قسمت هفدهم

گر جهان پر شد ز نور آفتاب

□

آن خوانده‌ای بخوان سخن حجت

□

بر بهمن آوردش از رزمگاه

□

از جنبش نظم گرم رفتار

□

گر نباشد یاری دیوارها

□

فوج به فوج از پی هم می‌رسید

□

به پیکر یک اندر دگر بافته

□

لعمرک لو عاینت لیلة نفرهم

□

نطق اصطرلاب باشد در حساب

□

غره چه شده‌ستی به عمر فانی

□

یکی سوی بهمن که اندر زمان

□

برفتند گردان لشکر همه

□

تا نمردست این چراغ با گهر

□

وان چیز خوش بود به مزه کایدون

□

چرا ساختی بند و مکر و فریب

□

تا هست به چون خودی نیازت

□

هم‌مزاج خر شدست این عقل پست

□

مرا گر ملک مامون نیست شاید

□

زواره فرامرز و دستان سام

□

به هر گوشه‌ای بر هم آویختند

□

او همی‌گوید که صبرم شد فنا

□

چه لطف است‌اله اله با کفی خاک

□

سکندر بیامد بران بارگاه

□

من آن شیشه‌ام که گر بر من زنی سنگ

□

زان عجب بیشه که هر شیر آگهست

□

گلشن عقل است مغز تو مکن، ای پور،

□

که کند این چنین کوه جنگی ز جای

□

سران و بزرگان و هر مهتران

□

حلق جان از فکر تن خالی شود

□

بی عصا رفتن نیابد چون همی بینی که سگ

□

بفرمود تا راه را ساختند

□

دل بدان ماه بی‌مدارا کرد

□

آن عصای حزم و استدلال را

□

چو در پیدا نهانی را ببینی

□

به شمشیر تیز آتش افروختند

□

ترا عطیه‌ی عمری چنانکه هیلاجش

□

پس مرا دست دراز آمد یقین

□

نخست آورد سوی آسمان دست

□

بزرگان داننده برخاستند

□

به هر کشور که چون خورشید راندی

□

هر چه در پستیست آمد از علا

□

خرد کو رسول خدای است زی تو

□

بران هم نشان هندوان رزمجوی

□

آخر ز برای او نگهدار

□

حزم آن باشد که چون دعوت کنند

□

یارت ز خرد باید و طاعت به سوی آنک

□

به آواز گفت ای سر سرکشان

□

آنکه رفق تواش به یاد بود

□

این گدایان بر ره و هر مبتلا

□

از لحن فراوان و خوش بماند

□

بدو گفت بیداردل بیطقون

□

از فتنه در این سوی فلک جای نبینند

□

چونک گردانید سر سوی زمین

□

به زیر پی نخستین عرصه پیمود

□

به پیش سران پندها دادیم

□

ز خسف این قران ما را چه بیمست

□

غیر آن که در گریزی در قضا

□

تو ای غافل یکی بنگر در این خلق

□

بپرهیزی از وی نباشد شگفت

□

پر از درد بردند بر کوهسار

□

زان نماید مختصر در چشم تو

□

نیکوتر از آن باشد بالله که تو اندیشی

□

از آز فراوان نگنجی همی

□

آنچه ما بنده دیده‌ایم ز شاه

□

و آن کبوترشان ز بازان نشکهد

□

راه ظاهر، پسرا، راه ستوران است

□

یکی سور کن مهتران را بخوان

□

توال دست ترا موج بحر و بذل سحاب

□

مر مرا دادی بدین صاحب غرض

□

ورای آفرینش مایه‌ی او

□

برفتند ز اصطخر چندان سپاه

□

ز هر سو کرد بر عادت نگاهی

□

می‌دهند افیون به مرد زخم‌مند

□

آن روز گرم بدیدیی تو

□

سکندر بدو گفت فرمان تراست

□

از فلک در بندگی تو سپر هم نفکنم

□

لاف و دعوی باشد این پیش غراب

□

آنکه تو را خاک ز کردار او

□

دلیر و سرافراز و کنداور است

□

می‌برید از منازل فلکی

□

حق آن قوت که بر تلوین ما

□

سواری گر خرد برتو سوار است

□

دو پایش فروشد به یک چاهسار

□

چالاک‌تر از عصای موسی

□

عیب کم گو بنده‌ی الله را

□

به منشوری که طغرا شد به نامش

□

بگفت این و جانش برآمد ز تن

□

کاحسان بکنه واهروی اصولی

□

گل مخور گل را مخر گل را مجو

□

چون فروماندی از معصیت و نحسی

□

همی ریخت گوگردش اندر میان

□

که هر چه در حق این خاندان دولت کرد

□

خاک پاکان لیسی و دیوارشان

□

من این سخن که بگفتم تو را نکومثل است

□

بپرسید کز خواب بیدار کیست

□

به که بد عهد و سنگدل باشند

□

هر که از استا گریزد در جهان

□

امروز هرچه‌مان بدهی، فردا

□

بدو گفت کای گازر پیشه‌دار

□

بردن نامش گر ابکم بگذراند در ضمیر

□

من ز سهو و بی‌وفاییها بری

□

ز آب عدل عالم را بشوید

□

ببینیم فرجام تا چون بود

□

کرا زهره ز حمالان راهش

□

یک نشانی آنک این خواب از هوس

□

این درس که شنودم هرگز نخوانده بودم

□

همه رودگانیش سوراخ کرد

□

یکی تیغ داند زدن روز کار

□

جز عنایت که گشاید چشم را

□

وانگاه که شعر پارسی گویی

□

فرستاده‌یی کرده از خویشتن

□

خاتون رشا ز ناقه‌داری

□

آن نظر که بنگرد این جر و مد

□

ای صبا جانم تو را چاکر شدی بر چشم و سر

□

تو جنگی سپاهی به گردش درآر

□

که نور چشم من آن کودک یتیم غریب

□

مست گشتم خویش بر غوغا زنم

□

که از اندوه دورانت رهاند

□

برین تخمه این ننگ تا جاودان

□

تن شیرین گرفت از رنج سستی

□

این دلم هرگز نمی‌گوید دروغ

□

همه اختر بد به جان تو باد

□

به کشتی شدی با بزرگان به کوی

□

بت ساختیم در دل و خندیدیم

□

ولوله که کار نیمی راست شد

□

علم را جز که عمل بند ندیده است حکیم

□

چو بشنید فغفور چین این سخن

□

آن تن که به زخم اول افتاد

□

جاهل ار با تو نماید هم‌دلی

□

به یکسو گرای از میان دو صف

□

چو نیمی ز هفتم شب اندر گذشت

□

فارسش هرجا که میراند به رغبت می‌رود

□

چشم من ره برد شب شه را شناخت

□

چو روزی چند شد آن شعله بنشست

□

سکندر چنین داد پاسخ که جام

□

بدیشان گفت اگر ما باز گردیم

□

روی شستند و دهان و هر یکی

□

ازان پس که من تاج بر سر نهم

□

غریبان که بر شهرها بگذرند

□

مرد عابد، زین سخن، مدهوش شد

□

آن ضمان بر حق بود نه بر امین

□

فضل تو چیست، بنگر، برترسا؟

□

پرآشوب گردد زمین چندگاه

□

هردو چشمه در آن دو چشم نشست

□

گر سبد خواهی توانی کردنش

□

همان خواهران را بر اسپان نشاند

□

که رستم فراز آورید آن به رنج

□

جلی اختری شبه اجرام گردون

□

از فقیرستت همه زر و حریر

□

به عزم مصر گردیدند راهی

□

هم از آن سو جو که وقت درد تو

□

سخن می‌گفت و شیرین هوش داده

□

این ببین باری که هر کش عقل هست

□

ازان گرگ و آن رزم دیده‌سوار

□

کز جوار طالبان طالب شوی

□

قماش خود ندانم با چه تار و پود میبافی

□

نورشان حیران این نور آمده

□

جهد کن تا به سخن مردم گردی و، بدان

□

کامتحان کردیم و ما را کی رسد

□

توحاکم همه آفاق و آنکه حاکم تست

□

چون الف چیزی ندارم ای کریم

□

یکی جشن کردند کز چرخ ماه

□

نفس چون با شیخ بیند کام تو

□

گر از حکمت زنی دم در زمانت

□

هم‌چو آن میوه که در وقت شتا

□

چو خسرو را پریشان دید منظور

□

همچو آن وقتی که خواب اندر روی

□

خاصان حق همیشه بلیت کشیده‌اند

□

جوهر انسان بگیرد بر و بحر

□

جهان از بداندیش بی‌بیم کرد

□

پاک گشته آن ز گل صافی شده

□

آن کو بره راست میزند گام

□

چون به امر تست اینجا این صفات

□

ایزد برهانادت از بلاهاش

□

خاک قارون را چو ماری در کشد

□

تو نیک‌بخت شوی در میان وگرنه بسست

□

وام‌دار شرح اینم نک گرو

□

چنین پاسخ آوردش اسفندیار

□

به پیش گو پیلتن راندند

□

ردیف افتاد پس دور از قوا فی‌ختم کن ای دل

□

این سخن پایان ندارد موسیا

□

فلک را پشت خم از بار عشقت

□

براه بیابان بباید شدن

□

دولت نوئین اعظم شهریار

□

اینهمه بیهده دانی که چراست

□

به چیزی که ما راست چون سر کنی

□

نشایدش کردن بخنجر تباه

□

طرح چمن طیب و صفائی نداشت

□

با عوام این جمله بسته و مرده‌ای

□

تاویل کن طلب که جهودان را

□

چو نزدیک ایرانیان شد بجنگ

□

بدین شیوه مرد سخنگوی چست

□

قدم در راه مردی نه که راه و گاه و جاهش را

□

ز مینو فرستاد زی من خدای

□

سپه را همه خوار کرد و براند

□

کوته کنم سخن که مباد اندکی شود

□

ورنه در عالم کرا زهره بدی

□

فرستم گر به مکتبخانه بازش

□

کسم پای مرغی نیاورد پیش

□

چو خود را ز نیکان شمردی بدی

□

علم شمس همی باید و تاثیر فلک

□

یکی ترک بد نام اون گرگسار

□

بزرگان روشندل نیکبخت

□

در گلستان دلی، گلبنی از حکمت

□

آنک می‌گفت این بعیدست و عجیب

□

جای حذر هست ازینها تو را

□

جهان آفرین بر تو رحمت کناد

□

وگر برد باری کنی از کسی

□

دور مشتی جاهل ناشسته روی اندر گذشت

□

بهانه کنون چیست من بر چیم

□

دگر ره به کتم عدم در برد

□

به جیب محتشمان لعل و در به دامان ریخت

□

مرغ خانه بر زمین خوش می‌رود

□

به یک جا خانه آن مقدار کردیم

□

چو خواهی که قدرت بماند بلند

□

مرگ آنک اژدهای دمانست پیچ پیچ

□

جان پاکان گرسنه‌ی علم تواند از دیرباز

□

کنون جست آنرا که آمدش خوش

□

بدان دار اومید کو را به مهر

□

ای راهنورد ره حقیقت

□

تو بگویی نک دل آوردم به تو

□

پیش عدوخوار ذوالفقار خداوند

□

که گر دست من زین سپس نیز رود

□

عجب نیست بالوعه گر شد خراب

□

قاضی مکرم که چون فوت صلات ایزدی

□

درفش فروزنده‌ی کاویان

□

چنین گفت با شاه‌زاده تخوار

□

عالم مطیع دادگرا چرخ چاکرا

□

یا برای شادباشی در خطاب

□

بگذر از این طایفه ماروش

□

بیامد چو نزدیک قیصر رسید

□

که می‌برد به عراق این بضاعت مزجاة

□

از پی این تهنیت را عاملان آسمان

□

بهر گوشه‌یی بر هم آویختند

□

که نفرین برو باد و هرگز مباد

□

دود آهست بنائی که تو میسازی

□

چون ز صنعش ریش و سبلت گم کند

□

اوست خداوند ملک، اوست خداوند خلق

□

بدو گفت خسرو که آری رواست

□

هوای دل نتوان پخت بی‌تعنت خلق

□

باد شام حاسدت تا روز عقبی بی‌صباح

□

پر از درد بردند بر کوهسار

□

پس اکنون ز بهر کنارنگ طوس

□

ولی به تربیت روزگار در دل کان

□

هم‌چو لبهای فرس و در وقت نعل

□

به جام او مساوی شهد با زهر

□

چنین داد پاسخ که او رابگوی

□

حبذا عمر گرانمایه که در لغو برفت

□

دین نیاید به دست تابودت

□

چو ارجاسپ بشنید زان شاد شد

□

همه گردکن خواسته هرچ هست

□

اندک اندک، خوی کن با نور روز

□

این شهیدان باز نو غازی شدند

□

همی ترسم که ای جان جهانم

□

سپه را درم داد و آباد کرد

□

من از غصه رنجور و از خواب مست

□

بی رنج بهشتی شد غزنین به تمامی

□

به بهمن بفرمود کز دست راست

□

نیا را به خنجر به دونیم کرد

□

چنبر چرخش برون بفشرد ار وقت لعب

□

پشه بگریزد ز باد با دها

□

قد من راست شد بارش که برداشت

□

چنین گفت شیرین به آزادگان

□

ای آفتاب ملک، بسی روزها بتاب

□

دنیا چو یکی بیشه شمارید و ژیان شیر

□

به آواز ترکی سخن راندی

□

چنین گفت کان را که دانش نبود

□

زاشوبهای سیل و ز فریادهای موج

□

از نازکی و تازگی و فربهی او

□

شرابی ده چو روی خرم دوست

□

یکی را برهنه سر و پای و سفت

□

به گرد نقطه‌ی عالم سپهر دایره گرد

□

آن سود همی بینم از اشعار که هر شب

□

رخی لعل دیدند و کافور موی

□

بدانگه که بیدار بد بخت اوی

□

ز قوت عصبانی برای طی طرق

□

باش تا باغ امید تو تمامی بر دهد

□

بود هر دم سرت بر آستانی

□

به یزدان که از من نبد این گناه

□

فقیرم به جرم و گناهم مگیر

□

دریغا آن سخنهایی که دانم گفت و نتوانم

□

برآید جهانی شود زو هلاک

□

همان نیز گفتار اخترشناس

□

مه و سال چون کاروانیست خامش

□

نه نه از طیبت بنده ست هم از روی نیاز

□

تو آنرا بین که با شاهان نپراخت

□

دریغ آن سر و تاج و بالای تو

□

زمین آسمان شد ز گرد کبود

□

در فضل او کنند به هر موضعی حسد

□

برانگیخت از جای شبرنگ را

□

بپیچید و بر زد یکی سرد باد

□

خرابست آن چنان حالم که رو گردانم از عالم

□

چون تو ممدوح و من بر دونان

□

نظر از خرمی سوی پسر تاخت

□

به شورش‌گری تیر بازه ببست

□

میزان عدل نصب کنند از برای خلق

□

کی شود ملک تو عالم تا تو باشی ملک او

□

برادر بد او را دو آهرمنان

□

عز او در ازاء عز وجود

□

وقت فرخنده درختی است، هنر میوه

□

تو ای زاهد گر از زهدت کسی سوی ریا خواند

□

کجا شیرین کجا آن دشت و وادی

□

گشته‌ام بی‌نظیر تا که ترا

□

دگر آنک دارد جهاندار خوار

□

نیست یک مرد که او مرد بود با کایین

□

همی خورد بهمن ز گور اندکی

□

بوی باسش مشام فتنه نیافت

□

وان سیل غم که در پی آن شاه‌زاده بود

□

چون دیو ببرد خان و مان از من

□

بسکه ازین بحر برون ریزد آب

□

من درین دمدمه‌ی کار که سیمرغ سحر

□

یکی اسپ پرمایه تاوان دهم

□

هر چه در دین پیشم آید گر چه نه سجده صواب

□

بسوزم نگاریده کاخ ترا

□

حسام قهر تو شخص اجل زند به دو نیم

□

عقل گنجست، نباید که برد دزدش

□

مشهری که چو شد غایب آفتاب رسول

□

چو شیرین حلقه‌ی گیسو گشاید

□

حمله‌ی تو تنگ کرد عرصه‌ی موقف چنانک

□

که زاید برآن خاک چونین سوار

□

آب نظمش درخت فکرت را

□

چو آیی به ایوان من با سپاه

□

از پی خدمت تو گوی فلک

□

گرفته‌ام دو جهان در هنر ولیک هنوز

□

دریغ‌دار ز نادان سخن که نیست صواب

□

دل ما را پیام شادی آورد

□

تا از این سان که فرط اخلاصیست

□

سپینود با شاه بهرام گور

□

که چون در آید در طبع تو شود بی‌شک

□

به روم اندرون آگهی یافتند

□

باز تمکین تو هرجا که به پرواز آید

□

در کمین خود نشینی، گر دمی

□

دجال را نبینی بر امت محمد

□

بگفتا محرمت که ؟ گفت حرمان

□

در زینهار عدل تو ایام و بس ترا

□

بمالید پس باره را زین نهاد

□

آن شاه مظفر که برو از سر کوشش

□

یکی مردم ای شاه بازارگان

□

عالمی را چو از تو شاکر دید

□

خمد ز گرز گران سنگ او اگر به مثل

□

اینت بسنده است، اگر خواهیی

□

پس آنگه گفت کای یار وفا کیش

□

آن صدر که در بارگاه جاهش

□

گر از نام پرسیم برزوی نام

□

مادحت عریان کجا ماند که گر مدح ترا

□

ز خون بر در دژ همی موج خاست

□

باری مراست شعر من، از هر صفت که هست

□

روشنی اندوز که دلرا خوشی است

□

شتربان و فراش با دیگ‌پز

□

چو لطف کارفرما هست یارم

□

همیشه تا نبود پیر در قیاس جوان

□

تبه گردد از خفت و خیز زنان

□

گبرکی بگذار و دین حق بجو از بهر آنک

□

برفتند گردان لشکر همه

□

همان کند به عدو تیغ تو که با مه چرخ

□

گویم اگر کرده است کار مسیح افعی

□

طبع خر داری تو، حکمت را کسی بر طبع تو

□

کشیده خندقش از غرب تا شرق

□

که مرا در وفای خدمت تو

□

بدان جنگ هرمز بدی پیش‌رو

□

تیر چرخ ار در کمان یابد مثال حکمتت

□

گذاره شد از خسروی جوشنش

□

روضه‌ی مجلس تو چیست بهشت

□

چو گل یکهفته ماند و لاله یکروز

□

اگر جانت را دین شبان است شاید

□

ز لعل آبدار و روی انور

□

در مدت ده سال که این گوشه و سکنه

□

وگر بی‌پدر کودکانند نیز

□

ای ذات ترا از قبل قبله‌ی دلها

□

به سوی کتایون فرستاد گنج

□

کمینه چاکر علمت هزار افلاطون

□

ز فعل ماضی و مستقبلش خدا راضی

□

بر طاعت مطیع همی خندد

□

به یاقوت اگر موم را دعوی افتد

□

به شعر آنرا مقابل کی توان کرد

□

اگر خون این مرد تریاک‌دار

□

جای عقلش گرفته باد و بروت

□

برو تیز بر سوی هندوستان

□

کنی از تقویت لطف عرض را جوهر

□

عاد را با دست حمال خذول

□

دل خوش چه بوی بدانکه ناصر

□

دستور طبیبست که بشناسد رگ را

□

رود از سهم در مظالم تو

□

گزین کن ز هندوستان صد سوار

□

هان و هان در بروت من بندد

□

یکی جام پر باده‌ی مشک بوی

□

گو برو از خطبه بازپرس و ز سکه

□

من کجا و مدحت معجز کلامی همچو تو

□

ایمن برو به راه، ز کس بدرقه مجوی،

□

آمدم تا سازدش رایج در اطراف جهان

□

آخرالامر درآمد به سر اسب اجلش

□

به شش ماه بستد به شش باز داد

□

ز نور فطنت در ظلمت شب فطرت

□

چو گردان بدیدند کز رزمگاه

□

مسند صدر مقام تو مقیم

□

من عاشقان را در تبش بسیار کردم سرزنش

□

به طمع مال دونی مر مرا همتا کجا یابد

□

اگر پستان و گر نافی ترا هست

□

ای سرافراز جهانبانی کز غایت فضل

□

ز گفتار بد شد دل کیقباد

□

از برون گر چه هست عریان بحر

□

کجاآن همه خلعت و پند شاه

□

کفش بحرست و موجش جود و بخشش

□

پشه و مور و ملخ فی‌المثل ار عظم شوند

□

بی‌شمارستی مال و خدم و ملکم

□

ز بیم آنکه بدین تهمتش نگیرد کس

□

در دولتی که پیش دوامش خجل شود

□

به عنوانش بر نام بهرام کرد

□

نه از ترتیب عقل افتد سخن در خاطر عیسی

□

کرانی گرفتستی اندر جهان

□

لیکن اندر بیان مدح وغزل

□

شدست دست زبردست آفریده بسی

□

هرگز از جود تو نگرفت کس اندازه‌ی آز

□

نهفتش از کمر تا پا به دامان

□

همیشه باد حاسد را بدان حاجت که او خواهد

□

برین تخت ارزانیانست شاه

□

او همان روز به آخر نبرد تا به جزا

□

چنین داد پاسخ ورا گرگسار

□

مرغ کان ایزد کند چون مهر پرد بر سپهر

□

متاهل شدن من چه قیاسی است عقیم

□

راندم از بلخ تا براندم من

□

گر باو سد هزار از این بخشی

□

پس آنکه نطفه گرداند وزو شخصی کند پیدا

□

بدارید و با جان برابر کنید

□

خود نقیریست کل عالم و تو

□

می آورد با میگساران نو

□

گر چه در ریگ روان عاجز شویم از بی‌دلی

□

ملکت نگردد از مدد حفظ ایزدی

□

به گاه موسی اگر سحر کلک او دیدی

□

که مه را مشتری در کار باشد

□

خاک و بادی کان نیابد خلعت و تایید حق

□

نشستند با رای‌زن بخردان

□

درهم آمد کشتی شد درزهایش ناپدید

□

درفشیدن تیغ و باران تیر

□

اسب شادی و طرب در صف ایام در آر

□

بس عجب نبود گر از اشجار گیلان آورند

□

کرده خالی پیش از آسیب سنان و گرز تو

□

چون بگویم گدا نیم ، هستم

□

ز رهروان معارف منم درین عالم

□

وفادار باشیم تا جاودان

□

چون شوند از عکس باده ساقیانت لعل پوش

□

ولیکن ترا من یکی بنده‌ام

□

ای چرخ را به بذل یمینت همه یمین

□

تو با بضاعتی از طاعت ریائی خویش

□

تا جهان کون و فسادست و فنا جفت بقاست

□

کز اینجا بر گذشتن حد کس نیست

□

زینه لوصله الحقه باصله

□

کزین کینه و خون پیروز شاه

□

که پیوسته گوید سراسر سخن

□

هم‌آنگه خروش آمد از کرنای

□

سخن را مابقی اینست کایشان

□

یکی تهیه ترتیب رطب و یا بس دیوان

□

بدنیی گرای و بدین دار چشم

□

خاطر به همین خوش است کاقبال

□

درای کاروان دل به گوشم بانگ می‌آرد

□

بدو گفت شاه ای خردمند پیر

□

برفتند یکسر پرآژنگ چهر

□

پشوتن بیامد هم‌اندر زمان

□

یا آنکه رساند از کلامش

□

شاه سابع شاه عباس آفتاب شرق و غرب

□

نگه کرد زروان به گفتار اوی

□

رهی سرکن که غم از دل رهاند

□

وز شعاع نور توحیدت، تو توحید مرا

□

سپینود را گفت اینت بهشت

□

سخن هرچ دیدی بخوبی بگوی

□

سخنها به ما بر کنون شد دراز

□

در قول شه و وفات ملا

□

داورا چند نویسد به ملوک توران

□

بخفت اندران سایه بوزرجمهر

□

بر سر کشته با لباس سیاه

□

عنایت گفته با همت که: اندر منزل اول

□

که فر کیان دارد و نور ماه

□

چولب را ببالاید از بوی خوش

□

به نیزه ز اسپت نهم بر زمین

□

نیست مخفی ز عالم و جاهل

□

مبارزی که ز جد مبارزت داده

□

زگفتار او رام گشت انجمن

□

شرم زمانی ز روی او نشود دور

□

گاه جان زنده شد، حیاتش عشق

□

پذیرفتم این از تو ای شاه چین

□

چو بگذشت خاقان برود برک

□

وزانجا بیامد بدان جایگاه

□

مدتی شد کز وطن بهر تو دل بر کنده است

□

توئی اکنون خروس عرش سخن

□

یکی مرده زنده نگشت ازگیا

□

گردد از دولت حمایت تو

□

نیست دل را، به هیچ نوع، از دوست

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

سرش را بپیچم ز کندواری

□

به پیغمبری رنج بردم بسی

□

سر موئی ز درد آزرده میشد

□

درآورنده موسی ز گرد راه به بحر

□

بر خویشتن آنکه او نبخشود

□

مگر بی تهمت آزادی نیابی

□

دوستانش چو ببینند بمویند برو

□

شما دل به فرمان یزدان پاک

□

زان زمزمه‌ی جراحت انگیز

□

کافرش خوانم و کنم ثابت

□

تنم ز اه و جان ز اشک شد در فراقت

□

واندرین دایره در پهلوی آن هر دو جهان

□

اکنون که به وصل خفته‌ای شاد،

□

که زیر پرده ما را حکمرانی‌ست

□

پیش هیچ آفریده ندریده

□

نیارمت گفتن که ایدر بایست

□

روزی اگر آن بت پری چهر

□

چو راه کهکشان گیرد دخان آتش قهرش

□

طبع من بحری است پهناور که ریزد بر کنار

□

لباس خصم خود بینت قضا بی‌جیب می‌دوزد

□

صبری نه که دل به راه دارد

□

بلی آنرا که اندوهیست در پی

□

از من که می‌برد بر آن رحمت خدای؟

□

چو اندر نوشتند چینی حریر

□

هر دو به نظاره روی در روی

□

تاکند فرق که اول نبود چون آخر

□

کلا هل یتاتی نشر مدحتکم

□

وز دل و دست تو بر دست و دل با ذلشان

□

که چونی وز کجا افتادت این روز

□

به شیرین بذله شیرین شکر ریز

□

چون تو مقبل پادشاهی را ز وعظ و زجر هست

□

پهلو بنه ای ذوالبیان با پهلوان کاهلان

□

قدح پر کرد و در دست شکر داد

□

نه از این لفظ تراشان عبارت سازم

□

غرض از گردش گردون و دور اختران دارم

□

ز مصباحی که خواهی کلبه‌ی احباب از آن روشن

□

گر سر به رضاء ما کنی راست

□

تعجب کرد ماه مهر پرورد

□

دستت نرسد بدو چو در پاش

□

کرم شب‌تاب را شب یلدا

□

لیکن گل تو که رشک باغست

□

حال شهر اینست حال ساکنانش را مپرس

□

پیر نه بدر دجی بدر نه شمس ضحی

□

چون گشته شخص شوکت او مایل رکوب

□

به شبهای سیاه تنگ دستان

□

مرا گفتند خوش جاییست دلکش

□

ازین جوهر که زر خوانند محتاجان ورا، یک جو

□

یار تو چون دشمنی پیدا کند

□

خیزیم و سبک ز خون لیلی

□

کند کاه سبک در وزن با کوه گران دعوی

□

آفرین بر بنان و خامه‌ی تو

□

اینها که دست خویش چو نشپیل کرده‌اند

□

آمد، چو دران قصاص هجران،

□

گرت حسن هنر پرناز دارد

□

چو موش جز پی دزدی برون نه‌ایم از خاک

□

چون بخوردی می‌کشد سوی حرم

□

با هم شده بود پوست با پوست

□

آرزوی دل کس را به زبان نیست رجوع

□

نبشتن به خسرو بیاموختند

□

دریغ مانده و سودی نه از دریغ تو را

□

به دست ناز برقع کرد بالا

□

چو کلب گرسنه از خوان جودت

□

خواستی هم مادر او هم پدر

□

تا نمانی غرق موج زشتیی

□

آن گرگ بود نه آدمی زاد

□

زبان خامه را کوتاه سازم از سر نامه

□

به پیلان گردونکش آن خواسته

□

ز جهل بر وحلی، گر به علم دین برسی

□

برانم زین دل دیوانه‌ی خویش

□

رخش او را سپهر غاشیه دار

□

چون نمود از زیر برقع روی خویش

□

رخت دزدی بر تن و در خانه‌اش

□

نماز شام بود و شمع در تاب

□

عرض تمنا مکن از در دونان دهر

□

بیامد کنون گاه بازآمدنش

□

یارب دل و دلدار شد بار گنه بسیار شد

□

مطرب شود از ترانه‌ی سوز

□

رو زردی از کلاه گدای تو می‌کشد

□

همچو مشکاتی شد از دودم دماغ

□

چو باز آمد آن ابر گوهرفشان

□

خم کرد تن ستم رسیده

□

سازد ز نعل و میخ سرش همچو روی تیر

□

خرامید و شد سوی آرامگاه

□

اگر دیو بستد خراسان ز من

□

نانخورش از سینه خود کن چو آب

□

ز میل شهابش برای سیاست

□

عنبرین دو شمع برافروختند

□

چه راحت بود در بی‌خانمانی

□

زان جرم که پیش ازین نمودم

□

او را بس اینقدر که بگویی ز روی لطف

□

که چون کاوه آمد ز درگه پدید

□

یارب درین طلب دل عطار خون گرفت

□

بدین راستی بود پیمان او

□

ایجدی اشتیاقی والموانع جمة

□

بر امیدی آمدیم از راه دور

□

کارها کردند، اما پست و زشت

□

دریای در است و کان گنجم

□

از چراغی هزار بتوان برد

□

جهان مرترا داد یزدان پاک

□

گر سوی در آئی و بدین خانه در آئی

□

تا شب و روزست شبت روز باد

□

روحت مهجة باصفهان بمدحتی

□

شاه از غیرت چنان مدهوش شد

□

گفت دربان این خسان اهریمنند

□

گردوستپی درین شمار است

□

فضل و علم تو جز روایت نیست

□

که جاوید بادا چنین شهریار

□

نه ز موسی هرگزت سودی رسد

□

زورق باغ از علم سرخ و زرد

□

تصنع کصنع النمر لفظ کالعوی

□

مدار دولت ودین بر جناب جاه تو باد

□

بگفتندم ز هر رمزی بیانی

□

چو عاجز وار باید عاقبت مرد

□

به جفا دل مهل، که چست شود

□

که فرزند بد گر شود نره شیر

□

وز پس آن نیز دلیلی بگیر

□

تن به گهر خانه اصلی شتافت

□

نشسته به هر جای رامشگران

□

طاق اعلات تا ابد ایمن

□

تو خود، گهی بچمن خسب و گه بسبزه خرام

□

خلایق را برات شادی آورد

□

یزک لشکر تو قطب شمال

□

شوم پیش یزدان ستایش کنم

□

روحانیان شدند برین خوان پر ابا

□

چرا از پی یک شکم وار نان

□

نه من با پدر بیوفایی کنم

□

راست گفتی سفندیارستی

□

دزد شد زان بوالفضولی خشمگین

□

سالی دو سه در نشاط و بازی

□

سخن عشق کم خریدارست

□

همه جامه‌ها کرده پیروزه رنگ

□

بی طاعت دانا به سوی عقل خدای است

□

شعر تو از شرع بدانجا رسد

□

چو کیخسرو ایران بجوید همی

□

به شب چو خفته بود مرد سر بر آرد مار

□

بیاد آر، زین دکه‌ی تنگ من

□

ور زآنکه درافکنی به چاهش

□

حال آن طفل و حالت تو یکیست

□

یکایک طلایه بیامد قباد

□

شنیدم که اشتری گم شد ز کردی در بیابانی

□

معرفت از آدمیان برده‌اند

□

زره را به هم بر ببستند پنج

□

جاودان شاد باد و خرم باد

□

تا نباشی قطره، دریا چون شوی

□

بپرسید از بریدان جهانگرد

□

بنهندش به خاک و باز آیند

□

زمین بستر و خاک بالین او

□

به هر خیر دو جهانی امیددار

□

کسی را که باشد ز دهقان و شاه

□

گو پیلتن را چو بر پشت زین

□

تیغ و جام و باز و تخت از تو بزرگی یافتند

□

ز خودپرستی و آزم چنین شد آخر، کار

□

داد از سر مهر پای من بوس

□

نام این عالم میان اینست

□

سوی بچگان برد تا بشکرند

□

در آن مقام که خورشید و ماه جمع شوند

□

ترا دست و پای آن پرستشگرند

□

یکی زود سازد یکی دیرتر

□

از بزرگی و از نواخت چه ماند

□

درین گرداب، قربانهاست ما را

□

بر هر سخنی به خنده خوش

□

قلیه جوید، نیاورندش ماست

□

بدو گفت مهراب کای پادشا

□

گر گهی باشد خیال و گاه نه

□

هست ز یاری همه را ناگزیر

□

چو پیمان همی کرد خواهی درست

□

بخور و لباس عدوی ترا

□

هر که مسکین و پریشان تو بود

□

گویند که بود تیر آرش

□

تو که هم شام و هم سحر بخوری

□

کنون خواه تاجش ده و خواه تخت

□

جاوید در متابعت مصطفی گریز

□

عود و گلابی که بر او بسته شد

□

میاسای از کین افراسیاب

□

خیز شاها! که به دیدار تو فرزند عزیز

□

بسکه از معماری خود، دم زدی

□

آن شیفته مه حصاری

□

هر چه را بر دلش گذر باشد

□

چومشک آن دو گیسوی دو ماه تو

□

سرمازدگان را به‌ماه بهمن

□

مدتی از نیل خم آسمان

□

به پیرزو بخت جهان پهلوان

□

تهنیت گیتی گویم ترا

□

آن چنان کردم که تو میخواستی

□

گر در رهم آبگینه شد خورد

□

جان خود را، که در جهان بستی

□

مرا اندرین گر نمایش کنید

□

او نمرد از زهر و تو از قهر او

□

گرم شو از مهر و ز کین سرد باش

□

و دیگر زبانی بدین راستی

□

تو آن مهی که ترا هر چه گویم اندر فضل

□

گر سحر ویران کنند این سقف و بام

□

کلاغی دید بر جای همائی

□

دست دهقان چو چرم رفته ز کار

□

چو بان و چو کافور و چون مشک ناب

□

وانکه یزدان بر زبان او گشاید قفل علم

□

روزی از آنجاست فرستاده‌اند

□

اگر پیلتن را به چنگ آوری

□

همچنین باش سالهای دراز

□

انجمن آنجا که مجازی بود

□

شک نیست در اینکه من اسیرم

□

من بدین غار سرفراخته‌ام

□

شنیدند یکسر سخنهای شاه

□

آری آری گرچه پایانی ندارد رنج دل

□

غبغب سیمین که کمر بست از آب

□

دو تن را ز لشکر ز کندآوران

□

هر کس که قصد کرد بدو بی‌نیاز گشت

□

ور وی آنست این بدن ای دوست چیست

□

وانگه به کلید خوش زبانی

□

به یمین و شمالمان مدوان

□

درخشیدن آتش و باد خاست

□

پرهیزگار کیست؟ کم آزار، اگر کسی

□

خنده به غمخوارگی لب کشاند

□

چو بشنید ازو آفرین کرد و گفت

□

ازو هر آنکه بود بدسکال او، غمگین

□

دانه‌ای مر مرغ را هرگز خورد

□

دلش در بند آن پاکیزه دلبند

□

ور از آنها فزون شود چندی

□

خردمند و بیدار و زیرک بنام

□

تن درین طاس نگون مانند موری عاجز است

□

هر چه نه عدلست چه دادت دهد

□

چه سازی که چاره بدست تو نیست

□

شاد باش و دیر باش و دیر مان و دیر زی

□

روز شد چون باز در بانگ آمدند

□

گر دل نزدیش پای پشتی

□

سخنی کش به راز باید گفت

□

بزد پر سیمرغ و بر شد به ابر

□

گفتم که «کنون آن شجر و دست چگونه است،

□

چو دلو آبی از چه نیارد فراز

□

همه شهر ایران به ماتم شدند

□

به وقت بهار اسپرغم بهاری

□

وقت صحت جمله یارند و حریف

□

درید آن نامه گردن شکن را

□

گر ز مادر بزاید این هنگام

□

دو رویه بزرگان کشیده رده

□

مهیمنا صمدا خاتم‌النبیین گفت

□

به فتوای کژی آبی نخوردم

□

بترسید و ز شاه زنهار خواست

□

و اکنون که دستگاه قوی گشت و دست نیز

□

چونک گوینده ندارد جان و فر

□

چون ابروی خوب تو در آفاق

□

یار کن شکر با شکیبایی

□

که از گلستان یک زمان مگذرید

□

روح القدس بودی، چو بر

□

گهی اشک گوزنان دانه کردی

□

زنند و شود پادشاهی تباه

□

تا چو شقایق نبود شنبلید

□

لایق ذکر و نمازست این ذکر

□

از هر مثلی که یاد بودش

□

آنکه عون خدای رایت اوست

□

خورش ساز و آرامشان ده به خورد

□

نفس خاکی روح بسته‌ی اوست

□

مرا شیرین بدان خوانند پیوست

□

زمان آوریدت کنون پیش من

□

من پنج مه جدا نتوانم بود

□

نور بی‌سایه لطیف و عالی است

□

می‌کشت ز درد خویشتن را

□

بگذر از مارگیر وسله‌ی او

□

فرو ریخت از دیدگان آب مهر

□

بپسیچ هلا زاد و، کم نباید

□

به گرمی گفت کاری شرط کردم

□

چنین داد پاسخ که دیدم ترا

□

از تیرهای حادثات جهان

□

بدان نفس که ز خون شد محاسنش چو عقیق

□

خنیاگر زن صریر دوک است

□

حاصل این حروف و دمدمه اوست

□

پیامش چو بشنید شاه یمن

□

چون به نهایت برسد کار خلق

□

دهل زن را گرفتم دست بستند

□

ز گیتی کراگیری اکنون پناه

□

شادمانه زی و تن آسان باش

□

بر آسمان مسای سر خود که تا نه دیر

□

مشغول شو ای پسر به کاری

□

جوهر علم همچو زر باشد

□

چنین گفت مهراب کای ماه‌روی

□

اگر بر آسمان می‌رفت خواهی

□

مقیمی را که این دروازه باید

□

به توران همی رفت چون بیهشان

□

جایی رساندت که به درگاه تو

□

او در میان خوف و رجا می‌طپد ز بیم

□

کف رادش به هر کس داده بهری

□

چون نکردی خرابی آبادان

□

کسی کش پدر ناصرالدین بود

□

بنگر آن هول روز را که کند

□

سرشت طفل بد را دایه داند

□

بهر کنج در سیصد استاده بود

□

بر آمد ابری از دریای اندوه

□

ای میان چاه ظلمت مانده

□

مرا تا بیش رنجانی که خاموش

□

کارت از دست اگر چه رفت،بکوش

□

جانم فدی جمال بادش

□

وین سنیان که سیرتشان بغض حیدر است

□

بهار انگشت کش شد در نکوئی

□

ازان پس یکی روشنی بردمید

□

این قوم کیان و آن کیانند

□

داعی ذرات بود آن پاک ذات

□

شده بر کوه کوهی بر دل تنگ

□

سنگ چون موم زیر تیشه‌ی تست

□

خیز و غمی میخور و خوش مینشین

□

چون پری جمله بپرند گه صلح ولیک

□

اگر صد گوسفند آید فرا پیش

□

نبوده هیچ چیزش هرگز از خود

□

راستی آنجا که علم برزند

□

چنانچون تو یکتا دلی مهر او را

□

ترا با من دم خوش در نگیرد

□

ببرد شیخ را به مهمانی

□

آن دمی را که نگفتم با خلیل

□

نیک است ازان که نیک و بدش بر گذشتنی است

□

ز بی‌خصمی گر افزون گشت گنجم

□

دگرباره رسیدالهامم از حق

□

این درازی مدت از تیزی صنع

□

توانگر بود بر مدیح تو مادح

□

ز چندانی خلایق کس نرسته

□

نام تلبیسشان بسانی رفت

□

خاک قارون را چو فرمان در رسید

□

گر به خروار بشنوند سخن

□

منم چون مرغ در دامی گرفته

□

ز غربت داشتم بر سینه داغی

□

جمله عالم تو گرفتی رواست

□

آن شمس که روزیش برآری تو زمغرب

□

که صابر شو درین غم روزکی چند

□

هر چه خواهی تو ایزد آن خواهد

□

در شب تعریس پیش آن عروس

□

بی هنر گه مر یکی را ملکت دارا دهد

□

در این سیلاب غم کز ما پدر برد

□

دید موزون جوانی افتاده

□

نیک و بد آنان که بسی دیده‌اند

□

ضعیف مرد گمان برد کو همی گوید

□

چو دورت بینم از دمساز گشتن

□

پیر راه، ار چه پیر زن باشد

□

تیز مپر چون به درنگ آمدی

□

شکار یکی گشتی از بهر آنک

□

بدان تا لهو و نازش را ببینم

□

برون آمد سپاهی پای تا فرق

□

خون پدر دیده درین هفتخوان

□

علم کانباز عمل بود و جدا کردش دیو

□

رخش چون لعل شد زان گوهر پاک

□

بی‌کراماتهای یزدانی

□

هر هنری طعنه شهری درو

□

بر طاعت از شاخ عمرت بچن

□

تو باغی و او گیاهی کز تو خیزد

□

در، بر آن سیمین‌صدف بشکافته

□

مرغ شمر را مگر آگاهیست

□

به کار خویش خود نیکو نگه کن

□

ز شیرینی چه گویم هر چه خواهی

□

علم جامه جمله قصه‌ی داد

□

واندر آن کاری که میلت نیست و خواست

□

پس همی بینی که جز از بهر ما یزدان ما

□

حدیث آن عروس و شاه فرخ

□

کمر بسته به یعقوب‌اش فرستاد

□

حقه پر آواز به یک در بود

□

گر بدانی که تنت خادم این جان تو است

□

اگر در تیغ دوران زحمتی هست

□

بر تو نیک و بد استوار کند

□

گرچه هر دو بر سر یک بازی‌اند

□

دانش گزین و صبر طلب زیرا

□

نیاید شه پرستی دیگر از من

□

آنچه بینی که دون و بدکارند

□

این گره از رشته دین کرده‌اند

□

نیک نبودی تو خود، کنون چه حدیث است

□

به شیرینی روند این یک دو مسکین

□

در زمان صحابه و یاران

□

این ندارد آخر از آغاز گوی

□

بحر عظیم از قیاس عالم عالی است

□

ملک فرمود کاتش بر فروزند

□

مرا خوش نیست کاینجا با تو باشم

□

حالتی دیگر بود کان نادرست

□

با همت عالیش فلک را و زمین را

□

گفت آری لیک وقتی می دهد شفتالویی

□

دل مظلوم در دعای بدش

□

چون کبوترهای پیک از شهرها

□

خردمند با اهل دنیا به رغبت

□

صور را دل شده جاذب چو عنین شهوت کاذب

□

بر آن چین سرزنش از من روا نیست

□

شاه حیدر دل هاشم تبع احمد نام

□

جز ز بیداد طبع بر طبعی

□

تا زمین را طبیعت است آرام

□

ارمغانی مکن بریشان عرض

□

گرچه سوسن ده‌زبان گردم چو بلبل صد لغت

□

بهتر رهی بگیر که دو راه پیش توست

□

ز بهر رتبت درگاه تست زاینده

□

زلیخا گفت کز تشنه مجو تاب!

□

چین گره ابروی اجل

□

جهان دشمنی کینه‌دار است بر تو

□

نشناسم همی یمین ز یسار

□

ما چه داریم کان نداده‌ی تست؟

□

تا ز گردش فلک نیاساید

□

جز صبر هیچ حیله ندانم تو را

□

عریض عرصه‌ی عز ترا سپهر نظیر

□

ز دست‌افشار زرین پس خمش شو!

□

با چنین سکان که گر از قدرشان عقدی کنند

□

همی بالدت تن سپیداروار

□

تا چو زین بسترم خلاص دهد

□

هر که غیرت نداشت دینش نیست

□

حوران همه گشاده نقاب از جمال خویش

□

در گردن جهان فریبنده

□

حدیث نکوخواه و بدخواه گفتن

□

اختر برج شرف کاینات

□

اوست آن‌کس که قفل احداثش

□

ذوالفقار آنکه به دست پدرش بود کنون

□

قوای غاذیه را در طباع جای نبود

□

علم باقی بدان که چیست؟ بجوی

□

نیز دربان کسش روی نبیند پس از این

□

به دانش گرای، ای برادر، که دانش

□

در باغ آفرینش از حرص خدمت تو

□

این سخن گفت و از زمین برخاست

□

دور تو عمر باد و چندان باد

□

زو مبین نیک و بد و زشت و نکو هرگز

□

چون جلای خدای جای تو خاص

□

طبع چون در مزاج پیوندد

□

گر بدین عذر نداری معذور

□

ور یار رسول است کشنده‌ی پسر او

□

خنجرت سبابه‌ی پیغمبرست از خاصیت

□

سامعه را کرده به بیرون دو در

□

علی آن یافت ز تشریف که زو روز غدیر

□

سر او چون تمام نور شود

□

ور طالع فالش به مثل مشتری آید

□

سخن اوحدی، که میدانی

□

جز به پرهیز و زهد و استغفار

□

پیش جمعی که این سماع رواست

□

که چو موشان نخورد خواهم من

□

زنان مصر کن گلزار دیدند

□

از بهر چه بر من همه همواره به کینید

□

باشد از سایگیان دور شود

□

حذر کن زین ره افگن یار و بد خو دشمن خندان

□

اشارت کرد کز خوبان هزاران

□

آنک او به مراد عام نادان

□

باغ دیدار جوی و آب لقا

□

کم خور و مفروش به نان آب‌روی

□

دگر گفتا که: «این خوابی‌ست ناراست

□

گر او مرد است، نی ما زن شماریم؟

□

میان آن درختی سر کشیده

□

به رنگ سبز زین بهتر چه مقدار

□

بیا جامی! که همت برگماریم

□

چو زینجا باد اقبال آن طرف تاخت

□

بسی حرف در بازی اندوختند

□

به روز چارشنبه مه سه و بیست

□

اگر جنگ را من بجنبم ز جای

□

نشاید نیشکر با پیل خوردن

□

بسی حربه‌ها زد بران پیل پای

□

دو طاوس جوان با هم رسیده

□

هم‌آواز گشتند یک با دگر

□

بهشتی فرض کن هندوستان را

□

ندید است کس مرده ز ایشان یکی

□

گر همه بر دیده زند دوست تیر

□

من اینک به پیش تو استاده‌ام

□

صفت کشتی و در یابسیان کشتی

□

ز چندان زن و مرد و برنا و پیر

□

تیره شود مشعله‌ی نور عین

□

پیاده کجا بوده‌ای تیره شب

□

بت بیدار دل ز آن خواب مقصود

□

چو در برقع کوه رفت آفتاب

□

اگر خورشید بر پایم زند بوس

□

نه ارژنگ مانم نه دیو سپید

□

به رسم بندگی و نیک خواهی

□

ز یک قابله چند زاید سخن

□

رو اندر «گوالیر» این دم، نه بس دیر

□

بر آن برنهادند یکسر که گیو

□

که بفگندند سرو راستین را

□

چو با فیلسوف آمد اندر سخن

□

شهی در ذاتش از یزدان شکوهی

□

به دستوری بازگشتن ز در

□

غم عالم چنان باشد به جانش

□

ز تیزی که شد مرکب بادپای

□

میوه به باغ ار ز یکی ده بود

□

به شادیش بر شادمانی فزود

□

سراسر چون همه سرباز بودند

□

ز آه آن طفلگان دردآلود

□

همه کس، حاجتی آرند در پیش،

□

کسی راست پاسخ نیارست کرد

□

ز درج دیده گوهرها برو ریخت

□

هر عروسی چو گنج سر بسته

□

و زان سوی خود به فرمان با دل تنگ

□

به چیزی که دادی دلم را امید

□

زبان آوران را به تو بار نیست

□

گر ایدون که دستان شود تیزچنگ

□

به امید آن گنج دیوار بست

□

چه گویی چه سازی چه پاسخ دهی

□

پر جبرئیل از رهش ریخته

□

نهنگ بلا برکشید از نیام

□

زهی بارگاهی که چون آفتاب

□

بگویش که سالار ایران تویی

□

دلی را که شد بر درت راز دار

□

نشان ار توانی و دانی مرا

□

چه پنداشتی در جهان نیست کس

□

سوی بیشه‌ی شیرچین آمدند

□

زمانه که را کارسازی کند

□

نه مرگ از تن خویش بتوان سپوخت

□

گویدت تریاق از من جو سپر

□

بیاورد پس خسرو خسته دل

□

آنچ گل را گفت حق خندانش کرد

□

که نوشه زی ای شاه تا جاودان

□

ترک این فکر و پریشانی بگو

□

همه با سنان سرافشان شدند

□

چند صنعت رفت ای انکار تا

□

به می دست بردند و مستان شدند

□

چشم کودک همچو خر در آخرست

□

چو برق درخشنده از تیره میغ

□

آب می‌خور زعفرانا تا رسی

□

گریزان شماساس با چند مرد

□

هر زمان از رشک غیرت پیش و پس

□

فراخی که آمد ز تنگی پدید

□

ظاهرت از تیرگی افغان کنان

□

به جایی توان مرد کاید زمان

□

تو ز رعنایان مجو هین کارزار

□

چنین گفت با نامور کیقباد

□

روز و شب ظاهر دو ضد و دشمنند

□

هنوز آهنی نیست زنگار خورد

□

دیو هم وقتی سلیمانی کند

□

که گیرد بدین دشت نیزه به دست

□

رغم انفم گیردم او هر دو گوش

□

به آوردگه بر ترا جای نیست

□

برد شاعر شعر سوی شهریار

□

ز گردان نگهبان دژ شد هزار

□

زین چراغ حس حیوان المراد

□

به گودرز گفت این سخن درخورست

□

در جهان هر چیز چیزی می‌کشد

□

به می دست بردند و مستان شدند

□

هر زمان مبدل شود چون نقش جان

□

سوی گرگساران شد و باختر

□

او نه اینست و نه آن او ساده است

□

هجیر دلیر و سپهبد منم

□

کاش چون طفل از حیل جاهل بدی

□

که با دختری او به دشت نبرد

□

بر رخ نقره و یا روی زری

□

بپرسید نامش ز فرخ هجیر

□

واقعاتی دیده بودی پیش ازین

□

سپه را که چون او نگهدار بود

□

پیش بینایان خبر گفتن خطاست

□

بزد تیغ و بنداخت از بر سرش

□

زانک در باغی و در جویی پرد

□

جزین نیز هر چیز کاندر خورد

□

از نبی بر خوان که دیو و قوم او

□

جوانی بد و نیکی روزگار

□

می‌زنی در خواب با یاران تو لاف

□

کند تازه این بار کام ترا

□

باد جنس آتش است و یار او

□

دو بهره ز توران سپه کشته شد

□

به بالای سام نریمان بود

□

وگر یار باشد خداوند هور

□

میان سپه دید سهراب را

□

یکی خنجری آبگون برکشید

□

جهان سر به سر سبز گردد ز خوید

□

بیایم کنون با سپاهی گران

□

همه پشت پیلان بیاراستند

□

همی‌کشد به نفس خفته تا بر آید خور

□

کانچه بشکست کی درست شود؟

□

گنگ شود چون شکمش پر بود

□

گردی از غار بردمید چو دود

□

چو ایزد پرستان نیایش کنم

□

که اندازد به فردا خوردن آب

□

که رسد جان از تن عاشق ز ناخن تا دهان

□

یکی لشکر آرد بر ما به جنگ

□

برنهاده کلاه و بسته کمر

□

به سر مال او فراز آیند

□

می‌نماید سرعت‌انگیزی صنع

□

که با مشعله گنج را کار نیست

□

دو گوش من آواز او را شنید

□

گرفتم از همه، کنج فراغی

□

ز خوبان نیست عنین را بجز بخشیدن وجکن

□

به زابل شود نزد سالار نیو

□

تمامتر سخنی سست باشد و سو تام

□

پرچم رایت تو جرم هلال

□

نیک بدان بد نپسندیده‌اند

□

ز دریوزه‌ی هر دری باز دار

□

دلش را به دانش برافروختند

□

شده در زیور و زر و گهر غرق

□

گهی شهری و گاهی حمل شهری

□

همی باز خواهد امیدم نوید

□

روز رزم و روز بزم و روز صید و روز بار

□

ورنه معشوق بس پدیدارست

□

رو تمام این حکایت بازگوی

□

سرافیل از آن صدمه بگریخته

□

دو چشم ابر خونین و رخ بادرنگ

□

گوهر کام خود آنجا یافته

□

دشمن کامیش صدهزار است

□

نهانی روان‌شان پر از باد سرد

□

که نکرد آن ملک در این ایام

□

سومین صورت جهان اینست

□

کافت ماهی درم ماهیست

□

زیر زلفش کلید زر بسته

□

ز تابنده خورشید تا تیره خاک

□

روی زیبا به خاک بنهاده

□

می‌رست به باغ دل‌نوازی

□

سپه را سوی بربر آمد گذر

□

تن و جانش قوی و آبادان

□

با تو خود غیر ازین حکایت نیست

□

یافت جان پاک ایشان دستبوس

□

ستاره به جان که بازی کند

□

همی کرد گیتی به آیین و راه

□

وز آن پس در میان آوازه در داد

□

بسیار جنایت آزمودم

□

برافراخت گردن به چرخ کبود

□

زمانه چه خواند حنوط و کفن

□

در بزرگی و خردی ارچه شکیست

□

پنبه حلاج بدین کرده‌اند

□

جهاندار تنها تو باشی و بس

□

چو عود و چو عنبر چو روشن گلاب

□

بر ایزد نه روزیی دارند؟

□

ز دوزخ نامه آزادی آورد

□

نه سنجه نه پولاد غندی نه بید

□

به شتاب آمد بنمای مر او را دیدار

□

آب خواهد، خودش بباید خاست

□

یاری حق دست به هم بر زند

□

برانداخت دینار خود را ز دست

□

که بودند همواره دلخواه تو

□

پس این پرده تنها با تو باشم»

□

یا تیغ کشی کنی تباهش

□

اگرچه دل و چنگ شیران تویی

□

زانکه همه گیتی چون ری تراست

□

ره به آن روزها چگونه بری؟

□

زود مرو دیر به چنگ آمدی

□

ز مشرق به مغرب رساند طناب

□

شد آن سایه‌گستر نیازی درخت

□

که از وی هر چه می‌آید خطا نیست

□

کی آنکه زدی بر آسمان کوس

□

به آمل بروی زمین آمدند

□

دل سلطان گرفته بر تو قرار

□

به زر و سیم و خانه پیوستی

□

هر دو با هم مروزی و رازی‌اند

□

وا نما بر سکه نام منکری

□

شده تیره روشن جهان‌بین او

□

گوهر درج صدف کاینات

□

از نقب زنان چگونه رنجم

□

بیاویخت از پیش زین خم خام

□

کام جوی و کام یاب و کام خواه و کام ران

□

هم شود کار زندگیش تمام

□

خویش را جبری کنی کین از خداست

□

تا چو طفلان چنگ در مادر زدی

□

بدان ناله‌ی زار او ننگرند

□

بیا وین سیم دست‌افشار بشنو!

□

می‌گفت بدیهه‌ای چو آتش

□

نه چشم جهان کس به سوزن بدوخت

□

آری بزرگواری داند بزرگوار

□

ده خدا دست نرم برده که: آر

□

آب مریز از پی این هفت نان

□

نقش تو در پیش تو بنهاده است

□

وزین بند راه گشایش کنید

□

غضب‌آمیز و خشمگین برخاست

□

چه افلاطون یونانی چه آن کرد

□

ز جان تو کوته بد بدگمان

□

بدو هر آنکه بود نیکخواه او، شادان

□

جز به کوی وصالمان مدوان

□

گاه چنان باید و گاهی چنین

□

کان دلیل غفلت و نقصان ماست

□

سرافراز و پیروز و فرمان روا

□

به دارالملک خوبی شهریاران

□

شده در مهد ماهی اژدهائی

□

ابا جوشن و گرز و خفتان شدند

□

به وقت خزانی عصیر خزانی

□

نکند با یتیم پیوندی

□

هر شکری زحمت زهری درو

□

هر که از سر صحف بویی برد

□

چو تور آگهی یافت آمد چو باد

□

تا ز چپ و راست نیوشد خبر

□

کز لطف زیم ز قهر میرم

□

پرستنده سیصد عماری چهل

□

تا چو بنفشه نبود نسترن

□

که درین غار جای ساخته‌ام

□

و آن غمی را که نداند جبرئیل

□

که خدا خواهد مرا کردن گزین

□

ازان مرد پرهیز با دستگاه

□

اندرین روزگار ارزانی

□

سیل آمد و آبگینه را برد

□

تن بنده خشم ترا داده‌ام

□

دولت گرفته پیش رویت مجن

□

شیخ را چون از آن خبر باشد

□

تو مشو منکر که حق بس قادرست

□

می‌برند از حال انسی خفیه بو

□

به خون پدر هم نباشد دلیر

□

ز گلزارش گل دیدار چیدند،

□

چون نیزه عادیان سنان کش

□

ز رستم سوی یاد دستان شدند

□

از درگه مبارک تو زینسان

□

علم شاه در حمایت اوست

□

چون بگذاری طلبیدن چراست

□

که بود آهنگ هر دو بر علو

□

به درگاه شاه‌آور آراسته

□

که مثلش چشم نادر بین ندیده

□

چون تار قصب شد از نزاری

□

جهان آفرین داشت آن را کلید

□

بی مدح تو مرا نپذیرفت سیستان

□

تا به زینت رسی و زیبایی

□

با زر و تختش به قعر خود کشید

□

کفر کافر را و مرشد را رشد

□

خروش سواران و فریاد خاست

□

که کج با کج گراید، راست با راست»

□

بگشاد خزینه نهانی

□

تهمتن به گفتار بگشاد لب

□

به عدو بازدار رنج و تعب

□

چون بهر جای باز شاید گفت؟

□

سوی شهر خویش آرد بهرها

□

نو به نو بیند جهانی در عیان

□

برومند بادا چنین روزگار

□

ظلمت سایگی‌اش نور شود

□

پندی پدرانه می‌نمودش

□

همی آتش افروخت از گرز و تیغ

□

از روم هدیه آرند، از چین نثار

□

که بجز زهر نیست زله‌ی او

□

که شد هفت کشور به فرمان او

□

که منم بینادل و پرده‌شکاف

□

سراپای یکسر به زر آژده

□

باغ انگور و میوه را چه بقا؟

□

تیر آلت جعبه ملوکست

□

ندانند سر را بدین کین ز پای

□

چه برخوریم از آن رفتن کژ مفسود

□

که چو شد کهنه تازه‌تر باشد

□

گوهر شاهیت شب افروز باد

□

برون نامد آوازه‌ای جز نفیر

□

نباید جزین چاره‌ای نیز کرد

□

ز کنعان ماه کنعان را بیاریم

□

تا بگذری از چنین شماری

□

شدن نزد سالار فرخ پدر

□

تا دمی بینند روی آن پسر

□

همه محتاج او و خود همه اوست

□

دیده چنان شد که خیالش نیافت

□

مگر زنده و آن زنده نیز اندکی

□

همی حلقه زد بر سر مرد گبر

□

نه با اهرمن آشنایی کنم

□

می‌جست دوای جان و تن را

□

که رخشنده دشوار شایدش کرد

□

از زلازل چو گنبد دوار

□

چه نهد کس که نانهاده‌ی تست؟

□

گراینده باید به هر سو عنان

□

چه خرما گشاید ز یک نخل بن

□

کزان موبدان او زدی پیش گام

□

به گفتار نیکو بیاراستی

□

که در گیتی که دیدست اینچنین مرد

□

که چیزی ندیدم نکوتر ز داد

□

تا بود ما را درین حضرت حضور

□

وین قدح را به یاد خواجه بنوش

□

پنجره‌ها ساخته از لاجورد

□

ز رحمت یکی حرف ناموختند

□

که جایی نباید فراوان بدنش

□

همان پیش این نامدار انجمن

□

پشتی گر خویش را به کشتی

□

کرا باشد آرام و جای نشست

□

همیشه تا که فلک بر مدر مدار کند

□

گله را چون کنند چوپانی؟

□

کز کمرت سایه به جوزا رسد

□

خبر یافت از کارهای کهن

□

بپژمرد چون زاب کنده سمن

□

گلاب و می و مشک با زعفران

□

نه نامه بلکه نام خویشتن را

□

بیاید زمان یک زمان بی‌گمان

□

شمع خلدی تا که از دود چراغ

□

با مریدان سخت پیشانی

□

چون مه و خورشید جوانمرد باش

□

بسی نیز قاروره جان گزای

□

سر تخت او تاج پروین بود

□

فرنگیس باری چه پوید همی

□

فرو بارید سیلی کوه تا کوه

□

همه نامداران خنجرگذار

□

بست صد زنارش از یک موی خویش

□

بر خرابی چه میشوی شادان؟

□

وادمیان را ز میان برده‌اند

□

رساند آن تن سفته را باز جای

□

مگر با گل از باغ گوهر برید

□

که آزار و کینه نخواهیم جست

□

هم جفت شد این چهار وهم طاق

□

سرت را هم اکنون ز تن برکنم

□

همچو هیزم عود برهم سوختند

□

آب و آهن یکی ز پیشه‌ی تست

□

آن خوری اینجا که ترا داده‌اند

□

سر روز روشن درآمد به خواب

□

به خون دو نرگس بیاراست چهر

□

نیایم جز از شاد و روشن روان

□

بر جای کیان نگر کیانند

□

درفش خجسته برافراخت سر

□

کز تف دل مغز او پر جوش شد

□

که کرامات ده بنانی رفت

□

وانچه نه انصاف به بادت دهد

□

صد هزاران پاسبانست و حرس

□

سخن هیچ با من به کژی مگوی

□

ندیدند گردان بران دشت کین

□

گر خون خوردم حلال بادش

□

من امروز را دی گرفتم شمار

□

این هر دو نیفگنی به یکبار

□

آن بزرگان و آن نکوکاران

□

که تا نگذری از تو در نگذرند

□

تو ز طاوسان مجو صید و شکار

□

چو از باد خاک و چو از آب آذر

□

سرانجام بر مرگ باشد گذر

□

نه آخر پای پروین را شکستند

□

لب پیر با پند نیکوترست

□

این قدر کافی که بسیار است در دنیا عبر

□

و اندرو کرده غصه‌ی خود یاد

□

نیلگری کرد به هندوستان

□

با دل من گفت و صد چندانش کرد

□

گه دری و گاه مرجانی و گاهی عنبری

□

چو بهرام و چون زنگه‌ی شاوران

□

بد همسایه را همسایه داند

□

دهی و به شاهی رسانی ورا

□

به میتین بر توان کند از یمین کان یسار تو

□

تا به فعل تو با تو کار کند

□

خاصه ز یاری که بود دستگیر

□

حال و یار و کار نیکوتر بجو

□

من اعجمی بنظم غیر منتظم

□

ز تن دور کن خورد و آرام و خواب

□

برد گرگ از گله قربان درویش

□

بدین سان به ابر اندر آورد گرد

□

در نظم بلاغت انتظامش

□

بر دل تیره تیر زن باشد

□

ناله و اشک دو سه دلخسته شد

□

آب و گل انکار زاد از هل اتی

□

شکایت‌ها که شرح آن ز هاتف نیست مستحسن

□

زمانه برآساید از داوری

□

جمال جان نوازش را ببینم

□

بدو گفت نامش ندارم بویر

□

یک سال نبود زیر و بالا

□

وین مراد دلت به جان خواهد

□

زهره به خنیاگری شب نشاند

□

گفتمت هان تا نجویی اتحاد

□

شمس نه نور خدا چون خضر اندر خضر

□

پر از درد نزدیک رستم شدند

□

که بازیهای شیرین آرم از دست

□

ز یاد سپهبد به دستان شدند

□

نباشند این زمان خاطر پریشان

□

جان محکوم منکر خردش

□

به اندازه‌ی پایه‌ی نه پایگاه

□

چشم عاقل در حساب آخرست

□

که از آنها چها پدید آری

□

درازست در کام و شست تو نیست

□

چو دریا بیشتر پیدا کنم جوش

□

همه چاره‌ی دشمنان خوار بود

□

وز ره دور و درازش رو در این دولتسرا است

□

آن ندارد کسی که اینش نیست

□

وز دل خود ساز چو آتش کباب

□

باطن تو گلستان در گلستان

□

گر آن بانگش به حس آید هر اشتر ساربانستی

□

مر او را نخواند کسی نیز شاه

□

غم و شادیش را اندازه باید

□

که جفت تو بادا مهی و بهی

□

گل امید من پژمرده میشد

□

جز صلوة و زکوة و سنت و فرض

□

رسن خواه کوتاه و خواهی دراز

□

زعفرانی اندر آن حلوا رسی

□

نوره بنوره ایقظه من الکری

□

که از یک زره تن رسیدی به رنج

□

هر انگشتم و صد چون است گوئی

□

به هامون سراپرده باید کشید

□

روشنایی ده که ماندم در گو ظلمت اسیر

□

وین بقا در دیار کیست؟ بپوی

□

قوس قزح شد ز تف آفتاب

□

کای مدمغ چونش می‌پوشی بپوش

□

چه دیدی؟ باش تا بینی جمال منزل ثانی

□

که این خواب را کی توان گفت راست

□

و گر زین شرط برگردم نه مردم

□

برآرد به خورشید نام ترا

□

آن صفا کز معاملات نکوست

□

مورد و مصدر امور شود

□

برون از راستی کاری نکردم

□

لیک هر جولاهه اطلس کی تند

□

پرده‌ی راز آن پسندیده

□

مگر یابد از شاه جایی نشان

□

دری در بسته و بامی گرفته

□

به مردی و خوی کریمان بود

□

دل او را چو به کام دل اعدا بینند

□

از تراکیب نقشها بندد

□

ز بی‌یاری در افزود است رنجم

□

که ز زهرم من به تو نزدیکتر

□

گاه شد چون زمین، نباتش عشق

□

ز گردنکشان برگزیدم ترا

□

به قندیل یخ آتش در نگیرد

□

دهد مر مرا اختر نیک زور

□

آن کوست سوی جمله کمالات رهبرم

□

مینماید که بر سبیل دواست

□

گهی دنبال شیران شانه کردی

□

بر امید بخشش و احسان پار

□

تو از ریخت آبدستان نکش

□

که با جان پاکت خرد باد جفت

□

مگر بهرام و بهری چند خسته

□

چو می لعل کرده به خون آب را

□

یکی چادر اندرکشیده به چهر

□

با جد و با پدر که: فلانی، غلام ماست

□

سری بر سنگ می‌زد بر سر سنگ

□

لیک هر دو یک حقیقت می‌تنند

□

همانا که سست آمد آن کیمیا

□

پناهت خداوند خورشید و ماه

□

پسر چون زنده ماند چون پدر مرد

□

برفتند ازان تیره گرد نبرد

□

توگفتی همی تیغ بارد فلک

□

از یکی دانه غله صد خروار

□

که اهل روم را چون داد پاسخ

□

بیبد ز من مهتر پر خرد

□

بیامد برشاه بوزرجمهر

□

شد آن تیرگی سر به سر ناپدید

□

بر آوازش بخفتی مرغ و ماهی

□

فرو ریخت چون رود خون از برش

□

که از دین بود مرد را رشک وخشم

□

اضعاف ما قدلی بهجاء

□

گیاه آن به که هم در باغ ریزد

□

ترا خود به یک مشت من پای نیست

□

وزین پاسخ نامه زشتی مجوی

□

میان در سیاووش آزاده بود

□

چرا برد تو را ناخن مرا دست

□

سرسرکشان پاک برگشته شد

□

دلش تازه‌تر شد به دیدار اوی

□

ویبد وسباقی والجواد مدقع

□

نماند هیچ کس جاوید در یند

□

همی خواست از تن سرش را برید

□

فرستاده شد نزد آن پاک تن

□

پس آنگه پرسدش از نیک و از بد

□

به من عنبر به خرمن عود سوزند

□

ز کابل پرستندگان خواستند

□

نباید که جوید کسی مهتری

□

هاتیک شیمة بلدة اسماء

□

پرستاری طلب چابک‌تر از من

□

ببرم پی او ز مازندران

□

اگر نو بود داستان گر کهن

□

که بر حکمت مگیر از ابلهی دق

□

تو شیرینی و ایشان نیز شیرین؟

□

چو خواهید کز پندم افسر کنید

□

قاری شود از نفیر دل دوز

□

جهان را به دست تو اندر نهم

□

رهم نزدیک شد در بازگشتن

□

وین چنین ران و زهار پر قذر

□

که چون پوشد کسی زانگونه کالا

□

سه دیگر قوت از تنین، چهارم هیبت از افعی

□

به شاهد بازی آن شب گشت خرسند

□

سوی گلشن آمد ز می گشته شاد

□

به دلهای سپید حق پرستان

□

به آید گر آهنگ قیصر کنی

□

دستی به سر تو ساید از مهر

□

ز علم و نکت وز طراز معانی

□

هم خوابه‌ی نو مبارکت باد!

□

سکه نام تو و شه زاده‌های نامدار

□

بخشودن او خرد نفرمود

□

مبادا که بر وی سپاسی نهم

□

لبش را ز آخرین شربت خبر داد

□

جهاندیدگان پیش بشتافتند

□

مالید به پای پیر دیده

□

کاهدان مر اسپ را هرگز چرد

□

آن خواست زان تست، بی‌خواست

□

بگوید صد هزاران بر خدای خویش بهتان‌ها

□

واندیشه به دل نگاه دارد

□

به هر دانش از کرده‌ی کردگار

□

که می سوزد دل من بر تو زین سوز

□

ستاره ببارید بر جشنگاه

□

در خاک روان کنیم سیلی

□

از خلق پارساست کم آزار پارساست

□

در هر دو، ز بوی یکدگر جان

□

کز آتش نیاید در او کسر و نقصان

□

کز خوردن آدمی شود شاد

□

چو می بود روشن به جام بلور

□

که آتش در زنم در خانه‌ی خویش

□

بگفتم همه هرچ آمد به کار

□

او نیز دران چمن چراغست

□

وقت درد و غم به جز حق کو الیف

□

پرواز نموده دوست با دوست

□

اوست محلی به حمد اوست مصفا ز ذم

□

می‌زد به جگر زبانه‌ی تیز

□

که با اژدها سازد او کارزار

□

در رفته خیال موی در موی

□

یکی افسر و سرخ یاقوت پنج

□

که آن خورشید شد مهمان مهتاب

□

دلش بر تو هرگز مبادا دوتایی

□

چنان که ماه فلک را بنان پیغمبر

□

که کشته صیدی و کرده‌ست خون او پامال

□

ز بهر چشم بدبینان تو و جای تن آسانی

□

چنین خواندم شاه و هم باب و مام

□

پهلوی خصمان چونال یک‌به‌یک اندر شکست

□

که من بسته بودم چنین زار و خوار

□

مثالش محکم و ثابت نهادش متفن و موزون

□

ای عجب زین دو کدامین است و کیست

□

به عنایت به سوی من نظرست

□

پیکان پسین ناوک در پیشین سوفار

□

چه برهنه‌ست که نستد ز کسی آستری

□

ازان کس که دارد بخواهند چیز

□

رخت برداشت رنگش از رخسار

□

نپرسید زین باره هرگز کسی

□

آب رویش بخورده خاک هوان

□

اندر میان خلق مزکی و داورند

□

راز خصم تو با عرق ز مسام

□

بخششت سد هزار چندان است

□

گوی چو نگاری که نگنجد به کناری

□

نماند همی جز به بهرامشاه

□

دوران که نسبتش به بقا کرد روزگار

□

تن اژدها را به دو نیم کرد

□

میان ببستی در پیش او چو نیزه عصاش

□

گفت او را کی بود برگ و ثمر

□

حفظ خدای داده به زنهار روزگار

□

تا نگیردت دیو زیر رکاب

□

اینت بی خردگی و کشخانی

□

به زودی شود سست چون پرنیان

□

سر فرو دزدد بدخواه تو چون بوتیمار

□

ستون آوریدند ز آهن چهار

□

نه بر تقدیر حرف آید معانی ز آیت قرآن

□

در بن چه ضیا فرستادی

□

نه به صورت به صفت چوگانست

□

زاغ را شیون و فغان باشد

□

این همه ز آنجا که حق تست چون من بی‌بری

□

همی‌رفت با کارسازان نو

□

گشت در دام خدمت تو شکار

□

به کوه و بیابان و جای رمه

□

از سر نخل آمدش لیف و درو شد صد مرار

□

آن مشبک سایه‌ی غربالی است

□

ناز معشوق و ناله‌ی عشاق

□

آسانتر از آن باشد حقا که تو پنداری

□

ازو برآمد بر آسمان دین قمری

□

بریزد کسی نیست با او شمار

□

تقدیر ز حجاب بار باشد

□

یکی کهرم و دیگری اندمان

□

مگر از زحمت اسبت برمند این گذران

□

دارا به صبر و دانش دارا شد

□

گر نامرتبست و گر نامدونست

□

بر سپاه خزان مظفر گل

□

به زین به جان نیافتم غاری

□

که با یک تن از ما کند کارزار

□

نه به شب خواب و نه به روز خورست

□

بریده به خنجر میان تو باد

□

چو چشم اعما نومید مانده از سحرم

□

پس شناسدشان ز بانگ آن هوشمند

□

تا درافتاد به یک حادثه چون خر به وحل

□

مسکن مسکین و مب مثاب

□

بست نتواند به سیصد رش نوار، ای ناصبی

□

نبودی ستاننده زان سیم شاد

□

که فنا از برون در دارد

□

تو از راه یزدان سرت را مکش

□

زین تحسر ز دیده وادی یم

□

زان خون شفق به گنبد خضرا دراوفتاد

□

به یک اشارت انگشت کرد پیغمبر

□

شاعران را گدایی است شعار

□

گسترده در خراسان سلطان و پادشائی؟

□

ز رنجش به دل برنکرد ایچ یاد

□

در قبه‌ی اسلام مرا مستقر آمد

□

ز لشکر بیامد بر شهریار

□

بر مرید مرده خواند هم در اندازد کفن

□

گر حقد و رشک او بیرون زند

□

بر وضیع و شریف و بر صغیر و کبیر

□

خرسند مشو همچو خر از قول به آوا

□

بشمرمی برتر ازین بیستی

□

که دادش سر هر بدی رام کرد

□

ولیکن شعر نیکوتر ز شاعر

□

پس از رنج پویان ز بهر کیم

□

تدبیرگر چرخ بپرورده ببر بر

□

بر خرد خویش ز کردار خویش

□

خط قربت بیابمی موفور

□

زود آمدن ترا ضمان است

□

به پیش خوگ نهادن نه من و نه سلوی

□

به داد و به پیروزی و دستگاه

□

هرکه یقینش به شک و ریب رهین است

□

نشستی بیارای ازان کم سزاست

□

از زر و سیم چو نرگس نکند تاجورش

□

دخل را خرجی بباید لاجرم

□

کنی از تربیت قهر شفا را بیمار

□

از خاندان حق مکن زاستر مرا

□

مانده است غریب و مندخانی

□

بگوییم با شاه ایران زمین

□

کهینه بنده‌ی فضلت هزار اسکندر

□

ز بن برکنم بیخ و شاخ ترا

□

جواب دعوتش ز ایزد چو موسل را ز لا و لن

□

زهی دریغ و زهی حسرت و زهی تیمار

□

حق سپردست به عدل تو جهان را یکسر

□

کافر است او به شرع پیغمبر

□

مانند نیستت بجز از مانی

□

سخن بشنویم از لب بخردان

□

شربت عیش مدام تو مدام

□

که داری همی خویشتن را نهان

□

وی خلق را به جود یسارت همه یسار

□

گشته پیدا گم شده افسانه‌اش

□

خطش تارست و پودش مشک و عنبر

□

به طاعت، برون کردی از سر خری را

□

که بر بی‌شبانان بجوئی شبانی

□

بنالد ز چرخ روان هور و ماه

□

به یکی جوی پر از شیر فرو زد منقار

□

مبادا بر و بوم جادوستان

□

این عنای مغز باشد آن هلاک خاندان

□

گر از بند آزت امید رهاست

□

موی مویش همه زبان باشد

□

سحابی گسترد در بحر کش اخگر بود باران

□

ازان پس که‌م گزید از خلق عالم نیست همتائی

□

چه باشی به پیشم همی خیره خیر

□

ولی دست خر رفت از اندازه بیش

□

از آهن سیاه آن بهشتیش روی

□

ناک را نتوان به جای مشک اذفر داشتن

□

که نباشد از پناهی پشتیی

□

دگر هرچه گویم فسانه‌ست و باد

□

از بهر من و تو این همه نعما

□

گر نه بیمم همه از روز شمارستی

□

برستی ز کاخ بت‌آرای زشت

□

به فرزانگی تاج بردند و تخت

□

سر مرد نادان پر از باد شد

□

چون پدید آید جمال کعبه جان افشان شویم

□

وین خفته تا بیدار شد شد کاروان سبحانه

□

وزان جا به صحرای محشر برد

□

خواه آن کس که بود عاقل و خواهی اجهل

□

نبودند جز پیشکار علی

□

بدین مرز من با سواری دویست

□

دل، ای خواجه، در ساده رویان مبند

□

بگفتی بدان کس که او خواندی

□

در نقار از پی نقیر مباش

□

بیزار گشتم زین زبان وز قطعه و اشعار من

□

ز مژگان همی خون برخ برفشاند

□

این قول پند یوشع بن نون است

□

خویش چون مردار کن پی کلاب

□

به نزدیک نرسی همه موبدان

□

به شادی برو آفرین خواندند

□

ازان تیره آوردگاه سپاه

□

بود مرا ز خصایص درین هزار خصال

□

بی طاعت دانا نبود هرگز دیار

□

ز ترکش برآورد تیر خدنگ

□

لفظهاشان همگی خاص و معانی همه عام

□

تا نماید سنگ کمتر را چو لعل

□

بدارید وز ما مدارید باک

□

نه نیکو بود راه شیران زدن

□

ز روی زمین گرد انگیختند

□

در زمان همچون کمان کوژی پذیرد جرم تیر

□

خانه‌ی دیگر بسازم وقت شام

□

بدین سانش زنده برم نزد شاه

□

دین هنری کرد و بردبار مرا

□

که ربودی از ضعیفی تربدی

□

سر خامه را کرد مشکین دبیر

□

که گر مردمی کام شیران مخوار

□

نبد خوردنش زان او ده یکی

□

روح نفسانی دماغ و نفس حیوانی جگر

□

نه ز فرعونت زیان بودی رسد

□

سرکینه جویان پر از بیم کرد

□

کارشان صعب است صبریشان دهد پروردگار

□

زین عجب‌تر من ندیدم پرده‌ای

□

سوی بیشه رفتند شاه و سپاه

□

که بودند در گلشن شادگان

□

ز درگاه ارجاسپ لشکر براند

□

هرگز از خیر تو نشنید کس آوازه‌ی شر

□

ازان گمشده، جست نام و نشان

□

که نه شهریاری نه دیهیم جوی

□

مر غریبان را همی جامه به درد بی عصا

□

اشک می‌راند و همی گفت ای قریب

□

راه شش طاق هفت گنبد جست

□

یکی مرد به طریق او را بدید

□

خروش یلان بود با دار و گیر

□

از درون هست فرشش از گوهر

□

حقا که دشمنان ابوبکر و عمرند

□

که او را نه نفرین فرستد بداد

□

اگر از عدل و انصاف تو باشد کفه میزان را

□

دانه‌چین و شاد و شاطر می‌دود

□

هم بیشتر عنایت و هم بیشتر عنا

□

پرستنده و جامه‌ی برنشست

□

که این نامور مرد ناباک دار

□

مجلس از بالای ایشان همچو باغ از نارون

□

چه دارو داشت، درد ناتوانی

□

بساید مبادا به من بر درود

□

بر خیره مکن برتری تمنا

□

گویدت پرست ازین دلها قتو

□

چون یخی کو به آفتاب گداخت

□

بدین سو کشیدیم پیلان وکوس

□

چه قیصر مر او را چه یک مشت خاک

□

که شوم در عرق چو غرقه‌ی هین

□

شیرین‌سخن ز لذت حلوای شکرم

□

که ما را همی از تو دادی هراس

□

پیش رأی تو که مستغنی از استفسار است

□

پس چه داند پشه ذوق بادها

□

ز تخت و بخت و جوانی و ملک برخوردار

□

همه بیمم از مردم ناسزاست

□

چه داری چنین بر لب آورده کف

□

مرغ کان عیسی کند بس خوار باشد پیش خور

□

ساختند آئینه‌ها، اما ز خشت

□

چرا پیش ما در فزونی نمود

□

بخل از دو دست جود فزایت کند نفیر

□

لب بجنبان تا برون روژد گیا

□

ز نام و کنیتم گیرد جهان ننگ

□

دریغ آن دل و دانش و رای تو

□

هم‌ایدر به شادی بباشی دو ماه

□

تا به چشم عاشقان باشند معشوقان وثن

□

از یک تنه گر بیشتر نباشد

□

بگردون کشیدی فلک تخت اوی

□

اسد در حسرت یک استخوان باد

□

حد خود داند ز صانع تن زند

□

باد تا باشد بقای روزگار

□

چو شد غرفه پیکانش بگشاد شست

□

کمرهای زرین و تخت و کلاه

□

دور دور یوسف ست ای پادشا پاینده‌دار

□

ز سنگینی آهن و سنگ من

□

سر دوده خویش پرباد کرد

□

کجا رسد به غایت سبای او

□

وین اسیران باز بر نصرت زدند

□

که باشد ختم کارم بر سعادت

□

نه آرام و خورد و نه جای نهفت

□

که دانست دست چپ از دست راست

□

زان که بوالقاسمشان بوالحکمست

□

بسی اشتر بجست از هر سویی و آورد تاوانی

□

نجستم که ویران شود گاه شاه

□

که در عرض شکایاتم حکایت گشت طولانی

□

اختران ثابت آرند اندرین مجلس نثار

□

نمی‌گنجد اندر خدایی خودی

□

به زاری بران جامه بر جان بداد

□

فروزنده‌ی آتش جنگ را

□

نباشد تا ابد مقطع نبودست از ازل مبدا

□

نمودندم ز هر نامی نشانی

□

سر از نیستی بردی اندر سپهر

□

چو کشتی کو رسد نزدیک ساحل

□

سفره اندر سفره بنهادی و در دادی صلا

□

درین شک نیست کو جان جهانست

□

هست در شرع کرم فوت صلاتش را قضا

□

به خون غرقه شد شهریاری تنش

□

باد صبح تا صحت چون روز محشر بی مسا

□

منبر نشستی، یاورش

□

بر یمین و یسار یمین و یسار

□

مدتش را زمانه عاشق زار

□

اکنون که طبیبی چو تواش چرخ عطا کرد

□

به آب سخن کینه از دل بشست

□

هش را ببرد سوش بماند بر من عار

□

بدو داد تا لعل گرددش روی

□

در بیشه مشورید مر آن شیر ژیان را

□

تا نه‌ای گم گشته، پیدا چون شوی

□

ور نه هر پیشه به یک نور همی کان نشود

□

از پی عرض حشم کمتر کنی در آستین

□

وگر گویم از آن حرفی جهانی را نوان دارد

□

ز هر چیزش فزون ده زندگانی

□

بر نقص او دهند ز هر جانبی رضا

□

ازان پس نه پرخاش جویی نه کین

□

کی بود اهل نثار آنکس که برچیند نثار

□

چند میری گر نخوردی زهر او

□

که کند صحبت این دختر دوشیزه طلب

□

آب رخ هر دو کون از در مولا طلب

□

از خرد بیخ و بار خواهد کرد

□

بگویند غیرت ندارد بسی

□

هر چه نزد حق پیشم افتد گر چه طاعت آن خطا

□

اگر تشنه‌ای جام می را فراز

□

بر آن دو طبع دگر کبر و مفخر آتش و آب

□

که بوم را نه ازین خوشدلی بود، نه از آن

□

جز بخشش او را ز طبیعت ظفری نیست

□

مرد سیراب آب خوش را منکر است

□

فراز آر چندی بران مرز و بوم

□

مرا بر شقه این شغل بستند

□

زنهار زینهاری خود را نگاهدار

□

پدر ترک و مادر ز آزادگان

□

که خود کرده‌ای تو به نابخردی

□

به کف اوست ازیرا پسر آن پدر است

□

برون ساده درو بام و درون نعمت فراوانش

□

تاج زری که بر سر خورشید خاور است

□

بجوید خردمند هرگونه کار

□

لیکن تو را چه غم که به خواب خوش اندری

□

پس چه کنی در نیام گنج ظفر مکتتم

□

مرا گفت زینجا به مینو گرای

□

که ای شاه نیک‌اختر و پاک‌رای

□

بازگشت و فوطه را زد بر زمین

□

بر خدای غیب‌دان خواهم گزید

□

از تبت مشک تبتی، وز عدن در عدن

□

جزین نام نامی نراندی ورا

□

زمین را بدره بدره زر فشاندی

□

چه اره بر سر زکریا برآورم

□

بیفگنده باشند ایرانیان

□

بیامد به نزدیک بهرام تفت

□

تا نور شرع او شودت پیر و مقتدا

□

جان حسود از تف حسام برآمد

□

در بیشه گر گذار فتد بر غضنفرش

□

همی بود یک چند لب پر ز باد

□

که خورد اندر آن روز چندان شراب

□

انگشت کوچک است که جای حساب شد

□

نشستی نو آیین و یاران نو

□

بدین لشکر سرفراز آوری

□

خود نمیدانست و مهمان تو بود

□

همه رنگ زرنیخ و قطران نماید

□

بر تن تو جامه و در تن غذاست

□

به رنجم ز مهمان بیدادگر

□

که دارا دادگر داور رحیمست

□

طلعتش این باره زیبا دیده‌ام

□

به فرمان و رایت سرافگنده‌ام

□

ببخشید به اندازه‌شان کشوری

□

آن دست کجا جویم و آن بیعت و محضر؟»

□

تابوت دست عاشق گور آستین دلبر

□

ببینی کنی تیر و هر سو دوانی

□

بپیچد ز فرزند جانم به مهر

□

یارب از هر چه خطا رفت هزار استغفار

□

زین بر براق رفعت والا برافکند

□

پشوتن بیاورد پرده‌سرای

□

رد و موبدش رای پیش آورد

□

بخون آلوده، پیکانهاست ما را

□

جاه و جانی که تن آسان شدنم نگذارند

□

علم را کس نتواند که ببندد به طناب

□

نگر سر نپیچی ز راه پدر

□

کأن العذاری فی‌الدجی شهب تسری

□

یکی رومی نو مسلمان نماید

□

به نزدیک آن نامدار جهان

□

ز خوبی دل و دیده او را سپرد

□

نه ذره راست محل و نه سایه را یارا

□

هر دو سردار و علم را بندار

□

بگفتا همنشینت ؟ گفت هجران

□

بجوید نباشد خردمند مرد

□

ندید شبه تو چندانکه می‌کند دوران

□

در اندازمت کز سه تا می‌گریزم

□

ازین پس بگویند بر انجمن

□

سخن‌گوی وز مردم کاردان

□

بنای سست بریزد، چو سخت شد باران

□

شاید ار خضرای نه چرخش معسکر ساختند

□

شیرین ازو شده‌است چنان خرما

□

ز خونش بپرسد ز ما دادگر

□

نظر ناگه در افتادش به ماهی

□

دهر چو نرگس به چشم در یرقان مانده زار

□

کجا شاه گشتاسپ گم کرد راه

□

بر آیین طهمورث دادگر

□

«خدای ما به جهان در زن و پسر دارد»

□

به مهر و مدح تو بگشاده نطق و بسته نطاق

□

نیایی ور رود بر باد جانم

□

ز گشتاسپ یل در جهان یادگار

□

درخت گل نتوان چید بی‌تحمل خار

□

بر سر هر سه دختر اندازد

□

بر چشمه‌ی آب خوش زلالی

□

جوانان برفتند با او به راه

□

خانه‌ی تدبیر را، بر هم زدی

□

ز آن رمح اژدها سر ضحاک برده مالش

□

چو یوز از زمین برجهد، کش جهانی

□

نه سیم و سرای و نه گاو و نه خر

□

که تخلیطی کند در بارگاهش

□

چو سبع شداد باد محکم

□

روی بدو دارد آب داده سنانم

□

فزاید مرا نزد کرم آبروی

□

جمله سر برنه که نیست از هرچه هستت پایدار

□

برگ سپاس بردن ز آهنگری ندارم

□

نمی‌داند که چون ره می‌کند طی

□

بزرگی و پیروزی و بخت را

□

که ناگاه تمثال برداشت دست

□

هر یمین را برابر است یسار

□

مفلس کندت بی‌شک اگر گنج سالی

□

نیایش همی ز آسمان برگذشت

□

گفته‌ی حق را، چه ثبات و بقاست

□

چشم نگین نگین چو ثریا برافکند

□

که بجز مرد سخن خلق همه خار و گیاست

□

برافگندن اسپ و هم تاختن

□

کز آن صورت ندادش کس درستی

□

من سگ کهفم نشان از آستان آورده‌ام

□

که دیوانت نهاده‌ستند در دل سیرت گرگان

□

سر و پشت او رنگ نیکو گرفت

□

از ایمان کن وز احسان نردبانت

□

جای تیمم است به خاک در سخاش

□

به نطع خسروی بازی در انداخت

□

نگردد کهن در سرای سپنج

□

وی سایه‌ی خدای بسی سالها بمان

□

شکل‌ها را همه برهان به خراسان یابم

□

کو را ز تن آمده است عصیان

□

نگر تا کسی را به کس نشمرید

□

راستی این بود و گفتم راستی

□

بیازمای مرا تا ببینی آثارم

□

جز آفرین و مدحت شه را به حقگزاری

□

ازان پس جهان زیر فرمان تست

□

شنه میان زز بخت صاحب قبولی

□

مگر آن یوسف جان را به پدر بازدهید

□

کس ندانست نیست را سامان

□

جهاندیده پیرست و گر پارساست

□

دل درین دام بلا مانند مرغی بی‌پر است

□

کز رضاش آب و گل بوالبشر آمیخته‌اند

□

به دل شادی فزا یعنی غم دوست

□

کجا اردوان گرد کرد آن به رنج

□

چنانکه زیره به کرمان برند و کاسه به چین؟

□

باز اوفتم چو دیده به ارزن درآورم

□

ازیرا تو از جهل سر پر خماری

□

که رخشان بدی همچو ماه اورمزد

□

مجرمند و بی گنه رامیزنند

□

بند آن مائده آرای بطر بگشایید

□

استاد شهید و میر بونصری

□

نشستند هرجای رامشگران

□

و گر با آسمان همراز گردیم

□

تا که به گرد مدر هست فلک را مدار

□

بلخیت نه آن گفت کان بخاری

□

بگفت آنچ بشنید با اردشیر

□

خود برسد باز به هر کس سزاش

□

عقل را طفل دبستان چکنم؟

□

سر و کار دل از غم بگسلاند

□

به کشور چنو سرو بالا نبود

□

غنی را ترحم بود بر فقیر

□

چون پنج پای آبی و چون چار پای خاک

□

مگر خود شعری، بدخشی نگینی

□

بدین پرهنر مهتر ده سپرد

□

که هست دنیا بر اهل دین من زندان

□

بیم سیاه پوشی دیدار سار کرد

□

سر اسودی بر تن اصفری

□

به هر کار داناتر از بخردان

□

بدان گفتار شیرین گوش داده

□

تا در دم شیر نان ببینم

□

کی روا باشد که گوئی زین سپس «گر خواستی»؟

□

غنیمت زین ره ویران چه جوئی

□

هول او کوه را کثیب مهیل

□

ز آتشین پیکان شررها قصرسان افشانده‌اند

□

کجا شیرین و کوی نامردای

□

به پیش نار بستانش بمیرد

□

خدای عزوجل رزق خلق را کافل

□

در جسم کرم روان ندیده است

□

امروز همه مغز بی‌سفالم

□

نیک دیوانه سار کیهانیست

□

دام دارالهوان همی‌یابم

□

از خلق تو زمانه معنبر نکوتر است

□

او را نه عدیل است و نه فرزند و نه یار است

□

به آخر دستشان کردی فراموش

□

نمازش بر دو رخ مالید بر خاک

□

یار، بد عهد شد گمان برخاست

□

زهره بتابدش و سهیل از جبین

□

درو کشیده صف دلبران چو سرو چمن

□

بی گنه خود باز قصد جان آن دارا کند

□

به گوسپندی کو را خلیل شد قصاب

□

ندیده نقشی از وی کی توان بست

□

شعاع ذره‌ش چون نور دیده، حس بصر

□

چو انجم در او برق شمشیر و خود

□

وز قوس قزح زیجش وز ماه سطرلاب

□

که نه چون تو نادان و بد محضریم

□

شدم گستاخ در بیهوده گوئی

□

که سنگ گشت روان از مقابح سفها

□

بر سر آب گمان خواهم فشاند

□

از سر هوس برون کن و سودا را

□

در صنع خدای غیبدان بندم

□

که یکی را صد هزاران دیده‌ای

□

که کس جنب نگذارند در جناب خدا

□

ای تشنه چرا کنی سقائی؟

□

تنها گویی که در بیابانم

□

به گه کارکرد خروارند

□

که چار مرغ خلیل اندر آورد ز هوا

□

نه هر انجم که در رفتار باشد

□

از روی مهربانی نز روی سوزیان

□

یک سر سبک برآید و یک سر گران شود

□

آبله خورده همچو روی زر است

□

نیکوی و فربهی و لاغری؟

□

گر از سنگ خارا بود مغفری

□

در کفش تسبیح‌زان کردی حصات

□

پلاسی پوشم اندر سنگ خارا

□

مثل بسنده بود هوشیار مردان را

□

امروز به گونه اگر خزانم

□

بود آن خود نام کوی این حزین

□

خاصگان معنی و عامان همه اسما شنوند

□

دستان نتواند زدن و ناورد الحان

□

بر مدح و دعا اختصار کرده

□

جز علی المرتضی اندر جهان دیار نیست

□

غوره یابند به رز پس می‌حمرا بینند

□

دلی نا کرده خون شادی نیابی

□

ای فضل را ذکای تو چون دیده را ضیا

□

تا نبینم به چشم خویش نخست

□

پس اعتقاد رافضیان رسم و سان ماست

□

در مجلس امیر خراسان کنم»

□

هست قدیمی بلی کینه‌ی گرگ و شبان

□

خواهی شدن به زیر زمین همچو توتیا

□

از رحمت خدای شوی خاصه‌ی خدا

□

اکنون کاین خلق بدین عبرت است

□

سایه نه بر زمینش و از ابر سایه بان

□

تجربه کردند این ره را ثقات

□

صد هزاران چشمه شد چون خانه‌ی نحل از بکا

□

والله والله که بر طریق خطائی

□

روز چو محرمان زند لاف سپید چادری

□

گواه منی ای علیم قدیر

□

منقار برید نو پران را

□

چون با ضربان باشد و چون بی‌ضربانست

□

خود روزبه آئی که شه روز بهائی

□

از دو هم در گذر که آن ثنویست

□

دیو را زو در شکنجه‌ی حبس خذلان دیده‌اند

□

گر تو نعل اسپ خویش از تاج اسکندر کنی

□

دربر آتشت کند، حوت فلک سمندری

□

تا زان دو جایگاه کدامش بود مقر

□

شرعش مدار قبله و او قبله‌ی ثنا

□

شخص عدو روز گیر و دار خیار است

□

ز آن لعبتان کز صلب خور ارحام خارا داشته

□

مرحب آن از برق و مه زاییده را

□

که در ولایت قالوابلی رسی از لا

□

مذن به مثل یکی گریبانی

□

فیض از کرم خدات جویم

□

چیزی دگر همی نشناسم فضیلتش

□

راند بران آفتاب بر ملکوت احتساب

□

بجز خسرو کسی را این هوس نیست

□

کاتش و آب را دهد با گل و مل برادری

□

به تمنای آن شدی در خواب

□

دانی که به عشق کیست دربند؟»

□

ایزد غشاوت از دو جهان بینم

□

چو تسکین سازت او باشد کند درد تو درمانی

□

مبتلای حبس محنت مانده

□

تابنده ز مشرق دل توست

□

نیست تیمار هر که بیمار است

□

برده ره‌آورد من ثنای صفاهان

□

حق ندادش پیشوایی جهان

□

خوارم کردی به چشم هر خس

□

روز و شبان در فلکی هاونم

□

سندس خصر از پلاس عبقری از گور دین

□

پس هیچ مرو را نه عدو بود و نه کافر

□

قیس و دل و دین به باد دادن

□

به شکر آب شو بر خسرو آذر

□

آب رخ در چاه کن گو خاک بر فرق طغان

□

وای ار به حلم نمی‌کنی وای

□

چنان بیخود، در آن نی‌بست رفتی

□

من مفخر گوهر و تبارم

□

در جهان آوازه‌ی شادی رسان انگیخته

□

خفسانه‌ی خر خز و پرنیان است

□

ز روی کار یوسف پرده برداشت

□

به زین سوی من مر تو را دعا نیست

□

دور باطل حق تعالی برنتابد بیش از این

□

خوش امانت داد اندر دست تو

□

پر شد ز نوای این ترانه،

□

او را، چرا که خوارش نگذاری؟

□

عطسه‌ی آدم شناس شیهه‌ی یکران او

□

باز گردند سرانجام و بباشند انباز

□

کسوده یکی نفس نشینی

□

گویی کز شرم ساختند ورا خد

□

نوشی است آن بر جان تو، از جام آبا ریخته

□

وز تنور تو هر کرا نانیست

□

به رسم خاک بوسی سرنگون شد

□

گلشن او را به دود خمر چو گلخن

□

زین دو اگر کم کنی ملک شود ناتوان

□

از فضل تو خواهنده مرو را به دعااند

□

به آن مادر مهربان این خبر،

□

که درهر فن بود چون مرد یکفن

□

گر مشکلیت هست سالات کن تمام

□

در نیابد کو به صندوق اندرست

□

منشور خلیفه را فروشست

□

جز به سوی خیر و صلاحش مران

□

در نعمت تو نموده کفران

□

که اکنونش گردون زبن بر کند

□

مرا یک بارگی کردی فراموش»

□

برون داد این فریب عشوه آمیز

□

کز وطای عیسی آید شقه‌ی دیبای

□

که به یک نیمه زان نداشت امید

□

کردند به طوف کعبه آهنگ

□

بر خیره شده عصای بالین

□

آنجاش کن قبول علی‌رغم این و آن

□

اگر می‌داد خواهی، داد پیش آر

□

وز گریه گشاد لل تر

□

چون گلی بشکف به سروستان هو

□

ورنه نبوت چه شناسد شبان

□

عصمت از فحشا و منکر در صلات

□

آمد ره دورشان به پایان،

□

اگر هرگز به شعر اندر گهر یابد کسی مدغم

□

جز از فیض قدسی نمائی نیابی

□

مگر دیگری را بگیری شکار

□

از صبر و قرار ماند تنها

□

سیصد هزار باغ کنی، به ز قندهار

□

وز نور روضه‌ی نبوی شمعدان شده

□

دست و پائی به یک دو شاخ افکند

□

کردند به صدر خانه جایش

□

تخم و بیخ بد و به برکن و بپراگن

□

تاش محراب ز بدر الظلم است

□

نافریده‌است این جهان را، ای جهان مختصر

□

به سر حد جمعیت آمد دلم

□

جلوه‌گر خورشید را بر آسمان

□

زین زر برکن به رعنائی فرست

□

که چرا در کعبه‌ام آتش زنند

□

که بجز مویه‌گر خاص نشائید همه

□

لیکن زخلق نیست جز از تو سوار من

□

که سریانی است نامش خرخجیون

□

بت‌پرستی نکنی جان برهانی ز بلاش

□

شاهد هر بچه کز خورشید در کان آمده

□

که این نادیده را تمثال نتوان

□

در فراق روی تو یا ربنا

□

آشوب و گزند را نهاندار

□

از بن دندان شود او رام تو

□

گر برود در سخنش نام خام

□

فکرش این که چون علف آرم به دست

□

کز حشم و میر زور یافتی و یار؟

□

وز ظلال غالبان غالب شوی

□

تا که تحت الارض را روشن کنی

□

تو نگویی مست و خواهان منند

□

ور بگفتی که بر افشانید رخت

□

استن حنانه آید در رشد

□

خیره ازان مانده‌ای تو گمره و شمعون

□

در کمی و خشکی و نقص و غبین

□

پس چه چیزی تو، نگوئی، جز خیال؟

□

امتحان تو اگر نبود حسد

□

چو من سد چون تواش در چنبر آید

□

بر گذشته ز آسمان هفتمین

□

به از آن کز غم تو شاد بود

□

تو ز پیش خود به پیش خود شوی

□

بر برو سینه و بر پهنه‌ی پیشانی

□

تا به دام سینه‌ها پنهان رهست

□

کشتی او چیست؟ این قباب اسافل

□

پس در امر تست آنجا آن جزات

□

تا گزید این دانه‌ها را بر طبق

□

چه قدر داند ز چرخ و آفتاب

□

سایه‌ی اندیشه‌ی معمار دان

□

ور شتابستت ز الم نشرح شنو

□

که بخری به دل سرکه سپندانم

□

آنگهان روزیش اجلالی شود

□

به گه شر مر ابلیس لعین را حشرند

□

در فزونی آمده وافی شده

□

که چون پرویز او را همعنانی‌ست

□

بهتر از عام و رز و گلزارشان

□

هرجا که روی گره بود جای

□

می‌شوی در ذکر یا ربی دوتو

□

به که با جاهل خسیس اندر خیام

□

باز سر پیش کبوترشان نهد

□

خدای عز و جل دست گیردت ز وحل

□

جمله شب با روی ماهش عشق باخت

□

باش تا که من شوم از تو جهان

□

حاجت خود می‌نماید خلق را

□

نه کثیرستش ز شمع و نه قلیل

□

شرطهایی که ز سوی ماست شد

□

سوی دانا به زیر هر نگاری

□

چشم را سوی بلندی نه هلا

□

بیرون شوی از قافله‌ی دیو ستمگار

□

چه چه باشد خیمه بر صحرا زنم

□

هوا خوش، دست خوش، کهسار او خوش

□

تا که پیکان از تنش بیرون کنند

□

سر شبان هم تو شایی این رمه را

□

که ز نور عرش دارد دل فروغ

□

من ندیدم چو تو بی‌حاصل بازرگان

□

دیگ تی و پر یکی پیش ذباب

□

سوی بهینه راه طلب کن یکی خفیر

□

عاقبت زحمت زند از جاهلی

□

وان دو پستان می‌خلد زو مهر در

□

احمقی کردی ترا بس العوض

□

که نشاید ساختن جز تو پناه

□

پیسه گاوان بسملان آن روز نحر

□

روا بود که شما را سپاه نشماریم

□

هیچ حیله ندهدت از وی رها

□

نه صحبت نه کار و بیاوار دارد

□

می‌کند افسانه‌ی لطف خدا

□

که یارد تا از آنت باز دارد

□

سوی من آیی گمان بد بری

□

تا سر نکشند سوی او باز

□

روز و شب در جست و جوی نیستست

□

چونت باید با خداوند این دوالک باختن؟

□

زانک گل خوارست دایم زردرو

□

نباید که بفریبدت آشکارش

□

هم توانی کرد چنبر گردنش

□

روفته از خاطرم جور شما

□

او ز نحسی سوی سعدی نقب زد

□

محیی الموتاست فاجتازوا الیه

□

هین غنی راده زکاتی ای فقیر

□

مشتاب به کار و ز دیگ ماشام

□

تا زبون بینیش جنبد خشم تو

□

ز بی‌دانشی مانده جان چون خلال

□

چون ستاره زین ضحی فانی شده

□

اگر کوهی بود از جا برآرم

□

هین فتیلش ساز و روغن زودتر

□

مجنون به رخ تو فال گیرد

□

جز دلی دلتنگ‌تر از چشم میم

□

که افزونم زمامون هست ماذون

□

چون نداری دید می‌کن پیشوا

□

با مکر دیو و با سپه کودنش

□

هست تفصیلش به فقه اندر مبین

□

مه وظیفه‌ی خود برخ می‌گسترد

□

جز محبت که نشاند خشم را

□

گرد او ظلمات و راه تو دراز

□

داشت اندر ورد راه و مسلکی

□

رنگین به رنگ معنی و پند آگین

□

او ز دولت می‌گریزد این بدان

□

کرده دو دست و بازوی خود چنبر

□

تا ز نزع او بسوزد دل ترا

□

که چون خود این سخن باور توان کرد

□

رحمتی کن ای امیر لونها

□

فارغانه به رود و باده نشست

□

مردی او مانده بر پای و نخفت

□

چون شوی غره به شخص لاغرم

□

چون شود فردا نگویی پیش کس

□

بل ز سازنده‌ی او بین و ز سالارش

□

در دو عالم دعوت او مستجاب

□

متقی گوید خدا از عین جان

□

متهم کم کن به دزدی شاه را

□

با شوی ز بیم جان نشسته

□

غرقگان نور نحن الصافون

□

پنداشتیی که من چنارم

□

چنین باشد افسون دانا کیان

□

تو را بر گذارد از این چرخ اخضر

□

از چه از انا الیه راجعون

□

فلک را سیم قلب ماه بشکست

□

پس پشت گردان و در پیش پیل

□

تا دیده بر او نزد نیاسود

□

کی بود خوار آن تف خوش‌التهاب

□

یادگار از بومعین ای مستعین

□

ز زابلستان نیز مرد آورم

□

که تا خلقت نگیرد ناگهان نشناسی آسانش

□

آن دل چون سنگش از جا رفت زود

□

ورنه توزیعی کنند ایشان زرم

□

ز هر گونه اندیشه‌ها برگرفت

□

به کز این پایه بازگردی پس

□

چونک بگشاید برو بر جسته باش

□

بدان کامد سوی تو فضل ذوالمن

□

به چاره سر شوشها تافته

□

گر جمله بلائید چرا جمله مرائید؟

□

کی برآید خانه و انبارها

□

برای ما خط آزادی آورد

□

بدو کرد کین‌دار چندی نگاه

□

آید به سلام این عماری

□

می‌نتاند که کشیدن رختشان

□

در تنگ قفس‌ها هزاردستان

□

چو نامه بخوانی به زابل ممان

□

مریخ نهد داغی بر طلعت فالش

□

همانا بدیدی به تنگی نشیب

□

از پی هر درد درمان آفرید

□

همه پاسخش را بیاراستند

□

با سوز بود همیشه سازت

□

دو لب پر ز خنده دل از غم تباه

□

چه خوانده است بر تو از این باب؟ برخوان

□

به تنگی به روی اندر آورده روی

□

پست است بلندی و حقیر است کلانیش

□

ز برگشتن بختت آمد نشان

□

بر صفت مار به آزار خوش

□

ز هر کار دل را بپرداختند

□

با بطن‌الحوت در عماری

□

همی زان پرستش نگیرد فروغ

□

که می ناخورده گشته‌ستند مستان

□

من امروز ترس ترا بشکنم

□

کار ناخوب کی شود مغفور؟

□

همه شهرها را همی سوختند

□

تنگ‌تر آمد که زندانیست تنگ

□

نهانی به کشتن فرستادیم

□

شه کمان برگرفت و کرد کمین

□

که افگند شیر ژیان را ز پای

□

ناصبی از من ازین است جگر پر کین

□

تنی بود با سایه گستر درخت

□

زهره داروی تو به بوی پنیر

□

که آزاد کردی دو تن را ز خون

□

که بربستی سر چرخش به فتراک

□

مرا از خود اندازه باید گرفت

□

پرورش می‌گرفت سالی چند

□

می و رود و رامشگران را بخوان

□

از ما مکابره همه بربائی

□

بماند ز کردار نابخردان

□

سنگ خور از ننگ و سفال سکال

□

به روی زمین بر گنهکار کیست

□

خواه از نسل عمر خواه از علیست

□

نه گوپال بیند نه زخم سنان

□

زخم از تن خویش باز دارد

□

روان را چرا بر شکنجی همی

□

که همچون تو نبیند کس سواری

□

ولیکن سلیحش نه اندرخور است

□

نه جز در عطاهاش کان نعم

□

نبد جای آویزش و کارزار

□

بگفت ای چشم بد از دولتت دور

□

که از نیزه بر باد بستند راه

□

کینه خویش آشکارا کرد

□

بگو آنچ خواهی که پیمان تراست

□

هرچند بد دلی، که تو همراه رستمی

□

برآساید از گردش روزگار

□

شد چو خورشید درفشنده در آفاق شهیر

□

ز شاهان و گردنکشان یافت گنج

□

آن غذا را نی دهان بد نی طبق

□

کسی را نبودی تن و زور اوی

□

تا به آبی رسی که شاید خورد

□

یکی دیگر اندیشه افگند بن

□

آنگه قرار بیاری و به گنه‌کاری

□

که گردش ز اندیشه بیرون بود

□

بر رفت به منبر پیمبر

□

به مغز و به پی راه گستاخ کرد

□

قمر رخ بر رکاب روشنش سود

□

چماننده پای و لبان ناچرند

□

ای دریغا چرا شد آتش نام

□

فرستاده را باشد ای نیک‌نام

□

ولی برنتابد دل لالکایی

□

جهنده یکی باره دیدم به دشت

□

که با توشه باشیم و با رهنمای

□

چنین تا نشیند یکی پیشگاه

□

خواه هندو خواه ترک و یا عرب

□

همیشه روان را به اندیشه دار

□

شاهراهی به شهپر ملکی

□

دلیر آمدست اندرین انجمن

□

چو کافور شد رنگ مشک سیاه

□

برو زار و گریان شدند انجمن

□

بخوانیم نامه همه سر به سر

□

کسی را ز خویشان که دارند نام

□

نموده هر چه جزوی سایه‌ی او

□

اگرنه جود تو بودی به رزق خلق ضمان

□

زخم دگرش به باد بر داد

□

ز بهر مالش بدخواه تست آبستن

□

درسی است نی وسیطی نی نیز منتقایی

□

که ز گردونش سریرست و ز خورشید کلاه

□

سپه دید گرد اندورن چارسوی

□

طویل مدت عمر ترا زمانه ندیم

□

از خسان و نعره‌ی واحسرتاه

□

تا تهی دارم از یسار یمین

□

تا ز من عاقبت خجل باشند

□

در نعیم جهان همی آسای

□

گر ز تبریزم کنی خاک کفش بخشاییی

□

هم نیارم کرد تا باشم به شکر آن قیام

□

که شاه آمد از دشت نخچیرگاه

□

من چون خیال بسته‌ی تمثال آزرم

□

نویسند از امیران کلامش

□

آستان تو باشدم بالین

□

کس ندیدست از سپید و سیاه

□

به مدح اندرون باز بردن به دیوان

□

چونک لایبقی زمانین انتفی

□

فارغ آید چرخ اعظم از چه از بی‌زیوری

□

به پیش جهاندار یزدان پرست

□

کز امل داد بخت بستانی

□

به جای سبز گنج از خاک روید

□

در روی املها فکنده چین

□

راه بینش برآفرینش بست

□

بود بعضی هنوز در زرفین

□

هر چه را بفروخت نیکوتر خرید

□

تا زمان را گذشتن است آیین

□

جهانجوی بر جای بفشارد پای

□

همچون بنفشه هرگز پشتی مباد بی‌خم

□

به عیش و عشرت هر روزه پیوست

□

دیگری دارم و آن کم دانی

□

به خون غرقه شد شهریاری تنش

□

نه به مداحی کان روی ندارد به سلام

□

چون بگوید شد ضیا اندر ضیا

□

زان به هر ایما چو مه از هم بدرد مغفری

□

نهانی ز هرکس همی‌داشت راز

□

چون عطای خدای جود تو عام

□

به پهلوی خودش بر تخت بنشاند

□

از آن تیره آوردگاه سپاه

□

شه و منظور و ناظر با سپاهی

□

فرستاده را پیش بنشاندیم

□

فتد ناگه برون زین پرده رازش

□

ز روی زمین گرد انگیختند

□

به خلوتخانه‌ی عیشت رساند

□

همانا که بگذشت سال دراز

□

که خود را پیش مردم خوار کردیم

□

پزشکان دانا و نام‌آوران

□

گذر خواهد نمودن زین گذرگاه

□

چنان بد که آن بی‌منش تشت زهر

□

دل مه روشن از انوار عشقت

□

دلاله‌ی فکر مانده بی کار

□

خیل و حشم بود که صف می‌کشید

□

که با باژ و چیز آفرینست نیز

□

عرصه این بحر نماید سراب

□

کند کبیسه‌ی سالش عطای کبری را

□

رخ فرزند را مد نظر ساخت

□

همه میش گشتیم و دشمن چو گرک

□

در آب خندقش چوب فلک غرق

□

به کوه و بیابان و جای رمه

□

به راه دوستی از جمله در پیش

□

ببخشید تا شاد باشد ز دهر

□

دلم خوش گشت آزارش که برداشت

□

این پر هنر نکو ادا را

□

کشی هر لحظه جور پاسبانی

□

بیامد سپرد آن بدین مرد پیر

□

در او یکسان خواص زهر و پازهر

□

پیکارپرستان نه امل را نه امان را

□

که با چندین سپه تابش نداریم؟

□

همی یک زدیگر نگشتند باز

□

که از نام خضر خان دارد آثار

□

ستون آوریدند ز آهن چهار

□

ز روزه خلق اندر بهترین زیست

□

نویسم جز این نیست آیین و فر

□

نمودند اندران در گاه شاهی

□

گر به خون من کند تیغ حوادث را خضاب

□

نه در تگ با صبا تعجیل کردن

□

که آمد ز درگاه خسرو بری

□

منت بر دیده نه و در پذیر

□

فرخ قلمت گه مرب

□

پخته شود خوردنش آنگه بود

□

بدینار خوانیم بر وی فسون

□

دل به مصلا کشد از کعبتین

□

مسیر امر ترا بال برق و پای صباست

□

کز آنجا نسبت است این بوستان را

□

ببیچارگی نزد داور شدند

□

مرا زانجا ربود این جانب انداخت

□

با سینه پرغل و غش بسیار گفتم ناسزا

□

ز پشت پای خویشم خیزد افسوس

□

ز هر گونه‌یی جامه‌ها ساختند

□

چو بخت خویشتن بیدار شد زود

□

کامران شخصی که این اسبش بود در زیر ران

□

چه حاجت، من که گویم حاجت خویش

□

که از شوی جانش پر از کینه بود

□

بیازردند چشم نازنین را

□

هم‌چو بره در کف مردی اکول

□

که باشد عالمی غم بهر آنش

□

یکی رای زن با خردمند پیر

□

سوی «امروهه» کرد از «میر ته» آهنگ

□

نگردانی رخ از من صورت حالم اگردانی

□

موج دریای که رفته زکران تا به کران

□

ازان شارستان برد لشکر به راه

□

سر شیران ملک افگن به شمشیر

□

جزاش در زن و فرزند و خان و مان گیرد

□

ولی طاوس هر دو پر بریده

□

شداندیشه‌ها بر دلش بر درست

□

نثار از گریه‌ی شادی فرو ریخت

□

که دامن دکن از آب چشم او شده تر

□

هم از سنگ و هم از گوهر چو کوهی

□

دل شادمان را گزندش کنید

□

به روی خاک سرها باز بودند

□

یکی را قلمزن کند روزگار

□

کجا داشت از روی بندوی شرم

□

که طوق لعنت شیطان کند آن را گریبانی

□

نوآیین بدیهاش گردد کهن

□

بر کیش بد، برهمن و بودا را

□

مخوانید جز آفرین در نهان

□

حجر که تیره‌ی جمادیست لعل رخشان است

□

بپا اندر آورد رای‌پدر

□

چاه راهست کتابی که تو میخوانی

□

همه جنگ را دست شسته به خون

□

سخن را بر دعا تا کی بوان گفتن فلان لرزد

□

هیونی برافگن بکردار باد

□

خویش را بینی کم از عابد همی

□

جهاندیده گستهم را پیش خواند

□

تا ابد در خویش یابد نشاه طی لسان

□

ازان پس چه گویی چه خواهد بدن

□

معرفت آموز که جانرا غذاست

□

همی‌بود خراد برزین بپای

□

بی‌جوهر از قوافی کم زیور آفتاب

□

چنان دان که او تازه کرد افسرت

□

ورنه چون خفاش، مانی بی‌فروز

□

پس او همی‌تاخت ایزد گشسپ

□

چه عنقا و چه اکسیر و چه بیمار

□

نشست اندر آیین ترسا بود

□

هر جا که برد رخت، کامرانست

□

به نزدیک او آشکارست راز

□

به دست بی درمان سیم و زر به میان داد

□

درخشنده شد روی بخت بلند

□

دست را بر سر زد و از هوش شد

□

برآورد ناگاه دیگر سرود

□

بر کفل اندازدش سایه‌ی دوال عنان

□

مبادا پشیمان ازان گفت وگوی

□

گلبن پژمرده بهائی نداشت

□

تکاوران قدم را که می‌کند اقوا

□

هشدار که دیوت رکابدار است

□

از وی گذشت و شد متوجه به دشمنان

□

تو یکچند همراه این کاروانی

□

که هست مصدر احسان به امر و نهی عباد

□

نندیشد ای فقیه هر آنکس که ناخداست

□

برون نیامده الماس ریزه از کانم

□

به ز صد باغ گل و یاسمن و عبهر

□

روان کننده‌ی فرعون مدبرش ز قفا

□

شب و روز و مه و سالند چو اغصانش

□

خاصه با این شعر بی‌پرگار و نظم بی‌نظام

□

علم نورست، نباید که شود پنهان

□

وجه بپرس و بنه سمع تهور بر آن

□

نه زربفتی، نه دیبائی، نه کرباسی، نه کتانی

□

ای کانقیادا امر تو گردون به جان کند

□

نزیبد چون توئی را ناله و سوز

□

همه پیل افکن و اژدر در و سیمرغ شکار

□

نمایان دری رشگ درهای کانی

□

که از آن عقم بود در تتق غیب نتاج

□

برگ‌ها امسال سر بیرون به رنگ ارغوان

□

از صدهزار حادثه این چنین خراب

□

کزان کننده معاذالله ار رسد به سزا

□

ز جد عالی خود در صف مصاف نشان

□

که فکر می‌طلبد آن مهم فکر رسائی

□

ولی یکیست که در آستین دستان است

□

انتخاب دوده آدم چراغ دودمان

□

که به توفیق خالق علام

□

شرح ویرانی دل محتشم ایرانی

□

چه گزندت ز ماکیان باشد

□

چرخ بسیار بزرگ است به غایت کوچک

□

شود ستون سپر و دست و بازوی رستم

□

گردون رکاب داری او کرده ارتکاب

□

بیش از آنست تفاوت که زیم بر انهار

□

نخیزد دود تا محشر چه قندیل مه انور

□

زین حکایت کرد آن ختم رسل

□

دو گلبن، در یکی گلشن، شکر خند

□

ازین با تن خویش بد کرده‌ای

□

مجویید کین و مریزید خون

□

یک زمانی هر کسی آورد رو

□

چون تو فغان از سر خاری کنی

□

خروشی برآمد ز ایران به زار

□

هم‌چو فرزندش نهاده بر کنار

□

امت خود را بخواهم من ازو

□

حریف آن گیر، کز وی در نمانی

□

دل مرد بیدارتر شد ز خشم

□

ز نالیدن بوق و بانگ سرود

□

بر کف من نه شراب آتشین

□

اگر خاک افگنیم آن سویگان مشت

□

که تا مر ترا نیز فرمان کنند

□

راکب او در خراسان گر نهد پا در رکاب

□

خانه‌ها را روفتیم آراستیم

□

خشک شود عمده با زو چو کلک

□

خروش آمد از روم کای دوستان

□

بدین مسیحا بکوشد همی

□

آن دلیل قاطعی بد بر فساد

□

چو خود می‌بوسم اکنون پشت پایت

□

ز هندوستان نیز کارآگاهان

□

ویل لکل همزه بهر زبان بد بود

□

چون شد آن ناشف ز نشف بیخ خود

□

خدایا تا گیاها سبز رویست

□

که جنبندگانند و چندی زیند

□

به نامه چنین کار آسان مکن

□

چون تو ننگی جفت آن مقبول‌روح

□

به ترتیب آن چنان کاقبال می‌خواست

□

سر پایها چون سر اژدها

□

ز انتقام به زاری کشنده فرعون

□

این الف وین میم ام بود ماست

□

بجست از خوابگه‌ی بی صبر و آرام

□

به می خوردن اندر مرا سرد گوی

□

که سرها بدادند هر دو بباد

□

قصه‌ی دور تبسمهای شمس

□

که دخت الپخان چون شد مقرر

□

بدو گفت زین پس مرا بر گناه

□

ای آنکه عزم جنگ یلان داری

□

در گدایی طالب جودی که نیست

□

و گر نه آدم و طاوس ز آنجای،

□

چه باید مرا جنگ زابلستان

□

زگیتی یکی گوشه اورا دهم

□

او دو آلت دارد و خنثی بود

□

شدم من خوش ز بخت روشن خویش

□

که ما را به دیدارت آمد نیاز

□

کرد مسیحا اگر در بدن مرده روح

□

روز نحر رستخیز سهمناک

□

نمی‌خواهم ، ز تو، بخشی چو هر کس

□

چو دیدش ندادش به جان زینهار

□

کنون تشت می شد به مشکوی ما

□

هر دکانی راست سودایی دگر

□

خود از مستغرق کار الهی

□

مگر زاب صندوق یابی یکی

□

دیده بگشای، نه اینست جهان بینی

□

کل آت آت آن را نقد دان

□

کسی کز بهر زخم چشم زد نیل

□

فرستاده را دید سالار بار

□

چنان بد که خاقان یکی سور کرد

□

آن بت شیرین‌لقای ماه‌رو

□

که من ایمن شوم ز انبازی ملک

□

کنون زین سخن یافتی کام دل

□

به لطف سوی منش کن روانکه باقی عمر

□

بهر این خاتم شدست او که به جود

□

پس آنگاه از سر سر بازی خویش

□

ستاره‌شمر بیش ازین هرک بود

□

بخندید از آن پر هنر مرد شاه

□

چون سخن در وصف این حالت رسید

□

جهانداری به از عالم ستانی

□

کسی بی‌زمانه به گیتی نمرد

□

گر تو این اموال دانی مال رب

□

هر یکی دیوار اگر باشد جدا

□

روان شد چهره از خون رنگ کرده

□

یکی نغز تابوت کردند ساج

□

چو نیزه نیامد برو کارگر

□

لیک با این جمله بالاتر خرام

□

میوه نغزک هم از آغاز بر

□

ششم آنک دیدی بر اسپی دو سر

□

سرلشگران عسکر او صاحب الرس

□

حالت صورت‌پرستان این بود

□

ذکر در اسپ فرستادن سلطان به پدر

□

که کند این پسندیده دندان پیل

□

چو آن خسته بشنید گفتار او

□

ما به بحر تو ز خود راجع شدیم

□

چنان شاهی و هوش از وی شده پاک

□

برفتند با دختر شهریار

□

هستی از بهر تن آسانی اگر بودی

□

آفتاب اندر فلک کژ می‌جهد

□

کتب الخلیفة للکلام و سیدی

□

ز روم و ز رومی برانگیخت گرد

□

شد آن شهر آباد یکسر خراب

□

صاحب آن گاو رام آنگاه شد

□

ندارد اختیار و گشته مامور

□

که آن جفت من مرغ با دستگاه

□

ز تحریک طبیعت تا درین مهد گران جنبش

□

گر یکی موری سلیمانی بجست

□

غصن البلاد توفقنی فاسقها

□

سبک بیطقون گفت با قیدروش

□

هرآنکس که جانش ندارد خرد

□

مجرم شاهیم ما را عفو خواه

□

اگر کناس نبود در ممالک

□

نبندم به آوردگاه راه اوی

□

ای سگ نفس بهائی، یاد گیر!

□

سنگ بر احمد سلامی می‌کند

□

انصرة دین‌الله اشتاق ان یری

□

ترا آز گرد جهان گشتن است

□

گشاد از میان شاه زرین کمر

□

ترک گل کرده سوی بحر آمده

□

نقطه‌ای را هزار دایره هست

□

چو داراب را فرمند آمدش

□

رنگ خنگ آسمان دارد ز سر تا پا که هست

□

وقت درد و مرگ آن سو می‌نمی

□

همه زرین کله بنهاده بر سر

□

بن چاه پر حربه و تیغ تیز

□

فرستاد نزدیک بهرام کس

□

بشنوی از خویش و پنداری فلان

□

کردم وداع، این سخن این جا گذاشتم

□

همه کودکان همگروه آمدند

□

بازیچه‌ی طفلان خانه گردد

□

چون ز دستت زخم بر مظلوم رست

□

غلامان و کنیزان صد هزاران

□

زبان تیر دارا بدو برگشاد

□

چو زو بازگیرم بجوشد سپاه

□

چون ندارد شرح این معنی کران

□

چه نهی بر نهال خود تیشه؟

□

همی داشت از پارس آهنگ روم

□

سلطان بارگاه رسالت که سوده است

□

خاصه چرخی کین فلک زو پره‌ایست

□

گر چنینش خوری، رسی به صواب

□

زواره به چاهی دگر در بمرد

□

بدین بارگاهش فرستید باز

□

چونک در تو می‌شود لقمه گهر

□

در نهم مشتریش باشد پشت

□

همه زابلستان به تاراج داد

□

روح را زیب تن سفله نیاراید

□

بلبل ایشان که حالت آرد او

□

زلیخا قاصدی سویم فرستاد

□

یکی نامه بنویس نزدیک او

□

یکی بهره میدان چوگان و تیر

□

ور عصای حزم و استدلال نیست

□

نیست، گر نیک بنگری حالی

□

مکافات من باشد و کام تو

□

عروس فکرت ایشان ز فکر شاه و امیر

□

شرط تبدیل مزاج آمد بدان

□

لعل او غیرت عقیق یمن

□

همی زد سرش را بران کوه سنگ

□

بخوان و شکار و ببزم و به می

□

میل روحت چون سوی بالا بود

□

جفت خاک در تو طاق فلک

□

دل از عیب صافی و صوفی به نام

□

دزد خزان آمد و کالا ربود

□

دست من بنمود بر گردون هنر

□

که: «گشته‌ست آن کمربند از میان گم»

□

گر آیین ایران جز اینست راه

□

بفرمود قیصر که بر زیرگاه

□

احمدم در مانده در دست یهود

□

بدر افتاده چون سگ از بیشه

□

دو پا و دو دست و دو سر داشتی

□

چو پا نهاد ز دشت عدم به ملک وجود

□

کوری و شلی و بیماری و درد

□

زلیخا این نفس را باد نشمرد

□

بفرمود تا خوان و می خواستند

□

سخن گفتن موبدان گوهرست

□

خویش را دیدیم و رسوایی خویش

□

پر شنیدم که جان و سر دادند

□

بسازم کنون هرچ فرمان تست

□

چه کشی منت دونان بسر هر ره

□

دزدیی کن از درون مرجان جان

□

هر چه باشد دیگری را دست زد،

□

بدو گفت کای مرد گسترده کام

□

همی‌بود تا لشکر رزمساز

□

شد ازو فارغ بیامد کای فقیه

□

مکن از جامه‌ی کسان زینت

□

همی ریخت هر گوهری یک رده

□

صبح گرش سر دهی بگذرد از ظهر چاشت

□

همچنانک لشکر انبوه بود

□

جز پی آن شاه رسالت‌مب

□

زان نشان هم زکریا را بگفت

□

که هرچند گفتیم ودادیم پند

□

جهد بی توفیق خود کس را مباد

□

کانگبینش دهی شکر خواهد

□

آن خر عیسی مزاج دل گرفت

□

چو آن گنجینه گلشن را شد از دست

□

دعوت ایشان صفیر مرغ دان

□

به رشکم ز آستین او که پیوست

□

بنده‌ی یک مرد روشن‌دل شوی

□

بدو گفت راهب که مندیش زین

□

پیشه‌ای آموختی در کسب تن

□

با چنان خوردن و چنان آروق

□

این گمان بد بر آنجا بر که تو

□

چه راست داشته یارب به خویش لنگر او

□

دل بخور تا دایما باشی جوان

□

چون درآمد به خانه، ریا گفت

□

زان همی‌گرداندت حالی به حال

□

بدو گفت بهرام کای بی‌پدر

□

روشنی بخشد نظر اندر علی

□

مال را میل آتشین چکنی؟

□

وقت مرگ از رنج او را می‌درند

□

پایه‌ی قصر هنر و فضل را

□

هین مگو فردا که فرداها گذشت

□

نداده در حریم آن حرمگاه

□

تا به افزون برد رنج و گنج افزون برگشاد

□

بدان کو بزرگست و دارد خرد

□

فردا به بهشت گشته سیراب

□

دو سه درویش رفته در دره

□

ای صدر ملک و صاحب عالم، ثنای تو

□

وان آتشی که مضطربش داشت چون سپند

□

نانش مفرست پیش کز تو

□

ز شوقم جان رسیده بر لب امروز

□

ای هست‌ها ز هستی ذات تو عاریت

□

چو آمد پدیدار گرد سران

□

بحر کفا از کرام در همه علام توئی

□

نشود در بهشت انبوهی

□

به کنیت ملک اشرق کاسمانش نبشت

□

عاشقی هر جا، شکال و مشکلی است

□

چون جم از اهرمن نگین، باز ستانی از غزان

□

ز سیم خام بودش نازنین ساق

□

مجرد آی در این راه تا زحق شنوی

□

چنین گفت بهرام کایدر سوار

□

افلاک تنگ ادهمت، خورشید موم خاتمت

□

برکش از جمله، همچو موی از شیر

□

از شمار نفس فذلک عمر

□

ز نوع انس و ملک جنس علم و جوهر فضل

□

آوازه‌ی کوست نپذیرد به صدا کوه

□

آرد از رنگ به بیرنگی روی

□

اگرچه هرچه عیال منند خصم منند

□

وگر خود نپوشم بیازارد اوی

□

چرخ مدور از شرف عرش مربع از علو

□

خانه را غارتی در اندازند

□

دانم که دگرباره گهر دزدد ازین عقد

□

ای دوست، مجازات مستی شب

□

به خوان دهر چون دولاب یابی کاسه‌ها شسته

□

کم به دیوان برند مانندش

□

چو آن عود الصلیب اندر بر طفل

□

ممان دیر تا خسرو سرفراز

□

نزد سلیمان شهم ستود چو آصف

□

آنکه در غار سور دارد و سیر

□

دل خرد مرا غمان بزرگ

□

روی دشمن کز می‌پندار اول سرخ بود

□

تخت ساز از حرص تا فرمان دهی بر تاج بخش

□

ذائقه را داده به روی زبان

□

از آسمان نخست برون تاخت قدر او

□

ببودند یکسر به نزدیک اوی

□

سوی زنی نامه فرستد به لطف

□

مهربان و شفیق او گردد

□

پیش کلک دور باش آساش تیغ

□

دیوانگی است قصه‌ی تقدیر و بخت نیست

□

هنگام بازگشت همه ره ز برکتت

□

به یک دیدار کار از دستشان رفت

□

کعبه را نام به میدانگه عام عرفات

□

بیامد به نزدیک خسرو چو گرد

□

از سر کفار روس انگیخته گردی چنانک

□

چیست گفتن چو اشک داری و آه

□

آب ابر است کزاو شوره فرات انگارند

□

اگر حیز طلب گردد جلالت

□

سربسته همچو فندق اشارت همی شنو

□

میزبان را چو با تو میل بود

□

گر شیردل از تو شناسیم هیچ مرد

□

هیونی بر افگند تازی به راه

□

گه با چهار پیر زبان کرده در دهن

□

آه ازین ابلهان دیوپرست!

□

از دم پاکان که بنشاندی چراغ آسمان

□

برای شستشوی جان ز شوخ و ریم آلایش

□

مگذار ملک آرشی، در دست مشتی آتشی

□

دگر گفتا که: «هستی دانش‌اندیش

□

در پرده نهان چو راز غیب است

□

بیارید گفتا کمان مرا

□

دوش ملایک بخست غاشیه‌ی حکم او

□

جسم را بند و روح را بنده

□

با گاو زری که سامری ساخت

□

تیر قدر گهی که نهد در کمان قضا

□

در عرفات بختیان بادیه کرده پی‌سپر

□

زلیخا با دلی امیدوارست

□

دو اسبه بر اثر لا بران بدان شرطی

□

یکی نیزه زد بر کمربند اوی

□

نداند طبع این حاشا ز حاشا

□

نفس را علم مستفاد کند

□

لاجرم از سهم آن بربط ناهید را

□

حکایت کند رشته‌ی کارگاهت

□

در ممزج باشم و ممزوج کوثر خاطرم

□

همه یال اسپان پر از مشک و می

□

از این منزل که ما در پیش داریم

□

چه پیچی ز دین کیومرثی

□

کاوه را چون فر افریدون یافت

□

تا ز توحید او نگردی مست

□

آن بر این بی‌هوا چو مفتونیست

□

سویت این ابیات سست آورده و شرمنده‌ام

□

راستی چنگ را بیست و چهار است رود

□

تو مر بیژن خرد را در کنار

□

ز راه و رسم دلداری نباشد

□

همه مهتران سام را خواستند

□

گرچه در این فن یکی است او و دگر کس به نام

□

به عنایت علاج کن رنجم

□

به خدمت تو همیشه فلک ببسته میان

□

زمان عمر تو پاینده باد کاین نعمت

□

ظل حق است اخستان همتاش مهدی چون نهی

□

بران رازشان خواند نزدیک خویش

□

به روز بخشش تو ابر خواستی که شدی

□

که پیکار گردش همی‌خواندند

□

بشنوانید مرا شیون من وز دل سنگ

□

نام شیخ و سماع و خرقه نبود

□

حدیث تن بر جان عرضه کردم

□

مبار زانش اگر تاخت بر زمانه کنند

□

ازین دو عقاقیر صحرای دلها

□

بدو گفت گیو ای سپهدار شیر

□

در هیچ وقت بی‌شفقت نیست کوتوال

□

به گفتار بیکار با خسرویم

□

هر سحرگاهش دعای صدق ران

□

خیز و آباد کن مقامی نیک

□

در زاویه‌ی فرخج و تاریکم

□

مغنی بزن آن نوآیین سرود

□

در سیاهی سنگ کعبه روشنائی بین چنانک

□

ز گردان که رستم بداند همی

□

همی گوید اندر کفش ذوالفقار

□

برش بود بالای صد شاه رش

□

چو بشنید بابک فرو ریخت آب

□

پوست بیرون کنی ز شیر و پلنگ

□

ز بهر خوبرویان جان ببازد

□

من کزین بیشتر از رهگذر پستی بخت

□

سرانجام در بند و زندان بمرد

□

وگر سرد گویم بدین شوخ چشم

□

این بار به لوهور چون درآیم

□

تنم را در قناعت زنده دل دار

□

از ایران هرانجا که ویران شدست

□

به روش چون گناه‌گار شدند

□

چون بخت نحس گفته‌ی من نشنود همی

□

وان زمان هم که شود فایده‌ای حاصل از آن

□

بدو گفت روز سیم شادباش

□

تو دل را بدین رفته خرسند کن

□

از دوری و نادیدن جمالت

□

وآنگه از مرد میزبان درخواست

□

بدان راستی دل گواهی دهد

□

مگرم کاغذی شود روزی

□

دشمن بد نهاد فعل سگی

□

غیر بی‌حاصلی و بوالهوسی هیچ نبود

□

بدو گفت بهرام شو پایکار

□

خود و سرکشان سوی جیحون کشید

□

پار دیدی کاین سر سلجوقیان بر اهل کفر

□

جز این یکسر ندارد شخص عالم

□

رد و موبد و مرزبان هرک بود

□

صوفیان سفره را فراز کشند

□

قلب ریا به نقد صفا چون برون دهم

□

چنان خجل ز احد سر برآوری ز لحد

□

بدانگه که خورشید برگشت زرد

□

به ماچین و چین آمد این آگهی

□

کافرم دان گر مدیح چون توئی

□

تا برون شد سر شکارش بود

□

چو این پل برآید سوی خان خویش

□

دست شیخ ارچه از فتوح ملاست

□

تا مهر و مه شوند همی یار یک دگر

□

مرا وارث و یادگار از برادر

□

همی تنگ شد دوکدان بر تنش

□

به توران چو تو کس نباشد به جاه

□

نی نی چو من جهانی سیراب فیض اوست

□

مبادا دولت از نزدیک او دور

□

یکی آنک پیروزگر باشد اوی

□

آب خواهی تو، ابر آب کشد

□

قدح لب کبود است و خم در خوی تب

□

می‌شد ار سابع به یک گردش چو عباس آشکار

□

کمان دار دل را زبانت چو تیر

□

سه دیگر که گویی که از چهر تو

□

آتش که ظلم دارد میمیرد و کفن نه

□

بر شه ره منزل کواکب

□

بپرسد هم از کار بیداد و داد

□

در دل او ز هر طرف قلاب

□

جرم زمین تا قرار یافت ز عدلت

□

الهی تا لوای مهر بر دوش فلک ماند

□

بفرمود تا خوان و می ساختند

□

نهادند بر خط آوردگاه

□

از طمطراق این گره تر مترس از آنک

□

نیارد در قبولش عقل سستی

□

به نیک و بد شاه خرسند باش

□

نور گیرد دلش به مایه‌ی ذکر

□

مهماز او به پهلوی سرطان کند گذار

□

یکی دگر عدم کاتبان که آن چه ز نظمم

□

بگفتند هریک به آواز نرم

□

چو یک هفته با سوگ و با آب چشم

□

مدام در حق ملکت دعای خاقانی

□

شه چو از گرگ دست و پا برده

□

کنون کام و خشنودی او بجوی

□

آنکه بر قدش این قبا شد راست

□

بهر دفع تبش آبله را مصلحت است

□

اگرچه هست به سن آن مه بلند اختر

□

چو خود گفت و این رسم بد خود نهاد

□

گر ایدونک بد بینی از روزگار

□

وغا در سه و چار بینی نه در یک

□

زر افشانت همه ساله چنین باد

□

همی رفت روشن‌دل و یادگیر

□

زن کنی، خانه باید و پس کار

□

نه خان عنکبوت آسا سرا پرده زده بیرون

□

می‌تواند نهاد حکمت تو

□

شهنشاه گوید که از رنج من

□

چنین تا برآمد برین هفت سال

□

دو علی عصمت و دو جعفر جاه

□

از شتر بارهای پر زر خشک

□

به داد از نیاکان فزونی کنم

□

گر به هر یک عمامه خواهی داد

□

بالله که گر به تیرگی و تشنگی بمیرم

□

کی به طبع بلند آید راست

□

به منذر چنین گفت کای پاک‌رای

□

بت اندر شبستان فرستاد شاه

□

می‌گفتم از سخن زر و زوری به کف کنم

□

قرانی را که با این داد باشد

□

ازو پند بشنید و گفتا رواست

□

لوح نفس از خیال خالی کن

□

چون آب پشت دست نماید نگین نگین

□

نهند تخت نشینان به دوش خلق سریر

□

بگفت این و این ده پرآشوب گشت

□

وزان پس خروشیدن نای و کوس

□

سنگ را آب بردمد ز شکم

□

آتش گرم یابی ارجوشی

□

برآمد همه کام او زین سخن

□

چونکه از طبع و از مزاج برون

□

چون تو برآری حسام پیش تو آرد سجود

□

برای مدحتت در کی و حسی آرزو دارم

□

که جاوید بادا سر تاجدار

□

ستم باد بر جان او ماه و سال

□

کار تو تمام باد چونانک

□

چو لختی دید از آن دیدن خطر دید

□

اگر مهتری یابد و بهتری

□

زانکه طالب پس از ریاضت سخت

□

بر در او چون درش حلقه بگوشی رفته‌ام

□

اگرچه کرده خدا شیر بیشه سخنم

□

بهانه همان شیر جنگیست و بس

□

ز آخر بیاورد پس پهلوان

□

یارب که آب دریا چون نفسرد ز خجلت

□

بر در خویش سرفرازم کن

□

بدو گفت بهرام شاید مرا

□

بسی زر و گوهر برافشاندند

□

قوت روح و چراغ من مجروح رشید

□

گر کند نهی سکون امر تو در پست و بلند

□

ز منذر چو بشنید زان‌سان سخن

□

جهان شد به کردار تابنده ماه

□

کاوه که داند زدن بر سر ضحاک پتک

□

مسی بینی زری به روی کشیده

□

چنین گفت با نامداران شهر

□

مگر شاه با بنده پیمان کند

□

دل چو سی‌پاره پریشان شد از این هفت ورق

□

وزان آتش که خواهی تیره از وی خانه‌ی اعدا

□

کجا شد که قیصر چنین چیره شد

□

خود مگیر این معجز چون آفتاب

□

هم در این ایوان نو برتخت خویش

□

تاجداری سزای گوهر تست

□

بدو گفت زو نیز مشنو سخن

□

به هر سو یکی جشنگه ساختند

□

بدین قصیده که یکسر غرائب و غرر است

□

یافت از جایزه مدحت ایشان سلمان

□

ز گنجی که جمشید بنهاد پیش

□

گر بود فردوس و انهار بهشت

□

تیغ سیم از دهن طوطی گویا بکنید

□

در آن اندوه می‌پیچید چون مار

□

من از بیم آن نامور شهریار

□

به پرهیز هم کس نجست از نیاز

□

هر قلم مهر نبی ورزم و دشمن دارم

□

ز یزدان ترا باد چندان درود

□

لیلی به طواف خانه در گرد،

□

یا به علم نقل کم بودی ملی

□

گر خاص قرب حق نشوم واثقم بدانک

□

چون وحش جدا شد از کنارش

□

القصه دو دوست گشته همدم

□

که پیش آمدندم همان سرکشان

□

گر به عهد موسی امت را گه قحط از هوا

□

همه پاسخ من بشنگل رسان

□

خوش آنکه شوی ز پای تا فرق

□

من عصا و نور بگرفته به دست

□

باد چو صبح نخست خصم تو اندک بقا

□

نعما قال خیاط بموصل

□

و آخر در لطف باز کردی

□

یکی گشت چندان یل تیغ‌زن

□

چون رسید آیت روز آیت شب

□

چنین گفت با زن گرانمایه شوی

□

که: «در زندان همایونفر جوانی‌ست

□

از رهی که انس از آن آگاه نیست

□

چو پیکانش از حصن ترکش برآید

□

از خیانت رسد خجالت مرد

□

بدین دستور بودی روزگاری

□

نکردش تباه از شگفتی جهان

□

گو چرخ مکن ضمان روزی

□

گر از من شود تخت پرداخته

□

یک گوش نماند در جهان باز

□

چون ببندی تو سر کوزه‌ی تهی

□

گفتا:« آری، به یاد لیلی

□

بسنجد خاک و موئی بر ندارد

□

چو یوسف زین سخن دانست کو کیست

□

منم شاه مازندران با سپاه

□

لیک از هر سو نظر همی تافت

□

بود مام کودک نهفته نیاز

□

وز این غم بسوزد دل و جان او

□

چون رسید اینجا سخن لب در ببست

□

کاین نامه که زیرکی فروش است،

□

بر گل ز مژه گلاب می‌ریخت

□

دو چشم خود به انگشتان درآورد

□

به نام جهان‌آفرین یک خدای

□

وآن تشنه‌جگر ستاده از دور

□

برین برز بالا و این شاخ و یال

□

دانست یقین، که حال او چیست

□

پیش بینا شد خموشی نفع تو

□

نا کرده تو جای خویشتن گرم

□

نشد ممکن که در هیچ آبخوردی

□

جهان از شما مطرح نور باد!

□

چو آرد به نزدیک ساری رمه

□

خونابه‌ی غم کشیدگان‌اش

□

ستاره‌ست رخشان ز چرخ بلند

□

درافتد از صدف هر دم صدف بازش خورد در دم

□

کهربا هم هست و مقناطیس هست

□

جوابش داد مرد غم سرشته

□

هر در که زند تو سازکارش

□

چون که بنیاد را بر اصل نهاد

□

چو شیر اندر آمد میان بره

□

در گریه، روان کند درودی

□

چو با دشمنم کارزاری بود

□

لیس لهم ندیده کلهم عبیده

□

یا تو پنداری که روی اولیا

□

خوبان که نوای او شنیدند

□

بهر نکته فرو می‌شد زمانی

□

کی بود کز نور تو روشن شود تیره دلم؟

□

برفتم بران شهر دیوان نر

□

آگه کنیش ز مهر جانم

□

کند دیده تاریک و رخساره زرد

□

تو در غربت ای مهر تابان و بی تو

□

نک بدان سو آب دیدم هین شتاب

□

چو ماه نازنین کرد آن قدح نوش

□

هندوی سیاه پاسبانت

□

چه شینی در گلستانی؟ که دارد حد و پایانی

□

چو شیدوش و کشواد و قارن بهم

□

با این همه دوستدار و یاریم

□

قباد از پس پشت پیروز شاه

□

کی رهین کس شود دریا که گر گیرد ز ابر

□

آنچ زد بر سرو و قدش راست کرد

□

گه گه، که دلش بگیرد از کاخ

□

ثناها کرد بر روی چو ماهش

□

مکر ما، بر در لطف تو پناه آورده است

□

به اره میانم بدو نیم کن

□

هم ما در امید خاص یابد

□

به بازارگان گفت چندین مکوش

□

هیهات و البلغاء الماد حون وان

□

ور نداری کار نیکوتر به دست

□

آفت ز جهان چو گشت گم نام،

□

غم دشمن نخورد و می می‌خورد

□

با نم چشم و اشک چون باران

□

به رستم رساند از این آگهی

□

فریاد که خوردیم همه خون

□

چو شد گرسنه نان بود پای زهر

□

شکایت خاصه از بی‌مهری گردون ملال آرد

□

هر یکی خواهان دگر را همچو خویش

□

لب مانده ز گفت و زبان هم

□

تو از آن خود بکن از وی مگیر

□

آنجا که اوست کیست که پیغام من برد؟

□

هزار استر و اسپ و اشتر هزار

□

تن فرهاد از آن نظاره چست

□

که تاج کیان یافت از یزدگرد

□

عقل نخست از کمال صبح دوم از جمال

□

گفت او سحرست و ویرانی تو

□

جستند ز جا فرشته و حور

□

سر یک رشته گیر چون مردان

□

آب در میوه‌ی خرد عشق است

□

زواره پدیدار بد جنگجوی

□

کردند به جنبش آزمونش

□

نخواهیم ما باژ از مرز تو

□

چار انگشت نی تعالی‌الله

□

در مکن در کرد شلغم پوز خویش

□

در جنبش فتنه، جا نگه دار

□

در گلستان اندر آید اخشمی

□

من نیم شاعر که مدح کس کنم، مر شاه را

□

به پیمان شکستن نه اندر خوری

□

به بادی کاول اندر تن دراید

□

بدان چاره تا مرد پیکار خون

□

کنند از صیت عدلت رو درین بوم

□

روح خود را متصل کن ای فلان

□

یاری نه که سینه را بکاود

□

هر روز مسافری ز راهی

□

تا پر هوا ز دل نریزد

□

هوا گشت سرخ و سیاه و بنفش

□

پیر، از جگر کباب گشته

□

همی‌گفت گر من فرستم سپاه

□

یک بار تقربا الی‌الله

□

آن ندیدی کان بتان ذو فنون

□

گرچه در این راه بسی جهد کرد

□

هم‌چو مه هم‌چون عطارد تیزرو

□

تو را در چشم دانایان ازین افعال نادانان

□

بگفتش به گیو آن کجا کرده بود

□

ترا تا پیش‌تر گویم که بشتاب

□

فرستاده زین روی برداشت پای

□

از بهر شفاعت علی مرد

□

آب وگل می‌گفت خود انکار نیست

□

عدل بشیریست خرد شاد کن

□

تیری از جعبه سفته پیکان جست

□

دارد از درماندگی دست دعا بر آسمان

□

نباید کزین کین به تو بد رسد

□

میان دربند و زور دست بگشای

□

سپینود را نیز پدرود کرد

□

وگر تخفیفی از آزار می‌یافت

□

قاصد او چون صوفیان روترش

□

هر که به نیکی عمل آغاز کرد

□

آن زکاتت کیسه‌ات را پاسبان

□

لیکشان زهره نبود از بیم شاه

□

چو طوس و چو گودرز کشواد و گیو

□

دوم حاجت که گر یابد به من راه

□

هم‌انگاه بیرون خرامید شیر

□

به جز مغز مردم مده‌شان خورش

□

او در آخر چرب می‌بیند علف

□

شتاب آوریدن به دریا و دشت

□

آبی انداختند و مردم شد

□

گرچه شیخ آنجا نظر در پیش کرد

□

به شاه جهان گفت کای نیکخوی

□

ز شیری کردن بهرام و زورش

□

همه مردگان را برآری ز خاک

□

برفتند باز آن دو بیداد شوم

□

دست جنباند چو دست او ولیک

□

آب ز نرمی شده قاقم نمای

□

هست در خانه‌ی فلانی رو بجو

□

کی پسندد رنج ما آن پادشاه

□

نبیره فریدون فرخ پشنگ

□

یکی را تلخ‌تر گریانم از جام

□

سر و نام برزین برآید به ماه

□

پزشکی و درمان هر دردمند

□

نازنین شعری پر از در درست

□

دیده که نور ازلی بایدش

□

جز به آموختن نبودش رای

□

گفت برخیزید بردارش کشید

□

به سهراب گفت ای یل شیرگیر

□

چو طوطی ساخته با آهنین بند

□

سراسر سخنشان بد از شهریار

□

دد و مرغ و نخچیر گشته گروه

□

گویمش رو گرچه بر جوشیده‌ای

□

این سریت باد به نیک اختری

□

کانچ با او تو کنی ای معتمد

□

روز خوردم رفت، شب خوابم نماند

□

نشستند بر پیل رامشگران

□

طبرزد را چو لب پرنوش کردی

□

همان هدیه‌ها را که آورده بود

□

مگر کو دل سام و شاه زمین

□

طبع طاوسست و وسواست کند

□

شعر برآرد بامیریت نام

□

پادشاهان که کینه کش باشند

□

برکشیده آن بتان یک سر سماع

□

همی گشت چندی بروبر جهان

□

من آن مرغم که افتادم به ناکام

□

چنانچون گمانم هم از آب سرد

□

بگیرد ببرشان چو شد نیم مست

□

بانگی آمد که شاه در غارست

□

چون کفش از نیل فلک شسته شد

□

گر نشد غره بدین صندوق‌ها

□

بقای عمر تو چندانکه حصر نتواند

□

بگفت و برانگیخت شبدیز را

□

به روزش آهوان دمساز بودند

□

به عنوان برش شاه گیتی نوشت

□

میان من و او ز ایوان درست

□

ز رفرف گذشته به فرسنگها

□

چون فلک از عهد سلیمان بریست

□

چون بر سر خاک من نشیند

□

نقش دیوارهای را دایم

□

گرفت آن زمان سام دستش به دست

□

بدین‌تری که دارد طبع مهتاب

□

که اویست بر پادشا پادشا

□

همه برزو ساختی رسم و راه

□

هر که این کان گشاد زر باید

□

پرستندگان گر چه داری هزار

□

گفت سایل هم تو نیز ای پهلوان

□

چو خور بر آید و گرمی به مرد خفته رسد

□

من آن ایزدی فره باز آورم

□

من آن شمعم که در شب زنده داری

□

شکسته گلی دید بی رنگ و بوی

□

نبشتن یکی نه که نزدیک سی

□

ستانی زبان از رقیبان راز

□

خاک خور و نان بخیلان مخور

□

نان مخور پیش ناشتا منشان

□

مرا چه طاقت آنست یا چه مایه‌ی آن

□

فرود آرد از ابر پران عقاب

□

مرا او دشمنی آمد نهانی

□

می‌نگر ای جاهل ناحق شناس

□

به جای شما آن کنم در جهان

□

نکو کن چو کردار خودکار من

□

این دو سه یاری که تو داری ترند

□

عین سعیش عزت کعبه شده

□

وقت رفتن دو پیل داد ترا

□

همان بوم و بر باز یابید و تخت

□

اگر گامی زدم در کامرانی

□

کی این روز سیه گردد دگرگون

□

ببخشود یزدان نیکی‌دهش

□

چو دینارش از دست پرواز کرد

□

وانهمه خوبی که دران صدر بود

□

خانه سرسبزتر ز سایه سرو

□

گفتم از خلق او سخن گویم

□

سپه را همه سوی آمل براند

□

به طمع این رسن در چه نیفتم

□

گر عاقلی ز هر دو جماعت سخن مگوی

□

بدو گفت نزد منوچهر شو

□

به کیخسروی نامش افتاده چست

□

ناف شب از مشک فروشان اوست

□

ور بگفتی که سقا آورد آب

□

تا گل چو یاسمن نشود، بید چون بهی

□

همی خورد مهراب چندان نبید

□

چو آهو سبزه‌ای بر کوه دیده

□

رشوه نه ما را، که بقاضی دهیم

□

در بار بسته گشاده زبان

□

ز خاکی که بر آسمان افکنی

□

من این گفتم و رفتم و قصه ماند

□

وان گل که به آب اول آلود

□

روز میدان گر ترا نقاش چین بیند به رزم

□

ز گفتار رستم دلیر جوان

□

نباید تیز دولت بود چون گل

□

تو غره‌ای به جهانی که تا نگاه کنی

□

وزان پس همه نامداران شهر

□

به هر زیر برگی شتابنده‌ایست

□

زلف براهیم و رخ آتشگرش

□

گرچه خود اندر محل افتکار

□

کار او همچو نام او محمود

□

سراپرده‌ی او به تاراج داد

□

کسی کو خون هندوئی بریزد

□

تا که خود بشناختند از راه، چاه

□

ز کوه اندر آمد چو ابر بهار

□

چو ماند این یکی رشته گوهر بجای

□

بسوی توانا توانا فرست

□

سوسن از سر زبان درازی

□

که تواند که برانگیزد زین خواب ترا

□

نهانی بسازیم بهتر بود

□

چه خوش گفت آن گلابی با گلستان

□

زیرا که بترسد ز ره مسافر

□

به یک دست بربسته شیر و پلنگ

□

بود هر یکی را قدر مایه‌ی میش

□

آتش در خرمن خود میزنی

□

گفته بودیم از سقام آن کنیز

□

شاد زی ای مایه‌ی جود و سخا

□

به نخچیر و خوردن نهادند روی

□

به خورانگیز شد عود قماری

□

ببخشیدند چون تابی تمامم

□

بفرمود تا کوس رویین و نای

□

دوالی کمر بسته چون شیر نر

□

عشق و جان هر دو نهانند و ستیر

□

دیو را بست و اژدها را سوخت

□

گر چه نخواهد دل تو آن تست

□

دگر روز شبگیر هم پرخمار

□

مجو بالاتر از دوران خود جای

□

اول نه نیکو زیستم جز حسرت اکنون چیستم

□

چو خورشید تابان ز بالا بگشت

□

من آن شب تهی مانده از خواب و خورد

□

هر یکی سوی مقام خود رود

□

بلک مرگش بی‌عنایت نیز نیست

□

کار تو با سعادت و اقبال

□

بدین دژ بدم من بدان روزگار

□

همان لشگر کشیدن با نیاطوس

□

بعهد و یکدلی مردم، اعتباری نیست

□

گشاد آن نگار جگر خسته راز

□

چو دیدند کان اژدهای نبرد

□

طالب این سر اگر علامه‌ایست

□

ماه را در خط حمایل خویش

□

ترک مه دیدار دار و زلف عنبربوی بوی

□

چنین گفت رستم به دستان سام

□

تو آتش طبعی او عود بلاکش

□

خوی کرام گیر که حری را

□

همی گفت گر پیش بالین من

□

پزشک مبارک برزد نفس

□

غنچه که جان پرده اینراز کرد

□

نه به نورش نامه توانی خواندن

□

تو بادی جهان داور دادگستر

□

شوم گفت کان پادشاهی مراست

□

اگر خواهی حسابم را دگر کن

□

گفت بس کن فتنه، ای زشت عنود

□

و دیگر دلاور سپهدار طوس

□

نه قاروره بر کوه شد کارگر

□

از کجی افتی به کم و کاستی

□

بدو نوک سنان سفته شاه

□

راهی دراز و دور ز پس کردم ای ملک

□

فرستم به نزدیک شاه جهان

□

و گر بی‌میل شد پستان گردون

□

ای خدای بی‌نهایت جز تو کیست

□

مگر در نهانش سخن دیگرست

□

شب تیره چون اژدهای سیاه

□

تو قیاس از حالت انسان مکن

□

داد حق با تو در آمیزد چو جان

□

باغ امیدت پر گل و لاله باد

□

زمین شد به زیر تنش ناپدید

□

بیاد من که باد این یاد بدرود

□

رزق زان معنی ندادندم خسان

□

وزان پس فریدون به گرد جهان

□

به تدبیر کار آگهان دم گشاد

□

هرکه رهی رفت نشانی بداد

□

آنگه شود این گره گشاده

□

یک روز خدمت تو مرا خوشتر

□

سپهدار چون کار زان‌گونه دید

□

نشاط هر دو در شهوت پرستی

□

بی رشوه تلخ و بی‌مزه چون زهر و حنظلند

□

مرا آرزو در زمانه یکیست

□

غمی گشت رستم چو او را بدید

□

آتش صبحی که در این مطبخست

□

چون درآمد در آن بهشتی کاخ

□

همی تا چو قمری بنالد ز سرو

□

به بالا بلندی و با کتف و یال

□

ای سپیدار این بلندی جستنت رسوایی است

□

باز کردم هر سه را امروز مشت

□

به مادر چنین گفت کای پر خرد

□

خردمند باید دل پادشا

□

انبیا در کار دنیا جبری‌اند

□

آنگاه رسی به سر بلندی

□

سال امسال تو ز پار اجود

□

بدو گفت رستم که با فر شاه

□

بیا ای شمس تبریزی که سلطانی و خون ریزی

□

در من نگر که خاک سگ کوی تو منم

□

درم خواست و دینار و گوهر ز گنج

□

گمانشان چنان بد که او کشته شد

□

در دل خوش ناله دلسوز هست

□

تا به حدی که عامل صدقات

□

بخت مالف تو سوی ارتفاع

□

شب آمد یکی ابر شد با سپاه

□

همه گفتند کاین تمثال منظور

□

تو، خون کشتگان دل ندیدی

□

دلش تنگتر گشت و ناباک شد

□

دعویت به ز معنی معنیت به ز دعوی

□

وقت بیاید که روا رو زنند

□

خسرو عادل امیر نامور

□

چو موش ماش رها کرد اژدهاش کنی

□

پیش ازیشان ما همه یکسان بدیم

□

به دل گفت این چه اژدرها پرستیست

□

در طاعت یزدان است این چرخ به گشتن

□

چنین خود کی اندر خورد با خرد

□

چمن خود بگوید تو را بی‌زبانی

□

آن دمی کز وی مسیحا دم نزد

□

کس را چه زور و زهره که وصف علی کند

□

ورا زان سخن نیک ناکام دید

□

چنین فرمود شاه نیک فرجام

□

فرزند تو گر چه هست بدرام

□

گرفتم آنکه بصورت بشیر میمانم

□

هزینه باندازه‌ی گنج کن

□

به کرده ستونها بزرگ آهنین

□

خنبره نیمه برآرد خروش

□

اگر مردی از مردی خود مگوی

□

سپاه انجمن کرد بر مای و مرغ

□

آفتاب معرفت را نقل نیست

□

مپسند مرا چنین به خواری

□

هر صورت جماد که برخوان من نشست

□

هنوز این گرانمایه بیدار بود

□

سوی روم گستهم نوذر برفت

□

حرص بهل کو ره طاعت زند

□

دگر هر که بر بط گرفتی به کف

□

تنش را بخلعت بیاراستند

□

ز نقد خود چو دیدش شرمساری

□

گنجینه به بند می‌توان داشت

□

دام را اینگونه باید ساختن

□

نرفتی به درگاه بی‌آن جهود

□

نخستین به پیش تو آید دو گرگ

□

زر که ترازوی نیاز تو شد

□

فارغ نشسته‌ای به فراخای کام دل

□

همه کوه بسپرد یک یک بپای

□

کارک خود می‌گزارد هر کسی

□

یا شربت لطف دار پیشم

□

اگر جفت آزی نه آزاده‌ای

□

به پنجم که باشد سخنگوی گرم

□

ستاره همی جست راه گریغ

□

آب و گل چون از دم عیسی چرید

□

دل آزرده را سخت باشد سخن

□

چو روز دگر شاه نوشین‌روان

□

اگر رخصت دهی با لشکر مصر

□

وان چرب‌سخن به خوش جوابی

□

زرشناسان، چون خدا نشناختند

□

چنین است انجام و آغاز ما

□

بدو باز خواندند لشکرش را

□

چون شد به قیاس هفت ساله

□

سخی را به اندرز گویند بس

□

که تخت دو فرزند را خود بگیر

□

کنت کنزا رحمة مخفیة

□

از بندگی تو سر نتابم

□

چو اشتر را نیافت از غم بخفت اندر کنار ره

□

خسروشیرین چو یاد کردی

□

وز ایرانیان نامور مرد چند

□

با تیر و کمان آن جهانگیر

□

که دید تشنه‌ی ریان بجز تو در افاق

□

ز تیغ تنگ چشمان حصاری

□

چو جا بر جای خود خلق آرمیدند

□

زانسان که به هیچ جستجوئی

□

چو نام تو خوانند دریای نور

□

تا هر که به من رسید رایش

□

چنان بد ز مستی که هر مهتری

□

از حلقه دست بند این فرش

□

درم چه باشد و دینار و دین دنیی و نفس

□

همان به کاین نصیحت یاد گیریم

□

گر بدانستی گدا از گفت خویش

□

کین شاهسوار شیر پیکر

□

قول و عمل چون بهم آمد بدانک

□

کای جان پدر نه جای خوابست

□

نه نزدیک دادار باشد گناه

□

ز ما بر جان چون او نازنینی

□

خالی مباد گلشن خضرای مجلست

□

او دوک دو سرفکنده از چنگ

□

جیش عدم سوی وجود آمدند

□

می‌کند بدان امید جانی

□

گر ز یک کنجم براند روزگار

□

هندو ز چه مغز پیل خارد؟

□

زمین را سراسر بسوزم همه

□

ز روی دشت بادی تند برخاست

□

تو را شمامه‌ی ریحان من که یاد آورد

□

می‌بود در این سپاه جوشان

□

صد تدارک بود چون حاضر بدند

□

فرستاده چو دید آن خشمناکی

□

خورشید خلد مهتر دنیا و آخرت

□

هم پایه آن سران نگردی

□

نکردند زیشان ز من هیچ یاد

□

آزار تو راه ما مگیراد

□

درد پنهان به تو گویم که خداوند منی

□

گرچه ز غمش چو شمع سوزم

□

چه خوش گفت آن سخن پرداز کامل

□

گرفتند هر سه ورا در کنار

□

پس نکاح آمد چو لاحول و لا

□

چون فرار از دام واجب دیده است

□

ازاین پس غم او بباید کشید

□

بینداخت رستم کیانی کمند

□

به یک بار از اینها برآمد خروش

□

همچو جانی خالی از اعراض و اشباه جهان

□

در نصیحت من شده بار دگر

□

در بار دادن بریشان ببست

□

رستم سزا بودی، چو او

□

گوشهاات گیرد او چون گوش اسب

□

به خاک اندر افگنده پر خون تنت

□

چنین گفت پس طوس با شهریار

□

ثنای طال بقا هیچ فایدت نکند

□

ز بهر قالب اوراست این ارواح مستوفی

□

به که دراین بحر شناور شویم

□

چنین گفت کین جای جنگ منست

□

یاد ناری از سفینه‌ی راستین

□

گورها یکسان به پیش چشم ما

□

فرامش ترا مهتران چون کنند

□

بزرگان نشستند و خوان خواستند

□

چرا باید از ضعف حالم گریست؟

□

جم از این قوم بجستست کنون

□

لیک زان درمان نبینی رنگ و بو

□

به دنباله راستان گژ مرو

□

اگر کمال طلب می‌کنی چو کار افتاد

□

هم‌چنان کرد و هم اندر دم زمین

□

بدو گفت کای شاه ترکان چین

□

همینت بس از کردگار مجید

□

هر کس نگه کند به بد و نیک خویشتن

□

روح او بر غیب واقف همچو لوح آسمان

□

برای خود در شادی گشودند

□

جهان متفق بر الهیتش

□

تو از آن اعراض او افغان مکن

□

کف احمد زان نظر مخدوش گشت

□

چنین گفت با شاهزاده به خشم

□

وگر خود نباشد غرض در میان

□

سواران دشمن چو دریافتیم

□

لطف لفظت کی شناسد مرد ژاژ و ترهات

□

علت تنگیست ترکیب و عدد

□

هرچه از آن پس برید تیغ مثنی برید

□

گرچه دراز است مراین را زمان

□

پس خضر کشتی برای این شکست

□

بماندند یکسر ازو در شگفت

□

نه معالیش پایمال قیاس

□

و ان صباح الاسر یوم قیامة

□

بادی اندر دولت و اقبال، تا باشد همی

□

زهی سر بر خطت آزاد و بنده

□

به نیش کژدم قهرت اگر قضا بزند

□

پس روان گردد به زندان سعیر

□

چون قدیم آید حدث گردد عبث

□

چو گاو اندر آمد به هامون ز کوه

□

آتش عشق سیم نیست مرا

□

بکرده ستونها بزرگ آهنین

□

خواریم از آنست که زین شهرم ازیرا

□

دل ز هر یاری غذایی می‌خورد

□

گیرد از امن در حوالی تو

□

جان و تن یاران بهم بودند باهم مدتی

□

زآنک او از اصل بی‌پرواز بود

□

که الیاس شیر است روز نبرد

□

گرد نبندد کمر مهر تو چون مور عدوت

□

ز باره در افتاد پس شهریار

□

هر چند صلتهای تو ای قبله‌ی سنت

□

خبر یابد ازین شاه جهانگیر

□

ور ز اقبال قربتی یابد

□

عاشقان عریان همی‌خواهند تن

□

جز که لا احصی نگوید او ز جان

□

گرامی بگیرد به دندان درفش

□

آن طاهر طاهرنسب که پاکی

□

بدو باز خواندند لشکرش را

□

نه فقیری چو دین به دنیا کرد

□

تو منی و من توم ای محتشم

□

کس دانم از اکابر گردن‌کشان نظم

□

گفتند که «آنجانه شجر ماندو نه آن دست

□

سر برآوردند باز از نیستی

□

ندانستی او را کسی حال و کار

□

گاه با ضربت رمحی ز سماک رامح

□

گر از تک و پوی آب و نانم

□

زیب معنی بایدت اینک شنیدی ای پسر

□

ز ما دلگیر گردیدند یاران

□

چمن بوستان نعت ترا

□

بندگی کن تا شوی عاشق لعل

□

آن دلی آور که قطب عالم اوست

□

ز باره در افتاد پس شهریار

□

حیرت نعمت تو چو جذر اصم

□

برآمد برین رزم کردن دو هفت

□

در جستن نان آب رخ خویش مریزید

□

منگر اندر نقش و اندر رنگ او

□

همیشه تا که بود باد و خاک و آتش و آب

□

خالقا عطار را بویی فرست از بهر آنک

□

یارانش تشنه یکسر و ز دوستی‌ی ریاست

□

بفرمود کانکو گرامی‌ترست

□

به طبع تابع رای تو باد بخت جوان

□

که خسرو بسیچید آراستن

□

هم اکنون بینی آن مرد خس نادان ناکس را

□

سخن را من غلام خانه زادم

□

هر نور و نظامی که درآمد ز در من

□

می‌کند گستاخ مردم را به راه

□

چون بیائی سوی من با مزه خرمائی همی

□

چو رخ لعل گشت از می لعل فام

□

تا ز عمر آن قدر که مایه دهند

□

یک دم منه از کنار فکرت

□

دختر خود به تو شه دادم زیرا که تویی

□

این اشارتهاست گویم از نغول

□

چو خاموشی بود کفران نعمت

□

بد بدل شد به نیکت ار نکنی

□

زنا بود که سخن را به اهل جهل دهی

□

بخندید رستم بدو گفت شاه

□

باد در موقف حکم تو وزد وقت نفاذ

□

وز زلزله‌ی حمله چنان خاک بجنبد

□

هست دل یکتا مجویش در دو گیتی زان که نیست

□

دم مردن بچندان لشکر خویش

□

تا که به آمد شد شهور و سنین در

□

مخلص این که دیو و روح عرضه‌دار

□

نیست تو را طاقت این پند سخت

□

کجا آن همه عهد و سوگند و بند

□

ز شکلهای تو عاجز روان بطلمیوس

□

نیست در علمم که جز تو کس خداوندم بود

□

عاقل که این شنید بداند حقیقتی

□

گرم‌دارانت ترا گوری کنند

□

بهره‌ای باید از عدل تو نیز ایران را

□

کسی که در بن زندان هزار بار بسوخت

□

مانده‌است چو من در این زمین حیران

□

چنین بود رسم نیاکان تو

□

در بر سایه‌ی تو ذات عدوت

□

ای جود ترا بحار خازن

□

مسعود جوان بخت جوان عمر که چون او

□

خیز و منه پا به سر راهشان

□

اگرنه نهی کردستی ز اسراف

□

نامه‌ی پر ظلم و فسق و کفر و کین

□

جگر وری و به شمشیر آتشی که نماند

□

برآساید از رنج مرد و ستور

□

گرمی و تری آن شیر همانا که مرا

□

ز اعتدال هوایی که دولتت دارد

□

عمر در کار غم دین کرد خواهم تا مگر

□

کین ضیا ما ز آفتابی یافتیم

□

تا شود پیر همچو بخت عدوت

□

خراسانیان گر نجستند دین

□

سواری که دعوی کند در سخن

□

برآمد برین رزم کردن دو هفت

□

بسوزم همه آلت خویش را

□

بر آن جادوی چارها ساختند

□

گلبنی را که آب عونش یافت

□

فراغت بخشد از سودای غیرت

□

دریغ آن سر تخمه‌ی اردشیر

□

وقت درد چشم و دندان هیچ کس

□

وگر بر ره بی‌شبانان روانی

□

چنان هم که کار مرا کرد خوب

□

همی تاز تا آذر آبادگان

□

ز انبیا این زینت وین عز که یافت

□

ای چنان در خور هر مدح که مداح ترا

□

خانه را ویران کند زیر و زبر

□

که از تو بد آید بدین سان که هست

□

جز شمس تبریزی مگو جز نصر و پیروزی مگو

□

تاوان این سخن بدهی فردا

□

بیامد پدر را به بر در گرفت

□

بزد تیر ناگاه بر پشت اوی

□

لختی عنان بکش سپس این جهان متاز

□

به زیر فکرت و کلک تو خاست بر در نظم

□

فروغی کمدی کرد از رکابش

□

فرخ زاد برهم بزد هر دودست

□

بدان نگار که از وی عکاشه برد سبق

□

خداوندی که گر بر خاک دست شسته بفشاند

□

دو دستت ببندم برم نزد شاه

□

چهارم سخن کین ارجاسپ بود

□

بحر لل بی‌خطر با طبع او، از بهر آنک

□

بی موی و در و دوغ فرود آمده مشکی

□

نقل نتوان کرد مر اعراض را

□

کنون زین سپس دور عمر بود

□

گردش چرخ را شبان روزی

□

بی‌قرارستی جانم چو تو در کوشش

□

که خسرو بسیچید آراستن

□

سوی قیصرش برد سر پر ز گرد

□

در طمع روز و شب میان بسته

□

مترس ار در ره سنت تویی بی‌پای چون دامن

□

اگر جسمانید ار جان پا کند

□

اگر تو بدین کار همداستان

□

خویش را زین چاه ظلمانی برآر

□

آگاه نه‌ای کز این تصرف

□

ترا بی‌نیازی دهد زین سخن

□

چه دیدید ازمن شما از بدی

□

کاهی است تباه این جهان ولیکن

□

ز آنت گفتم که همی دانم کز خوش سخنی

□

چون تو بابی آن مدینه‌ی علم را

□

فرخ زاد با ما ز یک پوستست

□

از شرق تا به غرب سراپای خفته‌اند

□

شدست مایه‌ی اندیشه همچو سودا لیک

□

غلام و پرستار رومی هزار

□

کنون آسیابی بیامدش بهر

□

زهر است نعمتش چو نیابد همی رها

□

هیچ احسان ندیدم از یک تن

□

نهی درج دهان را گوهر نطق

□

کنون پوزش این همه بازجوی

□

جانم بسوخت چاره خموشی است چون کنم

□

یکی عالم یکی جاهل یکی ظالم یکی عاجز

□

چو اسفندیار اندر آمد ز جای

□

برین گونه گردد جهان جهان

□

مکن گر راستی ورزید خواهی

□

سید اهل سخن تو این زمان چون سیدی

□

مهدی و هادی ویست ای راه‌جو

□

که پیش من آیند و خواری کنند

□

الا تا که روشن ستاره‌ست هر شب

□

چون قطب تو اندر وطن خویش به نیکی

□

یکی نغز پولاد زنجیر داشت

□

بفرمود تا کار او بنگرند

□

تا جای پدر باز ستانند ز دیوان

□

کلک و گفتار تو پیرایه‌ی فضلست و محل

□

کمال عقل تا اینجا برد پی

□

به آموی شد پهلو پیش رو

□

بپاید وی اندر جهان شاد و خرم

□

مرکب امر خدایست چو ترکیب تنت

□

به شمشیر سلمش زدم به دو نیم

□

یکی را دهد نوشه و شهد و شیر

□

ای پسر، دانی که هیچ آغاز بی انجام نیست؟

□

حلقه‌های آهنین دیدم ز سنگ آمد برون

□

اگر یک دم به خوان خوانی مرورا، مژده‌ور گردد

□

ندیده سرنیزه‌ات بخت را

□

در سراب وحش به نیلوفر

□

کی چرا سازد چو مرغ خانگی بر خاکدان

□

بفرمودشان تا نبرده سوار

□

بدین دو ژاژ مزخرف به پیش چشم خرد

□

روی جان سوی امام حق باید کردنت

□

چون سگ و گره برده از غمری

□

چه باشد گر ز من خطی ستانی

□

آن گنه را جز این ندانم جرم

□

به بازی مده عمر باقی به باد

□

همیشه بی زبان بادت ز تیر حادثه‌ی هستی

□

ز توران به خرم به ایران برم

□

رادمردی بر او طالع میلادی ساخت

□

بدان تا به من برنهی بار خویش

□

باد عمر و عز تو اندر زمانه لایزال

□

پاره کرده‌ستند جامه‌ی دین بر تو بر، لاجرم

□

ناگهی باشد برون تازی چو بر چرخ آفتاب

□

تن تو را گور است بی‌شک، مر تو را پس وعده کرد

□

گر بدین سیرت بخواباند ترا ناگاه مرگ

□

ولیکن مرا شاه زان‌سان نواخت

□

شیر اصلی معنی اندر سینه دارد همچو خاک

□

تن همان گوهر بی‌رتبت خاکی است به‌اصل

□

هستم من آن بلند که گشتم ز چرخ پست

□

سواد شهر کردش دیده پرنور

□

سماع روح عاشق را نه از نقل آورد ناقل

□

ای به شب تار تازنان به چپ و راست

□

یا به دست آریم سری یا برافشانیم سر

□

کنون هرک این پند من بشنوید

□

از پی یوسف کسان به غرض

□

ایدون گمان بری که گرفته‌ستی

□

پیش تو یکتن نکرد از بهر خدمت قد کمان

□

تو ممنی گرفته محمد را

□

به جان جان دهم از جان و دل همه شب و روز

□

سپس باقر و سجاد روم در ره دین

□

از بهشت آرند تحفه لعل‌پوشان ترا

□

بدو گفت گشتاسپ تندی مکن

□

کمر گوهرین کجا یابی

□

اگر با میر صحبت کرد میرانید میرش را

□

زود کن یک دو کاغذم بنویس

□

لبم با خنده همراز است چونست

□

تا وثن را از شمن امید باشد کهتری

□

گر به دنیا در نبینی راه دین

□

بلکه از بی‌نهایتی چو ابد

□

سلیح برادر سپاه و پسر

□

طریقی قدیمیست و رسمی مکد

□

باز جهان بحر دیگر است و بدو در

□

مدتی بر در این وز پی آن سودا پخت

□

هر چه جز از شهر، بیابان شمر

□

دندان سنان آسمان خراش

□

تنت از ره طبع بالد همی

□

آنکه با خنجر او هست قضا کارافزای

□

جهانجوی چون چشمها باز کرد

□

بسیط مرکز هامون به گونه گونه گهر

□

گوئید که تو حجت فرزند رسولی

□

از فلک با این همه گرد در همایون خدمتت

□

به نقد خود ننازد محتشم پر

□

عرصه تنگست و بند سخت و مرا

□

ولیکن همی با سفیه آشنائی

□

در آرزوی لفظ فلکسای من جهان

□

چنین گفت پس با سرافراز مرد

□

مجلس عشرتت به هو یاهو

□

واگاه شوی کاین فلک از بهر چه کردند

□

بمان ز آتش غوغای حادثات مصون

□

تا شیر در میان بیابان کند خروش

□

هجو گویم بلخ را هیهات یارب زینهار

□

در راه دین حق تو به رای کسی مرو

□

جهان سفله نبیند به جود چون تو جواد

□

بسی مرد ز ایرانیان کشته دید

□

با چنین اعجاز کاندر خنجر تو تعبیه است

□

به گوش در سخن حجت ای پسر عسل است

□

کز پی مهد عهد او تایید

□

تا به استعداد یابد هر که یابد پایه‌ای

□

از زمانت به خیر باد دعا

□

بندیش از این امت بدبخت که یکسر

□

هم خانه با سعادت بختت چو راز با دل

□

گر روی به آل پیمبر آری

□

تا زمین را طبیعتست آرام

□

چون همی بر من زنهار خورد دنیا

□

اصطناعت چو آب جان‌پرور

□

ای بار خدایی که همه بار خدایان

□

تا که نقاش فلک ننگارد

□

نرسد جز ز کفش خیر و سعادت به جهان

□

معدن علم است دل چرا بنشاندی

□

زشت بود بودن آزاده را

□

بر آید عرق بر جبین نانشسته

□

به دانش توانی رسید، ای برادر،

□

گشتی متحیر که اندر این ره

□

خاموش تو که گوش خرد کر کرد

□

بس نمانده‌است کافتاب خدای

□

من آگاه گشته ستم از غدر و غورش

□

به مسجد خواندت مذن چو گرگی زان فرو لیکن

□

گر نباشی از اهل ستر به زهد

□

ستاره منزلتا، آفتاب مقدارا

□

چون مرکب او تیز شود کرد نیارد

□

چو از شیر و از انگبین و خورش‌ها

□

راست باش و خدای را بشناس

□

تا باغ پدید آرد برگ گل مینایی

□

از آن حکیم چو تقلیدی این سخن بشنود

□

ز آل یاسین خبرش نی و به تقلیدش

□

گر به نزد تو به پیری است بزرگی، سوی من

□

تا به زعم بلا کشان فراق

□

نه جز قول اومر قضا را مرد

□

هست و دانش قرین و جفتانند

□

گفتا که منم امام و، میراث

□

وآنگهی گویی من از شاه جهان شاکر نیم

□

چون گشت یقین که جان نمیرد

□

ای خوش آن ابلق فلک سرعت

□

گر شنودی، ای برادر، گفتمت قولی تمام

□

قندیل فروزی به شب قدر به مسجد

□

بر اعدای دین زهری و ممنان را

□

باد قهرت اگر به خلد وزد

□

گرچه طراری و عیار جهان، از تو

□

با جام به بزم، خیر برخیری

□

به غوغای نادان چه غره شوی؟

□

هنر من گدایی است و مرا

□

نیست جمال و شرف شوشتر

□

من از عبدالمجید افلح ابن المنتشر منم

□

گر جهد کنی، به علم از این چاه

□

دارم دو سه حرف واجب العرض

□

فردا بروی تهی و بگذاری

□

همچون پدر به حق تو سخن گوی و زهد ورز

□

تیر مرا جز سخن نباشد پیکان

□

زانکه گر هست امر تو در نهی

□

از مرد پدید آید حکمت نه ز منبر

□

ولیکن بقر نیستی سوی دانا

□

چشم همی دارم همواره تا

□

نمی‌آیند بی هم بر سر کین بسته پنداری

□

من گوهر دین رسول حقم

□

من مانده به یمگان درون ازانم

□

اندر سرت بخار جهالت قوی است

□

عمر خصم تو چنان باد که از کوتاهی

□

از رهی و حجت او خوان برو

□

تاویل بر گزیده‌ی مار جهل

□

جغدک را چون همای نام نهادی

□

جگر سوخته در نیفه که این نافه‌ی مشک

□

وقت آن آمد که روز کین چو خاک کربلا

□

هرگز نشده است خلق از این زندان

□

زی جوهری علوی رهبر گشت

□

مضطرب، آشفته خاطر، تنگدل اندوهناک

□

مرده است هیکلت نشود زنده

□

همچنان چون تن ما زنده به آب است و هوا

□

حجت و برهان مجوی جز که ز حجت

□

رسیده جان به لب از جوع کلبی

□

بس که بگذشت جهان بر تو و جز عصیان

□

وز مشک خاک بوی چرا گیرد؟

□

من پیش‌رو تو را نگویم

□

ز بیم آنکه جودت قفلش از گنجینه نگشاید

□

به آل مصطفی بر عالم نطق

□

آن را که ندانی چه طاعت آری؟

□

از دل همسایه گر می‌کند خواهی کین خویش

□

در نظر حزم ترا آمده چون آتش طور

□

چیست بزرگی؟ همه دنیا و دین

□

در بهشت ار خانه‌ی زرین بود

□

آن خداوند که صد شکر کند قیصر

□

الاهی تا مه نوکشتی خود را نگون بیند

□

بدین دار اندرون بایدت دیدن

□

قول چون یار عمل گشت مباش ایچ به غم

□

پند حجت را به دانش دار بند

□

نظرش دلگشای دلتنگان

□

کاین گنبد گردان گرد بدرام

□

چو سیمین دواتش ندیده‌ست کس

□

گر در نماز شعرش برخوانی

□

در حق من بخششی یا نبی‌اله که نیست

□

برتر از گردون گردانم به قدر

□

سیاست کردنش بهتر سیاست

□

طمعت گرد جهان خیره همی تازد

□

کج نه کلاه گوشه‌ی اقبال سرمدی

□

وین چرخ همی کشید خوش‌خوش

□

وقت صلحش کس نداند مرغزن از مرغزار

□

چون به حرب آئی با دشنه‌ی نرم آهن؟

□

به کف تیغ رخشنده رخش سبک پی

□

از این در به برهان سخن گوی با من

□

تا ننهد سر به خط طاعت او بر

□

داند خرد همی که بر این عادت

□

عاجز ز وصف شکل ویم کز سبک روی

□

مرا شهری است این دل پر ز حکمت

□

زبان در میان دو لب چون نیامی

□

وز بهر هنر گوز را به خردی

□

وزان پس با خیال دوست گفتی

□

گر ایزد عدل فرموده‌است چون است

□

جز درگه شهنشه بر درگهی نبودم

□

چه گوئی، چند پرسی چیست حکمت؟

□

بگویم تا که خونش را بریزید

□

ای حجت زمین خراسان، به شعر زهد

□

اندر حرم آی، ای پسر، ایراک نمازی

□

خود سپس آرزوی تن مرو

□

بگفتا جان در این ره بر سر آید

□

اشعار به پارسی و تازی

□

از خطر آتش و عذاب ابد

□

بدان گه که بد سال پنجاه و هفت

□

دل پرویز شیرین را مسخر

□

آنکه همی گندم سازد زخاک

□

به فرمان صنم ساقی صلا گفت

□

دل تو نامه‌ی عقل و سخنت عنوان است

□

در او بنمود از صنعتگریها

□

هر که نازاردت میازارش

□

گر از جان دادنم بیمی‌ست زان است

□

آنکه فقیه است از املاک او

□

کجا شیرین و زهر غم چشیدن

□

ز شکر اوست مروه و صفای من

□

چو فرهاد این سخنها کرد از او گوش

□

داد بر خسروست، فضل بر شهریار

□

چون با ضربانست کند قوت او کم

□

به گوش من رسید آواز خلخال

□

چو نقدش از محک بی‌غش برآمد

□

گر برود رود نیل بر در قدرش

□

که مارا بنده‌ای باید وفادار

□

همی‌داند که افتد پیش و راند

□

سیصد وزیر گیری، بیش از بزرگمهر

□

بلی اطراف کوه و دامن دشت

□

ز حسن آنجا که باشد نسبتی عام

□

مگر تا زهر در کامی نریزی

□

به ارمن سکه‌ی شاهی به نامش

□

که مردی کش بود این کار پیشه

□

توان با شوق کوهی را زجا کند

□

به زیر ناف اگر داری میانی

□

سپهر پیر نیارد به جاه چون تو جوان

□

صلیبی کند صلب مردان مرد

□

که نگنجد درو دو چندانی

□

کی بود از کوفتنش رستنم

□

وانکه در حضرت او هست قدر کارآگاه

□

به بربرستان در شدند انجمن

□

بر سر خصم لعین چه مغفری چه معجری

□

همه در خدمت این مشت خاکند

□

مدتی باشم طبیعی چون دگر یاران به کام

□

نمی‌کرد حربه ز دریا گذر

□

محیط گنبد گردان به گونه گونه محن

□

گامی نتوانی که در گزاری

□

انتقامت چو خاک خون‌آشام

□

مرا چهر سام آمدست آرزوی

□

خود توان گفتن که زنگارست زر جعفری

□

کجا شیرین و بار غم کشیدن

□

چنان کز آتش نمرود بود ابراهیم

□

شناور درین برکه‌ی لاجورد

□

گریه‌ی دشمنت به هایاهای

□

از چاه برآئی به چرخ عالی

□

آغوش کمند آشتی گزین

□

به بار آید آن خسروانی درخت

□

بر فرق خود نهاده ز افلاک منبرم

□

رهاند خاطر از غوغای غیرت

□

وز زمینت به طبع باد آمین

□

دگر ره شد آن رشته گوهر گرای

□

لاجرم ماند طمعهاش به آخر همه خام

□

اینجا همه مال و ملک و دهقانی

□

تا زمان را گذشتنست آیین

□

نه دیوان که شیران جنگی به بر

□

همه کس بگوید چه دانا چه نادان

□

از هنرش جزر گیرد، از کرمش مد

□

گاه بستر شدی و گه بالین

□

ز تن برد بیماری از دل هوس

□

در همه خان و مان نه غث و سمین

□

جور و جفا را در این مبارک معدن؟

□

هم گوشه با زمانه عمرت چو زیر بابم

□

نتابد به تندی بر او آفتاب

□

روز روشن چو شب ظلمانی

□

به بزم شادمانی جا نمودند

□

از برای حق نعمت پند دادم این قدر

□

کزان میش برسازد اسباب خویش

□

ز شکر حلقه‌ها در گوش کردی

□

پاک و با قیمت که گوئی عنبر ساراستی

□

دلم یک دم ز غم زنهار می‌یافت

□

پس پشت هر یک درفشی کشان

□

یک رقص تو تا کجاست تا عرش

□

که جان بهر نثار دلستان است

□

جانت نشود چو مرغ طیار

□

زدش ضربتی بر دوال کمر

□

به کاوین سوی من بیند شهنشاه

□

نیست یا جهل هردوان زوجان

□

ده بیت به سمع حضرت شاه

□

دلی شاد بر سبزه و گل براند

□

در مجری ناوک افتد آن تیر

□

درستی دادش و کامل عیاری

□

سیه رو می‌کند هر دم، سپیدی عذار تو

□

ز ماهی برآورد سر سوی ماه

□

یکی را عیش خوشتر دارم از نام

□

آسان برهی ز مرگ آسان

□

جان هم به شفاعت علی برد

□

که رستم نگرداند از رخش پای

□

فرخ نبود چو هست خودکام

□

که با شاهان گدایان کم ستیزند

□

چه خوش باشی به بستانی؟ چو طاووس گلستانی

□

ز کار آگهی کار عالم گشاد

□

هوا می‌کرد خود کافور باری

□

بر سر سوره همی خواند یا و سین

□

نگردند از تو و ملک تو محروم

□

همه رزمگه شد ز کشته خره

□

می‌کرد عمارت خرابی

□

ندادی در دو هفته آفتابش

□

کی به روز آید شب بیچاره‌ی خوار حقیر؟

□

زود با ارواح قدس سالکان

□

نیارد ریختن بر دست من آب

□

دوی چون گرگ یونان گر به گرگان خواندت سلطان

□

وز قبول توست حاصل آن چه او را مدعاست

□

بداد آرمیدن دل تیز را

□

گر می‌کشیم بکش چه داری

□

خمار آلودگان را مرحبا گفت

□

بندگان ملجا خود را در مولی بینند

□

که نگردد با تو او هم‌طبع و کیش

□

گوزنانش به شب همراز بودند

□

سخن بشنوی خوش بگریی به زاری

□

وگر نه عین کری هم کران را ترجمانستی

□

ورا نیک بنواخت و پیمان ببست

□

آمود بنفشه کرد لاله

□

ولیکن اندکی کاهل نهادم

□

بر دل خود در مراد گشاد

□

از پی تکمیل فعل و کار خویش

□

همه شب می‌کنم چون شمع زاری

□

غذائی، مگر روغن و انگبینی؟

□

عز و جل و اغتنی لیس یرام بالشری

□

بدو تیز الکوس بنهاد روی

□

چندین دل خلق شاد کردی

□

به خود گفتی ز خود پاسخ شنفتی

□

یا عرضه دارد این سخنان مبترم

□

دم زند تا از مقامت بر کند

□

چو وارث باشد آن خون برنخیزد

□

خورشید کند عالم پر نور نه سرطان

□

شب و روز من گشته از هم سیه‌تر

□

ز دیبا و دینار کردند بار

□

روی از سخن تو بر نتابم

□

که چیزی کز نظرشد رفت از دل

□

راز یاران نهفته ز اغیاران

□

و آنچ از وی نرگس و نسرین بخورد

□

نهفته کین و ظاهر مهربانی

□

جز به بهاگیر و نکو ششتری

□

قطره‌ی آبی، دهد واپس درخشان گوهری

□

که با بیم شد تخت شاهنشهی

□

خوبی به سپند می‌توان داشت

□

چه داند تا که آید یا که ماند

□

بلکه آب حیات خود عشق است

□

پس پشیمانیت بر فوت چه است

□

شوی پستر چو شاگرد رسن تاب

□

یک روز به مشتری برآئی

□

اطروا بکل لسان عد فی بکم

□

ز کابل مپیمای با من سخن

□

روی عربست و پشت لشگر

□

سران در راه امرت سر فکنده

□

سخن کوته که از هر داستانی اختصار احسن

□

گفت من سحرست و دفع سحر او

□

جوان بودم چنین باشد جوانی

□

تیر قلم را بنان بس است کمانم

□

عرش برین از جلال چرخ کهن از کبر

□

کمندافگن و گرد و شمشیرگیر

□

قدر خان را در آن در تنگباری

□

بگفتا باله ار جان در خور آید

□

به دو انگشت خود نگهداری

□

تا نیامیزند با هر نورکش

□

به حرص این شکار از ره نیفتم

□

چه لافی که «ما بر سر منبریم»؟

□

که با او به راه اندرون یار بود

□

بر اورنگ زرین و بر سر کلاه

□

نازارد از آبگینه پایش

□

به مجلس خادمان خوانهاکشیدند

□

ابر رنج اوبرنیامد بجای

□

وین ز قصاب آخرش بیند تلف

□

ز شورستان به گورستان رمیده

□

منکوهم اگر مانده در حبالم

□

دل از بیشی گنج بی‌رنج کن

□

چنان شیرمردی که آزرده بود

□

که پیش از مرگ یک نوبت بمیریم

□

به کامش شد شرنگ از غیرت آن نوش

□

خور و شادی و کام بی او نبود

□

بانگ می‌زد بی‌خبر که اخبار نیست

□

که هر چت باز باید داد مستان

□

من درد جهل را به چه درمان کنم؟

□

ز درباره‌ی مرزبان خواستند

□

که شیر ژیانی و کی منظری

□

فرقش نکند کسی ز موئی

□

به جز جان باختن آن دم چه تدبیر

□

سیه گشت خورشید چون پر چرغ

□

چون شدند از نام طفلت سرنگون

□

به تنهائی چو عنقا گشته خرسند

□

هر سحر، ای باد، هزار آفرین

□

سخن گفتن فاش و هم راز ما

□

ز بس نیزه و گونه‌گونه درفش

□

هوا را کرد با خاک زمین راست

□

ورکم نکند، بیم خناق از هیجانست

□

بهنگام خوردن بیاورد خوان

□

در میان هر دوشان فرقیست نیک

□

جهان افکند چون بهرام گورش

□

ناید هرگز ز جغد شوم همائی

□

بشیرین سخن هم به آواز نرم

□

که کار بد از مردم بد رسد

□

یا قهر مکن به قهر خویشم

□

به جان گشتند دشمن دوستداران

□

به آغاز آن رنج فرجام دید

□

همچو جان پیدایی و پوشیده‌ای

□

مکش بیش از گلیم خویشتن پای

□

برخوان و بدار یادگارم

□

فزاینده کاریست این ناگزیر

□

جهانجوی ازین سه نیابد جواز

□

پیاپی باد هر دم آفرینی

□

چو آب افتاده ، چون آتش برآمد

□

جان تازه کند به سبزی شاخ

□

بر امید و بوی اکرام نخست

□

که آب تیز رو زود افکند پل

□

آب را در دجله از خون عدو احمر کنی

□

بر خار چه جرم، پا نگه‌دار

□

همی بودنی داشت اندر نهان

□

که دل را دیده بخشد دیده را نور

□

سخن کاینجا رسانیدم کنم طی

□

وز ناله، برآورد سرودی

□

چون فسرده‌ی یک صفت شد گشت زشت

□

جناح آراستن چون پر طاوس

□

این جوهر کثیف فرودینم

□

که این بود از قضا بر من نبشته

□

چو خراد و گرگین و رهام نیو

□

هم بی غم او مباد روزم

□

تو تلخی کردی و دادی به شکر

□

وین قصه بگویی از زبانم

□

صد زبان بین نام او ام‌الکتاب

□

ز پشمین خانه در ابریشمین دام

□

گر سر به‌سر زرش بنگاری

□

با یار تو نیز دوستداریم

□

جهان کرد چون روی زنگی سیاه

□

خیال خواب یا سودای مستیست

□

زنم خرگه برون از کشور مصر

□

دل گشته بهم یکی و جان هم

□

علم وحی دل ربودی از ولی

□

چرا بخشد ترا شیر و مرا خون

□

چیزی که فزایدت ز من کین

□

بدان دم کاخر از مردم براید

□

به سیری همی سر بپیچد ز جنگ

□

می‌کوفت سری بر آستانی

□

به عشرت باده در جامی نریزی

□

در پرده‌ی جامه جان دریدند

□

بهر این آمد خطاب انصتوا

□

برون شو دست برد خویش بنمای

□

مرا بین تا ببینی شهریاری

□

خونابه‌ی دل برون تراود

□

برهنه شد آن روزگار نهان

□

تا هندوستان به یاد نارد

□

به مخزنهای لعل و گوهر خویش

□

هم جان پدر خلاص یابد

□

تا تو آهن یا کهی آیی بشست

□

بسوزد عود چون بفروزد آتش

□

روح‌الامین کند سپست آمین

□

غوغا، ز دو سوی، گیرد آرام

□

دل از کین و نفرین بپرداختند

□

کایام دو اسبه در شتابست

□

ندانم تا ز او آرم نشانی

□

رخ شست، به خون آب گشته

□

در میان حوض یا جویی نهی

□

نوا خوش می‌زنی گر نگسلد رود

□

کاری بزرگ را شده برپایی

□

از جان رمقی نداشت خونش

□

که من نیستم مرد آرام و جام

□

به رجعت پای خود را کرد خاکی

□

بر سر میدان شهود آمدند

□

ز سر تا پای شد از بی خودی سست

□

زانک زین محسوس و زین اشباه نیست

□

ره نزدیک را نزدیکتر کن

□

گر به باب الذهب آردش به دربانی

□

زین فتنه، خلاص چون بود چون؟

□

نهاده به سر بر زر افسران

□

برداشته تیر یکسر آهنگ

□

بود نازی، چنین شد رسم ایام

□

چون مرده به محشر از دم صور

□

چون رسید اینجا قلم درهم شکست

□

به شیر مست ماند از شیر مستی

□

جز که مرو را نشد این هر دو تام

□

درون نازکش افتاد در جوش

□

نکردند کس یاد پرخاشجوی

□

بر نصرت آن سپاه کوشان

□

کند خود را چو درویشان تصور

□

چو گربه طالع خوانش شود جمله اسود

□

شاخ گستاخ ترا خواهم شکست

□

گر عروسش خوانده‌ام عیبی مگیر

□

سوی تو نامد و نگذشت به پیرامن

□

که با کهتران کس نکرد از مهان

□

به پرمایگان بدره و تاج داد

□

الا به طریق نیک مردی

□

همه آیین و رسم دلبریها

□

آخر از لطفی کند در ما نگاه

□

آنچنان که هست می‌بینیم ما

□

گردن حرص تو قناعت زند

□

تا بنمایدت راه موسی و هارون

□

مگر خود بمیرند ازین پرورش

□

زدند اندرین رای بر بیش و کم

□

ما را به گناه ما مگیراد

□

بشنو و مگذر ز گذرگاهشان

□

هزار سال محاسب اگر شمار کند

□

تا رویم آنجا و آن باشد سراب

□

هر یکی بر وفق نام خود رود

□

چون خره بد سپس ماکیان

□

تو گفتی یکی کوه آهن برست

□

خرد داشتن کار مهتر بود

□

خاک نه‌ای زخم ذلیلان مخور

□

سیصد امیر بندی، بیش از سپندیار

□

تا برین قصه برآمد دیرگاه

□

روضه و حفره به چشم اولیا

□

فاتحه پنج نماز تو شد

□

تا تو را روشن شود ایام و نام

□

که در جنگ بر شیر دارد فسوس

□

بخندید و گفتش که ای پهلوان

□

بیشتر از روزی خود کس نخورد

□

دهی تیغ زبان را جوهر نطق

□

نصرت و فتح بر یمین و یسار

□

باز گردید شاه را کارست

□

حق ز غیرت نیز بی ما هم نزد

□

که بیرون زین و به زین هست داری

□

نبیند سه ماه این جهان‌بین من

□

بیامد تهمتن برآراست کار

□

کارگری مملکت آباد کن

□

فسرده خار نتواند ز پا کند

□

زاتش دل بر جگر آبم نماند

□

بلکه در یابد آن که دریابد

□

نیم شراری ز تف دوزخست

□

گرچه یک چندی بدین شخص اندرم

□

نکردی به فرمان یزدان نگاه

□

بی‌آتش بجوشید همچون نبید

□

نیکی او روی بدو باز کرد

□

همچو صدف حامل گوهر شویم

□

عشق آن بت روی کارخویش کرد

□

مکن کار با من به کردار من

□

نک حسام‌الدین که سامی نامه‌ایست

□

مکن، ای غافل، بندیش ز سوهانم

□

بگویش که ای بی‌پدر شاه نو

□

تنت را کنم زیر گل در نهان

□

ماه نو از حلقه به گوشان اوست

□

که سنگ خاره فرساید به تیشه

□

عقل جان را کرده، جان تن را وداع

□

در آن پرده بنموده آهنگها

□

کافران در کار عقبی جبری‌اند

□

چون اشتر سوی چر مهارم

□

که مر خاک را باد فرمان برد

□

جهان را به مهرش نیاز آورم

□

به بازی نمی‌باید این قصه خواند

□

دلم با عشق دمساز است چونست

□

پای بسته، سر نگوسارش کشید

□

که تا راز سلطان نگویند باز

□

چشمه خون شد چو دهن باز کرد

□

گوی گشته‌ستی، ای پیر، و طمع چوگان

□

چه رومی چه تازی و چه پارسی

□

کجا او بیامد بر شهریار

□

طرفه بود قاقم سنجاب سای

□

ولی از ماه تا ماهی غلامش

□

تا من به کام دل برسیدم بدین مکان

□

سوی گنج صراف سر باز کرد

□

از همه غم رستی اگر راستی

□

فریدونم فریدونم فریدون

□

بشوید ز خشم و ز پیکار و کین

□

ستم یافت بالت ز بسیار سال

□

بهتر باد آن سریت زین سری

□

چو گل از خرمی بشکفت منظور

□

سبک نگردد زان خواب تا گه محشر

□

سرو چشم خود در زیان افکنی

□

هرکه بدی کرد ضمانی بداد

□

عالم‌الغیب کجا خرد طراری؟

□

کجا بودنی داشت اندر بوش

□

خروشی چو شیر ژیان برکشید

□

چرا چون به نانی بود بازگشت

□

که نگریزد اگر بیند سد آواز

□

نوز نابرده این حدیث به سر

□

به هر منزلی راه یابنده ایست

□

با شبه شب گهر روز هست

□

از دل خویش این زمانه کین همسایه بکن

□

همی گفت کای داور راستان

□

یکی چشمه خون از برش بردمید

□

کالشعراء امراء الکلام

□

که منظورش کنند اهل نظر نام

□

که پیش تو سخنی را دهم به نظم نظام

□

نسب کرده بر کیقبادی درست

□

منزل اندر جور و در احسان مکن

□

نخواهم که گوئی فلان گفت و بهمان

□

برفتند ویله کنان سوی کوه

□

برآید همه کامه‌ی نیک خواه

□

سر به خیالات فرو نایدش

□

بی‌بر و بی‌آب و خراب و یباب

□

نام نیکوی او سر دیوان

□

که چون خویشتن کس به گیتی ندید

□

سکه ما بر درمی نو زنند

□

نه مشک است و نه کافور و نه چندن

□

گرانمایه دیبای زربفت پنج

□

سرنامداران همه گشته شد

□

آدمی آنست که اکنون پریست

□

رسانی پیش او نوعی که دانی

□

روز امروز تو ز دی اطیب

□

به دستان سپارم شما را همه

□

لیک چو پر گردد گردد خموش

□

بیرون فگنند از میان اغصان

□

کسی کش بد از تاج وز گنج بهر

□

که تیزی و تندی نیارد بها

□

خشک‌تر از حلقه در بر درند

□

آن سگان مست گشته روز حرب کربلا

□

خیره گردد، شیر بنگارد همی جای سوار

□

دل و دیده با ما ندارند راست

□

بال و پر بگشاد مرغی شد پرید

□

چو بید از بار، خلق از عدل عریان؟

□

به دست دگر ژنده پیلان جنگ

□

ز زر اغصانش، از پیروزه اوراق

□

نور خیالات شب قدر بود

□

بود خوش گر به ذوق خود توان گشت

□

نوا برکشد بلبل از نارون

□

زبان را به پاسخ گروگان کند

□

چون نه گل داری نه میوه گفت خامش هان و هان

□

جز طبع عنصریت نشاید به خادمی

□

گشاده زبان پیش ضحاک شد

□

سخن گویان به دیگر خانه‌اش برد

□

چشم سماعیل و مژه خنجرش

□

سر به مغرب برون کند زحجاب

□

شاد زی ای مایه‌ی دین و سنن

□

سزد گر به آب اندر آیی دلیر

□

قضا را گو که از بالا جهان را در بلا مفکن

□

سپه را همی نامدی جان دریغ

□

یکی سوی ترک و یکی سوی روم

□

همه زرکش قبا پوشیده در بر،

□

پرستشگران را میفکن ز کار

□

کس ندانستی که ما نیک و بدیم

□

خفتی آن خفتن کز بانگ نگردی بیدار

□

درم با شکر ریخته زیر پی

□

نیل گیا در قدمش رسته شد

□

کند بی‌گمان کار این مرد خوب

□

نهاده بدو گوش گردن‌فراز

□

همه گل چهرگان و مه عذاران

□

به دانا هم از جنس دانا فرست

□

وز آتش آب از چه گرد گرما؟

□

هرچه بر از خاک و فرود از سماست

□

نظاره برو بر ز هر سو سپاه

□

دولت خود را به لگد میزنی

□

به گشتاسپ هیشوی گفت ای همام

□

که آن آرزو بر تو دشوار نیست

□

بهتر از چشم قبولش، دست رد

□

وقت باز آمدن دویست غلام

□

فابتعثت امة مهدیة

□

چه آن دژ نمود و چه آن پهن دشت

□

بجوشد دلش گرم گردد ز خشم

□

وز تن و جان خویش برخوردار

□

نر و ماده هریک چو پیلی سترگ

□

بدین گونه مهمان نباید بدست

□

گرفتی هر کسی را، ز آن توهم

□

تو بادی جهان خسرو جاودانی

□

تن ممنی، با دل کافری

□

زدند و فرو هشت پرده سرای

□

همی دامن از چشم در خون کشید

□

جام مالامال گیر و تحفه‌ی بستان ستان

□

که آیین من بین و بگشای چشم

□

در تندرستی و راه گزند

□

به رویم صد در اندیشه بگشاد

□

تا سرو نارون نشود، نارون چنار

□

پس بیک ساعت کند معمورتر

□

بگردید و دید آشکار و نهان

□

به گنج و به تیغ و به تخت و کلاه

□

از بیست ساله مملکت عمان

□

وگر سوی دشت دلیران برم

□

گرفته تن زال را بر کنار

□

ور نه بعد از تو خود خورند اصحاب

□

چون باغ فضلت پر گل و نسترن

□

نه بر در حجازی، نه بر در بخاری

□

همی مهر جان مرا بشکرد

□

ببارد همی بر زمین مهر تو

□

بخت مخالف تو سوی انحدار

□

سوی چین گرازه گرازید تفت

□

پژوهنده را راز با مادرست

□

شکر مصر را رواج‌شکن

□

ندانست کس گوهرش را بها

□

مشرق او غیر جان و عقل نیست

□

آفتاب از آفتابش ذره‌ایست

□

که بنشست رستم به شاهنشهی

□

ندانند کاندر جهان برچیند

□

سر اندر هوا و بن اندر زمین

□

تن مزن چندانک بتوانی بخور

□

برون کن این محال از خاطر خویش!»

□

برفتند نزدیک شاه جهان

□

به خوانی در بهشت عدن پر حلوا و بریان‌ها

□

کز مزاج بد بود مرگ بدان

□

بپرور نگهدارش از روزگار

□

همی گفت و آن را نشانه نمود

□

نه برزد کس از بهر من سردباد

□

او بدان مشغول شد جان می‌برند

□

کز چه رو خاطرت چنین آشفت؟

□

برو میخ زرین و پیکر ز عاج

□

طعمه‌ی ماران و مورانت کنند

□

در مقام عاقلان منزل گرفت

□

به درگاه بنشست پر درد و خشم

□

نگیرد خداوند خورشید و ماه

□

کزیشان سواری زمانی نخفت

□

ای کم از سگ از درون عارفان

□

به دستان یافته بر ساعدش، دست»

□

بفرمود داری زدن شهریار

□

دادند به اصل و شرف و گوهرت اقرار

□

که نیایی تا سه روز اصلا بگفت

□

به نیکی همو باشد آموزگار

□

روان را به فرمان گروگان کنند

□

کتفتان به ناوک بدوزم همه

□

صالحم افتاده در حبس ثمود

□

چرخ نزد خیمه‌ی زرین‌طناب

□

وگر جنگ ایران و کابلستان

□

آب نگذارد صفا بهر خسی

□

گرچه اول خیرگی آرد بلی

□

کجا نامشان بر تو خواند همی

□

پر از تاب مغز و پر از آب چشم

□

دریغ آن نکو شاهزاده سوار

□

چه فقیهی ای تو ننگ هر سفیه

□

حصار عصمتش اندیشه را راه

□

میان کیان ناجوانمرد گوی

□

زلیفن بستنش بهتر زلیفن

□

تا ازین حاجت بجنبد رحم مرد

□

میان سوده از تیغ و بند دوال

□

برآرای کار و درنگی مساز

□

نه شرم آیدم نیز از روی شاه

□

مر پیمبر را به چشم اندک نمود

□

ور مدون شود، بخوانندش

□

بیارای و بنشین به آرام دل

□

پیش چشم او نه کم ماندی نه بیش

□

از تجلی چهره‌ات چون ارغوان

□

سراسر همه آفرین خواندند

□

نمرد آنک نام بزرگی ببرد

□

بسی شور و تلخی بباید چشید

□

ضد به ضد پیداکنان در انتقال

□

خوردن میوه خود طفیل بود

□

چو از خاک تا تیغ شد آژده

□

اگر جویدی حکمت باقری را

□

می‌شوی در پیش همچون خود دوتو

□

کجا بر تن تو شود بدسگال

□

بپرسید و بردش بر شهریار

□

گزیده سواران کشورش را

□

در درون خویش گلشن دارد او

□

نیارم صبر کردن تا شب امروز

□

خورش را نبودی بروبر گذر

□

بهر درد خویش بی فرمان او

□

در جهان والله اعلم بالسداد

□

بفرمود تا برنشیند به گاه

□

به باغ اندر ایوان بیاراستند

□

که گردن به کژی نباید فراخت

□

مقریا بر خوان که انشق القمر

□

یابد از گلشن بیرنگی بوی

□

گرانمایگان هریکی با نثار

□

جز کز ره نردبان علم آنجا

□

که کند صیاد در مکمن نهان

□

برآمد بیامد سپهدار طوس

□

همه راستی زیر پیمان تست

□

سرآمد شما را همه ترس و بیم

□

به که بر فرق سر شاهان روی

□

کام، ز شیرینی و شور جهان

□

که آگند با موج دریای نیل

□

جانب ترکیب حسها می‌کشد

□

چنگ اندر پیشه‌ی دینی بزن

□

ده اسپ سوار آزموده جوان

□

به دستان و شمشیر کردش تباه

□

که این پیر شمشیر چون برگرفت

□

بی عصاکش بر سر هر ره مه‌ایست

□

زمام اختیار از دستشان رفت

□

چو دارا بدو اندرون کودکی

□

ای هوشیار نادره افسون است

□

امتحان ما مکن ای شاه بیش

□

به نام جهاندار پیروز شاه

□

کس از بوم و بر یاد دیگر نکرد

□

برفتند بر سر ز زر افسری

□

تا بکلی نگذرد ایام کشت

□

نظر بر شاهراه انتظارست

□

که بردی سر دور مانده ز دوش

□

دل ز هر علمی صفایی می‌برد

□

در تزاید مرجعت آنجا بود

□

بپرداخت ایوان و بنشاند پیش

□

که گیتی نخواهیم بی‌شهریار

□

زمین بستر و گرد پیراهنت

□

دوست را در نزع و اندر فقد دان

□

گر قدم پیشتر نهد پرگار

□

نبد جای مردی و راه گریز

□

مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا

□

سنگشان از صورتی مومین بود

□

همه گوش سوی خردمند کن

□

سر مایه‌ی مرز هندوستان

□

به دندان بدارد درفش بنفش

□

وز رضاع اصل مسترضع شدیم

□

بیگانه را مده سخن من، که آشناست

□

دم از شهر ایران برآورده‌ای

□

لیک از جوهر برند امراض را

□

در عجب در ماند از مردی او

□

همه خلق اوفتند اندر مهالک

□

بنیرو نگیرم کمرگاه اوی

□

به یک تن مزن خویشتن بر زمین

□

چونک ارض الله واسع بود و رام

□

هذا الشهاد بسرق البیداء

□

کس آزردن و پادشا کشتن است

□

زیرا که نیست کار جز این ای پسر مرا

□

هم قلم بشکست و هم کاغذ درید

□

زهی مسکین که شد مختار مجبور

□

سپه را سراسر پسند آمدش

□

وزین لشکر امروز نامی‌ترست

□

در سیه‌روزی خسوفش می‌دهد

□

سلطان تاج العلم فی الاکفاء

□

سواری نماند از بزرگان و خرد

□

تو علی بودی علی را چون کشم

□

مثل او نه بود و نه خواهند بود

□

در بریدن بباید اندیشه

□

کز ایران گذارد به آباد بوم

□

یکی طوق پر گوهر شاهوار

□

سقف چون باشد معلق در هوا

□

جمال المعالی فهو للجود مربع

□

همی کرد سرتاسر اندرز یاد

□

دین و خرد کرد در حصار مرا

□

مثنوی دکان فقرست ای پسر

□

نه پدر دستگیر و نی پیشه

□

مهان را همه بدره و تاج داد

□

بگفتی به ترکی سخن هوشیار

□

وز قضا آن را نکرد او اعتداد

□

آستانت به از رواق فلک

□

ببر جام زرین سوی گنج شاه

□

گفته امثال و سخنها چون شکر

□

وآن عروسان چمن را لمس و طمس

□

در جهان ذره‌ای ازو خالی

□

پراندیشه کن جان تاریک او

□

پذیره درآید سبک‌تر ز گرد

□

ممنان را عید و گاوان را هلاک

□

چون بری رخت روح بر عیوق؟

□

چنین تا برآمد زمانی درنگ

□

ناصبی شوم را سر از در دار است

□

زین هوس سرمست و خوش برخاستیم

□

منمای آنچه نیست در طینت

□

به دندان گیا نیز بگذاشتی

□

گزیدند گردان لشکر هزار

□

چون عیال کافر اندر عقد نوح

□

نشنیدم کزین خبر دادند

□

به دوریشی اندر دلی شادکام

□

بنگر اندر عزم و در آهنگ او

□

سوی ورد خویش از حق فضل‌جو

□

ور چه شیرین کنی دگر خواهد

□

نجوید ازان پس کس آرام تو

□

بگویم که من زو ندیدم گناه

□

فعل هر دو بی‌گمان پیدا شود

□

دستگاهی فرست از آن گنجم

□

به یکبارگی زو ستوه آمدند

□

تا مرغ در میان درختان زند صفیر

□

کو نگرداند ز عارف هیچ رو

□

که بهر ذره در شود کوهی

□

بگو تا سکندر چه دادت پیام

□

دل دشمنان گردد از رشک کور

□

بر دکانها طالب سودی که نیست

□

پی گوساله و بز و بره

□

چونک دردت رفت چونی اعجمی

□

این زمان هر یک به اقلیمی شدند

□

ناید آن سویی که امرش می‌کشد

□

به شبی جمله را بپردازند

□

کز دم داود او آگاه شد

□

پدر ماند از کار او در شگفت

□

از ملیک لا یزال و لم یزل

□

تا چو گوید: بیار، گویی: گیر

□

منگر اندر جستن او سست سست

□

جود بر شاه شرق، بخشش مال و نعم

□

میم ام تنگست الف زو نر گداست

□

غیرتش چون رها کند بر غیر؟

□

ای تو خاص الخاص درگاه اله

□

جز آهنگ درگاه قیصر مکن

□

وانگه آن کر و فر مستانه بین

□

غصه را یار و همنشین چکنی؟

□

کوه یحیی را پیامی می‌کند

□

لیک می‌ترسم ز آزار رسول

□

با تو اندر خواب گفتست آن نهان

□

به دل و جان رفیق او گردد

□

آن درختی گشت ازو زقوم رست

□

سرافراز و دین‌دار و پاکان تو

□

رسته از زندان گل بحری شده

□

ندهد رتبت وصولت دست

□

خر به سوی مدعی گاو ران

□

همه خیر و همه خوبی همه بر و همه نشری

□

مبادا کسی شاد بی‌گنج من

□

چه روی از پی ششی گنده؟

□

صد عشوه و ناز ساز کردی

□

سپهدار کهرم بیفشارد پای

□

کنام پلنگان و شیران شدست

□

همه از جام دیو ساری مست

□

کردند اساس عشق محکم

□

چون خلیفه بر ضعیفان تافتیم

□

ازان چشم روشن که او دید خواب

□

علم ازین بیشتر چه داد کند؟

□

نبودی غیر ازین‌اش کار و باری

□

پیاده سوی سرو کشمر روید

□

کلاه کیی دیگری را سپرد

□

قاضی عشق را بس این دو گواه

□

خالی ز سماع این سر آواز

□

طاعت نبود بر گزاف و عمدا

□

ز رنج و غم و کوشش آزاد باش

□

اندران راه سهمناک درشت

□

از مقصد خود اثر نمی‌یافت

□

ز بهر خورش دارد این پیشگاه

□

بیاور که سرگین کشد بر کنار

□

همه در چشم خلق خوار شدند

□

هر دم راند ز دیده سیلی»

□

هم نهان و هم نشسته پیش رو

□

چو مشک سیه گشت پیراهنش

□

پر ازین نقش لایزالی کن

□

دو نرگس را ز نرگس دان برآورد

□

نهان کرده از جادو آژیر داشت

□

مرا با پسر آشنایی دهد

□

پرورشها کند به دایه‌ی ذکر

□

که در حل دقایق خرده‌دانی‌ست

□

گرنه نیک آید ازین شه، رخت رو بربند هین

□

که آواز بهرام زان سان شنود

□

تا برآری به خیر نامی نیک

□

شود خون‌فشان چشم گریان او،

□

خروشی بد اندر میان گروه

□

ز دشمن نتابد گه جنگ روی

□

وز هوا در کشی عقاب و کلنگ

□

قانون معاش اهل هوش است،

□

چون شعاعی آفتاب حلم را

□

تو این گفته‌های من آسان مگیر

□

ایمنی، فتنه سر به خواب کشد

□

مجنون ز قفاش سینه پر درد

□

به گردان گردنکش آواز کرد

□

برو تازیان باش مهمان خویش

□

بر سر آن غیاث دین سوزی

□

بر آب نظر نهاده از دور

□

ز فضل اوست مروه و صفای او

□

ز بیگانه ایوان بپرداختند

□

بر تن بی‌ثبات دست بلاست

□

چون ذره در آفتاب خود غرق

□

همی رفت خواهد به کین خواستن

□

کند این سخن بر دل شاه یاد

□

بسته بر وی ز بیم دلها خواب

□

وز آن نور، چشم بدان دور باد!

□

تا به قدر پایه یابد که هر یابد اعتبار

□

مگردان ز فرمان او هیچ روی

□

آستین از دو دست باز کشند

□

هیچ‌اش نید ز روی تو شرم

□

بلندی بیابی نژندی مکن

□

بگسترد شب چادر لاژورد

□

دین به هفتاد و چند فرقه نبود

□

شستند به آب دیدگان‌اش

□

کان را به حرم در کند از مزد هزار است

□

پرستنده باش و خردمند باش

□

که برون آورد ز خلوت رخت

□

بنشست و به های‌های بگریست

□

بزرگان ایران و تاج و کمر

□

که ای شاه باداد و با رای و شرم

□

در رخ او نشانها پیداست

□

ترحم کرد و بر وی زار بگریست

□

به نیروی حفظ تواز قعر نیران

□

هم اندر زمان دختر او بخواست

□

بعد از آن بنده و ضیاع و عقار

□

دلی خسته روانی ریش داریم

□

به یزدان و آن اختر سودمند

□

همان کز به مرگش نباشیم شاد

□

دین به دستار و جامه خواهی داد

□

فرامشکاری از یاری نباشد

□

کاندر دل من شبهت و ریا نیست

□

گسی کن هنرمند را باز جای

□

نیست این نقشهای گوناگون

□

به مدحت تو همیشه جهان گشاده دهن

□

به دژ ماند با ساوه‌ی ارجمند

□

پر از غارت و کشتن و چوب گشت

□

هم بران گونه که در باغ وزد باد وزان

□

و این بر آن بی‌گنه چو غضبانیست

□

مباد بی تو و دور تو گردش مه و سال

□

سرافراز تا خوره‌ی اردشیر

□

به بوی یکدگر از دور خرسند

□

ز بهر کف جواد تو قطره‌هاش درر

□

که اندیشه روی مرا زرد کرد

□

شما را به دین رهنمونی کنم

□

کجا اینجا شدندی منزل آرای؟

□

شکایتهای هجران عرضه کردم

□

تا ابر فرو بارد ثاد و نم آذاری

□

بگفتند کو را پرستش تو کن

□

سلاح آن جوی، کز وی کار رانی

□

هر شب کند زیادت بر من دو پاسبان

□

مگر مغز و دل پاک بیرون کنند

□

ازین پس بزرگی نجویند کس

□

نشستند اهل اقبال از چپ و راست

□

به کفر زلفشان ایمان ببازد

□

بدترین درد ، درد هجران است

□

خجسته برو گردش روزگار

□

به که جز از عشق شماری کنی

□

با پیرهن سطبر و خلقانم

□

شده خاک و ریگ از جهان ناپدید

□

نیابد به زفتی و کنداوری

□

زمین سان آسمان سازیم بر پشت!

□

جهان را ز سر تازه شد حیدری

□

آن نه خدای است که روح نماست

□

ز بخت آب ایرانیان تیره شد

□

سست شود مهره‌ی گردن ز سلک

□

نزد تو مستجاب چرا شد مرا دعا

□

جان روی در تو دارد که قبله دعایی

□

هرانکس که او از خرد داشت بهر

□

تو پشت پا زنی شاید ز رایت

□

گر بگذرم از راوه قرطبانم

□

خرمن آتشی شود هر گل

□

که بی‌چیز ایشان بباید مرا

□

خضر در باغ و سبزه چشمه جویست

□

نهمار سرم را خمار کرده

□

صلا در چمن رو که اصل صلایی

□

کمند آر و بادافره او بکن

□

چو مرده کاب حیوان یابد از جام

□

هم عرش نطعش آمد و هم سدره متکا

□

با تیغ، به رزم، شر بر شری

□

یکی روشن اندیشه افگند بن

□

تو خسرو را چه می‌بخشی، همان بس!!

□

رنج‌های هرکسی را گنج‌ها دادش جزا

□

نوانتر شدم چون جوانی برفت

□

چرا کرد باید مرا گنج خویش

□

رسیدش چشم زخمی ناگه از میل

□

حجره‌ی خاص جهان داور دارا شنوند

□

که چو مهرت به زیر ران باشد

□

چنین آبکش گشتم و پیشکار

□

سر خود خدمتی بردند در پیش

□

از هر کسی نکوست ز چاکر نکوتر است

□

او کافر است گرفته مسیحا را

□

اگر شاد گردد بدین باغ شاه

□

به امرش بندگان در کار شاهی

□

از بزرگان خرده دان برخاست

□

از گدایی چگونه باشد عار

□

می‌پرس پوست کنده چو بادام کان کدام

□

ولی ماند ان دو گل در گلشن خویش

□

به سکه‌ی رخ خورشید بر، به زر مذاب

□

بکوش سخت و نکو کن ز نامه عنوان را

□

تاج سر ملک شهی، خاتم دست سنجری

□

گشته نبات زمین از شیره تر

□

ناف باحورا به حاجر ماه آبان دیده‌اند

□

هر چند نه جای این بیان است

□

پادشه دام و دد و انس و جان

□

که گردد هم‌نشین با خان کشور

□

هم غم است ار چه غم نفس شمراست

□

که ناگه ازو برکشی هندوانی

□

کاهل هنر را ز توست قاعده‌ی نام و نان

□

که از خورشید ناید سائبانی

□

الی عبدی اینجا نزول کن اینجا

□

هست عین شریعت اطهر

□

ترسد که شود سست دل از سخت صدائی

□

دو چشم از گریه «جون» و «گنگ» کرده

□

آن طفل دبستان من آن مردک کذاب

□

قیصر اکنون خود به فردوس اندر است

□

طوف در تو می‌کنند از پی کسب سروری

□

چو درویشی که دری یابد از خاک

□

جواب ندهم الا انهم هم السفها

□

سر شمشیر او با پای مرگ ناگهان پیمان

□

آن مگس سگ بود وین مگس انگبین

□

که هست این فتنه کمتر بازی ملک

□

صلیب آویزم اندر حلق عمدا

□

پاکتر آن است که از رشوت است

□

گفت که ها هدهد سبای صفاهان

□

گفت من هم بوده‌ام دهری شبان

□

بر سر خاک هوان خواهم فشاند

□

آخرش را نتوان فرق نهاد از اول

□

که بر دولاب گردون هست کارش کاسه گردانی

□

جز عشق و دلسوزی مگو جز این مدان اقرار من

□

مندیل حیض سگ صفتان طیلسان ماست

□

که بهین بهان کم‌آزار است

□

ظل حق فرد است، همتا برنتابد بیش از این

□

انکیانو سرور عالی تبار

□

تاب مهر است کز او غوره منقا بینند

□

سرب در گوشه‌ی رو مال که این نقره‌ی خام

□

در کوثر مصطفات جویم

□

ز ابر همت نما فرستادی

□

خاقانی از عطای تو هست آیت ثنا

□

مرد چون گشت شناور نشکوهد ز غماب

□

دل مرده گیتی از دمت امید احیا داشته

□

وآن صلاتت هم ز گرگانت شبان

□

غیب از دل خود نهان ندیده است

□

بداندیش تو بر هر در دوان باد

□

گوش خلایق بسفت حاقه‌ی فرمان او

□

چه تدبیرم برد زین حبس، بیرون

□

گوساله شمار زرگران را

□

سخن خوب، دل مردم را آب و هواست

□

چون یکی از وی گسست کژ شود او بی‌گمان

□

جبار در مناقب او گفته هل اتی

□

که رخت نفکنی الا به منزل الا

□

هم وضیع و هم شریف و هم صغیر و هم کبار

□

گه با دو طفل در دهن افکنده ریسمان

□

خوی کریم مقطع و مبدا شد

□

بندر هاوی برفت، رفت بریشم ز تاب

□

چو آواز جلاجل از جلاجل

□

خوش نیست گرد ناخوشی، بر روی زیبا ریخته

□

گرچه او خواهد خلاص از هر اسیر

□

بر این حصن فیروزه غضبان نماید

□

نور آن آتش موهوم که در احجار است

□

ما و تو بسپریم هم بادیه‌ی قلندری

□

خدمت این قوم، به روی و ریاست

□

قبول باد ز حق بالعشی و الاشراق

□

وقت خشمش، کس نداند مرغزار از مرغزن

□

پشت کن بر آز تا پهلو زنی با پهلوان

□

به عدل و عفو و کرم تشنه وز ادب ریان

□

بر امید سوزیان خواهم گزید

□

کلید گنج اندر زیر دندانست ثعبان را

□

در این هفت دکان گیائی نیابی

□

دعوت کل امم هرگز که یافت

□

وانگه جدا شوند به تقدیر کردگار

□

درین دریا که از توفان دورش نوح شد فانی

□

در معرج غلطم و معراج رضوان جای من

□

کی شود مغزش ز ریحان خرمی

□

رخت امان به خلد مزین درآورم

□

گذرش بوسه گاه سرهنگان

□

چه غم کوره و سندان و دم است

□

همه انتظار و همه آرزوی

□

باد است کو دهل زن خیل سحاب شد

□

به میدان کین بر سر خصم رانی

□

از سران روم شاه الب ارسلان انگیخته

□

نه هر شهسواری بدر برد گوی

□

سیراب چه که غرقه‌تن از فرغر سخاش

□

مستغنیانه باش که این از تو درخور است

□

نور معنی در سیاهی حرف قرآن آمده

□

با رشوه چرب و شیرین چون مغز و شکرند

□

دود سیه حنوطش خاک کبود بستر

□

رسم تو الا عطا کار من الا طلب

□

پس به سوی عرش فرسائی فرست

□

نام خانه و نام او گفت آن عدو

□

نسناس چون به زیور حورا برآورم

□

اندیشه در نیافت سراپای پیکرش

□

واخواست کند به حشر حنان

□

چاهها کندند مردم را براه

□

بس نفس شکر کز هوام برآمد

□

چو خصمت بیفتاد سستی مکن

□

شب بدروار بدرقه‌ی کاروان شده

□

نه تو بمانی و نه این جهان ناهموار

□

تاجدار و مجلس آرا دیده‌ام

□

آنچنان که آن تو باشی و تو آن

□

نداند فهم آن بهمن ز بهمن

□

برگرفتم بار دزدیشان ز پشت

□

کی شودش پای بند کوره و سندان و دم

□

قفا خوردی از دست مردم چو دف

□

بشنوید آه رشید ار شنوائید همه

□

که مانده شود هر که خیره دود

□

درون ویرانه و برخوان مگس بینند بریانش

□

گوییی صرصر علف بودش نه جو

□

آب را سنگ درفتد به زهار

□

بدخشی لعل بنهادند نامم

□

دنبال آفتاب و پی کوثری ندارم

□

باری ز تنگنای لحد یاد ناوری

□

این یکی صادق آن دگر طیار

□

ای بس که من بگریستم از شرم آن سبحانه

□

محو کرد آیت ایشان چکنم؟

□

ور بگفتی که بر آمد آفتاب

□

پس مهر جم به خاتم گویا برافکند

□

که همچو دور جهان، سست عهد بود انسان

□

امید زر و زور مرا خوار و زار کرد

□

که فردا دو دستت بود پیش و پس

□

تا پی تشریف سر تاج کیان آورده‌ام

□

و گر با خان برادر شد خیانت دید ازو خانش

□

من و نقش یک کز وغا می‌گریزم

□

هم‌چو قاضی جوید اطلاق و رها

□

گنبد صوفی لباس بر قدم اعتذار

□

آنچه بردیم از تو، این یک فوطه بود

□

چون بیند این عواطف بیرون ز اعتدالش

□

آنجا یکی غمین و یکی شادمان شود

□

نقصان نرسد پس اذاتم

□

چون توئی بی‌حد و غایت جز تو چیست

□

بر شه شیر پیکر اندازد

□

از بد و نیکی خدا با تو کند

□

چون شبیخون ساخت کایشان غول رهبر ساختند

□

تا ترا دانم پناه بیکسان

□

جمع اجزای پریشان به خراسان یابم

□

که خلق از آن طرف آرند نافه‌ی مشکین؟

□

سزد که خوانی صد چون لبید و بشارم

□

زین درد همه ساله به رنجید و بلائید

□

چرا زخمه تب لرزه چندان نماید

□

موجب اعزاز آن بیت آمده

□

تاج و تختی که مسلمان شدنم نگذارند

□

ازین دریا، بجز ساحل ندیدی

□

باز من و سلوی سلوت رسان افشانده‌اند

□

چو دوست دست دهد هرچه هست هیچ انگار

□

کز معانیش همه شرح هنر بازدهید

□

وین سگ به کوی تو به تولا دراوفتاد

□

گر همتش لگام به جوزا برافکند

□

نیست سنگ و چوب و خشتی آشکار

□

طوق مشک از گلوی قمری نر بگشایید

□

ندارم آن دل و نیرو، همین بسم نقصان

□

همت بدل ضمان ببینم

□

یا نگویم که تو خود مطلعی بر اسرار

□

باد چو مهر سپهر امر تو گیتی گذار

□

آباد بدین است چنین گنبد دوار

□

از طبیبان که شراب کدر آمیخته‌اند

□

وز طبیبان و قصور فهم نیز

□

گاه با نکبت عزلی ز سماک اعزل

□

چون تو خودبین را بدام انداختن

□

دیو با خاتم و با جام جمست

□

ز آواز بلبلان غزل‌گوی مدح‌خوان

□

هرچه از آن پس شکست گرز مکرر شکست

□

برخاست جانور ز دم روح پرورم

□

یکی منعم یکی مفلس یکی شادان یکی محزون

□

نه به منزل اسپ دانی راندن

□

عدوت را که سیه روز باد و شوم اختر

□

سنگشان هر جا که رفت انداختند

□

ز بهر حالت اوراست این انفاس مستوفا

□

تو گفتی که دریا برآمد به جوش

□

مرغ و ماهی چو در حرم احرام

□

رسته شدی از تن غدار خویش

□

فزون‌ترست بدیدار قوت صفراش

□

بی‌عنایت هان و هان جایی مه‌ایست

□

سخنم لاجرم چو آب زرست

□

درودیم بفرست زان راه دور

□

کاک او در شرع منصف همچو خط استوا

□

اگر من ضعیفم پناهم قوی است

□

نه ایادیش زیردست شمار

□

دلش از حسرت اشتر میان صد پریشانی

□

چو گنده پیری در دست بنده جلوه‌گرم

□

آنچه ماند از منش ستد به زکات

□

نه به معنی به صور انسانست

□

گوشه دیگر نمایم اختیار

□

«من و سلوی» را چه داند مرد سیر و گندنا

□

که در مواجهه گویند راکب و راجل

□

زود از پوست برون آردش ایام چو مار

□

ثابت کرده‌است خرد منتهاش

□

بخرابیش درین مرتع خاکی مچران

□

شد دلش چون در بهشت فراخ

□

پیش تخت تو چون صغار و کبار

□

تا که دیوت نفکند اندر بلا

□

از ثنا و شکر و مدح تو سنایی را سنا

□

علی امم شعث تساق الی الحشر

□

به سوی مغز همان لحظه برآورد بخار

□

سلطان شرع خواجه‌ی کونین مصطفی

□

اندر آمد دو مرار و کشتی شد پایدار

□

مزاجم را بطاعت معتدل دار

□

از گوهر او مستعار باشد

□

ننگری رد چارق و در پوستین

□

آفتاب و آسمانی بی کسوف و بی غبار

□

پیاده سپر در سپر بافتیم

□

کورا صریح خون دو دیوان به گردنست

□

ازیرا که این زان و آن زین جداست

□

چون دو سر نیستی چو دو پیکر

□

مبادا کز سرش موئی شود کم

□

خاطرم آن درخت بارورست

□

که نباشد خار را ز آتش گزیر

□

مجدود سنایی را با مجد و ثنا کرد

□

کامد آن خانه غمگسارش بود

□

یک جهان عقل گنگ و کر دارد

□

قضای عمر کنی و رضا دهی به قضا

□

رفت همچون الف کوفی روزی به درش

□

مبادا تاج را بی‌فرق او نور

□

قوام عالم کون و فساد را در خور

□

خویشتن را ابله و نادان مکن

□

مر ترا پایمزد و دست افزار

□

تاج با ماست لیک بر سر تست

□

از جود تو آمد نه ز جای دگر آمد

□

مر گزیده‌ی خدای را تبدیل

□

که از عون ملک داری به گرد جان و تن جوشن

□

که پیش عاقلان دارد درستی

□

به طوع قابل حکم تو باد عالم پیر

□

لایقست انصاف ده اندر یمین

□

نقش مانی بایدت رو معتکف شو در بهار

□

مجنون ببر تو همچنانست

□

کنمی بر ثنای تو مقصور

□

عاقبت از هم جدا خواهند گشت این هر دو یار

□

چون چنان گشت بند من محکم

□

چو تیغت حصن جانت آهنین باد

□

در این معنی چه خاموش و چه کافر

□

پیش عنینان چه جامه چه بدن

□

مصطفا سیرت و حیدر دل و نعمان مذهب

□

مهتاب بر آفتاب می‌بیخت

□

خاک در سایه‌ی حلم تو بود گاه وقار

□

کان جمع پراگنده شد آن دست مستر

□

آبروی از برای پاره‌ی نان

□

چو فال از باد باشد باد باشد

□

طی شدن عمر شادمان و حزین است

□

بندگی کسبیست آید در عمل

□

در نه و در هشت و هفت و در شش و پنج و چهار

□

اجرام بروج گشته راکب

□

ز حکمهای تو قاصر روان بومعشر

□

هر که عطار است بوی عطر در وی مضمر است

□

باد جسم و جان تو تا روز محشر بی‌وسن

□

به مرداری کلابی بر دمیده

□

گرچه ویران شد بیرون ز جهانش مشمر

□

هر دو هستند از تتمه‌ی اختیار

□

بر نه فلک و هفت زمین شاه و سری نیست

□

دو رها کن سه را یکی گردان

□

خدای و نهی او نهیی است منکر

□

چو هدهد سر به پیش شه نگون سار

□

هرکرا روح‌القدس پرورده باشد زیر پر

□

بیارد باد و بوئی بر ندارد

□

هم درین دولت جوان باشد

□

او بجان لرزان‌ترست از برگ کاه

□

در نار مسوزید روان از پی نان را

□

تا کند دعوی سخن را راست

□

بخوردند و مجلس بیاراستند

□

مکن به آتش دوزخ دگر رهش سوزان

□

پس ز آتش بایدت بالین و بستر داشتن

□

بمأجور له قدر ففصل

□

وگر راست خواهی ز سعدی شنو

□

دست تو گیرد به جز فریاد رس

□

کاین حرف دشمنان و حسودان بی‌نوا

□

وز در خلق بی‌نیازم کن

□

که توفیق خیرت بود بر مزید

□

بگذارشان بهم که نه افلج نه قمبرند

□

شیر رایت باشد آن کو باد دارد در میان

□

که بیش آشفته شد تا بیشتر دید

□

فرومانده از کنه ماهیتش

□

از خلافت خواجگی خود قیاس

□

در بحر و صدف خوار بود لولو شهوار

□

شد در سر تیغ و تیغ بازی

□

حذر کن که دارد به هیبت زیان

□

هر گه که پسیچ سفر نباشد

□

شعاع شمع حکمت را نه از عقل آورد یزدان

□

دگر ره باز می جستش نشانی

□

روانش بمرگ برادر بخست

□

بدان نگارگری کان نگاشت چون دیبا

□

برد از این معانیها که در بسته میان دارد

□

وز گرانمایه‌های گوهر و مشک

□

بپرسید شیراوژن از شهریار

□

بر در شاه و میر بندارند

□

آوازه‌ی نام تو چو انجم به سفر بر

□

فشاند از جزعها لولوی شهوار

□

سر نامداران بچنگ منست

□

دایه‌ی انس و جان همی‌یابم

□

چون نمانم بنده‌ای گوید، سنایی شد فنا

□

پیر آمد و شد سپاس دارش

□

که از رای تو نگذرد روزگار

□

بتر زین که خودشان گرفتی مگیر

□

لفظ و دیدار تو سرمایه‌ی سمعست و بصر

□

بیابیم از پی شبدیز گردی

□

همی خواست کرد سرش را ببند

□

سر ز اوج عرش رحمانی برآر

□

دان که طبعش چنار خواهد کرد

□

هرجا که رود تو باش یارش

□

به پیوستگی نیز هم دوستست

□

که پیش خر و گاو زعفران است

□

یا به کام حاسدان گردیم یا سلطان شویم

□

بپرسید از غم و تیمار راهش

□

دریغ این جوان و سوار هژیر

□

خرد و بزرگ و پیر و جوان و شه و گدا

□

شعر در مدحت تو مایه‌ی بهتان نشود

□

کارهای نکردنی می‌کرد

□

همی راز خویش از تو دارد نهان

□

از مرگ هر کسی که چشیده است نعمتش

□

گاه بشرا و گه بشیر مباش

□

در زه آورد و درکشید درست

□

دلت آرزو کرد مر تخت را

□

چون در چنین مقام سخن نیست معتبر

□

ز خاک و باد از آنست برتر آتش و آب

□

بود عقلش به علم راهنمای

□

که ریزنده خون لهراسپ بود

□

زیرا که تاختن سپس این جهان عناست

□

هستم من آن عزیز که ماندم ز دهر خوار

□

داد سر سبزی از شمایل خویش

□

چو دین آورد تخت منبر بود

□

تو در سایه‌ی رافت او بپایی

□

ور چه کردم به شعر حسانی

□

آب انداخته بسی گم شد

□

نباشی تو کم گیر زین راستان

□

چون بنان او به قیمت لل شهوار نیست

□

صلاتها و تحیات بر محمد و آل

□

کردی بر او قرارگاهی

□

دو رخ زرد و لبها شده لاژورد

□

بر این آبگون روی چرخ کیانی

□

چون شیر و درو موی پدید آمده تاری

□

ور خوری جمله را به خوان بنشان

□

نینداختم اخترت را زدست

□

نیک بنگر گرچه نادان برتو می غوغا کند

□

سبزپوشان بهشتی دسته‌های یاسمن

□

خون کنند آن زمان که خوش باشند

□

ز تاری و کژی و نابخردی

□

گر گلیمی بد یا دیبه‌ی رومی است قباش

□

شکری والله در طبع و به لذت شکری

□

آهن سرد کوبی ار کوشی

□

بیفتاد تازانه از مشت اوی

□

روزی از گورت برون آرد خدای دادگر

□

شعر پیشین و شعر باز پسین

□

مه جوید لیک خاک بیند

□

بدان تا نبینم بداندیش را

□

یکی دیگرت کرد سر زیر بار

□

چو اندر شاهراه عشق بی سر چون گریبانی

□

آبی دگرش رسید و پالود

□

بیم بر مگر کامگاری کنند

□

اینها که سزای صلوات‌اند و ثنااند

□

سایه‌وار از بیم جان بگریزد از پشت حشر

□

شیر با او به دست و پا مرده

□

ز نوشش فراوان فزون بود زهر

□

گاه طاعت چو کنی روی جسد سوی حجاز

□

علم و حکمت شد چو شارستان و تو چون حیدری

□

کایمن شوی از نیازمندی

□

ابا لشکری جنگ سازان نو

□

کو را ز رهبری نه صغیر است و نه کبیر

□

تا سبیل مهتری باشد وثن را بر شمن

□

سفته شد چشم اژدهای سیاه

□

بپوشد به دیبا و خز و حریر

□

وز ره دانش نیلفنجی کمال

□

می‌کشاند سوی حرص و سوی کسب

□

باده گلرنگ‌تر از خون تذرو

□

بدین نامداران ایران بگوی

□

به ناکام و ناچار هنجار دارد

□

تا ندادی هم توشان از قوت و توفیق تیر

□

گز چار فرس سوی پیاده

□

بدو گفت کای شاه یزدان پرست

□

خویشتن چون دهی، ای پور، به زنهارش؟

□

بحر او از مهر کف پرجوش گشت

□

پیل را کشت و کرگدن را دوخت

□

به جای بزرگان و آزادگان

□

تو بقر رو سپس عامه که ایشان بقرند

□

زنا مکن که نه خوب است زی خدای زنی

□

وز خجالت دریغ باشد و درد

□

پس کجا داند قدیمی را حدث

□

برزنی آخر سر عزیز به دیوار

□

چند باشی بی‌مزه همچون خیار، ای ناصبی؟

□

نباشد جز از شهریارش همال

□

جان جان جان جان آدم اوست

□

به جهل گفت «چه دانیم ما؟ مگر دارد»

□

هستی اگر، نفس تو زاکیستی

□

سپاه آید از هر سوی ساخته

□

وآن دگر پرنده و پرواز بود

□

واخر چه پدید آید از این گشتن هموار

□

هریک همی به حیلت دعوی کند سقائی

□

که آن را نداند فلک تار و پود

□

کز شمار و حد برونست آن بیان

□

جز از سخن نخورد کس به راه گوش عسل

□

گر بدانستی کاین جای قرارستی

□

که بینا شمارش بداند که چند

□

سبز گشت از سنبل و حب ثمین

□

جز علی نیست بنایت نه حکیم و نه کبیر

□

کباب ناشده ز اعدا به آتشش جگری

□

وزان جنگ خسته سواری بود

□

که ببین ما را گر اکمه نیستی

□

از این گوی اغبر به خورشید ازهر

□

بیا، گو، من اینک سوار علی

□

به تن سست گردد به لب لاژورد

□

تا که آن کشتی ز غاصب باز رست

□

شخص تو کشتی است و عمر باد مقابل

□

نیابی از این بی‌شبانان شبانی

□

همی‌راند چون باد لشکر به راه

□

دام تو خود بر پرت چفسیده است

□

کف اوشاید بودن که جهان را جگراست

□

هر زاهد و عابدی و بنداری

□

دلاور شده خورده از گور سیر

□

تاوانی و، چه منکر تاوانی

□

چگونه بوم زین سپس یار غارش

□

بر سود منم تو بر زیانی

□

که من دیر ماندم به شهر کسان

□

ز هر قطره به خاک اندر پدید آید ثریائی

□

بر زیر و بم حنجره‌ی مذنش

□

به خرداد ماه اندرون روز ارد

□

به جان از ره دانش خویش بال

□

که داد او به باد آن همه روزگار

□

دربر به مهر، خوب یکی دلبر

□

به سیری نخواهد ز تریاک بهر

□

بنده‌ی طوغان و عیال ینال

□

که چندین چرا بایدت گفت‌وگوی

□

که جز این نیست دین بی تغییر

□

بدوبر گشایم در گنج باز

□

دلدل ببستی، چاکرش

□

نریزد نباشد به بد رهنمون

□

تنین فلک روز ملاقات عنانیش

□

چو پیدا شدی مردی و ارز تو

□

خواند باید بسیت ویل و ثبور

□

سر او بگردد شود رزمخواه

□

بستد ز نبیرگان و دختر

□

از افزونی این مرد ارزان فروش

□

نه جز ملک او مر حرم را حرم

□

دل داد و داننده‌ی خوب و زشت

□

شوریده بسی کرد کار پدرام

□

بر خویش تار و برش پود کرد

□

گشتند همه کور ز شومی‌ی گنه و، کر

□

ببخشای ای مرد آزادمرد

□

نشیند کسی کو بپیمود راه

□

به داد و به بخشش به گفتار پاک

□

مباشید بر کار بد رهنمون

□

اگر بدره و تاج و گر برده بود

□

همانا دگرگونه پندارد اوی

□

وزان سوی گریان بشد باز جای

□

سخنهای ما کم نیوشد همی

□

جهاندار و پیروز و فرمانروا

□

مکن تیره این فر و شمع کهن

□

عطیه‌ای است که در کار انس و جان گیرد

□

هوا گشت ز آواز بی‌تار و پود

□

در جسد ملک کرد افعی رمح تو جان

□

درفش سواران جوشن وران

□

بگو با حریفان به آواز رود

□

برین گونه پربو شد ازبوی ما

□

وز التفات به ساحل کشنده موسی

□

نهادند زرین یکی پیشگاه

□

هماز را لماز را جز چاشنی نبود دوا

□

بدید آن دل و رای هشیار او

□

مرا به بوی برادر چه جان بود در بر

□

جهان را بران سور پر نور کرد

□

می‌برد تا بکشدش قصاب‌وار

□

به دل با تو همچون بهار نویم

□

پای دیگر در رکاب آرد در آذربایجان

□

یکی نامور پیش او یادگیر

□

عقل نداند ز کجا ابتداست

□

ز لشکر شود روز روشن سیاه

□

برون تازد فرس زین چار دیوار

□

رسیدند نزدیک آن دژ فراز

□

کفر بس کن، نه چنین است مسلمانی

□

به سر بر همی‌تافتی آفتاب

□

تن سیماب کافتاده است دور از بطن کان لرزد

□

به خون برادر چه بندی کمر

□

چه بدی برتری آدمی از حیوان

□

مرا در دل اندیشه دیگرست

□

گشت او سابع نه حمزه خسرو جنت مکان

□

به نزدیک خاقان بدی نیک پی

□

چه غم گر برگ خشکی نیست یا هست

□

که تن را نگه دار و فریاد رس

□

آفتابش ماه پیشانی هلالش داغ ران

□

ممانید تا گردد او سرفراز

□

رو بیارای به پیرایه‌ی عرفانش

□

هم از راه و آیین طهمورثی

□

بر خاک پاش ناصیه انور آفتاب

□

نباشد جز از لشکر شهریار

□

ز علم و تربیت بهتر چه صابونی، چه اشنانی

□

جهاندار پیمان شکن خود مباد

□

به جلوه آمده در حجله گاه دیوان است

□

بر آتش بر آگند چندی گهر

□

چه روی در طلب نان بسوی هر در

□

یکایک بدین آرزو بنگرد

□

به جود دست برآورد و داد احسان داد

□

کزان پس نبینی جز از آفرین

□

آن مرغ که بی پر چو ماکیانست

□

دل خویش خوش کرد زان گفته مرد

□

بس که ز همراهیش باز پس افتد زمان

□

درخشان شد آن رای تاریک اوی

□

راحت از آن عاشق شیدا ربود

□

سپاسی ز دادن بدو برنهم

□

علی‌الخصوص در ایجاد چرخ مستعلا

□

که بگسست خفتان و پیوند اوی

□

این قناعت، از سگ آن گبر پیر

□

همان تخت پیروزه آراستند

□

ابر کرم ز غیب برو شد مطر فشان

□

بکوبد بنزد تو راه دراز

□

دشمنی هرجا چراغ مقبلی است

□

نبد پند ما مر ورا سودمند

□

توراست خاصه که داری کمال استعداد

□

بر وی اندر آورد جنگی سپر

□

بهر چه در غصب داری، روز و شب؟

□

به جنگ اندرون ترجمان مرا

□

از آن ستمکش خلقم که کند دندانم

□

چو هفتاد رش برنهی ازبرش

□

هنگام سحر، سستی خمار است

□

چنین نام ز آواز او را ندند

□

ولیعهد و فرزند و دلبند جانی

□

همه رومیان را به زندان برند

□

اول بسنج قوت اعضا را

□

کم و بیشی کارها ننگرد

□

که بیشتر کنی از حشر دوزخ استدعا

□

بدان تا برد راه پیش سپاه

□

از بام سرنگون شدن و گفتن این قضاست

□

دریغ آن نکو شاهزاده‌ی سوار

□

گردن کشان لشگر او مالک الرقاب

□

نه سود آمد از هرچ انداختند

□

اگر دیبه، گر بوریا، گر کتانی

□

کزیشان سواری زمانی نخفت

□

ز آن که معلوم است نزد جوهری قدر رخام

□

این خوب نهاد خوش لقا را

□

داشتم تکیه که از خار و خس راهگذار

□

همی رفت خواهد به کین خواستن

□

هرجا اشاره‌ی تو بود او نشان کند

□

سر اندر هوا و بن اندر زمین

□

ازدواج من دیوانه و ترتیب دواج

□

گزیده سواران کشورش را

□

تو با چتر و لوا بر تخت دولت کامران مانی

□

کز هم نشناسند نگون را و سنان را

□

خنده‌آور گشته است اکنون به رنگ زعفران

□

هست بر علمم گوا من عنده ام‌الکتاب

□

تمام بود و نبودش ز خط لباس صفائی

□

وی حلم ترا جبال نایب

□

گردد از بد مددیهای فلک نقصانی

□

حماد را چو نبات انتمای نشو و نماست

□

نرمی موم در مزاج رخام

□

بودی قدری خلاص جانم

□

هلال تازه طلوعی بر این بلند ایوان

□

که آسمان همچو ریسمان باشد

□

فزون از درک سحبانی زیاد از حس حسانی

□

دهند گاو زمین را ز فرط زلزله رم

□

تا دم صبح نه شور ای ملک انس و ملک

□

به دوشن باد ولی مسند سلیمان است

□

آن قدر رتبه که گردید سلیمان مقدار

□

تولد یابد از هر یک شرر صد توده‌ی خاکستر

□

چو گور دلاور کمندش بدید

□

این جمله بد بدایت کو باقی حکایت

□

همه لطفی و همه همتی و پاک خرد

□

گر از زیردستان بنالد کسی

□

ز رستم سوی زال سام آمدند

□

چون جانت به علم شد بر آن معدن

□

سخن ز دانا بشنو زبون خویش مباش

□

پرده‌ی الوان هوی را بدر

□

کجا رفت آن مرد کاموس گیر

□

قارون شوی ار چند در سالی

□

به وقت خدمت یزدان بنیت راست کن قبله

□

گزین کن از ایران یکی مرد پیر

□

براهی روم کم تو فرمان دهی

□

در میان اعتبار و پایه‌ی خصم تو باد

□

تا قیامت بر مکافات فعال زشت تو

□

به بطن حوت مقید کننده‌ی یونس

□

بزرگان ایران بماتم شدند

□

وانکه می‌گوید که «حجت گر حکیمستی چرا

□

وندر بن این سفجه‌ی سیمین کفیده

□

به آرام شادست و پیروزبخت

□

چو شور و طرب در نهاد آمدش

□

تاویل حق در شب ترسائی

□

بیچاره شود به دست مستان در

□

چو نهالیست روان و تو کشاورزی

□

نرفت از جهان سعد زنگی بدرد

□

بگوش دل نگر زی من که چشمت

□

جز براردت داد در صد روز

□

وگر پوشم این نامداران همه

□

بشر ماورای جلالش نیافت

□

بساط فرح بخش دولت سرایت

□

نبود آهن تیغ علی که آتش بود

□

گر نه اجل را یکی داشته بودی به کار

□

وزیر اندر این شمه‌ای راه برد

□

چون نبود دلت نرم سود ندارد

□

زنده کردی تو از آن تصنیف نام عالمی

□

ز من گشت بدنام شیرین نخست

□

نکند با عمارت عدلت

□

دانش بجوی اگرت نبرد از راه

□

بازار زهد کاسد، سوق فسوق رایج

□

دید که هنگام زمستان شده

□

بی‌مدد عمرو و زید جز تو به یک چشم زد

□

چون شکر عسکری آور سخن

□

بر کنم من میخ این منحوس دام

□

ابرپای خاست آنگه از بام زود

□

تا سه فرزند آخشیجان را

□

ز راه قدر ترا آفتاب گویم لیک

□

زمینیت را چون زمین باز خواهد

□

هردم کند ظفر ز پی زیب دولتش

□

به هیچ داروی و تریاک برنیارد خاست

□

به با هست جفت و بد با نیست

□

مه همه کفست معطی نورپاش

□

فرستاد بهرام یل رابخواند

□

کار عزمش به ساختن آسان

□

ناصبی شوم را به مغز سر اندر

□

اگر ناصبی گوش دارد زمن

□

مرا از خویشتن برتر مپندار

□

جست از جور عالم جافی

□

آسان به خرد شود تو را مرگ

□

اندر افتادند در لوت آن نفر

□

به ناخن رخان خسته و کنده موی

□

تو چنانی که در آفاق ترا نیست نظیر

□

دشمنت مبتلای دردی باد

□

از منزل شریعت رفته‌ستی

□

اگر تو نیز به اکسیر تربیت سازی

□

طاهر نبود گوهری که نشوش

□

امیدت به باغ بهشت است ازیرا

□

از برای آن دل پر نور و بر

□

فرستاد پس چیزها سوی گنج

□

در سرای امل از جود کفت

□

آن سگان کز خون فرزندانش می‌جویند جاه

□

من همچو نبی به غارم و تو

□

گر نبودی سخن طیبت و رنگ و بو

□

ناجلوه‌گاه عارض روزست و زلف شب

□

ز نیکی‌ها گریزانی سوی بدها شتابانی

□

بر حدث چون زد قدم دنگش کند

□

چنان خسروی برز و شاخ بلند

□

که ز مدح و ثنا و شکر و دعا

□

شعله‌ی خرمن جهان گردد

□

نه بی‌نور لقای او نجوم سعد را بختی

□

امید دیگرم اینست و ناامید نیم

□

مهر تو از بهشت دارد قدر

□

در خورد ثنا شوی به دانش

□

بر زند بر پات نعلی ز اشتباه

□

نیایش کنان پیش آذر بگشت

□

ز اشک دیده‌ی بدخواه تو سفید چو قار

□

در حرب، هزار کیمیا دانی

□

قدر شه غزنین نشناسد به حقیقت

□

آنکه زر هنر اندوخت، نشد مفلس

□

گردون جگرم داد که احسان نه ز دل کرد

□

ای آنکه چهار یار گوئی

□

تا بدانی در عدم خورشیدهاست

□

یکی تیغ زد بر سر و گردنش

□

تا زدم چشم ولی نعمت خود را دیدم

□

ور به دوزخ رسد نم لطفت

□

با چنین موج بلا همچو صدف

□

در نوردیدم سخن کاوصاف این عالم نورد

□

بقات باد چو خاک و چو باد و آتش و آب

□

گر عدوی من به مشرق است ز مغرب

□

فقر فخری بهر آن آمد سنی

□

بدو گفت گردوی کای پیسه گرگ

□

رویش از غصه‌ی ایام بر دشمن و دوست

□

باز شروان شو، بدانجایی که دادنت همی

□

ز بهر کشت آنجا راست اینجا کشتن آدم

□

نشود کان حقیقت ز گهر خالی

□

گرچه زانجا که صدق بندگیست

□

گوئی به ضرورت که این چنین است

□

دو ملک را بدو نوک قلم چنان کردست

□

ببندید هم در زمان با سپاه

□

تابش رای تو بیرون کند از ماه محاق

□

خاصه زینسان گداییی که گدا

□

هر که از آزار تو پرهیز کرد از درد رست

□

بهر این تشریف از پر کله تا نعل رخش

□

همیشه تا بود ارکان مثر

□

آن روز قوی و شاد بودم

□

کشتی آن گه پیش آمد من نشستم اندرو

□

دگر بهره زو کوه و دشت شکار

□

شادی و عمر تو باد کین دو سعادت

□

آیا خواجه همداستانی مکن

□

چون گران گردد رکابش روی بگشاید امید

□

ز جوی علم، دل را آب ده تا بر لب جوئی

□

تو آن‌کسی که ز فضل تو فاضلان عراق

□

کی ریزم آب‌روی چو تو بی‌خرد

□

یکی همواره با دولت به کام از نعمت باقی

□

که بهرام پوشید پنهان زره

□

تو خور روشنی و هست خراسان اطلال

□

بر خوان وظیفه تو شاها

□

نه فقیهی چو حرص و شهوت کرد

□

تن دشمن که اکنون می‌طپد بر روی خاک از تو

□

ز افراط سخای او شدستی

□

ز یاجوج و ماجوج مان باک نیست

□

گر چه صد کار داشتم در مرو

□

جهانجوی گفت ای سر انجمن

□

تا هوای خزان به بهمن و دی

□

به باغی در که مرغان از درختانش به پیش تو

□

این گوهر کو سفت به نزدیک تو آورد

□

گر بود در عقد قلبت آنکه نیست

□

یکی کم بود شاید از شانزده

□

تاجم سر پر مغز را ولیکن

□

ای دل ای دل چو ز فضل و ز شرف حیرانیست

□

همه شهر یکسر پر از داغ و درد

□

سخن سنج بی‌رنج گر مرد لاف

□

هر که او تابع شریعت نیست

□

چشم آن نادان که عشق آورد بر رنگ صدف

□

شاه رسل وسیله کل هادی سبل

□

سخن نزد دانندگان خوارنیست

□

لاجرم ار گمرهی دلیل تو گشته است

□

به فضله‌ای که بگویم که فضل پندارم

□

چنین گفت خراد برزین که شاه

□

تنومند بودی خرد با روان

□

هم گوهر تن داری، هم گوهر نسبت

□

نیست یک رنگی بزیر هفت چار از بهر آنک

□

آن سفله‌ای که مفتی و قاضی است نام او

□

چو اسفندیار اندر آمد به جنگ

□

میدان خدای است قران، هر که سوار است

□

هم در آن روز برون آمد با چندان لام

□

چنین گفت قیصر که بد روزگار

□

به بد گوهران بر بس ایمن مشو

□

کمان و تیر را نادیده‌ی مثلش کارفرمایی

□

ایزد چو به زنار نبستست میانتان

□

فتاد زلزله در گور حاتم از غیرت

□

بدو گفت قیصر که خسرو کجاست

□

هان و هینش کنم از حکمت ازیرا خر

□

دل و تن چون تن و دل غربال

□

همی‌جست و روزیش جایی بیافت

□

وزان پس نهادیم مهری بر وی

□

همچون تویی که خدمت کهتر کنی و مهتر

□

چون جوهر سخا شد نزدیک اهل بخل

□

ظلمت اشکال، زان جوید دلش

□

همه تیرتا پر در خون گذشت

□

ای نبیره‌ی آنک ازو شد در جهان خیبر خبر

□

شبهی دارد کلک تو به شحنه‌ی تقدیر

□

که چون این دو لشکر برابر شود

□

بالتونیه‌ست او کنون رزمجوی

□

معنیی نیست به زندان عبارت در بند

□

جز گهر صله نیابم چو روم سوی بحار

□

در کفلش چون کشند از حرکاتش زند

□

بسی سال بانوی ایران بدم

□

پولاد نرم کی شود و شیرین

□

از جور این زمان و زمانه نهاد من

□

بران مهتران گفت هرگز مباد

□

ببرید هر چارانگشت خویش

□

آهوی محالات و آرزو را

□

ندارم باک از آن هرگز که دارم انگبین بر خوان

□

آنکس که از این چاه ژرف تیره

□

چو بشنید از زاد فرخ سخن

□

زانم به عقل صافی کاندر دین

□

فاسقان را زحمتی هم در خلا هم در ملا

□

چولشکر بیاری بدین مرز وبوم

□

چه بندی دل اندر سرای فسوس

□

نهد از سرای جهان بار بر خر

□

آشنا شو چون سنایی در مثال راه عشق

□

خیال بسته که این طاق خود گرفته علو

□

طلایه به پیش سپاه اندرون

□

تاش نسائی ندهد مشک بوی

□

شادمان باش از من و از خود که اندر نظم و نثر

□

مسیح پیمبر چنین کرد یاد

□

سرانجام هردو به خاک اندرند

□

گوئی که حجتی تو و نالی به راه من

□

آب گوهر شود در آن کانی

□

از خاک تیره لاله برون کردن

□

ز هر بد که کردی به یزدان گرای

□

لیکن رود این مرا همانا

□

ای چو عیسی غیب پیش و همت استاده به پای

□

یلان سینه راگفت کاین زن بشوی

□

همی دون گله هرچ داری زاسپ

□

خود بفرما چون ضعیفان را نگردد دل دو نیم

□

من ثناخوان توام کیست که از روی خرد

□

تابنده باد در دو جهان کوکبش که هست

□

یا پدید آییم در صحرای مردان همچو کوه

□

ای گشته تو را دل و جگر بریان

□

اینهمه ز اقبال و علم اوست ورنه در جهان

□

یلان سینه با آن گزیده سپاه

□

هر آنک اندر سماع آید همه علمش هدر گردد

□

قندیل میفروز بیاموز که قندیل

□

هدهد کلهی دارد و طاووس قبایی

□

آلوده کنی خاطر و ندانی

□

لاجرم آنرا که بادی بود چون اینجا رسید

□

سیرت زشت به اندر خور احرار است

□

چو بود خاطر و طبع تو کلک را همراه

□

کنون دوده را سر به سر شیونست

□

ای سنا بی وارهان خود را که نازیبا بود

□

نسخه خواهش دلهاست برات کرمت

□

جان هر جانی که جفت تیر حکمت بشنود

□

به دامن کسی از من نمی‌نشیند گرد

□

که یکی روز من نشسته بدم

□

فضل دارد چو فلک بر زمی از فخرش

□

همه بر کشتهای تشنه ز قحط

□

فرود آمدند اندران نیستان

□

زان زیادت پذیری و نقصان

□

روی به شهر آر که این است روی

□

نیزه‌ای اندر بنان اختر کن و جیحون مصاف

□

هنرها گهرهای پاک وجودند

□

عز و دولت با بقا و نعمتت پیوسته باد

□

رایت اوی است همای و، ملوک

□

خور جود تو جوینده چو انجم به فلک بر

□

کمانش ببرد آنک گنجور بود

□

ممن و ترسا جهود و گبر و مغ

□

چنان پیشش کشی کش بشکند سد جای پیشانی

□

عقل گاهی غالب آید در شکار

□

محاسبان فلک عاجزند از آن که کنند

□

حال رفت و ماند جزوت یادگار

□

از بد کرده پشیمان شو و طاعت کن

□

آب ما محبوس گل ماندست هین

□

همی‌رفت لشکر بکردار گرد

□

زان طرف آمد یکی پیغام نی

□

یکی طعم عسل دارد، دوم شیرینی شکر

□

هرچه داری تو ز مال و پیشه‌ای

□

مرا با عدو عاقبت فرصت است

□

پس بخوان قاموا کسالی از نبی

□

نیست قوی زی تو قول و حجت حجت

□

عفو کرد و در زمان نیکو شدند

□

نیاطوس گفت ای جهاندیده شاه

□

چشم عارف دان امان هر دو کون

□

بسان سگ دو چشمش چار و هر چار

□

تو یکی تو نیستی ای خوش رفیق

□

اینک الماس نظم بسم‌الله

□

او ذکر را از زنان پنهان کند

□

لطیف است آن و خوش، مشمر خبیثش

□

چون ز خشم آتش تو در دلها زدی

□

نیاید بروی تو دیگر بدی

□

منتظر گو باش بی گنج آن فقیر

□

مرا همچو خود خر همی چون شمارد؟

□

ما سمعیعیم و بصیریم و خوشیم

□

عاد را آن باد ز استکبار بود

□

در دکان کفشگر چرمست خوب

□

گیتی دریا و تنت کشتی است

□

وقت محنت گشته‌ای الله گو

□

صد و بیست رش نیز پهناش بود

□

گر نبودی نسبت تو زین سرا

□

خسی کز بهر مهرت در کناری می‌کشد خود را

□

گفت کورم خواند زین جرم آن دغا

□

لیک می‌خواهم به یمن مدحتت پیدا شود

□

که نگنجیدم در افلاک و خلا

□

مرد غواص به دریای بزرگ اندر

□

چونک در صنعت برد استاد دست

□

که گویند دارا ی گیهان یکیست

□

آن الف چیزی ندارد غافلیست

□

تو زغوغای عامه یک چندی

□

کز ذنب پرهیز کن هین هوش‌دار

□

کی آن دهان مردم است سوراخ مار و کژدم است

□

در گذشت از وی نشانی آن‌چنان

□

شخص جان من به سان منظری است

□

وز غرضها زین نظر گردد حجاب

□

همه آشتی گردد این جنگ ما

□

در مزارع طالب دخلی که نیست

□

سلطنت مفتخر به خدمت او

□

جفت شد با او به شهوت آن زمان

□

این دم از لطف تو ای شمسه‌ی ایوان شرف

□

جمله‌ی مرغان آب آن روز نحر

□

حجت به شعر زهد مناقب جز

□

گرچه این مستی چو باز اشهبست

□

ز کار گذشته به پوزش گرای

□

ور نگوساری سرت سوی زمین

□

سخن خوب ز حجت شنو ار والائی

□

باز کرد استیزه و راضی نشد

□

زخمی اگر ز چرخ مقوس خورد کسی

□

گام زان سان نه که نابینا نهد

□

همچنان باشم تو را من چون تو باشی مر مرا

□

بحر را پیمود هیچ اسکره‌ای

□

چو آن دانشی گفت و خسرو شنید

□

تا بریشان زد پیمبر بی خطر

□

وحشی بلند شد سخنت بی‌ادب مباش

□

در فروغ راه ای مانده ز غول

□

نمی‌داند دعائی محتشم زین به که تا حشرت

□

چون مزاج آدمی گل‌خوار شد

□

گر تو را پشت به سلطان خراسان است

□

گر نباشد یاری حبر و قلم

□

دگر گفت کاری گران آورید

□

شیخ روزی بهر دفع س ظن

□

دین چو دلم پاک دید گفت «هلا

□

فرامرز را زنده بر دار کرد

□

من یکی بلبلم اندر قفس دهر که چرخ

□

چونک دزدی باری آن در لطیف

□

در این پیدا نهانی را چو دیدی

□

به رستم چو برخواند نامه دبیر

□

همی‌تاخت اندر بیابان و کوه

□

هیچ گوید نان دهید ای مردمان

□

شاهی به پشت زینش و بازی به روی دست

□

مبادا چنین هرگز آیین من

□

قرةالعین من آن اختر برج اخوی

□

تا که خوفت زاید از ذات الشمال

□

جان گوهر است و تن صدف گوهر

□

برهمن چنین داد پاسخ بدوی

□

گر او رفت ما از پس اورویم

□

چون به هر فکری که دل خواهی سپرد

□

بشناس حرم را که هم اینجا به در توست

□

ز خواری شوم سوی زابلستان

□

چو از عدم بوجود آمدی خطا پیشه

□

ای سعادت‌بخش جان انبیا

□

چون من به بیان بر زبان گشادم

□

ازان پس به پیشت پرستارورا

□

ز بوی زنان موی گردد سپید

□

تا سه شب خامش کن از نیک و بدت

□

جهان را رسم عشرت تازه گردد

□

به رستم چنین گفت کای بدنشان

□

پس از تجسس کامل که یک دو کاتب کاهل

□

این صفت هم بهر ضعف عقلهاست

□

گر این علمها را بدانند قومی

□

خریدارم این رای و پند ترا

□

خداوند بخشایش و فر و زور

□

تا فضیحتهای دیگر را نهان

□

نشناخته مر خلق را چه جوئی

□

بخندید از آیین او شهریار

□

دشمنت داد جلادت داد اما در گریز

□

زانک غالب عقل بود و خر ضعیف

□

به دانا گر نکوتر بنگری نیست

□

ازو چارصد گوهر شاهوار

□

نه بازارگان ماند ایدر نه شاه

□

مرغ مرده پیش بنهاده که این

□

که یعنی آمدم ای قلب کاران

□

یکی بدره دینار و اسپی سیاه

□

به چنگال اعراب افتاده حالا

□

طوطی ایشان ز قند آزاد بود

□

گر سوی اهل جهل به دین متهم شوی

□

زمانی بیاید که مردم به چیز

□

سوی موبدان موبد آمد سپاه

□

در جهان پوشیده گشتی و غنی

□

تا نکند کس شمار جنبش چرخ فلک

□

اگر با من اکنون تو پیمان کنی

□

پدید گشته به طی زمان کریم بسی

□

چشم را در روشنایی خوی کن

□

اگر هدیه خواهی ورا گنج هست

□

تو فردا ببینی که بر دشت جنگ

□

کدیور بدو گفت کان آبگیر

□

پند من بشنو که تن بند قویست

□

وز آن منزل همان دم کرد شبگیر

□

بگفتند با او بسی رزم پیل

□

ولی یگانه هلالیسیت کز امل دارند

□

از ملوک خاک جز بانگ دهل

□

چه گویی به پاسخ که روزی همای

□

فرستم کنون با تو او را بهم

□

بلند آسمان را که فرسنگ نیست

□

بس گرفتی یار و همراهان زفت

□

همتش آب و معالی ام و بیداری ولد

□

یکی مهر زرین بیاراستند

□

می‌تواند شد از تصرف تو

□

فتوی‌ات اینست ای ببریده‌دست

□

ز لشکر گزین کن فراوان سوار

□

خروشی به زاری برآمد ز روم

□

سپهدار مرز و نگهدار بوم

□

یا رب این بخشش نه حد کار ماست

□

به خدمت دیر دیر آیم از آنست

□

چه آمد برین تخمه از چشم بد

□

قصه کوته چون ز صنع صانع لفظ آفرین

□

بدرید پهلوی رخش سترگ

□

کزین گونه اسفندیار آمدی

□

همه روی یکسر به جنگ آوریم

□

بران نامه بنهاد مهر نگین

□

سکندر چو بشنید زان شد غمی

□

یگانه گشته از اهل زمانه

□

ز تو دور شد فره و بخردی

□

دو عالم بر در و گوهر شود تنگ

□

سر فور هندی به خاک اندرست

□

سر نیزه و گرز خم داده بود

□

نماندت ایدر فراوان درنگ

□

فرستمش یکساله زر و درم

□

ز باره به آغوش بردارمش

□

همه از بهر ما هر یک به کاری

□

چو ایمن شدی مرگ را دور کن

□

به خیمه‌گاه سپاهش زمین کند پیدا

□

ز اختر یکی روزگاری گزید

□

مر او را برانجا ببستند سخت

□

نخستین چنین گفت کای نامدار

□

که پیروز را پاک فرزند بود

□

چو آورد لشکر به پیش فرات

□

طبیعت منست گاه شعر من

□

سپاهی بروبر ببارید تیر

□

نستد آب ز رفتار و نه باد از جنبش

□

هم این چرخ گردان برو بگذرد

□

زمینها پر از کشته و خسته شد

□

بسی نفت و روغن برآمیختند

□

به یاران چنین گفت بهرام گرد

□

چران داشتی از دو رویه دهن

□

نشاند در مقام انتظارت

□

چنین داد پاسخ که شاه جهان

□

تو را مداح جز من نیست اما می‌کند غیرت

□

برفتند یک لب پر از آفرین

□

به کاوسیان بود لهراسپ شاد

□

بدو گفت رویین تن اسفندیار

□

نداری نمکسود و هیزم نه نان

□

ز خواهندگان نامشان سر کنید

□

ایشان پیمبران و رفیقانند

□

که آید به دستت بسی خواسته

□

من که سلیمان زمان توام از طبع سلیم

□

همی خورد می تا جهان تیره شد

□

مرا بر زمین دوست خوانی همی

□

به فریاد شد گازر از کار او

□

چو دستور بشنید پاسخ ببرد

□

همه درزهایش گرفته به قیر

□

تاخت برون لشکری از هر طرف

□

بر زبان خنجرت روزی به طنازی برفت

□

شها مشتاق خاک هند ایرانی غلام تو

□

اگرچه قارن و قارون شود به قوت و مال

□

به یک دست شمشیر و دیگر کلاه

□

درشدم جان به طرب رقص‌کنان در پی بخت

□

به دانگی مرا دوش بفروختی

□

مکرمی نیست در همه عالم

□

این همه رمز و مثل‌ها را کلید

□

موافقان تو بر بام چرخ برده علم

□

کرد بر خسروآفرین دراز

□

از زمانت به خیر باد دعا

□

دو دندان به کردار پیل ژیان

□

طبل بدخواه تو به زیر گلیم

□

اگر دادگر باشی ای شهریار

□

گرنه از آب سخن پیدا کنم سحر حلال

□

چو دامان ماند زیر کوه اندوه

□

به امتلا چو قناعت شوند آز و نیاز

□

نان من بی‌میانجی دگران

□

ساحت بارگاه عالی تو

□

بدو گفت شاه ای پسندیده مرد

□

دید در جنب تو امروز که هستند همه

□

وگر مایه‌داری توانگر بمرد

□

بالله ار بر من توان بستن به مسمار قضا

□

بریدم شب تیره و روز روشن

□

دست گهرفشانت تا صبح حشر باقی

□

اوفتادم من بیابانی

□

من آن دانم و هم توانم ولیکن

□

چو تو بازگردی به زابلستان

□

عالمی در حنین عشقش و او

□

چو من دشمنی کرده باشم به گنج

□

با من سپهر آینه کردار چند بار

□

به دستوری که باشد رفت دستور

□

شاکر نعمتت وضیع و شریف

□

بسته به سه پایه هوائی

□

از خرج عرق سرکشان نزار

□

به ایوان خراد مهمان شوند

□

همه عمر از اثر دور فلک

□

وزان پس نوشتند کارآگهان

□

اما ندهم به دیو فرزند

□

این همه ار فعل خدای است پاک

□

خدایگان جهان زان سخن نیندیشید

□

چو حکمی راند خواهی یا قضائی

□

بر دل و دستت همه خاری بزن

□

ز دینار رومی شتروار پنج

□

مرا روز روشن بود تاره شب

□

بدو داد با هدیه‌ی شهریار

□

خروش ارغنون و ناله چنگ

□

نه خوانی بوستان دلگشایی

□

راست گفتی کسی به من بربیخت

□

یک زلزله از نخست برخاست

□

گنبد گردنده ز روی قیاس

□

شوید آن شگفتی ببینید گرم

□

ببخشد درم هر چه یابد ز دهر

□

سبک پشت بر یکدگر گاشتند

□

گر جز به تو محکم است بیخم

□

تو را خدای ز بهر بقا پدید آورد

□

گرد کردن زر و سیم اندر خزینه نزد تو

□

فراخی باد از اقبالش جهان را

□

جهد بدین کن که بر اینست عهد

□

ازان زخم و آن اژدهای دژم

□

بدو گفت پردخته کن سر ز باد

□

خداوند دارنده یار تو باد

□

صاحب تبع و بلندنام است

□

نمی‌دانست تا تدبیر او چیست

□

ولیک زینهمه آزادگی و نیکخویی

□

میزبان کاین شنید رفت به زیر

□

مملکت از عدل شود پایدار

□

سپاهی همه خسته و کوفته

□

برفتند با رامش و خواسته

□

بیاراست لشکر چو پر تذرو

□

بزرگان چون شدند آگه ازین راز

□

بد کنش بد بجای خویش کند

□

بخشش زوار تو از تو گهر

□

کس از مادر بدین دولت نزاده است

□

شاخ ز نور فلک انگیخته

□

ز گفتار او تیر شد نامدار

□

که آیی به شادی سوی خان من

□

فروزنده‌ی تاج و خورشید و ماه

□

دیوانگیی همی نماید

□

خوش آنکس را که یکجا نیست مسکن

□

هر که جز روزگار او خواهد

□

بر عطارد ز نقره کاری دست

□

چون فلک از پای نشاید نشست

□

همی راند باره به کردار باد

□

مرا مام فرخ نزادی ز بن

□

مرا جز اشک حسرت، ژاله‌ای نیست

□

ز محنت رست هر کو چشم دربست

□

کس به دانش نرسد جز که ز نادانی ازانک

□

چو پشت برهمن شود شاخ گل

□

نه پنهان بر درستیش آشکار است

□

شتابندگانی که صاحب دلند

□

ز ایرانیان هرچ مردست پیر

□

چه سغدی چه چینی و چه پهلوی

□

شاه‌باز کلاه گمشده را

□

کز هفت به ده رسید سالش

□

به کنهت فکر کس را دسترس نیست

□

گر چنان خفتی ای شه که نخواهی برخاست

□

بیشتر زانکه در شمار آید

□

راه قدم پیش قدم در گرفت

□

دو تن را بدین مرز مهتر کند

□

نجستی به جز کژی و کاستی

□

نبض تهی دست نگیرد طبیب

□

نماند جز بدان پیغمبر پاک

□

ای برده به‌بازار این جهان عمر

□

دانم و از رای تو آگه شدم

□

جهان بیرون مباد از حکم و رایت

□

نیوشنده به گرغم خود خورد

□

بگیرید پند ار دهد زردهشت

□

مرا دل بدین نیستی دردمند

□

جز کر نشود پیش سخن‌گوی غنوده

□

مادر که سپندیار دادم

□

چنان جنگی کنم با قیصر روم

□

دیدن شاه بر تو فرخ باد

□

بادا همه اولیاش منصور

□

آتش از این دسته ریحان شده

□

نباشیم گفتند همداستان

□

نگر تا که ابلیس ازین گفت‌وگوی

□

همی شست رویش، بروشن سرشک

□

کز دوری آن چراغ پرنور

□

روز تو باد فرخ، چون دلت با مراد

□

چنین صد هزاران سده بگذرانی

□

جهان از درگهش طاقی کمینه است

□

دست درآویز به فتراک دل

□

و گر گم شدت راه دارم هیون

□

بفرمود کاین نزد ایشان برید

□

هوا را بود روشنی و لطیفی

□

ای بی‌خبران ز درد و آهم

□

پای نهی در ره افعی به خاک

□

آنچه کرده‌ست، ز آنچه خواهد کرد

□

آنچه از خصم خویش نپسندید

□

محرم این پرده زنگی نورد

□

به آیین این شد پی افگنده روم

□

کس از تاجداران بدین‌سان نمرد

□

ترا هر چه قیمت نهد روزگار

□

گویند که داشت شخص پرویز

□

بر خوردن تو باشد: از دولت و از نعمت

□

بر آرزوی آنکه کنم خدمتت قبول

□

نبینی جز هوای خویش قوتم

□

با نفس هر که درآمیختم

□

فرود آمد آن بیدرفش پلید

□

جهان آفرین بشنود گفت من

□

ای هوشیار مرد، چه گوئی که این گروه

□

شب چون سر زلف یار تاریک

□

میسر کی شدش تا زان تمامی

□

پیش سرای پرده‌ی تو خواهم

□

تیرش از دست گرگ و پای پلنگ

□

پای سخنرا که درازست دست

□

هنر بین و این نامور گوهرم

□

ندانم چه شاید بدن زین سپس

□

روشنیها خواستند، اما ز دود

□

لیلی و مجنون ببایدت گفت

□

جرس دستان گوناگون همی‌زد

□

تا شنبلید و لاله نیابی ز شاخ بید

□

زهی قدرت که در حیرت فزودن

□

فرستاده را چون بود چاره ساز

□

به بازوش در بسته بد زردهشت

□

نگه کرد سیمرغ با بچگان

□

به صد مهرگان دگر شاد کن دل

□

گر قهر سزای ماست آخر

□

گر نکنیمش ز گهر کامکار

□

می ستان از کف بتان چگل

□

با چه آهو که اسب زین نکنند

□

ترک ختائی شده یعنی چو ماه

□

همه دشت نخچیر و مرغ اندر آب

□

برفتند با سوگواری و درد

□

مرا در دل، نهفته پرتوی بود

□

نیکی کن و از بدی بیندیش

□

وانکه همی گوید من زاهدم

□

فرمانبران تو شده‌اند ای امیر

□

سخن سهل است بر طرف زبان گفت

□

چو تو خدمت پای و نیروی دست

□

بدادندشان کوس و پیل و درفش

□

اگر دختر آمد ز ایرج نژاد

□

حذر دار از عقاب آز ازیرا

□

نه بس شیرین شد این تلخ دو تا پشت

□

ز روی خرمی میراند توسن

□

خدای گربه بدان آفرید تا موشان

□

چونکه میدان بر اژدها شد تنگ

□

می‌تک و می‌تاز که میدان تراست

□

خورش چون بدین گونه داری به خوان

□

به پیش من آورد چون دایه‌ای

□

تو چه داری غیر ادبار، ای دغل

□

هر صبحدمی شدی شتابان

□

ولی این ناز هر جا درنگیرد

□

با دلم گفتم که ای بسیار گوی

□

عروسی دید چون ماهی مهیا

□

گر گلم بودی و میوه همچو تو خودبینمی

□

بسی خواند بر فر او آفرین

□

برون شد ز درگاه شاپور گرد

□

همچو یوسف بگذر از زندان و چاه

□

جانی و عزیزتر ز جانی

□

برآمد بخت خواب آلوده از خواب

□

شد به کل از دست و در پای اوفتاد

□

زند گشتاسبی به جز تو که خواند

□

در آن مجلس که او لب برگشادی

□

دو جنگی بران سان برآویختند

□

ز خوبی و از نیکی و راستی

□

ز راه تجربه، گر هفته‌ای سکوت کنی

□

عشقی که چنین به جای خود باد

□

اگر چیز دگر در آن میان هست

□

بود در همسایگی شهریار

□

نشاید شد پی مرغ پریده

□

گلابم گر کنم تلخی چه باکست

□

سواری به نزدیک او آمدست

□

سپه را ز دریا به هامون کشید

□

رفته برین است نهاد جهان

□

از یک سر تیر کارگر شد

□

ره آزادیی نه پیش ما را

□

در زمان رفتند خیل پادشا

□

هان تا سگ نان کس نباشی

□

به آسایش توانا شد تن شاه

□

یکی کاروانی شتر با منست

□

بکشتند ازیشان فزون از شمار

□

عیب کردی، این ره لغزیده را

□

از آن آتش که آن دود تهی داد

□

چون بی‌ضربان باشد، نیرو دهد او را

□

گفت آن چاوش کای سرگشتگان

□

که چون بودی و چون رستی ز بیداد

□

چه فرزندی تو با این ترکتازی

□

ازان کشته کس روی هامون ندید

□

برآشفت ضحاک برسان کرگ

□

هیچ چیز از بی‌نهایت بی‌شکی

□

زین ره که گیاش تیغ تیز است

□

به جان خدمت کنم گفتا روان باش

□

بود آن شب می میان جمع در

□

تا ز ثالث ثلثه جان نبری

□

چو یاقوتم نبیذ خام گیرد

□

بباشیم پیشش به خواهشگری

□

همان رازها کرد نیز آشکار

□

بلند شاخه، بدست بلند میوه دهد

□

اینجا به طلایه رخش رانده

□

کند بی‌مزد جان در سخت کوشی

□

آسمان بر در تو چون حلقه

□

سخن را زیر پرده رنگ می‌داد

□

گر این معنی بجای آورد خواهی

□

که اکنون چنین سست شد پایتان

□

فرومایه ضحاک بیدادگر

□

خوار کند صحبت نادان تو را

□

ای نور ده ستاره من

□

قلب و نیکو در جهان بودی روان

□

هران چیز کز راه بیداد دید

□

من خود از گنجهای پنهانی

□

نمدی روز و شب چون چرخ ناورد

□

که چندین بگویی تو از کار بند

□

چنین تا برآمد برین چندگاه

□

کسی کاو کعبه‌ی دل پاک دارد

□

کی دهن اینمرتبه حاصل کند

□

زمین را بوسه زد فرزانه شاپور

□

فرستاده برگشت و آمد دمان

□

لیک جرم آنک باشی رهن برق

□

مزن چندین جراحت بر دل تنگ

□

چو من گفت از ایدر به بیرون شوم

□

بکردار شاهان پیشین نگر

□

نور او چون اصل موجودات بود

□

ممنش خوانند جانش خوش شود

□

خاصه خورشید کمالی کان سریست

□

درود جهان آفرین برشماست

□

از بس که نمود نوحه‌سازی

□

دلت بسیار گم می‌گردد از راه

□

که بیهوش گشتم من از دود زهر

□

نگه کرد و پیسه یکی مار دید

□

ناتوانی زان دهی بر تندرست

□

از ملولی یار خامش کردمی

□

کجا شیرین کجا این درد و این سوز

□

ز بس نیزه وتیغهای بنفش

□

ور بگفتی دوش دیگی پخته‌اند

□

چه خواهش کان نکردم دوش با او

□

همیشه همه نیکویی خواستی

□

سخن چون یک اندر دگر بافتی

□

فردا به پیمبر به چه شائید که امروز

□

صورت اگر نیک و اگر بد بری

□

چون مه نو یا سه روزه یا که بدر

□

پرستنده را دل پراندیشه گشت

□

سفته بر سفت شیر و گور نشست

□

چو شمع از بهر آن سوزم بر آتش

□

همی زار بگریست بر کشتگان

□

به کسری چنین گفت کای پادشا

□

بانگ زد خادم بر او کی خود پرست

□

ما چه باشد در لغت اثبات و نفی

□

به سختی با اجل زان می‌ستیزم

□

چوفرزند گردد سزاوار گاه

□

آن زمرد باشد این افعی پیر

□

چو گوی افتادن و خیزان به بود کار

□

فریدون بیدار دل زنده شد

□

بدانست کان کار آن پادشا ست

□

بسی نماند که این نقطه‌های روشن روی

□

پاک نگردی ز ره این نیاز

□

هر کراماتی که می‌جویی بجان

□

سهیل شمس تبریزی نتابد در یمن ور نی

□

یاری که بود مرا خریدار

□

نگویم چون دگر گوینه‌ای گفت

□

بگفت ای عشق تو منظور جانم

□

کنون بی تو دارم سیه روزگاری

□

ما که عمری پرده‌داری کرده‌ایم

□

مرکز این گنبد فیروزه رنگ

□

خس خسانه می‌رود بر روی آب

□

اکرمنا ابرنا طیبنا و سرنا

□

مکیان را عز یکی بد صد شده

□

چو دریا بر مزن موجی که داری

□

ز پرکاری به هر سو می‌کشیدش

□

شادباش و شاد زی کین بزم و این آرامگاه

□

وز طاعت خورشید همی روز و شب آید

□

انبیا را کار عقبی اختیار

□

زان سوی حس عالم توحید دان

□

به خانها در کشند اسباب چندان

□

اول سر خویش بر زمین زد

□

تو در خرگاه و من در خانه تنگ

□

نشاید ملک دادن دیگران را

□

الا تا مهر و ماه و اختران در محفل گردون

□

روزه‌داران را بود آن نان و خوان

□

تازه کنند این گل افکنده را

□

سالها گوید خدا آن نان‌خواه

□

که آن حالت که شاه به جرو برداشت

□

گر نماند اشتهای نان و آب

□

چو من سوی گلستان رای دارم

□

و گر افسوس شیرین خورده بودی

□

لا من مدبحی و لکن من مواهبکم

□

درمانده‌ام در کار خود نه یار کس نه یار خود

□

هیچ کس آبی ز هوائی نخورد

□

من که را گیرم که را قاضی برم

□

شاید که خرد خرد به جانی

□

بر خاک من آن غریب خاکی

□

فرو رفته به خاک آن سرو چالاک

□

باسش، چون نسج عنکبوت کند روی

□

در یکی لحظه بر یکی صفحه

□

گر بپرسی گبر را کین آسمان

□

مه که چراغ فلکی شد تنش

□

چشم را ای چاره‌جو در لامکان

□

شاها ملکا ملک سپاها

□

کان طبیبان هم‌چو اسپ بی‌عذار

□

چو بشنید این سخن فرهاد بی‌دل

□

که یارا هم تو از محنت رهانم

□

گفت که ای وز کجا؟ گفتم از اهل وفا

□

نیاساید ز بیدادی که مرکب تیز رو دارد

□

جور و احسان رنج و شادی حادثست

□

او چو نورست و خرد جبریل اوست

□

از هوای نفس عصیان دوست هر چند ای امیر

□

بلبل ز هوای گل به گرد است

□

بدان شیری که اول مادرت داد

□

اندر عراق بزم کنی، در حجاز رزم

□

خیر و شر کس نگفتم از هوای طبع و نفس

□

اختیاری هست در ما ناپدید

□

زاتش تنها نه که از گرم و سرد

□

تا مبدل گشت جوهر زین عرض

□

هزار و یک مقام آنجا، اگر چه بگذری، لیکن

□

هم‌چو خوبی دلبری مهمان غر

□

اگر مرغی پرید از گلستانت

□

می گلرنگ در جام طرب کرد

□

ای طالب علم! عاشقی ورز

□

به آخر چون بشد شب او بجست از جای دل پر غم

□

گر پری از دانش خاموش باش

□

صورت هر آدمی چون کاسه ایست

□

از هوای خود به فریادم، اغثنی یا مغیث

□

چون رشته جان شو از گره پاک

□

هر آن صورت که خود را چشم زد یافت

□

براند القصه تا آن دشت و کهسار

□

مسلمان وقتها دارد ز بهر کسب آمرزش

□

پس حدیثش گرچه بس با فر بود

□

هست تسبیحت بخار آب و گل

□

معصیت کردی به از هر طاعتی

□

ز آفتاب نظرت بر سر او سایه فگن

□

آنک داند این نشانش آن شناس

□

صدف می‌داشت درج خویش را پاس

□

قبول خدمت ما صعب کاریست

□

هم لطف او مگر نظری سوی من کند

□

وز جهان علم دین بری و سخا

□

به تندی چند گوئی با اسیران

□

گر سیاهست او هم‌آهنگ توست

□

با سگ کوی دوست همدم شد

□

من کزان آب در کنم چو صدف

□

گره بگشای ز ابروی هلالی

□

چنان کان دلربا بود آنچنان کرد

□

عشق او را چو خانه روشن کرد

□

بنده آزادی طمع دارد ز جد

□

او نغمه‌ی غم زند به نامم

□

همچنین می‌گفت سرمست و خراب

□

لذت عشق عاشقان دانند

□

دیده‌ام خود بارها این خواب من

□

شد چیره چو دشمن ستمکار

□

گل افسرده را آبی نباشد

□

بگریست برو به خسته جانی

□

درمان آدمی به حقیقت فنای اوست

□

آید به چمن، چو نازنینان

□

بینی از گند تو گیرد آن کسی

□

کای آهوی ناوک افگن مست

□

آوردی ازان خورش که شاید

□

بخت من، اگر ز من شد آزاد

□

همایون پیکری تاووس تمثال

□

خرابی یافت اندر قالبش راه

□

پس همان درد و مرض را یاد دار

□

چو باشد دست تقدیرم عناگیر

□

شیر تازه از شکر انگیخته

□

زان نغمه شدند دور از آرام

□

تا شود پیدا وقار و صبرشان

□

به عشق نو در آغاز جوانی

□

باز باش ای باب بر جویای باب

□

هم رخنه‌ی فتنه بسته گردد

□

در رستگاری به پرهیز جوی

□

ور خود زنی از خلاف تیری،

□

گر یکی سر را ببرد از بدن

□

روشن گشتی که از چنین در

□

شیر بگذار و گور نخچیرست

□

این زو به غم و گداز مانده

□

اهدی له بذی الخلافة اسودا

□

ز حیرانی ز مانی بی خبر ماند

□

چون حریص خوردنی زن خواه زود

□

بردار ز مطرح هلاکم!

□

دست و دامن گشاده مییم

□

بازو که حمایل صنم گشت

□

میوه‌ی شیرین نهان در شاخ و برگ

□

مجنون ز جگر نفیر می‌زد

□

واخشی مناواة الزمان و صرفه

□

با زیستنی چنان که دانی

□

می‌خواره‌ای که کاسه بدزدد ز خوان من

□

خوش غمزه چشم خور ز تو شب طره پر عنبر ز تو

□

بسکه شب نای لب بجنبانی

□

در دعای حضرت تو هر سحر

□

ریخته آسمان فاخته گون

□

زمزم آنگه چون دهانی آب حیوان در گلو

□

حتی بدا الصبح فی کم الدجی

□

بر قصر عقل نام تو خیر الطیور گشت

□

چون موکل آن ملایک پیش و پس

□

گفتم به پایگاه ملایک توان رسید؟

□

غضبی، کز طریق دانش خاست

□

بر چرخ ملک بانو و شاهند مهر و ماه

□

حاصل این‌جا این فقیه از بی‌خودی

□

خاصه در این عهد ما کز سبب بخل این

□

الفست اول حروف و حروف

□

چو ده عاق فرزند لرزان که هر یک

□

آنها همه یاران رسولند و بهشتی

□

از گرد سیاه سپهت بر تن گردون

□

دل چو چندی درین مجاهده شد

□

دوش چنین دیده‌ام به خواب که نخلی

□

پیش مفلس زر زیاده مسنج

□

خدت زلف و رخ کند از پی سنبل و سمن

□

گر تن سفر گزید ز پیشت، مگیر عیب

□

با خار خشک خاطرم آرد ترنگبین

□

چونک درمانی به غرقاب فنا

□

باد صبا بر آب کر، نقش قد افلح آورد

□

عرش بلقیس کرسی حرمت

□

چون آینه نفاق نیارم که هر نفس

□

فاعل مطلق یقین بی‌صورتست

□

عیار دهر کم ارز است، دیدم ز آتش همت

□

جای خود در بهشت باقی کن

□

چون بلبله دهان به دهان قدح برد

□

مفتی کل عالم و مهدی جزو جزو

□

پس چو به مکه شدم، شدم ز بن گوش

□

در تو و دیدن تو خیری نیست

□

وز سوم جعفر ار سخن رانم

□

تازی و پارسی و یونانی

□

یک دو روز این سگ‌دلان انگیخته در شیرلان

□

به هر شاخش ز صنعت بود طیار

□

چون دو لشکر بر هم افتادند چون گیسوی حور

□

بلک شکر حق کن و نان بخش کن

□

نام شه زان اول و آخر الف کردند و نون

□

بر چهل مرد بود پیرهنی

□

لوح پیشانیش را از خط نور

□

ماه عرصه‌ی آسمان را در شبی

□

در موکبت برای خبر چون کبوتران

□

چو گل از گلشن خوبی بچینند

□

اسد گاو دل، کرکسان کلک زهره

□

با محنتش به نعمتش اندر مکن طمع

□

وز پی احمد براقی کن ز نور

□

جستنش گر چه از محالاتست

□

هم گذارند که گوی سر میدان گردم

□

به جز آن هرچه بینی از خواری

□

مهر آزمای مهره‌ی بازوش جان و عقل

□

شاه چون دایه گرفت ابسال را

□

نه چون ماهی درون سو صفر و بیرون از درم گنجش

□

چو پیر گشتی و گهواره‌ی تو آمد گور

□

چون گل رعناست شخصم کز پی کشتن زید

□

نقد خویش اول آزمایش کن

□

گو به حسامت که برد آب بت لات نام

□

زانک محتاجند این خلقان همه

□

هم به ثنای پدر ختم کنم چون مقیم

□

جبهه رخشنده در میان ظلام

□

قماری زنم بر سر پای وانگه

□

ای خداوند حسام دشمن او بار از جهان

□

گرچه بدون تو چرخ تاج و نگین داد لیک

□

پیش ازین کاملا که بودستند

□

دیو کژ کژ به مردم اندیشد

□

به تیر و سنان موی بشکافتیم

□

نی صفی الملک را بینی صفائی بر جبین

□

به افسون‌های شیرین، از ره‌ام برد

□

از نسیم یار گندم‌گون یکی جو سنگ مشک

□

چون جدا خواهند گشت ایشان و دور از یکدگر

□

ای بر ز عرشت پایگه، بر سر کشان رانده سپه

□

چون ز حد بگذرد فغان و خروش

□

ماری به کف مرا دو زبان است این قلم

□

بندند باز بر سر دوزخ پل صراط

□

وفا باری از داعی حق طلب کن

□

به زیر جامه جست و جوی کردی

□

دریا ز شرم جودش بگریختی چو زیبق

□

هان‌تا از آن گروه نباشی که در جهان

□

نان تو چو قطره‌ی ربیع است

□

هر دمش دل به غم در افتد و درد

□

امر دهد کردگار کای ملکوت احتیاط

□

چو دستت رسد مغز دشمن برآر

□

در عرفات عاشقان بختی بی‌خبر توئی

□

غلامانی به طوق و تاج زرین

□

بر یک نمط نماند کار بساط ملکت

□

زان شدم عطار کز کوی تو بویی برده‌ام

□

عیسی از معجزه برسازد رنگ

□

شب فغانی که: گرگ میش برد

□

باد بر هفت فلک پایه‌ی تختش چندانک

□

زورآزمای قلعه‌ی خیبر که بند او

□

از در سید سوی گبران رسید

□

گفت: «از آن رو که جمعی از انصار

□

یک فرح را هزار غم ز پس است

□

بر خاک فتنه چون بشدی؟ بر سما نگر

□

یکایک میوه دزد باغ طبعم

□

آن کسانی که بینشی دارند

□

از شیر شتر خوشی نجویم

□

دیگران حلوا به طرغو آورند

□

ای ملکوت و ملک داعی درگاه تو

□

بر او قفل دگر محکم فروبست

□

آن آهنم که تیغ تو را شایم از نکوئی

□

از آن سبب که چنان اقتضا کند در عقل

□

اشک داود چو تسبیح ببارید از چشم

□

این حسابی که: چند مظلمه برد؟

□

آنکه از جناب شاه به جنت برد نشان

□

باری گرت به گور عزیزان گذربود

□

ز دینار لختی فرستادمت

□

بتو پیش از تو گر زری دادند

□

جان و دل و خرد برسانم به باغ خلد

□

به پیش ینال و تگین چون رهی

□

سراسر برآری به دینار خویش

□

پیش تو ذره‌ایست هفت زمین

□

بمان به دولت جاوید تا به حرمت تو

□

پیاز آمد آن بی هنر جمله پوست

□

مگر مرد با دانش و یادگیر

□

چو دایه این سخن بشنید، بگریست

□

دیدنی شد همه نوری به ظلم در شکنید

□

بر تو گر این خواجگی آید به سر

□

به رومش فرستاد شاپور شاه

□

این سخنها نه از رعونت خاست

□

طبع غمگین چکنم ز آنچه گذشت

□

وگر فاسقی چنگ بردی به دوش

□

بزن دست با من یک امروز نیز

□

جز پی آن شمع هدایت‌پناه

□

بلبل نغمه‌گر از باغ طرب شد به سفر

□

تا میان بسته‌اند پیش امیر

□

بیاورد پس جامه‌ی پهلوی

□

زمره‌ای کین اصول میدانند

□

تا فلک آکنده باد از دل و جان عدوت

□

وگر قانع و خویشتن‌دار گشت

□

هر آن گنج کان جز به شمشیر و داد

□

سخن رانم ز ساق او که چون است

□

اختران بینم زنبور صفت کافر سرخ

□

به قلب او که هزاران جناح روح‌القدس

□

دهم زر که تا خاک بیرون برد

□

غول خود را مدان به جز زن خود

□

شکر الله کز بقای شاه موسی دست ما

□

چه لایق مگسانست بامداد بهار

□

سراسر به درگاه شاه آمدند

□

لامسه را نقد نهاده به مشت

□

چون پروردی به درد و صاف‌ام

□

ایمن ننشیند ز بیم رفتن

□

ابا شادمانی و با ایمنی

□

گر چه داری تو راز خویش نهفت

□

آن بر سر صدر ناز بنشست

□

تا بر درت به رسم بشارت همی زنند

□

جفادیده ایرانیی بد به روم

□

ندانم مانعت زین مصلحت چیست

□

خون گشت ز ناامیدی‌اش دل

□

آن جهان مغز این جهان است همه

□

به روزی که رای شکار آیدت

□

آنچه در علم بیش میباید

□

به خاک وی فکند از کاسه‌ی سر

□

بدان که دشمنت اندر قفا سخن گوید

□

دگر آنک لشکر بدارد به داد

□

چو هر یک را در آن دیدار دیدن

□

طفلان که به هم فسانه گویند،

□

ای امت برگشته ز اولاد پیمبر

□

بدین شهر بگذشت پویان دو تن

□

من و ما تا بچند دشمن و دوست؟

□

قدم در طریق صبوری نهد

□

چو بتخانه خالی شد از انجمن

□

گشاد پرت باشد و دست راست

□

هر مگس انگبین چه داند کرد؟

□

لیلی ز مژه سرشک خون ریخت

□

تو در هوای نفسی و آگاه نیستی

□

بدیها به صبر از مهان بگذرد

□

ز سماع و حدیث و خفت وز خورد

□

اگر گویی بر او بگشایم این راز

□

بلی ثنای جمیل آن بود که در خلوت

□

همه سربسر خاک پای توایم

□

بگفتا: «کار اگر بودی به دستم،

□

آن، سنگ سیاه بوسه می‌داد،

□

خدای را چه شناسد کسی که بر تقلید

□

ور ایدون کجا تاج بردارد اوی

□

سعدش این بند را کلید شود

□

جز بر سر عاقلان قلم نیست

□

خدایا به غفلت شکستیم عهد

□

به ایوان او بد همی یک دو ماه

□

ز حد بگذشت درد انتظارش

□

بگفتا: «ای زلیخا! این چه حال است؟

□

چون یقینی که همی از تو جدا خواهد ماند

□

به مشک اندرون پیکر زعفران

□

آن وقایع که بود کم باشد

□

هرچند نشان ز خویش جویی

□

خدای را به تو فضلی که در جهان دارد

□

جز از راستی نیست با هرکسی

□

کزین در سخن هرچ داریم یاد

□

روزی دو سه چون به صبر بنشست

□

تنت همچون گور خاک است، ای پسر، مپسند هیچ

□

چو بر شاه بر شد سپاه انجمن

□

چند راحت بری ز ملک کسان؟

□

چاک افکندند در دل خاک

□

و مستصرخ یا للمرة فانصروا

□

ازان هر یکی را بسی هدیه داد

□

چو کاووس کی روی خسرو بدید

□

گفت: «ای دل و دین ز دست داده!

□

ای پسر، امروز را فرداست، پس غافل مباش

□

برآورد خربنده هرگونه رنگ

□

در سر پیل بر زنی قلاب

□

دست‌ات گیرد، که: زود برخیز!

□

فرود آمد آن بیدرفش پلید

□

ز گیتی مبیناد جز کام خویش

□

ببینی کزین پرهنر یک سوار

□

تو گوئی عادت پروانه دارد

□

ستوری تو سوی من از بهر آنک

□

دل زیردستان ما شاد باد

□

با تو بیعت کنند جن و ملک

□

بیابانی است کو سامان ندارد

□

نباشیم گفتند همداستان

□

بدان گشت بهرام همداستان

□

به گردان سپهر اندرآری سرم

□

بمردم نازنینا در فراقت

□

سخن حکمتی ای حجت زر خرد است

□

که از گفت دانا ستاره شمر

□

تا که شد زین ملامت انگیزان

□

سپهر ساخته از بهر دوستانت تاج

□

مر او را بر آنجا ببستند سخت

□

که یزدان ورا یار به اندازه باد

□

بر من فرستی به رسم نوا

□

آن به افعال صعب تنینی است

□

جهان خار خشک است و دانش چو خرما

□

چنین داد پاسخ که ای سرفراز

□

هر چه در جنت تو دیده شود

□

گوید نگاهبانم: گر بر شوی به بام

□

پس این زردهشت پیمبرش گفت

□

بدو گفت هرچار جفت تواند

□

به هومان بفرمود کاندر شتاب

□

وز آن اندوه بی‌اندازه خوردن

□

شرم نداری همی از نام زشت

□

بدو باغبان گفت کای سرفراز

□

احدی کو دهد به هر کس کام

□

بهی ز خلق و هم از خلقی و عجب نبود

□

آزاده‌ی دهر و صدر اسلام

□

بیامد بپردخت شاپور جای

□

اگر آسمان بر زمین بر زنی

□

گوری است سیاه رنگ دهلیزم

□

بی گمان شو زانکه ناید حاصلی

□

به برزین چنین گفت شاه جهان

□

خود نباید به کوی توبه گذشت

□

معلوم شد مرا که هنوز اندرین جهان

□

زمینها پر از کشته و خسته شد

□

بهر مزدوران که محروران بدند از ماندگی

□

یکی جادوی سازد اندر نهان

□

در آفاق با زور و تدبیر او

□

روزی پیش آیدت به آخر کان روز

□

تو داوری و ما همه مظلوم روزگار

□

سالها کار این و آن سازد

□

تا چهره‌ی گردون بود به شب‌ها

□

دانی آخر چون تویی را بد نباشد چون منی

□

خواری من ز کینه توزی بخت

□

همه هدیه ها ساختند و نثار

□

اندوه تو هم پیش چشم دارم

□

بنشین با وزیر خویش، خرد،

□

محمود همتی تو و ما مدح خوان تو

□

همه در هم خورند کین فرضست

□

مرغی چنین که دانه و آبش ثنای توست

□

وز عکس سنان و سلب لعل طراده

□

به سکه و به طراز ثنای او که بر آن

□

چنین داد پاسخ سیاووش بدوی

□

هندو بچه‌ای سازد ازین ترک ضمیرم

□

اینجات درون جز که بدین کار نیاورد

□

عابدان نعره برآرند به میدانگه از آنک

□

ملک را آب و بندگان را نان

□

ز چار ارکان برگرد و پنج ارکان جوی

□

تا هیچ سبب بود ز ایمان

□

غم هم از عالم است و در عالم

□

ندانم که دیدار باشد جزین

□

وگر حرمت ندارندم به ابخاز

□

باد مقابل چو راند کشتی را راست

□

در حضورش لالی آرم در زبان

□

اختلاف زمان برون آورد

□

وز پی خضر و پر روح القدس چون خط دوست

□

فلک ز جود تو سازد لطیفهای وجود

□

فر کعبه است که در راه دل و باغ امید

□

چو کاووس را دید بر تخت عاج

□

که خود زبان زبانی به حبس گاه جحیم

□

ننوشت کفر و شرک را

□

چون کعبه مجاور حجاب است

□

نه ظلم است این که عین علم و عدل است

□

گر هست سخن گهر، چرا نیست

□

که خواهد که‌ش آن بد کنش درست باشد؟

□

مگر معامله‌ی لا اله الا الله

□

به هشتم بزد نای رویین و کوس

□

دیده نه‌ای روز بد کان شه دین بدر وار

□

بی حجت و بصارت سوی تو خویشتن

□

پس آسمان به گوش خرد گفت شک مکن

□

بود جنسیت آخر علت ضم

□

هرچند بی‌شمار مر او را فن است

□

بیامد به در پهلوان شادمان

□

نه‌ام یار دنیا به دین است پشتم

□

خورش گور و پوشش هم از چرم گور

□

فخر بر عالم ارواح و بر ارواح کند

□

همی گفت گرسیوز اکنون ز راه

□

غره نکند هر که بدیده است سپاهش

□

خود و گرد رویین و فرشیدورد

□

واگاه نیستی که یکی افعی

□

به درگاه بر انجمن شد سپاه

□

نهالی است مردم که علمش بر است

□

که رازش به هم بود با هر دو تن

□

هر که را چرخ ستمگار برد بر گاه

□

بیراستندش به دیبای زرد

□

به جر دیو روی کز پی ایشان بروی

□

برآمد یکی باد با آفرین

□

نباید که چون لهو فردا ز تو

□

سیاوش یکی نیزه‌ی شاهوار

□

روی وی اگر سپید باشد

□

آنچ نی را کرد شیرین جان و دل

□

با علی یاران بودند، بلی، پیر ولیک

□

همی بود آن شب بر ماه روی

□

کف راد او مر نعم را مقر

□

گر همی دانی ره نیکو پرست

□

گر حاکم حکام را مقری

□

دگرگونه‌تر باشد آیین ما

□

باز کی گردد از تو خشم خدای

□

صد چراغت ار مرند ار بیستند

□

کند شود باد هوا را سنان

□

بسی یاد دادندم از روزگار

□

وصف اسپان که ز سرعت به خروج و به دخول

□

زانک بی شب دخل نبود طبع را

□

فرو گفتند: کای سرور، سران را!

□

مگر دست ارژنگ بسته چو سنگ

□

نه او بیگانه شد از دور پیوند

□

من بگویم شرح این از صد طریق

□

یکی زان دو سپرد اندر جوانی

□

چو بشنید سیندخت سوگند او

□

خضر خان با دو دیولدی رانی

□

عارفان روترش چون خارپشت

□

همی باید کشیدن خنجر کار

□

گمانی چنان برد کو رستم‌ست

□

دل که اسیر رخ رنگین بود

□

تو بکردی او بکردی مودعه

□

سلاح رخش چون بر خر نهد مرد

□

عماری به ماه نو آراسته

□

بهر کس هدیه دادند از خزائن

□

این عجب قرنیست بر روی زمین

□

ابر در افشان شه‌ی دریا نوال

□

سپهبد چو بشنید گفتار زال

□

ملک از رخصت ان لعل چون قند

□

آن علف تلخست کین قصاب داد

□

پرستاران محرم را طلب کرد

□

سپاهی که دریا و صحرا و کوه

□

دو شمع شکر افشان شب افروز

□

گوید او محبوس خنبست این تنم

□

چنین تا دور او هم بر سر آمد

□

گو پیلتن را بدین رزمگاه

□

پریشان چند موج انداز گردم

□

شاه هم بر خوی خود گفتش هزار

□

به فرمان شد روان، مرد ستمگار

□

چنین یال و این چنگهای دراز

□

گذشت از گنگ با خاصان تنی چند

□

من که نقاش نیشکر قلمم

□

رعیت چون خلل یابد ز بنیاد

□

به یک زخم دو دو سرافگند خوار

□

چنان چشمی که از سرمه شدی ریش

□

مرا در غبار چنین تیره خاک

□

به شادی با نگار خویش بنشست

□

پذیره شدن را بیاراستند

□

فروماند مرد از زر انگیختن

□

بدو گفت رستم که مازندران

□

به هر وادیی کو عنان تافته

□

زمین شد به کردار دریای قیر

□

خاصگانی که اهل کار شدند

□

همیشه جهان بر تو فرخنده باد

□

نظامی بدین بارگاه رفیع

□

سیاووش زو خواست کاید پدید

□

منم سر دگر سروران پای و دست

□

سزد گر هر آنکس که دارد خرد

□

به ماری چو من مهره بازی مکن

□

به رستم همی داد ده دایه شیر

□

ز دروازه سدره تا ساق عرش

□

مرا تخت بربر نیاید به کار

□

چو دید اژدها پیل سرمست را

□

به آواز گفتند ما کهتریم

□

بر او خویش و بیگانه بشتافتند

□

وزان جایگه رفت نزدیک شاه

□

سیه کرد بر شیروان راه را

□

مرا بیهده خواندن پیش خویش

□

چو نوبت بدان گنج پنهان رسید

□

که از تازی اسپان تکاورترند

□

به اقبال این گوهر گوهری

□

چنین تا برآمد برین سال پنج

□

شبی و چه شب چون یکی ژرف چاه

□

شما بر گذشته پشیمان شوید

□

گذارنده شد تیغ بی هیچ رنج

□

پس آگاهی آمد به افراسیاب

□

به نیروی پشم است بازارشان

□

به آواز گفت ای دلیران من

□

وگر نه یکی ترک رومی کلاه

□

ببوسیدم ای پایه‌ی تخت عاج

□

تا قیامت آن فرو ناید به پست

□

ز بهر من آهو ز هر سو مخواه

□

برد مقناطیست ار تو آهنی

□

شما را بباید بر او شدن

□

با چنین نوری چو پیش آری کتاب

□

برفتند پوشیده رویان دو خیل

□

هر قدم زین آب تازی دورتر

□

ز مستی هم آن روز باز ایستاد

□

گر بفرماید بگو بر گوی خوش

□

چو نیمی گذشت از شب دیریاز

□

در میان ناقدان زرقی متن

□

بخندید سهراب کاین گفت‌وگوی

□

لب ببند ار چه فصاحت دست داد

□

چو دریای قارست گفتی جهان

□

واقعات سهمگین از بهر این

□

ز تخم فریدون منم کیقباد

□

در تعجب مانده پیغامبر از آن

□

چو رستم برآن اژدهای دژم

□

عامه گفتندی که پیغامبر ترش

□

نگه کرد رستم بدان سرافراز

□

زهره نی کس را که یک حرفی از آن

□

منوچهر منشور آن شهر بر

□

ز شبگیر تا سایه گسترد هور

□

همی گفت نندیشم از زال زر

□

به کاووس کی تاختند آگهی

□

به لشکر گه خویش بنهاد روی

□

بدو گفت کای ترک خونخواره مرد

□

دهستان و گرگان همه زیر نعل

□

غمی گشت سهراب را دل ازان

□

بپردازم آمل نیایم به جنگ

□

مانده است یک کریم که دارد مرا وفا

□

کبوتر پای بند و جره ناهار

□

در سمیرا سدره بر جای مغیلان دیده‌اند

□

یا بدزدد یا فزاید در بیان

□

در چشم کاهت افتد از راه کهکشان!

□

ابرش خود راند بدار الجلال

□

مظلوم در حمایت داور نکوتر است

□

که نیروی مردست و سرمایه شیر

□

رهی دارد که آن پایان ندارد

□

به هم چو خضر و آب زندگانی

□

قرصه‌ی کافور کرد از قرصه‌ی شمس الضحی

□

که دلش خالیست و در وی باد هست

□

به جان آمد دلم در اشتیاقت

□

که از خفتن نگردد بخت بیدار

□

شاید که جان عنصری اشعار خوان ماست

□

بدانست کز تخمه‌ی نیرم‌ست

□

زمانه دوخته از بهر دشمنانت کفن

□

خراج مصر و محصول مدائن

□

از عزیزان مهربان برخاست

□

دو دوان سوی سراب با غرر

□

و این به اخلاق سخت شیطانیست

□

به زیر پای تو سر، سروران را!

□

نعره‌ی شیر دلان در صف هیجا شنوند

□

دمان از پس و من دوان زار و خوار

□

وز آن هرلحظه زخمی تازه خوردن

□

بماند هم ز خویش و هم ز خر فرد

□

که هست فایده زین پنج پنج نوبت لا

□

ور کهی بر کهربا بر می‌تنی

□

که هم ز گوهر، دارند افسر گوهر

□

موم شود گر چه که سنگین بود

□

زآن تا نشناسند بگرداند جلباب

□

همی گفت از هر سخن پیش اوی

□

خوکی است کریه روی دزبانم

□

میل ز معشوق بتابد عنان

□

می‌نگنجد که بس قوی حشر است

□

لیک اندک گو دراز اندر مکش

□

از اختر تابان نگار کرده

□

زد اندر پای شیرین بوسه‌ای چند

□

دهد جواب به واجب که اخسوا فیها

□

نه والا بود پروریدن به ناز

□

به جان خویشتن پروا ندارد

□

بگفت این خواب و دلها پر طرب کرد

□

کنم زآنجا به راه روم مبدا

□

با محک ای قلب دون لافی مزن

□

کجا ماند از حصن‌ها خیبری

□

ز سوز یکدگر افتاده در سوز

□

نه لالی از زبان خواهم فشاند

□

بکژی و ناراستی ننگرد

□

گر من چه در اندوه بیکرانم

□

پرستاران شه را زندگانی

□

خدیو اعظم و خاقان اکبر است القاب

□

جان وحی آسای تو آرد عتاب

□

وین در صف عاشقی کمر بست

□

جهان را نوبتی دیگر درآمد

□

مپسند کز نشیمن عالم کشد جفا

□

فگنده به گردنش در پالهنگ

□

ناگاه برآمد از مقابل

□

کنون در جوی اصلی باز گردم

□

شوره و غوره‌ی ما چشمه و صهبا بینند

□

دم مزن والله اعلم بالرشاد

□

یک جرعه نداشتی معاف‌ام

□

نتوان خارج شان گفت نه داخل چون جان

□

بر شماخی میوه و مرغ جنان افشانده‌اند

□

پس پشت و پیش اندرون خواسته

□

چرا حالت بدین‌سان در وبال است؟»

□

چگونه تاب میل آرد بیندیش

□

کان قدر مصطفی است علی‌العرش استوی

□

گونه گونه می‌نمودت رب دین

□

این قصه به کنج خانه گویند

□

کجا ماند بنای دولت آباد

□

آن کعبه که کس عیان ندیده است

□

برافراخت گوش و فرو برد یال

□

و اسرار نهان ز دل برون ریخت

□

که او هم شاه بانو راست فرزند

□

آهنگ بدو گهر خران را

□

چون نمی‌بینند رویم ممنان

□

وز او تعبیر خوابت آورم باز»

□

کله را سایه بر «امروهه» افگند

□

راند سپه در سپه سوی نشیب و عقاب

□

بخواند که اویست پشت سپاه

□

دیوانه سزای این رقم نیست

□

شده از دست و زلف دوست بر دست

□

درم خرید رسول اللهت کند به بها

□

از چه گشتست و شدست او ذوق‌کش

□

جزع را به رخ داغ دوری نهد

□

چنین آمد جهان والله اعلم

□

وان دهان را میم لب چون سین دندان آمده

□

نثارش همه مشک و زر خواستند

□

که نرگس کاشتن در خاک بهتر

□

هوا گشت خندان و روی زمین

□

قطنی شود این ازرق عین الرسائی

□

رطب افشان نخل این حرمم

□

وین یک، به خیال خال او شاد

□

نه جور است این که محض لطف و فضل است

□

خاصه در این دور ما کز اثر جهل آن

□

شد از نعل اسپان ایشان ستوه

□

کم یابی اگر چه بیش جویی

□

که ای پیر پاکیزه و راست‌گوی

□

پیشانی اختر ز تو داغ اطعنا داشته

□

نیارد به جز مصطفی را شفیع

□

شوق آمد و پشت صبر بشکست

□

همچو پر نور آبگینه‌ی شام

□

حلقه بگوش ثنا سرای صفاهان

□

همی یافت از تن به یک تن چهار

□

پای‌ات کوبد به سر، که: بگریز!

□

ز یاقوت رخشنده بر سرش تاج

□

تا تو فلاح و فتح را بر شط مفلحان بری

□

قدم بر قدم عصمت افکنده فرش

□

جا کرد به خاک با دل چاک

□

زمرد بال، مرغی لعل منقار

□

نان من از خوان اوست، جامگی از خان او

□

اگر بد رسد بر تن شهریار

□

در ورطه‌ی عشق ما فتاده!

□

سرشکش ز مژگان به رخ بر چکید

□

زرش زیف است و چون آتش به ارزانی است ارزانی

□

وز آن یک عدد درصد آمیختن

□

در تیه جهل خصم تو شر الدواب شد

□

به هوایت کشیده‌اند قطار

□

شورشی کارژنگ در مازندران انگیخته

□

مبادا که پند من آیدت یاد

□

چون ترشی ترکمان ببینم

□

سپارم ترا دختر و کشورم

□

نی رضی الدوله را یابی رضائی در جنان

□

در منه به دامن درم یافته

□

آفرین از قدسیان خواهم گزید

□

ز گلرویان مصری برگزینند

□

شام و سحر دو نامه بر رایگان شده

□

ببایست لختی چمید و چرید

□

بر لب دریا در آن مقام برآمد

□

چه آید ترا بر سر ای نامدار

□

پس برای چرخ پیمائی فرست

□

تو دادی دل روشن و جان پاک

□

این مهر و ماه را ملک العرش باد یار

□

رخ در آن بزمگاه ساقی کن

□

احرار صدف مثال عطشان

□

زمین جز به فرمان تو نسپریم

□

بادی که بروزد ز نی عسکر سخاش

□

عنان را بکش تا لب رود آب

□

رقص نزیبد ز بز، تیشه زنی از شبان

□

سر خویشتن را چه باید شکست

□

از آن خرمگس رنگ پیکان نماید

□

به همراهی درین خلوتگه‌ام برد

□

حلقه به گوش حلقه‌ی گیسوش انس و جان

□

همه موجش از خنجر و گرز و تیر

□

چون ستاره‌ی صبح رخشا دیده‌ام

□

کجا داشتی از پدر یادگار

□

در چشم خضر از گرد ره، کحل مسیحا ریخته

□

نبرد آر و نیرنگ سازی مکن

□

چار صف حیوان خواب و خور آمیخته‌اند

□

پس آنگه در دگرکس روی کردی

□

در شهیدی شاهدی دارد گل رعنای من

□

ز ترکان سخن گفت وز بزم‌گاه

□

از سینه زنگ کینه به سیما برآورم

□

بدو بگرود شهریار جهان

□

کز همه بارکش‌تری وز همه بی‌خبرتری

□

شاه جویان درون غار شدند

□

با دل سوزان و چشم سیل‌ران آورده‌ام

□

که نتوانی به من یک لحظه خوش زیست

□

او چه محتاج به نیل و بقم است

□

نه رسم کیان بد نه آیین پیش

□

بر مک از آن خویش دارد عار

□

وگر آتش اندر جهان در زنی

□

نامه‌ی پران و برید روان

□

لیک خاطر لغزد از گفت دقیق

□

اما چهار میخ است آنک زمین عقالش

□

تا سلامان همایون فال را

□

یعنی اندر ملک طغرا برنتابد بیش از این

□

همان راست گفتار و پیوند او

□

فحل بد بد به مادر اندازد

□

بیاید همانا ز نزدیک شاه

□

کز این ساعیان جز جفائی نیابی

□

پس جدا اند و یگانه نیستند

□

که بیرون چون صدف عور و درون سو از گهر کانش

□

چو رسته نخل زر از خانه‌ی زین

□

شانه در آن مربعی، آینه در مدوری

□

سپارم ترا از کران تا کران

□

گر خلال بن دندان شدنم نگذارند

□

ز دینار و ز گوهر شاهوار

□

ظل خدایی که باد فضل خدایت معین

□

پس چه اندر خرج آرد روزها

□

کاین همه زیر نیام تن چه زنی، لا تنم

□

دل یوسف از آن اندوه بشکست

□

ولیک از شاخ بختم میوه افکن

□

پراندیشه جان و سرش کینه جوی

□

دستم معزمی شده کافسون مار کرد

□

ازان پس که رستم شد از انجمن

□

گفتا توان اگر نشود دیو پایدام

□

پیر گشتم من ندیدم جنس این

□

پند دهد روزگار کای ثقلین اعتبار

□

دان که از بهر دیگری دادند

□

خوش بنالید که داود نوائید همه

□

نبودند آگه کس از درد و رنج

□

که پس هر فرح غم است هزار

□

که داند چنین جز جهان آفرین

□

چه نیکوتر از مرد دانا و پیر

□

بهر لحم ما ترازویی نهاد

□

ریم آهنی نه‌ام که ز خود جوهری ندارم

□

که با حالی چنین، مشکل توان زیست

□

فراز آید آن پادشاهی مباد

□

به نوی ز سر باز پیمان شوید

□

ز سر پای سازم به پا می‌گریزم

□

گشاییم بر شاه و یابیم داد

□

به تابوت وز مشک بر سر کلاه

□

عیش پنهان کرده در خار درشت

□

شاه زنبور مسلمان به خراسان یابم

□

ماه نشد قبه‌ی این بارگاه

□

چنان دان که بخشیده‌ای زر و چیز

□

همه روشناییش گشته نهان

□

مهره به دست ماند چون خانه گشت ششدر

□

بیامد به درگاه گودرز و طوس

□

گشاده‌دل و نیکخواه آمدند

□

زانک ارض الله آمد واسعه

□

زمانه زی حرم خرمی دهد بارم

□

بنای حسن را سیمین ستون است

□

بیابی مکافات کردار خویش

□

دلم گشت روشن بدین برز و تاج

□

آخر مثلثی به مثمن درآورم

□

که باشد به گفتار تو بر گوا

□

وزین خانه‌ی تو به هامون برد

□

ور ندانی چون بدانی کین به دست

□

گوش بر نوحه‌ی زاغان به حضر بگشایید

□

گنج شناسائی نرم و درشت

□

نباید که هرگز کند کس گذر

□

نه از سام و نز شاه با تاج و فر

□

مزبله‌ی آب و خاک دائره‌ی باد و نار

□

بدل بر همه نیک بودش گمان

□

یکی باره با آلت خسروی

□

و آنچ خاکی یافت ازو نقش چگل

□

گوئی که عروه بال به عفرا برافکند

□

تمنا شد ترنج خود بریدن،

□

توانگر سپهبد توانگر سپاه

□

میان دو صف برکشیده سپاه

□

چاشنی همه صافی به کدر بازدهید

□

گیا خوردن باره و آب شور

□

ز بد دور وز دست اهریمنی

□

چون چنین بد عادت آن شهریار

□

ز آزار پیری پشیمان نماید

□

دوابخشی کنیم از وصل یارش

□

چو یوز درنده به کار آیدت

□

جزین باشد آرایش دین ما

□

رشک گران به جنت ماوی برافکند

□

به یاقوت و پیروزه و لاجورد

□

پر از گرد وبی‌آب گشته دهن

□

چون می اندر بزم خنبک می‌زنم

□

هفت گیسودار چرخ از گرد معجر ساختند

□

جز مگس انگبین تواند خورد؟

□

ترا جاودان مهتری باد و ناز

□

سرم را ز نام اندرآرم به ننگ

□

دل از آنچ آید شادان چکنم؟

□

برآورد زان راه ناگاه گرد

□

نشانه بنه زان نشان کت هواست

□

از آن دایره دور شد داوری

□

چنانچون بود مرد بیداد و شوم

□

کی این بار گران دادی شکست‌ام؟

□

به دانش همه رهنمای توایم

□

مرا داد و گفتا همی دار و خوار

□

سر مرد باید که دارد خرد

□

در گنج دینار بگشاد شاه

□

به فر از فریدون گذر دارد اوی

□

ز هندوستان چینی آمد پدید

□

نوشته بر ایوانها نام خویش

□

یعوق الفتی عن مبتغاه و یردع

□

به نامه درون پندها دادمت

□

پدر بر پدر نام دارم به یاد

□

به دانایی از هرکسی بی‌نیاز

□

دل را نگاه دار، که در خدمتت به پاست

□

بزرگان فرزانه و رای‌زن

□

صلیبی شده کشته‌ای یافتند

□

اگر چند ازو کژی آید بسی

□

کم من قضیب من ید شلاء

□

ز درگاه منذر برفتند شاد

□

گزیده یلان نره شیران من

□

هم از داد ماگیتی آباد باد

□

بر الف می‌کنند جمله مدار

□

پرستنده بنشست با می به چنگ

□

فرو برد چون اژدها ماه را

□

غم و مرگ و سختی بر و تازه باد

□

و سواد بعض الذی للخلفاء

□

بداند فزونی مرد نژاد

□

دوم روز رفتن نیامدش یاد

□

برو پشت او از کران تا کران

□

مدوان، چون پیاده مییم

□

پرستارگان نهفت تواند

□

فتاده درو رخت خورشید و ماه

□

که آورد او پیش ازین داستان

□

جانش از فقد آن دژم باشد

□

همی بود مهتر به پیشش به پای

□

به خوبی بسی داستانها زدن

□

که امروز طغری شد از من نهان

□

عقل و دین عذر آن تواند خواست

□

جان خردنگارت تا شام دهر بی‌غم

□

گشاد اندر آن خیرگی دست را

□

کاضطراب مرا دهد تسکین

□

ورنه در کاینات غیری نیست

□

عاشق خدمتت خواص و عوام

□

همی این برآن آن برین کرد زور

□

کاسمان چون من نیارد هیچ نصرت پروری

□

نظرش لایق مشاهده شد

□

مخالفت ز گزاف زمانه‌ی ریمن

□

متاعی جز این نیست در بارشان

□

گویی اندر سر من هوش نوایی زد و راه

□

خاتم جم پشیزه‌ی کرمت

□

رنگ حلوای سر کوی و گیاه لب بام

□

عماری یکی درمیانش جلیل

□

وز دخل ورم خستگان سمین

□

بر دهانش زنی شود خاموش

□

از آن التفاتی نکردم به ایشان

□

دو نیمه شد آن کوه پولاد سنج

□

در مدیحت بر تنم باد جهان بادا حرام

□

پیش بعضی هم از کمالالتست

□

وز ندامت ندیم ناله چو نای

□

بدان چنگ و یال و رکیب دراز

□

اگر طفیلی خوان تو شان برد مهمان

□

معجزات سخن نمودستند

□

مخالفان ترا طبل ماده زیر گلیم

□

به هند و به چین کی زدی بارگاه

□

گفت این سخن ولیک نمی‌گشت باورم

□

بلکه چل روح بود در بدنی

□

جنس این بدسیرتی یا نوع این بدگوهری

□

نگه کرد برزد یکی تیز دم

□

برتر از بارگاه علیین

□

این نظرها وصول میخوانند

□

در میان رحم هنوز جنین

□

ازیشان شب تیره هنگام خواب

□

وز زمینت به مهر باد آمین

□

روز آهی که؟ دزد خیش برد

□

باد چون روز شبت نورانی

□

به گوش آمدش تیز بنهاد روی

□

ز کینه ندادش زمانی درنگ

□

روز مانند نای انبانی

□

این قصیده بس تو را از من نثار، ای ناصبی

□

دلیران به رفتن گرفتند ساز

□

ببردی خبر زین بنوشین روان

□

که به بازیچه باختست این نرد

□

که عقل باز نداند همی ز یک دریاش

□

بکوبید وز خون کنید آب لعل

□

به شیرین سپردیم زان گفت و گوی

□

آن فغانی که: از چه زود نمرد؟

□

چون دشمن او به خان و مانی

□

که جایی ز رستم نیامد نشان

□

ببایدت گفت بما راه راست

□

آشکار و نهان درین کارند

□

لیک بهر تو رفتم از غزنین

□

که تخت مهی شد ز رستم تهی

□

نبیند ز کردار او جز گزاف

□

سخنی روشنست و راهی راست

□

کزو بجست یکی جان به جای هر شرری

□

از ایران سپه جنگ با تو که کرد

□

برادر بماند تو را پانزده

□

بر منه پای او به گردن خود

□

یکی پیوسته با محنت به رنج از اختر وارون

□

زمان و زمین پیش او بنده شد

□

سوی جنگ دشمن نهادست روی

□

ذره‌ای چیست از یسار و یمین؟

□

هشیار اگرچه هست عیاری

□

که کاری برنیاید زین و آنم

□

سرآهن ازناف بیرون گذشت

□

من درین شهرم و بخواهم گفت

□

با «سمعنا» و «اطعنا» پای کوبد پیش تیر

□

یکی از من نبیند از هزاری

□

بهر کار پشت دلیران بدم

□

بس ازین بیخودی خود همه اوست

□

نکو حجت خوش‌گوار علی

□

همچو خر مصحف کشد از بهر کاه

□

بریده همی‌داشت در مشت خویش

□

دانش ذات خویش میباید

□

ز اهل فضل و شرف و عقل گران گیر گران

□

سیرت خوبت کو گر تو ز احراری؟

□

جهان دیده‌یی نام او گرستون

□

آن پسندد برو که بتوان کرد

□

واندر نهاده سر به بیابانی

□

سپردن خود به درویشی جهان را

□

دلش بد شد از روزگار کهن

□

قوتی در ولد پدید شود

□

نیم سنایی جانی که خاک سربسرم

□

با دل چون سنگ پیرهن خز ادکن

□

که هم زمان به گوش آید آواز کوس

□

راحتی هم به ملک خود برسان

□

زمان باز خواهدت عمر زمانی

□

روز و شب کردار او روشن‌گریست

□

ببر سوی گنجور آذرگشسپ

□

گردن شیر نرکشی به طناب

□

که تو یک رویه‌ای بسان قمر

□

خورشید شوی گرچه تو هلالی

□

به تاریک دام هلاک اندرند

□

سر به حکمت دهند چرخ و فلک

□

افگنده خوار دانش، گشته روان مرائی

□

نه من دانم نه خسرو تا جهان هست

□

کجا هست بر نیکوی رهنمای

□

هم ز کردارت آفریده شود

□

متفکر به گوشه ای ملزم

□

زین به که کند بیان و برهان؟

□

که این را یکی داستانست نو

□

خون درویش پاک رو ریزان

□

نه با پهنای ملک او فلک را هیچ پهنائی

□

چون همه شب بود و ما چون شب‌روان

□

تو را اندرین کار دیدار نیست

□

اوحدی را به دست داد این جام

□

باره‌ای در زیر ران هامون برو گردون سیر

□

به بهی‌ی جان ز نیستی برهان

□

ز دهقان دوشینه یاد آمدش

□

خود نگویند کز کجا قرضست؟

□

راست گفتند این مثل «الا حتما اقوی الدوا»

□

بود مستغنی از صنعت فروشی

□

که چون تو خلف نامبردار کرد

□

که زمانی به خود نپردازد

□

نز خراسان چون تویی زادست نز غزنین چو من

□

چرا با صورت مردم گرفتی سیرت دیوان؟

□

بصر منتهای جمالش نیافت

□

آنکه یکروز باز خواهد گشت

□

مر ترا فرع جوی و اصل گذار

□

کو به پیش تو همی‌مردی بسی

□

بخبث این حکایت بر شاه برد

□

خانه را خرج و خرج را مهمان

□

که بنشناختم از کارگه شوشترش

□

که در آرزوی ضیاع و عقاری

□

که گاهی کمند افگند گاه تیر

□

بعد از آن خلق را نمایش کن

□

گرمی بخری این خر کز بهر بها کرد

□

بود کس کش به کاهی بر نگیرد

□

گشاده دل و شادکام آمدند

□

نه مزاج از چهار عنصر فرد

□

سر و بن چون بن و سر و بنگان

□

تیر خود آسان بدو روان برسانم

□

نیاید ز فرمان تو جز بهی

□

که شاهنشه آن کدخدای جهان

□

آن را که ز احوال خراسان خبری نیست

□

او نمودت تا طمع کردی در آن

□

شد از چشم او در زمان ناپدید

□

درد فقیر، ای پسرک، بی دواست

□

عاشقان را رحمتی هم در سفر هم در حضر

□

شاید اگر تو نبوی عسکری

□

دلیران بدرگاه رستم شدند

□

کزو دین ایزد نشاید نهفت

□

آنکس آسوده که امروز اصمست

□

کجا شیرین کجا این صبح و این روز

□

لشکر چون کوه قاف کس به خدا ار شکست

□

در زمستان قبا فرستادی

□

آمد و بنشست آن گه بر کران جویبار

□

در دره‌ی یمگان نشسته مفلس و تنهاستی؟»

□

رست از مکر گیتی مکار

□

سلیحش همه پاک بیرون کشید

□

ز بهر زاد آنجا راست اینجا زادن حوا

□

آب صافی می‌رود بی اضطراب

□

ز خاک جز که به آواز صور در محشر

□

بجز خونابه‌ی دل، لاله‌ای نیست

□

که چنو عنصر نفع آمد و ارکان ضرر

□

لیکنت همی ناید استواری

□

چار مادر چنانکه نه پدرست

□

با درد نوایب و مصایب

□

چون سبک گردد عنانش پشت بنماید عنا

□

دل افسرده را تابی نباشد

□

غور حزمش به یافتن دشوار

□

حکمت و پند ماند از تو بدیل

□

یا به زیر پشته‌ی ریگ روان پنهان شویم

□

که ما بر سر سد اسکندریم

□

به صفا و به حیا و به ثبات و به وقار

□

سراپرده‌ها نیز بربسته شد

□

بالله ار دیدش رسد هرگز به در شاهوار

□

هین بنه چون چشم کشته سوی جان

□

آن خرابی که پیش کرد مدام

□

چه دارو دهد مردگان را پزشک

□

هر آنک اندر شعاع افتد شود دیوانه در گیهان

□

هرچند که در خور هجائی

□

در پرده‌ی پروردگار باشد؟

□

مگر که منبع جود تو مصدر اشیاست

□

یوسفان بی خرد بسیار بینم دلفگار

□

که باز آیی و جان بر پات ریزم

□

این تیره گل که لازم این سبز گلشنست

□

بریزد از خم این طاق دایره کردار

□

دوستانت را مباد از بی‌نواییها حزن

□

بر طمع آنکه توبره پر نان کنم؟

□

دایمش بیخ و شاخ و برگ و برست

□

میدان هوا طعنه زند لاله‌ستان را

□

در پیش چو خود خیره مبندید میان را

□

شیر و شهدی با سخن آمیخته

□

خشم تو صولت سقر دارد

□

قصرها افراشتند، اما به رود

□

خاک این در کرد بیرون بادشان از بادبان

□

روز و شب از گمرهی به رنج و بلائی

□

ز رشک روز بد اندیش تو سیاه چو قیر

□

ز تختش بیفگند و برگشت بخت

□

چون عنصری ز ظلمت در جنب صد ضیا

□

ورنه دل ملکت را بیم یرقانست

□

آن تو ز دل بود از آن بی‌جگر آمد

□

همچو فرومایه تن خوار خویش

□

دایه را بر شیرخواره مهر مادر داشتن

□

مر پای تهی مغز را عقالم

□

ندیم بخت و قرین دولت و معین داور

□

چون کنم برداشتم از روی این معنی نقاب

□

چون بدید آن شرف و عز ثناخوان نشود

□

گر یکی خواهی بدان جانب بران

□

کوشش عدل تو بیرون برد از خمر خمار

□

فروزان مهر، آن پرتو بیفزود

□

ابر باش و بجز مطیر مباش

□

گو خیز و فراز آی و برون آی به میدان

□

نیستم نزد خویشتن معذور

□

در دیده‌ی مردمی حیا را

□

جز هبا هبه نبینم چو روم سوی مهب

□

کرم فرما به این خدمت مخوانم

□

همیشه تا بودگردون مثر

□

برآمد گوی مه ناگه ز روی چرخ چوگانی

□

مرده‌ی غم زنده گردد گر که بگشایی دهن

□

گرچه در انگبینش بیاغاری؟

□

داشتی چون گل دورو اثر خوف و خجل

□

کسی را بدو راه و آهنگ نیست

□

کجا کس انگبین دارد مگس بر گرد خوان دارد

□

چون ز پرهیزی که زایل شد مرض

□

سفره در سفره و خوان در خوانست

□

نه خواجه ماند و بانو، نه شکر و انبان

□

گل مدح تو گوینده چو بلبل به شجر بر

□

دیر برناید که تو بغداد را خیبر کنی

□

مصلحت کلی شهور و سنین است

□

خردمند شاخی برومند بود

□

که ازو افتخار خواهد کرد

□

غم ناموس شیرین خورده بودی

□

نه بر اطلال بتابد چو بر آبادان خور

□

بر طمع آنکه شوی خوب حال؟

□

چون تو ممدوحی و من جای دگر اینت خری

□

من با تو بدین خلاف نارم

□

بر نهالی به زر بر طرف صفه‌ی بار

□

نه دهقان نه لشکر نه تخت و کلاه

□

تا شوی نزد بزرگان رازدار و آشنا

□

چشم از معنی او حساسه ایست

□

به خاک پای تو روشن همی کنند بصر

□

ما چه پنهان کرده‌ایم اندر بغل

□

نابوده و نامیخته آهخته خیاری

□

بر سیرت مبارز صفینم

□

جهان درویش و درویشی توانگر

□

شهنشاه بخشنده بهرام گور

□

ار گلست اینجای با خارست ور مل با خمار

□

به کار عاشقی مردانه دیدش

□

زرگر باغ و بوستان باشد

□

از پرده‌ی پندار خود بازم رهان سبحانه

□

از آن کاین کار دل باشد نباشد کار پیشانی

□

زیر همایش همه جغد و لجام

□

یک لحظه می‌نیابد همچون زمین قرار

□

فرستاد پاسخ سوی شاه چین

□

بهر هشتاد بیت چل شانی

□

آسمان پیموده‌ای در ساعتی

□

من بلبل و خواهان یکی درعه و دستار

□

بدار از من و این چکش یادگار

□

عمر ثانی را ز اول زین معانی رهبری

□

کاشتر بکشم به تیغ چوبین

□

ببوسد ار چه بود کلک و دفتر آتش و آب

□

نداریم فرزند او را دژم

□

ماه را گر کف نباشد گو مباش

□

جوشن خر پشته را و درع مزرد

□

از پی کامی نباشم طلخ‌کام

□

هرگز سزای جنت و فردوس و کوثرند؟

□

چونک کردش نیست هم‌رنگش کند

□

بر آتش آرزو چو بورانی

□

هست آن سلطان دلها منتظر

□

چه سازی تو برگ چنین میهمان

□

قحط دیده مرده از جوع البقر

□

این قضا خود از تو آمد بر سرم

□

وآنچ اینجا آفتاب آنجا سهاست

□

چرا که با نظر پست، برتری نتوان

□

که بمانی تو ز درد آن ز راه

□

هیچ غم نیست ز سلطان خراسانم

□

تا ز طماعان گریزم در غنی

□

بدین مرز ازو کودکان ماند خرد

□

یا ازو واپرس یا خود یاد آر

□

اندر عجم مظالم و اندر عرب شکار

□

دوان با تو آیم بر شهریار

□

تا شوی در مصر عزت پادشاه

□

هم‌چو کشتیها روان بر روی بحر

□

و امروز ضعیف و سوکوارم

□

که ای پاکدل مهتر راست گوی

□

به پیش است کمتر ز پرتاب تیر

□

قالب کفش است اگر بینی تو چوب

□

تو سپیدش خوان که همرنگ توست

□

که او اسپ را بفگند از دو میل

□

طاس را دیدی، ندیدی بنده را

□

پاره‌پاره کردمی این دم ترا

□

عمر تو باد است و تو بازارگان

□

برآلوده بر قیر مشک و عبیر

□

شنیده سخن پیش او برشمرد

□

مرغی آمد این طرف زان بام نی

□

هر آنچ از سنگ نتوان کرد آن کرد

□

چنین بود پیمان گردنکشان

□

کوسوی خرد علت روز است و شب تار

□

تا که خود را خواهر ایشان کند

□

خیره بر عمر گذشته چه کنی شیون؟

□

بنالم ز سالار کابلستان

□

سپیدی کند در جهان ناامید

□

که بدو یابید هر بهرام عون

□

داد پیغامبر گریبانش بتاب

□

سخن گفتن سودمند ترا

□

تا بداند کنچه دارد زان تست

□

در مغارس طالب نخلی که نیست

□

چون عدوی حجتی و داعی و ماذون

□

به رای زرین بفرمود شاه

□

همی چشم شاگرد را دوختی

□

چون نیابد شاخ از بیخش طبی

□

در این خدمت دگرگونه شماریست

□

همان سرخ یاقوت بد زین شمار

□

تا لذتی بیابد و عمری برد به سر

□

زآنک ما غرقیم این دم در عصیر

□

سنگ درگاهش بر لعل بدخشانی

□

بدان شاد شد مرد دانش‌پذیر

□

ازو دید باید بسی درد و رنج

□

جمله را رو سوی آن سلطان الغ

□

تا رسد از تو قشور اندر لباب

□

تن پیلوارش نگونسار کرد

□

کجا ز آلودگیها باک دارد

□

در عقول و در نفوس با علا

□

فضل ازین است فرو سودنم

□

سزا نیست این کار در دین من

□

به انبار گندم نیاید به کار

□

میم دلتنگ آن زمان عاقلیست

□

به خرمن دید گل سنبل به خروار

□

سر از جنگ جستن پشمان کنی

□

فرو سایدت اگر سنگی که بس تیز است سوهانش

□

که قضا در فلسفه بود آن زمان

□

جان شیرین بدهد بر طمع مرجان

□

شود شاد و سیری نیابند نیز

□

که از داد وز ایمنی در جهان

□

در لگن قی کرد پر در شد لگن

□

وان ولی کم ازو قندیل اوست

□

بخواند به مادرت بر بیش و کم

□

قفل مخزن را که دیشب میشکست

□

لذت ذات الیمین یرجی الرجال

□

زخاک و خارو خس چون مرغزاری

□

که بر بدکنش بی‌گمان بد رسد

□

که تیر و کمان دارم و دست برد

□

تا که پا از چاه و از سگ وا رهد

□

که رای شاه باد از هر بدی دور

□

که بگذاشتند آن دلارام بوم

□

ذات او چون معطی هر ذات بود

□

با ضعیفان شرح قدرت کی رواست

□

تا از این منظر به گردون بر پرم

□

پرستنده‌ی تاجور خواستند

□

ستاننده‌ی باژ سقلاب و روم

□

کهنه بیرون کن گرت میل نویست

□

هر ملک دارد کمال و نور و قدر

□

که ای برمنش پیر ناسازگار

□

در حوادث، بردباری کرده‌ایم

□

از سوار زفت گردد خر نحیف

□

گر همی دیبات باید جز که ابریشم متن

□

ز دادار بر شهریار زمین

□

به آگاه بودن ز بهرامشاه

□

یا بکش یا باز خوانم یا بیا

□

بسی باز سپید او را به دنبال

□

به رای و به مغزش درآمد کمی

□

اینجا به یکی بنده‌ی فرزند نشائید

□

زرد و بدرنگ و سقیم و خوار شد

□

بر جان ناصبی نزند ژوپین

□

جهان بر براندیش تنگ آوریم

□

دل کینه بر جای بگذاشتند

□

گر ترا پرسم که کو گویی که زفت

□

صد هزاران سر بر آرد در زمن

□

سخن گفت با من میان مهان

□

ورنه آمد گربه و دنبه ربود

□

گر نه خفاشی نظر آن سوی کن

□

برون رفت اشترت از چشم سوزن

□

همی بر سر گوهران ریختند

□

سر اختر اندر کنار تو باد

□

که مرا مالست و انبارست و خوان

□

به مستی هوشیاری را ادب کرد

□

بیابی تو بادافره ایزدی

□

بی‌شک بود فضولی کاسه کجا برم

□

کاندر آیی و نگویی امر هست

□

در شخص مردمی و تو دریائی

□

تن پیلوارش به چاک اندرست

□

بیامد ز زاولستان سوی مرو

□

این نشان باشد که یحی آیدت

□

بسان عندلیبی از عنادل

□

به شاهی ز گشتاسپ بگذارمش

□

بوده پنهان گشته پیدا چون عسس

□

از تو چیزی در نهان خواهند برد

□

تو نیز ای پسر مردمی همچو ایشان

□

ز بهر سپهبد چنان چون سزید

□

شد آن خرم ایوان چو باغ بهار

□

چون برون آیی ازینجا چون کنی

□

به آهنگ سر منزل آن جهانی

□

به ایوان شاهی یکی سور کن

□

که پرهیز بهتر ز ملک سباست

□

کز درون قند ابد رویش نمود

□

لرزان شود آفاق و لولو ارزان

□

بترس از جهان داور کردگار

□

نماینده ما را سوی داد راه

□

ور فزون دیدی از آن کردی حذر

□

حکمت حجت بخار و دود شخار است

□

مکن روز بر خویشتن تار و تنگ

□

پس ظلمنا ورد سازی بر ولا

□

تو نخواهی یافت ای پیک سبل

□

به دستش بند بل پند است و دستان

□

سپه را عدد بود بیش از نبات

□

چو آمدش برتخت زرین نشاند

□

می‌کند این بانگ و آواز و حنین

□

آنچنان بعدی که می‌باشد میان فخر و عار

□

به پای آمد آن کوه نخچیرگیر

□

در هر دو کون بر کل و بر جزو پادشا

□

چونک حامل می‌شوی باری شریف

□

سوی خدای به ز براهیم ادهمی

□

چنین داند آنکس که دارد خرد

□

فرستید گریان بدین جایگاه

□

لطف تو لطف خفی را خود سزاست

□

روز محشر سوی آن میمون و بی‌همتا نیا

□

شمار اندر آغاز دفتر کنید

□

که نگشتی در جوال او کهن

□

کرده باشی ای کریم مستعان

□

باز گردد ز ره کژ به هان و هین

□

پرستنده و اسپ آراسته

□

بدو گفت چندین نبایست رنج

□

آفلی حق لا یحب الافلین

□

برابر به فردوس می‌کرد رضوان

□

بر و پای آن پهلوان بزرگ

□

آنکه در عالم اجسام چنینش پسر است

□

چونک محنت رفت گویی راه کو

□

مگیر خیره چو مجنون سخنت را لیلی

□

همی تیره شد تیز بازار او

□

خردمند و زیبا و گرد و دبیر

□

برسگ نفست که باشد شیخ یار

□

این گنده پیر شوی کش رعنا

□

نبد بر تنش جای بیرون شدن

□

آفریده‌ی کیست وین خلق و جهان

□

نه طلب بود اول و اندیشه‌ای

□

واپرس از او که دادت در گوش اشنوایی

□

یکی جام پرگوهر شاهوار

□

پر از خون دل و دیده پر آب روی

□

بحر رحمت جذب کن ما را ز طین

□

گر آفتاب بود خالی از کسوف و وبال

□

سر میگساران ز می خیره شد

□

چو کودکان دغل‌باز تا به کی ز دغا

□

پیش موسی بر زمین سر می‌زدند

□

ز تختش بیفگند و برگشت بخت

□

تا نگردی تو سیه‌رو دیگ‌وار

□

بدین خسروانی نو آیین درخت

□

بس بلیسانه قیاسست ای خدا

□

حکمتش عم و جلالت خال وهشیاری ختن

□

که برین افزون بده بی‌هیچ بد

□

خرمگس را چه ابا چه دیگدان

□

بلک گردونی ودریای عمیق

□

سخن گوی وز راه دانش مگرد

□

برتر از وی در زمین قدس هست

□

گر از لشکری رنج یابد بسی

□

با شما نامحرمان ما خامشیم

□

کش اجل بهترین درمان است

□

متحد گشتند حالی آن دو جان

□

مخصوص بدان بیعت و از خلق مخیر»

□

مایه‌ی نار جهنم آمدی

□

همه دشت پر کشته افتاده بود

□

لاف کم زن از اصول ای بی‌اصول

□

که تاسینه ببرید تیره تنش

□

این غرضها را برون افکن ز جیب

□

مشکست هر آنجا که بود آهوی تاتار

□

نه تو گویی ختم صنعت بر توست

□

عاشق آزادی نخواهد تا ابد

□

کی فتد بر روی کاغذها رقم

□

بر و کتف فربه و لاغر میان

□

شیر را برداشت هرگز بره‌ای

□

بگویند کاین شهریار رمه

□

ازو بی‌گمان کام دل یافتی

□

دود گردد بنفشه اخگر گل

□

من رقص‌کنان برون خرامم

□

چون به سر ناید کجا ماند یکی

□

درفشیدن گونه گونه درفش

□

وگر می بود پاک مستان شوند

□

دلش در خون و خونش در جگر ماند

□

تن خویشتن را به لشکر نمود

□

بدان تا دگر بار بنهاد تشت

□

به الفاظ متین و رای متقن

□

با هم نفسان و هم نشینان

□

چون دو مطلب دید آید در مزید

□

جهاندار و بیدار و فرمانروا

□

که شاهنشه آن کدخدای جهان

□

کجا بیرون توانم شد ز تقدیر

□

ز دشت اندر آمد به کاخ بلند

□

که زنده است جاوید و فرمانرواست

□

آتشی کز سمش جهان باشد

□

آنرا که رسید، یار او باد

□

دو چشم تیره و دل سخت چون حجر دارد؟

□

که آن چادر از خفته اندر کشید

□

جز از من کسی را ندانی همی

□

از وی نرهی، مگر به هنجار

□

ز پرمایگان نامداری نجست

□

خم چرخ گردان زمین شماست

□

تا نکند کس پدید منبع جذر اصم

□

یک تیر تو و ز آهوان شست

□

در حدیثش لرزه هم مضمر بود

□

نباید که باشی مگر دادگر

□

به هنگام بشکوفه‌ی گلستان

□

ز پرواز از عدم شد جانش آگاه

□

به آواز او جام می در کشید

□

بدو ده بزرگی و گنج و سپاه

□

زان شود صاحب ضیاع و عقار

□

دل بسته و دیده باز مانده

□

خیز و بر روز فراق هر دو بگری زار زار

□

به منزل زمانی نجستی زمان

□

ز من کرد یاد اندرین تنگ جای

□

بی جان شده گیر، زال و پیری

□

جز از بندگی کردنت رای نیست

□

بد آموز پویان به درگاه شاه

□

فرود افتد چو بریان شکم آگنده بر خوان‌ها

□

آفاق چگونه کردمی پر

□

چون ایاز از پوستین کن اعتبار

□

مدح و ذم کس نکردم از برای سیم و زر

□

سلیحش همه پاک بیرون کشید

□

می‌بود به مرگ و زندگانی

□

بداد خدای جهان بگرویم

□

ز حد جمله‌ی اسما تجاوز کرد نتوانی

□

وحشی که همیشه میهمان است

□

هم دل ز گزند رسته گردد

□

جز تیغ ایمان گسترش

□

خود را نفسی به عشق بسپار

□

مرا بند و رای تو آید گزند

□

به غمهای کهن در دل نهانی

□

سر نیزه‌ها بر دو پیکر شود

□

در پناه لطف افتادم، اجرنی یا مجیر

□

نبود جز که تف و دود به آغاز سحاب

□

از هم نگشاد، بس که خم گشت

□

لیک جانم منتظر در بند بویی دیگر است

□

ولی آن وقت بیرون است از لیل و نهار تو

□

کشان بنده کردن نباشد هژیر

□

بوسید سرش به مهربانی

□

تونشنیدی آن داستان بزرگ

□

تا مگر بر مگسی سایه‌ی عنقا بینند

□

هست درحکم شرع و دین کافر

□

لیلی ز کرشمه تیر می‌زد

□

زو هم امروز بپرهیز و همی‌دار جداش

□

چو روی گنه کار، در روز محشر

□

گریزان و بخت اندر آشوفته

□

چون آهوی هند و اشتر شام

□

ازان تازه گشتی ورا روزگار

□

گیرد عنایتش ز کرم باز در برم

□

تا نفریبدت ز غولان خطاب

□

افتاده، رها مکن به خاکم؟!

□

که هر که جست ز زندان برست جاویدان

□

مانده از سلطان ملکشاهی و سلطان سنجری

□

کزان بود بر گاو گردون ستم

□

سپه براند به یاری ایزد داور

□

بنالید وز هیربد برگذشت

□

خاندانش جهان مزین کرد

□

از آن وقتی که ریط ترکش افتاده‌ست با قربان

□

که جز مرگ را کس ز مادر نزاد

□

چون گاو می‌خورند و چون گرگان همی درند

□

ارجو الحمایه یوما للعصاه حمی

□

چنین تا بیامد بر شاه زاد

□

نافه‌ی مشک و بیضه‌ی عنبر

□

به مردی به گفتارش اندر شتافت

□

پاکبازان جان فشان دانند

□

بیرون نبرد از دل بر جهل تو ظلما

□

نکردی به بخشش درون راستی

□

زین غمت صد آتش افتد در جگر

□

همی ریزند صاف و درد می در جام مرد و زن

□

به سوی بت چین بدارید پشت

□

مرا بگو که بجز خدمت تو چاره کدام

□

برافگند بند زره را گره

□

به چنین فرصتی چه خرم شد؟

□

که نجسته‌ست دو سه مرتبه از قید کلام

□

ز هر گونه‌ای کان همی بشنوی

□

جانت را در خاک تیره جاودانه مستقر

□

صد هزاران نگار بنگاری

□

که از بیشه‌ها شیر گیرد به دست

□

خلعت بدخواه تو از تو کفن

□

تو کردی و را خیره بر خویشتن

□

ادیم طایفی گشتی به هر جا سختیانستی

□

از نال خشک خیره چه بندی کمر مرا

□

چه‌کردوچه خواست اندرین جستجوی

□

وین جهان استخوان همی‌یابم

□

گفت چه داری بیار گفتمش اینک هنر

□

برآشفت با تنگدل گرگسار

□

ناپسندیده‌تر از خون قنینه است و قمار

□

کس اندر جهان یاد ایشان نکرد

□

حدثنا به ما نجی اخبرنا بما جری

□

لاشه لنگ و شیشه دربار و گذر بر کوهسار

□

چو خورشید روشن کنی جان من

□

دیگر نکنند ز بهر مراش

□

کزان گردد لب آمال خندان

□

مسای از پی چیز با رنج دست

□

روزگارش مباد نیم زمان

□

که پهناش کمتر ز بالاش بود

□

جم فرمانا جهان پناها

□

اندر دل من معدن چرا نیست

□

ز درگاه کی شاه برخاست گرد

□

چو پر یک ملخ آمد در آن عریض فضا

□

این نکته که گفته نکته دانی

□

بگشتاسپ آورده بود از بهشت

□

بر او بر گل نو بسان وثن

□

برانگیخت اسپ اندر آن رزمگاه

□

جالس بزم گناه و راکب رخش خطاست

□

نقش انگشتر تو مهر لب اظهار است

□

نرفتی ز من نیک یا بد سخن

□

دوانند یکسر غنی و فقیر

□

مرا در آب و آتش بیشتر داشت

□

سپه را برین دشت کار آمدی

□

کاین ز توانگر دلی و از سخاست

□

که اندیشد از گرز مردان روم

□

ور منافق تیز و پر آتش شود

□

چون دشمنی تو بیهده ترسا را؟

□

اگر ایمنی یابمی از گزند

□

کاجزای خفتگان است همه ذره در هوا

□

برشوت با طبرزد جام گیرد

□

که از تخمه‌ی سام کنداورم

□

ای خداوند! جهان خیز و به فرزند سپار

□

مرا در بزرگی ندادست راه

□

بر تو فراخست و بر اندیشه تنگ

□

کنی چون بر میان کوه محکم دست فرمان را

□

همی آفرین یابد از دهر بهر

□

در تگ و پوی کار و کاچارند

□

غنود از اول شب تا سحرگاه

□

همیشه ز کیخسروش بود یاد

□

سختم اندک نماید و سو تام

□

خردمندی از مست رومی مخواه

□

گر همو مهلت بدادی یکدمی

□

چه ماند همی غل مر انگشتری را؟

□

مگر کاشکارا شوی جفت من

□

زمین را بود تیرگی و گرانی

□

بکن ترتیب تا ماند سیاهی

□

به دندان درفش فریدون شاه

□

همچو بر شاه دیدنت هموار

□

که پیچد خرد چون به پیچی زداد

□

من نه اثباتم منم بی‌ذات و نفی

□

چو کشتی باد سرگردان در این دریای توفانی

□

که راز سپهری ندانست کس

□

تا سفره‌ش پر خشک و تر نباشد

□

گلاب آن به که او خود تلخ ناکست

□

چرا رفتی اندر دم هفتخوان

□

به پیروزی و دولت و کامرانی

□

نه هنگامه‌ی این سخن گفتنست

□

راستی مرد بود درع مرد

□

سرما ز تو دور ماند و هم گرما

□

بباید گشادن به پاسخ دو لب

□

که تو شادی و فرخی را سزایی

□

نشان کوه جست از شاه عادل

□

پسندیده و مردم رهنمون

□

تا نرگس و بنفشه نیابی ز شاخ نار

□

همه جنگ را تنگ بسته میان

□

قصه دل هم دهن دل کند

□

سفید اندر ره یک پاره نان باد

□

بران خرد خون از دو دیده چکان

□

اولاد پیمبر حکم روز قضااند

□

نپذرفت و جدا شد هوش با او

□

اگر دیر مانی بگیرد شتاب

□

امروز آرزوی دل من به من رسان

□

سوی تخت گستاخ مگذار پای

□

جاهلان را کار دنیا اختیار

□

شمع و چراغ عیسی و شمعون است

□

که مردست این نامبردار گرد

□

زیرا ز نعمتش نشود دور محنتش

□

نخوردی و نیاشامیدی از درد

□

یکی فیلسوفی نگهبان گنج

□

فرمان دهندگان صغار و کبار

□

چه گوید بجوید بدین آب روی

□

کز پس آن آب قفائی نخورد

□

تاکی افتد قبول حضرت او

□

ترا تیغ و کوپال و جوشن که داد

□

بر خاک نیست جای تو بل برتر از سماست

□

که باشد شمع وقت سوختن خوش

□

بیاراسته زرد و سرخ و بنفش

□

همچون فلان نشسته و چون بهمان

□

که جان سپهبد کند تاج یاد

□

نام تو آنست که با خود بری

□

با بادیه و ریگ و مغیلانت چه کار است؟

□

ز بد ناورم بر شما کاستی

□

مر مرا از کار تو، پورا، همی سودا کند

□

خزینه پر گهر کن خانه خالی

□

ز پوشیدنی جامه‌های نشست

□

لاله رخسار و یاسمین غبغب

□

بران کار گستهم دستور بود

□

تا چو نظامی نشوی پاکباز

□

کوتاه کن که این نه حد هر سخنور است

□

همه دل به فرمانش آراسته

□

به آتش فکرت جز زر خرد را مگداز

□

دلست این دل نه پولاد است و نه سنگ

□

که گفتی بهمشان برآمیختند

□

جای آتش بود و برجای اوفتاد

□

مگر سخت کاری بود ایزدی

□

هست ز دریوزه خور روغنش

□

دست تو باد با قدح و لبت با عصیر

□

فرستاده‌ی سلم را پیش برد

□

جز زبان حجت تو ابر گوهر بار نیست

□

درو زنگی بباید بستن از آه

□

که بی‌تو مبادا زمان و زمین

□

اختران تخته‌هاش را مسمار

□

که ما سوکواریم زین سوکوار

□

ترک زبان گوی و همه گوی باش

□

بازی عقاب گشته زبون چون کبوترش

□

جهان را نیامد چنو خواستار

□

همی باز نشناسی از فخر عار

□

که من بیدارم ار پوینده‌ای خفت

□

چو خورشید را بر سر افسر کند

□

همچو خورشیدی به نور شمع در

□

گچ و خشت و سنگ گران آورید

□

باز هم آرند پراکنده را

□

جمله اندر خانه‌ی پیغمبر است

□

شنید آن سخن کارزو کرد مرگ

□

نشانی بماند چو از یار بد

□

ترا روزی بهشت آمد مرا سنگ

□

بسازیم هرگونه‌یی داوری

□

دختری خورشید رخ همچون نگار

□

پر از رنج و تیمار با آن گروه

□

حادثان میرند و حقشان وارثست

□

دریغا نیست چشم اعتباری

□

ز هامون سوی آفریدون کشید

□

که پر زهر آب دارد چنگ و منقار

□

چرا بر سر نریزم هر زمان خاک

□

به ره بر پراگنده شد رایتان

□

حلقه‌ای کردند گرد آن گدا

□

سواران بیدار و مردان مرد

□

مرغ جنت شد ز نفخ صدق دل

□

آن را که ندارد وزیر و همتا؟

□

همی دود از آتش برآمد چوقار

□

زانکه ایشان همه دیو جسدی را بجرند

□

ز چشم نیک دیدن چشم بد یافت

□

تو راهی مگیر اندر آباد بوم

□

همچو در خون دل آغشتگان

□

برین رزمگه جستن آهنگ ما

□

فارغم از دید خود بر خودپرستان دیدبان

□

به کامل کردن ناقص عیاران

□

هر آن بوم و برکان نه آباد دید

□

زین سرای پر خیالت جز وبال

□

که هرکس که اوفتد خیزد دگر بار

□

جر اندام جنگاور و خون ندید

□

چند گویی، تن زن و اسرار جوی

□

کهگل در آن سوراخ زن کزدم منه بر اقربا

□

هست به نیکی و بدی حقشناس

□

گوشت خوک مرده‌ی یکماهه و نان جوین

□

که در مهر باشد ورا مایه‌ای

□

دست نگیرد تو را نه میر و نه بندار

□

که هندوی پدرکش را نوازی

□

سراپرده‌ها نیز بربسته شد

□

نهان شوند به خاک اندرون به حبس خلود

□

به جرم سرکشی از قوم مبتلا به بلا

□

تن مزن و دست به کاری بزن

□

دبستان دوم جا ساخت چون تیر

□

بدین چاره بگرفت جای پدر

□

سازنده‌ی گنبد، تو چه بگریزی از این کار؟

□

مپر بالاتر از اوجی که داری

□

به فرمان شاهان بیاراستی

□

ز گردان ایران دلاورترند

□

یار خود پنداشتند اغیار بود

□

روزی و دولت نفزاید به جهد

□

هین به دل پاک بر نگار مرا

□

کسی را مگوئید و پنهان برید

□

که سخت و بلند است و محکم حصارش

□

که چون از جوی من شیری خوری شاد

□

چه کار آورم پیش چنگی پلنگ

□

که او نیز از این کوچگه بگذرد

□

جود تو دادی به خلق عمر ابد رایگان

□

پرستد نسر طایر ز آسمانت

□

که با من گاهگاهی سرگرانست

□

کار تو از عدل تو گیرد قرار

□

که جوید که از بی‌خرد یار دارد؟

□

تو میگو تا نویسندت دبیران

□

جهاندیدگان از در کارزار

□

طلبکار آسایش منزلند

□

آنکه کار دل و جان کرد، نشد مضطر

□

نبودی تن که حالی جان ندادی

□

جمیله و شه طباطبای او

□

تا سخنی چون فلک آری به دست

□

هم برساندش، اگر چه دیر، به ساحل

□

که تا بر در نیفتد نوک الماس

□

خود و نامدارن به هامون شوم

□

در قدم سایه درم ریخته

□

دست عروس ملک به خون عدو خضاب

□

چه سود ار بند زر بر پای دارم

□

چه فرق از طرف دشت و دامن کوه

□

پرده خلقت زمیان برگرفت

□

این عالم ازان پس به فراخی مکانیش

□

دیوانه حریف ما نشاید

□

پر از درد دل شد ازان خستگان

□

به اندرز کردن نباشد نیاز

□

خسک و خشک بدی همچو گل و ریحان

□

برکش چو صلیب چارمیخم

□

ابا رنج بسیار و بس ناتوانی

□

مصلحت آن بود که بگریختم

□

با چشم کور نام نهاده‌است بوالبصیر

□

افسانه خلق شد جمالش

□

ز زخمش نیامد مرا هیچ بهر

□

کیست در این پرده زنگار خورد

□

تهنیت فرض است بر خلق زمین و آسمان

□

با درع سپندیار زادم

□

که کی آید برون از خانه یارت

□

آب تو باشد که شوی خاک دل

□

خوار است سوی مرد ممیز فنش

□

هان تا نشوی چو شمع رنجور

□

کزان بیشتر کس ندیدست چرم

□

سنگ سراپرده او سر شکست

□

تا بپس پرده ببینی چهاست

□

شکلی و شمایلی دلاویز

□

خویشتن را حذر کن و مشتاب

□

خنجر آز آن نرگس فتان شده

□

در خلق چرائی چو گرگ و ضرغام؟

□

دیوانه به بند به که در بند

□

پیش جهاندند و کشیدند صف

□

زلف خطا بر زده زیر کلام

□

که تا جهان بودی خسرو جهان پرور

□

تا گوهر قیمتی شود جفت

□

از بهر دوشیانی وز بهر یک دو آری

□

حوالت کنی سوی پائین پرست

□

روی که بود سیه به محشر؟

□

خیزید و رها کنید راهم

□

پی تدبیر کارش چون کند زیست

□

کار بفرمای که فرمان تراست

□

دشوار نیست ابر گهر زا را

□

ره چون تن دوستار باریک

□

از مجلس شاهانه، وز لعبت فرخاری

□

هم لطف برای ماست آخر

□

داری گرفته تنگ و خوش اندر بر

□

سرپای برهنه در بیابان

□

نه کس را دوست می‌بیند نه دشمن

□

چراغ آگهان را آگهی داد

□

کرده بر خنگ بلاغت تنگ میدان بیان

□

چندانکه بود یکی به صد باد

□

سوی شما، حجت ما بر شماست

□

اسباب بزرگیش تمام است

□

بفگند باز خود از گاه نگونسارش

□

بدین تدبیر طوطی از قفس رست

□

به غایت دلنشین بستان سرایی

□

در خانه بمان که خان و مانی

□

تا پود و تار جامه‌اش از رشوه و رباست

□

رسانیده به چرخ زهره آهنگ

□

که بر من تحمل کند ابتری

□

کزو در کعبه عنبر بوی شد خاک

□

جز کور کند پیش خر و، شیر موخر؟

□

نیک آید نیک را فرا پیش

□

زود از این بحر بر آرد دمار

□

برآوردند حالی یکسر آواز

□

شوی غواص چون در بحر افکار

□

سرگردان دوک از آن دو سر شد

□

سه دیگر لذت من و چهارم خوشی سلوی

□

چه شیرین کز ترش روئی مرا کشت

□

تو از خار بگریز وز بار می‌خور

□

وآنجا به یزک دعا نشانده

□

که گردد او ز تاج و تخت محروم

□

بگریز که مصلحت گریز است

□

چو جهانیست وجود و تو جهانبانی

□

خوشنودی تست چاره من

□

تو را و خاک و هوا و نبات و حیوان را

□

بها جز به بارش نگیرد نهال

□

نظر را گوهر خود داشت منظور

□

بزیر خاک نیز از صولتت سیماب سان لرزد

□

چون حارث ابن ظالم المری

□

به حشم یا به حاجبان و ستور؟

□

لیک کنندت دم فرصت هلاک

□

برو ای دوست گهر میطلب از کانش

□

هم برو فعل زشت او مار است

□

به میان دو سخن گستر فرق است کثیر

□

نوای دین بلند آوازه گردد

□

کز بهر نعت اوست برین منبر آفتاب

□

بازار تو یکسر همه زیان است

□

سر تیغ او مستقر نقم

□

خرد یک لحظه از عمر گرامی

□

مال، جز مال خدا، پس ظلم چیست؟

□

که سخن‌هاش سوی مردم والا، والاست

□

رفتنت را نکو بکن تقدیر

□

تویی یکتا و همتای تو کس نیست

□

طعنه به بال ملک دامن بر گستوان

□

جهل خود او را بترین ذلت است

□

تا قیامت عزشان ممتد شده

□

که تا گشتش در دروازه روشن

□

ز خوان عقل، جان را سیر کن تا بر سر خوانی

□

جوابت هم رسانم شادمان باش

□

در یکدگر شکست به بازوی لافتی

□

بخوان از بندگان خویش ما را

□

چو شخص همت او رخش جود جولان داد

□

سرشک شادیم زد خانه را آب

□

از گدایی گیر تا سلطان همه

□

کالایش دل، پستی روانست

□

از سر بنه غرور کیایی و سروری

□

قدیری از ید علیا نکرده این اعلا

□

که به بغدادست گنجی در وطن

□

موسم هشیاری مستان شده

□

من جواهر می‌کنم بر وی نثار

□

شاه سپهر کوکبه را شمع دودمان

□

بانگ چنگ و بربطی در پیش کر

□

با سعی و عمل رست، رستگار است

□

که پنداشت چون پسته مغزی در اوست

□

ثواب طاعت یک روزه تو راتعداد

□

صورت اندر دست او چون آلتست

□

تو یکروز بحری و یکروز کانی

□

هر کس ازو گذشت مقیم جنان شود

□

در کلام محتشم ایشان گردون احتشام

□

کردشان پیش از نبوت حق شبان

□

تا که افزونتر نماید حاصلش

□

چو دولت نبد روی بر تافتیم

□

این دم از عون تو ای زهره‌ی گردون وقار

□

کو نباشد بی‌فغان و بی‌هراس

□

تو بشکستی، مرا بشکست بازار

□

بمالیدی او را چو طنبور گوش

□

لکاشف از کشش بی‌حد طناب خیم

□

نه عفیفی ماندش و نه زاهدی

□

که از آسمان مژده‌ی نصرت است

□

به تشنیع خلقی گرفتار گشت

□

اگر کند ز مذلت به خاک یکسانم

□

می‌برد اندر مسیر و مذهبی

□

او را خرد ز لطف تو مرهم رسان کند

□

دعای خیر کنندت چنانکه در محفل

□

هم نیامد که سراجم شود از وی وهاج

□

یا حوایج از پزش یک لخته‌اند

□

بود بر فرق فرقد سامخلد ظل سبحانی

□

که فرصت فرو شوید از دل غبار

□

به ناز و عشوه نمودند و دلبرانه لقائی

□

بی زمرد کی شود افعی ضریر

□

گر به این جلدی بماند می‌شود گیتی‌ستان

□

دلت دهد که دل از دوست برکنی زنهار

□

به زیر چرخ برین کائنات چشم بر آن

□

بدهدت بی این دو قوت مستطاب

□

اگر به خطه اولا روی بود اولی

□

برهمن نگه کرد خندان به من

□

چو گلبرگ در دست باد خزانی

□

غافل و بی‌بهره بودند از سوار

□

نطفه‌ی تغییریاب در ارحام

□

که در مقابله‌ی بلبلان کنند طنین؟

□

هر که را میل امتحان باشد

□

زندگی جاودان در زیر مرگ

□

سابع و عباس را بود این تناسب در میان

□

جه زور آورد با قضا دست جهد؟

□

می‌کند بر من از انصاف مدایح خوانی

□

از تو رو اندر کشد انوار شرق

□

زجاج سرخ را خون در دل از دل یاقوت رمانی

□

دشمن به چوب تا چو دهل می‌کند فغان

□

ولیک حاتم طی پادشاه ایشان است

□

ز چترش سربلندی آسمان را

□

مس وجود مرا زر درین چه نقصان است

□

کدام شکر توان گفت در مقابل آن

□

وز در مدح تو بر بحر و برم گوهربار

□

به تسلیم آفرین در من رضائی

□

نه فتد مرغ ز پرواز ونه آهو از تک

□

و من یصرخ العصفور بین یدی صقر؟

□

که از توران بر او بار است محنتهای زور آور

□

حبش تا چین بدین دولت گشاده است

□

کافرین کرده بود برد نماز

□

اثرهائی کز ایشان یادگار است

□

از گله صاحبی به چوپانی

□

زمین خالی مباد از خاک پایت

□

یا گریه خوان کس نباشی

□

بر این طاق آسمان جام آبگینه است

□

هم بر رخ او بود پدیدار

□

بجز بادی نیابی در بروتم

□

برسم گور کرده صحرا تنگ

□

که باشد جای آن مه بر ثریا

□

کرد با گاو کش حکایت شیر

□

چنین ترتیب‌ها داند نمودن

□

شه درآمد به اژدها چو نهنگ

□

نگه کن کاین سخن هر جا توان گفت؟

□

دیوار دریده شد چپ و راست

□

جگر می‌خورد و لعل از سنگ می‌داد

□

تا دگر وقت‌ها به کار آید

□

که از بندت نبود این بنده آزاد

□

بطن‌الحمل از چهار پائی

□

نه دنبال شکاردام دیده

□

تو دهی رزق بخش جانوران

□

رنگی از کوره رصاصی بست

□

و اعداش چنانکه هست مقهور

□

کرد تا خصم او بر او خندید

□

زنده‌دار کیان به جز تو که ماند

□

گوی وحدت بر آسمان نبری

□

سفت و از هردو سفت بیرون جست

□

وقت حاجت کنم زرافشانی

□

ارزم آخر به مشتی آب و علف

□

مجنون ز فراق تو به درد است

□

بخشود دلم بران نیازی

□

وانگه در عذر و آفرین زد

□

تا نه پیچد چو اژدها بر گنج

□

چه سگی را که پوستین نکنند

□

دام و دد خود نشانه تیرست

□

یاد دادش مغ دبستانی

□

از هوا فاخته ز فاخته خون

□

تا روزه نذر از او گشاید

□

چون رشته تب مشو گره ناک

□

باشد آن نوعی از ستمگاری

□

نالد به دریغ و دردناکی

□

دم مسیح غلام دمت که پیش از تو

□

هم به دریاست باز گشت نمی

□

بر صفت شمع سرافکنده باش

□

چه سود از جستن و گردن کشیدن

□

چنین داد پاسخ که این رای نیست

□

ورنه مخلوق چون خدا گردد؟

□

می‌داشت پدر به سوی او گوش

□

مقیم جاودانی باد جانش

□

بدین درشتی و زشتی رهی که کردم یاد

□

بدیشان چنین گفت کز بخت بد

□

گذارند گیتی همه زیر پای

□

بد نکردی و خود نکو دانی

□

سپهدار دستان به کابل بماند

□

چون گریزم؟ که پای راهم نیست

□

اول به دعا عنایتی کن

□

سیمتن وقت را شناخته بود

□

خود مر او را به خواب دیدم دوش

□

به زنهار دادن زبان داد شاه

□

تا شوی از جمله عالم عزیز

□

ما فقرا، از همه بیگانه‌ایم

□

به یزدان بود خلق را رهنمای

□

هم زادمان ذکر خسته بود

□

این نامه نغز گفته بهتر

□

اساس بیستون و شکل شبدیز

□

مرا که ایزد جز شعر دستگاه نداد

□

نخست آفرین کرد و بردش نماز

□

به جائی که آهن درآید به زنگ

□

چمیدن به نیکیت باید، که مرد

□

جهاندار پیش از تو بسیار بود

□

آن غضب ناپسند باشد و زشت

□

در خط نظامی ار نهی گام

□

آنچه از تو مرا در این مقامست

□

وقتی نمود بخت به من این در نشاط

□

هزارید و من نامور یک دلیر

□

به کا بکاری بکنی دستخوش

□

بسی ریخت در کام آن تشنه آب

□

که باشد که پیوند سام سوار

□

این حسابت کجا شود روزی؟

□

ز گرمی آن چراغ گردن افراز

□

دماغ دردمندم را دوا کن

□

جهان دار و شادی کن و نوش خور

□

همان به که با او به آواز نرم

□

طاعت کن روی بتاب از گناه

□

به هر جشن نو فرخی مادح تو

□

نباید شدن شان سوی کاخ باز

□

بشناسش که او چه باشد و چیست؟

□

ای کز تو وفاست بی‌وفائی

□

سخنی خوشتر از نواله نوش

□

دوستان و دشمنان را از تو روز رزم و بزم

□

برفتند دیوان به فرمان شاه

□

سایه سخن گو بلب آفتاب

□

کمی در اصل من میبود پاکی

□

سرش را بریده به زار اهرمن

□

داد دنیا تو دادی و دین هم

□

هرکس که رخش ز دور دیدی

□

فکنده در عراق او باده در جام

□

هیچ ملک نیست در ایام تو

□

که چون گیو و خسرو ز جیحون گذشت

□

کرد چو ره رفت زغایت فزون

□

خاک تیره بد مقر است، ای برادر، شکر کن

□

مگر تا یکی چاره سازد نهان

□

در تجلی به نور غرق شود

□

من گم شده‌ام مرا مجوئید

□

چون زلزله دگر برآمد

□

خفتن بسیار ای خسرو خوی تو نبود

□

فرود آمد از تخت و شد پیش اوی

□

سایه کس فر همائی نداشت

□

قصه‌ها گفتند بی‌اصل و اساس

□

سه فرزند بودت خردمند و گرد

□

زان معانی که داشتند همه

□

با گرد رکابش ار ستیزد

□

بر آن اوج از چو ما گردی چه خیزد

□

اندر دو چشم خویش زند خار و خسک

□

تهمتن به جان داد زنهارشان

□

صبح که پروانگی آموختست

□

به نور ماه اشتر دید اندر راه استاده

□

بدو گفت رودابه من همچنین

□

هر که او عالمی تواند ساخت

□

سرسامی و نور چون بود خوش!

□

گر بود باد باد نوروزی

□

روز آن را که شام خواهد کرد

□

چهارم شب اندر بر ماهروی

□

چو پائین پرستت نماند بجای

□

چو مشاطه، رخسارت آراستم

□

سراینده را گفت کای نامجوی

□

کرده بودند پی ز دنیا گم

□

کورا به زر و به زور بازو

□

سرت زیر کلاه خسروی باد

□

شادیش باد و دولت و پیروزی و ظفر

□

و دیگر ز ایران زمین هرچ هست

□

چون ملک‌العرش جهان آفرید

□

تنت فرزند گیاه است و گیا بچه‌ی خاک

□

بدو گفت آری گزارم پیام

□

عارفان را ز روزه در شب قدر

□

شد نوحه کنان درون غاری

□

ناچخی راند بر گلوش دلیر

□

من چون ز درگه تو جدا مانم

□

از ایران و توران دو بهر آن تست

□

چون دلش از توبه لطافت گرفت

□

چند میگوئی ز جاه و مال و گنج

□

شگفتی برو بر فگندند مهر

□

نام حلوا بهل، که دود نداشت

□

تا در نقسم عنایتی هست

□

نه ماه آیینه‌ی سیماب داده

□

آنکه زلفش چو خوشه‌ی عنبست

□

تو پدرود باش و مرا یاد دار

□

نگوید که او چون گذشت از جهان

□

گر چنین ملکی مسلم آیدت

□

جهاندار سی سال ازین بیشتر

□

تو پر از باد کرده پشم بروت

□

محمد کایزد از خلقش گزید است

□

چون مشعله دسترنج خود خور

□

تو بادی جهاندار، تا این جهان را

□

چو فرهاد و شیدوش و گرگین و گیو

□

وهم تهی پای بسی ره نبشت

□

بجوی و جر بکنندت بصد جفا پر و بال

□

چو کاوه برون شد ز درگاه شاه

□

چه گمان میبری بر آتش و باد؟

□

اگر با این کهن گرگ خشن پوست

□

فلک در طالعم شیری نموده‌است

□

شاید ار زانکه آشیانه کند

□

جهان آفرین را نیایش گرفت

□

بوسه چو می‌مایه افکندگی

□

گفتم که «به قرآن در پیداست که احمد

□

نشستند سالی چنین سوگوار

□

گور پر مار و خانه پر کژدم

□

به ریشم زن نواها بر کشیده

□

عیوق به دست زورمندی

□

آن پسر شد عاشق دیدار او

□

خنیده به گیتی به مهر و وفا

□

این دو سه روزی که شدی جام گیر

□

من هزاران چون تو را دادم فریب

□

فرستاده چون دید درگاه شاه

□

اینکه خود را خموش میدارم

□

گر خون‌طلبی چو آب ریزد

□

غراز مو میشنه واهر کس مگوی راز

□

هرچ بودش سر به سر نابود شد

□

دگر ایزدی هر چه بایست بود

□

نار آبی را همی‌گفت این رخ زردت ز چیست

□

ز نفخ صور همه اختران نورانی

□

به دشنام زشت و به آواز سخت

□

در دلم نیست از کسی خاری

□

از کوه گرفتنت چه خیزد

□

چوب اگر بازداری از آتش

□

گفت غرق آتشم عیبم مکن

□

همی گشت گرد بیابان و کوه

□

این خورش از کاسه دل خوش بود

□

زان به درها بردی این درویش را

□

چو آمد به نزدیک تمیشه باز

□

چه بگویم؟ که: وا کدام ببخش

□

او بنده یار و یار در بند

□

امیدم هست کاین سختی پسین است

□

پس بسوی دار کردندش کشان

□

بدو روز و دو شب بدرگه رسید

□

هر بنه‌ای را جرسی داده‌اند

□

این قوم که این راه نمودند شما را

□

به نیکی ببست از همه دست بد

□

چند گویی که: شیشه بشکستی

□

از قوم وی ار سری فتادی

□

شاه بهرام روز و شب به شکار

□

گر شما باشید و گرنه در جهان

□

که در جنگ مازندران داشتی

□

نام او محبوب از ذات وی است

□

حدیث نور تجلی، بنزد شمع مگوی

□

همه روی دریا شده قیرگون

□

زانکه چون غول در سرای شود

□

که احسنت ای زمان وای زمین زه

□

کبوتر چون پرید از پس چه نالی

□

در میان آن همه خوشی و کام

□

ز شمشیر و گرز و کلاه و کمر

□

لیک می‌گوید بگو هین عیب نیست

□

جان مرا هشیار کن شایسته‌ی دیدار کن

□

همه موبدان پاسخ آراستند

□

تا بتدریج سرنگون کندش

□

بد با تو نکرد هر که بد کرد

□

این نامه که نامدار وی باد

□

من آوردمش نزد شاه جهان

□

به شرعت زان سبب تکلیف کردند

□

خار بود نام گل خارپوش

□

گاه جاروبست و گه گرد و نسیم

□

فریدون فرزانه بنواختشان

□

دیگران زیر باروران تواند

□

در زخم چنین نشانه گاهی

□

ازو شاپور دیگر راز ننهفت

□

به سر برنهاد افسر تازیان

□

ولیک از صحبت نااهل بگریز

□

زانک هر مرغی بسوی جنس خویش

□

آن را که ببایدش ستودن بنکوهید

□

سپاهی که سگسار خوانندشان

□

کودکان ناشتا، پدر مدیون

□

دریا دریا گهر بر آهیخت

□

چون به عهد جوانی از بر تو

□

گذر کرد ازان پس به کشتی برآب

□

که چون آرند یوسف را به بازار

□

یا مکن اندیشه به جنگ آورش

□

چه محرابی است از دل با صفاتر

□

آید قدری چو مهربانان

□

وان عذابی که سرنوشته تست

□

ترسم کندم خدای مأخوذ

□

همیشه دولت و بختت رفیق باد و قرین

□

چو حالش دید شیرین دادش آواز

□

دست جز بر در قبول مکش

□

من کسی در ناکسی در یافتم

□

واجب آمد دعوت هر دو جهانش

□

مرغی که طپد به حلقه‌ی دام

□

نتواند دمی نشستن شاد

□

وان حرم نشین چرم شیران

□

صیدگاهش ز خون دریا جوش

□

نخست از بی خودی خود را بهش کرد

□

قضای حاجت خود خواست از من

□

صبح شد ای صبح را صبح و پناه

□

کوزه‌ی روغن تو میبردی بدوش

□

او گر چه که دشمنیست در پوست

□

گشت کار طریقت آشفته

□

ولی چون غول مستی رهزنش بود

□

مردی که در مصاف، زره پیش بسته بود

□

بگفت دیده چون دل مایل افتاد

□

بنامیزد! درختی سبز و خرم

□

ابر که جانداروی پژمردگیست

□

بکش نفس ستوری را به دشنه‌ی حکمت و طاعت

□

می‌سوخت به زاری از گزندش

□

نامت اسمی شود زداینده

□

چو لعل آفتاب از کان بر آمد

□

زهره را از فروغ مهتابی

□

آن کز پی صید تو زند گام

□

چو در آخر به یوسف نوبت افتاد

□

کوه طور از نور موسی شد به رقص

□

گوید او کین آفریده‌ی آن خداست

□

معشوقه چو نام یار بشنید

□

جامش از راه چون درست آمد

□

به کوهی کرد خسرو رهنمونش

□

پادشاهان را ثنا گویند و مدح

□

با این همه هر که بیند این گنج

□

آورد در دامن احسان خویش

□

ای که از امروز نه‌ای شرمسار

□

همچون مسیح گرده و خوان بر زمین زنم

□

بدان بی دل که هستی نایدش یاد

□

شیخ کو را ز دل خبر نبود

□

چو من نرخ کسان را بشکنم ساز

□

تا بسوفار در زمین شد غرق

□

مجنون که از ان خبر شد آگاه

□

کنیزانی همه هر هفت کرده

□

ندیدم کس که خود را دید و نشکست

□

بنده دایم خلعت و ادرارجوست

□

گفتیم به تو غم نهانی

□

چون نکردی تو بد ز نیک جدا

□

بدان هنجار کاول راه رفتی

□

از این نوع طاعت نیاید بکار

□

افتاد به مغزشان غباری

□

بر رخش از دو چشم اشک‌فشان

□

و گرنه تا ره خود پیش گیرم

□

وین ابر خداوند جهان را به هوا بر

□

وان کرده نظر به روی این گرم

□

طفل کوچک چو بهر نان بگریست

□

نبیذی قاتلم بگذارم از دست

□

گفت ای به تو ملک عشق بر پای

□

هر چند که مادر از سر سوز

□

دگر باره زلیخا ناله برداشت

□

بهشت از قصر من دارد بسی نور

□

اوستادان کودکان را می‌زنند

□

چون ثبت شد آنچه بود شایان

□

فالصبح املی الدیک سورة والضحی

□

گره بین بر سرم چرخ کهن را

□

جوان را سر از کبر و پندار مست

□

گشت آن پری از دو چشم غماز

□

گر تو دادیش یافتی جنت

□

نروید هیچ تخمی تا نگندد

□

چشم و چراغ سنت و نور دو چشم دین

□

ایشان همه با نشاط هم رنگ

□

قرضته بقصیدة الفیته

□

به کام دشمنم کردی نه نیکوست

□

گفتم چه کسی و گریت از چیست

□

بپرسید چندی که آموختی

□

بنامیزد! بود گلدسته نور

□

سخنهای خوش از هر رسم و راهی

□

پوستین آن حالت درد توست

□

چو بشنید گفتار او انجمن

□

بقیت بقاء الدهر و الدهر خاضع

□

نبینی زنگ در هر کاروانی

□

و آن کس که از صراط بلرزید پای او

□

ز سر تا به پایش ببویید سخت

□

تا نه فروغ از رخش اندوختند

□

چو من با زخم خو کردم درین خار

□

از راه این نفایه رمه‌ی کور و کر بتاب

□

دو فرزند مهبود هر بامداد

□

همه یکدل به دوستداری تو

□

به قدر شغل خود باید زدن لاف

□

زند گشتاسبی به جز تو که خواند

□

چنان هم چو داناش فرموده بود

□

شامه را از گل و ریحان باغ

□

ز غم خوردن دلی آزاد داری

□

از جوالش زود بیرون آمدی

□

به خارا پر از گرد وکوپال بود

□

بگفتا: «مانع من ز آن دو چیزست

□

بزن تیری بدین کوژ کمان پشت

□

که همچون پدر خواهد این سفله مرد

□

بیامد به نزدیک کسری رسید

□

ندانسته ترنج از دست خود باز

□

ز گلبن ریخته گلبرگ خندان

□

ای جهانی خلق حیران مانده

□

دلش گشت سوزان ز تشویر شاه

□

فراقی کافتد از دوران، ضروری

□

و گر شد قطره‌ای آب از سبویت

□

زین دو چون کم شدی فسانه مگوی

□

ازان پس هم آموزگارش تو باش

□

مگسی انگبین چو ماه کند

□

کسی را کان سخن در گوش رفتی

□

بار سنگی بر خری که می‌جهد

□

من این نغز بازی به جای آورم

□

مرا تدبیر کار از دست رفته‌ست

□

کنی یادم به شیر شکرآلود

□

چنان ماند قاضی به جورش اسیر

□

که نفرین بود بهر بیداد شاه

□

نی کلکم ز کشتزار هنر

□

ز بانک بوسهای خوشتر از نوش

□

من نشوم گر بشود جان من

□

ضیاوار ای حسام الدین ضیاء الحق گواهی ده

□

به فرجام پیروز شد بارمان

□

نخواهی کاریم در خانه خویش

□

آنچه برگ ترا پسند بود

□

دکاکین را بیارایند اجناس

□

گر آلوده گردم من اندیشه نیست

□

نه بند از پای می شاید بریدن

□

می‌برندش می‌سپوزندش به نیش

□

طاب جوار ظله من علی مقله

□

کنون از گذشته مکن هیچ یاد

□

افغان ز جفای فقر افغان

□

کانجا به دست واقعه بینی خلیل‌وار

□

تجلی صفات آنجا گرت صد نقش بنماید

□

به زاری نمود از پی زر خروش

□

جنت به بها نمی‌دهد دوست

□

از آن به پیری در گاهواره خواهی شد

□

گر بیابم از تو بویی ذلک الفوز العظیم

□

نشست آنگهی رای زد با دبیر

□

رضا بودم که هستی بخش عالم

□

باده در جام آبگینه گهر

□

کرده در چشم جان، به بوی حبیب

□

ز کنجش زمین کیسه بر دوخته

□

چون غبار آلود دشت کربلا گردیده است

□

دیو گوید بنگرید این خام را

□

گر چوریم آهن زنگار پذیر است دلش

□

یکی خیمه زد بر سر او دود و قیر

□

ما که اندر پایگاه فقر دستی یافتیم

□

دهان خصم و زبان حسود نتوان بست

□

گوید قبول او که: عراقی از آن ماست

□

طپانچه بر اعضای خود میزنی

□

کاندر درجات فضل پیش است

□

خواری ازو بس بود آنکه‌ت کند

□

به دل کامها پیش ازین بود و زانها

□

چو خورشید رخشنده شد بر سپهر

□

تو را در قوت نفس است ضعف دین و آن خوش‌تر

□

گفت اگر مانمش ستیزه‌گرست

□

من به نیروی تو در میدان نظم آویختم

□

ز ملک من اقطاع من میدهی

□

و کل ذی و طراعیت مذاهبه

□

جان کجا گیرد قرار اندر غرور نفس شوم

□

به بزمت ماه‌پیکر ساقیان پیوسته در گردش

□

سر و مغز پولاد را زیر پای

□

ای وفاپیشه یار دیرینه

□

که دانم تو را بیش مشکل نماند

□

خنده‌زنان گفت خیز و یحک از اینجا گریز

□

غار بن بسته بود و کس نه پدید

□

بدانست رستم که آن نیست گور

□

سپس فاطمیان رو که به فرمان خدای

□

چو قهر قدرت باری همی دهد در ملک

□

چرا دست یازی به سوی همه

□

نهادند سوی فرامرز روی

□

بی‌خردوار اگر شدند ز دست

□

گنجها را در خرابی زان نهند

□

ز دیوانگه عرشیان برگذشت

□

کنون گر بیاید بوردگاه

□

چاره‌ی جانم بکن زیرا که جان بس واله است

□

از حزن خالی مبادا خاندان دشمنانت

□

سران را ز زخمش به خاک آورید

□

بپوزش که این بودنی کار بود

□

خنک عراق که در سایه‌ی حمایت تست

□

درخور عقل تو گفتم این جواب

□

شبی کز سیاهی بدان پایه بود

□

سپهبد بشد تیز و برگشت شاه

□

ای خداوندی که‌ت نیست در آفاق نظیر

□

یکی را از بلاساغون رساند در هری روزی

□

نبد شیر درنده را خوابگاه

□

بفرمود و جستند و بستند سخت

□

منذر آن شاه با مهارت و مهر

□

چند روزی سیر خوردند از عطا

□

سوار شبیخون بر از تاختن

□

عجب نیست این فرع ازان اصل پاک

□

مرا چو در بن زندان نکو نداشته‌اند

□

بی زر و سیمی ای برادر از آنک

□

ازان پس یکی انجمن ساختند

□

نه بر اوج ذاتش پرد مرغ وهم

□

که نشر کرده بود طی من در آن مجلس؟

□

نعل او هست آن تردد در دو کار

□

بدانست کان پیل جنگ آزمای

□

که این را ندانم چه خوانند و کیست!

□

جز تیغ و دل بر لشکر

□

تف آه عاشقان ار هیچ زی بحر آمدی

□

زواره برآویخت با او به هم

□

چو شاهیم شد سال بر سی و شش

□

یاراست و عجب عزیز یاراست

□

احمد ار بگشاید آن پر جلیل

□

عنانها فرو بسته شد پیش و پس

□

ز باره در افتاد سرسرنگون

□

گر کسی ز ایشان خلافت بستدی

□

رحمت شده بی امر تو زحمت به خرد بر

□

یکی لشکر آراسته چون بهشت

□

اگر سعد با تاج ساسان بدی

□

چه برخیزد از دست تدبیر ما؟

□

در عدم هستی برادر چون بود

□

از آن خوبتر دید کاندازه گیر

□

که در آسیا ماه روی تو را

□

گزین کن جوانمردی و خوی نیک

□

تنم ز جان صفت خالیست و من به صفت

□

بترسم ز آشوب بد گوهران

□

به پنجم سخن کین هرمزد شاه

□

خلق از پی لعل می‌کند کان

□

گر بخواهی تو بیایی صد نظیر

□

ندارند گنجینه‌ای هیچکس

□

ازو خیره شد کهتر چاره جوی

□

هر سبک روح را که اخلاصی است

□

دست در گردن ایام در آریم از عقل

□

دوان باد پایان چو کشتی بر آب

□

کنون کشمگان پور آن رزمخواه

□

یساقون سوق المعز فی کبد الفلا

□

تو بگردی روزها در سبزوار

□

به کم مدت آن مرز ویرانه بوم

□

نجستم همیشه جز از راستی

□

چون و چرا بیش نداند جز آنک

□

چرب شیرینش اینکه بر خواند

□

پشیمان مبادی ز کردار خویش

□

اگر گنج داری و گر گرم ورنج

□

گر عود کند گره‌نمائی

□

مرتع حلمش چرا خواران صورت را ربیع

□

شنیدم که هر جا که راندی چو کوه

□

که هر چند بر گوهر افسون کنی

□

به چشم او که نکرد التفات ما زاغ او

□

پیشم آمد تا بدو اندر نشستم دیر شد

□

فرستاده بشنید و آمد دوان

□

بشایند هرکس به شاهنشهی

□

چه زور آورد پنجه‌ی جهد مرد

□

قد و منظر چنگری بنگر که در علم نظر

□

برادر یکی داشت چون پیل مست

□

چو در خانه شد آتشی بر فروخت

□

شعر حجت بدیل حجت‌دار

□

تا نگردد صعوه مانند عقاب تیز چنگ

□

زمین را ببوسید و بر پای خاست

□

ز زابلستان گر ز ایران سپاه

□

به جز او کیست کو به وقت شکار

□

بادا سر او سبز و دلش شاید که امروز

□

میل بادش چون سوی بالا بود

□

به شهر بخارا نهادند روی

□

نه پیشوای وقت بماند نه پس روش

□

لاجرم کرد بر آن خلعت آمد با چندان لام

□

ز سهراب و از برز و بالای اوی

□

اگر خود نزادی خردمند مرد

□

او و کعبه‌ی او شده مخسوف‌تر

□

تو پنداری که بر بازیست این میدان چون مینو

□

یار غالب شو که تا غالب شوی

□

خروشی برآید که بربند رخت

□

گر ز آسمان به خاک تو خرسند گشته‌ای

□

کرده بر کون خویش سیم سره

□

به جای بزرگی و تخت نشست

□

که او را ستاره شمر گفته بود

□

گفت باز از نگارخانه چین

□

پس تو گویی که: بر آن بی‌طمعی

□

ور بفرماید که اندر کش دراز

□

مگر مر تو را او بود دستگیر

□

ای اهل خاک این چه خموشی است چند ازین

□

باره‌ای کز حرص رفتن خواهدی کش باشدی

□

ترا زین سپس بی‌نیازی دهم

□

زین همه اندر گذر با سخن خواجه آی

□

زبل گشته قوت خاک از شیوه‌ای

□

مالش دشمن ترا حاجت نیفتد بهر آنک

□

آن یکی چون نیست با اخیار یار

□

قدر ز شست تو بر اختران رساند تیر

□

یا کافری به قاعده یا ممنی به حق

□

عرض او چون عرض جوهر صفرا گه رنگ

□

براندیش و تخت بزرگان مجوی

□

دست جودش همیشه بر سر خلق

□

نرم کرد آن غم درشت مرا

□

لختکی چون چرخ بیداری گزین کز بهر تو

□

مر محک را ره بود در نقد و قلب

□

ناگزیر زمانه باد بقات

□

چو عادند و ترکان چو باد عقیم

□

تا جمال خانه‌ی حدادیان باشد به جای

□

بدو گفت آری همینست راست

□

باز اخوان خردمند ترا چتوان گفت

□

هم‌چو مرغ خاک که آید در بحار

□

با چشم بزرگیش نگر گرچه طبیعت

□

چون تیمم با وجود آب دان

□

زآتش غیرت خوان تو مقیم

□

گر میان پیش میر بگشایند

□

از پی آسایش این خویشتن دشمن خران

□

ببد بخت ایرانیان کندرو

□

بر دوام تو عدل تست دلیل

□

هیچ من از جا نرفتم زین خیال

□

ره رها کرده‌ای از آنی گم

□

در خور سر بد و طغیان تو

□

کرد در منزل قبول نزول

□

بپذیر ز حجت سخن که شعرش

□

هر کجا پای عاشقی‌ست روان

□

من و رستم و اسب شبدیز و تیغ

□

ز دهر قامت آن کوژ همچو قامت چنگ

□

می‌کشاند مکر برقت بی‌دلیل

□

زان پیش که جانتان بستاند ملک الموت

□

برکنار بامی ای مست مدام

□

صدرا ملکا صاحبا تو آنی

□

از غم فردا هم امروز، ای پسر، بی غم شود

□

ولیک از کار و بار این اثر یابد جهان دل

□

بزرگان ایران ز گفتار اوی

□

دور زمانه لازم عهد تو باد ازآنک

□

آن فقیه افتاد بر آن حورزاد

□

تا ناصحان او نسگالند جز نفاق

□

چون نمی‌بینند نور روم خلق

□

صدرا تو خداوند قدیمی نه مرا بس

□

شاید که همتم نبود صحبت جهان

□

رندی آمد ز اسعدش بر من

□

ز لشکر برآمد سراسر خروش

□

آنچه گفتند حاسدان به غرض

□

کامشان پر زخم از قرع لگام

□

جامه‌ی عیدی من باید از این مجلسیانت

□

عین آن عزمت حجاب این شده

□

عقل آزاد بر تو می‌نرسد

□

عروةالوثقی حقیقت عهد فرزندان توست

□

بر خدای ار خاطر این بنده اندر کل کون

□

منوچهر از آن جایگه جنگجوی

□

که قول و رای صوابت قوام عالم را

□

هم‌چو قاضی باشد او در ارتعاد

□

بهر بیشی راست اینجا کم زدن زیرا نکرد

□

خاص گفتندی که سوی چشمتان

□

چو ارکانت مبادا هیچ نقصان

□

تو را ننگ باید همی داشتن

□

عالمی را در حضر دلشاد کردی زین حضور

□

کسی کاو بکشتی نبرد آورد

□

ناصر جاهت خدای عز و جل است

□

ور بگفتی هست نانها بی‌نمک

□

روز را چون شه سیاره گریبان بگشاد

□

آنچ ابرو را چنان طرار ساخت

□

گوش کاره شود از قصه‌ی او لاتسمع

□

بودند همه گنگ و علی گنج سخن بود

□

یک حرف جواب نشنود هرگز

□

بدو گفت نرم ای جوان‌مرد گرم

□

چه کنم در صدور اهل زمان

□

هر امیری کو شبانی بشر

□

چو من شست اندر آویزم به دریا اندر آویزد

□

بد ندانی تا ندانی نیک را

□

خواب امن تو چنان عام شد اکنون که نماند

□

صعبی تو و منکری گر این کار

□

روزی بچشی جزای فعلت

□

چو از شیر آمد سوی خوردنی

□

جواب دادم کای ماه‌روی غالیه‌موی

□

با حضور آفتاب با کمال

□

تنگ شد بر ما فضای عافیت بی‌هیچ جرم

□

زان همه جنگند این اصحاب ما

□

گفت ای انوری آخر چه فتادست ترا

□

اگر با سگ نخواهی جست پرخاش

□

محلی داد و علمی مر مرا جودش که پیش من

□

ز زاولستان تا بدریای سند

□

هست ایران به مثل شوره تو ابری و نه ابر

□

چون به یک شب مه برید ابراج را

□

خواب را در دو چشم خلق از امن

□

رو ز حکمت خور علف کان را خدا

□

سموم قهرش اندر لجه‌ی بحر

□

در این حصار از جهان کیست؟ آن کس

□

مرا که هوش بود کی دهم چنین هرگز

□

چو بشنید رستم فرو برد سر

□

باغ ملک ترا بهاری باد

□

فربهی گر رفت حق در لاغری

□

از جهل عار باشد حظم ازوست فخر

□

زین رسالت سنگها چون ناله داشت

□

زیر طوق تو گردون شب و روز

□

فربی بکن و سیر بدین حکمت جان را

□

به حجت به خرطومش اندر کشم

□

سه دیگر سحرگه بیاورد می

□

زین محتشمانند درین شهر که همت

□

گه گه آن بی‌صورت از کتم عدم

□

تو اندر دم اژدهائی نگه کن

□

باغ پنهان گرد باغ آن خار فاش

□

اگر ندارد نسبت به خامه‌ی تو چراست

□

گر تو نگهدار دین و طاعتی امروز

□

ترکان به پیش مردان زین پیش در خراسان

□

که سودابه را باز جای آورند

□

هر که در گیتی گسست از ذکر تو مذکور شد

□

همیشه جهاندار یار تو باد

□

اعنی که من جدا شوم از عامه

□

خاصه آن ارضی که از پهناوری

□

ناداده یکی بوسه چنان کاید ازین لب

□

علم را از جایگاه او بجوی

□

من سوی درگهت از بهر صلت جستن تو

□

سرش کردن از تیزی من تهی

□

گوهر رسته کرده یک دریا

□

نیابد ستمگاره جز دار جای

□

قیامت هست یوم‌الجمع سوی مرد معنی دان

□

لیک این بار آن وزیر پر ز جود

□

این یک تنه صد لشکر جرار چو خورشید

□

هرک اعتماد کرد بر این بی‌وفا

□

بفرمود تا هرک بد دادجوی

□

نشان داده بود از پدر مادرش

□

پیش عیسی‌دم چه زمزم صلیب دلو چرخ

□

بلندیش پنجاه و صد شاه رش

□

از ایرانیان گر خرد گشته شد

□

گویمش زان پیش که گردی گرو

□

گر به رنگ جامه عیبت کرد جاهل باک نیست

□

ساحل تو محشر است نیک بیندیش

□

جهاندیدگان را همه خواستار

□

کنون لشکر و دژ به فرمان تست

□

قطره که ودیعت صدف شد

□

همه پاک شمشیرها برکشیم

□

بدو گفت بهرام کین خود مباد

□

ز لشکر جهان‌دیدگان را بخواند

□

کعبه عبادت ستای من شد ازیراک

□

بدو ده رفیقان او را ازیرا

□

چنین گفت کاینست فرجام ما

□

بدو گفت شاه ای جوانمرد گرد

□

فرضه‌ی عسقلان و نیل از شط مفلحان دگر

□

مگر کز پی چیز ترسا شدست

□

دگر هرک کشتی ز ایرانیان

□

بدین روی دژدار بد گژدهم

□

خصمت ز دولت بینوا و آنگه درت کرده رها

□

بنگر که خلق را به که داد و چگونه گفت

□

سوی پارس آمد ز ری نامجوی

□

چنان نیزه بر نیزه برساختند

□

کشتن حاسد تو را درد حسد نه بس بود

□

دل خسرو از لشکر نامدار

□

بدو گفت بابک به گرمابه شو

□

گر آمرزش کردگار سپهر

□

به کشتی ماند این ایام و بادش چرخ سرگردان

□

ناید حسد و رشک کمین چاکر او را

□

بدو گفت من کس ندارم که خاک

□

بیابان همه زیر او بود پاک

□

تا شد از ابر کرم سودا نشان هر مغز را

□

بسی چاره کرد اندران خوشنواز

□

به ارزانیان ده همه هرچ هست

□

شما را ز بهر چنین روزگار

□

وز بهر محملت که فلک بوده غاشیه‌اش

□

ای پسر، شعر حجت از برکن

□

به تدبیر آن پل باستاد مرد

□

نیابی همان رفته را باز جای

□

حبل الله است معتکفان را دو زلف او

□

چنین داد پاسخ که از بخت بد

□

یکی غرم بود از پس یک سوار

□

اگر دشت کین آید و رزم سخت

□

گرچه مشعبد ز موم خوشه‌ی انگور ساخت

□

با خرد باش یک دل و همبر

□

دو بازی بهم در نباید زدن

□

زواره بیامد خلیده روان

□

ورنه باری سوی بهمن همتی

□

چو آواز تیغش به خسرو رسید

□

کسی کز در پادشاهی بود

□

سزاوار است هر کالا بهر جای

□

عقل درختی است پیر منتظر آن کز او

□

مشهر شده‌است از جهان حضرتش

□

به قیصر چنین گفت کای سرفراز

□

پس آن که گفت باصد گونه زاری

□

سهم شاه انگیخته امروز در دربند روس

□

بر آشوبد این سرکش آرام تو

□

جز از شهریارش نخوانیم کس

□

صفت آن شب با قدر که تا مطلع فجر

□

تیغت همه تن شد زبان، با دشمنت گفت از نهان

□

«ای مام» یتیمان سوی تو خواراست

□

زبان و خرد با دلت راست کن

□

دوم مانده است و، چون پیوند خون است

□

نور مه از خار کند سرخ گل

□

ز مشکوی شیرین بیامد برش

□

سپهر روان را چنین است رای

□

همیشه باد سر یار کلاهت

□

باره‌ی بخت تو را باد ز جوزا رکاب

□

جهان آینه است و درو هر چه بینی

□

به دو گفت کین دختر خوب‌چهر

□

خار اگر چند بود تیزتر

□

مرا در پارسی فحشی که گویند

□

کز ایدر به نزدیک خاقان شود

□

نگر تا پسندت که آید همی

□

از می و گلزار فراغ اوفتد

□

دی به نماز دیگری موقف اگر تمام شد

□

نه چشم دارد در دل نه گوش، بل چو ستور

□

هرانگه که این مایه بردی بکار

□

به یک پی حمله‌ای را نیم بر وی

□

مه و مشک‌اند مهان کهتر کیست

□

به زاری و سستی زبان برگشاد

□

ازو مرده و زنده جایی نشان

□

دو بی‌دل رو برو آورده مشتاق

□

گفتم گلوی دیو طبیعت توان برید؟

□

جهان را مپندار دار القرار

□

بران دین زردشت پیغمبرم

□

دلش را تازه گشت امیدواری

□

چند بیغاره که در بیغوله‌ی عاری شدی

□

مرا ز آشتی سودمندی بود

□

برآسود یک چند و روزی به داد

□

شبا روزی برید آن چند فرسنگ

□

روی سخا گشته است زردتر از شنبلید

□

تا به پیکار بود، صلح طمع می‌دار

□

یکی پاک صندوق کردش سیاه

□

به امروهه درون غمناک بنشست

□

کرم هم ز درگاه حق جوی کز کس

□

چو خاتون پس پرده آوا شنید

□

وزان پس به منذر چنین گفت شاه

□

الغ خانی کش آن محمود والا

□

خپه گشتم دهن و حلق فرو بسته چو نای

□

گر خویشتن کشی ز جهان، ورنی

□

بخوردند می چند و مستان شدند

□

آب فراخی همه را تا به گنگ

□

دلگرم شوی به آفتابی

□

بخراد بر زین چنین گفت شاه

□

همان دوده و لشکر و کشورش

□

خضر خان کز بهار زندگانی

□

گفتی سخنان فتنه‌انگیز

□

به یکی لفظ رسانید، بلی، جمله کتاب

□

به عیب و هنر چشم تو دیدشان

□

چو پر خون شد خماری نرگس وی

□

بردند به سر چنانکه دانی

□

بفرمود کاین رابجای آورید

□

همه کار این جا پر از تیرگیست

□

رعیت مایه‌ی بنیاد مال است

□

چو یوسف گفت با وی «ای زلیخا!»

□

که چون دین پذیرد ز روز نخست

□

چنین بود آیین شاهان داد

□

«دول رانی» که هست اندر زمانه

□

رندان که به نای و نوش کوشند،

□

همه مهتران خواندند آفرین

□

چنین گفته بد کید هندی که بخت

□

دو دل رخت هوس در جان درون برد

□

به خاکش روی خون آلود بنهاد

□

سوی شاه چین برد اسپ و کمرش

□

دلم شد ازان مرغ گیرنده تنگ

□

خضر خانی که نورسته درختش

□

بگفتا: «اذن خواهی چیست از من؟

□

همی‌گفت بهرام بدگوهرست

□

در ملک شهنشاه باد و یزدان

□

ازیشان نیابی فزونی بها

□

گفتا که: «منم مراد جانش

□

به رزم اندر آید به کین جستنا

□

بمردم یاد کن وز غم بیندیش

□

سخی را پرده زینسان می‌گشادند

□

نه کوشد چو خور در گریبان‌دری!

□

هر آنگه که گشتی ز نخچیر باز

□

همیشه موکب تو سعد و فتح را ماوی

□

بسان گوزنان به سر بر سروی

□

تا دیر فتاده بود بر خاک

□

کف جواد ترا دهر خواست گفت سخی است

□

چون بر محمد علیم تکیه اوفتاد

□

کرا قلبیست تا بعد از شکستن

□

آواز حلی و بانگ خلخال

□

چو باشد جهاندار بیدار و گرد

□

بدین ره رفتنت کاری است مشکل

□

در و دشتها شد همه لاله‌گون

□

شد همبر نخل راستینش

□

نگهبان او کرد پس‌اند مرد

□

آن لجوجیست سخت پیکاریست

□

شکر را گر چه در آن ملک ره نیست

□

نادیده ز خوان ما نوایی!

□

کمان بر گرفت آن سپهدار گرد

□

وز آن آب سرشگ و آه دلسوز

□

نگهبان او کرد پس‌اند مرد

□

آن برده دهان به آب زمزم،

□

در و دشتها شد همه لاله‌گون

□

به نعمت تو که تا غایبم ز مجلس تو

□

دراو هر گرد خوانی آسمانی

□

و آن دم که شدند مهربانان

□

نباشد مرا ننگ کز قلبگاه

□

من از افکار او پیوسته افگار

□

بسی کوفته زیر باره درون

□

ز آب شور نقره و ریگ عسیله ز اعتقاد

□

زنده است به تو که زنده کردی

□

گه انده جان به باس بگسارم

□

هوایی چون هوای طبع عاشق

□

از عالم دو رنگ فراغت دهش چنانک

□

که هرکو برادر بود دوست به

□

در سمج من دکانی چون یک بدست نیست

□

ز من نیز یابی بسی خواسته

□

عادل غضنفری تو و پروانه‌ی تو من

□

سر جفت کند افعی قربان و چو آن دید

□

از آن تا نماند ز دشمنش نسل

□

چه خرسندی در آن مرغ غم انجام

□

وز ملایک نعرها برخاست کاینک در زمین

□

که تا زنده باشد جهاندار شاه

□

ارجو که چو دیدار تو بینم

□

سوی شاه چین برد اسپ و کمرش

□

آن شب که سوی کعبه‌ی خلت نهاد روی

□

گر تو خواهی ور نخواهی بنده‌ام تا زنده‌ام

□

روزی چه طلب کنم به خواری

□

به گلگونت دوبار این روی دیدم

□

که بعد طاعت قرآن و کعبه، در سجده

□

توبس کن بدین نیاکان خویش

□

نخل موصل شده ترنج و رطب داشت

□

برین سان همی‌افگند دشمنان

□

ای برادر بلای یوسف نیز

□

آن معجزه بادت از بزرگی

□

ز آن نخل خشک تازه شود گر نسیم قدس

□

کنم این خدمت شایسته زین پس

□

مداح توست و مخلص توست و مرید توست

□

ندانم که در دل چه دارد ز بد

□

اندر ایوانش روان یک چشمه آب

□

ز گیتی گزین کن یکی بهره‌یی

□

ز نه خراس برون شو به کوی هشت صفات

□

ز دادار دارنده یکسر سپاس

□

تن قلعه‌ها پیش پولاد تیغش

□

به خود این کار را مشکل توانم

□

چون خیمه‌ی ابیات چهل پنج شد از نظم

□

چنین داد پاسخ که تا گویمش

□

هر چه زین روی کعبتین یک و دوست

□

هلا زود بشتاب و با من بگوی

□

دبیرستان نهم در هیکل روم

□

سوی مرزبانان فرمانبران

□

سال عمرش صد و در بر ز بتان چارده ماه

□

نبود آگه که درد دوستداری

□

عالم از جور مایه‌ی زای غم است

□

شنیدم که چون ما ز پرده سرای

□

مغ که از رخ نقاب شرم انداخت

□

کنون سوی من کرد میرین پناه

□

محققان سخن زین درخت میوه برند

□

که مرغی خریدی فزون از بها

□

سنجر بمرد ویحک سنجار ماند اینک

□

لبی پر خنده یعنی آشناییم

□

عارفان خامش و سر بر سر زانو چو ملخ

□

چو سوک چنان مهتر آید به سر

□

گفتی که یارب از کف آزم خلاص ده

□

خرد یافته چون بیامد به دشت

□

پیش نطقش کبم آرم از دهان

□

چو زان‌گونه دیدند گفتار اوی

□

رسن در گلو بر بط از چوب خوردن

□

تا نشوی همچو زمین پایمال

□

روشنان در عهدش از شروان مدائن کرده‌اند

□

که در پیش قیصر بیارم نشست

□

شیر فلک به گاو زمین رخت برنهد

□

دگر نیز پرمایه به آفرید

□

تخم کاینجا فکنی کشت تو آنجا دروند

□

همی خوار گیری شمار ورا

□

آن رهروم که توشه‌ی وحدت طلب کنم

□

تو یاری کن که گردون بر خلاف است

□

گر شادی دل ز زعفران خاست

□

یکی کاروان نیز دیگر به راه

□

نوک پیکان‌ها چو درهم خانه‌ی عیسی رسید

□

مگر کاسمانی سخن دیگرست

□

بهر پلنگان دین کرد سراب از محیط

□

بخور چند خواهی و بردار نیز

□

برفتم پیش شاهنشاه همت تا زمین بوسم

□

غلامی را اشارت کرد ناظر

□

ذات ملکه است جنت عدن

□

بدیدندش از دور با تاج زر

□

گر ز پی غز و غز قصد خراسان کنی

□

پسر کوفته سوخته شهریار

□

زبان ثناگر درگاه مصطفی خوشتر

□

کند هر کسی یاد کردار اوی

□

هر دو از هیبت و هبت به دو وقت

□

نی مطرب چنان آهنگ برداشت

□

فاش کند تیغ تو قاعده‌ی انتقام

□

ازان نامداران چو چاره نیافت

□

اسیرم به بندخیالات و جان را

□

به برز و فر شاه ایرانیان

□

نی پاره‌ای به دست و سواری کنم بر او

□

بلاش از بر تخت بنشست شاد

□

در طاق صفه‌ی تو چو بستم نطاق خدمت

□

ز ما گر آشکارا ور نهان است

□

گوئی سرشک شور است از چشم چرخ دریا

□

چو جفت من آید به نزدیک تو

□

آن بخارم به هوا بر شده از بحر به بحر

□

یکی تیغ هندی بزد بر سرش

□

از کردگار عمر تو باد از شمار بیش

□

ز پاسخ پر آژنگ شد روی شاه

□

چون خرمگس ز جیفه و خس طعمه چون کنم

□

مبادا آسمان از خدمتت سیر

□

گیسوی چنگ و رگ بازوی بر بط ببرید

□

جهاندار دهقان یزدان پرست

□

یا فاخته که لب به لب بچه آورد

□

هنر باید از مرد و فر و نژاد

□

به سر ناخن غم روی طرب بخراشید

□

جوان را شود گوژ بالای راست

□

در بیابان سماوات همه غولانند

□

چنان تخمی به خاک روم کارم

□

هست نه شهر فلک زندانم

□

که خاک منوچهر گاه منست

□

از دل و دست تو باد کار فلک را نظام

□

همایون نباشد چنین خود مگوی

□

آب و آتش دشمن مشکند و من بر مشک دوست

□

شکم گرسنه چند مردم بمرد

□

مدت عمر تو چون مدت دور

□

به هجران سخت باشد زندگانی

□

گیرم کنون چو صبح گریبان آسمان

□

همه لشکر چین بهم بر شکست

□

گفت نصرت نی مرا بازوی شه می‌پرورد

□

بیامد دوان اهرن چاره‌جوی

□

گوییا از توالد احرار

□

که بر ما همی رنج بپراگند

□

به خاک درکندش هم ستاره چون قارون

□

به وحشی کز گدایان است ، او را

□

چون ازو حاجب بارم بستد مسکین گفت

□

بجستند هرکس که دیوار دید

□

مبارک آمد تحویل و انتهات چنان

□

سلیح و درم داد لشکرش را

□

ز شوق خدمت خوان تو در تنور اثیر

□

که هر کش درم بد خراجش نبود

□

روزت چو عید فرخ عیدت چو روز میمون

□

مکن شاها مخور افسوس شیرین

□

هست فرمانت بر زمانه روان

□

همی‌گفت کای داور داد وپاک

□

ای حروف آفرینش را کمال تو الف

□

بدین اندکی ما چرا آمدیم

□

عالمت بنده باد و دهر غلام

□

جهاندار بر داوران داورست

□

که از عشق مدحت سر آن ندارم

□

چنین عمری که کس نفروخت یکدم

□

یک طایفه را نعرها بلند

□

مغنی نوای طرب ساز کن

□

یمن و یسری که از زمان زاید

□

بدیشان ببخشید سیصد هزار

□

خاتم حجت در انگشت سلیمان سخن

□

یکی سوی خشک و یکی سوی آب

□

تا که از جان بود حیات بدن

□

از این خدمت مرا معذور می‌دار

□

سخن صدق چه لذت دهد از سوز سماع

□

دگر به لطف ز قید جسد گداز چنان

□

این از آن آمد که حق را بی گمان

□

بدو گفت شاها ردا بخردا

□

در گشاد ختمها تو خاتمی

□

برفتند با رامش از پیش تخت

□

آتشت اینجا چو آدم سوز بود

□

لشکر حسن از طرفی در رسید

□

ابر را هم تازیانه‌ی آتشین

□

در عشق ترک کام کن ترک حبوب و دام کن

□

نفس اژدرهاست با صد زور و فن

□

ببینم ز تو زور مردان جنگ

□

یک نصاب نقره هم بر وی فزود

□

به نزدیک شنگل نگهبان هند

□

آن تو زفتت که آن نهصدتوست

□

نه از کس آتشم در خرمن افتاد

□

ز اتصال این دو جان با همدگر

□

از باد حمله‌ی سپه او سپاه خصم

□

گفت موسی عفو کردم ای کرام

□

همی آمد از چرخ بانگ چکاو

□

ور نیاری خشک بر عجزی مه‌ایست

□

یکی مرد بگزید بیداردل

□

من دعا کورانه کی می‌کرده‌ام

□

دمی گر دیرتر آید برون یار

□

رو سرافیلی شو اندر امتیاز

□

چون بگردانید ناگه پوستین

□

چون شما سوی جمادی می‌روید

□

چگونه زدی نیزه در کارزار

□

این حصیری که کسی می‌گسترد

□

بره‌کشتی و خورد و رفت این سوار

□

بحر گوید من ترا در خود کشم

□

این کار وزارت که همی‌راند خواجه

□

جنگ ما و صلح ما در نور عین

□

خسرو هند ار دهد خط به غلامی به تو

□

وز ضعیفی عقل تو ای خربها

□

هم از گوهر و افسر و رنگ و بوی

□

گر حجابستت برون رو ز احتجاب

□

ولیکن به شمشیر یازم به شیر

□

لرز لرزان و بترس و احتیاط

□

بر او دروازه‌بان چون دیده بگشاد

□

چون فرو گیرد غمت گر چستیی

□

به که بجوی و جر دانش چرد

□

پس بدان مشغول شو کان بهترست

□

به مردان بخندد همی روز رزم

□

زان محمد شافع هر داغ بود

□

وزان جایگه شد به نزدیک شاه

□

چشم ننهادست حق در کورموش

□

مگر دیوانه است این سنگ پرداز

□

بلک سنگ و خاک و کوه و آب را

□

به اهل بیت محمد که ذیل طاهرشان

□

لب ببند و کف پر زر بر گشا

□

تهمتن کمربند کهرم گرفت

□

شله از مردان به کف پنهان کند

□

گنه کار دارد بدان چیز رای

□

چون مزاج زشت او تبدیل یافت

□

که فرمان شه روی زمین چیست

□

زین رسالات مزید اندر مزید

□

ساحر، فسون و شعبده انگارد

□

با فراقت کافران را نیست تاب

□

وزانجا به ایوان شاه آمدند

□

دادمی آن نوح را از تو خلاص

□

ای فدایت هرچه موجود است در روی زمین

□

شهریان خود ره‌زنان نسبت بروح

□

هر که قیاسش کند به آصف و حاتم

□

از خدا خواه ای فقیر این دم پناه

□

آنچه داری مال حق دانی اگر

□

این چنین رخصت بخواندی در وسیط

□

رهانم ترا از غم و درد و رنج

□

آتشین است این نشان کوته کنم

□

ز گل گر پیکری سازی و در وی

□

تا دو پر باشی که مرغ یک پره

□

اگر ما را شماری بنده‌ی خویش

□

این عجب نبود که کور افتد به چاه

□

روان ناشتا را کشت ناهاری و مسکینی

□

دم مزن سه روز اندر گفت و گو

□

برو آفرین کرد و برگشت زوی

□

در دل ممن بگنجیدم چو ضیف

□

یثرت حرم محمد بطحائی آن که هست

□

پای طاووسان ایشان در نظر

□

به دل گفتا که این در عشق فردیست

□

در زمان بیهشی خود هیچ من

□

بگشا قفل در باغ فضیلت را

□

یار نیکت رفت بر چرخ برین

□

اگر بر شمارد کسی رنج تو

□

پیش بزازان قز و ادکن بود

□

حاصل از وی چون گران شد مسند از هر باب کرد

□

آن عنایت بود و اهل آن بدی

□

عطارد لوح خود آورد پیشش

□

در مدارس طالب علمی که نیست

□

تا تو را مشغول آن مشکل کند

□

پیشه‌ای آموز کاندر آخرت

□

همی ریخت زان درد گشتاسپ خون

□

تا که یهلک من هلک عن بینه

□

لب صدف پر ترجیح دست او برابر

□

مرغ پندارد که جنس اوست او

□

ز خور در پیش روی نور پاشش

□

که قیدافه‌ی پاکدل را بگوی

□

خرمنش از برق هوی سوخته

□

دست گیر از دست ما ما را بخر

□

یکی ژنده پیلست گویی به پوست

□

کنون اختر گازر اندرگذشت

□

گر بکند کام خویش تنگ به حیلت‌گری

□

عاقبت‌بینی نشان نور تست

□

به نام تست در هر باغ و بستان

□

به خروار انگشت بر سر زدند

□

نکو خانه‌ای ساختی ای کبوتر

□

خود بدانی چون بر آری سر ز خواب

□

بدان آهن از جان اسفندیار

□

نجویی فزونی به اسفندیار

□

قرار داده که این گوی بی‌قرار ز خویش

□

بی‌حدی تو در جمال و در کمال

□

دلی باید ز آهن، جانی از سنگ

□

تو مردی بزرگی و زور آزمای

□

یک گوهر معنی ز کان حکمت

□

گوهر معقول را محسوس کرد

□

شما بازگردید پیروز و شاد

□

سواری نیارد بر او شدن

□

عمرش دراز باد که تدبیر صایبش

□

گنهکارتر چیز مردم بود

□

همچو صدف در ته دریا شدند

□

ز جاهی برادرش را برکشید

□

پر طاوس چه بندی بدم کرکس

□

چه پیش برادر چه پیش پدر

□

به رزم اندر آید به کین خواستن

□

تو گفتی که لشکر نیارم به جنگ

□

ز شست و شوی تو گردیده دلق باده کشان

□

پزشک خردمند را داد و گفت

□

یاقوت نباشد عجب از معدن یاقوت

□

نه درویش یابد ازو بهره‌یی

□

گر درهمی دهند، بهشتی طمع کنند

□

ز دل دور کن شهریارا تو کین

□

زمین کوه تا کوه پر پر بود

□

اگر ساو و باژم فرستد نکوست

□

زور شعر کاتبی سوز کلام آذری

□

دو بودی به مثقال هر یک به سنگ

□

نمی‌دانم که خواهد آمد از راه

□

که ایرانیان را به کشتن دهم

□

هیزم کش دیوان شد، زبونیست

□

ازان پس بفرمود شاه اردشیر

□

پشوتن بدو گفت کای نامدار

□

ز چیزی که بودش به گنج اندرون

□

پای بر مسند مه می‌نهم از استیلا

□

کجا شد به رزم اندرون ساز تو

□

بابل کنی سرایچه‌ی مطربان خویش

□

سپهدار چین با فرستاده گفت

□

جامه‌ی جان تو زیور علم آراست

□

به قیصر بر از کین جهان تنگ شد

□

به جایی کجا کرده بودند رزم

□

ده استر همه بار دیبای روم

□

چو او نهاد قدم در کنار دایه‌ی دهر

□

شکسته شد این نامور پشت تو

□

تهمتن کارزاری کو به نیزه

□

چو جنگ‌آوران را یکی گشت رای

□

تو چراغی، ز چه رو همنفس بادی

□

ببندیم دامن یک اندر دگر

□

ازان خاک برخاست و شد سوی آب

□

شما را کنون از پی کیست جنگ

□

گر به سوی عرایس سخنت

□

ترا تخت سختی و کوشش مرا

□

تا بر آمد آفتاب انبیا

□

که چرخ و زمین و زمان آفرید

□

کجا گردن فرازد شاخساری

□

چنین گفت کز مرگ خود چاره نیست

□

به ترکان در دژ ببندید سخت

□

به گرد لب آب لشکر کشید

□

تیغ قضا دمی که کشد به هر کس قدر

□

بپرسید از ترجمان پادشا

□

ای خواجه ریا ضد پارسائی است

□

بیارم نشانم بر تخت ناز

□

نشود منضج این مادح کز حکمت تو

□

چو طینوش بشنید زان شاد شد

□

سلیح و سپاه و درم پیش تست

□

از ایشان چو بشنید فرمان گزید

□

سگ درش نبود گر به مردمی مامور

□

هرآنکس که هست از شما مستمند

□

ز اجنحه‌ی نور ثلاث او رباع

□

بدو گفت کاین جامه برزن به سنگ

□

نعوذبالله اگر خود ز بیشه امروز

□

بهشتم سه خم دیدم ای پاکدین

□

ای حجت بقعت خراسان

□

به مردی تن خویش را برکشید

□

بهر طریق که بود آن چه گشته بود مرتب

□

بفرمود تا بر کفش برنهند

□

مر مرا باری بدین درگاه شاهست آرزو

□

وزان جایگه تیز لشکر براند

□

پیش دستی کرد در کشتی و غالب نیز گشت

□

جهلت را دور کن زعقلت ازیراک

□

چه اعراب قومی نه از قسم انسان

□

باز باش ای باب رحمت تا ابد

□

پس مهمات محتشم هرچند

□

ببین در لفظ و معنی‌ها و رمزم

□

بدین که سنگ گران نیست در ترازوی هجو

□

نیست سر پر فساد ناصبی شوم

□

در حروف حمزه حرفی نیز در سابع نبود

□

گرچه بسیار بود زشت همان زشت است

□

حیف باشد که شوم ضایع و خالی ماند

□

پرتو روحست نطق و چشم و گوش

□

بر آسمان عدالت ستاره‌ها کم نیست

□

صد گواه است مر عدل که من ز ایزد

□

به طبع پست و نظم سست و مضمون فرومایه

□

آن سگان که‌ت جان نگردد بی‌عوار از عیبشان

□

چه محتشم به طفیل سگ تو گشت انسان

□

امروز همی از سال نالی

□

وز سخنهای قوی خلعت پر زور مدام

□

چند بت بشکست احمد در جهان

□

با سهیل کرمت در چمن ار تیغ غرور

□

بل مردم است میوه تو را و، تو

□

اگر می‌داشت تا غایت شفیعی کز رحیق او

□

حدیث لفظهای او و جد ... و جور او

□

مشغول تنی که دیو توست او

□

مصطفی مه می‌شکافد نیم‌شب

□

بیندیش از آن خر که بر چوب منبر

□

وز بابهای علم نکو بر رس

□

ازیرا جاهلی در دلت علت گشت و محکم شد

□

گر بدل در تافتی گفت لبش

□

جهد کن تا ز نیست هست شوی

□

فراوان مرا حاسدان خاستند

□

رازی است بزرگ این و صعب، او را

□

چون نیایی و نگویی ای غریب

□

هرچیز باز اصل شود باخر

□

شاد روان باد شاه شاد دل و شادکام

□

فخر چه داری به غزل‌های نغز

□

در شما چون زهر گشته آن سخن

□

خورشید شوی قوی به دانش

□

چنین باغی نشاید جز که مر خوارزمیانی را

□

آل رسول خدای خبل خدایند

□

این جهان از بی جهت پیدا شدست

□

ترکان رهی و بنده‌ی من بوده‌اند

□

در زهد نه‌ای بینا لیکن به طمع در

□

اگر سگ به محرابی اندر شود

□

گشت پرهیز عرض جوهر بجهد

□

منظر لاعدای دین را بر زمین هامون کنی

□

هر که نتابد ز علی روی خویش

□

نیست آگه زانکه گر من همچو بد حالمی

□

از لقای هر کسی چیزی خوری

□

نزدیک عاقلان عسل النحلم

□

نبیند که پیشش همی نظم و نثرم

□

تا کیست که بر پشته‌ی حرف متشابه

□

امر کن یک فعل بود و نون و کاف

□

شش بود رسول نیز مرسل

□

دانی که من مقیمم بر درگه شهنشه

□

نیست بدین وصف زمردم مگر

□

وانک زین قندیل کم مشکات ماست

□

لعنت چه کنی بخیره بر دیوان؟

□

سپس یار بد نماز مکن

□

بر روی چو زر شده عقیقم

□

مطلع شمس آی گر اسکندری

□

جهد آن کن که از این کان جهان جان را

□

پس به طریق تو خدای جهان

□

میرزاده است و ملک زاده به درگاهش

□

بس خجسته معصیت کان کرد مرد

□

سخن حجت بشنو که همی بافد

□

کار فردا به عدل خواهد بود

□

ازیراک از قیاس، آن شادمانی است

□

این حکایت گفته شد زیر و زبر

□

این همه مایه است که گفتم تو را

□

بپرست خدای را و تو بشناس

□

مر مرا زین منظر خوب، ای پسر

□

گفت هین در کش که اسبت گرم شد

□

چو گلشن را نمی‌بینی نیاری

□

این علم را قرارگه و گشتن

□

شعر حجت را بخوان، ای هوشیار، و یاد گیر

□

گر نفرمودی قصاصی بر جنات

□

بیاموز اگر چند دشوارت آید

□

عماری از بر ترکی تو گفتی

□

زهی ابلیس، کردی راست سوگند

□

به هر سو نشان ماند از خون ایشان

□

خورشید به آواز خاطرم را

□

بشناس امام و مسخره را آنگه

□

رها شد از شکم ماهی و شب و دریا

□

یکی نکته گفتش صریر در تو

□

گر جز که دین توست و رسول تو در دلم،

□

گر به خانه در ز راه در شوید

□

آب دریا را خورشید بجوشاند

□

ستاره گویمت از روی منزلت اما

□

بداد و ببخشش گرفت این جهان

□

تا هست خلاف شیعی و سنی

□

یا رب ظلمت نفسی بردر حجاب حسی

□

از صدای صهیل خود گذرد

□

پاره‌ی خون بود اول که شود نافه‌ی مشک

□

خشک ماند درخت گل برجای

□

پیش دل اندر بکن نشست گهم

□

از چه کس از کسی که گوید چرخ

□

گوئی که خدای است فرد و رحمان

□

زانگاه که رفته‌ای به دولت

□

«اماصحا» به تازیست و من همی

□

در حواشی دولتت شاها

□

نگاه کن که بقا را چگونه می‌کوشد

□

هست از گفته این طایفه ناگفته من

□

رسیدم به نزدیک تو شعر گویان

□

ز تیغش هر دهن کز پیکر دشمن پدید آید

□

ما را خرد ایدون همی نماید

□

دست از تریاک کوتاه است و جان اندر خطر

□

گر سخنهای کسائی شده پیرند و ضعیف

□

سخندان داورا وحشی که خضر طبع جانبخشش

□

گوش و دل خلق همه زین قبل

□

داورا بلبل دستان زن معنی وحشی

□

زین فروتر شاعران دعوی و زو معنی پدید

□

در زندان قهر ایزدی را

□

از جام می روشن وز زیر و بم مطرب

□

سایه پرورد ظل یزدانی

□

کم بیش نباشد سخن حجت هرگز

□

باشد همین دعا و ثنا از تو خوشنما

□

بازی که نسر طایر و واقع کند شکار

□

اندر آید دخل کسب مغفرت

□

ز طاوسان هندوستان یگانه

□

به دکان شد و برد اشنان به دشت

□

سرش برتر آمد ز شاهنشهان

□

تا ز تو چیزی برد کان کهترست

□

و آمده لشکر همه از آب تنگ

□

ترا ناسزا خوانم و بدگهر

□

تو بامن راست شو کاو بر گزاف است

□

می‌نهد پا تا نیفتد در خباط

□

رسید و بر ز بر کرد، از ته، آهنگ

□

که جز راستی در زمانه مجوی

□

بهاری در بهاری در بهاری

□

احمدا ورنه تو بد دل می‌شدی

□

کله گوشه کشیده سر به ماهت

□

کسی را ندرد بدین جنگ پوست

□

چو آتش به منزل پس از کاروانی

□

پیر بینا بهر کم‌عقلی مرد

□

به آب زندگی پرورده بختش

□

بفرمود تا آتش اندر زدند

□

زشت هرگز نشود خوب به بسیاری

□

بهتر از طاووس‌پران دگر

□

نزد آن روح ملک برد سلام یزدان

□

بسی چاره دانی و نیرنگ و رای

□

که قانون عمل دارد بدین ساز

□

یا بدست این مساله اندر محیط

□

آتش سوزنده ازو تیزتر

□

که از کین و آزش خرد گم بود

□

گفتار سود کی کند زاری؟

□

رفت زشتی از رخش چون شمع تافت

□

زهد ضروری به دماغ اوفتد

□

کجا شد به بزم آن خوش آواز تو

□

که رضوان شد از گفته‌ی خود پشیمان

□

این خر پژمرده گشتست اژدها

□

که ای در دل نشانده تیر کاری

□

نه چون شد بود راه بازآمدن

□

وان روز بنالی ز بی‌سالی

□

یار فسقت رفت در قعر زمین

□

چو گل یا سینه‌ی صد چاک بنشست

□

همی دوخت جایی کجا خسته دید

□

بگردد راه مه از دور باشش

□

کین سکوتست آیت مقصود تو

□

نظر ها جفت و، دلها جفت و، تن طاق

□

ترا نیست آرایش نام و ننگ

□

همی پای کوبد بر الحان قاری

□

پرده را بر دار و پرده‌ی ما مدر

□

که قلبش بی سپر گردد به یک پی

□

گه کوشش و جستن کارزار

□

اگر ستاره بود ایمن از هبوط و وبال

□

می‌گود یا لیتنی کنت تراب

□

بهر سو میزند شاخ جوانی

□

چو یک دانه‌ی نار بودی به رنگ

□

سور نباشد نکو به برزن شیون

□

زانک حاجت نیست چشمش بهر نوش

□

زمانی باز رست از بی‌قراری

□

خود اندر جهان تاج بر سر نهم

□

که تمثالت به آن آیین کشیدم

□

عاجز آید از پریدن ای سره

□

دل من بهر آن خون، بی‌سکون‌ست

□

که با پاک رایت خرد باد جفت

□

بر تو و بر سر سلطان تو سلطانم

□

ختم شد والله اعلم بالصواب

□

کله بر فرق زیبد، کفش در پای

□

که کشتند او را به باران تیر

□

هر کجا مطلق العنان باشد

□

روستایی کیست گیج و بی فتوح

□

به خویشی کرده بودش کار بالا

□

ز خفتان وز خنجر آبگون

□

برهانی روان ز بار گران

□

جمع آید بر دردشان پوست او

□

خماری گوئیا قی میکند می

□

مکن دیو را با خرد همنشین

□

به امید تو کردم سخت جانی

□

در کژی ما بی‌حدیم و در ضلال

□

زمال اسباب ملک آماده حال ست

□

رخ نامدارانش بی‌رنگ شد

□

بل دیو توی و او سلیمان

□

شهوت حالی حقیقت گور تست

□

جدائی از میان زحمت برون برد

□

نه دانش پژوهی و نه شهره‌یی

□

گر بگویی دگر میاور گل

□

گر نپیوندد به هم بادش برد

□

ضد را از ضد توان دید ای فتی

□

بسی پیکر از گوهر و زر بوم

□

چو محکم گشت نپذیرد به علت زان سپس درمان

□

می‌رسد از غیبشان جانی دگر

□

سوی آشتی یاز با کیقباد

□

اگر خاک یابیم اگر بوم و بر

□

که دور از روی تو در ذات شه نیست

□

در جهان روح‌بخشان حاتمی

□

جنگ کس نشنید اندر انبیا

□

توانایی و ناتوان آفرید

□

تنگ است به دلها درون مجاری

□

دانک با عاجز گزیده معجزیست

□

بیاراست روی زمین را به مهر

□

چنین زخم شمشیر و چندین درنگ

□

که مرا هم گدای خویش شمار

□

می‌زنندش کانچنان رو نه چنین

□

چهره را گلگونه و گلنار ساخت

□

ترا نام تابوت و پوشش مرا

□

چونش گرفتی زچاه جهل برآئی

□

نیست از ما هست بین اصبعین

□

سیه شد جهان چشمها خیره خیر

□

که ای مرد روشن‌دل و پارسا

□

همه کارت به وفق رای و تدبیر

□

در دمنده‌ی روح و مست و مست‌ساز

□

در سفر گم می‌شود دیو و پری

□

ز جوشن کسی آب دریا ندید

□

در صفت روی بت سعتری؟

□

تا که راضی گشت حرص آن جهود

□

به کینه سوی تور بنهاد روی

□

مرا دل پر اندیشه زین باره نیست

□

حالش نه به وضع پیش از آن است

□

تا ببینی پادشاهی عجاب

□

بر براق عز ز دنیا رفته بود

□

کزین پس بود باد در مشت تو

□

مر آن را بزرگی سگ نشمریم

□

جز به خالق کدیه کی آورده‌ام

□

پی رخش برده زمین را ز جای

□

ببردند لشکر ز پیش همای

□

که این آتش هم از من در من افتاد

□

هر که بشناسد بود دایم بر آن

□

کای عدوی دزد زین در دور باش

□

کجا یافت از کارداری گزند

□

من تن چگونه بنده‌ی ترکان کنم؟

□

روی شیخ او را زمرد دیده کن

□

سر سرکشان زیر پی گسترید

□

چنان کز دل شهریاران سزید

□

کرده از بس طهارت تو اثر

□

گشت بر دوزخ تن و جانتان حرام

□

بی غرض دادست از محض عطا

□

که با شاه تو مشتری باد جفت

□

واندر گلوی جاهل غسلینم

□

قلزمست وغرقه گاه صد توست

□

بروی زمین برنهادند روی

□

بسان یکی سرو آزاد شد

□

غرض از پرده بیرون می‌نهادند

□

محرم جان جمادان چون شوید

□

تا نیاید آفت مستی برو

□

که از پیشه جستن ترا نیست ننگ

□

پشت من چون پشت او پیش شهان دوتاستی

□

آنچ از وی زاد مرد افروز بود

□

نه گور ژیان یافت بر دشت راه

□

برابر نهاده بروی زمین

□

نهد در وی ز پیکان پیاپی رشته دندان

□

لیک می‌لافی که من آب خوشم

□

تا چه خواهد بر گنه کاران گماشت

□

دلیر از بن چاه بر سر کشید

□

منظر خویش از فراز برج دو پیکر کنی

□

زان دم نومید کن وا جستیی

□

شد آن دادگستر جهاندار زو

□

یکی سرخ یاقوت بر سر نهند

□

واجب گردد بر او ز روی خرد حد

□

بوالعجب افتادن بینای راه

□

ز پرطاس روسی نجنبید کس

□

تن اژدها را هم‌انجا بماند

□

هرچند ضعیف چون سهائی

□

از من غرقه شده یاری مخواه

□

نیارد برو سایه گسترد میغ

□

بی ز چون و بی چگونه بی ز کیف

□

آنقدر راه که از بتکده تا بیت حرام

□

بهر گز باشد اگر آهن بود

□

به خرطوم سختش درآرد ز پای

□

تا مشرف گشتمی من در قصاص

□

آورد کند اسپش با پویه و جولان

□

هست واگشت نهانی با خدا

□

به ویژه ز گردان مازنداران

□

تا که خود را جنس آن مردان کند

□

که در سفتن بسی کاریست دشوار

□

یک جوابی زان حوالیتان رسید

□

برآسود و آمد به شب ساختن

□

در صوامع طالب حلمی که نیست

□

برگذاری به خرد زین فلک گردان

□

در زمان هوش اندر پیچ من

□

تو گفتی که روی زمین لاله کشت

□

که ز جز شه چشم او مازاغ بود

□

نام او زیب خاتم جانی

□

بر فقیر و گنج و احوالش زنم

□

صفتهای او را کند دلپذیر

□

تا که ینجو من نجا واستیقنه

□

کز فعل تو نیز همچو ایشانی

□

من از تیمار او پیوسته بیمار

□

چو پیل سرافراز و شیر دژم

□

واعدای ملک و جاه تو تا حشر باد خوار

□

نه کار فلان بن فلان بن فلانست

□

زهره است چرخ را که نماید مرا جفا؟

□

کزو نور در تهمت سایه بود

□

خود بی‌طلب و هوان ببینم

□

با دیو مکن جدال چندین

□

نه مقصودت نه مقصد هست حاصل

□

به تو باد روشن دل و دین و کیش

□

سایه و شایه‌ش فراخ و تام برآمد

□

پا نهی تاریک شب چون بر در سوراخ مار

□

اقبال ترا پایدار کرده

□

به کین برادر میان را ببست

□

گر بر فلک نظر به معادا برافکند

□

بسی از رازی وز خانه و سامانی

□

و این رکیکیست سست پیمانیست

□

به نزدیک کاووس کی شد نهان

□

آمین چه می‌کنی که دعا مستجاب شد

□

به کار عاشقی مردانه مردیست

□

مرا مپسند در هجران از این بیش

□

به فر وی آبادتر شد ز روم

□

چون مریم است حامله تن دختر سخاش

□

مستنصر بالله علیه‌السلام

□

وز آن نالیدن شبهای بی‌روز

□

ز گفتار او دل بپرداختند

□

زال زرم که نام به عنقا برآورم

□

ز رشک خامه دارد در سیاهی آب حیوان را

□

همیشه درگه تو عدل و ملک را مامن

□

نبودی درش خالی از شش گروه

□

چو قلعی حل کرده لرزان نماید

□

سوی دانای دین، وین سوکواری

□

نکرد در دل من شادی خلاص، اثر

□

زبان تو بر راستی بر گواست

□

با درخت سبز برنا دیده‌ام

□

که گفتی دور از شیرین شکر داشت

□

گه آتش دل به اشک بنشانم

□

سمور سیه را شناسند و بس

□

تا مه و سال و سفر با خضر آمیخته‌اند

□

نرم و با قیمت و نیکو چو خز ادکن

□

نگذاردم که هیچ نشینم بر آن دکان

□

پشیمانی و درد بودش به دست

□

باز پس گشته که باران شدنم نگذارند

□

که خوش آهنگ ترین طایر این گلزار است

□

نبینیش دشمن مگر ابتری

□

عنکبوتیان بسی مگس نه پدید

□

گرد سواران کند چهره‌ی گردون دژم

□

مایه به باد از چه دهی رایگان

□

بر روی تو زین گوهران فشانم

□

به مازندران سرفرازی دهم

□

اشارت کرد دولت را که بالا خوان و بنشانش

□

گلبرگ نباشد عجب اندر مه آذار

□

چه بهتر کور را، از چشم روشن؟»

□

سمن سیم و خیری زر اندوخته

□

همچو گل خاضع و چو مل جبار

□

بندیش نکو در اعتذارم

□

کردی ز آن می به مستی‌ام تیز

□

ز بازوی و کتف دلارای اوی

□

چون طفل کو بر اسب کدوئین سوار کرد

□

سر خصمت به جای آستان باد

□

در شیوه‌ی عشق زندگانی

□

به درج آمد و درج را درنوشت

□

لاش کند رمح تو مائده‌ی کار زار

□

رفته گیر و مانده اینجا منظرم

□

به مسکینی زمین بوسید و جان داد

□

سوی غرق دارند گویی شتاب

□

نوا می‌دهم وز نوا می‌گریزم

□

مفرما تلخ بر خود عیش شیرین

□

فتاد از پا زلیخا، بی‌زلیخا

□

بنالید در مرد جوهر فروش

□

چو طفل رسن تاب کسلان نماید

□

تا برآردش سوی چرخ و شود نوشین

□

پیمانه بدین خروش نوشند

□

کزین برتری خواری آید بروی

□

جز در رواق هفت فلک منظری ندارم

□

زین هر دو چون گذشت سکوت از تو خوشتر است

□

و آن نام من است بر زبانش

□

جز آلودگی خاک را پیشه نیست

□

چون بنگری به صورت سنجار به ز سنجر

□

بر فرق چو شیر گشت قارم

□

نه پوشد چو مه جامه نیلوفری!

□

بگفت آنچه اندر نهان بود راست

□

ناحفاظی به خواهر اندازد

□

سری افکنده یعنی با وفاییم

□

رخساره نهاده بود بر خاک

□

تبر خیره بر پای خود میزنی

□

آب و آتش را رقیبی مهربان آورده‌ام

□

شعر او در دل تو را شهد است و اندر لب لبن

□

گرداند سماع آن بر او حال

□

که کاری گزاینده بد ناگزیر

□

دفع غولان بیابان به خراسان یابم

□

گردد شکارگاه اگر چرخ اخضرش

□

وین کرده به گریه دیده پر نم

□

برات سهیل از یمن میدهی

□

از خلق ناردان مصفا برافکند

□

بر این گاوان و، برتو نیست تاوان

□

افتاده به جاودان‌بلایی!

□

زمانه یکایک برآمد به جوش

□

کز هیبت بلارک شه نیست صبر و هالش

□

که بتواند زدن در کار ما چنگ

□

خود را همه آفتاب یابی

□

به عطارد رساند سنبل تر

□

به سر انگشت عنا جام بطر بازدهید

□

که دشوار از آموختن گردد آسان

□

زد دست هوس در آستینش

□

نیابید و از نوذر شاه مهر

□

نحلم که روزی از گل و سوسن درآورم

□

تا هست وفاق طبعی و دهری

□

دامن ز غبار او فشانان

□

هم‌چنان شرمین بگو با امر ساز

□

گریه از چشم نی تیز نگر بگشایید

□

یکی درخت خوب مهیائی

□

به ترکی چرخشان گوید که سن‌سن

□

به میدان جنگ اندر آمد دمان

□

چرخ ترسا جامه را دجال اعور ساختند

□

خلخ کنی وثاق غلامان میگسار

□

ناید از آن خوشه‌ها آب خوشی در دهان

□

تا بدانی کوست درخوردان تو

□

بر دگر روی او شش است و چهار

□

گوید که فگندی مرا ز سرطان

□

هم روز عید و هم شب قدر اندر او نهان

□

نیامد ورا یاد کاووس کی

□

عیش ده روزه به زندان چکنم؟

□

تا نشوئی تن به آب دوستی‌ی اهل عبا

□

دید مرا مکرمت‌ستای صفاهان

□

لاجرم شد پهلوی فجار جار

□

وز کف و کلک تو باد ملک جهان را قرار

□

همی بیرون شد از تاریک گلخن

□

سرنگون بی‌آب چون چاه زنخدان آمده

□

همی دید و دیده نبد باورش

□

بدو اندرون ساخته جایگاه

□

وگر بتوان ز شوق دل توانم

□

اشک سخن گشته است سرخ‌تر از ارغوان

□

که سبق بردست بر خورشید شرق

□

فراوان از آزادگان کشته شد

□

به یک سخن چو شنودیم یونس بن متی

□

هست خراس پارگین، از سمت مزوری

□

نوشتیم عهدی ترا بر پرند

□

جوان و پسندیده و بردبار

□

از دیبه قرقوبی وز نافه‌ی تاتاری

□

به اعمی ماند این کشتی و قائد باد آبانی

□

ظرف خود را هم سوی بالا کشد

□

که روز سه دیگر نباشیم شاد

□

ای کردگار حق، به سرم تو عالمی

□

کرایش این دائره‌ی سبز وطائی

□

دلیران بیدار با او بهم

□

ندانم کجا باشد آرام ما

□

که گرداند دوات و خامه حاضر

□

چشمش به درد او توتیا بر باد نکبا داشته

□

پست بنشین یا فرود آ والسلام

□

بروبد برد ریزد اندر مغاک

□

نه دانا هست دانائی نه والا هست والائی

□

کو به خلاف جستنت درد امید مهتری

□

بود یار یزدان پیروزبخت

□

همی باش تا خلعت آرند نو

□

مشتاب بی‌دلیل سوی دریا

□

خورشید ناقه گشته و مه ساربان شده

□

یار مغلوبان مشو هین ای غوی

□

بجویی ز روم از نژاد کیان

□

شب تیره از لشکر اندر گذشت

□

خواهی تختش کنند خواهی چوگان او

□

سراپرده را زیر پای آورند

□

سوی موبد موبد آورد روی

□

ز لطف و رحمتت شرح و بیان است

□

لل گردد به بحر عمان

□

علم نقلی با دم قطب زمان

□

فراز آوریدش بران کارکرد

□

تو گفتی ندارد تن گاو تاو

□

کس ز بحر طبع سودا برنتابد بیش از این

□

شد از نان و از گوشت افزودنی

□

ز گفتارها داد دادیم و بس

□

که بخفته است مار در محراب

□

شورشی کان سگ‌دلان در شیرلان انگیخته

□

که به تو پیوسته است و آمده

□

مبادا که آید به ما برشکست

□

کفن سینه‌ی شیر و تابوت خون

□

کای هم به من در یک زمان، خون تو حاشا ریخته

□

نمودن بدو روزگار بهی

□

می و بزم و نخچیر و بیرون شدن

□

بر او اطباق سیمین کهکشانی

□

تنگ بسته خنگ دارائی فرست

□

که خدایش کرد امیر جسم و قلب

□

نخواهد که مهتر سپاهی بود

□

همی رزم شیران کند آرزوی

□

چون تو صبوح کرده‌ای مرد نماز دیگری

□

زمین سرد و خشک و سخن گرم و نرم

□

که چون او ندیدم به ایوان نگار

□

ز هر گوشه‌ای و ز هر کشوری

□

تابش مه را ز بانگ سگ کجا خیزد زیان

□

می‌نماید او ترش ای امتان

□

یکی نو سخن بشنو از من به راز

□

که گردد بر و بومت آراسته

□

قرص خور از سنگ کند بهرمان

□

یک امروز نیزت بباید سپرد

□

همی ران ازان سان که خواهی سخن

□

درستش کرده بسپارم به دستش

□

مرکب خصم تو را باد نگون‌سار زین

□

همی پرورانیدم اندر کنار

□

وگر سودمندت که آید همی

□

ببندید کشتی همه بر میان

□

که نه از مه ضو و نز مشک شم است

□

چو گرگ آمدی در میان رمه

□

تو با رای او هیچ مفزای پای

□

گنجش هر روز بیش، رنجش هر روز کم

□

گفتا توان اگر ز شریعت کنی حسام

□

نباید برین آشتی جنگ جست

□

بیامد سوی مهرک نوش‌زاد

□

کنمشان همه سر ز گردن جدا

□

ای پی غولان گرفته دوری از صحرای من

□

ز رستم بسی داستانها براند

□

ز راه نیاکان خود نگذرم

□

که اینم هست کن نعلین خویشش

□

حقوق کرم را ادائی نیابی

□

سر مهتری زیر گرد آورد

□

برآسوده از رزم وز گفت‌وگوی

□

که گفتی مرا در جهان خود ندید

□

وز سر ناله شما نیز چو نائید همه

□

که از یکدگر بازنشناختند

□

دگر خواه تا بگذرد روزگار

□

از در این شعر، بل سزای فسار است

□

پس از درود رسول و صحابه در محراب

□

روانش کهن شد به دیگر سرای

□

که اسپان این نیزه‌داران بخواه

□

که چرخ روان از گمان برترست

□

پروانه در پناه غضنفر نکوتر است

□

روان خون گرم از بر تیره خاک

□

پرستندگان می پرستان شدند

□

به کام جو زبان آب جنبان

□

نه چو زنبور کز او شورش و غوغا شنوند

□

به خدمت فرود آمد از تخت زر

□

که چون نو بدی شاه فرخ‌نژاد

□

کزین پرسشم تلخی آمد به روی

□

شاه بند باقلانی بست چون بند قبا

□

که چون بود امروز بر پهلوان

□

بدین‌سان که دیدی پسندیده‌شان

□

آن را که ریا هست پارسا نیست

□

از نفاق برادران برخاست

□

چون نشینم؟ که دستگاهم نیست

□

همان خسروی قامت و منظرش

□

یکی نامدارست با دستگاه

□

تا طبع ما و سینه‌ی ما و روان ماست

□

ز دست خود بریدن کرد آغاز

□

چنان شد که بر ما بباید گریست

□

که نبود پیشخدمت تر ز من کس

□

این غول خاک بادیه را کرد زیر پا

□

که چو کردی مجال عذر نهشت

□

نیامد به ایران بدان سرکشان

□

همی گفت هرگونه با رهنمون

□

سالکان از نقره کان و از عسل شان دیده‌اند

□

داس در گندم فضول مکش

□

که مرغان چو نخچیر بد او پلنگ

□

که بردارند بر پشت و به گردن بار کپان‌ها

□

که هست حاصل این هشت هشت باغ بقا

□

هم ز حرمان خود شکسته بود

□

نگردد ترا ساز و خرم به تخت

□

ز تارک به دو نیم شد تا برش

□

کنم آئین مطران را مطرا

□

کنندش عرض بر چشم خریدار،

□

به من ده بر من گواکن سپهر

□

کجا آزادیی باشد از این پیش

□

بتر از هیمه مایه شرر است

□

تا بدانی که رویت اندر کیست؟

□

وگر شوند سراسر درختک دانا

□

گو پهلوان زاده با داغ و درد

□

جوی کامروز کنی آب تو فردا بینند

□

مانده از رشحه‌ی جگر دو نشان

□

زیر پایش افسر نوشیروان افشانده‌اند

□

به پارسی کنم اما صحای او

□

دیگر ندارد این زن رعناش در عنا

□

لاجرم آن ببردی و این هم

□

بگسست طناب سخن از غایت اطناب

□

تو باشی بران بهره در شهره‌یی

□

بهر نهنگان دین کرد محیط از سراب

□

ندیده هرگز از باد خزان خم

□

خاک توبه بر دهان خواهم فشاند

□

که باغ و راغ باید دیدش از دام

□

چون رنگ غم است زعفران را

□

فرق او پای و پای فرق شود

□

کس جنت بی‌گمان ندیده است

□

بیاری که آمد جز اسفندیار

□

که بارگیر سلیمان نکوتر است صبا

□

کمر را از میانش چست بگشاد

□

گفت زان دردانه‌ها کاندر درون داری نهان

□

تا بازگشت سلطان از لاله‌زار ساری

□

عشق از همه علمها به مقدار

□

مرکب امر «کن » تواند تاخت

□

مبارک باد گیرم راه در پیش

□

گوان گزیده نبرده سوار

□

یکی برنیاورده چرخ ستمگر

□

پرورد از رشحه‌ی پستان خویش

□

یا به یک اندیشه به تنگ آورش

□

ندارد چاره‌ای جز جان‌سپاری

□

گاو از ما به که گردون را فرود آریم سر

□

یادگاری گذاشتندهمه

□

اگر ره یافتی یک ماه رفتی

□

همی برکند جان آهرمنان

□

هیچ دانی با که؟ با چون انوری گندآوری

□

سکون عافیت برخاست از من

□

هر شکری را مگسی داده‌اند

□

نز ری و گرگان همی یاد آیدم، نز خافقین

□

که نفس تست خصم تو و، دین تو حصار تو

□

چون ز داننده‌ای نیاموزی

□

درست آن ماند کو از چشم خود رست

□

به گیتی فزون آید از گنج تو

□

لورام ابواب اهل الجود لم یلم

□

به هودج در پس زربفت پرده

□

جز تقاضای قضای غیب نیست

□

بفرماید شهنشه نام این چیست

□

ز حفظ حارست مستغنی از پاس

□

گوشه‌ی‌عرصه گوش میدارم

□

به دم دادن سری پرباد داری

□

هیم بی‌گله در چرا آمدیم

□

به قصرت مهرپرور شاهدان هموار زانوزن

□

نقاب از راز چندین ساله برداشت

□

می‌پرد او در پس و جان پیش پیش

□

برخوانی در چاه به شب خط معما

□

اما به بهانه شیوه‌ی اوست

□

زهر خوردست و هیچ سود نداشت

□

زمانه ارغنون کرده فراموش

□

جهاندار و بر موبدان موبدا

□

که فزون باد با منت یاری

□

ولی از چشم هر بی‌نور، مستور

□

عذر مخدومی حسام‌الدین بخواه

□

به پای توسنش چون سایه افتاد

□

به عمر شاه عمر من کند ضم

□

که کی آرد شبان پنیر و قروت؟

□

نه کاری بر گشاید تا نبندد

□

فروشنده‌ام هم خریدار جوی

□

هی منشین الفرار گفتمش این‌المفر

□

ور نه او خود ربود بی‌منت

□

عنبر نام آمده عنبر فروش

□

چو دیبا کند کاغذ دفتری را؟

□

کابم نگذاشتست در جان

□

یا برین آب و خاک بی‌بنیاد؟

□

گر افلاطون بدی از هوش رفتی

□

به شمشیر شیر افگنی گر پلنگ

□

ندیدی هیچ دیده گر ضیا نه دیدبانستی

□

مشعله‌ی مهر نیفروختند

□

پس کسی در ناکسی در بافتم

□

دور نشین از همه گردون مثال

□

گرد عصیان گر ز دامانش بیفشانی رواست

□

خواجه در دام و گفتگوی از دم

□

ز عشق روز شب را جان بر آمد

□

کفی راد دارد دلی پر ز داد

□

عز وجود مثله فی البلدان و القری

□

یک‌زبان بهر خواستگاری تو»

□

آخر از آنروز یکی شرم دار

□

بی‌شک ازو روی بتابد عذاب

□

ور بمیرم پیش رویت ذلک الفضل الکبیر

□

شود از فیض نور چهره چو بدر

□

سر خویش و سرای خویش گیرم

□

به نزدیک هیشوی بنهاد روی

□

تو را یک رنگ گرداند، ببینی روی یکسانی

□

ساخته چون غنچه معطر دماغ

□

هم قدری بلغم افسردگیست

□

ز دل بیرون رود طاقت به یکبار

□

سوی او کن نظری، کاینه سیما بینند

□

کی بود کار جام بی‌مستی؟

□

که از بویم بمانی سالها مست

□

چو خوردن چنین داری ای شهریار

□

احسان او آند ز شفاعت توانگرم

□

عقاب ایزد و قهر عزیزست

□

چون به دهان آوری آتش بود

□

اندر میان حجت و ماذون است

□

خاک پای سگان کوی حبیب

□

با کسم نیز نیست آزاری

□

عیار از نار پستانم برد حور

□

مر او را ازان پشت زین برگرفت

□

دیوانه خویش را فسون ساز

□

به از وصلی بدین تلخی و شوری

□

نام این مبغوض از آفات وی است

□

یکی از بی‌نوایان است ، او را

□

وان ناله‌ی جان گذار بشنید

□

ای تمامی ترا تمام، ببخش

□

بگفتم سالی و نشنید ماهی

□

درفش سیه افسر پرگهرش

□

می‌بود به نزد او شب و روز

□

عنان اختیار از دست رفته‌ست

□

صوفی کامل شد و رست او ز نقص

□

که طاوسی‌ست بر پشت حواصل

□

می‌داد ز سوز سینه پندش:

□

گردنت را دوال پای شود

□

به باید خواند و خندید این سخن را

□

جهانی ورا نیکخواه آمدند

□

او گوشه گرفته با دل تنگ

□

مگسی دیگرش تباه کند

□

به زر داد آهن برآور ز سنگ

□

مزاجش را هوایی بس موافق

□

بلای دیده لابد بر دل افتاد

□

مخور این نان و آش، خون خور خون

□

که بد کاریست دشمن کامی ای دوست

□

همه بیشه بالا و پهنای اوست

□

بدان دل کو بود با نیستی شاد

□

که از ذات خودت تعریف کردند

□

هم زدرش دست تهی بازگشت

□

از با صفت و ز بی‌صفت تنها

□

تا حجره‌ی خوابگاه جانان

□

نکند مرگ و آخرت را یاد

□

ز بهر پاس می‌دارد فغانی

□

پر از غم سوی شهر بنهاد روی

□

خود را فگند به حلقه‌ی دام

□

عبادت خواهی از عادت بپرهیز

□

نه آنگه بمانی تو بیدست وپای

□

ز دورانش به گنج هر دو عالم

□

وداع ما در فرزند کش کرد

□

وز شکنجی چنان برون کندش

□

کسی نرخ مرا هم بشکند باز

□

به چشم آمدش زرد روی گرزم

□

بر زد ز درون دل یکی آه

□

که ز دریا جدا شود به بخار

□

تا نشوی پیش کسان دستکش

□

مولاست همه خلق و اوست مولا

□

معلوم کند حد سخن سنج

□

بجزین مایه کاشنا گردد

□

بسا دجله که سر دارد به جویت

□

مرا کام جز رزم جستن مباد

□

وافگنده ز دیده برقع شرم

□

زمانی همی گفت با خاک راز

□

جهد تو میباید و توفیق نیز

□

بعد زمانی همه پیدا شدند

□

کز یار جدا کنند یاری

□

سر در افسار و در عنان تواند

□

چرا بر من نگردد باغ زندان

□

همان نامداران کشورش را

□

کزان آواز جانش آمد به تن باز

□

به نخچیر بر شیر بگذاشتی

□

تا نشوی چون خنجلان عذر خواه

□

زی غزل و مسخره و طیبت است

□

از ما سخنی، دگر تو دانی!

□

شد جهان از مجردان رفته

□

نه مرهم باد در عالم نه گلزار

□

بیابی پس از رنج خوبی و گنج

□

از دوستیت گرفتمش دوست

□

سر سرکشان اندر آرم به زیر

□

سر ز گریبان طبیعت برون

□

که گرد از خرمن قیصر برآرم

□

وان نامه‌ی درد شد به پایان

□

گر چه دیر آمدست چست آمد

□

که زر دوزی نداند بوریا باف

□

نبردی گمانی به بد روزگار

□

اندر خفه جان دهد سرانجام

□

کزان بد ازیشان نبیند گناه

□

زنده شده ریگ ز تسبیح آب

□

بی شک در ماش و جو و لوبیاست

□

بد از زمانه دم گیر راه دم مسدود

□

تن طلسمی جهان گشاینده

□

که دارد تشنه را شیر و شکر سود

□

به راهی که هرگز نرفتی مپوی

□

تنش را شده کام شیران کفن

□

در دژ پدید آمد از جایگاه

□

کند چاره خویش با همرهان

□

عشق و سپاهش ز برابر رسید

□

اوست مطلق پادشاه جاودان

□

دادن توبه را اثر نبود

□

که خواند هر کس اکنون بی ستونش

□

هم از جامه‌ی می به هنگام بزم

□

سر شاه خواهد که باشد به جای

□

فراوان همی بر تنم بد رسد

□

روز فرو مرده و شب زنده باش

□

وز عمل و علم کن نثار مرا»

□

ز آتش سودا دلش چون دود شد

□

هم یقین‌دان که سرگذشته تست

□

نه با این بند می‌شاید پریدن

□

به دشت و بیابان همی رفت خون

□

نخواهد ز اهواز تا قندهار

□

بدید آن روانهای بیدارشان

□

خوشخور و خوشخسب و خوش آرام گیر

□

که رفت از دل به استقبال او آه

□

همچو آتش گرم شد در کار او

□

چه شناسد که نحو و منطق چیست؟

□

که چندین پشت بر پشت ترا کشت

□

ز پرش همه دشت پر فر بود

□

چنین مهر اویم بر آتش نشاند

□

بمالید بر چشم او چشم و روی

□

هم آخر به آسایش آرند رای

□

کند سوراخ در گوش تهمتن

□

بر سر او گشت خلقی خون فشان

□

«سیدالقوم» بود « خاد مهم»

□

بینی عدد هزار و یک نام

□

چرا باید این لشکر آراستن

□

که تخت مهی را سزاوار بود

□

غم و رنج ما باد گردد بدشت

□

مملکت صورت و جان آفرید

□

بر مراتب هر ملک را آن شعاع

□

می بسوزم گر نمی‌گویم سخن

□

از تو طالب کجا رسد به خدا؟

□

دعا را داد چون پروانه پرواز

□

چنین چند گویی تو از کارزار

□

به خان تو اندر مرا جای نیست

□

سخن گویم و دارمش چرب و گرم

□

صحبت کس بوی وفائی نداشت

□

هم اندر عالم علوی هم اندر عالم سفلی

□

گم شده در چهره‌ی دختر غلام

□

بطلاب سوط صاغ فی الطلباء

□

کاین قصه شنید گشت خاموش

□

ازان پس گشایم در گنج باز

□

چنانک از ره هوشیاران سزد

□

روان را ز درد من آزاد دار

□

خوشتر ازان شمع نیفروختست

□

بعد از آن هرجا روی نیکو فری

□

نسر طائر در او پرستووار

□

والخیر فرطنی بحرف الیاء

□

پیش تو خطاست بی‌خطائی

□

نژندی به جان بداندیش تست

□

پذیرفتم از داور کیش و دین

□

همان گوهر و گنج و شهر آن تست

□

لب چو مسیحا نفس زندگی

□

گرچه امروز کار باوار است

□

گذاره کرد به توفیق خالق اکبر

□

و دمت دوام العصر و العصر طیع

□

پرویز به قایمی بریزد

□

چو مردی که بیهوش گردد به خواب

□

بدین سان که گفتی و بردی تو نام

□

به شاه جهان بر ستایش گرفت

□

ملک زمین را به خلافت گرفت

□

گفت ای غش دور شو صافی بیا

□

مگر به شعر کنم سوی خدمت تو خرام

□

چو بهرام و رهام و شاپور نیو

□

وانگه ز وفا حکایتی کن

□

مگر یار باشد مرا نیک‌بخت

□

که پردخته گردد ز مردم جهان

□

همان خود و درع و سنان و سپر

□

بادی ز دعا بر او دمیدی

□

چو نزدیک هارون، صریع الغوانی

□

می از دست آن ترک سیمین ذقن

□

به رنج و به سختی و دور از گروه

□

طاووس جوانه جفته بهتر

□

گر مس نمود مسی آخر تو کیمیایی

□

زمان باید اندر چنین گفت‌گوی

□

ز آهرمنی دور و دور از جفا

□

خاشاک و نعوذ بالله آتش!

□

تا که یا رب گوی گشتند امتان

□

پیش او توده کرده زیور و زر

□

یکی سرخ یاقوت بد نابسود

□

عروسان را به دامادان چنین ده

□

سخن حجت با قوت و تازه و برناست

□

برو انجمن گشت بازارگاه

□

که آن شهرها را تو داری به دست

□

با گم شدگان سخن مگوئید

□

پرتو آتش بود در آب جوش

□

کان ملکی نز تو مر او را عطاست

□

بخوان اندرون بود با رنگ و بوی

□

گردانم با تو هم ترازو

□

کان جای قدیم است و جاودان است

□

بزرگ آمدت تیره بیدار خرد

□

گرفتند شادی به دیدار اوی

□

چون مار گزیده سوسماری

□

ذره ذره گشته بودی قالبش

□

شانزده چیزست بهره، وقت کام و وقت کار

□

درنامور پرجفا پیشه دید

□

فتراک تو کی گذارم از دست

□

به خردگی منگر دانه‌ی سپندان را

□

بماندند خیره بدان خوب چهر

□

چنان بد که بر ابر سودی سرش

□

به صد سوگند چون یوسف شوی دوست

□

پیش آمد این چنین ظلمی مهیب

□

هیچکس خفته ندیده‌ست ترا زین کردار

□

نور تجلی و ید بیضا را

□

زبانش قفل عالم را کلید است

□

که این هر دو از عادت مصطفاست

□

چه گونه پدید آوریدی هنر

□

سردشمنان اندر آور بخاک

□

بریشم پوش پیراهن دریده

□

زانک زهرستان بدیت از بیخ و بن

□

آنکه اکنون همی‌برآید بام

□

گرفته دست امید افکننده‌اش به عرا

□

ور زر گوئی چو خاک بیزد

□

قسیس را نکوه و چلیپا را

□

پیاده دوان اندر آمد ز راه

□

به جنگ اندورن رومیان را کشیم

□

از یکدیگر به بوی خرسند

□

که ز بی‌جایی جهان را جا شدست

□

هر دشمنی که با تو کند چارچار

□

آهوی جانست که اندر چراست

□

بر دست برنده بوس دادی

□

قطره‌ی آب بود اول لولوی خوشاب

□

نیا را بدیدار او بد نیاز

□

که اندر میان چلیپا شدست

□

جز آب که آن ز روی ریزد

□

نور را در مرتبه ترتیبهاست

□

همواره بر هوای دل خویش کامگار

□

دمی یک نفخه گردد مرغ طیار

□

گمان افتاد کان مادر زنش بود

□

این مبارک خانه را در حیدر است

□

همه آشکاراش کردم نهان

□

سر اختر اندر کنار تو باد

□

سالیت نشسته گیر و ماهی

□

در سخن افتاد و معنی بود صاف

□

به بهروزی و خرمی بگذرانی

□

تو امیدی، ز چه همخانه‌ی حرمانی

□

کان بد به یقین به جای خود کرد

□

زیرا سخنش پاک‌تر از زر عیار است

□

شگفتی بشورید با شوربخت

□

ببوسید پای و زمین و برش

□

کشتی کشتی زدیده می‌ریخت

□

وز قران هر قرین چیزی بری

□

کز خرمی جهان نشناسد کس از جنان

□

بر هم خورد چنان که ز صرصر صف ذباب

□

گر تو نشوی ز بنده خوشنود

□

وین حکیمان دگر یک فن و او بسیار فن

□

بریشان ببخشید سود و زیان

□

چو دشمن بود بی پی و پوست به

□

بد دل کن جمله دلیران

□

بخل تن بگذار و پیش آور سخا

□

چه مر مرا ولایت و چه زندان

□

کو آنچنان عبادت و زهدی که بیریاست

□

تو جز داد مپسند و نفرین مخواه

□

نه ز خاری بر دمد اوراق ورد

□

همه روی صحرا شده جوی خون

□

سخن گوید و راه او بشنود

□

پر اندیشه گشتند زان تن بتن

□

همچو فکر عاشقان بی پا و سر

□

لبش از رنگ همچو آب عنب

□

بی‌طلب از چین رود باج به هندوستان

□

خرد را بدین رهنمای آورم

□

بارگاه ما له کفوا احد

□

براندازه بر پایگه ساختشان

□

همان رنج و آتش بدیگر سرای

□

شد ازپیش اونرم سوی درخت

□

ژاژ می‌خاید ز کینه بولهب

□

همه کام و آرام او خواستند

□

ندیدی که با باز هم آشیانی

□

نه کم کرد ازان نیز و نه برفزود

□

شد دهان تلخ از پرهیز شهد

□

پیام آمد از داور کردگار

□

عنان را به کهتر نباید سپرد

□

خرامان شدندی برشاه راد

□

یا نگفتی فی القصاص آمد حیات

□

بدان تا پیامی فرستم براز

□

بود ز پرده‌ی چشم فرشتگان اطهر

□

که لشکرگه شاه هیتال بود

□

عکس حق لا یستحی زد شرم شد

□

پلنگان جنگی نمایندشان

□

از آهر من بد کنش بدترست

□

دلارام و دستور و رایش تو باش

□

وز نهاد زشت خود غافل کند

□

ز کشور به کشور گرفتی شتاب

□

همه باغ یک سر به پای آورید

□

بگفت آن کجا رفت و دید و شنید

□

بختیانم به قطارند و روان در اقطار

□

هم ازنامداران هم از رنج راه

□

نباشد سپهبد سزاوار گاه

□

روان را به دانش بیفروختی

□

چه غم ار پیرهن تنت بود خلقان

□

کز سخنش سحر را زیب شد و فر شکست

□

سوی رای خراد بر زین شتاف

□

زین سبب تا خیرم افتاد ای پسر معذور دار

□

وی نثارت هرچه موقوفست در بطن زمان

□

قضا ز دست تو بر آسمان گشاید در

□

که بی‌تاج وتختت مبادا زمین

□

ای خنک آنرا که تو ذکرش در آن جمع‌آوری

□

بخور از میوه‌ی شیرین فراوانش

□

ز چرخ ناله‌ی این زار همچو ناله‌ی زیر

□

بشد تیز و بهرام یل را بدید

□

یکی را از پی نانی دواند تا بلاساغون

□

عقل تاریخی تجسس هم گران و هم روان

□

تا ز چار و نه و سه ناگزرست

□

که پیروز را سر نیاید به گاز

□

سست پایی نکنم ار تو کنی سخت سری

□

روزی خور دونان شدن هوانست

□

عدل باشد بلی دلیل دوام

□

که این نامه برخوان به پیش سپاه

□

مر ترا هرگز مبادا درد و اندوه و حزن

□

یک بنده بر درش مه و یک چاکر آفتاب

□

زیرک و فاضل و دشمن‌شکن و کارگذار

□

چنین گفت کای خواهر پاک وراد

□

ولیکن نزد صورت بین بود روز پریشانی

□

تو گه در پرسش آبی و گه در فکرت نانی

□

آنرا که هنرهای من او را سمر آمد

□

بتیر از هوا روشنایی ببرد

□

میان چار گهر اتفاق عقل و دهاش

□

چه ارزن از سبکی کرده‌اند ارزانم

□

گشت بر مرکب مراد سوار

□

برانم شوم پیش او بی‌سپاه

□

این فربه ما بر لب و بر فرق نزاری

□

دانه و آذوقه نیندوخته

□

ازتست روز هرکه در این عهد روشنست

□

به رخشنده روز و شب دیر یاز

□

تا نگردد شیر غرنده شکار پیره‌زن

□

همه غول سان از عجاب لسانی

□

کت ملک به جان خواستار باشد

□

بخندید کان زخم بهرام دید

□

شد بدو مهره اینت ارزانی

□

پس به چشم عاریت، در وی نگر

□

به سر تو که جملگی هدرست

□

به گفتار بسیار دل جویمش

□

تا به ماهی جمله بریان گرددی بحر قعیر

□

گر از سگان تو دوری کند نه انسان است

□

که جهان جمله زیر پر دارد

□

همان طوق و آن گوشوار و کمر

□

رنجی که همی مرا چشانی

□

چو دم آراسته گردد، چه کنی با پر

□

بهست از آب و ز خاک و ز باد و از آذر

□

چنین نامه‌ی شاه ایران بدست

□

بود آن رند مرد را ز خدم

□

گشوده گشت و گواهی ز بحر عمان داد

□

کوست که در خیر ناصر است و معین است

□

چوبر واژه برسم بگیرد بدست

□

هرچند که گفت مست خرواری

□

در گوش، چو فرخنده گوشوار است

□

ای بساط تو برده آب صدور

□

درخشان کند جان تاریک تو

□

به جان صورت چون چارپای جانورم

□

باشد از امکان برون تاختنش بر مکان

□

در جهان جز خرد و بخت تو یک تن بیدار

□

پدید آمد از دور پیش سپاه

□

حقیقتی به گمان یا به حنظلی شکری؟

□

که بر سر نیستش برگی و باری

□

چو گردونت مبادا هیچ آخر

□

سزد زین نشان هرچ بر ما رسد

□

پای برداریم از سیرت نیکو نظران

□

وجود دارد و دارد ز موجد استغنا

□

پای خصمش مدام بر دم مار

□

ز فرمان خاقان نباشد گذر

□

علی‌رغم او من مهار علی

□

به قول وغزل قصه آغاز کن

□

هوش واله شود از غصه‌ی او لاتسال

□

بسی چیدن راه کردیم رای

□

شوخ چشمیت نیست چون عبهر

□

دولت سرای شاه جهان راست پاسبان

□

به آب دیده مزن بر دل رهی آذر

□

ازان پس نباشد بجز کام تو

□

بودند خوار و عاجز همچون زنان سرائی

□

مر سنگ را زر نام کن شکر لقب نه بر جفا

□

نسیم لطفش اندر شوره‌ی بر

□

خرد بی‌گمان تاج بندی بود

□

همچو جیحون جمله پای و همچو صرصر جمله پر

□

باغ پر دمدمه مدح محمد خانی

□

لوح داغ تو شانه‌ی دد و دام

□

بس کشت و افگند و چندی بخست

□

که جان را از این اژدها چون رهانی

□

خردشان بشکست آن بس القرین

□

بر فلک ثور و حمل بریانست

□

تو زو خویشتن دور داری سزد

□

فرق او چون عرض جوهر سودا به فکر

□

هزار مرتبه اطهر ز خرقه زهاد

□

هم برافشاند بر شوره چو بر باغ مطر

□

خردمند مردم نگردد ز کیش

□

رایی دگر بگیرم و سامانی

□

گرمی انفاس کاشی حدث‌ابن حسام

□

که فرو رفته‌ای و غمزده چون بوتیمار

□

سر تخت نوذر کلاه منست

□

به گناهی در آیت از «والتین»

□

تکیه بر بالش خود می‌کنم از استکبار

□

نه چنان کز پیش خزان باشد

□

ز بوم و بر شاه شد ناپدید

□

تا ز حرص اهل عمران وا رهند

□

افشانی آستین که بر او ترک جان کند

□

بخواری فگندند در پای تخت

□

بخندید چون گل بوقت بهار

□

کرده بر کیر خویش عمر زیان

□

محتمل نیست ز جلاب صبوری انضاج

□

که جانش بر اوج است و جسمش به خاک

□

سپهر گفت مخوانش سخی که محض سخاست

□

فهم کن وز جست و جو رو بر متاب

□

کنند بهر تو آماده توشه‌ی فردا

□

نه در ذیل وصفش رسد دست فهم

□

درفش سیه افسر پر گهرش

□

که همو باز ندانست همی حد و مرش

□

لیک مثل دستیار اولین بر پهلوان

□

نخواهد بسامان در این ملک زیست

□

گو پهلوان زاده با داغ و درد

□

آن دمی و آدمی و چارپا

□

رجوع گشت به ایشان به میزبانه ادائی

□

نمانم که ماند بنزد سپاه

□

چه کوبد همی ترگ یا جوشنا

□

تا کی آخر خویشتن حیران و مضطر داشتن

□

به زهر چشم کند آب زهره ضیغم

□

کرا بود آهنگ رزم فرود

□

به دشت و بیابان همی رفت خون

□

این کنم یا آن کنم هین هوش دار

□

زمانه گفت که دولت نمی‌رود ز میان

□

سوی کاخ با رستم و با سپاه

□

شود رسته از درد و گردد درست

□

فتنه شده بی امر تو فتنه به سهر بر

□

گشته باشد ز بی‌کسی‌ها خام

□

ابا او کنون چاره باید نه زور

□

ادرار جهانیان و راتب

□

لیک من پروا ندارم ای فقیر

□

نظر شاه نکته‌دان باشد

□

ز من دور بد کژی وکاستی

□

این سخن کوتاه شد، والله اعلم بالصواب

□

باد کشتیش باش و قیر مباش

□

ز اقتضای حکمت و آثار اسرار نهان

□

جهاندار و دیهیم جوی تو را

□

در جاه که بود انبیا را

□

تا ابد بیهوش ماند جبرئیل

□

میسر نیست بر گردون زدن کوس ثناخوانی

□

نمانی همی در سرای سپنج

□

پر باز کند کرکس ترکش طیران را

□

هیچ دین دزدی نیارد گشت در گیتی عیان

□

کند پر ساقیان بزم شاهنشاه را ساغر

□

چو پرویز را گشن شد دستگاه

□

مراد و مطلب دنیا و آخرت حاصل

□

آنچنان دل را نیابی ز اعتبار

□

ولی ستاره‌ی نوشیروان فروزان است

□

ز بیمش باسخ دژم کرد روی

□

آتش او اندر آن پنبه فتاد

□

بلی در ذکر علم آن ثناخواند بسی حسان

□

نشکافد سپر لاله‌ی حمرا سپرک

□

میان چنان روزگاران خوش

□

تا پیش دشمنان ندهد پشت بر غزا

□

ضد اندر ضد چون مکنون بود

□

چمن را از شکاف و رخنه دیدن

□

بدیشان بود شاد تخت مهی

□

در مفازه‌ی مظلمی شب میل میل

□

جز بت مدح ترا بودست هرگز برهمن

□

کاین نکوئی کجا فرستادی

□

همه آلت خویش یکسر بسوخت

□

من دعایی می‌کنم درویش‌وار

□

منبری کرد از شرف چون شمس گردون اختیار

□

مرد غنی، با همه کس آشناست

□

هرآنکس که آیند زنهار خواه

□

آن‌چنان آرد که باشد متمر

□

کشوری را زان سفر آزاد کردی از سقر

□

نزدیک تو صعب نیست و منکر

□

نبودی ورا روز ننگ و نبرد

□

برو عذر تقصیر طاعت بیار

□

مر ملک جهان را به ازو تاجوری نیست

□

بسی قصه گفت و نیامد جواب

□

روان گشت زان زخم او جوی خون

□

زان چه یابد جز هلاک و جز خسار

□

تو پنداری که بر هرزه‌ست این الوان چون مینا

□

ز نه سپر بریزند همچو دانه‌ی نار

□

ز گفتار ایشان برآشفته بود

□

چو پیران به کنج عبادت نشست

□

از که همواره سنایی دژمست

□

شد آن پاکی، در آخر تابناکی

□

بر ما بیامد بدین بارگاه

□

مر صور را رو نماید از کرم

□

منبع علمش جزاخواهان معنی را جزا

□

امتان را سپس جد و پدر راه برند

□

نبینی به جز دخمه‌ی گور تخت

□

در خواری و عذاب ابد جاودان شود

□

چاکری داری چو گردون کش همی درد قفا

□

دزدها بگماشتند از بهر پاس

□

چنان ساخته لشکری جنگجوی

□

تو به یک خوابی بیایی بی‌ملال

□

قوت کوکنار خواهد کرد

□

یوسف صدیق همدم آیدت

□

بدین رنجهایی که بودت گزیر

□

که نعمت رها کرد و حسرت ببرد

□

مر دیده‌ی او را محل آب و گیا کرد

□

کهنه نتوان کرد این عهد قدیم

□

مرا رزم او کردن آسان بدی

□

از چه منکر می‌شوی معراج را

□

جان خصمان را همی چون دارد اندر اضطرار

□

بکش زین دیو دستت را که بسیار است دستانش

□

به کوشی کزو رنگ بیرون کنی

□

که برده باشد نام ثری به علیین؟

□

از قبضه‌ی شیطان بستانید عنان را

□

برهگذر بکشندت بصد ستم، طفلان

□

عز ندانسته‌ای از آنی خوار

□

کی برآید یک دمی از جانش شاد

□

لیک بی گفت تو اینکار به سامان نشود

□

وین خفته را بیدار کن در زندگان سبحانه

□

تا دشمنان او ننمایند خود صفا

□

بر هم شکسته صورت بتهای آزری

□

بسته بر دامن خود دختر من دامن شب

□

تو نداری هیچ، نه در شش نه پنج

□

بر هیچ کسی می‌نتوان دوخت به مسمار

□

سمشان مجروح از تحویل گام

□

به کام و حلق آن ماهی که بر پشت این جهان دارد

□

وان را که نکوهیدن شاید بستائید

□

این چنین باشد «اذا جاء القضا ضاق الفضا»

□

رضای دوست بدست آر و دیگران بگذار

□

وز شعر فخر زاید قسمم ازوست عار

□

نه هر که داشت عصا، بود موسی عمران

□

به نزد خامت هم خیر و هم شر آتش و آب

□

رهنمایی جستن از شمع و ذبال

□

زیر گردون قمر پس مانده را هرگز قمار

□

دعوت ذرات پیدا و نهانش

□

لاجرم هر ذوالفقاری را بباید حیدری

□

حقیقت عیان گشت و باطل نماند

□

هزار بار حمل کرد خویش را بریان

□

زان فریب، آگه شوی عما قریب

□

شب سترون شد آسمان عنین

□

از چیست این از عنایات قدر

□

مثل راست چه قوت دهد از قوت لام

□

همچون تو شوربخت به عالم دگر کجاست؟

□

آه آمد به سرم آنچه گمان بردم آه

□

همین نکته بس عذر تقصیر ما

□

به باد بردهدش هم زمانه چون قارن

□

تا که بشناسد خدای خویش را

□

که گویم فلانکس فلانست و بهمان

□

زان غذا زاده زمین را میوه‌ای

□

وز روزه‌ی تنفس بربسته خصم را دم

□

گر روح قدس آب نیارد ز کوثرم

□

وانگهش از لاجورد سرمدی بر چهره لام

□

عزائز قوم لم یعودن بالزجر

□

هرچه رایت بود همی فرمای

□

چه قندیلی است از جان روشناتر

□

تا که از کان بود جهاز دفین

□

ور بگفتی عکس می‌گردد فلک

□

ایزدت یار باد و چرخ معین

□

زیرا که این رمه همه هم کور و هم کرند

□

که اقتدا و تولا کند بدو تقویم

□

حمایت تو نگویم، عنایت یزدان

□

دایمت بر یسار باد و یمین

□

فزودم دو صد، گر یکی کاستم

□

افترا کردن بدو درگیرد از دیو و پری

□

فربهی پنهانت بخشد آن سری

□

یک طایفه را ناله‌ها حزین

□

صاحب قبول هفت قران صاحب لوا

□

بی‌کران از مدد نفسانی

□

که گفت ان هذا لیوم عسیر

□

در عالم خیال چه باشد چو بنگرم

□

یا برای خانه یا بهر فروش

□

جوش لشگر گرفت روی زمین

□

بودند همه چون خر و او بود غضنفر

□

چو بازوی توفیق یاری نکرد؟

□

زود بر نه پیش از آن کو بر نهد

□

در جگر کار کرد و کشت مرا

□

تو بزیر پرده پنهان مانده

□

همیدون در مداین کاخ پرویز

□

تا بجویی یار صدق سرمدی

□

دیوار شکسته بر سر آمد

□

پیش کسی که‌ش نپسندم همال

□

که ابر آنجا رسد آبش بریزد

□

که برو ای سگ به کهدانهای خویش

□

قاصدانش روانه بر سر کار

□

از آن شادی بسی بگریست همچون ابر نیسانی

□

دواش از خاک پای مصطفی کن

□

سر برید این مرغ بی‌هنگام را

□

گردن گور درکشد به کنار

□

بنده‌است و مطیع است به باریدن امطار

□

فتاده هیبتش در روم و در شام

□

که گرفتست آن ایاز آن را به دست

□

بر دولت وی خجسته پی باد

□

که گرچه پیر شدی طفل این رهی حقا

□

به خسرو زادگان پشتت قوی باد

□

خلعت عاشق همه دیدار دوست

□

چون بر اندام گور پنجه شیر

□

رنجه به ژاژیدن بسیار خویش

□

حریم زندگانی آستانش

□

آن ادب سنگ سیه را کی کنند

□

چون شمع همیشه گنج خود خور

□

در دل مستم نگر زیرا که دل بس مضطر است

□

ولیکن شیر پشمینم چه سوداست

□

که آفرینش بر خدایی‌اش گواست

□

ور کشم این حساب ازان بترست

□

رحمت و فضل تو زی حجت تو منتظر است

□

کجمی می‌بری خهتر ورانداز

□

کین یک از دارالغرور است و آن یک از دارالقرار

□

کی سخاسوی من ندارد گوش

□

شیفته است آن کس که او در عهدشان بستار نیست

□

چو ماه نخشب از سیماب زاده

□

عهده‌ی صد گونه آفت بستدی

□

بنمای مرا که تا کدامست

□

همسایگان من نه مسلمان نه کافرند

□

که وا برج آید ار باشد حلالی

□

به بوستان بهشتم به خوش‌دلی برسان

□

برده زهم افسران بلندی

□

بشیر و نذیر است و سراج است و منور

□

دلم زین پس به شادی بر یقین است

□

قیمت او گران همی‌یابم

□

پیش از آن کار خویش ساخته بود

□

حق ایشان به کاج بگزارند

□

سخن را آشکارا کرد و پس گفت

□

به جان او که ز خود شد ز ماء مااوحی

□

خام ماند کباب سختی کش

□

بر نرسد خلق به چون و چراش

□

بر در کس نرفتم از در تو

□

نه پاسبان ملک بماند نه پادشا

□

برقعی برکشید سیمابی

□

بدین باد گشتند ریگ هبیر

□

گاه گرگینه گه پلنگی پوش

□

ما را ز حال خویش کنید اندکی خبر

□

نالیدن زارت از پی کیست

□

بی‌فایده و بی‌غرر نباشد

□

به خروشان کنم خدیو پرست

□

کند بر تو و شاه مدحتسرایی

□

چون یکی یافتی بهانه مجوی

□

نز ملک فلانی و نه از مال فلانیش

□

مجنون ز پی تو می‌کند جان

□

هر که در امروز روز اندیشه از فردا کند

□

زنده‌دارکیان به جز تو که ماند

□

ز نیکی چرد چون به نیکی چمد

□

از من به بر تو یادگار است

□

بخیره همی چون کنی افتخار؟

□

تا باشد عشق باش برجای

□

چون نیست جز که مالش من هیچ همتش

□

خرج آن بر تو سودمند بود

□

اعدا نبودی لشکرش

□

پیش تیری چنان چه درع و چه درق

□

که پر از حکمت است همچو زبور

□

به که پیشش چراغ نفروزی

□

تا ناید از این بند برون لاغر و ناهار

□

آیتی بود در شمار سپهر

□

طمع بگسل زخون و گوشت مردار

□

تو نافه شو از گره‌گشائی

□

زین همیشه نبود میل مگر سوی نیاش

□

راست چون آب خشک و آتش تر

□

ایزدت را تا برون آردت از این تیره مقر

□

خردمند و دانا و جنگی سران

□

ایزد باشد تو را به حشر نگه‌دار

□

ز اندیشه‌ی هر کسی برترست

□

از بیخ و بار برکند این ریمنش

□

تو شو خر به انبوهی اندر گذار

□

سر بتاب از عمرو و زید و قال قال

□

نهانی ندانند بازار اوی

□

تا به چه بار است کشتیت متحمل

□

برفتند یکسر پر از آب روی

□

سبکسار قصد سبکسار دارد

□

که اویست جاوید نیکی‌شناس

□

زی آتش جاوید دلیلان شمااند

□

همان گردش روزگار ورا

□

روزی که خطبه کرد نبی بر سر غدیر

□

چه جویی بدین بی‌نوا خانه چیز

□

ز بهر خواب و خورش چشم و گوش و سر دارد

□

که کهتر پسر بود با مهر و داد

□

چو خورشید و عالم سراسر ظلم

□

چنین گفت اگر دور ماند ز راه

□

که بگداخت کفر از تف ذوالفقارش

□

ز کار زنان چندگونه بلاست

□

لیکن تو بسی کرد خواهی «ای مام»

□

که انبار را سود جانش نبرد

□

بل الفنج گاهی است دارالرحال

□

به سرش اندرون داوریها فزود

□

خیال است و ناپایدار و مزور

□

بدان تا نخواند مرا نادلیر

□

چون به صلح آمد می‌ترس ز پیکارش

□

نهادی مرا در دم اژدها

□

پر ز معنی خوب و لفظ جزیل

□

بزرگان و فرزانه‌ی نیک‌بخت

□

چون نبی با علی به روز غدیر

□

برفتند شادان‌دل و پرشتاب

□

بر تو به کینه او بکشد خنجر

□

ز دریای قنوج تا مرز سند

□

از خداوند پیمبر به کبیر و به صغیر

□

که آهسته دارد به گفتار دل

□

چرا هم ز لشکر نه گنج آگند

□

همی کرد مرد اندر ایوان نگاه

□

ندارد به دل شرم و بیم خدای

□

تا زمام حدثان در کف دورست مقیم

□

گر چه دانم که نیک بد کردم

□

وگر ز غبطت و غیرت به شکر تو ترنیست

□

صلیب زنگ را بر تارک روم

□

خسروا من بنده را در مدت این هفت ماه

□

بدان مهربانی دل شهریار

□

حاجبش گفت معاذالله ازو باز مگرد

□

مکان و زمان آفرید و سپهر

□

توکن احسان که دیگران نکنند

□

گر کسی دیگر این غلط بگذاشت

□

ای از آن برتر که در طی زبان آید ثنات

□

وان کوکب دیگپایه کردار

□

جان پاکت که کانی از معنی است

□

چو من گرزه‌ی سرگرای آورم

□

باز دان آخر کلام من ز منحول حسود

□

همانا بدیدی تو درویش مرد

□

روزگار آفرین شب و روزت

□

دوست نادیده دست بر چه نهی؟

□

خداوند خود خصم را نیک داند

□

هوسکاری آن فرهاد مسکین

□

تو آن جهان جلالی که در مراتب ملک

□

زبان آوری بود بسیار مغز

□

در قلب چنان ورطه‌ی خشن

□

به هر سو نوند و سوار و هیون

□

در مکتب ادب ز ورای خرد، نهاد

□

در جهان هر چه حکمت و ریوست

□

همه کسان کس آنند کش کسی کرد او

□

یارب چه خوش اتفاق باشد

□

کجا آن سر و تاج شاهنشهان

□

وزان پس به نخچیر به ایوز و باز

□

بیاراست گیتی بسان بهشت

□

که جان بزرگان فدای تو باد

□

به گفتار ایشان زن نیک بخت

□

کس درین عرصه‌ی بلند هوا

□

در هر دلی هوای تو بیخی زده‌ست

□

به هر منزل که مشک افشان کنی راه

□

چو مار سیه بر سر دار شد

□

فرنگیس را دید چون بیهشان

□

همی بر خروشید و فریاد خواند

□

کسی کو ببیند ز پرتاب تیر

□

بدو گفت شاه این سخن کارتست

□

منقبض گردد از تغیر حال

□

پیادگان را یک یک بخواند و اشتر داد

□

تا بدین پایه دسترس باشد

□

به گفتار دانا فرو ریخت آب

□

به دژ در شد آن شاه آزادگان

□

ولیکن گر اندیشه گردد دراز

□

به آب و به آتش میازید دست

□

بشد غاتفر با سپاهی چو کوه

□

صفت او ازو فرو شویند

□

راست گفتی یکی درختی بود

□

بر آن درگه چو فرصت یابی ای باد

□

پس پرده‌ی نامور کدخدای

□

سیاوش ازان پس به سودابه گفت

□

فراوان غم و شادمانی شمرد

□

یکی پارسی بود بس نامدار

□

سرگنج داران پر از بیم گشت

□

گر بدین جست و جوی پردازی

□

فصل بهار تازه و نوروز دلفریب

□

اژدها را درید کام و گلو

□

وزان خواسته نیز کورده بود

□

نشان آمد از گفته‌ی راستان

□

بفرمود پس شاه با موبدان

□

ز پری به کژی نهادند روی

□

ز گفتار او تنگدل گشت شاه

□

ایکه مقبول و مقبلی آنجا

□

خانه‌ی بیدینان گیری همه

□

نه آن شیرم که با دشمن برآیم

□

چنین گفت کز هرک آموختم

□

گر ایدونک با من تو پیمان کنی

□

بدو گفت سیندخت کای سرفراز

□

یکی چاره سازم کنون من که روز

□

از ساعد و زلف کرد تسلیم

□

جد و جهدی بکار می‌باید

□

همیشه تا نبود ثور خانه‌ی خورشید

□

مرد کز صید ناصبور افتد

□

ازین پیشم نبود این بانگ و فریاد

□

جوان جهانجوی بردش نماز

□

نباشد بدین سام همداستان

□

به یک ماه یک بار آمیختن

□

دیوانه که این حدیث بشنید

□

با خود از روی جهل بد کرده

□

تا مورد سبز باشد چون زمرد

□

خفی السر لاتودع خلیلک

□

کای شمع دل و چراغ دیده

□

بپردازی و خود به توران شوی

□

چنان تنگ شد بر دلم بر جهان

□

ز گفتار او تنگ دل شد قباد

□

برخیز، مگر ز بخت روشن

□

فقر بیرون ز ازرقست و کبود

□

نام و ننگ و فخر و عار و عز و ذل و نوش و زهر

□

این است که عهد من شکستی؟

□

این گفته غم خود از رخ زرد

□

چو شویی ز بهر پرستش رخان

□

برفت و سرآمد برو روزگار

□

زمستان و سرما و باد دمان

□

میان بر بست و ساز کار برداشت

□

وامهاییست دادنی اینها

□

خوی تو تاختن و شغل سفر بود مدام

□

بلی چندان شکیبم در فراقش

□

تاریخ فراق یاورش کرد

□

چو بشنید پیران غمی گشت سخت

□

ندیدی هنر با یکی بیشتر

□

ندارم ز ایران یکی رزمخواه

□

پیری دو سه از بزرگواران

□

ای که بر قهر دیگران کوشی

□

فزوده‌ست قدر تو، بفزای لهو

□

همه را بر درم فرستادی

□

هرکز پی تو شود کمان گیر

□

پراندیشه بد تا به ایوان رسید

□

جهان بی‌سر و تاج خسرو مباد

□

نشست آن زمان شاه و لشکر بر اسپ

□

آن یار که دوست داشت یارم

□

تو به روزی هلال عید شوی

□

بدگوی او نژند و دل افگار و مستمند

□

در آب نیلگون چون گل نشسته

□

که رحمت بر تو باد ای مادر پیر

□

به گنجی که بد جامه‌ی نابرید

□

شتابت نباید بپاسخ کنون

□

به هرجای زر برفشاند همی

□

لیک آنکه ورا هوای یارست،

□

بر سر آیند مالکانش زود

□

آن دهد مر ترا ملک در ملک

□

زیور و زیب چینیان بربست

□

وانگه به وفا، چنانکه داند

□

بوردگه رفت نیزه بدست

□

شکاری که نازکتر آن برگزید

□

سخن زین نشان کس مدارید باز

□

از شکر خدای خوش کنم کام

□

راست زهریست شکرین انجام

□

به عز اندرون ملک تو بی نهایت

□

یقین میدان که گر سختی کشیدی

□

بر میر سپه دوید جوشان

□

فریبرز کاووس درنده شیر

□

که بر من نباشد کسی پادشا

□

نویسنده‌ی نامه را گفت خیز

□

چون کار فتاد با گرانان

□

بده، ای کردگار بخشنده

□

دایم از مطربان خویش به بزم

□

دست بخشنده کافت درمست

□

بدان سینه که دارد عشق جاوید

□

بلرزید وز خواب خیره بجست

□

برفتند زی ماه رخسار پنج

□

بزرگان چو خرم شدند از نبید

□

شوریده ز جای خویش برخاست

□

مدتی بوده اندران تنگی

□

عشق دختر کرد غارت جان او

□

پریرویا نهان می‌داری اسرار

□

از تبریز شمس دین یک سحری طلوع کرد

□

چنان بد که روزی پراندیشه بود

□

خروشی به زاری و چشمی پرآب

□

بگفت این به بازارگان و برفت

□

جمله‌ی امیدوران را به کام دل رسان

□

نور او قاهرست و سوزنده

□

میکند این عمارت عالی

□

روزی دو سه آن جوان رنجور

□

گواهی ضیا هم او گواهی قمر هم رو

□

وزان جایگه سوی شاه آمدند

□

چو نزدیک شاه آفریدون رسید

□

بپوشید تر کرده پشمین قبای

□

گهت از لطف بنوازد، گهت از قهر بگدازد

□

حیوان و نبات خوردن تست

□

مانده بود او خیره، نه عقل و نه جان

□

شیر خدای و صفدر میدان و بحر جود

□

کنونم مرادی جز این نیست در دل

□

وزان پس بیمد بر شهریار

□

چنین سال پنجه برنجید نیز

□

باد را بشکن که بس فتنه‌ست باد

□

زار گریند بر احوال دلش نرم دلان

□

از مسافر ادب نمیجویند

□

کی شبی با او نشستی سازکرد

□

از بهر خدا نکوش داری

□

هم به امداد نسیم لطفت آمد بر کنار

□

به نهایت رسان تو خط وجود

□

بدو گفت هرگز تو در خان من

□

به مال و ملک و باولاد و عترت ایوب

□

مدتی با دل ز غم به دو نیم

□

توبه آنرا بده که دل دارد

□

نه ز دردش هیچ کس آگاه بود

□

یارب الهامش به نیکویی بده

□

صلی علیکم باذکاها و اطیبها

□

داد بر وی سلام و یافت جواب

□

که ما مر ترا یک به یک بنده‌ایم

□

خیره ز هر پویه ز میدان مرو

□

بخشد نواله‌ای ز سر خوان خاص خود

□

او چو در پرده‌ی طلسم کمال

□

صد هزاران عالم پر از سپاه

□

در سخاو سخن چه می‌پیچم

□

همه خوشبوی و عشرت‌جوی و شیرین‌گوی و شکرلب

□

کشند اینان بدین شکل و شمایل

□

درود آوریدش خجسته سروش

□

ای ملک نامدار سایه‌ی پروردگار

□

تا گه خشم و رضا آید ز مردم نیک و بد

□

سخنت را قضا قبول کند

□

بحر جانم می‌زند صد گونه جوش

□

چه رند پریشان شوریده بخت

□

گفت روان می‌شتاب تا در دولت جناب

□

در آن خانه مصور ساخت هر جا

□

برآمد ز در ناله‌ی کر نای

□

تو درین بزم، چو افروخته قندیلی

□

در مدرسه‌ی هوای او کس

□

عملت پیش میرود به بهشت

□

ز من چون بدیشان رسید آگهی

□

گرد راهش به ترکتاز سپهر

□

گر ز گردون شکایتی کردم

□

در آن ایام هر کس اهل دین بود

□

همی پندشان داد و کرد آفرین

□

چون خلق در مقام سبک روحی آردش

□

حصارت را کنی ویران و خصمت را دهی قوت

□

تن به ریگ روان نهفتندی

□

اینهمه محنت که فراپیش ماست

□

اشرار را حرارت دوزخ کند قبول

□

رحمت چو کند بهانه‌جوئی

□

گریزان رو به سوی در دویدم

□

چو باشد مطرب زنگی و روسی

□

در دام روزگار ز یکدیگر

□

فریاد ز دست قرض فریاد

□

دست منصب گرفته گوش او را

□

دایه دانای تو شد روزگار

□

بر گرازی که تیغ راند تیز

□

زبانم بس که مشغول دعا بود

□

روز تا شب جد او و جهد او

□

دانست که دل اسیر دارد

□

به آب چشم یتیمان کربلا که بود

□

اگر ترکی به ایشان برخورد گرم

□

میل کودک به گردگان و مویز

□

آب که آسایش جانها دروست

□

پدر بارها گفته بودش بهول

□

نواها مختلف در پرده‌سازی

□

شکرلب مطربان نکته‌پرداز

□

معرفتی در گل آدم نماند

□

بما جهل زان کرد دستان که هرگز

□

وآن دم که نفس به آخر آید

□

آدمت را که خواب جهل بود

□

عیب باشد کو نبیند جز که عیب

□

تا با تو به سنت نظامی

□

برون شد شاه از آن گنجینه دلتنگ

□

صفای او نمود آیینه را رو

□

قلب مشو تا نشوی وقت کار

□

ای نشان عشقت اندر چهره‌ی خرد و بزرگ

□

تا او نشود درست گوهر

□

چکنی جستجوی بوالهوسان؟

□

کافران چون جنس سجین آمدند

□

که یارد به کنج سلامت نشست؟

□

من با تو چو نیستم خطاکار

□

بگفت: «این خوشتر از جان! ناخوشی چند؟

□

جمله شاهان بنده‌ی بنده‌ی خودند

□

جانرا هر آنکه معرفت آموخت مردم است

□

شد چشم پدر به روی او شاد

□

چو از تکلیف حق عاجز شوی تو

□

میم و واو و میم و نون تشریف نیست

□

از سپهدار چین خبر می‌جست

□

خاصه ملکی چو شاه شروان

□

رشحه‌ی جام کرمش سلسبیل

□

اینت فصاحت که زبان بستگیست

□

اگر به فرض زنم لاف کز جمیع جهات

□

نیکی بکن و به چه در انداز

□

نگردد جمع با عادت عبادت

□

عذرخواه عقل کل و جان توی

□

فرق عزیز و پهلوی نازک نهاده تن

□

والیاس کالف بری ز لامش

□

گفت: «انصاریان کریمان‌اند

□

چه عجب گر کوه صوفی شد عزیز

□

عقل ضد شهوت است، ای پهلوان

□

گفتی جگر منی به تقدیر

□

حملت الی حمائمی کتب الحمی

□

راه بسی رفت و ضمیرش نیافت

□

نگذارم به هیچ تدبیری

□

این شیفته رای ناجوانمرد

□

غم هجران همین یک سختی آرد

□

خزینه ز بهر زر آکندنست

□

جهان را سر به سر این قابلیت

□

بر هر که رسید تیغ تیزش

□

یعنی له التقدیم کالالف التی

□

چو یابی پرستنده‌ای نغز گوی

□

جلبن سبایا سافرات وجوهها

□

تا کی ستم و جفا کنیدم

□

عزیز این کج‌نهادی گر بداند

□

جهد نظامی نفسی بود سرد

□

سحر باز است فلک، لیک چه خواهد کرد

□

گر مرغ شود هوا بگیرد

□

جامی، اگر زنده دلی بنده باش!

□

نسترن از بوسه سنبل به زخم

□

هم فاتحه‌ایش هست مسعود

□

از بحر دو دیده گوهر افشاند

□

چو دیدندش که جز والا گهر نیست

□

همتش از غایت روشن دلی

□

بالائیان چه خط غلامی بوی دهند

□

عجم را زان دعا کسری برافتاد

□

مرا نقشی نشسته در دل تنگ

□

حاصل دنیا چو یکی ساعتست

□

نگویمت که بر آزار دوست دل خوش کن

□

در آورد از سر مستی به دو دست

□

این سخنهای بکر پرورده

□

چون تک اندیشه به گرمی رسید

□

ریم وسواس بصابون حقایق شوی

□

هم زو برسی به یاوری‌ها

□

ور همی‌بینند این حیرت چراست

□

خوی به رخ چون گل و نسرین شده

□

تخمه بهمنی و دارائی

□

تیری زده چرخ بی‌مدارا

□

همی نام جست از زبان هجیر

□

همه رهروان پیش بینندگان

□

به ملک مصر مگر داده باشد از یوسف

□

هم سنگ درین رهست و هم چاه

□

تا بدانی کو حکیمست و خبیر

□

یکی روز من نیز در عهد خویش

□

چو دیدم که جهل اندر او محکم است

□

هر شب ز فراق بیت خوانان

□

گرت دیگر آید یکی آرزوی

□

هم به تو بر سخت جفا کرده‌اند

□

ننگ است بخواری طفیل بودن

□

لبادت را چنان بر گاو بندد

□

هست موسی پیش قبطی بس ذمیم

□

داد به ترتیب ادب ریزشی

□

شیر و گور اوفتاد و گشت هلاک

□

می‌خورد غمی به زیر پرده

□

در و دشت شد پر ز گرد سوار

□

کوش کزان شمع بداغی رسی

□

کاسه‌ی سمش هزار کاسه‌ی سر بشکند

□

یک ذره از آن نواله خوردی

□

باز آن جانها که جنس انبیاست

□

تخم ادب چیست وفا کاشتن

□

همه هرچه کردم تو بر هم زدی

□

وآن کشته که بد ز خیل یارش

□

به پدرود کردن گرفتش به بر

□

تخم وفا در زمی عدل گشت

□

بیا کندند بارت تا نینگاری که بی توشی

□

گفت چون دانسته‌ای از سر من گفتا بدانک

□

همچنین که من درین زیبا فسون

□

چو بگرفت آن سخن فرهاد در گوش

□

گاه سازد هدف ز خال پلنگ

□

غم یک تن مرا خود ناتوان کرد

□

وزان روی دژ بارمان و سپاه

□

چه باید با تو خون خوردن به ساغر

□

وقتست کز نتایج اقبال بشنوند

□

دهل‌زن چون دهل را ساز می‌کرد

□

خویش ابله کن تبع می‌رو سپس

□

مراد آن به که دیر آید فرادست

□

به دندان گزید از تعجب یدین

□

چو روشن گشت بر شاپور کارش

□

چو بگذشت شب روز نزدیک شد

□

چه نیکو داستانی زد هنرمند

□

زان به هر وجهی که خواهی نفع گیر

□

فلک سرمست بود از پویه چون پیل

□

حجت منکر همین آمد که من

□

چو نام من به شیرینی بر آید

□

آدمی نز پی علف خواریست

□

اگر بودیش صد دیوار در پیش

□

سر تخت با افسر نیمروز

□

شب آمد روشنائی هم نبخشید

□

لجاج ورزی و این کار حسن به این غایت

□

چو از خسرو عنان پیچید بهرام

□

بس کسا عزمی به جایی می‌کند

□

بده یک وعده چون گفتار من راست

□

به شکر بخت بلند ایستاده‌ام که مرا

□

به غمزه گرچه ترکی دل ستانم

□

بپوشید ببر و برآورد یال

□

بخوان ای مرغ اگر داری زبانی

□

هرجا که هنرمند رفت گو رو

□

سحر تا کاروان نارد شباهنگ

□

چون شیاطین با غلیظیهای خویش

□

پریده از چمن کبک بهاری

□

زن کشی کار شیر مردان نیست

□

دور روز عمر اگر داد است اگر دود

□

کنم زنده آیین ضحاک را

□

فلک را تا کمان بی‌زه نگردد

□

صلاح رای تو خال خلاف از رخ خلق

□

به حکم آنکه سنگی بود خارا

□

هر زمانی که شدی تو کامران

□

بدان ره کامدم دانم شدن باز

□

ز بأس تو نه عجب در بلاد فرس و عرب

□

چو ماند بدر گوبشکن هلالی

□

بدی پنج مرده مراو را خورش

□

به شیری چون شبانان دست گیرم

□

آنچه آموخت بما چرخ، سیه کاریست

□

هست اشارات محمدالمراد

□

یک زمان درچشم ما آیید تا

□

که مرا پروای آن اسناد نیست

□

بود هفت اختر و دوازده برج

□

بر فلان وادی ببار این سو مبار

□

پلنگ از بر سنگ و ماهی در آب

□

این قضا را گونه گون تصریفهاست

□

فسون حفظش اگر بر زمین شود مرقوم

□

رو نماید از طریق زادنی

□

چنان سخت بگرفت خرطوم او

□

گفتییش ای غصه‌ی منکر به حال

□

نه شمشیر کنداوران کند بود

□

حق ز هر جنسی چو زوجین آفرید

□

بفرمود کاووس تا بوق و کوس

□

تا به دلالی آن دل فوق و تحت

□

اندهش از دیده و دل نور برد

□

گرچه بشکستند حامت قوم مست

□

گلی دید خشبوی و نادیده گرد

□

این سخن پایان ندارد هر سه یار

□

لیلی که جمیله جهانست

□

عجز زنجیریست زنجیرت نهاد

□

بکوشید با قارن رزم زن

□

لیک با خانه‌ی شهنشاه زمن

□

عرب تا عجم زد در ثنایت برهم آن گه شد

□

جنگ طبعی جنگ فعلی جنگ قول

□

به تاریکی شب چنان شد نهان

□

هستها را سوی پس افکنده‌اند

□

با حضور آفتاب خوش‌مساغ

□

مست را چون دل مزاح اندیشه شد

□

همه کار من با تو بیداد بود

□

آتشی دیدی که سوزد هر نهال

□

نماند بر بلندی هیچ خودخواه

□

بدیدم همه فر و زیب ترا

□

چو لشگر شد از صبر کردن ستوه

□

تا که بازان جانب سلطان روند

□

بگشاد شکر به زهر خنده

□

نگر سر نپیچی ز فرمان من

□

چو آمد به نزدیک کاووس شاه

□

نی ولیکن یار ما زین آگهست

□

صنعت ابیات سلمان حسن اقوال حسن

□

که خرطوم او از هوا برترست

□

ز زخم دوالی دوالی چشید

□

در شب دنیا که محجوبست شید

□

هم‌چو بی‌گندم شده در آسیا

□

چو خواهی که این را بدانی درست

□

سناندار نیزه به دو نیم کرد

□

هیچ دیگر بر چنین هیچی منه

□

که بار غمم بر زمین دوخت پای

□

دم آورد و آهنگران صدهزار

□

در آن رخنه منگر که از پیچ و تاب

□

مثنوی ما دکان وحدتست

□

گور چشمان شراب می‌خوردند

□

نداری ز من شرم وز کردگار

□

بمانده به بیشه درون زار و خوار

□

گفت یزدان زان کس مکتوم او

□

وین هنوز اول آثار ترقیست که من

□

فرستاده آمد بر رشنواد

□

سموری که باشد به خلقت سیاه

□

گفت حقستت بزن دستت رسید

□

بر که افتی گاه و در جوی اوفتی

□

زمرد برو چار صد پاره بود

□

پیام تهمتن همه باز راند

□

مر ترا نه قوت خوردن بدی

□

کوکب لطف تو گر دروتد طالع من

□

جز از بند دیگر ترا دست هست

□

ز پولاد خایان شمشیر زن

□

باز خر ما را ازین نفس پلید

□

ماند پیمان شاه را فغفور

□

شتروار سیصد ز گستردنی

□

یکی کار پیشست و رنج دراز

□

چونک در معده شود پاکت پلید

□

پس محتشم که دارد ازو صد هزار زخم

□

ز برگستوان و ز تیر و کمان

□

من از دولت شه کمندی به دست

□

ای ز دودی جسته در ناری شده

□

خواب احمق لایق عقل ویست

□

منم پیشرو هرک جنگ آیدم

□

سبک شاه را زال پدرود کرد

□

هرچه تحصیلی کنی ای معتنی

□

کلاه ترک به دست نصیحتت بر سر

□

زبر مشک و کافور و زیرش گلاب

□

مر زبان را داد صد افسون‌گری

□

دایه‌ای کو طفل شیرآموز را

□

گفتم این رخنه گر ز چشم بدست

□

جز از خویشتن را نخواهند بس

□

نشستند و گفتند با یکدگر

□

عاقبت‌بینی که صد بازی بدید

□

دور نبود که پیش تدبیرت

□

برآشوبد او را سر از بهر من

□

بر مقام او وزیر نو رئیس

□

آن جهان شهریست پر بازار و کسب

□

از جهاز ابرهه هم‌چون دده

□

نگه کن بدین پاک دستور من

□

سوی گاه ایران بگردان عنان

□

می‌تواند زیست بی چشم و بصر

□

بر آستان که مهم دو روزه را به دو هفته

□

سکندر شما را چنان شد که فور

□

سنگ بی‌جرمست در معبودیش

□

حال او اینست کو خود زان سوست

□

درعدم پنهان شده موجودیی

□

یکی بازپرسش که باشم به روم

□

که هرگز ز ترکان چنین کس نخاست

□

یا رها کن تا نیایم در کلام

□

در فنون حرب چون از آگهان کار بود

□

ور ایدونک او را بیامد زمان

□

زانک نور انبیا خورشید بود

□

هین میاور این نشان را تو بگفت

□

ناشده واقف که نک بر پشت ما

□

کجا شد دل و هوش و آیین تو

□

همی گرز بارید بر خود و ترگ

□

گر ز عیسی گشته‌ای رنجوردل

□

چو صید آدمی زان گر ازان گریزان

□

پسر را به خون دادی از بهر تخت

□

چون ز ترک فکر این عاجز شدی

□

کم نمود او را و اصحاب ورا

□

جان به جان پیوست و قالب‌ها چخید

□

سلیح و درم داد لشکرش را

□

ببینی که در جنگ من چون شوم

□

این سزای آنک بی تدبیر عقل

□

اعتمادالدولتش بد چون درین دولت لقب

□

مرا بیش ازین زندگانی نبود

□

گوید از جام لطیف‌آشام من

□

تو بماندی در میانه آنچنان

□

حلم موسی‌وار اندر رعی خود

□

فرستاد بیدار کارآگهان

□

که من خویش ضحاکم ای پهلوان

□

منطق الطیر آن خاقانی صداست

□

خلافت ابدی دست از آستین ازل

□

چو روشن شود نامه پاسخ کنیم

□

فهم نان کردی نه حکمت ای رهی

□

جز مگر مرغی که حزمش داد حق

□

ور بگفتی که به درد آمد سرم

□

نگه کن به فرزند و پیوند من

□

یکی خشت زد بر سرین قباد

□

بی حدی خویش بگمار ای کریم

□

یابی آن منزلت که خاک رهت

□

چنین داد پاسخ که دارم امید

□

خارپشتا خار حارس کرده‌ای

□

کور از خلقان طمع دارد ز جهل

□

چون پری را قوت از بو می‌دهد

□

دل و پشت بیدادگر بشکنید

□

ازو خوردنی خواست رستم نخست

□

آتش تو قصد مردم می‌کند

□

این شه روی زمین شد و آن شه زیر زمین

□

چه گفت آن جهاندیده دهقان پیر

□

اندر آن بحر و بیابان و جبال

□

من شما را خود ندیدم ای دو یار

□

صد چو ماهست آن عجب در یتیم

□

هم‌اندر زمان باژ خواهان روم

□

بشد سام یکزخم و بنشست زال

□

وانک در عقل و گمان هستش حجاب

□

ای خداوند جهان مالک مملوک نواز

□

دو پرآب و خمی تهی در میان

□

سنبله کرد سنبلم را خاص

□

گر تو صاحب گاو را خواهی زبون

□

تا مدد گیرد ازو هر صورتی

□

چو داراب زان پیشه بگریختی

□

به پیری بسی دیدم آوردگاه

□

خود چه جای حد بیداریست و خواب

□

بسی در صدف افروز می‌شود پیدا

□

بیاورد لشکر به کوهی دگر

□

گر این خاک روی از گنه تافتی

□

از جمادی عالم جانها روید

□

ز گفتار او هیچ گونه مگرد

□

لاف تو محروم می‌دارد ترا

□

بکوشید و هم پشت جنگ آورید

□

کنون من یکی نامجویم کهن

□

همیشه تا ز تقاضای چرخ شعبده‌باز

□

از بسی پر ملک گسترده زیر پای حاج

□

جهت را ولایت به پایان رسید

□

یکی را همه زفتی و ابلهیست

□

اگر زو رهانم تو را شایدت

□

قاصد بخت از زبان صبح دم این دم شنید

□

نخستین که پشتش نهد بر زمین

□

جوانان دانا و دانش‌پذیر

□

وز جواهر کشی بار دواوین منست

□

من خضر دانشم تو سکندر سیاستی

□

کجا گنج دانی پشیزی در او

□

یکی کاخ پرمایه او را بساخت

□

همان شاه رش هر رشی زو سه رش

□

قوت روزم غمی است سال آورد

□

بدو گفت سهراب توران سپاه

□

چنین پاسخ آورد به رزین به شاه

□

درین ملک از خرابیها نمی‌دیدند چون دریا

□

هر چند این قصیده گواهی است راست گوی

□

که از ملک دنیا به چندین درنگ

□

به یک تن ده از روم تاوان دهی

□

چو پیروز با او درشتی نمود

□

نبردم و نبرم جز به بزم شاه سجود

□

بدین گیتی اندر بود خشم شاه

□

برو آبکش آفرین خواند و گفت

□

رتبه‌ی ذات تو را شعله‌ی انوار ظهور

□

اگر ز عارضه‌ی معصیت شکسته دلی

□

صدره از آب دیده شستندش

□

نه کشور نه افسر نه گنج و سپاه

□

به خسرو چنین گفت پس رهنمای

□

چون شرر شد قوی همه عالم

□

که ای خسرو خسروان جهان

□

تو پیمان که کردی به کژی مبر

□

روشن به تو گشت شغل گیتی

□

بدل سازم به زنار و به برنس

□

غرور جوانی بران داردت

□

بدو گفت بهرام کاین هر چهار

□

نهادند بر نامه بر مهر شاه

□

دعای خالص من پس رو مراد تو باد

□

چو سودابه پوشیدگان را بدید

□

اگر نام باید که پیدا کنیم

□

گرانمایه دستور گفتش به شاه

□

آمد پی متابعتش کوه در روش

□

پنیراب دادن نشاید به میش

□

بپردخت شاپور گنجی بران

□

به موبد چنین گفت شاه آن زمان

□

ساربانا به وفا بر تو که تعجیل نمای

□

چو از آفرینش بپرداختند

□

که تن گردد از جستن می گران

□

تا خیام چرخ را نبود شرج همچون ستون

□

تا به دور دولت او گشت شروان خیروان

□

چو گودرز برخاست از پیش اوی

□

چو فرمانش آمد ز گیتی به جای

□

همه پادشاهند برگنج خویش

□

بد دلی در ره نیکی چه کنی کاهل نیاز

□

وزان هفت گرد سوار دلیر

□

چهارم که با زیردستان خویش

□

سپاهش همه نعره برداشتند

□

تا حشر فذلک بقا باد

□

دژ و گنج و دژبان سراسر تراست

□

چنین گفت با اردوان کدخدای

□

فروشد جهاندیدگان را به چیز

□

از شغب هر پلنگ شیر قضا بسته دم

□

به روز چهارم برآراست گیو

□

که این نامور مرد بازارگان

□

بدان تنگی اندر همی زیستی

□

شاه ادریس است و خود جز ادریس

□

یکی نیزه زد بر میانش هجیر

□

هرانکس که اندر سرش مغز بود

□

نیاطوس جنگی بتابید چشم

□

بیضه چون طاوس نر خواهم گشاد

□

تهمتن ازو در شگفتی بماند

□

چنین گفت منذر که ما بنده‌ایم

□

چنان بد ز بس کشته آن رزمگاه

□

ثنای او به دل ما فرو نیاید از آنک

□

من از دور دیدم بر و یال اوی

□

چنان شد که در شهر بی‌هفتواد

□

نشاید چشیدن یکی قطره آب

□

گر موم که پاسبان درج است

□

ترا بویه‌ی دخت مهراب خاست

□

دلی را پر از مهر دارد سپهر

□

شهنشاه و زین پس زریر سوار

□

شهبازم ارچه بسته زبانم به گاه صید

□

به تاراج طبیعت حیرت و شرم

□

یکی شارستان کرد پر کاخ و باغ

□

تو هم دشمن و بد تن و ریمنی

□

خیک است زنگی خفقان دار کز جگر

□

نباید کان گلی کش بار گردد

□

بگو تا بپیچند پیشم عنان

□

گاهی ز فغان نعره کند راه هوا گم

□

این سویدای دل من که حمیرا صفت است

□

رسانید آنچه فرمان بودش از تخت

□

چو مهرک بیارست رفتن به جنگ

□

بگوید که بهرام روز نخست

□

یا از مسام کوه است آب خوی خجالت

□

سری کز دولتت عمری کله داشت

□

نهم گفت زردشت پیشین بروی

□

جهان به طبع گراید به خدمت تو که تو

□

بر گرز سندان شکافش عجب نی

□

کسی کو از کله خس زیر پا روفت

□

چو از جام می سست شدشان زبان

□

یکی مرد بازارگان مایه دار

□

مرغی دیدم گرفته نامه به منقار

□

هر بت زیبا که جمالش بود

□

تگاور هیون جهاندیده پیر

□

در نگنجد عشق در گفت و شنید

□

از آبنوس روز و شبم زان کند دوات

□

لشکر انبوه چو دریا بجوش

□

ازین گفته پردرد شد روزبه

□

وگر بیم داری ز خسرو به دل

□

رباب از زبان‌ها بلا دیده چون من

□

دمی گر مهر شه بر بنده تابد

□

بر او شدی موبد موبدان

□

خه خه‌ای قمری دمساز آمده

□

جز به بیاع جهان ندهم کزان جو سنگ مشک

□

در اندیشید زان پس با دل خویش

□

هرانکس که بودند ز آبادبوم

□

بهی آن فزاید که تو به کنی

□

در میان اب و آتش کاین سلاح است آن سمند

□

من از عطف عنان مطلق خویش

□

بدو داد مهتر به فرمان اوی

□

هیچ گویی سنگ را فردا بیا

□

و آن شرارم که به قوت نرسم سوی اثیر

□

کنیمش خاک، اگر دریاست فوجش

□

در این ویرانه گر صد گنج داری

□

بجستند بسیار هر سوی باغ

□

چشمه پنهان در حجاب و بر درخت

□

گلش بی آب از تاب درونی

□

ضعف و فساد بیش نترساندم کز او

□

یکی غول فریبنده است نفس آرزو خواهت

□

به خوان سلوتم بنشاند و خوان حاجت نبود آنجا

□

از آن پس زان نمایش یاد می‌داشت

□

هرکسی را به نیک و بد یک چند

□

چو بازارگانی کند پادشا

□

هر دو برجیس علم و کیوان حلم

□

به رسم هندوی از مام و بابش

□

نگارینا به حق دوستداری

□

کفر و فسق و استم بسیار او

□

کس نی سوار دید که با شه مصاف داد؟

□

ز بهر عون مظلومان دل تنگ

□

تن سخت ضعیف و دل قوی بینم

□

بدو گفت کای نامدار دبیر

□

ز کی تا به کی پای‌بست وجودم

□

بر همه این دو دمادم رسد

□

ببند گو در عمرم زمانه را چو نعم

□

هزار نرگس تو چون شکوفه‌های لطیف

□

روز بزمش همه عید و شب کامش همه قدر

□

چو تیشه بشکند از راندن سخت

□

وز آن رندی وز آن بی‌آب و رنگی

□

فراوانش بستود وکرد آفرین

□

از جگر جیش‌خان خاک زند جوش خون

□

صفت شمع که چون بر سرش آید مقراض

□

این حق بگو چگونه توانم گزاردن

□

چو طبعم اقتضای برتری داشت

□

در سایه‌ی قبولت باد جهان نیارم

□

خماری داشت چشمش، وای صد اوی!

□

به نور چشم بیند هر کسی راه

□

بخوانم به آواز بهرام را

□

گاو عنبر فکن برهنه تن است

□

فرو خفت از دل آتش‌های اندوه

□

ثواب و عقابش چو شد بامداد

□

چون حرب شما را به سخن سخت کنم تنگ

□

آخر نه بر سکندر شد تخته پوش عالم

□

هرانکس که آن زخم شمشیر دید

□

ترسم که تلاقی بود از آن پس

□

به عنوان نگه کرد مرد دبیر

□

دست نمرود بین که ناک کفر

□

مخور چندین غم شیرین نباید

□

تو پیش شه تاجدار و گردون

□

ما نمی‌ترسیم از تقدیر و بخت

□

از برون آبله را چاره شراب کدر است

□

در آیین پیشینیان منگرید

□

گر بیخودی‌ای کنم چه چاره؟

□

هر آنکس که بودی و را پیش گاه

□

گر نه بقای شاه حمایت کند، فنا

□

هر هوا و ذره‌ای خود منظریست

□

شراب بیخودی زد از دلش جوش

□

در ششدر خوف و رجا چون جان شود از تن جدا

□

چون قوتم آرزو کند از گرم و سرد چرخ

□

تن بی‌سران و سر بی‌تنان

□

خوش آن عاشق که چون جانش برآید

□

همی تیر بارید همچون تگرگ

□

گفتم هوا به مرکب خاکی توان گذشت؟

□

وگر گردون موافق با من آید

□

ناصح که نهد اساس تعلیم،

□

کجا خواهم نهادن زین قفس پای

□

کم زنم هفت ده خاکی را

□

دبیرست با دانش و ارجمند

□

جانم به فدات! اگر توانی

□

ز پند تو کمی نبد هیچ چیز

□

باز شکافی به تیر سینه‌ی اعدا چو سیب

□

چشم داند فرق کردن رنگ را

□

چون بیهشی‌اش ز سر برون شد

□

بی طاعتی، ای مرد خرد، کار ستور است

□

مسند از تخت و مخده ز نمط برگیرید

□

چه باید مرا بی‌تو گنج و سپاه

□

نه نالد ز رنج و نه موید ز درد!

□

چو خسرو ببیند سپاه تو را

□

فلک هم مرکبی تند است کژ جولان که چون کشتی

□

چو نپسندیدی آن تمثال از من

□

در حله‌ی ناز دید سروی

□

بار خود از آب برون میکشد

□

باد دعاهای خیر در پی او تا دعا

□

بران بیشه رفتند هر دو دوان

□

هر یک به مقام خویشتن باز

□

مگر بندگی را پسند آیمت

□

کعبه مرا رشوه داد شقه‌ی سبزش

□

بعد از آن هر جا روی مشرق شود

□

بی‌برگی تو همه شود برگ

□

هر روز طشت دار فلک دست شوی را

□

مصطفی کحال عقل و کعبه دکان شفاست

□

بفرمود تا همچنانش به بند

□

زد بانگ که: «خیز و دور بنشین!

□

اگر چند بد گردد این بدگمان

□

لاجرم از عشق نعت وز شعف مدح تو

□

عبارت با کنایت یار می شد

□

آن روی به مروه و صفا داشت،

□

نخندید زان گریه‌ی زار زار

□

چو من لاحول کردم طاعنان را

□

بدو گفت رستم که ای نامدار

□

مشکل که دگر به هم نشینیم

□

به بیچارگی دست ازان بازداشت

□

گر با تو خصم آرش بود هم جفت او آتش بود

□

همچو پرهای عقول انسیان

□

روان شد جانب زندان جوان مرد

□

بلخ تو را دادم و یمگان ستد

□

محتاج به لشکر نه‌ای ایرا که ز دولت

□

سرانجام در جنگ کشته شود

□

روی بهی کجا بود مرد زحیر را که خود

□

بدان گفتم این ای برادر که تخت

□

گرد معسکرت فلک ساخت حنوط اختران

□

دماغ از آب می چون شست وشو کرد

□

پیش تخت خسرو موسی کف هارون زبان

□

جامها لبریز کردند از فساد

□

تاریخ گشته رفتن مهد تو در عرب

□

زن و کودکانشان بیارم ز پیش

□

الحق نهنگ هندویی، دریا نمای از نیکویی

□

جهاندار بگزید نستود را

□

همتم گفتا که ملبوس جلال

□

چون شوم غمگین که غم شد سرنگون

□

قدرش مروقی است بر این سقف لاجورد

□

جزو و کل چون امت او آمدند

□

این غران خصم سرانند به طبع

□

گرانمایه دستور گفتش به شاه

□

چون تو یک‌رنگی بدل گر رنگ‌رنگ آید لباس

□

همی‌گفت هر کس که این خسروست

□

گر فلکت بنده گشت نقص کمال تو نیست

□

اجل را می‌دهم هر دم فریبی

□

ابر گهر پاشد بر تیره خاک

□

نه جغد رست و نه طوطی، چو شد قضا شاهین

□

ور سوی مشعر الحرام آمده‌اند محرمان

□

به دریا فگندش هم‌اندر زمان

□

خاک پایش ز آب خضر و باد عیسی بهتر است

□

چو بشنید چو بینه گفتار زن

□

باز ار به دهان افعی افتد

□

گر نبودی کوشش احمد تو هم

□

پیش جان دادن من خود همه سگ‌جان شده‌اید

□

ور می بروی تو با امامی

□

آبنوسم در بن دریا نشینم با صدف

□

گر او چون زریر سپهبد بود

□

دم عیسوی جوی کسیب جان را

□

مرا خود به ایران شدن روی نیست

□

چو پروردگارش چنان آفرید

□

شیر، نخواهد به پیش او در، زنجیر

□

دین فروشیم چو این قوم جزین می‌نخرند

□

دزدتر هستی تو از من، ای دنی

□

بدشنه جگرگاه بشکافتند

□

ز شاهان کسی بر چنین داستان

□

وگر نز بهر دینستی در اندر بنددی گردون

□

دو فرسنگ لشکر همی‌شد ز پس

□

بگفت آنچ آمد ز شایستگی

□

آنچنانک پرتو جان بر تنست

□

کسی که راست نبود این ستانه را چو «الف»

□

رخ اندر ماه روشن کرد و گفتا چون دهم شرحت

□

به بندوی و گستهم کرد آنچ کرد

□

بدو گفت جاماسپ کای پهلوان

□

ای خواجه چنین دان ز سر عقل و فصاحت

□

یلان سینه با گردیه گفت زن

□

بجویید گفت این بلاجوی را

□

به هجران تا رضای تست سازم

□

در کعبه‌ی انصاف تو محراب دگر شد

□

بدان خیال که قصری بنا کنی روزی

□

فروماند شیروی گریان بجای

□

شد آن دردها بر دلش بر گران

□

چرخ را از پی رنج حکما

□

دل روشن راد راتیز کرد

□

بدار و به پوش و بیارای مهر

□

نام دیوی ره برد در ساحری

□

راکبش گر سوی مشرق تازد از مغرب بر او

□

این رشوت خواران فقهااند شما را

□

تو داری بیاد این سخن بی‌گمان

□

همه پند دیوان پذیری همی

□

هر شقی کز آتش خشم تو گردد کام خشک

□

تودانی که برداد نالم همی

□

بسی کس به گفتار من شهر یافت

□

به دامان از هوس ننشسته گردش

□

گهی چو شیر بگیرم گهی چو سگ بدرم

□

هیچ پرسیدی که صاحبخانه کیست

□

بپیچید و برزد یکی باد سرد

□

همت یار باشم همت کهترم

□

ای چو سودا کرده خصم سردرابی گرم گرم

□

برین گونه چون شد سخنها دراز

□

بی‌آزاری و راستی برگزین

□

گفت والله آمدم من بارها

□

بزرگا پادشاها اوست کز یک آب و یک نطفه

□

کان بود کل عالم و او بود آفتاب

□

دهان ناچریده دودیده پرآب

□

بدان تنگی اندر همی زیستی

□

هر چند ازین پیش به نزدیک بخیلان

□

سخنها درازست و کاری درشت

□

که مرگ توباشد میان دو کوه

□

بود آن همگان را غرض و مصلحت خویش

□

چشمه‌ی خور چو می بپوشد ابر

□

خوش آن کو جامه از دیبای جان کرد

□

ندیدی جهان از بنه به بدی

□

سپاهش همه بانگ برداشتند

□

تا فلک در ضرر و نفع چو گوهر نبود

□

خیر زاد تو است در طلبش

□

بدو گفت ما را سمرقند و چاچ

□

باز گرد از هست سوی نیستی

□

زحمت ره چگونه خواهد بود

□

اندرین پستی، قضایم زان فکند

□

دگر آنک فرزند بودت دو هشت

□

هم‌آورد او گر بیاید منم

□

ای درت ز بی‌برگان چون شاخ در آذر

□

بدان خدای که در آفتاب معرفتش

□

ولیکن بدان کاخترت بی‌وفاست

□

گرفتم دشمنی را دوست داری

□

گفت ملحد: شرم داری بو حنیفه زین دروغ

□

تو روزی که از حصن کان آمدی

□

سیه دل برآهخت شمشیر تیز

□

چو اهرن به نزدیک دریا رسید

□

مجدود بدینحال تو نزدیکتری زانک

□

من رهی را جز زبانی همچو تیغ تیز تو

□

خدایا بر آن تربت نامدار

□

زانک هفصد پرده دارد نور حق

□

هیچ دانی که به هنگام تکلف چکند

□

خواجه از آغاز شب در خانه بود

□

در این ورطه کشتی فروشد هزار

□

مرا خانه تنگست و کاخ بلند

□

هر که مردست او بود در جستجو معنی پرست

□

گر خلاص خویش خواهی دل همی بر جان منه

□

سفر کردگان لاابالی زیند

□

در این کار ار دلم گیرد ثباتی

□

از برای پرورش در گاهواره‌ی عدل و فضل

□

فعل آتش را نمی‌دانی تو برد

□

اقران مرا زر ز طمع بیش تو دادی

□

چو آمد به نزد دژ گنبدان

□

مشک و پشکت یکیست تا تو همی

□

آن کس که مرو را به یکی جاهل بفروخت

□

صاحب صاحب‌قران چون تو سلیمان نداشت

□

این سخن پایان ندارد باز گرد

□

بی‌زبان بوده و شده تازی

□

نازنین یاری که بعد از مرگ تو

□

کرده چرخش به سروری تسلیم

□

به بیرون دژ کاله بگذاشتم

□

لک لک ناموخته گر مار می‌گیرد چسود

□

من کفی خاکم اگر در دوزخم خواهی فکند

□

پای قدرت سپرده اوج فلک

□

بگفتندش که نی دیوانه‌ای نیست

□

تا جهان بر جای باشد نقش دین بر وی نگار

□

می‌کشد پا بر سر هر راه او

□

نور رایت نجوم گردون را

□

به نزدیک او اسپش افگنده بود

□

ور اوفتد ورا بهمه عمر حاجتی

□

این راه با ستور رها کن که عاقلان

□

چه باره‌ایست به زیر تو در بنامیزد

□

چون ستاره با ستاره شد قرین

□

جگرها خون شد و پالود تا باشد کزین معنی

□

دور این خصلت ز فرهنگ ایاز

□

سرورا، پاکدلا، زین فلک بی‌سر و پا

□

به ترکان چنین گفت کهرم که کار

□

گر ببندی قصبی بر سرم از روی مهی

□

پرده برگیر آخر و جانم مسوز

□

وین آبگینه خانه‌ی گردون که روز و شب

□

از مردم بداصل نخیزد هنر نیک

□

بندگی کن آل یاسین را به جان تا روز حشر

□

سیر کند ژاژ ویت تا مگر

□

تا نباشد به رنگ روز چو شب

□

سزاوار من گر ترا نیست جای

□

چو شست اندر کشم لابد همه عالم شود ویران

□

از آن شراب که در جام مخلصان ریزی

□

تدبیر تو چون کار ملک سازد

□

ترک شهوتها و لذتها سخاست

□

گر نه سالار هنرمندی بودی هرگز

□

ور خواهد کشتن به دهن کافر او را

□

خاک نعل ستور تو بر من

□

هرانکس که بود او ز تخم بزرگ

□

این جواب آن سخن گفتم که گفته اوستاد

□

به مجمعی که به صحرای حشر خواهد بود

□

مرغ فکرت کجا رسد که هنوز

□

نگاهی گرم یعنی دلنوازیم

□

زان که ایشان شمسه‌ی دینند اندر عین شب

□

ستور از کسی به که بر مردمی

□

برآرد از مسام ماهی آتش

□

برآوردش از جای و زد بر زمین

□

ای که تاثیر آب دولت تو

□

هر صناعت که خلق می‌ورزند

□

گرفته موی وز دنیا برون کشیده اجل

□

از زراعت خاکها شد سنبله

□

شعر من چون چادر مریم مستمر گشته بود

□

ناصر غلام و چاکر آن کس که این بگفت

□

سخنم دلپذیرتر ز لقاست

□

بدو گفت بهمن که خسرو نژاد

□

هرگز نیافتم به چنین شعرهای نغز

□

نیست آسان تا که جان در تن بود

□

به یسار تو یمین خورد فلک گفت مترس

□

اگر این جان و دل داری بیا پیش

□

که امام اسعدت همی خواند

□

با جهودان چنین کنند به بلخ

□

بخت بیدار تو بود آنکه برانگیخت چنین

□

هرانگه که آید گمانتان که من

□

در رجب خود روزه‌دار و «قل هوالله» خوان و پس

□

بیچاره آدمی دل پر خون ز کار خویش

□

ز چرخت باد عمری در تزاید

□

خود که را زهره بدی تا او ز خود

□

آنچه بر صورت پرستان هری کردی عیان

□

بزرگ نیست نه دانا به نزد او مگر آنک

□

هرچه در مدح تو گویند رواست

□

چو خواهی که لشکر به ایران بری

□

شد از بهاء مدیحت سخنور اختر و کلک

□

در زیر خاک با دل پر خون چگونه‌اید

□

قرار گیر و ز سامان روزگار مگرد

□

جهان را روشنی از اخترت باد

□

جائی که خطر ندارد آنجا

□

نصیحت ز حجت شنو کو همی

□

بی‌زمین بوس نور و سایه نداد

□

بیاراست گشتاسپ ایوان و تخت

□

همه از کور همی سرمه‌ی بینش خواهم

□

دانم از جان که را ستودم و باز

□

بر ضعیف و قوی امروز تویی داور حق

□

نه گناه عمر و قصد رسول

□

امروز شرم ناید آزاده زادگان را

□

دهر همی گوید ک «ای مردمان

□

خطبها را زبان به ذکر تو تر

□

بدیدند پر خون تن شاه را

□

اگر بی‌دست و بی‌پایی به میدان رضای او

□

همچون سخن او به سوی دانا

□

پیشتر رفتم و با خواجه به یکبار به شرح

□

ولی چون دزد را بینی به خواری

□

ای مانده چو من بدین زمین اندر

□

مثالی از امثال قرآن تو را

□

جز اکوان دیو این نشاید بدن

□

همی گفت هرچند کوشم به رای

□

یادگار از مردمان ذکر نکو ماند همی

□

بسیار داد خلعتم اول وزان سپس

□

یکی مجلس آراست با پیلتن

□

آن مسیحا مرده زنده می‌کند

□

وگر سر بتابد به بی‌دانشی

□

جدشان رهبر دیو و پری و مردم بود

□

بدانگه کجا کشته شد پور طوس

□

به بزم و به رزم و به روز شکار

□

هم تو دانی و هم برادر تو

□

آنچه حجت می به دل بیند نبیند چشم تو

□

بجنبید با گرز رستم ز جای

□

افریقیه صطبل ستوران بارگیر

□

بچش، اگر چو منی یار اهل بیت و، بچن

□

جز سر چرا هرگز نجس

□

ارزد برت ای کون همه خوبان دیده

□

به گفتار این دیو ناسازگار

□

کنون کرد باید طلب رستگاری

□

انچه گفتم یاد گیر و آنچه بنمودم ببین

□

بسکل این حبلی که حرص است و حسد

□

سر ندارد چون ز ازل بودست پیش

□

ای کرده خمر مغز تو را خیره،

□

امروز آزار کس مجوی که فردا

□

چون شکم پر گشت و بر نعمت زدند

□

چنان بد ز بس کشته آن رزمگاه

□

آن بکن که هست مختار نبی

□

تن زمینی است میارایش و بفگن به زمینش

□

یخرج الحی من المیت بدان

□

جهان در قبضه‌ی تسخیر دارد

□

این الم و حم این حروف

□

قال اول جز پیمبر کس نگفت

□

چون گذشت احمد ز سدره و مرصدش

□

در گنج بگشاد و روزی بداد

□

پس دل پژمرده‌ی پوسیده‌جان

□

وگر نی رنج خویش از خویشتن بین

□

پر نتانی کند رو خلوت گزین

□

آینه‌ی تو جست بیرون از غلاف

□

بارش افعال توست، وان همه فردا

□

بخندید رستم ز اسفندیار

□

ترسم کز آرزو خردت را وبا رسد

□

این دشتها بریدم، وین کوهها پیاده

□

چیزی که بجوئیش نه از جایگه خویش

□

بینداخت زنجیر در گردنش

□

جز آن نیست بیدار کو دست و دل را

□

ثریاست یا از شفق مهر گردون

□

دست علی گرفت و بدو داد جای خویش

□

ز گنجور خود جامه‌ی نو بجست

□

گر چه کامش ز غم و حسرت خشک است زبانش

□

که شود سخت زود دیو لعین

□

امروز بده داد خویش کایزد

□

که تا تو رسیدی به تیر و کمان

□

ز دانش مرا گوش دل بود کر

□

که فردوس خوبست این هست اما

□

جهان بر تو چون بد سگالد همی

□

چو مهمان من بوده باشد سه روز

□

چاره کن، خوش خوش ازو دست بکش، زیرا

□

بس سخت متازید ای سواران

□

هزبری که سرهای شیران جنگی

□

بدان رقص و الحان همی بر تو خندد

□

هر کو رهیش گشت چو من بنده ازان پس

□

به چرخ نسبت ذات تو می‌کنم اما

□

جوانیش پیری شمر، مرده زنده

□

آزاد شوی چون الف اگر چند

□

لیکن از نامه همه مغز به خواننده رسد

□

چنین چو گفتی ای حجت که بر جهال این امت

□

زین بی‌وفا، وفا چه طمع داری؟

□

به خوی خوب چو دیبا و چو عنبر شو

□

گر به اژدر فسون خلق دمی

□

مرا این روزگار آموزگار است

□

تو گر حافظ و پشتبانی مرا

□

از من چو خر ز شیر مرم چندین

□

بر سر آب ، همچو باد رود

□

از در سلطان ننگ است مرا زیراک

□

تا «فاتحةالکتاب» برخواند

□

بررس نیکو به شعر حکمت حجت

□

آنقدر گویم ای که دست و دلت

□

معیوب نیستی تو ولیکن ما

□

چون به حب آل زهرا روی شستی روز حشر

□

اگرچه نرم باشد نم چو بر پولاد ازو زنگی

□

ماند به کسی که دست بسته

□

ای پسر خسرو حکمت بگو

□

یکی درویش را نعمت، دوم محبوس را راحت

□

بر دل و جان تو نور عقل بتابد

□

لب به سد احتیاط تر سازد

□

این نبود فضل و، نیابی بدین

□

فروزان تیغ او هنگام هیجا

□

ای بد نصیحت که تو کردی مرا

□

بدینسان صف شکافی همعنان صف دری چون تو

□

یک روز چنان شوی به کوشش

□

گر مار نه‌ای دایم از بهر چرایند

□

اهل تو مر این راز را اگر تو

□

روش کلک من از خامه ایشان مطلب

□

چه باک است اگر نیست مان فرش و قصر

□

بخوان هر دو دیوان من تا ببینی

□

من نخواهم کانچه دارد شاه ملکستی مرا

□

از پریشانی فرامش کرده مادر طفل خویش

□

دشوار طلب کردن تاویل کتاب است

□

جان و تن حجت تو مر تورا

□

دشمنان را در خور کردارشان بدهی به عدل

□

در ازل جز به دعای تو صفیری نکشید

□

بهتر جانور همه مردم

□

کردم در جانش جای و نیست دریغ

□

در قصد و نیت همه بدی داری

□

فکنده کشتیش در قلزم فیض ثنای تو

□

چون باز خاک تیره شود خاکی

□

این کیست که تو نامهاش گفتی،

□

در دولت فاطمی بیاگن

□

به هر در کز اجل بانگی بر آید

□

تا نپذیردت، ز تو زی خدای

□

زر چون به عیار آمد کم بیش نگیرد

□

چو شورستان نباشد بوستانی

□

گر امان از گزند خواهد کس

□

که بدان حضرت جدان و نیاکان‌شان

□

وان را که فلک به امر او گردد

□

سخن حکمتی و خوب چنین باید

□

گر چه ثنا خوش است ولی در دعا فزای

□

منبر جان است شخصم گوش‌دار

□

جرس ماننده‌ی دو ترگ زرین

□

از پنج چو بهتر است ششم

□

آرد به ضرب گردنی از اوج غاز را

□

بیاموز از آن که‌ش بیاموخت ایزد

□

این راز را درست کسی داند

□

چه روی از پس این دیو گریزنده

□

بگفتا کای جوان نورسیده

□

زان می که بدان زمانه خوردم

□

بر سر او تاج او نور فزوده به ملک

□

خندانت همی برد سوی جر

□

که جنبش داد مفتاح زبان را

□

در دین به خراسان که شست جز من

□

شاعران را در ری و گرگان و در شروان که دید

□

تو شاگردان بسی داری در این دور

□

بکردیم از تمام هستی خویش

□

نمی‌یاری ز نادانی فگندن

□

بیت غزل بر طلب فحش و لهو

□

اگر نخواهی تا خیره و خجل مانی

□

به ما یا رب خط آزادیی ده

□

من از دنیا مواسائی همی یابم به دین اندر

□

الا که تا برین فلک بود روان

□

پند میتین و، دل نادان چون سنگ است

□

چو در بزم سوم آوازه انداخت

□

فروزان شد آثار تاریخ اوی

□

به امید آن تا کنم خدمت تو

□

صدر الرجال حقا فی مصدر البلا

□

روی به مردم منما چون پری

□

صاحب الغار خویش دین را دان

□

بر این آفتابم ایستاده

□

آنگه دانی که چنین اعتقاد

□

از طرف حسن برون تاخت ناز

□

بقا به علم خدا اندر است و، فرقان است

□

ز خوان مرحمت بخشد نوایی

□

حجت به عقل گوی و مکن در دل

□

دگر گفتند جای می‌گساریست

□

سخاوت نشان گر ثنا بایدت

□

نه در دستش همین شق قمر بود

□

همچو لولو کند، ای پور، تو را علم و عمل

□

لبش را عهد نوشد با شکر خند

□

هر که بر تنزیل بی‌تاویل رفت

□

چو پر می‌دید سوی شاه ایام

□

از زغن هرگز نیاید فر اسب راهوار

□

سماطش گسترانیده سحابی

□

شود وسواس عشقت رهزن صبر

□

که شرح قصه‌ی دوری نویسد

□

ببین تا چون فنا کردیمش آخر

□

دم صبحی که خیل روم سر کرد

□

چه بوی امروز همراه صبا بود

□

پر ز گهر ساخته کف چون صدف

□

صافی از تهمت صفوان به خراسان یابم

□

سیل ز جنبیدن آن در خروش

□

باد گلستان کند از گلستان

□

والله ما علونا الا باعتنا

□

که اشکم چون نمک بود و رخ زرین نمکدانش

□

بباید کفش بر سر محکمش کوفت

□

عیسی آنجا کیست هاون‌کوب دکان آمده

□

معلق هر دو تا زانوی بازل

□

دخل یک هفته‌ی دهقان چکنم؟

□

بشد اهل قلعه در کاری چنان سخت

□

ز آتش خاطر مراست شعر چو آب روان

□

گرچه در شهر نه بزاز و نه عطاری

□

کز بر آن نخل شادکام برآمد

□

در زمان چاک زند پرده‌ی ظلمت زمیان

□

وقت سقوط قوتش صبر خورد سقوطری

□

بر لب دریا گهر افشان ز کف

□

بلا بیند آنکو زبان دان نماید

□

ز خار غیرتش افگار گرد

□

صحنات کمتر خوش بود، با صحن حلوا داشته

□

امروز به زیر طمع چو دالی

□

نگذاشت که لعل کان ببینم

□

جگر باران ز نرگسهای خونی

□

دارنده‌ی لشکرگه این هفت بنائی

□

شجاع او و حیةالحوای او

□

بی‌بار ماند تختش در تخت بار ششتر

□

ز کارت چون توان اکنون نگه داشت؟

□

زانکه نجوم ملک را شاه فلک معسکری

□

کزین به نیست‌مان آموزگاری

□

گرد از هزار بلبل گویا برآورم

□

فتنه نیازاده‌ی خالش بود

□

تا ننهم مکه را ورای صفاهان

□

نیامد هیچ جز لطفت فرا پیش

□

دست دولت شاخ پیرا دیده‌ام

□

ترا می‌آزمایم در حق خویش

□

به گرد من کجا یارند گشتن

□

بر تو نهیم عیب ز رعنائی

□

که البرز تخم سپندان نماید

□

بدان امید دل را شاد می‌داشت

□

عنان بر پاردم دارد ز روی تنگ میدانی

□

زیر نعلین بوتراب، تراب

□

تا شب و روز به خیر و به شر آمیخته‌اند

□

بیاشامیم، اگر طوفانست موجش

□

قیمت یاقوت حمرا برنتابد بیش از این

□

زانکه بلند و قوی است چون که قارن

□

هر دو خورشید جود و قطب وقار

□

در اول بود «دیودی» خطابش

□

صحنش چو آب لولویی، از چشم شهلا ریخته

□

حدیث درد مهجوری نویسد

□

بازنمائی به تیغ دانه‌ی دلها چو نار

□

کجا بازار رعنائی شود گرم

□

چون در عجم کرامت تو داستان شده

□

بهتر از مردمان امام زمان

□

وز نی ستور دید که در ره غبار کرد؟

□

غیاث الدین و دنیا شد بر او رنگ

□

این منم چون سامری سحر از بیان انگیخته

□

فرو بارد ز خشم تو همی اندوه طوفان‌ها؟

□

ندارم سر و دست و پا می‌گریزم

□

از همه بگذشته به ما هم رسد

□

دق مصری وشی صنعائی فرست

□

من به نیکو سخنان بر سر سرطانم

□

کاندر خور ملک نیست ایثار گنج و مالش

□

به گرمی خون به خون پیوند یابد

□

اول او یارب است و آمین پایان او

□

به هر انگشت از اینش سد هنر بود

□

وقت دهان گشا همه صفرا برافکند

□

که نتوان داشت پی مرهم دل ریش

□

فرش رفوگری است بر این فرش باستان

□

پدید آید کجا رندد ز پولادش مگر سوهان؟

□

عطسه‌ی خونین دهد بینی شیران ز شم

□

نه کرسی ساختن بتوان و نی تخت

□

کی عجب چون عیسی دل بر درت دارد دکان

□

نشنود گوشت ز رضوان جز سلام و مرحبا

□

بر کوهه‌ی ثریا عقد ثری ندارم

□

فرود آمد ز جان غمهای چون کوه

□

محرم می شویم ما میکده کرده مشعری

□

دشمن بتر آن بود که خندان

□

گفتا توان اگر به ریاضت کنیش رام

□

که شد چشم و، خمارش ماند بر جای!

□

آری آری عدوی مشک نم است

□

به چادر زهره ساز خود نهان ساخت

□

خر بربط بریشمین افسار

□

بلکه صد باره باز جستندش

□

رونق سکبا نرفت، گر تره آمده به خوان

□

تا چون فلان خسیس و چو بهمان کنم

□

صد شتربار تبت از بیع جان آورده‌ام

□

ازین رزم بودند بر بی‌گناه

□

زان چو سگ در پس زانوی عنائید همه

□

باد تراب قدم، ای بوتراب

□

چون شهاب اختر رخشان شدنم نگذارند

□

قطیعت به پرگار دوران رسید

□

خس نیم تا بر سر آیم کف بود همتای من

□

تو از رقص آن خر چرا سوکواری؟

□

حجر از بهو و ستاره ز حجر بگشایید

□

بسی بر زمین پست کردم سپاه

□

زهری گردد هلاک حیوان

□

که از مهرت به ما پرتو رسیده

□

چون درون آبله دارید کدر باز دهید

□

درستی زر آورده بودم به چنگ

□

ز داروی ترسا شفائی نیابی

□

در بند خداوند ذوالفقاری

□

بیخ نژاد آدم و حوا برافکند

□

دمیدند و آمد سپهدار طوس

□

وزین کاشانه گر صد رنج داری

□

ممن ز تو ناایمن و ترسان ز تو ترسا

□

در سپهر مدور اندازد

□

به آمرزش تو که ره یافتی

□

امید به لطف و صنع یزدانم

□

جز که فرومایگی و چاکری

□

بر خوان جان دو نان ملون درآورم

□

جهانجوی را چشم تاریک شد

□

در جهان نوبتی و دورانیست

□

که دشتی پر ز گلهای بهاریست

□

تا نسخه می‌کنم به قلم محضر سخاش

□

گرچه القاص لایحب القاص

□

بازوی من قوی شد و بازار من روا

□

چو در دین توانگرتر از قیصریم؟

□

شیر مردان چون سلحفات و سمندر ساختند

□

مگر کان سخنها شود دلپذیر

□

دلاراما به حق جان‌سپاری

□

بدره‌ی عدلی به پشت پیل، آورده به زین

□

وز فزغ هر نهنگ حوت فلک ریخت ناب

□

که گردن به شمشیر من خاردت

□

نمی‌گشاید از مجلس تو بر من در

□

کامروز چنان همی نمائی

□

صد زبان شد هم چو خورشید از پی این ماجرا

□

جهان را به کاووس تنگ آورید

□

وز آن مستی وزان بی‌نام و ننگی

□

غلام خویش خوان و شادیی ده

□

رفت از پی مشایعتش سنگ بر هوا

□

که یابد درو قطره‌ی خون خویش

□

بدخواه ترا تاج دار کرده

□

چون تو ز دل زنگ جهل را بمحائی

□

هر چند خضر پیش سکندر نکوتر است

□

بسی بوسه دادش به چشم و به سر

□

دل مسکین ز چشم افتاده در چاه

□

یکی گشته با عنصری بحتری را

□

که نخواهد به سالیان برخاست

□

که از گنج او نیست چیزی در او

□

کاین خدمتم کنند همیدون به رایگان!

□

کاری است فرو خواندن این نامه بس آسان

□

بر دعوی وفاق تو کاندر نهان ماست

□

به پی مشک سارا کنم خاک را

□

کند صحن میدان او محشری

□

نگه را تازه شد با غمزه پیوند

□

نکردم و نکنم جز به صدر خواجه ایاب

□

بهاری نیازرده از باد سرد

□

کز رنج و عنا کم شود توانم

□

وانچه من دانم ز هر فن علمها اوراستی

□

تو را شفاعت احمد ضمان کند به شفا

□

به گرد اندر آید سپه چارسوی

□

سزد گر نشینند بر جای پیر

□

از تو درو زشت و جفا و خطاست

□

که به ز یاد توام نیست پیشوای دعا

□

بنه سوی رخت برادر کشید

□

اگر بشنوی تا بگویم سخن

□

عدل باشد چون جزای خاک خاکستر کنی

□

ردا و طیلسان چون پور سقا

□

که بند کمرگاه او برگشاد

□

روان را به پیمان گروگان دهی

□

نظر فرمود ناظر باشدش نام

□

طعمه سازد چه حاجت تبر است

□

که نشناختن هیچکس در جهان

□

یکی با خردمندی و فرهیست

□

به قدر از خویشتن برتر فراوان

□

وز برون آشیان خواهم فشاند

□

هم اندر هوا ابر و پران عقاب

□

که بیداردل باش و با بخت جفت

□

ایزدش مگوی خیره، ای شیدا

□

عرشیان فیض روان بر خیروان افشانده‌اند

□

کمر بسته بودی هزار انجمن

□

که اکنون یکی مرغ دیدم سیاه

□

چو کاشانه نباشد ره گذاری

□

حاج زیر پای فرش سندس الوان دیده‌اند

□

بماندند مردم ازان پرورش

□

ازان سرشبانان سرش برافراخت

□

کنی سد چاک در پیراهن صبر

□

کز وفای تو ز من شکر موفا شنوند

□

برون رفت روسی چو یکباره کوه

□

نباید که خوانمت بیدادگر

□

لیکن چه کنی که سخت خلقانی؟

□

نیک را هم نظر نیک مکافا بینند

□

برو آفرین خواند بسیار زال

□

منادیگری کرد بر در به پای

□

بی‌هنران را بدل آیت است

□

از مردان کس جنان ندیده است

□

شد از مملکت دور اکنون خراب

□

همان باگهر در پرستان خویش

□

مگوی خیره سخن جز که براساس و بنی

□

توقیع تو داد گستران را

□

نیایش همی کرد با کردگار

□

کز ایدر مگر بازگردی به جای

□

قرار ذرگی با خویش داده

□

عروس سخت شگرف است و حجله نا زیبا

□

نخیزد ز جایی جز آن جایگاه

□

که زان باشد آسانی مردمان

□

دیوانت به شعر حجت آگین

□

به بوی وصل جانانش برآید

□

پراگنده گشتند بر کوه و غار

□

به داد و به شمشیر گنج آگنیم

□

که‌ش دل به علم دعوت مشحون است

□

وین جای به ذروه‌ی وفا داشت

□

که زندان او شد بر و بوم او

□

خود اندر جهان شاه را زنده‌ایم

□

ناچاره باز نار شود ناری

□

من آدمی‌ام نه سنگ خاره!»

□

بکردار سروست بالاش راست

□

نگه داشتند این سخن مهتران

□

که جانم تازه گشت و روحم آسود

□

ایمن گردی ز آفت مرگ

□

گرفته بسی آهوی شیر مست

□

همه رای و گفتار او نغز بود

□

پیش ازین آمده بودند به مهمانی

□

به یوسف حال خواب شه بیان کرد

□

که هم با نشیب است و هم با فراز

□

که دیبا فروشد به دینارگان

□

گر در کفتان از خرد عنان است

□

از صورت حال ما کند بیم

□

غیر این ظاهر نمی‌بینم وطن

□

نگفتی سخن کس به بیداد و داد

□

نیست پذیرفته صلات و صیام

□

وز دور جمال هم ببینیم»

□

دل شیر چنگی پر از بیم کرد

□

دلی پر ز کین و پر آژنگ چهر

□

سپاه زنگ را زیر و زبر کرد

□

مجروح ز دور چرخ ناساز،

□

هست هامان پیش سبطی بس رجیم

□

بدو اندرون چشمه و دشت و راغ

□

تات بود طاقت و توش و توان

□

کز من خبری به وی رسانی،

□

دل از رفتن او پر از دود کرد

□

جهان کرد بر خویشتن تار و تنگ

□

در کف او تیغ او خصم کشیده به دم

□

هوشش به نشید، رهنمون شد

□

سوی‌ایشان کش کشان چون سایه‌هاست

□

به راهیم پیغمبر راست‌گوی

□

پند گیر اکنون که من بر منبرم

□

چون کبک دری روان‌تذروی

□

وگرنه زمانت سرآرد سنان

□

به چشم اندر آرند نوک سنان

□

براو هر نان گرمی آفتابی

□

نه مالد به خاک سیه روی زرد!

□

تا که وحی آمد که آن رو در خفاست

□

بیامد جهاندار با میزبان

□

بهتر ز سه باشد این چهارم

□

زین تازه رطب صبور بنشین!

□

چو باد خزان بارد از بید برگ

□

بپرسید و گفت از شما کیست مه

□

گرچه باشد چون صهیل اسب آواز زغن

□

برفت از لذت آوازش از هوش

□

با ضیاء الحق حسام‌الدین کنون

□

بیامد دوان تا بر اردشیر

□

صعب و بایسته و در بافته چون آهن

□

بر آیین آتش‌پرستان اوی

□

دل آرام با زیب و با فر و جاه

□

ببردی سه بینادل از بخردان

□

رساند از ره لطفش به جایی

□

اسیرند سرتاسر اکنون به روم

□

از مقامی کان غرض در وی بود

□

نه دیهیم شاهی نه فر کلاه

□

امروز همی کند خمارم

□

پذیرفتم از پاک پروردگار

□

که از بخت ما را چه آمد به سر

□

راتبه‌ی انعامها را زان کمال

□

چنان دیبای بوقلمون ملون

□

اعجمی سازید خود را ز اعتذار

□

رستگی زین ابلهی یابی و بس

□

یابد از من پادشاهی‌ها و بخت

□

چه زنی پتک بر این سرد و قوی سندان

□

من ز تو کز تست هر دشوار سهل

□

چو بشنید کاووس خیره بماند

□

چشم‌بندش یفعل‌الله ما یشاست

□

تا طلبندت به سد افسونگری

□

غلغل اجزای عالم بشنوید

□

واقف‌اند از سر ما و فکر و کیش

□

غیر واحد هرچه بینی آن بتست

□

رخساره‌ی دعوی به آب برهان

□

ترک آن پنداشت کن در من درآ

□

می و مجلس آراست و بفراخت یال

□

شله‌ای سازیم بر خرطوم او

□

این دل و جان زین بزرگوار مرا

□

چون خران سیخش کن آن سو ای حرون

□

مصلح امراض درمان‌ناپذیر

□

زانک از دل سوی دل لا بد رهست

□

بر دل سنگین از پند سزد میتین

□

دم مزن والله اعلم بالصواب

□

زن گرد مهراب روشن روان

□

این چنین گستاخیی ناید ز من

□

خلل در کار آوردیمش آخر

□

نار کز وی زاد بر مردم زند

□

آن دم خوش را کنار بام دان

□

ناظر حق بود و زو بودش امید

□

سر از گرد غفلت به دانش بیفشان

□

گاه پوشیدست و گه بدریده جیب

□

ابا کوس و پیلان نشسته به راه

□

رو به هم کردند آن دم یاروار

□

کم بیش شود زری کان با غش وبار است

□

تن خویشتن را نگه کن نخست

□

خنده‌ها بینید اندر هل اتی

□

نام دولت بر چنین پیچی منه

□

که از دنیا و دین کس را چنان نامد مواسائی

□

نگه دار بیدار پیمان من

□

دل دشمنان بر تو بر شاد بود

□

تا که زاغان سوی گورستان روند

□

وزان بگشود در گنج بیان را

□

که گر دادگر سر نپیچد ز داد

□

گشته لیکن سخت بی‌رحم و خسیس

□

نیستها را طالبند و بنده‌اند

□

گلیم خر به وعده‌ی خز ادکن

□

ز چیزی که بد راه را بردنی

□

ز بر جامه‌ی خسروی بردرید

□

آتش جان بین کزو سوزد خیال

□

دو پای پر جراحت، دو دیده گشته تاری

□

ز گردون مر او را زحل یاورست

□

وانک کان را داد زر جعفری

□

از خود و از ریش خویشم یاد نیست

□

خور ماهیان شد تن بدگمان

□

به فرمان پیروزگر شهریار

□

چو اندر پی ریزش خون شوم

□

هر ملک را قوت جان او می‌دهد

□

وز طرف عشق در آمد نیاز

□

نخواهم که بینم نشیب ترا

□

زانچ حق گفتت کلوا من رزقه

□

آنک مست از تو بود عذریش هست

□

برو خاک چندی پراگنده بود

□

نترسی که پرسند روز شمار

□

نبرد سرش گرچه باشد به کین

□

گر نباشد از علوقش ره‌زنی

□

سرای علم و، کلید و درست فرقان را

□

کجا رفته بودند زان مرز و بوم

□

از گناه آنگاه هم عاجز بدی

□

پس نتایج شد ز جمعیت پدید

□

سواران چو پیلان کفک افگنان

□

به سبزی چو قوس قزح نابسود

□

بدار و همی باش گیتی فروز

□

چشم در زنجیرنه باید گشاد

□

تا چه شد احوال گرگ اندر نبرد

□

ازان سان همی ریخت بر جای خواب

□

یار روزم تا نماز شام من

□

گوشمالش می‌دهد که گوش دار

□

به خرگاه بردند ناسودمند

□

بمن بر که شاهی و یزدان پرست

□

پناه بزرگان و پشت مهان

□

در میان جزوها حربیست هول

□

که تنت غار و جانت در غار است

□

ز گوپال و ز خنجر هندوان

□

سر چو صوفی در گریبان برده‌ای

□

کل گشاد اندر گشاد اندر گشاد

□

نکو نامش اندر نوشته شود

□

بیابد برین نامور شهر من

□

به برگشتن آتش بود جایگاه

□

این ندانم و آن ندانم پیشه شد

□

شرقها بر مغربت عاشق شود

□

وگر پیش جنگ نهنگ آیدم

□

منقطع می‌گردد اوهام و خیال

□

تا نپنداری که کسب اینجاست حسب

□

همی جستم از داور کردگار

□

کسی را نباشند فریادرس

□

پس پهلوان تیز بنهاد روی

□

قفل نه بر خلق و پنهان کن کلید

□

گر ویژه نه‌ای تو مگر به اسما؟

□

به دیدار تو روز فرخ کنیم

□

نور حس ما چراغ و شمع و دود

□

لقمه جسته لقمه‌ی ماری شده

□

جهان‌بین ندیدست چون او سوار

□

توانایی و اختر و دین تو

□

چنین گفت با گرد سالار نیو

□

وین سخن را دار اندر دل نهفت

□

نا گشاده کی گود کانجا دریست

□

نیندیشی از پوزش بی‌گمان

□

تو نه‌ای مضطر که بنده بودیش

□

هم ازو صحت رسد او را مهل

□

که هرگز ز پیمان تو نگذرم

□

که مه تخت بیناد چشمت مه بخت

□

که بودند هر یک به کردار شیر

□

تا بنعمت خوش کند پدفوز را

□

اندر عرب و عجم یکی مقری

□

که گوید بدو رزم گر سور من

□

چو آیی بدان ساز کت دل هواست

□

آن جهاد ظاهر و باطن خدا

□

نبایدت رفتن بدان رزمگاه

□

همان نامداران کشورش را

□

پس آنگه ز اندیشگان دل بشست

□

فارغست از چشم او در خاک تر

□

غم شما بودیت ای قوم حرون

□

ازو جست باید همی رزم و سور

□

نیامد سنان اندرو جایگیر

□

چون بود بی تو کسی کان توست

□

مرا زیستن زین سپس بد بود

□

زمانه نکاهد نخواهد فزود

□

دگر گرد گرشاسپ زان انجمن

□

می در آید دزد از آن سو کایمنی

□

رها گردم از محنت این جهانی

□

همه بیخ و شاخش ز بن برکنید

□

چنان برز و بالا و گوپال اوی

□

نه ره و پروای قی کردن بدی

□

وگر تیغ زن نامداری سترگ

□

به پوشیدگان خردمند من

□

نوندی ز ساری برون تاختند

□

بر کژی بی حد مشتی لیم

□

چشم داند لعل را و سنگ را

□

که نگریزد از مرگ پیکان تیر

□

همی پهلوی نام یزدان بخواند

□

یا بده دستور تا گویم تمام

□

ز بنده نبودند همداستان

□

بدان تا نماند سخن در نهان

□

دلت راهش سام زابل کجاست

□

بی‌مدد چون آتشی از کاروان

□

به ذره نیندیشم از هر غری

□

چو پیش آید آن گردش روز شوم

□

قفیتها و اتی ابوالنقطاء

□

تا نگردد گیج آن دانه و ملق

□

که بد می‌توانست رفتن به راه

□

که گردد بدو تیره روزم سپید

□

درآمد از ادب پیشش به زانو

□

کاردش تا استخوان ما رسید

□

می‌پرستیدی چو اجدادت صنم

□

همی گازر از دیده خون ریختی

□

و تبادرت کفی بفک سجاء

□

این سزای آنک از یاران برید

□

تن مرد جنگی به خاک افگنم

□

گذشته به خشکی برو سالیان

□

به صد درماندگی اینجا رسیدم

□

بانگ غولی آمدش بگزید نقل

□

سیم بیراه را عطفت، چهارم دیده‌ی اعمی

□

کزان خیره شد مرد پرخاشخر

□

چه توان کرد؟ چونکه خود کردم

□

منطق الطیر سلیمانی کجاست

□

ز دانش سخن برنگیری همی

□

مثل آن نبود که یک بازی شنید

□

به دعوی داری‌اش صف در مقابل

□

تا عنان دوران در کف حکمست مدام

□

پرتو ابدال بر جان منست

□

زبان لال و لب پژمریده‌ی دشمن

□

هر کرا وصل یار می‌باید

□

ویحک آن رشته همه ساله چنین باد دوتاه

□

چنین سرکشیدید از کارزار

□

من این مایه گفتم تو باقی همی دان

□

بر او حکم شریعت اینچنین بود

□

گر میسر گشتی اندر هفت کشور یاوری

□

که بار درخت سخاوت ثناست

□

سرانگشت جز فرا تحسین

□

همه تریاک زهر این دیوست

□

به هرچه از بد و نیک جهان دهی فرمان

□

همی نعره از ابر بگذاشتند

□

در سرای حزن مباد حزین

□

مثال یوسف و نقش زلیخا

□

هرچه مدحست اندرین مصراع گفتم والسلام

□

وان جهود از خشم سبلت می‌کند

□

حافظ و ناصر و مغیث و معین

□

رنج بیند ز وحشت و ز ملال

□

فرق کن نقش الهی را ز نقش آزری

□

ز گفتار او شاد و روشن‌روان

□

استاد غیب تخته‌ی تهدید در برم

□

بود در بست و گشاد مهد او

□

در عین چنان فتنه‌ی سجین

□

ره باب تو همین است برو بر ره باب

□

کنونم هوائی جز این نیست در سر

□

رقم بود و هست بر چه نهی؟

□

می نگنجی در خود و خندان نمایی ناردان

□

بیامد به بازار آهنگران

□

کاو خاک مرا به باد برداد

□

به رسم تهنیت خوش کرده آواز

□

هلیله با هلیله قند با قند

□

تو بنام حق پشیزی می‌بری

□

از چنین بحری سلامت کشتی بی‌لنگری

□

ز صفاتی دگر سخن گویند

□

فتاد آن جام و شیشه هر دو بشکست

□

بزد نای رویین بنه بر نهاد

□

کافیست ز بنده یک نکوئی

□

به پایت می‌کشم سر، سرکشی چند؟

□

به صد سوگند شد پذرفتگارش

□

با خلق خیره جنگ و معادا را

□

همه گلروی و سنبل‌موی و سوسن‌بوی و نسرین‌تن

□

به سخن چون تو نیست کام روا

□

هم خطبه نام تو سراید

□

پدرت از جهان تیره دارد روان

□

نمی‌گفت‌م گرم صد مدعا بود

□

کرد بر وی ز روی لطف خطاب

□

ز گرمی خون گرفتش در جگر جوش

□

پرده‌های نور دان چندین طبق

□

رب البرایا صلوة غیر منحسم

□

سایه بر سلطنت نیندازی

□

شروان چه که شهریار ایران

□

نیارم همی چاره‌ی این به جای

□

به سودا نبودش پشت کمان نرم

□

چنین وصلی دو صد بدبختی آرد

□

به دم فربه شدن چون میش لاغر

□

او به چشم راست در دین اعور است

□

گفتمش آنجا کجاست گفت زهی بی‌خبر

□

از نشانها چه میهلی آنجا؟

□

نوازش متفق در جان نوازی

□

کجا خیره کردی به رخ ماه را

□

بود در کوی آن نگار مقیم

□

مرغ هوای حرمش جبرئیل

□

هنوز این لابه و آن ناز می‌کرد

□

داروی مو کرد مو را سلسله

□

از جگرریشی و دل‌افکاری

□

آه ازین کرده‌های خود کرده!

□

دردی نه دوا پذیر دارد

□

زمان تا زمان زار بگریستی

□

ای امید جان، عنایت از عراقی وامگیر

□

در حریم کرم مقیمان‌اند

□

خناق شب کبودش کرد چون نیل

□

برافرازد علم در شهریاری

□

ساخت شعاع نور او از دل بنده مظهری

□

که بگو: تا ترا خدای که بود؟

□

خود را به خطا کنم گرفتار

□

برین سایه‌ی سروبن بگذرید

□

گهی از بسط خوش باشی، گهی از فیض پژمانی

□

به من صد محنت و خواری رساند

□

شکار کس در او فربه نگردد

□

لایق هر دو اثر زاید یقین

□

گواهی مشک اذفربو که بر عالم وزانستی

□

بهر خود گاو دیگران دوشی

□

این قصه نگفتنی است دیگر

□

همین بودمان رنج در کارزار

□

که دلش سخت‌تر از صخره‌ی صما بینند

□

که بس محکمترست از نقش در سنگ»

□

ندیدی تا نکردی روی او ریش

□

تو چون بندی دری او چون گشاید

□

تا که از عقل و هوا آید ز مردم خیر و شر،

□

ور به ماهی رسد قدید شوی

□

از خانه به مکتبش فرستاد

□

رهانید خود را ز دست بدان

□

و آبی دهد به کاس خود از حوض کوثرم

□

مهل امروز در پس پرده

□

اگر گفتار من تلخ است شاید

□

هر که در شهوت فرو شد برنخاست

□

عالم نشود به بحث و تکرار

□

کژ نباتی که تلخ دارد کام

□

بربست اجل ره گریزش

□

همه لشکرش خواندند آفرین

□

که دینت رخنه‌ها دارد ز حزم استوار تو

□

بنده‌ی این زنده‌ی پاینده باش!

□

به سختی روی آن سنگ آشکارا

□

به دایه از غم دل گفت و گو کرد

□

عنوان سرشک بر سرش کرد

□

نام آتش چرا نهی بردود؟

□

بی‌عاقبت است و رایگان گرد

□

جهانجوی هیشوی پیشین دوید

□

زنجیر ز مشک و طوقش از سیم

□

بر آمد بانگ از ایشان کاین بشر نیست!

□

نبندد هیچ مرغی در گلو زنگ

□

بر اسیر حکم حق تیغی زند

□

وی میوه‌ی جان و باغ دیده

□

بندهایی گشادنی این‌ها

□

هم با نود و نه است نامش

□

به نزدیک شاه دلیران بری

□

که طبعم بنده بود و جانم آزاد

□

کجا برگشادی سخنهای نغز

□

مکن چندین کجی در کار من راست

□

بسا شاهان که در زنجیر دارد

□

با صرفه زنند کاردانان

□

پادشاهی، مگیر بر بنده

□

وانگاه بدین جگر زنی تیر

□

دلش گشت خرم بدان نیک‌بخت

□

بینی گل تازه را به گلشن!

□

زمانی ز جنگ و ز کین بغنوی

□

غم چندین کس آخر چون توان خورد

□

پا ندارد با ابد بودست خویش

□

دشمن بوم ار نه، دوست دارم

□

او سبک، لیک ازو شکم سنگی

□

هم چنگ منش قفا بگیرد

□

مرا هست پیروزی و هوش و رای

□

گفتند به چشم سیل باران

□

سران را همه زیر پای آورم

□

به بوسه دل نوازی نیز دانم

□

سرگردن کشان خاک درت باد

□

بر سینه‌ی خویشتن زند تیر

□

من بگویم، نگه ندانم داشت

□

کلاه از تارک کسری در افتاد

□

خروشیدن گاو گردون شنید

□

او داده جوابش از از دم سرد

□

برآمد برین روزگاری دراز

□

بخند ای صبح اگر داری دهانی

□

می‌کشیدش تا بدرگاه قبول

□

ره مشکوی آن عیار برداشت

□

ورنه فردا ترا خجل دارد

□

با محنت خود رها کنیدم

□

سخن‌گوی و بسیار خواره مباد

□

چون سیل که در رسید خروشان

□

عنان را بپیچید چون پیل مست

□

به کام دشمنان شد کام و ناکام

□

مگر یابم ز دیدارت نصیبی

□

که در زحمت نکردی هیچ تقصیر

□

زو دگر نورها فروزنده

□

بنشست ز پای و موج بنشاند

□

برین باره‌ی دژ شویم ارجمند

□

دیوانگیش ز سر بجنبید

□

سپهبد گرفتش سر اندر کنار

□

شکست و مومیائی هم نبخشید

□

طالب ربی و ربانیستی

□

به هجرانی که هست از وصل نومید

□

معدن آذین گوش و گردن تست

□

از آن گوهر فتاده بر سرش سنگ

□

به آب اندر آمد سر و تن بشست

□

کاغاز صحیفه شد به انجام

□

فرستاد نزد سیاوش کلید

□

چنان کاول زدم دانم زدن ساز

□

مپوشان از من این روی چو گلشن

□

هم خوابه شود اگر تواند

□

تا ز بهر تو خانه سازد و کشت

□

که چشمی گرید و چشمیت خندد

□

رسیدم بدان پاک‌رای انجمن

□

سترادبش، ز پیش برخاست

□

که اندر جهان خود تراکیست جفت

□

که در عشق تو چون طفلی به شیرم

□

آینه و میزان کجا گوید خلاف

□

با مادر و با پدر چه کارست!؟

□

پیشت آورد کارنامه‌ی حال

□

خون ریخته از تو آشکارا

□

همان گنج و تخت و سپاه و کلاه

□

ز هیتال گرد آور دیده گروه

□

ابا پیر گودرز کشوادگان

□

چنان کش بگذرانی بگذرد زود

□

باز، نخواهد به پیش او در، مرود

□

زنی بود پاکیزه و پاک رای

□

پیش تختت قدر نزول کند

□

هم باز رهی ز داوریها

□

بگیرد شمار سپهر بلند

□

زگفتار بیهوده آزرده بود

□

که دانا بگفت از گه باستان

□

چرا چون ابر نخروشم به زاری

□

که بسی فرقستشان اندر میان

□

نه نرم ونه از ریختن برشتاب

□

وینک از در بدر همیپویند

□

نشاید کرد ازین بهتر عروسی

□

جهان در پناه تو پنداشتم

□

بدو گفت برخوردی از رنج راه

□

شناسم که پیان من مشکنی

□

که هرکس زود خور شد زود شد مست

□

گواه عشق پاک اوست دردش

□

سر کودک از خواب بیدار شد

□

بیش بینم که بر خدای عزیز

□

می‌دار ز هر دو چشم بر راه

□

بران سان که نیرو ببرد از تنش

□

ستمکاره را دل به دو نیم گشت

□

گرازان سوی تخت رفتند باز

□

چو خوبی هست ازو کم گیر خالی

□

تا ترا واقف کنم زین کارها

□

کجا آن بزرگان و فرخ مهان

□

حب دنیا ربوده هوش او را

□

پنهان رفتی به کوی جانان

□

کنمشان همه بنده‌ی شهر خویش

□

همه فام جان وخرد توختم

□

به من بر جهان آفرین را بخوان

□

اینت شتابی که در آهستگیست

□

زبانی نرم یعنی چاره سازیم

□

که روشن‌روان بادی وتندرست

□

امر« لاتقرابا» ش سهل نمود

□

غم خورده ورا و غم نخورده

□

بدو گفت سیر آیی از کارزار

□

بیفراخت تاج و بیاراست تخت

□

بیامد بر شاه خورشید بخت

□

لطف ممن جز پی تعریف نیست

□

که در پیش ما نیست تشویش دربان

□

همت شاه شمه‌ای اظهار

□

راز دل را به کس نگفتندی

□

کز چه به تو روی برکند باز

□

نبد بر تو ابلیس را این گمان

□

ستاره‌شناسان و هم بخردان

□

گرازه که بود اژدهای دلیر

□

اهل دلی در همه عالم نماند

□

وگرنه باش بر آزادی خویش

□

مجلسی چون روی خویش آغازکرد

□

زین یکی را به مخلصی برسان

□

باقی به دادن حواله کردی

□

چهارم چو از چرخ گیتی فروز

□

ابا گرم گفتار و دینار و گنج

□

بسان درختی پر از برگ و بار

□

عیب کی بیند روان پاک غیب

□

چو آلوده لب از می ارغوانی

□

کفر ریخت از زلف بر ایمان او

□

نقطه‌ی اصل از انتها بردار

□

می‌شست به چشم سیل بارش

□

که جاوید بادا بن و بیخ اوی

□

همه رنج او ماند ازو یادگار

□

کزان رنج و مهرش چه آید پدید

□

اینت صبورا که دل ریش ماست

□

این را غرض و مصلحت شاه جهانست

□

هست موری بر در این پادشاه

□

به یک بار از میان بیرون روی تو

□

خرمن مه خوشه پروین شده

□

به شرط آنکه بود چرخ مستقیم احوال

□

همان شاه چون بشنود داستان

□

به پیشش یکی بارور بیشه بود

□

کشتی داند چه زیانها در اوست

□

شمردم خود سری را حق گزاری

□

نه کسش آنجا شفاعت خواه بود

□

عبادت می‌کنی بگذر ز عادت

□

کنند آفرین بر نشینندگان

□

آورد بار شاخ اژدر گل

□

که گریان شدم آشکار و نهان

□

به دیدار فرخ کلاه آمدند

□

سجن دنیا را خوش آیین آمدند

□

به وصلم گر نوازی سرفرازم

□

چون توانم بود یک ساعت خموش

□

خروشی برآورد چون پیل مست

□

از مژه غنچه لب گل به زخم

□

بر سر نار چون دخان باشد

□

که بی‌شیر مهمان همی خون مزید

□

گرفته ورا روزبانان کشان

□

هم ز خود و هم ز خدا شرمسار

□

به نکته مدعا اظهار می‌شد

□

نه درین عالم به معنی نه در آن

□

که بر ما مبر جز به نیکی گمان

□

زر از بهر دشمن پراکندنست

□

مایه بخش معادن است و بحار

□

به گفتار کژی مبادم نیاز

□

هست لایق با چنین اقرار او

□

جمله خلقان مرده‌ی مرده‌ی خودند

□

کافور نخیزد ز درختان سپیدار

□

همه جهانش ببخشید چون بر او بخشود

□

کزان سر بدیدی بن کشورش

□

ازوبیش از آن مهربانی مجوی

□

صف دشمن اگر کوه است با هامون شود یکسان

□

به جای گیا سرو گلبن بکشت

□

دانی احسان که را فرستادی

□

جان جان و تابش مرجان توی

□

که درعیش تو نقصانی در آید

□

راست خوی تو چو خوی انبیاست

□

که دین نیست شاها به پوشش بپای

□

گرمی توفیق به چیزیش کرد

□

نام عباس بیگ حرزش و بس

□

کجا دیگری زو فرو برد سر

□

عشق دریاییست قعرش ناپدید

□

نیک و بد خویش بدو واگذار

□

به عالم خود چو او فرزانه‌ای نیست

□

بیخی که شاخ دارد و بر شاخ بار

□

کسی راکه گرد آمد از رنج خویش

□

آمده در منزل بی منزلی

□

حاضر شده بر کنار خوان است

□

مرا چند رازست با رهنمون

□

بعمدا ستوری کند اختیار

□

جسم موسی از کلوخی بود نیز

□

نگیرد جز به اندک التفاتی

□

به توشه کرد سفر بر مسافران چو حضر

□

ازان خنده‌ی خسرو آمد بخشم

□

طاعت کن کز همه به طاعتست

□

مشک سقای کویت از کوثر

□

جهان آفرین بر زبانم گوا

□

ور نیایی من دهم بد را سزا

□

دیده بسی جست و نظیرش نیافت

□

عموریه کریزگه باز و بازدار

□

برگ او زر و بار او زیور

□

چو گردی شود بخت را روی زرد

□

تند رو چرخ به نرمی رسید

□

که کلاغ ار چه بکوشد نشود کبک خرام

□

برفت و جهان دیگری را سپرد

□

آب حیات و طشت زر آرد ز خاورم

□

صورت و جان را به هم آمیزشی

□

بلکه رفته شیر هم از یاد طفل شیرخوار

□

چنان کجا نبود شیر خانه‌ی بهرام

□

که بود و پس از پهلوانی چه جست

□

زان رسنت سست رها کرده‌اند

□

وین نوا تا ابدش تعبیه در منقار است

□

همیشه بماناد جاوید و شاد

□

رشته‌ی یاری او گردد سه تو

□

تا چو نظامی به چراغی رسی

□

که سازد موجه‌ی او کان گوهر جیب و دامان را

□

شادی و غم، سعد و نحس و تاج و بند و تخت و دار

□

همان مردی و پایگاه تو را

□

سخن یاد می‌کردم از عهد پیش

□

در او طفل عدویت در فغان باد

□

ز هر دام و دد برده آرام و خواب

□

وین دره‌ی تنگ و جبال و تلال

□

وقفی آن مزرعه بر ما نوشت

□

کاین زینت اجابت و آن زیب دفتر است

□

بنیاسودی هر چند که بودی بیمار

□

بدید اندران جایگه تیره دود

□

حق وفا چیست نگه داشتن

□

بیند به جوی کاهکشان گر شناورش

□

ندید از هنر بر خرد بسته چیز

□

گرد آتش با چنین دانش مگرد

□

تا لاله سرخ باشد چون مرجان

□

همی‌داشت خراد برزین نگاه

□

خرد با دل تو نشیند براز

□

ز هفت گلشن نیلوفری کنند نثار

□

گشاده‌ست گنج تو بگشای دن

□

سپهدار بدنام خودکام را

□

جهان را سراسر سوی داد خواند

□

تا بود که بر جهد زان چاه او

□

که نداد ایچ پادشه به منام

□

ببردند زیر درختان چراغ

□

سر و تخت و تاج بلندش بدید

□

عمامه‌ی قصب و اسپ و سیم و زر دارد

□

همبوی مشک باد و زمین پر ز بوی بان

□

جهان آفرین را به دل دشمنی

□

ازین پس نباشی نگهبان من

□

که پدید آید نمازش بی‌نماز

□

به ملک اندرون عز تو جاودانی

□

همه راه نیکی سگالم همی

□

سراسر بجنبید لشکر ز جای

□

خوشه چین همت او آمدند

□

بدخواه او اسیر و نگونسار و خاکسار

□

بیامد هم آنگه بر شهریار

□

نه از بس شگفتی سرافگنده‌ایم

□

نیاویخت از گوش، آن گوشوار

□

غزل شاعران خویش طلب

□

ازو شاد باشد دل پارسا

□

از آواز من مغزشان شد تهی

□

عار است مرا زین خود اگر نیست تو را عار

□

کزین بیش مخروش و بازآر هوش

□

پی از پارس وز طیسفون برگسل

□

همی یاد کرد از جهان آفرین

□

هر کس، اگر پیرو و گر پیشواست

□

داده دهرش به بندگی اقرار

□

به پیغام او سودمند آیمت

□

نه سیم زده نه زر کانی

□

یارب مکش از سوی ما آن دم عنان سبحانه

□

از حوادث همی دهد اعلام

□

که آباد بادا بتو ترک و چین

□

آن مکن که کرد مجنون و صبی

□

چه خواهم دید زین حصن غم‌افزای

□

آصف او صف دیو نیک مزور شکست

□

مه آن شد بگیتی که تومه کنی

□

بیمار نه و مثل چو بیماری

□

بخرید و ندانست مغیلان زصنوبر

□

برآرد از غبار تیره عرعر

□

گر از تشنگی آب بیند بخواب

□

یاد کن فی جیدها حبل مسد

□

رشته‌ها رشتند در دوک عناد

□

تا جهان را فلک لگد سپرست

□

ولیکن مرا خود پر آمد قفیز

□

ز شعر من شکری و ز نثر من درری

□

شاد رفته تنگ دل باز آمده

□

که منزلیش بود باختر دگر خاور

□

که گوینده‌یی بود و هم یادگیر

□

که عدم آمد امید عابدان

□

مرا آن برتری، آخر برافراشت

□

زندگانی رهی گشت به غایت دشوار

□

ببستی به شهر اندر آیین و راه

□

ز علم خوش بی‌کنار علی

□

کاین فعل شده است ازو مشهر

□

از شعلهای آتش الوان مزینست

□

همانش بدست تو باشد زمان

□

تا نگردی جمله خرج آن و این

□

بس آلوده و سرگران آمدی

□

تا نباشد به فعل نور چو نار

□

جهان جوی بی‌تار و بی‌پود را

□

مستی تو در میانه‌ی مستانی

□

مس بود خاک آدم و او بود کیمیا

□

بر دست سلیمان سوار باشد

□

به یزدان کنون باز هشتیم پشت

□

چون عصای موسی آمد در وقوف

□

نه زشت ماند و نه زیبا، چو راز گشت عیان

□

جز تو ، وان‌لم‌یزل و سبحانست

□

وگر ویژه آزرم او بایدت

□

که با تن روانی نه بی‌تن روانی

□

اندر جهان دینی بر راه دیگرند

□

هست واجب غم حق ضعفا بر داور

□

گزین سر تخمه‌ی اردشیر

□

وز مقام جبرئیل و از حدش

□

رهزن صد ساله را، ره میزنی

□

بهتر از توتیای چشم سرست

□

که آن چیزگفت نیرزد پشیز

□

کردن به پیش ترکان پشت از طمع دوتائی

□

به ذره‌ای نرسد عقل جمله‌ی عقلا

□

رشته در دست خواب و خور دارد

□

همی گوش و دل سوی اهواز داشت

□

وآن ضرورت رفت پس طاغی شدند

□

خوش آن مرغی، کازین شاخ آشیان کرد

□

زان در تو سخنشان همه چون آب زر آمد

□

که با تاج و با جامه‌های نوست

□

وی دلت ز بخشیدن چون باغ در آزار

□

سیر کند معده‌ی ناهار خویش

□

حسود جاه تو را همچو موی را ز خمیر

□

بیک چوبه با سر همی‌دوخت ترگ

□

بر سر تخته نهی آن سو کشان

□

هیچ گفتی در پس این پرده چیست

□

تا ممر سخن دهان باشد

□

که با او همی‌گفت چوگان مزن

□

از چنین یاوه‌درایان چه کمست

□

که هم نوری و نیکویی و هم زیبا و تابانی

□

ز بختت باد عزمی بر تواتر

□

زن پاک رابه تو راز شوی نیست

□

نزد سالار شهنشاه نبودیش خطر

□

به تیشه، کلبه‌ی آباد خود مکن ویران

□

دولت خفته‌ی او را ز چنان خواب کسل

□

نیابد مگر مرد پیروزبخت

□

کامروز درین فن چو سنایی دگری نیست

□

به مدیج پدر و جدت و مدح تو تر است

□

به یمین تو دهم هرچه مرا هست یسار

□

به گیتی تو را دیده‌ام رای زن

□

به پیش خدمت سلطان میان ببست چو «لاش»

□

حاجب از بهر که، در را میگشود

□

صبور باش و ز فرمان ایزدی مگذر

□

بر اسپان نماندند بسیار کس

□

وگر نز بهر شرعستی، کمر بگشایدی جوزا

□

آنکه جانت داد چون جان باز خواهد جان سپار

□

سده‌ی ساحت ترا ابرام

□

به لشکر گه آمد نیاطوس باز

□

نه برهنه بهست چشمه‌ی خور

□

تا تو را جویم، تو را خوانم بلند

□

غیبتم خوشگوارتر ز حضور

□

مران باره را پاشنه خیز کرد

□

تا پری در عمل و چهر چو شیطان نشود

□

هر چند که بسیار ببائید روائید

□

قصه‌ی عشق کنیزک همه کردم تکرار

□

پیش از آن کت بشکند او هم‌چو عاد

□

نقش سم شبدیز تو بر ماده و نر بر

□

آگهیم از عمق این گرداب سخت

□

ندانست بیچاره راه گریز

□

در زیر پای او نبود مور در عذاب

□

بر لب دریا به جانش آب نفروشد سقا

□

بود و نابودم به دوزخ یک کفی خاکستر است

□

به فضلت که باران رحمت ببار

□

به ضرب اصولم برآور ز جای

□

گهی چو گاو بخسبم گهی چو خر بچرم

□

که بی‌باکی چرا خورش است و نادانی بیابانش

□

که پیدا نشد تخته‌ای بر کنار

□

بر او درخت شفاعت از آن خجسته ثمر

□

وی چو طوبا داده شاخ خشک را بی‌نم نما

□

بیش ازین در پرده پنهانم مسوز

□

که پرورده‌ی ملک و دولت نیند

□

با فلک پیر ترا کارهاست

□

پدی آورد چندین خلق لونالون و گوناگون

□

بوی گل و باد سحر نباشد

□

هم ازبندگی هم ز بایستگی

□

دادگر کامکار پادشه کامران

□

چونانک توانست بهر نوع وفا کرد

□

به جان پاک محمد که قطره‌ای بچشان

□

نیا ساید این چرخ گردان ز گرد

□

نتوان شناخت پشه و عنقا را

□

هر کجا رحمت قبول چنین

□

رفتنیم من» به زبان شماش

□

برهنه به آب اندر انداختند

□

زننده برق فنا وز قفا دهنده‌ی بقا

□

پیریت به نهمار فرستاده خزان را

□

به جمع آدم و ذریتش به زیر لوا

□

چه گوییم کامروز روز بلاست

□

آنکه شهوت می‌تند، عقلش مخوان

□

مایه سازیم هم از همت و خوی دگران

□

روشن کندش ایزد بر کامه‌ی کافر

□

ازان خانه‌ی تنگ بگذارد پای

□

وی کمند مهرت اندر گردن پیر و جوان

□

هر که زن طبعست خود ماندست در رنگ و نگار

□

دانه‌ی دام نان همی‌یابم

□

بداندیش و بدکام و بدگوی را

□

نکردیم با عقل همداستانی

□

چون برین گونه بود مکرمت ماحضرش

□

«جان و خرد رونده بر این چرخ اخضرند»

□

اگر چند بگذشت بر ما زمان

□

سرمه‌ی چشم همگنان باشد

□

باز علم آموخته از قدر و عز جوید شکار

□

عهده‌ی خلقی که در گردن بود

□

نگه کن بدین گردگردان سپهر

□

دل را هر آنکه نیک نگهداشت پادشاست

□

عام را بستان سیری خاص را پستان شیر

□

نمودم نکو بنگر، ای تیز ویر

□

چو خواهی که یابی به داد آفرین

□

به سحبان العجم مشهور عالم‌گیر کاشانی

□

بی‌حجتی کنند همه صحبتش رها

□

که مبتلای آز و گه از حرص در بلا

□

همی‌بود تا برکشید آفتاب

□

تو درین قصر، چو آراسته ایوانی

□

هیچ صورت‌بین ندارد زان معانی جز خبر

□

وین خسان جمله اهل زنارند

□

بدست یکی بنده دور از گروه

□

نبود ای قیصر اسکندر آثار

□

ناک ده را ندانی از عطار

□

تا کی کنید در شکم خاک خون زبر

□

تو بر بند یزدان نیابی کلید

□

سحر با آنکه بود چون پسر عمران

□

حجتی آورده ای کین کس ندارد استوار

□

تی تیغ تیز سر خورش

□

شب و روز ایشان به زندان گذشت

□

خود را نویسد از همه پائین‌تر آفتاب

□

در صفر خوان «تبت» و در چارشنبه روزه‌دار

□

تو را زان چشاند که خود می‌چشد

□

ز هر گونه‌یی از جهان بهر یافت

□

گران کردند سنگت تا نپنداری که ارزانی

□

تا فلک بر پای باشد فرش دین بر وی فگن

□

از من یگان یگان همه بربود خلعتش

□

بباید گرفتن بدین مهر و تاج

□

آن لقب را دوخسان آورد طبع نکته‌دان

□

گل اعدات خار خواهد کرد

□

با درازای مر سخن را زین همی پهنا کند

□

به زاری بران خاک دل پر ز درد

□

مانند مگس هر کجا که خوانست

□

چند باشی معطل و مبهم

□

سوی رضوان خدای و، پسران زان گهرند

□

اگر که بدی مرد اگر مه بدی

□

ازو به خطه‌ی یزد آن شرف که یزدان داد

□

نگشایم ز غلامیت میان را چو قصب

□

وانگهی زی آل او آمد مقال

□

همانگه برخش اندر آورد پای

□

داده بهر انتفاع، او را معیر

□

خبر یابد مگر یک دل شود در آسمان پران

□

ور نه همچون کور و کر عامه بمانی کور و کر

□

رد و موبد و خسرو رای زن

□

بانگ هیاهوی رزم بشنود ار ناگهان

□

همی بانگ و فغان خیزد ز هر کو خانمان دارد

□

جان سمائی است بیاموزش و بر بر به سماش

□

سر سرکشان خیره گشت از فسوس

□

گر چه کردیم سیه بس ورق و دفتر

□

گر چه در روزه‌ست مفتی کی نهد حکم سفر

□

چو رویت ریش گشت و دستت افگار

□

ببایستش از باد تیغی زدن

□

اهل زمین دو تهنیت از آسمانیان

□

«ای نهاده پای همت بر سر اوج سما»

□

هم ز تو بی‌شک به‌جان تو رسد آزار

□

دزد متواری شود چون شمس باشد پاسبان

□

گر کابل و گر چین و قندهار است

□

از هیچ رادمرد به صد شعر یک شعار

□

با عدوی خاندانت هیچ زین افزار نیست

□

همچو بی‌دینان نباید روی اصفر داشتن

□

اثر عجب که کند در دل اسیر عما

□

شد از سخاء وجودت توانگر آتش و آب

□

بر مردم دشوار شود کار نه دشوار

□

خوشه‌چین بوده و شده دهقان

□

دست طلب نزد همان مور برد

□

به پیش شاه گویی کن که ناید از تو چوگانی

□

شهره بباشد سوی شعوب و قبایل

□

من به کنجی در همی خوش خوش همی خوردم حزن

□

چنان ربوده که صبح از رخ زمانه سواد

□

همه از هیز همی جویم داروی غری

□

زیرا که آرزو خرد خلق را وباست

□

چون تو از ذکر نکو در عمر نیکو محضری

□

درافتد چون تو روزی بر گذرگاه

□

این شخص به دراعه و این کون به ازاری

□

گر دست او گرفت تو جز دست او مگیر

□

که نبود آن قصیده چل گانی

□

ولی کجا بدر شاهوار یکسان است

□

ابلیس فقیه است گر اینها فقهااند

□

نبری فایده زین گازر و اشنانش

□

از این دیو کوتاه و بیدار دارد

□

لذت گفتار خواجو قوت نظم نظام

□

یله بایدت همی کرد به ناچارش

□

رود گزندگی از طبع افعی ارقم

□

تو فتنه چرائی بدین بد سگال؟

□

تازه باغ شجرانگیزم و تو ابر بهار

□

شرابش سراب و منور مغبر

□

قطع طمع ز مرهم لطفت چسان کند

□

ببوسند خاک قدم بنده‌وارش

□

آید اقبال مساعد شودم زان هیلاج

□

از علم و هنر باشد دینار و شیانیش

□

چنان نهم که تو را یک سر است و صد سودا

□

فردا همه بر حق راند احکام

□

تعهدی که نمودند هم نکرد بقائی

□

ساکن سخن شنو که نه سنگینم

□

که دارند خوی سگان از عوانی

□

خیره خیره چرا کنی تاخیر؟

□

بر سرش چیزی نیامد جز بلای ناگهان

□

ور چه هر دو بپساورش دبیر و نه دبیر

□

منم که زینت و زیبت جهات و ارکانم

□

چون در دمی به بیخته خاکستر؟

□

گردد آسان‌ترین جمله‌ی فهام

□

ز گوشم به علمش برون شد صمم

□

زمانه حادثه انگیز و دهر فتان است

□

سوی گاه شاهی خرامید تفت

□

که توئی خسرو اقلیم دقایق رانی

□

پر از رنج گشتند و پرخاشجوی

□

حاملان را همه‌جا گرم‌تر از من بازار

□

همی رفت با نامه‌ی رهنمون

□

قاسم ابن قادر جان ده قدیر جان ستان

□

بیاراست جان و دل ما به مهر

□

تا به حدیست که بی‌مدر که گردد مدرک

□

جوانی و شاهی روای تو باد

□

برون نکرده به او داشت در میان پیمان

□

بماند شگفت اندرو تیز ویر

□

لبش خشک و کفش خالی و آهش سرد و چشمش تر

□

مگر هیربد مرد آتش‌پرست

□

شد دگر ره ز نیک عهدی دور

□

که از رازداران منم بی‌نیاز

□

روشنایی جستن از شمع و چراغ

□

به پیش آیدت یک زمان بی‌گمان

□

دستکار کدام دام و ددست

□

هم ارج جوانی نداند همی

□

از کمال و از جمال و قدرتی

□

ورا سوفزا خواندی شهریار

□

و احرار را عنایت حق سایبان شود

□

سرآید بدین مرد لشکر فروز

□

هم‌چو او بی‌قیمتست و لاشیست

□

بشد تیز مغزش ز گفتار داد

□

جانبخش در نماز و جهانسوز در وغا

□

گر افزون بود خون بود ریختن

□

جز سپیدی ریش و مو نبود عطا

□

بیامد سوی خان آذر گشسپ

□

وز بقای عمر برخوردار دار

□

کز ایدر شود پیش او با سپاه

□

گه بدین سو گه بدان سوی اوفتی

□

ز پیری فرومانده از کارکرد

□

چه زاهد که بر خود کند کار سخت

□

که آمد سر خامه را رستخیز

□

ور بگفتی درد سر شد خوشترم

□

پرستار او خوابگاهی گزید

□

که شایسته رو باش و پاکیزه قول

□

به اسپ نبرد اندر آورد پای

□

رایض و چستیست استادی‌نما

□

که بد می‌توانست رفتن به راه

□

که پیغمبر از خبث ایشان نرست

□

همی نعره از ابر بگذاشتند

□

آن فقیران عرب توانگر شده

□

نبایدت رفتن بدان رزمگاه

□

بماندش در او دیده چون فرقدین

□

تا طناب صبح را نبود گره چونان که تاب

□

که به یک ایماء او شد مه دو نیم

□

همه دین پذیرنده از شهریار

□

کواعب لم یبرزن من خلل الخدر

□

زمان تا زمان زار بگریستی

□

چون دو مرغ سربریده می‌طپید

□

گه نعره به لب درشکند پای فغان را

□

مسکین به خشت بالشی و خاک بستری

□

شارق ز تو گشت شمس غارب

□

در سرشت ساجدی مسجودیی

□

به ذات کل جهانی و کل او اجزاست

□

که گرگ بر گله یارا نباشدش عدوان

□

او به جا آرد به تدبیر و خرد

□

که خود ز دوست مصور نمی‌شود آزار

□

به دندان ظفر خائیده چون موم

□

خیال محال اندر او مدغم است

□

نشان جوی شیر و قصر شیرین

□

چه قوت کند با خدایی خودی؟

□

از آن سختی به آسانی رسیدی

□

به عمر خویش نکردست هرگز این تمکین

□

منور باش چون خورشید و چون ماه

□

که کین آوری ز اختر تند بود

□

سخن در شیشه می‌گوئی پریوار

□

تیر او از نشانه دور افتد

□

که برقی یابم از نعل براقش

□

حاجب الباب درگه کرمست

□

بیار این خواجه تاش خویش را یاد

□

ناچخ هشت مشت شش پهلو

□

مرا آن بس که من با من برآیم

□

می‌زد نفسی ز عاقبت دور

□

حذارا منه ان ینسی جمیلک

□

داد گل را خمار نرگس مست

□

پرندی نیلگون تا ناف بسته

□

گیرد از زخم او گراز گریز

□

در وی نکنی نظر به خواری

□

گر با منت اشتیاق باشد

□

سلطان جهان کند غلامی

□

در دیگ فلک فشانده افزار

□

در عهده دیگری نشستی

□

ازتو می‌پاید آشکارائی

□

تاج زرین نهاد بر سر مهر

□

کار بر طالع است و من هیچم

□

گاه دندان کند ز کام نهنگ

□

کی بر جگرم نمک فکنده

□

تا خبر داد قاصدش به درست

□

در کفاف تو هیچ تقصیری

□

تیر تا پر نشست در دل خاک

□

من نمی‌خواستم تو می‌دادی

□

هم عاقبتیش باد محمود

□

هرچ ازین بگذرد هوس باشد

□

در دوستی تو تا به جانست

□

از پی زیرکی و هشیاریست

□

که زن از جنس هم نبردان نیست

□

پیش او سرگشاده درج به درج

□

ران گوران کباب می‌کردند

□

بانگ بر این دور جگر تاب زن

□

پدر را نبد بر پسر جای مهر

□

تا نرگس اندر آید با کانون

□

پراگنده شد شهری و لشکری

□

غیرت ازین پرده میانش گرفت

□

چو می‌بینم هوس را نیست سوزی

□

بدین گونه تا روزگاری دراز

□

آن عجب کو در شکاف مه نمود

□

در دو هنر نامه این نه دبیر

□

بخواند آن زمان مر برادرش را

□

گیتی گرفت با تو امیرا سکون

□

چو آن نامه آمد به هر کشوری

□

باز شده کوی گریبان حور

□

چنان سیلیی زد بر او دست پهنت

□

که ما می‌گساریم و مستان شویم

□

بود سرهنگی از نژاد بزرگ

□

روشنی دل خبر آنرا دهد

□

همی آفرین خواندندش سران

□

جمازه‌ها را در بادیه دمادم کرد

□

همی گفت انباز و نشنید زن

□

پرستار بد مهر شیرین زبان

□

مگر این خدمت از من خوش برآید

□

همه کردنیها چو آمد به جای

□

گر ستودی اعتناق او بدی

□

گر دهدت سرکه چو شیره مجوش

□

چنین گفت با کشته اسفندیار

□

شادمان باد و می دهش صنمی

□

شما را دل از مهر ما برفروخت

□

به چربی توان پای روباه بست

□

جوانبخت شاها غلام تو وحشی

□

بدیشان سپردند زر و گهر

□

گه در ابروی هند چین فکند

□

عیب شد نسبت به مخلوق جهول

□

مرا گفت رستم ز بس خواسته

□

افسر زرین فرستد آفتاب از بهر تو

□

اگر هیچ راز تو پیدا شود

□

عقل درآمد که طلب کردمش

□

یکی گستاخ خواهم گفت شه را

□

که جویند تا اختر زال چیست

□

خواب زن کمتر ز خواب مرد دان

□

خانه پر عیب شد این کارگاه

□

که خرم کنم دل به دیدار تو

□

عید خجسته دست وفا داده با بهار

□

مریزید هم خون گاوان ورز

□

عذر میاور نه حیل خواستند

□

غرض که نسبت بی شرط اگر بود منظور

□

نخواهم بدن زنده بی‌روی او

□

چون شد نفسش به سینه در تنگ

□

انبیا چون جنس علیین بدند

□

بیاراست خرم یکی بزمگاه

□

همیشه تا به روش ماه تیزتر ز زحل

□

توانگر کنم مرد درویش را

□

زین دو هم آگوش دل آمد پدید

□

نگارا از ره بیداد باز آی

□

گزند تو پیدا گزند منست

□

خود نبینی تو دلیل ای جاه‌جو

□

جمله شاهان پست پست خویش را

□

چو گشتاسپ از کوه سر بنگرید

□

در سفر بودی تا بودی و در کار سفر

□

چو خورشید بر تخت بنمود تاج

□

غم رفتگان در دلم جای کرد

□

که نه از نم بر او اثر یابند

□

از آمل گذر سوی تمیشه کرد

□

سبز پوشید چون خلیفه شام

□

گر منافق خوانیش این نام دون

□

به بستور ده باره‌ی برنشست

□

تو چو سلیمانی و ری چون سبا

□

ستاره همی بشمرد ز آسمان

□

هرچه بدو خازن فردوس داد

□

بگفتش کاین دل و جان جای عشق است

□

فرستاده را زود جایی گزید

□

او گمان برده که لشکر می‌کشید

□

تافت نور صبح و ما از نور تو

□

بدو گفت گشتاسپ کاین سرد گشت

□

هر روز شادی نو بیناد و رامشی

□

بفرمود پیروز کایدر بباش

□

ترکش خیری تهی از تیر خار

□

گر نیاید ز جوی لطف تو آب

□

جز از پهلوان جهان زال زر

□

نایبی باشم ازتو در شاهی

□

غلط رانی که زخمه‌ات مطلق افتاد

□

سپه را همی دل شکسته کنی

□

نهمت و کام تو به خدمت اوست

□

همین بار از بهر فرزند را

□

لنگ شده پای و میان گشته کوز

□

سرا پا دلربا ز آنگونه بستش

□

همیشه تن آباد با تاج و تخت

□

باز بی‌صورت چو پنهان کرد رو

□

طبیبان شفق مدخل گشادند

□

یکی نامور بود بوراب نام

□

ترا عدل نوشیروانست و از تو

□

وزان پس بپرسید و پاسخ شنید

□

به که سخن دیر پسند آوری

□

معاون گر سپاه روم و چین باشد مخالف را

□

اگر باره‌ی آهنینی به پای

□

مرد بنا که آن نوازش دید

□

گوزنی را که ره بر شیر باشد

□

ورا در جهان هوش بر دست کیست

□

شاعرانت چو رودکی و شهید

□

چو آن نامه بر خواند بهرام گور

□

سلامت در اقلیم آسودگیست

□

به حیلت روزگاری می‌گذارم

□

همه پشت پیلان ز پیروزه تخت

□

آهن و سنگ از برونش مظلمی

□

بدینسان هفته‌ای دمساز بودند

□

همی گفت کاین خنجر اهرنست

□

از نهان بی‌شاه با او درنشست

□

بدو گفت فرزانه مندیش زین

□

برزگر آن دانه که می‌پرورد

□

که گدای توام نه از همه کس

□

بدانی که کاریت هولست پیش

□

بانگی از اژدها برآمد سخت

□

و گر تیری به چشمش در نشستی

□

به کوه اندرست این زمان با سران

□

سینه پر عشق و زفان لال آمده

□

چنین داد پاسخ که گر مهتری

□

مرکب این بادیه دینست و بس

□

محبت خواستم از خود پرستی

□

ازان چرم کاهنگران پشت پای

□

لاجرم حقش دهد چوپانیی

□

به داروی فراموشی کشم دست

□

ترا سال برنامد از روزگار

□

بر کسی فخری نمی‌آرم بدین

□

بسی زر و گوهر به درویش داد

□

نی تو خندانی همیشه خواه خند و خواه نی

□

گر سکندر که آب حیوان جست

□

سراسر همه کشورش مرد و زن

□

ماه را مشک راند بر تقویم

□

جهان خرمن بسی داند چنین سوخت

□

بیاراست خلعت سزاوارشان

□

شیخ ایمان داد و ترسایی خرید

□

یکی نامه بنویس زی خوشنواز

□

باشد که وفائی آید از تو

□

که کس چون من نیفتد در پی دل

□

چنین داد پاسخ ورا پیشکار

□

آسیای چرخ بر بی‌گندمان

□

ز تو گر کار من بد گشت بگذار

□

به دل دیو را راه دادی کنون

□

از شما آخر چه خیزد جز زحیر

□

سوی خوابگه رفتن آراستند

□

نعمت ده و پایگاه سازست

□

فیض روح اللهی و پای فلک پیما کو

□

ز بالا فرو برد سر پیش اوی

□

آن دل که نیابیش بجوئی

□

نه فرخ شد نهاد نو نهادن

□

دو دستش ببستند و بردند خوار

□

چون به زیر دار آوردش و زیر

□

چو شیر اژدها دید بر پای خاست

□

چون رفت به خانه سوی خویشان

□

جام، نخواهد به کف او در، مطرب

□

ابا آنکه مهراب ازین پایه نیست

□

نیست سرگردانی ما زین لگام

□

دو شیرینی کجا باشد بهم نغز

□

وزان جایگه باره را بر نشست

□

ایکه آثار خسروان زمین

□

هود دادی پند که ای پر کبر خیل

□

چه پنداری کز اینسان هفتخوانی

□

تا هست چنین که طبع اطفال

□

همی گفت کاین جایگاه منست

□

با من به زبان فریب سازی

□

ز بس کاورده‌ام در چشم هانور

□

بدیدند گرگی به بالای پیل

□

خموش باش که گفتار بی‌زبان داری

□

مزاج موم به آهن ده از ید داود

□

گوهر به خلل خرید نتوان

□

در آن مجلس که با احسان فتد کار

□

به شهر اندرون نعره برداشتند

□

بی‌گمان ترک ادب باشد ز ما

□

اگر کافر نه‌ای ای مرغ شب گیر

□

غو دیده باید که از دیدگاه

□

یکی را دم اژدها ساختی

□

در یک ترازو از چه ره اندازد

□

دادش به دبیر دانش‌آموز

□

هر جماعت در خیالی هر گروه اندر غمی

□

سپه ساز و برکش به فرمان من

□

نسبت عقربی است با قوسی

□

بر آخر بست گلگون را چو شبدیز

□

چنین داد پاسخ یل اسفندیار

□

بسپرد به قاصد سبک سیر

□

اما نهد به هیبت اگر پای بر زمین

□

به صد جهد و بلا برداشت آواز

□

هرگز ندهد خردمنش را بر خود راه

□

چون بود دو دل یکی به سینه

□

چه سقایه چه ملک چه ارسلان

□

ز دعوی گاه خسرو با دلی خوش

□

که این نامور شاه لهراسپ است

□

شکر لب در پس و فرهاد در پیش

□

جهل پای تو ببندد چو بیابد دست

□

ز معجزهای شرع مصطفائی

□

بود دایم به دعای تو و تا خواهد بود

□

درد تو رفیق جان من باد

□

نسرین پرنده پر گشاده

□

به رغم دشمنان بنواز ما را

□

بیامد به پیش خداوند پاک

□

ز تو آن سایه دیدم بر سر خویش

□

گر نشدی بهر فتح قفل جهان را کلید

□

خو کرده به کوه و دشت گشتن

□

مرا در عشق تو از خود خبر نیست

□

با آن خردی که داشت رایت،

□

سیاه روم را کز ترک شد پیش

□

اگر چه وصل شیرین بی‌نمک نیست

□

بیندازد آن چادر لاژورد

□

چشم سیهت که بی نظیرست

□

چو شدی نیک، چه پروات ز بد روزی

□

کرده سر نیزه زین طرف راست

□

چه گوهرها که گردون را اگر درجی ازین بودی

□

بگرفت عنان مرکبش سخت

□

مهتاب شبی چو روز روشن

□

مرا باید که صد غمخوار باشد

□

گشایم در گنجهای کهن

□

نامش که زغیب شد مسجل

□

به دفتر کرامت نام این گدا بنگار

□

گر من جگر توام منابم

□

باغ ارم شراع تو باشد، به روز خوان

□

نی خویش ز دوست باشد افزون

□

چو زان گم گشته گنج آگاه گردم

□

بلی چون رفت باید زین گذرگاه

□

پس ازاده بستور پور زریر

□

در زندگی، ار نبود کاری

□

وهم خوانش آنکه شهوت را گداست

□

بر هر زرهی که نیزه رانده

□

به چاهی در رود هر جا نهد پای

□

مردم، چو دهد عنان به فرهنگ

□

لیلی بودم ولیکن اکنون

□

فرو مرده چراغ عالم افروز

□

به ایوانها در نهادند خوان

□

کاین کار نه شهوت هواییست

□

هرکسی جان را برای خویش می‌دارد عزیز

□

زینگونه هزار و یک حصارم

□

جبارتری چون متواضعتر باشی

□

که برداری غم از پیراهن من

□

چه جایست اینکه بس دلگیر جایست

□

به یاد آرم چو شیر خوشگواران

□

خورش کم بود کوشش و جنگ بیش

□

می‌خواست که از درون پر سوز

□

این سیل که با کوه می‌ستیزد

□

غزلهای نظامی را غزالان

□

تا هر چه جز خداست بود جوهر و عرض

□

این دیده درو به چشم پاکی

□

چون به چرم کمان درآرد زور

□

برآورد از جگر آهی شغب ناک

□

ازان پس بفرمود فرزند شاه

□

مجنون که شنید نام مقصود

□

هزار ابر مطر ریز هست لیک یکی

□

وآن لحظه که مرگ را بسیجم

□

ترا پروای شیرین اینقدر نیست

□

در پیش غزل سرای، شد زود،

□

همان شهر و دو آب خوشگوارش

□

اگر فرهاد شد شیرین بماناد

□

در مهر ماه آمد آتش کنم

□

ملک گفت اندک اندک پر شد این سیل

□

ز آلایش نداری باک تا عقلست معیارت

□

بیرون مکنید از این دیارم

□

طرفه نامی که ورد مرد و زن است

□

اگر گوشت شود دیده گواهی ضیا بشنو

□

سگ بر آن آدمی شرف دارد

□

نباید راه رو کو زود راند

□

زن جادو از خویشتن شیر کرد

□

هر کجا باشی ز بهر دفع تیغ دشمنان

□

که گرد خوب و زشتش باشد از حفظ

□

پیچید چنانکه بر زمین مار

□

حدیث دایه را شیرین چو بشنفت

□

که امروز تا از می زندگانی

□

به هر جانب که روی آری به تقدیر

□

گر باشد چو شراره در سنگ

□

بدو داد پرمایه‌تر دخترش

□

گر طالب علم این حدیثی

□

برآنست دیو هوی تا بسوزی

□

هر نیک و بدی که در نوائیست

□

افتد عقاب و رقص کنان پرزند به خاک

□

راستی نندیشم از تیغ زبان کس که هست

□

کو ز شاه ایمن است و فارغ بال

□

قاصد چو بسی سخن درین راند

□

زمینشان همه پاک ویران کنم

□

ایامستوفی کافی که در دیوان سلطانان

□

ز شهسوار عرب کنده شد در از خیبر

□

در بوسه زدی و بازگشتی

□

کنیزان حرف شیرین چون شنیدند

□

ما انضرت ارض نجد من غمایمها

□

زمین بوسی کن از راه غلامی

□

در گوش نهاده به زیر پرده

□

اگر شاه بیند که این کاروان

□

نزدیک به آن رسیده کارم

□

اوستادی نکند کودک بی استاد

□

روزی دو سه پی فشرده گیرت

□

ز نوک نیزه‌های نیزه‌داران

□

درگه شاه زمان سده فخر جهان

□

شاه کان تیر برگشاد ز شست

□

مستیز که شحنه در کمین است

□

سخن گوید از فیلسوفان روم

□

همینم بود روز و شب مناجات

□

از بنده زادگانش یکی مه بود ولی

□

از بس که ربیعی و تموزی

□

چرا دیوانه باشد کار سنجی

□

نه ز کم‌ظرفی است و کم‌تابی

□

نشاطی پیش ازین بود آن قدم رفت

□

چو شیرین دید شه را جوش در مغز

□

ازو بستد آن نامه‌ی دلپسند

□

خورد از شست عدلت ناوک قهر

□

فضل است که سرمایه‌ی بزرگی است

□

دو صاحب تاج را هم تخت کردند

□

کارکنان را چو بدانی بحق

□

تا غلامی برو شبیخون کرد

□

تا جوانی و تندرستی هست

□

کنون رای قنوج گوید که شاه

□

کجا دیده‌ای رزم جنگاوران

□

نیکو مثلی زد آن سخن رس

□

ایا بلند جنابی که آستان تو را

□

که چون شاه کسری خورش خواستی

□

از آن تخمی که می‌کردند در گل

□

گهی از انس ، همچون برق، خوش خندی درین گلزار

□

مگو با دوست می‌گویم چه باکست

□

زکارنبشته ببد تنگدل

□

از ایران نخواهم برین رزم کس

□

بگشای از دلش، ای موسی عهد، آب خضر

□

گفت چنین خانه و مهمان کجا

□

چو تنگ اندرآمد ز هر سو سپاه

□

عادت خود طاعت و پرهیزدار

□

بدو گفت شاه ای فزاینده مهر

□

چون که بر درگه تو گشتم پیر

□

ازایشان سخن یادگارست و بس

□

سوی گنبد آذر آرید روی

□

چو آن اژدها شورش او شنید

□

مفهوم عام تهنیت اول آن که رفت

□

همی‌پرسم از ناسزایان سخن

□

به تخت هستی ار خاص است اگر عام

□

خردمند ودرویش زان هرک بود

□

چرا چون گل زنی در پوست خنده

□

فزونی وخوبی وفرهنگ وداد

□

ترا گر همی یار باید بیار

□

شنیدم که هرکو هوا پرورد

□

اطلس نساج هوی و هوس

□

تو و نخبت که دام عزکما

□

بر ره دین حق پیش از صبح

□

باد بر دست جنیبت‌کش فرمانت روان

□

میوه نو توئی سیامک را

□

از آن چه نقص تواند بدن کمال ترا

□

اگر با سواران شوم مهتری

□

تا مرا از لجه‌ی دریای حرمان دوست‌وار

□

نیک توان یافتن صنعت او در یورش

□

خود گرفتم کنند و نیز نهند

□

نبودی گر نهان در چادر او

□

الا تا ز نقصان کمالست برتر

□

همه چشمه ز جسم آن گل اندام

□

چون خواستم که ثبت کنم بر بیاض دل

□

نهال شومی و تخم دروغت

□

هردو ما را به سر مائده بردند که چشم

□

تو ز خود رفته و وادی شده پر آفت

□

تا نباشد چاره هرگز بعد را از اتصال

□

ای شده مدهوش و بیهش، پند حجت گوش دار

□

عیش من زین افترا تلخی گرفت و تو هنوز

□

به خط هندسی عمل کرده

□

سپهر گفت نیارد که این چراست چنین

□

سوی شهر خرد و حکمت ره یابی

□

از جانب او جز کمان نکرد

□

گر چو یک سال آمد افزون بود عین مصلحت

□

از پی تایید او صف ملائک رسید

□

نبود آگه که شرح درد دوری

□

سپه سازی و ساز جنگ آوری

□

چینیان را وفا نباشد و عهد

□

اینت کشتی شکاف طوفانی

□

ز بسیاری که بردم بار رنجش

□

چو لشکرش رفتی به جایی به جنگ

□

لیک نه وجهی که مالک نهی کرد

□

چون کبوتر نامه آورد از ظفر، نعم البرید

□

خداوندا! یکی بنگر به باغ و راغ و دشت و در

□

ترا با شهنشاه بهرام گور

□

شاه بهرام گور با یاران

□

لیکن چو آب روزی خضر از مسافری است

□

حیوانی که خوی ما گیرد

□

برین و بران روز هم بگذرد

□

نظر به خانه‌ی زنبوری افکن ای منکر

□

اخلاص و صدق و منقبه داریم و خود نداشت

□

چسان جان برده‌ای زین بیشه بیرون

□

ابا زنگ زرین تنش همچو قیر

□

با سگی این چنین که شیری کرد

□

وگر ز سکه‌ی طاعت بگشته‌ام جانم

□

ای حجت زمین خراسان تو

□

فراز آمدش ارج و آزرم و چیز

□

مغنی نوایی به گلبانگ رود

□

به یک شهادت سربسته مرد احمد باش

□

از شرف مدح تو در کام من

□

مگر تخمه‌ی مهرک نوش‌زاد

□

دیریست که روی تو ندیدست

□

کنم در پیش طرسیقوس اعظم

□

خوب سخنهاش را به سوزن فکرت

□

همو شاه بر گاه بنشاندی

□

غالبا خصمت ندارد یاد غیر از چار حرف

□

لهو، یک جزو و غم هزار ورق

□

بلی می‌خوش بود در دشت و کهسار

□

به بازار شد مشک و آلت ببرد

□

دیباچه‌ی مروت و سلطان معرفت

□

بر نه فلک او ستاره‌ی قطب

□

ببر از ننگ نادانی، طلب کن فخر دانش را

□

چو او را بران کاخ بر جای کرد

□

طواف کوی تو و قتل دشمنت دارند

□

عاقلان دیدند آب عز شروان خاک ذل

□

چنین حضرتی را بدین اشتهار

□

نخواهم بجز مرد قیصرنژاد

□

جاودان از دور گیتی کام دل

□

سبزی برگ حنا در پای دیده لیک ز اشک

□

نه بجز پیش خدای از بنه برپایم

□

چو بشنید بهرام ازو این سخن

□

داورا تا به کی ز زاری دل

□

حاش لله اگر امسال ز حج و امانم

□

ز چشم خوابناکش فتنه بر جست

□

هنرهای ما شاه داند همه

□

وزان جا جوان روی همت بتافت

□

برداشت فر او دو گروهی ز خاک و آب

□

ای بنده‌ی تن، تو را چه بوده‌است

□

نباید سپاه مرا بهره زین

□

داندت بی‌بصری همسر اغیار که او

□

در جنت مجلست چراگاه

□

بر این دیوان اگر نفرین کنی شاید که ایشان را

□

چو شد شه برانوش کرد آن تمام

□

به زهد و ورع کوش و صدق و صفا

□

عقد نظمش کبم آرم از دهان

□

چرا نسپری راه علم حقیقت؟

□

که ای زیردستان بیدار شاه

□

تو در آفاق ممتازی و ممتاز است مدحت هم

□

تشنگانی که ز جان سیر شوند از می عشق

□

عشق و سپاهی ز کران تا کران

□

وگر دشمن آید به جایی پدید

□

جفای پدر برد و زندان و بند

□

سپید روی ازل مصطفی است کز شرفش

□

عزیزیم بر چشم دانا چو زر

□

هرانگه که باشی تو با رای‌زن

□

حاصل از اکسیر لطف چاشنی بخشت شود

□

مرا دل کشت فریاد از که خواهم

□

بقاش باد و دولت همیشگی

□

ندارد در گنج را بسته سخت

□

خدا را که مانند و انباز و جفت

□

ای هر کفایتی را شایسته و امین

□

با کاه مخور دانه چنین گر نه ستوری

□

شهنشاه شاپور گویم که هست

□

بنده پرور ملکا گر چه ز دارائی ملک

□

گرت کیخسرو جمشید نامست

□

به سوی هر یکی یک دایه بردند

□

جهاندار گیتی چنین آفرید

□

و عترة قنطوراء فی کل منزل

□

در دولت سالی هزار مانده

□

ور گردن تو طوق او ندارد

□

به جهرم چو نزدیک شد پادشا

□

از دو شاخ یک درخت ار باغبان برد یکی

□

به حق صحبت دیرینه‌ی ما

□

به طول و عرض و رنگ و گوهر و حد

□

همه پادشاهید بر چیز خویش

□

بس روی همچو ماه ز خجلت شود سیاه

□

مقبلی را زیادتیست به جاه

□

فخر بدان است بدانی که چیست

□

بهایی کنند آنچ آید خوشم

□

ور از یکانگی فطرت آورم به زبان

□

در آب و آذرم از چشم ودل به روز و به شب

□

سرای چشم مردم روشن از چیست

□

بیاورد ارزیز و رویین لوید

□

دگر مگوی که من ترک عشق خواهم گفت

□

وز آن عجز غلام و دایه بردن

□

چون سیرت چرخ را بدیدم

□

چو آن نامه برخواند خرسند گشت

□

دستی ز روی مرحمتش گر نهی به دل

□

باطل نکند زمانه‌ام ایرا

□

آنچه این مهتر دهد روزی به کمتر شاعری

□

که اکنون گرانمایه دهقان پیر

□

تسلیم شو گر اهل تمیزی که عارفان

□

دردا و اندها که مرا چرخ دزدوار

□

گیتیت گربه‌ای است که بچه خورد

□

چنین داد پاسخ که مهتر بود

□

گرچه شد داخل این نظم قوافی خنک

□

چو فرخنده بزمش بهشتی شود

□

لباس صبر تا دامن دریدن

□

برین زار بگریست پالیزبان

□

نیارستم از حق دگر هیچ گفت

□

تو مشک به کافور برفشانی

□

ای بار خدای خلق یکسر

□

بگفت این و از جای بر پای خاست

□

سر و کلاه عجب گر به باد بر ندهی

□

در همه طبله‌ی فلک پیلور زمانه را

□

مخرام و مشو خرم از اقبال زمانه

□

سیه خانه‌ی آبنوسین نائی

□

نه من سر ز حکمت بدر می‌برم

□

شه سلیمان است و من مرغم مرا خوانده است شاه

□

نور هگرز اندر آینه نفزاید

□

گر ز شروان بدر انداخت مرا دست و بال

□

ملاقات یک روزه‌ی آن لیمان

□

غایت مطلوب من خدمت درگاه توست

□

بسکه فشاندند بر آن عرصه در

□

بود یکی منبر از رخام بر نخل

□

بر درخت امیدت همیشه باد که نیست

□

بیمار دل است و دارد از کبر

□

من به یمگان خوار و زار و بی‌نوا کی ماندمی

□

پیشم چو ماه قعده‌ی شبرنگ از آن، کشند

□

که پای خامه ایشان نداشت چون قدم من

□

هر موی رخشت رستمی مدهامتان وش ادهمی

□

مشک باشد لفظ و معنی بوی او

□

چون بر سر تاج شاه شد لعل

□

میان عرصه‌ی شیراز تا به چند آخر

□

عیسی اینک پیش کعبه بسته چون احرامیان

□

بنده‌ای را هند بخشی پیش‌کاری را طراز

□

گیر فرمان ندهندم به خراسان رفتن

□

عمرها داشتم امید که یک بار دگر

□

سنت فضل و کرم است این همه

□

رخ منما وز همه در پرده باش

□

یک جهان دل زین‌درخت و چشمه شاد

□

کس از لشکر ما ز هیجا برون

□

گرد معسکرت فلک رخت فکند و خیمه زد

□

تا نور برآورد ز مغرب

□

سر ز آن فرو برم که برآرم دمار نفس

□

متصل خواهم از خدا که به دهر

□

در عقب پنج فرض اوست دعا خوان من

□

کان بنده‌ی ایزد است و فرمان بر

□

به دستم دوستکانی داد جام خاص خرسندی

□

به خسرو چنین گفت کای نامدار

□

دولت نبرد منت رسمی و معاشی

□

برادرند به یک‌جا دروغ و رسوائی

□

همتم بر کیهان خوردآب

□

ز حادثات نهان سایه‌ی حمایت شاه

□

هم‌سال آدم آهنش، در حله‌ی آدم تنش

□

کمال است او همه، من جمله نقصم

□

گریزانم از کائنات اینت همت

□

همی تا کار او گشت راست

□

همه دور فلک جور است و تو داغ فلک داری

□

وازاد گردد آنگه از این زندان

□

تا مژه برهم زنی چون مژه باهم کنی

□

به این بعد مسافت چشم آن دارد که خسرو را

□

ای آسیه کرامت و ای ساره معرفت

□

در دولت فرخجسته آزادی

□

مطرب به سحر کاری هاروت در سماع

□

بسی روز در ماه هر بامداد

□

عصمتش گفت از تکلف درگذر

□

از این دریای بی‌معبر به حکمت

□

سنگ تهمت نگر که دست یهود

□

با چنین قدر رفیعی که درین قصر وسیع

□

عنصری کو یا معزی یا سنائی کاین سخن

□

درخت صحن او فردوس کردار

□

در اعجاز تیغ ملک بوالمظفر

□

دلش زود بیکار ولرزان شود

□

بر بام سدره تا در ادنی فکنده رخت

□

نان از دگری چگونه بربائی

□

مانم به کودکی که ز نارنج کفه ساخت

□

شه نشاط طلب گو به عیش کوش که هست

□

این همه گفتم به رایگان نه بر آن طمع

□

دست سوی جام می، پای سوی تخت زر

□

در مجمعی که شاه و دگر خسروان بوند

□

بدو گفت شاه از کجایی بگوی

□

چون مرا طوطی جان از قفس کام پرید

□

این چنین احسان بر خلق کرا باشد

□

خود بر این هر دو قطب می‌گردد

□

ننوشید یک قطره زان آب پاک

□

گرچه رنگین کسوتی صاحب خبر هستی ز عقل

□

نفیر سرکشان در عالم افتاد

□

دل تصاویر خانه‌ی نظر است

□

تومپسند بیداد بیدادگر

□

جان فشانم، عقل پاشم، فیض رانم، دل دهم

□

دامن او گیر وزو جوی راه

□

شاها عصر جز تو هستند ظلم پیشه

□

روزحشر از بهر مشتی بی عمل

□

نه من دنبالشان دارم به پاسخ

□

حبذا اسبی محجل مرکبی تازی نژاد

□

درگه میران غز درشکنی نیم روز

□

هرآنکس که رفتی به میدان اوی

□

ور به منی خورد زمین خون حلال جانوران

□

ای به خراسان در سیمرغ‌وار

□

گفتم کلید گنج معراف توان شناخت؟

□

درسها خواندند، اما درس عار

□

زیردستان گله بر عکس کنند

□

همان راحت از آن بو جان من یافت

□

جان نقش بلخ گردد دل قلب مرو گیرد

□

تو بردین زر دشت پیغمبری

□

در یوسفی زن که کنعان دل را

□

گر آگاهی که اندر ره‌گذاری

□

دل به خدمت ساده چون گور غریبان برده‌ام

□

دیوانه بود آنکه کله دارد در پای

□

کی شود از پای مور دست سلیمان به عیب

□

زیرا که بر این راه تاختن‌تان

□

روح القدس براقش وز قدر هیکل او

□

بدو گفت گستهم کای شهریار

□

در ریخت ز دشت و در دد و دام

□

پیغام فلک مر تو را نمایم

□

مویه گر ناگذران است رهش بگشایید

□

بدین گونه روشن نبودی و پاک

□

لیلی چو شنید این حکایت

□

چو آن کودک که او بی‌رنج عالم

□

شه خلیل اعجاز و هیجا آتش و گرد خلیل

□

نیاطوس را دید و در برگرفت

□

رسوایی ازین بتر چه باشد؟

□

مر مرا تازه جوانی زپس او شد،

□

گر چه غم خانه‌ی ما را نه حجر ماند و نه بهو

□

اول به پای آمد و آخر به سر بشد

□

چو باز از بیخودی آمد به خود باز

□

بفگن از جان و تن به طاعت و علم

□

با آنکه قانعم چو سلیمان ز مهر و ماه

□

گشادند زان پس در گنج باز

□

رویی ز حساب وصف بیرون

□

دانش ثمر درخت دین است

□

این گفت و ره وثاق برداشت

□

مردم این محکمه، اهریمنند

□

آیین وفا گری کنی ساز

□

اگر لطف تو دامن برفشاند

□

بگفتا: «گاو و خوشه هر دو سال‌اند

□

یکی سوی این دختر اندر شوی

□

حریفان حال او را چون بدیدند

□

بیاموز تا همچو سلمان بباشی

□

چرا غم خورد زیرک هوشیار،

□

خار و سنگ دره‌ی یمگان با طاعت تو

□

با زخمه‌ی عشق ساخت چون چنگ

□

امید آنکه خواند، روزی ملک دو بیتم

□

جایی دل تو مقام گیرد

□

نهاد آن خط خسرو اندر میان

□

خوش نیست ز پاشکسته شاخی

□

سپاس آن بی همال و یار و با قدرت توانا را

□

آن در عرفات گشته واقف،

□

چه خواهم خورد، غیر از دانه‌ی دام

□

گر بهر دم نت بهار و خرمیست

□

که تا در جمع آزادان در آییم

□

تا میسر کرد یسری را برو

□

خورید و دهید آنک دارید چیز

□

زانک کان و مخزن صنع خدا

□

آب طمع ببرده‌است از خلق شرم یارب

□

هر که در وی لقمه شد نور جلال

□

چو گردنای هوا با گو زمین گردد

□

آن یکی گفتا که هر یک خواب خویش

□

جز نام ندانی ازو تو زیرا

□

تو چه دانی بانگ مرغان را همی

□

بشهر خراسان تن آسان بزی

□

نه خیال و نه حقیقت را امان

□

جز که بر سخته نگویم سخنی، زیرا

□

این نشانها گویدش همچون شکر

□

نه تاب و ارزش من، رایگانی است

□

رو دعا کن که سگ این موطنی

□

زانک داند هر که چشمش را گشود

□

چون پشیمانی ز دل شد تا شغاف

□

بدو گفت قیصر که بگشای راز

□

هم بداند هم نداند دل فنش

□

یا سادتی و قومی یوفون بالعهود

□

گر ببندد راه آن پستان برو

□

آن عاقلان که اهل خرد را به باغ دین

□

بت ستودن بهر دام عامه را

□

شنیدم که اعشی به شهر یمن شد

□

چونی ای عیسی عیسی‌دم ز رنج

□

یکی ز آشتی روی بنمایمش

□

بی‌چنین آیینه از خوبی من

□

ازان پس که گوشم شنید آن خروش

□

می‌شنیدم فحش و خر می‌راندم

□

خوش آنکس، کز سر صدق و نیازی

□

پس از آن یاری که اومید شماست

□

تا بنگشاید دری را دیدبان

□

جز بدزدی او برون ناید ز خاک

□

به پیش برادر برادر به جنگ

□

خود ندارم هیچ به سازد مرا

□

چون نکنم جان فدای آنکه به حشر

□

حق همی‌گوید که آری ای نزه

□

از ظلمت تحت الثری جان جذب کن سوی علا

□

که استخوان و اجزاء سرگین هم‌چو نان

□

آن نکاح زن عرض بد شد فنا

□

ورنه این خواهی نه آن فرمان تراست

□

مرین خوب رخ را به خسرو دهید

□

جان چه باشد که تو سازی زو سند

□

به از بر درخت سخاوت ثنا

□

بار بازرگان چو در آب اوفتد

□

بسکه گفتی، خرقه کو و فرش کو

□

تا که بینایان ما زان ذو دلال

□

از پس هر پرده قومی را مقام

□

از چو ما بیچارگان این بند سخت

□

یکی آرزو خواهم از شهریار

□

از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت

□

زخم من بر جان خود پیش تو آرد روز حشر

□

دامن او گیر ای یار دلیر

□

از بهر قضا خواشتن و خوردن رشوت

□

باد سبلت کی بگنجد و آب رو

□

این سرت وا رست از سجده‌ی صنم

□

هست بی حزمی پشیمانی یقین

□

چنین گفت کاین نامه سوی مهست

□

به قرطاوس بر پیل بنگاشتند

□

اگر به علم و بقا هیچ حاجت است تورا

□

حق تعالی گفت کین کسب جهان

□

طبیب دهر نیاموخت جز ستم، پروین

□

ندانی که مردان پیمان‌شکن

□

چشم داند گوهر و خاشاک را

□

زان یکی بازی چنان مغرور شد

□

که هم شاه وهم موبد وهم ردی

□

خروش دمنده برآمد ز کوه

□

در عقل واجب است یکی کلی

□

هین که از تقطیع ما یک تار ماند

□

تنگ دل زانی که در خون مانده‌ای

□

نهادن بد و کار کردن بدوی

□

بانگ سگ هرگز رسد در گوش ماه

□

چون به نزدیک ولی الله شود

□

ندیدند چیزی جز از بید و سرو

□

سکندر بیامد ترنجی به دست

□

جان جان چو واکشد پا را ز جان

□

فاش تسبیح جمادات آیدت

□

من به مردم داشتم روی نیاز

□

ازان پس تن رخش را برکشید

□

تو همی‌گفتی که خر رفت ای پسر

□

همچنان بیگانه‌شکل و آشنا

□

همی پند بر من نبد کارگر

□

وگر هیچ تاب اندر آری به دل

□

جای دخلست این عدم از وی مرم

□

آن یکی کورم ز کوران بشمرید

□

من با تو نیم که شرم دارم

□

که روی زمین سربسر پیش تست

□

هیچ کس بر مرگ غم نوحه کند

□

دم مزن تا بشنوی از دم ز نان

□

دگر بهره شطرنج بودی و نرد

□

به جان امشبی دادمت زینهار

□

چون قران مرد و زن زاید بشر

□

آن سخنهای چو مار و کزدمت

□

چراغ فکر، دهد چشم عقل را پرتو

□

ز کافور وز مشک وز عود تر

□

این سخا شاخیست از سرو بهشت

□

عقل جزوی گاه چیره گه نگون

□

چو بند وی شد بی‌گمان کان سپاه

□

گشاده شتر بار بودی چهل

□

بلک چون آبست هر قطره از آن

□

آب گل خواهد که در دریا رود

□

نتابد در هزاران سال ماهی چون تو در عالم

□

که از بند تا جاودان نام بد

□

آینه و میزان کجا بندد نفس

□

عقل تو از آفتابی بیش نیست

□

ورا هرمز تاجور برکشید

□

برآید چنین کار بر دست ما

□

نه بسحر ساحران فرعونشان

□

هر کجا دو کس به مهری یا به کین

□

دیده را بستی و افتادی بچاه

□

به هفتم که پرآب دیدی سه خم

□

پس قرین هر بشر در نیک و بد

□

پس تضرع کن کای هادی زیست

□

به یزدان پناهند به روز نبرد

□

تو آن کن ز خوبی که او با تو کرد

□

حس خفاشت سوی مغرب دوان

□

این جهان زن جنگ قایم می‌بود

□

به ره باز آید این گم راه دیوت گر بخواهی تو

□

شدند آنک جنگی بد از جنگ سیر

□

گفت ای شه خرجها داریم ما

□

صد هزاران آفرین بر جان او

□

پس اندر همی‌تاخت بهرام شیر

□

دلارای رومی به مهد اندرون

□

تپه شد بسی دیو در جنگ من

□

او بگفت و او بگفت از اهتزاز

□

آنکه داد این دوک، ما را رایگان

□

پس‌انگه یکی چاره سازم ترا

□

یک بمیرد یک بماند تا به روز

□

مستی ایشان به اقبال و به مال

□

اگر من بدین زودی آیم به راه

□

چو کردی جهان را ز بدخواه پاک

□

چو رستم بپیمود بالای هشت

□

این ندانم وان ندانم بهر چیست

□

چون آفتاب از فلک دین حق بتافت

□

ز دو خم پر آب دو نیک مرد

□

چون بیاید شام و دزدد جام من

□

برفتند گردان هندوستان

□

شد آن لشکر و تخت شاهی بباد

□

ز نیک و بد لشکر آگاه بود

□

تو آهنگ کردی بدیشان نخست

□

ز خانه بدان بزمگاه آمدند

□

دایه آمد گفت طفل شیرخوار

□

جهانی پر از دشمن و پر بدان

□

رزق حق حکمت بود در مرتبت

□

مشو ایمن از گنج و تاج و سپاه

□

بدو گفت خاقان که فرمان تو راست

□

شدی روزگارش به جستن دو بهر

□

یلان را به ژوپین و خنجر زنید

□

ز من پاک‌دل دختر من بخواه

□

چون حجت گویم به ترازوی من اندر

□

مگر زنده بیند مرا مادرم

□

چون در زرادخانه باز شد

□

بلندیش بینا همی دیر دید

□

براند اسپ وگفت آنچ از خوب و زشت

□

به دام من آویزد او ناگهان

□

نبشته به سر بر دگرگونه بود

□

چو دستش شد او جان ایشان ببرد

□

هست لایق با چنین اقرار راست

□

زآنک تو هم لقمه‌ای هم لقمه‌خوار

□

او که مضطر این چنین ترسان شدست

□

شیندیم زین مرزها هرچ گفت

□

که دارد کفی راد وفر ونژاد

□

ذکرهای عنصری از ملک محمودی بهست

□

ز لشکر دو بهره شده تیره چشم

□

سکوبا از آن سوگواران چهار

□

که پختگان ره و کاملان موی شکاف

□

حفت الجنه بچه محفوف گشت

□

چون بدی عاجز پشیمانی ز چیست

□

تو را گر محمد بود پیش رو

□

ز خاقان کرانه گزیدی سزید

□

شکرلله که ترا یافتم ای بحر سخا

□

کزو قارن رزم‌زن خسته بود

□

مرا نامه آمد ز هندوستان

□

قطره‌های بحر را نتوان شمرد

□

حرفها ماند بدین حرف از برون

□

تا کسی دوچار دانگ عیش تو

□

چو آگاهی آمد به بازار و راه

□

بدو گفت گستهم کای شهریار

□

درین ره دل برند از بر درین صف سر برند از تن

□

پری چهره گریان ازو بازگشت

□

یکی کوه زرین یکی کوه سیم

□

یک سو بکش از راه ستوری سرا گر چند

□

گفت او را هین بپر اندر پیم

□

این بیابان در بیابانهای او

□

سپه تیغها بر کشیدند پاک

□

کزان شهر کاری گر آید کسی

□

این چنین فعل با چو من شاعر

□

به یک دست رستم که تابنده هور

□

ازیشان نبرند رنگ و نژاد

□

هیچ عاقل مر کلوخی را زند

□

که دل آوردم ترا ای شهریار

□

ز خویشان قنطال کوپال نام

□

به ایران که دید از بنه سایه‌ام

□

ابا سه هزار از سواران مرد

□

قوام ملک علایی ز رای عالی اوست

□

همی راه جستند و کی بود راه

□

بدر بر کسی ایمن از تو نخفت

□

چیست دنیا چاه و زندانی و ما زندانیان

□

نفس فرعونیست هان سیرش مکن

□

نگر تا بدین شاه گردون سریر

□

ازو شادمانی و زو در نهیب

□

سراسر همه دشت شد رود خون

□

گفت آن گه بو حنیفه آن امام دین حق

□

چو رستم برخش اندر آورد پای

□

کنون رنج در کار خسرو بریم

□

علم دیگ و آتش ار نبود ترا

□

مرد کارنده که انبارش تهیست

□

ز افسونگران چند جادوی چست

□

به فرمان شاه جهان یزدگرد

□

بجستند و آن نامه از دست اوی

□

خاطری داری و فهمی که به یک لحظه کنند

□

به یک هفته دو لشکر نامجوی

□

گشاد آسیابان در آسیا

□

چون ز تو من باز گسستم ز من

□

هرچند که خوار و رنجه‌ای منگر

□

ز پیشانی هریک از مردو زن

□

سر ناامیدی برآورد و گفت

□

چو گشتاسپ از کوه سر بنگرید

□

هر که از خود رست و عریان گشت آن کس را به فضل

□

همی گشت رستم چو پیل دژم

□

گر از سعد زنگی مثل ماند و یاد

□

آن مگر سلطان بود شاه رفیع

□

وانجا نرود مگر که طاعت

□

بدین گونه آن کوه پولاد پشت

□

چه شبها نشستم در این سیر، گم

□

به بستور ده باره‌ی برنشست

□

بصر حکمتی برهنه بهی

□

اگر با سپه من بجنبم ز جای

□

شنیدم که با بندگانش سرست

□

پادشاها هرچه خواهی کن کیم من خویش را

□

نیاید به دشت قیامت مگر

□

پری پیکری چون بت آراسته

□

باز در ایام تو از پی تسکین ملک

□

در جهان جاه لشکرگاه اقبال ترا

□

گزیده خسروان بودند زین پیش اندرین عالم

□

اگر شهریار این سخنها که گفت

□

نه با آرام حلمش خاک را صبر

□

منتظر می‌ایستد تن می‌زند

□

که تو چون روانی چنین پست منشین

□

خروشید و خرطومش از جای کند

□

رایت او به جنبش اندک

□

همه سوی شاه زمین آمدند

□

تا حرز نفر داد تو و یاد تو باشد

□

دو یاقوت خندان دو نرگس دژم

□

هلال نعل فلک قامت ستاره مسیر

□

راه مده جز که خردمند را

□

در مغز پرفساد کجا آید

□

شه از مردی آن سوار دلیر

□

نقد می‌بایدم امروز ز خدمت صد چیز

□

تا هست علوم را مبادی

□

نه هیچ همت جز سوی سمع و جمع درم

□

چنین داد پاسخ که مندیش ازین

□

تمکین تو چون حکم شرع راند

□

او خروس آسمان بوده ز پیش

□

نعمتی را که بحرها نبرد

□

درافکنده طرحی به دریای ژرف

□

شب اعدات را مباد کران

□

چشم زره اندر دل گردان بشمارد

□

کام جوییم و نبندیم دل اندر یک بند

□

برون آمد از پیش کاووس شاه

□

بادا چراغ‌واره‌ی فراش جاه تو

□

گم شدم در بحر حیرت ناگهان

□

چو تن جان را مزین کن به علم دین که زشت آید

□

چون ندیدند شاه را در غار

□

فیض عقلت نفوس انجم را

□

وجود خوف و رجا فرع خشم و حلم تواند

□

ای نهان مانده عروسان ضمیر تو ز شرم

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

زانکه دانم که پیش همت تو

□

گردن به طاعت نه گزا

□

کی دیده و رخ چون زر و چون سیم کند آنک

□

چون من از قلعه قناعت خویش

□

نیمه‌ای زین سوی ولایت تست

□

تو میزبان بهشتی و من رسیده ز راه

□

طیلسان داران دین بودند آنجا نعره زن

□

به توران و ایران نماند به کس

□

سکها را دهان به نام تو باز

□

چون است که امروز نمانده‌است از آن قوم؟

□

لاف «نحن الغالبون» بسیار کس گفتند لیک

□

گناه من ار نامدی در شمار

□

از خدمت فرخنده‌ی تو باز نگشتند

□

اهل بازار را ز غایت حرص

□

حق به دست من و من از جهال

□

همی شاه مازندران را ز گاه

□

حال من بنده در ممالک هست

□

بیاویزد آن کس به غدر خدای

□

ای مرا ممدوح و مادح وی را پیرو مرید

□

زمین زاده‌ی آسمان تاخته

□

لله الحمد که تا حشر نمی‌باید بست

□

به صدق صاحب غار و به عدل کسری شرع

□

سخت بیهوده گوی چون فرعون

□

همان مام رودابه‌ی ماه روی

□

همتت بانگ برو زد که نگهدار ادب

□

طاعت دارید رسولانش را

□

از مکرمت تست که پیوسته نهفته‌ست

□

شنیدم نه از زیرکی ز ابلهی

□

هوا نکرد تن من بدین فراغ و وداع

□

از دست حرص و آز بخستی به گوشه‌ای

□

فرخ و فرخنده بادت نوبهار و روز عید

□

ز من آرزو خود همین خواستی

□

شعر جز مدحت تو تزویرست

□

از روزگار و خلق ملولم کنون ازانک

□

چند ازین رمز و اشارت راه باید رفت راه

□

چو از تاج او شد فلک سر بلند

□

بر احکام قضا حکم تو قاضی

□

آخر نگه کنید که بعد از هزار سال

□

سم او سنبد حجر را در زمان الماس وار

□

زمانه برانگیختش با سپاه

□

که بود دهر کت نبوسد خاک

□

وانکه زنار بر نمی‌بندند

□

جز کذب نگفت آنرا کز طبع ثنا گفت

□

خلافم نه تنها تو را کرد پست

□

کشور ایران چون کشور توران چو تراست

□

افسر زر چو شاه دابشلیم

□

چه جای این هوس باشد که بگذشت اینهمه لشکر

□

ازان پس بدو گفت کاووس شاه

□

خوش بخندید و مرا گفت سیه‌کار کسی

□

پسرت گر جگر است از تن تو، فاطمیان

□

دل به صد پاره همچو ناری از آنک

□

مزن بیش از این لاف گردنکشی

□

منم گفت شیراوژن و گردگیر

□

این جهان پیرزنی سخت فریبنده‌است

□

من غلام آستانی ام که بویی خاک او

□

وزین روی کابل به مهراب ده

□

فراوان سخن گفت ز افراسیاب

□

ز مردم درختی نه‌ای بارور

□

کار صدق و معنی بوبکر دارد در جهان

□

هیچ نندیشد که هر جا ظاهریست

□

بشمشیر باید کنون چاره کرد

□

زحجت پند بشنو کاگه است او

□

زیور دیوان خودساز این مناقب را از آنک

□

چنین راند پیش برادر سخن

□

همان نیز داماد او ریونیز

□

علت جهل چو مر جان تو را رنجه کند

□

مرد آن بود که دوستی او بود بجای

□

زانک عقلش غالبست و بی ز شک

□

رفت او پیش و من شدم ز پسش

□

آنچه نخواهی که من به پیش تو آرم

□

هیبت و عز و بها با رنج تن باشد قرین

□

پر از خنده گشته لب زال و سام

□

کشف آن چادر درین مجلس فتاد از بهر آنک

□

جز که زهرا و علی و اولادشان

□

اینک از پسش تو ای مهتر و استاد سخن

□

سوی تو ماهست و سوی خلق ابر

□

منبر نو به نوآباد مبارک بادت

□

بپذیر نصیحت، به طلب حکمت دین را

□

بجنبد عالم علوی چو زین یک بیت برخوانم

□

برفتند با او سران سپاه

□

تا پنجگانه‌ایم دهند از دویست شعر

□

مر این بی‌وفا را ببیند حقیقت

□

جهان بگیر به آن باد پای خاک نهاد

□

دید و لاف خفته می‌ناید به کار

□

بنگر تا عقل کان رسول خدای است

□

گرش بار دیگر به زیر آورد

□

ای ناصبی اگر تو مقری بدین سخن

□

جان هامان جاذب قبطی شده

□

جهان بحر ژرف است و آبش زمانه

□

ز اسپ اندر آمد نگونسار سر

□

دردی است آرزو که به پرهیز به شود

□

بر زمان خوش هراسان باش تو

□

سفالی شدت شخص از این سفله چرخ

□

بفرمود تا سنج و هندی درای

□

هزار شکر مر آن را که جود و قدرت او

□

تو به تاویلات می‌گشتی از آن

□

به مردی چو خورشید معروف ازان شد

□

بزرگان ز کرده پشیمان شدند

□

جز که حیدر همگان از خط مسطور خدا

□

اکثر اهل الجنه البله ای پسر

□

خوی نیک است و خیر مایه‌ی دین

□

سنان باز پس کرد سهراب شیر

□

وز تو نپذیرند اگر تو فردا

□

مسلکی دارند دزدیده درون

□

افسانها به من بر چون بندی

□

به مشکین کمند اندرآویخت چنگ

□

چون تو بسی به بحر درافگنده است

□

چونک کوته می‌کنم من از رشد

□

دل از علم او شد چو دریا مرا

□

که کاووس تندست و هشیار نیست

□

بر عالم علویش گمان بر چو فرشته

□

از سر امرود بن بنماید آن

□

بود سراسر زمین از آب پر

□

که ما را بباید کنون ساختن

□

درون رفتند سرهنگان بی‌باک

□

مگر دست یابید بر دشت کین

□

صفت نور چراغی که اگر پرتو او

□

بپویید نزدیک دستان سام

□

بنام آن پری چون دیو ره داشت

□

چو رخساره بنمود سهراب را

□

به سر بازی چو ما را مژده دادی

□

یکی ابر دارم به چنگ اندرون

□

مردن عاشق نه ز غمخواری است

□

به آب اندر آمد سر و تن بشست

□

اگر زشتی، به رعنائی مزن گام

□

سر تخت ایران به کام تو باد

□

وگرنه من کجا آن پای دارم

□

به کلیت رهایی یابی از خویش

□

در آن خرم بهار خاطر افروز

□

شگفتی ز دیدار او خیره ماند

□

در آن شب کان صنم را حالت این بود

□

اگرش رای شیخ فرماید

□

چو شه را در شد این دیباچه در گوش

□

که بر جان و بر خواسته کدخدای

□

چه باشد در دل دریا کف خاک

□

بر دلش داوری گذر نکند

□

آن که ایام جوانی گذشت

□

چو بشنید پیران برآورد خشم

□

شهی بود او که بخشایش و زور

□

قلمی بر سر گناهم کش

□

به دیده هر کس اندر درد می‌کرد

□

نباشد جز از راستی در میان

□

عجب حالی زلال از چشمه جسته

□

اندرین ره تو پرده‌ی کاری

□

کسی کاز بهر تو صد رنج ورزد،

□

گر از بودن ایدر مرا نیکویست

□

گرفتم شد چو دریا سهمناک است،

□

خرد و جانت ار تمام شوند

□

مقابل دل بدل آئینه شد باز

□

چنین گفت کز خواب شاه جهان

□

از آن گاهی که دخت «کرن» گجرات

□

چه شود گر ز راه دلجویی؟

□

نمانی مگر نیمه‌ی ماه را

□

راه توحید را بدانی رمز

□

یکی شهر دید اندر آن دژ فراخ

□

راست گویی به راستگاری کوش

□

که از تخمه‌ی تور وز کیقباد

□

در سالش کشند و درماند

□

فراوان ز ترکان بپرسید شاه

□

هیچ در قهر خود نخواهی شد

□

مگر باشدم دادگر رهنمای

□

تو شکم بوده‌ای، از آنی سست

□

چنان بد که روزی زواره برفت

□

تلخی از پند چون توان رفتن؟

□

بدو گفت کاین مرد برنا و تیز

□

مگر آندم که روز آن باشد

□

فرامرز رستم که بد پیش رو

□

نه که این جسم چون هلاک شود

□

بزد نیزه و برگرفت آن زره

□

آتشی کش تو بر فروخته‌ای

□

شبانان کوه قلا را بخواند

□

طفل در تنگ و مادر آهسته

□

به چنگال هر یک یکی تیغ تیز

□

همه محرومی از نجستن تست

□

چو خسرو گو پیلتن را بدید

□

تا تو ریش و سری چو ما باشی

□

بدان مرغزار اندر آمد دژم

□

آفتابست عقل و ماهت روح

□

چو سودابه او را فریبنده گشت

□

خلق نیک توحور خواهد شد

□

همی داشت اندر برش خوب چهر

□

دیدنت حشمت و جلال دهد

□

هذة القصیدة عصبته شعراتی

□

ره بگنجش ده، ار نرفت این بار

□

عنوانها نفی الکرام فویلتی

□

زین کچول کچل سری چندند

□

شود گر خود بود مهر جهان‌گرد

□

مستان از مرید بی‌دل دست

□

تهی کردم خزاین در بهایت

□

روز و شب هم چو باز دوخته چشم

□

شعر نوری ز عرش زاینده است

□

چون اسیر و عیال‌مند شوی

□

چو دایه دیدش اندر عشق، محکم

□

حقه خالی و بوالعجب عورست

□

که «بدین رخ که قبله‌ی طلب است

□

گر بدان نکته دست رد نزدی

□

مغنی چنگ عشرت ساز کرده

□

چون تو اسب و شتر بهم رانی

□

که دزدی هر که گشتی پای گیرش

□

روی مردان به راه باید، راه

□

به هم بنشسته چون معشوق و عاشق

□

تا بدانی که: نیست جز یک نور

□

گه تنش را شستی از مشک و گلاب

□

گرفت اینک! قفای دامنم را

□

ای به سراپرده‌ی یثرب به خواب!

□

زلیخا با غمی با این درازی

□

از آن آیینه هم‌زانوی او شد

□

از برای چه دوستدار من‌اند؟

□

بندگی‌اش زندگی آمد تمام

□

زلیخا گفت: «هست این، آن یگانه

□

برهنه کرده تیغ آنسان که دانی

□

بر قدوم و دور فرزندان او

□

آن ز حکمتهای پنهان مخبریست

□

به چرخ فلک‌بر بود شست ما

□

وان دگر سایه‌ی در و دیوار

□

جمع آید ثالثی زاید یقین

□

ندیدم بدان سو که بودم شکن

□

ز ایوان سالار چین نیم‌مست

□

نوای خرمی آغاز کرده

□

اندر آن فکری که نهی آمد مه‌ایست

□

جز خیالی نیست دست از وی بدار

□

ستاره شد از تف آتش ستوه

□

و بدت لرازی حیضة الشعرا

□

در عناصر در نگر تا حل شود

□

که بیدار دل باش و تندی مکن

□

بیارم یکی لشکری دل گسل

□

زان چو عرش استوار و پاینده است

□

باز بودم بسته گشتم این ز چیست

□

تا نبیند رایگان روی تو گبر

□

به چشم جهانجوی بگذاشتند

□

سمیت اللام لموتة الکرماء

□

بحثشان شد اندرین معنی دراز

□

کسی با تو پیگار و کینه نجست

□

تو گویی سپهر روان خویش تست

□

فروبست از نصیحت گویی‌اش دم

□

تا بگویی آنک می‌دانیم کیست

□

عقل جنس آمد به خلقت با ملک

□

به ایوان رسی کام کژی مخار

□

غنی گردی به حق ای مرد درویش

□

نه ز باده‌ی تست ای شیرین فعال

□

دلیرانشان سر به سر بفگنید

□

زنی بود چون موج دریا به دل

□

ازین آتش‌رخان بازار او سرد

□

هر چه خواهد تا خورد او را حلال

□

جان موسی طالب سبطی شده

□

هم از عنبر و گوهر و سیم و زر

□

برین کرده‌ی خود نباید گریست

□

لیک بشنو صبر آر و صبر به

□

ز فرمان نکاهد نخواهد فزود

□

بماند به من وز تو انجام بد

□

به کدامین قبیله‌ات نسب است؟

□

پیش آن کسبست لعب کودکان

□

او به صد نوعم بگفتن می‌کشد

□

یکی زو تهی مانده بد تا بدم

□

بروبر همی نام یزدان بخواند

□

برگشاید راه صد بستان برو

□

ابا انده و درد انباز گشت

□

سکوبا و راهب ورا رهنمون

□

گه گرفتی پیکرش در شهد ناب

□

چون ندیدستی سلیمان را دمی

□

کور و گر کین هست از خواب گران

□

سر بخت روم اندرآمد به زیر

□

نشایی به گیتی بجز شاه را

□

دست اندر کاله‌ی بهتر زند

□

گه رزم با او نتابد به زور

□

خرامان به نزدیک شاه آمدند

□

گرفتی صاحب کالا اسیرش

□

کز تکبر ز اوستادان دور شد

□

بهر این گفتست سلطان البشر

□

نشان خواستی زو به دشت و به شهر

□

دلش گشت پرخون و پرآب چشم

□

تا ز عسری او بگردانید رو

□

دد و دام را بر چنان رزمگاه

□

به پاداش پیچد دل رادمرد

□

خیز که شد مشرق و مغرب خراب

□

که نبود اندر جهان بی مار گنج

□

ما ز دزدیهای ایشان سرنگون

□

نیامدت از پیل وز شیر باک

□

به بیدرای آمد سپاهی گران

□

کس چه داند مر ترا مقصد کجاست

□

سر نامداران ازو پر ز خشم

□

به آواز گشتند همداستان

□

درید از سوی پس پیراهنم را

□

تا کند خالق از آن دزدیش پاک

□

منعکس صورت بزیر آ ای جوان

□

بشست و برو جامه‌ها گسترید

□

توی ساز کن تا چه آیدت رای

□

زان سپس سودی ندارد اعتراف

□

رخش رنگ بر جای و دل هم به جای

□

ز بدها گمانیش کوتاه بود

□

چو دید از دایه رحم چاره‌سازی

□

بشنو این افسانه را در شرح این

□

هم‌چو گنجش خفیه کن نه فاش تو

□

ستوده نباشد بر انجمن

□

یکی شاه خیزد ز هر دو نژاد

□

کو منزه باشد از بالا و زیر

□

بن نیزه زد بر میان دلیر

□

به خورشید سر برفرازم ترا

□

که فیض نوریاب از روی او شد

□

کی گشاید ای شه بی‌تاج و تخت

□

بیفتاد چون کوه پیل بلند

□

بدارش به آرام بر پیشگاه

□

پر از باغ و میدان و ایوان و کاخ

□

این چه باشد صد نشانی دگر

□

کمندی به بازو درون شصت خم

□

سر کوه چون تیغ و شمشیر دید

□

متاع عقل و دین کردم فدایت

□

مصر بودیم و یکی دیوار ماند

□

سرونیست بر رسته چون کرگدن

□

یکی تا به رخ برکشد چادرم

□

هم از تخت سالار توران سپاه

□

رب یسر زیر لب می‌خواندم

□

به می خوردن اندر نخواهد نهفت

□

نماند بع تو تاج تا جاودان

□

وز هوای که خواستگار من‌اند؟»

□

هم‌چنان دان کالغرانیق العلی

□

بسی مرد لشگر شکن را بکشت

□

روانم ترا چشم دارد به راه

□

به کینه نبندم کمر بر میان

□

زین چنین آتش که شعله زد ز جان

□

نه گسترده از بهر من شد زمین

□

بیابم همان چون کنم جست و جوی

□

ز مهر جان و دل با هم معانق

□

برنتابد نه زمین و نه زمن

□

دگر باره چون شد عمارت پذیر

□

به خونی که او ریخت اندر جهان

□

به نخچیر گوران خرامید تفت

□

هم‌چو چاش گل تنت انبار چیست

□

شده تیره بر چشم او هور و ماه

□

همی ریختند اندرو آب سرد

□

زندگی این باشد و بس، والسلام!

□

موم گردد بهر آن مهر آهنش

□

پری و بت از هندوان خاسته

□

او نیاز جان و اخلاصم ندید

□

همی بر تن خویش دارد ستیز

□

آنچ دید او دوش گو آور به پیش

□

ستون دو ابرو چو سیمین قلم

□

آن زبان صد گزش کوته شود

□

کشد از من لباس زندگانی

□

در شرابی که نگنجد تار مو

□

به طرح اندرون ماهیان شگرف

□

در نبرد آیید بهر پادشا

□

نگهبان هر مرز و سالار نو

□

از جواب نامه ره خالی چراست

□

ز گرد سران شد زمین ناپدید

□

آنچ نامد در زبان و در بیان

□

کز اوی‌ام سرزنش‌ها را نشانه

□

نقل زاغان آمدست اندر جهان

□

کز ایشان شدی بند هاروت سست

□

مار و کزدم گشت و می‌گیرد دمت

□

به نزدیک آن نامور کدخدای

□

ورنه اکنون کردمی من کردنی

□

که دستان همی جان فشاند بروی

□

گل گرفته پای آب و می‌کشد

□

راه گم کرده‌ام، براهم کش

□

حق به عشق خویش زنده‌ت می‌کند

□

گو پیلتن کرد بر وی خرام

□

وسوسه‌ی تاویلها نربایدت

□

زره را نماند ایچ بند و گره

□

که ز وهم دارم است این صد عنا

□

به تنگی دل از جای برخاستی

□

عقل کلی آمن از ریب المنون

□

غضب و شهوتت غلام شوند

□

دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت

□

گمان برد کان شیر دل بود شیر

□

نیست غیر نیستی در انجلا

□

ز درگاه برخواسته رستخیز

□

در نیایند از فن او در جوال

□

به روی اندر آورده بودند روی

□

نیست به بخت خصم تو داروی درد مدبری

□

قلمت چون کند سخن گویی

□

ماتم گری فراق برداشت

□

یک بود پژمرده دیگر با فروز

□

آن نقطه بر پیراهنش، چون شیر حوا ریخته

□

تو گفتی که زهر گزاینده گشت

□

کردند به خوابگاهش آرام

□

بباید ربودن فگندن به چاه

□

وین همه در وصف تو گفتن توان

□

این سخن را ز راستان بنیوش

□

کنجا جز مرگ کس نمیرد

□

عاجزی را باز جو کز جذب کیست

□

ای در تو خلق گشته به روزی ضمان

□

وزان خرد چندی سخنها براند

□

گفتا به کرشمه‌ی عنایت

□

تو پیدا نبینی سرت را ز پای

□

گفت به خدمت اندرم تا به سعادت اندری

□

هم تو باشی، که پرده برداری

□

به اوصاف خودش وصاف حال‌اند

□

شاعری را نبود این بخشش جزا

□

طاس زرش هر پرچمی از زلف حورا داشته

□

جهان خرم و مرد را دل به غم

□

باشد بتر این ز هرچه باشد!

□

بسان یکی سرو آزاد گشت

□

چادری کان دست ریس دخت عمران آمده

□

سر بعث و نشور ما زین غمز

□

حکایت کرد یوسف با وی آغاز

□

کان گلوگیرت نباشد عاقبت

□

نه جنگ حیز جوید گیو و بهمن

□

سرشکش ز مژگان به رخ بر چکید

□

فغان و ناله بر گردون کشیدند

□

که ایدر به دست تو گردد تباه

□

قرآن چه کند زحمت بوعمرو و کسائی

□

جز به روی یکی نظر نکند

□

و آری سوی من جواب آن باز،

□

کم شود زین گلرخان خارخو

□

طبع عالم کیست تا گردد عمل فرمای من

□

بدو گفت شاها چبودت ز مهر

□

شد ساز بدین نشیدش آهنگ:

□

پس رستم اندر گرفتند راه

□

سرسام خلاف و درد خذلان

□

که: سماع سخن کند، شاید

□

چو ز آغاز می‌داند انجام کار؟

□

هم‌چو اندر بحر پر یک تای مو

□

ز پرگار فلک بیرون توانی رفت؟ نتوانی

□

جان و دل باش، تا که باشی چست

□

گلگونه نکرده، لیک گلگون

□

شد آن شیردل پیر سالار سر

□

کافسر زر یابم از عطای صفاهان

□

حاکم شهر خود نخواهی شد

□

وین واقف آن، در آن مواقف

□

تا که بر مجرم چه‌ها خواهند بست

□

روح القدس دلیلش و معراج نردبان

□

اوحدی نیز در میان باشد

□

میدان هوس بدین فراخی!

□

برین دو سرافراز ایران زمین

□

حوای وقت و مریم آخر زمان شده

□

چون سخن را جواب نتواند

□

خرد یار کردی و رای و درنگ

□

گویمش وا ده که نامد شام من

□

معجز است از هر سه گرد امتحان انگیخته

□

راست شیرین کجا توان گفتن؟

□

که او چون شبانست و ما چون رمه

□

به خون برادر کمربسته بود

□

شش گزی دستار و یکتائی فرست

□

باد او باد و خاک خاک شود؟

□

همان چنگ و منقار او چون زریر

□

غمزه‌های چشم تیرانداز شد

□

نوحه‌ی جغد کنید ار چو همائید همه

□

رای عالی قصور خواهد شد

□

غلام و پرستنده بر پای کرد

□

بیاورد ازان نامداران پیام

□

یارب کارواح قدس باد دعا خوان او

□

بی‌بری از گزاف رستن تست

□

خرامید باید ابی جنگ و شور

□

سرش باد از آن تاج فیروزمند

□

کلک رنگین جامه هم صاحب برید است از روان

□

هر دو از بار یکدگر خسته

□

گروگان به پرمایه مردی سپرد

□

کز ایدر هیونی سوی رزمگاه

□

ما بخوریم خون رز تا نرسد به جانوری

□

وندرو خشک و تر بسوخته‌ای

□

خنگ آنک گیتی به بد نسپرد

□

شاه را گنج زر کشیدم پیش

□

کی کند از مرغ گل صنعت عیسی زبان

□

جان و دل گرد، تا خدا باشی

□

یکی تازه اندیشه افگند بن

□

تن ژنده پیلان به دام تو باد

□

دانه‌ی مرغان دانا برنتابد بیش از این

□

جهل توفان و علم کشتی نوح

□

که باشند با ما بدین بوم شاد

□

بر در غار صف زدند چو مار

□

گله‌شان از پی نفی تهم است

□

که به ریش جهان همی خندند

□

پلی کرد بالا هزارانش گام

□

که همرنگ آبست و بارانش خون

□

ز صاع لیمان عطائی نیابی

□

بر سر گنج خویشتن چون مار

□

ز غم دور باشید و دور از گناه

□

زمین و آسمان را پس انداخته

□

آخته شمشیر غیب، تاخته چون شیر غاب

□

التفات تو ملک و مال دهد

□

چنان کو چماند بباید چمید

□

بناگاه بردن یکی تاختن

□

کس قطب سبک عنان ندیده است

□

شده با بینش و حضور به خشم

□

همی بارد از شاخ بار درخت

□

که زر زر کشد چون برابر نهی

□

سیاه گشت به پیرانه سر، سر دنیا

□

جرم او نیست، دیده‌ها کورست

□

به گفتار و دیدار و فر و نشست

□

سراسر سنانت به زهراب ده

□

بر سر شاه اخستان خواهم فشاند

□

به سر و پای در کمند شوی

□

ازین کارها دل بباید برید

□

تو را نام کی بودی آمرزگار

□

غدر و نفاق و منقصه تا خاندان ماست

□

که قلم دور شد ز بی‌دل و مست

□

که بود آن زمان شاه را میزبان

□

ز افگندنش نام شیر آورد

□

آمیخت با سموم اثیری دم صبا

□

در ره «اهبطو» ش حد نزدی

□

سخنها بیارای بی‌انجمن

□

بسا گردنان را که گردن شکست

□

عنکبوت آسا خبر داد از خطر نعم الفتا

□

به گل و گوچو گاو درمانی

□

نه تنگست بر ما زمان و زمین

□

یکایک ز سر باز پیمان شدند

□

عزم مسافران به سفر در نکوتر است

□

چیست؟ این خانه‌ی کبود و سیاه

□

توانگر شد آن هفت فرزند نیز

□

که خاکی به گوهر نه از آتشی

□

دل دریا کش سرمست چو دریا بینند

□

مر او را بدان رزمگه برندید

□

که اکنون دگرگونه شد داوری

□

تو گویی که سام سوارست و بس

□

که ازین سبز بادبان برخاست

□

دولت حکام، ز غصب و رباست

□

نهان گشت زو مهرک بی‌وفا

□

هم این داستان بر دلش خوار نیست

□

چو سکه باد نگون سار زیر زخم عذاب

□

مر او را سوی رزم دشمن فرست

□

نگهبان مرز و نگهبان کیش

□

ز خوشاب بگشاد عناب را

□

که پایمرد سران اوست در سرای جزا

□

بر سر بید پا فرستادی

□

درم پیش خواهم بریشان کشم

□

به فندق‌گلان را بخون داد رنگ

□

ز روح القدس و ابن و اب مجارا

□

خیمه اندر خیمه بادا و طناب اندر طناب

□

برافروخت آتش به روز سپید

□

ز گفتار مهراب دل شادکام

□

غصه مجموع و قصه مختصر است

□

چه خواهم بود، جز تیره سرانجام

□

بیامیزد آن دوده با ان نژاد

□

به میدان گذارند با کره نای

□

نز قصور من و تقصیر تو حاشا شنوند

□

ببستند کشتی به دین آمدند

□

همی خواندش خوره اردشیر

□

جهان جز به زور جهانبان نجست

□

بر هری و بلخ و مرو شاهجان افشانده‌اند

□

در دماغ و دهن بنده‌ت عود و شکر است

□

به جایی که تخم گیا بر بود

□

ما خاب من تحلی بالصدق و الوفا

□

سرخی رنگ حنا در نوک مژگان دیده‌اند

□

تا هست امور را عواقب

□

دلش سوی نیرنگ و اروند گشت

□

بده داد من و بر من ببخشای

□

آهو حرکات احوران را

□

نگشت آن تن سوخته، تابناک

□

بدان تاج بر آفرین خواندی

□

که ای مرد نادان بد روزگار

□

یک عز تو گردون هزار کرده

□

بی‌واسطه‌ی دیدن شریان ضربان را

□

به دشت اندر آوای بالای خاست

□

کان کشنده سخره‌ی تقدیر بود

□

و ای هر بزرگی‌یی را اندر خور و سزا

□

ز هفت منظر این گردنای کژ رفتار

□

سپهر از سر عجز حیران نماید

□

سواران جنگی و کنداوران

□

ورت خلق جهان یکسر غلامست

□

که خشم و حلم تو اصل مزاج خوف و رجاست

□

پیری بر منبر رخام برآمد

□

نبازد عمر در سودای باطل

□

حمایت بر در همسایه بردن

□

کند در سجدگاه دل، نمازی

□

خجلت به روی زهره‌ی زهرا برافکند

□

کانوشه سر و تاج گشتاسپ شاه

□

مدبری را ز بخت نقصانیست

□

بر کند از دستتان این باد ذیل

□

تا خوانم آفتاب جنیبت بر سخاش

□

در درون هرگز نجنبد این گمان

□

به حق یوسف و حزن زلیخا

□

بار درخت احمد مختار و حیدرند

□

بی‌منت پاسبان ببینم

□

کنون چون بدیدم من آزار تو

□

نه هیچ جای مقام و نه هیچ روی مفر

□

به زیر ران سلیمان ستور کش ز صبا

□

نفس اژدهاست هیچ مگو تا برآورم

□

که جان در پای دلداری سپارم

□

من بندی روزگار بهمانم

□

اسبها راندند، اما بی‌فسار

□

رایت دین بر یمین، آیت حق بر یسار

□

همی گشت پیچان و گریان به خاک

□

شود در سخا دست او کوثری

□

بگوی و بزن خسروانی سرود

□

نه اکنون، که عمری است تا می‌گریزم

□

جان چنان گردد که بی‌جان تن بدان

□

بی‌آلت و سلاح بزد راه کاروان

□

نوری ز انوار هدی در وی رسان سبحانه

□

به نه روزن و ده نگهبان نماید

□

به گفتار بی‌جنگ خسته کنی

□

اسیر دل شدم داد از که خواهم؟

□

تاج شاهی نشناسد ز کلاه ازبک

□

که خاک جرعه چین شد خضر و جرعه آب حیوانش

□

به شرط آنکه شه بخشد گنه را

□

من عاج به شمشاد برنشانم

□

سزای رنج قرنی زندگانی است

□

از بهار و گل نگارستان آزر ساختند

□

هم از کشور و گنج آراسته

□

باز تبریز به فرمان شدنم نگذارند

□

تو نیز از سیه روزگاری برآنی

□

جمله را عیش مهنا دیده‌ام

□

چشم را زان می‌خلد خاشاکها

□

چون در افراسیاب نیم شبان روستم

□

کاین خلق برفتند بر آن ره همه هموار

□

فلک شرع احمد مختار

□

که لشکر نیاید مرا خود به کار

□

پنداشت کو ترازوی زر عیار کرد

□

بیرون برد مهابت او جنبش از دواب

□

گفتا توان اگر نشود نفس اسیر کام

□

به کامم آبی از آتش برآید

□

همچو موسی‌زنده در تابوت از آن، آورده‌ام

□

گرچه روز و شب در حق بود باز

□

آن روز کز در تو نسیم هری ندارم

□

برافرخت پژمرده بازارشان

□

ننگ خشک و تر کیهان چکنم؟

□

گوهرشناس، گوهر و مینا را

□

خیروان بلکه شرف وان به خراسان یابم

□

آن ملک باشد که مانندش بود

□

اینجا سپید دستند، آنجا سیاه دفتر

□

به هر وجهی که گویم شرح تو صد باره چندانی

□

شهد الله نبشته گرد عذار

□

به سر بر نظاره بران جشنگاه

□

خورشید میخ زر است اندر پی نعالش

□

رمح تو کشورگشا تیغ تو گیتی ستان

□

بر مسیح مطهر اندازد

□

نهادم نام هشیاری به مستی

□

او کل بود که سهم بر اجزا برافکند

□

طبیب عقل ، کند درد آز را درمان

□

نای و نوشی که ازو هست گذر باز دهید

□

همی گشت زین گونه گردان سپهر

□

هر چه آرایش طاق است ز بر بگشایید

□

چون گه تحقیق رسد بوریاست

□

نان ریزه‌ها چو مور به مکمن درآورم

□

تا بدانی حق او را بر امم

□

یعنی که دو در به یک خزینه

□

وز بیهشی خویش نهد موزه به سر بر

□

که آن مرد بیدانش و سنگدل

□

وگر زخم شیراوژن آهرمنست

□

که امیدم نبود از مادر خویش

□

به حال محتشم ای شاه محتشم بنگر

□

سرای سپنجی نماند بکس

□

کسی باید که آنجا زر کند بار

□

چون در وحل اوفتاد پایت؟

□

بدرد کشت و حدیثی نگفت از درمان

□

همه پادشاهی بدو گشت شاد

□

مر او را سوی رزم دشمن فرست

□

از باد بگردد آسیا سنگ

□

تا شوی از خجلت آن، روی زرد

□

ز تنگی ببستند بر باد راه

□

حس درپاشت سوی مشرق روان

□

ت ابستد و بر پرید چون طیر

□

کوی فلک ز رایحه بوی مجمرم

□

چه گویی که دانش کی آید ببن

□

که بودی گرامی‌تر از افسرش

□

نهی مقصود من در دامن من

□

شاخ دیگر از فزونی سر کشد بر آسمان

□

ندارد یکی مرد جوینده راه

□

باشی متواضعتر، چون باشی جبار

□

برشد ز دلش بر آسمان دود

□

آبرویم بردی، ای بی‌آبرو

□

بران شاخ باریک شد ناپدید

□

دو دیده پر از آب و لب ناچران

□

هم خوابه‌ی خاکدان من باد

□

وهم قلب و نقد، زر عقلهاست

□

یکی خوان زرین بیاراستی

□

جوهر فرزند حاصل شد ز ما

□

می‌سوخت زخامکاری بخت

□

بگسل و کوتاه کن این قیل و قال

□

که گفت این تو راگفت بوزرجمهر

□

همی نشنوی پند این رهنمون

□

آهوی سیاه شیر گیرست

□

وز برای چون تو جانان جان عزیزان جهان

□

به دل‌ش اندرون شادمانی فزود

□

به غیر از عاشقی کار دگر نیست

□

«مجنون لیلی» به عکس اول

□

ره شناسا، این تو و این پرتگاه

□

بفرجام کردار کیفر برد

□

فرستد پسم نیز با لشکری

□

در خاک، بهم بویم، باری

□

چو شدی نوح، چه اندیشه‌ات از طوفان

□

نه ز بی‌برگی است و بی‌باری

□

صف صف‌اند این پرده‌هاشان تا امام

□

شدند از کوه سوی مقصد خویش

□

امتی او گوید و بس زین قبل

□

زان مقامش به زور بیرون کرد

□

کزان درد ما را بباید گریست

□

کاین جان عزیز باشد، آن خون،

□

ز دیگر مدح‌ها ای خسرو ملک سخندانی

□

نمی‌هست در این سفالینه ساغر

□

که گر بودی دلی دادی به دستش

□

او نیز، ولی به شرمناکی

□

پنبه خواهد داد بهر ریسمان

□

گه از هیبت، بسان ابر، اشک از دیده بارانی

□

مر او را بدان رزمگه بر ندید

□

سری ز خزینه‌ی خداییست

□

فرصتت هست، مده فرصت جولانش

□

در نیام کام همچون ذوالفقارم خنجری

□

خاصه ماهی کو بود خاص اله

□

گردد، به خلاف، پاسخ اندوز

□

مسلمانی بیابد گر خرد باشد سلیمانش

□

به عصایی که تو را در ید بیضا بینند

□

پسندیده آهنگری شادکام

□

به پستی هم بران نسبت کند میل

□

که دایه بخش صدفهاست ابر نیسان است

□

خضر المرابع و الاطلال و الاکم

□

کز خردمنش محتشمانرا حدثانست

□

رخساره به پشت پای او سوز

□

بهم بود مخلوط، الماس و خاک

□

باد شمشیر تو پیش دوستان تو سپر

□

ز آباد و ویران هر مرز و بوم

□

که تار او نبود نطق و بانگ و حرفش پود

□

بیغ افکن بسیار خانمانست

□

صفدر عالی تبار سرور والاگهر

□

جای خرجست این وجود بیش و کم

□

دل درمند تو بند منست

□

تا هر دو کون پر شد از نور والضحا

□

بشکن قلم و بسوز طومار

□

ندانی فریب بد شهریار

□

دلها گرفت با تو امیرا قرار

□

حفیظی چون تو گرداننده‌ی پرگار

□

ولی چشم تو گوش آمد که حرفش گلستانستی

□

اسب، نخواهد به زیر او در، مقود

□

جهانم نیرزد به یک موی او

□

گشته رنجور و نمیگیرد قرار

□

به حل و عقد در کار است بخت کامکار تو!

□

به تندی میان یلی را ببست

□

همچنان کز آسمان آمد علی را ذوالفقار

□

سبکساری نبینی تا درین فرخنده میزانی

□

نهان از خلق با قاضی حاجات

□

وز قران سنگ و آهن شد شرر

□

که ایدون گمانم من ای شهریار

□

جز به ضرورت سوی دیدار خویش

□

به آیینی که گردد عبرت شهر

□

پدید آید از جام یاقوت زرد

□

به آب کرد همه ریگ آن بیابان تر

□

ماهی که باشدش پدر و مادر آفتاب

□

کاین جان به مقارضان سپارم

□

برآشفت و به تلخی پاسخش گفت

□

ز جای مهی برتر آورد پای

□

در امیدی روی وا پس می‌کند

□

کز آدمی است یک هنر بس

□

که ایدر فگندم به شمشیر بن

□

که چنویی ندیده صورتگر

□

مور کجا، مرغ سلیمان کجا

□

رطب با استخوان به جوز با مغز

□

وای او کز کف چنین شاخی بهشت

□

بران اختر از بخت سالار کیست

□

چو طفلکان به شیرند در طریق فنا

□

گفت آنچه شنید پیش ایشان

□

به سالار گفتا مهان را بخوان

□

تا سوسن اندر آید با نیسان

□

بی دلی زار و ناتوان باشد

□

به یاد ساقی دیگر شوم مست

□

وجودم عرصه غوغای عشق است

□

پیام جهان پهلوان زال زر

□

از شرر نه دیگ ماند نه ابا

□

بازآمدنش دراز گشتی

□

به پیش افگند اسپ چون نره شیر

□

باد شمال ملک جهان برده از خزان

□

علم است که بنیاد افتخار است

□

خدائی هست کو نیکو کند کار

□

ریش سر چون شد کسی مو بر کند

□

ز درد و غم آزاد و پیروز بخت

□

گر پنج هزارید پشیزی نگرائید

□

بر او آشفته گشت آن پادشائی

□

به کف بر نهیم آن زمان جان خویش

□

تن چون کوه تو از رنج سفر گشته نزار

□

بیرون ز طالع شه صاحبقران قران

□

گهی با عذر و گه با ناز بودند

□

بیت‌الحرم رواق تو باشد به روز بار

□

سوی خانه‌ی بت پرستان شویم

□

یا بود مقبول سلطان و شفیع

□

یک حلقه در آن زره نمانده

□

که کرسی زرین نهد پیش گاه

□

غلامانت را تاج نوشیروانی

□

درس دانش ندهد مردم بی مشعر

□

چرا بر ناوری آواز تکبیر

□

می‌کشید و گشت دولت عونشان

□

نشست اندر آن نامور بیشه کرد

□

در مضیق حبس ذوالنون مانده‌ای

□

در گنبد عالمش صدائیست

□

که پورش جهاندار گشتاسپ است

□

حاجب تو آصف بن بر خیاست

□

فلک گرانی قدر از جباه شاهان داد

□

فلک را سرخی از اکحل گشادند

□

سر آرم با محبت چند روزی

□

که با تخت و تاجست وبا زیب و فر

□

نعره‌های او همه در وقت خویش

□

در رشته خلل کشید نتوان

□

برو آفرین کرد و بگشاد بند

□

زین باغ جنت آیین، زین کاخ کرخوار

□

تو بخواب اندر و کشتی شده طوفانی

□

در ایوان برد شیرین را چو پرویز

□

هم سرست و پا و هم بی هر دوان

□

پس آنگه به کار اندرون بنگرید

□

که بگریزد از عهد روز غدیر

□

تا رنج بر او برد شب و روز

□

دل نامداران به می خوش کنم

□

برسی لاجرم به نهمت و کام

□

تا به این علت مصون ماند ز چشم حاسدان

□

ز مدهوشی مژه بر هم نبستی

□

از اینها جز تمنای شکر نیست

□

سپهرت بساید نمانی به جای

□

آن فضیحتها و آن کردار کاست

□

بود موقوف خونی و استخوانی

□

سخنها ز اندازه اندر گذشت

□

همیشه تا به شرف نور، پیشتر ز ظلام

□

لیک از ابعاد اگر رفت تناهی توان

□

ز ترکان تنگ چشمی کرده‌ام دور

□

بهر آزار و حیاء هیچ‌کس

□

بترسی ازین خام گفتار خویش

□

یک به یک را می‌برند از چاه و زندان زیر دار

□

در گنبد بر ایشان سخت کردند

□

به دروازه‌ی دژ کشد ساروان

□

مطربانت چو سرکش و سرکب

□

ببین بنای چنان ممکن است بی‌بنا

□

وزو شیرین‌تری زیر فلک نیست

□

نیاز مرد صنعت پیشه دیدند

□

ازان پس همه شهر بگذاشتند

□

هفت دریا پیش آن بحرست خرد

□

با صد کم یک سلیح دارم

□

درختانش از بیخ و بن برکنم

□

عافیت بفروخت رسوایی خرید

□

ز شهریار عجم از زمانه بیخ ستم

□

چون من صد غم خورم دشوار باشد

□

از همه گویندگان با ذوق‌تر

□

یکی را به ابر اندار افراختی

□

پشتم به کردگار و رسول است و ملتش

□

سرسبز کن و سخن نوازست

□

به چنگال شیران و همرنگ نیل

□

در اقالیم دیده‌ای بسیار

□

یکی فضیلت حج دیگری ثواب جهاد

□

نهان میسوز و میساز آشکارا

□

که پوید راه تو بی پای رنجی

□

به هر جای کرده یکی انجمن

□

هیچ با سنگی عتابی کس کند

□

یا تیر خطائی آید از تو

□

بدو داد یک دست لشکرش را

□

ز آتش حسرت برآمد زو نفیر

□

کش میسر نیست انشائی به غیر از الامان

□

گیا در زیر پی شمشیر باشد

□

آنگه بر جان تو جای ثناست

□

به نیک اختر بومتان روشنست

□

کانچه آید بندگان را از تو آن لایق‌تر است

□

چون بی نمکان مکن کبابم

□

کجا یافتی باد گرز گران

□

خویش را مشغول می‌دارم بدین

□

داری از هند و حبش تا بدر چین و تتار

□

بر ادهم می‌زدی بر ابلق افتاد

□

وفا می‌رستش از جان، مهر از دل

□

همی بر زمین بر بمالید روی

□

مر نبی را و علی را به حقیقت جگرند

□

یا بر سر آتش افکنی خار

□

پراگنده شد لشکر نامدار

□

جان او از ذوق در حال آمده

□

طبع نامقبول من مقبول طبع خاص و عام

□

ره و رسم کهن بر باد دادن

□

گرد عبیر است و لعابم گلاب

□

برآورد داننده بگشاد راز

□

زین همه سرگشتگی بازم رهان

□

زده بر زخمهای چنگ نالان

□

مرا یار هرگز نیاید به کار

□

بود آن شب از قضا آن شاه مست

□

غم را به دل به خوشدلی جاودان کند

□

که هر کو زود راند زود ماند

□

نه از اتباع ایشان زنده بگذاری نه از اعوان

□

بزرگست و گرد و سبک مایه نیست

□

فتنه همگان بر کتب بیع و شرااند

□

از آهنش آورم فرا چنگ

□

جهانجوی آهنگ شمشیر کرد

□

بازپس‌گردید ای مشتی حقیر

□

بود ناچار چو در آش مریض اسفاناج

□

چو مصروعی ز پای افتاد بر خاک

□

که گشته از خوشی و نیکویی و پاکی و خوبی

□

برآور یکی گرد از آن انجمن

□

فرو مبند در خلد کامدم مهمان

□

جولان زدن و جهان نبشتن

□

پسر با برادر مرا یار بس

□

بیاراست سالار پیروز بخت

□

که کرده واحد یکتا وحید دورانم

□

ز خارا به بریدن تا ز خرگاه

□

که از ضرب آن ماند بر وی نشانی

□

بپوشند هنگام زخم درای

□

جز حق نبود قول جهان داور اکبر

□

من خود به گریختن سوارم

□

به فرمان پیغمبر راست‌گوی

□

چرا روزم نگردد شب بدین روز

□

که چون حباب هوا در سری و سر به هوا

□

هم نام تو در حنوط پیچم

□

تا فلک و خلق بدین عادت است

□

روان شد کوهکن چون کوه آتش

□

پیر بازارگان همی‌یابم

□

مسکین پدر عروس در ماند

□

با بوذر گفت این که تو را گفتم سلمان

□

فراموشم مکن چون شیرخواران

□

تحرکی که تواند رسید زود به جائی

□

افتاده ز پای و مرده گیرت

□

غلام ثناگر غلام ثنا خوان

□

چه باک از زرد گل نسرین بماناد

□

تکیه مدارید چنین بر قضاش

□

چون حلقه نهاده گوش بر در

□

نه جز او را چو تو منحوس بفرمانم

□

مشعبد را نباید بازی آموخت

□

مقابل به جان کندن جاودانی

□

سر نیزه فتح از آنطرف خواست

□

رسیده در حسود او بلای او

□

که مردم جان مادر چاره‌ای ساز

□

به حلم شاهد قرآن به علم شیر خدا

□

زنجیر مبر که آهنین است

□

قیمتش برتر آید از دگران

□

جمله در این حجره ششدر نهاد

□

ز اتصال لیالی و ایام

□

پریشان پیکرش زان پیکر نغز

□

ترانه هست نظیر و ترانه هست مثال

□

ترک ادب بود ادب کردمش

□

همچو من روز و شب به تیمارند

□

دادی به ددان برات روزی

□

شدم، گرچه نبودم، بردباری

□

به حلوا دهد طفل چیزی زدست

□

در صف خاک نشینان خودم بکشانی

□

سوی علیین جان و دل شدند

□

نباشد زیان از چو من شاعری

□

خط سحر یافته صغرای نور

□

زین بیش دست می‌ندهد چون کنیم ما

□

کو دهن خود دگران را دهد

□

گر خر از بادیه‌ی بیهده باز آری

□

دو چشم مرا اشک پیمای کرد

□

پناه ذات تو بادا که ظل یزدان است

□

نیست یکی صورت معنی‌پذیر

□

گر چه بر صورت عیسا بنگارند اصنام

□

این سخنست از تو عمل خواستند

□

چو خوردم ز دریای او یک فخم

□

نی به نسبت با خداوند قبول

□

کزو یابد توانائی به عالم هر توانائی

□

به از بدخوئی کو بود مهربان

□

ز مدحت گستری گردد به قرب معنوی چاکر

□

سنگ بر این شیشه خوناب زن

□

چو خورشیدی که در تابد ز روزن

□

حیرت ازان گوشه عنانش گرفت

□

زیر قدم چگونه بماندید پی سپر

□

همچو کزدم می‌خلد در اندرون

□

هرچند قهر کرده‌ی غوغائی

□

کزین بگذری جمله بیهود گیست

□

سوار چابک پرخاش جوی در میدان

□

خود نکنی هیچ به عیبش نگاه

□

که نه از خوی بر او نشان باشد

□

تا سخن از دست بلند آوری

□

بلندی و بی‌بر چو بید و چنار

□

خیز تو خواهد تو چه دانی خموش

□

مگر یک ره برون آئی به حیلت زین رمه‌ی حیوان

□

سوخته روغن خویشی هنوز

□

بر دل تنگ حسود آمده آشوب گمار

□

جمله خلقان مست مست خویش را

□

خوش همی رو به روشنی مهتاب

□

گاه سپر خواسته گه زینهار

□

نشود مرد خردمند خریدارش

□

در صبوحی با می منصور تو

□

بر دل و جان لطیف خویش بیاژن

□

آید روزی که ازو برخورد

□

جهانبان نشست از بر تخت عاج

□

وز تو خندان است عالم چون جنان اندر جنان

□

نخل طبعم کی آورد بر گل

□

آن خلفی کو به خلافت رسید

□

داروی علم خور ایرا که به علم است شفاش

□

چاره این کار همین است و بس

□

با خاطر تیره روی رخشان؟

□

تا نباشد چاره هرگز جسم را از انقسام

□

ز خون کشور ما چو دریا شود

□

زمانه زهره ندارد که آن چراست چنان

□

کز عطای پند برتر نیست در دنیا عطا

□

چو سال و ماه به توفیق ایزد ذوالمن

□

پیش من از قول و فعل خویش چنان مار

□

فلک تیز عنان تا به ابد نرم لگام

□

با توست به روز حق شمارم

□

الا تا ز گردون فرودند ارکان

□

دل و چشم دشمن به ما بربدوخت

□

فهرست نه فلک ز خرد کرد مسطرم

□

همه کس داند از صغار و کبار

□

پای بر پایه‌ی الوف و مائین

□

ای غدر پذیرفته از این گنبد غدار

□

تا نشد صایم ما زاغ نگفتند صلاه

□

برشو به درخت مصطفائی

□

فی‌المثل بر تخته‌ای بردی کشان یا معبری

□

به هر نامداری و هر مهتری

□

چربک او همچنان چون جان شیرین می‌خوری

□

چشم سوی روی خوب، گوش سوی زیر وبم

□

هر دو در حفظ حافظ‌اند و معین

□

مر رسول مصطفی را کیست آل؟

□

در حمله چو بی‌طاقتان انین

□

بر خشک بخیره مران سماری

□

نبود از بد بخت مانند چیز

□

به دین آورم جان بدکیش را

□

از آن چو ملک عزیزست نزد شاه علاش

□

درهر شب عید شادمان است

□

که گاهی کمند افگنم گاه تیر

□

کرا چشم دل نور دین‌دار دارد

□

روزی هزار بار دو چشمم شود چهار

□

به بیهوده‌ها جان و دل چون سپاری؟

□

ز رنج تن خویش وز درد باب

□

که ننگست در گاو کشتن به مرز

□

هرگز نرسد هیچ نفیری به نفر بر

□

همی هر روز پرگردد به نفرین تو دیوان‌ها

□

دواندین خون بران چرم زرد

□

برتو چه خواند که کرده‌ای ز رذایل

□

درون سو شاه عریان و برون سو کوشک در دیبا

□

ببایدت، ای برادر، می گذشتن

□

نشاید شب گور در خانه خفت

□

ازین خوارتر چیست ای شادمان

□

خانگه داران جان بودند آنجا جامه در

□

نور رأی تو بودیش رهبر

□

فلک یاور سعد بوبکر باد

□

حیدر امام توست و شبر وانگهی شبیر

□

لفظش چو گهر هست گرش سیم و زری نیست

□

من گرد او ز بهر چه دوران کنم

□

که دهشت گرفت آستینم که قم

□

چو دستور شایسته نزد بلاش

□

ز رفعت همسر گردون به نعمت همسر قارون

□

شده وادی چو اطراف سنابل

□

خیانت پسندست و شهوت پرست

□

فه داد عمرو و عنترش

□

ای مرا قاضی و مقضی وی مرا خصم و گوا

□

به چشم تو در خاک و خاکستریم

□

برآمد شب تیره از دشت خاک

□

دل و جان او پر ز گفتار دید

□

نه هیچ فکرت جز بهر عشق خواب و خورم

□

این که چون آرام گیرد وان که چون گیرد قرار

□

برهنه شدند اندران جویبار

□

تو را کالبد چون صدف جانت گوهر

□

«غالبون» شان گشت «آمنا» چو ثعبان شد عصا

□

تا تو ز دانش همی درو نفزائی

□

در کینه را خوار نتوان شمرد

□

بباید جوان خردمند را

□

تخته‌ی قسمت تقدیر خداوند از بر

□

زیرا که نشد وقف تو این کره‌ی غبرا

□

بدم من بدان نیز همداستان

□

با بصرهای پر از نور بماندند ضریر

□

این شخص به دراعه و این پای به شلوار

□

کهتری را بر زمین خاوران مهتر کنی

□

بدین کهن گویم از دین نو

□

که هم نیک‌پی بود و هم رای‌زن

□

زان که اینست همه ره روش با خطران

□

کارش اینست و جز این هر چه کند بیکار است

□

نشسته تو اندر میان دل به بیم

□

هرچند که اینجا بود این جسم عیانیش

□

چند ازین رنگ و عبارت کار باید کرد کار

□

گرنه کار دین چنین در شور و در غوغاستی؟

□

به پشت اندرون بار و لختی گیا

□

به دلش اندر افتاد زان کار شور

□

رو بر خواجه شو و بازنما اینقدرش

□

نعل او پروین نشان و سم او خارا شکن

□

که خسرو بران گونه برشد تباه

□

کس نکرده‌است جز به مایه خمیر

□

رزق تو خود دمار خواهد کرد

□

جز کسی را که ندارد ز جهان ثانی؟

□

بلندی و پستی و غار و نهفت

□

که او شهریاری شود بفرین

□

در ملامت چو صاحب صفین

□

مرصع ساختی تاج زر خورشید تابان را

□

زمانی فرازست و روزی نشیب

□

به صورت بشر اندر چنین بقر دارد

□

جز صدق نراند آنجا کز بخل هجا کرد

□

تاویل نماز بامدادین

□

تو را جز بزرگی و شاهی مباد

□

نیاز آنک بنهفت ازو بیش داد

□

نیک بسیار خوار چون ثعبان

□

مولای خدای را مدان مولا

□

بخواننده آگاهی نوبریم

□

پرهیز مرد را سوی دانا بهین دواست

□

خلق را سر شمرده‌ای چو انار

□

علت این گنبد نیلوفری

□

که سالار بد او بر این هفت گرد

□

نداری مکن جنگ با لشکری

□

ای بقای تو بهار و قدر عید مرد و زن

□

ز بس بند بداندیشت گران باد

□

ز بیم تو بگذاشتندی نهفت

□

که صمصام دادش عطا کردگارش

□

لوبست الجبال و انشقت السما

□

این گوهر منور زنهاری

□

وگر سایه‌ی تاج و پیرایه‌ام

□

که ای بی‌خرد روبه دیوساز

□

حلها پوشی طرازش «ذلک الفوز الکبیر»

□

بس ژرف یکی چاه بی‌فغان است

□

تا ز زر در جهان نشان باشد

□

این صعب دیو جاهل بدمحضر

□

ورنه در هر کوی بوبکرست و در هر کوه غار

□

جدا ندید مرین را ازان هگرز کسی

□

چکند چرخ کت نباشد رام

□

ز هرگونه‌یی جامه‌ها خواستند

□

پس بزودی زو برون آید چو آتش از حجر

□

حر ز جان است و هیکل بدن است

□

خواجه چه صفهای دیو یک به دگر بر شکست

□

ز رسم چرخ دوار ستمگار

□

قدرت و قدر و شرف با علم دین دارد قرار

□

گر تو به مثل به نان گروگانی؟

□

نه با تعجیل امرش باد را پر

□

همی جست هرکس ره مهتری

□

زان که پوشیده نیک نیست بصر

□

معتصم هرگز به عمر اندر نداد و مستعین

□

نقدتر از همه حالی فرجی و دستار

□

تو خیره به دیبا چه پوشی سفال؟

□

قصه‌ی خویش بخواندم صدق‌الله کتب

□

تا برهی زین همه بس و زحام

□

خانه‌پرداز فتنه‌ی بسیار

□

ز بالا دو دست اندر آورد راست

□

چاره نبود نو عروسان را ز زیور داشتن

□

وز حکم عقل نسبت ایشان مقرر است

□

زمین‌نوردی دریا گذار که پیکر

□

از فاطمه و شبیر و شبر

□

چرا چندین عجب داری که نادانی فغان دارد

□

نام تو پیدا و تن تو نهان

□

بر دوش مسیحا غیارباشد

□

که چو خر دیده بر علف دارد

□

تا به پشت گاو ماهی بوی دل آید از آن

□

در دایره‌ی سپهر بی‌غدری

□

تا هیچ در فتیله‌ی خورشید روغنست

□

گوئی که چنین بود قسم قسام

□

تا به جز حاسد تو پر غم و احزان نشود

□

چه افتادی چنین در کاروباری؟

□

روز شادیت را مباد کنار

□

لشکر کش فتوت و سردار اتقیا

□

پی مرکب رها کردند تا پیدا بود پنهان

□

چون طبل باز ساز شد وبانگ شهپرش

□

آفرینش به جمله بی‌خطرست

□

گوئی که من به چین و به ماچینم؟

□

که هست با تک او کند و مضطر آتش و آب

□

سخن حکمت زر است و خرد شاهین

□

هر ولایت که آن فکر دارد

□

آید اسباب هر مراد به دست

□

مر امیرالمومنین را که: ای امیر باوقار

□

مشک بی‌بوی ای پسر خاکستر است

□

هرگز که نه تشریف توشان بر اثر آمد

□

نوازمش بسیار و بستایمش

□

بالمکاره که ازو افزود کشت

□

ای جوان گر خبرت هست، چنین خلقان

□

حلا آن یخ‌فروش نیشابور

□

در کنارت باد و دشمن بر کنار

□

چادر مریم بر عیسی بسی دارد ثمن

□

ز ما جز نیستی چیزی نماند

□

رضا نداد دل من بدین قضا و قدر

□

نیاید اگر باشدش نام و ننگ

□

آکل و ماکولی ای جان هوش‌دار

□

کو کرد نژند و خنگ سارم

□

کان یمین را ز یسار تو همی آید عار

□

وعده‌های امیدوار شنید

□

در یکی کوچه‌ی خم اندر خم

□

بختم شود مساعد، روزم شود بهاری

□

در قطار تعبش نیز نه ناقه نه جمل

□

چه گفت آن خردمند گردن فراز

□

لیک باشد در صفات این زبون

□

که سلمان از آموختن گشت سلمان

□

شغل جز طاعت تو عصیانست

□

ولیکن میفزای بر مصطفی

□

از تو صلت ز من اشعار به الفاظ دری

□

که یعقوب از نسیم پیرهن یافت

□

بر اسرار قدر علم تو قادر

□

اگر چند پیوسته قیصری

□

گفت رو رو من حریف تو نیم

□

ما را توی نگهبان زین آفت سمائی

□

بر سعادت همی کند الهام

□

گه به هندی سپاه چین شکند

□

نیست حکمی نه نیز دیوانی

□

آسان گردد بدو شمار مرا؟

□

از چه محرومست از رافت تو این کشور

□

همی‌بازنشناسد او را ز شاه

□

شاد و خوش نه بر امید نیستیست

□

بر خاک نبشته به خط رحمان

□

گفتم از خواجه سیه به نبود رنگ‌نگار

□

چنان سودمندش نیامد که پند

□

گر چه پیش ملک او دونست ملک نوذری

□

همه در حیطه‌ی فرمان او رام

□

به ازین دل نبود اندر سبزوار

□

چو نزدیک گشتی بچوگان و گوی

□

تو و دوکی و تسبیحی که نز مردان میدانی

□

نروید جز که در خاک خراسان

□

تا نیارد یاد از آن کفر کهن

□

بخل محمود بذل فردوسی

□

زنهار به روی ناسزاواری

□

که‌ت مغز پر است از بخار صهبا

□

نه مهتری و نه با فلانی

□

نخواهد به جنگ اندرون آب سرد

□

جز کز خیال فاسد مهمانی؟

□

نهادم بران تیز آواز گوش

□

سیه روی و سر پرغبار علی

□

برون رفت و بازش نشان کس نیافت

□

که با تو نماند بسی این روانی

□

بلای روزگار ناصبوری

□

بپیچید برنامه بر پرنیان

□

بار عصیان که بر تو انبار است

□

وان قصه که دانیش بگوئی

□

قبولم کرده اما زان به رقصم

□

کجا گرد کرد او به روز دراز

□

سوی هوذة بن علی الیمانی

□

ندارد، شنیدی که ترسا چه گفت؟

□

که شیرش بسته ره بر گاو گردون

□

یکی فرش بودی به دیگر نهاد

□

به گیتی درختی و باری کجاست

□

مجنون‌ترم از هزار مجنون

□

بر صفت روز گذر کرده باش

□

مگر یک ره آواز او بشنوی

□

هرگز آن گمره کزو بیدارم او بیدار نیست

□

به دور عدل تو جز بر درخت بار گران

□

ولی گر یار باشد لیک کو یار

□

جهاندار پرویز یزدان پرست

□

این نفس‌های خرده‌ی اجزا را

□

در سر افتاد چون ستون درخت

□

به خدمتکاری قدش کمربست

□

نه نیکو بود خنده درکارزار

□

سوی درش بشتاب و بجوی دربان را

□

بس قد همچو تیر ز هیبت کمان شود

□

حسن و وفا بود جهان تا جهان

□

ز هر گونه چون دیو بد راه بر

□

ز الوان میوه‌ها گردیده پربار

□

غمزه را داد جادوئی تعلیم

□

گریبان چاک هر جانب دویدن

□

که باشد بران آرزو کامگار

□

به دست دایه ایشان را سپردند

□

که قاضی از پس اقرار نشنود انکار

□

برآمد از نهاد کوس فریاد

□

جهان را بدین مژده‌ی نو دهید

□

دامن صحرا ز گهر گشت پر

□

زد شیشه باد بر دو سر سنگ

□

شکستی ساز او را بر سر او

□

خداوند را زان سپس بنده خواست

□

به سلک قنبر و سلمان در آییم

□

که حق ز اهل باطل بباید نهفت

□

در این منظر فتاده سایه از کیست

□

همان کز شماهست درویش نیز

□

به دست آورد کلید گنج عالم

□

طایر شده واقع ایستاده

□

بگردان چمن می‌گشت یک روز

□

جهاندار برتارک ما نبشت

□

جگرها را تشنه، لبها مهر بسته

□

بردند گنج عافیت از کنج صابری

□

سر ما در کله ناید ز شادی

□

مگر بر زمین سایه‌ی ایزدی

□

به بی‌باکی در آن عصمت گه‌ی پاک

□

با او به مراد عشق بازی

□

نبود دردل شب کور بود پیر و جوان

□

خرامان به زیر گل اندر تذرو

□

نموداری دگر رو دادش از هوش

□

پیاده باشم و دیگر پیادگان فرزین؟

□

کز پی جان غمزده به دلداری است

□

کجا رفت خواهی چنین پوی پوی

□

که طفلانت نثار آرند دشنام

□

تنها من و تو میان گلشن

□

که از کویت به رفتن رای دارم

□

سخن گفت از روزگار نبرد

□

خضرخان نیز هم‌چون او غمین بود

□

که حکمت چنین می‌رود بر سرم

□

فسون بنده از دیوش نگهداشت

□

خردمند و روشن دل و پر ز داد

□

هم ز هوا سوخته میشد شتر

□

ز آنچه ترسیدنیست دستم گیر

□

وی از دیده می افشان شد، زهی درد!

□

که آسانی و مهتری را سزی

□

که باشد پیش صرصر مشت خاشاک

□

تصیح باولاد البرامک من یشری؟

□

عمر بدان گونه که دانی گذشت

□

انوشه بدی تا بود روزگار

□

خرام پیل نپسندید بر مور

□

سرخ پوشی گذاشت بر بهرام

□

ز لب جانها درون سینه شد باز

□

چه گوید مرا آن خردمند شاه

□

به آخر گوهر اویم؟ چه باک است!

□

نیامد جز آغشته خفتان به خون

□

ز تو آخر به یک راحت خیزد؟

□

بپیچد و شد شاه را سر زداد

□

حوالت کرد شاهنشه بدان ذات

□

باده می‌خورد چون جهان داران

□

بپرسیدن آزادی اندرگرفت

□

گل بادام و در گل مغز بادام

□

بارجش ز خورشید برتر کشید

□

ایستاد و کمان گرفت به دست

□

یکی بی‌سر و دیگری سرنگون

□

دیگر ره با طرب همراه گردم

□

کمندی بدست اژدهایی بزیر

□

شاه را سخت فرخ آمد فال

□

بدین آرزو رای و پیمان تو راست

□

بنای خسرو و جای شکارش

□

دلت را بدین هیچ رنجه مدار

□

چرم را بر گوزن سازد گور

□

بگفت این و بر بست زرین کمر

□

به هندی تیغ کرده هندوی خویش

□

نماند چنان کار بی بر بسی

□

یادگار اردشیر بابک را

□

که رای تو آزادگان را گزید

□

رکابت باد چون دولت جهانگیر

□

کجا پای دارند روز نبرد

□

چون مجسطی هزار حل کرده

□

گشاد آنک دانا بد و راه جوی

□

که زد رایت که بس شوریده رایست

□

زپیشت چو روبه گریزان شود

□

تند چون شیر و سهمناک چو گرگ

□

غروری کز جوانی بود هم رفت

□

بنده فرمان به هرچه درخواهی

□

چنان گو کاین چنین گوید نظامی

□

نز لفظ تو نکته‌ای شنیدست

□

سخن باید چو شکر پوست کنده

□

ور ببینی رو بگردانی ازو

□

که گر دشمن شود بیم هلاکست

□

از پی نقصان عقل و ضعف جان

□

زهرناک اندرون و بیرون شهد

□

هم به قدر ضعف حس خلق بود

□

کیست کاین آشنا دلیری کرد

□

چه حیا چه دین چه بیم و خوف جان

□

موسپیدی بخشد و ضعف میان

□

بهر اهل بیت او زر می‌کشید

□

ور نکوهیدی فراق او بدی

□

بر فراز چرخ مه روحانیی

□

کفر نعمت باشد و فعل هوا

□

اندرون نوری و شمع عالمی

□

جز ز تصریف سوار دوست‌کام

□

آمدند از بهر کد در رنگ و بو

□

چو ز ابرام لبم دست ملک فارغ شد

□

گر چه که بود آب روان تا شکم

□

به مدحت تو زبان زمانه تر بودست

□

نبد خسروی برتر از جمشید

□

داند که از مکارم اخلاق در صفا

□

نه ما آن سرسری آریم پیشت

□

دوستکام دو جهان بادی واندر دو جهان

□

لشگری تیغ برکشیده به اوج

□

گر آسمان چو مخالف نداردت طاعت

□

صفت سیر بر وج و روشن منزلها

□

ز آثار ارکان و تاثیر گردون

□

جهاندار و بیدار و پدرام شهر

□

مرد را چون ممتلی شد از حسد کار افتراست

□

اگر بود از فلک زینگونه بیداد

□

هستمی از بس که سر بر آستانت سودمی

□

چشمشان افتاده اندر عین و غین

□

بهر انگشت کاید اندر سنگ

□

کمان داران رغبت تیر در شست

□

وز لشکر او جز اجل نبرد

□

بپوشید پس جامه‌ی شهریار

□

این عمار نگر بدیده‌ی عقل

□

برو پوشیدگان، هوئی در افتاد

□

چون گرد شود وجود پستم

□

تا یکی روز بر کناره آب

□

کنون بازگردم به آغاز کار

□

به دل می‌گشت جستن هر زمانش

□

چه باید درین آتش هفت جوش

□

اگر خود پذیرد سخن به بود

□

نیم شب چون نیم مستی پادشاه

□

نز هوس است این همه آشوب دل

□

در مرداری ز گرگ تا شیر

□

اندرین فسخ عزایم وین همم

□

به فر کیانی یکی تخت ساخت

□

عجوزی کاو کند گلگونه بر روی

□

چو مطرب به سور کسان شادباش

□

همان تخت به دوازده لخت بود

□

عشق برجان و دل او چیر گشت

□

شکر لب گفت با خسرو که هان خیز

□

با کوه کسی که راز گوید

□

می و نقل و سماع و یاری چند

□

همی مهرشان هر زمان بیش بود

□

در آن بود از دل صبر و آرام

□

برخور ازین مایه که سودش تراست

□

زن چاره گر بستد آن نامه را

□

زان سخن هر یک چنان نومید شد

□

یکی علت درو افگندم از کار

□

وز آنجا باز پس گشتند غمناک

□

صد هزاران نام گر بر هم زدی

□

چو گیرد بلندی چه خواهد بدن

□

چو مرغان نالهای زار می‌کرد

□

همت خاصان و دل عامیان

□

نخستین صد و شست بند اوسی

□

چشم بر رخساره‌ی دل‌دار داشت

□

امیران، چار و ناچار، اندران عزم

□

جمع آمده از سر شکوهی

□

من داشته‌ام عزیزوارش

□

کزان بخت هرگز نباشدت بهر

□

در ایامش مغل ره یافت این سوی

□

به گفتار خوش مهر شاید نمود

□

فرود آمد و جامه‌ی خویش تفت

□

گرچه از دل نیست خالی درد این

□

پریروی از برون آلوده‌ی شرم

□

کاین سلسله‌ای که بند بشکست

□

خواب ناقص‌عقل و گول آید کساد

□

پرستنده با ماه دیدار گفت

□

به گوش او که این گفتار در شد

□

شب آمد یکی زان عریقان آب

□

ندانم که بر تو چه خواهد رسید

□

گفت مهلم ده ز بهر کردگار

□

نه شه را از گل دیگر سرشتند

□

بدین قاروره تا چند آبریزی

□

گفت اگر زان چه وعده دادم شاه

□

که یزدان پاک از میان گروه

□

گناه خود نمی‌بینم درین هیچ

□

گر بسخن کار میسر شدی

□

بدو گفت بهرام فرمان تو راست

□

چو سر ز سجده برآورد شمس تبریزی

□

در ادا کردن زر جایز

□

دانی که عرب چه عیب جویند

□

درج در خوفی هزاران آمنی

□

بیامد در بار دادن ببست

□

نگه کن مرا گر ببینی به جنگ

□

هر چه در این پرده نشانت دهند

□

تو برنایی و نوز نادیده کار

□

و آن دل که رفته بود به جای دگر

□

شب و روز در شام و در بامداد

□

تا روز نخفت از آه کردن

□

گه ز فغفور باج بستاند

□

یکی تاج بر سر ببالین تو

□

چو کاووس لشکر به خشکی کشید

□

پرده در انداخته دست وصال

□

مر او را به آیین پیشی بخواست

□

تا چنان چون میان شادی و غم

□

مجرد روی را به جایی رساند

□

تا همسر تو نگردد آن ماه

□

صورتی از صورت دیگر کمال

□

جزان هر چه گویی تو پاسخ دهم

□

به شبگیر چون من به آوردگاه

□

هر که فتاد از سر پرگار او

□

چو نیکو گردد به یک ماه‌کار

□

بساخت از پی پس ماندگان و گمشدگان

□

به گنجینه‌ی این دکان تاختم

□

با حلقه گوش خویش می‌ساخت

□

شه نترسید از آن شکنج و شکوه

□

بدان کو مرا دید و بامن نشست

□

بدو گفت رستم که شد تیره‌روز

□

سحر زده بید، به لرزه تنش

□

بباشد نگردد باندیشه باز

□

شادان زی و به کام رس و برخور

□

زهی خضر و اسکندر کاینات

□

گرفته ساقیان می بر کف دست

□

آنچنان که انبیا را زین رعا

□

چنین است و این بر دلم شد درست

□

ازان پس بپرسید زان مهتران

□

دل که بر او خطبه سلطانیست

□

همان قبله شان برترین گوهرست

□

راست گفتی به دستش اندر گشت

□

دیدها را به آب تر کردند

□

این نامه به نامه از تو در خواست

□

کوش تا خلق را به کار آئی

□

کجا کز جهان گوش خوانی همی

□

بیامد پر از آب رودابه روی

□

لاجرم اینجا دغل مطبخی

□

نخست آفرین بر جهاندار کرد

□

جز این یک قصیده که از من شنیدی

□

بیارام و تندی رها کن ز دست

□

هم فارغم از کشیدن رنج

□

لیک اغلب هوش‌ها در افتکار

□

کسی را بود زین سپس تخت تو

□

از ایشان فراوان تبه کرد نیز

□

سختی ره بین و مشو سست ران

□

سه دیگر هر آنکس که داننده بود

□

جهان به کام تو دارد خدای عز و جل

□

مرا زیبد از خسروان عجم

□

در زندگیم درود تاری

□

چشم را سرمه فریب کشید

□

همه پیش من جنگ جوی آمدند

□

همه دودمان پیش یزدان پاک

□

لیک آن خنده چون برق او راست کو گرید چو ابر

□

بدان نامه‌ها مهر بنهاد شاه

□

سفری کان را باز آمدن امید بود

□

شه از هول آن بازی سهمناک

□

زینسان جگرت به خون گشائی

□

که سفر کردم درین ره شصت میل

□

همه دیده پرآب و دل پر ز خون

□

همی آتش افروزد از گوهرش

□

به روی خاک می‌غلتید بسیار

□

شهنشاه پس جام دیگر بخواست

□

هر ساعتی سرشک گلاب از هوا چکد

□

گلین بارویش را زبس برگ و ساز

□

زوبینش به زخم نیم خورده

□

زان شیفته سیه ستاره

□

بدانست کز گوهر اژدهاست

□

بر رستم آمد گرانمایه شاه

□

نشینم هم در این ویرانه وادی

□

چو باید خورش بامداد پگاه

□

نی نی این لفظ نیاید درست

□

رصد بسته بر طالع شهریار

□

از پای فتاده‌ام چه تدبیر

□

ما پی گل سوی بستان‌ها شده

□

از آن بد کنش دیو روی زمین

□

بروی دگر قارن رزم زن

□

به جلاب دگر نوشین کنم جام

□

ندانست کس در جهان نام اوی

□

کردگار از ملک گیتی بی نیازست ای ملک

□

اگر با سرونشان نباشد سرشت

□

با نام شکستگان نشستن

□

من با تو نشسته گوش در گوش

□

اگر بر شما دام و دد روز و شب

□

به اولاد چون رخش نزدیک شد

□

و گر پیش آمدی چاهیش در راه

□

چوخسرو و را دید برگشت شاد

□

گرانمایه شاه جهان کدخدای

□

یکی روس بدنام او جودره

□

گر لشگر او شدی قوی‌دست

□

لیک با باگندمان این آسیا

□

چو آن کودک خرد پر مایه گشت

□

روان نیاگان ما خوش کنید

□

به روز آهنگ عشرت داشتندی

□

تو رانیست از روم جز کیمیا

□

همان کاوه آن بر سر نیزه کرد

□

در اندیشه می‌گفت کان شهریار

□

سریرش را سپهر از زیر برداشت

□

گر عاشقی آه صادقت کو

□

چه با مهد زرین به دیبای چین

□

ز کین‌آوران تیغ بر هم شکست

□

بر آن کوه کمرکش رفت چون باد

□

به پاکیزه یزدان که ماه آفرید

□

مشو تیز تا چاره‌ی کار تو

□

زبان اورانی که وقت شتاب

□

رفتنش به از شمال بودی

□

کار و بار انبیا و مرسلون

□

ورنه به هوس، کس نجوید

□

نگه کرد کاووس و خیره بماند

□

ملک ز آرامگه برخاست شادان

□

ز قیصر که برداشت زانگونه رنج

□

درد که نهاد بر تو این بار؟

□

دهن تنگ و سر گرد و ابرو فراخ

□

چندانکه به گرد کار برگشت

□

چون عرب زخمی آنچنان دیدند

□

تن نیز به یک سبیله شد راست

□

برفتند با او بزرگان نیو

□

درشتی کردنم نزخار پشتی است

□

فرستاد با او یکی استوار

□

تاریخ ز هجرت آنچه بگذشت

□

دو شمشیر زن درهم آویختند

□

به شه گفت ای به دانائی و رادی

□

سپهر با تو به رفعت برابری نکند

□

لیکن، چو فسون پیر بد چست

□

چه سازی و درمان این کار چیست

□

دو خرگه داشتی خسرو مهیا

□

همی گوهر افشانی اندر سخن

□

با هم نفسان ز جای برخاست

□

وان هوای نفس غالب بر عدو

□

تو طفل رهی و فتنه رهدار

□

شعری به سیاقت یمانی

□

چون خوانده شد این ورق تمامی

□

چنین بود تا بود گردان سپهر

□

ز خر برگیرم و بر خود نهم بار

□

مرا گر توانی رهانید ازوی

□

بینائی عقل پیش میدار

□

فایده‌ی هر ظاهری خود باطنیست

□

هر دد که بدید سجده کردش

□

فردا که هرکسی به شفیعی زنند دست

□

گو آنچه که گفتی، از یقین است،

□

که بخشود بر ما جهاندار ما

□

و گر آتش نه‌ای صبح روشن

□

زدی دست بر پشت اونرم نرم

□

کشد تقدیر جان کم نصیبان

□

ای حسام‌الدین ضیاء ذوالجلال

□

کفر هم نسبت به خالق حکمتست

□

افشاند چوم باد بر جهان دست

□

تو شیر کشی، بهر شکاری

□

ز ما و ز ایران برآمد هلاگ

□

ز تنگی کس به چشمم در نیاید

□

خردمند بی‌شرم خواند مرا

□

گرفتارم به دست نفس خود رای

□

خوابناکی لیک هم بر راه خسپ

□

داده‌ی تو چون چنین دارد مرا

□

نخورد از عبادت بر آن بی خرد

□

گفت: ای همه مرهم از تو آزار

□

وزان مشت بر گردن ژنده‌رزم

□

تو ایمن چون شدی بر ماندن خویش

□

چوبشنید بهرام زو بازگشت

□

برد آن ورق و به نازنین داد

□

سوی تو دانه‌ست و سوی خلق دام

□

گرنه این نام اشتقاق دوزخست

□

خواند شاهش به نزد خویش فراز

□

گفت از سر گریه کای نکو خوی

□

چنان شد که رخشان ستاره شود

□

به شور انگیختن چندین مکن زور

□

همی‌جست استاد آن تا سه سال

□

دل اندر چیز دیگر بند و می‌کوش

□

زیرکی چون کبر و باد انگیز تست

□

آن لغت دل که بیان دلست

□

گرش سخت گفتی سخنگوی سهل

□

این گشته به اب دیدگان مست

□

سر دیو جادو هزاران هزار

□

مرا پیوند او خواری نیرزد

□

بدو گفت کز خره‌ی اردشیر

□

سه کاسه نهادی برو از گهر

□

وآن طبیب و آن منجم در لمع

□

دوستی از دشمن معنی مجوی

□

زانهمه لشگرش به گاه بسیچ

□

بدانش نگر دور باش از گناه

□

تو افتاده‌ای بی‌گمان در گمان

□

برین تن گو حمایل بر فلک بست

□

بدان تا بیاید پس ما دمان

□

شکست بزرگ است بر موبدان

□

تا نیاید بر ولا ناگه بلا

□

رجم کن این لعبت شنگرف را

□

غریو از بزرگان مجلس بخاست

□

گزافه مفرمانی خون ریختن

□

چو آمد به درگاه سام سوار

□

خری کوشست من بر گیرد آسان

□

سوی دشت دوک اندر آورد روی

□

فرستاده اندر شگفتی بماند

□

معده‌ی خر که کشد در اجتذاب

□

چشم فرو بسته‌ای از عیب خویش

□

در سهی سرو چون شکست آید

□

مرا اندرین دانش او داد راه

□

به هشتم جهاندار کاووس شاه

□

به قندیل قدیمان در زدن سنگ

□

چه گویی ز گستهم یل خال شاه

□

درخشیدن تیغهای سران

□

دم به دم خبط و زیانی می‌کنند

□

این سخن پایان ندارد لیک ما

□

رهایی نیابد کس از دست کس

□

دوموبد گزین کرد پاکیزه‌رای

□

ابا نیزه و گرز و تیر و کمان

□

به هندوستان جنیبت می‌دواندی

□

به پوزش یک اندر دگر نامه ساز

□

گر از دوست دشمن نداند همی

□

آن درخت هستی است امرودبن

□

ثابت این راه مقیمی بود

□

اسدی را که بودلف بنواخت

□

چرا خیره بر باد چیزی نبشت

□

نشست تو بر تخت شاهنشهی

□

کدامین سرو را داد او بلندی

□

ازان مرز دانا سری را بجست

□

چنین بود تا شد بزرگیش راست

□

بر دلم زد تیر و سوداییم کرد

□

می‌شود صیاد مرغان را شکار

□

ز بحر طبع تو امروز در معانی عشق

□

چو از حرفی گلستانی ز معنی کی گل استانی

□

بتازید تا کار سهراب چیست

□

گرم شیرینیی ندهی ز جامت

□

که یارد بدین گونه اندیشه کرد

□

که ای دانای حکمت‌های مکنوز

□

آب استاده که سیرستش نهان

□

چراغم مرد بادم سرد از آنست

□

تا کیومرث از سریر و کلاه

□

چو مینا به بزم تو آیم دمادم

□

کجا پادشاهیست بی‌جنگ نیست

□

نویسنده چو از نامه به پرداخت

□

شما رای و فرمان یزدان کنید

□

در تن رمقی هنوز تا هست

□

جان حیوانی بود حی از غذا

□

چو شیرین بانگ مادر خوانده بشنید

□

چو بیدبن که تناور شود به پنجه سال

□

من که نظمم معجز فصل‌الخطاب احمدی است

□

بشد بارمان نزد افراسیاب

□

چو گردد دفع ظلم از دولت تو

□

همی گفت هرکس که یزدان سپاس

□

و استطربت سجعا فیها حمایمها

□

من به ربع عشر این ای مغتنم

□

یارب به علی و طاعت او

□

کوشد که یکی دمت ببیند

□

وارث دیهیم و گاه دولت و دین را پناه

□

بدان چاره از چنگ آن اژدها

□

بی‌دل و جان همی دوید بسر

□

به ره کشته شد هم به فرجام کار

□

در حق هاتف این گمان نبری

□

زان عرب بنهاد نام می مدام

□

بساط رسم را طی کن، براق وهم را پی کن

□

بس شخص بینوا که ورا از علو قدر

□

همچو آثار سلف ای پادشاهان را خلف

□

برآویخت چون شیر با بارمان

□

بوسه‌گاه همه پاکان جهان باد درت

□

من این دانم ار هست پاسخ جزین

□

چون عشق لجام بر سرت کرد

□

عاجزی بی‌قادری اندر جهان

□

گدایی تا بدان دستی که اندر آستین داری

□

چه سخن کاین سخن خطاست همه

□

کوری عشقست این کوری من

□

همان سگزی رستم شیردل

□

خصم هر شیر آمد و هر روبه او

□

ز پیری مگر گاو بیکار شد

□

پس زمین را بوسه دادند و شدند

□

طفل تو گرچه که کودک‌خو بدست

□

گوییی دل گویدی که میل او

□

پیش از من و تو بر رخ جانها کشیده‌اند

□

صد زبان و هر زبانش صد لغت

□

سر ماه نو هرمز مهرماه

□

هرکه خوابش بهتر این را او خورد

□

بتوزیم فام کسی کش درم

□

دم مزن تا بشنوی زان آفتاب

□

این دهان بستی دهانی باز شد

□

صد نشانست از سرار و از جهار

□

مشتری را ز فرق سر تا پای

□

اولیا را داشتی در انتظار

□

غمی بود ازین کار و دل پرشتاب

□

پیش ازین رمزی بگفتستیم ازین

□

ز چیزی که گفتند پیغمبران

□

عقل بفروش و هنر حیرت بخر

□

بدیشان چنین گفت کاین کارکرد

□

قند حکمت از کجا زاغ از کجا

□

چو بینی زبر دست را زور دست

□

گر رهاند پای خود از دست گل

□

گراین هفت یل را بچنگ آوریم

□

چاش گل تن فکر تو هم‌چون گلاب

□

بفرمود خسرو به سالار بار

□

چون ندارد جان تو قندیلها

□

یکی بوستان بد در اندر بهشت

□

زو حیات عشق خواه و جان مخواه

□

چون ز من خلق نیز گردد سیر

□

این چنین قفل گران را ای ودود

□

ز زین برگرفتش به کردار باد

□

در ده ای ساقی یکی رطلی گران

□

سپه را سوی جنگ ترکان کشید

□

چونی ای عیسی ز دیدار جهود

□

چو دیدند گرد گو پیلتن

□

بر دو کون اسپ ترحم تاختیم

□

تقوم و تجثو فی المحاجر و اللوی

□

چونک چیزی فوت خواهد شد در آب

□

به یزدان چنین گفت کای دادگر

□

مر یتیمی را که سرمه حق کشد

□

ز هر کشوری مرزبانی گزید

□

زانک پستان شد حجاب آن ضعیف

□

کنون دخترت بس که باشد مرا

□

در ندارم هم تو داراییم کن

□

راصد چرخ آبگون بوده

□

جان ابراهیم باید تا به نور

□

گر تو توفیق بندگیم دهی

□

خواندش در سوره‌ی والنجم زود

□

تو را بندگانند و سالار هست

□

همچو آن طفلی که بر طفلی تند

□

بدان اندکی سال و چندان خرد

□

حاصل آنک از هر ذکر ناید نری

□

چو صد دانه مجموع در خوشه‌ای

□

سامری‌وار آن هنر در خود چو دید

□

بس رسول و نبی شدند هلاک

□

مثنوی را چابک و دلخواه کن

□

همی خواست زد بر سر اسپ اوی

□

بعد از آن پر یابد و مرغی شود

□

برانگیخت اسپ و بیفشارد ران

□

آن خلیفه‌زادگان مقبلش

□

کند ارپای در نهد به مصاف

□

صبح نزدیکست خامش کم خروش

□

به میان سخن که میسازد

□

چار عنصر چار استون قویست

□

پرستنده‌ی آتش زردهشت

□

از سبب گفتن مرا دستور نی

□

بدانجای کان روشنی بردمید

□

کژ منه ای عقل تو هم گام خویش

□

چو می‌خواهی که یابی روی درمان

□

کم نمودن مر ورا پیروز بود

□

گر چه هست این حکایت اندر پوست

□

نفی بهر ثبت باشد در سخن

□

کنون زو نداریم ما آگهی

□

آن کمان و تیر اندر دست او

□

که توران زمین را کند خارستان

□

سخت‌تر افشرده‌ام در شر قدم

□

به گنجینه سپارم گنج را باز

□

این نشان آن بود کان ملک و جاه

□

پادشاهی چه بیش ازین باشد؟

□

ای شهنشه مست تخصیص توند

□

گنهکار کردی به یزدان تنت

□

پر آن مرغی که بانگش مطربست

□

فرستم یکی نامه نزدیک شاه

□

لیک اندر غیب زاید آن صور

□

شکارستان او ابخاز و دربند

□

نه چو عیسی سوی گردون بر شود

□

تا از آن واردات یاد کند

□

چنین روزگاری برآمد بران

□

چه نامی بدو گفت فرشیدورد

□

البقیه البقیه ای خدیو

□

یکی شاهزاده به پیش اندرون

□

به جاییش دیدی کمانی به دست

□

حدیث باربد با ساز دهرود

□

فرستاده روی سکندر بدید

□

تا به جایی رسد که خود نبود

□

نشان هنرهای تو یافتم

□

چو پیدا شد این چادر مشک‌رنگ

□

همی رای داری که افزون کنی

□

چنین پاسخ آورد کان کم خرد

□

بفرمود تا فیلسوفان روم

□

جنابت بر همه آفاق منصور

□

چو خورشید برزد سر از برج شیر

□

هر که روزش به فربهی باشد

□

سخن هرچ پذرفتی آن را بکن

□

گمانی برم گفت کان گرد ماه

□

همی رفت منزل به منزل سپاه

□

گزین کرد ازان نامداران سوار

□

ز بالا و از جامه‌ی نابرید

□

که گر بودم ز خدمت دور یک چند

□

دگر چار صد تای دندان پیل

□

هر که بر نفس خود مسلط نیست

□

دو سگزی دو پور مرا کشته‌اند

□

عرض تو چون جرم گردون باد ایمن از فساد

□

دو از آب دایم سراسر بدی

□

همانگاه پیران بیامد چو باد

□

به رستم چنین گفت اسفندیار

□

حدیث کودکی و خودپرستی

□

یکی تخت زرین بران تیغ کوه

□

آتش خشم بر فروزانند

□

کنیزک پس پشت ناهید شست

□

که او آورد باز کین پدر

□

که گر باژ خواهید فرمان کنیم

□

یکی ترک تا باشدش رهنمای

□

تو نخچیرگاهی نگه کن به راه

□

در این ظلمت ولایت چون دهد نور

□

چو این پاسخ نامه یابی ز شاه

□

پسرت دختری بیار کند

□

بشستند و کردند دیبا کفن

□

قضا چو ذات ترا دید گفت اینت عجب

□

چو بشنید رستم دلش شاد شد

□

همی در گمان افتد از نام خویش

□

کنون آمدت سودمندی به کار

□

تو از دشمن بترسی غافل از دوست

□

تن فور دیدند پر خون و خاک

□

مغز این گر جدا کنند از پوست

□

چنین گفت با شاه گویا درخت

□

پدید آمد آن فره ایزدی

□

کجا مادرش روشنک نام کرد

□

فرود آمد از تخت و کرد آفرین

□

بدین گیتیت در نکوهش بود

□

حواصل چون بود در آب چون رنگ؟

□

چو آیی بهم پیش داور شویم

□

عسلی خرقه و عسل خواره

□

کنم زنده بر دار بدنام را

□

حکم تو همیشه باد باقی

□

چو دارای دارا و گردان سند

□

از آورد نیزه برآورد راست

□

نه از ریختن زین کران کم شدی

□

لشکر حق است باد و از نفاق

□

تو شاخ آن درختی کاندر زمانه بود

□

دست بر روی، ارنج بر زانو

□

ای ملک راستین بر سر تو سایبان

□

در هیچ رکابی نکند پای کس آرام

□

به وقت کوچ همراهی نیابی

□

به گردان چنین گفت رستم که من

□

ترک اوطان ز پی قصد خراسان گفتم

□

که از دل بر زبان نگذشته و از خامه بر نامه

□

بر یاد تو خورده جهان و دایم

□

عاشق بی‌طلب چه کرد کند؟

□

ز تنگی مکان و دورنگی زمان بس

□

کسی بر مهتران، پروین، مهی داشت

□

آن تن آسوده بر سر گنجیست

□

شبستان او گشت زندان من

□

مرکبان شاه را چون جوزهر بر بسته دم

□

هیزم هزار سال اگر سوزد

□

به آب دیده‌ی من در فراقت

□

طمع از لذت حضور ببر

□

به رعیت ملک همان انداخت

□

هزار زلزله در جوهر زمین افتد

□

چو از حال خودش آگاه کردم

□

و گر نیست فرمای تا بگذرم

□

کاوه‌ام پتک زنم بر سر دیو

□

به عهد شیب ز همخوابه عقیم‌الطبع

□

ولیک مدح و ثنای ترا به خاطر و طبع

□

چونکه از نور داشت قوت و هنگ

□

نی‌نی به گمان نیکم از بخت

□

چه خواهم داشت غیر از ناله و آه

□

ز دست این دل دیوانه مستم

□

به فرمان بیاراست و آمد برون

□

آری که افتاب مجرد به یک شعاع

□

بی‌محک، پیدا نگردد وهم و عقل

□

هرگه که به نظم وصف او یازم

□

گرگ در دشت و شیر در بیشه

□

نامه ز منقار مرغ بستد و برخواند

□

بی‌حاجتم به فضل خداوند، لاجرم،

□

چون دولتی نمود مرا محنتی فزود

□

که این را بدارید چون جان پاک

□

مگر باد را بند سازد سلیمان

□

بر درگهش گدای کمین مملکت مدار

□

ز خوبان چو ایوان بهاری کند

□

آسمانت سرست و عرشت هوش

□

سجاده از سهیل کنم نز ادیم شام

□

آنکه سحر، حامی شرع است و دین

□

دانم سخن من عزیزداری

□

خروشید و شمعی برافروختند

□

کسی کاین نزل و منزل دید ممکن نیست تحویلش

□

گر نکردی این لوازم را ادا

□

خه‌خه آن ماه نو ذی‌الحجه کز وادی العروس

□

نفسی هم به کار من پرداز

□

ز پی آنکه دو جا مکتب و دکان دارم

□

هرچند بی‌باک رهم از لطف کن پاک رهم

□

با قطب جز این دو قرة العین

□

زمین سبز و چشمه پر از آب دید

□

صهبا گشاده آبی و زر بسته آتشی است

□

ور نه ز فتح تو و رفع مخالف شدی

□

در عملش میر نحل نیزه کشیده چو نخل

□

آنکه دل در تو بست جان یابد

□

شرع را زین دو قطب نیست گزیر

□

ز امیدها، جز خیالی نماند

□

ما را گمان فتد که بمانی هزار سال

□

برو جان پدر تن در قضا ده

□

چو روئین تن اسفندیار است هر دم

□

بیهده، پروین در دانش مزن

□

فلک به دایگی دین او در این مرکز

□

گفته‌ای خوش که بر زبان آید

□

گفتم ای شاه این درخت و چشمه چیست

□

جای حذر است از تو ما را

□

گفت کای خاقانی آتش گاه محنت شد دلت

□

همه عالم نشان صورت اوست

□

بخت رمیده را نتوان یافت چون توان

□

صیت عدل تو و آوازه‌ی اوصاف عدوت

□

دارد سر و تنم سر و پای دل و هوات

□

آنکه سقمو نیاش باید داد

□

گرد نشابور و بلخ رزمگهت را خیول

□

ببین ز دست چکار آیدت، همان میکن

□

قضی‌الامر کفت طوفان

□

خنقتنی العبرات حتی خلتنی

□

گفتم ز وادی بشریت توان گذشت؟

□

تو رسیدن نتوانی بسبکباران

□

دیو کز وادی محرم شنود ناله‌ی کوس

□

غافل و خط آگهان در مشت

□

نسرین را به خوشه‌ی پروین بپرورند

□

یارب بسی فضول بگفتم ز راه رسم

□

چو خاتمم همه چشم و چو سکه‌ام همه روی

□

ارایت حیض لرایت شبابها

□

رفته لرزان همچو خورشید فروزان آمده

□

عمرد خود افزود از آن بر عمر این نصرت قرین

□

پی ثنای محمد برآر تیغ ضمیر

□

دست بیمار در مگیر به مشت

□

نه مه غذای فرزند از خون حیض باشد

□

دیوها کردند دربان و وکیل

□

به یک لفظ آن سه خوان را از چه شک

□

رفته زدستیم، برون کن ز برد

□

حرز عقل است مرهم دل ریش

□

در این باغ دلکش که گیتیش نامست

□

قابل گل منم که گل همه تن

□

چه دهی دل بدین شمامه‌ی شوم؟

□

قطب فلک رکابش هست از کمال رتبت

□

آن عاقلان که زیر قدم روز عز و فخر

□

زیور نثرش فرو خواهم گسست

□

نهانی رفت و حالش با پدر گفت

□

انگشت ارغنون زن رومی به زخمه بر

□

چنان به کام تو باشد که گر اراده کنی

□

بزمت فلک و سرات منزل

□

گر ز من ریش و شانه خواهی جست

□

جویم رضات شاید گر دولتی نجویم

□

من بسی دیدم خداوندان مال

□

بر حقند آنان که با عیسی نشستند ار زرشک

□

به چارم روز موعد، یوسف خور

□

اشک اگر مایه گران کرد بر مویه گران

□

تنگ میدان شدن عقل ز سستی نیست

□

گردون پیر گشت مرید کمال او

□

شب کس را کجا کند چون روز؟

□

جیب و گیسوی و شاقان و بتان باز کنید

□

گردون که حبه بهترش از آفتاب نیست

□

دوستان یافته میقات و شده زی عرفات

□

فیض باید به آسمان قایم

□

آهو چشمی که گویی آهو

□

زهرکش ساقی تو باشی به ز شهد خوش‌گوار

□

زیر طناب خیمه‌ات عرش خمیده رفت و گفت

□

مهر آن مه بس که در جانش نشست

□

در پرتو آن مزار پر نور

□

نه هر پاکیزه روئی، پاکزاد است

□

نیست جهانم بکار بی در میمون تو

□

دگر باره به تزویر، آن بهانه

□

از سینه به ناله درد می‌رفت

□

برو از تیه بلا گمشده‌ای دریاب

□

من کنون روزه‌ی جاوید گرفتم ز جهان

□

بر زبان قبیله نام تو چیست؟

□

چو باشد خوشه سبز و گاو فربه

□

بر خوان اگر نه بی‌هشی

□

مشنو ترهات او که بیمار

□

اگر نظارگی آنجا گذشتی

□

جامی! به کسی مگیر پیوند!

□

کرده قالب تهی ز غصه چه نی

□

کعبه را از خاصیت پنداشته عود الصلیب

□

به مالش داده گوش عود را تاب

□

با قیس، که: «ای مراد جانم!

□

ای دروغ و شر و تهمت، دین تو

□

باد سلیمان در برش و زنار موسی منظرش

□

مرا با وی جز این کاری نبوده‌ست

□

شیشه که شود میان خاره

□

بندیش ز دیوی که آدمی روست

□

علوی و روحانی و غیبی و قدسی زاده‌ام

□

بگفت: «ای از تو صد یاری‌م بوده!

□

دردی ببری و داغی آری

□

چو مرغ و ماهی ازین درد شب نمی‌خسبند

□

جمشید کیانی، نه که خورشید کیانی

□

به آن نیت که درمانم تو باشی

□

هر آن نوحه که بهر یوسف او کرد

□

اگر کس از سر ملکت گزینی

□

فلک را شیوه بدبختی است در کار نکوکاران

□

به وی هر کس که هم‌زانو نشیند

□

«ما گرم‌روان راه عشقیم

□

طاس لغزنده است، ای دل، آز تو

□

خنجر گندنائیت هم به کدوی مغز او

□

گفت: «بهر یگانه‌ای ز کرام

□

سرانجام گیتی به خون خفتن است

□

چرا با هزل و مستی بگذرانی زندگانی را

□

جبریل هم به نیم ره از بیم سوختن

□

ملامت کز شما بر جان من بود

□

آن کس که فگار خار اوی‌ام

□

بودند همه موزه و نعلین، علی بود

□

از مثال شه امید مرده‌ی من زنده گشت

□

زهی خجلت! که چون روز قیامت

□

بگفتا: «کو جوانی و جمالت؟»

□

در عرصه‌ای که بود عنان خطر سبک

□

دیو رجیم آنکه بود دزد بیانم

□

به زاول نشستست و گشتست مست

□

آن روی به مشعر حرامش،

□

هست بازاری دگر، ای خواجه تاش

□

مشتری فر و عطارد فطنت است

□

مکن آزاد از دامم خدا را

□

فرستاده‌یی برگزیدی دبیر

□

جسم چون کودک و جانست ورا دایه

□

تا جهان پیر جوان سیماست، باد اندر جهان

□

همی گفت کین اژدها را که کشت

□

به ایران زمین در ابا یوز و باز

□

ای شده سرگشته‌ی ماهی نفس

□

این هر چهار طاهره را خامسه توئی

□

صبا گفتی که بوی یارم آورد

□

یکی میر بد اندر آن شهراوی

□

قصه کوته چون قدم دروای فکرت نهاد

□

چون کتاب الله به سرخ و زرد می‌شاید نگاشت

□

دلت خیره بینم همی پر ستیز

□

بفرمود تا خادمان سپاه

□

گفت ناظر، دختر من دیده است

□

گر ز قضای ازل عهد عمر درگذشت

□

وفا کردم طلب از بیوفایی

□

به تخت کیان اندر آورد پای

□

کس را نرساند چرا بمنزل

□

ببر بیخ آمال تا دل نرنجد

□

سپاهی ز ترکان بگرد اندرش

□

یکی خوب دستار بودش حریر

□

که را عقل از فضایل خلعتی دینی بپوشاند

□

از هند رفته در عجم، ایران زمین کرده ارم

□

بود بی‌رحمتت اجزای مردم

□

خرید آنچ بایست و آمد دوان

□

نعل سم براق وی آماده تا کند

□

ز تف آه من آن دید خواهد

□

بدو زخم کرده ز سر تا به پای

□

دگر هرچ ز ایران بریدی درخت

□

حدیث نهان چکش گوش دار

□

ای به وفای تو میان بسته چرخ

□

تمامی همزبان گشتند یکبار

□

وزین پس بران کس کنید آفرین

□

گفت یکی روز مرا دیده‌ای

□

هر که کبوتری کشد هم به ثواب در رسد

□

چو انبوه گردد به دژ بر سپاه

□

ازین پس ترا هرچ آید به کار

□

خداوندا درین وادی برافراز از کرم ماهی

□

خسرو صاحب خراج بر سر عالم توئی

□

به کاخ چارمین جا ساخت بر صدر

□

چو شد پل تمام او ز ششتر برفت

□

توئی ز معدلت آن کسرئی که در عهدت

□

بینی آن زخم گران بر سر کوس

□

گر ایدونک آید زمانم فراز

□

بیامد بران گوزبن بر نشست

□

این سخن پایان ندارد ای فلان

□

چو بشنید قیصر سخن تیره شد

□

چه بودی طالعم دمساز گشتی

□

بباید در پادشاهی سپاه

□

روان بزرگان ز خود شاد کن

□

درم دادن و تیغ پیراستن

□

شنید آن سخن در زمان گرگسار

□

گرت رای با آزمایش بود

□

تنها بسیار به از یار بد

□

به هر آلتی سرفرازیش داد

□

نه آن حرف است کاندر نامه گنجد

□

سواریم و گردیم و اسپ افگنیم

□

پس این رواق مقرنس ببین و قایل شو

□

کنون سالیان اندر آمد به هشت

□

نگه کن که دانای ایران چه گفت

□

یکی چشمه بد بی‌کران اندروی

□

فعل او کرده دروغ آن قول را

□

فروشید گوهر به زر و به سیم

□

چو شیرین این سخنها کرد از او گوش

□

بگسترد هرگونه گستردنی

□

جامه قطع مکان دوخته هرکه که کس

□

که بختش پس پشت او برنشست

□

چو خورشید بنمود تاج از فراز

□

به فرزند و زن نیز هم پادشا

□

تو چنین فارغ نیندیشی که روزی هم تو را

□

دل پادشا پر ز پیکار شد

□

کنون عمریست تا این راه بسته

□

چنین پاسخ آورد منذر بدوی

□

فلک به باطن و ظاهر نمی‌تواند یافت

□

چو آن کرم را بود گاه خورش

□

که او آورد باز کین پدر

□

بدو میزان گفت کایدر سه روز

□

در خرد جبر از قدر رسواترست

□

نهادی به نام کیان بر سرش

□

خطا در خدمت شاهان روا نیست

□

چو افزون کنی کاهش افزون کند

□

مراست ذکر جمیلت همیشه ورد زبان

□

بدو روزبه گفت مهتر تو باش

□

چو بگذشت زین سان سه روز و سه شب

□

بندگانند فراوان ز تو با نعمت و ناز

□

شیعت فاطمیان یافته‌اند آب حیات

□

صد فسون دارد ز حیلت وز دغا

□

بود بر بلبل گل آتشین داغ

□

مدتت لازم زمان و مکان

□

جان فشانند غلامان فدائی بی‌حد

□

پیش آر قران و بررس از من

□

هم از گوهر سلم دارد نژاد

□

معرکه‌ی مکر دیو ظل عمر بشکند

□

اشک می‌بارد چون باران خزان

□

که بروید آن ز سوی نیستی

□

چنانش مهر غالب شد در آن کام

□

به جنب آن خفیف، اثقال مرکز

□

یک تمنای دگر دارم که چون در روز حشر

□

زنار، اگرچه قیمتی باشد،

□

دو گردن فرازیم پیر و جوان

□

روزگارش به طبع گفته بگیر

□

در میان بحر گردون مانده‌ام

□

گویدت این گورخانه‌ست ای جری

□

محنت و درد سپه بی‌شمار

□

به زور چرخ و به آواز رعد و جستن برق

□

هماست از همه‌ی مرغان که هر گدا که فتاد

□

ای حجت خراسان، کوته کن

□

گمانی برم گفت کان گرد ماه

□

جذب عدلت به خاصیت بکشد

□

رستی از قلاب و سالوس و دغل

□

هر که گیرد او عصایی ز امتحان

□

بر این سر کوهم ار گویی بمانم

□

باد است به دست ستم ز عدلت

□

تا باغبان صنع درین سبز مرغزار

□

نمانی نه در کاروان نه به خانه

□

بدو گفت جاماسپ کای شهریار

□

از پی خدمت تو بندد طبع

□

دست من و دامن آل رسول

□

باز گفت او را بیا ای پرده‌سوز

□

زمانه خانه زاد مدت اوست

□

پای بدگوی حاسدت در بند

□

طبع در مدح تو زه کرده کمانی که از آن

□

چنان کند چو خضر ملک شاه را از وجود

□

باندیدمان داد دست دگر

□

سبب خدمت تو از دل پاک

□

آب حاضر باید و فرهنگ نیز

□

بی تف آتش نگردد نفس خوب

□

چو شد فارغ از آن صورت نگاری

□

پدر اول آدم آنکه وجود

□

و گر بلند بگویم که از بلندی نظم

□

امروز درین دور دریغی نخورد هیچ

□

همی ساختی نعل اسپان شاه

□

از چه برداشتم حساب مراد

□

حق برای جان آن شمع هدی

□

پس چون تنم آراسته‌ی پیرهن تست

□

در آن راهش که روزی دیده باشی

□

انعام تو بر اهل هنر گرچه به حدیست

□

ریای محضی و محض ریا و هر عملی

□

چو عاد و کیقباد و بهمن و کاووس و کیخسرو

□

بسی دشمنان را کند ناپدید

□

ولیک حکم چنین کرد کردگار جهان

□

در سخره و بیگار تنی از خور و از خواب

□

چشمم همی ستاره از آن بارد از مژه

□

از پشه عنا و الم پیل بزرگست

□

تا برآورد فلک سر ز گریبان وجود

□

در حشر گاهی که چون صور قیامت می‌درید

□

اگر چه عیبه‌ی عیب و عیار عارم لیک

□

تو کردی بدین داوری دست پیش

□

سعادت همنشینت در مجالس

□

ز تف هیبت تو آتش از دلم برخاست

□

ز طاعت جامه‌ای نو کن ز بهر آن جهان ورنه

□

ز هجر آن لبان روح پرور

□

شد ز فر تو همه مغز چو تجویف دماغ

□

غرض که مختصری شد نوشته تا رسد اکنون

□

همت خویش ورای فلک و عقل نهیم

□

تو یکتادلی و ندیده‌جهان

□

رمزی از نطق تو صد تالیف است

□

رشوت بخورند آنگه رخصت بدهندت

□

در شاخ ثنای تو چو زد چنگ سخا کن

□

تا گل خیری بود چو روی معصفر

□

منقسم خاطر مبادی هرگز از گردون دون

□

که دارند اسیران خود را معذب

□

بحمدالله که نیستند این قوم

□

بخندید رستم به آواز گفت

□

گر نیاراید پای تو بدین عزم رکاب

□

خلق را در امور دنیاوی

□

زرق سیماب و رسن هرگز کجا ماندی بجای

□

تا چو کند یاد تو در دل گذار

□

هم در آن لحظه بفرمود یکی را که برو

□

که چون مرغان بی‌بال و پر از بار دل ویران

□

حنبلی چون دید چشمت چشم او شد همچو سیم

□

به بالا برآمد به دژ بنگرید

□

نه تنها منت گفتم ای شهریار

□

بدین زمان و بدین ناکسان که دارد صبر؟

□

گرد تو گردم همی زیرا مرا هنگام سعی

□

که ای فرتوت از این بیهوده گویی

□

محیط است علم ملک بر بسیط

□

چو او به حرب درآید عدوی بی‌دل و دین

□

بر عروس سخنان تو چنان جلوه کنند

□

چون ارجاسپ نشنید گفتار اوی

□

نشاید چنین خیره روی تباه

□

به دشنه خورده‌ی آن تشته به خون غرقه

□

از شکر بر خلق همان کرد که ایزد

□

بدین خورشید اگر چه ذره مانند

□

که دانست نام و نژاد فرود

□

گاه درد دل من از دل من گوش کنی

□

ای جوان بخت نبینی که برین فضل مرا

□

بگفتم همه گفتنی سر بسر

□

هم اکنون ترا همچو کاموس گرد

□

عقل عطائی است شما را ازو

□

قاید چشم و چراغ عالمی گردد چو شمع

□

مهتر بود خزانه‌ی زر تو از خزر

□

ز دانا شنیدم که این جای اوست

□

بس که عهدت شود طویل الذیل

□

زده جامه برای من صابون

□

همانگاه قیصر ز ایوان براند

□

ز آزردن مادر پارسا

□

بیچاره آدمی که فرومانده‌ای است سخت

□

کار کردار علی دارد وگرنه روز جنگ

□

زهی آثار صنعت جمله هستی

□

همه شب همی خنجر انداختند

□

آن چنانم که اگر حال مرا عرض کند

□

ای ترا پرورده ایزد بهر دین اندر ازل

□

بدو گفت هیشوی کای راد مرد

□

بدو گفت شاه‌ای هژبر ژیان

□

ما دست که گیریم و کجا بیعت یزدان

□

ز دریای محیط عقل جیحون معانی را

□

الحق که سزاوار تو بوده‌ست ریاست

□

تو را زود یاد آید این روزگار

□

آگاه می‌شدید چو موری همی‌گذشت

□

کام دین داران تو جوی و نام دین‌داران تو بر

□

بدان تا گو نامور پهلوان

□

ز رای برین نزد مانامه بود

□

چه گوئی به محشر اگر پرسدت

□

کار اگر رنگ و بوی دارد و بس

□

سپاه از هر دو سو شد حمله آور

□

سخن هرچ گفتم به مادر بگوی

□

ثانی اسکندری، ارسطو را

□

دیدم آنجا نشسته اسعد را

□

جهاندار با فر یزدان بود

□

همان کژ پرگار این گوژپشت

□

حرمت امروز مر جهودان راست

□

تا بود شاه فلک را ذنب و راس کمر

□

ز کف دل داده و غمخوار گشته

□

دژ گنبدین کوه تا خرمنه

□

اگر میوه داری نشد هیچ بید

□

خرابی در ره نفست و در میل طریق تن

□

از اسپان تازی و برگستوان

□

گشاده تن شهریار جوان

□

مر بقا را در این سرای مجوی

□

همرهان با کوه‌هانان به حج رفتند و کرد

□

چو خوانسالار بیرون برد خوان را

□

همه بدگمانان به زندان شدند

□

از سخن چیز نیابد بجز آواز ستور

□

هر که نامت بر زبان راند از بدی در یک زمان

□

بدو گفت زان راه روکت هواست

□

ز بر آسمان تو زرین بود

□

نکرد از جملگی اهل خراسان

□

آب را تف طبعت از بس جود

□

چه بر من ترسی ازبدنامی ای شاه

□

فرومایه‌یی بود خسرو به نام

□

سخن حجت بشنو که مر او را غرضی

□

هستی ای تاج عصر میر سخن

□

پراگنده فرمانش اندر جهان

□

چو بشنید پیغام او این دو مرد

□

جان مرا گر سوی تو جانت عزیز است

□

گه مسیر بود بر نهاد چرمه‌ی تو

□

دید چو آن عاشق همت بلند

□

ز بیژن بخواهم به شمشیر کین

□

جهان پیشه کاری است ای مرد دانا

□

تا نباشد گوی جهل اندر بر چوگان عقل

□

اگر بر جزین روی گردد سپهر

□

بگوید هر آنکس که دید و شنید

□

صف پیشین شیعتان حیدرند

□

باد بر درگه یزدانت قبول از پی آنک

□

هوس چندی دلم را رهزن آمد

□

و آنکه او پیوسته زیر پوست ماند چون پیاز

□

خامش منشین زیر فلک و ایمن، ازیراک

□

اثری نیک بمانیم پس از خود به جهان

□

سبک باز با او ببندم کمر

□

خصم می‌گوید که صانع نیست عالم بد قدیم

□

بنگر، پیوستی آنچه گفت بپیوند؟

□

از چنان شعر من چنین محروم

□

دوان شد ناز در پیش خرامش

□

فقیه ار هست چون تیغ و فقیر ار هست چون افسان

□

ور منکری وصیت او را به جهل خویش

□

نیک گویی تو از من بشنوند آن از تو هیچ

□

بیامد ز هر گنبدی میگسار

□

تو خداوند چو خورشید به عالم سمری

□

نه آن صنعتگر است این تیشه فرسای

□

وز خلق چون تو غرقه بسی کرده‌است

□

به بخت تو از هر بد ایمن شوم

□

به جان و دلم در ز فرش کنون

□

کند هر لحظه دامانی پر از در

□

پند از کسی شنو که ندارد ز تو طمع

□

همی گرز بارید همچون تگرگ

□

به زنهار یزدان درون جای یابی

□

به میلی چند از این آب وهوا دور

□

پیش ازان کز تو ببرد تو طلاقش ده

□

نشانی شدست او به روم اندرون

□

اگر قیمتی در خواهی که باشی

□

بیهده گفتار به یک سو فگن

□

بر من گذر یکی که به یمگان در

□

به چاره ز ره بازگرداندم

□

نگر تا در این چون سفالینه تن

□

همیشه کار جورت امتحان باد

□

از حجت بشنو سخن به حجت

□

به پیش تو آرم همه هرچ هست

□

کار کنی نیز توی، کار کن

□

بدو گفت بر من نیاری گزند

□

چون گشاده شد دری حیران شود

□

مرا یار در جنگ یزدان بود

□

اندر این ره ز شعر حجت جوی

□

جهاندار پیروز یار منست

□

هر که را آن حکم بر سر آمدی

□

بپیوستم این نامه بر نام اوی

□

بر طریق راست رو، چون نال گردنده مباش

□

سخن حکمت از حجت بپذیری

□

راه حس راه خرانست ای سوار

□

مجوی از کس شکاری گر نخواهی

□

اکنون که شاه شاهان بر بنده کرد رحمت

□

یکی دیبا طرازیدم نگاریده به حکمت‌ها

□

دشمن روزند این قلابکان

□

پنهان شدی ولیک به حکمت‌ها

□

رو چنین شکری کن و بسیار نسپاسی مکن

□

افتاده به چاه در، چه بایدت

□

گر بگویی شکر این رستن بگو

□

گر بگیریم خوی بهتر خلق

□

خرد جوی و جانت از هوا دور دار

□

به پند تلخ معنی‌دار به شکر درد جهلت را

□

اهل صف آخرین از ضعف خویش

□

حجتم روشن از آن است که من بر خلق

□

آسیمه بسی کرد فلک بی‌خردان را

□

تا میوه‌ی جانفزای یابی

□

می خورد شه بر لب جو تا سحر

□

به راه ستوران روی می به دین در

□

مر نهفته دختر تنزیل را

□

من شیعت حیدرم عفو کن

□

جفت کردن اسپ و اشتر را عرض

□

از من خسیس‌تر که بود در جهان

□

چو دیدم رفتن آن بیسراکان

□

کان و مکان شفا قران کریم است

□

باز می‌گشتم که او خود واقفست

□

علی‌مان اساس است و جعفر امام

□

وز راز خدای اگر نه‌ای آگه

□

کی شده‌ستی نفس من بر پشت حکمت‌ها سوار

□

کارگاه صنع حق چون نیستیست

□

آب دریا را گلاب ناب گردانی به عدل

□

چه نقصان ز یک مرغ در خرمنی

□

آن گوز که با پوست خوردندش نبود نفع

□

سر از آن رو می‌نهم من بر زمین

□

واب درو و آتش و خاک و هوا

□

بارکش چون گاومیش و بانگزن چون نره شیر

□

جز به تلقین نرهد بی‌خرد از تقلید

□

وز قران خاک با بارانها

□

جانت آسمانی است، به بی‌باکی

□

که گر زین سو بدو در بنگرد مرد

□

دروغ سوی هنرپیشگان روا نشود

□

عروة الوثقاست این ترک هوا

□

پورا، گر پند پذیری همی

□

زین راه به یک سو شوید، هر کو

□

در سپه علم حقیقت تو را

□

گر نبودی سحرشان و آن جحود

□

از بد نیتی و ناتوانائی

□

بر صورتت از دست خط یزدان

□

ای جوان، عبرت از این پیر هم اکنون گیر

□

حاش لله این حکایت نیست هین

□

بیدار شدم زخواب، لابل

□

بر او خواند شعری به الفاظ تازی

□

چو دیوانه به طمع بار خرما

□

آینه و میزان محکهای سنی

□

ای به ترکیب شریف تو شده حاصل

□

خیره خروار زیر بار مخسپ

□

ز حکمت خواه یاری تا برآئی

□

چشم اعمش چونک خور را بر نتافت

□

تو شعرهای حجت بر خویشتن به حجت

□

یکی بتخانه‌ی آزر، دوم بتخانه‌ی مشکو

□

تو را این جای ملعون غلتگاه است

□

رو بخود کرد و بگفت ای نوحه‌گر

□

چشمیت گشایم کزو ببینی

□

لاجرم اکنون جهان شکار من است

□

ز برهان و حجت سپر ساز و جوشن

□

معنی خاص نه گنجیست که باید همه کس

□

سوی یزدان منکر است آنکو به تو معروف نیست

□

زمین گر به پای سمندت نیفتد

□

در سرای نه چوب است بلکه دانایی است

□

برای دعا و ثنای تو دارد

□

او را بحق بنده‌ی باری دان

□

قلم بیفکن و قائل به عجز شو وحشی

□

خیز وحشی که در دعا کوشیم

□

بر تو از بهر دفع کید حسود

□

فرقه‌ی خود پسند کس مپسند

□

یادت همه روز خوشتر از عید

□

روی شستی نه دست ز آب حیات

□

چون قوی زور آورد دارد ضعیفان را که پاس

□

به تیغ انتقام آن سرکه از گردن بیندازی

□

تا چنین است که بی‌پاس نماند محفوظ

□

سزد در موقف ایثار او درهای پر قیمت

□

سمند تند عمر دشمنت را

□

بادا امور کل جهان را به ذات تو

□

عین این نام عقل را تاج است

□

آرد شکست و بر سپه کرکس ار بود

□

به پیچی ز اندیشه‌ی نابکار

□

جهان گذشت و هنوز اندرو تن تنهاست

□

منوچهر و جم و تهمورس و ضحاک و افریدون

□

مگر آنک بودش جهاندار پشت

□

نبیره جهاندار نوشین روان

□

تا پزد آب دیگ سالم در ازیز

□

ای عزیز اینت نامسلمانی

□

وگر خواهی به پایت جان فشانم

□

نبیند همانا مرانیز روی

□

عمر تو چون دور گردون باد فارغ از حساب

□

که صد ستاره بتابد چو گنبد خضراش

□

گریزان و برگشته از رزمگاه

□

یکی از دگر باز نشناختند

□

گنج بی‌منتها فرستادی

□

سخت زیبا بود از مردم نیکو اثری

□

به دستت عدم چون غبارش نشانی

□

برفتند دلها پر از داغ و درد

□

که روشن بدی زو همه رزمگاه

□

به بندگی سر سادات و چاکر هنرم

□

به لشکر ندارد جهاندار باز

□

دگر لاژوردین ز بهر بنه

□

خشک اومیدی چه دارد او جز آن

□

آفرین گویم همی نفرین کنندم بر سری

□

که ره می‌خواست طی سازد به یک گام

□

به ایوان آن مستمندان شدند

□

ازان کش تو بازآوری خوبتر

□

از عدل تو یک سوخته بر عدل عمر بر

□

هوا با زمین نیز بگشاد راز

□

گهر بود و هر گونه‌یی جامه بود

□

مردم است آنکه بدانست سرود از تکبیر

□

تو باری کیستی زینها که نه تیغی نه افسانی

□

زبان سخن سنج و طبع سخندان

□

همه کار ازین پاسخ آمد پدید

□

برفت از دل بدسگالان بدی

□

در حریم قوام حرمت بین

□

نگیرد کس از مست چیزی به دست

□

ازین آزمایش ندارد زیان

□

غر او دیدی عیان پیش از اجل

□

فهم کن گر واقف معنیستی

□

ولیکن با من بیدل مدارا

□

نه تخت و نه گنج و نه تاج و نه کام

□

آن لحظه که دستت حرکت داد عنان را

□

بامی و بانگ زیر و ناله‌ی بم

□

که پیروز شد نامور شهریار

□

کزو تیره شد بخت ایران زمین

□

وز درون پرده بیرون مانده‌ام

□

تا نشد آهن چو اخگر هین مکوب

□

چرا که بر تر از این نیست جای قال و مقال

□

زمین آهنین بخت پرکین بود

□

عزم تو همیشه باد ثاقب

□

خضروارش حاضر آرد نزد ایشان ما حضر

□

خود اندر میان رفت با یک پسر

□

بخواهد همی‌بود با ما درشت

□

تو کریمی، ای خدای ذوالجلال

□

که کند در سله گر هست اژدها

□

به فرهاد آگهی دادند از کار

□

که برگشته بختی و بد روزگار

□

هم‌چو خفاشند ظلمت دوستدار

□

که برون فلکند از ما فرزانه تران

□

ازان کش تو باز آوری خوب‌تر

□

قیاس تو بر وی نگردد محیط

□

که بقا نیست زیر چرخ اثیر

□

که دل مرده بدینجا آوری

□

آسمان ان یکاد خوان باشد

□

که بد نامی آرد در ایوان شاه

□

مکن درد از طبیب خویش پنهان

□

خلعت و تقویت و تربیت سیم و زرش

□

ز بس بانگ اسپان و جنگ و جلب

□

تا زمان لازم مکان باشد

□

مباش همچو دهل، خودنما و هیچ میان

□

کی بود چون آن عصا وقت بیان

□

که جان رفته از تن بازگشتی

□

به پیش این کسل، اعجال صرصر

□

بر کشید و داد رعی اصفیا

□

از دلیل و حدیث پیغمبر

□

بدانگه که بگشاد راز از نهفت

□

چرخ که نظاره بود دید که منکر شکست

□

ز نعره‌ی لمن الملک واحد القهار

□

من باوج خود نرفتستم هنوز

□

زانکه بسیار شد مکرر گل

□

هرچه رایش به حکم گفته بیار

□

به دین شکرانه گردم گنج پرداز

□

به چسان این فلک پیر گرفته‌ست به حر

□

بزرگان و فرزانگان را بخواند

□

به قد کوه و تن پیل و پویه‌ی صرصر

□

چه خواهم کرد با این عمر کوتاه

□

دست از هر ابلهی و سر اوشانی

□

برون رفتش قرار از دل ، ز سر هوش

□

نقش تصویر نطفه در ارحام

□

نه حسن پیداست این‌جا نه حسین

□

کرده سبلت ز عشق من سوهان

□

خردمند و بیدار دو پهلوان

□

ز حکم او نتوان یافت هیچگونه مفر

□

گر تو نکنی حذر ز حیدر

□

نه بی‌زندگانی نه با زندگانی

□

همگی عجب و جملگی پندار

□

بنده را نیز چه باشد هم از ایشان انگار

□

همان آرام گاه شه به شهرود

□

شاخ بدگویان تو سوز و بیخ بد دینان تو کن

□

دو شیرست گویی فتاده به جای

□

چونان که به دست چنار باشد

□

اشک یتیمانش، گه شب غذاست

□

از مشکل و شرحش و معانی

□

به پایش سر نهاد از بیقراری

□

با عرق راز مجرمان ز مسام

□

پس ز بی‌عقلی چه باشد خواب باد

□

وگر در حصن جان آیی همه شهرست و شهرستان

□

بیاید کنون او به کردار گرد

□

سر بدخواه و دشمنت بر دار

□

کافکند بر خاک رهم بار گران سبحانه

□

خیره کمری مده به زناری

□

کاین منشاء شادی جهان است

□

غز مدبر نکشد باز عنان تا خاور

□

شبیخونش به خوارزم و سمرقند

□

تا نباشد مرکب تحقیق در میدان ظن

□

تواین روز را خوار مایه مدار

□

جان من بسته بر میان کمرست

□

مطبخی کشک و عدس دزدیده است

□

زیرا که چون شبست برو روزگار تار

□

که افتد در پی هر کار فرمای

□

نه ز مادر نه از پدر دارد

□

هست از افلاک و اخترها برون

□

این ز طبعست و هیولا نیست این را کردگار

□

چو نر اژدها شد به چنگش زبون

□

کز شکر تو کام همه‌شان پر شکر آمد

□

مگر کسی که ز روی و حجر جگر دارد

□

چو مرگ این جامه بستاند تو عریان مانی و رسوا

□

لب تر داشتی نه دیده‌ی تر

□

کان‌نشد چون حساب ضرب کسور

□

سپاهت قاهر و اعدات مقهور

□

اشعری چون دید رایت روی او شد همچو زر

□

جهانبان به مرگ تو کوشد نهان

□

جز که در دامن قدر تو نکردست قرار

□

ز اندیشه‌ها جز ملالی نماند

□

کز شاخ ثنا به ز سخاوت ثمری نیست

□

ولی گویم که شیرین را خطا نیست

□

گرچه دی بود همه پوست چو ترکیب بصل

□

در تماشا بود در ره هر قدم

□

میدهیش از خوانچه‌ی ابلیس در لوزینه سیر

□

کنون بازگشتی ز گفتار خویش

□

هدایت هم حریفت بر منابر

□

استغفرالله از همه گردان مطهرم

□

چون برآید ناگه از دریای قدرت اژدها

□

نیست سیمرغ شکاری که فتد در همه دام

□

متصل اقبال بادی دایم از اجرام رام

□

نبودم فارغ از شغل خداوند

□

بخت و اقبال ازل پرورد را نبود کران

□

پدر بر پدر نام دارد به یاد

□

سطری از خط تو صد دیوانست

□

در چه محضر، محضر حی جلیل

□

از مروت وز صفا هم مروه‌ای و هم صفا

□

به دل آزار شیرین چند جویی

□

بخر این بدره بیار و به ثناگوی سپار

□

قصد او و خواه او یوسف بدی

□

رسته از میقات و حرم و جسته از سعی و جمار

□

همانا نبینی سر و افسرش

□

کجا شاه را دل بخواهد شخود

□

همچنین بنده‌ی زارت به خراسان سمر است

□

این فرق مرا نیز بیارای به دستار

□

سر قیصر بود ک ویزیش از گردن خاقان

□

که گفتند بستاند از گور پوست

□

که غت دشمن ببوت ات ببلسد پوست

□

از آفت ناشکری بر اهل سبا کرد

□

باید آن دل و رای هشیار اوی

□

بدیده همی خاک باید سپرد

□

که نسل پاک، ز اصل پاک زاد است

□

آنکه پیماید به دیده قامت شبهای تار

□

پی دل هر طرف آواره گشته

□

که با ما چه کرد آن بد پرجفا

□

گر بجوید باشد آن عین ضلال

□

هیچ کاری ناید از نقش علی و ذوالفقار

□

بسی خواهش و پندها راندم

□

همه زرین بخار خواهد کرد

□

پیراهن مجره ز شوقش کند قبا

□

تا بود مرد هنر را محل از فضل و حسب

□

گر جهد بادی به دامان که آویزد غبار

□

حبذا چین و فرخا فرخار

□

بدین دوزخ قناعت چون کند حور

□

سوی کشتی روحانی زبان من روان دارد

□

کنون هرچ گفتم همه ریزریز

□

به نزد عقل مصور شود گر آتش و آب

□

کاندر آنجا می‌شناسند این قماش

□

بنده بر هیچ دری چون در یزدان نشود

□

وز مور، فساد بچه‌ی شیر ژیانست

□

چونی ای یوسف ز مکار و حسود

□

گل نموده آن و آن خاری بده

□

بر شاه رفت آفرین گسترید

□

نشیند بر شهریار جوان

□

گرگ را جویان همه شب سو بسو

□

جز فرق مشتری و سر ماه نسپرند

□

به آیین گشاده بر و بسته شست

□

جنس آن خانه که همسایه‌ی او طرار است

□

که حقش یار و طریق‌آموز بود

□

رها کن کان خیالی بود و مستی

□

پرستار وز کودکان نارسید

□

تو ژرف اندرین پند نامه نگر

□

شکل صحبت‌کن مساسی می‌کند

□

بر تو برمی‌گردد، این نفرین تو

□

ز انبوه یکسو و دور از گروه

□

تا تن سنبل بود چو زلف مجعد

□

از هزاران نعمت و خوان و رغیف

□

مر مرا گمراه گوید این دلیل

□

که گم کرد ز آغاز فرجام را

□

همه کار او رزم و میدان بود

□

چون ملایک جانب گردون رود

□

تو هم مخسب که این درد را تویی به سزا

□

دم آتش و رنج آهنگران

□

اگر لطف تو در زر گیرد این طبع درافشان را

□

من همی‌کوشم پی تو تو مکوش

□

همان رونق در او از آب و از رنگ

□

ازین پس مپیمای با من سخن

□

یکی ساده دژ آهنین باره دید

□

تا نگردد شاد کلی جان دیو

□

مبتلائی، گر شود دمساز تو

□

به جنگ آمدن تیز نشتافتم

□

بهتر بود قمطره‌ی عود تو از قمار

□

ترک کمتر گوی و بهتر را بیاب

□

در سواد چشم چندان روشنی

□

سپهر اندر آورد شب را به زیر

□

به کاخ اندرون میزبان پادشاست

□

بیند اندر نار فردوس و قصور

□

یار تو را بس دل هشیار خویش

□

ز خاک سیه مغز بیرون کنی

□

عنان در دست مرگ ناگهان باد

□

ترک تو گفتن مرا مقدور نی

□

با تو دو بدو بهم نشیند

□

یکی پیل کردند پیشش ز موم

□

سوی نامداران و سوی مهان

□

نه چو قارون در زمین اندر رود

□

که دل چون کعبه، زالایش تهی داشت

□

چه دندان درازیش بد میل میل

□

سزای من که جستم ناسزایی

□

از برون مشرقست و مغربست

□

ملک‌بخش آمد دهد کار و کیا

□

که تا چندگویی سخن نابکار

□

بر قیصر او را بدی پایگاه

□

که همی‌جویی بیابی از اله

□

چند خواهی دید بد خواهی نفس

□

میانه یکی خشک و بی‌بر بدی

□

آن نوع نسبتی که عرض را به جوهر است

□

کی تواند جز که فضل تو گشود

□

تا به خلقت جهان بیارائی

□

ازان هریکی جامی از زر بدست

□

زمین پر ز ترگ و هوا پر ز مرگ

□

او ز موسی از تکبر سر کشید

□

نگین سازدت چرخ یا گوشوار

□

بنوی یکی باز پیمان کنیم

□

و ایزد برسانیده سزا را به سزاوار

□

هین ز جاهل ترس اگر دانش‌وری

□

تا به جیحون رسیده موج به موج

□

به خوبی ورا بازگردان ز راه

□

به نزدیک آن نامور شهریار

□

کل شیء هالک الا وجهه

□

بر تارک سادات جهان یکسره افسر

□

از اندیشه‌ی بستن آزاد شد

□

به همین تاج عقل محتاج است

□

قسم هر مفضول را افضل برد

□

گه ز قیصر خراج بستاند

□

که در خاک بیند ترا روزگار

□

که مردی نشاید ز مردان نهفت

□

لیک بس کن پرده زین در بر مدار

□

تا شد او لایق عذاب هول را

□

بکن چاه چندی به نخچیرگاه

□

کزین ره دیگران را داده‌ای راه

□

لیک آن فتنه بد از سوره نبود

□

خفته بودم درآمدم از خواب

□

که کوتاه کن روز و بربند رخت

□

ز خفتان وز جامه‌ی هندوان

□

خواجه را از ریش و سبلت وا رهان

□

می‌فرستد امت او را فدی

□

بر و تنش کرده به شمشیر چاک

□

سد لشکر غراب سیاهی لشکرش

□

کرم سرگین از کجا باغ از کجا

□

با من تو کشیده نوش در نوش

□

بگوییم و گفتار او بشنویم

□

که روشن بدی زو همه رزمگاه

□

چون درین شد هرچه افتد باش گو

□

باز رو در قصه‌ی شیخ زمان

□

بجستند جایی یکی نارون

□

دلم را تاب و جانم را توان باد

□

این و آن را تو یکی بین دو مبین

□

به پنچ روز به بالاش بردود یقطین

□

جهان را بدو شاد و پدرام کرد

□

شگفتی‌تر از کار او کس ندید

□

منکر گل شد گلاب اینت عجاب

□

نداند کرد از آن خلعت هگرز این دیو عریانش

□

زمین پر سپاه آسمان پر ز ماه

□

چه بیشی ز یک حرف در دفتری

□

تو ازو آن رزق خواه و نان مخواه

□

میگساری و غمگساری چند

□

هم از خواسته بی‌نیازیش داد

□

بدین سایه‌ی مهر تو بغنوم

□

پس عریض آیینه‌ای بر ساختیم

□

زانک جبری حس خود را منکرست

□

نه آن خشک را دل پر از نم شدی

□

همانا عشق پاکم دشمن آمد

□

رنج دیدم راحت‌افزاییم کن

□

که شرمسار بود مدعی، بلا برهان

□

چو فور دلیر آن سرافراز هند

□

که من گرد کردم به نیروی دست

□

گردد او در یتیم با رشد

□

مگر گم‌کرده‌ی خود بازیابد عقل انسانی

□

به روز شمارت پژوهش بود

□

گاه با باد شمال و گاه با باد صبا

□

حب یعمی و یصمست ای حسن

□

ناز را بر سر عتیب کشید

□

زاده‌اند از عنصر جان و دلش

□

بپوشید میان دو تن روی مهر

□

رو به خواری نه بخارا ای پسر

□

روزی برهد جان تو زان سخره و بیگار

□

نفی بگذار و ز ثبت آغاز کن

□

بهشتی هست در وی جلوه‌ی حور

□

زرق و دستانش نیاید در صفت

□

ماییم و دست و دامن معصوم مرتضی

□

ماجرا را موجز و کوتاه کن

□

وز ایدر نهم سوی گشتاسپ سر

□

بهر بینش کرده‌ای تاویلها

□

زیر دار آرند ناگه دیده پر خون دل فکار

□

که لفی خسرم ز قهرت دم به دم

□

کار تو را نعمت باقی جزاست

□

انتظار وقت و فرصت می‌بدند

□

من شیفته‌تر هزار باره

□

تا نیاید آن خسوف رو به پیش

□

سر و کار با بخت خندان بود

□

آنچ نامد درکتاب و در خطاب

□

وز دگران پاک بریدم حبال

□

که بدیشان سقف دنیا مستویست

□

صفتهای بد اندر نیستی گم

□

انتظار رستخیزت گشت یار

□

که گویی چنین شوخ چشم از کجاست؟

□

عفو کن از مست خود ای عفومند

□

بران خیرگی باز برگشته‌اند

□

گل بماند خشک و او شد مستقل

□

به آب مغفرتت آتش دلم بنشان

□

چون روی آن سو ببینی در نظر

□

معنی و تاویل حیدر زیور است

□

ار سبک سنگم ار گران کابین

□

ابرکی ترسد از گریوه کوه

□

دشمنی را مرساناد قضا بر تو به کام

□

سر اختر اندر کنار منست

□

از آن زمان که ترا تر شده است لب به لبن

□

سخت شریف است و بزرگ این عطاش

□

چون دگر ابنای جنس خویش اکنون سروری

□

کش افتد در قفس نظاره‌ی باغ

□

گفت بختم خنکا موزه بنه کفش بخواه

□

که با حق نکو بود و با خلق بد

□

چون طوبی از بهشتم و چون جان ز کشورم

□

اگر آهنین کوه گردی بلند

□

وگر زمین چو موافق نیاردت عصیان

□

به نوش داروی در زهر کشته‌ی زهرا

□

مبادا کمال ترا بیم نقصان

□

کوشی که رحمت شه از بنده بازداری

□

بد مزاجان را قی افتد در مجالس از پری

□

پیش از این شغل بودمی آگاه

□

در خفیه چو بی‌آلتان کمین

□

که چراغ است به تقلید درون تلقین

□

به رحمت بر گرفتاری ببخشای

□

تا همجوم مقدم نبود داد مخر؟

□

چو ساغر به روی تو خندم مکرر

□

ز خردی باز اندر خدمت اوست

□

سودای که کرد با تو این کار؟

□

گرفتار را چاره صبرست و بس

□

قول و فعلت دلپذیر و حل و عقدت معتبر

□

گر تو از طایفه‌ی حیدر کراری

□

بازا دل ازین ستیزه بازار

□

زیرک و خرده دان همی‌یابم

□

نشمرم جز باد سرد، افسون هر افسونگری

□

فصلی است نوشته همه معما

□

بینا شو و پاس خویش میدار

□

تو نیز چو من عزیز دارش

□

دیگر نروی گسسته افسار

□

که جوید دیگری از تو شکاری

□

نقش دویی از میانه برخاست

□

اهل اسلام و دین حق خوارند

□

مغردات علی اغصان بالنغم

□

نهان شد خور ز شرم آن مه بدر

□

سالش نودست و شش صد و هشت

□

که بیرون کن از سر جوانی و جهل

□

عوانی تا به انگشتی که باشد در شمار تو

□

به میدان مردان برون مای عریان

□

کش از خاطر کنی عمدا فراموش

□

در مات‌خانه‌ی قدر و ششدر قضا

□

شاه ملایک سپاه خسرو انجم حشر

□

گامزن چون ژنده پیل و حمله بر چون کرگدن

□

او شسته ز جان خویشتن دست

□

با من نفس موافقت کو

□

کند رفع تعدی صولت تو

□

که هرگز تا ابد ناید چنین از روم دیبائی

□

بشتاب، که وقت آن همین است

□

نه اهل قضااند بل از اهل قفااند

□

این سخن را فسانه نشماری

□

که جانی در تن بیمارم آورد

□

بر ناقه نشست و محمل آراست

□

طغرای نیک‌بختی و نیل بداختری

□

دریاب و گرنه رفتم از دست

□

خورشیدوار شهره و پیدائی

□

دل سوخته پخته شد ز خامی

□

چون شد که گشت چشم شما مور را ممر

□

چو پا در قیر جزوستت حجابت قیروانستی

□

تات بخشد بخت نیکو سایه‌ی خسرو معین

□

مردم، ز سگان کیست، باری؟

□

بی‌شعر به آستین فشانی

□

هزاران بوعلی را حکمت‌آموز

□

بر برده به چرخ طاق و ایوان؟

□

بیگانه نمای آشنا روی

□

از آن عهد محکم شبر با شبیر؟

□

تا به جای سگان آن دلبر

□

نخواهم یافت تا جاوید پیوند

□

کز جان عزیز دست شوید

□

عشرت سرای جنت اعلی مکان شود

□

کز مائده‌ی شفاعت او

□

چو درد معده را خوشی و تلخی باید و والان

□

کرد از دم سخت دیوار سست

□

کسی زو بیشتر با دهر پیکار

□

تو را عز خدایی بس، که دل در بند فرمانی

□

چو شوی تشنه با جلاب گلاب

□

غنچه به کنار یاسمن یاسمین داد

□

جانش ز شکنجه جهان رست

□

کز همه درگه تو ملجا و ماوی بینند

□

حجت نایب پیغمبر سبحانم

□

گنه بر مرگ و تهمت بر طبیبان

□

نیست الا طلب فضل خداوند و رضاش

□

ابر اگر گریان نباشد برق از او نبود جهان

□

به راه رهروان از کین نشسته

□

چند گویم چون نیم من مرد این

□

نه مردی بود پنجه‌ی خود شکست

□

ز شست و پنج من نبود هراسان

□

از ثری برشویم زی کیوان

□

به انبوه اندیشگان در نشست

□

خضر دور شده ستند که هرگز نمرند

□

باده کی بود کو طرب آرد مرا

□

سه دیگر جنت العدن و چهارم جنت الماوی

□

تا کنم یک سجده باری زیر دار

□

قطره تا قطره قطر پیموده

□

بر انگیزم منادی بر منادی

□

در سایه‌ی برگ مرتضائی

□

بپرداز و پردخته کن دل ز کین

□

بهشت برین است و باغ ارم

□

در قلم نسخ کش این حرف را

□

بیانش در زبان خامه گنجد

□

دشنه‌ای در کف، بجست از خوابگاه

□

همه سفینه‌ی در می‌رود به دریا بار

□

به حلوای دگر شیرین کنم کام

□

به چاه اندر افتادی از بس عیاری

□

همی داستان از چه خواهد زدن

□

که بر سر یکی نام بردار دارد

□

ترجمتش هم به زبان دلست

□

بدان کشی روان زیر محامل

□

گوش بر آواز موسیقار داشت

□

بود سیصد سوار و دیگر هیچ

□

که بازش خم نداد از دردمندی

□

از چه فتادند در این داوری

□

برانگیخت ما را ز البرز کوه

□

این بحر بی‌کرانه‌ی بی‌معبر

□

عیب کسان را شده آیینه پیش

□

خاک پر از گوهر خاطر پسند

□

کان زمان چون مرده‌ی جاوید شد

□

و هل یختفی مشی النواعم فی الوعر؟

□

دمی بیخوشدلی نگذاشتندی

□

چونکه تو بیمار از این مکان شفائی؟

□

که هرگز نماند سخن در نهفت

□

اندر جهان ز هر که به من نیست حاجتش

□

باز گوییم آن تمام قصه را

□

ازیرا هوا چشم دل را عماست

□

تا ز دل نومید وز جان سیر گشت

□

می‌رود نسبت تو شاه به شاه

□

نشاط آغاز کرد از بامدادان

□

گرنه پشت من سوار دلدل شهباستی؟

□

به من چون دهی کدخدایی شهر

□

جز که شیعت دیگران صف النعال

□

چون به ما نسبت کنی کفر آفتست

□

ز مهرش گرد سر گردیده باشی

□

بر تو تا کشف گردد این اسرار

□

فتادیم هر دانه‌ای گوشه‌ای

□

بسا نرمی که در زیر درشتی است

□

نه چون تو ز دشت علی جعفریم

□

برو شاد گشته جهان‌بین تو

□

بنگر، بگسستی آنچه گفت که بگسل؟

□

تا کند ناگاه ایشان را شکار

□

مرجع بدوست جمله مر اینها را

□

از بهر بازگشتن بر بست بار

□

طالع و طالعی بهم در ساخت

□

بر آموده به گوهر چون ثریا

□

این یک گنه بزرگوارم

□

به دیدار تو رای فرخ نهم

□

سوی من، ای هوشیار، خوار مپندار

□

پس چرا در وی مذاق دوزخست

□

چو ماتم دار شد پستان مادر

□

میان بادیه‌ها حوضهای چون کوثر

□

خود ولایت تراست بی‌شمشیر

□

کمر دربست و زخم تیشه بگشاد

□

گر تن به نان چو گربه گروگان کنم؟

□

به خاک اندر آرد سر و بخت تو

□

به دانش تو باری بشو میوه‌دار

□

همسفر خضر کلیمی بود

□

و آشفته بسی گشت بدو کار مهیا

□

از عمر خویش و از دو لب جانان

□

سنگ را چون عقیق زهره شکاف

□

نمک خوردن جگرخواری نیرزد

□

خاک صحرا را به بوی عنبر اذفر کنی

□

به پیمان گرفتیم دستش بدست

□

دریاست فلک، بنگر دریای نگونسار

□

آب حیات از دم افعی مجوی

□

پی خونریز برهم ریخت لشکر

□

جام با رنگ شعله‌ی آذر

□

مومیائی کجا به دست آید

□

چرا نایی برون بی‌سنگ و آهن

□

با پوست مخور گوز و تن خویش مرنجان

□

چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت

□

مشهورتر از آذر برزینم

□

چنین گفت با من به هنگام خواب

□

بر جان و تن خویش مهربان است

□

غم او کم بود، ار چند که باشد دشوار

□

دردسر دید و گشت صندل سای

□

کسی با تنگ چشمان بر نیاید

□

چندین برو مشو به نگونساری

□

همین بدگمانی مرا از نخست

□

پس خود پس از رسول نباید تو را سفیر

□

به صید کبابی شدن سخت کوش

□

آمد و صف زد ز یمین و یسار

□

هزاران قصیده شنو مهرگانی

□

در عجم شاهیش پسندیدند

□

خران را خنده می‌آید بدین کار

□

وگرچه روی و ریا را همی کند آری

□

جز این نیز نامش ندانی همی

□

آثار فتح خیبرش

□

زبان ناخوش و مهربانی چه سود

□

حجت بر تو سخن حجت است

□

بود مساعد تو ذوالجلال و الاکرام

□

تو مرائی جهان مراست همه

□

که شیرین تلخ گردد چون شود شور

□

تیر کلام است و زبانت کمان

□

سوی نامه‌ی نامور شهریار

□

پندی که با طمع بود آن سر بسر هباست

□

جمله چو ما هست طلبگار او

□

بلندی از تو هستی دید و پستی

□

هر لحظه‌ای نسیم گل آید ز بوستان

□

گفت رو کار این کنیز بساز

□

که داری باد در پس چاه در پیش

□

پند من این است تو را والسلام

□

به کرسی زرین ورا کرد جای

□

اگرجای جوئی تو در زینهارش

□

شیفته زان نور چو سرسامیان

□

بر حجت دین چرا کنی صفرا؟

□

معنی این لفظ نه بر مقتضاست

□

ز ایوان به نزدیک آن سوکوار

□

غلط شد ره به بابل باز ماندی

□

پر مشغله و تهی چو پنگانی

□

و گر چند بر تازیان پادشاست

□

به آموختن گوهر جان بپرور

□

زبنده خود ارسروری آزاد باش

□

نیازی بود در هر نیم گامش

□

ملک تو بود اندرین گیتی مراد کردگار

□

که پند او سی خواندش پارسی

□

ز بی پرهیزی افتادی در آن چاه

□

از سر سولان بندیش هم از پایان

□

خرد دور بود آرزو پیش بود

□

بر حجت حجت به دل بیارام

□

کشتنش او را و درودش تراست

□

گرچه همی دارد او شکار مرا

□

فرق باشد میان نور و ظلام

□

که چون او بدرگاه برکه بود

□

به کالای یتیمان بر زدن چنگ

□

چه افشانی همی بی‌بر چناری؟

□

برآن کوه بر روزگاری گذشت

□

مگر آزاد شود گردنت از عارش

□

کار نظامی بفلک بر شدی

□

روی دهد گریه بی‌اختیار

□

هزار کافر و ممن نهاد سر به سجود

□

جهانی سراسر همه تخت بود

□

وز آن سر کوفتن پیچید چون مار

□

غرض ایزدی از عالم جسمانی

□

چنان خیره و پوی پوی آمدند

□

به حاصل شد از تو مراد کلال

□

اکدش جسمانی و روحانیست

□

به شیرین معانی و شیرین زبانی

□

همی گریدی نیستی بس عجب

□

ابا رنج دیگر تهی کرد گنج

□

دهان شیرین همی دارم به نامت

□

بیدارم کرد کردگارم

□

نشسته به تیمار و گرم اندرون

□

به گفتار آن زن ز بهر سوار

□

مجمر لاله شده دود افکنش

□

ز می شد سرگران رطل گران را

□

همانگه ز بازار برخاست گرد

□

بیاویخت آن تاج گوهرنگار

□

مهم رفت آفتابم زرد از آنست

□

بغلت آسان درو و گرد بفشان

□

بگوهر بیاراسته همچنین

□

همان دادگر موبدان و ردان

□

روز قیامت علف دوزخی

□

چون گنه بر تنت به خروار است

□

بسازم کنون نیز بازار تو

□

شنید آن سخنهای خود کامه را

□

به سرهنگی حمایل چون کنی دست

□

برخوان اگر کهن گشت آن گفته‌ی کسائی

□

گراییدن گرزهای گران

□

به چیزی که پیمان دهد آن کنید

□

گر نپسندی به از آنت دهند

□

وز آن هر گوشه سوراخی کند پر

□

که بیند همی این جهاندار شاه

□

ببرد ان پسندیده‌ی نیک خواه

□

زمین بوسید و پیش خسرو انداخت

□

که مانده‌ستی به چاه اندر چو بیژن

□

که دانش گرامی‌تر از تاج و گاه

□

نباشد دل خویش دارد به غم

□

سست گمانی مکن ای سخت جان

□

جز به انکار توام معروف را انکار نیست

□

وگر جنگ را لشکر انگیختن

□

فزاینده‌ی چیز و خواننده بود

□

به فریادش رسیدن مصلحت دید

□

بنوشته به خط خدای فرقان

□

به در گاه و بر گاه و بر بخردان

□

مگر بخت را گوید از ره بگرد

□

از در تعظیم سرای جلال

□

اختر او را شمع شد تا ره بیافت

□

به دستار زربفت پوشیده سر

□

همی‌شد خلیده دل و راه‌جوی

□

کوه آنچه شنید باز گوید

□

همه مهتری باد فرجام اوی

□

فراوان برو نام یزدان بخواند

□

که هست این جهاندار یزدان شناس

□

کرده دد و دام را شکم سیر

□

که بنده نیست ازو به خدای سبحان را

□

که بد بار آن رنج گفتار زشت

□

جهان را بسان تو شاه آفرید

□

با او به موافقت گروهی

□

مرغ اومید و طمع پران شود

□

هنرمند و گیتی سپرده به پای

□

فراخست رای جهان‌آفرین

□

هم تیر بریختی و هم شست

□

بدانسو در زمین بشمارد ارزن

□

چنین راز دل بر تو خواند همی

□

دلت خیره بینم بکین نیا

□

وز نامه چو شب سیاه کردن

□

ای خران را تو مزاحم شرم دار

□

هرآن چیز درپادشاهی که خواست

□

به چشم خداوند خود خوار شد

□

از وی نکنم کمند کوتاه

□

عاشق روزند آن زرهای کان

□

چون حلقه کعبه دید در دست

□

تمامی بسالی برد روزگار

□

بدین غربال تا کی خاک بیزی

□

جوهر کره بزاییدن غرض

□

این کار کنم مرا چه گویند

□

که بازارگان را کند خواستار

□

هرجا که روم تو را پرستم

□

کز بت باطن همت برهاند او

□

دستی به سرم فرود ناری

□

برآشفت و با او دژم ساز گشت

□

شخص دو جهان دو نیم کرده

□

در سماع از بانگ چغزان بی خبر

□

هم ایمنم از بریدن گنج

□

همی تاج و تخت کیی را سزید

□

تو در جگر زمین چرائی

□

زین قضا راضیست مردی عارفست

□

بنشین و طراز نامه کن راست

□

که آن رسم و آیین بد آنگاه راست

□

نام من و نام خود شکستن

□

جز معطل در جهان هست کیست

□

ای دوست بیا و دست من گیر

□

بزد پاشنه مرد نخچیر جوی

□

شهنشه خورده می بدخواه شه مست

□

بر سر فرزند هم تیغی زدی

□

پسر در کشتنش شمشیر برداشت

□

برین آرزو کام و پیمان تو راست

□

نوشتند این مثل بر لوح آن خاک

□

چشمشان طاقت ندارد نور بیش

□

اقرارش ازین قرار نگذشت

□

پر از داد دلشان چنانچون سزید

□

روزی ده خویشتن شمردش

□

برکشد این شاخ جان را بر سما

□

شمشیر ببین و سر نگه‌دار

□

بر آواز سربرآورد راست

□

وان حلقه به گوش کس نینداخت

□

میوه‌ها و سبزه و ریحانها

□

طراز تاج و تخت کیقبادی

□

که سایند بر چرخ گردنده دست

□

باز آمدنش به سال بودی

□

نوحه‌ات را می‌نیرزند آن نفر

□

گشتند ددان ز خوی بد، دور

□

سه من می بیابد ز گنجور شاه

□

زن بیوه و کودکان یتیم

□

کی کشیدیشان به فرعون عنود

□

ز افتادن سخت پاره پاره،

□

نه بوم و نه پوشش نه خواب و نه خورد

□

ز دینار وز گوهر شاهوار

□

تا گواه من بود در روز دین

□

چشمش به نظاره دوخت بر رو

□

که اندر دلت شد خرد ناپدید

□

که جز به آرزو چرخ بر ما نگشت

□

نقد حال ما و تست این خوش ببین

□

کخر دل از آن ببایدت کند

□

همی رفت با باژ و برسم به مشت

□

چنانچون بود شاه گردن‌فراز

□

گر دو صد سالش تو خدمتها کنی

□

قوت‌ده جسم ناتوانم!

□

مبادا که آید بدشمن نیاز

□

خردمند و با دانش و یادگیر

□

تازه‌تر خوشتر ز جوهای روان

□

بود از خوبی سال‌ات خبر ده

□

شود مویه گر بر تو پیراهنت

□

به موزه درون پر ز مشک و عبیر

□

روم پیش آن ترک آوردخواه

□

شمعی ببری، چراغی آری»

□

چو خواهی که بر یابی از روزگار

□

به نزدیک بهرام شد شادمان

□

عاشق شکر و شکرخاییم کرد

□

همی کردند بر وی با دو صد درد

□

بما بازگردد بدی ار بهی

□

نبرد درخت گشن نیک‌بخت

□

همی زار بگریست دستان بروی

□

غارت‌زدگان شاه عشقیم

□

که از آب و خاک و هوا برترست

□

همی بود چندی جهان کدخدای

□

مرد شاعر را خوش و راضی کنم

□

دل‌خسته در انتظار اوی‌ام،

□

ستاره بروبر چو پشت پلنگ

□

سوی خان خود روی بنهاد تفت

□

کشیده سراپرده بد برکران

□

به خواری به خاک اندرون رفتن است

□

بپوشید ناکام و بربام رفت

□

بیاید هم‌اکنون به بختت به دست

□

هر دو عالم خود طفیل او بدست

□

می‌رفت و به آب دیده می‌گفت:

□

ز پرویز و از باربد یاد کن

□

که از داد آباد دارد زمین

□

که از شیر بستد به شمشیر دل

□

بگفت: «از دست شد دور از وصالت!»

□

که یزدانش تاج و خرد داد بهر

□

فراوان ازو رود بگشاد و جوی

□

هم بمیرد او بهر نیک و بذی

□

وین در غم شعر مشکفامش

□

به حضرت زکریا دهنده یحیا

□

سپاهی در گنج دارد نگاه

□

اگر زنده مانی مترس از نهنگ

□

غرقه‌ی صد نیزه خون اهل طعان و ضراب

□

سخن گفتن خوب و آواز گرم

□

سرافراز با لشکر و رنگ و بوی

□

کس ندیدست و نباشد این بدان

□

چون حریر علمش لرزه بر اعضا بینند

□

چند روزی با شما کرد اعتناق

□

همه روزت اندر فزایش بود

□

چه پیدا کند تیغ گیتی فروز

□

کس مرقد فرقدان ندیده است

□

کزو بود گیتی به بیم وامید

□

ز هر پادشاهی سپه خواستن

□

کو خورنده‌ی لقمه‌های راز شد

□

تشریف تو سلاح تن و سر نکوتر است

□

غلغل کوس شهنشاهی و بانگ تنبک

□

همی چشمش از روی او خیره شد

□

نبود از بدبخت ماننده چیز

□

به بقای خدایگان برخاست

□

دو زاغ کمان را بزه برنهاد

□

کسی را که دانا بود بشکنیم

□

زانک سیری نیست می‌خور را مدام

□

چون خم تاج عروسان از شبستان دیده‌اند

□

با تو درین خانه چه کس آشناست

□

که ای پر هنر خسرو نامجوی

□

برفتند گردان همه شادمان

□

معلوم صد هزار یقین در گمان ماست

□

سرآورده باشی همه گفت و گوی

□

ز ارزیز جوشان بدش پرورش

□

بترسید کافتد سپه در هلاک

□

اگرچه نقش کژم هست نیست جای عتاب

□

دفع پریشانی از خاطر کاشانیان

□

همی بود تا او گرفتار شد

□

دل بدسگالان پرآتش کنید

□

که خاص بر قد او بافتند درع ثنا

□

ز گیتی بر آمد همه کام اوی

□

خنک مردم زیرک و پارسا

□

که امروز کرد آنچنان کارزار

□

به صحرای یقین آرم همانا

□

که برفتار نه ماننده‌ی ایشانی

□

برند آن بتان را به مشکوی شاه

□

که چشمش ندیدست هرگز شکن

□

رنگ خون است و خار نیشتر است

□

یکی مرد بازارگانم دبیر

□

ز پوشیدنیها و از خوردنی

□

سخن کرده با ساعت نیک بار

□

زنی است بر سر گهواره‌ای بمانده دوتا

□

ز پرتو نظر تربیت به قدر و بهائی

□

ز سستی تن مرد بی‌خون کند

□

بپرسیدش از خواب و آرامگاه

□

بر شه صاحب قران خواهم فشاند

□

تو داناتری هرچ باید بکن

□

بباشی بود خانه گیتی فروز

□

چه ایشان به صورت چه روسان زشت

□

من به فید و ز من آوازه به بطحا شنوند

□

قضا و قدر میکند باغبانی

□

بدین جای ویران به سر بر تو باش

□

سوی گرز بردند چون باد دست

□

خاک بر روی طبیب مهربان افشانده‌اند

□

چو خاقان بی آزرم داند مرا

□

ازین تاختن باد ماند به دست

□

که شیر نرش بود آهوبره

□

راه حضرت گیر و جان از آتش غم کن رها

□

در خدمتش غلام کمین سلطنت مب

□

بسودی به شادی دو رخ بر برش

□

به کردار شب روز تاریک شد

□

ماهان ستاره زیوران را

□

توانگر سپهبد یلی با سپاه

□

درون سینه دشمن میپرستم

□

به دیوار زرین بدل کرد باز

□

پوشید از ارادتش این نیلگون وطا

□

بزن آبی و ز جانی شرری بنشان

□

برگش همه شجاعت و بارش همه سخا

□

کس اندر جهان کوه و صحرا ندید

□

گفتی از هر جوزهر جوزای ازهر ساختند

□

ندیدند کاریگری بی‌همال

□

ز کوهی پره‌ی کاهی نیابی

□

رخی چون گل سرخ بر سبز شاخ

□

کسی کاین نقل و مجلس یافت حاجت نیست نقلانش

□

سفال زر شود و خاک مشک و خار گوهر

□

از خلق ترا یادگار کرده

□

برین رفته تا چند خواهی گریست

□

نعره‌ی تحسین ز خاص و عام برآمد

□

که آن پهلوانی بخواند درست

□

ز خلعت شود بزم او ششتری

□

کلیچه ربودندی از آفتاب

□

عوض سلوت اوطان به خراسان یابم

□

دعوی ملزوم کردن، دان خطا

□

و این دل آواره از پی نانیست

□

جهان بر ستاره نظاره شود

□

که به امت پیمبر اندازد

□

جهان را بدان آفرین خوارکرد

□

به آه و ناله‌ی من ز اشتیاقت

□

ز هر سوی شمشیری انگیختند

□

تا می‌برم سجود سپاس از در سخاش

□

مرگ کش باعث تو گردی به ز عمر جاودان

□

چو چندن اندر آبم چو عود بر آذر

□

شد اغریرث پر خرد یار ما

□

شب زریری برده و روز ارغوان آورده‌ام

□

مگر خسرو آید برای تو باز

□

خجل گشتم سخن کوتاه کردم

□

وامدار منست روئین دز

□

وی فلک المستقیم از در تو مستعار

□

بگریز ز نقشی که دلستانست

□

بی‌گردن ای شگفت نبوده است گرد ران

□

چو طوس و چو گودرز و رهام و گیو

□

در دکان کوره و سندان چکنم؟

□

چو بینم مر او را سرآرم زمان

□

والله که چو عاجزان فرومانم

□

تو بریادی از هر چه دارم به یاد

□

بر او فتح روئین دژ آسان نماید

□

ز دست به اذل ممدوح می‌بیند زرافشانی

□

داری سخن من عزیز دانم

□

به سودابه بر نام یزدان بخواند

□

کین دو را نور موفا دیده‌ام

□

ما ندادیم گه تجربه میدانش

□

ور بودم فی‌المثل عمر در او جاودان

□

که از بود او هیچ با او نماند

□

که فلک راست بر دو قطب مدار

□

به زیر سایه‌ی او پادشاه دوران است

□

که بر خوان دونان صلائی نیابی

□

که با نوش زهرست با جنگ مهر

□

که باد مسیحا به زندان نماید

□

چرا مستی کنی و هوشیارانرا بخندانی

□

گر شما در هوس عید بقائید همه

□

زر خود برابر برانداختم

□

من آب و آتش از زر و صهبا برآورم

□

جرون را حالیا تالار سالار

□

می‌دهدش مزوری تا رهد از مزوری

□

نماند برین بوم و بر آب و خاک

□

بر در مرو و رهری بارگهت را خیم

□

نیک بیندیش کجا دیده‌ای

□

که از آتش نبیند هیچ خرمن

□

که هم ملک داری هم آب حیات

□

ز آن تار کفتاب تند پود و تار کرد

□

زر بدره بدره ریخته در آذر آفتاب

□

کز دم ابن الله او را ام‌صبیان آمده

□

کزان پس نیامد به رزم و به بزم

□

نه به مکتب نه به دکان شدنم نگذارند

□

هر دو را سوی محک کن زود نقل

□

کی بود دربند استطقسات استقصای من

□

مادر شاه را خبر کردند

□

گفتا توان اگر نبود مرکبت جمام

□

بنائی که نهاده است این بلند بنا

□

طیر است گوئی پیکرش، طور است مانا داشته

□

یکی راه برگیر و بفگن کمان

□

به جان آمدم زین دو تا می‌گریزم

□

گر توسن افلاک راهوار است

□

کز نور عیانی، همه رخ عین سنائی

□

سرتخت کاووس واکلیل جم

□

کارم همه چون گمان ببینم

□

رواج عدل از ایران اثر به توران داد

□

چو بختی بار بدبختی کش از مستی و حیرانی

□

بیفگند باید به خنجر به زار

□

جرم سهیل آمد چرم از پی دوالش

□

ندهد شمیم عود مطرا را

□

وز تو هدی را مدد بیکران

□

که الماس از ارزیز باید شکست

□

دارم مسیح گرچه سم خری ندارم

□

بر قد صد ساله راه بوده رسانیم آن

□

ای خط جدول هدی، حبل متین دیگری

□

شکفته دو رخسار با جاه و آب

□

پس آبله‌ش برآید و صورت شود مجدر

□

عقل چون مادر و علم است ورا دختر

□

تحفه‌هاش از مدحت آرائی فرست

□

ابلهی شو تا بماند دل درست

□

تیغ روز است صیقل شب تار

□

زان شهسوار گشت رکاب ظفر گران

□

گر دم طغیان زد از هجای صفاهان

□

ز سر برگرفت آن کیانی کلاه

□

بیخ کواکب شب یلدا برافکند

□

عقل دور اندیشه در اندیشه‌ی اصلاح آن

□

هر ناخن از تو رابعه‌ی دودمان شده

□

هم‌چو نفع اندر دواها کامنست

□

وام اشک از صدف جان به گهر باز دهید

□

دو شهسوار چنین در قصیده عالم

□

رای پیرش را مدد بخت جوان انگیخته

□

پذیره شدش نوذر شهریار

□

تب لرزه‌ی تنا تننانا برافکند

□

که هست اجمل اذکار و افضل اوراد

□

بر عاد ظلم از باد غم گرد معادا ریخته

□

چونک می‌بینی چه می‌جویی مقال

□

تا من به خون دو مرغ مسمن درآورم

□

ز ایران نیستش جنبش میسر گرد برآرد پر

□

تا به ابد مگذراد نوبت عثمان او

□

که بر شهر ایران بباید گریست

□

طوق و دستارچه‌ی اسب و ستر بگشایید

□

ز هر چه هست براند نخست از سر و جان

□

بگذاشته رکابش و برتافته عنان

□

نفس جنس اسفل آمد شد بدو

□

خیز و ببر گلوی دل، کو کندت کبوتری

□

بر لب کوثر بود لب تشنگان را ازدحام

□

بنده به دور تو هست شاعر صاحب‌قران

□

همی مغز پیلان بساید سرش

□

روح را برهان احیا برنتابد بیش از این

□

مدح خوانند مطیعان ثنائی بسیار

□

گر تو سرخ و زرد پوشی هم بشاید بی‌گمان

□

الله الله بر ره الله خسپ

□

لرزه و دل سبکی بر علم است

□

ترتیب کار و بار بهار و خزان کند

□

پرگوید و هرزه روز بحران

□

بران تخت فرخنده بگزید راه

□

رسیده نوبت زدن بر ایوانم

□

صاحب نقب و شکاف روزنند

□

کس به بازوی فصاحت نکشد یک قلاج

□

شب تیره تا برکشد روز چاک

□

بانک رعد آشوب کوست پرده گوش کران

□

دید تعبیرش بپوشید از طمع

□

که بی‌ریاست به کیش تو باطل است و هبا

□

همی خواست کاید ز کشتن رها

□

به صحرا نوردی و اشتر چرانی

□

تا ننوشد زین شراب خاص عام

□

آن که می‌خواندند خلقش حمزه‌ی صاحبقران

□

وگر چند روی زمین تنگ نیست

□

همه دم همدم فغان باشد

□

معده‌ی آدم جذوب گندم آب

□

گاه داد غم من از غم من بستانی

□

ستوده ندارند مردان مرد

□

سر برآرد ز جیب صبح قیام

□

تا بر آنجایی نماید نو کهن

□

به جناب تو خبیری به سبیل اخبار

□

سوی چاره جستن ندادش زمان

□

که همه کار گزار فلک‌اند، از دوران

□

ترس ترسان رو در آن مکمن هلا

□

که «دیول» را «دول» کردم به هنجار

□

همه نامداران شدند انجمن

□

فلک کور است، یاب کورتر باد!

□

جهان پیش کاووس تنگ آوریم

□

درون سو شعلهای دوستی گرم

□

شده دور ازو خورد و آرام و خواب

□

پرستاری ز بهر خضر خانش

□

به بالای او سرو دهقان نکشت

□

تو گوئی در تنش جان دگر شد

□

تو دادی مرا دانش و زور و فر

□

اسپ نکرد آتش خود هیچ کم

□

نیامد همی زو بدلش ایچ یاد

□

کزان هو، لرزه در بام و در افتاد

□

که گفتی روانش خرد پرورد

□

هست بتان را مژه جاروب دل

□

همت سرکشی باد و هم فرهی

□

که ندهیم ار فتد سرهای خویشت

□

جاودان خط زندگیم دهی

□

چو توسن ز اشتر، از وی رم خورد شوی

□

پدر ز آن قصه مشکل بر آشفت

□

چو دولت سایه‌ای بر فرق ما ریز

□

تا جهان زان دو دیو گردد پاک

□

که ایوان بشکند یا بر درد بام

□

تا بماند چو آسمان دایم

□

دل مرغان باغ افگار می‌کرد

□

سخن اوحدی در اندازد

□

نه امکان زدن بر آهوی مست

□

چو زد از ساحل نیل فلک سر

□

به تاراج بضاعت گشت ره جوی

□

سوی ظلمت شو و ز نور ببر

□

کمر بستند بهر کوشش و رزم

□

آرزویت کدام و کام تو چیست؟

□

که خشم شاه گوشم را دهد پیچ

□

غایت سلطنت همین باشد

□

نه نعمت زان او تنها نوشتند

□

چو کرد آماده، بردش سوی خانه

□

ما نخواهیم جز حکایت دوست

□

چشم مهر از هر که غیر از او ببست

□

دل خود زان حضور شاد کند

□

ز حسرت در دهانش آب گشتی

□

نقش نیک و نشان بد نبود

□

طرب را ساخته او تارش اسباب

□

دست کش سوی میوه معلوم

□

برون زین کار بازاری نبوده‌ست

□

دخترت شوهری شکار کند

□

به هر کاری هواداری‌م بوده!

□

نیست سلطان و اندرین خط نیست

□

رهین طوق فرمانم تو باشی

□

چون شکم شد تهی، تهی باشد

□

دستی و، بنمای یکی دستبرد!

□

در شب اولش بسوزانند

□

رخ دولت در آن آیینه بیند

□

فاش گردد که دشمنم یا دوست

□

عالی اندر نسب، عتیبه به نام»

□

رنجه از خفت و خیز کدبانو

□

همه از عشق این نازک بدن بود

□

گرش افیون دهی بقای تو باد

□

که افتد بر زناکاران غرامت

□

همه هم حرفتند و هم پیشه

□

باز جویید، یا اولی الابصار

□

کرد با خویش جمله را یکرنگ

□

غمی شد دل و بخت خندان من

□

مرد باید، که کار مرد کند

□

زره را بینداخت زان سو که خواست

□

حس ده‌گانه گونه گونه سروش

□

کسی کش خرد بوی گشتند شاد

□

وآنکه سودت برد زیان یابد

□

جهان دیده با وی بسی رهنمون

□

که چو کیخسروم نبینی باز

□

همی جای آرامش و خواب دید

□

جنگ داری، بهانه خواهی جست

□

نماند برین بوم و بر شارستان

□

که بخواهند ناگهانش کشت

□

مگر بشتی باز خواند سپاه

□

همچو زنبور بیشه آواره

□

سر باره‌ی دژ بشد ناپدید

□

که نه بر نبض مینهی انگشت

□

به گردن برآورد گرز گران

□

مرغ و حلوای پخته‌زان آید

□

دلیران جنگی ده و دو هزار

□

پیر محراب کوب منبر سوز

□

نمایی ره کشوری دیگرم

□

به تقدیرات یزدانی رضا ده

□

برین کینه دادم دل و جان و تن

□

قد خیفتنی عربتی برداء

□

نیندیشد از کار فرجام خویش

□

جوف الاسود فی سواد الهیجاء

□

نشاید بجز او که باشد مرا

□

به پیش اندر افگند و آمد بجای

□

پدر دل پر از درد و رخ پر ز خون

□

برش عود و عنبر همی سوختند

□

به بد روی گیتی همی بسپرد

□

تهمتن ببوسید روی زمین

□

نباید که بیند ورا باد و خاک

□

خادمانند و زنان دولت‌یار

□

پای ستوران به زمین در شده

□

خرد را چه گوئی که بر خوان دو نان

□

دل من خوش کن از شمایل خود

□

لاجرم امتش همان خواهند

□

دل که بود شیفته‌ی‌ئی از خود است

□

وقت نظاره‌ی عام است شما نیز مرا

□

رسیدند پس گیو و خسرو بر آب

□

من به تعجب به خود فروشده زین خواب

□

مهین بانو چو زان دولت خبر یافت

□

که با فیل آن کند طیر ابابیل

□

این دو را گر تو زیر گام کنی

□

بارانی ز آفتاب کنم نز گلیم مصر

□

در آن برج، از شغب هر تیر شد قوس

□

تیغ تو صیقل هدی تا که خطیب ملک شد

□

چو چشم گرامی به پیران رسید

□

بینم محیط شاید گر قطره‌ای نبینم

□

وزین سو خضر یوسفت روی چون دید

□

از اانتش «همزه» مسمار و «الف» داری شده

□

زن جوانست، همسرش باید

□

منم آن، موم که دل سوختم از فرقت شهد

□

چه باشد یک سر ما زیر خنجر

□

از نعل او مه را گله، بر چشم خورشید آبله

□

سواران گرسیوز دام ساز

□

از آنگه که بالغ شد اقبالش او را

□

بدین اندیشه یک دم شاد بنشست

□

چون فضل ربیعی، نه که چون فصل ربیعی

□

هر که آمد، گرش مرید کنی

□

روح القدس بشیبد اگر بکر همتش

□

به رسم عاقلان بگزار تن را

□

پور سبکتکین تویی، دولت ایاز خدمتت

□

برافگند گرسیوز اندر زمان

□

گفت نشناسی درخت و چشمه‌ای

□

موافق باز خواندش در دل آن گفت

□

خط دست شاه دیدم کش معما خواند عقل

□

ای به حق خاتم اندر انگشتت

□

ای شاه عرش هیبت، خورشید صبح رایت

□

هوای دل همی‌کرد از درون جوش

□

اگر با بخت نر ماده قرینند آن خدا دوران

□

بفرمود خسرو بدان جایگاه

□

هر دو چون کوه و گنج خانه‌ی علم

□

چو درمانده شود مرد از دل تنگ

□

او به قیامت سپیدروی نخیزد

□

جز دوام حضور نشناسد

□

هر چه اندوختم این طایفه را رشوه دهم

□

برند از هم دو پیکر آشنائی

□

ای اعتقاد نه زن و ده یار مصطفات

□

چو کشتی ز دشت اندر آمد به رود

□

در کنف صدر توست رخت فضایل مقیم

□

به سوی شاه خود دزدیده می‌دید

□

تا طراز ملک را نام است نامش باد و بس

□

نان و هیزم کشی چو حمالان

□

خم چنبر دف چو صحرای جنت

□

همان مرتد که کیش کافری داشت

□

سنگ فشان کنند خلق از پی دین به جمره در

□

هم از پهلو و پارس و کوچ و بلوچ

□

بلبل نیم که عاشق یاقوت و زر بوم

□

دول چون جمع دولتهاست در سمع

□

نی کم از مور است زنبور منقش در هنر

□

تو که سودای زلف داری و خال

□

مرا چون دعوت عیسی است عیدی هر زمان در دل

□

شد آن خورشید روشن نیز مستور

□

دایه‌ی من عقل و زقه شرع و مهد انصاف بود

□

بدو گفت پیران که مندیش زین

□

گرد چو مشک سیاه خاک چو گوگرد سرخ

□

ز آهی کز دل غمناک می‌زد

□

صدر تو میدان کرامات باد

□

خاتم خلقتی و خاتم خلق

□

خود هیچ کرم یبد شنید است هیچ‌کس

□

صفت اختر و آن طالع وو قت مسعود

□

ای دیده‌ی عقل در تو شاخص

□

مرا چند ببسود و چندی بگفت

□

گفتم ز شاه هفت تنان دم توان شنید؟

□

چو ماهم گوهریم از یک خزانه،

□

چون مریم از عصمتکده رفته مسیحش آمده

□

پادشاهی نگاه داشتنست

□

مرا منتهای طلب نیست سدره

□

بروبش زرین صد و چل هزار

□

نی نی از بود تو نتوان تحفه ساخت

□

بپرسید زو دخت افراسیاب

□

بختی که سیاه داشت در زین

□

فکر فردا نتوانی که کنی دیگر

□

جنت ز شرم طلعت او گشته خار بست

□

کار حوا بجز هوا نبود

□

چون رباب است دست بر سر عقل

□

بدو گفت بهرام کاینست راست

□

خاک در تو مرا گر نبود دستگیر

□

یکی بیشه دید اندران پهن دشت

□

آن کس که طعمه سازد سی سال خون مردم

□

در اقطار جهان تا ز اقتضای گردش دوران

□

شکل شاگرد غلامانه مکن

□

اینچنین تا به وقت پرسیدن

□

چنگی بده بلورین ماهی آب دار

□

نباشند شاهان ما دین فروش

□

گر به جهان زین نمط کس سخنی گفته است

□

برین باش و با شاه ایران بگوی

□

گر نخواهید کز ایوان و حجر ریزد خون

□

گفت حدیث تو بگوش آشناست

□

گوسفند فلک و گاو زمین را به منی

□

تن چو از خون ثقیل سنگ آید

□

مرد توکلم، نزنم درگه ملوک

□

به گوهر بیاگنده هر یک چو سنگ

□

دمش خزینه‌گشای مجاهز ارواج

□

چنین رفت بر سر مرا روزگار

□

هشت باغ خلد را دربسته بینی بر خسان

□

ز ابر صلب بشر قطره ناچکانیده

□

چون الف سوزنی نیزه و بنیاد کفر

□

نه تو دینار داری و من دانگ

□

پرده بر روی سپیدان سمنبر بدرید

□

به آذرگشسپ و به خورشید و ماه

□

روحانیان مثلث عطری بسوخته

□

پدر پیر سر بود و برنا دلیر

□

«دردا! که فلک ستیزه کارست

□

این محک، قرآن و حال انبیا

□

از رنگ رنگ خلعه که فرموده‌ای مرا

□

قوت آن خون و هیچ قوت نه

□

آری، عاشق که پاکبازست،

□

به نوبت و را پیش بنشاندی

□

شاه سد آب کرد اینک رکاب شاه بوس

□

کسی سوی دوزخ نپوید به پا

□

بیگانه شو از برون‌سرایی!

□

آن چه ز ایشان رسید و آن چه بر ایشان گذشت

□

هیچ اگر سایه پذیرد منم آن سایه‌ی هیچ

□

درد ما را به مرغ و ماش چکار؟

□

دردی که توراست حاصل از من،

□

چو کوت هزاره به ایران و روم

□

بر روس و حبش که روز و شب راست

□

بران طالع او را گسی کرد شاه

□

چو باشد خوشه خشک و گاو لاغر

□

بگلزار، گل یک نفس بود مهمان

□

نیست غم چون به خواستاری من

□

تا تو همرنگ آن پری نشوی

□

کی ز آب دهان درست گردد؟

□

چو او برگذشت این دو بیدادگر

□

که موم و زر به کژی نقش راستی یابند

□

که اندر جهان چون سیاوش سوار

□

برخاست به پای، آن جوانمرد

□

ای سجده‌ی درت همه را مقصد و مرام

□

نوروز را به خدمت صدرت مبارکی است

□

هر که دریافت سر آل عبا

□

بشستندش ز دیده اشک‌باران

□

برفتند رومی و ایرانیان

□

زبان بسته به مدح محمد آرد نطق

□

به رستم چنین گفت کای پهلوان

□

بگفتا: «خم چرا شد سرو نازت؟»

□

به یکی لقمه، دل گرسنه‌ای بنواز

□

ماه نو در سایه‌ی ابر کبوتر فام راست

□

خلق نیکت بهشت و سیرت حور

□

تفاوت ندارد درین کس ز کس

□

چوخراد بر زین بیامد برش

□

مرا اسقف محقق‌تر شناسد

□

فرود آمد و اسپ را برگذاشت

□

جز عشق وظیفه نیست ما را

□

هم ترازوی تو در عدل بود آن که چو تو

□

غم ز دل زاد و خورد خون دلم

□

هر که قصد تو کرد خسته شود

□

هر موی ز زلف او کمندی

□

تو پردادی و بنده بیدادگر

□

بر خط دستش که هند و چین در اوست

□

نباید که تنگ آیدش روزگار

□

صبر و دل و دین فدای من کرد

□

در نیمه‌ی شب، ناله‌ی شباویز

□

آسمان گرید بر آنان کز درش برگشته‌اند

□

جام بستان، که میگریزم من

□

آن تیغ به دست در منی تیز،

□

همی‌تاخت تا بیشه‌ی نارون

□

چون همای فتح پور الدگز بگشاد بال

□

ولی چون بود عاجز دست تدبیر

□

بهانه همی ساخت بر هفتواد

□

تارک شیر فلک تا سینه‌ی گاو زمین

□

اندر پناه سایه‌ی او بود عمر من

□

عالمی گم شود درین سر و کار

□

شنیدن سخنهای ایرانیان

□

چو بهرام داماد خاقان بود

□

چه خوش میگوید این معنی نظامی

□

دلت این گونه بی‌قرار چراست؟

□

برون کرد و سرگین بدو کرد پاک

□

بره‌ها گرگ کند مکتب خودبینی

□

هر کجا تیز فهم داناییست

□

موی خود را دراز کرده به زرق

□

چو شاپور رفت اندر آرام خویش

□

بدو گفت خاتون کز ایدر نه دور

□

که پیمان مشکن و عهدم نگه دار

□

به رویش چشم روشن، شاد بنشست

□

پیامی به دادی به آیین و چرب

□

طالب ملک تو را صد ره به آواز بلند

□

ز شوق طلعت و حرص خیال تو هستم

□

پر به تقلید توبه کار شدند

□

ازان پس هرانکس که بردی نثار

□

چو آن نامه برخواند مرد دبیر

□

مرا چون آنچنان بی‌خویشتن دید

□

به حکم مالک، آن خورشید تابان

□

بکاری و دیوارها برکنی

□

بغیر از درگه اخلاص، بر هر درگهی خاکی

□

ندیده دانه‌ای از وصف دلدار

□

شیخ باید که سیم و زر سوزد

□

بدو گفت یاری ده اندر خورش

□

برآمد دگر باره بانگ سرود

□

حری که من از عنایت رایش

□

گرچه فوجی به شعر مشهورند

□

وزان پس بر کشور خوزیان

□

شود ز شعله‌ی تیغش هوای حرب چو گرم

□

من راست خود بگویم، چون راست هیچ نیست

□

شاخهای مرصع از گوهر

□

برآورد زان چشمه آتشکده

□

به پیمان که خواند بران آفرین

□

چو عنبر دهد بوی خوش خلق او

□

نوای نی نوید وصل داده

□

هم‌انگه یکی بنده را گفت شاه

□

عابد اندر عقل، گرچه بود سست

□

دانی تو که چه مایه رنج بینم

□

همه تسبیح او همی گویند

□

اگر گنجت آباد داری به داد

□

همی‌راند گردوی نا نزد شاه

□

به فردا ممان کار امروز را

□

همانا بود سقف آن سپهری

□

ز گیتی به یزدان پناهید و بس

□

جهان‌دارا مرا هر ساله از نزد تو مرسومی

□

شود جانت از دشمن آژیرتر

□

للفی حوامل مقلتی اخیته

□

نگهبانش برکرد و با کس نگفت

□

بدو گفت نامت چه کرد آنک زاد

□

سپاه اندر آمد یکایک ز دشت

□

قدم از تارک من کن به سویش!

□

زبانش بدیدند همرنگ سنج

□

یکدل نشود ای فقیه با کس

□

ستاره‌شمر نیست چون ما کسی

□

اسد السماء اذا طال ذراعه

□

گله‌دار اسپان من پیش تست

□

جهاندار فرزند هرمزد شاه

□

فرستم نگر دل نداری به رنج

□

گرت نبود قبول این بی‌گناهی

□

تهی‌دست مردم که دارند نام

□

تا به این پیوند از عمر طبیعی بگذرد

□

به شمشیر هندی بزد گردنش

□

توبه ده از سرکشی ایام را!

□

نخواهیم آگندن زر به گنج

□

وگر جنگ جوید منم جنگ جوی

□

به نزدیک اسپان سرایی گزید

□

نه آن کز طاعت من روی تابی

□

ز گنج جهاندار دینار خواه

□

بر بوریا و دلق، کس ای مسکین

□

برفتند گویان به ایوان شاه

□

قدم در لطف نیز از ساق کم نیست

□

یکی نامه بنویس نزد پسر

□

کجا شد به گفتار دیوان ز شاه

□

که دانا زد این داستان از نخست

□

گفت « من هم شنیده‌ام خبرش

□

بر کارگاه پنج حواس و چهار طبع

□

و گرنه گر بدی در بسته از تو

□

آن مپیچاد مگر سوی مراد تو عنان

□

مراد جان و تن من خواندم او را

□

همیشه تا که کند باد جنبش و آرام

□

بدو گفت بهرام که اکنون پگاه

□

خویشتن پیش ناکسان و کسان

□

جزای آن جفاکاران نویسند،

□

زین قدم من چو روی گشته و بختم چو ردیف

□

علم نیکوست، چه در خانه چه در غربت

□

سیاست تو کند اختران آن اخگر

□

گر میسر گشتی‌اش بی هیچ شک

□

دو عیدست ما را ز روی دو معنی

□

چنین گفت کای رزمسازان نو

□

لیکن از بس قصد این ناقص عنایت روزگار

□

ازان پس تن جانور خاک راست

□

چون مر او را واضع خر نامه گیرد ریش گاو

□

ز نوع نوع خلایق جهان پر است ولی

□

رمحش نه عصای کلیم بود

□

زمانی در شگفت از آن بیان ماند

□

بدو گفت چنگش که نام تو چیست

□

چنین تا به پور سیاوش رسید

□

دم به دم از نیستی تو منتظر

□

توی جنگجوی و منم جنگخواه

□

مرا زی شبانان بی‌مایه داد

□

مغنی از آن پرده نقشی بیار

□

تو هنوز از راه رعنایی ز بهر لاشه‌ای

□

غافلی ناگه به ویران گنج یافت

□

تو خواهشگری کن که برناست شاه

□

نه برداشت خسرو پی از جای خویش

□

رو بیاور آن دلی کو شاه‌خوست

□

سپاهش همه خواندند آفرین

□

همانگه پدید آمد از دشت باز

□

بی‌سایه بود زان که در اوضاع معنوی

□

تا دور فلک بی ز نوا زو المی نیست

□

ز دوری باشدم زان ناصبوری

□

چرا خشم بر من گرفتی و بس؟

□

اگر با تو بسیار خوبی کند

□

گر بود آب روان بر بنددش

□

همه نامداران به فرمان اوی

□

نه ادراک در کنه ذاتش رسد

□

او به سر با خالق خود راستست

□

خود از نسل جهانبانان نزاید هیچ تا باشد

□

تا برد شاخ سخا ای خوب‌کیش

□

مگر نعمت شه فرامش کنم

□

که اویست برتر زهر برتری

□

بی‌مجاعت نیست تن جنبش‌کنان

□

ز درگاه برخاست آوای کوس

□

به خشکی کشیدند زان آبگیر

□

به حشر مرده اجزا به باد بر شده را

□

گه طلب کن بی سراج ماه در صحرای خوف

□

نهاده سر به دنبال دل خویش

□

برین گونه تا کشور طیسفون

□

چو آمد به لشکر گه خویش باز

□

عیسویست این دم نه هر باد و دمی

□

سخن گفتن اکنون نیاید به کار

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

تو در ممالک قدس آن شهی که مالک ملک

□

هستی سخن چه سود کسی را که نیستی

□

پنج حسی هست جز این پنج حس

□

توزین هرچ کاری پسر بدرود

□

بدین سوک چون بگذرد چار ماه

□

گفت بیرون زین حد ای خوش‌فر من

□

ز پیش پدر بازگشت او به تاب

□

همی این از آن بستد و آن ازین

□

بس که سبک خیزیش جذب کند ثقل وی

□

اندرین غربت مرا همچون عصای موسیی

□

مگر شیرین نه بهر خدمت شاه

□

تو اکنون بدین خرمی بازگرد

□

بدو گفت شویی کز ایران بود

□

کمال دولت غزنین همی چنان جوید

□

به پیروزی از باره‌ی کاخ پاس

□

یکی تیغ هندی و پیل سپید

□

بر ضعف پشت کرد و به قوت نهاد روی

□

سود از تو بدان جویم کز مایه‌ی طبعم

□

زانک روزست آینه‌ی تعریف او

□

بزرگان که بودند در پیش شاه

□

یکی تیر زد بر بربارگی

□

زان که ناید قوام باری هیچ

□

بران اژدها بر یکی جشن کرد

□

درودش ده ازما و بسیار پند

□

طبع دقت پیشه بر اندیشه سبقت کرد و گفت

□

بی صله همی مدح نیوشند به شادی

□

هوای دل چو گردد رغبت‌انگیز

□

ز هر گونه بنمود آن دل گسل

□

بسی یاد کردند زان کارجوی

□

بنگاشت تو گویی همه را از قلم مهر

□

تنش گشت لرزان و رخساره زرد

□

گرامی ده و پنج فرزند بود

□

مانده در جلدش استخوانی چند

□

یافه کم گوی ای سنایی مدح گو کز روی عقل

□

رو بترس و طعنه کم زن بر بدان

□

خور خویش زان آسیا ساختی

□

همه اسپ را تنگها برکشید

□

آن گه‌ی منکر همی گردد که مصنوعات را

□

یکی ترک بد نام او گرگسار

□

کنون این زره چون زمین منست

□

ایا مه فلک سروری که امر توراست

□

ای چو آتش در بلندی وی چو آب اندر صفا

□

ز شهر و بوم خود محروم مانده

□

گرش بهتان نهد خصم بداندیش

□

بدو گفت شاه ای خردمند مرد

□

سپر ندارم در کف به دفع تیر فلک

□

برآشفت یک روز و سوگند خورد

□

کی بود کی که ز اقصای خراسان آرند

□

زان میان ظل ظلیلم بر سر اندازی ز لطف

□

باد بی‌نحس همه ساله به گردون شرف

□

مر سرت را چون رهانید از بتان

□

دین به عمر شد قوی گرچه پس از عهد او

□

وزانجای سوی عماری کشید

□

مدح گوییم که در تربیت خاطر و طبع

□

نبرده برادرم فرخ زریر

□

بسته با حکم از قضا بیعت

□

یک غلام است ولیکن ز سیاه و ز سفید

□

دعوی دل مکن که جز غم حق

□

زمانی روی گلگون کن بدین سوی

□

گه درنگ ازو طیره خورده پای خیال

□

مکن یاری مرد پیمان شکن

□

ور از یونانیان بقراط و بطلمیوس و افلاطون

□

سراسر چنان گشت آوردگاه

□

خونست دل فتنه از شکوهت

□

لطف تو دست شیخ و صبی گیرد از کرم

□

نه هرگز آنکه دارد گوش بشنید این چنین شعری

□

هم شدی توزیع کودک دانگ چند

□

وقت آنست که خواهی ز کرم کلک و دوات

□

روز محشر هر نهان پیدا شود

□

خود که باشد فلک بادرو آب نهاد

□

که دشمن که دانا بود به ز دوست

□

بر دوام تو عدل تست دلیل

□

شعر بافان سخن گرچه به این رنگ کشند

□

آتش خشمت آب دریا را

□

انگشتری جم برسیده‌ست به جم باز

□

پس اگر ز اعتماد در مستی

□

عطار را در هر نفس فریاد رس لطف تو بس

□

که گرش چرخ نقابی کند از پرده‌ی غیب

□

به نزدیک اویست شمشیر سلم

□

وز پی مدحت تو زاید عقل

□

و گر ملوک سخن را به گردن از دعوی

□

به پست و بالا چون آب و آتشست مگر

□

گفت آن را جمله می‌گفتند خوش

□

قبله‌ی آسمانیان زانست

□

منکر حس نیست آن مرد قدر

□

عقل این می‌گفت «اذا جاء القضا ضاق الفضا»

□

نشانمش بر نامور تخت عاج

□

همتت ملک‌بخش و ملک ستان

□

اگر برابر مردم به طاعتی مشغول

□

تا به از ماه بود در شرف قدر زحل

□

به تلخی روز شیرین می‌رود سر

□

نظمی که در احوال من آمد همه وقتی

□

اگر تهمتم کرد نادان چه باک

□

چنگ در دل چو عاشق مفلس

□

بترسم که چشم بد آید همی

□

هرکجا رایض حزم تو گران کرد رکاب

□

جهان به معنی و صورت نمی‌تواند جست

□

بخت بد را چه حیله گر چه به شعر

□

یاد ده ما را سخنهای دقیق

□

چون صدف تا که یک نفس نزنم

□

هر زمانی روی وا پس می‌کند

□

بود با او نشسته قصابی

□

سر از تیغ پران چو برگ از درخت

□

تا محل همه چیز از شرف او خیزد

□

تتمه سخنان نیز بعد ازین متعاقب

□

تو ای عالم که علم از بهر مال و جاه را خواهی

□

فغان برداشت کای بت کام من ده

□

ترا در شرع امری باد جاری

□

تو خفته‌ای و قیامت رسید از آن ترسم

□

لیکن این آبگون آتش بار

□

به جای می سرخ کین آوریم

□

به صبر باد فلک در حضر ترا ناصر

□

پس از سالی آنگاهشان بر سر ره

□

آسمان در باب من باز ایستاد از کار خویش

□

وان صف پیش از ضعیفی بصر

□

از بهشتت باد ساقی وز رحیقت باد می

□

این جفای خلق با تو در جهان

□

گوهری در کف تو زاده ز دریای اجل

□

چو آید سرانجام پیروز باز

□

رفت و بخرید و بیاورد و به من بنده سپرد

□

پیش ازین گرچه روان بوده را پای روان

□

بنکوه مرا اگر ندانم

□

چو شیرین این سخنها کرد از او گوش

□

پس مقالات من و مجلس تو

□

ای گمره و خیره چون گرفتی

□

از در کوفه‌ی وصالت تا در کعبه‌ی رجا

□

ورا هوش در زاولستان بود

□

چون کار جهان چنین فرا شوبد

□

دهی انصاف که اعجاز بود ناکردن

□

بهشت اینجا بنا کردست شداد از پی شادی

□

یوم دین که زلزلت زلزالها

□

دین‌ورز و با خدای حوالت کن

□

چون ندانی دانش آهنگری

□

نیکخواهت باد چون تحقیق بر راه طرب

□

گر ایدونک گشتاسپ از روی بخت

□

تو را در قران وعده این است از ایزد

□

نبرده برادرم فرخ زریر

□

از پی بخت ازل را فرخی در شعر خویش

□

خسرو تنه‌ی ملک بود او دله‌ی ملک

□

که غرض تسبیح ظاهر کی بود

□

سر بکن این ماهی بدخواه را

□

چون گنه کمتر بود نیم آفتاب

□

سه فرسنگ بالا و پهنا چهل

□

مدعی گاو نفس آمد فصیح

□

پر از نور مینو ببد دخمه‌ها

□

بعد از آن گفتش که گندم آن کیست

□

هست آن بستان نشاندن هم عرض

□

دم مزن تا دم زند بهر تو روح

□

چه خواهم خواند، غیر از نغمه‌ی غم

□

از نصیحتهای تو کر بوده‌ام

□

چگونه کنم ترس را از دلم

□

کورم از غیر خدا بینا بدو

□

اگر فنا در هستی به گل برانداید

□

گر ز بغداد و هری یا از ری‌اند

□

اگر بر سر زنی تیغ ستیزم

□

وعده‌ی فردا و پس‌فردای تو

□

معنی از قول علی دارد و آواز جز او

□

نیست این و نیست آن هین واگذار

□

بیامد دمان پهلوان شادکام

□

ما چه خود را در سخن آغشته‌ایم

□

بر سمت غباری که ز جولان تو خیزد

□

آن نتایج از قرانات تو زاد

□

وز قران سبزه‌ها با آدمی

□

آن کشیدن چیست از گل آب را

□

لاشه خورانند و به آلودگی

□

هر ستونی اشکننده‌ی آن دگر

□

نیاید پسند جهان‌آفرین

□

باز رو تا قصه‌ی آن دلق گول

□

از بلندی پایگاه دولتت فوق الفلک

□

لذت تخصیص تو وقت خطاب

□

تا بچرد رنگ در میانه‌ی کهسار

□

خویش را زین هم مغفل می‌کند

□

بی بحر رحمت تو مرا موت احمر است

□

هر یک آهنگش ز کرسی تا ثریست

□

ز دیبا و دینار و تاج و نگین

□

گفته شد که هر صناعت‌گر که رست

□

با چرخ کمال تو مشارک

□

پایه پایه بر رود بر ماه و خور

□

کی بدیدندی عصا و معجزات

□

آنک اندر عقل بالاتر رود

□

سجده‌ها کردند بر هر سنگ و خاک

□

او ز موسی آن هنر آموخته

□

یکی گرگ بد همچو پیلی به دشت

□

جمله کفار آن زمان ساجد شدند

□

در شب ار خفاش کرمی می‌خورد

□

هر زمان در گلشن شکر خدا

□

زرادخانه‌ی تو بود هشتصد کلات

□

از کپی‌خویان کفران که دریغ

□

پند گیر، ای پسر، زمن کاین یافت

□

با تو باشد در مکان و بی‌مکان

□

بدو گفت کای شیر پرخاشخر

□

دوستی جاهل شیرین‌سخن

□

او گرچه نشانه گاه درد است

□

پس حیات ماست موقوف فطام

□

زانک صوفی با کر و با فر بود

□

نور او بر ذره‌ها غالب شود

□

نه هر کوهی، بدامن داشت معدن

□

هر زمان می‌گفتم از درد درون

□

ورا یار و شاگرد بد سی و پنج

□

در وجوه وجه او رو خرج شو

□

شد دراز و کو طریق بازگشت

□

آنک می‌گریی بشبهای دراز

□

که این بانوی ما بس ناصبور است

□

نخوتش بر ما سبالی می‌زند

□

در همه کاری چو او بود اوستاد

□

کودکان سازند در بازی دکان

□

بیامد بران کرسی زر نشست

□

هر دمی زین آینه پنجاه عرس

□

سرو را رنگ ارغوانی داد

□

تو شب و روز از پی این قوم غمر

□

کز برای من بپوشان راستی

□

خلق را چون آب دان صاف و زلال

□

نه مشت و قفایت به سر میزنم

□

آنک حق پشتش نباشد از ظفر

□

چو دیدند کردند زو آفرین

□

نیست لایق غزو نفس و مرد غر

□

گفت با خود گنج در خانه‌ی منست

□

ما ز خود سوی تو گردانیم سر

□

به ساقی گفت او را یک قدح ده

□

هم در آب دیده عریان بیستم

□

بر سر نباشد گر نبا

□

گرگ بر وی خود مسلط چون شرر

□

یکی نامداری غریب و جوان

□

بدو گفت کاین مهتر اسکندرست

□

گرچه شیر افکنان بسی بودند

□

بهر ما نی بهر آن لطف نخست

□

مشکل تنزیل بی‌تاویل او

□

بدو گفت رستم که ایدون کنم

□

صد خریدار و هزاران گنج زر

□

یکی مرده مرد اندران تخت‌بر

□

می خسروانی به جام بلور

□

کمان بستدی سرد گفتی بدوی

□

خانه آمد گنج را او باز یافت

□

گهرها یک اندر دگر ساختند

□

مگر هر کس دلی دارد پریشان

□

سکندر به نزدیک فغفور شد

□

اندر نظاره کردن مشک دو گیسوش

□

خردمندی و شرم نزدیک تست

□

جز این نیز کاین خود پرستنده بود

□

روان ترا دوزخ است آرزوی

□

آن نماید به تیغ زهراندود

□

چنین گفت کاکنون به پاکیزه رای

□

کار درختان خور و بار است و برگ

□

پلنگی که خوانی همی بربری

□

زین حکایت، قصه‌ی خود گوشدار

□

مرا گویی از راه یزدان بگرد

□

یکی جام زرین پر از باده کرد

□

نهم شب یکی گاو دیدم به خواب

□

خواجه باری تو درین چوپانیت

□

ازین پس بیاید یکی روزگار

□

ز رسوایی کسی را کی گزند است

□

بدو گفت کز گفت تو نگذرم

□

گریست این جهان به مثل، زیرا

□

کزو بازگردی به مادر بگوی

□

چو تنها شوم ننگ دارم همی

□

فرستاد قیصر ز هر گونه چیز

□

راح گلگون چو گلشکر خنده

□

به جام اندرون گوهر شاهوار

□

کنون هر وقت و هر ساعت به زیر شاخ و زیرگل

□

که نفرین برین تاج و این تخت باد

□

چو اندر سبوی تو، باقی است آب

□

برفتند بیداردل درگران

□

چنین داد پاسخ که دل شاددار

□

کمرهای زرین و زرین ستام

□

گرسنه بودی چو گفتی نام او

□

چنین گفت با بیقطون قیدروش

□

خوش افتاده‌ستش آنجا عیش رانی

□

براندازه‌ی رستم و رخش ساز

□

نه مرغکی است که شب خویشتن در آویزد

□

خروشی برآمد ز لشکر به زار

□

بخواه آنچ خواهی و دیگر ببخش

□

نیاری به فرزند من سرزنش

□

سر به آهن برید از اهریمن

□

نه مادرت بیند نه خویشان به روم

□

ور تو خود از حجت بی‌حاجتی

□

بدو داد پس دختر خویش را

□

فقر میبارد همی زین سقف و بام

□

چو قیدافه گفت سکندر شنید

□

چو بشنید رستم غمی گشت سخت

□

بگفت این و رخ سوی جاماسپ کرد

□

هیچ‌شان این نی که گویند از خرد

□

کسی کو ز فرمان ما بگذرد

□

وگر چرخ اطلس رود بر خلافت

□

چنین گفت زان پس بران بخردان

□

آن عاقلان که مر سر دین را به علم خویش

□

عیب نویسی مکن آیینه‌وار

□

بیارای زان سان که هستی رخت

□

نگه کن بدین نامه پندمند

□

در بر کشمت چو رود در چنگ

□

در اهل هنر شکسته کامی

□

نو عروسی است این که از رویش

□

بیاورد شطرنج بوزرجمهر

□

بر در دونان، چو افتادم ز پای

□

دست بر این قلعه قلعی برآر

□

به مردی نباید کسی همرهم

□

گماند که ما را همو دوست نیست

□

پس چه عرضه می‌کنی ای بی‌گهر

□

پیرامن او دویدن دد

□

بای این اسم بای بسم الله

□

بدیشان سپرد آن دو فرزند را

□

دستگیرت کرده زیر دار مرگ آرند زود

□

باده در جوشش گدای جوش ماست

□

هر که را آتش تقلید بجوشاند

□

زدست دو فرزند آن ارجمند

□

هرکه دیده بر آن شکار زدی

□

ور جانب یار او شدی چیر

□

آن خط بیاموز تا برآئی

□

بپرسید کس را از آموختن

□

بهل که کان هوی را نیافت کس گوهر

□

گر دل خرسند نظامی تراست

□

خردمندا، تو را شعرم نثار است

□

به دل گفت کین کودک هوشمند

□

تو برون رو هم ز افلاک و دوار

□

بهتر سگ شهر خویش بودن

□

گرفتم که باشد دلم گنج گوهر

□

برآشفت وخوی بد آورد پیش

□

میمون شجری بود پر از شاخ شجاعت

□

زشتی آن نام بد از حرف نیست

□

تن جلد و سوار و جان پیاده

□

توگفتی که آهن زبان داردی

□

تو نیز شوی به روی او شاد

□

خون جگرم خوری بدین روز

□

الا تا ازین جمع پیغمبران

□

بدو گفت رو پیش دانا بگوی

□

ناگهان، فراش همیانی گشود

□

کژ مخوان ای راست‌خواننده‌ی مبین

□

درختی ساختم مانند طوبی خرم و زیبا

□

چنان آزاد گردی روزکی چند

□

اول استعداد جنت بایدت

□

نخواهد ماند آخر جاودانه

□

همیشه تا نتوان چید گل ز شاخ گوزن

□

این کام خود از فغان خود دوخت

□

حدیث اشتری گم کرده اندر وصف کی گنجد

□

دشمن دانا که غم جان بود

□

از شخص تیره گرچه به یمگانی

□

بر اور آرزوئی را که دارم

□

گو لیلی ازین سرای دلگیر

□

زو زمزمه‌ای شنید گوشم

□

جز به خشنودی و خشم ایزد و پیغمبرش

□

اینک رخ اگر جمال خواهی

□

مرا در پیرهن دیوی منافق بود و گردن کش

□

ور یکی عیبی بود با صد حیات

□

پیش دنیا نکنم دست همی تا او

□

در پای پدر فتاد فرزند

□

گر نهم من گوش سوی این شگفت

□

با من بکن این سخن فراموش

□

بر زمین فتنه‌ای که بود از آن

□

رفتند از ان خرابه پویان

□

بنده را زین بحر نامحرم برآر

□

بی‌دلان را دلبران جسته بجان

□

سخن بشنو از حجت و باز ره‌شو

□

غلتید میان خاک لختی

□

او رفت و رویم و کس نماند

□

هر کودکی از امید و از بیم

□

دلت هیچ راحت نخواهد چرید

□

در ساخت به مهر دوست با دوست

□

مرد خردمند مرا خفته کرد

□

ناز بزرگانت بباید کشید

□

به حکمت مر دل ویرانت را خوش خوش عمارت کن

□

ز من با شرط تعظیمی که دانی

□

اندرون گاو تن شه‌زاده‌ای

□

این خسته که دل سپرده تست

□

از پی جر و اخذ سر تا پای

□

باد که وزید بر چراغت؟

□

بسی ز بی خبری جرم کردم و گفتم

□

میارای خود را چو ریحان باغ

□

هر که از این راز خبر یافته است

□

امید که هر خرد پناهی

□

نقش این کارگاه چینی کار

□

در مهر چو آفتاب ظاهر

□

دارا که هزاران خدم و خیل و حشم داشت

□

بگذار که چون سگان نهانی

□

از پس آن کس که تو خواهی برو

□

سرانجام هر باز کوشیدنی

□

چیزی عجبی نشانت دادم

□

چون نامه بدید ماه بی صبر

□

ز روزگار به رنجم چنانکه نتوان گفت

□

گفتم سخن تو هست بر جای

□

تا شود از نتیجه‌ی صرصر

□

گویند ز غصه مهترانش

□

به خون حمزه و عثمان و مرتضی و عمر

□

ناله عود از نفس مجمرست

□

دین و کمال و علم کجا افگنم

□

خوش وقت کسی که از دل پاک

□

چون گل آنبه که خوی خوشداری

□

گنجی که چنین حصار دارد

□

این ژرف و قوی چاه را به بینی

□

ایمن منشین به عالم خس

□

سوی من نحس زمان هرگز ناظر نبود

□

غمزه منادی که دهان خسته بود

□

از اهل خراسان چه گویندمان

□

دانم که بدین دم نژندی

□

چو حصر منقبتت در قلم نمی‌آید

□

در کشتگیم امید آن هست

□

زنده بودی هنوز و پیش تو داشت

□

کتاب حس به دست چپ کتاب عقل دست راست

□

رفت نسل کیان کنون بنگر

□

پای شد آمد بسر انداخته

□

خود نباید زان سپس لشکر تو را بر خلق دهر

□

چون دو هفته برآمد از ایام

□

در عشق تو چون موافقی نیست

□

در عصمت اینچنین حصاری

□

آنکه او شاکر بود، باشد ز خیل الاکرمین

□

بیا خود علی رغم چرخ جفا جو

□

امروز پر از خواب و خمار است سر تو

□

خواست پریدن چمن از چابکی

□

زانکه نجوئی همی نه علم و نه دین بل

□

برون شو ز آشیان جان، مکن منزل درین بستان

□

پیغمبر، آفتاب منیرست در جهان

□

چو دادندش خبر کامد نظامی

□

گر به قدر سخن مرد بود پایه مرد

□

ریسمانی چند اگر جنبد به افسون ناورد

□

گاه از هوای کار جهان روی او چو زر

□

غم ما بدان شرط خوردن توان

□

من رانده ز خان و مان به دینم

□

عالم از نفس شریف تو مبادا خالی

□

ملک با تو به اختیاری نیست

□

در این پیکر که پیش از ما نهفتند

□

نجیب خویش را گفتم سبکتر

□

جامع فضل و کرم صاحب سیف و قلم

□

ما جرم چه کردیم نزادیم بدان وقت؟

□

سخن تا توانی به آزرم گوی

□

معنی‌ی سخن ایزد پیغمبر داند

□

تو ممن و مسلمی و داری

□

خیال و غرورش بر آن داشتی

□

مجنون ز سر امیدواری

□

رعیت پرورا فرماندها خوشوقت آن کشور

□

خون دل می‌چکد ازین نامه

□

زین پیش بوده‌اید جگر گوشه‌ی جهان

□

سدره نشینان سوی او پر زدند

□

زین جاهلان به دانش یک سو شو

□

قلم چون زرده ماری شد به دست چون تو عقرب در

□

من چه می‌گویم این چه گفت منست

□

بر آمد ناگه از گردون طراقی

□

یوز جست و رنگ خیز و گرگ پوی و غرم تک

□

سوگند به خاکپای نواب

□

آنکه چنین داند دادن عطا

□

پر شده گیر این شکم از آب و نان

□

دروغ‌گوی به آخر نکال و شهره شود

□

شود زورین کمان ظلم بی‌زور

□

سخن ماند از علاقلان یادگار

□

پیش‌آر ز دوستان تنی چند

□

گرگهای تیز دندان را که دندان بشکنند

□

محروم مساز محتشم را

□

شاه نعمان کفی و نابغه را

□

سینه مکن گر گهر آری به دست

□

روز و شب از بحر سخن همچنین

□

خداوند رحیم و بنده پرور

□

تو که سرسبزی جهان داری

□

در جستن نور چشمه ماه

□

به جد او و بدو جمله باز یابد گشت

□

هم مشامش بوی عنبر یافته

□

بر من ز شما نیست سفاهت عجب ایرا

□

آینه جهد فرا پیش دار

□

بزدودم زود زنگ غفلت

□

ستاره‌شناسان هم اندر زمان

□

نقیب از پیش رفت و هر سو دوید

□

بر کردن آن عمل رضا داد

□

باد حزم تو نگهبان جهان کز پی ملک

□

آن آثاره تدل علیه

□

گر امروز غافل توی همچنین

□

نور ادیمت ز سهیل دلست

□

زمن وز اهل دین میدانت خالی است

□

کی نامور سر سوی آسمان

□

هریکی دیده و آزموده به جنگ

□

که جز شیرین که در خاک درشتست

□

یکی کاروان اشتر گشن دادش

□

مهل دادش آن وزیر خشم ناک

□

خاصه‌تر این گروه کز دل پاک

□

خاک را دیدم سیاه و تیره و روشن ضمیر

□

وز حیلت و مکر زی خردمندان

□

کجا نام او آفریدون بود

□

زمانی به سالوس گریان شدم

□

مبسوطه به یک چراغ زنده

□

الا تا عاشق و معشوق در هر گفتن و دیدن

□

جمله گفتند این معظم پادشاه

□

اینجا بنگر حساب خویش هم امروز

□

ز شیرین مهر بردارم دگر بار

□

شکار خویش کردت چرخ و نامد

□

بدان تا جهان از بد اژدها

□

من سر گشته را ز کار جهان

□

در وقت شدن هزار برداشت

□

گرچه همی خلق را فگار کند

□

گفت چون دین رفت چه جای دلست

□

شکرند از سخن خوب سبک شیعت را

□

کدامین سرخ گل را کو بپرورد

□

نور از اقبال و ز سلطان تو می‌جوید

□

چو بی‌بهره باشی ز گاه مهی

□

بس پیر مستمند که در گلشن مراد

□

که با شیرین چه بازی کرد پرویز

□

رگ و پی ریشه ریشه خون بر او خشک

□

آن پسر را جست ، هیچش می‌نیافت

□

سخن حجت مرغی است که بر دانا

□

دل از جان بر گفته وز جهان سیر

□

از این تاریک چه بیرون شدن را

□

مگر آنکه باشد میان دو تن

□

از نهانخانهای دوراندیش

□

به شب نرد قناعت باختندی

□

او را اگر شناخته‌ای بی‌شک

□

این همه افسانه‌ی بیهودگیست

□

تا در دلم قران مبارک قرار یافت

□

مه و خورشید را بر فرش خاکی

□

به میدان حکمت بر اسپ فصاحت

□

فرستاده شد نزد سام بزرگ

□

آن را که طوق مقبلی اندر ازل خدای

□

چو شیرین دیدکان آرام رفته

□

بردست شه ننشسته چو شاهی به تخت بخت

□

سفری داری امسال شها اندر پیش

□

به دین رست آخر از چنگال دنیا

□

مباش ایمن که این دریای خاموش

□

بهترین زمانه مستنصر

□

که چون خواستی دیو برداشتی

□

تاج کیوان چو بوسه زد قدمش

□

نبیذی چند خورد از دست ساقی

□

چند غره شوی به فرداها

□

ای درگه تو جایگه قدر و جاه

□

علم علی نه قال و مقال است عن فلان

□

به زیر پای پیلان در شدن پست

□

لیکن ننمایت راه هارون

□

نه ما زو به مام و پدر کمتریم

□

هر آدمی که نظر با یکی ندارد و دل

□

یکی ظاهر ز بهر باده خوردن

□

ز رویش روز تابی وام کرده

□

کاین دولت برادر تو باشد

□

دریغ این قد و قامت مردمی

□

نه بینی ابر کو تندی نماید

□

ناصبی را چشم کور است و تو خورشید منیر

□

اگر باشد این نیست کاری شگفت

□

فتنه بارگاه دولت ماست

□

چو بر مه مشگ را زنجیر سازم

□

مسیح انجیل زیر آورد از طاق

□

بر کفش سال و ماه باد میی

□

چون ندهی داد و داد خویش بخواهی

□

در این غم بد دل پروانه وارش

□

اگر بر جوشن دشمن زند تیغ

□

چو بشنید مهراب کرد آفرین

□

لقد کان فکری قبل ذلک مائزا

□

گهر در سنگ و خرما هست در خار

□

ز نیش خویش شیر این گذرگاه

□

همه سپه را زان بادیه برون آورد

□

حبل ایزد حیدر است او را بگیر

□

بکن چربی که شیرینیت یارست

□

خشم آیدت که خسرو با من کند نکویی

□

خروشان همی رفت نیزه بدست

□

بت زنجیر موی از گفتن او

□

هر آنکو کشت تخمی کشته بر داد

□

ولی این نام بس زین جستجویم

□

تاج درخت باغ همه لعلگون گهر

□

شهد و طبرزدم ز ره معنی

□

به دریا می‌شدی در شط نشستی

□

غرور آمد که عشقی دیدم از دور

□

چنین تا سپیده برآمد ز جای

□

به نامردی از هم بدادیم دست

□

به شیرین در عدم خواهم رسیدن

□

ز ره ای باد مشک افشان رسیدی

□

دل تو باد سوی لهو و چشم سوی نگار

□

ابلیس لعین دست گشاده‌است به غارت

□

نخست آزرم آن کرسی نگهداشت

□

بگذر از این طایفه پرده در

□

یکی مرد شد چون یکی زاد سرو

□

سپه چون پاسخ بانو شنیدند

□

به قاصد داد خسرو نامه را زود

□

روی آنجا به تقریبی نشینی

□

آصف تختی ز سبا برگرفت

□

حقیقت ببیند دگر سال خود را

□

به گوری چون بری شیر از کنارم

□

به رسم مادری بنهاد دوران

□

فراوان کس از دشت نیزه‌وران

□

سیلی آمد گرفت صحرائی

□

چو کس جز تو ندارم یار و غمخوار

□

از این درها که ما در خاک داریم

□

گر نه از بهر عدوی تو ببایستی همی

□

زشعر حجت وز پندهاش برتو خوری

□

برون آمد ز طرف هفت پرده

□

رفت و ز در کیسه خود ساخت پر

□

که از بیشه‌ی نارون تا بچین

□

حکیمی کاین حکایت شرح کردست

□

تا چو اندر میان مذهبها

□

ره هستی سراپا گر نپویند

□

سپه جنب جنبان شد و روز تار

□

اگر دهر منکر شود فضل او را

□

اگر شاه رابد نگردد گمان

□

خدنگ از ترکش ترکان خون دوست

□

فرستاده بر شاه کرد آفرین

□

همچنان سرنهاده بر سر چوب

□

همه جامه کرده کبود و سیاه

□

خضر گردید مینای می‌ناب

□

یکی نامه فرمایم اکنون به شاه

□

گیتی به بند طمع ببسته است خلق را

□

چه با گونه گونه درفشان درفش

□

منم خاکی به پستی رو نهاده

□

ز گنجه فتح خوزستان که کرده است؟

□

سوز و گداز آمده در قلبگاه

□

بیندیش تا: چیست مردم که او را

□

دریغا اگر روی او دیدمی

□

یقول الراجز ابنی لا تلاعب

□

کمانها گرفتند و تیر خدنگ

□

مرادش گر از تو به حاصل نشد

□

بدان تا کنم شاه را پیشکش

□

ز هر سو شاخ گیسو شانه می‌کرد

□

مرا دید در جنگ دریا و کوه

□

بیارند شاگر با او بهم

□

درشت و تنومند و زور آزمای

□

چو شد پرداخته در سلک اوراق

□

برین دشت هم دار و هم منبرست

□

نگهدار تا جست و تخت بلند

□

در آن خشمناکی به فرزانه گفت

□

مگر یک عذر هست آن نیز هم لنگ

□

بیاور سپاه و درفش مرا

□

سخن‌دان قیصر چو پاسخ شنید

□

کسی را که آید تمنای خواب

□

چو عمر از سی گذشت یا خود از بیست

□

یکی سخت پیمان فگندیم بن

□

چو بشنید شاه آن گرفت آفرین

□

به شیرینی از گل‌شکر نوش تر

□

زن و مرد و کودک به هامون شدند

□

بدو گفت رستم که او خود گذشت

□

نباید ز بن کشت گاو زهی

□

سرانجام کوشش زریوند گرد

□

بزد بر سر شیر شمشیر تیز

□

سواران بسیار و پیلان به پای

□

چو شد کشته دیگی هریسه بپخت

□

برآراست ویرانه‌ای را به گنج

□

همی‌راند با لشکر و گنج و ساز

□

چو تاریک شد چشم کاووس شاه

□

دگر هرک دارد نهفته نیاز

□

حکیمان باریک بین بیش از آن

□

به گفتار مزدک همه کژ گشت

□

بود کز دلیری ببند آورید

□

به درگاه یکساله روزی بداد

□

گفت دور از دولت و از شاهیت

□

بدو گفت بهرام با کام خویش

□

تو گفتی که سام یلستی به جای

□

چو شاپور رازی بیاید ز جای

□

گفت یزدان که تراهم ینظرون

□

به شاه آنک تو کردی ای بیوفا

□

چو این گفته شد مژده دادش به رخش

□

سپینود را پیش او برد شاه

□

بود قبطی جنس فرعون ذمیم

□

ازان پس چو گفتارها شد کهن

□

سه دیگر چو کشواد زرین کلاه

□

بکردند میخوارگان خواب خوش

□

تا بر آنجایی ببینی خارزار

□

بدو گفت کای مادر نیکخوی

□

تا بود که سالکی بر تو زند

□

جهان گفتی از تیغ وز جوشن است

□

گر تو نشناسی کسی را از ظلام

□

به زال آنگهی گفت گیو از خدای

□

پس چرا جان‌های روشن در جهان

□

به زابلستان گر درنگ آوریم

□

این مگر باشد ز حب مشتهی

□

بیفگند رستم کمند دراز

□

ترس جان در وقت شادی از زوال

□

یکی انجمن ساخت از بخردان

□

کو درون خویش چون جان و روان

□

بسازید سام و برون شد به در

□

گر بمیرد این چراغ و طی شود

□

و دیگر که دارنده یار منست

□

همچنین هر آرزو که می‌بری

□

چو من تنگ روی اندر آرم بروی

□

گر ز شیر دیو تن را وابری

□

که جمشید با فر و انگشتری

□

عاشق آنم که هر آن آن اوست

□

ازان پس اگر خاک را بسپرم

□

خلق گفتندش که او از پیش‌دست

□

یکی خلعتش داد کاندر جهان

□

ابلهی نه کو به مسخرگی دوتوست

□

بینداخت الکوس گرزی چو کوه

□

عشق جوشد باده‌ی تحقیق را

□

بگفتند و پس رود و می خواستند

□

ما جهانی را بدو زنده کنیم

□

به پیش جهاندار گیهان خدای

□

مادر آمد چو سوخته جگری

□

چرا روز جنگش نکردند بند

□

وامداری نه کز تهی شکمی

□

همی بر تو بر خواندیم آفرین

□

چو اول شب آهنگ خواب آورم

□

اگر کشته شد رستم جنگجوی

□

مگر گردد آن زر بدین ریخته

□

به فرخ پی نامور پهلوان

□

همان شیشه می‌که داری به چنگ

□

یکی نیزه زد بر کمربند اوی

□

چو اسکندری شاه کشورگشای

□

دلیر جوان سر به گفتار پیر

□

به سختی کشی سخت چون آهنم

□

درودی رسانم به شاه جهان

□

چو شد در ره نیستی چرخ زن

□

سرش را بیاراست با تاج زر

□

چنین گفت با نامور نامجوی

□

ستایش گرفتند بر پهلوان

□

که پیشم چه شیر و چه دیو و چه پیل

□

یکی باره باید چو کوه بلند

□

دو چشمش گوزن و دو ابرو کمان

□

ز اسپ اندر آمد نشست از برش

□

بکردار نخچیر باید شدن

□

بسی آفرین بر جهان آفرین

□

بت‌شکن دعوی و بت‌گر بوده‌ام

□

بالینت چو خز و سر چو سندان

□

ز فرمان شاه جهانبان بگرد

□

وز میان گم شده چنان پسری

□

بی‌مزاج آب و گل نسل وی‌اند

□

ببر جه، آهو دو و روباه حیله، گور دن

□

که بر تخت با گرز و با افسرست

□

بناگاه لشکر برایشان زدن

□

آنک آن هستست آن را پیش آر

□

مرد داناش به تاویل دهد تسکین

□

که ای پرزیان گرگ پرخاشجوی

□

برون آمد از هستی خویشتن

□

گفت امانت از یتیم بی وصیست

□

نهاده رهروان را خار در راه

□

همانا که بودش پس از مرگ فر

□

که بگسست بنیاد و پیوند اوی

□

منکسف بینی و نیمی نورتاب

□

به دستت جز پشیمانی شکاری

□

جهان ایمن از رای باریک تست

□

خود این زر بدان زر شد آمیخته

□

هین مگرد از هر قرینی زود شاد

□

دانسته‌ای ز مولی مولا را

□

از اندیشه‌ی بد دلش دور شد

□

که روشن جهان زیر تیغ‌اندرست

□

استن آب اشکننده‌ی آن شرر

□

که هر لفظیش دیناری است و هر معنیش خرمائی

□

که سیر آمد از رزم پرخاشجوی

□

دز روئین بود ز بی در می

□

آن کند که ناید از صد خم شراب

□

عدم یابند ما را گر بجویند

□

بریدند ازو تختهای گران

□

که با نامداران توران گروه

□

اهد قومی انهم لا یعلمون

□

نکشد در قفص خویش به دستانم

□

وزان آتش تیز بگداختند

□

به تسبیح نامت شتاب آورم

□

او بر آرد همچو بلبل صد نوا

□

اگر گرد او مر هوا را چراست

□

مگر زین سخن بازگردی به خوی

□

همان تخت و زرینه کفش مرا

□

چون شب و روزی مددبخشای عمر

□

نثاری کان به است از هر نثاری

□

که آرد یکی چاره‌ی این به جای

□

که از پشت شاهان روئین تنم

□

اندک اندک جهد کن تم الکلام

□

زمانه آفتابش نام کرده

□

چو بر خستگیها بر افسون کنم

□

بد آمد ز کردار او بر سپاه

□

که تو کردی گمرهان را باز جست

□

از قول خوب بر سر جوزائی

□

که درویش گردد چنان سست و خوار

□

نگهدار و مستیز با خاره سنگ

□

وانک می‌سوزی سحرگه در نیاز

□

نه به تو مر حجت را حاجت است

□

ازان چار صد پوست بد بر سری

□

برآید همی ناله‌ی کرنای

□

چون توی از ما به ما نزدیکتر

□

بیندیش اگر چند ازو دل فگاری

□

بدین کوشش بیش و این بخت باد

□

چو خضر از ره افتاده را رهنمای

□

گرگ جویان و ز گرگ او بی‌خبر

□

مگر از کشور جانان رسیدی

□

ابا برده‌ها بدره بسیار نیز

□

سرش را به دام گزند آورید

□

وای اگر گربه‌ش نماید شیر نر

□

که ویران را عمارت گر همی خوش خوش کند عمران

□

بت‌آرای با افسر و گوشوار

□

پر ز کزدمهای خشم و پر ز مار

□

سود نبود جز که تعبیر زمان

□

بر گلوی دشمن دین خنجر است

□

فرو ریختند آلت کارزار

□

که آمد به آمل ببرد آن سپاه

□

وز ثری تا عرش در کر و فریست

□

گوی ربوده است به نیک اختری

□

ز یاقوت با زنگ زرین دو جام

□

بنگر او را کوش سازیدست امام

□

چون بمانی از سرا و از دکان

□

که در سلک هواداران اویم

□

به بن در نشان تیغهای دراز

□

برو شادمان شد دل تاج‌بخش

□

تا نماند همچو حلقه بند در

□

زیرا که تو آشنای مائی

□

که زو بر ندارم دل و چشم و گوش

□

اسقنی خمرا و قل لی انها

□

وز معلم چشم را بر دوخته

□

خاطر او فرو کشید نقاب

□

نه پوشیده رویان آن مرز و بوم

□

همی خواهم آنک او بود رهنمای

□

دعوی دیدن خیال غی بود

□

که عیال ویند انسی و جان

□

وگر تیغ بارد هوا بر سرم

□

بی‌خبر باشند از حال نهان

□

مقتضای عشق این باشد نکو

□

آمد و بر تخت شه افشاند در

□

بر آب و گیا خفته بر آفتاب

□

به خم اندر آمد سر سرفراز

□

آشنا بگذار در کشتی نوح

□

تا خویشتن چو غول بیابان کنم؟

□

نه پیغاره از مردم بدکنش

□

بود سبطی جنس موسی کلیم

□

صد هزاران حجت آرد ناصحیح

□

کار تو تسبیح و نماز و دعاست

□

به چشم و دلش چاره‌ی او بدید

□

نه بگزیدم این راه برآرزوی

□

انتظار حشرت آمد وای تو

□

ور ببایدت از نجوم آسمان لشکر کنی

□

پسندیده و افسر خویش را

□

از خیالات نعاست بر کند

□

کز حکایت ما حکایت گشته‌ایم

□

اگر دارد ضرورت حسن مزدور

□

که ای شوم بدکیش و بدزاد مرد

□

ستاره ز نوک سنان روشن است

□

جذب تو نقل و شراب ناب را

□

که گویند «ما کاتب و شاعریم»؟

□

به فرجام زان کار کیفر برد

□

که درآید غصه در آگاهیت

□

لیک ریش از رشک ما بر می‌کند

□

الا یا دستگیر مرد فاضل

□

آن‌چنان مطلوب را طالب شود

□

ز بیداردل پیر سر موبدان

□

بر نبی‌خویان نثار مهر و میغ

□

در طلب اسپ و طیلسان و ردائی

□

نیست لایق عود و مشک و کون خر

□

نقش حمامند هم لا یبصرون

□

هم سری بود آنک سر بر در زدند

□

پرده‌نشین باش چو نور بصر

□

کم شنو کان هست چون سم کهن

□

کس از کهتران نستد آن از مهان

□

خوردن او خوردن جمله بود

□

در همی جوی و همی برفشان

□

که بلا بر خویش آورد از فضول

□

زان کنار بام غیبست ارتحال

□

چون الف در بسم در رو درج شو

□

به یک زخمش کند دو نیمه جوشن

□

اندر آن تابان صفات ذوالجلال

□

سرآید شما را همه گفت‌وگوی

□

بشنو آیینه ولی شرحش مپرس

□

بهتان بود ار تو بجز این گوئی، بهتان

□

در عقالش جان معقل می‌کند

□

شود بر درختی چو پران عقاب

□

در صناعت جایگاه نیست جست

□

بسا فریاد کز حسرت بر آریم

□

بر در تو چونک دیده نیستم

□

وگرنه ز پیمان تو نگذرم

□

تا به گیتی ده و ستان باشد

□

خیره مباش غره به بسیاری

□

سر بر کند از جهان جهانداری

□

برآمیخته خیل چین با حبش

□

از فتوح تو بشارت بر خورشید بشر

□

من ندارم از کسی در دل نه خوف و نه رجا

□

که خواهدی که فلک باشدی هم از اقصاش

□

بزرگی و مهرش حصار منست

□

باقی ناموس کفر خنجر حیدر شکست

□

مر زوبعه را دلیل و برهانی

□

به زانکه تو بی‌خرد برآنی

□

که دولت ز من روی خواهد نفهت

□

گفته با کلک او قدر اسرار

□

سراغش گیری از هر کس که بینی

□

چو ایمنم که طریق سداد می‌سپرم

□

یکی منزلی زال شد با پدر

□

ورش عصیان کند چرخ ستمگر

□

چنانکه سوی خردمند شهره شد مانی

□

چرا برنخوانی گر اهل قرانی؟

□

صدش گنج سربسته بخشیدمی

□

گه شتاب درو خیره مانده مرغ به پر

□

بگذاشت همه پاک و بشد خود تن تنها

□

نیست اندر بادیه‌ی هجران به از خوفت خفیر

□

بیامد همی بود گریان به پای

□

چونان که دل کفته نار باشد

□

چون بتابد ز شرف کوکب سرطانی

□

بد گفتن از فلانی و بهمانی

□

به تنها عدو بند و لشگر گشای

□

بدری پاره‌ی کاغذ ز کنار طومار

□

زد علم خویش به قلب سپاه

□

کردت از خاک تخت و باد افسر

□

همه شب همی لشکر آراستند

□

گوهر نظم و نثر در اوهام

□

ز مردان مرد باید وز زنان زن

□

از سر همی برآرد هر ساعتی دمار

□

به یک زخم جان ستیزنده برد

□

حالتی اوفتاد کان سیرست

□

به روز حشر همه ممن و مسلمان را

□

جان آن می‌گفت «اذا جاء القدر ضاع الحذر»

□

که از بیم او شد زواره ستوه

□

دست دلدار گرفتم شدم آنگه بیدار

□

زین است عدو دو صد هزارم

□

تا کار جهان بی ز قضا و قدری نیست

□

که رنجانم اندیشه‌ی خویش از آن

□

عدل باشد بلی دلیل دوام

□

دهانشان را بجای شیر دندان

□

بلیناس حکیم و هرمز و سقراط و افلیمون

□

نشانه نهادند چون روز جنگ

□

که چو تو در زمین پسر دارد

□

تا باز نگردی ز راه هامان

□

مر او را کوی پر عنین و ما را خانه پر عذرا

□

به نرمی ز گل نازک آغوش‌تر

□

از فضل تو آمد نه ز فضل و هنر آمد

□

وانکه ناشاکر بود، باشد ز خیل الاخسرین

□

عون او باز چو خورشید کند مشتهرش

□

به فرمان او دیو و مرغ و پری

□

جاودان بر همه چیزیت شرف باد و محل

□

مکن جز به تنزیل و تاویل جولان

□

دوستانم را عصا و دشمنم را اژدها

□

به تیماری از مملکت برد رنج

□

با کلامی چو لل منثور

□

فروچیده بساط شادمانی

□

خود که باشند درو اینهمه صاحب سفران

□

بیابان بی‌آب و دریای نیل

□

بر سر توسن افلاک توان کرد فسار

□

بیفگن گوی و پس بگزار چوگان

□

گه طلب کن بی‌مزاج زهره در باغ رجا

□

او بود ساقی نهان صدیق را

□

مرا در شعر طبعی باد ماهر

□

هر اشتر بسان کهی از کلانی

□

در همه عالم امروز چو من نیست دگر

□

چنان چون من آرم به خم کمند

□

به عون باد ملک در سفر مرا یاور

□

روان روان معدن پاک راست

□

گاه در نقش هویدی گاه در رنگ مهار

□

عقل و جان جاندار یک مرجان اوست

□

از سپهرت باد مجلس وز هلالت باد جام

□

ز جوی زندگانی گشته پر آب

□

از کسان اجل قوام‌الدین

□

جهان سر به سر شد به نوی جوان

□

راست چون زیره و چون کرمانست

□

به شمشیر یازم کنون پاسخت

□

خود را بر تو دیده‌ام این قیمت و بازار

□

ابلهی کو واله و حیران هوست

□

منت پیش گفتم، همه خلق پس

□

گر بر سر تو عقل دیده‌بان است

□

نقاش ازل نقش تو بر حسن بصر بر

□

نشستست هومان درین پهن دشت

□

نه فکرت به غور صفاتش رسد

□

ز لهراسپ دل تنگ دارم همی

□

گویی فلکم نایب و غمخوار و کیا کرد

□

خانه‌ی همسایه مظلم کی شود

□

که بینم تباهی و خامش کنم

□

برون آمد بسان مار از پوست

□

آفت سنگین دلان وز آهن و سنگش گهر

□

از ایران که یارد شدن پیش اوی

□

ز من کس ندانست نام و نژاد

□

چه از پادشاهی چه از خشم باب

□

کمر فضل و محل تو شده راس و ذنب

□

چرخ را در خدمتش بنده کنیم

□

مگر سر بپیچد ز کین سپاه

□

کرد نیارد جهان فگار مرا

□

خبر زان خانه‌ی خرم که می‌آرد یک اشتربان

□

همان گردگاهش به زرین کمر

□

نژادت کدامست و کام تو چیست

□

بدارید از پاک یزدان سپاس

□

هیچ پرخوابی نجستست از طبیبان کوکنار

□

تو ز عیب آن حجابی اندری

□

سپهبد برانگیخت آن تند تاز

□

به زیر پای نومیدی فتاده

□

کودکی چون یکی بدیع صنم

□

به بالا و دیدار و فرهنگ و رای

□

همه دیده پرآب و دل پر ز خون

□

که از جوش خون لعل شد روی ماه

□

وی چو باد اندر لطافت وی چو خاک اندر وقار

□

در فطام اوبسی نعمت خوردی

□

بسی مویه کردند برنا و پیر

□

ای ویحک آب دریا از من دریغ داری

□

دست بر کون چو مفلس عریان

□

همان بر جهاندار شاه زمین

□

زمانه زمانی همی‌نغنود

□

همه پیش دادار سر بر زمین

□

نه هرگز نیز خواهد گفت آنکس کو زبان دارد

□

ده هزاران زین دلاور برده است

□

یکی یافت نفرین دگر آفرین

□

که جلد مصحف این کهنه اوراق

□

پیش ازین گفتست بیتی من همی گویم همان

□

بداد و ببود این سخن دلپذیر

□

که جای سخن نیست روز نبرد

□

همی رفت پویان و دل پر ز درد

□

نبود در حریم دل دیار

□

سیر پنهان دارد و پای روان

□

ز شیرین به خوبی نمودند راه

□

گر نه با خویشتنت پیکار است؟

□

بدسگالت باد چون ظن در بیابان محن

□

ز زال گزین آن یل پهلوان

□

جزین هرچ بودم به گیتی امید

□

به روز سپید و شب لاژورد

□

همچو آتش نزار خواهد کرد

□

بران برنهادیم یکسر سخن

□

ز خوبی نمود آنچ بودش به دل

□

ز گردش بخت را گلگونه کن روی

□

ور بود حبر زمان برخنددش

□

که جاوید بادی و روشن‌روان

□

گرانمایگان برگرفتند راه

□

که شیر ژیان آوریدی به زیر

□

شدست از پی تو اسب پیکر آتش و آب

□

تو گفتی همی بشکفد هر زمان

□

به کاری جزین خود نپرداختی

□

نباشد حکیمی چو پیغمبری

□

که بیابی فهم و ذوق آرام و بر

□

ز می باز پیگار و جنگ آوریم

□

به ایوان شاه آنک دربند بود

□

ابا دشمن و دوست دانش نکوست

□

صانعی باید مگر دیوانه است این گوش دار

□

که من خون به کین اندر آرم به جوی

□

بدان تا نباشد به گیتی نژند

□

مبادا قوت پای گریزم

□

که برآید از فرح یا از غمی

□

همی خواست از تن بریدن سرش

□

سپر آسمان زرین منست

□

سوی سرو کشمر نهادند روی

□

بر زمین اکنون مرا چه بهتری چه بدتری

□

بخواند و بمالید رخ بر زمین

□

گر زنم پری بسوزد پر من

□

تن خویش و تن ما را چهار آلای کن احری

□

سخنم شد به قدر کیوانی

□

که جامه‌اش زره بود و تختش سمند

□

آهن سردیست می‌کوبی بدان

□

زمین آهنین شد سپهر آبنوس

□

تا به از دیو در عمل و چهره پری

□

ریگ در دشت و سنگ در کهسار

□

که امان سبزوار کون ازوست

□

دلش تا با که باشد الفت اندیش

□

به سوی خویش دردی گر به سوی خلق درمانی

□

پس از یک‌چند اجل چشمش فروبست

□

چون بن سوزن به قهر کرده خراب و یباب

□

گذشته بروبر بسی روزگار

□

ز دلها مگر خشم کمتر کنی

□

گردنم پر کن از حمایل خود

□

دلش خلیفه‌ی کتاب علم الاسما

□

زین قبل مر چشم کورش را به تو دیدار نیست

□

بدو تازه شد مهر و جشن سده

□

حوالت کرد کارش را به تقدیر

□

پیش غیری جان به طمع نام و نان افشانده‌اند

□

نیابد همی سیری از تاج و تخت

□

ز گیتی ندیده به جز کام خویش

□

زین سماعت چه وجد باشد و حال

□

خانه‌ام ز کارخانه‌ی آزر نکوتر است

□

ملکت چو قرآن، او چو معانی قرانست

□

همه شب همی دشت لشکر گذشت

□

به سوی نیل حالی شد شتابان

□

تا برای سد آتش بندها سازد تورا

□

که بودی همه ساله در زیر سلم

□

بدان تا نباشد به بیداد حرب

□

خواه در خرقه باش و خواه قبا

□

که مرا نام نه در دفتر اشیا شنوند

□

از چاه سقر زی بهشت ماوا

□

همانا ز جنبش نباید زیان

□

کردی‌اش جا در بصر چون مردمک

□

جز داغ ادب نشان ندیده است

□

به دست تهم پور دستان بود

□

فرستاد بسیار سود و زیان

□

غیر از اشراق نور نشناسد

□

حاضر آرند و دو قربان مهیا بینند

□

ز جان فریاد برخیزد که هان خیز

□

که مرد از خورشها کند پرورش

□

به جان از وی امید وصل زاده

□

وز مدحتت مبارکی دودمان ماست

□

فدی کرد بر پیش میرین روان

□

بینداخت با خاک اندر مغاک

□

خویشتن را بلند نام کنی

□

خسرو صاحب القران برخاست

□

این زمین باشد گواه حالها

□

که رو گوزین کن سراسر نگاه

□

پیش عقل از حساب ما دورند

□

ز مهر خاتم سلطان و سکه‌ی ضراب

□

سر از خوب خوش برگراید همی

□

بر تخت منشان بدآموز را

□

در زمستان مگس قدید کنی

□

که نخل خشک پی مریم آورد خرما

□

که از یاد تو دور افتم ز دوری

□

تو از گنج شاد و سپاه از تو شاد

□

بر او تابنده هر جا ماه و مهری

□

جون سحای نامه یا چون عین عنوان دیده‌اند

□

که قیصر نیارست زان سو گذشت

□

که دارنده اویست و فریادرس

□

راست باد از برادران پشتت

□

ز یعقوب و ز نسطور و ز ملکا

□

سوی هر ویران از آن پس می‌شتافت

□

دل و مغز و رایت جهانگیرتر

□

زبان من شو و از من بگوی‌اش!

□

خون مادر غذا ده پسر است

□

یکی ریخت خون و یکی یافت تخت

□

همی داشت آن راز را در نهفت

□

در تو پوشیده آز جامه‌ی دلق

□

هفت گنج شایگان خواهم فشاند

□

ببین بی طاقتی آرام من ده

□

که از هندسه بهره دارد بسی

□

همدمت ناله‌های زار چراست؟

□

کرکسان چرخ از آن خون خوارگان خور ساختند

□

گه جنگ و آویزش کارزار

□

نه اندر خور کار جایی گزید

□

دیده و دل به راه داشتنست

□

وز عطرها مسدس عالم شده ملا

□

پیش دام حکم عجز خود بدان

□

گسسته دل از نام و آرام و کام

□

بکن بسم الله! اینک! هر چه خواهی!»

□

عشقش نه ز عالم مجازست

□

ز پتک و ز آهن رسیده به رنج

□

به نامه بگوی این سخن در به در

□

ز آدم این بیخودی روا نبود

□

سرچشمه‌ی عیش، ناگوارست

□

جوابی بودش اما در دهان ماند

□

نیرزد پراگنده رنج تو گنج

□

به هر ره برخلاف من شتابی»

□

بر پای دلی نهاده بندی

□

بگردیم یک با دگر بی‌سپاه

□

که از گنج درویش ماند به رنج

□

نهلندش دمی به یوسیدن

□

با جوهر خود کن آشنایی!

□

تاب نارد روشنایی بیشتر

□

به آتش در انداخت بی‌سر تنش

□

بازخر از ناخوشی اسلام را!

□

داغی که توراست بر دل از من،

□

که تو دل بپیچی ز مهر و ز دین

□

که دینار بستاند از بدنژاد

□

دل ز بار بدن به تنگ آید

□

بگفت: «از بار هجر جانگدازت!»

□

ز پرویزش غمی بوده‌ست پنهان

□

به خواهنده دادی همی شهریار

□

چون او در لطف کس صاحب قدم نیست

□

چو برگ گل ز باران بهاران

□

ابر دشمنان دست کرده دراز

□

خداوند او هم به تن خویش تست

□

عاشقان را به نان و آش چکار؟

□

بر قاعده‌ی نخست گردد؟

□

هم بدان قوت تو دل را وا رهان

□

هم از تخم و گاو و خر و بار خواه

□

نسبتی نیست با کسی دگرش

□

کای مجنون را دل از تو پردرد!

□

بران فرمند آفتاب زمین

□

بران‌سان که از پیش خوردی برنج

□

خبر از بنیت و نبوت نه

□

پروای خلیفه نیست ما را

□

تا بچمد گور در میانه‌ی فدفد

□

یکی گفت خورشید گم کرد راه

□

به وصل خویشتن من خواندم او را

□

جز این کاوفتد اندکی پیش و پس

□

بجای ندید اندر او آب و گل

□

که هرکس که آزرم مهمان نجست

□

روز و شب تا سحر ز غم نالان

□

جان را هدف بلای من کرد،

□

تا ببیند اشرفی تشریف او

□

ابا بینی ار خود ابائی نیابی

□

بود از سال تنگ‌ات قصه‌آور

□

وین بانگ زده که: خون من ریز!

□

ز تخت و ز هرگونه دیبای چین

□

نی کم از زاغ است طاووس بهشتی ز امتحان

□

از هلاک و فنا بری نشوی

□

کز میغ‌تر هواست همه کشور سخاش

□

انبارخانه‌ی تو بود هفتصد حصار

□

تحفه بر قدر توانائی فرست

□

مرا سر دفتر ایشان نویسند»

□

که به مختار حیدر اندازد

□

بدین سان کز اندیشه‌ها بگسلم

□

بهر آخر نظر خاص بیائید همه

□

مهر و میراث از آن زرش باید

□

هر دو بحر از درون ول زخار

□

که ترا رحم آورد آن ای رفیق

□

آخشیجان امهات و علویان آبای من

□

برفتند با نیزهای دراز

□

کز کرمشان بر تو نعما دیده‌ام

□

ترا هست نام و نژاد و هنر

□

خاک ز دست فنا بر سر این خاکدان

□

کرم و همتت بلند قصور

□

کز خضر آواز السلام برآمد

□

سفر ازمنزل خود کرده چون ماه

□

کاه و جوش ز آن سنبله کاین سبز صحرا داشته

□

شد از خون دیده رخش ناپدید

□

پرده در این سراچه‌ی اشیا برافکند

□

فراوان برآورد هیزم به بام

□

کز جود طبیعی همه لطفی و نمائی

□

به رخ من چرا برآری بانگ؟

□

عروس ظفر در شبستان نماید

□

کشت جوهر گشت بستان نک غرض

□

اوهام ز رتبت تو حیران

□

که فرزانه شاها چه دیدی به خواب

□

چون مرا آن نشد آسان چکنم؟

□

پر از خشم بویا ترنجی بدست

□

بر چینین داری ز عصمت کاف‌ها خوان آمده

□

زانکه سرمستم و بریزم من

□

گفتا توان اگر نشدی شاه شاهقام

□

وز دیو نگون اختر برده شده آوار

□

دست تو چون عمود صبح آمد و کرد منبری

□

نبندد کمر نیز یک نامدار

□

در او مرتع امن حیوان نماید

□

مکن بر دل ما چنین روز دخش

□

که نکند هیچ غضبان و فلاخن

□

دشمنت خود به خود شکسته شود

□

دلم قربان عید فقر و گنج گاو قربانش

□

دلخوشی و بی‌غمی و خرمی

□

بنده به دور دولتت رشک روان عنصری

□

چو اندر گذشتی ز ایران زمین

□

بر شاخ گل حدیث تقاضا برآورم

□

وزو یاد مردان آزاده کرد

□

تو چون دوران به فردی ساز کاخر فحل دورانی

□

تا ازیشان یکی رسد به کنار

□

بو که در راه گروگان شدنم نگذارند

□

به کامش باز کرد آن چشمه‌ی نوش

□

ما همه جان فشان کنیم از پی خم به می خوری

□

همی داد نیکی دهش را درود

□

هر دو حنوط و حنا از پی خصم و خدم

□

گسارنده می داد رخشان چو هور

□

ز آنکه سیه بست بر قفای صفاهان

□

کرده آونگشان چو مار از فرق

□

کو تار بست و تخم نهاد و حصار کرد

□

مر ترا بالاکشان تا اصل خویش

□

عقل را خط معما برنتابد بیش از این

□

ز گیلان جنگی و دشت سروچ

□

که زا سدرة المنتهی می‌گریزم

□

ز هر بد تن خویش آزاد دار

□

و اسب سعادات تو را زیر ران

□

که همان رند و باده خوار شدند

□

خنگیش به زیر ران ببینم

□

مزاجش نازک و طبعش غیور است

□

بنده به شمشیر شاه باد بریده زبان

□

بخفت و همی بر دل اندیشه داشت

□

وصلت مهر سلیمان به خراسان یابم

□

ز شبگیر تا شد جهان لاژورد

□

بر طراز ملک، نقش جاودان انگیخته

□

سخن تست، ازین سخن مگذر

□

چون آب لرزه وقت محاکا برافکند

□

همت شیخ آن سخا را کرد بند

□

گرچه این قاعده‌ی مرتسم است

□

همی بودشان بر گذشتن شتاب

□

نه آخرش به طاعون صورت شد مبتر؟

□

نهم بر سرش بر دل‌افروز تاج

□

نخل کهن زو نو شده، وز نخل خرما ریخته

□

تا ازو دیگری نیاموزد

□

با شرف قدر توست بخت افاضل به کار

□

لب خسرو شکر خاید ز شکر

□

دوزخ ز گرد ابلق او گشته گلستان

□

دهن جنگ را باز کرده چو شیر

□

کان کلید هشت در در بادبان آورده‌ام

□

بلرزید برسان شاخ درخت

□

از نوزده زبانیه حرز امان شده

□

اکفی بها و ملی لدی الالقاء

□

از دم وصل تو تظلم دار

□

هرچ آن ماضیست لا یذکر بود

□

تا بر روان پاکش غالب نشد فنا

□

یکی گنبدی تا به ابر سیاه

□

دارم اثیر زیبد گر اخگری ندارم

□

دل از تاخ وز تخت برکنده بود

□

به رغبت بشنو ای جان گرامی

□

فصرت لجبهته برا العوجاء

□

نقش نوشاد به ایوان و حجر باز دهید

□

چو طبع شه چنین رسوا پسند است

□

بنده‌ی کند فهم نادانیست

□

نگه کن که پاسخ چه یابی ازوی

□

چترت همای نصرت و آفاق زیر بالش

□

کمند نبرد و کمین آوریم

□

به دام دل گرفتارم گرفتار

□

خرد با هنر کردم اندر نهفت

□

حاشا که شک به بخشش ذو المن درآورم

□

معصیت طاعت شد ای قوم عصات

□

مخور بر جان من زنهار زنهار

□

و گر خیره سوی دم اژدها

□

ساخت از پشت سیاهان اغر بگشایید

□

اگر جان ستانم وگر جان دهم

□

به روز چون حربا و به شب چو نیلوفر

□

فرستاده‌ای چون هژبر دمان

□

به چشم مرحمت در حال من دید

□

به این غمدیده داروی فرح ده

□

با حاصل و دستگاه و امکانم

□

که گفتی برو بر نشاید گذشت

□

خود راستی نهفتن هرگز کجا توان

□

آن چو زر سرخ و این حسها چو مس

□

که بفروزدش خشم چون مجمری

□

که این بوم گردد بما بر تباه

□

تا نظمی و نثری به تو رسانم

□

به هر ویرانه همچون بوم مانده

□

مانده‌ام در قعر دریای عنا چون لنگری

□

همیشه بدی شاد و روشن‌روان

□

که خوشی و خوبیش را نیست پایان

□

مر مرا هم ذوق آمد گفتنش

□

هماره تا که کند ابر گریه و شیون

□

که با مهر او آتش آورد بار

□

حالها نیز بگردد ز نسق گاه به گاه

□

روانی چه کرباسش از هم درانی

□

با دست کار گردش چرخ مدورم

□

اگر دیده و دل کند خواستار

□

همچو هنگامه گیر و راه‌نشین

□

بر فزون بنما و منما کاستی

□

عنایت تو کند خارهای این ریحان

□

گاو زمین را سم‌شان سر شده

□

گاو او در خرمن من باشد از کون خری

□

گرفتم بود خاطرم ابر نیسان

□

وز خوردن اعدا نشد بطین

□

ستاره خواست تا مه را کند جفت

□

وان متاباد مگر سوی رضای تو زمام

□

همیشه تا نتوان خورد بر ز شاخ غزال

□

وینک من اگر وصال خواهی

□

تحیر بانگ بر می‌زد که خاموش

□

فانظرو افانظرو الی‌الاثار

□

همه دست و زبان چو بید و چنار

□

کلید آرزو نه در کنارم

□

گهی پیدا، گهی پوشیده می‌دید

□

برآورد و بدخواست بر بدگمان

□

باز گویند تا زمان باشد

□

داری اثری ز دردمندی

□

که گرفتند دو مسعود به یک برج قران

□

کار مردان از منی پالودگیست

□

پست و با خاک ره برابر گل

□

باشم به درت به پاسبانی

□

درین نام است دولتها بسی جمع

□

سه تن نانهانست و چار انجمن

□

دست بر سینه چون کمین چاکر

□

در جلوه‌گه‌ی نشاط جویان

□

همه گلها گریبان چاک می‌زد

□

تا نهاد او روی خود بر روی خاک

□

که چون عدل تو در وی قهرمانی می‌دهد فرمان

□

از چشم رضا کند نگاهی

□

که چشم آزار یعقوبیش بخشید

□

که ای نامداران یزدان پرست

□

چیست قدر دگران پیش من و پایه کدام

□

چون باد زده کهن درختی

□

حاجبی ابروی خوبان بد است

□

گر دهد ما را بخواری سر به راه

□

وین لگد زن استران را چون توان کردن جدار

□

از نومیدی گریست چون ابر

□

قیامت، میهمان آمد به فردوس

□

از اختر گرفتند پیدا نشان

□

پاسبانیست که تا صبح ابد بیدار است

□

وامیخت دو مغز در یکی پوست

□

میسر نیست ایشان را جدائی

□

هم دهانش آتش‌تر یافته

□

کند خاطرنشان خویش سد لطف نمایان را

□

او، سینه‌ی خود، ز آه خود سوخت

□

هزاران پاره گردد جمله یک سر

□

فرستاد پاسخ به زال سترگ

□

ز خوفت خصم را چون زعفران باد

□

گفت ای دم تو مرا زبان بند

□

مکن خدمت هوای خویشتن را

□

عاقبت آنجا که بود آنجا شتافت

□

الف او ستون خیمه چاه

□

کاهسته کنیم برکرانش

□

ز دلتنگی کند با بام و در جنگ

□

ز هامون به گردون برافراشتی

□

زین پایه گشته شاهی مرغان مقررش

□

زمین بوسی به بزم خسروانی

□

به کیش هندوان سهم سری داشت

□

عشق ترسازاده کاری مشکل است

□

کز دهن مغز شیر پالودند

□

در راه وفا چنین شود خاک

□

که مه در منزل پروین گذر یافت

□

نه بر تخت شاهی نه اندر خوریم

□

سبک جفت او جست راه گریز

□

آه که به سینه کرد داغت؟

□

به برج خاک شد از بیت معمور

□

فرش زمین راغ همه سبز پرنیان

□

بنفشه بر سر گل دانه می‌کرد

□

که ناری بیش یاد این مهر و پیوند

□

پس آن گاهی چو گل بر باد بنشست

□

مرا کار سازندگی چون دهی

□

زمین را ببوسید و فرمان گزید

□

کز چرخ نرست بی بلا کس

□

چرا گنجد تفاوت در میانه ؟؟

□

کز خمش چون بکند دهقان سر،

□

وامی که جهان دهد ستاند

□

غریدی از آن نشاط چون شیر

□

برند آتش از هیزم نیم‌سخت

□

بفرمان گرز من آید رها

□

برآشفت ای خوشا آشفتن او

□

به بوسه کعبتین انداختندی

□

به هر کشور از خانه بیرون شدند

□

ای خدمت تو مایه‌ی عز و فخار

□

کشته و سر بریده به دشمن

□

زنده به توبه که مرده تست

□

که از مرز بیرون شود فرهی

□

که چندین بد اندیشه باید گرفت

□

به از فرمانبری کاری ندیدند

□

ز جمعیت رسید این تابناکی

□

بران نامداران با فر و دین

□

شکفته چون گل سیراب و همچو نیلوفر

□

کاسمان از زمین برآرد دود

□

تا دل غریبی آزمودن

□

تو را بر پرستش بود یارمند

□

به دل زال را خواند ناپاک دین

□

ز عمان تا به اصفاهان که خورده است؟

□

به از پیش خسیسان داشتن دست

□

که پیکار جویند با خوشنواز

□

تا روز حشر بسته به تو پیمان

□

پخته گشته در آتش زنده

□

در این نه مطبخ این یک چارخانه

□

همی دارد از تنگی خویش راز

□

نباشد ازو ننگ بر دودمان

□

حدیث عشق از ایشان طرح کردست

□

بلا همراه در بالا و در زیر

□

سخنهاش ز اندازه اندر گذشت

□

دو گوش سوی سماع و دو دست سوی مدام

□

از بند فراق گردی آزاد

□

بود از پی کسب روزی خود

□

بدرد دل بدکنش سوفزای

□

برش کوه سیمین میانش چو غرو

□

مسجل شد بنام شاه آفاق

□

نکرد است آدمی خوردن فراموش

□

یکی شاد ازیشان و دیگر دژم

□

که مر آن را نه کرانست پدید و نه کنار

□

آخر به چو من زنست مرد است

□

ختم است برین و گشت خاموش

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

سواران جنگند و مردان کین

□

نمی‌شاید دگر چون غافلان زیست

□

عروس اینجا کجا کرد او شکر ریز

□

چرا نان نجویی بدین نام خویش

□

اختلافست در میان کلام

□

آن لحظه که می‌برید زنجیر

□

کاورد چو زمزمی به جوشم

□

برین بر نهادند یکسر سخن

□

پس اندر فراز آمد و پیش غار

□

اذا لم تحتمل بطش الملاعب

□

شکر نامی به چنگ آرم شکربار

□

ببینی کنون زور تیغ جفا

□

تو ملکی کاو را صد چون سباست

□

لاله را قد خیزرانی داد

□

مشغول شده به درس و تعلیم

□

بیاموختش دین و آیین و راه

□

تبیره برآمد ز پرده‌سرای

□

که تو لعلی و باشد لعل در سنگ

□

ندادش عاقبت رنگ گل زرد

□

همه ناز را دست کرده بکش

□

فخر تو از روی گیتی برگرفتی نام عار

□

بر زمین اژدها در آب نهنگ

□

در کینه چو روزگارقاهر

□

که شیر ژیان آوریدی به زیر

□

نشسته به اندوه در سوگ شاه

□

دست و پائی کشیده بی آشوب

□

بر او تمثال‌های نغز بنگاشت

□

وز نژندی جایگاه دشمنت تحت التراب

□

که ای نازش تاج و تخت و نگین

□

بهترک بستمی در این پرگار

□

نقاب در او چکار دارد؟

□

وز آلودگی پاک شد تخمه‌ها

□

زمین را سپهری همایون بود

□

هر نهنگی درو چو دریائی

□

یکی پنهان ز بهر خواب کردن

□

ترا چه باک نه ذات تو مستعد فناست

□

فرستم به دست تو ای نیک‌خواه

□

این سلطنتست عاشقی نیست

□

فزودش شادیی بر شادکامی

□

چون باد خورد شیر علم شیر ژیان را

□

بر خویش خواند آزموده سران

□

کرم را خورشید جان می‌پرورد

□

بگرید سخت و آنگه بر گشاید

□

با دهر جمال تو مصاحب

□

جهانی شده سرخ و زرد و بنفش

□

تو توانی رهاند باز رهان

□

کسی از بهر کس خود را نکشت است

□

توپرمغزی و او پر از باد سر

□

ستایش ندیدم و افروختن

□

وانگهان نظاره کن آن کار و بار

□

نماند از شادمانی هیچ باقی

□

ازو بازگشتند پر کینه سر

□

که‌ای کاردیده ستوده ردان

□

تا در آفاق بوی خوش داری

□

کاری به بهانه بر سرم دست

□

ز آهن شده روی جنگی سیاه

□

پراندیشه بنشست و بگشاد چهر

□

پس مرا آن‌جا چه فقر و شیونست

□

وز اینسان در خرابی گنج بسیار

□

به جان و سر نامبردار شاه

□

رسیدی به نزدیک شاه بلند

□

کبم از ابر و درم از عدنست

□

خوانی جگرم زهی جگر سوز

□

ز هر گونه مردم اندر میان

□

هوا گرز را ترجمان داردی

□

گنج در ویرانه‌ای بنهاده‌ای

□

که شمع صبح روشن کرد کارش

□

فرستاده‌ی زن به نزدیک زن

□

به یکسو شد از راه آیین وکیش

□

ره کنون رو که پای آن داری

□

ای آینه روی آهنین رای

□

ازو بد سرودن نه آسان بود

□

بجایی رسد در بزرگی بلند

□

انتظار شاه هم از حد گذشت

□

بسا شیرا کزو نخجیر سازم

□

نهادند بر هر یکی مهر تنگ

□

دل اندر سرای سپنجی مبند

□

در جهان جز تو تاجداری نیست

□

به زانکه بود شکسته نامی

□

همان ساخته کرده آواز رود

□

دو مهتر نژاد خردمند را

□

کردی آنچ کور گردد شانیت

□

که شیرینی به چربی سازگارست

□

که کوشد که آباد دارد زمین

□

کزان نامور جاه و آن آبروی

□

بوسه بر دست شهریار زدی

□

می‌کرد به سجده حق گزاری

□

ز پیروزه بر زر کرده نگار

□

اگر چند او را پی و پوست نیست

□

می‌شدی او سیر و مست جام او

□

نه من گفتم که دانه زو خبر داد

□

رخ نامور شد به کردار قیر

□

تاب چون گردد عصا در دست موسی اژدری

□

در سواد عبیر شد علمش

□

چون آمد خار در گذر داشت

□

برش گنج یابی ازین کارکرد

□

نیاید از سلیمان زور برمور

□

احتیاج خود به محتاجی دگر

□

به گل رغبت نمودی لاله بستی

□

بفرمان دارنده دارند گوش

□

برآر آرزوی من ای مهرپرور

□

باز داده خبر به خاطر خویش

□

ز ایوانش فرو افتاد طاقی

□

یکی مرغزارست زیبای سور

□

تقصیر مکن ازو کرم را

□

تا ز جنت زندگانی زایدت

□

به یک تک تا عدم خواهم دویدن

□

برین راستی پاک یزدان گواست

□

زینت تیغ و علم زیب کلاه و کمر

□

پنهان کنمت چو لعل در سنگ

□

سخن دانی که بیهوده نگفتند

□

سپه را بروی اندر آریم روی

□

کاین بی دل بینوای بی‌تاب

□

بر گلوی ما کی می‌کوبد لگد

□

مرا بی‌یار و بی غمخوار مگذار

□

جهان کرد بر خویشتن بر سیاه

□

گر به دست اندکی بیفشاری

□

فتنه کشتن ز روی عقل رواست

□

شیطان رجیم کیست باری

□

سخنهای دیرینه برخواندی

□

توان بخش توانای توانگر

□

ز امر او راهم ز سر باید گرفت

□

دلی دارد چو مرغ از دام رفته

□

که زیبای تاج است و زیبای گاه

□

آن نگارین، دو هفته ماه تمام

□

چگونه وصف تو گوید زبان مدحت خوان

□

مه را به دهان اژدها داد

□

بشد کار آن باره یکبارگی

□

تو را نامه به چپ دادند که بیرون ز آستانستی

□

کارش از لطف خدایی ساز یافت

□

که شیرینم نه آخر شیر خوارم

□

به فرجام پیمان تو بشکند

□

نگیرد در قفس آرام سیمرغ بیابانی

□

به خاک پای خداوند روزگار، یمین

□

چون چشمه بمانده چشم بر راه

□

کجا زاد فرخ نهد پای پیش

□

یک خانه پر از بتان پندار

□

وینان ستارگان بزرگند و مقتدا

□

بنامیزد رخی هر هفت کرده

□

توانا و داننده از هر دری

□

که جهان هر دم از انفاس تو بویا بینند

□

ز سعدی همین یک سخن یاددار

□

مقبوضه دو چشم زاغ کنده

□

چو آید مقاتوره دینار خواه

□

دواتت سله‌ی ماری کزو باشد دمار تو

□

که درویش را زنده نگذاشتی

□

ستد قاصد ببرد آنجا که فرمود

□

همه گرد این بیشه لشکر کشید

□

خوش باش به رغم دشمنی چند

□

که مردی بدین نعت و صورت که دید؟

□

رنج خر از راحت پالانگرست

□

کرا خوانم اندر شما پیش رو

□

بر مثال چوب باشد در نبات

□

بوی بهشت بشنود و نوجوان شود

□

صورت و جان هر دو طفیل دلست

□

که پیمان شکن کس نیرزد کفن

□

تلخی آن آب بحر از ظرف نیست

□

که من زانچه گفتم پشیمان شدم

□

بجز خوردنی نیست و پوشیدنی

□

چنین داد پاسخ که مهران ستاد

□

کیف آسی خلف قوم ظالمین

□

فاحدث امر لایحیط به فکری

□

که باشی تو بیرون ازین همرهان

□

بپرده درون روی مریم بدید

□

چرخ در گردش گدای هوش ماست

□

به صورتی ندهد صورتیست بر دیوار

□

چشم سخن گو که زبان بسته بود

□

نگه کرد روی و سر و افسرش

□

بهتر از آن دوست که نادان بود

□

روزی نکرد چون نکشد غل مدبری

□

به دست کسان خوبتر شد چراغ

□

نبینند هرگز به آباد بوم

□

پای درین ابلق ختلی درآر

□

چو ماهی که با جوشن افتد به شست

□

جان به تماشا نظر انداخته

□

همان تیره گشت آن شب دیریاز

□

تا نشوی از نفسی عیب‌دار

□

منعم دوشینه چرا بی نواست

□

درنگر و پاس رخ خویش دار

□

سواری فرستم به نزدیک شاه

□

ملک قناعت به تمامی تراست

□

به نوبت بر سر شاهان نهد ظل هما افسر

□

که تا مستمع گردد آزرم جوی

□

ازو تخمه‌ی ما نه ویران بود

□

جمله معشوقان شکار عاشقان

□

فلک زود رنجید از میزبانی

□

ای سبک آنگاه نباشی گران؟

□

زره در برش آشکارا بدید

□

تا به بزرگی بتوانی رسید

□

صدف گران کن مریم ز گوهر عیسا

□

عرش روان نیز همین در زدند

□

به سال چهارم پدید آمد اوی

□

آب روشن آمد از گردون و کردش امتحان

□

نفروختست اطلس و خارا را

□

بهتر از آن جوی که در سینه هست

□

بدین درگه نور، در میزنم

□

خواست چکیدن سمن از نارکی

□

وی خاک درگهت همه را مرجع و مب

□

زر و فر و بها فرستادی

□

مگر امروز که در کشور امکانی

□

پنجه‌ی آلوده‌ی ایشان گواست

□

هزار تن ز لباس بقا شود عریان

□

تا خداوند زمان را به سوی من نظر است

□

بود اخلاص و عباداتش درست

□

بشکرانه، از تشنگان رخ متاب

□

دو شاه بیت چنین در قصیده‌ی عالم

□

پاکش برای فریاد رس زین خاکدان سبحانه

□

کی چون نفس مرغ صبح خوانست

□

چه خواهم گفت با مهتاب و شبنم

□

حرف به حرف آمدی کلک مرا بر زبان

□

مرد باید که ز تقصیر بداند توفیر

□

به یکی جامه، تن برهنه‌ای پوشان

□

در چه معبد، معبد یزدان پاک

□

بر دری گر از زبردستی به تیغ امتحان

□

کار اوست آنرا که این کار اوفتاد

□

بغیر از کوچه‌ی توفیق، در هر کو بجولانی

□

نه هر کان نیز دارد لعل روشن

□

سر نیارد به زر و سیم فرو چون عدلک

□

از آن پس که کور است و گنگ و اصم؟

□

گر بتدبیر نبندیم دبستانش

□

تو چو موری و هوی چون مورخوار

□

زد قضا بر گوش کای جذر اصم را توامان

□

تا توانی سود فرق ماه را

□

چون محک، هر قلب را گوید: بیا

□

نیست چون یک دیده‌ی صاحب نظر

□

مقرر بود و اخذش بود هم در عین آسانی

□

از پدر شبرو گزیده شبیر

□

آنرا که دل و دیده صد هزار است

□

نه حلال است اندر اینجا، نه حرام

□

همه‌ی انصار بی‌اعوان و انصار

□

که تا نگاه کنی کس نبینی از دیار

□

عود خوشبوست، چه در کاسه چه در مجمر

□

مرو، که راه هوس را نیافت کس پایان

□

وین طبیعت خاص او سازند و این طول زمان

□

بس ناخوش است و، خوش بخارد گر

□

چون اجل آید بر آرد باد دست

□

هم تو دستم را گرفتی، ای خدای

□

به یک اشاره‌ی او منتقل شود اعضا

□

سیرم بکن که تشنه‌ی آن بحر اخضرم

□

ببین تا چه گفت از درون پرده‌دار

□

گفت کاین زرها میان هیمه بود

□

تنگ دل چون خلال دان باشد

□

گمراه‌ترین دلیل و رهبر؟

□

بود از علو مرتبه مشرف بر آفتاب

□

هم ز خود هر مجرمی رسوا شود

□

و گر تو را ز ملایک هزار دربان داد

□

صد چشم شد گشاده ازین طارم دو تا

□

بر شمرد بحر را در ره هندوستان

□

فعل حق حسی نباشد ای پسر

□

دین نبی به عون خدا ز آن خدایگان

□

ولیکن عقل یاری داد تا کردم مسلمانش

□

اعتمادالدوله افسر بخش بادا در جهان

□

ریش و مو سوزد چو آنجا بگذری

□

فلک مطبع و قضا تابع و قدر منقاد

□

چنان در دم نزند ساعتی ز بانگ و نوا

□

وز شراب سلسبیلم جرعه‌ای ریزی به کام

□

رو به درگاه مقدس می‌کند

□

کنم کمند که مالک رقاب ایشانم

□

بر تختگاه عقل و بصر تاج و افسرند

□

خوان تو سازگاری پیر و جوان کند

□

گر بدانی گنج زر آمد نهان

□

یک مطیع است ولیکن ز کبار و ز صغار

□

بدان اسرار این معنی اگر مرد سخن دانی

□

لیک در جنب مزعفر چه نماید تتماج

□

بیخش به زمین شاخش بر گنبد اخضر

□

نماز مغربت ار طول می‌کشد به عشا

□

وانگه آنجا کی خزند از چون تویی این کار و بار

□

یکی که اشرف خلق خداست انسان است

□

نیست مرا با تو جدال و مقال

□

به امید آمد شد کاروانی

□

تو درافکندی مرا تو هم برآر

□

مشکلی بود قدم بر قدم آسانی

□

زیر نکو پند به خروار خویش

□

با چنین خاطر افکار خطا در افکار

□

تا کیان را کیان همی‌یابم

□

به عرض می‌رسد البته بی‌قضا و بلائی

□

آن روز شوی، ای پسر، از خواب تو بیدار

□

که تو ببخشم ای ناگزیر و بگذر از آن

□

شد حب حیدر افسرش

□

به خون یحیی و سبطین و جمله‌ی شهدا

□

هیچ قیاسی نپذیرد سخاش

□

گاه از بلای بار شکم پشت او دو تا

□

محروم چرائیم ز پیغمبر و مضطر؟»

□

اکنون چه شد که آب ندارید در جگر

□

آنند که در دین فقهااند سفهااند

□

بر این درد فردا بمانی حسیر

□

پر برکتست و خیر دل از خیر و برکتش

□

بل علم او چو در یتیم است بی‌نظیر

□

به تقدیر خدای فرد و قهار

□

بدین راستی بر تو، ای نابکار

□

نیست جزین هیچ اصل و مایه‌ی پیکار

□

وز فلان و بوفلان بگسل حبال

□

گرچه به نام تیغ و تبرزینم

□

ایزدت بدین سختی ازین بست در این غار

□

شود دشمن دهر دلیل و نهارش

□

چو چشم و دل خویش زی پار دارد

□

اگر درخت دل تو ز عقل بر دارد

□

تو حاصل شدی در غم بی‌زوال

□

به سخن‌های گران ناصبیان را تبرند

□

کاینجا حاضر شدند مرسل و مرسل

□

زین بند دور باش که نه بند بی‌وفاست

□

شیعت مرتضای کرارند

□

پند بارد همه از پرش و منقارش

□

از چشم و ز مغز پر بخارم

□

سوی خویش خواند ایزد دادگستر

□

عفوش نه دعای مسیح بود

□

ای پسر، گفت در این شعر تو را حجت

□

به ابر جود تو در باد خلق را روزی

□

بیا تا خرامیم سوی گلستان

□

گربه‌ی به بیوس نتوان بود

□

یکی طنبوره‌ی کویی دوم طنبور حدادی

□

محنت خصم تو چون دور فلک بی‌پایان

□

خون بسی پیرزنان خورده‌است

□

روزگار این جنس با من بس که دارد قصدها

□

از هرچه گفته‌ام نه همی جویم

□

نه کلیمی تو برین کوه که گیری کم تیه

□

نهد بر سر یکایک مستعدان خلافت را

□

همایون یکی هست تشریف خسرو

□

شها داد از ناکسان زمانه

□

از من بدی نیامد و ناید ز من بدی

□

بسی قرار نگیرند جان و تن با هم

□

بزرگوارا احوال دهر یکسان نیست

□

جان را به نکو سخن بپرور

□

آن نمی‌گویم که در طی زبان ناورده‌ام

□

تا ببینی خویش را ز آسیب من

□

زانکه شاگرد غلامی نکند

□

مرا رسول رسول خدای فرمان داد

□

بدینسان خسته کسرا دل مبادا

□

چه گرد آورده‌ام، جز محنت و درد

□

چو شل کرده باشی رگ آب دیده

□

مدح و دبیری و غزل را نگر

□

یک رویه دوستم من و کم حرص مادحم

□

به یک اشاره ز انگشت آفتاب رسل

□

شاه جهان نظم غیر داند از سحر من

□

چه آید چه خیزد از این ابر و دریا

□

« که مال و ملک و فرزند و زن و زور

□

تو به آواز چرا می رمی از شیر خدا

□

اهل صفاهان مرا بدی ز چه گویند

□

دل او داد را بهین رهبر

□

تن خاکی چه پای دارد کو

□

کان ملک، تا آن زمان آمد پدید

□

الوداع ای دمتان همره آخر دم من

□

بر پی و بر راه دلیلت برو

□

چنان کن ای برخ خورشید خاور

□

تو ندیدی پرده‌ی دیوار را

□

بی‌یاری چون تویی نگردد

□

زان میوه شوی قوی و باقی

□

پریشان گشت و با دل داوری کرد

□

اول از آن ظلم عام دیگر از آن قتل خاص

□

بگذرد ار باشدش از تو قبولی به جاه

□

برای آنکه بچینی همیشه میوه کام

□

رضا دهی به حقیقت که کارم اندر دل

□

زین هفت حقه فلکم بگذران که من

□

باد از سعادات ابد بیت الحیاتت را مدد

□

به حکمت چون شد آبادان دلت نیکو سخن گشتی

□

رادی که من از تواتر برش

□

در صف گلشن نه چنان دیدمت

□

گر حرم خون گرید از غوغای مکه حق اوست

□

ای گشاینده‌ی در خیبر، قران

□

بودم چنان که سخت به اندام کارها

□

بزردگان، مومیائی فرست

□

فر او بر هفت بام و چار دیوار جهان

□

هر دو گیتی ملک توست از عدل فردا جا سریر

□

مکن بس شگفتی ز خلقش از آنک

□

ای قدرت تو چشمه‌ی گشاینده از رخام

□

محتمل مرقد تو فرقدین

□

آنچنان فرقه زیاده طلب

□

درد دل من از آن فزون است

□

در شکم سنگ خاره به زان دل

□

نوک کلک شاه را حورا به گیسو بسترد

□

اگر راست گویند گویند «ما

□

ما خوش خاطر دو یار بودیم

□

ظلم است در یکی قفس افکندن

□

گرچه بدست پیش ازین در عرب و عجم روان

□

تا راه دبستان خط ندانی

□

قلبی ببرد ز جان قلاب

□

چون شدی سرگشته در تیه نیاز

□

بهر ناسازیی درساز و دل با ناخوشی خوش کن

□

از فضل تا چو غول بمانم تهی

□

ز آیینه خویش زنگ بزدای!

□

این ز جان لذت چشان گوید نثارت بادسر

□

آنت مفسر ظفر، خاطب اعجمی زبان

□

نبود جز خط محیط افق

□

بگفتا: «چشم تو بی‌نور چون است؟»

□

خورشید را از آن سبلی نیست در دو چشم

□

تب ربع آمد ایشان را که نامم

□

مرد به حکمت بها و قیمت گیرد

□

خیزید و در طلب ببندید!

□

عاقبت کشته‌ی شمشیر مه و سالی

□

هستند ده ستاره و نه حور با دلت

□

خوب دیبائی طرازیدم حکیمان را کزو

□

گران‌مایه عمرم که مستعجل است

□

رهنمون گشتند در تیه ضلال

□

هرچه بفرستی به رسوائی کشد

□

با تو نکند کنون کسی احسان

□

گشتند به روی یکدگر خوش

□

گر شود پرتو تمییز تو یک ذره عیان

□

چو دو پستان طبیعت را به صبر آلود عقل

□

باد آزار آه خصم ترا

□

منت دارم، به جان بکوشم

□

از آن پاکتر نیست کس در جهان

□

باش با عشاق چون گل در جوانی پیر دل

□

چو قصد شعر حجت کرد خواهی

□

ز آن پایه که عشق پای ما بست

□

بینوا مرد بحسرت ز غم نانی

□

ای حاصل تقویم کن، جانت رصد ساز سخن

□

بازی است رباینده زمانه که نیابند

□

بسان غنچه کز شاخ سمن رست

□

یکی غواص، درجی گران بود

□

قدر توبر افلاک سپه راند و پسش گفت

□

بیزار شو ز دیو که از شرش

□

آن کرده به رمی سنگ آهنگ،

□

به من یک دفعه واصل گشت و بود امید کان مبلغ

□

ور به طواف کعبه‌اند از سر پای سر زنان

□

اخذ می‌کرد از تو عز و شکوه

□

در بادیه از من است دل تنگ

□

چو زار ناله کند جمله شب از سر درد

□

خورشید بر عمامه‌ی او بر فشانده تاج

□

بر مشکل این معجزه جز آل نبی را

□

حامل وحی آمده کامد یوم الظفر

□

بصحرای وجود اندر، بود صد چشمه‌ی حیوان

□

شب و روز خوردن بدی کار اوی

□

بچر! کت عنبرین بادا چراگاه

□

به پیش کاتب وحیش دوات دار، خرد

□

دزد گردون، پرده بردست از درت

□

زمین هفت کشور مرا گشت راست

□

بگیر هدیه ز حجت به وصف‌های سخن

□

ماه تابان کوری پروانگان را بین که جان

□

کاش انسان طیروش بال و پری هم داشتی

□

نشانی مگر یابد از اردشیر

□

به ز اقرانم و خواهم که اگر نبود بیش

□

یا سید البشر زده خورشید بر نگین

□

با طبع ساز باشد، پنداری

□

فروماند زان آسیابان شگفت

□

تا ز تو میراث بماند سخن

□

زانکه امروز آب و آتش عاجز از اعجاز اوست

□

از منقبت و علم، نیم ارزن

□

فرستاده رفتی بر دشمنش

□

توحید تو تمام بدو گردد

□

این روس و حبش دو خادمش دان

□

باغبان آمد که دزد، این ناظر است

□

ز بهر اسیران یکی شهر کرد

□

تخته‌ی کشتی نوحم به خراسان در

□

دستار خز و جبه‌ی خارا نکوست لیک

□

چنان حفظش نمودی کز دل مور

□

بگویی تو نیز آنچ اندرخورد

□

بود از آشیان جغد ره در خانه عنقا

□

پی غلط کرده چو خرگوش همه شیر دلان

□

بر سر یوسفان کنعانی

□

ازو بستد آن گوشت بهرام زود

□

بسی خفتی، کنون بر کن سر از خواب

□

چون به هندوچین او دستم رسد

□

نفس با هیچ جهاندیده نخواهد گفت

□

مجوی از دل عامیان راستی

□

سوی شعر حجت گرای، ای پسر،

□

بعد کشتن قصاص خاقانی

□

چگونه رام کنی توسن حوادث را

□

به راهام را گفت کای پارسا

□

دیوان برمیدند چون بدیدند

□

چو خاتمم به دروغی به دست چپ مفکن

□

هزار قلعه گشا هست در خبر اما

□

کنون من به بندی ببندم ترا

□

مفلسان در غم که دیگر کیسه‌ها چون پر کنند

□

بهینه سورت او بود و انبیا ابجد

□

من با تو سخن نگویم ایراک

□

هرانکس که بگزید فرمان ما

□

به ده دینار طنبوری بخرند

□

ز آب و خاک سارقیه صفینه پیش چشم

□

چون با دگران نیست سازگاریش

□

سلیحت در آرایش خویش دار

□

چون زبانی اندر آتش، چون سلحفاة اندر آب

□

آتشی کز دل شجر زاید

□

گندمم را ریختی، تا زر دهی

□

بشد بنده چون باد و آواز داد

□

آنکه عاصی شد مر جد تو آدم را

□

گشایم راز لاهوت از تفرد

□

از بهر عطر بارگه کبریای اوست

□

چو شد مست برخاست شاپور شاه

□

سپهرت عاشقی بادا که گر چشمت بر او افتد

□

منشور حاجبی و امیریت تازه گشت

□

خداوندا به حق آنکه می‌داری تو او را دوست

□

کسی را کجا پیش رو شد هوا

□

مدد یابی از نفس کلی به حجت

□

ها و ها باشد اگر محمل ما سازی و هم

□

کاخ دل جوئی از کوی تن مسکین

□

گر ایزد مرا زندگانی دهد

□

چوپرگاری که از هم باز دری

□

از دل و رخسارشان خوردند چندان کرکسان

□

خلق را با تو چنین بدخو کنند

□

به موبد سپردند پس تاج و تخت

□

به گرد جهان بر دواند ترا

□

گم شد آن گنج جوانی که بسی کم کم داشت

□

چه غم ز صلبی اعدا که ممکن است خلل

□

ازان آگهی مرد شد در نهیب

□

چو راز اندر نهاد راز داران

□

مرا بین که آیات ابیات مدحش

□

مرا در دین نپندارد کسی حیران و گم بوده

□

ز ویران و آباد گرد آورید

□

به ایوان خویش اندر آمد دژم

□

بر بط کری است هشت زبان کش به هشت گوش

□

چنان برکش آواز خنیاگری

□

به گرد اندرش باغ و میدان و کاخ

□

زان می نرود بر ره تو حجت

□

جستم و این خواب پیش خضر بگفتم

□

پس ز حق امر آید از اقلیم نور

□

پر از مهر شاهست ما را روان

□

کنون چون کند رزم نر اژدها

□

ببین زخمه کز پیش کیخسرو دین

□

عجب‌تر آن که یکی کرده با یکی ز خلوص

□

بکش هرک بیکار بینی به ده

□

سین او بر سر ستم اره

□

بحر در کوه بین کنون پس از آنک

□

چون زنخدان تو بربندند روز واپسین

□

ز دینار گنجی کنون ده هزار

□

سر شاه ترکان ازان دیدگاه

□

دولت از خادم و زن چون طلبم

□

باد را اندر دهن بین ره‌گذر

□

هرانکس کزان تخمه آمد به مشت

□

زود دی گشته گیر فردا را

□

دل رفت گر اهل دل بیابم

□

در فرو بست آن زن و خر را کشید

□

گر از تازیان اسپ خواهی خرید

□

نهادند و گفتند با کردگار

□

شیردلان را چو مهرگه یرقان گاه لرز

□

نخست رابطه انگیزی از ولای تو کرد

□

فرو ریخت ارزیز مرد جوان

□

سیمرغ رفت شاهی مرغان به او گذاشت

□

دل کو محفه‌دار امید است نزد اوست

□

فصل کند داوری ما به حشر

□

شب تیره‌گون رفت بهرام گور

□

سپه را بدو داد اسپهبدی

□

مرا دل گفت گنج فقر داری در جهان منگر

□

خلقه حاتم کند مس سراپای وی

□

نباشد خرد هیچ نزدیک اوی

□

ای کاشکی حسودم، چون تو هزار بودی

□

تا زمین بر کتف ز خلعت روز

□

دست و پا بدهد گواهی با بیان

□

دانم علوم دین نه بدان تا به چنگ زر

□

که او را بجز بسته در بارگاه

□

ناگزیر است مرا طعمه‌ی موران دادن

□

ز صد هزار حکیم اینقدر نمی‌آید

□

یا هیچ عنکبوت سطرلاب کس بدید

□

روشنایی کو حیات اولست

□

چشمه بانوی و درخت است اخستان

□

گرچ او هرگز به چیزی ننگریست

□

خاقانیا به سوک پسر داشتی کبود

□

براندیشد آنکس که دانا بود

□

به آهی بسوزم جهان را ز غیرت

□

بستان شرع مرتضوی زاب تیغ وی

□

نه ماهه خون حیضی گر آبله برآرد

□

نیست مردم ناصبی نزدیک من لا بل خر است

□

دهر است پیر مردی زال عقیم دنیا

□

منکر فعل خداوند جلیل

□

نشگفت اگر ز هوش شود موسی آن زمان

□

کنون پشت گشتاسپ زو شد تهی

□

در روش مدح تو خاطر خاقانی است

□

آصفا عالم مدارا بختیارا داورا

□

همچو دف کاغذینش پیراهن

□

اندر آن بازار کاهل محشرند

□

ور نباید که شبستان و طزر نالد زار

□

که دانست بگزاردن فام احمد

□

بر من درت گشاید درهای آسمان را

□

سراپرده زد شهریار جوان

□

آن‌کس که داد جان، ندهد نان؟ بلی دهد

□

اگرچه محتشم از گردش قضا و قدر

□

بس طربناکم ندانید این طربناکی ز چیست

□

خداوند ما باد پیروزگر

□

کرته بر قد غزالان چو قبا بشکافید

□

نفس من بگرفت سر تا پای من

□

چونی از صفراییان بی‌هنر

□

پرستشکده گشت زان سان که پشت

□

آن الف در بسم پنهان کرد ایست

□

مدعا چون عرض شد ساکت شو ای دل تا کنم

□

چون جنین بد آدمی بد خون غذا

□

حق قیامت را لقب زان روز کرد

□

جست بنا موضعی ناساخته

□

آن عاقلان کز آفت دیوان به فضلشان

□

آنک بی آن روز تو تاریک شد

□

فرستاده برگشت و آمد چو باد

□

جان مادر چشم روشن گویدت

□

آن چه درد یک خیالم پزد از ذوق چشد

□

او بر آرد از کدورتها صفا

□

جان من از روزگار برتر شد

□

فوق آمد جان پر انوار او

□

به صد هزار نبی و به بیست و چار هزار

□

وای اگر صد را یکی بیند ز دور

□

سوی هفتخوان رخ به توران نهاد

□

بعد ازین حرفیست پیچاپیچ و دور

□

که اگر دست اجل جیب حیاتش بدرد

□

کای رهاننده مرا از وصف زشت

□

سر ز شکر دین از آن برتافتی

□

پس وزیرش گفت ای حق را ستن

□

برگش همه خیرات و ثمارش همه حکمت

□

هر پشه هر کیک چون گرگی شده

□

ابا کهرم تیغ‌زن در نبرد

□

علمشان و عدلشان و لطفشان

□

تا دور بر فراز و شیب بسیط خاک

□

مرغ کو بی این سلیمان می‌رود

□

شنیدم که سوی خصیب ملک شد

□

آن لجاج کفر قانون کپیست

□

امید بنده وفا کن به حق احسانت

□

این دعا هم بخشش و تعلیم تست

□

چو خورشید بنهاد بر چرخ تاج

□

چون غزا ندهد زنان را هیچ دست

□

ملک جانش بخر به نیم نظر

□

لاجرم موسی دگر بازی نمود

□

تا کسی ندهد به کودک هیچ چیز

□

گر شود مات اندرین آن بوالعلا

□

بیداریت آن روز ندارد، پسرا، سود

□

سجده‌ها می‌کرد آن رسته ز رنج

□

به جاماسپ گفت آنگهی شهریار

□

در نظر بودش مقامات العباد

□

که می‌زند در انکار این ز دشمن و دوست

□

شب شود در خانه آید گرسنه

□

به یک حمله که آورد آن جهانگیر

□

مات او و مات او و مات او

□

گر بود از ماهی نفست خلاص

□

چون نمودی قدرتت بنمای رحم

□

همی یابد اندر میان دیو راه

□

حاصل این کزلبس خویشش پرده ساخت

□

و گر نمی‌کنی از نقص دین نماز تمام

□

چون خلیل از آسمان هفتمین

□

گو تحدث جهرة اخبارها

□

آب دیده‌ی بنده‌ی بی‌دیده را

□

چون دلم انبار سخن شد بس است

□

ز چرم گوزن ملمع هزار

□

بیاید پس آن برگزیده سوار

□

نفی بگذار و همان هستی پرست

□

نکوترین صور سود این که خود برساند

□

بدانگه که ما را بفرمود شاه

□

در اندیشید شیرین با دل خویش

□

منتظر می‌باش آن میقات را

□

گه خوف آنکه پاره کند سینه را ز خشم

□

چه گردی همی گرد تیر و کمان

□

دلی شاد زان بیشه باز آمدند

□

یاد صنعت فرض‌تر یا یاد مرگ

□

به این نیت آرند کز عنف و غلظت

□

ز دیبا کشیده برو چادری

□

هم عرض دان کیمیا بردن به کار

□

پس بنای خلق بر اضداد بود

□

هرکه رود بر ره خرم بهشت

□

نشستند دانش پژوهان بهم

□

برادر که بد مر ترا سی و هشت

□

مال ایتام است امانت پیش من

□

جغد اگر بال و پر سیمرغ بندد بر جناح

□

دو روز اندران کار شد روزگار

□

چو شد القصه شاه مصر منظور

□

که به قدر جرم می‌گیرم ترا

□

زین پیش در شما اثری کرد هر سخن

□

کنون گر نتابی سر از باژ و ساو

□

ببینیم تا اسپ اسفندیار

□

چونک مستم کرده‌ای حدم مزن

□

مشکلی زان بتر اینست که از ضعف امروز

□

دگر گفت بر جان ما شاه کیست

□

هم دعا از تو اجابت هم ز تو

□

شاخ گل هر جا که روید هم گلست

□

رویم چو گل زرد شد از درد جهالت

□

که با تیر او گبر چون باد بود

□

نیازاردت کس به توران زمین

□

تو که بینایی ز کورانم مدار

□

طرفه حالی است که گر خاک مرا باد برد

□

ز یاجوج و ماجوج گیتی برست

□

چه می‌گویم به جنب رحمت عام

□

شهر را بفریبد الا شاه را

□

مصطفی دولتا سوی حسان

□

بپرسید زو گفت شب چون بدی

□

فرستاده نزدیک گشتاسپ برد

□

همچو کنعان کشنا می‌کرد او

□

طفل نو را از شراب و از کباب

□

که گر ابر گردد بهاران پرآب

□

یوسف حسنی و این عالم چو چاه

□

من عدم و افسانه گردم در حنین

□

گر احمد مرسل پدر امت خویش است

□

پر از درد نزدیک قیصر شدند

□

به دکانش بنشست گشتاسپ دیر

□

بلک مر بیننده را دیدار آن

□

من این قصیده به پایان نمی‌توانم برد

□

یکی خوب گوساله در پیش اوی

□

ازو این حرف چون منظور بشنید

□

منتظر مانی در آن روز دراز

□

وگر پند گیری زحجت، به حشر

□

سپهبد پذیرفت زو آنچ بود

□

سواریست گردافکن و شیر گیر

□

همچنین هر شهوتی اندر جهان

□

در شب ار خفاش از کرمیست مست

□

همه پاک رستم به بهمن سپرد

□

وز قران خرمی با جان ما

□

که هرکو ز فرمان شاه جهان

□

من به یمگان به بیم و خوار و به جرم،

□

همان نیزه و حربه‌ی آبگون

□

فگندست بر باره از تاختن

□

سقف خوب رخ را به دارا سپرد

□

بلی به یک حرکت از زمانه خرسندم

□

چگونه مر او را ندارم چو جان

□

هوس دارد یکی قصر دل افروز

□

بخندید زان چاره در زیر لب

□

چشیدی بسی چرب و شیرین و شور

□

که چو تو سواری دلیر و جوان

□

دو جنگی دو شیر و دو مرد دلیر

□

چنین گفت سیمرغ کز راه مهر

□

شاه آمد تا ببیند واقعه

□

ز گیتی ندانی سخن جز دروغ

□

تا ز درویشی نیابی تو گهر

□

چو پرورده‌ی شهریاران بود

□

سخن خوب بیاموز که هرک از همه خلق

□

چو نامه فرستاده شد برگرفت

□

به دشمن نمایم هنر هرچ هست

□

به شهر کسان مرگت آید نه دیر

□

یارب به نسل طاهر اولاد فاطمه

□

نشسته بدر بر گلینوش بود

□

رسم وفا نیست در اهل جهان

□

عقل را با عقل یاری یار کن

□

گر از دنیا برنجی راه او گیر

□

به باغ اندرون دخمه‌یی ساختند

□

به پهنای دیوار او بر سوار

□

که به هر لحظه بهر دراعه

□

تا خری پیری گریزد زان نفیس

□

به پرهیز زین گنج آراسته

□

مر مرا تقلیدشان بر باد داد

□

نیست دستوری گشاد این راز را

□

اگر باز گردی ز راه ستور

□

ز بغداد راه خراسان گرفت

□

گر این را که گفتی بجای آوری

□

اگر چه از سر جلدی کنی بر ما روا عشوه

□

گنهکار اندیشناک از خدای

□

پراگنده گشت آن سپاه بزرگ

□

ز مشک افشانیت این خسته جان یافت

□

گر بگرید ور بنالد زار زار

□

منت خدای را که نکرده‌است منتی

□

که چون او زنی نیست اندر جهان

□

بیفگند و دندان او را بکند

□

گر بگویم کاین گل شادیم چون پژمرده شد

□

تشنگیش از نام او ساکن شدی

□

بگویش که در جنگ مردن بنام

□

ناامیدی را خدا گردن زدست

□

این الم است و حم ای پدر

□

داد تو داده است کردگار، تو را نیز

□

ابا تیغ دیبای زربفت پنج

□

به زنجیر شد گنده پیری تباه

□

باد چندانت بقا تا تو بهر دفتر عمر

□

سپر نفگند شیر غران ز جنگ

□

وزین جایگه شد بهر جای کس

□

که گردد ناگهان از دور پیدا

□

حیرت اندر حیرت آمد این قصص

□

تو قیمت این روز ندانی مگر آنگاه

□

به زندان بکشتندشان بی‌گناه

□

دگر جام بر دست بهمن نهاد

□

بسی نماند که این ملک را تمام کند

□

بر سر گنج از گدایی مرده‌ام

□

گوی دید برسان سرو بلند

□

اوت گوید ریش و سبلت بر مخند

□

گویی آن دل زین جهان پنهان بود

□

بی‌خطر باشد فلان با او چنانک

□

گراز من بد آگاهی آرد کسی

□

همه چهره‌ی دوستان برفروخت

□

ز چارسوی ملامت به شاهراه نجات

□

مسکین اسیر نفس و هوا کاندران مقام

□

دو کوه این دو گنج نهاده به باغ

□

چه شد کاین کور طبعان نظر پست

□

چون دود بلند شد به هر حالی

□

اقرار کن بدو و بیاموز علم او

□

توان در بلاغت به سحبان رسید

□

دل او به کاوسیانست شاد

□

بر و بحر ار ز آتش و آبش بیابد بهره‌ای

□

دانم آنجا در مکافات ایزدت

□

چو بیداد کردی توقع مدار

□

هم عرب ما هم سبو ما هم ملک

□

لیکن تو نه‌ای به علم مشغول

□

گر به پند اندر رغبت کنی، ای خواجه،

□

به پندار نتوان سخن گفت زود

□

بکشتند اسپان و چندی به ره

□

از همه عالم گریزست ار همه جان و دل ست

□

و بین یوی صرف الزمان و حکمه

□

در جهان ملک جاودانت باد

□

به ملک حسن چون از ده گذشتند

□

تو را جز که حجت دگر کس نگوید

□

نشاید نکوهش مرو را که یزدان

□

پادشاه علما صدر جهان خواجه‌ی شرع

□

ببندم کمر پیش او بنده‌وار

□

زان چنینست جامه‌ی جانت

□

در میان بیضه‌ای چون فرخ‌ها

□

خواجه به تدبیر و رای سدی دیگر کشید

□

دلی دارم که با هرکس به جنگ است

□

چندانت بقا باد که ممکن بود از عمر

□

تا به تغافل ز کار خویش نیفتی

□

داشته شیر چرخ را دایم

□

درم ده سپه را و تندی مکن

□

طوق دارند عدو پیش درم فاخته‌وار

□

مرا فقیه مپندار و نیک مرد مگوی

□

لعاب آن شود چون آب افیون

□

از صف خود عشق جدا گشت فرد

□

نبینی طبع را طبعی چو کرد انصاف رخ پنهان

□

از دست بند طمع جهان چون رهاندت

□

گه تحرک او منقطع صبا و دبور

□

به جان و سر شاه سوگند خورد

□

کار حکم ازلی دارد و نقش تقدیر

□

چون صور بنده‌ست بر یزدان مگو

□

عفوت ز پی جرم کس فرستد

□

گر از دوری فراموشم نسازی

□

از تو بودم بستانه‌ی خواجه عارف معرفت

□

فخرست روز حشر ما

□

بر هر آن کس که براتم بنویسی شاید

□

چو برگشت از رستم اسفندیار

□

تا رسد آدمیان را همی از خیر و ز شر

□

به گریه دل کافران کرد میل

□

تو پسندی که رد کنی سخنم

□

ز هر شمشیر جویی آشکاره

□

ماه را آنجا نبود کو ترا گوید که چون

□

بستردم گرد بی فساری

□

نیست ممکن ورای همت تو

□

غو کوس خواهیم از آوای رود

□

در شکمش ز نوعها علت

□

آن طبیبان آن‌چنان بنده‌ی سبب

□

بانفاذت ز گرگ بستاند

□

مگر نه شهره شد در شهر و بازار

□

چون به حکم اوست خواهی تاج خواهی پای بند

□

چه خواهد همی زو که چونین دمادم

□

در دریای دهر کیست؟ تویی

□

همی موج زد خون بران رزمگاه

□

از پی احیاء شرع و معرفت کردی جدا

□

کسان را نشد ناوک اندر حریر

□

نه ولی‌نعمت من بود و نه معشوقه‌ی من

□

حریفان سرخوش از جام پیایی

□

شوخیست مایه‌ی طمع اشعار خوش چه سود

□

همه رای با مرد دانا زنید

□

درگهت مقصد ارکان و برو باز حجاب

□

همان نیزه بخشنده‌ی دادگر

□

ور از پیغمبران ادریس و نوح و یونس و صالح

□

من درین ره عمر خود کردم گرو

□

جانم که درو نقش هوای تو گرفتست

□

قیصر شرابدار تو چیپال پاسبان

□

آثار نکو به که بماند چو ز مردم

□

کز ایران یکی مرد با آفرین

□

هرکجا منع تو بگشاد در چون و چرا

□

عدم بلک از عدم هم لختی آنسوی

□

ز هول سیل عالم بر شده ایمن لب کشتی

□

زنهار پند من پدرانه است گوش گیر

□

هر دری نیستنم چو گربه‌ی رس

□

براین کوه ار شدی آن برق رفتار

□

با اینهمه ای تاج طبیبان دل او را

□

همی خواندند آفرین نهان

□

چو عیدی بگذرد تا عید دیگر

□

ز آمدنش گشت غمین شهریار

□

همه هم صورتند و هم سیرت

□

گر شه این شغل را بدارد پاس

□

از اقالیم نفاذ تو توقف را خروج

□

مگر هرکس دلی دارد پر آتش

□

او امام پند گویانست پندش می‌دهی

□

همه تندرستی به فرمان اوست

□

وداع کرد بدین‌گونه چون برفت جهان

□

پس از اندیشه‌ی بسیار خندان

□

هر دو مست از نبید سوسن بوی

□

یکی گفت از این نوع شیرین نفس

□

وصف احسان تو خود کس نکند

□

ترا دانم نداری جان ، تنی تو

□

نخستین شعر من اینست دیگر تا چسان باشد

□

همی رفت پیچان به ایوان خویش

□

نه فرزند کاوس‌کی ریونیز

□

دهانش را ز نقل بوسه پر کرد

□

انگشت گزان آمده نزد تو حسودت

□

ماده گرگی ز دور دیدم چست

□

بدان تا بدانم که روز نبرد

□

جبار همه کار به کام تو رسانید

□

باد بر پای عنا خواه تو از دامن بند

□

چو شاگرد و استاد رفتند زود

□

کمان را بزه کرد و از باد اسپ

□

باش همیشه ندیم بخت مساعد

□

یک بختی هر کرا باشد همه زان سر بود

□

اگر زلفش غلط می‌کرد کاری

□

فرستادم این بار طوس و سپاه

□

تقاضای دل امید پرورد

□

اینهمه حشمت ز یک تاثیر صبح بخت تست

□

به بهرام گفت ای جهاندار شاه

□

باد جولان تو در میدان عشرت با بتی

□

به رنجش چون دل او هیچ دل نیست

□

ده بود آن نه دل که اندر وی

□

از دمش برشکافت تا به دمش

□

تخته‌ای را منکری کت صانعی باید قدیم

□

ملکت چو چراگاه و رعیت رمه باشد

□

ایزد آن کلک را که لفظ تو یافت

□

نشانی که بهرام یل کرده بود

□

به سان صرصر لیکن به گاه تابش و خوی

□

گهی انصاف دادی کاین چه راه است

□

دل که او مشغول این بیهوده شد

□

ولی چون عشق دامن‌گیر بودش

□

چندانکه دوید پی دویدی

□

چه گوییمت که از افسون و نیرنگ

□

بگوی ای خردمند پاکیزه رای

□

شنید این سخن شاه و نیرو گرفت

□

گر سر چرخست پر از طوق اوست

□

مرا آزار کن تا می‌توانی

□

دخترش در حال جام می بداد

□

شیر مرد اوست کو به سیصد مرد

□

پرسید یکی که‌ای جوانمرد

□

به ساغر کرد ساقی باده‌ی ناب

□

یکی نامه باید سوی پهلوان

□

برو انجمن شد فروان سپاه

□

چو پوشیدنی باشد و خوردنی

□

چرا رسوایی خود را نجویم

□

دختری با آن پسر بنشسته دید

□

وزان سوی دگر شیرین به شبدیز

□

چون عامریان سخن شنیدند

□

قلمی کمنقار الحمام براسه

□

کسی کاو هوای فریدون کند

□

بفرمود کان را که ریزند خون

□

چوبا کاروانی درین تاختن

□

همی گفت مانا که دیو پلید

□

چون مریدانش چنین دیدند زار

□

در که نالم که دستگیر توئی

□

احسان همه خلق را نوازد

□

کم لی نوی‌النفس فی جوف‌الجوی

□

بر آن برترین نام یزدانش را

□

به کشتی شهنشاه را بی‌گناه

□

می چو گل آرایش اقلیم شد

□

سیاوش بدو گفت کز خواب من

□

زو کسی را خواریی هرگز نبود

□

چو در شصت اوفتادش زندگانی

□

به چندین سال پیش از ما بدین کار

□

که: ای سرکش نهال نازپرورد!

□

چو خورشید تابان میان هوا

□

ز سر تا میانش بدونیم کرد

□

خزینه که با توست بر توست بار

□

مگردان دل از مهر افراسیاب

□

پس میان سجده گفتا ای اله

□

مغزها در سماع گرم شده

□

گفتم مگر آن صحیفه خواند

□

بدو شد خاطر یعقوب خرم

□

بگفتند باشاه دیهیم دار

□

بیاورد چیزی بر شهریار

□

کار ترا بیتو چو پرداختند

□

بدو گفت با من چه بد ساختی

□

تا غم عشق دلبران باشد

□

ممیراد این فروغ از روی این ماه

□

با آن پسران خرد پیوند

□

زلیخا چون شنید این ماجرا را

□

چرا تو نسازی همی کار خویش

□

بشستش به دین به و آب پاک

□

هر که علم بر سر این راه برد

□

سپرور پیاده ده و دو هزار

□

نیک اختیار باشد هر کس که کرد

□

بیشتر بردمی در اینجا رنج

□

لیکن چه کنم هوا دو رنگست

□

قبای نیلگون بسته به تعجیل

□

ایا دادگر شهریار زمین

□

کدیور بدو گفت کز کردگار

□

رفت ولی زحمت پائی نداشت

□

نکرد ایچ گیو آزمون را شتاب

□

بدان ره اندر چندین حصار و شهر بزرگ

□

چو دانستم که این جمشید ثانی

□

چون صبح به مهر بی‌نظیر است

□

بعد چندی چون ز شیرش باز کرد

□

زمانی بپیچید و دستور بود

□

چنین تا پدید آمد آن زرد جام

□

گر بخورش بیش کسی زیستی

□

بدو گفت خیره منه سر به خواب

□

راست گفتی بر آمد از سر خم

□

در بر آمود سرو سیمین را

□

اینست که گنج نیست بی‌مار

□

چیست چندین غزل‌سرایی تو؟

□

خرامان برفت از بر تخت اوی

□

مر او را ازان کار بی‌غم کنم

□

عذر ز خود دار و قبول از خدای

□

بخواهم من او را و پیمان کنم

□

هر آنکه دشمن تو باشد و مخالف تو

□

نشاط عمر باشد تا چهل سال

□

شکوه زهد من بر من نگهداشت

□

ولی او سر به کارم در نیاورد

□

فریدون به سرو یمن گشت شاه

□

فگندست برباره از تاختن

□

سخن گفتن نرم فرزانگیست

□

بترسیدم از کار و کردار او

□

یک دمک باری در خانه ببایست نشست

□

اوست در بزم ورزم یافته نام

□

گر تیغ روان کنی بدین سر

□

رباب از تاب غم جان را امان ده

□

چو بخشایش آورد نیکی دهش

□

وگر بقا نبود در جهان ترا چه زیان

□

چون سخن دل به دماغم رسید

□

درازی و پهنای او ده کمند

□

معجزه‌ی دولت تست او و باز

□

چه خوش گفت آن پسر با یار طناز

□

کاین قصه که عطر سای مغزست

□

اندرین جام کن به لطف نگاه

□

نبیره جهاندار سلم بزرگ

□

پس آزاده گشتاسپ برشد به گاه

□

نی به شکر خنده برون آمده

□

اگر با سیاوش کند شاه جنگ

□

صلصل چو بیدلان جهان گشته با خروش

□

تو فارغ از آنکه بی دلی هست

□

در خاک عرب نماند بادی

□

عجب ماهی و مهری! چون دو پیکر

□

درفشیدن تیغهای بنفش

□

هر لحظه شود رمح تو در دست تو سلکی

□

آب روشن را پذیرا شد ضمیر روشنش

□

چنین کار یکسر مدارید خرد

□

ور بخواهی برکنی از بن سزا باشد عدو

□

چو نقش چین در آن نقاش چین دید

□

بنواز به لطف یک سلامم

□

مهد مسیح از فلک آور به زیر!

□

ز دریای گیلان چو ابر سیاه

□

همی سبز در سبز خوانی کنون

□

هم از راه سخن شد چاره سازش

□

ز بس بوی و بس رنگ و آب روان

□

شادمان باش و کامران و عزیز

□

در شیوه عشق هست چالاک

□

پلی بر دجله ز آهن بود بسته

□

ندانم از زر و زیور چه گویم

□

چه مایه چنین روز بگذاشتند

□

گر ایدون که زین سان بود پادشا

□

بس آن یک ره که در دام اوفتادم

□

فراوان بگشتند گرد زره

□

زمین گلشن از پایه‌ی تخت تست

□

در مهر تو تن به خاک می‌داد

□

با من جگرت جگر خور افتاد

□

چون کند وعده در وفا کو شد

□

هنوز آن سپهبد ز مادر نزاد

□

فرستاد بیدار کارآگهان

□

شب هفتم که کار از دست می‌شد

□

گر او با تهمتن نبرد آورد

□

نشانش پراگنده شد در جهان

□

نشنیدی که آن حکیم چه گفت

□

چو وقت آید که وقت آید به آخر

□

بگفتا: «در گنه فرمان بری نیست

□

نهفته برون آورید از نهفت

□

کسی کش خرد بود چون جامه دید

□

شبی و صد دریغ و ناله تا روز

□

گرفتند پیگار با باژخواه

□

پس آن ماه را شید پدرود کرد

□

صدف از ابر گر سخا بیند

□

می‌رفت چنانکه آب در چاه

□

نخستین سال‌های هفت گانه

□

سخن هر چه باید به یاد آورم

□

ازو گردیه شد چو خرم بهار

□

چو آشوب نبیذش در سر افتاد

□

ندانست کاو باز بیند پسر

□

صفت نخجیر را مطول کرد

□

گردم ز خمار نرگست مست

□

تا خود که بدو پیامی آرد

□

زلیخا گفت: «از آن دشمن میندیش!

□

در جنب تو دشمنان کافر

□

چوبشنید خسرو بپیمود راه

□

همه لقمه شکر نتوان فرو برد

□

گزیدم بدان شوربختیم جنگ

□

مشعبد باز وقت اینجا دمی صد مهره غلتاند

□

از وام جهان اگر گیاهیست

□

چون روز دیگر عروس خورشید

□

جمله با او درین مناجاتند

□

خلایق از تو بگریزند همچون موش از گربه

□

سخن گفت پس زاد فرخ بداد

□

بباید ساختن با سختی اکنون

□

شبان را ببخشید بسیار چیز

□

تا جان بلبش نیامد از فقر

□

در ره دین چونی کمر بربند

□

چون حرز توام حمایل آمود

□

کام من پیش تست، پیشم خوان

□

به گردون بی‌مهر مگذار کارم

□

همه نقره‌ی خام بد میخ بش

□

به تیشه صورت شیرین بر آن سنگ

□

به گیتی خردمند و خامش تویی

□

کان دلشده هم گدای این کوست

□

همه یکدل چو نار صد دانه

□

سیاف مجره رنگ شمشیر

□

بی‌نشانیست رنگ درویشان

□

هان و هان هاتف چه گوئی چیستی و کیستی

□

بپرسید و بر دست او بوس داد

□

تحمل را بخود کن رهنمونی

□

مکن از جام جهل خود را مست

□

ز دنیا کشور خزم تو داری

□

خوانی غزلی دو رامش‌انگیز

□

تا فلک از منبر نه خرگهی

□

باش جاوید و خرم و خندان

□

مهر مکارم شعاع، ماه مناقب فروغ

□

بران هر یکی دانه ها صد هزار

□

ترا در ابر می‌جستم چو مهتاب

□

خاک بیزی کنی و داری گنج

□

حفیظ یونس اندر بطن ماهی

□

او خرامان چو باد شبگیری

□

یار مساعد به گه ناخوشی

□

در نهایت رسد بدایت او

□

کرده جا بر دلم چو مرکز تنگ

□

پیاده سپهبد سپر برگرفت

□

نه هر تخمی درختی راست روید

□

ز سماع آنکه این خبر دارند

□

چو عقلت طبع حس دارد و دست راست خوی چپ

□

برد سرهنگ داد پیشه ز پیش

□

باز اندر چشم و دل او گریه یافت

□

آن بهشتی که اندرو علفست

□

از پوزش و عذر بیکرانش

□

ولیکن کنون کار ازین درگذشت

□

پریرخ را بسان پاره نور

□

اندرین تن، که ملک خاص تواست

□

اگر چه ماجرا هست از ادب دور

□

موبدان گر نوند و گر کهنند

□

در ترازو هر دو را یکسان کشند

□

بودن و رفتن چنین چکند؟

□

به مالی زیر پایش دیده غمناک

□

همی‌بود پیشش زمانی دراز

□

چو لعلم با شکر ناورد گیرد

□

در تن این باد ناخوش و گنده

□

پس قاصد نامه را بفرمود

□

چون که شهزاده را به عقل و برای

□

باده از ما مست شد نه ما ازو

□

درم نقد را ببندد سخت

□

کنجد که ز کام آسیا جست

□

بفرمان او گردد این آسمان

□

صلای درد شیرین در جهان داد

□

چون برون آید از چنان بندی

□

شوری، زد و کالبد برانگیز

□

بعد از آن شیر زور خواندندش

□

هر که عاشق دیدیش معشوق دان

□

زر خالص چو رنگ نوری داشت

□

یاران عزیز در چمن گاه

□

جوانان چین اندران مرغزار

□

به آب اندر شدن غرفه چو ماهی

□

خلق بدد و زخست و نار غضب

□

زانکس که نگه کند به تمکین

□

ازو توشه جست آن زمان شهریار

□

یا به درافکن از جیب خویش

□

نظر دل چو بر جمال بود

□

شد تازه دو چاشنی به یک خوان

□

به خوبی سخن گفت باید بسی

□

نبید تلخ با او می‌کنم نوش

□

دو الف یک جهت به بی‌نقطی

□

سلطان خرد برون شد از تخت

□

به دل گفت کاین بد کمین گر از

□

حرف ظرف آمد درو معنی چون آب

□

جاودانیست، من بگویم راست

□

با آنکه خرد ز من عنان تافت،

□

بخندی کنون زانک اوکشته شد

□

کدامین ربع را بینی ربیعی

□

فر کیخسروی ازینجا خاست

□

در خانه گرم نمی‌گذاری،

□

سواران سبک برکشیدند تنگ

□

براکنده دلم بی‌نور از آنم

□

روز در کویها غزل خواندن

□

یعنی چو وی از جهان برافتد

□

چنان هم که با شاه ایران شکست

□

به جان داروی شیرین ساز کردی

□

بکشی صد کس اندر این گرما

□

بگفت آن گه توان برجستن از چاه

□

همان نیز بیدار کاوس کی

□

نه آن طفلم که از شیرین زبانی

□

بندگی نان کشیدنست به رنج

□

زین نو غزلی که کردی آغاز

□

ز قیصر پدر مادر شیر نام

□

زبان‌تر کن بخوان این خشک لب را

□

گر ندانی تو این درم سوزی

□

وصل ار چه بر اهل دل وبالست

□

به گفتار ترسا نگر نگروی

□

چه گویم چون شکر شکر کدامست

□

کوثر از دانش لدنی خاست

□

بودم به گمان که گاه پیری

□

چهارم فرستادگان را ز راه

□

چو شیرین دید کامد نامه شاه

□

مستمع خفتست کوته کن خطاب

□

یکی باد برخاست و گردی سیاه

□

بدان شاه نفرین کند تاج و گاه

□

چراجستی از برتری کمتری

□

گر ایدون که شمشیر با بوی شیر

□

همی‌جست بازی چپ و دست راست

□

بدینار وگوهر نباشند شاد

□

بدین من تو را نیکویی خواستم

□

گفت عبدالمطلب کین دم کجاست

□

هرآنکس که نزد پدرش ارجمند

□

زراه اندر ایوان شاه آمدند

□

خورشها زشهد وز شیر و گلاب

□

همی باش بر پیش پرده‌سرای

□

که نیزش ز دانا بباید شنید

□

برو آفرین کرد خسرو به مهر

□

که دانید داناتر از خویشتن

□

ابلهان‌اند آن زنان دست بر

□

کنون نیز یک تن ز رومی نژاد

□

یلان سینه او را بگستهم داد

□

نبودند ز ایشان جدا یک زمان

□

چو او کشته شد قارن رزمجوی

□

وزان بیشه پویان به راه آمدند

□

مخند و بر و هیچ مگشای چشم

□

ترک‌جوشش شرح کردم نیم‌خام

□

همه کاردانان بدین داستان

□

بداندیش بسیار و گر اندکیست

□

که پیغام دارم ز شاه جهان

□

من نلافم ور بلافم همچو آب

□

بدو گفت ای بتر از خار گز

□

چه کردم ستاره گوای منست

□

یکی مرد بیدار با فرهی

□

نور آن خانه چو بی این هم به پاست

□

مرو را گهر داد و دینار داد

□

سپه سر به سر دل شکسته شدند

□

همه بشنوم هرچ باید شنید

□

بعد شکر کلک خایی چون کند

□

خیمه لشکر همه بر روی آب

□

هرآنکس که او را به روز نبرد

□

رخی اندک به سبزی میل کرده

□

ور نمودی علت آن آرزو

□

صواب آن شد که دو لولوی هم درج

□

همه گنج تاراج و لشکر اسیر

□

صفت باده که بینی چو خط بغدادش

□

چون بجویی تو بتوفیق حسن

□

بسی می‌خواست داد خود ز دادار

□

یکی گرگ پیکر درفش از برش

□

سیمبرانی که تو بینی چو ماه

□

از غذای مختلف یا از طعام

□

ز کنج حجرها با صد نژندی

□

یکی گرز خواهم چو یک لخت کوه

□

به رسم خسروان مجلس برار است

□

گر نمی‌بینی کنار بام راز

□

زهر پاره جدا بر خیزد آواز

□

چهارم چو مهراب کابل خدای

□

عجب داغیست داغ عشق‌بازی

□

بود هامان جنس‌تر فرعون را

□

گل کر نه شگفته بر درختان

□

بیامد بمالید وزین برنهاد

□

بود مرد خرد، کرپاس بر دوش

□

خفته را گر فکر گردد هم‌چو موی

□

جوان شیری ز کار خویش خندان

□

همی رفت بر پیل دستم دژم

□

چورانی بود صاحب دولت و کام

□

می‌نماید صورت ای صورت‌پرست

□

پس از وی پور پور وی به شادی

□

سزا دید سودابه را جفت خویش

□

کند شیر، ار بخوردن، بخل گرگی

□

چون فرود آیی ببینی رایگان

□

به سرعت سوی حضرت شد شتابان

□

ز بس خود زرین و زرین سپر

□

به حیله خویش را پر زور می‌ساخت

□

بر دهان تست این دم جام او

□

برای کار دان فرمان فرستاد

□

مرا در غم خود گذاری همی

□

در سرایت کمتر از دیوان شدند

□

شود شاه ایران به ما خشمگین

□

در آن دایره گردش راه او

□

از آن پس بمالید بر خاک روی

□

جست شه را نه چون کسان دگر

□

رسید آنگهی نزد کاووس کی

□

کاهن تیز آن گریوه‌ی سنگ

□

تو رخش درخشنده را ده عنان

□

چو در نیم‌شب سر برارم ز خواب

□

از اسپ اندر آمد دو دستش ببست

□

بخندید صراف آزاد مرد

□

به جایی که کاووس را دسترس

□

همه چیز داری که آن درخورست

□

نگه کرد رستم به روشن روان

□

باران کجا ترسد آن گرگ پیر

□

بپیچید هر یک به چیزی عنان

□

جهانی چنین پرز نفط سپید

□

ز مازندران یاد هرگز نکرد

□

مرا نیز دریافت ادبار بخت

□

به زین اندر از زخم بی‌توش گشت

□

چنین تاز روسان گردن گرای

□

ز یک روی گیتی مرو را سپرد

□

ز پیران زاهد بسی نیک‌مرد

□

ز توران سرانند و چندی ز چین

□

گره بر گره چین زلفش چو دام

□

کنون آمدم تا هوای تو چیست

□

قوی بازوئی کرد و خلقی بکشت

□

به انبوه زخمی بباید زدن

□

ز هر گنجی انگیخت صد گونه باغ

□

یکی از دلی و دوم از زمان

□

به منزل رسانده ره انجام را

□

بپیچید و برگشت بر دست راست

□

ز گردن بسی خون درآویخته

□

اگر شاه فرمان دهد بنده را

□

سرون در فشارد به شاخ بلند

□

به پوزش مهان پیش نوذر شدند

□

جهان سر به سر زیر پای تو باد

□

بدو گفت کاکنون ازین برمگرد

□

همی گفت کای کردگار سپهر

□

سپهدار چون گیو و گودرز و طوس

□

گزین کرد شمشیر زن سی‌هزار

□

کز ایران چو دستان آزادمرد

□

راست من با تن خود خفته چو با سگ شنغار

□

بی سوادیش بخوان نسخه‌ی آب حیوان

□

ورنه بغدادی کنم ابخاز را

□

درآورد هفتاد تن را ز پای

□

خود چنین ملک جاودان باشد

□

بهاری از کف خضر آب خورده

□

زیرا ز قضا هیچ کسی را حذری نیست

□

چو خشم آورم پیش چشمم یکیست

□

رخنه‌ی یاجوج بست سد سکندر شکست

□

راست چو دریا که برارد حباب

□

امرهم شوری بخوان و کار کن

□

که در شب دعائی توانند کرد

□

سایه‌ی شیر رایتش به شکار

□

برو تهمت بود نام بزرگی!

□

کامروز فرق کس نکند افسر از فسار

□

به مردی جهان زیر پای منست

□

مایه‌ی فخر و شرف قاعده‌ی فضل و هنر

□

که صیدش پیش و او بربسته دندان

□

آمدست از حضرت مولی البشر

□

چو بازوی خویشم قوی کرد پشت

□

نجوم این شود چون جرم اخگر

□

که ما را بخت آگاهی چنان داد

□

نیابی دیو را دیوی چو کرد اخلاص رخ پیدا

□

چنین آشنا شد تو هرگز ممیر

□

بر تحمل او مضطرب حدید و حجر

□

هم آگوش زنان، ابریشمی پوش

□

او نخواهد شد مسلمان هوش دار

□

گرو برده هم صبح و هم شام را

□

نفس تو چنان بردبار باشد

□

به بوی خوش چو خلق نیک بختان

□

زهره را آن زهر نبود کو ترا گوید چرا

□

گرآیند پیشم ز توران گروه

□

به کمال‌الدین باری ننویسی زنهار

□

برون جستند نر شیران به تندی

□

بیهشی خاصگان اندر اخص

□

برافروخت بر خامه‌ای صد چراغ

□

دیت کشتگان خود اغنام

□

به درد چشم کرد درد دل یار

□

وز تو کردم در فرات نعمت او آشنا

□

که دستور شاهست و زابل خدای

□

چون منی را به چون تویی نظرست

□

عقرب جان‌اند ز زلف سیاه

□

زانک ظلمت با ضیا ضدان بود

□

همه چینیان چین او را غلام

□

که کند هیچ آفریده مقام

□

خردمندان نشستند از چپ و راست

□

چون نشان اوست خواهی طیلسان خواهی غیار

□

برآورده از پرده زرین سرش

□

وین سخن عقل معتبر دارد

□

شود هر یک چراغی در دگر برج

□

ز کیمیا و ز آب حیات و از عنقاش

□

چو دیوی بخسبد دران دیو بند

□

پاینده‌تر از نقش حجر بر حجر آمد

□

که باز از بهر تو کردیم سر باز

□

می هیچ نماند ز پس مرگ جز آثار

□

چو خورشید تابان برآید ز جای

□

بر در خانه‌ی تقدیر توان زد مسمار

□

که باشد سوزش جان دل‌نوازی

□

چهار یار پیمبر به سند راهبرم

□

وگرنه چرا جستم این کار سخت

□

شاید ار نیستم چو سگ ساجور

□

دول رانی مرکب کردمش نام

□

دهر از قبل بی‌درمی معدن دا کرد

□

شد از رخش رخشان و از شاه شاد

□

به عید دیگرت هر شب مبشر

□

چو مه در چرخ و باد اندر بیابان

□

برده سر انگشت کز آتش به سقر بر

□

بسی خون گردنکشان ریخته

□

در گلستان بقای تو تباهی را ز کام

□

برامد بر سریر کیقبادی

□

که دید ساخته در طبع صرصر آتش و آب

□

ز زین پلنگ اندر آرد به گرد

□

مجلست ملجا اعیان و درو مدح و غزل

□

بلا می‌دید و خود را کور می‌ساخت

□

که تو آب و هوایی از رخ و فر

□

روحها که خیمه بر گردون زدند

□

مدت عمر تو چون عمر ابد بی‌فرجام

□

گزین کرد شاه از در کارزار

□

باد بر گردن اعدات گریبان ز کنب

□

جوان دولت و بخت برگشت پیر

□

من کیم ور به مثل حسانست

□

خاکپای سگان خویشم خوان

□

که نوشتست همه بوده و نابوده در آن

□

که آن دو چشم مرده‌ی او ناظرست

□

به سیم خام بیندود گنبد اخضر

□

لبت هیچ مگشای بر انجمن

□

باش تا خورشید اقبالت برآرد روزگار

□

چنین گفت کای داور راستگوی

□

نگفتم تو را تا یقینم نبود

□

که بیکباره میروی از دست

□

بر گردد همچو بحر و بحر گردد همچو بر

□

گوش می‌گوید که قسم گوش کو

□

که نامت به نیکی رود در دیار

□

بر پهلوان بد که آن خواب دید

□

گاو و خر باشد و ضیاع و عقار

□

به گردن برآورده رخشان تبر

□

نه در کنه بی چون سبحان رسید

□

چه کنی رنگ جامه‌ی ایشان؟

□

آن تویی کز کل عالم ناگریزی ناگزیر

□

برگزیدش برد بر صدر سرا

□

چومیشان بد دل که بینند گرگ

□

ز میدان نه بر شد زره یک گره

□

چگونه باشد آن آتش که زینگونه دخان دارد

□

به یزدان چه امیدداری همی

□

سرش را با براندر افراختند

□

زان فروزنده روی فرزندان

□

در دو چشمش ز جنسها یرقان

□

طبع شوریده همی‌بیند منام

□

وزین مردری تاج و این خواسته

□

چرا خیره بر آتش انداختی

□

ویحک از گستاخی و ژاژ تو یارب زینهار

□

ببستند عهدی بر آیین و کیش

□

چه در آشکار و چه اندر نهان

□

بس خسیس اوفتاده‌ای به مرنج

□

تام دیدند ز خاطر شجر پر ز ثمر

□

او از آن دقت نیابد راه کوی

□

هم رنجها بر دل آسان گرفت

□

بدان تا برآمد سپهبد ز آب

□

می نداری استوارم من روا دارم مدار

□

بپیش اندر افگند و خود برنشست

□

که گفتی زمین زو پر از جوش بود

□

لایق مدخلان ناخلفست

□

هر زمان تحفه‌ی نونو ز قضا و قدرش

□

یک جهان پر گل‌رخان و دایگان

□

بدانگه که برگشته شد بخت شاه

□

زبان را به نزدت گروگان کنم

□

آتش آب خوار خواهد کرد

□

یل پهلو افروز فرخنده پی

□

به اززنده دشمن بدو شادکام

□

پر شود عالم از هدایت او

□

تیرگی ز اصحاب جبر و خیرگی ز اهل قدر

□

روح می‌بیند که هستش اهتزاز

□

پژوهنده شد کارها پیش وپس

□

چو دیبه شود روی گیتی به رنگ

□

از غم نرگس صفت گردی چو گل جامه‌دری

□

به شاه و سپاه و رد و پهلوان

□

مباش اندرین کار غمگین بسی

□

سلسبیل از طریق جستن راست

□

همه هم نسبتند و هم آیین

□

ای خطیب این نقش کم کن تو بر آب

□

ز هر گونه‌یی اندرو برده رنج

□

بپیچیدم از رنج و تیمار او

□

صدهزاران مه نوروز و رجب بر شمری

□

به گرز و به تیغ و به تیر و سنان

□

نشسته به ران سنگ چون مستمند

□

هر یکی مشربی دگر دارند

□

ز روح نوح پیغمبر شده بی قوت دین کنعان

□

ای علیم السر نشان ده راه راست

□

کزین گنجها بد دلم چون چراغ

□

به گرد اندرش طاقهای بلند

□

پیرهن را کنم چو بارانی

□

بیارای گوشش به نوک سنان

□

بجنگ اندرون کشته شد زار نیز

□

گر تو شاهی کنی، خلاص تواست

□

کش بود چوگان زلف اندر بر گوی ذقن

□

خود رمیدی جان تو زان جست و جو

□

کرا ریختم خون چو برخاست گرد

□

همی نو شد از باد گفتی روان

□

در آن ساعت چه درمان چون به عشوه‌ی خویش درمانی

□

نجست از دلیران دیوان نبرد

□

ازین پس من و تو گذاریم راه

□

به چکار آید آن و این چکند؟

□

حبیب و روح و ابراهیم و لوط و موسی و هارون

□

از کف ابله وز رخ یوسف نذر

□

بینداخت تیری چو آذر گشسپ

□

مکن هیچ‌گونه برفتن شتاب

□

سر بر زند از میان او ناری

□

نباشد ندارم مر او را به کس

□

برو عارض چو سوسن و چو پرم

□

چون گذارد چراغ را زنده؟

□

چنین نغز پیغام‌های جهانی

□

نیست در آتش‌کشی‌ام اضطراب

□

کار از آن سر نیک باید گر نمی‌دانی بدان»

□

که کشتی کدامست بر باژگاه

□

مشغول به طاق و طیلسانی

□

ز اسپ اندر افتاد و بیهوش گشت

□

آن نباشد مات باشد ابتلا

□

تن او از هلاک دوری داشت

□

تنش لاغر و خشک و بی‌آب روی

□

پس چراغ حس هر خانه جداست

□

کی دهد آنک جهاد اکبرست

□

سر خویش را زیر گرد آورد

□

ز درویش پنهان کند آفتاب

□

غمی شد ز سهراب و زنهار خواست

□

که همی‌دانیم تزویرات او

□

در دگر محنت اوفتد چندی

□

برفتیم نزدیک او باژخواه

□

بعد سلطانی گدایی چون کند

□

با سلیمان باش و دیوان را مشور

□

برو تازیان نزد افراسیاب

□

به خردی چرا گشته‌ای بدگمان

□

ازیشان بدل در مدار ایچ کین

□

باقیان را بس بود تیمار او

□

قهر و دیوانگی شواظ و لهب

□

تن رخش بر پیل کردند بار

□

باده آب جان بود ابریق تن

□

وآن سپاس و شکر منهاج نبیست

□

مگر دور مانم ز چنگ نهنگ

□

ز هر گوهری بر سرش افسری

□

بیایند و جویند با وی نبرد

□

سبزه‌ای بخش و نباتی زین چرا

□

پیش نابالغان نهد دوسه رخت

□

یکی چاره جستند بر بیش و کم

□

از حکیم غزنوی بشنو تمام

□

لاجرم نامش خدا شاهد نهاد

□

ز رفتن دلش بود زیر و زبر

□

بدانی که با ما نداری تو تاو

□

سپه را بیاورد و بنهاد روی

□

هست او در بسم و هم در بسم نیست

□

این سقط چو نشد؟ آن سری سقطی؟

□

گذر کرده بر کوه پولاد بود

□

تو را خوانم و ریزم از دیده آب

□

بشنو از بنده‌ی کمینه یک سخن

□

که پروردگار سیاوش تویی

□

زمین گشت جای خرام و نشست

□

ز کابل ترا دشمن و دوست کیست

□

چون ستاره‌ی چرخ در آب روان

□

سخن، آنگه چنین سخن که مراست

□

به کژی بهر جای همراه کیست

□

لعل و الماس ریخت صد فرسنگ

□

گشته ویران سقفها انداخته

□

یکی دایه با او فرستاد نیز

□

که بیرون شدی دوش میگون بدی

□

سوم از جوانمردیش بی‌گمان

□

که نفوذ آن قمر را می‌شناخت

□

که جهانرا به علم و عدل آراست

□

همه رنگ و بیرنگ او پر نگار

□

نمود از سر او قدمگاه او

□

جز غم و حسرت از آن نفزویدت

□

چنین کینه را خرد نتوان شمرد

□

گهرها به گنجور او برشمرد

□

همه یک ز دیگر گسسته شدند

□

خواه مال و خواه جاه و خواه نان

□

عشق خوانند و عشق حال بود

□

دو بسد نهان کرد زیر قصب

□

نداری یکی چیز و آن همسرست

□

که نخواهم کشتی نوح عدو

□

چو سیمین سروی آمد بر لب نیل

□

بگردد سرآید بدو بر زمان

□

برین رزمگه بر نشاید بدن

□

دایرم برگرد لطفت ای مدار

□

نیمشب نعره بر فلک راندن

□

به کژی گرفتی ز هرکس فروغ

□

وز آمیزش زر بدو قصه کرد

□

ره نتاند زد شه آگاه را

□

نوع دیگر کار و بار آغاز کرد

□

ز دینار وز گوهر نابسود

□

به جان و به دل ویژه کهتر شدند

□

در حساب و آفتاب جان‌گداز

□

زان بهشتی چرانیاموزی؟

□

کزو یافتم جفت و شیرین‌روان

□

کو به جان جست و دیگران به نظر

□

وقت عبرت می‌کند تسبیح‌خوان

□

وز مژه خون دل گشایی تو؟»

□

بگویم کنون باتو راز سپهر

□

که بگشایم از بند گوینده را

□

تا تقلب یابم اندر ساجدین

□

خواجه نامی ولیک بنده بسنج

□

سنان از بر و نیزه زیر اندرون

□

که گرگینه پوشد به جای حریر

□

همچو دوکی گردنت باریک شد

□

ز چاک یک گریبان بر زده سر

□

جهانی به آرام در بر گرفت

□

ببوسید روی زمین مرد گرد

□

کودکان رفته بمانده یک تنه

□

که به محرور میدهی خرما

□

سرافراز و دانا و روشن‌روان

□

ز طوفان آتش نگهدار بید

□

چه هنر زاید ز صفرا درد سر

□

ز دیدارش نسبتی دیده بر هم

□

پر از ناله و خاک بر سر شدند

□

همیشه سر تخت جای تو باد

□

از نجس پاکی برد ممن کذا

□

تا ببینی چو بیژنم در چاه

□

برنده به گنجور او بر شمرد

□

که دیدی مرا روزگار نبرد

□

اندر آن ویرانه‌شان زخمی زده

□

برآورده کمانچه نعره‌ی زه

□

به بزم افسر نامداران بود

□

خداوند هوش و خداوند مهر

□

ای کننده دوزخی را تو بهشت

□

کم لی رکوب البحر فی النکباء

□

شود اختر و تاج و تخت از تو سیر

□

به پدرود کردن نیا را به هم

□

تا که آن بازی و جانش را ربود

□

رخت را از لطافت ناز پرورد

□

این در آموز ای پدر زان ترک مست

□

بدرید دلتان ز آوای کوس

□

تا به چالش اندر آید از غرور

□

هلک الغراب و منطق الببغاء

□

زانک پندارند ما را متمن

□

ز ناپاک رایی درآید بکین

□

کای سعادت ای مرا اقبال و گنج

□

رایت مهدی به فلک زن دلیر!

□

صدق دان الحاق ذریات را

□

همه رزمجو از در کارزار

□

بگذرد که لا احب الافلین

□

خواه موسی و خواه موسیقار

□

خم مل هر جا که جوشد هم ملست

□

آنچه امروز از نکوئی‌ها همی ایدر کنی

□

عاشق ظلمت چو خفاشی بود

□

که خواهد بود قاصر هر چه گویم

□

این بود تقریر در داد و جزا

□

مر کردگار واحد یکتا را

□

مر جفاهای ترا گیرد وفا

□

وز جفای زمانه نخروشد»

□

لاجرم ما جنگییم از ضر و سود

□

به فکرت دامن دل در کمر زن

□

گرنه در گلخن گلستان از چه رست

□

به پاکی یاد کرد اول خدا را

□

مرگ مانند خزان تو اصل برگ

□

به مهر و الفت شاه جهان دار

□

ای نهاده رحمها در لحم و شحم

□

به عصیان زیستن طاعت‌وری نیست

□

شرع مستان را نبیند حد زدن

□

آنچه دل گفت مر او را به شب دوشین

□

به باد بذل تو بر باد ملک را خرمن

□

امید روزگارم بر نیاورد

□

وز کثرت احیا نشد غمین

□

به ممنان که بدانند قدر فرمان را

□

آن چنان بی‌رحمتی نامهربانی کافری

□

بود باران و آب و کشت و دانه

□

هم در این بیشه بوده شیر عرین

□

جز نیکی، ای خدای تو دانائی

□

نه عزیزی تو درین مصر که گیری کم چاه

□

که چون روز طرب بنشیندم پیش،

□

کز عنصر لطیف وز پاکیزه گوهرم

□

بادات شب و روز خداوند نگهدار

□

مبارک دگر عید اضحی و قربان

□

مغللة ایدی الکیاسة والخبر

□

آن هجا کان نزد من بابی بود از کافری

□

امر او خلق را مهین میزان

□

که بد چو نیک نزاید ز دفتر حدثان

□

که تا باز جویند کارجهان

□

به هامون شد از شهر بیداربخت

□

نیک دلیلا که تو را مصطفاست

□

کایزد به طور نور تجلی برافکند

□

ابر نیز از صدف وفا بیند

□

دلم یافت از بخت چیزی که خواست

□

زین بیش مگر گرد دیوان

□

از نفسش اصدق الکلام برآمد

□

سخن گفتن ناسزا نشنوی

□

شب تیره اندیشه اندر گرفت

□

بت سنگی و مصنوع منی تو

□

کاملم میل به نقصان چکنم؟

□

که شرح مکرمتت را نمی‌رسد پایان

□

که از جست‌وجو آیدت کاستی

□

که جز ویران سخن ناید برون از خاطر ویران

□

نه تعویذ جان، حرز ایمان نماید

□

گرفتند شمشیر هندی به چنگ

□

جهان را ازان بوم پر بهر کرد

□

بی گشایش‌های خوبت خیبر است

□

طیلسان مزعفر اندازد

□

مستانه کشم به سنبلت دست

□

که بشناختی راز پیراهنش

□

همه راوی و ناسخ ناصریم»

□

موی معانی شکاف روی معالی نگار

□

که‌ای نامداران فرخ نژاد

□

بیامد ازان شهر دل با شکیب

□

ز ناز آورد گلگون را به جولان

□

تا چون کشد محفه‌ی ناز استر سخاش

□

که روزگار به سر می‌رود به شدت و کین

□

همه کهترانند یکسر تو مه

□

علم نخوانی و هنر نشمری

□

به کین سیاوش چه برهان نماید

□

همان رخ پر از بوی و رنگ و نگار

□

می و جام و رامشگران یار اوی

□

خط را نشود پاک جانت جویا

□

از پی گم شده تاوان به خراسان یابم

□

در پذیرم که درپذیر توئی

□

نیاز آورد بخت تاریک اوی

□

پس من چگونه خدمت دیوان کنم؟

□

زین مرهم زخم آن ببینم

□

بدو گفت سالار کای نامدار

□

نباید که او دو شد از غرم شیر

□

بر او پهنای هفت اقلیم تنگ است

□

هر دم شکنجه دست توانا برافکند

□

یارب به خون پاک شهیدان کربلا

□

خردمندی و دوری از بی‌خرد

□

زیب زنان است ششتری و بهائی

□

کب دهن تنید و بدو بند غار کرد

□

یکی جشن سازند گاه بهار

□

برید و بر آتش خورشها فزود

□

که نه برگشت چرخ مسمار است

□

نعیم مصر دیده کس چه باید قحط کنعانش

□

دل ز گرمی چو موم نرم شده

□

ز چرم خران کی پسندم ترا

□

دانا نرست جز که به بیزاری

□

کام از شکار جیفه‌ی دنیا برآورم

□

بها بود بر دفتر شهریار

□

نپیچد سر از رای و پیمان ما

□

ز مژگان هم کنارش پر ز در کرد

□

چشمه از چشم گوزنان چو شمر بگشایید

□

که عاقلان نکنند اعتماد بر پندار

□

گر آزادیم بشنود پادشا

□

کس را نبود قوت و نه قدرت و سلطان

□

کوه در بحر دیده‌ای بسیار

□

دل و مغز من پر ز تیمار گشت

□

سزد کت شب تیره آید به کار

□

چون نعایم دربیابان، چون بهایم در قرن

□

سگ جگران را چو ماه‌گه دق و گاهی ورم

□

قهر سیصد هزار دشمن کرد

□

همی داشت قیصر مر او را نگاه