قسمت هفدهم

صد هزاران غیب می گویند مرغان در ضمیر

□

زیر و بالا و پیش و پس چپ و راست

□

د رحمله مشو مبارز خام

□

چنین گفت قارن که تا زاده‌ام

□

ببین تا چه خون در جهان ریختی

□

خط خدای زود بیاموزی

□

آخر پدر توام، نه اغیار

□

چنان برگرفتند لشکر ز جای

□

به نازی قلب ترکستان دریده

□

سهلست اگر به چشم عنایت نظر کنی

□

عمریست که جان تو به غم بود

□

چو رعد خروشنده شد بوق و کوس

□

چو لشگرکشی باشدش ره شناس

□

نیستم نومید و هستم بی‌قرار

□

چه گویی، نی روش اینجا به خرقه‌ست آب روی تو

□

همه برکشیدند گرز گران

□

نه پنجه سال اگر پنجه هزار است

□

هرکرا مایه بود سر به فراخت

□

تا زند خنده برق نیسانی

□

دل غمناک شه بود اندرین راز

□

چو برخواند این نامه را شهریار

□

گفتند که «موضوع شریعت نه به عقل است

□

چشمه‌ی خون روانش از دل ریش

□

ز چشم ار خسته شد ذات سلیمت

□

ترا مثل تو باید سر بلندی

□

اذا کان عندالموت لافرق بیننا

□

عروسان ابکار در پرده دارم

□

امیران دگر باجیش و انبوه

□

پیشروان پرده برانداختند

□

قبله گشته خاک او از حرمتش

□

تو را چون از تو بستاند، نمانی، جمله او ماند

□

مسافت در میان هر دو لشکر

□

چو دست از پای ناخشنود باشد

□

همه گفتند کاین چه تدبیر است

□

آتش رمحت کند مزرع آمال، خشک

□

ز دل بر چهره خون انداز گشتند

□

سایه شمشاد شمایل پرست

□

چون تو را نیست از بد و نیک ما سود و زیان

□

شد وزیر آگاه از حال پسر

□

زان دل آزرده خرابی کند

□

هر آن نقشی که آید زشت یا خوب

□

چو از کار مفسد خبر یافتی

□

چو این کرده شد سام بر پای خاست

□

به چشمه غنچه‌ی نیلوفری تر

□

پشت قوی گشته از آن بارگاه

□

خلق همچو زرند و دنیی را

□

آنچ من دیدم عیان مست و خراب

□

صفت پیل که شه داد به فرزند عزیز

□

که شاید مهد آن ماه دلفروز

□

وان سرو رونده زان چمنگاه

□

که کام دد و دام بودش نهفت

□

ملک گفت این وجود خاک بنیاد

□

سحر حلالم سحری قوت شد

□

به خونیی که بسی قلب بر جناح سفر

□

لطف کن با او که قهر تو کشید

□

خضر خان چو ز غیب انصاف خود یافت

□

صبوری کرد با غم‌های دوری

□

فتنه می‌ساخت مصلحت می‌سوخت

□

دگر چون تو ای پهلوان دلیر

□

همان عشق‌ست، کت برگیرد از خاک

□

هر کس که بدو جز این سخن گفت

□

ز غایت کرم تست یا ز خامی من

□

جمله شب در خون دل چون مانده‌ام

□

درون یکدگر در رفته پنهان

□

از آنجا رفت بیرون تیشه در دست

□

مرد سرهنگ از آن نمونش راست

□

فریدون چو گیتی برآن گونه دید

□

غم افزائی، چو عیش تنگ حالان

□

همه پوشیده‌ای با ماست ظاهر

□

بیارید گلگون لهراسپی

□

چگونه حوضی چونانکه هر چه بندیشم

□

که پیر فریبنده کانا بود

□

مرصع پیکری در نیمه دوش

□

رخصت آن شد که تا نخواهد مرد

□

به نزد منوچهر شد زال زر

□

بر سخن حجت مگزین سخن

□

امروز که روز عمر برجاست

□

به گردش یکی باره کرد آهنین

□

همه جهد تو در آن بود که ایزد فرمود

□

بیارای تا ما به ایران شویم

□

و گر خاکم تو ای گنج خطرناک

□

شادمان جان شاه می‌باید

□

هنر در جهان از من آمد پدید

□

همه رفتند و زیر خاک خفتند

□

میثاق نمود و خورد سوگند

□

از مرتبه‌دانیست در آن مرتبه آری

□

بهشتی بد آراسته پرنگار

□

نیازش نیابد به چیزی به کس

□

به زیور راست کردن دیر میشد

□

بدان پرندگی زیرش همائی

□

ز مادر بزادم بران سان که دید

□

همه روزه دو چشمت سوی معشوق

□

جرم دل عذر خواه من چیست

□

نیزه‌ش از حلق شیر حلقه‌ربای

□

چو این کرده شد روز برگشت بخت

□

روان تو بادا میان بهشت

□

هر زن که به دست زور خواهند

□

جز این چاره ندید آن چشمه قند

□

بفرمود تا پرده برداشتند

□

زبان بستم که سر این حکایت

□

از آن بذله که رضوانش پسندد

□

کرد قصری به چند سال بلند

□

عنان پیچ و اسپ افگن و گرزدار

□

همی گویدش اژدهاگیر باش

□

تا کی به نیاز هر نوالم

□

مطیعش را زمی پر باد گشتی

□

سخن‌گفتن و کوشش آیین ماست

□

بر آن وزن این شعر گفتم که گفته‌ست

□

شکوهش کوه را بنیاد می‌کند

□

نغز گویان که گفتنی گفتند

□

بیاورد مسمارهای گران

□

اگر هیچ شایسته بیند به گنج

□

آن هردو سپه زهم بریدند

□

مرا صورت گری آموختستند

□

چو آمد به نزدیک من سرفراز

□

دلش سخت است یا نرم است چونست

□

چندان که به روزی او کند خرج

□

تا زمین زیر چرخ دارد پای

□

بدست چپش بر یکی موبدی

□

ز بس نیزه و تیغهای بنفش

□

صاحب سفر کدام راهست

□

سیصد اشتر ز بختیان جوان

□

زگفت بدآموز جوشان شدند

□

اسب من در شب دوان همچون سفینه در خلیج

□

زین گونه میان آن دو دلبند

□

زینگونه که شمع می‌فروزم

□

همین بدره و برده و باژ و ساو

□

بسودند زنجیر و مسمار و غل

□

هر چه آن ز قبیله گشت عاصی

□

مه ز گردن نهاد گاو به زیر

□

همه چهره‌ی اژدها داشتند

□

کنشتی پر صنم شد دل سد افسوس

□

خواننده‌اش اگر فسرده باشد

□

فرامش کنم مهر نان و نمک

□

که یک بار نزدیک دانا گذار

□

به پیک شاه داد و گفت برخیز

□

گلگونه ز خون شیر پرورد

□

سپیده چو از کوه سر برکشید

□

چو بشنید زو شاه نوشین‌روان

□

علم در مرگ سرداران عزادار

□

سحرگه پنج نوبت کوفت در خاک

□

بفرمود تا آتش اندر زدند

□

چومردم زدانایی آید ستوه

□

حذر از دشمن خون خواره کردم

□

گر کشت مرام غم ملامت

□

بمالید بر ترکش پر خویش

□

شما را ستایش فزونست ازان

□

به خوبی داد آن خورشید پایه

□

همی خوردنی آرزوی آیدم

□

بدو شادمان گشت لهراسپ شاه

□

بیاراست بر هر دری منجنیق

□

به دل رشکی نه از پرویز دارم

□

فرود آمد از نامور بارگی

□

چو از هر بحث گوهر بار گردید

□

همی اژدها خوانم این را نه گرگ

□

مگر چون ناز او بیند نیازی

□

بباشیم پیشش بخواهش به پای

□

زبان اژدها برگ گیاهش

□

که سودی نبینم ز خون ریختن

□

پرستارانش هم از پی براندند

□

سرانجام گردد برو تیره‌بخت

□

ز باغ دلبری قدش نهالی

□

بدین چوب شد روزگارم به سر

□

به بازی کرد گلگون را سبک پای

□

ز ترکان همی کین او بازخواست

□

به ذوق بزم قرب وحدت انجام

□

بیارید گلگون لهراسپی

□

شراب لاله گونشان در پیاله

□

تو را بر دگر زندگان زمینی

□

چون وفا آن عشق افزون می‌کند

□

خداوند زمان و قبله‌ی خلق

□

در آن آتش کزو یاقوت بگداخت

□

آگاه نه‌ای که ریگ بارید

□

پس قیامت روز عرض اکبرست

□

گوسپندی که خوی خوگ گرفت

□

یارب! هزار سال ملک را بقا دهی

□

آن روز پشیمانی و حسرت نکند سود

□

سر این آن بود کز حق خواستم

□

کند آفرین بر جهاندار شاه

□

تویی وهاب مال و جز تو واهب

□

گر نبودی حس دیگر مر ترا

□

بگفتا درد حرمان را چه درمان

□

گر بخواهد سوی محسوسات رفت

□

دگر در کشتن آن بی گنه مرد

□

اسپ بی راکب چه داند رسم راه

□

روان از چشمه‌هایش آب روشن

□

شمس باشد بر سببها مطلع

□

به من بخشید ای من خاک راهش

□

یک حکایت گویمت بشنو بهوش

□

به چوگانی عیش بادا سواره

□

شد عصا اندر کف موسی گوا

□

بیت معمور من که در بامش

□

جمله اجزای جهان را بی غرض

□

دهر زد جار کای ستمکاران

□

بر دکان هر زرنما خندان شدست

□

لطف او مرگ را حیات دهد

□

تا نگردد نیکوی ما بدی

□

باز مرا جفت کاین نوای صفاهان

□

قیاس ده کروهی بود کم تر

□

سخن ماند زان مهتران یادگار

□

از ایدر به جای دلیران شویم

□

او جسته خلافم اینت نادان

□

کنون از قرةالعین است بیمت

□

که از باد ناید بروبر نهیب

□

مطیعت به میدان گه کامرانی

□

وزین شوره مردم گیائی نیابی

□

که ناگه هاتفی در دادش آواز

□

که گر گوسفندش ندانی شمار

□

نهید از برش زین گشتاسپی

□

ماندن مداح یکجا برنتابد بیش از این

□

پس از هم دیده پر خون باز گشتند

□

نهادند بر سر ز گوهر کلاه

□

جز حس حیوان ز بیرون هوا

□

کورا ابد الدهر جهاندار تو بائی

□

گرم را جای شکر بی عدد یافت

□

همان تیز و پیش دستی مکن

□

خورش هست و مردان فریادرس

□

وضو باطل کند و آخر ندارد نار پستانی

□

کژ اندیشی، چو عقل خردسالان

□

پس از مرگ روشن بود یاد من

□

کلک در پاش ناودان باشد

□

خیل زنبوران و مارانش نگهبان آمده

□

کو چو نمک یافت کبابی کند

□

سوی دشت نخچیر شد شهریار

□

بدو شد همی پادشاهیت راست

□

روی و خوی دان دو قبله‌ی زوار

□

که شد از جنبش او کوه چو دریا لرزان

□

نباشی خردمند و یزدان‌پرست

□

لاجرم بنمود راه راستم

□

بستانید و جو خام به خر باز دهید

□

به صد حیله همی برد اندرون سر

□

به آرام اندر نهفت وی‌اند

□

بداندیش تو بدرود هرچ کشت

□

بادی چو بیت معمور اندر فلک معمر

□

خرابم شد ز سنگ انداز فرهاد

□

به چرم اندرون بسته شاپور گرد

□

ظلم آخر شود به این منجر

□

در ولای او خدیو عقل و جان مولای من

□

نه قالب در میان گنجیده نی جان

□

ابا موبد و پهلوان سپاه

□

وگر چند پیروز و دانا بود

□

طمع را کز اهل سخا می‌گریزم

□

برد پاک به سوی عالم پاک

□

ریزی بریز بر دل خاقانی از صفا

□

ور بخواهد سوی ملبوسات رفت

□

نامه‌ی او عنبرین ختام برآمد

□

که از پامال اسپان سرمه شد کوه

□

که مولع‌اند به نقش ریا و قلب ریا

□

همان بند رومی به کردار پل

□

نام آن بود که دولت برنا برافکند

□

بخت غیر تست روزی بخت رفت

□

لاف دریا ز دم عنبر سارا شنوند

□

به حیات ابد برات دهد

□

تکبیر آن فریضه به بطحا برآورم

□

گرفتش کمربند او را به چنگ

□

کاین سه را ز اقبال این دو بخت یاور ساختند

□

بیارد همانا ندارد به رنج

□

کان خطا را خط بطلان به خراسان یابم

□

بنده و افکنده‌ی رای منی

□

نام باقی یافت اینک آیت لماقضی

□

تا بدانی که طمع شد بند گوش

□

کاسمانش خاک بطحا دیده‌ام

□

نبود آگه از بخشش هور و ماه

□

چشمه‌ی خضر ز ظلمات مفاجا بینند

□

هوا گشته پر پرنیانی درفش

□

کاین غم به ارزروم و به ارمن درآورم

□

او نمرد الحق بلی احسان بمرد

□

قانع شدن به رزق مقدر نکوتر است

□

بسان گنج یک یک رو نهفتند

□

طلب چشمه‌ی حیوان چکنم؟

□

که جز به آفرین بزرگان نه‌ای

□

برآر تیغ عنایت نه من گذار و نه ما

□

شب آن چادر شعر در سرکشید

□

یاد دربانش هست دست افزار

□

گفت و محرم ساخت آن گمراه را

□

کنم زنده رسوم زند و استا

□

کی وفا صورت دگرگون می‌کند

□

وی مسیح علام و جانم ز گیتی ناتوان

□

نه دل دارم امروز گویی نه تن

□

که چار بالش سلطان درد به یک پرتاب

□

همه شهر توران بهم بر زدند

□

من حکم به از شبان ببینم

□

ازان داستان ماند شوریده مغز

□

اهل بابل بر رهش نزل گران افشانده‌اند

□

بدانسان قالبی بودش سبک گام

□

در سر دستار منشور زبان آورده‌ام

□

که برگشت گشواد با فرهی

□

تسکین شفارسان ندیده است

□

بفرمود تا رستم آمدش پیش

□

قیصر کم از یماکش، سنجر کم از نیالش

□

که چون شاه گوهر خری داشتم

□

اکمه از درد چشم کم ضرر است

□

شاه باید تا بداند شاه‌راه

□

ز چندین خوردن خون رزان و خون حیوانش

□

چنین پشت بر شاه ایران مکن

□

وآن ناقه‌ی بی‌زمام تندست

□

نشاید به مرگ اندر آویختن

□

با امت استقامت و با ملت انتظام

□

که دارد پی سخت و چرم درشت

□

گرداگردش نوشته نامی‌ست

□

خدا می‌داند و شاه ولایت

□

به بال روح می‌باید پریدن

□

بدادند سرها ز بهر کلاه

□

نه عیب بود در او و نی عار»

□

مر او را نشاند از بر تخت و گاه

□

اندر بهار بزم چو بلبل زند نوا

□

پلنگینه خرگاه و زرینه تخت

□

و آمد به خود از سماع آن نام

□

اینک گفتم هم نبد جز بی‌خودی

□

صنوبر پیش سر تا پاش میمرد

□

چنین نامبردار و شمشیرزن

□

از بهر من بگوی مر او را که هان و هان!

□

ز خشم و ز کین آرمش باز جای

□

شرح این غالب نگنجد در دهان

□

به پیغمبران بردی آن کار پیش

□

منگر و نسبت مکن او را به طین

□

به تقریبی حدیث شیر پرسید

□

این شنید از توبه‌ی او دست شست

□

جهانی سراسر پر از خواسته

□

که مسیر و روش در مستقبلست

□

بریده کندش آن نکو تاج و تخت

□

کشتی بی‌بحر پا در ره نهد

□

آمد آواز هاتفیش به گوش

□

شاهد عدلست زین رو چشم دوست

□

عرض او خواهد که با زیب و فرست

□

چرا خیره ماندی به جزع اندرون

□

به یاری به نزد دلیران شویم

□

بانگ او آگه کند ما را ز کل

□

تو گرگی مدان از هیونی بزرگ

□

بدان سان که بد فره و دین او

□

اگر شد به یک لحظه وامد رواست

□

آن خیالت لاشی و تو لا شیی

□

عتابش بیش یا لطفش فزونست

□

دلیران و پرخاشجویان هزار

□

که ز آهرمن اکنون بهانه مجوی

□

عاقلان از گور کی خواهند داد

□

ز سیمرغ وز رستم چاره‌گر

□

ز پیری بتر نیز پتیاره نیست

□

دگرگونه گردم ز ترکیب خویش

□

قبله‌ی مطمع بود همیان زر

□

هم ازو حبل سببها منقطع

□

سوی آنک دارند مرز هروم

□

تن پرهنر مرگ را داده‌ام

□

فهم کردندی پس اصحاب بقاع

□

گر از خویشی قیصر آژیر باش

□

دلی پر ز کین لب پر از باد سرد

□

که بادی برومند ازو ماه و سال

□

ورنه سنگ جهل او بشکست خنب

□

خم و پیچ افاعی کوره راهش

□

شد آن نامور شیر گردن‌فراز

□

همی داشت آن راستی در نهفت

□

آن کلید قفل مشکل‌های ما

□

به یزدان نمود او ز بیچارگی

□

نه بد کردن اندرخور دین ما

□

تا نشینی بر این سریر بلند

□

می‌گدازید او نماندش شاخ و شخ

□

شد عصا اندر کف ساحر هبا

□

سکندر که با بخت همراه بود

□

بیفگند شمشیر و گرز گران

□

گرچه با عقلست در ظاهر ابی

□

به من بر دگرگونه گردد فلک

□

برآنم که چیزی نخواهد به نیز

□

بپرداخت از نامه‌ی چون نگار

□

جد خطا نکند چنین آمد خبر

□

ز سیم دست سیمین دست مایه

□

بعد قبض مشت بسط آید یقین

□

دگر نیمه آرامش و خواب بود

□

این نصیحتها مثال قابله‌ست

□

که بی او مبیناد کس پیشگاه

□

زر همی‌افشاند از احسان و جود

□

که مردم نیازارد آزاد مرد

□

کرد گردان بر فراز این سرا

□

زانک سنگ امتحان پنهان شدست

□

لا خلابه گوی و مشتاب و مران

□

به هر کار جز پاک زاده نبود

□

می‌شناسم چون مسافر زاد را

□

چه گوئی، ز بهر چه داده‌است سلطان؟

□

اندرین حضرت ندارد اعتبار

□

که آسانش اندازه نتوان گرفت

□

احتیاطی کرده بودش آن حفیظ

□

در و بامش پر از زنار و ناقوس

□

چونش این تمییز نبود احمقست

□

که پیدا نیامد همی سر ز پای

□

کین طمع آمد حجاب ژرف و زفت

□

مرا پشت است و حصن از شر شیطان

□

زانک سرها جمله می‌روید ز بن

□

به شب پاسبانند بر چاهسار

□

بدام خوبی و زشتی ببند آبی و نانی

□

در نگر حاصل نشد جز از عرض

□

وز تو خشنود رفته ماه صیام

□

پراگنده در شهر مازندران

□

تا دلت چختیار خواهد کرد

□

بر سرت به جای خرد باران

□

چون شب نیم‌کشتگان دیجور

□

خور اندر پس پرده‌ی آبنوس

□

که تا کند کف او از کف نیاز جداش

□

رخش از گلشن جنت مثالی

□

که هیچ عقل نمی‌کرد احتمال ایدر

□

از ایوان میان بسته و پر شتاب

□

حق همی خاین نماید خاک و سرگین استوار

□

بر نیدیشد از ضعیف شبان

□

بی‌شایبه‌ی اضطرار باشد

□

ما قد نمی علی ذوی حوباء

□

بخورم صدهزار بار قسم

□

ابوالشیص اعرابی باستانی

□

چنان چون با پسر تعلیم آزر

□

چنین خیره بد را بیاراستی

□

همچنین بود آن ولی نعمت درین مدت مرا

□

آن را که نشد بر بدی امروز پشیمان

□

داغ چون لاله بر جگر دارد

□

غافل از خویش وز خدا دانی

□

آشیانه‌ی بلبل تنها نباشد یک شجر

□

به گردن شقه‌اش گردیده دستار

□

زین نظم جانفزای جهان گشت چاکرم

□

همی کشت ازیشان یل رهنمای

□

از تو خرم شد چه بر داوودیان شهر سبا

□

همه وقته دو گوشت سوی ارغن

□

زین شتر گربه شعر ناهموار

□

چیز کیشان بده، که چستانند

□

گر ز حرف و صوت مستغنیستی

□

بگفتا وای وای از درد حرمان

□

خضرتت را سیادت از خدام

□

یکی را برین بوم و بر شاد ماند

□

تا پدید آید ز صنع وی بتان قندهار

□

من بر او ثابت چنانچون بادبان اندر سفن

□

کز کمال‌الدین داری سخن ما باور

□

وانکه پیوسته شد بدو خندند

□

عنکبوتی تنیده بر در غار

□

خرد را برد پای چاره از جای

□

که چرا پار نبود این سخنم یا پیرار

□

بپیچید زان بیهده رای خویش

□

ز بهر تن شه به تیمار باش

□

زانکه خرد با سخنش آشناست

□

نباید که آید کسی را زیان

□

بروی جمله در مجاز استند

□

بدژها کشند آن همه یکسره

□

به گنجشکی شود مشغول بازی

□

ز بالا بزد خویشتن بر زمی

□

برون آمدش هر دو پا از رکیب

□

که برسم کند زو یکی خواستار

□

به هجرش کوهکن را برنشاندند

□

کجا خواهی افتاد دور از گروه

□

به درت باید آمدن ز بهشت

□

نه از تنبل و مکر وز بدخویی

□

چگونه پنبه را جا می‌توان ساخت

□

برفتند بسیار و سرگشته‌اند

□

بیامد بر خسرو شیرفش

□

شود تیزی تا زیان اندکی

□

رطب را پاس از افیون خواره کردم

□

خلل دید در راه هشیار مرد

□

عاشق مست های و هوی کند

□

تن بد کنش را گزند این بود

□

در عز و در سلامت و در یمن و در یسار

□

رود نیکبخت از پی راستان

□

ز نیزه هوا ماند اندر کمین

□

نکرد اینچنین رای هرگز کسی

□

همه صحرا تو گفتی رسته لاله

□

وانکه لطفش داد آتش را سمندر پروری

□

تیر شعر و خط و حساب و شمار

□

کان فلان خواهد گذشتن جای او گیرد فلان

□

تویی فعال جود و جز تو فاعل

□

به نزدیک مادرخروشان شدند

□

به زاری خروشی برانگیختند

□

اول به خدائی خداوند

□

سنان بر تحفه جای ناوک تیز

□

خروش و نیایش فزونست ازان

□

تاج بخشان بی‌کلاه اینند

□

به بوسی دخل خوزستان خریده

□

هزاران سال مزد اول نگاهش

□

فرستیم چندانک داریم تاو

□

سپه را کجا باید انداختن

□

می‌باید کرد کار خود راست

□

چه کوشی چون ندانی او چه بد کرد

□

ببر زود پیغام و پاسخ بیار

□

چون مجرد شوی ز خویش و تبار

□

هم آخر شادمان شد زان صبوری

□

نه از پیوند شکر نیز دارم

□

گیاچوکلیله ست ودانش چوکوه

□

سزد گر سپهرم نخواهد به رنج

□

جز دوستیت گناه من چیست

□

عیان در آب روشن عکس گلشن

□

نگه کرد روشن به هر دوجوان

□

امین خانه‌ی خویشم شمرده‌ست

□

گرفت از مهربانی پیشه در دست

□

نهید از برش زین گشتاسپی

□

ز گردان روم آنک بدجا ثلیق

□

بود جاودان شاد و روشن روان

□

نان خشک و عصیده شور خواهند

□

ز دستش برآور چو دریافتی

□

شکم گرسنه رنج بفزایدم

□

بر سرم ایستاد و لب بگشاد

□

کند بر کام خویش آن نقش منسوب

□

نشست اندرو کرد شاه زمین

□

همه نیزه بر ابر بگذاشتند

□

که تو مهتری شیر و پرخاشجوی

□

یا تن زد، یا گریخت، یا خفت

□

خون ریخت بر آب زندگانیش

□

رقص می‌کرد از طرب، بی‌خویش

□

ز حیرت در رخم کف‌ها بریدند،

□

سرش برنه که هم ناپایدار است

□

که با گناه چنین منکرم امید عطاست

□

تا کند گریه ابر آزاری

□

شنیده سخنها همه یاد کرد

□

چو گفتی خضر خضر آنجاست حاضر

□

اصلاح قلب را چه محل پیش کیمیا؟

□

تو آنگه خواه انالحق گوی و خواهی گوی سبحانی

□

شمه‌ای از دیگر احوالش شنو!

□

چه برخیزد ز چون من مستمندی

□

یزدان ندهد مرتبه جز مرتبه‌دان را

□

همه غرق پیرایه از پای تا سر

□

فراز آید از هر سوی کاستی

□

بر شاه و شبان کنی حوالم

□

چون شکستیم مومیائی ده

□

چه گویی، همچو گل تنها به رنگ است اعتبار تو

□

کیست قائم به قیمتش امروز؟»

□

به برج آفتاب آوردن آن روز

□

نویسد نویسنده‌ی روزبه

□

آب حیاتت کند مرتع آجال، تر

□

پدید آمد آن نامور گنج او

□

باد ابن‌سلام را سلامت

□

فلا تنظرن الناس بالنظر الشزر

□

نتوان خفتن، به یاد این خواب

□

رخش را خلعت فرخندگی داد

□

به جرم پای سر مأخوذ باشد

□

سخنهای شیرین و خسرو کنیم

□

بیگانه مشو چنین به یک بار

□

بدین گونه شاهی درشتی ترا

□

بروت خاک را چون باد می‌کند

□

یک جهت گشت و شش جهت برخاست

□

هنجار ببین و پیش نه گام

□

نهد مادر به زیر پای، فرزند

□

کلاه خسروی بر گوشه گوش

□

ازین تخمه‌ی هرگز نبد کس به رنج

□

مجنون به هوای یار خود بود

□

که خواهم کشتن از دست تو خود را

□

زبانی گر به گوش آرد بخندد

□

که گیسو را چو شب بر مه پراکند

□

می‌کرد ز بوی خلق را مست

□

وز آن غم خاطرش آزاد بودی

□

که پایش بر سر شمشیر میشد

□

کمابیش هفتاد دینار بود

□

در جستن همره‌ی عدم بود

□

مغزش همه دوست دوست بودی

□

دوران نکند به سالها درج

□

بلند آفریننده‌ی ماه وهور

□

بر خاک فگند سرو بن را

□

چو یاغی گشت بادش تیز دشتی

□

زیارت خانه‌ای بر ساز ازین خاک

□

پس آنگه سخنهای من بازجوی

□

خاک بر سر گفت ای جان پدر

□

گر پیشترک روم بسوزم

□

سفره‌اش به کدام خانقاهست

□

چو بند وی و گردوی پشت کیان

□

جهان پیش ضحاک وارونه دید

□

پری می‌بست در هر زیر پائی

□

اینک گفتم این ضرورت می‌دهد

□

همان جام یاقوت بر سرکشید

□

نوش خور با او که زهر تو چشید

□

تیر بی‌زخم و زخم بی‌تیر است

□

بیرون فتد از قبیله خاصی

□

به کوشش نیامد بدامش فراز

□

ز گردون به من بر ستمها رسید

□

قبای جان دگر جا دوختستند

□

زانک بس ارزان خریدستی ورا

□

وزین نیز بر باد مگشای راز

□

پای تا سر غرقه در خون مانده‌ام

□

از پی خویش تاج و تختی ساخت

□

شبانگه چار بالش زد بر افلاک

□

ز دیوار تا سوی بهرام شد

□

که ای مهربان مهتر داد و راست

□

که بگرداند دل و افکار را

□

از همه چون هیچ مجرد شدی

□

همی‌دار پیکان ما را نگاه

□

هیچ کس هرگز نبیند آن به خواب

□

مانده گشتند و عاقبت خفتند

□

عاشق شود ار نمرده باشد

□

شد آن تخت برچشم او لاژورد

□

بدین برز بالا و بازوی شیر

□

آن زمان که ایمانت مایه‌ی غم شود

□

که افتد به لشگرگهت گفتگوی

□

کزیشان بپیچد سر روزگار

□

همی‌ندانم گفتن صفاتش اندر خور

□

این چنین بند بر نهند به پای

□

سرمه ز سواد مادر آورد

□

دو دستت ببندم بخم کمند

□

چو من نامور تخت شاهی ندید

□

تا بیابد فاتح و مفتوح را

□

چه سرها به گردن در آویختی

□

درم داد یک ساله از گنج شاه

□

رنجکش بودی در طاعت ایزد هموار

□

تیغش از قفل گنج حلقه گشای

□

می‌رفت پیام گونه‌ای چند

□

وزین کرده‌ها سوی درمان شوی

□

به جایی که مغزش نبود اندران

□

قصد آن دلال جز تخریق نی

□

خرد یاورش باد و فرهنگ یار

□

جدایی مبادا میان شما

□

چنان شد که گفتی برآورده پر

□

پادشاهیش را مباد زوال

□

بر معرکه خوابگه گزیدند

□

پسندیده‌ی خسرو پاک رای

□

سوی راستش نامور بخردی

□

جان به اوج عرش و کرسی بر شود

□

ز دشواری ره ندارد هراس

□

به دل پاک بی‌جنگ خسته شدند

□

چو من کس ندیدی به گیتی سوار

□

بر فلک باد حکم او را جای

□

پرده ترکیب در انداختند

□

که گم کرد زین بوم و بر نام و ناز

□

بر اسپش ز درگاه بگذاشتند

□

بر قمیص یوسف جان بر زنی

□

روی درآورد بدین کارگاه

□

دلیری و تندی بی‌فزودشان

□

چو خورشید تابان به خرم بهار

□

از سر خون آن صنم برخاست

□

سوی دل لاله فرو برده دست

□

خنیده سرافراز رویینه سم

□

بپژمرد برگ کیانی درخت

□

ملک می‌جست و مال می‌اندوخت

□

نسخ کن نسخه هاروت شد

□

همه پیش کسری برفتند نرم

□

سرش را یکی تنگ تابوت جفت

□

شد روی گرفته سوی خرگاه

□

عنان و سنان تافتن دین ماست

□

همان پاکدل زیردستان ما

□

من از چرمه چنگال کردم دراز

□

از چنین بند جان نخواهد برد

□

به هستی ز بیدادگر سوفزای

□

به کرشمه چنان نمود به شیر

□

که این نامه پر گرز و تیغست و تیر

□

جان ما گر فدا شود شاید

□

برآشفت وز روزبه لب گزید

□

به زمانیش ازو زمانه فکند

□

چو ایرانیان را همه خفته دید

□

شد روانه به زیر گنج روان

□

که بد شد ورا نام زان مایه‌کار

□

گر نمیخواند کسی دفتر و دیوانش

□

جهانی برو خواندند آفرین

□

کننده ره سپرش سوی وی به یک ایما

□

نشان بزرگی به خاک افگنی

□

ملک موروثی و دیگر ملک‌ها در تحت آن

□

به فرمان و رایت سرافگنده‌ایم

□

گاهی نماید اکبر و گه اصغر آفتاب

□

برد سبزی کشتمندان به شخ

□

بهم خورد نهراسد بقای او ز فنا

□

از دراز و کوته و بسیار و کم

□

که مالش حسن و گوشمال حسان داد

□

خرد بنده‌ی خاطر هوشیارش

□

فرض است شکر سلطنتش بر یکان یکان

□

هر زمان، ره میزند دزد هوی

□

هزار حکم اگر بر تو می‌کند اجرا

□

تو نمانی حق بماند والسلام

□

کند فنا بره دست برد پا محکم

□

چند روزی ماندی و کردی فرار

□

خدای جهاندار بی‌یار و یاور

□

هم‌چو این ناری که این زن را بکاست

□

که نیست سود تو اندر زیان ما ناچار

□

ورنه می‌دانی فضیحتها به علم

□

گر در شوی به خانه‌ی پیغمبر

□

بگرویدستی و لیک از نو گرو

□

وین را ز عرش ساخته ایوان کبریا

□

بی‌بوی یکی باشد خاکستر و عنبر

□

به سنگ چون سگ اصحاب کهف دور مرا

□

معلوم نباشد و مقرر

□

بوک درگیرد یکی از صد هزار

□

زیرا که به شمشیر شد اسلام مقرر»

□

بی نیازی از بد و از نیک چون ما صد هزار

□

مسخ منسوخ آمده در امتش

□

به خون بگشته ز ضرب دو دست او به دعا

□

محک امتحان همی‌یابم

□

آنکه در امعای کرمی از لعاب چند برگ

□

گواهی همی داد دل در شدن

□

خلاف پیمبر کسی ره گزید

□

روح عریان و تو هم درزی و هم نساج

□

بهر سو فرستاد ماهوی کس

□

نی‌ام جز مرغ آب و دانه‌ی او

□

که ناگه نظر زی یکی بنده کرد

□

لقمه اندازه نخورد از حرص خود

□

نه کس موی من پیش ازین دیده بود

□

پراگنده شد در جهان این سخن

□

بیاموزی از عاقلان حسن خوی

□

دگر باره حکمش دو نیم سازنده

□

نمک خورده سرپوست چون چل هزار

□

خدا را، بر وجود خود ببخشای!

□

سخنت حجت و قضا ملزم

□

منداز بخیره نازموده

□

گراو رابد آید تو شو پیش اوی

□

نخواهم زمانه جز آن کاو نوشت

□

باده‌ی لطیف نظم مرا بین که کلک چون

□

چو برگ بید زبانت ز بیم می‌لرزد

□

چو بهرام چو بین که سیصد هزار

□

کای عتیبه! دل تو می‌خواهد

□

ز بحر خاطر من صد طویله در برسید

□

لیک بیرون از جهاد و فعل خویش

□

کنون در بهشتست بازار شاه

□

بفرمود تا پیش او شد به مهر

□

کانجا که مرادت عنان بتابد

□

شغل شه فتح ممالک باد لیک اول کند

□

همه پاک پروردگار منید

□

به یک جا چون ثریا با هم آیند

□

منشی فکرتم چو از دو طرف

□

قوی بکن من دل مرده را به زندگیی

□

بدانجا میوه و حور و بدینجا لقمه و شاهد

□

فرامش مکن کین آن شهریار

□

حوادث چون به درگاهت رسیدند

□

چرا به زمره شدادیان نگفت کسی

□

ای سنایی مبر تو آب از کار

□

معتمر گفت: «آن منم، اینک!

□

زو شنو حال خراسان و غزان ای شه شرق

□

رنگرز شو، تا که در خم هست رنگ

□

این سر خر در میان قندزار

□

فرامرز چون دید یار آمدش

□

این هم اقبال تو می‌گوید ورنه تو بگوی

□

اگرچه از اثر بخت واژگون اکثر

□

همچنان کان پیر حلوایی همی گفتا به مرو

□

لطف طبعش در سخن مو می‌شکافت

□

چو رستم بگفتار او بنگرید

□

درختی است عالی پر از بار حکمت

□

ازین همه که تو دانی که کیستند ایشان

□

جهاندار پیروز بنواختش

□

نباید که گردد دل‌آزرده شاه

□

هر لحظه می‌کند ز دعاهای بی‌ریا

□

نی تو حیران مانده بودی در تماشاگه عجب

□

به جوی رفته باز آورد آبش

□

بیفتاد زو ترگ و زنهار خواست

□

گر که نور خویش را افزون کنی

□

خواجه اوحد زمان ز کی حمزه

□

بدو گفت چون کارها گشت راست

□

طبع نادان کی پدید آرد حکیم و فیلسوف

□

برای پاس بقای تو از کمند دعا

□

گر چه استادان هنرمندند من شاگرد را

□

نیاری دست اگر در گردن من،

□

گرد دین بهر صلاح دین به بی‌دینی متن

□

ای آفتاب مطلق و اصحاب تو نجوم

□

پرده بردار تا فرود آید

□

از افگنده شد روی هامون چون کوه

□

آه و دردا که به شروان شدنم

□

چنین نزلی که یابی پرمانیش

□

طلسمی این چنین از دور دیدن

□

که‌ش از ایام بر گردن چه آید

□

ربع مسکو ز شکر پر کردی

□

من کنم صد شعله در یکدم خموش

□

نالان شود به زاری، چون دست نازکش

□

ستاره به جنگ اندر آمد نخست

□

عشرین سال عمرت خمسین الف حاصل

□

در نظرگاه راست اندازی

□

ز لعلش تنگ مانده غنچه را دل

□

با رفیقانت ار به مهمانی

□

که خرگوش حیض النسا دارد و من

□

گر درشوی به خانه‌ش، بر خاکت

□

مسعود سعد بنده‌ی سی ساله من است

□

سیاوش ندانست زان کار او

□

نیست چون پیل مست معرکه لیک

□

وز آن سو خسرو اندر کار مانده

□

با نفس مطمنه قرینش کن آنچنان

□

آنکه داند به چون تویی این داد

□

پیشت آرم مصطفائی را شفیع

□

زبان که از پی ذکر توام همی بایست

□

نعت صدر نبوی که به غربت گویم

□

کنون زو گذشتی به فرزند خویش

□

حراقه‌وار در زنم آتش به بوقبیس

□

نظم اولاد او به سعد نجوم

□

به روز حشر که آواز لاتخف شنوند

□

با کرامات نیست شعبده راست

□

سهم تو در زین کشید پشت زمین را

□

تو گوئی که چون و چرا را نجویم

□

این منم یارب که در بزم چنین اسکندری

□

سیاوش چو او را پیاده بدید

□

چند گوئی که دو سال دگر است آیت خسف

□

عبیر افشاند بر ماه شب افروز

□

هم نثار از جان توان کردن به صدر چون تو شاه

□

کار خود آن کسی تباه نکرد

□

اسم بلند هم به بلند اختری دهد

□

پادشاها قادرا عطار عاجز خاک توست

□

نی‌نی به دولت تو امیر سخن منم

□

همان اسپ تو شاه اسپ منست

□

خوش مقصدی است ار من و خوش مامن ارزروم

□

آنچه زو خاطرم پریشانست

□

کلید رحمتم آخر عطا فرست چنان

□

عاقلان مردن از اجل گیرند

□

بلکه در مدح رسول الله به توقیع رضاش

□

گفتم که «نماز از چه بر اطفال و مجانین

□

بگویم کان چه زند است و چه آتش

□

بدو گفت گیو ار تو کیخسروی

□

گر نداری هیچ فرزندی شرف داری که حق

□

چو تو بر صورت خسرو چنینی

□

گر به مکه فلک و نور مجزا دیدند

□

تو که حلوا خوری و بریانی

□

تا آل مصطفی را ز ایزد درود باشد

□

بعثت او سرنگونی بتان

□

از هر که علاج خواست الا

□

یکی کاخ کشواد بد در صطخر

□

تا ظن نبری که هیچ نکبت

□

رسم عربست کز پس شوی

□

به اشک چون نمک من که بر سه پایه‌ی غم

□

جام ایشان به سفله مست مده

□

ملت چو عقد نظمه الصدر فانتظم

□

تقلید نپذرفتم و بر «اخبرنا» هیچ

□

جاهل آسوده، فاضل اندر رنج

□

چو کیخسرو از چشمه او را بدید

□

بگو با میر کاندر پوست سگ داری و هم جیفه

□

نایب شاه را به زر و به زیب

□

واحزنا گفته‌ام به شاهد حربا

□

مهر حکم و سیاست شاهی

□

بدانی همانا کجا دارد اوی

□

به تیغ میر علم کز دهان شیر سپهر

□

ازین ریمن آید کرم؟ نی نیاید

□

قد هان لی مذجف روض مدامعی

□

به منذر چنین گفت روزی جوان

□

ما که اجری تراش آن گرهیم

□

وین طرفه که مبدی گرفته است

□

رخ به میعاد گاه معنی کن

□

همیشه به پیش سپه دار پیل

□

بود و نابود ما که پنداری است

□

شه مرا زر داد، گوهر دادمش زر را عوض

□

تو بماندی چون گدایان بی‌نوا

□

یکی پای کوب و دگر چنگ‌زن

□

هر که با مجرمان چنین نکند

□

چه باشی مشک سقایان گهت دق و گه استسقا

□

که چون رفت خواهد سپهر از برش

□

که این را منش بود و آن را نبود

□

بیاراست مرجستن کینش را

□

در صاحب نام، کن نشان گم!

□

حیله اندیشی که در من در رسی

□

همه زیردستان چو گوهرفروش

□

شش جهت چون زبانه تیز کند؟

□

چون بود به دام او گرفتار

□

شما جنگ ترکان مجویید کس

□

ابا موبدش نام او روزبه

□

بدین دقیقه که راندم گمان کدیه مبر

□

آن کج‌رو کج‌نهاد کج‌دل

□

رفت از ما صاحب راد و رشید

□

نباید که باشی فراوان سخن

□

اولیتر آنکه هم تو بگیری به لطف خویش

□

گفتا:«تو که‌ای و این چه نام است؟

□

چنان خوارش از پشت زین برگرفت

□

همان روز ازان مرز لشکر براند

□

فرستاد هر سو به کشور پیام

□

بدان روی و آن موی و آن راستی

□

یکی آنکه از گنج آراسته

□

هم‌چنانک از پرده‌ی دل بی‌کلال

□

گه ریخت سرشک بر سرینش

□

ناگهان آمد سواری نیکبخت

□

فریدون نهاد این کله بر سرم

□

منظر حق دل بود در دو سرا

□

تا هیچ گمان کم نکند روز یقین را

□

قابله گوید که زن را درد نیست

□

نوشی آب حیات ازین ابیات

□

قبله‌ی معنی‌وران صبر و درنگ

□

که گر زنده‌اش مانی، آن بی هنر

□

که دگرگون گردی و رحمت کنی

□

بدان زور و بازوی و آن کتف و یال

□

تا بگوید سر خود از اضطرار

□

بیاویزمت زان سزاوار دار

□

در درنگ انتظار و اتفاق

□

به ار گوهر جان نثارش کنم

□

همره خورشید را شب‌پر مخوان

□

هم زمین در پناه سایه او

□

گوش را بندد طمع از استماع

□

یکی گنج ویژه به درویش داد

□

گرد خشم و کینه‌ی مرده مگرد

□

نهادند بر دشمنان باژ و ساو

□

خواجه بر جست و بیامد ناشکفت

□

کند باد پرکنده خاک مرا

□

با زمین هموار شد که از نهیب

□

و جاریه الدنیا نعومة کفها

□

بسط دیدی بسط خود را آب ده

□

چنین بر شده نامت اندر جهان

□

لاشیی بر لاشیی عاشق شدست

□

ببازارگان گفت پدرود باش

□

از سلام حق سلامیها نثار

□

کی به غفلت چو دام و دد پویان

□

ای عجب کو آن دم چون ذوالفقار

□

من که بر تاج و تخت ره دانم

□

پنجه را گر قبض باشد دایما

□

یکی باشد از ما وزیشان هزار

□

کودک دیوانه بازی کی کند

□

بپردازم از اژدها جشنگاه

□

گفت بابا سالها این گفته‌ای

□

سکندر بفرمود کارد شتاب

□

با سیاستهای جاهل صبر کن

□

چاه را تو خانه‌ای بینی لطیف

□

هین ازو بگریز چون آهو ز شیر

□

چنین است رسم سرای سپنج

□

خانه‌ای را کش دریچه‌ست آن طرف

□

چنین داد پاسخ که فرخ قباد

□

آب جیحون را اگر نتوان کشید

□

نه من بستم اول بدین کین کمر

□

چه جویی همی زین سرای سپنج

□

تا چنان شد که کس به یک فرسنگ

□

پیش آب زندگانی کس نمرد

□

همه پهلوانان ایران و شاه

□

بشستن ازان خون به روشن گلاب

□

بدو گفت کامروز شاه از نماز

□

چو خشنود داری ورا بگذرد

□

به صاحب خبر گفت کاندیشه نیست

□

چو باد از پس او همی تاختند

□

گیج نبود در روش بلک اندرو

□

همانا که چونین نباشد به روم

□

قباد اندر آمد چو آتش ز جای

□

جهان را به کوشش چه جویی همی

□

چو پیروز شاهی بلند اختری

□

سر نامه از کردگار سپهر

□

دگر باره برکان گشادم کمین

□

بیامد به درگاه فرخ پدر

□

کانچه من پیش تو به تنهائی

□

بخوانی مرا بر تو باشد شکست

□

نگه کرد سودابه خیره بماند

□

سکندر بران بیشه بنهاد رخت

□

برین گونه تا سرسوی خواب کرد

□

فردا که اجل عنان بگیرد

□

چو در زیر زنجیرش آری اسیر

□

این چه خذلان بود کامد در رهت

□

آن زمان خود جملگان ممن شوند

□

لاجرم از خاص‌ترین سرای

□

بهشتم بفرمود تا تاج زر

□

چو چشمش به روی فریدون رسید

□

چو خراد برزین شنید این سخن

□

من کامدم از پی دعاها

□

ز تاج مرصع به یاقوت و لعل

□

از رهش برگیر سوی گلشن آر

□

زین بیش قدم زمان هلاکست

□

عاشق خویشی تو و صورت پرست

□

تو گیتی چه سازی که خود ساخت‌ست

□

بشد آب گردان مازندران

□

برین بوم دشمن ممانید دیر

□

یکشب ز هزار شب مرا باش

□

و گر زین همه بیش بودی شمار

□

هر دم از شب صد شبیخون بگذرد

□

این زمان که تو صحیح و فربهی

□

زهر غارت و مال کاری به دست

□

غمی گشت وز شاه زنهار خواست

□

به خنجر زمین را میستان کنیم

□

گزین کرد خسرو پس آزاده یی

□

ای نیک و بد مزاجم از تو

□

چو پولاد غندی سپهدار اوی

□

آنچ تنها بر من حیران گذشت

□

گفت زنهار سر ز کار مبر

□

گذر گر به هامون کند گر به کوه

□

بکشتند چندان ز جنگ‌آوران

□

پدر بود در ناز و خز و پرند

□

چو بشنید بهرام شد تیز چنگ

□

وانگه به رسالت رسولش

□

برین کار گر تو نبندی کمر

□

ز دستبرد حکیمان برو پدید نشان

□

کار و باری کت رسد بعد شکست

□

بسا مملکت را که کردی خراب

□

برفتند یکسر به فرمان کی

□

ز ماهی بر اندیشه تا چرخ ماه

□

دگر آنک گفتی ز زندان و بند

□

بخشیدن گوهرش به کیل است

□

ازان سو که بد شاه مازندران

□

بگذاراد و به روی تو میاراد هگرز

□

آتش انگیخت خود به دود افتاد

□

زان سفر عشق نیاز آمده

□

صفت صبح و کلاه سیاه و چتر سپید

□

همی می‌چکد گویی از روی تو

□

بخراد بر زین جهاندار گفت

□

عطایش گنج را ناچیز می‌کرد

□

که خوش باش ای ز هجر آزار دیده

□

جهان را به خوبی من آراستم

□

مصطفی بین که چو صبرش شد براق

□

ناخن سیمین سمن صبح فام

□

چو در «گجرات» رفت آن لشکر سخت

□

سوی مادر آمد کمر برمیان

□

مر او را بسی آب داد و زمین

□

از خوان تو با نعیم‌تر چیست

□

به مسکینی جبین بر خاک مالید

□

به زین اندر آمد که زین را ندید

□

از پی دوزخ آتش انگیزند

□

شکل نظامی که خیال منست

□

اگر خون ریزمش بر رسم شاهان

□

یکی پیش سام آمدی زان دو مرد

□

همه سرکشان آفرین خواندند

□

نظامی نیز کاین منظومه خوانی

□

چو کرد آن جوهری در گرم خیزی

□

فرو بست دستش بر آن کوه باز

□

چون سخن گو سخن به پایان برد

□

همین داستان باد از او سر بلند

□

صواب آن شد که آن در خطرناک

□

پدر چون ورا دید خیره بماند

□

چو آذرگشسپ و دگر شیر ذیل

□

نصیحتها که شاهان را بشاید

□

شبا شب راه مقصد بر گرفتند

□

کرانه گزید از بر تاج و گاه

□

شه که با خود حساب گور کند

□

به هر هفته شدی مهمان آن حور

□

هر صنمی را که نمک بیشتر

□

کنون چون ز ایرج بپرداختید

□

همی‌ریخت بطریق خونین سرشک

□

بر رشته زلف و عقد خالش

□

درازش سبلتی پیچیده بر گوش

□

گرفتم کمربند مرد دلیر

□

شکسته شد آن مرد جنگ‌آزمای

□

چنان از هم درید اندام آن بوم

□

جگر پر خون و جانها پر هوس بود

□

بهانه بر قدر چه نهی؟ قدم در راه نه، گر چه

□

بسی نیز بگذشت بر هفتصد

□

باز آن خلف خلیفه زاده

□

کسی کاین کیمیاش از دل بکار است

□

دوستانت به خنده و شادی

□

چنین گفت پس شاه یزدان‌شناس

□

به جباری مبین در هیچ درویش

□

چو رفتندی دگر در خلوت آباد

□

ذره چون آفتاب را بیند

□

دگر هرک جنباند او کوه را

□

زاوازه آن دو بلبل مست

□

چو گفتند او تیغ هندی به مشت

□

تا به توالی زند صبح بر این سبز خنک

□

بدو گفت شاپور کای شهریار

□

چه آنجا کن کز او آبی برآید

□

هر که چون هندوی بدسوداییست

□

عجب نبود درین دریا، گر آویزی به زلف یار

□

نبد پادشاهیش جز هفت ماه

□

چون مار گزیده گردد انگشت

□

همه مرگ راایم برنا و پیر

□

ولیکن چه لازم که دختر دهد کس

□

فراوان ز گیتی سران بردرند

□

نشاید آهنین تر بودن از سنگ

□

به سوی مبتلای نو عنان داد

□

بگفتند کزماکه زیباترست

□

سلیحش یکی هندوی تیغ بود

□

هم صحبتی که می‌گزیند

□

به گفتار بدگوش کردی به بند

□

بگویش که چون‌بینی اکنون تنت

□

ز چیزی که باشد به ایران زمین

□

رصدبندان بر او مشکل گشادند

□

پس بنی‌آدم مکرم کی بدی

□

چنین داد پاسخ که یزدان‌پاک

□

بدو گفت من باژ روم و خزر

□

چون مار سیاه مهره برچید

□

تو چندین همی بر من افسون کنی

□

کتابی بدانش نماینده راه

□

برانگیخت کشتی و زورق بساخت

□

رخی چون تازه گلهای دلاویز

□

مگر چون زلف او بیند اسیری

□

حصار سقیلان بپرداختند

□

همی خواند لشکر برو آفرین

□

از سلیمان نامه‌ها آورده‌اند این هدهدان

□

به پیش گرانمایگان روز و شب

□

همه چنگهاشان بسان پلنگ

□

ندیدند ازین سان کسی در میان

□

ز نیکو کردن زنجیر خلخال

□

زین سبب عیسی بدان همراه خود

□

که خوالیگرش مام ایشان بدی

□

مرا با تو پیمان بباید شکست

□

هرکه او ارزان خرد ارزان دهد

□

زواره بدو گفت کای نامدار

□

و گر شاه و فرزانگان این به جای

□

ز شاهان هرآنکس که بد پیش ازوی

□

اگر نگذاری ای شمع طرازم

□

از آن هامون چو بیرون رفت شیرین

□

یکی خوردنی پاک پیشم فرست

□

تو از گنج تاوان او بازده

□

گه چنین بنماید و گه ضد این

□

وگر سربپیچم ز فرمان شاه

□

بشتاب که سوی آن خرابی

□

گفت آن دینار اگر چه اندکست

□

رخی چون سرخ گل نو بر دمیده

□

چو بشنید میرین زانجا برفت

□

لیلی، که دو خواب هم عنان دید

□

زمین از رویشان همچون گلستان

□

ور بر تو عدو کند زبان تیز

□

پذیرفتن از شهریار زمین

□

هر کس شمعی بسوز برداشت

□

هر که را باشد طمع الکن شود

□

بودند به زاری آن دو غم خوار

□

چو شد دیر بر سودن بستگی

□

بیمار اگر چه دردناکست

□

از آن صرصر که کوه از جا درآورد

□

می‌زد سر و دست پای در خاک

□

بشد قلب ارجاسپ چون آبنوس

□

پرتو خورشید بر دیوار تافت

□

بیاید یکی نام او بیدرفش

□

در زینهار خویش بداری و بند خویش

□

چو خورشید تابان نهان کرد روی

□

صد هزاران بار ببریدم امید

□

نمانم که بادی بتو بر وزد

□

یکی شعر تو شاعرتر ز حسان

□

به جایی دگر نامداری نماند

□

سوی حسی رو که نورش راکبست

□

ببوسید و تاجش به سر بر نهاد

□

زبانی‌گفت با پرویز بر گوی

□

بیاراست مر جستن کینش را

□

گر بخواهد سوی کلیات راند

□

فسونها و نیرنگها زال ساخت

□

اگر شکر به حکم من به کار است

□

گزی دید بر خاک سر بر هوا

□

پرده‌ای ستار از ما بر مگیر

□

ببینی بر و بوم فرخنده را

□

اگر شکرانه را جان برفشانم

□

سلیح و تن از خون ایشان بشست

□

پای کژ را کفش کژ بهتر بود

□

حکیما، ز بهر تو شد در طبایع

□

چنین با خویشتن می‌گفت و می‌گشت

□

به جود و عدل او کوتاه گشته‌است

□

اول فکر آخر آمد در عمل

□

گمراه شدی چو بر تو بگذشت

□

بگفتش لاف عشق و ناله بی جاست

□

حسرت نکند کودک را سود به پیری

□

گاهش اندر شیب تازم، گاه تازم برفراز

□

مر او را ستاینده کردار اوست

□

غزلخوان بلبلان بر شاخسارش

□

اشاقک و اللیل ملقی الجران

□

ز مسکینی که آگاهیت نبود

□

گفته‌ی او بر تن حکمت سراست

□

کی رسد وهم در نشیبش اگر

□

هوایت شد هوس زنار ما را

□

پند گیرید کاین زمان اینست

□

به اوج دلبری ماهی نشسته

□

به خدا راست آشکار و نهانش

□

به جامی سر به سر رفتند از هوش

□

زمین بوسید منظور ادب کیش

□

غروری خواهدش بودن به ناچار

□

عیان از کاسه‌های چشم اژدر

□

که گرنه بر شکم می‌بست سنگش

□

کمر پیچید عمری بر میانش

□

به فوت گردن افرازان سرکش

□

غریق بحر در هر چیز، آویزد ز حیرانی

□

آن زمان خود سرکشان بر سر دوند

□

بیداری بخت را نشان دید

□

بجز نام میرین نراند به لب

□

دشمنانت به گریه و زاری

□

دلت را بدین کار رنجه مدار

□

بیمار پرست در هلاکست

□

طوبی و سدره نردبان باشد

□

در هوایش ز رقص ننشیند

□

پیشکش کردم از توانائی

□

همراه دگر، چو من، نیابی

□

دو گردنکش ساده‌دل را بکشت

□

به بی‌مهر داماد بی‌مهر شوهر

□

فرستیم نزدیک خاقان چین

□

چون مایه کار هست مگریز

□

به دور مه ز گوهر هاله بسته

□

ز دست جبر در بندست پای اختیار تو

□

اندر آن اقبال و منهاج رهست

□

در چنبر یکدگر گرفتار

□

به رفتن خرد بادمان دستگیر

□

از خم چوگان سیم لطمه بر آن گوی زر

□

فرود آوری گر ز در بگذرند

□

مجنون همه سوز در جگر داشت

□

آنکه دی چرخ بود دوش اختر

□

جز که حیرانی نباشد کار دین

□

ننماید زن به هیچکس روی

□

چون مرغ بریده سر بتا پاک

□

همی آفرین کرد با تاج یاد

□

رگ آنجا زن کز او خونی گشاید

□

ازان پر سخن نامه‌ی سوفزار

□

چه قضا بود این که دشمن شد شهت

□

همه زین بزمشان بردند بر دوش

□

گوهری طفلی به قرصی نان دهد

□

صدق را بهر خیالی می‌دهی

□

به نیزه هوا را نیستان کنیم

□

به سرنیزه دارد درفش بنفش

□

که او هم محتشم باشد بر خویش

□

که از دادگر کس ندارد سپاس

□

بر کسی هرگز ندانم آن گذشت

□

کرده رفع دویی دلش به زبانش

□

عذر تو جهان کجا پذیرد

□

پند واگیر داهیان دهیم

□

مرا برده سیمرغ بر کوه هند

□

نبایست پذرفت زو زینهار

□

به دیداری قناعت کردی از دور

□

بدیشان دهم چون بیاری بدر

□

می‌ندانم روز خود چون بگذرد

□

به خسرو گفت یک یک قصه خویش

□

یک رای صواب گو خطا باش

□

حاملش دریا بود نه سیل و جو

□

همه دیده و دل پر از شاه دید

□

به ورزیدن دین و آیینش را

□

ببین تاریک چون ریزد به فرسنگ

□

به زورق سپینود را در نشاخت

□

چون بیایی، با خودش پیش من آر

□

هوا از مویشان چون سنبلستان

□

مستغنیم از چنین جفاها

□

هم فلک زیر تخت پایه او

□

چو تو شاه ننهاد بر سر کلاه

□

که تا چنبر از یال بیرون کنی

□

که می‌شد زیر زخمش سنگ چون موم

□

که بی‌تو مبادا کلاه و نگین

□

ز مالهای فراوان برو پدید اثر

□

که اسباب غرورش هست بسیار

□

یارش که وبا که می‌نشیند

□

بر کشانیدش به بالای طباق

□

عبیرست گویی مگر بوی تو

□

بغل گران و به گرز و کمند

□

گلاب از شرم آن گلها عرق ریز

□

برآشفت کسری چو شیر ژیان

□

زلتی را که نکردی تو بدان استغفار

□

چه باشد تا خود احوال کفی کرد

□

نسیمش گنج بخشی نیز می‌کرد

□

بکن آسان که بر تو آسانست

□

چو من دست بردم به گرز گران

□

سوی خانه‌ی خویش تازید تفت

□

نه نیکو کرد بر زنجیریان حال

□

اگر کم بدش گاه اگر بیش ازوی

□

همان نعل اسپش زمین را ندید

□

نگشته آگه از سر نهانش

□

حضورش در سخن یابی عیانی

□

دام را تو دانه‌ای بینی ظریف

□

به سر برنهاده کلاه کیان

□

سوی راستش کهرم و بوق و کوس

□

طرب را طالعی میمون نهادند

□

به ناچار بردن بشمشیر دست

□

زبان بر گشادی بگفتار سرد

□

به نخجیری شود آسوده شیری

□

کایمان ده عقل شد قبولش

□

در مذهب عشق عیب ناکست

□

بدان تا بماند به سختی دراز

□

به بد تنگدل بسته از خستگی

□

که پیهی در چراغت می‌گدارم

□

به کشور ز فرموده آواز ده

□

ز زین برگسستم بکردار شیر

□

ازین زنار و بت باز آر مارا

□

دردم ز تو و علاجم از تو

□

هیچکس بر وی آفرین نکند

□

به کین منوچهر بر ساختید

□

ز بازارگان پوزش و آفرین

□

خطی چون غالیه گردش کشیده

□

که چون سرو کشمر به گیتی کدام

□

چنانست گیتی کجا خواستم

□

او را و خانمان و منش را به روزگار

□

تحریر غلام خیل خیل است

□

هم جهان هم جهت گریز کند

□

جهان آفرین را نهانی بخواند

□

همی رفت خون در پس پشت اوی

□

در نفسی رفته و باز آمده

□

تا هیچ خبر خم ندهد پشت عیان را

□

نهاده بر خود سر هر سه شاه

□

ندیدی کس به دیگر جا درنگش

□

وز حضرت تو کریمتر کیست

□

داد بر کیمیای فتنه فریب

□

که شاه و سپه ماند اندر شگفت

□

همان شاه با داد و بخشنده را

□

بانگ در آمد که نظامی درآی

□

بورزیدن دین و آیینش را

□

که برنیک وبد برشکیباترست

□

نماند آنجا بجز فرهاد مسکین

□

افزوده جواهر جمالش

□

گه روی نهاد بر جبینش

□

که از میخ تیزست پیراهنت

□

به چین و به توران سواری نماند

□

زان چو سپهر آینه‌داری به دست

□

به بنده، گرچه گدایی شعریعت شعر است

□

کزان سو همی‌تاختن ساختند

□

ز هر سو لاله‌ی سیراب از آن بر

□

کاین گنج به دوست در گشاده

□

مبارکباد بر جان و جوانیش

□

پرستنده را سر برآرد ز خاک

□

بران سان که از گوهر من سزد

□

چو پرسند چون دادخواهی جواب

□

جامه کن زین دو هنر بر تن عریانش

□

نشد سیر دلشان توگویی ز جنگ

□

وگر خسرو ز عشق من فکار است

□

هر بلبله‌ای که بود بشکست

□

تیغ دارم به تیغ بستانم

□

نیارند روشن ندارند رای

□

بدان گیتی آتش بود جایگاه

□

به درویش ده هر یک از هر چه هست

□

کشنده نیمی از آنجا و در کشنده به جا

□

خردمند و با کام ایشان بدی

□

تفنگ از غصه برخود می‌زد آتش

□

وصیتها کز او درها گشاید

□

به شب خورشید می‌پوشید در روز

□

بیابی چوجویی توازگنج شاه

□

نشست از برش مرغ فرمانروا

□

پراکندگی ناورد در گروه

□

به عرض حاجتی از خود چو میشوی گویا

□

دوایی بدین درد ریشم فرست

□

که آمد برق خرمن سوزی از دشت

□

واجب شودش بریدن از مشت

□

گرد میدان او نیامد تنگ

□

جانور از سحر حلال منست

□

که اروند و بند جهان او شناخت

□

ضحاک سپیده‌دم بخندید

□

فتح ملک روم بعد از فتح آذربایجان

□

هم او باد ازین داستان بهره‌مند

□

تابش عاریتی دیوار یافت

□

کو زبان مرغ دانی تا شود او ترجمان

□

دلش در انتظار یار مانده

□

برده ز شب ناخنه شب تمام

□

بران خارستان پاک جایی بجست

□

زین گله‌ی حربه‌ی جفای صفاهان

□

که ای ز نادقه‌ی معبود ناسزای شما

□

طلایه پراگنده بر چار میل

□

برو آن به که بد خواهیت نبود

□

آن کرامت را مکافا برنتابد بیش از این

□

یغلقش را به موی شد بازی

□

که ای مرد باهنگ و روشن‌روان

□

جهان سربسر زیر آثار اوست

□

ز ریم آهن اقلیمیائی نیابی

□

مقدمات ثنایش نتیجه‌ی خسران داد

□

شمارش بتو گفت کی یارد اوی

□

روز عرضش نوبت رسواییست

□

با یک دو کشیش رنگ کشخان

□

ببین تا چون بود کاو را ببینی

□

سه دیگر خوش‌آواز لشکر شکن

□

به بد کرداری از من دست دوران

□

نثار افشان هر خوان و زکوة استان هر خانی

□

صد کاروان به بارگه کبریا روان

□

بمانند با ناله‌ی چنگ و نوش

□

به سرخیمه ز ابر نوبهارش

□

هم نشد گفته عشری از اعشار

□

با کسی نام شهریار مبر

□

یکی را نکوهش دگر را ستود

□

جواهر، نه از بهر ایشان، پریشان

□

عنکبوتی است روی بر دیوار

□

دو دست او به قفا بسته باد مستحکم

□

چو هر دو رسیدند نزدیک ده

□

لیک موقوف غریو کودکست

□

پلنگم ز حیض‌النسا می‌گریزم

□

دستی، وگرنه هیچ نیاید ز دست ما

□

همی شاه را دختر آراستی

□

در جامه‌ی جبرئیل شیطان

□

ستین دقیقه جاهت بر نه فلک مقدر

□

گاه دستم، گاه چشمم، گاه گوش

□

ورا بسته در پوست آنجا بماند

□

یکی لفظ تو کاملتر ز کامل

□

چون روزگار قرعه‌ی اسما برافکند

□

هر کسی دل بدان سخن بسپرد

□

به روی کسان پارسایی مکن

□

هر گه که به خردی بگریزد ز دبستان

□

گر چه ز من بود قعده رام برآمد

□

شمشاد و لاله روید و سیسنبر

□

کجا شاید در احکامش رسیدن

□

با طمع کی چشم و دل روشن شود

□

ز آهی که چون شراره مجزا برآورم

□

محببة لکنها کلب الظفر

□

در چشم گرد او زند انگشت گردنا

□

بگفتا درد حرمان ناله فرماست

□

من رخت دل به مقصد و مامن درآورم

□

تیرگی را از جهان بیرون کنی

□

ز قدش سرو بن را پای درگل

□

از کی از شمس این شما باور کنید

□

دفع را رافت رحمان به خراسان یابم

□

در بدر باد تا ابد منظوم

□

تو نیز بنده‌ی منی این قدر را بدان

□

همانا قدر این نعمت ندانم

□

کاسم او یاسین و طه دیده‌ام

□

که مرده‌ام من مسکین به زندگی صد بار

□

در مدینه ملک و عرض معلا بینند

□

مر گدا را دستگه بر در بود

□

امت چو شاخ قومه الشیخ فاستقام

□

نخواهد تو را زندگانی دگر

□

کواز ارجعی دهدش هاتف رضا

□

هزارش رخنه سر در ملک جان داد

□

هم شرف زین دارد اینک لم‌یلد خوان از قران

□

برق شد فرصت، نیمداند درنگ

□

به گوش خاطر ایشان رسان که لابشری

□

ور بخواهد حبس جزویات ماند

□

دل نفرماید، درمان چکنم؟

□

نفط جویند و طلق را ریزند

□

چشمه‌ی حیوانم از لفظ و لسان افشانده‌اند

□

که این آزرده را آزار کم جوی

□

بر تو درود بادا از مصطفی و آلش

□

که به اندیشه بایدت خوردن ثمارش

□

هم به ترک زن توان گفتن برای مصطفی

□

کی به حس مشترک محرم شدی

□

زین حکم دروغ‌سان ببینم

□

دیر بر بام رفت و زود افتاد

□

کز او پازند و زند آمد مسما

□

غراب ینوح علی غصن بان

□

بر جهان منشور ملک جاودان آورده‌ام

□

در گلو بگرفت لقمه مرگ بد

□

عسکر کش من این نی عسگر نکوتر است

□

حس را آن نور نیکو صاحبست

□

سگ از بیرون در گردد تو هم کاسه مگردانش

□

و اژدها را اسیر گورکند

□

که گنج معرفت اول هم از تو بود عطا

□

چون کسی کو گاه بازی بر نشیند بر رسن

□

در هستی وی، شو از جهان گم!

□

قد فاز بالهدایة منهم من اقتدا

□

بانگ کوس ملکی به که به صحرا شنوند

□

در نیاموزید آن اسم صمد

□

وز بیم مفارقت دل‌افگار،

□

نه سر دید پیمان او را نه بن

□

فضل مجهول و جهل معتبر است

□

چشم خرد را سخنش توتیاست

□

در دایره‌ی کجی‌ش منزل

□

از ورای خیر و شر و کفر و کیش

□

تنم زگال ودلم آتش است و سینه کباب

□

بنیت عالم چنان دان در ازل

□

زین نام مراد تو کدام است؟»

□

چو زنگوی گستاخ با شیر و پیل

□

درد دل ناتوان ندیده است

□

باش اندر امتحان ما را مجیر

□

کار او باشد نهادن کارگاه ششتری

□

سوی من همین است بس مذهب خر

□

تهمتن ورا کرد با خاک راست

□

صاحب سلاخ درویشان رسید

□

ستوری بود خواهی تو بدو جهان همچو قربانی

□

چو بشگیر ما را نمایند راه

□

هوا در کف دیو واژونه دید

□

بخواهد ربودن کلاه از سرش

□

عقل از تو کی پذیرد این سخن را بر مدار

□

به شعر بیهده فرسود چون زبان درا

□

بد آید ز آزار او بر سپاه

□

دولت خود هم تو باش ای مجتبی

□

به مدح هر که غلو کرد فکرت داناش

□

همانا نیاید به کاری فراز

□

نه از مهتران نیز بشنیده بود

□

ز گوهر درافشان کلاه و کمر

□

هست ما را هم دعا و هم عصید و هم عصا

□

نگشاد دلم گوش و نه دستم سر محبر

□

ز گیتی همی شاه را جست و بس

□

در فراق و جستن من بی‌کسی

□

ای بلند اختر و بلند همم

□

به خسرو مرا چند پیغام داد

□

به شمشیر بسپار پرخاشجوی

□

سپه چند باید ز ترکان شمار

□

نی تو ره گم کرده بودی در بیابان ریا

□

در پذیرش تا شود در هر دو گیتی اختیار

□

همان از پدر یادگار منید

□

همه چوبه‌ی تیری ز یک بیشه نیست

□

یک هنر باشد که پوشد هر چه باشد از هنر

□

همی رخ پر از آب و دل پر ز رشک

□

بیارند آن راکه آید به کار

□

همین بد که من کردم امروز بس

□

کت خرد حق گزار خواهد کرد

□

زی باز چو کودکان کبوتر

□

عناندار و بر گستوان ور سوار

□

ز تازی سمندان پولاد نعل

□

ای بسا کس را که بنهادست خار

□

سخن گوی و دانا فرستاده یی

□

به دوزخ کند جان بدخواه راه

□

نداری کس از پهلوانان همال

□

تخم دنیا در قرار تن به مکاری مکار

□

امت او بهترین امتان

□

که هرگز به منزل نخواهد رسید

□

برانداختم مغز گنج از زمین

□

هودج کبریا به صفه‌ی بار

□

یکی تیر پولاد پیکان خدنگ

□

پری چهره بر زیر لب خنده کرد

□

گهی ناز و نوش و گهی درد و رنج

□

کز چو من شاخ چنین میوه چرا آید بار

□

واجب نشود تا نشود عقل مجبر؟»

□

نه چندان که از جاهل عیب جوی

□

برو خواه شمشیر زن خواه تیر

□

قلمت آمر و جهان مامور

□

بد اندیشتان بارکش همچو گاو

□

سرمست می‌خرامد بر روی دفترم

□

بدین بازگشتن مگردان نهان

□

به مدح شاه جهان چون شدم سخن‌گستر

□

به سرکشی سپر زرد می‌کند پیدا

□

در بینی گردون مهار باشد

□

به ایزد پناهیدی انجام کار

□

گشت معنی ستان و لفظ سپار

□

که رفتیم وگشتیم ازگاه سیر

□

نزاید بیش از ایشان فتنه و شر

□

ببور نبرد اندر آورد پای

□

که مر او را همه حالست چو الحمد ازبر

□

حکمت جاودان همی‌یابم

□

هم ز قدر تشنگی نتوان برید

□

ثنا خوانی چار یارش کنم

□

کز آغاز رنجست و فرجام رنج

□

دهانش پر از در خوشاب کرد

□

پیش آبت آب حیوانست درد

□

به اندیشه افسون فراوان بخواند

□

چو آمدش هنگام جاوید خواب

□

همی‌گیر زین گونه از نیک و بد

□

می‌کند بر اهل عالم اختیار

□

شیر مرغان غیب را جویان

□

شب تیره‌ی بد راه نشناختند

□

درم داد و دینار و کرد آفرین

□

یا همه بسط او بود چون مبتلا

□

که بر کین ایرج زمین بسپرم

□

گل زهر خیره چه بویی همی

□

خرد را به دل تار و هم پود باش

□

باز می‌گویی بجهل آشفته‌ای

□

نبیند کسی جان پاک مرا

□

که آسیمه گشتی بدین مایه بوم

□

گر آمد ز ما برکسی برگزند

□

سوی او مشتاق ای دانا دلیر

□

جهاندار ازین کار پرداخت‌ست

□

کزویست بخشایش و داد و مهر

□

جهاندار وز نامداران سری

□

درد باید درد کودک را رهیست

□

زنده مانی چو خضر از آب حیات

□

دلی پر ز چاره پر از کینه سر

□

ببینی ز من تلخی روزگار

□

پیش از آن که بیخ ما را بر کنی

□

نه خورشید بینند روشن نه ماه

□

که آب روان بود و جای درخت

□

که این نیست برمرد دانا نهفت

□

پس گرفت اندر کنارت سخت سخت

□

دهی آرزوهای ناخواسته

□

که یزدان‌پرستم نه خسروپرست

□

بران نامه برگوهر افشاندند

□

روستایی را گریبانش گرفت

□

بدانست کان روزگار بلاست

□

که دانش پژوهست و دارد خرد

□

بران یارگر خواهد انبوه را

□

تافت بر آن مار خورشید عراق

□

سزای نوشته نویسد جواب

□

گشت بالایش از آن هیبت نشیب

□

تو خواهیش ناچیز خوان خواه شاه

□

چشم را بندد غرض از اطلاع

□

سراینده را جامه‌ی خویش داد

□

دم به دم در می‌رسد خیل خیال

□

که درزخم چون آتش میغ بود

□

چون بر آید میوه با اصحاب ده

□

تو افکندی از سله مارسر

□

هین مکن با نقش گرمابه نبرد

□

غیث الکرام و ضنة البخلاء

□

جزو باید تا که کل را فی کند

□

نه تن ماند ایدر نه بوم و نه بر

□

آنچنان که گیرد این دلها قرار

□

اربعینی به آب دیده برآر

□

قبله‌ی صورت‌پرستان نقش سنگ

□

که شد خاک لعل از کران تا کران

□

هیچ نی مر هیچ نی را ره زدست

□

همی یار جنگی به کار آمدش

□

خوش مدارا کن به عقل من لدن

□

چو آتش که برخیزد از خشک نی

□

که نظر در شاهد آید شاه را

□

نقاب از کار من روشن گشایند

□

آنک کردی عقل‌ها را بی‌قرار

□

چو بیدست و سنجه نگهدار اوی

□

آنک او مسجود شد ساجد مدان

□

چنان زیست باید که یزدان سرشت

□

دارد از سیران آن یوسف شرف

□

بشد پیلتن با سپاهی گران

□

خیانت چون کنم در خانه‌ی او؟

□

ز آه خصم و سوز خود بنالید

□

که دیدار ازان پس نخواهد بدن

□

رفتن شه به پدر روز و شب نور افشان

□

به روی او در مقصود بگشای!

□

خرابیهای دل بسیار دیده

□

نگه کرد پیران بران فر و چهر

□

سوی مقصود کار از سر گرفتند

□

هر چه خواهی ضمان منم، اینک!»

□

قدم می‌رفت و روها باز پس بود

□

که چون او نبیند دگر روزگار

□

ز سبلت کرده خود را حلقه در گوش

□

وصل آن کز غم تو می‌کاهد؟

□

خسته دلان را دل ازو ریش‌تر

□

زمین و زمان دست خون را بشست

□

بخاک افگند رای کاردان رخت

□

لفظ نشنیده، به معنی می‌شتافت

□

به درج لعل مروارید ریزی

□

ز یک تن شدند آن دلیران ستوه

□

به درجی ماند از دست کسان پاک

□

وز آن شد تازه، گلزار شبابش

□

مبارک نیست خون بی‌گناهان

□

چو گرسیوز ار بازگردد رواست

□

شدندی با خیال یکدگر شاد

□

شود خون من‌ات حالی به گردن

□

رخ زردش زر کامل عیار است

□

رسیدی به پیچاره پیوند خویش

□

وز این شب‌های آبستن چه زاید

□

همی راست آمدش گفتار او

□

ببرد دوستی به پنهانی

□

که با شاه ترکان فگندیم بن

□

تو همی کن تفرجی که رواست

□

فرود آمد از اسپ و پیشش دوید

□

نتوانش چنین گذاشت ز یاد

□

نبینی ازین آب جز نیکوی

□

که به لذات تن نگاه کرد

□

بخندید و شادان دلش بردمید

□

عاشقان پیش ازین اجل میرند

□

که آزادگان را بدو بود فخر

□

خلق را در سخن نگریانی

□

بخندید و بر تخت بنشاختش

□

ماه هر حرفتی که میخواهی

□

کلاه تو آذر گشسپ منست

□

دامن حبشان ز دست مده

□

هر که را دامن درستست و معد

□

ای که در ملک جاودان بادی

□

قبله‌ی باطن‌نشینان ذوالمنن

□

چو بگذشت نیمی ز گردان سپهر

□

زین دو وصفش کار و مکسب منتظم

□

برین دشت اگر ویژه تنها منم

□

چون برون شد این خیالات از میان

□

پاک ده گر غلط پزد لادن

□

چند ازینها گفته‌ای با هرکسی

□

پژوهنده حال سربست من

□

شکر کن که زنده‌ای بر تو نزد

□

به دل گفت کاین گرد جز گیو نیست

□

آنک او بی‌درد باشد ره‌زنست

□

نبشتند منشور بر پرنیان

□

چون طمانینست صدق و با فروغ

□

داده‌ی او بدان و دار سپاس

□

حق آنک دایگی کردی نخست

□

به تو یزدان ودیعتی بسپرد

□

گر نه تصویرات از یک مغرس‌اند

□

بفرمود تا خلعت آراستند

□

تو شدی بیهوش و افتادی بطاق

□

چو برگشت ازان جایگه پهلوان

□

عشق حق و سر شاهدبازیش

□

آنکه دید این گریز پاییها

□

کابله طرار شید آورده‌ای

□

گهر خر چهارند و گوهر چهار

□

باز با خود آمدم زان انتشار

□

برانگیخت آن پیلتن را ز جای

□

آفتاب گرم‌سیرش گرم کرد

□

وزان آبخور شد به جای نبرد

□

صبر با نااهل اهلان را جلاست

□

بی‌گناهی بپوی مردانه

□

همچنانک آن جنین را طمع خون

□

دویم مردمی کردن بی قیاس

□

عکس‌ها را ماند این و عکس نیست

□

قفای یلان سوی او شد همه

□

گر شدی عطشان بحر معنوی

□

سرانجام نیک و بدش بگذرد

□

چند هم‌چون فاخته کاشانه‌جو

□

زان میان گر بود مریدی کم

□

آب حیوان قبله‌ی جان دوستان

□

دبیر قلمزن قلم برگرفت

□

هین دریچه سوی یوسف باز کن

□

به بر در گرفتش زمانی دراز

□

بریزی به خاک از همه ز آهنی

□

ولیکن چو آگاهی آید به شاه

□

بیاراستندش به دیبای روم

□

ما که خون خورده‌ایم پیوسته

□

طلایه بدیدند گشتند باز

□

به خونریز من لشگری ساختی

□

سکندر بدو گفت کای شهریار

□

ببستند گردان ایران میان

□

هرانکس که دارد روانش خرد

□

و دیگر که تنگ اندرآمد سپاه

□

به طینوش گفت ایدر آرام گیر

□

خاک پرگنج و پر دفینه‌ی تست

□

ز تو بازماند همین رنج تو

□

رو بگیر این را و زینجا شب گریز

□

هم‌انگه چو روی پسر دید زال

□

جز از خود ز ترکان یکی برگزین

□

فزون زان فرستم که دارای منش

□

زمانی نکرد او یله جای خویش

□

ز مهران چو بشنید کید این سخن

□

جان عارف به قرب اوست غنی

□

آنکه در احشای زنبوری کمال رافتش

□

چون تو باشی بخت خود ای معنوی

□

ز آنجا که یکیست خون و پیوند

□

فرنگیس گفت ای خردمند شاه

□

عارف مرغان است لک لک لک لکش دانی که چیست

□

زمانه نبشته دگرگونه داشت

□

همره چه بود که جان چون نوش

□

تا بگوید مسیح روح سخن

□

صبح که شد یوسف زرین رسن

□

چاره می‌جوید پی من درد تو

□

اول بگزید لب به دندان

□

یکی تیغ بر نیزه‌ی پیلسم

□

به تیشه روی خارا می‌خراشید

□

هنوز آن کمربند نگشاده‌ام

□

او قصه‌ی جان ریش می‌خواند

□

من صار مکفوفا فسواء عنده

□

ای سخنت مهر زبانهای ما

□

گر اقبال من کارسازی کند

□

بر پر هنرست جور و بیداد

□

بدو گفت کین کاویانی درفش

□

ز گیسو گه کمر می‌کرد و گه تاج

□

کمر برمیان بست رستم چو باد

□

یاران که بهر کناره بودند

□

به سینه سر از اسراییل دارم

□

خاص‌ترین محرم آن در شدم

□

شه از مژده‌ی مرد اختر شناس

□

خوبان دگر که حال دیدند

□

نجوید همانا فرنگیس بخت

□

ز عیب نیک مردم دیده بر دوز

□

به پیمان که از شهر هاماوران

□

حلب شد بکردار دریای خون

□

خواست چندان زر تمام‌عیار

□

گر جو سنگی نمک خود چشی

□

ز چینی غلامان حلقه به گوش

□

چنین پاسخ آورد فرزانه زن

□

گرفتند مر یکدگر را به بر

□

دگر ره راه صحرا برگرفتی

□

که گر او نیاید به فرمان من

□

پرستنده آمد بداد آن پیام

□

در لطایف، لعل او حاضر جواب

□

بدین راست ناید کزین سبز باغ

□

به دعوی دروغی نباید نمود

□

وگر شاه وفرزانگان این بجای

□

زبان برگشایند هر کس به بد

□

زمین نطعیست ریگش چون نریزد

□

به کشتن نکردم برو بر نهیب

□

چو بشنید برزوی زو شاد شد

□

هیچ داری سر گرفتاری

□

به موکب خرامد چو باران و برف

□

پناهنده‌ی بخت بیدار او

□

یکی زین ز اسبان نبرداشتند

□

چو از تخت کاووس برخاستند

□

بنای دوستی بر باد دادی

□

چو گشواد نزدیک زابل رسید

□

جوانان ز پاکی وز راستی

□

سپیدی شد ز مشکین مهره‌اش دور

□

نهانی بخواهندگان چیز ده

□

ز شمشیر تیز آتش افروختند

□

فلک را گزارنده او کند

□

فریدون که بگذاشت اروند رود

□

سپید و نرم چون قاقم برو پشت

□

یکی کوه یابی مر او را به تن

□

دل موبد از درد پیغام اوی

□

که جرم من چه بود، از من چه دیدند؟

□

نظامی بدو عالی آوازه باد

□

یکی شاه را بر دل اندیشه خاست

□

به اسب همت عالی توانی ره به سر بردن

□

وگر باشد تو را از وی ملالی

□

چنانم کش که دور از آستانت

□

چنین است کردار گردنده دهر

□

نباشد چو داماد شایسته آن به

□

کشم خنجر چو سوسن بر تن خویش

□

غرق عشقی‌ام که غرقست اندرین

□

فگنده چو پیلان به هر جای بر

□

چو با بحر آشنا گشتی شدی از خویش بیگانه

□

کاری به منتها نرسانید در طلب

□

گرفته دسته نرگس به دستش

□

به تابوت زرین و در مهد ساج

□

باد سر دشمنان در سم یک ران تو

□

بدو داد و گفتا که این یادگار

□

نه چنان حیران که پشتش سوی اوست

□

بت و زنار این کیشی‌ست باطل

□

در رگش چون نماند خون برجا

□

سالی دو به خانه در نشیند

□

آنان که ندیم خاص بودند

□

ز دهقان تو نشنیدی آن داستان

□

فرات پهنا حوضی به صد هزار عمل

□

بسی سرخ گوگرد بدکش بها

□

گردن مکش از رضای اینکار

□

بر کلوخی دل چه بندی ای سلیم

□

نیازم بد آنکو شکار آورد

□

ولو کان ذو مال من الموت فالتا

□

شربت نه ز خاص خویشت آرند

□

چو او بسته آمد نیا کشته شد

□

زنده بادا به ولیعهد تو نام تو مدام

□

چو خسرو ز بهرام پاسخ شنید

□

نهان کی باشد از تو جلوه‌سازی

□

تعالی الله چه قالب اصل جانها

□

بدین زال را شاه پاسخ دهد

□

در جهان کیست کو به زور و به رای

□

خلایق را ز دعوت جام می‌داد

□

تو خواهی که هرکس که این بشنود

□

بود آنجا دو غلام پادشاه

□

بیامد ز گردنکشان ده هزار

□

کز راه وفا به گنج و شمشیر

□

چون ندارد روی همچون آفتاب

□

به بالای سرو و چو خورشید روی

□

وگر سر به خدمت نهد بر درت

□

هرچند حصارت آهنین است

□

ز آخر گزین کرد اسپی سیاه

□

هرکه رایک شب چنین روزی بود

□

اگر باز خواهی بگویم همه

□

از خرمن خویش ده زکاتم

□

از او خوبی گرفته غایت اوج

□

به مهر و به داد و به خوی و خرد

□

لاجرم عاقبت به پا رنجش

□

بسی پالودهای زعفرانی

□

به منزل رسید آن سپاه گران

□

رفت آن شه زاده‌ی یوسف جمال

□

همه یکسره پیش خسرو شوید

□

یک دانه اولین فتوحم

□

تا نگرید کودک حلوا فروش

□

زدم بر زمین بر چو پیل ژیان

□

گفت خلق آرزو طلب شده‌اند

□

زان هردو بریشم خوش آواز

□

بدو گفت گشتاسپ کای شهریار

□

آنچ من دیدم نیارم گفت باز

□

ببد بار بد شاه رامشگران

□

در هر دلی از هواش میلی

□

شده زهر مصیبت سبزه زارش

□

ز من گر نبودی به گیتی نشان

□

زان حرف که عیب‌ناک باشد

□

زان جام که جم به خود نبخشید

□

هرانکس که باشند زیبای بخت

□

سه دیگر چو رودابه‌ی ماه روی

□

ز هنگام کسری نوشین روان

□

جان داروی طبع سازگاریست

□

پیش چشم او خیال جاه و زر

□

که ای مرد بیباک ناپاک رای

□

شاه بهرام ازان سخندانی

□

در دست مبارزان چالاک

□

بخندید ارجاسپ و بنواختش

□

سه فرزند اگر بر تو هست ارجمند

□

یکی نامه بنوشت سوی گراز

□

گر هستی از آن مسافر آگاه

□

چنانشان خواب مستی کرد بیتاب

□

که من رفتنی‌ام سوی کارزار

□

چندان ز سرشگهاش خون رست

□

ببستش بران گونه آویخته

□

کتایون بدو گفت خیره مگوی

□

خور و خواب و آرامتان از منست

□

چنین است رسم سرای جفا

□

نبینید رویش مگر با سپاه

□

میوه‌ها در فکر دل اول بود

□

بدو گفت ای شسته مغز از خرد

□

کار و باری که ندارد پا و سر

□

پر از خون دل و پر ز گریه دو روی

□

سوی میسره نام شاه چگل

□

به آواز گفتند گردنکشان

□

تن خویشتن را بدان رنجه داشت

□

ناچار به درد و داغ او ساخت

□

چنین در بزم شه تا شام جا کرد

□

بر فضل توست تکیه‌ی امید او از آنک

□

جای من گر گرفت غداری

□

تا بازرهی ز هستی خویش

□

نیارد شدن پیش گرد گزین

□

چو کاسه باز گشاده دهان ز جوع الکلب

□

یکی ترک بد پیر نامش قلون

□

گفتا که: «منم رسول لیلی

□

نامصور یا مصور گفتنت

□

چه اخگر ماند از آن آتش که وقتی

□

آن زمان زاری کنند و افتقار

□

چون این سخنان راست بشنید

□

به آهنگران گفت کای شوربخت

□

جان خاقانی ز تف آفتاب و رنج راه

□

همی‌کرد هرکس به ایوان نگاه

□

از او جز دور سامانی نبینی

□

بگوییدم که رخش بی نیازی

□

گوا توئی که ندارم به کاه برگی، برگ

□

بی جهت با جهت ندارد کار

□

تا طبع‌ها مراتب دارند مختلف

□

جهاندیده دستور گفتا به پای

□

من در سخن عزیز جهانم به شرق و غرب

□

مرا خسرو از خویش و پیوند بیش

□

صبا هرگه که رخسارش بدیدی

□

همچنین هر پنج حس چون نایزه

□

سفله مستغنی و سخی محتاج

□

می‌فروشی هر زمانی در کان

□

کان کس که بندگی کندم کی رضا دهم

□

ترا آرزو گر چنین آمدست

□

نکنم مدح که من مرثیه گوی کرمم

□

تخواره که در جنگ غمخواره بود

□

زان گله کردم به آفتاب که دیدم

□

به ماتم کوس طرح شیون انداخت

□

چار جوی و هشت خلدست این که در مدحش مرا

□

او چو ابری به هر طرف می‌گشت

□

مجوی از جهان مردمی، کاین امانت

□

تو گفتی که ابری برآمد سیاه

□

خاکیان جگر آتش زده از باد سموم

□

چنین بود تا بود کارجهان

□

یک رضای شاه، شاه آمد عروس طبع را

□

نور حس را نور حق تزیین بود

□

به عدل تو که توئی نایب از خدا و خدیو

□

چون بیابد او که یابد گم شود

□

عمارت دوست شد طاووس از آن پای گلین دارد

□

چو اسفندیار این سخن یاد کرد

□

قرب دو سه سال هست کز شاه

□

بکشتند هیتالیان ناگهان

□

معنی نه و نقش ریش و دستار

□

دلا در فکر آن موی میان پیچ

□

چنین بی‌بهانه همی داریم

□

از فروغ دو صبح زیبا چهر

□

ره سوی یقین ندارد این حکم

□

بدو گفت شاخی گزین راست‌تر

□

چنین گفت کای رزم دیده سوار

□

چنین هم شب تیره بیدار بود

□

من به ری مکرمی دگر دارم

□

تو مرا باور مکن کز آفتاب

□

به آواز ایشان شهنشاه جام

□

این تفسطط نیست تقلیب خداست

□

سار مسکین که نیست چون بلبل

□

پر آژنگ رخ سوی خورشید کرد

□

نخستین یکی گرد لشکر به گرد

□

چوبرق درفشان همی‌راند اسپ

□

جاهش ز دهر چون مه عید از صف نجوم

□

در میان مهد چشم من نخسبد طفل خواب

□

یکایک به نوبت همه بگذریم

□

گرچه ز الفاظ خود به تقصیریم

□

دست تو شمس و خطی تو خط استواست

□

مرا حسان او خوانند ایراک

□

چو آمد به بالای ایوان رسید

□

لشکر عقل پی فتح تو میکوشد

□

بحر محیط از زمین بزاد و عجب نیست

□

کو نداند نقص بر آلت نهد

□

شهنشاه بهرام داماد تست

□

جهانی بینی از نور آفریده

□

پیشت آرم چار یارش را شفیع

□

ز بهر تو شد مشک و کافور و عنبر

□

چو قیصر به نزدیک ایران رسید

□

مراجعت ده نیمی دگر به موضع خویش

□

جنس این علم ز دیباچه‌ی ادیان بدر است

□

دیبه‌ی رومی است سخن‌های او

□

سخن بشنو و بهترین یادگیر

□

هرچه دیدی و گرچه بودی دور

□

از دست آنکه داور فریادرس نماند

□

از شیر و ز می خبر نداری

□

نگه کرد فرخنده بهرام گور

□

اگر ز تخت زراندود خود نمی‌جنبد

□

چون مور ساز خانه به اخلاط درکشم

□

قلب پهلو می‌زند با زر به شب

□

بیضه بشکن بچه بیرون آر چون طاووس نر

□

سوادی بر تن سیمین زد از بیم

□

گرچه اینجام ز خاقان کبیر

□

هر کس که به تابستان در سایه بخسبد

□

مصطفی گوید که سحر است از بیان من ساحرم

□

یارب به صفدری که اگر اتصال شرق

□

کشف در پوست میرد لیک افعی پوست بگذارد

□

جلوه‌ی شاهد معانی از او

□

محال است سعدی که راه صفا

□

خیز تا فتنه زیر پای آریم

□

معشوق دلبرم چو خط دلبرم بدید

□

چو مایه ندارم ثنای ورا

□

دو کس را که با هم بود جان و هوش

□

دل تو آن محک آمد که از مراتب فرد

□

بدین فصاحت شعری که چشم دارد کور

□

ندیدم چونکه مرد این کمندش

□

ز دشمن شنو سیرت خود که دوست

□

اگر چه آفت عمر انتظار است

□

وانجا که قضا با تو عهد بندد

□

حبذا این دراز دستی عدل

□

از آن آسیابان بپرسید مه

□

به آن شهی که شهان آفریدگان ویند

□

که شب را تیرگی چندان بماند

□

به سنگ و تیشه باز افتاد کارش

□

شتروار سیصد ز زربفت شاه

□

گو من این خانه را پرستارم

□

گفتمت صاحبا فلک بشنید

□

فخر گو بر زمانه کن پدری

□

ز دیدار پیران فرو ماندند

□

ز مزدک شنید این سخنها قباد

□

تا کشد رای چو تیر تو در آن قوم کمان

□

بگفت اکنون کزین صحرا به ناچار

□

چو با تخت منبر برابر کنند

□

گردنی دارم از رسن رسته

□

همه کس داند و آنرا نتوان شد منکر

□

بت گلگون سوار اندر میانه

□

دگر گفت کای شاه دانش پذیر

□

درشتی کنم زین سخن ماه چند

□

چنین گفت با خویشتن پیلتن

□

به خاک دشت بس بنشسته ژاله

□

به یک تیر او پشت برگاشتند

□

دور کرد آن دم از در آن دمه را

□

بدو گفت طوس ای گو نامدار

□

چه می‌گویم چه جای این بیان است

□

نخواهم که آید شما را گزند

□

هم‌اکنون به خروار دینار خواه

□

همانگاه کردش سر از تن جدا

□

ز سیلابی که نخل اندازد از پای

□

شوی رهبر جهانی را ز بهر معنی و صورت

□

بی‌خبر بود از اوفتادن خویش

□

ای بسا غبنا کت اندر حشر خواهد بود از آنک

□

از روی او و روی همه اولیای او

□

ظن ببرد از دور کان آنست و بس

□

یکی نامه باید نوشتن درشت

□

این مخالف طبعها با یکدگر چون ساختند

□

خداوندا من اینجا آمدستم

□

از آن فزون نشود تا قیامت آن شاخی

□

کاردانان چو این سخن گفتند

□

گر ندادی پرورش جان و دماغم را به مرغ

□

مگوییدم که از خویش بیندیش

□

حال من شرح ده چو قصه‌ی خویش

□

وگر بر زمین گورگاهی بود

□

آن چنانت ره نمود ایزد به پاکی تا شدند

□

سواری چون شرر ز آتش جهیده

□

آب دریا گرچه بسیارست چو تلخست و شور

□

جهاندیده دستور گفتا بپای

□

غوطه‌ها خورد باید اندر بحر

□

بگفت از صبر باید چاره سازی

□

با بخیلی مجوی ره که نبود

□

هم اندر زمان زود پاسخ نبشت

□

مزن تیغ آنکه را تیر است بر دل

□

ز مینو فرستاد زی من خدای

□

مکن در خون مسکینان دلیری

□

گزارنده گفت این نه اندر خورست

□

بران بدخواه بی تمیز بگریست

□

آن پایگه و تخت کیانی و شهی باد

□

چو آنجا، نی صلاح جان و تن دید

□

به خشکی رسیدند چون روز گشت

□

بشارت میرسانم ز آسمانت

□

سرم به ظل عنایت بپوش بس باشد

□

چو صبح تیغ زن خنجر برآورد

□

بجستند بهره ز کشت و درود

□

حسن نه نیکویی رنگ است و پوست

□

لقمه اندازه خور ای مرد حریص

□

سبک زان صف سرهنگان برون جست

□

به نامه ز هر کارش آگاه کرد

□

خضر سیراب گشت اندر سپاهی

□

ندهد خدای عرش در این خانه

□

ور این اندیشه را در خویش گیرم

□

همان نیز با هدیه و باژ و ساو

□

صفت چشمه‌ی خورشید به دریای سپهر

□

وز نیاز عاجزانه‌ی خویشتن

□

میان آن دو سر و پای در گل

□

به خرگاه شد چون سپه بازگشت

□

خضر گوئی که اسکندر هوس گشت

□

کسی که یاد کند در دعای خیر مرا

□

ز قلب، این کیمیای دل مکن سلب

□

هر که بینی رشته‌ای دارد بدست

□

نهد چون تاج صحت شاه در برج

□

اگر پند حجت شنودی بدو شو

□

گر بنائی هست باید برفراشت

□

زان جمله محرم حرم خاص چاریار

□

کار دیو نفس، دیگر گون شود

□

تو را بهره از علم خار است یا که

□

هر آنچه هست ز نظمم هباء منثور است

□

رفتم به در آنکه بدیل است جهان را

□

کرده چاهی خشک را در خشک سال

□

پرهیز کن اختیار و حکمت

□

یارب از رحمت نثار نور کن بر جان آنک

□

تقلید نپذرفتم و حجت ننهفتم

□

به آب دست نگاری که رود نیل فلک

□

ذره‌های جهان به عرش خدای

□

همه کام و اندیشه شد بی‌نوار

□

هزیمت را سلاح خویشتن دید

□

خضروار ار غذا سازی سم‌الموت بیابانی

□

بسالار فرمود تا بار داد

□

که بد نامبردار هر انجمن

□

که گشت ایمن ز هر اندیشه جانت

□

آب و آتش خاک و باد ای ملحدک حجت بیار

□

ای بسا امروز کان فردا نداشت

□

بدین عبارت نظمی که گوش دارد کر

□

جهان خفتان زرین در بر آورد

□

هرکرا تشنه‌ست لابد رفت باید زی شمر

□

تو را نام و فر و نژادست و پشت

□

سوگند خورد و گفت به زلف معنبرم

□

هر چه کند جای به دلها نکوست

□

هست ناقد بس بصیر و نقدها بس کم عیار

□

بخور نوش خور میوه‌ی خوش گوارش

□

یزدان به وفا حق‌گزار باشد

□

برو بگریست بر خود نیز نگریست

□

که جز به رنگ نبودست بیخ و برگ نماش

□

سخن هرچ بود اندرو خوب و زشت

□

که رخ پیدا کند خورشید ازهر

□

تو گوئی خواهد از وی موج خون جست

□

خرقه‌پوشان فلک در جنب تو ناپارسا

□

زین بساط روشنی، بیرون شود

□

گفت هان ای سلیم‌دل زنهار

□

چکید آب حیات از کام ماهی

□

پیش آن صدر مکرم مکرم

□

نرستست کس پیش ازین نابسود

□

روز را بارخدایا نتوان کرد انکار

□

عجب نبود گر از عیرت بمیرم

□

مرغ‌وار اکنون گرفتستی دماغ و جان هوا

□

به فضل خود همه حاجات او به خیر برآر

□

خویشتن پیش چنین حادثه‌ای کرد سپر

□

توان بیرون کشیدن گوهر از درج

□

چون قج مغلوب وا می‌رفت پس

□

جهان پهلوان گیتی افروز گشت

□

توان رفت جز بر پی مصطفی

□

پرستاران بسی بودند یک دل

□

هر که در در کنار خواهد کرد

□

هر کجا راهی است، رهپوئیش هست

□

حکایت کنانند و ایشان خموش

□

که کند پرتو او ماه سما را تابان

□

هیچ دینار مالکی دین دار

□

ز گنج ری و اصفهان باژ خواه

□

هرآنچ از تو آید به چشمش نکوست

□

که هست آن کیمیاهای دگر قلب

□

بیارند بر بارها تا دو ماه

□

مرا بهره مغز است و دانه‌ی مقشر

□

که برسم کرا خواهی ای روزبه

□

که تشنه ز آب حیوان باز پس گشت

□

خیو زیر لبها برافشاندند

□

بسی هدیه با نامه همراه کرد

□

که با شهریاری و با اردشیر

□

چونکه وقت آمد آن ودیعت برد

□

بدو دشت پیکار بگذاشتند

□

گرچه باشد لقمه حلوا و خبیص

□

همه نام بوبکر و عمر کنند

□

به رسم بزرگان و فر کیان

□

مباشید با من ببد یارمند

□

که با جنگ ترکان نداریم تاو

□

به نظمی چنین نام او تازه باد

□

ملک با عمر و عمر با شادی

□

عزم کرده تا کنند او را تباه

□

هر چار کعبه‌ی حرم و قبله‌ی وفا

□

بهر کشور صلای عام می‌داد

□

بیامد بر پور خسته روان

□

دل و دیده شسته ز شرم خدای

□

که پیدا شود داد و مهر از گزند

□

بوی تو جانداروی جانهای ما

□

نهد تهمت نیست بر هست من

□

روز و شب کارش جگر سوزی بود

□

وز خیال و وهم من یا صد چو من

□

للی ترت صدف نشین است

□

مکن تیره بر خیره این تاج و گاه

□

چو کافور گرد گل سرخ موی

□

غلامی میان زنان اندرست

□

گفت درون آی درون‌تر شدم

□

فروشنده را با فضولی چکار

□

تا نشیند با گدایی در وصال

□

راهت مگر به راهبری حیدر

□

ما را خبری بده در این راه

□

که آورد گردی ز توران سپاه

□

یکی سرو سیمست با رنگ و بوی

□

ز دادنش گیتی پرآواز گشت

□

چاه‌کنان در زنخ یاسمن

□

شبیخون کنان سوی من تاختی

□

زین عجایب‌تر نبیند هیچ راز

□

مرا ز ملکت هب لی خلاص ده ز هبا

□

هم پرده توبه پیشت آرند

□

شکارست مرگش همی بشکرد

□

برآورده گردن ز گردن کشان

□

وگر نابرومند راهی بود

□

گلی چند را سردرآری به داغ

□

عوض باز ناجستن از حق‌شناس

□

هزار بتکده‌ی خرد گرد حوض اندر

□

تا نیک بود به حشرت اختر

□

کوشم نه چو گرگ بلکه چون شیر

□

پراندیشه بودش دل و روی زرد

□

ابا بچه‌ام در شمار آورد

□

جهان نادیده اما نور دیده

□

که خشنودی ایزد از چیز به

□

همه نامه در گنج گوهر گرفت

□

ای شه نیکدل نیکخوی نیکوکار

□

کز سر صدقی کند روزی دعا بر من نثار

□

روزی نبود که صد نبخشید

□

روا دارم ار بگسلد جان من

□

بدین آهنین دست و گردی میان

□

آن به که جریده پاک باشد

□

به هیبت نشیند چو دریای ژرف

□

سرش بر سر نیزه بازی کند

□

وزو خون دل بر زمین ریخته

□

از احمد و از حیدر و شبیر و ز شبر

□

در گردن من خطای اینکار

□

همه شهر یکسر همی سوختند

□

سربدره بگشای و لب را ببند

□

چو سر با وصل دارد سهل کار است

□

دامن از این بی‌نمکی درکشی

□

ز رومی کنیزان زر بفت پوش

□

ترا جز نیایش مباد ایچ کار

□

قطره‌ی آب دهانش پر زلال

□

به شکر خندشان دادم نهانی

□

سپهبد دهد ساو و باژ گران

□

زمانه همی از تو رامش برد

□

باد روشن چو آفتاب سپهر

□

عشقهای اولین و آخرین

□

شدی یار او ساختی کار او

□

همان کوشش و کامتان از منست

□

زیرا که نشد حق به تقلید مشهر

□

با پیر در آن خلاص بودند

□

پذیره شدش زال زر چون سزید

□

ز پرگوهران این کی اندر خورد

□

که خوش باشد سواد نقش بر سیم

□

بل چنان حیران و غرق و مست دوست

□

خدا را پذیرفت بر خود سپاس

□

ز پولاد بر سر نهاده کلاه

□

ز بحر شعر ترش در سه پرده یافت نوا

□

مردن سبب خلاف کاریست

□

بر و کتف و یالش بود ده رسن

□

چو خندان شود رای فرخ نهد

□

از رواقش برد به زیر سرای

□

ملک لک و الامر لک و الحمد لک یا مستعان

□

زر و آتش اینک توان آزمود

□

چنین تا زمانه سرآمد بروی

□

پایه نردبان همی‌یابم

□

منویس به این و آن براتم

□

که بر پشت گلرنگ در جوشنم

□

که مردم نبیند کسی زین نشان

□

شوخ و گستاخ و بی‌ادب شده‌اند

□

بدان تاج و کمر شه گشته محتاج

□

تا نگیرد با تو این صاحب‌ستیز

□

که بشنید زان مهر خویش کام

□

ندانست کس مایه و منتها

□

یک لاله آخرین صبوحم

□

بدان تا بداند فراز و نشیب

□

به زنهار شد لشکر باطرون

□

مکنم زیر بار خس خسته

□

غم آن دلستان از سر گرفتی

□

پس تو که بختی ز خود کی گم شوی

□

نیارند روشن ندارند رای

□

نباید کزو چشم داری وفا

□

که در هر بیت گوید با تو رازی

□

بیامد گرازان پس کیقباد

□

نوشتند بر پشت دست آستی

□

عبرتی برگرفت پنهانی

□

که بر نطعی چنین جز خون نریزد

□

می‌شنودم دوش آه سرد تو

□

بخفتند و بر برف بگذاشتند

□

پیام جهاندار شاه رمه

□

بر ساز بسی بریشم ساز

□

بیفشارد بر کینه گه پای خویش

□

همه رنج برچشم اوبادشد

□

زدی ار سایه بود آن گر نور

□

هنر دیدن ز چشم بد میاموز

□

چنان کاو گذارد بباید گذاشت

□

که باموبدی یکدل ورای زن

□

یکی نامدارای شد از مهتران

□

گیسوش چو لیل و نام لیلی

□

همان تیغ پولاد ننهاده‌ام

□

غمی گشت زان جای و آرام اوی

□

اگر دست یابد ببرد سرت

□

مگر کاکنون اساس نو نهادی

□

بپیچیدش آهرمن از راه راست

□

جهان راهمه بنده‌ی او کند

□

که بادا همیشه روانش جوان

□

شد نیزه بسان مار ضحاک

□

چه با تن چه بی‌تن جدا کرده سر

□

کس را نبود ز بی هنر یاد

□

کان بنا برکشید صد گز بیش

□

کشیده چون دم قاقم ده انگشت

□

گهی نوش بار آورد گاه زهر

□

هم خوابه و همدم و هم آغوش

□

بگویید و گفتار او بشنوید

□

به خوشخوابی چو نرگس‌های مستش

□

هم آن پهلوانی و زرینه کفش

□

پس باز گشاد لعل خندان

□

بردیم روزگار گرامی به منتها

□

چو بید از سنگ مجرا می‌تراشید

□

که مثاقیل آن رسد به هزار

□

مرگ پدرست رنج فرزند

□

یلان سینه را زشت پتیاره بود

□

رمیمی باشم از دست استخوانت

□

درخشنده خورشید بنمود چهر

□

و افسون خلاص خویش می‌خواند

□

عنکبوتی تنید بر غاری

□

که در خانه‌ی خود شود پیر دختر

□

به دل دانایی از جبریل دارم

□

دزدیده دران نظاره بودند

□

که‌ای بی بها ریمن دیو ساز

□

سست شد، اندر اوفتاد ز پا

□

سلیح و کلاه و کمر خواستند

□

از هر طرفی فرا دویدند

□

لکان جدیرا بالتعاظم والکبر

□

از خم چوگان تو گوی صفت لطمه خور

□

در دقایق فهم او صافی، چو آب

□

چو آن زلفت به دست آمد برستی از پریشانی

□

وزان رنج تن باد در پنجه داشت

□

گر آید در رکاب جهد پای اقتدار تو

□

چو شیر اندر آمد به پیش رمه

□

بی‌خبر گفت اینت سالوس و نفاق

□

شرط فرمانبری به جای آریم

□

اگر دین‌پرستی ور آهرمنی

□

کز غمت بر دلش بود باری؟

□

کان غذای اوست در اوطان دون

□

بدار و ببین تا کی آید به کار

□

همه پیکرش گوهر و زر بوم

□

همی گفت با داور پاک راز

□

زانک بی‌دردی انا الحق گفتنست

□

ترک کن هی پیر خر ای پیر خر

□

نبد سود جز رنج و راه دراز

□

چرا رختم سوی زندان کشیدند؟

□

تا نهال ما ز آب و خاک رست

□

به نوروز رفتی بدان جایگاه

□

به دشمن رسد کوشش و گنج تو

□

فرستاد تخت مهی را درود

□

بنگ و افیون هر دو با هم خورده‌ای

□

دشت ازو کوه و کوه ازو شده دشت

□

تو این خانه را خوارمایه مدار

□

درآمد در سواد نرگسش نور

□

رفت از اعضای او اخلاط سرد

□

نگون شد سرتخت شاه جهان

□

جهان را به عمری همی بسپرد

□

به پیش اندرون اختر کاویان

□

کانک زنده رد کند حق کرد رد

□

هم‌چو سیلی غرقه‌ی قلزم شود

□

چنان برز و بالا و آن فر و یال

□

که چندانش نمی‌بینی جمالی!!!،

□

باز دیدم طور و موسی برقرار

□

ز جان سخن گوی دارمش پیش

□

ز بخشش نباشد مرا سرزنش

□

تهمتن هم آن کرد کاو دید رای

□

وز شکافش فرجه‌ای آغاز کن

□

زین جهت بی جهت شد آن پرگار

□

چو آسوده گردی می و جام گیر

□

چو گل در خون کشم پیراهن خویش

□

قبله‌ی ظاهرپرستان روی زن

□

برخساره شد چون گل شنبلید

□

برو تازه شد روزگار کهن

□

که با من بگردد نه بر راه کین

□

صبر صافی می‌کند هر جا دلیست

□

هم‌چو دزد و راه‌زن در زیر دار

□

آن نثار دل بر آنکس می‌رسد

□

تا ببیند کلیم دل دیدار

□

گشت نامعقول تو بر تو عیان

□

که ترکان ورا داشتندی زبون

□

چون پر مرغ این دو حال او را مهم

□

بزد نیزه از تیغ او شد قلم

□

دل نیارامد به گفتار دروغ

□

او در کس و کس در او نبیند

□

تا جواب سرد بشنودی بسی

□

که گنه‌کار ترسد از خانه

□

بود مایه‌ی جمله پرده‌سازیش

□

همه جاثلیقان گرد و سوار

□

فرجه‌ای کن در جزیره‌ی مثنوی

□

نه اورنگ شاهی نه تاج و نه تخت

□

در پی هم سوی دل چون می‌رسند

□

می‌نماید که حقیقتها کجاست

□

ز آب باشد سبز و خندان بوستان

□

پس بکوش و دهنده را بشناس

□

کو و کو و کو و کو و کو و کو

□

بزرگان و شاهان و رای مهان

□

در مثال عکس حق بنمودنیست

□

مکن هیچ گونه به ما در نگاه

□

نوش را با نیش داد از راه صحبت صابری

□

کان چشمه آب را به خون شست

□

زمانی به تیمار نگذاریم

□

چون فروشد نشایدش گادن

□

هست نان پاره فراوان چکنم؟

□

پرستنده‌ی پاک دادار بود

□

به هر کشوری زین سپس یاد تست

□

بسی بوس دادند بر چشم و سر

□

ذاتش ز خلق چون شب قدر از مه صیام

□

هم‌چو طفلی می‌ستانی گردگان

□

سپه یک به یک تیغ کین برکشید

□

شد جداییش ازین جداییها

□

کاقلیم شرک را به تعزا برافکند

□

بدست چپش ریمن آذرگشسپ

□

ازان خواسته کس نداند شمار

□

بدین مرز خود زین نشان نیونیست

□

کان خوی ازین مرکب جمام برآمد

□

در معانی تمام تدبیریم

□

ز باده تهی کرد و شد شادکام

□

« فقنا ربنا» زکین شکم

□

بیضه پروردن به گنجشکان گذار و ماکیان

□

چه همی کند کنی خنجر و پیکانش

□

چو پیش آیدت روز ننگ و نبرد

□

به ایوان نو رفتن آراستند

□

فریاد در مقام مصلا برآورم

□

هم سلامت دهند و هم گنجش

□

سزد گر جهان را به بد نسپریم

□

مشک شد خون خورده آهسته

□

من طراز همه ادیان به خراسان یابم

□

که جلوه‌گر شود از هر دو وحدت اولا

□

نگر تا کدام آیدت دلپذیر

□

ازین گونه اندیشه در دل مدار

□

چون مرغ برگ دانه به ارزن درآورم

□

پیش یاقوت کهربا سفتند

□

جهان دید پرکشتمند و ستور

□

آب پر زورق و سفینه‌ی تست

□

کز هدی‌شان عز والا دیده‌ام

□

چو در نماز سخن می‌کنی صباح و مسا

□

ز در دختر میزبان را بدید

□

به هرجای بر من چنان چون سزد

□

بکر افلاک و حاصل ادوار

□

کار میکن که من بدین کارم

□

خلیل الله در آن افتاد دروا

□

چکند یاد این جهان دنی؟

□

رومی ارغنون زن گلزار

□

ز فضله می‌کند آن را به یک دو روز اندا

□

چو کوزه پیش نهاده شکم ز استسقا

□

فی السهد لیل سدارة و سمراء

□

هر چند ره بیان ببینم

□

دلپسند آمد آن سخن همه را

□

پاشنده‌ی عطائی و پوشنده‌ی خطا

□

همه گرزداران و نیزه‌وران

□

تو کم ز افعی نه‌ای در پوست چون ماندی بجامانش

□

خواهد به غرب واسطه برخیزد از میان

□

مانده بود آسوده شد در سایه‌ی ظل خدا

□

گر سخن شهره کسائی کساست

□

کاندر اعجاز سخن سحر بیان آورده‌ام

□

به کینه شدن مر ترا نیست رای

□

به اهل بیت ز من چون رسد نوال و نوا

□

فرستادشان زی خداوند تاج

□

با بوی گلی ز باغ او ساخت

□

ز مخزن کرمش راتب نمایان داد

□

کز شرق و غرب نام سخنور نکوتر است

□

گیاهی کی تواند ماند برجای

□

وز ظلمت خودپرستی خویش

□

وان هر دو دو مقصد شده شاهان و کیان را

□

چون کرم مرد ز من بانگ معزا شنوند

□

سپه را همه روز برگشته شد

□

چون بی‌خبران ز راست رنجید

□

مرا گفت زینجا به مینو گرای

□

از ره کلک و بنان طبع و جنان افشانده‌اند

□

جلوه‌ی حور از جنان باشد

□

خاص نظر قبول لیلی»

□

که عمرهاست که در تف آفتاب عناست

□

آب خور خاک در حضرت والا بینند

□

که یاد آرد از گفته‌ی باستان

□

تر آن به که خاموشی گزینی

□

گرت مرهم فرستد ور زند نیش

□

به فضل تو که توئی تائب از شرور و شراب

□

سرش برترین و تنش کاست‌تر

□

آب است بر زمین و اثیرست برهوا،

□

کش سر چرخ هست در چنبر

□

یک حرمت و نیم نان ندیده است

□

بدین خوب گفتار تو بگرود

□

بخواندی آیتی بروی دمیدی

□

به تکمیل مثال روی یارش

□

این تغابن ز بخشش قدر است

□

یک امروز با می بساییم دست

□

کو را به عمر محنتی افتد به هیچ سان

□

کش خدا بخشد آنچنان پسری

□

کوست سنا برقی از سنای صفاهان

□

گرانمایه خفتان و رومی کلاه

□

حکمت نه و دین اهل یونان

□

به امید تو و امید مفضل

□

به نزدیک دور از خدائی نیابی

□

نشیند به راه وی اندر کمین

□

از کرم کابین عذرا برنتابد بیش از این

□

محیط حسن را ابروی او موج

□

ولیکن سر بزرگی یافت بوم از بوم ویرانی

□

ابی تو مبیناد کس روزگار

□

بباید بار بر بستن به یکبار

□

گرانمایه‌تر پایگه ساختش

□

دوان درسایه‌ی لطفش روانها

□

که در جنگ ازو خواستی شیر دل

□

مکروه باز داری، ای ذوالجلال بار

□

ببندی و بسته ندانی گسخت

□

که تا صبح جزا ماندند در خواب

□

بخواهد که ماند بدو تاج و تخت

□

روان را آرزو دل را بهانه

□

به کینه شدن مر ترا نیست رای

□

ز خون بیدلان گل کرده خارش

□

ببارید آتش بران رزمگاه

□

به گیسوی شکر کردم به بندش

□

بپیچید و بگریست رستم به درد

□

سخن از هر دری با شه ادا کرد

□

دلی پر ز درد و سری پر ز گرد

□

دمیده لاله چون پر می پیاله

□

به تیزی چنین راه رفتن مجوی

□

کجا تازد کجا آرد به بازی

□

نیایش کنم خاک پای ورا

□

ز خسرو در بر شیرین رسیده

□

من از احسان او گشتم چو حسان

□

بت ما بشکن و زنار بگسل

□

سیه خاک در زیر زنگاری ایوان

□

ز مسکینی بترس و دستگیری

□

ای سرکه خریده و سپندان

□

بیان این سخن یک داستان است

□

خوابش نبرد گرسنه شب‌های زمستان

□

بگفتا صبر کو در عشقبازی

□

سنان شال سیه در گردن انداخت

□

منه بار آنکه را بار است در دل

□

طلب کن فکر باریکی در آن پیچ

□

تا نبینم روی آن برجیس رای تهمتن

□

باطل آمد بی ز صورت رفتنت

□

بحر رحمت در نمی‌آید به جوش

□

سنگ بر گل زن تو آتش کی جهد

□

او نخواهد جز شبی همچون نقاب

□

وا طلب اصلی که تابد او مقیم

□

همچنان باشد که موی اندر بصر

□

در عمل ظاهر بخر می‌شود

□

صبر دارم من و یا ماهی ز آب

□

بر مراد و امر دل شد جایزه

□

معنی نور علی نور این بود

□

انتظار روز می‌دارد ذهب

□

نصیحت گر ز مبد گوش داریم

□

خرد از دام تو بگریخته، باز آرش

□

تیر چرخ از نیزه وش کلک سپر افکند از آنک

□

که داند که فردا چه شاید بدن

□

بادت چهار طبع به قوت چهار طبع

□

به فرمان دستور دانای راز

□

گفت چو بربط مزن ز راه زبان دم

□

ندانم در فراق یار چون کرد

□

چو بگذشتی چنان بالا بلندی

□

به سرعتی گذراننده‌اش ز هفت سپهر

□

ندانی که تریاک چشم گوزنان

□

یکی برز کوهست از ایدر نه دور

□

ای داده جاه تو به همه دولتی نوید

□

کنون هر ک این پند من بشنوید

□

اقلیم گرفته در حماقت

□

ای برادر طفل طفل چشم تست

□

هر لحظه ز وصل فرقت آمیز

□

کز بهر استقامت دین ساز متصل

□

شبه را کز سیه پوشی برآمد نام آزادی

□

باستد بران راه چون پیل مست

□

گفتا: «به خدایی خدایی

□

شه ناگزرانست چو جان در بدن ملک

□

همی هرک بینی تو اندر جهان

□

ز مژگان رخنه کن در خانه‌ی دل

□

جایی برسی کز آن گذر نیست

□

ندارد آن که دو روز اختیار پیکر خویش

□

بدان خارزن داد دینار چند

□

چنین گفت کز دیو ناسازگار

□

گفتا که: «ره ادب نجسته

□

همیشه تا به جهان اندرون ز دور فلک

□

از ایران همی برد رومی اسیر

□

برگ یک گل چون ندارد خار او

□

صدر مشروح صدر تاج الدین

□

ببین که صد یک آن بیم هست در دل تو

□

بدو گفت کاین دختران کیند

□

مرا پاک خوانند ناپاک رای

□

او بود صد جوینی و غرالی اینت غبن

□

که روشن بدی در شب تیره چهر

□

چرا گنج آن رفتگان آوریم

□

افاضل نزد تو یازند هموار

□

زایجه‌ی طالعت مطالعه کردم

□

به حال جمعی اگر برد از سخای تو رشک

□

به لشکر چنین گوی کاین خود کیند

□

که گر پروری بچه‌ی نره‌شیر

□

کاین نتایج‌های فکر تو تو را بس ذریت

□

یکی حمله بردند زان سان که کوه

□

سخن پیش فرهنگیان سخته گوی

□

دست و آلت همچو سنگ و آهنست

□

زمزم فشانم از مژه در زیر ناودان

□

بگویی که از تخت شاهنشاهی

□

برآورده زو کاخهای بلند

□

چو مهتر کنی من ترا کهترم

□

منت برد عراق و ری از من بدین دو جای

□

سلیح است و هم گنج و هم لشکرست

□

چو دهقان ورا دید بر پای خاست

□

بلی شایسته شیر است زنجیر

□

این سخن خال سپید تن خذلان دانم

□

که ناکشته باشد به گرد جهان

□

ترا داد این کشور و مرز پاک

□

چو ارجاسپ آمد ز خلخ به بلخ

□

پیشت آرم هفت مردان را شفیع

□

که از ژرف دریا برآورد پی

□

اگر خسیسی بر من گران سر است رواست

□

جز مگر مستی که از حق پر بود

□

لاجرم شاید ار به رسته‌ی بید

□

چنین گفت مزدک به پرمایه شاه

□

ای افضل ار مشاطه‌ی بکر سخن تویی

□

چه نامی بدو گفت خراد نام

□

آب شروان به دهان جون زده‌ام

□

سر آمد کنون قصه‌ی بارید

□

اقطاع و برات رفت و از کس

□

ز خوشه همچو پروین تارم تاک

□

ساحری را گر قواره بهر سحر آید به کار

□

نخستین چنین گفت کز کردگار

□

اجتماع ماه بود امروز و استقبال بخت

□

همی گفت من بند آن شهریار

□

آری به نای جادوی فرعونی از جهان

□

گلینوش گفت این گرانمایه مرد

□

چو قرصه‌ی جو و سرکه نمی‌رسد به مسیح

□

ای که تو هم عاشقی بر عقل خویش

□

سلیمانی مکن دعوی نخست این دیوانی را

□

بیامد ز ایران خجسته همای

□

جانم به حشمت تو نه غم ناک، خرم است

□

برآمد ز هر دو سپه گیر و دار

□

حقا که دروغ داستانی است

□

تو را چند خوانم برین بارگاه

□

مصطفی پیش خلایق فکند خوان کرم

□

بگفت از عشقبازی چیست مقصود

□

به قسطاسی بسنجم راز موبد

□

شب تیره ز اندیشه پیچان بخفت

□

داستانی نیست در دست جهان به زین سخن

□

به فرمان دستور دانای راز

□

زنده کردم سخن ار شاکر من شد چه عجب

□

بکشتی ویران گذشتن برآب

□

که بر من از فلک امسال ظلم‌ها رفته است

□

چون عمل کردی شجر بنشاندی

□

همه جور زمانه بر فضلاست

□

سواری سراینده و سرفراز

□

چو اسکندر آمد به پرده‌سرای

□

همی گفت کای داور دادگر

□

عشق‌ورزی آن دریچه کردنست

□

گر آموزش آید شما راز شاه

□

تو تا زنده‌ای سوی نیکی گرای

□

دلم شد صید آن ترک شکاری

□

پس از آن لولاک گفت اندر لقا

□

یکی دانشی مرزبان پیش‌کار

□

تنش زیر کافور شد ناپدید

□

جهانجوی چون کار زان گونه دید

□

خشم احیا خشم حق و زخم اوست

□

فرخ زاد و چون خسرو سرفراز

□

ز بهر کسان رنج بر تن نهی

□

هر طرف که دل اشارت کردشان

□

هم‌چنین برمی‌شمر تازه و کهن

□

سه یک بود یا چار یک بهر شاه

□

ز ایوان شاهان سرش برترست

□

بهاری یکی خوش‌منش روز بود

□

جوق جوق اسپاه تصویرات ما

□

مقاتوره از پیش خاقان برفت

□

شنید آنک ما در جهان کرده‌ایم

□

صلاح اینست ای شوخ سمنبر

□

کذب چون خس باشد و دل چون دهان

□

شبستان برین‌گونه ویران بود

□

سکندر به رخ رنگ تشویر خورد

□

چو ز ایدر به رفتن نهی روی را

□

وآن بیابان سر به سر در ذیل کوه

□

چنین داد پاسخ که ای ناسپاس

□

شوم هرچ گفتم به جای آورم

□

نامصور یا مصور پیش اوست

□

کو همان‌جا که صفات رحمتست

□

شمن گفت رفتن بافزون کنید

□

بپرسید بسیار و بنواختش

□

همان مایه‌ور تیغ الماس گون

□

آتش نمرود ابراهیم را

□

همه پوستین بود پوشیدنش

□

بیامد سر و چشم او بوس داد

□

تا نگیرم دامن اقبال او محکم به چنگ

□

آفتابی دید او جامد نماند

□

حق تعالی داد میزان را زبان

□

فرجه کن چندانک اندر هر نفس

□

پیامی فرستاد نزد پدر

□

حق آن شه که ترا صاف آفرید

□

کس اندر جهان زخم چونین ندید

□

مرگ آشامان ز عشقش زنده‌اند

□

ور شوم نومید نومیدی من

□

آن انا بی وقت گفتن لعنتست

□

سوی گاو یکسان بود کاه و دانه

□

دامن تو آن نیازست و حضور

□

بدان گز بود هوش اسفندیار

□

در سه تاریکی شناسی باد خر

□

همان نیز خورشید گردد بلند

□

چونک مریم مضطرب شد یک زمان

□

جفا با این دل ناشاد کم کن

□

مرده بود و زنده گشت او از شگفت

□

بودم اومیدی به محض لطف تو

□

این دم سرد تو در گوشم نرفت

□

مرامرغی سیه سار است گل‌خوار

□

او چه می‌بیند درو این شور چیست

□

اگر تو ندانی به موبد بگوی

□

از حدیث این جهان محجوب کرد

□

نور حسی می‌کشد سوی ثری

□

چو دیده به دیدار کردی دلیر

□

صدیق اکبر آنکه پس از مصطفی به حق

□

بدو گفت خسرو که در آسیا

□

آگاه شوی چو باز پرسد

□

وبال است دادن به رنجور قند

□

کس اندر جهان این شگفتی ندید

□

بیاید یکی موبدی با گروه

□

کجا زان طبع نازک باک دارم

□

بدان خدای که در صنع خویش بی‌آلت

□

نقد امروز ار ز کف بیرون کنیم

□

درودی همان بر که کشتی به باغ

□

تو را بر جهانی جزین، این عجایب

□

هرچند چنان خوبتر که خصمت

□

چو آیینه گشسپ ویلان سینه نیز

□

چواز رای شاهان سرش سیر گشت

□

با زبان حال زر گوید که باش

□

جهان از فتنه طوفانست و در وی

□

حیدر، که زو رسید و ز فخر او

□

تبه گردد این رنجهای دراز

□

سودی نکند حسرت و تیمار چو افتاد

□

این ندا هیچ در سخن منشان

□

غیر پیر استاد و سرلشکر مباد

□

ببینیم تا گرد گردان سپهر

□

به دستش نامه‌ی سر بسته شاه

□

کز خط روزگار چنین خط دلربای

□

تو چه میدانی که دزد خانه کیست

□

چو شیروی رخسار شیرین بدید

□

زمانه سراسر بدو زنده باد

□

آنچه او گوید محض شفقت باشد ازآنک

□

اژدهائی رسید بر در غار

□

گر اندازدم گفت بر کوهسار

□

ساحت معنی وسیعش را

□

تا گسسته نشود رشته‌ی امروز از دی

□

ز درگهت به مشام دلم رسان به کرم

□

همه نامداران ایران زمین

□

صلاح آن بینم ای شاه جهانگیر

□

چو یعقوب از پی یوسف همه در باز و یکتا شو

□

آنک انکار حقایق می‌کند

□

آنچه می‌گوید بدیدم من به یونان خانه‌ای

□

سرظالم چو خاک کردی پست

□

صورت حرف آن سر خر دان یقین

□

گر سیاهی را کنی با خود شریک

□

نی تو در زندان چاه حاسدان بودی ببند

□

زبان مزدور ذکر تست، زشت است

□

جز از تو بنده بسی مدح گفت در غزنی

□

شاه گفت این نه زورمندی تست

□

از شراب آب روحانی و حیوانی بشست

□

نه پسر بلکه کوه فر و شکوه

□

سید عالم و امام رییس

□

مترس از محالات و دشنام دشمن

□

کی بترسد ز زخم مار آنکو

□

بگفتندش که آری پر غرور است

□

شیر از آهو گرچه افزونست لیکن گاه بوی

□

لیک گر در غیب گردی مستوی

□

سخت سخت آید همی بر جان ز راه اعتقاد

□

زهی قالب نه قالب جان عالم

□

مالک دین نشد کسی که نشد

□

ماه از انگشت او بشکافته

□

می‌کرد دو سینه جوش بر جوش

□

سپاه غمزه‌ی او تاجداران

□

بر گذرگاه دوست بر خون خفت

□

من خود آن چارها که باید ساخت

□

این راه دراز گاه و بیگاه

□

مگر حرف از میان آن فزون‌تر

□

به درویشی به کنجی در برو بنشین و پس بنگر

□

آن کس که زمینی بجز از درگه عالیش

□

می‌کرد به سینه یاد دل خواه

□

چنین تا شامگاهی جنگ کردند

□

گرت چوگان به دست آمد ربودی گوی از میدان

□

پس در آن رنجوری روز اجل

□

دوشینه خیال خود کم و بیش

□

کدوی می شده خر زهره در وی

□

در ایجاز کوشم که نزدیک دانا

□

به کلک و کاغذ سطان دین نظام دوم

□

ز آنجا که یکیست خون و پیوند

□

اجل یا رب چه مرد افکن شرابی‌ست

□

بدو هفته از رومیان سی هزار

□

چون به قصر خورنق آمد باز

□

چون رخت کلال خاک باشد

□

شهنشه گفت تا کردند تعیین

□

چنان داد پاسخ که از کار بند

□

اندر سفری بساز توشه

□

شوریده ز جاش بر گرفتند

□

بر وداع ودیعت دگران

□

خورش بارگی راهمه خار بود

□

دانه گم شد آنگهی او تین بود

□

بزرگ بتکده‌ای پیش و در میانش بتی

□

زمین کهستان ورا داد شاه

□

چنین داد پاسخ بمرد جوان

□

گفتی آن آب را که عرش بر اوست

□

ز گیتی جهان آفرین را پرست

□

گر نرنجی ز راه معذوری

□

شمارابباید نشستن نخست

□

من که قانع شدم به دانه خویش

□

دل پژمان به ولیعهد تو خرسند کناد

□

به لشکر چنین گفت کاووس شاه

□

نباید که خواهد ز ما باژ و گنج

□

ایزد چو بخواهد بگشاید در رحمت

□

ز سر تا به پایش گلست وسمن

□

سوم دل به شفقت برآراستن

□

همان چون بخوردند از کاسه شیر

□

نعمت ما ز راه سیریشان

□

آن وزیر آمد دلی پر درد و داغ

□

بران بستگان زار بگریست دیر

□

گر این بنده آن را نداند بها

□

دو ملک زاده بلند سریر

□

ازو نام ضحاک چون خاک شد

□

به مهر علی گرچه محکم پیم

□

بروآفرین کرد وشد نزد شاه

□

این سخن رمز بود چون دریافت

□

هر کسی گفتند آخر اندکی

□

بزرگان برفتند با او بهم

□

آن یکی را روی او شد سوی دوست

□

به جوی زر نیازمندی چند

□

دولب پر ز خنده دو رخ پر ز شرم

□

ز غیب آن نمودارش آری بدست

□

شقایق بستنش بر گردن ماه

□

دل خسرو بر آن تابنده مهتاب

□

روز و شب بسیار در تب بوده‌ام

□

شهنشاه و رستم بجنبد ز جای

□

مجملش گفتم نکردم زان بیان

□

کشت چندان از آن سپاه به تیر

□

همی پوست از باد بر من بسوخت

□

جوابی نبشت آنچنان دلپسند

□

به هر تیشه که بر سنگ آزمودی

□

شگرفی چابکی چستی دلیری

□

رفت آن خورشید روی آتشین

□

به رستم بر این داستانها بخواند

□

گهی چون ابرشان گریه گشادم

□

چندان ز غمش به مهر نالید

□

چنان اژدها کو ز رود کشف

□

بدان تا به‌هم‌بر زنی جای من

□

بسا خونا که شد بر خاک این دشت

□

چو خوشتر زانکه بعد از انتظاری

□

چو افگنده شد شاه زین گونه خوار

□

همی تاخت سهراب چون پیل مست

□

آن پوشد زن که رشته باشد

□

نالد به تضرعی که داند

□

و گر چاره‌ی کار خواهی همی

□

تو ز خود کی گم شوی از خوش‌خصال

□

شبانگاه آمدی مانند نخجیر

□

ربحت الهدی ان کنت عامل صالح

□

همه گنج گیتی به چشم تو خوار

□

شکست آمد از ترک بر تازیان

□

بفرمود از عطا عطری سرشتن

□

پوست بی‌مغز دیده‌ایم چو خواب

□

که پرورده‌ی مرغ بی‌دل شدست

□

ما به صد حیلت ازو این هدیه را

□

گلیم نو کز او گرمی نیاید

□

فی‌الجمله دستهای تهی بر تو داشتیم

□

که با اهرمن جفت گردد پری

□

چنو کینه خواهی بیاید مرا

□

این کم زده را که نام کم نیست

□

تا نظر بر جهت نقاب نبست

□

ابا گرز و با کاویانی درفش

□

من توانم هم که بی این انتظار

□

تنی چون شیر با شکر سرشته

□

فریبنده را پای در پی منه

□

ترا دایه گر مرغ شاید همی

□

چو دیوان و پیلان پرخاشجوی

□

کان شیفته خاطر هوسناک

□

وآنچه او هم ندید در پرتاب

□

بزرگی و دیهیم شاهی مراست

□

از آن بیش کارد کسی در ضمیر

□

هنر بیند چو عیب این چشم جاسوس

□

تا چون که به داوری نشینم

□

فریدون شد و نام ازو ماند باز

□

به زاری و سختی برآیدش هوش

□

تا مزرعه چو من خرابی

□

در میان بود مردی آزاده

□

هر آن کس که با او بجوید نبرد

□

ز هر عبره کاندر شمار آمدش

□

گلش زیر عرق غواص گشته

□

شاه نعمان از آن میان برخاست

□

نه صبر بود نه خورد و خوابم

□

ز اسپ و سلیح و ز تخت و کلاه

□

منم دراجه مرغان شب خیز

□

گر ز گور خودش خبر بودی

□

سفتی جسد جهان ندارد

□

چو پیروزی خویش دید از خدای

□

زمین خیز آن بوم را یک دو مرد

□

چو بشنید این بشارت عاشق مست

□

پس از صد سال اگر گوئی کجا او

□

بد و نیک و هر چاره کاندر جهان

□

زرد قصب خاک برسم جهود

□

پس از روی خرد شد مصلحت جوی

□

وز حلقه زلف پر شکنجت

□

شرفنامه را تازه کردم نورد

□

دور سخا را به تمامی رسان

□

نبرد از هم دمان و خون و پیوند

□

گفت ای سخن تو همسر من

□

دگر باره پرسید ازان سرفراز

□

دهش کز نظرها نهانی بود

□

شب از خورشید روشن یافت بازی

□

بر رورد رباب و ناله چنگ

□

به آوردگه جای گشتن نماند

□

بارگهی یافتم افروخته

□

نیست غم از رنگ و صفایی که هست

□

چون من ز وی این سخن شنیدم

□

شب و روز از تاختن نغنوید

□

بدو باد فرخنده چون نام او

□

شب دیگر ز پی عیش ملاقات دو شاه

□

در گرد قبیله گاه لیلی

□

برادر شد آن مرد سنگ و خرد

□

ظلم رها کن به وفا درگریز

□

چنین بزمی که دل سودای آن داشت

□

از دلداری که قیس دیدش

□

سوی گاه بنهاد کاووس روی

□

منه دل بر این سبز خنگ شموس

□

بباید رفت راهم را به هنجار

□

لیلی که مفرح روان بود

□

ترا با چنین یال و دست و عنان

□

وقت پیله روح آمد قشلق تن را بهل

□

ز راه مهر دامن در کشیده

□

آنکه از تجویف نالی ساقی احسان او

□

به رنج نیاگانش از باستان

□

غرض آن محرمان در شام و شبگیر

□

دست ازین دستگاه آز بشست

□

فشاند این جرعه بر من پیر هشیار

□

قد کنت اصلب شعره بید الفتی

□

گر ندانی محل قشر از لوز

□

در جهانی تو، این چنین که تویی

□

بر گنه‌شان چو راست کردم چنگ

□

چون گرفتی خامه‌ی مشکین رقم

□

مرگ نیکان حیات جان باشد

□

اگر هستم نبوت را سزاوار

□

تو چو اشتر مهارشان داده

□

خم از سرو گل‌اندامش برون رفت

□

اوحدی شست سال سختی دید

□

با من این نکته گفت و زود برفت

□

هم ترا تاج اصطفا بر سر

□

بود کاین سر شود بر شاه، روشن

□

چون نباشد ز جام عزت مست

□

چو زو ایمن شوی، دمساز ما باش!!

□

چو لشکر هزیمت شد از پیش گیو

□

عزیزم پیش تو چون کشته یابد

□

بزرگان بدرگاه شاه آمدند

□

بعد از آن نیز ده هزار درم

□

نبینم سزای کسی در سپاه

□

بدو گفت گرسیوز ای نامجوی

□

به کین بازگشتن بریدن ز دین

□

ازان پس چنین گفت افراسیاب

□

گزین کرد پس رستم زابلی

□

همان غارت و کشتن اندر گرفت

□

بدو گفت کیخسرو پاک دین

□

یکی اسپ تازی به زرین ستام

□

دگر باره زد بر سر ترگ اوی

□

به فرزند با کودکی در نهان

□

یکی باره‌ی گام‌زن برنشین

□

همی رفت گودرز با شهریار

□

جهانی شد او را سراسر رهی

□

کزین شاه را دل نگردد دژم

□

مرا کرد خواهد همی خواستار

□

هر یکی را داد دری شب چراغ

□

نمودار عبرت به کار آمدش

□

مرد آن درود که کشته باشد

□

بود ز اسحاق‌ام استحقاق این کار

□

کیانی زبان پر ز گفتار نرم

□

بروی اندر آورده بودند روی

□

آخر از مرغان بیاموزید رسم ترکمان

□

ز گردان شمشیرزن کابلی

□

با خود آی و بازگو از صد یکی

□

فرستاد و شد کید منت پذیر

□

بنام هر کسی حرزی نوشتن

□

شکنج از نقره‌ی خامش برون رفت

□

سپه روی برگشت از کارزار

□

که اکنون مکافات کرده گناه

□

دو هم سنگش جواهر مزد بودی

□

ترا زیبد این کار و این دستگاه

□

تا شود با ذره‌ی خلوت نشین

□

بدان خنگ ختلی درآورد پای

□

آزرم تو هست هیچ غم نیست

□

نهانی همدم و همراز ما باش!!

□

زمان تا زمان خاک چشمم بدوخت

□

که بود او سزای بزرگی و گاه

□

کمند انداخته بر گردن شاه

□

که گردان جهان اندر آمد به خواب

□

من به روز خویش امشب بوده‌ام

□

سپیداب را ساختم لاجورد

□

دارد منشی عظیم ناپاک

□

در من آتش زد و چون دود برفت

□

برون آمد و کرد گیتی چو کف

□

چو طوس و چو گودرز و چون گستهم

□

وزان حوضه بخوردی شربتی شیر

□

پرستنده و با کلاه آمدند

□

به حسن ماه ولیکن به قامت عرعر

□

کزین غایب آگاه باشد که هست

□

تا آنچه طلب کنم بیابم

□

سیم خالص، نه بیش از آن و نه کم

□

بترسی ازین پادشاهی همی

□

شما با تهمتن ندارید پای

□

سیاووشی نرست از زیر این طشت

□

به تو باد رخشنده توران زمین

□

این برادر که ز درد تو زد اندر دل نار

□

خویشتن را مکش چو بی‌خبران

□

آباد شود به خاک و آبی

□

آفرین کردی بر او لوح و قلم

□

مبادا ز تو نام تو یادگار

□

تهمتن چو بشنید خیره بماند

□

تذروش زیر گل رقاص گشته

□

همه بوم و بر دست بر سر گرفت

□

به سرو سهی بر سهیل یمن

□

ستمدیده را داد دل خواستن

□

دلداد و به مهر دل خریدش

□

که پاک است از خیانت دامن من

□

جهان از بد او همه پاک شد

□

کمندی به بازو کمانی به دست

□

کهن گردد کجا گرمی فزاید

□

ز بازی نشانی نیاید بروی

□

ازو دان بهر نیکی زور دست

□

ز عشق عمر نیز خالی نیم

□

در دامن اژدهاست گنجت

□

پی کشتن عنان سوی تو تابد

□

پس این پهلوانی چه باید همی

□

ز بهر فزونی سرآمد زیان

□

تباشیرش به جای شیر هشته

□

درفشی مکن خویشتن در جهان

□

زمین کرده از سم اسپان بنفش

□

که بوسید دستش سپهر بلند

□

یک رنگ نوای آن دو آهنگ

□

نظری کن به خویشتن یک بار

□

که گوید که جز من کسی پادشاست

□

سپه را ره برگذشتن نماند

□

تو چشم زاغ بین نه پای طاوس

□

شکسته شد آن تیغ پرخاشجوی

□

که مه تاج بادت مه انگشتری

□

گویمت نکته‌ای به دستوری

□

گهی چو گل نشاط خنده دادم

□

انمی فبدل فی الذیول نماء

□

از آب مژه پای در گل شدست

□

از ایران سپاهی نباید مرا

□

همه شب مونسم مرغ شب‌آویز

□

چو آمد بدان گلشن زرنگار

□

برآمد برین روزگار دراز

□

ستانی ز من ملک آبای من

□

خاموش بدن روا ندیدم

□

گذری کن بدین مسالخ گوز

□

کند جامه مادر برو لاژورد

□

کسی نیز ننهد برین کار گوش

□

وان یکی را روی او خود روی اوست

□

چنان لشکری گشن و مردان نیو

□

ز افسانه‌ی غم کنیم کوتاه

□

چونک عین تو ترا شد ملک و مال

□

کز خلعت او نشان ندارد

□

هم بخواهم به قدر عذری لنگ

□

از نقب زنش چه باک باشد؟

□

چنین تا به نزد طلایه رسید

□

ورنه هم افهام سوزد هم زبان

□

مباش ایچ ایمن به توران زمین

□

آن آینه را نهاد در پیش

□

ره دهم بنمایمت راه گذار

□

زهر بیتی ندا خیزد که‌ها او

□

رفت، چون وقت رفتن آمد، چست

□

مرگ پدرست رنج فرزند

□

کجا مانده بودند در چنگ شیر

□

ختم سخن را به نظامی رسان

□

که با روشنی بود و با فرهی

□

می‌رفت دو قصه گوش بر گوش

□

بستدیم ای بی‌خبر از جهد ما

□

یعنی لقبش برادر من

□

تا شبی روی نیک بختی دید

□

فریاد و نفیر در گرفتند

□

ازان کش به دیدار او بد نیاز

□

کاب چو موسی ید بیضا نمود

□

کشیدن سر از آسمان و زمین

□

می‌شست به گریه دست از ان ماه

□

فرستد به نزدیک کاووس شاه

□

چون کوه رسیده بود خیلی

□

تن خود را به کارشان داده

□

ورین ملکت مسلم شد، بزن نوبت که سلطانی

□

سرانجام من هم برین بگذرد

□

چشم بد از دیدن او دوخته

□

یکی تیغ هندی به زرین نیام

□

سخن خویش بود مختصر خوشتر اخصر

□

کنند آشکارا و اندر نهان

□

در مختلفی هلاک جان بود

□

مرگ بر بدکنش زیان باشد

□

جان همی داد و این غزل می‌گفت:

□

نخواهد همی بود همداستان

□

خلق چه باشد به خدا درگریز

□

به ایران برد تا کند شهریار

□

جهانداران غلام تو، جهان ملک و عقار تو

□

سیاوش ابا لشکر جنگ‌جوی

□

از آغاز او تا به انجام او

□

هم ترا خلعت صفا در بر

□

که روزم به از روز نوشین‌روان

□

گذارنده‌ی گرز و تیغ و سنان

□

حصار بد آسمانی بود

□

سزد گر نداری روان جفت غم

□

برام وباکام فرجام جست

□

چو اشتاد پیروز دشمن گداز

□

به دست آرد و سیر دارد به خورد

□

خنجر قربتی چنان در دست

□

منال ار نیاید به جانت گزند

□

وان لم تکن، والعصر انک فی خسر

□

که هست اژدهائی به رخ چون عروس

□

خرد تخت او را فروزنده باد

□

گرفتند و آمد بر شهریار

□

بدرید ز آواز رومی گروه

□

دریغ آیدش جان دانا به رنج

□

جفت باید جفت شرط زادنست

□

مبادا ز درد و ز سختی رها

□

سرورم چون صدف به خانه خویش

□

بکردار آتش بپیمود راه

□

تو دادی مرا هوش و زور و هنر

□

سواری بخفتی دو بیدار بود

□

چوناهید رخشان شدی بر سپهر

□

توگویی بخستند هر دو به تیر

□

که در هر جانبی او را خرابی‌ست

□

گرفتند بر پهلوان آفرین

□

خود دست جز تهی نتوان داشت بر خدا

□

وگر نه یوسفی کن تو نه مرد بیت احزانی

□

بدین داستانی نباید زدن

□

تن و استخوانم نیاید بکار

□

که اکنون بنوی به ایران رسید

□

این چه حجت باشد آنجا صورتی کردست کار

□

اندر آخر حرف اول خواندی

□

ازین سوکنون برکه گردد به مهر

□

که زمین نرم شد ز خون چو خمیر

□

شنید مدحش هر کس ولی ندید سخاش

□

فرود آمد از باره بنشست باز

□

نشستست کنداوری برگیا

□

شما را ببین تا چه اندر خورست

□

هم‌نشین ذل و غریبی هم عنان رنج و عنا

□

که خدمتکار ناقوس کنشت است

□

نشیبی درازست پیش فراز

□

چو رفتی و دیدی امانش مده

□

آن بهین طلعت و بزرگ شیم

□

بکوشم که گرد ترا نسپرم

□

درفشان شد آن خسروانی چراغ

□

که داند سخنها همه یاد کرد

□

روح نفسانیم را از نقش مالیخولیا

□

خویش بر صورت‌پرستان دیده بیش

□

ز گاه شمیران و از را به کوه

□

بلکه تعلیم کرده‌ای ز نخست

□

ناف آهو فضل دارد بر دهان شیر نر

□

ترا بهره رنج من آمد به کار

□

سر دولت روشنش زیر گشت

□

به آید که بر کارکردن شتاب

□

زشت زشت آید همی در دین ز راه اعتبار

□

نه تنها جان و بس جانان عالم

□

روان نهانش ز تن برپرید

□

داده در کار ما دلیریشان

□

در رز معنی و فردوس برین

□

که آن شاخ رای تو آمد به بر

□

نگردی چو مستسقی از دجله سیر

□

مبادا که باشد تو را یار بد

□

خویشتن یار غار خواهد کرد

□

گرچه بدهی گنجها او حر بود

□

که داروی تلخش بود سودمند

□

گنج پرداز شد بنوش و بناز

□

از سر جود مالک دینار

□

همه جای خوردن گه کام و سور

□

پیدا نشد ز عارض خورشید پیکرم

□

بران گونه دیوار بیدار کی

□

از باد اجل خاکسار باشد

□

صف مژگان او خنجر گذاران

□

پناه و حلم تو کشتی و لنگر

□

خورد چیزی و سوی شهر شتافت

□

بسطت ملک تو می‌خواهد نه جاه و خطر

□

نکردم به پیش خردمند خوار

□

وین سخن بیش بر زبان مگذار

□

همی دورمانی ز فرمان و راه

□

بیافرید بدین گونه چرخ پهناور

□

کام خود موقوف زاری دان درست

□

تا بریده نشود اول امسال از پار

□

کز ناله او سپهر نالید

□

دلی نیست اندر جهان بی‌نهان

□

ترا مرد هشیار نیکی‌فزای

□

این شعر در محافل احرار کن ادا

□

جز او رامخوانید خورشید و ماه

□

که با تو بدین شادمانی زیند

□

ز خون گاوه زمین را رنگ کردند

□

که او زمین کثیف است و من سمای سنا

□

مالک دارین و شحنه‌ی خود توی

□

بدین رزمگاه اندرون برچیند

□

شود تیزدندان و گردد دلیر

□

راستان جان بر سر این داستان افشانده‌اند

□

زگرما نباید که یابد گزند

□

همه راغ و هامون پر از گوسفند

□

می‌رود هر پنج حس دامن‌کشان

□

که جوسنگش بود قسطای لوقا

□

این جهان‌جوی و آن ولایت‌گیر

□

بدو گفت کاکنون شدی ارجمند

□

به پیش اندر آمد گو اسفندیار

□

کاوفتاد این ذره را با چون تو خورشید التقا

□

بیامد سوی خرگه خویش تفت

□

وگر دل به دینارشان گستریم

□

مقامی از پی شهزاده‌ی چین

□

کجا رسد به حواری خواره و حلوا

□

پیر گردون نی ولی پیر رشاد

□

گه می نوازنده و تازه‌روی

□

همه زندگانی شد از رنج تلخ

□

کارم به همت تو نه بدتر نکوتر است

□

ز کشک و ز ارزن بدی خوردنش

□

نبود آن یلان را کسی دستگیر

□

کو همه مغزست و بیرون شد ز پوست

□

که ز عازر صفت شکر مسیحا شنوند

□

مغز بی‌پوست داده‌ایم چو آب

□

بیامد خم آورد بالای راست

□

جهانجوی با رادی و شادکام

□

که هم فلک خجل آید به بازپرس جواب

□

نه ازکاردانان پیشین شنید

□

مخور غم که رستی ز اندوه و باک

□

ولی جایی که استغنا ضرور است

□

که مگس ران وی از شهپر عنقا بینند

□

نیست نادر گر بود اینت عمل

□

وز راحت‌های محنت‌انگیز،

□

سران را بیاورد و می درکشید

□

بوالفضول از حفاش زاستر است

□

کند زین سخن مر تو را تازه روی

□

جز بی‌خبری از آن خبر نیست

□

عین صنع آفتابست ای حسن

□

یک پرسش غم نشان ندیده است

□

دل ز تشویش و اضطراب نرست

□

کز وی نه تهی‌ست هیچ جایی،

□

دل‌افروز یا گیتی‌افروز بود

□

همان بهتر که لب خاموش داریم

□

برفتند پرکینه و پرستیز

□

وز مشک و گلاب لب نشسته،

□

حکایت در میان بگذار و بگذر

□

کرده به ذات اصلی در کالبد بقا

□

تا نمردی زر ندادم این بود

□

دم ز ره چشم زن چو نای صفاهان

□

که سلم آب دادش به زهر و به خون

□

فشاندی لاله بر آتش سپندی

□

نگوید چنین مرد یزدان شناس

□

ز دندان هیچ اژدهائی نیابی

□

نور حقش می‌برد سوی علی

□

ای کرده جود تو به همه نعمتی ضمان

□

بیتی به مراد خویش خواند

□

تعلیم نکرده در دبستان

□

یکی تیغ زهر آب داده به دست

□

ثعبان اسود و ید بیضا برافکند

□

خود و نامداران پاکیزه‌رای

□

به از یاقوت اطلس پوش داغ بنده فرمانی

□

به زهر او داده از جام فنا می

□

کاندر جهان به کندریی بودنی نظام

□

جملگی او بر خیالی می‌تند

□

هیچ تیغی نطق هیجا برنتابد بیش از این

□

تو این چوب را خوار مایه مدار

□

سلطنت از موضع السهام برآمد

□

که این جای تنگست و چندان سپاه

□

وین معانی‌های بکر تو تو را خاندان بس

□

شد بهاران دشمن اسرار او

□

کز دو عالمشان تبرا دیده‌ام

□

وآنگه از عنکبوت خواهد بار؟

□

طوفان خون ز صخره‌ی صما برآورم

□

هم آواز کن پیش هیشوی را

□

من خط امن ز خذلان به خراسان یابم

□

مرا بهره رنجست و گنج تهی

□

بحری ز نظم و نثر مدون درآورم

□

سر بلندیت باد ای سرور

□

بکش یا بند کن یا کار فرما یا برون رانش

□

به مهر آهو به کینه تند شیری

□

زنگی چار پاره زن شد سار

□

که پیداست اینجا، دلیل است و برهان

□

من ز جیب مه قواره‌ی پرنیان آورده‌ام

□

همه شب دلش با ستم بود جفت

□

یاد نان پاره‌ی خاقان چکنم؟

□

ای مزور تا بر آید روز فاش

□

کوست صدر صدور و فخر کبار

□

دولتش زد بر آنچه دید صواب

□

بطلانی داستان ببینم

□

بیمار به سامره و درمان به بدخشان

□

در شب معراج شاهدباز ما

□

بترسیم وز گردش روزگار

□

آن انا در وقت گفتن رحمتست

□

که نه امکان امتحان باشد

□

که به حق زنده‌ست آن پاکیزه‌پوست

□

چنان چون زر در آمیزد به سیماب

□

او نداند کان نشان وصل کیست

□

گهربار و سخن‌دان در قلم‌دان

□

کز جمال دوست سینه روشنست

□

به خرگاه نو بر پراگنده خار

□

کرد چندان مشعله در تو پدید

□

خیال همسری داده به افلاک

□

ور ملولی رو تو کار خویش کن

□

سازم ار خواهدت زمانه نواخت

□

اژدها بر خویش جنبیدن گرفت

□

دانات ز مشکلات فرقان

□

خس نگردد در دهان هرگز نهان

□

نه از اختر شاه ایران بود

□

چون ندانی مر مرا ای خیره‌سر

□

زو پدر پشت باز داده به کوه

□

پر خلایق شکل موسی در وجوه

□

به امیدی رسد امید واری

□

غیر خون او می‌نداند چاشت خورد

□

که سوی بیستون رانی تکاور

□

روغن گل روغن کنجد نماند

□

زمین فرومایگان و مهان

□

هین منه در دامن آن سنگ فجور

□

کمند و بند شد در خورد نخجیر

□

قدرتست و نزهتست و فطنتست

□

از کرده خجالتی نبینم

□

همچنانک بر زمین آن ماهیان

□

ز صورت شعله زن در خانه زین

□

صفوت آیینه آمد در جلا

□

همی‌رفت با نامه‌ی خوشنواز

□

خاصه اکنون که شدم دانا و زفت

□

ز تیشه بیستون را بی‌ستون کرد

□

سوی چشمه‌ی دل شتابان از ظما

□

هفت قفلی و چاربندی چند

□

ازان پس کسی روی دارا ندید

□

چو از چشمم فکندی یاد کم کن

□

مثنوی را معنوی بینی و بس

□

قباد آمد و ده یک آورد راه

□

برفتند گردان رومی ز جای

□

که بفرستی یکی با رای و تدبیر

□

دل ز جان و آب جان بر کنده‌اند

□

بزم شه را به آفرین آراست

□

ز هر گونه پاکیزه رای آورم

□

که زی فاضل بود قصد افاضل

□

که ایوان تو معدن گوهرست

□

رخ از چادر شرم بیرون کنید

□

سر مهتری بر کجا برده‌ایم

□

که شیران را همی بیند به خواری

□

ز کم دانشی باشد و ابلهی

□

مهتر آئین و محتشم زاده

□

ز گفتار او بر جگر تیر خورد

□

تا نبوسم خاک زیرپای او، ذوالطول و من

□

مگر کام یابی به دیگر سرای

□

پیاده سوی سرو کشمر روید

□

هم‌انگه بر پیلتن تاختش

□

جگر سوز و درون آشوب و جانکاه

□

دلارام و پیروز برگشت شاد

□

یک به دست از سه گز نیفزودی

□

جام گه خوزی نهد بر دستها گه عسکری

□

بگفتا رستگی از بود و نابود

□

یارب تو نگهدار مر این ناگزران را

□

اگر از او زهر من تریاک دارم

□

هنر از نزد تو برخاسته، بنشانش

□

که پایم وارهد ز آشوب این خار

□

شبست و روز و زین هر دو ظلمتست و ضیاست

□

هم از پا اوفتاد و هم شد از دست

□

به آن ادب نفسی می‌شوی نفس پیما

□

برون داد آنچه داد از مصلحت روی

□

فرود آمد از باره بنشست باز

□

ناز و کرشمه است بلایی که هست

□

برای گفتن اسرار خود شب اسرا

□

مکرر شد که معنی جای آن داشت

□

زین حکایت حق کدام، افسانه چیست

□

به خونریز آستینها بر کشیده

□

چه‌سان بود گه و بیگه حفیظ هیکل ما

□

به جز خاص شبستان لعبتی چند

□

شایسته‌تر نبود ازو هیچ پیشوا

□

وز پدر دادن پند و ز پسر گوش بران

□

ولی به نعمت هر ساله رشک ایشان داد

□

شده جاسوس چشم فتنه چون تیر

□

گر که فردائی نباشد، چون کنیم

□

کم از مستی ز هستی کرد بیزار

□

این سلطنت به سلطنت صاحب‌الزمان

□

چو قلب کافر از شمشیر غازی

□

به کام خر اندر چه میده چه جو در

□

هم سیاهی از تو ماند مرده ریگ

□

به دست پیک صبا هر سحر نسیم رضا

□

هین ز قرآن سوره‌ی رحمن بخوان

□

که پر ژاژ باشد همیشه تغارش

□

از ورای راست باشی یا عتو

□

مهر در فرمانش از پس تافته

□

از قیروان به چین خبر خیبر

□

که در سه بعد محقق ازوست خط ذکا

□

یاران تو رفته‌اند بی‌مر

□

اشک کروبیان همی‌یابم

□

امروز به جمع حکما نیست مشجر

□

دشواری آسان شود و صعب میسر

□

تا ندرد دامنت زان سنگها

□

بماند افتاده چون گنجشک بی بال

□

به دخمه درون تخت زرین نهاد

□

کار را کارگر نیک دهد رونق

□

گفت بابا چه زیان دارد اگر

□

چو آسود از دو جانب شعله را تاب

□

بدیدند شب شاه را شادکام

□

هین ز حرص خویش میزان را مهل

□

باد که را ز آب جو چون وا کند

□

در وداع دو گرامی که پدر را در اشک

□

کسی کو ز فرمان ما سر بتافت

□

به خویش هست گمانت که هرگز آن خدمت

□

آب عشق تو چو ما را دست داد

□

سپاهی تشنه و بی آب و پر گرد

□

بخندید قیدافه از کار اوی

□

درباخت مال و دختر در پیش یار غار

□

آن انا منصور رحمت شد یقین

□

آنکه در و شوخی خوبان کم است

□

پیامست از مرگ موی سپید

□

که از حرارت بستر هنوز بود اثر

□

آنچنان معمور و باقی داشتت

□

ز فرماینده، تیغ گوهرین جست

□

ز دیدار او شاد شد پهلوان

□

بخشش محضی ز لطف بی‌عوض

□

آنک داند نیمشب گوساله را

□

نهان از دیده‌ی مردم پری وار

□

به دل گفت ازین پس کس اندر جهان

□

چو بود عیب گدای تو محض گیرائی

□

خلق را از جنبش آن مرده مار

□

غلط کردم، تفاوت چند گویم

□

ز نزدیک دانا چو برگشت شاه

□

منم بسته‌ی بند آن کو ز مردم

□

این نشان در حق او باشد که دید

□

بزرگ امید گفت این سهل کاریست

□

سکندر بیامد به پرده سرای

□

سخن کشید باطناب و در نصیحت نفس

□

پس هماره روی معشوقه نگر

□

نخستش گفت کان شوریده فرزند

□

چون عصا و خرقه‌ی او خرقه‌شان

□

زن، بدام افکند دزد خانه را

□

کو همان‌جا که دل و اندیشه‌اش

□

درون سو، راز جانها داشتندی

□

حق بکشت او را و در پاچه‌ش دمید

□

گلی بی‌آفت باد خزانی

□

رزق ما در کاس زرین شد عقار

□

بر اورنگ زرینش بنشاندند

□

تا درو باشد زبانی می‌زند

□

در آن زمان بر خویشم رسان که می‌گویم

□

این قضا بر نیک و بد حاکم بود

□

تا بدانی که دین به صورت نیست

□

چون مبدل گشته‌اند ابدال حق

□

ده شتر بار از آن به حضرت شاه

□

جره‌ها پر می‌کنند و می‌روند

□

ترا پوزش اکنون نیاید به کار

□

جور کفر نوحیان و صبر نوح

□

عنکبوت، ای دوست، جولای خداست

□

بجز توفیق یاری نیست اینجا

□

مشک لولی نه لایق جیبست

□

چون خط جود خوانی از اشراف

□

ولی چون دید کز شیر شکاری

□

همچون هوا هوای تو بر هر شرف محیط

□

سیاوش بدو گفت کین رای نیست

□

چون خود و چون من نبینی هیچ‌کس در شرع و شعر

□

شیران ز بیم خنجر او حیران

□

چو گل پیش خودش میدید در خود

□

در فزونی زیان تست و کسان

□

یک خدنگ از ترکش آن، شحنه‌ی دریای عشق

□

گفت هرجا که تخت شاه رسد

□

در پارسی و تازی،در نظم و نثر کس

□

یکی انجمن ساخت با بخردان

□

پیشت آرم جان افریدون شفیع

□

کوش کاندر زیر چرخ نیلگون

□

بیخ املی‌ش کنده می‌شد

□

گر بترسد ز مرگ بدکاره

□

آرزوی حضرت تو دارم اگر چه

□

گر نمالیمشان به رأی و به هوش

□

با تو ز جهان بی‌نشانی

□

ازیرا کسی کت نداند همی

□

آن ریسمان فروش که از آسمان سروش

□

بر میان دو کتف او خورشیدوار

□

کز لیلی اگر درین تک و پوی

□

روز و شب چون درین بلا باشی

□

دریای سینه موج زند ز آب آتشین

□

سروری به که یار من باشد

□

هر دم به زبان چه آری این نام؟

□

ز توران زمین تا به سقلاب و روم

□

بس شکر کز منیژه و گیوم رسد که من

□

قبله‌ی علما یکسر مستنصر بالله

□

چنین گفت برزین که ای شهریار

□

گاه بردار و گاه بر تختی

□

فلسفی فلسی و یونان همه یونی ارزند

□

گفت با خود کزین شبانه‌ی پیر

□

ز اندوه باشد رخ مرد زرد

□

ز ایران و از بیشه‌ی نارون

□

گفتم که افتاب کفی، سهوم اوفتاد

□

به تاجری که چو سیماب داشت صرفه ندید

□

بفرمای فرمان که پیمان تراست

□

سر گفتار ما مجازی نیست

□

خاقانی را زبان حالت

□

اندک اندک به سالهای دراز

□

همه راغ آب و همه دشت جوی

□

همی گشت با آن دو یل پیلسم

□

چو جان کار فرمایت به باغ خلد خواهد شد

□

بی‌زاد مشو برون و مفلس

□

از ایشان صد اسپ افگن از ما یکی

□

صاحب تخت و مالک تاجست

□

چون مرا در وطن آسایش نیست

□

کما قال بعض الطاعنین لقرنه

□

نبندم دل اندر سرای سپنج

□

که تا زنده‌ای بر تو نفرین بود

□

برو که روز اذا الشمس کورت بینام

□

رخش فکرت که رستم جان راست

□

بفرمود تا از میان سپاه

□

عضوهای تو هر یکی حرفیست

□

تا شب است و ماه نو گوئی که از گوی زمین

□

این فریدون صفت به دانش ورای

□

مکن خوار خواهنده درویش را

□

چنین کی پسندد ز من کردگار

□

گر او نشسته و من ایستاده‌ام شاید

□

روزی برسیدم به در شهری کان را

□

به ایران زن و مرد و کودک نماند

□

جمالش را سر و کاری دگر شد

□

مریم طبعش نکاح یوسف وصف تو بست

□

یا دولتاه اگر به عنایت کنی نظر

□

بدو گفت شب بر تو فرخنده باد

□

ازین پس نه آشوب خیزد نه جنگ

□

مرا ز خطه‌ی شروان برون فکن ملکا

□

چو مهمان بخوان توآید ز دور

□

اگر کرم شب تاب آتش نماید

□

معاذ الله که کاری پیشه سازم

□

این شعر بر بدیهه ز من یادگار دار

□

جهت از دیده چون نهان باشد؟

□

از تن عالم خورند گوشت مبادا

□

چه اندیشی ار شاه ایران توی

□

چرا پیچد مگس دستار فوطه

□

دو تخت از بر تخت پرمایه بود

□

کرده ز برای خربطی چند

□

نه نشانی ز نام او دارم

□

شاید ار لب به حدیث قدما نگشایند

□

تمامش بکشتم به سنگ آن خبیث

□

من به مدح شاه نقبی برده‌ام در گنج غیب

□

چنان خیره برگشت و بگذاشت آب

□

سوس را با پلاس کینی نیست

□

ز لیکن مرا شاه ایران قباد

□

نماند آب وفا جائی مگر در جوی درویشان

□

جانش از هر حکمتی محفوظ بود

□

شاه است گران سر ار چه رنجی

□

با همه نادری و نو سخنی

□

عیسی از چرخ فرود آید و ادریس ز خلد

□

ترا زنده خواهم که مانی بجای

□

بی خویشتنش به خانه بردند

□

اگر چشمه خواهی که بینی بچشم

□

بیامد نیایش کنان پیش رای

□

بگفت این و کشید از زیر بستر

□

چندان ز تو انتظار بردم

□

شحنگی و پادشاهی مقیم

□

ز پیغام اوشد دلش پرشکن

□

چو گرسیوز آن خلعت شاه دید

□

بیرون خوش و از درونه دل تنگ

□

ز ترکان همه بیشه‌ی نارون

□

بپرسید تا توشدی شهریار

□

که ما هر یک به خوبی بی‌نظیریم

□

چون عکس دو آینه یکی بود

□

لیلی به چنین بهانه حالی

□

نداریم ما تاب خاقان چین

□

همان به که لشکر بدین سو بریم

□

این داشت فسانه در مدارا

□

مرا دخمه در شهرایران کنید

□

بی‌اندازه کشتند ز ایشان بتیر

□

مرا پیشه، گناه‌اندیشگی نیست

□

ز آزردن دست و پا توان زیست،

□

در خیالت صورتی جوشیده‌ای

□

ازان پس خنیده بزرگان شهر

□

چو آمد برش گیو بردش نماز

□

گردیده‌ی ظاهرت گر دیده‌ی

□

کنون آن سپاهی که نزد تواند

□

چو بیند دل و رای باریک ما

□

جامگی صد ز بردهای یمن

□

آن نقش که بودم از تو معلوم

□

لاله را بین که باد رخت ربود

□

چو برگشت و پاسخ بیاورد مرد

□

کلفت تودیع الثیاب و قیل لی

□

خاک به آن آب دوا ساخته

□

که بگریخت شاهی چوخسرو زگاه

□

بخفتند برجای هر دو جوان

□

رو بایشان کرد و گفت ای مشفقان

□

امروز بخور جهد می‌سوز

□

در زمان چون پیر را شد زیردست

□

دگر چو دیولواره که همچو دیو سپید

□

چنان چون سزا بد بدیشان رسید

□

نیکی او بین و بران کار کن

□

سه ترک دلاور ز خاقانیان

□

نشیب و فراز بیابان و کوه

□

تا ازین گرداب دوران وا رهی

□

شوریده دلی چنین هوائی

□

آن نوحه که خون شود بدو سنگ

□

اندر آن گیتی ایزد دل تو شاد کناد

□

جهانجوی کرد از جهاندار یاد

□

هفت خلیفه به یکی خانه در

□

بیاساید امروز و فردا پگاه

□

نشاندش هم آنگه فریدون ز پای

□

ز بزم طرب تاب شغل شکار

□

صفرای تو گر مشام سوز است

□

او نمی‌گوید که حسبان خیال

□

گفت امشب هست مست این پادشاه

□

چنین خواندندش همی پیشتر

□

دلی دارد از مهربانی تهی

□

چکاچک برخاست و بانگ سران

□

همی خواندندی مرا پور سام

□

که او را شه چینیان داده بود

□

حبش را تازه کرد از خط جمالی

□

شیر پاسان پاسگاه رمه

□

گفت من درمانده‌ام چون دیگری

□

سپه را سوی زابلستان کشید

□

وزیشان نهانی کند باز جست

□

چو فرخنده خورشید با اور مزد

□

از آن گنبد سیم سر بر زمین

□

جهان خسرو اسکندر فیلقوس

□

از پیش و پس قبیله یاران

□

مور کی جنس جبرئیل بود

□

کار من روزی که می‌پرداختند

□

همه لشکر از بهر آن ارجمند

□

سپه را به اندازه ده پایگاه

□

کسی را فرستاد و او را بخواند

□

زمین شهر تا شهر پهنای او

□

دگر باره این نظم چینی طراز

□

یا جودش مشک قیر باشد

□

بر تن هرکه رفت پیکانش

□

رفت آن دریای پر گوهر خوشی

□

سپاه اندر ایران پراگنده شد

□

سرش سبز باد و دلش شادمان

□

اگر دیده خواهی ندارم دریغ

□

فرود آمد و تخت را داد بوس

□

بزمهای تو گرچه رنگینست

□

لیکن به توام توقعی هست

□

بر چنین عهد رفتشان سوگند

□

ازو آرزوهای پرمایه جوی

□

بدو گفت اگر بیم دارد دلم

□

کمربندان به گردش دسته بسته

□

که هرکس که او دشمن ایزدست

□

فرو ریخت آب از مژه مادرش

□

همیدون در این چشم روشن دماغ

□

چنان گفتم که شاه احسنت می‌گفت

□

او نیز که عاشق تمامست

□

سپهدار چون قارون رزم زن

□

نماند یکی زنده از لشکرت

□

جز آن شیر از جهان خوردی نبودش

□

یکی حلقه زرین بدی ریخته

□

گر آهوست بر مرد موی سپید

□

چو بر هستی تو من سست رای

□

زایشان سخنی به نکته راندن

□

شیده نامی به روشنی چون شید

□

همه موبدان سرفگنده نگون

□

گرازان و بر گور نعره‌زنان

□

در آن حلواپزی کرد آتشی نرم

□

نهادند کافور و مشک و گلاب

□

عروس ار به مهر اندرون همچو اوست

□

چهارم علم بر ثریا زدن

□

در گفتن قصه‌ای چنین چست

□

تخت پایه چنان توان بر برد

□

گسسته شد از خویش و پیوند او

□

چو ارژنگ بشنید گفتار اوی

□

هر آن ذره که آرد تند بادی

□

همان نگنجند در پیش شاه

□

چو بشنید رودابه آن گفت‌وگوی

□

چو سر بسته شد نامه دلنواز

□

چو کرم قز شدم از کرده خویش

□

به لشکر بگفتا کدام است شیر

□

همان نیکنامی به و راستی

□

انوشه بدی تو که امروز جنگ

□

به یک ماه از میان سنگ خارا

□

تویی باژخواه و منم با گناه

□

ز شیران نزاید چنین نیز گرد

□

مرا نیز بایست برخاستن

□

خاکی ده از آستان خویشم

□

بگیرید پند ار دهد زردهشت

□

وگر پیش آمدت جبریل مپسندش به جادویی

□

تو ای می‌گسار از می بابلی

□

ترا حرفی به صد تزویر در مشت

□

بدانگه که شب چادر مشک‌بوی

□

تو را عاری بود ز آن پس شراب از جام جم خوردن

□

باز پس گرد و کارخویش بساز

□

دانی که ز دوستاری خویش

□

شبت همیشه ز اقبال روز روشن باد

□

الا تا قمر فربه و لاغر آید

□

پس از نامور نوذر شهریار

□

درختی کز جوانی کوژ برخاست

□

که هر کس که بودست یزدان‌پرست

□

او نیز هوای قیس می‌جست

□

قلون دلاور شد آگه ز کار

□

شبی خواهم که بینی زاریم را

□

ز هر کشوری باژ نو خواستند

□

همچو مرغان پاسبانی خویش کن تسبیح گو

□

ازان پرده‌ی سبز و مرد بلند

□

زتری خواست اندامش چکیدن

□

کسی کو بدین پایکار منست

□

روی هر یک می‌نگر می‌دار پاس

□

همی گنج بی‌رنج بگزایدش

□

من چو لب گویم لب دریا بود

□

چو آن نامه برخواند پیروز شاه

□

اگر راه حقت باید ز خود خود را مجرد کن

□

بسازم گر او سربپیچد ز من

□

خسروا در همه انواع هنر دستت هست

□

پیام بزرگان به خاقان بداد

□

جان و دل را بود دارو لیکن از بهر جگر

□

چو این داده باشد برو بگذرد

□

به نور علم که دانا بدو گرفت شرف

□

زده یک بر آن بد که کمتر کند

□

ای ضیاء الحق حسام الدین در آر

□

چنین برز و بالا و این کار کرد

□

می‌شایدم از بهر غصه خوردن

□

دگر باره بر پیش بگذاشتند

□

بر در ماتم سرای دین و چندین نای و نوش

□

از دزد فرومایه نه سلطان و نه حاکم

□

با این کفایت و هنرم در نهاد عمر

□

ز جسمش گوخرد اندازه بردار

□

هزار معنی عذرا بگفت بنده ولیک

□

جهانی است آن پاک و پرنور و راحت

□

اگر پیروزیی بینی ز خود دان

□

دل شیرین در آنجا گشت نازل

□

نی خدا از چاه و بند حاسدانت از روی فضل

□

مرا دیوان چو درج در از آن است

□

آنکه توقیع او کند تعیین

□

دو چشم او دو هندوی سیه دل

□

نبوی جوهری که عرض ورا

□

چون خیره شود سرت در آن راه

□

باد هر سال به سال دگرت ضامن عمر

□

که صحرایش سراسر لاله زار است

□

آب دیده مریز کت خواجه

□

دلش شادمانه چو خرم بهار

□

به بالا به کردار سرو سهی

□

فغان کز خواری چرخ جفاکار

□

گر چه استادان من گفتند پیش از من ثنات

□

بپیچید تن را و بر پای جست

□

نه تخت و نه دیهیم بینی نه شهر

□

ترا عیشی خوش و روزیست فیروز

□

سرخرویی ز آب جوی مجوی

□

تو کردی تن گرگ را خاک جای

□

فرآیین که تخت بزرگی بجست

□

پی رفتن زمین بوسید منظور

□

رو بگو ایزد یکی قایم به ذات و لم یزل

□

چو شاه جهان بازگردد ز رزم

□

به دیدار پیران و فرهنگیان

□

در این سودا چرا باشد زیانم

□

بدریا به آید که اندازدم

□

چنانست کو گفت یکسر سخن

□

شماساز گیرید با پای او

□

فکن سنگی به ناقوسش که تن زن

□

همی بود رستم میان دو صف

□

یکی اژدها بر سر تیغ کوه

□

دگر گفت کای شهریار جوان

□

فرستی نامه‌ای همراه او نیز

□

ملک را گمان بدی راست شد

□

تو کشتی به آب اندر انداختی

□

ورا گفت جز تو نباید کسم

□

تغافلهای او با تاجداران

□

ترش روی بهتر کند سرزنش

□

بدو گفت رستم که ایدون کنم

□

آنکه چون بر آفرینش سرفرازی کرد عقل

□

پس از چندی که شیرین را به خسرو

□

بگویند کو با خرام و نوید

□

چو عالم پر سپاه زنگ گردید

□

چو ما را که پوشیده داریم روی

□

شدم در چنبر زلفی گرفتار

□

به خراد گفت ای رد زاد مرد

□

پی گمگشته‌ی آن دشت اندوه

□

چو ارجاسپ دید آن سپاه گران

□

بگفتش می‌توان با دوست پیوست

□

چو سر برکشد زود جوید شکار

□

سایه دولت تو بر سر خلق

□

سراپرده و خیمه فرمود کی

□

خرد زنجیری زلف بلندش

□

به لشکر بگفتا کدامست شیر

□

تا مساحت کند ز کاهکشان

□

بسی هدیه بگزید با آن ز گنج

□

گرم مرزوق گردانی به خدمت

□

مگر بگذراند به کشتی ترا

□

تا ابد یارب آن پسر باشد

□

همه نیک بادا سرانجام تو

□

ای منوچهری همی‌ترسم که از بیدانشی

□

بر آتش مرین چوب را راست کن

□

گرچه شاخ و برگ و بیخش اولست

□

چو خسرو عشق را آمد مسخر

□

گر تو کوری نیست بر اعمی حرج

□

عباراتی به زهر آلوده پیکان

□

پرتو عقلست آن بر حس تو

□

وانک سر تا پا گلست و سوسنست

□

هر که از دیدار برخوردار شد

□

دست و پا در امر دل اندر ملا

□

گر همی‌خواهی که آن خلعت رسد

□

آنک بی جفتست و بی آلت یکیست

□

زانک محسوسات دونتر عالمیست

□

عین صنع از نفس صانع چون برد

□

صد هزاران سال ابلیس لعین

□

گفت می را گوشمالش ده به دست مسکری

□

دست کوتاه کن ز رنج دراز

□

چو شد در جشن درویشی ز خرسندی عقار تو

□

تو باشی به هر نیک و بد رهنمای

□

بر دل زدمش چو مهر بر موم

□

ابا پیلتن سوی دستان کشید

□

ز نزدیکی و دوری مهر انور

□

همه کوهش بهار است و نگار است

□

بوک گردی تو ز خدمت روشناس

□

ابوبکر شمعست و عثمان چراغ

□

وگر زحمت دهد رضوان رها کن تو به دربانی

□

ز رستم همی چاکری ساختی

□

به ریشم بخشم ار برگی کنم ریش

□

ز کشتن کنون دست باید کشید

□

هرآنکس که اودارد از رای بهر

□

نور حق دریا و حس چون شب‌نمیست

□

من چو لا گویم مراد الا بود

□

بسی حجت انگیختم دل‌گشای

□

فزونتر فرستد به نزدیک ما

□

ز مردی به کژی نیفگند بن

□

خرد بیدار می‌شد جهل می‌خفت

□

سنان‌دار نیزه به دارنده داد

□

به رزم اندرون چند شد دستگیر

□

سر زنجیر مویان در کمندش

□

بدست هر یک از گل دسته دسته

□

چو خورشید لشگر به تنها زدن

□

گذر کرد باید به ایران زمین

□

شوم جامه‌ی راه بیرون کنم

□

وابی که دغل برد ز پیشم

□

که خوانی ورا ماوراء النهر بر

□

ز گفتار شد شاه را روی زرد

□

ورنه رو کالصبر مفتاح الفرج

□

چو دریا کرد جوئی آشکارا

□

آنچه بزم مخلد است اینست

□

سپاست فزون چیست از کردگار

□

ز یاقوت و گوهر همه پنج‌پنج

□

لطفت ز پی کدام روز است

□

به تنگ اندر آورد پور پشنگ

□

پراندیشه شد مغزش از خویشتن

□

چه میخواهی از این جان غم اندوز

□

برون زان حوض ناوردی نبودش

□

رساننده را داد تا برد باز

□

بدادند جان پیش نوشین‌روان

□

برهنه بیاورد ز ایوان به کوی

□

تا بوی خوشیت باشد آنروز

□

سمندش جهان و جهان راکنان

□

که تا جای باشد توبادی بجای

□

در عدد شکست و آن یک بی‌شکیست

□

که حلوا را بسوزد آتش گرم

□

کمر بستن و لشگر آراستن

□

زان گونه، به مادرش سپردند

□

شده مردم روم زو در ستوه

□

عجم را بر کشید از نقطه خالی

□

زن و مرد و کودک همه بنده شد

□

تن حاضر و دل هزار فرسنگ

□

فرود آمد ز گلگون از پی‌دل

□

فریدونی بود یا کیقبادی

□

از کجا آمد بگویید این عوان

□

در عیب کسان نظر مینداز

□

که باز آورد کین فرخ زریر

□

چینی نه که چین حقیر باشد

□

نخواهم که باشد ز تن بگسلم

□

کاندر ره انتظار مردم

□

پس بگریان طفل دیده بر جسد

□

منه بر حرف کس بیهوده انگشت

□

بر سر گنج وصالم پا نهی

□

ز آزار جگر توان زیست؟

□

نخست اندر آید به پروردگار

□

کز شیفتگی رها کنی دست

□

زبان برگشادند یکسر ز بند

□

او گفت حکایت آشکارا

□

بگفت آری اگر از خود توان رست

□

چو خشک و پیر گردد کی شود راست

□

ندیدی به بازیچه در هیچ کار

□

رفت، ار به یگانگی شکی بود

□

بیامد ورا کرد چندی امید

□

تن در ندهدت به کدخدائی

□

ندانم چه آید ز بد بر سرت

□

وین پسر را نیست چندینی گناه

□

پس بهار او را دو چشم روشنست

□

ز بازی زلفش از دستش پریدن

□

ز پیوند آن ماه پیکر عروس

□

فرو هشته بر گل کمند از کمین

□

گزیده سواران نیزه‌روان

□

اندیشه نظم را مکن سست

□

چراگاه مازندران بایدش

□

از برای این شبم می‌ساختند

□

عباراتی سراسر شکوه‌آمیز

□

سحرخیزی و شب بیداریم را

□

ببین تا کجا می‌کند ترکتاز

□

به هر سو شده مردمان هم گروه

□

به رنجی همی گرد پوزش مگرد

□

وز چنگ زدن ز نای خواندن

□

بپیمای تا سر یکی بلبلی

□

تا کند با قطره دست اندرکشی

□

آن همه از بهر میوه مرسلست

□

هر چه فرو برده برانداخته

□

ز سبز آخور چینیان زاده بود

□

به اورنگ بر سام و من در کنام

□

غمی شد به پابند یازید دست

□

باشد دل دوستان بداندیش

□

به سر خاک بر کرد و بگریست زار

□

کان همه من دیده‌ام یا دیگری

□

گذار افتاد و جست آن شادی نو

□

بر بدی خویشتن اقرار کن

□

سوی شاه مازندران کرد روی

□

سزاوار کردش بر خویش جای

□

مبادا که باشیم بی‌نام تو

□

در سینه هردو مهر می‌رست

□

وزان اسپ و آن تاب داده کمند

□

پدید بود سر افراشته میان گذر

□

عاریت می‌دان ذهب بر مس تو

□

چه دل کز تنش نیست نیز آگهی

□

نه خوب است با دیو جستن نبرد

□

که کردار آنرا نبینند روی

□

بیاراست خوان و بیاورد می

□

کردند بسیج تیر باران

□

چو آتش بیامد سوی کارزار

□

به بهشت و به ثواب و به فراوان کردار

□

همان گویم که اعشی گفت و دعبل

□

از او دور چشم بد بدگمان

□

کنم زو فغان بر سر انجمن

□

همان کوه تا کوه بالای او

□

جهان تازه شد چون گذشتی ترا

□

چند گاهی خود شود تسبیح تو تسبیح خوان

□

سپاهش بروبوم او نسپرد

□

ببستند بر کوهه‌ی پیل کوس

□

همچو اندر دست موسی آن عصا

□

هفت حکایت به یک افسانه در

□

چو برگ بید، سبزارنگ خنجر

□

چرا کس نیارست گفتن نه چون

□

گرفته جهان را و کشته گرزم

□

که بی آب تخم از زمین برنرست

□

هذا النفاق نفاق الصعدة السمراء

□

چه گرد از نهنگانش باید شمرد

□

که دارد از سر گردن کشان عار

□

مده بیشتر مالی از خرج راه

□

صد دیگر از آن فزون به ثمن

□

ترا ریش و سرگشت چون خنگ بید

□

نگه کن یکی نغز پیکان کهن

□

چو شاپور و نستوه شمشیر زن

□

وندر آن حرف احرفت بسیار

□

همی خواند با خون دل داورش

□

این جهان در چشم او مردار شد

□

که کرد ای پسر سود برکاستی

□

که دارد از ره این قوم بازم

□

دژم گشت و چون زعفران کرد روی

□

توبه نپذیرند چو افتاد به زندان

□

بمانده بدان گونه در بند او

□

باد و بودش چنین ضرورت نیست

□

سزد گر برآیند هر دو ز پوست

□

خویشتن را هم به دست خویشتن دوزی کفن

□

آب یک‌رنگی خود پیدا کند

□

ز عهد پیشتر هم بیشتر شد

□

دایم آن‌جا بد چو شیر و بیشه‌اش

□

تمام و مهیا و بی‌عیب و نقصان

□

آب حیوان شد به پیش ما کساد

□

روستایی که میخرد عیبست

□

دایما پیدا و پنهان می‌شوند

□

بود ز ابدال و امیر الممنین

□

سپاهش برفتند یک سر ز جای

□

نه وقوف از مقام او دارم

□

نوح را شد صیقل مرآت روح

□

بخوان دیوان من بر جمع دیوان

□

یکی بر سرش تاج مشکین نهاد

□

در فزونی مرو چو بوالهوسان

□

جمله سوی طور خوش دامن کشان

□

که او نازک دل و من سخت جانم

□

به پیش اندرون پرگهر چار جام

□

نکته‌های حکمت‌اش محظوظ بود

□

وآن سگان را آب تتماج و تغار

□

رهبر نبوی تو بلکه حیران

□

نهالی بجز خاک تیره نیافت

□

نتوان کرد عیب بیچاره

□

زود قصابانه پوست از وی کشید

□

هیچ هست از غیر هستی چون چرد

□

چو دیدش خردمند و روشن‌روان

□

در اندیشه، خیانت‌پیشگی نیست»

□

بر قضا شاهد نه حاکم می‌شود

□

همیشه برین گردش روزگار

□

دلش گشت خرم به بازار اوی

□

کی توانی که با خدا باشی؟

□

تا به دانش از دهان بیرون کند

□

بدل آتش برآتش گشته دامان

□

به بودن چه داری تو چندین امید

□

سپهر حسن را ماه منیریم

□

نیستند از خلق بر گردان ورق

□

گرفته گوشه‌ی میخانه منزل

□

حکیمان برفتند با او براه

□

آدمی کی بود بدین سختی؟

□

این به دست تست بشنو ای پدر

□

چه دامش طره‌ی شیرین چه شکر

□

نبیند مرا رفته جایی نهان

□

کجا بر دهد گردش روزگار

□

تا بدانی نقد را از رنگها

□

جهان برخیل رومی تنگ گردید

□

چون نداند همره ده‌ساله را

□

بازکن دیده، کین به بازی نیست

□

بشنوی یکبار تو پند پدر

□

در کف چرخ ریسمان باشد

□

آن انا فرعون لعنت شد ببین

□

هشیوار و کارآزموده ردان

□

تا که دهری از ازل پنداشتت

□

وگر بد جنبد او را بر دهن زن

□

گشتشان آن یک تحیر صد هزار

□

به لباس دگر چه محتاجست؟

□

آن دگر را کی نشان آید پدید

□

سایه‌ی پادشه ترا بر سر

□

مبیناد بی‌تو کسی روزگار

□

برو بر بسی آفرین خواندند

□

نشسته باد زمین و ستاده باد سما

□

حدیث جان همان در پرده بگذار

□

به رامش فزاید تن زادمرد

□

سرنامداران و شیران توی

□

مریمی با حسن یوسف نی چو یوسف کم بها

□

بر مراد دل پدر باشد

□

همه بدسگالان ترا بنده باد

□

جز از مهربانت نخواند همی

□

گرد بر گردون ز سیمین صولجان افشانده‌اند

□

تواضعهای او با خاکساران

□

بر تخت منشان بداندیش را

□

نه بیگانه‌ای خواستی شهریار

□

که فرضه‌ای است در او صد هزار بحر بلا

□

همه رفتند یاران وفادار

□

همان صد به پیش یکی اندکی

□

نماندند یک مرز آباد بوم

□

کز نوعروس با زر و زیور نکوتر است

□

به دستوری ز بزم شاه شد دور

□

ننازم به تاج و نیازم به گنج

□

تو گفتی مگر بر زمین ماه دید

□

چرا پوشد ملخ رانین دیبا

□

شد آتش چشم اژدر بر سر کوه

□

بیاید یکی مرد دانا به راه

□

ده و دو هزار از یلان انجمن

□

بنات نعش فلک را بریده موی و مصاب

□

در آن آسایش آمد هر دو را خواب

□

همه بندگانیم و فرمان تراست

□

به میدان به کردار شیر دژم

□

کاین دو را زله ز خوان پایه‌ی طاها بینند

□

در آن گرد، از خوی خویش، آبخور کرد

□

همه ده پر از مردم خوب‌روی

□

به آبشخور آیند میش و پلنگ

□

کین او با پرند شوشتر است

□

نه بخشیدند زان گلزار بویم

□

همان چیز بسیار و اندک نماند

□

که گفتی ندیدست لشکر به خواب

□

زین بنده‌ی جان گران ندیده است

□

چه از شادی، چه از حیرت، چه از حال

□

کز جهان‌داریش طغرا دیده‌ام

□

پس از زندگی دوزخ آیین بود

□

ناقدانی که ادای سخن ما شنوند

□

مردم دیده همی‌رفت زچشم گریان

□

نزد عقل از بیم چرخ جانستان آورده‌ام

□

سر خویش گیر و کسی را مپای

□

همچون اثیر اثیر بزرگیت با سنا

□

میل بد و هست ولی یکدم هست

□

چون دم زهد رانی از اخیار

□

نبرد برادر کنی جای نیست

□

بجز تسلیم کاری نیست اینجا

□

چو پیوند است نتوان قطع پیوند

□

تا پیش کعبه لولوی لالا برآورم

□

بیابان و فرسنگها نشمریم

□

به صد افسوس میخندید بر خود

□

کشید و کرد دامان قبا چست

□

سهم تو سهو بر دل دانا برافکند

□

بدو گفت کای نامور سرافراز

□

چون من نشان نیارد گویا و ترجمان

□

بسوی «دیوگیر» افگند رهوار

□

کردی به ریسمان اشاراتش اعتصام

□

که باز آورد کین فرخ زریر

□

خواهید برای قیس یک موی،

□

برون، پاس زبانها داشتندی

□

صبح من از غم به رنگ شام برآمد

□

وگر ویژه پروردگار منست

□

صد ره می‌مرد و زنده می‌شد

□

به مژگان خارم ار در پات خاریست

□

شمعی به چاه تیره‌ی بیژن درآورم

□

به سوی بت چین بدارید پشت

□

گفتیم نشان، دگر تو دانی!

□

به هامون خرامد کندشان نگاه

□

نفی این مذهب یونان به خراسان یابم

□

که روز روشن اقبال تو شب اعداست

□

گستاخ، چرا شماری این نام؟»

□

نخواهم که خوانی مرا نیز شاه

□

حواس کار کن در حبس تن مگذار و برهانش

□

تو دشنام سازی بهنگام سور

□

زهر چگونه سزد غذای صفاهان

□

نیاورد در عهد شاهان شکست

□

از نا بده ترجمان ببینم

□

سوی دشمنان شد ز دست سپاه

□

از آن آتش انس و سنائی نیابی

□

زمین را به دیبا بیاراستند

□

قاف تا قاف ار بجویی قیروان تا قیروان

□

ز گوهر بسی مایه بر مایه بود

□

بردن نقب آشکارا برنتابد بیش از این

□

بدرید و بر چرخ بنمود روی

□

غربت اولیتر از اوطان چکنم؟

□

همی‌راند اندر میان سپاه

□

از باد بروت ریش پالان

□

بگسترد مشک از بر جای خواب

□

به آب و دانه‌ی ایشان بساز ار مرغ ایشانی

□

ازان چرخ کار اندر آویخته

□

بزرگان که‌اند از کنارنگیان

□

دل شاه ترکان بدان گشت شاد

□

ز سودا بر او خشمگین خواست شد

□

بسی اندرین پند و اندرز داد

□

ز اختر همه تازیان راست بهر

□

همه خواب را خیره پنداشتند

□

که یاران خوش طبع شیرین منش

□

شوی خیره زو بازگردی بخشم

□

به دید را خورشید با فرهی

□

برآشفت زان نامور پیشگاه

□

ازیرا خلق و حق نبود بهم در راه ربانی

□

که دشمن بدی پیش ایشان فرزد

□

گذر نیست با گردش و رای او

□

بکوشد که کهتر چو مهتر کند

□

آنچه می‌باید نبود آن چیست کسنی و کما

□

همان زخم شمشیر و گرز گران

□

بخفتی و بیدار بودت روان

□

چه کند کاهل نادان تن آسانش

□

کس نداند بجز خدای قیم

□

بشستند وبی رنج گشت انجمن

□

نبودش سزادست بد را بشست

□

به خوابگه چو ز معراج شد رجوع نما

□

با ضیاع و عقار خواهد کرد

□

بسال و به ماه اور مزد تواند

□

چو تو جفت یابم به ایران بسم

□

ملول ناشده آورده‌ای تمام به جا

□

چو خواجه عنین باشد چه لذت از عذراش

□

بری کاخ بهرام ویران کنید

□

خاصه در شیوه‌ی نظم خوش و اشعار غرر

□

نگشت بلبل باغ بلاغ نغمه سرا

□

بر کشید و برنشاندت بر بساط کبریا

□

که دیده به از گنج دینار و تیغ

□

به ذات حلم که مردم بدو گرفت خطر

□

ز التفات تو هم نان گرفت و هم نان داد

□

لیک پیدا نبود از پیش و پس اصل خیر و شر

□

بران نامور جایگاهش نشاند

□

اسباب یک مراد نگردد میسرم

□

چرخه‌اش میگردد، اما بی صداست

□

قادر معطی و دانا خالق بر و بحار

□

بران کین بهرام بسته میان

□

گر مدت عمرش دوبار باشد

□

با فلک هم عنان همی‌یابم

□

این سر خر را در آن بطیخ‌زار

□

ورا در جهان زندگانی بدست

□

بزیر دور این پیروزه چادر

□

از حقیقت دور کرد افسانه را

□

در ره رعناسرای دیو و چندان کار و بار

□

نه دو روزه و مستعارست و سقیم

□

خسرو و صاحب و سپهسالار

□

چنان است سنگ یاقوت احمر

□

زان که زردند اهل دریا بار

□

کرده بر طریق ادمان ساز

□

باد هر روز به روز دگرت پذرفتار

□

نور تو باشد ز هر ظلمت فزون

□

کفن سینه‌ی ماهیان سازدم

□

هم خیالی باشدت چشمی به مال

□

گرفته یکی خشت رخشان بکف

□

جان هم بباخت اینت نکو یار بی دغا

□

دیدن بی‌جهت چنان باشد

□

آز و حرص آمد ترا خصم مضل

□

هم‌چو جوزی وقت دق پوسیده‌ای

□

دریا به پیش خاطر او فرغر

□

ارمغانی روانه کرد به راه

□

بودم اومید ای کریم بی‌عوض

□

روشنایی دید آن ظلمت‌پرست

□

میان سجده که سبحان ربی الاعلی

□

خرگاه ز خلق کرد خالی

□

فخر بشر و حاصل این چرخ مدور

□

شاهی آموختم زهی تدبیر

□

متاع خود به منازل سپرد از سیما

□

لاف شیی ازو زدند همه

□

زین خیمه‌ی بی‌در مدور

□

ملک را چشم بد بمالد گوش

□

داشته مهر نبوت آشکار

□

نقش پیرای هر سیاه و سپید

□

اجرام فلک بنده بد، افلاک مسخر

□

بهاری تازه بر شاخ جوانی

□

سرپرستی چه کار من باشد

□

بهم در شد گوزن مرغزاری

□

زین بیش غرض بر او حرامست

□

بسمر القنا نیلت معانقة السمر

□

از پی یک دو قلب خون‌آلود

□

واخجلتاه اگر به عقوبت دهد جزا

□

رخت برداشت از تنش جانش

□

که از مرده دیگر نیاید حدیث

□

گرچه ماهی بود به ماه رسد

□

می‌کرد بران عقیق گلرنگ

□

برنتابیم روی از آن کهنی

□

وان به کیخسروی رکیب گشای

□

پشه کی مرد پای پیل بود

□

این ز بیداد رست و آن ز گزند

□

که چو افتی ازو نگردی خرد

□

ز بهر این چنین راهی دو عیار از سر پاکی

□

از تو بود این خطا، نه از وی بود

□

وگر گویم او را بدریا فگن

□

که همداستانی مکن روز و شب

□

گر چه از مال و گندم و یونجه

□

ببستند گردان ایران کمر

□

وزان روی خاقان غمی گشت سخت

□

ای یار جهد کن که چو مردان قدم زنی

□

تا سر خر چون بمرد از مسلخه

□

آز را خصم آشکارا شو

□

به دو روز نامه به دژها نهند

□

کسی راکجا کور بد رهنمون

□

ما نبودیم او پدید آوردمان از چار طبع

□

شبان‌زاده‌ای را چنین در کنار

□

دو ابرو کمان و دو نرگس دژم

□

ده دیگر به منذر و پسرش

□

عاجز اندر فصاحت و خطش

□

«لیس فی جبتی» تو دانی گفت

□

زن خوب رخ پاسخش داد باز

□

بگفت این و بنشست گریان بدرد

□

آب را گرچه میل زی پستیست

□

شوم کشوری جویم اندر جهان

□

چو روز اندر آید به روز دراز

□

امدخر الدنیا و تارکها اسی

□

مها به نزد تو این بنده گوهری آورد

□

خاص خودشان مکن که عامند این

□

وزان پس به بازارگانان چین

□

کهین تخت را نام بد میش سار

□

یک دو هفته طبع از آن بگریخت کز سلوی و من

□

به بد آب را کی بود بر تو راه

□

لبت خامش و جان به چندین گله

□

آدمی کیست تا به تارک شاه

□

خانه‌ی آحاد پیشست از الوف اندر حساب

□

دل او میدهد گواهی راست

□

بران گونه برکشته شد زار و خوار

□

توگفتی که دریا بجوشد همی

□

بی‌پدر بودی ولیک اکنون چنانی کز شرف

□

همی سر بریدند برنا و پیر

□

هم از حسن تدبیر و رای تمام

□

چو دیدم که غوغایی انگیختم

□

گرد خود گردی همی چون گرد مرکز دایره

□

سالها چون فلک بسر گشتم

□

از این به نصیحت نگوید کست

□

چنین گفت بهرام با مهتران

□

گر مکرر بود ایطاء در این قافیتم

□

چو پیروز برگشت شیر از نبرد

□

به فیض عقل مجرد که اوست منبع خیر

□

تا کنونش ز راه بی‌رنجی

□

هم بگذرد مدار غم ای جان چو عاقبت

□

هر که با این صفت نگردد جفت

□

صدرا به جهان در دفین طبعم

□

نه آیین شاهان بود زین نشان

□

وگر من بنده را حرمان من داشت

□

بشد با زبانی پر از آفرین

□

وانکه دارند در مراتب ملک

□

مردمانی بدند و بد گهرند

□

دایم از روی بزرگی و شرف روزافزون

□

زین حروف اربرون کنی اسمی

□

شد اسیر آن قضا میر قضا

□

برای و به دل ویژه با قیصرند

□

با تحیر نعره‌ها انگیختند

□

دمان تا به نزدیک پیران رسید

□

فکرها را اختران چرخ دان

□

شیر از آن پایه بزرگی یافت

□

هر زمان کز وی نشانی می‌رسید

□

لو کان للمنقوش حال تسقف

□

لایق آنک بدو خو داده‌ایم

□

بسی رنج دیدم ز خاقان چین

□

لاجرم هر مرغ بی‌هنگام را

□

تهمتن ز قلب سپه بنگرید

□

قبله‌ی وحدانیت دو چون بود

□

در نمودار آدمیت من

□

شکر دانستیم آغاز ترا

□

چو یوسف آن بدید از جای برجست

□

راه کن در اندرونها خویش را

□

ز دشمن برستند چندی جهان

□

خویشتن را عارف و واله کنی

□

سپه را فرامرز بد پیش‌رو

□

نفخ در وی باقی آمد تا مب

□

بر قاعده مصیبت شوی

□

سنگ پر کردی تو دامن از جهان

□

که من دارم ز فضل ایزد پاک

□

کو همان‌جا که امید مرد و زن

□

مر او را درم داد و دینار داد

□

همچنین می‌گفت او پند لطیف

□

سیاوش بدو گفت کان خواب من

□

خاصه که در چشم افتد خس ز باد

□

هست از آغاز چون بدر آن خیال

□

ز آب حیوان هست هر جان را نوی

□

یک زمان هیچ‌جا قرارم نیست

□

جمله کفها در دعا افراخته

□

چومردان گزین کرد ز ایران دو هفت

□

شاخهای تازه‌ی مرجان ببین

□

اگر شاه روشن کند جان من

□

چنین گفت کز تخمه‌ی سام شیر

□

از نبی جز نفس نبود آنجا

□

نهادش به تابوت زر اندرون

□

دگر ره یوسف‌اش گفت: «این نکوخوی!

□

ز ایوان بیامد به جای نشست

□

پذیرفته هر سه که چون روی شاه

□

به گردان چنین گفت کاباد بید

□

بدیشان چنین گفت کز روزگار

□

نخواهم که جایی بود در جهان

□

شرط تسلیم است نه کار دراز

□

چنین گفت بیداردل شهریار

□

چو بگشاییم لب‌های شکرخا

□

ازان پس بدر کرد کسهای خویش

□

به زندان ما ویژه دیوان بدند

□

ز شادی خروشیدن آراستند

□

برآشفت گیتی ز تور دلیر

□

آنکه ترک یک ادب بر پیشگاه حضرتش

□

بعد یک هفته چون رسید به شاه

□

بس کنم زین باد پیمودن ولیکن چاره نیست

□

نافه‌ها مشک و طلبه‌ها عنبر

□

درو درختان چون گوز هندی و پوپل

□

فروهشته زو سرخ زنجیر زر

□

جهانش مطیع و زمانش به کام

□

نبرد دو تن جنگ و میدان بود

□

چو بشنید از آن نامداران سخن

□

رستی از بیگار و کار خود کنی

□

چو شیرین دید خسرو را چنان مست

□

جوان مرد این سخن چون گفت با شاه

□

چون شود هشیار شاه نامدار

□

همه دود است کباب حسد و نخوت

□

چو خاک از سکونت کمر بسته باش

□

برانم که پور سیاوش توی

□

چو این گفته شد فر یزدان از وی

□

حاصلی نیست زین در آمودن

□

به شب زان حوض پایه هیچ نگذشت

□

بدین گفته بودند همداستان

□

یا رب امشب را نخواهد بود روز

□

به یکدو چشم زدن ز آب چشمه دهنش

□

نور سحر یافته میدان فراخ

□

ازو شادمانه دل انجمن

□

چو یزدان چنین راند اندر بوش

□

هنوزش گرد گل نارسته شمشاد

□

چو هر هفت آنچه بایست از نکوئی

□

پرده‌های دیده را داروی صبر

□

هیچ نشنیدم چو بشنیدم همه

□

اگر بساط ریائی نبوده گسترده

□

ملک ازان بیش که افلاک راست

□

چو نوش‌آذر زردهشتی بکشت

□

بپرسیدش از دو گرامی نخست

□

مه را ز ستاره طوق بربست

□

کفی گل در همه روی زمی نیست

□

که ترسم گر شود بی‌پرده آن راز

□

از خوشی این جایگه بر سر زنید

□

مگر قصیده دیگر به سلک نظم کشم

□

به آسانی آن کار گردد تمام

□

همی ز آسمان کرگس اندر کشد

□

سوار و پیاده ده و دو هزار

□

زبون‌گیری نکرد آن شیر نخجیر

□

به عیب خویش یک دیده نمائی؟

□

لیک پیدا نیست آن راکب برو

□

جهان را ازو بود دل پر هراس

□

همیشه تا به کف روزگار در و گهر

□

چون تو خجل‌وار براری نفس

□

چو آمد سپاه و پشوتن فراز

□

سوی زابلستان نهادند روی

□

چو درمنه درم ندارد هیچ

□

گشاده طاق ابرو تا بناگوش

□

نگه می‌کرد از هر گوشه منظور

□

به یک دست شیدوش جنگی به پای

□

که پیش افگند نیزه بر کین اوی

□

شکم بنده را چون شکم گشت سیر

□

چو تابوت نوش‌آذر و مهرنوش

□

پس از آفریننده بیزار شو

□

صبح چون تیغ آفتاب کشید

□

قدم برداشتی و رنجه بودی

□

آنک دو گفت و سه گفت و بیش ازین

□

به یزدان همی گفت زنهار من

□

به برزو فرشاه ایرانیان

□

چون بسی ابلیس آدم‌روی هست

□

چو خورشید پیراهن قیرگون

□

به مشک و به عنبر سرش بافته

□

نقش این بر طراز افسروگاه

□

ز جای گوسفندان تا در کاخ

□

کس ار مسکین بود مسکین نوازست

□

منوچهر بنهاد تاج کیان

□

به خرمی و خوشی بگذران جهان جهان

□

من ز شیرینی نشستم رو ترش

□

بیندازد آن ترک تیری بروی

□

یکی روی آن بچه‌ی اژدها

□

اوستادی به شغل رسامی

□

گر از پولاد داری دل نه از سنگ

□

پس سری که مغز آن افلاک بود

□

خنک سام یل کش چنین یادگار

□

همه خیمه‌ها خوان زرین نهاد

□

کان شیفته ز خود رمیده

□

به یک هفته نخچیر کردم همی

□

سیه مژه بر نرگسان دژم

□

نام نعمان بدان بنای بلند

□

حرامم باد اگر آبی خورم خام

□

به غایت کرد هولی در دلش کار

□

برتخت آن شاه بیداربخت

□

کنم زنده در گور جایی که هست

□

گر خشم تو آتشی زند تیز

□

که تا من به گیتی کمر بسته‌ام

□

کزان مر تو را دانش افزون شدست

□

گور چندان زند ترانه دلیر

□

بر هر چه دهیش اگر نجاتست

□

چون زراندودست خوبی در بشر

□

ز ایوان یکی راستگوی گزید

□

بفرمود تا تخت بیرون برند

□

پیشینه عیار مرگ می سنج

□

دو پهلو برآشفته از خشم بد

□

یکایک بگوییم با رهنمون

□

گاه بر ببر ترکتازی کرد

□

چو از نقش نجاشی باز پرداخت

□

مگر ملک فنا جاییست دلکش

□

به پیش سپه کنده‌ای ساختند

□

فرستادم اینک یکی پهلوان

□

بنشینی و ساکنی پذیری

□

سپهبد ز گفتار او سر بتافت

□

چوشاه جهان اندران بنگرید

□

در خواه کزان زبان چون قند

□

هرجا که بدست عشق خوانیست

□

دل بخواهد پا در آید زو به رقص

□

به زاندان فرستاد لختی خورش

□

برین‌گونه یک چند گیتی بخورد

□

عشق آمد و جام خام در داد

□

ز دربان نباید ترا بار خواست

□

گر ای دون که فرمان برد غاتفر

□

حرص جوید کل بر آید او ز کل

□

سماعم ساقیان را کرده مدهوش

□

چو جست از مجلس خسرو کرانه

□

کتابیست ای شاه گسترده کام

□

فرستادمش نامه‌ی پندمند

□

گیرد به جریده حصاری

□

بیامد یکی تند بالا گزید

□

محب تو نزد تو بادا و فربه

□

قصه خود چگویمت که دو کون

□

از نغمه آن دو هم ترانه

□

پنجه زد با آدم از نازی که داشت

□

وگر خواهی که دریانی، به عقل این رمز را، نتوان

□

وزان جستن تیز بهرامشاه

□

بر من ز تو صد هوس نشیند

□

بیاهیخت پای و بپیچید دست

□

ز تلخی ترش رویان شد آخر کام شیرینت

□

رو سپس کردم بدان محض کرم

□

روزی که مرا ز من ستانی

□

لب لعلش حیات جاودانی

□

و امروز که گشت جان سبک پای

□

غلامی پدید آمد اندر میان

□

نوفل که سپاهی آنچنان دید

□

که پیش افگند باره بر کین اوی

□

این جای نه جای تست، برخیز

□

قولش مقر و مایه‌ی نور دل

□

وریا و بی بینش یقینی

□

جمله هستیها ازین روضه چرند

□

شد پیرزن جگر دریده

□

فرستاده را گفت برخیز و رو

□

آن هر دو، چو بخت خویش بیدار

□

من ایدر بمانم به رنج دراز

□

مطرب ز طرب ترا نه می‌زد

□

آز دزد است و ربودن کار اوست

□

رازی که ز سینها بجوشد

□

به تاراج کنشت ما برون تاز

□

تا بود همیشه کارش این بود

□

زمانه ندادش بران بر درنگ

□

داد صفاهان ز ابتدای کدورت

□

هم‌اندر زمان تندباری ز کوه

□

یک موی وی و هزار مجنون،

□

دیدند جای خواجه صحابه سزای او

□

کند پایم در حضور اما زبان تیزم به مدح

□

خار بی‌معنی خزان خواهد خزان

□

زد لاف که:« من زبان اوی‌ام

□

بیامد زن از خانه با شوی گفت

□

یزدانش ز لعنت آفریده

□

که گیتی نماند همی بر کسی

□

همچون زمین زمین مراد تو اصل بر

□

چو مدحت به آل پیمبر رسانم

□

ز دو نان که برق سرابند از اول

□

قصر نظمی چنین بلند و مرا

□

جهانرا بی‌ثباتی رسم و دین است

□

گشته در خیر البلاد او رهنمون

□

چه آزادند درویشان ز آسیب گران‌باری

□

بنه پر و پیکان و برو بر نشان

□

نظر چون بر رخ زیباش میکرد

□

بهتر سخنان و پند حجت

□

برین‌بر یکی خوبی افزای پس

□

لیک آن صوفی ز مستی دور بود

□

بر گنج و بر خزینه‌ی دانش ندیده‌اند

□

به شب که از مه نو هندویی است زرین گوش

□

کنون ما همه کهتران توایم

□

فرزند نبی جای جد خویش گرفته است

□

ور او به راحت و من در مشقتم چه عجب

□

وز جهل بنالیدم در مجلس علمش

□

چو روزی به شادی همی بگذرد

□

ای ز تو روشنم چراغ سخن

□

به نام قیصران سازم تصانیف

□

شهری که همه باغ پر از سرو و پر از گل

□

شما را همه پاک برنا و پیر

□

اثرهای آن عالم است این کزوئی

□

لیک با ام الخبائث چون طلاقش واقع است

□

به اول چه کشتم به آخر چه رست

□

چنان دان که این دلبران منند

□

تو روز و شب به عیش و کامرانی

□

صولجان و گوی شه باد از دل و پشت عدو

□

برآهیخت گرز و برآورد جوش

□

کجا نام آن مرد بهرام بود

□

که آیات قران و شعر حجت

□

مرا کنف کفن است الغیاث از این موطن

□

کمندی و تیغی گرانمایه خواست

□

نهالی بیفگند و مسند نهاد

□

با منش آنقدر عنایت باد

□

در غیبت آن قصیده که گفتم شگرف بود

□

اگر هیچ سرخاری از آمدن

□

پراگنده بر کوه و دشتش بره

□

چون برف بود بجای سبزه

□

خاصگان بر سر خوان کرمش دم نزنند

□

بر آسود کالحق بتی نغز بود

□

نبود آگهی در میان سپاه

□

قمر از پیشکاران جمالش

□

همای کش تر از ین کرکسان جیفه نهاد

□

بباید یکی مرد با هوش و سنگ

□

هرانکس که پوزش کند بر گناه

□

به فرش سبزه چون گلزار بنشست

□

گفته است به ترک خدمت اکنون

□

یکی روز می خوردن آغاز کرد

□

حاسدانم چون هدف بین کاغذین جامه که من

□

مگر ، چون گشت آن صحرا نماید

□

حال مقلوب شد که بر تن دهر

□

چو از لشکرش گشت لختی تباه

□

از خسف چه باک چون پناهم

□

حدیث کوهکن گفتند با هم

□

آب هر آهن و سنگ ار بشود نیست عجب

□

همان پنجم از مجرم عذر خواه

□

که خوش نبود که شاهنشه ز غربت باز ملک آید

□

در این کار او سزد کاندیشه دارد

□

تاج را طوق دار و مملو کند

□

برآمد برین نیز یک روزگار

□

بر آستان کعبه مصفا کنم ضمیر

□

اشاراتی همه چون خنجر تیز

□

ای فتی فتوی دین نیست در فتنه زدن

□

هر چه هست از حساب گوهر و گنج

□

خود آفتاب پیش سخای تو سائلی است

□

بگفتش وصل به یا هجر از دوست

□

در ره خدمت درست عهدم لیکن

□

همه در گرفتند ز ایران پناه

□

وان قفل‌گر که بود کلید سرای علم

□

و گر از خدمتت محروم ماندم

□

زاده‌ی طبع منند اینان که خصمان منند

□

چون ز هاتف چنین شنید پیام

□

پشت آرم جان فخر الدین شفیع

□

آنکه اندر زیر تاج گوهر و دیبای شعر

□

دو سه ویرانه در این شهر مراست

□

همی ماند رستم ازو در شگفت

□

هم از آخر نمایی عذرخواهی

□

تو نیزار شود مهد من در نهفت

□

فکندم پنجه با آن سخت بازو

□

ازین ننگ برگشت و آمد به راه

□

صفت موسم باران و بره رفتن شاه

□

بدان چار سلطان درویش نام

□

چه لافد آنکه تر دامن چو میغ است

□

دریغ آیدم کاین چنین یال و سفت

□

نافه که بوییش نباشد به پوست

□

دبیر آمد و نامه را سر گشاد

□

رسید اندر مقام حرب که، تیز

□

که درمان این کار یزدان کند

□

برآمد گرد آن سرو گرامی

□

سپه راندن از ژرف دریا برون

□

از آن پس شان نبود از بخت کاری

□

شهنشاه ایران چو زان گونه دید

□

روان کن هرزه گوئی را که در حال

□

لیک شیرینی و لذات مقر

□

رسید انجا و گشت ایمن ز خون‌ریز

□

کزو بگذری سنگلاخست و دشت

□

به غمها مونس دو یار جانی

□

چیست نام این وزیر جامه‌کن

□

ولیک آن به که دور از قصر جمشید

□

به شهر اندر آوردشان ارجمند

□

همی بود یکچند با رود و می

□

بپیمود می ساقی و داد زود

□

همی رفت با لشکر و خواسته

□

ازان پس هجیر سپهبدش گفت

□

ز گوینده بشنید کاووس کی

□

نشست از بر تخت باگوشوار

□

چه کهتر همه چاکران توایم

□

که از سر سبزی خود بود نامی

□

درگاه خدایگان ببینم

□

هست بر اندازه‌ی رنج سفر

□

بهشتی شده بوم او یکسره

□

که این بوی از همه پاکان دریغ است

□

به مانده خاصگان در بند او فارغ در ایوانش

□

که آهو بران ره نیارد گذشت

□

که باشد ز هر درد فریادرس

□

جانب شهر شدن از لب «گهگهر» بکران

□

تیر شحنه از پی امن شبان آورده‌ام

□

قوم گفتندش که نامش هم حسن

□

سواری دلیر و دلارام بود

□

ز آب تیز شمشیر آتش انگیز

□

مالک طوق و مالک دینار

□

به ایرانیان گشت گیتی سیاه

□

ز دیدار او میزبان گشت شاد

□

به برجی دارمش ماهی چو خورشید

□

کش لرز شرم وقت تقاضا برافکند

□

شکسته چنین کرد باید درست

□

پسندیده و دختران منند

□

بجز هر لحظه بوسی و کناری

□

نام من از نامه‌ی سقام برآمد

□

ز پیگارش اندازه‌ها برگرفت

□

ستانم همه خلعت از اردشیر

□

خون فشرده نتوان داشت دوست

□

زو نعت مصطفای مزکی برآورم

□

عنان کرد سوی بداندیش راست

□

خردمند مردم چرا غم خورد

□

برو از مردن شیرین زند فال

□

کردید چو حلقه بر در فرمانش التزام

□

سپهبد همی زود خواهد شدن

□

نه مرده نه زنده ز شاپور شاه

□

عنان را نرم کرد از جنبش تیز

□

آری آری گربه هست از عطسه‌ی شیر ژیان

□

همه مغز و پالوده‌ی مغز بود

□

تو بپذیر و کین گذشته مخواه

□

که بی مونس مبادا زندگانی

□

کز شرف کسریش مولا دیده‌ام

□

گرازان و پویان به نزدیک شاه

□

همیشه عادت دنیا چنین است

□

یوسفانی ز گرگ و سگ بترند

□

نتوان گفت که فتان به خراسان یابم

□

در خرمی بر جهان باز کرد

□

چون آب، آب دولت تو، مایه‌ی صفا

□

چیره‌دستی، رونق بازار اوست

□

چون نیم جغد به ویران چکنم؟

□

بیاراست ایوانهای بلند

□

به دامان زر نثار پاش میکرد

□

راست یا کج کند حساب کلاه

□

سرمایه‌ی روزگارش این بود

□

مهر برداشت مادر از بهرام

□

چون طبع و خاطر من گنجور و قهرمان

□

قصه باستان همی‌یابم

□

گویا شده ترجمان اوی‌ام

□

کجا باز داند شتاب از درنگ

□

گرچه صفا باشد ابتدای صفاهان

□

من شبانم گله رعیت من

□

گو دست ز وی بدار، مجنون!

□

راحت اینست و آن دگر همه رنج

□

تیزی شمشیر گویا برنتابد بیش از این

□

حرص مپرست ای فجل ابن الفجل

□

که هم زمین بود آسوده و آسمان دروا

□

هوا گشت از آواز او پرخروش

□

به آخر سحاب سخائی نیابی

□

جز به پیمانه باد پیمودن

□

کانعام خدایگان ندیده است

□

شده چار تکبیر دولت تمام

□

چه محتاجند سلطانان به اسباب جهان‌بانی

□

تیغش مکان و معدن شور و شر

□

کز کفش بر خلق فیض جاودان افشانده‌اند

□

چنان بد که سودابه‌ی پرنگار

□

وز تربیتش جهان پشیمان

□

ز سوسن سرو او چون سوسن آزاد

□

خسروش رجعت نفرماید به فتوی جفا

□

خبر ده که جان ماند اگر خاک خفت

□

مرا مقر سقر است الامان از این منشا

□

سوی فعل خویشتن می‌ننگرم

□

در حضرت این قصیده‌ی دیگر نکوتر است

□

برابر همی خواست صف برکشید

□

که دم آتش طور از ید بیضا شنوند

□

در مساحت مهندسی نامی

□

ز آن اباها که بر این خوانچه‌ی دنیا بینند

□

ز روی کرم عفو کردن گناه

□

ندیده‌ام که ز عنقا کنند طعمه عقاب

□

کاری کجا کنند صحابه به ناسزا

□

ابره کرباس و دیبه آستر است

□

مگر کاین سخن بر تو آسان کند

□

به از ارتنک چین و تنگلوشا

□

که نبود شیر صیدافکن زبون گیر

□

وقف کرد ابلیس را بر آستان مدبری

□

ز هر نکته صد گنج را درگشاد

□

باهستگی گفتش ای نیک نام

□

رسد ناصبی را ازو جان به غرغر

□

به لطف نفس مفارق که اوست مدفع شر

□

همی از پلنگان بباید نهفت

□

اگر عاقلی یک اشارت بست

□

داد با آن طرایف دگرش

□

بگذارم این سرای مجازی و بگذرم

□

گشادن به شمشیر دریای خون

□

که از شاه ایران نیم بی‌نیاز

□

و هو خیرالخلق فی خیر القرون

□

کانرا نه همانا یسار باشد

□

به سر بر نهاد افسری پرنگار

□

دهن پر ز باد ابروان پر زخم

□

ور پای بسته‌ای به دعا دست برگشا

□

وز تن و جان و جوانی و جهان برخوردار

□

از آسودگان خواست چندی سپاه

□

یکی نامه گنجور ما را دهند

□

صد بار تو را ز شیر مادر

□

دو روز از خدمتت مهجور و مضطر

□

به نزدیک دستان فرخنده پی

□

چنین گفت کاکنون به ایران زمین

□

باد در پیکرش نیارد هیچ

□

بندگانش ملوک را تیمار

□

تهمتن شد از دادنش شاد زود

□

شود ناسزا شاه گردن فراز

□

به روز کز دم صبح است ترک مارافسا

□

چون ضروریست شها پرده‌ی این نظم مدر

□

اسیران و اسپان آراسته

□

گزافه بپرداز زین روزگار

□

لدار غد ان کان لابد من ذخر

□

برآشفت با گردش چرخ و بخت

□

برین گفتها پاسخ افگند پی

□

برفت و تنت ماند ایدر یله

□

عدلش برهانیدم از این دیو ستمگر

□

بکوه افگند بدگهر اهرمن

□

که از تو سخن را چه باید نهفت

□

یکی زیشان اناالحق گفت و دیگر گفت سبحانی

□

در ترازوی خویشتن سنجی

□

هم خزینه‌ت پرست و هم انبار

□

فالدهر قومنی و تقعدنی بفقداء

□

که جز سخات کس او را نداند ارزو بهاش

□

دیوار زمرد همه و خاک مشجر

□

چون ستوران باز در زد در پیاز و گندنا

□

زن و کودک خرد کردند اسیر

□

روز دیدار شاعر مفخم

□

رها کردم آن بوم و بگریختم

□

پادشاه دین همی در دین پدر خواند ترا

□

اسم اعظم بود، مگیرش خوار

□

در نگر در پیشتر تا بیشتر یابی خطر

□

که باز آورد باره و زین اوی

□

نظم تو کار نار خواهد کرد

□

که با فر و برزی و زیبای گاه

□

نشو دیگر بخشدش آن مطبخه

□

همه حق بود و کس نبود آنجا

□

ای پی اینی بسان خشک مغزان در دوار

□

تا فلک وار به دیده‌ور گشتم

□

محدث آمد چار طبع و چار فصل روزگار

□

ببندید کشتی همه برمیان

□

هم ز سنگ سیم و زر چون کودکان

□

ز تخم کیانی و کیخسروی

□

نزاید مگر زورمند و دلیر

□

سود نبود در ضلالت ترک‌تاز

□

همچنان می‌گفت او دفع عنیف

□

چونپرسی که در خطا کی بود؟

□

بروبر ز مژگان ببارید خون

□

که هرچه جز خوشی و خرمی همه سوداست

□

لیک آب آب حیوانی توی

□

دل و دیده‌ی دشمنان تیره کرد

□

که گر بنده از بخشش کردگار

□

نصرت‌الدین ملک محمد شاه

□

میوه‌های رسته ز آب جان ببین

□

به خدا زنده‌ای، خدا را شو

□

بدین فرخی فال ما شاد بید

□

بماند به راه دراز اندرون

□

شخص را جانی بجانی می‌رسید

□

بجز طوس نوذر که پیچید سر

□

کلاه کیانی بپیراستند

□

لیک آخر می‌شود هم‌چون هلال

□

سر بریدن واجبست اعلام را

□

وین «اناالحق» تو میتوانی گفت

□

که دیدار آن باشد از من نهان

□

سر میش بودی برو بر نگار

□

انبیا گفتند آن راز ترا

□

کنون روی گیتی شد از جنگ سیر

□

فرستاده را تنگ بنشاند پیش

□

که سر از طوق سرپرستی تافت

□

جملگان از جنبشش بگریختند

□

که اجل داد او بخواهد خواست

□

میان از پی بازگشتن ببست

□

نه آن سواران گردنکشان

□

خاک در چشم مروت می‌زنی

□

تو گفتی مگر بر نوردد زمین

□

نفخ حق نبود چو نفخه‌ی آن قصاب

□

هم تو شاه و هم تو طبل خود زنی

□

خاک مسجود ملایک چون شود

□

دانه‌شان پر مخور، که دامند این

□

دایر اندر چرخ دیگر آسمان

□

ندیدم که یک روز کرد آفرین

□

نغمه‌ی ارنی به هم در ساخته

□

دو گرد دلیر و گرانمایه دید

□

شاد باش ای چشم‌تیز مرتضی

□

گاه با شیر شرزه بازی کرد

□

در خور آن رزق بفرستاده‌ایم

□

او به خلوت نرفت و ذکر نگفت

□

دور کن ادراک غیراندیش را

□

که کاریست این هم سبک هم گران

□

چشم افتد در نم و بند و گشاد

□

بجا آمد و تیره شد آب من

□

می‌رود در وقت اندوه و حزن

□

صندوق جگر هم از جگر بست

□

بلرزید زان کار دل در برش

□

چو زرین یاره بگرفتش سر دست

□

او ناله‌ی عاشقانه می‌زد

□

نهانی به اندیشه دیگرند

□

دل بدسگالان پر از خون شدست

□

برین بر نزد نیز کس داستان

□

آن به که سوی خدای بینی

□

با غم بنشست روی در روی

□

برآشفت و شد چون گل شنبلید

□

ز خجلت لب فروبندد زلیخا

□

من مرده و انتظار برجای

□

برو آفرین از کهان و مهان

□

بشبگیر آب اندر انداختند

□

بگیری و از کس نیایدت عار

□

زان تیره نفس، نفس بریده

□

طشت خون آمد از سپهر پدید

□

ببندد به فرمان کسری کمر

□

امید عصمت نفس هوسناک

□

او باز کند گر این بپوشد

□

همان پوشش و خورد بسیار داد

□

نه خوبست گرمی به کاراندرون

□

که نامم ز کاووس ماند نهان

□

زان خواب عجب، به حیرت کار

□

که ننالند سپید مهره شیر

□

که آن را بهندی کلیله ست نام

□

میل خاطر به هیچ کارم نیست

□

وین کار نه کار تست، بگریز

□

سپهر روان بر خروشد همی

□

بیاورد و بنهاد شطرنج وتخت

□

که فرزند گو بود و سالار نو

□

کشیده طوق غبغب تا سر دوش

□

شاه از او باز جست قصه ماه

□

که گفتار دانا بداند شنید

□

زنان مصر را کردند آگاه

□

هست از همه دوستان بریده

□

که کس پیش خسرو گشاید دو لب

□

هم پشیمان گردد وهم بی‌قرار

□

نبینم همی بهره جز کارزار

□

همه شب گرد پای حوض می‌گشت

□

از بلندی به مه رساند کمند

□

بگشت و جهان شد پر از گفت‌وگوی

□

مراد دیگرت گر هست، برگوی!»

□

آبی ز سرشک من بر او ریز

□

ببینیم دور ازمیان سپاه

□

شمع گردون را نخواهد بود سوز

□

فرستد ورا سوی ایوان من

□

به عیب دیگران صد صد گشائی ؟

□

تشریف دهد به بی‌تکی چند

□

بران بود چرخ روان را روش

□

عقدهای مرصع از گوهر

□

بخشید به قصیده دیاری

□

ز لشکر بیک سو خرامید تفت

□

پای برکوبید، دستی برزنید

□

همی خواست از تن سرش را برید

□

ز پای افتاده و شد یکباره از دست

□

نخورد کس نه ز خام و نه ز بریانش

□

که هستند شادان دل و تن‌درست

□

پر از خشم دل چهره خندان بود

□

تا مرگ رسد نباشدت رنج

□

که نیکان ازیشان غریوان بدند

□

من ندیدم گرچه من دیدم همه

□

وز فخر رسانیده سر تاج به کیوان

□

دو رویه سنگها زد شاخ در شاخ

□

دهنده چشم رمد دیده را کمال شفا

□

فگنده پدید آمد اندر شمار

□

پستی خاک آستان باشد

□

حلالی بر نیارم پخته از کام

□

به هر مهره‌یی در نشانده گهر

□

که هر درخت به سالی دهد مکرر بر

□

دل دیوان بسنبد همچو پیکان

□

بکرد آن خوبروی از خوبروئی

□

که گوش هوش پر از در شود در آن اثنا

□

همی داشتندی شب و روز پاس

□

جگر سوراخ کن، خونابه انگیز

□

ضایع مکن از من آنچه مانی

□

ز گفتار او گشت بهرام زرد

□

نظاره برو بر همه شهر و کوی

□

در این تنگ زندان تو شادان و خندان

□

که بر وی خون چندین آدمی نیست

□

توان ز موهبت بحر و کان فراوان داد

□

به یاقوت و زمرد تنش تافته

□

چون چراغ دریچه‌ی خاور

□

به مهر نام خسرونامه‌ای ساخت

□

گریزان بشد تازیان با سپاه

□

نه سردید آن را به گیتی نه بن

□

دی ماه بود نه ماه نیسان

□

کرم کردی خدواندی نمودی

□

ز سرعتت متمیز شدست دست از پا

□

که در تنت هر روز رنگیست نو

□

ز شبهای سیه روزان چه دانی

□

روزی دو سه دل به دست‌گیری

□

مبادش نشیمن مبادش نشست

□

مرا نیز بنمای و بستان بها

□

بهر کار پیروز و چیره سخن

□

ببخشائی بر این مجروح دلتنگ

□

ز ایوان شاهی به هامون برند

□

سپردم ترا ای جهاندار من

□

که زبان شرح آن نیارد داد

□

ثابت نبود که بی‌ثباتست

□

به بالای سرو و بچهر کیان

□

فرو خوابنید و نزد هیچ دم

□

ز دریا نهنگ دژم برکشد

□

شتابان فلک شد تو آهسته باش

□

ز کردار تو چند باشم نوان

□

بماند به گیتی دلیر و سوار

□

جنون از دستیاران خیالش

□

جامی به دو خوی رام در داد

□

دگر عهد آن شهریار بلند

□

چو شیروی شیراوژن رهنمای

□

چو ماند به تن رنج ماند بسی

□

سایه روی را به صبا داده شاخ

□

به بزم و به رزم و به ننگ و نبرد

□

بزنار خونین ببستش میان

□

صلیب هستی ما سر نگون ساز

□

مغنی را شه دستان فراموش

□

برو کاسه آرایش چین نهاد

□

که اندر ساغر موری نگنجد بحر عمانی

□

بدیدند یل را به جای نماز

□

دولتیا خاک که آن خاک راست

□

که هر کاره و آتش آر از نهفت

□

چو شور آب قناعت شد شراب خوش گوار تو

□

به فکر کار آن افکار بنشست

□

جز صلح دری زدن زیان دید

□

به نزدیک آن مرد دیوانه شو

□

عدوی تو دور از تو بادا و لاغر

□

نخستین ازان بد به زابل رسد

□

فضل کند رحمت فریادرس

□

به دریا بس ایمن مشو بر نهنگ

□

گر بر تو یکی مگس نشیند

□

و گر نه پای استغنا دراز است

□

فلک بنده و روزگارش غلام

□

بسی رزم گردنکشان جسته‌ام

□

این قصه بر او نمک فشانیست

□

گره از عقده‌ی خاطر گشاید

□

کند بد دلی گر چه باشد دلیر

□

به جای بره گور خوردم همی

□

مطرب شده کودکان خانه

□

نباشد کس حریف وهم غماز

□

ز سختی نباید کشیدن لگام

□

ندانم که کی بینمت نیز باز

□

زانک کشتی مجاهد کی رود بی‌بادبان

□

مرا دربار سنگ ، او شیشه دارد

□

پس بهر دستی نشاید داد دست

□

ببینی تو در آز چندین مکوش

□

من ز بسیاری گفتارم خمش

□

نظر بر قیصرش افتاد از دور

□

بدرید و آمد ز پرده برون

□

بسوزم کلک و بشکافم انامل

□

به هر سوی لشکر همی بنگرید

□

که هرکس رفت کرد آنجا فروکش

□

ازان پس که جز جنگ کاری نیافت

□

در این مدعا سفتند با هم

□

نیارد شدن آشکارا بروی

□

ببردندش به بزم خسروانه

□

به نزد من آی آنگهی کت هواست

□

بگفتا آنچه میل خاطر اوست

□

نمودم ترا از گزندش نشان

□

به وصلش تشنه آب زندگانی

□

همه بند و زنجیر بر هم شکست

□

دهی امیدش از الطاف شاهی

□

گرفت آن زمان پادشاهی به مشت

□

ز روی هول شد از خواب بیدار

□

که باز آورد باره و زین اوی

□

چون نگار آزرست و چون بهار برهمن

□

برآمد که شد نامور زان ستوه

□

تا زند پهلوی خود با گلستان

□

که با او چرخ برناید به بازو

□

گشت رسوا همچو سرگین وقت چاشت

□

متفق باشند در واحد یقین

□

جز به آثار و به گفتار نکو

□

لاجرم در حرص او شبکور بود

□

ورنه چون شد شاهد تر پیره خر

□

اندر آخر خواجه‌ی لولاک بود

□

گر براق و تازیان ور خود خرند

□

یا گریزد سوی افزونی ز نقص

□

هم بسوزد هم بسازد شرح صدر

□

سپارد بدو شهر هیتال را

□

نه این بود زان رنج پاداش من

□

مستی به نخست باده سختست

□

چو ببرید رستم تن شاخ گز

□

کسی کو بجوید همی تاج وگاه

□

نهادند بر نامه بر مهر شاه

□

زانک صیاد آورد بانگ صفیر

□

توقع دارد او نیز ای شهنشاه

□

بکنده ببستند برشاه راه

□

برما فرست آنک پیچیده‌اند

□

از پنجه مرگ جان کسی برد

□

همی دود زهرش بسوزد زمین

□

بفرمود کز خان مهبود خاک

□

به دشت آمد از مزدکی صدهزار

□

تا که شیرینی ما از دو جهان

□

آینه‌ی دل چون شود صافی و پاک

□

به مهرست تا درج درگنج شاه

□

مهین تخت راخواندی لاژورد

□

نخسبم شب که گنجی بر نسنجم

□

به چرم اندر است گاو اسفندیار

□

ابا او یکی مرد شمشیر زن

□

چو نامه بدین‌گونه باشد بدوی

□

بادپیمایی بهار آمد حیات عالمی

□

چو شیرین حرف حرف نامه را دید

□

چنین گفت با موبدان و ردان

□

چو بر خسرو این کار گیریم تنگ

□

ما دی ز برای او بناورد

□

سواری ندیدم چو اسفندیار

□

چنین داد پاسخ که از کردگار

□

تنش لرز لرزان به کردار بید

□

چو کار آمد به آخر حوضه‌ای بست

□

نور حسی کو غلیظست و گران

□

همی‌گفت کاکنون شود آگهی

□

نه تازی چنین کرد ونه پارسی

□

از تو دل آتشین نهادن

□

چنین است گیهان ناپایدار

□

تو را در گلستان جان هزارانند چون بلبل

□

برو خوار بود آنچ گفتم سخن

□

ز بیهوشی زمانی بی‌خبر ماند

□

به شکر آنکه داری جان خرم

□

تو را جاودان عمر و جاویدان عزت

□

ز بس کشته اندر میان سپاه

□

باد است ز عشق تو به دستش

□

بماندند زان کار گردان شگفت

□

عراقی، گر کنی ادراک رمز اهل طیر و سیر

□

ز هرگونه تخم اندرافگن به آب

□

به شوخی پشت بر شه کرد حالی

□

صد حکایت بشنود مدهوش حرص

□

باشد چو خریطه پر ز سوزن

□

ز تازی و هندی و ایرانیان

□

در آمد راوی و بر خواند چون در

□

به هنگام خوردن مرا باز خوان

□

افتاد برو چو خس برآبی

□

به پیش گرانمایه خاقان بگفت

□

کرشمه کردنی بر دل عنان زن

□

هم اندر بیستون آن فرخ استاد

□

دوری منمای بیش از اینم

□

اگربسته گرکشته اورابرت

□

ای ماه نوم ستاره تو

□

ازان پس بفرمود تا ساروان

□

افسانه‌ی خواب چون به سر شد

□

بگویش که تا پیش رود برک

□

که می‌داند که این دیر کهن سال

□

تا بپوشد حسن آن و ننگ این

□

چون کرد عروس جلوه‌ی حور

□

مگر آنک گفتار او بشنوی

□

آن فیض که ریزد او به یک جوش

□

همی خواهش او همه خوار داشت

□

مپسند بهر چه رایت آسود

□

به کسری رسید آن سزاوار تاج

□

در آفاق این سخن شد داستانی

□

بلا را دیده بر فرمان بالاش

□

گیرم که به غم زبون توان بود،

□

چو بر خوان نشستی ورا خواندی

□

انگیخت میانجیی ز خویشان

□

ازان پس بپرسیدش از رنج راه

□

یکی حصار قوی بر کران شهر و درو

□

هنوزش پریغلق در عقابست

□

ولیک امشب شب در ساختن نیست

□

نقل اعراضست این بحث و مقال

□

دگر گفت کز راه دور و دراز

□

چنین گفت خسرو بدین مهتران

□

زان عاشق کورتر کسی نیست

□

تو دانی که فرزند مردی چه کرد

□

هرک او را کشته باشد بی‌شکی

□

از طبیعی و هندسی و نجوم

□

نه کم ز آیینه‌ای در عیب جوئی

□

میان گفتگو خسرو ز شیرین

□

هوا پاک دیدم ز پرندگان

□

چو ما را نبد پیشه خون ریختن

□

گرچه نمک تمام دارد

□

چو بگسست زنجیر بی‌توش گشت

□

غافلی گفتش که خوابی دیده‌ای

□

به صبری کاورد فرهنگ در هوش

□

کشم هر لحظه جوری نونو از تو

□

چون فرشته بود همچون دیو شد

□

کس از داد یزدان نیابد گریغ

□

جهاندیده سنباد برپای جست

□

خصمان در طعنه باز کردند

□

جهان سربسر گشت چون پر زاغ

□

آخر آن شه‌زاده زیر دار شد

□

در یمن هر کجا سخن راندند

□

در نفس آباد دم نیم سوز

□

الا تا بانگ دراجست و قمری

□

منی چون بپیوست با کردگار

□

چو رفتی شهنشاه بر تخت عاج

□

وآندم که مرا به من دهی باز

□

جهانجوی میرین ز ایوان برفت

□

یا رب این چندین علامت امشبست

□

چون گلو تنگ آورد بر ما جهان

□

تو شاهی چو شاهین مشو تیز پر

□

وانک گردشها از آن دریا ندید

□

چو بشنید گفتار سالار شاه

□

هرآنکس که گیرد بدست اژدها

□

سایه گزیده لب خورشید را

□

پس از دست آن بیدرفش پلید

□

چو آمد به نزدیکی نیمروز

□

آراستش آنچنان که فرمود

□

چو آید ز یک سر سلامت پدید

□

برد خواهی پیش او ناپروریده شعر خویش؟

□

پدر دل پر از خشم و سر پر ز جنگ

□

آن کنیزک می‌شد و می‌گفت آه

□

نه سیری چنان ده که گردند مست

□

چو شد کشته شاهی چو اسفندیار

□

بدو گفت سیندخت اگر پهلوان

□

گر تو اول بنگری چون آخرش

□

سر زلف و جعدش چو مشکین زره

□

دل بخواهد دست آید در حساب

□

برو آفرین کرد شاه بزرگ

□

هر کجا ذره‌ای است در دو جهان

□

پسر گر به نزدیک تو بود خوار

□

پذیرفتن اندر خدای جهان

□

چو سام نریمان و سرو یمن

□

افسر ایزد نهاد بر سر تو

□

برآیین شاهان یکی دخمه کرد

□

جهاندم لاشه با چالاک رخشی

□

بگردان ز جانش بد جاودان

□

سوی آن اومید کردم روی خویش

□

همه واژگونه بود کار دیو

□

به نارفته در جامه گریان شدند

□

شنیدستی که اندر مرو در می‌رفت بی سیمی

□

من نجویم زین سپس راه اثیر

□

هم بر آن‌گونه که استاد سخن عمعق گفت

□

احولی چون دفع شد یکسان شوند

□

بس تفاخر مکن که اندر حشر

□

ایزد عطاش داد محمد را

□

به نفس ناطقه کو راست پیل گردن نه

□

آن است گزیده، که خدایش بگزیند

□

هین ز ما صورت‌گری و جان ز تو

□

صرف کرد آن همه به بی خوفی

□

کز میوه‌ی تلفیق لفظ و معنی

□

ز هر رشته که شیرین عقده بگشاد

□

ای ز راه خلق و خلق و لحن خوش داوود وار

□

او نشست آسوده و خفتیم ما

□

دامن عمر تو از گرد اجل در عصمت

□

اگر نیستی آن جهان، خاک تیره

□

ز دوستی صفت تو به کوه خوانم و دشت

□

این که دستور تیزبین منست

□

آنکه امرش دهد به خاک مسیر

□

رفتم از دست تا به چند کسی

□

آن چنان گشتی که بد گویت کنون بی‌روی تو

□

گر تو قبول می‌نکنی در خلافتش

□

چو دارم حلقه‌ی عهد تو در گوش

□

چو شعر من بخوانی دوست و دشمن

□

خاک غزنین و بلخ و نیشابور

□

نام آن بر فلک ز راه رصد

□

تو را من خردمند پنداشتم

□

هوسناک است آن کز رنجش یار

□

از نگارستان نقاش طبیعی برتر آی

□

جزیره‌ی خراسان چو بگرفت شیطان

□

سه حاجت بخواهم چو فرمان دهی

□

ای حجت دین به دست حکمت

□

یافتم تاثیر اقبال از برای آنکه کرد

□

گرگ را گرگ بند باید کرد

□

برسم همی واژ خواهد گرفت

□

هر چراغی که از تو افروزند

□

تافته گردد آنکه بی اقبال

□

کعبه زو تشریف بیت الله یافت

□

دگر خود بدارند با خویشتن

□

همی تا بگردد فلک چرخ‌وار

□

بگرو ای ملحد به قرآن «قل هوالله» یادگیر

□

چیست کانرا من جواهرسنج

□

بترس از خدای جهان آفرین

□

نه در بگذار و نه دیوار این دیر

□

بپوشد ازیشان گروهی سیاه

□

بگشاد مرا بسته و بر هرچه بگفتم

□

تو بیکاری و جان به کاران درست

□

خواهم از در هزار دریا پر

□

مباشید یک چند کز تازیان

□

علی المرء عار کثرة المال بعده

□

و آن روز که مرد هم بر این مرد

□

در آن قالب کسی کاین جانش باشد

□

زعفران رنگ نماید سر سکباش ولیک

□

به علم و حلم پریر و به حکم لازم دی

□

خیزان، بستان! که نامه‌ی اوست

□

شدش دست از عنان رخش کوتاه

□

سخن به است که ماند ز مادر فکرت

□

سجده بردش نگار سیم اندام

□

مجنون که بود، که داد خواهد؟

□

سحاب رحمت است و سخت باران

□

بر ولی و خصمش از برجیس و از کیوان نثار

□

صحراش منقش همه ماننده‌ی دیبا

□

کسی آغاز و انجامش نداند

□

به خود می‌گفت این خوابی که دیدم

□

گر بسیط خاک را چون من سخن پیرای هست

□

پیدا بود که بنده به کوشش کجا رسد

□

شقایق جامه بر تن چاک میزد

□

به تنگی ز آن دهان ذره مقدار

□

هستم عطارد این دو قصیده دو پیکر است

□

پذیرفتم اندر خدای جهان

□

آنم که بانگ من چو به گوش سخن رسد

□

به روی نیم تختی جاش دادند

□

بر مهان نشوم ور شوم چو خاک مهین

□

خاک جادوی مطلقش می‌خواند

□

گرانمایه خوانی بیاورد زود

□

نیامد کس کز ایشان حال پرسیم

□

بس ای خاقانی از سودای فاسد

□

در آیین پیشینیان منگرید

□

بدو آسیابان و زن خیره ماند

□

زهی پیشوای فرستادگان

□

شاعران حیض حسد یافته چون خرگوشند

□

چو اندر نیستانی آتش زدی

□

اگر تاجدارست اگر پهلوان

□

یکی دشنه بگرفت رستم به دست

□

بمانده‌ام ز نوا چون کمان حاجب راست

□

سود دلال وجود تو خسارت شد

□

یکی چامه‌گوی و یکی چنگ‌زن

□

ششم عهد و پیمان نگهداشتن

□

دستوری خواهد از خداوند

□

گفت مه را به اژدها دادم

□

چو اسپ افگند لشکر از هر دو روی

□

همی رنج تو داد خواهد به باد

□

عالم از علم مشتق است و لیک

□

ید مید حیدر علی عالی قدر

□

هرانکس کزین زیردستان ما

□

چنان گرم کن عزم رایم به تو

□

نکنم باور کاحکام خراسان این است

□

نانی از خوان خود دهی به کسان

□

همه داده ده باش و پروردگار

□

ز ناگاه روی سیاوش بدید

□

بخت من شب‌رنگ بوده نقره خنگش کرده‌ام

□

از بن شعار تو صد ره صنم پرستی به

□

فرستاد با نامور سی سوار

□

فرو خواند نامه ز سر تا به بن

□

دارم نیاز جنت بزم تو لاجرم

□

تیغ بی‌خون و طشت چون باشد؟

□

بیاراست سالار خوان از بره

□

چو زو بگذری رود آبست پیش

□

سفر بیرون ازین عالم کن و بالای این عالم

□

ز اقتدار تواند کف به خلق جهان

□

به موبد چنین گفت کای روزبه

□

آن اگر صد کشد به پانصد سال

□

هست نیازم ز جان و آن دگر کس

□

چون یافت غریو را بهانه

□

گریزان همه شهر ایران ز روم

□

ترا بهتر آید که فرمان کنی

□

یحیی صفات بود چو یاسین و خصم اوست

□

نزد خورشید خاصه برج حمل

□

بدا سلطانیا کورا بود رنج دل آشوبی

□

رفت و آن دل که داشت دربندش

□

کز پی حج رخصتم خواهی ز شاه

□

همگی را جهت کجا سنجد

□

سیب صفاهان الف فزود در اول

□

شود نزد سالار مازندران

□

دیباچه‌ی سراچه‌ی کل خواجه‌ی رسل

□

او خواند بیت و من کنم گوش

□

در طفلی بوده راکع و جلد

□

تو گر هوشیاری نه من بی‌خودم

□

دشمن جاه منند این قوم کی باشند دوست

□

گنج بر سر مشو چو ابر سفید

□

از پس تحریر نامه کرده‌ام مبدا به شعر

□

چنان هم که هنگام نوذر بدند

□

تیر گردون دهان گشاده بماند

□

سخن از وصف قلم، آنکه بلوح محفوظ

□

قضات از در ظالمان کرد فارغ

□

آنگه ا ز شهر و ز خویشان بر خوری

□

دیدار سپاه دار ایران

□

خوش آن پاکان که کردند این قدح نوش

□

آن همه یک دو سه دیر غم دان

□

برآورد آن گرد سالار کش

□

آنکه آدم را عصی آدم ز پا افکنده بود

□

خوب که او حسن نداند فروخت

□

ماهی بیچاره را پیش آمد آب

□

گفت یا رب نام آن و نام این

□

فرق بسیارست بین النفختین

□

روان گشتند هر سو کارداران

□

سر بریدن چیست کشتن نفس را

□

سیاوخش را در بر خویش خواند

□

خوی آن را عاشق نان کرده‌ایم

□

بدین تدبیر خان را جست در پیش

□

آدمی داند که خانه حادثست

□

بسی سالها شد که گوهر پرست

□

سعد دیدی شکر کن ایثار کن

□

ازین، کردن به دزدی سینه تسلیم

□

می‌سکست او بند و زان بانگ بلند

□

دو بهره سوی زاولستان شدند

□

ما پس این خس را زنیم اکنون لگد

□

چو «سنکهن دیو» پور رای رایان

□

که مرا از خویش هم آگاه نیست

□

چو انگشت بر صحن پالوده راند

□

کو همان‌جا که به وقت علتی

□

شهادت خاست از خضر اندران کاخ

□

هر دمی مرگی و حشری دادیم

□

چو سهراب شیراوژن او را بدید

□

کیمیا داری دوای پوست کن

□

غرض القصه چون بانوی آفاق

□

چون ز حرف و صوت و دم یکتا شود

□

درآمد بدان دیو دریا شکوه

□

باز آن غشیان چو از من رفت زود

□

اگر میرد فتوح خویش گیریم

□

از خیال سیم و زر چون زر نبود

□

چو در شد ز در شاه بر پای خاست

□

چون درین جو دیدعکس سیب مرد

□

تا که در رنج جستن نانی

□

نه پدر از نصح کنعان سیر شد

□

برامش نشستند رامشگران

□

عارف از معروف بس درخواست کرد

□

اگر من شوم غرقه گر مادرت

□

که نومید بد لشکر نامجوی

□

به کف بر نهاد آن درخشنده جام

□

چگونه است کار تو با کابلی

□

ترکمان گول و کلبه پر سمسار

□

چو تابوتش از جای برداشتند

□

گهی با تهمتن بدی می بدست

□

سرافراز فغفور بگشاد گنج

□

براندند ازان راه پیلان و کوس

□

که این جام پیروزی جان ماست

□

مرا دید با گرزه‌ی گاوروی

□

گر آیم مرا با شما نیست رزم

□

گاه عبدی و گاه معبودی

□

بدو گفت کای زاده‌ی فیلقوس

□

سپرد او به شاه و سبک بازگشت

□

گذر یافتی بودمی من همان

□

دو کشور سراسر پر از شور بود

□

که یکسر همه در پناه منید

□

رد عام و قبول عامی چیست؟

□

گر از نام چینی بمانم همی

□

که او بود با کوس و زرینه کفش

□

تهمتن بدو گفت کای شهریار

□

بر سر پای چله داشته‌ام

□

سیاوش نشست از بر تخت عاج

□

سر توحید ازین گروه شنو

□

سوی پهلو پارس بنهاد روی

□

چون به خود در رسی ز خود بررس

□

خردمند را دل برو بر بسوخت

□

لاعیب فی عوج الفتی نفسی و انما

□

بسا نامداران که بر دست من

□

چنین شیرین و شکرخا که ماییم،

□

همی رفت تا مرز توران رسید

□

که پیش شاه یک‌سر جمع گشتند

□

برین گونه فرسنگ بیش از هزار

□

زلیخا ماه اوج دلستانی

□

ز گیتی برادر توی شاه را

□

چو دایه با زلیخا این خبر گفت

□

برآویخته با یکی شیرمرد

□

«مرادی نیست گفتا: غیر ازینم،

□

گر ایدونک اندیشه زین کودک است

□

نه ز سر خود خبر مرا، نه ز پای

□

مرا زندگانی سرآید همی

□

معتمر گفت با سه چار نفر

□

که روشن زمانه بران سان بود

□

چنین داد پاسخ ورا شهریار

□

به خواری پیاده ببردش کشان

□

گرنه از ثم اجتباه اوش دادی یاوری

□

و زین می جاودان ماندند مدهوش

□

همی هر یکی نام یزدان بخواند

□

همه پروانه‌ی آن شمع گشتند

□

در آینه‌ی روان ببینم

□

سینه ز آتش نتواند بسوخت

□

برو خوردنیها ازان سان که بود

□

بیاویخته بر سر عاج تاج

□

من ینکر المهیمن آن یحیی العظام

□

وزو، تاراج کردن توده‌ی سیم

□

به زن گیرد آرام مرد جوان

□

ز یوسف چون بدید آن مهربانی

□

پس به نام شاه شرعش داغ‌ران آورده‌ام

□

و گر نه کار دیگر پیش گیریم

□

نباید که گردان پرخاشجوی

□

بفرمان و رای سپهدار طوس

□

پیش تیغ زبانش چون سوفار

□

برون افگند خوناب دل خویش

□

سیم پای کوبد شکن بر شکن

□

ز گفت او چو زلف خود برآشفت

□

از زر و سیم جهان حطام برآمد

□

بشد آگاه ز آگاهی سرایان

□

گزین کرده شایسته مردان کار

□

هم او داشتی کاویانی درفش

□

گرچه صد هرمس و لقمان به خراسان یابم

□

که آرایند صف‌های سواران

□

ز دهقان و از در پرستان ما

□

می‌روم کوبه کوی و جای به جای»

□

کاین سفر دل را تمنا دیده‌ام

□

چو تسبیح درخت از سبزی شاخ

□

خنک مرد بخشنده و بردبار

□

گزندی نباید که گیرت سرت

□

جون من از بسطام باشم این گروه از دامغان

□

به پرده بیخت راز آن دو مشتاق

□

همه خوردنیها که بد یکسره

□

که در خلوتگه وصلت نشینم

□

کز خدمتش مراد مهنا برآورم

□

هست اول صفتش «ما خلق‌الله » بخوان

□

چه کردی که ویران بد این خوب ده

□

جوان بود و بیدار و دیهیم جوی

□

که دل زین هر دو مستغنی است برتر زین وزان دانش

□

تاجر وقت بگیرد ز تو تاوانش

□

ز مردم تهی شد همه مرز و بوم

□

زلیخا را چه قدر آنجا که ماییم!

□

عم دوزخی بر این دل دروا برافکند

□

فارغ آیی از فریب فاترش

□

سعد و نحسی کان دو علوی در قران افشانده‌اند

□

ز دشمن کسی را به ره بر ندید

□

نه سدیر است و نه غمدان چکنم؟

□

کننده در خیبر کننده در هیجا

□

که یادگار هم اسما نکوتر از اسما

□

زود کردند بر مدینه گذر

□

وز لیلی من مراد خواهد؟

□

در احاطت جهت کجا گنجد

□

گونه‌ی سگ مگس است آنکه ز سکبا بینند

□

که تو گیو گودرزی ای نامدار

□

زاد ره آن جهان هم این برد

□

عطیه بیش ز بحر و زیاده از کان داد

□

تا ز من شیر دلان نکته‌ی عذرا شنوند

□

که خدا کیست؟ ای خدا آزار

□

یک رشحه ز نوک خامه‌ی اوست»

□

پیر جویم پیر جویم پیر پیر

□

لاف عطاردت ز دو پیکر نکوتر است

□

برآمد ز کشور سراسر دمار

□

ز شوق او کله بر خاک میزد

□

که با ملک به خلوصی و با خدا به ریا

□

اصلم آتش دان و فرعم کفر و پیوندم ابا

□

نخرد خام جز یکی در چار

□

همان بهتر که کس نامش نداند

□

سبز باد از سر تو افسر تو

□

غم کیا نخورم ور خورم به کوه، گیا

□

به ابر اندر آورده از باد گرد

□

اندر تن فصاحت گردد روان روان

□

او نهفت اندیشه و گفتیم ما

□

که شیطان می‌کند تلقین سودا

□

نخوری، تا کسی نرنجانی

□

خوشا درویشیا کورا بود گنج تن آسانی

□

خاک خوردی کاشکی حلق و دهان

□

نخورده چاشنی خوان حاجب الحجاب

□

همانا که این درد و رنج اندک است

□

و امروز به سجده گشته کسلان

□

گشت ایمن هرکه در وی راه یافت

□

کز درگه شه مکان ندیده است

□

گر تمامی تو ناتمامی چیست؟

□

تا خورم آسیب جان گزای صفاهان

□

همه در دست او چو مهره موم

□

جهل عالم به عالمی سمر است

□

که فرمان دادار گیهان بود

□

معجز آوردن به مبدا برنتابد بیش از این

□

که وجودم داده‌ای از پیش بیش

□

ازین دادگرتر قضائی نیابی

□

چه عجب؟ چون غلام محمودی

□

بادپیمایی خزان آمد عذاب انس و جان

□

و انک یا مغرور تجمع للفخر

□

ز بتپرستان گرد آمده یکی معشر

□

جهان را دل از آشتی کور بود

□

صدرنشین گشته شه نیمروز

□

نامش علی شناس و لقب کوثر

□

خبر شد ز سالار گیتی فروز

□

چون نه از بهر زله داشته‌ام

□

افتادن نافتاده سختست

□

همه نجم الیمانیش خواندند

□

شاه از صد زنده نگذارد یکی

□

همی زیر نعل آوری ماه را

□

به آهستگی کوش چون شیر نر

□

کردی ای خاتون تو استا را به راه

□

همی رفت غران بسان پلنگ

□

ورنه سرگشته در بدر میرو

□

او روی به فتح دشمن آورد

□

بالای هر سری قلمی رفته از قضا

□

یا مگر روز قیامت امشبست

□

به کردار آتش رخش برفروخت

□

شانه زده باد سر بید را

□

زیر بار گران همی‌یابم

□

همان نامور مهتران سترگ

□

یغنی من التسقیف و العوجاء

□

وز من در آهنین گشادن

□

فارغ از مشرفان و مستوفی

□

کین چنین دیوانه و شوریده‌ای

□

تبه شد به جنگ اندرین انجمن

□

نه بگذارشان از خورش تنگدست

□

درو خار بنشاند و بر کند عرعر

□

کند بنده را شاد و روشن روان

□

غم و درد و انده درآید همی

□

یک سایه ز لطف بر من انداز

□

ز شیران بپرهیز اگر بخردی

□

چون قیامت فتنه‌ی بیدار شد

□

دمان و پر از درد چون بیهشان

□

سر چند کس را نباید برید

□

واجب کند ز منع تو تکذیب اولیا

□

شکست اندر آورد و برگشت کار

□

بود اندرو مشتری را گذار

□

ثنائی کان بساز از گنج شد پر

□

کشتم از اشک خونبها دادم

□

شدی رنجه اندر نشیب و فراز

□

پایمال ره هوان باشد

□

تا فریبد مرغ را آن مرغ‌گیر

□

بنمود یکی حجت معروف و مشهر

□

برافراخت تا ماه فرخ کلاه

□

زره‌دار با جوشن کارزار

□

تا صلح دهد میان ایشان

□

هنوزش برگ نیلوفر در آبست

□

وگر چه بپرد برآید به میغ

□

بسوزان هر چه پیش آید در و غیر

□

در حجاب رو ترش باشد نهان

□

به روزنامه‌ی امروز و به هیبت فردا

□

بپرداز گیتی ز نابخردان

□

نخواند برین مرز و بوم آفرین

□

کورا مگسی چو کرکسی نیست

□

با دعائی به شرط خویش تمام

□

همان روی گیتی ز درندگان

□

شرق و غرب جهان کند انور

□

که حوض کوثرش زد بوسه بر دست

□

آبش عسل صافی ماننده‌ی کوثر

□

فگندست گویی گره بر گره

□

هیون آورد پیش ده کاروان

□

گور است و گوزن هم نشستش

□

نشاند آن آتش جوشنده را جوش

□

کنون هست پرورده‌ی کردگار

□

به گردون برشدن آسانش باشد

□

ز خورشید آسمان را کرد خالی

□

هیونی برافگند هر سو به راه

□

به پیش سپاه اندرون رای زن

□

ندانم چه راند بدو روزگار

□

من شیفته نظاره تو

□

گشته من بعدی اسمه احمد

□

چه از زر سرخ و چه از لاژورد

□

تاکند آن هزار دریا در

□

خمار آلوده چشمی کاروان زن

□

چو من دشمن و لشکری جنگجوی

□

مدامت خدا ناصر و بخت یاور

□

بیامد ز دریا به ایوان و رز

□

کو پیش ز مرگ خویشتن مرد

□

رقص روباه چند باید کرد

□

چه دانی منطق مرغان؟ نگردی چون سلیمانی

□

بر او بست از طریق کین سر راه

□

به هوش آمد به کار خویش در ماند

□

برفتند شادان بر شهریار

□

وزین باب ار سخن گویی بود فصل بهار تو

□

سپه یکسر اندیشه اندر گرفت

□

دریاش نیاورد در آغوش

□

به که حلوا خوری ز خوان خسان

□

برای وبدانش نماینده راه

□

تا نبینی رنگ آن و زنگ این

□

فتاد این داستان در هر زبانی

□

دل از جان شیرین شده نا امید

□

خردباید ورای وگنج وسپاه

□

برو تخم بد تا توانی مکار

□

دری بی‌قفل دارد کان کنجم

□

در حفاظ گله امین منست

□

که‌ای نامور پاک دل بخردان

□

وزان در جیب محنت سر کشیدم

□

به یک جو بر تو ای من جوجو از تو

□

نباید که بیند ورا آفتاب

□

فروماند از جنگ شاه و سپاه

□

چون با دوده بنشینی از پیش خوان

□

در هر دو زبان دراز کردند

□

بر نسنجیدم از جواهر و گنج

□

که دژخیم بود اندران انجمن

□

دو سه گویان هم یکی گویان شوند

□

چه مدت دارد و چون بودش احوال

□

هم اندیشه‌ی روزگار کهن

□

بدین ناجوانمرد بی‌فرهی

□

ز ایران و توران و کار سپاه

□

بر سفره کباب خام دارد

□

هرکجا تیغ و طشت خون باشد

□

سپاس آنک گشتیم به روزگار

□

ولی بر کشتزار عجز کاران

□

به آیینه رها کن سخت روئی

□

دل و جان خاقان چو گل برشکفت

□

فرامش کند گرز و کوپال را

□

زبانی پر از تلخ گفتار داشت

□

امید حجره وا پرداختن نیست

□

گل را به گلاب و عنبرآلود

□

برآرید وز کس مدارید باک

□

کان ملاحت اندرو عاریه بد

□

یا بر سر آتشی کبابی

□

شما را فرستاد بهرام چک

□

در پرده‌ی مهد گشت مستور

□

ندانست کس باز هامون ز زاغ

□

بندی دهنش، جهد ز روزن

□

خلق رب‌الخورنقش می‌خواند

□

آن کن که بود خدای خشنود

□

نفس راه گذر می‌دید دشوار

□

بیداری هجر پرده در شد

□

ببخشید بر جای ده یک خراج

□

کاز کتم عدم، ره‌ی تو بینم

□

بیامد به نزدیک هیشوی تفت

□

بی خانه و جای، چون توان بود؟

□

او آرد باده من کنم نوش

□

بر اسرار ملکت امین داشتم

□

نقل اعراضست این شیر و شگال

□

ز دیبا نهند از بر سر کلاه

□

که هرگز نبودی بر و باد و گرد

□

پایه‌ی جاه تو زاسیب فلک در زنهار

□

بیفتاد از درد و بیهوش گشت

□

بدین سود جستن سرآید زیان

□

این چنین صد چراغ را چه محل

□

خاک خون‌آلود ای باد باصفاهان بر

□

ز دمسازان خود احوال پرسیم

□

بزرگان که باشند زان انجمن

□

مگر تیز گردد بیاید به جنگ

□

به روح عاقله کوراست شیر فرمان‌بر

□

ببینند ازین پس بد روزگار

□

سزد گر بمانی ازو در شگفت

□

پای بر گنج باش چون خورشید

□

پیوسته چو باغ به بار باشد

□

هر دم آرد رو به محرابی جدید

□

که بر تو بماناد شاهنشهی

□

شد او کشته و اژدها زو رها

□

وانکه نهیش دهد به باد قرار

□

پذیرفتن راستان و مهان

□

تن بد سگالت بباراندرست

□

برخاست صبوری از میانه

□

به یک جرمم مزن چون حلقه بر در

□

به مجلس نقل خوشحالی نهادند

□

که تخت آفریدست و تاج و نگین

□

ببستند پیشش کمر بر میان

□

که فریادرس باد گیهان خدیو

□

شود شاه آزادگان ناپدید

□

ز بهر بوی بورانی چه گفت آن لال لامانی

□

برین سایه‌ی سروبن بگذرید

□

گندمت گژدمست و مالت مار

□

هست پنهان در سواد دیدگان

□

ز بهر آنکه مثنا شود همی ز صداش

□

همه سرکشی رابسیچیده‌اند

□

در دو جایم جلوه کرده در جهان چون اوریا

□

بران آتش درد بریان شدند

□

وز در روم تا حد جیلم

□

پذیرفتن راستان و مهان

□

نه همی در دل بهی بیند نه اندر جان بها

□

کز او یادآوری در گاه و بیگاه

□

اختر مدح تو اندر طالع شعرم نظر

□

اگر بشمری سال صدبار سی

□

تا رهی از ننگ جبر و طمطراق اختیار

□

برآورد ازیشان دم و دود و گرد

□

نه غلط هم این خود و هم آن ز تو

□

بماندند بر جای بربسته راه

□

نام خود یادگار خواهد کرد

□

نقشها بینی برون از آب و خاک

□

چند باشد بر سرت از جهل و کفر و شک فسار

□

بدان کار تنگ اندر آویختن

□

تا بدیدم دست برد آن کرم

□

بیهوده چه گوئی سخن بی‌سر و سامان؟

□

که دانست کش باز بینند روی

□

بر نامدارانش بنشاندی

□

آن همه بگذارد و دریا شود

□

به خویش از تاب دل چون نامه پیچید

□

چه گویند از رستم زابلی

□

بیاریم و آسوده شد لشکرت

□

دشمنان را زین صناعت دوست کن

□

شکر کی شدی هرگز و عنبر و بان؟

□

همه دست بر دست بگذاشتند

□

که دیوی فرستد بپرخاش من

□

خوی این را مست جانان کرده‌ایم

□

در نیاید نکته‌ای در گوش حرص

□

سر اختران زیر فرمان ماست

□

اگرپارسی گوید ار پهلوی

□

نحس دیدی صدقه و استغفار کن

□

تو را سجده کند خندان و گریان

□

به دل آشتی دارم و رای بزم

□

که ای سرفرازن و فرمانبران

□

این همه زینست و آن سر جمله شین

□

مرنجان خسته جانی را به هردم

□

همت بزم و رزمست و هم نعم و بوس

□

بیاویختندی ز زنجیر تاج

□

تا دهان و چشم ازین خس وا رهد

□

گرد از سر ناصبی بیفشان

□

به تدبیر بر گشتن آسمان

□

میان بسته وتیغ هندی بدست

□

صورت هر یک دگرگونم نمود

□

با اصابع تا نویسد او کتاب

□

ز بخشش نیامد به دلش ایچ رنج

□

نیاورد از اینگونه گوهر به دست

□

چشم پرد بر امید صحتی

□

که دارد در تن آهن جان ز فولاد

□

در جهاد و ترک گفتن تفس را

□

که پهنای او بر دو فرسنگ بیش

□

دامنش را دید آن پر سیب کرد

□

اجل را گوش بر حکم تقاضاش

□

عنکبوتی نه که در وی عابشست

□

ز پالوده انگشتش آلوده ماند

□

کای رقیب ما تو اندر گرم و سرد

□

شنید از محنت فرهاد مسکین

□

هر طرف می‌رفت چاقاچاق بند

□

که بردی ز آغاز باکیقباد

□

دامن صدقت درید و غم فزود

□

یکی گوهر بر آن آویخت فرهاد

□

این نشانها تلک آیات الکتاب

□

کشیدند بزمی کران تا کران

□

نه دمی در گوش آن ادبیر شد

□

الا تا نام سیمرغست و طغرل

□

در دلم گنجای جز الله نیست

□

کند دلش بیدار و مغزش گران

□

کرد خواهی در ملامت عرض خود را مرتهن؟

□

چو ابری سیه کو درآید به کوه

□

که خواند رخش گردونش درخشی

□

نه با دیو جان و نه با پیل هش

□

بیندیشد که با هجران فتد کار

□

کرد مشغول کار فرزندش

□

پراندیشه گشت و دلش بردمید

□

همان هوشیارم همان بخردم

□

که با تاج و با تخت و افسر بدند

□

دیر زی تو که هم رسد به زوال

□

ز باد جوانی دلش بردمید

□

که خرم دل آیم چو آیم به تو

□

به خواهش بر پور دستان شدند

□

وفا داری از یاد نگذاشتن

□

بسی پوزش اندر گذشته بخواست

□

برآموده چون در سخن در سخن

□

ترا رزم جستن نیاید بکار

□

پذیرنده عذر افتادگان

□

که از تن ببرد سر خویش پست

□

کز غریبی رنج و محنتها بری

□

رخ نامور سوی توران کنی

□

چون یکی آمد دریغ ای رب دین

□

نخستین ز کاووس کی برد نام

□

گهی با زواره گزیدی نشست

□

بیامد به نزدیک من جنگجوی

□

ازان است کاو را ندانم همی

□

بدان برز کوه آمد از پهن دشت

□

ز هر گونه با او سخنها براند

□

پرستنده‌ی تاج و گاه منید

□

چنین داد پاسخ که دانای چین

□

کس را به خیر و طاعت خویش اعتماد نیست

□

بگفتا من ز بورانی به بویی کی شوم قانع

□

آن حسن نامی که از یک کلک او

□

هردم اقبال نوت باد ز گردون کهن

□

روا رو چنین تا به مرز خزر

□

چون ز دقیانوس خود رستند هست اندر رقیم

□

بران کار خشنود شد پور زال

□

بی‌گمان خلق جگرسوخته را دریابد

□

ما که مولای بارگاه توایم

□

بر فلک محمودی ای خورشید فاش

□

نجنبید بر جای خویش آن نهنگ

□

وانکه هرگز به هیچ وجه ندید

□

وگر آزمون را کسی خورد زهر

□

مال دادی به باد چون تو همی

□

من و رخش و کوپال و برگستوان

□

به انتهای وجودات اولین ترکیب

□

عفاالله عنا ما مضی من جریمة

□

بسا کسا که ز دون همتی و بدبختی

□

سراینده‌ای بود در بزم شاه

□

چون کلک تفکر به دست گیرد

□

بدان را به زندان همی‌داشتم

□

معنی دعوت بسی بنموده ما را در حضور

□

کنارنگ دیوی نگهدار اوی

□

تو مخدوم قدیمی انوری را

□

آب در چشم شهریار آمد

□

به قلم چند گونه سحر حلال

□

فروشنده‌ی گوهر آمد پدید

□

گمان بردمت زیرک و هوشمند

□

ازین ننگ دارد خردمند مرد

□

ای یتیمی دیده اکنون با یتیمان لطف کن

□

تو با رستم شیر ناخورده سیر

□

نه تخت ونه تاج و نه زرینه کفش

□

مکش بچه‌ی مار مردم گزای

□

بیش از این تاثیر چبود کز ثناهای تو شد

□

نسفته دری ناشکفته گلی

□

همانا بران راغ و کوه بلند

□

سه دیگر سراسر ز پیروزه بود

□

رنجکی بیند آنکه بی‌کشتی

□

فگنده همه دشت خرطوم پیل

□

یکی کهنه چبین نهادم به پیش

□

دایم این را ز نصرتست کلید

□

چون شنید این حجت از وی دهر یک خاموش گشت

□

وین خزینه که خاص درگاهست

□

بدو گفت شیروی جانم توراست

□

چنین گفت اشتاد کای شادکام

□

بگوید روان گر زبان بسته شد

□

بیاراست دستان همه دستگاه

□

تن خویش بر خیره رسوا مکن

□

خاکیانی که زاده ز میند

□

ازو باز گشتند با درد و جوش

□

تاج و تختش به وارثان بسپرد

□

همه گوش دارید گفتار اوی

□

به نوروز چون برنشستی به تخت

□

هر یک ز شب سیاه بی روز

□

چنان شد که گفتی طراز نخ است

□

برآمد برین روزگاری دراز

□

وین چنین چند گنج خانه گشاد

□

می‌باش چو شاخ سبز دلکش

□

همه همرهان تا به در با منند

□

وگرنه خود از تخمه‌ی خوشنواز

□

ولیکن همانا که او این سخن

□

گر زان منی، از آن من باش

□

گهی شاد بر تخت دستان بدی

□

چو بیدادگر پادشاهی کند

□

چون نماند اساس کار درست

□

بر روی محیط پل توان بست

□

به آغاز ملک اولین رایتی

□

بر آن خاک باید بریدن سرش

□

چواین نامه آمد بنزد گراز

□

منشین که بساط در نوشتم

□

بدو گفت گنجی بیاراست شاه

□

که رو تو بدین بد نهان را بگوی

□

خرده کاری به کار بنائی

□

بتوان ز جگر برید پیوند

□

گر افکند بر کار تو بخت نور

□

کسی پیش من برفزونی نجست

□

زیک روی خسرو دگر پهلوان

□

چون شد، گه‌ی آنکه، خرم و شاد

□

به رویش بران گونه اندر شدم

□

که موبد به زندان فرستاد چیز

□

جوز پوسیده‌ست دنیا ای امین

□

تو را آن به که با جانان ثنا گویی سنایی را:

□

ز تو شش جهت بی روائی مباد

□

به گنج‌ور فرمان دهد تا زگنج

□

بتنها تن او یکی لشکرست

□

سخن مانند بستان است و ذکر دوست در وی گل

□

که تندی مرا گوهرست و سرشت

□

بکشت مردم و بتخانه‌ها بکند و بسوخت

□

گفت بر شه غرامتی‌ست عظیم

□

عنانکش دوان اسب اندیشه را

□

نباشی بس ایمن به بازوی خویش

□

سوی خانه شد دختر دل‌شده

□

چنین گفت کاین نامور پهلوان

□

در آن پیچش که زلفش تاب می‌داد

□

که ما را ز بدها تو باشی پناه

□

آن غلامان جمله گفتند این نفس

□

این دهان خود خاک‌خواری آمدست

□

سایه و نور از علم شاخسار

□

بزرگان بدو اندر آویختند

□

بزرگان سوی کاخ شاه آمدند

□

پراندیشه بد مرد بسیاردان

□

ز خاطرها چو باده گر دمی برد

□

که شاه زمانه مرا یاد باد

□

یا از آهم شمع گردون مرده شد

□

برگشادم بسی خزانه خاص

□

سرخ سواری به ادب پیش او

□

چنین گفت کای رسته از چنگ شیر

□

فریدون سبک ساز رفتن گرفت

□

همه پشت را سوی یزدان کنید

□

که گر نگذارم اکنون در وثاقش

□

بدو گفت سهراب کاین نیست داد

□

آن گدا را در هلاک افتاده دید

□

پیر باشد نردبان آسمان

□

چنان زی که هنگام سختی و ناز

□

لازمت حصنی قبل حصن بالفتی

□

چماند به کاخ من اندر سمند

□

ازان رومیان کشته شد لشکری

□

بهر صدسال دوری گیرد از سر

□

بدو گفت گیو ای سر راستان

□

گفت من آگه نیم پنداریی

□

صبح چون برکشید دشنه تیز

□

دران ره که دستی قویتر بود

□

بر تو این داستان تو دانی گفت

□

چو روز از شب آمد بکوشش ستوه

□

کنون تا بدوشم ازین گاو شیر

□

حفاظ آینه این یک هنر بس

□

پس آگاهی آمد بنزد فرود

□

سنان گر بدندان بخاید دلیر

□

جوانمردی خوش آمد را ادب کرد

□

چون مورچه بی‌قرار از آنم

□

ز دست خود روانی خنجر انداخت

□

فرستاده گفت ای گرانمایه شاه

□

کنیزک بدان حجره هفتاد بود

□

چنان ترتیب کرد از سنگ جوئی

□

ز مادر تو بودی مراد جهان

□

چه گفت آن سخن‌گوی با فر و هوش

□

پیر از سر آن بهار نوبر

□

چون از گل مهر بو گرفتند

□

چو ره کردند در بزم شه آن جمع

□

بیاراسته سیستان چون بهشت

□

نمانم که برهم زند نیز چشم

□

من افتاده چنین چون گاو رنجور

□

چو زو آگهی یافت کاووس کی

□

نهادند زیر اندرش تخت عاج

□

هنوزش آفتاب از ابر پاکست

□

کاینجا نه حدیث تیغ بازیست

□

خرامان ساخت سرو راستین را

□

ده انگشت برسان سیمین قلم

□

چنین گفت مزدک به شاه زمین

□

هنوز این زیربا در دیگ خامست

□

ازان کار گودرز شد تیز مغز

□

ز تفش همی پر کرگس بسوخت

□

خر که با بالغان زبون گردد

□

عشق تو شکسته بودش از درد

□

این سخن گفت و زد یکی فریاد

□

درختی که از کین ایرج برست

□

چو او کینه‌ور گشت و من چاره‌جوی

□

این بهار و باغ بیرون عکس باغ باطن است

□

هرآنکس که بد مهتری با گهر

□

کزو مهربانتر ورا دایه نیست

□

می‌برد به شرط سوگواری

□

زر با دل او که بس فراخست

□

چو یوسف گوش کرد افسونگری‌شان

□

بشنود آن مرغ بانگ جنس خویش

□

به ترکان چنین گفت خاقان چین

□

به گر به توام نمی‌نوازند

□

بمان تا جدا گردد از کالبد

□

تا که در هر گوش ناید این سخن

□

شربت خاص خورد و خلعت خاص

□

زمین اصلیم در بردن رنج

□

به روز اندر تماشای تو باشم

□

حدیثم را چو خسرو گوش می‌کرد

□

کنون تا لب رود جیحون تو راست

□

هر سر که به وقت خویش پیشست

□

به تو رام گردد زمانه کنون

□

ما از پی او نشانه تیر

□

تا زمینی کز ابر تر گردد

□

چون شیفته شربتی چنان دید

□

هر چه جستند حاضر آوردند

□

آن سایه نه کز چراغ دور است

□

شدند انجمن بخردان و ردان

□

چون سفته خارش تو گردد

□

دران مرز شاه سپیجاب بود

□

وایشان ز بد گزاف گویان

□

از بسی خون که خون خدایش مرد

□

آنکه قوم نوح را از تندباد لاتذر

□

صاحب زرق هم دکاندارست

□

خود این احوال ما گر گوش داری

□

گنج هستی بستانند ز ما، پروین

□

پس از سی سال روشن گشت بر خاقانی این معنی

□

بدو گفت کای یادگار مهان

□

صنوبر بنده‌ی بالاش می‌شد

□

بسپرد به خاک و نامدش باک

□

ارمض قلبی بلائه و سالقی

□

گوسفندی به سفره سازندت

□

من در شب سیاهم و نام من آفتاب

□

عنان مهر ز مغرب کشنده تا نزند

□

دادمش تصدیع نثر و می‌دهم ابرام نظم

□

بدانست رستم که جز پیلسم

□

جان دادن اوبس است دادش

□

کار بی‌استاد خواهی ساختن

□

تو ویک تنه غربت و وحش صحرا

□

گر تو جانی، غذای جان میجوی

□

مجنون چو شنید نام نامه

□

روایت است که عبدالله مبارک داشت

□

از مسخرگی گذشت و برخاست

□

همی رای زد با یکی چرب‌گوی

□

بیامد یکی مرد مهترپرست

□

جبرئیل از دست او شد خرقه‌دار

□

زی چشمه‌ی حیات رسم خضروار اگر

□

خواجه فارغ شدست ازین بازی

□

چو دشمن بترسد شود چاپلوس

□

که هرگز میانه نهد پیش پای

□

عقل را در بندگیش افسر خدائی داده‌ام

□

چنین است کار سپهر بلند

□

چنین گفت مهتر که آن روی و موی

□

خلعت هستی بدادی رایگان

□

بر هفت فلک فراخته سر

□

از برون در میان بازارم

□

همان زو بود دین یزدان به پای

□

سوی گنبد آذر آرید روی

□

خلف صالح امین صالح

□

سری کش نباشد ز مغز آگهی

□

بیاید که ماند تهی قلب گاه

□

گرت آرزوست صورت او دیدن

□

دو عالم چیست دو کفه است میزان مشیت را

□

کنم هرچ گویی به فرمان تو

□

دبیری گزین کرد پرهیزگار

□

آخر این طوفان، کروی جان برد

□

گوهر جان وام کردم از پی تحفه

□

چنین گفت کاین بددل و بی‌وفا

□

چهارم به کردار خرم بهار

□

فاروق اعظم آنکه چو طاها و هو شنید

□

دل درین سوداست یک لفظ تو را

□

بسی شارستان گشت بیمارستان

□

چو نان خورده شد شاه بهرام گور

□

شهری که درو نیست جز از فضل منالی

□

سلطان شرع و خادم لالای او بلال

□

صفت محبره کا و گر چه سیاه دارد دل

□

بنالد یکی کهتر از رنج من

□

به سابقان شریعت به راسخان علوم

□

خصمش به مستی آمد از ابلیس هم چنان که

□

از آن جام اردهندت شربتی نو

□

پراگنده زو مردم و چارپای

□

مرا داد دهقانی این جزیره

□

ز آن کرامت‌ها که حق با این دروگر زاده کرد

□

باغ چه داند که چه چیزش خوش است

□

از ایران بی‌اندازه ترسا شدند

□

چیست آن بار عشق حضرت اوست

□

حکم بومشعر مصروع نگیرم گرچه

□

از این، بستن برو زلف کره گیر

□

عقل واله شده از فر محمد یابند

□

وانگاه مرا بنمود این خط الهی

□

لیک نیم آدمی آنجاست مرا

□

خوش آمد شاهرا آن چاره سازی

□

رفیق دون چه اندیشد به عیسی؟

□

آنجا که به فرمانش پیمبر بنشستی

□

جاوید عمر باش که ملک از تو یافت ساز

□

که «گرن» از «گوجرات» آمد برین سوی

□

آسمان صدرا شنیدی لفظ پروین‌بار من

□

نفع من سر به سر ضرر گردد

□

از این گره که چو پرگار دزد بدراهند

□

صف پیلان چو صف ابر آزار

□

خصم سگ دل ز حسد نالد چون جبهت ماه

□

به امید آن عالم است، ای برادر،

□

ز بند شاه ندارم گله معاذ الله

□

چنان روشن شد از حکم خدائی

□

معنی از اشتقاق دور افتاد

□

نشد خوبی عنان جنبان نازی

□

زنهاری توست و از تو بهتر

□

از آن بانگ شهادت کامد از شاه

□

کی نماید کودکان را سنگ سنگ

□

شهنشاه ما باد با جاه و ناز

□

پس نشانیها که اندر انبیاست

□

اشارت کرد تا خاصان درگاه

□

اندرین گفتن بدند و موج تیز

□

اندرین روزها که حضرت شاه

□

پشه کی داند که این باغ از کیست

□

بران کار سیمرغ بد رهنمای

□

سپه با زبانها پر از آفرین

□

نگویی عهد شیرین بی ثبات است

□

بندها بسکست و بیرون شد ز زیر

□

ازان جایگه رخش را برنشست

□

چنین داد پاسخ به رستم شغاد

□

همه ایثار نام قاسم بیگ

□

آنچ دی خوردم از آنم یاد نیست

□

که این گرگ خوانیم گر پیل مست

□

سکندر پیاده به پیش اندرون

□

به عشق کوهکن دیدش گرفتار

□

آنچنانک نیش کزدم بر کنی

□

به ترکان برد باره و زین اوی

□

نخستین بفرمود پنجاه تاج

□

او ز بحر عذب آب شور خورد

□

هم‌چو خفتن گشت این مردن مرا

□

چنین داد پاسخ که من ماه پنج

□

هم از لشکرش برگرفتم شمار

□

نه آن شیرین بود شیرین که دیدی

□

حرف‌گو و حرف‌نوش و حرفها

□

نشست از بر تخت با سوک و درد

□

اگر هیچ دارید داننده‌یی

□

هم ببینی نقش و هم نقاش را

□

انبیا بودند ایشان اهل ود

□

همی خواهم از دادگر یک خدای

□

سکندر ز گفتار او گشت زرد

□

یقین زان دم که بازو بر گشوده‌ست

□

چون به خوی خود خوشی و خرمی

□

چو بیچاره برگشتم از دست اوی

□

که فرزانه و مرد پرخاشخر

□

گر یکی گویی تو در میدان او

□

ای مشیر ما تو اندر خیر و شر

□

بدانی که من سر ز فرمان شاه

□

گفت دلقک ای ملک آهسته باش

□

به یاران گفت جشن ای سوگواران

□

ما کییم این را بیا ای شاه من

□

چنین گفت با نامداران براز

□

آنچ در جو دید کی باشد خیال

□

اندک اندک می‌ستانند آن جمال

□

این حیات از وی برید و شد مضر

□

ستاره شمرکان شگفتی بدید

□

آن طرف که بهر دفع زشتیی

□

نگاه فتنه بر چشمان مستش

□

چون شدی زیبا بدان زیبا رسی

□

ز بهمن رسد بد به زابلستان

□

پس خزان او را بهارست و حیات

□

گر آن کشته آید به دست تو بر

□

شدم با جادوی چشمی فسون ساز

□

چو از چرخ بفروخت گردنده شید

□

جمله عالم خود عرض بودند تا

□

ز نخچیر گشتاسپ زانسو کشید

□

تنت پاینده باد و چشم روشن

□

بیارید از ابر تاریک برف

□

چونک نور حس نمی‌بینی ز چشم

□

ز رویین دژ آورد ما را برت

□

بر دم طاووس خواهی کرد نقشی خوبتر؟

□

که هر کز میانه نهد پیش پای

□

دست در دست نهانی مانده است

□

هوس چون راه ناکامی نپوید

□

به خوان حسن بهر قوت جانها

□

چو قیصر دید دشمن در برابر

□

از آن ابری که گردد قطره‌انگیز

□

به بیداری نصیبم گر شود وای

□

که در زیر زمین احوالشان چیست

□

چو پاسی از شب دیجور بگذشت

□

ز ما درکش لباس بت پرستی

□

تو لشکر بیارای و بربند کوس

□

آن سیاهی دلش مایه‌ی علم است و بیان

□

طور پاره شده از نور تجلی بینند

□

کشیدم به راه اندرون درد و رنج

□

بدان‌سان که دانست کردن شمار

□

نمودش مرگ آن بیچاره بازی

□

معمار باغ ملک معمر نکوتر است

□

که سحرش بشکند بازار اعجاز

□

ز چرخ چهارم خور آورد شوی

□

وز او گردن در آوردن به زنجیر

□

نور بی‌صرفه دهد وه‌وه عوا شنوند

□

همی بود بر تارک او به پای

□

بفرمود تا اسپ او را ببست

□

گل چه شناسد که چرا دلکش است

□

قائلان عهد را گو هکذا والا فلا

□

هم این را سوز و هم زنار هستی

□

جوان را به نیکی بود رهنمای

□

هر ابری، برق حمله، باد رفتار

□

دلم چو نقطه‌ی نون است در خط دنیا

□

دل خسته را اندر اندیشه بست

□

وگر چند بسیار باشد سپاه

□

ز تاب تیغ ترکان تافته روی

□

وزیر بد چه آموزد به دارا؟

□

ز شه موقوف اندک التفات است

□

بدین سان که بیند همی شهریار

□

شهادت گوئی شد مهر و هم ماه

□

اگرچه آب مه من ببرد در مه آب

□

که جاوید باد این دل و تیغ و دست

□

همه مرز پیش سکوبا شدند

□

که چندیت از پدر باشد جدائی؟

□

کز صلف کبر و از اصف کبر است

□

کند از رشحه‌ی خود سبزه نوخیز

□

چه دادی که آباد کردند جای

□

برند آن ماه را ز آن جا شبانگاه

□

یک داور مهربان ندیده است

□

مر او را دهم دخترم را همای

□

مبادا سر وافسر وگنج من

□

بریزی جرعه‌ای بر خاک خسرو

□

نار براهیم فی بلای صفاهان

□

که آمد نامه یاران به یاران

□

بفرمود جامی بزرگ از بلور

□

به قصد صلح، طرح دیگر انداخت

□

که سلطانی است درویشی و درویشی است سلطانی

□

شگفتی شوی در جهان سربسر

□

نبینی روی کس گر هوش داری

□

که شد روی خورشید تابان کبود

□

پیغامبری ز مکر و دستان

□

بر اوشد از سر کین حمله آور

□

بساط سبزه خاک پاش می‌شد

□

به سر سایه فکند آن نازنین را

□

که از مرغ خانه نوائی نیابی

□

سخنهای رستم همه یادکرد

□

من در مرنجم و سخن من به قیروان

□

ز گودرز با تو که زد داستان

□

دانم ابرام مثنا برنتابد بیش از این

□

که گر کوه بلا دیدی کشیدی

□

مردن ز فراق از مرادش

□

زبان آتشین بگشاد چون شمع

□

تاج قزل ارسلان ببینم

□

بدیدم کمان و بر و شست اوی

□

پا ساخت ز فرق سر چو خامه

□

که بیکار بد تخت شاهنشهان

□

چشمم نظر به مجلس اعلی برافکند

□

چه خواهم کرد با جان غم افزای

□

ایتکینی برده و الب ارسلان آودره‌ام

□

یک زمانی به روی خاک افتاد

□

وزین دو کفه بیرون است هر کو هست وزانش

□

نتابم نه از بهر تخت و کلاه

□

تحفه بزرگ است از آن به وام برآمد

□

گرفتار شد در دم اژدها

□

می‌کشند از کینه چون نمرود بر گردون کمان

□

به هر کاری مراد خویش جوید

□

یاجوج بود نطفه‌ی آدم به احتلام

□

به شب رو بر کف پای تو باشم

□

چون مفرح دفع سودا دیده‌ام

□

که چندان بمانم به گیتی به جای

□

نامش ادریس رصد دان به خراسان یابم

□

که آمد ز ره پور فرخنده پی

□

که سلف را به ذات اوست فخار

□

جدا از دوستداران حالشان چیست

□

من سر به پایبوسی لالا برآورم

□

پی کام زلیخا یاوری شان

□

چون سپردمش به یزدان چکنم؟

□

جوانان بیداردل پر امید

□

دردودم کرد از زمین آسیب قهرش اسپری

□

بر او پیامی فرستاد نغز

□

ندانستمت خیره و ناپسند

□

فلک را دست بیرحمی به دستش

□

نه گوهر نه افسر نه بر سر درفش

□

مجلس عقد منعقد کردند

□

سال نو بر تو همایون و چنین سال هزار

□

نگه کرد هیشوی و اورا بدید

□

ز ترک و ز تازی نیاید گزند

□

بسی بوستان نیز شد خارستان

□

چون ز درد دلشان یابد از این‌گونه خبر

□

ز دندان و لب او شیر و خرما

□

دگر آرزو هرچ خواهی رواست

□

دست بیگانه در میانه میار

□

به ابتدای مقولات آخرین جوهر

□

بران تاجدار آفرین گسترید

□

برو نان کشکین سزاوار خویش

□

که با لشکر و گنج و با آب بود

□

فلکش جز به آب و آینه یار

□

دلت پاکیزه باد و بخت مقبل

□

ز تیمار با ناله و با خروش

□

و عضضت طرفی قبل ذوالحملاء

□

بر دست عطارد نگار باشد

□

که این کار گردد به مابر دراز

□

بیاسود جان گر تنت خسته شد

□

برآساید از جنگ وز جوش خون

□

چنان چون بوالفرج را بوالمظفر

□

سپاه خواب بر منظور بگذشت

□

که بر تو سر آرند زود این سخن

□

هر مریدیش بیست سمسارست

□

یکی داستانی زدست اندرین

□

بخواهد پسرت آن زمان کین اوی

□

مرا در پشت بارانی و در دل عشق بورانی

□

نه از بتری باز داند بهی

□

به ز بیداری شما خواب جوانمردان غار

□

پی آزادیش دل ساخت بیدار

□

به مدح گوی نشد زر و جامه در کالاش

□

ورتنی، آب و آش و نان میجوی

□

گل به گوهری خری و خر به خیار

□

زمینی پر از برف و بادی شگرف

□

شاه را گفت من پیش از قبولت پر درر

□

پسندیده و ناسپرده جهان

□

ای عفی‌الله دعوی دعوات در غیبت چرا

□

سود من یک به یک زیان باشد

□

می‌نماید چو در ادب اسلم

□

همه کارش تو بنده میسازی

□

وی غریبی کرده اکنون با غریبان کن وفا

□

بپیچند پیران کابلستان

□

بر زمین هم تا ابد محمود باش

□

برین نشکنم رای و پیمان تو

□

بحر اخضر گذار خواهد کرد

□

در بهشت عدن خواهی کشت شاخ نارون؟

□

کرد هر یک خوار او را پس بکردندش به دار

□

بعد از آن همچو بز ببازندت

□

وز آواز من دست بد را بشست

□

نگهبان کشور بد و افسرت

□

ندارم طاقت زخم فراقش

□

همه پیش رفتند بر خاک سر

□

گزینیم جنگاوری سرفراز

□

تکیه فرموده بود بر بستر

□

تا آن مگس از شکر برانم

□

وز درون خلوتیست با یارم

□

که گر پاسخت را بود رنگ و بوی

□

که از شاه کابل مکن نیز یاد

□

که در درزش نمی‌گنجید موئی

□

ز ترکان ندارد کس آن زور و دم

□

مه مهبود مانا مه خوالیگرش

□

ز کلک و تیشه صنعتها نموده‌ست

□

دلالگیی به دل نوازیست

□

کسی کاو سخن را دهد رنگ و بوی

□

هم آن را هشیار سالار اوی

□

فرزند وی امروز نشسته است به فرمان

□

سرینش ساق را سیماب می‌داد

□

بپیش تو آرم بدو ساز بد

□

جهان پر ز گرم وتباهی کند

□

پس شوم عذر خواه قاسم بیگ

□

با خود همه روزه خو گرفتند

□

گهی شاد دارد گهی مستمند

□

بسیم و زر آمد سپه را نیاز

□

شب و روز بی‌خواب و با روزه رهبان

□

ز دلها چون مفرح درد می‌برد

□

هر که زو وارثی بماند نمرد

□

سپارد بمن گر ندارد به رنج

□

کزان کوته شود دست نیازی

□

مرگ پدرش شکسته‌تر کرد

□

همه نره دیوان به فرمان اوی

□

نیرزد تن ما برش یک پشیز

□

ازو دور چشم بد و بی نیاز

□

چو آن دوران شد آرد دور دیگر

□

ابدالدهر با تو همراهست

□

چنانکه بتکده‌ی دارنی و تانیسر

□

او درون تن را برون بنشانده است

□

گوئی نه زر است سنگلاخست

□

میان را ببستی چو شیر دلیر

□

رخان معصفر بزر آژده

□

فرش دولت را و هم فراش را

□

که پیش کس نگوید غیبت کس

□

چون من رفتم این دوستان دشمنند

□

گر بیاید شه نبیند هیچ کس

□

گرد بر می‌گرد از چوگان او

□

آن سایه که آن چراغ نوراست

□

کزان سان ندیدست کس تاج و گاه

□

بیاویختند از بر عاج تاج

□

اندرین معنی بیامد هل اتی

□

هنوز اسباب حلوا ناتمام است

□

وز این شش خصالت جدائی مباد

□

تا که خوابم بود یا بیداریی

□

یک نماید سنگ و یاقوت زکات

□

کاشفته و ماه نو نسازند

□

همه کشته دیدند بر چند میل

□

سخن را ز هر کس نهفتن گرفت

□

اندک اندک خشک می‌گردد نهال

□

تو می‌بینی خرک می‌رانی از دور

□

من از بختیاری نیم نیز دور

□

سرنگون بر روی خاک افتاده دید

□

چون ببینی نور آن دینی ز چشم

□

او در رخ ما کشیده تکبیر

□

بزرگان که بودند با او همال

□

کمر بسته و با کلاه آمدند

□

تا که آب شور او را کور کرد

□

از هوا آید بیاید دام و نیش

□

به پایان دور آخرین آیتی

□

یا ز شرم دلبرم در پرده شد

□

ما نبودیم، قضا بود نگهبانش

□

در خوردن آن نجات جان دید

□

وگر پیش آتش نهاده یخ است

□

سرم بر شود به آسمان بلند

□

آنچه در کیسه است در دامان برد

□

یک همی گویم ز صد سر لدن

□

صد وزیر و صاحب آید جودخو

□

بدرد ز آواز او چرم شیر

□

نماز کامل او خیمه در فضای قضا

□

سیلی زده قفای خویشست

□

چنان زیست باید که یزدان بکشت

□

ابی تو مبیناد کس پیش‌گاه

□

در لباس دحیه زان گشت آشکار

□

بود لشگر از جزتوئی بی نیاز

□

که شه را درو بیش بودی نگاه

□

چو خسرو شوی بندگی را بکوش

□

هوای سرو قدی از بتان مه سیما

□

ز شیرینی دهن پر نوش می‌کرد

□

شد از خواسته بی‌نیاز آن سپاه

□

ستوهی گرفته فرو شد به کوه

□

جاهلانه جان بخواهی باختن

□

رقص‌کنان بر طرف جویبار

□

که اقبال شاهش فرو بست چنگ

□

گلش مشک سارابد و زر خشت

□

از امین رخنه باز باید جست

□

پخته به گزارش تو گردد

□

خورد گاو نادان ز پهلوی خویش

□

زمین زیر زهرش همی برفروخت

□

وان منظر مبارک و آن مخبر

□

که در ره خسکهاست این بیشه را

□

متاع از فروشنده باید خرید

□

برو کرده از غالیه صدرقم

□

بر هفت فلک خروش و زاری

□

که از یک جو پدید آرم بسی گنج

□

چو گم شد سر تاج کاووس شاه

□

به خون برگ و بارش بخواهیم شست

□

من همیشه معتمد بودم بر آن

□

لعل قبائی ظفر اندیش او

□

همائی بر او فتنه چون بلبلی

□

ترا خود به مهر اندرون مایه نیست

□

ددگانی به صورت آدمیند

□

خود را به سرشک دیده شویان

□

ز رستم نکردی سخن هیچ یاد

□

می‌کرد شکایتی جگر سوز

□

در های و هوی آمد و شد صید طاوها

□

زدن پای پیش آفت سر بود

□

جدا مانده از زخم شیر دلیر

□

ور نه به مراد خویشتن باش

□

یافت از قرب حق برات خلاص

□

یک قراضه‌ست این همه عالم و باطن هست کان

□

که با دیدگانش برابر شدم

□

هم خوابه شوند سرو و شمشاد

□

به رحمت خداوند هر هفت کشور

□

مسلمانان، مسلمانان، مسلمانی، مسلمانی

□

همیشه بروبومش آباد باد

□

تو زود بیا که من گذشتم!

□

نظرگاهش دگر جائی طلب کرد

□

چو بلبل صد نوا دارد درین بستان، هزار تو

□

ز مژگان همی خون فرو ریختند

□

کاتش ز نیش نگیرد آتش

□

به پختگان طریقت به عادلان قضا

□

نتوان لب خلق را زبان بست

□

همانا ندارند با من توان

□

دیدن نتوان خراش فرزند

□

به عزیزی ستد به خواری داد

□

یکایک نهادند سر بر زمین

□

گهی در شکار و شبستان بدی

□

وان حیات از نفخ حق شد مستمر

□

باغی که درو نیست جز از عقل صنوبر

□

به گوهر بیاگنده ده تخت عاج

□

ز ابرو آفتاب او را چه باکست

□

پس چه از درخورد خویت می‌رمی

□

راستی جای آن همی‌یابم

□

بزرگان همه دیدگان پر ز خون

□

سرور از سایه کلاه توایم

□

روی حلم و مغفرت را کم‌خراش

□

مسطور بر این جوهر و مجموع و مکسر

□

خردمند و بیدار خواننده‌یی

□

آن بی‌صبر بود که کند تکیه بر عصا

□

باد جویی بهر کشت و کشتیی

□

ازان خوردنش درد و مرگست بهر

□

فراوان کم است از شنیده سوار

□

آمد بر آن بهار دیگر

□

طالعم مقبل کن و چرخی بزن

□

به نزدیک او موبد نیک بخت

□

روان پر ز درد و رخان لاژورد

□

و من علینا بالجمیل من الصبر

□

چونک شد از دیدنش پر صد جوال

□

گزند کسان خوار نگذاشتم

□

ز بخشش به کوشش نیابد گذر

□

هم کلیدی نیافتم به خلاص

□

که رهاند روح را از بی‌کسی

□

میان اندرون نهروان روان

□

کو بهاران زاد و مرگش در دیست

□

چو کشتی در آن خانه دیگر مپای

□

اتحاد انبیاام فهم شد

□

بدو هر که دیدیش دلسوزه بود

□

تا که یابد او ز کشتن ایمنی

□

نقشبندی به صورت آرائی

□

از اشارتهات دل‌مان بی‌خبر

□

هرآنکس که بود از دلیران سری

□

اژدهایی زشت غران همچو شیر

□

لیک خاکی را که آن رنگین شدست

□

تا نگیرد عقل دامنشان به چنگ

□

اگر بشنود سر نداند ز بن

□

خاص آن جان را بود کو آشناست

□

گاو تعلیم و گور بی‌تعلیم؟

□

بر سر کنعان زد وشد ریز ریز

□

پر اندیشه شد کهتر دیوساز

□

این دل از غیر تحیر شاد نیست

□

امتحانش کم کن از دورش ببین

□

ز اعتماد بعث کردن ای خدا

□

جهانگیر و بیدار و کنداورست

□

هر سه جان گردند اندر انتها

□

چون به طفلان رسد حرون گردد

□

بزرگست و با داد و روشن روان

□

تیر پران از که گردد از کمان

□

من اندر نهانی ندارم پیام

□

چند خسبی نظامیا برخیز

□

ز ارمینیه تا در باختر

□

جوی خون رفت و گوی سر می‌برد

□

شکیبا دل و زیرک و کاردان

□

از زمین بوش تو به زر گردد

□

بگرد در ناسپاسی مگرد

□

وان ز فتح فلک شدست پدید

□

دل خویش را شاد و خندان کنید

□

کاسایش خاک هست در خاک

□

که ما برنهادیم بر چرخ زین

□

دل سرهنگ با قرار آمد

□

که هر یک به تن سرو آزاد بود

□

مر او را دهم دخترم را همای

□

نگویم سخن پیش او جز بخشم

□

به فرمان پیغمبر راست گوی

□

که ای برتر از دانش به آفرین

□

سپه را چو روی اندر آمد به روی

□

تو این کار هر کاره، آسان مگیر

□

بلندی و پستی و هامون تو راست

□

بزرگان و بیداردل موبدان

□

تو چنگی در کنار دهر و صاحب‌دل کند حالت

□

وشی جامه‌ای داشتی هفت رنگ

□

به فروز چراغ پارسیایی

□

نجنبید زیشان کس از جای خویش

□

نرست ازو به ره اندر مگر کسی که بماند

□

یکی جادوی ساخت با من به جنگ

□

چندان غم دل شد آشکارا

□

یکی دختری مهتر چاج بود

□

بپدرود کردنش رفتند پیش

□

گل از غنچه خندید و در سفته شد

□

هر چند که عشق جمله در دست

□

پراگنده فرمانش اندر جهان

□

درزمان از ما بریزد جوی خون

□

ز هر چیز چندان که اندازه نیست

□

دیوانه به درد خود گرفتار

□

همه پادشاهان شدند انجمن

□

به کابل چنو شهریار آوریم

□

کمند عدو بند را شهریار

□

گفت این سخن و ز حال در گشت

□

فروتر ز موبد مهان را بدی

□

شب دراز است و سیه چون موی او

□

کنون آن همه باد شد پیش اوی

□

بیاراست دانا یکی رزمگاه

□

چنان دان که کسری نه بر دین ماست

□

برادر دو بودش دو فرخ همال

□

چه فرمود شه باغی آراستن

□

دژم گشت زان آرزو جان شاه

□

نظاره بران از دو رویه سپاه

□

من ندانم کان به مستی دیده‌ام

□

وزان روی بزگوش تا نرم پای

□

زبون بود بدخواه در جنگ من

□

نویسنده‌ی نامه را خواندند

□

یکی خلعت آراست شاه جهان

□

اگر چشم و گوشست اگر دست و پای

□

به ایوان مهبود در کس نماند

□

بسی گفت هرکس که آن دشمنند

□

خاک از خون دو چشمش گل شده

□

فرستاد نامه به نزدیک اوی

□

به مادر چنین گفت پرمایه گو

□

به پیروز بر اختر آشفته شد

□

به یزدان گرفتند هر دو پناه

□

گزین کرده‌ی هر دو عالم توئی

□

که اوشاد باشد بنوشین‌روان

□

نکشتیم بندوی را از نخست

□

به یزدان هر آنکس که شد ناسپاس

□

ازان پس تهمتن یکی نیزه خواست

□

سپهدار روزی‌دهان را بخواند

□

بیاورد گاو از چراگاه خویش

□

ز هر کس که پرسی به کام تواند

□

به پرواز ملکت دو شاهین به کار

□

گزند آیدم زین جهاندار مرد

□

ازین تابدان پایه بودی چهار

□

گرفتار فرمان یزدان بود

□

کسی را فرستاد نزدیک اوی

□

و گرنه که دژخیم با تیغ تیز

□

که آورد بی‌جنگ ایران به چنگ؟

□

می و مجلس آراست و شد شادمان

□

این سخن را که شد خرد پرورد

□

به روزی دو نوبت برآرای خوان

□

کنون تاکسی از نژادکیان

□

بسی مشک و دینار برریختند

□

چو بشنید سهراب ننگ آمدش

□

لاجرم ما هر چه می گوییم اندر نظم هست

□

من اینک بیارم سپاهی گران

□

نهنگ دژم بر کشیدی ز آب

□

جهان گر تو را داد کاری بدست

□

عود شد آن خار که مقصود بود

□

وگر کشته آید به دشت نبرد

□

بت آرای چون او نبیند بچین

□

دریغ‌ست ایران که ویران شود

□

حرف درویشان بدزدد مرد دون

□

سخن به گوش رسان وی از زبان زمین

□

از آن تاکنون کین اوکس نخواست

□

ای ز بهرام گور داده خبر

□

به کاری که غم را دهی بستگی

□

گزین کرد زان نامداران سوار

□

به خواب اندرون بر خروشید سام

□

وزین ناسگالیده بدخواه نو

□

و گر لختی ز تندی رام گردم

□

شبی که بود چنان برف از آسمان باران

□

نشاید دران داوری پی فشرد

□

این حسن کز ریش زشت این حسن

□

در آن حوضه که کرد او سنگ بستش

□

ز هیتال و ترک و سمرقند و چاچ

□

تلخ جوانی یزکی در شکار

□

ازان پس تهمتن زمین داد بوس

□

گل و شکر کدامین گل چه شکر

□

چون شمارد جرم خود را و خطا

□

از بهر پری زده جوانی

□

بدو گفت گودرز کاکنون چه سود

□

به گیسوی رسن‌وار از پس پشت

□

چو مهمانت آواز فرخ دهد

□

این جان به جمال آن سپرده

□

بگفت این و از جای برکرد رخش

□

نماند کس که بیند دور او را

□

خاک در عهدش قوی‌تر چیز یافت

□

این آن مثل است کان جوانمرد

□

چو یک ماه بگذشت لشکر براند

□

چو سایه رو سیاه آنکس نشیند

□

دل خسرو از درد ایشان بخست

□

بیند همه روز خار بر خار

□

کسی کاو بود پهلوان جهان

□

تو امشب بازگرد از حکمرانی

□

ای ز من دزدیده علمی ناتمام

□

از سایه نشان تو نه پرسم

□

ما سمنی الجلساء لکن همتی

□

کرم زین بیش کن با مرده خویش

□

نبود این جز از کار ایرانیان

□

این نیست نشان هوشمندان

□

قباد آمد و رفت و گیتی سپرد

□

آسود و رمیدگی رها کرد

□

بشتاب سوی حضرت مستنصر

□

زیبا روئی بدین نکوئی

□

منزل و راه نیست غیر از تو

□

حکایت چون به شیرینی در آمد

□

پیامیست کان تیغ بار آورد

□

گر هر شه را خزینه خیزد

□

ز یاران یکی شیر جنگی بخوان

□

تا با تو چو سایه نور گردم

□

آخر، این بیباک دزد کهنه‌کار

□

وآن لب که در آن سفر بخندد

□

بعد دیری به خویش باز آمد

□

ز دانه گر خورم مشتی به آغاز

□

وزان روی با کدخدای سرای

□

بودند بر این طریق سالی

□

ز کشواد و گیوت که داد آگهی

□

که در آب هر کو بر آیدش هوش

□

آهوی طاوها چو برآورد ها و هو

□

دلی باید ز گل خالی که تا قابل بود حق را

□

کز آن شمع حریم جان چه دیدید،

□

وانکه از روی کبریا دربست

□

جز از خواست یزدان نباشد سخن

□

دولت آن را مدان که دادندت

□

پذیره شدش با رخی ارغوان

□

مرا درگاه تو قبله است و در وی

□

تا راه بدید این دل گمراه و به جودش

□

تا زمینی با سمایی بلند

□

گذشتن از ره دین و خرد، نیز

□

تا جهان را بفروزد خور گیتی‌پیمای

□

به گرد چشمه دل را دانه می‌کاشت

□

هر چه جویند از دعا ما را خود از تو رایجست

□

کنون شهر توران ترا بنده‌اند

□

به هول جنبش محشر به حق مصحف مجد

□

به صائمان نهار و به قایمان در لیل

□

ور خود از صدر تو یابم هیچ توقیع قبول

□

لب از نوشین دهان‌اش پر شکر کرد

□

در دولت تو همچو دولت تو

□

گفت منذر که نقش‌بند آید

□

«الفلق» می‌خوان و می‌دان قصد این چندین حسود

□

بسا باغ کان رزمگاه منست

□

چنین مرتفع پایه جای تو نیست

□

خداوند عصر آنکه چون من مرو را

□

کنون چو جامه‌ی غوک است پیکر درمش

□

بدو گفت: «ای سر من خاک پایت

□

بدو گفت شیرین که هر خواسته

□

به یک بوی از ارم صد در گشاده

□

تا ز تاثیر نه فلک چار اصل

□

ز نعل ستوران وز پای پیل

□

شما را بدین روزگار سترگ

□

زیر عرشش دو کون پر عاشق

□

نکته‌ی اصمعی و جاحظ و قیس

□

فتم در سایه‌ی سرو بلندت

□

بدو گفت مهترکز ایدر بپوی

□

کان نو کن زرنج خویش مرنج

□

بازدان تایید دین را آخر از تلقین دیو

□

مرا نیز مادر ز بهر تو زاد

□

به رنج یکی دیگری بر خورد

□

شهری که درو دیبا پوشند حکیمان

□

گفت نعمان ای خلیفه بعد ازین چونین مکن

□

عقد بستند آن دو مفتون را

□

فرخ زاد هرمزد لشکر براند

□

این کباب و این شراب و این شکر

□

اگر دست بیکار گشت از عنان

□

پیمبر سرافراز گیو دلیر

□

هر آنکس که با تو نگوید درست

□

خاتون حصار شد حصاری

□

با من دگر این سخن مگویید!

□

آن یکی گویدت که: شیخ ولیست

□

با کوکبه‌ی مظفر الدین

□

شاه دید آن اسپ را با چشم حال

□

چون بر سر نامه نام او دید،

□

که تاج سر شهریاران توی

□

اولش کردم تسلیم به حق

□

جامش اقبال و معرفت ساقی

□

نیازی عشق و دل در کس نبندی

□

خر و بار تو بار خواهد بود

□

حبر اکرم هم اسطقس کرم

□

نه ز ابراهیم نمرود گران

□

بدین رونق چو گامی چند پیمود

□

ز لشکر همی جست گردی سوار

□

زنی باشد نه مردی کز دو عالم خانه‌ای سازد

□

شوریدگی دلیر می‌کرد

□

جز من که گفت خواهد در خورد تو ثنا

□

در جهان چاره‌ای نشد ز تو فوت

□

جان زنگ آلوده در صدرش به صیقل داده‌ام

□

ددگان بر وفا نظر ننهند

□

عقل و جان چون یی و سین بر در یاسین خفتند

□

که بیزار گشتیم ز افراسیاب

□

حربا منم تو قرصه‌ی شمسی، روا بود

□

از تو داریم هرچه ما را هست

□

از سر خامه کنم معجزه انشا، به خدای

□

کس نبیند جمال سلوت من

□

پیش چنین تحفه کو تمیمه‌ی عقل است

□

تا بگوید که این خرابی چیست

□

ای گه توقیع آصف خامه و جمشید قدر

□

ورازاد بد نام آن پهلوان

□

گر ناقصی ندید کمالش عجب مدار

□

دیدش به زمین بر اوفتاده

□

گرفته سرشان سرسام و جسمشان ابرص

□

از برای تو گر چه مشت زنند

□

در بارگاه صاحب معراج هر زمان

□

تاروز اولت چه نبشتست بر جبین

□

قوت مرغ جان به بال دل است

□

و دیگر که از نامور بخردان

□

مصطفی ساکن خاک و من و تو در غم خسف

□

من که گاوی برآورم بر بام

□

مگو این کفر و ایمان تازه گردان

□

سیاوش به گفتار او سر بداد

□

دولتت جاوید بادا کز جلال

□

چو زنبور خانه بیاشوفتی

□

سیاه خانه وعیدان سرخ بر دل من

□

بدو گفت زینسان که گفتی بساز

□

پا شکستم زین خران، گرچه درست از من شدند

□

کز لطافت چو کلک و تیشه گشاد

□

خواهد ز تو استعانت ایرا

□

گر ایوان من سر به کیوان کشید

□

به جنگ آنگهی شو که دشمن ز جنگ

□

وصان بلادالمسلمین صیانة

□

باقی بمان که تا ابد از بخشش ازل

□

مرا نامی است روشن‌تر ز خورشید

□

بدان خارزن گفت ز ایدر برو

□

نصرت این را به تربیت کاری

□

ز دیوان ازل منشور کاول در میان آمد

□

لاجرم آنکس که به گل روی کرد

□

پرستنده را نیز خوان خواستند

□

وز بسی تن که تیغ پی می‌کرد

□

غضنی الکلب ثم غضة کلب

□

مهی بینش به برجی کاتفاق است

□

کنیزک بفرمای تا پنج و شش

□

من به سختی به خانه دگران

□

از سر خجلت مرا چون آینه با آینه

□

ازین، ساعد به دست او سپردن

□

بدان چامه‌زن گفت کای ماه‌روی

□

با همه نزلهای صبح نزول

□

صد لعنت باد بر وجودش

□

صفت کاغذ سیمین که پی دود قلم

□

بدو گفت موبد که از یک سخن

□

بود سرهنگ را دهی معمور

□

چو عیسی که غربت کند سوی بالا

□

به پرده دختری دارد نهفته

□

چنان کن که با میمنه میسره

□

کیسه زر بر آفتاب فشان

□

که آرد پری‌چهره‌ی میگسار

□

به پشت پیل ترکان تیر در شست

□

یکی پیر بد نام او ماهیار

□

بیامد دمان تا به ایوان رسید

□

آنکه چون خلوت سرای خلتش خالی کند

□

سپر می‌کرد خورشید از تن خویش

□

مادگی خوش آمدت چادر بگیر

□

از آن خواب گران کوه غمی داشت

□

هفت دریا هر دم ار گردد سراب

□

به «قصر لعل» دارندش نهانی

□

روح را تابان کن از انوار ماه

□

بدو گفت اکنون چو اسفندیار

□

نان‌دهنده و نان‌ستان و نان‌پاک

□

چون خلیل آمد خیال یار من

□

این دم آن دم نیست کاید آن به شرح

□

ازان اسپ و شمشیر خیره شدند

□

این سخن ناقص بماند و بی‌قرار

□

علم چون کرد دست و تیغ خونبار

□

باز املاکی همی دیدم شگرف

□

که بی فره اورنگ شاهی مباد

□

بر کنی دندان پر زهری ز مار

□

باغبان هم داند آن را در خزان

□

تا بدین حد چیست تعجیل نقم

□

ازان خانه‌ی بزم برخاستند

□

در هزیمت بس خلایق کشته شد

□

چو گستردی بساط عشوه سازی

□

پرورش مر باغ جانها را نمش

□

چنین گفت پس با پشوتن که شیر

□

کرم کاندر چوب زاید سست‌حال

□

رو نعمره ننکسه بخوان

□

تن مبین و آن مکن کان بکم و صم

□

بدو یابم اندر جهان خوب و زشت

□

عاقل و مجنون حقم یاد آر

□

مرا حال برادر چیست آنجا

□

ای یرانا لانراه روز و شب

□

سوی چاره گشتم ز بیچارگی

□

ز لشکر گزین کرد پس شهریار

□

این عرضها از چه زاید از صور

□

آن طرف که دل اشارت می‌کند

□

چو آمد به هوش آن گو زورمند

□

ز سیمین و زرینه اشتر هزار

□

برای پاس آن پاکیزه گوهر

□

پیر عقل آمد نه آن موی سپید

□

بدو گفت از کار اسفندیار

□

چنین تا ستودان دارا برفت

□

نور حس با این غلیظی مختفیست

□

نوح گفت ای پادشاه بردبار

□

پس آن لشکر نامدار بزرگ

□

چو برخواند این نامه‌ی پندمند

□

اشارت کن که انگشت ارادات

□

بدو گفت کای مهتر پرخرد

□

که این نامه‌ی شهریاران پیش

□

همه جنگ را تیغها برکشید

□

بحر می‌گوید به دست راست خور

□

دگر هرک در جنگ من کشته شد

□

نجنبید زیشان کس از جای خویش

□

چو آید وقت آن کان سبزه‌ی تر

□

ازو یاورت پاک یزدان بود

□

گوی آنگه راست و بی نقصان شود

□

نگه کن که چون او شود تاجدار

□

کنون سختی چنان از کارش افکند

□

نیاید پدیدار پیروزئی

□

گر بخواهد بر عدو ماری شود

□

سه روز و سه شب هم بدان سان به دشت

□

مرا کام دلی زان دلستان نیست

□

از ایدر به زابل فرستادیش

□

خصم در پیش من چو تیغ شود

□

ازو نیکویی بد مرا پیش ازین

□

به صنعت‌های او طبعت خوش افتد

□

کنون زین سپس نامه باستان

□

یک شبم هیچگونه خواب نبود

□

آن را که گزیدی تو خدایش نگزیده‌است

□

دریغا زین تن فرسوده‌ی من

□

مکان نعیم است و جای سلامت

□

گر هزاران جهان در و گهر است

□

که دلگیر از حریم شه برون رفت

□

کرا لب تشنه اینک آب حیوان

□

دل آشوبی ز همکاران مویش

□

به دفع کوهکن اندیشه ها کرد

□

دهاد ایزد مرا در نظم شعرت

□

آنکه استادان گیتی برحذر باشند ازو

□

چو حسن و عشق در جولانگه ناز

□

تا رهد مار از بلای سنگسار

□

داد ز دستش چو دمی بوی کرد

□

همی پوست گفتی بروبر بکفت

□

بیاید بجوید ز تو کارزار

□

دل ندارم بی‌دلم معذور دار

□

تو روشن کن که هست این عمر جاوید

□

ازان نامداران رومی هزار

□

دوست پیش آید و فسان باشد

□

کی بداند چوب را وقت نهال

□

مهی دیگر همین برجت وثاق است

□

بفرمود تا برنهادند بار

□

به کام تو خورشید گردان بود

□

از فتاده و کشتگان صد پشته شد

□

و زو، گل دسته‌ی بر دست بردن

□

چنین گفتن از تو نه اندر خورد

□

دل او داند و او خود که چون رفت

□

در چنین بی‌خویشیم معذور دار

□

گلی پوشیده روی ناشگفته

□

وزین دشت هامون سر اندرکشید

□

بدویست دوزخ بدو هم بهشت

□

مو نمی‌گنجد درین بخت و امید

□

چو کوهی که به پشت کوه بنشست

□

برآنکس که هست از شما ارجمند

□

آمدم بر در دعای سحر

□

مر مرا خر مرد و سیلت برد بار

□

چنان که اندر خزینه لعل کانی

□

کرا ز اخترش روز برگشته شد

□

بدادم بدو سر به یکبارگی

□

ساده گردند از صور گردند خاک

□

ولی تقدیر یکسو کردش از پیش

□

کذبوا بالحق لما جائهم

□

دریغا محنت بیهوده‌ی من

□

گوش گیری آوریش ای آب آب

□

سیم سوزی شود و نقش برارد بریان

□

هین بر آ زین قعر چه بالای صرح

□

بزرگی و رسم سپاهی مباد

□

که ز آسیب ذنب جان شد سیاه

□

که بر وی تیغ بدنامی کشیدید؟!

□

صورت ایشان بد از اجرام برف

□

در نثارش متاع مختصر است

□

رستمی خوش آمدت خنجر بگیر

□

ورا نیز هم رفته باید شمرد

□

من نمی‌پرم به دست تو درم

□

چو نزدیک‌تر شد پذیره شدند

□

چون زبان یا هو عبارت می‌کند

□

ز ساعد طوق، وز ساق‌اش کمر کرد

□

زنده کرده مرده‌ی غم را دمش

□

چه کام دل دلی اندر میان نیست

□

چشم‌بند ما شده دید سبب

□

که با خرمی بادی و فرهی

□

بر امت او هزار چندان

□

رخ زال سام نریمان بدید

□

همی خارکندی کنون زر درو

□

رخ به خون تر، ترانه‌ساز آمد

□

خوی برون دادن به سیما برنتابد بیش از این

□

که سازد از طریق کینه‌اش کار

□

به پای آمد این شارستان کهن

□

برین تیزتگ بارگی برنشان

□

سوف اداوی به باقلای صفاهان

□

بپیچد ز چنگال مرد دلیر

□

بپرهیزد و سست گردد به ننگ

□

سرم خالی مبادا از هوایت!

□

امیری جمله را دادند وسلطانی به خاقانی

□

کرا شب تیره اینک مهر تابان

□

یکی جای دیگر بیاراستند

□

به هر سو نشان سپاه منست

□

بجز سوزنش رشته‌ی تائی نیابی

□

ز هرگونه‌یی گفتن آراستند

□

بیارند با زیب و خورشیدفش

□

نه تنها بهر وی، از بهر خود نیز!

□

که ناهید است نی کیوان که باشد خانه میزانش

□

چه کوه غم که بار عالمی داشت

□

بکوشند جنگ‌آوران یکسره

□

همه دل به مهر تو آگنده‌اند

□

نیر اعظم، آیت دادار

□

به ایران خبر بود وز گرگسار

□

بپرداز دل چامه‌ی شاه گوی

□

شکر چینم ز لعل نوشخندت

□

واحزن از جان بوتمام برآمد

□

جهانسوزی ز همدستان خویش

□

نهد بر کف دادگر شهریار

□

ازین کار بر دل مکن هیچ یاد

□

گر قرص شمس نور به حربا برافکند

□

همی پیش بنهاد زنجیر و بند

□

شده سال او بر صد و شست و چار

□

شاد کردند آن دو محزون را

□

این چه نقل است کز اعیان به خراسان یابم

□

رفیق و مونس او کیست آنجا

□

کام دل خویشتن مجویید!»

□

که چنگ یلان داشت و بازوی شیر

□

معراج دل به جنت ماوی برآورم

□

نکو رفتنی گر دل افروزئی

□

بوسید و به چشم خویش مالید

□

راه و منزل نمودمت، هشدار!

□

زان‌چنان ریم آهنی تیغ یمان آورده‌ام

□

که کاهش می‌نماید کوه الوند

□

دگر چون ابلهان بر خود نخندی

□

جهان شد بکردار دریای نیل

□

جاه تو جان سوز اعدا دیده‌ام

□

به دشمن درافتد چو شیر سترگ

□

جز تو که را رسد به بزرگی من گمان

□

ذات الغناء و بفقری استغناء

□

دین همره و همرهان ببینم

□

گروهی حلقه‌ی سان ماندند بر در

□

نشاط افزود و عزم باده فرمود

□

ز شادی دل پیر گشته جوان

□

کز مشک بی‌نصیب بود مغز با زکام

□

ز لشکر نیاورد کس پای پیش

□

تن چو نون کز قلمش دور کنی تا بینند

□

وان دگر گویدت که: به ز علیست

□

خوانده‌ای تا عیسی از مقعد چه دیدآخر زیان

□

عنان دادند لختی در تک و تاز

□

قیمت شاخ کز به زال زر است

□

که گوید که پور شبانان توی

□

باز تسلیم دگرسان چکنم؟

□

بسی پند و اندرزها دادیش

□

وی گه نیت ارسطو علم و اسکندر بنا

□

ره ندارد کسی به خلوت من

□

گر چنین معجزه بینند سران یا شنوند

□

به رخ از مهر و مه می‌برد بازی

□

ز سام ابرص جانکاه‌تر به زهر جفا

□

ز گفت ستاره‌شمر موبدان

□

ملک زمانه بر تو مقرر نکوتر است

□

بپویندم از خوب گفتار خویش

□

حریف رضوان بود و حدائق اعناب

□

گر سفر زین شمار خواهد بود

□

بهتر ز تو مستعان ندیده است

□

بسی تیر خطا از کف رها کرد

□

بگو استغفر الله زین تمنا

□

نخواهیم دیدار او را به خواب

□

حیران شده ماه نو دران کار

□

دم باد ز اندازه اندر گذشت

□

روان شد آب گفتی زاب دستش

□

بجز از موت و چاره کردن موت

□

کامد به نفیر سنگ خارا

□

برآریم از پی عرض شهادت

□

بی‌مایه حساب سود می‌کرد

□

دلیر و سپه تاز و روشن روان

□

نیر و شکن صلاح مردست

□

به پیش آورد کین اسفندیار

□

چو ویسه در جهان بدنام گردم

□

گر بلغزی ترا درشت زنند

□

وز حالت خویش بی‌خبر گشت

□

دل بشار و طبع ابن مقبل

□

دل برده ولیک جان نبرده

□

مرا کردی از خون او بی‌نیاز

□

کور است سری به روشنایی

□

چو دیدی مرا خواندی آفرین

□

چو افعی هر که را می‌دید می‌کشت

□

گر او باد شد این شود نیز باد

□

نهفته زیر خسی چون بهیم شوم اختر

□

رسد جایی کز آن دهقان خورد بر

□

شاه اوست گر او خزینه ریزد

□

که با او بسازد دم شهریار

□

هم این دل شده ماه و هم پیشگاه

□

در خلق، ندانی تو به از خالق دیان

□

به او او ماند و بس الله اکبر

□

همان زهر گیتی بباید چشید

□

پس کند بردار ما را سرنگون

□

تو به نادانی مرو نزدیک او، لاتعجلن

□

خواهم ز شما پری نشانی

□

می‌توان بافید ای جان صد رسن

□

به دلش اندر آید ز هر سو هراس

□

چنین گفت یزدان، فروخوان ز فرقان

□

بدان تا در نیابد غور او را

□

بپیچید جان بداندیش اوی

□

عالمی پر حسرتش حاصل شده

□

کو ز زخم دست شه رقصان شود

□

زینگونه فتاده کار در کار

□

چو گل تاروپودش برآورده تنگ

□

که گشتند ازان خیره یکسر مهان

□

بپیوندم از گفته‌ی راستان

□

که واپس گوید آنچ از پیش بیند

□

چو فرسنگ سیصد کشیده سرای

□

ورنه صد ره مردمی بی‌روی او

□

که صنعتهای چینی دلکش افتد

□

کز سایه خویشتن می‌بترسم

□

سخن بین که در پرده چون گفته شد

□

ازو هر دو آزاده مهتر به سال

□

لیک دید یک به از دید جهان

□

مکن بیداد بر دل برده خویش

□

اگر بر نهی پیل باید دویست

□

یا به هشیاری صفت بشنیده‌ام

□

دل طلب کن دل منه بر استخوان

□

حدیث خسرو و شیرین بر آمد

□

درانداخت چون چنبر روزگار

□

همه پیش او جان نثار آوریم

□

وین صور هم از چه زاید از فکر

□

به مستان کرد نتوان میهمانی

□

برافروختن جای تاریک اوی

□

چنان چون بود رسم آیین و کیش

□

صورتش بت معنی او بت‌شکن

□

چون نور ز سایه دور گردم

□

سمن کشتن و سرو پیراستن

□

جهان پاک دید از بد بدگمان

□

ز آب من ای کور تا یابی بصر

□

تا بخواند بر سلیمی زان فسون

□

سوی شاه مازندران تاخت راست

□

همه پاک زنده به نام تواند

□

چون خفی نبود ضیائی کان صفیست

□

او خواه به گریه خواه خندان

□

مرا نیز دستی در این کار هست

□

وگر چند دندانش سندان بود

□

ور بخواهد بر ولی یاری شود

□

نزد عاشق نقد وقت و نزد عاقل داستان

□

که پنهان سیاووش را این بگوی

□

بسی زعفران و درم بیختند

□

از تو آن دزدد، که بیش آید بکار

□

با وعده آن سخن وفا کرد

□

گور بهرام جوی ازین بگذر

□

به دم درکشیدی ز گردون عقاب

□

خاک رنگینست و نقشین ای پسر

□

آتش گل مجمر آن عود بود

□

که با چشم روشن نماند آب و رنگ

□

برو ماه و پروین کنند آفرین

□

مسجدی یافت و طهوری نیز یافت

□

از پخته خویش توشه بندد

□

بر دعای تو ختم خواهی کرد

□

که پشت زمانه ندیدیم راست

□

هیچ باقی نماند در باقی

□

که دعوی نشاید در او پیش برد

□

به زخمی سواری همی کرد پخش

□

چو شیر ژیان کاندر آید به دام

□

ننگ آمد که بپرسی حال دام

□

دهم وقت درودن خرمنی باز

□

ز من باز مانند یک یک به جای

□

چو زین سان در نوا آید بریشم‌وار تار تو

□

وآن عمادالملک با چشم مل

□

شتابندگی کن نه آهستگی

□

که آسان همی دژ به چنگ آمدش

□

کزین پرسش اندر زمانه مرو

□

ره را ز فخر جز به مژه مسپر

□

وانگاه بدین برهنه روئی

□

چو تو گر کسی باشد آن هم توئی

□

چو گوپال من دید و اورنگ من

□

فلک آنرا به تقویت داری

□

سران سپه را یکایک بخوان

□

کنام پلنگان و شیران شود

□

بپیچید برخویشتن چندگاه

□

محض بخشایش در آید در عطا

□

قانع به خیال و چون خیالی

□

یکی در خزینه یکی در شکار

□

ز خویشان او درجهان بس نماند

□

کرد با کرکس سفر بر آسمان

□

زیرتر از وی سیهی دردخوار

□

دلم گشت باریک چون ماه نو

□

بدو دولت پیر گردد جوان

□

پر مشک شد ز ناله‌ی هو نافه‌ی هدی

□

نماید تو را گردش رستخیز

□

چنین گفت کاین باده بر یاد طوس

□

وزان جنگ چندی سخنها براند

□

سنگ در لعل آفتاب نشان

□

کند برمن از خشم رخساره زرد

□

که از روی گیتی برآری تو دود

□

به قلب اندرون ساخته جای شاه

□

ده و دو ستاره است هریک سخن‌ور

□

که ناید با صد آلایش ز هر گلخن گلستانی

□

میان سپه در نماند نهان

□

ز ایران جهاندیدگان را بخواند

□

گریز از محلت که گرم اوفتی

□

بیش از ابنای جنس استظهار

□

گوپیلتن رفت و دستان بماند

□

یکی دست باشد بر ما بزرگ

□

به ساجدان سحرگه به صابران غدا

□

کنون چو پیکر مرده‌ست جامه‌ی دیباش

□

باز کن بر جهانیان در گنج

□

چنین هم به ماهوی سوری بگوی

□

بر گنبد کیوان شد از این چاه مقعر

□

ابلهی باشد ز چون تو قبله دزدیدن دعا

□

زیرا که در ازل سعدااند و اشقیا

□

به داد و به بخشش همی‌ننگرد

□

اوفتاده ستان همی‌یابم

□

هست در پیش لفظ او اخرم

□

بر تر و خشک ما تو داری دست

□

که بودم بدین کشور آراسته

□

نه تافته‌ی ماده و نه بافته‌ی نر

□

«والضحی» می‌خوان و می‌کن شکر این چندین عطا

□

بدولة سلطان البلاد ابی بکر

□

چنان دان که او دشمن جان تست

□

که بر عباد پس از توبه‌ی رحمت مولا

□

یافت طبعم ملک حر و شخص ملک شوشتر

□

جز به تعلیم بر نیارم نام

□

روانت به چنگ اندر آرد سنان

□

شب وقوع زفافش به بهترین نسا

□

کار کردست و کار خواهد کرد

□

به دوزخ ماه را دو رخ نهاده

□

از جهان‌داری ای خسرو عادل بر خور

□

ز لشکر نیاورد کس پای پیش

□

یک‌دل و یک‌قبله و یک‌خو شوند

□

آسود غم از خزینه‌داری

□

به ذات ایزد بی‌چون به جان پیغمبر

□

سوی نامداران و سوی مهان

□

بازدان روح‌القدس را آخر از حبر نصار

□

نظر جای دگر بیگانه می‌داشت

□

هرسال جوانتر ز پار باشد

□

به بالای سرو و ببر عاج بود

□

ملحدان را پیش خود منشان ازین پس زینهار

□

جان زمانی ستد دل از فرهاد

□

نه به عون سپاه و عرض سوار

□

ز دین سر کشیدن وراکی سزاست

□

به مینو روانش نبیند سروش

□

حکم را جز به تیغ سرننهند

□

اگر کفران کنم چه من چه کافر

□

به نزدیک شاپور بنشاندند

□

گناه از من آمد خطای تو نیست

□

خود را به تپانچه سیر می‌کرد

□

شعله ریحانی کند آنجا نه اخگر اخگری

□

فراوان گیا برد و بنهاد پیش

□

اصل و بنیاد این خرابی کیست

□

نه برکام من شاه تو کشته شد

□

باز نقشی ز نوبر آراید

□

مگر ما به رای و به هوش و درنگ؟

□

آرام رمیده هوش داده

□

سرافراز گردان جنگ آوران

□

خانه من به دست خانه بران

□

زمین را ببخشید و برزد رسن

□

هم به استغفر اللهم مشغول

□

که تا پهلوان چون رود نزد شاه

□

جایگاهی ز چشم مردم دور

□

بزرگان و روزی دهان را بدی

□

زهره صفرا و زهره قی می‌کرد

□

ز تخم بدانند و آهرمنند

□

همه پایه زرین و گوهرنگار

□

برین گونه بر دیو پاسخ دهد

□

بیاید ببندد کمر بر میان

□

از ایران و نیران ده و دو هزار

□

بزرگان با فر او اورند وتاج

□

چنین بود تا بود چرخ کهن

□

همی دیو بد رهنمون درمیان

□

برآرد ز ما نیز بهرام گرد

□

ز خاتون چینی همی‌گفت رای

□

تن خسته زندگان راببست

□

سر سرکشان در کنار آورد

□

ز دستم رها شد در چاره جست

□

آنکه دشتی جادویی را در عصایی گم کند

□

نه که بهرام گور باما نیست

□

وان بر رخ این نظر نهاده

□

به چاپک‌تر از خود مینداز تیر

□

چپ و راست صف برکشیده سوار

□

چو بشنید دستان بپیچید سخت

□

چو بر رشته کاری افتد گره

□

هم آن به که امروز باشیم نیز

□

بگوید بدو کار خاقان چین

□

دو مار از برای تو توفیر سنج

□

با پشه‌ای آن چنان کند جود

□

چه سبب چون زنی تو گوری خرد

□

بپرسید درجنگ خاور بدی

□

ز بزگوش تا شاه مازندران

□

چو با بیگنه رای جنگ آوری

□

به زیر مهان جای بازاریان

□

هم از بهر ایزد گشسب دبیر

□

توئی آنکه تا من منم با منی

□

وز خاصه خویشتن در اینکار

□

گر بر وجود عاشق صادق نهند تیغ

□

به تاراج داد آن همه خواسته

□

قلون دید دیوی بجسته ز بند

□

مخور باده در هیچ بیگانه بوم

□

چو اندیشه ایزدی داشتیم

□

که گفتی که زندان به از تخت شاه

□

توئی قفل گنجینه‌ها را کلید

□

بران خاکی هزاران آفرین بیش

□

بامدارای صد هزار درود

□

اگر کشور ازمن نگیرد فروغ

□

به تو داد خواهد همی دخترم

□

گردن گل منبر بلبل شده

□

همه کشتگان رابهم برفکند

□

که این کار با رنج بسیار گشت

□

دولتی باش هر کجا باشی

□

اندوه گل نچیده می‌داشت

□

ملیک غدا فی کل بلدة اسمه

□

ببرزوی گفت این کس از ما نجست

□

چو بر نیزه‌ی رستم افگند چشم

□

قصد کمین کرده کمند افکنی

□

هرآنکس که دهقان بد و زیردست

□

نهفتگان را ناجسته زان قبل بگذاشت

□

تو را تاج یاور مرا تیغ یار

□

من کار ترا به سایه دیده

□

ای نظامی مسیح تو دم تست

□

به بگماز کوتاه کردند شب

□

شب آمد جهان سر به سر تیره گشت

□

کار مردان روشنی و گرمیست

□

هم آن به که این برنشیند بتخت

□

خونیی آورد از زندان وزیر

□

بر چنین صاحب چو شه اصغا کند

□

گه قصه محنت تو خواند

□

خوانده باشی ز درس غمزدگان

□

یکی بود ازیشان کیانوش نام

□

که اندر شبستان شاه جهان

□

نشاید دید خصم خویش را خرد

□

بدان مهتران گفت یک دل شوید

□

می بسوزم امشب از سودای عشق

□

به گردن درافتاد بدخواه را

□

می‌بود به صبر پای بسته

□

می‌زد نفسی چنانکه می‌خواست

□

چه از تاج پرمایه و تخت زر

□

همه جای جنگی سواران بدی

□

بکوشم تا خطا پوشیده باشم

□

همه کهتران شما بوده‌اند

□

زین عجب‌تر حال نبود در جهان

□

جهاندار چون از جهان کام یافت

□

با هر که نفس برآرم اینجا

□

چون به شهر آمد از گماشتگان

□

در دخمه بستند بر شهریار

□

بدین چاره جستن ترا خواستم

□

بلورین گردنش در طوق سازی

□

بترسم که روز بد آیدت پیش

□

محو گشته، گم شده، ناچیز هم

□

تماشای آن جامه‌ی نغز باف

□

این وصلت اگر فراهم افتد

□

کرده شاگردی خرد به درست

□

لب سام سیندخت پرخنده دید

□

به زیر دژ اندر یکی جای بود

□

ملک چون جلوه دلخواه نو دید

□

بفرمود پس تا بیامد دبیر

□

منم بنده‌ای شاه را ناسزا

□

به سرسبزی شاه روشن ضمیر

□

میدان تو بی کسست بنشین

□

از هوا شد سوی بالا او بسی

□

یکی کار پیش آمدم دل شکن

□

سران جهاندار برخاستند

□

به روزی چند با دوران دویدن

□

تو اکنون ز خسرو برین بارخواه

□

یکی شادمانی بد اندر جهان

□

تو بر خویشتن گر کنی صدگزند

□

شهنشه دست بر دوشم نهاده

□

از عرب تا عجم به مولائی

□

سپهبد پرستنده را گفت گرم

□

تو گفتی که بر لشکر او مهترست

□

بنا چندان تواند بود دشوار

□

برزم اندرون کشته بهتر بود

□

به جمشید بر تیره‌گون گشت روز

□

سپاهی برفتند با پهلوان

□

کس در نه به قدر او فشانده است

□

چونک خوردی و شد آن لحم و پوست

□

زمین گشت بی‌مردم و چارپای

□

طلعت دنیا کم بلبانه

□

حقیقت دان مجازی نیست این کار

□

همان پیش خاقان به روز و به شب

□

چو بیدار شد بخردانرا بخواند

□

ز بیدادی شهریار جهان

□

عقل دانایی است و نقلش نقل آمد یا قیاس

□

نقش بند آمد و قلم برداشت

□

نه خوب آمدی با دو فرزند خویش

□

سایر و سالک از تو در عجبند

□

چو وقت آید که گردد پخته این کار

□

برین کرده خویش باید گریست

□

چندان نم دیده رفت در خاک

□

تو ای نامور زنگه شاوران

□

چو تیز آهنگ شد قولت، نباشد سیف فرغانی!

□

چشم شه دو گز همی دید از لغز

□

جانش که میان موج خون رفت

□

نهم مرهم دل افگار خود را

□

مرد ار چه به سوزدش، همه تن

□

همه نامداران به فرمان اوی

□

نی او همه شب غنود از سوز

□

بدو گفت کیخسرو ای شیر مرد

□

خواهی که رسی به چرخ گردان

□

بادی ز دریغ بر دلش راند

□

وعده کردی مر مرا تو بارها

□

به پیش ناوکش جان را هدف ساخت

□

این سخن پایان ندارد وآن فقیر

□

هم بچیدی دانه مرغ از خرمنش

□

عقل لرزان از اجل وان عشق شوخ

□

بدو گفت با طوس نوذر بگوی

□

از خیال و وهم و ظن بازش رهان

□

بر ادهم زین نهد رستم نهاد است

□

لیک معنیشان بود در سه مقام

□

ز مهرت یک سر مویم تهی نیست

□

نه همه ملک جهان دون دهد

□

به خاصگان کمال و به محرمان وصال

□

هیچ نکشد نفس را جز ظل پیر

□

ابر شاه پیران گرفت آفرین

□

حلقه‌ی دیگر ملایک مستعین

□

تو به زر چشم روشنی و به دست

□

ذره‌ها را کی تواند کس شمرد

□

شد خروشان به دلخراش آواز

□

آن ادب که باشد از بهر خدا

□

کای ملایک باز آریدش به ما

□

ور بداند کرم از ماهیتش

□

گر ایدونک رایت نبرد منست

□

نیستش بر خر نشاندن مجتهد

□

دو گل بین کز دو چشمه خار دیدند

□

مارگیر از ترس بر جا خشک گشت

□

پریشان شد ز گفت و گوی ایشان

□

چشم من از چشم‌ها بگزیده شد

□

آنجاست دین و دنیا را قبله

□

آنک مرداری خورد یعنی نبید

□

که من بیگمانم که افراسیاب

□

او مع‌الله است بی کو کو همی

□

کوشکی راست برکشیده به اوج

□

ز دیبای چینی و خز و حریر

□

ز رویش در بهار و باغ بودید،

□

ما رمیت اذ رمیت احمد بدست

□

نفس جان دزدد، نه گاو و گوسفند

□

زره‌دار با گرزه‌ی گاوروی

□

چو بشنید ناکار دیده جوان

□

به درد و به خون ریختن بد سزا

□

تیر مار جهنده در پیکار

□

چو بر تخت بنهاد تابوت شاه

□

بعد چل روز کز نشاط و سرور

□

چو در جنگ تن را به رنج آورید

□

سر یک یک ذره چون بودش عیان

□

منم بیطقون کدخدای جهان

□

شبان نیست از گوهر تو کسی

□

ببندید پیش آمدن را میان

□

این ز نصرت زده سه پایه بخت

□

ز خاک پای مردان کن چو بخت حاسبان تاجت

□

تا دل من به دوست پیوستست

□

دل پاکان شکسته‌ی فلک است

□

چو مردم زحیوان بهست و مهست او

□

هو روح الوری و لاتعجب

□

چو از دود خسرو نیا را بدید

□

دادش بده و فغانش بشنو

□

خورش خصم شهد یا شکر است

□

زرد است روی آزم و خوش ذوق خاطرم

□

وانکه یک لحظه خورد و خوابش نیست

□

راویان کیت انشای من انشاد کنند

□

چون نوش کرد از کف ساقی شراب صاف

□

گوهر سحر حلال من شکند آنک

□

چنین گفت با او گو پیلتن

□

فقل و اشهد بان‌الله واحد

□

پی جواب حسن در سال ابن اخی

□

گرچه همچون زال زرپیری به طفلی دیده‌ام

□

نردبانیست پایه برپایه

□

او گرفته ز سخن روزه و از عید سخاش

□

بنمود مرا راه علوم قدما پاک

□

امر ملک الملوک مغرب

□

ز اختر بد و نیک بشنوده بود

□

ای ربیع فضل، از تو گشت آدم را شرف

□

شبی که استره آبدار سرما بود

□

تا ابد بادت بقا کاعدات را

□

آفرینش تمام گشت بتو

□

مرا به باطل محتاج جاه خود شمرند

□

شمع جان های عاشقانش را

□

جان کنند از ژاژخائی تا به گرد من رسند

□

مرا چیز با جان همی پیش تست

□

ولی به جوشم ازین خام خای سگ سبلت

□

یکی خط دستش بباید ستد

□

بودی قوام شرع و به پیری ز مرگ تاج

□

لوت خوردی و زله بر بستی

□

افتاد ز عقل و هوش رفته

□

شهری که من آنجا برسیدم خردم گفت

□

تا قرب قاب قوسین بر خاک درگهش

□

ازان خون که او ریخت بر بیگناه

□

آنان چو جواب این شنیدند

□

بگفت آن سخنها که با شاه گفت

□

کان یاقوت و پس آنگاه و با ممکن نیست

□

سپه بود شمشیرزن سی هزار

□

به خوان معنی آرائی براهیمی پدید آمد

□

به پستانش بر دست مالید و گفت

□

وگر آشتی جوید و راستی

□

اگر سال گردد هزار و دویست

□

این همه سکبای خشم خوردم کاخر

□

چو بشکست پیمان شاهان داد

□

همان از یک اندیشه آباد شد

□

سپهدار پیران بدان شاد شد

□

بر بدیهه راندم این منظوم و بستردم قلم

□

غلامی سمن پیکر و مشک‌بوی

□

چو آواز بشنید بر پای خاست

□

آدمی است آنکه بلای دل است

□

تو چون نام چوئی ز نان جوی بگسل

□

فرستاده را چیز بسیار داد

□

همان میزبان را یکی زیرگاه

□

ذکر باز آمدن شاه بدو لتگه‌ی شهر

□

سبحان الله کاین سگک را

□

نمانم مگر سایه‌ی خوشنواز

□

ازان خواسته ده یکی مر تراست

□

لطافت مایه‌ای چون آب باران

□

آرایشی بود به ستایشگری چو من

□

گزیتی نهادند بر یک درم

□

مگر زان یکی دو گزین آیدم

□

پس پیلان، سواران صف کشیده

□

عبید از کار دنیا دل بپرداز

□

تو خواهش کن و لابه و راستی

□

همان نیز با میسره میمنه

□

اگر چه زین غمم تا بیست در جان

□

کنار آب دید و سایه‌ی سرو

□

ز پای افتاد و بگرست آن چنان زار

□

چنین گفت کان شهریار اردشیر

□

ز گاه شام تا صبح شب فروز

□

بتان چامه و چنگ برساختند

□

برفتند گردان فرخنده رای

□

صاحب‌سخن روزگارم آری

□

وجودت گر چه از من گشت موجود

□

که چون بدگهر پرورم لاجرم

□

شکر یزدان را که چون او شد پدید

□

به اعتقاد ابوبکر و صولت فاروق

□

ز من بشنو که خوی آسمان چیست

□

تو پیش خویشتن خود را چو کتان نیست کن زیرا

□

بدو گفت کای مهتر نامدار

□

نمی‌گویم که تقصیری نرفته است

□

کند تیغ قضا چون قطع امید

□

ای مرا از یک نعم پیوسته با چندین نعم

□

چو آزردیش باشی عذر خواهش

□

وانکه جز عزم او نجنباند

□

به رستم نگه کردم امروز من

□

تفرقه برخیزد و شرک و دوی

□

کان جمال دل جمال باقیست

□

هنرمند گوینده دستور ما

□

همی تازند این بر آن آن برین

□

خشمت ار چه بر نخواند بر دلم بعد از طمع

□

کرا برجست چشم این شادمانی

□

نباید که آن بد نژاد پلید

□

ترا هرچ خوردی فزاینده باد

□

تربنه گر نخورد مرد سفله پیش از مرگ

□

خود جهان آن یک کس است او ابلهست

□

شب آید یکی چشمه رخشان کند

□

چنین داد پاسخ که ای نیک‌خوی

□

تا تو را یار دولتست نه‌ای

□

اگر رنجد و گر یاری نماید

□

ازین پس یکایک سپاری به من

□

که تا از پی تاج بیجان شود

□

بوالمعالی که همت عالیش

□

این جهان یک فکرتست از عقل کل

□

همی‌رفت با ناله و درد شاه

□

چو گشتاسپ آن هدیه‌ها بنگرید

□

سرورا سرفراز کت نه چرخ

□

شه از گنج گهر او را خریدار

□

تو بیماری اکنون و ما چون پزشک

□

زمان ورا در کمان ساختم

□

تا ز روی مایه مردم را نه از روی نسب

□

هست دست راست اینجا ظن راست

□

دگر گفت کای نامبردار نو

□

خود و ویژگان بر هیونان مست

□

عقل اگر خواهی که ناگه در عقیله‌ت نفکند

□

وز آن پس کرد گلگون را سبک خیز

□

بزاری هم ایدر بماند بجای

□

چنین گفت کاین هدیه‌های گرزم

□

ابن عم مصطفایی تیغ ازو میراث تست

□

این جهان چون خس به دست باد غیب

□

ازان پس تن جانور خاک راست

□

نگهبانان ز هر سو در رسیدند

□

بدین زور و بالا و این دستبرد

□

ور بخواهد کفچه‌ای در خوردنی

□

بدو گفت رستم که با آسمان

□

در اینجا نیز چندی بود باید

□

که تا چون شود بر سر ما سپهر

□

گوش دار ای احول اینها را بهوش

□

هوا پود گشت ابر چون تار شد

□

در آخر از حدیث مرگ شیرین

□

کنون می خورد چنگ سازد همی

□

سد قران رفت نجم بخت مرا

□

چو پیش آورم گردش روزگار

□

مجلس استاد تو چون آتشی افروخته‌ست

□

ای پیر، خداوند سگی را نپذیرد

□

به نماز و نیاز رفتم پیش

□

گر آن را نبینی همی، همچو عامه

□

به ما تعلیم نفی «ماسوا» کن

□

بود و نابود پیش او همرنگ

□

فرو بارد چنان محکم تگرگی

□

چنان شهزاده‌اش زد بر کمر تیغ

□

به روی تخت جا در پهلویش ساخت

□

برادر نی که نور دیده من

□

ز پشت آزر صنعت علی نجار شروانی

□

جز ببام دل، نیندازد کمند

□

که برنا شد از بخت او مرد پیر

□

مکوب ایچ گونه در کاستی

□

چون سست فرو گذاشت سبحان

□

درم داد چینی و دینار داد

□

نهادند و بنشست نزدیک شاه

□

دولتش از آب حیوان ساقیست

□

بینم لوزینه‌ی رضای صفاهان

□

امی آمد کو ز دفتر بر مخوان

□

نبینی به دلش اندرون کاستی

□

جهانی برو زار و پیچان شود

□

هیچ خاطر وقت انشا برنتابد بیش از این

□

به خان پدر مهربان بد بدوی

□

دل شاه ایران ازین شاد شد

□

که نی شاخش بجا ماند نه برگی

□

که جم را به مور اقتدائی نیابی

□

هم نیفتادی رسن در گردنش

□

بدین مردمان راه بنمای راست

□

برابر کشیدند پرده‌سرای

□

فالیواقت مهجة الاحجار

□

به نام خداوند بی‌یار و جفت

□

هم اندیشه‌ی آفرین آیدم

□

هر ستاره بر فلک جزو مهست

□

هم رتبت کن فکان ببینم

□

وانجاست عز و دولت را مشعر

□

بکوشند و دلها همه بر بنه

□

به تندی گذارد جهان گر به مهر

□

وگر تاج زرت بخشند سر درد زد و مستانش

□

که سر بازگرداند از راه بد

□

یکایک دل از غم بپرداختند

□

که بگذشتش ز پهلوی دگر تیغ

□

چون جهان پیرانه سر طبع جوان آورده‌ام

□

که بدستش چشم دل سوی رجا

□

چنین گفت کای مهتر داد و راست

□

رسیدم به نزدیک اسفندیار

□

گوهرش از نطفه‌ی حرام برآمد

□

شد آن کلک بیجاده با قار جفت

□

زال دستان فکنده‌ی پدر است

□

عقل چون شاهست و صورتها رسل

□

با داغ و درد زیست در این دهر ناقوام

□

حالی خروش عام برآورد کاالصلا

□

کاندوخته جز فغان ندیده است

□

بران برز بالای آن پیلتن

□

کی رسد سیر السوافی در نجیب ساربان

□

نبود از جوانیش یک روز شاد

□

تعالی عن مقولاتی تعالی

□

چو طوقش دستها در گردن انداخت

□

چون زعفران که رنگ به حلوا برافکند

□

ز مردم بهین و مهین است یکسر

□

وی ربیع فصل، از تو گشت عالم را نما

□

سخن گوی جان معدن پاک راست

□

آوازه‌ی دنی فتدلی برآورم

□

که باشد بروی زمین بر دراز

□

به حق حق که جز از حق مراست استغنا

□

کو بداند نیک و بد را کز کجاست

□

بسته‌ی مرگ مفاجا دیده‌ام

□

به عاشقان جمال و به تشنگان فنا

□

بارک الله همه بر صاحب انشا شنوند

□

ز خون یلان سرخ گردد زمین

□

شرح خاصیت آن کان به خراسان یابم

□

گر ای دون که دهقان نباشد دژم

□

صاع خواهان زکوة آدم و حوا بینند

□

شهادت ورد سرتا پای ماکن

□

خاصیت چشم و گوش رفته

□

وانگاه از آن برتر بنمودم و بهتر

□

قراطغان شه پشمین، گه طعان و ضراب

□

بداندیشگان را گزاینده باد

□

وآزار عتاب او کشیدند،

□

که سیاوش چه دید از ددگان

□

در بزم و مجلس تو به نوروز و مهرگان

□

در خیالش جان خیال خود بدید

□

دگر ره بر سر افسانه شو باز

□

نور بخش جنان همی‌یابم

□

دمی از لطف شد همسایه‌ی سرو

□

سخن راند زین هر کسی بارزوی

□

در مراتب هم ممیز هم مدام

□

خوف و خطرش ز راه برخاست

□

برفتند گردان پرخاشجوی

□

مراد جان محنت دیده‌ی من

□

سنگ کی ترسد ز باران چون کلوخ

□

«اینجا بطلب حاجت و زین منزل مگذر»

□

ز کافور وز مشک و بوی و عبیر

□

بسازیم باهستگی راه جست

□

اندر آن مستعجلی نبود روا

□

خواست مشروح بازداشتگان

□

بر آیین شاهان برآورد راه

□

ور بخواهد همچو گرز ده‌منی

□

نقش هیزم را کسی بر خر نهد

□

سخنها همی‌خوار بگذاشتیم

□

ازان رنج شاهی و گنج آورید

□

منش پست بادش به بزم و به رزم

□

صورت ایشان به جمله آتشین

□

بوده سمنارش اوستاد نخست

□

چنین تخمه‌ی فیلقوسم مخوان

□

کوه با کاه نزد او همسنگ

□

صد هزاران ملک گوناگون دهد

□

که سرگشته بینمت بر رای خویش

□

کزین آمدن کس ندارد زیان

□

چو روزش سرآمد بینداختم

□

از چه و جور رسن بازش رهان

□

دو تشنه کز دو آب آزار دیدند

□

که بیدادگر کس نیابد رها

□

داروی دیده بکش از راه گوش

□

گشته است از زخم درویشی عقیر

□

بیاراستندی همه کاریان

□

که بیابد اهلت از طوفان رها

□

سپهبد ازان کار بیچار شد

□

دیدن او دیدن خالق شدست

□

سر فشانیم اگر بفرمائی

□

دامن آن نفس‌کش را سخت گیر

□

همچنان با ذنب قران باشد

□

کاش جولاهانه ماکو گفتمی

□

وگر خوردنی نیست بسیار چیز

□

عقل باشد کرم باشد صورتش

□

ندانیم همتای تو هیچ گرد

□

تا که در شب آفتابم دیده شد

□

به می خوردن نشیند کیقباد است

□

خاصه آن کو عشق از وی عقل برد

□

عاجزی پیش گرفت و داد غیب

□

که چه آوردم من از کهسار و دشت

□

ورامیش سر بود جای نشست

□

شرع او را سوی معذوران کشید

□

سر از هر کسی برفرازد همی

□

یک شبان از ملک او بی‌تهمت مستنکری

□

خورد من یا دلست یا جگر است

□

بازکردش پوست از تن همچوسیر

□

که وضو داشتم ز خون جگر

□

مگذار عنان نیک مردان

□

که گردست و جنگاور و نیک بخت

□

شد آن ارجمند از جهان زار و خوار

□

همان اسپ و تیغ از میان برگزید

□

کز تندی سیل شد زمین چاک

□

چو افتاد، دامن به دندان بگیر

□

زین بتر چه بود دگر، آن نیز هم

□

ور از ره رفت باز آری به رامش

□

نی لعبت تو، ز بخت بد روز

□

تلی گشت برسان کوه بلند

□

همه بیخ کین از دلش کنده دید

□

نتابد بداندیش و نیکی گمان

□

مجنون گویان زتن برون رفت!

□

نام تعلیم کس نیارد برد

□

می‌ندارم طاقت غوغای عشق

□

کزان کهسار شد سیلی نگون سار

□

دودی ندهد، برون ز روزن

□

برین بندگی بر گوا بوده‌اند

□

چنین بر تن خویش ناپارسا

□

هرچند که فریبش کنی، از تو به قربان

□

غزل سازی درین پرده که باشد دستیار تو

□

گوید بکش که مال سبیلست و جان فدا

□

حالتی نه آشکارا نه نهان

□

فقیر از آه شبگیرش طلبکار

□

تنوری پر از میخ با بند و چاه

□

که در خانه‌ات بنده مهتر بود

□

چه از یاره و طوق و زرین کمر

□

سزای فسار و نواری و پالان

□

دلش بود پیچان و رخ چون زریر

□

صورت شاه و اژدها بنگاشت

□

که شغل داشت جز آن، آن شه فریشته فر

□

کرا خارید کام این ارمغانی

□

به کژی مکن هیچ رای دروغ

□

ببینیم تا رای یزدان بچیست

□

دگر نام پرمایه‌ی شادکام

□

نباید مرا پند آموزگار

□

جهانی بروبر کنند آفرین

□

عزیزا و محبوبا کیوسف فی مصر

□

که نتوان ستودنش بر انجمن

□

دو مرغ هم نوا دم در کشیدند

□

نه اکنون نه از روزگار نخست

□

سخن گفتن هرکسی مشنوید

□

همی کاست آن فر گیتی‌فروز

□

هم از خود کاهد و برخود فزاید

□

بب وبکنده نشاید گذشت

□

آبی ز سرشک بر وی افشاند

□

سران سپه را همه برنشاند

□

که تا بینم از گردون چه زاید

□

پیاده به پیش اندرون نیزه دار

□

نویسد یکی نامه‌یی بر حریر

□

به یاد سپهبد گشادند لب

□

به کوه بیستون بر رغم پرویز

□

چنان تیز چنگ و دلاور بدی

□

چشم آن پایان‌نگر پنجاه گز

□

سراسر میان کهان و مهان

□

به جان کوهکن افکند زوبین

□

زن و کودک و گنج آراسته

□

بدان تا بگویم پیامش ز شاه

□

همه یکسر او را سپردند جای

□

تو چنانچون اشتر بی‌خواستار اندر عطن

□

عشق کان بینش آمد ز آفتاب کن فکان

□

چشم روشن کن جهان خردست

□

سخنهای شیرین به آوای نرم

□

سر مویی ز خویش‌ام آگهی نیست

□

که بنا را نیاید تیشه در کار

□

چو رفتی همی‌داشتی بسته لب

□

کجا جنگ را کردمی دست پیش

□

همه نیکوی باشد اندر نهان

□

کار دونان حیله و بی‌شرمیست

□

لیک بر گردون نپرد کرکسی

□

چو نتوانم نه من کوشیده باشم؟

□

به کام خویش بینم کار خود را»

□

شکیبائی از جهد بیهوده به

□

سوی سرو کشمر نهادند روی

□

چه شاید دیدن و چتوان شنیدن

□

که هنگام شادی بهانه مجوی

□

تن آسان مشو تا نباشی به روم

□

آمد از اوج آن مدار فرود

□

بدان مشگین رسن می‌کرد بازی

□

غزلی سینه‌سوز کرد آغاز

□

زلف بنفشه کمر گل شده

□

به نطق ضبی زبان بسته را لسان آرا

□

تو گفتی دیو دیده ماه نو دید

□

مرا مادر این از پدر یاد کرد

□

به ار در میانه درنگ آوری

□

رنگ لحمش داد و این هم خاک کوست

□

که نرد از خام دستان کم توان برد

□

ز شوق گوهرش تن را صدف ساخت

□

سیم زره ساخته روئین تنی

□

به دست باد ز رخسار مرد موی ربا

□

بکارآیم که بازی نیست این کار

□

بیاید دمان تا لب رود آب

□

پاس در ناخریده می‌داشت

□

از محیط سپهر یافته موج

□

توانم خواندنت مهمان دگربار

□

چرا ره سوی زندان‌اش نمودید؟

□

دل داده و کام دل نداده

□

بد بود چون جهنده باشد مار

□

گنجینه فدا کنم به خروار

□

کزین در که یارد گشادن سخن

□

روزیش فروگذارم اینجا

□

فلک آنرا چهار پایه تخت

□

وز دیده هزار سیل راند

□

بگردانید روی از روی ایشان

□

ز تحسین حلقه در گوشم نهاده

□

دانش تو درخت مریم تست

□

تو سایه ز کار من بریده

□

دلش گشت پر درد و تیره روان

□

که مشتی جو خورد گنجی کند پیش

□

گور بهرام نیز پیدا نیست

□

هم قرعه فال برغم افتد

□

حال بگذشتشان بدین دستور

□

آبی زده آتشی نشسته

□

نماند ایچ با او دلیری و خشم

□

کافزون کندش ز پیل محمود

□

جهان را چپ و راست پیموده بود

□

شوریده سری بس است بنشین

□

در نیک و بد کرده بر ما پدید

□

زین روی برهنه روی مانداست

□

ملک و مالک از تو در تیمار

□

خرامش نیاید بدیگر سرای

□

نگه کن بروی و سر و افسرم

□

ترا بر چرخ ماهی به که در بازار کتانی

□

بخندید و شادان دلش بردمید

□

رایت فتح را به گیر و به دار

□

در رکابت فلک به فراشی

□

همچو دیوانی بری منک بربر صیصیا

□

من غیر رحبتها و لا استثناء

□

مردی که چنین کامکار باشد

□

تنش گشت لرزان بسان درخت

□

پس از وفات چه لذت ز بره و حلواش

□

سپهبد به جان و به تن خویش تست

□

به ترسکاری عثمان و حکمت حیدر

□

درین در مبادم تهی دامنی

□

وی مرا از یک بلی ببریده از چندین بلا

□

سورها گرد سر من بستست

□

درین مدت که نتوان کرد باور

□

رهی زشت و فرسنگهای گران

□

برگذشت از حدوث همچو قدم

□

بیارای تن را به رنج گران

□

خیانت روا داردم در حرم

□

یکی مار مهره یکی مار گنج

□

در جهان خدای دولت یار

□

خاک از افلاک در گذشت بتو

□

نهفته کسی را خروشان کند

□

نشستنگه شهریاران بدی

□

چار عنصر مادر آمد هفت سیاره پدر

□

همه رزم جوی از در کارزار

□

بفرماید اکنون به گنج‌ور ما

□

کنم تیغزن گر توئی تاجدار

□

افسر هر چهار خواهد کرد

□

وینکه در خانه نان و آبش نیست

□

سپهبد به پیش اندرون با سپاه

□

مرا بازو از کوفتن خیره گشت

□

وحدتست اندر وجود معنوی

□

کسی را نبود اندر آن روی راه

□

چو این بشنود گوهر آرد پدید

□

دل شاه را داده بر وی طواف

□

گوش گیرش در دبیرستان «الرحمان» در آر

□

ترک بایست خواهش و مایه

□

پزشک خروشان به خونین سرشک

□

نباشد شگفت ار شوی ناگهان

□

میزن اکنون بر سر ملحد چو حیدر ذوالفقار

□

سر سرکشان زیر گرد منست

□

تو رفتی و کردار شد پیش رو

□

در آن جنبش از دولت آرام یافت

□

همه پیش این نامور انجمن

□

در گمانی که رفتی و رستی

□

نگهبان هر مرز و هر کشورست

□

و زین داستان هست با من بسی

□

به نیروی فرهنگ فرمان پذیر

□

از اندیشه و درد آزاد شد

□

ابا پهلوان خواهش آراستند

□

بجز خاک تیره مرا جای نیست

□

زمین بوسه داد آسمان شاه را

□

خروشان ببوسید روی زمین

□

به دست اندرون گرز و برزین کمند

□

همچو بر جیس به قوس و قمر اندر سرطان

□

شاه و ملکش را ابد رسوا کند

□

بدانگونه که نام نیکو از جود

□

چه آسانی آید بدان ارجمند

□

ولیک از مصلحت روتافت نتوان

□

چو دیر آمدی تندی آراستم

□

شدی در خوش دلی شبهای‌شان روز

□

کجا دژ بدان جای بر پای بود

□

سزای تخت گاه تاجداران

□

ز زابل هم از کابل و هندوان

□

افت پوشیده برای دل است

□

نه مه داند سپر کردن نه خورشید

□

به کاری کاسمان می‌گردد آن چیست

□

به جوش از پشت ماهی تف کشیده

□

مسپار بدست دیو تن را

□

عمر قصیر لمواعید خدعته

□

شیر پشمین از برای کد کنند

□

به یک ضربت که آن نامهربان کرد

□

هر دو چو دو سرو ناز پرورد

□

بخندید گرسیوز نامجوی

□

گه مرثیت پدر کند ساز

□

مپنداری که زیر نیلگون بام

□

بر بویی گلی که بود یارش

□

پیل و شیر از تو در سلاسل و بند

□

ز جور و عدل در هر دور سازیست

□

هستی این طایفه سر تا قدم

□

شمعی که بود ز روشنی دور

□

بفرمود تا هرچ بودش یله

□

یاران به حساب علم خوانی

□

چو بشنید این سخن فرزند دل ریش

□

کسی که بتکده‌ی سومنات خواهد کند

□

کای ز من دور رفته صد منزل!

□

چو شاه آمد نگهبانان دویدند

□

سخن از ختم کتاب و بخطا خواهش عذر

□

بیامد دمان سوی آن کوهسار

□

که از فر یزدان گشادی سخن

□

گر کردن این عمل صوابست

□

نهاده، چون دو گل، روئی به روئی

□

سرنگوسارش زدار آونگ کرد

□

اگر جان است غم‌پرورده‌ی توست

□

دلی کز عشق آن گردن همی مرد

□

نه یک صف بلکه صد سد گران سنگ

□

جهانا سراسر فسوسی و باد

□

نزاید به هنگام در دشت گور

□

بردی دل و جانم این چه شور است

□

طمع در بست «سنگهن» تا به صد جهد

□

عمر کو تا وصف غم خواری کنم

□

چو یوسف این تمنا کرد از او گوش

□

چو دیوانه ز مه نو برآشفت

□

ز بهر آنست این گردنده پر کار

□

پدر گر دلیرست و نراژدهاست

□

همانست کاووس کز پیش بود

□

در سایه تخت پیل سایش

□

پرستشکده گشت زان سان که پشت

□

چون چنان دید آن به خون افتاده را

□

ولی نگشاد یوسف بر هدف شست

□

مشو غره بر آن خرگوش زرفام

□

شبی کو گنج بخشی را دهد داد

□

فریدون بریشان زبان برگشاد

□

مرا برکشد زنده بر دار خوار

□

شکر ریزان همی کرد از عنایت

□

سرجنگیان کاین سخنها شنید

□

نه توانم گفت و نه خاموش بود

□

بتی کزار باشد بر تنش گل،

□

به عالم وقت هر چیزی پدید است

□

در خورنق ز نغز کاریها

□

پیامی درشت آوریده به شاه

□

سیاوش برو آفرین کرد سخت

□

نیکو نبود ز روی حالت

□

فرومایه‌تر جای درویش بود

□

همان جامه‌های گرانمایه نیز

□

داد اجازت پدر که ریا را

□

اگر صد کوه باید کند پولاد

□

همان را روز اول چشمه زد راه

□

نوندی دلاور به کردار باد

□

پیاده شد و برد پیشش نماز

□

بگذشت ز عشقت ای سمنبر

□

مگر کو بدین هم نشان خوش منش

□

چو شب روز شد پرده‌ی بارگاه

□

به حق برداشت کف بهر مناجات

□

من اندر دست تو چون کاه پستم

□

چون هوش به مغز او درآمد

□

هر آنجا که بد مهتری نامجوی

□

بزرگان و گردان ایران زمین

□

آرام دلی است هردمی را

□

کنون من شنیدم که کردی رها

□

کنون زان درختی که دشمن بکند

□

دل من مست گشت و در بیمم

□

آفتابی کو مجرد آمد از برج حمل

□

هم ز خاکی بخیه بر گل می‌زند

□

که اکنون چه چارست با من بگوی

□

ورازاد از قلب لشکر برفت

□

درهای همه ز عهد خالیست

□

سواران ناباک روز نبرد

□

چو دیدم که اندر جهان کس نبود

□

وانکه دیشب به مکه برد نماز

□

بروشنترین کس ودیعت سپار

□

شصت پایه رواق منظر او

□

بفرمود تا پاک خوالیگرش

□

کنون انجمن گر پراگنده‌ایم

□

با او به قرار گاه او تاخت

□

بگوید بخاقان که بهرام رفت

□

که با فر و برزست و بخش و خرد

□

راهت از نردبان آزادیست

□

همه کارها از فرو بستگی

□

گفتش ابراهیم ای مرد سفر

□

ولیکن جهاندار نوشین روان

□

ز بهر جوان اسپ و بالای خواست

□

جانست و چو کس به جان نکوشد

□

چنین گفت با مهتر آن مرد پیر

□

به طلخند بسپار گنج وسپاه

□

دو سر خط حلقه‌ی هستی

□

مرغ ز داود خوش آوازتر

□

چشم شه زیر چرخ مینائی

□

چو با باختر ساختی ساز جنگ

□

که گر پیلسم از بد روزگار

□

بجز خونی و دزد آلوده دست

□

تو را چاره بر دست آن پادشاست

□

رسیده از آن کار زروان به کام

□

این جماعت بهشت میخواهند

□

این همه پروانه و دل شمع بود

□

آن چه سرمه‌ست آنک یزدان می‌کشد

□

هشیوار دستور در پیش شاه

□

بیامد به درگاه و او را ببرد

□

بیامد بگفت آنچ بشنید مرد

□

که شاهان ز تخم فریدون بدند

□

سپه را درم باید و دستگاه

□

همی گفت کای شاه دانش پژوه

□

آنکه نیل مادری بر چهره‌ی مریم کشید

□

مدتی هست کز هنرمندی

□

آمد چو ز بی‌خودی به خود باز

□

برو تا به درگاه افرسیاب

□

ای آفتاب روشن تابان روزگار

□

بباشید یک چند زین روی آب

□

نومید به خانه بازگشتند

□

ز شب روشنایی نجوید کسی

□

بهر دم کز شراب ناب میزد

□

جاه جمشید خوار چون کردند

□

صد هزاران پوست از شخص بهائم برکشند

□

نه سیمرغ کشتش نه رستم نه زال

□

سخن گفتن به که ختم است می‌دانی و می‌پرسی؟

□

همی‌خواندندیش بهرام چید

□

جم ملکت و جم خصال و جم خوست

□

چنان ابری که گر بر خشک خاری

□

گرچه صفاهان جزای من به بدی کرد

□

شاه تشنیع ترک خود بشناخت

□

نه درویش است هرکش تاج سلطانی کند سغبه

□

مگر بازگردد به شیرین سخن

□

ای در کنف تو عالم ایمن

□

وزان روی بندوی و اندک سپاه

□

دل پاکش محل مهر من است

□

که گفتی شه ز شیرین کی کند یاد

□

چون تجاسر کرد خاطر مختصر کردم سخن

□

چون در آن روزنامه کرد نگاه

□

گرچه نیسانم خزان آرد من اندر ذهن و طبع

□

سواریش دیدم چو سرو سهی

□

ببین همت سنگ آهن‌ربا را

□

گلینوش بشنید و بر پای جست

□

دزد بیان من است هر که در این عهد

□

شهادت غیر نفی «ماسوا» چیست

□

ازو باژ بستان و کینه مجوی

□

شاه بهرام در میان مصاف

□

آزاده بندگیت رها چون کند چو دیو

□

یلان را بباشد همه روی زرد

□

مرا شاه فرمود کاین سبز جای

□

نگهدار من بود باید به جنگ

□

آری به داغ و دردسرانند نامزد

□

شراب کهنه و عشق جوانی

□

دل افرزو بد نام آن خارزن

□

در اوراق سعدی چنین پند نیست

□

گر مدحتش به خاک سراندیب ادا کنم

□

ستایش گرفتم به یزدان پاک

□

به پوزش بیاراست پس میزبان

□

تهی بود پستان گاوش ز شیر

□

بهترین نوروزی درگاه را

□

ز راه کین بلارک را علم کرد

□

سر مایه او بود ما کهتریم

□

تیغ و دشنه به از جگر خوردن

□

انت فیهم ز نبی خوانده و ما کان الله

□

یکی گفت کاسفندیار از پدر

□

مگر نیز فرزند بینم یکی

□

بسان یکی بنده در پیش اوی

□

جان دانا عجب بزرگ دل است

□

به آن از زلف طوق بندگی نه

□

چنین یافتم از فریدون و جم

□

ما را به نوشداروی دشمن امید نیست

□

این شعر وداعی از زبانم

□

تو اکنون به خوبی به ایوان بپوی

□

بود لشکر قلب بر جای خویش

□

به پیچاند از راستی پنج چیز

□

چه باید رفت تا روم از سر ذل

□

چو خلوتخانه خالی شد ز اغیار

□

نخستین شهنشاه را چامه‌گوی

□

هرچه کردی بدین صفت بهرام

□

در ربیع دولتت هرگز خزان را ره مباد

□

دگر چیز بخشید هیشوی را

□

شیر مردان به حریمش سگ کهفند همه

□

چو بر نامه بر مهر بنهاد شاه

□

که گفته است فلان می‌گریزد از پی آن

□

به افسون رای خسرو را بر آن داشت

□

بر سر ملک جمالش داد حق

□

لقد سعدالدنیا به دام سعده

□

چون بگیری سخت آن توفیق هوست

□

به گرمابه شد با تن دردمند

□

تا ز دلداری خوب تو دلی

□

نیامد پسند جهان‌آفرین

□

گرگ را بیدار کرد آن کور میش

□

مرادی خسرو ملک معانی

□

وآنچ باشد طبع و خشم و عارضی

□

هرچه آورد بذل یاران کرد

□

می‌شمارم برگهای باغ را

□

چو اسفندیار از میان دو صف

□

بر نشست او نه پشت خر سزد

□

یکی پاسخ نامه بنوشت و گفت

□

عقل خود را می‌نماید رنگها

□

حدیث دایه را شیرین چو بشنید

□

خدمت او خدمت حق کردنست

□

چون رطب ریز این درخت شدی

□

مست و بنگی را طلاق و بیع نیست

□

گر او را همی روز باز آمدی

□

لطف معروف تو بود آن ای بهی

□

فرستاده آمد بکردار گرد

□

هزار اشتر بارکش بار کرد

□

در شمارش یک و هزار یکی

□

زین نسق می‌گفت آن شخص جهود

□

زر دو حرفست هردو بی‌پیوند

□

همه گرد بر گرد آن بیشه مرد

□

وزان روی چون باد میرین برفت

□

عقل ما کو تا ببیند غرب و شرق

□

کسی را کجا تخم گر چارپای

□

چو پردخت از دخمه‌ی ارجمند

□

نبودش چون ز عشق او فروغی

□

از صحاف مثنوی این پنجمست

□

دانه کمتر خور مکن چندین رفو

□

جهان آفریننده یار منست

□

به آواز پیش پشوتن بگفت

□

خاک شد صورت ولی معنی نشد

□

غزاله را بندائی روان کننده ز دشت

□

بفرمود تا فیلسوفی ز روم

□

مرئی از بخت من نشد خط عیش

□

دل نهادم بر امیدت من سلیم

□

چون زفان حق زفان اوست پس

□

سپاسم ز یزدان پروردگار

□

بدو گفت رو خنجری کن دراز

□

بدیدند بادافره ایزدی

□

به پای منظر وی آنقدر به پای استاد

□

برآورد سر مرد بسیاردان

□

همی رفتی و با خود راز گفتی

□

تو از بنده‌ی بندگان کمتری

□

لاابالی وار آزادش کنیم

□

به زور رستم دستان و عدل نوشروان

□

مرابر سر انجمن خوار کرد

□

ستاننده‌ی روزشان دیگرست

□

خورشید پیش طلعت او تیره

□

کاندر کنف خاک بارگاهی

□

در میان نماز خوابم برد

□

چو منزل به منزل بیامد بری

□

تا نیفتادی، درین ظلمت ز پای

□

تخت خاقان بگوشه‌ی بالش

□

من آن برگزیدم که چشم خرد

□

سبک مهتر او را بمردی سپرد

□

به مخلصی که دهد جان به حق به تنهایی

□

ولیکن اختیار من نبودست

□

اشتر نادان ز نادانی فروخسبد به راه

□

که هرکس این را ندارد به رنج

□

به نورش خورد ممن از فعل خود بر

□

بکوهم بینداز تا ببر و شیر

□

چو پیکار کیخسرو آمد پدید

□

تو را در بهشتست تخت این بس است

□

هرگز ندید اگرچه بسی دیده برگماشت

□

پشیمان شد سنایی باز ازین آمد شد دونان

□

خاک درگاهت دلم را می‌فریفت

□

بدین نامه اندر نهی خط خویش

□

بر خاطرم امروز همی گشت نیارد

□

هر چه فرماید ترا قرآن و اخبار رسول

□

قربان تو فرزند رسول است، ره خویش

□

چون شناسد جان من جان ترا

□

دل ذرات هر دو عالم را

□

آخر ارچه عقل ما گم شد ولی از روی حس

□

ولی چون از میان برخاست عاشق

□

به اختیار کند عاقل آن عمل امروز

□

رفتم بر دربانش و بگفتم سخن خود

□

چون ترا از تو پاک بستانند

□

نگر تات نفریبد این دیو دنیا

□

قابل فیض و لطف و فضل الاه

□

فرستاد از آموزگاران کسی

□

شکرت ار بر کوه برخوانم به یک آواز، من

□

پس کلام پاک در دلهای کور

□

باد صبح ناصحت چون روز عقبا بی‌مسا

□

چنین داد پاسخ مر او را هجیر

□

ز آبها تا بخار خواهد خواست

□

حکایت ماند بر لب نیم گفته

□

عقل بی‌شرع آن جهانی نور ندهد مر ترا

□

یکی سرو پیراستم در چمن

□

پس همی‌گویند هر نقش و نگار

□

پراگنده در پادشاهی سوار

□

عالم اول جهان امتحان

□

بر آن جامه‌ی چون گل افروخته

□

خود هم او آبست و هم ساقی و مست

□

تو گفتی زمانه سرآید همی

□

نیزه‌گردانیست ای نیزه که تو

□

چو بر گردن دشمن آمد کمند

□

دل چه می‌گوید بدیشان ای عجب

□

همی گفت کاووس خودکامه مرد

□

گه بلندش می‌کند گاهیش پست

□

آن چه بینی که وقتی از سر زور

□

برو حمله آورد مانند باد

□

به شب روز ما را به بی ذمتی

□

بهانه چه داری تو از مهر من

□

درین ره که سر بر دری میزنم

□

یکی نیزه زد بر کمربند اوی

□

مزن تکیه بر مسند و تخت خویش

□

فرستاده رفت و بدادش پیام

□

دولتت را که بر زیارت باد

□

اگر ماند او را به گیتی زمان

□

کنون جای سختی و رنج و بلاست

□

به تاراج داد آن همه بوم و رست

□

چو آزرده گشتی تو ای پیلتن

□

ز هر سو که بد نامور لشکری

□

که ما را بدین جام می جای نیست

□

ببینند چنگال مرد دلیر

□

تو کشتی مر او را چو کشتی منال

□

مبادا زین پشیمانیش یک ساعت پشیمانی

□

که هر تخت را تخته‌ای هست پیش

□

به جاه خسرو ساسان و ماتم نوذر

□

نم خود را دهد گاهی گذاری

□

اندر آن آویز ملحد را ز مجلس دور دار

□

که شاید بدن کان گو شیرگیر

□

کش چرخ برین در جوار باشد

□

به نزدیک قیصر خرامید تفت

□

کز اضطرار همی کرد بایدی فرداش

□

خاتم کار بر سعادت باد

□

که مجبور فلک نبود مخیر

□

عالم ثانی جزای این و آن

□

بادها تا غبار خواهد کرد

□

نه گرم آزموده ز گیتی نه سرد

□

تاج قیصر به ریشه‌ی دستار

□

بیاد آیدش روزگار کهن

□

وز همه فاضلان هم او اعلم

□

به امید تاجی سری میزنم

□

چنین گفت با خسرو کاردان

□

علم را با علمدارش قلم کرد

□

سر ز بالش باز می‌دانیم و پای از لالکا

□

همانا که هستند سیصدهزار

□

به اندیشه‌ی دل مکن مهتری

□

خردمند و با زیب و با فرهی

□

باد شام حاسدت تا روز محشر بی‌سحر

□

سجل بر زده کامتی امتی

□

زمین بلا بهردیگر کس است

□

می‌نپاید می‌رود تا اصل نور

□

از برای حرص مدحت صد همی گردد صدا

□

بپیچی ز بالا و از چهر من

□

فرستد ورا پارسی جامه پنج

□

کزویست امید و زو بیم و باک

□

یاد آرند اتحاد ماجری

□

نام داغی نهاد بر تن گور

□

بر آسود یک چند با رود و می

□

ز بعد لای نفی الا خدا چیست

□

دولت آن دولتست و کار آن کار

□

ز گبر اندر آمد به پیوند اوی

□

جهان دیده را پیش ماهوی برد

□

ز زنجیر فرسوده و مستمند

□

شرع باید عقل را همچون معصفر را شخار

□

که بر یاد او می‌خورد انجمن

□

کمر بر میان و کله بر سرست

□

هر سه یک شد چون طلسم تو شکست

□

که بیزارم از چیز او کم و بیش

□

برآشفت زان کار او نیکنام

□

وزان نامداران هر بیش و کم

□

بیاراست جان جهانجوی را

□

تن ادریس بس بلند پر است

□

به اصطخر و کرد استواری بسی

□

به دینار گنج اندر آورد به پای

□

نیاز و ناز را شد گرم بازار

□

عظیم الروم عز الدوله اینجا

□

نشستنگه تیزچنگ اژدهاست

□

اگر کهتری را خود اندر خوریم

□

سخن هرچ دیدی به دستان بگوی

□

سحر است و کس این بیان ندیده است

□

ز کرباس خام آستر دوخته

□

چنین دار نزدیک او آب‌روی

□

مژده مژده نک همی آید بهار

□

فارغم ز آمین که دانم مستجاب است این دعا

□

به یکبارگی دست بد را بشست

□

گرازنده مردی به نیروی تن

□

چو لرزه برافتد به مردان مرد

□

اینت شیران که مدد ز آتش هیجا بینند

□

شتابنده شد خسرو دیو بند

□

چنین گفت کای خسرو ماه‌روی

□

سرافراز سریر نکته دانی

□

که شاه بشنود و باز داردم به عقاب

□

بخواند و بیامد به شهر هری

□

که آرام دل باشدم اندکی

□

چو پیل ژیان بر لب آورده کف

□

از حیف زمان و صرف دوران

□

هوا زیر خاک اندر آید همی

□

به بهرام گفت ای گو مرزبان

□

راست می‌گردی گهی گاهی دوتو

□

فلک را بین که می‌گوید به خاقانی به خاقانی

□

پشیمان شدم خاکم اندر دهن

□

کس از قلبگه نگسلد پای خویش

□

همان گوهر بد پدیدار کرد

□

هم به نکوئی کنم جزای صفاهان

□

به می با تو ابلیس را پای نیست

□

این نغمه‌ی شوق کرد آغاز

□

در افکندش ز پای آنسان که دانی

□

کاین تجاسر سمع اعلا برنتابد بیش از این

□

بماند تو بی‌رنج با او بمان

□

با قیس، حریف راز گشتند

□

مرا کار گز کی فراز آمدی

□

که آن همت از کهربائی نیابی

□

بزد نیزه و بند جوشن گشاد

□

کرده است روزگار فراوانم امتحان

□

خاک بر وی کو ز خاکت می‌شکیفت

□

تا یکی زانها کند گردون درفش کاویان

□

شود بچه‌ی باز را دیده کور

□

رخش رنگی دگر بر آب میزد

□

پرآزار گشت و بپیچید سر

□

کو خرمن بهشت به نکبا برافکند

□

وگر تن، جان به لب آورده‌ی توست

□

جم را ملک الزمان ببینم

□

تبسم کرد و پنهانی پسندید

□

مهر کتف نبی است جای مهار

□

همانا خوش آمدش گفتار اوی

□

که درویش آنکه سلطانی و درویشی است یکسانش

□

بدو بنگرد نام یاد آورد

□

بر سمت شاعریش نام برآمد

□

کرده منزل چو جانم اندر دل!

□

آتش نیسان نه بل کاب خزان آورده‌ام

□

گه درستش می‌کند گاهی شکست

□

کی عذاب از پی ماکان به خراسان یابم

□

بدانگه که اندرزش آمد به بن

□

تحفه این ابیات غرا دیده‌ام

□

که این کار ما گشت با درد جفت

□

اینک پلنگ در برص و شیر در جذام

□

پی گوهر، صدف را مهر نشکست

□

کوثر ز خاک آدم و حوا برآورم

□

شکسته مثقب و در نیم سفته

□

این بازی نیست دست زور است

□

ز تندی نکاهد نخواهد فزود

□

همی راستی را خرد پرورد

□

ازو دسته بالاش چون پنج باز

□

که از آب روشن نیاید غبار

□

که: «ای حاجت روای اهل حاجات

□

شد از درد دانا دلش پر ز درد

□

طرفه وصلت طرفه پنهانی سبب

□

ایشان به حساب مهربانی

□

فرنگیس را با تو ای شهریار

□

گهی کام دید اندر آن گاه نام

□

از حکمت او جوی سوی روضه‌ی رضوان

□

گشاید ولیکن به آهستگی

□

ماه شهر و غزال صحرا را،

□

به زندان کشد خوردنیها برش

□

که می‌باید به شیرین نامه بنگاشت

□

شیرین‌تر از این سخن جوابست

□

هیونان وز گوسفندان گله

□

اگر تن بخواهد ز ما یا روان

□

حذردار از این دیو، هان ای پسر هان

□

جمله پراکنده و دل جمع بود

□

زمانی سر به پیش افکند خاموش

□

من او را یکی کهترم نیکخواه

□

خاک را با زر اعتبار یکی

□

حدیث خسرو و شیرین حکایت

□

بیامد به نزد فرامرز تفت

□

همان اسب وخفتان و رومی کلاه

□

ز من جادویها بباید شنید

□

گل ز نظامی شکر اندازتر

□

کی از دانا سزد بر گردنش غل؟

□

به رزم اندرونش نماینده راه

□

بگو این نامه‌ی شه کوریت باد

□

پیلان نکشند پیل پایش

□

همه پیش تو چاکر و بنده‌ایم

□

شکیبایی آراستی با درنگ

□

دیده‌ی بخت ناتوان باشد

□

ببخشای بر هر گناهی که هست

□

گرگ و گور از تو در شکنج و حصار

□

ز آسیب خزان فتاده در گرد

□

به این از لب شراب زندگی ده

□

الا در تو که لایزالیست

□

همه شاه را خواندند آفرین

□

ندهد به چراغ دیگران نور

□

خواب دیدم که گنبد اخضر

□

زبون باشد به دست آدمیزاد

□

و حدثتنی تفسیرها بالزباء

□

گرد آر عنان خویشتن را

□

به جانش زد خدنگی از دروغی

□

کار از لب خشک و دیده تر

□

که از گوهر تو مگر داد بخت

□

دامن نگرفت هیچ خارش

□

غم و درد گذشته باز گفتی

□

درو داننده را پوشیده رازی است

□

وینکه تا شام رفت و آمد باز

□

به جستگان نکند روزگار خویش هدر

□

بی‌حذر باشد از آن شیری که هست اشترشکن

□

او با خلل و تو با خجالت

□

به دیدار او بد نیا را نیاز

□

که افگندگان را کند خواستار

□

همان خواهد که دلبر خواست عاشق

□

که بر خنجر نگارد مرد رسام

□

که: بدانند حال ازین نیمم

□

خاک از خونش گل گل رنگ کرد

□

نماند از درد مندی طاقتش بیش

□

وز سنگ سیه برآرد آواز

□

همان جامه‌ی خسروآرای خواست

□

اگر بشنود راز بنده رواست

□

که بجویند خطارا بدرستی برهان

□

زر افشاندند و دیباها کشیدند

□

در جهانی که سربسر شادیست

□

یا به کام خویشتن زاری کنم

□

سر شه در کنارش میهمان کرد

□

در سایه او قرارگه ساخت

□

خرد یابد و بند آموزگار

□

که خرم زئید ای دلیران و شاد

□

ز نام من ترا روشن شود نام

□

رسن در گردنش با خود همی برد

□

از حقیقت به هم تو پیوستی

□

آب در چشم آمد آن شه‌زاده را

□

نه محرم در میان، جز رنگ و بوئی

□

پایانی هست هر غمی را

□

چو خورشید تابان میان گروه

□

بتو نیست مرد خردمند شاد

□

عاشق و معشوق شد و عشق هم

□

در آن مستی و آن آشفتگی خفت

□

خانه‌ی نقره‌خشت میخواهند

□

نه میان این و آن مدهوش بود

□

برد در برج خویش آن ماه را مهد

□

پیراهن عاریت نپوشد

□

بسی نیز بر روزبانان شمرد

□

پرستنده و اسپ و هر گونه چیز

□

که صحرای جهان زیشان شده تنگ

□

در هر گنج را وقتی کلید است

□

کجا بهره دارد ز دانش بسی

□

برافگند و مهراب را مژده داد

□

که یاری را جدا گرداند از یار

□

بومسیلم را لقب احمد کنند

□

درنگی مباش و منه سر به خواب

□

فرستنده پر خشم و من بیگناه

□

به مسجد از پی تسکین سیدالشهدا

□

وگرنه کوه عاجز شد ز دستم

□

روشنی خواه از چراغ عقل و رای

□

برومند شاخی برآمد بلند

□

که شد بلند ز هر سو ندای حی علی

□

آفتابی بی‌نظیر بی‌قرین خوش قران

□

میان سجده ز سبحان ربی‌الاعلی

□

که با او همی دست یارست سود

□

که چون پای دیوار کندی مایست

□

گشادند و دادند زی شاه راه

□

چون کلوا خواندی بخوان لا تسرفوا

□

ز گیتی سوی سام بنهاد روی

□

کرده جای نشست بر سر او

□

یکی راه جستن به نزدیک اوی

□

گردون بجای حضرت او کردر

□

حفظ او بی‌آنکه باطل شد جمال دختری

□

وز دست دوست گر همه زهرست مرحبا

□

پشت تابوتیش اولیتر سزد

□

وآن خطاها را همه خط بر زنیم

□

تن‌آسان شد آنکو درم خوار کرد

□

نیک بادت که نیک‌بخت شدی

□

روز دیدن دیدن این روزنست

□

بهترین عهدی زمان اوست پس

□

کشیدند صف با سلیح نبرد

□

و ایده المولی بألویة النصر

□

پر بر آرد بر پرد ز آب و گلی

□

به نازش برد کافر از کرده کیفر

□

سر اختر اندر کنار منست

□

بر در شه کنم کمربندی

□

پس کمال البر فی اتمامه

□

شمعی ازو فروخته‌تر جنةالعلا

□

ز بیرون بزد دارهای بلند

□

کرکست من باشم اینت خوب‌تر

□

می‌شتابد تا نگردد مرتضی

□

گر فکرت سقراط بود پر کبوتر

□

برد نامه نزدیک شهر هروم

□

داده با اوستاد یاریها

□

بس جهودی که آخرش محمود بود

□

عشق یک دلستان همی‌یابم

□

که با من نبد مهتری نامدار

□

کز پس صد پرده بیند جان رشد

□

ملکت تعبیر بی‌درس و سبق

□

گفتا «مبر اندوه که شد کانت به گوهر

□

چو گشتند باز از ره بخردی

□

نوک تیرش چو موی موی شکاف

□

روح‌ها را می‌زند صد گونه برق

□

ببست اندرو دیو را زردهشت

□

پس چرا بربود سیل از من گلیم

□

جمله را هم باز خاکی می‌کند

□

همچو طفلست او معاف و معتقیست

□

که زندست جاوید وفرانرواست

□

هر که گوید شد تو گویش نه نشد

□

زین پراکنده چند لافی چند

□

در تو هر قوت که آید جذب اوست

□

بیاید به از جنگ وز سرزنش

□

بر بروج چرخ جان چون انجمست

□

کلاه گنج قارون را برد باد

□

رفت نادان سوی عزرائیل خویش

□

چوباد دمان بر گرفتند راه

□

چون پری دورست از آن فرسنگها

□

هندوی کرد و پیش او در تاخت

□

می‌شمارم بانگ کبک و زاغ را

□

کجا خوردش ازکوشش خویش بود

□

همین از چشمه‌ای افتاد در چاه

□

بهنگام جنبش نسازم درنگ

□

بر خورنق نگاشتی رسام

□

ببرید خسرو ز رومی امید

□

روز بر وی چو نامه گشت سیاه

□

مرد آن را که بد بتر از اژدها

□

وقف کار گناهکاران کرد

□

شدندی بران گنبد لاژورد

□

سر دارا به دار چون کردند

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

با پیر نشست و خوش برآمد

□

همه بندها رابهم برشکست

□

دشنه بر ناف و تیغ برگردن

□

دگر یکسر از داد بیرون بدند

□

باد روشن بدین دو بینائی

□

مگیرید یک سر به رفتن شتاب

□

شنیده سخنها همه یاد کرد

□

به زاری و خواری و بی‌کام رفت

□

که دانا برین پنج نفزود نیز

□

که چون تو سرافراز مردی دبیر

□

بیاورد شاپور لشکر به راه

□

تو گویی که بگرفت پایش زمین

□

که با جان پاکان خرد باد جفت

□

دل میزبان جوان گشت پیر

□

به هر جا که رفتی بدی خویش اوی

□

به هنگام ورزش نبودی بجای

□

ره نیابد از ستاره هر حواس

□

درختی شو که از خود میوه ریزد

□

مستیی کید ز بوی شاه فرد

□

مالشان حوضه است و ایشان سیر

□

در جهان روح هر سه منتظر

□

قضا کامد ز بهرش ز آسمان زیر

□

اژدها یک لقمه کرد آن گیج را

□

کجا رشک و کینست و خشم و نیاز

□

یا رب اتمم نورنا فی الساهره

□

همه خان و ملوک اندر چپ و راست

□

ما رمیت اذ رمیت راست دان

□

بود بر وی همیشه جای کنیز

□

خاصه این روزن درخشان از خودست

□

صفت خاتمه و قطع تعلق کردن

□

از ملک بالاست چه جای پری

□

گزین کرد پس هرک بد نامدار

□

هیچ کافر را به خواری منگرید

□

ز ناله نفخ صور اندر دهن دید

□

در شمار اندر نیاید لیک من

□

دید سرگشته یک جهان مجروح

□

ترسد ار آید رضا خشمش رود

□

برادر را که «بهلیم» بود نامش

□

سکندر خروشید کای مرد تیز

□

چنین گفت با شوی کای کدخدای

□

ای عزیز مصر و در پیمان درست

□

بهم پیوسته اندامی به اندام

□

ز سنجاب و قاقم ز موی سمور

□

همه ملک عجم خزانه من

□

ظلم چه بود وضع غیر موضعش

□

کجا با هم دو تن را داد پیوند

□

یکی دار بر نام جانوشیار

□

هر آنکس که عهد نیا بشکند

□

ملکت حسنش سوی زندان کشید

□

آنکه دماغ بشر این بوی یافت

□

کس از خواست یزدان کرانه نیافت

□

چون ز من سازی به بالا نردبان

□

جزر و مدش بد به بحری در زبد

□

چنین گفت کای نامدار بزرگ

□

بزرگان برو خواندند آفرین

□

بدان بازگشتیم همداستان

□

گفت او از اهل و خویشانت نبود

□

به این خلوت کسی کو محرمی یافت

□

که بردی به شاه جهان آگهی

□

چون شدم سر بزرگ درگاهش

□

بسی نیز شیرین سخنها بگفت

□

ز هر سوش برسان دندان مار

□

چنین داد پاسخ که مرد جوان

□

ز گنج شهنشاه برداشتی

□

ملک همی به تبه کردن منات شتافت

□

به دل خواهش بود دل نیست با او

□

بدان پاکدل گفت بوزرجمهر

□

هندو و قفچاق و رومی و حبش

□

بیاید کنون چون هژبر ژیان

□

ترا شرم بادا ز ریش سپید

□

نهادست بر قیصران باژ و ساو

□

بپرسید ز و گفت کین مرد کیست

□

وآن پسر را کرد درپرده نهان

□

چنان نشوی دهد دربار آن خار

□

به نزدیک او شد جهود ارجمند

□

کرد آنگهی از نشید آواز

□

که گردون نگردد بجز بر بهی

□

که پروردگار آن چنان آفرید

□

ازان پس نشست از بر تازی اسب

□

همی‌گفت یک چند با خوشنواز

□

خواست تا پنهان کند اشک از سپاه

□

شکر لب گشت عطر افشان ز مویش

□

وگر من به سال وخرد مهترم

□

چشم مهتر چون به آخر بود جفت

□

سراندر ثریا یکی کوه دید

□

که تو چند گه بودی اندر جهان

□

مبارز که اسب افگند بر دو روی

□

بهشتیش خوان ار ندانی همی

□

صبر کو تا پای در دامن کشم

□

چو قیصر کشته گشت و شد علم پست

□

سوی گنج رفتند روزی‌دهان

□

چون در آن بزم شاه را خوش دید

□

به زال سپهبد سپرد آن زمان

□

تو گفتی که شاه فریدون گرد

□

نداریم ازو باز چیزی که هست

□

تکلم از حجرالاسود آورنده به فعل

□

نه زمانی محو می‌گردد ز جان

□

دبیر آمد به کف بگرفت خامه

□

نبینی مرغ چون بی‌وقت خواند

□

به هند آمدم بعد از آن رستخیز

□

کز اندیشه‌ی بد مکن یاد هیچ

□

سلیحت همه جنگ را ساز کن

□

آنک لاشرقیه بوده‌ست و لاغربیه

□

گمان به بانگ عشا برده بود تا در دید

□

بگویم چو فرمایدم شهریار

□

گهی این دست آنرا بوسه دادی

□

بسا ناگشته را کز در در آرند

□

ای نظامی جهان پرستی چند

□

من از دخت مهراب گریان شدم

□

همی گفت تا کی ازین باژ و ساو

□

ور زانکه شکر نمی‌فروشید

□

تا خوری دانه نیفتی تو به دام

□

که فرخنده بادا پی این جوان

□

سخن را پرده‌ای نو باز کردند

□

به رعنائی گذشت از گوشه بام

□

ای پای بست عمر تو، بر رهگذار سیل

□

بیامد سپهدار سام سترگ

□

برآید به خورشید گرد سپاه

□

که گوهربند بنیادی نهادی

□

روز محشر محو گردد سر به سر

□

که ما را دل و جان پر از مهر اوست

□

سمند عزم تا زین خاکدان راند

□

سحرگه چون به عادت گشت بیدار

□

برقع از ماه باز کرد و چو دید

□

به زور جهاندار یزدان پاک

□

گر او بد کند پیچد از روزگار

□

یاران سخن از لغت سرشتند

□

لا ابالی مر کسی را شد مباح

□

دولت آن شد که دل فروزی

□

چو چشم افتاد به روی کوهکن را

□

که چون شیران بدان خنجر ستیزند

□

کذلک تنشا لینة هو عرقها

□

برنجد شد و طواف می‌کرد

□

ازین خاک تیره بباید شدن

□

دریای فرات شد ولیکن

□

ای یافته به تیغ و بیان تو

□

مجنون ز خیال غیرت اندیش

□

گنج عالم برش پشیزی نیست

□

نمی‌خواهی که بینی جور بر جور

□

دور ملکش بدین دو قطب جلال

□

زین غم همه گر مراد یارست

□

همی گشت برسان گردان سپهر

□

پیرایه جان ز جان توان ساخت

□

آدمیخوار است، حرص خودپرست

□

چو من در زور دست از کوه بیشم

□

بگفتا گر چه اکنون خاطر من

□

از حاصل تو که نام دارم

□

سخن گوید، در از مرجان برآرد

□

چه چاره کان بنی‌آدم نداند

□

چو آمد به در پس گو نامدار

□

وانکه ز قصاید حلالت

□

میرسوم خلاصه‌ی دین آنکه درکشید

□

چو روشن‌ترست آفتاب از گروه

□

با چنین غصه‌های جان فرسا

□

گرمابه زد و لباس پوشید

□

دل مکن چون زمین زر آگنده

□

فرو بستن کار در ره بود

□

دگر گفت کو از دژ گنبدان

□

هر عهد که هست در حیاتست

□

چو بر منبر جد خود خطبه خواند

□

من به قناعت شده مهمان دل

□

به تیشه دست خود سر کوفت فرهاد

□

شوریده‌ترم از آنچه دیدی

□

به سرچشمه گشاید هر کسی رخت

□

ز دونان نگهدار پرخاش را

□

به مردی شدم در دم اژدها

□

آن به که چو نام و ننگ داریم

□

به عاشقی که بزد دست و جان فشان در رفت

□

بومسیلم را لقب کذاب ماند

□

شق شد و دختری برون آمد

□

سگ را وطن و تو را وطن نیست

□

تیغ اگر بر زدی به فرق سوار

□

مرا چون بود دامن از جرم پاک

□

بپوشید گشتاسپ خفتان چو گرد

□

یکی خوب سربند پیکر به زر

□

اقوال مرا گر نبود باورت، این قول

□

به خاک پای جهان شهریار قطب‌الدین

□

که فالی زد که این شادی برآمد

□

همی کینه با پاک یزدان نهی

□

فروتر بریده بسی دست و پای

□

در مدح وزیری که جان آصف

□

بدین داستان در ببارم همی

□

دگر گفت کنکس که او چون توکشت

□

در کمالش دو کون را دایم

□

از این بی‌پا و سر گردون گردان

□

وان فسون دیو در دلهای کژ

□

ز ری سوی گرگان بیامد چو باد

□

همی‌برد هرکس که بد بردنی

□

صاحبش خوانی ای کذی و کذی

□

زی درگه او شو که سلیمان زمان است

□

بپرسید ماهوی زین چاره جوی

□

دریای معین است در این خاک معانی

□

ز رستم چو بشنید اکوان دیو

□

به دل گفتی که ای سودا گرفته

□

ز پیمان بگردند وز راستی

□

به پیروزه بر جای دستور بود

□

قناعت کرد مستغنی از این و آن نهادش را

□

از این دیو تعویذ کن خویشتن را

□

بکرد آنچ فرمود شیروی زود

□

همی‌گفت اگر نیز رومی دو بار

□

شادمان زی که در بقات سده

□

ما ز عشق شمس دین بی ناخنیم

□

موسی و هارون شوند اندر زمین

□

همه هم زبان آفرین خواندند

□

گفت: پذرفتم ز تو ای حجت دین خدای

□

آن یکی را تو ندانی از قیاس

□

اگر نتابد خورشید بخشش تو بر او

□

گنهکار یزدانی وناسپاس

□

من همان گویم که آن مز من بدان پرسنده گفت

□

تا بود تابان شکوفه چون زره

□

بر تو فرخ باد و شایان و مبارک این سه چیز:

□

ازین بد گنهکار ایزد شدی

□

شعر من نیک از عطای نیک تست ایرا که مرغ

□

گفتم ار خوبم پذیرم این ازو

□

خاک صدرش نظیف چون کعبه

□

بدین خویشی اکنون که من کرده‌ام

□

عقل جزوی کی تواند گشت بر قرآن محیط

□

گه یمینش می‌برد گاهی یسار

□

چون دو گیتی دو نعل پای تو شد

□

چو هم پشت باشید با همرهان

□

خطه‌ی شروان که نامدار به من شد

□

چاکرت شاها جنایت می‌کند

□

گیر خسف است بر غم همه در روم و خزر

□

چنین گفت کز تخم شاهان زنی

□

اگر بر احمد مختار کس خواند چنین شعری

□

دل مگر مهر سلیمان یافتست

□

کس خدمتت گذارد یا خود به قحط سال

□

تو این ماندگان راز من یاددار

□

آن را که غلامی تو دادند

□

سخن زین نمط هر چه دارد نوی

□

مهر او تازیم ز مصحف دل

□

چنان هم همی‌بود تا شب ز کوه

□

باد خضرای فلک لشکر گهش کاعلام او

□

کنون رفته باشد به زابلستان

□

کیخسرو دین که در سپاهش

□

اگر در پزشکیت بهره بدی

□

اگر کبریا بینی از نار شاید

□

نبشت آن سخنها که بودش مراد

□

دگر صف خاص تر بینی در او درویش سلطان دل

□

بر شاه شد دست کرده بکش

□

کاین نامه که غنچه‌ی مرادست

□

کسی کاو بود در جهان پیش گاه

□

نیم شبت چون صف خواص دعا گفت

□

آنچه گفتم مگر به مستی بود

□

هر قصه که گفته بود، گفتند

□

به خم کمندش سر اندر کشید

□

من سپهرم کز بهار باغ شب گم کرده‌ام

□

همی گفت با نامور مادرم

□

در گلستان عمر و رسته‌ی عهد

□

ز پیلان جنگی هزار و دویست

□

خورشید شاه انجم و هم خانه‌ی مسیح

□

میفروشند و میخرند او را

□

مرغ دو زبان چو کلک من کس

□

خداوند آن جامه‌ی نغز کار

□

کی باشد آن زمان که رسم تا به حضرتش

□

مگر من شوم نزد شاه جهان

□

کجا گریزم سوی عراق یا اران

□

که تا من ترا دیده‌ام برده‌ام

□

بترسیدم از کردگار جهان

□

خر عیسی بر آخور خاکست

□

سرمه‌ی دیده ز خاک در احمد سازند

□

داغ گورش مبین به اول بار

□

چو تو شاه ننشست کس در جهان

□

به آب افگند ماهیان‌تان خورند

□

یمین عیسی و فخر الحواری

□

شد از جادویی تنش یک لخت کوه

□

بیارای دل را به دانش که ارز

□

جهد آن می‌کن، ار تو عیاری

□

گرچه ز هیچ حبس ندیدم من این عنا

□

سری کان ندارم ازین در دریغ

□

جهاندار خشنود باشد ز من

□

تو دانسته‌ای درد و تیمار من

□

چنین زیبا نگاری دل ستانی

□

ازیشان فراوان پیاده ببرد

□

توی میهمان اندرین خان من

□

حور و غلمان و جوی شیر و شراب

□

به رزم و به بزم و به رای و به خوان

□

من از امتان کمترین خاک تو

□

وگر قلب ایشان بجنبد ز جای

□

گروگان و این خواسته هرچ هست

□

گرانمایه اسپی بدو داد و گفت

□

بدو گفت مرد شبستان نیم

□

نمانی مگر بر فلک ماه را

□

آسمان سخره‌ی تو در تسخیر

□

آنکه از مهری که بودی مصطفی را برکتف

□

مبین گنبد کوه را سنگ بست

□

چرا سر کشی تو به فرمان دیو

□

ببایست برگشتن از رزمگاه

□

نظر بر غیب، بودش انتظاری

□

کسی کز پلنگان بخوردست شیر

□

سپاس از خدای جهان آفرین

□

بدو گفت رستم که گیهان تراست

□

ز حال دل چه گویم خود که چون است

□

می و گرز یک زخم و میدان جنگ

□

فسیله ببند اندر آرند نیز

□

تهمتن بزد دست و نیزه گرفت

□

فتادش چشم ناگه در میانه

□

چنین گفت کامروز بیگاه گشت

□

به یاران چنین گفت کای سرکشان

□

وگر زین جهان این جوان رفتنیست

□

گرچه راه فراق می‌سپری،

□

نپرد ز پستان نخچیر شیر

□

بخندید و او را به بر در گرفت

□

به عروسی سوی مدینه برند

□

چو چیره شدی بیگنه خون مریز

□

گلی که‌ش نیست تاب باد شبگیر

□

بی‌آزار بردش به سوی ختن

□

پناه پرده‌ی عصمت‌نشینان!

□

نبرده چنو در جهان سر به سر

□

انی عیال‌الله فی فضل النهی

□

بپرسید و گفتش چه مردی بگوی

□

به ایوان خرامید با او به هم

□

ترا پنج ماهست ز آبستنی

□

نه هیچ وقت خوانده‌ام از هیچ داستان

□

به ار تاج بخشی بدان سر نه تیغ

□

نه کس این شنید از کهان و مهان

□

و عیال فضلی عصبة البلغاء

□

به رعنائی و خوبی داستانی

□

خروشان و جوشان و آزرده‌ام

□

به دانش بود تا توانی بورز

□

کز ایدر چه آید ز بد بر سرم

□

مصروع و تب زده است و سها ایمن از سقام

□

گور داغش نگر به آخر کار

□

نکوهیدن از کهتران و مهان

□

اختران سغبه‌ی تو در پیکار

□

نه امان همه پیران به خراسان یابم

□

قلون از دلیریش مانده شگفت

□

ستوده بمانم به هر انجمن

□

ز بهر تو با شاه پیگار من

□

چون ده آیت نیفکنم به کنار

□

بدین لاغری صید فتراک تو

□

فدای تو بادا تن و جان من

□

غلطست این، که عین هستی بود

□

صد رستم پهلوان ببینم

□

که هنگام بزمست در گلستان

□

به شادی همان خسرو گاه را

□

ز دینار و ز تاج و تخت نشست

□

هر نفسی آمینی از عوام برآمد

□

مگو سنگ را کی درآید شکست

□

تو با لشکر از قلب‌گاه اندر آی

□

روح بی‌رخت او برافلاکست

□

روز نور آیین ترنج مهرگان آورده‌ام

□

کزیشان به شهر اندرون جای نیست

□

که با باد باید که گردی تو جفت

□

که خواهد که گردد به گیتی نشان

□

که خاک پای درویشان نماید تاج سلطانش

□

بدین شیوه‌ی نو کند پیروی

□

جز او را جهاندار گیتی مخوان

□

وین خران بین که چون خرند او را؟

□

آواز یا مغیث اغثنا برآورم

□

برو بگذرد سال و خورشید و ماه

□

ز صدر او ندا آید که قد احسنت حسانی

□

وگر زیر نعل اندرون بسپرند

□

از حلق کس نواله‌ی حلوا برافکند

□

ز پیروزی مرز مشگین سواد

□

گر به خرابی رسد بقای صفاهان

□

کان دویی را ز بین برداری

□

زو در دل تنگ صد گشادست

□

که گرد سپه بود و شب شد سیاه

□

او را چه عم از هزار سلطان

□

خروشان همه درگه و انجمن

□

هر گل که شکفته بود، گفتند

□

گران جامه زو تا بسی روزگار

□

ساحت این هفت غبرا برنتابد بیش از این

□

میوه‌های شگرف و مرغ و کباب

□

پس گل، خار و بعد نفع، ضر است

□

از ایران بروبر نظاره گروه

□

ز کبریت هم کبریائی نیابی

□

نماند ایچ بر کوه و بر دشت چیز

□

بر گلبن ده بنان ندیده است

□

کشان همچنان سوی لشگر کشید

□

تا لقای ملک العرش تعالی بینند

□

وز غریبی ره وطن سپرند

□

امین مریم و کهف النصاری

□

مجویم که بابند و دستان نیم

□

کجا روم سوی ابخاز یا به باب الباب

□

نبینی همی فر گیهان خدیو

□

برآورد بر سوی دریا غریو

□

بنه زنگه‌ی شاوران را سپرد

□

چو خواهی کرد چون دونان ثنای اینی و آنی

□

ز چشم خون‌فشان یک قطره خون است»

□

که هست مفخر سوگند نامها یکسر

□

بدین رنج ما را بود دستگیر

□

شاد باش ای بوحنیفه ای امام بردبار

□

کنم آشکارا برو بر نهان

□

از غیرت او دلفکار باشد

□

همه کهترانیم و فرمان تراست

□

خلعت سلطان و شعر بنده و ماه صفر

□

به زرکش پرده‌ای در کنج خانه

□

هان گرت می‌نخارد استغفار

□

ز پیگارمان دست کوتاه گشت

□

بر سر کوی هر دو را بگذار

□

روانش ز بهر سیاوش دژم

□

به سرگردانیی بودستم اندر

□

جز از تو کسی را نیامد به چنگ

□

بکشته گیر هوای مه دی از سرماش

□

انیس خلوت عزلت‌گزینان!

□

نیاید ز خبث بداندیش باک

□

به گیتی نگه کن که جاوید کیست

□

کش بپرسید آنهمه عرق الرجال آخر کجا؟

□

کزویست آرام و پرخاش و کین

□

زن از آرزوها چو پاسخ شنود

□

شود آب در چشمه‌ی خویش قیر

□

آب قدرش لطیف چون زمزم

□

سوی خونین‌دلان نمی‌گذری

□

به بیند کنون روزگار درشت

□

تا باز رهد جان تو از محنت دیوان

□

هر کجا به برگ بیند به برون آرد نوا

□

نیایش سزاوار او برگرفت

□

همی‌بود یک چند نا شاد و شاد

□

ز چشم تر گلاب افشان به رویش

□

مختلط خوش هم‌چو شیر و انگبین

□

جواب او نه «نی» گفت و نه «آری»

□

بیابند فرجام زین کار بر

□

سخن‌های صاحب جزیره‌ی خراسان

□

این چنین صدهزار خواهد کرد

□

چرا کرده‌ای سوی این مرز روی

□

که برسم کرا خواستی راست گوی

□

کی کنند آن میوه‌ها پیدا گره

□

عنکبوتی کی تواند کرد سیمرغی شکار

□

به پایش چون نهد جز آب، زنجیر؟

□

گرامی شود کژی و راستی

□

بران آفرین کو جهان آفرید

□

ز راه خرد جوی تخت مهی

□

به ایران و توران نبندد کمر

□

تو مگس‌پری بپستی می‌پری

□

پرند چین گشوده بهر نامه

□

ز گستردنیها و جام بلور

□

مکن چنگ گردون گردنده تیز

□

صد خم می در سر و مغز آن نکرد

□

که فرزند کشتی ز بهر امید

□

همی جنگ رای آیدت گر گریز

□

ازین نامور گر بود رستنی

□

هر چه کارد جان بود از جان جان

□

ورنه خود خندید بر من زشت‌رو

□

دگر همچنان از در ماهیار

□

به سختی در نشسته از پی خاست

□

سهل باشد خون‌خوری حجاج را

□

تو چشم بلا را به تندی مخار

□

ز کار زمانه بهانه نیافت

□

قلم چون رانده بودش، راند شمشیر

□

خود ندیدی تو سپیدی او کبود

□

من از دستت ره صحرا گرفته

□

که آباد بادا به قیصر زمین

□

قابل آن بود از ان روی یافت

□

گه ز صورت هارب و گه مستقر

□

به زیر اندر آورد اسپ نبرد

□

تنم را ز جان زود کردی تهی

□

نه میوه کاز درختش نام خیزد

□

جز که کشتیبان استاره‌شناس

□

می‌رود چون کفش کژ در پای کژ

□

فرستاده خود با خرد بود جفت

□

به آمیزش چو دو می در یکی جام

□

که مسلمان مردنش باشد امید

□

به رنج و به سختی ز بهر مهان

□

وانجنا من مفضحات قاهره

□

بخواند و گرد حمال پیامش

□

هین مکن در غیر موضع ضایعش

□

که آهی زد که این اندر سر آمد

□

منتهی شد جزر و باقی ماند مد

□

از پی اختره‌ی صحبت ارباب جهان

□

نی ودیعه‌ی آفتاب و فرقدست

□

بزرگی دانایی او را سپرد

□

ملکت علمش سوی کیوان کشید

□

قیامت را به چشم خویشتن دید

□

یوسف مظلوم در زندان تست

□

گه گلستانش کند گاهیش خار

□

انتقام و ذوق آن فایت شود

□

که از هم بازشان دوری نیفگند

□

غم هیچ مخور که در کنارست

□

ازین پس مپیمای با من سخن

□

مر محمد را اولوا الالباب ماند

□

زند شمشیر، شیر از جان برآرد

□

وز ترک امل کلاه دوزی

□

به جایی خوش ندارد بار بر من

□

در دادن سرکه هم مکوشید

□

بسی کشته افگنده در زیرجای

□

با خاطر خود مصاف می‌کرد

□

نبیند کس از گرد تاریک راه

□

بجای پرفشانی سر فشاند

□

بر بلندی برای پستی چند

□

می‌خواست برد ز سایه‌ی خویش

□

ورنه ما آن کور را بینا کنیم

□

ایشان لغتی دگر نوشتند

□

ورا شهریار زمین خواندند

□

نیندیشد از رنج و درد روان

□

نه با سیستان ما نداریم تاو

□

به جز مردن کزان بیچاره ماند

□

به چشمه نرم گردد توشه سخت

□

هم از پشت جمهور کنداورم

□

وگر آسان و مشکل نیست با او

□

دریای روان فرات ساکن

□

که از کدخداییش رنجور بود

□

ندارند با او کسی زور و تاو

□

به پایان رسید آن زیانهای گرگ

□

فتادش چشم بر خرمای بیخار

□

یافتم راه توشه از راهش

□

برافراخت سر تا بابر بلند

□

بندگی کن ژاژ کم خا ناشناس

□

آرام گرفت و باده نوشید

□

به گفتار و کردارها بد شدی

□

که ننمود هرگز بمابخت چهر

□

به چنگ اندرون گرزه‌ی گاو چهر

□

سپهر و دور بین تا در چه کارند

□

بی پریدن بر روی بر آسمان

□

بیامد به نزدیک ایزد گشسب

□

ز پرده نغمه‌ای نو ساز کردند

□

عهد از پس مرگ بی‌ثباتست

□

اگر باز یابیم در بر زنی

□

اگر سرفرازست اگر زیردست

□

به پرهیز یک دم نشاید زدن

□

ز شاه آرام شد چون شد دلارام

□

به عزیزان دهند جای عزیز

□

به دست چپش پیل پرخاشجوی

□

آن عرض زنجیر و زندان می‌شود

□

بی‌حاصلی تمام دارم

□

براهی که موسیل بود ارمنی

□

دبیران و گنجور شاه جهان

□

سپه برد و شد بر ره هفتخوان

□

نباید گفت راز دور با دور

□

جمله یک رنگ‌اند اندر گور خوش

□

تا چه زاید از پس پرده جهان

□

همی مالید چشم خویشتن را

□

در آن صنعت سخن را داد دادی

□

تن اندر نکوهش دل اندر هراس

□

همه چیزها از کران تا کران

□

رخش بود همچون گل اندر بهار

□

بدو خون بسی خرگوش ریزند

□

در زبان آب و در دل آتش دید

□

یا چو مردان رطل مردافکن کشم

□

که مهار پنج حس بر تافتست

□

زین کار نمونه چنگ داریم

□

بزرگی به دانش برآورده‌ام

□

به کین پدر تنگ بسته میان

□

سنانی برو بسته برسان خار

□

چه باشد لشگری چون کوه پیشم

□

پس بدان دیده جهان را جیفه گفت

□

نه از و یک ذره می‌یابم نشان

□

شد از کوه دو سد اندوه آزاد

□

مجنون‌تر از آنکه می‌شنیدی

□

ز رنج و بد دشمن آزاد دار

□

که گفتی ستاره بخواهد کشید

□

کنون زور کردن نیارد بها

□

زانک شرق و غرب باشد در زمین و در زمان

□

این بی‌تک چند را سرآغاز

□

بر نمی‌آمد مگر با اشک شاه

□

می‌شمارم بهر رشد ممتحن

□

کاموخته‌ام ز حسب حالت

□

وگر نامت از دور شهره بدی

□

دلت شاد کن کار مهمان بسیچ

□

بسنگ اندرون لاله کارم همی

□

گشایش در آن نیز ناگه بود

□

نام هر یک نبشته در مشروح

□

شتاب او هم ازین روی بوده بود مگر

□

که نخلی گردد و آرد رطب بار

□

تو آدمیی در این سخن نیست

□

برآمد بگرد اندر آمد گروه

□

برین پاک دل نامور پهلوان

□

هیچ چیزش به چشم چیزی نیست

□

امانت بدو داد دریا و کوه

□

منتظم باد بر جنوب و شمال

□

پیام جوانان ناهوشیار

□

سپه را شد عنان کینه از دست

□

کس جان عزیز را نینداخت

□

یکی کوه کندن ز بن بر توان

□

بیفگندم از دل همه ترس و باک

□

من فرسوده را چه جان باشد

□

جان به نوا داده به سلطان دل

□

گندد آب را به حوض ماند دیر

□

به نزد منوچهر شاه بزرگ

□

به تلقین رسول هاشمی یافت

□

دلیری مده بر خود او باش را

□

کند همی برین گونه بر کارزار

□

به ما بازگردد کلاه مهی

□

گفتمش خیر مقدم ای دختر

□

چو بر آتش تیز بریان شدم

□

ز اشک بر مه فشاند مروارید

□

همه آرزو دیدن چهر اوست

□

گهی آن سر به پای این نهادی

□

مهر کردست از پس عهدش در پیغمبری

□

چنا چون بباید پرستار فش

□

هزاران بکر معنی بی‌پدر ماند

□

وزان جا به راه یمن تا حجیز

□

به استغاثه سجاد آن محیط بکا

□

در عرب مانده خیلخانه من

□

رسانده بود به عیوق شاه صبح لوا

□

و حسن نبات الارض من کرم البذر

□

وگرنه زمین خوار بگذاشتی

□

تا نگردی چو زر پراگنده

□

که گفت این فرستاده‌ی راستان

□

چندین امل چه پیش نهی، مرگ در قفا؟

□

به پنجم که گردد برو چیزه آز

□

تا کمر گه شکافتی چو خیار

□

پراگنده از لشکر شهریار

□

چرا سرو کشمرش خوانی همی

□

دل شاه گیتی دگر شد بران

□

دست او بر بند، تا دستیت هست

□

سر راستی را بپای افگند

□

جز زفان او زفانهای دگر

□

کسی کو چنین بنده پرورد کیست

□

این کند علم و قناعت والسلام

□

ازان شاه گردنکش و دیرساز

□

هم در گرانمایه و هم آب مطهر

□

کش زیان نبود ز غدر و از صلاح

□

آب حیات معرفت از کوثر حیا

□

زیب و جمال معرکه و منبر

□

هنوز در ره او ناشنیده بانگ درا

□

اندر کتبم یک یک بنگر تو و بشمر

□

باز مانده دهان همی‌یابم

□

باستدش روح الامین پیش منبر

□

در آب نرم رو منگر به خواری

□

ز خون او چو رنگین کرد جا را

□

منات و لات و عزی در مکه سه بت بودند

□

چرا کش نخوانی نهال بهشت

□

اگر مقبلی مقبلانرا شناس

□

سلیح و ساز هر یک خسروانه

□

فرستاده آن هول گفتار دید

□

نعمت از دنیا خورد عاقل نه غم

□

عروسی دید زیبا جان درو بست

□

سوخته را دل بود از صبر دور

□

شاه چون هشیار شد روزی دگر

□

در کوه ودشت هر سبعی صوفیی بدی

□

سخن گر چه شد گفته بر جای خویش

□

چراغی باش کافروزد جهان را

□

میان را ببستم به نام بلند

□

تا دم آخر که بر می‌گشت حال

□

ملک بر فرش دیباهای گلرنگ

□

چو باز آمد به خود می‌کرد زاری

□

بخت کو تا عزم بیداری کند

□

کر مثالم دهد به معذوری

□

چو شه با رعیت به داور شود

□

بران سو رفت «بهلیم دیو» چون باد

□

من اینک پس نامه اندر دمان

□

آتشی خوش بر فروزیم از کرم

□

بسی دادش به جان خویش سوگند

□

شد سخن ختم قبولی که خدایش داده ست

□

اشک چون باران روان کرد آن زمان

□

از آن جمله سختی که بر من گذشت

□

چون علم لشگر دل یافتم

□

چو حال اینست آن به کادمی زاد

□

نشیمی ازو برکشیده بلند

□

این چرخ برین است پر از اختر عالی

□

شب و روز ابلقی شد تند زنهار

□

دو مست شوق با هم کرده سر خوش

□

دیده‌ام صاحب جمالی از کمال

□

گاه منذر فرستدم خوانی

□

یاران ورقی ز علم خواندند

□

بهر وی خوش عماری‌ای پرداخت

□

بفرمود پس تا زبان برگشاد

□

گرگ راه است، این سیه دل رهنمای

□

اگر من تیغ بر حیوان کنم تیز

□

سزد گر من از چنگ این اژدها

□

بیارید داننده آهنگران

□

و لو کان کسری فی زمان حیاته

□

چون راست نمی‌کنید کاری

□

عجب درمانده‌ام در کار اینان

□

چو بر پهلوان آفرین خواندند

□

به عارفی که به یک ضرب معرفت جانش

□

آن شراب حق ختامش مشک ناب

□

چو آمد به ایوان گلشهر گفت

□

ستاره شب تیره یار منست

□

ماده گاوی دران دو روز بزاد

□

آن روز که روز بار باشد

□

زنان گفتند کای شاه جوان‌بخت!

□

چنی گفت با سام شاه جهان

□

بی‌صورت مبارک تو، دنیا

□

آفتابی کو نسوزد جز دل عشاق را

□

سرانجام کیخسرو آید پدید

□

پرستنده گفتا چو فرمان دهی

□

تا بدانی کان همه رنگ و نگار

□

گزارشهای بی‌اندازه کردی

□

خواهشم بین، مباش ناخواه‌ام!

□

سوزان غزلی که دل کند ریش

□

از ذات او و از کف او سید دو کون

□

چون عهد تو هست جاودانی

□

یکی با سیاوش نبرد آورد

□

زان آه که بی‌دریغ می‌زد

□

زد زمین بوس و گشت شاه‌پرست

□

بر وصل تو گرچه نیست دستم

□

چو یوسف این سخن بشنید بگریست

□

در دامن نیستی زنی دست

□

تا هیچ کسی دیدی کایات قران را

□

با تو خودی من از میان رفت

□

ببر همچنین جمله تا پیش اوی

□

گر برمه‌ی آسمان نهی هوش

□

آنچنان که می‌رود تا غرب و شرق

□

خواهشگر از این حدیث بگذشت

□

میان خواست حیران بود و ناخواست

□

ولیکن بخوانی مگر پیش ما

□

در رسن‌های منجنیق شناخت

□

بر رسم عرب عمامه در بست

□

بدو گفت کیخسرو اینست و بس

□

گرفتند مر یکدگر را کنار

□

دولتش صید و صید فربه باد

□

جان بخش جهانیان دم تست

□

سال‌اش کرد کن پرده پی چیست؟

□

هرآنگه که سال اندر آید بشست

□

چو آن شیر پیکر علامت ببندد

□

خواندم دو سه بیت پیش آن ماه

□

اگر تو بپیچی ز فرمان شاه

□

بگشت اندرین نیز چندی سپهر

□

جز ایشان را که رخت از چشمه بردند

□

گر آدمیی چو آدمی باش

□

هم ز بهر تو فرقدان ثابت

□

ز هیتالیان کودک و مرد وزن

□

ز ایوان ازان پس خروشد آمدی

□

بدو گوی تا از پی تاج و تخت

□

ببرم زمین گر تو فرمان دهی

□

وزو برتر اسبان جنگی به پای

□

در کنارش گرفت و عذر انگیخت

□

چه با گنج و تختی چه با رنج سخت

□

کالنبت یاتی السحب یستسقی الندی

□

از اندازه لشکر شهریار

□

یکی تاج نو بودیی بر سرش

□

چونک دندان تو کرمش در فتاد

□

همانا که او را زمان آمدست

□

شهوت کاذب شتابد در طعام

□

چو در جنبد رکاب قطب وارش

□

بیاورد زین هر یکی ده هزار

□

رخت و خرچیست این تن و سر و گوش

□

نه هزارم وام و من بی دست‌رس

□

جهان را تو بی‌لشکر روم دان

□

بسی چیز بخشید و نستد کسی

□

سزد گر بگویی مرا نام خویش

□

شه غلام او شد از علم و هنر

□

ور به تحریف تیغ دادی بیم

□

بلرزید طینوش بر جای خویش

□

من چه دانم به راه داشتنت؟

□

یار شب را روز مهجوری مده

□

چو بر تخت پیروزه بودی نشست

□

دو بدخواه را زنده بردار کرد

□

سپهدار دست سیاوش به دست

□

هم از آن خورشید زد بر روزنی

□

آب کز خاک تیره‌فش گردد

□

فدای تو بادا تن و جان ما

□

این سخن چون بجاست میگویم

□

گفت صوفی پس روا داری که او

□

چو مهتر شدی کار هشیار کن

□

بدو گفت قیدافه کز داوری

□

ندانیم ماکان جفاگر کجاست

□

چه خبر داری ز ختم عمر او

□

کوش تا ملک سرمدی یابی

□

چو دانا به نزدیک ایشان رسید

□

گر توانی تو بر گشای این بند

□

در خلاص او یکی خوابی ببین

□

بیابان بی‌راه و جای دده

□

پس برو تکلیف چون باشد روا

□

همی پرورانیدش اندر کنار

□

زین یکی ذمش که بشنود او وحسپ

□

گفته در شرح‌های ماتم و سور

□

دست گیرنده ویست و بردبار

□

نیک مستم و گرنه زین جامت

□

جز نظاره نیست قسم دیگران

□

ببرم سرش را بشمشیر تیز

□

خویش را بر استنی پیچید و بست

□

همه پاک سوی سپد کوه برد

□

امر آید در صور رو در رود

□

هر نگاری که زر بود بدنش

□

گرچه عقلت سوی بالا می‌پرد

□

درخت تو گر نر به بار آورد

□

حرزی‌ست به بازوی ارادت

□

بکردند پیمان که از شهریار

□

از پس هر مبارکی شومی است

□

وزانجا سوی کاخ رفتند باز

□

امید وصال یار ازو رفت

□

به باقر از لغت گرگ آگهاننده

□

بر نطق سوارم و عطارد

□

که کار آنچنان شد به هندوستان

□

زان غصه‌ها که دارم از آلودگان دهر

□

بدان گونه شادم که تشنه بر آب

□

مسیحا خصلتا قیصر نژادا

□

بدو گفت سهراب کاین خود مگوی

□

چون خواجه شد چه نور و چه ظلمت قرین دهر

□

ز جان غریو برآورد و بانگ زد بر نفس

□

حضرت اوست جهانی که شب و روز جهان

□

ز بس زخمه‌ی دود و تاراج گرد

□

گر ز باد است و گر از آب دو طوفان به مثل

□

سپاه اندرآمد ز هر پهلوی

□

به شام یا به خراسان به مصر یا توران

□

که ماند که از تیغ او در جهان

□

تاج دین جعفر و امین یحیی است

□

بنا کشته اندر نبودی سخن

□

معزول نیست طبع من از نظم اگرچه هست

□

دلی باید اندیشه را تیز و تند

□

نه خود سلطان درویشان خاص است احمد مرسل

□

سپه رفت تاخره‌ی اردشیر

□

گهی بر یاد گل می نوش میکرد

□

نتابی تو تنها و گر ز آهنی

□

باد جهانت به کام کز ظفر تو

□

تو چون چیره باشی برین پنج دیو

□

به دیدار ماهی و بالای ساج

□

بغلتید آن شیر نخجیر سوز

□

پادشاه نظم و نثرم در خراسان و عراق

□

مرا چون الان شاه خوانی همی

□

چو بخشنده باشی گرامی شوی

□

همی روز روشن نبینم ز درد

□

پرویز هدی که در بلادش

□

ستمکاره شد شهریار جهان

□

به هنگام جم چون سخن راندند

□

گر چه پای هزار گور شکست

□

ملک عجم چو طعمه‌ی ترکان اعجمی است

□

که من با تو هرگز نکردم بدی

□

بدیدم چو یک دل دو اندیشه کرد

□

تهمتن فرو ماند اندر شگفت

□

هرکس که نیوشد این قصیده

□

خود و نامداران پرخاشجوی

□

بدو گفت بهرام تیره شبان

□

نظامی که در گنجه شد شهربند

□

ملک و ملت را به اقبالش تولا باد و بس

□

بدو گفت شاها انوشه بدی

□

چو بشنید منذر ز خسرو سخن

□

سوی طالقان آمد و مرورود

□

نسبت خاقان به من کند چو گه فخر

□

چو پیروز باشد به دشت نبرد

□

دل‌افروز بد گیتی افروز شد

□

به حکمی که آن در ازل رانده‌ای

□

عراقم جلوه کرد امسال بر لشکرگه سلطان

□

چو گفتار بشنید و نامه بخواند

□

چو پیروز گردی ز کس خون مریز

□

دگر روز شبگیر سودابه رفت

□

ز خاقانی این منطق الطیر بشنو

□

چو من با سپاه اندرآیم به مرو

□

بدانگه که اسکندر آمد ز روم

□

چو آرد زمین لرزه ناگه نبرد

□

به خاطر درم هرگز این ظن نرفت

□

چنین برگزیدی دلیر و جوان

□

شبان زاده را دل پر از تخت بود

□

کنون چاره‌ای باید انداختن

□

عمری سخن عذب پخته راند

□

ای بار خدای همه ذریت آدم

□

بدین روزگار تباه و دژم

□

کنون آمدم تا چه فرمان دهی

□

در این دیار ندانم کسی که وقت سخن

□

کز آن روزی که مسکن شد عراقم

□

سقف گفت ما بندگان تویم

□

برآرم به شبگیر ازین باره گرد

□

ای در آن پایه کز بلندی هست

□

چنین چند گردی در این گوی گردان؟

□

به راه آمد از گلشن شادگان

□

ستد نیزه از دست او نامدار

□

که گر تقریر آن بودی در امکان

□

وفا تخمی‌ست رسته از گل او

□

ز گرگان بیامد سوی راه بست

□

می بابلی سرخ در جام زرد

□

بجایی بخواهم فگندنت گفت

□

کنون خامه‌ای یافتم بیش ازان

□

چنین داد پاسخ ورا ترسکار

□

شکاریم یکسر همه پیش مرگ

□

بباید کشت گرگی را که روز برف بر صحرا

□

به چندین محنتم کردی گرفتار

□

پیاده شود مردم جنگجوی

□

شود در جهان چشمه‌ی آب خشک

□

در طریق رسول دست آویز

□

به زه بر کمان و به بازو کمند

□

چون شناسد اندک و منکر شود

□

به صحرای هزیمت پا نهادند

□

ای سنایی شکر این دانی که نتوانی گزارد

□

جهاندار پیش از تو بسیار بود

□

دعا تراست اگر چه رهیت را از عجز

□

طراز پرنیان نام خدا کرد

□

گفت لاتسال حبیبی کنهمه برکند و سوخت

□

چو پوزش کنی چند نپذیردت

□

حکم و فرمانش چون صباح و مسا

□

دمی این نار او چیدی به دستان

□

قربت تو باز هستم کرد در صحرای انس

□

به دیدن فزون آمد از آگهی

□

باد امرت در زمین چون چار عنصر پیش رو

□

ور از هجرش خمار از وصل مستی است

□

گر چه پیوستست بس دورست جان از کالبد

□

چنین کارها رفت بر دست او

□

آنکه از ایمای انگشتش دو گیسو بند کرد

□

هزاران بکر فکرت دوش بر دوش

□

همه بیشه سرتابسر اژدهاست

□

بداد از لب میی اندوه سوزش

□

پگاه آی در جنگ من چاره‌ساز

□

یکتنه چون به کارزار آید

□

همی آب داده به زهر و به خون

□

کدامین طالع این امداد کرده‌ست

□

همانست کز گز بهانه منم

□

آهم از دل ز سرد مهری چرخ

□

تو گفتی همه دشت بالای اوست

□

به خود می‌گفت کاین آن سرونازست

□

فروغ سر نیزه و تیر و تیغ

□

کیستی با چنین شمایل و شکل

□

ازین پس نگوییم کو رستمست

□

درخت عشق را جزغم ثمر نیست

□

که رزم آزماید به توران زمین

□

چاره آن باشد که خود را بنگرم

□

یکی جوشن خسروانی بخواست

□

اگر چه ظاهرا صورت دگر بود

□

همه پیش یزدان نیایش کنید

□

دست پنهان و قلم بین خط‌گزار

□

گرچه حکمت را به تکرار آوری

□

چون شکوفه ریخت میوه سر کند

□

معنی تو صورتست و عاریت

□

بنده‌ات چون خدمت شایسته کرد

□

هان ضیاء الحق حسام الدین تو زود

□

پنج حسی از برون میسور او

□

نحس کیوان یا که سعد مشتری

□

ورا پند آن موبدان سخت بود

□

مباد از سلام تو نابهرمند

□

همی معاینه افتد پس از خطاب دعاش

□

با ملک سلیمانی و با حکمت لقمان

□

نیایش کن پاک جان تویم

□

بغرید چون تندر از کوهسار

□

سبلت عرق الرجالم علت عرق النسا

□

گریزان روی در صحرا نهادند

□

ز پیش بزرگان و آزادگان

□

آخر از پایمال گور نرست

□

روز و شب را دهد ضیاء و ظلم

□

کز این گوی گردان شدت پشت چوگان

□

که من بار کردم همی خواستار

□

که دارد سپهبد سوی جنگ روی

□

شربت تو باز مستم کرد در باغ صفا

□

ورنه او خندد مرا من کی خرم

□

پر آژنگ رخسار و دل نادرست

□

نگردد قلم ز آنچه گردانده‌ای

□

باد نامت در زمان چون هفت سیاره سمر

□

سواری سرافراز و اسپی بلند

□

بیابد ز گنجور ما چل درم

□

بلرزند یکسر کهان و مهان

□

دین اسلام و امام عالم و پرهیزگار

□

فراموشی نمی‌داند دل او

□

سوار آنک لاف آرد و گفت وگوی

□

برآرد به آسانی از کوه گرد

□

کشد چون نازکان پا را ز تری یا ز بارانی

□

همی از فرومایگان گیردت

□

صاحب سخن روزگار باشد

□

برآنم که خورشید شد لاجورد

□

بر بساط خدای پای افشار

□

داروش کن کوری چشم حسود

□

به جای خصم مناظر نشنیدم همبر

□

برش بر نیاید ز شمشیر کند

□

منکری‌اش پرده‌ی ساتر شود

□

همی تافت زو فر شاهنشهی

□

از ورای ولایت گفتار

□

سناندار نیزه به گردن گرفت

□

ور چه نزدیکست بس دورست گوش از گوشوار

□

نشسته در عزای او سیه پوش

□

زبانم اندکی کردی مقرر

□

وشی پوش را جامه شد سالخورد

□

ندانم که گفت اینچه بر من نرفت

□

که بر تخت شاهی سزاوار بود

□

که اندر دو گیتی بمانی نهفت

□

سپهرش همی داد گفتی درود

□

که بودش ز آفتاب خاطرم لاف خراسانی

□

اسپ در جولان و ناپیدا سوار

□

ز دانایی و داد نامی شوی

□

چو آهو بره زیر چنگال یوز

□

از حد عراق تا خراسان

□

وزین تیرگی در فسانه منم

□

بنازد بتو تخت شاهی و تاج

□

بر شاه ایران خرامید تفت

□

در نگرد دانش آزمای صفاهان

□

دمی آن سیب این کندی به دندان

□

ورا گنج گاوان همی خواندند

□

که باشد مراد دل دوستان

□

کاهل عالم را تولا برنتابد بیش از این

□

مکن زین سپس کار بر خود دراز

□

ز هر دو برآورد ناگاه کرد

□

روانت ز دانش مبادا تهی

□

که چون او معانی سرائی نیابی

□

چونک تن بشکست جان سر بر زند

□

که یابد چنین تازه‌رو میزبان

□

دل خویش ازین رنج پرداختن

□

معزول از نوشتن این گفته‌ها بنان

□

که دریای چین بود تا شست او

□

برو آفرین کرد مرد کهن

□

ببینند آسیب روز نبرد

□

گهی آواز بلبل گوش میکرد

□

که گویی جان به لب آمد هنوزش

□

چو آمد به درگاه پیروز شد

□

سری زیر تاج و سری زیر ترگ

□

مرقوم به خامه‌ی سعادت

□

تو نیز ار شگفتی ببینی رواست

□

که شد دشمن بدکنش در گریز

□

تهمتن بروی زواره بخورد

□

و آرام دل و قرار ازو رفت

□

بر مناسب شادی و بر قافیت

□

به ایران و ویران شد این مرز و بوم

□

نگیرد به نافه درون بوی مشک

□

این مرکب، زیر ران ندیده است

□

بتابد چنان چون ستاره ز میغ

□

این بهین درج و آن مهینه شمار

□

بسایدت سوهان آهرمنی

□

وز پی هر محرمی صفر است

□

که چرخ بی‌ستون را او بپاکرد

□

غلغل دران حظیره‌ی علیا برآورم

□

او تواند نگاه داشتنت

□

تورا سوگند خواهم داد حقا

□

روانش همی در نگنجد به پوست

□

هر دو نوح از پی طوفان به خراسان یابم

□

که این خوب رخ را بباید نهفت

□

شاخ و برگی است که آن روضه‌ی غرا بینند

□

آن عرض نی خلعتی شد در نبرد

□

صد نعمان مرزبان ببینم

□

گر چه تلخست راست میگویم

□

به روم یا حبشستان به هند یا سقلاب

□

بخواهد به مردی ز ارجاسپ کین

□

کامه‌ی صد جان مستهام برآمد

□

بگویش که ما را چه آمد به روی

□

کاهل دانش را ز هر لفظ امتحان آورده‌ام

□

ولی پنهان نوایی بیشتر بود

□

که از نون والقلم طغر است بر منشور فرقانش

□

ورنه بنشین، به ریش خویش مخند

□

چون روح شد چه نوش و چه حنظل نصیب کام

□

همان جامه‌ی پهلوانی بخواست

□

عاقل کجا بساط تمنا برافکند

□

به بخت و به فر تو یابم رها

□

مهر جان ره یابد آن جا نی ربیع و مهر جان

□

ناید اندر حصر گرچه بشمری

□

ببندیم هر دو بناکام رخت

□

بهل این و برس به عالم هوش

□

وین جان عزیز محرم تست

□

نه زو مردی و گوهر ما کمست

□

بدان تاکه آید به بالای رای

□

سر سرکشان زیر گرد آورد

□

تنوری گرم حالی نان درو بست

□

بر و برگش جز از خون جگر نیست

□

بدان تا روان بداندیش ما

□

بنمایم هزار و یک نامت

□

ایشان نفسی به عشق راندند

□

بخوانید و او را ستایش کنید

□

نگیرد به بی‌دانشی کارسخت

□

بجا آورد بندها را کلید

□

که تا باز آمد آن رعنای دلبند

□

پنج حسی از درون مامور او

□

برین یک سخن برشدند انجمن

□

هم برای تو مشتری سیار

□

شمشیر زدن چراست باری

□

به تیزی چو الماس و رنگ آب‌گون

□

پر از درد ومژگان چو ابر بهار

□

پناهم به یزدان فریادرس

□

جنیبت راند و سوی قصر شد تنگ

□

که شاه از مستمندان یاد کرده‌ست

□

به پیش مدارا بباید نشست

□

برگ گل را ز غنچه محمل ساخت

□

با لشگر خویش باز پس گشت

□

که مغز سخن بافتم پیش ازان

□

درستی نهان کرده از شاه چهر

□

مرا با تو کین خیزد و رزمگاه

□

بدین ابلق عنان خویش مسپار

□

چون تو نااهلی شود از تو بری

□

کم آمد درم تنگ سیصد هزار

□

مرا زندان به از دیدار اینان

□

نوروز بزرگوار باشد

□

نباشد عشقبازی خود پرستی‌ست

□

ز دستبرد بت آرای آن زمان آزر

□

بیامد به تخت مهی بر نشست

□

که تند آید گه زنهار خواری

□

گوییا یک جهان سوار آید

□

نشستم بران پیل پیکر سمند

□

کز دو عالم همین تو را خواهم

□

غم نیست چو بر امید هستم

□

همه زهر است و تلخی در مذاقم

□

همچنان می‌سوخت از خشمش جگر

□

ز رفتن نبینم همی جز بهی

□

نه شبدیزم جوی سنجد نه پرویز

□

سرد چون باد مهر جان باشد

□

نشست منوچهر سالار دید

□

زلیخا آه زد کاین گریه از چیست؟

□

بدان تاریخ ما را تازه کردی

□

که شاهان را به وصل او نیاز است ؟

□

یا مرا در عشق او یاری کند

□

بدو شادمان گردش روزگار

□

که اقبال را دارد اقبال پاس

□

مرحبا ای نگار خوش منظر

□

که ناید ز کیوان برو بر گزند

□

در آن پرده نشسته پردگی کیست؟»

□

و این راه به بی‌خودی توان رفت

□

نمی‌دانم دلی یا خصم خون خوار

□

گشت حاصل صد جهان درد آن زمان

□

به ابرست گر در دم اژدهاست

□

سخندانی شاه از این هست بیش

□

هم از خونش نوشت این ماجرا را

□

شنیده سخن سر به سر کرد یاد

□

که آواز پر جبریل برخاست

□

با او به شراب و رود بنشست

□

ز آهن گشته دریای روانه

□

هیچ کس می‌نبودش در هیچ حال

□

ببند اندرون سوی انبوه برد

□

رعیت به شه بر دلاور شود

□

آتش سوزنده نباشد صبور

□

من آنم که دریا کنار منست

□

به تو فرخنده‌فر هم تاج و هم تخت!

□

ور دیو چو دیو در زمی باش

□

نه آن شعله که سوزد خان و مان را

□

یکی گرز فرمود باید گران

□

به تخت جهاندار دیهیم ساز

□

روی خود از عالمیان تافتم

□

که شه را بر خود است این زخم کاری

□

بیایم نجویم به ره بر زمان

□

و الحسب یاتی البحر باستسقاء

□

یعنی که به مرگ و زندگانی

□

نه تشویشی به جز زلف مشوش

□

ابر زال زر گوهر افشاندند

□

که ایدر به چنگم دمان آمدست

□

باده را ختمش بود گند و عذاب

□

به مهمان راز مهمانی برون داد

□

کز ایدر برو با گزیده مهان

□

بجویی ازین کار فرجام خویش

□

زانسان که برآمد از دلش آه

□

تا ابد باقی او باد مبادش پایان

□

گذاریم تا کاخ سرو سهی

□

یکی نامور شهریار آورد

□

تا هست شوی به عالم هست

□

دمی باشد بروی دوستان شاد

□

کوشم که رسانمت در آغوش

□

حقیقت مرض جفت وی برای دوا

□

بر سایه‌ی خویش تیغ می‌زد

□

دلش دوش پیچان شد اندر نهان

□

می‌خواند به حسب حالت خویش

□

که ای ز بوالهوسی ننگ کافر و ترسا

□

باز هم از امرش مجرد می‌شود

□

پراگنده شد رسمهای کهن

□

مرغ تقلیدت بپستی می‌چرد

□

کشتن از شه شفاعت از دستور

□

از سعودش غافلند و از قران

□

پدید آیدت راه کیهان خدیو

□

اسب ساقط گشت و شد بی دست و پا

□

روزش از روز و شب به باد

□

نبد آز نزدیک ایشان بسی

□

سوی شهر شیراز بنهاد روی

□

دم بدم آن دم ازو اومید دار

□

هم به تدبیر خاک خوش گردد

□

پشیمان شد از دانش و رای خویش

□

شکسته بکنده درون پر ز گرد

□

استخوان خورده را در هم شکست

□

گاه نعمان فدا کند جانی

□

خردمند گنجور بربست بار

□

سپاه پراگنده را برنشاند

□

نیست دندان بر کنش ای اوستاد

□

جمله روپوشست و مکر و مستعار

□

سر شاه‌کش مرد بیدار کرد

□

کنم روی کشور چو پر تذرو

□

ملک علم از ملک حسن استوده‌تر

□

مرد را کردی از کمر به دو نیم

□

برینست جاوید پیمان ما

□

میان شبستان نوشین‌روان

□

سیلیم زد بی‌قصاص و بی‌تسو

□

بی ز زاد و راحله دل هم‌چو برق

□

لبت را بپرداز کاسکندری

□

که شاه کیانش به کشمر بکشت

□

تا بگردانی ازو یک‌باره رو

□

زاد گوساله‌ای لطیف نهاد

□

همه شهر زن دید و مردی ندید

□

بشکنش سر، تا ترا نشکسته پای

□

زود که الله یحب المحسنین

□

دهانم جز امروز شیرین نگشت

□

لیک از راه و سوی معهود نی

□

بلا فرو شود آنگه برآید از الا

□

پس فسرد اندر دل شه مهر اسپ

□

تا به خانه شوم به دستوری

□

هست صد دینار ازین توزیع و بس

□

جاهلان محروم مانده در ندم

□

خوف فوت ذوق هست آن خود سقام

□

لقال الهی اشدد بدولته أزری

□

جان قربت‌دیده را دوری مده

□

لابل که بهشت است پر از پیکر دلبر»

□

از چه از یک آینه بر سقف چرخ چنبری

□

چون زمین بوسه داد باز نشست

□

تا نماند جرم و زلت بیش و کم

□

گر هیچ سودمند بدی صوف بی‌صفا

□

هم کوه حلم دیده و هم قلزم سخا

□

وان ز دین محمدی یابی

□

جز من به خط ایزد بنمود مسطر

□

عنان دزدی کند باد از غبارش

□

شوق کرد از حضرت عزت سال

□

وآن گل از نرگس آب گل می‌ریخت

□

مجهول بود و بی‌سلب و زیور

□

ز نرمیها به سختیها سپردند

□

عقل یک ریسمان همی‌یابم

□

لاجوردی رزند پیرهنش

□

کند سجده بر آسمانش دو پیکر

□

به ویژه که بیمار شد دخترش

□

خردمند بودی و مهترپرست

□

کز آوازها دل به جوش آمدی

□

کسی برنگردد ازین کارزار

□

ندانی تو داننده را یار کن

□

زجانش برآرم دم رستخیز

□

زگوهر بیک سوم دانی همی

□

همان تیغ پولاد را موم دان

□

وگر سبزه‌ی تیره بر آفتاب

□

همی‌سوختند آتش از هر سوی

□

همی راستی جستم و بخردی

□

سرا پرده یی دید جایی زده

□

هر آنکس که بودند برنا و پیر

□

مبادا دل تو نژند از بدی

□

نفست اژدرهاست او کی مرده است

□

نسج العناکب فی الجدار مهلهلا

□

هفت گاو لاغری پر گزند

□

نسب گوئی بنام ایزد ز جمشید

□

بار کی نهد در جهان خرکره را

□

تو بر پیش این نامور زینهار

□

بعد از ان ترسا در آمد در کلام

□

بدو گفت کاین دانشم نیز هست

□

نیست غم گر دیر بی او مانده‌ای

□

در بن طور «هو» ت کرده وطن

□

بعد تو مرگیست با درد و نکال

□

نان دهانم بدین کله‌داری

□

علم تقلیدی وبال جان ماست

□

به کیخسرو اندر نگه کرد گیو

□

این روا باشد که خر خرسی قلاش

□

مبخشای بر هر که رنجست زوی

□

بی‌آزار ازان جایگه برگرفت

□

چون ندانی که این بهشت کجاست؟

□

در میان شمس و این روزن رهی

□

نه بینی چشمه‌ای کز آتش دل

□

بدو گفت کای شاه برترمنش

□

بدانگه که گردد جهاندار نیو

□

چشم خود بگذاشت و چشم او گزید

□

کشیدند لشکر بران رودبار

□

گرانمایه صد زین به سیمین ستام

□

باز ازین دیو عشوه ده لاحول

□

حق کشیدت ماندم در کش‌مکش

□

آن پری چهره جهان افروز

□

همه لشکر از شهر بیرون شدند

□

نیوشنده بودند لب با گره

□

اشتها صادق بود تاخیر به

□

که ای زیردستان شاه جهان

□

ز لشکر برفتند مردان جنگ

□

گر به شیرینی شکر نبود

□

آشنایی گیر شبها تا به روز

□

رنگ باقی صبغة الله است و بس

□

ز شاهان که یارد بدن یار تو

□

فرود آمد از باره‌ی راه‌جوی

□

پس له الخلق و له الامرش بدان

□

نمانم که کس تاجداری کند

□

اگر چهره‌ی خویش بینی به چشم

□

بستان این که شربتی صافیست

□

تا که باقی تن نگردد زار ازو

□

لختی از رنج ره برآسایم

□

چغانی گوی بود فرخ‌نژاد

□

بفرمود بهرام گودرز را

□

دانی که بخاطر هوسناک

□

چو اشتاد و خراد به رزین به شاه

□

بدو گفت مادر که تندی مکن

□

پشت او تا صلیب سای نشد

□

مادر که شنید قصه‌ی دوش

□

آنچنان که می‌رود شب ز اغتراب

□

چنان بد که شاه جهان کدخدای

□

فرستاده گیوست پیغام من

□

آن مه که دلت ازو خرابست

□

جهاندار بیدار فرخ کناد

□

چو بوزرجمهر آن سپه را براند

□

با دو صد عز و حشمت و جاهش

□

وان یار یگانه وفا جوی

□

گفت اگر باشدم ز شه دستور

□

نه این پای دارد بگیتی نه آن

□

به روی سیاوش نگه کرد و گفت

□

همه جهان همی آن هر سه بت پرستیدند

□

مگر ناسزایم بشاهنشهی

□

نگوید به دل کان نبشتست کس

□

به، ار صد سال در زندان نشینم،

□

فرو برده از شیز و صندل عمود

□

شاه اگر مست خصم هشیارست

□

ز خوی بد شاه چندی سخن

□

بدین نیز بگذشت چندی سپهر

□

آن غلامانرا بخواند آن پادشا

□

چو رفتی به دستوری رهنمای

□

سپاس از جهاندار پروردگار

□

ز یوسف ما بجز پاکی ندیدیم

□

بپژمرد و برخاست لرزان ز جای

□

باد محجوبه نقاب شبش

□

بیامد برشاه موبد چوگرد

□

چو کاووس بر تخت زرین نشست

□

عقل کو تا علم در پیش آورم

□

سپهدار بشنید و آرام یافت

□

چونک ما را از زمین و از زمان بیرون برد

□

بی‌تو بر من بلای جان باشد

□

فریدون بدو پهن بگشاد گوش

□

نام شه را به جور بد کرده

□

لرزید به جای و سر فرو برد

□

چو بشنید گفتار آن انجمن

□

چیست پیش چهره‌ی او آفتاب

□

نگه کرد موسیل بود ارمنی

□

بر آتش دل منه کو رخ فروزد

□

بگفت: آن کس که تا من بنده هستم

□

به زین اندرون گرزه‌ی گاوسر

□

از بدو نیک خانه خالی کرد

□

یاران صفت فعال گفتند

□

سیاوش ز گفتار او شاد شد

□

هرک او در عشق صادق آمدست

□

به سرگس چنین گفت پس شهریار

□

نشست و لولو از نرگس همی ریخت

□

مرا چشمی تو، چون خندان نشینم

□

ز فرخنده رای جهان پهلوان

□

در اقبال و تأیید بوبکر سعد

□

نه گل دارد بدین تری هوائی

□

جریره زنی بود مام فرود

□

دوم روز چون چشمه‌ی آفتاب

□

بسی پندها خواند بر خواهرش

□

دری دید آهنین در سنگ بسته

□

پیام آورد کای شاه شرفناک!

□

چو بگشاد لب هر دو بشتافتند

□

عقل را گر عقیده دارد پاس

□

نادیه بگویم از جد و بخت

□

سرافراز کیخسروش نام کن

□

نشست آنگهی سام با زیب و جام

□

چو چندی برآمد برین روزگار

□

به صد فن گر نمائی ذوفنونی

□

به لشکر بفرمود کز جای خویش

□

به هندوستان آتش اندر فروز

□

بشکرالرعایا صین من کل فتنة

□

چون کرد میانجی این سرآغاز

□

همانا به فرمان شاه آمدی

□

به رنجی رسیدستم از خویشتن

□

دهنده از دم صادق به چار طیر قتیل

□

نبیذ تلخ گشته سازگارش

□

آنی که پدید آمد در باغ شریعت

□

چندانکه قرار عهد یابم

□

تیغ از اینسان و تیر از انسان بود

□

زپرویز و ز شیرین و زفرهاد

□

چون زند نعره و کشد شمشیر

□

مجنون شکسته دل در آن کار

□

گر از شبی دو نفس می‌کنی به طاعت صرف

□

مشو نرم گفتار با زیر دست

□

به چنگال و دندان جهان را گرفتی

□

عشقی که دل اینچنین نورزد

□

پهلوی تن ضعیف کند پشت دل قوی

□

به هر جا که راند به نیک اختری

□

نوای عشقبازان خوش نواییست

□

گر بیند طفل تشنه در خواب

□

بیاورد لشکر به دشت نبرد

□

مده مدبران را بر خویش راه

□

ایا آزمون را نهاده دو چشم

□

چندین غزل لطیف پیوند

□

هر ترازو که گرد زر گردد

□

دل به زبان گفت که ای بی زبان

□

شاد باش از خزان غم وحشی

□

غولی که بسیچ در زمی کرد

□

گزیت رز بارور شش درم

□

از تو عمل سخن گزاری

□

همی رفت هیشوی با او به راه

□

شهنشاه گفت: آنچه گفتم برت

□

چون در افتد در گلوشان حبل دام

□

بدریای ژرف اندر انداختش

□

فلک از زینت افزا شد ز انجم

□

پس شناسایی بگردانید رو

□

به رای و به داد و به رنگ و به بوی

□

در آسیا را گشادم به خشم

□

وزان زخم مردان کجا می‌زنند

□

گر سنایی مستجب گردد به آتش بی گمان

□

در بحر بی‌نهایت قرآن چو غوطه خورد

□

چنین بود تابود و این تازه نیست

□

پیکرتو کجاست گر جانی

□

همیشه تا نبود جز پی صلاح جهان

□

ازین پنج ما را زن و خواستست

□

که این دخمه پرلاله باغ توباد

□

به کشتن ندادند فرزند را

□

گر غنی شد جان و عقل از تو عجب نبود از آنک

□

آتشی کز شعله‌اش کمتر شرار

□

به خانه شد و بنده آزاد کرد

□

بلی ز آن می که در کامش فرو ریخت

□

خیل خیر از خیال طلعت اوست

□

گر آیی تو ایدر هم آراستست

□

کشاورز جنگی شود بی‌هنر

□

به زه کن کمان را و این چوب گز

□

تنگ شد بر ما فضای عافیت بی‌هیچ جرم

□

رضوانش گمان بردم این چون بشنیدم

□

به سنگ کسی کو بود زیردست

□

دلی دارد که گر موری شود ریش

□

پاک شو بر سپهر همچو مسیح

□

چو آگاه شد زان سخن سوفزای

□

به ابرامی که دادم عذر نه زانگ

□

به فرمان یزدان پیروزبخت

□

پیشگاه دوست را شایی چو بر درگاه عشق

□

هر که با اهریمنان دمساز شد

□

تا زیر سپهر کبود کسوت

□

که شد سوی گدایان رهنمونش

□

نیست از تیر چرخ ناطق‌تر

□

بدو گفت شوی از چه گویی همی

□

ز فضل خویش در این فصل هرچه می‌رانم

□

بیامد دمان کرد آهنگ من

□

باغی است بقای بانوی عصر

□

چون دلش بی‌خود شدی در بحر راز

□

تاج دین صاعد و امین عالی است

□

ز پی می‌رفت و می‌زد تیغ منظور

□

فقر کن نصب عین و پیش خسان

□

چنین گفت زن کین ز من کهترست

□

هفت رخشان مه آبان بهم آیند چه باک

□

همی برکشیدی ز دریا نهنگ

□

به روح القدس و نفخ روح و مریم

□

معروف شد به علم تو دین، زیرا

□

دارا و داور اوست جهان را، من از جهان

□

پرستاری ز شه بیمار گشته‌ست

□

داد خواهان که ز بیداد فلک ترسانند

□

به عالمی که ز بیدار داشتن همه شب

□

تاج سر خاندان سلجوق

□

خروش آمد و ناله‌ی کرنای

□

مرا گریز ز خانه به خانقاه بود

□

نه جز امر او را فلک هست بنده

□

منصفان استاد دانندم که از معنی و لفظ

□

ز روشان گرد ماتم آشکاره

□

تعویذ دل رمیدگان است

□

طوطی روح در رهش چو مگس

□

تن گر چه سو و اکمک از ایشان طلب کند

□

تو فردا ببینی به آوردگاه

□

از گریه به خون و خاک می‌خفت

□

در نفس من این علم عطائی است الهی

□

ملک جهان ران که بر صحیفه‌ی ایام

□

ز پرویزم زمانی خاطر شاد

□

داند که تو نیک پایمردی

□

چو آن گور وحشی در آن دستبرد

□

بی‌مقتدای ملت نه کلک و نه کتاب

□

بفرمود کان باره‌ی گام زن

□

پانصد هجرت چو من نزاد یگانه

□

به رامش نشیند جهان پهلوان

□

چو درویشی به درویشان نظر به کن که قرص خور

□

به سوی باغ شد منظور مایل

□

چو آواز وفات ناصر الدین در عراق آمد

□

چو خندید بر یکدیگر تاروپود

□

چون نیست بر قلمدان دست مرا سبیل

□

بخندید ارجاسپ گفت این سخن

□

لسان الطیور از دمش یابی ارچه

□

چنان لشکری با سلیح و درم

□

نسیم نوبهار و نکهت گل

□

به خاک تیره گر خواهی نشستم

□

خنک آنک شبگیر بیندت روی

□

زکین خواهی کید پرداختم

□

چو گنجی پراگنده‌ای در جهان

□

نه فرزند زالی مرا گفت نیز

□

تو عهد پدر با روانت بدار

□

نباشد شگفت ار بمن نگرود

□

همان چون به یک شهر دو کدخدای

□

توتیای کبریای تیزفعل

□

چو نان خورده شد جام باید گرفت

□

سخن گفتن آسان بر آن کس برد

□

بفرمود تا سعد گوینده تفت

□

مگر کاین بلاها ز ما بگذرد

□

چو خواهد ز دشمن کسی زینهار

□

رسید اندر آن جای کاووس شاه

□

بیاورد لشکر به کوه و به دشت

□

نه تنها کوهکن جان داد ناشاد

□

کجا ناجوانمرد بود و درشت

□

ولیکن به خواهش من حکم کش

□

آنکه بر دعویش چون برهان قاطع خواستند

□

ورچه بنویسی نشانش می‌کنی

□

ازانپس بیامد به نزدیک بلخ

□

تیر پران بین و ناپیدا کمان

□

خانه خاکدان دو در دارد

□

معنی آن باشد که بستاند ترا

□

کنون هفت سال‌ست تا مهر من

□

این عرض با جوهر آن بیضست و طیر

□

چو دوران ملکی به پایان رسد

□

میوه معنی و شکوفه صورتش

□

بدو گفت کای شهریار سپاه

□

لیک هم بعضی ازین هر دو اثر

□

بزد نیزه و برگرفتش ز زین

□

او جمیلست و محب للجمال

□

بدو گفت کاووس کامروز بزم

□

ده حس است و هفت اندام و دگر

□

ببارید رستم ز چشم آب زرد

□

چو از تیغ آن سر والا، قلم شد

□

زواره چو بلبل به کف برنهاد

□

جوانان کرده ترکش‌ها پر از تیر

□

ز کژی گریزان شود راستی

□

مشو تاریک رو چون بوم و خفاش

□

چو «کرن» از رده‌ی بخت پریشان

□

چه خوش روزی و فرخ روزگاری

□

دل که به سوی رخ دلکش بود

□

چه بر دشمن، از مردم، سر و پای؟

□

دهد از روی یاران دیده را نور

□

باری مرا اجازت باشد به دوکدان!

□

و بر یکدگر بر همی افگند

□

به خواب خوش آرام باید گرفت

□

خط مشکین او خونین رقم شد

□

نوای قمری و گلبانگ بلبل

□

باز گردد به سینه غرش شیر

□

به فرزندمان هم‌چنین یادگار

□

برایشان در دریغ، این عالم پیر

□

بر تخت زر کیان ببینم

□

نه از دوده‌ی خویش و پیوند را

□

خنک آنک یابد ز موی تو بوی

□

تو کار دشمنان خود می‌کنی، وای!

□

فریاد پیش داور دارا برآورم

□

داروی ظلمت‌کش استیزفعل

□

بود بوم ایشان نماند به جای

□

چو باز پادشا فرخنده رو باش

□

به عریانان دهد زربفت و خود بینند عریانش

□

بدین گونه پرورده در آب رز

□

سوی کلبه‌ی مرد نخاس رفت

□

حمایت جوی بود از سوی ایشان

□

سر کتاب و افسر نظار

□

که بهار از پی خزان باشد

□

میان کهان و میان مهان

□

که یابد کام دل یاری ز یاری

□

مدت عمرت هزار عام برآمد

□

یکی خنجری یافت از چنگ من

□

تو زنهارده باش و کینه مدار

□

هست چو مومی که بر آتش بود

□

شیوه‌ی تازه نه رسم باستان آورده‌ام

□

کی جوان نو گزیند پیر زال

□

همی گوسفند از عدد برگذشت

□

زمانی نبود از هم صحبتان دور

□

بی‌شهسوار زابل نه رخش و نه ستام

□

برفتند گردان لشکر ز جای

□

چو سی و شش از شهریاران بکشت

□

همان عهد را بر سر نیزه کرد

□

که سعود از مه آبان به خراسان یابم

□

ما ندیدیم جان بی پیکر

□

داد از آن حضرت دین داور دارا بینند

□

در همه کردارشان انباز شد

□

کی مهر شه به آتسز و بغرا برافکند

□

که گیتی شود پیش چشمت سیاه

□

رفع قصه مکن نه وقت جر است

□

به خرما ستان بر همین بد رقم

□

تومار بلا کشیدگان است

□

جانها پیدا و پنهان جان جان

□

کز باد فنا، خزان ندیده است

□

شد غرق بحر و کرد در آن بحر سر فدا

□

وز سینه‌ی دردناک، می‌گفت:

□

به دم در کشیدی ز هامون پلنگ

□

به انجیل و حواری و مسیحا

□

به فال بد اندر چه جویی همی

□

تا به دوگانه کنم دعای صفاهان

□

خرد در وی چو وهم اندر خرد گم

□

چو طفل کو سوی مادر گریزد از بر باب

□

دانه خوردن گشت بر جمله حرام

□

من و خاک عراق آشفته گشتیم از پریشانی

□

نگون اندر آویزمش بر درخت

□

خاقانی را به صدر خاقان

□

ابا آب شیر اندر آرم به جوی

□

جهان را سلیمان لوائی نیابی

□

بی نیاز از نقش گرداند ترا

□

درون چنبر چرخ آب و نارو خاک و هواش

□

از گفتن با معنی و از لفظ چو شکر

□

دست از نطق زید و عمرو بدار

□

وگر هستی او خود نیرزد به چیز

□

زین مناقب رسته گردد ای برادر گوش دار

□

نه جنگ و نه جنگ‌آوران کاستست

□

نیکی و بدی در شمار باشد

□

که بخت بی کسان بیدار گشته‌ست

□

چون سخن را گذر ز حقه‌ی فم

□

می‌بسوزد جرم و جبر و اختیار

□

هر آنکسی که ندارد همی مرا باور

□

کزین پس کسی مان به کس نشمرد

□

وین چنین باشد «اذا جاء القضا ضاق الفضا»

□

همانگه بیاورد لشکر ز جای

□

بود گستاخ‌تر دیرینه چاکر

□

آن شکوفه مژده میوه نعمتش

□

خشم کرد آن مه ز ناشکری او

□

جوش او میلی برفتی در نماز

□

ز کینه خور ماهیان ساختش

□

بیارید و آن ترگ و شمشیر من

□

آمدست این از پیمبر «طائف الحج الغنا»

□

که دین بهی در جهان کاستست

□

بگویند خصمان به روی اندرت

□

نمیرد، کب خضرش در گلو ریخت

□

گشته از جان و عقل و تن بیزار

□

دین عود بود و خاطر تو مجمر

□

که کار زمانه برانداره نیست

□

جهانجوی میرین فریاد خواه

□

عافیت را سرنگون سار اندر آویزی بدار

□

جوانست و با من ز یک مادرست

□

کفن دشت شادی و راغ تو باد

□

شرح باید کرد یعنی نفع و ضر

□

یکی زین درمها گر اید بدست

□

چو عقل کل بنخفتد میانه‌ی اجزا

□

چنان دان که خورشید دیدم به چشم

□

نگوید جهاندیده مرد کهن

□

نژاد و هنر کمتر آید ببر

□

حیات نو که خلیل این چنین نمود احیا

□

بران هم نشان راه خاور گرفت

□

که ره بنمود سوی بیستونش ؟

□

گرچه بود آن تو شو بیزار ازو

□

نه جز تیغ او راست مریخ چاکر

□

ستایش گزینی به از سرزنش

□

از عدل تو آذار و ز احسان تو نیسان

□

که مسیحم رو نمود اندر منام

□

نمی‌شوی نفس نفس را سکون فرما

□

ز زرینه پنجاه بردند نام

□

این از آن و آن ازین زاید بسیر

□

هفت گاو فربهش را می‌خورند

□

دست بر سر زنان همی‌یابم

□

گرفته یکی سنگ هر یک به چنگ

□

ولیکن شدت کند چنگال و دندان

□

هست روزنها نشد زو آگهی

□

خوش آمدش وز مهتران کام یافت

□

به دیدار رومی به هامون شدند

□

که خسرو هم نشد زین غصه آزاد

□

صوفیان را صفع اندازد بلاش

□

معروف چو روز است، نه مجهول و نه منکر

□

به مردی و بالا و دیدار تو

□

گهی شادمانی گهی درد و خشم

□

تا گواریده شود آن بی‌گره

□

چو گویی بسایم برین کاردست

□

ز چاره بیاسای و منمای خشم

□

ورچه می‌لافی بیانش می‌کنی

□

هوش خود بگذاشت و قول او شنید

□

خجسته ببود اختر شهریار

□

از غم و بی آلتی افسرده است

□

نبوده‌ست ای که روز خوش نبیناد

□

می‌روم نومید ای خاک تو خوش

□

نزیباست برمن کلاه مهی

□

دیرگیر و سخت‌گیرش خوانده‌ای

□

آنچ اندر گفت ناید می‌شمر

□

خاصه بعدی که بود بعد الوصال

□

که مادر نزاید چنو قبل و بعد

□

درس کی دهد پارسی بومره را

□

که هر آهنگ او را ره به جاییست

□

خلق صورت امر جان راکب بر آن

□

که فردا مبر جنگیان را به کار

□

عاریه‌ست و ما نشسته کان ماست

□

در این ماتم دل هر یک دو پاره

□

با چنین استارهای دیوسوز

□

نان خورانم بدان گنه کاری

□

جز آن کسی که بدو بود از خدای نظر

□

دگر عهد هوا خواهان شکستم

□

از فنا ایمن شویم از جود او ما جاودان

□

میان سواران سورای کند

□

چو بشنید مغزش برآمد به جوش

□

چنین تا شد جهان بر لشکری دور

□

از بنده دعا ز بخت یاری

□

و ذلک ان اللب یحفظ بالقشر

□

گفت با آن سگ چه کردید از جفا

□

به سد عذرش فرستد مرهم خویش

□

که الماس از ارزیز گیرد شکست

□

مباشید تیره دل و بدگمان

□

ز گفتار و دیدار روشن روان

□

شکفت از شوق باغش غنچه سان دل

□

ایشان همه حسب حال گفتند

□

سنگسار هزار در گردد

□

ذره‌ی والله اعلم باالصواب

□

کرد سوی مدینه همراهش

□

خرد خود کند شاه را رهبری

□

مگر یافتی نزد پرویز جای

□

هم آنگه به زین اندر آورد پای

□

بپیچید بینادل پیلتن

□

گشت آن دو سپه زیکدیگر باز

□

صیدی که در ریاض ریاضت کند چرا

□

بر سرش معشوق عاشق آمدست

□

بجز عز و شرفناکی ندیدیم

□

مرغ طلب بگذر از این آشیان

□

هم آب روان یافت هم خوردنی

□

یک اندر دگر ساخته چوب عود

□

بدان تا چه فرمان دهد شاه نیو

□

نه بلبل زین نوآئین تر نوائی

□

برگرفتی به گردنش همه روز

□

یا به حیلت عقل در بیش آورم

□

که یک دم طلعت اینان ببینم!»

□

که انگور از انگور گردد سیاه

□

اگر چند امید گنجست زوی

□

همه کاخ مهراب و کابل بسوز

□

بباش و بدارش پرستاروار

□

کو چون بود از شکوه بر تخت

□

حس مردم شهرها در وقت خواب

□

به بازو کمان و به گردن سپر

□

سلامت می‌رساند ایزد پاک

□

که وقت آید که صد خرمن بسوزد

□

بدان تا چه فرمان دهد شهریار

□

به بازار آهنگران تاختند

□

بمالید و بنهاد بر خاک روی

□

در مذهب عشق جو نیرزد

□

با پریرخ سخن سگالی کرد

□

بجنیبد و بیدار شد سر ز خواب

□

گرچه فردوس جاودان باشد

□

ز حیرت ماند بر در دل شکسته

□

مرا اندرین روز پاسخ کناد

□

همی داد چیز و همی راند کام

□

ز ایران بیاید سرافراز گیو

□

کورا به سبوی زر دهند آب

□

غیر آن بر بسته دان هم‌چون جرس

□

که بر من بگرید همه انجمن

□

به رسم بندگان‌اش می‌پرستم

□

نشاید برد ازین ابلق حرونی

□

پیام آوریدند زان بارگاه

□

هر کس نرسد به عالم پاک

□

گرفت آن زمان دست خسرو به دست

□

دلخسته شد از گزند آن خار

□

چشم بد دارم از دیارش دور

□

کشته به یگانگی یکی گوی

□

که چشم خویش را در گریه بینم؟

□

بدان آب از جهان آتش برانگیخت

□

ببر در گرفت آن گرامی سرش

□

سوی پدرش دوید بی‌هوش

□

حدیث فرستادگان باد شد

□

خود را به تکلیف آدمی کرد

□

حسب پرسی به حمدالله چو خورشید

□

لیلیست نه آخر آفتابست

□

بر سر اسب «لا»ت کرده سوار

□

شکسته بوسه شیرین خمارش

□

بدان خواسته بنده را شاد کرد

□

سرآید همی نیک و بد بی‌گمان

□

به پاسخ بیامد گروی زره

□

گفت از جهت جمال دلبند

□

چون رسد حکم شاه باز آیم

□

به نخچیر گوران همی‌کرد رای

□

سیل الذباب و یصعد الافداء

□

همه در حرف پنجیم ای پریراد

□

ندارد تشنه‌ای را پای در گل

□

همه انجمن درشگفتی بماند

□

به دستوری نامدار انجمن

□

دور از تو چنانکه گفتم او مرد

□

نور صبح محمدی نسبش

□

جهانجوی پر دانش و بخش و داد

□

مردمان را چه خوانی از چپ و راست؟

□

از عهد تو روی برنتابم

□

شحنه گر خفته دزد بیدارست

□

براندیشه باید که رانی سخن

□

که این را به گیتی کسی نیست جفت

□

کزویست نیک وبد روزگار

□

رستگاری به نور شرع شناس

□

همی‌رفت تا شد سخنها کهن

□

من و نزدیک او درستی قول

□

بخوان و بدان و ببین پیش و پس

□

نیکنامی به نام خود کرده

□

به گنج آنچ بود از درم یاد کرد

□

ز بهر سیاوش دلش پر ز دود

□

در زبان سوسمار آورد حجت گستری

□

شاید از خصم ازو هراسان بود

□

آخر از بنگ تلختر نبود

□

تا یکی را برد یکی آرد

□

که این نامور لشکر و مرز را

□

نیازرد کس را به گفتار تلخ

□

بشناس اینقدر که این کافیست

□

کنم زین سخنها دل خویش خوش

□

گر از پهلوان سپاه آمدی

□

نهاد آن بن نیزه را بر زمین

□

اخترش تخت و چرخ جای نشد

□

بدو دست جوینده آسان رسد

□

به مغز اندرون داشت با شاه مهر

□

برو بر بخندند پیر و جوان

□

مگر ناورند اندکی پای پیش

□

سرآینده را آخر آمد سرود

□

به غم خوردن او دل آرام کن

□

شوم خسته گر پند من نشنود

□

چو شد دوست با دوست در ساختم

□

نبینی ازیشان یکی را دژم

□

که نظم تهیش از سخن بس بود

□

که چون تو ندیدست خورشید و ماه

□

از افتادن و خاستن گشت خرد

□

ابا پیل و کوس و درفش و سپاه

□

همی خون چکاند بدین چهر من

□

گزینیم و فردا بسازیم رزم

□

دلش گشت پرخون و جان پر ز درد

□

هم از شاه کاووس کی کرد یاد

□

پدید آید از هر سوی کاستی

□

این زمین و این زمان بیضه‌ست و مرغی کاندر او است

□

بشد پیش خاتون دوان کد خدای

□

که روز جوانی هنر داشتیم

□

کهن جامه را داد سازی دگر

□

یاران به شمار پیش بودند

□

شاه دانست کان چه شیوه گریست

□

ز سختی گذر کردن آسان بود

□

نه اندر زمین کس چو فرزند تو

□

به گستاخی مبین در خنده شیر

□

چوبشنید با بوی گرد ارمنی

□

هرآنکس که برتخت شاهی نشست

□

به قنوج خواهم شدن سوی نور

□

چون خواهش یکدگر شنیدند

□

گفت اگر خانه گشت زندانت

□

بفرمود تا اسب نخچیرگاه

□

ورین رنج آسان کنم بر دلم

□

نه روی آنکه از در باز گردد

□

هر آنکس که او سوی بالا نگاه

□

بدو گفت برزوی کای شهریار

□

کسی کو جواهر برآرد ز سنگ

□

گشاده خواندن او بیت بر بیت

□

چون سیاست زیاد شاه شود

□

غمی شد فرستاده‌ی هند سخت

□

مرا با تو امروز پیمان یکیست

□

بهر دستان که دل شاید ربودن

□

تو فردا بیاسای تا من سپاه

□

خردمند و نامش فغانیش بود

□

ز لشگرگه شاه فیروزمند

□

بی‌یاد توام نفس نیاید

□

من چو شیر جوان ولایت گیر

□

دژم کرد شاه اندران کار چهر

□

بخندید رستم ز گفتار اوی

□

نهاده بر دهانش ساغر مل

□

بخندید خسرو به آواز گفت

□

نهادند خوان پیش ایزدگشسب

□

تو گفتی که هر کس در رنج و تاب

□

بعد از نفسی که سر برآورد

□

آنچنان که عارف از راه نهان

□

دو زان پیمبر بشکست و هر دو را آن روز

□

به رستم چنین گفت کای سرفراز

□

چو گربه خویشتن تا کی پرستی

□

چو آگاه شد خسرو از کارشان

□

فریبیم و گوییم هر گونه‌ای

□

ای سه گز خاک و پهنی تو گزی

□

چون دل دهی جگر شنیدم

□

پای در زیر او بیفشردی

□

جمله گفتندش که کردیم استوار

□

یکی شاد کن در نهانی مرا

□

چرا چون نام هر یک پنج حرفست

□

بر آنکس کزو در جهان جزگزند

□

همه بودنیها به روشن روان

□

جهان چون نباشد به جان آمده

□

چون بدر که سر برآرد از کوه

□

رنگ صدق و رنگ تقوی و یقین

□

چون نمی‌دانم چه گویم بیش ازین

□

وزان روی گرسیوز و بارمان

□

گلیم کسان را مبر سر به زیر

□

یکی جامه افکنده بد زربفت

□

گرانمایه سیندخت بنهاد روی

□

قلون گشت چون مرغ با بابزن

□

لیکن چو ز خواب خوش براید

□

کاسمان سنجم و ستاره‌شناس

□

گر به صدق عشق پیش آید ترا

□

بخورد و ببوسید روی زمین

□

کسی را که یزدان بود کارساز

□

جهان جوی بندوی تنها برفت

□

نباید که او یابد از بد رها

□

بیاراست رامشگهی شاهوار

□

نوفل به سرش ز مهربانی

□

ز جور فلک دادخواه آمدم

□

دست کو تا خاک ره بر سر کنم

□

چنین داد پاسخ که من با سپاه

□

وفا خصلت مادر آورد توست

□

چون کسری نیا وچوهرمز پدر

□

بدان سنگ خارا نگه کرد سام

□

کنون دانش و داد یاد آوریم

□

آمد بر نوفل آب در چشم

□

گر نه تا زنده‌ام به خدمت شاه

□

برفتم بسان نهنگ دژم

□

شگفت اندرین گنبد لاژورد

□

آتش من محرم این دود نیست

□

سپه رابه بهرام فرخ سپرد

□

هر آنکس کزان پیشه بد نام جوی

□

جهان افروز از خورشید و از ماه

□

چون عشق تو روی می‌نماید

□

یبالغ فی الانفاق والعدل و التقی

□

فرستاده را گفت کای هوشیار

□

چنین گفت پس با پشوتن که خیز

□

تو آدمیی بدین شریفی

□

یکی آرزو خواهم از شهریار

□

کسی کو به خلعت سزاوار بود

□

بیا وحشی بس است این نوحه‌ی غم

□

با این همه هم ز جست و جویی

□

این چو آبادی چرخ باد بجود

□

اگر چه دلم دید چندین ستم

□

همه خسته و کشته بر یکدگر

□

خود را چو نکرد ز آشنا فرق

□

دگر هرچ بودش به درویش داد

□

ناخن زد و چهره غرق خون کرد

□

ولیکن چون هوای بیستون نیز

□

ننشینم تا به چاره و رای

□

چون شادمانی و غم دنیا مقیم نیست

□

زین خرد جاهل همی باید شدن

□

ابر چشم او راست کن هر دو دست

□

هر یکی در دفع دیو بدگمان

□

دهن بر بنا گوش خواهر نهاد

□

دیر گیرد سخت گیرد رحمتش

□

به یک ایما بیابد یک جهان راز

□

راکب و مرکوب در فرمان شاه

□

کرده گیرت به هم به بانگی چند

□

گر بیابد آلت فرعون او

□

پشوتن بیامد به پیش خدای

□

چنان هم که با خویش من قیدروش

□

مرغ اندر دام دانه کی خورد

□

بار بر گیرند چون آمد عرج

□

وز آن پس شد به فکر چاره سازیش

□

ببردند سیصد شتر سرخ‌موی

□

جهان با موکبش ره تنگ دارد

□

گفت بیزارم ز غیر ذات تو

□

ازان مهتران شد دلم پر ز درد

□

بران نامه‌بر شد جهان انجمن

□

دانی بر آسیای فلک چیست آن شفق

□

هفت خوشه‌ی خشک زشت ناپسند

□

چو بر رخش فلک بر بست دوران

□

بکردند بر دارشان سنگسار

□

ترک از این ترکتاز ناگه او

□

آنک دیدستت مکن نادیده‌اش

□

ز سر تا میانش بدو نیم شد

□

بیاورد و بنهاد پیشش حریر

□

شعله در بنگاه انسانی زنیم

□

تا اگر ابری بر آید چرخ‌پوش

□

کدام استاد این افسونگری کرد ؟

□

این بهانه بود و آن دیان فرد

□

نه خورشید جهان کاین چشمه خون

□

من شدم با او به چارم آسمان

□

بدانی که پیکار مردان مرد

□

همتی می‌دار در پر حسرتت

□

گفتم که «مرا نفس ضعیف است و نژند است

□

گفت قاضی تو چه داری بیش و کم

□

خدنگش کرد صید اندازی آهنگ

□

تو پی دفع بلایم می‌زنی

□

بباشیم تا باژ ایران رسد

□

بنده خاقانی و درگاه رسول الله از آنک

□

بران سان بخستم تنش را به تیر

□

مبدع فحلم به نظم و نثر شناسند

□

این پلنگ آنگه بیوبارد ترا

□

دهر اگر خوان زندگانی ساخت

□

یکی از تیشه تاج غم به سرداشت

□

بنالد جان ابراهیم و گرید دیده‌ی کعبه

□

که بستد نیایش ز بهرامشاه

□

بر لوح فرشته نامش ایام

□

چنین تا لب بیشه‌ی فاسقون

□

زین به سخن آورم به فرت

□

به صادقی که اگر در رهش بود گردی

□

به مهد راستین و حامل بکر

□

بجهد تیغش از چنار چو مار

□

سخن‌هاش موزون عیار آمد آوخ

□

ز زیتون و جوز و ز هر میوه‌دار

□

به مهر مام و دو پستان و زقه‌ی خرما

□

تو گفتی ز خون بوم دریا شدست

□

او سوره‌ی حقایق و من کمتر آیتش

□

ای حجت زمین خراسان، زه!

□

تا دولت است و بخت که دل‌ها از آن و این

□

شکر را آسمان خاری به پا کرد

□

ز اصحاب خویش چون سگ کهف اندر آن حرم

□

فرستاده با نامه تازان ز جای

□

دل غنچه چو طبع تنگدستان

□

چو چشمش بران تیزرو برفتاد

□

بیست و یک نوع قران است به میزان همه را

□

چون دل او بود دریای شگرف

□

میان تنگ چون شیر و بازو ستبر

□

شادی و غم به کس نمی‌ماند

□

زال ار چه موی چون پر زاع آرزو کند

□

چنین گفت زن کای گرانمایه شوی

□

دلت گر به درهای دریاستی

□

اگر کرکس آید سوی هفتخوان

□

هست امین چار حرف و تاج سه حرف

□

به لشکر بنازند شاهان و دایم

□

چو من حق فرزند بگزاردم

□

گرم با درد همدم خواهی اینک

□

بر شاه کیان گهر فشانم

□

پذیره شدش با سپاهی گران

□

برفتم بگفتم به پیران ده

□

دین از تو مزین شد و دنیا به تو زیبا

□

ز امتحان طبع مریم زاد بر چرخ دوم

□

شیر مردان مرد را اینجا

□

بیاورد رومی کنیزک چهل

□

گفت خود را بگو مبارک باد

□

سخا هنگام درویشی فزون‌تر کن که شاخ زر

□

زن و خواسته باشد اندر میان

□

به یزدان نباید بود ناسپاس

□

کنون زانکه کردی و خوردی، به توبه

□

وآن دم که گشاد نامه را سر،

□

آزاد شد از بندگی آز مرا جان

□

چو تو پشت دشمن ببینی به چیز

□

اگر چه سد نوا خیزد از این چنگ

□

«لیلی جان است و من تن او

□

چنین جامه پوشید کز شرم شاه

□

شتر بود بر کوه ده کاروان

□

او ز تو رو در کشد ای پر ستیز

□

لب خسروان پر ز نفرین اوست

□

به آب چاه نداده که دلو افتاده

□

چنین گفت با من وزیر کهن

□

آنک گر بر چشم اعمی بر زند

□

یکی رابرآرد به چرخ بلند

□

به شاه کیان گفت زردشت پیر

□

همان کز هوا سوی دریا رسید

□

معنی آن نبود که کور و کر کند

□

به گفتند و تابوت برداشتند

□

هلاک سوره کوچکتری که زود ترک

□

به خدای ار بدین مقام رسد

□

تیر را مشکن که این تیر شهیست

□

از آن شست بر سرش و چاردانگ

□

چو گرد رویش از خون سیل در گشت

□

هر نیک و بدی کز سپهر زاید

□

گفت شاهنشه چنین گیر المراد

□

دو نرگس چونر آهو اندر هراس

□

ز هر سو غلغل تکبیر می‌خاست

□

اگر چنان که درستی و راستی نکند

□

تا شود معلوم آثار قضا

□

رباید همی این ازآن آن ازین

□

اگر چون من شوی روشن به جمعی

□

همیشه تا بود دی پیش از امروز

□

چون شکوفه ریخت میوه شد پدید

□

زین سبب جان نبی را جان بد

□

بلی، چون در رسد حکم خداوند

□

مالشی بایست ما را زان که به ربط را همی

□

خوب خوبی را کند جذب این بدان

□

چو آب و آتش و چون باد خاک باد مقیم

□

نیارست اندران پیغام نه کرد

□

ور چه تن را این غرض حاصل نیامد زان مدیح

□

چون سلیمانی دلا در مهتری

□

باز گردم کنون به قصه‌ی خویش

□

ای که ز جانان کنی افسانه‌یی

□

همچو نمرود قصد چرخ مکن

□

تو که پولی نمیتوانی هشت

□

عاشقان را خدمت معشوق تشریفست و بر

□

گهی لب بر لبی چون قند ساید

□

آنکه گر بر اسب فکرت جاودان جولان کنی

□

منم گفت شایسته‌ی کارکرد

□

چو خواهد عاقبت بودن جدائی

□

کیستم من که دم توانم زد؟

□

بیاورد و بنشاند بر جای خویش

□

سخن راست گوش باید کرد

□

برین نیز بگذشت یک چند روز

□

بیش ازین گرد و حرف برخوانی

□

فرنگیس را دید دیده پرآب

□

صادقانی، که شمع دین سوزند

□

سپهدار بنشست و رستم به هم

□

هفت هیکل نوشته بر تو عیان

□

مر او را سوی تخت ایران برد

□

هر دو با هم عتیبه و ریا

□

همی گفت پشت و پناهم توی

□

نباشد در صدف گوهر چنان پاک

□

بر مادر آمد فرود جوان

□

چو زندان خواست یوسف از خداوند

□

ز پیش پدر گیو بنمود پشت

□

چو یوسف دید از او اندوه بسیار

□

سپردم ترا گنج و پیلان کوس

□

چون بزرگ عرب بدید آن حال

□

چنین گردد این گنبد تیزرو

□

به هر ساعت فتاده پیش اویم

□

چه داری ز افراسیاب آگهی

□

که ما عجز زلیخا را چو دیدیم

□

سوی مرز قچغار باشی براند

□

ما ینسج النحل الضیاع معینا

□

شوم برگرایم تن پیلسم

□

شب تیره هنگام آرام و خواب

□

نه زین‌گونه مردم بود در جهان

□

چونان که بدان اعتبار باشد

□

بماند چنین دل پر از داغ و درد

□

ناشناسا گشت و پشت پای زد

□

الا علیه طراز کل شفاء

□

خدای بادبه محشر میان ما داور

□

که این افسون به کار آن پری کرد ؟

□

گوشمالی شرط باشد تا درآید در نوا

□

بدو گفت کای مام روشن‌روان

□

همیشه تا بود دی بعد آذر

□

حکمت به تو تازه شد و بدعت به تو خلقان

□

صفا و برتری و روح پروری و بقاش

□

چار تکبیر کرده بر تو نگار

□

هم شود بی‌زبانتر از سوفار

□

طیبات و طیبین بر وی بخوان

□

ای بداگر جان ما را افتد از مدحت بدا

□

ز گنجور تاج کیان خواست پیش

□

سبک تیغ تیز از میان برکشید

□

همی کن ستغفار و می‌خور پشیمان

□

چند باشد ز مضمر و مدغم

□

چون زند همت تو زرین خشت؟

□

تو نیز آنچه دانی بگوی و بکن

□

درآمد در مقام دلنوازیش

□

عاقلان را طاعت معبود تکلیف‌ست و بار

□

گران شد فرنگیس گیتی فروز

□

ز هامون سوی دخمه بگذاشتند

□

پسر بر پدر بر پدر بر پسر

□

با دوتا کرکس و دوتا مردار

□

یا درین ره قدم توانم زد؟

□

یکی را کند خوار و زار و نژند

□

بندها را بگسلد وز تو گریز

□

ز نفرین ندانند باز آفرین

□

زبان پر ز نفرین افراسیاب

□

دو دیده چو از شب گذشته سه پاس

□

که او بود بر نیکویی رهنمای

□

بیارد نبشته بخواند به بانگ

□

که گهی تلخ نوش باید کرد

□

تیر عیسی نطق را در خر کمان آورده‌ام

□

درون آزار عقل و جان آگاه

□

به هر کاروان بر یکی ساروان

□

سخن راند هرگونه از بیش و کم

□

چو درویش خزان گردد پدید آید زر افشانش

□

دل دیو زان زخم پر بیم شد

□

همه از در کام و آرام دل

□

ترسمت برجهی که: « سبحانی»

□

کورا گهر و کیان ببینم

□

ظلمت صد ساله را زو بر کند

□

که ای مهتران بر شما نیست مه

□

بر نامداران و شیران برد

□

آه از شکستگی سر و پا برآورم

□

ز کابل براندم دو رخساره زرد

□

همی فر تاجت برآید به ابر

□

بتو زین بیشتر چه آموزند

□

بسم بین هر سه حرف والله چار

□

بود چون دشت ارمن عشرت انگیز

□

ز دریا گهر موج برخاستی

□

اگر نیست او را کسی هم نبرد

□

من همه لهو ز میزان به خراسان یابم

□

چنانچون بود مردم گزپرست

□

کسی را ز گیتی نیازاردم

□

شاد و خرم شدند ره‌پیما

□

زانم به نامه آیت حق کرده بود نام

□

این عرضهای تو یک جوهر نزاد

□

دل ناسپاسان بود پرهراس

□

ز اورنگ و ز تاج و تخت مهی

□

بر زاغ کی محبت عنقا برافکند

□

برین آتش تیزبر آب ریز

□

همه روی گیتی پر از کین اوست

□

که بود از تهمت، آن جان جهان، پاک

□

همواره تازه باشد و پیوسته شادمان

□

که خسرو صدقه بخشید فدا کرد

□

مپرداز و مگذر هم از جای نیز

□

بمان تا بیاید سپهدار طوس

□

شده نرگس چو چشم نیم‌مستان

□

که از خون او خاک شد آبگیر

□

کم نکنم تا زیم ولای صفاهان

□

دعای او به زندان ساخت‌اش بند

□

بندگان حرمت از این درگه اعلی بینند

□

نیست پرتاوی ز شصت آگهیست

□

لیک از پی نام نز پی نان

□

سرای کهن را نخوانند نو

□

خورد هر چاشنی که کام و گر است

□

چگونه بود روز جنگ و نبرد

□

بر ابراهیم ربانی و کعبه‌ی صدق را بانی

□

شد از لب همچو چشم خود گهربار

□

به دست و آستین باد مجرا

□

گرم رسوای عالم خواهی اینک

□

که ناقد بجز ژاژخائی نیابی

□

دلش پر ز گفتارهای درشت

□

جز بانوی انس و جان ندیده است

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

سر برزد از او نوای دیگر

□

به ملامت کشید تیر مقال

□

به جان باب و دبستان و تخته‌ی آداب

□

شمه‌ای مر اهل سعد و نحس را

□

یارب به روان روشن او

□

سران سپه را سراسر بخواند

□

فکنده بود ستان پیش کعبه پای سپر

□

ز خنجر هوا چون ثریا شدست

□

می‌کرد به خون دو دیده را غرق

□

سر طاعت نهاده پیش اویم

□

بدید آن گرانمایه مرد جوان

□

چو نیکو بنگری باشد یک آهنگ

□

کاهل مشوی به هیچ سویی

□

نماینده‌ی رای و راهم توی

□

درمیان صفه بارش بدار

□

مرا اهرمن خوان و مردم مخوان

□

با او ننشانمت به یک جای

□

به تو عرض نیازش را شنیدیم،

□

میان اندرون نیست واژونه‌ای

□

مرد را بر نقش عاشق‌تر کند

□

دامن ز شرشک لاله‌گون کرد

□

چنین روی و بالا و فر و مهان

□

گرچه او را دیده‌ام من پیش ازین

□

برفتند پیچان و دل پر ز خون

□

بفرمود تا رفت بوزرجمهر

□

کس آمد ز نزدیک افراسیاب

□

به سوی فریدون نهادند روی

□

یکی پهلو دریده از پسر داشت

□

بد و نیک را خوار نگذاشتیم

□

ببینم که دارد پی و شاخ و دم

□

عاشقت معشوق خویش آید ترا

□

چونک آن کم شد شد این اندر مزید

□

میان بسته باید گشاده دو دست

□

که در دین ما این نباشد هژیر

□

بدان هیبت مرغ و هول کنام

□

مگو در بزم شادی حرف ماتم

□

بسی بگذرانند در پیش شاه

□

پی طهارت کاظم ز ته برد بالا

□

یا ز زیر خاک و خون سر برکنم

□

بر پری و دیو زن انگشتری

□

که با گنج و با لشکر خویش بود

□

که تن خاکی زبون دارد ترا

□

به درگاه سالار دیهیم جوی

□

به یک دیدن بگوید سد چنان باز

□

دل تاجداران هراسان بود

□

ز امر حق بگریزی چو مجرم از ایذا

□

مرا تیز چنگ و ورا تیز دم

□

زندش گر به سالخورده چنار

□

ندارم فزون ز آنچ گویی مدار

□

به هر سحر بنشاند ز چشم خون پالا

□

بباید ترا پوزش اکنون به کار

□

سر رومی در این فرسوده میدان

□

بماند اندر آن کار هشیار بخت

□

همی‌رفت با چارده مرد گرد

□

که او ماند از بچه‌ی اژدها

□

عاقل آنکس که شادمان باشد

□

گرفتند پس واژ و برسم بدست

□

دانه چون زهرست در دام ار چرد

□

خردمند بود و جهاندار بود

□

ز خون صید پیکان گشت گلرنگ

□

مظلم و اشکسته پر باشد حقیر و مستهان

□

که این رای تو با خرد نیست جفت

□

نیارم زدن جز به فرمانت دم

□

که شدت نام در زمانه سمر

□

آهی دیگر از جگر برآورد

□

منگر به درشتی‌ی تن وین گونه‌ی احمر

□

گلیم خود از پشم خود کن چو شیر

□

چار خم در دکان رنگرزی

□

رگ مفاوج را چون روغن زیت

□

که دانا پزشکی نوآمد به جای

□

بود زادم و آدمی بی نیاز

□

از اندیشه‌ی شاه دل بگسلم

□

دل دوختم و جگر دریدم

□

خار را گلزار روحانی کنیم

□

کان نمک این پاره نمک سود نیست

□

دعائی کند من کنم مستجاب

□

و ایشان به شمار خویش بودند

□

نبود آرزومند دیدارشان

□

مگر از سرشتی که بود از نخست

□

بگوییم و گفتار ما اندکیست

□

از کینه کشی عنان کشیدند

□

بر خون بگشت از غم خون وی آسیا

□

که نه دندان نماید بلکه شمشیر

□

منی و توئی در میان آمده

□

صف بسته ستاره گردش انبوه

□

کند گردد اندیشه او تباه

□

نه رای آنکه قفل انداز گردد

□

بدو گفت اگر با منی راه جوی

□

با غول چرا کنی حریفی

□

ز شاهان عصر است بر درش لشکر

□

شکفته در کنارش خرمن گل

□

غریوی برآمد به چرخ بلند

□

انگشت ز تشنگی بخاید

□

سوی خیمه‌ها روی بنهاد تفت

□

بیفکن از بغل گربه که رستی

□

بدیدند لشکر همه تن به تن

□

با یاد تو یاد کس نیاید

□

در پس دوکدان همی‌یابم

□

نمود آنچ از فسون باید نمودن

□

وشی زیر کرد آستر برزبر

□

جوشنده چو کوه آتش از خشم

□

برش بود وبالاش پنجاه و هفت

□

به بردن پنجه خسرو شگرفست

□

ببخشای روز جوانی مرا

□

می‌کرد چو ابر درفشانی

□

مدح رسول و آل چنین گستر

□

گر روی تو غایت است شاید

□

خدا یار بادم در این راه دور

□

که بامر او همی‌رفت آب جو

□

نبینی مر او را چه کمتر ز بند

□

اندرین روزن بود نورش به جوش

□

چه بودت که ایدر بماندی دراز

□

گفت حق لیس علی الاعمی حرج

□

جوش بسیاری زند دریای ژرف

□

گفت دارم در جهان من شش درم

□

به دشواری آرد سخن را به چنگ

□

دست در دیوانگی باید زدن

□

بیارم ز ایرانیان کینه خواه

□

مرکز و مثوای خورشید جهان

□

کشیدند لشکر چو باد دمان

□

یک دمت غایب ندارد حضرتش

□

آزاد شو از آز و بزی شاد و توانگر

□

آب زن بر سبزه‌ی بالیده‌اش

□

جهان شاد بادا به پیوند تو

□

ازیشان هرانکس که بد رای زن

□

کرا دانی ازمن سزاوارتر

□

سنبلات تازه‌اش را می‌چرند

□

تهمتن برو برگرفت آفرین

□

بزرگی کن و راستی را بکوش

□

وآنچنان زخم سخت بر ره او

□

ای همایون روی و دست و همتت

□

میان بسته‌ام جنگ را کینه خواه

□

نوشته برو صورت دلپذیر

□

کجا آن سخن نزد او هست خوار

□

تا ببینی رخنه را بندش کنی

□

شد ایوان به کردار باغ بهار

□

طرایف بدو دار چینی بدوی

□

علم بالای هفت اورنگ دارد

□

از نیاز آن در دل شه سرد کرد

□

بجای غم و رنج داد آوریم

□

مبادا کسی کو کشد شهریار

□

دو چشمش پر از خون شد و جان بداد

□

هست نفط‌انداز قلعه‌ی آسمان

□

کم نتوان بود ز پروانه‌یی

□

غیر نبود آنک او شد مات تو

□

پایه پایه به کوشک بر بردی

□

جسم بر درگاه وجان در بارگاه

□

کند خود مردم از خود قطع پیوند

□

از نخستین آستان حضرتش درنگذری

□

که سالار ناپاک کرد آن منی

□

به دندان تمنا قند خاید

□

بدین کار است گردان گرد گردون

□

چنانکه افغان ز چرخ پیر می‌خاست

□

بدان کو ورا خویش بد بیش داد

□

گل لعل وی از خون لعل تر گشت

□

جای من کی رسد به روبه پیر

□

توئی شمعی که افروزد ز شمعی

□

که جیحون میانجیست ما را به راه

□

ضرورت باز حل پیوند مه کرد

□

تا ابد باقی بود بر عابدین

□

غنیمت داشت باید آشنائی

□

که در مهرگان شاخ بودی ببار

□

آگه از کار اختران به قیاس

□

نیارست کردن به رویش نگاه

□

خوش نشسته می‌رود در صد جهان

□

به یک هفته آمد سوی سوفزای

□

از حلال و حرام دانگی چند

□

مرا بیهده نیست این گفت‌وگوی

□

پادشاهی برو تباه شود

□

گزیده سواران و جوشنوران

□

سر نگردانم از پرستش گاه

□

چو دین بهی را نخواهی زیان

□

دزد خانه به قصد خانه بریست

□

همان هدیه و ساو شیران رسد

□

عذر خواهم هزار چندانت

□

در این سایه گسترپناه آمدم

□

وان شده ختم امهات وجود

□

مبالغة السعدی فی نکت الشعر

□

فرعون کامران به و ایوب مبتلا

□

تو همی دانی که چونم با تو من

□

غلط کاری این خیالات نغز

□

اختر ار با دیو هم‌چون عقربست

□

چو برخواند آن نامه را پهلوان

□

در ببست از حسن او پیش بصر

□

ببینی کزین یک تن پیلتن

□

چونک خواهد که آب آید در سبو

□

رنگ شک و رنگ کفران و نفاق

□

غیر راه این هوا و شش جهت

□

تبیره چنان شد در آن خرمی

□

آنگه او بنیاد فرعونی کند

□

یکی مرد بینادل و چرب‌گوی

□

تا از آن رخنه برون ناید بلا

□

نه از من پسندد جهان‌آفرین

□

ور تو خواهی شرح این وصل و ولا

□

دعاگوی این دولتم بنده‌وار

□

من نکردم لا ابالی در روش

□

چو در چشم شاه آمد آن رنگ زشت

□

سوی خود اعمی شدم از حق بصیر

□

برادر گر از تو بپوشید روی

□

گفت قاضی سه درم تو خرج کن

□

فزون زان که دادت جهاندار شاه

□

هرچه بینی سود خود زان می‌گریز

□

گر ندادستش چنین رفتار دست

□

خود عجب‌های قلاع آسمان

□

ببینم کز آنجا چه پیش آیدم

□

چو این نامه برخواند دانای شهر

□

چو بیدادگر شد جهاندار شاه

□

قحط از مصرش بر آمد ای عزیز

□

اگر پهلوان را نمایی به من

□

نه این بود پیمانت با مادرم

□

امثال ما به سختی و تنگی نمرده‌اند

□

آمدم بر چشمه و اصل عیون

□

چو عاجز رهاننده دانم تو را

□

یکی مرد با سنگ و شیرین سخن

□

ز ده بن درمی رسیدی به گنج

□

چو دیدند ایرانیان کو چه کرد

□

هزیمت شد از وی سپاه قلون

□

که گر هیچ جنبش بدی در نگار

□

مهر گوساله کش بود به بهار

□

دو سوخته دل، بهم رسیده

□

جز این از منت هیچ واخواست نیست

□

کفر و ایمان دان در این بیضه سپید و زرده را

□

رسیدند پس یک به دیگر فراز

□

لیکن نکنی چو دیو را بند

□

بدو گفت رستم که چون رزم سخت

□

بگریست به های های و فریاد

□

و ماالشعر ایم الله لست بمدع

□

خواهی شرف بزرگواری

□

هر نواله که معده تو پزد

□

رقیبی را به نزد خویشتن خواند

□

کزین دو بود رشک و آز و نیاز

□

بی‌چاره پدر ز پا در افتاد

□

سپهرم بد و بارمان پیش رو

□

صلح آمد دور باش در چنگ

□

شاه فرمود تا ز گوهر و گنج

□

منات را ز میان کافران بدزدیدند

□

فرستش به سوی شبستان خویش

□

هر آنکس کو زند لاف دلیری

□

به مرو آیم و زاستر نگذرم

□

جهانجوی پرگار بگرفت زود

□

برآساید از ما زمانی جهان

□

یا چشمه آفتاب روشن

□

چو زر بخشد شتر باید به فرسنگ

□

پوستش کردیم سرتاسر برون

□

که جام برادر برادر خورد

□

دو مشگین طوق در حلقش فتاده

□

مرغ غافل می‌خورد دانه ز دام

□

سرمشک بویش به دام آوریم

□

ز آواز ابریشم و بانگ نای

□

پایم چو دولام خم‌پذیر است

□

کی منم کی برد مخالف تاج

□

عاقبت شه‌زاده خورشید فش

□

چو یابم ز کاووس شاه آگهی

□

عملهائی که عاشق را کند سست

□

جمله‌ی خلق را درین دریا

□

که با سلم و با تور گردان سپهر

□

چنین بود تا بود دور زمان

□

در جستن گوهر ایستادم

□

چو شه می‌کرد مه را پرده‌داری

□

پای کو تا بازجویم کوی یار

□

ز شوخیها که مخصوص جوانیست

□

فلک چندان که دیگ خاک را پخت

□

ما فرستادیم از چرخ نهم

□

یکی کاخ بد تارک اندر سماک

□

نیایش ز اندازه بگذاشتند

□

ز طلق اندودگی کامد حریرش

□

در نگارندگی و گلکاری

□

من چو او را دیده یا نادیده‌ایم

□

چون کشد بر کمان سخت خدنگ

□

ندانم خصم را غالب‌تر از خویش

□

دارو نخورم هرگز بی حجت و برهان

□

مرا کرد پدرود هرکو شنید

□

وزان ناله و زاری خستگان

□

عشق تو رقیب راز من باد

□

چون سگی کو گله به گرگ سپرد

□

زمان تا زمان زو برآید خروش

□

ز پی‌شان با سپاهی بازکردند

□

کفن حله شد کرم بادامه را

□

صدری که بود از پس و حلوا ز پس بود

□

که من چشم از ایشان چنین داشتم

□

چو بشنید رستم برآشفت و گفت

□

اول که نیافریده بودم

□

نام این خضر جاودانی باد

□

براندازه‌شان خلعت آراستند

□

همچو گل با دو روزه فرصت عمر

□

سایم از این سرو تواناترست

□

ای گشته نوک کلک سخن گویت

□

چه فرماید اکنون جهان پهلوان

□

زمانه برد راست آن را به چشم

□

روزی دو که با تو همعنانم

□

از شهی کو سیاست انگیزد

□

روارو برآمد ز درگاه سام

□

به سوی گنج دزدی راه پیمود

□

دلی را که آرد فرشته درود

□

در شدن گفته ارحنا یا بلال

□

نگه داشتن جان پاک از بدی

□

بیامد پشوتن ز ایوان شاه

□

کی پای به دوستی فشرده

□

همه را در بهانه گاه گریز

□

کنون روز پیروی بدانندگی

□

همچو من دختری خدا دادت

□

چو مردم بگرداند آیین و حال

□

درش دشت محشر تنش کان گوهر

□

ز اسبان که کسری همی‌بنگرید

□

ز بالا پیاده به پیمان برفت

□

چون راحت پوشش و خورش یافت

□

آتش گر زدم ز خود رائی

□

خردمند ودژخیم باز آمدند

□

که باشد هر کلامی را مقامی

□

پس ایزد گشسب آنچ اندرز بود

□

به قانعی که همه کون بوریا پنداشت

□

بدو گفت گر گنج شاهی تهی

□

ببالید قیصر ز گفتار اوی

□

بزرگان هیتال وخاقان چین

□

آمده لاابالیی برده

□

شگفت اندرو مرد جادو بماند

□

به سد طنازی و شیرین زبانی

□

کلیله بیاورد گنجور شاه

□

بندیش که مردم همه بنده به چه روی است

□

بخندید و انگشت بر لب گرفت

□

بدو گفت رستم که ای شیرخوی

□

نه پیوند با آن نه با اینش کین

□

که تو باژ بدهی به سالار چین

□

نهنگان که کردند آهنگ اوی

□

جمله کوران را دواکن جز حسود

□

بران خوابگه رفت ناکام شاه

□

به شیر پرده حوالت کن هلاک عدو

□

همه آذرت با دی باد مقرون

□

گران شد رکیب یل اسفندیار

□

نهان بدتر از آشکارا شود

□

گرو شهریارست پس من کیم

□

امکان نزولش مباد بر کس

□

که راهش زد که اندر راهش آورد ؟

□

چو خورشید گشتست زو آسیا

□

ور آیدت به زبان سوره قریب به طول

□

هزار سال بقا باد شاه عالم را

□

همی گفت گر من گنه کرده‌ام

□

بیک روی برنام یزدان پاک

□

بایرانیان گفت فردا به جنگ

□

من دلیری همی کنم ورنه

□

طالع آنکس که باشد مشتری

□

این همه خواندی فرو خوان لم یکن

□

بدو گفت شادان زی و نوش خور

□

ای به ماهی جان ما را کرده چون ماهی شیم

□

چو بشنید جنگی زمین بوسه داد

□

ز اعتدال طابع تنت به راحت باد

□

بفرمود تا زاد فرخ برفت

□

مانده‌ام مخمور آن شربت هنوز از پار باز

□

حکایت ماند بر لب نیم گفته

□

ای به بخشش هزار چون حاتم

□

ز تخت کیان دورتر بنگرید

□

کز دو بال سریش کرده نشد

□

چون خطبه به نام تو رسانم به سخن بر

□

زخم تیغ حکم را چه مصطفا چه بوالحکم

□

ورا گفت بهرام کای بدنشان

□

سال کو خرمن جوانی دید

□

گفت مخفی داشتست آن را خرد

□

کن کس که مرا ازو جدا ساخت

□

چو مو سیل را دید بردش نماز

□

به بیت المقدس و اقصی و صخره

□

از این چاه برشو به سولان دانش

□

کاین نامه نه نامه، نوبهاری‌ست

□

دگر آنک از خواسته گفته‌ای

□

خاک مشکین که ز درگاه رسول آورده است

□

ازین بی شبهه شه را مدعایی‌ست

□

هر ساعتی ز دولت شمعی دگر فروز

□

بگوهر همه ریشه‌ها بافته

□

صد عید چنین ضمان کند عمر

□

تا که نان نشکست قوت کی دهد

□

چکاوک بیقراری پیشه کرده

□

هم آنگه خروش آمد از دیده‌گاه

□

به عید و نشره و ادینه و نماز دگر

□

فزونتر شد جنونم ز آنچه خواهی

□

سخا بهر جزا کردن ربا خواری است در همت

□

که دار مسیحا به گنج شماست

□

کجا بر فریدون کنند آفرین

□

ما رمیت اذ رمیت گفت حق

□

دندانم ار به سنگ غرامت شکسته‌اند

□

برو هر کسی زار بگریستند

□

زنان کدخدایند و کودک همان

□

خمش کن صابر ازین گفت پرپیچ

□

خورشید اسد سوار یابم

□

کشیدند شمشیر و برخاستند

□

ندانست کس در جهان کان کجاست

□

کور را قسمت خیال غم‌فزاست

□

یعقوب هم به دیده‌ی معنی بود ضریر

□

ببخشید چندی به آتشکده

□

به گلنار ماند همی چهر تو

□

سر گردن کشان در چنبر او

□

این یمین مراست جای یمین

□

اگر بودی ز فضلش عافیت‌خواه

□

شما هم ازین عهد من مگذرید

□

ور نخوانی و ببیند سوز تو

□

زانیاتند که در دار قمامه جمعند

□

نباید که بی‌نام بر دست من

□

ز گاوان ورز و ز گاوان شیر

□

بباید یک دوماه آن جایگه بود

□

حرز فرشتگان چپ و راست می‌کنم

□

زلیخا نیز بود آنجا نشسته

□

دو بگزید بهرام زان گلرخان

□

در جهان هر چیز چیزی جذب کرد

□

تا غز بخل آمده گر نشابور کردم

□

ببوسید و بنهاد بر سرش تاج

□

کنیزک ببرد آبه دستان و تشت

□

گر درین ملکت بری باشی ز ریو

□

عید آمدو من مصحف عید

□

معتمر با جماعت انصار

□

نباید که ایمن شوید از کمین

□

دگر بر من نشیند از تو داغی

□

از دم خاقانی آفرین ابد باد

□

بفرمود تا رفت پیشش دبیر

□

مر او بود هم نوح و هم ابراهیم و دیگر کس

□

جدا صف‌های هندو ز اهل ایمان

□

بلی ناقد مشک یا دهن مصری

□

دلش از تیغ نومیدی نخستیم

□

آنکه هم در عقل ممنوعست و هم در شرع شرک

□

فرستادند بر بومی همای

□

جهان را به مردی به پای آورد

□

گهی خسپد به شادی دوش با دوش

□

کای پسر، زین ره خطا بازآی!

□

یکی بر خود گزارد خنجر تیز

□

ازین پس به فرمان افراسیاب

□

ز گردن موج خون کش پیش می‌رفت

□

درون پرده کردم جایگاه‌اش

□

بدو ده تو این لشکر و خواسته

□

بگفت: «از گریه ز آنم دل شکسته

□

به گیو آن زمان گفت کای سرافراز

□

جز تو کامل نبود ازین ابداع

□

سیاوش ز گفت گروی زره

□

سیان لی مدح فی ریاض مطالع

□

از ایران سپاه آمد و پیل و کوس

□

گر بپرسم به خود فرو مانی

□

ازان پس به پیران چنین گفت رد

□

گشته با هیبتش فصیحان لال

□

بیامد به طوس سپهبد بگفت

□

بتو آموخت شرط جانبازی

□

درستی و پستی مرا فر تست

□

آنچه گفتم به نقد نیک بدان

□

یکی نیزه‌ی بارکش برگرفت

□

بران تیرگی پهلوان را بخواند

□

شدند انجمن پیش او بخردان

□

جز به ذاتش گر به عزم وقصد سوگندی خوری

□

از برکت و اقبال تو گل روید و ریحان

□

الا که ترا اختیار باشد

□

نیک ترسم تو بد فرومانی

□

تا بدانی لج این گبر کهن

□

شست صافش کند مشبک سنگ

□

که هست گردش گردون ملک را محور

□

مرا تیره‌بخت اندرآید به خواب

□

وی ز شعری عقل ما را داده چون شعری سنا

□

به یک سو شو از جوی و از جر عصیان

□

بر بساط تو از صغار و کبار

□

چون منی را چه قیل باشد و قال؟

□

که آفرید خداوند بهر راحت ماش

□

کار حق بر کارها دارد سبق

□

همه امروز از دی باد خوشتر

□

به کرسی شد از نامور تخت عاج

□

پای سست و سر گران این از طمع آن از حیا

□

بنوی تو اندر شگفتی ممان

□

ببودند سرگشته از چنگ اوی

□

تا ببینی و کار جان سازی

□

ای به کوشش هزار چون رستم

□

به تماشای بوستان باشد

□

کز او هرچه آید نیاید شگفت

□

روانت برآید ز تاریک تن

□

هیچ طرار جعفر طیار

□

همه در زمان دست برداشتند

□

که دانست راز جهان آفرین

□

وز پی آن زیادتی میران

□

ذوالفقار عشق را چه مرتضا چه ذوالخمار

□

گرم گرمی را کشید و سرد سرد

□

سرآمد برو رنج و تخت و کلاه

□

همه کارها یکسر آراسته

□

دل شاهشان سنگ خارا شود

□

که هرگز نماند سخن در نهفت

□

کزویست امید و زو ترس وباک

□

بی تو دوری نبود ازین ادوار

□

خورش نان خشک و نشستش گیا

□

دختری مادر هزار پسر

□

تو مکن هم لاابالی در خلش

□

کشیدی بسی رنج راه دراز

□

نگفتی که از راستی نگذرم؟

□

بغرید با گرزه‌ی گاوسار

□

غیر آن رخنه بسی دارد قضا

□

که نبود عشق کس بر من خجسته

□

ز رای دل شاه برداشت بهر

□

علم باشد مرغ دست‌آموز تو

□

آن سخن بد در میان چون بانگ در

□

بپیش سپه در سرافراز طوس

□

گزین کرد زان چینیان کهن

□

بدانگه که باشد دلت پر ز خشم

□

آن سه دیگر را به او ده بی‌سخن

□

به تو بالای عرشش عقد بستیم

□

نبودی جز اسکندر شهریار

□

به رسوایی فزونم ز آنچه خواهی

□

نسبتش نبود به آیات جهان

□

برو کرد پرچین رخان پرگره

□

بزاری بران شاه آزادمرد

□

سوی رود با گبر و شمشیر تفت

□

هین مباش ای شاه این را مستجیز

□

تیز بر کار خویش شکرگزار

□

مشتری را او ولی الاقربست

□

بهره‌ی چشم این خیالات فناست

□

یافتم در وی به جای آب خون

□

بیفشارد ران ترگ بر سر گرفت

□

شاه گوید جیش جان را که ارکبوا

□

زنان را بیاورد زان جایگاه

□

در میان روزن و خور مالفت

□

جای گم کرده‌ای، به جا بازآی!

□

بیست چندانم که با باران چمن

□

شکسته مثقب و در نیم سفته

□

زهر نوش و آب حیوان را بریز

□

همان کین ما را بجای آورد

□

پس معافم از قلیل و از کثیر

□

برافروخت پژمرده رخسار اوی

□

راه صد موسی و صد هارون زند

□

زبان از کذب و جان از کید، رسته

□

از سر اندیشه می‌خوان والضحی

□

تا بود غیب این جهان نیک و بد

□

سیوم نه کسی جز آب دیده

□

نوشتن یکی نامه‌ای بر حریر

□

به زمزم همی‌گفت و موبد شنود

□

ترا گر چنین آمدست آرزوی

□

هم شیشه شکست و هم خر افتاد

□

که تا نبود به سوی من نگاهش

□

به شاهی برو خواندند آفرین

□

وزان پس رو به ارمن کرد و آسود

□

می کوش به همتی که داری

□

که کاووس تندست و اندک خرد

□

چه باید مرا تخت شاهنشهی

□

به بند اندر آیند نابستگان

□

دیوانه نشد سزای پیوند

□

سوی زندان قضا ننمودی‌اش راه

□

برای و به گنج وفشانندگی

□

کز حسودی بر تو می‌آرد جحود

□

که ابریشم از جان تند جامه را

□

روان و خرد سایه‌ی پر تست

□

همی‌بود او را نماینده راه

□

بیامد ز ایوان ارجاسپ شاد

□

کان کندم و کیمیا گشادم

□

عیب الکلام و خلب البخلاء

□

بر شاه گردن فراز آمدند

□

رخ شاهان عالم بر در او

□

پایم از این پایه به بالا ترست

□

گذشته سخنها فراوان براند

□

بدانش سپردن ره بخردی

□

ازینسان به بند اندر آزرده‌ام

□

زخم تو جگر نواز من باد

□

بزرگان و کارآزموده ردان

□

دلش را به اندیشه اندر نشاند

□

شاد گردد از نشاط و سروری

□

بگردد بر او سکه‌ی ملک و مال

□

که این رای را با تو دیوست جفت

□

یکی را بران داغ مهبود دید

□

ز لعل افشاند آب زندگانی

□

کرد از پدرت به نوحه در یاد

□

پی رضای امام امم علی رضا

□

به کشوری دگر انداختند از آن کشور

□

ناشکسته خوشه‌ها کی می‌دهد

□

به اندیشه‌ی کس نیاید فرود

□

درین تنگ زندان ز بهر چیم

□

وزان گرز پیکر بدیشان نمود

□

به من چون دولت ناگاهش آورد ؟

□

تا از دو گروه دور شد جنگ

□

به آن رسد که کنی از ملال جبه قبا

□

بر سردارست اکنون سرنگون

□

خاتم از دست تو نستاند سه دیو

□

واصل و فارق میانشان برزخ لایبغیان

□

شما را بباید شدن بی‌درنگ

□

شود رام گیتی پر از جنگ و جوش

□

ز مسکینان طلبکار دعایی‌ست

□

هم آتش دایه شد هم ز مهریرش

□

هم‌چو اندر دام دنیا این عوام

□

چشم کو تا بازبینم روی یار

□

مقام خاص دارد هر کلامی

□

که ما را نازنین بر در چرا ماند

□

به بهرام گفتند کامد سپاه

□

لبش زی لب پور سام آوریم

□

که دنیا نیست غیر از هیچ در هیچ

□

خالی مشو از رکاب جانم

□

چون نم ناودان همی‌یابم

□

در میان این و آن شوریده‌ام

□

تو گویی عاشق مرکب دوانیست

□

ز جنگ شیر یابد نام شیری

□

به نزدیک آن لشکر شاه تفت

□

نه بس دیر چین اندر آرد بچهر

□

به بزم عیش و عشرت ساز کردند

□

کاید به نظاره گاه گلشن

□

کیمیا یصلح لکم اعمالکم

□

از سر لطف آن گدا را خواند خوش

□

به سوزن قفل را از گنج بگشود

□

عجب چست آید از معشوقه چست

□

بیارش مخار اندرین کارسر

□

نه از دست رنج و نه از آب و خاک

□

خلطی آن را به رنگ خود برزد

□

وین تعبیه‌ها ندیده بودم

□

وز درد نیندیشم و ننیوشم منکر»

□

که بر اژدها گرز خواهم کشید

□

بیارایمت یاره و تاج و گاه

□

نرفت از خوی او خامی چو کیمخت

□

هر آنکس که کهتر بود بشمرید

□

همی بر دل خویش بگذاشتم

□

درین عاجزی چون نخوانم تو را

□

دستم چو دو یا شکنج گیر است

□

آن صدر صدر هر دو جهان است مرتضا

□

مه بانوان خواندندش به نام

□

چه آید بران نامدار انجمن

□

دو سیمین نار بر سیبش نهاده

□

به درد دل اندر همی‌زیستند

□

گشایم ازین رنج و سختی روان

□

که در یک ترازو دو من را ست نیست

□

آراسته شد که پرورش یافت

□

در دیده‌ی مخالف دین نشتر

□

همه پایه‌ی برتری خواستند

□

سرافراز باشی به هر انجمن

□

که در مغلوب و غالب نام من بیش

□

زبر شوشه‌ی زر برو تافته

□

پذرفته خود به سر نبرده

□

که آمد به رقص آسمان بر زمی

□

به شادی بخندد دل از مهر تو

□

تا برون آیم ازین ضیق خیال

□

این نقد بسخته‌ام به میزان

□

نه شاه و نه گردان ایران زمین

□

برویست نفرین ز جویای کین

□

خردمندی و رای بنهفته‌ای

□

بر جلساء الله اتقیای صفاهان

□

مگر کار بر کام خویش آیدم

□

به خاکست گر در دم اژدهاست

□

دلش بحر اخضر کفش نهر کوثر

□

همه کنعان نا اهلند یا نمرود کنعانی

□

به یکبارگی بخت بد را زبون

□

نفس داستان را به بد مشمرید

□

بگفتند با او زمانی دراز

□

بجز سیر یا گندنائی نیابی

□

بدو گفت کی مدبر بدسرشت

□

پرستار و مزدورتان این زمان

□

که کس نیافت از آن بوریاش بوی ریا

□

به تقدیسات انصار و شلیخا

□

ببود و بیفروخت پیروز بخت

□

ز پشم و ز روغن ز کشت و پنیر

□

یکی نو سخن دیگر آراستند

□

سوخت هر خوشه‌ای که زیب و فر است

□

برآورد جوش دلم را به مغز

□

ز دیدار مهمان همی خیره گشت

□

تا مولا بشناسی و آزاد و مدبر

□

دولت به ازین ضمان ندیده است

□

هژبر آنک او جام می بشکرد

□

که در پوستشان عاج بود استخوان

□

چه برجای و روز و جشن سده

□

حرز بازوش چو الکهف و چو کاها بینند

□

خبر شد بدیشان ز سالار نو

□

سپه باشد اندر در و دشت کین

□

که با خشم و کین اندر آید براز

□

به حق مهر زبان و سر خلیفه کتاب

□

نباید که مرگ آید از ناگهان

□

وز باغ امل بنفشه‌زاری ست

□

به گفتار و کردار چون بیهشان

□

هر لحظه‌یی ز بخت نهالی دگر نشان

□

بر خواهران و فغستان خویش

□

کاری به مراد من نپرداخت

□

فرود آمدند آن دو گردن‌فراز

□

چو من فریاد و زاری پیشه کرده

□

سمن عارضان پیش خسرو به پای

□

وقت ثنای خواجه ثنایا برآورم

□

چو بینید دانید گفتار راست

□

که یک بدهی و آنگه ده جزا خواهی زیز دانش

□

کنم شهر ایران ز ترکان تهی

□

بهرام زحل سنان ببینم

□

ز شرم توبود آن بهانه مجوی

□

وان یسار مراست حرز یسار

□

دون سوی نگار خوش می‌رفت

□

گر مهر یوسفی به یهودا برافکند

□

دشمن و دیو هر دو بگریزد

□

من از آن جمع چه نقصان به خراسان یابم

□

یکی گردد ز خون خویش خون ریز

□

این نامه را که داشت ز مشک ختن ختام

□

ز لشکر گزین کرد با آبروی

□

من به شهرستان عزلت خان و مان آورده‌ام

□

چو گرد بخل ز آثار کریمان

□

تیغها کند گشت و تکها تیز

□

مه روشن به کام اژدهائی

□

نبوید جزین تا سر سال رنج

□

تو آن دودی که زاید از چراغی

□

شیون انگیخت با شبانه کرد

□

بنفشه در برو نسرین در آغوش

□

نخواهم که رنج آید از لشکرم

□

جز به کی‌زاده کی دهند خراج

□

ز گردون نتابد ببایست ماه

□

خدایا تو این سایه پاینده دار

□

به دشنام بگشاد گویا زبان

□

ماه گوساله کش که دید؟ بیار

□

نه اندر خور دین ما باشد این

□

ما خود چه لایقیم به تشریف اولیا؟

□

وحی صنعت مراست پنداری

□

و لو کان عندی ما ببابل من سحر

□

من از آن سوختم تو بر جائی

□

تا ابد باقی بود بر جان عاق

□

دست خازن شود جواهرسنج

□

این خبرها زان ولایت از کیست

□

حکم آن آب زندگانی باد

□

چو وقت آهن آید وای بر سنگ

□

سیم کش زنده سیم کش مرده

□

که خاتون برد نتوان بی‌عماری

□

در هر نفسی‌ش باد مرگی!

□

چو شه دید کان پیکر دیو رنگ

□

سوگند خورد مادر طبعم که در ثناش

□

نباشم برین نیز همداستان

□

دلکش رقمی‌ست نورسیده

□

دو بهر از جهان زیر پای منست

□

ز بدگر نیکوی ناید تو عذرش ز آفرینش نه

□

آهن شه چو سخت جوشی کرد

□

به ناقوس و به زنار و به قندیل

□

ز گرمی سرم را پر از دود کرد

□

از رایتش آفتاب نصرت

□

همی خون خروشید خواهر ز درد

□

درزیی صدره‌ی مسیح برید

□

به نیروی یزدان پیروزگر

□

شمس ملک آمد و ظلال ملوک

□

برون آمد پریرخ چون پری تیز

□

مصطفی حاضر و حسان عجم مدح سرای

□

توئی نایب ما به هر مرز و بوم

□

این نامه بر سر دو جهان حجت من است

□

نخستین ز مهمان گشادی سخن

□

به فرفره به مشاق و به کعب و سرمامک

□

شوم گویمش هرچ آید ز پند

□

هر امان کان هرمان یافت به صد قرن کنون

□

هست جای کیان سزای کیان

□

خلافت‌دار احمد بودو هم احمد ندا کردش

□

چرا پره‌ی سرخ گل ریختی

□

بهرام ننگرد به براهام چون نظر

□

که از من همی بار بایدت خواست

□

دارم دلکی کبوترآسا

□

تهمتن گذشت از طلایه سوار

□

تا نشسته بر ره دانش رصد داران جهل

□

چو دارد دشنه پولاد را پاس

□

گر این فصل بر کوه خوانی همانا

□

بلی کار تو بنده پروردنست

□

تو پند پدر همچنین یاددار

□

چنین بود پیغام نزد سپاه

□

تا فرخی بپاید در فرخی بپای

□

ترا بی‌نیازی دهم در جهان

□

دلت همچو دریا و رایت چو ابر

□

همه روز آن غزال سیم اندام

□

چو گبران لاله در آتش فشانی

□

از سرو پای تا به گردن و گوش

□

همه دشت و کوه و بیابان کنام

□

بیامد بخراد برزین بگفت

□

چو مهتر شدند آنک بودند که

□

مرا دید چون شاه مازندران

□

تو چون یافتی ننگریدی به گنج

□

که مرهم نهادم نه در خورد ریش

□

مبادا جز از نیکویی در جهان

□

به هم سنگی خود مرا بر مسنج

□

به بالا به کردار سرو سهی

□

وزان پس تن کشتگان را به راه

□

چو شد دست شسته می و جام خواست

□

پس آگاهی آمد ز کاووس شاه

□

هرآنگه که از دشمن ایمن شوی

□

زر به خوردن مفرح طربست

□

باز جانها را چو خواند در علو

□

و گر سر بپیچی ز فرمان من

□

هر که بستاید ترا دشنام ده

□

جهان جوی بیدار دل برنشست

□

قوس اگر از تیر دوزد دیو را

□

که آمد سپاهی و شاهی جوان

□

ور تو گویی هم بدیها از ویست

□

غم نیست زخم خورده‌ی راه خدای را

□

زنده از تو شاد از تو عایلی

□

همه روی پوشیدگان را ز مهر

□

کرمکست آن اژدها از دست فقر

□

ز کس مانجستیم جز باژ و ساو

□

سکندر چو دید آن بخایید لب

□

همی باده خوردند تا نیم شب

□

لاف درویشی زنی و بی‌خودی

□

نسبتی گیرم از سپهر بلند

□

نشستند و پاسخ نوشتند باز

□

ازو نیر مندیش وز لشکرش

□

هر کسی دانند ای فخر البنین

□

که بهرام شاهست و ماکهتریم

□

سکندر بدو گفت کای شهریار

□

به حکمش رخت از آن منزل کشیدند

□

هین مران از روی خود او را بعید

□

هنالک نقادون علما و خبرة

□

بفرمود تا با درود و خرام

□

شود کشته چندان ز هر سو سپاه

□

زار و رنجورست و درویش و ضعیف

□

بدو کرده پیدانشان سپهر

□

گرفتند یکسر برو آفرین

□

به هوش خود چو آمد شاهزاده

□

مدحت و تسبیح او تسبیح حق

□

چون ز فتنه گران تهی شد جای

□

پرده کرد آن نکته را بر چشم شه

□

همانگه بیامد یکی باد خوش

□

چرخ آن چرخست آن مهتاب نیست

□

بدو گفت موسیل زایدر مرو

□

چاره‌ی دفع بلا نبود ستم

□

ادب فرمای عشاق از نکویان

□

یوسفم در حبس تو ای شه نشان

□

خود سگان در سگی چنین باشند

□

اندرین سوگند اگر تاویل کردم کافرم

□

بفرمود تا گاو گردون برند

□

حسودی که بیند بجای خودم

□

دگر بر کنامی که ویران شدست

□

همه موبدان تا جهان شد سیاه

□

به خاصان بر نشسته صبح تا شام

□

بدست چپ و پای کرد آشناه

□

آورد تحفهای سلطانی

□

هر آنکس که او فر یزدان ندید

□

تن زال را مرغ پدرود کرد

□

هیچ صاحب سخن نیارد کرد

□

همه ویژه گفتند کایدون کنیم

□

دگر پیکرش افسر و چهر ما

□

کرا تاب کمند آمد بر افلاک ؟

□

جز بر تو مدار جهان مبادا

□

دیو باشد رعیت گستاخ

□

بداندیش گردد پدر بر پسر

□

در کلبه را نامور باز کرد

□

پریر وقت سحر چون نسیم باد شمال

□

برآمد برین سالیان دراز

□

باز مرغان خبیر هوشمند

□

به گردابی درون شد ماهی سیم

□

به هر چت رای بگراید مهیا

□

در حفاظ خط سلیمانی

□

ما جواب آن چنان شعر چنینی گفته باز

□

پشوتن چنین گفت با مادرش

□

پیش از آنک نقش احمد فر نمود

□

به محه‌ای ثمرتر ز نخل خشگ رسان

□

دی به دل گفتم که این را چیست دار و نزد تو

□

که ای سودایی زنجیر مویم

□

مپسند اینکه آن لعین خبیث

□

چون سیه‌رویی فرعون دغا

□

هر چه دشوارست بر تو هم ز باد و بود تست

□

ترا بر تگ رخش مهمان کنم

□

عقل در کوی عشق ره نبرد

□

ز شام تا سحر امشب برای بی‌خبری

□

گشتند موافقان و خوشان

□

بلی اینست قانون زمانه

□

چو کین خواهی ز خسرو کرد بهرام

□

این خبرها وین روایات محق

□

این دیو دلی رها کن از خوی

□

برآمد چنان خسته زان آبگیر

□

جنس تو منم حریف من باش

□

خود چه باشد پیش نور مستقر

□

حوران ز نسیم شوقشان مست

□

زبان زین گفتگو بربند یکچند

□

چه تلخی دید شیرین در من آخر

□

بدو گفت نزدیک پیروز رو

□

به جایگاهی کز روزگار آدم باز

□

چه کرد این چمان باره‌ی بربری

□

راهی طلبید طبع کوتاه

□

کوه را تا به کاه بر در او

□

هر آنکس که پیوسته‌ی او بود

□

نیزه چون افکند به نیزه مهر

□

قمارستان چرخ نیم خایه

□

فرستاده تازان به ایران رسید

□

شاه چون بشنود آن پاسخ تمام

□

بیفشارد بر گرز پولاد مشت

□

وز بی کسی تو در چنین درد

□

گفتا «مبر انده که من اینجای طبیبم

□

ز پیمان نگردد سپهبد پدر

□

همیشه خوش ز دور آسمانی

□

بنفشه با شقایق در مناجات

□

وزین خوردنیهای خردادماه

□

یار کو تا دل دهد در یک غمم

□

چون بنده‌ت «مستنصر بالله» بگوید

□

با زخم من ارچه مرهمی نیست

□

شیر خدا و ابن عم خواجه آنکه یافت

□

بیامد بر سام و بردش نماز

□

نقد هستی چو می‌رود باری

□

ولیک ادبار خود را می‌شناسم

□

به پستانها در شود شیرخشک

□

آن گدا آواز او نشنیده بود

□

یکی را همه بهره شهدست و قند

□

یا پرتو رحمت الهی

□

دیبا همی بدیع برون آری

□

نگاری نگارید بر خاک پیش

□

برون مشکل برم جان از چنین دل

□

ز خوی قدیمی نشاید گذشت

□

چو بشنید این گفته نوشین‌روان

□

خرامد مگر پهلوان با کمند

□

آنچنان دختری که تا سد قرن

□

چه حلوا کرده‌ای در جوش این جیش

□

باز در باز آمدن آشفته او

□

بیامد به کردار باد دمان

□

حرف قرآن را ضریران معدنند

□

گنجم و در کیسه قارون نیم

□

چو بنشست شاپور با سوفزای

□

ره بر شدن جست و کی بود راه

□

مر حسودت را اگر چه آن منم

□

کیمخت اگر از زمیم کردی

□

اگر سوی قیصر بری نعل اسپش

□

ز سر تا به دمش چو کوه بلند

□

وانک را طالع زحل از هر شرور

□

ز پوشیدگان راز پوشیده دار

□

همی دیو پیچد سر بخردان

□

که از گوهر بد نیاید مهی

□

او نپاید پیش هر نااوستا

□

نام تو مرا چو نام دارد

□

به عاصیی که پس از توبه در شبی صد بار

□

جهاندیدگان را ز کشور بخواند

□

تا هلیله نشکند با ادویه

□

اگر من به فرمان شاه جهان

□

ز میدان خروشیدن گاودم

□

پس آگاهی آمد به شاه بزرگ

□

بعد از آن عالم بگیرد اسم تو

□

شد چهره زردش ارغوانی

□

دین گیر که از بی‌دینی بنده شده‌ستند

□

هران در که ازنامه بو خواندی

□

خشم خود بشکن تو مشکن تیر را

□

بیضه را چون زیر پر خویش پرورد از کرم

□

ریق بن آدم یقتل الافعی اذا

□

جهان زیر آیین و فرهنگ ماست

□

قسم باطل باطلان را می‌کشند

□

در صبحدمی بدان سپیدی

□

بدو گفت گرسیوز ای نامدار

□

بروهم کنون ساروان را بخواه

□

زانک گر پیدا شدی اشکال فکر

□

ز دینار وز گنج وز خواسته

□

از ملک کی برآید این قدرت؟

□

شنیده بگفتند با شهریار

□

یکی دشنه زند فرزند خود را

□

هم از دشمن آژیر بودن به جنگ

□

گران شد رکیب و سبک شد عنان

□

ازان تازی اسبان دلش برفروخت

□

«دول رانی» که با فرخندگی بود

□

که این تخت شطرنج هرگز ندید

□

به تو پندار مردمان دگرست

□

فرس هندی و راوت نیز هندی

□

فرامرز گفت ای گو شوربخت

□

ز بار تلخ خیزد خواری شاخ

□

عاجزی، مفلسی،تهی‌دستی

□

چو یک فرسنگ ماند اندر تگاپوی

□

چنان دان که این پیرسر پهلوان

□

کند هر دم نگه بر روی ماهی

□

کار جان ساختن به تن سوزیست

□

ز گنجش زبرجد نثار آورید

□

که دو عاشق به هم رسانیدند

□

ببرند بر بیگنه بر سرم

□

چو زد عمه به راه مهر من گام

□

چه گویی چه باید کنون ساختن

□

ز دستان‌های پنهان زیر پرده،

□

یکایک برو بر شمر هرچ هست

□

توبه کن از گناهکاری خویش

□

کز اندیشه‌ی بد همه شب دلم

□

ز من آیین بی‌دینی نبیند

□

که کاووس بی‌دست و بی فر و پای

□

برستی ز آفت آن ناپسندان

□

نخست آفرین کرد بر دادگر

□

تو هم عقدی‌ش کن جاوید پیوند!

□

بدو گفت گیو ای سر سرکشان

□

به آب اندرون دلفزایم توی

□

که بشکیبد از روی چونین پسر

□

چو بشنید پاسخ چنین داد طوس

□

بگشاده فرشته در دعا دست

□

برهمن پیش در هندو پسندی

□

ز خاقان که شد نامدار سترگ

□

خنک آن دل که این دمش روزیست

□

زین واقعه جمله دل پریشان

□

یکی دل بر درد دلبند خود را

□

نه از کاردانان هندی شنید

□

ز خون جگر برنهند افسرم

□

مردم شو و راه مردمی جوی

□

دوید این خون و با آن خون درآمیخت

□

به مهبود بر جای مهرش بسوخت

□

خلق را بر دلت گمان دگرست

□

کفر و دین فانی شد و شد مرغ وحدت پرفشان

□

که یابد جان نو در هر نگاهی

□

هیونان بختی برافگن به راه

□

به چشم اندر آورد رخشان سنان

□

تسکین دل ضعیف من باش

□

که اندر «دیو گیر» آرد پری روی

□

سپهر روان جوشن جنگ ماست

□

خاکساری، فروتنی، پستی

□

ز کین خسروان خسرو شدش نام

□

ز شمع مرده کی روشن شود کاخ

□

دلش گشت زان پاسخ او فگار

□

بپیچید وز غم همی بگسلم

□

می‌گفت و بران دریغ می‌خورد

□

نبودی به نافه درون نیز مشک

□

هم از کاخ و ایوان آراسته

□

آدمی که تواند این کردار؟

□

چرا در بست ازینسان بر من آخر

□

کرده‌اند از دانه خود را خشک‌بند

□

نگه داشتن بهره‌ی نام و ننگ

□

منم بار آن خسروانی درخت

□

کاندیشه بد از درازی راه

□

به چربی سخن‌گوی و پاسخ شنو

□

همه روز بر دل همی‌راندی

□

القاه فی فیها فم الحواء

□

بسی پرمایه را بردست مایه

□

کمری بر میان همی‌یابم

□

شاد گشت از پاسخ آن دو غلام

□

خردمند و رادست و روشن روان

□

چون تو به سلامتی غمی نیست

□

نکردی به کار اندرون کس نگاه

□

بزرگان که در دسته‌ی او بود

□

دل و جان‌شان ز غم رهانیدند

□

شکر می‌گفت فی‌التاخیر آفات

□

کر و فر اختیار بوالبشر

□

دست کو تا دست گیرد یک دمم

□

بسی گوهر شاهوار آورید

□

که هر کو می‌خورد می‌گوید العیش

□

شگفت آمدش کار هر دو جوان

□

بدین کار دستور باشد مگر

□

شرم‌دار از نه شرم‌داری خویش!

□

وز اقبال مخالف می‌هراسم

□

بر من بکن آن علت مشروح و مفسر»

□

لیک بسیاری ز دورش دیده بود

□

نباید که آرد یکی تاختن

□

کاید به نزول صبحگاهی

□

بباید نهاد این دو اندر میان

□

سری پر ز پاسخ دلی پرگمان

□

درین کارم که می‌بینی، نبیند

□

که نتوان به خوی دگر بازگشت

□

تختی چو دوش خواجه و تاجی چو هل‌اتی

□

بر آن زمین ننشست و نرفت جز کافر

□

ز ترکان لشکر ورا نیست یار

□

با زاز زمیم ادیم کردی

□

فراوان زدند از بد و نیک رای

□

به نزدیک دیوار کاخ بلند

□

ریاضت‌های عشقش، پاک کرده

□

با تو نیم وز تو به بیرون نیم

□

ز فخرش بیاویزد از گوش قیصر

□

همیدون بسان سر گاومیش

□

ز گنج و ز تاج و ز تخت نشست

□

کو نیز دویا دولام دارد

□

شنیدند و آوای رویینه خم

□

سخن گفت بااو زمانی دراز

□

به دزدی در جهان‌ام ساخت بدنام

□

وزیشان سخن نانیوشنده دار

□

کلمینی یا حمیرا گفته او

□

کشان موی سر بر زمین چون کمند

□

ز فر بزرگی چه داری نشان

□

بالای خمیده خیزرانی

□

ز خاقان بگفت آنچ دید و شنید

□

دد و دام را بر چنان جایگاه

□

که بگشاید به آن از کار او بند

□

مثالی نبشتم چو کارآگهان

□

اندر ضمیر توست مگر ششتر

□

مرا دل همی داد این آگهی

□

نشستست بر تخت بی‌رهنمای

□

دادیم به روز نا امیدی

□

ز فیض آب وضوی تقی شد اتقا

□

سخنهای بایسته چندی براند

□

دلی فارغ ز محنت‌های زندان

□

کافری باشد که در چون من کسی این ظن بری

□

به نار و نور درافتد میان خوف و رجا

□

تا خرمی بماند در خرمی بمان

□

به خشکی همان رهنمایم توی

□

ز من در میان کهان و مهان

□

ستاده‌ای نه ز سر باخبر نه از سرما

□

مقرر بر عنادل زنده خوانی

□

کزو دید نیروی و فر و هنر

□

به نیکی گرای و بدی باد دار

□

پیش تو زاطراف جهان اسود و احمر

□

از یک شکم دوگانه چو جوزا برآورم

□

چنین برز بالا و چندین هنر

□

که ننگ آمدت این سرای سپنج

□

که شاهان ما درگه باستان

□

در مشرق دودمان ببینم

□

که بر ما نه خوبست کردن فسوس

□

به خاک اندر آمد سر مرد مه

□

سخنهای او یک به یک یاد کرد

□

عید گوهر شد و هلال تبار

□

هست ازین چار خلط عاریه پوش

□

کس او را به گیتی ندانست نام

□

که در خورد انعام و اکرام خویش

□

که معذور است مار ار نیست چون نحل عسل شانش

□

به بخت و به شمشیر تیز و هنر

□

شکارت نبینم همی جز هژبر

□

اگر کژ گویی اگر راه راست

□

زین قران حاصل اقران به خراسان یابم

□

مرا کار با بندگی کردنست

□

همه کام و زیبایی و فرهی

□

صد هزاران پیر بر وی متفق

□

کو نامه نیست عروه‌ی وثقی است لا انفصام

□

به ایران و توران سرای منست

□

به می رامش و نام و آرام خواست

□

که این راز باید که داری نهفت

□

در بیابان خموشی کاروان آورده‌ام

□

که از اژدها بهمن آمد به رنج

□

سخن گفتن کس همی نشنوی

□

دردی چه خوش بود که حبیبش کند دوا

□

وز زندگی‌اش مباد برگی!

□

بیامد شتابان سوی کوهسار

□

علمش برد و گفت گوش خر است

□

که از پیش بودی مرا نیک خواه

□

بر صفحه‌ی آرزو کشیده

□

به اقبال طالع درآمد به چنگ

□

پیش سیمرغ خمش طوطی گویا بینند

□

رنگ آن باقی و جسم او فنا

□

پیش تو کنم به عید قربان

□

ز من گر پذیرد بود سودمند

□

به خرد چاهک و چوگان و گوی در طبطاب

□

کمندی به فتراک و تیغی بدست

□

که فاروق فریقینی و ذو النورین فرقانی

□

بخار مغیلان در آویختی

□

به یوحنا و شماس و بحیرا

□

و منتخبو القول الجمیل من الهجر

□

که جز بارک الله صدائی نیابی

□

گشاده کنم گنجهای نهان

□

بر خان و خوان لنبک سقا برافکند

□

که کوه و بیابان پر از خون کنیم

□

برو تیره شد روز چون تیره شب

□

ز خشگی تنم را نمک سود کرد

□

سه درم در بایدش تره و رغیف

□

عرش بلقیس باد نورانی

□

که دایم بزی شاه گردن فراز

□

به گردن برآورده گرز گران

□

هین ز دستان زنانم وا رهان

□

کزان بگذری کرد باید نگاه

□

چرا سست گشتی بدین مایه کار

□

ز دریای چین تا به دریای روم

□

که فزون باشد فن چرخ از زمین

□

قبا پوشید و شد بر پشت شبدیز

□

بیاید بر شاه و آرد پیام

□

ز بند کمین‌گاه و کار سپاه

□

آنک او یک‌باره آن روی تو دید

□

سر دشمنان را بپی بسپریم

□

بدان سرور شهریار زمین

□

نیاید دلت سوی پیمان من

□

که از آن پرده نماید مه سیه

□

لشگر ترک سست کوشی کرد

□

مغتذی بی واسطه و بی حایلی

□

پر ازخون دلست و پر از آب چهر

□

چاره احسان باشد و عفو و کرم

□

چو بهرام و کیوان و چون ماه و مهر

□

بانگ آید از نقیبان که انزلوا

□

از ایران گو پیلتن پهلوان

□

جوی آن جویست آب آن آب نیست

□

بسنباند زره ور باشد الماس

□

دلو پر آبست زرع و میو را

□

ز خنیاگران برگشاده دولب

□

میوه می‌روید ز عین این طبق

□

سرشتت بدوداستانت کهن

□

سود و سرمایه به مفلس وام ده

□

تن آسانی و ناز و بخت بلند

□

لیک آن نقصان فضل او کیست

□

جز کیان را مباد جای کیان

□

پشه‌ای گردد ز جاه و مال صقر

□

مهر افتد نگون ز رخش سپهر

□

های هوی مستیان ایزدی

□

هر آنکس که او داشت با باژ تاو

□

بر آیین خورشید بنشست ماه

□

ازو تار وز خویشتن پود کرد

□

نعت او هر گبر را تعویذ بود

□

بخروشند چونکه بخراشند

□

زمین بارور گشته از مهر ما

□

دو جهان محکوم تو چون جسم تو

□

شعر تو آواز داوود آن ما آن را صدا

□

که آگاهی آید تو را نوبنو

□

ازین آسیابان بباید شنید

□

ز بازارگان دژ پرآواز کرد

□

بجهاند کمیت چون ادهم

□

که نیارد به روی شاه گزند

□

پسر بر پدر هم چنین چاره‌گر

□

صرف گلگشت گلستان باشد

□

گفت دل: داروی این نزدیک من «منهابها»

□

سزد گر فرستد بما شاه باز

□

بدیگر ز دشمن همی جست راه

□

ببرد ابر و روی هوا گشت کش

□

تو از آن کور چشم چشم مدار

□

چون گذاری نهند پای فراخ

□

کجا بر زبان آورد جز بدم

□

باقیان از باقیان هم سرخوشند

□

ورنه عمر آسان گذارد مردم آسان گذار

□

رباطی که آرام شیران بدست

□

تا ملک جهان را مدار باشد

□

که مه لشکرش باد و مه افسرش

□

این چنین بر سخنوری اصرار

□

برد گوساله را ز خانه به بام

□

همی رساند به ارواح بوی عنبر تر

□

زو بماند بلند نام پدر

□

به هر چت کام روی آرد میسر

□

چون نهی رنج و بیم را سبب‌ست

□

ز قلب سپه گرد سیصد بکشت

□

پیش خود فتنه را نشاند از پای

□

احتیاطش لازم آید در امور

□

مصری و مغربی و عمانی

□

که چندین به تنگی چه کوبی درش

□

الف پیوسته شد با حلقه‌ی میم

□

سرت را به گوپال درمان کنم

□

همچو طاووسی به خانه‌ی روستا

□

سراپرده از شهر بیرون برند

□

بدید از دور ناظر اوفتاده

□

که از خونشان پر شود رزمگاه

□

چشم خشمت خون شمارد شیر را

□

چه بایست کردن بدین لاغری

□

ندارد هیچ جا یک ذره آرام

□

سراسر تنش پر ز پیکان تیر

□

خر نبینند و به پالان بر زنند

□

پر مشتری و زهره شود بقعت یمگان

□

نه امروز است در دور این ترانه

□

جان مده تا همچنین جان می‌کنم

□

که توتی از زبان مانده‌ست در بند

□

کی شود خود صحت‌افزا ادویه

□

گذشته ز آرزوها آرزویم

□

کافر و ممن نگفتی جز که ذکر

□

شکر از طالع و شاه از جوانی

□

که ماه آسمان افکند بر خاک ؟

□

بساط آرای خاک از لاله رویان

□

به سوی بیستون محمل کشیدند

□

به اندر سینه پیکان از چنین دل

□

من آن ساعت انگاشتم دشمنش

□

حریرت چرا گشت برتن پلاس

□

تا بود بزم زهروی را گل

□

از نام تو بگدازد بدخواه تو، گوئی

□

بکارش نیامد زمانی درنگ

□

کجا بد علفزار و آب روان

□

سرم ز خواب گران شد به من نمود هوس

□

ور ز دستت دیو خاتم را ببرد

□

به نوروز و مهر آن هم آراستست

□

به ترتیب این بکر شوهر فریب

□

حساب عمر تو چون دور گردون

□

یکی زو همه ساله با درد و رنج

□

به گفتند زین گونه با کینه جوی

□

نگه کن که چندین ز کندآوران

□

تو پسندی فسان خاطر من

□

بلا پیدا کن از بالا بلندان

□

شود بنده‌ی بی‌هنر شهریار

□

جهان را به پیروزی آواز ده

□

از تو آن آید ز ما این زان که در شرط قمار

□

همی بود چندی خرید و فروخت

□

پر از گوهر نابسود افسرش

□

چو بینند تاو بر و یال من

□

کین چنین کس هست تا آید پدید

□

چون تو بینایی پی خر رو که جست

□

تا کلاه از روح دارد عامل کون و فساد

□

نشاندش به روز دگر دشمنان

□

کاندر اقلیم عشق بی‌کارند

□

چو ایرانیان را دل آمد به جای

□

از درون جان برآمد نخوت و حقد و حسد

□

وگر تیز گردد گشادست راه

□

بادی به چهار فصل خرم

□

ز بس هر سو غزالی نازنین بود

□

گر چه حسان عجم را همه جا جای دهند

□

بر چنین رنگهی عاریه ساز

□

هوا چون خاک پای و آز خوک پایگاهت شد

□

پس آن بیدرفش پلید و سترگ

□

کشت امید چون نرویاند

□

ور ایدون که این راز داری ز من

□

بهاری است خوش چون گل نخل بندان

□

پس عیان بودی نه غیب ای شاه این

□

به خمسین و به دنح و لیلة الفطر

□

شکسته چنان گشته‌ام بلکه خرد

□

بیابان سراسر همه کنده سم

□

من او را بدین گفته بیجان کنم

□

آن کش غرض ز بادیه بیت الحرم بود

□

به رخش دلاور سپردم عنان

□

به خیره مرنجان روان مرا

□

مگر راه سپهر خویش دارد

□

به خایهای بط از نان خورده در دامن

□

گرم سنگ و آبی نهی در جواب

□

به دریا همانا که چندین گهر

□

ازان جایگه نیک‌دل برپرید

□

از هرچه خواستند بدادی تو داد خلق

□

هیونی به نزدیک افراسیاب

□

به گفتار ویران شد این پاک جای

□

اذکروا الله شاه ما دستور داد

□

برید سبز پوشان گشته بلبل

□

کنم بر تو بر پادشاهی تباه

□

همی مو شکافی به پیکان تیر

□

یکی بزمگاهی بیاراستند

□

اسمای طبع من به نکاح ثنای اوست

□

نمازش برند و نثار آورند

□

کنیزک بیاورد جامی نبید

□

به ترکی غمزه‌ام تیرافکن تو

□

این نامه هفت عضو مرا هفت هیکل است

□

سپه را یکایک ز کابل بخواند

□

ازان دو ستاره یکی چنگ‌زن

□

برآنم که چون او به ایوان رسد

□

در بارگه دوم سلیمان

□

فضل لذنبی و الجهل نقص کامل

□

غنیمت بدان بخش کو جنگ جست

□

آنک او باشد حسود آفتاب

□

امدح العید والهلال معا

□

ازین کودکی کز سیاوش رسید

□

بیارید گفتا منادیگری

□

چنین گفت کز کین فرشیدورد

□

و گرچه نحل وقتی نوش بارد نیش هم دارد

□

با تو نوریست، این خدایی، ضم

□

پا میخ شکاف سنگ بادش!

□

وصال و وحشی این افسانه خواندند

□

گرچه در غربت ز بی‌آبان شکسته خاطرم

□

پس از داور دادگر رهنمون

□

صف‌هاست کشیده عنبرین مور

□

که او شاد خفتست و روشن‌روان

□

بر سر خاک محمد پسر یحیی پاک

□

سر که دادند و آب خواست تنش

□

نیاوردم الا پرستش بجای

□

ناریان مر ناریان را جاذب‌اند

□

ز بهر آن بت، بتخانه‌ای بنا کردند

□

سیاوش بدو گفت کز تو گذشت

□

کوته‌تر از این نبود راهی

□

تو در پهلوی خویش بشنیده‌ای

□

بر آن دست بردند آهنگران

□

که سخن با خدا همیگویی

□

مرغ لبم با نفس گرم او

□

پس آنگه نامه شه را بینداخت

□

هر یکی را داد فاخر خلعتی

□

نه تابوت یابم نه گور و کفن

□

امشب چو عنان ز من بتابی

□

بشویید و او را بی‌آهو کنید

□

کند حلقه در گردن کنگره

□

عمر خود در هوس تلف کرده

□

منه خوی اصلی چو فرزانگان

□

بوسه ده بر تیر و پیش شاه بر

□

زور کو تا ناله و زاری کنم

□

غمی گشت و بر لب برآورد کف

□

چون کرد بسی خروش و زاری

□

تنوری باشد و اختر درونش

□

ز دیدار چون خاور آمد پدید

□

همه غافل از آن که آخر کار

□

میاور به افسوس عمری بسر

□

گر ز باران ابر آزاری

□

چون گدا برداشت روی از خاک راه

□

چو بهرام بشنید گفتار اوی

□

در آن پالوده پالوده چون شیر

□

سرش را بر سر زانوی خود ماند

□

زبانش بسان درختی سیاه

□

ز عین عاطفت یابی نظرها

□

شمس تبریزی دو عالم بود بی‌رویت عقیم

□

در دعای گل حدیقه‌ی ملک

□

که من دخت مهراب را جفت خویش

□

جریره بدو گفت کای رزمساز

□

هر چشم که بیند آنچنان نور

□

ازین جانب دواند تیر در شست

□

به دستوری بازگشتن به جای

□

فروغ راستی‌ش از جان علم زد

□

به ارباکم ز خود خود را نسنجی

□

قلمت کو که گردد آبستن

□

سر از تن جدا کن زمین را بشوی

□

که از نام او شیر پیچان شود

□

بر صورت من ز روی هستی

□

چکید از شاخ مرجان لل تر

□

ابر آفریننده کرد آفرین

□

نه مبارک بود هوس بر مرد

□

عروس خاک اگر بدر منیرست

□

یکی ماتم گزیند دیگری سور

□

چنین گفت با نامور بخردان

□

خداوند هوش و زمان و مکان

□

عشق تو ز دل نهادنی نیست

□

«دول رانی» که با فرخندگی بود

□

بگوی آن دو ناپاک بیهوده را

□

ز اخوانم پدر چون دوستر داشت

□

درون شو گونه شاهنشه غلامی

□

درآمد صف دهلی یک طرف تنگ

□

از عشرت آن دو مست بی‌جام

□

بسی آفرین بر سیاوش بخواند

□

وآن غالیه گون خط سیاهش

□

ولیک این جمله را مفگن به تقدیر

□

تا بود که ز عون بخت پر نور

□

چو یوسف این سخن بشنید زد بانگ

□

چو ابر از پیش روی ماه برخاست

□

سپاه شه که بود اندر پی «کرن»

□

ز داد و ز بیداد شهر و سپاه

□

گر افراسیاب از رهی بی‌درنگ

□

از دست تو صید من چرا رفت

□

ترا می‌گویم این پند دل افروز

□

بدو گفت شاهان پیشین دراز

□

به ایران پس از رستم پیلتن

□

هر ادباری عجب در راه دارم

□

به ترکان نداد ایچ کس باژ و ساو

□

صد از گنج مازندران بارکن

□

نشان سیاوش پدیدار بود

□

فروریخت آب از دو دیده بدرد

□

کی این شکر نعمت به جای آورم

□

به موبد چنین گفت کای نامجوی

□

مرا دیده از خوب دیدار او

□

ز هیتال و گردان آن انجمن

□

که اندرون دام دانه زهرباست

□

ز نامه فزون ز آنک بودیش یاد

□

به آب اندر افگند خسرو سیاه

□

چگونه فراز آمدش رای این

□

شه نمودار فتح را به شناخت

□

به ایوانش بردند زان تنگ جای

□

چون مصطفاش در اسدالله مثال داد

□

خود بیا تا کج نشینم راست گویم یک سخن

□

مابین آسمان و زمین جای عیش نیست

□

متصل نه منفصل نه ای کمال

□

گوشت‌پاره آلت گویای او

□

ایمنی بگذار و جای خوف باش

□

سایه شه که هست چشمه نور

□

از سوی عرشی که بودم مربط او

□

از اول و آخرش بپرسیدم آنگاه

□

اژدها را دار در برف فراق

□

جرت عبراتی فوق خدی کبة

□

گفت الصدقه مرد للبلا

□

بر درش سر بریده همچو قلم

□

آن بدی دادن کمال اوست هم

□

شاه مائیم و دیگران رهیند

□

بر قفای قاضی افتادش نظر

□

همی تا جهان است وین چرخ اخضر

□

که زمین را من ندانم ز آسمان

□

مصلحت دید بازداشتنش

□

پاک بنایی که بر سازد حصون

□

زان شد آمد چون بیندیشد خرد

□

چنین گفت بی‌خنجری در نهان

□

تا بود در نشاط خانه خاک

□

سیب روید زین سبد خوش لخت لخت

□

بر شعر زهد گفتن و بر طاعت

□

فرستاده را پیش بنشاندیم

□

جهد آن کن که از سیاست خویش

□

دید روی جز تو شد غل گلو

□

به قاف و طور و سراندیب و بوقبیس و احد

□

ز من ایمنی بیم در دل مدار

□

روز تا روز از این قرار نگشت

□

محسنان هستند کو آن مستطاب

□

گر دین حقیقت بپذیری شوی آزاد

□

که یک چند باشد به نزدیک چین

□

برق و فر روی خوب صادقین

□

بعد ازین باریک خواهد شد سخن

□

به مرو اندر آورد خاقان سپاه

□

حوت اگرچه کشتی غی بشکند

□

حمل‌داران در آمدند به کار

□

کسی کش درم بود و دهقان نبود

□

یک خلافی نی میان این عیون

□

بگویش که عهد نیای تو را

□

فتنه بنشست و برگشاد زبان

□

زنا و ربا آشکارا شود

□

حسابی کرد با خود کاین جوانمرد

□

برآشفت زان پس به دژخیم گفت

□

آنکه خود را ز رنج و بیم کشی

□

بدو داد پس نامه‌ی شهریار

□

چو باشد نوبت شمشیر بازی

□

چو این گفته شد دست کسری گرفت

□

صفای جان صعالیک ده ز حور و قصور

□

بکش میهن آورد چندان سپاه

□

عجب‌تر آن که شبی رفته و تو یک ساعت

□

برو پیش او نام خود را مگوی

□

بیامد گلینوش نزد گوان

□

ز تیمار او شد دلش به دونیم

□

چرا راه دادی که قیصر ز روم

□

تو را با سخنهای شاهان چه کار

□

کشیده چو بهرام شمشیر دید

□

وزان پس گنهگار و گر بیگناه

□

ز یزدان پذیرفتم آن تاج و تخت

□

ز کیوان و تیر و ز گردنده ماه

□

که در روم آباد خسرو چه کرد

□

بدین آرزو شهریار جهان

□

ز بالا چو آن مایه مردم بدید

□

به مزد جهاندار خسرو بداد

□

تا ورق چون راست بنیان زین کژیها بستری

□

ز دیگر سو برای قلبه‌ی جنگ

□

چابکتر از این میانه گاهی

□

برغم باز رهان نقی در آن ماوا

□

چو رفتی از ایدر به هرمزد گوی

□

خضر خان را زلال زندگی بود

□

شکیب شاه نیز از راه برخاست

□

خردمندی و راستی برگزید

□

بسی داغ دل یاد مهبود کرد

□

که مردم نیز دارد عقل و تدبیر

□

ز شیرینی نکردی هیچ تقصیر

□

خیال کرده‌ای از شغل عشق وسوسه‌زا

□

سخن خواستند آشکارا و راز

□

که کردی در زمانی کار یک قرن

□

فرستادست نزدیکت پیامی

□

یکی تنگ تابوت کردش ز سیم

□

وزو بیشتر بار دینار کن

□

که دارم بهر تو سوز جگر سوز

□

فردا که طلب کنی نیابی

□

ما پریم آن دیگر کسان تهیند

□

که آمد ز خاقان بریشان شکن

□

همی هرکسی چشم خود را بدوخت

□

کز افکندن وز افتادن برنجی

□

بیاورد لشکر بدین مرز و بوم

□

ز برخواندی نیز تا بامداد

□

پادشاهی فوت شد بختت بمرد

□

آرایش آفرین تو بستی

□

که زد بر گرد من چون چرخ ناورد

□

بپرسد خداوند خورشید و ماه

□

ببودند بر پیش یزدان به پای

□

به دست باد کن امرش که پیرست

□

نه فرزانه مردی نه جنگی سوار

□

به دستوری پاکدل رهنمای

□

لبالب گشت درج از لعل و گوهر

□

چشم بد خلق ازو شود دور

□

ز اختران فلک ندارد باک

□

به گیتی نگیرد کسی جای این

□

به پیش اندر آید چو ارغنده گرگ

□

که مقبل تر کسی بدخواه دارم

□

پزشکی کن از خویشتن تازه‌روی

□

یافت هریک منصبی ورفعتی

□

نوریان مر نوریان را طالب‌اند

□

بنمود به عهدم استواری

□

خطیبان را دهد شمشیر غازی

□

کنم راستی را به آیین و کیش

□

می و رود و رامشگران خواستند

□

پر زبان ریخته از شرم او

□

بگفت این سخن گفتن پهلوان

□

هوش کو تا ساز هشیاری کنم

□

شود ز آنسوی مرغ کشته در دست

□

وین راز به کس گشادنی نیست

□

زر پرستی بود نه سیم کشی

□

شدن شادمان سوی کابل خدای

□

برو بر دل دوده پیچان کنم

□

که اقبال شد شاه را رهنمای

□

نماندی کسی نیز دربند شاه

□

در برابر دید روی پادشاه

□

نقش دین و کفر بودی بر جبین

□

وان دست گرفتنت کجا رفت

□

نشکنی رونق ریاست خویش

□

که ای پاک و بیدار دل موبدان

□

چو اندر هوا رستم او را بدید

□

مشو پیرو خوی بیگانگان

□

ببخشاید از ما کهان و مهان

□

به صد هزار تماثیل و صد هزار صور

□

به روی او خروشان روی خود ماند

□

پرگار کشید کرد ماهش

□

تیغ می‌راند و تیر می‌انداخت

□

ز پیوند ضحاک و خویشان اوی

□

به خوردن تنش را به نیرو کنید

□

که افسوس باشد پرافسوسگر

□

فراوان کشیدم ازان رنج سخت

□

به هامون کشیده سراپرده دید

□

وانک می‌رنجد ز بود آفتاب

□

هر یکی ذره کنون از آفتابت توامان

□

روز کی ده فرو گذاشتنش

□

چو شد ساخته کار گرز گران

□

ز دریا برانگیزم امروز گرد

□

در رقص درامده دد و دام

□

تنی چند زان جنگیان برگزید

□

شود شیر شاد از شکار بره

□

یکی را تخت منزل دیگری گور

□

برین روزگار گذشته بتاو

□

زان گل و گلستان مبادا دور

□

بمالید رخسارگان بر زمین

□

چو سیر آمد از مرز و از مرزبان

□

هم خوابه شود فرشته با حور!

□

پدیدار کرده ز هر دستگاه

□

ز فر باز کرده فگنده به راه

□

اندر آتش دید ما را نور داد

□

دو اهریمن مغز پالوده را

□

وگر پای گردد به خدمت سرم؟

□

تا بود تیر عقربی را خار

□

به گفتار ایشان بگرویده‌ای

□

از خیال روش دلشان می‌طپید

□

همی آشتی نو کند گر نبرد

□

خیال آن بت شمشاد قد نسرین بر

□

سپهی را کند سپر داری

□

پختگان را صرف بهتر خام دستان را دغا

□

کارگر بود چون ز کار نگشت

□

به تکراری که سر ناید مکرر

□

روانش ز ایوان به کیوان رسد

□

زو شو چون فسانه‌ی شولم

□

به نیکی روان ورا کرد شاد

□

چنین باشد آن کو بود مرد جنگ

□

چند پالان دوزی ای پالان‌پرست

□

تا قبا از عقل دارد قابل علم و بقا

□

یک دانه چون جهد ز میان دو آسیا؟

□

که خسرو فروتر نشاند از منش

□

ماه است مگر نامت و بدخواه تو کتان

□

عقلهای تهی رو پر کار

□

پیه‌پاره منظر بینای او

□

نژاد و بزرگی نیاید به کار

□

همه تن غنچه سان لسان باشد

□

تا که از سیمرغ رستم گشت بر اسفندیار

□

حمل بر حمل ساختند نثار

□

دو جشن بزرگست و با خواستست

□

شده تنگدل در سرای سپنج

□

نبد سوی یک موی زان گفت وگوی

□

عقل بر سر دوان همی‌یابم

□

ز دیبای چینی فروزان برش

□

تیر خون‌آلود از خون تو تر

□

سر در دهن نهنگ بادش!

□

فانشأت هذا فی قضیة ما یجری

□

ز آتش خاطر به آبان ضمیران آورده‌ام

□

کمدم تا بزایم از مادر

□

ره ساخته بر زمین کافور

□

کور آن مرغی که در فخ دانه خواست

□

سیمرغ کرم عیان ببینم

□

خرد شیدا کن از مشکین کمندان

□

اکنون تو داد خویش ز دولت همی ستان

□

گفت کای شهریار فتنه نشان

□

زان فال سعد ز اختر اسما برآورم

□

به پایان نامده دامان فشاندند

□

ز جوش گل خروشان گشته بلبل

□

وز علت تدبیر که هست اصل مدبر

□

بقریض نتیجة الافکار

□

شده هندوی مستم رهزن تو

□

بادی به هزار عید شادان

□

تن فنا شد وان به جا تو یومن دین

□

تو آن منگر که اوحی ربک آمد وحی در شانش

□

که ره بر این بلندی پیش دارد

□

خراج از دهر ذمی روی رومی خوی بستانی

□

طغرای آن مثال کشیدند لافتی

□

روم و رتبت حسان به خراسان یابم

□

ز نرگس یاسمن را ارغوان ساخت

□

که از زخم خارش عنائی نیابی

□

آنچنان که هست در علم ظنون

□

کایمن کند ز هول سباع و شر هوام

□

سراسر دشت چون صحرای چین بود

□

به عیدالهیکل و صوم العذارا

□

بگردد همی گرد این گوی اغبر

□

می سرخ و جام و گل و شنبلید

□

به از سینه و این دل در درونش

□

گریه کو فتح باب هر نظر است

□

ندیدی غم رنج و کشت و درود

□

به آتش تن ناتوان مرا

□

چه نهی دل که داد باید باز

□

جایش آن به که به خاک عربش جا بینند

□

می‌ندانم تا برد یک جان ز صد

□

همی آب گردد ز داد تو شیر

□

فرود آمد آن جایگه پهلوان

□

به شیشه‌های بلور از خیو به شکل حباب

□

بلند اختر و رهنمای تو را

□

نکوهش ز من دور و ترس از خدای

□

که آبادیم را همه باد برد

□

کی چشم دل به حله و احیا برافکند

□

این روزگار مانده‌ت را بشمر

□

به دیده ندیدست کس بیشتر

□

تهمتن هم ایدر بود با سپاه

□

دگر لاله رخ چون سهیل یمن

□

جهان شد ز گرد سواران سیاه

□

همان روغن گاو در سم به خم

□

چو کوه افکنم سنگ خود را در آب

□

به مردی دل از جان شیرین بشست

□

به مروه و جبل‌الرحمه و منا و صفا

□

خوش آواز و از نامداران سری

□

به جنگ اندرون زخم گوپال من

□

هین مکش او را به خورشید عراق

□

که این هر دو در خاک باید نهفت

□

کم کن آتش هیزمش افزون مکن

□

ز ما مژده‌ی خرمی باز ده

□

امتحانت کرد غیرت امتحان

□

زان پس نبوی نیز سیه روی و بداختر

□

دوست را چون ثور کشتی می‌کند

□

گشاده بپوشی به من بر سخن

□

بگذر از ناموس و رسوا باش و فاش

□

سخن رفت هرگونه دشوار و خوار

□

یکایک همه نامه برخواندیم

□

مرا صابری باد و شه را شکیب

□

من مثالی گویمت ای محتشم

□

بدو مانده بد شاه ایران شگفت

□

برو نامداران کنند آفرین

□

زدم بر کمربند گبرش سنان

□

بلک بی چون و چگونه و اعتلال

□

که بر چرخ خورشید گم کرد راه

□

مبادا که باشد کس اندر جهان

□

چه داری شبه پیش گوهر شناس

□

از قفای صوفی آن بد خوب‌تر

□

دل نرم چون سنگ خارا شود

□

نیازارد از من کسی زان تبار

□

بیارند هر سال باژ گران

□

داو مرضاک به صدقه یا فتی

□

بر چه خواهد گرفت کار، قرار

□

عیب نبود گر نهی نامش درخت

□

سپردش به زندان اهریمنان

□

شهوت مادر فکندم که اهبطوا

□

همی تاخت از قلب تا پیش صف

□

کل شیء ما سوی الله باطل

□

شود تیره بر روی تو چشم شاه

□

در جهان غیب از گفت و فسون

□

شود زاینده ز آن عقدت گهرها»

□

اختران هستند کو آن آفتاب

□

میان بسته بر جنگ و لشکر براند

□

یکی لشکر آرد به ایران به جنگ

□

درخت پرستش به بار آورند

□

نهال کین من در جانشان کاشت

□

برافگند برسان کشتی برآب

□

نه بر من بگرید کسی ز انجمن

□

چو صبح راستین، از صدق دم زد

□

سرافرازتر کس منم ز انجمن

□

مردی‌ای کن، ازین هوس برگرد!

□

تو گفتی مرا روز شد ناپدید

□

کز این دینار نقدم نیست یک دانگ

□

چو خشم آورد پیل بیجان شود

□

در تو سریست، این الهی، سار

□

نبرد دلیران مرا خوار گشت

□

کالشمس ظلمة مقلة الرمداء

□

بدان کاو رهانید ما را ز خون

□

تا به برهان قوی شود سخنش

□

که خسرو به چهره جز او را نماند

□

حکم داری بر آنچه میجویی

□

چو بر گلستان نقطه‌ی قار بود

□

نام خود رند و ناخلف کرده

□

بدین روز هرگز مبادت نیاز

□

بماندست دل خیره از کار او

□

دلش گشت پیچان به تیمار اوی

□

خرد پروراند همی با روان

□

چو کشتی همی راند تا باژگاه

□

وقت تب چون به نی نبرد تب

□

سخن بین کجا بارگه می‌زند

□

به بد کردن خویش و آزار کس

□

که جهان را وفا چنین باشد

□

به پاکی مریم از تزویج یوسف

□

چنین تا شب تیره آمد فراز

□

به دوریش بخشیدی این گوهران

□

بیابد بران پیر کاووس دست

□

گر چه در نفت سیه چهره توان دید ولیک

□

زمین بوسه داد آن سراینده مرد

□

ازان پس بریشان ببخشود شاه

□

هر کرا بر کشی بهشتی شد

□

آن کس که یافت طوبی و طرف ریاض خلد

□

به درد پی و پوستشان از نهیب

□

که گردد سراسر به گرد سپاه

□

نهالی مرا خاک توران بود

□

به کلبه و به سفال و ترازوی نارنج

□

سپاهی و شهری و برنا و پیر

□

سپاهی که بیند کمند ترا

□

با چنین کاس و کیسه‌ی لاغر

□

دل از هش رفت چون موسی و تن پیچید چون ثعبان

□

پر اندیشه بود آن شب دیرباز

□

به بالا چون سرو و به گیسو کمند

□

نبیره منوچهر شاه دلیر

□

رای تو و رای هفت طارم

□

دل روسیان از چنان زور دست

□

ز شیراز وز ترف سیصدهراز

□

این مثلها اگر ندانستی

□

بادش ناخن جدا ز انگشت!

□

سرت را نخواهد همی تن به جای

□

هرانکس که گردد به دستت اسیر

□

نبیره فریدون شبان پرورد

□

هر موری از آن به سوی خانه

□

توئی کز شکستم رهائی دهی

□

بیازید دهقان به جام از نخست

□

ز نزدیک پدر دورم فکندند

□

بنیوش قصه‌ی من و آن گه کریم وار

□

گر ایدونک باشید همداستان

□

مذ رایت الهلال فی سفری

□

مرا با تو بدگوهر دیوزاد

□

ز هر مستی سرود آغاز کرده

□

غایبانی که روی بسته شدند

□

چون خوان سخا نهد سلیمان

□

ماند چون با مدینه یک فرسنگ

□

امروز گر ثناش مرا هست کوثری

□

گمانم چنان بد که او شد نگون

□

میالای ار توانی دست ازین آلایش گیتی

□

چنین گفت کای نامور پیلسم

□

از سر روضه‌ی فاروق فرق صدر شهید

□

زره پوشم ار تیغ بازی کنی

□

آیم به حشر نامه‌ی او بسته بر جبین

□

گفت کای بی‌خبر ز ماتم عشق!

□

سنگ آتش چون شکستی، تیز گردد لاجرم

□

سیاوش بدو گفت هرگز مباد

□

بر سر من گماشت رندی چند

□

ز پهلو برفتند آزادگان

□

چوشب تیره شد گفت با موبدان

□

که آمد ز ایران سپاهی گران

□

تو فشاندی نور خود چون ماه و اندر جرم خویش

□

بگفتا: «نیست یوسف را گناهی

□

درود جهان بر کم آزار مرد

□

بدو گفت شاه این سخن در خورست

□

سجده می‌کردند کای رب بشر

□

ز بد مهر او پرده‌ی جان ماست

□

بهاریست گویی در اردیبهشت

□

یکی را همه رفتن اندر نهیب

□

فرق و شخص دشمنت پوشیده بادا تا ابد

□

تو را آید به چشم از مردگان شرم،

□

به گیتی کسی رانماند وفا

□

نگذارد که تیر آن باران

□

کی توان گفت سر عشق به عقل

□

ازیشان دو یل باید آراسته

□

اگر ماندی کس بمردی بپای

□

ترا برنشانم بر تخت اوی

□

تا ندانی کوشش خود بخشش حق دان از آنک

□

ما ان اخوک مهلهلا بشواردی

□

فلک مجلست ز زهره‌رخان

□

مپندار اینچنین نامهربانم

□

چو سلطان فضیلت نهد بر ویم

□

بایران برادرت شاه نوست

□

به لطف گفت که عمرت چگونه می‌گذرد

□

ازان پس سوی میمنه حمله برد

□

چنان چون مرجع اجزا سوی کل

□

گذر نیست کس را ز فرمان او

□

چون مرا در بلخ هم از اصطناع اهل بلخ

□

تا الف جا کند به ضمن زمان

□

اگر پشه از شاه یابد ستم

□

که فرزند باشد کسی را چنین

□

به کار بردند از هر سویی تقرب را

□

ز دینارگان یک درم بستدی

□

شما را سخن کمتر و داد بیش

□

تو بگشای و بنمای بازو به من

□

چنین داد پاسخ که ایدون کنم

□

تو هم رمزی از این افسانه گفتی

□

برین نیز بگذشت چندی سپهر

□

ببارید خون زنگه‌ی شاوران

□

شاه گفتا همچنان تا دیرگاه

□

فرستاد کس نزد آهنگران

□

ز شاه چغانی که با بخت نو

□

پس او فرنگیس و گیو دلیر

□

به پیش جهانجوی بردند گرز

□

ساعت سعد اختیار کنم

□

همی‌بود شادان دل و تن درست

□

چو خضر چرخ، با او در کمین گشت

□

رفت عقل و رفت صبر و رفت یار

□

همان تیغ زهر آب داده به دست

□

بشاه جهان گفت بوزرجمهر

□

صف غازی ملک شد فوج بر فوج

□

دگر ساختن کار مهمان نو

□

شهت اما نه چون من بنده‌ی عشق

□

چنان گشت کسری ز بوزرجمهر

□

چو باد تند زد ناگه بر ایشان

□

آتش سوزنده با دریای آب

□

سراپرده و خیمه‌ها گشته‌تر

□

چنین گفت کان مرد با جاه و رای

□

چو شه سایه بیندازد بران سوی

□

چنین است فرمان هشیار شاه

□

هوا داری ز بزمی دور گردید

□

که گر سرنپیچی ز گفتار من

□

تو ئی چون مردم چشمم ز تقدیر

□

به پیمان چنین رفت پیش گروه

□

ببردند گاوان گردون کشان

□

تیهو به عقاب راز گفته

□

نفریبی به آشنائی کس

□

بیامد به درگاه پرده سرای

□

چو لختی ارغوان بر یاسمن کشت

□

پذیرفت گشتاسپ گفتا که نیز

□

چو آسوده شد سر بخوردن نهاد

□

همی گفت کای برتر از جایگاه

□

یکی آتش چوب پرتاب کرد

□

مجنون چو نوید کام بشنود

□

آن تحری آمد اندر لیل تار

□

برفتند خوبان و برگشت زال

□

یکی چابک عنانش زیر زین است

□

سخن زین نمط گر چه دارم بسی

□

بر اندازه از ده درم تا چهار

□

انوشه که کردید گوهر پدید

□

که تیغ دلیران بر اسفندیار

□

گر بر تو از این سخن گرانیست

□

گفت اگر مانمش به منصب خویش

□

چو دو آبگیرش پر از خون دو چشم

□

به سرعت بسکه پیمودند هامون

□

نشد خاطر شاه محتاج کس

□

همی بر سر نیزه پیش سپاه

□

بحریست سبک ولی رونده

□

بپذرفت مادر ز دین‌دار پند

□

ساختم از شرم سرافکندگی

□

زشت آن زشتست و خوب آن خوب و بس

□

کای پاک دل حلال زاده

□

که ای بیمار غم حال دلت چیست

□

پیاده که اوراست آیین شود

□

کشنده ببرد آن دو تن را دوان

□

یارب تو مرا کاویس نامم

□

گر جمله یکی نامه شود عدل و سعادت

□

خرد با روی خوبان ناشکیب است

□

ازلی شد جهان پناهی او

□

عروسی را بدان شیرین سواری

□

چه اندر خانه سد خصمم به کینه

□

ستیزه با بزرگان به توان برد

□

چو برخواند آن نامه را پهلوان

□

واکنون که نشانه گاه جودم

□

یکی را بهر ماتم کاه پاشند

□

که مهمانی به خدمت می‌گراید

□

شگفت آید مرا گر یار من نیست

□

تشنه‌ام به لب فرات بردی

□

در این بد کمد از آن دلفریبان

□

مگر خسفی که خواهد بودن از باد

□

برین همنشان روز بگذاشتند

□

با شیر به تن فرو شد این راز

□

بعد از آن یا حسرتا شد یا عباد

□

مبادا کس و گر چه شاه باشد

□

تا به جائی رسید گوساله

□

زان گل که لطافت نفس داد

□

چشم چون بستی ترا جان کند نیست

□

کرد نقاشی دو گونه نقشها

□

ازو نامور دست بستد بخشم

□

صدقه نبود سوختن درویش را

□

خر چو هست آید یقین پالان ترا

□

باد خرکره‌ی چنین رسوات کرد

□

قدمگاهش زمین را خسته دارد

□

پس فتادم زان کمال مستتم

□

کی درین عالم بت و بتگر بدی

□

آزمودم عقل دور اندیش را

□

به دشت اندرون گرگ مردم خورد

□

این سبد را تو درخت سیب خوان

□

اینت درد بی‌دوا کوراست آه

□

تا فسرده می‌بود آن اژدهات

□

درهم افکندشان به صدمه تیغ

□

باطل‌اند و می‌نمایندم رشد

□

گفت اگرچه پاکم از ذکر شما

□

بدو گفت قیدافه گر خنجرت

□

که بود آنک از راه یزدان بگشت

□

راست می‌کرد از پی سیلیش دست

□

آنچ پیدا عاجز و بسته و زبون

□

نخستین که گفتی ز شاهان سخن

□

فرج یافتم بعد از آن بندها

□

بانگ در دان گفت را از قصر راز

□

به دیبا بیاراست جنگی تنش

□

نگردم ز پیمان قیدافه من

□

شاه باید که لشگر انگیزد

□

تو شدی سوی خدا ای محترم

□

ز گیتی برو بر کنند آفرین

□

فرستاده شد با سکندر به راه

□

عمرت برفت و چاره‌ی کاری نساختی

□

تا نجوشد دیگهای خرد زود

□

الان شاه بودی کنون کهتری

□

ماهیانیم و تو دریای حیات

□

ابلهی بین که از پی سنگی

□

شمس اگر شب را بدرد چون اسد

□

چنین گفت کانکو ز جای نشست

□

و لو سبقتنی سادة جل قدرهم

□

به ارزانیان جامه‌ها داد نیز

□

جای در حرزگاه جان دارد

□

به نزدیک خاتون شد آن چاره‌گر

□

زر به خروار و مشک نافه به گیل

□

کنون دست کرده بکش در شوید

□

ای مرا کشته در جدائی خویش

□

هم از هفت کشور برو بر نشان

□

به صیقل سر انگشت نور بخش ز کی

□

بیامد بدان باغ و بگشاد روی

□

به گفت این وره قبله‌ی حقیقی جست

□

چو بشنید بندوی آنجا بماند

□

صاحب دام ابلهان را سر برید

□

جهان آفرین داور داد وراست

□

راه او از نثار دانه‌ی جان

□

یلان سینه راگفت کاین بد نژاد

□

مسمع او آن دو پاره استخوان

□

وز جنس بپرسیدم وز صنعت و صورت

□

این هفت حلقه بس که دری جست تا بیافت

□

هزاران درود و دو چندان تحیت

□

عقل را در خلوت او راه نیست

□

مولای خداوند جهان باشی و چون من

□

به آب زمزم و آب فرات و آب محیط

□

که گفتی بدوبخت بنمود چهر

□

گهی در فراز و گهی در نشیب

□

شراب چینیان مانی فریب است

□

ز دیبا و دینار و هرگونه چیز

□

بیامد نشست از بر تخت نو

□

که اندر خواب دیدی یا شنفتی

□

این هم ز قضای آسمانیست

□

وآن ظریفان را به مجلسها کشید

□

فزون داری از نامداران پیش

□

آن نامه نیابد مگر از دست تو عنوان

□

چه فرمائی در آید یا نیاید

□

قصب کرد در زیر پیراهنش

□

که ای شاه با دانش و داد و مهر

□

بر شما محتوم تا یوم التناد

□

ماهیش نه مرده بلکه زنده

□

وز قادر پرسیدم و تقدیر مقدر

□

ببردش چنان دیو ریمن ز جای

□

عنان باره‌ی تیزتگ را سپرد

□

که از همدستی خردان شوی خرد

□

که بی تو مبادا زمان و زمین

□

روانش به دوزخ بماند دژم

□

به یک فرسنگی از تک ماند گلگون

□

بردار که هستم اوفتاده

□

مدرکش دو قطره خون یعنی جنان

□

براندیشی از رنج و تیمار من

□

همی این بران آن برین برزدی

□

طلاق امر خواهد خاک را داد

□

به جنگ اندرون دادمردی بداد

□

پر آژنگ شد روی بوزرجمهر

□

اینت افتاده ابد در قعر چاه

□

ناخورده به دوزخم سپردی

□

چون ره کهکشان همی‌یابم

□

بدانش همی جان روشن بشست

□

هرانکس که استاد بود اندران

□

که او را مقبلی بدخواه باشد

□

وزان دشت یاران خود رابخواند

□

خوار بگذارید بردارش تباه

□

بتی چون سوی رنجوران طبیبان

□

که بودش برقع شیرین عماری

□

از ایزد بر آن صورت روح پیکر

□

که کین از دل شاه بیرون کنم

□

ز سرما کسی را نبد پای و پر

□

خدا و خرد یاور شاه بس

□

ز راه و ز پیمان ما برگذشت

□

این چه عشق است این چه درد است این چه کار

□

وآنچ ناپیدا چنان تند و حرون

□

در عشق محمدی تمامم

□

وان در در مدینه‌ی علم است مجتبا

□

نمودن به داماد پیمان نو

□

همی تازد او باره چون پیل مست

□

نگونسار گردد چو فرزین شود

□

تبه دید بیمار او را جگر

□

گرچه می‌سوزد، نیارد هیچ تاب

□

دهنده عشق نی افکنده‌ی عشق

□

تا باز عدم شود وجودم

□

زان پس نشوی نیز بدین در نه بدان در

□

که لشکر همی راند باید به راه

□

به آوردگه بر، نیاید به کار

□

گوش ادب حلقه کش بندگی

□

نشست از بر خاک بی‌رنگ و بوی

□

چو تخته سنگ بر آن خانه، تخته تخته‌ی زر

□

چشم را از نور روزن صبر نیست

□

باد آنچه ربود باز پس داد

□

علم نیز از وقت او آگاه نیست

□

چو باز آوریدم ز البرز کوه

□

دلش را بران رزم شاداب کرد

□

نگویم که به زین نگوید کسی

□

بگویید و گفتار او بشنوید

□

به پرده درون بود خاور خدای

□

که رسم مهربانی را ندانم

□

با جان به در آید از تنم باز

□

به آب کوثر و آب حیات و آب رضا

□

ز روشن روان و ز خورشید و ماه

□

بران بیشه کز گرگ بودی نشان

□

یوسف به کنار گرگ خفته

□

برآید بیازد به شمشیر دست

□

دلش گشت با کام و شادی همال

□

نیست لایق مر مرا تصویرها

□

نفرمایمش دادن این باژ چیز

□

هنوزم به گوش است از آن پندها

□

مرا دید غرید و آمد به خشم

□

به خاک اندر آرم سر بخت اوی

□

بنشست ز مغزش اندکی دود

□

ز دهقان و از رزم گردنکشان

□

درود از شما خود بدین سان سزید

□

چه این دل را نگه دارم به سینه

□

فروزان به کردار خورشید برز

□

دوست با دوست می‌کند جنگی

□

دق مصری چادری کردست و رومی بستری

□

به داد خداوند کرد او پسند

□

مجوی ای پسر درد و تیمار کس

□

همی روزگاری دگرگونه خواست

□

بوی جان داروی فرقان به خراسان یابم

□

کم نگردد نان چو باشد جان ترا

□

همان گاو گوهر کران تا کران

□

اکنون که چاره نیست به بیچارگی بیا

□

صرت افدی اهلة الاسفار

□

به تلخی پاسخ این نامه بنوشت

□

همان بازوی زورمند ترا

□

هم ازبنده‌ی بندگان کمتری

□

که دنیا سنگ استنجاست و آلوده است شیطانش

□

چون کسی را زهره تسخر بدی

□

برفتم نمودم دگرگونه راه

□

گفتی او باد بود و ایشان میغ

□

رخت از گوثری به ثریا برآورم

□

بر سپه بارد و سپه داران

□

شتروار بد بر لب جویبار

□

بسالی ازو بستدی کاردار

□

عیسیش طفیل خوان ببینم

□

یکی را زر به مسندگاه پاشند

□

بها داد منذر چو آمد پسند

□

و ما حسنت منی مجاوزة القدر

□

گرد من از نظاره‌ی آن نامه ازدحام

□

علمت را ظفر ضمان باشد

□

بدین بارگاه آورش ناگزیر

□

بیارم چو خورشید تابان به راه

□

از شکستن تیزی خاطر عیان آورده‌ام

□

به روز بیدلی در منزلت کیست

□

همی برخروشد به بی‌راه و راه

□

بر زمین حکم آسمان دارد

□

دستش کوته ز خارش پشت!

□

به سر خویش در کشم چادر

□

بخورد و به مشک و گلابش بشست

□

پس پرده‌ی شاه نوشین‌روان

□

برده دل بیدلان چو دانه

□

سرشک از دیده‌ی نمناک بارید

□

شیر گر نیستانش مستقر است

□

وین حضور کعبه و وسط نهار

□

خصم تو فرود هفت بنیان

□

که نی بر آسمان، نی بر زمین است

□

به جفت و طاق آلوی جنابه و به جناب

□

خردمند بگریزد از بی‌خرد

□

که مرد آن موسوی دستی که کلکش کرد ثعبانی

□

جمعی از رهزنان بی‌فرهنگ

□

طرفه بود که چشم به طرفا برافکند

□

از سواری چه گرد برخیزد

□

بخشایش آر بر من بدبخت گم نشان

□

بنفرید بر بوم هاماوران

□

به دوری عیسی از پیوند عیشا

□

کسی را نیامد ز بهرام یاد

□

بهر برگی نوائی ساز کرده

□

غافل از جانگدازی غم عشق!

□

آن نکوتر که در آیینه‌ی بیضا بینند

□

دایم آن ضحاک و این اندر عبس

□

در عیان آریش هر چه زودتر

□

که گیتی به تیغ اندر آورد زیر

□

باد چونان که بشکفد گلزار

□

بپژمرد و شد کند و تیره‌روان

□

مرده ریگش ماند آن گر بیش ازین دارد سها

□

منم در عشق او گم کرده راهی

□

چو کان بادست رادت مرجع زر

□

که یکی گاو گشت شش ساله

□

همچو او ناکس و ذمیم شیم

□

شود کام و آرام ما جمله پست

□

نبود گوش دلت را نصیحت کهتر

□

به تندی ز مزدک بخوربید چشم

□

هم به مقلوب کلاه و هم به تصحیف قبا

□

به خاک مصر مهجورم فکندند

□

پی او زمانه نبردی ز جای

□

کس خود تیغ خودشناسی و بس

□

در مصاف دین ز بود خود نگشتی دلفگار

□

سرای کهن کام شیران بود

□

شمارا بباید شد ای بخردان

□

همی راه را خانه پنداشتند

□

کی توان سفت سنگ خاره به خار

□

وز این نازندگان در خاطر آزرم،

□

کسی کو ز دیهیم ما یاد کرد

□

وز غلام و کنیز چندین خیل

□

ندانی که دشمن بود در پیم؟

□

ز رای و خرد این کی اندر خورد

□

به بالای او سرو دهقان نکشت

□

برون ز دیده اعمی برنده رنگ عما

□

روان و زبانها شود پر جفا

□

باز خواهیم گفت، یادش دار

□

زنده‌ایم از لطفت ای نیکو صفات

□

کس به رفعش قلم نیارد پیش

□

دیگ ادراکات خردست و فرود

□

چرا کرد باید همی نام یاد

□

پس به سوی حق روم من نیز هم

□

نشان حسن ازل را به چشم سر جویا

□

لعل را زو خلعت اطلس رسد

□

سر که برجای انگبین باشد

□

زانک باطل باطلان را می‌کشد

□

زنده کرده به آشنائی خویش

□

نقشهای صاف و نقشی بی صفا

□

مرا خواستی تا بسوزی به دم

□

که میان هر دو راه آمد نهان

□

دلم چون برد اگر دلدار من نیست

□

هستی نفی ترا اثبات کرد

□

وانکه را رد کنی به زشتی شد

□

کور کردن چشم حلم‌اندیش را

□

ابدی باد پادشاهی او

□

بعد ازین دیوانه سازم خویش را

□

سپهبد سران و گرانمایگان

□

از فن زالی به زندان رحم

□

شتابش چرخ را آهسته داد

□

لقمه‌ی اویی چو او یابد نجات

□

سخن از جام گویم و ساغر

□

که قصاص سیلیم ارزان شدست

□

وگر بشکنی مومیائی دهی

□

حمایل بدی پیش من بر برت

□

وزین کرده‌ی خویش زنهار خواست

□

تا که بانگ وا شدست این یا فراز

□

عنان را ندانند باز از رکیب

□

ز پیروزی و رزمهای کهن

□

شهد الشهداء و هلهل السفهاء

□

نه نیکو بود شاه پیمان‌شکن

□

کمر بندم ار صلح سازی کنی

□

گمانی که بردی که اویست شاه

□

کسی کاو بگردد ز پیمان او

□

به رستم فرستم یکی داستان

□

نترسد ز جیحون و زان آب شیر

□

از چنین رنگ و بوی رسته شدند

□

نشان تو پیداست بر انجمن

□

کنون آید از کوهه‌ی زین برون

□

جهاندار و بیدار کیخسروست

□

که از ملک ما هستشان ناگزیر

□

دو دیده بگرداند اندر زمین

□

چو خورشید بنمود تاج از فراز

□

به میدان نبرد مرا خواسته

□

بجان و سرشاه سوگند خورد

□

به چشم مردمی این سرمه بپذیر

□

نگر تا کدامین به آیدت رای

□

همه جمعیت خس شد پریشان

□

چه می‌گویم او خود چه ره می‌زند

□

نهادم سر بهر چه آید برین روی

□

تهمتن همی کرد هرگونه ساز

□

همان آب حیاتش تیغ کین گشت

□

بر آن دشمن دشمن افکن شکست

□

چو دریائی که بیرون بفگند موج

□

که از بهر دل سر دهم من به باد

□

سپهبد سیاووش و با او سران

□

برو بر ترا مهر صد مادرست

□

نشنودند هر چه من گفتم

□

اگر زین توتیا، روشن کنی چشم

□

من امشب بگردانم این با پسر

□

دل هر یکی را ز ما شاد کن

□

ورنه پیش ناوک اندازان غیرت کی بود

□

خضر خان چون برون داد این دم درد

□

بلند اختری نامجوی سواری

□

در آشتی با سیاووش نیز

□

تا به نام احمد از یستفتحون

□

چو دیدم اندرین شیشه به تمیز

□

از ایران وز ترک وز تازیان

□

که این جامه بود آنکه بود از نخست

□

کی شود صفرای تو ساکن ز خوان ما چو هست

□

به کوه و دشت سر زد «کرن» سر کش

□

ولیکن چنینست گردنده دهر

□

ازان سو کجا هست کاووس کی

□

باد برخوان وجودت روز و شب تصحیف صیف

□

صف دهلی چو آن صف را نهان دید

□

دور فرمان دهیت همچو ابد

□

شه روس شد چون گدازنده موم

□

گر نخواهی که بر تو خندد خلق

□

به مرو اندرون بانگ چنگ و رباب

□

نکوخواهت نکونام و نکوبخت

□

بر این گونه شد سنگ در پیش من

□

مرا تا قیامت نگیرد بدوست

□

لشگر خویش را به پیروزی

□

نگفتمت که مکن بد بجای وصلت من

□

ندانم که این جادوئیهای چست

□

تا شکر گویمت ز دماغی همه خرد

□

کسی بر کدیور نکردی ستم

□

به مشتگاه و به کشتی گه و به پیچیدن

□

کمر بست و بنهاد سر سوی شاه

□

دمادم ناله‌ی دلسوز میکرد

□

شنیدم لعل در لعل است کانش

□

دفع عین الکمال چون نکند

□

تا قیامت قیام ننماید

□

جانش چو دلم فگار بادا!

□

بدان تا هر آنکس که دارد خرد

□

لاف از آن روح توان زد که به چارم فلک است

□

نبینی که موبد به خسرو چه گفت

□

ز آن نامه‌ی دلنواز هر حرف

□

می که پیر مغان ز دست نهاد

□

این شعر هر که بشنود از شاعران عصر

□

به هر چه آن نمائی تو از گرم و سرد

□

چون به تازی و دری یاد افاضل گذرد

□

شود خایه در زیر مرغان تباه

□

به بیخ و شاخ و برگ آن درختی

□

از آرایش جامه‌ی پهلوی

□

رقمهائی که مرموز است اندر خرقه از بخیه

□

فلک با او به میدان کند شمشیر

□

پس از رفتنت نام تو زنده باد

□

در این نیم‌شب کز تو جویم پناه

□

فردا هم از شفاعت او کار آن سرای

□

برآویختشان درشبستان شاه

□

برین بگذرد سالیان پانصد

□

چنین با پدر بی‌وفایی کنم

□

تا به رویش گرفته‌ام روزه

□

همچنانه آن بت گلندامش

□

به درد دل و مغز جنگاوران

□

سپهبد سیاووش را خواند و گفت

□

گر سنگ پذیرد آب جودش

□

چو آن نامه برخواند شاپور گفت

□

یکی با خرد پیر کردم به پای

□

سپه کش چو رستم گو پیلتن

□

تا وصف او تمیمه‌ی من شد بجنب من

□

خاک را رنگ و فن و سنگی دهد

□

بخندید بهرام و کرد آفرین

□

چنین پروراند همی روزگار

□

خانه دار فضل و روی خاندانی بوده‌ام

□

به مزدک چنین گفت خندان قباد

□

یکی نامه بنوشت بهرام هور

□

فتادم تا پی دل خوار گشتم

□

ز قطران شب و کافور روزم حاصل این آمد

□

وان چنانست کز گزارش کار

□

به بهرام داد آن دلارای جام

□

برفتند و چندی زره خواستند

□

من از بهر ایشان یکی شارستان

□

چو آگاهی آمد سوی خوشنواز

□

بگوید که بر کوی بر شهر جز

□

یکی را خود زر بر کوهه زین

□

جهان از شب تیره تاریک‌تر

□

خیز ای نمرود پر جوی از کسان

□

به بتکده در، بت را خزینه‌ای کردند

□

صد و شست گرد از دلیران بکشت

□

چنین داد پاسخ که هرشهریار

□

بدان من ز خسرو پذیرم سپاس

□

سوی گرگساران و مازندران

□

جهان گویی همه خواب و خیال است

□

دلش تنگتر گشت و باریک شد

□

به که دل زان خزانه برداری

□

تا زکار این پلید نابکار

□

به دست وی اندر فراوان سپاه

□

سوی گنج ایران درازست راه

□

گنه کارتر کس توی درجهان

□

که هیچ آرزو بر دلت نگسلم

□

نخستین گشت گلگون عرق بار

□

پراندیشه بنشست شاه جهان

□

یکی آن که هرگه که دست نیاز

□

جمله‌ی یاران به دلداری او

□

همانجا ببودند گردان سه روز

□

بدان دوستداری و آن راستی

□

همی‌ریخت کافور گرد اندرش

□

ببوسید تخت و بمالید روی

□

پی آگاهی فرهاد مسکین

□

یکی جام فرمود پس شهریار

□

مرتفع جامه‌های قیمت مند

□

بود آن درویش بی‌دل آتشی

□

برفتند ودیدند پیلی ژیان

□

چو زو نامه رفتی بشاه جهان

□

بفرمود تا آب نار آورند

□

ورا سام یل گفت برگرد و رو

□

ز تنهایی چو خواهی راز گویی

□

که از شهریاران توخورده‌ام

□

ففی السمط یاقوت و لعل وجاجة

□

یکی خیمه‌ی پرنیان ساخته

□

یکی تیز پیکان بدو در نشاند

□

جولان زده آهویی به نخجیر

□

چو پیغام خسرو شنید آن سپاه

□

گرین کودک از پاک پشت منست

□

هنوز آن عقل و آن فرهنگ دارم

□

پس آگاه شد نره دیوی ازین

□

غمت از من نماند هیچ به جای

□

ز پند من ار مغزتان شد تهی

□

همی داشتش روی چند ارجمند

□

با پیر به شرم گفت گریان

□

همه بندگان را بر خویش خواند

□

پسند آمدش کار پولادگر

□

هر آن جنبش که بر خاطر گذشته

□

خرد باد در نیک و بد یار او

□

کردار نیک و بد به قیامت قرین تست

□

گمانی چنان بردم ای شهریار

□

ازان پس به سالی به هر برزنی

□

نزدیک رسید کار می‌ساز

□

دو مرد خردمند و پاکیزه‌گوی

□

خواجه دل عهد مرا تازه کرد

□

برون آرا ز عقل عافیت ساز

□

شکر ز قمطر برگشادی

□

چون ز حشمت کنم درش را دور

□

اگر صاحب اقبال بینی کسی

□

ببینی تو فردا سنان مرا

□

بسیار سخن بدین حلاوت

□

نیم دژمنش نیز درخواست او

□

ترا کایت آسمانی بود

□

با نهیبش ز خصم رفته سکون

□

زان شه که محمدی جمالست

□

شه به امید ماست باده پرست

□

به خوزستان در آمد خواجه سرمست

□

مر بنده‌ت را دشمن و بدگوی بسی هست

□

روزی که از این قرارگاهت

□

هرآنکس که درویش بودی به شهر

□

نهنگ آن به که در دریا ستیزد

□

یکی زان مه جبینان شد سبک تاز

□

شد صبح منیر باز خندان

□

که از آنها گوشت می‌آید به کار

□

تو کاندر لب نمک پیوسته داری

□

تا نشانی بود ز پادشهی

□

چو بر دندان ما کردی حلالش

□

که من دانم کنون جزو نیست این

□

گر آن باد آید و گر ناید امروز

□

مکر خود را گر تو انکار آوری

□

هرجا که نشاندیم نشستم

□

کاین هر دو جدا نیست یک از دیگر دایم

□

از آن ترسم که در پیکار این کوه

□

بروم تا حریم خلوت شاه

□

این گفت و فتاد بر سر خاک

□

ببرم هم اندر زمان دست اوی

□

بر سر ملکی چنان فارغ نباشد کس چو من

□

چشم چون بستی ترا تاسه گرفت

□

روح را از عرش آرد در حطیم

□

کرمکی و از قذر آکنده‌ای

□

اگر لشکر آری به شهر هروم

□

لیک هرگز مست تصویر و خیال

□

سوی گوش قاضی آمد بهر راز

□

برو بر نشان چل و هشت شاه

□

نه نیروت بودی نه شمشیر تیز

□

ما شکاریم این چنین دامی کراست

□

مجمع و پای علم ماوی القرون

□

بر گواهی او دو عالم را

□

پیاده شد از باره طینوش زود

□

نفی خورشید ازل بایست او

□

آنچ روید از درخت بارور

□

هزار ساله شرافت به مهد مستی بخش

□

چو ملاح روی سکندر بدید

□

پشت خر دکان و مال و مکسبست

□

ذره ذره کاندرین ارض و سماست

□

ورنی سپس دیو همی گرد و همی باش

□

پاک سبحانی که سیبستان کند

□

پس قیامت بودی این دنیای ما

□

گفت شه نیکوست خیر و موقعش

□

بسی نرفت که دیدند خفته در چمنش

□

هر وجودی کز عدم بنمود سر

□

آنکه داند بر آسمان رفتن

□

بانگ در محسوس و در از حس برون

□

به مجمع‌العرفات و به محشرالعرصات

□

تو نگنجی در کنار فکرتی

□

گو پیلتن با سپاه از پس است

□

نقش یوسف کرد و حور خوش‌سرشت

□

گر رکن چار کعبه‌ی دل چار یار نیست

□

مات کن او را و آمن شو ز مات

□

به شب و روز خواب و خوردت نیست

□

این چنین رسوا کند حق شید را

□

چون به خلوت جشن سازد با خلیل

□

همان شیر پرخاشجویم به جنگ

□

اگر از باده جام پر دارم

□

برین گونه خواهد گذشتن سپهر

□

از تو این ما و من که میگوید؟

□

پر از غم نشستند هر دو به هم

□

بر میان تیغ و، در بغل نیزه

□

یکایک همه فام کین توختیم

□

عشق هر جا که بیخ محکم کرد

□

ازو گر نوشته به من بر بدیست

□

به زندان از ستم‌های من افتاد

□

همی گفت و می‌تاخت برسان گرد

□

شود دل دم به دم خون در بر من

□

بدان سو گذشتند هر سه درست

□

من از بینای دانا چون نترسم؟

□

بدو گفت گیو ای سر بانوان

□

اسری وراء الکائنات بخاطری

□

ز گیتی نبیند مگر کاستی

□

برهنه تن خویش بنمود شاه

□

به شاهی برو آفرین خواندند

□

ترا نیک داند به نام و گهر

□

یکی نامور بود نامش دمور

□

از ایوانها پس یکی برگزید

□

نی به معلولی قرین چون علتی

□

فزون آمد از رنگ گل رنج خار

□

رحم کم کن نیست او ز اهل صلات

□

وز کمر کرده خنجر آویزه

□

در غمام حرفشان پنهان کنند

□

ز میدان چون برون شد رفت از کار

□

نقش عفریتان و ابلیسان زشت

□

یکی کرد با او سخن در نبرد

□

بر یکی زهرست و بر دیگر شکر

□

زان بیش کجا هست به درگاه تو مهمان

□

این چنین گیرد رمیده‌صید را

□

در آن غم‌ها از غم‌های من افتاد

□

نبینی ز نعل و پی اسپ بوم

□

از ترازو و آینه کی جان بری

□

لیک چون خیری کنی در موضعش

□

نخواهد شدن رام با من به مهر

□

نه جای نبرد و نه راه گریز

□

سلیحش یکایک بپیراستند

□

سیلیی آورد قاضی را فراز

□

شاخ از اندوه و میوه از غم کرد

□

زمین را ببوسید و زرای نمود

□

چو طفلان کرده جا بر اسب چوبین

□

زین سبد روید همان نوع از ثمر

□

بدو باشد افزونی و راستی

□

سبک زورقی بادبان برکشید

□

چو کهرم چنان دید بنمود پشت

□

لاجرم کید زنان باشد عظیم

□

ز قیوم توانا چون نترسم؟

□

جنس خود را هر یکی چون کهرباست

□

کی برآید این مراد او بگو

□

تبصرون این بانگ و در لا تبصرون

□

همه شهر آباد او سوختیم

□

هست حق کل لدینا محضرون

□

چهارم چو بفروخت گیتی فروز

□

در آن خزینه به صندوقهای پیل، گهر

□

که تا عشقت چه آرد بر سر من»

□

طبرزد می‌ربود و قند میخست

□

بگو تا با که حالت بازگویی

□

کنون اندرین است بسته دلم

□

جهانجوی خسرو سر و تن بشست

□

خورشید نمود باز دندان

□

همان گرد کرده عنان مرا

□

عبرتی گیرند خلق روزگار

□

با تو این نیک و بد که داد قرار؟

□

به مهمان بر چرا در بسته داری

□

در نیابد ذات ما را بی مثال

□

همی راند خواهم سپاهی گران

□

نشاید گذشتن که آن ایزدیست

□

شربت کردی ولی ندادی

□

تبه گردد از برگزینان شاه

□

قربتش افتاد با دریا خوشی

□

میتوانست ازین میان رفتن

□

کز آب خرد ماهی خرد خیزد

□

بدان میزان عنان انداز گشته

□

نه از تخم بد گوهر آهرمنست

□

بدرم دل پیل و چنگ پلنگ

□

با گردش روزگار می‌ساز

□

به خنجر بریده ز سر تا میان

□

جمع گشتند آن شب از زاری او

□

جز دل گرم و آه سردت نیست

□

تو بر بادی چنین مشعل میفروز

□

گوی چوگانیم چوگانی کجاست

□

ستاره زده جای پرداخته

□

که اندر جهان کینه خواه او بس است

□

گویند و ندارد این طراوت

□

به ایران خروشی بد و شیونی

□

بران نامور مهر انگشت اوی

□

زیبدم، زانکه جام در دارم

□

گرو بر خصم ماند بر من اندوه

□

جسته از حلقه زره بیرون

□

بگو آنچه دیدی به مهراب گو

□

روانشان ز گفتار او شد دژم

□

تدبیر بود به عزم راهت

□

سپرده بدو جایگاه بلند

□

ببخشیدشان جامه و سیم و زر

□

ربی و همتی الغیور وراء

□

خدا باد سازنده‌ی کار او

□

در قلبت مایه‌ی صد قالبست

□

که دارم مگر آتش اندر کنار

□

انوشه روان باش تا جاودان

□

روزیم کن آنچه در خیالست

□

چپ و راست پرها بروبر نشاند

□

همی از خردتان نبود آگهی

□

ز هم خون وز مهره‌ی یک پدر

□

نبینم که با او بکوشی بسی

□

چاکرت پادشه نشان باشد

□

که باشد ورا یار پروردگار

□

همه زر و گوهر برافشاندند

□

چه دندان مزد شد با زلف و خالش

□

در قیامت کی کند جرم و خطا

□

که کردند پرگوهر شاهوار

□

که همتا نبودش به ترکان به زور

□

نام نظامی فلک آوازه کرد

□

در رخ آورده گوشه‌ی معجر

□

تهی دست و بیکار باشد سپاه

□

نگه کرد گیو آن نشان سیاه

□

وآنجا که بریم زیر دستم

□

نور چشم از نور روزن کی شکفت

□

چرا زد روانش درکاستی

□

همه کاخ زربفتها گسترید

□

ازین بیش گفتن زیانی بود

□

شدم تا یار دل بی یار گشتم

□

ز گفتار بیدار کارآگهان

□

به مهتاب فضلم برافروز راه

□

نظارگیان شدند غمناک

□

درون پیرا ز عشق خانه پرداز

□

دوچمش ز اندیشه تاریک شد

□

نبود آگه از رای کم بیش من

□

کای ز آتش من دل تو بریان

□

خیال وخواب اگر نبود چه حال است

□

دلی باید ازموی باریک‌تر

□

پذیرنده‌ام ز آشتی و نبرد

□

هم اندر زمان شد سوی شاه چین

□

که با عشق و هوس فرقی گذارم

□

دری از کلیله نبشتی نهان

□

مرا راه بنمای و بردار پی

□

بر گردن شیر بسته زنجیر

□

فرستادش مگر بانوی شیرین

□

تو را نیز در بر بپرورده‌ام

□

کس رخ بسته باز نگشاید

□

چو بیند که در عز من ذل اوست

□

به گوش کوهکن گفت این خبر باز

□

بداندیشت بدآیین و بداختر

□

بدانگه که بگشاد راز از نهفت

□

گهی نوش یابند ازو گاه زهر

□

به بینش باز دانی گوهر از یشم

□

پای بیرون نهاده از مقدار

□

به شادی درآمد شهنشاه روم

□

زهر گونه‌یی دانش آرم ببر

□

سپاهی در عقب چون کوه آتش

□

که هرکسی که کند بد بدی برد کیفر

□

بزرگان برفتند با او به راه

□

نژادی پدید آید اندر میان

□

بسی هست آب حیوان خضر کش تیز

□

یاغیانشان می‌شدندی سرنگون

□

دعا خواه و دانش ده و داد کن

□

بیامد به کف نامه‌ی شهریار

□

بلرزیدند خاصان زان دم سرد

□

دست باف عنکبوتی زنده پیلی را حصار

□

ز مردی و دانش جدایی کنم

□

علم نحو و عروض و شعر و حکم

□

گریز و عجز دشمن در گمان دید

□

مطبخ ما را به جای زیر با تقصیر با

□

ز بومش دگرگونه نقشی نرست

□

باد بر جان حسودت سال و مه قلب شتا

□

ز مهدی آن مه غایب به غیبت کبرا

□

نقد خوارزم در عراق میار

□

به یک دست خنجر به دیگر کفن

□

که از نم دیده کافوری است وز غم جامه قطرانی

□

وز ظریفان بانگ و ناله‌ی زیر و زار

□

برآرم به بومی که بد خارستان

□

چگونه درین بابلی چاه رست

□

فراز لب لب جوی محله چون لبلاب

□

مگس نموده بر او از جوانب استیلا

□

بزرگی شما را به پایان رسد

□

بجویم فرستم بی‌اندازه چیز

□

رنگ نیلی که بر رخ قمر است

□

چون شاید تقدیم یکی بر دوی دیگر؟

□

وگر چند باشد سپاهی گران

□

همان تاج و هم باره‌ی خسروی

□

زهره ز رشک صاحب انشا برافکند

□

طفل‌خویان را بر آن جنگی دهد

□

سخن‌گوی و بادانش و رهنمای

□

که خون و رگ و مهر نتوان نهفت

□

نی از آن روح که در تبت و یغما بینند

□

طمطراقی در جهان افکنده‌ای

□

تو آباد و پیروز و بخت از تو شاد

□

در شب تیره به نماید نور

□

که آمد میوه‌ش از روح معلا

□

یک دل و یک زبان همی‌یابم

□

رخش گشت همچون بدخشان نگین

□

نردبانی نایدت زین کرکسان

□

تا مدح خوانمت به زبانی همه بیان

□

بنده‌ی می و طنبور و ندیم لب ساغر

□

بدو گفت میخواره را چیست نام

□

من قلم دارم و تو تیغ به دست

□

نوا در پرده‌ی نوروز میکرد

□

گر بسوزد در نگنجد جبرئیل

□

گر از گوهر و زر و دیبا و خز

□

برآرم به درگاه دانای راز

□

و آواره به هر دیار بادا!»

□

زنار چار کرد گزین و کلیسیا

□

به نزد شهنشاه بهرام گور

□

اگر دلدار من شد کو نشانش

□

بود از می ذوق و حال یک ظرف

□

به منظرالدرجات و به مخرج‌المرعی

□

نام خویش افسر دیوان به خراسان یابم

□

و ان کان لی ذنب یکفر بالعذر

□

در حضرت خدای تعالی برآورم

□

هرانگه که بیدادگر گشت شاه

□

جز به یادش نکرده‌ام افطار

□

به گشتن نیز گه بالا و گه زیر

□

رقوم لوح محفوظ است اگر خوانی به ایقانش

□

کسی را نبد جای آرام و خواب

□

ز آتش زنه ضیمران ببینم

□

آن اختیار کن که توان دیدنش لقا

□

تمتام ناتمام سخن بود بو تمام

□

به منشور آن دادگر بنگرد

□

پشت در غربت کنون بر خاندان آورده‌ام

□

گفت هان روزگار و هان روزی

□

حبذا ملکی که باشد افسرش بی‌افسری

□

به سالی به سه بهره بود این درم

□

جز به پور مغان نشاید داد

□

که اکنون سخن را نباید نهفت

□

بیشتر زانکه گفت شاید چند

□

که از دین کسری چه داری به یاد

□

بردی از زیر خانه بر بامش

□

به دشت آمد و جنگ را کرد ساز

□

کوه را غم در آورد از پای

□

نگونسار پرخون و تن پر گناه

□

هفت پیکر کنم چو هفت حصار

□

مران هر یکی رابه خوبی نشاند

□

که ازو رنج و بیم برداری

□

نیایش کنم روز و شب در سه پاس

□

که یارد چمیدن برین دشت کین

□

بدین گونه برتا نهان شد سرش

□

شد از بیم رخسار ایشان سیاه

□

به دستار چینی بپوشید روی

□

همان تره‌ی جویبار آورند

□

که او را نبودی ز نوروز بهر

□

نه شاهی نه زیباسری ازمهان

□

پدیدار کرده سر تاج و گاه

□

هشیوار گردد سرت مست اوی

□

فزونی نجوییم درکاست او

□

دی ز خاک خاوران چون ذره مجهول آمده

□

تماشای رامشگران ساز کرد

□

ز لشگر بخوانیم داننده بیست

□

و حرقة قلبی هیجتنی لنشرها

□

از همه مال و منصب دنیا

□

برین گونه خارا یکی کوه گشت

□

نه دهقان نه ترک و نه تازی بود

□

همان هدیه و باژ و ساوی که من

□

چند جویی بی حیاتی صحو و سکر و انبساط

□

نبشت این چنین نامه از هر دری

□

ز دریا بمردی به یکسو کشید

□

هیچ رنجش نیامدی زان بار

□

هر کجا حرب مهولی آمدی

□

سخن گفت ناگفته چون گوهرست

□

بر اینت بگویم حدیثی درست

□

چنین است کار سرای سپنج

□

تا چو هدهد عاقلان را هم ز سر خیزد کلاه

□

جز آن نیست کز تو عمل کرده‌ام

□

همه روزت چو روز عیداضحی

□

بیاد آید آن لعبت چینیم

□

عالم از علم تو چونان باد کز مادر صبی

□

نیاسود تیره شب و پاک روز

□

داعیان دوام دولت تو

□

کس آن راز پیدا نیارست کرد

□

راه توحید را به عقل مپوی

□

که آموخت این زهره را زیر زند

□

جواب دادم کای ماهروی سرد مگوی

□

باز کوشید تا سری بزنیم

□

زین غمام بانگ و حرف و گفت و گوی

□

خبر شد به طوس و به گودرز و گیو

□

موضع رخ شه نهی ویرانیست

□

چو دیدند بردند پیشش نماز

□

دوست شو وز خوی ناخوش شو بری

□

ره ره خوف و شب شب خطرست

□

چنگ حکمت چونک خوش‌آواز شد

□

تا هیچ دانه‌ای نفشانی بجز کرم

□

سکندر بدو گفت هر کز مهان

□

چو شب تیره شد پهلو پیش‌بین

□

معده نان را می‌کشد تا مستقر

□

بگفت این و از پیش آزادگان

□

بی‌اندازه در شهر ما برزنست

□

نگهدارم از رخنه‌ی رهزنان

□

اول و آخر هبوط من ز زن

□

تازی اسبان پارسی پرورد

□

جهاندار بگرفت دستش به دست

□

سران یک به یک پاسخ آراستند

□

پس سبد را تو درخت بخت بین

□

کجا تره گر کاسنی خواندش

□

چو دستور با لشکر آمدش پیش

□

بیا تا چه داری ز شمشیر و جام

□

نقش‌ها گر بی‌خبر گر با خبر

□

از تو قهر آید و زمن تدبیر

□

پیش ازین طوفان و بعد این مرا

□

تو لشکر بیاری و چندین مپای

□

گفت هر شش را بگیرید ای دو خصم

□

برین مایه مردم به جنگ آمدست

□

هر دو گونه نقش استادی اوست

□

تو بانوی شاهی و خورشید گاه

□

صد هزاران امتحانست ای پسر

□

نیک دانید کان چه می‌گویم

□

کان تف خورشید شهوت بر زند

□

پس پرده‌ی من ترا خواهرست

□

بدو گفت کای شهریار جهان

□

چنین گفت زان پس به بانگ بلند

□

یکی بدره دینار واسبی به زین

□

هر آنگه که سال اندر آمد بشست

□

صیاد که تیر بی‌حد انداخت

□

بامدادان که روز روشن گشت

□

نداند جز از کردگار جهان

□

رود بر راه موی پر خم و پیچ

□

از من به من آنچه یک گزندست

□

به درگاه ایوانش بنشاندند

□

که از بد کند جان و تن را رها

□

بیاید پس آن فرخ اسفندیار

□

گهر خریدند او را به شهرها چندان

□

رنگ هر گنبدی جداگانه

□

ندارد تن خویش با رنج و درد

□

اگر زهرم ولی پازهر دارم

□

سواری به کردار آذر گشسپ

□

بشاهی مرا خواندند آفرین

□

بدین شهرها گرد ماهرکسست

□

ز تیر گز و بند دستان زال

□

چون شنود این قصه خلق شهر او

□

از خمیری اشتر وشیری پزند

□

چو با گنج رنجش برابر نبود

□

یکی بر اسب جولانی نشسته

□

از این بر شدن بنده را دست گیر

□

برو بافته تاج شاهنشهان

□

به ایوان بیاراست جای نشست

□

چنین گفت کاین کین خون نیاست

□

همنشینی گفتش ای شیخ کبار

□

خواست رفتن از مهربانی من

□

بدان رنج پاداش بند آمدست

□

ز شهر و آشنایان دورم از دل

□

بماند به نزد شما این پسر

□

به جستیم خشنودی دادگر

□

بدین چاره تا نامه‌ی هندوان

□

سپهبد گرانمایگان را بخواند

□

جان به لب آورد، گفت ای شهریار

□

عقل جزوی کرکس آمد ای مقل

□

خردمند چون نامه را کرد ساز

□

به شبها شمع بزم تیره‌ات چیست

□

سوی خانه بنهاد سر با سپاه

□

پس کنیزک آمد از اشکاف در

□

بر خرگه من گذر کن از راه

□

ز لشگر گزین کرد شایسته مرد

□

دو شاه دو کشور نشسته به راز

□

تشنه را کی نشاط راه افتد

□

به هر گردشی با سپهر بلند

□

یکی را سر نهد در دامن دوست

□

سزاوار او خلعت آراستند

□

او صانع این جنبش و جنبش سبب او

□

برخوان طبرزدم نشاندی

□

چو بیرون کشیدندش از مرغزار

□

جهان پیش چشمم چو دریا نمود

□

نبود آگه که شاهان جامه راه

□

چونکه ندیدم ز ریاضت گزیر

□

سحر چون گشت منظور نکو نام

□

بسی کردشان نیز فرخ امید

□

از منی بودی منی را واگذار

□

زنجیری دشت شد خردمند

□

که تا نیز با نامداران مرد

□

ندارید شرم و نه بیم از خدای

□

جمالش راکه بزم آرای عیدست

□

گرم تیز شد تیغ برمن مگیر

□

دلم از معنی این قال خون است

□

زین بحر ضمیر هیچ غواص

□

چون شود سیمرغ جانش آشکار

□

چو خسرو گفت بسیاری درین باب

□

ای حجت بنشسته به یمگان و سخنهات

□

خوش زی تو که من ورق نوشتم

□

ز نور مخفی او تا به انقراض جهان

□

نه خوشتر زان صبوحی دیده دیده

□

می‌درد می‌دوزد این خیاط کو

□

ترا هم بر من و هم بر برادر

□

آسمان و زمین و مطبخ او

□

در این یک مشت خاک ای خاک در مشت

□

سخنهایی که بود از بیش و کم گفت

□

گردیده رهیت من در این راه

□

گرفته ماری از اخلاص نرگسی به دهن

□

درم بگشای کاخر پادشاهم

□

ذکر جسمانه خیال ناقصست

□

گشتند به لطف چاره سازش

□

گر عشق چاریار نداری میان جان

□

مرا آنکس که این پیکار فرمود

□

چنین گویند کن پولاد پنجه

□

ناقه ز حریم حی برون راند

□

مرا آفرین بر تو نفرین بود

□

همه کس عاشق دنیا و ما فارغ ز غم ایرا

□

گفت شه پوشید حق پاداش بد

□

هر جرعه‌ی می کز آن بخوردی

□

به عز عالم ارواح و عالم اجساد

□

کنت بالری فاستقت غللی

□

توسن کام زیر ران دائم

□

چون شکر من تو نشنوی از هیچ شکر گو

□

گزارنده بودی به دیوان شاه

□

دستارچه‌ی سیاه نیزه‌اش

□

باز آن باشد که باز آید به شاه

□

به آواز بلند از شاخ شمشاد

□

گزارنده‌ی خواب را بدره داد

□

من که خاقانیم ار آب نشابور چشم

□

در صف رزم تیغ بهرام است

□

اگر کافور با قطران ره زادن فرو بندد

□

تو را بند فرمود شاه جهان

□

تا به هر شهری بنگزاید مرا هیچ آب و خاک

□

خر برهنه بر نشین ای بوالفضول

□

به سر بزرگی حساد من که بودیشان

□

چراگاه این گاو کمتر نبود

□

وصفش مطهر است چو قرآن که خواندنش

□

رو نهفته ز چشم نا محرم

□

دی همی گفتم آه کز ره چشم

□

چنین گفت مزدک که این راه راست

□

بپیچد سر از عهد فرزند تو

□

تاسه‌ی تو جذب نور چشم بود

□

یادش آید که به شروان چه بلا برد و چه دید

□

به پیکند شد رزمگاهی گزید

□

بکوشید و ویرانی آباد کرد

□

لیک بایستش این خبر کردن

□

کو عنصری که بشنود این شعر آب‌دار

□

سپاهش همه باره کرده یله

□

چو آن چامه بشنید بهرام گور

□

بدان نیستان در نیایش گرفت

□

به ماه تیر کانگه بود نیسان

□

و گر زین روشنی، بی نور مانی

□

بسی دفتر خسروان زین سخن

□

در قبولت به این همی کوشند

□

هم‌اکنون بدین با تو پیمان کنم

□

بسی بگریست شه چون ابر نوروز

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

ز خورشید تابنده تا تیره‌خاک

□

چنین تا به خاشاک ناچیز پست

□

چنان بگرفت زاندیشه سر خویش

□

ازین پندها هیچ گونه مگرد

□

گر چه تاریخ دان این شهرم

□

قوی شد زین گمان دلهای ایشان

□

کجا سالیان اندر آمد به شش

□

بر آمد جان عاشق خون فشانان

□

گر کسی دیگرست، بازش جوی

□

همی بی من آیین و رای آورید

□

همه خونین‌لباس و دزدشعار

□

چو کار گذشته نیارد به یاد

□

جفایی کو رسید او را ز جافی

□

یکی نیزه زد بر کمرگاه اوی

□

به ملامت نشایدش کندن

□

بدو باز گفتند کاین رای نیست

□

زلیخا گفت کای چشم و چراغم!

□

به کین سیاوش کمر بر میان

□

بگفت این، وز میان کار برخاست

□

یکی سخت سوگند خوردم به ماه

□

سبحان من اسری بخاطر عبده

□

بیامد بران کار بسته میان

□

جهان را چنین است ساز و نهاد

□

ازو باد بر شهریار آفرین

□

یکی تخت زرین نهادند پیش

□

برادرت گر کینه جوید همی

□

که میراث بود از گه کیقباد

□

دراز گوش ندیم و دراز دم بواب

□

من آن خویشتن کردم، تو دانی!

□

به بهرام شاهت گروگان کنم

□

همه تیغ‌آزمای و نیزه گذار

□

دل من نیم کشته‌ی عبر است

□

ولی می‌گشت گرداگرد جانان

□

هم‌انکس که باشد ز پیوند تو

□

که نگذشت بر ما یکی روز خوش

□

تا خاک بر دهان مجارا برافکند

□

که چون اندیشه نا پیدا شد از پیش

□

دل زیردستان بدان شاد کرد

□

کنون واجب بود او را تلافی

□

به نخل پیر کانجا گشت برنا

□

پس از دل برزد این برق جگر سوز

□

بخورد آن گران سنگ جام بلور

□

ترا بی‌پدر در جهان جای نیست

□

نکبتی کان پشه و باشه ز نکبا بینند

□

که مانا جمع دشمن شد پریشان

□

سیه گردد و هم نیاید به بن

□

به نصیحت ز پایش افگندن

□

مرا کافور و قطران زاد درد و داغ پنهانی

□

در جان و دل ناصبیان گشته چو پیکان

□

بیازد کسی ناسزاوار دست

□

گذر نیست از داد یزدان پاک

□

وز خاک قبیله دامن افشاند

□

شخص بخت تو کامران باشد

□

که اویست پیروز و پروردگار

□

وز آن خوش خوابگه بیدار برخاست

□

از جا جستی و رقص کردی

□

بباید کشیدن ز بیشیت دست

□

چو خواهی که مانی تو بی‌رنج و درد

□

جهان را به نو کدخدای آورید

□

چون مدح من تو نشنوی از هیچ مدح خوان

□

می‌دمد می‌سوزد این نفاط کو

□

خاک شروان بلکه آب خیروان آورده‌ام

□

فروغ تو ز مه داده فراغ‌ام

□

سحرگاه این ندا در باغ دردار

□

کزو شاه را دل پر از کیمیاست

□

غم معشوق سگ‌دل هست بر عشاق سگ‌جانش

□

زید شاد و ما نیز باشیم شاد

□

چتر سر خضرخان ببینم

□

در گه بزم زهره را جام است

□

من غوادی سحابه‌ی مدرار

□

ور توی، چیست زحمت اغیار؟

□

بنگرم صورت سحبان به خراسان یابم

□

به گاوان گردون‌کش تاودار

□

بر پاک تن حلال بود بر جنب حرام

□

جهان آفرین را ستایش گرفت

□

تا چه در از روض جنت باز شد

□

باز کورست آنک شد گم‌کرده راه

□

هر که گوید من شدم سرهنگ در

□

که چنین شاید این سفر کردن

□

موضع شه اسپ هم نادانیست

□

همی مویه کردند بسیار سال

□

زشتی او نیست آن رادی اوست

□

به تاج و به تخت شه نیک‌خواه

□

در کف نقاش باشد محتصر

□

در روم بزم شاه را از در

□

آن خفاش مردریگت پر زند

□

ورنه نامت باقچه نفروشند

□

زیر سایه‌ی این سبد خوش می‌نشین

□

بسی داستانهای نیکو براند

□

به مردی بود خواستار جهان

□

ببست و بیامد چو شیر ژیان

□

من شوم آزاد بی خرخاش و وصم

□

خر برهنه نی که راکب شد رسول

□

بهر برزنی بر هزاران زنست

□

همچو تقویم کهنه بی‌بهرم

□

چونک بودم روح و چون گشتم بدن

□

به خویی به آوردگه بر، نبرد

□

بدان گونه کو گفت پیمان ببست

□

ز زین برگرفتش به کردار گوی

□

می‌کشد مر آب را تف جگر

□

که پیچ و خم نجنبد زان شدن هیچ

□

بگفت آنچ آمد ز بازار خویش

□

لیلا الی الاقصی بذی الاسراء

□

پرده‌ای کز سیب ناید غیر بوی

□

کسی را که زیبا بود در نبرد

□

تو مخاطب بوده‌ای در ماجرا

□

همه پایها چون سر گاومیش

□

تا ز خمره‌ی زهر هم شکر خوری

□

وصف شاهانه از آنها خالصست

□

گشته امروز اندرو چون آفتاب خاوری

□

به نزد جهانجوی شاه کیان

□

غوثشان کراری احمد بدی

□

سپاه از پس پشت و یزدانش یار

□

همه سالت نشاط جام و ساغر

□

جهاندار وز نامداران گزین

□

چند جویی بی مماتی محو و شکر و افتقار

□

به زین زر رکاب سیم بسته

□

انس و جان بالعشی و الابکار

□

درستی بدان بد کیان را نژاد

□

بر تن و من نه رنگ بود نه شم

□

تا بپیوندد به نور روز زود

□

که کار من شودی هرچه زود نیکوتر

□

ز یک دست بستد به دیگر بداد

□

تا چو طوطی قانعان را هم ز تن روید قبا

□

ز خلوتخانه آمد سوی حمام

□

برآمد بهامون و خشکی بدید

□

روان سیاوش بشوید همی

□

خلقت از خلق تو چونان باد کز گلبن صفا

□

لیک از عامه نه از خاصان خود

□

بدان تا بدین بر نباید گریست

□

شحنه خفتست و دزد بر گذرست

□

دیده‌ی روح را به خار مخار

□

چو گویی حرف روی حرف درکیست

□

سخنها به کردار بازی بود

□

کجا نابسوده به سنگ اندرست

□

اگر گوش با بنده داری نخست

□

به جان زار و به تن رنجورم از دل

□

که سیر گشت ز گوهرفروش،گوهر خر

□

مکن شاد بر من دل دشمنان

□

از بندی خانه دور شد بند

□

که در آخر ندانم حال چون است

□

مرین پر گنه را تو اندرپذیر

□

همی راند تا پیش کوه اسپروز

□

بزرگان ریختند از دیدگان آب

□

به جایی لطف و جایی قهر دارم

□

جمله را دل درد کرد از بهر او

□

که دارم درین هر دو دستی تمام

□

بازم چو مگس ز پیش راندی

□

یکی را خون کند در گردن دوست

□

ز کابل سوی سام شد بر دو اسپ

□

به رهام و گرگین و گردان نیو

□

نه صبحی زان مبارک‌تر دمیده

□

برهمن را ز آهنگ صنم گفت

□

خیز این وسواس را غسلی برآر

□

در خرمی بر جهان باز کرد

□

معاشی فرض شد چون شیر مادر

□

که بود از پنجه‌اش پولاد رنجه

□

که همتای جان‌ست و جفت جگر

□

که از باد کشتی بجنبد ز جای

□

به پای خویشتن عذر تو خواهم

□

ای ایاز آن پوستین را یاد دار

□

چون چنینم می‌توانی کشت زار

□

درون را به بیرون بدل کرده‌ام

□

بر نارد گوهری چنین خاص

□

ازین باژ بهری به هر چار ماه

□

ز گنج آنچه پرمایه‌تر خواستند

□

ز جنگ و ز مردی بی‌اندوه گشت

□

گر افروزی چراغ از هر ده انگشت

□

محتاج غنی چون بود و مظلم انور؟

□

بدان باد پایان جوینده راه

□

فرستاد پیکی به هر کشوری

□

می‌خور تو که من خراب گشتم

□

همان نام تو شاه بی‌دین بود

□

بگفتند کامد فرستاده باز

□

برآراست باشاه ایران زمین

□

طلب کار هلاک جان من بود

□

دید خاتون را به مرده زیر خر

□

شما را همانا همین‌ست رای

□

که سازد نواهای هاروت بند

□

وز دور به من نمود خرگاه

□

فراوان بنالید پیش مهان

□

بسی دادشان مهتری را نوید

□

همی خوبی و راستی خواستند

□

ز تیزی بود تیغ را ناگزیر

□

آن کفی وین دخان همی‌یابم

□

به ابر سیه بر شده تیره دود

□

سزد کز تو ناید بدینسان گناه

□

بردند به سوی خانه بازش

□

نهانی نداند نه بر دین ماست

□

جهان یکسره پیش تو چون کهان

□

چو سودابه خود مهربان مادرست

□

گشتم از آن خواجه ریاضت پذیر

□

موسی از دهشت شود موسیجه‌وار

□

دانم که ترا هزار چندست

□

هم آبشخورش نیز بتر نبود

□

گه بر سر تخت و گه بن چاه

□

صورت مکن که پنج نمازت بود روا

□

بر صید کشید و بر خود انداخت

□

طلایه نه بردشت و نه راحله

□

به شاه جهان داد و بردش نماز

□

به فر عالم کبری و عالم صغری

□

کسی کو درم بیش دارد بدست

□

که چرخ روان روی هامون ندید

□

ستیزه مبر تا نیابی گزند

□

هر که گویم گرفتنی است بگیر

□

برفتند گردان خسروپرست

□

ز اسب وز پوشیدنی بهره داد

□

جهان را نگهبان هرآنکس که کرد

□

دگرگونه کنند از بیم بدخواه

□

پس از رنج بیم گزند آمدست

□

ببودند هر دو زمانی دراز

□

بداند که کژی نیارد بها

□

شب تاریک فرش خود بنوشت

□

بفرسود ازان درد و در غم بسود

□

وگر پیش کام نهنگ آمدست

□

ازان آشکارا درستی نهان

□

هنر اصلی و زیبائی مزید است

□

بدو داد و کردش بسی آفرین

□

چودانی که ایدر نمانی مرنج

□

فرستاد نزدیک نوشین روان

□

زآنکه خو کرده بود با آن کار

□

فرستم به نزدیک آن انجمن

□

کند خاک در چشم خود بینیم

□

بماندند با درد و رخساره زرد

□

راست کاری و راستی جویم

□

تبش خواست کز مغز بنشاندش

□

کما فعلت نار المجامر بالعطر

□

نمانم که پی برنهی برزمین

□

قلبگه را ز جایگه بکنیم

□

که هرکس که هست از شما ارجمند

□

تا هیچ توشه‌ای نستانی بجز تفی

□

در مهای گنجی بر افشاندند

□

خوشتر از رنگ صد صنم خانه

□

بیامد سوی گلشن شادگان

□

پر او با جیفه‌خواری متصل

□

ز بخشش ندیدم بکوشش گذر

□

همه دریا گذار و کوه نورد

□

چنان جامه هرگز نبد درجهان

□

کودکان از حرص آن کف می‌گزند

□

فروغ ده به چراغ بقیه دنیا

□

در سر مهر زندگانی من

□

ز بس ملاحظه او را مگس پران ز قفا

□

کی زید گر در آب چاه افتد

□

برابر سر بت کله‌ای فروهشتند

□

خلق بود بیرون نهفتم ز شاه

□

دلی بیگنه پرغم ای شهریار

□

در التفات نهانی به این اجله دین

□

بفرمود و گفت ار بماند یکی

□

برانگیخت برسان آتش هیون

□

بشد مرد دانا به آرام خویش

□

به اقبالش دل استقبال دارد

□

درنظاره آمدند آنجا بسی

□

بدین سحر کو آب زردشت برد

□

بپرسید شادان دل شهریار

□

تو هم اگر به خود افتی ز کوی بوالهوسی

□

بیامد هم آنگاه سالار بار

□

که دستان به نزدیک ایران رسید

□

ابا موبد موبدان اردشیر

□

لیک از راه نیک پیمانی

□

حاجت این لشگر گر بز نبود

□

نیوشنده شد ناله‌ی چنگ را

□

چو بر سرنهد تاج بر تخت داد

□

شکار و می و مجلس و بانگ چنگ

□

دل و جانم ایدر بماند همی

□

بدانجا که کاووس لشکر کشید

□

وزان جایگه سوی نخچیرگاه

□

هوای دل رهش می‌زد که برخیز

□

شیخ گفتش امشب از خون جگر

□

عروس گرانمایه را نیز کار

□

چنان بد که قیصر بدان چندگاه

□

دبیر و پرستنده‌ی شهریار

□

بکابل دگر سام را هر چه بود

□

به نزدیک زال آوریدش به شب

□

ز بازارگان و ز دهقان درم

□

تیغ هندی و ذرع داودی

□

چنین گفت سیمرغ با پور سام

□

به شکرم رسان اول آنگه به گنج

□

بدین گونه تا پاسخ نامه دید

□

نه یزدان پسندد نه یزدان‌پرست

□

که گر اژدها را کنم زیر خاک

□

چو از بند و پیوند یابد رها

□

برادر کو شهنشاه جهان بود

□

عقل ابدالان چو پر جبرئیل

□

مرا پیشتر قیرگون بود موی

□

خاکساران به خاک سیر شوند

□

به تیغی چنین تیز بازوی شاه

□

به پستان چنین خشک شد شیراوی

□

ز بانگش بلرزید روی زمین

□

به لشکر گهش برد باید کنون

□

در باغ گرفت سبزه آرام

□

حمله بردند جمله پشتاپشت

□

لیکن چکنم، که نفس خود کام

□

جهاندار چون نامه را کرد گوش

□

بنه دل به هرچ آورد روزگار

□

همانگه ز کسری بپرسید شاه

□

بجای آوریدند فرمان تو

□

وزان تخت برخاست با خشم و جنگ

□

هر بیتی از او چه رسته‌ای در

□

شیر و اشتر نان شود اندر دهان

□

ساقی و حریف جام در دست

□

که تو شهریاری و ما چون رهی

□

دل شه ز بند غم آزاد گشت

□

بران سان که برخوانده‌ای نامه را

□

چون آخر رشته این گره بود

□

ترا پاک یزدان چنان آفرید

□

سر اول به گل چیدن در آمد

□

شه چو بر گوش گور در نخجیر

□

من می‌گذرم تو در امان باش

□

رسیده به هر نیک و بد رای او

□

فرود آمد ز تخت آن روز دلتنگ

□

وزین روی پر کینه دل سوفزای

□

عشقی که نه عشق جاودانیست

□

فقر اگر خوردنست و گاییدن

□

تو خود دانی که من از هیچ رائی

□

صبح یک زخمی دو شمشیری

□

تا نامه‌ای از حساب کارم

□

که گر دست یابم برو روز کین

□

در این سختی مرا شد مردن آسان

□

فرومانده از دانش او شگفت

□

گر پیر بوم و گر جوانم

□

مایه انتباه تست این ها

□

نشد ممکن که این خاک خطرناک

□

هرچه در گاو گوشت می‌افزود

□

با چنانها این چنینها زاید از خاطر مرا

□

نباشم بدین کار همداستان

□

تا در دهان زبان بودم در زبان مرا

□

گفت ای خاتون احمق این چه بود

□

از همه شروان به وجه آرزو دل را به یاد

□

سالها اشک دیده پالودم

□

بیاور ساقیا می در ده امروز

□

محتشم را به مال مالش کن

□

بی‌او سخن نرانم وکی پرورد سخن

□

کنون نزد آن پیر خسرو شویم

□

شد آهوی دشت و کبک وادی

□

وز حال رسولان و رسالات مخالف

□

بدین اقبال یک هفته که بفزاید مشو غره

□

اینکه پنداشتی که تست، تو نیست

□

از خواندن نامه چون بپرداخت

□

شاه را هفت نازنین صنمست

□

شیب سر تازیانه‌ش از قدر

□

به خواری ترا روزبانان شاه

□

به باد فتق براهیم و غلمه‌ی عثمان

□

به بیت معمور و بیت قدس و بیت حرام

□

و ارتفاعی به فیض همته

□

هر احسان کید از شاه نکوکار

□

چندان بمان که ماه نو آید عیان ز شرق

□

بدانم که دستی که برداشتم

□

ور مرا آینه در شانه‌ی دست آید من

□

وگر هیچ خوی بد آرد پدید

□

مرگ یاران شنیدم از ره گوش

□

خوان کشیده است دایم و هر دم

□

دلم مرگ پسر عم سوخت و در جانم زد آن آتش

□

غافل از گوشه‌ای کمین کردند

□

به بانگ و زاری مولو زن از دیر

□

آنچ زو بگذرد و بگذاری

□

بر اسپش نشانم ز پس کرده روی

□

چو از رود کردند هر سه گذر

□

بس که دید آفت اعدا ز پی انس عیال

□

رفت موسی بر بساط آن جناب

□

فراوان بخندید زو شهریار

□

چو گشت اندر دویدن گام، تیزش

□

دگر آفرین بر شهنشاه کرد

□

سطرت و لولا غض عینی علی البکا

□

چو مهتر یکی گشت شد رای راست

□

برآرد ازین مرز بی‌ارز دود

□

ز رای و ز دانش به یکسو شوند

□

ای مکرمی که نیست به رغبت تو را کرم

□

بدو گفت شاه ای سرافراز مرد

□

مشک ماند ز بوی و، لعل از رنگ

□

به پیروزی اندر به یزدان گرای

□

گویی کدام سنگدل این پند نشنود

□

با تو می‌گفتم نه با ایشان سخن

□

همی تاخت تا قلب توران سپاه

□

زان نشد فاروق را زهری گزند

□

دگرآنک گفتی که بداختری

□

در شریعت هم عطا هم زجر هست

□

ز من کز جان فزون می‌دارم‌ات دوست

□

باری افزون کش تو این بو را به هوش

□

پذیرد پذیرم سپاسی بدان

□

بشنو این زاری یوسف در عثار

□

به دیبای چینی بیاراستند

□

گر نداند عامه او را ز امتحان

□

پیمبر یکی بد به دل با گراز

□

دم به دم در صفحه‌ی اندیشه‌شان

□

ض العیان کصاحب السرطان بل

□

می‌کشانش در جهاد و در قتال

□

به فرمان یزدان چوشد هفت روز

□

بانگ گفت بد چو دروا می‌شود

□

یکی نامه بنویس نزدیک شاه

□

زشت را در غایت زشتی کند

□

پراگنده گشت آن بزرگ انجمن

□

چشم جذاب بتان زین کویها

□

چو گیو آن نشان دید بردش نماز

□

نباید که پیچد ز راه گزند

□

همه گوش دارید گفتار من

□

نان چو اطلاق آورد ای مهربان

□

سیاوش بورد بنهاد روی

□

همه شب به خفتان جنگ اندریم

□

فزون نیست با او سرافراز بیست

□

بدو گفت مندیش و رامش گزین

□

بدردیم ازین رفتن اندر فریب

□

سپاهش برو خواندند آفرین

□

جهاندار بر شاد و رد بزرگ

□

برفتند دانندگان از برش

□

گر او کینه جوید همی از نیا

□

ستایش گرفت آفریننده را

□

پر از بیم بودی گنهکار از وی

□

همه گنجها زیر دامن نهند

□

گلی کز وی چکید از قطره‌ای خوی

□

جاهت از حرز و حفظ مستغنی

□

چو پرسد ز من کردگار جهان

□

زان که از جامه‌ی کسان بودم

□

در آن جنبش «دولرانی» که بختش

□

ولیک شاه به فتح بلاد مشغولست

□

به چین دریکی مرد بد بی‌همال

□

زان که کردست قهر الاالله

□

که این شعه کت از من یادگاریست

□

هر کجا بیماری مزمن بدی

□

عنان را بپیچید بر میسره

□

جز به دستوری «قال الله» یا «قال الرسول»

□

به جولان شد سوار از هر کرانی

□

همچو تصحیف قبا باد و چو مقلوب کلاه

□

جام زهر است یعنی اصل سرور

□

خلعت و احسان شاعر سنت هم نام تست

□

چنین گفت کایدر بمانید بار

□

بتی بودم ز سر تا پا دلارا

□

لب مرد برنا پر از خنده شد

□

باد حکمت روان به خانه‌ی چرخ

□

جهانی نظاره بران پیر گرگ

□

بود خواب و خیال این خواری ما

□

ابر بیدرفش افگند اسپ تیز

□

چون غلامان بیفتمش در پای

□

بفرمود تا ساز رفتن کنند

□

به این درد و به آن درمان فرستد

□

گر خاک خراسانت نپذیرفت مخور غم

□

گرش افتد به چشم مور رفتار

□

ز هفتاد برنگذرد بس کسی

□

همه نیشم ولی با خود پسندان

□

طلب فرمود ناظر را سوی خویش

□

حدیث نامه‌ی شاه جهان را

□

به غیر از آه گرمت کیست دمساز

□

میان بربست و آمد پیش بازش

□

یکی بر فرق تاج زر نهاده

□

چشم باز ار تاسه گیرد مر ترا

□

النبی قد رکب معروریا

□

راه را گم کرد و در ویران فتاد

□

ساعتی کافر کند صدیق را

□

شاه را گوید کسی جولاه نیست

□

گر به دامی افکنم من یک امیر

□

جانت از عمر و مال برخوردار

□

می‌پرد تا ظل سدره میل میل

□

یاد اوشان داروی شافی شدی

□

همی گوهر آن خنده را بنده شد

□

نمی‌کند به پرستندگان خویش نظر

□

ازیشان کسی را ندانم که کیست

□

عقل را بر دو شاخ لا بردار

□

خرم آنجا که او نمود عبور

□

رهانیده از بد تن بنده را

□

به نیروی خود بر نیفراشتم

□

مانده چون حرف معرب و معجم

□

زمین شد چو دریای خون یکسره

□

بمیرند و کوشش به دشمن دهند

□

مبیناد چشم تو روی بدان

□

ره مرو فرمان مده حاجت مگو حجت میار

□

دانک چشم دل ببستی بر گشا

□

بیامد یکی موبد از لشکرش

□

در نگیرد این سخن با کودکان

□

دشمنت اعنی هلاک و حاسدت اعنی فنا

□

برو جامه پر خون و دل پر ستیز

□

باد ز احسان تو زین سنت سنایی را سنا

□

شد آن دخت چون ماه‌گیتی فروز

□

که هیمه‌ش عرق شریان گشت و دودش روح حیوانی

□

تا بدن خانه‌ی روان باشد

□

بیفزود خوبی و کژی بکاست

□

لرقرق دمعی حسرة فمحا سطری

□

حبل الله شه طغان ببینم

□

چه گرگ آن ژیان نره شیر سترگ

□

بدو گفت نامم گشسپ سوار

□

همه رخ پر آژنگ و دل پرشکن

□

حضرت خاقان اکبر اخستان آورده‌ام

□

والنبی قیل سافر ماشیا

□

که کیش بدی (را) نگونسار کرد

□

هریکی را ز کشوری علمست

□

حسان پس از رسول و فرزدق پس از هشام

□

ز زابل به کابل نشستن کنند

□

ز ایدر کشان با دو پرخاشجوی

□

همی‌داشت از آب وز باد راز

□

کارتفاع الریاض بالامطار

□

چون کنیزان بگردمش بر سر

□

چشیده ز گیتی بسی گرم و سرد

□

بر کوه خوان که باز به گوش آیدت صدا

□

که چون ماه دو هفته است آن کز افزونی است نقصانش

□

مدارید جز آلت کارزار

□

همان پند دانندگان نشنوند

□

بگویم بو آشکار و نهان

□

نفس عنقای سخن‌ران به خراسان یابم

□

از امیران خفیه دارم نه از وزیر

□

که او باشدت بی‌گمان رهنمای

□

شیر در زیر و اژدها در مشت

□

آرم زبان به شکر و ثنای تو در دهان

□

ز دوران چرخ آزمودم بسی

□

خارا کن کوه نامرادی

□

نزیبد تو را شاهی و مهتری

□

که بختم فرخ است و روز پیروز

□

نگردد ور از آن رفتن خبردار

□

در گردن جان حمایل‌اش ساخت

□

چو هست اقبال کار اقبال دارد

□

به دبه‌ی علی موش‌گیر وقت دباب

□

خشنودی ایزدت به از خاک خراسان

□

مردم از بهر عیال آفت اعدا بینند

□

نبیند کسی نیز دیدار من

□

دلم امروز کشته‌ی فکر است

□

ساعتی زاهد کند زندیق را

□

به بند آهن اسقف بر اعضا

□

نز سر سرکشی و سلطانی

□

وز سوی غرب صبح تلالا برافکند

□

یکی خشت لحد برسرنهاده

□

ناخورده شراب، هر دو سرمست

□

شده مردم خفته بیدار از وی

□

بازیچه شهوت جوانیست

□

این چه مدحست این مگر آگاه نیست

□

نتابد کسی سر ز پیمان تو

□

گل خود را بدین شکر برآمیز

□

چون گل زان رخ به خندیدن در آمد

□

به دمسازی نشاندش پهلوی خویش

□

از حیله و دم نمی‌شود رام

□

نوشته همه پیکرش میش و گرگ

□

دادند بدست سرخ گل جام

□

باز در ویران بر جغدان فتاد

□

به یزدان نمایم به روز شمار

□

قوت او زیاده‌تر می‌بود

□

روان کرده ز نرگس آب گلرنگ

□

بجز کوهت که می‌گردد هم آواز

□

رسولی فرستاد نزدیک شاه

□

همی‌بافت آن جامه راهفت سال

□

این رشته نرشته پنبه به بود

□

چنان گشتم که نشناسم سر از پا

□

پر اندیشه بینم بدین روزگار

□

داد مه را ز خون خود سیری

□

که جان در غصه دارم در جان

□

جواب نامه‌ی سرو روان را

□

بیامد چنان داغ دل کینه خواه

□

دگرگونه شد رنگ و آژیر اوی

□

از عیب تهی و از هنر پر

□

پس از مردن بود بیداری ما

□

چوشاپور وچون یزدگرد دبیر

□

کشتی جود راند بر جودی

□

ندارم با تو در خاطر خطائی

□

به هر کس هر چه شاید آن فرستد

□

جهانی ازان داد باشند شاد

□

نه اندر جهان مردم زیردست

□

غم کشت مرا تو شادمان باش

□

نیازی برد اندر خود ر نازش

□

که دریای دانش برما رسید

□

بیدرم را به خون سگالش کن

□

بر انگشت بریده بر کند خاک

□

همه نوشم به کام دردمندان

□

اگر وام خواهی نگردد دژم

□

نبودی به دیوان کسی زین شمار

□

ترتیب کنم به تو سپارم

□

غیل البیان کصاحب الجوزاء

□

یکی تخت و پرگار بنهاد پیش

□

چند بندی و چند برداری

□

قوی باد هر جا که راند سپاه

□

چو رزم اندر آید همه نو شویم

□

باز می‌نشناختندش هر کسی

□

تو دانی شهنشاه خودکامه را

□

جهان را هم ملک هم پهلوان بود

□

زانکه چون مرتفع شود پندار

□

بشویم شما را سر از گرد پاک

□

آن سم سخت را بدوخت به تیر

□

از آن نامه نامور شاد گشت

□

بسان پدر سر بباید برید

□

این بگفت و گوییی هرگز نبود

□

که از دین به بگذری نیست راه

□

ره مختلف است و من همانم

□

هرزه‌ای چند بر دراییدن

□

ز کاخ و زباغ و زکشت و درود

□

که حصر معجزشان نیست کم ز حصر و حصا

□

مگردان سراز پند آموزگار

□

سر و تن برهنه برندت به راه

□

کرده‌ام صد بار غسل ای بی‌خبر

□

به کردار باد اندر آمد ز جای

□

فرستاده را برد زی شهریار

□

همه تعلیم راه تست این ها

□

نگار کار به یاقوت و بافته به درر

□

شوی رهی و کنی دامن مجاز رها

□

نباید ترا دم زدن اندکی

□

نگهبان کشتی شد آسیمه سر

□

مژه خون دل برفشاند همی

□

شب و روز ایمن نشسته ز جنگ

□

که ای دیده رنج نشیم و کنام

□

روزها از طلب نیاسودم

□

چو سرو سهی قد و چون ماه روی

□

گر ترا استاد خود نقشی نمود

□

ز زهرش زمین شد چو دریای چین

□

ز خسرو مزن پیش من داستان

□

ای عجب از آب خشکی آید از آتش تری

□

ز گفتارش اندازه‌ها برگرفت

□

شاه را صدر و فرس را درگه است

□

گشاد از هر دری راه گریزش

□

که بد دل به گیتی نگردد بلند

□

وز علت تحریم دم و خمر مخمر

□

ثبت و محوی می‌کند آن بی‌نشان

□

هوا گرد او را نیارد بسود

□

ز بهر فزونی به تنگ اندریم

□

به بیت احزان و بیت قبر و بیت بقا

□

یا بر آن یعقوب بی‌دل رحم آر

□

رو در آن قوم پاک‌دین کردند

□

من از تو ندارم به دل هیچ کین

□

صد جهان میهمان همی‌یابم

□

از سقر تا خود چه در وا می‌شود

□

بینداختش خوار در قلبگاه

□

همه برنهادند سر بر زمین

□

خلع نعلین آمدش از حق خطاب

□

مغز جویان از گلستان بویها

□

فلک از جنبش و، زمین ز درنگ،

□

که بد آن تریاق فاروقیش قند

□

وای معطیی که نیست به علت تورا عطا

□

نان چرا می‌گوییش محموده خوان

□

کنم ارغوانی ز خونش زمین

□

تا سوی اصلت برد بگرفته گوش

□

نخستم صبوری ده آنگاه رنج

□

ای سخن‌بخش نو و آن کهن

□

به صد چندان بود یوسف سزاوار»

□

جمله زشتیها به گردش بر تند

□

درفش همایونش آمد پدید

□

پختگان راه جویندش نشان

□

همی ریخت آب و همی گفت راز

□

مردوار الله یجزیک الوصال

□

زیر دستان به دست زیر شود

□

گمان دشمنی‌بردن نه نیکوست

□

کزین سان سخن راند با رهنمون

□

زمانی فراز و زمانی نشیب

□

دماغش ز گرمی درآمد به جوش

□

فراوان پرستندگان خواستند

□

بدو اندر آویخت سودابه چنگ

□

ترا کینه زیباتر و کیمیا

□

خلق‌تر شدم چون درون یافت راه

□

برفتند پیچان دمور و گروی

□

ز دیوان جادو بدو بد رسید

□

دگر باره زو پیلتن را بخواه

□

بسا زند را کاتش زنده مرد

□

ترا از دو زخم گوئی شراریست

□

درخشنده مهری بود بی‌بها

□

بری میخواست چیدن از درختش

□

به کف برنهاد آب گلرنگ را

□

فشاندی، خون خود، صد بنده به روی

□

به آمد شدن هیچ نگشاد لب

□

سبک شد بهر جولان هر گرانی

□

برآراست تا شد به یونان دیار

□

مگر کاید از سنگ خارا برون

□

بران دل نهاده که فرمان دهی

□

که مهر آورد بر تو هرکت بدید

□

ستودن خرد گشته بالای او

□

نه که عاشق روز و شب گوید سخن

□

ملک غازی ستاریه حیدر عصر

□

چون کند دعوی خیاطی خسی

□

شه از پاسخ مرد دستان سرای

□

عدل چه بود وضع اندر موضعش

□

تنی کاسیب گل بودی دریغش

□

تا کمال دانشش پیدا شود

□

چو یک نیمه بگذشت از تیره شب

□

ناله از اخوان کنم یا از زنان

□

دوان می‌شد به پشت باد پائی

□

چونک آن مرد اژدها را آورید

□

کجا قطره تا در به دریا برد

□

بانگ در بشنو چو دوری از درش

□

چه پنداری مرا جانیست در تن

□

اگر با منستی سلیحم کنون

□

سیاووش زین سو به پاسخ نماند

□

خشم می‌آرد رضا را می‌برد

□

چو بهرامشاه این سخنها شنود

□

ز چندین یکی را نبودست شوی

□

سپه دادش از استواران خویش

□

خاک ره چون چشم روشن کرد و جان

□

ظاهرش دیدی سرش از تو نهان

□

چو مادرت بر تخت زرین نشست

□

به ویژه که پیوسته‌ی خون بود

□

زانک حس چشم آمد رنگ کش

□

که بیداد جوید کسی در جهان

□

بدانست چینی که او هست شاه

□

ز پیروزی بخت می‌کرد یاد

□

بو نگه‌دار و بپرهیز از زکام

□

وانگاه بپرسیدم از ارکان شریعت

□

مگر پورلهراسپ گشتاسپ شاه

□

چنین داد پاسخ هجیرش که شاه

□

ز زر پخته یکی جرد ساختند او را

□

گزیت و خراج آنچ بد نام برد

□

صبحی به چنین امیدواری

□

چون تو باری ز دست بالایی

□

نشستنگهی نو بیاراستند

□

به خال طرفه‌ی نون و به چشم شاهد صاد

□

خوگیر، که از بلا گریزم،

□

ز لشکر هر آن کس که بد زورمند

□

گوشتی دیدند خلقان غرق خون

□

چنین داد پاسخ بدو پهلوان

□

در جستن این متاع نغزم

□

بلائی که باشم در آن ناصبور

□

به دیگر تو پای اندر آور برو

□

خوانده و رانده‌ای چو درماندند

□

چو پرداخت زین درج درخامه را

□

پذیره شدندش سران سپاه

□

آن دگر یک گفت تسبیحت کجاست

□

بدو گفت کسری چو یابم زمان

□

عشق آن باشد که کم نگردد

□

فرستاد و بر جنگ تعجیل جست

□

دگر چارپایان دوشیدنی

□

چو به نزدیک او شد از نعلین دور

□

اگر نازی از دولت آید پدید

□

نشستند یک هفته با رای زن

□

نعره‌ای زد، جان ببخشید و بمرد

□

چو شب تیره شد پهلوان سپاه

□

مجنون به سکونت و گرانی

□

بدو گفت من راز دل پیش تو

□

بگاه جوانی و کند آوری

□

چون در ثنات افصح آفاق دم نزد

□

پس آنگه عشق را آوازه در داد

□

همه بازگشتند سر پر ز داد

□

پدر سام یل پهلوان جهان

□

همی باژ ایرانیان چشم داشت

□

این گفت و عنان از او بگرداند

□

رسیدم به بلخ و به خرم بهار

□

برو بر زدم بانگ برسان شیر

□

نه صاحبدلان دست برمی‌کشند

□

مرا در عاشقی کاری است مشکل

□

به رستم چنین گفت کای نامجوی

□

سپهری که پشت مرا کرد کوز

□

نوشتند نامش به دیوان شاه

□

افتاد بر آفتاب گردم

□

تیغ بهرام یعنی آنسان تیز

□

چوموبد سوی خانه شد در زمان

□

لعل و در بیش از آنکه قدر و قیاس

□

سه روز اندوه خورد از بهر بهرام

□

مر او را یکی تیغ هندی زند

□

همان بخردان نماینده راه

□

بیاورد دینار خاتون ز گنج

□

از حال به حال اگر بگردم

□

ز گیسو داشتم زنجیر شیران

□

چنین داد پاسخ که بیم گزند

□

احدث اخبارا یضیق بها صدری

□

بباید با منت دمساز گشتن

□

بکشت از دلیران صد و شصت و پنج

□

ز هر کس بره برسخن خواستی

□

بپرسد که او از توداناترست

□

بدان نامه که بردی سالها رنج

□

شمع رای جهانفروز ترا

□

سرانجام بستر ز خشتست وخاک

□

لشگری بیشتر ز ریگ و ز خاک

□

تو بی‌اندام ازین اندام سستی

□

چو قیصر بدید آن تن پیل مست

□

به شطرنج و اندیشه‌ی هندوان

□

شود فرخ این جشن و آیین ما

□

یاریت رساد تا نهانی

□

وزان پس از شه با داد و آیین

□

ابا نامه و هدیه و با نثار

□

نااهل را نصیحت سعدی چندانکه هست

□

ز ایوان بیامد به نزدیک رای

□

هرانکس که هستند سرهنگ‌فش

□

بدین کار شد شاه همداستان

□

بیامد نهانی به نزدیکشان

□

برآسود و بگشاد بند میان

□

به کنیزی گرم قبول کند

□

جامه‌ها بستدند و گفتندم

□

نه زمین کز گشادن شستش

□

به مهر گفت که چون نیستت به کام جهان

□

چو شد کار لشکر همه ساخته

□

به خدای ار کسی تواند بود

□

مگویید یک سر جز از راستی

□

چو بنشست ماهوی با راستان

□

سمومم لیک خاشاک هوا را

□

نقش او می‌گشت اندر راهشان

□

نیک و بد هر دو هست بر تو حلال

□

بود دانشومند و زاهد به نام

□

بر حکمت و بر مدحت اولاد پیمبر

□

چار گوهر چارپایه‌ی عرش و شرع مصطفاست

□

همان زر و گوهر برو بافته

□

آنت باد از راه دنیا کت کند عقل آرزو

□

بتازد آنقدر روزیش کان راه

□

خونابه ز کاس لاله خوردی

□

آن کنم من که وفق رای شماست

□

به دفه‌ی جد و ماشوره و کلابه‌ی چرخ

□

وگر بگذرد آن همه بتریست

□

قاصد چو بدید آن به پا خاست

□

منادیگری دیگر اندر سرای

□

موسی از بهر صفورا کند آتش خواهی

□

چنان کان ماه پیکر بد سواره

□

نیابی تو داماد بهتر ز من

□

بارگه بر سپهر زد بهرام

□

هر که از راه گوش کشته شود

□

یکی را زیر تخت خاک مسکن

□

دو پایش ببندند در زیر اسپ

□

اگر پیشم آید جهان را بسم

□

به تثلیث بروج و ماه و انجم

□

گر از خود یا از آن شیرین دهن گفت

□

من ایدر به آواز چنگ آمدم

□

هست هر کشوری به رکن و اساس

□

بادت سعادت ابد و با تو بخت را

□

ز هر جاکرد با ناظر حکایت

□

بگردند یکسر ز عهد و وفا

□

سرسال نو هرمز فوردین

□

سخن در ماتم است اکنون که من چون مریم از اول

□

آن تقاضای دو چشم دل شناس

□

چنین گفت کای شهریار جهان

□

کودک اندر جهل و پندار و شکیست

□

هر چه دارم خشک و تر از همت و انعام اوست

□

بگو جز دود آه بیقراری

□

نهانی بدیشان نمودم بدی

□

ازان گفتم ای ناسزاوار شاه

□

لوقضی بالنوال لی وطرا

□

او همه نورست از نور رضا

□

ز جایی که آمد فرستاده‌یی

□

خانه دیو شد جهان بشتاب

□

در یک سر ناخن از دو دستش

□

شد خر نفس تو بر میخیش بند

□

و آن گه که بی‌ثنای تو باشد زبان من

□

اگر نه طی مباحث شود چگونه بود

□

به چالاکی به بید انجیر منگر در مه نیسان

□

زانک مخلص در خطر باشد ز دام

□

از این خوشتر سر و کاری که دارد

□

باز سلطانم گشم نیکوپیم

□

خود بر دلم جراحت مرگ رشید بود

□

حق به من بنمود پس پاداش کار

□

چون ز من اهل خراسان همه عنقا بینند

□

تو هم به شهد حقیقت اگر لب آلائی

□

این همه بگذار آخر عاقلم در نفس خویش

□

به هر در کمدی، بی در گشایی

□

بدین فرو جمال آن عالم افروز

□

اگر جنگ فرمان دهد جنگ ساز

□

گر آن صورت بد این رخشنده جانست

□

لیک حاشا که یار دل‌گسلم

□

چو دل بر نهی بر سرای کهن

□

چون عتیبه هجوم ایشان دید

□

بیاید سپهدار پیران به در

□

چو شاه این نکته‌ی سنجیده بشنید

□

بدو گفت پیران که ای شهریار

□

مرا از تیغ مهرت دل دو نیم است،

□

چنین گفت کاین را به دیبای زرد

□

زین تو سیصد هزار منزل هست

□

به یاران چنین گفت کاینت شگفت

□

اصبحت داود ذالفضل حنظلة

□

ورازاد بشنید گفتار او

□

همه را بهتر از تو هست این حال

□

جهاندار کز تخم افراسیاب

□

تا بدانی که رسم و عادت چیست؟

□

ببند میان گروی زره

□

عقل عنقای مغربم میخواند

□

بفرمود پس تا رود سوی کاخ

□

بدو گفت کیخسرو ای شیرفش

□

اگر دل توان داشتن شادمان

□

برت را بخفتان رومی بپوش

□

گرفتش به بر شهریار زمین

□

نه از بهر جای درنگ آمدم

□

ز بر نیمه‌ی تنش زیر افگند

□

کاین گلاب و گل همه زان گلستان آورده‌ام

□

بر سر جاه و ملک و شوکت و مال

□

به بیداد یازند و جور و جفا

□

جرم خورشید شمعدان باشد

□

از مرگ خواجه رفت جراحت ز التیام

□

بباشد به کام و نشیند فراخ

□

فرستمش تا خان آذرگشسپ

□

چرا تیز گشتی بدین گفت و گوی

□

صد شیر نر ژیان ببینم

□

اولین پایه ارادت چیست؟

□

ز تو شاد یکسر کهان و مهان

□

کو همی‌جوید ضیای بی‌قیاس

□

قضیت بالثناله اوطار

□

کند ناز و ز تو بپوشد سخن

□

وزان پس گشادم در ایزدی

□

همه نامداران با تاج و گنج

□

بدان افتادگی بنگر که بینی ماه آبانش

□

چرخ زالم چنین به گوشه نشاند

□

گو شهریاران سر انجمن

□

که ز سهمش اجل نمود گریز

□

من سلیمان جهانبان به خراسان یابم

□

مکن خیره اندیشه‌ی دل دراز

□

ز ترکی و رومی و آزاده‌یی

□

ز شادی بسی دست بر زد به دست

□

در گفتن فرو بستم به مرگ عیسی ثانی

□

تا به جبریل، خاصه تا جبار

□

هم‌کاسگی غزاله کردی

□

تا ز خود خالص نگردد او تمام

□

به آب گیر و به مشتوت و میخ کوب و طناب

□

ترا خود نباید کس آموزگار

□

زو کرد جواب نامه درخواست

□

که باشد ورا باره صد آب کش

□

و آن شبانیش هم از بهر صفورا بینند

□

چو گل بشکفت و چون غنچه بخندید

□

اندر جهان چه فایده دارد مرا زبان؟

□

بکنم ناز بر مه و اختر

□

به تربیع و به تسدیس ثلاثا

□

بخواهش بخواهد ترا از پدر

□

چنین باغی چنین یاری که دارد

□

دل پهلوان گشت پرداخته

□

زاندرون پوست خون او هدر است

□

پریدی قفل جایی، پره جایی

□

مهری که جان سعد به اسما برافکند

□

چند بگریزد ز کار و بار چند

□

در این هوس منشین روزگار خویش مبر

□

همی خوار دانست پیگار او

□

نیز ستار کن برین سر ضم

□

بران زندگانی بباید گریست

□

بر چشمه بنهاد ببر بیان

□

غیرت عاشقی در او پیچید

□

بی‌خدا از خدای برخوردار

□

به جا آورد لطف بی‌نهایت

□

چه بینید گفت اندرین داستان

□

کزین برتر اندیشه نتوان گرفت

□

در دل و در گوش و در افواهشان

□

اشعار همی گوی به هر وقت چو حسان

□

بکوشد ازین تا که آید به کام

□

رخت بربندد از حریم دلم

□

صدق و علم و شرم و مردی کار این هر چار یار

□

وز صورهای عملها صد هزار

□

و آنت باد از روی حکمت کت کند دین اقتضا

□

بپوشید کز گرد شد لاژورد

□

همه خانه گشتی چو دریای خون

□

یکی را روی تخت زر نشیمن

□

تن بپوش از باد و بود سرد عام

□

تو را از کین من چندین چه بیم است؟

□

که دوشیزگانیم و پوشیده‌روی

□

لیک کورش کرد سرهنگ قضا

□

در هوای گرم خوش شد آن مرید

□

نشانیم بخت اندر آید به خواب

□

من اندر نهادم به دست تو دست

□

نپوید ابلق گردون به یک ماه

□

افکند در پیش او شه اطلسی

□

ام بل مزامیر النهی باداء

□

پیاده بیامد غریوان به راه

□

به زنجیر اوفتادم چون اسیران

□

منکر استادیش رسوا شود

□

برو دل پر از جوش و سر پر خروش

□

گاه با اطلال و گاهی با دمن

□

به روز بی‌کسی بر سر چه دار ی

□

که فکندندم چو آدم از جنان

□

فرو برد چنگال و برزد گره

□

ظلم چه بود وضع در ناموقعش

□

به گردن بر کشید آن ماه پاره

□

ای خنک او را که وا شد منظرش

□

زبان را ز سوگند یزدان مکش

□

بخل می‌آرد سخا را می‌برد

□

سوی بیدادگر بانوی شیرین

□

خاک او را سرمه بین و سرمه دان

□

ز شادی برو بر گرفت آفرین

□

مغز و بینی می‌کشد بوهای خوش

□

نسیمم لیک گلزار وفا را

□

صلای میوهای تازه در داد

□

به شادی چرا نگذرانی زمان

□

ز گفتارها دل بیاراستی

□

تمامی را به گوش کوهکن گفت

□

شد عاقل مجلس معانی

□

ز من دور دار ای بیداد دور

□

نشستند یک سر بر تخت شاه

□

که بودش هم عنان هم فتح و هم نصر

□

که دل بر سنگ بستم سنگ بر دل

□

چو از دور بیند ترا چون بود

□

ندارد به دل مردم هوشمند

□

چو گل کش باد بر گیرد ز جائی

□

تا باشد از این قدم نگردد

□

سکندر نیامد در آن کار سست

□

ز کارآگهان رفت مردی‌دمان

□

فلک، بین تا چسان زو زخم تیغش

□

نه با تخت آشنا می‌شد و نه با جام

□

خروش آمد از دشت و بانگ جلب

□

یکی درج و قفلی برو استوار

□

به جان تو که مرده بهتر از من

□

یک اسبه شد و دو اسپه می‌راند

□

زیر هر دست خون چه پالائی

□

وگر سوخته گردد اندر مغاک

□

بهر نیک و بد بر تواناترست

□

ترا نادیده نتوان بازگشتن

□

سوی بلخ چون باد لشکر براند

□

که دانای ایران بزد داستان

□

از بدان جان ستان ز نیکان مال

□

نزدیک شد آفتاب زردم

□

فروماند سرگشته لختی بجای

□

نگه کرد و بفزود رنج روان

□

اگر بر نیایم ازو ناکسم

□

که گاهی رخنه دارد گه درستی

□

چو سیر آید از مهر وز تاج و گاه

□

بدستوری بازگشتن به جای

□

هوای عشق تو دارد شب و روز

□

یک موی نبود پای لغزم

□

خرد آرد و زین بصره‌ی خرما برد

□

نشگفت شکوفه‌ی بهاری

□

درخشان شود در جهان دین ما

□

پذیرفت شاه آن خرد نامه را

□

بسودند چنگ آزمودند بند

□

که آرد همی سوی ترکان سپاه

□

بار خود کرد بر خلایق عام

□

چه دادت دست مزد از گوهر و گنج

□

نبید گوارنده می‌خورد شاد

□

از بند قضا کجا گریزم؟

□

برافروخت جانهای تاریکشان

□

سر از ناز دولت نباید کشید

□

سری کاو کشد پهلوانی کلاه

□

چو کوه آتش و گوهر برو به جای شرر

□

خبر بود آن واین باری عیانست

□

هم بر رق اولین نوردم

□

همان استواری ز حد کرد بیش

□

ز گستردنی هم ز پوشیدنی

□

یکی بدره و تای زربفت پنج

□

این نامه به یار من رسانی

□

شدند اندران موبدان انجمن

□

پوست از وی درکشیده سرنگون

□

شکر باری قوت او اندکیست

□

برین سان همی تاز تا پیش گو

□

نیامد کسی را غم و رنج یاد

□

کی شود کار تو بی‌تسبیح راست

□

سراسر یک اندر دگر تافته

□

یکی بیهده ساختم داوری

□

بگفتم نهان از بداندیش تو

□

همچو شمعی باز خندید و بمرد

□

که سر رشته از غیب درمی‌کشند

□

ز شاه نو آیین خبر خواستند

□

همه شادمان بودم از روزگار

□

چنان چون بود کار مرد دلیر

□

نیاید ز دانندگان کاستی

□

سرافرازتر کس میان مهان

□

فارغ از مردارم و کرکس نیم

□

نشد پست و گردان بجایست نوز

□

برفتی گه بازگشتن به جای

□

کادمی را عقل هست از ممکنات اکثری

□

و احمل اصارا ین بها ظهری

□

که هرگز مبادی تو درپیش گاه

□

گشت از صدمهای خویش هلاک

□

بیامد بر شاه ایران زمین

□

گفتیم اگر به سرمه تفاوت کند عمی

□

بپیچد سر از عهد شاهنشهان

□

رای من جستن رضای شماست

□

بسه روزنامه به موبد سپرد

□

در شمار ستاره‌ای به قیاس

□

که داند مرا شهریار جهان

□

تا نگردی چو دیو خانه خراب

□

پشیمانی آمدش ز اندیشه زود

□

داندش در فروش و لعل شناس

□

ز دیر آمدن دل پر از خشم داشت

□

آسمان بوسه داد بر دستش

□

بگویم که کژست یکسر گمان

□

اوستا ناگشته بگشادی دکان

□

به پیلان آسوده بربست راه

□

کاین پنج نماز از چه سبب گشت مقرر؟

□

بر موبدان نماینده راه

□

گشت در وادی المقدس غرق نور

□

به قدر شاهد معنی لباس لفظ رسا

□

به زلف پر خم یاسین و طره‌ی طاها

□

کند هوای مگس رانی تو بال هما

□

کرمش میزبان همی‌یابم

□

لااحصیی بگفت و زبان بست همچو لا

□

بنازی که دولت نماید مرنج

□

چو شب قفل پیروزه برزد به گنج

□

خراج مملکتی تاج و افسرش بوده‌ست

□

به داد و به مردی چو بهرام شاه

□

روزم به شب آمد ای سحرهان

□

پس پرده پوشیدگان را ببین

□

یکی تیر الماس پیکان خدنگ

□

کیر دیدی هم‌چو شهد و چون خبیص

□

حقیقت دان مجازی نیست این کار

□

از آن پس که خلقان او تازه کرد

□

آن که و مه هرک دیدش آن چنان

□

یکی آنک بر دست گنجور بود

□

می‌گفتم و دل جواب می‌داد

□

چو تنگ اندر آمد ز ایران سپاه

□

فرستاده در پیش او باد گشت

□

وز روزه که فرمودش ماه نهم از سال

□

که از سیب و سمن بد نقل سازیش

□

من آن ابرم این طرف شش طاق را

□

گفت تسبیحم بیفکندم ز دست

□

فروزنده شد نام بوزرجمهر

□

گم کرد پی از میان ایشان

□

به مازندران آتش افروختند

□

پسر داد یزدان بیانداختم

□

به قاف والقرآن و به صاد والقران

□

و گر خواهی که اینجا کم نشینم

□

به پایین آن مهد پیرایه سنج

□

چون وصال دلبرش معلوم گشت

□

به یزدان چنین گفت کای کردگار

□

آن عشق نه سرسری خیالست

□

مرا خیره خواهی که رسوا کنی

□

بجستند هر گونه‌ای آگهی

□

بر سر هر چه در وجود آورد

□

فرود افتادن آسان باشد از بام

□

آسمان زیر دست خواهی خیز

□

به سیندخت بخشید و دستش بدست

□

بدان رنج و سختی که بردم ز شاه

□

وان مهتر میهمان نوازش

□

نبرد کسی جویداندر جهان

□

بدین کوه فرزند جوی آمدست

□

باز در معراج شمغ دوالجلال

□

بی‌جاحتم آفریدی اول

□

در آورد لشگر به بیگار تنگ

□

خماند شما را هم این روزگار

□

چو پیدا شود کژی و کاستی

□

شنیدم قرعه‌ای زد بر خلاصت

□

چو دستان سام اندر آمد به تنگ

□

سراینده بسیار همراه کرد

□

گر در ثنای تو دم عیسی مراست بس

□

این گفت و ازان حظیره برخاست

□

گرم در بلائی کنی مبتلا

□

ازین دودمان شاه جمهور بود

□

طلایه همی‌گشت بر هر دو سوی

□

بکرد آشکارا همی دشمنی

□

نه برخاست از جای سنگ گران

□

که با شاه کنداوران وردان

□

در خیر بازست و طاعت ولیک

□

بی چاره وجود سست تدبیر

□

به گرسیوز آنگه چنین گفت شاه

□

چنین گفت کسری که ای بخردان

□

همین پرگناهان که پیش تواند

□

بر گنج رسیده دزد را پای

□

بهشتم بیاراست پس تخت عاج

□

شنیده یکایک بهرمزد گفت

□

گوهر آموده تاجی از سر خویش

□

بدو گفت شاهان پیشین ز بزم

□

ز من چون خبر یافت افراسیاب

□

فرستاده‌ای جست بوزرجمهر

□

به ایزد گشسپ ویلان سینه گفت

□

چو بگشاد دل رای بنواختش

□

بگیرد پس آن آهنین گرز را

□

خرد بادل روشن انباز کرد

□

ولا سیما قلبی رقیق زجاجه

□

ترا کشتمی گر جگرگاه خویش

□

اثر عون شحنه‌ی عضبت

□

نیست باطل هر چه یزدان آفرید

□

همان روزه‌ی پاک یک شنبدی

□

ز هر سو که آیی برین بوم و بر

□

چنین گفت کاین کین آن سی و هشت

□

زان مثال برگ دی پژمرده‌ام

□

وانکه گفتید حجتی باید

□

بگفتم که من دست شاه زمین

□

هر آن خنجر که از مژگان کشیدم

□

چون تو می‌بینی که نیکی می‌کنی

□

که ایرانیان بر تو بر دشمنند

□

سکندر بدو گفت پوزش مکن

□

همان روز قیصر سقف را بخواند

□

نیم لحظه مدرکاتم شام و غدو

□

خیالت را شبی در خواب دیدست

□

روی با اطلال کرده ظاهرا

□

ور نه آنجا به خدمتی باشم

□

چون ز روی این زمین تابد شروق

□

مترسید گفت ای بزرگان که شاه

□

تا نینداید مشامت را ز اثر

□

چو فردا بیابی به دشت نبرد

□

زین کششها ای خدای رازدان

□

میمنه رفت و میسره بگریخت

□

که ببر این را بغلطاق فراخ

□

نگار زود رنج تلخ پاسخ

□

لاجرم آن فتنه‌ها کرد ای عزیز

□

که زان پس که من نزد خسرو شدم

□

ور نداند زشت کردن ناقص است

□

به پنجاه آب و خورش برنهید

□

شد باز چنانکه بود و می‌رفت

□

دگر ره گفت از این ره روی برتاب

□

ز تثلیثی کجا سعد فلک راست

□

خاطرش آتش ستاره شرار

□

مجنون چو به نامه در، قلم زد

□

بدو گفت کاین ناسزاوار چیز

□

آری آری هم از ره گوش است

□

بیامد بر مرد جنگی شغاد

□

علی را گو که غوغای حوادث کشت عثمان را

□

خانه دیو دیو خانه بود

□

به فریب فلک آزرده دلش خوش نکنند

□

به مغروران غرورم راست بازار

□

زنده مانداز تعهد چو منی

□

نهالیش در زیر دیبای زرد

□

به لوح پای و به پاچال و قرقر بکره

□

پژمرد بدین شعر تو آن شعر کسائی

□

او شاه سه وقت و چار ملت

□

خوار کن خلق را به جاه و به چیز

□

بخت تو خواب دیده‌ی بیدار تا ز امن

□

ندارد اعتباری کار عالم

□

او سلیمان است و من موری به یادش زنده‌ام

□

که ای نامور پر هنر سرکشان

□

بدو میزبان گفت کاین دخترم

□

اگر دام ماهی بدی سال شست

□

گر صد رشید داشتمی کردمی فداش

□

هفته را بی‌صداع گفت و شنید

□

نیایش کند پیش آتش به خاک

□

از آن گفت و شنو بیچاره فرهاد

□

ز چرخ اقبال بی‌ادبار خواهی او ندارد هم

□

ببرد آن کیی فرش نزدیک شاه

□

کز اندازه دادت همی بگذرد

□

غرض این داشت آن سروگل اندام

□

محیی الدین که سلیمان صفت است و خدمش

□

مهتران آمدند از پس و پیش

□

جهان تنگ دارند بر زیردست

□

عیان از پشت زین آن ماه رخسار

□

ای باد نوبهاری ای مشکبوی باد

□

درین قصیده که سر رشته‌ی کلام کشید

□

ازو مرزبان آگهی داشتی

□

همان در رقص باشد زیر رانش

□

زهی موسم زهی جنت زهی حور

□

من که بودم در آن پسند صبور

□

بمن ده تو این هر سه دخترت را

□

زانک در راهست و ره‌زن بی‌حدست

□

سخن بهتر از گوهر نامدار

□

در آخر سخن ای نطق بهره‌ای برسان

□

کمند و سلیحش چو بفگند نم

□

به غیر ازقطره اشک دمادم

□

گر تو هستی به پاکی عیسی

□

طفل را استیزه و صد آفتست

□

به یک قصیده‌ی غرا بخواه دستوری

□

چون فراق آن دو نور بی‌ثبات

□

هر که از چوب مرکبی سازد

□

ترک کرکس کن که من باشم کست

□

اگر زنده ماند تن یزدگرد

□

تو نشانی ده که من دانم تمام

□

نقش او را کی بیابد هر شعال

□

و ز تو گر راستی حقیقت تست

□

چنان فاش گردد غم و رنج و شور

□

بار صبر و شکر او را بردنیست

□

عالم و آدم ز خلق و خلق تو آباد و خوش

□

به پیش سپاه برادر برو

□

چار یار مصطفا را مقتدا دار و بدان

□

خاک در چشمش زد و از راه برد

□

پس چه گویی هجو گویم خطه‌ای راکز درش

□

برو، ای خواجه، چاره‌ی خود کن

□

به پیش آهنگ فرزند سرافراز

□

یکی کودکی خرد چون بیهشان

□

به پیکان گوش او کز اوج و از پست

□

سر او تا نهفته شد زیشان

□

زهی خونابه‌ی مردم که گردون

□

به جان بی‌گنه خواهدت زینهار

□

چگونه ماند اندر چشم من نور

□

به جوانی چو زال پیر شدم

□

تهمتن بران گشت همداستان

□

اشارت کردنش گویی به انگشت

□

مگردان به ما بر دژم روزگار

□

شد چو شیران در آن مصاف، دلیر

□

به لشکر بفرمود کاندر دهید

□

اشارت کرد کز زندان‌اش آرند

□

بهاران و جیحون و آب روان

□

حرف مهرش که در دل تنگ است

□

نخواهیم شاه از نژاد پشنگ

□

بزن یک گام در همراهی من!

□

عنان را بپیچید زان جایگاه

□

ز زین برگرفتش به میدان فگند

□

کنونش به سوگند گستاخ کن

□

سیاوش چو در پیش ایوان رسید

□

از ایران بپرسید و ز تخت و گاه

□

به خوشی بناز و به خوبی ببخش

□

گر درآید دیو بنهد از برون مستکبری

□

چو شهبازی سوی مرغان به پرواز

□

بر شاه مدیح خوان ببینم

□

که چو سیمرغ گوشه‌گیر شدم

□

ازین خامشی گنج کیفر برد

□

بسان تیر می‌شد شست در شست

□

نام او بالعشی و الابکار

□

به ایوان خویشش برد زار و خوار

□

همی به آسمان اندر آرد سرم

□

ز شیرش پرورد، آنگه خورد خون

□

زنده ماناد او کز او این داستان آورده‌ام

□

رقعه بر دلق پاره‌ی خود کن

□

چنین کارها خوار نگذاشتی

□

که چون تو مردم از چشمم شود دور

□

آن روز کامدش ز رسول اجل پیام

□

تو کینخواه نو باش و او شاه نو

□

بر ایشان شود خوار یزدان‌پرست

□

پس پشت او مسند لاژورد

□

که اقبال مه نو هست با ادبار سرطانش

□

سر شد اندر سر بداندیشان

□

به کیوان برافرازم اخترت را

□

از آن شب عقل و هوش از وی رمیدست

□

دیو و انس و ملک و جان به خراسان یابم

□

ز کار گذشته چه دارد نشان

□

پرستش کند پیش یزدان پاک

□

که مردان ندارند مردی نهفت

□

به نایژه به مکوک و به تار و پود ثیاب

□

به حقیقت خود اوست بی‌اخبار

□

چو بر جایگه بر برندش به کار

□

شکر این که بی‌فن و بی‌قوتست

□

به تربیع صلیبت باد پروا

□

نیازش نیامد به گرز و کمند

□

وین زمزمه می‌سرود و می‌رفت:

□

نه تیماردار و نه خویش تواند

□

تا فلک را چو دلش رنگ معزا بینند

□

کلیدی بود بهر فتح در مشت

□

در اول نامه این رقم زد:

□

روا نبود نمازی در دو محراب

□

کشتن قندزی که در خزر است

□

سه جوشنور و اسپ و برگستوان

□

علی‌وار از جهان بگسل که ماتم دار عثمانی

□

ز هر در پرستنده‌ی ایزدی

□

بر چشم فتنه خواب مهنا برافکند

□

گاه با نیزه، گاه با شمشیر

□

این مدح من بگیر و به آن آستان رسان

□

یک پر من بهتر از صد کرکست

□

از این مجلس خدایا چشم بد دور

□

چو آمد درخت بزرگی به بار

□

خازن شده و خزینه‌ی بر جای

□

ندید از شما آشکارا گناه

□

جهان گشته و کار دیده ردان

□

بدان خرم سرا بستان‌اش آرند

□

مرغیست به ریسمان تقدیر

□

با قبائی ز دخل ششتر بیش

□

فراوان بود پاکدل موبدان

□

که فرخنده موبد زد این داستان

□

ابا تو چنو کرد یا رد منی

□

بگیر و بخواه آنچ بایدت نیز

□

دل شاه با رای بد گشت جفت

□

ببین جاوید دولت خواهی من!

□

کمینه چیز وی آن تاج بود و آن افسر

□

نه هر کس تواناست بر فعل نیک

□

نبردند جان را باندازه رزم

□

کمان‌ها سراسر به زه بر نهید

□

به چرخ اندرون راندم بی‌درنگ

□

گران مایگان برگرفتند راه

□

به اندیشه بنهاد برتخت نرد

□

همچو نقش نشسته در سنگ است

□

همچو باران خون گرستی در نهان

□

روزهای ستاره هست پدید

□

به افسانه‌ها راه کوتاه کرد

□

فسیله نه نیکو بود با پلنگ

□

به زیر اندرش چرمه پولاد گشت

□

بکوشند و بیخت زبن برکنند

□

که رایش ز کردار بد دور بود

□

بیامد دمان تا به قلب سپاه

□

تا توانم بر میان زنار بست

□

و ممتنع وصل الزجاج لدی الکسر

□

یکی خلعت هندویی ساختش

□

به خنجر وراگوش سوراخ کن

□

ز بی‌دانشی ارج نشناختم

□

ز بیشی چه جویید چندین نشان

□

خردمند و شادان دل و خوب چهر

□

ز گودرز وز رستم نیک‌خواه

□

فانی مطلق شد و معدوم گشت

□

قلب در ساقه مقدمه ریخت

□

بکار آیم که بازی نیست این کار

□

سر طاق ایوان به کیوان رسید

□

ز دیهیم و ز تخت شاهنشهی

□

به مشکوی زرین او نوشدم

□

می‌رفت چو ابر دل پریشان

□

مکن روز را بر دل خویش رخش

□

گرفت و یک نیز پیمان ببست

□

تا بمانی به چشم خلق عزیز

□

گهی با نار و نرگس رفت بازیش

□

نخستم صبوری ده آنگه بلا

□

ترا نزد او آب روی آمدست

□

بدو روی بنمود گردان سپهر

□

من نیز شدم به راه خود راست

□

زمانی بمان تا کنند آفرین

□

نماند برین گونه بس پایدار

□

که بدو عهد بسته بگشاید

□

اگر در ره نباشد عذر اندام

□

پای بالا نه از زمین بگریز

□

کورا ابد الابد زوالست

□

توانا و داننده‌ی روزگار

□

رها کن کز سر پایت ببینم

□

که ببسیج کار و بیپمای راه

□

می‌داشت به صد هزار نازش

□

صف کشیدند بر مراتب خویش

□

که در ناز دولت بود کان گنج

□

بر آراسته یک به یک ساز جنگ

□

خاریدم و چشمه آب می‌داد

□

کسی نیز ننهاد بر سر کلاه

□

دو پاره ده نوشت از ملک خاصت

□

به پیش خردمند رعنا کنی

□

جانم به لب آمد ای پسرهان

□

گر خود ایوان خسروانه بود

□

آخر نگذاریم معطل

□

ترازوی کافور شد مشک سنج

□

کز بهشت وصل گندم خورده‌ام

□

نگهبان آن نامه دستور بود

□

ز امتحان پیدا شود او را دو شاخ

□

نشایست کردن به پاسخ نگاه

□

تو به جذب لطف خودمان ده امان

□

چشم بد را ز شاه کردم دور

□

بیست همچندان که ما گفتیم نیز

□

که آب از جگر بخشم آفاق را

□

من چرا بالا کنم رو در عیوق

□

برفتم ز زاولستان با سپاه

□

زین سبب خلاق گبر و مخلص است

□

به هر جای شمعی همی سوختند

□

از غضب وز حلم وز نصح و مکید

□

آن کدو را چون ندیدی ای حریص

□

او کرا می‌گوید آن مدحت کرا

□

فرستاد چندین شتر بار گنج

□

بر حیات و راحتی بر می‌زنی

□

درفشان شود پیش تو راستی

□

بدریدمی پیش بدخواه خویش

□

پذیره شدندنش همه بی‌درنگ

□

هیچ خالی نیست زین اثبات و محو

□

وز حال زکات درم و زر مدور

□

بجز ژرف دریا نبینی گذر

□

به خلقش کرم بیش از اندازه کرد

□

ای هواشان از زمستان سردتر

□

جهان شد پر آواز پرخاشجوی

□

به دست تو اندر نهم هم‌چنین

□

که او ژنده پیل اندر آرد ز جان

□

مران پیش فغفور زین در سخن

□

به علم القرآن و به علم الاسما

□

ز بارگاه خداوند تاج و زینت و فر

□

میان اندرون شاه مازندران

□

نیست دستار ریشه‌ی مریم

□

به آن بهار هوس زان نصیحت عظما

□

زره را بپوشید شیر دژم

□

برآویختند از بر عاج تاج

□

مرکب آسوده‌دان و مانده سوار

□

حفظ او پاسبان همی‌یابم

□

که شادی به هنگام بهرام گور

□

سیه شد به چشم اندرش آفتاب

□

بلک فرع نقش او یعنی خیال

□

به یک خزانه گهر جمله ناگزیر احصا

□

ز هر سو برو لشکر آیند گرد

□

ببینی تو آورد مردان مرد

□

همچو از مادر صبی و همچو از گلبن صبا

□

می‌شنود آواز نعلین بلال

□

ملک او را هست نوبت پنج نوبت زن چهار

□

خنجر و حنجر عوان باشد

□

در وصف تو چگونه برآرم دم ثنا

□

گرامی برادر که اندر گذشت

□

ماه را بر من نمی‌پوشد غمام

□

دگر آلت گسترش بر نهید

□

هست آنجا چو من هزار دگر

□

به ایوان و دختر به میرین رساند

□

تاسه آوردت گشادی چشمهات

□

که با شاه کابل مکن رزم یاد

□

طبع وقادش آب آتشبار

□

بتاباند آن فره و برز را

□

خواه در صد سال و خواهی سی و بیست

□

خردمند ازو یافتی راه جست

□

گهی از خانه گر بیرون زدی گام

□

«این گنبد گردان که بر آورد بدین سان؟»

□

آن رهد کو در امان ایزدست

□

منه زنهار بر دل بار عالم

□

در میان جغد و ویرانش سپرد

□

اگر تازد جهان اندر جهانش

□

چو ماهی کاو عیان گردد ز کهسار

□

که می‌گردد به گردت در شب غم

□

نیازم را به مهجوران سر و کار

□

بت دیر آشتی، شیرین فرخ

□

به من بر گشت و زهر او چشیدم

□

به جایی شد که چشم کس مبیناد

□

بدان چشمه آمد کجا خفته بود

□

همی روز روزش فزون بود بخت

□

من ز بلخ آنچنان شدم به سرخس

□

که گر نام تو برنویسم بر آب

□

به شرم گفتم طبعم نمی‌دهد یاری

□

یا چون مستغرق شدی در عشق خر

□

نشود دل چو تیر تا نشوی

□

تا ز مرآت دیده عینک را

□

برهنه شد این راز من در جهان

□

اگر تاب گیرد دل من ز داد

□

نقش او بر روی دیوار ار فتد

□

نه من کوهم و زیرم اسپی چوکوه

□

نه جشن ونه رامش نه کوشش نه کام

□

وز خمس فی و عشر زمینی که دهند آب

□

تو نهاده بر سر ما پای و ما گفته به تو

□

تنش گفتی ز بس تاب و تب آورد

□

پاس خود خود دار زیرا در بهار تر هوا

□

دگر تا فرستد به هر کشوری

□

پس آنگه آنرا کردند سومنات لقب

□

فزونی هم ایدر بمانید بار

□

چو هنگام ناز تو آید فراز

□

به روز عرفه و روز بدر و روز حنین

□

چو شد دوخته یک کران از دهانش

□

می‌شنیدم ولی که می‌گفتند

□

مجنون که بلند نام عشقست

□

برین بر جهاندار یزدان گواست

□

روز تا شب ماتم آن ماه بود

□

چو ارجاسپ آن دید با گرگسار

□

توان خود را به سختی سنگدل کرد

□

بر همه کاینات تا موری

□

گرانمایه سیمرغ برداشتش

□

قدح پیمای بزم بی‌وفایی

□

بی‌طلعت او طرب نمی‌کرد

□

به مردی رهانیدم او را ز بند

□

آن دگر یک گفت ای پیرکهن

□

نوشتند نامه بهر کشوری

□

گهی باز سپید از دست شه جست

□

موسی عمران اگر چه بود شاه

□

چو نزدیکی گرگساران رسید

□

فکرتش فرد گرد تنها سیر

□

دخلی که ز عقل درج کردم

□

غو پاسبانان و بانگ جرس

□

سالکان دانند در میدان درد

□

به یک حمله از جایشان بگسلد

□

بدین زاری پیامی شاه می‌گفت

□

بسیار گفتم و بنگفتم یکی هنوز

□

ز شاه آفریدون و از لشکرش

□

سرم با تاج شاهان سرکش افتاد

□

می‌ریخت زدیده آب بر خاک

□

بدو گفت مزدک زمان چندروز

□

روا باشد اکنون که بردارمت

□

بر بحر هزج گفتی و تقطیعش کردی

□

نه بینی مرد بی‌اندام در خواب

□

وای ازین پیران طفل ناادیب

□

پذیرفت مر دخت او را بزال

□

که با ناظر درآید از در لطف

□

چه گوئی آن دهت دادند یا نه

□

به گسترد روز نو آن جامه را

□

بدان برترین نام یزدان پاک

□

نیابیم بر چرخ گردنده راه

□

ای جان پدر بیا و بشتاب

□

حجت آنست کز میان دو شیر

□

افزون ز طلب چو بافت مردم

□

به چالاکی همی برد آن دل افروز

□

دیروز بدان نشان که فرمود

□

ز من هرچ گویند زین پس همان

□

چو ارجاسپ بشیند گفتار دیو

□

اگر شادی مکن خوشحال خود را

□

گر مرگ رسد چرا هراسم

□

چند بر عمیا دوانی اسپ را

□

آن روز که بودم از غم آزاد

□

کمند زلف بهر صید بودم

□

دومهره بفرمود کردن ز عاج

□

بدرند بر تنت بر پوست ورگ

□

ز ایزد گشسب آنگهی شد درشت

□

برقصد چون نرقصد آری آری

□

نه هنگام بد مردن او را بمرد

□

داد تا زان دهش رخش رخشید

□

دو یاره بهاگیر و دو گوشوار

□

هیچ وازر وزر غیری بر نداشت

□

چنین داد پاسخ که ایشان ز جام

□

مباشید جز یک دل و یک زبان

□

یکی آگهی یافتم ناپسند

□

چو خود را افکنی از کوه دلتنگ

□

بدین قفل و این درج نابرده دست

□

چون رعیت زبون و خوار بود

□

دبیران و زروان و دستور شاه

□

گفت پس از گفت من مقصود چیست

□

بدو گفت ز ایدر سه اسبه برو

□

نباید که ما بیش باشیم چار

□

تا تو فرصت‌جوی گردی وز کمین‌گاه حسد

□

بر سری جغدانش بر سر می‌زنند

□

وحید ادریس عالم بود و لقمان جهان اما

□

هرچه را چشم در پسند آرد

□

بوالفتح راوی آن که چو او نیست این مدیح

□

پس فراق آن دو نور پایدار

□

«لیلی و سرود عشرت و ناز

□

برو سوکواران بمالند روی

□

بده ساغر که یاران می‌پرستند

□

آینه خالص نگشت او مخلص است

□

«دیباچه‌ی نامه‌ی امانی

□

راست روشن درآمد از در کاخ

□

آهو ار سنبل تتار چرید

□

این که وقتی نشان او بینی

□

بره بر بدی خان او ساخته

□

چنین داد پاسخ که این را بدار

□

بقائی نیست هیچ اقبال را چند آزمودستی

□

نپذرفت زان دو خردمند پند

□

همو میگسارست و هم چنگ‌زن

□

در چنان روزهای بزم افروز

□

گر زهر جان گزای فراقش دلم بسوخت

□

هم چو فاروق زهر نوشم من

□

بپوشند پیراهن بدتنی

□

به کار اندر اندیشه باید نخست

□

شافعی بینم در دست و هر انگشت از او

□

تو خود این میندیش و بد را مکوش

□

خرد شاه باید زبان پهلوان

□

ز یک دوران دو شربت خورد نتوان

□

دهر از فزعش به پنج هنگام

□

زهر مارست گنج بردن تو

□

به دو گفت برزین که ای شهریار

□

بهی تناور گرفته بدست

□

تو شاد خوار عافیتی تا وبای غم

□

چنین گفت خرم دل رهنمای

□

همه کار گیتی به اندازه به

□

شاه را در ظفر قوی شد دست

□

به اره پدر و مثقب و کمانه و مقل

□

تا چنان ترک آز نتوان کرد

□

بدان کس دهم چیز او را که چیز

□

سر بانوان بودم و فر شاه

□

کی توان برد به خرما ز دل کس غصه

□

وز ایران بیاید یکی چاره‌گر

□

نقطه‌ی خون شد از سفر دل من

□

نه می نوشد نه با کس جام گیرد

□

که بهر دیدن بیت‌المقدس

□

زلیخا چون بدید این، از عقب جست

□

شکر طوفان را کنون بگماشتی

□

الا یگانه جگرگوشه کز تو دارد و بس

□

ز ما هر زنی کو گراید بشوی

□

بدین ژرف دریا چنین بگذرد

□

چون جمادند و فسرده و تن‌شگرف

□

چند حمالی جهان کردن

□

همان روز پیمان من شد تمام

□

چند تن را به سینه چاک افگند

□

گر نبودی امتحان هر بدی

□

ملول اگر نشدی باش مستمع که کنم

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

رده بر کشید از دو رویه سپاه

□

پس ازین رو کفر و ایمان شاهدند

□

همین است مانع که در بارگاه

□

غالبی بر جاذبان ای مشتری

□

جوابش داد یوسف کای خداوند!

□

تو طمع داری که او را بی جفا

□

ألا ان عصری فیه عیشی منکد

□

خیر مطلق نیست زینها هیچ چیز

□

که زیبد کز این غم بنالد پلنگ

□

چونک تقصیر و فسادی می‌رود

□

بهاء الدین ملک دین را اسد هم

□

چون بدیدم لطف و اکرام ترا

□

به ملک جان بود شاه نکوبخت

□

شد فنا هستش مخوان ای چشم‌شوخ

□

نگر تا چند گردد دور افلاک،

□

کوزه‌گر با کوزه باشد کارساز

□

تو این رنجها را که بردی برست

□

ولی چون ز آفرینش دارم این رنگ

□

آمد از عشق شیشه بر سنگ‌ام

□

غرض ناگه رسید از غیب تیری

□

ببارید پیران ز مژگان سرشک

□

همه چون گیا جرعه خواران من

□

چو از خنجرت خون چکد بر زمین

□

بزد دست و جامه بدرید پاک

□

بیامد بران تخت زر بر نشست

□

دگر گنج را در زمین کرد جای

□

وزان پس بپیچید سوی دمور

□

سیاوش چو بشنید گفتار شاه

□

ترا داد و فرزند را هم دهد

□

همان مشگبو باده می‌خورد شاه

□

بدو گفت گیو ای جهاندار کی

□

به زودی بساز و سخن را مه‌ایست

□

ز گریه بپیچید و در گریه گفت

□

نگه کرد گرسیوز جنگ‌جوی

□

میرو و هیچگونه باز مبین

□

تهمتن به اولاد گفت آن کجاست

□

گرم بشکنی ور نهی در نورد

□

برو سرکشان آفرین خواندند

□

چو دارا خبر یافت کان اژدها

□

کسی را که رستم بود هم نبرد

□

گو پیلتن کرد چنگال باز

□

بدانست کش کار دشوار گشت

□

کنارنگ زان کار پرداخته

□

دست و پایی دراز نتوان کرد

□

به خط مهره‌ی گردون و پره‌ی دولاب

□

نخواهد پی شیر کردن رها

□

ببالند با کیش آهرمنی

□

هشیوار جان اندر اندیشه بست

□

طاعون به طاعن حسد آوا برافکند

□

جز از جنگ جستن ندید ایچ روی

□

همان چامه گویست و لشکر شکن

□

وین برنج و ترنج خوردن تو

□

خود سفر هم به نقطه‌ای سقر است

□

کفی خاک خواهی ز من خواه گرد

□

دل شاه ز اندیشه‌ها تازه به

□

چه گفت آن خردمند بسیارهوش

□

مرا فرمان بخواه از شاه دنیا

□

همی کرد خیره بدو در نگاه

□

بتو شاد بادا می و میگسار

□

زانکه تریاک میفرشم من

□

کاستخوان غصه شده در دل خرما بینند

□

تا نیفتی از آسمان به زمین

□

چو خواهی که بی‌رنج ماند روان

□

به فرمان دادار بسته کمر

□

مجنون و نفیر شوق پرداز

□

ز لشگر گزین کن سواری دویست

□

ازو بستد و رنج او دید نیز

□

تا نگویی که: واصلم، زنهار!

□

عنوان صحیفه‌ی معانی

□

نمونش نگهداشت با رهنمای

□

چو مرگ آمد چه سودش داشت ادریسی و لقمانی

□

خرمندش از مردمان نشمرد

□

یا در سراش خواند یا نه به وقت خوان

□

به ناخن دو رخ را همی کرد چاک

□

نه به مشک است زنده نام تتار

□

منم پیشت به بند بندگی بند

□

ز بوی جرعه گلها نیم مستند

□

همان پرده می‌داشت مطرب نگاه

□

خود اینک لابقا مقلوب اقبال است برخوانش

□

ز دریا خروشان برآید نهنگ

□

پازهر خواهم از همم سید همام

□

که آتش برآمد همی چپ و راست

□

در ششدر امتحان ببینم

□

چون سگان‌شان به خون و خاک افگند

□

مالک و احمد و نعمان به خراسان یابم

□

ز من سبز و تشنه به باران من

□

غصه‌ی ده ساله را باری به صحرا آوری

□

که خوبی گزین زین سپنجی سرای

□

ز گفته‌ی تو اگر مدحتی بود در خور

□

جهان تیره شد بخت او خوار گشت

□

با بلا و عنا و حسرت و هم

□

به وی در آخرین درگاه پیوست

□

بران دیو بدگوهر آشفته بود

□

که پوشیده به راز ما در نهفت

□

بی‌زبان چون دهانه‌ی سوفار

□

گرفت آن بر و گردن او به زور

□

شنیدند یکسر کهان و مهان

□

سرش ز آسمان اندر آید به گرد

□

از دل دیوار خون دل چکد

□

مقام شه نشاید جز سر تخت

□

همه چاره‌ی ورزش و ساز دام

□

سوی شاه با او همی راندند

□

«ای نهاده پای همت بر سر اوج سما»

□

به سر بر نهادند ز آهن کلاه

□

پاسبانت را تره کوکست و میوه کوکنار

□

بران آزمایش نبودش نیاز

□

شک نیست که دست و پا کند گم

□

به ملامت مزن به سر سنگ‌ام!

□

نهفته بگویند چیزی که هست

□

شوند این گره بر تو بر بد گمان

□

فرود آمد از گاه گیهان خدیو

□

که خسرو جوانست و کندآورست

□

همه پیکر عاج همرنگ ساج

□

ملک پیوسته برقرار بود

□

می‌بود برای خود دلم شاد

□

تن پیلسم دور دید از پزشک

□

سخنهای ناخوب و ناسودمند

□

به خسرو مرا کس نیاید به کار

□

لقب که دید که نام اندرو بود مضمر

□

درختی که از بیخ تو برجهد

□

نکردند هرگز به دل یاد نام

□

نشاید شدن جز به فرمان شاه

□

یکایک ز دورش سپهبد بدید

□

هم از مهر یاد آیدت هم ز کین

□

برفتند یک روز پویان به راه

□

ز شادی جداکرد خوکامه را

□

شهر پردرد و دریغ و آه بود

□

سرافراز و بیدار و فرخنده پی

□

به زندان فرستاد و او را بکشت

□

رفت بر صدرگاه خود گستاخ

□

بماند از شگفتی به بیرون زبانش

□

دگرگونه بد راز چرخ بلند

□

گزین کن یکی نامبردار گو

□

بروبر فراوان بسایند موی

□

تا فنای عشق با مردان چه کرد

□

یگانه یکی مردمم چون گروه

□

جهان را به کهتر برادر سپرد

□

فلیت عشاء الموت بادر فی عصری

□

همان آفریننده بگماشتش

□

صورت این اثرعیان باشد

□

یکی طوق پرگوهر شاهوار

□

مگویید کز ما که شد بدگمان

□

گر خطایی رفت بر تو توبه کن

□

به کابل نیابد کس آرام و خواب

□

بدین سختی نه کاهن را خجل کرد

□

چشم زخمی در او گزند ارد

□

بی‌آزار نزدیک او آرمت

□

تا سه می‌آرد مر آن را پاس دار

□

کان راه بتست می‌شناسم

□

بدان تا شود ایمن و تن درست

□

ز گردان جنگی و از کشورش

□

چنین گفت کز لشکر بی‌شمار

□

تذرو باغ را بر سینه بنشست

□

باید استا پیشه را و کسپ را

□

به رخشنده خورشید و بر تیره خاک

□

پیش از آن کیم اینطرف به سفر

□

از معرفت تمام عشقست

□

بخواهم هر آنگه که آید به کار

□

که باشند هر دو بشادی همال

□

مگر آنچ باید بدان کارزار

□

شکر لب می‌شنید و آه می‌گفت

□

در زمین حمل زر نهان کردن

□

می جز به جمال او نمی‌خورد

□

چون تو می‌دانی که آنچ بود چیست

□

نرنجد گر فتد صد تیر پرتاب

□

دژم خفته بر جایگاه نشست

□

در زیور او به خرج کردم

□

سکوبا و بطریق و هر مهتری

□

کشد دولت آنروز نیز از تو ناز

□

گشته از قوت بلای هر رقیب

□

بر زهر کشنده ریخت تریاک

□

سد بیابان از او به مسلک غیر

□

تا جان پدر نرفته دریاب

□

از آن پس چو پیدا شد از من گناه

□

رفتم به در وثاق او زود

□

چو بگسستشان بر زمین کی هلد

□

مثال ده فرستادند یانه

□

قلب و دارای قلب را بشکست

□

هر مخنث در وغا رستم بدی

□

پر و بال نازنینش می‌کنند

□

شاید ار درماندگان را وا خری

□

سپارند پس استخوانت بسگ

□

بر خداوندیش و هر دو ساجدند

□

نه بر کار دادار خورشید و ماه

□

در چنین جو خشک کی ماند کلوخ

□

نه شب خسبد نه روز آرام گیرد

□

بسته داری در وقار و در وفا

□

مدار از دور فارغبال خود را

□

کوزه از خود کی شود پهن و دراز

□

بدو شادمان بد دل شاه سخت

□

می‌جهد انفاسشان از تل برف

□

مفعول مفاعیل مفاعیل فعولان

□

وآن سلام سلم و پیغام ترا

□

بهره آنرا بود که هست دلیر

□

واسطه‌ی اطلال را بر داشتی

□

هیچ کس ندرود تا چیزی نکاشت

□

شر مطلق نیست زینها هیچ نیز

□

ازین پس مرا تخت شاهی مباد

□

ازان پس کس او را نه‌بینیم روی

□

که دارد آنچنان چابک سواری

□

آن حیات و ذوق پنهان می‌شود

□

دو صاحب را پرستش کرد نتوان

□

نه خوب آید از شاه گفتار خام

□

مرغ را نگرفته است او مقنص است

□

به آرام بنشست بر تخت شاه

□

به هر نامداری و هر مهتری

□

نظر بر وی گشاید از سر لطف

□

عیش سازد به گنبدی هر روز

□

به گلگون شد به چالاکی تک آموز

□

که او را گوا خواستن ناسزاست

□

ترا بر سر که می‌آید بجز سنگ

□

وز یمن تا عدن به او بخشید

□

نوا پرداز قانون جدایی

□

همی‌آمد از دور بر پیش و پس

□

چو دیدم خویشتن در قید بودم

□

آن کدو پنهان بماندت از نظر

□

ولی سوز گدایانم خوش افتاد

□

نماندم که آید برویش گزند

□

نثار پای گلگون بر لب آورد

□

این از چه مخمس شد و آن از چه معشر؟

□

که یک نوباوه بیرون آرد از خاک؟

□

همی‌خواهی از شاه گیتی‌فروز

□

که باشد حکم من چون نقش بر سنگ

□

به روز جمعه و عید و به روز حشر و جزا

□

بسی شیران لشکر نامزد هم

□

قصیده‌ای دگر از بحر معرفت انشاء

□

که تیر چرخ زان بر زد نفیری

□

لطف او مهربان همی‌یابم

□

فروغ نسل محقر چراغ دوده‌ی ما

□

هم نبود آنجاش با نعلین راه

□

دردا که نیست درد مرا اندکی دوا

□

خبر فکندند اندر جهان که از دریا

□

بنوک سر نیزه‌شان بر چند

□

صدف زان همه تن شدست استخوان

□

دل شاه کسری پر از داد بود

□

همی گشت گرد یکی کوهسار

□

که دهد چشم پیر را پرتو

□

دیدمش کبود کرده جامه

□

ظاهر صنعت بدیدی زوستاد

□

بعد روزی چند، بی دلدار خویش

□

که یارد که پیش تو آید به جنگ

□

گهی از بس نشاط‌انگیز پرواز

□

سه دیگر که نزدیک موبد برند

□

بپرورد او را چو سرو بلند

□

به دل سنگ افکن مینای طاقت

□

تا زنده به عشق بارکش بود

□

وز علت میراث و تفاوت که درو هست

□

گفت کردم توبه از ناموس و حال

□

گر از گرز من باد یابد سرت

□

مرا عشقت چو موم زرد سوزد

□

که بیداد جوید همی جنگ من

□

هم اندر زمان دیگری همچنان

□

کای شفاء القلوب دل خوش دار

□

ماهی دو سه در نشاط کاری

□

به عزت شب قدر و شب حساب برات

□

ای وجودت با عدم آمیخته

□

که میرین شیر آن سرافرازم روم

□

کنیزی کاردان راگفت آن ماه

□

چنین تا پدید آمد از میغ شید

□

و دیگر ز کردار گردان سپهر

□

چو سیلاب از سر کوه آن یگانه

□

این چار هزار بیت اکثر

□

بر سر هر که سر نباخت درو

□

به سیمرغ بنگر که دستان چه گفت

□

همه کشته شد هرک جنگی بدند

□

ترنج از دود گوگرد آن ندیده

□

ورا گفت کسری زمان پنج ماه

□

سرافراز گردی و مردی دویست

□

گر همه سحر بارد از رقمش

□

نوفل چو به ملک خویش پیوست

□

این عنایت بین که بهر جاه او

□

به تخت و کلاه و به ناهید و ماه

□

به نیروی یزدان بیابیم دست

□

این مرگ نه، باغ و بوستانست

□

مرا داستان بود نزدیک شاه

□

مفلس که رسد به گنج ناگاه

□

لبم کب حیات خویشتن داشت

□

زان پیش که من درآیم از پای

□

بانگ درای اشتر راهت شنیده‌ام

□

از اندوه او سست و بیمار شد

□

جهاندار اگر چند کوشد برنج

□

چو دانستم که خواهد فیض دریا

□

زن فرخ پاک یزدان‌پرست

□

و اکنون که نه بر فرار خویشم

□

سواری چون سوار لعب دانی

□

مرا نام بر جام چیره شدست

□

کلید قدر نیست در دست کس

□

ز هیتال وز ترک وخاقان چین

□

به خود گر راه می‌دادم هوس را

□

یکی رزمگه ساخت شطرنج وار

□

بران جامه بر مجلس آراستند

□

سخن رفت چندی ز افسون و بند

□

که خیل مرگ در دنبال داری

□

فرستیم باژ ار بگویند راست

□

جامه همرنگ خانه در پوشد

□

سخنهای موبد فراوان شنید

□

تو کز نیروی عشقت آگهی نیست

□

زد نبر بیامد سرافراز مای

□

بدو گفت خسرو که‌ای بدکنش

□

هم از شاره‌ی هندی و تیغ هند

□

هزاران جان فدای دلربائی

□

ز بازارگان و ز دهقان شهر

□

خلیلی ما احلی الحیوة حقیقة

□

نبود رخش رخشان بران مرغزار

□

طمع خامست آن مخور خام ای پسر

□

که گنهکار یونس‌بن متی

□

یکی بد کجا نام او جان فروز

□

به نام دولت مودود شاه بن زنگی

□

چو باز آمد به حال خویش ناظر

□

از زبان جاه جویان تا نداری طمع بر

□

غبنم آمد که اژدهای سپهر

□

بیاید مرا از بدش جان به سر

□

او چو می‌خواند مرا من بنگرم

□

آنچنان فرخ بود نقشش برو

□

شود آن زمان بر دل ما درست

□

پدر با پسر کین سیم آورد

□

گفت شه حکمت در اظهار جهان

□

تا زبانت خمش نشد از قول

□

به جز شیرین نخواهد هم نفس را

□

به یک‌دم بازرست از چرخ و ننگ سعد و نحس او

□

ولوله افتاد در جغدان که ها

□

بترس از تیرباران ضعیفان در کمین شب

□

همه بنده‌ی سیم و زرند و بس

□

لیلی و عنان به دست دوران

□

چونک مخلص گشت مخلص باز رست

□

اقضی القضاة حجة الاسلام زین دین

□

سختی پنجه سیه شیران

□

جز نام مسببی نشاید

□

خاک دور، آنگهی سرادق نور

□

تاری از رای او چو بغداد است

□

نباید سخن هیچ گفتن بروی

□

ز خط استوا و خط محور

□

نبینی که گنجش پر از خواستست

□

هادی امت و مهدی زمان کز قلمش

□

و گر هست این جوان آن نازنین شاه

□

به ریزه رنده‌ی او هم چو جعد زنگی پیر

□

دست وپایی که پاک شد زین گرد

□

از هفت سپهر و هشت خلدش

□

چودید آن دو مرد گرانمایه را

□

تا به غربت فتاده‌ام همه سال

□

چو خوان سپهبد بیاراستند

□

ز پوشیدنیها و از خوردنی

□

با چنین نعمتی ز درگه شاه

□

سخنش معجز دهر آمد از این به سخنان

□

اینکه گفتی که مرشدست مفید

□

گشاده شود هرچ ما بسته‌ایم

□

وگر شد همه زیر یک چادریم

□

عدل تو آن طراز که بر آستین ملک

□

که پروردگار از پدر برترست

□

دلارام را آرزو نام بود

□

نایب شه ز روی سرمستی

□

دانم که چون بخواند احسنت‌ها کنند

□

زهر من کس ندید، من خوردم

□

که یارست گفت این خود اندر جهان

□

سگالید هر کاروزان پس کنید

□

مباش ار عاقلی یک لحظه هشیار

□

از ایدر ترا با پسر ناگهان

□

یکی گم شده نام فرشیدورد

□

بامدادان دو شیر غرنده

□

دل شاه تا جاودان شاد باد

□

برون از بندگی کاری ندارم

□

وگر اسپ در کشت‌زاری کند

□

ایا نتیجه‌ی آمال کز برادر من

□

هیچ عاقل این کند جز آنکه یکسو افکند

□

وگر مرغ با ماهیان اندر آب

□

چون زمین زین برف در پوشد کفن

□

شه در او دید خشمناک و درشت

□

بباید گذشتن به دریای ژرف

□

آخر از زخم تیغ صاعقه‌بار

□

چوب در دست دروگر معتکف

□

گر سه حمال کارگر داری

□

سکندر منم وان زمان من بدم

□

ز هر سو برآمد ز گردان خروش

□

پیش این خورشید کی تابد هلال

□

چون سلاح و جهل جمع آید به هم

□

فرستاده را چیز بخشید و گفت

□

پی باز آمدن دامن کشیدش

□

رو به شه آورد چون تشنه به ابر

□

خویشتن رسوا مکن در شهر چین

□

خود مخنث را زره پوشیده گیر

□

کسی کاو بود شهریار زمین

□

من سپند از چشم بد کردم پدید

□

به دستور دانا وثیقت نوشت

□

لیک ممن دان که طوعا ساجدست

□

بنوش و بناز و بپوش و بخور

□

نفع و ضر هر یکی از موضعست

□

برآمد خروش از شبستان اوی

□

هر خسی را این تمنی کی رسد

□

دل لشکر و شاه توران سپاه

□

دید خود مگذار از دید خسان

□

گهی سفته لعلی به پیمانه خورد

□

زانک اطلال لیم و بد بدند

□

پشیمان شد از کار و گفتار خویش

□

به نزد سیاووش برخواسته

□

چنین داد پاسخ که فرمان شاه

□

گر از راز ما بر گشایند بند

□

چنان خوارش از پشت زین برگرفت

□

زمانی همی با دل اندیشه کرد

□

بشد گیو و گوشش به خنجر بسفت

□

چو سایه که هنجار دارد ز نور

□

جهاندار دارنده‌ی خوب و زشت

□

در شهر مازندران است گفت

□

چو گشت این سرو بن، در زیور و زیب

□

انجم آسمان حمایل تست

□

علی حیدر، شهاب‌الدین هر یک

□

بیامد برادرش با خواسته

□

بماند آن رخش آتش پای سرکش

□

برون افتم از خود به پرکندگی

□

اگر در جنبش آید کوه را پای

□

تنش زور دارد به صد زورمند

□

بجنبید جنبیدنی با شکوه

□

چو ز ایران سپاه اندر آمد به تنگ

□

بدو گفت طوس ای گو سرفراز

□

بران گونه آن سنگ را برگرفت

□

اصل نیکو اعتقادی، رسم نیکو محضری

□

بخاک اندازدش، باز از یک آسیب!

□

قاضی خوش حکایت و للی ساربان

□

نیفتم برون با تو از بندگی

□

نیازش نبودی به گستردنی

□

یگانه در دو روی تیغ، هر یک

□

که هشیاری فلاکت آورد بار

□

ز هر چیز گنجی بیاراسته

□

ببالاید آن دین که ما شسته‌ایم

□

گرفت ماه شد در برج آتش

□

قمع دجال صفاهان به خراسان یابم

□

چیستند آنهمه وسایل تست

□

همو میگسار و دلارام بود

□

نه جنبد حکم سنگین من از جای

□

از عزیزی به کرخ ماند خوار

□

که از شب دو بهره نیارند خفت

□

نه در بزمگاه و نه اندر نبرد

□

چراگتشه‌ای تند وبرتر منش

□

روز آخور و شب ستان ببینم

□

چو از زلزله کالبدهای کوه

□

ز کژی و ویرانی آباد باد

□

نه جای پرسش است او را در این راه

□

که هر کو هست نالان تر قوی تر زخم پیکانش

□

فغانش ز ایوان برآمد به کوی

□

که دارد چنین زهره اندر نهان

□

نوازنده‌ی رود و می خواستند

□

کاثار مجد او چو ابد باد مستدام

□

بگیرد جهان در جهان بوی گند

□

ور آهنگ بر میوه‌داری کند

□

گشت فرعونی جهان‌سوز از ستم

□

که این تثلیث برجیس است و آن تربیع کیوانی

□

بکوشید تا دل بشوید ز گرد

□

مجنون و به دشت، یار گوران

□

چه روی آید اندر زنی چاره جوی

□

به نوک تیشه‌ی او هم چو زلف رومی شاب

□

گهی گوش بر لعل ناسفته کرد

□

کز وی در هر سبب گشاید

□

بدین تلخی مبادا عیش کس را

□

نه مهم غیبت و سه مه حضر است

□

بسی خوبرویان آراسته

□

به خدا گر شنوند اهل عجم یا بینند

□

که از کینه دلها بخواهیم شست

□

فلک را تا صلیب آید هویدا

□

که از دانش و داد بودش سرشت

□

هر روز نو طراز مثنا بر افکند

□

عاقلی جو خویش از وی در مچین

□

این هم نه باختیار خویشم

□

به دروازه‌ی بلخ برخاست جنگ

□

روانم زمانرا پذیره شدست

□

که تیره شبان برگزیدی به روز

□

ز افزونی حرص گم کند راه

□

وزو دارد آمیزش خویش دور

□

دو رویه برآراسته کارزار

□

چار حمال خانه برداری

□

دل و جان او پر ز تیمار شد

□

سرش برترست از درخت بلند

□

وزان مرزبانان توران زمین

□

دل مردم کم سخن مشکنید

□

بتی بر آمد زینگونه و بدین پیکر

□

کشیدی چنین رنج راه دراز

□

ز جادوی و آهرمن پرگزند

□

توانای مطلق خدای است و بس

□

مرا خوار بد مرغ را ارجمند

□

کزو ماند لشکر سراسر شگفت

□

کسی را کجا باشد از نام بهر

□

کسی را نباشند فریادرس

□

شه پشیمان گشت از کردار خویش

□

بتازد بکین و بنازد بگنج

□

همه روی آهن سراسر پرند

□

تهمت کینه بر نهاد به مهر

□

زدم بر دهانش بپیچید ازان

□

پرده‌ی دیده جوان باشد

□

جوان بود و بینا دل وپاک رای

□

به دانایی اندر سرمایه را

□

تایبم از شیخی و حال و محال

□

ز گرگ دلاور تهی کرد بوم

□

جز از باژ چیزی که آیین ماست

□

واطیبها، لولا الممات علی الاثر

□

که دارد همی بر منوچهر مهر

□

در مقام امن رفت و برد دست

□

بروبر نکرد ایچ گونه پدید

□

به مردی همه یاد هم دیگریم

□

لذت تو با عدم آمیخته

□

بگرید به درد جگر مادرت

□

دلم بر خویشتن زین درد سوزد

□

خورشی در شکم نیاکنده

□

چماننده یوز و رمنده شکار

□

که ترا نیست غیر از او شوهر

□

پوشیده به من سپرد نامه

□

به دانش دل ومغزش آباد بود

□

بدو داد و گفتش که ایدر مایست

□

وگر تو بجنبی که سازد درنگ

□

کبوتر چیره شد بر سینه باز

□

کرد با او به جور همدستی

□

که من بد نکردم شما را نگاه

□

لایق جذبم و یا بد پیکرم

□

چون گل به نسیم عشق خوش بود

□

چنین با سپه کردن آهنگ من

□

که سیر آمدستی همانا ز جفت

□

به پیش صف‌اندر درنگی بدند

□

که ما زین نه ترنج نارسیده

□

کوفته مغز نرم شمشیران

□

کردند به هم شراب‌خواری

□

سر فرو ناورد بدان قلمش

□

به خدمت خیز و بیرون رو سوی شاه

□

گزیت و سر باژها بشمرند

□

با هم نفسان خویش بنشست

□

بدان بدکنش مردم بت‌پرست

□

که مغزی چو در دارد اندرمیان

□

بانگ برزد چنانکه او را کشت

□

شد گفته به چار ماه کمتر

□

خام خوردن علت آرد در بشر

□

که گردد کار بازرگان مهیا

□

دگر باره بر گاو مالید دست

□

در خانه خویش گرم کن جای

□

کندشان تبه پاک و بپراگند

□

کو راه سرای دوستانست

□

با دلارام خانه می‌نوشد

□

خورش کشک و پوشش گلیم آورد

□

سواری خود سر و چابک عنانی

□

که رهد در حال دیوار از دو رو

□

همان نزد گردان ایران سپاه

□

نه تن ماند ایدر نه بوم و نه بر

□

آنک دانسته برون آید عیان

□

وز دو دست نخل بندان تا نداری چشم بار

□

رفت نعمان چو زهره از بر ماه

□

جهانجوی شد تند با روزگار

□

خطرها در پی اقبال داری

□

به سوی نینوا به ساحل یم

□

ششم را همه بازگویم به شاه

□

بیار و مردمی و دوستی بجای آور

□

باز آمد تا بگیرد جای ما

□

ندهد بار نطقت ایزد بار

□

اوستادی برگرفتی شاد شاد

□

علم ازین رو واجبست و نافعست

□

که تا بخشد نوای بی‌نوایی

□

نه ندایی نه صدایی می‌زدند

□

در و دشت شد چون بلور سپید

□

در سپندم نیز چشم بد رسید

□

مشو منکر که این جز ابلهی نیست

□

اگر خوش و گر نیز باریده برف

□

چون برد برادر یکی و نیمی خواهر؟

□

که به مردارت کشند این کرکسان

□

به پیش دیده جانان دید حاضر

□

به خوبی بسی داستانها زدم

□

تو مانده‌ای به من اندر امل سرای بقا

□

ورنه چون گردد بریده و متلف

□

برای خویش مرگ جاودان داشت

□

که با تو روان مسیحست جفت

□

قهر او قهرمان همی‌یابم

□

با چنان رستم چه باشد زور زال

□

به خوی آتش زن کشت محبت

□

تیغ خورشید حسام‌الدین بزن

□

به حرمت شب آبستن و شب یلدا

□

آنک بود اندر شب قدر آن بدر

□

به استقبال شیرین شد روانه

□

موسیی باید که اژدرها کشد

□

هستم هنوز آرزوی بانگ آن درا

□

چون ببیند زخم گردد چون اسیر

□

نبود از من شکایت هیچ کس را

□

زانک جویای رضا و قاصدست

□

کرد حق با چاکر درگاه او

□

برساند مراد را به مرید

□

جهانی به خوبی بیاراستست

□

چار میخش کجا رساند درد؟

□

برانم که برتر ز خورشید و ماه

□

که ستم بین و زهر پروردم

□

بخوانند نفرین به افراسیاب

□

«و قنا، ربنا، عذاب النار»

□

اگر زاده را مهر با مادرست

□

به قدر بندگی فرمای، کارم!

□

هنر باید و گوهر و فر و دین

□

داد آن قوم را چو دیو فرار

□

سوی رود جیحون برد در نهان

□

ز سوی پشت، پیراهن دریده

□

شکسته شد و تیره شد رزمگاه

□

تبه دید ازان کار بازار خویش

□

همی کر شد از ناله‌ی کوس گوش

□

ترا بهره اینست زین رهگذر

□

که لشکر بدو ماند اندر شگفت

□

ز سوگند برتر درشتی نگفت

□

مراگر نمودی سراسر بهشت

□

کس آمد سیاووش را خواستند

□

به مدح شاه بخواند این قصیده‌ی غرا

□

به نام خداوند زردشت گفت

□

تا فزونست باز از صعوه

□

پشک را با نسیم مشک چه انس؟

□

چنین داد پاسخ خردمند مرد

□

ای بسا زراق گول بی‌وقوف

□

کی توان آمد به راه حق ز راه جلق و حلق

□

فریبرز کاووس فرزند شاه

□

زیان کسان از پی سود خویش

□

نباشی تو زین جنگ پیروزگر

□

گشته با یک‌رویی اهل صفا

□

چون بلوغ کمال دستش داد

□

برآشفت و برداشت زین و لگام

□

وز قسمت ارزاق بپرسیدم و گفتم

□

تا ز اول خمش نشد مریم

□

ولیکن به فرمان یزدان دلیر

□

مدبر همه خلقست و کردگار جهان

□

بدرگاه بر موبدان داشتی

□

ازان سخت شد کان گوهر چو سنگ

□

فارغست او ازین ستایش تو

□

به کابل بباش و به شادی بمان

□

به جانفزایی علم و به دل‌گشایی جان

□

بر نامه نهاده مهر انده

□

نخستین به پیمان مرا شاد کن

□

خشم او کم گشت، عشقش زور کرد

□

به فرمان او بود کاری که بود

□

مرا گر نقره و زر نیست دربار

□

آنکه زین زهر شد مرا ساقی

□

سدیگر زدم بر میان زفرش

□

خود را بکشته‌ام من بیچاره‌ی ضعیف

□

واکنون که گلش رحیل یابست

□

بیاراست کشتی به چیزی که داشت

□

آن دگر یک گفت ای دانای راز

□

گر ای دون که بندست پاداش من

□

چو یوسف زین ترنج ار سر نتابی

□

خداوندی مجوی از بنده‌ی خویش!

□

بزرگان کدامند و دستور کیست

□

چاکرش را کرد مرد کوی خویش

□

مجنون ستم رسیده را خواند

□

خروش آمد از لشکر هر دو سوی

□

تا نیاری مدتی زیر و زبر

□

دو لشکر همی جنگ را ساختند

□

گوزن ماده می‌کوشید با شیر

□

برون رفت از کف آن غم رسیده

□

چنین گفت با غمگساران خویش

□

در عطاهای دست حضرت او

□

گر شغل دگر حرام بودی

□

چنان پیش گرسیوز آورد خوش

□

چو هنگام بخشایش آمد فراز

□

برین برنهادند و گشتند باز

□

فلان شش طاق دیبا را برون بر

□

لیک نامقبلی ز کین داری

□

یکی انجمن کردم از بخردان

□

شکر کن ای مرد درویش از قصور

□

آواز رحیل دادم اینک

□

کمی نیست در بخشش دادگر

□

نشیم تو رخشنده گاه منست

□

همی آفرین خواند سرکش برود

□

تا چند کنم ز مرگ فریاد

□

سوی آز منگر که او دشمنست

□

آب از پس مرگ تشنه جستن

□

شاه را آن سخن چنان بگرفت

□

همان خاک خراب آباد گردد

□

نشانند بر تخت شاهی ورا

□

تگینان لشکرش را پیش خواند

□

همه یکسر از جای برخاستند

□

همه سندلی پیش اوآمدند

□

چو آواز کوس آمد و کرنای

□

پروانه‌ی شمع را که فرمود

□

آن چه گوید آن فلاطون زمان

□

به موبد چنین گفت پس شهریار

□

همان هفت کشور به شاهنشهی

□

گرای دون که زین دانش ناگزیر

□

که آهوست بر مرد گفتار زشت

□

دولشکر ببخشید بر هشت بهر

□

که اندر جهان چون سیاوش سوار

□

بی اندازه لشکر شدند انجمن

□

وحشی تیز چنگ خشم‌آلود

□

بیامد ز قنوج برزوی شاد

□

چنین گفت پیران ازان پس به شاه

□

بپرسید هرکس که شاهان بدند

□

سپه را بدو داد و خود پیش رفت

□

همی‌راند اندیشه برخوب و زشت

□

ز هر گونه‌ای رفت بر خوان سخن

□

ز بهر سپه این درم فام خواه

□

به جفائی که او نمودش راه

□

دشمنان را مایه دادن نزد من دانی که چیست

□

خبر دادش از جمله‌ی نیک و بد

□

لیلی و به این و آن سبک رو

□

که بود از گه آفریدون فراز

□

چو تمسکت به حبل الله از اول دیدند

□

گمانی چنان برد کاو را پدر

□

مطلق‌گردان دست تقدیر

□

خاک و بادی که با تو مختلف‌ست

□

به دوستان دغل رنگ من که بیزارم

□

چو از نقش دیبای رومی طراز

□

مخور غم تا به شادی میتوان خورد

□

ازیشان تو را دل پر آسایش است

□

نی نی از بخت شکرها دارم

□

یکی غلغل از باغ و ایوان بخاست

□

گوهر افسر اسلاف که از خاک درش

□

کای همه ملک من خراب از تو

□

سزد گر عیسی اندر دیر هرقل

□

بهر می که می‌خورد می‌ریخت رنج

□

بل که تاز آن عزیز ری مصر است

□

همان چون شنیدند آواز اوی

□

خصمان اسیر قهر تو تا هم به دست قهر

□

از اسپان تازی به زرین ستام

□

حذر کن ز آه مظلومی که بیدار است و خون باران

□

تیر چون مار بیوراسب شده

□

چو آگه شدی زان سخن کاردار

□

ز من گر چه شوریده شد خوابشان

□

سیف الحق افضل‌ابن محمد که طالعش

□

از آن خفتگی خویشتن کرد راست

□

مرا گر پذیری بسان رهی

□

که زنهار خواهد ز شاه جهان

□

نه چرخ ز قلزم کف شاه

□

مرا قاصد بدین خدمت فرستاد

□

تبه گردد این پند و اندرز من

□

تنگی جمله را مجال توئی

□

به سرو سهی گفت بردار چنگ

□

بر انداخت باید پس آنگه برید

□

ز زندان نیابد به سالی رها

□

بدان جایگه باشد ارژنگ دیو

□

چو بشنید شاه این سخن گفت زه

□

گر برین گفته شاه کار کند

□

ندانست کس نام او در جهان

□

به هر گوشه کافتم ثنا خوانمت

□

چون لسان وجان او بود آن او

□

به نفس اگرچه خطائی که در نصایح تند

□

صدهزاران خلق ز اژدرهای او

□

چنو خشم گیرد به روز نبرد

□

طالبست و غالبست آن کردگار

□

مرا به کز درون پرده بیند

□

مست حق هشیار چون شد از دبور

□

رسیدند لشگر به لشگر فراز

□

دافع هر چشم بد از پیش و پس

□

پس ای مرد پوینده بر راه راست

□

هست کرها گبر هم یزدان‌پرست

□

ز بهر بزرگان ایران زمین

□

چشم چون نرگس فروبندی که چی

□

و رب الحجی لا یطمن بعیشة

□

اگر دختر آیدش چون کردشوی

□

ابر کردگار آفرین خواندند

□

ای بسا زجری که بر مسکین رود

□

دگر گردن کشان و نام داران

□

همان روز قیدافه آگاه بود

□

دو جنگ گران کرده شد در سه روز

□

جامه اندر دست خیاطی بود

□

چو آگاهی، ز خوی بد ستیزم

□

برو پیش فغفور چینی بگوی

□

گریزد سرانجام سالار چین

□

من چنان اطلال خواهم در خطاب

□

چه باشد خضر خان، بل صدخضر نیز

□

هین بر آر از شرق سیف‌الله را

□

به نظر بازی تو پیر سپهر

□

الغفان در حرم میداشت مستور

□

وگر کشته آیی به آوردگاه

□

شکر لب یافت اندر نیمه راهش

□

برآنم که او زین پشمان شدست

□

زین نکاح آنقدر برانی کام

□

چو نومید گردد ز یزدان کسی

□

به نرگس جادویی تعلیم کردم

□

ندانم تو خامش چرا مانده‌ای

□

نه بدانسانش همت است بلند

□

همش رفت باید بدیگر سرای

□

به صورت نازنین و شوخ و چالاک

□

چو خسرو گر چو خسرو سد هزارند

□

ولی هر جا هوس شد پای برجای

□

طریق دوستاری آورد پیش

□

اگر گویی نشان عشقبازان

□

وگر درویش بی‌شامی در این راه

□

کان فلانی یافت گنجی ناگهان

□

سر خود بر سر زانوی او دید

□

گر لطیفی زشت را در پی کند

□

آنچ می‌دانست تا پیدا نکرد

□

چون سگان کوی پر خشم و مهیب

□

هیچ آیینه دگر آهن نشد

□

کز صدا چون کوه واگوید جواب

□

ازین خضرای رنگین گشت ناچیز

□

گرم کن زان شرق این درگاه را

□

از اسفندیار آن گو بافرین

□

چشم‌های پر خمار تست و بس

□

به جان تشنه به جای تیر باران

□

لیک قصد او مرادی دیگرست

□

عینکش عین فرقدان باشد

□

هین عصاام کش که کورم ای اچی

□

چو فرزند خودش در پرده‌ی نور

□

مست حق ناید به خود تا نفخ صور

□

ببندمت بر زین برم نزد شاه

□

آن او با او بود گستاخ‌گو

□

ببر بار سلامت ز آب خیزم

□

در هزیمت کشته شد از رای او

□

تسخری باشد که او بر وی کند

□

ورنه از خود چون بدوزد یا درد

□

ز روی قصد تو بودی مخاطبش همه جا

□

که اندر کفت پنجه‌ی شاه بود

□

چنین داستانها چرا رانده‌ای

□

در ثواب از نان و حلوا به بود

□

جور می‌کرد بر رعیت شاه

□

زن‌آسا و جوینده‌ی رنگ و بوی

□

که تو خود هم نیایدت باور

□

تا ز هستی‌ها بر آرد او دمار

□

که بیرون گذاری نهان از نهفت

□

که نزدیک ما یافتی آب‌روی

□

ازو نیک‌بختی نیاید بسی

□

جمع کردن موش دشتی با پلنگ بربری

□

تو را نیست منت، خداوند راست

□

بشد بر پی رخش تا گاه شام

□

هیچ نانی گندم خرمن نشد

□

آن دورویی عیب مر دیوار را

□

نیابی مگر ز اختر نیک بر

□

ز نظم خویشتن آن رشک لعبت آزر

□

وزین رفتم سوی درمان شدست

□

در نیامد مسیح در گفتار

□

رفته رونق ز ملک و آب از تو

□

که این خود نخستین نبایست کرد

□

که به اعجاز هم شود خرسند

□

تا پدیدست روبه از ضیغم

□

ز هر دانشی بخردان داشتی

□

بجویند و دین اندر آرند پیش

□

بماند همه کوشش ایدر بجای

□

درد باید حلق سوز و حلق دوز و حق گزار

□

فلا خیر فی وصل یردف بالهجر

□

ضیادهنده‌ی شمسست و نوربخش قمر

□

بر جهان ننهاد رنج طلق و درد

□

که دل رابه نیرنگ رنجه مدار

□

ز باژ و خراج و ز کشت و درود

□

ازین پس مترس از بد بدگمان

□

چو او ره سر کند دنباله دارند

□

بسی دانش نوگرفته بیاد

□

تو دانی نیک و بد کردم ترا یاد

□

عشق شاه شیردل را مور کرد

□

من همان خواهم مه کار و مه دکان

□

همه رزمجویان گیرنده شهر

□

تو را چنگ دادن به پرخاش من

□

برآمد همی جوی خون از جگرش

□

چرا از غم کشی آه سحرگاه

□

تن خویشتن را نگهبان بدند

□

هین هوا بگار و رو بر وفق آن

□

خیز خود را جمع کن اندر نماز

□

اندر افتادند در دلق غریب

□

ز چاچ وز چین وز ترک و ختن

□

بایوان بشد شاه گردن‌فراز

□

جهاندار یزدان بمن داد باز

□

کند قطع نظر از شادی خویش

□

سوی چاره کشتن زردهشت

□

که بر بی‌پردگان گردی نشیند

□

کی توانی یافت ز آسایش خبر

□

تنی لاغر بود جسمی گدازان

□

بماند دل موبد تیزویر

□

درفش بزرگی برافراختند

□

دو پر تو فر کلاه منست

□

رخ پر گرد خود بر روی او دید

□

پر از خون دل و شاه جو آمدند

□

که ز فرعونی رهیدی وز کفور

□

چه مایستشان گنج و گنجور کیست

□

به سد شیرینی آمد عذر خواهش

□

بزودی بفرماید از گنج شاه

□

از ره مردان ندیده غیر صوف

□

بدان کار دیده سواران خویش

□

به دل دور از همه خوبان هوسناک

□

کاو از تن خود برآورد دود؟

□

کز دم آتشین برآرد دود

□

ستاره شناسان و هم موبدان

□

به جادو خویش را تسلیم کردم

□

شنیده سخن پیش ایشان براند

□

«چون است غمی زاهد و بی‌رنج ستمگر؟

□

که در پایت کشم خروار خروار

□

کشد عشق گرامی از میان پای

□

هم کار آید ولی به شستن

□

کز دلش در میان جان بگرفت

□

این قطره که ماند ازو گلابست

□

نفرتی زین جهان پستش داد

□

چو نارنج از زلیخا زخم یابی

□

به پادشاهی عقل و رئیسی اعضا

□

یعنی کرم‌الکتاب ختمه

□

نباشد ز خاشاک تا پیل و شیر

□

برو هم شیر نر شد عاقبت چیر

□

خاک بی‌الف و باد بی‌الف‌ست

□

تا دل دهدش کز او دلش ماند

□

زانکه رسوا شد از نمایش تو

□

بزن با طاق این ایوان برابر

□

صد جهان بحر و کان همی‌یابم

□

در چاره شب تمام بودی

□

ده و دار گردان پرخاشجوی

□

که ناید گهر جز به سختی به چنگ

□

زو سوار افتاده اسب شده

□

به بند افتاده‌ای آزاد گردد

□

« عنده رقیتی و تریاقی»

□

در کوچگه اوفتادم اینک

□

وانگه ز خوف دیده‌ی خود داده خون‌بها

□

چون مرگ ازوست مرگ من باد

□

ز باد هوا بادبان برگذاشت

□

افسر گوهر سامان به خراسان یابم

□

خویشتن را بزرگوار کند

□

که او بر چه آمد بر شهریار

□

خاک را با خدای پاک چه کار؟

□

تو شب خفته به بالین تو سیل آید ز بارانش

□

داد با نعلین راهش سوی خویش

□

سوار سرافراز گر بی‌بها

□

فزونی بخوردست انده مخور

□

خوار صد قاهره است و قاهره خوار

□

زبانها به پاسخ بیاراستند

□

به ویرانی آرد رخ این مرز من

□

بسان غنچه، پیراهن دریده

□

دارد خلافة الحق در موضع سهام

□

شهنشاه را داد چندی درود

□

به پیش گشسپ آی با بوی و رنگ

□

ز سوگند شاهان یکی یاد کن

□

مستسقی ده بنان ببینم

□

همی تاخ با این سه بیدار تفت

□

که بپرستم این تخت شاهنشهی

□

بدین لطف‌ام مکن شرمنده‌ی خویش!

□

غم دور فلک تا کی توان خورد

□

که با تور و سلم اندر آمد براز

□

سزاوار تاجی تو این روزبه

□

به فرمان بود مرغ و ماهی ورا

□

زنجیری‌ساز پای تدبیر

□

گناه مرا جای پالایش است

□

میان کهان و میان مهان

□

ضربتی زد به سینه‌اش، کاری

□

مجنون و به آهوان تگ و دو

□

بدانست هر مهتری راز اوی

□

بنیادشان خدای تعالی برافکند

□

دلش برده‌ی جان آهرمنست

□

به عهد ماضی از اسلاف و حال از اعقاب

□

جهان آفریننده را یار خواست

□

کند تسبیح از این ابیات غرا

□

همه شادمانی فگندند بن

□

چند شکری که شوک بی‌ثمر است

□

سخنهای داننده باید شنید

□

حسبنا الله و کفی آخر انشا بینند

□

فرامرز را دل برآمد ز جای

□

تو را اندر آغاز بود این سرشت

□

سزاوارتر کس به تخت و کلاه

□

زمانه در کینه بگشاد باز

□

نبندد کمر نیز یک نامدار

□

پژوهد همی تا چه دارد به سر

□

نهاد بزرگی و تاج مهی

□

تنگلوشای این خیال توئی

□

که کلباد شد بی‌گمان با سپاه

□

که گفتی شب رستخیزست راست

□

که گفتی ندارد کسی زیرکش

□

به هر جا که باشم خدا دانمت

□

ز شمشیر هندی به زرین نیام

□

به خواهنده می‌داد دیبا و گنج

□

سپارد بدو تاج و تخت مهان

□

سر عیبه زینسان گشایند باز

□

که هزمان برآید خروش و غریو

□

هم از فیض جوی منست آبشان

□

چه هم رزم او ژنده پیل و چه مرد

□

ز پیروزی نیکخواهان خود

□

برآرامش این رنج کردی گزین

□

برو زر و گوهر برافشاندند

□

بیامد سیاووش لشکر فروز

□

آن را که به وصل چاره سازد،

□

ای بسا شوخان ز اندک احتراف

□

فلک برات برائت میان ما رانده است

□

همه صرف خواران صرف منند

□

لیلی و سکون به کوه و زنان

□

شود کشور آسوده از تاختن

□

صورت بخت من طویل‌الذیل

□

که بسیاردان است و چیره زبان

□

غم بیهوده پایانی ندارد

□

بینا و قوی چون زید و آن دگری باز

□

سخن و لهجت یحیی و محمد نگرم

□

درآمد به افسانهای دراز

□

همان رنج ما بس گزیدست بهر

□

ز مغز تو بگسست روشن خرد

□

حق در حقش دعای من از صدق بشنواد

□

یکی تاج پرگوهر شاهوار

□

هیونی سرافراز و مردی دبیر

□

به به‌نشینی عمر و به به‌حریفی بخت

□

اوست عیسی و من حواری او

□

به ارمار درین مجمر نقره پوش

□

همی خواهم از کردگار جهان

□

چو بهرام را دید خسرو ز راه

□

روئین تن عالم است و قصدش

□

به گوش سپهبد رسید آگهی

□

بیامد بر پادشا چنگ زن

□

بر سر نیستان هست نمای

□

ز تعجیل قضای بد، پناهی ساز کاندر پی

□

به فارغ دلی چون بر آسود شاه

□

پرستش کنم تاج و تخت ترا

□

بزرگان به رو گوهر افشاندند

□

ببخشید یک بدره دینار زرد

□

بخفت آن زمان رستم جنگجوی

□

نه خسروپرست و نه یزدان‌شناس

□

چون من به کرد خویشتنم معترف شده

□

پیاده همی رفت جویان شکار

□

هر یک از تو گرفته تمثالی

□

باد عاجز چو صعوه و روباه

□

نگنجد تو را این سخن در خرد

□

اگر شاه ایران شود دشمنت

□

هم‌آورد او بر زمین پیل نیست

□

گرت باید که مرکزی گردی

□

موسی عمران چو آن رتبت بدید

□

نباشد بهار و زمستان پدید

□

قرار همه هست بر نیستی

□

این همه تعظیم و تفخیم و وداد

□

که ای نامور بانوی بانوان

□

نی از آن دردی که رخ مجروح دارد چون ترنج

□

همه سر به سر نیک خواه توایم

□

گفت ما گشتیم چون جان بند طین

□

همیشه سخن گوی هفتاد مرد

□

پرستنده را گفت قیصر که تخت

□

زمین جزیره که او موصل است

□

مشک با سقا بود ای منتهی

□

مهان یکسر از جای برخاستند

□

هم آن خانه جاوید جای وی است

□

به پیش سراپرده‌ی شاه برد

□

زانک حلوا بی‌اوان صفرا کند

□

ازین پس نخواهم فرستاد کس

□

گر ایدر بباشی همی چین تراست

□

پیاده فرستاد بر هر دری

□

وان عصاکش که گزیدی در سفر

□

به بالین نهاد آن گرامی بهی

□

برف را خنجر زند آن آفتاب

□

بسنده کند زین جهان مرز خویش

□

دو مگو و دو مدان و دو مخوان

□

ز پستان گاوش ببارید شیر

□

تا مثنا بشنوم من نام تو

□

بدان تا دگر بنده با شهریار

□

چشم بد را چشم نیکویت شها

□

ببینید تا از شما ریز کیست

□

باده‌ی حق راست باشد بی دروغ

□

کام بخشا زتو مسم زر شد

□

قلعه‌ی سلطان عمارت می‌کند

□

پراگنده کاراگهان در جهان

□

مستقیم احوال شو تا خصم سرگردان شود

□

بیارد کنون پیش خواهشگران

□

بدانید گفتا کز ایران زمین

□

بیا که ختم نصیحت کنم به حرف دگر

□

به سختی در اختر مشو بدگمان

□

ز عاشق این سخن صادق نباشد

□

آنک آفت آسمان نداند

□

نخواهم زمان از تو پایم ببند

□

دعای تازه‌ای خواندم چو بختش

□

ز گفتار او تیز شد گرگسار

□

بفرمود تا زهر خوالیگرش

□

شکر که مظلومی و ظالم نه‌ای

□

سحر گه مست شو سنگی برانداز

□

طبع عالیش چون نشست به قدر

□

بیامد به تخت مهی برنشست

□

فرستاد کسری به هر جای کس

□

وان نامه چنان که بود بگشاد

□

ازان دژ یکایک توانگر شوید

□

زمین وار لشکر گهی چارسوی

□

لشگر ترک را ز دشنه تیز

□

رخ زردم کند در اشگباری

□

به کوه آمد نگار لاله رخسار

□

یکی هفته هیتال با ترک و چین

□

از آواز گردان پرخاشخر

□

من نیز بدان گلاب خوشبوی

□

به ترکان نهد روی بگریخته

□

بدارو و درمان و کار پزشک

□

جمله می‌گویند اندر چین به جد

□

شگرفی کرد و تا خازن خبر داشت

□

ز جای خویشتن برخاست خوشحال

□

سخن جز به یزدان و از دین مگوی

□

خار کز نخل دور شد تاجش

□

بر جلوه این عروس آزاد

□

تو از کار کیخسرو اندازه گیر

□

بیامد فرستاده‌ی خوش منش

□

چو در غیب نیکو نهادت سرشت

□

ز خارو خاره خالی کن میانش

□

خریداری شنیدم کردت آهنگ

□

نباید که خواهد ز ما باژ شاه

□

شیر دار آورد به میدانگاه

□

جستند بسی در آن مقامش

□

بتازد از کناره در میانه

□

ز ره چون رسید اندر آن بارگاه

□

سواء اذا مامت وانقطع المنی

□

ترسم که به کوچ رانده باشم

□

فروزان بود چهر آتشینم

□

به علم این بود اندر جهان صلاح و فساد

□

گفت حقا که راست گوئی راست

□

گر بنگرم آن چنان که رایست

□

تصور کن که عالم کشور تست

□

شگفته شد آن روی پژمرده ماه

□

تا به حدی که خواری از حد برد

□

پادشاهی با چنان یوسف وشی

□

بر آزادگان تا دلپسندم

□

چو تنگ اندر آورد با من زمین

□

تا بود عمر بر نشانه کار

□

دست بگشاده چو برقی جسته‌ای

□

کی ببینم روی خود را ای عجب

□

بسی روزگاران شدست اندرین

□

گنج خود را به گوهر آکندی

□

گفت کو محراب روی آن نگار

□

یک زمان بی کار نتوانی نشست

□

بدانید کاین زینهار منست

□

از این در گونه گونه در همی سفت

□

فرستاده گفت آنکه روشن بهار

□

باز گوید من چه در خوردم به جغد

□

که آمد سواری دمان کابلی

□

هنوز از پرده بیرون نیست این کار

□

چنین داد پاسخ که گر تاج و گاه

□

هیچ انگوری دگر غوره نشد

□

بس آن به کادمی در جان سپردن

□

کار بختست آن و آن هم نادرست

□

بهر جا فوجهای سخت بسته

□

بی‌مکان در زمین نگنجد گل

□

چو فرمان شد که آن ریحان فردوس

□

چو از خوان سالار برخاستند

□

هم اکنون بازت آرد بخت والا

□

کام دشمن به دشمنان بنمود

□

نبودی دل من بدین خرمی

□

میفروشی، که خود بهاش خوری

□

فرود آمد از باره بگشاد دست

□

کی‌ام من تا تو را دمساز گردم؟

□

نگه کن که در خاک جفت تو کیست

□

قفس‌آسا، به تن فتادش چاک

□

ز گیتی برآرد سراسر خروش

□

زلیخا ز آن غرامت جامه زد چاک

□

کسی کاو ز فرمان یزدان بتافت

□

فریدون به داد و به تخت و کلاه

□

به یک حمله اندر ز گردان هزار

□

خروشیدن کوس بر پشت پیل

□

به پوزش برفت از پس شهریار

□

به گردی و مردی و جنگ و نژاد

□

بهرسو ز دشمن ندارد نژاد

□

بفرمای کاسپم دهد باز نیز

□

بشد فره و دانش و پاک دین

□

بقای خضر یابد بعد مردن

□

به حکم این رود اندر جهان قضا و قدر

□

جام جم را از آن میان بربود

□

داند چو دران شکنجه ماند

□

به عزم جان سپاری رخت بسته

□

به نیک اختری برگرفتند راه

□

برین خواسته چند خواهی گریست

□

گهی زر کوبی و گه نقره کاری

□

به شهر آرند چون برجیس در قوس

□

روز و شب بنشسته در خلوت خوشی

□

میپزی دیگ او، که آش خوری

□

بوسید و سبک به دست او داد

□

بر افسر سادت لو لوی لالا

□

نکردیم بر باد بخشش زمین

□

سراسیمه شد خویشتن را نیافت

□

ز نارنج و ترنج این خوان بپرداز

□

به درگاه بودی بخواب و بخورد

□

تا نباشد جز نمازم هیچ‌کار

□

بی‌نشان هم نشین نگردد یار

□

خوش می‌کنم آب خود درین جوی

□

امخزن تبن بعد موتک ام تبر

□

برآهختم این گاوسر گرزکین

□

زمانه ز کیخسرو آید به جوش

□

به یاقوت از عقیقش مهر برداشت

□

بدین جنگ یزدان مرا یار بس

□

وز خلاشه پیش برقی بسته‌ای

□

درین خوان با عزیز انباز گردم؟

□

آبادتر آنکه گوید آباد

□

سخن چندان که می‌دانست می‌گفت

□

بدید و ببیند در شهریار

□

همی داشتی راستی را نگاه

□

معطر کن به مشک و زعفرانش

□

بدارد مرا بند او سودمند

□

به نزد شما یادگار منست

□

مرغ او کرد رو به عالم پاک

□

افتاده بد از جریده نامش

□

نیاید ز خوی تو کردار زشت

□

ببینی و رسم کیانی کلاه

□

بیفگند و برگشت از کارزار

□

که فرخ‌تر آید زمان تا زمان

□

که تا نیک و بد زو نماند نهان

□

چمان چرمه‌ی زیر او زابلی

□

چو سایه، خویش را انداخت بر خاک

□

آیی تو و من نمانده باشم

□

ز پرده چون برون آیم بیکبار

□

نراند بدین پادشاهی سپاه

□

چنان دان که بخشیده‌ای جان و چیز

□

به گوهر بر گرفتم پای تختش

□

بدرید مر اژدها را جگر

□

نهانی برد پیش دریک خورش

□

ز هر سو همی رفت تا چند میل

□

این مرگ نه مرگ نقل جایست

□

هیچکس را به هیچ کس نشمرد

□

ز اسبان نبرداشتند ایچ زین

□

همش فر و برزست و هم نام و داد

□

ز نیرنگ جادو شگفتی مجوی

□

زن میزبان گفت کای دستگیر

□

بدان تا نپالود باید سرشک

□

که روی تو دیدم به توران ز می

□

جوان وخردمندی و نیکوکنش

□

آمن از فرعونی و هر فتنه‌ای

□

نیایش کنان رفت نزدیک شاه

□

چو آمد به نزدیکی رودبار

□

دوشاه گرانمایه و نیک خوی

□

که داننده‌یی دید و فریادرس

□

میان تنگ بسته گشاده دو دست

□

باورنگ و فرهنگ و سنگ و بداد

□

سیلها ریزد ز کهها بر تراب

□

گوهر و گنج من پراکندی

□

دوغ خوردی دوغ خوردی دوغ دوغ

□

نشستنگه می بیاراستند

□

مات و مستاصل کند نعم الدوا

□

نه زین بد که گفتی کسی برخورد

□

لیک دعوی امارت می‌کند

□

پر از خنده بر تخت زرین نشست

□

آفتاب جان توی در یوم دین

□

بهر شاه خویشتن که لم یلد

□

بیارای زیر گلفشان درخت

□

توئی آنکه بر یک قرار ایستی

□

سیلیش از خبث مستنقا کند

□

که فرش بزرگش همی‌خواندند

□

بلند آسمانش هوای وی است

□

ز گستردنی صد شتروار بار

□

خود ببینی باشد از تو کورتر

□

بر وفای تو چند چیز گواست

□

وگر جای دیگر خرامی رواست

□

تو چه‌گیری ز هر یکی فالی

□

بنده را در خواجه‌ی خود محو دان

□

به ایرانیان گفت کامد سپاه

□

عاشقم برنام جان آرام تو

□

هشیوار و بینادل و بدگمان

□

ورنه از خود چون شود پر یا تهی

□

به که سازند سیخ تتماجش

□

عیسی و ابنة عمران به خراسان یابم

□

خوش آرامگاهست و خوش منزلست

□

برفتی به نزدیک شاه اردشیر

□

سخن‌گوی و دانا و روشن روان

□

من نامرادی دلش از دهر مشنوام

□

فرود آمد از تخت شاهنشهی

□

همان فر و اورنگ و بخت ترا

□

تا به جیحون رسید گرد گریز

□

که حیاتم دهد به حسن جوار

□

قباله نویسان حرف منند

□

شناسنده‌ی آشکار و نهان

□

خنک نامور کو خرد پرودرد

□

هر هفته به هفت‌خوان ببینم

□

چو خورشید تابنده بنمود روی

□

بیاییم و آزرده گردند شهر

□

باشد از عمر خویش برخوردار

□

به خاک افکنده‌ای داری که لرزد عرش ز افغانش

□

چو عود سیه برنداریم جوش

□

ندانست کردن به چیزی سپاس

□

بهر گوشه‌یی کینها ساختن

□

ز یوم ینفخ فی‌الصور تا فلا انساب

□

بیفگند و ایرانیان را سپرد

□

بران پرهنر مرد بیننده مرد

□

گرد بر گرد صف کشند سپاه

□

در وفا چون قصیر با قصر است

□

ز هر سرگذشتی پژوهنده باز

□

خرامان بسان بت برهمن

□

بران هم نشان پاسخ آراستند

□

مجنون و به کوه با گوزنان

□

چو گرد پی رخش او نیل نیست

□

بغیر از باده درمانی ندارد

□

از شهان ناموخته جز گفت و لاف

□

سر برتر از آسمان فرازد

□

سوی فوریان زد در بارگاه

□

به پیش اندر آمد یکی مرغزار

□

که بر جان بدبخت باید گریست

□

چون بدیدندش به صورت برد باد

□

ستوده به فر کلاه توایم

□

نیارند هنگام رامش نبید

□

مکفوف همی زاید و معلول ز مادر؟

□

زیر این چرخ دایره کردار

□

به بلخ اندر آمد گران لشکری

□

ازو بد رسد بی‌گمان برتنت

□

بدان تا بپرسید ز هر دو رهی

□

آن خبیث از شباب تا بهرم

□

بداند همی پایه و ارز خویش

□

بل از آن دردی که دلها خون کند در بر چو نار

□

به پیر طبعی روح و به دولت برنا

□

بس که پرگاری کند او چون تو کردی مسطری

□

نجوید به آوردگه کارزار

□

به شرط آن که به سمع رضا کنی اصغا

□

وگر باشد یقین عاشق نباشد

□

دست او درفشان همی‌یابم

□

ز کابل گزیده فراوان سران

□

چاکر او را چنان قربت بدید

□

تا بدی یا نیکیی از تو نجست

□

بر من چه حاجت است گواهی دست و پا

□

بیامد به پیش صف کارزار

□

چو خورشیدی که او تابد به کهسار

□

همه پاک با گنج و افسر شوید

□

تا چه رنگم همچو روزم یا چو شب

□

شکسته سپر نیزها ریخته

□

که نبود در ترازویش بجز سنگ

□

کهن گشته کار جهان تازه گیر

□

صد چنین ویران فدا کردم به جغد

□

ندانستم که در آتش نشینم

□

کسب باید کرد تا تن قادرست

□

گر آن را زه دهم این را ببندم

□

هیچ میوه‌ی پخته با کوره نشد

□

پیش او سحر را چه عزت و قدر

□

به بالا برده دست و تازیانه

□

کار خود کرد کیمیای نظر

□

ز درد و رنج دوری فارغ البال

□

تویی شاه و جهان فرمانبر تست

□

این دقایق من چنان ورزم که از بی‌فرصتی

□

قدم نهاده‌ای اندر رهی که وادی امن

□

در این ده روز عمر سست بنیاد

□

چنین گفت رستم که اینست راه

□

لیلی و ترانه گو به هر کس

□

هر یکی در کف عصا که موسی‌ام

□

به دنبه‌ی بش بوسعد طفلی از بوشهر

□

ترا خسرو مبین کش تاب دادم

□

و آن را که ز هجر سینه سوزد،

□

اشکم تی لاف اللهی نزد

□

بخت ملاح کشتی طرب است

□

بیابان گذارد به اندک سپاه

□

دل او ثانی خورشید فلک دانم و باز

□

یک زاهد رنجور و دگر زاهد بی‌رنج!

□

به بهرام گفت ای گزیده سوار

□

ز شوخی در پی این یک دواند

□

چون بیژن داری اندر چه مخسب افراسیاب آسا

□

آری آنرا که در شکم دهلست

□

بدان تا پذیره شدندی سپاه

□

گرفته کمان کیانی به چنگ

□

خود ندارد حواری عیسی

□

به حاجبی دو ابرو به مردمی دو چشم

□

برفتند بازارگانان شهر

□

رسید آنجا که مرد آهنین دست

□

دار السلام اهل هدی باد صدر او

□

شاه ما خود هیچ فرزندی نزاد

□

چنین خواسته گسترد در جهان

□

چو خور چادر زرد بر سرکشید

□

ماند به هلال شاه مغرب

□

زرد رویان درگه او را

□

که باشد ز هر بد نگهدارتان

□

قبای آب و رنگ تست افلاک

□

ورا خلعت خسروی ساختند

□

شاه گفتا گرفتم این کردم

□

همان این سه دختر پرستنده‌اند

□

که کین پدر باز جست از نیا

□

ز پیروزه گون گنبد انده مدار

□

چون من به صد زبان مقرم بر گناه خویش

□

پیمبر باندیشه باریک بود

□

تو هم دل در هوای او نهادی

□

مجنون چو سخای نامه را دید

□

عقاب خویش را در پویه پر داد

□

به فرجام هیتال برگشته شد

□

خروشان شد که آیا کیستی تو

□

ز سودای تو ای شمع جهان‌تاب

□

گفت یا رب ز امت او کن مرا

□

چو موبد بیامد بهنگام بار

□

چو شمشیرم بد ابروی خمیده

□

گم گشتن او که ناروا بود

□

مهرهائی چنان به اول بار

□

بگفت آنچ از رای دید و شنید

□

چه شناسند این سخن آنها

□

برون افکن بنه زین‌دار نه در

□

هرانگه که پردخته گشتی ز کار

□

برین گونه دارم ز قیصر پیام

□

کسی کو بر دلش چون عشق یاریست

□

آراسته شد به بهترین حال

□

وز آن شیرین سخن شیرین مدهوش

□

چنین داد پاسخ که تن بی‌زمان

□

تازگی خانه زاد فکرت او

□

بساط گوهرین دروی بگستر

□

فرستاده با نامه آمد چو گرد

□

کم و بیش دارند هر دو به هم

□

نقش جان خویش من جستم بسی

□

سر بر سر خاک من به مالی

□

شاه چندان گرفت گوهر و گنج

□

بدو گفت زروان انوشه بدی

□

کسب کردن گنج را مانع کیست

□

برون برد از دل پر درد او درد

□

همه روی گیتی پر از داد کرد

□

مرا خواست انباز گشتیم وجفت

□

پخته گرد و از تغیر دور شو

□

چو بر خواندم دعای دولت شاه

□

ز زنبور کرد این حلاوت پدید

□

یکی جادو آمد به دین‌آوری

□

این تقاضاهای کار از بهر آن

□

از خورد گهی به خوابگاهی

□

تو بیداد را کرده‌ای دادگر

□

گر کار به دست خویش بودی

□

من نخواهم بود اینجا می‌روم

□

گروه دیگر گفتند، نی که این بت را

□

تاج شاهان ز سر به زیر نهند

□

همه راستی خواستم زین سخن

□

آن تو، کین وصل در تواند یافت

□

بوده دایم از شراب وصل مست

□

ز یزدان وز لشکرم نیست شرم

□

به نیروی یزدان گیهان خدای

□

که داند به گیتی که من زنده‌ام

□

آن دگر یک گفت تا کی زین سخن

□

ساز و برگ از سپه گرفتی باز

□

مگر کاین نشیمت نیاید به کار

□

میوه تا کی خوری ز باغ کسان؟

□

این چه کارتست مردانه درآی

□

هوا دام کرکس شد از پر تیر

□

بهایست خرم در اردیبهشت

□

بدو گفت گیو ای دلیر سپاه

□

گرامیش دارید و پندش دهید

□

در ستمکارگی پی افشردند

□

فرستاده‌ی زال باشد درست

□

مشتبه گشت و اختلاف افتاد

□

هرنبی زان دوست دارد کوه را

□

کس آمد سوی خره اردشیر

□

سیلیی در وقت بر مسکین بزن

□

ز پیران چو بشینید افراسیاب

□

گشته یاغی تا که ملک او بود

□

هرآن دیو کاید زمانش فراز

□

وقت آن شد ای شه مکتوم‌سیر

□

مرا به گرکنی مشغول کاری

□

ساختی خود را جنید و بایزید

□

به یزدان که هرگز تو راکس ندید

□

دست کورانه به حبل الله زن

□

دگر حمله کردش هزار و دویست

□

زانک لا شرقیست و لا غربیست او

□

بر شاه شد زاد فرخ چو گرد

□

هر دمی پر می‌شوی تی می‌شوی

□

دوستان در خروش و گریه، چو میغ

□

وگر مردوش باشد و سرفراز

□

هرآنکس که او راه دارد نگاه

□

بل ز چشمت کیمیاها می‌رسد

□

ز ایران یکی لشکر آرد به کین

□

بفرمود تا خوان بیاراستند

□

زن و کودک رومیان برده‌اند

□

خواجه هم در نور خواجه‌آفرین

□

خروشی از دل ناشاد برداشت

□

بیاسایم ایدر که چندین سپاه

□

ولیکن من از بهر خود کامه را

□

همه بیشه و آبهای روان

□

برآشفت گرسیوز از کار اوی

□

آنکه بدخواه او همیشه براو

□

کنون هیچ دل را مدارید تنگ

□

چو بسیار ازین داستان بگذرد

□

تهمتن چو بشنید شرم آمدش

□

پای بر جای باش و سرگردان

□

بهی زان دو بالش به نرمی بگشت

□

وگر خون او را بریزی بدست

□

همه هدیه ها نزد شاه آورید

□

قلب آتش دید و در دم شد سیاه

□

ستاده جوق جوق اندر چپ و راست

□

نه چنان دردی که با جانان نگوید دردمند

□

زمین شد ز نعل ستوران ستوه

□

چو خون خضر خان در خاک در شد

□

بدو داد پیران مرا از نخست

□

اشارت کرد شاه محکم آئین

□

دژم گیو برخاست از پیش او

□

رسانیدند در ایوان جمشید

□

همی دست یازید باید به خون

□

من ادرار این فیض از آن یافتم

□

برفتند با رود و رامشگران

□

بپیچید و بر خویشتن راز کرد

□

ازان تیغزن مرد چابک سوار

□

پراندیشه از تخت زرین برفت

□

که خوبان به خاکستر عود و بید

□

غلام و کنیزک به بر هم دویست

□

ره و رسم شاهان چنان تازه کرد

□

بدو گفت ار ایدونک پیدا شوی

□

آنچه آنهاکند توئی آن نور

□

بپیچید اولاد را بر درخت

□

پژوهنده را یاوه زان شد کلید

□

بدو گفت سهراب از آزادگان

□

مصاف دو خسرو در آن مرز بود

□

ابا نامداران چنین گفت زال

□

گریزان سپهرم بدان روی آب

□

از ایران زمین بسپرد تیره خاک

□

چشم بد را چشم نیکو می‌کند

□

چه فروغت دهد چراغ کسان؟

□

بسوی هرومش فرستند باز

□

کز اندازه خویشتن در تو دید

□

فانیست و مرده و مات و دفین

□

چرا سست گشتی به آوردگاه

□

نوازنده‌ی رود و می خواستند

□

از انجام آهنگ آغاز کرد

□

کز کرم ریشی بجنبانی به خیر

□

که: تنش جفت خاک شد یا باد؟

□

به تندی نشاید کشیدن به راه

□

وانچه اینها خرد توئی زان دور

□

که رهاند آنش از گردن زدن

□

به خاکم و گر بتش افگنده‌ام

□

عاقبت خود قلعه سلطانی شود

□

به سوی شبستان خرامید تفت

□

پس بدانک در کف صنع ویی

□

تویی و من، بدانم این مقدار

□

رو که نشناسم تبر را از کلید

□

کز آشوبشان کوه در لرز بود

□

جز بر امر و نهی یزدانی متن

□

ورازاد را گفت لشکر مه‌ایست

□

تا مثنا بشنود نام ترا

□

به گردی ازین تنبل و جادوی

□

با منجم روز و شب حربیست او

□

که: «برفت از جهان عتیبه، دریغ!»

□

خرد را به گفتار توشه بدی

□

سخن راند با انجمن شهریار

□

در خمار وصل چون داند نشست

□

سر مرد جنگی درآمد ز خواب

□

بیامد بشهری که نزدیک بود

□

بشوید دل از کینه و جنگ پاک

□

برانگیختم پیلتن را ز جای

□

که در وی بگذرانم روزگاری

□

بجای گیا دانش آمد پدید

□

که روی از دگر چشمه‌ها تافتم

□

خیز در خلوت خدا را سجده کن

□

پرآشوب گردد سراسر زمین

□

به نزدیکی نامور شهریار

□

به خم کمندش درآویخت سخت

□

یکی آزمایش کن از روزگار

□

ز ناشادی خود فریاد برداشت

□

یکی از دگر برنگیرد ستم

□

که هندوستان را پر آوازه کرد

□

عقل برهم سوز دیوانه درآی

□

بباده نشستند یکسر سران

□

دو بهره مگر خسته و کشته شد

□

سیه بخت گودرز کشوادگان

□

به کژی نه سر بود پیدا نه بن

□

برفتن یکی رای گرم آمدش

□

که پیش آید از گردش آسمان

□

کنند از سر خنده دندان سفید

□

بر آسمان برین بود جایگاه و مقر

□

همه کوه دریا شد و دشت کوه

□

بدان تا نماند سخن درنهفت

□

که هر کس که او را نفرسود سال

□

همه خاک عنبر همه زر خشت

□

پر از غم شدش دل پر از رنگ روی

□

تو پاسخ گزار آنچ آیدت کام

□

بگویش که با تو مرا جنگ نیست

□

همه راه و رای بلندش دهید

□

کمان و کمند و کلاه آورید

□

به ایران به دعوی پیغمبری

□

بشدبا سپه نزد افراسیاب

□

ازو آگهی جست باید نخست

□

وگر نه ز ترکان همی زن نجست

□

کار همه خلق پیش بودی

□

همی خورد آن سخنها خوشتر از نوش

□

نه در بیداری آسوده‌ام نه در خواب

□

به کین دو کشور بدن رهنمون

□

آگاه شدند کز کجا بود

□

بخسپد برین گاه ایمن ز شاه

□

مگر کایمن شوی زین مار نه سر

□

که خام آمدش دانش و کیش او

□

جز نامه هر آنچه بود بدرید

□

تا سپه را نه برگ ماند و نه ساز

□

بیار آن کرسی شش پایه زر

□

بشمشیر و هم چاره و کیمیا

□

در سلخ رجب به‌ثی و فی دال

□

که آمد مرا روزگار درنگ

□

برآورد از گل بی گرد او گرد

□

که ندانند بصره را ز بصر

□

ز بازیهای چرخش کردم آگاه

□

ز نعلش گاو و ماهی را خبر داد

□

که پیروز باشد سرانجام کار

□

یکی تیر پولاد پیکان خدنگ

□

نالی ز فراق و سخت نالی

□

دل ما ز هر گونه آزرده‌اند

□

وز خوابگهی به بزم شاهی

□

هیچ می‌ننمود نقشم از کسی

□

سکته گیرد این و آن گر بوفراس و بحتری

□

می‌گرفتند و خانه می‌بردند

□

خلق او ثالث سعدان به خراسان یابم

□

ببد باختر چون گل شنبلید

□

بیاراستی تخت پیروز شاه

□

که برخواند آن پهلوی نامه را

□

که رستم در کمین است و کمندی زیر خفتانش

□

نازکی بنده طبیعت او

□

تهی‌دست و پر غم نشسته نهان

□

برگ تتماج به ز برگ گلست

□

روز کوری و حاجت شب تار

□

شود شاه پیروز و دشمن تباه

□

همه نیک نامی بود یارتان

□

نه نیز از پس پرده آوا شنید

□

کافزونش فروتر آن ببینم

□

رو چو برهان محقق نور شو

□

به هر چیز ماننده‌ی شهریار

□

که آتشش را نیست از هیزم مدد

□

ز ایزد بر او تحیت و از عرشیان سلام

□

مرا خود به کابل نباید سپاه

□

ز جز و ز برقوه مردم دو بهر

□

سخنهای ایشان همه یاد کرد

□

مجنون و صفیر کوف و کرکس

□

ملک یا حور آیا چیستی تو

□

به پیش تو بر پای چون بنده‌اند

□

خانه زرین در آهنین کردم

□

صد شعله به خرمنش فروزد»

□

پا مکش از کار آن خود در پیست

□

سرش را به ابر اندر افراختند

□

زبانش به گفتار گردد دراز

□

میاور تا توان جز خرمی یاد

□

به بازی بر سر آن یک جهاند

□

به قندز لب بونجم روبه از تلخاب

□

بلک سوی خویش زن را ره نداد

□

بخت فلاح کشته بطر است

□

شد موکل تا شود سرت عیان

□

بهر جای دراج و قمری نوان

□

بی‌آزار گردان ز مرقد گذشت

□

قلب را در قلب کی بودست راه

□

پر از زر مخزن تو خانه‌ی خاک

□

کسی سوی آزادگی ننگرد

□

عذرهائی چنین به آخر کار

□

بل از آن دردی که ناپرسا بگوید پیش یار

□

سوی شاهنشاه راجع می‌شوم

□

که کین خواه او در جهان ایزدست

□

می‌دمد بر ابلهان که عیسی‌ام

□

چیره چون باز باد و شیر اجم

□

به رنجور هوس جلاب دادم

□

چون سکون و تحرک پرگار

□

همان کس که در مار زهر آفرید

□

به کوه آن نقشهای طرفه بر بست

□

یک کافر شادان و دگر کافر غمخور!

□

کنون شمشیر بر رویم کشیده

□

که دبیر آمد از شمار برنج

□

گرفتی سنگی و سنگیش دادی

□

به هم سری دو دست و به سرکشی دوپا

□

برش گلگون کشیدن سهل کاریست

□

در میان دو شرزه شیر نهند

□

ز خونش هر گیا خضری دگر شد

□

روی چون ارغوان همی‌یابم

□

که کی زان سو ملک غازی کند خاست

□

دروست منحصر اندر منازل اولا

□

به جلباب حیا پوشیده خورشید

□

ای دست گیر خلق چه حاجت بود گوا

□

بدان دشمن که محکم داشت تمکین

□

وگرنه نبودی ورا این هنر

□

در طفیل همت او کن مرا

□

سخنها به پیروز بر یاد کرد

□

ز داد و دهش وز می و میگسار

□

بهرجای ویرانی آباد کرد

□

که من چند پالوده‌ام خون گرم

□

که آنجا بد از داد هرمزد پیر

□

زمین شد ز خون سران آبگیر

□

کشیدی پرستنده هر سو رده

□

چو نزدیک شد راند اندر کمان

□

به طبله‌های عقاقیر میر ابوالحارث

□

به قطع پانزدهم منزلی در آن وادی

□

به بیداد ماند همی داد شاه

□

گفتم آخر آینه از بهر چیست

□

چشم بد دور بر در بختم

□

ازان پس چنین گفت با کدخدای

□

ز یزدان و از ما بر آن کس درود

□

بدان ای گزیده شه خسروان

□

اتصالات فلک دانم و دل را به قیاس

□

خانه‌ی بندگان من بردی

□

پرستندگان را پسندید شاه

□

نه هر کوعاشق است از غم نزار است

□

تو همچون کرم قزمستی و خفته و آنکش آزردی

□

چو برخواند آن نامه‌ی خوشنواز

□

چنان دان که این خانه بر سور تست

□

بنه برنهادند گردان همه

□

خصم خواهد که شبه او گردد

□

عاقبت چون همی بباید مرد

□

بیابان چو بازار چین شد ز بار

□

تا نگردی تو گرفتار اگر

□

نشگفت کز آن هلال دولت

□

بخفتند بر دشت خرد و بزرگ

□

لیلی و خروش چنگ و خرگاه

□

زواره بس و نامور صد سوار

□

چون بست زبان ازین سرآغاز

□

در ده و شهر جز نفیر نبود

□

از عقاب و پوستینش گر نگوید به بود

□

گلش را با شکر پیوند کردم

□

آن که پست مثال سنگ لاخ

□

ز هر سو ز مردان تلی کشته بود

□

که چرا جز من نجوم بی‌هدی

□

نیا را بکشت و خود ایدر نماند

□

ممن آن قلعه برای پادشاه

□

به که دندان کنی ز خوردن پر

□

وگر زو پسر زاید آنجا که هست

□

چون ز خود رستی همه برهان شدی

□

بدرگی و منبلی و حرص و آز

□

زهر موبدی نوسخن خواستی

□

بفرمود تا خلعت خسروی

□

رسید آنجا که عشق سخت بازو

□

چشم شه بر چشم باز دل زدست

□

چو خواهد که ملک تو ویران کند

□

فرستاده برگشت و آمد چو باد

□

پس کلابه‌ی تن کجا ساکن شود

□

هر یکی خاصیت خود را نمود

□

ز اصطخر مهرآذر پارسی

□

زخم در معنی فتد از خوی بد

□

دل سنگین که بد در سینه‌ی من

□

چیست حبل‌الله رها کردن هوا

□

ای هزار آفرین بر آن گهری

□

چشم‌بند از چشم روزی کی رود

□

خویشتن مکشید ای جغدان که من

□

چون جدا بینی ز حق این خواجه را

□

بدانگه کجا شاه در بند بود

□

همی گوید از آسمان آمدم

□

بجز رسوایی خود زین چه بینی

□

مشو ناامید ارشود کار سخت

□

تک از باد صبا پیشی گرفته

□

چون نیست ز مردم آنچه زاید

□

تو شناسی که جوهری داند

□

بر پای نهاد سر چو پرگار

□

دگر هرک یازد به چیز کسان

□

اگر زانک مهتر برادر تویی

□

منم این وان تویی اندر برابر

□

نفس کو خواجه تاش زندگانی است

□

گشت با فتح ازان ولایت باز

□

ز جادو سخن هرچ گویند هست

□

سخنش معجزی‌ست سحر نمای

□

تاریخ عیان که داشت با خود

□

من و گرز و چوبینه بدنشان

□

فرستاده راگفت شاه جهان

□

کنون هر جا که هست اندر سواری‌ست

□

اگر بیدارم انده بایدم خورد

□

بدان آمد که صد بار افتد از پای

□

درم خواست فام از پی شهریار

□

کلاه زر به تارک آفتابت

□

خوابی که به بزم تست راهش

□

نخواهم که چون تو یکی پهلوان

□

بدو گفت کامروز ز ایدر مرو

□

تو الهی حقیقتی داری

□

بنه در پیشگاه و شقه در یند

□

هرکه تاج از دو شیر بستاند

□

بجایست دارو نیاید به کار

□

به سوگند یابی مگر باره باز

□

گر خود نفست چو دود باشد

□

همانا ز هنگام هوشنگ باز

□

بدان نامداری که هیتال بود

□

نام مردم فروختن تا چند؟

□

حصاری یافت سیمین قفل بر در

□

هر که از شاهان ازین نوعش بگفت

□

به فرمان ایشان سپاه از دو روی

□

که امروز بادافره‌ی ایزدیست

□

که من یاقوت این تاج مکلل

□

همان در جهان یادگاری بود

□

بدو گفت شاه‌ای پسندیده مرد

□

تن او روح بود و روح تنش

□

کسی نیاورد این را بدین مقام که این

□

اشکم خالی بود زندان دیو

□

ابا خویشتن بر یکی پر من

□

وزان تخت زرین به ایوان شدند

□

عاقبت طاقت نماندش یک نفس

□

برین خویشی ما جهان رام گشت

□

همه ترس یزدان بد اندر میان

□

گوش ریا چو آن خروش شنید،

□

گفت اگر بت‌روی من اینجاستی

□

آه از آن روزی که صدق صادقان

□

سپهر برین کاخ و میدان اوست

□

بدو داد جان و دل افراسیاب

□

گر نخواهی کرد تو این کیمیا

□

بدین گونه تا شاد ورد مهین

□

زدم بر سرش گرزه‌ی گاو چهر

□

چو صبح ار صادقی در مهر رویم،

□

سوی زال کرد آنگهی سام روی

□

ایزد نکند جز که همه داد، ولیکن

□

ز دستان و ایران و از شهریار

□

سپاس از جهاندار کاین رنج سخت

□

گله‌دار اسپان افراسیاب

□

بدو گفت رو پیش ایشان بگوی

□

دوستانش حریق در دوزخ

□

دریغ آن صید، کز دامم برون رفت

□

چپ و راست رنجست و اندوه و درد

□

به عشق بلبل مست و غم کبوتر نوح

□

در هوای زمانه مرغی نیست

□

وزان پس که داند کزین کارزار

□

بریزند خون ازپی خواسته

□

در تماشای او که اوست همه

□

قلب می‌زد لاف اشواق محک

□

یکی سخت سوگند شاهانه خورد

□

بر چنین بالا مپر گستاخ کز مقراض لا

□

در تنگنای پرده‌ی پندار مانده‌ام

□

پی رخش فرخ زمین بسپرد

□

گرچه موسی خواست این حاجت مدام

□

نژاد تو از مادر و از پدر

□

به خلوت زدودم ز پولاد زنگ

□

ز بس نعره و ناله‌ی کره‌نای

□

که گر من شوم در شبستان اوی

□

نگه کرد ز اسپان به هر سو گله

□

به داد و دهش در جهان پی فشرد

□

بدو گفت گیو ای سگ بی‌خرد

□

بیامد چو سودابه را دید روی

□

بیامد به گودرز کشواد گفت

□

که امروزش این بیوفا هم نبرد

□

بگرد بار خود می‌گشت جانش

□

ز خویشان فرستاد صد نزد من

□

چراغ ملک را بردن شبانگاه

□

جز یکی خط که نقطه پرور تست

□

چو قلب دهلی از پیش اندر آمد

□

چرا چون ترا خواند باید پسر

□

کنون بین کاختر هر هفت کرده

□

کسی کز تو در تو نظاره کند

□

به زین اندر افگند گرز نیا

□

هنوز ار بجویند آن خسروان

□

همه پند پیرانش آید به یاد

□

بپرسش فراوان و او را بگوی

□

وگرنه به گرز و به تیغ و تبر

□

سیاوش در بلخ شد با سپاه

□

به بیشه درون سر نهاده بخواب

□

همی گفت این حکایت از زبانش

□

تا مریدان را دراندازد به شک

□

ورقهای بیهوده پاره کند

□

نگه کن کنون تا چه بایدت کرد

□

خروش جنبش از لشکر برآمد

□

چمن عشق را چو بوتیمار

□

بدین خواهش آمد گو پیلتن

□

شود روزگار مهان کاسته

□

چها بیرون دهد از هفت پرده

□

نیکخواهش غریق در قلزم

□

توان یافتن در زمین استخوان

□

جبرئیل پر بریدست اندرین ره صد هزار

□

به حصن گوالیر از منظر شاه

□

بباشد نباشد بر ماش دست

□

که ما سوی ایران نکردیم روی

□

آن هنرها جمله بدبختی فزود

□

نخست از تو خلقی پریشان کند

□

ز رومی و چینی و از پهلوی

□

آن دگر حرفها ز دفتر تست

□

چشم بازش سخت با همت شدست

□

باز خواهد از تو سنگ امتحان

□

به فغفور پیغام قیصر بداد

□

خراشیده و کاخ پر گفت و گوی

□

گم کنی هم متن و هم دیباجه را

□

کش غم نان مانعست از مکر و ریو

□

قبله کردی از لیمی و عمی

□

که مینا پذیرد ز یاقوت رنگ

□

چوب بر گرد اوفتد نه بر نمد

□

خرسند نگردد خرد از دیده به مخبر

□

موش را شاید نه ما را در مناخ

□

ز سودابه یابم بسی گفت و گوی

□

کین هوا شد صرصری مر عاد را

□

تا گرامی شوی چو دانه در

□

چون کنی پنهان بشید ای مکرساز

□

ندانم که خون ریخت یا بند کرد

□

صنع از صانع چه سان شیدا شود

□

به حدس هدهد بلقیس و عزت عنقا

□

می‌کند معمور نه از بهر جاه

□

یکی نامه فرمود نزدیک شاه

□

بران‌سو که بد لشکر شهریار

□

گردنش با تیغ بران کرد جفت

□

مجنون و خراش گرگ و روباه

□

بدین دستبرد از جهان دست برد

□

بدان سان که از دور دیدش سه ماه

□

دو جهان کامران همی‌یابم

□

گشت از دل ریش رازپرداز

□

بدین زور و این دانش و این هنر

□

همه جامه‌هاشان به زر آژده

□

اینهمه رنجها چه باید برد

□

چرخ حلقه به گوش همچو در است

□

ازان پس دهد چرخ گردانش داد

□

که تارش خرد باشد و داد پود

□

بازم رهان ز پرده‌ی پندار تنگنا

□

به هیلهای بواسیر میر ابوالخطاب

□

همی رفت یکدل پر از کیمیا

□

منه پند گفتار من بر گناه

□

پای در خون هرکس افشردی

□

خالی‌السیر ز شیطان به خراسان یابم

□

ببرم همه سنگ را سر به سر

□

پدر میزبانست و گنجور تست

□

لیک عیسی یافت این عالی مقام

□

شبه عیسی کجا رود بر دار

□

جهان نیز منشور او را نخواند

□

عید دل خاندان ببینم

□

کارد ز طبع این چنین هنری

□

چو کرمی کن به شب تابد ببین بیدار و سوزانش

□

تا بداند هر کسی کو چیست و کیست

□

گرچه در دریا تواند کرد خربط گازری

□

پر از خشم شد شاه گردن فراز

□

ز نزد خدای جهان آمدم

□

که من هرچ گفتم نباشد جز آن

□

کار او پیوسته زاری بود و بس

□

سخنی جز گرفت و گیر نبود

□

تسلیم شدم بهر چه آید

□

نمی‌آید مرا این حال باور

□

خجسته بود سایه‌ی فر من

□

به آبشخور آمد همی میش و گرگ

□

برو انجمن شد بسی مایه دار

□

پیاده همان نیز صد نامدار

□

سجده پیش روی او زیباستی

□

با رعیت شده رعایت ساز

□

که خوالیگری یافتستیم نو

□

نه مقیمم می‌روم سوی وطن

□

همه راستی خواستم در جهان

□

دلش را بدانش بیاراستی

□

جهانی پر از گرز وکوپال بود

□

بزد بر بر و سینه‌ی پهلوان

□

یک نفس باری بنظاره بیا

□

به صنعت خویشتن می‌داشت بر جای

□

نداند جز از مرد جادوپرست

□

شکار انداز کبک کوهساری‌ست

□

برو کوه بارید گفتی سپهر

□

که بیداد را داد شد باز جای

□

کلیله روان مرا زنده کرد

□

برفتند با شهریار رمه

□

ز آسمان به خودی خود آمده‌ست ایدر

□

خلقش آنروز تاجور داند

□

نگه داردش گردش روزگار

□

که اگر این کردمی یا آن دگر

□

که داد و دهش گیر و آرام جوی

□

به یزدان مرا سخت سوگند بود

□

به تندی بیاراسته جنگجوی

□

برین لاجوردی در رکابت

□

بهشت برین روی خندان اوست

□

به جنبش با فلک خویشی گرفته

□

به هوش وخرد نیز برتر تویی

□

چونک بنده نیست شد سلطان شدی

□

همی کرد باید سخن خواستار

□

بیامد بدرگاه با یار سی

□

که این هم نباشد ز یزدان نهان

□

هنر و عیب و قیمت جوهر

□

چو آب زندگانی مهر بر سر

□

که بر تو نیست گرفتی ز کج روی قطعا

□

برگشت به گرد خویش صدبار

□

چون سر رشته‌ی ضمیرش می‌کشد

□

ز ما پرورده باد خزانی است

□

کرا از جهان روز برگشته بود

□

هشتاد و چهار بعد پانصد

□

خاطرش آتشی‌ست آب گشای

□

و گر در خوابم افزون باشدم درد

□

بود چشم ما سوی آنکس رسان

□

گردن نکشم ز خوابگاهش

□

وزان گلشکرش خرسند کردم

□

پس آنگه شاه را گو کای خداوند

□

بتندی تبه گردد و ناتوان

□

نه از بهر بها بر بستم اول

□

به کوه افکنده بد غارت به نیرو

□

دل خود قوی کن به نیروی بخت

□

همی‌گشت تاشد به روی زمین

□

زان دود مرا چه سود باشد

□

که بر شاهی گدایی برگزینی

□

همه کار بیهوده پدرام گشت

□

کنون سنگی بود بر سینه‌ی من

□

خردمند را غمگساری بود

□

بسا کس را که این غم سازگار است

□

چو تو نیز ننشست بر تخت ناز

□

چون بپوشی به گور، یا کفنش؟

□

شما رزم سازید با سرکشان

□

تو گفتی که بر اوج کیوان شدند

□

که اندر شما کیست آزار جوی

□

چوب همسایه سوختن تا چند؟

□

به شادی و خوبی سرآورد بخت

□

کز اله تو او کند اخبار

□

دو دستت ببندم به بند دراز

□

مزن دم جز به وفق آرزویم!

□

به روز سپید و شب لاژورد

□

موکنان بر سر عتیبه دوید

□

کرا برکشد گردش روزگار

□

دریغ آن شهد، کز کامم برون رفت

□

به توران کسی را به کس نشمرد

□

مکافات بد را ز یزدان بدیست

□

توگفتی که این آب مردم خورد

□

همی آسمان اندر آمد ز جای

□

که بودند بر دشت ترکان یله

□

که فر و خرد نیست با طوس جفت

□

همی بی سیاوش نیامدش خواب

□

همه تاجدار و هم نامور

□

خداوند را دیدم اندر بهشت

□

ز چار منزل دیگر چو بگذری و کنی

□

بر انداز سنگی به بالا دلیر

□

در وصولی، که عارفان گویند

□

تا یاری جان به قالبم هست

□

به پویید اشتاد و آن برگرفت

□

افتاد چنانکه اوفتد مست

□

ز بهر نوا هم بیازارد او

□

چو بنشست موبد نهادند خوان

□

وانچه گفتی که گنبد آرایم

□

اگر یک دم زنی بی‌عشق مرده است

□

هست حال شما درین بازار

□

تواکنون ز گنجور بستان کلید

□

سزد گر ز دل خشم بیرون کنی

□

پرداختمش به نغز کاری

□

برفتند زان بیشه هر دو به راه

□

شگفتست کمد بریشان شکست

□

زمانی بود و گفت ای مرد هشیار

□

نه بانگ پای مظلومان شنیده

□

به سبوی دوگانگی زن سنگ

□

یکی کفشگر بود و موزه فروش

□

درود جهان آفرین بر تو باد

□

دری دیدم به کیوان بر کشیده

□

که نگشاید این بند تو هیچکس

□

یکی را چوتنها بگیرد دو تن

□

این گهر پاره گشته بود به سنگ

□

نه ترک این سرا هندوی این بام

□

دید نقش زمین، نگارش را

□

من از فر او این بجای آورم

□

پس از ماهر آنکس که گفتار ما

□

چون شوق تو هست خانه خیزم

□

نشستند یک هفته با نای و رود

□

اگر خوردنی دارد از شیر بهر

□

پری را می‌گرفت از گرم خیزی

□

چو در بیداری و خواب اینچنینم

□

مرا چون آرزو خدمتگزاری است

□

چو هنگامه رفتن آمد فراز

□

شما چارده یار و ایشان سه تن

□

ور تاب غمت جهان بسوزد

□

به کین من امروز تا رستخیز

□

همان کن که جان را نداری به رنج

□

چون سخن گفته شد به رفق و به راز

□

بدین بگوید روز و بدان بگوید شب

□

به دادار کاو این جهان آفرید

□

گرت هیچ سختی بروی آورند

□

که به فریفتش قیصر شوم بخت

□

جان او می‌سوخت از درد فراق

□

دو چشمش تو گویی نبیند همی

□

چو آباد دادند گیتی به من

□

اشکم پر لوت دان بازار دیو

□

آن دگر گفتش پشیمانیت نیست

□

چنین لشکر گشن و چندین سوار

□

چنان دان که زابلستان خان تست

□

همه خادمان و پرستندگان

□

چند اندیشی چو من بی‌خویش شو

□

همی سنگ مرجان شد و خاک خون

□

به بالای ایوان او راغ نیست

□

بر سر تخت شد به پیروزی

□

شکستم سرش چون تن ژنده پیل

□

همی خورد می تا جهان تیره شد

□

هم اندر زمان پیش او شد سوار

□

آخر از استاد باقی را بپرس

□

به بالای ساجند و همرنگ عاج

□

غلام و پرستندگان ده هزار

□

آری شه مغرب آن هلال است

□

شاه گوید چونک گفتی این مقال

□

فرستاده را پیش خود خواندی

□

چنین مایه ور پرهنر شهریار

□

خضر موسی کف و نیل از سر ثعبانش روان

□

من روز همی بینم و گوئی که شب است این

□

پی افگن یکی گنج زین خواسته

□

تو پور چنان نامور مهتری

□

سگی کردی کنون العفو می‌گو گر پشیمانی

□

شانه کو را هزار دندانست

□

نیارد شکست اندرین عهد من

□

چو من کردم آیینه را تابناک

□

نیک داند که فحل دورانم

□

هر که سودی طلب کند به از او

□

شبان سیه بر تو فرخنده باد

□

ز هر کس بپرسید و شد تنگ‌دل

□

لیلی و چو مه به قلعه‌داری

□

وگر باشدش بر تو بخشایشی

□

به طبل ناقه‌ی مستسقیان بخورد جراد

□

اگر ماند در بند آن رهزنان

□

کاین هست صحیفه‌ی نیازی

□

از فضل خود نویس برات نجات من

□

بخت، مرغ نشیمن امل است

□

سیاوش چنین داد پاسخ که شاه

□

دمان رخش بر مادیانان چو دیو

□

از رعیت بجای رسم و خراج

□

... خر در ... زن پدرش

□

می‌نوش می‌خورد بر یاد کی

□

پسر گفت کای باب فرخنده رای

□

لاجرم چون ترک آن خلوت کند

□

زو کس آواز او بنشنودی

□

گر او را ببخشد ز مهرش سزاست

□

دل من پر از خون شد و روی زرد

□

تا در آن مملک به اندک سال

□

افتد اندر دام مکرش ناکسی

□

آفرین را توئی فرشته پاس

□

هیزم دیگی که باشد شهپر روح‌القدس

□

به بار عام تو یعنی که غلغل ملکوت

□

بزم و زندن هست هر بهرام را

□

تو مردان جنگی کجا دیده‌ای

□

زشت گوید ای شه زشت‌آفرین

□

فرستاده را گفت چندین سخن

□

آن هنرها گردن ما را ببست

□

نشاید تو را جز به تو یافتن

□

خویش را منصور حلاجی کنی

□

بدانگاه نو بود بوزرجمهر

□

تا ز بس همت که یابید از نظر

□

نشاید که گیریم ازو پند باز

□

تا خوشت ناید مقال آن امین

□

تو باخنده و رامشی باش زین

□

خلق در زندان نشسته از هواست

□

نوشتن به مشک و گلاب و عبیر

□

ز ما هرک او روزگار نبرد

□

یکی نامه فرمود بر پهلوی

□

چشم‌داری تو به چشم خود نگر

□

چو بشنید شد چون یکی پاره ابر

□

ببخشید یارانش را سیم و زر

□

که دستم نبیند مگر دست تیغ

□

چشم و دل را هین گذاره کن ز طین

□

زمین تا لب رود جیحون مراست

□

من بگویم او نگردد یار من

□

نشستند دانش‌پژوهان به هم

□

چند رنجی کز قبولم تازه شاخی می‌دمد

□

تعال الله ندانم کان چه دل بود

□

بجنبید بر قلبگه سوفزای

□

که ای جان من و آشوب جانم

□

چو بگذشت از تیره شب یک زمان

□

بیا مطرب بساز ابریشمی چنگ

□

چه برم آب این سخن بر آن

□

ز هر سو قلب غازی فوج در فوج

□

نباشد ازین یک سخن بیش و کم

□

چو هم آهو ترا شد صید و هم شیر

□

ز زین اندر آویخت اسفندیار

□

هرکجا شد سلیقه‌اش معمار

□

چنینست رسم سرای سپنج

□

شده سد پاره کوه از عشق پر زور

□

تویی این یا پری آیا کدام است

□

خوش است این رسم با شاهان گرانی

□

بگفتا وه چه خوش باشد که ناگاه

□

مرا چاهی که بد زیب زنخدان

□

ترا در سیر یکرا نیست هر پا

□

این خراب آباد در چشم شماست

□

آینه‌ی آهن برای پوستهاست

□

کز اگر گفتن رسول با وفاق

□

تاسه‌ی تو شد نشان آن کشش

□

ور عیان خواهی صلاح الدین نمود

□

هرکجا پنداری ای مسکین که بیخی می‌بری

□

یا حریصان جمله کورانند و خرس

□

میان گله برکشیده غریو

□

بدان کوش تا دور مانی ز رنج

□

این گمان سر بر زند از هر خسی

□

نگویم جهاندیده مرد کهن

□

دهن خشک و لبها شده لاژورد

□

سمندش را گذار افتد بر این راه

□

خانه آرایان شیطانرا در آن مطبخ چه کار

□

ور حجت خواهم تو بیاهنجی خنجر

□

چو دشمن کنی زو بپرداز جای

□

خروش کلنگ آمد از آسمان

□

گرچه زینهم نباید او را غم

□

سراینده وزیرک وخوب چهر

□

گر نبودی میان تهی مزمار

□

آینه‌ی سیمای جان سنگی‌بهاست

□

من این زندواستا همه زونوشت

□

به رخش خاص تو یعنی که دلدل شهبا

□

گشت بی صبر و قرار از اشتیاق

□

بدان تا گمانی برد گرگسار

□

جان بدهم و یارندهم از دست

□

که بخشود بر ما جهان‌آفرین

□

ور از نیک و بد گفت‌وگوی آورند

□

بگو با من ترا آخر چه نام است

□

همان مرد پاکیزه رای آورم

□

همه کارش زیان همی‌یابم

□

یک نفس درد مسلمانیت نیست

□

تو زین پس مکن روی بر من دژم

□

ز لشکر برین یک تن آید شکن

□

پسند آیدت چون ز من بشنوی

□

نجستم پراگندن انجمن

□

منع کرد و گفت آن هست از نفاق

□

سپهبد مباد ایچ با رای پست

□

بر من ببخش و بر عمل من مده جزا

□

یک نفس در خویش پیش اندیش شو

□

به کوی شادمانی راه پیما

□

به گفتار او تیز بگشاد گوش

□

به جنگ آفتاب اندر آرم بمیغ

□

جهان سر به سر زیر فرمان تست

□

بر تو بی کاری بود چون جان‌کنش

□

ز چیزی که باید بباید گزید

□

خلق را بر دین او دعوت کند

□

بدین بگوید بحر و بدان بگوید بر

□

کش مساویست اختر و اخگر

□

ز موبد بپالود رنگ رخان

□

سخن رفت هرگونه از بیش و کم

□

به دست اندرون نامه‌ی نامدار

□

ورنه ما را ساعد شه ناز جاست

□

پدیدار گرداند از دور زهر

□

به مالیدش از خاک و بر سر گرفت

□

فرو ریخت زو زهر چون رود نیل

□

برد قلاب زحمت از بازار

□

ز بهر سرافرازی و تاج وگنج

□

یکایک سپاه اندر آمد ز جای

□

به پهنای میدان او باغ نیست

□

دیده‌ها را کرد بینا و گشود

□

زمانه نگردد بپرهیز باز

□

نجوشی وبر تیزی افسون کنی

□

پناهی به ز تو خود را نه بینم

□

بری آن را به باغ این را به زنجیر

□

و انداختمش بدین عماری

□

به باج خانه‌ی تکلیف خیمه‌ها برپا

□

شهنشه را چنین دادست پیغام

□

در آن چاهم کنون چون ماه کنعان

□

خوش خسبم و شادمانه خیزم

□

مبادا که بینید هرگز شکن

□

که بر ما یک به یک دمها شمرده است

□

بدانسان کز تجلی سینه طور

□

به بی‌مثلی جهان مثلش ندیده

□

تاجران دیو را در وی غریو

□

نه دست ظالمان بر وی رسیده

□

به مسکینان بی‌دل مهربانی

□

او رفته ز دست و نامه در دست

□

همان آفرین زمین بر تو باد

□

دگرگون بود کار کاید به زیر

□

و آفریننده را دلیل شناس

□

کی چهره بخت من فروزد

□

گه کمر خواستی و گاهی تاج

□

مجنون و به غار غم حصاری

□

مرا داد فرمان و تخت و کلاه

□

روز، طفل مشیمه‌ی سحر است

□

بخوانند دانند بازار ما

□

ز آزرده دلی به دلنوازی

□

عنان باید از هر دری تافتن

□

به باد روده‌ی قولنجیان به پشک ذباب

□

یا بکن ثابت که دارم من عیال

□

کاندر حد قیروان ببینم

□

که بر مهر او چهر او بر گواست

□

سیوم سال را گردد آراسته

□

به گنج و سلیح و به تاج و به تخت

□

نیل نزد من و ثعبان به خراسان یابم

□

برون آوریمش به زخم سنان

□

سزاوار تخت‌اند و زیبای تاج

□

هیچکس را نه ملک ماند و نه مال

□

که سگ هم عفو می‌گوید مگر دل شد پشیمانش

□

ندانست کردار آن سنگ دل

□

به نزدیکی تخت بنشاندی

□

جهانجوی و بیدار دل بندگان

□

دلم از چرخ ماده طبع افکار

□

پذیرنده‌ی پاک شد جای پاک

□

نکوشد که حنظل کند شهد من

□

رساند به خلق از تو آسایشی

□

سرت برتر از ابر بارنده باد

□

کزین پند ما نیست خود بی‌نیاز

□

بزم مخلص را و زندان خام را

□

چه می‌دانی کنون تدبیر این کار

□

بی صدا ماند دم گفتار من

□

چو شاهان این دور بر یاد وی

□

مرغ را پرها ببسته از هواست

□

گر نبودی حفاظ آن سرهنگ

□

در نبی که لا احب الا فلین

□

که بانگ پی اسپ نشنیده‌ای

□

زان مناصب سرنگوساریم و پست

□

به چشم دیو در می‌شد ز تیزی

□

قادری بر خوب و بر زشت مهین

□

چانچون سزاوار بد بر حریر

□

می‌نگیرد باز شه جز شیر نر

□

خانه را همچنان به پیرایم

□

آتشی در پنبه‌ی یاران زنی

□

به سغدیم و این پادشاهی جداست

□

این یکی قبله‌ست دو قبله مبین

□

دست در ریش هر کسی زانست

□

از اسپ اندر آرد یکی شیرمرد

□

به سر برش پولاد و بر تنش گبر

□

منگر از چشم سفیهی بی‌خبر

□

سخن دلفریب طبع نواز

□

کرا در خور آمد کلاه و کمر

□

خلاف آن نه رسم دوستداری است

□

بر جهان تازه کرد نوروزی

□

بپرسید خسرو ز کاووس شاه

□

که نزدش گوهری زانگونه گل بود؟

□

غرق خون، نازنین شکارش را

□

که در کار تو شد جان و جهانم

□

سرمیگساران ز می خیره شد

□

برین شادی که آمد دوست در چنگ

□

همگنان را به دوست استظهار

□

محیط این سپه شد موج در موج

□

فریبرز را برگزیند همی

□

حال آن ترکمان و آن طرار

□

گشاینده گلشهر خواهیم و بس

□

تا زخمی برآیدت ده رنگ

□

سپهر و دد و دام و جان آفرید

□

نبینی جز از گرز و شمشیر تیز

□

می و ناز و رامشگران و سرود

□

سراسیمه شد از یکی نامدار

□

سخنهای گم کرده بازآرد او

□

سراسر سر سروران شد نگون

□

بیاورد شایسته‌ی شهریار

□

ز تخم کیانی و کی‌منظری

□

همی از تو کشتی کند خواستار

□

شق باید ریش را مرهم کنی

□

چون من بهرت، ز جان کردم جدائی

□

یکی تاج زرینش بر سر نهیم

□

آنکه از خود مگس نداند راند

□

ماهی اندر تابه‌ی گرم از هواست

□

خضر می‌رفت و عقلش کرده ره گم

□

به طیوش فرمود کایدر مه‌ایست

□

وزان هفت ساله غم و درد او

□

آن هنر فی جیدنا حبل مسد

□

چو تیر پر دلان زد نغمه‌ی نی

□

از قزح در پیش مه بستی کمر

□

هر که عیسی به چنگ او باشد

□

چون دو دیدی ماندی از هر دو طرف

□

وگر رفت از آن رفته در نگذریم

□

با زمین آن به که هموارش کنی

□

به هشتم به رفتن گرفتند ساز

□

گوش داری تو به گوش خود شنو

□

همانست کز تور و سلم دلیر

□

که بنشناسم عمر از بولهب

□

گشته از چشمه‌سار سینه‌ی تنگ،

□

شیر چه کان شاه‌باز معنوی

□

نخواندی که از صقل چینی حصار

□

خوب گوید ای شه حسن و بها

□

برآشفت گودرز و گفت از مهان

□

به دوزخ درون دیدم آهرمنا

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

رها کن ستم را به یکبارگی

□

دلی کو مبتلای دوست باشد

□

با همسر او شوم چو افسر

□

نیک مردی ببین که بد نشوی

□

تا کس نبرد به سوی او راه

□

کجا مهتر بانوان تو اوست

□

درم چند باید بدو گفت مرد

□

کز آنجایگه کفتاب بلند

□

بیا کز مردمی جان بر تو ریزم

□

هست فرقی میان دیدن و وصل

□

اگر غاتفر داشتی نام و رای

□

نظر تا بدین جاست منزل شناس

□

برو نقشی نوشتم تا بماند

□

که ناید بدین کودک از من ستم

□

چو بشنید نوشین‌روان این سخن

□

چو بنوشت نامه یل جنگجوی

□

پرستار تو شیرین هوس جفت

□

برین گفتها بر تو دل سخت کن

□

به هرجای پیش وپس اندر سپاه

□

که چندین ز رستم سخن بایدت

□

گر بنده نظامی از سر درد

□

همی شد فرامرز نیزه به دست

□

بدانست کان خوان زمان ویست

□

ز پند و خرد گر بگردد سرش

□

خدنگ غنچه با پیکان شده جفت

□

کمربست باید بکین پدر

□

بیامد خرد یافته سوی گنج

□

خروشید سودابه در پیش اوی

□

آمد چو به هوش خویشتن باز

□

سیاوش به ایوان خرامید شاد

□

یکی ازشما گرکنم من گزین

□

تهمتن گرفت آن زمان دست اوی

□

به باید عشق را فرهاد بودن

□

بکشتند چندان ز هردو گروه

□

بپرسید چندان ستایش کنند

□

که من آنچ گفتم نگفتم مگر

□

چو این ز دریا سر بر زد و به خشک آمد

□

همان نافه‌ی مشک و موی سمور

□

یکی هفته ایدر ز می شاد باش

□

بگفتندش که راهی نیست بسیار

□

برآتش برافگن یکی پر من

□

همان خشم و پیگار بار آورد

□

در پشیمانی فروشد پادشاه

□

برآشفت ز آوازش اسفندیار

□

مگر همچنان گفتم آباد تخت

□

ندادی کنون هدیه‌ی تو مباد

□

گفت کس نبود پشیمان بیش ازین

□

نه با شاهی که از شاهی گذشته‌ست

□

فرود آمد و خاک را بوس داد

□

وزان تجارت کم مدت سبک مایه

□

تا دمی آخر به درویشی رسی

□

که آن تیر بگذشت بر جوشنش

□

ترا خان و مان باید آبادتر

□

همه را راست روشن از کم و بیش

□

چو رفتم به نزدیک ایوان فراز

□

به شادی دست یکدیگر گرفتند

□

به زخمی چنان شد که دیگر نخاست

□

که از چاچ یک پی نهد نزد رود

□

رو که از یاجوج بهتان رخنه هرگز کی فتد

□

چو شد کار پیران ویسه بسر

□

چو رستم بدیدش کیانی کمند

□

خواند سرهنگ را و خوشدل کرد

□

کین اگر نه نقد پاکیزه بدی

□

و گر بر هر دو نیز آسیب خواهی

□

سپاه آید او را ز ما چین و چین

□

به هرکاره چون شیربا پخته شد

□

علم و دین در دست مشتی جاه جوی مال دوست

□

ترا سلطانی از مه تا به ماهی‌ست

□

که تامن شدم پهلوان از میان

□

حق نعمت گذاشتی از یاد

□

قاید و سایق صراط‌الله

□

چو پیش آمد رواقی دید عالی

□

به چار پاره‌ی زنگی به باد هرزه‌ی دزد

□

نخستین سر نامه کرد از مهست

□

برآمد چهل سال و بر سر دو ماه

□

آینه‌ی جان نیست الا روی یار

□

هم ز بخت است کز مقالت من

□

اینهمه خانه‌های گام و هواست

□

پس‌انگاه گفتش به بهرام پیر

□

وز آن آتش که خوی من برافروخت

□

آری هر کس برای کاری‌ست

□

به کسری سپردند یکسر سخن

□

به پرسش گرفتی همه راز اوی

□

این جهان و آن جهان زاید ابد

□

آن دم که رسید نامه‌ی تو

□

پس از یک لحضه خسرو باز پس دید

□

بدو گفت بنشین و بردار چنگ

□

حجره را گور اگر تماشاییست

□

اگر پیری گه مردن چرا بیفتد نالانت

□

مگر سر دهم گر سرخوشنواز

□

دبیران داننده را خواندم

□

جغد گفتا باز حیلت می‌کند

□

دستم از نامه‌ی او نافه‌گشای سخن است

□

هرکسی پیش او زمین می‌رفت

□

بر خاک درش ز بوس شاهان

□

شعر تا در پناه خاطر اوست

□

نشکند قدر گوهر سخنم

□

چنان بدکزان موبدان و ردان

□

کان منافق در اگر گفتن بمرد

□

بدو شاپور گفت ای رشک خورشید

□

فقر را از چشم و از سیمای او

□

وزان روی با تیغ کین خوشنواز

□

نامه را مهر خود نهاد بر او

□

جمله جستی باز ماندی از همه

□

مر مرا دختر اگر ثابت کنی

□

گوئی «به فلان جای یکی سنگ شریف است

□

تا رسیدن به نوشداروی دهر

□

به پای تخت تو یعنی که ساق عرش مجید

□

تاجران ساحر لاشی‌فروش

□

گر چه توفیق کرد تکلیفش

□

تکبر مکن بر ره راستی

□

آن سگ که در متابعت دوستان تو

□

جهاندار از اشتاد برگاشت روی

□

با زمین آید ز چارم آسمان

□

ز دارنده‌ی دادگر یادکن

□

نیاطوس با لشکر رومیان

□

ز برطاس وز چین سپه راندیم

□

چو آن نامه‌ی قیصر آمد ببن

□

که نزدیک ما او گنهکار شد

□

به آواز گفتند کای سرفراز

□

ز نیک و بد و نام و آواز اوی

□

بجنگ دگر شاه پیروزگر

□

نقش رخ آبدان ببینم

□

یافتی از تیغ تیزم آمنی

□

که ای شاه دشمن‌کش و شیرگیر

□

از اینجا تا به آن دامان کهسار

□

کاهوی تبت توران به خراسان یابم

□

خرد را بدین یاد بنیاد کن

□

که تا برنهادم به شاهی کلاه

□

پیامی فرستاد زی گرگسار

□

نظم هر دیو گوهر مهذار

□

که دستت گرفتند و برخاستی

□

برین کوه آباد بنشاندم

□

تا ز خان و مان شما را بر کند

□

که طفل آنک گه زادن همی بینند گریانش

□

بدان تا ندید از بهی رنگ و بوی

□

یکی چامه باید مرا بی‌درنگ

□

به فرمانت ای شاه پیروزگر

□

به بانگ زنگل نباش و گم گم نقاب

□

عقل‌ها را تیره کرده از خروش

□

هر شیر سزای مرغزاری‌ست

□

کهن ویرانه‌ات ایوان شاهی‌ست

□

همه عالم غرائب و غرر است

□

سپهبد بهر جای بنشاندیم

□

پر عطر وفا ز خامه‌ی تو

□

بخست آن کیانی بر روشنش

□

خاصه در سدی که تاییدش کند اسکندری

□

به جز خود ناکسم گر هیچکس دید

□

آتشی در خف فتاد و رفت خف

□

وز اگر گفتن بجز حسرت نبرد

□

باد کره‌ی خود شناسم نیمشب

□

هم از تاج و ارونگ بیزار شد

□

چرک را در ریش مستحکم کنی

□

نوای خرمی از سر گرفتند

□

پاک گردانیدیم از عیبها

□

نیست شرمت ز من که شرمت باد

□

رفته از مستوریان شرم از هواست

□

روی آن یاری که باشد زان دیار

□

زان همی رنجی ز وانشق القمر

□

ببستند ناچار یکسر میان

□

گوش گولان را چرا باشی گرو

□

اندر او خواه لعل و خواه حجر

□

همان تخت او بر دو پیکر نهیم

□

دلت آسوده باد و عمر جاوید

□

روز مردن نیست زان فنها مدد

□

هر سبب مادر اثر از وی ولد

□

که این بیشه دورست راه تو نیست

□

جهاندار بشنید چندان سخن

□

هم شکار تست و هم صیدش توی

□

هست مقبول طبع دشمن و دوست

□

نیست همدم با قدم یارش کنی

□

راست و روشن ستد به رشوت خویش

□

برو تازه شد روزگار کهن

□

دید هر چشمی که دارد نور هو

□

دیده پر خون کرد و سر بر خاک راه

□

ستوده به چین و به روم و طراز

□

دلاور شمار درم یاد کرد

□

که کردش دست عشق از سنگ خالی

□

بسی از جهان آفرین کرد یاد

□

خورد باید هزار شربت زهر

□

گرازان دو شاه اندران رزمگاه

□

از آن جان پروری زین مغز کاهی

□

تا چرا عاشق نبودم پیش ازین

□

زن و مرد زان کار پردخته شد

□

به گنج‌ور بسیار ننمود رنج

□

مرا خود خرمن صبر و سکون سوخت

□

سپارم به سه دیده‌ی نیک بخت

□

خانه خانه آفرین به کجاست؟

□

نبردی سپهر آن سپه را ز جای

□

به پیشت خط به مسکینی نوشته‌ست

□

در کمال ذوق بی‌خویشی رسی

□

به نوک سنانش فرستم درود

□

برامش دل آرای وآزاد باش

□

با ددانی نگر که دد نشوی

□

ببینی هم اندر زمان فر من

□

دست در گردنش حمایل کرد

□

دل دیگری گردد از من بکین

□

کزو گشت پیروز و به روزگار

□

سجود کردند این را همه نبات و شجر

□

خردمند و دانندگان کهن

□

جهان آفرین را نیایش کنند

□

کزین بگذری در دل آید هراس

□

سرش با ستاره همی گفت راز

□

شرح و بسطی تمام داد بر او

□

همان راستی در گمان ویست

□

زبر شد جهان آن کجا بود زیر

□

ز مغزش زمین گشت باکوه راست

□

شهنشاه کسری یزدان‌پرست

□

یا در سر کار او کنم سر

□

چنان به که بر یاد او می‌خوریم

□

دل دوستداران تو شادتر

□

در خور فتح آفرین می‌گفت

□

نیا رستمش گشت پیرا منا

□

برآید کند خاک را ارجمند

□

الا نظر مبارک شاه

□

به مردی ز تخت اندر آرم بگاز

□

پس آن گاهی به مردن شاد بودن

□

چگونه ستد رومیان را نگار

□

دهد بر من در ودی آنکه خواند

□

اثر ز سود و زیان عمل شود پیدا

□

نه دیوم کاخر از مردم گریزم

□

همی ریخت آب و همی کند موی

□

در نظم دعا دلیریی کرد

□

ستاره شناسان و هم بخردان

□

به پیکان لعل پیکانی همی سفت

□

پشیمانی آید ز گیتی برش

□

داد از دل خود شکیب را ساز

□

صید گرگانند این ابله رمه

□

به لفظ من شهنشه را چنین گفت

□

زبان بر ستودنش بگشایدت

□

که کم عمری آرد ستمکارگی

□

بپیچید و آمد به تنگی فراز

□

به ما بر شود تنگ روی زمین

□

سوی شاه کاووس بنهاد روی

□

کی به سنگ امتحان راغب شدی

□

هر کس که زیارت کندش گشت محرر

□

چنین تیره شد بخت ساسانیان

□

بخندید و زی شاه بنهاد روی

□

به ز قرآن مدان و به ز اخبار

□

به شیر فرش تو یعنی اسد برین بالا

□

بیفگند و سرش اندر آمد به بند

□

ز خضرای فلک در تالش انجم

□

چون بدست مست و دیوانه‌ست دره و ذوالفقار

□

هم دم همکنان همی‌یابم

□

مبری ز آشنایان، اشنائی

□

گامی دو برگرفت برست از همه بلا

□

جگرهای کبابش داده هم می

□

روی بر خاکش نهد جان بر میان

□

نیست زرقی مرا درین گفتار

□

نه هرگز برو بر زنم تیزدم

□

به بهشتت کجا تواند خواند؟

□

تن از ناز و آرام پردخت کن

□

«صبغة الله» رنگ او باشد

□

ز گستردن و خواب وز خورد او

□

خلعت سروش ارغوانی رنگ

□

بجای آوریدن نژاد و گهر

□

مراد او رضای دوست باشد

□

همی طوس کم باد اندر جهان

□

وزو نیست پیدا ترا مغز و پوست

□

ورازاد را راه یزدان ببست

□

ز در سپید و ز کیمال بور

□

که شد خاک دریا و هامون چو کوه

□

سرشک غم اندر کنار آورد

□

بزرگان و گرسیوز سرفراز

□

به مستی ز ایران نیامدش یاد

□

بود روز کاین روزت آید به یاد

□

بمالیدش از گرد و زین برنهاد

□

به همراهی وزیر سخت کینه

□

او محک می‌خواهد اما آنچنان

□

از آن یوسف همی داد این سخن ساز،

□

چنین بی‌وفا گشت گردان سپهر

□

بهر جائی که خون راند این تن پاک

□

زان که مشتی ناخلف هستند در خط خلاف

□

یکی نامه بنوشت نزدیک شاه

□

تو این را چنین خردکاری مدان

□

کمان کاو خم زد اندر کینه جوئی

□

جز به دست و دل محمد نیست

□

دست سیمین، خضاب از آن خون کرد

□

خشم شحنه شعله‌ی نار از هواست

□

چو شد مغزش از خوردن باده گرم

□

گفت ای نوح ار تو خواهی جمله را

□

نبیره پسر داشت هفتاد و هشت

□

شد صفیر باز جان در مرج دین

□

به آواز گفتند ما با توایم

□

منکری این را که شمس کورت

□

وصل و دیدار اگر یکی بودی

□

بی ز تقلیدی نظر را پیشه کن

□

چو خواهی که بر گنج یابی کلید

□

ای خری کین از تو خر باور کند

□

همی گفت با شاه یکسر سخن

□

تا خورد مر گوشت را در زیر آن

□

از ایرج که بر بیگنه کشته شد

□

همانا ز ما زن بود سی‌هزار

□

وانکه از خشم دشمنان سوزد

□

جز همان خاصیت آن خوش‌حواس

□

آنچه داری حساب نیک و بدست

□

به قیدافه گوی ای هشیوار زن

□

چنین گفت ازان پس بمادر فرود

□

به ریش تیس و به بینی پیل و غبغب گاو

□

چو تو شاه ننهاد بر سر کلاه

□

آن به که به نیک و بد بسازیم

□

بدان گشت همداستان پهلوان

□

استراحت به بخت یا نعم است

□

سپردم به تو مایه‌ی خویش را

□

بر دیده‌ی خون‌فشان نهادم

□

بدان شب هم اندر بفرمود شاه

□

گر بر سر چرخ شد حسودش

□

خداوند خورشید و گردنده ماه

□

بگویم کنون هرچ هستم نهان

□

اگر تیره‌تان شد دل از کار من

□

چون بدو نامه کنم بر سرش از خط ملک

□

چنین گفت کامد سیاوش به تخت

□

ز داد و ز بیداد وز کشورش

□

سیاوش چو با جفت غمها بگفت

□

تو را از گوسفند چرخ دنیا می‌نهد دنبه

□

از آتش ترا بیم چندان بود

□

شمارش پدیدار نامد هنوز

□

زمین را ببوسید پیران و گفت

□

سگ آبی کدام خاک بود

□

وزان روی گرسیوز نیک‌خواه

□

به گیتی مرا شارستانست شش

□

فرامرز جنگی چو او را بدید

□

شود ماهیار ایدر امشب جوان

□

چنین گفت کاوردم ان لخت کوه

□

یک حکایت بشنوی هم از زبان شهر خویش

□

به رنگ و به بوی و به دیبا و زر

□

های ای پدر من و سر من

□

که گفتی بدین منزلت آب نیست

□

که گر مهمان مائی ناز منمای

□

یکی باد برخاست از رزمگاه

□

گروگر فرستادم از بهر دین

□

روان گشتند شادان چنگ در چنگ

□

شه از داد خود گر پشیمان شود

□

چنان خوار برگشت زو رودبان

□

مریزید خون از پی تاج وگنج

□

یکی تیغ الماس گون برکشید

□

مهندس دسته پولاد تیشه

□

به نزدیک مهمان شد آن پاک‌رای

□

همی این بران آن برین برگذشت

□

مرا خود نیز هست آن هوشیاری

□

از بحر تو بینم ابر خیزش

□

صورتی بنشینده گشتی ترجمان

□

درم بود و گوهر چپ و دست راست

□

وزان کم بپرسید فرخنده شاه

□

کسی دربند مردم چون نباشد

□

چو بشنید کسری به نزد قباد

□

چوشد مرز هیتالیان پر ز شور

□

عجب نبود که آید از پی گشت

□

مرا مقصود ازین شیرین فسانه

□

آزر به صنم خواند مرا و تو به سنگی

□

ازان پس بران داستان خیره ماند

□

بیاراست از هر سوی مهتران

□

مگر شه خضر بود و شب سیاهی

□

یکی تیغ زد بر سرش سوفزای

□

چنین گفت کای پرخرد مایه دار

□

شکسته طاق چرخ دیر بنیاد

□

به شیر خویش مر او را بشست گاو و کنون

□

به خاک پای تو کز رشح اوست آب حیات

□

ز مهبود و هر دو پسر یاد کرد

□

ز روزنهاش خورشید جهانتاب

□

به یک دست پیل و به یک دست شیر

□

فرستاده آمد بر خوشنواز

□

خورشها ببردند خوالیگران

□

بلا بودم چو بالا مینمودم

□

جامه نیلی کرد و در برخود ببست

□

ملک و جن و انس را که بوند

□

زمانی نباشد بدان شادمان

□

شیخ فعالست بی‌آلت چو حق

□

شما را کنون گر دل از راه من

□

به بهرام روز و بخرداد شهر

□

آن دگر گفتش که دیوت راه زد

□

خوش است این شیوه با عالم بگویی

□

بپرسید و بستد ازو نامه سام

□

هندو او شد مسیح نامدار

□

من که نه من مانده‌ام نه غیر من

□

چون اثر زایید آن هم شد سبب

□

که در زیر پرت بپرورده‌ام

□

همی دانش آموخت و اندر گذشت

□

کلید در گنجها پیش تست

□

علم را در پناه پوینده

□

کشف رود پر خون و زرداب شد

□

عطار خاک آن سگ مردان راه توست

□

گفتم ای دل آینه‌ی کلی بجو

□

کنونم که فرمود بندم سزاست

□

گردن خر به در نیارایم

□

از زر و گوهر و غلام و کنیز

□

خانه‌های ما بگیرد او بمکر

□

یکی کوه داری بزیر اندورن

□

در همه گرچه آفرین گویم

□

بهی رانهادند بر شاد ورد

□

هست بر هر کسی به ملت خویش

□

که یارد سخن گفتن از تو به بد

□

به پرستندگان خویش سپرد

□

ازان نامه شد شاه خرم نهان

□

خم روان کرده ز سحری چون فرس

□

برفتند زان رزمگه سوی کوه

□

تحفهای بزرگوارش داد

□

ببردیم بر دشمنان تاختن

□

ورنه بی‌شک من ببرم حلق تو

□

فرستید یک سر بدین بارگاه

□

بر در این دکان قصابی

□

پی حساب تو خواهند طرح کرد به حکم

□

سخن سودمندست اگر بشنوی

□

پهلوی خوان پارسی فرهنگ

□

ز هر سو کرد مرکب را روانه

□

صواب آن شد که نگشائی به کس راز

□

جز از جامه‌ی شاه چیزی نخواست

□

ازین ژرف دریا و تاریک راه

□

در میان خون و خاکستر نشست

□

که دیدار بودی بهر دو گروه

□

بزرگان و فرزانگانرا بخواند

□

درجات کمال جوینده

□

به کژی و تاری کشید اهرمن

□

کرده کرباسی ز مهتاب و غلس

□

بجستند از تخم بهرام گور

□

همی خواست از تن سرش را برید

□

تیر خذلان بر دلت ناگاه زد

□

همی‌بود برپای پیش این دو مرد

□

چهل من درم هرمنی صدهزار

□

رو به دریا کار بر ناید بجو

□

جهان را به تخت اندر آورده زیر

□

نه دل دید و نه دلبر در میانه

□

باندیشه دارد همیشه روان

□

همان جای آرامش و خواب نیست

□

برتر است از عقل شر و خیر من

□

بدی کردن از روی تو کی سزد

□

که برکس نماند سرای سپنج

□

گوهرست این سخن نه مهره خر

□

فرستاده گفت آنچه بود از پیام

□

ای بگفته لاف کذب آمیغ تو

□

گهی رزم کوه و گهی رزم دشت

□

برفتند با لشکری بی‌کران

□

بدین تقرب خوانند گاو را مادر

□

برو تازه شد روزگار مهان

□

برآورد بر لب یکی باد سرد

□

تا بزاید او اثرهای عجب

□

ابا بچگانت برآورده‌ام

□

کنی فردا سوی نخجیر پرواز

□

همی‌خورد شاه از کران تا کران

□

فکنده هر طرف خشت زر ناب

□

زمین جای آرامش و خواب شد

□

کسی راکه بودست زین سرگناه

□

بیارای گفتا به دانش زمین

□

برکند ما را به سالوسی ز وکر

□

دلم شاد و غمگین به کم بیش تست

□

بی جگر کم نواله‌ای یابی

□

من گوهر تو تو افسر من

□

نوای خوشدلی کردند آهنگ

□

گر قطره برون دهد مریزش

□

نیارست کس گردن افراختن

□

به هر جا کت فرود آرم فرود آی

□

با مریدان داده بی گفتی سبق

□

دعای خسروان آمد بهانه

□

کفر نعمت ز کفر ملت پیش

□

که او از سنگ مردم می‌تراشد

□

که نزدیک است آن صحرا به این دشت

□

ولایت ز بیداد ویران شود

□

که گر بنگری برتر از بیستون

□

ز چوب نارتر کردی همیشه

□

که دانم جای کین و جای یاری

□

که در آب حیات افکند ماهی

□

آفریننده را کجا جویم

□

در سینه به جای جان نهادم

□

به زیرش طاق دیگر بسته فرهاد

□

بد و نیک با شهریار جهان

□

بیامد ز مزدک سخن کرد یاد

□

هر کس به نصیب خود بسازیم

□

ولی آخر بلای خویش بودم

□

ز آیین وز شاه وز لشکرش

□

در ولایت نماند کس را چیز

□

استطابت به آب یا مدر است

□

به یک جانب نهادن زشت خویی

□

هوا خوشگوار و به زیر آب خوش

□

و زان فیلسوفان سرش برگذشت

□

به خرس رقص کن و بوزنینه‌ی لعاب

□

و آنچه خواهی ولایت خردست

□

گروگان کند پیش مهمان روان

□

بر یکی در عوض هزارش داد

□

هم در بن خاکدان ببینم

□

ز مغز بزرگان خرد گشته شد

□

نویسنده را پشت برگشت کوز

□

فراوان سخن گفت با او به راز

□

قدوه‌ی اعظم عنوان به خراسان یابم

□

تو دانی حساب کم و بیش را

□

توبر گاو زمین برده اساس قصر و بنیانش

□

به مردان رسی گر طریقت روی

□

که برد آب قندز بلغار

□

فرازنده‌ی تاج و تخت و کلاه

□

چوچیره شدی کام مردان بران

□

سخنهای ناسودمندم سزاست

□

که نگردد قلبی او زان عیان

□

نباید عنان از ریاضت کشید

□

دژم گشت و ز ما ببرید مهر

□

تا برندش چنانکه باید برد

□

آب روی و باد ریش آتش دل و تن خاکسار

□

به خوبی و دانش به آیین و راه

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

همی برد خوان از پسش کدخدای

□

حل و عقد خزانه‌ی اسرار

□

به زندانیان بر دلش گشت نرم

□

که به شب بد چشم او سلطان‌شناس

□

پهلوی خواند بر نوازش چنگ

□

که با تاج زرند و با گوشوار

□

برآراست چنگ و برآویخت سخت

□

هم برای عقل خود اندیشه کن

□

سپاه اندر آمد به تندی ز جای

□

جهاندار و بینادل و رای‌زن

□

که دریا به آرام خندان بود

□

نیم سودی باشد و پنجه زیان

□

بی‌خبر از گفت خود چون طوطیان

□

شمس پیش تست اعلی‌مرتبت

□

ز تو بگذرد پند کس نشنویم

□

نعره‌های لا احب الافلین

□

که یزدانش داد از جهان تاج بهر

□

حشر گردانم بر آرم از ثری

□

بیامد بر شاه توران سپاه

□

چارمیخ و هیبت دار از هواست

□

امروز مرا پس به حقیقت توی آزر»

□

خویش را بهر تو کور و کر کند

□

ز بیم تبر شد به چنگم ستوه

□

تا در این اندیشه باری راه باطل نسپری

□

محرران فصول عمل مفصل‌ها

□

گیاه مهر، خواهد رستن از خاک

□

زان مبشر نام کردش کردگار

□

نباتش در لب و زهرش به سینه

□

به یاد گرد تو کاتش فکند در اعدا

□

به استهزا تواضع کرد گوئی

□

ره بر کاروان همی‌یابم

□

دیده خونین شدی به دیدن خار

□

در خاک تو نگر ز سر صدق ربنا

□

بزد کوس ز ایوان به میدان گذشت

□

که تا در خدمت از صحبت رهد باز

□

کز ایران سخن با که باید سرود

□

چهره گلگونه، جامه گلگون کرد

□

بپیچید سرتان ز گفتار من

□

چون رخ دوستان برافروزد؟

□

به سوگند بخرید اسپ و روان

□

که دادار گیتی چه افگند بن

□

بدان کس که بودند بر بزمگاه

□

شد آراسته پشت پیلان نر

□

پر از لابه و پرسش و نیکخواه

□

خروشان بدو اندر آویخت جفت

□

که ای دادگر شاه بی‌یار و جفت

□

خروشی چو شیر ژیان برکشید

□

هوا را بپوشید گرد سپاه

□

که جان را همی گفت پدرودمان

□

دی کسی در نقص من گفت او غریب شهر ماست

□

دو روزی راه زان خورشید تف یافت

□

لگامش بسر بر زد و برنشست

□

چهر بر خون و خاک می‌مالید

□

آن محک که او نهان دارد صفت

□

ز خون و خاکم این رنگین گیاجوی

□

گر از دامن او درفشی کنند

□

ازان پس مراو را بسی هدیه داد

□

چون دلت بر ز نور احمد بود

□

نمود اندر نظرها در چنان راغ

□

مرا تیز پیکان آهن گذار

□

ز صحبت داشت بیم فتنه و شور

□

کز برای نام داند مرد دنیا علم دین

□

مثل زد در این آنکه فرزانه بود

□

بسی نامداران ایران سپاه

□

فرستاده خود باشم و رهنمای

□

تو را ایزد از بهر عدل آفرید

□

ز توران به ایران جدایی نبود

□

زین گونه که بهر من دویدی

□

هر تجلی وصال چون باشد؟

□

صواب آن شد ز روی پیش بینی

□

بفرمود کان بندی بی زبان

□

چنین داد پاسخ که اندیشه نیست

□

چنین گفت با شیده افراسیاب

□

گر صد لغت از زبان گشاید

□

کسی را که خواهد برآرد بلند

□

چو آن کاسه زهر پیش آورید

□

بر وی این نام را به زور مبند

□

تراشم سنگ و این پنهانیم نیست

□

یا دری زن که قحط نان نبود

□

برین گونه تا بر که بودی شکن

□

که نگشاید آن بند را کس به راه

□

چو شکر خسرو آمد بر زبانم

□

مرا موبدان ساز با بخردان

□

بدو کفشگر گفت من این دهم

□

همان خواب گودرز و رنج دراز

□

ز بهر آنکه باشد دستگیرش

□

که جز تو نخواهم کسی را ز بن

□

نو آیین یکی شاه بنشاندند

□

که باید که باشد مرا پایمرد

□

چو تخت پیل شه شد تخته عاج

□

همه داستان سیاوش بگفت

□

به ز روان نگه کرد و خامش بماند

□

سواران جنگی ده و دو هزار

□

ز بهر سنگی چندین هزار خلق خدای

□

چو دریای سبز اندر آید ز جای

□

گرانمایه دستی بپوشید و رفت

□

رخش پر ز خون دل و دیده گشت

□

ابر پشت پیلانش بر تخت زر

□

همه یکسره نزد شاه آمدند

□

نگه کرد هریک زهر باره‌ای

□

چو آمد به نزدیکی باژگاه

□

نه طعامی خورد از آن پس نه شراب

□

برویش نگه کرد کاووس شاه

□

ز مادر چو بشنید طلخند پند

□

برین بند و سوگند تو ایمنم

□

همان گه بیایم چو ابر سیاه

□

ندیدم که بر شاه بنهفتمی

□

گفت گر دیوی که راهم می‌زند

□

برانگیخت از جای شبرنگ را

□

سپهدار بگشاد از نامه بند

□

شعر را کرده در به دولت باز

□

گم شدم در خویشتن یک بارگی

□

دو لشکر به هامون همی تاختند

□

ببینید تا کردگار بلند

□

کنون ز آسمان خاست بانگ کلنگ

□

همه کوهساران پر از مرد و زن

□

ز گستردنیها و از بیش و کم

□

به سام آنگهی گفت زال جوان

□

به صیادی چو بازم شهره و فاش

□

به ایوانش بردی فرستاده‌وار

□

چنان بد که بنشست روزی بخوان

□

کرکس که به مکر شد سوی چرخ

□

بترسید اسفندیار از گزند

□

ز پوشیدنی هم ز گستردنی

□

دانا که بگفتمش من این دست به برزد

□

بهر آن نامه کبوتر صفت آید ز فلک

□

کاه باید نه زعفران خر را

□

یکی خواندم خوره‌ی اردشیر

□

که نزدیک پیروز ترس خدای

□

منم امروز سابق الفضلین

□

برآمد خروشیدن کرنای

□

چنین گفت گوینده کاندر زمین

□

بدان بلارک خون ریز زهرپاش چو نیل

□

زمین دایه است و تو طفلی، تو شیرش خورده او خونت

□

همی شد تا به سنگی شد مقابل

□

زن چنگ‌زن چنگ در بر گرفت

□

که اکنون فراز آمد آن روزگار

□

هر حرف وفا ز وی که خواندم

□

یکی سدگشت شوق و اضطرابش

□

به سیر کوبه‌ی رازی به دست حیدر رند

□

ره‌بر و راه و راه‌رو همه اوست

□

فخر من یاد کرد شروان به

□

نه دل پرداختن از شاه عالم

□

باز دل را که پی تو می‌پرید

□

بجست از کف تیغزن خوشنواز

□

خویش را از ره‌روان کمتر شمر

□

بر ایوان داشتی پر تاجداری

□

گفت دلقک من نمی‌گویم گذار

□

گر کسی گوید کسی می‌بایدی

□

از ستاره دیده تصریف هوا

□

ز نزدیکان یکی را خواند نزدیک

□

آن هنرها جمله غول راه بود

□

نهاده بدو کاسه‌ی شیربا

□

که مردی ز گردنکشان روز جنگ

□

چه خوشتر زانکه بعد از مدتی چند

□

شحنه‌ی اجسام دیدی بر زمین

□

در عمر یک نفس که به صدقی برآمدست

□

بدارم وفای تو تا زنده‌ام

□

زین طلب بنده به کوی تو رسید

□

بهر کنعانی دل تو نشکنم

□

برومند شاخ از درخت قباد

□

این سببها نسل بر نسلست لیک

□

فرود آمد بدان چشمه زمانی

□

می‌نماید سیری این حیلت‌پرست

□

ز فرمان او هیچ گونه مگرد

□

دل به دست او چو موم نرم رام

□

باز گفت این سخن خطا گفتم

□

پر اندیشه شد نامدار از بهی

□

چو مردان بر نشین بر پشت شبدیز

□

همی‌گفت هرکس که پر مایه شاه

□

صد جگر پار شده به هر سوئی

□

گر از تو یکی شهریار آمدی

□

مقامی بیابی گرت ره دهند

□

چنین گفت شیرین که این بدکنش

□

از پس چند چیزهای لطیف

□

بشد زاد فرخ بگفت این سخن

□

بنگر ای از جهل گفته ناحقی

□

چو دشمن ز گیتی پراگنده شد

□

شاعران عرب چو در خوشاب

□

بسی آفرین کرد برخانگی

□

چون بریشم خاک را برمی‌تنند

□

که گر خوری لب نانی بر آن شود مرقوم

□

شه‌پرستان که مهر شه دیدند

□

اوفتاد از کمی نه از بیشی

□

حق نعمت شناختن در کار

□

روان را به مهر تو آگنده‌ام

□

دل ما چرا کردی از آب تنگ

□

لیکت از احوال آگه می‌کنم

□

و گر کشی دم آبی در آن بود مجرا

□

به چنگال او خاک شد بی‌درنگ

□

بر درش یک جهان سخن پرداز

□

ناخوشت آید اذا النجم هوی

□

که بر خوان عزت سماطت نهند

□

تو حریف ره‌ریانی گه مخور

□

ز فتراک بگشاد پیچان کمند

□

غیر چشمی کو ز شه آگاه بود

□

به شیب اندر انداخت اسب از فراز

□

از عطای بی‌حدت چشمی رسید

□

والله از جمله حریصان بترست

□

من همی‌گویم تحریی بیار

□

نعمت افزون دهد به نعمت خوار

□

شحنه‌ی احکام جان را هم ببین

□

وگرنه من این راز کی گفتمی

□

سپاسی ز گنجور بر سر نهم

□

که دین بهی را کنم خواستار

□

در رمید از چشم خون افشانش خواب

□

گاو را پنبه دانه به که درر

□

دل شاه با چرخ گردان یکیست

□

تا در آمد پهی به پهلوئی

□

بی‌آزارت آرم بدین جایگاه

□

بهامون کشیدند پرده‌سرای

□

نگه کرد موبد بدان بنگرید

□

بفرمود کاین موبدان را بخوان

□

گو بزن چون چست و زیبا می‌زند

□

درد مریم را به خرمابن کشید

□

که سازد مر آن بند را چاره‌ای

□

محتشم‌تر کسی به درویشی

□

ز گوهر همه طوق شیران نر

□

به فرمان تو هر یک شد به کاری

□

به شاهی برو آفرین خواندند

□

چه نیکو بدی گر بدی زیربا

□

چاره‌ی من نیست جز بیچارگی

□

دیده‌ای باید منور نیک نیک

□

سبک با ره گامزن را براند

□

جای جای آفرین چرا گفتم

□

فرود آمد از تیغ کوه بلند

□

دو یار همدم بگسسته پیوند

□

نیامدش گفتار او سودمند

□

ندیدم نبودش کسی رهنمای

□

به قول دیو فرو هشته بر خطر لنگر

□

مهر او گه ننگ سازد گاه نام

□

بر گاه کسری خرامید تفت

□

ز هر سو جست از آن گوهرنشانی

□

همی آفرین خواندندی بمن

□

ز دل یکباره طاقت رفت و تابش

□

شدندی دو شاه و سپاه انجمن

□

که تاج بزرگی به سر برنهاد

□

چنین از شما کرد خواهد پسند

□

که بر تمثال آن شیرین شمایل

□

آزرده شدی و رنج دیدی

□

شعر خواندند بر نشید رباب

□

که چون زیست خواهم من ایدر نوان

□

که بشناسم کبوتر را ز خفاش

□

گرانمایه فرزند لهراسپ شاه

□

چو پیرایه دان بند بر پای مرد

□

در هر لغتی ترا ستاید

□

نشستن با گرانی شاد و خرم

□

که در پیش است در پیشانیم نیست

□

به نخجیر آی و از نخجیر بگریز

□

فسون شکر و شیرین چه خوانم

□

کز او افروختی شبهای تاریک

□

به دست اندر بود فرمان پذیرش

□

صد رحمت هر روز بر آن دست و بر آن بر

□

ستم ناید از شاه عادل پدید

□

یا چنان شو که کس چنان نبود

□

که امروزی درین منظر نشینی

□

ری بدو داد با دگر تشریف

□

حساب عشق رست از تخت و از تاج

□

که باکین و جنگ آشنایی نبود

□

بلخ گفت اینهم کمال اوست چند ار منکری

□

که گوهری به قطع اوست خاصه در هیجا

□

همی بر برهنه نیاید به کار

□

بیاید به رامشگه مرزبان

□

نی محک باشد نه نور معرفت

□

پر ز سرهای بریده خندقی

□

تو را با سپاه از بنه برکنند

□

بزرگان و کارآزموده ردان

□

وز برای دام دارد ناک ده مشک تتار

□

من بدین صد بیان همی‌یابم

□

بران تیز شمشیر بنهاد دست

□

که برناید از هیچ ویرانه دود

□

به یقین دان که ایمنی از نار

□

وان سخنهای نغز بشنیدند

□

بیاراستی هرچ بودی به کار

□

یکی را کند سوگوار و نژند

□

به گو پیازه‌ی بلخی بخوان جعفر باب

□

کو چو رفتی زان جهان باز آیدی

□

ز افگندنی و پراگندگی

□

ندارد دم آتش تیزپای

□

که مباهات خور به باختر است

□

خاک در چشم ممیز می‌زنند

□

که گردد زبادش جوان مرد پیر

□

که او را ز شاهان کسی نیست جفت

□

بر خاک چو ماکیان ببینم

□

حشرش بر آن نفس کن و بگذار مامضا

□

ورا زر و گوهر فزونست زین

□

جز اینت همی راند باید سخن

□

نسر طائر که پر افشان به خراسان یابم

□

که چرخ بلندش کند سرزنش

□

نخستین خروش مغان درگرفت

□

بر نامور تخت گاه آمدند

□

نتوان گفت لاحقند اغیار

□

ندید اندر و هیچ فال بهی

□

از دیده سرشک خون فشاندم

□

ندیدش سزاوار تخت و کلاه

□

همه خون تو زان شیری که خوردستی ز پستانش

□

چرا جان فروشد ز بهر کلاه

□

که برج گوالیرا ز وی شرف یافت

□

مغیلان بی‌بر ببار آمدی

□

هوا از پر کرکس چو پر زاغ

□

همه گنج ما یک سر آگنده شد

□

از آن گوگرد سرخ این کیمیا جوی

□

بدو گفت بس کن ز بیگانگی

□

زانکه او مختلف شود بسیار

□

رخ لشکر نو ز غم شد کهن

□

هم آنگه ز توران بیامد سپاه

□

وز دل دردناک می‌نالید

□

ز گلشهر سازد وی آن دستگاه

□

به خدمت خواست تا گردد از آن دور

□

برفتند زان شهر آباد شاد

□

کمرش بر میان عور مبند

□

خور و پوشش و درد و آرام و ناز

□

برون رفت بر گستوان‌ور سوار

□

بمانم برین دشت پرده‌سرای

□

ازین سرفرازان روز نبرد

□

یک از دیگران بازنشناختند

□

کنون یافت آرام جان و تنم

□

سوی آخر تازی اسپان گذشت

□

بیفشرد بر نیزه بر چنگ را

□

ز پوشیدنیها و گنج و درم

□

که چون سر برآرد سیاوش ز خواب

□

در وی سخنان نوشته بودی

□

پر کرکس که می‌زد ناله‌ی زار

□

که غبار براق من بر عرش

□

کای عتیبه! تو را چه حال افتاد

□

لیک تبریز به اقامت را

□

چو گوهر خازنان را گشت تسلیم

□

گر خصمش امیر مصر گردد

□

ز کاووس کش سال بفگند فر

□

به روی زال و به سر خاب پنبه و ابره

□

نه مرگست این که آید به پایان

□

از ضمیرش که به یک دم دو جهان بنماید

□

به درازی کشید قصه‌ی عشق

□

وزان پس به خوان و میش خواندی

□

بسا خواب کاول بود هولناک

□

مخور باده که آن خونی است کز شخص جوانمردان

□

سیاوش چو پاسخ چنین داد باز

□

برین کوهسارم دو دیده به راه

□

ز یزدان بران گونه دارم امید

□

همانا شتربار باشد دویست

□

پیش ما چیست نشر این نامه؟

□

کزو تازه شد کشور خوزیان

□

به فرمان شاه آن گرفتار بند

□

دگر چامه را باب خود ماهیار

□

چو نزدیک رود آمد افراسیاب

□

او غریب اندر جهان باشد چو از رتبت مرا

□

چرا نه به فرمانش اندر نه چون

□

تو مردی بزرگی و نامت بلند

□

به رهشان سخن رفت یک با دگر

□

هین ره صبر و تانی در مبند

□

دیده کو در حجاب نور افتد

□

باز پر از شید سوی عقل تاز

□

کز ایشان ندانم کسی را بنام

□

یافت بینی بوی و گوش از تو سماع

□

دگر نیزه و گرز و تیر و کمان

□

گفت نه نه راضیم که تو مرا

□

وزان رو بیامد سپهدار طوس

□

روح را در غیب خود اشکنجه‌هاست

□

ز خوبی دیدار و کردار او

□

خود مثرتر نباشد مه ز نان

□

بدو داد اسپ و دو دستش ببست

□

شاه را شرم از وی آمد روز بار

□

که از تست جان و دلم پر ز مهر

□

که گشتاسپ خوانندش ایرانیان

□

تو با پهلوانان و خویشان من

□

نکوی رای چون رای را بد کند

□

سر تیرگی اندر آید به خواب

□

غم خوارگیم فگندت از زیست

□

وزانجا بر خسرو آمد دمان

□

چو بشنید این سخنهای جگرتاب

□

وزان رنجهای کهن یاد کرد

□

چو آمد به نزدیک تختش فراز

□

بیاورد شبرنگ بهزاد را

□

بلی شاه سعید از خاص خویشم

□

چو شاه جهاندار بشنید راز

□

بدان درج و قفلی چنان بی‌کلید

□

یکی نیزه زد بر کمربند او

□

به ضرب دوستی بر دست می‌زد

□

جمله را حامی و پناه همه

□

بترسم که هرکو ستایش کند

□

ز گنج سلیح و ز تاج و ز تخت

□

هم در تو به صد هزار تشویر

□

به نام جهان‌آفرین کردگار

□

بمارد چنین گفت کز مهتری

□

جهان چون شب تیره تاریک شد

□

کسی را روبرو از خلق بخت است

□

به گلزار وفا آن باغبانم

□

بران بدگمان شد دل پاک اوی

□

گفتا «بدهم داروی با حجت و برهان

□

من آیم خود به خدمت بر سر کاخ

□

چنین داد پاسخ کز ایدر ستور

□

نشستست خاقان بدان روی چاج

□

نیارست لب را گشود ایچ کس

□

فریضه هر روز آن سنگ را بشستندی

□

داورا رسم و عادت شعر است

□

بدین سان که گفتم بیاراست نرد

□

به رمح مار مثالت که چون عصای کلیم

□

تبیره زنان پیش پیلان به پای

□

بشهر اندرون جای خفتن نماند

□

روانش ز اندیشه پر دود بود

□

همانگه سوی آسمان کرد روی

□

چون در آمد شب، برون شد شهریار

□

بگفت این سینه‌ی فرهاد زار است

□

بیاورد قپان و سنگ و درم

□

برگشادی مشکل ما یک به یک

□

جهانی بران جنگ نظاره بود

□

سپاهت رفته تا کشور گشایند

□

آن دگر گفتش که هرک آگاه شد

□

پدر را بکشت از پی تاج و تخت

□

سخنهای دستان سراسر بخواند

□

بگفت و کرد چهر از اشک خون تر

□

آفتاب فقر چون بر من بتافت

□

غیر چون نیست حکم بر که نهند

□

فرامش مکن مهر دایه ز دل

□

نبوده آگهی از یکدگرشان

□

یکی داستان گویم ار بشنوید

□

بماند بدین دشت چندین سوار

□

جدا پیشتر زین کجا داشتی

□

مرا از خلق عالم خود یکی گیر

□

گله هر کجا دید یکسر براند

□

یارب به فضل حاجت آن کس روا کنی

□

آینه کو عیب رو دارد نهان

□

هجوم آورد رغبتهای جانی

□

همان تیغ کز گردن پیل و شیر

□

تو را دل پراندیشه مهتریست

□

ای نبوده جز گمان هرگز یقینت را مدد

□

مهر مومش حاکی انگشتریست

□

خود به صورت نگر که آمنه بود

□

بدید آنک شد روزگارش درشت

□

دیده‌ی تو چون دلم را دیده شد

□

گرانمایه را جایگه ساختند

□

او خورد از حرص طین را همچو دبس

□

گر ای دون که او را بود راستی

□

شاه با او در سخن اینجا رسید

□

همه بوم شد نزد ما کارگر

□

ازان شیربا شاه لختی بخورد

□

غرض همین که چو فارغ شوی ز شغل و عمل

□

که باشند دانا و دانش پذیر

□

شاه فرهنگ دان شعر شناس

□

همه دیدمش جنگ جوید همی

□

چندلی را رنگ عودی می‌دهند

□

سوی کارداران باژ و خراج

□

آنکه در جا نشایدش دیدن

□

چو بنشست شاپور پایش ببست

□

خندقی از قعر خندق تا گلو

□

گردن صد هزار سر بشکست

□

از تو بر من چه راست روشن گشت

□

شد سوی شهر شادی انگیزان

□

خانه‌داران ز جور خانه بران

□

بازگشتند سوی خانه خویش

□

ولیکن نباید که تنها خوری

□

شگفت آمد دلش را کاین چنین تیز

□

نه خواهد کس ترا دامن کشیدن

□

بشمشیر بر نام یزدان بخواند

□

بینداخت بر گردن گرگسار

□

از برای خاطر هر قلتبان

□

عنان را بپیچید و بنمود پشت

□

نگشتی به آورد زان زخم سیر

□

خسرو جمله پادشاه همه

□

وی نبوده جز حسد هرگز یمینت را یسار

□

راستی رفت و روشنی بگذشت

□

صدف در احمد مختار

□

نیابد مگر چشمه‌ی آب شور

□

ای بسا نان که ببرد عرق جان

□

شود دین زردشت بر کاستی

□

هر حسی را قسمتی آمد مشاع

□

شد دل نادیده غرق دیده شد

□

کی پرد بر آسمان پر مجاز

□

بدین زودی کجا رفت آن دلاویز

□

صبر کن اندیشه می‌کن روز چند

□

بران گوشه‌ی تخت خسپید باز

□

در نام بر خویشتن در مبند

□

سراینده و باهش و یاد گیر

□

که به شب بر روی شه بودش نظار

□

که اگر شان دهند سد کشور

□

هم کنی غرقه اگر باید ترا

□

خانه خویش مانده بر دگران

□

لیک تا نجهی شکنجه در خفاست

□

بدشت اندرون راه رفتن نماند

□

که صدف قطره را بهین مقر است

□

چنین گفت پس با زن رادمرد

□

بدان تا چه فرمان دهد پیشگاه

□

باز آن نقش نگین حاکی کیست

□

به حیز و خشنی این زال گشته آن سرخاب

□

نه در شبدیز شبرنگی رسیدن

□

به ایوان من بنده‌گر بیش نیست

□

نه از جاه و مقام هم خبرشان

□

صد تخم فریب کشته بودی

□

به فرمان یزدان نگوید همی

□

پر از مردم و آب و سود و زیان

□

یا بدید از وی نشانی یا ندید

□

زمین خورده است و بیرون داده از تاک رز ستانش

□

ز درویش درمنده یاد آوری

□

تو گفتی بنالد همی چنگ زار

□

به ملکت کشور دیگر فزایند

□

می‌رود وین خسان حسود غبار

□

پرستنده شایسته‌ی فر و تاج

□

بر تخت زرینش بنشاندی

□

دنبه مسپارید ای یاران به خرس

□

کورا عدن و عمان ببینم

□

پر ز سرهای بریده زین غلو

□

جام کیخسرو ایران به خراسان یابم

□

سراپا دیده شد در دیده‌بانی

□

آسمان هر ساعتی گوید زمین دیگری

□

بزد نای رویین و خود برنشست

□

که زهرست بر خوان تریاک اوی

□

که در وی نقش شیرین آشکار است

□

کرد از اغیار خالی زیر دار

□

همه جایش توان پرستیدن

□

مگر بیم ما را نیایش کند

□

که از شیرین کسی بینی زبون تر

□

ز هر سو خروشیدن کره نای

□

پر از درد و خامش بماندند و بس

□

که زروان بداندیش مهبود بود

□

ز افزونی گذشتم اندکی گیر

□

گوید این پیر این چنین گمراه شد

□

بر کلوخیمان حسودی می‌دهند

□

برو آفرین کرد و بردش نماز

□

که خار اندازم و گل برنشانم

□

که آن اژدها زشت پتیاره بود

□

شود خیره تنها سوی کارزار

□

سرافراز با لشگر و گنج تاج

□

ز آسمان و فرشته دور افتد

□

هر دو عالم هم ز یک روزن بتافت

□

بیش از آن دادشان که بود قیاس

□

همی از پی گو کنی داوری

□

خرد کرد باید بدین رهنمون

□

بپژمرد و بر جای خیره بماند

□

کزین پس مبیناد شادی و بخت

□

برشاه شد یک به یک یاد کرد

□

به رامشگه آمد چو کوه بلند

□

به آب گنگ و به شیر و به زعفران و شکر

□

تا یکی گر دران ز گردن رست

□

نگه کرد و هر موبدی بنگرید

□

که چون پیچم اندر صف بدگمان

□

که در دل مرا مهر تو دلگسل

□

چنین گفت کای داور راست گوی

□

نبد هیچ دفتر به کار و قلم

□

نشاط آورد چون شود روز پاک

□

مدارم که آمد گه آشتی

□

کرد در بزم خود شکرریزان

□

ور تو نخوری غم، دگر کیست؟

□

ز هوش و دل و شرم و گفتار او

□

همان بر که کارید خود بدروید

□

ببینیم تا رای یزدان بچیست

□

ببست او یکی کشتییی بر میان

□

که آید درود و خرام و نوید

□

پذیرفت آنچه فرمودی ز پیشم

□

صورت شاه نو نهاده به پیش

□

فراز کوه کرد آن تیشه پرتاب

□

چو تیغ از میان برکشد آفتاب

□

دارد رقم هزار تقصیر

□

دو ایوان فرخ بپرداختند

□

که چون آیینه پیشانیش سخت است

□

چه پرهیزی از من تو ای خوب چهر

□

چنان دان که بد در حق خود کند

□

لیکن بنهم مهری محکم به لبت بر»

□

زمین بوسم به نیروی تو گستاخ

□

دلش خسته شد سر پر از باد کرد

□

دبیرانه یکی در شصت می‌زد

□

ز دریا کشیدند چندان گهر

□

صلامی داد کر کس را به مردار

□

فرو برد به دمی صد هزار اژدرها

□

ولی مرگست دوری ز آشنایان

□

تو را به فاضل و باقی دهند اجر و جزا

□

بسی در هر تعهد رفت تعلیم

□

تا نماندی در دل ما هیچ شک

□

صلواتی میان هنگامه

□

حکم او خود روان همی‌یابم

□

نیامد بر من درود و پیام

□

کین خسته را دوا کند از مرهم دعا

□

کفتاب تو را زوال افتاد؟

□

ندید ایچ مردم نه کشتی برآب

□

آخر، ای دل، مرا دمی بگذار

□

ببستند بر کوهه‌ی پیل کوس

□

ز درد پسر گشت بی پای و پر

□

ازان پس بفرمود تا برنشست

□

کسی کاو بود مهتر انجمن

□

ازان پرهنر شاه و آن بوم و بر

□

رخی ارغوان و دلی شادمان

□

که بگسست زیر زره بند او

□

که دریافتی روز کین باد را

□

تو گفتی به شب روز نزدیک شد

□

به ایران کشیدند و بربست رخت

□

بپژمرد جان دو گردن فراز

□

زین غم چو مرا قرار بر تست

□

جدائی‌های هر پیوندم از بند

□

چو گردد جهان گاهگاه از نورد

□

ساغری دادمت، مریز و بنوش

□

برادرش نیز آن سوار دلیر

□

به سنگین قلعه در پیغوله‌ی تنگ

□

سنان در سنگ رفت و دسته در خاک

□

یکی بانگ زد تند بر باژخواه

□

به سال ار برادر ز من مهترست

□

گمان رفت از درفش تیغ در مشت

□

چو بحر عمر او کشتی روان کرد

□

چشم صد کون خر بخواهی بست

□

ستایش نشاید فزون زآنک هست

□

همه تن شکسته ز نیروی شاه

□

بر آن کس چون ببخشد نشو خاکی

□

چنین گفت گرسیوز کینه جوی

□

ز دانش سراسر بیکسو شدند

□

دلیر و سخن‌گوی و گرد و سوار

□

ور دم نزند چو تنگ حالان

□

سیرم از عمر، بی‌لقای تو، من

□

چوهرمز نگه کرد لب را ببست

□

بسا چیز کو دردل آرد هراس

□

بگوئیم آنچه ما را گفت باید

□

ببستند گردان ایران میان

□

ز خویشان ارجاسب و افراسیاب

□

دگرگاه شاهان و آیین بار

□

نگویم بر نشانه تیر می‌شد

□

ز ایران پراکنده شد رنگ و بوی

□

همی‌گفت کین مرد ناسازگار

□

چاشنی گیر آسمان زمیست

□

ز بهر شستن آن بت ز گنگ هر روزی

□

به شبگیر با هدیه و با غلام

□

چو بازارگان را درم سخته شد

□

ازان دادگر کاو جهان آفرید

□

تو گفتی که میدان بجوشد همی

□

بدو گفت کز دل خرد دور کن

□

بدو گفت پس نامور شهریار

□

به دژخیم فرمود تا تیغ تیز

□

رفت تنها زیر دار آن پسر

□

چنان برگرفتش ز زین خدنگ

□

وزان رفتن شاه برترمنش

□

به دل گفت پس کاردیده هجیر

□

پسندش نیامد چنان آرزوی

□

بدو گفت ز ایدر برو با تخوار

□

من چو دیدم پرتو آن آفتاب

□

بینداخت افسر ز مشکین سرم

□

دلش کرد پدرام و برداشتش

□

خروشان سرش را به بر در گرفت

□

گفت من بس فارغم از نام وننگ

□

برانگیخت از شهر ایران ترا

□

مرا سام یک زخم ازان خواندند

□

ز بیم جداییش گریان شدند

□

چنین گفت باما سخن رهنمای

□

ز دستش بیفتاد زرینه گرز

□

کسی کو ز مادر گنه کار زاد

□

چنین گفت با لشکر افراسیاب

□

غمخواری من بسی نمودی

□

در ترقی همه به تربیتش

□

درد و آتش که نیستان هزاران شیر است

□

ز توران سوی زابلستان کشید

□

به غلمه‌ی طبقات طبق زنان سرای

□

دگر چشمه‌ی آب‌یابی چو زهر

□

این جدل نیست با نوآمدگان

□

پس از تو گر عملی سر زند که به نشود

□

هم به مولد قرار نتوان کرد

□

به خواری بسته دل نادیده خواری

□

پندار سر خر و بن خار

□

ز آفاق و ز انفس دو گوا حاضر کردش

□

به نخچیر بردیش با خویشتن

□

به بند اندر آمد سر و گردنش

□

زمین از شخص جباران چو نفس ظالم رعنا

□

گهی سوی درختان دید گستاخ

□

همان یاره و طوق و هم تاج و تخت

□

همچنان کشوری دگر طلبند

□

ز من باد بر شاه ایران درود

□

باز نامد کس ز پیدا و نهان

□

چو رود بریشم سخن‌گوی گشت

□

یکی تخت پیروزه بر پشت پیل

□

دگر شارستان گندشاپور نام

□

گشته هریک ز مهربانی او

□

گله‌دار چون بانگ اسبان شنید

□

به زلف خویش دستی زد پریوش

□

آینه نبود منافق باشد او

□

به ناوکت که شب تیره است موی شکاف

□

نبرد همی پوست بر تازیان

□

ترا بر تخت شاهی خواب برده

□

شاعران را از شمار راویان مشمر که هست

□

تو چون سیاره میشو میل در میل

□

ای به دیدار فتنه چون طاووس

□

به دلجوییش طرحی تازه افکند

□

هر زمانم غرقه می‌کن من خوشم

□

آفتابی است حضرتش که دو کون

□

در تانی بر یقینی بر زنی

□

فلک ناگه کند افسونگری ساز

□

خویشتن را عاشق حق ساختی

□

آن یکی پا نهاده بر سر گنج

□

چون رهیدی بینی اشکنجه و دمار

□

خوش است این ره به طبع خلق بودن

□

خود مثرتر نباشد زهره زآب

□

چو باد دمان از پسش سوفزای

□

هر حسی را چون دهی ره سوی غیب

□

نه یک دیدن همه دستش نظر گاه

□

که گویند با زن برآویختنی

□

پاک آنک خاک را رنگی دهد

□

وان سگ آگاه از شاه وداد

□

حاکی اندیشه‌ی آن زرگرست

□

خاک پای اهل بلخم کز مقام شهرشان

□

پذیرم من آن پاک دین ورا

□

آینه‌ی کلی ترا دیدم ابد

□

این سخن گفت شاه و گشت خموش

□

گر بدید آن شاه جویا دور نیست

□

برفتند بیداردل موبدان

□

لاف از شه می‌زند وز دست شه

□

جمله اندر کار این دعوی شدند

□

چو بشندی زو این سخن خوشنواز

□

موبدان را به شرط پیش آورد

□

که این تازیانه به درگاه بر

□

لشگر و گنج را رساندی رنج

□

بیاوردش از پارس پیش قباد

□

کرد از آن گنج و آن غنیمت پر

□

بی‌اندازه از ما شما را درود

□

شهری و لشگری ز جان بستوه

□

مگر مرگ را پیش دیوار کرد

□

فرستی مگر رحمتی در پیم

□

ندانم که آمختت این بد تنی

□

سبک زاد فرخ زبان برگشاد

□

همه دست برآسمان داشتند

□

که برگیرد آن راکه تو افگنی

□

ببردند چیزی که بایست برد

□

که ملاح گشت از کشیدن ستوه

□

هست بر اقران خویشم هم سری هم سروری

□

تو گفتی برفتش همی فر و برز

□

سرآسیمه از خواب سر بر کشید

□

به جان برگزینم گزین ورا

□

این چنین آیینه تا توانی مجو

□

ناز پروردگان مکرمتش

□

ز دانش زیان آمدم بر زیان

□

تو را با چنین کیش آهرمنی

□

جای عیسی آسمان و جای طوطی شاخسار

□

بخاک اندر افگند لرزان تنش

□

وی به گفتار غره چون کفتار

□

همی‌تاخت با نیزه‌ی سرگرای

□

نجوییم راز دل زیردست

□

سلسله‌ی هر حلقه اندر دیگرست

□

یاد می‌آورد کار آن پسر

□

همی‌کرد گفتار نا خوب یاد

□

نه هرکس که او مهتر او بهترست

□

کزان آب مرغ و ددان راست بهر

□

دگرگونه بایستش او را به خوی

□

زهر دانشی راز جسته ردان

□

بران کاسه زهر یازید دست

□

این چنینند شاعران اکثر

□

شیشه‌ی سالوس بشکستم به سنگ

□

که او را همه کشته پنداشتند

□

جز از مرز ایران نبینند به خواب

□

نهادند و شد روی گیتی چو نیل

□

زمین به آسمان بر خورشد همی

□

قباد از گذشته نکرد ایچ یاد

□

بنادانی خویش خستو شدند

□

دیدم اندر چشم تو من نقش خود

□

من بماندم باز شد آبی به آب

□

که پیوندد آن را که تو بشکنی

□

ندانم چه کرد اندران روزگار

□

نشانده سد نگه در هر گذرگاه

□

جهان زر و گوهر برافشاندند

□

به یزدان پناهید و بردش نماز

□

فرستاده زان کار پردخته شد

□

لیک ما را ذکر آن دستور نیست

□

دو جام آب رسیدی فزون ز ده ساغر

□

که جان پدر را به تن خوار کرد

□

همانش ستایش همان سرزنش

□

سراسر رخت هوشت آب برده

□

گرازان به ابر اندر افراشتش

□

بیاویز جایی که باشد گذر

□

که بی بدره و گوهر شاهوار

□

تا برد او ما سلیمان را ز ره

□

جزین است جاوید ما را سرای

□

به نزدیک آن مرد بیدار گرد

□

غم زان منست و بار بر تست

□

رساند بی‌خبرشان پیش هم باز

□

من آنم سزد گر بنالم ز داد

□

هنر با نژاد این بود با فزود

□

سپهدار ایران که نامش زریر

□

به یار بسته دل نادیده یاری

□

مرا نه جمله عالم را زیان کرد

□

مرا بود هامون و دریا و کوه

□

که دارد چون بنفشه شرمناکی

□

سخن را با نیاز افکند پیوند

□

دانی که لغت زبان لالان

□

بر خوردنی و شربت و من مرد هنرور

□

چنین گویند خاکی بود نمناک

□

نگشت از حال خود آن نقش دلکش

□

به گرمای گرم و به سرمای سرد

□

به فاضلت قلم کاتبان لسان فرسا

□

چو گفتیم آن کنیم آنگه که شاید

□

مدارا با همه عالم نمودن

□

رطب بی‌استخوان در شیر می‌شد

□

که روشن است مویی نمی‌برد ز سها

□

به آب گینه و مازو و کندرو و گلاب

□

میزبان فرشته آدمیست

□

همه خانه‌ی وی سمن بوی گشت

□

تا نه لشگر به جای ماند و نه گنج

□

که صدف حبس خانه‌ی درر است

□

دگر بزم و رزم و می و میگسار

□

شدی لشکر بیشمار انجمن

□

پیش او سایه‌بان همی‌یابم

□

غم‌های مرا بسی فزودی

□

فرو پژمریده دران بزمگاه

□

کزان دختران را بود نیک‌بخت

□

که بر کرده‌ی خویش واثق نیم

□

که ز دیوان من خورند ادرار

□

تو گویی خرد دارد اندر کنار

□

بمان زنده تا نام تارست و پود

□

در دو عالم جز محمد زان جهان

□

در عرصه‌ی بوستان ببینم

□

سرانجام از آن کرد باید سپاس

□

که موبد ازان شهر شد شادکام

□

همه آواره گشته کوه به کوه

□

درو نسو هست گورستان و بیرون سوست بستانش

□

بگیرد کند تنش را ریز ریز

□

شور صد رستم دستان به خراسان یابم

□

هم‌چو کودکمان بر آن جنگی دهد

□

ز آویختن نیز بگریختی

□

ابا آشکارا نهان آفرید

□

گوش‌مال من بایقانی کنی

□

که گوئی مرغ شد پرید بر شاخ

□

عشق با دیو سیاهی باختی

□

چنین چاک شد جامه اندر برم

□

خود سگ کهفش لقب باید نهاد

□

گردن خود را بدین دعوی زدند

□

حکم تو جانست چون جان می‌کشم

□

که بر مهر دید از دلیران ترا

□

نبود آن حس را فتور مرگ و شیب

□

من آیم گر توانم خود به تعجیل

□

ای بسا آبا که کرد او تن خراب

□

که گر من نشان گو شیرگیر

□

زانک ضد از ضد گردد آشکار

□

عاشق فر خسروانی او

□

نهان بنشست چون یاقوت در سنگ

□

وقف آتشکده هزار شتر

□

که محرابیست یا محراب زرتشت

□

زان هوس در دماغش آمد جوش

□

نه چون درد جدائی شد ز پیوند

□

وین ز بهر یکی قراضه برنج

□

تا بلیسی تو در میانجی دست

□

ماه را در نکاح خویش آورد

□

که چون یافت این دیو بر آب راه

□

دگری می‌دهم، بگیر و مدار

□

به پیش سپاه اختر کاویان

□

کاشکی بودمی بجای تو، من!

□

سراسر به ویرانی آورد روی

□

چو بر آتش تیز بریان شدند

□

مدار این سخن بر دل خویش خوار

□

چو رزم آورد پاسخش سور کن

□

که مارا ز ایران بد آمد بروی

□

لگام و فسارش ز سر برگرفت

□

که گفتی یک پشه دارد به چنگ

□

گرانمایه اسپان زرین ستام

□

که بیدار بخت اندر آمد به خواب

□

به نزدیک فرخنده دستان کشید

□

مهر آن در جان تست و پند دوست

□

در آن تنگی ز غم دل تنگ می‌بود

□

خاصیت در گوش هم نیکو بود

□

غارت عشق بین و غیرت یار

□

عاشق و معشوق را در رستخیز

□

ز شمشیری که هر یک سیر می‌زد

□

آنک در چه زاد و در آب سیاه

□

همی دید چشم بد روزگار

□

یکی ننگ باشد ترا زین سخن

□

خضر خان، کاب حیوان بودر در جام،

□

مالک الملکی به حس چیزی دهی

□

به نصیحت نکو نمیگردی

□

ننگرم کس را وگر هم بنگرم

□

به زاری بنالید از آن خستگی

□

در روش یمشی مکبا خود چرا

□

یکی مرد را شاه ز ایران بخواند

□

درد دل خسته را دوا کن

□

به لشکر گهش کس فرستاد زود

□

در آن گرم و سردی سلامت مجوی

□

عقل بر عشق من زند خنده

□

همه پیش آن دین پژوه آمدند

□

جهان پر شد از دعوی انگیختن

□

از آن دسته بر آمد شوشه نار

□

چنین داد پاسخ که‌ای شهریار

□

ز نیروی و فرمان و جنگ سپاه

□

بخندید و با او چنین گفت شاه

□

گر تن حبشی سرشته تست

□

دل خسرو از درد و رنجش بسوخت

□

بدو گفت شادی ز فرزند چیست

□

روی ازین چار سوی غم برتاب

□

ز بی‌شرمی کسی کو شوخ دیده‌است

□

چو گودرز را دید و چندان سپاه

□

بدین لشکر من فروان کسست

□

همی آفرین باد بر شهریار

□

ولی چون هست شاهی چون تو بر جای

□

به گوش اندرش گفت رازی دراز

□

چرا رفتی ای رنج دیده ز گنج

□

چه آموزم اندر شبستان شاه

□

شده چنبر میانی بر میانی

□

کز ایران که و مه شناسد همه

□

بران سان که شاهان نوازش کنند

□

به بخت تو آرام گیرد جهان

□

کنیز کاردان بیرون شد از در

□

مرو پیش او جز به دیوانگی

□

ز پیروزی لشکر غاتفر

□

پراندیشه شد زان سخن شهریار

□

از آب گنگ چه گویم که چند فرسنگست

□

بیفگند بر خاک و آمد فرود

□

بدو کفشگر گفت کای خوب چهر

□

بگویم بدین ترک با زور دست

□

چنین داد پاسخ که آمد پدید

□

اگر سستی آرید یک تن به جنگ

□

که مهبود بردست ماکشته شد

□

به روی اندر افتاد و بیهوش گشت

□

چون ز یک یک کار او یاد آمدیش

□

ز لشکر همی هر کسی با نثار

□

چو گشتند یک انجمن ناتوان

□

مجلس آرای عیش خوش نقشان

□

خرامان شدم پیش آن ارجمند

□

سوی پارس شد طوس و گودرز و گیو

□

آن دگر گفتش که یاران قدیم

□

دو دست از پس پشت بستش چو سنگ

□

چو زو بازگشتم تن روشنم

□

نه به بود که ز باقی به قیدهای الیم

□

هرچ گاهی بردم و گه باختم

□

به حدی ساخت خواری با مزاجش

□

ز پروازش آورد نزد پدر

□

گهی دیده به آب چشمه می‌شست

□

به تخت خرد بر نشست آزتان

□

چنین گفت سالار کز گرگسار

□

گهی زیر چنگال مرغ اندرون

□

کزین سان سپاهی دلیر و جوان

□

حبذا تاریخ این انشا که فرمانده به بلخ

□

بنده هم شاعرم ولی ز شما

□

سواران که بودند با او بخواند

□

نیست چون کار بر مرادکسی

□

باد رنگین‌ست شعر و خاک رنگین‌ست زر

□

نشست از بر تخت با تاج شاه

□

مرا کاشکی این خرد نیستی

□

هران کاین سخن با تو گوید همی

□

عالمت غافلست و تو غافل

□

از آنجا یافت کان تمثال خویش است

□

گیرم که تو دوری از کم و کاست

□

یکی انگشتری از دست خسرو

□

بل مرا این مراست بار قدما

□

بلی چون آرزو در دل نهد گام

□

به زلف مقری مصروع و مذن بسطام

□

چو از دوده‌ام بخت روشن بگشت

□

انگار خروس پیرزن را

□

نه از سر بازکردن سروری را

□

گرچه تبریز شهره‌تر شهری است

□

همه گفتند شاه بهرامست

□

در خراسان دلش سنجر همت چو نشست

□

به عین خواب می‌بینی که دوران

□

پدر را چنین گفت کای ماهیار

□

چو گنج در مها پراگنده شد

□

خراسان گر حرم بود و بهین کعبه ملک شاهش

□

به چشمم گفت آن خونخوار جادو

□

کسی کردنش را فرستاده‌وار

□

چه گمان برده‌ای که وقت شراب

□

ز برزین بخندید بهرام و گفت

□

خود چه جنس شاه باشد مرغکی

□

هیونی برافگند پویان به راه

□

پیامی فرستاد نزدیک من

□

دگر بوم میسان و رود فرات

□

چون ز گرمابه بیامد آن غلام

□

زانکه در کارنامه سمنار

□

این صدا در کوه دلها بانگ کیست

□

چو بهرام جنگی برانگیخت اسپ

□

گفتم آخر خویش را من یافتم

□

در نواحی نه گاو ماند و نه کشت

□

بیامد بدید آن گزین جایگاه

□

بود با او به لهو و عشرت و ناز

□

بفرمود کو را به زندان برند

□

هان ببین این را به چشم اعتبار

□

بسی کرد زان نامداران اسیر

□

در به دامن فشاند و زر به کلاه

□

چو راه فریدون شود نادرست

□

دامنی پر خاک ما چون طفلکان

□

چو نان خورده شد جام می‌خواستند

□

راضی شدم و مهر بکرد آنگه و دارو

□

نگه کن یکی شاخ بر در بلند

□

به فیض کف کریمت که بری و بحریش

□

چنین گفت کای داور داد و پاک

□

این جهان و آن جهان هر دو یکی است

□

نخستین سخن چون گشایش کنیم

□

آنچ او آنجا ببینایی رسید

□

گر اندیشه نیک و بد نیستی

□

خروش آمد از دشت وز بارگاه

□

خفته را خفته کی کند بیدار

□

به نزدیک ناهوشمندان برند

□

بر اسپ سرافرازشان برنشاند

□

بهترین شخص برگزیده لسان

□

تو ز عشق این و آن چون آب و آتش بیقرار

□

هر روز به تدریج همی داد مزور

□

رایت طغرل تکینی بود و رای ناصری

□

نگفتش سخن نیز و خاموش گشت

□

او بهانه باشد و تو منظرم

□

بسی کشته شد هم بپیکان و تیر

□

کو به بانگ سگ ز شیر آگه شود

□

در دو چشمش راه روشن یافتم

□

دو بدو بندند و پیش آرند تیز

□

قبول کرد به صد بر و بحر در اعطا

□

تا که بر حس‌ها کند آن حس شهی

□

گره زد به گردن برش پالهنگ

□

می‌زند بر گوش تو بیرون پوست

□

عزیز مسیحی و هم زند و است

□

او چه داند لطف دشت و رنج چاه

□

صله چندان گرفته‌ام که اگر

□

که تا هست گیتی نگردد کهن

□

اثر غیب دان همی‌یابم

□

چون همی‌شاید شدن در استوا

□

یکی راهبر ساختم کینه‌دار

□

همان آرزوها ز پیوند چیست

□

نباید که از باد یابد گزند

□

ازبن هر موی فریاد آمدیش

□

گه پرست از بانگ این که گه تهیست

□

بگسترد و بنمود یک یک شاه

□

هر نبی آنجا به دانایی رسید

□

یکی تخت پیروزه دیدم بلند

□

که بر مرگ است پنداری علاجش

□

کسی را سزد گنج کو دید رنج

□

به می جان روشن بیاراستند

□

جمله در آب سیاه انداختم

□

سوی خویشش خواند آن شاه و همام

□

که همسال او به آسمان کرکسست

□

نبینم کس اندر میان ناتوان

□

چمیدن به خاک و چریدن ز خون

□

که احوالش نه چون احوال خویش است

□

بران بندگان نیز نازش کنند

□

تویی آفریننده‌ی هور و خاک

□

از تو رنجورند و مانده دل دو نیم

□

مشنوش گر عقل داری اندکی

□

غمی شد دل شاه نوشین‌روان

□

ز دینار نو به دره آگنده شد

□

سخن هر چه از گوهر بد سزید

□

گزیدن رند بی پا و سری را

□

چنان دوده را روز برگشته شد

□

جهان‌آفرین را ستایش کنیم

□

به سومنات بدانجایگاه زلت و شر

□

نظر گردد مجاور در ره کام

□

همی‌برفرازد به خورشید سر

□

به گفتار مرگ تو جوید همی

□

برهنه شد از نامور جوشنم

□

که مست افتاده در محراب ابرو

□

به رنج‌ی بگویی به بوزرجمهر

□

تن الم زده فرسایدت هلال آسا

□

چرا شد چنین دیو انبازتان

□

بدینسان ساختت محتاج یک نان

□

از آن پیر جادو ستوه آمدند

□

غم آورد چون روشنایی گذشت

□

رسیده به زیر برش موی سر

□

چند ازین خاک و باد و آتش و آب

□

وان وعده که کرده‌ای وفا کن!

□

بی‌مرادی به از مراد بسی

□

ور خط ختنی نبشته تست

□

بفرمود تا خواسته هرچ بود

□

رسیده زان میان جانی به جانی

□

یلان سینه و گرد ایزد گشسپ

□

همان شهزادگان کشور آرای

□

برین نطع ترسم ز خون ریختن

□

چو نرگس با کلاه زر کشیده‌است

□

در نظرمان خاک هم‌چون زر کان

□

که گرداند از عادت خویش روی

□

همه نیکوی باد فرجام کار

□

درختی گشت و بار آورد بسیار

□

که تاریک شد جان باریک من

□

برون برد آنچه فرمود آن سمنبر

□

شفیعی نه بیش از زبان بستگی

□

به سر مناره‌ی مذن به لب تنور قطاب

□

که ملک گوهر و ملک نامست

□

چو سرو سهی بر لب جویبار

□

سخن کرد هرگونه را خواستار

□

لیک شروان شریفتر ثغر است

□

وزان پس همی‌بود نزدیک شاه

□

بدان تا برد نامه نزدیک شاه

□

بدانش زنان کی نمایند راه

□

نید به زبان تو بجز راست،

□

این چنین دعوی میندیش و میار

□

بیاراستی خلعت شهریار

□

شود جنگ و ناخوبی اندر نهان

□

بر پایه‌ی نردبان ببینم

□

دید در شرح هفت پیکر کار

□

که چیزی که داری تو اندر نهفت

□

که چاره به از جنگ ای نیک‌خواه

□

که مجلی منم در این مضمار

□

چو ماهی ماه را در آب می‌جست

□

پر از چشمه و چارپای و نبات

□

چنین یال و این خسروانی نشست

□

بدل سنجر سلطان به خراسان یابم

□

تا برین رفت روزگار دراز

□

سمرقند ار فلک بود و مهین اختر قدخانش

□

در آن کوه گران بی سنگ می‌بود

□

بدو بسپرد که این بر گیر و می‌رو

□

شعاع تیغ هم شمشیر می‌زد

□

بر سر موبدان آتشگاه

□

درین دریای خون، گم شد سرانجام!

□

غافلانه مرا رباید خواب

□

کار من نیست چوب بد مردی

□

دخل را کس فذالکی ننوشت

□

که از ننگ ما را به خوی در نشاند

□

غیر ازو کس مهل درین بن‌غار

□

که اندر نهان چیست با شهریار

□

که بمیری تو زار و من زنده

□

پدر باژبان بود و من باژدار

□

به کردار آتش رخش برفروخت

□

کزو تیره شد روی خورشید و ماه

□

ز دینار وز گوهر شاهوار

□

که بیدار دل باش و با کس مساز

□

بگوید نشان شبان و رمه

□

مگردان زبان جز به بیگانگی

□

سیاووش را داد چندی درود

□

نماند مرا روزگار درنگ

□

سپاهی چنان نامبردار و نیو

□

گرفتند از او سربسر دین او

□

ز بی سنگی شدی چشمش چو دریاش

□

چنان به که هر فصلی از فصل سال

□

عشق او خنجریست مردی کش

□

پذرفت پدر که سخت کوشد

□

نظر از رخش خنجر خیره می‌شد

□

چکیده آب گل در سیمگون جام

□

بدو گفت کاکنون ز رنج دراز

□

چنین داد پاسخ که هرکو جهان

□

غرض، چون خضر خورد آن شربت حور

□

گر هر چه نبشته‌ای بشوئی

□

پر شد این شهر و ده ز آفاتت

□

ازان کاسه برداشت مغز استخوان

□

چو مرد زبان بسته نالید زار

□

جهان را نیست کردی پس‌تر از من

□

یکی تخت بر کوهه‌ی ژنده پیل

□

که هرگز نجویند گاه وسپاه

□

ز گنج و ز تخت و ز در و گهر

□

از آن پذرفتهای رغبت‌انگیز

□

این بگفت و ز جان برآورد آه

□

همی‌گفت کین راز گردان سپهر

□

چو باران فراوان بود در تموز

□

از آن شوشه کنون گر ناریابی

□

ندیدم نه هرگز شنیدم چنین

□

سزد گر نباشیم همداستان

□

گر ایدونک فرمان شاه این بود

□

همه ترتیب کرد آیین زربفت

□

دو شیر ژیان چون دمور و گروی

□

مگر کردگار آشکارا کند

□

حجره‌ای با چهار دود آهنگ

□

گه گرفتن خور صد هزار کودک و مرد

□

نخواهد بدن نیز دیدار او

□

دل شاه ایران ازو خیره ماند

□

چو گرسیوز آید به نزدیک تو

□

کنون دور ماندم ز پروردگار

□

ز بهرام وز زنگه‌ی شاوران

□

که اندر زمانه مرا کودکیست

□

و دیگر کزان خوابم آمد نهیب

□

بر دل او درد بی اندازه شد

□

مگرد ایچ گونه به گرد خرد

□

چنین پاسخ آورد برزو بشاه

□

به بلخ آمدم شاد و پیروز بخت

□

نشسته برو شهریاری چو ماه

□

بریشان ز هر سو کمین آورید

□

گفت چون ترسا بچه خوش دل بود

□

ز لشکر کند جنگ او ز انجمن

□

چو مرغ ژیان باشد آموزگار

□

نهادند سر سوی شاه جهان

□

محو گشتم، گم شدم، هیچم نماند

□

به دل گفت ار این راست گوید همی

□

تنش پیلوار و به رخ چون بهار

□

سر نامور دور کرد از تنش

□

بترسم که در چنگ این اژدها

□

چو با هوش آمد جهان شهریار

□

فرو ریخت از باره بر گستوان

□

چو کیخسرو آید به کین خواستن

□

چه خواهی که با نامداران روم

□

چنان خصمی بود با جان خویشش

□

چون رها کردی هوا از بیم حق

□

ازین‌گونه پیش سیاوش روند

□

تو چه خود را گیج و بی‌خود کرده‌ای

□

به لشکرگه آوردش از پیش صف

□

مشورت کن با گروه صالحان

□

جزای بد عملی نیست تازیانه و چوب

□

عاشق صنع توم در شکر و صبر

□

به وسواس گمان آرزومند

□

سگ چو بیدارست شب چون پاسبان

□

طفل را با بالغان نبود مجال

□

پند ما در تو نگیرد ای فلان

□

ز گفتار او تیز لشکر براند

□

گرفتند هر کس کمند و کمان

□

به شیراز فرمود تا هرچ بود

□

همه زنهار خوار دین تو اند

□

و یا استاد چینی کرده نیرنگ

□

بزرگان که در قادسی بامنند

□

چون ولایت خراب شد حالی

□

ز آنچنین بادی و خاکی چون سنایی بر سر آی

□

چو بر پشت پیل آن شه نامور

□

مسکین عاشق چو بدگمان است

□

سخن گفتن مزدک آید به جای

□

همه دزدان نظم و نثر مننند

□

چو شد القصه از بی‌مهری بخت

□

به زر سفره‌ی پشت از فشارش امعا

□

تلخ خواهی کرد بر ما عمر ما

□

ای تاجور اردشیر اسلام

□

به وصلم یعنی ایام جوانی

□

خاک شروان مگو که وان شر است

□

همی‌تاخت تا پیش لشکر رسید

□

ثانی مصری او یوسف مصری است به جود

□

باد از صدر تا به صف نعال

□

چو کافور کرده سر مشکبوی

□

رخنه سازی تو دست مستان را

□

قدر خان مرد چون روزی نگرید خود سمرقندش

□

چو شه را گوهری ارزنده باشی

□

به هر سو فرستاد پس موبدان

□

بدانندگان شاه بیدار گفت

□

بمان تا بباشد هم‌انجا به جای

□

در خور شکر آن سخن رانم

□

دگر شارستان برکه‌ی اردشیر

□

هر مرادی که دیر یابد مرد

□

چو آن نامه برخواند بهرام‌گور

□

گفت وهمم کان خیال تست هان

□

ازان پس ببین تا که آید ز راه

□

هر کجا هست او حکیمست اوستاد

□

زمانی پل بر آب چشم بستی

□

گفت صحا لک نعیم دائم

□

تو دانی که پیروز بیدادگر

□

جنس شاهست او و یا جنس وزیر

□

نتوان برخلاف او بودن

□

خردمند و بینادل آنرا شناس

□

اگر در راه بینی شاه نو را

□

چون علت زایل شد بگشاد زبانم

□

کان پری پیکران هفت اقلیم

□

به مجلس تو که جنات عدن را ماند

□

داد چندان زر از خزانه خویش

□

معطی جان که خاک درگه اوست

□

ز یاقوت وز گوهر شاهوار

□

چون لعمرک تاج آمد بر سرش

□

به اشتاد گفت آنچ داری پیام

□

بگفت وفرود آمد از خنگ عاج

□

شما را چرا بیم باشد ز شاه

□

بدان گفتم این بد که من زنده‌ام

□

بدیدند یاران خسروهمه

□

بخوان و نبید و شکار و نشست

□

به سیم کان میان ران ز جنبش اعصاب

□

مگر ایزد کند مکافاتت

□

زبان گرم‌گوی و دل آزرم جوی

□

طفل را حق کی نشاند با رجال

□

کان شرفوان به خیر مشتهر است

□

که بودند گردان پرخاشجوی

□

بی‌آزار و بیداردل بخردان

□

ز سر بر گرفت آن بهاگیر تاج

□

هر لحظه اسیر صد گمان است

□

شوق او آتشیست مردم خوار

□

تو با جام می سوی رامش گرای

□

آفتابی به گل بر اندودن

□

کاجری خورت اردوان ببینم

□

ز پیروزه تابان به کردار نیل

□

به دلش اندر افتارد زان کار شور

□

همان آلت و جامه‌ی زرنگار

□

دزد را چو ننهد محل نقار

□

رفت با آه، جان او همراه

□

پر از باغ و پر گلشن و آبگیر

□

کی برین می‌دارد ای دادر ترا

□

صاع خواهنده‌ی کنعان به خراسان یابم

□

ازان چشم گریان شد از کار او

□

ملک شه رفت چون وقتی نموید خود خراسانش

□

به گیتی پراگنده دارد سپاه

□

بر پیمبر امر شاورهم بدان

□

که کردی کسی ز آب جیحون زمین

□

پند تو در ما نگیرد هم بدان

□

مژده باشد به عمر دیر نورد

□

بی‌خبر نبود ز شبخیز شهان

□

ترا بردهد بخت آرام و ناز

□

خون رز کو خون ما را خورده‌ای

□

شد او گرگ و آن نامداران رمه

□

در رسد سغراق از تسنیم حق

□

نشان جو ز گردان و جنگ‌آوران

□

بیایی بگردی به مرز هروم

□

گهی بر آب چشمه پل شکستی

□

عاشق مصنوع کی باشم چو گبر

□

یک امروز بر تو مگر بگذرد

□

خرد را باندیشه اندر نشاند

□

ازان بی منش کودک زشت کام

□

هر زمانش ماتم نو تازه شد

□

عنانش ترا باید آراستن

□

بفرزند ماند نگردد نهان

□

داشت در درج خود چو در یتیم

□

ز یاقوت رخشان به سر بر کلاه

□

هشیوار و بیدار و خامش روند

□

دل و مغز ما را مدارا کند

□

جهان آفرین را پرستنده‌ام

□

دل ز رنج این و آن غافل بود

□

پر از خون بیالود پیراهنش

□

که خاقان نخواند چنین داستان

□

به شاه نو نمای این ماه نو را

□

چنین پروراند مرا روزگار

□

به نیزه خور اندر زمین آورید

□

که ای تاج تو برتر از چرخ ماه

□

همی‌بود با شاه مهتر پرست

□

سایه ماندم ذره‌ی پیچم نماند

□

همه نامداران فرخ نهان

□

که بازار او بر دلم خوار نیست

□

که به گیتی نماند کس درویش

□

چنین کام دل جوید از روزگار

□

بر دل و دیده چون نباشد تنگ

□

بیازید دست گرامی بخوان

□

که دانش گشاده کنید از نهفت

□

بدو شدندی فریادخواه و پوزشگر

□

ز اسپ و سلیح و کلاه و کمر

□

بیارد باندیشه بوزرجمهر

□

دخل شاه از خزانه شد خالی

□

روان یابد از کالبدتان رها

□

ببخشود بر وی دل شهریار

□

نه تخت و نه افسر نه گنج و کلاه

□

ز مردان و گنج و ز کشت و درود

□

وزین هست هر چند رانم زیان

□

به بار آید آن رای تاریک تو

□

کالا خرد و درم فروشد

□

بشکنی پای زیردستان را

□

پدر چون بدیدش بنالید زار

□

هوا سرد گردد چو بردالعجوز

□

جهان شد پر از راه و آیین او

□

نباید به گیتی جزو رهنمای

□

شویم دهن از زیاده گوئی

□

ورا پیش من رفتن آیین بود

□

نه بینی هیچکس بی کس‌تر از من

□

که سوز آن بود امروز به شود فردا

□

دگرباره شود بازار من تیز

□

برانگیزد این باره‌ی پیلتن

□

دوای درد هر بیماریابی

□

بره بر بسی کشته و خسته دید

□

به خاصیت خود نماید خصال

□

به فر جهاندار باتاج و تخت

□

فرود آورد خسرو را و خود رفت

□

مانند معصفر شد رخسار مزعفر

□

شکر بگداخته در مغز بادام

□

ز بالا بدیدم نشان نشیب

□

درشتند و بر تازیان دشمنند

□

ز بهرام بیشی ندارد هنر

□

دین به زنهارشان مده زنهار

□

وزین‌گونه زشتی نجوید همی

□

بدان تا که باشد چنین بدگمان

□

یمینش از صف غلمان، یسارش از حورا

□

تا چنو در شهرها بی‌تاج باشی شهریار

□

دولرانی دلش دادی که خودش باش

□

همی کن بدین تازیانه نگاه

□

جهان در چشم مردم تیره می‌شد

□

نور عقل و روان همی یابم

□

همان می‌خورد «شادی خان» هم از دور

□

که دارد ز دادار کیهان سپاس

□

زدی مهره در جام و بستی کمر

□

کوه حالی چون کمر شد بر درش

□

جدا سلطان روم از تاج و از تخت

□

فرود آمد از تخت و بگریست زار

□

ذات خود را از خیال خود بدان

□

جهاندار نیکی دهش را بخواند

□

به راه آرزو سالی شود بند

□

کشان و ز خون بر لب آورده کف

□

بانگ او زین کوه دل خالی مباد

□

مفتخر مجلسش ز اهل کمال

□

بس لطیفی و ظریف و خوب‌رو

□

بایدم طرح کرد سد دفتر

□

هیچ باشد لایق گوزینه سیر

□

یکی آیینه بنموده‌ست از سنگ

□

گدایی را نیرزد بنده باشی

□

که گویی نیست جان خصمی‌ست پیشش

□

به لعلم یعنی آب زندگانی

□

که یارد بدین مرغزار آمدن

□

بیاورد یک سر سوی طیسفون

□

غول باشد نه عالم آنکه ازو

□

چه باید مرا گفت شاهی و گاه

□

گمانند کاین بیش بیرون شود

□

از خاک مرا بر فلک آورد جهاندار

□

ورنه چون دیگر خسیسان زین خران عشوه خر

□

اساسی دارد این امید دیدار

□

چو با راستی باشی و مردمی

□

ور ای دون که او کژ گوید همی

□

عاشق صنع خدا با فر بود

□

فرستاد بدخواه را نزد شاه

□

رو که نشناسم ترا از من بجه

□

جان در اوصاف او همی‌جوشد

□

جز مگر مفتاح خاص آید ز دوست

□

از این بگذشته از یاران جدایی

□

هین ز بدنامان نباید ننگ داشت

□

ز بالا نگه کرد پس خوشنواز

□

لا تطرق فی هواک سل سبیل

□

نبودی بهر پادشاهی روا

□

امرهم شوری برای این بود

□

اوست سلطان و طفیل او همه

□

هر شبهه به پیش او دلیلی‌ست

□

رقم زد شاهزاده نامه‌ی فتح

□

لیک دزدی که شوخ‌تر باشد

□

پی او ز روی زمین برگسل

□

به شرط بی‌بی شمس و به شرب بابا خمس

□

چو سوزد بیش راحت بیش دارد

□

ای سایه‌ی حق که عقل کل را

□

به ساقی تو که چون عزم ترکتاز کند

□

هم شرفوان نویسمش لیکن

□

نقش من از چشم تو آواز داد

□

ملک شه آب و آتش بود رفت آن آب و مرد آتش

□

خداوند خانه بپویید سخت

□

همیشه بداندیشت آزرده باد

□

تبسم را درون سینه ره داد

□

بر درش همچو درش حلقه به گوش است فلک

□

گر رود صد سال آنک آگاه نیست

□

بدو پیر گفت این سه دختر چو ماه

□

ای دریغا گر نبودی در تو آن

□

که تا هر سوی شهرها ساختند

□

هران کس که دارد به دل دانشی

□

دژم گشت و دیده پر از آب کرد

□

به آشوب جهان یعنی به بویم

□

چو رام اردشیرست شهری دگر

□

بهر من باد خاک اگر بهرام

□

نشست او به ایران به پیغمبری

□

آنچ می‌گوید ز مکر و فعل و فن

□

ربیع از ربیعی نماید سرشت

□

بداند که هست او ز ما بی‌نیاز

□

آن چاره کند که تا تواند

□

دو گرامی برادر نامی

□

نه چندان دوستی دارم دلاویز

□

میوه گر کهنه شود تا هست خام

□

چوفرزند باشد بیابد مزه

□

هست که کوا مثنا می‌کند

□

پذیرفت آن دعا و حمد را شاه

□

چو دیهیم ما بیست وشش ساله گشت

□

شد از درد دانا دلش پر ز درد

□

خود نمی‌خواهم ار نه آماده‌ست

□

نظامی گر ندید آن ناربن را

□

جز وزیری که خانه بودش و گنج

□

هرآنکس که او پوشش شاه یافت

□

چو باران هوا تر نماید ز آب

□

ور باز به داورم نشانی

□

بنالید و سر سوی خورشید کرد

□

پدر گر به روز جوانی بمرد

□

نهادند هرجای چون کوه کوه

□

رخ شیرین ز خجلت گشته پر خوی

□

تند شیریست آن نبرده سوار

□

همی‌گفت کای مرد روشن‌روان

□

ازان زور دیده تن زورمند

□

صدف بر شاخ مرجان مهد بسته

□

بزرگی نبینم به درگاه اوی

□

به موبد چنین گفت کای پاک مغز

□

چنان چون به گاه فریدون گرد

□

ز کافران که شدندی به سومنات به حج

□

ز چشمش برده آن چشمه سیاهی

□

که تا آن زمین پادشاهی مراست

□

دو دری شد چون کوی طراران

□

مرا خود ز گیتی گه رفتن است

□

بماند آنگهی شاه ز آویختن

□

که آلوده بینم همی زو سخن

□

برین زور و این کتف و این یال اوی

□

بر سر آن کشته می‌نالید زار

□

دیر زی به که دیر یابد کام

□

بگویی مگر شهریار جهان

□

بدو گفت شاه ای پسر شاد باش

□

ز گل بهره‌ی من بجز خار نیست

□

برین گونه یک ماه نزدیک شاه

□

آن دگر گفتش که با یاران بساز

□

سه روز اندرین جنگ شد روزگار

□

چو کافور موی و چو گلبرگ روی

□

سمندش را به زرین نعل یابی

□

قطره بودم، گم شدم در بحر راز

□

پر از درد گشتم سوی چاره باز

□

ز نخچیر کامد سوی خانه باز

□

وزان بد سگالان که بی‌دانشند

□

بران بوم تا سالیان بر نبود

□

سیاووش را سر بباید برید

□

فرو برد سر پیش سیمرغ زود

□

در گرفت این سخن به شاه جهان

□

گربدانی که: در که داری روی؟

□

پدیدار کردم همه راه خویش

□

بهاران و این آب با موج تیز

□

جزای بد عملی تابه ایست تابیده

□

دیگ اهل هنر بجوشانی

□

چگان هر مردم ز چشمش لعل رخشان

□

چنین زار و بیکار گشتند و خوار

□

سنان جاسوسی هر دیده می‌کرد

□

زندگی بی‌وی از وفا نشمرد

□

«دول رانی» در آن خونابه سرگم

□

مرا چون پدر باش و با کس مگوی

□

فراوان سپهبد فرستاد چیز

□

جهانجوی کیسخرو تاج ور

□

به سر بر نهادش کلاه کیان

□

چنین گفت کاینت سر کین نخست

□

ورا بارگی باش و گیتی بکوب

□

وزان پس چو بشنید افراسیاب

□

چنین گفت زنگه که ما بنده‌ایم

□

بیامد خود از قلب توران سپاه

□

همیشه سر و نام تو زنده باد

□

تو راکردم این لقمه‌ی پاک ونغز

□

ز هر گوهری گنجها ماله گشت

□

خون او در روی می‌مالید زار

□

هنر و نام او بپوشانی

□

نه تخت بزرگی کسی راسپرد

□

تن تو ماهی آن تابه خالدا ابدا

□

نه هنگام تندی و آشفتن است

□

بدین گونه یک هفته بگذشت نیز

□

ز بهر مزه دور گردد بزه

□

همی‌بود شادان دل و نیک خواه

□

تا شویم امشب بسوی کعبه باز

□

سر خود را ندانی از دستار

□

ببخت و بتخت مهی راه یافت

□

سپردش به گنجور او رهنمون

□

جز از سوخته خار خاور نبود

□

چو اندر شوی نیست راه گریز

□

جوان بادی و روزگارت جوان

□

که روشن کند اختر و ماه اوی

□

می‌نیابم این زمان آن قطره باز

□

روی با روی او نهاد و بمرد

□

پر از دردم از روزگار کهن

□

ره پاک یزدان نجوید همی

□

بدین با جهاندار پیگار نیست

□

ببین تا زمانه چه آرد به روی

□

برو پر ز چین کرد و رخساره زرد

□

زیزدان دلش پرزامید کرد

□

همی‌گسسته نگشتی به ره نفر ز نفر

□

ببستش کیانی کمر بر میان

□

که دارند ازو چینیان پشت راست

□

سپه را به هامون نشیب و فراز

□

دل آزرم جوی و زبان چرب‌گوی

□

نشسته بران تخت و بسته کمر

□

مرا شاد گرداند اندر نهان

□

ز بی دانشی ویژه بی رامش‌اند

□

به دلش اندر اندیشه آمد دراز

□

به مهر سپهبد دل آگنده‌ایم

□

دیوانه به ماه نور ساند

□

بیاویخت آن شیب شاه از درخت

□

نیایش همی بفرین برفزود

□

به چنگال ناپاک تن یک سوار

□

به کاری چنان یافه و سرسری

□

پراز درد بودم ز بدخواه خویش

□

به اخلاصی که بود از دل بدو راه

□

چنان چون سر مار افعی به چوب

□

که گر روزی بیفتم گویدم خیز

□

مه نیرو مه آهنگ جانش مه دل

□

ای داور داوران تو دانی

□

روان سیاوش فروزنده باد

□

به دفتر در چنین خواند این سخن را

□

وزان شورش و باره انگیختن

□

تموز از تموز آورد سرنبشت

□

بر طوس شد داغ دل کینه‌خواه

□

که نزل شاه چون سازد پیاپی

□

به نزدیک او آشکارست راز

□

به یکجا آب و آتش عهد بسته

□

که بگذشت رستم بران روی آب

□

که مقالید السموات آن اوست

□

یک برج مرا داد پر از اختر ازهر

□

من جناب الله نحو السلسبیل

□

پراگنده شد تخم پرخاش و رست

□

عاشق مصنوع او کافر بود

□

بگوید مرا زو بود رامشی

□

هوش بر اسرارشان باید گماشت

□

چار بندی چو بند عیاران

□

نبینی جز از خوبی و خرمی

□

هزار دل به سرغمزه آرد از یغما

□

کز تشاور سهو و کژ کمتر رود

□

که گیتی ببخشش به گردان سپرد

□

عارف بی‌خویشم و بهلول ده

□

در او غلطید چون در چشمه ماهی

□

ز دشمن زمین رود جیحون شود

□

نسوزاند آن چرک را آفتاب

□

بشنوی گفت و نشنوی کردار

□

تا قلم در بنان همی‌یابم

□

بنزدیک چندین سوار آمدن

□

برفتند لشکر همه هم گروه

□

خاک رنگین می‌ستان و باد رنگین می‌سپار

□

کاژدها را کند به تیر شکار

□

به مصطکی و به بادام و پسته و عناب

□

بفرمود تا برگرفتند بند

□

به دانش روان تو پرورده باد

□

اوست دایم شاه و خیل او همه

□

حرف علت از آن میان بدر است

□

شود کشته رستم به چنگال اوی

□

به راه کیومرث و هوشنگ شاه

□

ز سر تا پا لباسش لعل یابی

□

هر پشه‌ی مرده زنده پیلی‌ست

□

بدان تا نبینم نشیب و فراز

□

بدین نیز گنجی بپرداختند

□

کز تمامیست کار عمر تمام

□

بانگ دزدان برآورد ناچار

□

همیشه خرد را تو بنیاد باش

□

کزو بر سوی پارس کردم گذر

□

بر عما آن از حساب راه نیست

□

ز اخلاق تو دایگان ببینم

□

بدینسان بودبند بد را کلید

□

بروهای جنگی پر از تاب کرد

□

کاگهی داشت از حساب نهان

□

کنون خاکستر و خاکی است مانده در سپاهانش

□

چهارم ببخشود پروردگار

□

کز مهش حلقه‌ی فرمان به خراسان یابم

□

پخته نبود غوره گویندش به نام

□

که روزم همی گشت خواهد سیاه

□

حاصل کس نبود جز غم و رنج

□

هست که کواز صدتا می‌کند

□

تیغ فرمش کند چون گیرد جام

□

به دست همایون زرین کلاه

□

غمی بر سینه چون کوه بدخشان

□

کمدند اصل نیک فرجامی

□

همه زخم زبان پوشیده می‌کرد

□

نشستن مگر بر در پادشا

□

چو ماه چارده در جمع انجم

□

که منم تو تو منی در اتحاد

□

هم مرا اسب و هم مرا نوکر

□

که همی‌گوید برای تو فلان

□

که چون شد گرم ازو هنگامه‌ی فتح

□

هست سلطان با حشم جویای من

□

که نتوان کندنش کاهی ز دیوار

□

مگر کتش پرستی کیش دارد

□

به هر بیگانه کردن آشنایی

□

به صنعت پیشه مزد از یک نگه داد

□

به تاراج خرد یعنی به مویم

□

مرغی که به بام یار بیند

□

چون سنگ بدم، هستم امروز چو یاقوت

□

نه بر سنجر شبیخون برد ز اول گورخان و آخر

□

که آنان که بر من گرامی‌ترند

□

به باد نمرود از سهم کرکس پران

□

چنان نالید کز بس نالش او

□

گردد فلک المحیط گویت

□

دو دلاور، دو شیر دل ، دو دلیر

□

عیب شروان مکن که خاقانی

□

به مطرب تو که از رشک زخم زخمه‌ی او

□

لیک غماز اوست نطق چنانک

□

چنین گفت کاین را به پرده سرای

□

توی چون فریدون آزاده خوی

□

شاه را چون به ساز کردن جنگ

□

دور باش قلمش چون به سه سرهنگ رسد

□

به شوخی گفت کای مرد هنرور

□

بدان تا کسی را که بی‌خانه بود

□

شعر عطار را که نور دل است

□

ترا دادم و خاک پای تواند

□

ازان نامور خسرو سرکشان

□

دگر شارستان اورمزد اردشیر

□

کله لعل و قبا لعل و کمر لعل

□

بفرمود تا پیش او شد دبیر

□

زانکه شاعر که اسب و نوکر یافت

□

هر که او یک‌بار خود بدنام شد

□

چون جهان از موی او پر مشک شد

□

تو توهم می‌کنی از قرب حق

□

خلل آرد به ملک خوبرویی

□

این خردها چون مصابیح انورست

□

گر ز خود غافلم به باده و رود

□

این سخن هم‌چون ستاره‌ست و قمر

□

چو قاصد نامه پیش خسرو آورد

□

لا تکن طوع الهوی مثل الحشیش

□

درم را یکی میخ نو ساختم

□

به پیش تو آریم چندان سپاه

□

مرا بینی که چون سخت است جانم

□

مجنون به وثیقتی چنان چست

□

گر شود صدساله آن خام ترش

□

چو هرچ او بگردد ز ترتیب کار

□

اگر سد تیشه‌ی حرمان شود تیز

□

یکی نامه باید نوشتن کنون

□

جهاندار ناکام برگاشت اسپ

□

نه چندانم کسی در خیل پیداست

□

به این هندوی آتشخانه رو

□

بفرمود تا ساروان دو هزار

□

چون شود تند شیر پنجه گشای

□

زان پیش کاجل فرا رسد تنگ

□

کاندرین چشم منیر بی زوال

□

وگر بگذرد کم بود درد اوی

□

شما خوار دارید گفتار من

□

چو از نزل زرافشانی بپرداخت

□

اینت مالیخولیای ناپذیر

□

دلت جفت بینم همی سوی گو

□

بی‌سلاحی در مرو در معرکه

□

چو خو با حمد و با اخلاص من کرد

□

شاد گشتی هر که رویت دیدیی

□

دهن بازکن تا خوری زین خورش

□

چنین گفت کای روشن دادگر

□

ز رنگ‌آمیزی آن آتش و آب

□

می‌زهاند کوه از آن آواز و قال

□

همه زیردستان از ایشان به رنج

□

در جواب سخن نکرد شتاب

□

خدای خوانند آن سنگ را همی شمنان

□

چو بر عادت خود درآید خریف

□

همی‌رفت با دل پر از درد وغم

□

همان زان سپاه پراگندگان

□

چنین و جزین هر چه بودیم رای

□

از ایران نیاید کسی کینه خواه

□

شهنشاه چون دید ز اندیشه رنج

□

لعل کو دیر زاد دیر بقاست

□

خویش را در خاک می‌افکند او

□

رها کردش آن شاه آزاد مرد

□

که او را سپارد بفرهنگیان

□

پس از مرگ من بر سر انجمن

□

بدو گفت پرداختن دل سزاست

□

سزاوار هرکس ببخشید گنج

□

دگر آنک با جامه‌ی شهریار

□

نه آنقدر ز مکافات می‌دهم بیمت

□

گرچه گم گشتن نه کار هر کسیست

□

پیش ازان کت برون کنند ز ده

□

جهان را ازو دل به بیم و امید

□

چو یک هفته بگذشت هرگونه رای

□

گفت اگر کعبه نباشد دیر هست

□

ببخشیم و آن رای بازآوریم

□

همی گفت اگر گویم این نیست رای

□

بمن ده ورا و آنک در دین اوست

□

سراپای کودک همی بنگرید

□

سخن کم شنیدم بدین نیکوی

□

ولیکن چنین گوید آن سالخورد

□

همه دشت پرکشته و خواسته

□

پس اندر سواران برفتند گرم

□

خردمند مردم چه گوید کنون

□

بر خود آنرا که پادشاهی نیست

□

همی داشت آن را زمانی نگاه

□

ز راز سپهری کس آگاه نیست

□

به گنج و درم چاره آراستم

□

نی که بیمار حسد را با شره در قحط سال

□

ازیشان هران کس که دانا بدند

□

سپهرم به ترمذ شد و بارمان

□

سخنهای بیداد گوید همی

□

بی‌حضوری و گرنه کی نگری

□

کسی را کجا سرفرازی دهد

□

سرانجام ازین بگذراند سخن

□

ز غم جانش ار چه در بیداد می‌بود

□

تا مبادا که سربلند شود

□

برهنه در جگر می‌رفت هر نی

□

شبی با سیاوش چنین گفت شاه

□

ز زخم ماه نو، در هر کناره

□

ترک هجران‌سرای فانی کرد

□

چنان برگذشتند هر سه سوار

□

یکی باره‌ی‌گام زن خواست نغز

□

سپهبد نشست از بر اسپ گیو

□

به گرد اندرش ژنده‌پیلان دویست

□

ازین هر دو هرگز نگشتی جدای

□

از ایران فراوان سپه را بکشت

□

شد از باختر سوی دریای گنگ

□

از آخر ببر دل به یکبارگی

□

همه بوم و بر آتش اندرفگند

□

فدای تو بادا تن و جان ما

□

سوی آن زده سر ز فرمان برون

□

ولی بر روی جانان شاد می‌بود

□

پشت دست از دست برمی کند او

□

به دیار تو ارجمند شود

□

شد با پدر و رضای او جست

□

به صد پاره رخی چون ماه پاره

□

مکن داوری سوی دانش گرای

□

چنین باد تا مرگ پیمان ما

□

که فرزند بیند رخ زرد اوی

□

به خون پوشیده بیرون می‌زد از وی

□

هوشیار کعبه‌ام در دیر مست

□

در چنین حضرت، از یمین و یسار؟

□

بفرمود تا جامه دستی ز گنج

□

رخت بر گاو و بار بر خر نه

□

همی تاج و تخت کی را سزید

□

نه سر بینم این کار او را نه بن

□

برآنی که او را کنی پیشرو

□

به ویژه کسی کش فزون بود رنج

□

در فنا گم گشتم و چون من بسیست

□

روی در وصل جاودانی کرد

□

کزین پس چنین باشدت پرورش

□

بر آزاد مردی زیان کس نکرد

□

تو گفتی مگر زنده شد جمشید

□

تو گفتی هوا داشت شان برکنار

□

سپرده بدیشان زن و مرد و گنج

□

بگیرد سر تخت کاووس شاه

□

چه بیهده سخنست این که خاکشان بر سر

□

دلی پر ز کینه سری پر ز جنگ

□

پرآژنگ رخ دیدگان پر ز نم

□

هوا دور باشد ز باد لطیف

□

بپرداز و بر گوی هرچت هواست

□

تو گفتی به گیتی جز آن جای نیست

□

ببیند مرا مرد ناسازگار

□

خوی شرم ازین داستان گشت خون

□

سران را سرآوردمی زیر پای

□

غمی شد دل طوس و بنمود پشت

□

که دارد سرمایه و هنگ آن

□

کنون شد بران سان که من خواستم

□

که بودش سه فرزند آزاد مرد

□

پیاده همی رفت بر پیش نیو

□

بیارد شتر تا در شهریار

□

ز جنگ و ز کین پای بازآوریم

□

ده حدونیان را خص من کرد

□

کنارنگ بودند و او پادشای

□

که گر میرم کند بالین من راست

□

فزاید همی مغز کاین بشنوی

□

و ایام عنان ستاند از چنگ

□

برو بر نشست آن گو پاک مغز

□

ز جلاب و شکر نزلی دگر ساخت

□

به کردار ناوک بجست از کمان

□

بگردد بر او گردش روزگار

□

همی دود برشد به چرخ بلند

□

شبستان گشته پرشنگرف و سیماب

□

گزین سپاهند و نامی‌ترند

□

خود نباید نام جست و خام شد

□

که او را تو باشی به کین بارگی

□

که تیره شود بر تو خورشید و ماه

□

کب گردد ز حمله شان دل شیر

□

بیست مصباح از یک روشن‌ترست

□

که فردا بسازیم هر دو پگاه

□

که طبق‌گر دور نبود از طبق

□

ببند و به کشتن مکن هیچ رای

□

ان ظل العرش اولی من عریش

□

که بندی از رخ رحمت به یاس چشم رجا

□

لیک بی‌فرمان حق ندهد اثر

□

از حقایق راه کی یابد خیال

□

به ریش فرعون از نظم لولوی خوشاب

□

همی‌راند با موبد از سوفزای

□

منم چون پرستار نام آرزوی

□

چنین بود در پادشاهی نشان

□

هست از آن شهر کابتداش شر است

□

رخش هم لعل بینی لعل در لعل

□

نبودش نوا بخت بیگانه بود

□

خویش را برد و کرد بر قنطر

□

کو دانه ز بام یار چیند،

□

مبادا یکی را به تن مغز و پوست

□

همه هر سه زنده برای تواند

□

دیدنت ملک جهان ارزیدیی

□

عطسه‌ی دزد و سرفه‌ی طرار

□

هیچکس پیش او ندارد پای

□

قلم خواست رومی و چینی حریر

□

عدوی خویش و ننگ خاندانم

□

گر دست تو صولجان ببینم

□

شده دشت چون چرخ آراسته

□

هوا مشک بوی و به جوی آب شیر

□

صد هزاران چشمه‌ی آب زلال

□

شبیخون کرد اجل تا گور خانه شد شبستانش

□

پشیمان شد سپهر از مالش او

□

از دوم اخترش افسان به خراسان یابم

□

گرفتم من نگفتم خود نکویی

□

ندانند کاین رنج کوتاه نیست

□

بزرگی به شمشیر جوید همی

□

بر گیاهیش پادشا مشمار

□

اینت لاف خام و دام گول‌گیر

□

که بر پشت رستم بدرند چرم

□

روزکی چند را نداد جواب

□

گرش عیسی خوان نهد بر وی نباشد خوشگوار

□

تو گویی بوده شیرینت برابر

□

پدید آمد از راه بی‌مر سپاه

□

نگردد گرد این بی جنبش‌آمیز

□

هم‌چو بی‌باکان مرو در تهلکه

□

به خورشید نهان در شام گیسو

□

بگفتن دلیر و توانا بدند

□

به خسرو مژده‌ی عمر نو آورد

□

لاله کامد سبک سبک برخاست

□

نخستین ورا بی‌نیازی دهد

□

طفل و غوره‌ست او بر هر تیزهش

□

چون خاک بدم، هستم امروز چو عنبر

□

گنج و لشگر نبود شد دلتنگ

□

چو زخمه سر زده شد زهره از سر صفرا

□

نیستم غافل از سپهر کبود

□

زیور شعریان همی‌یابم

□

زبانش مگر بد سراید ز من

□

بحر را زان تشنگی لب خشک شد

□

پس اندر همی‌رفت ایزدگشسپ

□

مترسید یک سر ز آزار من

□

پر اندیشه و تیره دل بندگان

□

درخت امید از تو آید ببر

□

سوی شادی و مهتری آختم

□

ز آن مرغ به خاطرش غباری‌ست

□

همی رفت و خواهند از پیش من

□

زهی دولت که امکان هدایت یافت خاقانی

□

دستم به کف دست نبی داد به بیعت

□

به حیض هند و بروت یزید و سبلت شمر

□

گرفتم کز شکر آزرده بودی

□

گر گشاد از دل سنگی ده و دو چشمه کلیم

□

بدان سال تا باژ جستم شمار

□

عیب شهری چرا کنی به دو حرف

□

کنون تا کرا بد دهد کردگار

□

گر چه حاسد به خاطرم زنده است

□

به شعر من که اگر نقد نه فلک خوانیش

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

منادی کرد تا آزاد و بنده

□

زیبد فلک البروج کوست

□

ز گفتار او ویژه گریان شدند

□

همان تا فراوان شود زیردست

□

بمرزی که لشکر فرستاده بود

□

ز مهمان چنان شاد گشتم که شاه

□

خالقا عفو کن بپوش و مپرس

□

مهین دخترم نام ماه‌آفرید

□

به شاخ طوبی و این سرو نازم

□

روان مرا شادگردان به داد

□

چوگستهم وبندوی وگردوی ماند

□

بوک مصباحی فتد اندر میان

□

نفرساید بنای استوارش

□

این ستاره‌ی بی‌جهت تاثیر او

□

کیست کو نه تشنه‌ی دیدار اوست

□

ای بسا زر که سیه‌تابش کنند

□

به خود خصمی ز دشمن بیش کردم

□

چو آن پاسخ نامه شد اسپری

□

به دشنام لب را گشایید باز

□

گفت سلطان اسپ را وا پس برید

□

دو بهادر، دو مرد مردانه

□

این نمی‌بینی که قرب اولیا

□

گوا کرد زرمهر و خرداد را

□

با هم دو ستم کش زمانه

□

مرا خود یک نظر افزون ندیدی

□

بجای تو گر بد کند ناکسی

□

بخواهد شدن بخت زین دودمان

□

ببایدش دادن بسی خواسته

□

طیب الله ختم کن وحشی

□

منم تنها در این اندوه و جانی

□

سلیح و کمرها و اسب و رهی

□

چه بینید یکسر کنون اندرین

□

چون ز که آن لطف بیرون می‌شود

□

ره باز ده از ره قبولم

□

تو دانی که بر پیش این بنده کیست

□

من ازگل برین گونه مردم کنم

□

در دو چشم غیر من تو نقش خود

□

بدست چاشنی گیری چو مهتاب

□

چنین گفت پس شاه را رهنمون

□

بپرسد که گیتی تن آسان کراست

□

هر که این باور کند از ابلهیست

□

به مملوکی خطی دادم مسلسل

□

نه آنقدر دلت از عفو می‌کنم ایمن

□

بدو گفت موبد به جان و سرت

□

گفت رمزی زان بگو ای پادشاه

□

شبان روزی به ترک خواب گفتند

□

به گرد سپه بر یکی کنده کرد

□

دل بدسگالان شود تار و تنگ

□

وبا خیزد از تری آب و ابر

□

خدای حکم چنان کرده بود کان بت را

□

و گرنه از مداین راه می‌پرس

□

به منزل رسید آن زمان شهریار

□

چنین گفت موبد که مردن به نام

□

برو و بازوی شیر و خورشید روی

□

هرانکس که این تازیانه بدید

□

ز باری که خیزد ز روم و ز چین

□

نشاندش به آزرم و دادش طعام

□

گر شمار اشک او کردی کسی

□

منهیان را یکان یکان به درست

□

فرستاده گفت این ندارم به رنج

□

کسی را که اندر شبستان بدند

□

منوچهر چون زاد سرو بلند

□

زبان برگشادند برشهریار

□

بیاورد گنجور و اسبی گزین

□

ره به جان رو که کالبد کندست

□

آن دگر گفت این زمان کن عزم راه

□

مه و شبدیز را در باغ می‌جست

□

ستاره شمر مرد اخترگرای

□

ز دیوان هرآنکس که بد ناسپاس

□

کیست در عالم ز ماهی تا به ماه

□

مرا داد فرمان و خود داورست

□

سوی شهریاران سر انجمن

□

تو شاهی و با شاه ایران بگوی

□

که چون آز گردد ز دلها تهی

□

زین سخن صد هزار چنبر ساخت

□

کجا من چمانیدمی بادپای

□

وزان روی چون رستم شیرمرد

□

چو رستم شتابندگان را بدید

□

گرچه باشد مو و ریش او سپید

□

افسری کن نه دین نهد بر سر

□

مدار ایچ اندیشه‌ی بد به دل

□

چو برتخمه‌ی‌یی بگذرد روزگار

□

بستاند سریر و تاج به زور

□

خاطر کژ را چه شعر من چه نظم ابلهی

□

کنون تا به جیحون سپاه منست

□

این همه گفتند و گفت آن ناصبور

□

ز زخمی کاندران رخساره می‌شد

□

چند چون شمع مجلس افروزی

□

هم او یار و هم او مونس هم او دوست

□

چون برین گفته رفت روزی چند

□

به نیزه مرد زان سان سینه می‌خست

□

تو امیری، کجا شوی عاشق؟

□

نشان خواه ازین دو گو سرفراز

□

بدهد شرح شهر سوزی تو

□

بر رستم آمد یکی چاره‌جوی

□

دوستان از ره وفاداری

□

همه بوم زیر و زبر کرده دید

□

چنین تا به درگاه افراسیاب

□

چو پاسخ چنین یافت از نیکخواه

□

ازان پس بفرمود افراسیاب

□

یکی نامه بنوشت نزد پدر

□

یکی تیغ هندی گرفته به چنگ

□

که با گوی و چوگان به میدان شویم

□

دگر مرکبان را همه کرد پی

□

بیامد به درگاه افراسیاب

□

همی تافت زان تخت خسرو چو ماه

□

رفتند ز دشت سوی خانه

□

هم او جان و هم از مغز و هم او پوست

□

بیشتر بودی زصد باران بسی

□

یا کند قصد رزق و روزی تو

□

که نیکو بود داده ناخواسته

□

دل خورشید، صد جا، پاره می‌شد

□

به کردار طهمورث دیوبند

□

مهان کشته و کهتران برده دید

□

بماند رخ دوست با آب و رنگ

□

که بید سرخش از نی نیزه می‌جست

□

کو نخواهد گشت گم این جایگاه

□

تو نمیری، کجا شوی بیدار؟

□

که کوتاه کردی مرا راه گنج

□

بار کم کن که بارکی تندست

□

چنین زد ترا ز اختر نیک رای

□

که امروز ازین رزم شد رنگ و بوی

□

سراپرده زد بر لب جویبار

□

بیامد بر شاه ایران چو گرد

□

در حرم بنشین و عذر من بخواه

□

برگرفتند نوحه و زاری

□

که جاوید بادا سر وافسرت

□

نوازش گری کرد با او تمام

□

شوم خام گفتار و پیمان شکن

□

کز ایشان مرا و ترا نیست راز

□

ز هیتال و مکران و ایران زمین

□

وز ایشان دل انجمن پرهراس

□

ز جای برکند آن شهریار دین پرور

□

زمانی بتازیم و خندان شویم

□

ز کردار نیکو پشیمان چراست

□

که باشد نفس را گذرگه سطبر

□

دل پهلوان دست شمشیر جوی

□

که بشتاب و کشتی برافگن به آب

□

چه سازیم با ترک وخاقان چین

□

به از زنده دشمن بدو شادکام

□

چه آن خاک و آن تاج شاهنشهی

□

چنین گفت با زنگه بیدار شاه

□

نشست شهنشاه کردند زین

□

هشیوار و مهترپرستان بدند

□

بپرداختی شیر درنده جای

□

نرفت اندران جوی جز تیره آب

□

مبادا که نام پدر گم کنم

□

مگر نرم گردد سر جنگجوی

□

بر روضه تربت رسولم

□

هر آنکس که پیش آمدی بی‌درنگ

□

فداکرده سری بر آستانی

□

همه شادی آرای و غم برگسل

□

به توقیع قزلشاهی مسجل

□

جهانی برو دیده کرده پرآب

□

فرستادش ز شربت‌های جلاب

□

جهان زیر فر کلاه منست

□

تو نیز ارکنی نیکوی با کسی

□

ز یاقوت رخشنده بر سر کلاه

□

به مرواریدها یاقوت سفتند

□

ز تن برکنند این دل ریش من

□

مشتعل گشته ز نور آسمان

□

ز کار ورازاد پرخاشخر

□

صد کرامت دارد و کار و کیا

□

ز اهل ثروت و ارباب ژنده

□

تا شود آمن ز تاراج و گزند

□

برافروخت برسان آتش ز نی

□

می‌زند بر گوشهای وحی‌جو

□

که پیروز گردد ازین کارزار

□

زودتر زین مظلمه بازم خرید

□

که کم زند در طوف دل تو خوف خدا

□

زنی بود گویا به پیغمبری

□

گر ببینی آن خیالی دان و رد

□

کاول شرع و آخر بشر است

□

ره مشگوی شاهنشاه می‌پرس

□

خداوند پیروز و به روزگار

□

بسی پند و اندرزها داده بود

□

به تیز عتبه و ریش مسیلمه‌ی کذاب

□

چوشد باژ دینار بر صد هزار

□

خورش ساخت با جایگاه نشست

□

نسازد کهنه طول انتظارش

□

کز غیر به دوست نامه آری‌ست

□

سروران را برد به پای ستور

□

به جنگ ا ندرون چیره بیند سپاه

□

آبها در چشمه‌ها خون می‌شود

□

کنون صد فلسفی فلسی نیرزد پیش امکانش

□

هم از درد پرویز بریان شدند

□

فرانک دوم و سیوم شنبلید

□

دو دلیر و دو شیر فرزانه

□

من بسی معجز ازین سان به خراسان یابم

□

به چشمی باز و چشمی زاغ می‌جست

□

که پیروز بادی تو بر تخت شاد

□

کز برای من بگفت آن دین‌تباه

□

خاطرم کشت خواهد او را زار

□

چه بر من چه بر شاه گردن فراز

□

کز نوبه زدن نوان ببینم

□

که به اطناب شد سخن منجر

□

چه سود آید از رنج و ز کارزار

□

جلوه‌سازی و خویشتن‌سوزی

□

خواهش افسر شمار و خواه افسار

□

مرغک لاغر چه درخورد شهیست

□

سبک تیغ تیز از میان برکشید

□

نماند درین تخمه‌ی کس شادمان

□

کور عینین را چه نسناس و چه نقش قندهار

□

به عمر خضر و گیسوی درازم

□

هم در آن طفلی خوفست و امید

□

که از رشکش بسی خون خورده بودی

□

گوتاجور نام یزدان بخواند

□

چسان این صورت دلکش کشیدی

□

شبده را خواند شاه شیدا بند

□

که کرده‌ست آنکه من با خویش کردم

□

کزین ننگ بر تاج باید گریست

□

که مرا زین گفته‌ها آید نفور

□

زیر شجر عالی پر سایه‌ی مثمر

□

یک به یک حال آن خرابی جست

□

ز هشت خلد برآید خروش صدقنا

□

همه در گردن وزیر انداخت

□

وایمنم کن که امان همی‌یابم

□

فرایین و بندوی و بهزاد را

□

تا به چوب و سنگ غرق کار اوست

□

ستام و سنان و کلاه مهی

□

که یارند با او همه طیسفون

□

به بهرامشاه آفرین گسترید

□

سرش را بپوشید و آگنده کرد

□

ز هر برتری جاودان برترست

□

کجا بود داننده را خواستار

□

گفتی که: به بوسه دل ندارم

□

به جاماسپ گفت ار چنینست کار

□

تویی خاقانیا طفلی که استاد تو دین بهتر

□

چو ره یابی به اقصای مداین

□

به زیبقی مقنع، به احمقی کیال

□

خوش است امید و امید خوش انجام

□

از ده انگشت و دو نوک قلم صدر انام

□

همی‌برد هر کس بر سوفزای

□

جرم خورشید را چه جرم بدانک

□

وزان جایگه شد به آوردگاه

□

مار صد سال اگر که خاک خورد

□

پس بفرمود تا زبانی زشت

□

ازو نام نیکی بود در جهان

□

اگر گویم هنر بود این هنر نیست

□

کیوانت شها، به عرض پرچم

□

همه لشکر و زیردستان ما

□

چو این گفته شد سوی مهمان گذشت

□

چو لهراسب و چون اشکش تیز چنگ

□

خداوند دانایی و فرهی

□

ز هر سو حمله بر چون باز نخجیر

□

پسندیدشان شاه چون دیدشان

□

به استقبال پا بیرون نهادند

□

بسی رنجها بردم اندر جهان

□

وزان جایگه شد بایوان خویش

□

غیرت حق پرده‌ای انگیختست

□

نشاید در هلاک خویش کوشی

□

ابا تاج و با جامه‌ی شاهوار

□

کس ز بیم وزیر عالم سوز

□

با دل خود شه نفرمود این قدر

□

کمترین جغد ار زند بر مغز او

□

آهن از داوود مومی می‌شود

□

پیاده همه پیش شیب دراز

□

کی بیایید از جهت تا بی‌جهات

□

بدان نیرنگ کن را عشوه رانی

□

مر او را بگویی کزین راه زشت

□

که رسم یا نارسیده مانده‌ام

□

همانرا همین را فراموش کن

□

زانک سرمه‌ی نیستی در می‌کشد

□

کزین نوشه خوردن نفرماییم

□

کمندی فزون بود بالای اوی

□

پس آنگه ماه را پیرایه بر بست

□

کس از ظلمات جوید مهر تابان

□

یکی مادرش سخت سوگند خورد

□

به که گرمی در او نیاموزیم

□

که شد بخشیده این ده بر تمامی

□

زان شهنشاه همایون‌نعل بود

□

ز گنج شهنشاه کردند بار

□

چو بوزرجمهر آن سخنها شنید

□

اگر صد سال در چاهی نشینم

□

پشت بر پشت او نهاده چو کوه

□

بیامد بر مرد دانا به شب

□

سینه پر آتش مرا چون منقل است

□

شبان روزی دگر خفتند مدهوش

□

گفت اول وصف دوروییت کرد

□

چنین داد پاسخ که یزدان‌پرست

□

به یزدان سزد ملک و مهتر یکیست

□

بدان نیت که مر او را به مکه باز برد

□

تا به دست طبیب قانونیست

□

به نزدیک دانا فرستاد و گفت

□

آنچه پذرفته بود ازو درخواست

□

نشسته بر شاه بر دست راست

□

بباید یکی آتش افروختن

□

بزرگان داننده برخاستند

□

برفتند گویندگان نزد شاه

□

جمله‌ی شب بود تنها تا بروز

□

بفرمودشان تا بریدند سر

□

چو زروان بیامد به پرده سرای

□

پای بگشای ازین بهیمی سم

□

که ایدر ترا باشد آرامگاه

□

میی چند با گوهرش یار کرد

□

یکی آرزو خواهم از شهریار

□

بگستهم گفت آن زمان شهریار

□

گفت سر بر آستان آن نگار

□

اگر من شوم کشته بر دست اوی

□

سپیدش مژه دیدگان قیرگون

□

به صد ثواب ازو گر چه ایمنی غلط است

□

کسی کو برادر فروشد به خاک

□

مرده‌ای را که حال بد باشد

□

و گر گویم آری و کامت رواست

□

پراگنده افگند پند او سی

□

کنون چند سالست تا پشت زین

□

به سغد است با لشکر افراسیاب

□

بغرید چون شیر و برگفت نام

□

دریای بشنیدی که برون آید از آتش؟

□

نکته و نظم سنایی نزد نادان دان چنانک

□

سخنها همی گوی با پیلتن

□

تو را ای برادر تن آباد باد

□

وزانجا سبک شد بجای نماز

□

باش وقت معاشرت با خلق

□

گسی کرد و بر گاه تنها بماند

□

بدین قصیده که گر تک زند کسی صد قرن

□

به پیش اندر آمد بکش کرده دست

□

هر آنکس که بشنید زو این سخن

□

ببین پردگی کودکان را یکی

□

چون به منبر برشد آن دریای نور

□

نه زان رخساره می‌شد پاره‌ای دور

□

سوی ناسزایان شود تاج وتخت

□

ز دوزخ شعله غم گر چه کم نیست

□

شیر زیلو چگونه گیرد صید؟

□

بسا پهلو که برقش بود در میغ

□

که چون برگشادم در کین و جنگ

□

اهل داند ترا بخواند شیخ

□

سران را و گردنکشان را بخوان

□

لیکن از نوحه، در کشاکش درد

□

نه اسپ و نه گنج و نه تاج و نه تخت

□

ز هر کس شنیدم که چوگان تو

□

همه رزمگه شد چو دریای خون

□

که رو شاه توران سپه را بگوی

□

چو نزدیک سالار توران سپاه

□

بدو گفت هومان که ای شهریار

□

زدی گیو بیدار دل گردنش

□

روارو برآمد که بشگای راه

□

غمی شد دل طوس و اندیشه کرد

□

خود و سرکشان سوی ایران کشید

□

دل شاه ایران به تو شاد باد

□

روبه بشنیدی که شود همچو غضنفر؟

□

پیش کر بر بط سرای و نزد کور آیینه دار

□

جز مقلد ترا که داند شیخ؟

□

که من رستمم پور دستان سام

□

شنیده به گفتند زان بی‌گناه

□

همچو عفو خدای پذرفتار

□

ورا برگرفتم ز زین پلنگ

□

موم در دستت چو آهن می‌بود

□

نیابدش دومین در کراسه‌ی شعرا

□

تا ندراند شما را گرگ مات

□

باز ایوان کجا شود طیار؟

□

همی رفت با خوب‌رخ ده سوار

□

همه چرم پند او سی پارسی

□

شیر را مفریب زین راس البقر

□

نه شاداب در باغ برگ درخت

□

سفلی و علوی به هم آمیختست

□

ناله‌ی حنانه می‌شد دور دور

□

به روز کوری صباح و شب روی احباب

□

هر چه کردند، هیچ سود نکرد

□

چه بر آشکار و چه اندر نهان

□

بدانست کان تخت نوشد کهن

□

شرق و غرب ابتدا شراست و غر است

□

براندیش و آتش مکن در کنار

□

ابا چامه و چنگ نالان گذشت

□

روان بینی خزاین بر خزاین

□

وز فکر کنار بر کنارم!

□

درفش سپهدار ایران نگون

□

چه بر آشکار و چه اندر نهان

□

همی‌گفت با داور پاک راز

□

چه جای زند و استا هست بازر دشت و نیرانش

□

می و خلعت آرای و بالا و خوان

□

ز بانو زنان نیز بگزیدشان

□

کرد کارش چنانکه باید راست

□

عاقبت خورد خاک باشد مار

□

رسیدند و هرگونه پرسید شاه

□

خداوند دیهیم شاهنشهی

□

تبه گردد این خسروانی درخت

□

ده و دو چشمه‌ی حیوان به خراسان یابم

□

به زیر گل و خاک کردی تنش

□

بر رمح چو خیزران ببینم

□

که زاغی کرد بازش را گرو گیر

□

که رنجی که دیدی نشاید نهفت

□

نبینند گردان به میدان تو

□

بکند و اینک با ما همی‌برد همبر

□

که تنگ اندرآمد بد روزگار

□

که بیزارم از گنبد لاژورد

□

که آمد نوآیین یکی پیشگاه

□

تو گویی زبان و دل پادشاست

□

آتش کشته بر نیفروزیم

□

وزان کفشگر نیز بگشاد لب

□

که زین کار ما را چه آمد بروی

□

همچو شمعی در میان اشک و سوز

□

تلی گشته چون کوه البرز جای

□

بگیرد عنان زمانه بدست

□

که امروز اگر من بسازم نبرد

□

هم ایدر سپاه و هم ایدر کلاه

□

ای عجب با من کند کرم آن کرم

□

به سیری رسیدم نیفزاییم

□

رخ از خون دیده شده ناپدید

□

عذر خواهم خواست، دست از من بدار

□

بدانش نگه کردن شاه دید

□

همه پاسخش را بیاراستند

□

میل جان سوی کالبد باشد

□

سزد گر نخوانندش از آب پاک

□

سر برون آر ازین سفالین خم

□

ز بیگانه پردخت کردند جای

□

نگردد سیه روز چون آب جوی

□

چو بسد لب و رخ به مانند خون

□

نگه داشت آن راست پیمان خویش

□

که ماند ز من در جهان یادگار

□

برو صندل و عود و گل سوختن

□

بپرداز دل را بدانچت هواست

□

کشت کامل گشت وقت منجل است

□

بشد کاروان از در شهریار

□

فگندند جایی که بد رهگذر

□

مرا تختگاه است و اسپم زمین

□

ز دهقان وز در پرستان ما

□

بگرد و بترس از خدای بهشت

□

به می گوهرش را پدیدار کرد

□

ز ما برزاد برزاد نظامی

□

سوی دوزخ دواندش ز بهشت

□

بنفشه در بر و نرگس در آغوش

□

سیاووش و سودابه را پیش خواند

□

زبان از بدو نیک خاموش کن

□

برفتند و بردند یک یک نماز

□

نقاب آفتاب از سایه بر بست

□

مگر شادمانه شوند اندکی

□

کسی جز آه خود بالا نه بینم

□

آنچه شب رفت و انگفت به روز

□

برآمده سپهبد ز جای نشست

□

همان سی ارش کرده پهنای اوی

□

سپاه و سپهبد بدان روی آب

□

به صد هزار خطا ناامیدیست خطا

□

به چربی بسی داستانها بزن

□

کسی را جز از بندگی کار نیست

□

به هنگام رفتن سوی کارزار

□

چو غم را غمگساری هست غم نیست

□

باده از تصویر شیطان می‌چشد

□

که از مه دور می‌شد، پاره‌ی نور

□

به جنگ اندر آورد یکسر سپاه

□

که مومن سوی مومن چون کشد تیغ؟

□

هریکی ز آن دو سد جهان شکوه

□

که از ژرف دریا ربودی نهنگ

□

که سراسر طور سینا لعل بود

□

تن چون ساز و نبض همچو وتر

□

کاشکارا تو دوایی خفیه درد

□

که در ریزد به یکبار از در و بام

□

مر ورا یاری‌گری از شاه کو

□

قدم در عرصه هامون نهادند

□

چنین از رشک شکر زهر نوشی

□

چنین تمثال کار یک نظر نیست

□

کس از شمشیر نوشد آب حیوان

□

به نیرنگ دگر کن را ندانی

□

مر آن پیر ناپاک را دور کن

□

کسی که سجده‌ی او نارواست در کیشش

□

مژه در نخفتن چو الماس دار

□

برانگیختند آتش کارزار

□

اگرهرگز این آرزو خواستم

□

گر او اندر ایران بماند درست

□

به یکجا هر دو چون طاوس خفته

□

هر سه بسته کمر به خدمت سخت

□

چوشد بارهای شتر ساخته

□

بپرسید شیروی کای نیک خوی

□

به ملک طلق دادم بی‌غرامت

□

نخوانم نبرده برادرم را

□

برشاه شد شاد بوزرجمهر

□

به شبگیر چون شید بنمود تاج

□

و گر گردم به کوه و دشت صد سال

□

بگفت آن یک نظر از چشم دل بود

□

فزونی نجوید تن آسان شود

□

گر این پادشاهی زتخم کیان

□

فرو پوشید گلناری پرندی

□

دگر نامور رستم پهلوان

□

گرفتند یک سر برو آفرین

□

یکی آفرین کرد و بر پای خاست

□

چو بت بکند از آنجا و مال و زر برداشت

□

باد قانون صحت تو به ساز

□

چو بنویسد این نامه بوزرجمهر

□

همه یکسر از جای برخاستند

□

گذر نیست بر حکم گردان سپهر

□

به رنگ‌آمیزی کلک خیالم

□

ز جادو سخن رفت وز شهد و شیر

□

ببخشید یکسر همه بر سپاه

□

چون نسیم صبح گشتی آشکار

□

خوشا امید اگر آید فرادست

□

بدو گفت هرمز به خورشید وماه

□

بهر به دره‌یی در ده و دو هزار

□

به پیش اندرون قارن رزم زن

□

چو غیرت دامنت ناچار بگرفت

□

چنین راند بر سر سپهر بلند

□

ز مغز زمین تا به چرخ بلند

□

آن دگر گفتش که دوزخ در ره است

□

ز شهر مصر خسرو هم برون رفت

□

دل سام شد چون بهشت برین

□

چه بایست این بیهده رستخیز

□

ازین مرغ پرورده وان دیوزاد

□

غزالی کاو وصال شیر جوید

□

جهان چون شما دید و بیند بسی

□

چو این کرده شد نام یزدان بخواند

□

همه گرگساران و مازنداران

□

جان پذیرفت و خرد اجزای کوه

□

قرب خلق و رزق بر جمله‌ست عام

□

نماند بزرگی به فرزند من

□

پای گاو اندر میان آری ز داو

□

چشمشان خانه‌ی خیالست و عدم

□

چو آمد خرامان به نزدیک شاه

□

خورشید تواند که کند یاقوت از سنگ

□

گفت سیروا می‌طلب اندر جهان

□

گفت باز ار یک پر من بشکند

□

آنچنان که لمعه‌ی درپاش اوست

□

ملک را هست مشگوئی چو فرخار

□

بشمشیر ازیشان دو بهره بکشت

□

خبث یارش را چو از شه گوش کرد

□

هر چه نز راه دین خوری و بری

□

به سوز جان من از کید حاسد بد گوی

□

که این قادسی گورگاه منست

□

چو مستی درامد بران شوربخت

□

این درد نه بس که صبح تا شام

□

هرکسی عذری از دروغ انگیخت

□

هدایت ز اهل دین آموز و قول فلسفی مشنو

□

گر ایدونک فرمان دهد شهریار

□

به عمر و خاص که عمرش سه باره کرد جهان

□

آسمان بی‌ستون پر نور شد

□

این قصیده ز جمع سبعیات

□

من آن عود سوزم که در بزم شاه

□

گر چه ز اول غر است حرف غریب

□

از آن زاغ سبک پر مانده پر داغ

□

پایه‌ی منبر او بوسم و بر سر گیرم

□

چو گودرز و هفتاد پور گزین

□

نبشت آن که گر دادگر بودمی

□

از عمامه کمند کردنش

□

از پرز پلاس آخور تو

□

وانکه داند که اصل جانش چیست

□

به مهمان چنین گفت کای شاه‌فش

□

صدر را صبری بد اکنون آن نماد

□

چو او در جهان شهریاری نبود

□

وز آن پس بیامد به جای نماز

□

کنون دخمه را برنهادیم رخت

□

قصه شیر و برگرفتن تاج

□

به برزین چنین گفت کاین هر سه ماه

□

به هوش و خرد با سیاووش گفت

□

زن و شوی گفت این بجز شاه نیست

□

با چنین ناقابلی و دوریی

□

بپرسید و بگرفتش اندر کنار

□

از سر این شاخ هفت بیخ بزن

□

برین هم نشان نزد رستم پیام

□

گنجی آماده کرد و برگ سپرد

□

پس پرده اندر ترا خواهرست

□

روزنی نیست، چون بتابد نور؟

□

صباحت هم بران رخسار گلگون

□

جهانی به آتش برافروخته

□

اگر کوهیست اندوه دل ریش

□

چون کند طوطی از قفس پرواز

□

ولی با گبر و هندو بود کینه

□

به کین سیاوش بریدم سرش

□

بیامد ز قلب سپه پیلتن

□

فراوان سخن گفت و نامه بداد

□

ز گیتی برادر ترا گنج بس

□

تو با این سواران به ایران شوی

□

برفتند سوی سیاووش گرد

□

تو فرزند مایی و زیبای گاه

□

بسی کشته آید ز هر دو سپاه

□

ازین آشتی جنگ بهر منست

□

چو یک نیم فرسنگ ببرید راه

□

همی رفت پیش اندرون شاه گرد

□

که طوطی کان ز هند آید نجوید کس به خزرانش

□

همی کرد از جراحت گریه‌ی خون

□

بلنداختر و یک‌دل و کینه‌کش

□

به خروش و فغان نیاید باز

□

که در این ناحیه ثقلان به خراسان یابم

□

سبک باشد بروی دلبر خویش

□

همین مرد را رنج ننمودمی

□

برافروختم آتش از کشورش

□

برجیس به طیلسان ببینم

□

که خون می بیختش غربیل سینه

□

پس از مرگ او یادگاری نبود

□

روغنی نیست، چون درافتد نار؟

□

ثامنه است از غرایب اشعار

□

کز دست طبایع نشود نیز مغیر؟

□

تو بسپار تابوت و پرداز تخت

□

همه کاخها کنده و سوخته

□

هم‌صحبت توست کام و ناکام؟

□

در آن مشگو کنیزانند بسیار

□

پسندید چون دید بهرامشاه

□

همان کین و آیین به بیگانه کس

□

به عمر و عاص که عمرش دوباره یافت شباب

□

به صور آه من از دست دشمن رعنا

□

چنین چهره جز درخور گاه نیست

□

پس او فرامرز با انجمن

□

مرد نامی غریب بحر و بر است

□

به چنین شرط نیست او محتاج

□

رو ندوزد حق بر اسپی شاخ گاو

□

بخواند و بخندید و زو گشت شاد

□

شمس دنیا در صفت خفاش اوست

□

و آن ستون از فرقتش رنجور شد

□

بخت و روزی را همی‌کن امتحان

□

تو تاج کیانی و پشت سپاه

□

قرب وحی عشق دارند این کرام

□

جهان تاریک بروی چون پر زاغ

□

پذیره فرستاد چندی به راه

□

چو آمد دو تن را دل و هوش گرد

□

بران خواسته شاه بگشاد چهر

□

زمین شد به کردار دریای عاج

□

به دست خویش به بتخانه در فکند آذر

□

ز ایران نه برخیزد این کینه‌گاه

□

ز یزدان وبردل بیاراستم

□

وز سم این نعل چار میخ بکن

□

به تو راست کردم به گرز گران

□

همه نوش تو درد و زهر منست

□

دل شاه زان کار پرداخته

□

ز شاهی بباید تو را دست شست

□

با وثاق خویش رفتی شهریار

□

همی در دم گاوشیدان شوی

□

که آید ز ما بر تو چندی گزند

□

بخشد این غوره‌ی مرا انگوریی

□

هم ایدر بگسترد بایدت مهر

□

سپهدار پیران ورا پیش برد

□

گشاید برین رنج برزوی چهر

□

ز افلاک تا تیره خاک نژند

□

مرد دوزخ نیست هرکو آگهست

□

رسید اندرو شاه توران سپاه

□

که ای شاه نیک اختر و پاکدین

□

تا برد رنج اگر تواند برد

□

به دست چپش سرو شاه یمن

□

هوا تیره گون شد ز گرد سوار

□

چو بیشی سگالد هراسان شود

□

چنین گفت کای داور داد و راست

□

چه گویی چگونه برآید نژاد

□

پیش هر یک ستاده دولت و بخت

□

بدو گفت شد این سخن دلپذیر

□

بر مقام صبر عشق آتش نشاند

□

بران پاک فرزند کرد آفرین

□

نسوزم دل پیر مادرم را

□

به پاکی روان جهاندار شاه

□

نکرد اندر آن چیز ترکان نگاه

□

نخواهد شدن رام با هر کسی

□

نیستها را هست بیند لاجرم

□

برآیین ما بر یکی سور کن

□

در کشیدند و بند کردنش

□

به طلقی ملک او شد تا قیامت

□

پسندیده و راد و روشن روان

□

که الحق خوش بود طاوس جفته

□

ز پیش سمرقند لشکر براند

□

به بیداری آفاق را پاس دار

□

رگت ایمن ز زخمه‌ی نشتر

□

به جز سایه کسم ناید به دنبال

□

کاین تهی دست گشت و آن بگریخت

□

بر او هر شاخ گیسو چون کمندی

□

بیخ جغدستان شهنشه بر کند

□

در شمارت کنند روز شمار

□

هزار باره ازو حاجتش شده است روا

□

کفن جوشن و خون کلاه منست

□

نخست از جان شیرین دست شوید

□

چو چوپان چنان دید بنمود پشت

□

پراگنده دینار بد شاهوار

□

ما کم از سنگیم آخر ای گروه

□

به دشنام لبها بیاراستند

□

به رغم گل نشاید خار بگرفت

□

سه دیگر چه چیز آمدت آرزوی

□

در زمان دریای خشمش جوش کرد

□

بدیدند پشت من اندر گریز

□

از آنش دست هجران محو ننمود

□

بخواهد شدن تا نبندم میان

□

خوشا بخت کسی کاین دولتش هست

□

نه بر دوده و خویش و پیوند من

□

به شورانگیزی شوق وصالم

□

جان او بی جسد تواند زیست

□

به استقبال یک منزل فزون رفت

□

همه پهلوانان با آفرین

□

بغلطید چون سایه در پای تخت

□

همی گفت با داور پاک راز

□

ندارم جز این یک وثیقت نگاه

□

که این راز بر من نشاید نهفت

□

سپه بگذرانم کنم کارزار

□

ز فرزند و از گردش روزگار

□

پرستنده و اسپ و زرین ستام

□

پر از مهر و سودابه چون مادرست

□

چنین است راز سپهر بلند

□

چو ارجاسپ پیکار زان‌گونه دید

□

بره و مرغ را بدان ره کش

□

ز توسن دلی گرچه با کس نساخت

□

قرب بر انواع باشد ای پدر

□

مرا کام دل و جان از شکر نیست

□

زن نامبردار نامه بداد

□

نباشد به ایران تن من مباد

□

هفت چرخ ازرقی در رق اوست

□

نفرمایمش نیز رفتن به رزم

□

بس مناسب صنعتست این شهره زاو

□

خدای از پی بندگیم آفرید

□

در مجالس می‌طلب اندر عقول

□

تک و پوی نظر از حد گذشته

□

کسی کو ندیدست بهرام را

□

به یک هفته بر پیش یزدان پاک

□

به گربزی کف نفط و سر بزی شیرو

□

بفرمودشان بازگشتن بدر

□

نیاورد گرد این ز دزدی و خون

□

تانپنداری ای بهانه بسیچ

□

چه کنی نقص مشک کاشغری

□

طمع بستن به کس وانگه به پرویز

□

منم ویژه زنده کن نام اوی

□

نکردی تو این بد که من کرده‌ام

□

فرایض ورز و سنت جوی، اصول آموز و مذهب خوان

□

به خسرو چون نظر افکند منظور

□

بگفت این و تاریک شد بخت اوی

□

چو نامه بر شاه ایران رسید

□

گر زمان یابم از احداث زمان شک نکنم

□

چو دیدم بر رخت از دیده‌ی دل

□

بفرمود تا مهد زرین چهار

□

سیاوش چنین گفت کز بامداد

□

از در کعبه گر درآویزند

□

در رکاب خدایگان باشند

□

پر از شرم رفتند هر دو ز راه

□

ز گردان و از رزم و کار سپاه

□

شمشیر هدی توئی که مریخ

□

به مهمان نوت یعنی غم من

□

گفتی که: ز درد پایمال است

□

به نزدیک او هم چنین خواسته

□

گر ایدونک نپذیرد از ما سخن

□

مجلس دلکشت به ساز و نوا

□

چنین زد مثل کاردان بزرگ

□

ز پیمان تو سر نگردد تهی

□

مبر زین سن جز به نیکی گمان

□

چشم من چون سرمه دید از ذوالجلال

□

ز نوشین خواب چون سر برگرفتند

□

لوح دل را ز نقش و حرف بشوی

□

همه مرز هیتال آهرمنند

□

نه ز جان یک چشمه جوشان می‌شود

□

کسی کاین راستی را نیست باور

□

ز دیده ببارید خونابه شاه

□

فرستاده‌ی رای را پیش خواند

□

جغد چه بود خود اگر بازی مرا

□

چه سگ جانم که با این دردناکی

□

عاقبت لب ز نوحه دربستند

□

زیان تو مغز مرا کرد تیز

□

کف برآورد آن غلام و سرخ گشت

□

کمندی حلقه‌وار افکنده بر دوش

□

نباشد جز از کام افراسیاب

□

نخستین در از من کند یادگار

□

ز چشم و رخ که خون بیرون همی‌رفت

□

برهمنان را چندانکه دید سر ببرید

□

سپردار بسیار در پیش بود

□

چنین گفتن زان پس که یزدان سپاس

□

غرض، اعظم ملک غازی چو در جنگ

□

کنون گرد خویش اندرآور گروه

□

سپه را تو باش این زمان پیش رو

□

دگر آنک گفتی ز کردار نیک

□

بدان مشگوی مشک آگین فرود آی

□

درمیان خاک وخاکستر شدی

□

وزان سو نوندی بیامد به راه

□

ز مهبود زان پس بپرسید شاه

□

بشد زاد فرخ به خسرو بگفت

□

چو شاه یمن سرو دستورشان

□

بدو گفت شاها انوشه بدی

□

که بستانی این نوشه ز انگشت من

□

پای در کنده دست در زنجیر

□

گفت اگر دوزخ شود هم راه من

□

چو گودرز و چون رستم پیلتن

□

سرش گشت از اندیشه‌ی دل گران

□

جز از باژ و دینار هندوستان

□

به من ای پسر گفت دل نرم کن

□

نگه کرد گرسیوز کینه‌دار

□

کزین هر چه دانید از کردگار

□

شده زاغ سیه باز سپیدش

□

نکردم زمانی برو بوم یاد

□

بیامد به نزدیک افراسیاب

□

بدو گفت گستهم کامد سوار

□

فرنگیس را نیز کردند یار

□

بر زمین هیچ دخل و دانه نماند

□

سپه دید با خود و تیغ و زره

□

فرستاد شیرین به شیروی کس

□

نیستم اومیدوار از هیچ سو

□

همه دوستان ویژه دشمن شوند

□

لیکن این شیر حجتی است بزرگ

□

پرستنده باشم بتشکده

□

صبر من مرد آن شبی که عشق زاد

□

پی مور بر خویشتن برگواست

□

بر چنین چاره بوریا بر سر

□

زمین بنده تاج وتخت تو باد

□

روزی از بهر شغل رسامی

□

بداندیش شاه جهان کشته به

□

یاقوت منم اینک و خورشید من آن کس

□

همی‌راند فرزند شاه جهان

□

که هرچه بر من افتاده افترا کردند

□

به لشکر چنین گفت کامروز کار

□

وصف او در گفت چون آید مرا

□

وزان روی سرگشته پیروز شاه

□

تو کز سعادت اسلام بهره‌ای داری

□

مشو تیز باگردش آسمان

□

بهر سو سیلهای خون همی رفت

□

بریده به، سر آن کز هدی بتابد سر

□

که ما بندگانیم و او پادشاست

□

ز فرزند او تا چرا شد تباه

□

محل دید از برای سیر آهنگ

□

سواران و مردان دانش پژوه

□

عجب که تشنه روی از کنار بحر عطا

□

به فرمان پیروزگر شهریار

□

ز غم پست گشت و دلش بردمید

□

درمصیبت هر زمان با سرشدی

□

فلک روشن از روی و بخت تو باد

□

ز دانش فراوان سخنها براند

□

در آن صحرا نگاهش پهن گشته

□

چو پیروز گرشاسپ گنجورشان

□

کنیزان را نگین شاه بنمای

□

مبادم مگر پاک و یزدان شناس

□

سپه را سپارم به فرخ گرزم

□

هفت دوزخ سوزد از یک آه من

□

سر بخت بدخواه برگشته به

□

نهان دل وجان ببازار نیک

□

خانه‌ی هستیست نه خانه‌ی خیال

□

گذشته مکن یاد و دل گرم کن

□

کاگهی ماندهد ز روبه و گرگ

□

برین آرزو نشکنی پشت من

□

هر آن کس که بد گرد و پرخاشخر

□

ترا خواستم راد و پیروز و شاد

□

به کام ما بد از روزگار

□

دورویند واین مرز را دشمنند

□

قدم کرد از رکاب بارگی دور

□

بخفت و نیاسوده گشت اندران

□

درخت خار گشته مشک بیدش

□

همی با تن خویش کردی ستیز

□

تا که موج هجو او از حد گذشت

□

بود رستگاری به روز شمار

□

سخن‌گوی با موبدان و ردان

□

کند روی تازه به ما بر کهن

□

نه که تا حشر جاودان باشند

□

منش خصم و خدایش باد داور

□

بهره‌مند از بقای بهرامی

□

خدا را آفرین از سر گرفتند

□

نه بدن از سبزپوشان می‌شود

□

که پاس شبانست پابند گرگ

□

همی‌راند چون باد لشکر به راه

□

چو سگ‌داران دوم خونی و خاکی

□

ماه رقاص و زهره رامشگر

□

زهر حلقه جهانی حلقه در گوش

□

درگذشت او حاضران را عمر باد

□

می‌زند خورشید بر کهسار و زر

□

دل برنجاند کند با من جفا