قسمت هفدهم

بر از معانی شعری به روشنی شعری

□

بر سوک شاه شرع سیه پوش بر دوام

□

بدانست کور ای قیصر گزید

□

چنان دان که رایش نگیرد نوا

□

چها گفتیم تا آمد فرا چنگ

□

که در حضرت پادشا می‌گریزم

□

به از پارسای عبادت نمای

□

که همواره شاه جهان باد شاد

□

به دانگی کی نخرد جمع فرقان

□

هر دو با هم سعد و اسما دیده‌ام

□

ز بیچارگی دست بر سرگرفت

□

پرستنده یک تن ز بهر ستور

□

تا قیامت مر سعادت را نبیند کس جزا

□

سه ساله خون خلقی آخر چه آورد بر؟

□

بست بر ماه عقد پروین را

□

به زیر اندرون تازی اسپان دمان

□

گر بر ره جستن بقائی

□

گر نه موران به سر خوان شدنم نگذارند

□

نجویند نام و نشان جز بداد

□

فرستادم اینک ز بهر نثار

□

باش همیشه قرین ملک مبد

□

همچو چنگش پلاس بین شلوار

□

نیندیشد از تیغ بران پلنگ

□

برآورده شد جایگاه فراخ

□

زیرا که نه اهل بر و احسانی

□

سرو بستان به شبستان و طزر باز دهید

□

یکی صد به مثقال با شست و شش

□

ازان پس یکایک همه بشمرید

□

زو خلق رها هیچ نه مولی و نه مولا

□

زین در نگردم ایرا زین به دری ندارم

□

بچه گور یافت در شکمش

□

به خنجر هم اندر زمانش بکشت

□

چون بروی زی سفر جاودان

□

پس کفر باشد ار به دل این ظن درآورم

□

کجا برترست از مکان و زمان

□

برین اختران کامرانی دهد

□

تن از جان طاق سازد جان ز تن فرد

□

چون بادریسه یک چشم این زال بد فعالش

□

با صد هزار غصه قرین هوان شود

□

به کنده درون کرم شد ناتوان

□

لاجرم هیچ خطر نیست ز طوفانم

□

کز سعود چرخ بخت کامران آورده‌ام

□

به خسرو رسانید زو آگهی

□

مرا رنج و سختی چه باید کشید

□

اگر هیچ در خاطر تو ضیاست

□

اهل بصر گوشت گاو دانند از زعفران

□

و اندوه ترا معاملی هست

□

هم راست در خلاام و هم پاک برملا

□

چون تو را دید بسی خورد پشیمانی

□

بارک الله چه به آئین رفقائید همه

□

دلیر آمدستم به دامش فراز

□

همه هستند با تو تا لب گور »

□

ز شکر خاطری دارد مشوش

□

در دبستان طریقت شد دل والای من

□

که گفتم بدوزند سندان به تیر

□

باد جان را دمیده انبانیست

□

خری خیره مده مستان خیاری

□

کارنامه‌ی هشت بنیان جنان انگیخته

□

نهانی نباید که داند کسی

□

که تا در زندگی یکبار دیگر

□

بچم! کت آهنین بادا مفاصل

□

چند ازین ز هاد همچون سرو در پیری جوان

□

تا به من شاه بیش دادی گنج

□

زبان بگشاد و مسکین پروری کرد

□

در دست من انگشتری‌ی سلیمان

□

بصر بسته‌ی توتیائی نیابی

□

به از دانشومند ناپارسا

□

«مگر» به سر برم این عمر نازنین به «مگر»

□

وفاداری ببین و سخت جانی

□

عقل کاستاد سرای قدم است

□

در این شهر سعدی شناسیم و بس

□

کسی را کار دل مشکل مبادا

□

چو جوئی به دل نصرت اهل ایمان

□

ما در تو نگنجیم که بس تنگ فضائی

□

جهاندار نیک اختر و نیک پی

□

در نور عطا و ظل احسانم

□

ز هم باز اوفتد اندام دشمن

□

افضل شیرین سخن بیشکی از فرقدان

□

کز هیچ کسی نیایدش باک

□

راندم همی به دولت سلطان کامران

□

کزویست پیدا بگیتی هنر

□

هیلاج عمرت را عدد غایات اقصی داشته

□

برین گونه سازند مکر و فسون

□

تهی نیست دریایی از عنبری

□

من و با درد دوری جان گدازی

□

کز فلاخشان فراز کعبه غضبان آمده

□

غجب نیست سنگ ار بگردد به سیل

□

وین داشته سر به پیش آن سنگ

□

بینداخت باید به پیش سپاه

□

که آبت زیر کاه است و کمالت زیر نقصانی

□

که پاینده بادا بدو نام و کام

□

دور از غم روزگار بودیم

□

اکنون که دیده خسرو از من امیدواری

□

همراه هشت جنت و هفت آسمان شده

□

جان ده و جان ستان به تیغ و به جام

□

گردد مس قلب او زر ناب

□

بماندند گردان ز انداختن

□

شعر شهید و رودکی، نظم لبید و بحتری

□

چنان دان که بخت تو برگشته شد

□

وز دایره‌ی صفت برون است»

□

جلاب بود خسرو و دستور شبانست

□

زاعجمیان عجب بود خاطبی و مفسری

□

بیگانگی مورز که در دین برادری

□

بگفت: «از بس که بی‌تو غرق خون است!»

□

تو گفتی نداند همی جز بدی

□

به گرد ربع مسکون یافت مسکن

□

همی‌خواندندی به نزدیک شاه

□

راهی به حریم وصل بگشای!

□

طبع او خروار هست ار صورتش خروار نیست

□

غالیه زلفین حورا برنتابد بیش از این

□

بر یاد تو جان پاک می‌داد

□

زین گفت و شنود لب ببندید!

□

توی پاک و بی‌عیب و پروردگار

□

من چه خطا کرده‌ام بجای صفاهان

□

به میدان که پوشد زره زیر خز

□

کالای تو را به جان فروشم

□

خاقان رکابدار تو فغفور پرده‌دار

□

کار چو منی به برگ و سامان

□

که دارم در بن هر موی ماری

□

کوتاه بود خلیفه را دست

□

نیاید گذر مهر او بر نژاد

□

خصمت چو تقویم کهن فرسوده و اجزا ریخته

□

خرامان بیامد به پیش سپاه

□

بر او کردند زنگاری کفن چست

□

بیم نیاید ز روزگار مرا

□

متصل مسند تو شعریان

□

خواب خوش دید هرکه او خوش خفت

□

ز میقات سی، کرده رو در چل است

□

به چاره نیابد مگر زو رها

□

دل شفاعت خواه رسوائی است

□

که پاداش بادت ز گردان سپهر

□

در کوه ز من زند به دل سنگ،

□

به کس بستن گناه خود گناه است

□

ما و تو و طواق دیر از سر دل، نه سرسری

□

جهان را می‌نوشت از بهر پرویز

□

در خرمن هم زدند آتش

□

همی کرد پاسخ به الیاس یاد

□

بر جیس بر رداش فدا کرده طیلسان

□

که پیمان شکن باشد و کینه خواه

□

ای ملکوت الغزاة ای ثقلین النهاب

□

کز چاه بر آن راه بی‌گمان است

□

به فرق حاجب بارش نثار بار خدا

□

تا سرآمد شوی چو سرو بلند

□

گر بخواهد زآب سازد شمع و ز آتش آسیا

□

به کاری که بر وی توانا بود

□

کاین خادم روی آن ندیده است

□

طلسم فریبنده بردش نماز

□

بر نتیجه سنگ و موم و ریسمان افشانده‌اند

□

چو برقی کاو فرود آید ز کهسار

□

تشریف وعده دادن استر نکوتر است

□

دگر بار از ره غدر آزمودش

□

طعمه‌ی او هم از تن شجر است

□

لبی پر ز باد و دلی پر ز غم

□

وین تازگی ز بهر صلاح جهان ماست

□

بگویم شنیده به پیش مهان

□

بس دواء المسک و تریافاکه اخوان دیده‌اند

□

سرو کار او با پرندین بری

□

مهینه معنی او بود و اصفیا اسما

□

گرچه صد دانه از یکی خانه

□

که دست مال توام پای‌بند مال و نصاب

□

بر شیر جنگی فراز آمدند

□

از در شاه شه‌نشان برخاست

□

کجا گفت گشتند همداستان

□

دست بر چیپال و خان خواهم فشاند

□

که پیش شه فزاید آبرویم

□

نمایم ساز ناسوت از هیولا

□

خدنگ افتادش از شست جوانی

□

برسانیم بکم زانکه ز من ها شنوند

□

نبیند ازین پس جهاندار شاه

□

ره به تنها شده تا کعبه به تنها بینند

□

پراز رنج و دل پرگناه آمدند

□

کز شبه منقار و از زرنیخ ژاغر ساختند

□

سه دیگر جام بغدادی، چهارم باد الصری

□

یا احسن الصور زده ناهید در نوا

□

می‌ترس که شوخ وام خواهیست

□

دام‌کشی کرد نه دامن‌کشی

□

به گردش دلیران روشن‌روان

□

بدیدار ایشان شده شادمان

□

دلاور گوی بود فرخ نژاد

□

بدان دانه به دام آورد بازش

□

فکند الفت میان آتش و آب

□

بشد روشنایی ز خورشید و ماه

□

میفتاد این کلاه از فرق این شاه

□

رحمتی بی‌علتی در وی بتافت

□

به کردار زر آب شد روی عاج

□

بدانش دلت را بیاراستم

□

مده پاسخ و گر دهی جز به خشم

□

گهی صافی توان خوردن گهی درد

□

به مدحتگری بونواس بن هانی

□

همی‌راند تا جای هریک کجاست

□

برهیونی چو شیر زنجیری

□

یا بشکن آینه عیب خویش

□

برآویخت ناگاه فرشیدورد

□

بدی شاد و ایمن زبیم گزند

□

نه خسرو پرست و نه یزدان پرست

□

به خرمائی کلیجم را ستانی

□

سرشتش گویی از این آب و گل نیست

□

بخوردی وآراستی جای خواب

□

چهل ساله فرو ریزد پر و بال

□

بحر معنی عنده ام الکتاب

□

ببست اندرو دیو را زردهشت

□

نگویم کسی کو بجایی رسید

□

ز دیدار آن خوب رخ گشت شاد

□

دلی و صد هزاران حسرت و سوز

□

جز هوشیار مرد کز این بند خود رهاست؟

□

کجا سرفرازد بدین انجمن

□

بازار گذشته را کنی تیز

□

زانک آن هر دو چو جسم و جان خوشند

□

دلت کژ کند از پی تاج و گاه

□

ببد گوهر و ناسزا داوری

□

گرانمایه یاقوت بسیار داد

□

ز تلخیهای شیرین گر کنم گوش

□

بود بیهوده وام و نسبت وام

□

نمانم که باشد ازان تخت شاد

□

که بادش تا قیامت زندگانی

□

قالب از ما هست شد نه ما ازو

□

وزو کشور روم شد بی‌گزند

□

که جورش بود بی‌حد و کینه بی‌مر

□

بگویندگان تا چه آید پدید

□

هم از نرخ و هم از نام اوفتادم

□

فغان از خسیسان آخر زمانی

□

و تبدیل طبیعت هم نه کار داستانستی

□

آن پری چهره را به خانه خویش

□

بر تو کند خطبه شاهنشهی

□

همی رفت با لشکر آباد و شاد

□

لاف بیش از پیش چند ای کمتر از هر کمتری

□

همه نیکویی زیر پیمان اوست

□

که داند کار فردا چون بود چون

□

همچو وفا پای بکش از میان

□

چو در دیوان شه گردد سیه‌سر زرده مار تو

□

کلید کام خود در آستین دید

□

کو به نسبت هست هم این و هم آن

□

به من بر بگردد بد روزگار؟

□

گردش این محیط پرگاری

□

به پیش شهنشاه ایران چو دود

□

تقاضای مرادش در بر افتاد

□

نباشد اگر بر درت گوهر افشان

□

در جیب تو سروران کفار

□

همه از یک زبان در این سخنند

□

زاد چون فردوس و جنت شاخ و کاخ بی‌کران

□

یکایک به گنجور او برشمرد

□

بحر معالی گهر ابر لالی مطر

□

به یزدان سپرده تن و جان خویش

□

کنونت یافتم چون ابر بی‌آب

□

ز ماه چارده سد ره گذشتند

□

عزم نخجیر گاه اول کرد

□

تو در نی بسته‌ای آتش مینداز

□

چو دادی به دادن شوی رستگار

□

چو خوبی بیابی نژندی مکن

□

به لطف بی‌دریغ پادشاهی

□

بران دادگر شهریار جهان

□

غرض دیوانه شهوت مست می‌شد

□

کند در آهن و فولاد ریشه سخت نهال

□

تو بر نطع مراد او ازان چون مهره غلتانی

□

شاه بهرام گور خواندندش

□

هر که بسی خورد بسی زیستی

□

سوی آخر آید همی بی‌سوار

□

ز عالم بندر اعظم تو داری

□

ز یزدان برین‌بر فزونی مخواه

□

سوی آن خوابگاه آورد شاپور

□

بدیهای نهفته در عدم روی

□

خود را ز طمع نساخت بی‌وقر

□

گاو بیند شاه نی یعنی بلیس

□

ور دل خاکست پر از شوق اوست

□

عقاب اندر آرد ز گردون به تیر

□

مداح علی و عترت اوست

□

ز پستی بلندی برآورده بود

□

تو مرد آر آنگهی نامرد گیرد

□

که از آن فتنه بر کران باشد

□

پادشا باش و خسرو و قمقام

□

دانش آموز دید و رمز گشای

□

گوی ز خورشید و تک از ماه برد

□

سر و موی چون برف و رنگی سیاه

□

چنان چون تو دانی به روشن روان

□

دل کودک بی‌پدر مشکنید

□

نه چندانی که بار آرد زبونی

□

به عالم عدل و دادش گشت مشهور

□

درگاه تو و خدمت تو اختیار

□

دید آن‌جا زلزله‌ی القارعه

□

نامزد لطف ترا ساختند

□

چه دانم که پشت که آید به زیر

□

بخواند و بپالود مژگانش را

□

فرستند نزدیک خاقان چین

□

نه هر رودی سرودی راست گوید

□

آنچه دارد ز باد صرصر گل

□

خراب کرد و بکند اصل هر یک از بن و بر

□

چینیان خون ما خورند به طاس

□

حسابی دگر هست ناکردنی

□

ازان پنج ماند و دگر درگذشت

□

نشسته برو شاه فرمانروا

□

نبیره جهاندار بهرام شاه

□

از آن به کز وزغ زنهار خواهی

□

ز دشت چین چنین بویی توان یافت

□

ماهی از آفتاب روشنتر

□

چه حلاوت وز قصور و از قباب

□

جام چو نرگس زر در سیم شد

□

پس شهریار جهان نامدار

□

دل از بند ضحاک بیرون کند

□

فزون شادی و اندهش کم کنم

□

کزان بقعه برون ناید بقیعی

□

که طلب می‌کنند پنج از چار

□

نیازمند شراب و نیازمند طعام

□

کامد و شد سگش برابر سست

□

روغن مغزم به چراغم رسید

□

بهر سختی پروراند ترا

□

که هرگز نیامدت ازین کار پیش

□

بسی کس ببی راهی آمد ز راه

□

نیم مجموع دل رنجور از آنم

□

دژ مریخ را فرمود تسخیر

□

اختیار از تست چونان کن که خواهی اختیار

□

زانک اندر غفلت و در پرده‌ام

□

جست ولی رخصت جائی نداشت

□

هنر بر زبان رهنمای آوری

□

همی آفرین خواند بر بخت اوی

□

سرآید مگر بر من این روزگار

□

ولی روزه به شکر باز کردی

□

کسب می‌کرد از تو علم و هنر

□

تا بدیدندی روی تو عزیزان و تبار

□

نام یوسف شربت باطن شدی

□

جمله ز تسلیم قدر در میای

□

برفتی برابر بروبر چهار

□

که شادان بزی تا بود روزگار

□

گر آرند کژی به کار اندرون

□

به روز روشن آر این تیره شب را

□

که جانی با هزار اندیشه در پیش

□

دولت تو معجزه‌ی مصطفاست

□

ظن مبر صورت به تشبیهش مجو

□

درشتی نمودن زدیوانگیست

□

دل دشمنان را به آتش بسوخت

□

سخن گر به رازست با ما سرای

□

ازو دور شد گرد و زنگار و خاک

□

چنان بر زد که مانی نقش ارژنگ

□

نبود کمتر از اقران خودم قدر و مقام

□

بلبل چو عاشقان غمین گشته با فغان

□

کرم از خورشید جنبنده شدست

□

همی کار خود بایدت ساختن

□

ز مردی و پیروزی و زور دست

□

به نیکی بباید سپردن رهش

□

دل نره شیران پر از بیم کرد

□

زمین بر یاد او بوسید و جان داد

□

به بی‌مثلان صنعت صنعت‌آموز

□

جمله دانستند کافتادست کار

□

گشته‌اند از مکر یزدان محتجب

□

زرده گل نعل به خون آمده

□

که برگیر ازان کس که خواهی تو یاد

□

جهانجوی دستان همین دید راه

□

هنرها بشست از دل آهو گرفت

□

طبرزد نه که او نیزش غلام است

□

در آن بوم و بری کش دارد انصاف تو آبادان

□

طرب عاشقان خوش گفتار

□

هرچه بادا باد ای خواجه برو

□

رصد بستند و کردند این نمودار

□

کشیدند بر بام دژ یکسره

□

سخنهای بایسته گفت و شنود

□

که خورشید خوانی مر او را به نام

□

رخ از شادی فروزان کرد چون ماه

□

ز کار رفته گوهر بار گردید

□

چون بخواهد کشت شاهم بی‌گناه

□

نشنوی تسبیح مرغان هوا

□

جز باز شدن دری ندیدند

□

نجویم جدایی ز اسفندیار

□

برین داد هرگز مباد آفرین

□

برو خایه و تره جویبار

□

کز دو زنی چو چرخ ناورد

□

اولا وحشی که پر می‌کرد سالی چند بار

□

زوچه آید چون سخن فرسوده شد

□

سروری جاودانه بخشدت

□

جائی نرسیدی و رسیدی

□

به خورشید و شمشیر و دشت نبرد

□

همه رازها پیش ایشان بگفت

□

خرامان به نزدیک شاه آمدند

□

آزادان را به بنده سازد

□

فکر بسی کرد به تدبیر کار

□

نقل می را بوسه‌ای در پی بداد

□

رقص کنان، نغمه زنان دیدمت

□

کز محنت لیلیش رهاند

□

نگه کرد تا چون رود نامدار

□

نیامد گه پرسش و سرد باد

□

بر فساد او به پیش مستعان

□

سرهنگی دیو کی کند سود

□

نویسد در حساب خویشتن سد لطف پنهان را

□

ور بود زو خواریی از عز نبود

□

کلاه پادشاهی سایه‌ی شاه همایون فر

□

قربان خودم کنی بدین در

□

همان گر گرایی به ماچین و چین

□

به پیش سپاه اندر آمد چو گرگ

□

خلعه چون مصطفا فرستادی

□

چون مهر به کینه شیر گیر است

□

تاخت به میدان و طلب کرد مرد

□

هر دو را در هم دلی پیوسته دید

□

مردار خوار و مرغ شکرخا را

□

هم لوح نشسته دختری چند

□

شد آن پیشه‌کار از نشستنش سیر

□

دمادم بساری رسید آن سپاه

□

هست در انکار مدلول دلیل

□

نه زان پشمی که زاهد در کله داشت

□

به سر نیستی خصمت نهان باد

□

بد و نیک هرگز نماند نهان

□

محمد عربی شاه یثرب و بطحا

□

اندیشه فراخ و سینه تنگست

□

سری زیر نعل و سری با کلاه

□

بر خویش تار و برش پود کرد

□

آنکه جز او نیست دگر ذوالجلال

□

هرجا که رطب بود خار

□

سر ساغر گران گردیده از می

□

چو بینید باکاویانی درفش

□

که نه‌یی اهل فراز و شیب من

□

جان تازه نما به یک پیامم

□

به تیغ و به گوپال باشد درود

□

روان و دلش سوی داد آورم

□

با خبر باش از نشیب و از فراز

□

کز دختر من نکرد یادی

□

به مسمای او جهان غره

□

همه زندگی مرگ پنداشتند

□

وی حکمت تو تشنه‌ی نوازنده از سراب

□

می‌آمد صد گریوه بر راه

□

بپیچد ز دیهیم شاهنشهی

□

زمان روشن از مایه‌ی بخت تست

□

که تا تن ز دار غرور است وجان ز دار قرار

□

در آمد سیل و آن پل شد گسسته

□

کزین خورشید کوری دیده‌شان بست

□

توانی کز تو نتوان داشت مستور

□

بنظاره‌ی دولت بوستانی

□

زآرام دلش سلامی آرد

□

وز خوف تا به حشر نیاید برابرش

□

که تا زانو بود یا تا کمرگاه

□

آنکه بچشم من و تو، پارساست

□

کاتش به چنین جگر در افتاد

□

به جای سبزه زهرش در کناره

□

نو گشت مرا غم کهن باز

□

وان حرکتها که گشت باره از آن سر گران

□

گر رنگ و فریب نیست نغزست

□

کی گهر جویی ز درویشی دگر

□

از رای تو، روی چون توان یافت؟

□

که هست او سوی متهم متهم

□

نهانیها کنند از پرده ظاهر

□

نگاهش جانب دیگر به عمدا

□

مونس شوی ام به دستگیری

□

گناه کیست چون هرگز نمینوشی و عطشانی

□

انداخته بر قلاده شیر

□

در سخن آید زمین و خاره‌ها

□

هم در لگد جواز شد پست

□

چه خواهم برد، زی یاران ره‌آورد

□

بگرفت به دست جام جمشید

□

روز بنماید جمال سرخ و زرد

□

هم خانه به باد داد و هم رخت

□

بهم علاقه فرزندی و غلامی ضم

□

شد زنده دو کالبد به یک جان

□

حس مس را چون حس زر کی خرند

□

بودند نشسته، چشم در راه

□

کو چشم را ز خاک درش ساخت توتیا

□

کارد قلمی و کاغذی، زود

□

کز پدر میراث مفتش یافتی

□

انصاف طلب کنم، نه تحسین

□

آخر کار شکار دی و آبانی

□

باری زدرم مران به خواری

□

قوت پیران ازین بیش است نیز

□

این مشغله از میان برافتد

□

گه تیرگی، روشنائی فرست

□

تن با تن و جان به جان، برآمیز

□

رنج جان و فتنه‌ی این احولست

□

تسکین تمام یافت جانش

□

زرد روئی کشد از پیشه‌ی خود سنگ محک

□

بگوئی آسمان را قصه‌ی خاک

□

که دو صد لعنت بر آن تقلید باد

□

وصلی که چنین بود، حلالست

□

چه حیله کنون پر نشد چون جوال؟

□

ایمنی از تو مهابت هم ز تو

□

خواجه دلکوفته گشت از بره‌ی بریان

□

جوهری زان کیمیا گر شد بیار

□

غائبست از حق، اگر چه حاضر است

□

وین رسن صبرست بر امر اله

□

وان بدل منت گشان گوید فدایت بادجان

□

می‌بزاید خوبی و احسان ما

□

چون مهره‌ای فتاده درین تنگ ششدرم

□

چون گنه مانند طاعت آمدست

□

ارزنده‌تر از گنج شایگانست

□

جمله ما یفک عنه من افک

□

توشه‌ها بردند از وزر و وبال

□

آینه و میزان و آنگه ریو و پند

□

مضاعف هم شود چون دولتت در دفعه ثانی

□

چون پی‌شیر نگیری و نباشی نخچیر؟

□

راز سر بسته و رسم و ره پنهانش

□

پر از مشتی شبه دیدش، چو بگشود

□

یکیست قالع خیبر که شاه مردان است

□

هزار درد بیفزایدش به بوی دوا

□

شمش زر خواهی از کوره‌ی آهنگر

□

بخت، بنشاندست بر خاکسترت

□

ضمیر انورت بودی خبردار

□

که درو نیست پند را تاثیر

□

علت نقصان اجر وی بدید

□

تو، خویش را نتوانی نگاهداشت عنان

□

در آهنین سپر از تیر آتشین پیکان

□

که این شوریده خاطر را نجاتی ده ز حیرانی

□

با تو مشو ایمن که سازگار است

□

رشته‌ام بردی، تا که گوهر دهی

□

ای به زور بخت کامل قدرت و بالغ توان

□

شیری است تازه، پخته و پر شکر

□

هر نفس آیان روان در کر و فر

□

چون ببینی پرده‌ی اسرار را

□

تا گه و بیگه بدی گرد سر او پر زنان

□

جز ز نخ چبود در آن دم مال و ملک و کار و بار

□

که ناهید چنگی به رقص آوری

□

شادمانه لاجرم کیفر چشید

□

مجمر فروز بال ملک مجمر آفتاب

□

کری تو و رهبر از تو کرتر

□

مهیمنی که به ارواح ربط ابدان داد

□

که بگوییدش کای بطال عور

□

مرد برو گر زند هی ز پی امتحان

□

بسی و اند هزار اهل صفه و اهل صفا

□

کی تواند ساخت در ماوای سیمرغ آشیان

□

تا ترا ناچار رو آن سو کنند

□

که گر کنند پر پشه‌ای نهند به جا

□

زان برگ همی بوی و از آن یار همی خور

□

به پای بوس سگان در تو دیر افتاد

□

دو سه گرگی شبان همی‌یابم

□

شاداب شد چنان که سبق برد از جنان

□

دستت نگرد چیز مگر طاعت و کردار

□

نکند از مزه رد گر همه باشد اوماج

□

بهر هر چیزیش می‌باید گریست

□

ستانند از یک به یک ارمغانی

□

در گردن جان چنبرش

□

اختیار اختصار و ابتدای اختتام

□

که کس نماند که نومید ماند از آن احسان

□

وندرین بقعه کند نقد بقا بر تو نثار

□

زین بی کناره و یله گوباره بگذرند

□

همواره سایه گستری خسروان کند

□

گر نگیری دست من ای وای من

□

نگشته در ته پای تو گرم روی روا

□

جز آن حیران که حیرانی دگر کرده‌است حیرانش

□

سخن به سمع همایون مدیح پیشه گدائی

□

مونس یونس شوی در بحر خاص

□

به غیر من که ز خود کمتری نمی‌دانم

□

فکرت من خازن انبار خویش

□

عهده بر من گرت زیان باشد

□

گه بیم آنکه جامه بدرد ز تنگنا

□

زین مکان نیست مرا نقل مکان امکانی

□

سخن خوب ندارند همه بی‌هنرند

□

از تبرک به خطا و ختن و چین و تتار

□

پس چون که از شما نه خبر ماند و نه اثر

□

بماندند گردان ز انداختن

□

جز شیعت و فرزند وی اولاد زنااند

□

فرستاد هر سو به کشور سپاه

□

وین سرو به ناوقت بخمید چو چنبر

□

بقا بذات تو باقی نه ذات تو به بقاست

□

بی شک جز عقل نباشد عصاش

□

از بس که بچیند چه شجاع و چه جبان را

□

تو را پند او بس بود دستگیر

□

ایمن‌اند آنکه دزد و می‌خوارند

□

پند نامه است تو را دفتر و اشعارش

□

که زین بهتر نه راه است و نه هنجار

□

پیش زرگر بی‌خطر باشد کلال

□

پشتم به زیر بار مگر فضل و منتش

□

کائی به یکی بتر از این روز گرفتار

□

داد ز طاعت به‌داد باید ناچار

□

شود بید تو عود ناچار و چار

□

تا پشت دین قوی کنی و چشم دل قریر

□

فردا ناگه به رنج نامتبدل

□

در این کار بسیار اسرار دارد

□

پیمبر فرستد همی بر پیمبر؟

□

از عارض و روی و از عذارم

□

مگر تیغ و بازوی خنجر گزارش

□

آن کرده وداع خانه بنیاد،

□

سر بی‌تن چو نزد عقل یکیست

□

هزار فصل ربیعش جنیبه دار جمال

□

نیاید همی بانگ شهزادگان

□

از دست خسان ز پا فتادیم

□

به جای نیل، من بودی ، چه بودی؟

□

بر سه تشریفش که خواندم یک به یک

□

دست گوید من چنین دزدیده‌ام

□

مجنون که به خاک در، نهان شد

□

با وفا عقد کن روانم را

□

خاطر خاقانی است مدح گل مصطفی

□

شمشیر تو خوانی نهد از بهر دد و دام

□

ز گرد فرقت‌اش رخ پاک کردند

□

نمودی در نظر هر روی دیوار

□

گوئیم جاودانت بقاباد و این دعاست

□

چو جان و تن بنسازند آدمی پیوست

□

عاری که به گردن من آید

□

هست جای تو چون سرای سرور

□

چرخ بازیچه گون چون بازیچه

□

پراگند اندر جهان موبدان

□

شد لیلی را درون ز غم شاد

□

وقت خفتن راست کردی بسترش

□

در میان سنگلاخ مسلخ و عمره ز شوق

□

آن بگوید دود هست و نار نی

□

شد قیس ز ذوق این سخن شاد

□

رنگ پوشی ز بهر نام بود

□

ای بانوی خاندان جمشید

□

چه هیکلست به زیر تو در که با تک او

□

بگفتا: «کو زر و سیمی که بودت؟

□

به پیش رو چو یوسف قبله‌ای یافت

□

گفتم ای جبریل عصمت گفتم ای هدهد خبر

□

ما بر اثر عترت پیغمبر خویشیم

□

آن پرده ز رخ گشاد می‌داشت

□

دو جهانی بدین حقیری تو

□

پیش تیغش کاتش نمرود را ماند ز چرخ

□

که بنشین ازین غارت و تاختن

□

گرفتم که از سی به سیصد رسد

□

بدین آیین رخ اندر ره نهادند

□

آن بس بس غضایری از بخشش ملک

□

در میان خانه آوردش کشان

□

ما طایر سدره آشیانیم

□

شقه‌های غطا براندازد

□

اگرچه بعد همه در وجودش آوردند

□

یکی پاره بریان ببرد از بره

□

آهو به خیال من چراند

□

گفت: «از انصار دارم اصل و نژاد

□

کشیشان را کشش بینی و کوشش

□

روزی که زیر خاک شوم رحمتی بکن

□

ز دست دل شدم با غصه دمساز

□

جنبش آنکه این خبر دارند

□

بر در کعبه که بیت الله موجودات است

□

بدانگه که بهرام شد سوی راه

□

هم مدح، نادر آید و هم دوستی، تمام

□

شعله فکن خرمن ابلیس را!

□

بر چنان فتحی که این شاه ملایک پیشه کرد

□

انتظار چیستی ای کان شر

□

» روند این همرهان چالاک با تو

□

شاهی تن ز اعتدال بود

□

آسمان در حرم کعبه کبوتروار است

□

گر از کارداران بود رنج نیز

□

سعادت باز بر من رو نماید

□

پدرش گفت: «می‌خورم سوگند

□

چو موم محرم گوش خزینه‌دار توام

□

بی طاعتی امروز چو تخمی است کز آن تخم

□

عمر چون نامه‌ییست از بد و نیک

□

اندر آن عالم این ستمها نیست

□

از شیب تازیانه‌ی او عرش را هراس

□

نیایش کنم پیش یزدان خویش

□

حکایتهای عذرآمیز میگفت

□

وز آن پس خورد سوگندان دیگر

□

به گردون در افتد صدا ارغنون را

□

این یقین دان که در آخر جمله‌شان

□

ز فرق تا به قدم آتشم مرا دریاب

□

جاهلانی که کار نان کردند

□

چون موسیم شجر دهد آتش چه حاجت است

□

ز خاشاک تا هفت چرخ بلند

□

ای آنکه همیشه هر کجا هستم

□

پر از گوهر به تارک افسری داشت

□

تیغ تو تسکین ظلم نزد تکین آب خور

□

کس را نگشت معجزه جز در زمین پدید

□

بر کوه رزم کردم و در بیشه صف درید

□

هر دمت بوی بر دماغ زند

□

پیش تند استر ناقص چو شگال

□

ازان پس به خوردن بیاراستند

□

نخوانم همی آفتابش از آنک

□

عروس دهر تا در زادن افتاد

□

از کله قوقه و از صدره علم برگیرید

□

خوابگه آنرا که سمور و خز است

□

چو بشنید زو اردوان این سخن

□

کو به عمری چنین کتابی ساخت

□

گفت که نخل است رکن دین که ز نصرت

□

که گیتی سراسر به فرمان تست

□

برو نیکویها برافزون کنیم

□

هر آن کاری که نپسندد خداوند

□

هر دو زنبور خانه‌ی شهوات

□

لیکن چو کرد قصد جفا، پیشش

□

شنیدی سخن گر خرد داشتی

□

خوب کاران او چو کشت کنند

□

بدیهه همی بارم از خاطر این در

□

از اندیشه‌ی دیو باشید دور

□

بدان موبد پیش نفرین مکن

□

همه عالم ز نعمت پر بر آید

□

خسته نشوم ز خار نااهل

□

زر فزون میگیرد و کم میخرد

□

وزان پس بر کارداران اوی

□

ویل خشم و نعیم خشنودی

□

گر بهین عمر من آمیزش شروان گم کرد

□

چو شاگرد را دید بنواختش

□

دو شیر ژیان داشت گستهم گرد

□

اگر ننهد به کام من دگر پای

□

شاهان عرب نژادی هستی به خلق و خلقت

□

به صبح از سر منقار قطره‌ی خونش

□

به زن گفت کاین نامدار چو ماه

□

تو به ریش و به جبه معتبری

□

چنگ است پای بسته، سرافکنده، خشک تن

□

نبشته یکی عهد شاهنشهان

□

چو نان خورده شد می‌گرفتند و جام

□

دهم جامی که با جانش ستیزد

□

مشرق و مغرب مراست زیر درخت سخن

□

در و بام قفس، بام و درم شد

□

ز رای بدان دور داری منش

□

تا به عجز و نیاز و مکر و حیل

□

اعرابیم که بر پی احرامیان دوم

□

در تنگ زندانها باز کرد

□

ترا از جهان بی‌نیازی دهد

□

چنین دیدم ای سرو سیمین به خواب

□

بن دامان شبستان کن به شرط آنکه هر روزی

□

ز بهر خورت پشت شد زیر بار

□

کجا خرم‌آباد بد نام شهر

□

روز خلوت گلیم پوشیدی

□

آنم که با دو کعبه مرا حق خدمت است

□

بیامد دگر شیر غران دلیر

□

همان هفت فرزند پیش اندرون

□

ز کیخسرو ایدر نبینم نشان

□

تا سپهر از ستارگان بر سر

□

چو رنجور بینی، دوائیش ده

□

بیامد نگهبان و او را گرفت

□

دخترانند خوب و بالغ و بکر

□

نظارگان مصر ببرند دست از آنک

□

برانند فرمان یزدان بروی

□

گرین هرچ گفتم نیاری به جای

□

ز اسپ اندر افتاد پیران به خاک

□

پای دلم برون نشد از خط مهر او

□

به جان او رسان نوری که برهد زین همه شبهت

□

بس ایمن مشو بر نگهدار خویش

□

تا نخوانی مقالتی در عشق

□

کارواح سبز پوش سیه‌جامه‌اند پاک

□

همی‌گفت هر کو توانگر بود

□

اگر دوست یابد ترا تازه‌روی

□

پراگنده نامش به گیتی بدیست

□

نه زین هفت ده خاکدانم گریزان

□

از تنور خودپسندی، شد بلند

□

که طغری به شاخی برآویختست

□

روز در آفریدن و لادن

□

اصلها ثابت صفات آن درخت

□

همانگه جهاندیده‌ای کیقباد

□

چو آواز چنگ اندر آمد به گوش

□

ز بالا به پستی بپیچید گیو

□

پیش کان گوهر تابنده به تابوت کنید

□

من میوه‌ی دین همی چرم شو

□

ببخشید دینار گنج و درم

□

خواجگی راحتست و آزادی

□

شد پیرمرد رامت زال از پی طراوت

□

بینداخت آن چادر لاژورد

□

وزیشان ترا گر بد آید خبر

□

بگویش که من تیز بشتافتم

□

پرگار نیستم که سر کژرویم باشد

□

بگو این نکته با گوهر فروشان

□

همه پیش فرزند تو بنده‌ایم

□

ای که کیخسرو زمانی تو

□

باده را بر خرد مکن غالب

□

یکی کین نو ساختی در جهان

□

چو شد شاه با دانش و فر و زور

□

ز بیرون دو نیمی تگ تازی اسپ

□

گوئی اندر جوی دل آبی ز کوثر رانده‌ام

□

نیستی در پنجه‌ی مرگ ار ز سنگ و آهنی

□

پرستار کو رهنمای تو بود

□

لومسه الطائی یصیر عزمه

□

برتر ز عرشت قدر و قد، رایت ورای حزر و حد

□

فرستاده از پیش کودک برفت

□

مگر دختری کان نهان گشت زوی

□

از ایران هرآنکس که گوزاده بود

□

کلک تو چون نام تو اقلیم گیر

□

من چه بردم، زین سرای آه و سوز

□

بباش و بیاسای و می خور به کام

□

فارقت شروان اضطرارا فاشتهت

□

گر شاه بانوان ز خلاط آمده به حج

□

یلان سینه پیش اندر آمد چوگرد

□

یکی رامشی نامه خوانید نیز

□

سیاوش سپر خواست گیلی چهار

□

به ادب زی که به شمشیر ادب

□

او بود درختی که همی بیعت کردند

□

بدو گفت بهرام کای نیک‌نام

□

پس آن ترک خیره زبان برگشاد

□

بی‌امر خدا و کف موسی

□

زبهرام چندی سخن راندند

□

تراکی برآمد ز حلقوم اوی

□

شکسته شود دل گوان را به جنگ

□

چو گرگ اجری از پهلوی زاغ کم خور

□

تا که این روباه رنگین کرد دم

□

بر زمین زن صحبت این زاهدان جاه جوی

□

اگر ویژه ابری شود در بار

□

تا ز شفق وقت شام دامن گردون شود

□

همه نیستان آتش اندر زدند

□

الوداع ای دلتان سوخته‌ی روز فراق

□

که تا او نگردد به بالای من

□

بر خلاف عادت اصحاب فیل است ای عجب

□

در پناه اوست موجودی که هست

□

عجب نه گر شب میلاد احمد

□

نوندی کجا بادبانش نکوست

□

در صفت یگانگی آن صف چارگانه را

□

ازان بیشه پرتاب یک تیروار

□

گرچه به چشم عوام سنگچه چو لولو است

□

به بلخ اندرون بود چندان سپاه

□

وز دگر سو چون خلیل الله دروگر زاده‌ام

□

منه، گرت بصری هست، پای در آتش

□

قائم پنجم آسمان، منتقم از ششم زمین

□

سر زال زان پس به بر در گرفت

□

زنگار آمده مرا ز مس نه زر ایرا

□

بدو گفت کاین نزد چوبینه بر

□

به معلولی تن اندر ده که یاقوت از فروع خور

□

ز دلها همه ترس بیرون کنید

□

باد از رصد ساز بقا، تقویم عمرت بی‌فنا

□

گیتی همه بیابان و ایشان رونده رود

□

از طالع میلاد تو دیدند رصدها

□

بریشان سپرد آن دل و دیده را

□

عقل را گفتم چگویی شاه درد سر ز من

□

همی‌داشتش چون یکی تازه سیب

□

شعر هم جرم است جان را تحفه ساز

□

ز ترکان نماند کسی پارسا

□

آنجا شده به یکدم کز بهر بازگشت

□

در تو، پروین، نیست فکر و عقل و هوش

□

ور همه سنگ کعبه را بوسه زنند حاجیان

□

گل طلب کرد و خار در بریافت

□

تا غصه خورد ناقص از تمام

□

خورش هست چندانک اندازه نیست

□

زمانه را به همه عمر یک خطا افتاد

□

قباد دلاور برآمد ز جای

□

موافقان تو پیوسته یار نعمت و زر

□

مرحبا ای فاخته بگشای لحن

□

هم توانستی گرم شاکر ترک زین داشتی

□

لعل بر دست دوستان به قیاس

□

بیتکی چند بخوان لایق این حال و برو

□

کنون نامه‌ی من سراسر بخوان

□

شعر من بنده در مدیح به بلخ

□

برین نره دیوان بی‌بیم و باک

□

بر آسمان مکرمت از روشنان علم

□

خرده می‌گیری همی بر عنکبوت

□

گر به خاطر بگذرانیدستم اندر عمر خویش

□

و گر بامدادست راهم به توست

□

بدان عید بادت قضا تهنیت‌گو

□

دگر گفت کاین شهریار جهان

□

جهان بر بداندیش تنگ آوریم

□

بدو گفت کز تو بپرسم سخن

□

پر کدو دانه گردد ار بنهی

□

مرا گویند بد دین است و فاضل، بهتر آن بودی

□

همان کو کمان کیان درکشید

□

رهی رفت پی زیر و بالا دلیر

□

این دیو هزیمتی است اینجا در

□

بگویم یکایک به نامه درون

□

بدو گفت رستم که ای شوربخت

□

رها کرد ازو چنگ و زنهار داد

□

جزای نیکی او بی‌نیازی ابدست

□

چنان ز بار گنه گردنم گرانبار است

□

که کهتر پسر بود و پرخاشجوی

□

که بسیار ناید براندکی

□

ای مسکین حجت خراسان

□

شهنشاه و لشکر چو سیصد هزار

□

که خاصان در این ره فرس رانده‌اند

□

همی تخت زرین کمینگه کنید

□

پس نه آب و هوای صافی راست

□

در همی نظم کنم لاجرم

□

ور ایدون که دشخوارت آمد سخن

□

چو دریا نگویم گران سایه‌ای

□

ترا یزدان همی گوید که در دنیا مخور باده

□

چو اندر بره خور نهادی چراغ

□

ز فرمانبرانم کسی گوش داشت

□

بگردیم شبگیر با تیغ کین

□

این کنون ز «الحکم لله» نقش دارد بر نگین

□

جانم آلودست از بیهودگی

□

اگرنه کلک او شد ناف آهو

□

ز دارنده نتوان ستد بخت را

□

بادات فزونی چو مه نو که جهان را

□

بیاورد سیصد شتر سرخ موی

□

تربیت خواجه کن زانکه نیارد ز بیم

□

گر ایدون که پیروز باشم به جنگ

□

ور از اصحاب پیغمبر عتیق و عمر و عثمان

□

فردا معلوم تو گردد که کیست

□

به شکل عارض گلرنگ او همی تابید

□

به آسودگی عیش خوش میگذار

□

رو که نیکو جلوه کردت روزگار اندر خلا

□

بپرسید بهرام یل را ز دور

□

شمس اسلام فلک مرتبه برهان‌الدین

□

همه داستان یاد باید گرفت

□

همیشه منتظرم هدیه‌ی هدایت را

□

بر سر هر خری که گاو سر است

□

درخش نعلش سندان و سنگ را در خاک

□

لاجرم از صدر تا قعرش کشید

□

سخن با خود همی گویم که خود کس نیست در عالم

□

شنیدم سخن گفتن مهتران

□

به بزرگیش کاینا من کان

□

بدو گفت کان پور گودرز گیو

□

غوک را جامه بهری جوی و من از شرم عدو

□

جز که به نیروی عطای خدای

□

تشنگان زلال لطفت را

□

زانک دید او که نصیحت‌جو نه‌ای

□

بر تو خوانم شعر آن شعری شعار چرخ قدر

□

بگفت این و شمشیر کین برکشید

□

زانکه آن ظالم بی‌رحم یکی حبه نداد

□

دهم دختر خویش و شاهی ورا

□

کم نگردد گنج خانه‌ی فضلت از بدی‌ها ما

□

به داغ وجه بلال و دل چو بدر هلال

□

حزمت به سر وهم راه داند

□

دیو دزدانه سوی گردون رود

□

تا به جان این جهانی زنده چون دیو و ستور

□

ز در چون رسیدند نزدیک تخت

□

چکنم بازگیرم از تو مدیح

□

گرانمایه اغریرث نیک پی

□

چون قضا و قدر از پرده‌ی خشنودی و خشم

□

دستش نگیرد حیدرم

□

خود برازوی وجود ممکن نیست

□

فکر خفته گر دوتا و گر سه‌تاست

□

تا جوهر دریا نبود چون گهر باد

□

فرستاده خسرو به شاپور کس

□

گوهرت زانکه زبده‌ی بشرست

□

درختی گشن بد به میدان شاه

□

هیزم دوزخ بود گر آتش شمشیر تو

□

گه مرده دل ز یک سخن طنز از کسی

□

اقبال ز توقیع تو نقشی بنمودش

□

هر نکالی ناگهان کان آمدست

□

جهان ندید مگر چرمه‌ی ترا در تک

□

ابا فر و با برز و پیروز باد

□

وز همه نادره‌تر آنکه عطا خواست عطا

□

تو گفتی زمین شد سپهر روان

□

دولت نتواند که گشاید ز سر زور

□

ز اندیشه که خاک است و نبات است و ستور است

□

سگ قصاب حرص را ارزد

□

قسم تو گرمیست نک گرمی و مست

□

آنراست یمن و یسر که با قوت تمیز

□

چو آگاه شد لشکر نیمروز

□

گر صبا از کف دست تو وزد همچو بهار

□

چنین آمدم بخشش روزگار

□

جرم از اجرام ندانند بجز کوردلان

□

زین پیش تاب گرد و غباری نداشتید

□

پای اقبال جهان سوی بداندیش تو لنگ

□

پیش چشم نقش می‌آری ادب

□

از لطف دوایی بکن این داء رهی را

□

چو پور سیاووش دیدش ببام

□

بخت بیدار و همه کار مقیمت به مراد

□

همه نیکویها به گیتی ز تست

□

من ندانم کیم کزین درگاه

□

من نگیرم ز حق بیزاری

□

من چه دانم شرف و رتبت آنک

□

به پیغمبران نیز بودش پناه

□

لولو اوصاف او بر صدر جاهش میفشان

□

چوبشنید پرویز برپای خاست

□

از وجودت جاودان سعد علو پاینده ذات

□

بدو گفت اگر راست گویی سخن

□

سواری می‌کند عیسی و بار حکم او بر خر

□

مرتضی صولتا سوی قنبر

□

جهاندار چیزی نیارست گفت

□

نبود آدمی بود شیر عرین

□

باد فرخندت نوروز و رجب اندر عز

□

بسی گفت و زن هیچ پاسخ نداد

□

چنین گفت شیرین که ای مهتران

□

فریدون پردانش و پرفسون

□

تا ببینی کز برای خدمتت گردد فلک

□

تا نبودم من به حیدر متصل

□

بزرگان ایران همه پر ز درد

□

برآشفت قنطال از آن شیر تند

□

نیست اندر نگارخانه‌ی امر

□

نوشتی همه پاسخ نامه باز

□

چنین لشکری گشن ما را که هست

□

ز تو دور باد آز و چشم نیاز

□

هر دو کردند عرضه بر من می

□

بازار تو است این، به طلب هر چه ببایدت

□

سر زخم آن دشنه کردند خشک

□

در آن وحشت آباد فترت پذیر

□

ای سگ زندیق کافر خربط میشوم دون

□

سپهر و ستاره همه کرده‌اند

□

همی سر به پیچی به فرمان دیو

□

ازیشان یکی زنده اندر جهان

□

پس خزانه‌ی صنع حق باشد عدم

□

علی آنکه چون مور شد عمرو و عنتر

□

چنان دان که اندر سرای سپنج

□

چو ز آبادی آن ملک را نور داد

□

ز آب حیوان بقات چون شعرت

□

تبه شد به گفتار دیو پلید

□

همه لشکرش یک سر آراسته

□

برافروخت نوذر ز تخت مهی

□

او چو فرعونست در قحط آنچنان

□

ور ندهی داد کردگار به طاعت

□

سوی تو یکی نامه بد بر پرند

□

چو آهو به چین مشک پرورده بود

□

تا ببینی کز برای عشق خاک درگهت

□

مرا ایمنی ده ز گفتار اوی

□

فراوان بماندند بی شهریار

□

چنین گفت کای شاه دانش پذیر

□

هر الف لامی چه می‌ماند بدین

□

منت خدای را که به وجود امام حق

□

همانا سرآمد کنون روز من

□

بد آسمانی چو آید فراز

□

مستمع بودندی از لفظ تو گر بودی جدای

□

بیاورد لشکر به پرده سرای

□

یکی افسری خسروی بر سرش

□

فرود آمد الکوس تنگ از برش

□

بیهشیها جمله اینجا بازیست

□

وگر همچنین خود بمانی چو دیو

□

بارور باد همه شاخ تو در باغ بقا

□

چو بینی به شاخی برانگیخته

□

دشمنی آن دل از روز الست

□

هم آنگاه رومی بیامد چو گرد

□

در چنین وقت با زنان به کار

□

نیامدش با مغز گفتار اوی

□

زبان دانی ترا مغرور خود کردست لیکن تو

□

آب حیات زیر سخن‌های خوب اوست

□

از خدا یابی جزاها ای شریف

□

گره بر دوال کمر سخت کرد

□

چون شوم هشیار آنگاهم بزن

□

گر او را فرستی به نزدیک شاه

□

در یکی پیهی نهی تو روشنی

□

رها کرد زو دست و آمد به دشت

□

کز عمل زاییده‌اند و از علل

□

بر اندیش کاین جنبش بی‌کرانه

□

این دعا گر خشم افزاید ترا

□

عقل را قربان کن اندر عشق دوست

□

گفت من مضطرم و مجروح‌حال

□

گذشت آن شب و بامداد پگاه

□

تو همان کن که کند خورشید شرق

□

سرانشان بکوبم بدان گرز بر

□

سالها این مرگ طبلک می‌زند

□

زدانا بس است آن نکوهش مرو را

□

ای بسا دانش که اندر سر دود

□

خیز بلقیسا که بازاریست تیز

□

هست احوالم خلاف همدگر

□

بزرگان برو آفرین خواندند

□

از فطام خون غذااش شیر شد

□

سپهبد سوی پارس بنهاد روی

□

خواه نیک و خواه بد فاش و ستیر

□

برکندم جهل و گمرهی را

□

وآنچ دادی هرچه داری در زکات

□

چون بدزدم چون حفیظ مخزن اوست

□

گر ز مغرب بر زند خورشید سر

□

ببخشیدن کاخهای بلند

□

این جهان بازی‌گهست و مرگ شب

□

چو آشوب برخاست از انجمن

□

هر یکی زینها ترا مستی کند

□

چو سیاره شتاب آهنگ می‌بود

□

چون جفا آری فرستد گوشمال

□

این مثال جان حیوانی بود

□

آنچنانک یوسف صدیق را

□

اگر مه شوم گر نهم سر بمرگ

□

زان نماید ذوالفقاری حربه‌ای

□

زواره سپه را گذارد به راه

□

نفس را تسبیح و مصحف در یمین

□

ور بدی دردیش زان نام بلند

□

این جهان تن غلط‌انداز شد

□

گفت بفشارم ورا اندر فشار

□

کسمان را منتظر می‌داشتی

□

بدو گفت خسرو من از کشتنش

□

با سلیمان خو کن ای خفاش رد

□

ازان پس چنین گفت فرخ قباد

□

این حکایت نیست پیش مرد کار

□

حریفی جنس دید و خانه خالی

□

فرصت آن پشه راندن هم نبود

□

در الهی‌نامه گوید شرح این

□

هی بیا در کشتی بابا نشین

□

برای غرق گشتن اندرین دریا نیفتادی

□

در میان خون و روده فهم و عقل

□

اگر ما گنهکار و بدگوهریم

□

پس چو از تسبیح یادت می‌دهد

□

گر ببندی در صطبلی گاو نر

□

با کپی‌خویان تهتکها چه کرد

□

گر نمودی عیب آن کار او ترا

□

یکی انجمن کرد ز آهنگران

□

از درت کی به در غیر رود هرکه کند

□

ور نمانم آب آبم ده ز عین

□

برین باره‌ی دژ دل اندر مبند

□

سکندر بیامد ز نزدیک اوی

□

نهان با شاه می‌گفت از بنا گوش

□

هم‌چنین جمله‌ی حروف گشته مات

□

چون بیفزاید می توفیق را

□

به گازر چنین گفت کای باب من

□

کاردانان نگزینند تبه‌کاری

□

آلت شاهد زبان و چشم تیز

□

تو دانی که کاووس را مغز نیست

□

برآشفت و ما را بدان خوار کرد

□

بر امید کف چون دریای تو

□

مر پدر را گوید آن مادر جهار

□

دو لشکر به کردار دریای چین

□

میان کیان دشمنی افگنی

□

عرضه‌ای دارم چه قول مردم بالغ سخن

□

یک بلا از صد بلااش وا خرد

□

چنین گفت با نامداران جنگ

□

همی شیر خوردی ازو ماده گاو

□

به عشقی در که شست آمد پسندش

□

از پس صد سال آنچ آید ازو

□

بدو گفت رستم که مندیش ازین

□

همه گرد بر گرد او سیم و زر

□

از ساحل تن گر کناره گیری

□

هین حدیث صوفی و قاضی بیار

□

چنین گفت مر زال را کای پسر

□

پس من تو زود آیی ای مهربان

□

آن فقیه از بیم برجست و برفت

□

عاقلان را چون بقا آمد ابد

□

درخت ار سایه نبود بر زمینش

□

ازان پس بفرمود تا شد دبیر

□

تو بر روی زمینی آن بلند اقبال کز گردون

□

دلقک از ده بهر کاری آمدست

□

وصف قرا به که بهر حرم دختر رز

□

نبینی بجز خوبی و راستی

□

هر آن چیزی که او را نیست مقصود

□

گر بدی پرده ز غیر لبس او

□

زهی نیرو که در پنجاه فرسنگ

□

برش پانصد بود بالای اوی

□

عقل را، گر اره‌یی سازد دو نیم

□

پادشاهان مظهر شاهی حق

□

ز باز و و زور، و از تن، تاب رفته

□

چنین داد پاسخ که آز است شاه

□

حد ندارد این مثل کم جو سخن

□

جز بنادر در تن زن رستمی

□

وز آن سو نازنین با جان پر جوش

□

ز کابلستان تا به زابلستان

□

شکاف در قمر افکن به آسمان بلند

□

جست سقا کوزای کش آب نیست

□

طره‌ی‌شان دزد ولایت زن است

□

دگر صد سگ و یوز نخچیر گیر

□

اگر برگ گلی بیند در این باغ

□

جز از بند گر کوشش (و) کارزار

□

که داری در سرای دولت خویش

□

ازان پس بران رزمگه بس نماند

□

خون سر و شرار دل فرهاد

□

ز کرمان بیامد به شهر صطخر

□

کمر بستیم و پیمان نیز بستیم

□

نبارد بدو نیز باران خویش

□

زین بشارت مست شد دردش نماند

□

سکندر سلیح گوان بازداد

□

شبا روزی به تیزی کرد ره قطع

□

اگر صد کنی چاه بهتر ز پنج

□

فرض شمردن دگر سنت ابن زیاد

□

تهمتن بیامد دو منزل به راه

□

خرامان گشت ساقی باده در دست

□

مگر زو ببینی یکی نامدار

□

نهاد از شرمناکی دست بر رخ

□

چو بشنید برگشت زان دو درخت

□

ز دانش کن لباس تن، که زیب است

□

که هرکس که او خون اسفندیار

□

سحر ابر آذاری آمد ز دریا

□

بدین سان شود کشته در کارزار

□

گرفتاری که رنج عاشقی برد

□

این خیار و خربزه در راه دور و پای سست

□

آفتابی که ضیا زو می‌زهد

□

رنج دو جراحت اندکی کن

□

چو در رفت آن نسیم اندر دماغش

□

بادی که ز نجد بردمیدی

□

رای تو در امور کلید در صلاح

□

اینست چو خواهش الهی

□

ز سر نو کرد اکلیل شهان را

□

پس آنگه گفت کی داننده استاد

□

پس از پنجه نباشد تندرستی

□

یارب چو من سیاه نامه

□

خوش آمد این سخن بانوی شه را

□

اسماعیلی ز خود بسنجم

□

هوشیاری و شب و روز بمیخانه

□

رو در که کنم که در چنین سوز؟

□

دو چشمش کور بد در لشکر خویش

□

چراغی عالم افروزنده بودی

□

در تضرع جوی و در افنای خویش

□

دیدند چو روی عاشق مست

□

چو نام خان، بنام دوست ضم شد

□

پای آبله چون به یار می‌رفت

□

تا ز آمد شد خزان و بهار

□

نخستم در لباس آرزو پوش

□

روان سرو تر و سبز و جوان هم

□

به سرهنگی حمایل کردن تیغ

□

کری مم دی که ایرو واجونی گفت

□

خواهی که نگردی آرزومند

□

نداند کسی آرزوی جهان

□

چنین پیغمبری صاحب ولایت

□

کردار تو را سعی رهنمونست

□

فریاد شبان بمانده از کار

□

حاسد چو بیش باشد بهتر رود سعادت

□

چو شد در نامها نامم شکسته

□

معجزات این‌جا نخواهد شرح گشت

□

آسود، دو مرغ در یکی دام

□

ز چیزی که افتد بران ناتوان

□

ما از پی تو به جان سپاری

□

ذره پرور آفتابا مهر گستر خسروا

□

زینسان شغبی بکار می‌کرد

□

فلسفی منکر شود در فکر و ظن

□

دلم در باز گشتن چاره ساز است

□

خواند سگ را به سگ زبانی خویش

□

بر خصم مکش به کینه جویی

□

یکی تیز خنجر بزد بر سرش

□

با سگ چو سخا کند مجوسی

□

سوخت گر در دل شب خرمن پروانه

□

زان غم زده کاین ترانه رانی،

□

کنون که دیو خراسان به جمله ویران کرد

□

ملک فرمود تا هم در شب آن ماه

□

راه کردی لیک در ظن چو برق

□

اگر چه هست شیرین جان مسکین

□

فرستاده قیصر سقف را بخواند

□

رنجیده شدن نه رای دارد

□

طمع چون در شتاب افتاد پا بیرون نهاد از ره

□

قاصد بسوی قبیله شد راست

□

چون خدا ما را برای آن فراخت

□

شکر همشیره دندان من شد

□

شه چو از فتنه یافت آگاهی

□

گر عاشقی این مقام دارد،

□

ز آهرمنان بفگند شست گرد

□

او خود همه کام ورای او گفت

□

لقمه‌ی بی دود و دمی داشتی

□

از خواندن نامه چون بپرداخت

□

رازی است این که راه ندانسته‌اند

□

بسی در کار خسرو رنج دیدی

□

به خاطرم غزلی سوزناک می‌گذرد

□

که ما رفتیم با جان پر امید

□

کنون من ز ایران بدین آمدم

□

نومید شده ز پیش رفتند

□

فلک سوال کنانست ازین تواضع و نیست

□

ورای بوستان دل یکی صحراست بی‌پایان

□

حس ابدان قوت ظلمت می‌خورد

□

برون شد مست و بر شبدیز بنشست

□

من دیده به روی تو گشاده

□

تا باد نبرد خانمانش

□

بیامد ز دژ با صد و شست مرد

□

بربست به نام خود به شش حرف

□

تا که آخر، در خلال گفتگو

□

عاشق مستمند بیچاره

□

الا تا از صبورانست، نام چار پیغمبر

□

چو سروی گر بود در دامنش نوش

□

دوای خسته و جبر شکسته کس نکند

□

ولی بندر ز تجار جهانگرد

□

بدو گفت لهراسپ کای راست‌گوی

□

بفرمود از میان می بر گرفتن

□

سرای جغد هم گشت از تو معمور

□

تو با همه متحد به سیرت

□

سالها گر ظن دود با پای خویش

□

گرفتش دست و بنشاندش بر آن دست

□

راز پوشنده گرچه هست بسی

□

نگهدار خلیل از نار نمرود

□

زمین را به دیبا بیاراستند

□

هر یک ز قبیله‌ای و جائی

□

ره اهریمن از آن شد همه پیچ و خم

□

تو ای بیچاره آنگاهی به سختی در حساب افتی

□

غافل منشین که از این کار کرد

□

ستاره نیز هم ریحان باغند

□

یارب به صدق سینه‌ی پیران راستگوی

□

خداوندا تو کن تبدیل که خود کار تو تبدیل است

□

ابا این بسی آفرین گسترید

□

هر ناموری که او جهانداشت

□

ولی نهاد چنان سر به طوق بندگیت

□

ز غربت به سوی وطن شو روانه

□

مرد میراثی چه داند قدر مال

□

زبونی کان ز حد بیرون توان کرد

□

کابر آنچ از هوا نثار کند

□

لب فروبند و زبان درکش ره ایجاز گیر

□

ببینی تو ای فرخ اسفندیار

□

احرام گرفته‌ام به کویت

□

رهی زن که صوفی به حالت رود

□

خسرو بهمن حسام بهمن رستم غلام

□

گر به خواب اندر کسائی دیدی این دیبای من

□

به ناخن سنگ بر کندن ز کهسار

□

که گفت پیره‌زن از میوه می‌کند پرهیز

□

درد و داغی کزوست بر دل من

□

یکی ننگ باشد مرا زین سخن

□

نایافته در زبانش افکند

□

در جنب مطبخش تل خاکستریست چرخ

□

به پاسخ شدند انجمن همسخن

□

پس حقیقت روز سر اولیاست

□

ترا من یار و آنگه جز منت یار؟

□

زیرکان راه عیش می‌رفتند

□

کشانی وسغدی شدند انجمن

□

چو غارتگری داد بر بیدرفش

□

گر در حق تو شدم گنه کار

□

حلق و دندان‌ها ازو آمن بود

□

چنین داد پاسخ که از گنج سیر

□

رام زین و خوش عنان و کش خرام و تیزگام

□

سه جا بوسید و مهر نامه برداشت

□

وقفت بعبادان بعد صراتها

□

یکایک تبه کردشان بی‌گناه

□

ز کهرم مران شاه تن خسته شد

□

دهلیز فسانه چون بود تنگ

□

من که پای ناروانم زین سعادت مانع است

□

چنان بد که یک روز هر دو جوان

□

احولیها اندک اندک کم شود

□

ره ار در کوی و گر در کاخ کردی

□

هم رفیقش ز ترکتاز افتاد

□

همی سر فرازد که من قیصرم

□

که گر من سر تاج شاهنشهی

□

نه بینی گرد ازین دوران که بینی

□

به جام اوست ز دولت شراب دیر خمار

□

به راه خداوند خورشید و ماه

□

روزی است از آن پس که در آن روز نیابد

□

چو شادی را و غم را جای روبند

□

بنرمی ز دشمن توان کرد دوست

□

به یک روز و یک شب چو بازیش یافت

□

چو از راه نزدیک منزل رسید

□

دیوانه منم به رای و تدبیر

□

با کفل همچو کوه دانه‌ی تسبیح را

□

چو نیرو گرفتند و دانا شدند

□

خاصه تقلید چنین بی‌حاصلان

□

پس آنگه از سنان تیشه تیز

□

برهم شکنم شکنج گیسوت

□

پرستنده بشنید و آمد دوان

□

ورا نامور هیچ پاسخ نداد

□

او را به چو من رمیده خوئی

□

شکوه سنج تو را عالم ثقیل و خفیف

□

اهل دل تا کنند پیوسته

□

خویشتن را به طاعت اندر یاب

□

به دانگی گر چه هستم با تو درویش

□

بر آن صد هزار آفرین کاین بگفت

□

همه بنده‌ی خاک پای توایم

□

که من جنگ هرگز نفرموده‌ام

□

بر سفت عرب غلام روسی

□

ز آفریدن دیو و پری و انس و ملک

□

چون بدید آن حال شاه نامور

□

گر خطا گفتیم اصلاحش تو کن

□

جهان آن به که دانا تلخ گیرد

□

خاک تیره ز روشنائی او

□

چو دستان سام از پسش بنگرید

□

بیابید هم بی‌گمان آگهی

□

پدید آمد سمومی آتش انگیز

□

مضمون خاص تهنیت دیگر آن که شد

□

چشم او در چهره‌ی جانان بماند

□

بیابان در نورد و کوه بگذار

□

زمانه خود جز این کاری نداند

□

چو طالع ز ما روی بر پیچ بود

□

که ما را به گیتی ز پیوند خویش

□

مرا گفتن و کار بر دست اوست

□

چون فرد روان ستاره فر

□

فغان که پای رسیدن به آن جناب ندارد

□

می بباید ترک جان نهمار کرد

□

صیقلی کردن عرض باشد شها

□

درین خرمن که تو بر تو عتابست

□

هرکه بدخو بود گه زادن

□

چو او زاید از مادر پرهنر

□

به روی زمین یکسر اندیشه کرد

□

قطره می‌بارید و حیران گشته بود

□

تا درین دیرینه دیر از سیر سلطان نجوم

□

پیش از آن کز جان برآیم بی‌خبر

□

دوستی تو و فرزندان تو

□

گر نفسش گرم روی هم نکرد

□

دویدند خدمت کنان سوی من

□

بپویید کاین مهتر آهرمنست

□

وگر باره‌ی رستم جنگجوی

□

دیده ز عیب دگران کن فراز

□

سر ز خاک حشر برنارد ز شرم رزم خویش

□

سر به سر در کار او حیران شدند

□

شد نماز دیگر آمد خادمی

□

گوش در این حلقه زبان ساختم

□

درج یاقوت را به در یتیم

□

ترا خود خرد زان ما بیشتر

□

چنین پاسخ آوردش اسفندیار

□

بحر تلخ و بحر شیرین در جهان

□

وز گلستان ثنای تو به حسرت به برد

□

فخریست خدمت تو که تا روز حشر

□

که دیبای رومی است اشعار او

□

عمر کمست از پی آن پر بهاست

□

ننگ از فقیر اشعث اغبر مدار از آنک

□

ز تاج بزرگی چو موی از خمیر

□

ز توران زمین تا به دریای چین

□

ما چو زنبوریم و قالبها چو موم

□

ظل تو را ز فرط بلندی هزار سال

□

فرخنده باد بر ملک این روزگار عید

□

قابل خوردن شود اجسام ما

□

کشتی گل باش به موج بهار

□

بیگمان شد که گور کین اندیش

□

که او پهلوانی بود نامدار

□

نیاید همی بانگ شه زادگان

□

پس بزرگان این نگفتند از گزاف

□

شور چون گشت ز اطناب سخن ختم اولی

□

نخست لدروه کز روی برج و باره‌ی آن

□

الا یا آفتاب جاودان تاب

□

به دریا درآنکس که جان میکند

□

برگی که از برای مطیعان کشد خدای

□

پرستنده گفتند یک با دگر

□

بسی هدیه آورد میرین برش

□

کار تو باشد علم انداختن

□

عبارت تو به شکل نخست بدشکلی است

□

فرخش باد عید آنکه به عید

□

یوسفا آمد رسن در زن دو دست

□

عقل در آن دایره سرمست ماند

□

کردمی کوشکی که تا بودی

□

منم کدخدای جهان سر به سر

□

چو اسفندیار آن شگفتی بدید

□

تشنگان گر آب جویند از جهان

□

ز حصر اگرچه فزون است نسخه‌ی‌های فصیح

□

رفتن تو به خزان بودی هر سال شها

□

برجستن علم و قران و طاعت

□

زر آن آتشی کاکندنیست

□

چون من به شکنجه در نکاهد

□

هرانگه که بیگانه شد خویش تو

□

برین نیز خواهد که بیشی کند

□

سخن را که گوینده بد گو بود

□

فروشندشان بعد از آن همچو یوسف

□

دولت و اقبال و بقای تو باد

□

چون مبدل می‌کند او سیت

□

آنگل خودرای که خودروی بود

□

در عاشقی تو صادقی کرد

□

وزان پس به کین سیامک شتافت

□

بدو گفت آهنگر ای نیکخوی

□

از آن شب بسیچ سفر ساختم

□

همه‌ی مرغان ادلی اجنحه در صحبت خان

□

شاعران را تو زجدان یادگاری، زین قبل

□

مایه‌ی بری تو و ابرار اولاد تواند

□

چون سخن از خود به در آمد تمام

□

می‌کوش که وام او گزاری

□

فرستاده را داد بسیار چیز

□

چو یک تن بود کم کند خواستار

□

زنده‌ی نام جبروتش احد

□

دور نبود که ز انصاف سپهر کحلی

□

رسم تو رهنمای رسم ملوک

□

عقل را شو دان و زن این نفس و طمع

□

اگر تاج از آن تارک بی‌بها

□

شاه با خصم حقه سازی کرد

□

چو آمد بنزدیک شاه آن سپاه

□

بترسید بهمن ز جام نبید

□

اگر یار باشد جهاندار ما

□

خواست تا کار او بپردازد

□

جهان انجمن شد بر آن تخت او

□

به یک بیت مدحت دهانش بیاکند

□

سپاهی به کردار مور و ملخ

□

من که سرسبزیم نماند چو بید

□

ز بالا کمند اندر افگند زال

□

تو دانی که من پیش تخت قباد

□

بدرد دل و مغزتان از نهیب

□

نخلستانیست خوب و خوش رنگ

□

به سام نریمان رسید آگهی

□

پر جگر آن مرد که شد مرد عشق

□

قصه خسروان پیشینه

□

ز هیزم که بر باره‌ی دژ کشید

□

لیک ما بندگان در این بندیم

□

بی‌توتیاست چشم تو گر بر دروغ و زرق

□

تخت و میلش نهاد پیش به مهر

□

پسر خورد با شرم یاد پدر

□

چون رسیدند سوی شهر فراز

□

باش به عزلتگه خود پا به گل

□

بفرمود پس تا سرای فراخ

□

وانانکه مفسدان جهانند و مرتدان

□

چو بگذشت مانند کشتی به رود

□

صراحی لب نهاده بر لب جام

□

چو هنگام رفتن فراز آیدت

□

مگر نه رنجها در راه شه دید

□

از آنجا به بلخ اندر آمد سپاه

□

چها می‌گویدم طبع هوسناک

□

بهشتیش خوان ار ندانی همی

□

به خونریزی عتابش بس دلیر است

□

گر بدو بنگری امروز یکی لحظت

□

به شب از گیسوی خود داده تاری

□

هرچند که بی‌بها گلیمی

□

نخست از مرگ می‌جستم کرانه

□

بنگر که قوی نگشت عقلت

□

به ناظر داد آیین وزارت

□

سخن را جامه معنی باشد، ای عریان سخن خواجه،

□

ستیزم گر به جانان رای آن کو

□

دفتر بفگن که سوی مرد علم

□

شدش بهرام با تیغ و کفن پیش

□

ور تو حکیمی بیار حجت و معقول

□

هوس را در گریبان اخگر افتاد

□

داد و دانش به عز او زنده است

□

کنندم زین هواداری ملامت

□

این فخر بس مرا که به هر دو زبان

□

ولی ره زد چنان سودای یارم

□

خراسان زال سامان چون تهی شد

□

به شوخی دیده را نادیده کردن

□

زین چنین پر زر و گوهر مدحت، ای حجت، رواست

□

ولی این گفته‌ها در پرده اولاست

□

چونان که عصا هرگز از آن سان که شنودی

□

از این بو گر چه جانم یافت راحت

□

غرقه‌اند اهل خراسان و نی‌آگاهند

□

به ابرویش اشارت کرد کای یار

□

زین کور و کر لشکر بیزاری

□

ز خاره پایه‌اش را زیر پایی

□

خیز به فرمان امام جهان

□

وگر از نعل او فرسودی این کوه

□

لیکن فردا به خوردن غسلین

□

بر او پیر از تعجب دیده بگشاد

□

که روزی زین شمرده روزگارت

□

در آغوشش دمی بگرفت چون جان

□

زین است که ایدون خران دین را

□

فکرت او راه به جایی نیافت

□

نبینی که پولاد را چون ببرد،

□

لشکر چو سگان رمه و دشمن چون گرگ

□

که باشد بپیری مرا دستگیر

□

کمان تخش از هر سوی میدان

□

لبت به می، کف به جام و گوش به بربط

□

ز ما ناید بجز بد نیک دانیم

□

تو صیدی افکنی بر خاک چالاک

□

به خوبی شد چنان شهزاده منظور

□

مرا این سرزمین ناسازگار است

□

به صوف و سقرلاتشان پشت گرمی

□

گرفت و داد ساغر کوهکن را

□

لبم عاشق مدح خوانیست اما

□

دل و جان کردم از فولاد آن روز

□

بدن و جان بهم نپردازند

□

مگرنه دیگران را این هنر بود

□

چه عجب گر ز بیم طامعه شان

□

روغنی در چراغ بخت نداشت

□

شاه داند که غرض چیست از اینها وحشی

□

بهار عدل تو دارالامان را ساخت بستانی

□

آسمان قدرا بلند اقبال شاها، زانکه هست

□

غره گشته بدو جهان و بجاست

□

اجل چون دست بندد بر حسودت

□

گر یابد آن کلاه که دارد ز دست شاه

□

زان نماید شیر نر چون گربه‌ای

□

چرا خلقی بود سایه نشینش

□

به سر بر نهاد آن کیی تاج فخر

□

چه داند که من چون شدم شهریار

□

قوت شکرت ندارد این ضعیف

□

رسید و پیش شه زد بوسه بر نطع

□

تو از من مرنج و مرنجان روان

□

اینجا در این بهایم غوغا را

□

چون زکات پاک‌بازان رختهات

□

سر بدخواه زد شمشیرش از چنگ

□

زمین شد به کردار غلغلستان

□

مبادا که بینی سرش گر برش

□

باز گردی کیسه خالی پر تعب

□

ندیده سبزه‌ی و آب روان هم

□

کسی را نبودی بروبر گذر

□

به مردم ز دستارشان سر گرانی

□

وز فطام شیر لقمه‌گیر شد

□

ز حیرت ناز را کرده فراموش

□

همی این بدان آن بدین برزنی

□

ازین نامور فر شاهنشهی

□

ما نفاق و حیله و دزدی و زرق

□

شیشه خانه است ببالای سرش روشندان

□

پراندیشه بد جان تاریک اوی

□

خلق از حکم عدل نه ملجا و نه منجا

□

تا شود سرور بدان خود سر رود

□

نسیج و پرنیان، ابله فریب است

□

کلان گاو گوساله بی زور و تاو

□

کرا ماند این مرد پرخاشجوی

□

جز مر آن را کو ز شهوت باز شد

□

به سینه تازه شد دیرینه داغش

□

چرا تیره گردانی این آب من

□

زانکه کار جهان از او به نواست

□

استخوانی را دهی سمع ای غنی

□

نرگس شان آهوی شیر افگن است

□

چو سیصد بدی نیز پهنای اوی

□

خروشان و جوشان به دشت نبرد

□

از نهیب حمله‌ی گرگ عنود

□

هم از دل زنده گشت و هم ز دل مرد

□

به گفتار با شاه پیکار کرد

□

ازو چگونه ستانم زمین ویران را

□

تا ز نقصان وا روی سوی کمال

□

مبارک روی دختی دولت اندیش

□

بیاورد قرطاس و مشک و عبیر

□

نشستند بر خوان و می خواستند

□

تا که در ظلمت نمانی تا ابد

□

بران پیمان رگ جان نیز بستیم

□

چو پیچی سر از کژی و کاستی

□

دلیری از این بیش پیش تو نتوان

□

جز ز اکرام تو نتوان کرد نقل

□

معز الدین و دنیا شد جهان را

□

سر مایه‌ی کین و جای گناه

□

بپرسید و بر تخت زرین نشاند

□

تو دعا تعلیم فرما مهترا

□

ولیکن احول اندر لشکر پیش

□

هرانکس که استاد بود اندران

□

تو غرضی، دیگر یکسر هباست

□

هم‌چو عینین نبی هطالتین

□

فلک در ظل این هر دو علم شد

□

که آهو ورا پیش دیدی ز تیر

□

به جستنش رنجه ندارد روان

□

گشته باشد خفیه هم‌چون مریمی

□

وی از می مست و می‌خوانان ازو مست

□

دل مرد درویش زو گشته ریش

□

بسکه آشوب در جهان باشد

□

با نبی‌رویان تنسکها چه کرد

□

دو منزل شد معین هر دو مه را

□

چو خواهی که آسوده گردی ز رنج

□

که تا جاودان آن نگردد کهن

□

که ز مکتب بچه‌ام شد بس نزار

□

توان مرده خرد در خواب رفته

□

سپه را سوی شهر ایران براند

□

هنرور یارجوی حاسد افکن

□

که ز شب‌خیزش ندارد سر گریز

□

کس نبردی کش کشان آن سو ترا

□

به پیشم دگرگونه پاسخ میار

□

به جان گرچه از دست او رسته شد

□

رای او گشت و پشیمانش شدست

□

گذشته برو سال بسیار و ماه

□

بریزد ورا بشکرد روزگار

□

کور بنهد عصا و کل دستار

□

پیر می‌بیند معین مو به مو

□

عقلها باری از آن سویست کوست

□

دلش خسته گشته به شمشیر سخت

□

نبد شاه دستور تا دم زدم

□

پاره گشتی گر بدی کوه دوتو

□

همه راستی باید افگند بن

□

به خوبی ز هرگونه آواز داد

□

مر مرا نور دل و سایه‌ی سر است

□

وان دروگر خانه‌ای کش باب نیست

□

زین خسیسان کسادافکن گریز

□

کجا نو کند نام اسفندیار

□

کسی کین چنین کرد نستوده‌ام

□

یک هبوطش بر معارجها برد

□

چو خشنود شد پند بسیار داد

□

به زاری سرآید برو روزگار

□

آب جست و نبودش آبشخور

□

پس به معنی این جهان باقی بود

□

نه مثال جان ربانی بود

□

پس او را فرستاد نزدیک شاه

□

سخن گفتن نیک هرجا نکوست

□

وان ستمکار ضعیف زار زار

□

برو تا چه خواهد جهان آفرین

□

که نخواهم گشت خود هشیار من

□

چون باد بیش باشد، بهتر رود سماری

□

وقت حذف حرف از بهر صلات

□

آن حکیم غیب و فخرالعارفین

□

هست مردار این زمان بر من حلال

□

بران کو زمان و زمین آفرید

□

فاضلان مرآت آگاهی حق

□

به آوردگه بر نسازم درنگ

□

هر یکی با هم مخالف در اثر

□

به دعا رو که بود رسم گدایان ابرام

□

چون نیابی آن خمارت می‌زند

□

تا شود زار و نزار از انتظار

□

هر یکی را صورت و نطق و طلل

□

ز لشکر یکی نامور برگزید

□

خواب بنمودی و گشتش متکا

□

که خیره نماید شگفت از شگفت

□

گوش تو بیگاه جنبش می‌کند

□

منازلها بکوب و راه بگسل

□

آن دلالت همچو گفتن می‌بود

□

چون نباشم سخت‌رو پشت من اوست

□

عین خورشیدست نه چیز دگر

□

سپارم بدو تاج و تخت مهی

□

وصف حالست و حضور یار غار

□

که خوانند گردان وراگیو نیو

□

بر همه اشیا سمیعیم و بصیر

□

که شد گلهای خلد از رشک او داغ دل رضوان

□

خنجر و شمشیر اندر آستین

□

قوت می بشکند ابریق را

□

تخم فردا ره روم می‌کاشتی

□

چو با قیصر روم خویشی کند

□

تا نگردی غرق طوفان ای مهین

□

برآرم سر از برج ماهی ورا

□

ببری همی راه گیهان خدیو

□

سوده کردی شرم و خجلت مر کسائی را کسا

□

گمان بری که مگر شرح نام اوست جزاش

□

تند و خون‌خواری و مسکین‌خو نه‌ای

□

همی‌داشت آن انده اندر نهفت

□

ترا بخشم و بوم ایران زمین

□

من و اطراف دوک گرگانی

□

ز آمل گذارد سپه را به ری

□

بدبق و به قیر و به کافور و مشک

□

بر عنان توسنت دست مه و مهر استوار

□

تو نکو کاری کن و بدهای ما را بد مگیر

□

بر کنار کنگره‌ی شادی بدست

□

کسی کو نهد گنج با دست رنج

□

به ایوان نهد بی‌خداوند روی

□

در میان خاک و باد و آب و آتش داوری

□

همین را روانش نبد رهنمون

□

برفتند با شاه آزاد مرد

□

شخ نورد و راهجوی و سیل بر و کوهکن

□

ار بند نهد دست تو بر پای قدر بر

□

کو چرا پاسم نمی‌دارد عجب

□

کشیده همه تیغ و پیراسته

□

خرد چون تبر هوش چون تیشه کرد

□

نجات اندر خموشی دان زیان اندر زبان دانی

□

همی بارد از تیغ هندی روان

□

برین تنگ دژها نشاید نشست

□

بلا تیر و قضای بد کمان باد

□

ولیک مهدی در مهد نیست منتظرم

□

که ز جنس دوزخ‌اند آن دو پلید

□

نوشته چو من دیدم از خط هند

□

که چندین برادر بدم نامدار

□

زان که در باغ عطا سخت به آیین شجری

□

تو جان و تن من به زنهار دار

□

کجا اختر گیتی افروز من

□

آنگاه شود دلت ناشکیبا

□

تختش از خاک و خانه از صرصر

□

گفت حرص من ازین افزون‌ترست

□

جهان گشته و کار دیده سران

□

دلش گشت پر درد و سر پر ز باد

□

که بر آرد زو عطاها دم به دم

□

نیایش ز فرزند گیرم نخست

□

نیامد کسی تاج را خواستار

□

بر طرف سر نهد عوض تاج قیصرش

□

روزها گشته چو خفاش مرا خانه ستر

□

هم خطا اندر خطا اندر خطاست

□

درفشان ز دیبای چینی برش

□

بدادش یکی پیل پیکر درفش

□

گر تو جان داری بدین چشمش مبین

□

نشست اندر آرام با فرهی

□

به لااحصی از تگ فرومانده‌اند

□

هم اندر مصحف اولی، هم اندر مصحف اخری

□

علی و سعد و سلمان و صهیب و خالد و مظنون

□

از شهاب محرق او مطعون شود

□

دگر هرچه دشخوارت آید مکن

□

یکی باد سرد از جگر برکشید

□

پیش موسی سر نهد لابه‌کنان

□

مبادا به تو دست دشمن دراز

□

که آغوش رومی در آغوش داشت

□

به تو اظهار آن ناکرده اولاست

□

می‌فزاید هر زمان صد ساله هیزم در سقر

□

تا پسر بیش جست کمتر یافت

□

دریغ آنچنان خسرو ماهروی

□

بر آن‌سان که بد مرد را در خورش

□

سبزوار طبع را میراثی است

□

همی خواست از تن بریدن سرش

□

دگر باره شد گور ازو ناپدید

□

اگر شعر فاضل کسائی کساست

□

باد پیوسته به احباب و عدو نفع و ضرش

□

وز پی پای دشمنان الماس

□

سر دشمنان زیر سنگ آوریم

□

گراییدن و گردش کارزار

□

چند جان داری که جان پردازیست

□

به مرگ بداندیش رامش پذیر

□

که هرگز مبادا گل آن درخت

□

صبوری را خسک در بستر افتاد

□

و آن دگر ز «ایاک نعبد» حلقه دارد بر کمر

□

همه روز تا شب پناهم به توست

□

فروغ و شعله دهد همچو اختر و اخگر

□

نخواهد گشادن بمابر نهان

□

بر خوگ رمه مکن شبانی

□

سرش تیزتر شد به پیکار اوی

□

تا بر خواب گزارنده گرو شد دستار

□

از مردم چشم درد تو را طمع توتیاست

□

خلق در شادیند و من غمگین

□

یکی بر صد آید نه صد بر یکی

□

بیعت تدبیر او چرخ مدور شکست

□

چه کردم به مردی تو داری به یاد

□

منگر تو بدانکه ساخت کاچاری

□

ممان آشکارا نه اندر نهان

□

نکند تلخ ناامیدی کام

□

که برق این امیدم شد درون سوز

□

کپه بر کون او چو با تنگان

□

که در دایره نیست بالا و زیر

□

آنکه مولیش بود و شمس و فلک فرمان‌بر

□

شد از دود روی هوا ناپدید

□

به هیچ مستقری سایه‌گستر آتش و آب

□

ز کژی نه سر یابم از تو نه بن

□

دست آسیب جهان سوی نکوخواه تو شل

□

اگر از خویشتنت تیمار است

□

از پس کسب سنا را چون سنایی مدح خوان

□

نشاید خرید افسر و تخت را

□

داده یک عزم و یک زبان اقرار

□

چه داری به دکان ما آرزوی

□

ترا ترسا همی گوید که در صفرا مخور خلوا

□

که ما را کنون نیست جای درنگ

□

زان زر و جامه و کرباس و کتان من پار

□

که غیر از بت پرستی نیست کارم

□

طمع از چرخ ندارند مگر خیره‌سران

□

جهانجوی را با جزیت چه کار

□

وگرنه طبع او شد ابر آذر

□

پدر همچنان نیز یاد پسر

□

می نبینی فوق و تحت و کوه و صحرا و بحار

□

ابا نامور لشکر جنگ‌جوی

□

رای تو چنان هوشیار باشد

□

بر چون یابد کسی کو شیعت ابرار نیست

□

ز طعم منزل اندر دل نه خر آگاه و نه پالان

□

همانا که چون کان گرانمایه‌ای

□

بس مقامی نه در وجود کدام

□

زواره نخستین دمی درکشید

□

شو که زیبا پروریدت کردگار اندر ملا

□

تویی آفریننده‌ی آب و خاک

□

بنده را آخر این قدر بصرست

□

از ملت محمد و توحید کردگار

□

گفتم از شرم هر دو را که نعم

□

یکی اژدها بینی آویخته

□

جای در حیز بشر دارد

□

همی داد تن را ز یزدان درود

□

بر چرخ بقا به ز جمالت قمری نیست

□

نیاید برم هیچ پرخاشخر

□

هرلحظه که بر غرفه‌ی سمع و بصر آمد

□

به یاقوت و بی‌جاده و بهرمانی

□

با تو گویم شکر آن شکر شکار خوش لقا

□

شده دولت شه مرا دستگیر

□

استخوان ریزه بر قفا ساطور

□

نماید یکی پهلوی دستبرد

□

تا مایه‌ی مرکز نبود چون فلک نار

□

چنین گفت سهراب با پیلتن

□

درم‌افشان دمد از شاخ برون دست چنار

□

ز من برخاستی این کوه اندوه

□

گر چه پیری همچو دنیا خویشتن کودک شمار

□

خرابی ز درگاه او دور باد

□

عیش پدرام و همه میل مدامت به مدام

□

به دژ بر یکی کلبه در پیش کاخ

□

چون علم تو درد همه آفاق دوا کرد

□

تو گفتی که شد جنب جنبان زمین

□

فروغ خسرو سیارگان به مشرق در

□

طاعتی‌اش می‌کند رغم وشات

□

نشناسد او ز جهل یمین خود از یسار

□

قرنقل به هندوستان خورده بود

□

یعنی از هستیت مسعود و علی پاینده نام

□

مگر کشته شد شاه آزادگان

□

چرخ چون پیشت کمر بندد به رسم افتخار

□

به نیروی یزدان و فرمان شاه

□

عقل در ماهیتش حیرانست

□

مگر نه طعنه‌ها از خلق بشنید

□

صورت و نقش مومن و کفار

□

سرنازنینان بپیچد ز ناز

□

باد چونین دو هزارت مه نوروز و رجب

□

جهان شد ز تاراج و کشتن سیاه

□

مرا باری خود اندر خود خرد بازارگان دارد

□

که این نیست برتر ز ابر بلند

□

گوهر افغال او بر یاد طبعش می شمار

□

حس جان از آفتابی می‌چرد

□

هر زمان نو شعار خواهد کرد

□

که پای سپه دید ازان کار کند

□

یوسف نقاب طلعت غرا برافکند

□

به دیدار خسرو نیاز آیدت

□

اختر شمران، رومی و یونانی و مائی

□

ز گفتار رستم دل و هوش و رای

□

شاه بشر چو احمد شیر عرب چو حیدر

□

به پرویز و سفاهانم چکار است

□

سرکه رسیدش، نه کیمیای صفاهان

□

وزین جمله خالی نبودش سپاه

□

وز حمایل زر و از جیب درر بگشایید

□

چرا سرو کشمرش خوانی همی

□

مشتری صورت ولی مریخ سیرت در نهان

□

ز پیوستگی دست کوته کنید

□

شد بادریسه پستان آن سال‌خورده زالش

□

رستمی جان کند و مجان یافت زال

□

عرب اقلیم ستان عجم است

□

به جنگ دوالی روان رخت کرد

□

شب گهر تاب معجر اندازد

□

خداوند شمشیر و تاج و سریر

□

اختر و فعل عقربی، آتش و لون عبقری

□

که بی‌زال تخت بزرگی مباد

□

کتش ز تیه وادی ایمن درآورم

□

بیا همراه من تا طرف گلزار

□

در شب خوف نه در صبح رجائید همه

□

که بادا بران شیر مرد آفرین

□

چون زرقی که گوشت ز احشا برافکند

□

سر به زانو بر من مانده چنین زانم

□

نتوان کردن ز چوب ثعبان

□

به تیزی سخن گفتنش نغز نیست

□

شهپر عنقاش بر سهام برآمد

□

یک طبق بر کف ز پیش حاتمی

□

بر سر مرغان کعبه سنگ‌باران آمده

□

بدین پادشاهی نه اندر خوریم

□

مگر کوس شاه جهانبان نماید

□

همه دیگر شدش احوال و سامان

□

بنده سه ضربه می‌زند، در دو زبان شاعری

□

چو شیری که بر پیش آهو گذشت

□

شغل سگ‌ساری و دستان چه کنم؟

□

دلت قوی، تن جوان و روی مورد

□

ذاتت به دست جود و جد گیتی مطرا داشته

□

نگر تا نباشی جز از دادگر

□

نی مهره‌ی امید من از ششدر سخاش

□

تا تنت نگشت سست و خلقان

□

لیک تف آفتاب فرق کند این و آن

□

که با ما نشورد کس اندر زمین

□

ز آن خار گل جنان ببینم

□

روز پیش ماهشان چون سایه‌هاست

□

بود خواهر گیر عیسی مادر ترسای من

□

نفسی بتبریز اختیار سواء

□

رسته ز شروان نهال، رفته به عالم ثمار

□

تو در خزی و در دیبا چرا گوئی سخن عریان؟

□

ما همه بوسه گه کنیم آن سر زلف سعتری

□

چه دارم همی خویشتن را کشان

□

بساطی سازی از رخسار و جارویی ز مژگانش

□

که تا دوری نیفتد در میانه

□

سفر جل رنگ بود اول که آخر گشت رمانی

□

صدق الغراب متی الاشیاء

□

حج از پی ربودن کالا برآورم

□

زرد مکن سوی من رخان لکائی

□

نگون سار آمد اصنام برهمن

□

که بودی یکی بی‌کران رود آب

□

آری بر این دو کعبه توان جان نثار کرد

□

گو برو سر را بر آن دیوار زن

□

عمر تو چون عقل تو جاوید مان

□

سوختی چون شمع بالای سرش

□

تیغ تو طغرای فتح پیش طغان مغتنم

□

دیبای نکو شوی بهائی

□

بر امیدم جرم بخشائی فرست

□

همه جامه‌ی پهلوی کرده چاک

□

بر مرگ زاده‌ی حفده خواجه‌ی همام

□

به کامش لب نهاد و گفت خندان

□

نامش به جود در همه علام عیان شده

□

پدرم نام من، عتیبه نهاد

□

که از هشت شهر سما می‌گریزم

□

بی‌خطر است آن سخن دفتری

□

برتواند یافت؟ گفتا برنتابد بیش از این

□

دو چوبین و دو ز آهن آبدار

□

عمر گم بوده‌ی شروان به خراسان یابم

□

خشم ابراهیم با بر آفلان

□

همچو ز خون روز جنگ دامن بر گستوان

□

ز فرزندان دیگر روی برتافت

□

کرده غارت چو حیدر کرار

□

دین و دنیا به نور او رخشان

□

بر طالعت رب السما، احسان والا ریخته

□

همی هرچ جستم همه یافتم

□

فرعها فوق الثریا دیده‌ام

□

که هم پیمان شکن هم زود سیر است

□

که برخوان چنان خوش لقائی نیابی

□

ز پابوسش من آسودی، چه بودی؟

□

کز راستی بجز صفت مسطری ندارم

□

حکمت همی مرتب و دیوان کنم

□

ز آنجا هزار سال رهش بوده تا جهان

□

گریزان همی شد ز سالار نیو

□

یا به باغ جان نهالی از جنان آورده‌ام

□

مصلحی تو ای تو سلطان سخن

□

خدایا این دلم را چاره‌ای ساز

□

به ره داد نشاط و عیش دادند

□

دیو را بر فلک مکن سالار

□

گر تو جان دوربین خویش را زیور کنی

□

نیاید هیچکس در خاک با تو »

□

ولیکن جز اینست مرد ایزدیست

□

آب دیده به دو یاقوت و درر باز دهید

□

گریزم گر ز دوران پای آن کو

□

مادح چو بی‌طمع بود و دوست بی‌ریا

□

که در هر یک خراج کشوری داشت

□

کز او گوش‌ها بحر عمان نماید

□

ثعبان نشدی جز به کف موسی عمران

□

در اقبال بر من برگشاید

□

سپهبد چو گرسیوز کینه‌خواه

□

وز یکدیگر جدا فتادیم

□

چون ز هفصد بگذرد او یم شود

□

نام مردم بر او چه عنوانیست

□

ز مستی تا قیامت برنخیزد

□

شادان رخ خود به خانه بنهاد

□

برکش در بحر سخن بادبان

□

شکایتهای شوق انگیز میگفت

□

بود این سخن نیز بر شاه ننگ

□

گنج کرم همه جهان شد

□

وین کار سگ و گرگ و رمه با رمه بانست

□

که زود گردد آتش به طبع خاکستر

□

چو در فصل بهاران تازه گلزار

□

وین کرده ز بیم هجر فریاد

□

مر مالک را بزرگ مهمانی

□

بر خوان سخاوت تو مهمانم

□

برآورد و بنهاد آذرگشسپ

□

به فرق آن تاج و دیهیمی که بودت؟»

□

زین عرض جوهر همی‌زاید صفا

□

در حمله بر نتافتم از هیچ کس عنان

□

به خدایی که نبودش مانند

□

آلایش دامن من آید

□

گر بر طریق حیدر کراری

□

جهان نیستش نقطه‌ی خاوری

□

دلیر و خردمند و آزاده بود

□

به جنب یوسف‌اش در خاک کردند

□

نبندی از غرور او را به فتراک

□

زآن ز حقش بی‌حساب هست عطا در حساب

□

مهره شکن سبحه‌ی تلبیس را!

□

وین صبر و خرد به باد می‌داشت

□

بباید داد ناچاره شماری

□

هزار فضل ربیعش خریطه دار سخا

□

به پیش زواره همی کرد یاد

□

وآن نامه ز جیب خویش بگشاد

□

چون بر آید از تفرج کام ما

□

جم زین به خاندان ندیده است

□

به فرق شاه مصر و تاج و افسر

□

به هر روز ملکی مجدد رسد

□

چو صنعت پذیرد ز حداد، سوهان؟

□

در کف هفت طفل جان شکر است

□

کشنده پدر چون بود دوستدار

□

بالای زمین و آسمانیم

□

که درمان ساز غمهای کهن را

□

وحی پردازی عفا الله ملک بخشی مرحبا

□

ز تو پاکیزه‌تر فرزند کم زاد

□

جامه به هوای من دراند،

□

از من بفشرده است سخت پالان

□

اینجا ز هر معانی در خور نکوتر است

□

غمی گردد از جنگ او پادشا

□

که شاپور نرسی توی ای شگفت

□

نگذرد ز اشکاف بینیهای خویش

□

کرکسان پر بر سر خاک هوان افشانده‌اند

□

بود در کارگاه بندگی، بند

□

شهنشاه کردند عنوان اوی

□

طاعتی گردد و بیچاره و فرمانی

□

قدوم آخر او بر کمال اوست گوا

□

به خوبی سزاوار کیخسرو اوست

□

بدین برز بالا و این دستگاه

□

که هر دم آبروشان بیشتر بود

□

نیم فسرده مرا زآتش عذاب متاب

□

وز آن پس هفت سال دیگر آید

□

پر از درد دل دیدگان پر ز خون

□

از رسن غافل مشو بیگه شدست

□

که مباهات امم زان در والا شنوند

□

نیید به دیگر کسی رای من

□

به زنجیر بسته به موبد سپرد

□

ولیکن تازه شد جان را جراحت

□

به تعلیم چو من قسیس دانا

□

ازین پس کنج زندان سازمش جای

□

نه بر آرزو راند او این سخن

□

که بما بتوان حقیقت را شناخت

□

آمین پس از دعا مدد جاودان ماست

□

ز بهر پدر دست بر سر گرفت

□

نخست از شهنشاه بردند نام

□

از پی آن درد دوایی نیافت

□

خار و حنظل گل شکرهای صفاهان دیده‌اند

□

با سر چوب، چنگ در گفتار

□

غم و رنج بد را به بد داشتی

□

این دو ظلمانی و منکر عقل شمع

□

هم ملایک شاهدالحالند و محضر ساختند

□

جهانجوی گرد پسندیده را

□

بپیچی ز بیغاره و سرزنش

□

به فکر چیست باز این حسن بی باک

□

که ز امنش به در کعبه مسما بینند

□

که مباد ایمنی ز جای تو دور

□

وزان بوم خرم کرا بود بهر

□

تو ما را نیک کن تا نیک مانیم

□

هر دو ساعت چارکان خواهم فشاند

□

زمین را ز خون رود جیحون کنید

□

بدرند چرمت ز سر تا به پای

□

چواز دورش به شاهی شد بشارت

□

وز شیهه‌ی تکاور او چرخ را صدا

□

همدم صدق ساز جانم را

□

بیفزاید این نام را رنگ و بوی

□

بر او هر شب کواکب را نثاری

□

بر مهتران سرفرازی دهد

□

پس به پیلی درم یخ آبی ساخت

□

چو ایمن شدی راست کن کار خویش

□

گرفته جام از لعل لبش کام

□

کنون بازدارش بگیرد به دست

□

گاو در خرمن بهشت کنند

□

ز دل کینه و آز بیرون کنیم

□

من و این شیوه تا روز قیامت

□

چو گردد دلت رام بر گوی نام

□

نام جویی ز فکر خام بود

□

تو مشنو ز بدگوی و انده مخور

□

ز استادان در او کار آزمایی

□

به پرده درون دلگشای تو بود

□

تا ترا مختصر نگیری تو

□

بزرگی وی را ستاینده‌ایم

□

به منزلگاه خویشش برد و جا داد

□

بشد شاه تا خان گوهر فروش

□

تحفه‌های عطا در اندازد

□

همه شهر ازو گشت پر جست و جوی

□

تا نروی از در کس منفعل

□

به نیکیت بادا همه ساله کام

□

هر یکی مشربی دگر دارند

□

به مزد روان جهاندار جم

□

لب زه می‌گرفت از کین به دندان

□

کزان جاودان ارج یابید و چیز

□

به طلب کردن کمال بود

□

همی خواندش مرزبان شهر گور

□

آمد و نگریخت ز ناورد عشق

□

که لرزان شد آن کنده و بوم اوی

□

وین بد و نیک و بیش و کمها نیست

□

بدانست کواز او شد کهن

□

که در عالم چو خور گردیده مشهور

□

بر آستان خداوند و درگه سلطان

□

همچو بادی که بر چراغ زند

□

تا طعنه کشد خاین از امین

□

به تندی از بر عاشق گذردن

□

مخالفان تو همواره جفت محنت و رن

□

دین و دنیی چنین زیان کردند

□

تا نبودی چون منش باری شکایت گستری

□

که کردم توبه از خون کردن خویش

□

این نخستین شناس و باز پسین

□

دد و دام آز و شهوت موذی

□

بر غلامان ملک تنگ چه داری خرگاه

□

نخندم همی وز بریده تنش

□

چون مشتری به نور خرد سعد اکبرم

□

وام دارت کند شب اول

□

یابیم چونان که گرگ یوسف از تهمت بری

□

دشمن خود را نواله می‌دهد

□

بدین عید بادت قدر محمدت خوان

□

اگر آن ریش و اهلی چه بری؟

□

نفرین خود و دعای او گفت

□

که موسیل راباش فریادرس

□

طلب نیکوان شیرین کار

□

نیم شب نخره بر فلک دادن

□

قیمت عمر از کمی عمر خاست

□

لاله زرد و بنفشه گشت سپید

□

سه شمع‌ست روشن به دیدار پیش

□

که به نه ماه زاده‌اند از فکر

□

بر مرکب راهوار می‌رفت

□

نهفته یکی ماه را ساخت جای

□

سرنگون گشتند و سرگردان شدند

□

نکنی وجد و حالتی در عشق

□

پایه تخت ملکوتش ابد

□

تو برو تحصیل استعداد کن

□

فرود آمد از کاخ فرخ همال

□

به نماز و بهروزه کوشیدی

□

با خصم ترا چراست یاری

□

جهانجوی کی داشت او را بمرد

□

آتش غیرت فتادش در جگر

□

کی روا باشد ار ندانی تو؟

□

یک نفس از گرم روی کم نکرد

□

شمع‌وار از تنش سر اندازد

□

فریدون پذیره بیامد براه

□

تو به رنج و به بندگی شادی

□

جز بوی وفا در او ندیدی

□

که مرگ اندر آید بپولاد ترگ

□

در رخ دختر همی حیران بماند

□

سوی مجلس جام را بربود تفت

□

جان هدف هاتف جان ساختم

□

که آمد ز ره شاه گیتی فروز

□

نشاید نشستن به یک جای بر

□

تاگوش کشم کمان ابروت

□

سگ گربه شود به چاپلوسی

□

گر انگشتها چرب داری مخوان

□

زین همه بیهوده استغفار کرد

□

صد هزار الحمد بی لب او بخواند

□

تا نشوی لنگر بستان چو خار

□

سپه را یکایک بهم بر زدند

□

جهان آفرین را به دل دشمن است

□

هست پیدا ز مهر و از کینه

□

جز آن قالب که در قلبش نشینی

□

دگر شاد کردن دل مستمند

□

روزیم گردان جمال آن پسر

□

عشر آن ره کن پی وحی چو شرق

□

هم آنکس که در کوه کان می‌کند

□

منم پیش رو گفت بهرام نام

□

بسان درختی شود بارور

□

بر تو پوشیده نیست راز کسی

□

با رنج کشی که پای دارد؟

□

سر شاه ایران بر آری به ماه

□

او را نه ننگ خواهد دیدن نه عار

□

بر وظیفه دادن و ایفای تو

□

دل از کار بیهوده پرداختم

□

همی آب مژگان بر افشاندند

□

شود تیره رای بداندیش تو

□

هم براقش ز پویه باز افتاد

□

گردد سخن از شد آمدن لنگ

□

کس از پیل جنگش نداند شمار

□

چو کوه کوه فرو ریخت آهن و مرمر

□

درد او در حال گشتی سودمند

□

عاقبت از صبر تهیدست ماند

□

همانا که ترسا شد اندر نهان

□

روان و گمانت به اندیشتر

□

نکته‌های لطیف می‌گفتند

□

آزرده به جای خویش رفتند

□

که اندر بلندی ندیدی نشیب

□

کارد بنهاد بر گلوی پسر

□

کز تفکر جز صور ناید به پیش

□

از نفس باد سخن گوی بود

□

شنیده سخنها برو بر شمر

□

بلندی ندانید باز از نشیب

□

صدفش در شاهوار کند

□

جمع آمده در ادب سرائی

□

سراپای او پاک بر هم درید

□

چه شتاب آمد کامسال برفتی به بهار

□

ز اسپ و خوارمشاه گو و سرگذشت

□

تا سخنش یافت قبول سلام

□

سیه چشم و آراسته راه جوی

□

سرافراز و هشیار و گرد و سوار

□

سر بر سر کوی تو نهاده

□

گرد کمر زمانه شش طرف

□

پسش دشت بودی و در پیش باغ

□

چندان کاین چرخ فلک را بقاست

□

باز یابی در مقام گاو خر

□

شراریست کز خود پراکندنیست

□

همی‌جست هنگامه‌ی رزم سور

□

که آمد به دام اندرون شیر نر

□

کرد چون سیب عاشقان به دو نیم

□

بدنام کنی ز همرهان داشت

□

چو آید به نزدیک او رهنمون

□

وین فصل فر خجسته و نوروز دلستان

□

سپر پیش تیر قضا هیچ بود

□

نه نیکو بود گر چه نیکو بود

□

زهی از کمان باز کردند سخت

□

شب و روز آرام و خفتن نیافت

□

جان در سر کار عاشقی کرد

□

کزو پیشینه کردند این ولایت

□

همه روزگارانش نوروز باد

□

خوی تو دلگشای خوی کرام

□

مگر کسی که یقینش بود به روز یقین

□

در میانشان برزخ لا یبغیان

□

چوسوگند خوردم بهانه مجوی

□

شود دور و یابد جهان زو رها

□

روزش از روز رونق افزودی

□

در سرزنش جهانش افکند

□

به آواز او بر یکی جام خواست

□

هر که بیتی شعر گوید نزد تو یابد قرار

□

دروغ گفت که دستش نمی‌رسد به ثمار

□

جسم پاکان عین جان افتاد صاف

□

بدو گفت شاه‌ای گنهکار مرد

□

شنیدم همه پاسخ سام نیز

□

خواندش از بهر کینه خواهی خویش

□

اسماعیلیم اگر برنجم

□

بدین چرخ گردان برآورده‌اند

□

به کام تو گردد همه کار ما

□

یارب به آب دیده‌ی مردان آشنا

□

قطره‌ای بی‌علت از دریای جود

□

یکی کوه بینی سیه‌تر ز قار

□

ستودش فراوان چنان چون سزید

□

آنجا قدمش رود که خواهد

□

افکند مصلی عروسی

□

بدادی بدان مرد گردن فراز

□

شگفتی فرومانده از بخت او

□

زبانه می‌زند از تنگنای دل به زبان

□

کار من است این علم افراختن

□

که هستند ز ایران گزیده سران

□

برون آمدی مهترا چاره‌گیر

□

درهم شده همچو بیشه تنگ

□

مدارای مرا پی بر گرفتن

□

شنیدی بدیها که او را رسید

□

از آن نیک پی پور با فرهی

□

حق تلخ بین تا چه شیرین بگفت

□

خانه خانه کرده قالب را چو موم

□

پراندیشه شد مرد مهتر نژاد

□

نبد دشت پیدا نه کوه و نه شخ

□

هم برآن خوست وقت جان دادن

□

نه گلگون ماند بر آخور نه شبدیز

□

ورا شهریار زمین خواندند

□

همه پاک زنده به رای توایم

□

رأیت خضیبا کالمنی بدم النحر

□

صورت خود بین و درو عیب ساز

□

بیامد مقاتوره نزدیک شاه

□

تو با همه متفق به کردار

□

مهره پنهان و مهره بازی کرد

□

در گردن تو چراست زنجیر

□

اگر چهره بازارگان تازه نیست

□

به خود رحم فرما به ما رحمت آور

□

چو با دوست سختی کنی دشمن اوست

□

آب جوید هم بعالم تشنگان

□

نور شمعی بی ز شمعی روشنی

□

کزین دفتر فرو شویند نقش چون نگار تو

□

چشم روشن به آشنائی او

□

مادر ندهد به هیچ روئی

□

هدیه چون مرتضی فرستادی

□

تا نگردیدستی از اطناب بار خاطری

□

به عزت گرفتند بازوی من

□

چون پیاده حاج می آیند اندر کاروان

□

لب بگوید من چنین پرسیده‌ام

□

به مخفی رشحه‌های لجه‌ی جود

□

قصه شیر و گور گشت دراز

□

گشتم به گناه خود گرفتار

□

خاقان خطر ندارد و نه قیصر

□

رستم کسری شکوه کسری جمشید فر

□

عاصی چگونه در خور آن برگ خوان شود

□

وفا هم شهری پیمان من شد

□

کی غم سرمای زمستان ماست

□

جاری به طلب نشد زبانش

□

دروی آموخت رازهای سپهر

□

لبیک زنان به جستجویت

□

گهی حنیست گهی دردمند وگه بیمار

□

شرح آن کی توان ز بسیاری

□

در وقت مرگ اشعث و در گور اغبری

□

چنان خواهم که گردانی مرا شاد

□

پرم کندند و عریانی پرم شد

□

همانا می‌تواند بندری کرد

□

تا باز رهی ز وامداری

□

بر فرق جنوب جلوه می‌کرد

□

خران را همین است زی ما مثال

□

به پای جان توان رفتن در آن صحرای حیرانی

□

طبق پوش از طبق برداشت حالی

□

نفیرش سنگ را سوراخ کردی

□

خود نداری هیچ جز باد بروت

□

که اندر شهر تبدیلت زبان‌ها چون سنانستی

□

که گرفتار عهد و سوگندیم

□

در بی‌نام و ننگان باد بسته

□

سختم مگیر زانکه من آن صید لاغرم

□

بود در کوه و دشت آواره

□

که مولای توام هان حلقه در گوش

□

سخن کوتاه شد منزل دراز است

□

چو بی توشه یابی، نوائیش ده

□

کاراستم این ورق به خامه

□

سگ دویدش به مهربانی پیش

□

گزارش کرد شکل شاه و شبدیز

□

مردم همه مغیلان و ایشان صنوبرند

□

تن در دادم بهر چه خواهی!

□

سپاسش برد و بازش داد پاسخ

□

سوی قصر نگارین راند سرمست

□

که خون خورد و گهر شد سنگ در کان

□

روزی به شب آرم اندرین روز

□

در بلا دید عافیت خواهی

□

چو ماهی گر بود ماهی قصب پوش

□

دلش را آشکارا کن همه اسرار پنهانی

□

ما را خبری ده، ار توانی

□

به آتش سوخته گر هست خود عود

□

برون آمد در خرگه فرو بست

□

شعله‌ی کردارهای ناپسند

□

تعویذ گلوی خویشتن ساخت

□

ز ره رفتن بروز و شب نیاسود

□

به برج خویشتن روشن کند راه

□

بی عدد و مر در اشعار خویش

□

می‌باش بهر چه هست خرسند

□

سخن گفتن نیامد سودمندش

□

بسی خواری و دشواری کشیدی

□

آنچه دینار است و درهم، میبرد

□

گشتند ز رفق بر زمین پست

□

بنام شاه آفاقش کند داغ

□

جهودی شد جهودی چون توان کرد

□

او خاص بد به معجزه در ارض و در سما

□

پس این جرمم بستاری فرو پوش

□

بصر کندی پذیرد پای سستی

□

که شیرین زندگانی تلخ میرد

□

تو چه داری، ای گدای تیره‌روز

□

دیوانگی آشکار می‌کرد

□

مزم تش کت قلاشی نتوتن اشنفت

□

بسا مه را که پوشد چهره در میغ

□

چون گاو توخار وخس همی چر

□

و آورد و سپردش آنچه درخواست

□

مگر کشته شد شاه آزادگان

□

چو در دست آمدی سوزنده بودی

□

بس خروس از خانه‌داران گشت گم

□

میش آبله پای و گرگ خون‌خوار

□

نهاد از بر آذران گنبدان

□

به از حاجت به نزد ناسزاوار

□

فرو چکد که برآید ز نه فلک غوغا

□

خون دو شهید را یکی کن

□

کز کاسه‌ی سر کاسه بود سفره و خوان را

□

پراکندند از آن ناقص چراغند

□

ورنه دیگ حق نمی‌افتد ز جوش

□

ترا جان تازه با دو عمر جاوید

□

بسیط گوی زمین همچو پهنه بی‌پهناست

□

به جائی سر به جائی پای کوبند

□

که دینش پاک بودی و نبودی فضل چندانش

□

تقوای جهان چه نام دارد؟

□

ببینم مگر بی‌تو ویران خویش

□

توانگر وار جان را می‌کشم پیش

□

مزن، گرت خردی هست، مشت بر سندان

□

وامیخت دو باده در یکی جام

□

همان پخته چیزی که بد یکسره

□

و زو یک حرف را ناخوانده نگذاشت

□

گردتر از رستم و روئین تر از اسفندیار

□

تیغی که به خون دوست شویی

□

چنین گفت با زن که ای نیک‌خواه

□

که اندوهی دهد جانی ستاند

□

خصم گردند و عدو و سرکشان

□

ولیکن نیست شیرین‌تر ز شیرین

□

که او از پدرمرده‌یی خواست چیز

□

ترا این کار و آنگه با منت کار؟

□

زیرش گه پیغمبر با خالق اکبر

□

بدین گونه بد رای و آیین شاه

□

می و رود و رامشگران خواستند

□

به یک جو با منت سالی حسابست

□

خفت اندر زیر آن نر خر ستان

□

برخال شد تند وخسته روان

□

همان آتش و آب و خاک نژند

□

که داننده پیرست ایدر کهن

□

من ندارم طاقت آلودگی

□

گر از نامداران یکی مهترم

□

گه جنگ دشمن مجویید سور

□

ز بن دور کن دیو را دستگاه

□

رو چه وا پس می‌کنی ای خیره‌سر

□

از ایوان سوی شاه ایران شتافت

□

سر سرکشان زیر پیمان تست

□

که آید مگر خاکش آرد بزیر

□

پیش خدا از تو و من بر ضلال

□

پر از آب رو کودک و مرد وزن

□

بر مهتران شاد بنشاختش

□

ببردند خوان نزدنوشین‌روان

□

که این سبکدل بیچاره رایگانست گران

□

بهر دانشی بر توانا شدند

□

که از ترک و ایرانیان در جهان

□

فردا نخوری بار مگر انده و تیمار

□

بدان تا شود هرکسی چاره‌جوی

□

وز رضای اوست مقصودی که هست

□

تهیدست با او برابر بود

□

دستم نگیرد عمرش

□

بفرمود تا برنشیند چو باد

□

رایت کاویان همی یابم

□

ز هرگونه باید برانداختن

□

گفت نداند به سزا کس ثناش

□

به هرسو درم دادن آغاز کرد

□

به وجه زرد صهیب و به درد بودردا

□

که آن کینه هرگز نگردد نهان

□

بر مردم در عالم این است محصر

□

بگسترد بر دشت یاقوت زرد

□

تا گهر بر تو فشاند هفت صحن

□

برتخت کسری خرامید تفت

□

اگر ایشان ز حق بیزارند

□

همی جفت او بچه پرورد زیر

□

گه زنده دل به طال بقایی که مرحبا

□

حق چو فرماید به دندان در فتد

□

چرا اوفتاد اندر این جسم اکبر

□

که تا قیام قیامت نمی‌شود آزاد

□

امروز جمله گرد و غبارید سر به سر

□

سوزد هنوز لاله‌ی حمرا را

□

بر تو کسی نیست جز که هم تو ستمگار

□

بر لب لب تشنه‌ها بستن آب روان

□

بشناختم به حق و یقین و حقیقتش

□

گفتار تو را عقل ترجمانست

□

و اولاد زنا بر اثر رای و هوااند

□

رسد در روز هیجا به هر عون عسکرت لشگر

□

دل از جهل پر دود و سر پرخمار

□

بطرف چمن کرد گوهر فشانی

□

علم حق با من نمی‌کرد اتصال

□

به دهر غلغله افکن ز بانگ و اعجبا

□

آب حیات را بخور و جاودان ممیر

□

همدم درد کشان همسر مستانی

□

بی‌توشه مرو باز تهی خانه ز بازار

□

فکر تو در مهام دلیل ره صواب

□

که او را نه دانا نه سالار دارد

□

شمع هم تا بسحرگاه بود مهمان

□

ز بیم قوی نیزه‌ی مار سارش

□

ای دل ذرات عالم جانب مهرت کشان

□

از بیخ ز باغ و جویبارم

□

صحبت زیبا صنمی داشتی

□

فهم لذات جنان درک عقوبات درک

□

کرد استنباط ضعف عقل او

□

چو گردیدی درین ویرانه معمار

□

مکن فرصت تبه، غواص مروارید و مرجانی

□

باغ گه پیر و گه جوان باشد

□

همچو زر باشد در آتش او به سیم»

□

به دیوارش نخست از لغزش پا خورد پیشانی

□

سود تو درین بحر بی کنار است

□

یکی که ختم فصاحت بر اوست قرآن است

□

نامجویان ننشینند بهر محضر

□

کز تردد ذره‌وش یابم به خورشید اقتران

□

تا نپرسند ز سر گشته‌ی حیرانش

□

جز این مقاله جواب شه ستاره حشم

□

به مستی وصلش حوالت رود

□

یک اخگر اندران مه و یک اخگر آفتاب

□

به کام اوست ز خضرت بهار دور خزان

□

رشته شود وقت کار آن فرس کاروان

□

ز سطح‌های فلک کفه‌های میزان داد

□

ز خلق کردن وحش زمین و طیر هوا

□

قربانی برای شه آماده بی‌گمان

□

نور روز و ظلمت شب را بود ثبت دوام

□

بلبل نطق وی آن طایر نادر گفتار

□

بر فرق آفتاب فلک سایبان کند

□

هم طویل اندر مضامین هم قصیر اندر بیان

□

که اگر نیز ملیحست چو ملحست اجاج

□

پی فریب به رخ بسته به رقع زیبا

□

به افسانه خوانی و جادو زبانی

□

گر بگوش رستم دستان رسد این داستان

□

ز دست رفته ضعیفی به گل فرو شده پائی

□

بوستانی و من تنگ قفس زندانی

□

توتیا وار عزیزش کند اندر انظار

□

در غصه‌ی این ملک باد رای

□

پس انالاحق بدان که خواهی گفت

□

به حکم شرعش کافر مدان به یک زلت

□

به نخچیر شد شاه بهرام گرد

□

تا صبا از سر جهان را هر بهاری بی‌دریغ

□

دیر شد، ساغر میم درده

□

همچنان کردم و این شعر ادا کردم و رفت

□

مغنی دف و چنگ را ساز ده

□

از بهر دیدنم همه تن چشم شد فلک

□

تو می‌گویی: خدای من کریم است!

□

چو طبل رحلت روزه همی زند مه عید

□

کنم زنده بر دار بیداد را

□

تا عروس بهاره جلوه کند

□

بنده را نام جستن از هوسست

□

جاودان بیزارم از ذاتی که بیزاری ازو

□

غارت و قتل دگر در دم تسخیر شهر

□

زبان در آن دهن پاک گوئیا که مگر

□

که نعمت‌های پیشین خورده گردد

□

چو می خورده شد خواب را جای کرد

□

چو بهرام دست از خورشها بشست

□

کی شکند همتش قدر سخن پیش غیر

□

بنگر پیل مات درویشان

□

شب تیره بر آسیا چون رسید

□

کوه گردد ذره‌ای باد و ثقیل

□

دعوتم کردی به لشگرگاه خاقان کبیر

□

وآنچه از من شنیدی و دیدی

□

بدو گفت شاپور کری رواست

□

یکی نیمه از روز خوردن بدی

□

بس بس گلاب جود که دریا فشانده‌ای

□

آنکه فردا بهشت فاش برند

□

ببردند شیران جنگی کشان

□

گر از مرغان این گلشن مرا نیز

□

ای ساره صفات و آسیه زهد

□

بامداد از خواب چون برخاستی

□

اگر یار خواهی ز درگاه شاه

□

یکی بدره بردند نزدیک اوی

□

بار عام است و در کعبه گشاده است کز او

□

باز کن چشم، اگر بصر داری

□

بدان یافت او خلعت شهریار

□

عطار سپهرت زریر بفروخت

□

نه سورت از پی ابجد همی شود مرقوم

□

چو گرد از روی و چرک از تن فروشست

□

چو بشنید منذر ورا هدیه داد

□

ابا مادر خویشتن چاره ساز

□

چو پشت آینه پیش تو حلقه در گوشم

□

بلکه خود هر دو سر شوند یکی

□

بدان شارستان اندر آمد فرود

□

محتاج یک حدیث توام در مهم خویش

□

مرا خوانند بطلمیوس ثانی

□

به یوسف بود هر کاری که بودش

□

تو با دشمنت رو پر آژنگ دار

□

به هستی یزدان گوایی دهند

□

هست هر سه چار خوان و هشت خلد

□

فارغست از تزاحم و تنگی

□

کسی را که از پیش ببرید دست

□

پروین، بروز حادثه و سختی

□

بدو خیط ملون شب و روز

□

ظلمت بدعت هه عالم گرفت

□

دو گوشش به خنجر بدو شاخ کرد

□

اگر خواهم از زیردستان خراج

□

جنیان ترسند ز آهن لیک از عشق کفش

□

جنبش آنکه نفس او ملکیست

□

چو طغری پدید آمد آن پیر گفت

□

نهد یک دم به نظم این غزل سمع همایون را

□

دشمنانش همره غولند اگر خود بهر حرز

□

عزیز مصر چون آن بارگه دید

□

سرانجام مرگ آیدت بی‌گمان

□

پسند بزرگان فرخ‌نژاد

□

دشت محرم صحن محشر گشته وز لبیک خلق

□

کردن او را به شرع و عقل دوا

□

فرستادم اینک به نزدیک تو

□

زمین از صفای ریاحین الوان

□

جهان زیور عید بربندد از نو

□

کمال حسن تو حد بشر نیست

□

به جای زنان برد و دستش ببست

□

کسی زین نشان هیچ برنگذرد

□

آسمان کو ز کبودی به کبوتر ماند

□

شکم پر ز هیج را چکنی؟

□

نه خسروپرست و نه یزدان‌پرست

□

مزاج آتش سوزنده را رماننده

□

لاتعجبوا اشارت کرده به مرسلین

□

به هر گل گل زمینش بیش یا کم

□

هرانکس که از داد بگریزد اوی

□

برآمد برین بر بسی روزگار

□

مرا دل در غم دلداری افکند

□

چند ازین رنج و چند ازین خواری؟

□

ز هر سو برانگیخت بانگ و نفیر

□

همچو برزیگر آفت زده محصولی

□

نظم مرا چو نظم دگر کس مدان از آنک

□

که تو را هیچ‌گه به وی ندهم

□

همی تاخت باره به آواز چنگ

□

نباید که باشد کسی برفزود

□

کجا آن کو از این ماتم نگرید

□

بحرها آب چشم و گوش و دهان

□

من اسپ آن گزینم که اندر نشیب

□

چند مایوسی بود از حسرت پابوس تو

□

تا نگویی چو شعر برخوانم

□

در و لعل‌اش که بود آویزه‌ی گوش

□

ازان ده یک آنرا که بنمود راه

□

مگر بوم ایران بماند به جای

□

به چشم خویشتن رویت ببینم

□

خانه بیگانه را نشست شود

□

بشد با جوانان چو باد اردشیر

□

بر لب هر جوی، صلا میزدی

□

به هر لطفی که با این بنده میکرد

□

بدان کارم شناسایی مبادا!

□

ز ما بر همه پادشاهی درود

□

به نزدیک شاپور رازی شود

□

به مجلس تو ز من نایب این قصیده بس است

□

نگشاید جزین سخن دل تنگ

□

به گرد اندرش روستاها بساخت

□

دو پا اگرچه به یک موزه کرده شخص توجه

□

بی‌جرم نگر که چون درافتادم

□

به اقبال عزیز و عز و جاهش

□

من صد رهیم تو را ز یک دل

□

چرا پیش او چون یکی چابلوس

□

هر هفت روز کردم جنگی، به هفت روز

□

دست بستی، کمر بیفگندی

□

حرز جان ساز ادب کاین کلمه

□

بی هنر گر چه بتن دیبه‌ی چین پوشد

□

نه از هند رایی است هر بنده‌یی؟

□

رسد کارش در آن زندان به خواری

□

فرشته شو ارنه پری باش باری

□

بزد خنجری تیز بر گردنش

□

از خلق یوسفیش به پیرانه سر جهان

□

گفت بگذار، گردمی باید

□

پیش تابوت من آئید برون ندبه‌کنان

□

بک فی دایرةالارض و ما حادیها

□

صورت از دفتر و حلی ز قلم محو کنید

□

عرفت موج الشعر ملک امارتی

□

جرم من آن است کز خزاین عرشی

□

بدو گفت کای شاه نوشین‌روان

□

یا مگر اسفندیارم کان عروسان را همه

□

رندو رقاص و مارگیر همه

□

هر داستان که آن نه ثنای محمدی است

□

همی اهریمنان را بدسرشت و پست مینامی

□

چون تاردق مصری در دق مرگ خصمت

□

ضمنت نصف البیت للطائی وها

□

کوکب ناهید باد بر در تو پرده دار

□

چرا آمدی در سرای تهی

□

ازین شعر خجلت رسد عنصری را

□

بیژن شیر خفته در زندان

□

چون تنور از نار نخوت هرزه خوار و تیزدم

□

سزای مرد طامع بس ز دوران پشت پا خوردن

□

مرغ بقا دان و نامه بخت کز این دو

□

کنون گر به رزم‌اند یاران من

□

در سجده صف‌های ملک پیش تو خاشع یک به یک

□

نخست آذر مهر بر زین نهاد

□

چند خواهی ز آهوی سیمین

□

گر ندانی سزای گردن گول

□

باد چو روز آن جهان خمسین الف سال تو

□

از بنده جز آلودگی چه خیزد

□

چون علی کاینه نگاه کند

□

یکی کوه آتش به دیگر کران

□

تسییر براندند و براهین بفزودند

□

هیونی بتازید تا رزمگاه

□

هست طریق غریب نظم من از رسم و سان

□

بفرمود تا روزبانان در

□

مکیان چو ماکیانان بر سر خود کرده خاک

□

بدر که شاه ولایت بود چرا نزند

□

شیخ الائمه عمده‌ی دین قدوه‌ی هدی

□

چو از آب وز لشکرش دور کرد

□

پایه‌ی تخت زیبدت بر سر تاج آسمان

□

قارون کند اندر دو نفس تیغ جهادت

□

گر داشت یک مهم به عزیزی چو روز عید

□

کمان خواست با تیرهای خدنگ

□

توئی خاقانیا سیمرغ اشعار

□

آغل از خانه بسی دور و شبان در خواب

□

چیست جز خاک در این کاسه‌ی چرخ

□

خرد دارد و رای و هوش بلند

□

چو خورشید و چو ایمان شو که ویران‌ها کنی روشن

□

تبارک‌الله از آن آب‌سیر آتش‌فعل

□

گر طبع من فزونی عیش آرزو کند

□

گروگان همی خواهد از شهریار

□

فتنه ز تو خفته به خواب عروس

□

تا شغل بندگیش گزید از برای خویش

□

چو براند اسب عمرت را عوانان فلک سخره

□

برادر تو دانی که کهتر بود

□

نقد برنائیت دانم مانده نیست

□

فگندند ناگاه در گردنش

□

بهرام نیم که طیره گردم

□

نشسته به سغد اندرون شهریار

□

چشمه‌ی صلب پدر چون شد به کاریز رحم

□

دهر هر تله نهد، بگذر و بگذارش

□

یافت زربفت خزانم علم کافوری

□

وگر او شود کشته بر دست شاه

□

تو قحط مکه برده و نامت به شرق و غرب

□

تو اکنون از ایدر به شادی خرام

□

دولتش باد تا بساط جلال

□

نخواند مرا موبد از آب پاک

□

ای فر پر هماتی سایه‌ی درگاه تو

□

جهان مدار امیرا به آن امیرکبیر

□

این کعبه نور ایزد و آن سنگ خاره بود

□

به بالا و سال سیاوش بدند

□

پس خیال شاه گفت از من یقین بشنو که شاه

□

چنان دان که هرکس که دارد فسوس

□

طرف رکابت چنانک روح امین معتبر

□

نشستند گرد اندرش موبدان

□

چتر تو با نصرت قرین، چون سعد و اسما همنشین

□

هست در عقل تو نیز این اختلال

□

مرا دان بر از هفت و نه متکائی

□

که نخچیرگاه سیاوش بد این

□

کوی مغان و ما و تو هر سر سنگ کعبه‌ای

□

مرا خواست افگند در دام اوی

□

گفت شادم کز درخت و چشمه سار

□

چنین گفت با گیو پس باج خواه

□

ز آن دام که عنکبوت سازد،

□

باد ز پس‌ماندگی پیش فتد هم گهی

□

نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا

□

بدین نیز بگذشت گردان سپهر

□

هر کس ز غمی فتاده در رنج

□

بگو تا چه بود اندرین پوزشت

□

دانم که نیک دانی دانند دشمنان هم

□

گوان را به تخت مهی برنشاند

□

لیلی چو از آن وداع پرداخت

□

از پی اقبال سر مد قبله‌ی خود کرده‌ام

□

مهمان عزیز دارند اهل عرب به سنت

□

به یزدان که تا در جهان زنده‌ام

□

آن ناوک زهردار می‌زد

□

سخن گفت و بنشست بااوسه روز

□

پیش، کان تنگ شکر در لحد تنگ نهند

□

و دیگر که پرسیدی از چهر من

□

ولی دانای این شیرین حکایت

□

خدا شناس که مادون ذات واجب را

□

گردون ناکس ار نخرد فضل من رواست

□

نه گیسو که زنجیری از مشک ناب

□

بگفت: «از حسن تو هر کس سخن راند

□

نیستان سراسر شد افروخته

□

عاری دگرم به سر میارید!

□

ز گودرزیان مهتر و بهترست

□

پیچید در آن به آرزویی

□

به پوش چشم به موری نظر فکن که بود

□

او دور از من، به مرگ نزدیک

□

بپوشید جوشن برافراخت ترگ

□

چه حاصل از آن هم چو جاوید نیست

□

همه کوس بستند بر پشت پیل

□

از من نفسی نبوده غافل

□

من ایدون گمانم که تو رستمی

□

هرکه از جام تو خورد ای ذوالمنن

□

کز وی جسیم ترغنمی در بسیط خاک

□

آن اساطیر اولین که گفت عاق

□

گشادند بر یکدیگر تیغ تیز

□

هین به دستوری ازین گندم خورم

□

سدیگر کسی کو به روز نبرد

□

این خمار غم دلیل آن شدست

□

سپهبد چنین گفت چون دید رنج

□

چونک هر دم راه خود را می‌زنم

□

ولی به غلغله‌ی کوس مدحتت فکنم

□

مر مرا لطف تو هم خوابی نمود

□

بخسبد شبانروزی از بیخودی

□

زین گذر کن ای پدر نوروز شد

□

ببهرام گفت ای سرافراز مرد

□

گفت نه من آشنا آموختم

□

اگر شایدی بردن این بد بسر

□

بانگشان درمی‌رسد زان خوش حجال

□

طوطی شیرین زبان شکرستان عراق

□

مصحف و سالوس او باور مکن

□

چو کاری گره پیش باز آمدی

□

گوید اندر نزع از جان آه مرگ

□

پس آن نامه‌ی شوی با خط شاه

□

این بود تاویل اهل اعتزال

□

ببستش ببند آنگهی رزمجوی

□

عیب چینان را ازین دم کور دار

□

روز احباب تو نورانی الی یوم‌الحساب

□

خشم تو تخم سعیر دوزخست

□

تک و تاب شاهان بود اندکی

□

ازان نامور سد اسکندری

□

بدو گفت گوید جهاندار شاه

□

تا نباید گرگ آسیبی زند

□

و گر خود دگرگونه گردد سخن

□

بجای آر صد مرد نیرنگ ساز

□

جای او هیچ ستاینده نگیرد در دور

□

چون تو وردی ترک کردی در روش

□

گوهر جوی را تیشه بر کان رسید

□

مران نامه را زود پاسخ نوشت

□

چوخورشید درشیرگشتی درشت

□

وز فطام لقمه لقمانی شود

□

مگر زنده از چنگ این اژدها

□

ندانی همی جز بد آموختن

□

تا قضا با قدر از انجم ثاقت هر شب

□

آنچنان کادم بیفتاد از بهشت

□

هر دو سوزنده چو ذوزخ ضد نور

□

تو راز جهان تا توانی مجوی

□

مران هر یکی را درم دو هزار

□

سر نخواهی که رود تو پای باش

□

چو ترکان شنیدند گفتار اوی

□

اگر گوش داری به خواب دهم

□

به صورت دوم آن زشت روی بی‌شرم است

□

چه تعلق آن معانی را به جسم

□

پادشاهان خون کنند از مصلحت

□

به فرهنگیان ده مرا از نخست

□

چوبندوی زان کشتن آگاه شد

□

تو عسل ما سرکه در دنیا و دین

□

به هر سو که آییم و اندر شویم

□

چو از پادشاهیش بگریختم

□

ای در اقلیم فصاحت گشته از بدو ازل

□

کسب دین عشقست و جذب اندرون

□

جز کنار بام خود نبود سقوط

□

هرآنکس که رفتی بران کوهسار

□

همان به آسمان شد که گردان سپهر

□

تا دلیر اندر فتد احمق به جنگ

□

درخشیدن تیغ الماس گون

□

بپرسید خود گوهر از بهر چیست

□

نعال توسن او را قرینه نتوان یافت

□

رختها دادی و خواب و رنگ رو

□

موج بر وی می‌زند بی‌احتراز

□

برآشفت قیدافه چون این شنید

□

که بود اندر آن جام یک من نبید

□

شکر حق گوید ترا ای پیشوا

□

به پدرود کردنش رفتند پیش

□

ز رومی و از مصری و پارسی

□

شاه را ریاض دولت تو

□

از دو پاره پیه این نور روان

□

سرنگون از چرخ زیر افتد چنان

□

برهنه مکن روی بر انجمن

□

سراپای زن راهمی‌بنگرید

□

یک گزی ره که بدان سو می‌روی

□

ز رستم بپرسید و بنواختش

□

بیاورد زان پس دوصد گاومیش

□

جهان کارسازا من اکنون چه سازم

□

گفت قاضی ثبت العرش ای پسر

□

از چه پس بی‌پاسخست این نقش نیک

□

چو آمد به لشکرگه خویش باز

□

بران کوه خارا یکی اژدهاست

□

در عمارتها سگانند و عقور

□

که روی زمین را کنم بی‌سپاه

□

توانگر ببخشد همی این بران

□

لیک با این همه دوری به خیال تو مرا

□

آنچنان که در تن مردان زنان

□

آب گردد ساقی و هم مست آب

□

زن و مرد بد ایستاده به پای

□

هم اندر زمان اسپ او رابخست

□

او چو آب دیده جست از جود حق

□

ز مغفر هوا گشت چون سندروس

□

همان نیز تا زنده باشد ز رنج

□

وندرین ملک اگر راه کنم در بزمی

□

ز آهنین دیوارها نافذ شدی

□

خیز بلقیسا کنون با اختیار

□

به تندی به پاسخ گو نامدار

□

فرستاده با خلعت و کام خویش

□

گر هزاران مدعی سر بر زند

□

چو رستم برادر بران‌گونه دید

□

سوی پارس آمد دلارام و شاد

□

دلهای خسته را به کرم مرهمی فرست

□

اندر آیینه چه بیند مرد عام

□

وان دگر کار کز آن هستی نفور

□

که مه تاج بادا و مه تخت شاه

□

بکوشید تا پشت پشت آورید

□

پس جهود آورد آنچ دیده بود

□

دریدم جگرگاه دیو سپید

□

چنین گفت کز هند مردی به مرد

□

چو گنجی بود گنجش کیمیاسنج

□

خام شوخی که رهانیدش مدام

□

هر که از خورشید باشد پشت گرم

□

چو گشتاسپ روی نبیره بدید

□

سخنها نگه دار و پاسخ نویس

□

از زن دیگر گرش آوردیی

□

تهمتن چو برخاست کاید به راه

□

بیاراید این آتش زردهشت

□

درون خانه ضرورت چو آتشی باشد

□

قرنها بگذشت و این قرن نویست

□

باز از هندوی شب چون ماه زاد

□

ز آب و روغن کهنه را نو می‌کند

□

به ایران و تورانش بر دست رس

□

وقت صید اندر عدم بد حمله‌شان

□

نمایی مرا جای دیو سپید

□

از صله‌ست و بی و سین زو وصل یافت

□

که گر غمهای دیده بر تو خوانم

□

آنچه به کلک او کند خنجر از آن عاجزست

□

غم خور و نان غم‌افزایان مخور

□

مبدع آمد حق و مبدع آن بود

□

که هرگز نسازم بدی درنهان

□

ویحک ای چرخ منم مانده سری پر سودا

□

فرستاده پاسخ بیاورد زود

□

زمانه ساخت ز هفت اختر و چهار ارکان

□

یقین قلبی انی انال منک غنی

□

آنکه از مهر تو تازه است چو از دانش روح

□

عقلها آن سو فرستاده عقول

□

چونک مستغنی شد او طاغی شود

□

نخستین سخن گفتن بنده وار

□

کرده دوش یهود را تهدید

□

که اکنون که روز من اندر گذشت

□

ز بهر دین بنگذاری حرام از گفته‌ی یزدان

□

به گستاخی بر شاپور بنشست

□

بزرگوارا دریا دلا خداوندا

□

آنگه ار خاکش دهم از راه من

□

گر چه ترکیبش حروفست ای همام

□

چو از خاک مرجانور بنده کرد

□

چرا بارد به نطق آن در دریا

□

کمان را بمالید دستان سام

□

بر درگه جبار ترا باد مقیمی

□

محاجر ثکلی بالدموع کریمة

□

تشنگان شراب لطفت را

□

زر فرو ریخت پشته پشته چو کوه

□

جبرئیلا گر شریفی و عزیز

□

سپاهی که از نزد خسرو شدی

□

رازی که قضا رنگ آن نبیند

□

فرستادگان را سگان کرد نام

□

ای ز تو اعقاب تو طاهر، چو سادات از نبی

□

قبا در بسته بر شکل غلامان

□

آن کمالی که چو نقصان من آمد در پیش

□

آن نه دز کعبه مسلمانیست

□

زانک او بازست و دنیا شهر زاغ

□

بدو گفت خسرو که مهمان به راه

□

چه حدیث است از تو برگردم

□

تهمتن همانگه زبان برگشاد

□

پارسا خواندستم اندر شعر و من بر صدر او

□

چو سندان کسی سخت رویی نکرد

□

آفتاب ار زبرترست چه شد

□

چو خواهم ز تو روز و شب یاوری

□

آتش ار هیزم کند کم در طبیعت طرفه نیست

□

جهاندار خاقان بدو ننگرید

□

جرعه‌ی جام جود اگر بخورم

□

مرا ده تو پیروزی و فرهی

□

چون چار گهر فعل تو و ذات تو بادا

□

نگفتم هر چه دانا گفت از آغاز

□

روزه پذرفته و روزت همه فرخنده چو عید

□

چو در صید شیران شعار افکنی

□

حرمتی‌یابی چنان گر فی‌المثل در صف حرب

□

ازان پس همه چین و ایران تو راست

□

از تو نگزیرد که تو در قالب عالم

□

جهان پهلوان پیش نوذر به پای

□

گاه ابرو گه گشاده گاه خشک و گاه نم

□

از این بوالعجب‌تر حدیثی شنو

□

کشتگان سموم قهر ترا

□

بران کس که شد دزد بنگاه من

□

امید و ترس عجب نیست از دعاش که هست

□

همی‌گفت هرکس که ای شهریار

□

جز فلک با کف پای تو نسودست رکاب

□

بدو گفت شاه ای گو نامجوی

□

حرص و شهوت در تو بیدارند خوش خوش تو مخسب

□

هر آنکس کز جهان با او زند سر

□

غلام‌وار چو هنگام کوچ قافله بود

□

حجاب سیاست برانداختند

□

گور و ملک الموت بهم بیندی از تو

□

وین همی‌بیند معین نار را

□

از تو آن مایه بداند خردم

□

به فرمان شاهان دل آراسته

□

نیز دولت را بسی شادی نباید کرد از آنک

□

فراخ حوصله‌ی تنگدست نتواند

□

من این گفتم اکنون ملک راست رای

□

گر اسفندیار از جهان رخت برد

□

عنایت ازلی هم عنان عقلم باد

□

خدایا جانم آنگه خواه کاندر سجده‌گه باشم

□

تو را چاره از ظلم برگشتن است

□

من اینک به پیش توام مستمند

□

گردد آتش حصار امنش اگر

□

مرا این رهنمونی بخت فرمود

□

نه هر جای مرکب توان تاختن

□

یکی داد باغی به بی توشه‌ای

□

لقبت گر چه هست زشت حسن

□

پای گوید من شدستم تا منی

□

چوگاه آیدش زین جهان بگذرد

□

به راه بیابان برون تاختند

□

تا نزد عجم ما و من اقوال ملوک ست

□

شدم عذر گویان بر شخص عاج

□

چو بشنید شیرویه چندی گریست

□

بپای آورد زخم کوپال من

□

وگر از اولیا مهیار و حیره خالد و خضری

□

گاهی عروس‌وارت پیش آید

□

کجا آن همه کام و آرام من

□

به یک موی دستان نیرزد جهان

□

گر کارها چنانکه بباید چنان بدی

□

چو شصت آمد نشست آمد پدیدار

□

به چیزی که برتو نزیبد همی

□

بجوشد همانگه پشیمان شود

□

باد چندانش بقا تا چو پسر در بر او

□

تو بمانی با فغان اندر لحد

□

بجستند فرزند شاهان بسی

□

همی کرد نخچیر و یادش نبود

□

دور شو زین پند دادن زان که زشت آید شدن

□

دامن مکش ز صحبت ایشان که در بهشت

□

برو بر همی‌خواندند آفرین

□

بفرمود تا رخش را زین کنند

□

لیک بی‌برگ و نوا مانده‌ام از گردش چرخ

□

اگر ز حبس بلاها خلاص می‌جویی

□

بیاراستندش به دیبای زرد

□

بلی شخصی که در دل سست زور است

□

زان که در قعر بحرالاالله

□

ان استحسنت هذا القول بعدی

□

ابا جوشن و خود بسته میان

□

خطاب این کتاب عاشقی بهر

□

تیز سیصد قرابه در ریشش

□

هم بر آن کرسی که دید او از کنیز

□

بسه چیز باشد زنان رابهی

□

تو گوئی رنگ سبزش گاه دیدن

□

باقیی هست زان صله به روی

□

خرم دلی که در حرم‌آباد امن و عیش

□

به پیکر یکی کفش زرین بپای

□

فلک زانجا که در پاداش سرهاست

□

چه راهست ای سنایی این که با مرغان خود یک دم

□

که جنباند این را به همواری ایدون؟

□

بخواندم یکی مرد هندی دبیر

□

چو در سیاره خود دید خورشید

□

تو همی گفتی که شعرت دیگران بر خویشتن

□

پیشتر زانکه در سرآید دام

□

نشستیم و گفتنیم با رای زن

□

گر چه همه چشم و چراغ دلند

□

زان که از قاعده‌ی قسمت در پرده‌ی راز

□

نامه‌ات آنست کت آمد به دست

□

همی تاخت اسپ اندران پهن دشت

□

چو ماه چارده بنشسته خسرو

□

اگر تو پاک و بی‌غشی به سوی خویشتن چون شد

□

لیک شهبازی که او خفاش نیست

□

چنین است انجام و فرجام جنگ

□

اگر زیور سزد، بر مهره‌ی خر

□

من چه دانم کمال حضرت تو

□

گویند مه شکافت تو دانی که آن چه بود

□

کجا چون تو در باغ بار آورد

□

نشسته هر دو دلدار وفا جوی

□

آن خانه که عنکبوت برسازد

□

گرد او گشت و گرد می‌افشاند

□

ورا پیلتن گفت کین غم مدار

□

نهاد از سر غرور پادشاهی

□

صدق ما را صبح کاذب سوخت ما را صدق بخش

□

هر که پشیزی بگدائی دهد

□

کی گیرد پند جاهل از تو؟

□

بداد دست ده، تا صد شود شاد

□

زرد گوشان هری را کردی از گفتار نغز

□

ظن لایغنی من الحق خوانده‌ای

□

یک دو سیکی ز شرم خوردم و خفت

□

که تا جان در تن است و سر به گردن

□

آمد پدر عروس در کار

□

ولیکن ز خر بارش افتاد و، ماند

□

که تا چون بود کارآن رزمگاه

□

چو بر طغرای فرمان دیده سائی

□

کسی کز زندگی با درد و داغ است

□

غرضی کز تو نیست پنهانی

□

کنم زین سپس روم را نام شوم

□

سه سالی سکه‌ی او نیز در ضرب

□

باد از پس داشت چاه در پیش

□

اگر در طرف گلشن، میهمانی است

□

به سر برنهاده یکی پیشکار

□

شد اندر غصه شادی خان والا

□

تو خونریزی مبین کو شیر گیرد

□

بهر استعداد تا اکنون نشست

□

در دانش از گنج نامی ترست

□

سخن از وصف صراحی که گر آن نازک را

□

گفتا که چو خصم یار باشد

□

روزی که سر ز خاک برآرم بپوش عیب

□

سه مرد از دبیران نوشین روان

□

بجای شه شد و جای دگر دوست

□

نشاطی کز غم یارش جدا کرد

□

آب در دیده گفتش آن دلبند

□

به سال و خرد او ز ما مهترست

□

به زاری گفت کای گل کاشکی من

□

وابری که از آن طرف گشادی

□

همیشه تو را توش این راه نیست

□

زمان تا زمان یک ز دیگر جدا

□

هیونی بتازید تا رزمگاه

□

ز در بستن رقیبم رسته باشد

□

گفت بد موقوف این لت لوت من

□

بدو گفت کای شاه پیروزبخت

□

بر ره دین‌رو که سوی عاقلان

□

تبه شد لشگرش در حرب ذیقار

□

رفتم پس آبشخورم

□

به روز و شب این نامه را پیش دار

□

یکی بود نامش خشاش دلیر

□

به جائی ساز مطرب بر کشد ساز

□

گر برآورد هر کسی نامی

□

ز شاه آنچ بشیند با او بگفت

□

چو کرد از پیش رو موی جنون دور

□

گر پند به گوش در نکردم

□

وارهاندیم آن غریق بی‌نوا

□

عدم را در وجود آری از این تبدیل افزونتر

□

ز بطریق وز جاثلیقان شهر

□

مهی خورشید با خوبیش درویش

□

وام کردم نه هزار از زر گزاف

□

دیده پر خون، دماغ پر سودا

□

هرگز نرسد فهم تو در این خط

□

آن رودکده که جای آبست

□

اگرچه نوحه کند نوحه‌گر بسی آن به

□

خوش آن بزم کانجا نشینیم با هم

□

چو جادو بمرد آسمان تیره گشت

□

شراره زان ندارد پرتو شمع

□

منزل آنجا رساند کز دوری

□

در آن صحرا شو و می‌بین ورای عرش علیین

□

قدش سروی ز بستان نکویی

□

قیس هنری به علم خواندن

□

میکند از ما به جور و ظلم، پوست

□

تا گذارد گردش ایام و بیزد دور چرخ

□

کتایون چو آمد به نزدیک شاه

□

بر آن صورت شنیدی کز جوانی

□

شه چون دوزخ پر شرار و پر نکال

□

دایم ز شراب نخوت علم

□

یکی یعقوب بن اسحق و دیگر یوسف چاهی

□

ازین جا توشه بر کانجا علف نیست

□

نبیند چشم ناقص طلعت پر نور فاضل را

□

آید ازو چون میان قصه‌ی تیغ و سنان

□

که با دژ چه کردم به دستان و زور

□

به بالین شه آمد دل گشاده

□

احوال چه پرسیم که چون رفت

□

ایا قاضی حیلت گر، حرام آشام رشوت خور

□

هم از گنجینه‌ی جودش ستانند

□

هر یک چو غریب غم رسیده

□

ما تمام از ابتدا بافنده‌ایم

□

یکی از دردهای من این است

□

چنین داد پاسخ که ای نیک‌بخت

□

اگر سودی نخوردی زو زیان نیست

□

وقت سرما بودی او را پوستین

□

تا قرض نساختش مشوش

□

آن را بدو بهل که همی گوید

□

میدان سخن فراخ باید

□

چند خسبی روز روشن گشت چشمت بازکن

□

ولی این وحشیان را صید خود ساز

□

بجز دیگر اسپی نپذرفت زوی

□

سپاهی چون کواکب در رکابش

□

هر گرانمایه‌ای ز مایه خویش

□

برون آرنده ایوب از رنج

□

ز میناها فروغ آب انگور

□

از شش زدن حروف نامش

□

گفت در ویرانه‌ی دهر سپنج

□

چند خواهی بحر جان در جوش بود

□

چو نزد سپاه پشوتن رسید

□

دل از مستی شده رقاص با او

□

ور ز غیر صورتت نبود فره

□

به مردی رسد برکشد سر به ماه

□

شنیدم من که برپای ایستاده

□

یوسف که ز ماه عقد می‌بست

□

آفات دیو را به فضایل عزایمند

□

تا ببینم روی او یک بار نیز

□

از ایران همی جای من خواستی

□

چو خرگوش افکند در بردباری

□

تاج عنبر نهاد بر سر دوش

□

همه گیل مردان چو شیر یله

□

گذر بردار شرع مشتری کرد

□

به خاصه حجتی دارد الهی

□

پا منه بیرون ز خط احتیاط

□

مست و عشق و آنگهی سلطان سری

□

تو امشب بدین میزبان رای کن

□

جهانی ناز دارم صد جهان شرم

□

آفتاب لطف حق بر هر چه تافت

□

مگر کو یکی نامه نزدیک شاه

□

از دل آن را ما رهی و چاکریم

□

بنشسته سریر بر توابع

□

اگر چنان است که کاریت راست خواهد شد

□

پند دادندش بسی سودی نبود

□

بپرهیز و پیچان شو از خشم اوی

□

جگرها دید مشک اندود کرده

□

چنبری کرد پیش یزدان پشت

□

کنون کار رودابه و کام زال

□

طبیعت مستعد ناز می‌یافت

□

به خدمت ساقیان را داشت در بند

□

شو پنبه‌ی جهل بر کن از گوش

□

اندرین بارگاه با تعظیم

□

ببندم دو دست برادر کنون

□

گلی دیدم ز دورت سرخ و دلکش

□

از خری باشد تغافل خفته‌وار

□

فریدون فرستاد زی من پیام

□

چو خلق جمله به بازار جهل رفته‌ستند

□

چون شمع دلم فرو غناکست

□

یا ازین آلودگی پاکم بکن

□

چون نمی‌آمد زفانش کارگر

□

به قیصر سخن گفت و پاسخ شنید

□

همه کس در در آب پاک یابد

□

منشین که نشستن اندر این وام

□

سپاری بدو گوشه‌ای از جهان

□

ازین صنعت نگارانی که دیدیم

□

گر در کف او نهی زمامم

□

و امروز ازو شاخی پربار به جای است

□

تا این هوا بسیط بود وین زمین به جای

□

نهادند سر سوی آتشکده

□

مراد من چنان است ای هنرمند

□

این سخن را که جاه می‌خواهم

□

چو بنشنید شاه این سخن شاد شد

□

شاها به رغم حاسد، خواهم که من رهی را

□

در گردن خود رسن میفکن

□

پیرعالم اوست در هر رسته‌ای

□

شادی، به خدمت تو کند پیشبین

□

بخندید از گفت او زال زر

□

چو کار افتاده گردد بینوائی

□

گفت نعمان چو بیش یابی چیز

□

به دست همین زن که کندیش موی

□

چو دید آن گنج در ویرانه‌ی خویش

□

گل را نتوان به باد دادن

□

این خلق بکردند به یک ره چو ستوران

□

حصار او قوی و باره‌ی حصار قوی

□

از ایران سواران پرخاشجوی

□

ز دولتمندی درویش باشد

□

مسکین من بیکسم که یک دم

□

بدان بی‌بها ناسزاوار پوست

□

پشت او و پای او و گوش او و گردنش

□

احرام شکن بسی است زنهار

□

زندگان مردگان بی‌خبرند

□

راست گفتی دو نیمه خواهد کرد

□

پشوتن یکی مرد بیدار بود

□

مکن چندین بر این غمخوار خواری

□

با نار برت نشست گیرم

□

ازان کو نه هم دین و هم راه بود

□

به هر دیدن هزاران خنده پنهان

□

آدمیم رفع ملک میکنم

□

بد چه سگالی که فرومایگی است

□

چون کنی صبر و جدا چند توانی بودن

□

که چون تو سپهبد گزیده سری

□

چو زهره ارغنونی را که سازم

□

هر ضمیری که آن نهانی بود

□

چو برخاست زان لشکر گشن گرد

□

آن روز بیابند همه خلق مکافات

□

عقل او می‌گفت کین گریه ز چیست

□

به آه سرد اویس قرن سوی یثرب

□

گم باد از روی زمین آن کسی

□

نبیند بر و بوم زاولستان

□

در تک فکرت که روش گرم داشت

□

ناف خلقش چو کلک رسامان

□

به سیندخت فرمود پس نامدار

□

در گنجینه‌ی احسان گشادند

□

وانگه این هر دو ز یک اصلی روان

□

امروز که مخصوص‌اند این جان و تن من

□

تا طرازنده‌ی مدیح تو دقیقی درگذشت

□

عنان با عنان تو بندم به راه

□

چرب زبان گشتم از آن فربهی

□

بر قرعه چار حد کویت

□

وگرنه من ایدر همی بودمی

□

فرود آور به درگاه وزیرم

□

گفتشان و نفسشان و نقششان

□

چون بود طوق وفا در گردنت

□

روز نوروز و روزگار بهار

□

سرانجام ترکان به تیرش زنند

□

در دهن از خنده که راهی نبود

□

گفت منذر به کار فرمایان

□

ترا دشمن آمد به گه برنشست

□

ز بیداد تفنگ خصم بد کیش

□

چونک عاشق اوست تو خاموش باش

□

یمگیان لشکر فریشته‌اند

□

شبی از شبان داغ دل خفته بود

□

چنین داد پاسخ که باری نخست

□

ز گفتار بد به بود فرمشی

□

وانکه زاده بود به خوش خوئی

□

نویسنده را پیش بنشاندند

□

رفتند هم رهانت، بباید همیت رفت

□

بادیه خون خوار بینی از عدم سوی وجود

□

شخصی که او ز ناز نگنجید در جهان

□

قباد آمد آنگه به نزدیک شاه

□

چو فردا بیایی به دشت نبرد

□

کم خور و بسیاری راحت نگر

□

با نشیننده‌ای که دارد تخت

□

پیام دو خونی به گفتن گرفت

□

کسی کو گریه برخود کن شب و روز

□

کس از روزی خویش درنگذرد

□

هدیه نیابی ز کس تو جز که زحجت

□

به جمشید بر گوهر افشاندند

□

کسی کش سزاوار بد بارگی

□

راه به دل شو چو بدیدی خزان

□

باز ماندم ز نا تنومندی

□

تا هر دو، نه در مغاک بودند

□

پند بپذیر و بفگن از تن بار

□

که ایمن بود مرد بیدارهش

□

گه نیم‌جو نسنجد اگر خوانیش اسیر

□

کز دست دل ستم رسیده،

□

چراکش نخوانی نهال بهشت

□

آیت نوری که زوالش نبود

□

بر اوج سپهر سرکشیده

□

دریاب که عمر بر سر آمد

□

مرد گدا پیشه زمین بوسه داد

□

مگو کز ز رو صاحب زر که به

□

کسی برتو نتواند، از جهل،بست

□

مادر پدر از چنان جوابی

□

که تا کیست اندر جهان نامدار

□

خاص نوالش نفس خستگان

□

آتشی خواست خصم دودش داد

□

گرد از رخ نازکش فشاندند

□

دشمنان تو همه بیمار و بنده تن درست

□

سبزتر از برگ ترنج آسمان

□

برگشایم در فلک به دعات

□

چو از دل رفت شیرین جان چه باشد

□

نهادند پیمان دو جنگی که کس

□

در همه چیزی هنر و عیب هست

□

آن بی قرین ملک که جز او نیست در جهان

□

دیوانه ز راز پرده برداشت

□

کیمیا داری که تبدیلش کنی

□

پویان حریص، روی زر دست

□

یکی بوستان است عالم که یزدان

□

او بر سر این فسانه‌ی درد

□

چنین گفت کاین را نشاید ستد

□

مستان ز شراب خانه جسته

□

پندیت داد حجت و کردت اشارتی

□

آراسته شد دو تن به یک ذوق

□

علی‌بن براهیم از شهر موصل

□

گر چز دم سرد مردم ای دوست

□

زیرا که به بازار نیابی ره ازین پس

□

درین گفتن پلک در هم غنودش

□

همه شاد با رامش و من به بند

□

آن نیزه مزن به دشمنان بیش

□

همچو این تاریک رویان روی من

□

چو شیرین از سر صدق این دعا کرد

□

زین شود مرجوم شیطان رجیم

□

هر چند بد آمد این شمارم

□

خطیبان همه عاجز اندر خطابش

□

سپهبد تو باشی به هر کشورم

□

معذرت حجت مظلوم را

□

عالم از ذات او مکرم باد

□

تا رسته شدم ز دهر، با او

□

بپرسید گشتاسپ از هفتخوان

□

اسلام ردائی ز رسول است و، امامان

□

ای ببرده رخت حسها سوی غیب

□

بدو گفت کای بچه‌ی شهریار

□

خری چند مایل به جلهای رنگین

□

همی گفت کای داور داد و پاک

□

عکس ذوق آن جماعت می‌زدی

□

می آورد چون هرچ بد خورده شد

□

ز تصدیعت اندیشه دارم و گرنه

□

به رویین دژاندر مر او را دهند

□

عکس راز مرد حق دانید روز

□

ای سر مایه‌ی هر نصرت، مستنصر،

□

از تو آواز القتال رسد

□

ز بس دنیا زبردستان بماندند

□

چون بگریانم بجوشد رحمتم

□

چون جانش عزیزدار دایم

□

گر ز ابرامشان سخن راند

□

ز دیوان دور شو تا راه یابد سوی تو حکمت

□

تا ببینی نایدت از غیب بو

□

پند ده ای حجت زمین خراسان

□

زنده بودی و خدمتت کردی

□

جان را ز بهر مدحت آل رسول

□

پس مگو که من عملها کرده‌ام

□

حجت حجت بجز این صدق نیست

□

وهم را تا نبود هیچ به پرگار رجوع

□

جوهر عقل زیر گفته‌ی اوست

□

آتشی که اصلاح آهن یا زرست

□

هرچند سخن گوید طوطی نشناسد

□

به نام ایزد چه بستانی در او سد گلبن دولت

□

سوی من، ای برادر، معذوری

□

نطق آب و نطق خاک و نطق گل

□

درمان تو آن بود که برگردی

□

زیر ران داری براق گرم بر عیوق تاز

□

تو را نفس کلی، چو بشناسی او را،

□

حمد لله کین رسن آویختند

□

من شیعت اولاد مصطفی‌ام

□

اجل چون غرق خون آید ز رزمی

□

بخوان اشعار حجت را که ندهد

□

سرخ رویی از قران خون بود

□

از حجت گیر پند و حکمت

□

وحشی ز حرف اسب زبان بست و ذکر باز

□

گیتی امید به اقبال تو می‌دارد

□

صاحب مالی و حالی پیش پیر

□

خداوند هند و خداوند چین

□

نه جانان را سر ناکامی من

□

این نباشد ما چه آرزیم ای جوان

□

مر مهترانشان را زنده کنی به گور

□

بشنو اکنون اصل انکار از چه خاست

□

چو می‌بینم غمت را جاودانی

□

ز پرویزم بدل چیزی نبوده‌ست

□

بیا تا با تو بنشینم زمانی

□

که الحق چون تو اندر عشق فردی

□

نمی گویم کزین کارم نفور است

□

منم چینی و چین در بت پرستی

□

ما را رمه‌بانیست نه زو در رمه آشوب

□

به هر چیزی که دید از نیک و از بد

□

چو صیاد دگر گیرد ز راهش

□

مه کارآگهان را ناز سر کرد

□

مرا دامان بحمدالله پاک است

□

دلی‌پر آرزو، جانی هوا خواه

□

به تابان کوره‌ای در امتحانم

□

اساسی را به گردون گر برآرد

□

بدو فرهاد گفت ای دلنوازم

□

از آن رنج او دیگری برخورد

□

بپوشد رخ شید گردان بگرد

□

آب را در حصار خواهد کرد

□

خداوند ایران و توران زمین

□

ندانی که دیوت فریبد همی

□

نیست می‌گوید پی انکار را

□

تیر دشمن پیشت آید چفته گردد چون کمان

□

دست چون موسی برون آور ز جیب

□

ندیدند زان نامداران کسی

□

مگر بخت روشن به مشت آورید

□

ولیک از بهر تن مانی حلال از گفته‌ی ترسا

□

به آورد مرد اندر آید به مرد

□

که بر تاجها بر بدی نام من

□

که کلید دعا فرستادی

□

خزانه‌ی بد و نیک خدای ملک دعاش

□

به اندک رنجشی از پا در آرد

□

قصب زیر و دستی ز بر لاژورد

□

به خاقان بگو آنچ دادم پیام

□

برای زینت بزمت دو لشکر آتش و آب

□

وزانجا سوی خانه بنهاد روی

□

از آن پس نگهبان فرستاد بیست

□

فرج گوید من بکردستم زنی

□

گر گرز زنی بر عدوی تیره گهر بر

□

وین دلم زان عکس ذوقی می‌شدی

□

که بی تو مبادا زمان و زمین

□

چه گفتی که پیش آمد آموزشت

□

هر که بالا زود گیرد زود میرد چون شرار

□

بران سان که چشم اندران خیره گشت

□

همان تازی اسپان ببر گستوان

□

چه خواهد که آرد به حاصل از ایدر؟

□

هستی از هر چه هست نیکوتر

□

بود مشهور چون با باده مستی

□

ز خوشاب و زر آستین قبای

□

یکی کشته و دیگری سوخته

□

از محکمی و لطف و توانایی و مقدار

□

گریزان همی راند یکبارگی

□

که باشند زیبای گاه مهی

□

در طلب و نیت عمری دعاست

□

که از عنا برهاند به حشر در حشرم

□

عکس ستاریش شام چشم‌دوز

□

همه پهلوانان شدند انجمن

□

بیاویختند آن گرامی تنش

□

زیرا به از آن در به جهان هیچ دری نیست

□

گر او بود اندر بدی رهنمون

□

سخن‌گوی و داننده و یادگیر

□

ز خود برون شو و بر پر چو جعفر طیار

□

جنید و شبلی و معروف شاه توری و سمنون

□

ز کنج چشم انداز نظر کرد

□

چنان کازمودم تو نیز آزمای

□

براندیش از کردگار جهان

□

وی ز تو اسلاف تو ظاهر چو ز آصف بر خیا

□

بنه شمع و دریا دل‌آرای کن

□

نه بیچاره بی‌گنه کشتن است

□

خواجه مهمانست، صاحبخانه اوست

□

همچو طوق گلوی فاخته و شاخ شجر

□

آن خروشنده بنوشد نعمتم

□

که جاها سپر باید انداختن

□

نهانی بدو داد و بنمود راه

□

هر که در فردوس باشد چون نباشد پارسا

□

به نام خداوند کیوان و هور

□

از وزرا کس به کلک صولت خنجر شکست

□

رو گو پس آبشخورش

□

همچو لقمان شود از عمر نبیره‌ی پسرش

□

نه دوران در پی بدنامی من

□

یاس تلخی نیارد اندر کام

□

بها داده بد نامور شهریار

□

گاه برف و گاه باران گاه روشن گاه تار

□

پذیره نرفتی ورا نره شیر

□

از جهان این سر و سودا به من ارزانی دار

□

برای طائران بوستانی است

□

با چنین عشق و با چنین پیمان

□

هدیه بفرستاد کز وی بد خبیر

□

وانکه بر چهر تو فتنه است بر شمس قمر

□

مرآن تخت را سوی او بود پشت

□

چون پلنگی بر یمین داری و موشی بر یسار

□

ز پاسخ همانا دلش بردمید

□

احتساب سیاستش به غیار

□

گه در جهان نگنجد اگر گوییش فتا

□

چون سیه چشمان جنت گوش و گردن پر گهر

□

کنون مرگم به است از زندگانی

□

ترا سپهر سریرست و آفتاب افسر

□

برو تابش روز کوتاه شد

□

در پستی آب کی بدی و در هوا بخار

□

بران کاخ و ایوان زر آژده

□

چرا ساید به نوک این مشک اذفر

□

برو، تا که تاریک و بیگاه نیست

□

پای ما در طین لازب ماند ما را دستگیر

□

غیر بینی هیچ می‌بینی بگو

□

نزد تو چو روز آشکار باشد

□

که من سخت پیچانم از رنج راه

□

چونان که عرب مر که و چه را من و ما کرد

□

گسارنده‌ی می ورا برده شد

□

الله الله دو قول مختصرست

□

گران‌بار بر پشت تو لایزال

□

چرخ پیمایان دورند و ستاره شمران

□

به کار سخت همدستی ضرور است

□

زان ندیدم من از آن هدیه‌ی شاهی آثار

□

چگونست کارت به دشت نبرد

□

بی حساب و بی سپر با حیدر اندر کارزار

□

برو نامدار آفرین گسترید

□

کار گوهر نه مستقر داد

□

تا رهید از مرگ، شد صید هوی

□

خر چه داند جمال حورالعین

□

دخل آن اعراض را بنما مرم

□

جانی و یقین است که جان ناگزر آمد

□

نخستین کیومرث را زنده کرد

□

لا نهنگی ست کفر و دین او بار

□

ندیدی که خشم آورد چشم اوی

□

که ترا جز به تو نتوان دانست

□

گردون ترنج و دست ببرید از آن لقا

□

آتشی کو هیزم افزاید همی این طرفه‌تر

□

قدم کی بر خلاف دوستی زد

□

جز عنان در کف دست تو نکردست قرار

□

برو روزگار کهن نو شدی

□

تا صید مگس کند چو مکاری

□

غو کوس برخاست از بارگاه

□

حشر ناممکن است روز قیام

□

گنج ما این فوطه بود، از مال و گنج

□

خبر گویی و جان جویی بلا خواهی تو بی امکان

□

کی صلاح آبی و سیب ترست

□

نکند درد منتم مخمور

□

همو یابد از چرخ گردنده کوس

□

در شوره نهال چون نشانی؟

□

برافگندی اندر جهان کاستی

□

سوار گشتم بر کره‌ی هیون پیکر

□

با حکمت لقمانی و با ملکت قیصر

□

به یکی گوشه‌ای ندیم ندم

□

بگویم با تو شیرین داستانی

□

وز قضا بستده با دخل ابد وجه ازل

□

پیاده یلان سینه را پل بجست

□

که برآرد فرع بی‌اصل و سند

□

گر از خستگیها شوم من هلاک

□

یکی تاج یابد یکی گور تنگ

□

تا چو طومارت، نپیچاند بساط

□

بسته‌اند از بهر نامی این گروهی از خری

□

هست محسوس حواس اهل دل

□

چو سه روز و سه شب برو بر گذشت

□

بیابی فزونی شود دستگاه

□

می‌بماند هم به ترکیب عوام

□

به چهره زریرست گویی درست

□

چو تو میوه اندر شمار آورد

□

که نوحه مادر فرزند کشته کرد ادا

□

به نزد ناقدان نامت نبهره و قلب و حملانی

□

نه ایمن ازو گرگ و نه سگ زو به فغانست

□

به کام تو گردد همه روزگار

□

زمین شد به کردار دریای نیل

□

تو نه‌ای پروانه و نه شمع نیز

□

سپه را ز دشمن نگهدار بود

□

دانم از روی فضل بستانی

□

حرفت ما این بود تا زنده‌ایم

□

خر چو بار انداخت اسکیزه زند

□

خون ز خورشید خوش گلگون بود

□

دیدن ناجنس بر ناجنس داغ

□

که این کشور چین ازو در بلاست

□

که بدان مفقود مستی‌ات بدست

□

به نزدیکی آن درفش سیاه

□

توبره با نور حق چه فن زدی

□

با گوشوار و یاره و با افسر

□

خویش با او هم‌سر و هم‌سر مکن

□

مر کهترانشان را زنده کنی به دار

□

گوش قاضی جانب شاهد کند

□

که تاریک بادا سرانجام اوی

□

آن دعای بی‌حدم بازی نبود

□

نپیچم سر از پتک وز کار سخت

□

با چنان اقبال و اجلال و سبق

□

لا تذرنی فرد خواهان از احد

□

من بجز شمع تو شمع افروختم

□

فضل و رحمت را بهم آمیختند

□

وصل بی و سین الف را بر نتافت

□

به یکدم می روشن اندر کشید

□

هین بکش این دوزخت را کین فخست

□

سرافراز شیری و نام‌آوری

□

که نبیند پیر اندر خشت خام

□

رسوام مکن میانه غوغای محشرم

□

و آن آنکس کو ندارد نور حال

□

ز حرف عیب جویانم چه باک است

□

تا کجا شب روح او گردیده بود

□

پرستندگان را بر او بدید

□

حرف قرآن را بد آثار نفاق

□

نداند کس او را به کاولستان

□

تا برو نقشی کنم از خیر و شر

□

ای خدا آزار و ای شیطان‌پرست

□

برفتند گردان گردن‌فراز

□

گرچه جوی خون بود نیلش کنی

□

خفیه‌اند و ماده از ضعف جنان

□

که تا پهلوانی شود شهریار

□

که او زود پیچد ز جوینده روی

□

چنان خسته بردند از پیش اوی

□

بر وی این جور و جفا کم کردیی

□

و اعراض علم را به معانی جواهرند

□

نرنجی همی تا بدین سر دهم

□

ندیده تا جهان دیده‌ست مردی

□

او به مسخرگی برون‌شو می‌کند

□

به شاهی مباداش انباز کس

□

بکن چاه و بر باد مگشای راز

□

که شاه کیانش به کشمر بکشت

□

در خرابیهاست گنج عز و نور

□

تا رسد در کام خود آن قحبه نیز

□

شب تیره اسپان برانگیختم

□

کی شویم آیین روی نیکوان

□

ماه آن ماهست آب آن آب نیست

□

ببیند پراگندن ماه و مهر

□

چو آموختم زند و استا درست

□

پدر را پسر گفت نامه بخوان

□

از عدم آنگه گریزان جمله‌شان

□

چند باشی پای مال نفس آخر سر برآر

□

که از مرده چیزی کند خواستار

□

چنان دانم که پرویزی نبوده‌ست

□

از خمار صد هزاران زشت خام

□

ز در بازگشتی به آرام خویش

□

گسستن ز نیکی بدی توختن

□

تن پیلوارش به خاک افگنند

□

خلق از خلاق خوش پدفوز شد

□

که چشمش را بخست از دیدن او خار نقصانش

□

کش از بهر بیشی بباید گریست

□

وز حسد او بطرقد گردد دو نیم

□

کای ز ما غافل هلا زوتر تعال

□

نه گفتار آن ترک جنگی شنید

□

بجز خامشی چاره‌ی آن ندید

□

کجا سر نپیچاند از کارزار

□

تا ابد رست از هش و از حد زدن

□

ز گریه کرده خونین روی و خاک‌آلوده پیشانی

□

جهانی برست از بد داوری

□

گنهکار از چه خوانی بیگناهش

□

این زمان کردت ز خود آگاه مرگ

□

زتو دور بادا بد روزگار

□

بیاراست قرطاس را چون بهشت

□

هرانکس کش از مردمی بود بهر

□

ای امین و پارسا و محترم

□

روی از خرد و طاعت، ای یارب زنهار!

□

مبین نیز چهر من اندر کفن

□

زانک کل را گونه‌گونه جزوهاست

□

هم بستاری خود ای کردگار

□

همه خوبی اندیش و فرخ نویس

□

فزون بود مرد از چهل بار سی

□

نباشد بران جنگ فریادرس

□

با دگر کس سازگاری چون کنم

□

هرچ ازو بگذشت خادم دسته‌ای

□

پرستنده‌ی او همی راند پیش

□

که تا بینی چه فولادیست جانم

□

روستایی ریش خواجه بر کند

□

نشستن گه آنجا کنی کت هواست

□

یکی با دگر چرب و شیرین‌زبان

□

بد آمد به روی من از راه بد

□

بر تو قبضی آید از رنج و تبش

□

خیره بر این حجت نیکو سگال

□

شد از آب دیده رخش ناپدید

□

هرچند درو بنگری به سودا

□

دفع این صفرا بود سرکنگبین

□

چهارم چو بفروخت گیتی فروز

□

مه گشتاسپ و جاماسپ و آن بارگاه

□

نکردند یاد از من مستمند

□

موج نورش می‌زند بر آسمان

□

به قهر کردن ما جمله حکم توست روان

□

کلاه بزرگی بسر بر نهاد

□

سراپای وجود آماده‌ی راه

□

در پناه قطب صاحب‌رای باش

□

نفی خر کرد او ز حق، تو نفی مال

□

چنین گفت کای پرهنر شهریار

□

به تو شاد بادا می و میگسار

□

رجعتش دادی که رست از دیو زشت

□

هم نسخه‌ی دهرم من و هم دهر مکدر

□

بگیرد همان زند و استا بمشت

□

رسیدی تا به زانو دست بهمن

□

طالب اشکار پنهانی شود

□

ای هر حدیث از تو برابر به صد کتاب

□

شما را به غم دل نباید سپرد

□

همه بارش از دشت بر سر نهند

□

چه تعلق فهم اشیا را به اسم

□

یا نه در خونم کش و خاکم بکن

□

تنی را نبد بر زمین نیز جای

□

غمی کز تست چونش چاره سازم

□

قابلیت نور حق را ای حرون

□

در کار بند صبر و مدارا را

□

واندر آردشان بدین حیلت به چنگ

□

خرامان بیایم به نزدیک شاه

□

آن لب و چانه ندارم و آن نوا

□

رد مکن یارب و بشنو دعاش

□

سر فدا کردی و گشتی همچو مو

□

چون کمان و چون رماح و چون سنان و چون مجن

□

همچو گز قطب مساحت می‌شوی

□

که هست از مخزن پرگوهرش کوچکترین گوهر

□

به شکر ریت او رایت نشاط بزن

□

ز فرمان تو یک زمان نگذرم

□

در طعنه‌ی آن خسروی تکین

□

مردگان زندگان همی‌یابم

□

چون بنگرم به عقل فلک را چو دلبرم

□

که بگذاری بدو آتش بدآموز

□

ز روی عفوش طاغی مخوان به یک طغیان

□

همچو رزم آور و غارت شده خفتانی

□

زلف شمشاد و عارض نسرین

□

زمانی بجنبید ز اندیشه سر

□

جان از آن رجعت بر فور پر از واشوقاه

□

گر چه دیوان پلید و غدارند

□

در کنار دایه‌ی گردون نهد چون دلبری

□

کو تو را از دل رهی و چاکر است

□

هست در بازار دین صراف جان را بی‌زری

□

ز قصد موی دلاویز بوی آن مولا

□

بر سر افسر کسری رقم است

□

رهایی نیابد نماندش گنج

□

وین زمزمه‌ی هلاک می‌زد

□

به عشق گرم معاذ جبل سوی مبدا

□

دستان کاهنان شمر آن را نه داستان

□

چنان کز نخل موسا آتش طور

□

مسند به درون محمل انداخت

□

طعنه بخاموشی ما میزدی

□

که هم‌کاسه الا همائی نیابی

□

مر عقلا را که قبله‌ی عقلائی

□

زد دست طلب به پای آن گنج

□

یکی حرف دانش به سیصد نوار

□

در سه دست از دو زبانم بستائید همه

□

همی ز بیم نیارم گشاد دکان را

□

من بعد مرا به من گذارید!

□

کز تف این فتنه خاست دود ز صد دودمان

□

پرچم خورشید باد بر سر تو سایبان

□

به زیر دست قومی زیردستان

□

برگ کاهی و تار مویی

□

زشت باشد بی‌وفایی کردنت

□

هیلاج نمودند که جاوی بقائی

□

به احکام خود او را رهبری کرد

□

که دارد از کهن‌پیران روایت

□

زند طعنه بر نقش ارژنگ مانی

□

چندان که محراب فلک پیران و برنا داشته

□

من اسیر غلبه‌ی لشکر شیطانم

□

از پهلوی ما چه قوت سازد؟

□

از عترت او، حافظ این شهره ردااند

□

زان مبارک چشمه زاد این گوهرین دریای من

□

چون شاعران دیگر بر خدمتی گماری

□

من دور از وی، چو موی باریک

□

با فلک در جنگ و با خود در جدل دیوانه‌سان

□

گویدت برتابم اما برنتابد بیش از این

□

گه رودکی و گاهی حسان کنم

□

ز چنگ اجل رستن امید نیست

□

در گور تنگ و تیره چه سازد زهی خطر

□

بیش ز مدت ابد ذات تو را معمری

□

یلان را مانده در دل سد گره بیش

□

ز وصفت بر سر من گوهر افشاند

□

چرخ هر تحفه دهد، منگر و مستانش

□

چکز خروس فتنه‌شان آواز خذلان آمده

□

مفروش گران خریده ارزان

□

وز من به کسی نگشته مایل،

□

حکمت چون در و پند سخته به معیار

□

کز سر تخت مملکت تاج ملوک کشوری

□

«من دیده‌ام فقیه بخارا را»

□

به دام عشق گل رخساری افکند

□

کجا رود چه کندره سیر بپای عصائی

□

گنج خدایم ولی گدای صفاهان

□

با تو ورا نیست بدین داوری

□

یاقوت زرد نیکو ماند به کهربا

□

کز ملک دیو یکسره خالی است ملکتش

□

برهنه جامها می‌بخش اگر خورشید ایمانی

□

در ناز و کرشمه باز می‌یافت

□

کدامین سنگدل زین غم نگرید

□

به پشیزی نخرندش چو شود عریان

□

شهپر جبریل باد بر سر تو سایبان

□

سخنت آنگه شود بی‌شک سزای دفتر و دیوان

□

کاین چه بسیار گوی کشخانیست

□

آنگاه که بیمار بمانی و به تیمار

□

تو صد سپهی به یک قلمران

□

علت نادانی رادین شفاست

□

به کام خویشتن پیشت نشینم

□

طرق سالکها فی کنف الله سلک

□

بر این کرکس شعاران بال بشکن

□

گر کسی یافت مر خرد را کان

□

که هیچ حاجت ناید به نایب دیگر

□

هزبران همه روبه اندر غبارش

□

تا حد قندهار و خط قیروان شده

□

به عالم داد عدل و داد دادند

□

تو گوئی مرده‌ای را زنده میکرد

□

بگرفتی و گفتی که زعفرانست

□

چون فطیر از روی فطرت بد گوار و جان گزان

□

آن را که همی گوید هرگز سر و سامان

□

دانی که کنون چگونه حیرانم

□

تیره بود و تار بام و بی‌صقال

□

دولت بیدار تو را پاسبان

□

فرود آوردن اعشی به باهل

□

در قصه‌ها نخواندم جز جنگ هفتخوان

□

گزیدن پشت دست یاس آنگاه از پشیمانی

□

اسماء حق سعد برین، بر سعد و اسما ریخته

□

گر سر برهنه کرد نمی‌یاری

□

نه از ترک خانی است هر چاکری؟

□

ای پور، بس مبارک پند پدر پذیر

□

تات گویم نقد برنائی فرست

□

تغافل کردنی سد لطف با آن

□

هشت حرفش هفت هیکل‌وار دربر ساختند

□

تو با این بد سگالیها کجا بهتر ازیشانی

□

پای تو کرده زمزمی، دست تو کرده ساغری

□

نگه دارد از جهل و عصیان و نسیان

□

کی فکند جوهری دانه در در خلاب

□

ز مردم درو کشت و اشجار دارد

□

به مابر کنون میزبان پادشاست

□

هم ظالم و هم عادل بی‌هیچ محابا

□

میان چشمه‌ی خضر است ماهیی گویا

□

گرد جهان گر بود در عقب او دوان

□

کشنده شد از بیم چون بیهشان

□

در دین نروم جز به راه ایشان

□

دیدها بر آهن تیغ یمان افشانده‌اند

□

بشنو سخنی به طعم شکر

□

بداندیش را چهره بی‌رنگ دار

□

به این صنعت شما را بر گزیدیم

□

غرقه شدم سفینه و معبر نکوتر است

□

پاکی صفت آفریدگار است

□

فرستمت چندانک خواهی بخواه

□

زین راه وگرنه سخت درمانی

□

خاصگان بانگ در جنت ماوا شنوند

□

بسیاری بود کارزارم

□

همان عهد و منشور با گوشوار

□

سیم ایوب پیغمبر، چهارم یونس متی

□

کس چون تو زبیده سان ندیده است

□

پسر که شاه جهان باشد از غلامی دم

□

زنش گفت کز دور آتش بدید

□

به از شعرش خرد جان را شعاری

□

نه معنی از پی اسما همی شود پیدا

□

دگر نیمه زو کارکردن بدی

□

کسی کردش از شهر آباد شاد

□

ستاده در برابر دید منظور

□

مرا دانند فیلاقوس والا

□

گرگ بددل بکمین و رمه اندر چر

□

بتازم نه بینم عنان از رکیب

□

گر حکمت و پند را سزائی

□

ز من چو آینه‌ی زنگ خورده روی متاب

□

روان تو را آشنایی دهند

□

که ای بر زمین شاه بی‌بار و جفت

□

دورتر باید ز بیمار آنکه او بیمار نیست

□

من سه جان بر چار خوان خواهم فشاند

□

گردید بر گزیده هفت اختر آفتاب

□

بدین مرز بودیش جای نشست

□

که ازو گرد به شمشیر بیوشانی

□

بر در کعبه معلق زن و دروا بینند

□

چنان کو درستی نداندت راز

□

به یک جای بینیش سوراخ کرد

□

به پیش آورد درویشانه‌ی خویش

□

نفخه‌ی صور اندر این پیروزه پنگان دیده‌اند

□

به آیین خوش نغمه آواز ده

□

به بالین او شمع بر پای کرد

□

انده مخور که جای سپنجیست بی‌نواست

□

مگر مجلس شاه شروان نماید

□

چو از خانه آواره شد کدخدای

□

همی داد نیکی دهش را درود

□

گهرهایی که بر مویش فشانند

□

حبذا لشگرگه خاقان اکبر حبذا

□

مگر کنند بهم چار آفتاب قران

□

اگر تیره‌ای گر چراغ جهان

□

گر سوی جانت پند را بار است

□

در گشایش بسان باد فر است

□

ندارد جهان چون تو شاهی به یاد

□

به مردی ز دام بلا کس نجست

□

گفت که شاها فلکت بنده باد

□

لاتقنطوا بشارت داده به اتقیا

□

درد دندان داردش زار و علیل

□

اگر پای گیری سر آید به دست

□

بیامد به بغداد در شعر خوانی

□

حلی از خنجر و کوکب ز سپر بگشایید

□

که آزرد او مرد آزاد را

□

به بادآفره در بیاویزد اوی

□

گل رویش ز باغ تازه رویی

□

گاو زرین که می‌خورد گلنار

□

که نام عرش مکانش علی عمران است

□

که روشن کند جان تاریک تو

□

تا قیامت پناه عالم باد

□

نالان چو نیل مصر است از ناله تن چو نالش

□

که هرگز نبینی مهی و بهی

□

برو انجمن گشت برنا و پیر

□

ددی چند راغب به آفت رسانی

□

از دژ روئین به سعی هفت‌خوان آورده‌ام

□

که جز شکر نمی‌ریزم ز منقار

□

سوی خان بازارگان بی‌درنگ

□

کجا می‌رسد حرف عاشق به پایان

□

وگر عنصری جان حسان نماید

□

ز دارنده بیزارم و تخت عاج

□

چو آباد کردش کس اندر نشاخت

□

وز عدو بانگ الامان باشد

□

کار دو ملک از یک اهتمام برآمد

□

از سجود دور آن آستان را کعبه‌سان

□

همی شاه جست از میان سپاه

□

قابض روح بر سر بیمار

□

پیرایه‌ی جمال زلیخا برافکند

□

کزان رود برتر زمین نشمرد

□

ابا گرز و شمشیر و گوپال و تیر

□

بودی ار بخت یار اسکندر

□

من قصه‌ی خلیفه و سقا برآورم

□

به ممکنات قرار از کمال ایقان داد

□

به ویژه که مهرش بود تار و پود

□

کز وصف عاجز است زبان سخنورش

□

چه جوئی زین علف خانه که قحط افتاد درد خانش

□

توانگر بود تار و درویش پود

□

شد چون هلال شهره ز من پیکر سخاش

□

چون بود دایره ساز فلک مینا فام

□

طعمه زین کاسه‌ی گردان چکنم؟

□

به دیده‌ی خرد احقر ز اکثر اشیا

□

هست شعار بدیع شعر من از پود و تار

□

ز هر گلبن هزاران غنچه فرمان وی خندان

□

چون مقنع و دوکدان ببینم

□

همی بود بی‌خواب و ناتن‌درست

□

دو علی بین به علم وحی گزار

□

کز پی معراج دولت بر نشاندت کردگار

□

آن کعبه پور آزر و این کردگار کرد

□

دوران نداده بود به دورانیان نشان

□

من همان سندش نیشان به خراسان یابم

□

سر بد خواهت او را بر سنان باد

□

بند عنایت چنانک حبل متین معتصم

□

بکی نامه فرمود پس شهریار

□

صدر الشریعه حجت حق مفتی انام

□

اعتبار از قوم نوح و قوم لوط

□

کامروز در جهان به سخن هم‌سری ندارم

□

بی‌نشان از پی خزان باشد

□

دیده را جای تماشا دیده‌ام

□

به نزدیک هومان فرستاد اوی

□

که در ظل آن متکا می‌گریزم

□

برآواز نخچیر و بازی شود

□

بر زمین مکدر اندازد

□

که شقی در جنگ از زخم سنان

□

زانم عزیز کردی، دادی کمال اوفر

□

خروش و ولوله در چرخ اگر کنی امداد

□

نقصی چرا به فضل مبرهن درآورم

□

جز او آفرینت سخن نشنویم

□

بوسه‌ی تلخ وداعی به شکر باز دهید

□

سر شیر نر کنده شد از تنش

□

کز سرفه خون قنینه‌ی حمرا برافکند

□

هر دو چون دوزخ ز نور دل نفور

□

نهان از حریفان خفاش منظر

□

روز اعدای تو ظلمانی الی یوم‌القیام

□

کزوی دل دوستان کنی ریش!

□

همی ریخت خونابه بر گل مدام

□

خواهش به مذاق او نشد خوش

□

که چون ماه شد جان تاریک اوی

□

بر آتش دل زدند آبی

□

لیک رحمتشان فزونست از عنت

□

تاج عزت بر سری خاک مذلت بر سری

□

گر کند تا باید سعی سپهر دوار

□

ز آلایش نفس پاک بودند

□

که خون بارد ابر اندر آوردگاه

□

یکایک را اسیر قید خود ساز

□

نرفتی چو برخاست آوای کوس

□

خدا از صدقش آن حاجت روا کرد

□

خفته پویان در بیابان دراز

□

که سپهرم ز واژگون‌کاری

□

چند از لعب برین تخته همه مهره‌ی عاج

□

چو خصم خانه شد مهمان که باشد

□

بکش گر کشی ور ببندی ببند

□

چنان کز چنگ چندین اژدها گنج

□

تویی خفته بیدار و دولت جوان

□

در صدر تنعمش نشاندند

□

که نمی‌گوید سلامم را علیک

□

نامه‌ی رستم مخوان نام تهمتن مبر

□

پادشاه نکته پردازان به طبع نکته‌دان

□

درامد خواب مرگ و در ربودش

□

تو زاری میاغاز و تندی مکن

□

سرا بستان قدسی و بهشت آباد سبحانی

□

شهنشاه هندوستان را ببرد

□

طوفان اجل به سر درامد

□

بسست این مثل شحنه‌ی راه من

□

تو نور شمع می‌سازی که اندر شمعدانستی

□

که خویش را کند از پرده افکنی رسوا

□

چشم از تو، بجز بهی ندارم

□

گر از تخمه‌ی نامور نیرمی

□

جان ز آشوب عشق در غوغا

□

به نزدیکی آن درفش سیاه

□

می‌ریخت غمی که در جگر داشت

□

ز بیگانگان حجره پرداختند

□

سر مست روی به گرد بازار

□

کز جفای قرض خواهان بود زهرش در دهان

□

چونست میان آب دیده؟

□

پیام سپهدار ایران بداد

□

که بی دینی است دین تو و بی‌شرعی شعار تو!

□

به کشمر نگر تا چه آیین نهاد

□

و انبوه بگرد او زن و مرد

□

مکن شرمسارم در این داوری

□

بر خطاب کن همه لبیک گو بهر امان

□

درین بینوائی به این ناتوانی

□

خم بر سر محتسب شکسته

□

سراسر سوی رزم کردند روی

□

ز غوغای این باد قندیل کش

□

یک طایفه میراث خور و مرثیه‌خوان را

□

خرسندی دل صلاح مردست

□

به تیری دو پیکر شکار افکنی

□

که بگشائی دل غمگینم از بند

□

یا به راهی ابدالدهر نشینم چو غبار

□

خون سرد نشد هنوز در پوست

□

که دستور بیدار بهتر ز گنج

□

طاقت را طاقت آهی نبود

□

که با رکاب تو خاکست و با عنانت هواست

□

افروخته شد دو دل به یک شوق

□

مقدس رهروان روحانیست

□

خزینه به که او در بسته باشد

□

صحبتی هست که خواند خردش روحانی

□

همان نزد دانا گرامی ترست

□

به کردار آتش سوی او دوید

□

برد فلک را ولی آزرم داشت

□

ولایزال یقینی من‌الهوان یقین

□

برانگیزم آتش ز آباد بوم

□

تا کنند آن زمین گروه گروه

□

طبرزدهای زهرآلود کرده

□

با عشق تو از جهان برون رفت

□

که بودی خورش نزد او استوار

□

بران تخت پیروزه بنشاختش

□

طبع ز شادی پر و از غم تهی

□

به اتفاق برون آید از دریچه دخان

□

چین یافت زو پاسخ اندر نهفت

□

نسب نامه من به بهمن سپرد

□

گلی از صد بهارش مملکت بیش

□

گر زمینی گر آسمانی بود

□

به دانش ز هر مهتری بهترست

□

به ایرانیان بر دو بهره سرست

□

پیک روانش قدم بستگان

□

ای نام اعظمت در گنجینه‌ی شفا

□

نگه کردم این مهره و مشک و تخت

□

ندادش ز باغ آن دگر خوشه‌ای

□

به جائی مویه‌گر بر دارد آواز

□

دید در جبرئیل دستوری

□

یکی پیر ودانا و دیگر جوان

□

زمین سر به سر تیره چون آبنوس

□

بیش خور و بیش جراحت نگر

□

که خایسک تأدیب بر سر نخورد

□

شدندی برمادر پارسا

□

که ره بسته شد پای را در گریز

□

به صد قهر آن نشاط از دل رها کرد

□

تا به پرگار صورت آرایان

□

خرد را به دل داور خویش دار

□

بفرمود تا خلعت آرند شاه

□

کاب به دل میشود آتش به جان

□

و ان بخلت عین الغمائم بالقطر

□

کرا بردهد گردش هور وماه

□

به مشکل گشادن نیاز آمدی

□

بود ناخورده یخنی باک از آن نیست

□

کاینچنین ناپسند را مپسند

□

اندرین تختگاه با مقدار

□

ندارد بدو شاه ازین پس امید

□

به اندازه خویش روزی خورد

□

که بی بخت کوشش نیرزد دو جو

□

ابا طوق زرین و مشکین کله

□

که خواب است بنیاد نابخردی

□

که این نور پراکنده است و آن جمع

□

از کله‌داری و کمر بندی

□

بودنی چون بود به بودی نبود

□

که دانست کش باز بینند بیش

□

آمده نارنج به دست آن زمان

□

دامن‌کشان سندس خضرند و عبقری

□

به جای آمد و این بود نیک فال

□

فرو هشته چون ابری از آفتاب

□

به خدمت کردن شه دل نهاده

□

بود با لشگری به ایامی

□

جان فشاندن باید و خاموش بود

□

شده لعل و آهار داده به خون

□

گره بدتر از بند و بند از گره

□

که سیم و زر کند اندر هوای دوست نثار

□

فرستد کند رای او را نگاه

□

تب شیر در سال باشد یکی

□

کند هر کودکی بروی سواری

□

مدد از فیض شاه می‌خواهم

□

اشک می‌بارید و می‌خارید سر

□

همان جای پولاد غندی و بید

□

دید به چشمی که خیالش نبود

□

به کرسی زر کوفت بر تخت ساج

□

کمر جوید و تاج و تخت و کلاه

□

چو سروی که تیغش بود بار و برگ

□

که از پری خدا داند حسابش

□

طوق غبغب کشید تا بن گوش

□

چون بود معشوق او با دیگری

□

بر رستم زال زر شد چو دود

□

پشیمان نگردد کس از خامشی

□

حق را به خوان لطف و کرم میهمان شود

□

نشیند چو ما از تو خسته نهان

□

جگر خوردن دل به پایان رسید

□

غلامی چند خاص الخاص با او

□

سیب زنخت به دست گیرم

□

جان کنم بر روی او ایثار نیز

□

خرد را گزین کرده بر خواسته

□

عیب مبین تا هنر آری بدست

□

وز چنان برقی ز شرقی مانده‌ای

□

بگسترد پیشم یکی خوب دام

□

زان بود که عیبش آمد در ظهور

□

به وقت مرگ خندان چون چراغ است

□

گفت حرفی به قدر پایه خویش

□

خدمت، به درگه تو کند هوشیار

□

به مردی و گنج و به نام و هنر

□

کامد به وبال خانه خویش

□

شوق از حد رفت و آن نامد به دست

□

پدید آمد آوای دشمن ز دوست

□

مانده این سو که نه معشوقست گول

□

چو نزدیک آمدی خود بودی آتش

□

با کس نزنم دمی در این غم

□

طبع هوا سبک بود آن زمین گران

□

به من تازه کن تخت شاهنشهی

□

جز آب لطف بدو ندادی

□

آب حیوان بود در حانوت من

□

دل پهلوان از غم آزاد شد

□

سخت رو باشد نه بیم او را نه شرم

□

دری در خشم دارم صد در آزرم

□

مردنش هست هم به خوش‌روئی

□

حصاریان همه بر سان شیر شرزه‌ی نر

□

همه جنگ را گردن افراختند

□

عقابش را کبوتر زد به منقار

□

تشنه‌ی خون دو جفت بدفعال

□

زدی بر زمین و کشیدی به روی

□

پیش از آنک مرگ آرد گیر و دار

□

که خونش گیرد ارچه دیر گیرد

□

تو بر آور که هم تو میدانی

□

لاله‌ای را به برگ نیلوفر

□

تن یک جهان مردم آید رها

□

با تیغ مرا چکار باشد

□

از سگ و از اسپ فر کهف یافت

□

که رودابه را خیز پیش من آر

□

در سر هر روزنی نوری فتاد

□

جوانمردی چه کرد از مهربانی

□

به از این ساختن توانی نیز؟

□

زان برادر که بپروردی او را به کنار

□

ازین رزم اندوهت آید به روی

□

در اینجا جو که آنجا جز صدف نیست

□

چشم بازش راست‌بین و روشنیست

□

یکی گرزه‌ی گاوپیکر به دست

□

چون مگو والله اعلم بالصواب

□

کسی کو خاک جوید خاک یابد

□

کاژدها کشت و اژدهاش نکشت

□

ز آفرین تو دل آکنده چنان کز دانه نار

□

برانگیخت اسپ و برآورد نام

□

آراست به گنج کوی و بازار

□

تو کجایی تا شود این درد صاف

□

بسی با شما روز پیمودمی

□

در رباید هم‌چو گلبرگ از چمن

□

که بی‌سرمایه سوداندیش باشد

□

دست عهدی شدست ما را سخت

□

کو را مهر تو ز روی ریاست

□

پرستنده او بود و هم رهنمای

□

از سیل نگر که چون خرابست

□

این کند در عشق نام دوست این

□

زبان از ستودنش کوتاه بود

□

زانک عاقل غم خورد کودک شکر

□

درش در گیرد از هر سو بلائی

□

مسمار تنست و میخ اندام

□

فرخت باد و خرم و پدرام

□

همه کار ترکان دگرگونه گشت

□

از راه زبان ستم رسیده

□

صورتی کان بی‌تو زاید در تو به

□

ز کار زمانه برآشفته بود

□

دم اندر دم نای رویین کنند

□

که کردی پیش از این بسیار زاری

□

فالی زنم از برای رویت

□

همه راستیها نهفتن گرفت

□

به خوبی ز سر باز پیمان شود

□

بر نرد شده ندب تمامش

□

که نجویی تا کیست آن خفیه کار

□

رخ نامداران ما گشت زرد

□

ازان کس که با او نبرد آزمود

□

بیازارم نخست آنگه نوازم

□

خواب خرگوش داد و زودش داد

□

بگفت آنچه بشنید ازان رزم خواه

□

که او ماندمان یادگار از مهان

□

ز احرام شکستنم نگهدار

□

ستم‌های کشیده بر تو رانم

□

ز هر در سخنها همی راندند

□

نراندکسی نیزه بر یال من

□

او چو گوشت می‌کشد تو گوش باش

□

زیرش همه سبزه بر دمیده

□

مران روز را روز نو خواندند

□

و سمت باسم الحتری الطائی

□

یاقوت لبش به در فشاندن

□

به بازی زلف او چون مار بر گنج

□

بر چنان افسوسیان شاید گریست

□

به زین اندر افگند گرز نبرد

□

از حقد برادران نمی‌رست

□

مشک در جیب و لعل در دامان

□

بر گذر زین هر دو رو تا اصل آن

□

خلقاء بی لابد من ارقاء

□

دهد بر دین او حجت گواهی

□

در تنگ شکر را مهر بشکست

□

جمله جان مطلق آمد بی نشان

□

به توران نماند سر و تاج و گاه

□

به سجده مطربان را کرد خرسند

□

دامن از می کشید و دست از جام

□

دعوی از آنسوی فلک میکنم

□

همیشه بر گنهکاران رحیم است!

□

گر باز بری سرم چه باکست

□

در آب افتاد اگر خود هست شکر

□

با ننگ بود همیشه نامم

□

زمانی ز فرمان بتابند سر

□

تا طبع سواریی نماید

□

گه دم و گه دبوس می‌جنباند

□

من به باشم رسن به گردن

□

همچو زرین لعبت‌اش آراستی

□

مه زاده به دیو زاد دادن

□

همی شد ده به ده سامان به سامان

□

از زخم تو گوشمال خوردم

□

به بزم اندرون غمگساران من

□

ثالث چه عجب به زیر رابع

□

که فرخ نیست گفتن گفته را باز

□

به یوسف بود بازاری که بودش

□

که تا شه باشد از من بنده خشنود

□

به خیره نیاید به راه گزند

□

چو هفتاد آمد افتاد آلت از کار

□

چو سروی از کنار نیل بررست

□

قل اللهم نور قبر سعدی

□

گرفته لب آب نیزه وران

□

درگلو دست زنی ، خونش براید ز دهان

□

موجب آن ز من بپرسیدی،

□

به دست داد ماند کشور آباد

□

چو خواهی که برگردد از کارزار

□

به شام غم دمیدش صبح امید

□

بلکه جهان جامه‌ی ماتم گرفت

□

ز سبزی و تری خواهد چکیدن

□

شش اندر میان زد سه چوبه به تنگ

□

سوی خصم احول و در خویش کور است

□

پری از خوبی تو بهره‌ور نیست

□

دعای درد مندان را اثرهاست

□

که بپرستم او را پدر زیر خاک

□

سوخته داند که چه داغ دلند

□

ز تنگی جان خلق آزرده گردد

□

نخواهیم از درت سر دور کردن

□

به کین سیاوش دل آگنده‌ام

□

در آمد چون گدایان در گدائی

□

نقد وصلت به دامنش ننهم

□

پریوش در تواضع چون مه نو

□

به خسرو بر از مهر بخشود چهر

□

مدد جست از پناه حق تعالی

□

همی برد از دل و جان لطف آن، هوش

□

به از خر مهره نبود، هیچ زیور

□

بریشان همی نام یزدان بخواند

□

دو جان یک جا و فارغ پوست از پوست

□

دو شاخ تازه گل پیچیده با هم

□

«دول رانی خضر خان» ماند در دهر

□

ستاره‌شناسان و هم بخردان

□

رواجی داشت اندر شرق تا غرب

□

بر آن دست توانایی مبادا!»

□

چو دو آیینه با هم روی در روی

□

خردمند و بیدار و خامش بدند

□

ز دو دیده فرست آن روشنائی

□

گذارد عمر در محنت‌گزاری»

□

گیاهی بودمی، چون تو، به گلشن

□

پر از کینه با تیغ زن صدهزار

□

که دولت ساخت از خاصان شاهش

□

برین بود مهرش به توران زمین

□

چو صبح از پرتو خورشید خندید

□

بیمیخت با جان تو مهر من

□

سر منصور گیر یا سردار

□

فزون‌تر برو مهر مهتر بود

□

نیست رنگی بغیر یکرنگی

□

که آب روان را چه چاکر چه شاه

□

که من امشب نمیروم در ده

□

داغ آن خواجه نام بنده بسست

□

شاه را طرح دادن ایشان

□

پیشه‌کاران دانه پاش برند

□

تا چه چیزی تو کین اثر داری؟

□

بنماند دگر غبار شکی

□

چرخ باشد، که جنبش فلکیست

□

روده‌ی پیچ پیچ را چکنی؟

□

نپسندیدن آنچه نیست روا

□

بهر چیزی که زود بگذاری

□

بیشه موی و درو چمنده نهان

□

تاج شاهی ز سر بیفگندی

□

که بماند چو نقش بر دل سنگ

□

کم عمارت کنند و پست شود

□

در غم عشق مردمی باید

□

زرق ساز و زنخ پذیر همه

□

کنده گرگین بی‌هنر دندان

□

غل دیوست،یا دو شاخه‌ی غول

□

تازیانش کابل و بلغار دارند آبخور

□

کند ابری که دایم سایه‌بانی

□

صور ایوان از دود جگر تیره کنید

□

خیز، تا این سخن ز سر گیریم

□

از نشاط کعبه در شیر ز قوم احرامیان

□

سخن از وصف پیاله که ز بس جنبش خون

□

هر دو رکنند راعی دل من

□

آدم از جهل بست برتوشه

□

یارب ازین حبس گاه باز رهانش که هست

□

بسوز دل گرفت اندر کنارش

□

نیابی جو خنوری را که دوران سوخت بنگاهش

□

مرا از گوهر و زر در خزینه

□

دو شاخ گیسوی او چون چهار بیخ حیات

□

در آن حال، آن بزرگان را خبرها

□

گر بود ز آن می چو زهره‌ی گاو

□

میدوم در پی تو سرگشته

□

لیک من در طوق خدمت چون کبوتر بد دلم

□

همه طاووس هندی سبز وام است

□

با این نفس چنان همه هشیار نیستم

□

بنشین دیر! تا بگویم باز

□

پس چو رضوان در جنات گشاید ملکان

□

دل شیر ژیان تا قوتی داشت

□

با شما گویم نیارم گفت با بیگانگان

□

جگر و دل درست کن بیقین

□

رهواری سفینه چه بینی که گاه غرق

□

زمانه ساخت تیغی ز آه مظلوم

□

مه شد موافق او در دق بدین جنایت

□

ز مفرش دار مالک پیرهن خواست

□

هر کس که ثنات بر زبان راند

□

لبش می‌خواست مهمان را دهد نوش

□

بهرام‌وار گر به من آرند دوکدان

□

شیخ ما آنچنان بزرگانند

□

فرستم نسخه‌ی ثالث ثلاثه

□

که تو آنجا گذر داری و من نی

□

منبر تخت است و پیر مشتری چرخ

□

سرمه کردی نرگس شهلای او

□

نه روح را پس ترکیب صورت است نزول

□

سبک در کوتوال آویخت تا دیر

□

ساعت روز و شب است سال حیاتم بلی

□

بنده را نام بندگیش تمام

□

وگر ز ظلم گله کرده‌ام مشو در خشم

□

مایه‌ی مهراند ولی کینه‌جوی

□

همه ناکامی دل کام من است

□

به یوسف بود روحش راحت‌اندوز

□

شب که ترکان چرخ کوچ کنند

□

چو ما را سر جدا گشت اندرین کار

□

قدرتش باد تا طراز کمال

□

هر چه از کاینات گیرد نام

□

بخت گم کردند چون یاری ز کافر خواستند

□

که ای داننده‌ی راز درونم

□

صخره برآورد سر رفعت چو مصطفی

□

نبارد ز آسمان ابر عطایی

□

رود کعبه در جامه‌ی سبز عیدی

□

همین شد رسم دوران ستم ساز

□

این کعبه در سرادق شروان سریر داشت

□

چون دویی دور شد ز دیده و گوش

□

این کبوتر که نیارد ز بر کعبه پرید

□

که گردد بیت این خورشید معمور

□

درد دل دارم از ایام و بتر آنکه مرا

□

زلیخا گرچه زیبا دلربایی‌ست،

□

چون از آن خوان لقمه‌ای خواهم چشید

□

شتر را لب نباشد در خور بوس

□

گر کعب مامه آب نخورد و به تشنه داد

□

میل بالاست نقش بر بستن

□

روح القدس خریطه‌کش او در آن طریق

□

چو او هم رخش عشرت را عنان داد

□

ای ز سریر زرت گنبد مایل حقیر

□

کاش فتد ز اوج عروجت رجوع

□

نه کبوتر که امان یافت ز تیغ

□

مبارک نقش این حرف ورق مال

□

او کعبه‌ی علوم و کف و کلک و مجلسش

□

اندرین شوکت و جوانی خود

□

گیر گدای محبتم، نه‌ام آخر

□

میخ زرین و مرکز زمی است

□

در بابل سخن منم استاد سحر تازه

□

واقفم از فسانه‌ی تو و او

□

نکوئی مجو از کس و پس نکوئی

□

ز هر سو فرستاد بی‌مر سپاه

□

نه عیسی صفت زین خرابات ظلمت

□

مرغ و ماهی چه میکشی در دیر؟

□

من گدازان چو هلالم ز بر نعش و شما

□

چنان دارم ای داور کارساز

□

شکر کز بانو و فرزند اخستان

□

در آن خانه سخن کوتاه کردند

□

شعله‌ی رای تو باد عاقله‌ی مهر و ماه

□

به الکوس بر زد یکی بانگ تند

□

رومی فرستی اطلس،مصری دهی عمامه

□

عالم وحدتست عالم نور

□

اربعین شان را ز خمسین نصاری دان مدد

□

در آن جای کاندیشه نادیده جای

□

بخندم به نظم هر ابله اگر چه

□

اگر بگسستی‌اش گوهر ز گردن

□

از نکته‌ی بکر و نوک خامه

□

جدایی نخواهم ز کاووس گفت

□

این تازه سخن که کردم ابداع

□

کوهها گرده و سپر زو جگر

□

هم چنین از دور عاشق باش و مدحش بیش گوی

□

بسا آسیا کوغریوان بود

□

پیش کان چشمه‌ی خور در چه ظلمات کنند

□

بدیشان گفت: «یوسف را چو دیدید

□

حرز سپاهت پیش و پس، اسماء حسنی باد و بس

□

همه ساله بر بسته دست از بدی

□

در چنبر دف آهو و گور است و یوز و سگ

□

داری این جام و این گلستان را

□

مولات بی‌نام آسمان، باجت رساد از اختران

□

چاه کند و به کنج راه نیافت

□

مجنون به میانه فرصتی جست

□

بلی چون افتد اندر دعوی و بند

□

کردند همه حکم که رد پانصد و هشتاد

□

چنین داد پاسخ که رستم نیم

□

ز آن گنج کرم مراد خود یافت

□

زان چنین در بلا و در بندی

□

دهان ابلهان دارند، بر دوز

□

زبونتر ز من صیدی آور به زیر

□

آن از نم خوی جبین همی شست

□

ز فرشش بود هر جایی شکفته

□

تخت حساب شد عدو کرده ز خاک تاج سر

□

بشد تیز با لشکر سوریان

□

آن خس که به دیده خست خارم،

□

به یتیمت کسی نگه نکند

□

کرده منجم قدر حکم کز اخترت بود

□

چو در جنگ پیلان گشائی کمند

□

یعنی: ز آن روز کز تو فردم،

□

فرود آمد ز رخش خسروانه

□

بوقبیس آرامگاه انبیا بوده مقیم

□

به دژ در چو آگه شدند از هجیر

□

هیهات! چه جای این خیال است؟

□

روی بر ریگ و دل چو دیگ به جوش

□

پرده‌ی فقرم مشیمه دست لطفم قابله

□

وگر بهمن از پادشاهی گذشت

□

او، کرده به وادی عدم روی

□

اختار صحراء الفراغ مخیمی

□

چو درویشی به درویشان نظر به کن که جرم خور

□

مباشید یک تن برین رزمگاه

□

بود کن ز من مانده در من رسد

□

نیست امروز، خواجه میداند

□

باد خورنده چو خاک جرعه‌ی جام تو جم

□

همچو روی آفتاب بی‌حذر

□

چنین گوید که با هر جانب از نیل

□

اظننت حتی کدت اعرق خجلة

□

طاعت ماست با گنه کز پی نام درخورد

□

دل بیگناهان کابل مسوز

□

سر و زر را نثار پاش کردم

□

درم اندر کلاه خود دوزند

□

اشک گرمت باد و باد سرد پس

□

زین سر از حیرت گر این عقلت رود

□

یک بار ندیده سیر، رویم

□

چو شد هفت ساله گو سرفراز

□

خواهی که پنج نوبت الصابرین زنی

□

بزد بر میان درخت سهی

□

در این بستان گل و نرگس که بوئی

□

هم چو دزدان نشسته بر زانو

□

صد ماه بانوان به برت پیشکار هست

□

بعد از آن گوشت کشد مرگ آنچنان

□

کرده‌ام نظم را معالج جان

□

سراسر پر آشوب گردد زمین

□

چو بشنید پیر این سخن شاد شد

□

ز پهلوش بیرون کشیدم جگر

□

نمی‌توانم خواندن به نام در یتیم

□

ز یک سو شدی آتش تیزگرد

□

هرانجا که بایست دینار داد

□

ای خدای رازدان خوش‌سخن

□

بیابم از فراقت رستگاری

□

بران تشت زرین کجا خون اوی

□

پی مرزبان بر تو فرخنده باد

□

نپذرفت ازو جامه و اسپ و زر

□

چو خوش باشد سخن با یار گفتن

□

همی گر گذر بایدت ز آب رود

□

وگر تاب بودی به سرش اندرون

□

نور آن صد خانه را تو یک شمر

□

هرچند کز برای جزا بایدم مدیح

□

نگه کرد رستم سرو پای اوی

□

ببستند بر پایه‌ی تخت عاج

□

بدو گفت زان سوی تابنده شید

□

بر دل غم و انده پراکنده

□

مرا نیز خویشیست با او به خون

□

بر آواز این رامش دختران

□

قند شادی میوه‌ی باغ غمست

□

اقبال شاه بود و جوانی و بخت نیک

□

بیامد دمان پیش افراسیاب

□

به روز چهارم چو بفروخت هور

□

به سختی چو یک هفته اندر کشید

□

شها شهریارا کیا خسروا

□

یکی نامجوی و یکی شادروز

□

بر و بوم او یکسر او را بدی

□

پرتو ساقیست کاندر شیره رفت

□

مهاری به بینی او برنهاد

□

یکی در کمان راند و بفشارد ران

□

برادر چو بشنید چندی گریست

□

به گرد اندرون همچو دریای آب

□

به ارزانیان بخش هرچت هواست

□

فرستاده آمد بدادش پیام

□

گر ایدونک نیرو دهد کردگار

□

این به من بگذار که استادم درین

□

چنین باشد اندازه‌ی عام شهر

□

ز گردان جنگی و نام‌آوران

□

به جایی یکی ژرف دریا بدید

□

زمانه بدین سان همی بگذرد

□

چو زین باره دانش نیاید به بر

□

برفتیم بر سان باد دمان

□

بزد حلقه را بر در و بار خواست

□

زانک دوزخ گوید ای ممن تو زود

□

هرانگه که دینار بردی به کار

□

دران شارستان کرد چندان درنگ

□

مرا تا جوان باشم و تن درست

□

به جایی که بستست کاووس کی

□

پرستندگان را که بودند مست

□

گریزان ازو پهلوان بلند

□

نهادند بر نامه‌ها بر نگین

□

شاه را باید که باشد خوی رب

□

چو با تگ چنان پایدارش کنم

□

بدین جایگه شاد و خرم بدی

□

به عذر ماضی تا کین ز خصم بستاند

□

بزرگان ایران همه با نثار

□

ساعات بقای ملک شهور

□

کنون گیو چندی به سختی ببود

□

بادی اندر بهار دولت خویش

□

خفته می‌بیند عطشهای شدید

□

هزار عید چنین در سرای عمر بمان

□

به پیران چنین گفت پس پیلسم

□

پای یالیت ز پس دست مناجات ز پیش

□

تهمتن چو بشنید گفتار اوی

□

بی‌دریغت باد ملک اندر کنار خسروی

□

خداوند زیبای برترمنش

□

آن توانایی و دانایی که در اطوار غیب

□

می‌نجنباند سر و سبلت ز جود

□

دور ادبار تو تا چند به پایان آرم

□

دویده آسمان عمری به راهش

□

پس زود کندش ساخته لیکن

□

بپوشید ازان پس به مغفر سرش

□

گرچه ز بس موج جود بحر محیط کفش

□

دفتر ز بس نگار و ز نقش سخن

□

هست ترکیب محمد لحم و پوست

□

آن ز رشک روحهای دل‌پسند

□

یاورش بادا حق عزوجل در همه کار

□

تا هر کرا ز دولت و بخت است اسب و بار

□

سماعست این سخن در مر و اندر تیم بزازان

□

منوچهر کردی بدین پیشدست

□

تا جهان لاف بندگیش زدست

□

به صورت‌های نیکو مردمانند

□

ور کند نرمی نفاقی می‌کند

□

پس فراموشش شود چون رفت پیش

□

ز شوق خدمت تو عمرها گذشت که من

□

که بشکن آلت ناهید چنگی

□

جامه‌ی طاووس از شوخی اگر پوشید زاغ

□

پس از کردگار جهان‌آفرین

□

در این جنبش اگر جز قوت نفس

□

عدل و احسان تو طوق است در این گردن

□

شمع چون دعوت کند وقت فروز

□

چو روسی شبانان بر او بگذرند

□

گردون نپذیرد فساد و نقصان

□

بر سرش ظل خسروی بادا

□

ور تغافل کنی درین معنی

□

بدرید کوه از دم گاودم

□

مرد باش ای حمیت قانع

□

آن کن که خرد کند اشارت

□

بخواه از آنکه چو خوردی چو طبع خود بندد

□

مرا نیست آسایش از تاختن

□

چون به عالم تویی مرا مقصود

□

کشیده آتش از مینا زبانه

□

روی من شد چو زر و دیده چو سیم از پی اشک

□

گر ایشان به من چند بد کرده‌اند

□

هجو کی خواستمش گفت ولی ترسیدم

□

فتح را نام اوست فتح بزرگ

□

تا ز آب حرام عقل و سخن

□

از آن مشگبر ابر گل ریخته

□

جرم خاشاک را از آن چه شرف

□

همه صاحب اسب و استر ولیکن

□

در بحر گر آواز دهی جانورانش

□

سواران زابل شنیدند نای

□

تا در مثل آرند که اندر سفر عمر

□

چو با دانا سخن گوئی سخن نیکو شود زیرا

□

قطره‌ی آبی که آن را از هوا گیرد صدف

□

بسی ضربشان رفت بر یکدیگر

□

خون خصمت حلال دارد چرخ

□

یکی بودند تا از جان اثر بود

□

کسی که شحنه‌ی او عصمت خدای بود

□

چو پوینده در زابلستان رسید

□

خواستم گفت که خورشید به رایت ماند

□

بر آن سان که رنگین گل و یاسمین را

□

گرت نزهت همی باید به صحرای قناعت شو

□

ز شش کوکبه صف برآراستی

□

کشتگان سنان قهر ترا

□

الا تا به هر قرن یک بار باشد

□

آنچنان گردی ز دانش کز برای دین حق

□

به نوذر در پندها را گشاد

□

پلنگ هیات و قشقاو دم گوزن سرین

□

قبله‌ی علمی و در زمین خراسان

□

باز یابی آنچه ایزد کرد با تو نیکویی

□

چو زرین سراپرده‌ی آفتاب

□

در دیده‌ی جهان ز لطافت چو لعبتم

□

پی مرغ دل هر هوشیاری

□

خادمانند نامشان کافور

□

تهمتن گر آزرده گردد ز شاه

□

ای جوادی که دل و دست ترا

□

ای خوانده به صد حیلت و تقلید قران را

□

ای بار خدایی که مرین سوختگان را

□

درآمد به زین چون یکی اژدها

□

به ناخوب تر صورتی شرح داد

□

ای که شکر تو بر زبان آرد

□

درین عالم ز ریگ و قطره‌ی باران بنی آدم

□

همی دیر شد تا که هومان چو گرد

□

مرا پنج روز دگر مانده گیر

□

ای حجت خراسان در یمگان

□

چون نباشم پارسا چون عقل او را داده‌ام

□

همه مهربانی بران کن که شاه

□

وگر سالکی محرم راز گشت

□

ندارد دیگری این خط پرگار

□

در هری این ساحری دیدی به ترک و روم شو

□

یکی جامه‌ی شهریاری به زر

□

خروشی برآمد ز لشکر به زار

□

حجت به نصیحت مسلمانی

□

می نبینی بر فلک این خسرو سیارگان

□

عنان را بپیچید گرد آفرید

□

می و مشک و کافور و چندی گلاب

□

خوش بمیرند خستگان آسان

□

گاه گوید دعات گویم من

□

مرا آفریننده از فر خویش

□

ز هر گونه گفتیم و انداختیم

□

چو بدو بنگری آنگاه به صلح آید

□

مال دادی لیک رویست و ریا اندر بنه

□

سخن چون به گوش سپهبد رسید

□

بدان تا زن و کودکانشان نگاه

□

ز شوق وصل آن خورشید پایه

□

همه بادست حدیث فلک و سیر نجوم

□

این همان بادست که امن می‌گذشت

□

به جنگ اندرون گرز پولاد داشت

□

با نو سخنان او کهن گشت

□

در عافیت خیر و سخا باد همیشه

□

رای آن زد که از کفایت و رای

□

به آتش نهال دلت را مسوز

□

چون نشینی و مسند آرایی

□

این چنین دولتی مرا جویان

□

برای گفتن تسبیح خویش در کف وی

□

یکی آنک باشرم و باخواستست

□

هرانکس که شد در دم اژدها

□

ابلهی باشد براختن تیغ چوبین بر کسی

□

فسونگر مار را نگرفته در مشت

□

چوآن نامه را او به من بر بخواند

□

پس آنگه رفت سوی درگه شاه

□

با چنین اسبی و تیغی قلعه‌ی دشمن شده

□

بسترت آنروز گل آمود بود

□

نگه کرد خسرو بدو خیره ماند

□

ز باره به آغوش بردارمت

□

پیوسته بهی بادت ازیرا که علومت

□

عاقبت بر سرین گرگ نشست

□

همیشه به یزدان پرستان گرای

□

عمر بدخواه ترا در خم پرگار فنا

□

مگر ز آواز مرغانت نداند کس جز این سید

□

بگو ای نامه‌بر به یار کای منظور خوش منظر

□

سر نیزه و نام من مرگ تست

□

یکی باد و گردی برآمد سیاه

□

شاید که خاکپای تو بوسم که خود تویی

□

هر آن شخصی که او را هست ازو رنج

□

وزان روی منزل بمنزل سپاه

□

بدینسان مدتی بودند دمساز

□

هیچ طاعت نامد از ما همچینن بی علتی

□

جای آسایش دزدان بود این وادی

□

ببش گرفت آرزو هم بنان

□

چو ایرانیان برگشادند چشم

□

چه روی با کلاه بر منبر

□

رو که بر لوت شگرفی بر زدم

□

هر دو خفتند مست و در راندند

□

به حق خود عمل فرمای یعنی بگذران از وی

□

چنین گفت پر دانش اسفندیار

□

الغرض اینها که شد نیست از آن هیچ باک

□

آن ادب کردن بود یعنی مکن

□

به پیش سکوبا شدند انجمن

□

سر چاه را سخت کن زان سپس

□

نبود ایمن ز دشمن گاه و بی گاه

□

این چنین دندان‌کنان تا نیمشب

□

سپرها برفراز خود زره کار

□

یکی چشمه دیدم به دشتی فراخ

□

در تو آیا هست اخلاص و عمل؟

□

دشمنی عاقلان زین سان بود

□

سپه دیده‌بان کردش و پیش رو

□

بدو گفت اسفندیاری تو بس

□

گفت استعداد هم از شه رسد

□

دیو کی بود کو ز آدم بگذرد

□

هر قدم طی کن سپهری تا فضای لامکان

□

به شهر اندرون هدیه‌ها ساختند

□

سی‌سال شد که طبع من از گوهر سخن

□

گرچه شاهی خویش فوق او مبین

□

سپاهش همه مانده زو در شگفت

□

ازان پس مرا پیشه فرمان و جوی

□

که‌ای کهبد به حق کردگارت

□

گر جنین را کس بگفتی در رحم

□

ولی آن گریه را سودی نباشد

□

ندیدیم ماننده‌ی او به روم

□

نهاده بسر نرگس از زر کلاهی

□

سرکه افزودیم ما قوم زحیر

□

چو اینجا بیایی و فرمان کنی

□

یکی کشت کردی تو اندر جهان

□

گر به شب جوید چو خفاش او نمو

□

لفظ چون وکرست و معنی طایرست

□

چو تیر روی ترکش آزماید

□

چنین داد پاسخ که آز و نیاز

□

نوزده سال از برای فتح باب دولتت

□

کسب فانی خواهدت این نفس خس

□

ببردی ازین پادشاهی فروغ

□

بران کوه از بیم لرزان شدی

□

نه در گفت آید و نه در شنیدن

□

تا به پای خویش باشند آمده

□

نسیمی کمدی زان دشت و راغش

□

بدو گفت کاکنون ره خانه گیر

□

مار در لانه، ولی مور بافسونی

□

وانک لنگ و لوک آن سو می‌جهی

□

شود ایمن از گردش روزگار؟

□

ز دیدار زاری بیفزایدت

□

چون فقیهش دید رخ پر خشم و قهر

□

چند در آتش نشستی همچو عود

□

ز بس نازک که طبع آن یگانه‌ست

□

برو مهتران خواندند آفرین

□

هر که ریزد می بغض تو به جام آخر کار

□

گوشت‌پاره که زبان آمد ازو

□

که او گفت در بیشه‌ی فاسقون

□

نخست آفرین کرد بر دادگر

□

در آن جزوی که ماند از عشقبازی

□

چون نباشم ز اشک خون باریک‌ریس

□

گوی فلک قبه ایوان تو

□

یکی بارگی ساختند آهنین

□

تیره‌روزیست همه روز دل افروزش

□

گشته بود آن توبره صاحب تفی

□

که خواهد ز گردنکشان کین من

□

ز دیبای خز چارصد تخته نیز

□

تو کجایی تا که خندان چون چمن

□

قاضیان را در حکومت این فنست

□

ز خسرو بهتری اندر جهان کو

□

شود مرد درویش را خشک لب

□

مهم دنیی و عقبی فتاده است مرا

□

آنچ لحیانی به خانه‌ی خود ندید

□

بدو گفت لشکر به آیین بدار

□

همی خوار داری تو گفتار من

□

به هشتاد و نود چون در رسیدی

□

از جز تو گر بدی این بچه‌ام

□

عکس چندان باید از یاران خوش

□

نگه دارد این فال جشن سده

□

همه یاران تو از چستی و چالاکی

□

آن جهان صورت شود آن مادگی

□

بدو گفت زال ای پسر این سخن

□

دو تابوت بر دست بگذاشتند

□

هی در آ در کشتی ما ای نژند

□

گفت در ره موسی‌ام آمد به پیش

□

تبسم گونه‌ای از لب برون داد

□

نوزاش کنون من به افزون کنم

□

خود را بر آسمان نهم بیند ار شود

□

عاقبت او پخته و استاد شد

□

نیایی زمانی تو در خان من

□

جز به اندازه‌ی ضرورت زین مگیر

□

شنیدستم که دولت پیشه‌ای بود

□

چونک حرفی برنتابد این وصال

□

ای صفاتت آفتاب معرفت

□

می‌نداند خلق اسرار مرا

□

در قیمت جان از تو کار خواهند

□

غمد را بنمود و پنهان کرد تیغ

□

به بالا و دیدار و فرهنگ و رای

□

کشتن این نار نبود جز به نور

□

عام می‌خوانند هر دم نام پاک

□

گر نبودی این بزوغ اندر خسوف

□

گمان این بود کان زلف درازم

□

سوی حوضت آورد بهر وضو

□

که با خیال توام غائبانه بازاریست

□

چون امیدت لاست زو پرهیز چیست

□

فراوان ز ایرانیان کشته شد

□

لامکانی که درو نور خداست

□

چه باشد گر ز رحمت پارسایی

□

کو زننده کو محل انتقام

□

زان سبب فرمود یزدان والضحی

□

چون ز حس بیرون نیامد آدمی

□

ندیدی لاشه‌های مطبخ خونین شهرت را

□

عدل آن عدلست و فضل آن فضل هم

□

مرا گر بداری تو یاری کنم

□

هین مکن کین موج طوفان بلاست

□

صورت شهری که آنجا می‌روی

□

منتظر در غیب جان مرد و زن

□

چنان عشق فسونگر بسته دستم

□

گفت مفتی ضرورت هم توی

□

تو را به دور تو بر ممکنات فایق دید

□

خالدین فی فناء سکرهم

□

به پوزش کنم نرم خشم ورا

□

باز آمد آب جان در جوی ما

□

سخن بلند کنم تا بر آسمان گویند

□

موج لشکرهای احوالم ببین

□

گر نخواهم داد خود ننمایمش

□

این گلوی مرگ از نعره گرفت

□

از خون جگر، نافه پروراندن

□

گفت حق چشم خفاش بدخصال

□

فرامرز را نیز بسته دو دست

□

شاه با خود گفت بر چون من شهی

□

تاب لطفش را تو یکسان هم مدان

□

قیمتم از قامتم افزون‌ترست

□

گرم همدست سازی پای گلگون

□

منوچهر هم رای سام سوار

□

در ره باریک کرد پویه‌ی او بی‌رواج

□

هرجا که ز کنج خانه می‌دید

□

چو آمد ز دریا به آرام خویش

□

هرک پندش داد فرمان می‌نبرد

□

نخواستم دگر این باد عشق پیمودن

□

بند کن چون سیل سیلانی کند

□

چارصد دینار بر گوشه‌ی طبق

□

و گرنه سواران ترکان و چین

□

فریب جهان قصه‌ی روشن است

□

در آمد مردی از در چوب در دست

□

سخنهای دیرینه یاد آوریم

□

سال و مه کام‌ران و شادی کن

□

خود نگفته این مبدل تا کیست

□

بر چه می‌گریی بگو بر فعلشان

□

بیا آیینه‌ای نه پیش رویم

□

پس پشت شاه اندر ایرانیان

□

که چون اراده جنبش کند نمی‌گردد

□

گر بخت به کام او زدی ساز

□

کزان نامور بر تو آید گزند

□

چون ببینم روی آن شه زاد خوش

□

روی زمین به طلعت ایشان منورست

□

جان دشمن‌دارشان جسمست صرف

□

سیب و آبی خامیی دارد خفیف

□

به بالا شود چون یکی سرو برز

□

آری برای دفع بلای شهی چنین

□

با خصم نبرد خون توان کرد

□

نخستین به نیزه برآویختند

□

هر زمان آن دختر همچون نگار

□

همه را یک به یک بهم بردوخت

□

زر قلب و زر نیکو در عیار

□

نشاندم بر سر خوان وصالت

□

یکی خلعتی ساخت شاه زمین

□

بهر انشای ثنایش از خدا دارم امید

□

داماد و دیگر گروه را خواند

□

ببینید کان شاه من چون شدست

□

آنجاست ایمنی و دگر جای بیم

□

گر خلق تکیه بر عمل خویش کرده‌اند

□

ریختم از چشمه چشم آب سرد

□

این صفت کردن عرض باشد خمش

□

همی کرد خواهد ز چشمم جدا

□

فلک حشم ملکا محتشم گدای در تو

□

وان کوه که سیل ازان گریزد

□

دریغ این همه رنج و پیکار ما

□

مبارزانی همدست و لشکری همپشت

□

سخت‌گیری مکن که خاک درشت

□

چون فلک آنجا علم آراسته

□

بگفتش ترسم این جان چو فولاد

□

همی رفت پیش اندرون مردگرد

□

درین سراچه که از صرف گوی اجوف چرخ

□

من بیکس و رخنها نهانی

□

اگر من کنون کین بسیچم چه سود

□

تن او از غم و تیمار تو چون موی شده‌ست

□

به گفتن درشتی مکن با امیر

□

بارگی از شهپر جبریل ساخت

□

فلسفی کو منکر حنانه است

□

فرستاده آرنده‌ی نامه بود

□

گرچه بی‌مهری و مهر خلق عالم با ملوک

□

مشغول بدانکه گنج بازند

□

بسازد بران کلبه بازارگاه

□

تا به وقت این زمانه مر ورا مدت نماند

□

در خورنق نگاشتند به زر

□

صورت شیری دل شیریت نیست

□

هرگز نکند با ضعفا سخت کمانی

□

همه بند و نیرنگت از رنگ برد

□

الا ای پادشاه محتشم آنها که واقع شد

□

گر دشمن او چو پشه جو شد

□

همه زند و استش همی سوختند

□

ای طبع تو هوای دگر، با هوا بباش

□

نعوذ بعفوالله من نار فتنة

□

هوس بین که چندین هزار آدمی

□

بهترین رنگها سرخی بود

□

گشاده زبان مرد بسیار هوش

□

محتشم لاف گزاف این همه سبحان‌الله

□

این آیت اگرچه هست مشهور

□

سپه سوی ایران برفتن گرفت

□

بیامد سیه چشم گنجور شاه

□

هرچه او را عیار یا عددیست

□

عقل تو با خورد چه بازار داشت

□

جیحون گذاره کردی، سیحون کنی گذر

□

من این گرز یک زخم برداشتم

□

با وجود این همه بی‌دست و پائیها که داشت

□

ره و رسمی چنین بازی نباشد

□

هم اندر زمان لشکر او را سپرد

□

برو هیچکس چشم نگماشتند

□

بتک را یکی بوسه دادم به دست

□

دل که زجان نسبت پاکی کند

□

تا ببینی عالم جان جدید

□

سرنامه کرد آفرین خدای

□

دهی زین بیش ره در گلشن خویش

□

اشارت کرد کاین یک روز تا شام

□

بیاید پس آن نره شیر دلیر

□

بترسید سیندخت ازان تیز مرد

□

مکن ار نیستی تو دشمن خویش

□

صبر دران پرده نواتنگ داشت

□

به جرم آنکه بی پیوند و آیین

□

مهان پیش او خاک دادند بوس

□

فارد عرصه تو باشی و به اقبال بری

□

عیسی که دمش نداشت دودی

□

ازو بستد آن جام بهمن به چنگ

□

سر سال نو هرمز فرودین

□

تو را که مالک دینار نیستی سعدی

□

دیدن او بی عرض و جوهرست

□

لیک در کش در نمد آیینه را

□

چنان دید در خواب کز هندوان

□

به هیچ فعل دنی ننگرم ز افعالت

□

بود از صدف دگر قبیله

□

که فردا بیاید گو نامجوی

□

منوچهر خندید و گفت آنگهی

□

که نخواهیم تاج بی‌سر او

□

ز شغلی کزو شرمساری رسد

□

مرا از خویش باشد مشکل خویش

□

پیری هوس جوانیم برد

□

باد باطل به تو گمان زوال

□

آنکس که دم نهنگ دارد

□

بدین گیتیش شوربختی بود

□

رفتند ز خانه‌ی بامدادان

□

این کار دولتست نداند کسی یقین

□

به ار در خم می فرو شد خزم

□

این چنین میناگریها کار تست

□

مرا تا جان بود ترکش نگیرم

□

فتد چو گوی فلک از مهابتش بشتاب

□

شمع از سر درد سرکشیدن

□

همه نامدارن رفتند مست

□

پرسید یکیش از ان میانه:

□

گه نار ترا چو سیب سایم

□

چنین گفت با آتش آتش پرست

□

به ایشان گفت اگر رفتن ضرور است

□

زهر چشم انجمن را خون برامد

□

مگر حل این مشگل سخت عقده

□

او را سوی ما کجا طوافست

□

او بکوشد تا گناهی پرورد

□

و امروز که شهربند خاکند

□

در مصافی چنین به چندان مرد

□

می نتوان یافت به شب در چراغ؟

□

من این آب وهوای ناموافق

□

منزل به کدام غار دارد؟

□

به سخط کس نکند با من بیچاره سخن

□

درین مشکین صدفهای نهانی

□

جزو کل نی جزوها نسبت به کل

□

اول بگه‌ی قلم گزاری

□

ترسم که ز بی خودی و خامی

□

چه پیاده بلک خفته رفته چون اصحاب کهف

□

بگفت این می به هر دردی علاج است

□

مردم چو زر ز عنان بتابد

□

سرورا می‌رسدت هیچ به خاطر که کجا

□

زلف تو درید هر چه دل دوخت

□

جمالت باد و جاهت باد و عزت باد و آسانی

□

او دل به ولایتی دگر داشت

□

چون سخن در سخن مسلسل گشت

□

قصب‌هائی در او پیچیده صد مار

□

ترا در دست ز آب صاف جامی

□

بودند، به یاری، آن دو هم عهد

□

همی نو به هر بامدادی پگاه

□

زینگونه دریغ و آه می‌کرد

□

به عالی درگه دستور، کو راست

□

مجنون ز نسیم آن خرابی

□

زنگی زلف و خال هندو رنگ

□

غمی کان با دلش دمساز می‌شد

□

امی نتواند خط ورا خواند

□

با گرمی خونم آر در بر

□

گشادند زان پس در گنج باز

□

توقیع سماکها مسلسل

□

مرا به دل ز خراسان زمین یمگان است

□

نوفل چو شنید گفت مجنون

□

خواست تا پای بر ستور آرد

□

نه خواهد دل که تاج و تخت گیرم

□

کان کوردل نیارد پذرفتن

□

شعر، ار چه صلاح کار دین نیست

□

چنین گفت نرسی که این روی نیست

□

نشیند تا به صد تمکینش آرند

□

خاطر من زر مدحتهات را

□

تو بستان نامه از چپم به دست راستم درنه

□

گفت اگر بایدت به وقت بسیچ

□

زمانی طوف می‌زد گرد گلشن

□

بر من ز فرت ارجو آن عز و ناز باشد

□

دل بیچاره‌ای راضی نباشد از قضای تو

□

ستایش همه زیر فرمان اوست

□

کنون وقت شکیبائیست مشتاب

□

جان تو بی‌علم خری لاغر است

□

تو بر صدر محفل برازنده مولا

□

سر برون زد ز مهد میکائیل

□

ز قند من سمرها در جهانست

□

آن روز در آن هول و فزع بر سر آن جمع

□

جهل تو تویی تست وزین علم

□

که چون شاه شنگل سوی جشنگاه

□

هر آوازی که هست از ساز و از سوز

□

بر شود بر باره‌ی سنگین، چو سنگ منجنیق

□

دوستانت را کلاهی بر سر از عز و شرف

□

از تو نیز ار بدین غرض نرسم

□

چو آتش گرچه آخر نور پاکم

□

رسد دست تو از مشرق به مغرب

□

اما ز که از شه کرم کیش

□

همان نیز دستورت از موبدان

□

چو شاهین باز ماند از پریدن

□

به دل پاک برنویس این شعر

□

داده شغل طبابت و زین کار

□

بر گوهر خویش بشکن این درج

□

به هر شاخ گلی کو در زند چنگ

□

من رهی را از جفای دشمن اولاد تو

□

که با فرمانبری گردند سر راست

□

اگر بدکنش بد پدر یزدگرد

□

خبر کردند شیرین را رقیبان

□

برگیر زاد و، زاد تو پرهیز و طاعت است

□

ای ز تو خرم جهان چون ز صبا گلستان

□

آسوده کسی که در تو بیند

□

سرانی کز چنین سر پرفسوسند

□

بدادش همانگه رشید خلیفه

□

به نوعی کاین شهان را داشتی پاس

□

چو پیروز شیراوژن آنجا رسید

□

لب لعلم همان شکر فشانست

□

تا داشت در این جهان شماری

□

فضایی سر بسر انوار از سبحات قیومی

□

نیای تو زین خاندان زنده بود

□

از این ابلق سوار نیم زنگی

□

گشته از مشک و لعل او همه جای

□

غم هجران تنش چو مو کرده

□

بگفت این و بگریست چندان به زار

□

بتی کامد پرستیدن حلالش

□

تیر خوش کرد بر نشانه او

□

چنین گفت برزوی با هندوان

□

به بازارگان گفت تا زنده‌ای

□

به چابک دستی و استاد کاری

□

خدمتی مردوار می‌کردم

□

سخن ماند از ما همی یادگار

□

یکی گفت کای شاه خورشید چهر

□

چرا در سنگ ریزه کان کنم کان

□

میعادگه بهارت آنجاست

□

به خوبی همه بازی آمد به جای

□

سوی راستگویان و کارآگهان

□

عتاب از حد گذشته جنگ باشد

□

فراوان فرستاده را هدیه داد

□

به یزدان پاک و بخورشید و ماه

□

جهان راست باید که باشد به چیز

□

وزان دنبه که آمد پیه پرورد

□

چنین گفت رومی که گر شهریار

□

که حال من از حال شاه جهان

□

هم اندر زمان برنشاند ورا

□

برو فرموش کن ده رانده‌ای را

□

گزیده سرایی بیاراستند

□

اگر یادگاری کنی درجهان

□

چو شب کرد با آفتاب انجمن

□

مسوز آن دل که دلدارش تو باشی

□

چونستود را دید بهرام گرد

□

چو ایزد گشسب و دگر برزمهر

□

برفتم ز درگاه شاها به مرو

□

یکی هفته آن لشکر جنگجوی

□

مرا گفت کز بنده بگریختی

□

چو خوان اندرآمد به ایوان شاه

□

چو از دشت نخچیر باز آمدند

□

که ازماکدامست شایسته‌تر

□

ازان آگهی سر به سر نو شدند

□

چشم گوید کرده‌ام غمزه‌ی حرام

□

بدو گفت خسرو که از ترسگار

□

گه بی‌خبر ز طفلی و آن در حساب نیست

□

ستوران همه خسته و کوفته

□

جامه‌اش سوزد بگوید نار نیست

□

بپوشید پس جوشن و برنشست

□

بل فخر کند قیصر اگر چاکر او را

□

هر آنگه که دیدی شکست سپاه

□

ای جفاات به ز عهد وافیان

□

بروبوم دارد زدشمن نگاه

□

ز کار بیهده خود بازکن به آسانی

□

ز دیبای چینی صد و چل هزار

□

پا بر آورد و خر اندر ویی سپوخت

□

چو آن شیر زن نامه‌ی شاه دید

□

نگر تا نگوئی که در فعل بد

□

شد آن تاج و آن تخت شاهنشهان

□

چون بدیدی نامه‌ی کردار خویش

□

تودرگاه را همچو پیرایه‌ای

□

اگر تو ماتم آن درد داشتی هرگز

□

چو هنگامه‌ی تیر ماه آمدی

□

تیره‌دلان را چه غم از تیرگیست

□

چنان تا بشاه آفریدون رسید

□

مختار امام عصر گشتم

□

به گستهم گفت آن زمان شهریار

□

کسی کاین خانه را بنیاد بنهاد

□

تو را باد پیروزی و فرهی

□

یک شب براق تاخت چو برق از رواق چرخ

□

چنین گفت کاین گر فرشته بدی

□

آخر، آن نور تجلی دود شد

□

وازن جایگه لشکر اندر کشید

□

گر از نور ظلمت نیاید چرا پس

□

یکی شیر کپیش خواند همی

□

گر که خلقان است، گر بیرنگ و رو

□

نخواهم که این راز داند دبیر

□

رویم مکن سیاه که در روز رستخیز

□

همیشه به دل شاد و روشن روان

□

سعی کردیم آنچه فرصت یافتیم

□

خردمند نپسندد این گفت وگوی

□

باصد کرشمه بسترد از رویت

□

همی‌گفت گر زن زغم بیهش است

□

دوش، یک من هیمه را باری نوشت

□

همه روز منشور هر کشوری

□

پار بهتر بود از پارینه هیچت یاد هست

□

مرا نیز هم دیو بی‌راه کرد

□

رخشنده‌تر از سهیل و خورشید

□

سپه بازگشت از پل نهروان

□

آنچ از خاصیت او بود و بس

□

چو خاقان شنید این سخن خیره شد

□

که چون خفاش نتواند که بیند روی من نادان

□

ببردند پیلی به نزدیک اوی

□

چو جان بنده‌ی خود را کنی آزاد ازین زندان

□

سر بار بگشاد بازارگان

□

بر موج بحر فتنه و طوفان رود جهل

□

ز خاقان مقاتوره آمد بخشم

□

از وجودت تا بود موئی بجای

□

ببینید کان شاه من چون شدست

□

دانا به مثل مشک و زو دانش چون بوی

□

تو در کنف حفظ خدایی و جهانی

□

زیان خلق مخواه و به فضل خویش ببخش

□

یکی سرو آزاده بود از بهشت

□

آنان که فلان است و فلان زمره‌ی ایشان

□

به وقت رفتن و طی کردن مسالک ملک

□

خلق ترسند از تو من ترسم ز خود

□

ای آنکه تو را یار نبوده‌است و نباشد

□

آن کو نخورد هیچ طعامی که بوی داشت

□

ای شده مر طبع تو را بنده شعر

□

جمله ذره‌های تحت زمین

□

دیو با لشکر فریشتگان

□

به شیر مردی خالد به حکم سیف‌الله

□

همه داده گردن به علم و شجاعت

□

باش تاج کیان که بر سر چرخ

□

تو را صورت مردمی داده‌اند

□

با طلعت مبارک مسعود او ز سعد

□

بر گفته‌ی من کار کن، ای خواجه، ازیراک

□

چون به من بر تافت نور علم او

□

از اینجا همی خیزدش غله لیکن

□

کرد از سر خستگی و زاری

□

شیره بر جوشید و رقصان گشت و زفت

□

که نام بزرگی نگردد نهان

□

فرستد مرا با یکی استوار

□

کای کرده ز عافیت کرانه

□

هم از تخمه‌ی سام نیرم نیم

□

بروی اندر آورده بودند روی

□

گوش گوید چیده‌ام س الکلام

□

پیوند، به خون گرم بهتر

□

عیب کار بد ز ما پنهان مکن

□

به آذر گشسب و بتخت و کلاه

□

ازان چند زربفت گوهرنگار

□

همت شرف کمال یابد

□

چه فرمان دهد شاه پیروزگر

□

به بخت بلند جهان کدخدای

□

تاج عز و علا فرستادی

□

وگر میرم رها کن تا بمیرم

□

هر سو مویت سر و عقلی شود

□

که ای نامداران روشن روان

□

همان تخت ودیهیم را مایه‌ای

□

پیش پدر عروس شادان

□

که شنگرف بارد برو آفتاب

□

تو با گنج دانش برابر مدار

□

جامه‌اش دوزد بگوید تار نیست

□

نی از خود و نی ز کس خبر داشت

□

که چو دزد آیی به شحنه جان‌کنان

□

بدو کرد زروان حاجب نگاه

□

نیاید سخن گفت نابکار

□

از دیده گشاد در مکنون

□

بدان سرکشان تا بگیرند راه

□

به دل برتر و نیز بایسته‌تر

□

چون طاعت و دین شدم اختیارم

□

شد بی خبر از تنگ شرابی

□

که نماند نور این بی آن دگر

□

دبیر خردمند با فر وچهر

□

بیاری به نزدیک خسرو شدند

□

پیداست که خود چگونه پاکند!

□

برفتند با ترگ و جوشن ز جای

□

فراوان بهست آشکار و نهان

□

بی خبران را، چه خبر از خداست

□

بر وی، ز شریعت آفرین نیست

□

این فرح زخمست وآن غم مرهمست

□

به صاحب عمل رنج و خواری رسد

□

گه میوه و جشنگاه آمدی

□

مرگ آمد و زندگانیم برد

□

که ننگ آمدش زان کلاه و کمر

□

زمانی شمع را می‌کرد روشن

□

اکنون ببین که خورد تنش کرم مختصر

□

بستر ز کدام خار دارد؟

□

گشت رویش خصم‌سوز و پرده‌در

□

بر در او دعوی خاکی کند

□

زراه دراز اندر آشوفته

□

آمیخته همچو شیر با شهد

□

وگر چه لحد باشد او را نهفت

□

رطب‌هائی در او پوشیده صد خار

□

مرا بست و شما را کرد آزاد

□

نفیر از انجم گردون بر آمد

□

گر تقاضاگر بود هر آتشین

□

سبزه بکشتیش بدر خواسته

□

کمان را بر افراشتی تا به ماه

□

چون گزیدی دیگری، اینت ابلهی

□

بدان سود جستن سرآمد زیان

□

کنی در کار این قصر استواری

□

وضیع و شریف و صغارو کبارش

□

که کردند هر کس بدو آفرین

□

دران دیو آویخته بنگرند

□

باد زن از بال سرافیل ساخت

□

عنان باره‌ی تیزتگ را سپرد

□

صد هزار جان توانم داد خوش

□

کجا تیره روز اندر آید به روز

□

چو مه در محمل زرینش آرند

□

خوشه‌ای آورد و خرواری نوشت

□

بدو داده شاه جهاندار گوش

□

بخواهم درین عمر پرداختن

□

گرچه دلت هست دلیریت نیست

□

جهاندیده از مرو برگشت شاد

□

روز و شب عیش ساز و باده گسار

□

که او را گرفتند و بردند اسیر

□

که بر بالا به دشواری رود آب

□

بی‌وفایت خوان از سر تا به پای

□

دلیران و هر یک چو شیر ژیان

□

ز کار آگهیشان نشد کارگر

□

کاتش دل آب مرا گرم کرد

□

میان یلی لرزلرزان ببست

□

زانک دردش هیچ درمان می‌نبرد

□

مسازید جستن سوی رزم راه

□

دو اسبه پیش آن غم باز می‌شد

□

آن یتیم بی‌گنه، نمرود شد

□

سپه را هم آنجای بگذاشتم

□

مه از سنبله سنبل انگیخته

□

چو می جامه‌ای را به خون می‌رزم

□

تو گفتی بر وی زمین ماه دید

□

اشک بر رویش فشاندی صد هزار

□

برآید یکی پرده بینم سپید

□

چه کرد آن پیرزن با آن جوانمرد

□

یا هم به مثل کوه و زو دانش چون زر

□

جهانی برو انجمن شد نه خرد

□

به خر پشته‌ی کوه برزد طناب

□

نهند آز در جان و زر در زمی

□

درمگان به آمد ز دینارگان

□

آنجایگه گلست و دگر جای خار

□

کسی کاین بدیها فگندست پی

□

ز گنجشکش لگد باید چشیدن

□

ما همین داریم از زشت و نکو

□

به گردن برآرد ز پولاد گرز

□

ز هر کوکبی یاریی خواستی

□

حرص ترا بر سر اینکار داشت

□

توگفتی که هرمز نبد درجهان

□

درنگ پیشه به فر و شتابکار به کر

□

به دیده ز ایرانیان کس ندید

□

درین گنبد که می‌بینی به یک روز

□

که تا تو جان بدهی کار نبودت دشوار

□

مرا پاسخ نامه این جامه بود

□

سر بارگی کرد بر وی رها

□

فتنه سر زیر در آهنگ داشت

□

کزان سرفرازان و را برگزید

□

رخ چون لاله‌ی او زرد به رنگ دینار

□

زمین آمد از سم اسپان به خم

□

در قصرم سمرقندی از آنست

□

بافتیم و بافتیم و بافتیم

□

نپردازد از ره بدین مایه کار

□

یوسف خویش را به چاه نیافت

□

کز عرض و جوهر از آنسو ترست

□

که گر هیچ رومی کند کارزار

□

زین سبب چون بنگری امروز تا روز شمار

□

بسیچید و زی جنگ بنهاد روی

□

نه خواهم من که با دل سخت گیرم

□

تو پیدائی و کردگار تو مضمر؟

□

یکی رای بایدزدن با شما

□

درود از محمد قبول از خدای

□

که از ما که بهتر به جائی که هست

□

نبودت هنر تا نیاویختی

□

وی حلم تو زمین دگر، با زمین بمان

□

برفتند شادان بر شهریار

□

چون گل گردن زنان را دست بوسند

□

چه نگری پس بین جزای کار خویش

□

که او را ز درد اندر آرد به گرد

□

دهی شاه قنوج را پیل بند

□

در قفس روز تواندید زاغ؟

□

هرآنکس که بودند پیر و جوان

□

یکی مرد بر تازی اسپ دوان

□

هم ایرانیان را نباشد گناه

□

که اینک خسرو آمد بی‌نقیبان

□

پس این سخن را تو راهبر شو ای دانا

□

که بود اندر آن کار دستور شاه

□

کزین با نیازان شوم بی‌نیاز

□

بر خود غزلی روانه می‌دید

□

نیاطوس را پیش اوخواستند

□

هم از روم گردان جوینده کین

□

دمش مرد دانا همی بشمرد

□

بهشتی نقد بازار جمالش

□

هم ز داد تست شهد وافیان

□

کجا هست و باشد همیشه به جای

□

نام رویین دزش ز محکمی است

□

هرگز به وطن نیامدی باز

□

پرستنده باری چرا خامش است

□

مر او را ز دیوانگان داشتند

□

به تو دارد امید ایران زمین

□

که در زیر ابلقی دارد دو رنگی

□

هزاران مرا هست یار و همال

□

دلارام بگرفت و گاهت سپرد

□

جهان پادشاهی به من بازگشت

□

با یار نبرد چون توان کرد

□

شد آن آرزو بر دلش ناپدید

□

که چونین نگوید مگر ابلهی

□

کجا دست شد سست و شمشیر کند

□

چه بی‌روغن چراغی جان کنم جان

□

آتشی از کیر خر در وی فروخت

□

ز درگاه برخاست آوای کوس

□

که چربی نخیزد ز پهلوی شیر

□

در زلزله بین که چون بریزد

□

کزان کم شود مرد راآب روی

□

برآسوده از رنج روی زمین

□

نکردی برین بر دل خویش پست

□

زمین چون سخت گردد سنگ باشد

□

از قدسیان خروش برآمد که مرحبا

□

منت در مقابل کمر بسته چاکر

□

چو بینند مزدور دیوان بود

□

بر پیش گه نشاط بنشاند

□

دگر نیز نامش نداند همی

□

در میان وحوش خو کرده

□

سراینده در پیش دستان رسید

□

سر زلفم همان دامن کشانست

□

با شرم گرد باستی و معجر

□

دشمنانت را به فرق از ذل و خواری معجری

□

پاس آنک کردمش من صد سجود

□

تفسیر نشاط هست ازو دور

□

دو چشمش ز گفتار او تیره شد

□

ریاضی سر بسر گلزار از نفحات ربانی

□

سخنهای نیکو بسی کرد یاد

□

ز گیتی چاره کارش تو باشی

□

ترسم از آنکه باز نداند پیمبرم

□

چاکران مراست بیزاری

□

آب اقرب منه من حبل الورید

□

با صرصر قهر او نکو شد

□

ز مشک و زعنبر سرشته بدی

□

تو بی‌خبر ای امام مختار

□

گذاره شد آن تیر شاهنشهی

□

رها کن در دهی وامانده‌ای را

□

بوینده‌تر از عبیر و عنبر

□

ای به تو گیتی جوان چون شجر از برگ و بر

□

برگذر که نورت آتش را ربود

□

وان شیفته را علاج سازند

□

جزین را نخواهد خردمند شاه

□

زن همسایه‌ای آمن نبوده در جوار تو

□

بیامد بر نامور لشکرش

□

به اول نوبت آخر دودناکم

□

ای بتر امروز از دی و هر امسالی ز پار

□

تو تانی کرد چپ را راست بنده ناتوانستی

□

رحمت او سبق دارد بر غضب

□

نظامی را شویم از رود و از جام

□

تو باشی نویسنده‌ی تیز و یر

□

به پایت نقد جان ریزند بی‌خواست

□

همه روز جسته ره ایزدی

□

به جای گل ببارد بر سرش سنگ

□

زمن پنهان شود زیرا منم خورشید رخشانش

□

غم‌خوار دل فقیر و درویش

□

از فلکشان سرنگون می‌افکنند

□

ناسفته دریش هم طویله

□

همیشه خرد پیر و دولت جوان

□

به حکمت‌های کس ناکرده احساس

□

و گر دود از ایران برآورده‌اند

□

بر سپاه کینه‌توز بد نشان

□

به پیش نور آن حضرت حضوری دارش ارزانی

□

برو جای سرافرازی نباشد

□

کار او زان آه و زاریهای خویش

□

دورم از این دایره بیرون‌ترست

□

ز خوبی همان دست کوتاه کرد

□

می‌برد جفای هر جهودی

□

ز یاقوت و پیروزه تاج و کمر

□

ور نه رسوایی و ویرانی کند

□

باد خوش بزنده و کشتی و لنگرند

□

به خشم آن چون را بگرفت و بشکست

□

سوی جنگ ترکان نراند سپاه

□

بی محک هرگز ندانی ز اعتبار

□

نوشتی سپردی بهر مهتری

□

دیوانه و ماه نو گزافست

□

بیامد بپرسیدش از هم نبرد

□

چون زیاد از نرد او اسمست صرف

□

کز تو نیکو دیده‌ام از خویش بد

□

به زانکه بماند و ننگ دارد

□

ز شادی دل اندر برش برطپید

□

خفته پهلو بر زمین و رفته تک تا آسمان

□

بزرگی و دیهیم شاهنشهی

□

به گردد وقت سر بریدن

□

چنان آفرید ای نگارین ز پیش

□

این پرده‌دری ورا که آموخت

□

فرمان بر و دربان بود و چاکر چاکر

□

هان ای کس بیکسان تو دانی

□

سمند سرافراز بر دژ کشید

□

بسا درها که بینی ارمغانی

□

پر از درد شد جان تاریک اوی

□

گه رامح بوده گاه اعزل

□

تا به پایان برم سر رشته

□

بیگانه شوم ز نیکنامی

□

چون نیست ملک تو را از گناه خلق زیان

□

روزی به شبی سیاه می‌کرد

□

فرو ریخت ناکاردیده گروی

□

همه دل پر از آتش و باد داشت

□

یکایک برآشفت و بگشاد چشم

□

دماغ و طبع ترا زیب و زیور آتش و آب

□

نه چنین روبهان و گرگانند

□

بدارد پس از مرگ آن کشته شاه

□

نزدیک حکیمان زدر عیب و هجااند

□

شگفت نیست که یاور بود زمین و سماش

□

برافروختی از سیاووش گرد

□

سکوبا بیندود بر جای خواب

□

پرستش همه زیر پیمان اوست

□

ذات عیب و عوار خواهد کرد

□

به ازین بنده را چه باشد نام؟

□

مکن تیره این تاج گیتی فروز

□

تاج نوشیروان همی‌یابم

□

فتوی از صدرت برد خورشید سوی قیروان

□

هنر با نژادش همی گفت راز

□

ز تیمار وز رفتن شهریار

□

شود خواستار آید از نزد شاه

□

روزگار آن را تواند کرد در شاهوار

□

از چنان خرمن اینچنین خوشه

□

بپرداز دل زین سپنجی سرای

□

بر طاعت تو نیست کسی جز تو مرا یار

□

تا چلیپا سوختن بینی تو در چین و خزر

□

نشست و سخن گفتن و رای اوی

□

سر انجام یکسر برین ساختیم

□

کدوی می و سنجد آورد زن

□

ماه و انجم را ازو روشن همی دارد چو نار

□

از بد و نیک و ناتمام و تمام

□

که جفتش بدو خانه آراستست

□

به اهل بیتی سلمان و خلعت منا

□

ز هر جنسی که من گفتم همانا بوده‌اند افزون

□

ز بهر سیاوش بجنگ و به کین

□

پر از آب دیده همی‌سرفشاند

□

خروشی بدی پیش درگاه شاه

□

کو به کمتر کس ببخشد در زمان صد ذوالفقار

□

زین جهان و جهانیان رستن

□

بدان خیرگی نام یزدان بخواند

□

طبع تو افزوده جمال و بهاش

□

گر بخواهی شود از سیم توام کار چو زر

□

دل از درد خسته دو دیده پر آب

□

که بد مرد را نیکروزی مباد

□

به پاداش آن داد کردیم گرد

□

هم درین صورت که گفتی صورت این ماجرا

□

نیست ببیننده بهتر از خاموش

□

دو روز دگر عیش خوش رانده گیر

□

آن کجا در خواب بیند هیچ کس

□

لبیک زنان پیش تو آیند به سر بر

□

مرا بخت بر گنبد افشاند گوز

□

ببندند بر وی در بازگشت

□

نداری همی بر تن خویش مهر

□

که آنجا باغ در باغست و خوان در خوان و وا در وا

□

شیر مردی و پهلوانی خود

□

دور اقبال اگر هست بیار ای دیار

□

ایستادن به حرب کی یارند؟

□

لیک رخشان سیه‌تر از عنبر

□

ز شاه و ز گرسیوز نیک‌نام

□

هیبت جیحون گسست سد دو کشور شکست

□

به دانش فزونست از بخردان

□

مداح را به جود و به انصاف دستیار

□

چون نشان سمک ندانی و طیز

□

تا در این کار بود با تو به همت یاور

□

گه مست از جوانی و مستغرق هوا

□

اوفتم زان حدیث در خفقان

□

نظاره به گردش سپاهی گران

□

سرو ماندست و سوسن از احرار

□

که بگریخت ز آواز او شهریار

□

جز یاد تو دین‌پرور و اندوه‌بری نیست

□

دره و پشته عضوهای دگر

□

فلک را علتی یابند دیگر

□

خالی است مشتری را در قوس طلعتش

□

من گریزان چو زوبع از یاسین

□

همش پهلوانم همش رهنمون

□

چو شکرم در آب و چو عود بر آذر

□

نشان کردن شاه ایران بدید

□

چون فرو دستان ملک امسال باژو پار، سا

□

جگر شیر مردی و دل دین

□

تا قدر ترا یار غار باشد

□

مکن خیره مر خویشتن را حمار

□

همچو شارستان لوط از کوششت زیر و زبر

□

جز ایدر همه جای با غم بدی

□

خاک خور ای طبیعت آزور

□

چنان دان که شاگرد را بنده‌ای

□

کشت کردی لیک خوکست و ملخ در کشت‌زار

□

بدر افگن سفال مستان را

□

از در تو بگو دگر گذرست

□

روی دین را خالم اکنون، خوب خال

□

رایگانمان آفریدی رایگانمان در پذیر

□

ز فتراک بگشاد پیچان کمند

□

کاب دریاش بر زبر دارد

□

مر این آب را در جهان جوی نیست

□

چه شوی با زکام در گلزار

□

که به تقدیر حق نه خرسندی

□

که نه بر طبع ملک راست بود آن گفتار

□

کردار ببایدت براندازه‌ی گفتار

□

باده دارد همه خوشی و دگر باده‌خوران

□

نجستیم در جنگ ایشان زمان

□

ور بود در حریم بیت حرام

□

کجا او پراگنده بد در جهان

□

اسباب بقای تو چو خیرات تو بسیار

□

عالم کثرت این سرای غرور

□

جان مرکب و دم‌زاد و جهان رهگذر آمد

□

بدان عالم دیگر انبار دارد

□

که فخر اهل ری اویست و تاج صدر اصفاهان

□

که آتشکده گشت با بوی و رنگ

□

گفت خورشید که با او سخن من بگذار

□

فزونی توانگر چرا جست نیز

□

بستان بقایت همه پر زیب و بها کرد

□

دشمنت نزد خویش ره نکند

□

حشر ناممکن است روز قیام

□

ببین تا چه زاید شب آبستن است

□

پیش من مست‌وار خر بکرم

□

فرستاد باید به کشتی درود

□

بر تارک زمان ز فصاحت چو افسرم

□

توانگر شد آنکس که بودش نیاز

□

جان پروانه نپرهیزد ز سوز

□

هیچکس کین چنین سخن راند

□

عقاب طلعت عنقا شکوه طوطی پر

□

ملایم خوی زیبا روی مشگین موی سیمین بر

□

گنجشک بدردی به منقاری

□

کزین پهلوان دل ندارد دژم

□

صحن دریا و انامل کانست

□

ز ری سوی درگاه خواند ورا

□

گرچه در ترکیب هر تن جنس اوست

□

دل سخن گستر و زبان خاموش

□

سر از خواب بر کوهه‌ی زین زنان

□

تنها هنر آهوی تتار است

□

هم اندر حسب آن معنی ز لفظ آل سمعانی

□

چو بهرام و چون زنگه‌ی شاوران

□

سرت را بباید ز تن دست شست

□

بگشتم چو اندر گلستان تذرو

□

ز استمالت ارتفاقی می‌کند

□

خلق را ترک همت آموزند

□

همی رفت و پیش‌اندر آمد دو راه

□

زبان دهنده و ناطق کننده حصبا

□

نه چو طاووسش بباید کردن آن جلوه‌گری

□

به توران مرا جست و رنج آزمود

□

از در صدهزار تاوانی

□

پدر پیش بهرام پاینده بود

□

طیلسان‌شان را ز زنار مجوسی دان نشان

□

کرده او را دو شاخه کدبانو

□

چرا بایدم گنج جمشید جست

□

سنگریزه است همه لعل بدخشانش

□

به ادب خاصه‌ی بیت الحرم است

□

زآنکه افسانه‌ای‌ست دور و دراز

□

به دل کین و اندر جگر جوش خون

□

خجسته پی و بزمساز آمدند

□

بر سر نعش نظاره چو سهائید همه

□

که به پایان نمی‌رسد طومار

□

نهادند بر گوشه‌ی عاج تاج

□

گردیده گوشواره کش گوش شیخ و شباب

□

فضله‌ی خوان تو باد مائده‌ی انس و جان

□

درین خلوت‌سرا باشد دفینه

□

از اندوه دیرینه آزاد شد

□

قلم باید به حرفش در کشیدن

□

صف غلامانت جهان شرقا و غربا داشته

□

فی نصفه المحرم للرخصاء

□

ز مستی می آورد و رامشگران

□

ببر کرده پیراهن پرنیانی

□

ابخاز به دست آوری و روم گشائی

□

چست بستی جامه بر بالای او

□

شد از خواب بیدار بهرام گور

□

خون من بیگنه به گردن خویش

□

من موی شکافم و تو سندان

□

بل خیمتی حلت علی الصحراء

□

چو شاپور زان چرم خر کرد یاد

□

کز شفقت گستریست لطف تو تن خواه آن

□

فسخ لوای ظالمی، خسف بنای کافری

□

به یوسف بود چشمش دیده‌افروز

□

سر سال نو خلعتی بستدی

□

به زیر خاک باد ار خود بود گنج

□

چهره چو تاج خسروان، دیده چو تخت جوهری

□

به جلباب سمن، گل را بیاراست

□

به کنداوران چیز بسیار داد

□

گرد در خانه، ولی گرد بمیدانی

□

باز عصیان‌گاه اهل بغی و عصیان آمده

□

به دیگر خانه منزلگاه کردند

□

چو اندرز بنوشت سالی بزیست

□

نه آنکه بروز من نشیند

□

باد برنده چو مور ریزه‌ی خوان تو جان

□

گواه بی‌گواهان چیست؟ سوگند!

□

همی کوه بایست پیشش برید

□

دست امیدم به دعوت زد در نه آسمان

□

به عوری کرد عوران را فنک پوش زمستانی

□

باز کند نور جمالت طلوع

□

که گنج تو ارزانیان را سزاست

□

گمان بردی که مار افسای را کشت

□

خاک شروان مولد و دار الادب منشای من

□

وآنچه بوده میانه‌ی تو و او»

□

خداوند خورشید را یار خواست

□

اگر دیدی، چرا بر سفره‌اش هر روز مهمانی

□

بر صدر اسما هر نفس انوار اسما ریخته

□

شدی گنج جواهر جیب و دامن

□

همه تاجداران ترا بنده باد

□

صورت گور زیر و شیر زبر

□

صد شاه ارمنت رهی قهرمان شده

□

دو گل با هم به مهد ناز خفته

□

ترا جاودان از خرد باد بهر

□

فرع بی‌لطفی و لطف است آشکارا و نهان

□

بروت روبهان دارند، برکن

□

نروید از زمین شاخ گیایی

□

چه باید شمار ستاره‌شمر

□

سخن راندم نیت بر مرد غازی

□

خرمگس خوان ریزهای صفاهان

□

فتاده در کمندت مبتلایی‌ست

□

به کام دل ما شود روزگار

□

پس چه خندی بر وی ای نفس دغل!

□

هر دو را با عقل سودائی فرست

□

به سوی بارگه شد خوش روانه

□

گرانی مکن هیچ بر شهریار

□

بر پر چو کبوتران از این برج

□

دردسر کمتر ده ایرا برنتابد بیش از این

□

ز تیغ مهر او کف‌ها بریدید

□

یکی زنده از تیغ ایشان نجست

□

به من چرخ خصومت پیشه کرد از کین پنهانی

□

چنان کن که از کس جزائی نیابی

□

خون قرا به سوی اوست همه وقت گشان

□

فرستادگان خواست با آفرین

□

که ایمن کن مرا در زینهارت

□

روی سپید جامه را داغ سیاه گازری

□

به از باران که باشد ناگهانی

□

به نوروز با باد یارش کنم

□

این گنج مپندار رایگانست

□

من، کرده به تنگنای غم خوی

□

به فتراک اجل بستند سرها

□

شروان شر البلاد خصمان شر الدواب

□

چون بهم جمله شد درو آموخت

□

جا کرد به پیش محملش چست

□

کزان گونه به زیبائی تمام است

□

به هر کجا که اثر کرد اخرج المرعی

□

از سر انگشت تاسف دهدش دور گزک

□

به گوهر پاشی‌اش پاداش کردم

□

فشاند از دیده گرد سر نثارش

□

پیش شه بازی چنان، زنهار کی باشد مرا

□

به کوه و دشت می‌شد راه و بی‌راه

□

چون دیده‌ی خود بدو سپارم؟

□

دشمن جانند ولی دوست روی

□

بهر صلاح لنگی لنگر نکوتر است

□

خاطرت آسوده و خشنود بود

□

مهجوری من ز وی محال است!

□

سر شومش فگند از گردن شوم

□

جز کوثر در دهان ندیده است

□

بر نتابیم چهره از در او

□

چون مو زارم، چو کاه زردم!

□

کرشمه بانگ بر میزد که خاموش

□

روی کژ دیدند چون آئینه مغفر ساختند

□

قندیل طاق درگه آن سرور آفتاب

□

وین دفتر عقل و دین همی شست

□

شود روشن شبستانش بدان نور

□

نه شمس را ز پس صبح صادق است ضیا

□

بسا سخنی که از گیتی کشیدی

□

که جسم پاک یوسف یافت تحویل،

□

گل آنجا محرم است و نارون نی

□

که منصفی قسمی نو شنو به فصل خطاب

□

مسکن غول بیابان بود این معبر

□

گامی نزده دلیر، سویم

□

ته افگندش، بکشتن جست شمشیر

□

سوی بغداد در سوق الثلاثا

□

راستی را کنون نه آن مردم

□

وز این تیره گلخن به گلشن رسد

□

عنان شیری از پنجه نگزاشت

□

شیره‌ی بستان قرین شیر پستان دیده‌اند

□

به این شهنشه اعظم به آن شه اکرم

□

گر یک دو مراد جست، صد یافت

□

که نتواند دو کس را دید دمساز

□

کاروان حیات بر حذر است

□

که با یوسف رخیش اندیشه‌ای بود

□

وی ز صریر درت پاسخ سایل نعم

□

بدو معنی مبارک میکند فال

□

بانگ حلقه زدن کعبه‌ی علیا شنوند

□

پرنیان باف و تو در کارگه کتان

□

هم به شنگرف مژه روی صور بگشایید

□

درین حسرت، تو میدانی که چونم؟

□

گرد پی ز آنسوی نیل و عسقلان افشانده‌اند

□

مملکت عقد بند و غالیه‌سای

□

کاین نهان گنج از کدامین دودمان آورده‌ام

□

ولیکن پشت باشد، بابت کوس

□

طیرانش نه به بالا که به پهنا بینند

□

شود شکرستان این طرفه گلزار

□

عمر آن بین مراعی عمار

□

بدو هم چرخ دور همگنان داد

□

مگر بزم خاقان ایران نماید

□

کند در کار درویشی دعایی

□

هر سال در خسوفی کرد آسمان نکالش

□

تو دانی خواه صلح و خواه پیکار

□

بر سگ کهف استخوان خواهم فشاند

□

تو را به عهد تو بر کائنات رجحان داد

□

خاطر گاو زهره شیر شکار

□

ببوسم سر و پای و چشم ورا

□

روح الامین جنیبه بر او در آن فضا

□

آنچه او کرد کس نیارد کرد

□

جمله‌ی ساعات هست بیست و چهار از شمار

□

ز بوی عشق پر کردی دماغش

□

همان سرو و همان سنبل که جوئی

□

کار رسن با زر ابر زیر ریسمان

□

کز بر تختش سه چار گام برآمد

□

کم از درد او دل پر از خون شدست

□

والله که بر مدیح نخواهم ز تو جزا

□

چون آسمان به زهره و خورشید و مشتری

□

مشهورتر ز دجله شد آبشخور سخاش

□

هم اندر عالم کبری، هم اندر عالم صغری

□

ز آن که از درد دل چو نالانیست

□

که جنس کاسب ارزان در آن همین جان است

□

بر سپهر معمر اندازد

□

همی داردش ایمن اندر پناه

□

که عقل و فکرتش امروز مادرست و پدر

□

با تو هم بی غرض بود نفسم

□

گرد کام این همه جولان چکنم؟

□

که از تو در جگر دودی نباشد

□

نباید بردت از من شرمساری

□

تا یقین مبطل گمان باشد

□

مستم نهان و عربده پیدا برآورم

□

بکوشید و هم زو نیامد رها

□

غم دیرینه با غمخوار گفتن

□

ما را بسست رحمت وفضل تو متکا

□

نبینی نان تنوری راکه طوفان کرد ویرانش

□

پند سوار دلدل شهبا را

□

امروز هرچه بود همه شد خلاف آن

□

سکون پذیر به سحر ابوعلی سینا

□

و آن کعبه در حدیقه‌ی مکه قرار کرد

□

بدیدند چهر ورا پر ز خشم

□

جمع است ز خاطر پریشانم

□

بر زبان سخنوری بگذشت

□

نگذارند که درمان به خراسان یابم

□

که کرده ذروه‌ی خود تختگاهش

□

که برتر نباشد ز تو برتری

□

دهر احتیاج داشت به قربانی چنان

□

کز ساحران عهد کهن همبری ندارم

□

بگویم بدو هرچ گویی بگوی

□

در روی زمین روان ببینم

□

دعای دولت او را فرشتگان آمین

□

تعلم کن ز چار خلیفه طریق آن

□

کسی چرا طلبد مر مرا و یمگان را

□

بودند زمزم و حجر الاسود و مقام

□

به غلط کس نکند بر من افتاده گذار

□

در ایوان شمس الضحی می‌گریزم

□

ز میدان به نزدیک زال آرمت

□

کاین صف بر آن کمین به مدارا برافکند

□

آن کنم کین برش نباشد هیچ

□

چهره‌ی ملکت مطرا دیده‌ام

□

فکنده جام را آتش به خانه

□

شکل قدم به صخره‌ی صما برافکند

□

بنای ناقص عهد است سست و بی‌بنیاد

□

ختلی براق ابرش، ترکی وشاق احور

□

بپوشید دیدار خورشید و ماه

□

نور هر چشم بدان چشمه‌ی خور باز دهید

□

ولیک می‌نتوان بستن آب طبع روان

□

غارت چرا به تیغ و به جوشن درآورم

□

زین راه سر متاب که این راه اولیاست

□

زبان ساحر و خامه ثعبان نماید

□

خود ستائیست کند به که کنی استغفار

□

ایام نفاذ ملک سنین

□

که مرد جوان آن دلیری گرفت

□

هزار بیخ خلاف از زمین ملک بکن

□

به رصدگاه صوراسرافیل

□

کای بهستی تو بر هرچه وجودست گواه

□

بهمشان میل هردم بیشتر بود

□

تا نیاید گردش ایام را پیدا سری

□

نرد دولت که حریف ار همه باشد لیلاج

□

تازه چون گل نه چون بنفشه حزین

□

که گیرد دل و راه و آیین من

□

نشسته بر سر پایست و بر سر پیمان

□

تأحج من قطر البلاد الی قطر

□

دام بدبختی نهاد و دانه‌ی نیک‌اختری

□

ز اقصای مداین تا به مدین

□

ماضی و مستقبل و حال از کجاست

□

ز همت است گدائی به التفات سزائی

□

بی‌ضرورت گر خوری مجرم شوی

□

روان را به پوزش گروگان کنی

□

تا نگردد غالب و بر تو امیر

□

هردو بر یک طرف ستاده به جنگ

□

من تفانی فی هواکم لم یقم

□

شما را رنجه باید شد در این کار

□

ژاژ می‌دانند گفتار مرا

□

که نایدم به نظر دیگری از آن ادنا

□

مول مولت چیست زوتر گام زن

□

به گفتار لب را به داد آوریم

□

واندر اندازد ترا در قعر او

□

چو بینی که سختی کند، سست گیر

□

باز آمد شاه ما در کوی ما

□

علم تو را آب و شریعت چراست

□

دست و پا و آشنا امروز لاست

□

گشته بود از تنگدستی عازم هندوستان

□

هر یکی با دیگری در جنگ و کین

□

همی چاره جستی بگفت دروغ

□

نورک اطفا نارنا نحن الشکور

□

رخش در صیدگاه گور آرد

□

طبل او بشکافت از ضرب شگفت

□

به خاک افتاد و بیخود شد چو سایه

□

باشد از تصویر غیبی اعجمی

□

اگر حواله بگوی زمین کند چوگان

□

بسته‌ام من ز آفتاب بی‌مثال

□

بود اختر نیکش آموزگار؟

□

وزو بر زبر برده ایوان و کاخ

□

که لعنت بر او باد و بر بت پرست

□

جانشان از ناف می‌آمد به لب

□

در خراسان بی خیانت زرگر است

□

که کس ندرود آشکار و نهان

□

عمر نوح و طبع خسرو نظم در طی لسان

□

جسم جوی و روح آب سایرست

□

دل آزار کرده بدان می درنگ

□

دو دیوند بیچاره و دیوساز

□

چون تو صد را ز بهر نانی کشت

□

گرچه شهدی جز نبات او مچین

□

بگفت این حال با خاصان درگاه

□

بزرگان بر پادشا تاختند

□

شرط کردم که تو چون رخش عزیمت رانی

□

هست بیرون عالمی بس منتظم

□

برین پتک و سندان سواری کنم

□

نمانی به گیتی جز او را به کس

□

طریق نیست مگر زهد مالک دینار

□

چند پیش تیغ رفتی همچو خود

□

که به پاکی چو در شهوار است

□

که ای مرد دانای به روزگار

□

تو سرور به عنوان دیگر توانی

□

هیچ تحویلی از آن عهد کهن

□

زریر دلیرست گویی بجای

□

به مردی و بر جای ریزان شدی

□

سبب استقامتش مددیست

□

زهر ایشان ابتهاج جان بود

□

دلی فارغ ز چرخ حیله پرداز

□

دلیر آمدست اندرین مرز و بوم

□

کم از درد او دل پر از خون شدست

□

از همه لنگی و لوکی می‌رهی

□

نباشی بدین مرز مهمان من

□

بیاسای با مردم دلپذیر

□

سعدی یقین به جنت و خلدت چه سان شود

□

آن فلیوان جانب آتشکده

□

پیش شهدا دست من و دامن زهرا

□

مگوی این سخن نیز با هیچ‌کس

□

به پیش در آذر آن را بکشت

□

چند کسب خس کنی بگذار بس

□

یکی گرگ باشد بسان هیون

□

کنون از من این کدخدایی مجوی

□

آنجاست کلید کارت آنجاست

□

تو عسل بفزا کرم را وا مگیر

□

ز کاکل بر سر آن سرو ماری

□

خداوند مردی و داد و هنر

□

طعمه شدگان حوصله‌ی هول و هوان را

□

می‌رود سیلاب حکمت همچو جو

□

جهاندیده با قیصر و رای زن

□

که بی‌تو مبادا زمان و زمین

□

خصم را چون به سر درارد پای

□

بر چنین نطعی ازو بازی برد

□

معالی از اعالی وز اسافل

□

سوارش ز آهن ز آهنش زین

□

هواش فدفد و دریا سراب و که صحراست

□

من تهی‌دست قصور کاسه‌لیس

□

همی پیچم از گفته‌ی گرگسار

□

کس از بخردان نیز نستایدت

□

گه سیب ترا چو نار خایم

□

بود وقت شور خرقه‌ی عارفی

□

ز خون شو مانع مریخ جنگی

□

همان تختها کرده از چوب شیز

□

کام دل راند و رفت کار از دست

□

گم نکردی راه چندین فیلسوف

□

ز خون یلان کشور آغشته شد

□

به خیره بجویی تو آزار من

□

جز با غم تو نداشت کاری

□

این فشار آن زن بگفتی نیز هم

□

امروز بنمایش مفاجا

□

همی روز را بگذراند به شب

□

کوری آن وهم که مفلس بدم

□

شاهد ایشان را دو چشم روشنست

□

پشیمانی آمد همه کار ما

□

ز انبوه چون باد پنداشتند

□

کاگهی داشت از فسانه او

□

هست بر کوسه یکایک آن پدید

□

به روی گنج گفتی حلقه زد مار

□

بکوشم که غم نیز بیرون کنم

□

بی ز جان کی مستعد گردد جسد

□

این خیالی گشته است اندر سقام

□

چه پرمایه‌تر بود برتوختند

□

همان فر نوروز و آتشکده

□

تلخ و خونی گشته هم‌چون جام زهر

□

گربه بیند دنبه اندر خواب خویش

□

در رود در قعر وادی چون به چاه اندر، شطن

□

واجب آید که کنم کوته مقال

□

در ادب خورشید مالد گوش او

□

هر که در مردی ندید آمادگی

□

بیارم بر شاه یزدان‌پرست

□

با انیس طمع خود استیز چیست

□

سنگ را و لعل را داد او نشان

□

باید افشردن مرورا بی‌دریغ

□

ملک بقا عرصه جولان تو

□

جست از رق جهان و آزاد شد

□

نیست پیدا او مگر افلاکیست

□

لیک مستبدل شد آن قرن و امم

□

کتایون بینادلش رفت پیش

□

ذوق بی‌صورت کشیدت ای روی

□

خوابگاه و جای خور جز غار یا کهسار نیست

□

بود جان کشت و گشت او مرگ کشت

□

بماند بدو تاج و تخت بلند

□

این عمل نکند چو نبود عشقناک

□

نمی‌بینم به طبع خویش لایق

□

گویی بستان آن و ده چندان ز من

□

هوا گرد اسپان نهفتن گرفت

□

یا تو آن کشتی برین کشتی ببند

□

بواصل دو سه بدره از زر کانی

□

کزیشان برآورد بدخواه دود

□

ز من کامی که دیدی باز برگو

□

همی خون ز جوشن فرو ریختند

□

کز فر میر ماضی، بوده‌ست بر غضاری

□

سوار دلاور که نامش زریر

□

کنم این کوه را یک لحظه هامون

□

کشیدش درفش و بشد پیش گو

□

گردد شکار کام دل‌آسان میسرش

□

کسانی که بودند هشیار و گرد

□

سخن را نشأه سحر و فسون داد

□

وگر بگذرد رنج و سختی بود

□

ز نا قابلی قابل خر چرانی

□

ز مستی یکی شاخ نرگس به دست

□

توقف از صلاح کار دور است

□

مگوی و جدا کن سرش را ز بن

□

ملاقات نوروز با عید قربان

□

ازو دور پیغاره و سرزنش

□

مدامش از پی رنجش بهانه‌ست

□

نشانده است دهقانش بر طرف بستان

□

پشت نواب از او قوی بادا

□

به سیرت‌های بد گرگ بیابان

□

که از سختیش با من می‌کنی یاد

□

غرقه‌ی عدل تو و بنده‌ی احسانم

□

هر کرا قوت بیان باشد

□

به مثالش خیال بسته میان

□

همین جا دام گسترده‌ست بازم

□

تا برشوی از ثری به کیوان

□

ندهد هیچ خسته جان دشوار

□

که جز در مدح پیغمبر نشد نیکو سخن حسان

□

نیامد با شه او را سر به بالین

□

برتر ز چین و روم و سپاهان کنم

□

و ز دو سو آن دو نامدار پسر

□

زهد به جای است و علم تا تو بجائی

□

ببر تمثال رخسار نکویم

□

ماننده‌ی مرغی که بیاموزد دستان

□

اگر وحشی به گستاخی صفیری زد در این میدان

□

گرچه به بند سخت گرفتاری

□

که هم خود بتگرم هم بت پرستم

□

این خلاف از همه آفاق و پریشانی

□

باد چون دایره آغاز یکی با انجام

□

گفتت سخنی درست و تابانی

□

با آنکه بداندیش بود، سخت کمانست

□

آن شهره مقالت کسائی

□

لامکان یعنی بساط بارگاه شهریار

□

زان سو مدار کردی، زین سو کنی مدار

□

جگرگاه بداندیشت نشان باد

□

که دارم هر چه دارم از دل خویش

□

عالم بس آشکار ناپدید

□

یکی خاصیتش با هر مزاج است

□

والضحی نور ضمیر مصطفی

□

نپوشیدم ز چشم جان جمالت

□

چونش کردم بسته دل بگشایمش

□

ننوشی تا بنوشد تشنه کامی

□

نیم دینار دگر اندر ورق

□

که شوی از بحر بی‌عکس آب‌کش

□

این چنین اکسیرها اسرار تست

□

نی چو آهن تابشی خواهد لطیف

□

و آفتاب چرخ بند یک صفت

□

سایه‌ی بز را پی قربان مکش

□

کز تجلی کرد سینا سینه را

□

وان ز خورشیدست و از وی می‌رسد

□

زان گنه ما را به چاهی آورد

□

از حواس اولیا بیگانه است

□

نی چو بوی گل که باشد جزو گل

□

سکندر برآمد بران کوه‌سر

□

بدین اندرون بود شاه جهان

□

قرنها بر قرنها رفت ای همام

□

گل از نفس کل یافته‌است آن عنایت

□

یکی جوشنی بود تابان چو نیل

□

در بارگاه خاطر سعدی خرام اگر

□

چون چنان چشم اشک را مفتون بود

□

که خوش ناید سخن در پرده گفتن

□

مکن خویشتن پیش من بر تباه

□

نبشتی بر زاد سرو سهی

□

از شراب لایزالی گشت مست

□

کس به میزان خرد نیست مرا پاسنگ

□

همه دشت یکسر پر از آب و نم

□

خواه احمق‌دان مرا خواهی فرو

□

زیرکان و عاقلان از گمرهی

□

این جهان نیست چون هستان شده

□

چو فردا بیایی تو پاسخ دهم

□

تا بار دگر باز جوان گردد هر سال

□

گفت شاهد زان به جای دیده است

□

به یمگان من غریب و خوار و تنها

□

ورا یافت روشن‌دل و یادگیر

□

کان شیاطین القیود تفلتت

□

رو به دریایی که ماهی‌زاده‌ای

□

کنون چون بینم آن زلف دلاویز

□

بشد شاه و رای از منش دور کرد

□

نشیب و بالا یکسان شمارد از پی آنک

□

در پی موسی شدم تا کوه طور

□

سوی او شو اگر ندیده‌ستی

□

بده روز و ده شب به زابل رسید

□

لطف‌های شه غمش را در نوشت

□

چون یکی حرفی فراق سین و بیست

□

عکس کاول زد تو آن تقلید دان

□

بدو مرد گازر بسی برشمرد

□

ز فرهنگیان کودکی یافتم

□

زان شود آتش رهین سوخته

□

بگزار به شکر حق آن کس

□

همی برگراید سپاه ترا

□

یارب خلاف امر تو بسیار کرده‌ایم

□

پسته را یا جوز را تا نشکنی

□

چه افسونهای شیرین کار بردی

□

یکی را ز کمی شده خشک لب

□

سلیحست و گنجست و مردان مرد

□

روز عدل و عدل داد در خورست

□

ز یار زشت نامت زشت شد نام و سزاواری

□

بزرگی به گفتار تو کشته شد

□

گویدش گیرم که آن خفاش لد

□

چون انیس طمع تو آن نیستیست

□

رحمتم موقوف آن خوش گریه‌هاست

□

ز چیزی که بود اندران جایگاه

□

بخندید زان پیر و آمد به راه

□

شرع بهر زندگان و اغنیاست

□

چو به بغداد فروآئی پیش آرد

□

به میخ و به مس درزها دوختند

□

همیشه خاتم اقبال در یمین تو باد

□

هین بجه زن مادر و تیبای او

□

جوانی صرف کرده در غم دل

□

خداوند فرهنگ و پرهیز و دین

□

بگوید که برزوی شد دردمند

□

ور ضرورت هست هم پرهیز به

□

تا تو به دل بنده‌ی امام زمانی

□

دگر چار صد تخته از عود تر

□

گوید او چون ترک گیرم گیر و دار

□

فضل تو گوید دل ما را که رو

□

گفت آخر هیچ گنجد در بغل

□

همان خواهران را و جفت مرا

□

من اینک به مرو آمدم کینه‌خواه

□

در دقایق خویش را در بافتی

□

واندر کتاب بر سخن منطقی

□

دگر آنک گاوی چنان تن درست

□

به اخلاق با هر که بینی بساز

□

می‌نگر در خود چنین جنگ گران

□

کسی کش عزم را بی‌حزم شد پیش

□

چنین داد پاسخ که چند از فریب

□

بدو گفت شاه ای زن کم‌سخن

□

از نظرهای خفاش کم و کاست

□

همچو سخن مرغ است این خواندن ناراست

□

ببخشم شما را همه گنج اوی

□

دست آن کس که بکردت دست‌بوس

□

می‌خرامد بخت و دامن می‌کشد

□

چون ببیند کان گنه شد طاعتی

□

همان اورمزد و مه و روز مهر

□

که هرکس که دارد خورید و دهید

□

راه گم کرد او از آن صبح دروغ

□

چون دیو بر تو دست نمی‌یابد

□

سر کشیدی تو که من صاحب‌دلم

□

به تقلید کافر شدم روز چند

□

دوستی ابله بود رنج و ضلال

□

جهان یکسر درین کارند مادام

□

حقشان است و کی داند راز غیب

□

همه دل ز کردار او خوش کنید

□

نفس خس گر جویدت کسب شریف

□

ای حجت، علم و حکمت لقمان

□

باد قهرست و بلای شمع کش

□

تیر سوی راست پرانیده‌ای

□

پیش از آن کین قبض زنجیری شود

□

گاه خورشیدی و گه دریا شوی

□

ماضی و مستقبلش نسبت به تست

□

چو نوشین‌روان این سخن برگرفت

□

ناگهان تمثال گرگ هشته‌ای

□

برفتند پوزش‌کنان نزد شاه

□

عقل نورانی و نیکو طالبست

□

وزین سخن بگذشتیم و یک غزل ماندست

□

در حقیقت نفع آدم شد همه

□

بیا تا از لبت بخشم شرابی

□

گر تو بی نوری کنی حلمی بدست

□

همه بیشه شیرند با بچگان

□

یک زمینی خرمی با عرض و طول

□

ز ترکان چینی فراوان نماند

□

این سخن پایان ندارد مارگیر

□

لعل را زان هست گنج مقتبس

□

او روانست و تو گویی واقفست

□

قول دیگر کین ضحی را خواست دوست

□

فکر تو نقش است و فکر اوست جان

□

همه فیلسوفان ورا بنده‌اند

□

سوی سوراخی که نامش گوشهاست

□

از ایرانیان بود هشتاد مرد

□

کاه برگی می‌نماید تا تو زود

□

از قبای چنو کله‌داری

□

این سزید از ما چنان آمد ز ما

□

ترا چندان که باید آزمودم

□

زین چنین بیچارگیها صد هزار

□

چنین گفت یکسر بگردنکشان

□

نه باد گیسوی او ز آتش بهار کم است

□

برفتند و صندوقها را به پشت

□

این به تبریز ز آب چشمه‌ی خضر

□

بانگ زد بر ساقیش که ای گرم‌دار

□

زین گره‌ی ناحفاظ حافظ جانش تو باش

□

آب را و خاک را بر هم زدی

□

در دار الکتب و بام دبستان بکنید

□

همان نیز هر ماهیانی دوبار

□

سوگند می‌دهم به خدایت که بس کنی

□

دگر ترک بد نام او هوش دیو

□

ز آن غم که آفتاب کرم مرد برق‌وار

□

غرض آن به که از تو می‌جویم

□

گفت کان شه باز در نسرین گردون ننگرد

□

چو خوی گرمم آتش برفروزد

□

بدیدی جو به جو گیتی ندارد جو در این خرمن

□

ز نخچیرگه سوی بغداد رفت

□

بر آتش هر که مدح راند

□

چنین داد پاسخ ستاره شمر

□

آشکارا برگرفتن گنج فرخ فال نیست

□

پس به معنی می‌روی تا لامکان

□

به چار نفس و سه روح و دو صحن و یک فطرت

□

لیک آهن را لطیف آن شعله‌هاست

□

هم ز می دان که شاه باز خرد

□

زن و خانه و چیز بخشیدنیست

□

نه سبزه بردمد از خاک وانگهی سوسن

□

بپرسم ز بیدار شاه بلند

□

گر داشت خصم ناری چون نار صد زبانی

□

حجتی باید استوار کنون

□

به قسطنطین برند از نوک کلکم

□

پل برنهادن تو به جیحون نبود پل

□

حلق رباب بسته طناب است اسیروار

□

دو اسبه فرستاده آمد بری

□

خیل ترکان کنند بر سر کوچ

□

چو اسفندیار از پسش بنگرید

□

ای درت آن آسمان که از افق او

□

آنچ عیسی کرده بود از نام هو

□

مغز گردون عطسه داد و حلق دریا سرفه کرد

□

گوید او که پرتو سودای خلق

□

ور حاتم اسبی از پی طفل و زنی بکشت

□

که اندر جهان چیست ناسودمند

□

تخت نرد ملک را ز آن سو که بد خواهان اوست

□

به بالا برآمد جهانجوی مرد

□

من به همت نه به آمال زیم

□

شه زده تیر و جسته ز اندو شکار

□

چو کعبه است بزمش که خاقانی آنجا

□

اگر درهم شوی بس ناصواب است

□

این کعبه در عجم عجمش سرگزیت داد

□

چنین هم بگوی و به نخچیر و سور

□

شیر زدگان امید و سینه رنجوران عشق

□

نشانمت بر نامور تخت عاج

□

هست پستان کرم خشک و من از انجم دل

□

تو کجایی تا مرا خندان کنی

□

زان کلیدی که نبی نزد بنی‌شیبه سپرد

□

گفت شاها بی قنوط عقل نیست

□

دیوان مرا که گنج عرشی است

□

سوی میوه و باغ بودیش روی

□

باد چون جان جاودان عمرش که من

□

چو بشنید بوراب زو داستان

□

بس دوزخی است خصمش از آن سرخ رو شده است

□

کاین هفت خدنگ چار بیخی

□

شقه‌ای کز بر کعبه فلکش می‌خوانند

□

ز درد ار خوشدلی می کان درد است

□

چتر تو خورشیدفر، تیغ تو مریخ فعل

□

ستون سپاهی بهنگام رزم

□

زو باز مانده غاشیه‌دارش میان راه

□

به پیش اندر آید گرفته کمند

□

او و همه جهان مثل زمزم و خلاب

□

بدان مشگو که فرمودی رسیدم

□

هر دو به وداع هم ستادند

□

هر زمینی کان قرین شد با زحل

□

از صادقین وفا طلب از قانتین ادب

□

چو برخوانم این پاسخ نامه را

□

محوم در وی چو سایه در نور

□

بدو گفت جوشن کجا یافتی

□

اصحاب کهف‌وارم بیدار و خفته ذات

□

خرم نه مرا توانگری را

□

ز آن کس که به دل نشاند تیرم،

□

خیالت گر چه‌ای بیگانه کیشم

□

نه ادریس وارم به زندان خوفی

□

بگویم بدان کاردان پوزشم

□

نماند از سیم و زر چیزی به دستم

□

بدین رزم خونی که شد ریخته

□

بلی نخل خرمای مریم بخندد

□

کلید از دست بستانبان فتاده

□

آن بر سر حسن و ناز می‌بود

□

خادم آمد شیخ را اکرام کرد

□

عز و جلال آن توست وانکه تو را نیست چیست

□

خورش بر دو بنشست خود بر زمین

□

چون نامه‌بر آن گرفت، برجست

□

گر این تیزی از مغز بیرون کنی

□

نیز چون هم‌شیره تا شروان رسید

□

تا چنان بهره‌مند شد بهرام

□

به دیگر جانبش قحط و وبا خاست

□

تا بر بم و بر زیر نوای گل نوش است

□

اطلس به رنگ آتش، واصل عمامه از نی

□

ز زین برگرفتش به خم کمند

□

او، بر شرف هلاک، بی من

□

به خورشید رخشان و جان زریر

□

شطرنجی ثنای توام قائم زمانه

□

به حکم آنکه بس شوریده کارم

□

روی همه، در حظیره‌اش بود

□

لطف سبزه جزو لطف گل بود

□

ز بر تخت بخوابید سهی سرو مرا

□

پدید آمد آن تخمه‌ی اندرجهان

□

به یک جای گیریم با هم مقام

□

به اهرن سپردند پس دخترش

□

نیست اندر جامه‌ی ازرق حفاظ و مردمی

□

مونس خاص شهریار منم

□

راضی‌ست به سایه‌ای ز سروم

□

ز بی‌پرواییش طبعی‌ست مغرور

□

بسپرده شدم به پای اعدا

□

بخندید و گفت این سخن رابه رنج

□

جهانی نظاره بران تاج و تخت

□

منم پیش رو گر به من بد رسد

□

جزای نکوئی است نام نکوئی

□

رونده کوه را چون باد می‌راند

□

هم‌انگه سوی خانه شد مرد پیر

□

اینجاست به یمگان تو را دبستان

□

برای آنکه خرازان گه خرز

□

چو بهرام جنگی شکسته شود

□

چنین گفت پس آسیابان به زن

□

پسر بود گشتاسپ را سی و هشت

□

ادب صحبت خلق از سر صدق

□

چون ز شاهان شمار برگیرند

□

سپه را بدادی سراسر درم

□

کجا با اسفهانم خوش فتاده‌ست

□

باد مسلم شده کف و بنان تو را

□

چنین است آیین گردنده دهر

□

ببردند میتین و مردان کار

□

که شاید که بر تاج نفرین کنیم

□

چو نسیج سر تابوت زر اندود رخید

□

کخیرت بوازی ثخنی کت اشنفت

□

برفت و بماند این سخن یادگار

□

هر کسی را هست تیماری ز دنیا و مرا

□

کرده عیسی نامی از بالای کعبه خیبری

□

جزاز راستی هرک جوید زدین

□

یکی لشکری شد بر او انجمن

□

چو جاماسپ زین گونه پاسخ شنود

□

مالت و دست سائلان، دستت و جام خسروی

□

کین درج کاسمان شه دارد

□

یکی شارستان کرد دیگر به شام

□

به یک ره خسرو از وی دل بپرداخت

□

تاجوران ملک را فخر ز گوهرت رسد

□

خراسان سخن برمنش وار گفت

□

دو بند گران برنهادش به پای

□

به شمع آب دریا بیاراستند

□

خواهند ز تو امن، فزع یافتگان ز آنک

□

وز آنجا گر به صد منزل رسانی

□

بشد میزبان گفت کای نامدار

□

یکی بی رنج و بی‌سختی، دوم بی‌درد و بیماری

□

زحمت آنجا چون توان بردن که برخوان مسیح

□

اگر خود سرشکست در چشم اوی

□

بترس از بد مردم بدنهان

□

به خون گرانمایگانشان بکش

□

کعبه به زاهدان رسد، دیر به ما سبو کشان

□

این سه رنگ است آن بود صد رنگ

□

بر مست شمعی همی سوختند

□

شراری باید از تو در میانه

□

اگر بر بوی یک‌رنگی گریزت نیست از یاران

□

بدین خانه‌ی سوکواران به رنج

□

گهر هرک بستاند از جمشید

□

چو بشنید لهراسپ بگشاد چهر

□

ز ابتدا سر مامک غفلت نبازیدم چو طفل

□

چنان در کار آن دلدار دل بست

□

که دیگر فرستمت بسیار نیز

□

حجت ز بهر شیعت حیدر گفت

□

با بخت بادت الفتی، خصم تو در هر آفتی

□

ازان بنده بگریختن نیست ننگ

□

بدین شادی اکنون یکی جام خواه

□

چو قیصر دو منزل بیامد به راه

□

گنج خدا را به جرم دزد نگیرند

□

گشت از آن تخت نیز رخت گرای

□

بکش جان و دل تا توانی ز رشک

□

رخ ساقی ز می گردیده گلرنگ

□

بهر تسبیح سلیمان عصمتی

□

ابا چند تن رفت لرزان به راه

□

برین نیکویها فزایش بود

□

به دین اندرون بود شاه جهان

□

هاتف نوروز باد بر تو دعا گوی خیر

□

جز به گنج و سپه ندید پناه

□

برانگیخت از بام دژ تیره دود

□

دایم بزی امیرا! با عز و با جلالت

□

خاقانی ار ز خدمت مهد تو دور ماند

□

دگر پانصد در خوشاب بود

□

برفتند با نامه‌ها موبدان

□

چنین تا سنانها به هم برشکست

□

آزاده را که جوید نام نکو به شعر

□

شه که تختش بود ز تخته عاج

□

پرستنده‌ی مهربان گفت کیست

□

چه مایه ابر کرده اشکباری

□

دلم میگردد از گفتن پریشان

□

گران مایه شاهی کیومرثی

□

وگر آزموده نباشد ستور

□

همه شب همی خلعت آراستند

□

کز همه حاصلی مرا نظمیست

□

آمد و خفت و آرمید تنش

□

صبا از روی لطف و راه یاری

□

ز عمر بهره همین است مر مرا که به شعر

□

مرا چون وصل او امیدگاهی

□

یکی دخترم بد ز خاقان چین

□

به غرب و شرق ز رایت همی امان خواهد

□

به گرد بیابان همه بنگرید

□

زی درگه تو همی رود بختم

□

گور چون شاه را ندید قرار

□

در روزگار جستم تا پیش من بجست

□

تبرزین ریخت چندان خون لشکر

□

درین بند با بنده آن می‌کنند

□

چو آگاهی آمد به سوی گراز

□

منه بر جان من بندی که داری

□

اگر کشته آید به دست تو گرگ

□

در چنین مجمع کدو آمد رسن بازی گرفت

□

گه زلف برافکنم به دوشت

□

این سگ، سگ کیست اندرین گرد

□

جان تو بی‌علم چه باشد؟ سرب

□

هر طفل که آمدی ز بازار

□

وگر دیو بودی نگفتی سرود

□

این نامه، سزای آفرین باد!

□

شگفتی نمایم هم امشب ترا

□

همه مقراضه‌های پرنیان پوش

□

آنگه سلبی که داشت در بند

□

جوان مردان به سرها خاک کردند

□

ز یاران بی‌وفایی بد جفاییست

□

زینسان که تو زخم رنج بینی

□

چنین گفت خسرو که این باد وبس

□

بستند کمر بجست و جویی

□

همی ماند از رستم اندر شگفت

□

ادیم رخ به خون دیده می‌شست

□

ور مدد پیش بارگه باشد

□

این سرخ گلی که خون فشانست

□

چون بی‌بقاست این سفری خانه اندرو

□

آئین سرور و شاد کامی

□

ابا سرگس و کوت جنگی بهم

□

چون حاجت دوستی روا شد

□

که دیوانگان این سخن بشنوند

□

تنوری سخت گرمست این علف‌خوار

□

بر سرش ناگهان شبیخون برد

□

لابد به نیام کرد شمشیر

□

اگر بر گل اگر بر لاله دیدی

□

از معرکه‌ها جراحت آید

□

بدو گفت زین سان سخنها مگوی

□

نی رنجه شد و نه گشت خشنود

□

چو فردا به هشیاری آن بشنوی

□

شتر کز هم جدا گردد قطارش

□

خاک پیراستن چه کار بود

□

از خون جگر شراب می‌خورد

□

سوی تاج عمرانیان هم بدینسان

□

اگر بر دین او رغبت کند شاه

□

چو بهرام برگشت خسرو چوگرد

□

اولی بود از چنین نشانی

□

بدرد ز آواز او کوه سنگ

□

چو وقت آید که آب آید فرا زیر

□

روزگارم گرفت و بست چنین

□

ور دل نشود که بر من آیی

□

ازو چون شرح این معنی شنفتند

□

چون موکب آفتاب خیزد

□

پشیمانم از هرچ کردم ز بد

□

چندین نه بس است تخلی دهر؟

□

تا داد من از دشمن اولاد پیمبر

□

اگر بردر گشادن نیستم دست

□

وان لحظه که در غم تو می‌مرد

□

با کیست زر و ز تیره رازش؟

□

شبی چون طره‌ی منظور ناظر

□

احمد که سرآمد عرب بود

□

ز تو نیز هرگز ندیدم بدی

□

ترازوی سبک دارم گرانش کن به فضل خود

□

بر طراز آخته پویه کند چون عنکبوت

□

چو فرزندی پدر مادر ندیده

□

پس تسفسط آمد این دعوی جبر

□

الا ای نوجوان سلطان عادل

□

وز آنجا بر در دیر زحل تاخت

□

نوای نظم او خوشتر ز رود است

□

چو بودی سر سال نو فوردین

□

تو محفل فروز از ضمیر منیرت

□

زنان دشمنان از پیش ضربت

□

دل تاریک روزم را شب آمد

□

آن کو ز عز و ناز نمی‌کرد چشم باز

□

مرهم نه داغ دلفکاران

□

دل کس با وجود هوشیاری

□

آفت نرسیده دختری خوب

□

بران کوهه‌ی پیل بنشست شاه

□

من که عار آیدم ز جالینوس

□

وزیری چون یکی والا فرشته

□

اگرچه دنبه بر گرگان تله بست

□

بشنو از عقل خود ای انباردار

□

برین مهر سپهر سروری نیز

□

خوشا صحرای عشق و وادی او

□

وانگه به نصیحتش نشاندند

□

بخاقان چین گفت کای نامدار

□

روضه‌ی اجلال را قد تو سرکش نهال

□

زین نوع باز و اسب که گفتم هزار بیش

□

دل پاکش ز ننگ و نام ترسید

□

چه گویم کسی را که ابلیس گمره

□

ز آثار غبار او منور چشم گردونی

□

چتر زر اندود تو خورشید باد

□

بدو گفتا من آن پولاد دستم

□

مغنی ملولم دوتایی بزن

□

تا تو تویی ای بزرگ خود را

□

سزاوار آن جمله کز اسب و استر

□

اگر واعظ بود گوید که چون کاه

□

بیهده چه مول مولی می‌زنی

□

در بیابان عشق سرگردان

□

همه روز تو عید و نوروز باد

□

در پای تو به که مرده باشم

□

گرچه از بی‌بدلی مرکز نه دایره‌ام

□

ز بی‌دینی تو چون گبری و، زند تو سجل تو

□

بر سرم سایه‌اش مخلد باد

□

مباش ایمن که باخوی پلنگ است

□

گر درآیی و برون آیی ز خود

□

که کز هرچ در پادشاهی اوست

□

رایت مدحت تو افرازد

□

دل بردن زلف تو نه زور است

□

آهن عمر تو شمشیر نخواهد شد

□

فرستاده‌ی شاه را پیش خواه

□

شکرلله کزین گروه نیم

□

نخست آتش دهد چرخ آنگهی آب

□

پس دروغ آمد ز سر تا پای خویش

□

به هر جای برتوده‌ای کشته بود

□

چون سپهری ولی سپهر نهم

□

افزار سخن نشاط و ناز است

□

که در وضع جهان کرد اختراعی چند گوناگون

□

خداوند گیتی پناه تو باد

□

الا تا مملکت بی سلطنت باشد تن بی سر

□

چنان کاید به برج خویشتن ماه

□

اکنون چو ز مشکلی بپرسی

□

چنین گفت خندان به هر دو جوان

□

تا ببینی کاندران ایوان که دارد جز تو قدر

□

گر هیچ رسی مرا به فریاد

□

آنکه صراف گهر شد ننهد هرگز

□

چنین گفت مادر به هر دو پسر

□

هزاران سر محرومی کشیده

□

نه هر تیغی بود با زخم هم پشت

□

خر مدب گشته در خاتون فشرد

□

برین رنجها برفزونی کنید

□

چند ازین ریش و جبه و دستار؟

□

چون نیست به جز تو دستگیرم

□

بذئب و ضب سخن آموز کز نبوت او

□

پرستنده برگشت و پاسخ ببرد

□

فدا سازم همه بهر گناه‌ات

□

گله دور است و ما محتاج شیریم

□

نفس مزن به هوس در هوای خود که تو را

□

سه دیگر که ماه آذرش بود نام

□

من ازین دو رهی به آزارم

□

نو آیین پرده‌ای بینی دلاویز

□

ازین کوچکه کوچ بایست کردن

□

بپرسید دانا شود مرد پیر

□

مقیمان حرم پیشش دویدند

□

ز خوش نقلی که می در جام ریزم

□

از کنار در، کنیز آواز داد

□

آنچ من کردم بجای تو بسی

□

متصرف شدی، شکاری کن

□

شستند بسی به چاره‌سازی

□

از معنی لباب کلامست نظم من

□

ز کردار بد پوزش آراستن

□

کردی آنسان خدمت‌اش بیگاه و گه

□

بهشتی شربتی از جان سرشته

□

که این قول آنگه درست آمدی

□

عاشق آشفته فرمان کی برد

□

هم ضعیفی و هم ظلوم و جهول

□

می‌کرد سها زهم نشینان

□

دل بیچاره و مسکین مخراش امروز

□

فروماند سیندخت زان گفت‌گوی

□

کشید آنگه به بر دیبای زرکش

□

چو در خوبی غریب افتادی ای ماه

□

ترا بگشود پا و با همان دست

□

دور حکمت فزون ز حصر قیاس

□

فکر باید که بی‌غلط باشد

□

زهری به دهن گرفته نوشم

□

از همه آن به که هست در عقب از عهد تو

□

خروشی خروشیدم از پشت زین

□

بلی هر جا کز آن‌سان مه بتابد

□

چه باید ملک جان دادن به شوخی

□

گر رد کنی مرا واگر درپذیریم

□

گه لبش را بوسه دادی چون شکر

□

جمله راهست در تو مانندی

□

تا شب علم سیاه ننمود

□

اطلس نتوان کرد ریسمان را

□

ازویست نیک و بد و هست و نیست

□

روزی از روزها به کسب ثواب

□

چنان از خوشدلی بی‌بهر گردد

□

رزمجوئی کرد با چون من کسی

□

پادشاها بنده حاجت خواه تست

□

مهر خود را به مهر زر چه دهی

□

زر آکن که او خاک بر زر کند

□

بعد از آن کایام نومیدی سرآمد بی‌قضا

□

به پیش سپاه اندرون پیل و شیر

□

دیده‌ی عالم به تو روشن شود

□

هر که را در جان خدا بنهد محک

□

وگر نیست مر قدرتش را نهایت

□

ای از تو یافته دل و فربی شده

□

مرد را جمله دل چو دیده شود

□

شیر توان بست ز نقش سرای

□

نکو کارت چرا دانند، بدرای و بداندیشی

□

فرستاده گوید چنین گفت شاه

□

در آن خانه نبود القصه یک جای

□

بر دل تاریک پر زنگارشان

□

کشت ما را حاصل، این یک خوشه بود

□

نبرد کرده و اندر نبرد یافته دست

□

بر وجود خود ار ظفر یابی

□

هر گره از رشته آن سبز خوان

□

به میان حرف تو در صفحه‌ی دل کرده مقام

□

سپهبد نویسنده را پیش خواند

□

مرصع موی بندش در قفا بود

□

من چه غم دارم که ویرانی بود

□

در پیش او که غاشیه‌کش بود جبرئیل

□

از فراوان که بگرید به سر گور تو شاه

□

در چنان بیخودی سرافشانی

□

ز هرچ آن نیابی شکیبنده باش

□

ریخته بال و پر زرین تو

□

زند بر سرت گرزه‌ی گاوسار

□

ز عشرت مال‌داران دست دارند

□

آب نه و بحر شکوهی کنم

□

پیشه‌ام اینست، گر کم یا زیاد

□

هر نباتی کز سر گور دقیقی بردمد

□

گر بمادر نظر کند، بس نیست

□

پی سپر کس مکن این کشته را

□

هر شب پی شرف زره غرب می‌برد

□

بدو گفت پیمانت خواهم نخست

□

گفت: «با وی مرا چه بازارست،

□

آن به خاک اندر شد و کل خاک شد

□

گاهی هزبروار برون آید

□

بدانست خود کافریدون کجاست

□

بنده‌ای، خیز و رخ به طاعت کن

□

دست برآوردم از آن دست بند

□

خون دلهاست درین جام شقایق گون

□

دمادم برون رفت لشکر ز شهر

□

ز طفلی داغ، تو بر سینه دارد

□

حرص تو از فتنه بود ناشکیب

□

وگرنه از گهر و لعل تا به سنگ و سفال

□

فراز آورم لشگر گرزدار

□

تو ز کم خوردن و ز بیخوابی

□

بگفت آتش ار خواهی آموختن

□

وز اوصافت چنان عالم شود پر

□

از اسپان تازی به زرین ستام

□

اگر در عشق وی معذوری‌ام هست،

□

یافته در نغمه داود ساز

□

آن است به نزد مرد عاقل

□

سخن هر چه بشنید از آن دلنواز

□

ز رگ و استخوان و عضله و پی

□

گر از پشت گوران ندارم کباب

□

ز ابلیس ره خود مپرس گرچه

□

ورا مژده دادی به فرزند او

□

کند سوگند بسیار، آشکاره

□

مطلق از آنجا که پسندیدنیست

□

هست بنیادی که عمرت راست بر کردار باد

□

چو روشن دل پهلوان را بدوی

□

چون چراغیست این صحیفه‌ی نور

□

رسته خاک در او دانه‌ایست

□

اگر ازین فلک تیز رو سکون طلبی

□

بزرگان به شادی بیاراستند

□

زلیخا بر درش قفلی دگر زد

□

در پر طاوس که زر پیکرست

□

ای حجت زمین خراسان بسی نماند

□

سپاس از جهاندار هر دو جهان

□

جای شخص مجرد روحی

□

ای کریمی و حلیمی که ز نسل آدم

□

کزو به روضه‌ی رضوان رسم چه مرده به جان

□

این همه رتبت ز یک تاثیر صبح بخت تست

□

ز چوبی کمان کرد وز روده زه

□

تا که در افواه خلق هست که از چار طبع

□

دل عطار عمری شد که امیدی همی دارد

□

تا نباشد جماد را به گهر

□

روزگارم بساز و کار ببین

□

چون قلم گردد این کارگر آن صدر بزرگ

□

بر زبر چار سم کرده سبک خشکیش

□

ز کل جوهر او عقل خیره ماند چو دید

□

چو گفت فرستاده بشنید شاه

□

از عجب لا اله الا الله

□

مغیلان است جاهل پیشم و، من پیش او ریحان

□

که جلدی زیرکی را گفت من پالانیی دارم

□

تا بدیدی دلش به دیده‌ی راز

□

نظام کار او باشد که او را

□

وآن اضطراب کشتی او در میان خوف

□

هر دم فلک الاعظم ز اوج شرف خویش

□

بدانگاه یاد آیدت راستی

□

بدان عزیمت و اندیشه‌ام که تا ننهد

□

مرده‌یی‌ام می‌روم بر روی خاک

□

چون نعیق زاغ شد همچون نوای عندلیب

□

قرضشان آش پنج پی خوردن

□

خورشید کسوف فنا نبیند

□

و گر ز جنبش خود باز ماند و افتد

□

مهر بهتر ز ماه لیک به لفظ

□

همی برفشانم به خیره روان

□

قوی قوائم و باریک دم فراخ کفل

□

زیر قلم حجت او حکمت ادریس

□

می‌کند آری نه از بهر نیاز

□

کنده در پای و بند بر گردن

□

به تحمل چو تو نگردد خصم

□

تا بود کز صدهزار اندر بیان آرم یکی

□

پیش خورشید سخای تو به تعجیل کرم

□

بمالید خواهم همی روی و چشم

□

بحلش کردم اگر چند که او ظالم بود

□

منم دلی و چه دل نیم قطره خون و آن نیز

□

گوشت دارد پوست دارد استخوان

□

نفسی کتبت و ان افشیتها

□

پس بگویند بنده را حاشاک

□

من نه آنم کاندر اخلاص تو دیگر گون کنم

□

چو ممکن نیست دانستن شمار مرگ معروفان

□

بدو گفت شاها انوشه بدی

□

یک دم ز جهان جان تو جز شاد مبادا

□

زینهارم نهاد امام زمان

□

این حدیث منقلب را گور کن

□

بتحول البحر المحیط بعمقه

□

ای ز طبع تو طبعها خرم

□

بنای حشمت جاهت که سالم است و صحیح

□

جنگها کردی چنان چون گفت مختاری به شعر

□

ز یک دست آتش ز یک دست آب

□

خاضع آید کلاه گوشه‌ی عرش

□

خویش را کل دید و کل را خویش دید

□

بستر از خار و خسک ساز ای پسر اکنون چو گل

□

رخش گشت پرخون و دل پر ز درد

□

در جبین همه اجرام فلک چین افتد

□

تهی ست ارچه کفش لیک از کمال تو کل

□

زان که هرگز نخواست کس از کس

□

همانا برین بوم و بر صد هزار

□

پادشاهم به نطق دور مشو

□

در طاعت تو جان و تنم یار خرد گشت

□

بصوفت آب و بطبع آتش و ندیده جهان

□

بدو گفت گیو آنچ خواهی بخواه

□

در آشیان عقل چو عنقای مغربم

□

به یساق جدل آغاز خصومت انجام

□

آری آری ز ضعف باشد اگر

□

زواره چو بشنید زو این سخن

□

روز نوروز و می اندر خم و ما

□

چرخ را همچو گوی سرگردان

□

روز تا نبود چو ماه و ماه تا نبود چو سال

□

اگر نیز رنجی نبودی جزین

□

بداندیش بر خرده چون دست یافت

□

پیش بلقیس و شی کز پیش از حور و پری

□

دولت نو چو همی می‌ندهد چرخ کهن

□

بران چار چوبین و ز آهن سپر

□

نماند ستمگار بد روزگار

□

ما را چو کند پیر چه گوئیم که رهبر

□

تر مزاجی مگرد در سقلاب

□

هم‌آورد با گیو نزدیک شد

□

کسی را در این بزم ساغر دهند

□

دو روز اگر ملک از آب و نان کند منعت

□

امینی رهروی کو را رضا گویند در دنیا

□

چو یک سال بگذشت لشکر براند

□

چه گفت آن گرانمایه دهقان مرو

□

بدان چهل‌تن در ریگ رفته تشنه جگر

□

خشم را زیر آر در دنیا که در چشم صفت

□

که گر من کنم جنگ جنگی نهنگ

□

ازیشان هر آنکس که دهقان بدند

□

باد بخت جوان و رایت پیر

□

گر نه عرق منبر تستی در اشجار عراق

□

همان پنج موبد از ایرانیان

□

که آمد به تنگ اندرون روزگار

□

شعر شدی گر بشنیدی زشرم

□

آب و آتش برای این مدحت

□

چو کشور سراسر بپرداختند

□

سپاه پراگنده راگرد کن

□

اگر چه با تو ز عین درست پیمانی

□

ژرف کردم نگه که زیرین کیست

□

به آهستگی سوی آن اهرمن

□

چو خراد به رزین و اشتاگشسپ

□

نه هیچ صدقه داده برای خدای خاص

□

گر از زحمت همی ترسی ز نااهلان ببر صحبت

□

بهشتم بغرید دیو سپید

□

شد آن پادشاهی و چندان سپاه

□

بیک نگه کندش زهره بی‌مبالغه چاک

□

گر باز به دام او درآویزد

□

برآورد روسی گذارنده تیغ

□

دگرآنک فرخ پسر زاید او

□

همه برزگاران اویند یکسر

□

مجبور بخت بد بدم از روی چاکری

□

نمایی و پیدا کنی راستی

□

که از تاج و ز تخت و مهر و نگین

□

وان چه بیش از جمله‌اش آواره می‌کرد از وطن

□

این نه بس کاندر ادای شکر حق بر جان تو

□

بر آن گونه‌ی گندمی رنگ او

□

بدان نامه در بد که شادان بزی

□

چون بوی و زر از مشک جدا گردد وز سنگ

□

بپذیر به فضل و به کرم عذر سنایی

□

چو روشن زمانه بران گونه دید

□

بدو گفت کای شاه خورشید روی

□

وگرنه محال است آوردن او

□

با حیا گفت او مرا و چشم من روشن بدو

□

من شب نیاسوده برخاستم

□

چو بگرفتش از آب روشن شتاب

□

یارب، به فضل خویش تو توفیق ده مرا

□

هفت کوکب بر فلک گشته مبین در زمین

□

گرازه چو گرد سپه را بدید

□

ز یک سو بیابان بی آب و نم

□

شعر من بر علم من برهان بس است

□

حاجات تو همواره روا باد ز ایزد

□

دلش داد فرزانه کای شهریار

□

بیامد همانگاه چنگش چو باد

□

بکن جهد آن تا شوی مردمی

□

جبار ترا از قبل نفع طبیبان

□

چو کاووس را بند باید کشید

□

در بزم شهی یسر بر یسار

□

صفت ساقی رعنا که کندمستان را

□

خصم چون پرگار سرگردان و رای صایبت

□

به اندازه‌ی جهد خود هر کسی

□

آب آتش نمای در جامت

□

غرض چون دیده بود آن ناوک انداز

□

بخت بیدار ملک را ملکا دایم دار

□

بیازید جامی لبالب نبید

□

چنان ز خواب کند بازشان که کس پس از این

□

تذ روان خراسان نغزسانند

□

آنکه تاثیر صبای صنع او را آمدست

□

زریوند چون دید کامد هژبر

□

چو گشت آراسته لشکر به هنجار

□

سخنها چو بشنید ازو پهلوان

□

آفت تقوی لب می نوششان

□

نه غضب غالب بود مانند دیو

□

همین دستور کز پاس نمک ماند

□

بزرگان و جنگ‌آوران را بخواند

□

چو شمشیر ظفر گم گشته پودش

□

می‌رمد آن دوزخی از نور هم

□

چو طاقت طاق شد در سینه‌ی چاک

□

یکایک سوی زابلستان شوید

□

از آن گل کاوست در صد پرده‌ی مستور

□

حق اگر چه سر نجنباند برون

□

فروخوان نامه‌ی مظلوم زان پیش

□

خروش آمد و ناله‌ی مرد و زن

□

سریر آرای ملک هندوان «کرن»

□

تو اگر شلی و لنگ و کور و کر

□

به سر عارفان حضرت پاک

□

که او پهلوانست و من کهترم

□

یکی هست آنکه اندر کامرانی

□

سالها مردی که در شهری بود

□

سپه را چون وثیقت محکمی یافت

□

ز گرد فریدون و هوشنگ شاه

□

کجا برج از دو کوکب کرد معمور

□

غم چو بینی در کنارش کش به عشق

□

خران را زیب ندهد، گوهرین ساخت

□

ز بانگ تبیره به بربرستان

□

به هر پیمانه پر می ریختی در

□

هر پیمبر سخت‌رو بد در جهان

□

هم او زان سخنها پشیمان شدست

□

زین خران تا چند باشی نعل‌دزد

□

ز دیبای رومی به پیشش سوار

□

تا بود خورشید تابان بر افق

□

هران روز بد کز تو اندر گذشت

□

عیب کار نیک را منما به ما

□

به هومان بگفت آن کجا رفته بود

□

نیست آن سو رنج فکرت بر دماغ

□

ز بهر گوان رنج برداشتی

□

از ثریا گر بپرد تا ثری

□

چو الکوس آوای رستم شنید

□

اندرین معنی بپرس آن خیره را

□

پر از ناله‌ی کوس شد مغز میغ

□

زان زمینها که رخنه کرد عجوز

□

یکی چاره باید کنون اندرین

□

یافت دریافت نارسیده او

□

بیامد دژم از بر گاه اوی

□

پرستنده‌ای کز ره بندگی

□

برو آفرین کرد کاووس شاه

□

ز دزدان مرا بس شد این دست مزد

□

چنان دان که بر کس نماند جهان

□

کلامی که بی آلت آمد شنید

□

خروش آمد و ناله‌ی کرنای

□

اگر شیر گور افکند وقت زور

□

هم اندر تگ اسپ یک چوبه تیر

□

به جز من که دارد گه کارزار

□

نهادند مهد از بر پنج پیل

□

به شاخی چه باید درآویختن

□

همی رفت و سهراب با او به هم

□

که ایشان ز بهر مرا جنگجوی

□

دل من ز درد تو شد پر ز درد

□

ز فر سیاوش فرو ماندند

□

تو این راز مگشای و با کس مگوی

□

کلات از دگر سوی و راه چرم

□

سنگ را با در شهوار بیک میزان

□

عاری بود آن و سهمگن عاری

□

زهره را هم زره دریده او

□

به پیش آمدش چشمه‌ی چون گلاب

□

عالم ما، اندرین یک گوشه بود

□

خشک مغزی مپوی در تاتار

□

پیام یلان پیش ایشان براند

□

دو زاغ کمان را بزه بر نهاد

□

نیست دیار به من یار درین طرفه دیار

□

تا که ناصح کم کند نصح دراز

□

مانده آن خاک رخنه رخنه هنوز

□

درون بزرگان به آتش بتافت

□

افتاده چشم خانه‌ی زیبای او به در

□

علم تا نبود چو جهل و آب تا نبود چو نار

□

مرا بی‌گنه سر بباید برید

□

که داروی بیهوشیش در دهند

□

که کردست بر روی پل زندگانی

□

شیر را برعکس صید گور کن

□

کند چون توئی را پرستندگی

□

بماند بر او لعنت پایدار

□

پر و بال مرا پیچاند و بشکست

□

مگر به جام توچون دو برادر آتش و آب

□

بیامد سپه را همه بنگرید

□

کرم و حلم ترا آمده بی‌استغفار

□

خبر دهنده به ناقاتلان آن دعوا

□

هیچ این ترکیب را باشد همان

□

لقائی که آن دیدنی بود دید

□

اصل فساد جهان فرع دو گوهر شکست

□

نزد ایشان که اهل زنهارند

□

تا چو دستنبوی بر دست شهان گیری قرار

□

که کم شد هجیر اندر آن انجمن

□

نیزه کردار ببندد ز پی کینه کمر

□

رسد آنروز که بی ناخن و دندانی

□

حرکات و حواس حیوانی

□

تو شیر افکنی بلکه بهرام گور

□

چون کنند آفتاب را انکار

□

خواست یاری، از عقاب و کرکسی

□

برد و گوهر فخار خواهد کرد

□

بیاد تهمتن به دم درکشید

□

همی از باختر تازد به خاور

□

تحید و نعت و منقبتم لب آن لباب

□

زاغ را زیبد برفتن کشتی کبک دری

□

که بر من نیارند زد بانگ دزد

□

قضابه دست اجل بر به حنجرم خنجر

□

سوی معنی راه یابی از خرد

□

زان مر ترا چو دولت تو کردم اختیار

□

از ایدر به نزدیک دستان شوید

□

تا قصر ترا پرده‌دار باشد

□

نبری تا بسوی کوره و سندانش

□

ازین تیزی و رهواری چو باد و ابر نیسانی

□

که نتوان ازو میوه‌ای ریختن

□

خود ندارد هنوز و گر دارد

□

من شدم شاگرد و ایام اوستاد

□

که از دام زبون گیران به عزلت رسته شد عنقا

□

ازانجا سوی شهر توران کشید

□

با ویم بیش از این نیز مبادا سر و کار

□

این غم ده روزه را خوش دلی جاودان

□

هزار جوهر دریا نمای در اجزاش

□

دل بهمن و زور اسفندیار

□

مردکی ریش گاو کون خرست

□

کشیده‌است از راه یک سو فسارش؟

□

زیرا که به عصیان چو سنایی دگری نیست

□

نه با تخت و گاهم نه با افسرم

□

کز یک نظرت برگ چنین صد سفر آمد

□

در بادیه‌ی کعبه رهسپار است

□

باش تا خورشید اقبالت بتابد ز آسمان

□

پاس آن ذوقی دهد در اندرون

□

وی ز عیش تو عیشها پدرام

□

بعد ازین، نان را کجا باید نهاد

□

دعوی انعام او را «واضحی» باشد گوا

□

زنی دید با رای و روشن روان

□

گر فلک را به مثل حکم تو گوید که بدار

□

وین امید از یاری ایزد برآمد بی‌گمان

□

ماده آمد یکی و دیگر نر

□

این گمان بر روحهای مه مبر

□

شو بپرس از قصاید دستور

□

دو ناظرند شب و روز بر یمین و یسار

□

هر که روشن دیده تر شد بیشتر دارد حیا

□

تو گفتی زمین گشت لشکرستان

□

گوشه‌ی بالش ترا به سلام

□

این پنبه که رشتی تو، ریسمانست

□

کوه کوه انده من بنده هبا باد و هدر

□

بی‌ضرورت خون کند از بهر ریو

□

بر آسمان فضل چو خورشید ازهرم

□

لاجرم بدتر بود زین رو ز گبر

□

در ده و دو برج پیدا گشته در لیل و نهار

□

که ای شاه بی‌بر به کردار بید

□

دراز گردن و کوتاه سم میان لاغر

□

که فلک داشت درین ورطه سرفتانی

□

ببین تا خود که داند کرد در عالم حساب ایدون

□

زانک طبع دوزخستش ای صنم

□

همه هشیار، نه از حرمانست

□

مغز سخن خدای اکبر

□

سگ بود آنجا کسی کاینجا نباشد سگ سوار

□

رده برکشیده فزون از هزار

□

که به نهفت بالای آن زاد سرو

□

چونی و چونست نگارین تو

□

بسکه از تیغ تو مجبورند اعدا و کفر

□

یک زمان که چشم در خوابی رود

□

وزین سان که گفتی مگردان سخن

□

تا بخایه در زمان خاتون بمرد

□

زیرا که بسی حاجت جود تو روا کرد

□

بر آنی کزو گیتی آباد گشت

□

نبیند مرا زین سپس شهریار

□

تا ز پیر و جوان نشان باشد

□

احسنت کند بر شرف چون تو پسر بر

□

چو مشک سیه خال جو سنگ او

□

وگر خویش و پیوند خاقان بدند

□

خاک سگان کوی توام بلکه کمترم

□

تا دیر برین مکرمت و جود نگهدار

□

همان از منوچهر زیبای گاه

□

همان جامه‌ی روم و کشمیر و چین

□

سبکبارت چرا خوانند، زیر بار عصیانی

□

گرد دوشیزه کم تند عنین

□

در آن کار یاری نمودی بسی

□

فرود آمدند این دو دانا ازاسپ

□

که دروغش کرد هم اعضای خویش

□

ما و باده‌ی کهن و مطرب و نو خط پسران

□

بینداخت و بگذاشت چون نره شیر

□

بزرگی و مردی و آن دستگاه

□

دگران جا به کران یافته چون نقطه‌ی شک

□

دست و انگشت کیست با خاتم

□

به آسودگی بزمی آراستم

□

که با تاج زر خسروی را سزی

□

با خشم عمرو و با شغب عنتر

□

به دعا گادن ای مسلمانان

□

دلش گفتی از پوست آمد پدید

□

برین آسیا چون رسیدی تو گوی

□

تیرگیهاست درین نیلپری چادر

□

ازو راضی رضا در حشر و با او مصطفا همخوان

□

بر آن کوه پولاد زد بی دریغ

□

ز شوی خجسته بیفزاید او

□

در چنین چه کو امید روشنی

□

روح نامی اره‌ای گشتستی اندر هر شجر

□

یکی بایدت آشکار و نهان

□

هست از کرم تو ناگزیرم

□

چو خاک بایدت از طوع تن به فرمان داد

□

هیچ کس هرگز نکرد آن با کسی

□

بیایند و پنهان کنند انجمن

□

باز مده سر بکس این رشته را

□

هم انبیا پیاده دویدند و اصفیا

□

منوچهر را نزد خود خواستن

□

چنین راه دشوار بگذاشتی

□

بیتی گفتی نشانده‌بر کار

□

به یکتایی او که تایی بزن

□

درد درمان سوز درمان کی برد

□

شکیبائی آور درین کارزار

□

تو را کشت باید مرا سوختن

□

گندم خود را به ارض الله سپار

□

که چون آسیا شد بریشان زمین

□

نیاری به کار اندرون کاستی

□

اینجا همه بوی راحت آید

□

خاک مدینه تا بدر خاور آفتاب

□

سال عمرت برون ز حد شمار

□

بغرید مانند غرنده ابر

□

به امید خود را فریبنده باش

□

چرا پس که هست آفریده مقدر؟

□

همه بندگانیم و ایزد یکیست

□

که این بد بگردد ز ایران زمین

□

بر ساخت به غایت تمامی

□

به دست‌یاری همت ز دست کوس غنائی

□

عاشقتست و کشته‌ی این راه تست

□

یکسواره کوفت بر جیش شهان

□

جان زمین بود و دل آسمان

□

تفاوتی نکند پیش چشم نابینا

□

پس ژنده پیلان یلان دلیر

□

که بی‌تو مبادا نگین و کلاه

□

سایه به طلایه خود گریزد

□

وزین بلجه‌ی احسان رسم چه تشنه بیم

□

گه نمک در بوسه کردی بی‌جگر

□

گر همی دزدی بیا و لعل دزد

□

ز گور شکم هم ندارم عذاب

□

تا اهل جهل روز و شب خویش بشمرند

□

دل آگنده بودش همه برفشاند

□

همه تیره دید اختر و ماه اوی

□

هم خسته خار بولهب بود

□

به آئینی که می‌بینی به عنوانی که می‌دانی

□

فرهنگ دلشکسته و جود نزار

□

تا نگردیم از روش سرد و هبا

□

بگذر ازین ابله زیرک فریب

□

کی بود بر باد آخر هیچ بنیاد استوار

□

که ما را سه شاهست زیبای گاه

□

بجنبید چون کوه لشکر ز جای

□

چون عقل به نام نیک منسوب

□

تسکین‌پذیر گشت وشد از ورطه بر کران

□

دلیر گشته و اندر دلیری استمگر

□

از سر ربوه نظر کن در دمشق

□

راه زنان عاجز و من زورمند

□

که یارت ز تو برگرفتی وبال

□

به چاره دلش را ز کینه بشست

□

ز پیروزه رخشان بکردار نیل

□

نماند خار و خاشاکش درین راه

□

از ره او گاه گاه نیم بلالی عیان

□

گر بپرسی ز آفرین تو سخن گوید هزار

□

هست در هر خانه نور او قنق

□

کز گل باغش ارم افسانه‌ایست

□

زنده گردان جانم ای جانبخش پاک

□

بگیردت زار و ببنددت خوار

□

سوی مرز ایران نهادند روی

□

زین هردو سخن بهانه ساز است

□

به اهتمام سلیمان نمی‌شود برپا

□

آب دیده بشخوده‌ست مر او را رخسار

□

که دماغ و عقل روید دشت و باغ

□

خورد خاک و هم خاک بر سر کند

□

ندارد پیش ریحانم خطر ناخوش مغیلانش

□

از ایران و ایرج برآرم دمار

□

پر از آب شنگرف شد جان تیغ

□

سراسر قولهای او سرود است

□

وان گه از رویش برانگیزم هزاران داستان

□

سراندر کشید و همی رفت راست

□

که چنین کی دیده بودی شیره را

□

لیک به صد چوب نجنبد ز جای

□

کجا زیبد ز فضل تو گرش نومید گردانی

□

شناسنده‌ی آشکار و نهان

□

نخواهم از ایشان همی یاد کرد

□

بر آتش خار می‌فشاندند

□

که بر امسال صد حسرت برد پار

□

همی گفت پیش سپهبد به راز

□

نرم گردد چون ببیند او مرا

□

دید خدا را و خدا دیدنیست

□

خاک قدم استر او تاج سکندر

□

ز شمشیر هندی به زرین نیام

□

بدادار برآفرین خواندند

□

فرسوده شوی گر آهنینی

□

هزار صاحب ایمان مشدد ایمان است

□

پسند آمدش زال را جفت اوی

□

مرا جز نهفتن همان نیست روی

□

قصه محمود و حدیث ایاز

□

نه هیچ کار ساخته بی‌روی و بی‌ریا

□

می و جام و رامشگران خواستند

□

ز تندی بخاید همی پشت دست

□

که دینت را بدین خواری شکستم

□

دل به ناکامی و کام ای کامکار کامران

□

چنان گرم دیدند با گفت‌وگوی

□

سخن هرچه رستم بدو گفته بود

□

سرزنش پای کجا درخورست

□

توفیق تو بوده‌است مرا یار و نگهدار

□

بران برز شاخ برومند او

□

بیامد به درگاه دژ گژدهم

□

او هندو و روزگار کور است

□

مثال دولت شه قوتش مضاعف باد

□

وزان شهر نایافته هیچ بهر

□

سر خود را به دردسر چه دهی؟

□

جغد نه و گنج پژوهی کنم

□

چنان که نیست برو اعتماد نیم زمان

□

ز ازهار ریاض او معطر جان روحانی

□

خمیدست پشتم چو خم کمان

□

آزاد کنی که بادی آزاد

□

فوج فوج‌اند دوان بنده‌وش و چاکروار

□

با آن همه علم جاهل انگار

□

قلعه‌ای برگشای و کاری کن

□

زیر ویران گنج سلطانی بود

□

در دین حق از عترت پیغمبر مااند؟

□

همچو مجنون مشوش و عریان

□

ز هر سو برافگند زه را گره

□

تا زنده و بی‌تو جان خراشم

□

نه وعده‌ای ز عطا و نه مژده‌ای ز سخا

□

ز بی‌علمی تو چون گاوی و، نطق تو خوار تو

□

تو فرستاده‌ای، تو باز آرم

□

هر یقین را باز داند او ز شک

□

در خم صولجان همی‌یابم

□

زبانها متفق گردیده با دل

□

مگر بر دلم کم شود درد و خشم

□

پیراهن ما نشد نمازی

□

قرض پر شلتاق دیوان بود آن بار گران

□

تو که را که کنی زیرا نه کوه از خود گرانستی

□

من از آنجمله گفتم این چندی

□

وین نمک اندر شد و کل پاک شد

□

شعر تو بر پشت کسائی کساش

□

تسکین ده جان بی‌قراران

□

روان را به دیدار توشه بدی

□

ناله‌اش ز دهل زدن نیاسود

□

به زهر چشم اگر بنگرد به شیر ژیان

□

کندم گر به خانه پاکاری

□

جامه سهلست، اگر سقط باشد

□

بر زبان زهر همچون مارشان

□

لباس آن همه یک خرقه، قوت یک خرما

□

برین شاه سریر داوری نیز

□

به پیش اندرون پیل و افراسیاب

□

نقادی چشم تیز بینان

□

به حجت نویسی و قاصد دوانی

□

منت مستنیر از ضمیر منور

□

با سه عیب چنین مباش فضول

□

از کی دید آن زو که دادش آن رسن‌های رسان

□

بی قدر شود سنگ و شود مشک مزور

□

دوحه‌ی اقبال را روی تو شیرین ثمر

□

گذر ده که تنگ اندر آمد سپاه

□

دوزخ به گیاه خشک پوشم

□

چه نشستی خیره ده در طبعش آر

□

انشاء الله که همچنین باد!

□

یا خود این روز رفته دریابی

□

همه زهرابهای خوشتر از نوش

□

هم چنانک از پس بدید از پیش دید

□

دیگر، چه کنی تو عیش من زهر؟

□

به فرمان من بیش باشد سوار

□

نوای او نوازشهای نو خیز

□

کو دارد چون تو گوهری را

□

عروسان آستین‌ها چاک کردند

□

قیل و قال از کجا شنیده شود؟

□

به حال تشنگان در بین و دریاب

□

تا روز و شب بدارم طاعت به طاعتش

□

کردند سپرده گفت و گویی

□

زکار سیاوش بسی یاد کرد

□

طلسمی کن که شیر آسان بگیریم

□

که خوشی غیر مکانست و زمان

□

پاکیزه تنی به پاک جانی

□

نفی غیر خداست، تا دانی

□

تو بفکن تامنش بر دارم از راه

□

مسلمان و، ترسا که زنار دارد

□

به خسرو گوی هر پندی که داری

□

که ویران شود کشور از کاستی

□

یتیمانه به لقمه پروریده

□

وین نه سپر هزار میخی

□

وز پهلوی خود کباب می‌خورد

□

یابی، ار زانکه دولتی یابی

□

تن بیمار خیزم را تب آمد

□

مکن با خدای جهان کارزار

□

هر چیز که جز غرض، وفا شد

□

گذر کرد پیکان آن نامور

□

توانم بر تو از گیسو رسن بست

□

سوی چپ رفتست تیرت دیده‌ای

□

کازار و نوازشش یکی بود

□

ور به گورت گذر کند، کس نیست

□

سهیل خویش را در دیده می‌جست

□

سر لاجرم و زنخ نخارم

□

در بیشه‌ی خویش رفت چون شیر

□

جهان چون شب تیره تاریک شد

□

وزان پرواز بی‌هنگام ترسید

□

در زمین غرق گشته تا سوفار

□

سر خیش ز خون سر کشانست

□

لحم و غضروف و جلد بر سر وی

□

ز خاموشی کشد موشی مهارش

□

جان فزای و پاک چون آب زلال

□

وین غم، غم کیست با چنین درد

□

فراوان بپیچید و گم کرد راه

□

تو خواهی پر گلش کن خواه پر خار

□

شد که صید شه کند او صید گشت

□

چون جان، به دریچه‌ی تن آیی

□

نبود جز بهشت سبوحی

□

کجا یکدل شود آخر دو رنگ است

□

که آمد یکی خود ز دیده چکان

□

چون می‌گذرد شب درازش؟

□

بنه بر نهاد و سپه برنشاند

□

به قصر خویشتن آمد ز خرگاه

□

کارد آن عهد را ز عهده برون

□

سخنها یکایک برو برشمرد

□

شده نزدیک ازو منور و دور

□

به دنیه شیر مردی زان تله رست

□

که پذرفت گشتاسپ دین بهی

□

گر آموزشی باشد و یادگیر

□

که با من بیامد ز توران زمین

□

ولی نام طمع بر یخ نوشته

□

آن من شد هرچه می‌خواهی بگو

□

ز گنج کهن پرکند گاو پوست

□

شیرگیرم کن و شکار ببین

□

شکر در دامن بادام ریزم

□

به کام او به جهان نه نشیب و نه بالاست

□

ز خون خاک وسنک ارغوان گشته بود

□

گروگان و آن هدیه‌ها ساختند

□

غریبان را فرو مگذار در راه

□

ز آسمان تا زمین کله‌واری

□

کسی را که دارند ما را نگاه

□

دیدنیهای این نشیب و فراز

□

که بنشیند کلاغش بر کلوخی

□

گیتی و به تدریج کند پیر جوان را

□

زمان و زمین نیکخواه تو باد

□

نیارم به بخت تو بر شاه ننگ

□

نه یکسان روید از دستی ده انگشت

□

علتی دارد ترا باری چه شد

□

که ای ایمن از شاه نوشین‌روان

□

زآنچه او میدهد قناعت کن

□

که در کامش طبرزد زهر گردد

□

پذیردش پوزش شه هوشمند

□

مرا سوی او رهنمونی کنید

□

برو تازه شد روزگار کهن

□

نماند دولتت در کارها دیر

□

گه حلقه برون کنم ز گوشت

□

که تا از شما باکه یابم هنر

□

وتر و سنت قدح تهی کردن

□

خردمند و روشن دل و شادکام

□

زمانی نبودی ز بهرام دور

□

به بر گشتنت رای فرخ نهم

□

برافراختند اختر کاویان

□

او دوانست و تو گویی عاکفست

□

وقت خشم آن دست می‌گردد دبوس

□

به بالای و پهنای یک چرم پیل

□

چون توان فخر خواجگی کردن؟

□

خوی عشاقست و ناید در شمار

□

سپاسی ز خوردن به خود برنهید

□

کسش بر زمین بر نهاده ندید

□

رو نهادم به مسجد احزاب

□

این حکایت بشنو از بهر مثال

□

کاصل هر علم را شناخت تمام

□

ز خشکی لب چشمه گشت دژم

□

دست آن دوست گیر و دست مدار

□

اندرو صد نعمت و چندین اکول

□

همه بچگان شیر مادر مکان

□

چنین بود بهر من از تاج و گاه

□

بدارید از ملامت کردنم دست!

□

ریگ اندر چشم چه فزاید عمی

□

می‌شدی پیدا ورا از نام او

□

ازان پس همی خواندش اردشیر

□

من خجلتی تمشی علی استحیاء

□

نقد تو قلبست و نقد اوست کان

□

درم شست گنجی بروبر شمار

□

به گفتار آن بی‌خرد سور کرد

□

که تا باشد ز ایزد عذرخواه‌ات»

□

سر بر آورد از فراز پشته‌ای

□

زو یکی با هزار برگیرند

□

ازان پس به فرهنگیانش سپرد

□

لمخیمی نوی یا من من آلاناء

□

این که دلگیریست پاگیری شود

□

بیاوردم و تیز بشتافتم

□

همان گنج و تخت و کلاه ترا

□

تا شدش سال جوانی، چارده

□

حیله و مکری بود آن را ردیف

□

چون روم من در طفیلت کوروار

□

یکی از فزونیست بی‌خواب شب

□

به اقبال زمین‌بوسش رسیدند

□

پف کنی کو را برانی از وجود

□

جهانی ازو مانده اندر شگفت

□

که روز بزرگان همه گشته شد

□

اگر خورشید باشد ره نیابد

□

تا بباغ جان که میوه‌ش هوشهاست

□

مز کنیزانش اختیار منم

□

نظاره بران مرد با سیم و زر

□

ز تنگی تنگ‌دستان جان سپارند

□

لعنت حاسد شده آن دمدمه

□

به آزادی آهنگ آتش کنید

□

فراوان ببردند نزدیک شاه

□

گلخن گیتی ز تو گلشن شود

□

غیر علام سر و ستار عیب

□

لطف و احسان چون خداوندان کنی

□

سوار و تن باره بفروختند

□

تهی ز آن دو درام و درای

□

جز که شمع حق نمی‌پاید خمش

□

به دانایی او سرافگنده‌اند

□

ازو باد بر شاد روم آفرین

□

هزاران عقد گوهر را بها بود

□

نفس ظلمانی برو چون غالبست

□

پوشید در او به عهد و سوگند

□

که جویا بدندی نهفت مرا

□

که از آن خاطر تو دربارست؟

□

هر دو یک چیزند پنداری که دوست

□

که از پیش ترکان برین همنشان

□

که مهر اندرو گیرد و رنگ زر

□

ز سودایت غم دیرینه دارد

□

حاجت غیری ندارم واصلم

□

سنگ را گرمی و تابانی و بس

□

ز گوساله‌ی لاغر او شیر جست

□

دروغ‌اندیشی سوگندخواره

□

می‌کشید آن مار را با صد زحیر

□

یکی داستان گوی با من کهن

□

حرامست بر لشکرم رنج اوی

□

به چندین نقش‌های خوش منقش

□

آتشت زنده‌ست و در خاکسترست

□

عادت روزگار هست چنین

□

همانا به تنگ اندر آمد نشیب

□

دگرسان قصه‌هاش از سینه سر زد

□

اشک من باید که صد جیحون بود

□

دمادم بیامد پس او سپاه

□

بشوید به آب خرد جان و چهر

□

ازینم مانده بر زانو زنخدان

□

شرع بر اصحاب گورستان کجاست

□

کالت نصرت است گنج و سپاه

□

ای شده در دوغ عشق ما گرو

□

به کنجی داشت جا آشفته خاطر

□

شد ممیز از خلایق باز رست

□

کز آتش به خنجر برآرند گرد

□

چون مگس افتاد اندر دیگ دوغ

□

دیو عباسی فرزند به قربانی

□

کوست با آتش ز پیش آموخته

□

آن زیاقوت باشد این از سنگ

□

نوبت توبه شکستن می‌زند

□

بادا به زیر ران و سر دست نوکرش

□

دیده بر خرطوم داغ ابلهی

□

تهی دست کس با توانگر یکیست

□

ور خوری باری ضمان آن بده

□

ملک داوود و حکمت لقمان

□

کو بدیده‌ی بی‌غرض سر دیده است

□

مهر حق السکوت بر دهنش

□

انجم آن شمس نیز اندر خفاست

□

که دوزخ سوخت بتوان زان زبانه

□

وین معانی بر قرار و بر دوام

□

که آرد برین پادشاهی گزند

□

رمز مردن این زمان در یافتی

□

که تو خوش منش گشته‌ای زان و شادان

□

هم‌چو خس در ریش چون افتاده‌ای

□

رفرف و سدره هردو ماند به جای

□

پس چه مشغولی به جنگ دیگران

□

کشی زیر و بمشان زنی تا توانی

□

سیلی بابا به از حلوای او

□

چو باد خزانی به هنگام دی

□

هر سه‌مان گشتیم ناپیدا ز نور

□

چون گران است به احسان تو میزانم

□

کفش آن پا کلاه آن سرست

□

و امید بسته از کرمت عفو مامضی

□

نی نماید دل نی بدهد روغنی

□

چو او را پیر راهب دید بشناخت

□

خامشی اینجا مهمتر واجبیست

□

خرد یافته با دلی شاد رفت

□

از فنا و نیست این پرهیز چیست

□

چنان کز بخت فرعون لعین بدبخت شد هامان

□

وزان کوه ببرید صد جویبار

□

ناگزیرش بود ز تخت وز تاج

□

چون بندگان ز خلق نباید ستد بها

□

لطف بسیار او یکی سد باد

□

تو اندر جهان تخم زفتی مکار

□

نماند به هیتالیان تاج و گاه

□

ولی چون بنگری هریک از ایشان

□

کو کرد دل تو عقل را کان

□

که تا چون بود کار آن نیک‌بخت

□

به عون ایزد و در چشم دشمنانت نگین

□

وز همه آلتی مرا جانیست

□

که پیش انداخت از شرمندگی سر

□

بیاورد مردم سوی آبگیر

□

بروباد نفرین بی‌آفرین

□

شبی چون سالی و روزی چو ماهی

□

بنده‌ی اشعار توست شعر کسائی

□

که ای زن مرا داستانی بزن

□

وین دقیقه که او نگه دارد

□

چو پیغامم سراسر عرضه داری

□

وزان عید و نوروز عالم گلستان

□

بدان تا نباشند یک تن دژم

□

ببینم دل مرد خود کامه را

□

که هست او را بر طبع و خاطر تو گذر

□

چون آفتاب روشن برهان کنم

□

که پیروز شاپور کردش به نام

□

خواهی ز پادشاه سخن داد شاعری

□

در سایه‌ی تو همی خزد جانم

□

خوشا یاران که ایشان را جفا نیست

□

ببردش همان روزبان باز جای

□

سران سپه را همه بیش و کم

□

در روزگار جستن کاری است کالامان

□

بی‌حاصل و بی‌معنی و بی‌حجت و برهان

□

ببودی درین خانه‌ی تنگ و تار

□

آمد از دور و در خزید به غار

□

که هرگز نکردند با کافری

□

هر کرا خامه در بنان باشد

□

همه نامداران شمشیرزن

□

بیاورد و کردش هم آنگه ببند

□

به جای نعمت انواع بلا خاست

□

باید که شکر ایزد بگزاری

□

که بر بدنهان تنگ گردد جهان

□

اگر زیر دست است و گر سرفراز

□

وز درد ز دیده خون گشادند

□

خوشا ایام وصل و شادی او

□

به زاریش در چرم خر دوختند

□

به پوزش بجا آید افروزشم

□

افتاده به خون و خاک، بی من

□

بگزار به لفظ خوب حسانی

□

شما را بر ما ستایش بود

□

سخن آن به که با تو می‌گویم

□

کنون دل گنج عشق، اینم که هستم!»

□

من و شکر و زبان شکر گزار

□

که رشک آورد گرم و خونین سرشک

□

وگر نیز در جنگ خسته شود

□

چون دعوی دل‌دهی پذیرم؟

□

بدریا نهنگ و بخشکی پلنگ

□

چو آرام دل یافتی کام خواه

□

فسال علی بغداد عین من القطر

□

وین سربه ره نیاز می‌بود

□

نهانی از خودش در ناله دیدی

□

وزین پادشاهی ز هرگونه چیز

□

نگویم که آن با خرد بود جفت

□

بر ناقه‌ی رهنورد بنشست

□

زبانشان ز یزدان پر از یاد کرد

□

نشاید به تندی برو کرد زور

□

حامل خاک خاکسار بود

□

چشم همه، بر ذخیره‌اش بود

□

که نشیند میان شمس و قمر

□

زدن در شب تیره از بهر چیست

□

همی‌خواند بر شهریار آفرین

□

دورست که من شوم ز من دور»

□

که پایم چرا کرد باید به بند

□

دلیری به سالار لشکر نمود

□

برهمن شدم در مقالات زند

□

بر این ختم شد نامه‌ام، والسلام!»

□

به خسرو صورت احوال گفتند

□

سواران بینادل و بخردان

□

که زخمش بدین سان بود روز جنگ

□

خرسند به پری از تذروم

□

کشیدند و ماهار اشتر به مشت

□

به گیتی مبادش به نیکی امید

□

غمهای تو راه توشه می‌برد

□

که آب و گل را آبستنی دهد ز نما

□

الا تا سلطنت بی عدل باشد پیکر بی جان

□

شب زهره را چو رعد به شیون درآورم

□

ندارد کسی کش بود یار پنج

□

گرچه عطا چو عمر مکرر نکوتر است

□

چو رعد خروشان یکی نعره کرد

□

من به فرخ فال گنجی در نهان آورده‌ام

□

تو خوش حدیث کنی سعدیا بیا و بیار

□

کز تو دعای غریب زود شود مستجاب

□

که گشته خاصه شغل چترداری

□

مخر چون ترک جو گفتی به یک جو ناز دهقانش

□

پل نهروان سر به سر باز کرد

□

بر کبوتر باز بیند اینت پنداری خطا

□

خورشها بخوردند و می خواستند

□

بر نظاره ز در و بام مفر بگشایید

□

چار در چار شانزده باشد

□

جز طوبی و ضیمران ندیده است

□

تا ببینی کاندران خلوت که دارد جز تو بار

□

کتش به زر ناسره گونا برافکند

□

بدان تا بیابد زهرمیوه بوی

□

نه غوره در رسد از تاک وانگهی صهبا

□

وگر ماند کس نام ایشان نخواند

□

کبک زهره شود به سیرت سار

□

چو زلف خود دلی شوریده دارم

□

زان غبار ره که ایام الرهان افشانده‌اند

□

چو بلبل کرده مطرب ناله آهنگ

□

چون خاک شد فسرده چون باد شد مجالش

□

ببود آشکار آنچ بودی نهان

□

به یک رقیب ودو فرع و سه نوع و چار اسباب

□

نهم بر سرت بر دل‌افروز تاج

□

کوکب بهروزی کرام برآمد

□

گرد بالای هفت گردون برد

□

حنوط و غالیه موتی و احیا

□

عدویت را میان جسم و جان باد

□

و آن کعبه در عرب عربش سبز ازار کرد

□

همان پور هوشنگ طهمورثی

□

در زقومش هم دو پستان هم سپستان دیده‌اند

□

کز ایدر به نخچیر بشتافتی

□

با امل دست به پیمان چکنم؟

□

به تک در باد را چون کوه می‌ماند

□

جان بر او هم جاودان خواهم فشاند

□

مطربه بزم تو ناهید باد

□

نی ماند زنده نام و شد آن مفخر سخاش

□

که تیره کنی نزد ما آب روی

□

غارت کاروان که بر گذر است

□

که گر شاه بیند ببخشد گناه

□

فتح باب از پی پستان به خراسان یابم

□

ز بستان نار پستان در گشاده

□

هفت نراد فلک خانه مششدر ساختند

□

چو محبوسان بود در خانه‌ی خویش

□

کرده جلاب جان و من ناهار

□

که آن نامور شد سوی روم باز

□

سگ تازی پارسی خوان نماید

□

نشسته بر اسفندیاری سمند

□

کز درد حلق ناله بر اعضا برافکند

□

در او مشتی ملالت دیده دیدم

□

سایه‌ی جامه‌ی کعبه است که بالا بینند

□

نبردی جان از او با رستگاری

□

ابرش چو باد نیسان تندی بسان تندر

□

که خورشید کردی برو آفرین

□

بانگ پر ملک و زیور حورا شنوند

□

بکوشی و بر دیو افسون کنی

□

تا به دعاها شوم از در حق خواستار

□

بگی رحمت و سعدی باکش ای گفت

□

سلطان دهر گفت که ای خواجه تا کجا

□

وگر دلخسته‌ای درمان درد است

□

که در هشت باغ رجا می‌گریزم

□

همان نیز نشناختی زخم رود

□

بر آن نخل مومین که علان نماید

□

بران مرد رومی بگسترد مهر

□

وز متقین حیا و ز مستغفرین بیان

□

که از تیمار کار خویشتن رست

□

که بالای آن در فزائی نیابی

□

گردد او را نامبارک ساعتی

□

عین الله گنج‌بان ببینم

□

که هر دانه یی قطره‌ی آب بود

□

نسخت طاعت رب النسم است

□

تو باشی بدان گیتی آویخته

□

ممکن که سر ز خواب مفاجا برآورم

□

بود مرگی به صورت زندگانی

□

خنجر گوهر نگار، خامه‌ی گوهر فشان

□

شمرده زخم دل را مرهم دل

□

علم تو برجیس حکم، حلم تو کیوان شیم

□

گریزان شد از بیم بهرامشاه

□

تو سر گوهری تو را مفخر تاج گوهری

□

به پیروزی دادگر بگروی

□

او و همه سران حجر الاسود و رخام

□

چرا گشتم امروز پیش تو خوار

□

عمرش بخورده در سر تشویر آن شده

□

آفتاب حق و خورشید ازل

□

کز نطع مدحت تو برون لشکری ندارم

□

سزیدی اگر کم شدی خشم اوی

□

تا ابد آمین کناد عاقله‌ی انس و جان

□

بدین کهتران بد نیاید سزد

□

پیش نظارگیان پرده ز در باز دهید

□

نیازی به کژی و نابخردی

□

مسپار مرا به دست نسیان

□

نه جرم تشنه و نه جرم آب است

□

کار شروان دست بالا دیده‌ام

□

چوشمع درخشنده هنگام بزم

□

در ظلمت و در خوف چراغی و رجائی

□

به جان پدرم آن جهاندار شیر

□

خرمگس را صحن حلوا برنتابد بیش از این

□

شکست و جدایی مبیناد کس

□

چون حلی بن تابوت دوتائید همه

□

وان جهان هست بس پنهان شده

□

واندر او مشتی یهودی رنگ فتان آمده

□

که رخشان شدی در دل از هور دین

□

بندت و پای سرکشان، پایت و تخت سروری

□

عنان تگاور بپیچید شاه

□

به یار بدقناعت کن که بی‌یاری است بی‌جانی

□

کنون گر ببخشد ز یزدان سزد

□

چرخ ازرق پوش اینک عمر کاه و جان ستان

□

که پندارم در آن آتش فتاده‌ست

□

این نپسندند ز اصفیای صفاهان

□

گهی نوش بار آورد گاه زهر

□

کنند از سبلت روباه درزن

□

ازان خوردن و یال و بازوی و کفت

□

زانکه هم مامک رقیبم و هم مامای من

□

فرود آمدستیم با یار پنج

□

اشک داودی ز قرائی فرست

□

وان طبق بنهاد پیش شیخ فرد

□

از ذوالفقارت ای فتی خونش مفاجا ریخته

□

ز باغش بیاورد لشکر به راه

□

بخشش اصل دان همه، ما و تو از میان بری

□

دلیران کوه و سواران دشت

□

در رزم شهان یمن بر یمین

□

که بینی رو سیه زو نامه‌ی خویش

□

تا جهان هرگز ازین خواب نگردد آگاه

□

که از حلوای شیرینم نخوردی

□

طرب‌انگیزتر ز ماء معین

□

به یک آمد شد خود، بی هش ومست و غلطان

□

استوای کارهای ملک را چون مسطری

□

به دستوری مهربان مادرش

□

خیال نیز نبیند به خواب در زیشان

□

که بد صاحب‌قران «رای» ای در آن قرن

□

گل‌فشان اختران بر گنبد نیلوفری

□

چون پیاپی شد شود تحقیق آن

□

که رجعت نیست تیر رفته را باز

□

به یاری او گشت همداستان

□

زلف بلای به بناگوششان

□

چه حرف است این که می‌باید نهفتن

□

ولی طاوس هندی را چه مانند؟

□

تو باشی به روم ایرمانی بزرگ

□

به هنجاری که هست آرایش کار

□

چون گریست از بحر رحمت موج خاست

□

به بیهوشی فرو غلطید در خاک

□

مشوران ازین رای بیهوده هش

□

از آن نیروی بی حاصل، چه سودش؟

□

کشیده در ره دل تا عدم نیز

□

نمک‌خواری دو سه در پاس خود خواند

□

که بر چرخ گردان نیابد گذر

□

من مسکین به بوئی قانع از دور

□

بس خیالات آورد در رای خلق

□

که باز از یکدگر نفگندشان دور

□

بران روی رودش به خشکی بدید

□

به درد عاشقان در سینه‌ی چاک

□

نخست آمد به همدستی خویشم

□

ملک را خاطر آن سو بی غمی یافت

□

وزین داستان خاک بالین کنیم

□

هم آخر خفت چون پیمانه شد پر

□

گاه کوه قاف و گه عنقا شوی

□

خضر خانا، تو دولتها برانی !!

□

به شمشیر بردند ناچار دست

□

ولی یالان نو زیبد، گه‌ی تاخت

□

غل بود بود بر نهاده به جیحون بر، استوار

□

پیامش فرستاد ترکان خدیو

□

کو جذوب تابش آن اژدهاست

□

دلش گشت از درد پر داغ و دود

□

که از دورش چنین مست و خرابی

□

دو ترک اندران دشت پوینده دید

□

هم برای آنک این هم عکس اوست

□

همی باره‌ی پهلوان خواستند

□

به رویت باب احسانها گشودم

□

ببندم ز گفتار بد لب ترا

□

گر تو فرمایی عرض را نقل نیست

□

که آمد یکی خون ز دیده چکان

□

ترش رو شد به شیرین، با شکر ساخت

□

بدین خام گفتار تو نگروند

□

ز آب و گل نقش تن آدم زدی

□

همه در بت پرستی خاص تا عام

□

شوره گشت و کشت را نبود محل

□

به عاشق سوزیش خویی‌ست مشهور

□

بانگ قمری جزو آن بلبل بود

□

تا بر گل بربار خروش ورشانست

□

در بلخ مجویش نه در بخارا

□

اگر یاقوت باشد هم بسوزد

□

جز ز بهر طاعت اولاد تو تیمار نیست

□

به رشته می‌کنم این زر و در و مرجان را

□

این خوب و خوش قصیده غرا را

□

سیم بی‌ذل و بی‌خواری، چهارم بی‌غمی شادی

□

باکی مدار هیچ اگرت پشت بی‌قباست

□

بیاموزند الحانهای شیون

□

دین کندت زر که دین کیمیاست

□

بدهد به تمام ایزد دادار تعالی

□

چه در دیوان، چه در صدر محافل

□

بربدستی جای بر، جولان کند چون بابزن

□

فعل تو بختیاری، ملک تو اختیاری

□

بیامد منوچهری دامغانی

□

سر انگشت قلم زن چو قلم بشکافید

□

گرگ چون رشوه داده بود ز پیش

□

هم به جان شاه کز درگاه شاهان فارغم

□

سنگ یمگان دره زی من رهی طاعت

□

این کعبه را خدای ظفر در یمین نهاد

□

همی‌خواست نستود زو زینهار

□

برهان داری، مرا به یک لفظ

□

بدیها در خودی خس پوش داریم

□

چه خصم بر نواحی ملکش کند گذر

□

در این صورت بدانسان مهر بستم

□

تن شمع را روشنی سربها بس

□

زر و سیم و گوهر شد ارکان عالم

□

افسرده شده ور اکنون خواهد ز تیغت آتش

□

وزان روی بهرام آواز داد

□

هم نمودار سجود صمد است

□

تو زان پادشاهان همی‌نیستی کم

□

از من آموز دم زدن به صبوح

□

چون سپه باز جست پنج ندید

□

جاه تو را مدح گوی عقل و زبان خرد

□

گریزان روزگار و من به طاعت

□

از چنین گوهر زکاتی داد نتوان بهر آنک

□

نیم من بداندیش و پیمان شکن

□

نه عیسی داشت از یاران کمینه سوزنی دربر

□

زر شک شغل او خورشید افلاک

□

از دم خلق تو در مسدس گیتی

□

نپوشد بر تو آن افسانه را راز

□

چند نالی چند ازین محنت سرای زاد و بود

□

من به بستان بهشت اندرم از فضلت

□

آن بری قالب مرا چو مسیح

□

فرستاد و رفتند ز ایوان شاه

□

گرچه ملک الغرب توئی تا ابد، اما

□

من رهی را جز به خشنودی‌ی تو و اولاد تو

□

مصحف عهد سراپای همه البقره است

□

هریکی را یکی نشان باشد

□

تا که عروس دولتت یافت عماری از فلک

□

ز فعل خویش باید نام نیکو مرد را زیرا

□

امروز مهتر رسای زمانه اوست

□

بخواند آن خط شاه بر پنج تن

□

تخت تو تاج آسمان، تاج تو فر ایزدی

□

بگفتنش داده بودندم نشانی

□

در دری که خاطر خاقانی آورد

□

دلی کان نار شیرین کار دیده

□

زود بینام از جلال کعبه‌ی مریم صفت

□

از پاک‌دل، ای پسر، همی گوی

□

عیسیم رنگ به معجز سازم

□

فرخ زاد بفزود گفتار تند

□

بختی مستم نخورده پخته و خام شما

□

زیر تو تخت زرین بر سرت چتر دیبا

□

طرارانی که دزد گنج‌اند

□

مجنون کمر موافقت بست

□

دست و زبانش چرا نداد بریدن

□

کمترین چاکرش چو اسکندر

□

چو صرع آمیخت با عقلی نه سر ماند نه دستارش

□

زمستان که بودی گه با دونم

□

چو شیر از بهر صید گاو ساران

□

فغان از بی‌وفایان زمانه

□

ور ز آبنوس روز و شبم لشکری برآید

□

بهم کرده کنیزی چند جماش

□

لشکر گهت بر حاشیت، گوگرد سرخ از خاصیت

□

بر مشکلات عقلی محسوس را

□

همچون درخت گندم باش از برای فرض

□

همی‌راند غمگین سوی طیسفون

□

یعنی از بستان خاطر نوبری

□

گنجی است خداوند را به یمگان

□

صفرا همه به ترش نشانند و من ز خواب

□

در نمودار زیچ و اصطرلاب

□

اکنون ز روی بی‌طمعی خوانده مدح تو

□

از خواندن چیزی که بخوانیش و ندانی

□

سهم تو قطران کند نطفه‌ی سرخاب و زال

□

چو بشنید قیصر پسند آمدش

□

زهد شما و فسق ما چون همه حکم داور است

□

یلان را نرم گشت از گرز گردن

□

روز بقای تو باد در افق بامداد

□

اگر صد سال مانی ور یکی روز

□

که نیکیست فرجام این گر بدی

□

دلتنگ مشو بدانکه در یمگان

□

این پیرزن هنوز عروس کرم نزاد

□

جهانجوی گردی و یزدان پرست

□

همه یکسره پیش فرزند اوی

□

چنانچون کودکان از پیش الحمد

□

اعجاز خلعت تو این بس بود که شخصم

□

همرهان را به نیمه ره بگذاشت

□

زمین را به آباد کردن گرفت

□

ز ایوان چو مردم پراکنده شد

□

زمزم نمای بود به مدحش زبان من

□

بجویید درباغ تا این کجاست

□

که گر شاه پیروز گردد برین

□

ز هر سو مطربی در نغمه سازی

□

صباح و مسا نیست در راه وحدت

□

چنان در دل نشاند آن دلستان را

□

یکی پهلوان خواستی نامجوی

□

پشوتن بیامد همی با سپاه

□

بر دو ابروش کلاه زر شاهانه نهید

□

به پیش برش بر چکاند همی

□

به اهواز کرد آن سیم شارستان

□

پرهیز کن به جان ز خرافات ناکسان

□

آسمان سترا! ستاره همتا!

□

تا در آیین خود خجل نشویم

□

بدین خانه اندر تن‌آسان نه‌ای

□

همه پیش آتش بکشتندشان

□

رخ خوبی و چشم دلستانیست

□

دلش گشت پر درد و رخساره زرد

□

که هم یک زمان روز تو بگذرد

□

ز هر برگی در آن دشت شکفته

□

در مدحت تو از گل تیره کنم گهر

□

آنک بر دیوار افتد آفتاب

□

همی گفت هرکس که این شوربخت

□

همه هرچ گفتم ترا یاد دار

□

چه خوش سالی چه خوش ماهیکه آن بود

□

همی‌رو چنین تا سر کی قباد

□

سخن هیچ مگشای با رازدار

□

وزیران دگر بودند زین پیش

□

می‌نمایم ز ساحری برهان

□

چون نگارنده این رقم بنگاشت

□

همی راند از کوه تا شهر گور

□

کجا یافتستم من از کیقباد

□

بخواه از لعل نوشینش جوابی

□

همانا که این مهتر پارسی

□

همه شهر ایران به گفتار اوی

□

به زندان گر رود از باغ و بستان

□

همیشه تا ماه از قرب و بعد چشمه‌ی مهر

□

سوی آهویی به صیدی تاختی

□

شهنشاه گیتی بران آبگیر

□

همه ترگ و جوشن فرو ریختند

□

مظلومم و خیزد از تو انصافم

□

چوپیدا شود چاک روز سپید

□

هرانگه که رشک آورد پادشا

□

رخش با او لاغر و شبدیز با او کندرو

□

گردون هزار کان ستد از من به جور وقهر

□

تا بدان حد که در شراب و شکار

□

پرستنده باش و ستاینده باش

□

یکی مرد بخرد بپرسید و گفت

□

تو خورشید رایی و از دور من

□

گرفت او ازان شهر راه گریز

□

چنین داد پاسخ که شبگیر شاه

□

هست چو ناکامی من کام شاه

□

من، درصدد زوال، بی او

□

کور با رهبر به از تنها یقین

□

چو با لشکر تن به رنج آوریم

□

ز من هرچ خواهی تو فرمان کنم

□

کردند وداع یکدگر را

□

صد و شست یاقوت چون ناردان

□

بنه عمان بفرمود منذر که رو

□

زارزوی حسی پرهیز کن

□

بگفتا: «حاجت تو چیست امروز؟

□

با حربه مرگ اگر ستیزند

□

دوان دیده‌بان شد بر شهرگیر

□

برو رخش رخشنده را برنشین

□

چون عامریان نشسته خاموش

□

همه رومیان سر به گردون برند

□

عروس دهر و سرور جهان نخواست از آنک

□

خوشا تاریکی شام جدایی

□

چون غنچه به هم دو سرو گلرنگ

□

صورت یاری که سوی او شوی

□

هین بگو ای فیض رحمت هین بگو ای ظل حق

□

فدای تو بادا تن و جان ما

□

شد راحله‌تاز راه مجنون

□

از ایوان بشد نزد آن جشنگاه

□

هرچند کن عطای موفا شگرف بود

□

گر افسرده‌ست یا تقلید پیشه

□

بر این آخر قرار کار دادند

□

باغ ارچه ز بلبلان پرآبست

□

نو عروس از ره نشینان شکر چون گوید از آنک

□

وزان دشت گریان سراندر کشید

□

شد روضه‌ی جان، حظیره‌ی او

□

نهادی یکی گنج خسرو نهان

□

خاک در تو هر آنکه بوسید

□

زد از روی تعجب دست بر دست

□

ز آن سایه نکردم‌اش سرافراز

□

من مراد خویش دیدم بی‌گمان

□

آتش و باد مجسم دیده‌ای کز گرد و خوی

□

بیامد بپوشید خفتان جنگ

□

گه ولادتش ارواح خوانده سوره‌ی نور

□

سپه را ز بغداد بیرون کشید

□

به دست آرم عصای دست موسی

□

چو از نوشین لبش کرد این سخن گوش

□

به تیز دستی نار و به کند پائی خاک

□

شبه خال بر عقیق لبش

□

چون جرس دار نجیبان ره یثرب سپرند

□

ابا جوشن زر درخشان چو ماه

□

خواجه چون دید دردمند دلم

□

پدر بر پدر و پسر بر پسر

□

روز و شب را که به اصل از حبش و روم آرند

□

درآن آشفتگی خواب غمش برد

□

ملک منطق الطیر طیار داند

□

هر که در اشکار چون تو صید شد

□

زندگان کشته نفس آنجا کفن بر سرکشان

□

چنین داد پاسخ که از شهر من

□

چو راوی خاقانی آوا برآرد

□

اگر مایه اینست سودش مجوی

□

بنوشته هفت چرخ و رسیده به مستقیم

□

چو خویش آتشین کین بر فروزد

□

خصم گفتش رو به من کن حق بگو

□

گاه از قصبت صحیفه شویم

□

مدعی دیده‌ست اما با غرض

□

بکشتند یکسر بران رزمگاه

□

آنچنانک آب در گل سر کشد

□

بدیشان چنین گفت کاکنون سران

□

ز اعتقاد سست پر تقلیدشان

□

فکنده فتنه‌ی او در جهان شور

□

زانک او در خانه عقل تو غریب

□

تو کجایی تا بری در مخزنم

□

آن مبدل شد درین جو چند بار

□

که من زین پشیمان کنم شاه را

□

تا به بغداد آمد آن هنگامه‌جو

□

چونان خورده شد مرد مهمان پرست

□

هست مادر نفس و بابا عقل راد

□

ترا پا در شود ناگه به کنجی

□

گفت نه رفتم برآن کوه بلند

□

گر کسی پرسدت که دانش پاک

□

آن گروهی کز فقیری بی‌سرند

□

به سوگند ازان مرز برگاشتش

□

یک تنی او را پدر ما را پسر

□

نوشته برین گونه بد بر سرم

□

چون الف از خود فنا شد مکتنف

□

پس آنگه شترها کنی پیش هر یک

□

آن تکلف باشد و روپوش هین

□

یا رب و یا رب بر آرد او ز جان

□

خس نه‌ای دور از تو رشک گوهری

□

نگه دار گفتا تو پشت سپاه

□

چون مگس در دوغ ما افتاده‌ای

□

ولیکن ز کار سپهر بلند

□

هر سه سایه محو شد زان آفتاب

□

مران ای دوست از این پس ز پیشم

□

یا مگر زین جنگ حقت وا خرد

□

این به یک گنبدی نماید چهر

□

تا به مطلب در رسد هر طالبی

□

قبادی به جایی نشسته دژم

□

توبه را بار دگر سیلاب برد

□

چنین گفت زان پیل بر پهلوی

□

مشنو این دفع وی و فرهنگ او

□

وصف بکتاش بیگ چون گویم

□

مرغ پس در خود فرو رفت آن زمان

□

مالشت بدهم به زجر از اکتیاب

□

قطره‌ای زان زین دو صد جیحون به است

□

ازین بر شده تیز چنگ اژدها

□

تیر را بگشاد آن خواجه ز شست

□

گلینوش بر پای جست آن زمان

□

وز هوا و عشق آن نور رشاد

□

چو راه دل نزد افسون شاهم

□

او توی خود را بجو در اوی او

□

هیچکس را ز خسروان جهان

□

گر انیس لا نه‌ای ای جان به سر

□

گرانمایه گویی به آتش بتافت

□

چونک شب این خواب دیدی روز شد

□

همانا سلیح و سپاه و درم

□

دو دندان پیل و برش پنج بود

□

تیره ابریست کلک من که مدام

□

گر نبینی سیر آب از چاکها

□

خنده آمد شاه را گفت ای کیا

□

مهان را سراسر ز کابل بخواند

□

همی گفت کین را مخوانید مرد

□

رنج معقولت شود محسوس و فاش

□

جهان‌نوردی کامروزش ار برانگیزی

□

سزد گر تو پاسخ بگویی نهان

□

همین جرم آن نگار سیمبر داشت

□

آن سزد از تو ایا کحل عزیز

□

شه دگرباره در گرفتن گور

□

بیاموخت فرهنگ و شد برمنش

□

به شاه جهان گفت ماه ترا

□

کوهها و بحرها و دشتها

□

گیتی همه در دامن این ملک جوان باد

□

چو گفت فرستاده بشنید شاه

□

شکر کز نقد کنز لایفنی

□

بازیی دید و دو صد بازی ندید

□

چونک با حق متصل گردید جان

□

گوی بود با زور و گیرنده دست

□

چنین گفت با رستم اسفندیار

□

هین که آن که کوهها بر کنده است

□

به شاه جهان گفت ماه ترا

□

تن کشته را خاک باشد نهال

□

زرت آمد برون پاک از خلاصم

□

شاه‌راه باغ جانها شرع اوست

□

وز کمان چنو جهان‌گیری

□

نپذرفت ازیشان و خود برگرفت

□

به آوردگه گردن افراختند

□

سکندر بیامد سوی خان خویش

□

گوا کرد مر سرو آزاد را

□

یکی بانگ بشنید کای شهریار

□

عنبر اندر مجالس خلقت

□

زمانه شد از درد او با خروش

□

چشم گناهکار بود بر خطای خویش

□

همان هر دو را روز می بشکرد

□

همی جان من در نکوهش کنی

□

به گردون براندند بر پیش شاه

□

همی‌بینم از دور گردون شگفت

□

تو آموختی شاه را راه کژ

□

بیا تا بر رخت آرم نگاهی

□

بگویی بدان پرهنر بخردان

□

راز گویم به خلق خوار شوم

□

صد اسپ گرانمایه آراسته

□

جهاندار باشی و داماد من

□

رسید این فرستاده‌ی چرب‌گوی

□

قصد کوته ملکا بلبل خوش لهجه‌ی تو

□

چو کیوان به برج ترازو شود

□

به تدبیر تو بادا عقل چون جان از خرد خرم

□

همه هندوان را توانگر کنم

□

به رغم دشمن و اعجاب دوستان بادا

□

کند تازه آیین لهراسپی

□

فراوان ورا برده و بدره داد

□

خروشان بر شهریار آمدند

□

قفس بشکن ای روح، پرواز میکن

□

زانک این زاغ خس مردارجو

□

جز تو نبست گردن جیحون کسی به غل

□

ز پر مایه چیزی که آمد بدست

□

وامروز که در نقاب خاکست

□

چو چاکر در او خواست بود جوهر عقل

□

برفتند هرکس که گشتند مست

□

که بخشش ز کوشش بود درنهان

□

ز دشت سوی وی اشجار را دواننده

□

که اندر آن ترکیب آمد معجزات

□

تا ببینی سلطنت را کیست صاحب مشورت

□

ازی در به پوزش برشاه رو

□

گه گه خیال در سرم آید که این منم

□

کز برای خدمتت را ماه بگزیند زمین

□

نشستند بر باره هر دو سوار

□

تو با هر که از دوده‌ی ما بود

□

داستانت کند این چرخ کهن، هر چند

□

بند کن مشک سخن‌شاشیت را

□

ولی چندان فریب و ناز دارد

□

که کس را ز شاهنشهان آن نبود

□

جبرئیلم به جنی قلمم

□

چنگ در شاخ هر مهی میزن

□

همی رفت پیش اندرون چار سگ

□

سه دیگر که بالا و رویش بود

□

پادشاها گرچه در پای سریر سلطنت

□

یمن بادت بر یسار و یسر بادت بر یمین

□

به گاه صور هم جان و تنش را

□

چه جای نشستت بود آسیا

□

که این گردن از نازکی بر کشد

□

بادی از بخت تو تا از اثر جوهر طبع

□

همی بود بر پای و دل پر ز خشم

□

که چون ماه آذر بد و روز دی

□

معبد آنجا بگشودی که زر آنجا بود

□

تو روی شادی افروز و آب غم بر از آن

□

جوابی گرم گفتش آتش آلود

□

به خرده توان آتش افروختن

□

نافتاده شکسته بودم بال

□

تعالا صانعی کاین جمله از آب او پدید آورد

□

چو خورشید زرین سپر برگرفت

□

یکی باز را دیده بردوخته‌ست

□

چون سینه‌ی صدف صدف سینه‌ها تمام

□

ملک دنیا نخواهد آن کو را

□

اندر آ من در گشادم مر ترا

□

تو را نیک پندست اگر بشنوی

□

بدا و تعالی من خراسان قسطل

□

گر زر سحر گفت تو دین را نبودی پرورش

□

چنین تا سپیده ز یاقوت زرد

□

کمان جفا پیشه چون ابر بود

□

ز اندام خود این تیرگی فروشوی

□

مرا باری بحمدالله ز راه رافت و رحمت

□

عمر و من او را نه قیاس و نه کران باد

□

بماندند بر جای پیلان و کوس

□

در شبی تیره کز سیه‌کاری

□

دیدم آن ... کودک قصاب

□

چه دینار در پیش بزمش چه خاک

□

فرود آمد و رخش را آب داد

□

پادشها سرور اگر ز طواف درت

□

خود کلاه و سرت حجاب تو اند

□

خاک بر بادست و بازی می‌کند

□

به تو ای سایه‌ی حق خلق جگرسوخته را

□

چو دیدم که در دیر گشتم امین

□

نکنم بی‌درم جماعش اگر

□

به نیرنگ کسان از ره فتاده

□

از کریمی و حلیمی است که می بنیوشی

□

بهر وارون شدن افراشت سر این رایت

□

روز و شب در عالم اسلام، علم و حلم تست

□

تا نشد تحقیق از یاران مبر

□

آتش اعدادی نوح شوکت طوفان نشاند

□

بر درید از زخم کیر خر جگر

□

گرچه با زیب و فریم از خرد و اصل و وفا

□

غرض اینست کز این آب و خاک است

□

ای قضا بر در تو جویان جاه

□

در طلوع آفتاب دولت و نصرت گرفت

□

چون عصای موسی و برهان عیسی گفت او

□

نسبتش دادی و جفت و خال و عم

□

تا جهان ماند، ماناد وجودت به جهان

□

چه محنت است این و چه درد است و چه دریغ

□

ای چو عثمان و چو حیدر شرم روی و زورمند

□

بگفتندش سخن بسیار باشد

□

چون کلیم و مسیح کی باشد

□

پیراهن یوسف چرا نیارند

□

روزها چشم و چراغ عالمی گردد چو شمع

□

تو نه این باشی نه آن در ذات خویش

□

بجز مدیح توام برنیاید از دیوان

□

آنچنان که در نماز با فروغ

□

تا نقش کند از قبل رمز حکیمان

□

هست آن آهن فقیر سخت‌کش

□

ایا طبع تو بر احسان موفق

□

یگانه پادشها یک گداست در عهدت

□

خشم و شهوت مار و طاووسند در ترکیب تو

□

پادشاها جز که یاس بنده نیست

□

ملکی که درو عزم ضبط کردی

□

بگویم چو گوید «چهارند یاران»

□

صورت ار با تو نیست جان با تست

□

ورنه بر فانی قسم گفتن خطاست

□

ای جوادی که خاک پایت را

□

ز چه، ای شاخک نورس، ندهی باری

□

جبار ترا باد نگهبان به کریمی

□

بلک عکس آن فساد و کفر او

□

در بزرگی تو یک نکته بخواهم گفتن

□

نه ترا از روی ظاهر طاعتی

□

ای باز سپید و خورده کبگان را

□

چون طبق را از غطا وا کرد رو

□

مقصود جهان کام تو بادا که برآید

□

چون به دولت تو سپاه ظفر آثارت را

□

نشکفت اگر ز روی تو والا شوم از آنک

□

هم دغل را هم بغل را بر درد

□

بنده سالیست تا درین خدمت

□

گر هیچ پای بر سر خاری نهد به سهو

□

آنچه تو یک روز دیدی ماندیدیم آن به عمر

□

گر شوم مشغول اشکال و جواب

□

آمدم با سخن که نتوان کرد

□

بتیغ مردم آزاری چرا دل را بفرسائی

□

ماه در افزایش و نقصان و خود بر حال خویش

□

قوت اندر فعل آید ز اتفاق

□

روحست هم عنانم اگرچه مرکبم

□

تا شود آمن ز دزد و از شپش

□

بدو گفتا مگو چونین گر او را این هنر بودی

□

ورد دل کن به جنبش و حرکت

□

فیض عقلت نفوس انجم را

□

پرکم از سجده‌ی اصنام نبد خصم تو را

□

باد جنبان حواس تو چون آب

□

بگفت: «آن کس نی‌ام کافتد پسندم

□

به وقت جلوه‌گری چون تذرو خوش‌رفتار

□

او را بردم به سنگ تا زود

□

کس دگرباره درین دم نرسد

□

چون نهشتند در سرم مغزی

□

کمال لطف داند شد کمال نقص را چاره

□

گفت نگارین مرا باد برد

□

خردمندی ورای و پرهیز و دین

□

روی در قبله‌ی وفا کردم

□

فلک انباز کرده ناچارم

□

ترا، هم نعمت و هم ناز دادند

□

بکام تو گردنده چرخ بلند

□

تو کت این گاوهای پروارند

□

رو تفرقه دور کن ز خاطر

□

ولیک می‌کند از شاه و شاه‌زاده‌ی عالم

□

ز بس نیزه و گرز و کوپال و تیغ

□

چارده بودش به خوبی ماه رو

□

بخوانیم با هم غزل‌های رنگین

□

چون خرد سوی معانیت آورد

□

یکی روی بنمای تا زین خورش

□

بر عصای قبول تکیه مزن

□

چو باطل را دهی قوت ز بهر ضعف دین حق

□

یکیست کز فدویت رهین سودایت

□

چنین داد پاسخ که دانای پیر

□

فرو آویخت زلفین دلاویز

□

پایه‌ی گاه تو را دوش فلک تکیه گاه

□

کردمش با مهربانیها بزرگ

□

نساید سرتیغ ما رانیام

□

تا مگر قدر خود بدانی تو

□

حضور اندر حضور آنجا نهان اطوار در انوار

□

جاروب زرفشان نه به دست مفاخرت

□

مگر کان سخنگوی دانای پیر

□

تفحص کرد از ایشان حال آن ماه

□

شاهی که به دوستی مولی

□

همچون تو نیستند اگر چند این خزان

□

شهنشاه باید که بیند نخست

□

سخنی کز حضور گردد فاش

□

گشته فارغ ز گلخن و حمام

□

غرض کز غبن‌های فاحش ای اصل کفایتها

□

برتخت نوشین روان این سه پیر

□

چه گویم کن چه حسن و دلبری بود

□

که خواهی زد در ایام جوانی

□

هر چه هست، اینست در انبان ما

□

فراوان ز پاسخ برآشفت شاه

□

پردلانی که این حقایق را

□

ز روی مرحمت شو سایه گستر

□

و گر برین کره آرمیده بانگ زنی

□

آن نمک کز وی محمد املحست

□

دولتیان از تو علم بر کشند

□

در مکافات من آخر این کنی

□

مریز آب خود از بهر نان که هر روزی

□

نه صبر آن که این شریت بنوشد

□

زنده‌ی جاودانه باشی تو

□

که داند که ایرج نیای منست

□

چون شده آن تیز گام هم تک باد صبا

□

بر دم و دندان سگسارانه‌شان

□

نه خیالی ز روی من دیده‌ست

□

بود تا شب همچنان روز دراز

□

کودکان نان و عسل را خورده‌اند

□

به فیاضی که بخشد با رطب خار

□

هیات نفس تا کدام بود؟

□

میان بستن او را بسان رهی

□

غرض کز بهر ترتیب ثنایت

□

چون فلکم بر سر گنجست پای

□

نیارم بیش ازین از زر خبر داد

□

هستم از جان بنده‌ی این در هنوز

□

ور از راست کژی نشاید که آید

□

نخفت ار چند خوابش ببایست

□

چیست این زرق و شید و حیله و مکر؟

□

دل آمد سپه را همه بازجای

□

کدام شیوه ز حسن صفات او گویم

□

غرق حق خواهد که باشد غرق‌تر

□

چو شد خانه بدین صورت مهیا

□

گه پریشان کرد زلف سرکشش

□

کار ما اینگونه شد، کار تو چیست

□

جهان بر ابلقی توسن سوار است

□

در نگر تا: کجاست غم‌خواری؟

□

هر آن چیز کو ساخت اندر بوش

□

در چارماهه خدمت خود در طریق صدق

□

در دهان زنده خاشاکی جهد

□

به ملک خود سه‌بارت دیده در خواب

□

ای از تو یافته دل و فرخ شده

□

فی الحال سرخ‌روی دو عالم شوم به حکم

□

ستم در مذهب دولت روا نیست

□

بزنندش به زجر و بر جوشد

□

چنین جشن فرخ ازان روزگار

□

ز تیغ خصم کش او فزون تر آید کار

□

دیر است که تا جهان چنین است

□

چو یاران از در یاری در آیید!

□

چو چیکودر که چه صندوقهای گوهر یافت

□

گبر گوید هست عالم نیست رب

□

حصار خویش را در داد بستن

□

سه هزار آلت از درون و برون

□

درفش درفشان چو آمد پدید

□

تا کران هست ملک هستی را

□

آراسته لعبتی چو ماهی

□

پس از سوگند، آب از دیدگان ریخت

□

آتشی دارد در دل که همه روز از آن

□

همی گوید «بپرسیدش پس از ایمان به فرقان او

□

مرا چون من کسی باید به ناموس

□

برتفاوت بود مراتب خلد

□

بدو گفت ضحاک ناپاک دین

□

تو که باشی که کنی چاکری خود ظاهر

□

ز باد افراه ایزد رسته گردد

□

بدین دستور از افسون فسانه

□

تا نگردد باد خاک و ماه مهر و روز شب

□

از انبیا چو مشعله‌ی طرقوا بخاست

□

نمی‌شد موش در سوراخ کژدم

□

کش برافروختم به روغن روح

□

یکی نامه فرمود نزدیک سام

□

تا که از امداد صاحب مژده بخشش رسید

□

هرکس که گذشت زیر بامش

□

چنان نان کم شود بر خوان دوران

□

گراینده هر سه به پیوند من

□

هزاران هزاران گروگان شده‌است

□

گرم باید چو می در جامت آرم

□

جرعه‌ای زان کرم به کامم ریز

□

چو بیدار شد موبدان را بخواند

□

نه آن خطر که اگر داد اکل و شرب دهی

□

آن جانب دست یار دارد

□

ابی پر و پیکان یکی تیر کرد

□

چو بشنید موبد پیام درشت

□

چو روز روشن خفاش در شب تیره است

□

چو پیه از دنیه زانسان دید بازی

□

سر جام جهان نما اینست

□

سپهبد خرامید تا گلستان

□

آن که بود و هست و خواهد بود تا صبح ابد

□

بر رسم عرب به هم نشستند

□

وگر همچنانم بود بسته چنگ

□

ز دینار و خز و ز یاقوت و زر

□

دیوانه‌وار راست کند ناگه

□

کسی کو جنگ شیران آزماید

□

سربسر خانه سوز و آتش باز

□

مر او را ستودند یک یک مهان

□

قصیر است وقت و طویل است قصه

□

چو خضر آمد ز باده سر بتابیم

□

همم بوم و بر هست و هم گوسفند

□

چنین داد پاسخ که این خرد نیست

□

عمر تو هفتاد شد و این کم زنان مهره دزد

□

بد از نیک آنگهی آید پدیدت

□

روز تا شب بلا و بار کشی

□

ببردند ضحاک را بسته خوار

□

چو نومیدی آمد ز بهرامشاه

□

از توسنی تو پر شد ایام

□

بخواهم ز تو باج گفت اندکی

□

زبان داد سیندخت را نامجوی

□

در حضرت از آن خوی خوش و طلعت پر نور

□

چو رفت آن نقد سیمین باز در سنگ

□

اطناب خیمة همتی ممدودة

□

بیامد بدرگاه سالار نو

□

به چیز تو شاگرد مهمان کند

□

در آن دولت ز معجزهای مختار

□

چه آمد ز بد بر تو ای نیکخوی

□

خون، بهر که می‌خوری بدینسان؟

□

چه خیزد از دل پر خون من که هر ساعت

□

و گر زاهد بود صد مرده کوشد

□

دامت جلال الخیر وافیه الهوی

□

آتش که به شعله خوی دارد،

□

زن این بند بنهاد با مادرش

□

آنجا که سمند او زند سم

□

بدیدی مرا روی کرده دژم

□

در گوشه‌ی غم نشست نالان

□

ای حجت، می‌گوی سخنهای به حجت

□

اگرچه نار سیمین گشت سیبم

□

بزد هم بر آن گونه دو چوبه تیر

□

از بوس و کنار دل بیاسود

□

کسی کش نیازست آید به گنج

□

بر شیفتگی و بند و زنجیر

□

جهاندار گر مرغ گردد بپر

□

گیری کم دوست چون گرانان

□

ختم کرده حق نبوت را برو

□

تو که امروز از غریبی بی نصیبی

□

همانا که خسرو ز مادر نزاد

□

ز مژگان خلق خون دیده پالود

□

همه یک سر از جای برخاستند

□

کاینجا به از آن عروس دلبر

□

به شاه جهان گفت کای شهریار

□

هر آن کس کو دهد دیوانه را پند

□

یکی را زمین سنان است و شوره

□

جهان‌افروز دلبندی چه دلبند

□

سرافراز دو پهلوان با سپاه

□

نوفل که بخاطر آن هوس داشت

□

چو بهرام بشنید شادی نمود

□

تابان دم گرگ در سحرگاه

□

همه موبدان آن نمودند راه

□

دزدیده درو نگاه می‌کرد

□

روز و شب را که خصم یکدگرند

□

ز ما تا گوسفندان یک دو فرسنگ

□

همی گفت صد تن ز خویشان من

□

یاران به نشاط و عیش سازی

□

ببخشد مگر کردگارش گناه

□

چون هاتف صبح دم برآورد

□

چو آگاهی آمد به ایران ز شاه

□

دارد به دگر خیال میلی،

□

این زر کجا در شود از مشک ازان پس؟

□

چنان تنگ آید از شوریدن بخت

□

بپیچید گیو سرافراز یال

□

در هم مکنید حال ایشان

□

بگفت آن سخن کزلب او شنید

□

چون نیست مرا بر تو راهی

□

چو گفتار آن ترکش آمد به گوش

□

ایمن بود از شکنجه درویش

□

به شبروان طواف و به ساکنان حرم

□

توانم من کز اینجا باز گردم

□

بفرمود تا جمله بیرون شدند

□

ورنه به خدا که باز گردم

□

مناره برآرم به شمشیر و گنج

□

چو غولی مانده در بیغوله گاهی

□

به پیش تو با نامور چار گرد

□

کردند بسی سپید سیمی

□

اهل غار پیمبرند همه

□

فراخ آستین شو کزین سبز شاخ

□

عاقل از انگور می بیند همی

□

کاری بکن ای نشان کارم

□

چو بیرون شد از نامور شارستان

□

اختر سرسبز مگر بامداد

□

تو خرسند گردان دل مادرم

□

یک ذره ز کیمیای اخلاص

□

ممن و کافر به خون آغشته‌اند

□

امید خورش بهترست از خورش

□

سوی دشت از دشت نکته بشنوی

□

کهن کاران سخن پاکیزه گفتند

□

نوشتند پاسخ که از داد شاه

□

سفره انجیر شدی صفر وار

□

بگفتند گفتار او با پدر

□

از یک طرفم غم غریبان

□

تو را روی خوب است لیکن بسی است

□

حرص تو را عقل بدان داده‌اند

□

رو نگردانید از ترس و غمی

□

این چمن‌ها وین سمن وین میوه‌ها خود رزق ماست

□

کنون باید آژیر بودن دلیر

□

در تک آنراه دو منزل شدم

□

بدید آنک شد روی گیتی سیاه

□

خلعت افلاک نمی‌زیبدت

□

و اندر رضای او گه و بیگه به شعر زهد

□

وگر نیست پالوده نغز پیش

□

خواهرانت یافته ملک خلود

□

خاک نظامی که بتایید اوست

□

من این را کنم راست با دین پاک

□

دیدنش از دیده نباید نهفت

□

دلش خسته و کشته لشکر دو بهر

□

شعر نظامی شکر افشان شده

□

گوشم شنوا شده است ازیرا

□

جهان آن کسی راست کو در جهان

□

باز چون خورشید جان آفل شود

□

زاغ که او را همه تن شد سیاه

□

چو دیدش بپرسید سالار بار

□

دوران جهان تابع و مطیع

□

برآمد ز ایران سپه بوق و کوس

□

جاهت اندر امان حفظ خدای

□

برفتند گردنکشان پیش اوی

□

نه دیر زود که خر بندگان لشکرگاه

□

بی تفکر پیش هر داننده هست

□

آسمان ملک را دایم تو بادی آفتاب

□

بدان تا به گفتار تو می خوریم

□

آنکه خار اژدها دندان عقرب نیش را

□

از امید سهراب شد ناامید

□

اسیران و آن خواسته هرچ هست

□

هم بر آن عادت سلیمان سنی

□

یکی گوهر برد، بی کندن کان

□

ازان پس چنین گفت کای سروران

□

دگر چون «لیلی و مجنون» به ترتیب

□

گفت سلطانش برو فرمان تراست

□

سپید است ار چه ایوان شهنشاه

□

به رخ چون بهار و به بالا چو سرو

□

صفت چنگ کی بی موست تن یکسانش

□

که دو صد جنبیدن سر ارزد آن

□

دلش می‌خواست تا در گوش فرزند

□

همی برتری را بیاراستی

□

پس از دیری که حیرت رخت بر بست

□

نه حلیمی مخنث‌وار نیز

□

عزیمت گشت محکم در نیت‌ها

□

پیاده سپردار و نیزه‌وران

□

چه بختست این که تو از بخشش غیب

□

شرم دار و لاف کم زن جان مکن

□

کجا دو مرغ را خانه بهم ساخت

□

بفرمود تا پیشش ایرانیان

□

ازین شادی که آمد ناگهانش

□

دوزخ از مومن گریزد آنچنان

□

به عزم کار محکم کرد بنیاد

□

بران مام کاو چون تو فرزند زاد

□

به خوناب دو چشم مستمندان

□

شهر دیگر بیند او پر نیک و بد

□

چون خط‌شان سرمه دهد در شراب

□

به هر سو که قارن برافگند اسپ

□

عوانان در دویدند از چپ و راست

□

جبل الرحمه زان حریم دریست

□

دو ماهی داد پس چون صورت خواب

□

به زین اندر آمد به کردار باد

□

چو افتاد آن نهال تازه و تر

□

درین عالم آباد گردد به گنج

□

چو او بگزاشت از حق نمک پاس

□

من این تخت و این تاج و گرز گران

□

چنان دید کز حضرت ذوالجلال

□

چنین گفت پس طوس با مهتران

□

سیاهان که تاراج ره می‌کنند

□

پس آنگه گرفتندش اندر کنار

□

چه دولت که در بند کار تو نیست

□

برون آمد از شهر مازندران

□

به من میرسد بازوی بهمنی

□

که گیتی بداد و دهش داشتند

□

تمنای شه آنگه آید به دست

□

سپهبد بفرمود تا گیو و طوس

□

آن شناسندگان که دانندش

□

تهمتن همیدون یکی جام می

□

سریری به آیین سلطانیان

□

بسی روز را داده بودم نوید

□

به چندین رقیبان یاریگرش

□

سپر برگرفتند ژوپین‌وران

□

نموده جو از گندم مشک سای

□

بگسترد زر بفت بر مهد بر

□

ز پولاد ترگ اندر آمد به فرق

□

سر بانوانی و هم مهتری

□

همانا که پیروزی آری بدست

□

تهمتن چنین پاسخ آورد باز

□

کشیدند بر یکدگر تیغ تیز

□

برین پند من باش و مگذر ازین

□

رسنها ببارند وبندش کنند

□

درباره بگشاد گرد آفرید

□

بدو گفت هومان گرد ای جوان

□

تو از شعر هاتف من از نظم آذر

□

ندانم که را خاک خواهد گرفت

□

بباید کند جوئی محکم از سنگ

□

که بسی جاسوس هست آن سوی تن

□

به دولت نوبت نو شیروانی

□

کجا رفت با خوارمایه سپاه

□

فتد میوه در آستین فراخ

□

چنین کرد یزدان قضا بر سرم

□

با فرومایگان بازاری

□

محتشم نادره اندیشه‌ی شیرین گفتار

□

بیاری جایروبی بست بردم

□

که گریزد مومن از دوزخ به جان

□

کان از همه طاعتی است اولی

□

ز بیگانه و آنک بد خویش اوی

□

گفت زمین را که سرت سبز باد

□

پر از کین شدش سر پر از خون جگر

□

جامه‌ی جاه تو را اطلس چرخ آستر

□

یعقوب بکنعان در انتظار است

□

نه جای آنکه از تندی بجوشد

□

که شود زن روسپی زان و کنیز

□

چو نخل‌تر برانگیزش ز بستر

□

چو بشنید پس مادر از دخترش

□

به وعده بود زیره را پرورش

□

درفش سپهدار توران سپاه

□

رو آینه پاک کن ز زنگار

□

که ستر خویش کند آن یگانه دو سرا

□

رقیبی چند را بر در نشستن

□

سر چنین جنباند آخر عقل و جان

□

که قعر دوزخ ار خواهی به از صدر جنانستی

□

برو آفرین نو آراستند

□

کان نخوری کت نفرستاده‌اند

□

همی تافت آهن چو آذرگشسپ

□

تو دجالی درین ایام و، جهل تو حمار تو

□

چرا پایبند اندرین خاکدانی

□

که بی‌خارم نیابد کس رطب‌وار

□

هیچ در یادش نیاید شهر خود

□

ظهور اندر ظهور آنجا عیان اسرار کتمانی

□

ستاند ز گنج درم سخته پنج

□

مزرعه دانه توحید اوست

□

به بیداد بر چشم نگماشتند

□

آشنایی گرفته با دد و دام

□

به عقل و هوش و دل و جان و دین و ایمان است

□

لگد خوردن ازو هم در شمار است

□

گشاده شدی آن گره بردرش

□

یا هم به خیال روی لیلی؟

□

به دلش اندرون روشنایی فزود

□

کنم مغز پالوده را قوت خویش

□

پلنگان جنگی و نام‌آوران

□

جان، دوسترت بود ز جانان

□

نامجوینده‌تر از رستم دستانی

□

که دولت با ستمگار آشنا نیست

□

چو تدبیر داری و شمشیر هست

□

جز مصحلتی، دگر همه بود

□

ز دوزخ به مینو نمایدش راه

□

گر همه مرغی بدی انجیر خوار

□

بخورد آفرین کرد بر جان کی

□

از حالت قیس دست مالان

□

در عهد من گران شده از گوهر مذاب

□

تو بر دنبه چرا پیه می‌گدازی

□

ز گرمی شده چون فلک گرم خیز

□

زر هر چه که بیشتر، بلا بیش

□

ز مار سیاه آن شگفتی که دید

□

دیده سپیدست درو کن نگاه

□

همی نوش جست از جهان یافت زهر

□

پیش آمد و پاس آن نفس داشت

□

بامید ثمری کشت ترا دهقان

□

که در بر دوستان بستن نشایست

□

به دریای خون شد تن خسته غرق

□

می‌دید ز دور و آه می‌کرد

□

ز هیتال تا کس نباشد به رنج

□

تا به یکی تک به در دل شدم

□

چراگاه مازندران خواستی

□

در گردن ما وبال ایشان

□

از دگران باز ماند محتشم ناتوان

□

به زلف چون رسن بر بامت آرم

□

زنجیر آهن کمندش کنند

□

برامد ناله‌های آتش آلود

□

به می درد و اندوه را بشکریم

□

خاکی و جز خاک نمی‌زیبدت

□

برو تیره شد روی روز سپید

□

نخوانندش خردمندان خردمند

□

سجده کردی گه و بیگاه چو یزدانش

□

بترس از محنت روز غریبی

□

زدم بر سر کوی روحانیان

□

او با دل خود به عشق بازی

□

دل مرد آزاده خندان کند

□

ورد غزالان غزلخوان شده

□

میانش چو غرو و به رفتن تذرو

□

وز بهر که می‌کنی چنین جان؟

□

سایه‌ی چتر همایون قیروان تا قیروان

□

همان عاشق کش عاقل فریبم

□

نه چون جو فروشان گندم نمای

□

روغن زدنش چه روی دارد؟

□

نگردد کسی گرد آیین و راه

□

کوری آنکس که بدیده نگفت

□

برون رفت گرگین و فرهاد و طوس

□

ز کردار بد دور و دور از گزند

□

در جوی تو این آب تا روانست

□

چو شیر آن به که دندانی نماید

□

تو گرفته ملکت کور و کبود

□

یکی رزمگاهست گویی درست

□

که در مهرگان بچه دارد به زیر

□

خورد توشه‌ی راه با همرهان

□

شده انجمن لشکری بی‌کران

□

بدین کار باشد مرا دستگیر

□

سر به آن دشت بلا داده روان گردانی

□

ز نقد سیم شد دست جهان تنگ

□

سوی باغ آیی شود نخلت روی

□

حلال جهان باد بر من حرام

□

شود ویژه پیدا بلند از مغاک

□

آن گیا و خار و گل کاندر بیابان است آن

□

به سیری رسیدی همانا ز جان

□

که باشد همی شاه را پرورش

□

میشنوی؟ آن گل نوزاد مرد

□

که آنجا نگذرد موری به ماهی

□

یک‌تنه تنها بزد بر عالمی

□

توگفتی همی سنگ بارد ز میغ

□

وزو بستد آن نامه‌ی شهریار

□

بر دهان و چشم کزدم خانه‌شان

□

ببستند گردان لشکر میان

□

ز دانش جوانی بود ناگزیر

□

هستیت ملک بی‌کران باشد

□

که تو بیرون کنی تا او بپوشد

□

نور جمله خانه‌ها زایل شود

□

چو دستور بودند وهمچون وزیر

□

به پیش اندر آمد یکی خارستان

□

آنگه آرامد که بیرونش نهد

□

که ای رزم دیده دلاور سران

□

ورا بند فرمود و تاریک چاه

□

برای پیکر خاکی چرا جان را برنجانی

□

به خرمنها گل و خروارها قند

□

رفت در مسجد میان روشنی

□

زبان چرب و گوینده و بفرین

□

که از رزمگاه آمدستت بدست

□

همچو موج بحر جان زیر و زبر

□

بگشتند با خشتهای گران

□

غمگین و دلشکسته‌ی چون فرخی هزار

□

نصب بیگانه به جای نبی و غصب فدک

□

که قفل از کار بگشاید کلیدت

□

عاشق از معدوم شی بیند همی

□

به پشت هیونی برافگنده زار

□

چون فتادم چگونه باشد حال

□

زان حدیث با نمک او افصحست

□

ز مردی بدل در نیامدش یاد

□

به کوهپایه‌ی او شهریار شیر شکر

□

بهر ویران شدن آباد شد این کشور

□

که برباید گرفتش زین جهان رخت

□

لیک شادش کن که نیکوگوی ماست

□

سپردن بدو تاج و تخت مهی

□

ما را ز غایت کرمت چشم در عطا

□

لاجرممم سخت بلندست جای

□

بگردانم از شاه مازندران

□

برساند به سوی گنبد افلاک شرار

□

شدند اکثر فوائد ز آفت ایام نقصانی

□

به از تو با کسی دمساز گردم

□

آنک با شوریده شوراننده هست

□

ازین در سخن چندگونه براند

□

مهر زنگی نهاده بر رطبش

□

شیر از نمط زمین شود گم

□

ره سیستان را برآراست کار

□

تا نگردد سنگ موم و سیم زر و لاله خار

□

دارد برای مشعله دیگر آفتاب

□

که باشد همسر طاوس طاوس

□

در آن عالم آزاد گردد ز رنج

□

سراسر سوی رزم کردند رای

□

همیشه چشمه‌ی رزقت معین و بخت معین

□

چون یوسف چاهی از بن چاه

□

سرش گشته بد زان سخنها گران

□

رو بکن، الحق که شیرین می‌کنی

□

به او قرار و سکون تا به حشر نتوان داد

□

به اقبال ابد پیوسته گردد

□

غار بهرام گور خوانندش

□

به ما ماند ازان خسروان یادگار

□

ز آدمی خیزد آدمی از خاک

□

بسی عبرت چنین آمد پدیدار

□

نشاید جز از آفرین کرد یاد

□

چشم بر منظر، دهانش مانده باز

□

یافته حسن زمین کام صبا را گران

□

روزی دو سه رام شو بیارام

□

بو قبیس از کلاه او کمریست

□

بران است چرخ روان را روش

□

ملک عجم گرفته به تیغ سخننوری

□

که آب زندگی با خضر یابیم

□

به پشت سپاه اندر آرند کوس

□

گر شدم عاشق، نیم کافر هنوز

□

که شیوه‌ای دگرم در نیاورد به ثنا

□

وز کوه شفق علم برآورد

□

نه زان سو جهت بد نه ز این سو خیال

□

چرا بنددم از منش چیست کین

□

آن بود هفت گنبدی چو سپهر

□

می‌داد به بیتکی پیامش

□

بسی کرده بودم ز هر در امید

□

گاه گم شد در دو جادوی خوشش

□

صد ساله راه بیشتر آمد ز همگنان

□

عقدی که شکسته بازبستند

□

به دزدی جهان را سیه می‌کنند

□

فریدون فرخ گوای منست

□

به گفتار خوش، و آن سر اندر کشد

□

کس جانب یار خوار دارد؟

□

من ایدون گمانم که تو مادری

□

سپاه منوچهر صف بر کشید

□

که رفع پستی خود کرده از علو همم

□

هستند بتان روح پرور

□

چه مقصود کان در کنار تو نیست

□

به سه روی پوشیده فرزند من

□

جز منش کس نبود مونس و یار

□

چون سرو سهی نظاره گاهی

□

تن خسته و بسته بر دژ کشید

□

سراسر نوید و درود و خرام

□

اگر به عزل اجل ز آسمان رسد فرمان

□

سخن بگذار مروارید سفتند

□

که اسفندیارم به روئین تنی

□

بر امید خورشید کابلستان

□

فعاد رکاما لایزول عن البدر

□

پی نیش مگس کم انگبین است

□

بجز بر ره راست مسپر زمین

□

ز گستردنیهای بسیار مر

□

من از بحر ضمیر معجز آثار

□

باشد سخن برهنه دلگیر

□

که در روی دریا توان پول بست

□

که رودابه را بد نیارد بروی

□

نشکند عهد و تنگدل نشویم

□

زین پس من و گوشه‌ای و آهی

□

یکی گنج کش کس ندانست مر

□

زمین را ببوسید و بنمود پشت

□

هست در مدحت هزاران شاعر روشن‌روان

□

وز ناز تو بی‌نیاز گردم

□

که هستم ز کاووس کی بی‌نیاز

□

همان کز پس پرده بودش نهان

□

نگنجیدم از خرمی در زمین

□

گر بر مس من زنی شوم خاص

□

حتی ظلال السدرة الزهراء

□

چو دستان ز پرمایگان گرد نیست

□

بخشش مقرون به تشریف شه صاحبقران

□

زین چه که فرو شدم برآرم

□

که ما بازگردیم زین رزم‌گاه

□

بدیدندش آنجا و برخاست غو

□

هرکه آن دید جانور پنداشت

□

از ما نشد این سیه گلیمی

□

و وقاه الاله اجل وقاء

□

وز سوی دگر غم رقیبان

□

تو که باشی که کنی بندگی خود اظهار

□

هم آورد با جوشن و گبر بود

□

به دشت اندر آهنگ نخچیر کرد

□

بادی از بخت و جوانی و جهان برخوردار

□

که گوئی روز و شب صورت پرستم

□

بدان تا بیاید سپهدار طوس

□

حق مسجد که بود ادا کردم

□

نعره‌ی زاغ و زغن چون نغم موسیقار

□

به خلوتی که تو دانی از آن شود دانا

□

هم از ماندگی چشم را خواب داد

□

برین چرخ گردان نیابد گذر

□

گردن کفران عاد سیلی صرصر شکست

□

درکشیدی ز روی غیب نقاب

□

پس آنگه درخت کهن سوختن

□

که شد خلخال و اندر پایش افتاد

□

وی قدر بر در تو خواهان بار

□

گدائی نظر فیض بخش قدر فزائی

□

یکی دیده‌ها باز و پر سوخته‌ست

□

پس ما بیامد چو آتش به راه

□

او شفیع است چنان کامت را پیغمبر

□

که در راهی زنی شد جادوئی ساز

□

وگر نشنوی خود پشیمان شوی

□

که آید بر کسی دیگر گزندم

□

بجز ثنای توام بر نیاید از دفتر

□

با تو پیمان دل و ربط تن و پیوند جان

□

همه دیده چون جویبار آمدند

□

چه کردم تو دیدی ز من دست برد

□

و یا بخت تو بر اعدا مظفر

□

هم در هوس تو دردناکست

□

چو بینی ورا بندگی ساز نو

□

سال او هم چارده، چون ماه او

□

گر باره‌ی چرخش حصار باشد

□

تو را نیز نفرت ازین قصه خوانی

□

که خشنود بیرون شود زین جهان

□

برو آفرین کرد برنا و پیر

□

بوسه ده گشته هرکه تاجورست

□

ز حسرت گشته چون نار کفیده

□

ز روم و ز طایف همه هرچ هست

□

هوای مصر راز آن شد عنبرآمیز

□

هرکه چوب کلیم و خر دارد

□

دل مردم پرخرد کرد کند

□

به پوشیدگی نیز مویش بود

□

نهاده به گردن درون پالهنگ

□

گه به هنگام و گاه بی‌هنگام

□

افتند چنانکه بر نخیزند

□

نه از نامداران پیشین شنود

□

ز آسیب هوا و محنت راه

□

زان کز تو برآمد همه کامی که برآمد

□

که آمد بدین مرز با یار سی

□

اگر پیر اگر مرد برنا بود

□

دمیدی بران آتش تیزدم

□

به گاه راهبری چون کلاغ حیلت‌گر

□

غلام وقت خود کای خواجه خوشباش

□

پر از گندم و خاک و چندی گیا

□

که بیرون از حد حور و پری بود

□

کانچنانست وگرنه ز خدایم بیزار

□

بدان تا نبینند ازو رستخیز

□

جهان را تو باشی جهاندار کی

□

که آوردت این روز بد آرزوی

□

عقل است هم‌نشینم اگرچه مصورم

□

انجیر نواله غرابست

□

بر زبر همچو قبه‌ی اعظم

□

که گوید آدمی نان! و دهد جان»

□

از جوال شره برون طنبور

□

سخنها ز اندازه بیرون برند

□

زان که از کف حیات انسانی

□

ازین چار چیزت بخواهم یکی

□

به سعادت همی کنند الهام

□

بباید رفت ازین کاخ دل افروز

□

بسست بر شرف و خواجگی دلیل و گواش

□

ظلمتیان رو به عدم درکشند

□

پس بخور گرچه مه شعبانست

□

که ای گنج اگر دشمن خسروی

□

نبودی چون خران نامش میان خلق پالانی

□

وگر زاد دادش زمانه به باد

□

وز برای حرمتت را حور در بازد جنان

□

چرخ نه قبضه کمترین تیری

□

عمر ضایع گشت ما را کس نگفت ای چون دری

□

نه گیاهی ز باغ من چیده‌ست

□

تو چه دانی ز بخت «بوک» و «مگر»

□

که پیمان شکن خاک یابد کفن

□

هنی و روشن در جام و ساغر آتش و آب

□

جهان را تویی از پدر یادگار

□

پس آن گه جمله را هم وی به خاک اندر کند مدفون

□

که با جانش مسلسل کرد جان را

□

جود تو با یسار خواهد کرد

□

وز آن عمری‌ست مانده در تب و تاب

□

وی چو بکر و چو عمر راست گوی و دادگر

□

گران مایه استاد با نیک خواه

□

به سوی خطه‌ی وحدت برد عقل از خط اشیا

□

ازان ایزدی فر و آن دستگاه

□

گرد میخانه در آییم چو بی زیب و فران

□

او به تنها همه جهان باشد

□

آن یکی از آل عباس این دگر ز آل عبا

□

به یوسف شد فزون شوق زلیخا

□

دایگی این سحر کی کردی به تاثیر سحر

□

نباشد شگفت ار شوی پر گزند

□

چه فزایی تو بر کله دستار

□

هم اسپ و سلیح و کمان و کمند

□

در جهان آدمی از پای رود مرغ به پر

□

جست حق القدوم خدمت خویش

□

ساحران را اژدها شد شاعران را متکا

□

درین کارم مددکاری نمایید!»

□

دهد ایزد بهشت بی‌ایمان

□

همی‌گفت کای نامور شهریار

□

دانشت جفت یمین و دولتت جفت یسار

□

کمند اندرافگند و کردش دوال

□

جاه خطر و چاه خطر را به سمر بر

□

شد در آن غار تنگنای به زور

□

هر که پیماید ز دیده قامت شبهای تار

□

همی بردش درون، خانه به خانه

□

عاشق و بنده و رهی و رهین

□

دلی پر زغم دیدگان پر زخون

□

نفس را آن پایمرد و دیو را این دست یار

□

گر ایدونک کم گردد از انجمن

□

صد هزاران مکر دارد تو به تو

□

چون به گنجینه رفت گنج ندید

□

از مادح بدگوی و ز ممدوح جگرخوار

□

که: «یوسف از نخست این فتنه انگیخت»

□

که همه ترکیبها گشتند مات

□

بر آن تخت برکس نبودی دژم

□

نه تو کم از مهی و نه من کمتر از خیار

□

ز اسپ اندر افتاد و زو رفت هوش

□

وا مکن انبان قلماشیت را

□

از کشمکش مخالفت رست

□

سوی مصنوعات شو آن گه صنایع کن نظار

□

قوت جان ساز در سکون و قرار

□

مردار مخور به سان ناهاری

□

سخنهای او سودمند آمدش

□

ناچیزتر از خیال، بی او

□

ز پهلو سوی دشت و هامون شدند

□

نداشت از غم امت به این و آن پروا

□

تا نتابی سر دگر از آفتاب

□

کردند آغاز صحبتی تنگ

□

نغز دانی تو کمتر از نغزی

□

پیش خاتون عرب جوهر و لالا بینند

□

نهان داشت زان نامدار انجمن

□

رضوان ابد، ذخیره‌ی او

□

لاغران را مکش، که مردارند

□

هین بگو ای حرز امت هین بگو ای مقتدا

□

گه با رطبت بدیهه گویم

□

چون تن که کند وداع، سر را

□

قایلش هر که هست، اگر سقط باشد

□

جز گوهر رایگان ندیده است

□

که درجستنش رنجت آید بروی

□

ضمان حاجت تو کیست امروز؟»

□

که «عصی آدمت» زند گردن

□

دانند کاین ثنای موفر نکوتر است

□

هرچه خواهی گو مرا ای بددهان

□

که در تابوتی از سنگ‌اش نهادند

□

شیر مرد زمانه باشی تو

□

دام عنین از سقنقور مزور ساختند

□

کنم دل زکار جهان ناامید

□

وین پر سوی او نکرده پرواز

□

تا دو نان برکنی ز خالد و بکر

□

ستار بست ستاره سماع کرد سما

□

کس ندیداست آشکار و نهان

□

پر گشت ازین محالشان گوش

□

جنبش شخص از آن مقام بود

□

بسازم زان عصا شکل چلیپا

□

پسندیده‌ی مردم کاردان

□

مایل به قرارگاه مجنون

□

باز دیدند و این دقایق را

□

به خاک پاشی باد و به باد ساری آب

□

خویش را تو صید خوکی ساختی

□

هرگز چو مدحت تو که دیده است کیمیا؟

□

غم اوخور، چو میکنی کاری

□

کوه البرز از سم و قلزم زران افشانده‌اند

□

سراپرده‌ی نور به هامون کشید

□

قد شوخی و زلف نوجوانیست

□

آخر شب به بزمهای صبوح

□

ساربان را همه الحان، جرس آسا شنوند

□

بر صحیفه چنین کشد رقمم

□

چه خوش وقتی چه خوش حالیکه آن بود

□

درج کردند در تو، بلکه فزون

□

صریر در شاه ایران نماید

□

که خاقان به نخچیر بد با سپاه

□

گرچه ناسودمند برهانیست

□

دور از اندازه نیست راتب خلد

□

ز ژاژ مطین که طیان نماید

□

تا کنی از وام و فاقه آمنم

□

بجوی شادیم باز آر آبی

□

اثر قربت خدا اینست

□

گفت کین دردناکی از سفر است

□

چپ وراست جنبش نداند همی

□

گهی چو چفته کمان گردد و گهی چو سپر

□

باده‌ی جود خود به جامم ریز

□

زعفران رخ حنوط نفس ایشان دیده‌اند

□

با تو گویم بزرگوار شوم

□

بیمارم و باشد از تو درمانم

□

حد جان و خرد بدانی تو

□

بگذشته از مسافت و رفته به منتها

□

همه باغ و گلشن چپ و دست راست

□

هرچه آن ز وی بیافته بودم یکان یکان

□

آتش خویش را نکشته به آز

□

از پنجه‌ی روزگار برهان

□

از برای مونسی‌اش می‌روی

□

به امید مانده چو نیلوفری

□

بر تو نالد، جواب ننیوشد

□

نه سوزن شبه دجالی است یک چشم سپاهانی

□

که تاج بزرگی به سر برنهاد

□

داد تریاک و روح من بیمار

□

تا شبش تنگ در کنار کشی

□

لعاب طبع گرداگرد می تن

□

راه دریای بی‌خودی برداشت

□

جز بهر نطع مدح چو تو مهتری ندارم

□

ز بخشش ندارد دلش هیچ باک

□

محتسب شهر و پیشوای صفاهان

□

غم کرده های کهن چون خورم

□

چون طفل ترش خیزم و صفرا برآورم

□

به روی یار شیرین شد قدح نوش

□

شمنان را که هوای صنم است

□

که ببر این باد را ای مستعان

□

حرف والناس ز پایان به خراسان یابم

□

فضلها دارد بر لولوی عمانی

□

حکم تو را زیردست دولت و بخت جوان

□

که‌ای نامداران فرخ نژاد

□

بن اجزای مقالات و سمر بگشایید

□

تف زدی و تحفه دادم مر ترا

□

که از طشت زر سربهائی نیابی

□

کرد با چشمها سیه‌ماری

□

چو دزد آویخت بر باری نه خر ماند نه پالانش

□

چو پیوسته شد نفس کلی به ارکان

□

بر تخت خراسان ملک الشرق توشائی

□

مبادا که این گوهر آید به سر

□

پس سر چرا به خطبه‌ی این زن درآورم

□

به بوی ره درون چه فتاده

□

بهر عماریش کند ابلق گیتی استری

□

زان یکی ننگست و صد ننگست ازین

□

دم مسغفرین بالاسحار

□

همی پیچم درو افتان و خیزان

□

حکم تو طوق گردنان، طوق توزلف سعتری

□

سواری گزید ازدلیران مرد

□

بوی مثلث به هر مشام برآمد

□

ای فزون از وهمها وز بیش بیش

□

کز شما خامان نه اکنون است استغنای من

□

ذکر آن اینست و ذکر اینست آن

□

تاج ترکستان به باج ترکمان آورده‌ام

□

به داد خویشتن شد نز پدر معروف نوشروان

□

خیبر وارون عیسی گرد ویران آمده

□

ز دیدار ایشان به بد شادمان

□

هم کاسه‌ی سر او خواهد شدن سفالش

□

جهان را خرمن هستی بسوزد

□

بر تو ز گنج عافیت عیش مهنا ریخته

□

آن‌چنان نبود کز آب و اضطراب

□

قیمت به بزم خسرو والا برافکند

□

حکمت توست درو میوه و ریحانم

□

بر مدح خوان تو ملکان مدح خوان شده

□

که نشناختی کهتری در جهان

□

صد کعب و حاتم‌اند کنون کهتر سخاش

□

نه جنون ماند به پیشش نه خرد

□

کز برای رای تو شروان نگردد خیروان

□

آمدم با طبع آن دختر ترا

□

هم دست بریده‌شان ببینم

□

«سبحانک یا اله سبحان»

□

باز کن در زی زیبائی فرست

□

فرستیم تا دل نداری دژم

□

بقم و نیل به دکان چکنم؟

□

ز استغنا به یک دانگش نسنجی

□

داورتان خدای بس، اینهمه چیست داوری

□

صید را ناکرده قید او قید شد

□

چه خوک دم به مسجد اقصی برافکند

□

بگمارم و شبان و نگهبان کنم

□

حرص را دادن تبرا برنتابد بیش از این

□

مداراد دارنده باز از تودست

□

و آن کعبه را خلیل حجر در یسار کرد

□

خود فنا چه لایق گفت خداست

□

برو شهریاران کنند آفرین

□

نگه‌دار تاج و سپاه ترا

□

تیغ تو زیبق کند زهره‌ی گرشاسب و شم

□

کمترین حاکمش چو نوشروان

□

همه مرزها را سپردن گرفت

□

کدامند و مردان جنگاوران

□

گه راست گه خمیده و جان بسته بر میان

□

زمانی راه ده در وصل خویشم

□

خردمند و بیدار و آرامجوی

□

به عالمیت رساند که اندرو فرداست

□

رسته ز عین الکمال، دور ز نصف النهار

□

هرگز نشود حاصل چیزیت جز افغان

□

زنش گفت کاری بود ایزدی

□

بیامد گرفت آبدستان بدست

□

من تو را قیدافه همتا دیده‌ام

□

خلق دیدند آن کرامت را ازو

□

بدو اندرون کاخ و بیمارستان

□

چنین گستراند خرد داد را

□

در باد و آتش و نی، هستش امان میسر

□

ماندی تنها وگشته زندانی

□

گر از شاه ایران هراسان نه‌ای

□

یا ربی گوید که نبود مستحب

□

منم کز صباح و مسا می‌گریزم

□

که خواهد بردن از افسون ز راهم

□

همی پوست خر جست و بگذاشت تخت

□

تا حصر کند دامن هر چیز میان را

□

تا کرده بودم از حجر الاسود استلام

□

زمانه به خوبی دهد داد من

□

که او را بود نیز انباز و یار

□

خود این چه کاروان و چه راه است و چه سفر

□

پس به دستش قلم غالیه خور باز دهید

□

از صدف مگسل نگشت آن قطره در

□

چنین برده رنج تو دشمن خورد

□

از گواهی خصیه شد زرقش دروغ

□

شد آن شارستان پر سرای و ستور

□

به مینو همی جان او باد شاد

□

برفتند و گشتند پیکارجوی

□

پیشت بدمد ز سنگ عبهر

□

فرود آمد و شادمان گشت پیر

□

که از شوخی ز کارم باز دارد

□

به کار پرستش فزاینده باش

□

دیو را با دیوچه زوتر بکش

□

برفتند شادان‌دل و تازه‌روی

□

ببست از بر پشت شبرنگ تنگ

□

بیامد سوی دشت نخچیرگاه

□

خضر آب زندگانیت آورد

□

نکوهش کند مردم پارسا

□

کژنمایی پرده‌سازی می‌کند

□

ز روم و ز چین نام و گنج آوریم

□

روده‌ها بسکسته شد از همدگر

□

که پیروزگر گشت شاه اردشیر

□

یکی خنجر آبگون برگزین

□

فسیله گزین از گله‌دار نو

□

زیر درخت دین همه با تو برابرند

□

که بیابد از تو هر ناچیز چیز

□

چه غم دیگر ز طعن عام و خاصم

□

که آن را به برداشتن رنج بود

□

نه ترا در سر و باطن نیتی

□

تا نگیری این اشارت را بلاش

□

نگهدار تاج و سپاه ترا

□

برآمد ز پیغاره و سرزنش

□

تمامت است تو را یک دو گرده استظهار

□

از امیدش روز تو پیروز شد

□

گر عرض کان رفت باز آینده نیست

□

فزون کرد سوی سکندر نگاه

□

مرا سوی قفس پرواز دادند

□

زد بر آن حیوان که تا افتاد پست

□

ره بندگی بر نوشتندشان

□

کزین پس چه خواهد بدن در جهان

□

یکی کشت و پالیز و شد کار دارد

□

بوستانها باغها و کشتها

□

که از الطاف شاه اندر نظر داشت

□

خردمند و دانا و یزدان پرست

□

سفره‌اش را نیز با خود برده‌اند

□

کو و کو گو فاخته شو سوی او

□

به یکبارگی تیره شد بخت شاه

□

تو از کشتن من بدین سان منال

□

در عرش اوفتاد از آن طرقوا صدا

□

چیست بر وی نو بنو خاشاکها

□

زیر پتک و آتش است او سرخ و خوش

□

بسی بردی اندر جهان روزگار

□

شد بزرگ و تیره دلتر شد ز گرگ

□

باغ و بستانهای عالم فرع اوست

□

هم از دیده‌ها خون برآمیختند

□

درونش پر از نفط کرده سیاه

□

بیاهنجم از مغز تیره بخارش

□

پس ستون خانه‌ی خود را برید

□

چون فضل و منش را نه قیاس و نه کرانست

□

همه شب همی ساخت درمان خویش

□

گوی ازین بهتر نزد چوگان ما

□

زو جهان گریان و او در خنده است

□

که صندوق را چیست اندر نهفت

□

خنک آنک جانش پذیرد خرد

□

گر یک نظر کنی تو به روی مزعفرم

□

تو نه‌ای مست ای مگس تو باده‌ای

□

تشنگان را کی توانم داد آب

□

تو گفتی که هامون برآمد به جوش

□

بار ما خالی است، در بار تو چیست

□

توسنش سر بستد از جذب عنان

□

چنین گفت کای نامبردار شاه

□

که پدرود باشید تا جاودان

□

چرا هست کرده‌ی مصور مصور؟

□

فرصت آمد پاسبان را خواب برد

□

واندر نراند پیل به جیحون درون هزار

□

ز میدان ببردند با خواسته

□

ز روز کوری خود شب رود ز بیم ضیا

□

در جهان صلح یک رنگت برد

□

بگویش به پرمایه اسفندیار

□

ایا پیر بی‌راه و کوتاه و کژ

□

به پیغمبر رسول مصطفی از فضل یارانش

□

رو چه سوی آسمان کردی عمو

□

این خیال منکری را زد برو

□

جهان مانده زان کار اندر شگفت

□

می‌برندت هفده عذرا شرم بادت زین قرار

□

بام زیر زید و بر عمرو آن زبر

□

برین بود تا بود پیمان ما

□

بخوان پسندیده‌شان برنشاند

□

به آتش بدین جاهلانه مقال

□

تا نهد هنگامه‌ای بر چارسو

□

که اینک جان برآر از خرمنش دود

□

هم آن نامه‌ی شاه فرهنگ جوی

□

بر جایگه بداردش آن خار مبتلا

□

عاصمست آن که مرا از هر گزند

□

بزد شید بر شیشه‌ی لاژورد

□

جهان زیر نیروی بازو شود

□

خنجر به سوی سینه‌ت و، زی حنجر

□

بر در خود سگ بود شیر مهیب

□

با هزار اندیشه و شادی و غم

□

بکوشم که با تخت و افسر کنم

□

برآورد ز تمنای خود دو صد طوفان

□

که منم آب و چرا جویم مدد

□

بدو اندرون خیره گشته سپاه

□

بماند کیی دین گشتاسپی

□

افلاک منور شد و آفاق معطر

□

نار را نکشد به غیر نور دین

□

که در کیش وفا نبود گناهی

□

در کمین لا چرایی منتظر

□

یا همه سرگشته یا برگشته‌اند

□

وز خیال دیده‌ی بی‌دیدشان

□

به انبوه گردان ترکان رسید

□

اولش تنگی و آخر صد گشاد

□

زیرا که صبائی تو و خصمانت هبااند

□

که بدان یک قطره انس و جن برست

□

چون قران دیو با اهل نفاق

□

خود صفورا هر دو دیده باد داد

□

به خفتگان بقیع و به کشتگان غزا

□

صد جهت زان مردگان فانی‌تراند

□

برافرزوم این اختر و ماه را

□

پرده باشد دیده‌ی دل را غرض

□

خیزم خبری پرسم از آن درج مخبر

□

عکس ماه و عکس اختر بر قرار

□

تواش صورت پرستی دان همیشه

□

در میان موج و بحر اولیتری

□

روم و هندوستان همی‌یابم

□

بعد از آن زان نور شد یک فتح باب

□

به خواهش سوی روم بگذاشتش

□

تا به غرب خود رود هر غاربی

□

هر که با حجت اندر این غارند

□

بی و سین بی او همی‌گویند الف

□

بده برقی که دود از خود برآریم

□

در نگر در ارتعاش و رنگ او

□

معجز و خلق و فتوت را برو

□

شحنگی دادست بر اقطاع گلبرگ طری

□

دل نامور زان سخن زنده شد

□

دارای جهان ناصر و معین

□

مر خلق را به رشته کنم علم و حکمتش

□

از سعود آسمان گردت مجاور معشری

□

که آنرا پرده‌ای در کار باشد

□

که خداوند حافظست و معین

□

به دیوار گرمابه‌ها بر نگار

□

به پالهنگ ببندند گردن الخان

□

یکی ژنده پیلست با دار و برد

□

علم است همیشه گوشوارم

□

به افسون جفا کاری فسانه

□

سیه گردد ز دود تیره‌ی آه

□

که بر کین طاوس نر خون مار

□

صنم خود بود شاخ سبز بی بر

□

که جان غمگین و دل اندوهناک است

□

موی ساق دگرش تا به زمین آویزان

□

یکی ماه‌رخ دست ایشان به دست

□

یکی را هم بکان کندن رود جان

□

زند هر شام چتر خویش بر خاک

□

هوای دل به عیاری کمر بست

□

همی راند بهمن بر نامدار

□

که باز اندر میان سنگی نینداخت

□

از آن پادشاهان بری بی‌گمانی

□

در آویزد دانش گوهری چند

□

چپ و راست هر دو همی تاختند

□

که خون ریزند فردا، بی دیت‌ها

□

تویی پیغمبر آخر زمانی

□

نگنجید اندرون پوست جانش

□

به دیدار تو رامش جان کنم

□

نمک خواران خورانیدندش الماس

□

بیاموزند ابجد را و کلمن

□

خزی که در گریبان گاه در جیب

□

چو شد تافته سوی سندان شتافت

□

بتا پاک درون دردمندان

□

نهاده سر به سینه همچو کسکن

□

که بنیاد بزرگی، محکمش باد!

□

چرا دل نه اندر پژوهش کنی

□

«دول رانی خضر خان» کرد ترکیب

□

صدبار فزونتر ز گنج دارا

□

کیست کز آن باده نگردد خراب

□

گر از ما کسی باز گردد به راه

□

در افتادند وان افتاده بر خاست

□

به زلف چنگ کردی دست یازی

□

چراغ کیقبادی شمس دین تاب

□

به مردی و دانش که آمد رها

□

روز محشر هیچ امید رحمت جبار نیست

□

نه تخت و کلاه و نه گنج کهن

□

نیازی یافتی با خود نهفته

□

بیامد یکی نامور انجمن

□

هر چند با خسان کنی اینجا نشست و خاست

□

به زاری همی راند آب از دو چشم

□

درنگ بوستان بند است زندان

□

سگانی که گیرند آهو به تگ

□

آرزو ایرا که یکی اژدهاست

□

ز درگاه برگشت پیروز و شاد

□

که بخشد صبح وصلش روشنایی

□

شب تیره زو دست بر سر گرفت

□

ورد با او ارجل و یحموم با او اژکهن

□

که یک تن چون ز دست این بلا رست

□

زین سو صف غلامان، زان سو صف جواری

□

مدامش نرگس بیمار مخمور

□

همه دیوان به دیوان رسایل

□

نیست ز همت که شوم کام خواه

□

به صحرا فرستی پی ساربانی

□

غم عالم به دیگر عالمش برد

□

به که همت ز همتش جویم

□

در ثنای تو در فشان باشد

□

همتم پر نمود جیب و کنار

□

خدمتی پیش برده بود مگر

□

به انصاف تو بادا ملک چون پیکر به جان نازان

□

تا ببینی مملکت را کیست صاحب اختیار

□

همان سدی که بود اندر میان باد

□

دل تو این آلوده را پنداشتی

□

جهان پهلوان آن زریر سوار

□

اولا بر بست یک چشم و بدید

□

سرآمد کنون قصه‌ی هفتخوان

□

شید می‌آری غلط می‌افکنی

□

دید قاضی، خانه پرشور و شر است

□

چونک باران جست آن روضه‌ی بهشت

□

درخشی شمع راه ماکن از خود

□

هین مکن که کوه کاهست این زمان

□

سپهر اگر بدل خویش صورتی سازد

□

ای عجب چه فن زند ادراکشان

□

هم آنجا که بینی مر او را بکش

□

نسبت زیر و زبر شد زان دو کس

□

یارب ز هیبت تو و اندیشه‌ی مدام

□

بحر وحدانست جفت و زوج نیست

□

بود خوبتر وصف صوف مرقع

□

باش تا شیران سوی بیشه روند

□

چو چندی برآمد برین سالیان

□

حق همی‌خواهد که تو زاهد شوی

□

دوان پیش اسفندیار آمدند

□

تا نبینی نور دین آمن مباش

□

برق عجب، آتش بسی افروخته

□

پس بنااش نیست بر آب روان

□

میان بوستانی جای خود دید

□

بر لب شط مرد هنگامه نهاد

□

باقی به دوامی که در آحاد سنینش

□

نور دیگر از دل آن نور رست

□

بدادش یکایک درود و پیام

□

چون بخورد آن گندم اندر فخ بماند

□

اگر کمتر ندارد مر علی را از همه یاران

□

ما رمیت اذ رمیت بی ویست

□

تا نباشد سخن چو همت او

□

آن جهان جز باقی و آباد نیست

□

کین فسون را که جنی آموز است

□

زانک داری جمله دل برکنده‌ای

□

کشنده بدو گفت ما هوش خویش

□

هر خماری مست گشت و باده خورد

□

از قباهائی که اینجا دوختند

□

نیست هر مطلوب از طالب دریغ

□

شهادت گفت و جان در پای او داد

□

کرگسان مست از تو گردند ای مگس

□

خالی از خود بود و پر از عشق دوست

□

گفت حق سیماهم فی وجههم

□

ز خونشان بمرد آتش زرد هشت

□

آنشی زد شب بکشت دیگران

□

به یک دو گرده قناعت کن و به حق پرداز

□

مرده از یک روست فانی در گزند

□

برق معنی کز این سحاب جهد

□

هست خاشاک تو صورتهای فکر

□

زان بزرگی که در سگالش اوست

□

ای دهنده‌ی عقلها فریاد رس

□

وزان جایگه شد سوی روم باز

□

آسمانی بس بلند و پر ضیا

□

مینهم دامی، شکاری میزنم

□

سکندر بدانست کاندر نهان

□

سحابش بود بر سر تازیانه

□

اندر افتادن ز حیوان باد جست

□

در پی سودی دویده بهر کبس

□

بدان پروراننده گفت ای پدر

□

چنین گفت کامروز روز منست

□

چشم گردان کرده‌ای بر چپ و راست

□

چهار است ارکان عالم ولیکن

□

ز تاج پدر بر سرم بد رسید

□

وحشی این شکر و این شکایت چیست

□

در معاصی قبضها دلگیر شد

□

چون قدر مایه شد به سختی و رنج

□

وزان جایگه شد بر تخت فور

□

نه با زخم تو پای دارد نهنگ

□

ور نخواهی خدمت ابناء جنس

□

این همی گوید جهان خود نیست هیچ

□

کسی نیز نشنید آواز کس

□

هوای لعل مطرب در سر نی

□

اصل و سرچشمه‌ی خوشی آنست آن

□

تو مرا پر درد گو ای محتشم

□

زره بود و دیبای پرمایه بود

□

گشایم در گنج و هر خواسته

□

ز آتش این ظالمانت دل کباب

□

خه خه‌ای باز به پرواز آمده

□

کجا شد فریدون و هوشنگ و جم

□

وقت فرصت به طیب خلق تو زد

□

می‌نماید تا بکعب این آب جو

□

روی نعمان ازین سخن بفروخت

□

چو بر پای بودی سرانگشت اوی

□

کنون گر تو این را کنی دست پیش

□

چو بر زد سر از کوه روشن چراغ

□

دم نزد در حال آن زن جان بداد

□

سکندر چو گفتار ایشان شنید

□

سپر را بخیه‌ها از هم گشاده

□

همان تیغ هندی و رومی هزار

□

ای دهان غافل بدی زین باد رو

□

تو گفتی که هوش یل اسفندیار

□

ز بهر تن شاه غمخواره‌ایم

□

بسی تخت شاهان بپرداختی

□

یکی چون درختی بهی چفده از بر

□

چو نان خورده شد مجلس آراستند

□

به امر و نهی گیتی آنچه گویی و آنچه فرمایی

□

سکندر بدید آن پسند آمدش

□

باز چون تخت و میل بنهادی

□

سخنهای شاهان همه خواندم

□

بگیرد ز گردان لشکر هزار

□

شود کار بیمار و درویش سست

□

پس چنان کن فعل که آن خود بی‌زبان

□

مهان را به مه دارد و که به که

□

کسی کاو را فزونتر درد هجران

□

افراسیاب طبع من آن بیژن شجاعت

□

می‌گریزی از پشه در کزدمی

□

ز همسایگان گاو و خر خواستند

□

چو بشنید رستم میان را ببست

□

عبهر نثر ز هر شاخ نکت باز کنید

□

چون نرگس از نظاره‌ی گلشن نگاه داشت

□

همه دشت پیش سواران بگرد

□

تا تو باشی دیگری را کس نخواهد برد نام

□

فلک هم تنگ چشمی دان که بر خوان دفع مهمان را

□

هر صبح کز این رواق دلکش

□

دبیری به آیین و با دستگاه

□

بریزیم ناخوب و ناخوش بود

□

گفتم به ترک مدح سلاطین، مبین از آنک

□

نه ترا شبها مناجات و قیام

□

نپرسید چون دید مرد از نژاد

□

چو دیدندش به رفتن استواری

□

از تاختن عدو به دیارش چه بد کند؟

□

پس بمعنی سوی بی‌صورت شدی

□

کنام اسیرانش کردند نام

□

مرا هدیه این جوشن و تیغ و خود

□

جاسوس توست بر خصم انفاس او چو در شب

□

آنگاه نجوئی آب چاهی

□

دو هفته بدین خانه‌ی بی‌نوا

□

سخندان داورا، معنی شناسا

□

ملک تو کشتی است چرخ نوح کهن سال

□

چون منتظران درین گذرگاه

□

چو آدینه هر مزد بهمن بود

□

سپه دید بر هفت فرسنگ دشت

□

داده‌ام صد جان بهای گوهری در من یزید

□

کو همی ترساندت هم دم ز فقر

□

بیامد هم‌انگاه دستور اوی

□

مجو وحشی وفا از مردم دهر

□

جام کیخسرو است خاطر من

□

هرکه جویای امیری شد یقین

□

چو اندرز بنوشت فرخ دبیر

□

که من زین که گفتم نجویم فروغ

□

طرار بریده سر چو طیار

□

تا هست عمر چون سگ اصحاب کهف تو

□

یکی خانه‌یی بود تاریک و تنگ

□

نخواهم عزتی زین قربت از تو

□

هم عراق آفت شروان چه کشم

□

آب از دل باغبان خورد نار

□

سخن را تو آگنده دانی همی

□

به گشتاسپ دادند پتکی گران

□

آن کعبه ناف عالم و از طیب ساحتش

□

به الفنج گاه اندرونی بکوش

□

بلنگید در زیر من بارگی

□

از مدد همت والای خویش

□

آه صبح است مگر نحل که بر شه ره غار

□

من همی‌گویم بس و تو مفضلم

□

تو آن خوی بد را ز شاه جهان

□

چو اسفندیاری که فعفور چین

□

رعد سیپد مهره‌ی شاه فلک غلام

□

کسی که چشمه‌ی خورشید را ندارد چشم

□

بدانگه که شد پادشاهیش راست

□

چو از وی مفلسی کامی برآرد

□

گه در سجود باش چو در مغرب آفتاب

□

گر ز گستاخیی که بود مرا

□

مرا اسپ شبدیز و شمشیر تیز

□

سپهبد چو آمد به نزدیک گرگ

□

خون لفظم از خوشی مراعات او بلی

□

چشمم بینا شده‌است ازیرا

□

بیامد سبک پهلوان با سپاه

□

به جمعی داد خلعت‌ها و فرمود

□

کعبه را ماند در عالیت و من

□

پادشاهم کار من عدلست و داد

□

امروز من چو خار و گیاام ذلیل و پست

□

مگر بند کز بند عاری بود

□

این مرا زائر، آن مرا عائذ

□

چون نماندی نرد عمر و هیچ از عمرت نماند

□

از این منزل هرآنکو بر نشیند

□

چو نوشید از کفش جام پیاپی

□

بزم تو فردوس وار وز در دولت در او

□

شاه بهرام کاین جواب شنید

□

بخرد هر که خواهدم امروز

□

بباشد همه بودنی بی‌گمان

□

بنیاد عمر بر یخ و من بر اساس عمر

□

در حرب این زمانه‌ی دیوانه

□

زمانی باز گرد و زود بشتاب

□

ز لعلش کاروان قند سر کرد

□

عزم تو معیار ملک قومه فاستقام

□

چون دمی حیران شد از وی شاه فرد

□

جوانی بود و عیش و شادمانی

□

گذر کرد پر خستگیها بر آب

□

چو جغد ار برون راندم آسیابان

□

دلی ز دست در افتاده در هزار هوس

□

زمانه باشد آبستنی به روز و به شب

□

چو باید رفت از این وادی به ناچار

□

بود آن نعیم دنیا فانی شعار فخرم

□

گفت بر دست شهریار جهان

□

آخر وقتی به قوت جاهت

□

به تن رنج کاری تو بر دست خویش

□

نز حجر گوهر رخشان به در آرید شما

□

ور آباد خواهد که دارد جهان را

□

اکنون در این مرنجم در سمج بسته در

□

صف مژگان او کز هم گذشته

□

زان بوحنیفه مرتبت شافعی بیان

□

بدان چشمه که جای ماه گشته

□

بپرور به حق بنده را کز ملوک

□

پدید آمد از دشت گرد سوار

□

پیمان وفای اوست طوقم

□

خلق را در میان جنگ دو خصم

□

از این حریف گلو بر حذر گزید حذر

□

اگر آهن دلی پولاد پنجه

□

امروز بریدم از وی امید

□

پی بر پی او نهاد و بشتافت

□

حبشی زلف یمانی رخ زنگی خال است

□

ز نیروی اسپان و زخم سران

□

آرند که صوفی‌ای صفا کیش

□

تو مغز و میوه‌ی خوش و شیرین همی خوری

□

ای خدیو ماه رخش ای خسرو خورشید چتر

□

روح با علمست و با عقلست یار

□

بگفت: «از حاجت‌ام آزرده جانی

□

یکی آیینه و شانه درافکند

□

گرچه نکوست بخشش و لطف و هوا و ابر

□

بدو گفت کای پهلوان جهان

□

شد دیده چو بهره‌ور ز دیدار

□

به بو حنیفه که کرد آن حدیث و نص قیاس

□

چون تو ملکه نبود و چون من

□

اگر شیرین ز افسون نرم گشتی

□

شکاف سنگ قیراندای کردند

□

لخت بر هر سری که سخت کند

□

بکوفت موکب اقبال مرکب اجرام

□

ز بالا فرود آمد اسفندیار

□

مهر از لب بسته برگرفتند

□

از لشکر زنگیس رخ روز مقیر

□

ز سرگین خر عیسی ببندم

□

صاف خواهی چشم و عقل و سمع را

□

آنجا چو رسید بی‌کم و کاست

□

به کار آی اندرین کارم به یک چیز

□

بدین دو خادم چالاک رومی و حبشی

□

جهان پهلوان آن زریر سوار

□

بچه‌ی بازی برو بر ساعد شاهان نشین

□

دعوتش فرمود بهر خاص و عام

□

در فلک صوت جرس زنگل نباشان است

□

که همچون خاصگان شاهش نبیند

□

تو خورشیدی و من در این عصر

□

هست ما را ز فر تارک او

□

از دو سندان چار دندان زحل درهم شکست

□

بدو گفت کاکنون به قیصر بگوی

□

نه خاکی که بیرون نیاری ودیعت

□

موسی زمان را تو یکی شهره عصائی

□

ای که مردان عجم پیشت چو طفلان عرب

□

از خلیلی لا احب افلین

□

به تنعم جهلا را مستای

□

چو زهره بر گشاده دست و بازو

□

سر خسروان افسر آل سلجق

□

بینداخت پیراهن مشک رنگ

□

خاک درت جیحون اثر، شروان سمرقند دگر

□

عمرش گرو به یک دم و او صد هزار کوه

□

بماناد شاه جهان کز جلاش

□

بیا تا ساغری نوشیم با هم

□

هرچند که لنبک دهد آسایش بهرام

□

گه گرد گلت بنفشه کارم

□

هان کجائی چه می‌خوری؟ گفتم

□

جهاندار محمود خورشیدفش

□

نعل سمند تو سزد حلقه‌ی فرج استرت

□

برخاستم از جای و سفر پیش گرفتم

□

شیر مردان چون گوزنان هوی هوی اندر دهان

□

آه و افغان از همه برخاست زود

□

من به چشم خویش دیدم کعبه را کز زخم سنگ

□

گرش صد باغ بخشیدندی از نور

□

ره رفته تا خط رقم اول از خطر

□

نعمت عالم باقی چو مرا دادی

□

حیض بر حور و جنابت بر ملایک بسته‌ام

□

گر بخوانی این بود سرگشتگی

□

وگر عنقائی از مرغان ز کوه قاف دین مگذر

□

بادا به بهار اندر چندانکه بهارست

□

گر حج و عمره کرده‌اند از در کعبه رهروان

□

ای نظامی پناه‌پرور تو

□

وفا اندک طلب زین دیو مردم

□

به حجت گوی ای حجت سخن با مردم دانا

□

شاید ار مغز زکام آلود را عذری نهند

□

مستنصری معانی و حکمت به نظم و نثر

□

قربه‌ای پر کن ز تسنیم ضمیر

□

باز بعضی را رهایی داده‌ای

□

زین شعر کرده بر قد و صفت قبای فخر

□

پس آن بهتر که خود را شاد داری

□

یا به سر دار بر چرا نکشیدش

□

اگر جان نبودی به سیم و زر اندر

□

از هر نمطی سخن شد آغاز

□

به دانش تو صورت‌گر خویش باش

□

آن نصیب و میوه و روزی قومی دیگر است

□

چو بی‌عشق است او جسمی‌ست بیجان

□

سگ را چه خبر که کام تو چیست؟

□

شبی از پیش برگرفته چراغ

□

اکسیری صبح کیمیاگر

□

به طاعت بست شاید روز و شب را

□

از مردمی تو بر نگردم

□

بتو داستان نیز کردم یله

□

فلک بر سبز خنگی تندخیز است

□

اینک بر کارست بی‌کارست و پوست

□

گشتی به سرو روی کله دار

□

یارب به لطف خویش گناهان ما بپوش

□

لیلی که چنان ملاحتی داشت

□

تو نبیره و پسر موسی و هارونی

□

مطرب غزلی کشیده دلکش

□

به موبد چنین گفت زان پس که شاه

□

دل از رخت خودی بیگانه بودش

□

دو سال، یا سه سال در آن بود، تا ببست

□

می‌بود ز نیک و بد هراسش

□

فرقش از دانهای در خوشاب

□

طوفان درم بر آسمان رفت

□

بنگر به چه فضل و علم گشته‌است

□

گشتند، دو دل، مبده، بی غم

□

بفرمود تا بازگردد سپاه

□

ز تو کامی ندیده در زمانه

□

حاجب آتش بود بی واسطه

□

گر از لعلش مرا روزیست جامی

□

به شیرین زبانی توان برد گوی

□

پیرامن آن فلک نوردان

□

زادالمسافر است یکی گنج من

□

به خسرو نیز گشت آن قصه روشن

□

به موبدم درم داد ده بدره نیز

□

به سختی و به رنج آن رنج و سختی

□

فریبی را طلب کاری شمرده

□

من خود ز زمانه پا براهم،

□

گو گلاب از گل و گل از خارست

□

میل دل مهربانم آنجاست

□

چرخ بر بدگمانش کرده کمین

□

بشنید چو آن سخن خردمند

□

همی بود تا تازه شد جشنگاه

□

رطب بی‌استخوان آبی ندارد

□

گر نبودی مر عرض را نقل و حشر

□

از سوز دل، آن حکایت زار

□

حزین نشسته حسودان دولتت همه سال

□

سخنهای کهن زالی مطراست

□

تشنه‌ت نشود هرگز تا آب نخوردی

□

هم کلید گنجها در دست تو

□

جهاندار کسری ورا پیش خواند

□

خری در کاهدان افتاد ناگاه

□

اگر روی سخن در نکته دانی‌ست

□

خداوند کیوان و خورشید و ماه

□

قطره بر قطره زان محیط گذشت

□

در مرحله‌ای که ره ندانم

□

از خانه عمر براند سلمان را

□

چون تو حاجت می‌بر آری صد هزار

□

کسی کو جوانست شادی کنید

□

ولیکن حق خدمت می‌گزارم

□

فلسفی مر دیو را منکر شود

□

چه گویید گفت اندرین داستان

□

بازم نفس فرو رود از هول اهل فضل

□

آنجا که دهی ز لطف یک تاب

□

چنین می‌گفت و خون دیده باران

□

چون شب تاریک در شعر سیاه

□

سه من تافته باده‌ی سالخورده

□

ولی باد از رسن پایت ربود است

□

گر تو اشکالی بکلی و حرج

□

دلاور بدو گفت گر بخردی

□

احمدک را که رخ نمونه بود

□

تیرش چو برات مرگ راند

□

در آن وادی که میل دل زند گام

□

وان غلام مست پیش دل نواز

□

شهنشاه دانندگان را بخواند

□

چو نامد در جهان پاینده چیزی

□

مر جفاگر را چنینها می‌دهم

□

کنون گر بجنگ اندر آریم سر

□

الام تصاریف الزمان و جوره

□

یاقوت لبان در بناگوش

□

بمان چندی بر این سرکوه چون برف

□

سال نوست و ماه نو و روز نو

□

چو باشد مناره به پیش برک

□

به دست هر یک از بهر نثارش

□

این معانی راست از چرخ نهم

□

خریدن ازو باز خون پدر

□

هم تهی دید گنج آکنده

□

سر رفت و هنوز بد لکامی

□

اگر کمتری تو ازیشان به نعمت

□

چو کوه البرز، آن کوه کاندرو سیمرغ

□

گر اندیشه‌ی بد کنی بد رسد

□

بهاری تازه چون گل بر درختان

□

گفت یک اصبع چو بر چشمی نهی

□

چنین سال سیصد همی رفت کار

□

در دیر محکم ببستم شبی

□

شوخی که به غمزه‌ای کمینه

□

حدیث او معانی در معانی

□

گر برادر غم تو خورد شها نیست عجب

□

سه فرسنگ بالای این بیشه است

□

سگان وقتی که وحشت ساز گردند

□

بر گنج نشسته است گرد حجت

□

همی راند ازین گونه تا شیرخوان

□

گوسفندی قوی که سر گله بود

□

پس آنکه حاجب خاص آمد و گفت

□

مزگت کلیسیا نشده‌است، ای پسر، هگرز

□

تا کواکب را همی فارغ نبیند کس ز سیر

□

بشد رای و اندیشه‌ی کشت و ورز

□

که چوپانانم آنجا شیر دوشند

□

عز و بقا را به شریعت بخر

□

اگر گویم آری و دل زان تهی

□

دگر رند مغ آتشی میزند

□

سر داده و آه بر نیارم

□

اینچنین اسبی تواند برد بیرون مرمرا

□

پیاده شد از باره سالار نو

□

هران کس که او جز برین دین بود

□

بسا دیبا که یابی سرخ و زردش

□

نسب داری حسب داری فراوان

□

چو بشنید کاکوی آواز من

□

مکان دهنده‌ی آن مهر منجلی در غار

□

تو آن سنگین دلان را بین که دیدند

□

یاد او بالغدو و الاصل

□

ز خط نخست آفرین گسترید

□

تبر داشت مردی همی کند خار

□

مکن کین میش دندان پیر دارد

□

عشق و دیوانگی و سرمستی

□

بزرگست پور جهان پهلوان

□

خانه‌ای را که نه سقفی و نه بنیادیست

□

یا دست بگیر از این فسوسم

□

جوان مرد این سخن بشنید و برگشت

□

بر آنسان به زین اندر آورد پای

□

بیامد به شاپور رازی سپرد

□

سیاهک بود زنگی خود به دیدار

□

تا دلت مرغ پخته خواهد و می

□

پری روی گلرخ بتان طراز

□

زیر فرمانت آسمان و زمین

□

برم سر آن عروس چون ماه

□

بستم از جان نماز را احرام

□

غلامان رومی به دیبای روم

□

همه بازخواهم به شمشیر کین

□

طمع در زندگانی بسته بودم

□

ایکه اندر فریب ایشانی

□

بدو گفت بنگر که شاه زمین

□

روز بر مسند پاکیزه‌ی انصافی

□

برو نام نکو خواهی بماند

□

به هر جا قصه‌ای دیگر همی خواند

□

ز بالا و دیدار و آهستگی

□

مکن دوستی نیز با دشمنم

□

فلک بر کرد زرین بادبانی

□

سخنی کز حضور گردد فاش

□

چو آن پوست بر نیزه بر دید کی

□

که تا زبان بودش بعد ازین به شغل ثنایت

□

گر دست ترا کرامتی هست

□

خصوصا بر عزیزی کز عزیزی

□

بر خلق دو عالم است غالب

□

بدو گفت آن کو جهان آفرید

□

رخم روزی که بفروزد جهان را

□

گر چه ترشست و تلخ گفتن حق

□

ازل آنجا ابد بینی، ابد آنجا ازل یابی

□

پاسبانی نکند بنده چو ایمان را

□

من زین دو علاقه قوی دست

□

پایه‌ی حسنش بسی بالا گرفت

□

بهر ملکیست سلطانی طرب کوش

□

بکوشد همی تا بپیچی ز داد

□

عنان عمر ازینسان در نشیب است

□

لا ابالی نظر به این نکند

□

ناکهان دل فگار شد آگاه

□

دارد آزرده درونی ز وضیع و ز شریف

□

نبینی که در گرمی آفتاب

□

بدان خوبی‌ش در هودج نشاندند

□

به صحت کن به دل بیماریش را

□

نیاطوس بگزید هفتاد مرد

□

در هزاران لقمه یک خاشاک خرد

□

پشت بر کار این جهان کردند

□

کاری می‌کن که ننگ نبود

□

پژمان نشود ز آفتاب هرگز

□

ز سیری مباش آنچنان شاد کام

□

مهی بود از سپهر آشنایی

□

رسد از طعنشان به من گاهی

□

همی‌برد دانای رومی رسن

□

بر ستیز و تسخر و افسوسشان

□

خاک ازیشان چگونه مشک شود؟

□

اگر خوی زمان گیری و، گر ملک جهان گیری

□

سرتاسر جهان ز در نظم من پر است

□

من سوی دل رفته و جان سوی لب

□

به فردا عزم ره را نامزد کرد

□

بسوزیم داغی به دل آسمان را

□

چو بشنید خراد برزین سخن

□

زیر دریا خوشتر آید یا زبر

□

هشت جنت ز بهر این آمد

□

با کف زور آورت کوه گران سنگ، کاه

□

هیچ، آزاده نشد بنده‌ی تن، پروین

□

منکه درین شیوه مصیب آمدم

□

کنون هم گشته زین سودا چو مویی

□

چودارید هر دو ز شاهی نژاد

□

بیاییم با تو به راه دراز

□

این نمک باقیست از میراث او

□

دل درماندگان به دست آور

□

ز گفتار او شاد شد شهریار

□

واسطه این است این کز ستمش کرده است

□

یا فلک آنجا گذر آورده‌بود

□

جامی از آنجا که هوادار توست

□

شهنشاه کو داد دارد خرد

□

در شارستانها بهن ببست

□

و گر خشک شد روغنم در ایاغ

□

هر کرا باشد این چنین گنجی

□

همی‌خواست هرمز کزین هرسه مرد

□

بیدار شو ای گوهری که انکشت

□

دید پیمبر نه به چشمی دگر

□

لیک چون سبق یافت سوگندت

□

بر ابله جوانی گزینی رواست

□

یلان سینه و رام و ایزد گسسپ

□

طالع کارت به زبونی درست

□

بعد از آن قوت نباتی هشت

□

بفرمود تا بر درش کرنای

□

در سجود بارگاه عرش تمثالت کشید

□

ز کیسه به چربی برد بند را

□

گهی از عشوه در مسندنشینی

□

دگر باره پرسید زان پیشکار

□

چهارم خزروان سالاربود

□

ترسم ازین پیشه که پیشت کند

□

روشنانی که این خرد دارند

□

ببردند برزوی رانزد اوی

□

همائی تو و سدره‌ات آشیانست

□

چه رنگست کاید همی بوی خوش

□

بلی عاشق چو بیند نقش جانان

□

نهان شد بگرد اندرون آفتاب

□

به منزل رسیدند و بفزود خیل

□

دگر گفت اگر چند خندان بود

□

در دلیری، اگر چه گشتم گرم

□

کله آن گه نهی که در فتدت

□

من هم از ادعیه در پی بفرستم سپهی

□

همان هرچه از ماپراگند نیست

□

همه چنگ محبت ساز کردند

□

بنشین بی کار ازانکه بی‌کاری

□

چو بگشاد لب زود پیمان ببست

□

وزان جایگه جنگ لشکر بسیچ

□

مانده بر جای و هیچ جایی نه

□

که بهر پیرهنی من گزیدم از دل و چشم

□

دبیری و دبیر بی کتاب و خط و املائی

□

که ما را دل از بوم و آرامگاه

□

عزیز آن گریه و سوگند چون دید

□

رو که تایید سپهر و دانش کلی‌تر است

□

چرا ریخت خواهی همی خون من

□

همه پیش یزدان نیایش کنید

□

زان بر میر و خواجه جای کنی

□

دشمنت را چو آب اجل سوی مرگ

□

ز بار فقر به جانست و خم نکرده هنوز

□

بدان گه که من جفت خسرو بدم

□

یا فاضل الحرمان بکل موطن

□

ایا دل بسته در دنیا و فارغ گشته از عقبا

□

همه طاقها بود بسته ازار

□

یکی گشت با آنک نانی فراخ

□

سخن مخلصان بگیری یاد

□

به دل نندیشم از نعمت نه در دنیا نه در عقبا

□

مرحمتی میکن و جائیم ده

□

شده پادشاهی پدر سی و هشت

□

و وصلت حبل‌الله لکن سودت

□

یا یکی خیمه‌ای ز دیبه‌ی سرخ

□

چو از دور خراد بر زین بدید

□

چه مردی به دین فر و این برز و چهر

□

از تو خاتون چو گردد آبستن

□

گر چه روزی چند گشتی گرد این مشکین بساط

□

از ازل تا به ابد بهره چه باید ز سلوک

□

ملک را چنان گرم کرد این خبر

□

مرا بی‌نیازیست از هر کسی

□

تا ز روی مایه مردم را نه از روی نسب

□

هرآنکس که برتو گرامی ترست

□

بدان کی ستوده شود پادشاه

□

زره خواهم از تو گر اسپ سیاه

□

خاصه اندر حق این خادم که هست از مکرمت

□

ولی فاحش‌ترین غبن‌ها این بود داعی را

□

کسی ره سوی گنج قارون نبرد

□

چو ده‌ساله شد گشت گردی سترگ

□

زهی جمال تو آن آفتاب کاندر جود

□

چو بایسته کاری بود ایزدی

□

سپر بر سرآورد رستم چو دید

□

به خاک اندرون خوار چون گوسفند

□

از پی یک مه که برگ گل دمد بر وی همی

□

ز بس که خوف بری از سیاست قروقش

□

کمندش ببازوی و ببر بیان

□

من آن دیدم از گیو کز پیل مست

□

باشد از نار طبع یابی نور

□

دو لشکر چو تنگ اندر آمد به راه

□

کدامین پسند آیدش زین دو راه

□

چو گرسیوز آن آتش افروختی

□

کی توانستی برون آورد آدم را ز خلد

□

طمع نگر که قضا گرچه ملکت گیتی

□

گرچه از قصه درازی ببرد شیرینی

□

چرا بر دلت چیره شد رای دیو

□

مرغ بر شاخ تو از مدح تو بگشاد گلو

□

چوشد گردش روز هرمز بپای

□

مسرع حکم تو زمانه نورد

□

جهانی فرو ماند اندر شگفت

□

از فضل ملک باد به هر حال و به هر وقت

□

یک ذره نور از رخ او وام کرده است

□

بیعتی شاه باد دست جهان کز جهان

□

ز جستن مرا رنج و سختیست بهر

□

جبرییل از سدره گویان گشته کز اقبال و روز

□

بیامد ز کوه اژدهای دژم

□

خلق را زین حشر شوم اگر برهانی

□

ندیدم من اندر جهان تاج‌ور

□

ای سگ کافر به خود اندر نگه کن ساعتی

□

کسی نظیر تو باشد که وضع پست و بلند

□

تویی آن‌کس که گر کوشی، برآری

□

شکست اندر آید بدین بارگاه

□

روح عیسی ترا چه جویی رنج

□

نیامد بدین دوده هرگز بدی

□

در حال برو رکنها بجنبد

□

ازان ده یکی بی‌گذاره نماند

□

نوبهارت با امام دین مبارک باد و باد

□

خنک فلک را اسمش داغ نهد بر سرین

□

عفو فرمای گر مثل گنهم

□

برین سان گذر کرد خواهد سپهر

□

درم آمد علاج عشق درم

□

نخواهم که رومی بود سرفراز

□

خصم چندان هوس پزد که ترا

□

تو گفتی که اندر زمین جای نیست

□

تخمیم بر دهنده ز مدح و ثنا و شکر

□

کدام شاه غنی کز نیاز ننهاده

□

دهد از جنس دیگرت زحمت

□

پسندش نیامد همی کار من

□

بر رهگذر حاسد تو چاه و خطر باد

□

ز هندی و چینی و از بربری

□

دوستان جمع و ندیمان خوش و دولت باقی

□

یکی باز بودش به چنگ اندرون

□

بدان گه بوی دین آید ز علمت کز سر دردی

□

در خیرهای مخفی و طاعات مختفی

□

عقل اگر از سر انصاف بجوید امروز

□

سر پهلوان اندر آمد به بند

□

عیش خود تلخ چه داریم به سودای زنان

□

دهان و برش پر ز گوهر کنم

□

عالیا پایه‌ی مدیح تو وای

□

همانا کنون زورم افزونترست

□

از پی عصمتت گسسته مباد

□

کشم در رشته‌ی فکرت لالی

□

در مجلس مذاکره علمست مونسم

□

اگر چاره در سنگ خارا شود

□

آنک بر نگذشت اجزاش از زمین

□

برین پاک یزدان کند آفرین

□

به گاه کینه هوا در دو پای او مدغم

□

سپر خواست از ریدک ترک زال

□

رنج بردی کشت کردی آب دادی و بردرو

□

وگرچه در سپهت از پی ثنا خوانی

□

ز نظم و نثر مدیح تو اندر آویزم

□

برو چون مسلسل شود بند سخت

□

گر پذیرند آن نفاقش را رهید

□

سرشکش که انداخت یک جای رفت

□

دخترانند خاطرم را بکر

□

بگفت این و غمگین برون شد به در

□

هم‌چنان ترکیب حم کتاب

□

فکر جمعی چون ستوران سواری گرم رو

□

به خدای ار به حقیقت نگری

□

دو پره چو پرگار مرکز نورد

□

تا به زلف سایه‌ی شب خاک را تزیین نداد

□

یکی نامه بنوشت با باد و دم

□

چنان شود که شود موی بر تنش مسمار

□

به حصنش فرستاد نزدیک شوی

□

از تو این بس که دهی آینه‌ی او ترتیب

□

به تدبیر پیران بسیار سال

□

ز تارک کنون آب برتر گذشت

□

تو گفتی که الماس مرجان فشاند

□

نیست ممکن آمدن از عهده‌ی مدحت برون

□

بساطی کشیدم به ترتیب نو

□

بجایی که بایست بنشاندشان

□

ازانجا چو باد دمان گشت باز

□

من به این پاداش بر چیزی که حالا قادرم

□

مهی ترک رخساره هندو سرشت

□

سگالیده‌ام روزگار تو را

□

بگویش که تو دل به من در مبند

□

محل تنگ‌تر زانکه من رفته‌رفته

□

از آن سستی اندام زخم آزمای

□

شب هندو نسب چون لشکر آراست

□

برآمد خروش از دل زیر و بم

□

عنان شاه گر بر آسمان است

□

ابدی باد خط این پرگار

□

درآمد عاشق شوریده مشتاق

□

همی نیروی خویش چون پیل مست

□

بکاری دست زن کارزد به رنجی

□

مرا نیست از خود حجابی به دست

□

صفت کاس رباب و بسرش کفچه‌ی دست

□

وزان سوی گودرز کشواد بود

□

کجا در ذره گنجد این که خورشید

□

بسا گردن سخت کیمخت چرم

□

رقمهای که کار آید به شاهی

□

نباید که بینند رنجی به راه

□

چو از تیغ و نمک سوگند بودش

□

به روز آتشی برنیارند گرم

□

غرض هر یک به خلوت جائی خود رفت

□

نشسته سپهدار بر تخت عاج

□

جوابش را دهان کر نه بشگفت

□

نژاده منم دیگران زیردست

□

سر اندر پای خضر نازنین سود

□

چنین داد پاسخ که پیمان من

□

دل شدگان را رخ زیبا مل است

□

تا چهل روز خاک می‌کندند

□

به پرهیز جوانان در جوانی

□

به کاخ و به باغ و به میدان اوی

□

زهی سگساری چرخ زبون‌گیر

□

چه باید غروری برآراستن

□

هنوز آن صبح بود اندر تبا شیر

□

کدامست مردی کنارنگ دل

□

چو بود این نام محتاج بیانی

□

همه دیده گشته چو نرگس تنش

□

چو آمد به نزدیک شاه اندرون

□

زانک جنس نار نبود نور او

□

بدو گفت رستم که چنگال شیر

□

دیوخانه کرده بودی سینه را

□

تو باشی برین بوم و بر شهریار

□

عقل را خدمت کنی در اجتهاد

□

که من در دل ایدون گمانم همی

□

که من آنجا بوده‌ام این شهر نو

□

مرا بخت ازین هر دو فرخترست

□

اندرین ره ترک کن طاق و طرنب

□

مراین بند را چاره اکنون یکیست

□

قاعده‌ی هر روز را می‌جست شاه

□

چو گودرز با زنگه‌ی شاوران

□

سنگ باشد سخت‌رو و چشم‌شوخ

□

دریغ این بر و بازو و یال تو

□

ای خنک آن را کزین ملکت بجست

□

در دژ ببستند و غمگین شدند

□

این مثال نور آمد مثل نی

□

دل او ز کژی به داد آورید

□

گفت او را و دو صد اومیدلیس

□

مرا تخت زین باشد و تاج ترگ

□

جنگ می‌کردند حمالان پریر

□

فرستاد نزدیک دستان سام

□

ز جور چرخ چو دماغ و سمندر آتش و آب

□

سپاه تو را داد خواهد بباد

□

شعله‌ی باس تو ستاره شرار

□

تو مکش تا من کشم حملش چو شیر

□

شد نفاقش عین صدق مستفید

□

ندانم چراغ که بر می‌کند

□

کی بود از بر هفتاد ترش بوالغنجار

□

برانگیخت اسپ و برآورد یال

□

هم ز عرضش مهار خواهد کرد

□

همان مرد را نیز با خویشتن

□

پای ستم عدل شاه تا شب محشر شکست

□

تا قلاوزت نجنبد تو مجنب

□

هست بس بالا و دیگرها نشیب

□

دارد اشفته دماغی ز صغار و ز کبار

□

کردگارت برهاند ز خطر در محشر

□

چه مرجان که در کین همی جان فشاند

□

همی خواهم به هر ساعت چه در سرا چه رد ضرا

□

که آورد گیرند روز نبرد

□

ز گوش و گردم ایام عقدهای گهر

□

تو به من بگذار این بر من نویس

□

پیش او معکوس و قلماشیست این

□

در جایگاه در شاهوار است

□

به قهر از صبح عالم شام محشر

□

ز گفتار او بود آسیمه سر

□

گر چه روزی چند بودی گرد این نیلی غطا

□

گرفتند تازان ره اردبیل

□

گر چون که قافش وقار باشد

□

که اجل این ملک را ویران‌گرست

□

خرش خور و خوش خند مگری گرگری بر ما گری

□

باو گذاشت ز تقدیر قادر دیان

□

خون شپیر و کشتن شپرست

□

جگر خسته از غم به خون شسته روی

□

دیگران را یک ولی نعمت مرا خود اولیا

□

بانبوه اندیشگان درنشست

□

حلم بر عفو ماحضر دارد

□

که ببیند مسجد اندر نو گیاه

□

سوی تو فضلهای رحمانی

□

گرسنه‌ام، برگ و نوائیم ده

□

سر تو سبز و دلت شاد و تنت بی‌آزار

□

تو گفتی به زخم اندر آمد گراز

□

سنگ در کفش و کیک در شلوار

□

بدانست کان کار او شد کهن

□

در دیار دو جهان جز تو نیابد دیار

□

مر ترا هادی عدو را ره‌زنی

□

نشینی در پس زانو و شور فتنه بنشانی

□

کشان ز تار عناکب بر او نقاب خفا

□

آرد از نوع دیگرت ابرام

□

بدیدی و کس را ندادی تو دست

□

گرمی و سردی کشد در باغها یکسال خار

□

نگه داشتندی ره ایزدی

□

در منزل محاوره فضلست رهبرم

□

او نترسد از جهان پر کلوخ

□

به زانکه کنی بخیره بیگاری

□

این چنین خانه چه از خشت و چه از مرمر

□

همه باشکل و باشمایل حور

□

چو گیو و چو شیدوش و میلاد بود

□

گر نبودی راهبر ابلیس را طاووس و مار

□

به نزدیک بهرام گردن فراز

□

به وقت حمله صبا در دو دست او مضمر

□

زان بلند آفتاب نقطه قرار

□

... قصاب چون ستون خیم

□

دهر بلیت گمار چرخ اذیت رسان

□

که چه پرها بریختند اوهام

□

جهانی به شادی نهادند روی

□

امروز تو از دی به و امسال تو از پار

□

بیکسو شود دانش و بخردی

□

مه شعبان و صفر یکسانست

□

که دارد همی دیده از دیده شرم

□

دریغ نیست ز عرش و ز فرش ظل و ضیاش

□

مکن خیره بر کرکسان میهمانی

□

که جوشش برآمد چو مرجل به سر

□

که آمد به تنگی زمانم همی

□

این چنین تان هر زمان با عافیت سیصد بهار

□

تهی ماند زان تخت فرخنده جای

□

که خلقش ستایند در بارگاه؟

□

که شد چون دوال از رکاب تو نرم

□

با چنین تایید و دانش مقتدا بودن توان

□

هر مکین فرش غبرا سر به اوج لامکان

□

وگر برد، ره باز بیرون نبرد

□

نهاده بران عاج کرسی ساج

□

تا ببینی قدرتش مومن شوی ای دلفگار

□

که امروز در دست آهرمنم

□

به پیوستگی در جهان نو بدم

□

نژاد کیان را که یارد شکست

□

آدمی پیش تو از مهر تو بربسته کمر

□

شام در خلوت آلوده‌ی دیوانی

□

شب تیره او را ستایش کنید

□

درست است اگر بگسلد جان من

□

در بوستان عمر خود از حکمتم به کار

□

تو را نامدار مهان آفرید

□

گر از پوشش است ار ز افگند نیست

□

نه بر جای خویش آرزو خواستن

□

نعمت حق را سر آل خطیبی قد شکر

□

که توشان سد بلای سپه خود دانی

□

چگونه بود شاد بی روی شاه

□

که سودی ندارت بودن نژند

□

چار عنصر مادرند و هفت سیاره پدر

□

ببخشای بر بخت و ارون من

□

چنان دان که از دردمندان بود

□

در جهان گورکن چنین چندند

□

کوه ریشا چه سود ازین و از آن

□

تا بر سر این غنچه سایبانست

□

ز رای و ز پوزش میاسای هیچ

□

دل کینه‌دارش پر از جوش خون

□

چه سود از سود امروزین که فردا هم تویی مغبون

□

به ما برکنند اندرین جنگ ناز

□

ستاره برین گونه خواهد گذشت

□

حساب من از توست چندان که هست

□

ما و سیمین زنخان خوش و زرین کمران

□

تا زمین زیر آسمان باشد

□

که چون تو نبیند همانا سپهر

□

نپیموده‌ای زان شدستی دلیر

□

دم آدم ترا چه خواهی طین

□

گرفت آن زمان دست او را بدست

□

نیابد نبیند برو بوم و کاخ

□

نگشته یکی خار پیرامنش

□

باشد از شاخ فضل یابی بر

□

هیچ پاکیزه نیالود دل و دامان

□

بپوشیده و تنگ بسته میان

□

ار ایدونک کژی نیاری بکار

□

تا ناصحت آساید با جاه و خطر بر

□

ز جایی که بد پیش خسرو دوید

□

که تیرش زره را بخواهد برید

□

یکی دیر جنبش یکی زود گرد

□

بفرمان رود هم بران ره سپاه

□

جز به عمر نوح و طبع خسرو و طی لسان

□

در نظم سخن فصاحتی داشت

□

پر از غم دل و دیده خونین شدند

□

بکوشد که با شرم گرد آورد

□

که گفتار او با خرد یاربود

□

نیمه عمرم شده تا نیمشب

□

کشندش به پنجاه مرد از درخت

□

که بی‌گور اوخاک او بی‌نواست

□

دیو زان بنده چه دزدد بجز ایمانش

□

کرد از دم خویش خاک را زر

□

میان یلی چنگ و گوپال تو

□

ورا نیک پی خواند و به روزگار

□

ازان روسپهبد وزین روی شاه

□

به بی روغنی جان کنم چون چراغ

□

به تدبیر و تیغ آشکارا شود

□

یکایک برآرد بناگاه گرد

□

به سجده‌ی ملکان پشت خود برای شکم

□

در شیر بها سخن به جان رفت

□

چنان کرد نوذر که او رای دید

□

که چون دارد آن کم خرد روزگار

□

نه جنبان شدش دست ونه پای رفت

□

دهد فربهی لاغری چند را

□

به دستوری اختر نیک فال

□

دمیدند با سنج و هندی درای

□

هژبری و هژبر بیدل و چنگال و دندانی

□

آنجا که دلست جانم آنجاست

□

بسازیم و این کار دشوار نیست

□

پر از خاک شد چشم پران عقاب

□

مرین کشته را بست باید بر اسپ

□

که از هیضه‌ی زهری درافتد به جام

□

ز هندوستان داده شه را بهشت

□

یکی پرنیان چادر از وی بکش

□

سالکی را که ره حب تو نبود مسلک

□

و گر زال زر است انگار عنقاست

□

به مردی سیه کرده در جنگ دل

□

پراندیشه دل سرپرازگفت وگوی

□

کشید آن بهار مرا او بدم

□

دیدنی ارزم که غریب آمدم

□

براو کردم اندیشه را پیش رو

□

خرد باید و شرم و پرهیز وداد

□

الا خزانه دل نواب کامیاب

□

پرگار بنات نعش گردان

□

که پیل هژبر افگنم کهترست

□

وقت بهار و وقت گل کامگار

□

ز خز و سمور از در شهریار

□

حرامست برزیره جز زیره آب

□

عنان دزدیی کرد و شد باز جای

□

شود آشکارا نژاد و گهر

□

بود گدای غنی طبع پادشاه ستائی

□

کس نامه زندگی نخواند

□

چو رهام و گرگین جنگ‌آوران

□

گرفت مسکن و با زال شد سخن گستر

□

ز مصری و از جامه‌ی پهلوی

□

سبزه به بیجاده گرو کرده‌بود

□

پاس عقل آنست که افزاید رشاد

□

دروغم نه اندر خورد با مهی

□

از شرق تا به غرب ضیاگستر آفتاب

□

زر گردد خاک و در شود آب

□

فراوان شده شادی اندوه کم

□

دشمنت بی‌غم تو نیست به لیل و به نهار

□

برین رود سازانش مهتر کنم

□

رنگ پذیرنده خویشت کند

□

قبله‌ای سازیده بودی کینه را

□

خردتان برین هست همداستان

□

به عکس یابد اگر در زمانه سامان داد

□

هم غالیه پاش و هم قصب پوش

□

مکن جز به نیکی بر ایشان نگاه

□

تا طبایع را همی افزون نیابند از چهار

□

بخوبی بسیجیده کارتو را

□

دل به کمی غم به فزونی درست

□

ضد نار آمد حقیقت نورجو

□

وزو آفرین بر منوچهر شاه

□

گرچه ز سطح زمین پا ننهد بر کران

□

پیداست که نکته چند رانم

□

قبا جوشن و دل نهاده به مرگ

□

هم سر افرازان عالم پست تو

□

که بر من چرا گشت قیصر دژم

□

بلکه بدین چشم سر این چشم سر

□

نیست آن من درینجاام گرو

□

ندیدند مرگ اندران روزگار

□

نظر به مائده‌ی رزق او فقیر آسا

□

در پیش سگ افکنم در این راه

□

که خلعت مرا زین فزون بود کام

□

شد نهان چون کفر در زیر گناه

□

بزرگان ملک و بزرگان دین

□

چون در آمد حس زنده پی ببرد

□

ما طاول الهرمان کل بناء

□

چنان زخم سرباز کوپال من

□

کاری که داشت ساخت ز معبود غیب‌دان

□

به تایید الهی نگرویدند

□

که بر خاک او نعل را پای نیست

□

حاجت من کن روا کارم برآر

□

همی مهتر نامور خواندشان

□

شکر کن چون کرد حق محبوسشان

□

فی غصن طوبی واسع الفیاء

□

درخت نوآیین پر از بار نو

□

ز آغاز لیالی تا به اسحار

□

سفتی نه یکی هزار سینه

□

پرستار و گر پور فرخنده ماه

□

مانده بد با خود نه بی‌خود چشم باز

□

وگر نزد تو نیز نامی ترست

□

تیر او دلکش‌تر آید یا سپر

□

حریف بزم شاه دادگر گشت

□

جهان را چو این بشنوی پیر خوان

□

هم سمین اندر جوارح هم سمین اندر نشان

□

درای ای طاق با هر دانشی جفت

□

که کیخسرو آن فر و بالا گرفت

□

بدینار و دیبا و تاج و کمر

□

غم و شادمانی همه باد گشت

□

با توند آن وارثان او بجو

□

به زیبا دیبه‌ی رومی و چینی

□

بدان دادگر کو جهان آفرید

□

ظریف و شاعر و شیرین زبان فراوان است

□

یا پای بدار تا ببوسم

□

از افروختن مر مرا سوختی

□

به نیکی یکی اختر افگند پی

□

که پیوسته تلخی برد تند روی

□

نفرت و بی‌میلی ما هست آن را پاسبان

□

در همه دلها هوایش جا گرفت

□

که از باد آتش بجنبد ز جای

□

از تو این بس که کنی ادعیه‌ی او تکرار

□

دل سوخته شد هنوز خامی

□

به زخم گراز آمد و خرس و گرگ

□

دل از ما کند زین سخن پر ز کین

□

هم سلیح و سپه پراکنده

□

همه ملک جهان نرزد پشیزی

□

تو را فرمود بهر من کنیزی

□

همه گوهرش پیکر و زرش بوم

□

کشم پرده از رازهای نهانی

□

تا پیش تو درد سر نیارم

□

کشندم دو بازو به خم کمند

□

کسی بی‌بهانه نسازد بدی

□

روزی که رازها فتد از پرده برملا

□

کبود و ازرق آید در نوردش

□

به قصد قصر شه مرکب براندند

□

برفتند و بردند پیشش نماز

□

ز بس کزو بودت بیم در خلا و ملا

□

همان در نسل او شاهی بماند

□

نبیند به هندوستان بت پرست

□

ز بایستگی هم ز شایستگی

□

پایش از بار دنبه آبله بود

□

شده تیر ملامت را نشانه

□

نوای معذرت آغاز کردند

□

همش نام و هم رای روشن روان

□

که از وصلت نشد واصل به صحبت‌های روحانی

□

آن دسترسی بود نه زین دست

□

ببرد از رخت شرم گیهان خدیو

□

آمد به میان جریده‌ی راز

□

تو گوش کرده بر آواز مطربان حزین

□

فرو خورد از سر بیدار بختی

□

ازو کون و مکان پر روشنایی

□

شو ساخته خدنگ خون خوار

□

هست ارسال ثناها کاروان در کاروان

□

در کش مکش اوفتاده پیوست

□

نهفته جزین نیز هستم بسی

□

بگشاد به آزمون دمی چند

□

در آن شادی خدا را یاد داری

□

چو مه بی‌شب و من شیرینم ای شاه

□

وز آن پس رو به منزلگاه خود کرد

□

زان روی که بی وفاست مردم

□

برش چو صورت اسبی بود که بر دیباست

□

نگویم وای بر خر وای بر کاه

□

انوشه کسی کاو بمیرد به زهر

□

یا نیک و بد پیام تو چیست؟

□

با کف موسوی چه زند سحر سامری؟

□

پرستارانم این جا شیر نوشند

□

کردم اندر مقام صدق قیام

□

که مهمان شد شکر در سبز گلشن

□

مر آن سرو را شد ستبرش میان

□

ز راهش عقل را جای گریز است

□

بدین فر و مانندگی پدر

□

رفتند بسوی خانه خرم

□

عجب بین کافتاب از راه گشته

□

که رخت دیگری در خانه بودش

□

روی تو نادیده گرفتار توست

□

می‌داشت خرد هنوز پاسش

□

ساعات شمارند الوف دوران را

□

به خوردن دنبه‌ای دلگیر دارد

□

نماند بر من کسی نیک‌خواه

□

رسم زو عاقبت روزی به کامی

□

تکلفنا ما لانطیق من الاصر

□

رسن بازی نمی‌دانی چه سود است

□

به اجابت نمی‌کنم بندت

□

مجنون بنشید خویشتن خوش

□

سواران ترکان بکشتند زار

□

نماند از سیم کشتیها نشانی

□

برو هر کسی نام یزدان بخواند

□

کرد آن همه را، درون دل کار

□

به افسونی به راهش کرد دربند

□

یکی خون زر که بی حد بدشمارش

□

شود ز آن نقش، حرف شوق خوانان

□

تو رشته چه می‌بری به چاهم؟

□

باشد اشهد گفتن و عین بیان

□

ز یکدیگر به دندان باز گردند

□

شکستن دل من نه اندرخورست

□

ز نور تابش کیسان ببینی تاب کیسانی

□

دویدم چپ و راست چون عقربی

□

امید اندر جوانی بسته بودم

□

بساط راست‌بینی در نور دید

□

دل خراشی کهن جگرخواری

□

هم اشک من چو سیم شد و هم رخم چو زر

□

به سرخی می‌زند چون گشت بیمار

□

بکوشد به رنج و به آزار من

□

که به نخجیر خواهد آمد شاه

□

که روزی من به کار آیم ترا نیز

□

به زرنیخی فروشد ارغوان را

□

ندارد جز تو در دل آرزویی

□

بدوزیم چشم حسودان اختر

□

کرسی از یک‌سو زن از یک‌سو فتاد

□

سزاوار کنار نیک‌بختان

□

گهی پر ز خشم و گهی پر ز مهر

□

از کار جهان پر و تو بی کار

□

گفته کین هم گیر از بهر دلم

□

جوانی را چنین پا در رکیب است

□

به هر جا نکته‌ای دیگر همی راند

□

با دل در پرورت بحر جهان یک شمر

□

یکی برتر و بهتر است از چهارش

□

نظر بر صحبت دیرینه دارم

□

ز زین برگرفتش به خم کمند

□

مسیحی هم پدید آید کزو باشد دمار تو

□

نبردی منت یک خوشه انگور

□

بهر جانیست جانانی هم‌آغوش

□

ذکر او بالعشی والابکار

□

در جایزه دادن مناقب

□

نه ترا در روز پرهیز و صیام

□

مید دار گیتی داریش را

□

رها کرد و مژگان شدش جوی خون

□

آفتاب و ماهتاب و صد سها

□

پس ز کوزه آن تلابد که دروست

□

بفرمود با جوشن کارزار

□

چون نهی در بهشت باقی پی؟

□

باد آتش را بکشت او بران

□

که کس ز حق نشود از گزاف برخوردار

□

ز باد آمده باز گردد به دم

□

کرد بازم بدین تهی دستی

□

در دهان اژدهایی همچو خرس

□

بهای خویش دیده در ترازو

□

ز زر کرده آگنده صد خایه بود

□

گر به دریا روند خشک شود

□

قبضها بعد از اجل زنجیر شد

□

هم‌چو کبکش صید کن ای نره صقر

□

ز زانو فزونتر بدی مشت اوی

□

در فریب تواند، تا دانی

□

روستایی های کرد و کوفت دست

□

گرچه زان مقصود غافل آمدی

□

می و رود و رامشگران خواستند

□

قایلش هر که هست، گو: میباش

□

کان نشان و آن علامتها کجاست

□

که جز مرد کوشا نیابد منال

□

به رخساره شد چون گل شنبلید

□

ندهی روزگار خود برباد

□

از تو جمله اهد قومی بد خطاب

□

باشد که خورد چو نقل بیمار

□

چه گفتند با شهریار جهان

□

شوربختیست هم نهفتن حق

□

نو بنو در می‌رسد اشکال بکر

□

جوله‌ام، هر لحظه تاری می‌تنم

□

نیاید ز من گازری کارگر

□

سر این حال را یقین نکند

□

زود تجری تحتها الانهار خوان

□

پیش تو پر درد و پیش خود خوشم

□

سرت را به گردون برافراختی

□

آن جهان سود و این زیان کردند

□

صد چو عاج ابن عنق شد غرق او

□

رفته سرکش سرنگون بازآمده

□

همه بومها مویه کردند و بس

□

بر ستم پیشگان شکست‌آور

□

چند او یاسین و الانعام خواند

□

آبله بر دمد چگونه بود

□

چو دیبا فروزنده شد دشت و راغ

□

با یکی زین هر آلتی ضم گشت

□

چونک بر بحر عسل رانی فرس

□

وز شراری، خانمان‌ها سوخته

□

خردمند را سودمند آمدش

□

جام جسم و ضمیر خود دارند

□

رخت را امشب گرو خواهیم کرد

□

می‌گریزی در یمی تو از نمی

□

وزان با بزرگان سخن راندم

□

ورقم پر عرق شدست از شرم

□

زانک آن ترکیب از اضداد نیست

□

یکی گردنی چون سپیدار دارد

□

بود دین فروزنده و روزبه

□

از حکیمان بما چنین آمد

□

لاف عشق و لاف قربت می‌زنی

□

در خرمن عالم افتد آتش

□

در گنج را جان من شد کلید

□

که توکل نه بر خدای کنی

□

لاجرم دل ز اهل دل برداشتی

□

غیر ازین، چیزی بما نفروختند

□

وزو چیز خواهد همی تن‌درست

□

برده باشد به حاصلش رنجی

□

کاتش پنهان شود یک روز فاش

□

از بن دندان در استغفار شو

□

بود بر کف رستم نامدار

□

نتوان راه زادنش بستن

□

جز حبیب خویش را ندهد امان

□

بشکفت بر رخش گل ما زاغ و ماطغا

□

بران جشن ماتم برین جشن سور

□

غرق تیمار و آشنایی نه

□

سقف سوی خویش یک چیزست بس

□

گاهی ز بنفشه گل برآرم

□

تا غرض بگذاری و شاهد شوی

□

چه براندیشم ازاین بی مزه‌ی فانی؟

□

غلغله در شهر بغداد اوفتاد

□

محضر است، اما دگرگون محضر است

□

پیش جزر و مد بحر بی‌نشان

□

تو خود ما را شو و مارا کن از خود

□

وین سگان کور آنجا بگروند

□

پیش از آن او در اسیری شد رهین

□

تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس

□

به صد من درم کس ندادی یکی نان

□

جفت تابش شمس و جفت آب میغ

□

وانکه نشناسند که خصمان عقلااند

□

نور روی او و آن چشمش پرید

□

رسوم او فضایل در فضایل

□

چون نجوید آب شوره‌خاک زشت

□

به در کس مرانش از در تو

□

صوفیان از صد جهت فانی شدند

□

به طاعت بندمش ساران و پایان

□

گوهر و ماهیش غیر موج نیست

□

هسته سوفسطایی اندر پیچ پیچ

□

پس ترقی جست آن ثانیش چست

□

فزونتر شادیش در وصل جانان

□

شست دل در بحر لا افکنده‌ای

□

نارسیده سود افتاده به حبس

□

بلک بر اقطار عرض آسمان

□

یعقوب جهود و تو مسلمان

□

هم‌چنین قال الله از صمتش بجست

□

جهان هر آینه مشغول داردش به سها

□

زانک غمازست سیما و منم

□

گرچه به شهر همبر مزگت کلیسیاست

□

دل بنهادم به هجر جاوید»

□

جامه نو کن که فصل نوروز است

□

افسرده به سرد سیر حرمان

□

که مرد جوهری خرد به قیمت لل و مرجان

□

گشتند شکرشکن به گفتار

□

از صبر ساز تیغ و، ز دین مغفر

□

که ستودن به علوم و حکم است

□

به شکر خنده‌ی حلوای او داد

□

نخواهم جز تو حاجت را ضمانی

□

زان خورم که یار را جودم بداد

□

اگر سیم مزد از سقائی نیابی

□

امروز بدین زمین تو سلمانی

□

آیین سخن ز سر گرفتند

□

سر بر دو دست بر سر کویت مجاورم

□

بهرام به شاهی به و لنبک به صقائی

□

به همت از ایشان فزونی تو دانی

□

میان قعر نیل‌اش جای کردند

□

گره از کار چرخ بگشادی

□

گر ز خون دختران رز بود صهبای من

□

نثر آنچنان و نظم از این‌سان کنم

□

غالب به لقای اوست شوقم

□

از حق و یقین بر انتظارم

□

تاج سر ملک‌شهی خاتم دست سنجری

□

گریبان وار بر گردون فتاده

□

بسیار دوید از چپ و راست

□

روی خود سوی عماد الملک کرد

□

اشک‌بار از دست مشتی نابسامان آمده

□

نحس بر دشمنش کشیده کمان

□

برداشت به خواب پرده از پیش

□

توبه کن امروز تا فردا نمانی شرمسار

□

ما حج و عمره می‌کنیم از در خسرو سری

□

جان کرده منقا و دل مصفا

□

از باغ بخت، نوکندم هر زمان بلا

□

پاسخی دادشان چنانکه سزید

□

که چون بی‌قاف شد عنقا عنا گردد ز نالانی

□

هرچند که آب آب همی گوئی هزمان

□

کسش دیگر در این منزل نبیند

□

چرا بیشتر زو خراب است و بی‌بر؟

□

بر مگس‌خواران قولنجی رها کن آشیان

□

دست کشیدم ز تمنای خویش

□

خلق را ارز من چه ارزانیست

□

دیو بازیچه‌ای نمود مرا

□

وز بهر فتنه نیز فلک چون کمان شده

□

همه دیده چون جویبار آمدند

□

مرا یکبار دیگر زنده دریاب

□

اسیر مانده در تخته‌بند صد خذلان

□

کو نسیم مشک‌سا را برنتابد بیش از این

□

کاین دو بهائی و شریعت بهاست

□

سپهر باشد بازیگری به خیر و به شر

□

هست از قبل تو چشم بر راه

□

روح را با آن به سقائی فرست

□

منت بنده‌ام وین سرافراز خویش

□

خوشا آن دولت و آن کامرانی

□

بر امتت که خواند الا که حجتش؟

□

خاک شماخی از خطر، آب بخارا ریخته

□

که کار شهد ناید هرگز از زهر

□

من داد ز چرخ سفله بستانم

□

در تشنگی آب زندگی یافت

□

جفا بسیار کش زین سبز گلشن

□

نویسد همی نام او بر نگین

□

بر بند خود نشسته چو بر بیضه ماکیان

□

نعمت خود را برو کرده تمام

□

شحنه‌ی انصاف و کدخدای صفاهان

□

از چنین وادی، ز قاعی سهمناک و نیشزن

□

به گیتی چو تو نیست حق پروری

□

آفرینهای کردگار جهان

□

ازو بازگشتم به بیچارگی

□

ز دورش بدید اهرن نامدار

□

محرم این کعبه‌ام تا دیده‌ام

□

و ایشان سفال بی‌مزه و برگ می‌خورند

□

که دارد ز بیداد لشکر نگاه

□

در آن ناسازگاری سازگاری

□

جوهر نظم ز هر سلک غرر بگشایید

□

چون در طارمش دو لخت کند

□

همه دشت یکسر بیاراستند

□

از اسفندیار آن یل نیک‌نام

□

عذر آورد که بهتر زین دختری ندارم

□

مثلثی که مربع نشست دین به نوا

□

بباشی گر آید دلت را هوا

□

ازیرا نسبتت پاکست و مسکن

□

ور دو عالم داده‌ام هم رایگان آورده‌ام

□

همه چیز از پی مبارک او

□

نه از خواسته بر دلش بود یاد

□

نهادیم ناچار بر دوش خویش

□

گه در رکوع باش چو بر مرکز آسمان

□

هر گه که چشیدی آب کوثر

□

اسیر اندرو یافتی خواب و کام

□

به همزادان خود لب پر شکر کرد

□

سحر مبین به شعر مبین درآورم

□

یافت گنجی و بر فروخت چو گنج

□

برین کار فرخ نشیمن بود

□

ندانم جزا جایشان جز بهشت

□

کش ز شب و روز حام و سام برآمد

□

در خروش و فغان همی‌یابم

□

ز گیتی پراگنده خوانی همی

□

روح را با تازی و ترکی چه کار

□

که کند راز کائنات اظهار

□

نوش در مهره مهره در مارست

□

ببردند بدبخت را بی‌درنگ

□

به نام جهان داور این را بخوان

□

غماز دزد باشد هم عطسه هم سعالش

□

وز لشکر رومیش شب تیره مقمر

□

جدا کرد نتوانی اندر نهان

□

که باتشریف تشریف آورد زود

□

ز روز و شب دو سگ بسته است خوانسالار دورانش

□

بسته گرد مه از ستاره نقاب

□

بیاورد و بنهاد پیش وزیر

□

نهم پیش تو یکسر آراسته

□

هست این گلاب من ز گل نستر سخاش

□

ور برانی این بود برگشتگی

□

فزون گشت شادی و انده بکاست

□

پیش پای چپ چه سان سر می‌نهم

□

هم سفرخانه‌ی احزان چکنم؟

□

خرمن مهر و مردمی را سوخت

□

همان گنج داران و گنجور اوی

□

نه ترک و نه جادو نه شیر و پلنگ

□

آفاق وصف نافه‌ی مشک تتار کرد

□

نباشد جز که باطل زی خدای اسلام و ایمانش»

□

نگر تا کجا یابی اسپ نبرد

□

چو دید آن خلق و حسن جاودانه

□

این مرا مخلص، آن مرا دل دار

□

چار گوهر چهار بالش اوست

□

نگیرم فریب و ندانم گریز

□

نه از کوشش و جنگ بیچاره‌ایم

□

چون مصر و کوفه بود نشابور ز احترام

□

بر جان خود نهاده که این چون و این چرا

□

بیاورد لشکر به نزدیک شاه

□

بیند از خورشید عالم را تهی

□

آویخته بی‌زبان ببینم

□

کوه و صحرا سیه‌تر از پر زاغ

□

که سائس تر از آل ساسان نماید

□

بلند آسمان دلفروز منست

□

حزم تو معمار شرع نظمه فانتظم

□

نز خانم یاد آمد و نز گلشن و منظر

□

که چو ترکانش تتق رومی خضرا بینند

□

چه بستان، جنتی مأوای خود دید

□

عورش افکنده و عریان به خراسان یابم

□

قطر بر قطر هر چه بود نوشت

□

وز این ابای گلوگیر ابا نمود ابا

□

نه آیین شاهان سرکش بود

□

روزی هزار قصر مهیا برآورم

□

برون آی از این ژرف چه مردوار

□

پی برده تا سرادق اعلی هم از اعلا

□

پس فنا چون خواست رب العالمین

□

راه طلب رفته هشت، جوی طرب رفته چار

□

وزان خواب چندی سخنها براند

□

می‌خورم خون خود که ما حضر است

□

که من با سپاه آمدم جنگجوی

□

هست این عروس خاطر باقی طراز مفخر

□

زین قبل من عدو لشکر هامانم

□

ای یل بهرام زهره ای شه کیوان دها

□

کمینگاه هزاران فتنه گشته

□

یا بولهب چه وهن به طاها برافکند؟

□

بیامد به کاخ دلارای شاه

□

که خروشیدنش از دخمه‌ی دارا شنوند

□

وزان جایگه رخش را برنشست

□

بر بوقبیس لرزه ز آوا برافکند

□

چه باید به شاهان چنین گشت بد

□

شکر زبان لاله‌ی احمر نکوتر است

□

کای سر شیخان و شاهان این چه بود

□

چون پسندید که گوهر به حجر باز دهید

□

ز بهرامت آزادیست ار گله

□

ببست قبه‌ی زربفت قبه‌ی مینا

□

نگردم به هر کار گرد دروغ

□

بر این بام هفت آسیا می‌گریزم

□

دل مردمان جوان مشکنید

□

جفته‌ای کز نیم راه آسمان افشانده‌اند

□

شده دمساز فریاد پیاپی

□

طوق در حلقند و نامت تاج مفخر ساختند

□

گرانمایگان برگرفتند راه

□

کس شاعر مدح خوان ندیده است

□

کزیشان همی آسمان تیره گشت

□

رعاف جاثلیق ناتوانا

□

به رنگ گل نار و با رنگ زرد

□

درم خرید دو خاتون خرگه سنجاب

□

وانک پنهانست مغز و اصل اوست

□

سریر کیان تاج کیوان نماید

□

سخنهای گیتی سراسر براند

□

از هو الله بر خدنگ آه پیکان دیده‌اند

□

بدادند و چندی ز خویشان درود

□

روز بر گوش شفق ننهاد زلف عنبری

□

همان جامه و اسپ و بسیار چیز

□

چنان شود که شود پوست بر تنش زندان

□

به گوش خردشان ز سبع المثانی

□

بزرگان به پیش من آرند چک

□

چه گرگ آن سرافراز پیل سترگ

□

چو کار جهان را ندارد نگاه

□

بر دران تو پرده‌های طمع را

□

ز یزدان وز منش نفرین بود

□

شکستی بود زشت کاری بود

□

سوار سرافراز را پیش برد

□

نتوان کرد وصف حضرت او

□

ز لشکر بشد پیش او شهریار

□

برو انجمن گشته آهنگران

□

به هر کشوری راست بیکار مرز

□

زین غم و شادی جدایی داده‌ای

□

به یک سال اگر شیرگیری به دست

□

سواران ترکان بکشتند زار

□

بخ مرو آورم خاک توران زمین

□

تا کی و چند طی کن این تومار

□

که تنگش در برآرد چون به غلطاق

□

ببندد فرستد بر شهریار

□

دعا را دست بالاتر از آن است

□

صبر کن الصبر مفتاح الفرج

□

که دران کاسه‌ی خالی ست نعم چند الوان

□

نگر تا بدانجا نجنبدت هش

□

به گل کندن نه هر کس یافت گنجی

□

میل چشم مخالفان باشد

□

نفیر پاسبانان سو به سو خاست

□

ازان زخم پیکان شده پرشتاب

□

دهد یادش ز منشور الهی

□

فعل بودی باطل و اقوال فشر

□

دهد نزد خودش پیوند جاوید

□

نجستست ازو مرد دانا زمان

□

ز سودای خضر، صفراش بربود

□

به طریقی که کس نیافت خبر

□

به پای دیگران نز پای خود رفت

□

جز از بدگمانی نیایدت پیش

□

نمک شمشیر شد سر در ربودش

□

در دل آتش رود بی رابطه

□

که آخر کرنه هم بشنوم گفت

□

شکسته شد آن تیغهای گران

□

که شیران راسگان سازند نخچیر

□

خرد را واجب التعظیم و جان را واجب الاذعان

□

به عیش کودکان در پاک جانی

□

چو گشتاسپ شد سوی راه دراز

□

بیان کردن نمیدارد زیانی

□

بی همه طاق و طرم طاق و طرم

□

که شیرش واگرفت این دایه‌ی پیر

□

به چنگ اندرون نیزه‌ی کارزار

□

مستی بلبل نه ز مل کز گل است

□

بود این اصل سخن کردم به این حرف اختصار

□

اگر تیره گردد دلت با روان

□

در همان دم سخره‌ی دیوی بود

□

چو یاقوت شد مهر چهرش به رنگ

□

ثنایت زیور نطق و بیان باد

□

برزم اندرون شیر شمشیرکش

□

عنان خامشی برد از کفش می

□

زبان رمز و ایما خوش زبانی‌ست

□

پیشمان گر شوی سودی ندارد

□

چه وردش اهرمن باشد چه یزدان

□

که خواری از من است و عزت از تو

□

از آن کهسار چون سیل بهاران

□

به مستی یک نفس جوشیم با هم

□

کجا بازار شکر گرم گشتی

□

بادا به خزان اندر چندانکه خزانست

□

چو خاصانش به بانویی گزیند

□

جسری بر آب جیحون، محمود نامدار

□

نه از کار و نه از بیداد رنجه

□

گدازان کن به یادم عمر را صرف

□

چه باشد جان که او را کس برد نام

□

فسونی را وفاداری شمرده

□

کجا باید نمود آهنگ رفتار

□

گرچه اخبار زنان تاجدار

□

همواره از تو لطف و خداوندی آمدست

□

چهار یارش تا تاج اصفیا نشدند

□

وگر جان نبودی به سیم و زر اندر

□

نسخه‌ی رخ همه عجم و نقط است از خط اشک

□

چه داند که مردم کدامست به

□

زان سوی عرش رفته هزاران هزار میل

□

سوی منظور از آنجا رو نهادند

□

مرغ توام مرا پر فرمان ده و بپران

□

چون هنرمند شد بگفت و شنید

□

به سلام آمدگان حرم مصطفوی

□

آن خوان که مسیح را بیامد

□

کو شه طغان جود؟ که من بهر اتمکی

□

شبستان زرین بیاراستند

□

آستانت گنبد سیماب گون را متکاست

□

بیا تا مزد خدمتهات بخشم

□

عیسی عهدی که از تو قالب ملکت

□

مباد دشمنت اندر جهان وگر باشد

□

دی غباری بر فلک می‌رفت گفتم کاین غبار

□

به طاعت برد باید این جهان را

□

سلسبیل حلال خور زین جام

□

به پیری به مستی میازید دست

□

در شکر کردن از زر خورشید و سیم ماه

□

کسی کو را ز خود کردی خوشش حال

□

کیست خاقانی که گویم خون بهای جان اوست

□

گفت عذر از شما روا نبود

□

چه خورش کو خورش کدام خورش

□

به پیش جاهلان مفگن گزافه پند نیکو را

□

گر شرف وان به مثل شروان نیست

□

هانی به رامش نهادند روی

□

چو نقل کرد روانش، مسافر ملکوت

□

برآورد از دل پردرد فریاد

□

از لفظ من که پانصد هجرت چو من نزاد

□

تو شیرین زبانی ز سعدی بگیر

□

ناخنی از معن و جعفر کم نکردی فضل از آنک

□

ایمنی در بزرگ ملکت او

□

این کعبه شاه اعظم و ایزد ز قدرتش

□

چو برساخت شنگل که آید به دشت

□

من دانم داستان مدحت

□

سپندی سوخت در دفع گزندش

□

هر که از طریق نخوت آمد به دار ملکت

□

می‌پاید تا تو در پی آیی

□

ز افسار خرش افسر فرستم

□

زندان ممن است جهان، من چنین

□

پس چون رکاب او ز نشابور در رسید

□

بگویم که آن کرد بهرام گور

□

بهشت مهر بهشت اندرین سه غرفه‌ی مغز

□

به مستی داد تن شوخ فسون ساز

□

از جسم بهترین حرکاتی صلوة بین

□

شرم آید از بضاعت بی‌قیمتم ولیک

□

کعبه را بینند از حلقه‌ی در حلقه‌ی زلف

□

چون باز نگردی بسوی موسی و هارون

□

امید به طالع است کز عمر

□

وزانجا خرامان بیامد بدر

□

برات بقا باد بر دست عمرش

□

ثوابت از دو جانب در رسیدند

□

مادر نحل که افکانه کند هر سحرش

□

آنچنان کن ز دیو پنهانش

□

بر در امیدشان قفل از فقل حسبی زده

□

مرا او جهان بی‌نیازی دهد

□

نترسی زین سگ ابلق که دریده است پیش از تو

□

جهان را ببخشید بر چار بهر

□

به وقت خود چو مردان کار دریاب

□

زمانی دیده بست و بیخود افتاد

□

چه عجب کامده است ذو القرنین

□

نگه کردم از زیر تخت و زبر

□

تو آفتاب و ابری کز فر و سعی تو

□

که او داد بر نیک و بد دستگاه

□

مردان دین چه عذر نهندم که طفل‌وار

□

زن کم‌سخن گفت آری نکوست

□

تو یقین دان که کارهای فلک

□

به نیزه کله‌ی درنده شیران

□

خورشید جام خسرو ایران به جرعه ریز

□

شه ز گرمی سیاستم فرمود

□

به پیغامش روانم تازه گردان

□

تو گویی که از باره بردارمش

□

گر به زمین افتدی هندسه‌ی رای تو

□

چوبشنید دانا ز نوشین روان

□

به پای همت بر فرق آفتاب خرام

□

چو در دست تو شمعی شب فروز است

□

نقصی به کاسه‌ی زر پرویز کی رسد

□

رعی الله انسانا تیقظ بعدهم

□

که یابد آنچنان دوران دیگر

□

یکی کلبه برساخت اسفندیار

□

بقا دوستان را، فنا عاشقان را

□

شنیدند ایرانیان این سخن

□

از محنت باز خر مرا یک ره

□

که اینجا خوش فرود آمد دل من

□

شاها به دولت تو صافی است خاطر من

□

هر شام کز این خم گل‌آلود

□

رفتن مرا ز بند به زانوست یا به دست

□

به گیتی بماناد یل سرفراز

□

ماه من چرخ سپر بود روا کی دارید

□

برو خواند آن نامه‌ی کیقباد

□

چو اسبان تازی شکالم منه

□

در مدت دو هفته ببستی تو ای ملک

□

این گفت و شکسته دل ز منزل

□

عکس می‌دان نقش دیباجه‌ی جهان

□

کرده روح القدس پیش کعبه پرها را حجاب

□

سپهدار خونریز و بیداد بود

□

چون با دگری در آورم سر؟

□

پراگنده بینیم گاوان کار

□

خاطر خاقانی از آن کعبه شناس شد که او

□

ستودندش به تعریف و به تحسین

□

مجنون بر وی شد آشکارا

□

تیرش ار سوی سنگ خاره شود

□

یاد کردی به هنر جاه بس است

□

دهم بی‌نیازی سپاه ترا

□

ببین حیله که چرخ بی‌وفا کرد

□

ببد هرک درویش با او یکی

□

نه نیز آتشی کز سر خام طمعی

□

اگر گشتی ز دامان آتشم تیز

□

گفتند: «حدیث عار تا چند؟

□

چشم سختش اشک‌ها باران کند

□

ور خورم می هم مرا شاید که از دهقان خلد

□

کتایون می‌آورد همچون گلاب

□

دیدش که چو مستی اوفتاده

□

بدو گفت مهتر بدین شارستان

□

صد منزل از آن سوی فلک رفت ثنایت

□

ز دف در بزمگاه افتاده آواز

□

اگر ضامن شوی آن را به سوگند

□

ایمنی هست و تندرستی هست

□

بر قیاس شاه مشرق کارسلان خان سخاست

□

ز ما تا بود زنده یک نامدار

□

هر یک به بهانه‌ای ز جایی

□

نمانم جهان را بفرزند تو

□

چون ز گهر سخن رود در شرف و جلال و کین

□

بده ساقی شراب لعل رنگم

□

وزان پس یکی مرد بر پشت پیل

□

می‌گریزی از جفاهای پدر

□

جرم ز شاگرد پس عتاب بر استاد

□

چه گویی کنون کار فرشیدورد

□

خود و مرزداران بکوشید سخت

□

جهان هم نگردد ز شیران تهی

□

سلاحت بهر دین بهتر که زنبور از پی شهدی

□

از این عقرب نهادان وای و سد وای

□

برو آفرین کرد بهرامشاه

□

دیریست که تا جهان چنین است

□

ای عزیز مادر و جان پدر تا کی تو را

□

به هر سو کجا بنهد آن شاه روی

□

چنین اسپ و زرین ستامی به کوی

□

قایم به وزیری که ز آثار وجودش

□

بادت بقای خضر و هم از برکت دعات

□

تو کز ما سالخورد این جهانی

□

به روی زمین بر همی ماه جست

□

پس حقیقت حق بود معبود کل

□

گر توانی بهر شیب مقرعه‌اش

□

به سیمرغ گفت ای گزین جهان

□

می لعل پیش آور ای هاشمی

□

چنان گشت آزاد سرو بلند

□

از لفظ من گاه بیان، در مدحت ای شمع کیان

□

چنار و سرو را در دست بازی

□

وزان جایگه شد سوی گنج خویش

□

گفتیی صدهزار زنگی مست

□

به درگاه رسول الله بنه بار

□

پشوتن برین بر گوای منست

□

بشد تیز نعمان صد اسپ آورید

□

نه صاحبا ملکا ز آرزوی خدمت تو

□

در من نظری بکن که خورشید

□

چو شاه از لطف خود کردش گرامی

□

چو رازت به شهر آشکارا شود

□

وای اگر بر عکس بودی این مطار

□

بدان جای تنگ اندر انداختند

□

یکی کنده کرده به گرد اندرون

□

فرستاد زان تازیان ده سوار

□

سر جادوان جهان بیدرفش

□

همه روز نخچیر بد کار اوی

□

پی خون خوردن عشاق جانباز

□

جهاندار برزد یکی باد سرد

□

دشمنش چون درخت بیخ زده

□

بیاورد برزین می سرخ و جام

□

بدو گفت گشتاسپ کری رواست

□

خود روا داری که آن دل باشد این

□

هم آنگاه برخاست آواز کوس

□

این صفتها چون نجوم معنویست

□

ندانم فرق عزت را ز خواری

□

مکر نفس و تن نداند عام شهر

□

چون همی‌گنجد جهانی زیر طین

□

مرگ یک قتلست و این سیصد هزار

□

که کس چون دو داماد من در جهان

□

با کدامین روی چون دل‌مرده‌ای

□

بدو گفت بهرام که ای جنگوی

□

ای اخی دست از دعا کردن مدار

□

دید چو بر همت او شهریار

□

گفت من کی پند تو بشنوده‌ام

□

سر بلندی ده از خداوندی

□

زان بیابان این عمارت‌ها رسید

□

بدیدند گرگان بر و یال اوی

□

نیست مثل آن مثالست این سخن

□

چوشمع جهان شد بخم اندرون

□

بعد از آن صبرش نماند و آن دگر

□

هوس را درپذیرفته به یاری

□

نور آبی دان و هم در آب چفس

□

کای اچی بس خوب اسپی نیست این

□

ای محال و ای محال اشراک او

□

نبیند مرا زنده با بند کس

□

مارگیری اژدها آورده است

□

سخنهای پاک ازتو باید شنید

□

کین غرضها پرده‌ی دیده بود

□

کنند از آب چون لب تشنگان تر

□

بعد در ماندن چه افسوس و چه آه

□

پادشاه آتشی‌ست کز نورش

□

تا بود دارو ندارد او عمل

□

همی راند تا سوی ایران رسید

□

این تفانی از ضد آید ضد را

□

ابا آنک زو کینه داری به دل

□

پس گریز از چیست زین بحر مراد

□

که آخر زین گدازش جام لاله

□

کوهها چون ذره‌ها سرمست تو

□

چاهها کنده برای دیگران

□

هم من و هم موسی و هم کوه طور

□

شگفتی بمانده بد اسفندیار

□

زان شراب لعل جان جان‌فزا

□

که بهرام دادش به ایران امید

□

این معاین هست ضد آن خبر

□

تا نباشد بلندی سخنم

□

بوک استادی رهاند مر ترا

□

خسروانی نهاده چندین خم

□

هم طلب از تست و هم آن نیکوی

□

دل شاه زان در پراندیشه شد

□

روی آب و جوی فکر اندر روش

□

به پیمود بالای کار و برش

□

هست دنیا قهرخانه‌ی کردگار

□

در این سودا قدم نه ، ورنه زنهار

□

چشم‌بندی بود لعنت دیو را

□

خنده بوی زعفران وصل داد

□

بگفت این و گویا زبان برگشاد

□

بران سان همی رفت بایین خشم

□

نعط من اعرض هنا عن ذکرنا

□

ز بازارگان بستد آن آب گرم

□

همی آزمودش به یک چندگاه

□

ز بازار آیند چون شب به خانه

□

ناجوامردا که خرکره‌ی منست

□

با جهان کوش تا دغا نزنی

□

سکندر چنین داد پاسخ بدوی

□

مکن شهریارا جوانی مکن

□

بر مثال برگ می‌لرزی که وای

□

به سختی نبودیم فریادرس

□

به باغ اندرون دخمه‌یی ساختند

□

من و میل تو با میل تو جان چیست

□

کان عودی در تو گر آتش زنند

□

آنچ آن را من ننوشم هم‌چو نوش

□

به سنگ درم هر یکی شست من

□

چو تنگ اندر آمد پیاده دوان

□

از جنوب و از شمال و از دبور

□

زمیدان چو بهرام بیرون کشید

□

دو رخ زرد و دیده پر از آب کرد

□

از مداد زبان خامه‌ی من

□

می‌نماید موج خونش تل مشک

□

تشنه ز فرات چون گریزد

□

ز من جای مهرت بی‌اندیشه کن

□

تو ای بدنشان چاره‌ی خویش ساز

□

ز دارای داراب و فریان و فور

□

مکش مر مرا تا دوان پیش تو

□

سکندر بیامد بران بارگاه

□

نه من نیز کمتر از آن شاعرانم

□

بسی دشمن و دوست کردی تباه

□

ماند عاجز چو شیر بی دندان

□

همی بود تا تیره‌تر گشت روز

□

سر جادوان جهان بیدرفش

□

بفرمود تا زان فزون از هزار

□

تو را با سپاه تو مهمان کنم

□

چو سر پر شد از باده‌ی خسروی

□

در دعای دوام دولت شاه

□

همان خود و مغفر هزار و دویست

□

گرچه طبعم ز سایه بر خطرست

□

نه هرگز گشاید سر گنج خویش

□

بزد پتک و بشکست سندان و گوی

□

فرستادم اینک به نزدیک او

□

برین برکه گفتم نجویم زمان

□

چنین است رسم سرای سپنج

□

در جیست ضمیرش نه بل که گنج است

□

چو بی‌کام و بی‌دل بیامد ز روم

□

برد و خوردش به کمترین نفسی

□

ز زین کیانیش بگشاد تنگ

□

ز کوه اندر آمد سپاه بزرگ

□

درخشان شود روزگار بهی

□

همان پنج تن را بر خویش خواند

□

بدو گفت باش ای سوار دلیر

□

بوی غماز بود و پرده درید

□

که از چرخ گردان پذیرد فریب

□

چون درآمد به ساق عرش فراز

□

چو آمد بر سرکشان طوس نرم

□

بپرسید و گفت این دژ نامدار

□

همه بوم آباد و فرزند وگنج

□

زهر بر زنی مهتران را بخواند

□

غضب دست در خون درویش داشت

□

الا تا ممنان گیرند روزه

□

ز زرینه و جامه‌ی نابرید

□

چو بر فرق آب می‌انداخت از دست

□

چه سود آفرین بر سر انجمن

□

چو شیران جنگی برآشوفتند

□

کزین بدنشان دو گیتی شوی

□

به راهب چنین گفت پس شهریار

□

بمردم در این موج دریای خون

□

تا چنین باشد که باشد در شمار شهر و کوی

□

بکوشید و بخشنده باشید نیز

□

گه در بر خود کنم نشستت

□

همه به قدر تو که کوتاه نخواهم کردن

□

همان پاک‌زاده نیاکان ما

□

از ایرانیانم بدو گفت شاه

□

نوشته چنین بود وبود آنچ بود

□

از خلق روزگار نیاید چو من پسر

□

عقل عطای است تو را از خدای

□

خردمند گوید نیارد بها

□

فلک این آینه وان شانه را جست

□

خروش دد بشنیدی ز روم در کابل

□

چو وحشی گر چه چوی وحشی یکی نیست

□

چون ترا بینیم گوییم اندرین ایام خویش

□

ز چیزی که خیزد ز هر کشوری

□

کوه را با طلایه‌ی حلمت

□

از تبش گشته غدیرش همچو چشم اعمشان

□

گاه بیرون کشید همچو زریر

□

گوهر گوش گوهر آویزش

□

پیش سلطان جهان سنجر کو پروردت

□

این عرضها نقل شد لونی دگر

□

ور از واماندگی بادی برآری سرد پیش تو

□

فرستید ز ایدر به لشکر گهش

□

نه نظم بلکه ازین درجهای پر ز نکت

□

این است پند حجت وین است مغز دین

□

زمین ز لطف تو گر آب یابدی شودی

□

چو من در گوش تو پرداختم راز

□

تویی آن‌کس که گر خواهی برانی

□

پس وفاگر را چه بخشم تو بدان

□

تا بهشت و چرخ باشد نزد عالم هشت و هفت

□

همان گوی زرین و سیمین هزار

□

دهلیز سراپرده‌ی رفیعت

□

همی‌نازد به عدل شاه مسعود

□

خون اعدا از چه ریزی کز برای نصرتت

□

چو دادندی گلی بر دست یارش

□

دیو چندان علم زند که نبی

□

یک سر انگشت پرده‌ی ماه شد

□

در آب و آتش بی‌حد چرا شوم غرقه

□

که زیر درفشش برفتی هزار

□

عید فرخنده و در عید به رسم قربان

□

زانک آن تقلید صوفی از طمع

□

تا نباشد گاه کوشش تیغ شهلان چون رماح

□

چو من بودم عروسی پارسائی

□

آن همی بیند از تهاون خویش

□

از تو ای بی نقش با چندین صور

□

روزگار آب روی داد آن را

□

کنون بنده یی ناسزاوار وگست

□

در شبستان روزگار عزب

□

لا احب افلین گفت آن خلیل

□

باد امرت در زمین چون چار عنصر پیش رو

□

به وقت خوشدلی چون شمع پرتاب

□

ای روان کرده به هر هفت فلک بر فرمان

□

بی‌حجاب آب و فرزندان آب

□

که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت

□

اگرخود درین کالبد جان بدی

□

من کیم تا به آستانش رسد

□

خلق را طاق و طرم عاریتست

□

بر پشت تو بادا زره عصمت ایزد

□

در این خونفشان عرصه‌ی رستخیز

□

همه بگذار کدامین گنه است

□

خاک همچون آلتی در دست باد

□

همچنان کاندر فضای آسمان مطلقی

□

که تا آفرید این جهان کردگار

□

چو عالم را همی دانی که فانی گشت خواهد پس

□

برده‌ای از خویش و پیوند و سرشت

□

هم ولی اکرام نعمت هم ولی کتب علوم

□

حال خود عرض نمی‌دارد از آن رو که مباد

□

در شاهان تراست آنچه بماند

□

گر ندیدی دیو را خود را ببین

□

علم کز تو ترا بنستاند

□

کنون هر بهاری بران مرغزار

□

جان ببخشیم به یاران نکو از سر عشق

□

احتما کن احتما ز اندیشه‌ها

□

عور کرد از کسوت عار ار ز دوده‌ی آدمی

□

سور موش است اگر گربه شود بیمار

□

ورنه بگذار زان که می‌گذرد

□

این چه سرست این چه سلطانیست باز

□

در زینهار خویش نگهدارم از بلا

□

از ایران چرا بازگشتی بگوی

□

لا تخالفهم حبیبی دارهم

□

رنگ و بوی خود از میان برگیر

□

باد نهصد سال عمرت روز از نهصد زمان

□

سر نیاز غضنفر نهنده بر ره عجز

□

زانک آن صاحب دل با کر و فر

□

از برای تو در تو دارم دست

□

قدرت حق عجز تو بر رنگ مویت ظاهرست

□

نه چون تو خزان و نه چون تو بهار

□

زانک زین ترکیب آید زندگی

□

حدیث یوسف و تعبیر او گفت

□

یک سو کش سرت ازین گشن لشکر

□

دست مسکین نگرفتی و توانائی

□

هم مرا هم راز و هم همدم مدام

□

به هوس حلقه در ذکر چکنی؟

□

وین نیز بدان که من درین شعر

□

چو بشنید رامشگر آواز اوی

□

فرستاده گفت و سپهبد شنید

□

خدای من که نتوان حق‌گزاری‌ش

□

خوشا ملکی که سلطانش تو باشی

□

خسته و مشکل علاج کم زر و پر احتیاج

□

هر چراغی کان شب اختر درگرفت

□

چون درخت سخن رسید به بار

□

تو را در سر کله‌داری‌ست چون کافر، از آن هر شب

□

سخن گوی خراد به رزین نخست

□

به زرور خداوند خورشید و ماه

□

به دعا دست بر فلک بردم

□

تا داد به او خدا خلافت

□

دلیران گرفتند اقطار عالم

□

هم درین نظاره می‌بود آن غلام

□

هر یکی را ز ما بهشتی هست

□

بخود نتوان رسید آنجا، ولیکن گر شوی بیخود

□

بدیدم هنرهای رومی همه

□

نه ماند بر و بوم و نه مام و باب

□

قوم انصار پاک دینان‌اند

□

فلک را آن چنان کن پاسبانش

□

من در زمان این ملک مشتری غلام

□

چون بخواست این حاجت آن مظلوم راه

□

گر دهندت به دست بر بوسه

□

آهویی دید کشته، بخروشید

□

صحن خانه پر ز خون شد زن نگون

□

بیاراست آن را به دیبای روم

□

شد یکی، صد حسن او و آن صد، هزار

□

اف بر آن سرزمین که طعنه زند

□

جز تو کس نیست درین داد و ستد مغبون

□

شادی و خرمی را نو کن بسیج

□

این بدان: کایت شرف اینست

□

مرا دسترس نیست باری خوش آن کس

□

از بیم قهر تو دل عطار خسته شد

□

هر آنکس که بودند پیر و جوان

□

نمود از قصر بیرون تختگاهی

□

روز کمان کز کمین خیزد گردون به کین

□

من که می‌سوزم چو می‌آرم ظهورت در ضمیر

□

چگونه کوهی چونانکه از بلندی آن

□

بگذر زین بهشت پردانه

□

دستشان کژ پایشان کژ چشم کژ

□

تا همه تن عضو عضوت ای پسر

□

زمین را ببوسید و کرد آفرین

□

نه مه، هیهات! روشن آفتابی

□

در این سنگم رها کن زار و بی زور

□

برزیگری آموختی و کشتی

□

مرغ و ماهی چو زنان بر تو همی نوحه کنند

□

سخن ار دل شکن نباشد و سخت

□

پیش تو شسته ترا خود پیش کو

□

وز شاخ دین شکوفه‌ی دانش چن

□

به رزم اندرون زهر تریاک سوز

□

گر لب جانبخش تو فرمان دهد

□

از آن بدنقش او شوریده پیوست

□

کمر خدمت تو بندد چرخ

□

بر همه شادی تو بادی شادخوار و شادمان

□

هر کجا نغمه‌ایست یا سازی

□

پاره کرده‌ی وسوسه باشی دلا

□

نه ترا حفظ زبان ز آزار کس

□

بیامد به نزدیک من جنگ ساز

□

از آن حرف آتش او تازه گردد

□

بسا در جا که بینی کرد فرسای

□

گفتار تو همواره از تو، پروین

□

ز رنج و ز بدشان نبد آگهی

□

آنکه بر خویشتن کشید قلم

□

حس دنیا نردبان این جهان

□

مده به شعر فراهم نهاد عمر به باد

□

ازویست شادی ازویست زور

□

گهی در جلوه‌ی ایوان خرامی

□

بسی هم صحبتت باشد درین پوست

□

لله الحمد که آن شرط بجا آمد و داشت

□

بسا روزگارا که بر کوه و دشت

□

بجزین گفتها که کردم یاد

□

شرطت به پیش یار مردن

□

باز سلطان عزیزی کامیار

□

به درگاه شاه آفریدون رسید

□

به سرهنگی اشارت کرد تا زود

□

نشاید بر کسی کرد استواری

□

گفت که در خانه مرا سور نیست

□

زبرجد طبقها و پیروزه جام

□

هر کرا این کمان و تیر بود

□

درون رفتم تنی لرزنده چون بید

□

یکی تخم خورده‌است وز بی‌فلاحی

□

سپهبد بپرسید ازیشان سخن

□

که: «یوسف خسرو اقلیم جان است

□

دگر ره بانگ زد بر خود به تندی

□

به آب لب نکنی تر زتاب اگر سوزی

□

دل زال یکباره دیوانه گشت

□

حاصل ضرب بیست و چار هزار

□

درنگ روزگار و گونه گرد

□

جمله‌ی عالم مقر در اختیار

□

هنرها همه هست و آهو یکی

□

به شش خانه نشد کارش میسر

□

شهنشه کوچ کرد از منزل خویش

□

کجا با تند باد زندگی دانی در افتادن

□

وگر آرزوها سپارم بدوی

□

گر چه شوخیست این و پیشانی

□

آن خاک روان ز روی آن خاک

□

آنجا که جای گم شد و گم کرده بازیافت

□

برآید به دست تو هوش پدرش

□

چه کم گردد ز جاه چون تو شاهی

□

همان به کانچه من دیدم بداغت

□

محتشم صبح ازل راه به مهرت چون برد

□

تو با کابل و هر که پیوند تست

□

چون بزاد، ار نرست اگر ماده

□

به شیرین گفت خسرو راست گوئی

□

خانه‌ی من از غباری چون هباست

□

بپرسید کز تخت شاهنشهان

□

اما منحی کالنوی لکن لم اقف

□

مگس بر خوان حلوا کی کند پشت

□

همیشه تا به ملوک اعتکاف پیشه گدایان

□

بهشتم سوی غاتفر گشت گرد

□

غارت اندر زر و قماش افتد

□

قاری بر نعش در سواری

□

چهار است فصل جهان نیز ولیکن

□

چوتنها شدی سوی مادر یکی

□

همه مهتران یک به یک با نثار

□

ره آورد عدم ره توشه خاک

□

طبع جمعی چون جمل‌های قطاری راست رو

□

همی‌بود ز ایشان دلش پرهراس

□

فرنگیس گفت این بجز نیکوی

□

بر حجله آن بت دلاویز

□

خواست تا لاف خداوندی زند

□

دلیری به رزم اندرون زور دست

□

و گر نه من و گرز و شمشیر تیز

□

پس آنگه بر زبان آورد سوگند

□

شاه شتر سوار چو لشگرکشی کند

□

چونزدیک اوشد سخنگوی مرد

□

برآید به دست من این کارکرد

□

هر یک به قیاس چون نگاری

□

نفس مزن نفسی و خموش ای عطار

□

بفرمود تا موبدان و ردان

□

گمانی نبردم که هرگز نهنگ

□

ز مقراضی و چینی بر گذرگاه

□

باشد این شهسوار بهتر ازین صد هزار

□

جوان زان خورش زود بگشاد روی

□

وزان جایگه شد به شیر و پلنگ

□

ناسفته دری و در همی سفت

□

داده زین یک فوطه ما را، روزگار

□

همه کوس بر کوهه‌ی ژنده پیل

□

به کشتی سیاووش را بی‌گناه

□

از آن هر دو کنون نومید گشتم

□

گهی جبابره دهر را رسد که زنند

□

پرستنده آمد پر از آب چهر

□

رسیدند یاران لشکر بدوی

□

بی کار نمی‌توان نشستن

□

بیابان بی‌آب و کوه شکسته

□

گفت: ای ز وفا سرشته جانت

□

سراندر سپهر اختر کاویان

□

ز شیرین گفتن و گفتار شیرین

□

تواند از زبر و زیر کردن گیتی

□

اندیشه هنوز خام بودش

□

بدو گفت گیو ای گسسته خرد

□

چون خنجر جزع گون برآرد

□

کار قاضی جز خط و دفتر نبود

□

نشست از سوگواری با تنی چند

□

وزان پس چو از تخت برخاستند

□

چو برنج طالعت نمد ذنب دار

□

ایزد برای حکمتی از نور فاطمه

□

مجنون ز نشاط یار جانی

□

فدای تو بادا همه هرچ هست

□

آهو چشمی که هر زمانی

□

بر خاک درگه تو شفاعت گری کند

□

بردند ظرایف عروسی

□

سرش پر ز غم گرد آن مرغزار

□

ز رعنائی که هست این نرگس مست

□

ولی از ذوق گوشی از اشارات عیادت پر

□

هر کس پی زندگان گزیند

□

وگر گویم از من گروگان مجوی

□

ساکن شو از این جمازه راندن

□

زین پس نکند شکار هرگز

□

وگر نبود ز بختم فتح بابی

□

غمی شد چو بشنید افراسیاب

□

خجل روئی ز رویش مشتری را

□

خموش ای دل که از بسیارگوئی

□

تنگست دلم، مپوی چندین

□

بدو گفت گرسیوز ای شهریار

□

نه باغ و نه بزم شهریاری

□

سر مکش چون سرنگونی مانده‌ای

□

هر ناله که زد ز جان ناشاد

□

پیاده به پیش اندر افگند خوار

□

کسی یابد ز دوران رستگاری

□

هنوز چشم غنیم است در پی ملکش

□

کردند، به درد اشک ریزی

□

به خیره همی جنگ فرمایدم

□

من گر گهرم و گر سفالم

□

سخنهای حجت به نزد حکیم

□

ور نیز شوی وزیر مقبل

□

در حدیث آمدی که مومن در دعا

□

به گنجینه‌ی مفلسی راه برد

□

یکی است آن که ز اقلام نیشکر عملش

□

او را چو ز عقل نیست تمکین،

□

هژبری که آورده بودی بدام

□

اندیشه کنم که وقت یاری

□

چون بخواهی مرد و جز حق دست گیرت نیست کس

□

بیک جو که چربنده شد سنگ خام

□

شاخ تیزت بس جگرها را که خست

□

گوئی ز تو دردسر جدا باد

□

آفتابا به خدائی که خداوندی اوست

□

چو زیره به آب دهن میشکیب

□

خریدار این جنگ و این تاختن

□

اگر چه شمع دین دودی ندارد

□

میراث رسیده است بدو عالم و مردم

□

چشمه درفشنده‌تر از چشم حور

□

حق نجنباند به ظاهر سر ترا

□

تا باز رهم زنام و ننگش

□

من که جزو خلقتم گردیده طبع خسروی

□

شعر به من صومعه بنیاد شد

□

ز آزار گردآفرید و هجیر

□

نه دل که به شوی بر ستیزم

□

کافران را داده مهلت در عقاب

□

بر در مقصوره روحانیم

□

بل چنان داند که خود پیوسته او

□

صد هزاران مور و مار و صد هزاران رزق خوار

□

بی‌تکلف صاحبا کردی ز وامی فارغم

□

چو از نان طبلی تهی شد تنم

□

چو کاووس کی در شبستان رسید

□

ورنه چرا کرد سپهر بلند

□

پرخاش مکن سخن بیاموز

□

دیدن آن پرده مکانی نبود

□

شد زمین کنده تا دهانه آب

□

هر به دو نیکی که درین محضرند

□

برون نرفته برای طمع ز کشور شاه

□

باز شد چون قدرتش گیسوی شب را شانه کرد

□

دو فرزند را کرد پدرود و گفت

□

به هر دیار که باشد مقام آن ملعون

□

لباس کرده کبود از سفید کاری خویش

□

در دزی چون حصار پیوندند

□

سخن می‌کنم کوته آن گوهر آنجا

□

نشستن به یک خانه با شهریار

□

اگر منکر شوم دعویش را بر کفر و جهل من

□

بد و نیک را از تو آید کلید

□

از جهان جهنده هیچ مگوی

□

بیامد دمان تا به نخچیرگاه

□

از پارسی و تازی وز هندی وز ترک

□

چو بهمن جوانی بران داردت

□

به شافعی که چو اخبار بی قیاسش بود

□

کمان را بینداخت و ژوپین گرفت

□

خرد ورز ازیرا سوی هوشمند

□

در آن نرگسین حرف کان باغ داشت

□

پادشاها دل به خون آغشته‌ام

□

چو با تاج و با تخت نشکیفتی

□

همچو پر نور دل تو، ز عوار و عیب،

□

دبیران نگر تا بروز سپید

□

بسیار جان بکنده و جان داده عاقبت

□

نشست از بر رخش رستم چو گرد

□

به هم مهتاب و ظلمت شد شب آرای

□

دو شخص ایمنند از تو کایی به جوش

□

صفت نای که هر لحظه زدم دادن او

□

اگر باشدم زندگانی دراز

□

ته غار اژدهای با چنان زور

□

در اندازه‌ی من غلط بوده‌ای

□

چو در هر پیشه نیکی و بدی هست

□

کس اندر جهان جاودانه نماند

□

چو حاضر بود پیش آن خصم کین خواه

□

پس فکندش صاحب اندر انتظار

□

حریر آبگون کرد از برش دور

□

به هر جای جشنی بیراستند

□

گر نبود دیده‌ی شهوت گرای

□

هر که او بی سر بجنبد دم بود

□

چو او بر دیده‌ی منعم جفا کرد

□

فگندند بر یال اسپان عنان

□

پرستاران چو چشم آن سو فگندند

□

خیز بلقیسا بیا باری ببین

□

بدو گویم هر آن رازی که گویی

□

دل مهتران را بدو نرم کرد

□

پس از یک هفته آن ماه دو هفته

□

زانک زان رنجش همی‌دیدند سود

□

چو لل باشد اندر گوش ماهی

□

ز هودج فرو هشته دیبا جلیل

□

به جانهای که هست از سوزشان ذوق

□

بر مثال عنکبوت آن زشت‌خو

□

چو با چشمه کند بحر آشنائی

□

شهنشه چنین گفت با پهلوان

□

چو بود این طفل در کار جهان خام

□

کان کلوخ از خشت‌زن یک‌لخت شد

□

چو بستند آن دو دولتمند را سخت

□

زواره به درد از بر زین نشست

□

دل ببیند سر بدان چشم صفی

□

بدو گفت اولاد دل را ز خشم

□

بسی گرد برگرد تاختند

□

ز مازندران هرچ دید و شنید

□

چو یاری کند با تو بخت بلند

□

ز قارن چو افراسیاب آن بدید

□

چو زین گونه تدبیر ساز آمدی

□

هیونی تکاور بر زال سام

□

چو آن بندی آگاه گردد ز کار

□

گرازه همی شد بسان گراز

□

به زیر آمد ازاسب و سرباز بست

□

به رستم چنین گفت کاووس کی

□

می‌و نقل و ریحان مرا همنفس

□

چرا دارم از خشم کاووس باک

□

نه هندو که ترک خطائی به نام

□

در خم ابروی گردون دیدهای عبهری

□

چرا تیزگشتی بدین گفت وگوی

□

به هر مقام که باشد مکان آن شیطان

□

پر از درد بودند برنا و پیر

□

در پرده‌ام چه دارد آخر نه دخترم

□

آشنا با این چنین محضر نبود

□

هست در بازار ما معیوب‌خر

□

خروشد خروشیدنی رعدوار

□

تا ببینم که دهی تا شب قدرم دیدار

□

که شاداب دل باش و به روزگار

□

بیهوده مرو پس گشن ساری

□

تهمتن همی خورد می با سپاه

□

در ملاقات و انبساط حذور

□

همی گاو همواره بی‌کار دارد

□

هم‌چو نفخ صور در درماندگی

□

دل شاه ازان سر شکستن شکست

□

ای چنو پادشه دادگر حق‌پرور

□

بیفشاند زلف شب تیره گون

□

گاه اندر سپوخت چون عندم

□

نگه کرد سودابه او را بدید

□

نه نثر بلکه ازین درجهای پر ز درر

□

برج و باروی خدا را بشکند

□

یا غریبا نازلا فی دارهم

□

بسی زخم چون آتش انداختند

□

به لطف از دود دوزخ آب کوثر

□

بدن تا ندارد جهاندار شرم

□

به رفق مهر گیا هر چه هست زهر گیاش

□

رها کردی از دام و شد کار خام

□

تا روی سوی آن دیار باشد

□

از روی لطف در من دلخسته کن نظر

□

اینت دولتیار مرد اندر حدیث شاعری

□

دو اسبه غرض پیشباز آمدی

□

گشته قایم جهادهای وقار

□

بسان رمه روزگار دمه

□

تا نباشد وقت بخشش تیر گردون چون کمان

□

پرستنده او بود و هم غمگسار

□

وی روا دیده به هر شش جهت اندر بازار

□

هم ضیاغ و هم حطام و هم عقار

□

نماند پیش آن جنبش حزیران را حزیرانی

□

چنین فتنه را صد درآری به بند

□

خیال موی بدیدی ز هند در ششتر

□

مرا کردی اندر جهان چاره‌جوی

□

باد نامت در زمان چون هفت سیاره سمر

□

به ژوپین شکار نوآیین گرفت

□

مکه بی‌سایه‌ی عمر دارد

□

بر آن هرسه پیداست فضل بهارش

□

چو هست باد و هوا را مقدر آتش و آب

□

به دزدیدن دل چو هندو تمام

□

سر بریده عدویت همچو شتر زار و نزار

□

سخن گفتن من شود باد و بید

□

به مهر عالم فانی چرا دل کرده‌ای مرهون

□

می و رود و رامشگران خواستند

□

که بدان هست مستحق ملام

□

آن سرائی که تو میسازی کجاست

□

که برو روزگار خواهد کرد

□

زبان و ضمیر و سخن بود و بس

□

دست نطقم ز آستین کلام

□

بیامد بتخت کیان برنشست

□

مویشان در عرقشان گشته‌ست همچون نیشتر

□

ز گردون مرا خود بهانه نماند

□

که فزون از کرم یزدانست

□

نا فرستاده به عهد او عذاب

□

چنان کز وی به رشک افتد روان بوعلی سینا

□

ز تو نیک و از من بد آید پدید

□

ولیکن سکون دست در پیش داشت

□

به نزدیکی خوابگه برنشاند

□

خیر چون شر و منفعت چون ضر

□

همه داد و بنیاد آزرم کرد

□

پس چرخه نفرین کنان پیرزن؟

□

گفته باشد اشهد اندر نفع و ضر

□

هم ولی دارو درمان هم ولی شکر و ثنا

□

کسی آن گنج را ندید به خواب

□

کز او کس نبرده‌ست کشتی برون

□

بیایم بوم زار درویش تو

□

سیم خوردن چه خطر دارد با سیمبران

□

پر از خون رخ و لب پر از باد سرد

□

که اکنون سرت گردد از رزم سیر

□

نه باز و نه یوز روزگارم

□

صورتست این دار و گیر و حبس و بند اندر قضا

□

مگو زاغ کو مهر ما زاغ داشت

□

سخن گفت ازان راه بی‌آب و گرم

□

گزیده سواران خنجر گزار

□

صدفست آن بمان به راه نشین

□

به خورشید گردن برافراختن

□

به بالین نهاد آن جناغ خدنگ

□

مرد او و برد جان ریب المنون

□

جهل از آن علم به بود صدبار

□

قلم چون تراشند از مشک بید

□

ز چیزی که آن رانشاید کشید

□

نهان باش و منمای رویت بکس

□

ای خلق را به علم تو از مرگ زینهار

□

غلام ایستاده رده خیل خیل

□

که تاج بزرگی به سر برنهی

□

از هر صفت که وصف کنم بود ماورا

□

زان که اندر تخم آدم عاریت باشد عوار

□

نامه‌ای بر کبوتری بندند

□

که او را نماید فراز و شیب

□

رخ خونیان گشت چون سندروس

□

تا حواس و طبع باشد پیش دانا پنج و چار

□

که خوابی بدیدم به روشن روان

□

بمانیم و با تو گزینیم رنج

□

ننگ باشد که کند کبکش شکار

□

می کند آزادی موی سیه کافوروار

□

یکی نرم گردن یکی سفته گوش

□

نشستن نبود اندرین مرز و بوم

□

تو داری در رازها را کلید

□

هر زمانی روز او چون روز محشر صد هزار

□

به زهر آب دادند نوک سنان

□

چو گفتار دانندگان نشنوی

□

دو صدبار بیش است از شهر و کردر

□

تا باد زره سازد بر روی شمر بر

□

به بازوی بهمن نپیموده‌ای

□

ز خوردن به فردا ممانید چیز

□

به مردی ز دل کینه‌ها برگسل

□

هر آنکس که ایمن شد از اژدها

□

خرد را بدین‌گونه بفریفتی

□

هزیمت گرفتم ز توران سپاه

□

نه نظر کردن به عبرت پیش و پس

□

وز وصل کسی دگر خورم بر؟

□

که تند اژدهائی بیو باردت

□

ز اسپان جنگی بسی برگزید

□

کم آمد ز کار از رسن هفت رش

□

بر نیت کوچ، بست محمل

□

پر از خون تن و تیغ مانده به دست

□

که گرد آورید از خوی و رنج خویش

□

که شعر نیست چو شرع محمد مختار

□

که بعد مرگش از یوسف جدا کرد

□

چون امان خواهد ز دوزخ از خدا

□

بکشتند هرجای چندی درخت

□

مگر یارمندی کند آسمان

□

به شرح آن گشایم از زبان، بند

□

که این پندها را نباید نهفت

□

نه دینار و نه دختر شاه جست

□

امر و نهی این میار و آن بیار

□

زین بیهده افتخار تا چند؟

□

نک عصاام شاخ شوخت را شکست

□

نشستی که رفتی خروشش دو میل

□

بدان تابریده ببیند شهش

□

دستور خرد به باد داده

□

بزد اسپ و لشکر سوی او کشید

□

که شادان و خرم بدی سال و ماه

□

از جد شریف و پدرش احمد و حیدر

□

می‌گفت نبوده ماجرایی

□

لیک سازد بر سران سرور ترا

□

ز خمی که هرگز نگیرد کمی

□

بر آتش همی‌تافتی جامه‌دار

□

با او نه به صواب مدارا

□

بپرداز و بگشای یکباره چشم

□

دگر اسپ و میدان و چوگان و گوی

□

از خون دیده گر سر مویی شود ترم

□

مشو غافل که این گردنده دولاب

□

هم درین شهرش به دست ابداع و خو

□

سخن‌گوی و بینادل و دوستدار

□

زبان را به آب دلیری بشست

□

گل‌ها و لاله‌ها دمد از خار و ازگیا

□

درفشی برافراخته هفت یاز

□

در خانه را قفل بر ساختند

□

وز دشت علم سنبل طاعت چر

□

در دل روز و شب چو پنهانیست

□

جنبشش چون جنبش کزدم بود

□

دل بخردان بی‌مدرا شود

□

زدیدار تو رامش جان کنم

□

ز بویش مغز جانم تازه گردان

□

همه کرد بر شاه ایران پدید

□

پس آن لعل رخسارگان کرد زرد

□

تن بنه چون غرق خونی مانده‌ای

□

که بیند مثل آن دوران، دیگر

□

ملکت شاهان و سلطانان دین

□

نخستین ز شاه جهان برد نام

□

همی دامن ازخشم در خون کشید

□

به چشم نعمت در روی روزگار نگر

□

بباید فرستاد و دادن پیام

□

بدزدد کسی من شوم چاره‌جوی

□

بلند است و پر منفعت چون جبال

□

به تلبیس و تزویر هر استری

□

شد زمستان و دی و آمد بهار

□

ادخلوها به سلام از حرم آوا شنوند

□

که چونان نبد در جهان دیگری

□

خفتن چو حلقه‌هاش نگون است یا ستان

□

که ای گرد و فرزانه‌ی نیک پی

□

نداشت ساعد دین یاره داشتن یارا

□

که بیش یک نفسی نیست عمر تو اینجا

□

گر چند به دست غم گروگانم

□

سنگ از صنع خدایی سخت شد

□

مرکبان شه ز راه کهکشان افشانده‌اند

□

بدور ازه بر پاسبانان نشاند

□

وز نفس بهترین سکناتی صیام دان

□

چه کاووس پیشم چه یک مشت خاک

□

بنده‌ی سیماب دل سیماب شد زین متکا

□

از من چه رمی چو خر ز نشتر؟

□

خوانده‌ام وندر کتب‌ها دیده‌ام

□

آن حشایش که شد از عامه خفی

□

نه عمری که تا حشر پایان نماید

□

نوشته نکاهد نه هرگز فزود

□

کالا سزای دانه‌ی تو ژاغری ندارم

□

ترا دارم اندر جهان بی‌نیاز

□

فضله‌ی هر ناخنت را معن و جعفر ساختند

□

پای در نه مردوار و دست ازین و آن بدار

□

زو معمای غم من به فکر بگشایید

□

پرده‌های گنده را بر بافد او

□

آن زر و سیم بر سر عبهر نکوتر است

□

چنان هم بیاید ز بهر شکار

□

وز حمیم حرام شو بیزار

□

حمل را هر یک ز دیگر می‌ربود

□

برای عرسش بر عرش خرقه کرد وطا

□

گواهی یکسره بدهند جهال خراسانش

□

چون تن عازر به یک قیام برآمد

□

کالنوی حمل حیاء اهل حیاء

□

کس زین به داستان ندیده است

□

پدید آمد این گردش روزگار

□

پیشش زبان به گفتن سن‌سن درآورم

□

گر ایدونک سازی به شادی نشست

□

به خانان سمرقند و بخارا

□

سیاه کرده سفیدی او همه دیوان

□

ماند هزار سال دگر مخبر سخاش

□

زند بر جان یوسف زخمه، چون عود

□

به هفت حجله‌ی نور اندر این دو حجره‌ی خواب

□

همان خوب گفتار دمساز اوی

□

ز آن خرمگس که سایه به سکبا برافکند

□

به گرد در اختر بد مگرد

□

خود گفته این انزل حق گفت هیهنا

□

وز سندی و رومی و ز عبری همه یکسر

□

دید این شرف که داری ز آن نقد شد وبالش

□

پا به راه اجابت افشردم

□

نقطه‌ی خالش از آن صخره‌ی صما بینند

□

نه چون تو بایوان چین بر نگار

□

چون بهای جان صد خاقان و خان آورده‌ام

□

نهادند خوان و می آراستند

□

دست خون مانده را چه جای خور است

□

که جهان را جهان همی‌یابم

□

خیروان است شرف وان چکنم؟

□

دل شاه از غمش چون غنچه بشکفت

□

تا ز دندانه کلیدش سین سبحان دیده‌اند

□

جز از دست جاییش جنبان بدی

□

بر خاک اختران مجزا برافکند

□

به خاک اندر انداختی نام و جاه

□

در حرم خدایگان کرده به جان مجاوری

□

زجاهل بسی به بود موش و مار

□

از نی کنم ستور و به هرا برآورم

□

صد هزاران دل ز عشقش بیقرار

□

که ز اسباب همه مدح و ذم است

□

گریه بوهای پیاز آن بعاد

□

بر نو عروس فتح شه کام‌کار کرد

□

هم آن چوب خمیده بد ساز جنگ

□

دی رسید از دست امروز اجری فردای من

□

سخن ز خواجه‌ی دین بی قیاس کرد ادا

□

تبریز شد هزار نشابور ز احتشام

□

مه از وی بر فلک افتاده تابی

□

غذا کم پزی گر غذائی نیابی

□

فلک بر ماه مروارید می بست

□

هیلاج بقا چنان ببینم

□

به ایران و توران ترا نیست یار

□

وز قدر تو صد منزل از آن سوی ثنائی

□

من بیچاره ز عصیان تو عریانم

□

چون شفق خون شده زهدان به خراسان یابم

□

که شاه آنجا کشیدی رخت، گاهی

□

چون اسد و اثیر و خور، ناری و نوری و نری

□

نام هر بنده‌ی جهان خواجه‌ی جهان

□

بسی شیران دندان خای و پی کرده است دندانش

□

برانگیزم اندر جهان رستخیز

□

دیدن بکتاش و بغرا برنتابد بیش از این

□

پای تا سر چون فلک سرگشته‌ام

□

به سلام برهمنی در غار

□

به رشوت کی سزد آمرزگاری‌ش؟

□

چو گیلی گور دین پوش است و زوبین کرده گیلانی

□

دهن پر خنده داری دیده پر آب

□

قوس قزح سازدی طاق پل رود زم

□

ز دریا بران سان برآید به جنگ

□

تا بر او آسیب سنگ از اهل طغیان آمده

□

من جمله‌ی حدیث بگفتم به سر ملا

□

من آن عاشقم کز بقا می‌گریزم

□

اسیر داغ بی‌اندازه گردد

□

زلف حوران هرچه پیرائی فرست

□

منکران را درد الله‌خوان کند

□

چون خاطر ارسطو در خدمت سکندر

□

سخن زان نشان گوی کاندر خورد

□

این به زیر تیشه دارد و آن به سایه‌ی دوکدان

□

یکی پاسخ کژ فگندند بن

□

که بدست زمی ماه سپر باز دهید

□

نیامد مهره‌اش بیرون ز شش در

□

اسکندر جهان، شه شرق اخستان شده

□

کزین کوه آمد و زان بیشه بر رست

□

بسیار نظر کند به ویران

□

برفتند شادان بر شهریار

□

گنجی است از سمع الکیان، در سمع دانا ریخته

□

پرستندگان رود و می خواستند

□

اینت بد استاد از اصدقای صفاهان

□

بر آن اقلیم، حکم او روان است

□

که درگاه رسول اعلا و اعلن

□

کی دهم در خورد یار و خویش و توش

□

نیست بی خاشاک محبوب و وحش

□

نباشد نگر یک زمان بغنوی

□

سخن هرچ پیدا بد از رزم و سور

□

به مردی و دانایی و فر و زور

□

گر رود روز و نشان ناید بجای

□

بر قدمت سر نهد و جان دهد

□

که ای نیکدل خسرو راست‌گوی

□

تو نیز ار نکته‌ای داری در انداز

□

عیشة ضنک و نجزی بالعمی

□

همی گشت شه را کنان خواستار

□

به بزم و به رزم و به نخجیرگاه

□

پرآواز میخواره شد شهر و کوی

□

این جهان از عطر و ریحان آگنند

□

در زمان و زمین امینان‌اند

□

ز گیتی سواری مرا پیشه کن

□

از بهشتست این مگر نه از زمین

□

گفت نه این گرگ چون آهرمنست

□

چو ماه درخشنده اندر میان

□

دو لب پر ز خنده دل از غم تباه

□

چگونه شناسد کهان را ز مه

□

باغها دارد عروسیها و سور

□

ز زرکش حله‌ی مصری و شامی

□

ز گیتی کنون بازگشتست گاه

□

از آن مشتی جلب جستم جدائی

□

تا زیان خصم دید آن ریو را

□

دروغ آیدش سر به سر گفت و گوی

□

سوی باختر گشت گیتی‌فروز

□

زنش گفت برزوی بیمار گشت

□

وز خطر بیرون کشاند مر ترا

□

اگر گاهی کنی سویش نگاهی؟»

□

ز زر و ز گوهر یکی کرگدن

□

در میان لوطیان و شور و شر

□

می‌نماید قعر دریا خاک خشک

□

نکرد ایچ بر جنگ جستن شتاب

□

همان چهر خندان پر از تاب کرد

□

که همواره رسوا بود پیر مست

□

پیش از آن بایست این دود سیاه

□

تا ترا تنگ برکشد به کنار

□

ز آهن بکردند اسپ و سوار

□

رخ از شادی شدی چون نوبهارش

□

چون نباشد ضد نبود جز بقا

□

ببردش دمان تا لب رودبار

□

به گنجور فرمود کاکنون مه‌ایست

□

وزو نامزد کرد آبادشهر

□

لعل اندر لعل اندر لعل ما

□

چون تو باشی، هر آنچه باید هست

□

همه پند و اندرز او کرد یاد

□

چون بگنجد آسمانی در زمین

□

نقطه و پرگار و خط در دست تو

□

بترسم که سوگند بگزایدم

□

نه زو باز دارد به تن رنج خویش

□

سرش پرسخن گشت و گویا زبان

□

کو بود در عشق شیر و انگبین

□

هر چه یابی به حلق در چکنی؟

□

که شرم آورد جان تاریک او

□

سرباز پس است تا کی آیی

□

روی سوی آسمانها کرده‌ای

□

غمی یافتندش پر از آب روی

□

سرش را به ابر اندر افراختند

□

کرا دانی ای دشمن خارستان

□

او نگردد جز بوحی القلب قهر

□

نسخه‌ی سر «من عرف » اینست

□

شغاد اندر آشفت از بدخوی

□

خویش را دیده فتاده اندر آن

□

چونک داری آب از آتش مترس

□

کاه پیشت نهند و سنبوسه

□

بخواهد که مانی بدو در به رنج

□

اگر مرد بودند اگر کودکی

□

که طمع کردی که من زین دوده‌ام

□

ننشینیم تا بود دستار

□

با اجابت یا رد اویت چه کار

□

همتش را به تاج خرسندی

□

بوالعجب نادر شکاری کرده است

□

در بهشت خدای برخانه

□

که بشر به سرشته آمد این بشر

□

خرد یافته موبد پرهنر

□

قاصر از معنی نو حرف کهن

□

بم و زیر و دف و خوش آوازی

□

قهر بین چون قهر کردی اختیار

□

پیش تو گلزار و پیش خویش راز

□

چونک شد فانی کند دفع علل

□

رهنمایی کجا کند سوی بخت؟

□

بر نظر چون پرده پیچیده بود

□

نه بر دوده و خویش و پیوند تو

□

بر گشاد و کرد خرج آن قمر

□

نکشد بار بوق و طبل و علم

□

ملک و شاهی و وزارتها رسید

□

سو به سو می‌دوید تیغ به دست

□

ما کییم اول توی آخر توی

□

روح صید و فرشته گیر بود

□

دور از آن دریا و موج پاک او

□

هم آغاز هر کار و فرجام ازوست

□

که بشستت صد هزاران صید داد

□

حالتی هست و شرح خواهم داد

□

هر سه گم گشتیم زان اشراق نور

□

کز پی ذوقست سیران سبل

□

دانک بر چرخ معانی مستویست

□

کارفرمای و کار کن به شمار

□

هر یکی را خونبهایی بی‌شمار

□

بخندید شاپور مهرک‌نژاد

□

از خامه زنان مباش غافل

□

تو بنه عذر این پریشانی

□

نسوزم روغن خود در چراغت

□

خیمه در کام اژدها نزنی

□

تعظیم ویت چراست چندین؟

□

خرج باید دو مرده آماده

□

چو طبل از طپانچه خوری نشکنم

□

گیا رست از دشت وز کشت‌زار

□

بر هر دو فتاده خاک بیزی

□

قصر و ایوان و آب و کشتی هست

□

به انجیری غرابی چون توان کشت

□

وز ما چنانکه در خور ما فعل ناسزا

□

دل در غم ننگ و نام بودش

□

هر چه ارزنده تر بلاش افتد

□

بدان خشگیش چرب کردند نام

□

تو چندین چرا رنج بر تن نهی

□

دل تنگی من مجوی چندین

□

بدو جان تو چون شادی شاد و خندان؟

□

ولیکن استخوان من مغزم ای دوست

□

عاقل آن به که بی وفا نبود

□

کس روی گذشتگان نبیند

□

به باب مدیح و به باب معانی

□

بیفتاد و از شادمانی بمرد

□

که بر گرد او برنگشتی کمند

□

بگشاد زبان به در فشانی:

□

که گوید کاین جهان را برد نتوان؟

□

دگر سنگی برونه تا شود گور

□

ترش روی را گو به تلخی بمیر

□

گدائی مر ده گیر اندر خرابی

□

گنجها و ملکهای جاودان

□

به آب دهم زیره را میفریب

□

مر او را بیفگند و برد آن درفش

□

بغدادی و مغربی و روسی

□

که دهقان تخم هرگز نفگند در ریگ و شورستان

□

شده هوش از سر فرهاد مسکین

□

در هلاکم مکوش زودا زود

□

هر کس که شنید کرد فریاد

□

بر گوهر گویا و زر بویا

□

تا برد از چشمه خورشید نور

□

مقصود عیان گشت وجود حیوان را

□

به ماتم چاک زد پیراهنی چند

□

آراسته از رحیم رحمان

□

بود یاقوت یا پیروزه را جای

□

به زندگانی در سجن و مرده در سجین

□

قاصر ز حدیث دل زبانت

□

امر را طاق و طرم ماهیتست

□

شاعری از مصطبه آزاد شد

□

دلم قرین عذابست و دیده جفت بکاست

□

هم مرا هم درد و هم محرم مدام

□

زیرا همی قرار به یمگان کنم

□

که نقش دیگری بر خویشتن بست

□

سنگ چون ریگ پاره‌پاره شود

□

ز گوهر بر و پیکر از زر بوم

□

الا تا هندوان گیرند لکهن

□

گوی شده قامت چوگانیم

□

عید گرگ است اگر شیر شود لاغر

□

تیر او آمد مگر بر جایگاه

□

یک‌ره نشوی سیر ز فرعون و ز هامان

□

سرشت صافی آمد گوهر پاک

□

در شهر آبگینه فروشست و جوهری

□

که چندان نمانم ورا دستگاه

□

هم مشبه هم موحد خیره‌سر

□

شهر گشائی چو ترا شهربند

□

طبع علیا کشد از رهگذر آن آزار

□

از دل آن پیر غم‌خور درگرفت

□

گستریده فراخ شادروان

□

یکی میدان بساط افکند بر راه

□

تنگی دشمن و فراخی دست

□

زبان برگشادند بر پهلوان

□

بر تن تو واجب دین زین عطاست

□

رنگ پذیرنده یکدیگرند

□

میوه‌ای گرد نکردی و به بستانی

□

تا برآمد صبح از مشرق تمام

□

جهان را به مهر تو بادا نیاز

□

که ننموده‌است با کس سازگاری

□

یکی پرده دیدم مکلل به زر

□

مر آن بند را پاسخ آمد کلید

□

فکر شیر و گور و دلها بیشه‌ها

□

رفتن آن راه زمانی نبود

□

راجل بی‌دست و پا مفلس بی خانمان

□

دل را به خرمی و به شادی سپار

□

بیاراست همچون گل اندر بهار

□

به هوش زیرک و جان خردمند

□

هنرآموزی سلاح گزید

□

شود پست رودابه با رودآب

□

وز عطش گشته مسیلش چون گلوی اهرمن

□

هر یکی جوید نصیبه هر یکی دارد فغان

□

بشمشیر هندی و تیغ یمانی

□

ستارگان را گویی فرود اوست مقر

□

خداوند خورشید و تابنده ماه

□

بلا را خانه جاوید گشتم

□

لان مصاب الزید مزجرة العمرو

□

چو پیل ژیان با کمند دراز

□

عقل او بر بست از نور و لمع

□

گر طرب را باز دانی از بلا

□

آن دو حالت نیز می‌خواهم ز خلاق جهان

□

همه با ما شده اندر غم و اندوه تو یار

□

سپاهش به بیدادگر شاد بود

□

که با دولت نشاید کرد کندی

□

که نبیند مگر سلیمانش

□

خداوند کیوان و ناهید و هور

□

وارایش سخنش چو گشنیز و کرویاست

□

حس دینی نردبان آسمان

□

دین گران بود، تو بفروختی ارزانش

□

بر همه کامی تو بادی کامران و کامگار

□

به بر بر سوی خان زال آرمش

□

ز پس رفتن چرا باید ذنب وار

□

طوق زنجیر و مملکت زندان

□

بران تاج و تخت و کلاه و نگین

□

کی فنا خواهد ازین رب جلیل

□

مهرشان کژ صلحشان کژ خشم کژ

□

بر کمینه محبش به کوری اعدا

□

به بزم اندرون ماه گیتی فروز

□

به چرخ اندر آرم کلاه ترا

□

چنان کز رفتنش کبک دری را

□

سایبانم شمایل هنرست

□

میان بسته دیوان بسان رهی

□

جسری بر آب جیحون، به زان هزاربار

□

پیش هستت جان پیش‌اندیش کو

□

این دانه زمانی که مهرگانست

□

گذشتست و بسیار خواهد گذشت

□

همی خورد با شوی تا گاه خواب

□

گرفته راه دارالملک در پیش

□

وین چنین رشوه خورده بود بسی

□

برآورده‌ای دید سر ناپدید

□

پختگی ز آتش نیابند و خطاب

□

آراسته‌تر ز نو بهاری

□

با این همه در رچو محیطم در اضطراب

□

ز بالا و دیدار آن سرو بن

□

نپیچیم یک تن سر از کارزار

□

که بردارد عمارت زین عماری

□

محتاج تو گنج در زمین است

□

چه از زر سرخ و چه از سیم خام

□

بگفت آه از دل پردرد فرهاد

□

در نیمه رهم فروگذاری

□

تو مسکین کاز نسیم اندکی چون بید لرزانی

□

شود دل پر آتش پر از آب روی

□

پذیره شدش مرد روشن روان

□

نیالاید به خون هر کسی دست

□

بر خنبره فلک شود دود

□

خرد دور شد عشق فرزانه گشت

□

باد را دان عالی و عالی‌نژاد

□

کی دور بود ز نعش قاری

□

من که می‌میرم چو می‌آرم حدیثت بر زبان

□

که گردد هنر پیش او اندکی

□

چه خواهد برین مرگ ما ناگهان

□

بر پشته نجد رفت غمناک

□

ایمن آن شد که دید از دورش

□

بمانید شادان دل و تن‌درست

□

سراسر بشکن این بتها به سنگم

□

کند رخسار مروارید را زرد

□

ریزه خور مور بجز مور نیست

□

از آن درد گردد پر از کینه سرش

□

روان و خرد رهنمای منست

□

چون خود همه بیت بکر می‌گفت

□

چون پری روی بسته از مردم

□

از آن اوج هوا می‌پر به بال و پر وجدانی

□

حشر هر فانی بود کونی دگر

□

زو جان ستدن ز من سپردن

□

تا بر افلاک کهکشان باشد

□

زاغ دشتی به کبک کهساری

□

به پهنای پرتاب تیری فزون

□

لعل از دل سنگ خون برآرد

□

کرده بازار عاشقان تیزش

□

پوست برکند ازو و در پوشید

□

تو گویی چهره‌ام خورشید روز است

□

کردند به تنگها شکرریز

□

در صفحه‌ی ایام یادگار است

□

که این دولتش هست گاهی میسر

□

جهانگیر اسفندیار سترگ

□

نه رود و نه می نه کامکاری

□

با غالیه باد چون ستیزد

□

تنبیه تو کرده‌ام نه انکار

□

بی جنون نبود کبودی بر جبین

□

چو ذره کو گراید سوی خورشید

□

به تو فتاح غنی فتح و ظفر ارزانی

□

وز دل آهن شرار شعله کشد بی حجر

□

چنین بر بلا کامرانی مکن

□

پیرایه توست روی مالم

□

نردبان ساخت از کمند نیاز

□

ببندد عقد با فتنه، سر دستاردار تو

□

ز شکر داد او را تلخکامی

□

کشتی به کرشمه‌ای جهانی

□

تو خون صراحی و ساغر بریز

□

تا یافت سریر ازوشرافت

□

که روشن روانم برینست و بس

□

بدین حجت اثر پیداست گوئی

□

که نامه غم دهم به دستت

□

خوشا جانی که جانانش تو باشی

□

کرده‌ای در چشم او هر خوب زشت

□

با یاوگیان فرس دواندن

□

لقد استعصم والله به واستمسک

□

که دارد پاس تا آخر زمانش

□

همی راند از خون بدخواه جوی

□

نه زهره که از پدر گریزم

□

بر در او به چار میخ زده

□

بگفت آن سخنها به بوزرجمهر

□

چو دید آن دم که از هم دیده بگشاد

□

چو چشم اعمی بود سودی ندارد

□

اگر به ملک خودش خوانده فی‌المثل حاتم

□

بود پاکدینی و یزدان پرست

□

میان یلی چنگ و گوپال اوی

□

آزاد شوم ز صلح و جنگش

□

دو چشم اندر ره حسن خرام و دامن‌افشانی

□

سیه شد جهان چوشب لاژورد

□

وین نشان ساتری شاه شد

□

درد آن منست سر تو را باد

□

بنان بنان ننهی گر شوی ز ضعف دوتا

□

برفتند با نامور بخردان

□

پر از خون شده دل پر از آب چشم

□

در کنج خطاست دست بستن

□

باشد پیاده عقب لشگر آفتاب

□

که روزی شوند اندرو ناسپاس

□

ز من کی سرد گشتی مهر پرویز

□

همه رنجها پیش او یاد کرد

□

به زیر هفت زمین جای این نه ایوان داد

□

نگه کرد زروان ز دور اند روی

□

سرش را غم و درد هم پیشه شد

□

ببستند و شد روی گیتی چونیل

□

توسن فربه سرین تازی لاغر میان

□

بکردی همه شهریار جهان

□

ای خداوند خداوندان راز

□

چنین هم سخن راندی اندکی

□

دل نازک دلان می‌یابد آزار

□

نبینند بیش از کهان و مهان

□

سرادق عظمت بر لب محیط غنا

□

که عشقم کرده این آموزگاری

□

کرد آن ستاره بر فلک احمدی عیان

□

همی گفت کای داور کامگار

□

چو دیده‌ای غنم سر بریده‌ی حیران

□

برو گو بر فلک زن کوی اقبال

□

سبب ظابطه رابطه‌ی لیل و نهار

□

مر او را بیفگند و برد آن درفش

□

ز شرق تا بدر غرب شکرستان است

□

دگر جان را که خواهد دید جان کیست

□

به روز معرکه بخشند جوشنی به دعائی

□

که آمد زمانت به تنگی فراز

□

وز روانی سبعه‌ی سیاره را در پی روان

□

به بالا جمع شد دود سپندش

□

بزر در گرو مانده دیگر تو دانی

□

به نزد دلیران و شیران رسید

□

کز هراسش بود بی‌آرام در تن مرغ جان

□

دمد زین خاک چون پر می پیاله

□

شود مسکین چو در چشمش خزد مور

□

پر از خشم اندامها کوفتند

□

که وردش به خون خویشتن شاه

□

دو شش درج گهر پیشش کشیدند

□

کله‌ی مطرب بر باد شور چون انبان

□

چه جایت و چندست بر وی سوار

□

چو ابر از آفتاب و حله از حور

□

طمع را نام کرده دوستداری

□

بیندیش، آنگه اندر پیشه زن دست

□

ازو گشت بازار پر گفت‌وگوی

□

چیست به از دیدن صنع خدای

□

به ظاهر از خود و پنهان ز شیرین

□

چو خیل هندو و مومن به یک جای

□

گزیده سرافراز و پاکان ما

□

سپهر از دیده‌ی جانش سزا کرد

□

به ساقی گفت لب پر خنده‌ی ناز

□

بجویم زو هر آن حاجت که جوئی

□

که بود از تو همواره با داغ و درد

□

به خدمت آمدی از تاب رفته

□

از این خاک است پنداری گل من

□

به دلهائی که خاکستر شد از شوق

□

چه گویند و این بیشه اکنون کجاست

□

جهان بر پخته کاری یافت آرام

□

یکی پیمانه زین لبهات بخشم

□

سرش را باز کن گر دید خواهی

□

میان گوان سرفرازی دهد

□

به ناخن روی و وز سر موی کندند

□

ز دست مطربان مجلس فغان ساز

□

زمانه بست دست دولت و بخت

□

سر خود گیر و وقت خود نگه دار

□

شود آن چشمه هم بحر از روانی

□

که بر دل جای زخمی ماند سد جای

□

چو پیغمبر به نوشروان عادل

□

کرد بر او عقد جواهر نثار

□

صلاح خردسالان را چه دانی

□

به جای گرز بردوش دلیران

□

به پرسند هر یک ز نوکر نهانی

□

کند ذوق آنکه باشد تشنه جانتر

□

دست بر دامنش چگونه زنم

□

زمین از دور پیشش بوسه دادند

□

خصم را مهر بر دهان باشد

□

لباس سبزه از شبنم نمازی

□

دست عجز و کف نیاز برآر

□

دو لعل او دو خونی گشته همراز

□

لاجرم روسیاه شد عنبر

□

چون شود بر روی صحرا خیمه‌ای چند استوار

□

هزارت مدح گوی و مدح خوان باد

□

در نشینی با گدایی در نهان

□

چو آگاهی کشتن او رسید

□

فرستاده رای را پیش خواند

□

به نرمی ظفر جوی بر خصم جاهل

□

که بر سنگ و بر خاک شیر و پلنگ

□

به مستان نوید سرودی فرست

□

به گیتی نگر کین هنرها کراست

□

خوشا حال دل آن کس در این کوی

□

چون شنید آن راز او پنهان و زیر

□

صدری که بجز فتوی مفتی نفاذش

□

که از ما دو فرزند کشور کراست

□

به فرمان‌های یزدان تا نکوشی

□

خداوند هست و خداوند نیست

□

یک دعا می‌کند اما و دعا این که ز غیب

□

بایزد گشسب آن زمان دست آخت

□

که دیروز چون از فلان جا گذشتم

□

چون برآمد صبح و باد صبح جست

□

چو بسیار برگشت و بسیار شاخ

□

همیدون جهود اندرو بنگرید

□

تو چون به شکی که زی محمد

□

که بر هم زند چشم زیر و زبر

□

پاک شو تا نخوری انده ناپاکی

□

شکست اندر آمد به هیتالیان

□

عجب دامان کوه دلنشینی‌ست

□

عشق او آن شب یکی صد بیش شد

□

ولیک آمدنم نیست ممکن از پی آن

□

سپاهی گذشت از مداین به دشت

□

تا روز حشر آتش سوزنده را

□

یکی گاو برمایه خواهد بدن

□

گرچه هستش ز هوا و هوس و غفلت نفس

□

چنین داد پاسخ بدو نیکخواه

□

رفعتش کانچنان بلند رواست

□

بزم تو از ساقیان سرو قد چون بوستان

□

بتان چامه و چنگ برساختند

□

زکار نبشته که آمد پدید

□

کعبه‌ی جان خلق پیکر اوست

□

چو بشنید شاه جهان کدخدای

□

ظاهرست این که بد افتی چو شوی بدخواه

□

کنون نامشان بیش یاد آوریم

□

کسی از چشم بد خود نیستش باک

□

مبارزانی بر تیغ او به تیغ گذاشت

□

نمانم بجایی پی خوشنواز

□

هر دوا درمان رنجی هر یکی را طالبی

□

گویند که پیغمبر ما امت و دین را

□

چو بشنید سیندخت سر پیش اوی

□

به دست خادم وی چوبی از اراده‌ی او

□

نگویم زر پیشین نو نیرزد

□

با چنان نظم مدعی خواهد

□

بوبکر عندلیب نوا را بخوان

□

به پوزش همی گوید ای شهریار

□

نیاسود از دویدن صبح تا شام

□

که جاوید بادا سر و تخت اوی

□

بزد بر سر خویش چون گرد ماه

□

از آن نامداران و گردنفرازان

□

می‌کرد همان سرشک باری

□

نظر بر تحفه‌شان نگشود و درتاخت

□

روز و شب بر سر تابوت تو از حسرت تو

□

که بهارم ز ایدر سپاهی ببرد

□

چو بر بهرام چوبین تند شد بخت

□

فرود آمد از باره جنگی سوار

□

به فرمان مردم نهاده دو گوش

□

همچو نرگس روز و شب بر دیده دارم آستین

□

سر خود همچنان بر گردن خویش

□

تا جهان را بهار و عیدی هست

□

گراینده گرز و گشاینده شهر

□

فرستاده‌ی قیصر نامدار

□

چو باشد زیر و بالا سنگ بر سنگ

□

سپهبد چو بشنید زیشان سخن

□

بران گونه ضحاک را بسته سخت

□

گرگ آسود، نجستیم چو آثارش

□

چون جان خود این چنین سپارم

□

ز پیکان کمان داران لشکر

□

فریدونش فرمود تا برنشست

□

چنان بد که از بید و گل افسری

□

تو در عشق من از مالی و جاهی

□

ز هر سو فراوان خریدار خاست

□

مرا خواست کارد به خم کمند

□

یک در به بیع طبع همایون او رسان

□

از عطر تو لافد آستینم

□

در زمان عدالت تو که هست

□

ز گفتار و دیدار و رای و خرد

□

گنهکار یزدان مباشید هیچ

□

سخن‌ها را شنیدن می‌توانست

□

اگر شاه پیروز بپسندد این

□

وگر سر بپیچم ز فرمان او

□

رو که در خانه‌ی خود بسته‌ایم

□

وآن تنگ دهان تنگ روزی

□

چنین یاران که اندر روزگارند

□

پر از مشک و کافور و پر زعفران

□

نخستین خراسان ازو یاد کرد

□

چو بانو زین سخن لختی فرو گفت

□

نه استد کس آن پهلوان شاه را

□

به ابر اندر آورده بالای او

□

ور ز شعف کرده است مرغ تمنایش را

□

بیتی که ز حسب حال مجنون

□

شهر معموری شود هر جا که فرمایی نزول

□

سپهدار تازی سر راستان

□

بفرمان یزدان ببرم سرت

□

چو دولت هست بخت آرام گیرد

□

نگوید چنین مردم سالخورد

□

شود شاه گیتی بدین خشمناک

□

درین گلزار نتوانی نشستن جاودان، پروین

□

چون تیغ دو رویه بر گشاید

□

نواسازان نوا کردند آهنگ

□

بدین نیز همداستانم که زال

□

بدو گفت بهرام کاین است و بس

□

چنین گفتند دانایان هشیار

□

چو لشکر بیاراست اسفندیار

□

دیوانه به درد پاسخش داد:

□

کنون که عادت فقرش نشانده بر سر راه

□

در پیش صد آشنا که هستی

□

اگر یک نکته سنجد کلک نطقش

□

از حلقه‌ی دوستان برون جست

□

چو بنشست بر تخت شاه از نخست

□

دریغا هر چه در عالم رفیق است

□

ازان پس بیابم به نزدیک شاه

□

زان روضه که در گداز گشتند

□

مسپار به تن کارهای جان را

□

بر خشکی ریگ و سختی کوه

□

گفت تویی قابل پیوند من

□

با آن که کنند ناله و شور

□

چنین داد پاسخ که در خان تو

□

ز جوش خون دل چون باز گفتم

□

کسی را نداد از یلان زینهار

□

ای جان پدر، به خانه باز آی

□

حال بر تخت حضوری تو جهان داور و من

□

ماه عربی به رخ نمودن

□

تا بپوشاند جهان را نقطه‌ای

□

کای از خم زلف عنبرین تاب

□

چنین داد پاسخ که تا نیم‌روز

□

به قدر گنبد پیروزه گلشن

□

یکی آتش از تارک گرگسار

□

ز نرگس بهر آن سرو خرامان

□

خود را اگر ز سلک سپاهش نمی‌شمرد

□

ولی ز آنجا که یزدان آفرید است

□

چنان هجری که وصل انجام باشد

□

آن یار که بهر اوست این گفت

□

که جز سوفزا دشمن اندر جهان

□

به شهر آمد طرب را کار فرمود

□

همی جستم از تو من آرام شاه

□

چون در صف پردلان کنی جای

□

عنان تاب از ره افکار شو هان

□

گه مشرف دیو خانه بودن

□

گه مشبه را موحد می‌کند

□

چو لوح زندگانی شد ز من پاک

□

ازین بستدی چیز و دادی بدان

□

به سیم دیگران زرین مکن کاخ

□

بخفتند شادان دو اختر گرای

□

چون لاله، جبین شگفته می‌داشت

□

من که زبان جهان در ازلم شد لقب

□

گه عشق دلم دهد که برخیز

□

به زیر سایه‌ی سرو و صنوبر

□

اسباب نشاط و مایه‌ی سور

□

سپهدار ایرانت خوانم بداد

□

عقیق میم شکلش سنگ در مشت

□

ز کنده به صد چاره اندر گذشت

□

چو زر قلب مردود است و تقویم کهن باطل

□

که روزی از لب نانی زیند مستغنی

□

بی‌رحمتم این چنین چه ماندی

□

باز واللیل است ستاری او

□

شد جانب مادحان روانه

□

چو شب تیره شد روشنایی بکشت

□

همه ره را طراز گنج بر دوخت

□

بترسید بوراب و گفت ای جوان

□

گر یوسف دلربای ما را

□

کسی عدیل تو باشد که گر به نوع دگر

□

هدایت چون بدینسان راند آیت

□

پی تعظیم تشریف از زمین خاست

□

خوشا چشمی که بیند طلعت تو

□

هم آن به که من با سپاه اندکی

□

مسیحاوار در دیری نشیند

□

جهان یادگارست و ما رفتنی

□

هزاران ساله ره می‌بر، به یک پرواز در یکدم

□

وز بهر خدمتی که نیامد ز دست غیر

□

این گفت وز جای جست چون تیر

□

از پی طاق و طرم خواری کشند

□

نصیب او حیات همین اوست

□

پس آن مرد بازارگان پر شتاب

□

چه شورشها که من دارم درین سر

□

همی کرد غارت همی سوخت کاخ

□

پوست در سر کشید آهووار

□

داری اما بنده افتاده از پائی که هست

□

فرزند مرا در این تحکم

□

طلب را کفش پیش پا نهادند

□

در این کار کوشم به جان لیک چتوان

□

بدو گفت بهرام من چون تو مرد

□

سبزه بر آن چشمه وضو ساخته

□

دل ما مکن شهریارا نژند

□

من و این شغل دون و آن شرکا

□

به رسولی که شب طاعت از افراط قیام

□

ناآمده این شکار در شست

□

طمع لوت و طمع آن ذوق و سماع

□

هم ز خروش و فغان پاره شود گوش چرخ

□

طلایه بیامد زهردوسپاه

□

رهی در و برگی در آن راه نی

□

چگونه ددی باشد اندر جهان

□

از پی تقلید و معقولات نقل

□

زبان خنجر او داده مهلتی به عدو

□

همان تشنه‌ی گرم را آب سرد

□

در دندان او در خنده تا دید

□

صحت این حس بجویید از طبیب

□

چو خسرو بدید آن گزیده سپاه

□

گلی کز نم ابر خوابش برد

□

چو آگاهی کشتن او رسید

□

گر مرادت را مذاق شکرست

□

هزار قافله‌ی شکر به ملک بنگاله

□

زاهد و راهب سوی من تاختند

□

ما ندانستیم ما را عفو کن

□

گر تو خود را پیش و پس داری گمان

□

تن کوت رازود برپشت زین

□

دایره کردار میان بسته باش

□

بد اندیشه و گردش روزگار

□

گوی به دست آمده چوگان من

□

ولی ز فعلی اگر آفریدگار ملوک

□

گرم بشکند گردش سال و ماه

□

آنکه به دین اندر ناید خر است

□

هر که در آن پرده نظرگاه یافت

□

شهنشاه داند که من کردم این

□

دارم دل عراق و سر مکه و پی حج

□

ز تو پیش بودند کنداوران

□

کرده‌ی قصار پس عقوبت حداد

□

زبان آماده‌ی عرض ثنا و مدح خوانیها

□

مادر ار شد قلم و لوح و دواتش بشکست

□

واسطه دیگی بود یا تابه‌ای

□

نه عودی که خوش دم بسوزی چو عاشق

□

نیاکان ماآنک بودند پیش

□

فیض ابن السحاب خور چو صدف

□

چنان آفریدی که خود خواستی

□

گیرم که دل تو بی‌نیاز است

□

ولی زین سخن این توقع ندارم

□

به چرخ گندناگون بر دو نان بینی ز یک خوشه

□

وگر کمترم من از ایشان به معنی

□

گر گذری کند عدو بر طرف ممالکت

□

چو خاقان برد راه و فرمان من

□

از فرنگیس و کتایون و همای

□

ز هامون سوی او نهادند روی

□

در بهشتم می‌خورم طلق حلال ایراکه روح

□

تا به آئین که آرم جمله‌ی شاهان را به رشک

□

رو که ز میخ سرای پرده‌ی قدرت

□

چشم خاکی را به خاک افتد نظر

□

زلزال فنا گر بدرد سقف جهان را

□

گناهش بی‌زدان دارنده بخش

□

این همه می‌گویمت کورده‌ام باری بپرس

□

ز ارجاسپ چندی سخن راندند

□

بر امید زعفران کو قوت دل بردهد

□

وز طلب گشتند بر امید دیگر لطف‌ها

□

چون به شروان دل و یاریم نماند

□

گشته روی بادیه چون خانه‌ی جوشنگران

□

بوقبیس از شرم کعبه رفته در زلزال خوف

□

چو امید خاقان بدو تیره گشت

□

تاج و سریر خسرو مازندران ز رشک

□

همان دسته بشکست گرز گران

□

ای درین گهواره‌ی وحشت چو طفلان پای بست

□

پناه جان تو باد آن دعا که تا به قیامت

□

گردون به خصم او چه کلاه مهی دهد

□

نقل هر چیزی بود هم لایقش

□

از آن در خرقه‌ی آدم خشن خویی که در باطن

□

وزان دیر چون برق رخشان زمیغ

□

در تو کجا رسد کس چون موسی اندر آتش

□

بر رخش با هردو رانت به تیر

□

مراد کاف و نون طاها و یاسین

□

او همی گوید که امر و نهی لاست

□

تا به تمامی رسد ماه شب عید و باز

□

به دریابار، باشد عنبر تر

□

بادت سعادت ابد وهم به همتت

□

رسن باز بردند نزدیک شاه

□

تب ریزهای بدعت تبریز برگرفت

□

چو بشنید لهراسپ کامد زریر

□

شمس را خوان بره نیست شرف

□

دهد راز دل عاقلی جز به مردم

□

کاندر سنه‌ی ثون اختر سعد

□

هر که را در دل شک و پیچانیست

□

وز دو قرص گرم و سرد مهر و ماه

□

همی‌داد خواهم ز بیدادگر

□

یارب دل شکسته و دین درست ده

□

برفتند و ما را سپردند جای

□

امروز صاحب خاطران، نامم نهند از ساحران

□

او چه میدانست آشوب از کجاست

□

گستردم این ثنا ز محبت نه از طمع

□

شکر لب گفت کاین میل از کجا خاست

□

نه چون بنده یک شاه را مادحی

□

به دستور فرمود زان پس قباد

□

بر در پیر شاه مرو گشای

□

نوشتند نامه به هر مهتری

□

ندارد کار جز نیرنگ سازی

□

چیزی که دیدی از من آشفته روزگار

□

زن مرده‌ای است نفس چون خرگوش و هر نفس

□

هر چه محسوس است او رد می‌کند

□

ابیات من چو تیر است از شست طبع من

□

همان پند تویادگارمنست

□

رخت عزلت به خراسان برم انشاء الله

□

به هر سو که بودی به رزم و به بزم

□

هیچ پژمرده نیستم که مرا

□

رای بد زد، گشت پست و تیره رای

□

خاقانی مسیح دمم پس به تیغ نطق

□

به پایان نخل عشق آرد از آن بار

□

خوشا آندور و آن تیمار و آن سوز

□

به مثقال ازان هریکی پانصد

□

دانم که سایه‌ی حق، داند که می‌ندارد

□

احتماها بر دواها سرورست

□

شراب شادی نوش و نوای لهو نیوش

□

یکی تخم کرده‌است وز کار گاوش

□

آن کعبه را کبوتر پرنده در حرم

□

که مسکین را عجب کاری فتاده‌ست

□

تو تا باز آئیم ای باد شبگیر

□

گلینوش را گفت فرخ قباد

□

یوسفی را که ز سیاره به صد جان بخرید

□

از او گر بی‌کسی محفل فروزد

□

در یک درم ز زندان با آهنی سه من

□

ساعتی فرش و زمانی بوریاست

□

چو هستی است مقصد در او نیست گردم

□

وفا پنداشته مکر و حیل را

□

چون بخریدی مرا گران مشمر

□

همه مردمی و همه راستی

□

مغرور مشو به حشمت خویش!

□

اگر درمن هوس را راه بودی

□

چو بهرام دید آن بیامد به دشت

□

کرده در شب سوی معراجش روان

□

مجنون هم ازین نشیمن درد

□

ولی عشقت به لب آورده جانم

□

بیاورد گردان کشورش را

□

کسی راکزین گونه کهتربود

□

وگر نی، لب ز شرح آن ببندم

□

که می‌گفتم مده چندین شرابم

□

بیامد کنیزک به دهقان بگفت

□

خانه‌ی من ریخت از باد هوا

□

قیس هنری بجز هنر نیست

□

گرت از عاشقی پیرایه‌ای هست

□

زدی بانگ کای نامداران جنگ

□

ز ضحاک تازی نخست اندرآی

□

نی شرح غم نو و کهن بود

□

نشاید پیش شاهان گفت جز راست

□

چو یک برزن نیک آباد شد

□

آنگه به تبار بود، پورا،

□

در خواب نه، لیک چشم بسته

□

دریا بد، آن سپه که به جیحون گذاشتی

□

بت آرا ببیند چو ایشان به چین

□

ازان پس بفرمود مهر وی را

□

گفت: «ای شده از خرابی حال،

□

چو دایه دید پر خون دیده‌ی او

□

رسیدند نزدیک بهرامشاه

□

رفتن بنده پی خواجه گواست

□

یکی شد غرق بحر آشنایی

□

که تا باشی ز مستی برنیایی

□

چو شست و سه شد سال شد گوش کر

□

فرود آمد از شاخ سرو سهی

□

در سور سر رسیده و دیده به چشم سر

□

مگر در عاشقی نامم برآید

□

سه روز اندرین خانه بودیم شاد

□

قدم که بر قدم شرع او نداری تو

□

الهی از دل خاقانی آگهی که در او

□

درآید پیش او بدره چو قارون

□

برآشوبی و سر سبک خواندت

□

فرستاد سیصد شتروار بار

□

تا درت بینم به دیگر جای نفرستم ثنا

□

به نام ایزد یکی دشت از غزالان

□

کلیدش به کدبانوی خانه داد

□

مرگ بد با صد فضیحت ای پدر

□

خود سپاه پیل در بیت الحرم گو پی منه

□

تا نگردی شکسته کی بینی

□

چو رنگین رخ تاجور تیره شد

□

برین شهر ما را جوانی نماند

□

گر ابر کرد مجمر زرین ز زرد گل

□

کردگارا، به حرمت نیکان

□

بیاورد خوان و خورش ساختند

□

بدین پرده اندر نیابد کسی ره

□

جان فشانند بر آن خال و بر آن حلقه‌ی زلف

□

چه می‌گویم؟ چه جای آفتاب است!

□

چنین داد پاسخ که فرشیدورد

□

سرشکش سوی دیگر انداختی

□

آن دید ضمیرم از ثنایت

□

نفست از حلقه کی پذیرد پند؟

□

قوی چار بینان ارکانش چندان

□

بس وصیت کرد و تخم وعظ کاشت

□

درید جوزا جیب و برید پروین عقد

□

به هفتم خانه کرد او را قدم چست

□

سم آن خر به اشک چشم و چهره

□

درفش سپهبد هم آنگه ز راه

□

به رشته‌ی زر خورشید نور بافنده

□

گه به باغ و به خانه خوانندت

□

النبی النبی آرند خلایق به زبان

□

بسته‌ی مردار دنیا آمدی

□

تا فلک گفتا ز نعل مرکبانش من بهم

□

به زخم غم رگ جانش خراشد

□

آمده تانخله‌ی محمود در راه از نشاط

□

شه شنیدم که داشت دستوری

□

گوید آخر چه آرزو داری

□

از برای تو سخت کوشیدند

□

بزم صنعش را زنیلوفر چو گردون عود سوخت

□

پیش چه بود یاد مرگ و نزع خویش

□

به تف تیغ ز آبش برآورند بخار

□

بگفتا: «خیز و یوسف را بیاور!

□

گفتم: احسنت ای امام که نیست

□

تندرستی و ایمنی و کفاف

□

مرا آن زمان این سخن بد درست

□

میوه گر نغز و پخته و نوریست

□

بودم صبور تا برسیدم به صدر تو

□

کاین نیست مستقر خردمندان

□

هم از خوردنیها ز هر گونه ساز

□

به پیشش خیل خوبان صف کشیده

□

هر آن چراغ کز آسیب دم شود ناچیز

□

سگ ملعون به شهوتی که براند

□

از آن پس بران کامگاری رسید

□

جان ایزدپرست را به ضمیر

□

ز خون ببست دل و چشم پس چو آهن و خاک

□

از دست ساقی و سقیهم شراب خواست

□

دگر گفت کان را تو دانا مخوان

□

به جان دادن چو مزد از کس نگیرد

□

چون طریقت کارخواه و چون حقیقت کارکن

□

مردم از بیم زنگیی که دوید

□

زمانه نخواهیم بی‌تخت تو

□

خانه‌ی خوب و مردم از هر دست

□

دشمنت زین سپس به عذر جواب

□

چرا گوید خردمند آنچه ندهد بر صواب آن

□

چو کاری که امروز بایدت کرد

□

با قد چون نیزه، بود آن دلپسند

□

باد رایت بی تباهی باد شخصت بی حدوث

□

لیک بعضی رو سوی دم کرده‌اند

□

جهان رامخوان جز دلاور نهنگ

□

تو به دهقان رها کن و بیوه

□

مگردانم درین عالم ز بیش آزی و کم عقلی

□

در هوا شو ذره‌وار از شوق حق چون اهل دل

□

بدو آسیابان به تشویر گفت

□

عفوجویان شدم به استغفار

□

الاهی بنده‌ی بیچاره‌ی مسکین سنایی را

□

یار اکنون شو که عمر یار است

□

که من با سپاهی به سختی درم

□

هر چه گفتم اگر نگیری یاد

□

هست کار من برو چونانکه وقتی پیش ازین

□

پر خرد است علم تاویل

□

که پرورده کشتن نه مردی بود

□

بر مقالاتشان مگردان پشت!

□

چون تو دانا بسیست گرد جهان

□

هر یکی را هست در دل صد مراد

□

همی گفت و شمشیر بالای سر

□

تو بمانی و گور و سیرت زشت

□

آب حیوان چو شد گره در حلق

□

اگر دمی به خموشی تو را میسر شد

□

اگر طالبی کاین زمین طی کنی

□

به هر روز نوی کافکنده پرتو

□

با چنان بت کش علایی و صت کرد اندر غزل

□

زو طلب کن مرا که فخر من اوست

□

بدین نوند رسیدم در آن دیار و زمن

□

پسران را قبای روسی کن

□

حلم و خرسندی در آب و گل طلب کت اصل ازوست

□

شمشیر و سخن معجز اویند جهان را

□

ناز بنده که کشد جز که خداوند کریم

□

چو شد خانه تمام از سعی استاد

□

خام باشد ترشی در رخ و شهوت در دل

□

زان خورانم من غلامان را که من

□

همیشه تا که بروید ز خاکها زر و سیم

□

گر چه آن جمله عرف و عادت بود

□

یمن بادت بر یسار و یسر بادت بر یمین

□

فریاد رس مرا که تو دانی که عاجزم

□

جیش عزمت دلیل بوده بسی

□

چو یوسف این فسون از دایه بشنود

□

مهر چون عجز شب پرک دیدست

□

سر برون زد ز عرش نورانی

□

نیاوردست پوری بهتر از تو

□

شب و روز ایستاده در کارت

□

قطره‌ای آب آمد اندر کوزه‌ای کش سرنگون

□

وز فلسفی و مانوی و صابی و دهری

□

از اختران فضل چو مهرم جدا کنند

□

غمش گر مایه‌ی رنجوری توست

□

صاحب دل جو اگر بی‌جان نه‌ای

□

پس عماد الملک گفتش ای خدیو

□

جنبان شده بینی به سوی حضرت

□

مگر این سروران که در پیشند

□

نی به علم و حلم تو سوگند خوردست آفتاب

□

اندرین باغ کفر و ایمان را

□

با خلاف تو دست کیست یکی

□

احدی سلا من مواطل بهجتی

□

اژدها گردد شکافد بحر را

□

تا به وقتی که عرض کار بود

□

وان نمی‌بیند از مکارم تو

□

خطبه اینست و سکه آن باشد

□

خاک در تو باد سپهر همه شاهان

□

چو مر خویشتن را بدانی به حق

□

انوری هم حدیث لااحصی

□

چو بشنید زو این سخن شهریار

□

اعط ما شائوا وراموا وارضهم

□

ای تن کژ فکرت معکوس‌رو

□

دیده‌ای خواجه‌ی آفاق کمال‌الدین را

□

تو ببین نیک تا چه کاشته‌ای؟

□

این خوب سخن بخیره از حجت

□

مذبذبی شده اندر میان خلق مدام

□

همهرا عز و نسبت تو جهاز

□

به ایران رسد زین بدی آگهی

□

چو در روح ایزد را صدف شد بنیت مریم

□

روزکی چند صبر کن به شکیب

□

نام من بنده به شش ماه به هر هفت اقلیم

□

چنین تا برآمد برین روزگار

□

پیش جنات‌العلی آورده‌ام ام بیدی چو نال

□

دفترم پر ز مدیح تو و جد توست

□

تا که نه دایره‌ی گردون را

□

نبیند دو چشمم مگر گرد رزم

□

بگودرز گفت این بیابان خشک

□

چون دم مردان نپذرفتی ز مرد

□

نگه کرد چنگش بران پیلتن

□

به هر باژ گر شاه شهری بدی

□

چراگاه رخش آمد و جای خواب

□

به عین معرفت بایزید و خرقانی

□

جمع آمد صد هزاران خام‌ریش

□

یکی چشمه‌ای دید تابان ز دور

□

پس نبیند جمله را با طم و رم

□

این مخالف که تخت گیر شماست

□

غلغلی در شهر افتاده ازین

□

به گرسیوز آید همی بخت شوم

□

استخوان و موی مقهوران نگر

□

گفته‌ای من با شماام روز و شب

□

آب آتش را کشد کتش بخو

□

ز پهلو برون رفت کاووس شاه

□

نان که سد و مانع این آب بود

□

حاش لله تو برونی زین جهان

□

هر که جنس اوست یار او شود

□

فرستاد باید بر او نوا

□

نیست اندر بحر شرک و پیچ پیچ

□

یارب به فضل در دل عطار کن نظر

□

خوش نیامد گفت تو هرگز مرا

□

فریبرز پیش آمدش با گروه

□

خوب‌رویان آینه‌ی خوبی او

□

در سلاح و سواری و تک و تاز

□

چون لب جو نیست مشکا لب ببند

□

بیفگند بر خاک و دستش ببست

□

از چه نام برگ را کردی تو مرگ

□

می‌گریزی هم‌چو یوسف ز اندهی

□

لطف شیر و انگبین عکس دلست

□

ازان پس که پیران بیامد چو شیر

□

زان بیابان عدم مشتاق شوق

□

کی می‌بینم که لعل گلرنگ؟

□

آن زمان که حرص جنبید و هوس

□

بیا تا من و تو بوردگاه

□

هم‌چنان مرد مجاهد نان دهد

□

در سبب چون بی‌مرادت کرد رب

□

نفی ضد کرد از بهشت آن بی‌نظیر

□

جهاندار تا نیمی از شب نخفت

□

بعد از آن دیدم که که سه شاخ شد

□

یک ره برهان از انتظارش

□

فتنه که لرزند ازو لرزان تست

□

پذیرفتم از پاک یزدان ترا

□

گر شود بیشه قلم دریا مداد

□

تنش چون کوه برفین تاب می‌داد

□

باز خرم گشت مجلس دلفروز

□

وراگر ز بهر فزونیست جنگ

□

گرچه کشت این قوم را حق بارها

□

گورخان را چو گور در خم کرد

□

تو نه آن عودی کز آتش کم شود

□

به گرسیوز آن رازها برگشاد

□

گفت دلقک با فغان و با خروش

□

زنی کوشانه و آیینه بفکند

□

می‌دوی در کوی و بازار و سرا

□

گرفتند نفرین بران رهنمای

□

هم بگو تو هم تو بشنو هم تو باش

□

نوش بخشد به مهره مار سنان

□

خود زیان جان او شد ریو او

□

تا برد نامه را کبوتر شاد

□

پذیرفتم این پند و اندرز تو

□

فسونگر در حدیث چاره جوئی

□

زاریی می‌کن چو زورت نیست هین

□

مزد حق کو مزد آن بی‌مایه کو

□

بپذرفت زان شهر و لشکر براند

□

تعلیم گر تو شد که اینجای

□

اندرو اشکال گرگی ظاهرست

□

تو نیکی کنی من نه بد کرده‌ام

□

به میدان چوگان و بزم و شکار

□

دل خود بر جدائی راست کردم

□

دزد چون مال کسان را می‌برد

□

شسته در باطن میان گلستان

□

فرستاده را دید سالار بار

□

با او ددگان به عهد همراه

□

در صفت ناید عجایبهای آن

□

گذر بر سر خوان اخلاص کرد

□

نگه کرد گازر سواری تمام

□

به حکم آنکه یار او را چو جان بود

□

قشرها بر روی این آب روان

□

شاعر اندر انتظارش پیر شد

□

رخ شاه ز آواز شد چون چراغ

□

واتش او گلی است گوهربار

□

خشک دید آن بحر را فرعون کور

□

آنکه او را بر آسمان رختست

□

بیامد به دهلیز پرده‌سرای

□

چو صبح آن روشنان از گریه رستند

□

بپرسید پس شاه فرمانروا

□

گوسفندان گر برونند از حساب

□

ازان ابرش و خنگ و بور و سیاه

□

ماه را در نقاب کافوری

□

که پیروز گشتی بریشان همه

□

نهان مرا آشکارا برند

□

برابر نهادند زرین دو تخت

□

عدلست اگر عقوبت ما بی‌گنه کنی

□

هم اندرز بهمن به رستم بگفت

□

از لعاب خویش پرده‌ی نور کرد

□

همه پاک بر بیطقون برشمار

□

ز آفتاب جلال اوست چو ماه

□

بگفت این و برزد یکی تیز دم

□

به عذر از تو بدخواه جان می‌برد

□

چنین گفت با شاه کابل که من

□

دوان عیش تو بادا پس از هلاک عدو

□

دگر چشمه‌یی دیدی از آب خشک

□

کژرو و شب کور و زشت و زهرناک

□

بخور هرچ داری منه بازپس

□

دوستی ز اژدها نشاید جست

□

خداوند ملکم به پیوند خویش

□

پس پرده مطرانی آذرپرست

□

بگفتند کای نیکدل شیرزن

□

سایه‌ای در جهان ندارد کس

□

زند دیو راهت چو اسفندیار

□

اذا ان للانسان عند خطوبه

□

بر شاه شد زان سخن مژده داد

□

بران شد کان طرب را کار سازد

□

گر آن بند را بر تواند شکست

□

چو دل خواهی به مزدی شاد کردن

□

یکی سور فرمود کاندر جهان

□

توان بی توانان هست چندان

□

نمی‌شد یکی بر یکی کامگار

□

الپخان را قلم در سر کشیده

□

نگه کن کزین بیهده کارکرد

□

صفت دف که در و دست کسان کوبد پای

□

به فرزانه فرمود تا هم ز راه

□

در آویخت چون باز شکاری

□

بسی شیر و دیو و پلنگ و نهنگ

□

سلیح آرای شد خلقی ز هر باب

□

اگر چه یکی موی از اندام شاه

□

به چشم کس چو کس خار ستم داد

□

بزد خشت بر سه سپر گیل‌وار

□

پس آنگه گفت شه با صد خرابی

□

ز رومی رخ هندوی گوی او

□

ز هول اندر پریشانی فتادند

□

چو بسته شد آن شاه دیهیم‌جوی

□

خضرخان کردی از دورش نگاهی

□

کجا دشمنی یافتی سخت کوش

□

اگر چه مغز بادام است بس نغز

□

چنین گفت با رستم شیرمرد

□

بدان عاشق که مرد از وصل محروم

□

سرم چون ز می تاب مستی گرفت

□

فتادند آن شگر فان در زبونی

□

بیامد به پیش سپه با خروش

□

به فیروزی درین فیروزه‌گون مهد

□

چه عجب گر روح موطنهای خویش

□

دیده‌ی خوبان است به شهوت وبال

□

بر خیمه نزدیک پرده‌سرای

□

دوزخ از وی هم امان خواهد به جان

□

ببر زد بران کار کشواد دست

□

مر ترا چیزی دهد یزدان نهان

□

چو بر کوهه‌ی زین نهادند سر

□

کنون آنچ اندر خور کار تست

□

چو گفته شد از گفتنیها همه

□

برآمد ز درگاه زخم درای

□

همان قارن نیو و کشواد را

□

سرم گشت سیر و دلم کرد بس

□

تن من مپرداز خیره ز جان

□

چو فرهاد و خراد و برزین و گیو

□

وزان پس ورا گفت مندیش هیچ

□

که گر سر به گل داری اکنون مشوی

□

برآویخت الکوس با پیلتن

□

به چشم من اندر چکان خون اوی

□

که از سوی ایران دو باز سپید

□

یکی رزم تا شب برآمد ز کوه

□

چونک کوری سر مکش از راه‌بین

□

سواران گردنکش ورزمخواه

□

ز دیده همی خون دل برفشاند

□

که بد را حوالت به خود کرده‌ام

□

قبض و دلتنگی دلش را می‌خلد

□

روی ما سرخ و روی خصم سیاه

□

فزون زین نباشم برین مرز تو

□

جز از پاک یزدان نترسم ز کس

□

از ثمار باغ غیبی شد دوان

□

مکن روز بر دشمن و دوست دخش

□

بپرسید و بردش بر شهریار

□

در زمین باز جستنش سخت

□

تو درین ظلمت چه‌ای در امتحان

□

لطفست اگر کشی قلم عفو بر خطا

□

ازان کوه برگشت دل پر ز داغ

□

چو برزین و خراد پولاد را

□

شکل او از گرگی او مخبرست

□

سخنهای توگوشوارمنست

□

دلاور به اسپ اندر آورد پای

□

ز گنجه است اگر تا بخارا برند

□

گویی آدم بود دیو دیو او

□

بیرون جهد از شکنجه سنگ

□

عنان پیچ و اسپ افگن و نیک‌نام

□

دل از کرده‌ی خویش با درد و جوش

□

تا درو راند از سر مردی و زور

□

خرد را نپیچد ز پیمان من

□

که حاجت چه باشد شما را به ما

□

هم او خورد و هم بخش ما خاص کرد

□

چون کسی کو گم کند گوساله را

□

چنانکه پیش تو دف می‌زنند و خصم دفین

□

گوی بود مانند اسفندیار

□

گشاده به دیگر سو افگند خوار

□

تو نه آن روحی که اسیر غم شود

□

به بیچارگی سوی خاتون گذشت

□

که دیدست شاهی ز آهن سپاه

□

بر آنکس که او رسد فریاد

□

هر گران‌قیمت گهر ارزان تست

□

در خطرگاه سر سبحانی

□

که بر من ز گشتاسپ آمد ستم

□

پر از غم بد از تو دل انجمن

□

آن زمان می‌گو کای فریادرس

□

نگه داشتندی هم آیین وکیش

□

برآورد رازی که بود از نهفت

□

بدین عهد رایت جهان می‌برد

□

خیز دفع چشم بد اسپند سوز

□

یزول الغنی، طوبی لمملکة الفقر

□

بگویش که شبگیر برساز کار

□

به دهلیز چندی پیاده به پای

□

که نباشد شمس و ضدش زمهریر

□

که دارد زبدخواه خود را نگاه

□

شبان بودی و شهریاران رمه

□

مشو عاصی اندر خداوند خویش

□

جز مگر داود کان شیخت بود

□

گرچه درویش تاجدار بود

□

بران خوابنیده گو نیکبخت

□

چه آرد به پیشت به دیگر نبرد

□

هر خوشی را آن خوش از دل حاصلست

□

سرش ز افسر ماه برتر بود

□

همی سرفرازم به هر انجمن

□

که با رستم آیی سوی کارزار

□

آن مسلمان می‌نهد رو بر زمین

□

مجاور سر ریسمانی به دست

□

به گرد اندرش آبهای چو مشک

□

منم گفت یازان بدین داد دست

□

من بری‌ام از تو در هر دو سرا

□

کزو هیچ بر بد مکن نیز یاد

□

تو رنجی چرا ماند باید به کس

□

که سجود تو کنند اهل جهان

□

صید او گشته چو او از ابلهیش

□

چشم بگشاد اگرچه هیچ ندید

□

عشق ایشان عکس مطلوبی او

□

ز کار سیاوش بسی کرد یاد

□

می‌بسوزد نسل و فرزندان او

□

بگفت آنک با او بیامد به راه

□

ما همه لاشیم با چندین تراش

□

که خدایا دور دارم از فلان

□

بی لب و ساحل بدست این بحر قند

□

پس چرا بدظن نگردی در سبب

□

چون برو زد نور طاعت جان دهد

□

سپاهش به ایران نهادند روی

□

صاحبا در خون این مسکین مکوش

□

ز چوبینه آورد خواهم یکی

□

دست از آن نان می‌بباید شست زود

□

که بدستش مسکن و میلاد پیش

□

لیک با احول چه گویم هیچ هیچ

□

طفل من شد اگرچه پیر شماست

□

جادوی بین که نمودت مرگ برگ

□

یکی تاج رخشان به کردار شید

□

می‌رسند اندر شهادت جوق جوق

□

که بیدادگر بود و ناپاک رای

□

حبک الاشیاء یعمی و یصم

□

پیشه‌ی او خستن اجسام پاک

□

مثنوی را نیست پایانی امید

□

صد هزار آزاد را کرده گرو

□

هم به وقت زندگی هم این زمان

□

تبه شد به چنگم به هنگام جنگ

□

ریخت بهر خونبها انبارها

□

نخواهم که باشد به دشت نبرد

□

تیغ قهر افکنده اندر بحر و بر

□

پس زبون این غم و تدبیر شد

□

چونک نور حق درو نفاخ شد

□

شاه را گو به کشتمش به فریب

□

آفتاب و آب کرد این آتشی آن مجمری

□

که برخیز و از خرمی بازگرد

□

به نعل اسب ز خاکش برآورند دخان

□

پدید آمد اندر میان سپاه

□

از تو پردازم همین ساعت مکان

□

این دهد گنجیت مزد و آن تسو

□

که تا بر حرف او کس ننهد انگشت

□

این نباشد مذهب عشق و وداد

□

بگوید برین بر یکی داستان

□

دلت یافت آن آرزوها که جست

□

چو باران به سیل آید آبش برد

□

نه افسر نه تخت و کلاه و کمر

□

درد کردش دل ز درد آن فقیر

□

ظاهر آحادی میان دوستان

□

برآسود و ز می خوردن نیاسود

□

کار است به وقت و وقت کار است

□

ز رامش جهان پر ز آوای نوش

□

خروش آمد و چاک چاک تبر

□

شکر وضو کرده و پرداخته

□

لب شوی بگرفت ناگه بمشت

□

از خرابی شد غلام اینجا ز دست

□

ز انبهیشان کی بترسد آن قصاب

□

چه دیدی جز خداوندی و شاهی

□

چون فرشته گردد از میل تو دیو

□

فرو برد و بر خاک بنهاد روی

□

به گردنکشان و به شاه رمه

□

پیاپی نشاید به یکباره خورد

□

که باشد نگهدار بندوی را

□

لاجرم یک بارگی بی‌خویش شد

□

دیده‌ی ادراک خود را کور کرد

□

بپوشد گرچه باشد ننگ بر ننگ

□

آتشکده‌ایست دود پیمای

□

بریده به لشکر نمایمش سر

□

بیابی ز من هرچ خواهی همان

□

ز پایان منزل کس آگاه نی

□

کز آتش شدی سرخ همچون به سد

□

قصر تو از لعبتان قندلب چون قندهار

□

کند نوش دارو بران زخم گاه

□

ولیکن فهم کردن می ندانست

□

گرچه سر اصلست سر گم کرده‌اند

□

پیام دو فرزند ناپاک رای

□

کسی پیش از وی نکرد از مهان

□

خرقه و زنار در انداختند

□

همی‌رفت با رامش و فرهی

□

که هر یکی را صد بنده بود چون عنتر

□

کشد هر یکی را به یک مشت دست

□

به خسرو ماند هم شمشیر و هم تخت

□

گوی برد از سپهر چوگان باز

□

به یک سو گرایم ز پیمان او

□

بکردند و نامد دل از کین ستوه

□

در فلکی با فلک آهسته باش

□

مبیناد جانت بد کاستی

□

گو قوم خویش را چو بیایی بیار

□

شه رومیان گشته هندوی او

□

بت بی‌صبر شد با صابری جفت

□

تا ز نرتع نلعب افتی در چهی

□

جهانجوی را دایه خواهد بدن

□

دلیری کن و رزم دیوان بسیچ

□

دامن من گشته گریبان من

□

به آرام تاج کیان برنهاد

□

کاخ پیروزی چون ابر همی‌گرید زار

□

سخن با سخاهم نشستی گرفت

□

مگر کز خویشتن بیرون نهد گام

□

کو بره نیست پیش و گرگ از پس

□

چه ماهی به دریا درون با نهنگ

□

بپوشید بر زین توزی کفن

□

مرا مومیائی بس اقبال شاه

□

بتنگی ببستند مردان کین

□

سوی شیر خوان برد بیدار بخت

□

ز پیشین درآمد به شب کارزار

□

ز دولت با تو جانان جام گیرد

□

می‌خورم بر خوان خاص خویشتن

□

ز شادی به هر کس رساننده بهر

□

یکی تیز کن مغز و بنمای روی

□

از جهت بی جهتی راه یافت

□

می‌آورد برسان روشن گلاب

□

یکی فال فرخ پی افکند شاه

□

که پیچیدی از سخت کوشیش گوش

□

که نیک و بد به مرگ آید پدیدار

□

مار گیرد به اژدهای عنان

□

ببوسید و بسترد رویش به دست

□

مگر باز بینم ترا نیز روی

□

پا نهاده بر سر این پیر عقل

□

از ایران بر قیصر نامدار

□

چو دیدم خمیدم ز راه گزند

□

به من بر گرامیتر از صد سپاه

□

ترا تا وقت سختی هم طریق است

□

وحی حق را هین پذیرا شو ز درد

□

همه بندگانیم و ایزد یکیست

□

برفتند با نامداران نیو

□

صحت آن حس بجویید از حبیب

□

دلش گردد از من پر از درد وکین

□

همه پیش بردند فرمان بران

□

ز پیلان خروشیدن کرنای

□

شبت خوش باد و روزت خوش که رفتم

□

در خز به خزینه کنارش

□

زمین کوه تا کوه پهنای او

□

دختران را به زر عروسی کن

□

بی‌مرادی نه مراد دلبرست

□

وگر دست جای دگر آختی

□

بدان تا به خوی وی اندر خورد

□

یکی سرو بالا دل آرام پور

□

گلاب افشاند و خود چون عود می‌سوخت

□

ناخدا ترسی از خدا دوری

□

ز کابل برآرد به خورشید خاک

□

نگذرد یاد پادشاه و امیر

□

بسته‌ی جسمی و محرومی ز جان

□

بیامد سوی شارستان و ریغ

□

ز گیتی چو رودابه جوید همال

□

به رای و دل هوشمندان ترا

□

کزین دین رخنه گردد کیسه سوراخ

□

این سه مایه‌ست و آن دیگر همه لاف

□

تا به تیرش مگر زند دلدار

□

زاهد و رند و پیر و کودک و مست

□

چون عقاقیری که نشناسد به غیر طب دان

□

کنم آفریننده را بر تو یاد

□

با همه ساختم به ناچاری

□

بتازیم هر دو به پیش سپاه

□

که با چندان چراغش کس نبیند

□

گله‌ای را به دست گرگ بماند

□

همی کن کار صد ساله درین یکدم به آسانی

□

در شهوت ز راه حلق ببند

□

اما به طریق سوکواری

□

همان نامور پهلوانی نماند

□

که نتوان خلاف قضای مقدر

□

یکی اسپ شایسته‌ی کارزار

□

به نور چشمه خورشید روشن

□

در برابر گل است و در بر خار

□

هستی به عزیز جان خریدار،

□

که در آرم به سلک نزدیکان

□

زین زاغ و زغن چو کبک بگریز

□

همان به تا که بنشستی، نهالی چند بنشانی

□

هم ز غبار و دخان تیره شود چشم خور

□

بیامد به فرمان آموزگار

□

چه مسکینان که من کشتم بر این در

□

مدام از شادی او شادمان بود

□

درین ملکی که ما داریم، یرلیغ تتار تو

□

گاه پیش ملک دوانندت

□

چون عود و شکر به عطر سوزی

□

بس که میرانم سرشک از دوری آن آستان

□

دریا زر از خزانه

□

که شد خشک پالیز سرو سهی

□

سرافکنده فکنده هر دو در پیش

□

رفت از آن گورخانه پی گم کرد

□

نباشد بی‌نصیب از صحبت تو

□

باز از غفلتت بپوشیدند

□

خواندی به مثل چو در مکنون

□

نیک شو تا ندهندت ببدی کیفر

□

چراغ دوده‌ی انسان همین اوست

□

حرامست بر من می و جام و بزم

□

بر جان شما چه رحمت آرم

□

وز ایشان کوشکی درخواست کردم

□

بیاد از جگر سرد باد آوریم

□

گندم و مرغ و قلیه و میوه

□

گر عودم و گر درمنه اینم

□

فکند در دل الهام پذیرت جبار

□

به شاهی و این تخت و افسرکراست

□

شود کشته بر دست سالار روم

□

ده ده سر دشمنان رباید

□

من کیم بازمانده لختی پوست

□

پس آمد چو رنگ خورشها بدید

□

گر بیفتد ز شاخ دستوریست

□

نیاکان مرا ملت پدید است

□

نشانی نماندست جز بی نشانی

□

به بیهوده بربند و زندانش ساخت

□

ترا زین جهان نیز بهری بدی

□

بدان ماندند محروم از عنایت

□

ز سختی شد به کوه و بیشه مانند

□

شکستی که بستنش تا سالیان

□

روز ما بگذرد، شبت خوش باد

□

بیگانه چرا همی پرستی

□

که شد ز اطناب پای خامه‌ی افکار

□

که دریای سبز اندرو خیره گشت

□

یکی تیز برگشت گرد سپاه

□

ترک عجمی به دل ربودن

□

بسته چون در سمن گل سوری

□

که روز من آسانتر از روز شاه

□

بر توده گزر کوی خام و سه خشت

□

گه دیوچه زمانه بودن

□

نیست گه کار، بسی خسته‌ایم

□

چو دیدی ستایش مر او را سزاست

□

از ایران سپاهی بکردار کوه

□

دیوانه شد و برید زنجیر

□

ز حسرت شاه را برفاب می‌داد

□

سخنها که ازکاردانان شنید

□

لیک سرمایه‌ی سعادت بود

□

سگ به که خورد که دیو مردم

□

بدل کننده به شمع منیر شعشعه زا

□

بران نامور پیشگاهش نشاند

□

اگر بی گروگان ندارد روا

□

تا چند سخن رود در اندوه

□

کاژدها آدمی خورد به درست

□

گریان سوی خانه باز گشتند

□

تا بلندی گرفت دیوارت

□

چو دقیانوس گفتی جو نیرزد

□

این بی هنر از دور پهلوانست

□

دل ز انده‌ی او بباید رفت

□

میان بسته و بادپایی به زیر

□

داری زمن وز کار من دست

□

فسونی به ندید از راستگوئی

□

سر پیش نه اول، آنگهی پای

□

چون ز فضل و هنر ز من بیشند

□

(ارحم ترحم) مگر نخواندی

□

تا وارهم ز فاقه من خانمان خراب

□

شهد و شکر و گلاب و کافور

□

چو گنج آمد و کشور آمد به چنگ

□

بر بسته به چشم دوستان خواب

□

چون لشگر نیک عهد با شاه

□

به خاک افشاند در دامان به دامان

□

که دو گیتی در آن میان باشد

□

وی مرغ، به آشیانه باز آی

□

روشنست این که برنجی چو برنجانی

□

نتوان پس مرده رفت در گور

□

گذشته سخنها همه بازگفت

□

داغی به جگر، نهفته می‌داشت

□

که برق خنده را بر لب ببستند

□

زنجیر برید و رشته بگسست

□

چه به روز پسین گذاشته‌ای؟

□

کای از غم من دل تو آزاد

□

بیشتر از بیشتر گرد سرت پر زنان

□

چه خواهد ماندن از من پاره‌ای خاک

□

سلیحش بپوشید و خود بر نشست

□

چپ و راست پیچید و چندی بگشت

□

به شاه جهانجوی و مرگش بدید

□

خلوت سرای قدمت بی‌چون و بی‌چرا

□

گشاد کار خود از هفتمین جست

□

درم داد یکساله لشکرش را

□

درد افزود، نکردیم چو درمانش

□

خزینه خانه‌ی عشق است در به مهر رضا

□

به زخمش فگندند هر یک ز پای

□

که مردی همی خواهد از ما نهفت

□

که رفتنم به سرین و نشستنم به قفاست

□

کز نیسان بوستان ندیده است

□

ز لوحش آیت رحمت تراشد

□

دل هرک دید اندران شاد شد

□

قد مدحت را بیارایم به تشریف بیان

□

خود قطار خوک در بیت المقدس گو میا

□

نهفته سخنها بسی کرد یاد

□

هرانکس که دارد دل و نام و ننگ

□

بکرد از بر او یکی خوب کاخ

□

آرزو زهر و غم نه کام و گر است

□

درآمرزش کجا رشوت پذیرد؟»

□

گسسته شود بر بتان آفرین

□

به یاران رفته درودی فرست

□

احسنت مرغ از آن زر مجمر نکوتر است

□

به درستی جمال آن دلدار؟

□

ز بیشی چرا جویم آیین و فر

□

در ملک معین نکند آیت و شان را

□

امتی امتی از روضه‌ی غرا شنوند

□

کز او به گرددم این نکته باور

□

چو از خوردن نان بپرداختند

□

بی‌حضور از غم بیماری و بی‌سامانی

□

عاشقان کان رخ زیتونی زیبا بینند

□

فی نوی هذه الخیمة الزرقاء

□

خردمند گر پیش بنشاندت

□

به پیمان جز از چنگ شیران نجست

□

گذاشت مهر دواج و فکند صبح لوا

□

از همه کارها و، آخر کار

□

تنش را بدان چرم بیگانه داد

□

جرم بسیار و خطا بی‌حد و طاعت اندک

□

که دور فلک هفت بنیان نماید

□

آفتابی، گشته یک نیزه بلند

□

ازان درد بهرام دل خیره شد

□

ز خون همچو دریا کنم کشورت

□

که بافت بر قد گیتی قبای گوهر تاب

□

پی دیدار یوسف آرمیده

□

که شاهان گیتی گرفتیم یاد

□

هرگز نمی‌نهاد به سر مغفر آفتاب

□

بگیرم در زر و یاقوت حمرا

□

که رخشان چشمه‌اش اینجا سراب است

□

ابا بدره و برده و نیک‌خواه

□

ازو دادجویی نبینند کس

□

روشنان خاک سیاهش در دهان افشانده‌اند

□

رد ایشان مکن به قول درشت!

□

بماند همه ساله بی‌خواب و خورد

□

از آن گذر نتواند نمود تیر قضائی

□

حنظل مخروط را نارنج گیلان دیده‌اند

□

به پاسخ لعل گوهربار بگشود

□

نه چون سامری در جهان زرگری

□

تو دل را بمن هیچ رنجه مدار

□

کز درت دعوتگه روح مطهر ساختند

□

به تزیین‌اش زلیخا دست بگشاد

□

فغان زین حقه و زین حقه بازی

□

در صفتش خویش را یافتم الکن زبان

□

از شاعر فاضل و سخندان

□

نبوده بر تنش جز خلعتی نو

□

زیرا یکی کشیده کمانم ز انحنا

□

سوی خانه رفت از بر شهریار

□

اگر چون شکر دل‌ربائی نیابی

□

جمالش حجت معذوری توست

□

هر زمان تازه تازه دستانیست

□

ولی از کار رفته باوجود آن خوش الحانی

□

زحمت او چه کم کند ملک تو را مقرری

□

نیابد مر تو را گیتی به فرمان

□

دمت دلبند و جانبخش و جهانگیر

□

به پیری به آید به رفتن بسیچ

□

معصفر خوردن به سکبا برنتابد بیش از این

□

که چوگان تو می‌گرداندش گوی

□

خوشا آن موسم و آنوقت و آنروز

□

به پایدش نسق گرم و سرد دوران داد

□

این مثل است آن اولیای صفاهان

□

که که را به نرمی کند پست باران

□

لباس دولت پوش و بساط فخر سپر

□

ز دیدار او خواستندی کری

□

توسد همه رخنه‌ی زلزال فنائی

□

کند آسان هزاران کار دشوار

□

هر شام و چاشت باشم در یوبه‌ی دونان

□

دو روز بر دم آبی زنند استغنا

□

خاک می‌شد تا پذیرد جرعه‌ی حمرای من

□

بر شیعت معاویه زندان کنم

□

دانی که به هر بهایی ارزانم

□

که ما را به غم دل بباید سپرد

□

مرقع‌دار ابلیسی، ملمع دار شیطانی

□

سخن در پرده قانون گفت با چنگ

□

کس دیو را چه زیور حورا برافکند

□

داد این یگانه را به شه پادشه نشان

□

کعبه را از روی ضجرت رای ثهلان آمده

□

نامد به ازان بسی یکی خوان؟

□

خورشید را گداز همانا برافکند

□

دل نامداران بدو شاد کرد

□

غم تو را گهواره جنبان و حوادث دایگان

□

گر اینجا نیست شیرین خسرو اینجاست

□

خون بگریید چو بر هرسه نظر بگشایید

□

بجنبش نی کلکش روان ز کاشان است

□

قیدافه‌ی زمین و سر قیروان شده

□

حکمت ایزدی درو مهمان

□

باستان را نام و آوا دیده‌ام

□

به هیتال و ترک از نشیب و فراز

□

شرف شمس به واو قسم است

□

غرض را رخت در صحرا نهادند

□

درخورتر از اجازت تو درخوری ندارم

□

در رکاب شخص طبعش خسرو سیارگان

□

رایت آن صدر والائی فرست

□

چون رفت ز عالم به فلان داد و به بهمان

□

همچون کلیم رخنه‌ی الکن درآورم

□

ز بیگانه ایوان بپرداختند

□

هست آبروی شاعران، زین شعر غرا ریخته

□

که کارش با چنین باری فتاده‌ست

□

فلکه‌ی این نیل گون خیام برآمد

□

من مفلس ای توامان امانی

□

می‌دار نگاه، عزت خویش!

□

بپیچید زان گفتهای کهن

□

تا داندم محب ثنا گستر سخاش

□

میان بتان شبستان تو

□

منزل به نشیمن دگر کرد

□

ز پیش غیب شادروان برانداخت

□

حیض ابن العنب بجا بگذار

□

خواند مزملش از غایت رافت جبار

□

بر نقش مجاز، فتنه سی سال!

□

بران کلبه بر تیز بازار خاست

□

بی‌دل و یار به شروان چکنم؟

□

ورا نیست در آشکار و نهان

□

مقصود سخن هم این سخن بود

□

اگر سوزد دلت آن به که سوزد

□

تا چه گنج است و چه گوهر وز چه کان آورده‌ام

□

ولی به قتل ویش با اجل یکیست زبان

□

وز دایره‌ی هنر به در نیست

□

برادرش گشتاسپ آن نره شیر

□

تبریز شد ز رتبت او روضة السلام

□

که بالا کند تاج گیتی فروز

□

غم و درد دگر بر خود پسندم»

□

شده چون خود آهن کاسه‌ی سر

□

کز دور حاصلی نه جز برق و اشتعالش

□

قرض خواهان دیگر هم اندکی کوته‌زبان

□

یکی لب‌تشنه در بر جدایی

□

گرازان و خندان و خرم به راه

□

در طالع کامران ببینم

□

فرو مانده بد زان سخن بخردان

□

بیدار، ولی ز خویش رسته

□

کرا زاین نغزتر سرمایه‌ای هست

□

که یک دیگ تو را گشنیز ناید زان دو تا نانش

□

که روبراه نیاز آر یا به راه عدم

□

کاخر ز بام کعبه نیارد گذار کرد

□

ستوه آورد شاه خرگاه را

□

کنجا که این دو نیست و بالی‌است بی‌کران

□

اختیاری نیست این جمله خطاست

□

ارسلان آمد و ندادش بار

□

هست سزاوار تو فرزند من

□

که خلاص از پی دوران به خراسان یابم

□

دهد به منع تو فرمان به وعده‌های عطا

□

جبهت مه را نهند داغ اذا قیل تم

□

نهادیم بر چرخ گردنده زین

□

در آفتاب گردش گیتی چو من سخنور

□

یکسر همه ناز و افتخارم

□

که عین رحمت است از فضل ذوالمن

□

همه بالا بلندان خردسالان

□

نامش به شیر شرزه‌ی هیجا برآورم

□

که منم محکوم و این مولای ماست

□

بی‌محاباش به زندان مدر بازدهید

□

بکشتند زان خستگان بی‌شمار

□

که از خود همه در فنا می‌گریزم

□

ای ناگزیر از سر آن جمله در گذر

□

به گوش حضرت شاه جهان رسید خبر

□

سقاه اله چه خرم سرزمینی‌ست

□

ببالای سرو سهی بر چمن

□

چون زمین‌شان شوره بد سودی نداشت

□

ناز حسان که کشد جز که رسول مختار

□

به گرد در ناسپاسی مگرد

□

اگر گرد عنبر دهد باد مشک

□

تن کار کن لاغر و زار دارد

□

فتنه را در مضیقها به عثار

□

ز یمن عاشقی کامم برآید

□

نمدزین برافگند بر پیش آب

□

پس چه باشد مردن یاران ز پیش

□

جهان از نه پدر وز چار مادر

□

جهان شد به کردار دریای قار

□

ستم در پی داد، سردی بود

□

لاجرم مهجور معنی آمدی

□

گشت مشهور کبار از تو و معروف صغار

□

بسی آزارها در پرده دارند

□

سپر کرده جان پیش تیر قدر

□

تو شهیدی دیده‌ای از کیر خر

□

چون مورچه کاندر قطار باشد

□

جوانمرد هزمان بجستی ز جای

□

نخست اسب باز آمدن پی کنی

□

اگر چند نزدیک باشد حمارش؟

□

همیشه تا که بتابد ز آسمان مه و خور

□

به فکر ساغر دیگر نیایی

□

که کس در جهان آن ندید و شنید

□

خرمن تو سوخت از برق هوی

□

که نباشد به جهان خواجه ازو کاملتر

□

عنان را نهاده بران سوی دشت

□

بخاید به دندان چو گیرد به چنگ

□

سر کل با او نهاده در نهان

□

که نه یک پای در سقر دارد

□

که خواند «ان یکاد»ش ایزد پاک

□

ز دل مهربانی نبایست شست

□

وین کم و افزون، که افزود و که کاست

□

بس دلیری مکن لکل مقام

□

برآمد ز پیکار اسفندیار

□

مبادا که پیچان شود بخت تو

□

جز آن کس که ره را بجوید ز رهبر

□

که به شرحش توان نمود قیام

□

همیخواهم که بر پایت فشانم

□

که تن را پرستد نه راه روان

□

سرکشی کرد و فکندیمش ز پای

□

در پرده‌ی جهان چو حوادث مسترم

□

به زخم تو آهن ندارد توان

□

به فردا رسد زو برآرند گرد

□

تو را ز خرقه بسی خوبتر بود زنار

□

همه بر نقش و سایه‌ی تو غیور

□

بود خوش گر چه خون آشام باشد

□

که جز تنگ دستی مرانیست جفت

□

شب لحافست و سحرگاهان رداست

□

حرکت گرد چهار ارکانست

□

به شاه جهانجوی و مرگش بدید

□

به رنج و غم و شوربختی درم

□

بلک این گذرگهی است، برو بگذر

□

چراست در دل و چشمم مجاور آتش و آب

□

کمینه شکر گویم شاه بودی

□

که ما را بیاید برو بر نیاز

□

تا شود بر جان تو خورشید عزت آشکار

□

نیارستی ز مستان کرد در پیشش زمستانی

□

می و خوردنی خواست از نامدار

□

گر چه ز خلق بود روان و دلم فگار

□

گوائی عقل بی آفت نه نیز آیات فرقانش؟

□

همواره مده به هر سخن خواری

□

بدن از خلعت شاهانه آراست

□

صورتی زیبا پدید آورد از وی بی‌عوار

□

حالی شراب یافت ز جام جهان‌نما

□

باد جاهت بی تناهی باد جانت بی ضرر

□

ولیکن همی از تو دیدم گناه

□

خاک فرش عذار خواهد کرد

□

وین بود مر اسلامش را معجز و مفخر

□

چون تو اندر همه دیار عجم

□

که خواهی ساختن مست و خرابم

□

چو رای عاشقان گردان چو طبع بیدلان شیدا

□

زعمر قسم تو آن است روز عرض جزا

□

چو داغ سعی تو دارد بپرورد نکباش

□

به گیتی نماند بجز مردمی

□

دهخدایی گفت با غوری فضولی در نسا

□

درخواستم این حاجت و پرسیدم بی‌مر

□

تنگدل زین سپهر پهناور

□

دل گوهر ز غم سوراخ گردید

□

کز تو هرگز لطف یزدانی نخواهد شد جدا

□

و آزاد کن مرا که تو دانی که مضطرم

□

چون شریعت کار جوی و چون طبیعت کامران

□

همی بر بدی بودش آموزگار

□

زهر گشت ار چه بود نوش و گوار

□

پرید هگرز مرغ بی‌پر؟

□

که هست از دین و طاعتهای تو درمانده و مدیون

□

دریا نکرده بود به جیحون کسی گذار

□

کی بود در باد خرسندی و در آتش وقار

□

یک نفس فارغ مباشید از طلب

□

خانه‌ی غم پست کرد آن کامران و نوش خور

□

کجا داشتی تخت گر افسری

□

دانشت جفت یمین و دولتت جفت یسار

□

در این ژرف زندان نگیری قرار

□

چون بود کیسه پر از سیم و جهان پر شکران

□

به یک پهلو فتاده سبزه تر

□

تا خاک و سپهرست بزیر و به زبر بر

□

به شوق بی صفت بوسعید و ابن عطا

□

گر کنی عفوم شود آن بید گلبرگ طری

□

که ترسند ازو کهتران و مهان

□

جنس دل شو گر ضد سلطان نه‌ای

□

که من از عدل و زاحسانت چو حسانم

□

گر درو ننگرد نگیرد کین

□

محبت خوانده افسون و دغل را

□

چون عصا حم از داد خدا

□

نه در عبادت خود ثابت و نه در عصیان

□

یا ظعینا ساکنا فی‌ارضهم

□

نکردند پایم به بند گران

□

چون بهار و خزان همی‌یابم

□

گه موحد را صور ره می‌زند

□

خط در کش آنچه کرد درین خطه از خطا

□

دو پیل سرافراز و دو جنگجوی

□

بباید چشم خود با سر بهم داد

□

درآید پیش او سائل چو عایل

□

بباید پوست کندن تا دهد مغز

□

زمان و زمین را بیاراستی

□

که پیچد سخت دست زورمندان

□

بر امید عز در خواری خوشند

□

به خون خضر خان خنجر کشیده

□

فروماند از کار دست سران

□

ز چشم اشک پشیمانی گشادند

□

ز خسرو خاطر رنجیده‌ی او

□

بباید خدمت استاد کردن

□

پر از درد و نفرین بدی بر گرزم

□

که آویزد به کبک مرغزاری

□

مهر گردد منکسف از سقطه‌ای

□

که هر باری که آنجا بار یابی

□

درختان همی کند از بیخ و شاخ

□

صحن کژ داشته و کوبش پابین بچه سان

□

بگفت از یک دو حرف آشنا خاست

□

برآوردی ز دل دزدیده آهی

□

میاور به جان خود و من گزند

□

به مشتاقی که هجرش گشت مظلوم

□

وان تن خاکی زنگاری او

□

علم بر پشت پیلان بر فرازد

□

برآمیزم اکنون چو با آب شیر

□

گریزان شد ز دیده پیش از آن خواب

□

نمی‌کرد تعریف صوفم فلانی

□

قند چو می‌گشت نباشد حلال

□

همه دفتر دژ برو خواندند

□

سر فیروز شه شد سرور عهد

□

بس پراکنده که رفت از ما سخن

□

برام‌د سو به سو شمشیر خونی

□

نماند کس اندر سپنجی سرای

□

که سخن ساز و نکته دان باشد

□

بکام دلش گردش بخت اوی

□

مانع آمد عقل او را ز اطلاع

□

در جهان باشی ای جهان وقار

□

وانچ ناپیداست مسند می‌کند

□

زانسوی چرخ آسمان نواست

□

همچو پا را در روش پاتابه‌ای

□

شوهر شیر ماده آهوی نر

□

زانک خاریدن فزونی گرست

□

دولتش دروازه‌بان و حفظ یزدانش حصار

□

لایق گله بود هم سایقش

□

ورای مدح تو سهو اللسان باد

□

بادبین چشمی بود نوعی دگر

□

گرچه مر او را به ستوری رضاست

□

در جهان او فلسفی پنهانیست

□

از نشان سوسمار و نقش ماران شکن

□

به کوه اندر، بود کان خماهن

□

از آنان فزونم به شیرین زبانی

□

اگر نان کشکینت آید به کار

□

بگوئی از من نادیده کامی

□

تو ای مقری مگر خود را نگویی کاهل قرآنم

□

سخن چون حکیمان نکوگوی و کوته

□

همه با توآییم تا روزگار

□

غرض القصه آن کافور بی نور

□

تا رسیدن در شه و در ناز خوش

□

آفتابش چون برآمد زان فلک

□

سرآمد کنون کار پرویز شاه

□

نمودند اندر آن حالت شتابی

□

در آب تیره که در وی شکربنگدازد

□

به جسم از بهر نان و خان و مان کوش

□

ز گاوان گردون کشان چل هزار

□

پگه خیز است خورشید سمائی

□

آنک زرق او خوش آید مر ترا

□

نریزد از درخت ارس کافور

□

همی‌خواسته جوید و نام بد

□

درونش کرد زانسان رهنمونی

□

گفت: مفزای ای سنایی هیچ

□

خوان پیش توست لیکن از جهل

□

همی یزدگرد شهنشاه را

□

چو گیری تیشه بی‌استاد لازم

□

ظاهرش ماند به ظاهرها ولیک

□

بر امید عز ده‌روزه‌ی خدوک

□

رهایی نیابم سرانجام ازین

□

صفت پرده و آن پرده نشینان شگرف

□

آن حسن را به زهر کشت مدار

□

پیغمبری ای بی‌خردان ملک الهی است

□

وزو نیز فرزند بودم چهار

□

گر نگری پاک رخ لاله فام

□

کی فضولی کو خراجت غور گفتا: برگرفت

□

نه نیز از تو آن خواسته چشم دارم

□

میازار پرورده‌ی خویشتن

□

گرفت اندر کنار آن سرو گلرنگ

□

باد همچون دور همنام تو دورت پایدار

□

گرد او گر طواف خواهی کرد

□

نبینی که چون کارد بر سر بود

□

دول رانی هم از دنباله‌ی چشم

□

برید فکرت کلک تو خواست بر در نظم

□

گر طمع در آینه بر خاستی

□

تأمل در آیینه‌ی دل کنی

□

که و مه در خیال بامدادان:

□

باد همچون دور همکار تو کارت مستقیم

□

که داند ورا در جهان خود ستود

□

بدان جایگه خفت و خوابش ربود

□

متاع قیمتی صد پیل بالا

□

آری به زخم ماری ابوبکر صبر کرد

□

همچو آواز کمان آوای گرگان اندرو

□

بد آن اسپ در زیر یک لخت کوه

□

به فرهادی که زیر کوه غم مرد

□

اگر چه هست او مطعون به علتها طمع دارد

□

بدیدی به خواب اندرون رزم گرگ

□

چو رانیم روزی به تندی دراز

□

ز بهر خطبه‌ی صدق و صوابش

□

گر نه از بخت بد چو هر عاقل

□

ما که کورانه عصاها می‌زنیم

□

سخنت چون الف ندارد هیچ

□

چو جست آواز بی رحمی زخنجر

□

باز چون در بحر فکرت غوطه‌خوردی بهر نظم

□

طلایه ز ترکان چو هشتاد مرد

□

مرا به حضرت عالی تقربی فرمود

□

اتاها ثم اوردت متنوع المنی

□

ای همه اعدای دین را اندرین نیلی خراس

□

راه سوی دینت نماید خرد

□

من برآنم که مدیح تو بخوانم برخاک

□

بلی نبود درین ره ناامیدی

□

رنگ آن قوم نگیریم به یک صحبت از آنک

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

گر سایر آن وحش و طیر گردد

□

بگیریم هردو دوال کمر

□

ز راه رحمت و رافت چو جان پاک معصومان

□

یا مکانی در میان تا آن هوا

□

رایتت آیتی است حق‌گستر

□

به زندانش کند محبوس چندان

□

گر چه از خوی بنده گرم شوند

□

در آورد لشکر به ایران زمین

□

تو عقلی بوده‌ای در بدو ابداع

□

چه باید همی خیره خون ریختن

□

آدمی در روشنایی صنعتش پیدا کند

□

مراد خاطرش جوی و میندیش

□

علو و رفعت تو همچو ماه باد و چو مهر

□

از میان با کناره پیوستم

□

نه بدان لعنت‌ست بر ابلیس

□

که نر اژدها با سرافراز گرگ

□

در جهان خرم و آباد بزی

□

بدو داد با تیغ و بر گستوان

□

حلم خاک و قدر آتش جوی کب و باد راست

□

گه ترا گوید ز مستی بوالحسن

□

نیک دانی که چه و تا به کجا داشت برو

□

سخن کز دوست آری، شکرست آن

□

روی تو چنان تازه که گوید خرد و جان

□

به توران زمین شهریاری نماند

□

نوح پیغمبری که بر اعدا

□

شبان اندر آمد ز کوه و ز دشت

□

شد مکرم ز غایت کرمت

□

تو نشنیدی و چندین می‌فزودی

□

گر نیرزد سخنم زحمت من ور ارزد

□

زلیخا گفت کای شاه نکوبخت!

□

داند یقین که از نظر آفتاب عقل

□

بگفت این و بنهاد سر بر زمین

□

درنگر گر کرای خطبه کند

□

بسا تاجداران ایران زمین

□

کدامین ساعت از من یاد کردی

□

وقت محشر هر عرض را صورتیست

□

بنشست فقیه عیسوی دم

□

نیزه‌واری قد او چون سر کشید،

□

می‌زد نفسی به شور بختی

□

بشد گرد بستور پور زریر

□

نالید دمی ز بخت ناشاد

□

سیاوش سپه را سراسر بخواند

□

به فیض ابروی سیما درخشی

□

نیازی خسروی در وی نگیرد

□

مردانه که کار مرد ورزد

□

قضا را بود ابری تیره آن روز

□

گه گوید نام و ننگ بنشین

□

به مردی ترا تاج بر سر نهم

□

عمری، در تو بدیده رفتم

□

یکی آفرین کرد پرمایه کی

□

ز تن می‌خواست تا دوری گزیند

□

می‌نماید اعتقاد و گاه گاه

□

طعنم چه زنی به سگ پرستی،

□

مقدس نوری از قید چه و چون

□

زهی پیغمبری کز بیم و امید

□

به ایرانیان آفرین کرد و گفت

□

باین همه، به منزل خویش

□

به درگاه هر پهلوانی که بود

□

همان پندارم ای دلدار دلسوز

□

وگر بهر فریب خاطر خویش

□

می‌سوخت چو شمع با رخ زرد

□

ندادی دست جز پیراهنش را

□

پیش تو نه دین نه طاعت آرم

□

پذیره شدش با همه مهتران

□

بشتاب که نادرین غم آباد

□

بران سان که رستم همی نام برد

□

سوی چین شد بر ابرو چین سرشته

□

اسپ داند اسپ را کو هست یار

□

تو خسرو را نصیحت کن در این درد

□

زمین آراست از فرش حریرش

□

آنرا دگری جواب گفتی

□

چنین گفت هیشوی کاین پیر گرگ

□

به صد تلخی ز شیرین کرد فریاد

□

که بر تو نیاید ز بدها گزند

□

نسیمش در بها هم سنگ جان بود

□

به خود گفت این گل از بی‌عندلیبی

□

کز تو شده بود دور و مهجور

□

دل سنگین به مهرت نرم بادش!

□

عطری ز بخار دل برانگیخت

□

نه پتک و نه آتش نه سندان نه دم

□

ما یوسف خود نمی‌فروشیم

□

که باشی که شه را کنی خواستار

□

وزین در نیز شاپور خردمند

□

لب ببند و غور دریایی نگر

□

یارب به شه سریر لولاک

□

به دایه گفت: کای دانا به هر راز!

□

نوفل به مصاف تیغ در دست

□

پدر شهریارست و من کهترم

□

کنی دین‌دار را خواری و دنیا دار را عزت

□

به آب اندر آمد بسان نهنگ

□

بسا زن نام کانجان مرد یابی

□

همین با این روشها باورم نیست

□

من عزلت گزین چون بی‌نصیبم

□

مکن از منع، کامشان پر زهر!

□

صابر شو و پایدار و بشکیب

□

به نام نکو گر بمیرم رواست

□

چه حاجت خود تو را آنجا به سیر و طیر چون کونین؟

□

چو دیدش فرود آمد از تخت زر

□

به هر نقشی که در فردوس پاکست

□

احتما اصل دوا آمد یقین

□

کسی در فکر درویشان جز او نیست

□

حلقه درگیر و حقه پر معجون

□

زلفش چو شبی رخش چراغی

□

گرفتند زان پس دوال کمر

□

شاهزاده، چو در رسید از راه

□

زواره یکی سخت سوگند خورد

□

بگفت این و چو سرو از جای برخاست

□

هوس دشمن شدم روزم سیه گشت

□

چیست سودم ازین عمل دانی

□

ز در دوستان به ماتم و سور

□

بگذار کزین خجسته نامان

□

کمان را به زه کرد مرد دلیر

□

هنر پرورا زین اقاویل باطل

□

که گر من به جنگ سیاوش سپاه

□

جهان دیو است و وقت دیو بستن

□

عشق او پیدا و معشوقش نهان

□

فتنه ز یکسو زند صیحه که جان‌ها مباح

□

زان دگر هولها نیارم یاد

□

بر دشمن اگر فراسیابست

□

پر از زخم شمشیر دیدم تنش

□

این بگفت و امر کرد آن شهریار

□

یکی جام پر می گرفته به چنگ

□

به بام قصر بر شد چون یکی ماه

□

میان گفتگو شد صبح را چاک

□

بر دختر آمد پر از خنده لب

□

ریشه‌ی آز بر کش از جانم

□

بدان تا بوسم او را چون زمین پای

□

بدانگه که شد نامور باز جای

□

رفت پیش پادشاه و می‌گریست

□

درفشش گرفته به چنگ اندرون

□

زبانش کرد پاسخ را فرامشت

□

جهانیدند بر صحرا ز انبوه

□

تبه گردد آن هم به دست تو بر

□

خواجه رنجور شد، عیادت کن

□

باید سخن از نشاط سازی

□

به پاسخ چنین گفتش اسفندیار

□

هم دل از خود هم ز عالم برگرفت

□

بر کف دستش آورند و برند

□

نگه دار اندرین آشفته بازار

□

عجبتر اینکه با پیمان شکستن

□

بفرمود تا خوان بیاراستند

□

گر بیندازی این حجاب از روی

□

ره و رسم نیاکان چون گذارم

□

همه جامه تا پای بدرید پاک

□

چون به خفت آنجا غلام سرفراز

□

زان رحیق اردمی دونوش کنی

□

برو تا بر تو نگشایم به خون دست

□

خواند عزیزان و به سد جد و جهد

□

یکایک بمرد گرانمایه گفت

□

سخنی کان به راه دارد روی

□

گذشت از پانصد و هفتاد شش سال

□

یکی تیز بگشاد هیشوی لب

□

چو نهرواله که اندر دیار هند بهیم

□

چون مدب شود به آنها مرد

□

سر از دولت کشیدن سروری نیست

□

سالار خانیان را، با خیل و با خدم

□

کسی کو بود شهریار زمین

□

زن و نظاره‌ای پر از در و بام

□

از کوهه غم شکوه بگرفت

□

بدان تا کس از بندگان زین سپس

□

وز هر یکی جدا غزلی نو شنو

□

نکنی رخ به خانه‌های بهشت

□

گه سختی تن آسانی پذیرند

□

فلک گوی سر میدان آنست

□

همه بچه را پروراننده‌اند

□

هر که با کردگار کاری داشت

□

آنرا که گزد سگ خطرناک

□

ز یزدان و از روی من شرم‌دار

□

به حصار از فزع و بیم تو رفتند شهان

□

نه فلک در دل تو دارد گنج

□

صحت این حس ز معموری تن

□

پس آنکه گفت ساقی را که باما

□

همی راند او را به کوه اندرون

□

دور دارند ازین حروف انگشت

□

آن باد که این دهل زبانی

□

پس افگنده بیند بزرگ اردشیر

□

بگویید با من یکایک سخن

□

عادلی، سایه‌ی خدا باشی

□

پیرخر نه جمله گشته پیر خر

□

گذر بر منتهای سد ره فرمود

□

کشنده درفش فریدون به جنگ

□

جاذبه‌ی جنسیتست اکنون ببین

□

آسوده که رنج بر ندارد

□

که بالا و پهنای دژ را ببین

□

کمان کیانی گرفتم به چنگ

□

بگفت و دل از جان او برگرفت

□

هر ستاره‌ش خونبهای صد هلال

□

شود از پیش او سائل چو بدره

□

فرو هشت ازو سرخ و زرد و بنفش

□

آنچنان که داد سنگی را هنر

□

ستمکارگان را مکن یاوری

□

فراوان بکوشیدم اندر جهان

□

پس آنگه سوی آسمان کرد روی

□

خرامان و نازان شدندی برم

□

زیر و بالا پیش و پس وصف تنست

□

همیشه ساحت او جای من باد

□

ازو باد بر سام نیرم درود

□

می‌نیارد یاد کین دنیا چو خواب

□

مرغ ز گل بوی سلیمان شنید

□

همه در زیر چتر از تابش خور

□

نشسته به در بر گرانمایگان

□

که هم رزم جستی هم افسون و رنگ

□

بس گیا کان پیش ما زهر و بر ایشان پای زهر

□

ز بس پیکان که بر دل کرده منزل

□

همان جوشن و ترگ و برگستوان

□

شکر خنده‌ای راست چون نی شکر

□

نباید غنودن چنان بیخبر

□

بگفتش کن چه حرف آشنا بود

□

نخواهد که از تخم ما بر زمین

□

چو دیدند ایرانیان روی اوی

□

به هر منزلی کاوری تاختن

□

گهر کو دست پرورد صدف بود

□

چنین تا بر آمد برین روزگار

□

وگر سخت باشد در آن بستگی

□

سرخ گلی غنچه مثالم هنوز

□

ز پی‌شان غلامان ز کرس شبانه

□

که تا زنده‌ام چرمه جفت منست

□

برافگند خلعت چنان چون سزید

□

پای ز سر ساخته و سر ز پای

□

فتاد از مطربان خوش ترانه

□

شما گرچه از گوهر دیگرید

□

در آمد به غریدن ابر بلند

□

خدایا تو این عقد یک رشته را

□

شعر استاد نظم خویش آرد

□

بدو مام گفتی که تخت آن تست

□

ز گفتار چون سیر گشت انجمن

□

هست ولیکن نه مقرر بجای

□

بسی عریان تنان را جای بیم است

□

ز نالیدن بوق و رنگ درفش

□

نوازش کند تا به آهستگی

□

تیز تکی پیشه آتش بود

□

که جهان از رخ خجسته‌ی تست

□

ندیدند وهرکس کزیشان بماند

□

که آمد نگه کرد ایوان همه

□

بدو پیر دانا زبان برگشاد

□

صنوبر صوف سبز افکنده بر دوش

□

مجوی آنک چون مشتری روشنست

□

به پیغام اول زر انداختی

□

چنین داد پاسخ که در دل نبود

□

عقل و دولت موافقت کردند

□

بدو گفت گوینده بوزرجمهر

□

پراگنده شد در جهان آگهی

□

دل موبد موبدان تنگ شد

□

در آن عرصه که نور جاودانست

□

فرستاده برگشت وآمد چو باد

□

ولیکن در اختر چنانست راز

□

چنین گفت زان پس به سالار بار

□

مادری کرد گرگ ماده و شد

□

گر خدا دادی مرا پانصد دهان

□

که چندان سپاهست کاندازه نیست

□

هم‌چو جرجیس‌اند هر یک در سرار

□

به آنها گشت همره بی‌توقف

□

نعره‌ی مستان خوش می‌آیدم

□

هم آخر یکی تیغ زد شاه روس

□

خویش را موزون و چست و سخته کن

□

به عکس این دو سال رفته با او

□

هست بی‌رنگی اصول رنگها

□

ازان نره دیوان خنجرگذار

□

چارچوب خشت‌زن تا خاک هست

□

کجا صاحب خرد آشفته حال است

□

کان زمان پیش از خرابی بصره است

□

در زمین جرم و استخوان باشد

□

پر و پای مرغ بین بر گرد دام

□

نه کین باشد این چند گویم دراز

□

پس بود دل جوهر و عالم عرض

□

به گردنکشان گفت شاه جهان

□

بس گمان و وهم آید در ضمیر

□

حس را حیوان مقرست ای رفیق

□

کای خدا این بنده را رسوا مکن

□

من که در شهر بند کشور خویش

□

چونک جفت احولانیم ای شمن

□

زن برمنش گفت کای پاک‌رای

□

کو مبدل گشت و جنس تن نماند

□

تو گفتی همی سنگ آهن کنند

□

زین حواله رغبت افزا در سجود

□

مراین هردو را هیچ دهقان عادل

□

هین مکن بابا که روز ناز نیست

□

ز توست اولین نقش را سرگذشت

□

در هوای غیب مرغی می‌پرد

□

چو خاقان بیاید به ایران به جنگ

□

سوی آن مرغابیان رو روز چند

□

برو آفرین کرد فرخنده زال

□

پس زنی گفتش ز چشم عبهری

□

چون امین نشناخت از دزد و دغل

□

منتظر ایشان و هم او منتظر

□

دلش نور فضل الهی گرفت

□

وصف هیبت چون تجلی زد برو

□

دگر بهره زان بد قم و اصفهان

□

لعنت این باشد که کژبینش کند

□

بدو گفت کاو را فریبرز خوان

□

در دلش خورشید چون نوری نشاند

□

حلقه‌ی گوشی شو اندر حلقه‌ی مردان دین

□

عود سوزد کان عود از سوز دور

□

نخرند کالا که پنهان بود

□

هر دو چشمت بست سحر صنعتش

□

چو خشنود گردد ز ما کردگار

□

تو کم از خرسی نمی‌نالی ز درد

□

چو شب تیره شد قارن رزمخواه

□

کاروان بر کاروان زین بادیه

□

من بری گشتم ز آرام و فراغ

□

او همی‌گوید عجب این قبض چیست

□

چو برگشت گرد جهان روزگار

□

هم به اصل خود رود این خد و خال

□

یکی شاخ نرگس به تای درم

□

چون در آید در تک دریا بود

□

دلیران و گردان آن انجمن

□

هرانکس که بود از پرستندگان

□

ره سر یزدان که داند؟ پیمبر

□

خون خوری در چارمیخ تنگنا

□

پشیمان کنون شو که چون کار بود

□

همه نیکویها به جای آورم

□

چو ناتندرستی بود جشنگاه

□

گفت نه بادی که جست از فرج وی

□

به یک هفته زان گونه بودند شاد

□

چنین گفت پس با سواران خویش

□

پشه‌ای را حکم فرمود، که خیز

□

قشرها را مغز اندر باغ جو

□

چو با دیو دارد سلیمان نشست

□

سپردش بدو روزگاری دراز

□

کنون شهریاری به ایران تراست

□

خواجه خیرست این دوادو چیستت

□

بسی باره و دژ که کردیم پست

□

همه کاخ او پر ز بیگانه بود

□

هر کو ز صدق دل به دعاییم یاد داشت

□

همی رفت با نامداران روم

□

گنج زری که چو خسپی زیر ریگ

□

ازو هیچ گشتاسپ نشکیفتی

□

چو بشنید فرزند خاقان که شاه

□

ندارم دریغ از شما گنج خویش

□

یکی نیزه زد بر کمربند اوی

□

از آهن سپاهی به گردون براند

□

گاه گردد ابره و گاه آستر

□

همی بود بر تخت قیصر دو ماه

□

گفت اگر زر نه که دشنامم دهی

□

تو داد خداوند خورشید و ماه

□

یکی مرد برناست کز خویشتن

□

برادر چو رستم چو دستان پدر

□

مگر کاو گشاید لب پندمند

□

سپیده چو برزد ز بالا درفش

□

هگرز آشنائی بود همچو خویشی

□

نه زو بردمیدی یکی روشن آب

□

بوستان با او روان هر جا رود

□

چو بشنید اندرز او شهریار

□

ز رود و می و بانگ چنگ و سرود

□

هم‌انگه برفت از تنش جان پاک

□

به چشمش چو اندر کشیدند خون

□

آنکه اندر کارگاه کن فکان ابداع او

□

گر سیه کردی تو نامه‌ی عمر خویش

□

همیشه تا ز ورای کمال نیست کمال

□

کلکم راع نبی چون راعیست

□

سوگند به صنع صانع پاک!

□

نباید کس آسود از کشت و ورز

□

خاقانیم نه والله، خاقان نظم و نثرم

□

ترا خانه‌ی بید و دیو سپید

□

چون کرد اجل نبرد با تو،

□

چون چنین با یکدگر همسایه‌ایم

□

شاه سنجر شدی به هر هفته

□

سر بکوب آن را که سرش این بود

□

چون وعده‌ی دوست را به سر برد

□

چو بشنید در دین او شد قباد

□

من رسالات و دواوین و کتب سوخته‌ام

□

تهمتن به قلب اندر آمد نخست

□

نگوید کس که مردی در کفن رفت،

□

تو عذاب الخزی بشنو از نبی

□

بهر دو نان ستایش دو نان کنم؟ مباد

□

گردن اسپ ار بگیرد بر خورد

□

عشقی که زده‌ست سر ز جیبش

□

ز هر جای فرمانبران را بخواند

□

طاووس بوده‌ام به ریاض ملوک وقتی

□

سپهبد سوی باختر کرد روی

□

«قسم گفتا: به آن کان فتوت

□

از مذهب خصم خویش بررس

□

از سخا وصف زبیده خوانده‌ام

□

برون رفت با خلعت نوذری

□

غافل ز فریب این غم‌آباد

□

همه جامه تا پای بدرید پاک

□

قدر محیط کفت جهان چه شناسد

□

گرچه ناصح را بود صد داعیه

□

از گردش ماه و مهر بیرون

□

چهل رش به بالا و پهنا چهل

□

بازپرسی شرط باشد تا بگویم کاین فتوح

□

شراب شرع خور از جام صدق در ره دین

□

شه نامجویی و از نام تو

□

در حال رضا روح فزاینده بدن را

□

شیر پستان شیر خوردستی

□

نه ترا بر ظلم توبه‌ی پر خروش

□

چون از گشاد بر نظرت شد زمانه راست

□

همی به پشت چو کشتی سفر توانم کرد

□

مدبر بزاد خصمش و گوید که مقبلم

□

شاخی که بار او نبود ما را

□

یکی از مبدی پرسید در راز

□

سرآمد کنون کار بیداد و داد

□

هر کو به کیل یا کف هست آفتاب پیمای

□

بوده از عز و شرف ذوالقلتین

□

نیک و بد هرچه اندر این گیتی است

□

همی‌جست تاکیست نزدیک اوی

□

این تحفه کز ملوک جهان داشتم دریغ

□

وامروز به من کند همی فخر

□

من مسکین سر گردان بی‌یار

□

دوان اسپ با مرد گردن فراز

□

مه فرو رفت منازل چه برم

□

موسی ز بی‌قراری خود بر بساط قرب

□

ولیت سرو سهی باد سر کشیده به ابر

□

نمانم که آیی تو هر بامداد

□

این کعبه را به جای کبوتر همای بخت

□

بنده‌ی سخن اویند احرار خود امروز

□

گرفتم دولتم دمساز گردد

□

بگو تاسوی طیسفونش برند

□

شش سال دگر قران انجم

□

وگر بمیری از این زندگی بی حاصل

□

از قصه‌ی خویش اندکی گفتم

□

سخنهاش بشنید بهرام گرد

□

خاقانی از زمانه به فضل تو در گریخت

□

چرا گویم که بهتر بود در عالم کسی زان کس

□

سکباجم آرزو کند و نیست آتشی

□

همی‌خواند بر کردگار آفرین

□

من خاک خاک او که ز تبریز کوفه ساخت

□

آزاد از گنه کن و از بندگیت نه

□

هر اسپی که با باد همبر بدی

□

چنین گفت رومی که ار زخم کار

□

به دستش داده هفت ایوان اخضر

□

از سنگ بسی ساخته‌ام بستر و بالین

□

یکی بزمگه ساخت چون نوبهار

□

که جمشید برتر منش را بکشت

□

بدین نان ریزه‌ها منگر که دارد شب برین سفره

□

یارب هزار نور به جانش رسان به نقد

□

همی گوید اسپی به زرین ستام

□

چو از خنجر روز بگریخت شب

□

در ظاهرم جنابت و در باطن است حیض

□

ز کردار بد باز گردی به عذر

□

ازان جای هرکس که بگریختی

□

نبرم سرت را که ننگ آیدم

□

ملک جم و عمر نوح بادت و در بزم تو

□

هم ز دنیا هم ز عقبی درگذر

□

نباید که بر هیچ درویش رنج

□

چو قیصر نگه کرد و آن نامه دید

□

پند مدهید مرا گر بتوانید به من

□

بدان مقام که حلاج همچو پنبه بسوخت

□

برین گونه تا شید بر پشت راغ

□

ببهرام گفتند کای شهریار

□

شوم نیست در سایه‌ی هست مطلق

□

مقدسا گنهی کان تو دانی از عطار

□

به جایی بگویم سخنهای تو

□

پذیره شدندش بزرگان شهر

□

از ره ری به خراسان نکنم رای دگر

□

صد هزاران هزار بوقلمون

□

کنون داستانهای شاه اردشیر

□

ازان مردمان نیز یار آمدند

□

کی برند آب درمنه بر لب آب حیات

□

گر سگی خود بود مرقع‌پوش

□

ازان پس بیاورد جامی بلور

□

هرآنکس که او برنشیند بتخت

□

گفته نود هزار اشارت به یک نفس

□

دلم از رشک پر خوناب کردند

□

چهل روز بد سوکوار و نژند

□

یکی نیمه زو اندر آتش بدی

□

از آن شراب که نامش مفرح کرم است

□

لیلی ز فراق شوی بی‌کام

□

به زن گفت چندان دهش نان و آب

□

نخواهم درین کار یاری ز کس

□

ساق گیاست شبه زبانی به شکر ابر

□

چو یاره دست بوسی رایش افتاد

□

تو عیب کسان هیچ‌گونه مجوی

□

چو خواهی که داردت پیروزبخت

□

به چتر شام ز انفاس بحر کرده سواد

□

چرخ روشن دل سیاه حریر

□

خردمند بهرام زان شاد شد

□

اگرچه بدی بختشان دیر ساز

□

از صریر در او چار ملایک به سه بعد

□

شه از دیدار آن بلور دلکش

□

مگر گوسفندش بود صدهزار

□

درم خواست از گنج و دینار خواست

□

مشتری عاشق آن زلف و رخ و خال شده است

□

تاجش از سر چنان به زیر آرم

□

هم هندوکی بباید آخر

□

به ایران و توران و روم آگهیست

□

ز بوی خلقش حبل‌الورید یافت حیات

□

چوبی گریه نشاید بود خندان

□

بشنو این نکته که خاقانی گفت

□

نبینم همی جنبش جان و جسم

□

سه اقنوم و سه قرقف را به برهان

□

گر بدان گفته شاه باشد شاد

□

اسیران خاکند امیران اول

□

بیامد بمالید برخاک روی

□

و آن بیند بزمت از زبانم

□

شده شیرین در آن راه از بس اندوه

□

بوسه بر سنگ سیاه و مصحف روشن دهم

□

دگر باره خراد بر زین ز راه

□

کوکب دری است یا در دری کز هر دری

□

چشمه منما چو آفتابم

□

تو را در رنگ آزادان کجا معنی آزادی

□

جفا پیشه گستهم و بند وی تیز

□

کودکی را سوی بستان خواند عم کودک چه گفت؟

□

مراد شه که مقصود جهانست

□

شیر مردی خیز و خوی شیر خوردن کن رها

□

یکی خلعت افگند بر خانگی

□

جمله در غرقاب اشک و کرده هم سیراب از اشک

□

حیرتش چون خطر پذیری کرد

□

ور جنبی ز مغکده بر در کعبه بگذرد

□

به ایران و توران و هندوستان

□

نیم جنسی و یک‌دلی خواهم

□

زان خورانم بندگان را از طعام

□

کعبه در شامی سلب چون قطره در تنگی صدف

□

من آگاه بودم که از بخت تو

□

این مگر آن حکم باژ گونه‌ی مصر است

□

هر تنی کو خلاف او سازد

□

عمر دادم بر امید جاه وحاصل هیچ نی

□

شدند از پی شیرکپی هلاک

□

بر رقعه‌ی نظم دری، قائم منم در شاعری

□

یار آمد عشق را روز آفتاب

□

ایران به تو شد حسرت غزنین و خراسان

□

همه کردار تو از تست چنین تیره

□

وز بره تا گاو و بزغاله‌ی فلک

□

چون از آن پایه نیز گشت بزرگ

□

که ز افراد بشر پیش ز فوق بشری

□

بس کسی از مکسبی خاقان شده

□

دانه و قوتی که در انبان ماست

□

این گفت و به گریه دیده‌تر کرد

□

گه از میان دو انگشت معجز آثارش

□

در چه افتی زین تفرج هم‌چو او

□

سالها عقل دکان داشت بکوی ما

□

چه عجب کافتاب زرین نعل

□

بر جان من ترحمی ای ابر مرحمت

□

مدتی بگذار این حیلت پزی

□

دیو بسیار بود در ره دل، پروین

□

پادشه همچو تاک انگورست

□

از شعرای زمان داد گرا یک کس است

□

لیک آن سر پیش این ضالان گم

□

ببین تا چه کردست گردون گردان

□

هیچکس ننگرم ز من تأمن

□

که دست تو گرد سفر نافشانده

□

در نظر آنچ آوری گردید نیک

□

یاری نکند با تو خسرو عقل

□

تن چو پوشیده گشت و حوصله پر

□

وجه دوری این که از بیماری ده ساله هست

□

باد گوید پیکم از شاه بشر

□

همان به حالت خویش است و بی‌نیازی را

□

موم سادم ز مهر خاتم دور

□

تو چنان باش که عالم به وجود تو به پاست

□

گر تقویت کنی ز ملک بگذرد بشر

□

غیر از آن عروه وثقی و از آن حبل متین

□

چونکه ماه دو هفته از سر ناز

□

در کشوری که لمعه فرو شد جمال او

□

ز دوستان تو آواز رود و بانگ سرود

□

دادگرا سرورا شیردلا صفدرا

□

شه چو بر قفل گنج یافت کلید

□

ازین جماعت محتاج کز تسلط من

□

الا انما الایام ترجع بالعطا

□

ز فیض قرب جنابت که کیمیا اثر است

□

وآنماه کز اوست دیده را نور

□

منت خدای را که دل شاه دین پناه

□

به فورم در آن حل معلوم شد

□

که ناگه خورد بر هم آن بساط و گرد موکبها

□

اقبال مطیع و بخت منقاد

□

ای تمام احسان اگر در عهد شاهی این چنین

□

نام خود کرده زان جریده که خواست

□

به تنگ آمد ثنا از دست نطقت

□

گله‌ای را که کارسازی کرد

□

به امیری که در احرام نمازش هر شب

□

سخن به خاتمه گردید محتشم نزدیک

□

تو را ز دست نیامد که در شب دیجور

□

ولی ز غایت کم حاصلیش افلاسی است

□

دوش شاهان سخن کز طیلسان پر زیب گشت

□

محتشم پایان ندارد مدحت آن شهسوار

□

نهادند بر دست بهرام گور

□

دریده برو مغفر و جوشنش

□

مشک را دادن به نکبا برنتابد بیش از این

□

ز لشکر گرانمایه‌یی برگزید

□

بدزدند از ایدر شود کار خام

□

زمین‌گیر چون سایه از ناتوانی

□

آری مصر است روستای صفاهان

□

چه کنی شکوه ز ماه و گله از اختر

□

همه زیر بهرام بی‌پر شدی

□

ز ایوان دوان شد به نزدیک شاه

□

تا کی این پستان زهر آلود داری در دهان

□

که روشن کند جان تاریک اوی

□

بیاراست ایوان گوهرنگار

□

درخت بید گشته پوستین پوش

□

کو به میزان سخن یک درم است

□

کیست مشغول دعایت به عشی و ابکار

□

به مژگان همی خون فرو ریختی

□

سپاسی به گشتاسپ زین بر نهم

□

چون گفته‌ی من رشک معزی و سنائی

□

عنان باره‌ی تیزتگ را سپرد

□

رسد گر بر آنکس بود نام و گنج

□

کان چو اینست و این چو آن باشد

□

گرچه چون کوثر همه تن لب شود اجزای من

□

توشه‌ی سرمای زمستان ماست

□

برآمد جهان شد چو روشن چراغ

□

ز ترکان چین نامداری نماند

□

که ازرق پوش چون پیکان خشن سیرت چو سوهانی

□

بدان خانه‌ی رهنمونش برند

□

بگویم ز گفتار من یادگیر

□

که گویش در خم آن صولجانست

□

کعبه به لوث کعب او کی فتد از مطهری

□

کز زر و گوهر خزاین را تهی کرد آن چنان

□

پر از گرد و بیکار تخت بلند

□

همی خواند بر کردگار آفرین

□

یا صدف در بحر ظلمانی گروگان آمده

□

سخنهات برمن مکن نیزیاد

□

که روشن شود زو دل و رای تو

□

خرم و خوش چو عید و فصل بهار

□

که چون خاک عبرت فزائی نیابی

□

کوش تا سر ز ره راست نپیچانی

□

که از داشتن زو نگیرد شتاب

□

که بگذاشتی بیشه زو نره شیر

□

گوشتی ساز و به مولائی فرست

□

تن آسان دهی گنج او را به باد

□

که عیب آورد بر تو بر عیب‌جوی

□

به سدره جبرئیلش کرد بدرود

□

بر درگه تو غلام و دربان

□

کز تاب آفتاب حوادث شدم کباب

□

همه دردها بر دلش باد شد

□

نجویند کین خداوند کس

□

با من بقایم عنصری، نرد مجارا ریخته

□

امیدم به یزدان فریادرس

□

همان اسپ و استر بود زین شمار

□

از گریبانش سر بر آوردند

□

گویندگان عالم، پیش عیال و مضطر

□

به جمشید و طهمورث باستانی

□

بودند ز بند هر غم آزاد

□

همی برتر است از هیونی سترگ

□

که از دریوزه‌ی عیسی است خشکاری در انبانش

□

به بیداد بگرفت گیتی بمشت

□

بدین مردانگی کن شیرزن رفت

□

براق جان در او چابک عنانست

□

گل فرو ریخت گلستان چکنم؟

□

به آب مرحمت آتش فشان مسرب‌ها

□

اعجوبه‌نگار تخته‌ی خاک،

□

بزرگان ایران و نام‌آوران

□

دیده‌ی بینش این حال ضرر بگشایید

□

که چرخ آفرید و زمان و زمین

□

بار خود از آن زمین به در برد

□

دایه بره‌های بی‌مادر

□

آن به که غسل هر دو به یک جا برآورم

□

بهچ توشی نخریدیم ز دکانش

□

معشوق ازل چه کرد با تو؟»

□

که هرگز نماند هنر در نهفت

□

بر خود چنین لقب بچه یارا برافکند

□

دلت را ببندوی رنجه مدار

□

هان! تا نکنی دلیل عیبش!

□

عنان دادند بر هنجار آن کوه

□

امروز پای هست مرا و پری ندارم

□

عابد شب زنده‌دار قاری و اورادخوان

□

وز دایره‌ی سپهر بیرون

□

چو بشنید گشتاسپ زان شد دژم

□

وز کفایت رای زبا دیده‌ام

□

گرفتند زان کاخ راه گریز

□

به آن معمار ارکان نبوت،

□

ترا احسان و لطف بی کران باد

□

کو به سراب کف لام برآمد

□

تا جهل بملک تو حکمرانست

□

مبیناد خالی جهان منبری

□

به کردار نر اژدهای سترگ

□

خاکی است کاندر او اسد الله کند کنام

□

برآورد می بر سر ای شهریار

□

ز جور چرخ و از انجام و آغاز

□

شده چون کوره‌ی پیکان گران دل

□

او را امان ده از خطر آخر الزمان

□

رخش عزمم ناروا پای تردد ناروان

□

هرگز گمان مبر که ز بخت افتدش بدا

□

مرا نام باید که تن مرگ راست

□

حیض خرگوش پس مخور زنهار

□

همی‌تاخت سوزان دل وخشک لب

□

به خرابیست یا به عمرانیست،

□

احتما کن قوت جانت ببین

□

در آذر و مهرگان ببینم

□

کند بر من و نظم من زرفشانی

□

به عادت شیون آغازم دگر بار

□

ز فرمان او یک زمان نگذرم

□

در فلان مدت ز درگاه فلان آورده‌ام

□

بدو گفت خسرو چه مردی بگوی

□

عدوت سرو مسطح که برنیارد سر

□

به عالم نغمه‌ی چنگ و چغانه

□

کردم نثار بارگه انور سخاش

□

لیک نگذار چنین درد مرا طولانی

□

کجا روز جوانی باز گردد

□

پشوتن بیامد ز پرده‌سرای

□

از آفتاب ناید یک ذره در جوالش

□

به بالین آن نامدار آمدند

□

گرچه سخن است بس فراوانم

□

بحر را حق کرد محکوم بشر

□

به سلام دو کفش گر یک بار

□

شعار و شیوه‌ی خود کرده از جمیع شیم

□

جز چهره‌یی به زردی مانند زعفران

□

همی گشت بر گرد دشت نبرد

□

کاندر حرم مجاورت این دیار کرد

□

که چون تو سواری به جنگ آیدم

□

بشنوده صد هزار اجابت به یک دعا

□

بساط او نشاط افزای من باد

□

کلید هشت شادروان ادکن

□

نیست چیز دگرش در دو جهان مستمسک

□

به رحمت این جگر گرم را بساز دوا

□

که شادان بدی نامور روز و شب

□

کب گهر به سنگ خماهن درآورم

□

نباشد جز از فیلسوفی طلسم

□

آرزوم از جهان همین قدر است

□

در نفاق آن آینه چون ماستی

□

آن چراغ دل از آن تیره مقر باز دهید

□

باشد شبه فروش در آن کشور آفتاب

□

کی شود سنگ منات اندر خور سنگ منا

□

چه در آشکار و چه اندر نهان

□

که ره از ساحل خزران به خراسان یابم

□

ز کهتر نبرداشتندی نیاز

□

شکر گیا ز ابر مکدر نکوتر است

□

از آن عقرب که در زیر گلیم است

□

که در نیستی مطلقا می‌گریزم

□

ز کاشان شد بهم آغوشی کحل صفاهانی

□

ز فر لطفش حبل‌المتین گرفت بها

□

همه خیره و دل پراگنده کین

□

کشتی و رسم جبل ماهی و مقلوب یم

□

همی‌شد به لشکر گه خویش باز

□

بگویم مختصر شرح موفا

□

با شب تن گفت هین ما ودعک

□

به تیغ صبح ز کیمخت کوه کرده قراب

□

فلک به عالی و سافل خواص چندان داد

□

کز بلبل گلستان ندیده است

□

که ای در جهان از گوان یادگار

□

پنج هنگام دوم صور به یک جا شنوند

□

دگر پیش گردان سرکش بدی

□

دست و کلکش گاه توقیع از بنان افشانده‌اند

□

بدان دندان کیش لاف شرف بود

□

خاک غرقاب مصحف را که عطشان دیده‌اند

□

گرچه درین دولتست محتشم از مادحان

□

گفت: رو بستان ما پستان مادر ساختند

□

بغرید بر سان غرنده شیر

□

که چو گردونش سراسیمه و شیدا بینند

□

جهاندار و با لشکر و تاج و تخت

□

سایه‌ی دل چون بود دل را غرض

□

یار بیرون فتنه‌ی او در جهان

□

ببخشید گنجش همه بر سپاه

□

همیشه بر در رزقند چون گروه گدا

□

گر بدم هم سر من پیدا مکن

□

سیه گشته رخسار و تن چون زریر

□

خرد را بدین رهنمای آورم

□

کسی را که از مردمی بود بهر

□

تا ترا در آب حیوانی کشند

□

سوی بازار مصر آمد چو یوسف

□

از آزاد وز پاکدل بندگان

□

آیینه است و نیست درو صورتی نهان

□

هر که را حق در مقام دل نشاند

□

مخور بر تن خویشتن زینهار

□

به می خوردن اندرش بفریفتی

□

ازو بستد آن جام و شد نزد شاه

□

مر خدا را خویش وانباز نیست

□

می‌شود سوزان و می‌آرد بما

□

بیاموخت هرچش بدان بد نیاز

□

دعا نوبت طلب شد دست بردار

□

دیده‌ی فرعون کی بینا بود

□

بران خسروی تاج پاشید خاک

□

بدان شارستان شد که خوانی هروم

□

که شیروی بر تخت شاهنشهیست

□

حاسد و خودبین و پر کینش کند

□

در آن هجران که امید وصال است

□

بلنداختر و نامداران خویش

□

بانگ تکبیر ز تکبیر رسیدی به هزار

□

باد کی حمله برد بر اصل نور

□

دو اسپ تگاور فروبرده سر

□

نشستن بلورین یکی خانه بود

□

فزون‌تر ز خویشی و بیگانگی

□

قبض آن مظلوم کز شرت گریست

□

صورت هر یک عرض را نوبتیست

□

نه هرگز براندیشم از رنج خویش

□

بیا و رخش بیان بیش ازین سریع مران

□

گم شده اینجا که داری کیستت

□

تن خسته افگنده بر تیره خاک

□

که جز با سواران جنگی نماند

□

خرد باید و نامداری و بخت

□

تا که جمع آیند خلق منتشر

□

بست بدو عقد زلیخای عهد

□

به مردی مدان و فزون سپاه

□

به حیله جنبش موئی ازو کنی اخفا

□

می‌شناسم همچنانک آبی ز می

□

تبه شد به دست دو مرد سترگ

□

پشیمان شد از کار اسفندیار

□

ز کار درخشیدن تخت تو

□

در میان حبس و انجاس و عنا

□

گردن خود کرده‌اند از غم چو دوک

□

چو کافور شد روی چرخ بنفش

□

که محتشم لقبیهاش محض بهتان است

□

خرس رست از درد چون فریاد کرد

□

دری سوی ایران دگر سوی چین

□

نه آن آبها را گرفتی شتاب

□

یکی افسری نامبردار خواست

□

زانک آب از باغ می‌آید به جو

□

که باشد بدان مر ترا بازمانی

□

ازین نامورتر که دارد گهر

□

از عنانش می‌کشد صد منت از برگستوان

□

تا ابد جانا چنین می‌بایدم

□

که سحبان به کوته سخن گشت سحبان

□

لازم آید مشرکانه دم زدن

□

برانگیخت از بوم آباد خاک

□

صلحها باشد اصول جنگها

□

یا صغیر السن یا رطب البدن

□

شرح قهر حق کننده بی‌کلام

□

باز کش بهر دعا رخش فصاحت را عنان

□

گفتمی شرح تو ای جان و جهان

□

به روح از بهر خلد و روح و ریحان

□

می‌رسد در هر مسا و غادیه

□

همان ترک تا روم و جا دوستان

□

بوک بصره وا رهد هم زان شکست

□

نخیزد از میان لاد لادن

□

کشته گشته زنده گشته شصت بار

□

توبه کن زانها که کردستی تو پیش

□

سایه‌ی او بر زمینی می‌زند

□

تو گرسنه‌ای برو و عطشان

□

پیشش اختر را مقادیری نماند

□

که از کین پیروز با خوشنواز

□

می‌سکست از هم همی‌شد سو به سو

□

هم سواری داند احوال سوار

□

دایما در آب کی ماند خیال

□

پیمبر سپرده است این سر به حیدر

□

می‌دهد تقطیع شعرش نیز دست

□

جان بشوی از پلیدی عصیان

□

که ز دستت رفت حسرت می‌خوری

□

نهاد بزرگان و جای مهان

□

ز آب دیده نان خود را پخته کن

□

همچو جعد زنگیان شاخ گیاهان، پرشکن

□

کان نباشد حق و صادق ای امیر

□

در چنین ننگی مکن جان را فدی

□

تا که جان را در چه آمد رغبتش

□

از ملکت قیصر به و از ملکت خاقان

□

کاهلی جبر مفرست و خمود

□

خریدی کسی زان نگشتی دژم

□

که از گوهر نیی آگه که مرد صوت و الحانی

□

لاجرم قندیلها را بشکنیم

□

چه کشی از پی قبولش لام

□

که تا ز مستی غفلت دلت شود هشیار

□

آس کرده زیر پر فطنت و فر و دها

□

کسی کش ستاید که یارد شنود

□

به نام شاه بپرداختم یکی دفتر

□

دژم باشد و داند این مایه شاه

□

چو خوی و خلق تو گیرد فرو خورد خاراش

□

از پس دین رو که مبارک عصاست

□

تا شود خاک سیه کن‌فیکون زر عیار

□

پند را اذنی بباید واعیه

□

ز خاک و باد از آنست برتر آتش و آب

□

آن رگ فلسف کند رویش سیاه

□

در چشم کان فضل چو یاقوت احمرم

□

به هستی غم روز فردا مدار

□

که تو هستی به نزد ما محرم

□

بگفتا مژده‌ای چند از وفا بود

□

ور ساکن آن مور و مار باشد

□

تا حق بدانی از مزور

□

تا لاجرم وزیر نبی گشت و یار غار

□

گریبان و عیان شد عرصه‌ی خاک

□

قلمت معجزیست باطل خوار

□

هوا را همی داد گفتی درود

□

تو مدار از زمانه طعم شکر

□

که شیرین لحظه‌ای بی شه کند زیست

□

هدایت را چنان لابد و درخور

□

ای دغا گندم‌نمای جوفروش

□

ناله‌ها زار زار خواهد کرد

□

کجا نازش نیاز من پذیرد

□

سرشک و چهره‌ی خصمت چو سیم باد و چو زر

□

به گور آمدی جنگ شیران چراست

□

باد همچون دین هم نام تو نامت مشتهر

□

نمودی معذرت را مرهم ریش

□

اعتماد آن شه دین‌پرور نیکو محضر

□

تو چو خرشیدی و ما هم سایه‌ایم

□

کار صانع بر خلاف این بود اندیشه دار

□

به یار تازه عهد تازه بستن

□

قهرت اعجاز لاتذر دارد

□

ز جیحون گذر کرد خود با سپاه

□

باد همچون دین همنام تو عمرت جاودان

□

چو تاووسان چتر آورده بر سر

□

زانکه آباد جهان ویرانست

□

لیک ادراک دلیل آمد دقیق

□

مرا از زحمت تن‌ها بکن پیش از اجل تنها

□

بیا و همره آور جام صهبا

□

کرم الحق چنین کنند کرام

□

نماند برین بوم ما بوی و رنگ

□

گوهرین گردد ز بویه‌ی فضل تو در دل فکر

□

سر و کارش بود با ناشکیبی

□

هم بخر، نوش بر نیش بود گل بر خار

□

چه گوئی که یکسان و هموار دارد؟

□

شاه و پیغمبر زکوة از غور و احداث از بغا

□

که عقلم بردی و هوشم ربودی

□

مکن از التفاتشان مهجور

□

ز بی‌ارز مردم مجویید ارز

□

خواجگان عجول کبر آگین

□

کردی همه نگون و نگون‌بخت و خاکسار

□

چو تیر تو دارد به تیرش مزن

□

تو فکندی باد نخوت در دماغ

□

کو نداند همی یمین ز یسار

□

رود از پیش او بدره چو سائل

□

قلم را زبانش روان تر بود

□

ز گیتی به گفتار او بود شاد

□

بدین توحید نامطعون جزایی از تو نامطعون

□

وفا جستم چنین کاری تبه گشت

□

صفائی بتدریج حاصل کنی

□

یارب به فضل پرده‌ی او پیش کس مدر

□

گرت رنگ و بوی بخشد پیله‌ور صد پیلوار

□

گرت مرهم فرستد ور زند نیش

□

ورین ناسزا تره‌ی جویبار

□

به آرایش جامه کردست زن

□

پشت اسلام نکردند بنا بر عمران

□

که ای نامداران فرخنده پی

□

که رنج آورد تا که آید به کار

□

خاکش اندر دیده‌ی خودبین بریز

□

ای تازه‌تر از برگ گل تازه به بربر

□

به شود، حرمتش زیادت کن

□

چه بازی کند دردم کارزار

□

سوی طیسفون تیز لشکر براند

□

آن ولی تست نه خاص خدا

□

فرو ریخت از دیدگان آب زرد

□

بترسد روانش ز فرجام بد

□

که پیوسته زو شد نبی را تبارش؟

□

قرص نان از قرص مه دورست نیک

□

نتوانی شدن به کلی دور

□

شد آن نامور تخت و گنج و سپاه

□

برین ده فراوان کس است و سرای

□

رازیا با مرغزی می‌ساز خویش

□

بشد تا لب آب گلزریون

□

بتر خواهی ازترک بدخواه را

□

دفتر خود را نهاد اندر بغل

□

نیامد همی از کشیدن ستوه

□

به نیاز و طمع مرنجانم

□

خوشا باد نوشین ایران زمین

□

بر آن خسروی تاج پاشید خاک

□

بب و بسایش آید نیاز

□

نرانم نیاید کسی کینه خواه

□

بدیشان چنان شاد بد شهریار

□

ظل بی ظلی او در خافقین

□

که از رنج وز تاختن مانده بود

□

گرنه از زر بود بنا را خشت

□

همه در قبض تو جمعند و تو در قبض ربانی

□

نکرد از بنه اندرو آب و گل

□

جهانجوی و با تیغ و با جوشنست

□

همان نیزه و درع و خود گوان

□

از عزیزان تحمل خواری

□

گه ز بام آویزمش، گاهی ز در

□

که ای موبد رای خورشید چهر

□

چون تو گفتی که هر چه بادا باد!

□

کرد گرد شکارگاه نگاه

□

در وقت سخط پای گشاینده روان را

□

که آن رسم را خود نباید ستود

□

بنالید و نزدیک پیران گذشت

□

که الحق نیازی بود بس محقر

□

آن شاخ پس چه بی‌برو چه برور

□

ز هر دانشی پیش اوک رد یاد

□

این بود دیو و آن گزد در کون

□

تو جان عزیز خود نگهدار

□

که راه وادی دشوار و عبره چون دریاست

□

هنرمندی و رای و بخت آن تست

□

به کردار جنگی دو پرخاشخر

□

چرخ ز یکسو کشد نعره که خون‌ها هدر

□

خود را در او فکند به در پیش از عصا

□

ز جوش سواران زرینه کفش

□

شود اینهات کشف موی به موی

□

عزیز تست خوار ما، عزیز ماست خوار تو

□

بس گش و رعناست این مرکب ولیک

□

به دل در همی نام یزدان بخواند

□

نداند کسی راز چرخ بلند

□

همانا در دیار خود غریبم

□

که بر اعدای دین بر تیغ محنت بود بارانش؟

□

رخانش ز اندیشه بی‌رنگ شد

□

هم چو دریا ز عشق جوش کنی

□

آن باعث خلقت نه افلاک

□

راست روشن ولی نه روشن و راست

□

همه پاسخش کرد بر شاه یاد

□

که با لشکر آیند پردرد و کین

□

خبر دار از دل ایشان جز او نیست

□

کز بندگیت خواجگی آمد میسرم

□

که آمد درختی که کشتی به بار

□

گفتنش را اجازتست، بگوی

□

پیش ما خار است و پیش اشتران خرمابنان

□

مر ترا لیک آن عنایت یار کو

□

من نیز سگم ز روی هستی

□

چنین باد پیمایی ای بادسار

□

ناله داودی از آن برکشید

□

فرداش ببند آیند اوباش به خنجر

□

بنیاد نکاح کرد محکم

□

نزنندم درفش خود بر مشت

□

کز کبک قوی تراست شاهین

□

در سر کار عشقبازی کرد

□

در گریه و سوز خنده می‌کرد

□

چو زان گونه آواز رستم شنود

□

برومند باغ هنر کشته را

□

به عمر خویش نمیری از آن سپس حقا

□

پیش از اجلم رسی به فریاد

□

پیش ایشان سماع دارد نام

□

قلم راند بر افریدون و جمشید

□

چند دم پیش از اجل آزاد زی

□

عمری دگر، از غمت نخفتم

□

ز خویشان نزدیک صد بر شمرد

□

که ناگاه سیلی درآید به سر

□

هم اهل زمین و هم تبارم

□

خالی نکنم ز تو، گل خویش

□

در دل خویش غیر او نگذاشت

□

تنها زدنش چو آفتابست

□

بکشم خون من حلالت باد

□

آن به که ز بیم جان نلرزد

□

به درگاه ایوان زمانی بماند

□

نشاید درو خوابگه ساختن

□

حلقه‌ی حق گیر و سر می‌زن برآن در حلقه‌وار

□

دور از تو ز خویش نیز شد دور

□

این سعادت طلب تواند کرد

□

ز شاهان گذشته شرم دارم

□

می‌دهد داد سری از راه دم

□

که به زین خواست نتوان خون فرهاد

□

که گفتی زمین را بسوزد به جنگ

□

منتظر باد شمالم هنوز

□

وز ابر بسی ساخته‌ام خیمه و چادر

□

وز سایه‌ی سرو جست چون باد

□

با کواکب و لیک در یک کنج

□

افلاس تهی شفاعت آرم

□

که نشد پیش دوست و پس دشمن

□

شاهانه شادمانه زی و شادخوار

□

ببوسید روی برادر پدر

□

که پرسند روزیت ازین داوری

□

پس کلاه از سر بگیر و درنگر

□

کسی پای خوار اندر آرد به زین

□

ورنه از سایه هم جدا باشی

□

می‌زیست به صد هزار سختی

□

دیگری زان مکسبه عریان شده

□

به نهرواله همی‌کرد بر شهان مفخر

□

به سر بر زده دسته‌ی بوی و رنگ

□

گوی صفت گشته و چوگان نمای

□

چو هشیار مردان سوی کردگار

□

که خورشید را چون توانی نهفت

□

که هم تاجت میسر باد، هم تخت!

□

واشگی چو گلاب تلخ می‌ریخت

□

که یکی موی ازو نیازارم

□

تو شها از فزع و بیم که رفتی به حصار؟

□

چنین دل به کین اندر آویختن

□

باز نمانی ز تک آن خوش بود

□

به زیر پرده ستاریش بدار نهان

□

نه بازیست با او سگالید کین

□

سیاهی را بود رو در سفیدی

□

آتش بشنیدی آب گفتی

□

آفتاب آن روی را هم‌چون نقاب

□

تا ببستند آن پسر را استوار

□

فحرمت ها ثم یمین اناء

□

هر که چنین نیست نباشد خدای

□

ز انالحقش همه حق ماند و محو گشت انا

□

نشستنگه رود و می‌خواستند

□

که گردد آشکار آن سر پنهان

□

می‌کشت بسان پیل سرمست

□

شمع‌وارش زمانه بگدازد

□

حال آن دل داده برگفتش که چیست

□

کوزه کش دسته بشکند به چهار

□

به خوشخوئی توان زین دیو رستن

□

زیر نه پرنیان همی‌یابم

□

همی خواست کارد سرش را نگون

□

گر نمی‌بایدت، گران کن مهر!

□

یا مشعله‌ای به چنگ زاغی

□

گه خبر خیر آورم گه شوم و شر

□

خاک بر سر کرد و ماتم درگرفت

□

ولی گر خود بگوید خوشترست آن»

□

مگر با دوست در یک تن نشیند

□

آن را که گویدم به دل پاک یک دعا

□

همی خواندش کاویانی درفش

□

بر دل هر کس ازو زخمی رسید

□

چون مرهم هست نیستش باک

□

و اژدها را ز گنج خانه برید

□

زود بردندش بجای خویش باز

□

گرفته آفتاب عالم‌افروز

□

ترازو داری زلفش بدان بود

□

که خورم من خود ز پخته یا ز خام

□

گشاده رخ روزگون زیر شب

□

به هوای نظاره بنشستم

□

چو دیدم آسمان برخاست از جای

□

مفریب ز دور چون سرابم

□

کشنده سرافراز جنگی پلنگ

□

سر از جلباب چون آورده بیرون

□

که افتادم ز شبدیز اولین روز

□

بدین عبرت گهم پرتاب کردند

□

ستایش به یزدان رساننده‌اند

□

وز این نامهربانی شرم بادش!»

□

خواهیم ترا بتی خرامان

□

چون خم زر سرش گرفته به قیر

□

بدین کین کشد گرزه‌ی گاوسر

□

که در آغوش خود دیدی تنش را

□

جهان را تازه کرد از تاج بخشی

□

چو خلخال زر اندر پایش افتاد

□

که ای دادگر داور راست‌گوی

□

جمال افزود از زرین سریرش

□

تا بیت کند به قصه بازی

□

آمد به قرار گاه میعاد

□

به پیکان پولاد و تیر خدنگ

□

مشو بهر فریب من فسون‌ساز!

□

کدامین روزم از خود شاد کردی

□

وزین خنده نشاید بست دندان

□

ندیدند جز خوبی از کردگار

□

به صد خون دل آلوده، سلامی

□

نزد بر خط خوبان کس چنین خال

□

پنجه شیر کند و گردن گرگ

□

خداوند کوپال و شمشیر و خود

□

ز دیبا و خز و لولوی لالا

□

بکار آورد با او نکته‌ای چند

□

بعینه با برادر هم چنانست

□

به کژی نگر نفگنید ایچ بن

□

که بیرون ندهد از راز درونی

□

خود را به دمی دروغ بفریب

□

وآهنگ ولایت دگر کرد

□

به پرده درون جای پرمایگان

□

که بهر دست نمایند هزاران دستان

□

کدین گازر از نارج عطار

□

شده خورشید یعنی دل پر آتش

□

همان نیزه و تیر و گرز گران

□

که دارد عالمی زو روشنائی

□

چون کوهه گرفته کوه بگرفت

□

رحمت آمد لگام گیری کرد

□

خم چرخ گردان نهفت منست

□

زدند آن سبزه و گل را گلابی

□

که در گردن چنین خونم بسی هست

□

غبار آلود چندین بیشه و کوه

□

همان تاج و اورنگ را در خورید

□

بسان برگ گل در غنچه‌ی تنگ

□

باشد تهی از تهی میانی

□

کوه را سنگ داد و کانرا لعل

□

بسا مردا که رویش زرد یابی

□

به تنبول اجل، چون گشت کافور

□

از رنجوران خبر ندارد

□

ولم تکس الا بعد کسوتها تعری

□

نهاد از عاجزی بر دیده انگشت

□

بدیدی و فگندی شعله در پشم

□

خون عالم ریختن او را حلال

□

می‌جست ز جا چو گور از دام

□

نهاده گوش بر در دیده بر راه

□

که دستت چوب گردد چوب هیزم

□

از ریای چشم و گوش همدگر

□

ور تربیت کنی به ثریا رسد ثری

□

جبین را کج گرفت و فرق را راست

□

که ما گردیم یا بد خواه شادان؟

□

صحت آن حس ز تخریب بدن

□

در نپیچد دران کز او دورست

□

که با دولت کسی را داوری نیست

□

که خواهد ماندن از تاج و نگین فرد

□

بی‌جهتها ذات جان روشنست

□

بر آسمان شده وز دشمنان زفیر و انین

□

اذا جاء القضا بر سر نوشته

□

نیست گل و لاله به دیدن حرام

□

تو گوئی دست و ایشان پای گیرند

□

خالی از انگبین و از زنبور

□

به هر حرفی که در منشور خاکست

□

به مجنونی که با خود کوه غم برد

□

همیشه ز ورای سپهر نیست مکان

□

چو داود کاهن بر او موم شد

□

بی‌اساس مایه‌ای از مایهای عنصری

□

جلال الدین و دنیا شد خطابش

□

در جهان گونه لعل باش و نه در

□

درآمد خونی بی رحمت از در

□

سگ دلی را کجا کند فرموش

□

که چون شاه عالم شود رزمساز

□

کرد هر هفت از آنچه باید ساز

□

همه برنهادند بر خاک روی

□

گردد ز دهان اژدها دور

□

فرو ریخت گوهر به گوهرپسند

□

کسی را که خلعت سزاوار دید

□

لطیف و خوش و سبز وشیرین و تر

□

چنین گفت گودرز با پیلتن

□

دوالی برآساید از خستگی

□

پرانده همی ماند ازو در شگفت

□

به زر کار خود را چو زر ساختی

□

بتان سیه چشم کردم رمه

□

بر آن مرد آراسته‌ی چون عروس

□

نیامد ز کار تو بر دوده ننگ

□

به روی آورندش به آهستگی

□

که گم شد ز پالیز سرو سهی

□

تا رهد جانم ترا باشم رهی

□

ز لشکر بلندی و پستی یکیست

□

با تو باشد ان نباشد مردریگ

□

که با او که جوید نبرد از مهان

□

خلق مانند رمه او ساعیست

□

گزین کرد جنگی ده و دوهزار

□

خلق و خوی مستمرش این بود

□

وگر آسمان بر زمین برزنند

□

لیک آن از خلق پنهان می‌شود

□

که فرزند شاهست و تاج گوان

□

ور بگیرد پاش بستاند لگد

□

نهادندی آن تاج را بر سرم

□

که تو جنس کیستی از کفر و دین

□

شد آن دیده‌ی تیره خورشیدگون

□

تا عزیز خلق شد یعنی که زر

□

که خرم بدی تا بود ماه و سال

□

می‌فرو پوشد چو اختر را سحاب

□

نیاورد کس دست من زیر دست

□

به توست آخرین حرف را بازگشت

□

نمایم من این را که دادی نوید

□

بسته دارم گریز گه پس و پیش

□

چه تخت و چه تاج و چه انگشتری

□

یتیمی نگر تا چه شاهی گرفت

□

زبان گرم‌گوی و دل آزرم‌جوی

□

و آسمانی بر آسمان باشد

□

سخن بر دل شهریار بلند

□

که کالای دزدیده ارزان بود

□

به هشتم در گنجها برگشاد

□

ز شش پادشه ماند شش یادگار

□

ز دامن نشد دور پیوند اوی

□

ندارد پشیمانی آنگاه سود

□

بیاورد سوی دهستان سپاه

□

کند یاوه انگشتری را ز دست

□

زمین را به خون دلیران بشست

□

چنان دان که خوارند بر چشم من

□

همیشه باد مکان تو از ورای سپهر

□

آن خواجه که بس دیر نه تدبیر صوابش

□

داد یک عالم بهشتی روز ازرق‌پوش را

□

انتظارم کشت باری گو برو

□

بیارم جزین نیز چیزی که هست

□

ز آنک مامورم امیر خود نیم

□

بدل گفت چنگش که اکنون گریز

□

ستایش گرفتند بر کردگار

□

به خروار زان پس ده و دو هزار

□

دو ایوان برآورد از زر پاک

□

چو اکوانش از دور خفته بدید

□

کم نشین بر اسپ توسن بی‌لگام

□

ز خاقانیان آنک بد چرب گوی

□

دوستانی که با نفاق افتند

□

همان به که سوی کلات و چرم

□

درم داد و دینار و تیغ و سپر

□

دگر گفت اگر شاه لب را ببست

□

همی گفت گشتاسپ کای شهریار

□

به نعمت نبایست پروردنش

□

خود صلاح اوست آن سر کوفتن

□

که در جنگ شیرست برگاه شاه

□

آن ز سر می‌یابد آن داد این ز دم

□

شه از مستی غفلت آمد به هوش

□

به لشکرگه خویش بنهاد روی

□

چو نستود و چون شهریار و فرود

□

چنان مدان که تغافل نموده باشم از آن

□

مگر بویی از عشق مستت کند

□

پیش پیش آن جنازه‌ت می‌دود

□

چو گیتی شود تنگ بر شهریار

□

در شبی عنبرین بدین خامی

□

هزار فصل درو لفظها همه دلکش

□

چو بر تخت زرین ندیدند شاه

□

در سه تاریکی نگارد صورتی چون آدمی

□

سپاهی و نرسی نماند به جای

□

ای جوادی که ازدحام سحاب

□

میوه‌ها لایه‌کنان کز من بچر

□

هر که او بر خو و بر طبع تو زیست

□

هست ناقص آن سر اندر پیکرش

□

وانگهی زر بدهم کار چو زر خوب کنم

□

بخندید بسیار گرد آفرید

□

تا ز آتش و ز آب و ز خاک و هوا بود

□

همیشه گذار سواران بود

□

هست ظاهر که برو هرگز پوشیده نبود

□

از رمه چوپان نترسد در نبرد

□

موسیا در پیش فرعون زمن

□

وانکه پیچد در او به صد یاری

□

زان پس همه وقتی به بارگاهت

□

چنان بود ایوان ز بس خوب چهر

□

ولیک از آتش و آبست دیده و دل من

□

شود زیر خاک پی من تباه

□

رتبت کلک دست تو بفزود

□

هر جسد را که زیر گردونست

□

گریه‌ی او خنده‌ی او نطق او

□

ور در آزادیت چون خر راه نیست

□

تو بر میان کمر ملک بسته و جوزا

□

سپاهی ز گردان پرخاشجوی

□

آب جاه تو آنکسی خواهد

□

به هر شب ز هر حجره یک دست‌بند

□

که جز نور تو تااکنون نبودست

□

ز تو آیتی در من آموختن

□

برهنه تا نشد قرآن ز پرده‌ی حرف پیش تو

□

ور شود تنگدل ز کشتن من

□

در دانشی که آن خردم را زیان شدست

□

که شهر و دلیران و لشکر گمان

□

زبان مختصر عقلان ببند اندر جهان بر من

□

دل زیردستان به ما شاد باد

□

از بد چار و نهت باد پناه

□

نامه در مرغ نامه بربستم

□

همه صفرای خواجگان ببرد

□

گر نبودی آن به دستوری پدر

□

شکر این در جهان که یارد کرد

□

غلامان و اسپان زرین ستام

□

بازتاب اکنون عنان هم سوی آن اقلیم از آنک

□

ز شادی جوان شد دل مرد پیر

□

خاطری دارم منقاد چنانک اندر حال

□

سوی عالم آمد رخ افروخته

□

غزلی گوی حسب ما که بود

□

از تشنگی جمالت ای جان

□

تا به اجسام قایمند اعراض

□

درفش جفاپیشه افراسیاب

□

ده خدا گفت ار نکمساری شود انبان کون

□

به زن گفت شنگل که این خود مباد

□

ای بجایی که هرچه تو گویی

□

ولیکن چو غیب آشکارا شود

□

اگر ز رای تو تاثیر یافتی گردون

□

بس کس از عقد زنان قارون شده

□

بل بدان لعنت‌ست کاندر دین

□

چو بیدار گشتم شدم پرامید

□

هیچ فاضل در جان بی‌نثر و بی‌نظمت نراند

□

وزین بهره بود آذرابادگان

□

تا تو اندر زیر بار حلق و جلقی چون ستور

□

کلاه از کیومرث تختگیر

□

تا همی چرخ پیر عمر خورد

□

گرچه موقوف نیست شاهی من

□

همه اندر طلب مستی بی‌عقل و دلان

□

یکی برگراییدش اندر نبرد

□

بود هفت کشور به فرمان تو

□

همی‌بشکند عهد بهرام گور

□

دیده که نقدهای اولوالعزم ده یکی است

□

جوانی مکن گرچه هستی دلیر

□

جوابش داد از احوال این دیر

□

من چو پوشم از خز و اطلس لباس

□

ز هرچه زیب جهان است و هرکه ز اهل جهان

□

برتند با او دو فرزند او

□

بیمار گشت و تیره، تن و چشم جاه و بخت

□

بدو گفت شاه ای خردمند پیر

□

ذکر تو به باغ خاطر من

□

بترس از غلط کاری روزگار

□

آدمی را ز چرخ تاثیریست

□

گوهر کان حرم دریده اوست

□

بنده چون زی حضرتت پوید ندارد بس خطر

□

بر ایرانیان بر نگهدار کرد

□

ز روی بیدلی و بیقراری

□

که بی‌کار مردم ز بی‌دانشیست

□

بر در مرقد سلطان هدی ز ابلق چرخ

□

نگاری بدان خوبی و دلکشی

□

ز دست طبع همیشه به تیغ اره صفت

□

آنک نشناسد نقاب از روی یار

□

خوش طبعم از عطات ولی زرد رخ ز شرم

□

بجنبید کاووس در قلب‌گاه

□

اگر روزی نشاط و ناز بینم

□

ز بیگانه پردخته کن جایگاه

□

به وقت مکرمه بحر کفش چو موج زدی

□

به اقبال شاه و به نیروی بخت

□

پیوسته چو ابر و شمع می‌گریم

□

چون راز نهفته بر زبان داد

□

چه بود آن نفخ روح و غسل و روزه

□

بپرسید کان سرخ پرده‌سرای

□

نی نی نه راست گفتم کز ابر جود تو

□

ورا شاه بنشاند بر دست راست

□

به کوه برق مثانه ز سنگ پاره‌ی لعل

□

اگر دشمن زر بدی دشمنش

□

که‌ت بار دگر اگر ببینم

□

ورائک یا مغرور خنجر فاتک

□

پنج شاخ دست رادش کز صنوبر رسته‌اند

□

در مرگ را آن بکوبد که پای

□

الا غم آن که چون سرآید

□

چو آورد لشکر به نزدیک شاه

□

شعر من فالی است نامش سعد اکبر گیر از آنک

□

چو شب در سر آورد کحلی پرند

□

برخاست چنانکه بود از آغاز

□

تیغ صبح از سنان گزاری او

□

گفتی آن حلقه‌ی زلف از چه سپید است چو شیر

□

بگوید که این اهرمن داد یاد

□

کز آتش لاله و ریحان دمیدش

□

رو بنشین تا که بهار آیدت

□

از دو یک دم که در جهان یابم

□

دلم آتش و طالعم شیر بود

□

در پاکی طبع نیست عاری

□

دلهای دوستان تو خون می‌شود ز خوف

□

گر حوادث پشت امیدت شکست اندیشه نیست

□

ز هر چیز گنجی بفرمود شاه

□

نخست از غیر جانان دیده برکند

□

وز غلامان تو آن بنده‌ی بی‌همتا کیست

□

از بدان نیک حذر دار که بد

□

درآوردش از زین زر سوی خاک

□

مستغرق بحر عشق گشته

□

قاب قوسین او در آن اثنا

□

به کم مدت از تاج داران اکنون

□

به جایی که بستست کاووس شاه

□

گفتا: «به سرای عزت‌ام خواند

□

وقت مانند گلوبند بود، پروین

□

فی وصف معالیک معانی تناهت

□

برو بند و زنجیر محکم کنند

□

برین‌گونه تا برگزید اشقری

□

هزار سال جلالی بقای عمر تو باد

□

کعبه قطب است و بنی‌آدم بنات النعش‌وار

□

بر نوذر آمد به پرده سرای

□

می لعل رخشان به جام بلور

□

از کاینات رو به تو آورده محتشم

□

هنگام سخن مکن قیاسم

□

گر بهامان مایلی هامانیی

□

همی رفت هرگونه‌یی داستان

□

آمد از تنگنای غار برون

□

پاسخ او به یاسجی باز دهی که در ظفر

□

تهمتن یکی نیزه زد بر برش

□

چنین داد پاسخ که بگشای در

□

گشوده دهان طاق کسری و گوید

□

از آن بر سر زنندت پتک همچون پای پیل ایرا

□

قطره‌ی آبی بیابد لطف حق

□

چو آگاهی آمد ز آباد جای

□

که ناچار چون در کشد ریسمان

□

بر سر این حکم نامه مهر نبندد

□

چو گودرز کشواد بر میمنه

□

به هر منزلی در خورید و دهید

□

گه از کفش به طعام قلیل بخشنده

□

مالک الملک سخن خاقانیم کز گنج نطق

□

خاصه چندین شهرها را کوفته

□

چنین بود تا بود گردان سپهر

□

پیش آن گاو رفت چون مه بدر

□

من همه همت بر اسباب سفر دارم مرا

□

نهادند زیراندرش تخت عاج

□

که این میزبانی ترا بر دهد

□

مزروع تو، گر تلخ یا که شیرین

□

دانه‌ی دل جوجو است و چهره کاه

□

فاذا انقلت فلیت قناعتی

□

اگر زنده ماند به یک چندگاه

□

چند نوبت معاف داشتمش

□

پای ناخوانده رسید و نفر مویه گران

□

وز آن پس رو سوی یوسف نهادند

□

وگر چیره گردد هوا بر خرد

□

پاس خود اندر دعا از دی وی جو که نیست

□

دریای توبه کو که درین شام‌گاه عمر

□

کزین پس نه نخچیر جویم نه خواب

□

جهاندار بهرام بستد نبید

□

ما که مثل تو پادشا داریم

□

تازه نخل گهری را به من آرید و مرا

□

ز صد در گر امیدت برنیاید

□

وزان پس بدان پند شاه عرب

□

خیره سر گر نپذیرفت ادب، بگذار

□

زین نکته‌های بکرند آبستنان حسرت

□

نه او کشته آید به جنگ و نه من

□

زمین پر ز آگنده دینار اوست

□

روشن و راستیش بس باریک

□

نه دمنه چون اسد نه در منه نام چو سنبله است

□

دیدم از دور یک گروه زنان

□

کافرم گر چون تو در اسلام و کفر

□

گر به دل این داغ بی‌مرهم بماند وای دل

□

شش حج تمام بر در این کعبه کرده‌ام

□

چو ترکان درفش سپهدار خویش

□

از نفس مشک هیچ حظ و خبر نیست

□

سر که بر تیغ او برون آید

□

ز آن پیشتر کاجل ز جهان وارهاندش

□

چو یوسف برج هودج را بپرداخت

□

ز آب رنگین حجاب عقل مساز

□

بنده را یکبارگی از قرض خواهان واخری

□

از همتش اتابک و سلطان حیات یافت

□

بیاراست آن جنگ را پیلسم

□

تو نپرسی من بگویم نز کسی دزدیده‌ام

□

بیاموزم تو را گر کاربندی

□

او راست باغ جود و مرا باغ جان و من

□

ز آن بلندی هر کجا افگند تاب،

□

خورشید کز ترفع دنبال قطب دارد

□

بلی آن دو دعوی که تفصیل یک یک

□

درج بی‌گوهر روشن به چه کار

□

که من زین سرافراز شیر یله

□

چون موی خوک در زن ترسا بود چرا

□

زنبور پریده شهد مانده

□

هر هفت رسد به برج میزان

□

دگر باره به زندان شد روانه

□

اینجا چو چشم سعتریانم نماند آبی

□

به معمار قضا فرما کنون کاندر زمان تو

□

نماز مرده کن بر حرص لیکن چون وضو سازی

□

بینداخت بر یال او بر کمند

□

به پر پشه اگر بر لب دریا گذرم

□

صبور آباد من گشت این سیه سنگ

□

شمس نزد اسد رود مادام

□

چو آن بیچون درین چون کرده آرام

□

همه نعل مرکب زنم باژگونه

□

دست چوبک زن تقریر به آهنگ رحیل

□

گفته بت نوش لب با لب تو نوش نوش

□

وگر مادر شاه خواهی همی

□

نک هلالی با بلالی یار شد

□

بنشست به زیر نخل منظور

□

آید و گیرد وثاق ما گرو

□

بهانه، کج روی و حیله‌سازی‌ست

□

ابک لی یا باکیی یا ثاکلی

□

از خاک نور بخش رهت این صفا و نور

□

گفت حسرت می‌خورم که صد هزار

□

ز ترکان مرا نیست همتاکسی

□

یک دهان دارم من آن هم منکسر

□

فشاند از دیده باران سحابی

□

کشته از ذوق سنان دادگر

□

قنادیل گهر پیوندش آویخت

□

آن جهانست اصل این پرغم وثاق

□

تابیده بر ضمیر همایونش از ازل

□

آن یکیی زان سوی وصفست و حال

□

همه برگرفتند با او خروش

□

تا نداند که هر آنک کرد بد

□

از رفتنش ارچه سود سنجید

□

چون نماند خاک و بودش جف کند

□

نرخ کالا ز حد چون در گذرد

□

گوییش خیرست لیکن خیر من

□

لیک به شغل دعا است آن قدرش اشتغال

□

مرد او بر جای خرپشته نشاند

□

جهان آرمیده ز دست بدی

□

دیده بینا از لقای حق شود

□

به صد سوگند گفت ای شمع یاران

□

جسم سایه‌ی سایه‌ی سایه‌ی دلست

□

سهی سروان هواداری‌ش کردی

□

ای خدا این سنگ دل را موم کن

□

که خاک رهگذر کمترین منازل یزد

□

ان بعض الظن اثم است ای وزیر

□

بسیچید و بنشست خنجر به چنگ

□

ای ز تو مر آسمانها را صفا

□

چون قفا دوستند مشتی خام

□

در خیال او ز مکر کردگار

□

زلیخا را غلام زر خریدم

□

گر نبینی رفتن آب حیات

□

چه طرفه بود که بعضی به دعوی صمدی

□

آن یکی شاخ که آمد سوی یم

□

نشاندش بر تخت زر شهریار

□

چون بدین قبض التفاتی کم کند

□

رخش سیمای کم رختی گرفته

□

جمله تصویرات عکس آب جوست

□

خواجگی نیست، این بلای تنست

□

مردم هنگامه افزون‌تر شود

□

کاندرین ظلمت شب کز اثر خواب گران

□

پس بدید او بی‌حجاب اسرار را

□

ز بالای او فره‌ی ایزدی

□

کشته‌ای خرکره‌ام را در ریاض

□

تا سلیمان ز نقش خاتم خویش

□

جبر باشد پر و بال کاملان

□

زر فرستی برای خشت زنان

□

او بحکم حال خود منکر بدی

□

ز اختراع طبیعت که هرچه پیش گرفت

□

آن دلی کو عاشق مالست و جاه

□

مگر کز تو آشوب خیزد به شهر

□

یکی با گهر بود نامش سورگ

□

مباد این درج دولت را نوردی

□

تا کنون کردی واین دم نازکیست

□

از شراب حضور سیرم کن

□

همی مشک باگل برآمیختند

□

درین سطح از پی رسم دوایر

□

تو همی‌دانی و شبهای دراز

□

مبادا جز از بخت همراهتان

□

جهاندار دست سکندر گرفت

□

زچیزکسان دست کوتاه دار

□

مرغ خاکی مرغ آبی هم‌تنند

□

پر نمودند، لیک کم دیدی

□

همی گفت کاینم جهاندار داد

□

مرهمی بخش از آن پیش که از زخم اجل

□

خلق جمله علتی‌اند از کمین

□

همی سر ز یزدان نباید کشید

□

عنان و سنان و سپر داشتن

□

شماروی راسوی یزدان کنید

□

که آن شهر یکسر زنان داشتند

□

این بدان گفتمت که قیدپرست

□

که ما را کنون جان به اسپ اندرست

□

ز شیشه‌های هوس از شراب کم حذری

□

عقیق و زبرجد بروبر نگار

□

بر شاه ایران فرستادشان

□

بگفتند کای شهریار بلند

□

پر از درد دیدم دل پارسا

□

پشوتن بگفت آنچ بودش نهان

□

میوه از روضه‌ای چنین چیدن

□

چو بر مهتری بگذرد روزگار

□

ز شش جهت در روزی بروست بسته و او

□

زمین تازه شد کوه چون سندروس

□

آنچه گوید اگر توانی کرد

□

ازین پس یکی روزگاری وبد

□

بران نه که هستی تو سیصد سوار

□

ازو شاه کابل برآشفت و گفت

□

آن نیامد ببین که: حالش چیست

□

ازین مهرها رای با توچه گفت

□

گر درخت نظمش از مشرق برون آید شود

□

از بهشت آورد یزدان بندگان

□

سخن آن راست کو سخن سنجد

□

پراگنده بر هر سویی خسته بود

□

بدو گفت شاهایکی بنده‌ام

□

نخورده زخم دست راست بردار

□

تا که دریاست جوش دریا هست

□

به دیگر پسرهم ازینسان سخن

□

تا شود دوران ز اقوای قوای نامیه

□

ما بها و خونبها را یافتیم

□

گر چه اینجا همه سراندازیست

□

بشمشیر و داد این جهان داشتن

□

فرستاد تازان به نزد گراز

□

ز خالش چشم بد در خواب رفته

□

از کلیم آنکه او بپرهیزد

□

جهان بستد از مردم بت پرست

□

هان به وقت همت مدد نمی‌طلبد

□

راه جان مر جسم را ویران کند

□

پیش ازین سالکان و غواصان

□

ببردند خوان نزد نوشین‌روان

□

که اوچون ازین کشتن آگاه شد

□

مکن دوزخ به خود بر خوی بد را

□

جان جهان را بگشت و لنک نشد

□

ستاره توگفتی به آب اندرست

□

گفت زین جنگ و جدل، سر خیره گشت

□

برگشا از نور پاک شه نظر

□

در مصافات من سخن سنجم

□

ز پاسخ بر آشفت و شد چون پلنگ

□

بدو داد و بسیارکرد آفرین

□

ستم تنها نه بر چون او کسی رفت

□

همی زار می بگسلد جان اوی

□

که من در نبشته چنین یافتم

□

اگر تو مقری ز من خواه پاسخ

□

نه بودن چنان نیز بیخواب و خورد

□

عماری دار شد رفرف وز آنجای

□

که موبد بد وپاک بودش سرشت

□

یکی کد خدایی بدست آمدش

□

درآمد مرد را بخشنده دارد

□

سراپرده و خیمه برداشتند

□

سیم خام او میان خاک راه

□

ما زدیم این خیمه‌ی سعی و عمل

□

مخور آب نا آزموده نخست

□

گمانم کاین حدیث آوازه‌ی اوست

□

ز باد عمود تو کوه بلند

□

تبیره برآمد زهر دو سرای

□

جوانمردی کن از من بار بردار

□

دو دندان او چون دو دندان پیل

□

زاری او در مناجاتش بگفت

□

چه بود ای معطی بی‌سرمایگان

□

به بی‌یاری اندر جهان یار باش

□

به چوگان هوا داریم گویی

□

رها کرد زن را و بنواختش

□

نه دیوار ماندی نه طاق ونه کار

□

نبود آگه که مرغش در قفس نیست

□

کتایون بدو گفت امشب چه بود

□

یک دمش نه خواب بود و نه قرار

□

تا نماند باد عجبش در دماغ

□

گر بنمایم سخن تازه را

□

ز زیر زاغ شب چون بیضه خورشید

□

از آن پس هر آنکس که بگرفت گاه

□

هم از پشت آن باره بردش نماز

□

کدامین جامه بر یادم دریدی

□

ازان پس ببندم کمر بر میان

□

بعد از آن چون آن غلام سیم بر

□

آنگه به مثل سفال بودم

□

به خون ریختن کمتر آور بسیج

□

به ذوق خویش هر یک نکته پیوند

□

عقاب تکاور برانگیختم

□

بباشد به آرام ما روز چند

□

دلش را در صبوری بند کردند

□

همی گفت کای داور کردگار

□

نوروز و نوبهار دلارام را

□

پوستینش میکنم فصل شتا

□

چنگل دراج به خون تذرو

□

بگفت از گلرخان بیند وفا کس

□

تو گفتی که من دادگر داورم

□

تو را داد یزدان به پاکی نژاد

□

کس از بی‌دولتی کامی نیابد

□

بیاراست بر میمنه جای خویش

□

بزرگ شهری و در شهر کاخهای بزرگ

□

هم ز حق بهتر کتابی یافته

□

کار من از دست و من از خود شده

□

جنیبت تا به حدی پیش رانده

□

چو بشنید ضحاک بگشاد گوش

□

چو یابی رهایی ز دستم بپوی

□

پرند افشاند و از طرف پرندش

□

ز دینار وز مشک و دیبا سه تخت

□

تو به باغی چو بیابانی دلتنگ شدی

□

عمر اگر بگذشت بیخش این دمست

□

آب صفت باش و سبکتر بران

□

و گر مزدوری او را نیز کار است

□

تو پیمان نیکی دهش بشکنی

□

چنین تا بخسرو رسید این دومرد

□

حکایت باز جست از زیر دستان

□

بگرید برو زار و گردد نژند

□

نهان دل آن دو مرد پلید

□

یکی روزنامه است مر کارها را

□

کفر بود نفی ثباتش مکن

□

در آن گلشن نظر هر سو گشادی

□

شنیدستم از مردم راه‌جوی

□

همان بر نیاطوس وبر لشکرش

□

ز هر نوک مژه کرده سنانی

□

چو دید او پسر را به بر درگرفت

□

همی مژده دادش که جنگی پلنگ

□

دانک این نفس بهیمی نر خرست

□

جوز و بادام از درون مغز است و بیرون پوست و قشر

□

اگر چه طبعش از خسرو نفور است

□

به یک دست بربسته شیر و پلنگ

□

بکوشید بسیار با مرد مست

□

مخور خونم که خون خوردم ز بهرت

□

همی زور کرد این بران آن برین

□

عروسم نباید که رعنا شوم

□

به هرزه پرده‌شناسی شعر چند کنی

□

زهی گردن کشی کز بیم تاجش

□

دامن مقصود فتادش به دست

□

همان تخت پیروزه و تاج زر

□

شمار ستاره ده و دو و هفت

□

خداوندا چو آید پای بر سنگ

□

نگه کن بدین مرد قیصر نژاد

□

بیامد هم آنگه خجسته سروش

□

تو به صد تلطیف پندش می‌دهی

□

می‌برد ز بهر دلفروزی

□

کسی کز افسر شاهیش عار است

□

چماننده‌ی دیزه هنگام گرد

□

پرستش پرستنده را داشت سود

□

بدان زنده گه او هرگز نمیرد

□

گر ایدونک گردیم پیروزگر

□

جهان سربه‌سر گشت او را رهی

□

علی بود مردم که او خفت آن شب

□

لشگر گره کمر نبسته

□

کمند سرکشان از هر کناره

□

چنین است گیتی وزین ننگ نیست

□

شناسد که این تخت و این فرهی

□

مشو خامش چو کار افتد به زاری

□

همه دوده اکنون بباید نشست

□

اگر راستی‌تان بود گفت‌وگوی

□

چون ترازوی تو کژ بود و دغا

□

لعل آتش و جزعش آب می‌داد

□

که گر چه سینه از غم ریش کردم

□

مقصود من از سخن جز او نیست

□

تواین جوشن و خود و گبر و کمان

□

زن گرچه بود مبارز افکن

□

کجا شد فریدون و هوشنگ شاه

□

وان گه به دوازده شهنشاه

□

حالی وشاق چاوش عزت بدو دوید

□

پنهان ورقی به خون سرشتی

□

اشارت کرد شاه هفت کشور

□

دل مشغولت از غفلت قبول موعظت نکند

□

دل خسرو ازکوت شد دردمند

□

می‌برد به هر طریده جانی

□

برآهیخت شمشیر و اندر نهاد

□

به پیغامیم گه گه شاد میکن

□

زانک محسوسست ما را اختیار

□

گرفتم در کنار از دل نوازی

□

فریب هر هوسناکی بخوردم

□

ببینی هر چه هست و بود و خواهد بود در یکدم

□

بدو گفت گستهم کای شهریار

□

یاری که دل ترا نوازد

□

که تا رای یزدان به جای آورم

□

نه‌تنها هاتف این افسانه می‌گفت

□

دنیا خطر ندارد یک ذره

□

وآنرا که دهان آدمی خست

□

زنخدانش بر آن رخسار دلکش

□

صورتی دید همچو آهویی

□

کنون آنچ ما را به دل راز بود

□

کوچک دهنی بزرگ سایه

□

همه راست گفتی نگفتی دروغ

□

در مرض خواجگان ز من خواهند

□

عطار بر در تو چو خاک است منتظر

□

چو دانستم که دارد هر دیاری

□

که از غم تو گلم افسرده گشته‌ست

□

نه مقصود من بود مدحت نگاری

□

همان جامه و تخت و اسب و ستام

□

این بود کز ابتدای حالت

□

همی گفت گشتاسپ کای شهریار

□

تیغ‌زن خاوری رخش فلک زیر ران

□

او را طلب و بر ره او رو که نشسته است

□

تا غرق نشد سفینه در آب

□

نه یی نقش گلیم آخر چنین چند

□

شد جلوه نما بت حصاری

□

بر قیصر آمد بخندید وگفت

□

بر نجد شد و نفیر می‌زد

□

ترا بی‌نیازیست از جنگ من

□

دامن ز گل پیاده پرداخت

□

به شعر خاطر عطار را دم عیسی است

□

دلم خواهد ولی بختم نسازد

□

بلرزند از نهیب او نهنگان

□

عمل‌ها را جزاها در کمین است

□

نباشد مرا بهره جز درد و رنج

□

گر عهد کنی بدانچه گفتی

□

بینداخت پتک و بشد گرسنه

□

ور نیز به پای سگ زنم بوس

□

حجت نبود تو را که گوئی

□

خوش باش به عشوه گرچه بادست

□

ازو دل داده خلقی از کف خویش

□

زین پس که بجستنم شتابی

□

سواران چینی ومردان کار

□

سیری که به گرسنه نهد خوان

□

بر آهرمنان تیرباران گرفت

□

دانا رقمش به تخته می‌جست

□

کردگارا عفو کن جرمی که کردم در جهان

□

امروز که بعد روزگاری

□

ز شیرین بر زبانش نام هم نیست

□

دل را به تو داده بود، آزاد

□

از آن سید که از فرمان رب‌العرش پیغمبر

□

چون خاک شود، وجود پاکم

□

ز نوش‌آذر گرد وز مهر نوش

□

گیرم ز عدو عنان بتابد،

□

چون بگردد از دو گیتی رای تو

□

مرا هجری‌ست ناپیدا کرانه

□

گاهی به نشیبی شده هم گوشه‌ی ماهی

□

وگر زنده مانی ببندمت چنگ

□

به چل صباح که از نور خاص حق بسرشت

□

تا بر کسی گرفته نباشد خدای خشم

□

مر این گوهر ایزدی را به علم

□

تهمتن بنزد پشوتن رسید

□

نقش بندان آفرینش را

□

همچو چشمه‌ی سلسبیل و زنجبیل

□

گلابی کاید از گلهای خود روی

□

بدو اندرون تیغ‌زن سی‌هزار

□

چو سلطان بندگی را پیش گیرد

□

کنون از بی‌خودیها آنچنانم

□

پس از مهر خزانه دور شد پاس

□

که شاه از گمان و توان برترست

□

صفت مائده خاص که از خوان بهشت

□

گر ترازو را طمع بودی به مال

□

آنکه ز حق پاکی چشمش عطاست

□

نبینی که بدرید صد من زره را

□

نصیحت دوست را در پیش دشمن

□

در فردوس را گفتی گشادند

□

دگر کالای گوناگون نه چندان

□

حدیث کوشش سلمان شنودی

□

دل شه زین جواب آتش انگیز

□

وصل پیدا گشت از عین بلا

□

خضرخان راست کردی موزه از پیش

□

گر تو از گوسپند او باشی

□

چو زان صفرا دمی هشیار گشتند

□

چو وحشی وطن کن به دشت خموشی

□

یکی از نیک‌خواهان، قاصدی جست

□

از نامه خبر نداری ایراک

□

کرا در خاک سازند آشیانه؟

□

ما چو کران ناشنیده یک خطاب

□

بدان حالی که سامانش نباشد

□

هرگز ملکی ملک به بیگانه نداده است

□

عفا الله بر چنان روهای چون ماه

□

عقل او حل و عقد را قانون

□

این رها کن عشقهای صورتی

□

بوریا باف بین که می‌خواهد

□

چون نمی‌آیند اینجا که منم

□

ظالمی بود نام او گردون

□

پس فقیر آنست کو بی واسطه‌ست

□

ز دست بخششت در آستینش

□

بنگر اندر خود نه تو بودی عرض

□

من از تو همی مال توزیع خواهم

□

گاه نقش خویش ویران می‌کند

□

در ره دین جامه‌ی طاعت بپوش

□

الحذر ای ممنان کان در شماست

□

بر چنین اسبی چنین دشتی گذارم در شبی

□

چشم حس اسپست و نور حق سوار

□

زیادی خرم و خرم زیادی

□

قابل این گفته‌ها شو گوش‌وار

□

صور قیامت کنم آوازه را

□

چه برنامور قیصر وکشورش

□

زان پای خورم، نه زین لب، افسوس

□

بگردان تو از ما بد روزگار

□

ز مهر من عروسی در کناری

□

تیرگی را نام نگذارد چراغ

□

جزای آن که من کردم همین است

□

میان مجلس شمشاد و سوسن

□

که تن ناتوان گردد و روی زرد

□

همه پشت بربخت خندان کنید

□

جوئیم بسی، ولی نیابی

□

که هزمان بترسی چنین نابسود

□

رحمت کن و دستگیر و دریاب

□

به جای نبی بر فراش و دثارش

□

از مرگ کجا خلاص یابد؟

□

هرزه گویان از قیاس خود جواب

□

صد ز یکی دیده یکی صد شده

□

که این ماه رخ را خرد نیست جفت

□

بر باد دهد، زمانه خاکم

□

سپهبد بد و لشکر آرای خویش

□

روزی به شبی شبی به روزی

□

سفره‌ام این است، هر صبح و مسا

□

بادی خوشی آمد از بهاری

□

بدین خاصگانت یگان و دوگانی

□

به دیگر دهانی کن آن بازجست

□

بگفتیم چون بخت ناساز بود

□

او تخته به اب دیده می‌شست

□

ببخشای بر چشم گریان اوی

□

کشد هر گردنی طوق خراجش

□

گر نگه داری حق همسایگان

□

جان نیز به بیدلی ترا داد!

□

کاندرین عز آفتاب روشنم

□

شب و روزش از بد نگهدار باش

□

به آواز تو در جهان زنده‌ام

□

بر خار پیاده رخش می‌تاخت

□

همی برد پیش اندرون نیکبخت

□

به موری چون سلیمان کرد بازی

□

بایدم رفتن، گه محضر گذشت

□

چون گل ز نسیم نوبهاری

□

تیره چون روز قصاص و تنگ چون روز محن

□

سلسله آویخته در پای سرو

□

بران برتری برتریها فزود

□

کرد همچون نیل خام از چوب شاه

□

بدان خستگان جای بگذاشتند

□

آخر چو زنست هم بود زن

□

که آن را جهان‌دار دادار دارد

□

چو آتش بدو بر تبر ریختم

□

راست کی گفتی ترازو وصف حال

□

کاب سبک هست به قیمت گران

□

همانا که با باد همراه شد

□

می‌طپید از عشق و می‌نالید زار

□

چنانچون ببستم به پیش کیان

□

کس گرد نگشتش از ملالت

□

تا بدانی قدر وقت بی بدل

□

به سختی ستم دیده را یاورم

□

طاعت خوش نعمت و نیکو رداست

□

جهل بود وقف جهاتش مکن

□

روان را سوی راستی راه دار

□

در میان سجده حاجاتش بگفت

□

که بودند با گنج و تخت و کلاه

□

این غالیه وان گلاب می‌داد

□

هم کل کل بی حسابی یافته

□

چنان کرد پیدا که نشناختش

□

هست در حکم بهشتی جلیل

□

در اندیش ازین کنده‌ی پای پیچ

□

کزان ایزدت کرده‌بد بی نیاز

□

یافت آخر اندکی از خود خبر

□

زدن رای و سودن بدین کار دست

□

افکند به حمله جهانی

□

خوب می‌آید برو تکلیف کار

□

به نزد خردمند رسوا شوم

□

به دلق بینوایانش چکار است

□

زمین تا در نیارد بر نیارد

□

همان نیز با او نشست آمدش

□

با دوستان خویش به شادی گذار

□

وزین کوشش و کردن آهنگ من

□

وان بیتک را بر او نوشتی

□

وگر منکری پس تو پاسخ بیاور

□

ز خورشید روشن‌تر آمد پدید

□

شعله‌ها را با وجودش رابطه‌ست

□

به دست چپ کند عشقم چنین کار

□

به رزم اندرون شیرجویی شکار

□

رسیده کنگره‌ی کاخها به دو پیکر

□

ز جور فلک دست بر سر گرفت

□

مزدت باشد که راه رفتی

□

آب توبه‌ش ده اگر او بی‌نمست

□

که ضحاک را زو چه آمد بروی

□

ولی آشفته‌ی او را ضرور است

□

گل افشانی بس از ره خار بردار

□

بدان رزم خورشید بد رهنمای

□

چون گرفتستی در جایگهی تنگ قرار؟

□

خرد را بدین رهنمای آورم

□

چون شکر و شیر با تو سازد

□

که شعر در ره دین پرده‌ای است بر پندار

□

چنان بی‌گنه بچه را بفگنی

□

آن پی تنزیه جانان می‌کند

□

به میدان شد ملک در خانه کس نیست

□

گشادند زان کشته بند کمند

□

ز گور ژیان کرد کوتاه چنگ

□

به کژی نگیرند مردان فروغ

□

چون تنگ شکر فراخ مایه

□

زیر او بودن از آن ننگین‌ترست

□

ز تخت اندر افتاد و زو رفت هوش

□

عیان شد چون به محفل جام جمشید

□

بهشت دیگران کن خوی خود را

□

نه من ماندمی بر در شهریار

□

همام مهر یاقوت و زرین کمر

□

که گردون گردان بدو گشت شاد

□

نتوان به هزار مرهمش بست

□

سوی خدای داور بی‌یاور

□

به خوبی یکی راز گفتش به گوش

□

زان حلاوت شد عبارت ما قلی

□

کدامین خواری از بهرم کشیدی

□

به شیرین روانت مخور زینهار

□

به شاهی بسر برنهادی کلاه

□

همی کرد از رزم گشتاسپ یاد

□

خردک شکند به کاسه در نان

□

راست چون جویی ترازوی جزا

□

شود خاک نعل سرافشان سمند

□

که از سد داستان حرفی ندانم

□

به یاد خسروش خسرند کردند

□

جهانجوی چون دیدشان روی زرد

□

چراننده‌ی کرگس اندر نبرد

□

دو چشمش طبر خون و چرمش چو نیل

□

نو آیین آنکه بخت او را نوازد

□

کای نعل خود گرفته ز نعلین شو جدا

□

نشسته جهاندار با فرهی

□

بی‌سواره اسپ خود ناید به کار

□

چو دیده نقش او از تاب رفته

□

کرا بود و دیهیم شاهنشهی

□

به دست دگر ژنده پیلان جنگ

□

خروشیدنی بود با درد و جوش

□

بس عاقل کو به عشوه شادست

□

او ز پندت می‌کند پهلو تهی

□

ابا کردگار جهان جنگ نیست

□

سپاس من که پاس خویش کردم

□

به از دولت فلک نامی نیابد

□

همان ماه تابان ببرجی که رفت

□

به نزدیک من تان بود آبروی

□

ز رنج گذشته بیابیم بر

□

بر خود ز طپانچه تیر می‌زد

□

من ممنم و جهود کافر

□

ز آهن تنوری بفرمود تنگ

□

جنبش جفتی و جفتی با غرض

□

درین پرده چنین بازی بسی رفت

□

سر انجام گویا زبانش ببست

□

همه مرز پرکشته وبسته بود

□

نه روی خورش بد نه جای بنه

□

کو باشد خصم را شکسته

□

از آنکه هست چو موسیش صد ید بیضا

□

چنین رفتن و خوار بگذاشتن

□

که خسرو از هوسناکان شمردم

□

فتد کشتی در آن گردابه تنگ

□

نباید نماید کس او را گزند

□

ز دیبای دین بر دل آیین ببست

□

به تندی کمان سواران گرفت

□

جانب جان باختن بشتافتیم

□

جد و پدرش بر سر حوض و لب کوثر

□

که همواره با توخرد باد جفت

□

در شما بس عالم بی‌منتهاست

□

که باشد خامشی نوعی ز خواری

□

ز من هرچ دیدی به خسرو بگوی

□

خردمند و بیدار هر دو جوان

□

به نزدیک شاهت برم بی‌درنگ

□

بعد از آن ویرانی آبادان کند

□

یارب درم مبند که من خاک آن درم

□

بدان آرزو تیز بشتافتم

□

هم از نیرنگهای تازه‌ی اوست

□

که مستم کور دل باشند مستان

□

که اندر جهان دیو بد پادشا

□

همی‌راندی تا سخن شد کهن

□

همه جامه بر تن سراسر درید

□

تا نمایدشان سقر پروردگان

□

و اکنون به یقین زر عیارم

□

سپهر روان هم بخواب اندرست

□

تا که از زر سازمت من گوش‌وار

□

بر او از خون نشانده دیده‌بانی

□

که آباد باد ازتوایران زمین

□

بمردی ورا نام بد زردهشت

□

نجنبید یک شیر بر پشت زین

□

تا نپنداری تو چون کوته‌نظر

□

دست ذوالقرنین آید جای تو

□

بدانی آنچه می‌بینی، ببینی آنچه می‌دانی

□

بلرزد کوه سنگین از زلازل

□

جهان پر شد ز قالبهای قندش

□

همی‌بود پیشش زمانی دراز

□

گم کند از بیم جان جاده‌ی باختر

□

چراغ دلت را بکشتند زار

□

اندرون پوست پرورده چو بیضه ماکیان

□

وصی کردش در آن معدن که منبر بود پالانش

□

غافل از عادت تگ و پویی

□

نیست بر صورت نه بر روی ستی

□

به بیداری که خواب او را نگیرد

□

بسی تاختند اندران کوهسار

□

که مدح تو بر ناید از کلک و دفتر

□

برانگیزد اسفندیاری سمند

□

غریبم آخر ای من خاک شهرت

□

کز جهان بیرون نشد بسیار کس جز جرمکار

□

جز مهره چه سود باشد از مار

□

سزای نامه و پیغام هم نیست

□

هم مداوا و هم پرستاری

□

کسی چون تو از پاک مادر نزاد

□

تو این دانه کجا خواهی که که دارد غرار تو

□

سواران گردنکش و نامدار

□

کز بعد همند حجت‌الله

□

گاهی به سر کوهی برتر ز دو پیکر

□

ز قید محنتم آزاد میکن

□

که ناگه ز آن میان برخاست بادی

□

که این در هرکه درکی داشت میسفت

□

چه داری همی کیستت بد گمان

□

چه از بدنژاد و چه از راستان

□

بدان کوتهی یک درم سنگ پیکان؟

□

مشتی عقیم خاطر، جوقی سقیم ابتر

□

جان و دل خان و مان همی‌یابم

□

یکی بادپایی گشاده‌بری

□

دلم از دست خسرو مرده گشته‌ست

□

وار شیداه کنان راه نفر بگشایید

□

ز پوشیدنیها که بردیم نام

□

چو شد خرم و شاد بهرام گور

□

توی سلمان اگر کوشی تو چندان

□

چون آفتاب، غسل به دریا برآورم

□

بشوئی ز زنگار عیب و عوار

□

بران زیردستان سپاسی نهید

□

هوس گرداندش هر دم به سویی

□

چون سعتری نمک و سعتری ندارم

□

تو را گردد این تخت شاهی وگنج

□

به بهرام گفت اندر آی ای پسر

□

برخوانده نه‌ای مگر که عنوان

□

مغز جعل را که با زکام برآمد

□

خمیر این همه اعجوبه بی سواد مسا

□

هم از رنج این پیر سر کدخدای

□

پیش تو ناید و نکند با تو چارچار

□

هیچ بانو خوانده‌ام یا دیده‌ام

□

آماجگهی ددان از او دور

□

از اندازه‌ی خط برتر کشید

□

بخوری آب چشمه‌ی حیوان

□

کایزد به حج و کعبه مرا بختیار کرد

□

زمینش ز سیم و ز عنبرش خاک

□

چو افزون دهی تخت و افسر دهد

□

که از پی سایه نیزش بازمانده

□

تار ردای روح به درزن درآورم

□

که بی گریه زمانی خوش بخندی

□

بداند مگر ارج تخت و کلاه

□

شو نامه‌ی شاهان جهان پاک فروخوان

□

بهره‌ای ز آن گهری نخل ببر باز دهید

□

چراغ دلت را بکشتند زار

□

خردمندت از مردمان نشمرد

□

درم بسیار و گوهر بی‌شمار است

□

شعله‌ی نار پیش شیر میار

□

جوجو شده‌ام چو خالت ای جان

□

گهی پر ز درد و گهی پر ز مهر

□

چو بر تارک مشتری افسرست

□

برج بی‌کوکب رخشان چکنم؟

□

در بندگی شاه کشد قیصر و خان را

□

پرستش بدی کار او روز و شب

□

به صحن بارگاه قدس زد پای

□

کو داشت هر دو را به پناه یک اهتمام

□

که از تلخی چو صبر آمد سیه رنگ

□

که مه مغز بادش بتن‌بر مه پوست

□

بگفت این آرزو عشاق را بس

□

کز در شاهنشهی گنج روان آورده‌ام

□

که بر تباهی حالم همین قصیده‌گو است

□

دست آورده در آستینم،

□

سخن را بر مذاق خود ز سد بند

□

از ننگ حبس خانه‌ی شروانش وارهان

□

جانان طلبید و زود جان داد

□

با گور و گوزن گشت دمساز

□

که آن حورا وشان بیرون فتادند

□

چون راستی نبیند کژ سر کند زوالش

□

به یزدان روانش بود دادخواه

□

بر صدر سریر قرب بنشاند

□

رفت و به خلوتگه عشرت نشست

□

نوبر فرستمش عوض نوبر سخاش

□

که طالع شد قمر در برج آبی

□

لباس حلت از یزدان رسیدش،

□

مکن ناله از درد بی‌خانمانی

□

به وقتی کز این تنگ جا می‌گریزم

□

ببردند تا دل ندارد نژند

□

وز آن پس نقد جان بر خاکش افکند

□

به گردنها چو شهرگ آشکاره

□

با بیست و یکش قران ببینم

□

کان گوهر درم خریده اوست

□

این روز وصال و، شب درآید،

□

بوریا همچو پرنیان باشد

□

میل آن پشه‌ی پران به خراسان یابم

□

بکوبند بر خیره ما را به پای

□

بر چهره‌ی فخر از آن غباری

□

که تا بستند عقد آن دو گوهر

□

که بی‌آبی است عالم را و در حیضند سکانش

□

سزای تخت و فخر تاجداران

□

وز هر چه نه عشق در گذشته

□

دولتش دین و داد را مضمون

□

برده می همچو زنگ از دل تو زنگ هم

□

سر سرکشان از غم آزاد باد

□

غلامیت سالار هر کشوری

□

توانی بود در یک جای پیوند

□

دخل صد خاقان بود یک نکته‌ی غرای من

□

کرد بهرام جنگ بهرامی

□

که دایم میکند گرد زمین سیر

□

خلق در دست ظلم او مضطر

□

هر چند نام بیهده کانا برافکند

□

به چشمه درون آبها گشت شیر

□

ای جاه و بخت تو همه دارو و توتیا

□

معلق کرده آبی را در آتش

□

روح سوی جسد رود هموار

□

مزاج نازکش سختی گرفته

□

همی مویم همی گویم به زاری

□

کلید قفل گنج شایگان باد

□

آموخته ز مکتب حق علم کیمیا

□

که بیمار باشد کند جشن یاد

□

چرخ را از خدای فرمانیست

□

هجوم بی‌دلانش از پس و پیش

□

شاخی است که مهرگان ندیده است

□

بر مدارا و عذر خواهی من

□

شب قدری چنان کی باز بینم

□

که داغ اوست با من جاودانه

□

مرا چو صفر تهی دار و چون الف تنها

□

به شبگیر فردا من و گور و تیر

□

بردیده باد چو ناخن حسود را حنجر

□

همی راند چون شیر با باد و دم

□

مرکب داشته را ناله‌ی هرا شنوند

□

میفتاد اندر این نوشاب گردی

□

وین بیت چو حرز و ورد می‌خوانم:

□

با چنین کمزنی چه جای زنست؟

□

نجم سفلی چون شود شرقی ندارد بس ضیا

□

که بخشش نهادند آزادگان

□

در سبز مرغزارم و در تازه بوستان

□

نپردازم از کین افراسیاب

□

حلوا بخوان خواجه مزعفر نکوتر است

□

سپر افکند با سواری او

□

کژدم اعمی و مار اصم است

□

در نفاذ سخن دلیرم کن

□

حباب وار بدی هفت گنبد خضرا

□

برین رای ما تا نیابند راه

□

نبیره نبینی، نیائی نیابی

□

برآساید از گفت و گوی انجمن

□

که مریم عور بود و روح تنها

□

شهور آن همه اردی‌بهشت و فروردین

□

ز آن دشمن روی نامسلمان

□

بس بگفتند و هیچ نشنیدی

□

بر جهان صد نوبر از شاخ امان افشانده‌اند

□

بدان تازه شد کشتن و جنگ و شور

□

افدیک به نفسی و معادیک فدائی

□

سر پهلوان اندر آمد به بند

□

راوی من در ثنات از سعد اصغر ساختند

□

روی خود در که آورم به سلام

□

در حضر ساز مهیا برنتابد بیش از این

□

چند ازین زر؟ زهی سرشت زنان!

□

که ز خال سیهی عنبر سارا بینند

□

ز دیوان و از کارداران بود

□

پیر ششم چرخ در قضای صفاهان

□

بدیدند رفتند ناچار پیش

□

ناگزیر است و از جهان گذر است

□

و انت مطاط لا تفیق و لاتدری

□

ناصر رایت حقی، ناسخ آیت شری

□

صاحب زرق و مکر و شیدپرست

□

به بحر ماه مشیمه ز نور بچه‌ی ناب

□

ندانست لشکر که موبد کجاست

□

مومیائی هست مدح صاحب صاحب‌قران

□

سوی پهلوان آمدم با گله

□

گرد قطب آسیمه سر شیدا و حیران آمده

□

ایمنی باشدت به جان و به تن

□

که سندانی و در تربیع شکل کعبه را مانی

□

بی‌ریاضت کجا توان دیدن؟

□

کاه و جو زین دشت سرمائی فرست

□

به بی دانشان بر بباید گریست

□

همیشه باد کمال تو ایمن از نقصان

□

تو گفتی که میدان برآمد به جوش

□

خوشترین رنگی منور بهترین شکلی‌گری

□

باز از کمال لطف تو دل می‌دهد رجا

□

به خاک سیه برنهادند روی

□

وین درآمد، نگر سالش چیست؟

□

پیش طبع تو ولی است و نبیست

□

هم اندر زمان برگشادند راه

□

خروشان بود مردم تنگ دست

□

به باژ افسر ماه خواهی همی

□

ذوق این قطعه‌ی ترش شیرین

□

از دنی رفت سوی او ادنی

□

به خوشه درون گندم آرد ببار

□

چه زنی تن که: شیخ میرنجد؟

□

نرم باید گفت قولا لینا

□

چو شود پاره، پراکنده شود گوهر

□

درخشان به کردار تابنده ماه

□

طلایه فرستاد بر سوی گنگ

□

این دل ریش هر دو را مرهم

□

بر آرد صنم دست، فریاد خوان

□

نبیند همی تاج و تخت نشست

□

جهد کن تا شوی چو دریا مست

□

نیست از وی هست محض خلق هو

□

بنای خانه‌ی عیش مرا از نو شود بانی

□

چو مردان شه آن تاج چرخ کبود

□

که بود از در یاره و گوشوار

□

از جوانی و عمر خود برخور

□

زان سر البته بوی خون آید

□

تو گنج و تن و جان گرامی مدار

□

به گلیم تو کی فرو خیزد؟

□

چو در ثنای تو کردم مکرر آتش و آب

□

شاهد دولت بکنار آیدت

□

چو خواهی به بیداد خون خوردنش

□

پدید آمد و رایت بخردی

□

دو طوق زرین گشتی به شکل اژدرهایش

□

بس کس از عقد زنان مدیون شده

□

به گوشش فرو گفت فرخ سروش

□

حال درویش حد اینبازیست

□

کایزدش بختیار خواهد کرد

□

که مباهیست به او دور سپهر دوار

□

طلبکار عهد الستت کند

□

بیامیزی از دور تریاک و زهر

□

بر زبان معنی بکر و در بیان لفظ غرر

□

مهر من بر چه صورت آرد بیش

□

به از با تن خویش کردن ستیز

□

وز حضور سپهر تنگ نشد

□

که تا چون خود نخوانندم حریص و مفسد و رعنا

□

چه شد تاج و تخت انوشیروانی

□

برانیم و منزل کنیم از میم

□

چو اسپم نبینی ز اسپان بسی

□

همه اندر طرب هستی بی‌سیم و زران

□

برنیاوردی ز چه تا حشر سر

□

یکی باد شد تا بر او رسید

□

راه را بر تو کرده‌اند آسان

□

گوزهای بی‌نمک پراند اهل روستا

□

کفایتی که به خلق کثیر کرده وفا

□

آنکه بر چار و نهش فرمانست

□

شده تیره دیدار بدخواهتان

□

ترا گر جان بود عمری نگویم کاهل قرآنی

□

همه داریم چون ترا داریم

□

هزار عقد درو نکتها همه دلبر

□

به مصافم مبر، که می‌رنجم

□

علم داند به علم نکند کار

□

هنگام درو، حاصلت همانست

□

بیش چون زر نکنم در طلب زر رخسار

□

فراوان نکوهش بباید شنید

□

آرد چون شد کرده اکنون خانه بهتر کاسیا

□

زان بپوشانم حشم را نه پلاس

□

با کفت هست التیام لام

□

سخن را در نصیحت داد دادند

□

مر خلق را ز حکمت باری همی نگار

□

ای قبله‌ی مراد ازو روی بر متاب

□

وفدی ز صغار و کبار باشد

□

بسی خلعت و نیکوی دادشان

□

آن گه‌ی بر وی پدید آرد خط و زلف و عذار

□

خازن شده ماه و مهد مانده

□

تا جهان را مشیر گشت و مشار

□

به نومیدی جگر خوردن نشاید

□

پرده‌داران کی دهندت بار بر درگاه یار

□

تا که تادیب کند گردش دورانش

□

بر آسمان جان چو عطارد سخنورم

□

شده آشکارا ره ایزدی

□

هیولی را به صورت هیچ رهبر

□

قوم دیگر پا و سر کردند گم

□

به پیش طالع سعدت همیشه بسته کمر

□

چو خور بر چشم مردم پرتو انداخت

□

هیچ اسرار ممالک چه ز خیر و چه ز شر

□

ملک بقای تو را بهتر ازین پاسبان

□

آنکه توفیق راهبر دارد

□

عرفت سجالی ثم حدر شاء

□

تا به اعراض باقیند اجسام

□

با اینهمه شوی بود رنجید

□

گویدم گیر هر آن علم که گویم که بیار

□

سوی آن جلوه گاه، گام‌زنان

□

شد بر اوراق آسمان مسطور

□

ور به جان این درد بی‌درمان بماند وای جان

□

که رسیدم نوبت ما شد تو رو

□

هرچه گویی تو آن کند ناچار

□

ز هندوستان پهلوانی سترگ

□

من چو تو غافل ز شاه خود کیم

□

دیده بودی تا همی‌کردم نثار

□

سوخت جان عالمی ز آن آفتاب

□

به زاری خروشیدن اندر گرفت

□

دل ز جان برکنم از غایت بی درمانی

□

جبر هم زندان و بند کاهلان

□

پی روپوش کرده یوسف‌اش نام

□

به پای گو پیلتن ریختند

□

گشت جویای راه و راهنمون

□

جمله صحرا فوق چه زهرست و مار

□

بهانه، نی طریق راست بازی‌ست

□

میان اندرون گوهر شاهوار

□

سود پندارم درین سودا بود بیش از زیان

□

نیست استم راست خاصه بر فقیر

□

پری‌رویان پرستاری‌ش کردی

□

به آوردگه باره برگاشتن

□

هم‌چو دلوت سیر جز در چاه نیست

□

می‌بسوزد که بزن زخمی دگر

□

رغبت از جان مشتری ببرد»

□

چو سستی کند باد ماند به دست

□

شنیدست دارنده از من زبانی

□

جز دوی ناید به میدان مقال

□

ببرد این مژده سوی آن یگانه

□

کسی را دران شهر نگذاشتند

□

بیخ و بارش کند به صد خواری

□

جسم کی اندر خور پایه‌ی دلست

□

ریاحین بهر عطرش در هم آمیخت

□

در مرگ و پیری تو بر ما ببند

□

به ملک نظم خداوند هفت دیوان است

□

خاک سازد بحر او چون کف کند

□

بسا از وی عنایت‌ها که دیدم

□

که چندین چه داری سخن در نهفت

□

چون سر گاوست گویی آن سرش

□

گشت شیرین آب تلخ هم‌چو سم

□

ور به موسی مایلی سبحانیی

□

که اندر جهان شهریاری بود

□

آورده ذره ذره به یکدیگر آفتاب

□

سیر روح ممن و کفار را

□

کرا در خور آمد کلاه و کمر

□

چه در سور میرد چه در کارزار

□

ماه در برج گاو یابد قدر

□

چون بمالی چشم خود خود جمله اوست

□

گوهری گردد برد از زر سبق

□

ز درگاه برخاست آوای کوس

□

چون زند در دروازه‌ی عمرش چوبک

□

وآنک کهنه گشت هم پشته نماند

□

پر از گوهر سرخ زرین دو جام

□

به آواز با شهریار جهان

□

عابد الشمس است دست از وی بدار

□

یا زبون این گل و آب سیاه

□

گردها از درک او ناروفته

□

غمی بودم از بهر تیمار داد

□

نوعی که بوده صورت اخلاص این و آن

□

که همی‌خواندم ترا با صد نیاز

□

که او زنده باز آمد از کارزار

□

زخم خار او را گل و گلزار شد

□

دشمنان را هم اتفاق افتند

□

اندرین درگاه گیرا ناز کیست

□

مادری خاک و مادری خونست

□

در خجالت از تو ای دانای سر

□

بدیده‌ها اثر سرمه صفاهان داد

□

لیک ضدانند آب و روغنند

□

بجستن گرفتند هر کس کلاه

□

قبل هدم البصرة و الموصل

□

راستی کوژ و روشنی تاریک

□

یار علت می‌شود علت یقین

□

ز من دیو را دیده بر دوختن

□

وصل باشد اصل هر هجر و فراق

□

کز صفتش عاجز است صاحب طی لسان

□

عاقبت باز آید و بر وی زند

□

پر از آب رخ دل پر از پند او

□

حق کجا همراز هر احمق شود

□

او خطا کرد و من گذاشتمش

□

ای جفای تو نکوتر از وفا

□

ز جمشید تیغ از فریدون سریر

□

ناله‌اش را تو خوش و مرحوم کن

□

نموده‌اند بسی را ز اهل جهل اغوا

□

باد اصرار آتشش را دم کند

□

که گفتی همی بارد از ماه مهر

□

کدیه و توزیع نیکوتر رود

□

نیست جز چشم من و چشم کواکب بیدار

□

کس نشاید که بداند غیر من

□

همه علم عالم در آموخته

□

که مبادت بسط هرگز ز انقباض

□

بود تا گردش پرگار در کار

□

زین رسالت معرض و کافر شدی

□

ز زابل به آمل نهادند روی

□

بنگر اندر جوی و این سیر نبات

□

ز پیش برد به عون مهیمن منان

□

کو رساند به شاه من رستم

□

ز بس که پر بودت کاسه‌ی سر شیدا

□

به خشم و دل از غم پر از کار اوی

□

بر مراد دوستان مجلس فروز بوستان

□

که چون ما بسی را غلط کرد کار

□

ز اقویای جهان در میان لشگر غم

□

به باره برآمد سپه بنگرید

□

خلق مغرب را پر آب از میوه‌های او دهان

□

دل دوستان بی مدارا شود

□

به لل سفتن آمد نوک الماس

□

به دیگر سخنها برند این زمان

□

خدا آن بندگی زو درپذیرد

□

منه پای گستاخ در کام شیر

□

بود رفتن به یک جا باغ و گلخن

□

که از تیر و ژوپین برآورد گرد

□

چاشنی داد بهر کام و زبان لذت آن

□

تا رهد جان‌ریزه‌اش زان شوم‌تن

□

منع ز رخسار بتانش خطاست

□

ازان تاج رخشان و باز سپید

□

نه در خورد دل مردم دهد بوی

□

عقل و دین را پیشوا کن والسلام

□

به جوش آمد چو دیگی ز آتش تیز

□

همی تابد از گرد چون آفتاب

□

چنین کردی سلام دلبر خویش

□

تا رهد این جان مسکین از گرو

□

که باز آید سلامت سوی خانه؟

□

سپاه اندرآمد به پیش سپاه

□

بدین مژده، گل و تنبول بر دست

□

لیکشان حافظ بود از گرم و سرد

□

بدان دردی که درمانش نباشد

□

سر سرکشان پر ز تیمار کرد

□

کسی چون بر کند شمشیر کین خوا!

□

مونس گور و غریبی می‌شود

□

که گنجد در خیال هوشمندان

□

ز مهر و ز تیع و ز تخت و کلاه

□

همان غم را دگر غم‌خوا رگشتند

□

آب حیوان آمده کز من بخور

□

باسپ اندر آرد بجنبد ز جای

□

وز او آب و نانی فراهم کنند

□

به دهلیز چندی پیاده به پای

□

درآید به خاک این تنومند سخت

□

ز خون برادر شده دل ز جای

□

به آهن شدی کار چون آهنش

□

به خون جگر غرقه شد مغفرش

□

سر مه در آمد به مشگین کمند

□

در دیو هرگز نباید گشاد

□

به گوهر هم آبی و هم آتشی

□

بگویم ترا یک به یک شهر و راه

□

زبانم در آن شغل شمشیر بود

□

بیاویختند از بر عاج تاج

□

برآورد از آن شیر شرزه هلاک

□

سلیح و سپه برد و کوس و بنه

□

سر تخت شاهی بدو داد و گفت

□

بفرمای تا پیش تو بگذرند

□

جمله فرزین‌بندها بیند بعکس

□

گر آهن نبودی بر آن در کلید

□

کف دست او بر دهان برنهاد

□

چرخ بکار تو قراری دهد

□

قند بیند خود شود زهر قتول

□

همه برکشیدند گردان سلیح

□

تو از تخمه‌ی سام نیرم نه‌ای

□

دو هفته همی بود دل شادمان

□

قبض دل قبض عوان شد لاجرم

□

دو رویه سپه پاس برداشتند

□

زمینش همه صندل و چوب عود

□

بنوازم به طریقی که بر آن رشگ برند

□

زانک از عاقل جفایی گر رود

□

چو زان گونه دیدند بر خاک سر

□

همه بادپایان برانگیختند

□

یکی چاره سازیم تا جای ما

□

گر بگویم نک نشانم فوت شد

□

دو جا مرد را بود باید دلیر

□

همان زخم چوگان و تیر و کمان

□

هر نکته که دانی بگوی، پروین

□

جمع آمد صد هزاران ژاژخا

□

کزین ترک ترسنده شد سرفراز

□

چنین داد پاسخ ورا شهریار

□

فرستاده با نامه‌ی سوفزای

□

آب چون انبه‌تر آید در گذر

□

برندش به هر کوی و هر خانه‌ای

□

سوی راست پستان چو آن زنان

□

وز کدامین فدوی چاکر کار آمدنی

□

کین محالست و فریبست و غرور

□

یکی داستان زد برین شهریار

□

که دانش نباشد به نزدیک اوی

□

سواران گردنکش اندر زمان

□

گفت نیکوتر تفحص کن شبست

□

چو شه دید در پیشباز آمدش

□

همی هرکسی گفت کای نامدار

□

چنین است رسم و ره دهر، پروین

□

گر ز زخم خار تن غربال شد

□

بیاراستم مجلسی شاهوار

□

سکندر به اسپ اندر آورد پای

□

ز قنوج شبگیر شنگل برفت

□

این مخالف از چه‌ایم ای خواجه ما

□

جز آن نیست کاین پیکر سخت چرم

□

چو فرجامشان روز رزم تو بود

□

هم از سحاب برد سایبان فرازنده

□

نح علی قبل موتی واغتفر

□

چو سهراب را دید بر پشت زین

□

بماناد تا جاودان بهمنم

□

همه نامداران چو گفتار شاه

□

منکسرتر خود نباشم از عدم

□

کشنده چو بر خصم خود کام یافت

□

چو پردخته گشت از بزرگان سرای

□

طبع دون زان نشد آگه ز پشیمانی

□

شه نگیرد آنک می‌رنجاندش

□

ز ترکان و از دشت نیزه‌وران

□

یا خیالاتی که در ظلمات او

□

جهانجوی کرد از جهاندار یاد

□

روزن چشمم ز مه ویران شدست

□

مادر خون بپرورد در ناز

□

هر یکی مر اصل خود را بنده‌اند

□

کاندر ستایش تو ز درهای مخزنی

□

چون پسر چشم خرد را بر گشاد

□

چو بشنید رستم بخندید سخت

□

لم یلد لم یولدست او از قدم

□

یکی نام دزدی نهد بر کسی

□

هر کسی را جفت کرده عدل حق

□

ای فلک بر در تو حلقه به گوش

□

پیش خلق این را اگر خود قدر نیست

□

چنان قروق شکن او شوی که پای نهد

□

لاجرم چه را پناهی ساختست

□

جز از دختر من پسندش نبود

□

هر خسی دعوی داودی کند

□

وز ارمینیه تا در اردبیل

□

یا چو احول این دوی را نوش کن

□

چنان رفته و آمده باز پس

□

آن یکی شاخش فرو شد در زمین

□

ای شه فرمانروا کز قروق حکم تو

□

چون نماند بیشه و سر در کشد

□

جهان گشت تاری سراسر ز گرد

□

باز عقلش گفت بگذار این حول

□

دبیر جهاندیده را خوشنواز

□

مرد خفته روح او چون آفتاب

□

اگر دزد برده ندارد نفیر

□

در زمین حق را و در چرخ سمی

□

چاره‌ی من کن به قیوم توانا کز غمت

□

هم‌چو آب نیل دان این جبر را

□

چو از پیش دستان برون شد سپاه

□

والله از عشق وجود جان‌پرست

□

بر او شد آنکس که درویش بود

□

کشیده جامه‌ی جاه ترا دوام طراز

□

چو نام توام جان نوازی کند

□

وآنکه عونش بر تن ماهی و بر فرق خروس

□

محتشم ای در فن خود از توقع برکنار

□

بعد از آن شد گفت تا دارش زدند

□

سران را همه بندها ساختند

□

من روی غرض نهفته دارم

□

ورا داد باید دو و چار دانگ

□

چنان دید رودابه را در نهان

□

درشتی رها کن به نرمی گرای

□

کاین شاه کریم بینوا دست

□

چو نطقش به سمع معلی رساند

□

گفت یا رب امشبم را روز نیست

□

اگر سال گشتی فزون ازهزار

□

تو را بینند در دوزخ به دندان سگان داده

□

چو دیدش جهاندار بنواختش

□

از اندیشگان زال شد خسته دل

□

حسابی که با خود برانداختی

□

که دوران محتشم زان کرده نامم

□

به دعا بعد ثنا عرض چو شد خواهد بود

□

شاه را دردی ازو در دل فتاد

□

ورا دید نوذر فروریخت آب

□

گفت: غافل نشسته است این دد

□

ز پس گفت داننده جاماسپ را

□

کنون زود پیرایه بگشای و رو

□

ز کیخسرو آن جام گیتی نمای

□

مرا هم هرچه امشب بر زبان بود

□

یا سیدالرسل که سپهر وجود را

□

شور آورد و ندانستش چه بود

□

به گرد اندرش سرخ و زرد و بنفش

□

کند چشم تو کار گوش، گوشت کار چشم آنجا

□

بر او برنگارید جمشید را

□

ازین در سخن هر چه دارید یاد

□

جسم خاکست و چو حق تابیش داد

□

صد ره از غصه من شوم بیمار

□

ز خاک پای سگان در تو یک ذره

□

تا فعل ابر پاک نیاید ز خاک

□

برین نیز بگذشت چندی سپهر

□

تو را نیست حاجت به مداحی آری

□

دستور جلال‌الدین کز درگه عالیش

□

شنیدم همه هر چه گفتی سخن

□

ور بهر و مایلی انگیخته

□

یازی چون دست و پا سوی عنان و رکیب

□

چنین کسان به خداوندی ارس زا باشند

□

به دخل نیک و به تربت خوش و به آب تمام

□

دو منزل برفتند و گشتند باز

□

ور چشمه این سخن سرابست

□

بلی گناه بزرگ است اگرچه عذری هست

□

بیزدان کنون سوی پوزش گرای

□

اجتهاد گرم ناکرده که تا

□

چنان با اختیار یار در ساخت

□

پاس حیاتش بدار ز آن که بحر ز دعا

□

نه همانا که جهان قدر تو دانست همی

□

به نیزه همیدون ز زین برگرفت

□

طلسم خویش را از هم گسستم

□

مرا اندرین کار یاری کنید

□

گرانمایه از پیش تخت بلند

□

بهر روز مرگ این دم مرده باش

□

گل افشاندن غبار انگیختن چند

□

شاها غلام ادعیه خوان تو محتشم

□

همم داد دادی و هم داوری

□

مگر زالش آرد ازین گفته باز

□

من از تمکین او جوشی گرفتم

□

بدان مهتران گفت اگر کردگار

□

بران بی‌بها چرم آهنگران

□

واستان آن دست دیوانه سلاح

□

تو سنگین دل شدی من آهنین جان

□

لیک از بی‌امتیازی‌های گردون تاکنون

□

وگر هیچ کژی گمانی برم

□

از ایدر به نزدیک کاووس کی

□

چون لشگر او بدو رسیده

□

سراسر بگفت آنچ بود از بنه

□

گمانم چنان بد که سندان سرش

□

بعد از آنش داد ربع عشر آن

□

چو دارد خوی تو مردم سرشتی

□

پی نزول شه دهر و شاهزاده‌ی عصر

□

فزاینده‌ی باد آوردگاه

□

از اسپان تازی به زین پلنگ

□

زهی ترکی که میر هفت خیل است

□

چو عنوان آن نامه برگشت خشک

□

همان از دل پاک و پاکیزه کیش

□

گر زند بانگی ز قهر او بر رمه

□

شنیدستم که در زنجیر عامان

□

آن قدر می‌کنم از بهر بقای تو دعا

□

چنان آفریند که آیدش رای

□

ازان میمنه تا بدان میسره

□

زن گیر که خود به خون دلیر است

□

که ویران کنی تاج و گاه مرا

□

ز چندان گرانمایه گرد دلیر

□

طوف می‌کن بر فلک بی‌پر و بال

□

نه ریزد ابر بی توفیر دریا

□

ولی به دولت مدح تواش کنون در گوش

□

وزان پس منوچهر عهدی نوشت

□

نشست از بر تخت مازندران

□

چون ساخته شد بسیچ یارش

□

زبدها جهاندارتان یاربس

□

که این بسته را تا دماوند کوه

□

اندرین آهنگ منگر سست و پست

□

ز کرسی داری آن مشک جو سنگ

□

ز امرت هر که در دوران کشد سر

□

یکایک به تخت مهی بنگرید

□

محسود ابناء الرذیلة عائذ

□

هرسو که طواف زد سر افشاند

□

زرخشنده خورشید تا تیره خاک

□

نکو را نیک و بد را بد شماراست

□

گمان ناظران را، کفتاب است!

□

کدامین پیک را دادی پیامی

□

ثنا چون با دعا اولیست ختمش هم بر آن بهتر

□

کاین پا که به شهر و کوی گشتست

□

نمانم که رستم برآساید ایچ

□

بر راهگذر فکندی از بام

□

سخنهای خسرو بدو یاد کرد

□

کار نظر است پیش دیدن

□

دری دیگر بباید زد که ناگاه

□

شکیبا شد در این غم روزگاری

□

تا زر بی‌سکه خورشید عالم تاب را

□

ز آسایش دل ربود خوابم

□

همی کرد نخچیر آهو نخست

□

در آن دوران که دولت رام او بود

□

نیرزد که هر بامداد پگاه

□

با باد صبا غبار گردم

□

ملک خوبی را به رخها شاه بود

□

نظامی را به آسایش رسانی

□

اگر کریم به بارد ز آسمان حاشا

□

وان مادر تو که در نقابست

□

خروش آمد و ناله‌ی کرنای

□

چون او ورقی چنین فروخواند

□

ازان پس ببازارگان گفت شاه

□

استاد، سخن ز علم می‌راند

□

نه زنان بل ز آهوان رمه‌ای

□

به دارائی که تن‌ها را خورش داد

□

بیخ عمرت را بده آب حیات

□

نازک بدنی چو در مکنون

□

بمیدان کسی نیست همتای تو

□

آن راست خبر از آتش گرم

□

چنین داد پاسخ مر ابلق سوار

□

در کوه شد و به تیغ بر شد

□

به دل یعقوب اگر مهرش نهان داشت،

□

بر آمد گردی از ره توتیا رنگ

□

بیاموز و آنگه بکن کار دنیی

□

تازیست، نظر به سوی تو داشت

□

نه کاووس خواهد ز من نیز کین

□

خویشان چو ازو خبر شنیدند

□

بگستهم وبندوی فرمود شاه

□

همی این بدان آن بدین گفت جنگ

□

گفت: « احسنت ، خوب گفتی، خوب

□

ندانم کوچه می‌گوید بگوئید

□

در ره نفس ار بمیری در منی

□

ز پیکان وز میخ گرد اندرش

□

فریبنده دیوی ز دوزخ بجست

□

شکر شکنی به هر چه خواهی

□

بدانست کایشان دو دل پر ز راز

□

دل هرد وان شاد کردی به تخت

□

ز همزادان هزاران حورزاده

□

بدان آیین که خوبان را بود دست

□

امهات ممنین ازواج او

□

چو زان رنجها برنیامد پدید

□

به ایرانیان گفت رستم کجاست

□

گوینده ز نظم او پر افشاند

□

بدانست خسرو که او راست گفت

□

چنین داد پاسخ که فرخنده‌رای

□

معاذ الله که راه کج روم من!

□

چه بد کردم که با من کینه‌جوئی

□

یک کس نامستمع ز استیز و رد

□

کنو لاجرم جود موجود گشت

□

ز میدان یکی بانگ برشد به ابر

□

گر عشوه بود دروغ و گر راست

□

طلسمست کاین رومیان ساختند

□

پس خوان همی‌رفت زروان چو گرد

□

که: «ای سرو ریاض قدس، بخرام!

□

به دولت یافتن شاید همه کام

□

همه علم امت به تایید ایزد

□

بپرسید با هر کسی پیش ازین

□

همان طوس با کاویانی درفش

□

بردار مرا که اوفتادم

□

فریدون چو ایران بایرج سپرد

□

چوآگاهی آمد بقیصر ز شاه

□

بدو گفتند کای عمر گرامی!

□

باز خرما عکس آن بیرون خوش و باطن قشور

□

چونک پای چپ بدی در غدر و کاست

□

ازان بند ایزدگشسب دبیر

□

سیاووش بدان گفتها رام شد

□

گوهر تن در تنکی یافتند

□

چو از دور بینند چنگال اوی

□

ای حیات عاشقان در مردگی

□

هه بایستنی‌ها ساخت آنجا

□

هر چه وجود است ز نو تا کهن

□

با دلی پر درد و جانی با دریغ

□

که همینی در غم و شادی و بس

□

سه دیگر چو شبرنگ بهزاد را

□

محضر منشور نویسان باغ

□

برو بر موکل کنند استوار

□

کرد ویران خانه بهر گنج زر

□

گل و آبم عمارت‌کرده‌ی اوست

□

چه خواهی ز چندین سرانداختن

□

ما که دشمن را چنین میپروریم

□

همسفران جاهل و من نو سفر

□

دو بهره چو از تیره شب در گذشت

□

نه آن میوه‌ای کو غریب آیدت

□

سپهبد به تاریکی اندر بمرد

□

به پایان شد این داستان دری

□

بندگی کن، که خواجه خوانندت

□

کجا عزم راه آورد راه جوی

□

ازیرا که آتش، چو شد زر پاک،

□

خورد شرابی که حق آمیخته

□

تو گفتی منوچهر بر تخت عاج

□

حقیقت کس نشانی باز ندهد

□

بران زخم او بر پراگند مشک

□

آن کو ز دهان رید همه سال

□

اگر این حال نیست، بد گفتم

□

ای نوبهار! سرو نبیند همی تذرو

□

گر که محکم بود و گر سست این بنا

□

گدای مجرد صفت را که روزی

□

بخواهشگری رفتم ای شهریار

□

گشته حالی چو بنگری، دانی

□

چو بشنید نستود روی زمین

□

اصبحت و راس الامرا تحت جناحیک

□

نه به اخلاص میکنی کاری

□

همه شب تا سحر می نوش میکرد

□

دلم سیاه شد از شعر و مدح بیهوده

□

ای حرم تو از کرم بیت حرام خسروان

□

بفرمود تا کوس با کره‌نای

□

خواهم همی که دانم با تو، به هیچ وقت

□

گلینوش گفت ای جهاندیده مرد

□

کرد لبم گوش روزگار پر از در

□

تا بدانی و زر تلف نکنی

□

فریاد رسیدم ای مسلمانان

□

روزها، چون جبه‌اش در بر کنم

□

آفتابی شو ز خاک انگیز زر

□

به نیک اختر و تندرستی شدن

□

امسال قصد خدمت آن کعبه می‌کنم

□

چه زو ایستاده چه مانده بجا

□

ز جیب موسوی لافی و پس چون امت موسی

□

بی‌ریاضت کسی نجست این حال

□

او بشر بود ولی روح ملک داشت کنون

□

ز خانه‌ی کهین و مهین و از آن دور

□

کعبه هم قطب است و گردون راست چون دستاس زال

□

دو گیتی همی برد خواهد ز من

□

نشگفت که چون نمک بر آتش

□

بدینسان چنین صد شتر بارکرد

□

خاطرم فحل است کو صحرا نورد آمد چو شیر

□

دست بگذار تاش می‌بوسند

□

بسی زانیانند دور فلک را

□

چون ز جا برخاست، زن در را گشود

□

حجة الاسلام نجم الدین که گردون بر درش

□

چون دیار تو از تو پاک شود

□

زین خامه‌ی دوشاخی اندر سه تا انامل

□

چو رایت چنین است مردان کین

□

چو برزین چنان دید برگشت شاد

□

جوش دریا تمام خواهد بود

□

دشمنان را که چنین سوخته دارندم حال

□

چل شب درین حریم به خلوت چله‌نشین

□

هم از داغ دیگر کمیتی به رنگ

□

آنکش این نیست پس چه میداند؟

□

چندان بمان که چشمه‌ی خورشید دم بر آرد

□

ز بخشایش و دین و پیوند و مهر

□

به یاران چنین گفت کای سرکشان

□

زانکه هست این روش زنان را نیز

□

خاقانیا هنوز نه‌ای خاصه‌ی خدای

□

نزدیک او اگر خطرش هستی

□

به چیز کسان کس میازید دست

□

گفته: «هذا فراق یا موسی»

□

گر به بوی طمع گفتم مدح تو

□

دگر آنک بد گوهر افراسیاب

□

چو شاه اندر آمد چنان جای دید

□

راه ایشان ببین که:چون رفتند؟

□

از سر تیغت که ماه ازوست برص دار

□

گرم چو سوسن آزاده ده زبان خوانی

□

یکایک سوی ده نهادند روی

□

گر زمانی به ترک تاز آیی

□

بول شیطان مکن به قاروره

□

پشیمان شد از کشتن یار خویش

□

چو شب روز شد مهتر آمد به ده

□

با غم عشق خلوتی دارم

□

هم نعت حضرت نبوی کان نکوتر است

□

برخیز و بیازمای ار ایدونک

□

بیامد چو گرد اسپ را زین نهاد

□

چو گردوی جنگی بر میسره

□

داو کمالت تمام با قمران در قمار

□

کناقة اهل البد وظلت حمولة

□

خردمند باید جهاندار شاه

□

پس ادب کن اسپ را از خوی بد

□

یعنی امسال از سر بالین پاک مصطفی

□

مرحبا ای مرغ زرین، خوش درآی

□

همان تخت قیصر نیایدش یاد

□

چو آواز دادش ز فرشیدورد

□

گر خوانده‌ای سعادت عقباش رد مکن

□

داده شه را به نام نیک غرور

□

تو گر باهشی مشمر او را به دوست

□

بسان خس ربود از جای خویشش

□

او مرد ذات و همت من بکر، لاجرم

□

گوئی که صنوبرم، ولیکن

□

شکم گرسنه مانده تن برهنه

□

به خاقان نهد روی پر خشم و تیز

□

ای گوهر کمالت مصباح جان آدم

□

یارب قبول کن به بزرگی و فضل خویش

□

بر روی تو آستین فشانم

□

هر عبارت خود نشان حالتیست

□

چون او برفت اتابک و سلطان ز پس برفت

□

جرم من جایی که فضل توست دانی کاندک است

□

گفت: ای به بساط عشق گستاخ!

□

بیامد ببوسید روی زمین

□

چو به دریا نه صدف ماند و نه در

□

تا هم آخر گرفتمش با گرگ

□

هزاران فیض بر جان و تنش باد!

□

تویی برقع برافکند از میانه

□

سوی دریا روم و بر طبرستان گذرم

□

از آن مشهور شیر نر که اندر بدر و در خیبر

□

که هر حاجت که امروز از تو دانم

□

زواره فرامرز و دستان سام

□

دست من جوزا و کلکم حوت و معنی سنبله

□

برهمن شد از روی من شرمسار

□

قاصد هرچند حیله انگیخت

□

ما ز موسی پند نگرفتیم کو

□

دستش به نیزه‌ای که علی الروس اژدهاست

□

بدان دمی که چه گر پیر بود عالم طفل

□

گفتی: لیلی ازین فسانه

□

بران روی دژ بر ستاره بزد

□

ذره را آفتاب بنوازد

□

گرچه برنائی از میان برخاست

□

دور از دلبر چگونه باشند

□

ز زر بر گردنش طوقی فتاده

□

وگر گویم تیمم کن به خاکی چون کنی کانجا

□

وز حجت او جوی به رفق، ای متحیر،

□

نگذرد دیگ پایه را ز حجر

□

برفتند و ما را سپردند جای

□

آورده روزنامه‌ی دولت در آستین

□

چو خندان گردی از فرخنده فالی

□

قنوت من به نماز و نیاز در این است

□

هر نبیی گفت با قوم از صفا

□

چون کف و خلفت به تازی هست خارا و نسیج

□

ژنده‌پوشان لاابالی را

□

خود مدیحت را به گفت او کجا باشد نیاز

□

برین گوه تا خور برآمد ز کوه

□

این مدحت تازه بر در تو

□

در دلیران چین گشاد عنان

□

بیمارم از دل و دم سردم مزور است

□

مرد گداپیشه که آنجا رسید

□

سزد که چون کف او نشر کرد نشره‌ی جود

□

گاهی به زمینی که درو آب چو مرمر

□

هنوز آن مهر بر درج رحم داشت

□

همه روی پالیز بی خو کنم

□

به پری و به فرشته به حور و عین و وحوش

□

چو کردند اختیار این جای دلگیر

□

خود جنیبت به درش داشته بینند براق

□

چار جوی جنت اندر حکم ماست

□

تا قلم را مار گنج پادشاهی کرده‌اند

□

شاهم و شاهزاده تا جمشید

□

کعبه دیرینه عروسی است عجب نی که بر او

□

چنین داد پاسخ که من تخت خویش

□

زمین گرد ببرید و برداشتش

□

نشان می‌جست و می‌رفت آن دل‌افروز

□

بی‌تو اجسام را مباد بقا

□

بکش از دست چوگان هوا را

□

برانگیخت آن بارکش را ز جای

□

روی اگر سرخ و گر سیاه بود

□

مدت عمر تو جاویدان باد

□

نگردد فرامش به دل رنجتان

□

چپ و راست آباد و آب روان

□

سمنبر غافل از نظاره شاه

□

راست گویم چو کف راد گهربار تو هست

□

مشرق خورشید برج قیرگون

□

از او تا هنرها یقینت نشد

□

تو ز پرسش رهی و من ز هلاک

□

تا به اجسام قائمند اعراض

□

ولیکن پشوتن شناسد که شاه

□

کز این پیر دست عقوبت بدار

□

ز شب بدخواه تو تاریک دین‌تر

□

بدان امید که شاه جهان شرف دهدم

□

محیطی شد ز خون دشت ستیزه

□

به پای طلب ره بدان جا بری

□

آنچنان دوخت سنگ خاره به تیر

□

گلهای بوستان سخن را چو گلبنم

□

بیفگند زیشان فراوان به راه

□

به سه روز شاه جهان را ز رزم

□

جمالش باد دایم عالم افروز

□

چه عجب زانکه خود مربی نیست

□

بنگر اندر خانه و کاشانه‌ها

□

یکی یادگاری ز ساسانیان

□

پیر آمد وز آنچه کرد بنیاد

□

دانی چه سخن در عراق مشنو

□

نماند به کس روز سختی نه رنج

□

همان ارزن و پسته و ناردان

□

شرم دارم از نبی ذو فنون

□

جهان مطیع و فلک تابع و ستاره حشم

□

عمل پیوند عشق تازه آغاز

□

که ما بوم آباد بگذاشتیم

□

چون حجاب هزار نور درید

□

نظری کن به من چنانکه کنند

□

چو از من گرفت ای سخن روشنی

□

نه مهر و پرستنده‌ی بارگاه

□

آن پدر بهر دل او اذن داد

□

زمین پیش وقار تو مجوف

□

چشم حس را هست مذهب اعتزال

□

ز جم و فریدون چو ایشان نزاد

□

مستی او نشان هشیاریست

□

کاب در جوی تست و چرخ چو پل

□

هم از تخمه‌ی قیصرانست نیز

□

کزین تخمه‌ی نامدار ارجمند

□

مدتی رو ترک جان من بگو

□

روشن است آنکه بر آن جمله که خور گردون را

□

به هر جا کفتاب آنجا نهد پای

□

به اخماس و به اعشار و به ادغام و امالت کی

□

مادر که عروس را چنان دید

□

در ادب گرچه پیاده است چو خصمت گه عفو

□

پراگنده گشتند ز آوردگاه

□

دوری از علم تا ز شهوت و خشم

□

گر سلیمان‌وار بودی حال تو

□

چونک ظاهرها گرفتند احمقان

□

آنچ معشوقست صورت نیست آن

□

همیشه تا به زمینست و چرخ گنج و نجوم

□

گفت اگر مانمش به زور و به زر

□

رو هوا بگذار تا بویت شود

□

ز پس گفت داننده جاماسپ را

□

بادی چو آب و آتش و بادی چو باد و خاک

□

پس سبب گردان چو دم خر بود

□

آب اگر در روغن جوشان کنی

□

به کس عنقا صفت منمای دیدار

□

مگردان عمر من چون گل که در طفلی شود کشته

□

یک جو ندهی دلم در این کار

□

تا ز روز و شبست در عالم

□

بدو گفت رستم کزین گفت و گوی

□

مهترا پا و سر در آب از شرم

□

چونک گم شد جمله جمله یافتند

□

هر آنچه وهم تو صورت کند ز عالم عقل

□

پس دل عالم ویست ایرا که تن

□

غورک بی‌مغز را صفرا بشورید و بگفت

□

کاشکی چاره‌ای در آن بودی

□

آب از آتش گر نزاید هرگز و هرگز نزاد

□

ز پیکان پولاد گشتند سست

□

تا همه آن بینی آنجا کت کند چشم آرزو

□

روز او و روزی عاشق هم او

□

غزلی حسب حالشان گفتم

□

عروس خور چو شد زین حجله بیرون

□

نطق گویایی و بینایی و سمع آرد پدید

□

می‌کرد ز بهر شوی فریاد

□

آنچنان قاعده سازیم ز شادی که شود

□

سراپرده‌ی شاه پر خاک بود

□

گرد خرسندی و بخشش گرد زیرا طمع و طبع

□

در دل خوارمشه این دم کار کرد

□

جمله هفتاد و دو ملت در توست

□

داد جرعش به کوه و دریا قوت

□

سروهاش چو آبنوسی فرسپ

□

ساعتی بود و خاصگان سپاه

□

فتاده پیش و خلقی گشته پیرو

□

سر فرو برد و گاو را برداشت

□

همه پیش ارجاسپ چون بنده‌اند

□

بگشاده خزینه وز حصارش

□

حلقه در گوش مه زرگر شوی

□

چون مگس بر سیه سپید خزند

□

بر و جامه رستم همی پاره کرد

□

وگر شد رسم شاهان جام گلگون

□

چه غم بودی در این هجران جانکاه

□

بگیر آئین راه، از نیک مردان

□

فرود آمد از باره گشتاسپ زود

□

صفت بیره‌ی تنبول که نزد همه خلق

□

همان گیر کز تست این دیر ششدر

□

دیده که در وی نظر پاک نیست

□

زمانه همی تاختت با سپاه

□

سلاح مخلصان دادن به بدخواه

□

انوشه خور، طرب کن، جاودان زی

□

نمی شد ریسمان را راه در در

□

یکی بندگی کردم ای شهریار

□

به منزل شد ز کوهستان اندوه

□

پیش بیننده لعل رمانی

□

کرا در دل نیاید سو ز جانی

□

خرد را به ایمان و حکمت بپرور

□

نهانی رفت سوی خان والا

□

بیندیش از آن روز کاندر مظالم

□

کرا امروز، سر مهمانست، بر دوش،

□

بجای آنچه من دیده‌ستم امروز

□

سمنبر خدمت دیگر گرفتی

□

زو فقیران تمام در آزار

□

شده هر دو بحال خویشتن گم

□

گوئی که «فلان مرا چنین گفت

□

که بخشایش کنی بر مستمندی

□

روی شسته آسمان او به آب لاجورد

□

پس آن که با هزار امیدواری

□

ای رسیده ز تو جهان به کمال

□

خاطرش صبح دولت جاوید

□

با دختر و داماد و نبیره به جهان در

□

مر تن نعمت را طاعت سر است

□

ز تفصیل عطاهای تو او را

□

نهان کردم ز دزد خانه کالا

□

چنان بی‌هوشیی می‌کرد اظهار

□

از این درگه که شاهان ناامیدند

□

کند خسرو گمان کز زغم شکر

□

مهی در جلوه با این نازنینی

□

همه صید افکنان در راه و بیراه

□

پس از این گفت گلگون را عنان داد

□

تو خود را پاس دار از حرف بدگو

□

پرستاران شیرین هم ز بستر

□

که خسرو را در اندازد به تشویش

□

چو میل خاطرت با غم نباشد

□

بگفت این عشقبازان خود کیانند

□

بوری تگین که خشم خدای اندرو رسید

□

الا یا آفتاب جاودان تاب

□

کالا به چشمه سار عدم خاوری ندارم

□

که در ناسفته بود و ریسمان پر

□

مهرش نهاده سوره‌ی والنجم اذا هوی

□

غمی گشته اسپان و مردان تباه

□

ملکی روح به تصویر بشر باز دهید

□

نشاند نازنین را در عماری

□

که عافنا و قنا شر ما قضیت لنا

□

بیابانی عجب آورده پیشش

□

ازین دیر دار الزنا می‌گریزم

□

ز افسوس چنان عمر و جوانی؟!

□

خانه‌ی من حله و بغداد و ششتر ساختند

□

جهان را چنین است آیین و رای

□

اقلیم روس را به تعدا برافکند

□

به اندازه نه از اندازه بیرون

□

نگذرد آتشی که در حجر است

□

برآوردند سر چون خفت اختر

□

کافخار طبرستان به خراسان یابم

□

سرمه‌ی آن دیده به جز خاک نیست

□

مصحف مجد از پر طاووس کی بگیرد بها

□

جهاندیده رودابه‌ی نیک نام

□

من فارد جهانم ایشان زیاد منگر

□

به بد خواهی جان خود برد راه

□

بیمار را مگو که مزور نکوتر است

□

دویی شد محو وحدت جاودانه

□

کاین آرزو دلم گرو انتظار کرد

□

عنان، از راه بد مردان، بگردان

□

به آدمی و به مرغ و به ماهی و به دواب

□

چه باشد مگر کم شود آبروی

□

راه بدهید و به روی همه در بگشایید

□

به ازان نیست نباتی به همه هندوستان

□

روان حاتم طی، طی کند بساط سخا

□

نخواهد ساخت با تنها نشینی

□

حصن بقایت فزون از هرمان در هرم

□

غبار کوه کن بر سینه چون کوه

□

که جان افروز گوهر گشت پیدا

□

دلش گشت پرخون و جان پر ز درد

□

کعبه را دیر چلیپا دیده‌ام

□

گل افگندی به خاک و بر گرفتی

□

کز صهیلش نفس روح معلا شنوند

□

به گنج سیم ماری تکیه داده

□

با خاصگان مگو که مجارا برآورم

□

که چون گردد ازینسان حال مردم

□

زلف پیرانه و خال رخ برنا بینند

□

بر ارجاسپ چندی بکرد آفرین

□

برتن شیر فلک جذام برآمد

□

که فرادا خواست کرد از تن فراموش؟

□

مشکی است که پرنیان ندیده است

□

ورا چندان که خواهی کم نباشد

□

خاک مشک آلود بهر حرز جان آورده‌ام

□

حکایت کرد سر حق تعالی

□

از دهان مار گنج شایگان افشانده‌اند

□

بیامد چو خور پیش برج بره

□

کاین لعل هم به طوق و به گردن درآورم

□

ز دردی وا رهانی دردمندی

□

بیامد به هر جای خمی نهاد

□

نهان از یک به یک در پوزش راز

□

خورشید امر پخته در شش هزار سالش

□

کس نماند، پس از خدا، دیار

□

تو گفتی ز دریا برآمد نهنگ

□

نیامد زبانش ز گفتن ستوه

□

بکری همتم شده در بستر سخاش

□

زان درختت نمیدهد باری

□

شنیده ز تخت بزرگی نشان

□

چو خود بهتر شدی درمان من جو

□

پیش چشم طبیب عقل مدار

□

دل و جانم وفاپرورده‌ی اوست

□

هرانکس که او هست یزدان‌پرست

□

نماند تهی بی‌گمان گنجتان

□

این شمس در کسوف شد، آن بدر در غمام

□

وگر این هست، آن خود گفتم

□

پرستنده هر جای برپای دید

□

شکن بر سر هوا جنبان ما را

□

ور داده‌ای منت دنیاش واستان

□

از آن در سوی مقصد آوری راه

□

به هر برزن آباد کردند جوی

□

ز شادی تن خویش را نو کنم

□

لب را مدد از فغان ببینم

□

گر امیری کنی برانندت

□

بدین پیر گفتا که ای روزبه

□

که عقل از دست می‌شد هوش از کار

□

زحمت ساحل عمان چکنم؟

□

هر یکی را ز ناز زمزمه‌ای

□

کجا هرکسی را بود نیک‌خواه

□

که بر دست من گشت خواهی تباه

□

سنبله زاید ز حوت از جنبش جوزای من

□

بیخبر سر درین علف نکنی

□

کسی را کجا نیست قیصر نژاد

□

در او شد مار آبی چوب نیزه

□

به خون کشتگان آبوده شد خاک بیابانش

□

شوکت شاهی (به) او همراه بود

□

به نخچیرگه رفت زان خانه شاد

□

چو پیدا شد از هر دری نیک و بد

□

گر برش قدر نیست در مقدار

□

با ریاضت شود درست این حال

□

کجا دست یابد بدردت پوست

□

گدایان کی به مقصودی رسیدند

□

کسی نیز از فلک آواز ندهد

□

دریده پیرهن در نیکنامی!

□

نه فرزند و خویش نه‌بار و بنه

□

چه گویم کنون شاه لهراسپ را

□

ای آفتاب! نور نیابد همی سها

□

تن بهل، تا درو همی دوسند

□

ناشده چشم من آشنای صفاهان

□

به گوهر داد زیب حجله گردون

□

مرا از شوق خود مدهوش میکرد

□

سوی بستان سرای شاه نه گام!»

□

زی عطارد زر جوزائی فرست

□

بدو آفرین کرد و زاری نمود

□

که قوی فعل حال گردانیست

□

جوش تست آنکه خام خواهد بود

□

صورت دستاس را بر قطب دوران آمده

□

دل شیرین بود از غم پر آذر

□

از بهر خدای اگر مسلمانم

□

به خدمت روز و شب پیشش ستاده

□

سرش رفت جز پادشائی نیابی

□

همش فر و نام و همش گنج و چیز

□

گویی همی دریغ که باطل شود فلان؟

□

ور مرا هست کس چه میداند؟

□

شیر بستن گربه آسا برنتابد بیش از این

□

از مدد همت والا رسید

□

روا سازم به زودی، گر توانم!»

□

که طالع گشته از نیلی سحاب است

□

امسیت و خیل الشعرا تحت لوائی

□

بدیدم به خواب اختر و بخت خویش

□

بر فرق تو تیغ کین برانم

□

بر سر کوچه کودکان را نیز

□

نه اهل تسع آیاتی که مرد سبع الوانی

□

کمند زلفشان بر گردن ماه

□

شرم‌ات نمد که چون درین کاخ،

□

کم فتد نکته اینچنین مرغوب!»

□

چون زمین بوسد نگارد عبده بر آستان

□

نه آسانی و شادمانی نه گنج

□

رسوا گشته‌ست در زمانه،

□

چون رود در جوال با موسی؟

□

چون سخن من از نکت سحر حلال خاطری

□

ز مردم رو نهان کن کیمیا وار

□

تا بو که به وی تواند آمیخت

□

وگر کردش به جان جا، جای آن داشت

□

کی شکر خاید او بدین سان

□

وزان جایگه رفت نزدیک شاه

□

بی‌یکدیگر چگونه باشند

□

بروی تا به عرش و باز آیی

□

به جانان دیده‌ی جان روشن‌اش باد!

□

به دنبالش دوان فرهاد چون باد

□

در میان صفه‌ی بارش زدند

□

ز تو این حیله دیگر نشنوم من

□

کو دست درو زند بی‌آزرم

□

ز بد بسته شد راه آهرمنی

□

بران کار بنهاد پیوسته دل

□

بچه نوع از جهان برون رفتند؟

□

فتنه شود بر من جادو سخن

□

پس دیوار باشد سایه را جای

□

یا مگر شمع فلک را سوز نیست

□

بساط خرمی انداخت آنجا

□

دو عالم را در آغوشی گرفتم

□

تو گویی ندیدست هرگز گریز

□

کجا نشنود پند کس در جهان

□

وز بد و نیک سلوتی دارم

□

جرعه آن در گل ما ریخته

□

به گنج خویش بستم راه یغما

□

خوش شد و بر عفو کردن دل نهاد

□

من امهات الکون بالاباء

□

نوفل به جواب او فرو ماند

□

نیامد یکی پیش او تن درست

□

نگه کن که پاسخ چه یابی ز بن

□

بر شیر و جنگ پلنگان نجست

□

بدین گوی تا کی گرو باختن

□

اگر بودی امید وصل را راه

□

بودنی چون بود از آن سوزش چه سود

□

برافروخت و اندر خور جام شد

□

رفتند و ندیدنی بدیدند

□

چه فرمود تا من برفتم به راه

□

که اویست بر نیکویی رهنمای

□

همی رفت با کوس و زرینه کفش

□

به فیروز فالی و نیک اختری

□

اساس ملکت و شمع قبایل

□

تا طبع خاک خشک نگیرد بخار

□

دم نای رویین و هندی درای

□

بگذار مرا ترا ثوابست

□

به فرمان و رایش سرافگنده‌اند

□

به پیش پدر شو به زاری بنو

□

همی کینه را کرد باید بسیچ

□

غربتم از بیکسیم تلخ‌تر

□

چنین می‌رفت تا درگاه خسرو

□

به کشتمند و به باغ و به بوستان برور

□

بیامد دل شاه ترکان بخست

□

ناساخته بود هیچ کارش

□

همه جامه‌ی مهتران چاک بود

□

بتابید روی از نهیب گزند

□

تو گفتی زمین شد به کام هژبر

□

کزو ناتوانی نصیب آیدت

□

او را از آن دیار دوانید باین دیار

□

لاجرم نزد خردمند ندارد مقدار

□

که گوید که او روز جنگ اژدهاست

□

وز مرکب جهل خود پیادم

□

چو خشم آورد بگذرد بر دو اسپ

□

سراسر به من بر بباید گشاد

□

نه آشوب گیرد سراسر زمین

□

نراند چو آشفتگان پوی پوی

□

پر از زر در او نه خم خسروانی

□

برآویختی نو به نو گوهران

□

که کوتاه دارد به تگ باد را

□

تا این غایت نگفت زان ماند

□

سرش پر ز خاک و دلش پر ز درد

□

فشاننده‌ی خون ز ابر سیاه

□

زدند و فروهشت پرده‌سرای

□

قیمت جان در سبکی یافتند

□

بگفتا سخت قومی مهربانند

□

همم تاج دادی هم انگشتری

□

طلایه هم آنگه بیامد ز دشت

□

ز ماهی تا به ماه او را طفیل است

□

که فرزند خود را چنین گفت لقمان

□

نمانیم و ماندیم با های های

□

وگرنه به کندی سرش را ز بار

□

فتوی بلبل شده بر خون زاغ

□

گر چه مانند ناردان باشد

□

که شد دوخته مغز تا مغفرش

□

به پیروزی و شاد باز آمدن

□

بهر بیتی نشانی باز بستم

□

سلیم است آنچه دی دیده است سلمان

□

به آبشخور آری همی گرگ و میش

□

نشستست بر سر ز پیروزه تاج

□

وز همان گنجش کند معمورتر

□

تهی سازد دل پر اندوه خویش

□

به زیر پی پیلتان بسپرم

□

بمانم به کام دل اهرمن

□

زن باشد زن اگرچه شیر است

□

و آورد مرا خبر ز بهمان

□

به گیتی جز از خویشتن را ندید

□

هم‌آورد تو گر ببالای تو

□

ای عدم کو مر عدم را پیش و پس

□

رای او نور دیده‌ی خورشید

□

سراسر ستایش بسان بهشت

□

همی رفت زین گونه چندی به راز

□

هرجا که رسید جوی خون راند

□

ای مراد از طبایع و دوران

□

خروشی برآمد چو آوای شیر

□

کاندرین ره صبر و شق انفسست

□

دل نیابی جز که در دل‌بردگی

□

گشت از انکار خضری زردرو

□

ببر همچنان تازیان بی‌گروه

□

دریده برو جامه و خسته بر

□

از لشگر خصم کس ندیده

□

میراث به همسایه دهد هیچ مسلمان؟

□

به گنج وسپاه وبنام و به بخت

□

هم‌چو خورشید و چو بدر و چون هلال

□

نه در تن دل نه در دولت قراری

□

زو اسیران تمام در آذر

□

چو شاه جهان شاه محمود گشت

□

که دشمن مدار ارچه خردست خوار

□

دادی ز سمن به سرو پیغام

□

که ماند ز من در جهان یادگار

□

چنین گفت با شاه آزادمرد

□

دان ز مهرست آن که دارد بر همه

□

یکی بود است ازین آشفته نامان

□

ورنه پیش شاه باشد اسپ رد

□

ندیدیم هرگز چنین با درنگ

□

چنین گفت کای شاه ترکان چین

□

لشگرشکن از شکر چه خواهی

□

به هر هنگامه‌ای سد داستان باد

□

ببایست ناچار دیگر شنید

□

تا ز تو راضی شود عدل و صلاح

□

چنان دل را نشاید جز چنین جان

□

دیده‌ی عقلست سنی در وصال

□

چنان شد که دل خسته گردد به تیر

□

برین سان که بینی بدین مرغزار

□

ز مشرق تا به مغرب نام او بود

□

درم ده، دوست خوان دشمن پراکن

□

چو از پیش او من برفتم ز جای

□

ماند شاعر اندر اندیشه‌ی گران

□

به معبودی که جان را پرورش داد

□

آفتاب ما ز مشرقها برون

□

که پرخشم ز ایوان بشد با سپاه

□

ببارید شنگرف بر لاژورد

□

آخر نفسی تواند آراست

□

دست در بسته زمینش از قیر و از مشک ختن

□

سخن راندی نامور بیش ازین

□

تا شوی با عشق سرمد خواجه‌تاش

□

هم اینجا و هم آنجا در بهشتی

□

تا به ماه و تا ثریا بر شوی

□

هم از بند آهن نهفته سرش

□

بدو گفت با ماست پیروز بخت

□

باطن و ظاهر تو چون انجیر باش ای مهربان

□

به توزیع کردی مرا میزبانی

□

اندر آورد تیر و بر وی زد

□

مادر خاک ازو ستاند باز

□

ترازوگاه جو میزد گهی سنگ

□

خواه عشق این جهان خواه آن جهان

□

تا یکی‌شان رهد ز بیماری

□

خبر شد به اغریرث نیک خواه

□

نه بی‌باران شود دریا مهیا

□

نامه‌ی نیکی را طاعت سحاست

□

تنت رنگ روان گیرد، روانت رنگ جسمانی

□

به من دیو کی دست یازی کند

□

نمک خوردن نمکدان ریختن چند

□

من نخواهم مزد پیغام از شما

□

بس اخلاق نیکو تو را مدح گستر

□

ز خوبان کسی ارجمندش نبود

□

ببخشی و ببخشایش رسانی

□

این نه زور ما ز فرمان خداست

□

در برقع رنگ پوش اشعار

□

که ناید در اندیشه‌ی هیچ‌کس

□

کدامین شب فرستادی سلامی

□

در مهندس بود چون افسانه‌ها

□

رخش گهرپوش زیر، چتر مرصع زبر

□

ز هر سو بیامد سپاهی گران

□

که از خود یار خود را باز نشناخت

□

حال چون دست و عبارت آلتیست

□

زبان لغو گوی تو، دهان رشوه خوار تو

□

بود دزد خود شحنه‌ی دزدگیر

□

ز من کامی که می‌جوید بجوئید

□

می‌رسد از واسطه‌ی این دل بفن

□

کاسایش خلق مقصد اوست

□

چو از بند و بستن بپرداختند

□

چو دانه هست مرغ آید فرا دام

□

وه که روزی آن بر آرد از تو دست

□

که ادنی بندگانت را غلامم

□

که احکام انجم درو یافت جای

□

ز نخدان می‌گشاد و زلف می‌بست

□

نکردم دژم هیچ‌زان نامه چهر

□

به گوشم آن چه می‌آمد همان بود

□

ز هرگونه‌ای برکشیده درفش

□

بد افتد گر بدی کردم نگوئی

□

رو حریف دیگری جز من بجو

□

نتوان به قفای خویش دیدن

□

ز جایم مبر تا بمانی به جای

□

که روشن چشم ازو شد چشمه در سنگ

□

برو پشت و گوش و سر و یال اوی

□

پیش در یار من گذشتست

□

کشید آن سپهبد براه دراز

□

پیراهن کوی یار گردم

□

جمله بر گه به تیغ و گه بسنان

□

او هم ز غمت چو من خرابست

□

چنان نیست بازی غلط باختی

□

مجنون کن صد هزار مجنون

□

ز روم و ز چین نام مردی ببرد

□

به پاداش عمل گیتی به کار است

□

بدل خشمناک و زبان پر مزیح

□

ناگه به سر آمد آفتابم

□

گفت چون اینست میلت خیر باد

□

پیکان فراق را سپر شد

□

هم خطا پوش و هم خطائی پوش

□

او جمله کتاب عشق می‌خواند

□

که اکنون سپه را کدامست راه

□

چون مرد، هم آرزوی تو داشت

□

همین بود خواهد سرانجام کار

□

جان و جسمم گلشن اقبال شد

□

نقشبندش دبیر شاه بود

□

کشته بر قتل دوم عاشق‌ترست

□

گشاید از آن دامشان دانه‌ای

□

کز دهانش آمدستند این امم

□

مگویید زاندوه وشادی بکس

□

پیل را با پیل و بق را جنس بق

□

دو لشکر بمانده بدو در شگفت

□

لا تنح لی بعد موتی واصطبر

□

چون سلیمان گشتمی حمال تو

□

لیک مه چون گنج در ویران نشست

□

عروسی چنان دلنواز آمدش

□

واز چه زاید وحدت این اعداد را

□

که رفت اندر آن یک دل و یک تنه

□

بیشه‌ها از عین دریا سر کشد

□

صد افگنده بخشیده فرسنگ پی

□

می‌پرستدشان برای گفت و گو

□

ملک میراث من سیاه و سپید

□

زود بابا رخت بر گردون نهاد

□

ندارد پی سست و اندام نرم

□

احتیاطی کن بهم ماننده‌اند

□

به آتش بسوزی سپاه مرا

□

چشمه‌ی دارو برون آمد معین

□

وگرنه سرآمد نشان فراز

□

نه پدر دارد نه فرزند و نه عم

□

تکیه بر وی کم کنی بهتر بود

□

تا که مرگ او را به چاه انداختست

□

به شادی سوی لشگر خود شتافت

□

هر که بی تمییز کف در وی زند

□

نباشد مگر رای یزدان پاک

□

از چه گیرد آنک می‌خنداندش

□

ازان مژه‌ی سیرنادیده خواب

□

پیش تو همچون چراغ روشنیست

□

زاد سروی نیوفتد بر خاک

□

یا دهان بر دوز و خوش خاموش کن

□

مگس گرد خرگاه نگذاشتند

□

از وفای جاهلان آن به بود

□

که من خرمم شاد وبه روزگار

□

خل دوشابست و دوشابست خل

□

ز بر گستوان و ز خفتان جنگ

□

مات بر وی گردد و نقصان و وکس

□

البسوهم گفت مما تلبسون

□

در فلک تابان و تن در جامه خواب

□

یکی نزد آتش یکی نزد شیر

□

زانک تصویری ندارد وهم کور

□

چرا از جهاندار گشتند باز

□

آب ممن را و خون مر گبر را

□

بشد گیو چون گرگ پیش بره

□

راه بیند خود بود آن بانگ غول

□

دیده در نور بی‌حجاب رسید

□

نیست پنهان‌تر ز روح آدمی

□

به افسونگران چاره کردی پدید

□

حلقه کرده پشت پا بر پشت پا

□

دل مرد بی‌تن بدان شاد کرد

□

بدو گفت یزدان پناه تو باد

□

ابا رستم و نامور مهتران

□

چون نشان شد فوت وقت موت شد

□

از کم آمد سوی کل بشتافتند

□

که دینار هرگز مکن در نهفت

□

در جهان‌گیری چو مه شد اوستاد

□

گشت محسوس آن معانی زد علم

□

به خروار دینار خواهی ز شاه

□

برادر نه‌ای خویش رستم نه‌ای

□

نه با نوذر آرام بودش نه مهر

□

شخصها در شب ز ناظر محجبست

□

که ندوزند پرنیان و حریر

□

ز پیش جهاندار بگریختند

□

نفس و عقلی هر دوان آمیخته

□

زو کند قشر صور زوتر گذر

□

به کام تو بادا همه کارکرد

□

ز جزع و ز پیروزه او را عمود

□

دل شود صاف و ببیند ماجرا

□

هنرجوی دور از بد بدگمان

□

اسپ را در منظر شه خوار کرد

□

که بامرگ خواهش نیاید به کار

□

که تا برنهادند زآهن کلاه

□

بسان یکی نار بر پرنیان

□

با آن بت خرگهی خبر داد

□

به دستوری بازگشتن به جای

□

کسی راستی را نیارد نهفت

□

زمانه نه کاهد نخواهد فزود

□

دل همو دلسوزی عاشق هم او

□

چرا خواستی مشک و عنبر نثار

□

برین بی‌وفا کامگاری کنید

□

پر از غم بود جان تاریک اوی

□

به ازینی کند به جای دگر

□

برفتند به آفرید و همای

□

بفرمود پس تا بکردند خشک

□

چو گم شد سرافراز رویین تنم

□

کان را که رد کنی نبود هیچ ملتجا

□

نوشته نامه‌ی عمر ترا ابد عنوان

□

از آن ده شتربار دینار کرد

□

پیرهن را جوشنی داد و کله را مغفری

□

چه کنم حرص همچنان برجاست

□

تا به اعراض باقیند اجسام

□

مرا یارباشد گه کارزار

□

از پس ما سمر خوشتر صاحب سمران

□

اذا لم تطق حملا تساق الی العقر

□

تا بدان تربیت شور منظور

□

گلینوش را با سواری هزار

□

همیشه تا به سعیرست و کوثر آتش و آب

□

افتاده به در خزینه دارش

□

تا ابد مدت جاویدانست

□

ببوسید و بسیار کرد آفرین

□

مادت سال و ماه و مدت و حین

□

که شنعت بود بخیه بر روی کار

□

منت زر شدن خاک سیاهم به چکار

□

شب و روز روشن به خسرو سپرد

□

هفت چشمه در بدستی استخوان باده بار

□

خوناب دلم دهی به خروار

□

شوم به دولت او نیک‌بخت و نیک‌اختر

□

کزان تیره دانست بازار خویش

□

صلتی یافتم نه بس معظم

□

واو ز تعلیق نیکنامی دور

□

عنقای آشیان خرد را چو شهپرم

□

بدیدی به چشم سر اخترگرا

□

خویشتن را یسار خواهد کرد

□

گاو بین تا چگونه گوهر داشت

□

کان چشمه ازین مرغزار باشد

□

ز توران بدانگونه بگذاشت آب

□

حروف جامه‌ی جان پوشد ار کشد صحراش

□

بستمش بر چنین خطای بزرگ

□

زمان غلام و قضا بنده و قدر چاکر

□

برو برنهادند مهری زمشک

□

مگردان حرص من چون مل که در پیری شود برنا

□

که ز ما چشم بدنهان بودی

□

کلک را در جهان چو دریا بار

□

بخواه و مکن تیره روی زمین

□

ز آتش طبعت چرا زاده‌ست چندین شعر تر

□

بخندان تنگدستی را به مالی

□

جهان پیش کمال تو محقر

□

که بالوی و گستهم نشناختند

□

کی مموه باژگونه یافه‌گوی هرزه لا

□

وآورده نهفته دوست را یاد

□

در سخن هست چو عقلت گه ادراک سوار

□

شاخ گلی روید و باری دهد

□

ترا رهبر بود قرآن به سوی سر یزدانی

□

ضرورت ساخت می‌باید چه تدبیر

□

دشمنان را لگد سپر دارد

□

آمدی آخر درین فن نیک بیرون از میان

□

تا همه آن یابی آنجا کت کند رای اقتضا

□

هردو را رنگ برخلاف رزند

□

بود ایران را رایش همه عمر اندر خور

□

بدینگونه شد گردش آسمانی

□

دیگدان و دیگ را ویران کنی

□

که سنبل بسته بد بر نرگسش راه

□

بی‌تو اعراض را مباد قوام

□

خواهد آمد به زبان تو ز یاد از همه کار

□

جانت پر پیکرست و پر پیکار

□

به طلب آمدند از پی شاه

□

در ایوان شاهی قرینت نشد

□

تا نیروی گفتار در زبانست

□

وآن دقایق شد ازیشان بس نهان

□

ز ماه نو دلت باریک بین‌تر

□

وزان جا به بال محبت پری

□

هم از تنش نرساننده سایه بر غبرا

□

در صفوت و بلندی و در لطف و در وقار

□

خواب او خواب نیست بیداریست

□

یکی کشته گیر از هزاران هزار

□

که چو بد کرد، نکردیم پشیمانش

□

وان مشام خوش عبرجویت شود

□

چو ماه چارده شب چارده روز

□

سوی لشکر خویشتن کرد رای

□

داده است دقت نظرش داد انتخاب

□

کودکان را خربزه گرمست و پیران را خیار

□

نام این در نشان آن یاقوت

□

ز هامون بگردون برافراشتش

□

نیست عجب گر شود حکم قضا ناروان

□

که چون او نبندد کمر بر میان

□

شبش معراج باد و روز نوروز

□

بیابان چه جوییم و رنج روان

□

ناتوانم ناتوانم ناتوانم ناتوان

□

نبود ایچ پردازش خوان و بزم

□

آیا که قیامت آن زمان دید

□

جهان در پناه تو پنداشتیم

□

که جز ز پادشه خود شود رهین کرم

□

نه افسر نه کشور نه تاج و کلاه

□

در گنج بگشاد روز و شبان

□

بیارد یکی موبدی کاردان

□

تو فرمان دهش گر به جائی رسانی

□

نماندست جز شهریار بلند

□

بیامد چو شیر دلاور ز جای

□

زبانم مباد ار بپیچم ز داد

□

روح جنت وطن انوری و خاقانی

□

پی خویشتن بر زمین بسپرند

□

ایشان کواکب‌اند و تو دین‌پرور آفتاب

□

که فرجام زان رنج یابد بسی

□

هرچه گویم بس ازین غیر دعا مستدرک

□

شنیدند و کردند نیکو نگاه

□

به حاصل دو جهان هر که داد ارزان داد

□

ابا هندوان روی بنهاد تفت

□

بتان به این سمت باطلند نیز سزا

□

که یکسر جهان دید زان‌گونه شاد

□

حفظ و نگهبانیست ختم بر این پاسبان

□

بفرمود تا شد بر او فراز

□

کز به دو فطرت آمده مداح خاندان

□

بپیمود بینادل و بوم گیل

□

به سبزه پدر خویش طفل ناپروا

□

بماند ز تن نگسلد پای ما

□

خصوصا این ثنا کز عرض حاجاتست طولانی

□

وگر نانش از کوشش خویش بود

□

که مرا می‌رود از کار زبان زان اذکار

□

چو شد گرسنه تا نیاید به بانگ

□

چو پرگارش فلک سازد نگون‌سار

□

نکردند نامی به تیر و کمان

□

به عیش خانه‌ی قزوین ز خطه‌ی شروان

□

بر تخت پیروزه بنشاختش

□

بوده است از خلق منت کش برای آب و آن

□

چه گویم کنون شاه لهراسپ را

□

نوید حاصل صد بحر و معدن و کان است

□

پرستنده مر ماه و خورشید را

□

حکم مطلق از زمین و آسمان دارد روان

□

انصاف رسانند مر انصاف‌رسان را

□

دوستان را از نظر، چون میبریم

□

که گر بگویم گویند بر تو جای دعاست

□

ز اشتیاقت اشک می‌بارم چو میغ

□

گفت دیدی آنچه گفتم راست بود

□

که کار ای پسر دانش و کار دارد

□

از برای ماست، نز بهر شما

□

همی ز هر چه نه شرع است یارب استغفار

□

شب ز اشکش غرق در گوهر کنم

□

به قول نداری استوارم

□

تا درخت عمر گردد با نبات

□

احترام مرسلین معراج او

□

تو حقیقت دان که مثل آن زنی

□

یکی قطره‌ی خرد بود از بحارش

□

صد کس گوینده را عاجز کند

□

ز نه سپهر بر آید صدا که صدقنا

□

نامه چون آید ترا در دست راست

□

کبوتر جوابم بیاور مفسر

□

تا محرم حریم شوی در صف صفا

□

یک شربت آب کی خوردی کافر

□

زینهارم ده به فضل خویش یارب زینهار

□

هوا از چشم خون بارید بر صمصام خندانش

□

ازو بزاد زنی طفل پیر چون حوا

□

زی خصم، تو خاری او صنوبر

□

شاه خسرو نشان همی‌یابم

□

داروی دل گمره و افسون محیر

□

گرم شو در کار و چون آتش درآی

□

گاهی به جهانی که درو خاک چو اخگر

□

برو کرد نتواند از اصل کار

□

آنکه گر آلای او را گنج بودی در عدد

□

گرچه بهرام را دو مادر بود

□

از صیادی بشنود آواز طیر

□

ما نگرفتیم ز بیگانه وام

□

سپردم ترا جای و رفتم به خاک

□

هین طلسمست این و نقش مرده است

□

دل نباشد غیر آن دریای نور

□

جمله ماضیها ازین نیکو شوند

□

سرآمد همه کار اسفندیار

□

چون مرا دولت تو یاری کرد

□

همچنانک وسوسه و وحی الست

□

وز کجا نظم که خواهد به میان باقی ماند

□

نکردست یاد از تو دستان سام

□

هر دو در جنگند هان و هان بکوش

□

ناز فرزندان کجا خواهد کشید

□

گر دریغ خویش برگویم ترا

□

ببخش و بخور هرچ آید فراز

□

ز گرمی که چون برق پیمود راه

□

صبر می‌بیند ز پرده‌ی اجتهاد

□

دل پریشان نبد آنروز که تنها بود

□

به پیش پدر بر بخستند روی

□

سر برون آرد دلش از بخش راز

□

زانک گر او هیچ بیند خویش را

□

نفس ما را صورت خر بدهد او

□

چو دارا سر و افسر او ندید

□

به ارمن گذارم که خود روزگار

□

ای فلک در فتنه‌ی آخر زمان

□

دارد امید این زمان کز امتیاز پادشاه

□

بران گونه شد زین هنرها که چنگ

□

تو گفتی هوا ژاله بارد همی

□

بنگری در روی هر مرد سوار

□

جز آن را مدان رسته از بند آتش

□

سکندر فروماند زان جایگاه

□

ندارم روا با تو از خویشتن

□

مرد را از زن خبر نه ز ازدحام

□

برآورنده ز حنانه دور ازو ناله

□

چه پرهیزی از تیز چنگ اژدها

□

همه بستگان را به ساری بماند

□

جنس چیزی چون ندید ادراک او

□

ز انبیا ناصح‌تر و خوش لهجه‌تر

□

سوی چپ به کردار جوینده مرد

□

فروزنده آیینه‌ی گوهری

□

گفت پیغامبر عداوت از خرد

□

وقت دعا رسید دعائی که از مجیب

□

چو طینوش جنگی سپه برنشاند

□

چرا رنجه گشتی کنون بازگرد

□

غصه‌ها زندان شدست و چارمیخ

□

بزرگوار خدایا تو را زبان نبود

□

نخواهی همی پادشاهی و بزم

□

به تندی به غارت برم کشورت

□

شب غلط بنماید و مبدل بسی

□

پادشهان در جهان حکم روان تا کنند

□

تو زیشان مکن کشی و برتری

□

به پرسش گرفتند کاین کار چیست

□

چون بغایت تیز شد این جو روان

□

چون جزا سایه‌ست ای قد تو خم

□

همی هر زمان نو کند لشکری

□

عنان باز کش زین تمنای خام

□

زانک ما فرعیم و چار اضداد اصل

□

محتشم وقت سپاس انگیزی آمد از دعا

□

گفت قاضی من قضادار حیم

□

چو رستم ز دست وی آزاد شد

□

تن به پیش زخم خار آن جهود

□

گر از جور دنیا همی رست خواهی

□

جاده‌ی شاهست آن زین سو روان

□

هر زمان گوید به گوشم بخت نو

□

صد هزار آثار غیبی منتظر

□

ازین کامیابی شود محتشم را

□

مونس احمد به مجلس چار یار

□

چنان شاد شد زان سخن شهریار

□

ابک لی قبل ثبوری فی‌النوی

□

گر بکار خویش می‌پرداختی

□

کی گذارد گنج کین ویرانه‌ام

□

چون سلاحش هست و عقلش نه ببند

□

که شفای جمله رنجوران شد آب

□

بحر خواهش را کرانی نیست پیدا لب ببند

□

گفت صاحب پیش شه جاگیر شد

□

تو از شاه ترکان چه ترسی چنین

□

خواجه را چون غیر گفتی از قصور

□

موسی به لن‌ترانی جانسوز حربه خورد

□

بهر این گفت آن خداوند فرج

□

چون روان باشی روان و پای نی

□

جان نهان اندر خلا هم‌چون سجاف

□

بیش ازین قوت گفتار ندارم اما

□

یا به نوبت گه سکوت و گه کلام

□

گران لشکری ساخت افراسیاب

□

بال بازان را سوی سلطان برد

□

تو، به محضر داوری کردی هزار

□

اینچ گفتم از غلطهات ای عزیز

□

کانچنان نقد و چنان بسیار بود

□

باز کرد از رطب و یابس حق نورد

□

یا مالک‌الامم که به دعوی بندگیت

□

اگر چه سست مهری زود سیر است

□

تهمتن مرا شد چو باز سپید

□

بر کین تو گر نباشدم دست

□

شدی حیران و بی سامان و کردی نرم گردن را

□

تا دولت است و نعمت با بخت تو بهم

□

به آیین اسحاق فرخ نیا

□

خوردی می ما ز جام لیلی،

□

تا نهد شاهد روز از جهت سیر جهان

□

سحرگاهی صبوحی کرد برخاست

□

که چونان که گژدهم داد آگهی

□

رسوایی او بگو کدام است؟

□

آنکه با نمرود، این احسان کند

□

گر بیش به گرد شغل کس گردم

□

جهاندار ازان کار شد تنگدل

□

زرین علمی که مشرق افراخت

□

هزار نفس ز بیم هلاک خود فرعون

□

آری به دل که همچو دگر بندگان نیک

□

خورش دادشان اندکی جان سپوز

□

آن حیله نداشت هیچ سودش

□

ز دور آدم تا این زمان نیافت کسی

□

ز هوشنگ تا نوذر نامدار

□

وگر جنگی افتد به ناچارشان

□

داده قرار هفت زمین را به بازگشت

□

طول ز حد شد برون به که سخن را کنون

□

همی آتش افروخت از نعل اوی

□

چنین گفت کز مرگ سام سوار

□

مرا به منزل الا الذین فرود آور

□

از برای ما، درین بحر عمیق

□

چو شد مست برزین بدان دختران

□

یکی تن شد ار زانکه روئین تنست

□

همت و لطف تو را در خوانده، اینجا بخششم

□

حیات را تو اگر پاس داری اندر دهر

□

همان مرغ و گاو و خر و گوسفند

□

زدش بر زمین همچو یک لخت کوه

□

خاک درگاهت دهد از علت خذلان نجات

□

بگو آن دو خواهر زن و دو برادر

□

به دشمن هرانکس که بنمود پشت

□

مگر آتش و شیر هم گوهرند

□

بیمار دل بخورد مزور نمی‌رسد

□

واندر صفات کوکبه پادشاهیش

□

چنین گفت کای دادگر یک خدای

□

به آورد رفتند پیچان عنان

□

ز بارگاه محمد ندای هاتف غیب

□

انبیا پس رو بدند او پیشوا

□

به بالینت آمد شب تیره‌بخت

□

گر افسونگر از چاره سرتافتی

□

به مقامی رسیده‌ام که مرا

□

تفاوت تا بود با هم به قدر شان مناصب را

□

زن قیصر آن خانه را در ببست

□

درفشی پس پشت پیکرگراز

□

چه بود آن نطق عیسی وقت میلاد

□

الفنج گاه توست جهان، زینجا

□

کسی کو بود تیز و برترمنش

□

وزانجا سوی دیو فرسنگ صد

□

بدان نفس که بر افرازد آن یتیم علم

□

باد نقد بی‌غش کامل عیار خسروی

□

همی کرد نخچیر تا شب ز کوه

□

چو خرسند گردد به دستان بگوی

□

بنده ز دکان شعر برخاست

□

از سر نادانیی گر بنده‌ای جرمی بکرد

□

اگر کشتمندش فروشد به زر

□

سخنها ز هر گونه برساختند

□

حلقه‌ی زلف کهن رنگ بگرداند لیک

□

بود تا ملک جسم از خسرو روح

□

شب اورمزد آمد و ماه دی

□

وزان روی زال سپهبد به راه

□

موسی استاده و گم کرده ز دهشت نعلین

□

هش دار و مدار خوار کس را

□

عمر ضایع شده را سلوت جان بازآید

□

ز دینار و از بدره‌های درم

□

بر لعاب گاو کوهی دیده‌ی آهوی دشت

□

آنقدر ذکر تو می‌آورم از دل به زبان

□

مدح تو حق است و حق را با دلت

□

ز شبگیر تا تیره شد آفتاب

□

بس لب و گوشم به حنظل و خسک انباشت

□

به دوست‌رویی پاکیزگان هفت رواق

□

کیوان به کناره بینم ار چه

□

چو طوس و فریبرز و گودرز و گیو

□

فروکن نطع آزادی، برافکن لام درویشی

□

ازین دو بیت مسلسل که چارتار کنند

□

وقف بازوی من است این حرز و نفروشم به کس

□

فالامهات اذا قصدت حیوتة

□

چون توئی خاک سپاهان را مرید

□

وز من بشنو نیک که من همچو تو بودم

□

نوبه زنت کیقباد، میده دهت اردشیر

□

جهاندیده گیو اندر آمد به آب

□

کعبه روغن خانه‌ای دان و روز و شب گاو خراس

□

چنین شعاری و اسلام شرم دار ای نفس

□

چو ز آمل رخ آمال به گرگان آرم

□

زبان دربند دیگر زین خرافات!

□

ولی پادشه را که یک لحظه از سر

□

توسنان را به زجر داغ ادب

□

در غیبت من آید پیدا حسودم آری

□

همانگه چو نزد تهمتن رسید

□

جاه او در یک دو ساعت بر سه بعد و چار طبع

□

همیشه تا فلک آفتاب دهر فروز

□

دوستانی که وفاشان ز ازل داشته‌ام

□

از پی رقصشان به ربع و دمن

□

ز آن کرم است سرگران جان و سر سبکتکین

□

وین شعر ز پیش آزمایش

□

خوان ددان را به کاسه‌ی سر اعدا

□

بجای جهان جستن و کارزار

□

درشان تو و من به سخا و سخن امروز

□

چو داغ با دل خونین نشسته تا روزی

□

گر در عیار نقد من آلودگی بسی است

□

گردن او سرفراز مهوشان

□

زخم مهماز و بلای تنگ و آسیب لگام

□

هرچه پیشت آید از گرمی بسوز

□

من یافتم ندای انا الله کلیم‌وار

□

بران اهرمن نیز نفرین سزد

□

تصنیف نهاده بر من از جهل

□

ز بهر درم گرددش کینه‌کش

□

یاری و یاوری ز خدا و مسیح بادت

□

اگر عمری کنم نعمت شماری،

□

کحال دانشم که برند اختران به چشم

□

گه دریا گه بالا گه رفتن بی‌راه

□

از نام شاه و نام بداندیش او فلک

□

بزد مهره بر پشت پیلان به جام

□

بانوی شرق و غرب مگر رخصه خواهدم

□

یکی موبدی بود نامش همای

□

عیش اسلاف در سفال مدان

□

ز حیرت کف‌زنان اهل نظاره

□

او رفت و سینه‌ها شده بیمار لایعاد

□

ز حجت شنو حجت ای منطقی

□

رفت شیرین ز شبستان وفا

□

چو بشنید گیو این سخن بردمید

□

خاقانی از ثنایت نو ساخت خوان معنی

□

چو آشفته آمد بر خوشنواز

□

گرچه از زن سیرتان کارم چو خنثی مشکل است

□

بگفتا: «من چه آیم سوی شاهی

□

نهاد تن پرستان را گل خندان گلخن دان

□

برو آفرین کرد روز نخست

□

کنم از حمد و مدح این دو امام

□

کنون نزد او جنگ شیر دمان

□

وباخانه‌ای چرخ و خلقی ز جیفه

□

بپرسیم زان ناسزای دلیر

□

جذبه شاخ آب را از بیخ تا بالا کشد

□

زلیخایی که در رشک حورعین بود

□

روزیش به گوی آن پری کیش

□

توانایی خویش پیداکنم

□

که بی کاوین اگر چه پادشاهی

□

به خارا و سغد و سمرقند و چاچ

□

هر کس به هوس نگاه می‌کرد

□

درم داد و آمد به شهر صطخر

□

آب را ببرید و جو را پاک کرد

□

زلیخا خاک شد در راهت، ای پاک!

□

گویند که گرد باد در دشت

□

کز آن نامه جز گنج دادن بباد

□

اگر در نور و گر در نار دیدی

□

چهارم چو جستی به خیره زره

□

زان پیش که دیده را کند پیش،

□

اگر داد مردی بخواهیم داد

□

روز بارانست می‌رو تا به شب

□

بگفت: «اول جمال است و جوانی

□

باز آن ددگان که صف شکستند

□

نبودم بگیتی جزین نیز بهر

□

مخسب ای دیده چندین غافل و مست

□

که افراسیاب و فراوان سپاه

□

آن، کش مدد ضمیر باشد

□

همه دیده کردند پیشش پر آب

□

من دلش جسته به صد ناز و دلال

□

نه هرگز بر دلش باری نشسته

□

زان ره که گذشت، بی جمالت

□

بدیدار او شاد شد شهریار

□

بس آن کز بهر تو بیچاره گشتم

□

بیاورد و پیش جهاندار برد

□

در خواب چنان نمود بختم

□

چو شب تیره شد شاه بهرام گفت

□

لطف ازل با نفسش همنشین

□

آنگه آمد برون و با ایشان

□

وان لعبت دردمند دل تنگ

□

نشست تو در خره اردشیر

□

نه بر مرد تهی رو هست باجی

□

نزادی مرا کاشکی مادرم

□

چو خسرو جرم خود را یافت پاداش

□

یکی نامه بنوشت با آفرین

□

بسا آب دیده که در میغ تست

□

در آن عشرتگه از هر چیز و هر کس

□

سبک دارد اکنون نگوید سخن

□

چو سالار بشنید زو داستان

□

چو با او سختی نابالغی جنگ

□

بخوردن نشستند یک با دگر

□

چو روزی برآمد نبودش زوار

□

سیوم پارس و اهواز و مرز خزر

□

باد سبک روح بود در طواف

□

مرد کاری، عیال حشر مشو

□

بدو اندرون جای دانا گزید

□

رها کرد هر کو به زندان بدند

□

لب و دندانی از عشق آفریده

□

وزان جایگه کوس بر پیل بست

□

رسیدند هر دو به مردی به جای

□

کسی کو ندارد بر و تخم و گاو

□

صنعت من برده ز جادو شکیب

□

پرده‌ی شهوت و غضب در پیش

□

مرا گفت کین مهره‌ی ساج و عاج

□

به کرباس بر دوختش همچنان

□

تو گندم کار تا هستی برآرد

□

بدان کاو ز درد پدر خسته بود

□

اگر بزم جوید همی گر نبرد

□

به گرد جهان تازه شد دین او

□

ره نه کز آن در بتوانم گذشت

□

این زن و زور و زر گذاشتنیست

□

همانا نه مردم بدند آن سپاه

□

مقاتوره بشنید گفتار اوی

□

تو ساغر می‌زدی با دوستان شاد

□

همی بوی مهر آمد از روی او

□

که ای شاه نیک اختر و دادگر

□

بدو گفت زین تاج بی‌بهره‌ام

□

بوم کز آن بوم شده پیکرش

□

تو که در بند قلیه و نانی

□

بیامد ز عموریه تا حلب

□

چنین با بزرگان روشن روان

□

رقیبان آن حکایت بر گرفتند

□

گر ایدونک بردارم از پشت زین

□

گیا چون سخن دان و دانش چو کوه

□

نه بینی آفتاب آسمان را

□

به وقت خورش هر که باشد طبیب

□

و گر او نیز را به یک دو درست

□

گفت اول پوست از وی درکشید

□

بدو گفت خاتون مرا دستگیر

□

جمال خویش را در خز و خارا

□

شعر خوانند، تا تو شور کنی

□

بیامد ز تیمار گریان بخفت

□

تا تن سالخورده پیر ترست

□

نگهبان برانگیزد آن راه را

□

ره به هنجار من کجا یابی؟

□

در ریاضت بوده‌ام شبها بسی

□

بایرانیان بربخندی همی

□

برون آمد ز گرد آن صبح روشن

□

مپسند این سماع در دانش

□

یکی بر فراز و یکی در نشیب

□

پس آنگه گفت شاپورش که برخیز

□

چو نام شهش فال مسعود باد

□

شد درین جسم هفت گردون موج

□

گرچه هیچ آبی نبودش بر جگر

□

برخساره شد چون گل شنبلید

□

خیالت را پرستش‌ها نمودم

□

نظری زین بلندبینان بس

□

چو شب تیره شد رای خواب آمدش

□

گامی از بود خود فراتر شد

□

زهی بدری که او در خاک خفته است

□

گام بر گامشان نه و میرو

□

شاه حالی گفت آن شه‌زاده را

□

که تیمار بردی ز نازک تنم

□

زان چیره زبان رحمت‌انگیز

□

زان حضور آمد این نماز درست

□

بگو آن دو بی‌شرم ناپاک را

□

چو ماه آمد برون از ابر مشگین

□

هم مادر و هم پدر در آن کار

□

فلک را باد یارب سینه صد چاک!

□

پاینده باش تا به مراد و به کام

□

بغرد بدرد دل مرد جنگ

□

ای هم من و هم تو آدمیزاد

□

صفت نغمه گری‌های زنان مطرب

□

همی بود پیچان دل از گفت‌وگوی

□

تاج و تخت آلتست و شاهی نه

□

نزدیک دهن شکسته شد جام

□

کسی کو در پی غولان زند گام

□

دویست پیل دمان پیش و ده هزار سوار

□

تو را روزگار بزرگی مباد

□

تا پیشه خویش پیش گیرم

□

مبین یک جرعه در طاس شرابی

□

بدو گفت رودابه پیرایه چیست

□

جنیبت را به یک منزل نمی‌ماند

□

رسول ما به حجت‌های قاهر

□

دیده نباشد که نظر نیستش

□

زینت و قیمت و مقدار، جهان را به تو بود

□

به شیرین سپردم چو برخواندم

□

بدان تا هر که دارد دیدنم دوست

□

خلیفه بی توان از ناتوانی

□

چو آمد دل نامور بازجای

□

تیر بر هر کجا زدی حالی

□

وان تیغ زنان که لاف جستند

□

فرستد سوی دولت خانه‌ی تخت

□

جهان آزموده دلاور سران

□

که پوینده گشتیم گرد جهان

□

آن رقعه کسی که بر گرفتی

□

چو در شد در شکوفه شاخ گلگون

□

منی کرد آن شاه یزدان شناس

□

به حق آنکه در زنهار اویم

□

زین غم چو نمی‌توان بریدن

□

ز فرهاد آنچه در دل داشت حالی

□

ز دیبای پرمایه و پرنیان

□

بران مهر بنهاد قیصر نگین

□

صد رستمش ارچه در رکابست

□

کنیزان راهم آمد جان به تن باز

□

بفرمود پس تا منوچهر شاه

□

خرگاه نشین بت پریروی

□

چو بر پای ایستادم گفت بنشین

□

جسدها دور و جانها یکدگر یار

□

رخ لاله رخ گشت چون سندروس

□

بشهر اندرون بانگ و فریاد خاست

□

تعویذ میان هم‌نشینان

□

که خصم ار چشم زخمی را سبب گشت

□

یکی بنده‌ام من رسیده به جای

□

بقدر آنکه باد از زلف مشگین

□

به گر نفسیت خوش برآید

□

کرا امروز دست و پای بر جای،

□

نگه کردم از گرد چون پیل مست

□

وزان بیشه بهرام شد تابری

□

چون شاه جهان به من کند باز

□

ز حد بگذشت شبهای جدائی

□

همه کابل و زابل و مای و هند

□

تیر اگر بر نشانه‌ای راندی

□

هم تو به عنایت الهی

□

به یزدان پناه و به یزدان گرای

□

سپهریست پنداشت ایوان به جای

□

چو گردنده گردون به سر بر بگشت

□

ز آیینه غبار زنگ برده

□

بدیشان گفت هستم بی‌خود و مست

□

گراینده‌ی تاج و زرین کمر

□

وسائر ملک یقتفیه زواله

□

ایا بازاری مسکین، نهاده در ترازو دین

□

کف اندر دهانشان شده خون و خاک

□

مبر جز کسی را که نگزیردت

□

چنین گفت کنکس که دشمن ز دوست

□

اول برسان با حسن الحال

□

آنچ بر صورت تو عاشق گشته‌ای

□

گلخنی زخم تیر در دل خورد

□

روزی آید اگرچه هیچکسم

□

الهی تا بود بر لوح ایام

□

چو اندر میان بیند ارجاسپ را

□

بنور لم یزل بینی جمال لایزالی را

□

بدو گفت خسرو که اینست روی

□

الهی تا بقا باشد جهان را

□

کجا همچون جهانداری جهان را

□

چون شفا یافت به که باز او را

□

ما را تو دست گیر و حوالت مکن به کس

□

ولی بود ازین نظم قصدم که دلها

□

چو باز آمدش دل به جاماسپ گفت

□

تیغ یمانی به دست ناچخ هندی به دوش

□

ز شب نیز دیدی که چندی گذشت

□

لاجرم محجوب گشتند از غرض

□

سخره‌ی حس‌اند اهل اعتزال

□

بدو گفت شاه آنچ داری بیار

□

پاس دار دو حکم در دو سرای

□

سخاو لطف ترا بنده باد ابر و هوا

□

چنین گفت کاین مایه‌ور کاروان

□

شتروار زین هریکی ده هزار

□

بزاری سر نوذر نامدار

□

نرم گو لیکن مگو غیر صواب

□

گلی زینسان چمن افروز و دلکش

□

دگر گفت کز خوب گفتار اوی

□

بتازید ومن در پیش تاختم

□

بحرص ار شربتی خوردم مگیر از من که بد کردم

□

به پیش سپاه آمد اسفندیار

□

ز کوشش مکن هیچ سستی به کار

□

ببخشید بر فیلسوفان درم

□

از هوارانی دماغت فاسدست

□

با چنان چشمی که بالا می‌شتافت

□

پدر بر پدر داد و دانش‌پذیر

□

چون یکایک به شاه پیوستند

□

چون کف از تف عمامه خواهد بست

□

همی رای زد تا جهان شد خنک

□

کنون داغ دل نزد خاقان شویم

□

چگونه فرستم فرسته به در

□

هیچ تاوان نبود در دو جهان بر من و تو

□

چه باشد مفلسی را زیب بازار

□

بگفت این و بگشاد چادر ز روی

□

هر ضریری کز مسیحی سر کشد

□

ریش تو داند که گوز بینمک مان در مزه

□

بزد بر در دژ دو دار بلند

□

بدرد یقین پرده‌های خیال

□

فریدونش را نیز با گاوسار

□

مادت و مدت بقای تو باد

□

چشم اسپ از چشم شه رهبر بود

□

کنون تا یقینت نگردد گناه

□

به کز این ره زنان کناره کنی

□

نی ز قصد حاسدانت در بدایت شهر تو

□

چو تو شاه باشی و من پهلوان

□

زمانی سرش در گریبان بماند

□

آنجا که زبان قلمش در سخن آید

□

خویشتن را جز این ندانم جرم

□

همه گلچهرگان با زلف پرچین

□

به هر دو سال بسازم ز علم تصنیفی

□

عاریه‌ستم گشتمی ملک کفت

□

بادت ز سعی بخت همیشه تهی و پر

□

خورش هست چندانک اندازه نیست

□

آفتاب فلک‌آرای تو بر جای بود

□

ولیکن ار بدن مرده ریگ نیست چنان

□

برهنه باشد اگر در حجاب غیب رود

□

من دلیلم حق شما را مشتری

□

از باغ فضل با لطف دسته‌ی گلم

□

گردش اختر و پیام سپهر

□

نبرند از تو تشنگی و کنند

□

از ایدر بسی نامور قیصران

□

بی‌تو اجسام را مباد بقا

□

مصطفی کرد این وصیت با بنون

□

شعرها پیشت چنان باشد که از شهر حجاز

□

به گلچینان در گلزار بستم

□

درخت بخت حسود ترانه بیخ و نه شاخ

□

غم خوردن بی تو می‌توانم

□

راستکاری پیشه کن کاندر مصاف رستخیز

□

به دامادی قیصر آمدش رای

□

تقدیر چنان کن که روی عزمت

□

ور سبب گیری نگیری هم دلیر

□

رسن دادت ز قرآن تا ز چاه تن برون آیی

□

هر کجا خواهیم داریمش روان

□

خرد جز در دماغ تو شمیده

□

پایه بر پایه بر دوید به بام

□

آب چشمت شور کرد و آب گوشت تلخ و خوار

□

همه پند من یک به یک بشنوید

□

دهرش از انقیاد گفته بگیر

□

نوبت من شد مرا آزاد کن

□

غمی شد تهمتن چو بیدار شد

□

به هر جایی که گلگون پا نهادی

□

تا ز تکرار دور چنبر چرخ

□

بر من آن شد که در سخن سنجی

□

مرا بود روزی بدین ره گذر

□

ز ره چو به ایوان شاهی شدند

□

تا فلک طول دهر پیماید

□

چون غرض دلاله گشت و واصفی

□

بکردار آتش دلاور سوار

□

مشرق او نسبت ذرات او

□

واندر آن مملکت و سلطنت و آن دولت

□

وان زمانی که می‌پرست شود

□

مرد باید چو میان بست به مداحی تو

□

همی راند تا پیش دریا رسید

□

ساحت آسمانت باد زمین

□

ماهیان را نقد شد از عین آب

□

بزد آهی ز دل فرهاد مسکین

□

معجز ز سر سپید بگشاد

□

کتایون بدانست کو را نژاد

□

کردمش در شکنجه زندانی

□

دل نباشد تن چه داند گفت و گو

□

از محنت دوست موی می‌کند

□

زمانه بیازید چنگال تیز

□

تا وزارت به حکم نرسی بود

□

پی پوشیدن آن راز شیرین

□

نام و صیت مرا تباه کند

□

نگه کرد روشن‌دل اسفندیار

□

آلت زرگر به دست کفشگر

□

بماند به گیتی ز من نام بد

□

بگفتش تاکی است این مهربانی

□

فرود آمد از باره اسفندیار

□

آن فلان خانه که ما دیدیم خوش

□

گر اکنون بیایم سوی خان تو

□

تا گنج او خراب شد و خیل او اسیر

□

همی گفت زار ای نبرده سوار

□

هر که او را برگ آن ایمان بود

□

بد و نیک بر ما همی بگذرد

□

چو خوش با یار گفت آن رند سرمست

□

چگونه فرستم فرسته بدر

□

اولا بشنو که خلق مختلف

□

بناهای آباد گردد خراب

□

تویی ظل خدا و نور خالص

□

چو جانت قوی شد به ایمان و حکمت

□

کسی کو کند میزبانی کسی را

□

به یمگان لاجرم در دین و دنیا

□

مرا خود اولا پروای آن نیست

□

کز مذهب‌ها درست و حق نیست

□

راست چون یک قبضه و یک خانه قوسی بود

□

بنده را دستگیر باش به فضل

□

ببر از ما هوا را دست بسته

□

یا سوی شما کار نکرده‌است پیمبر

□

به چشم بخت روی ملک بنگر

□

از این پرسیدی آداب بساطش

□

طاعت بی علم نه طاعت بود

□

زبان بیزبانی را ز سر کرد

□

مخور غم گرت نیست اسب رونده

□

بری از سیم خام آن نخل تر داشت

□

لیک در حد ذات چون نگری

□

بیابان غمی ، دشت بلایی

□

آفتاب ار به خاطرش گذرد

□

پناه خیل گردان قوی تن

□

در قرانهاش سد خطر ور غم

□

به سوی حجله شد منظور خوشحال

□

ز بس لطف تو طبع بذله سنجش

□

همت اگر سلسله جنبان شود

□

فغان زین تیره شام ناامیدی

□

بیاوردند نزدیکان درگاه

□

فتادی سایه‌اش گر بر سر خاک

□

برانگیخت رخش از پس نامدار

□

مخالف در خلاف کار دانی

□

به ذراع سنین و شبر شهور

□

بیاموزی آنگه زبان‌های مرغان

□

چو گژدهم پیش سپه راهبر

□

کزینسان ارجمندان را کند خاک!

□

برای دولت منصور خسرو صفدر

□

که رویش در چمن افروخت آتش

□

سر پر خرد پر ز پیکار شد

□

که طوفان است از بهر خرابی

□

جای باشد که جهان را ز چراغ آید عار

□

مکانت یافته‌ستم بیش از امکان

□

نماند سراپرده الا جلال

□

که بسی لحن کند زهره چو گیرند الحان

□

بی‌تو اعراض را مباد قیام

□

زمین سر برزدی از جیب افلاک

□

به گفتار دشمن گزندش مخواه

□

کور چه بیند که بصر نیستش

□

سخن جز در ثنای تو مزور

□

به خراسان میانه‌ی دیوان

□

پس آنگه به عفو آستین برفشاند

□

کند ریگ بیابان خونش آشام

□

چو شاخ دولت خصم ترانه بار و نه بر

□

که از مستی فتاد و شیشه بشکست

□

خورش نیز با به رسم آید به کار

□

شکوفه خنده زد با گریه‌ی خون

□

هرچه رایش به حکم گفته بیار

□

جز مذهب بوحنیفه نعمان»

□

ستایش ندارم سزاوار اوی

□

که بد هر یک زبان بسته دهن باز

□

در مملکت قندهار باشد

□

به گوش جان دلش بشنید و بر کرد

□

ز تازی سوی مرز دهقان شویم

□

دل اندر پیش یاران کرد خالی

□

بر جهان خیر و شر گذر دارد

□

بر قول خداوند جهان داور سبحان!

□

به گیتی جزو نیستمان یادگار

□

زبان‌ها گنگ و ابروها به گفتار

□

که ازو گوهر ناسفته ستاند به کنار

□

که گردد تاج شاهی را خریدار

□

هیونان بختی بیارند بار

□

سرش را تیغ کین چوب ادب گشت

□

وز بحر طبع با صدف لل ترم

□

ز شاهی بود یک‌دل و یک نهاد

□

ز نوشین روان شاه تا اردشیر

□

که آن دولت رسد در خانه‌ی بخت

□

چه اثر بود ازو هم به سفر هم به حضر

□

عجب نخلی که سیم خام برداشت

□

همه روی ماه و همه پشت موی

□

چراغم را تو بخشی روشنائی

□

خواجه‌ی اخترانت باد غلام

□

همه گبر و برگستوان چاک‌چاک

□

که فرمودت رسن بازی ز راه دیو نفسانی

□

که فردا هر یک افتد در دگر جای؟

□

سنا و حلم ترا باد چاکر آتش و آب

□

از ایشان دشت چون دامان گلچین

□

مشک و عنبر پیش مغزت کاسدست

□

کار خود هم تو کار خویش شمار

□

بیابان بود و تابستان و آب سرد و استسقا

□

برفتند با گرزهای گران

□

که دقیقه فوت شد در معترض

□

منتبه کی شوی ز صورت خویش؟

□

چون بط از آب ازار خواهد کرد

□

که ما را سخت دارد سر شکسته

□

وسوسه مفروش در لین الخطاب

□

نیارم کردن او را حق‌گزاری

□

بر تو چونان بود چون بر آل یاسین کربلا

□

به خوشه درون بار اگر تازه نیست

□

رفته و مانده‌ی شهور و سنین

□

کی رسی در بهشت رحمانی؟

□

کم نیابد آخر از تیز نمک سود شما

□

عنان هوشیاری داده از دست

□

چون برین گونه گذاریم جهان گذران

□

بجنب از جا که فی‌التاخیر آفات

□

این دهان گنده و آن جگر افگار

□

نهاد آن سر سرکشان برکنار

□

کسی که کلک تو کردست در جهان رسواش

□

مهر اندر درون نکاشتنیست

□

از رنج تن روان و ز مقصود دل کنار

□

به مقصودش عروس جاه و اقبال

□

با یکی خرما کسی هجرت کند سوی هجر

□

بانگ خلخال‌ها جلاجلزن

□

نیستند از خشم حق جز راست‌کاران رستگار

□

که این بد چرا داشتی در نهفت

□

ور جز اینست باد ما ابکم

□

بنوازی، بزرگواری تست

□

آب بینی منقبض و آب دهانت نوش بار

□

وگر باشد تو دانی جای آن نیست

□

کرده خبر چهار امین را ز ماجرا

□

در کمندش گردن گردنکشان

□

یوسف دل نه به گرگان به خراسان یابم

□

همی راندم تیز با ساروان

□

خار و حنظل بجای گل شکر است

□

مدح گویند، تا غرور کنی

□

نسر واقع شده را قوت پر باز دهید

□

به تعظیم تمامش جانب شاه

□

فرو گشای ز من طمطراق الشعرا

□

فغان برداشتند از هر کناره

□

درون سو خبث و ناپاکی، برونسو در و مرجانش

□

برفت از بر کوه باد سبک

□

زر و زربفت و غلام و طوق و استر ساختند

□

زانکه بیدارم و تو در خوابی

□

تا نار دیدم از شجر اخضر سخاش

□

ز جا برخاست همچون باغ نسرین

□

بدان زمان که بر اندازد این عروس نقاب

□

نمی‌بایست‌اش الا یوسف و بس

□

چون زادت مخنث در مردن پیمبر

□

فرو هشت از دار پیچان کمند

□

کاتفاق است این که از یاقوت کم گردد وبا

□

روز راحت مبین و شب مغنو

□

نیزه برت تهمتن، غاشیه‌کش گستهم

□

سپر مانند بر سر خود آهن

□

کورا دوا مفرح اکبر نکوتر است

□

به مغرب پرده‌ی عصمت‌نشین بود،

□

چون درآیند ره از پیش حشر بگشایید

□

به زین اندرون گرزه‌ی گاوسار

□

به من رسید که خاقانیا بیار ثنا

□

بی‌زمان و مکان و اخوانش

□

گرچه ز اول نام دادن بر زبان آورده‌ام

□

هوس‌را آرزو در دل شکستم

□

چه بود آن صوم مریم وقت اصغا

□

که چون من بی‌کسی را، بی‌گناهی

□

زآتش شمشیر تو طعام برآمد

□

چو خورشید در برج ماهی شدند

□

ارنی گفتنش از هبر تجلا شنوند

□

وز شهاب نجوم فوجا فوج

□

ری و خوی را ز محمدت دو ازار

□

که در وی نیست امید سفیدی

□

از لعاب زرد مار کم زیان افشانده‌اند

□

همی کش گه گهی دامن بر این خاک!

□

کز دیده‌ی رضای تو به یاوری ندارم

□

کسی را به تن در نباشد روان

□

چون بازاری در آن ندیده است

□

چه نظر؟ کالتفات اینان بس

□

او خفت و فتنه‌ها دشه بیدار لاینام

□

به گیتی کس شنیده‌ست این شمایل

□

خال را رنگ همان غالیه گونا بینند

□

بدان گونه که خود دیدی و دانی

□

قاب قوسین او ادنی دیده‌ام

□

به گشتاسپ بادا سرانجام بد

□

چنین گفت کای پرخرد مهتران

□

گو: مگرد این شکسته باز درست

□

بر لوح بخت خط معما برافکند

□

کشنده وادیی ، خونخوار جایی

□

همی خون چکید از بر لعل اوی

□

گفت کای زمره‌ی وفاکیشان!

□

کحل الجواهری که به هاون درآورم

□

ز سیمرغ روی هوا تیره دید

□

یکایک برافزود بر کشتمند

□

کیف انتظار اماتة الاحیاء

□

گل سیراب در سراب مکار

□

تا روز او سیاه شد و جان او فگار

□

کجا ز آفریدون بد او یادگار

□

نه یک بارش به پا خاری شکسته

□

کامید این حدیث دو گوشم چهار کرد

□

همی خواهد اندر سخن رهنمای

□

شود زان سپس روزگارش درشت

□

وگر زاد مرگ آمدی بر سرم

□

با صاحب محک چه محاکا برآورم

□

وزان ترتیب اسباب نشاطش

□

به خوبی توی بنده را رهنمای

□

خروشید چون روی او را بدید

□

هر هفت به یک مکان ببینم

□

بدین خوب گفتار من بگروید

□

بپیچد ز پیغاره و سرزنش

□

چو کشتی که از باد گیرد شتاب

□

نقش مشکوی و شبستان چکنم؟

□

رخ از یاریش او بر جا نهادی

□

به ایوان دگر جای بودش نشست

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

هلاک است، ازان از وبا می‌گریزم

□

که اویست بر نیک و بد رهنمای

□

به بار آمد آن سبز شاخ درخت

□

یلان بر کشیدند تیغ از نیام

□

حامله است از جان مردان خاطر عذرای من

□

مور تواند که سلیمان شود

□

یکی خانه بومش کند پر گهر

□

همانست و نخچیر آهو همان

□

کو میزبان نطق است وین دیگران عیالش

□

چه گویم بدان پیر گشته پدر

□

برآمد سبک بازگشت از گروه

□

سپیجاب و آن کشور و تخت عاج

□

چنین در دور تا دیده است دیر است

□

که شیرین خوش کند جان غمین را

□

ز گفتن بیاسای و بردار می

□

که پیچد روانت سوی راه بد

□

از لهو و از نشاط زمانی مشو جدا

□

نبد زو مرا روزگار گریز

□

کز عاشقی‌اش بلند نام است!

□

پدید آمد از دور تازان به راه

□

به زیبا روی خود گلشن بیاراست

□

چو بر توسن طبع داری روانی

□

خود دست به کشتن خودم هست

□

که آن را ندانی گره تا گره

□

هم پیشه‌ی هدهد سلیمانم!

□

بوم شاد و پیروز مهمان تو

□

خواندی ما را به نام لیلی؟

□

سیاوش پسر گشت و پیران پدر

□

مسعود سعد خدمت من کرد سالیان؟

□

بگفتا هست تا گردند فانی

□

دور فلک‌اش به مغرب انداخت

□

مبادم بجز آشتی هیچ کار

□

پنج نوبت می‌زند د رشش سوی این هفت خوان

□

ستایش کند شاه گشتاسپ را

□

از بانگ بلند آزمودش

□

ز بد گفتن ما زبان بسته بود

□

گاو پیسه گرد روغن خانه گردان آمده

□

سایه کوه جاودان ببرد

□

هم قصبه‌ی گل شکر فزای صفاهان

□

ترا ناگهان برزنم بر زمین

□

که با لام سیه‌پوشان نماند لاف لامانی

□

بدید آنک دد سست برگشت کار

□

خرجش آنجا نقد اینجائی فرست

□

زمین را ببوسید و او را سپرد

□

کله گم شود جز گدائی نیابی

□

که ای شکر لبان خیل شیرین

□

ختم الامرائی به و ختم الشعرائی

□

همی زیب تاج آمد از موی او

□

فحل بر دست توانا برنتابد بیش از این

□

نیا شاه جنگی پدر شهریار

□

الحق اولی است آن به بهتان

□

به گردان بفرمود و خود برنشست

□

زین سخن است دل سبک عنصر طبع عنصری

□

فرق بسیار در میان باشد

□

نیستی جذر اصم را غبن گنگی و کری

□

طبع بین تا چه سحرکاری کرد

□

مهلک و ناسور بیند ریش را

□

نباشد دژم هرکه دارد خرد

□

یاد آرد از رواق و خانه‌ام

□

ندیدم روان را چنین سوگوار

□

تیز می‌گردی بده آخر زمان

□

خویش را سنی نمایند از ضلال

□

از همایونی وحی مستطاب

□

که گویم تو باز گویم که من

□

گویدت منگر مرا دیوانه‌وار

□

ز درد برادر بکندند موی

□

بال زاغان را به گورستان برد

□

ز تاج بزرگان رسیدم نوید

□

نشنود ادراک منکرناک او

□

در نظرهاش سد ضرر مضمر

□

حاکم اصحاب گورستان کیم

□

نشد گرمی خوابش از خوابگاه

□

بهتر از مهری که از جاهل رسد

□

ز باران وز تابش آفتاب

□

شرم‌دار ای احول از شاه غیور

□

ترادل برین گونه از بهر کیست

□

رفته درهم چون قیامت خاص و عام

□

نور چشمش آسمان را می‌شکافت

□

کاشف این مکر و این تزویر شد

□

نمودار تاریخ اسکندری

□

غم نپاید در ضمیر عارفان

□

پشیمان از ثنای دیگران باد

□

وآن از آن سو صادران و واردان

□

هم از آمدن هم ز دشت نبرد

□

دید صایب شب ندارد هر کسی

□

داد حق دلالیم هر دو سری

□

هم برین بشنو دم عطار نیز

□

به هر نیک و بد باشد آموزگار

□

غصه بیخست و بروید شاخ بیخ

□

آن بنات النعش تابان بر سر کوه یمن

□

مونس بوجهل عتبه و ذوالخمار

□

برآمد سر از خورد و آرام و خواب

□

بعد طوفان النوی خل البکا

□

چون برون شد جان چرایش هشته‌ای

□

روح را من امر ربی مهر کرد

□

که سیمرغ را کس نیارد به دام

□

خوی خود در فرع کرد ایجاد اصل

□

نباید که بگریزد از میهمانی

□

تن تقلب می‌کند زیر لحاف

□

همه بوم و بر کرد باید تهی

□

جان من مست و خراب آن و دود

□

دل نجوید تن چه داند جست و جو

□

حدثوا عن بحرنا اذ لا حرج

□

به خواهش دهم کشور دیگرت

□

کز عدم بیرون جهد با لطف و بر

□

به دست سعد پای نحس بشکن

□

احولانه طبل می‌زن والسلام

□

بدان تا گذارند روزی به روز

□

ناز بابایان کجا خواهد شنید

□

همچو سحر اندر مراد ساحران

□

نپوشی همی نیز خفتان رزم

□

مادر خاک ازو ستاند باز

□

دل نظرگاه خدا وانگاه کور

□

طاعت بی علم چو باد صباست

□

بدین تاج و تخت سپنجی مناز

□

ز گرد سواران توران زمین

□

هر دو معقولند لیکن فرق هست

□

نه بر آمد نه فرو شد ذات او

□

سپردم روانرا به یزدان پاک

□

که سالار گیلی درآمد به گل

□

روی چون گلنار و زلفین مراد

□

چشم او بی‌چشم شه مضطر بود

□

برادر ز تو کی برد نیز نام

□

که ماه آمدش گفتی اندر کنار

□

مرغ ابله می‌کند آن سوی سیر

□

همچو برگ از بیم این لرزان بود

□

نسودی به آورد با او پلنگ

□

بدان زنده پیلست پیگارشان

□

که گرزآهنی زو نیابی رها

□

مختلف جانند تا یا از الف

□

ازان فر و اورنگ و آن دستگاه

□

بسان یکی تیغ پولاد شد

□

که جوشن بپوشد به روز نبرد

□

بود موزون صفه و سقف و درش

□

به تاریکی از چشم شد ناپدید

□

کزو یافت چشم خرد توتیا

□

که گر ز آهنی بی‌گمان بگذری

□

همچو دانه‌ی کشت کرده ریگ در

□

که جاوید بادا سر شهریار

□

سرش ماه زرین و بالا دراز

□

از ایوان به درگاه قیدافه راند

□

چه گویم بدان پیر گشته پدر

□

که سازند زو نامدار افسری

□

توان کندن از جایش ار زاهنست

□

نشایست کردن بدیشان نگاه

□

تاکند بنده بنده فرمانی

□

عمرش به صدو دوازده سال

□

بیاید یکی راه دشوار و بد

□

نه از نو نه از روزگار کهن

□

بفرمود کردن بر آنجا نگار

□

چشم پوشی و مرده انگاری

□

که از دام و دد هر چه باشد خورند

□

جهان‌بخش را این بود کار کرد

□

همچون پریان پرید از آن کوی

□

بقا ده این شه صاحبقران را

□

هیونی تکاور برون تاختند

□

نه خورد ونه پوشش نه انده گسار

□

بر معجزه تفضیل بود سحر بیان را

□

ز زنگ نفاق است از بس مکدر

□

به مرد زبان دان فرج یافتی

□

تو بی‌چاشنی دست خوردن مبر

□

در وزارت خدای ترسی بود

□

ز نام نامی نوشیروان نام

□

به سنگ اندرون لاله کارد همی

□

که همواره باشد مر او راشکوه

□

که خدمت تو کند جان زار مانده کجاست

□

مغفر رومی به فرق جوشن چینی به بر

□

احمقان را چشمش از ره برده است

□

جهان کرد پر جنگ و جوش و جلب

□

می خوردن با تو نیز دانم

□

چو سنگت را سبک کردی گران زان است بار تو!

□

که از شاه گیتی مبرتاب روی

□

ببر پیش تخت خداوند تاج

□

به سر بر نهاد آن کیان تاج فخر

□

جان و تن نیز در سردل کرد

□

تا شود غالب معانی بر نقوش

□

بدآموز شد هر دو را رهنمای

□

الا الیک حاجت درماندگان فلا

□

به علم سرمدی دانی همه اسرار پنهانی

□

سوی سیستان باز برد آن سپاه

□

دل از مهر دانا بیکسو کشید

□

که چون اندر آمد به بالین شیر

□

سرنگون آنگه به دارش برکشید

□

اول و آخر ببیند چشم باز

□

گردش، چون سپهر، حلقه بستند

□

تا خدا دیدنش میسر شد

□

ز یزدان بپیچید و شد ناسپاس

□

پر از بیم شد جان توران گروه

□

دیدم، گذران، به دیده‌ی خویش

□

ببی بهره‌ئی در جهان شهره‌ام

□

آب او بگذشت از بالای سر

□

می‌خوری صد لوت و لقمه‌خای نی

□

همره نشدش، مگر خیالت

□

سوی ملکوت القائم الصمد الوتر

□

همی پوست بر تنش گفتی بکفت

□

همی خون به جوی اندر آمد چو آب

□

محروم مدارش از رخ خویش

□

بشد پیش تخت و ببردش نماز

□

خود نشان ندهد چنین شبهاکسی

□

این که دیر اشکفت دسته‌ی خار بود

□

کاختر به فلک نهاد رختم

□

آلتی خواه باش و خواهی نه

□

به پیش سپهبد زمین داد بوس

□

چو رهام و گرگین و فرهاد نیو

□

پیلش به نظر حقیر باشد

□

نیارست جستن کسی کین او

□

سر مگردان آن ز پا افتاده را

□

که ترا غمگین کنم غمگین مشو

□

مجنون می‌دید و آه می‌کرد

□

نگونش به چاهی در انداختم

□

یکی با فزونی یکی با نهیب

□

ز دیبای و از گوهر بیش و کم

□

پشیمان وار گشت از دیده خون پاش

□

ازان شاه پردانش و زودیاب

□

از دشمنان خویش برآری دمار

□

دست او را ورنه آرد صد گزند

□

جا نیست ز تن رمیده در گشت

□

تیر گشتی ز تیر خور خالی

□

مگر تیره گردد ازین آبروی

□

ابا نیزه و آب داده سنان

□

دل داده به باد و مانده بی سنگ

□

هنرمند و بادانش و پاک‌رای

□

نود هزار پیاده مبارز و صفدر

□

بزد نای رویین و لشکر براند

□

او بهانه کرده با من از ملال

□

کز آن خندد که خنداند جهان را

□

بتخت کیان اندر آورد پای

□

که آمد گه رفتن ای نیک جفت

□

بخشایش کرد و گفت برخیز

□

آز او آرزوپذیر ترست

□

تا تو رفتی ز جهان این سه برون شد یکبار

□

ز دادار بر شهریار زمین

□

بعد از آن در جو روان کرد آب خورد

□

که فرمان این چنین داد است پرویز

□

از اندیشه‌ی دل شتاب آمدش

□

ز خاور ورا بود تا باختر

□

تا اول شب مصاف جستند

□

برخود این چار بند پاره کنی

□

دو بیداد و بد مهر و ناباک را

□

که ناخوش کند بر دلش روز خوش

□

نه ازین باران از آن باران رب

□

که چون زنهار دادی راست گویم

□

به جای سر مایه بی‌مایه چیست

□

به گوپال و شمشیر گیریم یاد

□

نبوت در جهان می‌کرد ظاهر

□

جعبه را برنشانه بنشاندی

□

گشادند یک‌یک به پاسخ زبان

□

تو با او به تندی و زفتی مکاو

□

گیا خود در میان دستی برآرد

□

به شاهنشه در آمد چشم شیرین

□

ز دریای چین تا به دریای سند

□

پخته ندادیم بسودای خام

□

نومید شدند ازو به یکبار

□

کانچه کردی به خدمتت برسم

□

نشست از بر تخت زر با کلاه

□

نام نواب معلی تو تا روز شمار

□

به بالغ‌تر کسی برداشتی سنگ

□

گهی هندوستان سازد گهی چین

□

به مردی بشست اندر آورده پای

□

کرد جمعیت نا اهل پریشانش

□

من خار خسک تو شاخ شمشاد

□

هم بدین فرخی نمودی چهر

□

به هنگام سختی به بر گیردت

□

چو تکیه‌گاه دگر شد ز منبرش پیدا

□

ز من برنایدت کامی که خواهی

□

خبر پرسان خبر پرسان همی راند

□

برآمد یکی تیغ هندی به دست

□

بود تاسر بر آن اقلیم سردار

□

خیزم پی کار خویش گیرم

□

او خورد می عدوش مست شود

□

نشاننده‌ی زال بر تخت زر

□

بر اوج لامکان به سمعنا شود مجاب

□

چو بیداران برآور در جهان دست

□

کردمی بر راز خود من واقفت

□

برآن گونه شد اختر کاویان

□

پای جهان گرد باد حکم تو را در جهان

□

برخواندی و رقص در گرفتی

□

ده دهی زر دهم نه ده پنجی

□

گران لشگری گرد او بر به پای

□

در جهان آثار طبعش بیش ازین بود نهان

□

ز خان و مان خویش آواره گشتم

□

از سه گز کرباس یابی یوسفی

□

کاین نامه به نام من بپرداز

□

بهر پاس جان شاهنشاه انجم پاسبان

□

نه از ویرانه کس خواهد خراجی

□

اما به طفیل شوی می‌کند

□

آنجا قدمم رسان که خواهی

□

سرانجام عمر اول کامرانی

□

لبش دندان و دندان لب ندیده

□

او جهودانه بماند از رشد

□

لشکر شکنیش ازین حسابست

□

دارم امید که از موهبت ربانی

□

قلم شاپور می‌زد تیشه فرهاد

□

نامه خویش را سیاه کند

□

تن در دادم به غم کشیدن

□

پس زبان بگشای در عرض دعای بیکران

□

سخن‌هائی که رفت از سر گرفتند

□

اطعموا الاذناب مما تاکلون

□

پالوده که پخته بود شد خام

□

بنوشته از مبالغه صد محضر آفتاب

□

نشان هجر و وصل یار دیدی

□

ضابط حکم خلق و حکم خدای

□

در خورد کنار نازنینان

□

ختم کند بر دعا کلک مطول بیان

□

به پوشیدن همی کرد آشکارا

□

دیگری را غیر من داماد کن

□

ببیند مغز جانم را در این پوست

□

ممات را نتوان احتمال امکان داد

□

و گر جرمی جز این دارم جهودم

□

گرد بر گرد شاه صف بستند

□

به سوگندم نشاند این منزلت بین

□

هر سحر بر جمل چرخ زر اندود کلک

□

پدید آمد از آن گلخانه گلشن

□

که بس آفت‌هاست پنهانش به زیر

□

زمین تا آسمان نورش گرفته است

□

به خنجر ستم و تیغ کین فکند از پا

□

همچنانک جذبه جان را برکشد بی‌نردبان

□

موی چو سمن به باد برداد

□

تا خود نفس دگر چه زاید

□

سی سال شد که کلک به ناله است در بنان

□

خود تو گرانجانتری از کوه قاف

□

نان و آب و جامه و دارو و خواب

□

گنجینه به جای و مار مرده

□

الا ای آفتاب آسمان مرتفع شانی

□

سر دلش گشته قضای سرش

□

رفت تا تخت پایه بهرام

□

بسا خون که در گردن تیغ تست

□

که مرا میفکند کثرت نطق از گفتار

□

رحمت حق نازکش او نازنین

□

لیک اندر خانه درماندی ز کار

□

سحر من افسون ملایک فریب

□

دعا و خاتمه‌ی نظم نیز ساز بیان

□

وزین داستان شاه محمود باد

□

گم بباشم تا به کی جویم ترا

□

بپرهیزد از خوردهای غریب

□

اگر رسی به جزا وای بر تو روز جزا

□

پای درون نی و سر باز گشت

□

خانه‌ای زین آب و گل می‌ساختی

□

کند برخود ایمن گذرگاه را

□

ز لطف شاه پذیرد جراحتش مرهم

□

اگر دیدی به صف دشمنان سام نریمانش

□

سکه‌دار از نام جمشید زمان جمشیدخان

□

ظلم، کی با موسی عمران کند

□

زوال یاب ز تاثیر چرخ گردان است

□

اگر ز فضل تو سودی طلب کند عطار

□

دلش را ز کژی و تاری بشست

□

غیر ازین کشتی ندادند، ای رفیق

□

بد اندیش گر بی‌گزندان بدند

□

که کردار در خورد گفتار دارد

□

مر او را چه شیر و چه پیل و نهنگ

□

زهر پارینه ازین گردد چو قند

□

نکرد آن سخن بر دلیران پدید

□

عالمان امتش چون انبیا

□

نیامد مرا از تو ای بد نژاد

□

سایه‌ی تو کژ فتد در پیش هم

□

به گفتار او گشت همداستان

□

اندر ره دین عاجز و بی‌توشه و رهبر

□

سرآمد کنون رفتنی‌ام ز دهر

□

زانک صورتها کند بر وفق خو

□

بسان گلستان به ماه بهار

□

او نوبه زد که ما کذب القلب مارآ

□

همی‌راند تا چشمه‌ی نهروان

□

کی بود کی گرفت دمشان در حجر

□

سرش گشت پرکین ز آزار اوی

□

کدامند و فرزندشان ماده و نر

□

بود تا شوم بر درش بر دبیر

□

نظیر این گهر اندر خزانه‌ی شعرا

□

وگر چشم ما را ببندی همی

□

برگیر زود زاد ره محشر

□

کجا باشد ای مرد مهمان‌پذیر

□

از سر آن درگذر وز بنده خود در گذار

□

نه بیداد دانی ز شاهی نه داد

□

نیابی مرادت جز اندر جوارش

□

ز هر گونه اندیشه‌ها را ندم

□

به شرمناکی دوشیزگان هفت‌سرا

□

زمین رابکوکب ثریاکنم

□

مرغان همه را حبیره مشمر

□

ابا او دلیران فرخنده پی

□

برنهاده بران همی‌یابم

□

که گفتی ز لشکر کنون یار جوی

□

گه کوه و گهی ریگ و گهی جوی و گهی جر

□

شد آن شاه را سال بر سی و هشت

□

ز آفرینش چشم جان کل بدوز

□

نداند مبادا ورا مغز و پوست

□

بر خوان و بدار یادگارم

□

بهر بر زنی آتش وباد خاست

□

ز هر عیب صافی چو زر عیار

□

زره دربر و تنگ بسته میان

□

بشمشیر ببرید و برگشت کار

□

سپهر از بر خاک بر چند گشت

□

فرستاده را داد وکرد آفرین

□

کجا آهنین بود پیراهنم

□

بشرم آمدیم از کهان ومهان

□

ز دینار و هرگونه‌یی بیش وکم

□

زرشک اوفتادند هردو به رنج

□

از بهر چه گوئید چنین خام سخن‌ها؟

□

که چندان خفت خواهی در دل خاک

□

این بود اظهار سر در رستخیز

□

به چهره همه دیو بودند و دد

□

دمی کایم به حال خویشتن باز

□

گرنه فریبنده رنگی چو خار

□

کس اندر نیارد شدن پیش اوی

□

چنین داد پاسخ که گفتاربس

□

بگویند با تو همان مور و مرغان

□

بدین تندی ز خسرو روی برتافت

□

ره برم شو زان که گم راه آمدم

□

تن مرده چون مرد بیدانشست

□

کرده با چشمت تعصب موسیا

□

نترسی که شمشیر گردن زنت

□

طلایه ببهرام شد ناگزیر

□

ز زندان پیامی فرستاد دوست

□

مرا گر قوم بی‌رحمان براندند

□

ز هر نقشی که او را آمدی پیش

□

سیاتت را مبدل کرد حق

□

که روی فلک بخت خندان تست

□

به راهی کافکند پی بادپایی

□

بابل من گنجه هاروت سوز

□

مرا خواستی تا به خسرو دهی

□

بگویش که با موبد و رای‌زن

□

هارون زمانه را ندیدی

□

شبی فرمود تا اختر شناسان

□

بسیار گشادند به پیشم در دعوی

□

نبد روزش آرام و شب جای خواب

□

و آلت اسکاف پیش برزگر

□

بر آن ره که نارفته باشد کسی

□

بدیشان چنین گفت کزشاه راه

□

ابوالقاسم آن شاه پیروز و داد

□

تخم دادی مرا که کشت کنم

□

مرا آن روز شادی کرد بدرود

□

زین قبل آید خطابات درشت

□

سواران رومی چو سیصد هزار

□

که چون من راه رو تا خود نیفتی

□

شب و روز بیدار باشد به کار

□

یلان سینه راگفت یکسر سپاه

□

تا کسی کو گشت اهل پادشاه

□

پی افگندم از نظم کاخی بلند

□

رخ از باغ سبک روحی نسیمی

□

حق تعالاش از کمال احترام

□

چنین گفت کز مادر اندر جهان

□

صورتش بر جاست این سیری ز چیست

□

باد یمانی به سهیل نسیم

□

همه بی نیازی و نیک اختری

□

همچو شمع از سوختن خوابم نماند

□

صف دشمنان سر بسر بردرد

□

چو آگه گشت از آن اندیشه فرهاد

□

زانچ کوه و سنگ درکار آمدند

□

نشان فریدون بگرد جهان

□

رواج نوبهارش گو نباشد

□

چونکه در آن نقب زبانم گرفت

□

به سرکش چنین گفت کای بد هنر

□

این زمان برخیز زیر دار شو

□

سر اندریمان نگونسار کرد

□

بپرسیدند کز طفلان خوری خار

□

نصیحت پذیرد ز گفتار حجت

□

یکی از فزایش دل آراسته

□

چیست مزد کار من دیدار یار

□

لب به شکر خنده بیاراسته

□

الان شاه چون شهریاری کند

□

دست در زد جامه بر تن چاک کرد

□

چو بشنید گردنکش اسفندیار

□

گهی می‌کرد نسرین را قصب پوش

□

میگرفتی گر بهمت رشته‌ای

□

بیاورد ضحاک را چون نوند

□

مرا کاری که اول بار فرمود

□

دری بود ناسفته من سفتمش

□

بخشم و به تندی بیازید چنگ

□

امروز تو همیشه نکوتر ز دی

□

اگر در ببندد به ده سال شاه

□

به هر کاری در از دولت بود نور

□

تو گفته‌ای که نه زان آفریده‌ام خلقی

□

گرانمایگان را ز لشگر بخواند

□

از مهندس آن عرض و اندیشه‌ها

□

با کس چو نمی‌شد آرمیده

□

چنین گفت با چاره گر کدخدای

□

همیشه رای بهیم اندرو مقیم بدی

□

بزرگست و با او نگوید همی

□

مکن با یار یکدل بی‌وفائی

□

این سخن، پروین، نه از روی هوی ست

□

که ما همگنان آن نبینیم رای

□

چو خور بر کوهه‌ی گلگون برآمد

□

بردی و بدان غریب دادی

□

نباشد جزاندیشه‌ی دوستان

□

شعرا را به تو بازار برافروخته بود

□

بفرمای کاهنگران آورند

□

در آن مشعل که برد از شمعها نور

□

بل دفتری است این که همی بینی

□

همی گشت یکچند بر سر سپهر

□

همچو این دو چشمه‌ی چشم روان

□

من گرچه سرآمد سپاهم

□

مراو را یکی به دره دینار داد

□

که گفتار خیره نیرزد به چیز

□

ازان بیشه ناکام باز آمدند

□

پوست را بشکافت و پیکان را کشید

□

هر گهر خواهی، درین یک معدنست

□

چنان دید در خواب کز کوه هند

□

چو خورشید جمالم پرتو آرد

□

گهی می‌کرد مه را خرقه‌سازی

□

چو آواز بشنید ناباک زن

□

روان مرا پور سامست جفت

□

بدو اندرون یاره و افسرست

□

گفتم آخر غرق تست این عقل و جان

□

آن را خدای گفت ز نعلین دور شو

□

سپهدار شیروی با خواسته

□

ما که واپس ماند ذرات وییم

□

زرنیخ چو زر کجا عزیز است

□

ببود و برآسود و ز آنجا برفت

□

چنان آمدم شهریارا گمان

□

چه گویم چه کردم نگار ترا

□

غوصه گشت این باد و آبستن شد آن خاک و درخت

□

گر چه ترساندی خلایق را بسی

□

همی گرد کافور گیرد سرم

□

ببستم چنگل شاهین ز دراج

□

نوفل ز نفیر زاری او

□

بر اوست با اختر تو بهم

□

ز زابلستان تا بدان روی بست

□

به قلب اندرون شاه گشتاسپ بود

□

لیکن جگرم به زیر خونست

□

بیان کن که از چیست تقصیر عالم

□

برفتند بیدار کارآگهان

□

هر که بیرون شد ز حس سنی ویست

□

بر خار قدم نهی بدوزد

□

بدو گفت کای شاه با داد ورای

□

به مردی هنر در هنر ساخته

□

بدو گفت لهراسپ کز من مبین

□

چون بزم نهد به شهر یاری

□

بزرگوار خدایا مرا مسوز که من

□

که اندر شب تیره خورشید بود

□

یکی ظلی که هم ظلست و هم نور

□

چون طره این کبود چنبر

□

سدیگر سکندر که آمد ز روم

□

وانگاه ز حضرت رسالت

□

همی گفت زارا دو گرد جوان

□

قیام خدمتش را نقش بستم

□

من آزاد آزاد گردان اویم

□

بیخود آن پوست دور کرد ز تن

□

چشم اسپان جز گیاه و جز چرا

□

اگر من جان محجوبم تن اینست

□

گزین کرد گستهم ز ایران سوار

□

که دیگر دهر ار ارحام واصلاب

□

برآمد ز درگاه شیپور و نای

□

هر خوشدلیی که آن نه حالیست

□

هیچ کاری کان به کار آید نکردم یک نفس

□

وگر موج محیط او رباید خود تو را از تو

□

او مار بود و مار چو آهنگ او کنی

□

از ظلمت خود رهائیم ده

□

کجا ماه آذر بدی روز دی

□

بهر کشور که نام عدل دانند

□

چو آمد به نزدیک دریا فراز

□

محجوبه بیت زندگانی

□

غره چه شدی به خنجر خویش

□

تو گویی سودها کردم، ازین دکان چو برخیزی

□

بر بلیس و دیو زان خندیده‌ای

□

با اینهمه تنگی مسافت

□

یکی خفته بر تیغ دندان پیل

□

که گمان داشت کز تنزل دهر

□

نباید که این خانه ویران شود

□

زهی سلطان سواری کافرینش

□

چون بسوزی هرچه پیش آید ترا

□

نگویند عاجز ز نظم است هاتف

□

گمانم آنکه آن بیچاره مزدور

□

دز بانوی من ز دز گشاده

□

چواین بشنود شاه خندان شود

□

هم به عنانت دوان دولت و اقبال و بخت

□

امید من آنست کاندر بهشت

□

خون دلش از صفای سینه

□

کسی کو دیگری را برگزیند بر چنین حری

□

هر کس صفت جمال می‌گفت

□

پس نظرگاه شعاع آن آهنست

□

تعظیم ویم نه از پی اوست

□

چوقیصر بران سان سخنها شنید

□

بر تخت من و تو روی بر روی

□

یکی تیغ زهرآبگون برکشید

□

باز آنکه دلش هراس پیشه است

□

به کار دیدگی آن که کم ز سی سال است

□

چون با تونبود دوش با دوش

□

بگفتا چون فنا گردند عشاق

□

از آب دو دیده بی مدارا

□

به نزدیک قیصر فرستاد باز

□

من نیز به جان دهم گشادی

□

تو گردن بپیچی ز فرمان شاه

□

ماییم دو تیره روز بی کس

□

گه حبل به گردن بر مانند شتربان

□

طمع یک بارگی برداشت از دوست

□

در حروف مختلف شور و شکیست

□

آنکه بر لوح زبانها خط اول نام اوست

□

دگر هرکه بشنید گفتار اوی

□

سبک مرد بی مایه چبین نهاد

□

چنو نیست مر قیصران را همال

□

جمال و جسم تو معنیست آن غیر تو نقش

□

پیش چشم کسی که راه ندید

□

ز ساسانیان یادگار اوست بس

□

چنین می‌رفت تا خوش مرغزاری

□

آب چشمت شور از آن آمد که به گنده شود

□

ازان تختها چند زرین بدی

□

همان گاو گردون هزار از نمک

□

به خوبی شده در جهان نام من

□

بارکی چند نیز شیخک را

□

چونک هنگام فراق جان شود

□

همی سرو کشت او به باغ بهشت

□

به دولت چهره‌ی نعمت بیارای

□

مباد قاعده‌ی دولت تو زیر و زبر

□

برفتند شادان ازان مرز وبوم

□

بود اردشیرش بهشتم پدر

□

به گشتاسپ گفتند کای نامدار

□

گر چه صدرت منشاء شعرست و جای شاعران

□

در بزم تو می‌خجسته فالست

□

سه دیگر چنین است رویم که هست

□

سگ افکن در پی آهو به هر سو

□

به هرچ از اولیا گویند «زرقنی» و «وفقنی»

□

برین مهر بر آفرین خوانمت

□

شهنشاه مژگان پر از آب کرد

□

الا تا ببارد سرشک بهاری

□

بدین شرمی که عثمان کرد بهر بندگی حق را

□

قابل ضو بود اگر چه کور بود

□

دگر مرکب عقل را پویه نیست

□

در آن خلوت که آنجا گم شود هوش

□

آب من برده گیر اگر با من

□

چه گویم چه کردم سوار ترا

□

ملک در دل این راز پوشیده داشت

□

بر سپهر لاجوردی صورت «سعدالسعود»

□

حد ندارد این سخن و آهوی ما

□

اشک از پی دوست دانه می‌کرد

□

به دستان خود بند از او برگرفت

□

چو راه خدمتش نسپرد سایه

□

نی ز اول دوستانت را نبودی با تو الف

□

همه مهتران را بر آنجا نگاشت

□

چو رستم بجنبید بر خویشتن

□

چون تو دو چیزی به تن و جان خویش

□

وقت عصر آمد سخن کوتاه کن

□

دیگران را بس به طبع آورده‌ای

□

ندیدیم از این راه رنجی دراز

□

هواهایی که آن ما را بتانند

□

ده خدا در خشم شد با غور گفتا: هم‌کنون

□

وآنجا که محیط کف او ابر برانگیخت

□

همانگاه رستم رسید اندروی

□

همه کارش به دانش و فرهنگ

□

تشنه‌ی جاه و زر مباش که هست

□

گوئی این سکه نقد ما دارد

□

تو بیش از عالمی گرچه درویی

□

قیامت صبح این شام سیاه است

□

تا به جان لهو و لغوی زنده اندر کوی دین

□

به من جواب و سال امور دیوان را

□

از سنین و شهور دور تو باد

□

سخن گستری بر دعا ختم سازم

□

برین مثال بود یاد تازه در عقبی

□

سر استثناست این حزم و حذر

□

تا به نزدیک سر و صدر اطبا آفاق

□

زمین بوسید آنطوری که شاید

□

صاحبانی چرا از آنکه فلک

□

خروشان برو آفرین خواندند

□

عزم تو قضاییست مبرم آری

□

کی به جای شکار شهبازان

□

گل عز تو در بهار وجود

□

می‌پذیرد ز فیض یزدان ساز

□

روز عمر تو باد کز پی تست

□

عیان از گردباد آن بیابان

□

ماه سخن شده است ز من روشن ای عجب

□

ز بیگانه ایوانش پردخت کرد

□

همه شب کسب جواهر کند از عالم غیب

□

سوختش آتش سیاست شاه

□

با کمال‌الدین ابنای خراسان گفتند

□

لیک چون تو یاغیی من مستعار

□

چرخ بر درگه تو از اوباش

□

جهانی بسته بود از شوق هر سو

□

خود را بکشم به تیغ بیداد

□

ورا برگزیدند ایرانیان

□

تا بت بدعت شکست اقبال نجم سیمگر

□

الا تا بعد باشد لازم جسم

□

بر من چو در عتاب بگشود

□

در چنین دور کاهل دین پستند

□

سنبله‌ی چرخ کو مساحی معنی

□

که در بزمش بساط آرایی از کیست

□

قیس و لیلی ز هم بریدند

□

بدو داد پس نامه‌ی سوفزای

□

گفتا ز برای عشق‌بازی

□

به روی خون سرگردان سرکش

□

هر چند که قیس گفت و گو کرد،

□

هم‌چو طفلست او ز پستان شیرگیر

□

باد از مدد عدل تو پیوند حیاتت

□

در آمد در بهشت بی‌قصوری

□

برداشت چو حادیان نوایی

□

بیامد سپینود را برنشاند

□

گرفتم فنا خسروی نقش اول

□

ولی گو: بر من این اندیشه مپسند!

□

درختی به هر جای هرکس بکشت

□

از خدنگش که خاره را می‌سفت

□

کعبه شمع و روشنان پروانه و گیتی لگن

□

بدو گفت کایدر به کین آمدیم

□

بها داد منذر چو بود ارزشان

□

بدو گفت موبد که مرد سوار

□

تا به صفت بود فلک صورت دیر عیسوی

□

بر آن شد تا که یوسف را بخواند

□

بدین باغ بهرامشاه آمدست

□

ای تن صدکاره ترک من بگو

□

یهود آسا غیاری دوز بر کتف مسلمانان

□

برآورد گرز گران را به کفت

□

برین هم نشان تا سر کیقباد

□

چهارم عراق آمد و بوم روم

□

پیل را کز گرمسیر هند بیرون آورند

□

بود یک تن از آن میان ممتاز

□

مبادا جز از داد آیین من

□

طالع خوشدلی زره نشدی

□

عدل ورزا خسروا پیوند عمرت باد عدل

□

تهی کرد و شد با سپه سوی گنگ

□

اگر دخمه باشد به چنگال اوی

□

شبستاان خود را چو در باز کرد

□

هر چار چار حد بنای پیمبری

□

پاکبازان از پی دفع گزند

□

شبانش همی گوشت جوشد به شیر

□

اذا شمت الواشی بموتی، فقل له

□

یقین من تو شناسی ز شک مختصران

□

نباید که آید برو برگزند

□

شب تیره‌گون دوش بهرامشاه

□

زن پاک‌تن را به آلودگی

□

بنده‌ی خاکین به خدمت نیم رو خاکین رسید

□

بتان مصر سردرپیش ماندند

□

یکی ماه‌رخ بود گنجور اوی

□

تیغ اگر برزدی به تارک سنگ

□

گفتم به ترک این طرف و قبله ساختم

□

بدو گفت رستم به یک ترک جنگ

□

مبادا که گیرد به نزد تو جای

□

چنین گفت کز عهد شاهان داد

□

ز خشک آخور خذلان برست خاقانی

□

ز خورشید رخش نادیده تابی

□

کنون کار دیهیم بهرام ساز

□

ما بندگان حاجتمندیم و تو کریم

□

چگونه ساخت از گل مرغ عیسی

□

نگردد چنین آهن از آب تر

□

بر درت از بس که جن و انس و ملک هست

□

توانگر همی سر ز تنگی نگاشت

□

ترجمان یوسف غیب است آن مصری قلم

□

کرد ریا قبول این پیوند

□

نه نه هر بند گشادن بتوانید ولیک

□

هرکه شد تاجدار و تخت‌نشین

□

حلاج، دکان گذاشت ایراک

□

ز نزدیک گرسیوز آمد نوند

□

گفتم روم به مکه و جویم در آن حرم

□

همه سوفزا راست بهر از مهی

□

کو سر تیغ کرزوی من است

□

نبوده عاشق و معشوق کس را

□

چون نه شعری نه سهیل است و نه مهر

□

که دانستم ار زنده آن برهمن

□

به تاب آینه‌ی دل در این سیاه غلاف

□

پشیمان شوی زین به روز دراز

□

به خدایی که هم ز عطسه‌ی خوک

□

به خوبی نوا کن مر او را به گنج

□

بهر وایافتن گم شده نعلین کلیم

□

زلیخا چون به پایان برد این راز

□

جان سخنوران مرشد نشید من به

□

این سخن گفت و عقد باز گشاد

□

عشق بازان که به دست آرند آن حلقه‌ی زلف

□

چنان دان که از تو دلاورترم

□

ز آن نام فر بدین سر مسعود بر نهد

□

مورچه گر وام دهد، خود گداست

□

از ساقی یی چو ماه سما جام باده خواه

□

به دفع حاجتش حجت رها کن!

□

گرچه کم ارز چو انگشتری پایم لیک

□

سگ من گرگ راه بند منست

□

در این پرده خرد را نیست راهی

□

برفتند با خنده و شادمان

□

امسال اگر ز کعبه مرا بازداشت شاه

□

زبان به بره بریان دهنده تا نشود

□

چمن از مقدمش در شادی آمد

□

دگر چشمی که دیدار تو بینم

□

پیش آرم ذات یزدان را شفیع

□

اوست از جمله خلق داناتر

□

این گنبد کیان که بدین گونه بی‌گناه

□

چنین تا لب رود جیحون به جنگ

□

لهو و لذت دو مار ضحاکند

□

شیر و روباه شکاری چو بدست آرند

□

خلق تو اکسیر عدل، نطق تو تفسیر عقل

□

به زندان سال‌ها محبوس کرده‌ست

□

بر تربتش که تبت و چین شد چو بگذری

□

راست روشن چو زو وزارت برد

□

خاک بالین رسول الله همه حرز شفاست

□

بدو گفت کاین کوس و زرینه کفش

□

چو غوغا کند بر دلم نامرادی

□

تا در دعا تضرع والحاح سائلان

□

امروز صد چراغ ینا بر فروختم

□

خوردن اینجا روا نمیدارند

□

گر به هفت اقلیم کس دانم که گوید زین دو بیت

□

زانسوتر یار خود به ده گام

□

گر خط شمال خسف گیرد

□

به دل گفت گیو این بجز شاه نیست

□

خاک در تو بادا از خوان آسمان به

□

تا شود طالع ز برج قلعه چرخ آفتاب

□

سگان آز را عید است چون میر تو خوان سازد

□

دست خود را تهی کن از سیمش

□

نه دل اندر صد هزاران خاص و عام

□

همائی دید بر پشت تذروی

□

که گاهی سکندر بود گاه فور

□

برآمد خروشیدن گاودم

□

غم چو آیینه‌ست پیش مجتهد

□

بود تا در آغاز عمر مطول

□

نبخشی همی گنج و دینار نیز

□

تا ز کردار خود خجل نرود

□

نیستم مولود پیراکم بناز

□

نخرد گر کسی عبیر مرا

□

بگفت این و جانش برآمد ز تن

□

فرستم به نزدیک او سیم و زر

□

هر دو دلالان بازار ضمیر

□

گر بود نظمش متین سازند ثبت اندر متون

□

تو از چاکران کمتری بر درش

□

این اثرها صفات تست، نه ذات

□

نقد را از نقل نشناسد غویست

□

من آن صورتگرم کز نقش پرگار

□

چو آمد به نزدیک شهر هروم

□

که چندین بلاها بباید کشید

□

گوهر جان چون ورای فصلهاست

□

تا زمانی که ملک صورت قیامت بدمد

□

جوانی که آید بمابر دراز

□

گر نیایی به رقص، سرد شوند

□

بوی جانی سوی جانم می‌رسد

□

کارداران خویش را فرمود

□

نگهبان فرستاد هم در زمان

□

دو دیده پر از آب کاووس شاه

□

آن زمان که دیو می‌شد راه‌زن

□

تا درین کاخ عظیم‌الرکن خوش بنیان دهند

□

همی گفت کاینت سرای نشست

□

سخن ما ز بهر گفتن بود

□

از تقاضای تو می‌گردد سرم

□

تکاور دست برد از باد می‌برد

□

همیشه دل از رنج پرداخته

□

نفس شوخ آورند در محشر

□

خنجر تیزی تو اندر قصد ما

□

تو سردار جهان باشی و دایم

□

کجا شد فریدون و ضحاک و جم

□

کین طریق ریاضتست و فنا

□

درد خیزد زین چنین دیدن درون

□

دید معبود خویش را به درست

□

به قیدافه گفتند پدرود باش

□

شربنی بماء العلم بل عرفی به

□

گوییش من صاحبی گم کرده‌ام

□

آن ذره است محتشم اندر پناه تو

□

سرانجام لشکر نماند نه شاه

□

عارفی راست این سماع حلال

□

همچنانک خلق عام اندر جهان

□

وز آن گلخن بر آن گلگون نشاندش

□

این به صورت گر نه در گورست پست

□

هر چه داری به راهشان انداز

□

چون همی حراقه جنبانید او

□

به خصم تشنه جگر هم رساند دست تو فیض

□

خواجه را که در گذشتست از اثیر

□

آسمانت سر و شهاب ذکاست

□

بیخ پنهان بود هم شد آشکار

□

شاه فرمود تا کمر بندان

□

پس چو دید آن روح را چشم عزیز

□

از تو خالی مدار گنجم را

□

چون بغایت ممتلی بود و شتاب

□

آن فلک رتبه که شد باعث این نظم بلند

□

باز گرد از بحر و رو در خشک نه

□

غرض کس را برایشان چون نشد رای

□

هم شب و هم ابر و هم باران ژرف

□

همه ترکان چین بادند هندوش

□

آن یکی شاخ دگر پرید زود

□

صفت تاج مکلل که پسر یافت زشاه

□

باز گرد اکنون تو در شرح عدم

□

ملک جهان تا رود بر نهج رسم دهر

□

کعبه‌ی جبریل و جانها سدره‌ای

□

درین اثنا چنان شد شاه را رای

□

روح چون من امر ربی مختفیست

□

گاو بر گردن ایستاد به پای

□

نور روی یوسفی وقت عبور

□

دل چو رخ خوب تمنا کند

□

گفت دلقک را سوی زندان برید

□

یکی نگفت که معبودی و هراس اجل

□

نیک بنگر ما نشسته می‌رویم

□

سرود و لهو هم باید به مقدار

□

چون ببینی محرمی گو سر جان

□

در حسرت روی و موی فرزند

□

چنان در قفل سیمین شد کلیدش

□

وز بهر جان درازی نواب کامیاب

□

چو دانست آن مخالف در سر خویش

□

همایون منصب پر رونق بی‌انتقال تو

□

بلندی بایدت، افگندگی کن

□

تا شود ظل همای عظمت گسترده

□

ندیمان کان سخن در گوش کردند

□

نزول شاه به قزوین بود مبارک و سعد

□

بدینسان تا گذشت از شب دو پاسی

□

دگر به بزم شه اندر سلوک خویش نگر

□

به پرسش، هر نظر زین سو بیانی

□

ز آفتاب جلال تو دور باد زوال

□

سلیم القلب، فرزند جهان شاه

□

قسم به شاه و به نعماش کانچه گفتم ازو

□

کدامین هم نشین با ماست این دم،

□

بفرمود بر ساختن کار او

□

اگر کامم ته دریاست نایاب

□

تهمتن چو بشنید از خواب شاه

□

کشندش به زنجیر چون اژدها

□

خرامان بشد سوی آب روان

□

نباید بر او زخم راندن به تیغ

□

بگفت آن شگفتی که خود کرده بود

□

طراز عروسی بر او بست شاه

□

بخندید و او را به افسوس گفت

□

چو زخم زبان هم نبودی به بند

□

چو گشواد فرخ به ساری رسید

□

چو بر دست من داد نیک اختری

□

چو رستم همی زو بترسد به جنگ

□

پس بگفتندش که آن دستور راد

□

از ایران برآمد ز هر سو خروش

□

نی‌نهنگ غم زند بر کشتیت

□

سپاهش فزون نیست از صدهزار

□

من ترا غمگین و گریان زان کنم

□

شب و روز با رستم شیرمرد

□

گر آسوده گر ناتوان میزیم

□

در گنج بگشاد و چندان گهر

□

کانچنانش ستد که باز نداد

□

ازان پس همه گنج شاه جهان

□

از پس پانصد و نود سه بران

□

ز چشم سنان آتش آمد برون

□

ندانم که شب را چه احوال بود

□

چنین گفت کاو را گرازست نام

□

ترازوی گردون گردش بسیچ

□

اگر جنگ سازد تو سستی مکن

□

من از ساکنی هستم آن کوه سنگ

□

چو خورشید بادا روان قباد

□

ز زنگی نه‌ای آدمی خوارتر

□

چنان شد که مرد اندر آمد به مرد

□

همان خاتم لعل بر دوخته

□

جز افسر که هنگام افسر نبود

□

می‌نماید او که چشمی می‌زند

□

میان دو صد چاهساری شگفت

□

در جهان جنگ شادی این بسست

□

رونده همی تاخت تا نیمروز

□

ز چهره بشد شرم و آیین مهر

□

برین همنشان هفت گرد دلیر

□

برین گونه یک هفته با رود و می

□

هر چار چار عنصر ارواح اولیا

□

رویدک ماعاش امر الدهر

□

نتوانید که جان را به صور باز دهید

□

نی پدید آید ز مردم زشتیت

□

به آب آینه‌ی جان در این کبود سراب

□

چون تو در ایام شتا، ناشتاست

□

بهر چنین نشیدی منشد نشید بهتر

□

برانگیخت زال اسپ و برخاست گرد

□

که علم توست شناسای ربنا ارنا

□

شوی شده را بهانه می‌کرد

□

موش را در جهان کند دیدار

□

رفت از دنیا خدا مزدت دهاد

□

دست در سلسله‌ی مسجد اقصی بینند

□

جوانی طراوت ده زندگانی

□

مدح تو توحید محض، خصم تو مخصوص ذم

□

همی کرد شادی و هم باده خورد

□

عرضی که از یقین مصور نکوتر است

□

حاجت همیشه پیش کریمان بود روا

□

قدر تاج سر شاهان به خراسان یابم

□

تا کت از چشم بدان پنهان کنم

□

سهم خسران پس نهاد و سهم خسرو پیشوا

□

روبهش پوست برد، شیر خورد رانش

□

زین حسرت آتشی ز سویدا برآورم

□

ز باز و ز تاج فروزان چو ماه

□

که در ریاض محمد چرید کشت رضا

□

می‌رساند به بندگانش باز

□

زان نام اخ بدان دل دروا برافکند

□

ابلهان سازیده‌اند او را سند

□

چگونه کرد شخص عازر احیا

□

ز شکر انا املح دهان به زهر آلا

□

یمن و شام و خراسان چکنم؟

□

چنان چون شده باز یابد روان

□

والضحی خواندن خضر از در طاها شنوند

□

بماند، کند سعی در خون من

□

من اندر حصار رضا می‌گریزم

□

که ببینی بر عدو هر دم شکست

□

کاب نیل از تارک آن ترجمان افشانده‌اند

□

ببین که طاعت او می‌کنی چگونه ادا

□

کش عطا بخش و توانا دیده‌ام

□

گرامی‌تر خود بیازرده بود

□

کز جهان عدل است و بس کورا معمر ساختند

□

آب گشتی و لیک آتش رنگ

□

جان شیاطین ز ازدحام برآمد

□

نیارند کردن ز بندش رها

□

کانس وحشی به سبزه و شمر است

□

در جنبش آورد به اجابت لب جواب

□

گنجی که سر به حصن محصن درآورم

□

چه از تاج یاقوت و گرز گران

□

جز آتش در دکان ندیده است

□

به بالای خدنگی رسته سروی

□

هر دو خون خوار و بی‌گناه آزار

□

کز آهن نگردد پراکنده میغ

□

که در بیشه‌ی کوفه بد مرزشان

□

در نقاب نور سازد چهره‌ی ظلمت نهان

□

حرز شافی بهر جان ناتوان آورده‌ام

□

که ترکان ز ایران نیابند جفت

□

نه گردنکشی با سپاه آمدست

□

یعنی به بهشت می حلالست

□

از بوی نافه عطسه‌ی مشکین زند مشام

□

به شرطی که باشد سزاوار او

□

که تاج فریدون به سر بر نهاد

□

و ربود حشو از حواشی هم کشندش بر کران

□

کافرم دار القمامه مسجد اقصای من

□

مرا و ترا نیست جای درنگ

□

مباد آز و گردنکشی دین من

□

زمین را دور چرخ از یاد می‌برد

□

سکه نقش بت به زر دادن نیارد در جهان

□

ز رای حکیمان شدی بهره‌مند

□

وگر بند ساید بر و یال اوی

□

از بنای بی‌زوال دولت و ملت نشان

□

زی مکه روم امان ببینم

□

پدید آمد آن بندها را کلید

□

شد آن جای ویران چو خرم بهشت

□

چشم پرهیز دشمنان می‌خفت

□

صدر تو عرش رفعت، جنت صف نعالش

□

دف زهره و دفتر مشتری

□

همی آمد از دشت نخچیرگاه

□

تو ز آفات فلک ایمن و سالم مانی

□

از یک شرر که یافتم از اخگر سخاش

□

شد آرام گیتی پر از جنگ‌وجوش

□

چنین مرد گر باشدت رهنمای

□

به گلزار مراد شاه راندش

□

تو شیری روزه میدار و مبین در سبع الوانش

□

پس آنگه منش را بدو داد راه

□

گزیده به هر کار دستور اوی

□

کاویخته به دست توسل در آفتاب

□

وز دست جفات گردم آزاد»

□

ز دیبای زربفت و زرین کمر

□

که در پادشاهی نماند دراز

□

تاج او آسمان و تخت زمین

□

با من بجز این عتاب ننمود»

□

ساز چاره به چاره ساز نداد

□

خود او نان ارزن خورد با پنیر

□

دست به دست از ملوک ای شه کشورستان

□

دیدند ز فرقت آنچه دیدند

□

عنان پیچ و بر گستوان‌ور سوار

□

کز عدل قبول آور اخلاص دعائی

□

ز خسرو کردم این صورت نمودار

□

دلالگی جمال او کرد

□

نماند و نماند نسنجیده هیچ

□

دانه‌ی دل ساید آسیای صفاهان

□

که آبش از مطر قطره‌های باران داد

□

در کوه فکند ازآن صدایی

□

زمین شد به کردار دریای خون

□

ببرید سپید موی بهمان

□

پیش او هفت پاره لعل نهاد

□

ندارد دانش آنجا دستگاهی

□

گفتم این نامه را چو ناموران

□

اگرشان بر در اغیار دین بینی به دربانی

□

به کیش کیست درست و به مذهب که روا

□

بر لحن و نغمه‌ی صنمی چون مه سما

□

چنان رو که او راند از بن سخن

□

ز خسرو شدن جز فنائی نیابی

□

مباد از چینیان چینی برابر وش

□

ز قدش سرو در آزادی آمد

□

چنان که آفریدی چنان میزیم

□

در خزر بودن به سرما برنتابد بیش از این

□

کوته نمی‌کند ز دعا یک زمان زبان

□

برکند و بر کشفت مرا بیخ و خانمان

□

که در چنگ شیران ندارد لگام

□

محور خط استوا، شکل صلیب قیصری

□

یا همه کس خود این بلا دارد

□

بر لگن پروانه را بین مست جولان آمده

□

به مهر سلیمانی افروخته

□

می‌گریزد اندر آخر جابجا

□

در فلک باد عماریکش او دوش ملک

□

تا دگر روز کند در کف پای تو نثار

□

ترا زین جهان جاودان بهر باد

□

همیشه تا که بود زیر و ازبر آتش و آب

□

شد ازین اعراض او کور و کبود

□

دارد از من بدین سخن آزار

□

که در جنبش آهسته دارم درنگ

□

ای که عصرت عصر را آگاه کن

□

کزین جهان فساد است مهد امن و امان

□

طول ایام و امتداد دهور

□

چو آمد بر زال گیتی فروز

□

به هرچ از انبیا گویند «آمنا» و «صدقنا»

□

تا برند از دز افکنندش زود

□

برین نهاد بود نام زنده تا محشر

□

نه از بربری مردم آزارتر

□

از آنکه نیست کس آسوده‌دل ز برگ و نواش

□

ز سلطانی و خانی باد افزون بل ز خاقانی

□

عشق بیماری دل باشد و عاشق بیمار

□

همی رامش آراست کاووس کی

□

جود تو همچو پار خواهد کرد

□

دیو دلال در ایمان شود

□

تازه باد و عدم گرفته ز کام

□

شبی بود یا خود یکی سال بود

□

دیده‌ام من به کنجها برکم

□

ز خدیوان جهان حارث گیتی سالار

□

مسمار قضا استوار باشد

□

کشیدند شمشیر برسان شیر

□

راست گردانم به یک باهو من این پشت دوتا

□

عیش بر خوشدلان تبه نشدی

□

بخت در حضرت تو از خدام

□

به پیمایش اندازه نتوان گرفت

□

گفتمت من نیز شعری بی تکلف ماحضر

□

بود جای سر خصمت سر دار

□

چو رمز معنوی در لفظ ابتر

□

بدان کودکی تاج در خور نبود

□

نی چنان گشتی کنون کز خطبه‌ی چین و ختا

□

در صبوری چست و راغب کرده‌ای

□

که شب انس و جان سحر دارد

□

همی گرز بارید گفتی سپهر

□

تو زین چون خواجگی جویی بگو کو شرم عثمانی

□

که کار دهر فروزی به دستش آسان است

□

قصه‌ی ما به خداوند جهان خاقان بر

□

خر ریش آورند در بازار

□

جاه و زر آب پار گین و بحار

□

شیر چون گاو دید جست ز جای

□

گویی بر آسمان سخن چشمه‌ی خورم

□

تا نجنبد دل تو از بیمش

□

گر نباشد تلخ زی وی راه یابد مور و مار

□

فلک مطابق واقع شنید و گفت نعم

□

عنانش بگیرد تحیر که بیست

□

بهانه نجست و فریب و درنگ

□

از قیامت قسم تو نقشست و از قرآن نگار

□

او نداند در دو عالم غیر شیر

□

که قول حکیمان نیوشیده داشت

□

وز سخای تو تنگدل نرود

□

یکی گر دروغست بنمای دست

□

چه بود آن نبرده عیار ترا

□

سرش را ببوسید و در بر گرفت

□

سپه ماند از کار او در شگفت

□

برو تره و نان کشکین نهاد

□

یوسفان گرگ و زاهدان مستند

□

همه دشت زیشان پر از گفت و گوی

□

آفتابی تو وین صفت ذرات

□

بیارند تا بر چه گردد فلک

□

نگر تا چنان کامگاری که داشت؟

□

مگر بود لختی نشیب و فراز

□

و گر لب پر از آفرین آمدیم

□

ببیند روانش درختی که کشت

□

زانک خر را بز نماید این قدر

□

بدو گفت اکوان که ای پیلتن

□

در بهشت آش و سفره چون آرند؟

□

جهاندار ساسان با داد و فر

□

بر ابر کشد حاصل باران بنان را

□

کزین پس نبینند زین تخمه‌ی کس

□

که بر چاره‌ی جان میان را ببند

□

چنین گفت با نامداران بدرد

□

برمیزد و موی و روی می‌کند

□

امسال تو هماره نکوتر ز پار

□

گهر ما ز بهر سفتن بود

□

یک دیده به چشم ما تویی، بس

□

تعلقی نبود کان شعار و رسم شماست

□

که هر باد را تو بجنبی ز جای

□

نه آتش برو بر بود کارگر

□

می‌داد گهر به سنگ خارا

□

می‌کنم خدمت ترا روزی سه چار

□

نشسته ایمن و دل پر نشاط و ناز و بطر

□

ور برقصی، به عیب مرد شوند

□

مجنون سخن از خیال می‌گفت

□

از تو خانه نمیترسد کسی

□

ز کمی دل دیگری کاسته

□

نسازد همانا که آیدش ننگ

□

رضا بی مغز گشت و کینه بی پوست

□

بر همه نیک و بد تواناتر

□

رفتی و با تو بیکبار شکست آن بازار

□

که بود واقف از حقیقت حال

□

با خاک سیاه شد هم آغوش

□

کسی کو دل و خوی احرار دارد

□

نزاید کس اندر میان مهان

□

دم نای رویین و رویینه خم

□

کش دوست گرفتم از پی دوست

□

عمر من بردی کسی دیگر بجو

□

تا هم آخر او به کس نکند نگاه

□

خویش را در پناهشان انداز

□

شیر نمدش چو شیر بیشه است

□

هر کجا نوری است، ز انوار خداست

□

به کوه دماوند کردش ببند

□

به ره بر نجستند جایی زمان

□

چون موج دو چشمه بر یکی جوی

□

آرام گرفت و رفت از آرام

□

پیش آن سرگشته‌ی خون‌خوار شو

□

زحلت فهم و فکر صایب و راست

□

پیدا چو می اندر آب گینه

□

برده در توریت و در انجیل نام

□

چه مایه سخن پیش ایشان براند

□

بپیچی زمانی به گرم و گداز

□

گردم به سرت چو گرد بادی

□

راستی‌ها و روشنی‌ها مرد

□

موی بر هم کند و سر بر خاک کرد

□

تا ببویی مگر ترنجم را

□

به بازار قیامت در پدید آید خسار تو

□

خرقه و پاتابه و پیراهن است

□

چرا آشکارا بباید نهفت

□

نیاسود با گرزه‌ی گاورنگ

□

کار عیسی رسد به بیطاری

□

هم دلیران و هم تنومندان

□

بر جگر جز خون دل آبم نماند

□

نتوان رفت جز به رنج و عنا

□

گفت: دستت درست باد، بزن!

□

که بنده است چون من هزاران هزارش

□

دل زال آگنده یکسر بمهر

□

بیاویزدم پهلوان بلند

□

گروهی که خود گاه نظمند مضطر

□

بلکه قصاب گوسفند منست

□

ازین در سخن خود نرانیم نیز

□

که سر پیچم ز فرمان خداوند

□

نه از آتش ضرر یابی و نی از آب تاوانی

□

داشتی در دست خود سر رشته‌ای

□

درفشی برافراشتندی بلند

□

چنین چهره جز در خور گاه نیست

□

هم به رکابت روان نصرت و فتح و ظفر

□

مشک من مایه بس حریر مرا

□

به نوی نوشتند عهدی درست

□

به صدر عزت و جاه‌اش نشاند

□

چنین ذاتی نخواهد دید در خواب

□

نزل حق هر لحظه بیش آید ترا

□

به درگاه شاه آمد آراسته

□

به نیک اختری کاویانی درفش

□

بر سر نهش افسر شفاعت

□

دیده از هر چه دیده بود بشست

□

جهان را ازو دل پرامید بود

□

پای تا سر همه کرشمه و ناز

□

تو را نوشیروان عصر خوانند

□

الله الله از تن چون خر گریز

□

خرد از هنرها برافراخته

□

همان تاج و تخت و فراوان گهر

□

بکردار جویم همه دسترس

□

سپردم تو رابخت بیدارخواه

□

کزو کوه زنهار خواهد بجان

□

از دعا بر بازویش تعویذبند

□

تنش پر ز سختی دلش پرشتاب

□

جوابم ده از خشک این شعر وز تر

□

چنین کرد خورشید و ماه افسرم

□

باسپ و بمردی ز تو برترم

□

بنه پیش و بنشان یکی انجمن

□

که شمشیر این بنده‌ی دیوساز

□

همی باز جست آشکار و نهان

□

تعلل کرد یوسف دیگر آغاز

□

به دل دور ز اندیشه نیک و بد

□

تا همه طاعت شود آن ما سبق

□

بگفتند با شهریار جهان

□

ز گیتی همی زهر باید چشید

□

زمانه بدیدار او شاد باد

□

ورا مرد بدبخت یاری کند

□

بادها چون گشن تازی شاخه‌ها چون مادیان

□

گرفتار خیالش شد به خوابی

□

به موبد که ای بنده را مغز و پوست

□

که تا بر ایشان سودی بود مرا نهمار

□

آنجاش رسانم از لطافت

□

همی بود یک روز با او به راه

□

جهان روشن از تخت و میدان تست

□

که آمد سپه بر دو پرتاب تیر

□

که فرموشت کند دوران افلاک

□

ز لوحش حرف نسخ خویش خواندند

□

که دانا بهرجای با رامشست

□

می‌نشد بدبخت را بگشاده بند

□

دختر به دل خوش از تو خواهم

□

عرف المحیا بماء حناء

□

حلب را گرفتند یکسر حصار

□

که هرگز مبادت بهی و مهی

□

به نیک اختر زدی فال دل خویش

□

ز آثار کرم مایوس کرده‌ست؟

□

برآشوفتند ازپی تاج وگنج

□

خط خدای خویش بر این دفتر

□

زان یک من ازین به یک پشیز است

□

ز تو چون حاجتی خواهد، روا کن!

□

ز دست افکند گنجی را که دریافت

□

چوگیرد شمار کم و بیش اوی

□

گفتند به ترک آن رمیده

□

گلی از باغ رخسار تو چینم»

□

که شیرین را رها کردی به شهرود

□

که شود که را از آن هم کوز پشت

□

کان یار که بی من است چونست

□

نداده ره به خاطر این هوس را

□

که باد از کار ما بی‌دولتی دور

□

بزرگی و مردی و افسونگری

□

شد تیز عنان به یاری او

□

لیک او گوهری‌ست بی‌مانند

□

کنند اندیشه دشوار و آسان

□

دولتم ده گرچه بی‌گاه آمدم

□

پیدا شود ابر نو بهاری

□

چو سوهان و پتک گران آورند

□

دهان از نقطه موهوم میمی

□

تو چون حنظلی بار بد چون شکر

□

با نور خود آشنائیم ده

□

که سر می‌کشد خامه از هم زبانی

□

فکند آن حکم را بر دیده بنیاد

□

مر خصم تو را ده است خنجر

□

گهی مه کرد با مه خرقه‌بازی

□

ز قیصر بلندی نجوید همی

□

ز پیران کین کشی چون باشد این کار

□

ده و چار گردنکش نامدار

□

کز وی سخن غریب زادی

□

بهشت جسم و دوزخ تاب جانند

□

که کس با کس نکرد این ناخدائی

□

واین را براق بین که فرستاد از کجا

□

شه بیت قصیده جوانی

□

بدو گفت کای رستم نامدار

□

گهی می‌زد شقایق بر بناگوش

□

یکی ایمن از موج دریای نیل

□

چو گفت اقبال او بنشین نشستم

□

حد پرواز ماکیان باشد

□

چراغ انگشت بر لب مانده از دور

□

دعوی‌ها چون کوه و معانیش کم از ذر

□

بر جبهت روز ریخت عنبر

□

ز گشتاسپ بد شد سرانجام من

□

رخ چو بنفشه بسوی خود مدار

□

کزو آرزوها نیاید بجای

□

وآتش به دهن بری بسوزد

□

در آن پستی که بودش ماند مایه

□

مرو گرچه همراه داری بسی

□

در اشتیاق درت پخته‌ام بسی سودا

□

و گر یوسف شدم پیراهن اینست

□

خورش هست چندانک باید سپاه

□

بگیرد به خون کسی گردنت؟

□

سزایی که گوهر برافشانمت

□

از تکیه اعتماد خالیست

□

دور دادش به باد خاکستر

□

که بر خفتگان ره زند روزگار

□

بپرسد روز حشر ایزد ز تن بی روی بهتانش

□

ز خاک او کشد طغرای بینش

□

که شاه سرافراز را در خورست

□

به فرخ‌ترین طالعی گفتمش

□

ز ترکش برآورد تیر خدنگ

□

دزبان وی از دز اوفتاده

□

نکرد از جمع گمنامان فراموش

□

زهره من خاطر انجم فروز

□

وین نفس دستی تهی دارم دلی امیدوار

□

پوست تازه بعد از آنش بر دمید

□

روانش پر از کین لهراسپ بود

□

ساخته کیمخت زمین را ادیم

□

گشاده رخ و سیم دندان شود

□

گفت رو رو بر من این افسون مخوان

□

مور در صلح و اژدها در جنگ

□

عشق نقیبانه عنانم گرفت

□

گه بار به پشت اندر ماننده‌ی استر

□

امت خود را به دعا خواسته

□

پر از ننگ و تن پر گداز آمدند

□

این همی گوید اله آن ایزد و آن تنگری

□

گه آتش و مرغ بریان و می

□

بوی یار مهربانم می‌رسد

□

بساطش را نشاط افزایی از کیست

□

هر مثالی که بگویم منتفیست

□

که دور اوست و ز پیری همی رود به عصا

□

آن زمان بایست یاسین خواندن

□

سپه برگرفتند یکسر ز جای

□

می‌فتادی در شباک هر قصور

□

به ایران و ویران شد این مرز وبوم

□

ای ببرده من به پیش آن کرم

□

الا تا جسم محتاج مکان باد

□

گورها در دودمانش آمدست

□

مژه همچون سنان همی‌یابم

□

خوی او این نیست خوی کبریاست

□

چنین بود رای جهان آفرین

□

پس برو پنهان نماند هیچ چیز

□

نداند کسی زان سخن بیش و کم

□

درد او را از حجاب آرد برون

□

دعایش کرد آن نوعی که باید

□

تا جوار کعبه که عرفات بود

□

نبیند چو تو گرد در کارزار

□

نیش زهرآلوده‌ای در فصد ما

□

به کام دلیران ایران شود

□

که چو پازهرست و پنداریش سم

□

به زندانیان چیز بسیار داد

□

این سه تاریکی غلط آرد شگرف

□

کم از مرغی هزارش گو نباشد

□

جنس این موشان تاریکی مگیر

□

همی‌بود یک چند پیشش بپای

□

می‌کشیدند اهل هنگامه گلو

□

دل‌افروز من بدرود هرچ کشت

□

می‌نبینی قاصد جای نویم

□

برخساره شد چون گل شنبلید

□

قبض و بسط اندرون بیخی شمار

□

چو بازو بند دل در بازوی او

□

هم ز لعبت گو که کودک‌راست به

□

درکاخ شاهنشهی سخت کرد

□

زان جهان ابدال می‌گویندشان

□

برادرش را نیز بر دار کرد

□

گل ببینی نعره زن چون بلبلان

□

فلک یارومهر ردان بوستان

□

پس نگنجید اندرو الا که آب

□

بگفتا همچنان باشند مشتاق

□

چاپلوس و زرق او را کم خرید

□

همی پهلوی نام یزدان بخواند

□

رو به جست و جوی او آورده‌ام

□

که برد آن نبرده سوار ترا

□

قبله‌ی عبدالبطون شد سفره‌ای

□

ز بازارگانان منم پاک رای

□

در یکی باشد کدامست آن کدام

□

چو دیگی سرنگون برروی آتش

□

گهی درد و خشمست و گه کام و سور

□

سپردی بدرویش چیزی که داشت

□

کاندرین ضد می‌نماید روی ضد

□

جوانیست با فر و با برز و یال

□

همانا که شد پیش تو خوار چیز

□

به نزدیک خاقان خرامید تفت

□

رختها را می‌ستایند ای امیر

□

به حربایی هزاران خسرو آرد

□

برو زار بگریستند انجمن

□

همی نام بینم ز شاهنشهی

□

نیستم والد جوانا کم گراز

□

فرود آمد آن مرغ گردنفراز

□

زمانه به فرمان او ساخته

□

چه مایه ز زر گوهر آگین بدی

□

هین ازو بگریز اگر چه معنویست

□

ز هر سو اژدری بر خویش پیچان

□

سرافراز با نامداران روم

□

چنین پادشاهی و آباد بوم

□

هم از روز پیری نیابد جواز

□

عنان را گران کرد و سر درکشید

□

نبیند چنین جای یزدان پرست

□

بخفتان رومی بپوشید تن

□

به نزدیکی خیمه‌ی بدگمان

□

چو سیل از کوه در هامون برآمد

□

برادر نخواند ترا مادرش

□

ورا پادشا زمین خواندند

□

فراز آمد از باد و شد سوی دم

□

ز گیتی سوی هیچ کس ننگرد

□

به جان تازه‌ی چرخ را پود باش

□

به نزدیک قیصر ز ایران بروم

□

بیاید نو آیین یکی پیش‌گاه

□

در او از هر طرف در جلوه حوری

□

که آن چاره را تنگ بندد میان

□

مرا تابش روز گردد سیاه

□

بگردید کامد بتنگی سپاه

□

که با سد گل نبودش رسته خاری

□

برد نام و آرد به بیهودگی

□

نیندیشی از کار اسفندیار

□

پر از درد شد دل ز کردار اوی

□

شب ما را قیامت صبحگاه است

□

به گردی نخوانمت خسرونژاد

□

که جانتان شد از کالبد با توان

□

بتان را ز گنج درم ساز کرد

□

به منزل کی رسد بشکسته پایی

□

کس از نیستی تا نیاید به رنج

□

به جود و رحمت و اقبال و رحمان

□

که گردد تیغ خون را کار فرمای

□

هست در حکم دل و فرمان جان

□

نبود از کام دل جان را سپاسی

□

که گفتند ازین پیشتر با سلیمان

□

که چون بسیار شد، عکس آورد بار

□

ندادم گنج گوهر را به تاراج

□

که میل کانست سوی گوهر خویش

□

نفگنم تخم تو به شورستان

□

دیده به ناچار تماشا کند

□

عاشقا وا جو که معشوق تو کیست

□

که شد تا پره‌ی دل ناپدیدش

□

ای غره شده به مکر هامان

□

نبد جای و سخن خاموش کردند

□

بدان ماند نصیحتها که گفتی

□

خدا را باش و کار بندگی کن

□

ای مغز شما دود زده ز آتش عصیان!

□

که فردا خواست گشت از جمع ما کم؟

□

اهل بینش چشم عقل خوش‌پیست

□

به پاسخ، هر مژه زان سو زبانی

□

که از باد و بارانش نیاید گزند

□

به دل بود از فریب عالم آگاه

□

اندر جهد ز بیم به سوراخ تنگ غار

□

که بستاند از آن رای «کرن» جای

□

گرچه از یک رو ز سر تا پا یکیست

□

آن پسر کز سرکس تاج ستد از خاقان

□

بود محنت کشی از خانمان دور

□

به کام من رسان چون شربت آب

□

از حماقت چشم موش آسیا

□

یکی نوری که هم نورست و هم ظل

□

هر کجا خوانی بگوید نی چرا

□

ببینم چیست شرح و بسط این راز

□

پیش سگ که استخوان در پیش خر

□

همه در پویه چون سگ دیده آهو

□

پس نظرگاه خدا دل نه تنست

□

فریب چشم شیرین عاشقی بود

□

آلت آورد و ستون از بیشه‌ها

□

چون یکی خال عقیقین، بر یکی نیلی ذقن

□

در دو عالم آفتاب بی فییم

□

الا تا بروید گل بوستانی

□

گرچه خود بوبکر بخشد چل هزار

□

طاعت بر جان و تن تو دوتاست

□

که تو خود را نیک مردم دیده‌ای

□

به نعمت خانه‌ی همت بیاکن

□

آنکه از ملکش خراسی دیده باشی بیش نه

□

دگر آنک بر پادشا شد دلیر

□

همه شهرزایشان بدونیم گشت

□

برین نامه بر سالها بگذرد

□

در آن خدمت به غایت چابکی داشت

□

چنان بد که یک روز مزدک پگاه

□

خورشگر بیامیخت با شیر زهر

□

نور حق بر نور حس راکب شود

□

کژاوه چنان ران که تا یکدومیل

□

نباشد به جز خوب گفتار تو

□

ز ژوپین وز نیزه و گرز و تیغ

□

بگوید به گنجور تا خواسته

□

من مسکین که و شهر مداین

□

ازین داد و بیداد در گردنم

□

منم بی‌زواری به زندان شاه

□

بزی با امانی و حور قبایی

□

رهی کو بود دور از اندیشه پاک

□

چو دارای شمشیر زن را بکشت

□

گر این نغز بازی به جای آورند

□

به دانای پیشی نگر تا چه گفت

□

بدین پنجاه ساله حقه بازی

□

نوشتند پس نامه‌یی بنده‌وار

□

بدانش بود بی‌گمان زنده مرد

□

باز گرد شمس می‌گردم عجب

□

خانه مصقل همه جا روی تست

□

چوبشنید بهرام لشکر براند

□

سپاه اندر آمد ز هرسو به جنگ

□

اگر خواهد از چین و ماچین سوار

□

بجویند از شب تاریک تارک

□

نویسنده‌ی نامه را داد و گفت

□

چهارم چنین گفت شاه جهان

□

چون سه سنگ دیگپایه «هقعه» بر جوزا کنار

□

همتش از گنج توانگر شده

□

چرا دور کردی تو او را ز من

□

بپرسید هنگام شاهان نماز

□

نوشته چنین بد مگر بر سرت

□

کشیده گرد مه مشگین کمندی

□

که چشم بد از فر تو دور باد

□

هم ز بیطارش نباشد سود

□

از یکی رو ضد و یک رو متحد

□

زهره این منطقه میزانیست

□

نشانش یکایک به خسرو بگفت

□

وز دست عطیه بخش حیدر

□

بدو گفت گشتاسپ کان تیغ سلم

□

بسی بر خواند ازین افسانه با دل

□

بتان شبستان آن شهریار

□

نیم عاجز از نظم اشعار رنگین

□

همه ساله به دلبر دل همی‌ده

□

پس و پیش بیند به فرهنگ و هوش

□

تو گویی که یزدان شما را سپرد

□

ایا درویش رعناوش، چو مطرب با سماعت خوش

□

چو بسیار بگریست با کشته گفت

□

کسی در عشق فال بد نگیرد

□

زیانی بود کان نیابد به گنج

□

خصم تو هر جا کشد ناله این المناص

□

آنچ محسوسست اگر معشوقه است

□

لاله ز تعجیل که بشتافته

□

بدو گفت بهرام فردا پگاه

□

تیر کز شست دلبران آید

□

بیاورد جاماسپ آهنگران

□

گهی بر فرق بند آشفته می‌بود

□

بپوشید خفتان و خود برنشست

□

نه از حد و نه از قید و نه از وصل و نه از هجران

□

علم و عمل ورز که مردم به حشر

□

حلقه زدم گفت بدینوقت کیست

□

به ایران نخواهند بیگانه‌یی

□

خوابم چو ز پیش پرده برداشت

□

وزان روی ارجاسپ صف برکشید

□

بخنده گفت اگر پیران نخندند

□

به مشکوی زرین هرانکس که تاج

□

بر چهره ز شرم پرده می‌دوخت

□

شیخ فرمود آن همه گفتار و قال

□

از آنجا که بر مقبلان نقش بست

□

نگه کن بدین خواهرپاک تن

□

ز ار من در مدائن رفت غمناک

□

به کردار آتش همی راندند

□

اگر بادم تو نیز ای سرو آزاد

□

وزین مرزها هرک درویش بود

□

لیکن سبکی مکن چنان هم

□

مذاقش را چه زهر است و چه تریاک

□

من ندانم آنچ اندیشیده‌ای

□

تو را روزگاری سگالیده‌ام

□

آن را که برامد از غمت هوش

□

سراسر به شمشیرشان کرد چاک

□

خدنگی رسته از زین خدنگش

□

نه این بود عهد نیاکان تو

□

از یار، چو بهره خار باشد،

□

چل هزار او نباشد مزد من

□

قلعه ویران کرد و از کافر ستد

□

که بهرام چوبینه داماد اوست

□

مپسند که از جمال تو دور

□

سپاهی برون کرد بر هر سوی

□

می رسد هر جنس مرغی در بهار از گرمسیر

□

گر ایدونک باشد زیان از هوا

□

هر کس گهری خریده می‌ریخت

□

خوشا ایام وصل مهرکیشان

□

ای راحت جان من کجائی

□

به بهرام گفت این نشان منست

□

لیکن تو نه آن کسی که بی دوست

□

همی خواند او زند زردشت را

□

چون می ندهی دل تو داند

□

ز شرم چشم او در چشمه آب

□

در ربودند آن پسر را زار و خوار

□

بس مثال و شرح خواهد این کلام

□

سخن گفتم چو دولت وقت می‌دید

□

همه مهتران خواندند آفرین

□

به پیش پدر شد چو خورشید شرق

□

بدو گفت گشتاسپ کای ماهروی

□

و او را شده در خراب و آباد

□

پیش نیزه‌ش گر ارزنی بودی

□

همچو شمع از تفت و سوزم می‌کشند

□

در آن دیوان نبرد از یاد ما را

□

بخشود بر آن غریب همسال

□

گل شنبلیدش پر از ژاله شد

□

چو این عهد و خلعت بیاراستند

□

به رستم نمود آن زمان راه خشک

□

چندان که وجوه ساز بیند

□

چو زین بر پشت گلگون بست شیرین

□

قصه پرسیدند از آن شمع طراز

□

گر بدیدی حس حیوان شاه را

□

گهی با سنگ خارا راز می‌گفت

□

فرود آمد آن شب بدانجا سپاه

□

به دیدار سام و به بالای او

□

چو بسته ترا نزد شاه آورم

□

بس گندم کان ذخیره کردند

□

بر شوی ز شیونی که خواندی

□

مستمند خویش را آواز ده

□

دل چون کعبه را بتخانه مپسند

□

کز خواندن او به حضرت شاه

□

گر ای دون که خواهی که بینی به خواه

□

من او را بسان یکی بنده‌ام

□

دریغ آن گو شاهزاده دریغ

□

او نیز بدیهه‌ای روانه

□

هر آنصورت که صورتگر نگارد

□

همواره یمن باد ترا بر یمین

□

چیست اصل و مایه‌ی هر پیشه‌ای

□

تا چند مرا ز بیم و امید

□

بران کار شد روزگار دراز

□

به کوه اندرون تنگ جایش گزید

□

ازو خواست یک‌بار و پاسخ شنید

□

بی من ورق که می‌شمارد

□

کاردان اوست در زمانه و بس

□

چو مندهیر که در مندهیر حوضی بود

□

به میدان سخن افکند گویی

□

زاین گرجی طره برکشیده

□

نخستین ازین جنگیان نام خویش

□

یکی نامه با لابه‌ی دردمند

□

به مردی مرا پور دستان نکشت

□

عقد زنخ از خوی جبینش

□

حسودش بسته بند جهان باد

□

ای امیری که وطن داشت به نزدیک تو فخر

□

گر بخواهد رفت سوی زهر و مار

□

عضوی که مخالفت پذیرد

□

قباد آمد و تاج بر سر نهاد

□

چنین گفت با سالخورده مهان

□

دگر آنک گر با تو جنگ آورم

□

زهی سر خیل سرهنگان اسرار

□

بازدار ای دوا کن دل من

□

اگر بر منوچهرتان مهر خاست

□

ز موج پشته‌های ریگ آن بر

□

عروسی را که فروش گل نپوشد

□

شب تیره ایرانیان رابخواند

□

جوانی پدید آمدی خوب روی

□

کجا شد نخستین به کین زریر

□

گر من شدم از چراغ تو دور

□

شه چو مشغول شد به نوش و به ناز

□

بگشت اندرین نیز چندی جهان

□

بود انا الحق در لب منصور نور

□

اگر شد فریدون جهان شهریار

□

بیابان گزینید وراه دراز

□

بفرمود پس تا منوچهر شاه

□

چنین گفت پس با پشوتن که خیز

□

ببستم میان را یکی بنده‌وار

□

کارگر بین که خاک خونخوارش

□

وی اندر شتاب و من اندر درنگ

□

ز قسطاس ستوران زال عالم

□

نه آرام بودش نه خواب و نه خورد

□

برین گونه برد همی روز جنگ

□

که آمد فرستاده‌ای نزد شاه

□

آنگاه شوید آگه از این بیهده گفتار

□

آن ناقه به جای خویشتن راند

□

بر امانت خیانتی بردوخت

□

راست نهادند پردهاش و به بختم

□

چون کند جان بازگونه پوستین

□

بیچاره چو این وعید و سوگند

□

شمارش ندانست کردن کسی

□

باد خطاب عیسوی با سگ درگهت چنین

□

در این قبه‌ی گوهر نامرکب

□

جامی! بنگر! کز آفرینش

□

در عجب ماند کاین چه شاید بود

□

وگر نیز کیخسروی آخر آخر

□

نظر چون کرد دید از دور تختی

□

دلاله اگر هزار باشد،

□

کشور ایمن جان خانه‌ی دیوان شد

□

سنقرای را کز خزر با سرد سیر آموخته است

□

به دنیا در نه درویشم نه چاکر

□

لیلی گویان حدا همی کرد

□

کردی تو آنچه شرط خداوندی تو بود

□

به سختی جان سگ می‌دار هان تا چون سبک‌ساران

□

الا تا مه نو در این کهنه میدان

□

هلا چامه پیش آور ای چامه‌گوی

□

لبن کش از بز پستان اثر ندیده ز شیر

□

بر تخت شهنشاهی و در مسند عزت

□

چون کشاورز خوگ و خار گرفت

□

بپذرفت بهرام زو آن دو اسپ

□

چون جهان زو گرفت پیروزی

□

کعبه گنج است و سیاهان عرب ماران گنج

□

فروغ ساعدش از آستینها

□

همه کار و کردار من داد باد

□

بهر تو دعا که کند در دلی گذر

□

لیکن جائی که باشد آنجا

□

ریحان که دهدت چون همی تو

□

ببینید تا زان بزرگان که ماند

□

و مالک مفتاح الکنوز جمیعها

□

بی‌مهر چار یار در این پنج روزه عمر

□

خویش را جوهری شمارد لیک

□

ز دیوان دگر نام او کرده پاک

□

آفتاب قلعه مطلع باد از برج مراد

□

مرا ز آفت مشتی زیاد باز رهان

□

گرش سایه زمین بوسیدی از دور

□

نگه کرد این جشن و آتش بدید

□

هر یکی زان خراج اقلیمی

□

بنده خاقانی و نعت سر بالین رسول

□

مجملا از وجود او نگذاشت

□

به سالی سه دیگر بیاراست ده

□

محتشم هرچند میدان سخن را نیست پهن

□

کیمیای جان نثار آورده بر درگاه شاه

□

ز سختی لختی آسوده‌ست جانش

□

که ز ایرانیان داشتی او نژاد

□

پسندد که از من برآید دمار

□

بانوی جهان نپرسدش حال

□

قهر او آتش نهنگ گذار

□

چو خواهی که بستایدت پارسا

□

تو را ای جوانبخت از اقبال بادا

□

عید باقی ساز کز ساعات روز عمر تو

□

بگفتا گشت باید رهنمونش

□

دو جامه ندیدست هرگز به هم

□

تخت جمشید و تاج افریدون

□

راهب که دست داشت ز صد نور بر جهان

□

به گیتی هرکجا صاحب مکانیست

□

از مصاف بولهب فعلان نپیچانم عنان

□

پایه‌ی بنیان این ملت تو باشی پایدار

□

مراد بخشا در تو گریزم از اخلاص

□

وداع کوهکن کرد و عنان داد

□

غرر سحر ستانید که خاقانی راست

□

پس چو عادت سرنگونی‌ها دهم

□

چه معنی گفت عیسی بر سر دار

□

ز مژگان چنگل شاهین گشاده

□

گر جهان در فزع سال قران بینم من

□

وآن زمان نیز نگردی ز بقا بی‌بهره

□

گوئی آندم کز چه مغرب ره مشرق نوشت

□

نهفتم غنچه‌ای از باد شبگیر

□

چون سیب نخل بند بریزد به سوک او

□

زخم دیدند و تیر پیدا نی

□

خاک پاشان که بر آن سنگ سیه بوسه زنند

□

گل و سبزه ز بس انبوه گشته

□

گر بخت باز بر در کعبه رساندم

□

ظل هدایتش به سر افکن که ذره را

□

بر سر تیغ به سری که سر است

□

چو گردد لعل شیرینم شکربار

□

که کرمشان به عطسه ماند راست

□

هم به طبع‌آور بمردی خویش را

□

به مطلع خرد و مقطع نفس که در او

□

گر شاه ما نکشت ورا بود از آن قبل

□

پیش مقام محمود اعنی بساط عالی

□

خدا و بیم ز مخلوق خود معاذالله

□

بدین چشمه که نورت میفزاید

□

گهر داری، هنر داری به هرکار

□

نیاز عطا داشتم تا به اکنون

□

این گفت و گرفت راه صحرا

□

زان شادی و طرب که دو رخسار او گل است

□

ز کار نامه چون پرداخت خامه

□

بوس و دعا کعبه را بر در و دستت چنانک

□

از اثر طول عهد مهد زمین را ز تو

□

چمان چون شاخ ریحان میخرامید

□

جهاند آنگه به روی دشت گلگون

□

پیشت آرم نظم قرآن را شفیع

□

پس فروشد ابله ایمان را شتاب

□

معذور دارمش که شکایت مرا ز تست

□

بگفتش نخل مشتاقی دهد بار

□

گوئی کانبوه حافظان مناسک

□

ملک حشم ملکا محتشم که قادر فرد

□

چون نیست وجه‌زر نکنم عزم مکه باز

□

چه مزدی بهتر از این دارم امید

□

صد نافه مشک دادمش از تبت ضمیر

□

هر مویه که بود خواندش از بر

□

عقل و دین لشکر فریدونند

□

در آن توفان که آسیب نهنگ است

□

فرقت شهد مرا سوخت چو موم

□

امروز پای بادیه پویش روان چو نیست

□

گوهر دریای کاف و نون محمد کز ثناش

□

فضلت علما ان علم قائلی

□

چارپای منبرش را هشت حمالان عرش

□

آنک چشمش بست گرچه گربزست

□

فرمانت حرز توحید اندر میان جان‌ها

□

ز بدفرمای نفس معصیت زای،

□

در حد حجاز امن یابم

□

ظل نواب همایون نشود کم ز سرت

□

نعیم پاک بستاند، چو کرد آلوده بسپارد

□

کز پی کاروان تهی دستان

□

هر شیر خواره را نرساند به هفت خوان

□

فرمود به پیر کای جوانمرد

□

یکی آرزو کن که تا از هوا

□

اگر خواهد که من بیرون نهم پای

□

برسم شتابید و آمد به راه

□

به کینت هر که بر بالین نهد سر

□

بدو گفت گودرز پرمایه شاه

□

نتوان ریختشان اگر دردند

□

مرا از هنر موی بد در نهان

□

طفل داند هم نداند شیر را

□

دم اسپ ناپاک چنگش گرفت

□

ز لعل جان‌فزایش کام گیرد

□

ز خرما هزار و ز شکر هزار

□

که موی بر بدنت از ادب نمی‌جنبد

□

یکی خوانیست پر نعمت قران بهر غذای جان

□

بکن، ای دوست، چون نه جسمی تو

□

دریغ این سر و تاج و این مهر و داد

□

تا همه ساله شاه بودی شاد

□

آب آنراست نزد هر مهتر

□

به شب چون نرگس سیراب خفتی

□

که یکسر به یزدان نیایش کنید

□

دگر نزول سر شاهزاده‌ها که به کام

□

گو تو مر گل‌خواره را که قند به

□

در بهشت ار خوری جو و گندم

□

که یزدانش تاج کیان برنهاد

□

گویدش عیسی بزن در من دو دست

□

غورک بی‌شرم کان بشنید گفت: احسنت و زه

□

او چو مه بود و دیگران انجم

□

دگرگفت یزدان روانت ببرد

□

چو محتشم شده نامش اگر مسمی را

□

بزرگوارا دانی که مر سنایی را

□

هم بباید سخن بگفت آخر

□

بر سرت سایه‌ی ملوک و ملک

□

راه در گنجدان غار کنند

□

از برای مهر چهر جانفزایت را همی

□

پنجه‌اش داده شکست سیم ناب

□

بماند نام سکندر هزار و پانصد سال

□

دریغ آن گو شاهزاده دریغ

□

گاه گنگی درشت از پس پشت

□

این یکی از سفر رسید، ببین

□

روز اقبال تو چو دور سپهر

□

دیده بر یک جهت نکرد مقام

□

کی درآید فرشته تا نکنی

□

چو بر دوران، غم عشق آورد زور

□

دل من باد گرفتار چنین بیماری

□

چو نیکو شد آن نامور کاخ زر

□

بوحنیفه گر چه بود اندر شریعت مقتدا

□

پیش اینان بجز نیاز مبر

□

شعرم اینست وگر کس به ازین داند گفت

□

نتوان برد جان مگر به دو چیز

□

در دهانت آب خوش آمد تا بدانی طعم چیست

□

بلی، هر جا شود مهر آشکارا،

□

با مرادت سپهر سست مهار

□

سالکیست در این حالتم به غایت لطف

□

حق همی گوید بده تا ده مکافاتت دهم

□

با تو بهرام شوکتست و غضب

□

بی‌پشتی عزم تو در ممالک

□

زان نمطها که رفت پیش از ما

□

در این بحر جز مرد داعی نرفت

□

حذر کن! ز آنکه چون مضطر شود دوست

□

اندرین روزها به عادت خویش

□

از سیرت و سان رشک ملوک و ملک آمد

□

دل است، ای خردمند، زندان راز

□

جام جمشید میبری زنهار!

□

چون کند پیش خداوند جهان از سر سوز

□

خواجه بر توبه‌ی نصوحی خوش به تن

□

بزرگیش بخشید و فرماندهی

□

بجنبانید لب، یوسف دعا را

□

بر کران بادی از خطر که جهان

□

یکی یادگار است ازو بس مبارک

□

کند با لطف تو دوران گردون

□

گر دلت زین سخن هراسان شد

□

زاول به پای فکر شدم در جهان علم

□

کافران را بیم کرد ایزد ز نار

□

گفت آن بر من چو روز روشنست

□

زلیخا گفت کای عبری عبارت!

□

یکی نامه بنوشت با رسم و داد

□

چون دلت شد واقف اسرار حق

□

تا نگیرد مادران را درد زه

□

کیل و میزان به دست توست، بسنج

□

برهمن بدو گفت کای پادشا

□

بنده گوید آنچ فرمودی بیان

□

ای فلک از رحم حق آموز رحم

□

مهر او، هم به قدر او باید

□

کنون شاد باشی به خرم بهشت

□

ندانی به حق خدای و نداند

□

و اژدها کز زمهریر افسرده بود

□

نیامد ز گفتار من هیچ سود

□

درم داد و دینار لشکرش را

□

آنچنان دلها که بدشان ما و من

□

چونک بیخ بد بود زودش بزن

□

سبک شد عنان وگران شد رکیب

□

دلش باد شادان و تاجش بلند

□

هرکه در کوی تو دولت یار شد

□

کین جهان چاهیست بس تاریک و تنگ

□

نه نیزه نه شمشیر هندی نه تیر

□

سکندر همه جامه‌ها کرد چاک

□

تو بسی گفتی ز کار خویشتن

□

دولتت پاینده بادا ای سوار

□

چو یزدان نیکی دهش زور داد

□

ز گفتار او تنگ‌دل شد شغاد

□

از بیم شدن ز دست او روم

□

ریزه‌ی دل را بهل دل را بجو

□

و گر تو مرا برنهی بر زمین

□

خرامان بیامد به نزدیک شاه

□

عارفان، از جهل رخ برتافتند

□

بعد ضد رنج آن ضد دگر

□

چو بشنید پیران بخندید و گفت

□

چو رفتند بیداردل رفته بود

□

ولیک از پی آن آفریدم ایشان را

□

گر تو صراف دلی فکرت شناس

□

جهان پر شد از کین افراسیاب

□

من از تو نترسم نه جنگ آورم

□

ثروت من بود این خلقان، از آن

□

نیستم شوهر نیم من شهوتی

□

چنین تا رسیدند در شهر گنگ

□

برین گونه منزل به منزل سپاه

□

بی برهان دعوی به سوی مرد خردمند

□

رسته و بر بسته پیش او یکیست

□

ندانم که این گفتن بد ز کیست

□

کنون این زمان روز اسکندرست

□

آن را ز بعد چل‌شب پیوسته بار داد

□

جنگها بین کان اصول صلحهاست

□

برآویختند آن دو جنگی به هم

□

بهر حالی می‌نگیری راس مال

□

پرسنده همی رفتم از این شهر بدان شهر

□

پیش از آنک اشکسته گردد کاروان

□

پیاده بدو تیز بنهاد روی

□

شاهد مطلق بود در هر نزاع

□

گناه کرده‌ام و زیر پرده داشته‌ام

□

رغبت ما از تقاضای توست

□

ز لشکر ببین تا سزاوار کیست

□

قبله‌ی عارف بود نور وصال

□

منکر مشو اشارت حجت را

□

از سوی معراج آمد مصطفی

□

چو از رفتنش رستم آگاه شد

□

پس بگفتندی درون خانه در

□

گر بیامرزی مرا دانی که حکمت لایق است

□

بس بدیدی مرده اندر گور تو

□

سرانجام بگذاشت جیحون به خشم

□

باز از آن صعقه چو با خود آمدم

□

سنگی از وی قدر و رفعت یافته

□

خواجه‌ی جان بین مبین جسم گران

□

مگر کاین بلاها ز من بگذرد

□

ای عجب کو لعل شکربار تو

□

به قاضیی که مر او را نیافت یک معلول

□

چون ببینی مشک پر مکر و مجاز

□

بدین گونه پیمان که من کرده‌ام

□

می‌زنیدش چون دهل اشکم‌تهی

□

هر که دل همچو تیر دارد راست

□

هم‌چو هندوبچه هین ای خواجه‌تاش

□

سرانجام مر یکدگر را کنار

□

تا ز لعبت اندک اندک در صبا

□

آن ستیزه‌رو بسختی عاقبت

□

درین سودا مشوش بود هر کس

□

سپرد آنچ دید از کران تا کران

□

به زور و زرق مجلس کرد خالی

□

مادر خون ز جور مادر خاک

□

بجنبید از میان چون تند بادی

□

به هشتم نشستند بر زین همه

□

نشاید تا بدان حد نغمه و نای

□

روز بر چارده ز ماه صیام

□

فرو بستند لب در کار شیرین

□

همه برگرفتند با او خروش

□

زانچه که دل را غم آوارگی است

□

چو شاید که جانهای ما در دمی

□

به عشق آویز، در کار الهی

□

یکی اسپ مر هر یکی را بساخت

□

به هم لعل و عقیقی داشته جفت

□

بدین گونه شش چیز در حرف تست

□

بسوز سینه دو یار وفادار

□

بخورد آب و روی و سر و تن بشست

□

صفت تخت که همچون فلک ثابته بود

□

امیدم چنانست از آن بارگاه

□

به مهر این در درون او جگر وش

□

نگه کرد تا کیست زیشان سوار

□

نچندان شادمان گشت اندر آن کار

□

مجنبان مرا تا نجنبد زمین

□

به کام دل رسان دل داده‌ای را

□

از آشفتن شاه و پیگار اوی

□

بران سو نامزد گشتند در دم

□

ببین تا به هنگام کین گستری

□

چنین بود و روزی نبودت ز من

□

هم تو شاه و هم تو لشکر هم تو تخت

□

برآشفت افراسیاب آن زمان

□

تلخ گردانم ز غمها خوی تو

□

همان یاره و تاج و انگشتری

□

که مضاعف زو همی‌شد آن عطا

□

بدین دشت کین بر گر از ما یکی‌ست

□

ز چاره حکیم ار هراسان شدی

□

سه لشکر چنان شد ز ایرانیان

□

گه از لطف بر ساختم زیوری

□

کزین رزم وز مرگمان چاره نیست

□

سرش را مگر در کمند آوری

□

هشیوار و ز تخمه‌ی گیوگان

□

به نزل سپهدار هندوستان

□

چنین گفت با شاه کنداوران

□

چو گردد چنان آتشی جنگجوی

□

همه مرگ راییم پیر و جوان

□

پس پشت ایشان دلاور سران

□

چنین داد از نامداران پیام

□

میان دو کوهست این هول جای

□

سیاووش را داد و کردش نوید

□

ز کشته به هر جای بر توده گشت

□

بر بلالش حبذا لی حبذا

□

وداع یکدگر کردند ناچار

□

بلک از بهر غرض‌ها در مل

□

کرد خود را به درد و رنج هلاک

□

آن زمان چوبک بزن ای پاسبان

□

واز شه شرق به خورشید شرف داد مکان

□

یوسفست این سو به سیران و گذر

□

زمین پر خروش و هوا پر ز جوش

□

چون نبی که جنگ او بهر خداست

□

که شد جنبش پدید از پیش و از پس

□

بشکند گفتش خمار هر صداع

□

که چون من شوم دور ازین کارگاه

□

جذبه‌ی حقست هر جا ره‌روست

□

مجو از زهد، خشک آبی که خواهی

□

قبله‌ی عقل مفلسف شد خیال

□

عنان پیچ و گردنکش و نامدار

□

تا شود آن ریزه چون کوهی ازو

□

پس این دیباچه پیش افگند خالی

□

تا دهل‌وار او دهدمان آگهی

□

برآید به پیرامن عالمی

□

فرق کن سر دو فکر چون نخاس

□

که پای تخت هم بر خیزد از جای

□

مغز بین او را مبینش استخوان

□

به پیش جهان آفرین شد نخست

□

رو دهد یعنی گشاد و کر و فر

□

دیده چه آگاه که نظارگی است

□

رو ز محمود عدم ترسان مباش

□

چار ساعت ز روز رفته تمام

□

ناز را بگذار اینجا ای ستی

□

عقیق از برمه‌ی یاقوت می‌سفت

□

جانش گردد با یم عقل آشنا

□

بدیدم بدرگاه بر گفت‌وگوی

□

گر یقین دعوی کند او در شکیست

□

عجب ماندند از گفتار شیرین

□

وان جوابات خوش و اسرار تو

□

گواه سخن نام شش حرف تست

□

طفل در زادن نیابد هیچ ره

□

فروتر نسبتی هندو نژادی

□

لب ببند و خویشتن را خنب ساز

□

برآویخت با لشکر تازیان

□

بر دل موران مزن چون مار زخم

□

ز حسرت کام خشک و دیده نمناک

□

گور را در مرده بین ای کور تو

□

چه خون راندم از زنگی و بربری

□

زیر صد گونه پلاس و پرده بود

□

برآور کار کار افتاده‌ای را

□

طور بر جا بد نه افزون و نه کم

□

همان طوق و هم تخت کنداوری

□

می‌شناسم باد خرکره‌ی منست

□

به ناز آواز درون این جگر کش

□

به گردن بداندیش او را کمند

□

همین گفتمت باز گویم همین

□

هست بیرون عالمی بی بو و رنگ

□

الفغان معظم پنجمین هم

□

بیاراست گردان کشورش را

□

بدین درد غمگین مکن خویشتن

□

تا نروید زشت‌خاری در چمن

□

که هر کس را به نوبت دید تیمار

□

به تاج کیان بر پراگند خاک

□

گه از گنج حکمت گشادم دری

□

رحم کن بر عاشقان معذور دار

□

او به بیداد کرد دست دراز

□

برآشفت و سر سوی زابل نهاد

□

همی جنگ ترکان بچشم اندکی‌ست

□

نهادند زرین یکی زیرگاه

□

تار و پودی چند در هم بافتند

□

نه بخت چنان پادشا خفته بود

□

به زهد و دعا سختی آسان شدی

□

چنانچون بود مرد فرخ‌نژاد

□

به بدی و به بد پسندی نیز

□

جهاندار و دانا و فرمانروا

□

که سر باز نشناختند از میان

□

نه بر سان تو باد گیرد سرم

□

منت ره نمایم سوی یادگارش

□

همی راند تا پیش آن رزمگاه

□

نماند ز جای در کسی رنگ و بوی

□

که بر تارک مهتران افسرست

□

وان امینی به خائنی بفروخت

□

که یزدانت از داد و مردی سرشت

□

به ارژنگ سالار مازندران

□

بدین ایوان که دورت مینماید

□

من نگفتم هیچ و دیدی کار من

□

وصلت مهر سلیمان چکنم؟

□

به خم کمندش به بند آوری

□

بر حسن او بهشت زمان می‌کند ثنا

□

دخل عمان ز نرخ او نیمی

□

ژاژ منحول به دزدان غرر باز دهید

□

به گیتی نماند کسی جاودان

□

چو گل بر طرف بستان میخرامید

□

خویشتن را وقف کن بر کار حق

□

گوهر فروش من به محمود محمدت خر

□

بساطی برآراست چون بوستان

□

نه بود و هست بنده‌ی تو گنبد کیان؟

□

پیشوا کن عقل صبراندیش را

□

گر یک بخور یافتم از مجمر سخاش

□

نشانست خوابت ز پیغمبران

□

دل زیردستان به ما شاد باد

□

اینهمه بر سر زدم، کردم فغان

□

زرین ترنج فلکه‌ی این نیل گون خیام

□

گفت با هامان برای مشورت

□

تو چنگ آور ای دختر ماه‌روی

□

از زمین بوس هر کسی گل من

□

کید الحمد واجب آخر کار

□

که بر دردر و سختی نگردد ژگان

□

فروزنده بر سان آذر گشسپ

□

زیرا هگرز حق نبود منکر

□

نیازم نماند از عطا می‌گریزم

□

هم تو نیکوبخت باشی هم تو بخت

□

بریشان بجز آفرین را که خواند

□

ز اسپه تو یاغیانه بر جهم

□

چون رکاب مصطفی شد ملجا و منجای من

□

نپرید بر آسمان بر همای

□

خورش خاک و رفتنش بر تیره خاک

□

نعتشان شدت بل اشد قسوة

□

نشره‌ی امن ز قرآن به خراسان یابم

□

تا بگردد چشم بد از روی تو

□

برآمد ز ورزش همه کام مه

□

خون در دل و در دماغ صفرا

□

گرد در مسجد الحرام برآمد

□

که ای نامور با گهر پور سام

□

ازویست هم بر تن او ستم

□

در تو گم گشت وز خود بی‌زار شد

□

جلباب نیستی به سر و تن درآورم

□

کم همی‌افتاد بخشش را خطا

□

بنه خشم و کین چون شوی پادشا

□

ز احولی اندر دو چشمش خربزست

□

کاحرام حج و عمره مثنا برآورم

□

نهادند بر کتف گرز گران

□

عنان را بپیچید و زین سو کشید

□

کوششی کن هم به جان و هم به تن

□

کز همه عیبش مبرا دیده‌ام

□

ز ساری سوی زابلستان بتاخت

□

پدر بر پدر بر همی داشت یاد

□

هر موی که داشت کندش از سر

□

که برآرند از دو مار، دمار

□

جهانجوی و گردنکشان و رمه

□

وین پای‌شکسته در وطن ماند

□

کس این جز که فرزند شبیر و شبر

□

موضع بوسه حجر جای دعا ملتزم

□

گیاها به مغز سر آلوده گشت

□

بشنید از آن لب شکر خند،

□

راه نبود این طرف تدبیر را

□

بر کتف دارند کاین مرکز ندارد قدر آن

□

زمی را جز از گور گهواره نیست

□

هر ذره به چشم اهل بینش

□

صد چنانم صد چنانم صد چنان

□

گوهر اندر کلک و دریا در بنان آورده‌ام

□

ز خوبی بدادش فراوان امید

□

زین‌سان نه سخن گزار باشد

□

در شیوه دوست نکته راندی

□

جان بر میان زمانه از بهر امتثالش

□

ز بهر چه کرده‌است یزدانت مهمان؟

□

و آن دلشده را ندا همی کرد

□

که بر خدایی من سودشان بود بسیار

□

گر سوی خزر زیان ببینم

□

عاشقستی هر که او را حس هست

□

کیانی کیان بی و بائی نیابی

□

اندر آن تنگی به یک ابریق آب

□

نه شرم از آبدست آید نه ننگ از آب دستانش

□

به دین اندر نه گمراهم نه حیران

□

پرده‌ی کژ دیدم از ستای صفاهان

□

کافران گفتند نار اولی ز عار

□

نام سفندیار که ماما برافکند

□

شکسته زورقی را کی درنگ است

□

کافسر دیر اعظمی، فخر صلیب اکبری

□

فرخی بادش از جهان روزی

□

نتوان خلاص یافت از این ششدر فنا

□

ریحان نشناسی از مغیلان؟

□

در حبش بردن به گرما برنتابد بیش از این

□

مانده‌است چنان به روم قیصر

□

میغ بر مهر و زحل بر زبرقان افشانده‌اند

□

پس بدیدی گاو و خر الله را

□

ادریس بقا باش که فردوس لقائی

□

ای عمی کحل عزیزی با منست

□

که بر زنای زن زید گشته‌اند گوا

□

تخم اگر بفگنم بود تاوان

□

از خانه خدائیش پشیمان

□

وین را شبی ببرد به خلوتگه دنا

□

نور در جوهر آن سنگ معبا بینند

□

بزرگی را چنین باشد دلایل

□

گرد گنج آنک صف ماران فراوان آمده

□

زین بیش مرا نماند ناورد

□

تاش تحسین ز ملک در صف اعلی شنوند

□

کز حسرت و غم سنگ بخائید به دندان

□

چو سگ در پیش سگ‌ساران به لابه دم نجنبانی

□

ماننده‌ی مرغی است که او را نبود پر

□

با عقیق اشک و زر چهره و در ثنا

□

من بحل کردم شما را آن حلال

□

شمع شبش ز چوب صنوبر نکوتر است

□

به پویه دستبرد از ماه و پروین

□

کزین خراس خسیسان دهی خلاص مرا

□

همی خواند آنکس که دارد خرد

□

خلاص جان خواص است از این خراس خراب

□

تو هم به پرده‌ی فضلت بپوش روز لقا

□

که آهنگ پدر دارم به بالا

□

گرفتم آهویی از پنجه شیر

□

ساعتی را هفته‌ای از روز محشر ساختند

□

تیر پیدا و زخمی آنجا نی

□

خرج قصاب به بزی که نر است

□

چو تابنده ماه اندرون شد به میغ

□

کو حال دل نوان ندیده است

□

جوینده همی گشتم از این بحر بدان بر

□

گر روی بر بام این سقف بدین پهناوری

□

کی بود شبه شبه در عدن

□

که کار نازنینان نازکی داشت

□

چو گردد دوست بستش پرنیان باد

□

تا در آویزند سر مستش ز دار

□

که ای در جهان شاه بی‌یار و جفت

□

زان جو که زدند جو نخوردند

□

معصیت از بنده و آمرزش از آمرزگار

□

همی جستمش تا کی آید به چنگ

□

لبی پرخنده و چشمی پر افسون

□

به روشن خاطری روزی مبارک

□

هردو دایم نماند تا اکنون

□

بی‌دل تست او، دل او بازده

□

بدانگه که جان با خرد کرد جفت

□

ریزد گهر نسفته بر راه

□

پس یمین الله خلعت یافته

□

به پاکی دل و دانش و رای او

□

لیک ترسم تا نلغزد وهم عام

□

و گر گیرد برای خود نگیرد

□

همی لرزی چون در چشمه مهتاب

□

گفت نتوانم نمود این قصه باز

□

سمن خد و سیمین‌بر و مشکبوی

□

جز نام و نشان لیلی از یاد

□

پشت او چون کمان همی‌یابم

□

پس اسپ جهان پهلوان خواستند

□

که شیرین بهر این کارم پسندید

□

بدین یک مهره گل تا چند نازی

□

کز چپ و راست می‌شنید سلام

□

شب همی سوزند و روزم می‌کشند

□

ببیند همه کلبه آراسته

□

در بردن جان من چرائی

□

ز حجتش که برو نور روی اوست گوا

□

همی بودنی داشت اندر نهان

□

ور بخواهد رفت سوی اعتبار

□

چراغی بسته بر دود سپندی

□

نشان دارد ولیکن جان ندارد

□

چنانکه خیره شدی اندرو دو چشم فکر

□

بیارید و اسپس سرافراز گرم

□

هم سال تهی نه بلکه هم حال

□

کس ندانست چه آمد به سلیمانش

□

که جز خویشتن را ندانم جهان

□

به گلگون و روانش ساخت چون باد

□

چه شاید کردن (المقدور کاین)

□

خرمن عیش را نبردی باد

□

پیوسته یسر باد ترا بر یسار

□

ستاره همی روی دریا ندید

□

از تو بستم که می‌ستاند

□

به یمن مس سر انگشت آن طلم گشا

□

تن ایرج نامورتان کجاست

□

آنگهی جان سوی حق راغب شود

□

چو عشق آمد کجا صبر و کجا دل

□

مبادا که سرش کنم آشکار

□

ای امیری که نگشته‌ست به درگاه تو عار

□

چو سندان پولاد و پتک گران

□

بخشد نه چنانکه باز بیند

□

از دل گذر نکرده به لب باد مستجاب

□

نگه کرد غاری بنش ناپدید

□

که راه افتد به سوی بیستونش

□

گره می‌بست و بر مه مشک میسود

□

به سنانش چو حلقه بربودی

□

نبشتم به نزدیک شاه بلند

□

جهان‌آفرین را بسی خواندند

□

سخنهائی که دولت می‌پسندید

□

آن چنان طالع که ظلمت را کند محو از جهان

□

سپاهی گران از پس پشت اوی

□

بود انا الله در لب فرعون زور

□

کجا طفلان ستمکاری پسندند

□

ما در خور تو هیچ نکردیم ربنا

□

نه ما بندگانیم با گوشوار

□

به یزدان نهاده کیی پشت را

□

گهی سنگش حکایت باز می‌گفت

□

مگر بر رعشه ز خوف وی وز فرط حیا

□

به یاقوت و زر اندرون گشته غرق

□

نهان در زیر سبزه کوه گشته

□

سری چون بید درجنبان به این باد

□

چون فکند از نشانه کارش

□

شده روز روشن برو لاژورد

□

کنون چاره‌ی دیگر آمد پدید

□

پروانه دهی به ماه و خورشید

□

رخش قدرت بیش ازین در عرصه جرات مران

□

ابا جاودان ساختم کارزار

□

هم ز فر شمس باشد این سبب

□

که شمشاد آب گشت از آب و رنگش

□

لدی الموت لم تخرج یداه سوی صفر

□

ببخشید یکسر همه با سپاه

□

به جایی که آمد نشان گوی

□

گفتی به نشان آن نشانه

□

در انجام عمر طبیعی جوانی

□

به مهرش روان و دل آگنده‌ام

□

به سر دست شکر بینی مگس وار

□

همچو مهمان سرسری می سازد این جا آشیان

□

گنج بیرون برند و بار کنند

□

یکی پرمنش مرد با دستگاه

□

گل انگیخت از خون ایشان ز خاک

□

شد روز چو طره سربریده

□

اعظم ارکان این دولت تو باشی جاودان

□

سیراب کنش ز حوض کوثر

□

از یکی رو هزل و از یک روی جد

□

نیندازدت ناقه در پای پیل

□

نیست محتاج کاردانی کس

□

هدفش جان عاشقان آید

□

بدو بر فراوان گناه آورم

□

ایام چگونه می‌گذارد

□

ره گم شود گرش نبود رهبر آفتاب

□

جز پهین خران پرواری

□

سمنبر مهر زد بر پشت نامه

□

از پی آن دیده تو سوی تست

□

نوبری کس نداد بیش از ما

□

نه از درد و نه از درمان، نه از دشوار و آسانی

□

همی آمد از باد او بوی مشک

□

فرمان ترا به خود نگیرد

□

که خدای تو بود باقی و باقی فانی

□

تو دانی گر آنان ندارند باور

□

چند وا ویلی بر آید ز اهل دین

□

به از راه نزدیک اندیشناک

□

سود او بود و در نیافت چه سود

□

به نزد ره روان بازی‌ست رقص خرس‌وار تو!

□

که پردخت ماند ز تو کشورت

□

وز حلقه زلف عنبرینش

□

خران سزاست که با این کنند استهزا

□

از همه جا بشنود زمزمه‌ی لاوزر

□

چو شاهین در پی کبکان فتاده

□

لاجرمش منطق روحانیست

□

نشست تو در گلشن و سور باد

□

کسی را به نزدیک من نسیت راه

□

به پرخاش خوی پلنگ آورم

□

اگر پوشد ز چشم از دل نپوشد

□

ز لطف بر سخنش اقتدار سحبان داد

□

دل نیک مردان پرازبیم گشت

□

جز خیال و جز عرض و اندیشه‌ای

□

ندارد به گفتار بیگانه گوش

□

ز خانه بیامد به نزدیک شاه

□

توگفتی ندانند راه گریغ

□

بیابد برش نامور صد هزار

□

پروانه تو مباد بی‌نور

□

کس نستاند مگر مهدی صاحب زمان

□

چودانش نباشد بگردش مگرد

□

کز عار و ننگ هیچ امیری نکشته مار

□

عجب نیست گر مقبل آمد به دست

□

نبودش بزیر اندرون تخت عاج

□

بداندیش را باد زین زهر بهر

□

نگه کن بدین گز که دارم به مشت

□

سخن را تا قیامت نوبتی دار

□

کاید دوان به سجده آن خاک آستان

□

نبودی چنین پیش ایشان دراز

□

کند گوی خورشید را صولجانی

□

گفتم اگر بار دهی آدمیست

□

به فرجام روزی بپیچد تنم

□

پسندیده و دلربای آورند

□

برین کشتگان آب چندین مریز

□

بعد از آن بر ساختش صد برج و سد

□

نگردد تابه صبح حشر بیدار

□

ابا پیشکارش سخن درنهان

□

که خسرو را کند حق مهربانش

□

جمله مقصود میسر شده

□

از ایران به نزدیک آن شهریار

□

نبد جنگشانرا فراوان درنگ

□

همی گور بستد ز چنگال شیر

□

ای دو دیده دوست را چون دیده‌ای

□

وز سر خلق جهان ظل تو تا روز شمار

□

تعبیر نظاره در نظر داشت

□

خزفش مایه‌ی دکان باشد

□

از تپش دل خفقان یافته

□

ز شاه جهاندار اینست رنج

□

کت دل برود ز دست و جان هم

□

بگفت آری ولی حرمان بسیار

□

مجنون ز شرشک دیده می‌ریخت

□

به اسم ربط دهد شاه ازو چه گردد کم

□

با بوی گلم چکار باشد؟

□

غیرخاکستری و چند شرر

□

هان، تا نکنی ز دل فراموش!

□

که پنهان بگوی آنچ نرمست و زفت

□

بی دیده شویم و بلکه بی نور

□

به رود غوانی و لحن اغانی

□

و آتش به دلش گرفته می‌سوخت

□

رسید عالم از آن پادشاه عالمیان

□

هم خانه‌ی جان شوی، به یک پوست

□

زو سمندر به بحر آتش بار

□

گم آن شد که دنبال راعی نرفت

□

کمندی به فتراک و گرزی به دست

□

مصنفات ارسطو به نام اسکندر

□

همه ماهه به گرد دن همی‌دن

□

چو گفتی نیاید به زنجیر باز

□

که خورشید بادا نگهدار تو

□

بر کفت ساغر مدام مدام

□

به حکمت زنده چون جسم از روان باد

□

ز شاخ امیدش برآمد بهی

□

برفتند پر بوی و رنگ و نگار

□

با حسودت زمانه سخت لگام

□

ز آتش جاوید بدین دو رهاست

□

ستایش ورا در فزایش کنید

□

بران پر هنر شهریار زمین

□

تو خداوند مرا داشته هردم تیمار

□

حریم تست با بیگانه مپسند

□

به جایی که بود اندران واژگاه

□

گزیده جهاندار و پاکان تو

□

جاودان فارغ از حجاب ظهور

□

چون شرار دیگپایه پیش او خیل پرن

□

که آن راندیدی کس اندر جهان

□

دریغ آمدت او درین انجمن

□

پهلوی مصالح نزار باشد

□

دویدی چون غلامان از پیش نور

□

بود سخته و راست کرده شمار

□

نیازش به رنج تن خویش بود

□

عرضه این قصه‌ی رنج و غم و اندوه و فکر

□

خطی آورد و کرد آزاد ما را

□

همه شهریارانش فرخ نژاد

□

بیایم ببینم من این جشنگاه

□

چنان چون با سمندر طبع آذر

□

ز هر جا کرد با او گفتگویی

□

تنت رابدین سوگواران سپرد

□

نباشد کسی بر هوا پادشا

□

به تو دارد اگر خطر دارد

□

هوس سوز است طبعش یا هوسناک

□

که خواهدشد این تخت شاهی بباد

□

وزان دیگران نام مردی ببرد

□

مگر اندر میان خواب و خمار

□

نمایان گشته نقش پشت اژدر

□

دو لشکر بدو مانده اندر شگفت

□

چو تابنده ماه اندرون شد به میغ

□

گو بیار اینک ارکان و بزرگان دیار

□

ز هم گیسو گشاده بهر ماتم

□

ترا پیش‌رو کرد پیش سپاه

□

نوشت و بیاورد و بنهاد پیش

□

تا مضمر آنچه بود کنون گشت مظهرم

□

چو نور شمع از فانوس پیدا

□

کجات آید افگندن اکنون هوا

□

به دیوارها برنشانده گهر

□

ولیکن چون تو بیماری نیابی طعم مهمانی

□

کجا رفتند ایشان ، یاد از ایشان

□

چون نبرد او قمار خواهد کرد

□

همه رازها برگشاد از نهفت

□

گاه با ساده‌ای نشسته بهم

□

به روی تخت حور نیک بختی

□

بر دو چشم مردمان غیرت بود مردم گیا

□

گمان بنده چنانست کان نه نازیباست

□

جز از عطای کریمان نباشد ایچ سناش

□

ازین غمخانه، گو: اول بفرمای

□

خود چنین به هم طبیب و هم عوان هم ده خدا

□

زبان و روانش پر ازناله شد

□

کس نشست از آب منسوخی سخنهای ز فر

□

کزان بود خرم سرای درنگ

□

چند گویم زین دلایل کن برین بر اختصار

□

حاصل نتوان کرد چنین سیرت و سان را

□

نرمی فاسد مکن طینش مده

□

نهم در تنگنای معصیت پای

□

آن به حق ندهی و پس آسان بپاشی در شیار

□

نه قیصر نژادی نه فرزانه‌یی

□

سگ ز در دور و صورت از دیوار

□

از اختر ترا گردش هور داد

□

زگیتی بس اومرتو رارای زن

□

به زلف سرکشش آرام گیرد

□

بنوی کمندیت مالیده‌ام

□

سر سرکشان خیره گشت از نهیب

□

چهارم که بگرفت بازوی شیر

□

او پری بود و دیگران مردم

□

برزم اندرون ترجمان منست

□

نماند نژاد و هنر در نهفت

□

و زویست بهرام را مغز وپوست

□

دست هر فولادباز و داده تاب

□

مدارید یکسر تن از رنج باز

□

و زین آفریننده را رای چیست

□

جهاندیدگان را برخویش خواند

□

سها را جز نهان بودن چه یارا؟

□

به کردار آن شاه را بد نیاز

□

به دریا تو گفتی به جوش آمد آب

□

خور و خواب ایرانیان شد درشت

□

ز نزدیکان نباشد عاشقی دور

□

اگر خود کنی بیش و کم را نگاه

□

دمان گیو گودرز با پیلسم

□

همی‌داشتی رای خسرو نگاه

□

تا سر او به آن فرو آید

□

سخنهای آن کشته چندی براند

□

از آتش ندیدم جز از تیره دود

□

به آرام بر تخت بنشست شاد

□

به خواری دوست را از سرکشد پوست

□

ازو گر هزیمت شدم نیست ننگ

□

که ترسم روانم فرو پژمرد

□

اگر چند بودیش دانش بسی

□

روان کرد از دو لب آب بقا را

□

نگردم بجایی که جویند کین

□

که بردی از سخن وقتم به غارت

□

به آب و کشتی نیفگند چشم

□

سحر چون غنچه‌ی خندان شکفتی

□

روانش ز اندیشه کوتاه شد

□

که در آن زرق رنج پر بردند

□

یکی پهلوان از در کار کیست

□

طلب خویش کز: چه قسمی تو؟

□

چنین باژ خواهی بدین آب‌گیر

□

شاد و ایمن روند چون مستان

□

چو تنگ اندر آمد گو شاه‌جوی

□

همچو آدم کنی ره خود گم

□

به یزدان و سوگندها خورده‌ام

□

مشک را چون توان نهفت آخر؟

□

گرفتند هر دو چو ابر بهار

□

وان سفر میکند، چنین منشین

□

والقیل احیی الذی من العلماء

□

زهره تزیین شهوتست و طرب

□

نقد و جنسی که کرده‌ای انبار

□

عدل جمشید کن به لیل و نهار

□

شوخی و امتحان و آز مبر

□

ترک دنیا بکن، که آسان شد

□

سوی آبت اندازم ار سوی کوه

□

همی راند تا پیش دریا رسید

□

تو ای صوفی نیی صافی اگر مانند تازیکان

□

خویشت او بس، ز دیگران به کنار

□

زمانی همی داشت تا شد غمی

□

به آواز او شاد می درکشید

□

آمدم چون پر آب آبله من

□

مشک ما خالصست و بوی کند

□

بران ره که گفت او سپه را بران

□

سرنامه گفتند ما بنده‌ایم

□

نطق جان را روضه‌ی جانیستی

□

چو دیوانه از جای برخاستی

□

بر مهتر زرق شد بی‌گذار

□

کنون داستان کهن نو کنیم

□

هزل بودست این ولیکن بر مثال جد سزید

□

گر چه در زرق نادرستانند

□

ده و دو هزار انگبین کندره

□

چنین گفت کز دین پرستان ما

□

ولیک نیست کریمی جز از تو اندر عصر

□

نشست از بر باره دست کش

□

نمودم همه پیشت این جادویی

□

به کاری کجا آمدستی بگوی

□

نی کنون از لطف ربانی همه اقلیم شرع

□

تو بدین مرتبت ز نادانی

□

روان تو را سودمند این بود

□

به ایران برادر بدی کدخدای

□

گر بپرسند این ز من روزی

□

به شمشیر و با نیزه‌ی سرگرای

□

مگر باز بینم شما رایکی

□

چوآن نامه برخواند بفزود درد

□

این نه شرط مومنی باشد که در ایمان تو

□

عاقلان خود درین نپیوندند

□

تو پدرود باش و بی‌آزار باش

□

ازان شاه ایران فراوان ژکید

□

زاغ را با لحن بد هم بر شجر جایست از آنک

□

چرا باید این کشور آباد ماند

□

چو تو بود مهتر به کشور بسی

□

هنر پرور و راد و بخشنده گنج

□

کی در احمد رسی در صدیق

□

ریستن گیردت ز خوردن زشت

□

کسانی کز این راه برگشته‌اند

□

به مهتر چنین گفت مرد دبیر

□

صانعی باید حکیم و قادر و قایم به ذات

□

سیاوش بدو گفت کین خود مگوی

□

نظر کرد پوشیده در کار مرد

□

به نیروی یزدان که او داد زور

□

ماه عیدت به فرخی شده نو

□

نروی از در تو باز استند

□

به گیتی حکایت شد این داستان

□

سمن بوی خوبان با ناز و شرم

□

بر من چو باز شد در بستان‌سرای جان

□

نبد جای پوینده را بر زمین

□

شب خصم تو تا به صبح آبد

□

دگر روز بندوی بربام شد

□

جهان نخواست مرا بخت شاعری فرمود

□

مشتری زهد و علم و جاه و وقار

□

هرچ آن تو کنی از امور دولت

□

چو جایی بپوشد زمین را ملخ

□

بود با تو هدر وسواس شیطان

□

یکی نیزه زد گیو را کز نهیب

□

درگهت را سیاست از حجاب

□

همه رو میان دلشکسته شدند

□

چون گل از خنده لب مبند که خصم

□

بنده نامان پادشاه اینند

□

بیتکی چند می‌تراشیدم

□

پراندیشه شد زان سخن شهریار

□

از کمال کرم و لطف تو زیبد شاها

□

نگر تا چه باید کنون ساختن

□

حاش لله نه که من بنده همی گویم از آن

□

بفرمود تا نام برنا و ده

□

آنکه قهرش داد انجم را شیاطین افکنی

□

پای از آن جمع بر کناره نهاد

□

بسته بودش با رسنهای غلیظ

□

به پرده‌سرای آمد از بیشه شاه

□

یکی دخمه کردش بر آیین او

□

پیاده به کوی آمد افراسیاب

□

این امانت در دل و دل حامله‌ست

□

به قیصر بسی کرد پوزش گراز

□

همی رفت با کابلی چند مرد

□

به فرزندی عزیزم نام برده‌ست

□

حق آنک چرخه‌ی چرخ ترا

□

ببخشید آگنده گنجی برین

□

بدو گفت قیدافه ای بیطقون

□

کسی را که چون او بود پهلوان

□

در میان بیست باد آن باد را

□

مباشید یک تن زدیگر جدا

□

پس او فرستاد دارا سوار

□

که آنانی که چون رویم بدیدند

□

چون طلب کردی بجد آمد نظر

□

چو پیمان آزادگان بشکنی

□

به عنوان بر از شاه ایران و روم

□

ز دیده همی خون فرو ریختند

□

قبض دیدی چاره‌ی آن قبض کن

□

تو مردی دبیری یکی چاره ساز

□

که خون ریختن نیست آیین ما

□

گوش جان را کن به سوی من گرو!

□

هیچ در گوش کسی زیشان نرفت

□

نفس گه بیت نمیگفت و گهی چامه

□

چو دانی که از مرگ خود چاره نیست

□

به نزد سیاوش بیامد چو گرد

□

دل محیطست اندرین خطه‌ی وجود

□

چو فردا بیایی بدین بارگاه

□

در دخمه بستند و گشتند باز

□

چو از لب بگذرد سیل خطرمند

□

این دو وصف از پنجه‌ی دستت ببین

□

کننده شجر از جا برای معجز او

□

که لشکرگه نامور شاه بود

□

ز گفتارها پوزش آورد پیش

□

جز خضوع و بندگی و اضطرار

□

بزودی یکی دار سازم بلند

□

چو آید بدو ده تو این چار چیز

□

جمال مرده‌اش را زندگی داد

□

این چنین کس گر ذکی مطلقست

□

همیشه تا ز پی بردن متاع بقا

□

غالبست و چیر در هر دو جهان

□

چو چشم زمانه بدوزم به گنج

□

ور ندانی این دو فکرت از گمان

□

دگر گرد شاپور با اندیان

□

چونک صدیق از بلال دم‌درست

□

باشد او گوهری جهان‌افروز

□

گر ز گوری خشت بر تو اوفتاد

□

به صد هزار تعشق به جای می‌آری

□

خاک بی‌بادی به بالا بر جهد

□

کنون آب ما را و کشتی ترا

□

پس مسافر این بود ای ره‌پرست

□

ببخشای برجان این هر چهار

□

نام حق عدلست و شاهد آن اوست

□

مزن بر روی کارم دست رد را!

□

تر و خشک و پر و تی باشد دهل

□

تا به شاهان جهانگیر ایزد از احسان دهد

□

زانک بر دیوار دیدندی شعاع

□

گره سست شد بر در رنج او

□

خواجه را از چشم ابلیس لعین

□

چهارم چو ناپاک دل خوشنواز

□

عقل از آن بازی همی‌یابد صبی

□

بدین‌سان خرم و دلشاد بودی

□

قبله‌ی زاهد بود یزدان بر

□

تا در صف کواکب و در جنب عترتت

□

لیک زیر پای موسی هم‌چو یخ

□

اگر سر بگردانم از راستی

□

دشمن آبست پیش او مجنب

□

چوشد هفت سال آمد ایوان بجای

□

ای عجب کو آن عقیق قندخا

□

کالشمع ینقص حین زاد لهیبه

□

از وجودی ترس که اکنون در ویی

□

نمود ساز ز اقسام نظم قانونی

□

تا توانید جو پخته ز طباخ مسیح

□

جواهر به خروار و دیبا به تخت

□

چون ز تاریکی به بلغار آمد و قندز فشاند

□

برانم که بینی پشیمان شوی

□

گر چه خاقانی اهل حضرت نیست

□

ز هر چیز گنجی بد آراسته

□

ای فیض رحمت تو گنه شوی عاصیان

□

خدائی آن صمدی را رسد که گرد و جهان

□

گر چه قبله یکی است خاقانی

□

جهاندار در کار آن پای لغز

□

خلاص ده سخنم را ز غارت گرهی

□

نشست از برابلق مشک دم

□

در شانه‌ی گوسپند گردون

□

ز گرد اندر آمد بسان نهنگ

□

فخر من بنده ز خاک در احمد بینند

□

بهر یگانه پادشه خود که در دو کون

□

چون منم گرگ گزیده ز فراق

□

گر از زاهدان بودی آن کار بیش

□

از پس سنگ سیه بوسه زدن وقت وداع

□

ز ایران بر و کرد بیعت سپاه

□

قاسم رحمت ابوالقاسم رسول الله که هست

□

چنین هفت سالش همی آزمود

□

زید چون در خدمت احمد به ترک زن بگفت

□

گفت نی آن نار اصل عارهاست

□

شاها طراز خطبه‌ی دولت به نام توست

□

جهانی به گوهر برانباشتم

□

گرچه نکوست رزق فراخ از قضا ولیک

□

پس آن نامه‌ی شاه بنمودشان

□

ای در زمین ملت معمار کشور دین

□

همی خواست پیروزی و دستگاه

□

به تیر ناوکی از شست آه یاوگیان

□

با خصم مگوی آنچه زی تو

□

طمع حیض مرد است و من می‌برم سر

□

گرش می‌نشاید به شمشیر کشت

□

مرا تو باش که از ما و من دلم بگرفت

□

هرآن گوهری کش بهاخوار بود

□

از حرمت هر کبوتری که بپرید

□

به جنگ اندرون بود لشکر سه ماه

□

وگر قیصر سکالد راز زردشت

□

خود تو پوشیدی بترها را به حلم

□

تا کی از خادمی و خازنی احکام خطا

□

گر تو نیکوبختی و سلطان زفت

□

ملک و عقل و شرع زیر خاتم و کلک تو باد

□

گیج کرد این گردنامه روح را

□

سی‌ساله فرض بر در کعبه قضا کنم

□

چنین گفت با سرفرازان که من

□

از هیچ کسی به هیچ دردی

□

چون شوی در کار حق مرغ تمام

□

پیشت آرم کعبه‌ی حق را شفیع

□

نه تو صیادی و جویای منی

□

ابله از چشم زخم کم رنج است

□

همه روزش خجسته باد به فال

□

تبریز غم فزود مرا آرزوم هست

□

همانا که تو خود ز ترکان نه‌ای

□

دانست که پای سعی کندست

□

شرح این توبه‌ی نصوح از من شنو

□

ای وصی آدم و کارم ز گردون ناتمام

□

این زمان او رفت و احسان را ببرد

□

از زخم ازل، شکسته‌جامی‌ست

□

چون مقلب حق بود ابصار را

□

چون زبان ملک سخن دارد من از صدر رسول

□

ز سهراب یل رفت یکسر سخن

□

دلالگی جمال دلدار

□

فلک چاکر مکنت بیکرانش

□

از بندگان صدرت شاهان سپر فکنده

□

باد بر تو مبارک این پیوند

□

کرد آن اثری در او سرانجام

□

تیرگی چند روشنائی ده

□

ز انفاس عمدة الدین در شرق و غرب بود

□

شده هفت گرد سوار انجمن

□

به پای جسم چون شاید رسیدن

□

تا تو اندر خانه دیدی گیر و دار

□

دریغا کاش دانستی که در گلخن می‌افزاید

□

تن او که صافی‌تر از جان ماست

□

اندر بر و کنار وی آن سرو لعبتی

□

تا به غیب ایمان تو محکم شود

□

همی داشتش چون یکی تازه سیب

□

بر شاه رو گفت و او را بگوی

□

گل از شوق رخ رعناش میمرد

□

زیان ما مطلب چون ز ما زیان تو نیست

□

چو کوتاه شد گردش روزگار

□

جز این نیز بینم تو را شش خصال

□

ور روزگار کرد نه او هم غلام تست؟

□

حاش لله که بندگان خدای

□

برفتند هر سه به نزدیک شاه

□

ز شب نیمه‌ای گفت سهراب بود

□

شیر زر و تخت طاقدیس خسان را

□

دوختند این ریسمانها را بهم

□

به سالار گفتی که سستی مکن

□

مدارا کن از کین کشی باز گرد

□

ازین شیر سگ خورده شیری نبینی

□

چون قلاووزی صبرت پر شود

□

چو آمد به هنگام خرم بهار

□

چو آمد به دستان سام آگهی

□

دادار جهان مشفق هر کار تو بادا

□

جهان را بنا کرد از بهر دانش

□

چنین گفت با خارزن شهریار

□

چو خواننده نامه‌ی شهریار

□

من دادم پاسخ اینت نکته

□

شویش ز برون پوست بودی

□

گر افزون شود دانش و داد من

□

کنون خیز تا سوی ایران شویم

□

به لمس پیرزن ماند حضور ناکسان کاول

□

در ره ما گمرهان بی‌نوا

□

هوا چونک بر تخت حشمت نشست

□

فرو ریزم از نظم و ترتیب خویش

□

مدح شه چون جابجا منزل به منزل گفتنی است

□

وان خیالی باشد و ابریق نی

□

کلید در خانه او را سپرد

□

نخستین سپهدار هاماوران

□

کعبه، شان شهد و کان‌زر درست است ای عجب

□

آن را ز طور کرده سرای حرم پدید

□

کنون دختران تو جفت وی‌اند

□

چون تبش برزد از دماغش جوش

□

کار بی‌چون را که کیفیت نهد

□

پیرانه گریست بر جوانیش

□

تا روز قیامت ار بود تاب

□

نشان پدر جست و با او نگفت

□

گرانباری مال چندان مجوی

□

با بانگ یکی باشد بی‌معنی گفتار

□

هر چند که غنچه بود سر بست

□

وعده‌های آن کلیم‌الله را

□

ای گرانجان خوار دیدستی ورا

□

از من ار کوری بیابی روشنی

□

هر کس ز طرب به کار خود بود

□

یکی کار پیش آمد اکنون شگفت

□

گرچه پذیرنده هر حد شدی

□

ز آستان تو صد شیر چون تواند کرد

□

لیلی چو شنید این سخن را

□

ز دیوان جنگی ده و دو هزار