قسمت هفدهم

چنین است کار جهان آفرین

□

بشو زین حرف ناخوش نامه‌ی خویش!

□

روز جد و روز هزل و روز کلک و روز دن

□

زبر انگبین زیر دیبای چین

□

آنجا چو نبود شخص نان‌خور؟

□

معشوقی و عاشقی به هم ساخت

□

تا بدان درگاه و آن دولت رسید

□

شب تیره و تیغهای بنفش

□

تا می‌چکند بازوی بی‌دست علم را

□

گرچه شهریست یا بیابانیست

□

داناتر از رستم تویی در کار جنگ و تعبیه

□

بماند مگر دوستی در میان

□

هو معراج سواری و علی السطح کسلم

□

تنم در تاب رفتی سینه در جوش

□

ورنه جنسیت وفا تلقین کند

□

زبر مشک و عنبر بسی بیختند

□

درختی پدید آمد اندر زمین

□

ز دولت تو مرا بود کارها به نظام

□

گندها از فکر بی ایمان او

□

ازان ده سبک پیش او رفت مه

□

هر پیمبر به خدا محترم است

□

ز بهر سایل و زایر سعادت آرد بر

□

آب علمت خاک ما را پاک کرد

□

همی رفت شادان دل و راه‌جوی

□

که آویخت اندر بد روزگار

□

در انده و در سرور یکسانم

□

هر یکی خصم مرا چون پیل گیر

□

نهاده برین بند بر مهر کیست

□

چه عیب است ار هلاوو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

فلک به پشتی جاه تو میکند دوران

□

وام دارم می‌روم سوی عدم

□

نباید که روز اندر آید به روز

□

که ماننده‌ی شاه بد همچو ماه

□

چو با دست آیدش چون باشد احوال

□

ذکر تزاور کذی عن کهفهم

□

خرد باید و حزم و رای درست

□

سوی من شاید اگر سرش بکوبی به جواز

□

بر باد جهنده‌ی بزان بندم

□

آب حیوانست خوردی نوش باد

□

فرستاد قیصر ده انبان گاو

□

که من سوی لهراسپ نامه نوشت

□

مرا گو ببین بی‌عرض جوهری

□

غافل از لعل بقای کانی‌اند

□

ز رنگ و ز بوی و ز هرگونه چیز

□

بشکند صد تجربه زین دمدمه

□

زان لفظ درفشان تو و دست زرفشان

□

آب صافی دان و سرگین زیر جو

□

ز کردار ترسم که کیفر برد

□

مر او را از آن باره بندازدا

□

بختی بخت تو مهار نداشت

□

روز گشت و جمله گفتند الوداع

□

خروشان شد آن باره‌ی سنگ سم

□

بگذرانید ز امکان اسد

□

جوابی مینهادش تازه در بار

□

آب با روغن چرا ضد گشته‌اند

□

جهان مرغزاریست بی‌شهریار

□

بیامد پذیره کسی پیش اوی

□

درم ریز است چون باد خزانی

□

که به جای ما کی آید ای خدا

□

دگر پنج را بار دینار کرد

□

دستگیر صد هزاران ناامید

□

که اخترانش بر آفتاب و مه خوانند

□

می‌زدند از ناامیدی آه سرد

□

بزرگان دانا و مردان گرد

□

زحمت ز قیاس بیش بردی

□

باشد اندر پناه ریش سفید

□

زو که بی گریه بد او خود دلربای

□

به تأویل این کرد باید نگاه

□

دگرگونه گفتار و کردار دارد

□

دلی دیوانه‌ای آشفته کاری

□

حفظ غیب آید در استعباد خوش

□

لعل با سنگ و صفا با کرد آمیخته‌اند

□

تو به‌دان کنون رای و فرمان تراست

□

وز آن سودا دلم صحرا گرفته

□

روزی تو چون نباشد چون کنم

□

چکنم چون سوی سرطان شدنم نگذارند

□

شاد و زفت و فربه و گلگون شدم

□

بر پای منش چرخ مار کرده

□

کی ضعیفست آن که با شه شد حریف

□

از روم ساخت جوشن و از مصر مغفرش

□

هلا زود برخیز و چندین مپای

□

بوصف الحال خود این شعر خوانم

□

عرصه‌ای دان انبیا را بس بلند

□

ز یک عکس جامش دو کیهان نماید

□

فلسفه فلس دان و شعر شعیر

□

و ای مادر امید سترون شو و مزای

□

خواجه خفت و دزد شب بر کار شد

□

دو لطیفه است سفته در یک تار

□

چو گشتاسپ را داد تخت و کلاه

□

بر خاک نگیرد همی نشانم

□

پس ببیند قلب را و قلب را

□

دست از دهان خم به مدارا برآورم

□

سوی آن روباه و شیر و سقم و جوع

□

به کوی عاشقی گردن فرازی

□

تو چرا سوی شناعت می‌روی

□

گر چه بدین مرتبت غیر تو شد کام کار

□

از عدل تو معتدل هوا را

□

چون بلا هست جمله از هنرم

□

یا که همچون من به زندانت برد

□

بانگ دق الکوس از گنبد خضرا شنوند

□

چو جان با دین یکی شد کس مر او را نیز نرباید

□

نگر که اکنون با من همی عتاب کنند

□

ای طبیب رنج ناسور کهن

□

به دو چشم اکمه اندر مدد بصر نیاید

□

نه نیز محتاج رای بلند

□

زو قطره قطره خون چکیده

□

گر نخواهی ما همه آهرمنیم

□

ز آنسان که ره که گفت نکردند باورش

□

آفت او هم‌چو آن خر از خریست

□

چو مهر بر درم است و چو نقش بر دیباست

□

هر دمی بینند خوبی بی درنگ

□

چون کبوتر کعبه را گردش مچاور ساختند

□

با تو ندهد فایده یک ملک‌ستان را

□

کاو خود به عمر جز غم فرزندکان نداشت

□

چنگ را زد بر زمین و خرد کرد

□

سرخ زنبوران در آن شوریده خان افشانده‌اند

□

که پر نسر فلک بر سهام او زیبد

□

به فر و جاهش آراست یاره و گرزن

□

نان مرا اندر بهشتی در سرشت

□

چشم بینا طلایه‌ی رخسار

□

زمانه طی نکند جز برای حنی را

□

زو روزگار تازه شد و ملک با بها

□

که گواهی بندگان نه ارزد دو جو

□

من و سلوی از لسان خواهم فشاند

□

تو به من خود را طمع نبود فره

□

رمح او چیست ابر صاعقه بار

□

زان گیاه اکنون بپرهیز ای شتر

□

مقراض وش بریدی مقراضه‌ی نصالش

□

نه نیکو کند کار با من پدر

□

وز او به هیچ غمخواری ندیدم

□

همچو مقراض دو تا یکتا برد

□

خویشتن در شرر در اندازد

□

بد داشت غریبان نبود سیرت احرار

□

فر تو در حزیران ظلی بود ظلیل

□

چون بماهیت روی دورند سخت

□

بر طراز بهین حلل منهید

□

خاصه تهیاء کارهای چنین را

□

وز این سازنده‌تر آب و گیاهی است

□

تا بماند در جهان این داستان

□

در مغاک مقعر اندازد

□

آن سرش از تن بدان باین شود

□

در مرسله‌های لفظ دربارم

□

کند ز صحرا کوه و کند ز که صحرا

□

جز تیر دیده دوزش درزی که دیده صرصر

□

بر آن مگیر که این مایه حق اشعار است

□

و آندم که پخته گردد سلطان انس و جان

□

بدید از کیانزادگان دستبرد

□

عدو را که بیمار عصیان نماید

□

گفت خود را چند جویی مشتری

□

تیغ تو و هشت خلد هندو و جذر اصم

□

بودست بدین متاع در خورد

□

گرنه آبم خس الوان چکنم؟

□

با کارکنان شهر پر نور؟

□

قاضی از آن گشت بر اهل جهان

□

زهر آن ما و منیها کار کرد

□

وین زینهاری از کرمش زینهار کرد

□

لا مساسی با درختان خوانده

□

صورت بغداد و مصر از خیروان انگیخته

□

به جای خود بود ار راه قیروان گیرد

□

مصر و عزیزش بود بر دل و بر چشم خوار

□

سوی طوطی قند بیضائی فرست

□

در کاس سر هرمز خون دل نوشروان

□

که نبشت آن حکم را در ما سبق

□

اکسیرها ز سعد موفا برافکند

□

تختفی الریح و غبراها جهار

□

رفت سیاهی از محک، ماند سپید پیکری

□

مشام جان معطر ساز جاوید

□

آن امانت به من ایمن ز ضرر باز دهید

□

در پای برادرش لالکا نیست

□

امامت جز او را مسلم ندارم

□

صد کمان و تیر درج ناوکی

□

رگ خون همچو رگ آب شجر بگشایید

□

حفره‌ی دیوار و در غمازشان

□

آنک می جان بخش و دست از عقل والا داشته

□

در اینجا چرا تخته‌بند تنم

□

سنگ را کانداخته بر دیو غضبان دیده‌اند

□

از قبولم لوا فرستادی

□

مصحفش را جز به خون معجم نخواهی یافتن

□

که نگه دارید دین زین گمرهان

□

به حال من نظری کن به دیده‌ی اشفاق

□

پس دگر مشنو دعا و گفتنم

□

صفرائیی لیک از دهان، قی کرده سودا ریخته

□

چتری بلند بر سر خرگاه خویش دان

□

در گردن محمد یحیی طناب شد

□

از تو به حق نیست ز بیم قفاست

□

زانکه به قول خدای نیست شیاطین ز طین

□

چه بهانه می‌نهی بر هر قرین

□

کارواح قدس جز طرف آن چمن نیند

□

کی شود خویش خوش و صدرش فراخ

□

رفته ساق عرش را خلخال پیچان آمده

□

که در خم است شرابی چو لعل رمانی

□

زانکه چون خرگوش گاهی ماده و گاهی نرم

□

کار ویران کنی تو آبادان

□

تا به فرمان شوم انشاء الله

□

گفت ای حمال و ای صندوق‌کش

□

لیک طغرای نجات آن جهان آورده‌ام

□

دوست جمله شد چو خود را نیست دوست

□

تو محرم می باش و مکن کعبه ستائی

□

مدح خود دوش ز سکان سماوات شنود

□

سر کوچه‌های شهرش صف صف منی و مشعر

□

سوی دانا نه نسب نه جاه و قدر و نه حسب

□

کز هم‌جنسی نشان ببینم

□

ساحران را اجر بین بعد از خطا

□

بر آستان پیر ممکن درآورم

□

چون شکار سگ شدستی آشکار

□

گفت از سماع مادح تو به زیوری ندارم

□

چون حباب این کروی قلعه روئینه حصار

□

تا گنج زرفشان دهد اندر خور سخاش

□

تا فلک را پدید نیست کران

□

خاقانی اینک جوهری، درهای بیضا ریخته

□

القلب من ارواحکم فی الدور تمثال الرحا

□

خون و آتش زان نی چون خیز ران افشانده‌اند

□

خوش قلاووز ره ملک ابد

□

من به رضای تمام سنقر دکان او

□

هزار سال بود ملک عمرت آبادان

□

بر من فشاند شقه‌ی دیبای اخضرش

□

گر گهر روید در زیر پیش خاک سزاست

□

کرده طراز آستین از ردی پیمبری

□

شصت سالت سیریی نامد از آن

□

گرفتم دست و افکندم به صف پای ماچانش

□

داغها بر داغها چندین هزار

□

بانوان را قدر زهرا دیده‌ام

□

زبان کلک در بند آید و کلک زبان لرزد

□

بلقیس را ز شهر سبا کرد خواستار

□

مر مرا باری یک سال نمود آن یک ماه

□

پای را این دردسر بود از سر سودای من

□

شد آخر آن عشق خدا می‌کرد بر یوسف قفا

□

ز اختران خواه نز خم خمار

□

هیچ گاوی که نپرد شد نژند

□

تهی کن کز این به غزائی نیابی

□

دولت طهماسب شاهی را سر از خواب گران

□

کس بر علف چه نزل مهیا برافکند

□

گنبد گردان و کار و بار کند؟

□

سگ گزیده کی تواند دید در آب روان

□

هم‌چو کوهی بی‌خبر داری صدا

□

کستانش بر جنان خواهم گزید

□

بر کس ما می‌ریند این شوهران

□

انس انس و سلوک سلمان

□

ز دیدن رخ او کامیاب و خرم و شاد

□

زحل و زهره که با قرص خور آمیخته‌اند

□

چون نباشی بر ثنایش این زمان همداستان

□

بر سر مار اجل پای بسائید همه

□

بخشمش اینجا و ما خود بر سری

□

وز دگران بانگ شاهقام برآمد

□

بر بلیس ایرا کزویی منحنی

□

آن دانه جز ز سنبله‌ی آسمان مخواه

□

کند هر رشحه آن قلزمی هر قطره‌ی عمانی

□

پای شیبی کان عقوبت گاه شیطان دیده‌اند

□

وین شکاری است که‌ش نگیرد باز

□

سازیم سینه مجمر سوزان صبح‌گاه

□

لیک در محسوس ازین بهتر نبود

□

واگه نبد که نیست دهانش سزای خاک

□

وصف حادث کو وصف پاک کو

□

مردم ضرورتی کند از خنجر آینه

□

وی سرور نکوسیر پادشه خصال

□

عرفات کرم آسان به خراسان یابم

□

چونانکه خون شیر خورد ذوالفقار او

□

برگت طلبم، نوات جویم

□

آن گاه اهل خانه در او جمع شد دلا

□

چون دعوت مسیحش صد خوان تازه بینی

□

چاه ناکنده بجوشد از زمین

□

چون جنت در عنان کعبه

□

روئی نموده چون گل نیلوفر آفتاب

□

غایت نصر از غزا، آیت وحی از بیان

□

ز بخت نا خشنود و خدای ناخشنود

□

جگر تشنه‌ام از سقا می‌گریزم

□

تو نه‌ای مرغ که طفلان بکنندت پر

□

پس مسلمان گشته و هم جنس حسان آمده

□

زان دگر مفرش کنی اطباق را

□

دجله نم قربه‌ی سقای صفاهان

□

کفر است کفر مشرب اهل کرم بدان

□

که آخر خمارم رساند صداعی

□

به شغل دگر کردن از میزبانی

□

هم گوش بهتر از پر طاووس پشه‌ران

□

سرابت میفریبد تا مقیم این بیابانی

□

مرصع است به گوهر هزار طومارم

□

هیچ با سیل آورد کینی خرد

□

سنقر کفر پیشه را سن‌سن گوی ننگری

□

تزلزل بشکند نه کشتی افلاک را لنگر

□

کز پر غراب آمده در فر همائی

□

فسوس‌ها همه از یکدگر بتر دارد

□

کز این چار زن مردزایی نبینم

□

در مکتب مردمی شدی کودن

□

کز خسروان باستان در صحف اخبار آمده

□

این سبکبار و آن گرانبار است

□

نه عیسی را عقاقیر است و هاون

□

به مور تقویتش قدرت سلیمان داد

□

مگس‌ران‌ها کنند از پر طاووسان بستانی

□

چندان فضایل جمع در یک بدن

□

انصاف پنهان ساخته، ظلم آشکارا داشته

□

فهو ما معبوده الا هواه

□

کردند پوستین و نکردم عتابشان

□

هر چه بود، از آتش ما گشت دود

□

خط معزمان شده برگ رز از مزعفری

□

در بحری و سیم معدنی و گوهر کانی

□

چون عندلیبان صبحگه فصال گلزار آمده

□

موش زمانه را توی، ای بی‌خبر، پنیر

□

بر ظفر آموخته چون علم کاویان

□

هر چند تو را عرصه آسمانست

□

گنج زر دادن به یغما برنتابد بیش از این

□

گردد از این درس، هر خردی بزرگ

□

غنهای اسقف انجیل‌خوان انگیخته

□

ستاره‌ی لشگر و کیوان غلام و مه چاکر

□

راه صد فرسنگ را زین سر بسر پیمودمی

□

وین حال بدانند همه گیتی همگین

□

گفت ای پدر قدم تقدم

□

زندگی بحر بی کرانی داشت

□

عشقی چو قیس عامری و عروه‌ی حزام

□

هم نظربازان بر آن بگذرند

□

دیده در ملک شه و در اصفهان شده

□

خصم تو بر زیر پوست آبله بر استخوان

□

حدیث موسی جان کن که با ید بیضاست

□

بقائی و ملکی که نااسپری است

□

بدو گفت کای مرد پاکیزه رای

□

ز گردابها خویش را وارهانی

□

وین دور فلک چو آسیابست

□

درشتی دیدم و گشتم چنین خرد

□

ابا دشمن دوست پرخاش کن

□

زان شمع مهر پرتو مه پاسبان رسید

□

بر او سر بیگناه آوریم

□

میان همه خسروان داستانی

□

به تندی و خشم و ببانگ بلند

□

از عشق بگو، در عشق بکوش

□

زردتر از عاشقان در کوی او

□

هنر چو کرد تجلی، شدیم ما پنهان

□

برین روی ویران شود شهرما

□

رعب او امید افزا دولت وی یاس گاه

□

سپه نیز با او هم آواز شد

□

روزی از اینجا برون کشدت چو کفتار

□

به عنوان بیشی و با باژ و ساو

□

که گلستان نشود بر همه کس آذر

□

کی شود در منت هر سفله پست

□

از گل و خار، همان باید چید

□

سپه بود و اندر میان شهریار

□

نسیم غنچه و گل بی‌تفاوتی ز صبا

□

جهان کرد یکسر پرآوای خویش

□

از ادبا و شعرا انجمن

□

به تخت کیان اندر آورد پای

□

وز معانی و علوم خوب و بکر

□

نوش کردند آنچ می‌بایست کرد

□

کشته‌ی آزند خلق، او زنده بود

□

سزوار تاجست و زیبای تخت

□

بخت جهان پیر دگر باره شد جوان

□

ز آواز پیغاره آسوده گوش

□

کاین حصاری بس بلند و بی‌در است

□

به خوبی فرستم بران بارگاه

□

نخست سنگ بنای بلند مقداریست

□

چون هلالی از غم آن بدر بود

□

گل بی علت و بی عیب، خداست

□

برآمیخت با جان بدکیش اوی

□

ظرف او گیلان تواند بود یا مازندران

□

نگر تا چه بد کرد با جمشید

□

شادیت برافزون و غم به نقصان

□

نشاید که بار آورد شاخ مشک

□

این رسم و ره اسب بی فسار است

□

گاه می‌زد خشت و گه می‌کند خار

□

چو بلبلان، بکدامین چمن پریدی، هان

□

مادر ایام را چنین پسران بود

□

خوش اثر نیک داد کینه‌ی این خاندان

□

از آن مهتران او نهد پای پیش

□

گرفتاری به جهل اندر گرفتار

□

وز غائبانه لطف توام ساخت شرمسار

□

چه فرجامی است غیر از اوفتادن بدعنانی را

□

قرب یک فرسنگ بگرفتی سپاه

□

زان سبب، بردی تو و ما باختیم

□

ای به نیکی فتاده در افواه

□

به فضل و مرتبه از خلق بر و بحر زیاد

□

به گفتار او برنهاده دوگوش

□

ز انده بر او به سر نشود روز تا کران

□

حاملانش به اهتمام تمام

□

بی‌حیا، من نیستم، چشمت بمال

□

دیده بر فرق بلی تاج الست

□

هیچگاه این سفره بی مهمان نبود

□

ذبح به تیغ فنا کنی بقرت را

□

وی ترا هر لطف پنهانی به جائی در حساب

□

همان مهر انگشتری را بدید

□

نتوان گفت که خالق را زیر و زبر است

□

شمشیر شعر کند شد اندر نیام تو

□

گر بیم ترکتازی باد خزان نداشت

□

در سخن ننهد قلم بر کاغذی

□

پیش حکم قضا، چه خاک و چه باد

□

روبه حیله‌گری یا سگ مردم‌خواری

□

علم از بی‌نظیری‌ها در انظار

□

که ز آباد ناید به دل برش یاد

□

نرم کرده زمانه را گردن

□

مدحشان جمله دانه و دام است

□

کرد زان تفسیر، این تفیض، درک

□

گر جدایی گویی آن نبود روا

□

ازین جلوه‌ها، رنگها، تابها

□

مرده سری بر آورد از خاک محشرش

□

یا برآورده محیط جبروتت امواج

□

به خون پری چهرگان تشنه بود

□

درم از کس مگر به سخت مکاس

□

جولان ده باد پای شاهی

□

کلبه‌ی تن را چه ثبات و بقاست

□

صد هزاران ماه و انجم بیشتر

□

مبارک کعبه‌ای مانند دل نیست

□

نه بیمی اهل باطل را ز عدل حق گزار تو

□

وز تقدس در صلوة قدسیان نعم‌الامام

□

بتابی ز سوگند و پیمان من

□

بر احوال و بر گنج او متمن

□

در تن شخص فصاحت هر زمان جان دگر

□

ز بالم کودکان پرها شکستند

□

هربن خاری به دیناری خرد

□

درین دفتر، ز خلقت گفتگوهاست

□

داشتم خورشید را اندر برابر آینه

□

که مبادا به مشامی کند آن نفخه گذار

□

نگردد مگر ز آزمایش دلیر

□

جز به علم از جان کس ریحان راحت نشکفید

□

نیست در ملک تو نایاب به جز ویرانی

□

نازی به سر فضلات کسان!

□

مرا به لطف که پرسد که اعتبار کند

□

فرقها بود این گره را زان گره

□

نه بر شاخ طوبی بود مثل آن گل

□

گیرد مرا میان روش از من کران کند

□

نهاده همه رای دادن گرفت

□

به ناز پوشد توزی و صدره‌ی دیباه

□

تو را ز لطف به امثال من توجه عام

□

مقبول خواص و عوامش کن

□

بحر دارد، قطره خواهد از یکی

□

هر که را پر شیرتر بینی، بدوش

□

که بار فصاحت به سحبان فرستم،

□

هر دانه گشته است ز صد خرمن از سحاب

□

ترا داد شاهی و تخت و کلاه

□

یکی دود چون دیوش اندر قفاست

□

بختیان من به پیش‌آهنگی از گردون گذر

□

خرمن بسوخت وحشت و پروا را

□

که حصر آن نکند فهم تا به روز حساب

□

چو شاخ بلرزید زهره‌ی رخشان

□

از نور مهر تست در آن مجمر آفتاب ...

□

بهر او تافت عنان از جریان فلک فلک

□

که آن سرو سیمین برافگند بن

□

نکردی بدان نام بس شادمانی

□

که کار شعله‌ی دوزخ زهر شرار آمد

□

آن کو خطا نمود و ندانست کان خطاست

□

چون خری تا چند باشی بی‌فسار

□

دوست، وقت تنگدستی دشمن است

□

به خواری چون اسیران اوفتاده

□

کمیت نفس به میدان عالم بالا

□

تو گفتی همی بر نوردد زمین

□

مطلب رنج و عذابش چو مقری به حساب

□

که از کیفیتم مدهوش می‌کرد

□

لقمه بی سنگ نخوردست کسی زین خوان

□

که جهانی به جناب تو تولی دارد

□

گفت شخصی آمد اما رفت زود

□

که نور باز نیابد به سرمه چشم ضریر

□

گوشوار گوش دراک از کثیر و از قلیل

□

بباید بروی اندر آورد روی

□

که چون این بلا را تحمل نمایی

□

که هست از پی امنیت زمین و زمان

□

کسب آداب و عبادت می‌نمود

□

لاجرم شه را به زندان رفتن است

□

بیامد طائر دولت دگر بار

□

در طبع فسردگان معقول

□

سوی بدبینت اگر بینی به چشم انتقام

□

که نوبت ز گیتی به من چون رسید

□

اگر تو درکشی سر در قزاگند

□

ز جزو جزو تنم موجب هزار عذاب

□

خرد این تخم پراکند به گلزاری چند

□

چو هندوان گه و بیگاه پاسبان کردند

□

مرا هجران گسست از هم، رگ و بند

□

که یاد آورد طبع کودن تست

□

به مرغزار سخا بی‌تو آهوانه چرائی

□

نخواهم برین بوم و بر آفرین

□

صورت مکن که بر صفت آب و آذرم

□

زیان کاری که پیش حمله‌ی شیر ژیان آمد

□

از در معنی درای، نز در عنوان

□

هم بمیری هم بسی کارت دهند

□

گاه روش، تو دگری، ما دگر

□

کتش گرفت خاصه درین دور جای خاک

□

با همچو یافتند ز جنسیت اقتران

□

چه خواهی بگو با من ای نیکخوی

□

چو کوران به جر و به جوی افگند

□

کاروانهای جواهر را قطار اندر قطار

□

مزن از آتش دل، دست بدامانش

□

نوک سنان نیزه ز جوشن کند گذار

□

یکی زشت و یکی زیبا نوشتند

□

در خلوت قرب یار با یار

□

رسد ز پویه بر نشانه از پی سر

□

که تابید ازو فره‌ی ایزدی

□

بازش نظر به عالم اسما دراوفتاد

□

چون باسپاه خویش چو سیلاب شد روان

□

داند از دنیا بود بس انفعال

□

وین گدا پیوسته دور افتاده است

□

من آتشم، ز من و زشت رائیم بگذر

□

پیشتر از مرگ در قتال حقیقت

□

مهلت صد هزار جان باشد

□

هشیوار بیدار زنهارگیر

□

پسرانند چو مر دختر او را پسرند

□

زمین پر است ز سیلاب چشم اهل زمان

□

مپوی جز ره پرهیز و باش نیک انجام

□

حساب صد یک آنرا شمار نتوان کرد

□

ور نه، این بیع و شری ناید درست

□

کاین نماند پایدار آنگه که عمر آید بسر

□

که هست از حق گذاریها به شغل مدحتت شاغل

□

بیامد ببر برگرفته نوان

□

که درین راه و درین بادیه چندین خطر است

□

خسروان را آستین بوسند و او را آستان

□

نروی از پی نان بر در خال و عم

□

بر تو خواهد کرد جاویدان نثار

□

چون تو، اندر خانه خواهم کرد جا

□

کان قوم خورده‌اند ز پستان فضل شیر

□

نه از ارسال پیغامی مرا از خاک برداری

□

گشاد جهان بر کمربست تست

□

در خلق، این شگفت حدیثی است بوالعجب

□

آن قدر فرق کز زیان تا سود

□

نه هر آن شاخه که بررست صنوبر گردد

□

معذور دار قافیه گر شایگان کند

□

کشتی، مبرهن است که محتاج ناخداست

□

وگر به سدره رسد منتهای اندیشه

□

تا زوال دشمنان باطلش گردد یقین

□

پیام آوریده به شاه یمن

□

به قدر مرتبه‌ی خویش جان معنی دان

□

تعریف هدایت خدائیست

□

فضله‌ی شیطان بود بر آن حجر

□

کی غلامی را رسد چون من کسی

□

ابره را محکمی ز آستر است

□

عاشقان را سزد چنین کاری

□

ادا کنم که سزاوار سمع سلطان است

□

سواران جنگی چو سیصدهزار

□

آنها که همی جویند جوهر به کجااند؟

□

آری آری تعزیت را گرمی از صاحب عزاست

□

ز که آموختی این شیوه‌ی شیطانی

□

پشت زمین پر هلال روی فلک پرغبار

□

تو ندیدی پارگیهای جگر

□

چرا کند به جهان در خرابی آن فتان؟

□

که در غلاف به چشم غنیم عریان است

□

هم از آشکارا هم اندر نهفت

□

آن دیده‌ی بینا و دل راه بر من

□

ستانی داد مظلومان ز ظالم

□

دور باش نفرت خلق، از تو بس

□

جایگاه مرد برخیزد ز راه

□

تنش مسکین ز رنج دام بردن

□

قطره‌ای از آب رویش خضر را کرده نضیر

□

اهتمام از پی آرایش دیوان دارد

□

به بی‌دانشی برنهد پیشگاه

□

گروه خویش را ایمن بداراد

□

کز نسقت ملک را کار به سامان رسید

□

زانکه یک مردم هشیار نداشت

□

آخر نگاه کن به جفاهای روزگار

□

بیفشاندند گرد از چهر سوسن

□

بزدای از صدور احزان را

□

در انقیاد صد چو خودش بندگی گزید

□

به رخ چون بهشت و به بالا چو ساج

□

در میان غمگنان از خون دل پر کن کنار

□

به آسمان نکند همچو طایران طیران

□

دردی کش پیاله‌ی شیطان نمی‌شود

□

این سخن را سخت محرم بودمی

□

تو مدهوش و در شبروی مهر و ماه

□

میان دربند روز و شب عمارت را چو بستانی

□

که گر ز من نبدی قیمتش نبودی کم

□

نه شرم از پدر خود همینست رای

□

نقد او باید بردنت به بازارش

□

گو علم برمیفراز از خامی سودا پیاز

□

تو را داد در شهر خود شهریاری

□

ز شر حادثه‌ی چرخ در امان دارد

□

نشکند ایام، ترازوی تو

□

ور چه دارد یک جهان طاعت به رویش وازنند

□

بر کشت دولت تو ز شعر است رشحه بار

□

همان راز دل را گشایی بدوی

□

گو هزاران شرح او را من ز هر در گویمی

□

دمیدی دمی کردی آتش نشانی

□

به جنبش بهر بیع گوهر اشعار می‌آید

□

یک به یک برتو شمارند آن همه

□

ننوشد می بوقت هوشیاری

□

تا بخواهم من از خدا به دعا

□

چو چشم فکرت من چشم عیب جویانم

□

ترا دشمن اندر جهان خود دلست

□

من چه کنم گر تو را ضیاع و عقار است؟

□

رضوان ز غم نشسته بر آتش هزار بار

□

زین بلند ایوان فرود آرم ملایک را تمام

□

دهان را همچو ساغر می‌توان کرد

□

کس نخواهد گفت کشمیری بباف

□

خواه یکصد شمار و خواه هزار

□

کاندر پس سه پرده نشست است از حجاب

□

بدو نام جاوید جوینده‌ای

□

اندر بقای محض کجا ماندت بقا

□

می‌ساز و صورت می‌شکن در خلوت فخاره‌ای

□

وجود بخش خلایق ز اسفل و اعلا

□

با گوهر خویش یار غارید

□

که مرا جامه، خز ادکن نیست

□

روی او هم بدو توانی دید

□

کاتش این شمع راست بعد غریب از لگن

□

نکند شیر مقام و ندهد ببر آواز

□

و اندر ره تو جوی و جر و بیشه و غار است

□

به همان سوی روی کن که سلام علیکم

□

مدتی پرتو فکن بر ساحت این خاکدان

□

به گونه گونه مناجات مهر می‌افزود

□

فتاده است آن کشته‌ام پیش پای

□

که جهان روشن از آن طلعت غرا بینند؟

□

خردمند و با گوهر و رای و کام

□

یکی چون مه درست، یکی چون گل ببار

□

که نیست هیچ غمی داس را ز رنج گیا

□

گم گشت دلم از این میانه

□

سر خفته از خواب بیدار کرد

□

تو این را خواردار و اندک انگار

□

که شد پیرایه‌ی پیری، جوانی

□

ای کمال تو یقین را در گمان انداخته

□

دگر بزم و زرین کلاه آورد

□

هر روز بدان درگه چندین نفر آید

□

هر یک موکل است به کاری بر؟

□

واگشت فکر از انتها در ابتدا آویخته

□

بریده شده چون تن بی‌روان

□

چون کرنجی که فرو کوفته باشد به جواز

□

عجب مدار، اگر خلق رو بگردانند

□

طالب مطلوب را از در او فتح باب

□

به رخ چون بهار و به بالا بلند

□

خدایگانی یابد امیر دارد کار

□

بچه زان مغرور شد کین زال غرق زیور است

□

چو می‌دانی که دزدیده‌ست جام او

□

گرفتند ناگاه ازان ده گریز

□

چون وقت بود کار چنان گردد هموار

□

گر چیره‌ای تو، چیره‌تر است از تو روزگار

□

از می مهر مست حضرت شد

□

ز بهرام خسرو بپوشید روی

□

همی‌کنند و بر هر کجا رسند خطب

□

خداوند خانه بماند در آذر

□

گر نظیرش هست در ارواح یا اجسام کو

□

سر شاه گیتی سبک شد ز خواب

□

بپذیرفت و بیفزود و برآورد و بکاست

□

گو بیفشان، هر که خاکستر فشاند

□

کرد اشارت که: «السلام علیک»

□

به نزدیکی کاخ بهرامشاه

□

شمشیر او به منزلت ذوالفقار

□

کف موسی ز دم عیسی عمران دارد

□

صفات ذات خلاقی که شاه کن فکانستی

□

نه از بازگشتن به تیمار و رنج

□

بفرستد کس، ار بنفرستاد

□

که داری همچو من، جانی در آغوش

□

خویشتن را در میان کشتگان انداخته

□

کلنگی به چنگ آمدش بردمید

□

چو فضل برمک دارد به در هزار غلام

□

دست اگر خواهند در تاویل بر کیوان کنند

□

که تو مرکب شوی ما را به حمالی و سقایی

□

جهان بد به دستوری سوفزای

□

بر درانی چو شیر سینه‌ی رنگ

□

بکن کوته، این داستان دراز

□

از می وصل و بی‌خبر ز وصال

□

که چون او به گیتی ز مادر نزاد

□

شیرمردست و رادمرد تمام

□

نبودش سود یک دستان دریغا

□

در پی اختیار او هر یک بسته زیوری

□

ببست و بغزنین و کابلستان

□

نه دریا را بود رادی، نه گردون را بود بالا

□

نهم زاندیشه، چشم خویش بر هم

□

بی‌تو چه خوشی و شادمانی؟

□

روان را به خون در نشانی همی

□

هر یکی جوشنی سیاه به بر

□

این به اندوه در افتاد ازو وان به زحیر

□

بوی برد به خامشی هر دل باشهامتی

□

ببین زین سپس خوردن آبکش

□

زیر شمشیر تیز و زیر قصب

□

گفت سنگست این، چه خوانی گوهرش

□

روا باشد که هر شخصی ز استظهار در جنبد

□

به پروردگار آمدش رای جنگ

□

ایمنی یابند از سنگ پراکنده و دار

□

بندگی و چاه و زندان بر سری

□

زعمت ان معها فی لیلنا طول

□

بشد نزد آن باره‌ی دست‌کش

□

همی‌رسد ز دل و دست او به دستگزار

□

که تا گمگشته‌ای را، باز جویند

□

گلخنی اوفتاده مست و خراب

□

دل روشن از بخت خندان بود

□

نوروز مخالف هم ازینگونه خزان باد

□

کز بد و نیک تو او را رنج نی و بار نیست

□

یافت اتمام این نکو بنیاد

□

گنه کارگان سوی درمان شدند

□

یا به تمنا که توانست خواست

□

ما را فشرد گوش و ترا داد گوشوار

□

زانکه جبریل آشنا دارد

□

برو جامه‌ی خسرو آیین نهاد

□

که بازوش با زور بود و توان

□

روی بر خاک سوی راه گذر می‌آرد

□

بر غم خویش و بی‌نیازی او

□

به بهرام گفت ای گو نیک‌پی

□

چون مغان پیش آذر خرداد

□

بهر افتادن شد، این معنی بدان

□

هر بصیری گهر نداند سفت

□

پس‌اندر همی تاخت بهرام تفت

□

نام او با صلت نیکو در دفتر اوست

□

وین فرومایگان خسند و قشور

□

بر دو پاش بندی رویین زن

□

ابا او یکی ایرمانی دگر

□

گفتا: سخای او نه بسنده‌ست قهرمان؟

□

زان گروه رفته، طفلی ماند خرد

□

نازک‌ترین مدارج والای منبرم

□

پرستندگی را فزاینده‌اند

□

به ده پی اندر، صد جای سنگ چون نشتر

□

دولتی ناگهان همی‌یابم

□

گوئی از فردوس بگشودند بر رویش دری

□

فزونی برین رنج و دردست و آز

□

هر چه بر مردمان بود دشوار

□

گرد کن آذوقه‌ی فردای خویش

□

ساحت لامکان مجال شده

□

که ای نامداران با فر و هوش

□

به یاد کردن نام تو به شود بیمار

□

خفته مکن دیده‌ی بیدار خویش

□

پلنگ‌آویز و اژدربند و پیل‌انداز و شیراوژن

□

به بخشش همی پادشاهی ببرد

□

جز آن بود که بزرگی و جاه یابد از آن

□

براندازندم از بالای این بام

□

عشق بیرون بود ز عالم عقل

□

پیامش سراسر فراموش گشت

□

بر یاد کرد خواجه و بر دیدن بهار

□

در تنگنای عالم خاکی نفور یافت

□

لوعد فیها من الحجاب و الخدم

□

بخندید و بنهاد بر پیش گاه

□

گر به پرواز اندر آید مملکت گیرد قرار

□

برفتم با نسیم صبحگاهی

□

بیند و هم رسیدنش خواهد

□

همه تیغ‌داران و نیزه‌وران

□

سوار جلد بر اسب جوان تازی زاد

□

وای تو گر خردت به دست تو مبتلاست

□

قرین دیوان بد، گر همه سلیمان بود

□

چنو پادشا کس ندارد به یاد

□

نام شاهان از بزرگی نام او چاکر شود

□

گاه لحاف است و زمانی عباست

□

چست برخاست، از خری، برپا

□

نه پوشیدنی و نه گستردنی

□

جهد کن تا رسد سزا به سزا

□

به هر نفس ز سر عجز می‌شود شیدا

□

حنظل و صبرم دهد قیمت قند و شکر

□

به دیوانهایشان نویسید نام

□

شادمان باش و جهان را بر مراد خویش خور

□

گهرها کرد هر ابری نثارم

□

با بی‌خبران جدال تا کی؟

□

که ماند کس از تخم او در جهان

□

جنگ را بندد هر روز کمر

□

مر خرد را محل و مقدار است

□

به صد شوق در گرد این چار مادر

□

سزد گر نخوانی ورا پایدار

□

در هر گرهی از دل بدخواه تو باریست

□

این چنینم کساد شد بازار

□

رسن باز با ریسمان شهاب

□

بخفت و دو پایش کشان بر زمین

□

از کمند شهریار شهرگیر شهردار

□

که نفس خویشتن را خوار دارم

□

که هر وزیری دارای صد هزار دهاست

□

جزین نیز نامش ندانی همی

□

هر زمان سر بفرازم به میان امثال

□

بفکرم رشکها میبرد کیهان

□

«کنت کنزا» بگفت و آنگه خواست

□

بزرگان به پیش اندرون با کمر

□

به فلان جای فرخی و فلان

□

تا هردو گهر داد بیابند ز داور

□

از رخ ما نقاب برداری

□

که آن اژدها را نماید بدوی

□

که نابغه به همه عمر یافت از نعمان

□

شگفتی ز ایام خونخوار نیست

□

تافت ره کشتی جان از بسیج

□

شب تیره بار غریبان ببست

□

آیین و رسم روستم دستان

□

از سیاست آب گردد زهره شیر از عتاب

□

خدا داند که امیدم به مهر توست در فردا

□

ببینم مگر خاک ایران زمین

□

خلق را عجز و خواجه را اعجاز

□

زند طبع زبون هر لحظه راهی

□

در خورد کجا بود به پیوند؟

□

نگیرد ستمدیده‌ای دامنم

□

باشند به چشمش همه با گور رمارم

□

زیرا که نواله‌ت پر استخوان است

□

کشیدن جوئی اندر کوهساری

□

نماند بجز بر فلک ماه را

□

جز به کار موافقانش قیام

□

خار دل سوخته کندن، خوش است

□

کز مردمیست نور مردم

□

کجا کار یزدان گرفتست خوار

□

بر نشسته مکابره به قدر

□

در چین شده به علم و ز کفار آمده

□

از کار بشد جمازه را پای

□

برآهیخت خنجر به جای کمان

□

از خدای جهان نبشته قضاست

□

این رمزها بدفتر مستوفی قضاست

□

جلوه کند صف سواران به تو

□

فروزنده بر چرخ بنمود روی

□

نصیب دشمن او، ویل و وای و ناله‌ی زار

□

تا نیفتی به چاه چون نخچیر

□

تو میدانی که کام چون منی چیست

□

فزون گردد از فر او ارز ما

□

در دیو کشتن چو رستم سام

□

رونق زندگی ز آب و هواست

□

شکر چون شور شد شیرین نباشد

□

در آذر بد این جشن روز سروش

□

وی چنگ درزده تو به حبل الله متین

□

بو که خود را از میان جمله بیرون آورم

□

زندانی تنگنای اندوه

□

هم از رای داننده مرد خرد

□

سرانجام از جهانش بهره گور است

□

هین کرا خواهی در آن دم خواندن

□

مسکین دل مادرت به دنبال

□

به بیچارگی جان و تن را سپرد

□

زاده از اندیشه‌های زشت تو دیو کلان

□

زیرا تو خری جهان چرا خور

□

دلها، به نشاط می، گرو کرد

□

شده چون بن نیزه بالای گز

□

روم چون نان در انبانم نهادی

□

چون سوی هر مشتری نشتافتند

□

کز دست شدست اختیارش

□

همان ایزد دادگر یار ماست

□

که تا زفتی نگنجی تو درون چشمه سوزن

□

تا بر سر اندازد از آن دو خواهران سبحانه

□

مسجد شده چون بهشت پر نور

□

برش در میان تنگ بنهیم تاج

□

چو آتش تیشه می‌زد کوه می‌سفت

□

رو فلان خانه ز من پیغام بر

□

کش دل سوی گوشه جگر بود

□

که آمد ز چین اندر ایران سپاه

□

فنعم الکاس مقیاسا و بیس الهم کالسرحان

□

گاه عیبت ز دزو بند و حصار آید

□

الا بگزند جان نرسته

□

کز ایدر برو تازیان تاتخوار

□

که شیرین شهد شد وین شهد خام است

□

آن گنههاشان عبادت می‌نمود

□

اینک تن من از ان شکستست

□

مرا اندرین کار بنمای راه

□

فان الصمت للاسرار ابین

□

پای منه در رکاب دست مزن در کمند

□

خطابش خسرو پرویز خوانند

□

خردمند رانام بهتر ز کام

□

جگر از آش غم گشته بریان

□

گفت عذر و ماجرا نزد اله

□

که تا شیرین کنان جانش برونرفت

□

که از چینیان لشکر آید به جنگ

□

هرگز نرسد در معبر من

□

کز حیله مر ابلیس لعین را وزرائید

□

به سوی گنج باد آورد چون باد

□

مباش اندرین تاجور ناسپاس

□

همین باشد نشان دوستداری

□

من سر و جان می‌نهم رهن و ضمان

□

که ندهد راه در ایوان بارش

□

سوی ناسپاسی دلش ننگرد

□

چرخت از آن روز بدین روز کرد

□

لختی زمین است قسم تو دیگر همه هبا

□

کز پرده برون سخن توان برد

□

ز باران و آن شارستان کهن

□

نه من خاک توام؟ آبم چه ریزی

□

تا دلت زین چاه تن بیرون شود

□

درد تو دوای جان من باد!

□

ازان پس بدو گفت کاین مردکیست

□

برف سپید آورد ابر سیاه

□

گر سوی تو گرگ نحس مامون شد

□

ز میلش سرمه دان تاراج می شد

□

ابا خامه و مشک و چینی حریر

□

به افسون ماه را در بر نگیری

□

زین سببهای حجاب گول‌گیر

□

دل درمانده را کردی گره باز

□

ز پیش سهبد به آخر دود

□

نیفه روباه به دندان گرفت

□

چون با اجل شوی تو بدین زور کارگر

□

سه گنج دیگر افشانم ز سینه

□

برسم بزرگان و فرخ مهان

□

دریده پردهای عشق بازان

□

وز برای چشم بد نامش ایاز

□

خالی نبود ز شرمناکی

□

خداوند پیروزی و فرو داد

□

هم قضا جانت دهد درمان کند

□

خاک پر مور است و پر مار و ذباب؟

□

که افسونت نه با ما جایگیر است

□

که بهرام را شاه بایست خواند

□

ز مشرق تا به مغرب زیر دستت

□

گر دو صد زنجیر آری بردرم

□

گشتند به همرهی قرینش

□

به بیدار کردن میان را ببست

□

دل چو سپر غم سپر غم شود

□

یکی مست اناالحق گشت و دیگر غرق سبحانی

□

پیغمبر پاک رهبرم بس

□

ز گفتار و کردار نابخردیست

□

و گر بی‌غیرتی نامرد باشی

□

ای شده در وهم و تصویری گرو

□

تمنا بیش می‌بینم به خویشش

□

لبان پر ز باد و رخان لاژورد

□

عاریت باقی نماند عاقبت

□

من چون تو بسی بودم گمراه و محیر

□

روان شد تا سپاهان میل بر میل

□

سخن هرچ گفتم همه یادگیر

□

به بالین بر نشسته بخت بیدار

□

کور گردد مار و ره‌رو وا رهد

□

من خود شده‌ام ز جان خود سیر!

□

چواو کامران شد تو بگریختی

□

در فنای جسم صادق‌تر شدند

□

برگشاد آن نور را ظاهر رهی

□

غوک چه داند که چه دریاست این

□

ورا شاه ایران زمین خواندند

□

که شکر هم ز شیرینی اثر داشت

□

نقد نیک و بد به کوره می‌روند

□

بگفتا هم به سویش بینم از زیر

□

درفشی درفشان میان سپاه

□

عقل و روح و دیده صد چندان شود

□

جو را بگزیند خر به لولوی شهوار

□

نه من چون من هزارت بنده در بند

□

رخ خورشد از گرد چون آبنوس

□

دامن دین گیر و در ایمان گریز

□

چو دیدندنش ز جنت حور ابکار

□

مزن بر آبگینه سنگ زنهار

□

مرا با تو چیز و تن جان یکیست

□

پاک شد از رنجها چون نور شرق

□

هنوز می‌ننشیند ز خاک جمله غبار

□

نی شهرود را کرده نی قند

□

همه پاک بسته یک اندر دگر

□

مهرها رویاند از اسباب کین

□

برویم از کف او نزد خداوند کبار

□

بگفت آفاق را سوزم به آهی

□

که از خسروان نام مردی ببرد

□

آن خورد گردد همه نور خدا

□

این دست‌ها همی بنبیسند و بسترند

□

نباشد عشق بی‌فریاد خواهی

□

که این بد ز زاغ آمدست ار زبوم

□

عاقبت مستغرق جانان شوند

□

آن مه که چون بر ماه زد از نورش انشق القمر

□

زبانک نای ترکی نای ترکان

□

که تا رومیان از پی روی را

□

کارش ازین راستی آراستند

□

اندر جهان به عدل مسما شد

□

ز چنگ شه فتد در چنگل باز

□

جهاندار بیدار یارت بود

□

رنگ زشتان از سیاهابه‌ی جفاست

□

شکوفه لایق هر تخم پاک در اظهار

□

فزون باشد ز صد گلزار بویش

□

نه بفروشم این رنجها را بچیز

□

صحبت مردانت از مردان کند

□

کاین در خرد برابر و موزون است

□

که یابد در طبیعت نوشمندی

□

پراگنده گشتند ز آباد بوم

□

بر دو جهان زن که جهان دیده‌ای

□

که خلق را به یکی جام می‌برد از کار

□

به ار مردم چو کرم اطلس نپوشند

□

که ما با غم و رنج گشتیم جفت

□

رقش از آن نامزد دوستیست

□

به حیدر دل پیش بین محمد

□

به هر کامی درستی باز ماند

□

ز دینار وز گوهر شاهوار

□

غفلت خوش بود خوشا غافلی

□

زیرا که ملک بی نظر نباشد

□

به تنهائی خورد تیمار خسرو

□

که کردی نخواهمت کردن تباه

□

دعوی پیری به جوانی کنم

□

ندارد سود ازان پس آب و نانت

□

زن آن به کش جوانمردی نباشد

□

جهانجوی و داننده مرد کهن

□

چون رود در ناف مشکی چون شود

□

وین بخورد ز اشتر صالح کباب

□

بود در بند محنت مانده ناشاد

□

خردمند نخروشد از کار داد

□

آنچه ازو لعل شود آن کمست

□

چو خر خوش بغلت اندر این مرغزار

□

چو خضر آهنگ سازد سوی صحرا

□

به بیچاره تن مرگ را داده‌ایم

□

گرچه خود نسبت به جان او جاهلست

□

خاصه پربار و عامه بی‌بارند

□

شکر ریزان به یاد روی خسرو

□

ز کردار بسیار تا اندکی

□

چرخه گردان را ندیدن زلتست

□

چون شدی هشیار ماندی مستمند

□

طلب من کردم و روزی ترا بود

□

تو را کرد زین پادشاهی گزین

□

تیغ پسندیده بود در نیام

□

که تیغ جهل همی در نیام باید کرد»

□

حوالی بر حوالی کوه بر کوه

□

چین گفت کای نره شیر ژیان

□

راست برآید به ترازوی عشق

□

تا به قیامت کند خدای مرا یاد

□

خروس پیره‌زن را غول برده

□

شنیدم کزان گشت مغزم کهن

□

دست به شیرینه به رویش کشند

□

چنان که‌ش گمان است، گو شو ممیر

□

ولیک آنگه که خدمت را میان بست

□

اگر چند ماند بگیتی بسی

□

خیز و بده دوزخ و بستان بهشت

□

جز خرافات و فریه ندارید

□

غم شیر از دل شیرین بدر برد

□

بپای اندر آرم سر و گاهشان

□

سیم کشی کرد و ازاو درگذشت

□

چون ذات ذوالجلال نه عنصر نه جوهرند

□

بهر خانه که شد دادش شه انگیز

□

نبردست هرگز به نیکی گمان

□

آن عصا از خشم هم بر وی زدیت

□

از ذوالفقار بود و ز صمصام آیتش

□

که وقت آشتی پیش آورد جنگ

□

به نزدیک کسهای بهرام شد

□

تا خورد او خار را با گلستان

□

بمانی جاودان اندر بهشت خلد رضوانش

□

که حاجتمند برقع نیست خورشید

□

بر انگیخت اسپ از میان سپاه

□

سایه شکن باش چو نور چراغ

□

چنانکه آلت دستان لحن زیر و بم است

□

به سنگ خاره در گفتی گهر یافت

□

برو بوم آباد و پیوند خویش

□

خاطر از تدبیرها گردان چراست

□

پیش ما اینجا چنین یزدان بی همتا کند

□

تو در من بین و عبرت گیر و بگریز

□

به نزدیک آن نامبردار شیر

□

وز مقام قدس که اجلالی بدست

□

گرچه کنون تیره و در رجعت است

□

به مولائی بر آمد نام هر کس

□

زو میستد و به وحش می‌داد

□

روح را با مرد و زن اشراک نیست

□

پس چرا بر ناوری از دین و دانش پای و پر؟

□

غالیه بوی بهشتش غلام

□

در اصطرلاب فکرت روشنائی

□

ضد به ضد پیدا بود چون روم و زنگ

□

او را خدای قادرش

□

گردن چرخ از حرکات و سکون

□

یعنی دل من دلی خرابست

□

تا که کژخوانی نخواند برخلاف

□

محبوس و مستمند در آن خاک‌دان شود

□

که پروردن گرگت آرد گزند

□

می‌برد رسن به گردن او را

□

اصل آن درد و بلا را باز یافت

□

چو نیلوفر هم از دجله هم از نیل

□

هشت بهشت از علمت شقه‌ای

□

اژدها خفته دید بر در غار

□

خویش را تاویل کن نه ذکر را

□

ترتیب کرده‌اند تو را نیز محملی

□

نعل مه افکنده سم مرکبش

□

کای طالع توسنت شده رام

□

زان سبب عالم کبودت می‌نمود

□

زبان چون توئی بادا شکربار

□

بر سخنش زن که سخن‌پرور اوست

□

چون خدا خواست بر نهاد کلاه

□

راز تو چون روز به صحرا چراست

□

دلی بفروختم جانی خریدم

□

پنجه در او زد که به دو پنجه کرد

□

گرچه گفتند للبقاع دول

□

عقل را هم خواب حسی در ربود

□

به بازوی ملوک این لعل سفتند

□

او دگرست این دگران کیستند

□

گو بی تو ز دست رفت کارم

□

ناز کشی کار نظامی بود

□

دران قبیله که خردی بود بزرگ نهاد

□

ستورم سبک رختیی می‌کند

□

بر سر خصم جرعه‌ریز کنم

□

از حسد آلوده باشد خاندان

□

حدیث دیگری بر خود نبستم

□

از این بیش نتوان نمودن قیاس

□

دانی که نباشد اختیاری

□

چونکه چهل روز به زندان کنی

□

که ماند سعد ابوبکر نامبردارش

□

که گفت: آفرینی سزاوار او

□

از گلاب و بخور و شربت و خورد

□

سایه بر این آب و گل انداختی

□

به وحدانیتش یابی گوائی

□

فروداشتی بی جگر چون کند

□

خصمم کنی ار کنی ز خود دور

□

سر بریدندش برای پوستین

□

نه جز خرم دلی دیدند کاری

□

دشنه بدست از پی خونریز شد

□

گر ده نکنی به خرج شاید

□

سینه صافی و دل روشنست

□

بمذبح قتلی فی جوانبها الحمر

□

زمان گشت و زو نام دانش نگشت

□

روی تو بدین جهان فروزی

□

سوی تو ناید که از دیوی بتر

□

در حلقه‌ای به صورت و چون حلقه بر دری

□

زنده به دل باش که عمر آن بود

□

سرو تاج از میان شیران برد

□

بعد از آنش با ملک انباز کن

□

که بردع را هوای گرمسیر است

□

کار فلک بود گره در گره

□

فتنه در آب تیغ او شده غرق

□

و این سخن از پیرزنی یاد دار

□

بجز دهانه فرنگی و مشک تاتاری

□

ستوری برون آید از ناف گور

□

وایشان پس و پیش صف گرفته

□

دیده چو افعی به زمرد سپرد

□

تو می‌تندی که مرغم نیست بر خوان

□

زلف پری حلقه دیوانگان

□

من در بن چاه می‌زنم آه

□

اندرو از سعد و نحسی فوج فوج

□

تشنه بر زهر همچو جلابی

□

شرح سخن بیشترست از سخن

□

در کنار آورد چو در یتیم

□

نام او باشد معسر عاقبت

□

که او آب من و من خاک اویم

□

باغ سحر بود و سرشک آب او

□

وان گریه به خنده در شکستی

□

او ز اول گفته تا یاد آیدم

□

که چاره نیست برون از شکسته پیرایی

□

تا نشکستند نشد رو سپید

□

رستگاری به راستی یابید

□

جل از سگ و توبره از خر بهست

□

گلابی را به آبی شوره دادند

□

سر کیسه را بر گشاید ز بند

□

می‌کرد چو ابر دست کوتاه

□

قدرت نسیان نهادنشان بدان

□

بهشتی کردم آتش خانه‌ای را

□

دگر باره آرد برون از دهان

□

باشد آرایشی ز نقش غریب

□

سر توی چه جای صاحب‌سر توی

□

گر از ره یاوه گشتم راه بنمای

□

یا عدم سفله که نامت برد

□

منجنیقی چنین نشد بر کار

□

بوی یوسف دیده را یاری کند

□

بر آن صورت ثناخوانی گرفتند

□

نور تو بر خاک زمین چون فتاد

□

آن لنگی را به راهواری

□

طور مست و خر موسی صاعقا

□

با زبردستان سخن گفتن نشاید جز به لین

□

رستن از این قوم میهن پیشه‌ایست

□

آسوده دلی بر او حرامست

□

صد دل به غلط در او فتاده

□

جهانداری ز رویش نور می‌داد

□

باز بپرسند و بپرسند باز

□

اعتمادی ندید بر لشگر

□

بر راست و چپش گرفته آرام

□

بدین شیر افکنی یارب چه شیر است؟

□

میفتاد چون چرخ گردان ز کار

□

واین امین خرد به قول و دلیل

□

بیامرز از کرم کامرزگاری

□

لا اشتهی الا الیک مصیرا

□

زنده دل از غالیه بوی تست

□

باهنعه نشسته گوش در گوش

□

کامروز منم چو حلقه بر در

□

که تاریکان عالم را دهد نور

□

در آب و آتش اندر آب و آتش

□

از زمین تا به آسمان جسدیست

□

همه در موی دام و دد گریزیم

□

سر سی سالگان می‌داد بر باد

□

برون رانم جنیبت با جمالت

□

پیچیده سر از کلاه و سر پیچ

□

نه چون گرگ جوان چون روبه پیر

□

که بینم در تو رنگ آشنایی

□

مجنون لقبش نهاده بودند

□

سر بند قصب به رخ فرو هشت

□

پنجه شکن شتاب شیران

□

ز دیده سیل طوفان بر گشاده

□

باشد سبب امیدواری

□

قبله گاه همه سپید و سیاه

□

فراتر شد که گردد روشناسش

□

ملازم نیستم در حضرت شاه

□

بر دست مگیر و دست ما گیر

□

کم نیاید جوی به آخر کار

□

نه بر جای و نه حاجتمند جائیست

□

من بدو کرده کار خویش یله

□

رسمی ابدی کنی به نامش

□

همه جائی و هیچ جایت نه

□

با هفت فرس پیاده تست

□

مرغ با گوش پیلگوش به راز

□

به زنجیرش نگر چون در کشیدم

□

آن نخواندی که اصل لایخطی

□

به غارت برده‌ای بخشی زکاتی

□

چون عدم باشند پیش صول شیر

□

خار از در باغ رفته گردد

□

کافسر به پسر نمی‌نمائی

□

بدین تلخی مبین کش در زبانست

□

صورت تیری بود گیرد سپر

□

گفتند چه حاجت است پیش‌آر

□

به دلش ناردانه آکنده

□

دعای دولت شه می‌شنیدم

□

از خلاص و فوز می‌باید شکیفت

□

قفلش به کلید این دو حرفست

□

با صداع زمانه کارت نیست

□

به چنبر بازی آن حلقه و گوش

□

این به جز تقلیب آن قلاب نیست

□

بهتر ز کلاه‌دوزی بد

□

کمتر از چار ساله هیچ نکشت

□

به فراشی درون آمد به گنبد

□

طالب خورشید غیب او چون هلال

□

دادش پسری چنانکه باید

□

چون شدم پخته کی کنم خامی

□

بندی کمر هزار مردی

□

عاقبت‌بین باشد و حبر و قریر

□

سرخست رخم ز خون جوشان

□

تا یکی گور شد روانه ز دور

□

بیاوردند شیرین را به صد ناز

□

خود نمی‌افتاد آن سو میلشان

□

مرا آن به که من بهروز اویم

□

که دست نیست بر آن پایه آسمان برین را

□

بینند در این غریب مظلوم

□

چون زنان او چادری بر سر کشید

□

من طبل رحیل برکشیده

□

که دستار قاضی نهد بر سرش

□

چه نقصان کعبه را از بت‌پرستی

□

خواه بالا خواه در وی دار دست

□

دل سوختی آتش غمت زار

□

برد پیر مسکین سپیدی به گور

□

بکری دو سه در سخن نشانی

□

نام ما و فخر ما و بخت ما

□

برو یکپاره لوح از زر نهاده

□

تو خر را به انجیل عیسی مخر

□

ز مال و ملک و شاهی هیچ بردند؟

□

غافلست از حال مرغان مرد خام

□

که سوز عاشقان سوزی سلیمست

□

سخن ملکیست سعدی را مسلم

□

نظاره شدی به گرد آن کوه

□

چشم بشناسد گهر را از حصا

□

بود تره به تخم خویش مانند

□

بجز خضر نتوان گفت و چشمه‌ی حیوان

□

به هودج خانه رفرف رساندش

□

وین صور چون پرده بر گنج وصال

□

انگشت گرفته در دهن ماند

□

نباید که فرمان دشمن بری

□

صد پرت گر هست بر آخر پری

□

که آوخ چرا حق نکردم به گوش؟

□

در کشید از بیم سیلی آن زحیر

□

بکن، وگرنه پشیمان شوی به آخر کار

□

در دهانش بهر صید اشگرف برگ

□

مزدور دشمنست تو بر دوستان فشان

□

بهتر از سی خشت گرداگرد کون

□

سر جهل و ناراستی بر نهم

□

گه غزل‌گویان و گه نوحه‌کنان

□

نبوده‌اند به ایام کس چنین خرم

□

کوزه‌ای چند نباتست معلق بر بار

□

بدین قدر نتوان گفت مرد را فاضل

□

که مردن به از زندگانی به ننگ

□

که بیچاره از بیم سر برنکرد

□

بضاعات مزجاتشان رد نکرد

□

که رزق خویش به دست تو می‌خورد مهمان

□

که خط به روم برد دم به دم ز هندو بار

□

پسندید و گفت ای پسندیده گوی

□

اهل اسلام و تو در بند رضای معبود

□

مکن هیچ رحمت بر این هیچ کس

□

به چوگان خدمت توان برد گوی

□

که مرد وغا را شمارند زن

□

شکر یک نعمت نگویی از هزار

□

من از خود یقین می‌شنام که هست

□

که از منکر ایمن‌ترم کز مرید

□

گر نکند بر کرم ذوالجلال

□

که نام نیک تو باقیست تا جهان ماند

□

خود پیش آفتاب چه پرتو دهد سها؟

□

به نفرت کند و اندرون تباه

□

تویی سر برآورده از جیب من

□

که رویم فرا چون خودی می‌کنی

□

به باد هوی عمر بر داده‌ای

□

سر ناتوانی به زانو برش

□

بازی رکیک بود که موشی شکار کرد

□

خهی به قوت رای تو ملک را آیین

□

جزا دهند به مکیال نیک و بد پیمای

□

نظر کنند به بیچارگان صف نعال

□

ای آدم الغیاث که از بعد این خلف

□

من بند تو یار می‌گزینم

□

گر مدح تو دیرتر ادا کرد

□

بیامد هم اندر زمان خواهرش

□

بخواه از مغان در سفال آتش تر

□

بجنبد از این بحر گر نیم قطره

□

ز آنکه داغ آهنین آخر دوای دردهاست

□

از وفاداری و امینی او

□

مملکه شه باز راست گر چه خروش از نسب

□

جواب داد مرا لطف او که ای طالب

□

ز آهشان یک نیمه‌ی مسمار در دوزخ شده

□

که خود بی‌گمان از پس من سران

□

چون کند پروانه جان افشان به شمع

□

همچو آن کر کو همی پنداشتست

□

ای همه هستی که هست از کف تو مسعار

□

تو را کی بود چون چراغ التهاب

□

مشتری قرعه‌ی توفیق زند بر ره حاج

□

گوش‌ها بسته است لب بربند

□

هم خلیفه‌ی مصر و بغداد است هم فیض کفش

□

بدو گفت بندوی کای کاردان

□

خیالی که بندد عدو را عجب نی

□

هچ جا ملک دلی نیست که تسخیر نکرد

□

نه مرد لافم خاقانی سخن‌بافم

□

گل کافور بوی مشک نسیم

□

تا چند بهر صیقلی رنگ چهره‌ها

□

ز حرف و صوت بباید شدن به منطق جان

□

براهیم خوش‌نام کز مدحش الا

□

نهادند برنامه‌ها مهر اوی

□

ای خاک بر سر فلک آخر چرا نگفت

□

ما برین گردون تتقها می‌تنیم

□

گر دهد رخصه، کنم نیت طوس

□

به چند روز دگر کافتاب گرم شود

□

ز آن رمح مارسان ز دم کژدم فلک

□

حنجر غذا خورد ز غذا رست حنجرش

□

تیره شد آب اختران ز آتش روز و می‌کند

□

چنین تا میان دولشکر براند

□

سر نیزه‌ی تو خورده قسمی به دولت تو

□

برون خرام که بهر سواری تو مسیح

□

احرام که گیری چو قدح گیر که دارد

□

مالک الملک است بدهد ملک حسن

□

نصرتش رهبر است و رهرو ملک

□

معانی روحنا ماء زلال

□

سازم دل مرده را حنوطی

□

چو نیکی فزایی بروی کسان

□

زو مظالم توز و ظالم سوزتر شاهی نبود

□

جمله را چون روز رستاخیز من

□

تیغت در آب آذر شده، چرخ و زمین مظهر شده

□

مگر می‌نبینی که دد را و دام

□

باور کنی مرا که بدیدم به چشم خویش

□

گوش‌ها بسته است لب بربند

□

گر بودش رای آن کاره کش او شوم

□

بران آفریدش خدای جهان

□

شاه شاه است و الف هم الف است ار چه به نقش

□

تقویت چون یابد از حفظ تو تار عنکبوت

□

و آن کوس عیدی بین نوان، بر درگه شاه جهان

□

فرق زشت و نغز از عقل آورید

□

آری منم که رومی مصری است خلعتم

□

مثال مریدی که او شیخ جوید

□

در دری را از قلم، در رشته‌ی جان کرده ضم

□

رهانیست از مرگ پران عقاب

□

هست تو را ملک و دین تخت و نگین و قلم

□

می‌کند دندان بد را آن طبیب

□

تا به نااهلان نگوئی سر وحودت هین و هین

□

گر اقتضای زمان دور باز سرگیرد

□

علم دین علم کفر مشمارید

□

زیر خاکم آن چنانک این جهان

□

ایمه نه بغداد جای شیشه گران است

□

که هرکس که در رزم شد سرفراز

□

چون لاشه‌ی تو سخره گرفتند بر تو چرخ

□

اگر ضمیر تو بر زنگ پرتو اندازد

□

گر از کعبه در دیر صادق دل آیی

□

تو هم از دشمن چو کینی می‌کشی

□

آب حیات از آتش گلخن دمد چو باد

□

مشتری بود زلیخا مه کنعانی را

□

آستان حضرتش را از شرف

□

ببین از چپ لشکر ودست راست

□

بر پرچم علامت بر تارک غلامان

□

سخت خاک‌آلود می‌آید سخن

□

حیدر آسمان حسام، احمد مشتری نگین

□

روا دارد از دوست بیگانگی

□

گر بر درش درختک دانا شدم چه باک

□

هر حالتت چو برجی در وی دری و درجی

□

خاقانیا زمانه زمام امل گرفت

□

به پاسخ نوشت آفرین نهان

□

نی ز آتش سوزد و اینان ز نی‌های رماح

□

کامرانا نظری کن که ز پا افتادم

□

دانم تو را ز من نگزیرد برای آنک

□

کان نبد معروف بس مهجور بود

□

ماه من زرد چو شمع است و زبان کرده سیاه

□

گفتم آخر چیست گفتا دست را از من بشو

□

هست آسمان سیاست وز آفتاب فضلش

□

درفشی کجا پیکرش اژدهاست

□

نساج نسبتم که صناعات فکر من

□

نور این تسبیح و این تهلیل را

□

گر توام عبد الله بن سرح خواتنی باک نیست

□

گر اشتیاق نویسم به وصف راست نیاید

□

که خیره شد دلم از جور کنبد ازرق

□

سپاه و دل و گنج و دستور هست

□

گرچه احرامگه جان ز عراق است مرا

□

خداوند ماه و خداوند هور

□

دراجه‌ی حصارش ذات البروج اعظم

□

طاقتی بخشد شه و شهزاده‌ها را ذوالمنن

□

نه خاقانیم گر وفا جویم از کس

□

کو سلیمانی که داند لحن طیر

□

دست‌خون است در این قمره‌ی خاکل که منم

□

بیامد به پیش خداوند دد

□

یافته و بافته است شاه چو داود و جم

□

بدان کار بندوی بد کدخدای

□

آهمن سازد آتش پیکان

□

نقش و قشر علم را بگذاشتند

□

هر پنج نماز چون کنی روی

□

مقامات از دو بیرون نیست فردا

□

بوی مشک سخنم مغز خراسان بگرفت

□

جوانمرد را نام نستاو بود

□

کتابت نهادن به هر مسجدی به

□

شنیدند آواز فرخ جوان

□

دیده‌ام سرچشمه‌ی خضر و کبوتروار آب

□

در فضایی که بهر گوی زدن

□

دانی چه کن ز ناخوش و خوش کم کن آرزو

□

در امیری او غریب و محتبس

□

از سر ضعفم ضعیف القلب اگر زورم دهند

□

سرانجام برگشت پیروز و شاد

□

از دریغ آنکه روح و جسم او از هم گسست

□

تو چیزی که گفتی درنگی مساز

□

بسته‌ی غار امیدم چو خلیل

□

کودک از غم زد طبق را بر زمین

□

تیرش که دستان ساخته، زو رجم شیطان ساخته

□

میان طاعت و اخلاص و بندگی بستن

□

بر چشمه‌ی کرم شد و سد نیاز بست

□

بدیشان چنین گفت کاین روز چند

□

ملک بود باغ خلد تحت ضلال السیوف

□

پدر چون کند با پسر کارزار

□

هر دو رکن جهان مرد می‌اند

□

با تو خصمی‌ست جامه‌ای کان را

□

ای چرخ شریف کش که دونی

□

هم خر و خرگیر اینجا در گلند

□

چون در اسد رسیدی چون سنبله سنان کش

□

همی راند با نامور کاروان

□

چون نقش بصر در سیهی نور سپیدی

□

گرفتش سپهدار چین در کنار

□

ماه نو کن قدح چو هست توان

□

در حکایت گفته‌ایم احسان شاه

□

نکوئی بر دل است از دهر و بد بر طبع آلوده

□

ازان سبب که دل و دست وی همی باشد

□

هم شاه ما ز قدر سلیمان عالم است

□

چو بخشنده‌ام بیش بسپارمش

□

جو تا که هست خام غذای خر است و بس

□

ز چین روی یکسر به ایران نهاد

□

گفت آستان شاه شما عید جان ماست

□

در بغل از خزانه‌ی کف او

□

ملکت گرفته رهزنان، برده نگین اهریمنان

□

صورت خوبان بود عشرت کند

□

نکهت کام صراحی چو دم مجمر عید

□

برفتند مردان اسفندیار

□

چون گوزن از پس هر ناله ببارید سرشک

□

چو بر شاه تازی بگسترد مهر

□

بادیه چون غمزه‌ی ترکان سنان دار از عرب

□

باز می‌گفت آدم با لطف و جود

□

ایمه جوابشان چه دهم کز زبان چرخ

□

یارب تو هرچه رای صوابست و فعل خیر

□

آمده در مکه و چون قدسیان بر گرد عرض

□

چو نوش‌آذر او را به هامون بدید

□

سار به شاخسار بر، زنگی چار تاره زن

□

دل تو بدین درد خرسند باد

□

گوهر کان فریدون ملک

□

از خطایی چو کفر سجده بت

□

کشش خود نخواهم من آهنین جان

□

در تفحص آمدند از اندهان

□

به اول نفس چون زنبور کافر داشم لیکن

□

همانگاه تنبور را برگرفت

□

بس پند که بود آنگه بر تاج سرش پیدا

□

چوگردوی و شاپور و چون اندیان

□

کرده‌اند از زاده‌ی مریخ عقرب خانه‌ای

□

ذکر با او همچو سبزه‌ی گلخنست

□

بربطی چون دایگان و طفل نالان در کنار

□

بخندید و گفت ای دلارام جفت

□

دام به دریا فکنده بود سلیمان

□

چو با شاه ایران گرزم این براند

□

لفظ گهر بار او غیرت ابر بهار

□

ازین ماندگان بر سواری هزار

□

ز من هیچ بد نشنود گوش تو

□

قطره‌ای ریخت ز ابر اثر تربیتت

□

مشتری هر سال زی برجی رود ما را چو ماه

□

مست گشت و شاد و خندان شد چو باغ

□

بزرگی شما جستم و ایمنی

□

فرود آمد از باره اسفندیار

□

هم جم و هم محمدی، کرده به خدمت درت

□

دگر هرچ دارید زان مرز و بوم

□

جهاندار زین پیر خشنود باد

□

بازگو دانم که این اسرار هوست

□

گر چشم ما گلاب فشان شد عجب مدار

□

به دست و زبان منع کردش که دور

□

دگر آنک بی‌سود را برکشد

□

دو اسپ گرانمایه بسته بر اوی

□

خاقان اکبر کز قدر دارد قدش درع ظفر

□

بسو تام را بس کن از خوردنی

□

اگر چند هم بگذرد روزگار

□

به نام بخت تو هر دم به بارگاه قضا

□

جانم ار در نیم تیمار فراقش نیستی

□

گفت مهمان در چه سوداهاستی

□

همان رسم شاپور شاه اردشیر

□

چو گشتاسپ هیشوی را دوست کرد

□

تو ملک و شاهی از حرمی یافته که هست

□

همی‌گفت هرکس که ما بنده‌ایم

□

ز گوینده پرسید کین پوست چیست

□

تو نمی‌دانی که خصمانت کیند

□

در صورتی که دیده جمالش صور نگار

□

بپوشانش از چشم بیگانه روی

□

سخنها جزین نیز بسیار گفت

□

چو پیروزی شاهتان بشنوید

□

رای تو به آسمان ندا کرد

□

کنون تا بیامد ز ایران بچین

□

هنر گیرد این شاه خرم نهان

□

چو خواهی سال اتمامش بدانی

□

تیری که سوخته است ز قندیل دیر عیسی

□

پرتو گنجست و تابش‌های زر

□

به فرمان تو کوه هامون کنیم

□

نشینند صد سال گرداندرش

□

ضمیر من امیر آب حیوان

□

برزمی که کردی چنین کش مشو

□

همه نامداران فروماندند

□

خار جمله لطف چون گل می‌شود

□

هست جنیبت کش او نفس کل

□

سری مباد که بر خط بندگی تو نیست

□

چه سازیم با کرم و با هفتواد

□

پسر گفت کای شاه آزاده‌خوی

□

معانیش همه یاقوت بود و زر یعنی

□

نخست اندر آیم ز جم برین

□

دل آرام دارید بر چار چیز

□

چون زهره خصم را کند آب

□

دانم از اهل سخن هرکه این فصاحت بشنود

□

در میان بیوگان رفت و نشست

□

مهان و کهان پاک برخاستند

□

نهادند خوان و خورشهای نغز

□

تیز همام گفت که ما اژدها سریم

□

بدان تا تو باشی و را یادگار

□

بسی هدیه‌ها نیز با اردشیر

□

زانک بر دل نقش تقلیدست بند

□

خروش و جوش تو از بهر بود و نابود است

□

هیچ در به نتوان گفت چو گفتی که به است

□

پسر بود او را یکی شادکام

□

بدرد من اکنون تو خرسند باش

□

مرا اسلامیان چون داد ندهند

□

که این نیکویها ز تو یاد کرد

□

بدو گفت شاه این گناه منست

□

گنج احسان در او و دربان نه

□

او رابعه‌ی بنات نعش است

□

در حشایش چون حشیشی او بپاست

□

چو از بارپردخته شد شهریار

□

مرا کارزار دلاور سران

□

نقش کژ من مبین خاصه که دانسته‌ای

□

یکی سوی فرش و یکی سوی گنج

□

بیاورد چندی به درگاه خویش

□

خانقه خالی شد و صوفی بماند

□

عزلتی دارم و امن اینت نعیم

□

وگر در سرش هول و مردانگی است

□

به بازارگانی خراسانیم

□

به تابوت زرینش اندر نهاد

□

ژاله‌ی نعمت از هوای سخا

□

سرانجام بگریزد آن بد نژاد

□

که خون بزرگان چرا ریختی

□

ز خاکش مایه هر چار عنصر در سکون اما

□

خر طبع را چه مال دهی و چه معرفت

□

از دگر جوها مگیر این جوی را

□

همه کس فرستید و آگه کنید

□

چو گشتاسپ دید آن سپه بر درش

□

رنگ رویم فتاد بر دیوار

□

بدو گفت کای شاه خورشید چهر

□

هرانکس که او پارسی بود گفت

□

سرخ شد روی همه روز دوم

□

باکو به دعای خیرش امروز

□

نصیحتگر آمد به ایوان شاه

□

هران چیز کان در خور پادشاست

□

یکی نامه باید نوشتن کنون

□

از خفاجه به سر راه معونت یابند

□

برین پیل برتیرباران کنید

□

بفرمود اسکندر فیلقوس

□

شد پر آشوب جهان وقت گریز است گریز

□

از رمز درگذر که زمین چون جزیره‌ای است

□

ذره‌ای سایه‌ی عنایت بهترست

□

چو نامه بخوانی بیارای ساو

□

یکی هدیه آرمت لهراسپی

□

زیبد منیژه خادمه‌ی بانوان چنانک

□

فرستاد خاقان به نزدیک اوی

□

به گفتار گرم و به آواز نرم

□

تا که بر رهوار علم آیی سوار

□

قصاب چه آری ز پی کشتن ماهی

□

ز لطفت همین چشم داریم نیز

□

سکندر بماند اندر ایشان شگفت

□

مهان را همه خواند شاه چگل

□

وز بس که ز خصم بر لب بحر

□

ولیکن تو هم کشته بر دست اوی

□

به گوش یکی آهو اندر فکند

□

در زمان توکه از تقویت قاضی عدل

□

تاریخ کیقباد نخواندی که در سیر

□

تو نمردی ناز و بخت ما بمرد

□

ازان تاختن رنجه شد اردشیر

□

اگر بازگویی تو آن کار گرگ

□

بلبل کردش سجود گفت که الاانعم‌الصباح

□

بیامد بر گردیه پر ز درد

□

بدین گونه تا گشت خورشید زرد

□

ترک جنگ و ره‌زنی ای زن بگو

□

جهان به بوالعجبی تا کیت نماید لعب

□

کرم به جای خردمند کن چو بتوانی

□

سکندر بپرسیدش از خواب و خورد

□

شکسته شود چرخ گردونها

□

تیغ او خواهد گرفتن روم و هند از بهر آنک

□

بگفت آنچ خاقان بدو گفته بود

□

سبک باغبان می به شاپور داد

□

روضه فردوس بزم تست کاندر ساحتش

□

بهر ولی تو ساخت وز پی خصم تو کرد

□

از پی صورت نیامد موش خوار

□

بشد گوش بستر هم اندر زمان

□

نخست آذر مهربرزین نهاد

□

به خال و زلف و لب و حجله‌ی عروس عرب

□

ز شهر آمد امروز بسیار کس

□

بیامد دژآگاه و فرمان گزید

□

کو که مدح شاه گوید پیش او

□

طمع آسان ولی طلب صعب است

□

برآید از ظلمات دویت هر ساعت

□

دو هفته سپهر اندرین گشته شد

□

همی آفرین خواند بر یک خدای

□

به فرزندی گرفتم بعد از آن‌ات

□

ببینند و باز آرمش تن درست

□

فرود آوریدش هم‌انجا که بود

□

به روز رزم اگر سازد علم تیغ درخشان را

□

شد از دست ظلم تو کشور خراب

□

چراغ را که چراغی ازو فرا گیرند

□

ندانی تو گفتن سخن جز دروغ

□

چو بشنید گشتاسپ با او برفت

□

به هر ره که زد کوس بهر رحیل

□

بدو گفت بندوی کای شهریار

□

تو گفتی هوا تیغ بارد همی

□

زن ازین گونه خشن گفتارها

□

چرا دارید ازین سان تلخ کامم

□

بدان زهره دستت زدم در رکاب

□

برو آفرین کرد مهتر بسی

□

جهاندار محمود با فر و جود

□

این هر دو نوا ز یک مقام‌اند

□

بجای سر تو ندارم به چیز

□

بفرمود تا خانگی مرغ چار

□

عجب بحری که چون در جنبش آرد باد اجلالش

□

به دست آورد استادی هنرکیش

□

بهر حاجت که خلق آغاز کرده

□

برآن گونه شد لشکر هفتواد

□

که ایشان به رزم اندر از دشمنی

□

چو بهر نوشتن ورق کرد باز

□

چنین گفت کز پهلو کوژپشت

□

بترسید شاپور آزادمرد

□

دل نگردد تنگ زان عرصه‌ی فراخ

□

در پرده تو را خجسته ماهی‌ست

□

سوالت صواب است و فعلت جمیل

□

نسازد تو ناچار با او بساز

□

فریب زن جادو و گرگ و شیر

□

چنان رفت آن وصیت از خیالش

□

ورا بسته و کشته دیدند خوار

□

به نیروی شاپور شاه اردشیر

□

برای جامعه جاوید مهتاب

□

زد خاتم مهر، اختتامش

□

به پایان بر چو این ره بر گشادی

□

همی خواندندی ورا شهریار

□

ز لشکر ورا بود سیصد سوار

□

«برخیز و بیا! که بیقرارم

□

بدان تا نجویند پیکار نیز

□

گر این کرد ایران ورا گشت راست

□

ابلهان گفتند مردی بیش نیست

□

شسته نشود ز لوحش این حرف

□

به طاعات پیران آراسته

□

بغرید و یک جفته زد بر برش

□

یکی آنک گفتی که کین نیا

□

ولی از هر که گردد بهره‌بردار

□

یکی چامه گفتند بهرام را

□

همی رنگ شرم آید از مهر اوی

□

غنچه سان سر در گریبان آر وحشی بعد ازین

□

به خلوت‌خانه‌ی خاص من آور!

□

بکت سمرات البید و الشیح و الغضا

□

به چندین زمان تخت بیکار بود

□

به کاوسیان خواهد او نیکوی

□

وز پی آنکه ز سر تو خبردار شوم

□

بپرید بر سان تیر از کمان

□

سواران فرستاد برنا و پیر

□

آن دو همبازان گازر را ببین

□

گفتا: «همه روی در حجازند

□

صدر دیوان ممالک به تو آراسته باد

□

پراگنده گشتند لشکر همه

□

نکردی خدای جهان را سپاس

□

عشقت که بود ز نقد جان به

□

بماندند پیران ابی پای و پر

□

شناسنده بد شهریار اردشیر

□

نیست پوشیده که گر تاج و قبایی بودم

□

بدو کردند نی‌بستی حواله

□

سخن دراز مکن سعدیا و کوته کن

□

چو آگاهی آمد به شاپور شاه

□

بیامد به نزدیک هیشوی تفت

□

منزل نکند بر آستانش!

□

در بار بگشاد سالار بار

□

همی هر کسی خواندند آفرین

□

زان ز آهرمن رهیدستیم ما

□

ز آن رنگ ببخش رو سفیدی‌م!

□

نام نیک رفتگان ضایع مکن

□

نگه کن که این نامه تا جاودان

□

خود و صدهزاران سواران گرد

□

بود لایق که همچون ناپسندان

□

یکی را ز تن دور کرده دو کفت

□

پیمبر سوی آب حیوان کشید

□

یا رب ای بزم باد فرخنده

□

او نیز به این سخن رضا داد

□

نه ز ابرو جستن آید نامه نو

□

درختی بود سبز و بارش کبست

□

گریزان بیامد ز درگاه شاه

□

شد از گوهر مرصع جیب و دامان

□

مهست آن سرافراز بر روی دهر

□

ازان لشکر روم چندان بکشت

□

قدر فندق افکنم بندق حریق

□

یک‌جا چو درخت پاش محکم

□

کسانی که سلطان و شاهنشهند

□

چه گویید و این را چه پاسخ دهید

□

چو گشتاسپ دید آن دلارای کام

□

از فرق عمامه‌ها فکندند

□

مرا ارج ایشان بباید شناخت

□

یکی عهد بنوشت تا هر یکی

□

گوید ای مرد تاج زر پیرای

□

آن گفت که: «بی‌رخت بجان‌ام!

□

قمر فرو شد و صبح دوم جهان بگرفت

□

ز دینار شد تارکش ناپدید

□

همه کس مر او را به فرمان شدند

□

هر کس که نه بر رضای جانان

□

که آنست جاوید و این ره‌گذار

□

بدو گفت کان خون گرم منست

□

نفس با نفس دگر خندان شود

□

به این حسن جهانگیری که دادت!

□

ان مقالی حکم فاعتبر

□

ازان پس تن من نهند اندران

□

بدو گفت جاماسپ کای شهریار

□

به جای خود به تخت زر نشاندش

□

چنین بود تا بیست و سه ساله گشت

□

غلام و پرستار رومی هزار

□

در حمله‌ی نخست سپر بایدش فکند

□

کز لب نفسش گذر نکردی

□

حکیمی این حکایت بر زبان راند

□

نباشد پسند جهان‌آفرین

□

چه بینید گفتا بدین اندرون

□

چهارم بار چون آمد به خود باز

□

چو گردون بپوشد حریر سیاه

□

بباید خرد شاه را ناگزیر

□

عکس حکمت آن شقی را یاوه کرد

□

اسیرم درین جنبش نوبه نو

□

وی امسال پیوست با ما وصال

□

ز گنج جهاندار ایران ببرد

□

مبادا که این بد فرامش کنم

□

چو از شغل دفنش بپرداختند

□

چو آگاهی آمد سوی سوفزای

□

یکی مرد بد پیر خسرو به نام

□

هر بیوه‌ای که چرخی و دوکی نهاده پیش

□

تو ای یوسف! زبان زین راز دربند!

□

به دولت داشتند اندیشه را پاس

□

بفرمود تا تاختنها برند

□

همی لشکر و کشور آراستی

□

گروهی دید گرداگرد یوسف

□

اگر تاجدار زمانه منم

□

کسی را که بینند زین سان به خواب

□

چون بشوراند ترا در امتحان

□

در ظلمت عزل روشن اطرافم

□

علی‌الخصوص که سعدی مجال قرب تو یافت

□

چو آمد بدان چاره‌جوی انجمن

□

چو آمد به خشکی سپاه و بنه

□

نکته‌ای رانده‌ام که تالیفی است

□

بدو گفت بهرام چون دانیم

□

ز یک سو فراوان بیامد گراز

□

مرد خدا کی کند میل به لذت خلد

□

کنون شد مدتی تا دورم از تو

□

گه از خاکی چو گل رنگی برآرد

□

دگر ده شتر بار کرد از درم

□

ز جای پرستش به آوردگاه

□

به عهد عدل سلطان جوان بخت

□

ز سرگین و زربفت و دستار و خشت

□

به قوت نعم و پشت دولت اوی است

□

مرد قانع از سر اخلاص و سوز

□

نشسته او و من استاده خاموش

□

ندارد به صد نکته‌ی نغز گوش

□

بر درج من آشکار بگشاید

□

گرانمایه جایی بیاراستند

□

همچنین است عادت گردون

□

برین‌سان همی‌راند فرسنگ سی

□

جاه ترا سعادت چون روز را ضیا

□

گر تو گویی که باز رو به ازل

□

به حرص سرویی که سود آیدم

□

ز عشق آفاق را پردود کردم

□

دلی دارم غم دوری کشیده

□

که بودند کشته بران رزمگاه

□

چنان که بیضه‌ی عنبر به بوی دریابند

□

یکی خانه دیدند پهن و دراز

□

چو بسیاری از این معنی بر او خواند

□

شد از آن باران یکی برقی پدید

□

در چشم تو امید گلی را

□

ز خود بهتری جوی و فرصت شمار

□

هست این همه محنت که شرح دادم

□

یکی دیزه‌یی بر نشسته چو نیل

□

زین جمله باک نیست چو نومید نیستم

□

به آواز گفتند یک با دگر

□

ز عقل و عاقبت بیگانه گشته

□

سرکشان بردند سرها در گریبان عدم

□

اگر نه حلم تو دادی قرار دنیا را

□

دعوی مکن که برترم از دیگران به علم

□

بر دلم آز هرگز ار نگذشت

□

ور ایدونک نایم به فرمانبری

□

چون دانه‌ی نارم سرشک اندوه

□

به ره بر بره مرغ بریان نهاد

□

خطا شمارند ار چند من خطا نکنم

□

شیر با این فکر می‌زد خنده فاش

□

بدین قصیده که گفتم من اقتدا کردم

□

دانی که در بیان اذاالشمس کورت

□

که راز دل بجانانم رساند

□

دو هفته همی بود با یوز و باز

□

خجل نیم ز جنابت که مرغ همت من

□

وگر شاه با داد و بخشایشست

□

نه همدردی که دردی باز گویم

□

شرر از نعلش ار فراز آید

□

گردون شده است رتبت او پایه‌ی علو

□

در آن شیرین لبان رخسار شیرین

□

جز بهر خدمت تو نبندم میان به جهد

□

دو روز و دو شب باده‌ی خام خورد

□

مردکی سرخ ریش حاضر بود

□

برین نیکویها فزایش کنیم

□

گر نیستم از جهان دعاگویش

□

در شریعت مر گواهی بنده را

□

در آنجا بینوایانرا بود کار

□

ما اعتماد بر کرم مستعان کنیم

□

هزار گردون باشد به وقت بادافراه

□

همه نیزه‌داران شمشیر زن

□

انتقام تو نه آن اخگر اخترسوزست

□

ز بیشه دو شیر ژیان آوریم

□

بر دوام تو دلیلست قوی عدل تو زانک

□

به دفع حیله دشمن به روی ران شمشیر

□

به هر پیام که آورد کرده‌ام تصدیق

□

چهارش فصل ازینسان در شمار است

□

دامن بخت تو پاک از گرد آس آسمان

□

پذیرفتم اندرز آن شاه پیر

□

چون روان بر آفرینش قول تست

□

چنان دان که ماننده‌ای شاه را

□

آن گنه‌کارم که نتواند نمود

□

چون گل از خارست و خار از گل چرا

□

کلک تو چون صفت سیر به ایشان بنمود

□

بدو گفتم ای سرور شیر گیر

□

با بخشش او دست آفتاب

□

جز به دین اندر نیابی راستی

□

خویشتن داری تو غایت بی‌خویشتنی است

□

حرامست می در جهان سربسر

□

باز خر زین غمم چه می‌گویم

□

و گر باد قهرش وزد سوی گلشن

□

همواره تا که دارد مشاطگی نیسان

□

گر من سخن درشت نگویم تو نشنوی

□

به جسد کی شود ضعیف قوی

□

چون نیندیشی از آن روز که دستت نگرد

□

روزی که تیغ تیز بگرید چو ابر تند

□

ببخشید گنجی به مرد نیاز

□

همیشه تا که بسیطست خاک را میدان

□

رستم از آب و ز نان همچون ملک

□

چو باد در قفس انگار کار دولت خصم

□

چه خیر آمد از نفس تر دامنش

□

بنده زین سقطه‌ی چو آتش تیز

□

هزاران قول خوب و راست باریک

□

چون آمدم بر تو که پایم شکسته باد

□

شه هندوان باره را برنشست

□

به نشورم رسان که دیدستم

□

چو زین بر پشت او بندند برقی زیر ران آید

□

مسیر کلک تو در معرض تعرض خصم

□

چه داند ای کش سه پخ خوردست و تقتست

□

خالی نگذاشتست هرگز

□

چونکه نیندیشی از آن روز جمع

□

ور نشاندی نائبی بر چارسوی آسمان

□

مر او را به توران زمین شاه کرد

□

گیرد از کلک و دفترش هردم

□

این سخن را نیست پایانی پدید

□

در خدمت دور دولتت باد

□

جریده‌ی گنهت عفو باد و توبه قبول

□

شعر من بگذار و یک بیت سنایی کار بند

□

تیغ و تاویل علی بر سر امت یکسر،

□

عنان این چو سبک شد بیا ببین نعمت

□

برآمد یکی ابر و شد تیره‌ماه

□

به حسدکی شود ضعیف قوی

□

شد خضر راه بخت تو نخلی که نار طور

□

عرصه‌ای دیدم چون جان و جوانی به خوشی

□

هزار سال نگویم بقای عمر تو باد

□

نوک کلک تو بحر مسجور است

□

چرا بر آهو و نخچیر روزه نیست و نماز؟

□

گر از سر مدیح تو اندر گذشته‌ام

□

بدانست بهرام کو خیره شد

□

یکی موافق رای تو باد در بد و نیک

□

ترک ماهیات و خاصیات گو

□

در شکار از پی سائل تازی

□

توقعست به انعام دائم‌المعروف

□

نیک دانند نیک را از بد

□

به دانش بیلفنج نیکی کز اینجا

□

گنج اتسز گنج قارون بود اگر نی کی شدی

□

سر مهتران جهان زیر اوست

□

باطل شده‌ی قضای قهرت

□

کسی که خوش نبود خاطرش به شادی تو

□

ماه رمضان خجسته بادت

□

به خدمت کرده‌ام بسیار تقصیر

□

سوی تو کرد اشارت گفتا که دست حکمش

□

احسنت و زه مگوی بدآموز را

□

گر چو خورشید شود خصم تو گو شو که شود

□

به جای دگر خانه جویی رواست

□

شایدت روز سواری و شکار

□

گفت ای بوده حجابم از اله

□

تا روزگار دست تصرف همی کند

□

مفرست پیام داد جویان

□

درآریت مدغم دو صد گونه احسان

□

خیزم اکنون که از این راز شدم آگه

□

این خاطر من ز غیبت تو

□

چو نان خورده شد میزبان در زمان

□

درازدستی جودت به غایتی برسید

□

آید از حد مکان بر لامکان زان پیشتر

□

چشمش که زباست به وقت خوابش

□

پس منکر و نکیر بپرسند حال ما

□

ملک او را هست رایت چون سکندر را خضر

□

هر یک بر پیشه‌ای نشسته مقیم است

□

عمریست تا دو دیده چو نرگس نهاده‌ام

□

جهاندار پیروزگر خواندش

□

گرچه در انشی نظمی که در ایشان گویی

□

آب حیوان خوان مخوان این را سخن

□

آنکه در ظل رایتش عمریست

□

پدر از مهر زندگانی او

□

راست همچون مسیر کلک وزیر

□

بر ره آن رو به دین کوت آفرید

□

گرچه ارکان ملک یافته‌اند

□

بدو گفت بهرام کایدر سپنج

□

خرد زان طیره گشت الحق مرا گفتا که با من هم

□

اگر ز رأی تو شمعی به راه دیده نهند

□

وان بر بسیط باغ گرازان و خوشخرام

□

در آن خانه که آن شب بود رختش

□

دست تو فتح باب بارانیست

□

چرا مه چو خور بر یکی حال نیست

□

چون بگفتی صدر دنیا صاحب عادل عمر

□

جهود آن در خانه از پس ببست

□

دیروز به جای پدر و جد تو بودست

□

گر چنین باشی به هر شاعر که آید نزد شاه

□

مفتی مشرق امام مغرب آنک از رتبتش

□

بر مادر خویش راز بگشاد

□

فحل وهم تو کرده آبستن

□

بی‌بر چنار بودم خرما بنی شدم

□

نه ثور دهر ز عدلش کشیده رنج سپهر

□

زبر چیست ای مهتر و زبر چیست

□

سخن کوتاه شد گر راست خواهی

□

تا مقرر بود این وضع به تاریخ عرب

□

فکرتش نسخه‌ی وجود آمد

□

قیمت خویشتن خسیس مکن

□

خدای داند و کس چون خدای نیست که کس

□

در باغ شریعت پیمبر

□

هنوز از استماع شعر نیکوست

□

ز یزدان بخواهید تا هم چنین

□

هیچ در یتیم را هرگز

□

تا گوش خوبرویان با گوشوار باشد

□

ورنه با او فلک این کرد ازین پیش همی

□

کهربائی ز قیر کرده خضاب

□

شاد باش ای مصطفی سیرت خداوند این منم

□

مهمان و جراخوار قصر اویند

□

گمانی ازین به یقین شد نشاید

□

که ایدر بدین‌سان بماندیم دیر

□

دست فرسود جود تو شده گیر

□

سری که بهر سجود در تو داده خدای

□

ای به تو زنده سنت پاداش

□

چو شد نقاش این بتخانه دستم

□

همه شهر ایران کنم رود آب

□

وان جان تو را همی کند تلقین

□

ای معدن فتح ونصر مستنصر

□

نشست از بر باره بهرام گور

□

سرانجام برگشت یکسر سپاه

□

نه هر آنکو مال دارد، میل زی ملکت کند

□

تا بگردد چرخ بر گیتی تو بر گیتی بگرد

□

پرسید سلیم کی جگر سوز

□

بدان سرو بن گفتم ای ماهروی

□

ملک و امامت سوی کسی است که او راست

□

تو نیک‌بختی کز مهر خاندان رسول

□

همی رفت با نامور سی سوار

□

ابا زال، سام نریمان بهم

□

نمی‌گوید اسیری داشتم کو

□

در رسته‌ی سنت سنایی از دل

□

جوابش داد مرد کار دیده

□

تن طوس را دار بودی نشست

□

سائل دانا نماند هیچ کس امروز

□

تو، ای پیر، با اسپ کره‌ی جوانان

□

هم‌اندر زمان لعل گشتش رخان

□

بفرمود تا گیو با نیزه تفت

□

بس کس کو گیرد و نبخشد، هرگز!

□

همیشه تا ز مزاج و نم سیم گوهر

□

راست خواهی جهان تو داری و بس

□

بدو داد مهری به پیش سپاه

□

خوار برون راندت آخر ز در

□

گاهی به کشاکش دری و گاهی

□

شما همچنین چادر راستی

□

یکی برکشیده خط از یال اوی

□

در آن موقف که لطفش روی پیچ است

□

قمر از شمس شود نقصان وز روی تو چون

□

بسر پنجه شدی با پنجه شیر

□

چو آمد پدیدار با شاه گیو

□

ندانی همی جستن از داد نفع

□

ز بهر بیشی و کمی به خلق اندر پدید آمد

□

بران جایگه نیز یابیم شیر

□

چو اقبالش از دوستی سربتافت

□

به مال و قوت دنیا مشو غره چو دانستی

□

حقا که به یک لحظه ازین هر دو برآید

□

پیری از بخردان گزین کردند

□

تو اصل وجود آمدی از نخست

□

چرخ مرا بنده بود چون ازو

□

تا نیاموزی، اگر پهلو نخواهی خسته کرد،

□

به مشکوی من دخت فغفور چین

□

زر و نعمت اکنون بده کان تست

□

از آن ده خادم ده جا ستاده

□

دف تر بود دفترت بر من

□

نیت بر کعبه آورد است جانم

□

که چندان امانم ده از روزگار

□

بل به زندان درشو خوش بنشین زیرا

□

هیچ از آن فضل ندادند تو را بهری

□

در گنج بگشاد و روزی بداد

□

همانا که در پارس انشای من

□

گر تخم تو آب خرد بیابد

□

ای بمانند قلم تو ذولسانین جهان

□

دوستان را چو در می‌آویزم

□

مرو با سر رشته بار دگر

□

آنک او بدود پیش میر ده میل

□

چو دشمن دشمنی را کرد پیدا

□

ورا زود سالار لشکر کنیم

□

به درگاه لطف و بزرگیش بر

□

به کف زان گنج باد آورد باد است

□

تو ای خواجه گر از ارکان این ملکی نیی خواجه

□

لاجرم در بر و بحرش داعیان دولتند

□

چو سعدی خاک شد سودی ندارد

□

این بود خوی پیشین عالم را

□

گر این فاسد گمانت راست بودی

□

چو پاسخ شود نامه بر خوب و زشت

□

تو در سیرت پادشاهی خویش

□

چندین عجبی ز چه پدید آمد

□

تا بدین وقت ز هر نوع شنیدی اشعار

□

دریاب که گر تو در نیابی

□

دو چشمش ببوسید و در بر گرفت

□

چه حال است این که مدهوشند یکسر؟

□

نبینی به غار اندرون یکسره

□

بفرمود تا خانه بگذاشتند

□

به رای از بزرگان مهش دید و بیش

□

بگفت از اهل صنعت با که یارید

□

کبر حیا شد چو دید آن دل و طبع و سخات

□

نه با شیری کسی را رنجه دارد

□

چو طاعت کنی لبس شاهی مپوش

□

چون رشوه به زیر زانوش درشد

□

راه نبینی تو و گوئی دلت

□

مکافات آنکس که نان داشت او

□

بر ملک فلک حکم کند دست دوامش

□

سالار سپاهان چو ملک شد به سپاهان

□

سخن عذب سهل ممتنعت

□

دی بر گذر فلان وطنگاه

□

ترجیح داده کفه‌ی آجال خصم را

□

بر گاه نبینی مگر آن را که سزا هست

□

دعوی دوستی یاران داری همه روز

□

سر کرگ را راست ببرید و گفت

□

هر لباسی کز شرف پوشید شخص دولتت

□

سراسیمه نگه در چشمخانه

□

ای زمین خوش مرا مکن ناخوش

□

سخای ابر از آن آمد جهانگیر

□

نشود هوش تو سلیمان‌وار

□

ای جاهل ناصبی، چه کوشی

□

چرا امروز چیزی باز پس ننهی؟

□

جهاندار گستهم را پیش خواند

□

بر فلک دوزد به طنازی در آن دم

□

آن، زنده یکی را و دو را کرد به معجز

□

چه همه روز بهر مشتی دون

□

از گوش گشاد گوهری چند

□

وین عجب‌تر که کنون بی‌تو از آن تنگترست

□

بی‌بیانش عقل نپذیرد گزاف

□

کسی نبینی کو راه راست یارد جست

□

که زین برنهد تا به ایوان شود

□

اگر تو بحر سخا خوانیش همی چه عجب

□

یکایک گفتنی‌ها را چو بشمرد

□

این مرکز با نفع گران سنگ ندیدست

□

فرض علی مترصد الامل البعید

□

پایه‌ی قدرت مباد از گردش گردون فرود

□

گر به شب بنگری اندر فلک و عالم

□

مرا تا بر سر از دین آمد افسر

□

کسی را جز از تو نخواهند شاه

□

میدان سپهر از غریو انجم

□

چون زند بر مهره‌ی شیران دبوس شصت من

□

نردها بازد با نطع امیدت با دهر

□

از خوابگهش گهی که خفتی

□

همیشه تا بشری راز روی مایه و سبق

□

سوی دهر پر عیب من خوار ازانم

□

هرچند که از دهر با سفاهت

□

چو بخشنده‌ام بیش بسپارمش

□

مرگ ز باس تو کرد آنچه به چشم ستم

□

برون فرما که مه را دل شکسته

□

بنگر ای جان که اوصاف توتا

□

که سر بازی کنیم و جان فشانیم

□

برهد از نحوست انجم

□

زنده به آب خدای خواهی گشتن

□

زان روز که جز خدای سبحان را

□

پذیرفته‌ام اندر آن شاه پیر

□

الحق محال نیست که بنده چو دیگران

□

سر ز کمند خرد چگونه کشم؟

□

صد مجلس پر در کنی ای گوهر دانش

□

زین پس من و خاک بوس پایت

□

از خون مخالفان طاغی

□

او بود زبانه‌ی ترازوی عقل

□

دین گوهری است خوب که عقل او را

□

همی لشکر و کشور آراستی

□

در آستین دهر چه غث و سمین نهاد

□

به سنگ اشکستنش چون بود دستی

□

دور کن بوی ریا از خود که تا آزاده‌وار

□

ز شیرین یاد بی‌اندازه می‌کرد

□

خار در چشم و کلک در ناخن

□

نور ازلی را چو دلش راست به پذیرفت

□

کم از دم چه باشد، چو می‌باز خواهد

□

چو پیروزی شاهتان بشنوید

□

قدر تقدیر قدر او نداند

□

احسان شهریار به تعلیم نیک اوست

□

از برای موافقش گردون

□

او داده رضا به زخم خوردن

□

زمانه ملکی کز کلک و خاتمش در ملک

□

گفت «نی»گفتمش «چو کردی سعی

□

این گفت «اگر به خانه‌ی مکه درون شوی

□

چو قادر شدی چیره را ریز خون

□

گردون که پی وهم مهندس نسپردش

□

ازین پیوند باید سد گره بیش

□

صد علی در کوی ما بیش‌ست با زیب و جمال

□

در آن صحرا که او خواهد بتازید

□

چنان که عاشق ومعشوق در نقاب گمان

□

ای پسر، با جهان مدارا کن

□

تو را چون غمگساری داد گیتی

□

در ایوان گشتاسپ بر سوی کاخ

□

دستش ار واهب حیات نشد

□

ستمکاران و جباران بپوشیدند از سهمت

□

شد علم تو جانی دگر آنرا که زمانه

□

کوهی از قیر پیچ پیچ شده

□

به سر مصطفی شریف قریش

□

بی‌هنر دان، نزد بی‌دین، هم قلم هم تیغ را

□

دی شد و امروز نپاید همی

□

وانگه ز جهان فراغ جسته

□

ای به خواری فتاده هر خصمی

□

نم سرچشمه‌ها پیوسته با نم

□

کی نام کهن گردد مجدود سنایی را

□

نباشد بر ملک پوشیده رازم

□

که روزگارش اگر پای بر زمین آمد

□

مرکب ایمانت اگر لنگ شد

□

از پند و حق و خوب سخن سیری

□

به تابوت زرینش اندر نهاد

□

پس آن بهتر که خاموشی گزینم

□

خداوندیکه حزم وعزم و خشنودی و خشم او

□

زیرا سر عشق تو ندارد

□

تاج بر سر نهاد و شد بر تخت

□

عدد انجم بسیار سپهر هشتم

□

چون باز نجوئی که اندر این باب

□

تو همی بینی که‌ت پای همی بندد

□

بختت نه هماییست که ره گم کند اقبال

□

به احتشام تو فرخنده گشت طالع سعد

□

یکی از خشت و گل معجز نمایی

□

دارد همه‌چیز جان ولیکن

□

چون شه از خوردهای خوش پرداخت

□

خطبه‌ی ملک ترا که داند یا رب

□

تو ای بی‌خرد گر نه دیوانه‌ای

□

بدان بکوش که گردنت را گشاده کند

□

همه کس مر او را به فرمان شدند

□

خیز و با چشم چو بادام به بستان می خواه

□

شادمانه بزی ای میر، که گردنده فلک

□

کفش عیسی مدوز از اطلس

□

این بی‌نمکی فلک همی‌کرد

□

از روزگار عذر مرا بازخواه از آنک

□

چرا با جام می می علم جوئی؟

□

گر ز پیغمبر بجز فرزند حیدر کس نماند

□

سرانجام برگشت پیروز و شاد

□

شوخ چشمی آسمان دان اینک

□

چو مطرب نازکی خواهد در آهنگ

□

منظر و کاشانه پر نقش و نگارست مر ترا

□

آب او آتش از اثیر انگیز

□

که اندر چرخ کحلی کرده ترکیب

□

بیا تا به دانش به یک سو شویم

□

ور زاهدی و نداده‌ای رشوت

□

ای کامده‌ای به طعن مجنون،

□

از همه فعلهات باطل دور

□

تا اصل مردم علوی باشد از علی

□

خود یاد ناوری که چه کردند و چون شدند

□

مانه این دانه را به خود کشتیم

□

گفتم آخر شایگان خوش به از وجدان بد

□

ز چشم سرت گر نهان است چیزی

□

خدای ما سوی ما نامه‌ای نوشت شگفت

□

فرود آمد از باره اسفندیار

□

سخره‌ی ترجمانی قلمت

□

هنر سنجی کند سنجیده‌ی عشق

□

افسر امهات و آبا را

□

من در ره بندگی کشم بار

□

سعادت ابدی در هوای او مدغم

□

کنم نیکی چو نیکی کرد با من

□

ربودی ازین و بدادی مر آن را

□

وراید ونک نایم به فرمانبری

□

پشت بنفشه خدمت میمونش خم نداد

□

خازنت را گو که سنج و رایضت را گو که ران

□

من وفانام بسی دانم کش جز به جفا

□

تو در پی آنکه مرغ جانم

□

نوحه‌ی زار همی کردم و می‌گفتم وای

□

رنجه زگرمای تموز آن و، این

□

بر ستوری امامانش گوا دارم

□

چو با شاه ایران گرزم این براند

□

سوسنش همچو منهیان گویا

□

ترا کوهی شده‌ست این وهم و پندار

□

چون گشاید دست و دل در عدل و در احسان به خلق

□

گر نگیرید گوش راست به دست

□

وقف بادا بر جمال و جاه و عمرت روزگار

□

و گر چند پنهان و معزول باشد

□

حبل خدائی محمد است چرا

□

مهان را همه خواند شاه چگل

□

مرا الحق ز شوق خدمت تو

□

چه می‌دارد بدین گونه معلق گوی خاکی را

□

کارداران سرای هشتمین را بر فلک

□

خرچنگ به چنگل ذراعی

□

نه‌ای منتقم زانکه امکان ندارد

□

جز که شیعت کس نمی‌گوید رحیق و سلسبیل

□

تو چه گوئی که اگر عقل نبوده‌ستی

□

ز غایت کرم اندر کلام تو نی نیست

□

در اثر بهر مراعات ولیش

□

دو تا سازد قد سرو روان را

□

آن شیشککان شاد ازین سنگ به آن سنگ

□

چونکه نعمان شد از رواق به زیر

□

هم عنان امل سبک گردد

□

گر بترسی ز بلا بر تن خویش و جان

□

ور جهان را یکسره ایزد مسلمان خواستی

□

یکی دیزه‌یی برنشسته چو نیل

□

کف او ضامن ارزاق وحوشست و طیور

□

معذور همی‌دار که این بار دگر من

□

وین دگر گفتی: مرا حرف روی کن تا چنو

□

از چرم ددان به دست واری

□

عقل عاجز شود از مدح تو با قوت خود

□

روزی چو تازه دخترکی باشد

□

از بس که بر تو بگذشت این آسیای گیتی

□

از غیرت رایتت فلک دید

□

عرضه کن بر رای خود گر هیچ غش یابی درو

□

چو در آیینه ات نقش جمالم

□

عالیست همتم به همه وقت چون فلک

□

عمری که بناش بر زوالست

□

لب نشاط تو از خنده هیچ بسته مباد

□

شاید که صورت گنهانت را

□

فره نجویم بر کس به عدل خرسندم

□

در نسبت شاهی تو همچون شه شطرنج

□

آسمان دگری زانکه به همت جنبی

□

زو دست بشوی و جز به خاموشی

□

برآمد از بحار قدس میغ نور بر جانها

□

جو به جو هرچه زوستانی باز

□

بخشش بی‌منت و احسان بی‌لافت کنند

□

تنگ فراز آمده است حالت رفتنت

□

زنهار بدین زینهار خواره

□

وقتست کنون که خیزم از پیش

□

شد نیستی چو صورت عنقا نهان از آنک

□

سراپا دیده شد تا بیندش روی

□

قضای ثنای چو تو مهتری

□

ما که جزئی ز سبع گردونیم

□

مرکب زهره طبع مه نعلش

□

جز پرستنده‌ی یزدان و ثناگوی رسول

□

آنکه تو را زنده کرد چون بمراند؟

□

سیر سریع شهاب کلک تو بس بود

□

خلق را زین غم فریادرس ای شاه‌نژاد

□

فلک چو چاه لاجورد و دلو او

□

گر فتد ذره‌ای از خشم تو بر اوج سپهر

□

کژدم از راه آنکه بدگهرست

□

صاحبا من بنده را آن دست باشد در سخن

□

بی‌باک و بدخوی که ندانی به گاه خشم

□

درمان تو آن است که تا با تو زمانه

□

زمانه سیری کامروزش ار برانگیزی

□

که کشتگان جفای زمانه را قلمت

□

اگر گلگون در آن گردد عنان کش

□

شکل دندان و سر زلف تو زودا که برو

□

آن جسد را حیات ازین جانست

□

وهم با وصف تو چون خورشید و خفاشند راست

□

تا داند خصم من که چون تو

□

هیچ نیاری که ز بیم پشیز

□

تا کیمیای خاک درت بر نیفکند

□

تقدیر رزق اگرچه به حکم خدای بود

□

یار تو خیر و خرمی، چون یارشاعی فاطمی

□

گفت: ای بوبکر با احمد چرا یکتا شدی

□

از مشتریان برج آن ماه

□

بزرگان گزیدند جای نشست

□

ژرف به من بنگر و بر خوان زمن

□

خاک است مشک و عنبر و تو خاکی

□

پسر گفت کای شاه آزاده خوی

□

گر ای دون که ناچار گردان سپهر

□

بنتواند ز جا برخاست کامی

□

جبه دزدان از ترازوها بر اطراف دکان

□

آن رساند آنچه بود شرط پیام

□

به پیش سپاه اندر آمد چو پیل

□

بنگر به چشم عبرت تا خلق را ببینی

□

گفتم که: به هر سخن که گفتی

□

ایا عظیم وقاری که هر که بنده‌ی توست

□

ز درگاه رفتند سیصد سوار

□

ای بیقیاس و دولت تو چون تو بیقیاس

□

محترز باد ظلم از در او

□

آن مرد کزین حصار جان برد

□

سوی شاه ایران بیامد سپاه

□

ارجو که باز بنده شود پیشم

□

رو تو با آن خر، مرا بگذار با این شیر نر

□

منم کهن بلدی در کمال ویرانی

□

که از قادسی تا لب رودباد

□

شد آن تیغ دو سر کو داشت در مشت

□

یا تمنای سبک دستی توان کردن به عقل

□

ای غم خور من کجات جویم

□

مدان دین که باشد به خوبی بپای

□

گر به قیاس من و تو بودی، مطرب

□

ای بوده بسی چو اسپ نو زین،

□

که این نافه ز چین جیب حور است

□

مر آن را سکندر همه پاره کرد

□

این عزم جنبش و نیت من که کرده‌ام

□

نیست یک ملحد و یک مبتدع اندر آفاق

□

همه را دید دست پرور ناز

□

تو زین پس به دشمن مده گاه من

□

امثال قران گنج خدای است، چه گوئی

□

گشته گرگان یک به یک خوهای تو

□

اگر فغفور چین آید به قصد آستین بوسش

□

بیاریم بی‌باک شیروی را

□

چه جای آن که بی انصافی آرم

□

باشد کریمی ار بدهی ورنه رای تست

□

کارگاهی به زیب و زرکاری

□

چنین تا به نزدیک شاه آمدند

□

من ز تو دورم چو هرچه کرد ز افعال

□

بس تانی دارد و صبر و شکیب

□

شرابم ده و روی دولت ببین

□

که آمد فرستاده‌یی پیروسست

□

ز بهر حال نکو خویشتن هلاک مکن

□

شیر آفرین گلشن روحانیان تویی

□

صبحی تو و با تو زیست نتوان

□

چو اندیشه روشن آمد فراز

□

هرچه درو مغز و آرد بود فرو شد

□

زان کله مر چشم بازان را سدست

□

تو از همت باب لطف این شهزاد لب تر کن

□

چنین هم به مشکوی زرین من

□

اگر چه غیرت اندرهرتنی هست

□

زهی ز مایه‌ی رایت منور انجم و چرخ

□

گفت کای تنگ چشم تاتاری

□

یکی سرو بد سبز و برگش گشن

□

آب و قندیل هست با تو ولیک

□

که ازین شاگردی و زین افتقار

□

بعد از کیان به ملک سلیمان نداد کس

□

همی‌بود تاخسرو آنجا رسید

□

ای شاعر سبکدل با من چه اوفتادت

□

ای قدر تو گشته سفری در ره دانش

□

خون آن گور کرده بود حرام

□

کجاآن سخنها به شیرین زبان

□

از مکر او تمام نپرداخت آنکه او

□

جز ز اهل شکر و اصحاب وفا

□

گر برد بهر ازو صله گیری چنان که برد

□

بزرگان برو خواندند آفرین

□

کسی کاین نظم بی‌مقدار خواند

□

چرخ پیمای ز بهر دو دروغ

□

مصلحان را نظر نواز شوم

□

نشسته به ایوان خویش اردشیر

□

بر سرم یک دسته مرزنگوش بود

□

چونک گشتی هیچ از سندان مترس

□

مکن که می نخوری بر جمال گل یک ماه

□

به زر سرخ گوهر برو بافته

□

گر سرودی بر مراد خود بگوید کودکی

□

گر امروز آتش شهوت بکشتی بی‌گمان رستی

□

بازجستم ز نامه‌های نهان

□

به نزدیک ماهوی رفتند زود

□

دنیا به قهر حاجت من می روا کند

□

هست صد چندان میان منزلین

□

چه شور گو تو هم از جایزه‌ی مدحت خویش

□

بیاورد و گریان به درویش داد

□

که از بس صدمه جای آن ندارم

□

آفتاب عقل و جان اقضی القضاة دین که هست

□

صاحب دید و بصیرت شه ما شمس الدین

□

چو بنشست گریان بشد مهرنوش

□

سال سی خفتی کنون بیدار شو

□

چون درخت موسوی شد این درخت

□

تو، بغیر از علم عشق ار دل نهی

□

هم آن را که پیوسته‌ی اوبدند

□

الا ای رئیس نفیس معظم

□

باش تا از صدمت صور سرافیلی شود

□

مهتر ار چه بزند بنوازد

□

جهاندار شه را برادر به دست

□

دهقانش یکی فاضل و معروف بزرگ است

□

کافیم بی داروت درمان کنم

□

تو را چو پای روان نیست محتشم که روی

□

شب تیره هر مزد شهران گراز

□

به وصل خود نگشتی رهنمونم

□

تو دیگری و حاسد تو دیگر از آن کو

□

ان الهوی قد غرنا من بعد ما قد سرنا

□

بدو گفت شیرین که نوشه بدی

□

اگر چون خر به خور مشغولی و طاعت نمی‌داری

□

بی‌جهت بد عقل و علام البیان

□

جز گرد نکوئی مگرد هرگز

□

بترسید کش پوست بیرون کشد

□

برنا رسیدن از چه و چند و چون

□

چاکری را نامزد کرد او که نعمان را بخوان

□

همه وام جهان بوده است بر تو

□

چنین گفت با شاه کز کار بد

□

به سوخته بر سرکه و نمک مکن که تو را

□

ساحری صحن برنجی را به فن

□

ید بیضا نماید رایتت در وادی نصرت

□

سواری فرستیم نزدیک شاه

□

تفرج را سوی سرو و سمن شد

□

جز کتاب الله و عترت ز احمد مرسل نماند

□

چو واعظان خضرکسوه بهار ای جان

□

که بادا فره‌ی ایزدی یافتی

□

گوشت بشنود و دست بگرفت

□

جرعه‌ای بر زر و بر لعل و درر

□

همی گرگ ایام بر تو بخندد

□

بریشم بیاورد تا انجمن

□

برگفته‌ی خدای ز کردارش

□

مقصود من ار عمر ابد بود به عالم

□

منم که گردن من وام‌دار خدمت اوست

□

چو از جنگ چوبینه پرداختم

□

پدید آرد سخن در خلق عالم بیشی و کمی

□

نکته‌های مشکل باریک شد

□

روزی که محتشم پی تقدیم تهنیت

□

ازین زاغ ساران بی‌آب و رنگ

□

شقایق سوختی دایم سپندش

□

با چنین غافلان نذر شکن

□

ز لطف و صنعت صانع کدام را گویم

□

که باشند پیش تو دانندگان

□

تا عادل شوی شوی به‌اندیشه

□

ذات ایمان نعمت و لوتیست هول

□

عقل تو افزون شود بر دیگران

□

به لرزید خسرو چو او را بدید

□

خانه از موش تهی کی شود و باغ ز مار

□

بپر عشق شو پران که عنقاوار خود بینی

□

بل گندمش آنگهی ببایست

□

پیشوا چشمست دست و پای را

□

طاق با جفت هر دوان مقهور

□

میان کمزنان کمزن چو نرد عاشقان بازی

□

کاه تو با کوه خصم سنجد اگر روزگار

□

تن چو با برگست روز و شب از آن

□

شده ز آب وضوی آو به یک مشت

□

وارهان این عزیز مهمان را

□

اگر نه پرده رشک الهی

□

تو دل خود را چو دل پنداشتی

□

خیزم به فصل و رحمت یزدان حق

□

چشمی که نشر سیرت او بیند از مدیح

□

خامه‌ی دهر بر شکوفه نوشت:

□

که سببها نیست حاجت مر مرا

□

آن دایره‌ها بنگر اندر شمر آب

□

بی‌رنج بادیه نرسی مشعرالحرام

□

تو باقی بمان کز بقای تو هرگز

□

تا معیت راست آید زانک مرد

□

با جاهل و بی‌خرد درشتم

□

بی‌رضایت مرغ اگر بر شاخ دستانی زند

□

به دست قابلی محرمان خلوت قرب

□

پس خموشی به دهد او را ثبوت

□

به بوسیدن نیفزود او گزیدن

□

آه اگر یک روز در کنج رباطی ناگهان

□

پاره‌ی هر جامه را سوزن بدوخت

□

مرغ را جولانگه عالی هواست

□

ای خردمندی که نامم بشنوی

□

لفظش برسیدست بسان خرد و جان

□

از نکو خصلتی و بد گهری زینسان

□

یا تو پنداری که تو نان می‌خوری

□

بلرزیدی زمین لرزیدنی سخت

□

ظلمت دهر پس پشت من افگند فنا

□

گه سپاه آرد بر تو فلک داهی

□

حلم در حلمست و رحمتها به جوش

□

چگونه به پیش من آید ضعیفی

□

روزگاریست که جز جهل و خیانت نخرند

□

قیام رکن جلالش که قایم ابدیست

□

گشت بیدار و بدید آن جامه خواب

□

من اول کمدم بودم وفا کیش

□

نوبت آدم گذشت نوبت مرغان رسید

□

الغرض، آن دزد چون چیزی نیافت

□

که فلان جا شاهدی می‌خواندت

□

وان چیز که او را همی بجوئی

□

هر که گوید که خدا را به قیامت بتوان دید

□

تا چند ز غایت بی‌دینی

□

گر کسی را ره زنند اندر جهان

□

ازین کرد دور از خورش‌های آن خوان

□

ز آب انگور نار طبع مکش

□

به خدائی که اسد را به بهشت

□

دایه عاریه بود روزی سه چار

□

مکان نیستی تو نه دنیا نه دین را

□

گر خرد معنی کند احوال این گردنده را

□

در روضه‌ای اگر بنشانی به دست خویش

□

ای مامون کرده با تو پیوند

□

فراز پشته‌ای از دور تا روز

□

گردم بوبکر خواهی بخشش یک نانت کو

□

بساط اهرمن خودپرستی و سستی

□

بر سایه‌ی پیکانش برد سجده ز بس عز

□

گر بماند با تو این خانه من آن خواهم که تو

□

آهنین گوهر شد روی من از آتش دل

□

سالکان پا ننهادند بهر برزن

□

رویش از خاک چو برداشتم از خوی شده بود

□

نجیب خویش را دیدم به یکسو

□

گاه خاک فسرده از تاثیر

□

خرد آن است که مردم ز بها و شرفش

□

گر چه دل در صفت مدح تو حیران شده بود

□

رنجگی تشنه نخواهم نه آب

□

هزار دشمن و از تو یکی گذارش مشت

□

نمی‌خواهم تو را ای کعبه‌ی حاجات کم دشمن

□

بل گندمش آن گه‌ی ببایست

□

که آن خونخواره چون آید به پیشت

□

نه ز بد شعری به هر صدری ندارم اختلاط

□

چون تو خواهم بود پاک از هر حساب

□

خورنده لقمه‌ی جودش ز عرش تا به ثری

□

گر به تاریکی همی چشمت ندید

□

این خطابت از دو معنی چون برون آید همی

□

ز درازا و ز پهنا چه همی پرسی از آن

□

شاد باش ای از تو عقل محتشم را احتشام

□

به عمری چنان گوهر پاک او

□

بر سر گل خورد یکی خایسک

□

به یک دو بیت نود اقچه داد کافی کور

□

زمانه را ز پی زادن چنو فرزند

□

کس همچو مسیح نیست هر چند

□

در حرم هر کس در آید لیک از روی شرف

□

سرورا در شکرستان ثنایت محتشم

□

باش تا ظن خبر عین عیان گردد ترا

□

ترا دانیم محتاجی به زر نیست

□

مصطفا و مجتبا آن کز برای خیر حال

□

جواب داد که بر خیره، شوم خوانندم

□

آتش طبع بی اصلان ز آب روی خود بکش

□

بد نسگالد به خلق، بد نبود هرگزش

□

در چنین حالی چنین آزاد مردی کرد او

□

ور نباشد خانه‌های زرنگار

□

آن ز ترفیه و صیانت ملک را خیرات بخش

□

مرد مدبر به شه ارجمند

□

گر بدیدیت بوسها دادی

□

دیدن و دانستن عدل خدای

□

دست در ایمان حق زن تا ز دوزخ بگذری

□

برش قلاده‌ایست که هر خرد و هر بزرگ

□

خداوندی که آدم را و فرزندان آدم را

□

ندارد هیچ چیز اما چو زلف عنبرین مویان

□

بجز تو اهل صنعت را ز دعویهای بی‌معنی

□

که جرم من چوجرم دیگران نیست

□

فاسقت خوانم نه عاشق ار چو مردان در سماع

□

گفت، آری، داوری نیکو کنم

□

دم برای دیگران زن در خلا و در ملا

□

بر همه خلق ببند و به همه کس بگشای

□

ز دام کام نپرم برون چو آز و نیاز

□

ز روشنائی جان، شامها سحر گردد

□

از بقای اوست چون ایمان ما در ایمنی

□

بزرگانش مبارکباد گفتند

□

لحن داودی به سنگ و که رسید

□

ری بدین طوطی ز هندو رای به

□

جاذب آب حیاتی گشتیی

□

جانت به سخن پاک شود زانکه خردمند

□

ور سر مویی ز وصفش باقیست

□

زان میل غم که در پی من سر نهاده بود

□

هر حسد از دوستی خیزد یقین

□

فلک روزی که طرح این غم انداخت

□

شیخ اقطع گشت نامش پیش خلق

□

سزد گر سرو و گل، بر ما بخندند

□

بلک خود را در صفا گوری کنی

□

در بار و مشکریز و نوش طبع و زهر فعل

□

آنک دل بیدار دارد چشم سر

□

طوطی نکند میل سوی مردار

□

وانک او جاهل بد از دردش بعید

□

چو یکچندی شد آن وادی مقامش

□

بسته‌ی شیر زمینی چون حبوب

□

از نبید آمد پلیدی‌ی جهل پیدا بر خرد

□

او شریفی می‌کند دعوی سرد

□

خواب و خور است کار توای بی خرد جسد

□

پیش شهر عقل کلی این حواس

□

دهد به ذائقه لذت شناسی که کند

□

زانک حشر حاسدان روز گزند

□

پدر زان گفتگو گردید خوشحال

□

مستحق شرح را سنگ و کلوخ

□

کیست ما را از تو خیراندیش تر

□

چونک ملعون خواند ناقص را رسول

□

بیمار کجا گردد از قوت او ساقط

□

با لیمی چون کنی قهر و جفا

□

شراب گمرهی را میشکستیم ار خم و ساغر

□

با نماز او بیالودست خون

□

پی پرواز مرغ روح لشکر

□

رب می‌گوید برو سوی سبب

□

خاطرم مریمی است حامل بکر

□

بی سبب بیند چو دیده شد گذار

□

تو برپائی آنجا که مطرب نشیند

□

نک پیاپی کاروانها مقتفی

□

دشمن که بسته بود به قصد جدل کمر

□

بر جنایاتت مواسا می‌کنند

□

چنان دیدند صاف آیینه خویش

□

دست بسته‌ی عقل را جان باز کرد

□

هیچگه شمع بی فتیله نسوخت

□

مشتری علم تحقیقی حقست

□

میر اجل مظفر عادل

□

مصطفایی کو که جسمش جان بود

□

هست، از وقتی که بودم من صغیر

□

گوییش پنهان زنم آتش‌زنه

□

دلم می‌گفت با من کاین دروغست

□

قوتی و راحتی و مسندی

□

گر از بهر ملک آفریدت خدای

□

صد هزاران پادشاهان نهان

□

یکی قطره زو برکفم برچکید

□

سجده کردند و بگفتند ای خدیو

□

دروس نافع او در نهایت تنقیح

□

این همی‌گویند و بندش می‌نهند

□

سحرگه لشکران از خواب جستند

□

اندک اندک آب را دزدد هوا

□

در نمی‌بندد بکس، دربان ما

□

راستان را حاجت سوگند نیست

□

بنشین خورشیدوار، می خور جمشیدوار

□

تا بافسون مالک دلها شویم

□

از دام تن بنام و نشانی توان گریخت

□

عیب او مهر و وفا و مردمی

□

شدند از راه شادی دشت پیما

□

زر ز روی قلب در کان می‌رود

□

هزار سال اگر فکر می‌کنی در حس

□

گر ترا حق آفریند زشت‌رو

□

نیک بنگر به روزنامه‌ی خویش

□

یعنی ای شاهان شفاعت کین لیم

□

هست در آب و گلشن این نشه کز شوکت شود

□

آنچ می‌گوید درین اندیشه‌ام

□

ز بخت واژگون سد درد بر دل

□

وا نگشتند آن گروه از گرد گرگ

□

این کمان را تیر، مردم گشته‌اند

□

حسن یوسف عالمی را فایده

□

نزد مردم مر رجب را آب و قدر و حرمت است

□

بهر یزدان می‌زید نه بهر گنج

□

صفتی جوی که گویند نکوکاری

□

چشم ظاهر سایه‌ی آن چشم دان

□

به راه عشق از آن خوشتر دمی نیست

□

جمله قصد و جنبشت زین اصبعست

□

نگاه کن که چه حاصل شدت به آخر کار

□

گر بپوشد بهر مکر آن جامه را

□

گاه سوی روم شو، گاهی به سوی زنگ شو

□

چونک قشر عقل صد برهان دهد

□

رخت عالم گشته بیش از حدتر از باران ظلم

□

لاجرم می‌خواست تبدیل قدر

□

نشیند گوشه‌ای از غصه دلتنگ

□

در زمان آخرجیان چست خوش

□

در تنور نهادند و شمع مطبخ مرد

□

تو همی‌خسپی و بوی آن حرام

□

زمین بوسید و رفت از منزل شاه

□

جان جمله علمها اینست این

□

گه از دیوار سنگ آمد گه از در

□

تو ز ضعف خود مکن در من نگاه

□

ز بخت خود مدام آزرده جانم

□

صد هزاران مار و که حیران اوست

□

گر خصم بالشی کند از آب و آتشم

□

کان عجب زین حس دارد عار و ننگ

□

ز هجر آن خم زلف گره گیر

□

ای ضیاء الحق حسام الدین راد

□

محتشم با آن که از زیبا ادائیهای او

□

چشمه‌های قوت و شهوت روان

□

بنفشه هر نفس در مشک ریزی

□

برج مه باشد ولیکن ماه نه

□

چون نمی‌بیند، چو تو بیننده‌ای

□

ماهیان جان درین دریا پرند

□

ز سر موی جنون بردش به پا کی

□

در گمان افتاد جان انبیا

□

علم رسمی همه خسران است

□

رقص آنجا کن که خود را بشکنی

□

از نفس گرم اسیران بترس

□

گندم از بالا بزیر خاک شد

□

زین قبل ماند به یمگان در حجت پنهان

□

حکمتی کز طبع زاید وز خیال

□

چنین تا کی پریشان حال گردیم

□

قطره‌ای از باده‌های آسمان

□

مقصود ومدعای من اما ز مدح تو

□

پنج حس با همدگر پیوسته‌اند

□

پس آنگه داد ایشان را بشارت

□

هر پری بر عرض دریا کی پرد

□

مرا عمری بتاریکی پریدن

□

هم سلیمان هست اندر دور ما

□

چو بی‌منظور یک دم جا گرفتی

□

بی زره‌بافی و رنجی روزیش

□

ورنه، چون داند عبادت چون کند؟

□

هر ندایی که ترا بالا کشید

□

به ایشان داد رخصت تا گذشتند

□

زانک دل ننهاد بر جور و جفاش

□

چون سر ذره نامتناهی بدید او

□

آرد را پیدا کنم من از سبوس

□

در علم نبی غیر از علی کیست

□

ور بگیری نکته‌ی بکری لطیف

□

اگر دیگر دری داری بیاور

□

بس وصیت کرد ما را او نهان

□

همای صبح را آیا چه شد حال

□

به رزم اندرون مرزبان کشته شد

□

ز سر بگرفت سعی و رنج خود، مور

□

کیست کافر غافل از ایمان شیخ

□

او که از آن ورطه جانکاه رست

□

نشست از بر تخت بر بیطقون

□

زان گنج شایگان که بکنج قناعت است

□

گفت آن صادق مرا بگذاشتی

□

ز هجرت جمله را از دست شد کار

□

گشایم در گنج دیرینه باز

□

نبینی چند احسان کرد بی طاعت بجای تو؟

□

گوید ای بنده تو رو بر صدر شین

□

به پنجم پایه منبر چو زد گام

□

بیابم بگویم همه راز خویش

□

طبع در پوست نمی‌گنجد ازین ذوق که تو

□

گفت توبه کردم ای سلطان که من

□

نوای ناله بر گردون رسانید

□

دل شیر دارد تن ژنده پیل

□

هر چه من گردن نهادم، چرخ زد

□

کی شکوفه آستین پر نثار

□

کحل کش باصره‌ی ماه ومهر

□

پرستنده و تاج شاهان و مهد

□

گر مست هنوز کوره‌ی هستی

□

آنک ز اول محتسب بد خود ورا

□

بیاور در میان دلکش بیانی

□

بدو گفت کای زنده پیل ژیان

□

ای دریغا که همه عمر تو در عشوه گذشت

□

صد هزاران مرغ پرهاشان شکست

□

زنده باقی احد لایزال

□

ازان آگهی سوی بهمن رسید

□

آرام بخشم اوست ولی چون برغم زر

□

هرچه جسم آمد ولادت وصف اوست

□

ز آواز سم اسب رمیده

□

ببستند بس گوهر شاهوار

□

ترا گر ساخت ابراهیم آذر

□

شمه‌ای زین حال اگر دانستمی

□

مهر حق بر چشم و بر گوش خرد

□

سر گنجهای نیا باز کرد

□

شیرینی آنکه خورد فزون از حد

□

اوست دیوانه که دیوانه نشد

□

زان نمی‌برم گلوهای بشر

□

که چندان بزرگی و شاهی و گنج

□

چون داری نیکوش چو خود می‌نشناسیش؟

□

اولا دزدید کحل دیده‌ات

□

الله الله هیچ تاخیری مکن

□

چو لشکر سوی زابلستان کشید

□

ماه کز خیل ذکور است ز غم می‌کاهد

□

بی‌وفایی دان وفا با رد حق

□

ناشناسا تو سببها کرده‌ای

□

ز ما هرک او گشت پیروز بخت

□

گفت دستار مرا بر سر نداشت

□

چونک کرد ابلیس خو با سروری

□

نردبان خالق این ما و منیست

□

به ایرانیان گفت کای مهتران

□

چو نورت تیرگیها را منور کرد، خورشیدی

□

گفت یا رب دفع من می‌گوید او

□

عاذلانشان از وغا وا راندند

□

بزرگان ایران و هندوستان

□

دیده را پر نم کن و جان پر غم و برخیز و رو

□

کاه باشد کو به هر بادی جهد

□

آب و آتش آمد ای جان امتحان

□

برهنه سر و پای پرگرد و خاک

□

آن که گر تغییر اوضاع جهان خواهد شود

□

چون پیمبر از برون بانگی زند

□

ما چو آن کره هم آب جو خوریم

□

کنون هر یکی از یک اندام ماه

□

این ره و رسم قدیم فلک است

□

برگها را برگ از انعام او

□

مشرقی و مغربی را حسهاست

□

چنان دانم ای زال کامروز من

□

گر شوی باد بگردش نرسی هرگز

□

چون نیابد صورت آید در خیال

□

ای فسرده عاشق ننگین نمد

□

برفتند با شاه سیصد سوار

□

هرگز نشود خسیس و کاهل

□

عادت خود را بگردانم بوقت

□

جرعه‌ی می را خدا آن می‌دهد

□

برو آفرین کرد و چندی ستود

□

در ثنایت معترف گردم به عجز خویشتن

□

در تو هست اخلاق آن پیشینیان

□

بازگونه ای اسیر این جهان

□

به خوبی دهد دست بند مرا

□

همعنان من شدن، کار تو نیست

□

چشمه‌ی آن آب رحمت ممنست

□

کین سفر زین پس بود جذب خدا

□

هرانکس که از راه یزدان بگشت

□

جان بتو هرچند دهد منعم است

□

برنیایی با وی و استیز او

□

گر نمی‌دانند کش راننده اوست

□

دگر شب بدان گونه دیدم که تخت

□

دردا و دریغا که ز آهنگ فروماند

□

از فراق و هجر می‌گویی سخن

□

هر دم آسیبست بر ادراک تو

□

یکی چاره دانم من این را گزین

□

با آن که در ممالک هند و بلاد روم

□

کرد مهمان خانه خانه‌ی خویش را

□

هم‌چو ذره بینیش در نور عرش

□

بیامد به پیش پشوتن بگفت

□

چو من روباه و صیدم ماکیانست

□

گشته بی‌کبر و ریا و کینه‌ای

□

از چه تاریک جسمش بر کشید

□

به شهری که ما را ندانند کس

□

مال دنیا را معین خود مدان

□

نقش صوفی باشد او را نیست جان

□

چون ز قربانی دهندش بیشتر

□

برادرش گریان و دل پر ز جوش

□

با تو فردا چه بماند جز دریغ

□

تا چه خواهی کرد آن باد و بروت

□

هر که اندر شیخ تیغی می‌خلید

□

سپه در شگفتی فروماندند

□

قیمتش ارسال کردی خانه‌ات آباد باد

□

جرم بر خود نه که تو خود کاشتی

□

این چه دم اژدها افشردنست

□

زن و کودک شهریاران اسیر

□

سزای باغ نبودی تو، باغبان چه کند

□

ای تو سبحان پاک از ظلم و ستم

□

تا که اصل و فصل او را بر دهند

□

چو اینها فرستد به نزدیک من

□

ره مخوفست، بپرهیز ازین خفتن

□

بل اغالطهم انادی فی القفار

□

ظاهرش گوید که ما اینیم و بس

□

شما داد جویید و پیمان کنید

□

خواهی که در بقای حقیقی رسی به کل

□

کی شود کشف از تفکر این انا

□

این عصا را ای پسر تنها مبین

□

بدو گفت رستم که ای پهلوان

□

آن که بعد از دگران روی به خیبر چو نهاد

□

آن بلیس از جان از آن سر برده بود

□

مرغ خویشی صید خویشی دام خویش

□

بگفت آنک اندر نهان کرده بود

□

با عدوی خود، مرا خویشی نبود

□

فکرتی کز شادیت مانع شود

□

چون نظر در پیش افکند او بدید

□

گریزان شد ارجاسپ از پیش من

□

اندرین پرتگه بی پایان

□

کز زلیخای لطیف سروقد

□

ای مسلمان خود ادب اندر طلب

□

خرد یافت لختی و شد کاردان

□

بر پی شیر دین یزدان رو

□

این عبارت تنگ و قاصر رتبتست

□

نقش او کردست و نقاش من اوست

□

ز هوشنگ و جم و فریدون گرد

□

برای عزم تو زین بسته‌اند بر فرسی

□

گربه‌ی دیگر همی‌گردد به بام

□

نور حس و جان بابایان ما

□

پرستنده با طوق و با گوشوار

□

خریده دل برای مهربانی

□

چونک خاتون در گوش این کلام

□

نک عصا آورده‌ام بهر ادب

□

که یزدان پسر داد و نشناختم

□

تو بدین کارگه اندر، چو یکی کارگری

□

رفت در حمام او رنجور جان

□

هین مشو نومید نور از آسمان

□

تهمتن چو بشنید بر پای خاست

□

چو آسیا سر این خلق جمله در گردد

□

در تردد می‌زند بر همدگر

□

گاو گر واقف ز قصابان بدی

□

از اندازه‌ی کهتران برتری

□

ز ریزش مطر لطف بی‌دریغ تو رسته

□

جبه را برد آن کله را این ببرد

□

انبیا با دشمنان بر می‌تنند

□

چو بشنید گفتار بهمن سپاه

□

مرا شمشیر زد گیتی، ترا مشت

□

دم به دم چون تو مراقب می‌شوی

□

فضل آن مسجد خاک و سنگ نیست

□

سپهبد ز خوالیگران خواست خوان

□

روح را سیر کن از مائده‌ی حکمت

□

می‌رود با تو که یابد عقبه‌ای

□

تا نگردد خسته هنگام لقا

□

همه بندگانیم و فرمان تراست

□

عمر تو را چون به موش خویش جهان خورد

□

از اسیر نیم‌کشت بسته‌دست

□

چون تو اسرافیل وقتی راست‌خیز

□

همی گفت کای پهلوان بلند

□

باش تا ایام گلها بشکفاند زین بهار

□

خوش بسوز این خانه را ای شر مست

□

با جمال جان چوشد هم‌کاسه‌ای

□

شود کنده این تخمه‌ی ما ز بن

□

در زحمتیم هر دو ز سختی و رنج، لیک

□

اندرین نشات نگر صدیق را

□

هین مراقب باش گر دل بایدت

□

بران برز و بالا و آن خوب چهر

□

پروین، خیال عشرت و آرام و خورد و خواب

□

کی نظاره اهل بخریدن بود

□

می‌رود کودک به مکتب پیچ پیچ

□

ترا گفتم و بیش گویم همی

□

گر من از مردان دین آگاهمی هرگز کجا

□

رشک و غیرت می‌برد خون می‌خورد

□

حد جسمت یک دو گز خود بیش نیست

□

ببینی که من در صف کارزار

□

به چشم وهم نماید به سرعتش ساکن

□

پر زنان بار دگر در وقت شام

□

چون پیاده‌ی قاضی آمد این گواه

□

ز آواز شیپور و هندی درای

□

گر خریداری، در آی اندر دکان

□

در بن طشت از چه بود او دردناک

□

فضل مردان بر زنان ای بو شجاع

□

ز دشت اندر آید ز بهر شکار

□

هر چت از حق باز دارد ای پسر

□

بار دیگر بر گمان طمع سود

□

او درخت موسی است و پر ضیا

□

بشد تیز با او به پرده‌سرای

□

چه بودت گر نه دیوت راه گم کرد

□

کانک می‌جستی ز چرخ با نهیب

□

روح حیوانی ندارد غیر نوم

□

ز بیشی هرآنچت بباید بخواه

□

نگوئی زنده است آن بنده‌ی رنجور مایانه

□

کو نه آن شاهست کت سیلی زند

□

تا چو فرصت یافت سر آرد برون

□

به چیزی که آید کسی را زمان

□

همین لحظه باز آیم از مرغزار

□

چون قراری نیست گردون را ازو

□

گفت بهر شاه مبذولست جان

□

که من سام یل رابخوانم دلیر

□

ما رمیت اذ رمیتی فتنه‌ای

□

شاه امروزینه و فردای ماست

□

هم‌چو عرصه‌ی پهن روز رستخیز

□

یکی شارستان کرده دارد ز سنگ

□

دانه‌ی سیمرغ جو چون رستم و بگذر ز زال

□

حاملان و بچگانشان بر کنار

□

کس نسازد نقش گرمابه و خضاب

□

همی از پی شاه فرزند را

□

تا به دریای هوا کشتی زرین هلال

□

زیرکی دان دام برد و طمع و گاز

□

نیست محرم تا بگویم بی‌نفاق

□

چهارم بیاید همین پاک‌رای

□

خلق را باشد هوای رنگ و بو

□

نوحه خواهد کرد بر محرومیم

□

لیک افزون گشت اثر ز ایجاد خلق

□

بران رزمگه خسته تنها به تیر

□

عشوه‌ها در صید شله‌ی کفته تو

□

بی ز ضدی ضد را نتوان نمود

□

بس غلط گشتم ز دیگ مردریگ

□

مرا خواری از پوزش و خواهش است

□

دور باش از مزوری که به مکر

□

یک سر رشته گره بر پای من

□

آدمی چون زاده‌ی خاک هباست

□

سکندر ز گفتار او گشت شاد

□

رایت آن عقده‌ای که بگشاید

□

آنچ آن دم از لب صدیق جست

□

چون نگنجد او به میزان خرد

□

چو برگردد او از لب هیرمند

□

رو، که این ما را نمی‌آید بکار

□

چون عصا را مار کرد آن چست‌دست

□

که صواب اینست و راه اینست و بس

□

بخندید بهمن پیاده ببود

□

نیست مخفی وصل اندر پرورش

□

لیک حق اصحابنا اصحاب را

□

چون ز عطر وحی کر گشتند و گم

□

سخن داند از موی باریکتر

□

پس از وصلی که همچون باد بگذشت

□

ترس و لرزه باشد از غیری یقین

□

مصطفی را رای‌زن صدیق رب

□

حرم تا یمن پاک بر دست اوست

□

قلعه‌ی تبریز تا بستاند از رومی به جنگ

□

صبر شیر اندر میان فرث و خون

□

که بلای دوست تطهیر شماست

□

نسازم جز از خوبی و راستی

□

تا نربودند ز دستت عنان

□

این نوی را کهنگی ضدش بود

□

بوی رامین می‌رسد از جان ویس

□

ترا بخشم و نیز دارم سپاس

□

گفت تا شاهیت در وی عشق کاشت

□

عشق بینایان بود بر کان زر

□

یار شد یا مار شد آن آب تو

□

بدو گفت رستم که تا نام خویش

□

زین بد کنش حذر کن و زین پس دروغ او

□

ای درین حبس و درین گند و شپش

□

از کتاب و اوستاد و فکر و ذکر

□

بت‌آرای چون او نبیند به چین

□

سودای خدمتت به سویدای خاطرش

□

یا به زخم دره او را ده جزا

□

کم ز بادی نیست شد از امر کن

□

سکندر بدو گفت من روشنم

□

نزد استاد فرش رفتم و گفت

□

خویشتن را ساز منطیقی ز حال

□

واجبست اظهار این نیک و تباه

□

همی چشم دارم بدین روزگار

□

از من آگه کن درون محکمه

□

ذکر آرد فکر را در اهتزاز

□

تو هم ای عاشق چو جرمت گشت فاش

□

چو بشنید ازو بهمن نیک‌بخت

□

باز ایوب ستمکش را نگر

□

جمله مرغان ترک کرده چیک چیک

□

عاشق هر جا شکال و مشکلیست

□

من ببو دانم که این قصر و سرا

□

که گر بگذرانی سرم را ز گردون

□

وهم در وهم و خیال اندر خیال

□

چون شکاری می‌نمایدشان ز دور

□

تخمه بودند آن دو بیگانه ز خور

□

بس زبر دستست چرخ کینه‌توز

□

شد خلالی در دهانی راه یافت

□

تا که روزی کین بمیرد ناگهان

□

این خود آن ناله‌ست کو کرد آشکار

□

جان چون طاوس در گل‌زار ناز

□

خاک بو کرد آن دگر از ربوه‌ای

□

سخت پنهانست و پیدا حیرتش

□

از خیالی دوست گیری خلق را

□

درختان نیکیش را بر بدی است

□

آن توکل کو خلیلانه ترا

□

هر کرا افعال دام و دد بود

□

دیگ را تدریج و استادانه جوش

□

عدوی سرکش من آتشی است تیز و مرا

□

غنچه را از خار سرمایه دهد

□

در زمانه هیچ زهر و قند نیست

□

گوهر کان و بحر معدلت است

□

ز وحشت بگردانم ار سر دمی

□

بدست آورد جائی گرم و دلگیر

□

زانک هر چاره که می‌کرد آن پدر

□

فینهتنی و قالت و هی باکیة

□

اریاحکم تجلی البصر یعقوبکم یلقی النظر

□

دو پستان چون دو خیک آب رفته

□

چون قضایش حبل تدبیرت سکست

□

سرشته‌اند ز می طینتم وگرنه چرا

□

دل خود را ز نور سینه‌ی او

□

ز تاجت آسمان را بهره‌مندی

□

یاد آور زان ضجیع و زان فراش

□

بهر تاریخ زد رقم هاتف

□

ورش خرد به ترازوی طبع سنجیدی

□

بهر سختی که تا اکنون نمودم

□

جزو شید و ابر و انجمها بدی

□

دم در کش و خون گری، عراقی

□

من از نور دگر گشتم منور

□

به سر پنجه مشو چون شیر سرمست

□

آنک او گل عارضست ار نو خطست

□

که شاید پدید آید اما نیاید

□

چون کیسه جمع نبود باشد دریده درز

□

خدائی کادمی را سروری داد

□

آسمان گوید زمین را مرحبا

□

بر بساط رحمتش عالم چو آدمک مفتقر

□

قول این و آن درین ناید به کار

□

پس آنگه پای بر گیلی بیفشرد

□

گر ببینی یک نفس حسن ودود

□

طبع من زده است در مدحت

□

به سحر طبع مهندس اگر کنم هنری

□

یک ره بنه این قیامت از دست

□

چو شمشیرزن گرز دستان بدید

□

قصه‌ی درد من بیا بشنو

□

درین سفینه، کسانی که ناخدا شده‌اند

□

سوی فرهاد رفت آن سنگدل مرد

□

سری کو که سر بخش دارا کنی

□

شد به سعی او چنان آباد کاهل آن دیار

□

در ضلالت هست صد کل را کله

□

طوف حرم تو سازد انجم

□

رخ من به پیشش بیاراستی

□

اگر شاخ وفا بینی ز دیده آب ده او را

□

خسرو روی زمین فخر وجود آنکه ز جود

□

همان رونق ز خوبیش آن طرف را

□

اسب در غار ژرف راند سوار

□

سر دشمن به زیر پالهنگ آرد چنان آسان

□

بر صفحه‌ی خیال که باد ایمن از زوال

□

زلفش رسنی فکنده در راه

□

چنین داد پاسخ که دانی درست

□

ور همه عالم گنه دارد، چو او را دوست داشت

□

حساب خود، نه کم گیر و نه افزون

□

دو لختی بود در یک لخت بستند

□

نگهدارم آن خط خونی رهان

□

عفت رسوم مغاینهم و لولاهم

□

کوه را گفتار کی باشد ز خود

□

او نیز به وجه بینوائی

□

به شادی درآمد شب دیریاز

□

هر پراکنده‌ای که جمع شود

□

وانگه بر کار کن ستور همه

□

بسا گل را که نغز وتر گرفتند

□

پس آنگه قلم بر عطارد شکست

□

نه من ز نوح فزونم که او دو نیمه‌ی عمر

□

ولی چو حلم تواش بر در انابت دید

□

روانش باد جفت شادکامی

□

تنش گشت لرزان و رخ لاجورد

□

خاک را نیست ره به عالم پاک

□

افسونگر زمانه، ترا هم کندن فسون

□

در ناسفته را گر سفت باید

□

نوائی غریب آورم در سرود

□

به عشرت همه روز پیر و جوان

□

نیز تا حیران بود اندیشه‌ات

□

مرغان خدنگ تیز رفتار

□

ازیشان بشد خورد و آرام و خواب

□

ناگه از لطف زمانی سوی ایشان نگرند

□

خطا گفتم غلط کردم که در راه

□

من آنگه گفتم او آید فرادست

□

خرد تا ابد در نیابد تو را

□

تا در گنج ذات بنماید

□

سم گاو زمین یابد خبر از زور بازویش

□

در نومیدی بسی امید است

□

نگه کن که با قارن رزم زن

□

گرچه از دریای توحید آب حیوان می‌کشم

□

از آن کردند در کنجی نهانت

□

برو تنها دم از شادی برآور

□

در دران رشته سر گرای بود

□

دل دو سه روزی کشید جانب کاشان و دید

□

بگریخت او یوسف پیش زد دست در پیراهنش

□

نظر چون بر جمال نازنین زد

□

شده پاره پاره کنان و کشان

□

سده‌ی اقبال او قبله‌ی اهل ثواب

□

طلب رنج سوی مرد خردمند خطاست

□

ز تو با آنکه استحقاق دارم

□

به هر دایره کو زده ترکتاز

□

سرد هنگامه‌ای که یوسف را

□

حرف تانیث گر از آینه گردد منفک

□

در حلقه عشق جان فروشم

□

همی ریخت از دیده پالوده خون

□

چون که در راه عشق صادق شد

□

بتی چون بگردن در اندازدت

□

بر آن حمال کوه‌افکن ببخشود

□

همه کرده‌ی شاه گیتی خرام

□

به بزم‌سازی، مانند باده نوش ندیم

□

نظام بخش خواقین دین نظام‌الملک

□

زهره دهدش به جام یاری

□

چنان ساخت روشن جهان‌آفرین

□

گفتمش: صد دلت فدای سلام

□

به قادری که به یکدم هزار نقش نگاشت

□

چو باید شد بدان گلگونه محتاج

□

خدائی کزو هر که آگاه نیست

□

وآنکه آن شب برفت و وا گردید

□

ظل تو عالم گرفت گرچه نیفتد به خاک

□

بهر چشمه که آبی تازه خوردم

□

به جایی که من پای بفشاردم

□

یک نظر کرده به مشتاقان ز روی دوستی

□

تو، همی اخلاص را خوانی جنون

□

نه دل می دادش از دل راندن او را

□

کسی کو ز جام تو یک جرعه خورد

□

پی بازار فردای قیامت جز ولای تو

□

وز شرم کس نکرده نگه در رخش درست

□

چو مشعل سر در آوردم بدین در

□

چو خورشید برزد سر از تیره کوه

□

به انوار یقین بادا دل و جان و تنت روشن

□

دینت را با علم جسمانی به‌میزان برکشند

□

سخن تا چند گوئی از سر دست

□

به جولان زدن سرفرازی کنان

□

در ره دین سخت‌ترین زخمه خاست

□

ایا خدیو سلیمان سپه که هر مورت

□

اگر شیرین سر پیکار دارد

□

گنهکار گر بود مهراب بود

□

ناوک فرقتش جگر خسته

□

من از تدبیر و رای خانمانسوز

□

دری کاول شکم باشد صدف را

□

ز بس کشتن مرد جنگ آزمای

□

هر دو بستند دل در آن مبلغ

□

عشق که دارد دو شکل از چه ز وصل فراق

□

بدین پا تا کجا شاید رسیدن

□

اگر نیم ازین پیکر آید تنش

□

بگریزد ز سایه‌اش شیطان

□

تکیه بر طاعت مکن زیرا که در آخر نفس

□

چو گیرد ناامیدی مرد را گوش

□

بر این سبزه‌ی آهو انگیخته

□

آخر نه ز لطف حق تعالی است

□

کرد آخر جلوه‌ای کاعدای دجال اتفاق

□

بی‌آنکه به خون کنی برش را

□

برفتند با باز و شاهین و مهد

□

ور تو را نور ازین چراغی نیست

□

آن پرتوی که چهره تو را جلوه‌گر نمود

□

نبود از رای سستش پای بر جای

□

چو دانست کان دیو آهن سرشت

□

یا زبان نیازشان هر دم

□

بباید شست جانت را به علم دین که علم دین،

□

تا حاجتمند کس نباشد

□

سر ماه با افسر نام دار

□

همه را نیست، گر چه جان و تن است

□

نه هیچش الفتی با دانه و آب

□

چو عاجز گشت خسرو در جوابش

□

شکیبی به ناموس می‌ساختند

□

آن چتر قریب صد ستون داشت

□

گرچه بسیاری رسن بازی فکرت کرده‌ام

□

حرفی به غلط رها نکردی

□

ز بربر برین‌گونه آگه شدند

□

صفه‌ی آسمان و صدر بهشت

□

از چه، شهان ملک ستانی کنند

□

غریبی گر گذر کردی بر آن راه

□

به فرمانبری شاه را سجده برد

□

بگشا زبان و جایزه مدح خود به خواه

□

آدم جهل و جفا و شومی را

□

گردنش به طوق زر درآریم

□

گر از آمدن دم زنی یک زمان

□

بحر ظهور و بحر بطون قدم بهم

□

شبانگه در دلی تنگ آرمیدم

□

هنوزم در دل از خوبی طربهاست

□

تنومند ازو جمله کاینات

□

زبان حال گوئی از سر سوز

□

گر رای خویش جمله بیابی به کام خویش

□

مقصود بگو که پاس داریم

□

چو پوشند بر روی ما خون و خاک

□

سیب سیمین برای چیدن نیست

□

نه خندیدم به بازیهای تقدیر

□

بکن چندان که خواهی ناز بر من

□

شب تیره چون بانگ برزد به روز

□

بد سگالی که ز ملک تو شکایت دارد

□

زرق پیش آر چو رزاق شود با تو

□

چون بحر کنم کناره‌شوئی

□

گر این رازها آشکارا کنی

□

پیر گفتا: تویی که در یاری

□

فشردم نرگس مخمور را گوش

□

سرود پهلوی در ناله چنگ

□

حفاظت چنان باد در کار من

□

بود بعید که عرش مکان من نرسد

□

شب را ز انجم توشه‌ای پروین چو زرین خوشه‌ای

□

مرا گر روز و روزی رفت بر باد

□

گرفت آن زمان دست دستان به دست

□

آب سخاشان چو یخ فسرده و هر دم

□

هر کسی را وظیفه و عملی است

□

حریر سرخ بیرق‌ها گشاده

□

قبائی زره بر تنش تابدار

□

وز مدیحش کاروان سالار فکرت می‌دهد

□

مکن دست پیشش اگر عهد گیرد

□

چو آمد مهد شیرین در مداین

□

چو آگاهی آمد به افراسیاب

□

گر چه مردم تو را نکو گویند

□

آخر، این آتشم بخار کند

□

گهی دل را به نفرین یاد کردی

□

سلیح سه کشور سه گنج سه شاه

□

بلیه‌ای که بر او آسمان گماشته است

□

از فتنه و بلا نتوانی گریختن

□

قبای زر چو در پیرایش افتد

□

برین برنیامد بسی روزگار

□

قصر ملوک است جسم تو و معانی‌ست

□

گرفتم داشتم فرخنده نامی

□

به رامش ساختن بی‌دفع شد کار

□

بریشان یکی غار زندان کنم

□

در زمین ذات و خیر دولتش روزی که کرد

□

مسعود همه بر حریر غلطد

□

ز رفرف بر رف طوبی علم زد

□

به شادی بر تخت زرین نشست

□

وگرت دست قریحت در انشا کوبد

□

چو خارند گلهای هستی تمام

□

چو روز آیینه خورشید دربست

□

نه قیصر بخواهم نه فغفور چین

□

ور نمانم روزگار شه بماند کانچه من

□

خصم چو برگ خزان زرد به پای اوفتاد

□

خورشید که او جهان فروزست

□

به هر جای گنجی پراگنده زر

□

در بوته‌ی جحیم گدازند هر که را

□

نشستی ژاله‌ای، هر گه بکهسار

□

اگر بهرام گوری رفت ازین دام

□

چو نزدیک ایران رسید آن سپاه

□

کز آفت تف تابنده بودم اندر تب

□

زین اشتر بی‌باک و مهارش به حذر باش

□

نو رسته گلی چو نار خندان

□

تو اکنون ره خانه‌ی دیو گیر

□

به شادی می‌کنی جولان درین میدان، نمی‌دانم

□

پیر، بدان لابه نداد اعتبار

□

خردمندی که در جنگی نهد پای

□

چو آوای زنگ آمد از پشت پیل

□

به بال کاغذین شد مرغ جود از هر طرف پران

□

اگر خواهی که تو بی‌خود همه چیزی یکی بینی

□

گفتن ز من از تو کار بستن

□

کنون این همه داستان منست

□

از حضرت شاه انبیا علم

□

اندرین خانه، بین رهزن نیست

□

ازین فکرت که با آن ماه می‌رفت

□

که گر بهر ما زین سرای سپنج

□

نوعی به صدمه ریشه‌ی ایشان ز بیخ کند

□

من شرف و فخر آل خویش و تبارم

□

بمانی، مال بد خواه تو باشد

□

پر از دیو و شیرست و پر تیرگی

□

و گر چه شب و روز بیش از ستاره

□

خیز و بیندای به گل، بام را

□

به صد نیرنگ و دستان راه و بی‌راه

□

زمینی کجا آفریدون گرد

□

چو سهم جهادت به حکم اشارت

□

ز خاک جمله درختی اگر پدید آید

□

کششهائی بدان رغبت که باید

□

همانا شماساس در نیمروز

□

چون خضر آب حیوة عشق تو خوردم، سزد

□

طفل مسکین، چون کبوتر پر گرفت

□

شنیدم گر به شب دیوی زند راه

□

همی کژ دانست گفتار او

□

نظر ز فلک فلک نگسلد که ساخته است

□

بکن زاد سفر، زین یاوه گشتن

□

آرند شراب یا طعامی

□

بیازید چنگال گردی بزور

□

هر آن کو اندرین خانه مقیم است

□

امشب چه باشد قرن‌ها ننشاند آن نار و لظی

□

به دستش آهن از دل گرم‌تر گشت

□

زمین نسپرد شیر با داد تو

□

من بره‌ی طاعتت گرچه ز دوران نیم

□

دستم ازین حدیث شده زیر ملحفه

□

ترکی که شکار لنگ اویم

□

مرا پشت گرمی بد از خواسته

□

اگر بسوزی ای خام پخته خواهی شد

□

بر سر خوان‌های روحانی که پاکان شسته اند

□

فدا کرده چنین فرهاد مسکین

□

ولیکن من از آفریدون و جم

□

شود خوش زبان شکوه خاموش

□

حسد آمد همگان را زچنان کار و ازو

□

تا خوانم و گویم این شکربین

□

چو نیرو گرفتند هر یک چو شیر

□

ز دشمن مملکت ایمن نگردد

□

چو بسازیم چو عیدم چو بسوزیم چو عودم

□

چو بختم خفت و من بیدار گشتم

□

تو گفتی که دلشان برآمد ز تن

□

می‌شود شام از شفق ظاهر که بر بام فلک

□

چون بدید آن نور روی بحر راز

□

هر نادره‌ای کز او شنیدند

□

چو بشنید اولاد برگشت زود

□

آتش چو شاخ و برگ بسوزد درخت را

□

هلاوو را بپرس آخر از آن ترکان حیران کن

□

گر آشفته شدم هوشم تو بردی

□

بیاور یکی خنجر آبگون

□

دو معاذ خلایق آفاق

□

بدین کوری اندر نترسی که جانت

□

نخواهم کرد بر تو حکم رانی

□

دو بهره چو از تیره شب درگذشت

□

از برای مال حاجت نیست شاهان را به ظلم

□

شرح عشق ار من بگویم بر دوام

□

هوا کافور بیزی می نماید

□

که توران شه آن ناجوانمرد مرد

□

کای خوش کلام طوطی بستان معرفت

□

تا بخار از زمین شود به هوا

□

چه داریم از جمال خویش مهجور

□

چو شد ساخته کار جنگ آزمای

□

من جمع کرده هیزم افعال بد بسی

□

سر بجنبانند پیشت بهر تو

□

علاج درد بی‌درمان ندانست

□

یکی سخت پیمان ستد زو نخست

□

ناتوان بازار رشک از بهر خصم ناتوان

□

سالار پیشه‌ور نبود هرگز

□

بر آن لوح زر از سیم سرشته

□

بریده برآویخت با او به هم

□

گر دل تو از فراق جان بهراسد

□

این همی زارید و صد قطره روان

□

تا سخنست از سخن آوازه باد

□

زن و مرد را از بلندی منش

□

وین زمان هم هر شب از شست دعایم بهر تو

□

گفتم: ای باد! اینک آنجا رفت خواهم پیش او

□

بدان نرگس که از نرگس گرو برد

□

تو مگذار هرگز ره ایزدی

□

هم بیم بود ز چشم مردم

□

در بن چاهی همی‌بودم زبون

□

در شب تاریک بدان اتفاق

□

بیاورد و بنمود و با شاه گفت

□

فریاد محتشم که جهان کم نوا بماند

□

بد و نیک چون نیست امروز یکسان

□

گفتا سخن تو کردمی گوش

□

پذیره شدندش پر از چین به روی

□

به منشور سلطان ولایت گرفتم

□

بوک توبه بشکند آن سست‌خو

□

میامیز در هیچ بد گوهری

□

به جویان چنین گفت کای بد نشان

□

فنای دائمی جنگ را سپهر کفیل

□

به روزی ترا دیده‌ام صد مظالم

□

در گنبد به روی خلق در بست

□

سوی کاخ ازان پس نهادند روی

□

جز این نبود مراد دلم در اول فکر

□

آینه بی‌نقش شد یابد بها

□

مشتری سحر سخن خوانمش

□

سر آن دلیران زبان برگشاد

□

چون گل سخن گوی و خمش هرگز نباشد روترش

□

زین گوهر باقی نکند هیچ کسی قصد

□

سر اندیشه مهندس بین شده قصر و سرا

□

نوازنده بلبل به باغ اندرون

□

این طرفه که شخص بی‌دل و جان

□

عشق صورتها بسازد در فراق

□

هر که نه در حکم تو باشد سرش

□

بینداخت از باد خم کمند

□

اصل ندا از دل بود در کوه تن افتد صدا

□

گر مایه‌ی فضلست بس کار نیست

□

شیرینیت عجایب و تلخیت خود مپرس

□

بگفت این و شد زین جهان فراخ

□

به یاری‌های شمس الدین تبریز

□

گنجهای خاک تا هفتم طبق

□

آب بریز آتش بیداد را

□

چو پیران ز افراسیاب این شنید

□

در رکاب اسپ عشقش از قبیل روحیان

□

زیرا که دین سرای رسول است و ملک اوست

□

در جنت چو تنگ آمد مثال چشمه سوزن

□

ز کار شما دل شکسته شوند

□

که این تیر عوارض را که می‌پرد به هر سویی

□

تو بهاری ما چو باغ سبز خوش

□

گل ز گریبان سمن کرده جای

□

دهانش به تنگی دل مستمند

□

خمش کن من چو تو بودم خمش کردم بیاسودم

□

چو من جلوه کرده‌ست جود ترا

□

بیار آن جام خوش دم را که گردن می‌زند غم را

□

فرض بجای آور و مجو بیش ازانک

□

شب به مثال هندوی روز مثال جادوی

□

داد جمله داد ایمان بایزید

□

من ز مصافش سپر انداخته

□

خطای تنگ چشم و پست بینی

□

غمخواره‌ی او شد از سر درد

□

بیم زخم و دار چون از جمله‌ی حیوان تو راست؟

□

گفتا که خمش کاین خنگ فلک

□

بگذرد از آب سوارش به خواب

□

شیفتگان دیده به رویت نهند

□

وز غلامی هندوی آرد وفا

□

کوس فلک را جرسش بشکند

□

متاعی را که خواهد رفتن از پیش

□

عمل داران درگه را به فرمود

□

از خلعت تو مدحسرایان تو ای شاه

□

این قضا صد بار اگر راهت زند

□

بده با آشنائی آب خوردم

□

ز در یا بر کشیدند آن خزینه

□

زاهدان را در خلا پیش از گشاد

□

چرا بیشکین خواند او را سپهر

□

سریر شرع، تخت پائدارش

□

گر چه زرت از عدد بود بیش

□

تقدیرگر شدند چو تقدیر یافتند

□

زیر مبین تا نشوی پایه ترس

□

نه از ذیل عنایت سایه جستم

□

آن تشنه جگر، ز جان خود سیر

□

کار می‌کن تو بگوش آن مباش

□

از این چار ترکیب آراسته

□

صفت رایت لعل و سیه‌اندر سر شاه

□

بگفت از خون تو ریزد جفا یش

□

ده ساله یا دوازده ساله فزون نبود

□

این رسنهای سببها در جهان

□

که عالم بی تو گر خلد برین است

□

هشت حدیقه چمن این گلند

□

این دو ضد عرضه کننده‌ت در سرار

□

من که درین منزلشان مانده‌ام

□

بسی ننمود در اندیشه زیبا

□

چو شیرین نام خسرو کرد در گوش

□

دزد مردان به سان موشانند

□

گرچه فروزنده و زیبنده است

□

گرفت از پیش گردون پرده داری

□

گر دم زنم از درونه‌ی تنگ

□

دیده هر ساعت دلش در اجتهاد

□

تهی نیست از تره‌ی خوان من

□

دهش بیش از اندازه زو گشت عام

□

وقت چمنست و بوستان هم

□

نوروز تو فرخنده و خجسته

□

بر جگر پخته انجیر فام

□

چو طفلانی که با هم لعب سازند

□

از خاستن شب سیاهت

□

گاو چون معذور نبود در فضول

□

از نفسش بوی وفائی ببخش

□

همو داند که این راز نهان چیست

□

هر باد که از ره‌ی تو خیزد

□

شعر دریغ آیدم ز دشمن ایشان

□

گفت کوی او کدامست در گذر

□

ملک دریا صفت در صف دریا

□

زینگونه که از تو در بلائیم

□

ممکن اندای آن دیوار نی

□

چو آید قیامت ترازو به دست

□

چو فردا از زمین بالا کنم پشت

□

خود گیر که ما، به دست پیشی

□

ترا زین سپس جز فرشته نخوانم

□

گفت بدین خرده که دیر آمدم

□

ابر شده کوه بلند از شکوه

□

گه آن با این عتاب اندیش گشتی

□

ور بیامد باد و دستارت ربود

□

بلندیت بادا چو چرخ کبود

□

نه ز آبی سر و پایش رنج دیده

□

بگفت این و کشید از دل یکی آه

□

تو را گر قصد بغداد است آنک

□

گر تو ز خود سایه توانی پرید

□

به جان بیگناه خردسالان

□

چو تو امید هر امید واری

□

لیس یالف لیس یلف جسمه

□

تا نگشاد این گره وهم سوز

□

خمیر خام، کش بر روز ده پست

□

از دم همه خون جگر همی کرد

□

صاحب در خواب همانا ندید

□

مشک بود در خشن آرام گیر

□

بود هر روز عشرت را شماری

□

هر تازه رخی چو دسته‌ی گل

□

وصف حیوانی بود بر زن فزون

□

در خم آن حلقه دل مشتری

□

دل از یاقوت گوشش سفته تر گشت

□

به عزم کار چون زان سوی رانی

□

چندان که سوی تن تو سه در باز گشادی

□

خود منشی کار خلق کردنست

□

سبک نامهربانی را روان کرد

□

مجنون چو بدین دم دل انگیز

□

چون ببازی عقل در عشق صمد

□

دیده و گوش از غرض افزونیند

□

برید از صدمه‌ی شاهی نقابش

□

کسی کز بهر من کوشد به جانی

□

در سرایش همیشه شادی و سور

□

پرورد در آتش ابراهیم را

□

تو کی این پای ره پیمای داری

□

نکردم من گناهی ور که کردم

□

نقد نیکو شادمان و ناز ناز

□

گندم‌گون گشته ادیمش چو کاه

□

چو از کار الپخان سینه پرداخت

□

آوازه چو گشت در جهان عام

□

بگذشته زهجرت پس سیصد نود و چار

□

صبغة الله نام آن رنگ لطیف

□

رفت به لشکر در خرگاه بست

□

فرمان ده، اگر بدین بهانه،

□

کز برون فرمان بدادی که بگیر

□

وانکه رخش پردگی خاص بود

□

کدو در صحن بستان کیست، باری؟

□

در آغاز رجب فرخ شد این فال

□

به صره زر به هم کردم و به بدره درم

□

گر تو سنگ صخره و مرمر شوی

□

شاه بدین گونه به فرزند خویش

□

گه، بر رخ یاسمین خمیدند

□

تا نداند خویش را مجرم عنید

□

به حمدالله این شاه بسیار هوش

□

نهانی تحفه‌ی کان پیشکش کرد

□

بیدار، برای آخرین خواب

□

بر فرودی بسی است در مردم

□

مثنوی در حجم گر بودی چو چرخ

□

شد ازین دایره‌ی دیر مسیر

□

خضر سیراب گشت اندر سیاهی

□

آنک گردانید رو زان مشتری

□

ای دو جهان زیر زمین از چه‌ای

□

کار ایشان به دست خویش بساز

□

به چاره ره در ایوان شکر کرد

□

آن دشت را که رزمگه تو بود ورا

□

چون نظر عقل به غایت رسید

□

بازوی تایید هنرپیشگان!

□

نشست از بر اسب کسری بخشم

□

اصل بیند دیده چون اکمل بود

□

پای عدم در عدم آواره کن

□

گر چه آهسته خر همیرانی

□

همان تاج جمهور بر سر نهاد

□

تو پیش‌رو این رمه‌ی بزرگی

□

این همه هست و بیا ای امر کن

□

جانت آندم که گردد از تن باز

□

یکی کودکی مهتر ایدر برش

□

این چنین گو وین چنین کن وآنچنان

□

فرو بردنش هست زرنیخ زرد

□

مکن اندر روش قدمهاسست

□

بهرپایمردی و خودکامه‌ای

□

از فراوان شرر غم که مرا در دل بود

□

گر دل تو نز تنکی راز گفت

□

گوش کنیزان تو را داده بهر

□

وگر گردی اندر جهان ارجمند

□

خلق گوید مرد مسکین آن فلان

□

شهر و سپه را چو شوی نیک‌خواه

□

آسمان چیست؟ عطف دامانت

□

چو با حاجب شاه گستاخ شد

□

بررس ز چرا و چون، چرائی

□

تو مگو کین مس برون بد محتقر

□

جامه‌ی جسم از تن جان برکشم

□

بهشتم که دشمن بداند ز دوست

□

لابه مندیش و مکن لابه دگر

□

شرم زدم چون ننشینم خجل

□

اندرین شهر چون ظریفی نیست

□

زکسری مرا گنج بخشیده نیست

□

بکوشی کنون تا همی خویشتن را

□

بحث عقل و حس اثر دان یا سبب

□

به زیرش غبغب ار دانا برد راه

□

بباید یکی تاختن ساختن

□

این دم او را خوان و باقی را بمان

□

سر نوبتی گر چه بر چرخ بست

□

تیغ بی‌اسب نیک و بازوی گرد

□

چرا گشت باید همی زان سرشت

□

گر تو اندر چرخ گردان بنگری فعلش تو را،

□

بر هوا تاویل قرآن می‌کنی

□

گاه با طاووس در جولانگری

□

وگر نامداران ایران گروه

□

چون برین ره خار بنهاد آن رئیس

□

تا شود این هیکل خاکی غبار

□

سعی کن در صفای روح و بدن

□

به فرجام هم شد ز گیتی بدر

□

ز پاکیزگی شهر و از ایمنی ده

□

راحت این پند بجانها درست

□

دل آنرا که درد این کارست

□

امیر اگر ز بر کشته سایه برفکند

□

آن مرید ساده از تقلید نیز

□

حلقه‌ی کوران به چه کار اندرید

□

وآنچه ملح و شبوب و زاجاتند

□

کیومرث زین خودکی آگاه بود

□

بکام و ناکام از بهر زاد راه دراز

□

ناصح خود شد که بدین در مپیچ

□

زبان از ناله و لب از فغان بست

□

به جایی برد خواهد خسرو او را

□

چشمهای نیک هم بر وی به دست

□

گر دل خورشید فروز آوری

□

روز محشر، که بار عام بود

□

کنون کردنی کرد جادوپرست

□

نگه دار اندر زیان آن خویش

□

تو که یوسف نیستی یعقوب باش

□

چشم خویش از طلعت شاهد بپوش!

□

مادح بر او پوید زیرا که ز مدحش

□

گشتن حال و سخن گفتن باواز و حروف

□

خار و سمن هردو بنسبت گیاست

□

بس بود بهر کبریا قصری

□

تن آزاد و آباد گیتی بروی

□

ور همی آباد خواهد خاک را

□

با لب دمساز خود گر جفتمی

□

هوش خود را به هر ترانه مده

□

بهارش خجسته باد، دلش آرمیده باد

□

چون خصم سر کیسه‌ی رشوت بگشاید

□

پس به ضد نور دانستی تو نور

□

روی دل بر حبیب خویش کند

□

نیا تخت زرین و گرز گران

□

نامه‌ای کن به خط طاعت خویش

□

تو معسر از میسر بازدان

□

روح ازین گنبدش بدر نشود

□

همه چون من فدای میر منند

□

دیبا جسدت پوشد و دیبای سخن جان

□

گازری از رنگرزی دور نیست

□

چون سیاست نباشد اندر شهر

□

برفت اهرمن را به افسون ببست

□

بنگر کز اعتدال چو سر برزد

□

گر جسد خانه‌ی حسد باشد ولیک

□

سخن پخته جوی و گوشش کن

□

بس نمانده‌ست که فرمان دهد آن شاه که هست

□

پاک بشوی از همه آلودگی

□

وز هوایی کاندرو سیمرغ روح

□

هر دو کون وز حکم او یک جو

□

که مارانت را مغز فرزند من

□

غره مشو گر چه به آواز نرم

□

از منث وز مذکر برترست

□

چشم کردی بروی هرکس باز

□

چو چشم شوخ همه چشمه‌های او بی آب

□

زفرزند زهرا و حیدر گرفتم

□

این چه بلبل این نهنگ آتشیست

□

به در آور اصول آن زین جام

□

گشادن در گنج را گاه دید

□

نگر که هیچ گناهت به دیو بر ننهی

□

لاتکلفنی فانی فی الفنا

□

می‌بریدند کوه و صحرا را

□

من تنگدلی پیشه نگیرم که بزرگان

□

گر دیگر است مردم و گل دیگر

□

تا تو بودی آدمی دیو از پیت

□

غضب او نهفته باشد و نرم

□

پس آیین ضحاک وارونه خوی

□

بر ملک تو گوش و دو چشم روشن

□

شرع ترا خواند سماعش بکن

□

چشم بگشا! چون عاقبت‌بینان

□

بسا کسا که چو من سوی خدمتش رفتند

□

پسران علی آنها که امامان حقند

□

این خورد زاید همه بخل و حسد

□

چون که در تحت این بلا باشی

□

همان گه در دژ گشادند باز

□

هم بر آن سان که بار بر دو درخت

□

گر نه کوری این کبودی دان ز خویش

□

گرچه آن گوهر بحر کهن است،

□

نکو دلست و نکو سیرت و نکو مذهب

□

تخم وفاست عقل، به تو مبتلا شده‌است

□

مرغ را گر ذوق آید از صفیر

□

سخن چون شد ازو یکسر شنیده

□

بماند به گردنت سوگند و بند

□

تو را محل خدای است در سخن که همی

□

لاجرمش نور نظر هیچ نیست

□

زو هزاران لطفها آمد پدید

□

جادوان شاد زیاد این ملک کامروا

□

بخلد پند چشم جهل چنانک

□

ای من آن پیلی که زخم پیلبان

□

کرم اینست رفته قاف به قاف

□

یکی گرز دارد چو یک لخت کوه

□

هیچ مشو غره گر اوباش را

□

مکر شیطان هم درو پیچید شکر

□

کنون دارم من در خواب مانده

□

گذر نیابد بر بحر جود او خورشید

□

کرا بانگ و نامش شود زیر خاک

□

دست بدار از سر بیچارگان

□

راز خود بر زن آشکار مکن

□

به خوبی سخنهاش پاسخ دهید

□

گنج خدای بود رسول و، ز خلق او

□

چون به تذکیر و به نسیان قادرند

□

کوه نشسته به مقام وقار

□

نامه‌ای کرد سوی خواجه‌ی سید که به فضل

□

از حریصی‌ی کار دنیا می‌نپردازی همی

□

لاف بسی شد که درین لافگاه

□

تا درو فر شاه کار کند

□

جهان از شب تیره چون پر زاغ

□

با آنکه هست هر دو جهان ملک این و آن

□

از خود ای جزوی ز کلها مختلط

□

چه گفتی؟ گفتی: «ای باد سحرخیز!

□

ای امیری که در زمانه‌ی تو

□

کرسیش چون شد اسپ و خر

□

آمدیم اندر تمامی داستان

□

پنبه کشتی، طمع به ماش مدار

□

ز بالا چو پی بر زمین برنهاد

□

دانی که تصدری بدین حد

□

تا تو تاریک و ملول و تیره‌ای

□

یکدم از کار حق نپردازد

□

ز خشمش تلختر چیزی نباشد در جهان هرگز

□

تا که در نطع دهر در بازیست

□

مرد به زندان شرف آرد به دست

□

حق پرستی، نظر به غیر مکن

□

ترا باد جاوید تخت ردان

□

پدر چون دید شوق و بیقراری‌ش

□

باز چو تنگ آیی ازین تنگنای

□

روی و رایش تمام نور شود

□

رنج نادیده کامگار شدند

□

شد بر او روشن که آن هست از پدر

□

چون شدی من کان لله از وله

□

تو به تقصیر طاعتش منگر

□

وز افگندن زال بگشاد راز

□

تیر انصاف در کمان آرند

□

رفته در صحرای بی‌چون جانشان

□

روی او هیبت و وقار دهد

□

همچنین نوروز خرم صد هزاران بگذران

□

دهان بگشاد آن مار دو سر را

□

ور تو گویی غافلست از جبر او

□

علم کشتی کند بر آب روان

□

بفرمود پس تاش برداشتند

□

راه گردون پر آتش اندازیست

□

عقل تو جانیست که جسمش توئی

□

حکمایی، که رسم وحد دانند

□

آه و دردا که کنون قیصر رومی برهد

□

ندید از راست گفتن هیچ چاره

□

طوطیی کید ز وحی آواز او

□

با چنان قوم و دستگاهی سهل

□

زدن رای هشیار و کردن نگاه

□

جوانمردی که از چه برکشیدش

□

مردان مردگیر و شیران نر،

□

می که آتش ندیده جوش کند

□

کس از روزبانان بدر بر نماند

□

چند گویم ترا به سرو به جهر؟

□

گفتم: به گرد مملکتش پاسدار کیست؟

□

دل او با گمان چو یار نبود

□

بر آن تخت شاهنشهی بنگرید

□

بتراشد ز ورق حرف صواب

□

تا به روم اندرون نیاید چین

□

هم دلیلی به دست باید کرد

□

ز تخم کیان ما دو پوشیده پاک

□

کاش چون خاست از دلش ناله

□

لافزنانی را کردی به دست

□

میکنی ز آن سر و دهان و دو چشم

□

مکش مر مراکت سرانجام کار

□

پرده‌ی پرده‌نشینان ندرند

□

هر آنچه من ز کریمی و فضل او گویم

□

چیست شیخی؟ بغیر ازین گرمی

□

یکی نغز بازی برون آورد

□

علم رحمت ار برافرازی

□

بزرگی و نیکی نیابد هگرز

□

بی‌هنر خود سگی بدان تا سه

□

براند هر آن کام کو را هواست

□

زلیخا را چو دایه آنچنان دید

□

این عطا دادن دایم خوی پیغمبر ماست

□

آنکه ماه زمین بود نامش

□

درود فریدون فرخ دهم

□

رشحه‌ی ابر کند سیرابش

□

هر که او معدن کریمی جست

□

حب ایشان سرت بر افرازد

□

همه نامداران جوشن‌وران

□

پدر ز آن واقعه چون گشت آگاه،

□

بدان مقام رسیدی که بس عجب نبود

□

دل، که خالی نگشت بازاریست

□

بران سفت سیمنش مشکین کمند

□

اندرین نکته چون نکردی سیر

□

گویی او از کتابهای جهان

□

در سر هر کرشمه‌شان کاری

□

و دیگر بهانه سپهر بلند

□

زین سخن مهر بر زبانم نه!

□

هر کره کاندر کمند شصت بازی درفکند

□

شاه را گر به عدل دست رسست

□

چو بیدار گشتم بجستم ز جای

□

فروهشته در او زربفت‌دیبا

□

بر شه شرق فرخست به فال

□

جهد کن تا چو ناکس و اوباش

□

نباشد جز از بی‌پدر دشمنش

□

یکی گفت: «این به بیدینی‌ست راهی

□

گر زهر نوش گردد وگردد شرنگ شهد

□

گر بدینگونه زیستند که او

□

خورشگر بدو گفت کای پادشا

□

فشاندندش به تارک گوهر انبوه

□

روز هیجا که برکشی ز نیام

□

گوشه دارم نه چون کمان چون تیر

□

عبید را به از این نیست در چنین سختی

□

قدش آیین خوش رفتاری آورد

□

بر در بغداد خواهم دیدن او را تا نه دیر

□

خود به مجلس چرا شود حاضر؟

□

هر که را شد ذوق عشق او پدید

□

بود هر لشکرکش و هر لشکری

□

ملک همی‌شد و آن روشنائی اندر پیش

□

و گرش بخت یارمند بود

□

بادا قران فتح و ظفر بر جناب تو

□

دانش ذات جز بدو نتوان

□

مهتران هفت کشور کهتران صاحبند

□

چار در شهر روز می خوردن

□

هر دو چون هستند با هم بازجوی

□

ز آن جمال عقل، نورانی شود

□

آن تیغ و سنان را که بدو حرب کند شاه

□

آب چشم غلام خویش مبر

□

سرها بسان ژاله فرو ریزد از هوا

□

عشق روی و ز نخ نمیگویم

□

ای ستوده خوی ستوده سخن

□

ز صفش نام بده چتر و علم

□

ور نگویم قصه‌ی خود آشکار

□

به سوی خانه بردش خرم و شاد

□

این سخن با قضا برابر گشت

□

تو نه از بهر خوردن آمده‌ای

□

به عهد عدل تو افسانه گشت در افواه

□

جز ریاضت مکن دگر پیشه

□

ای امیری که ترا دهر شرف داد و نداد

□

چرخ چون دور کرد و شد شیدا

□

با در منه شهر را برخاستی

□

ابناء دهری عبیده و کذا

□

دشمنان را چو کمان خواهد میر

□

نه که هر زن دغا و لاده بود

□

حمله‌ی شیر افکنان کوه درآرد ز جای

□

فکانما کماء الحار بعینه

□

هنگام خزانست و خزان را به رز اندر

□

تا کی این سنقر و ایاز رهی؟

□

هرک دل در زلف آن دلدار بست

□

فالعجمیون کلما افتقروا

□

همیشه تا چو بر دلبران بود مرمر

□

سود دیدم، سفر به آن کردم

□

دامن ز صحبت من بیچاره در مکش

□

قالوا تضحک قلت اضحک منکم

□

شاگرد آن شهی که به جنگ اندر

□

تو نبودی پدیدت آوردند

□

نامرادی خار بسیارم نهاد

□

فلا غروان یروی بما انا حکته

□

وقت آن کو گهر پدید کند

□

رنج استاد و جور باب کشد

□

بیرقش شیر اژدها پیکر

□

چو هومان ورا دید با یال و کفت

□

کارها کن چنانکه کرد همی

□

گر به حکمت رسی سوار شوی

□

چون الست عشق بشنیدی به جان

□

فریدون گردست گویی بجای

□

دیدی او را بدین گران رتبت

□

چو ز دانش خلاصه آن باشد

□

سعدی تو نه مرد وصل اویی

□

بدو گیو گفت این سخن خودمگوی

□

دشمن او ازو به جان نرهد

□

روح و چندین فرشته در کارند

□

سالها در ناله و در درد بود

□

ترا مهر سودابه و بدخوی

□

بر دوستداران دولت خویش

□

سر ایمان، که پیچ در پیچست

□

شکر ایزد را که درباری نیم

□

بزد نیزه‌ی او به دو نیم کرد

□

شیری که شهنشاه بدان شیر نهد روی

□

نه بپرورد مریم از پاکی

□

آخر او را چون حضوری می‌رسد

□

به گرسیوز از خشم پاسخ نداد

□

حدیث قصه آن بحر خوشدلی‌ها گو

□

غضب و شهوت از میان بردار

□

هستم از بحر حقیقت درفشان

□

بدو گفت برخوردی از رنج خویش

□

و اعتقنا به خمر من هموم

□

تا نگردد درون و بیرون راست

□

گم شود، زیرا که پیدا آید او

□

ز سهراب رستم زبان برگشاد

□

چون دامن در پیش دوانید

□

عرش کم در بزرگواری تو

□

شد چنان مستغرق عشق پسر

□

از ایران به توران شوم جنگ‌جوی

□

ز پرده حسدی ماند همچو خر بر یخ

□

داده از اجتماع و استقبال

□

چون بسی آواز طاس آید به گوش

□

ز پوشیدنی هم ز گستردنی

□

چون شنیدی بانگ چاوش آن گدا

□

چون ترا از تویی کند فانی

□

لیک تو چون محرم آن نیستی

□

بگفت آنچ بشنید و نامه بداد

□

جمع می‌دیدند حیران آمده

□

به تکبر مریز بر کس زهر

□

برو بر شمردند یکسر سخن

□

گر چه در فضل بودشان پیشی

□

گهی گنج بودی گهی ساز بزم

□

همه را برزگر جواب دهد

□

به رای و به اندیشه‌ی نابکار

□

مسجد از خانه ساز و طاعت کن

□

به پاسخ سیاوش چو بگشاد لب

□

چیست این نامه و فغان در شهر؟

□

دو شیراوژن از جنگ سیر آمدند

□

حالت رسیدگان غمت را گرفت شور

□

زده پیش او پیل پیکر درفش

□

چون پیش قفس رسی بدانی :

□

نهادند بر نامه بر مهر شاه

□

شورش بسیار کردم، زانکه وقت عرض نامه

□

چو رستم برانسان پری چهره دید

□

از کوه خیزد آهن و زر، لیک وقت کار

□

همی نام جستی میان دو صف

□

رای تو جفت تیر شد، چون مهر عالم‌گیر شد

□

همی تاخت تا مرز توران رسید

□

رحمت چو در قیاس فزون آمد از غضب

□

بنه برنهاد و سراندر کشید

□

ای سالک صراط سوی، راست کار باش

□

دو هفته نبودی ورا سال بیش

□

اگر عالم ندارد خود وجودی

□

برآتش نهادند و برخاست غو

□

کلام حق همی ناطق بدین است

□

چو بشنید سهراب برجست زود

□

تو از خود روز و شب اندر گمانی

□

برفتند هر دو به شادی به هم

□

ز هر یک نقطه زین دور مسلسل

□

چو فرزند باید که داری به ناز

□

برو بزدای روی تخته‌ی دل

□

بدو گفت رستم که‌ای نامجوی

□

ببین اکنون که کور و کر شبان شد

□

وزین روی رستم سپه برکشید

□

وصال اولین عین فراق است

□

همی جانش از رفتن من بخست

□

و یا چون موسی عمران در این راه

□

که این آشتی جستن از بهر چیست

□

یکی از بوی دردش ناقل آمد

□

یکی داستانست پر آب چشم

□

گهی از خوی خود در گلخنم من

□

اگر من شوم کشته دیگر بود

□

یکی را علم ظاهر بود حاصل

□

به گودرز گفتند کاین کار تست

□

به ما افعال را نسبت مجازی است

□

نمی‌دانم به هر حالی که هستی

□

هرانکس که بد شاه را نیکخواه

□

هم‌چو چغدی شد به ویرانه‌ی مجاز

□

چون نگیری شاه غرب و شرق را

□

چیست این شور و فتنه در بازار؟

□

بفرمود تا لشکرش ساز کرد

□

نامصور سر کند وقت تلاق

□

تا نگردی هم‌چو من سخره‌ی مقال

□

همان بهتر که خود را می‌ندانی

□

نهنگان برآرد ز دریای نیل

□

کز آب بحر مورچه‌ای تر کند دهان

□

ای دل اختروار آرامی مجو

□

شورابه‌ی دو دیده‌ی یک یک برین گواست

□

ز گیتی برافرازم آواز خویش

□

تو مرا از شاعران ناشاکر فضلش مدان

□

شد دلیل عشق‌بازی با بهار

□

که باطل دیدن از ضعف یقین است

□

هم آن را که خوردی ازو شیر و شهد

□

عکس غیرست آن صدا ای معتمد

□

زان سر دیگر تو پا بر عقده زن

□

کان مرغ بجاست، یا پریده؟

□

همی خوار گیری ز نیرو روان

□

که در افتادم به جلاد و عوان

□

هیچ کس از خود نترسد ای حزین

□

خیالی گشت هر گفت و شنودی

□

نبد در زمانه کس از من به رنج

□

کز انهار نوالش بحر در زنهار می‌آید

□

سر بر آوردستت ای موسی ز جیب

□

زر تاج شاه گردد و آهن تبر شود

□

به تن بر همه جامه کردند چاک

□

که با موزه درون رفتی به گلزار؟

□

وان شه بی‌مثل را ضدی نبود

□

هزاران شکل می‌گردد مشکل

□

بکشتم دلیر خردمند را

□

بی ملولی بارها خوش گفته تو

□

مهره را از مار پیرایه دهد

□

تشویش عبد و خشم خداوندگار چیست؟

□

نپذرفت پوزش برآشفت سخت

□

اندک اندک خاک چه را می‌تراش

□

در گشاد و برد تا صدر سرا

□

که تا سازد ملک پیش تو منزل

□

پر از شرم رخ دل پر از آب خون

□

ز چین ابروی دربان او بر آستان لرزد

□

گر ترا عقلیست آن نکته بس است

□

کان رفت در بهشت که در خط استواست

□

به بازوی آن کودک شیرخوار

□

از آن هر یکی شغل یک پادشایی

□

تا چه خواهد زیرکی را پاک‌باز

□

مر آن دیگر ز «عند الله باق» است

□

به نزدیک فرخ پشوتن رسید

□

صد هزاران خرمن اندر حفنه‌ای

□

چشم خواهد بست از مظلومیم

□

بر تو آمرزیدن بسیار می‌بردم گمانی

□

خردمند و شیران و جنگاوران

□

لیس الا شح نفس قسمه

□

گر بگویم گم کنی تو پای و دست

□

علوم دین همه بر آسمان شد

□

ز رستم زدندی همی داستان

□

به سده بوسی آن نیر سپهر سداد

□

هین که تا کس نشنود رستی خمش

□

عقل بلندت پیر شد، در کار معنی گستری

□

همه خاک را سوی دستان کشید

□

گر چه از راه نام هموارند

□

لاجرم هر روز باشد بیشتر

□

برو تا بشنوی «انی انا الله»

□

از ایران هرانکس که بد نامدار

□

نایبم را زودتر با این همه

□

آنچنان که رای تو بیند سزا

□

از تو یک امتی تمام بود

□

ز مادر بزادم بدین انجمن

□

در رسد شومی اشکستن درو

□

هم‌زبان و یار داود ملیک

□

گهی از روی او در گلشنم من

□

فرستیم یک نامه نزدیک شاه

□

سایه به چرخ افکند پایه‌ی کوه گران

□

بود صایم روز آن ممن مگر

□

خواجگی؟ منصب غلامانت

□

بدو ماند این لشکر و تاج و تخت

□

روان گشت بازار بازارگانی

□

پس نبخشد تاج و تخت مستند

□

یکی از نیم جرعه عاقل آمد

□

همان عهد او گشت چون باد دشت

□

نفس زشت کفرناک پر سفه

□

جانب شیرین‌زبانی می‌شتافت

□

مرهم سینه‌های ریش بساز

□

سر هوشمندان برآرد ز جای

□

زانک شد حاکی جمله نقشها

□

آنچ پنهانست یا رب زینهار

□

نشانی داد از خشکی ساحل

□

بران نامدار آفرین خواندند

□

آمد به نفس کامل خود بر سر جدال

□

کار ناید قلیه‌ی دیوانه جوش

□

خاصه در دولت چنین عصری

□

که سیمرغ را یار خوانم برین

□

دام قرطاس دارد و انقاس

□

آن نوی بی ضد و بی ند و عدد

□

نسب خود در حقیقت لهو و بازی است

□

جوانی که بد نام او مهرنوش

□

یا یوسفینا فی البشر جودوا بما الله اشتری

□

گفت این هست از وثاق بیوه‌ای

□

ز آنچه گفتم کراست بیرون شو؟

□

کجا گرد کردم به سال دراز

□

دولت او را می‌زند طال بقا

□

پوست بنده‌ی مغز نغزش دایماست

□

خلاف نفس کافر کن که رستی

□

که خواریم و ناشادگر دست رس

□

تو گنج عالم ویران یگانه ایران

□

وآن کرامت چون کلیمت از کجا

□

وز حریفان ما حریفی نیست

□

سر لشکرش زان سخن گشته شد

□

گفتی اندر دل من ساخته‌اند آتشگاه

□

کرده او را ناعش ابن اللبون

□

بیش ازین در صحبت شاهد مکوش!

□

که پیکار ما گشت با درد جفت

□

ساحران را وصل داد او در برش

□

شاه را تا خود چه آید از نکال

□

خیز و خالیش کن که این کاریست

□

درخشان شود جان تاریک من

□

عرضه کرده بود پیش شیخ حق

□

ذکر را خورشید این افسرده ساز

□

نفس ار خام زد خموشش کن

□

بران سان یکی نامدار انجمن

□

رفعت پایه‌ی قدرش بنمائی به حسود

□

در میان جان ترا جا می‌کنند

□

تا شود تن چو جان و جان چون تن

□

وگر کشته خسته به ژوپین و تیر

□

چنانکه‌ت بگفته‌است بسیار خوار

□

سبز می‌گردد زمین تن بدان

□

آخرالامر همه نقص‌پذیر

□

جهاندار و بیدار و روشن‌روان

□

پس سیم جمع چون شود از وی یکی بیا

□

بی گمان بر صورت گرگان کنند

□

هم ز تاثیر این مزاجاتند

□

تهی ماندی از من ای نیک‌بخت

□

او نهان و آشکارا بخششش

□

و آن کمین‌گاه عمارض را نبست

□

از زر دریوزه، گدایان شهر

□

به دانش ببندد گزند مرا

□

چه از فرعونی اعدا کند رمح تو ثعبانی

□

بود در تاویل نقصان عقول

□

به سر دشمنان نشاید برد

□

هشیوار و با سنگ و بسیاردان

□

فرزند فضلست آن چراغ زمن

□

کو دهد صلح و نماند جور ما

□

نظری هم بدین غریب انداز

□

به پای اندر آن گلشن زرنگار

□

تا که حیرانی بود کل پیشه‌ات

□

گفتن بیهوده کی توانستمی

□

اجابت کردم و گفتم: به دیده

□

ببر زد به فرمان او دست راست

□

صاحب گاو از چه معذورست و دول

□

آب حیوان روح پاک محسنست

□

جستجوی دلیل ناچارست

□

که از تخم ضحاک شاهی ببرد

□

که روز دولتت عید است و دشمن گاو قربانی

□

مادر او را که داند تا کی کرد

□

هم به جایی رسی، چه میدانی؟

□

زبان را به پیمان گروگان کنید

□

کز خلد نهاد پای بر در

□

عیب او صدق و ذکا و همدمی

□

ناله را رفتمی ز دنباله

□

به آب فرات اندر انداختم

□

جز هوای تو هوایی کی گذاشت

□

کوه کی مر باد را وزنی نهد

□

ندرخشد سنان و خنجر قهر

□

ازان کرده بسیار غم خورده بود

□

آفرینها بر چنین شیر فرید

□

دایما بازار او با رونقست

□

بود گرد آمده رشحی از آن چاه

□

کسی را نفرمود کو را بخوان

□

نخلی شکوفه‌اش بود انجم بر آفتاب

□

بر فشاندن گیرد ایام بهار

□

ترک حظ و نصیب خویش کند

□

من ایدون گمانم که اسکندری

□

کار تو چو کردار تو به دو جهان

□

تو که در حسی سبب را گوش دار

□

خامه‌ی نسیان به جهان درکشم

□

کنون بر چه رانیم یکسر سخن

□

بدریده شد از جذب او برعکس حال ابتدا

□

زانک ایشان را دو چشم روشنیست

□

تا در آزارش افتی از آزرم

□

وزین نرم گفتن مرا کاهش است

□

روز و شب چفسیده او بر اجتهاد

□

او همی‌گوید ز من بی آگهند

□

جز ره کدخدا به خانه مده

□

تو گفتی خرد پروریدش به مهر

□

بسی مدد به قوام چهار ارکان داد

□

سر فرازانند زان سوی جهان

□

تا به کیخسروی براری نام

□

بپیچد دلش کور گردد گمان

□

گنج رسول خاطر او بود و فکرتش

□

آن هم از دستان آن نفسست هم

□

چو غنچه خوردن خون را میان بست

□

که از راستی دل نشویم همی

□

ز رفع قدر کمربند توأمان گیرد

□

تا کشاند آن خیالت در وبال

□

چه کنی گر نه مبتلا باشی؟

□

چنانم چو با باده و میگسار

□

کارد و استره نشاید هیچ داد

□

بخت و روزی آن بدست از ابتدا

□

بلکه زین چاه بر زبر نشود

□

چو آزار گیری ز ما جان تراست

□

از بس که دارد از نظر مردم اجتناب

□

می‌زند بر آسمان سبزفام

□

بی‌جواب و سال و منت و لاف

□

من اینجا فتاده چنین نابکار

□

تا فرود آید از هوا باران

□

هان مشو هم زشت‌رو هم زشت‌خو

□

قبله‌ی توحید یک‌اندیشگان!

□

ز تخت و ز مهر و ز تیغ و کلاه

□

نه آن آهو که از مردم نفور است

□

تا قضا را باز گرداند ز در

□

مرغ ده سنگ خود شکار کند

□

که دینار یابم من از شهریار

□

در همه عالم نمی‌گنجم کنون

□

کی بود طاووس اندر چاه تنگ

□

پرس پرسان دیار ریا را

□

همی گفت کای دادگر یک خدای

□

نیست ممکن که برو عکس فتد زان رخسار

□

چند بنمودند و او آن را ندید

□

خانه را بر زنان حصار مکن

□

بران آفرین مهربانی فزود

□

بشناس نخستینش پس آنگاه نکودار

□

این عسس را دید و در خانه نشد

□

چشم بر کار خود بیندازد

□

به رویت که آورد زین سان گزند

□

خرابم کن و گنج حکمت ببین

□

تو نمی‌بینی که کوری ای نژند

□

بختم آشفته شد، زیان کردم

□

همان خواهرانت ببرده اسیر

□

رفت در سودای ایشان دهر تو

□

این غبار از پیش بنشانم بوقت

□

شمیم مشک در جیب سمن‌بیز،

□

که نبساید آن هم ز چنگ پلنگ

□

از من چسان گذشت و به دشمن چسان رسید

□

آن گرفتن را نشان می‌جوید او

□

تا بیاری سبو ز آب درست

□

همی کوه را دل برآمد ز جای

□

عطای تو اندر هزار انجمن

□

دید آدم را حقیر او از خری

□

بنگر حال زار مسکینان!»

□

میان بتان چون درخشان نگین

□

این ساز و این خزینه و این لشکر گران

□

گرچه بر اخوان عبث بد زایده

□

کعبه دیدی، گذر به دیر مکن

□

کزو بیشه بگذاشتی نره شیر

□

در حجاب غیب آمد عرضه‌دار

□

هرچه مولودست او زین سوی جوست

□

هر چه مذموم، از آن امانم ده!

□

بپرسیدش و گفت بهمن شنود

□

زند چون بر سر شیر فلک گر ز جبل پیکر

□

کیست مرده بی خبر از جان شیخ

□

جو بکاری، عدس نیارد بار

□

به آرام تاج کیی بر نهاد

□

دل برآگنده زاندوه و غم و ، تن به گداز

□

رسته این هر پنج از اصلی بلند

□

گاه در رفتار با کبک دری

□

به دریای مصر اندرون شست اوست

□

که باز ماه دگر می‌خوری پشیمانی

□

که کشیدش سوی ده لابه‌کنان

□

لایق خلوت و حضور شود

□

ترا دل ز آهن نه تاریکتر

□

کی ترا با باد دل خشمی نمود

□

پنبه را از ریش شهوت بر کنی

□

غبغب‌اش کردند نام، ارباب دید

□

تو پای اندر آور به رخش بلند

□

فتح آمد از کنار و زدش تیغ بر میان

□

تا نمایم کین نقوشست آن نفوس

□

به قصور بضاعتش منگر

□

نه اندیشم از کژی و کاستی

□

جز آن نام نامی دگر گسترانی

□

در منی او کنی دفن منی

□

ز سودای عزیز مصر زاری‌ش

□

تو باشی جهانگیر و نیکی‌شناس

□

در عشق آویز، که علم آن است

□

آن ندا می‌دان که از بالا رسید

□

در پناهش نشست باید کرد

□

مرا اندرین رای فرخ نهید

□

صد قیامت بگذرد و آن ناتمام

□

که شود با دوست غیری همنشین

□

یافته در قعده‌ی طاعت قرار

□

از آزار سستی ندارد تنم

□

ز هم دو میوه یک شاخ را به طعم جدا

□

اندر آب زندگی آغشتیی

□

وانکه کشتی کند به علم توان

□

نگویی نیابی ز من کام خویش

□

قول قول کردگار اکبر است

□

از سر جلدی نلافم هیچ فن

□

تا مگر ز آن ورطه‌اش آرد بدر

□

که بدانی من کیم در یوم دین

□

که چون بره، این گرگ میپرورانی

□

چون ستانی باز یابی تبصرت

□

سازگاریست کار مردم اهل

□

کرد معروفش بدین آفات حلق

□

زانک سوی رنگ و بو دارد رکون

□

بر حقوق حق ندارد کس سبق

□

سایه بر جرم کس نیندازی

□

گوش آن سنگین دلانش کم شنید

□

که بهتر از همه داند قواعد ارشاد

□

بر تو شب بر من همان شب چاشتگاه

□

اندرین حالتش ولد خوانند

□

تا لدن علم لدنی می‌برد

□

کاندر نبردگاه برآمد غبار او

□

جان امت در درون سجده کند

□

به اندک قیمتی ز ایشان خریدش

□

ناطقی گردد مشرح با رسوخ

□

نیکی است که پاینده در جهانست

□

دایگان را دایه لطف عام او

□

چون به آتش رسد خروش کند

□

جو فطام خویش از قوت القلوب

□

عشر امثالت دهد یا هفت‌صد

□

گرگ محنت بعد گرد آمد سترگ

□

کوش تا بر فلک کند پرواز

□

او نه از عرش است او آفاقیست

□

ملک و دین را پادشاه و ماء و طین را مهربان

□

حکمتی نی فیض نور ذوالجلال

□

بوی صدق از تو برنخواهد خاست

□

چون خران چشم‌بسته در خراس

□

به زیر سر نعمتش در بلاست

□

من بگیرم کفش چون بنده‌ی کهین

□

جان به شکرانه در میان آرند

□

زین شکاف در که هست آن مختفی

□

مسکنم، ویرانه‌ی این گبر پیر

□

نی به قلب از قلب باشد روزنه

□

دیدن صورتش به کار نبود

□

بهر یزدان می‌مرد نه از خوف رنج

□

با ایاز امکان هیچ انکار نی

□

چون نمی‌ترسی که تو باشی همان

□

زند از کلک خطا نقش بر آب

□

گر بخسپد بر گشاید صد بصر

□

کلک ما زد سکه‌ی مجری به نقد مدح شاه

□

عاریه‌ست آن تا فریبد عامه را

□

خوی او لطف خلق بار دهد

□

دین چنین دزدد هم احمق از شما

□

ازیرا که تو آدمی را نمانی

□

تا باکنون پاس من می‌داشتی

□

رهاند از بند زر آن سیمبر را

□

سوی آن کان رو تو هم کان می‌رود

□

لیک، تو باشی ز حفظ آن گران

□

رو بر یاری بگیر آمیز او

□

بر سه دندان شین شیطان خشم

□

تا که رحمن علم‌القرآن بود

□

من آب گشتم از حیا ساکن نشد این نار من

□

ذکر تو آلوده‌ی تشبیه و چون

□

که طلب کن ز علم و دانش بهر

□

گوشه‌ی افسار او گیرند و کش

□

پریشان حالتی دارد مباش از حال او غافل

□

که بگیرد هم‌چو جلادی گلوت

□

بغض ایشان به خاکت اندازد

□

سخت در گل ماندش پای و گلیم

□

گه تو را مشفق و یاری ده و یار آید

□

هر چه خواهی کن ولیکن این مکن

□

وز سر پرده‌دری در گذرند

□

چون ز صنعم یاد کردی ای عجب

□

تن ز تو هرچند ستاند گداست

□

زین کنیزک سخت تلخی می‌برد

□

هر نگه کردنی و بازاری

□

این نمی‌بینیم ما کاندر گویم

□

مر تو را همکاسه گرداند بدان پاکان صیام

□

کز شکار مرغ یابید او طعام

□

ز دیده اشک‌ریزان حال پرسید

□

فرق تو بر چار راه مجمعست

□

گذر از گردش این گنبد گردان دارد

□

کی دهی بی‌جرم جان را درد و غم

□

چون شود با همای هم‌کاسه؟

□

عقل کل کی گام بی ایقان نهد

□

در سرای مخالفان شیون

□

که تواند کردت آنجا نهبه‌ای

□

گرفت از گریه مه را در ستاره

□

در میان جان فتادش زان ندا

□

عاقلان باده نخوردند ز هر ساغر

□

با جزا و عدل حق کن آشتی

□

گوش دارم، که مستمندم و پیر

□

بر کند جان را ز می وز ساقیان

□

ز تو گریم ز تو خندم ز تو غمگین ز تو شادم

□

کی اکتم من معی ممن اغار

□

پس تو پنداشتی که بربازیست؟

□

که فلک و ارکان چو تو شاهی نزاد

□

اینست این که نام تو سلطان نامدار

□

روز دیگر رفت نزدیک غلام

□

ده سلمان و باغ بوذر کو؟

□

گر یکی کرت ز ما چربید دیو

□

از پی خر گزافه اسپ متاز

□

صوفیان بدنام هم زین صوفیان

□

این نور آیین در درج سخن است

□

ز اتفاق منکری اشقیا

□

سنگ استنجا به شیطان می‌دهی

□

این چنین بی‌هوش افتادی و پست

□

نکنی سر مملکت را فاش

□

نقش بت باشد ولی آگاه نه

□

کز آن حیرت هلا او را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

آن به امر و حکمت صانع شود

□

نبری ره به سر منطق طیر

□

می‌نیاید با همه پیروزیش

□

می‌کنی مغز معانی ز سخن استمزاج

□

کون دریده هم‌چو دلق تونیان

□

قد و ریشی دراز و بیشرمی

□

جانش خوگر بود با لطف و وفاش

□

دریای خون لقب شود و کوه استخوان

□

حسن سلطان را رخش آیینه‌ای

□

به رنگ دلپذیر و نقش زیبا

□

کارهای بسته را هم ساز کرد

□

هر بهاری ز پی خزانی داشت

□

ورنه خس را با اخص چه نسبتست

□

قاصد او یکی پیاده بسست

□

او چرا حیران شدست و ماردوست

□

بپوشیدیش از دار و ز دیار

□

غرق بازی گشته ما چون طفل خرد

□

لبش رسم شکر گفتاری آورد

□

بعد درکت گشت بی‌ذوق و کثیف

□

دست آردم به جیب دلم را طپان کند

□

خوف و اومید بهی در کر و فر

□

کام خویش از عروس جان بردار

□

بنده‌ای گردد ترا بس با وفا

□

منیوش اگر بهوش و بصیری و تیز ویر

□

خویش زد بر آتش آن شمع زود

□

سایه‌ی آن برد از تن تابش

□

بعد از آن او خوشه و چالاک شد

□

نام کردن، نان و حلوا، سر به سر

□

خانه‌ی عاشق چنین اولیترست

□

به جوانان و امردان ناظر؟

□

آن انا مکشوف شد بعد از فنا

□

فاکشف به لطف ضرنا قال النبی لا ضرر

□

از غم و از خجلت این ماجرا

□

دواجو شد ز دانایان درگاه

□

تا به حشر افزون کنی تصدیق را

□

که ز نامحرمیش نیست در آن حضرت بار

□

آن نظاره گول گردیدن بود

□

نام بر دار و ارجمند بود

□

می‌پرند از عشق آن ایوان و بام

□

همی‌روم که کنم خلق را ازین آگاه

□

بزم جان افتاد و خاکش کیمیا

□

دلی از آتشت در تاب مانده

□

شومی آمیزش اجزای خاک

□

روان پاک چو خورشید و تن شب تاریست

□

هم‌چو شیران خویشتن را واکشد

□

شب خرابی و جنگ و قی کردن

□

یک نشد با جان که عضو مرده بود

□

که از او گشت رخ روح چو صد روی نگار

□

داد می‌بینی و داور ای غوی

□

حاضر آن جشن از هر کشوری

□

ملکی که درو کلک همایونت وزیرست

□

کزین به نیست در عالم خریدار

□

بهشتی کس نبودی جز حجازی

□

محضر بد به نام خویش مبر

□

هزار بند و گشاد و هزار برگ و نواست

□

خواهی تو عمر باش و خواهی عمار

□

وی ایزد بسته با تو پیمان

□

که اندیشیم قتل بیگناهی

□

رفعتش بودست پود و عصمتش بودست تار

□

بپایان میرساندیم این خمار و سرگرانی را

□

سرای و ضیاع و عقار علی

□

در کفش کام دیده تیغ و قلم

□

به چنان بار نامها مغرور

□

زبان حال گشا و خموش باش ای یار

□

بر تو ویران کند ده و آثار

□

مرا باید کند اول خبردار

□

که لفظ او همه در زاید و کفش گوهر

□

شرق و مغرب غرب مشرق شام صبح و صبح شام

□

وز هزل و ژاژ و باطل ناهاری

□

شد زمین روشن و زمان پیدا

□

گفت تو کرده قاعده‌ی نیستی خراب

□

آنچه تو خواهی دید از خویشتن

□

به درد دوری یوسف صبوری چون زلیخا کن

□

ولی بود آن بر او باران اندوه

□

وز مغز محاربان حارب

□

که چو پرگار بیک خط مدور گردد

□

سوی زر جعفریم بنگری

□

شیر نر نیست، شیر ماده بود

□

چهار عنصر و نه چرخ مادر و پدرست

□

که بحر قدرت او را پدید نیست کنار

□

شد لاجرم از مسهل و معجون تو حاصل

□

تا شود بی کدورت اندیشه

□

پر ولوله‌ی زینهار باشد

□

مرا با آن که باشد نیم‌جانی مرده انگاری

□

یا سزاوار ندیدندت و ارزانی

□

روح حق در مشیمه‌ی خاکی؟

□

فی‌المثل چون حادثاتی از ورای حادثات

□

در این جای سپنجی تا کی و چند؟

□

آن چشم ایمنست بهر حال از انتشار

□

وان به تقلید و گفتگو نتوان

□

دست قضا که آن نه ترا گرد دامنست

□

دام زمانه بود که نام و نشان نداشت

□

شاهان همه روبه و تو ضرغامی

□

نان نبیند به چشم و آب کشد

□

عالم عمرت مباد از آفت گیتی خراب

□

خدمت هر کس بقدر او کنم

□

زین همه در دو داغ و رنج و گداز

□

زلیخا شد ز بند محنت آزاد

□

بجهد از خساست کشور

□

آسمان طبل ظفر کوفت که النصرة لک

□

نشاید نیز کردن پای مالی

□

پس به گفت و شنیدت آوردند

□

مقدر کی بود هرگز مقدر

□

که یکی لا و هزارش نعم است

□

نیست یک کس را مسلم در حرم کردن شکار

□

پادشاه ملک انسانی شود

□

تیز در ریش و کیر در کون باد

□

سخنی گوی که گویند سخندانی

□

رهی و بنده بد هر بی‌فساری

□

کز پی کار کردن آمده‌ای

□

بتافت تیر درافشان و زهره‌ی ازهر

□

که ما افتاده‌ایم، ایشان بلندند

□

یادگاری کان توان تا روز محشر داشتن

□

لم یغن عنهم ولاء بغداد

□

در جمادات چون اثر دارد

□

طبع مورخ از مدد خامه بیان

□

که ناپیدا بخواهد شد بر این سان صعب غوغائی

□

که پس از مرگ پیش جان باشد

□

کاثر خصمی تو خوار گرفت

□

مردم را میر و کاردار کند؟

□

تا کند او این جدل در پیش تخت شهریار

□

هذا جواب خائف الاعداء

□

که ز جمع رسل عزیرترست

□

بر چه ملت طاعت بی‌چون کند

□

غریب و رانده و بی‌نان و خان و مان شده‌ای

□

حکما را سپاسدار شوی

□

آمد شد تایید ترا پی سپر آمد

□

ز من بکس نرسیدست هیچگونه زیان

□

ز ناجنسان جداییها و با جنسان بهم چسبان

□

بنات فکری اماء بغداد

□

که اینجا از من این خیر الخصالست

□

که هست غاشیه‌اش چرخ را کتف فرسا

□

چونکه دانگی به کسی از پی ایشان ندهی؟

□

گر نه تصدیق دل بود هیچست

□

به احترام تو رخشنده گشت اختر جود

□

در این پیشه کس ناید او را برابر

□

ز آتش خشم تو بر وی شاخ گردد باب زن

□

اضحی بساطا خامد الاجزاء

□

بود چندان که برو چیره نمی‌شد مقدار

□

چو در دل پرورانیدی گل معنی، گلستانی

□

چرا نندیشی از بیم تهی‌دستی؟

□

تو به خوابی و جمله بیدارند

□

گشتم غریق منت اقران روزگار

□

سر کار اینست، زان سر گشته‌اند

□

داری این مایه و گر نه خر ازین کلبه بران

□

لاجی علاء الدین قرم سمیدع

□

که همه ساحت بستان گل بادام گرفت

□

ز مزرع دل مردم قریب مهر گیائی

□

با ناله و با درد و رنج و آهی

□

برهان خویش را، که باز رهی

□

شفیع هم به تو خواهد شدن که دستش گیر

□

تن و اسباب و عمر و سو زیانت

□

تا نهادم چو بقا روی سوی مستقرش

□

ز سر برگرفت افسر خسروی

□

کیست خطیبش که عرش پیش‌نشین است

□

مور ضعیف گر چو سلیمان شود رواست

□

رانده مگر در شب تاریستی

□

چون ببینند مردم انعامش

□

از دانگ سنگ چرخ تو معیار روزگار

□

تا عمل نیست، علم بی اثر است

□

بی‌جمال دوستان و اقربا مهمان شویم

□

دلش گشت پرآتش و سر چو باد

□

حکم بدرابیلک گردون گذارت

□

نظم من است خال رخ لل خوشاب

□

یابیش درست همچو دیواری

□

برساند به نشائت ثانی

□

با همه رایهات حق ضم باد

□

که گردن ملکان زیر وام او زیبد

□

بر ذروه‌ی عرش و فلک و ذره به در بر

□

نشست از بر اسپ و برخاست گرد

□

هزاران در و مروارید و گوهر

□

خشت کتبش بر هم چینی؟

□

مگر که بر پدرش فتنه گشت هر پسری

□

و آن او ابر و آفتاب دهد

□

جنبش چرخ نه از شهوت و نه از غضبست

□

گر از میان نرود، رفته‌ایم ما ز میان

□

او نبیند به حقیقت نه از آن گمشدگانم

□

هر آنکس که در راه تنها بدید

□

هرچه در ضمن لوح مسطورست

□

وز خدایت هم به این احسان جزائی بس جزیل

□

بر کس نرود ز خلق، سلطانی

□

مهر و مه کون را تغیر حال

□

نرگسش همچو عاشقان بیدار

□

کار حکیمان و زه انبیاست

□

ز آتش باده آب روی مبر

□

ز بالا و برزش همی کرد یاد

□

زان پیش چون خودیش دوتا کرد روزگار

□

مستوجب است تلخی صفرا را

□

خر لنگ خود را کجا می‌دوانی؟

□

با تو از برف و یخ نیمگویم

□

اینت بی‌سیمی و با سیم همی آید یار

□

فوطه‌ی درویش بگرفت و شتافت

□

ور کمال نوح جویی نوحه‌ات کو نیم سال

□

ابا شاه روی اندر آرم بروی

□

دل غمناک بود و جان رنجور

□

چو وقت پویه سر اندر پیش نهد صرصر

□

چرا چشم داری عطا زو حطامی؟

□

فرش در موکب عماری تو

□

زانکه از درد تو خالی نه خلا ونه ملاست

□

بسانید ز ایمان اسد

□

ورنه چه واجب کند این که به هر انجمن

□

که من تاختم پیش نخچیرجوی

□

نوایب فلکی در خلاف او مضمر

□

سرد از چه زنیم مشت بر آهن

□

کان الهی است، عجب کانی

□

گر امام دهی شوی، یا شهر

□

زانکه در اوقاف احکام مبد می‌رود

□

کاشکی می‌آمدی زین پیشتر

□

لاله برگش چو گل نم زده در وقت سحر

□

به فر و به چهر و به دست و به پای

□

از عشق خدمت تو بدین کشور اوفتاد

□

شد بیش از آن فرو که به کنهش توان رسید

□

ایمن شوی از آتش اگر چند مجرمی»

□

شعرا را به همت از بیشی

□

خار عقرب چو گل میزانست

□

چون بردمیراث‌خوار این‌زند و پند؟

□

بر رسد از وی بگوید شرح احوال زمن

□

ز سهراب چندی سخن کرد یاد

□

چو خلق عدم علت انتقامت

□

می‌توان بردن به سر در کنج غار

□

دلت شاد است و داری کاروباری

□

نان ده و خانه پر جماعت کن

□

در او قبله‌ی ارکان بلادست و دیار

□

خون من، ایام را بر گردن است

□

ذوق سمعت بازداند نغمت بم را ز زیر

□

که بخت از بدیها چه افگند بن

□

هم رکاب اجل گران باشد

□

و گر مغزم از کاسه‌ی سر برآری

□

امروز یکی کهن حنائی

□

پری چهره برداشت از رخ قصب

□

که خصم را به سزا خنده‌ی تو گریاند

□

به راوی من کو مدح خوان احرار است

□

می ندیدم در جهان پیری ازو آزاده‌تر

□

فروماند هومان ازو در شگفت

□

گرچه اندر همه کاری بنماید اعجاز

□

بیکی نان جوین سیر شود اشکم

□

خر تو را و شیر ما را، چونکه چندین شر کنی؟

□

همه سال شادان دل از گنج خویش

□

ابر و دریا را ز خجلت خشک چون دود و سراب

□

کم نمیگردد ز خوردن، نان ما

□

هزار لشکر و از دولتت یکی دوران

□

هیون پر برآورد و ببرید راه

□

که تن باد پای خوش رفتار

□

گره ابروی کمان باشد

□

دی شد و تو منتظر بهمنی

□

کجا بازگردد بد روزگار

□

بر سرت آسمان را گذرست

□

مشمر گرت خرد هست خطا را به صواب

□

کز خلد نهاد پای بر در

□

ز هر سو بیورد آوردنی

□

ای به تو دست وزارت چون سپهر از مه منیر

□

این عادت مرغان لاشخوار است

□

کنون که با حشر و آلت اندر این حبسی

□

ندیدم ز کاووس جز رنج رزم

□

ملک را زین ستم آزاد کن ای پاک سیر

□

مرا بفراشت دست حی داور

□

در تاز و تاکباز و هوا را مهار گیر

□

همه خسته و گشته دیر آمدند

□

درشد و چون دست یافت پای برادر شکست

□

گرنه با طبع من اقبال تو یابد انضمام

□

پس چرا خامشی و خیره؟ نه کفتاری

□

ز هر دانشی نزد او بهره دید

□

در چنین حیرت گرش سهوی فتد معذور باد

□

خدمت ری هندی و رائی فرست

□

شیر سیه و پیل سپید از صف پیکار

□

به در بر سواران زرینه کفش

□

بعد از آن گر کیمیا داری بخیلی برمگیر

□

هنر و علم بدست تو چو افزاری چند

□

بی‌کار که گوئی یکی جوالی

□

شکسته بدست تو گردد درست

□

معاینه نه خبر زنده می‌کند به صریر

□

نرخ، آنگه پرس از بازارگان

□

به درگه صمدی عاجزند جمله عیال

□

چو دیدی مرا بسته در پیش خویش

□

توجیه رزق از تو به انس و به جان رسید

□

برای کشتن او صد دلیل و برهان است

□

با خردمندان نشاید جستنت هم پهلوی

□

همی گفت زار ای جهاندار نو

□

که بعد از تو بیرون ز فرمان تست

□

برمیدند و رمیده شود از شیر حمیر

□

او همی کرد همه مدح تو موزون به صریر

□

بران راه بی‌راه شد ناپدید

□

دگر هرچه موجود شد فرع تست

□

گهم سرپنجه خونین شد گهی سر

□

قدح وابقی و قلیه‌ی هارونی

□

بیامد بر ژنده برسان دود

□

کز این نحس ظالم برآید دمار

□

کاین گره را برگشاید، بنده‌ای

□

جز چو پیغمبران نذیر مباش

□

ز رنج ایمن از خواسته بی‌نیاز

□

چو مشک است کم قیمت اندر ختن

□

بر او ز ابر ترحم عطیه بار آمد

□

یک تن از مردم سالار هزارستی؟

□

هوا شد ز تیغ یلان ناپدید

□

مبادا که دیگر کند رشته سر

□

که دمیش از صبا فرستادی

□

دیر زی ای از تو چرخ محترم را مفتخر

□

یکی مهره بر بازوی من ببست

□

بناکام دشمن بر او دست یافت

□

از بهر عمر گمشده تاوان نمی‌شود

□

نوشته‌هاش موالید و آسمانش سحی

□

نگه کن که تریاک این زهر چیست

□

اگر خاک وی اندر دیده مالی

□

طلوع کرد مه و ماند در فلک حیران

□

همچو آبی که برو باد وزد از آژنگ

□

دل نازک از رستم آید بخشم

□

سبق بردی از پادشاهان پیش

□

شدی هر آینه شاهین آن ترازو خم

□

جز مسلمان نه جهودستی و نه ترساستی

□

سخن یاد کردند بر بیش و کم

□

وزان جا طریق یمن بر گرفت

□

سر به سر باش و همی باش به مقدارش

□

چون به هنگام مهر میخ درم

□

کنون نام جاویدت آمد به کف

□

نشاندش زبردست دستور خویش

□

نخل پر میوه وناچیز بود عرعر

□

چون مرد آسیابان پر گرد آسیائی

□

نبودیم هرگز بدین گفت‌وگوی

□

بزرگان نهاده بزرگی ز سر

□

گفت من دیدم که شکر بر نداشت

□

باش تا ثعبان مرگت باز بگشاید دهن

□

سر تاجور باشد افسر بود

□

چو درویش مخلص برآور خروش

□

گفتم از بهر تفال یکه مصراعی متین

□

چو بازی شکاری و آز شکاری

□

مغل را چشم و بینی خود نه بینی

□

بجز من نشد پیش او کینه خواه

□

در نگر یک ره به گورستان به چشم اعتبار

□

در ادای وحی جبریلش ندیدی متهم

□

حرص کم از طاعت بسیار به

□

بکام دل خسرو افراسیاب

□

ابر تیره است، بیندیش ز بارانش

□

تو به رسن‌های خلق متصلی؟

□

به تختش چار عمده چار یارش

□

یکی داستان امشبم بازگونی

□

پسر چو ناخلف افتاد، چیست جرم پدر

□

گر چنین خوانمت نجمی ور چنان خوانم مجن

□

برق شده بر سر او تیغ کوه

□

پیاده شدند آن سواران نیو

□

کمین بارگه کبریا شه اکبر

□

وانکه بمیراندت چراش ستائی؟

□

ازو ناچار بستان بهره‌ی خویش

□

به نزدیک آن بر شده باره رفت

□

زیرا که شتر مست و برو مار مهار است

□

تا به دوزخ در نگویندت «فهم لا یومنون»

□

نه در ظل حمایت پایه جستم

□

بزرگان کابل همه بیش و کم

□

طائر عمر چو از دام تو شد پران

□

تا قیامت رازدار و یادگار، ای ناصبی

□

نهان شد ماه در شبگون عماری

□

هرانکس که با او میان را ببست

□

پنبه‌ی خود را در این آتش مسوز

□

پدید آورد از ماء معین و از گل مسنون

□

مرا چون حلقه‌ی انگشترین است

□

که سالار اویست و جوینده راه

□

سایه‌ی پروسعت از مرغ بلند آشیان

□

شیری بسگالد نسگالی تو شگالی

□

ولیکن شد از من که قطبم تمام!

□

ز مشک سیه تا بدنبال اوی

□

بر خاکش افکنم خوش و چون آب بگذرم

□

بر ستانه‌ی تو رستم دستان

□

خلف در پیش، همچون موج دریا

□

که اینست آیین شاهان دین

□

هیچکس مرکب رهوار نداشت

□

زی مرد خرد ز راستانی

□

چه داند مردم گم گشته، کان چیست؟

□

بدان دین نباشد خرد رهنمای

□

دعوت تو جز بداندیشی نبود

□

عقیم گشت چهار امهات و هفت آباش

□

غرقه نگردد چو سواران آب

□

بران نامور پیشگاه آمدند

□

واندرین بستان پدید آید بهار بی‌خزان

□

چرا کشم، چو نجویم همی فره، فرهی؟

□

بهم گه طاق و گاهی جفت بازند

□

دگرگون نماید به جوینده چهر

□

بر پشت سعید از نمد قبا نیست

□

از برای امن ما یارب تو دارش در امان

□

چه باشم؟ خاکساری، باد در مشت!

□

زمین شد به کردار دریای نیل

□

شدم اشکی و از چشمی چکیدم

□

گرچه ز مشک و عنبر معجونی

□

که جوید سر بلندی با چناری؟

□

ز بی دانشی کار یکباره کرد

□

هر چه هست، ایمنی و صلح و صفاست

□

چه درافشانده ز دریای فطن

□

که پیوندم پلاسی را به دیبا

□

نگه دار هم زین نشان راه من

□

درنده‌ی جگر صد هزار ثعبان است

□

چشم‌سیر و مثرست و پاک‌جیب

□

نه باد گرم بر رویش وزیده

□

ورا شاخ چون رزمگاه پشن

□

دایم درین طلب به تقاضا دراوفتاد

□

همه بانگند چون طبل و همه رنگند چون روین

□

دو چشمش همچو گوشش پر گهر گشت

□

یکی نامه بنوشت نزد گراز

□

ای محدث «فاحذروا» را هم بخوان

□

که مریشان راست دولت در قفا

□

ز پرده روی بنمود آفتابش

□

تین چند با او ز برنا و پیر

□

گشوده پر برای سایبانی

□

دود بی‌علمی ز خانه‌ی مغز بی علمان برآر

□

که زنجیر زر اندر پای داری

□

کجا آن دل و رای و روشن روان

□

کش خرد می‌خواند دایم طوطی شکر کلام

□

جست و جوی اهل دل بگذاشتی

□

سبک تدبیر کار خضر خان ساخت

□

چه در خانه‌ی گوهر آگین من

□

گر دگری را شرف به آل و تبار است

□

چون تو خاص شهریاری آن خود تضمین مکن

□

فتد ار بعد عمری کار زاری

□

به زر اندرون رشته‌ها تافته

□

آفتاب عالمی زین بیش به سر عالم به تاب

□

که همه میلش سوی جنس خودست

□

نموده صد دقیقه پخته هر دست

□

ابا یاره و گوهر نابسود

□

که توانگر ز تهیدست برید

□

لیک بی معنی همی در پیش هر خر خیر خیر

□

داد بسی زاد نو از پند خویش

□

زمین را ببخشیم با شهریار

□

جمیله شاهد اعجاز را جمال آرا

□

سوزنی باشی شوی تو ذوالفقار

□

گشته خورشید میان شفق و شام نهان

□

جوان و دلیر جهانجوی را

□

کیست کامروز چو تو عشوه‌ده و عشوه‌خر است

□

همی برند به مقراض اعتراض پرم

□

که من زان آشنائی زنده گردم

□

پر از درد با ناله و با خروش

□

که چشم دهر شود تا به حشر حیرانم

□

آن سبب بهر حجابست و غطا

□

که بی مهری کند تا می‌توان کرد

□

سرشکش ز مژگان برخ برچکید

□

هر چ آن بما کنند، نه از ما، نه از شماست

□

و آن ز توجیه و دیانت شرع را اندیشه خوار

□

وامد و شد را ازمیان راه بست

□

شب تیره و روز تازان به راه

□

بهر رقیبان پری بهر منست اهرمن

□

گور را و چاه را میدان کنم

□

هم آن نازک تنان ما هوش کرد

□

سخنها همی‌گفت چندان به راز

□

چون بود مادر پلید، ناید پسر زو جز پلید

□

سحر مبین چو یافت خاطر شعر و ثنات

□

به شام بی چراغ تنگ حالان

□

چو درویش پیوسته بد بیش داد

□

بر بسیط خاک پاشیدند از هم ذره‌سان

□

عقل‌تر از عقل و جان‌تر هم ز جان

□

زیرا که پاک نیست دل و دامنش

□

بخواهیم ازو هرچ خواهی بخواه

□

توشه‌ی این راه در بار تو نیست

□

چون قلم گوهر نگاری چون قلم دین گستری

□

شاخ تو برآرد سر از ثریا

□

پسر گر نبود ایچ دختر به دست

□

مردت خوانم، گر آیی اکنون

□

بند طبعی که ز دین تاریک شد

□

ازو یابند چون تار هزاره

□

چو باد دمان تا لب جویبار

□

در پرده شد آواز خوش پرده‌در من

□

بی زبان کس سخنور تو

□

به آن عشرت فزایی عالمی نیست

□

همیشه ز تو دور دست بدی

□

که گر بخت نیکم بود دستگیر

□

صحن پر کرمی کند در انجمن

□

وز جفاهای او منال و ملنگ

□

بیامد یکی مرد تشتی بدست

□

ز دنبالم آهسته آید همی

□

جانی از بنده و اقبال ز دستت ندبی

□

دانی که به یک ساعت کارش نشود کاری

□

چو از نیکوی روی بر تافتی

□

همی رزم را با آرزو خواستی

□

می‌درانند از غضب اعضای تو

□

گهی بدر چون است و گاهی هلال؟

□

بتابند باریک تابی رسن

□

از خداوند جهان اهل خطاب است و ثناست

□

از آن کز بهر بنیت را اسیر چار ارکانی

□

از اثر معنی دلخواه رست

□

تنش رابدان کینه در خون کشد

□

در خط شده خط استوا را

□

آن طرف که از نما تا روح عین

□

ناصبی یکسر همه جویای نانند، ای رسول

□

نیاسایم و نیست با من خرد

□

گر متاعی خوبتر داری بیار

□

شعر نیکو شنو اکنون که فراز آمدگاه

□

فرخ و امیدوار چون پسر کیقباد

□

نه اسپ و سلیح و نه چشمی درست

□

تو گفتی زریر از بنه خود نزاد

□

کو ببیند جای را ناجای را

□

چرا من و تو بدین کارها گران‌باریم؟

□

نه هوش و نه دانش نه نام و نه ننگ

□

با چنین نامردی از مردان رهبر گویمی

□

در آتش و در آب قراری و وقاری

□

ز دلتنگی بود با خویش در جنگ

□

جهاندیده و چیز خوانندگان

□

گزیتی به آذر پرستان دهید

□

ای قناعت کرده از ایمان به قول

□

خود برای خویش دینی مافرین

□

نخستین بکین پدر تاختم

□

کس نپرسد، کان گل پژمرده کو

□

داده خرد و عشق تو خریده

□

که کوه اندر فتادی زو به گردن

□

گه رای جستن براو شدند

□

گر نیل کشد دشمن بدبخت ورم را

□

هر صباح از فقر مطلق گیر درس

□

حصن دین را راستی شد کوتوال

□

سرشکش ز مژگان به رخ برچکید

□

جان تو بدبخت خاک مسنون شد

□

شمس نقصان شود از بهر چه گویم قمری

□

غبار راه او از چهره رفتند

□

شاخ جان در برگ‌ریزست و خزان

□

درختی گشن بود بسیار شاخ

□

بر همه شعر خواندن آسان کرد

□

نیایند با تو نه خانه نه مانه

□

چون سوی موسی کشانیدی تو رخت

□

جان ز تو خواهد هنر و جسم نان

□

که مکافات آن نباشد این

□

همه سرها به چادرها، همه رخها به معجرها

□

جرعه‌ای بر خمر و بر نقل و ثمر

□

وز شغل زمانه دست شسته

□

مقیم روی چهارم گهر نینداید

□

با قیصر و خاقان امیر دیلم

□

زانک نشو او ز شهوت وز هواست

□

از هستی مجازی خود شو به کل فنا

□

جز علم و درنگ تو سبک روح گرانی

□

به بردش پاک چرک از جرم خاکی

□

پس جواب احمقان آمد سکوت

□

به تگ همچو آهو به تن همچو پیل

□

ژاژ خایی و ریش جنبانی

□

با کوشش مور گر بزی‌ی راسو

□

مادرا ما را تو گیر اندر کنار

□

تمام عمر، گرفتار موج و طوفانند

□

نا بپاید کعبه در عالم تو در عالم بپای

□

هر گه که در آن آب چکد قطره‌ی امطار

□

زهر مار و کاهش جان می‌خوری

□

بدان در جهان پاک پنهان شدند

□

چون آن دو بسد را به عبارت بگشایی

□

خرماست بار بنده کنون بر چنار من

□

نشنوی از غیر چنگ و ناخروش

□

ازیرا که در آستی مار دارد

□

مسجد و میخانه را محرم شوی چون بوریا

□

چو مجنون دام و دد گردید رامش

□

پر حدث دیوانه شد از اضطراب

□

گو نامبردار خیره بماند

□

ابر را در نثار خواهد کرد

□

هرگز ناید ز عمرو کار فریغون

□

عاشق آمد بر تو او می‌داندت

□

رشته‌ای پود و رشته‌ای تار است

□

لیک یک تن را نخواند هیچ عاقل مرتضا

□

چون زند بر گردن گردان عمود گاوسار

□

هر دو گون شیطان بر آید شادمان

□

سلیح زریر آن گزیده سوار

□

از گردش خود قالب ادبار و عنا کرد

□

ایزد دادار بود ضامنم

□

با کسی جفتست کو را دوست کرد

□

ز بس که بر سر ما گشت گنبد خضرا

□

بر سر خود فسار خواهد کرد

□

ز فکر کار او شد فارغ‌البال

□

انصاف بده چنان ندارد

□

ابر جنگ لهراسپشان داد دل

□

خر او را مساز پشما گند

□

هرگز نرود زی نماز ده گام

□

چون بمیری هم بر آن کاشانه و منظر برند

□

در تو فرسوده، فهم این فن نیست

□

بسته‌ی احسان و عدلش جمله‌ی انسان بماند

□

جانفروز و دلگشا و غمزدا و لهوتن

□

آن مادران و آن پدران قدیم ما

□

در اعتقاد تو ضد است نون مگر یی را

□

طبع تا زنده و جان مایل و دل شادان نیست

□

صحبت نادان صد ره بتر از زندان

□

رای عالیقدر تو در میزبانی آمدست

□

چرا مر تو را میل زی چاکری است

□

پاینده و پوینده مر آن پیک دوان را

□

چنین تا آن مقام عشرت افزا

□

مرا هم ز تایید رسم و قضاست

□

مزن دشنه را بستگان زبون

□

گفت:هر حرفی که ضعفی یافت آن مدغم بود

□

ملک سلیمان و علم و حکمت لقمان

□

همه تشنه دلانرا او به خود در شادمان دارد

□

صیاد چرخ پیر، ترا هم کند شکار

□

در میان حرفها بازار من گردد روا

□

برشد به هوا همچو یکی مرغ هوایی

□

صافیست نظم من به همه وقت چون هوا

□

نامست و دگر هیچ نه بهمان و فلان را

□

گردد از هیبت تو شیر سپهر اندر تب

□

سائل شاهند خلق و سائل عامل

□

طبع را در جبه دزدیدن مخیر کرده‌اند

□

حقیقتش نشناسی به حجت و برهان

□

سین و نون و الف و یا همه تاوان آرند

□

مکن باور که شمع بی‌فروغست

□

که وی از حجت و نام تو هراسان نشود

□

برون کرده باشم سر از کهتری

□

تا چو نحل آرزوی شاه کند

□

گرچه بخواند به نوید و خرام

□

یا برون از حلقه‌ی نظاره چون طفلان دوتا

□

منه پای از گلیم خویش بیرون

□

جز مرد گزاف زندگانی

□

از خاک به زیر گنبد خضرا؟

□

چون قضای آسمان اندر زمین فرمانروا

□

رجم چنان صد هزار دیو لعین را

□

مر بنده را به هیچ صفت اختیار نیست

□

ازیرا حریصی چنین بر ستم

□

کو را بجز از حضرت جنت حضری نیست

□

کس ملک کس نبرد در اسلام بی‌نسب

□

زهی ز سایه‌ی تیغت مظفر آتش و آب

□

ز هستی مدعا غیر از علی چیست

□

ایشان که اند گر به نگاران گلخنند

□

به عالمی بردت کاندرو بود فردا

□

صورت خوبت نهان و سیرت زشت آشکار

□

کس نیست جز آل او دهاقین

□

خار آمده بی‌گلبن تو گلبن بی‌خار

□

فراتر ز دل، جایگه سازدت

□

به سیه مسطر و شکل رقمست

□

میان آتش و آب و هوای تندر و نکبا؟

□

و گرنه تف آن آتش ترا هیزم کند فردا

□

در صحن هیچ کان ننهد گوهر آفتاب

□

نو نو چو می‌آراید، در وصف تو دیوانها

□

چندین به جفا و کارزارم؟

□

به ملک دگر پا مکن در رکاب

□

زانکه با این جمله زر این زال نی زال زر است

□

قطعه‌یی گفته‌ام که دیوانیست

□

گرفته زنده در تابوت منزل

□

ز یوسف کرد اول پرسش آغاز

□

به پیش پدر باز شد و ایستاد

□

بدل خسته به تن رنجورم از تو

□

کانجا باشند کهان و مهان؟

□

به طعن عشق عبرانی غلامم؟

□

به از یک لحظه روی مهر دیدن

□

امید یافته بر لشکر نیاز، ظفر

□

نه هر آنکو تیغ دارد، قصد زی هیجا کند

□

از یکدیگر جدا به نام‌اند»

□

زایل کنم از تو زحمت خویش

□

در او بکشاده چشم و رفته از هوش

□

صد کاج قوی به تارکش برزن

□

از او گشت پیموده فرسنگ و میل

□

به ناگاه ازین بند بیرون جهد؟

□

چنک در ریش زد چو این بشنود

□

ز آه دل ریش فقیران بترس

□

ز حشمت ساختم عالی مکان‌ات

□

کلاه از بر چرخ بگذارمش

□

کجا شدی کره‌ی خاک مستقیم ارکان

□

نه رفیق و نه ندیم و نه صدیق و نه حمیم؟

□

پی تعلیم دین شاگرد یوسف

□

چون توانی چاره کرد این درد، چون

□

بندی که ز فکرت نهان بندم

□

چو دیوی دست و پا اندر سلاسل

□

به هر انگشت دستش صد هنر بیش

□

مرا مرگ تو کی کند آرزوی

□

در زحمت شغل ثابت ارکانم

□

زین خران گر هوشیاری مشمرم

□

ور عمر کند به شست و شو صرف

□

مانده در کرمان و گرگان پیش در

□

عزم ترا کفایت چون تیغ را فسان

□

چه بخت است اینکه من دارم ندانم

□

از حلقه‌ی میم، والسلامش

□

ز من بنده بر کردگار جهان

□

زیان کرده‌ام گوش همچون خری

□

قصد سوی کلبه‌ی بیطار کن

□

کز چشم دلت بدو نگاهی‌ست

□

ترا رنجور کرد، اما مرا کشت

□

هرچه من گفتمش به کار نداشت

□

تا جنگ و تا تعصب با ذوالفقار باشد

□

به هر کس گفتن این راز مپسند!

□

خردمند و بیدار و بسیاردان

□

مرا بدانند آن‌ها که شعر می‌دانند

□

نه تو به جیحون مرده و نه به سیحون

□

وز کرده‌ی خویش شرمسارم»

□

از انکه دست و سر و روی سوختی و شخود

□

بت شکر لب از پاسخ فرو ماند

□

که بر چیزیست آن هر یک اشارت

□

به جولانگاه اخلاص من آور!

□

چه در بیشه شیر و چه ماهی در آب

□

به بوی دانه نیفتاد هیچ گه در دام

□

بر سرت گلشن بینی و تو در گلخن

□

به صد عزت عزیز مصر خواندش

□

که بسپردند گنجی شایگانت

□

از عفو شاه عادل و از رحمت خدای

□

وانکه بدی کرد هست عاقبتش بر ندم

□

که بر خاطر نیامد چند سال‌اش!

□

دل انجمن زین سخن شاد کرد

□

با این همه پیوسته ناتوانم

□

که او سوی من نیز خوار است بارش

□

سر نامه را ساخت مشکین طراز:

□

درآمد این غم هجران دریغا

□

به سودای بتی دیوانه گشته

□

به عزم شهر خویش افتاد در راه

□

کس فرستاد به سر اندر عیار مرا

□

به روز سفندار مذ بامداد

□

پس چرا من زمان زمان بترم

□

زانکه جز به آتش نشاید خورد خام

□

چون موسیقار پر فریاد و ناله

□

سوزنی صد رنگ پیراهن بدوخت

□

آکنده دلم را چو نار کرده

□

شعریت بیارم که بود صد ره از ین به

□

چون گنج ز دیده‌ها نهان به»

□

ز بهرام شیر آن گزیده سوار

□

صواب گیرند ار چند ناصواب کنند

□

گشته به همه راستی نشانه

□

در نیت حج بسیج سازند»

□

چونکه دیگر جانور را بیم زخم و دار نیست؟

□

به اوستاد لبیبی که سیدالشعراست

□

مگر بستند از تار خودش بال

□

محفل ننهد ز داستانش!

□

که چوبینه بر نهروان کرد راست

□

ز چشم یار رنجوری کشیده

□

کی باز گردد او ز خوی پیشین

□

به این خوبی که در عارض نهادت!

□

تا نزد ما رسید، بناگاه شد شرار

□

در هستی ایزد است انکارم

□

پنداشتم که زینت بیشست هوشیاری

□

وین داعیه را به سینه جا داد

□

که از کین آن کشته آشفته بود

□

خورشید گشت همت او مایه‌ی ضیا

□

زلشکر وگر چند از این لشکریم

□

مو رفته چو شاخه‌هاش در هم

□

دستش از بحر کرم گوهر و زر می‌آرد

□

نه همرازی که با او راز گویم

□

میان از بهر خدمت چست بستند

□

به صحن خانه طاووس خرامان

□

به گفتار خسرو سر افگنده‌ایم

□

روزی اگر گشاده شود پیش من سبیل

□

حقا که گرفته‌است ازو ملالم

□

حکیمان خردنامه‌ها ساختند

□

جز حساب سیرو گشت و خورد و خواب

□

صد خار انتظار خلیده

□

چون قوت بهار به باران بهمنی

□

مو ببریدند و چهره کندند

□

خداونت پیل و خداوند مور

□

که او را میرسد فرمان روانی

□

چون نباشد دین نباشد کلک و آهن را ثمن

□

وین گفت که: «من فزون از آن‌ام!»

□

وین سبکسار مردمان چو طیور

□

ز دید دل به درمانم رساند

□

صبا هر جا شده در مشک بیزی

□

دارد هوس لقای جانان،

□

جهاندیده و راد و فرخنده‌رای

□

هزار دریا باشد به روز پاداشن

□

که پنداری که خورده‌ستند هپیون

□

در آینه‌ها نظر نکردی

□

در آغلها بسی شب کرده‌ام روز

□

در آن کشور گدایانرا بود کار

□

فضل خرد داد بر حمار مرا

□

کنست علامت شهیدی‌م

□

کمان را چوابر بهاران کنید

□

خود کشته شود ماهی بی‌حربه‌ی قصاب

□

کز گاه برانگیزی و در چاه نشانیش

□

بدین خواری برندش سوی زندان»

□

گنج این خاکدان همی‌یابم

□

مفرح از زر و یاقوت به برد سودا

□

ندارم دستگیری غیر زنجیر

□

روم تا مرا گوید ایزد: برو!

□

فراوان کند روز نیکیش یاد

□

زین دو نعمت بطری خواهم داشت

□

چرا باشی چو بوقلمون ملون؟

□

با حروف دگرش در سور آمیخته‌اند

□

گذشتن از چنین سودی زیانست

□

هم بسوزد مغز و هم سودا پزد بی‌منتها

□

پاسخ مده، ای پسر، پیامش را

□

دار الخلافه‌ی تو خراب و یباب شد

□

وزان پس ورا خواندی شهریار

□

تا طاق گنج خانه‌ی نصرت کمان ماست

□

از صفا سوی مروه بر تقسیم

□

خورده پس جرعه ریزی در دهان آورده‌ام

□

بل پیشه‌ور رهی بود و چاکر

□

به هفت مهره‌ی زرین و حقه‌ی مینا

□

به همدرسان ره غوغا گرفتی

□

با انا الا علی زنان فرش خدایی گسترم

□

از ایران کسی نسپرد مرز روم

□

که از سر دو گروهی است شورش و غوغا

□

تازیت چه گفت و چه گفت دهقان؟

□

کز آتش سفال تو ریحان نماید

□

نثارت کنم لل شاهوار

□

خود رابعه کس چنان ندیده است

□

به در و مرجان مفروش خیره مر جان را

□

دشمنان را آتش اندر دودمان افشانده‌اند

□

همان با خرد نیز پیوند باد

□

شوم برگردم از اسلام حاشا

□

خداوند جهان دادار سبحان

□

که از این پس آب خوردش بجز از خزر نیاید

□

به نادانی خویش اقرار دارم

□

سر لان تسمع خیر من ان تری

□

بیا وحشی که فارغ بال گردیم

□

خازن انگشتری به دام برآمد

□

بود مزد آن سوی تو نارسان

□

صبح لباس عروس شام پلاس مصاب

□

خفته و آسوده به زیر ظلال

□

کاین چشمه‌ی حیات مسازید جای خاک

□

نه دانستم چه بود این رمز و تفسیر

□

نام کهگل به زعفران برخاست

□

کف دستم گشت چون کوثری

□

بانگ آن قرعه بر این رقعه‌ی غبرا شنوند

□

بیایند با گرزهای گران

□

بی‌دیده را چه میل کشی و چه توتیا

□

الله زمین شد که ندیدند مثالش

□

زو بخور فلک جان شکر آمیخته‌اند

□

کز کوردلی شیفته برادر فنااند

□

ماند بسطام و خاوران را

□

به عزم توبه اشک خون فشانید

□

آدمی مجتبی و عیسی یار

□

بران رزمگاه آنچ یا بی بیار

□

افراسیاب نیزه‌کش اخستان اوست

□

تا بوم هرگز یک روز نخواهم که بوم

□

رای با رای رهبر اندازد

□

نه هیچش انس با آسایش و خواب

□

وز عرینه به لب چاه مواسا بینند

□

جز که خواری چیز ناید ز اوستاد و جز قفا

□

سنگ سیاه ما شده هندوی اصفرش

□

بدین آروز کام دشمن مخار

□

گردون به گرد او چو محیط است در هوا

□

بی‌سفرم نیست به کار اسپ و زین

□

ز آن کس که رفت تا خزر و هند مخمرش

□

ز اوج دایره‌ی چرخ و مرکز غبرا

□

صعبی یافت از طلب بتر است

□

حی توانا صمد ذوالجلال

□

تا تظلم گاه این میدان اغبر ساختند

□

همی ز آفریننده شد بی‌نیاز

□

خون رفت بریده حنجران را

□

نماند ز چشم دل آن چیز پنهان

□

می‌رود بوی، گر ایشان شدنم نگذارند

□

چه حاصل، زیستم صبحی و شامی

□

خود به خودی بازداد صبحک الله جواب

□

تا تخم احمد قرشی باشد از قصی

□

هست به سر تاجور، هست به دم طوق دار

□

که تا از میان دلیران کجاست

□

بانوی ملک پرور افشانده است

□

نداند سرافراز جز سرفرازش

□

که سرسام سوداش بحران نماید

□

بی تمیزان کار دین بی کیل و بی‌میزان کنند

□

که سنگ کعبه و حلقه است و آستان و حجاب

□

به خاصان گفت تا از راه گشتند

□

مایه‌ی نور بدان شمع بصر باز دهید

□

جهاندیده گردان روشن روان

□

این دو جا را هست مریخ و زحل فرمان روا

□

با عاقل و نرم بردبارم

□

هرمان همبر طلل منهید

□

از چه، بیک کلبه ترا اکتفاست

□

عدلش ز فضل عاطفه گستر نکوتر است

□

قطب کرم و نتیجه حری

□

شیر از انگشت مزم، نان چکنم؟

□

به لرزد همی زیر اسپش زمین

□

جای خون ریزان چو نرگس زار نیسان دیده‌اند

□

مر آن میش را چون شده‌ستی حمل

□

الا ز تار و پود خرد جامه تن نیند

□

هیچکس را نیست آگاهی که چون آید زباب

□

دجله از سعدون و نیل از گردمان انگیخته

□

ز هر جانب شود شمشیر شهپر

□

گر نفس خاک پاش به گلخن درآورم

□

که بودن درین شارستان شد دراز

□

خوش و شادان شوم انشاء الله

□

در دین نه ضعیف و خوار و سستم

□

من بر او جان هم‌چنان خواهم فشاند

□

بهوای عدم، روم ناچار

□

عریانی بیرون و درون لعل قبائی

□

وین، زنده‌گر جان همه خلق زمانست

□

از مشتریش طاس است، از آفتاب مغفر

□

سپهدار ارمینیه رادمان

□

زو شاهدی گرفته و رفته ره ملام

□

مر نوح را ز سام و نه مر سام را ز حام

□

کاقبال او درخت کدو را چنار کرد

□

چنان دان که فردا نباشند هم سر

□

که روح قدس تند تار و پود اشعارم

□

مشعله افروز بساط سپهر

□

تا در این دیو، گوهر اندازد

□

بپرسی سخن پاسخ آرد درشت

□

چون پخته گشت شربت عیسی ناتوان

□

هر دو را باید کردنت ز دین پرچین

□

چو طبع محرور از فعل داروی زراق

□

گل است اینکه داری بکف، خار نیست

□

کز آینه زعفران ببینم

□

که گشتاسب تیری و رستم کمانی

□

دیباچه‌ی دیارش سعد السعود ازهر

□

همه موی برکند پاک از سرش

□

دودش به بالا برشده، رنگش به پهنا ریخته

□

پر کرد صد کتاب و تهی کرد محبره

□

آه اگر ششدره‌ی دور قمر بگشایید

□

بیش ازین چیزی نمی‌دانم که سر در چنبرم

□

رای همه رای اوست، فرمان فرمان او

□

که بینند آنچه باید دید از پیش

□

منت به نزل یک تن تنها برافکند

□

کزو تا بدشمن فراوان نماند

□

یک میخ درعش برکمر نه چرخ مینا داشته

□

زنده بماندی به گیتی از پس مذن

□

امسال چون فرات روان چند فرغرش

□

که تا بیرون کند از سر خماری

□

بر درجات خط جام آب چو آتش اختری

□

عار است نورسیده و برنا را

□

وز شفق گیر می چو هست یسار

□

که تا آشکارا شود زو نهان

□

موتوا بغیظکم نه بس آید جوابشان

□

در باغ مشو جز که به دستوری دهقان

□

هست تو را یمن و یسر جفت یمین یسار

□

چنان کاب از نمد، جان را ز شبهت‌ها بپالاید

□

شاه بود ظل حق فوق کمال الهمم

□

زمان دستگیری گشت مگذار

□

خود را به رنگ آینه رعنا برآورم

□

تو مو سیل را چون نپرسی زمهر

□

پس باز بگشاده ز هم، بر شاه والا ریخته

□

سود نداردت کرد گربه به شانه

□

از ضربت الف سان کردی چو سین و دالش

□

بدوش من گرانتر میشدی بار

□

به از دیر حاجت روائی نیابی

□

چندین گواهیت بدهند آنا

□

پس خضر جود خوانم و اسکندر سخاش

□

نیاید ز کشتن بروی تو رنج

□

باز دیگر نیمه طوق حلق شیطان آمده

□

اکنون به دست توبه بیارائی

□

بیرون کند گروه به زبانا برافکند

□

یقین بدان که همه تلخ میوه آرد بار

□

که از سنگ آهن ربا می‌گریزم

□

که بشناسد ترا هر نکته دانی

□

هم بانوان ز مرتبه بلقیس روزگار

□

درخشنده شد جان تاریک اوی

□

کز سرشک مژه تریاک شفائید همه

□

از بهر آنکه حاجت دینی روا شدم

□

به آخر یافتم چون شاه زنبوران مسلمانش

□

سحرگه بر تو بگشایند آن در

□

چار ارکان را دگر باهم نخواهی یافتن

□

بس کس کو گیرد و ببخشد، سرمد

□

عرش را بر گرد کعبه طوف و جولان دیده‌اند

□

هنرمند بودی منی فش مشو

□

گه‌گه کند پاک به خاکستر آینه

□

نسخت زرق و حیل و کینه‌هاش

□

کز جوار او مکان خواهم گزید

□

نبسته‌ستند بر تو راه بغداد

□

گر خود عنان عمر بگیرد امان مخواه

□

که نومیدم ز روز وصل او ساخت

□

باز مریخ زحل خور در میان افشانده‌اند

□

بیامد فرستاده راه جوی

□

رایض رای اسمان، صیقل جاه مشتری

□

آن بی‌وفا زمانه‌ی پیشینم

□

که چون تو نیابیم مهمان کسی

□

بشد گنجشک، بهر دانه جستن

□

دل‌های ماست آینه‌گردان صبح‌گاه

□

رسیدستند این هر یک، به حد غایةالقصوی

□

جهان یکسره میغ دارد همی

□

جهاندار طهمورث بافرین

□

صخره و محراب اقصی دیده‌ام

□

رخساره گونه داده به غنجاره

□

به بهرام بر آفرین خواندند

□

ور ملک کاینات مسلم شود تو را

□

که جستن به هر مجلسی اصطناعی

□

هر چه بیان کرد فتادش پسند

□

که او را جز ایدر نباید نهفت

□

بیاورد فربه یکی ماده سهر

□

یافته مهر کمال، بافته درع امان

□

برسان جمع مستان افتاده در مجانین

□

ددان را برین گونه درنده کیست

□

بحر را چون دامن مادر گرفت

□

سوی در کامران کعبه

□

این جهان زیر نگین خلفای تو کند

□

ز مرد هنرمند سر درکشد

□

همی جنگ چوبینه گویند و بس

□

بهر گلاب طرب‌فزای صفاهان

□

گر نخفتی خواب اصحاب الرقیم

□

که با دانش و مردمی بود جفت

□

زمین به زیر کیت زیر گام باید کرد

□

جان را دیت از دهات جویم

□

گناهم چون گناه این و آن نیست

□

ز فرمان او شاد گردد جهان

□

کسی بیهوده جنگ هرگز نجست

□

من به دل کعبم مسلمان‌تر ز سلمان آمده

□

بر سر ماشوب آمده است نخاله

□

زبان را به خوبی بیاراستند

□

بنگر از آغاز، سرانجام را

□

دی ماه بندگان را نیسان تازه بینی

□

که روزی آهوان بودند آن پرآرد انبان‌ها

□

شد آن نامدار از جهان ناپدید

□

بر آسوده از گردش روزگار

□

صد پنو نوست اکنون در مغز سرش پنهان

□

از «حدثنا قال» گشاده شود امثال؟

□

ز دیبا و دینار و مشک و عبیر

□

پس چون زنان روی به دیوار آمده

□

لیک میقاتگه جان به خراسان یابم

□

ز جا جست و گشود از خواب دیده

□

که پروردن آیین و راه منست

□

مجو ار نباشدت گستردنی

□

عالم از آن می‌رودش در عنان

□

که از ننگ او ننگ دارد خمیرم؟

□

همی بازجست اختر و راه خویش

□

گریه همی کرد چو ابر بهار

□

طرب بر مردم است از عیدو غم بر گاو قربانی

□

نزد شهنشه ملکان بر به اسکدار

□

که نام و نژادش به گیتی مباد

□

شوی زود و خوانی مرا راست گوی

□

ز آتشین آه من آهن داغ شد بر پای من

□

روغنت هیچ نیست در قندیل

□

کزو خوبی و سودمندیست نیز

□

اگر طاعت کنی بی شک مضاعف گردد احسانش

□

طفل را از خواب دست دایگان انگیخته

□

برای خطبه بستد تیغ بهرام

□

به نزدیک او شد گل نوبهار

□

فراوان ز بهرام تیمار خورد

□

سیمرغ وش ز ناکس و کس گم کن آشیان

□

گرد کردار بد از جامه بیفشانم

□

که بهرام بهرامیان داشت نام

□

تا تو باشی وارث ملک جهان

□

چون زلف بتان در ظلمان اصل ضیائی

□

نیاید یکی گوهر از گوهران

□

نوشته بماند ز ما یادگار

□

گرین چیزها ارجمندست نیز

□

عقرب ز پیکان ساخته تنین ز سوفار آمده

□

گلاب شاید و کافور سازد و صندل

□

به تیغ آب دریا همه خون کنیم

□

گر فی‌المثل چو مرغ برآری هزار پر

□

تا ز ناجنسان نجوئی برگ سلوت هان و هان

□

به کشتی نوحت کند غرق توفان

□

همی داشت آن شاه دانش‌پذیر

□

تو را چاره سازم بدین روزگار

□

دین نزد این تردامنان نه جا نه ملجا داشته

□

قبا بفگن که در خور تر تو را از صد قبا پالان

□

تبیره به زخم آوریدند و کوس

□

فرع بیند چونک مرد احول بود

□

دست زر افشان او طعنه‌ی باد خزان

□

ای بی‌نظیر و همت تو چون تو بی‌نظیر

□

غمی گشت و اندیشه‌ها برگرفت

□

نشست از بر تخت خود شهریار

□

نیست نیازی که نیست بر در تو مستعین

□

کرد مرزنگوش را سحرش سمن

□

طلایه پراگنده بر ره کنید

□

زین سو مقدرند و از آن سو مقدرند

□

روح و سروش آسمان هدهدی و کبوتری

□

اصل آن نشو و نما گشت که در اشجار است

□

مرنجان تن خویش و با بد مکاو

□

ازان مردمان ماند منذر شگفت

□

هر مهی رفتن به جوزا برنتابد بیش از این

□

چو فردا این سخن گویان برون آیند از این پیشکم

□

به رنج اندرون بی تن‌آسانیم

□

بخت و اقبال و بقا شد زو بری

□

آخر از جان یتیمانش غمی بزدودمی

□

مهین شخص آن دشمن خاندان را

□

بیاموزیم تا بدانم سزاست

□

بشد آلت ورزش و ساز و بر

□

خنده زنان چو زنگیان، ابر ز روی اغبری

□

هر گه که تنت به عدل شد فاعل

□

فرستاده را راه دادی به شرم

□

بشکفته در هر گوشه‌ای صد گلستان سبحانه

□

مانند طفل لوح خوان در درس و تکرار آمده

□

سمند گرم رو مهر را عنان دارد

□

به سختی به گنج اندر آویختی

□

جهان پر ز خوبی و آسایشست

□

صد چون ملک‌شهش گرو آستان شده

□

بینیت بیافت بوی ریحان

□

ازان شهر تا خوره‌ی اردشیر

□

عکس آن الهام دادی در ضمیر

□

صفات براهیم ادهم ندارم

□

درهای حدثان و خمهای بگماز

□

بدید از بلندی یکی آبگیر

□

بسی گفت با سفله مرد کنشت

□

چه جویم که دانم وفایی نبینم

□

پر از ایشان دو قاهر ایشان

□

هوا پر ز گرد و زمین پر ز مرد

□

زبر و زیر همه جمله به زیر قمر است

□

گفت از جمال مدح تو به مخبری ندارم

□

نگسلد گر بختی ایام را باشد مهار

□

پسند آمد و بود جای پسند

□

بزرگ آنک با نامداران بساخت

□

کای طفل معاملت تعلم

□

دشوار دهر بر دلم آسان کنم

□

از آسایش روز ننگ و نبرد

□

مختصر کردم من افسانه‌ی زنان

□

زبان من شبان واد ایمن

□

از راه سخن بر شود از چاه به جوزا

□

سر مرد بخرد ازو در خمار

□

شهنشاه با دانش و نام را

□

سری است دراین میان نه طغیان

□

کمین‌گاه ابلیس شوم لعینی

□

که بردار ازان کس که آیدت یاد

□

دست خود از خون خصم سرخ مکن تا به زند

□

ازان شارستان برد مردم دمان

□

ستاره‌وار درخشد ز روی زنگی خال

□

به خاک اندر آمد سر و افسرش

□

به جام اندرون باده چون لاله گشت

□

نجویم جدایی ز آغوش تو

□

تا به فردا نفگنی این کار بل اکنون کنی

□

بران نیکوی نیکویها فزود

□

آب از چشمش کجا داند دوید

□

که یک دشت سر بود بی‌پای و پشت

□

مملکت از عدوی خرد مصفا نشود

□

وگر پای گیری سر آید به دست

□

نیاید ز پیکار افگار نیز

□

پرستنده آرد بر شهریار

□

ندهی خرد و جان زینهاری

□

خرد مایه باد و سخن سود باد

□

به جلالت به جهان در چو پدر مشتهرند

□

دلش گشت پردرد و رخساره زرد

□

دستگیرا شدم از دست چنینم مگذار

□

به فرجام چرم خر آغشته شد

□

همی تیر بارید ز ابر سیاه

□

که گفتی بجنبید دریا ز باد

□

دست و زبانت، نکرد دست و زبانم

□

شود بی‌گمان آب در چاه شیر

□

جز بدان شاه رحیم دادگر

□

که روزی نشیب است و روزی فراز

□

گردن بدان قلاده مقلد کند همی

□

درفشی بود بر سر بخردان

□

به میدان خرامید چوگان به دست

□

چو در خواب شد شهریار رمه

□

حجت اینک داشت پیشت مشعله

□

همی زیب تاج آید از چهر اوی

□

تویی آن پرده اندر ره مگر کین پرده بدرانی

□

چو دیدی به درگاه مرد دبیر

□

طوق لعنت ره گریبان است

□

بیابد همه کام دل هرچ خواست

□

تو از آز پرهیز و انده مدار

□

که اندر نصیبین ندادند راه

□

مادرش بود به نام مریم

□

سر مهتران پر ز تیمار بود

□

تو بگویی زنده‌ام ای غافلان

□

ز دادار بر فر شاه زمین

□

روی معشوق تو رومست و سیه زلفش چو زنگ

□

سر زندگانی به کیوان کشید

□

دهید ار نه باید گذشتن به رنج

□

گرانمایه دیبا نه اندر شمار

□

همان رزم وبزم و می و سور هست

□

دروغ آتشی بد بود بی‌فروغ

□

چونکه ز آبادی فزونستش خراب ؟

□

فزونی نجوید ز دهر اندکی

□

تا ابدشان دارد از کل نوایب در امان

□

ز گوهر کسی چهره‌ی او ندید

□

یکی بازدار از پس اندر دمان

□

که بیداد جوید جهاندار کین

□

لیک از تبریز شمس دینم

□

بریده ز بن پاک شرم منست

□

هر که خست او گفته لعنت بر بلیس

□

به شاهی برآرد سر از آفتاب

□

بس که باید بس که باید مر ترا بودن حزین

□

هم آموزش مرد برنا و پیر

□

بداندیش و بدساز چون خوانیم

□

سرآمد سخن چون برآمد روان

□

خود این شدست ز اول چه دل طپان داری

□

نهان کردن کیش آهرمنی

□

جوش در وی اوفتاد از عزو ناز

□

جوانمرد و روشن‌دل و شادکام

□

باد پای تو تک زنان باشد

□

همه روی کشور به پی بسپرند

□

به خوبی و زشتی بهانه منم

□

ز دیدار چشم و دلش تیره شد

□

اگر غفار نباشد بس است مغفوری

□

چو باشد درم دل نباشد به غم

□

گریه‌ای می‌کرد وفق آن عزیز

□

یکایک به نعمان منذر سپرد

□

دو پیکر و مجره همچو نای او

□

به رشتن نهاده دل و گوش و تن

□

به جشن آید آن مرد با دستگاه

□

چو الماس دندانهای دراز

□

پس او غذا دهد به غذا رسم حنجری

□

آسمان در عذر جرم من قیام

□

در وقت شما بند شریعت بگشائید

□

دستی است معطل در آستین

□

یاسمین سیم دارد و زر گل

□

بارها گوشمال عزرائیل

□

ز پیروز بی‌رای و بی‌رهنمای

□

خویشتن را چو تو دانی که ای پس مستای

□

و بالا لفاظ ما زج بالدماء

□

اضطراب دو جهان مایه گرفت از تسکین

□

از ره غیرت که حسنش بی‌حدست

□

از آنکه دیرنپاید چو آب در غربال

□

لیکن خرد به است ز خواب و ز خور مرا

□

چون بر زمین آینه‌گون ناقه و جمل

□

که با داد او زهر شد پای زهر

□

وز خون تازه خاک بخندد چو گلستان

□

کشد از دهان‌ها دم اولیایی

□

ای عزم تو خالی از تلعثم

□

علم عنوانش و نقطه‌ها تکبیر

□

به ورم کی شود نزار سمین

□

بگذرد عفو او به یک اقرار

□

خرد را گوش درج در مکنون

□

سوی نیک‌بختی نمایش کنیم

□

که در امعای شترمرغ پذیرد تحلیل

□

از خرد گوشوار بایستی

□

زین صد هزار خون معانی به گردنم

□

نقد قلب اندر زحیر و در گداز

□

رکاب آن چو گران شد بیا ببین طوفان

□

شاعرت را گو که خوان و حاجبت را گو که پای

□

همیشه تا که محیطست چرخ را خرگاه

□

همان تخت زرین و هم‌گاه را

□

به عمر خویش ندیدست از آن سمج‌تر حال

□

از خرد گوشوار بایستی

□

که برآرد ز شوره مهر گیاه

□

بگشای سوی جانت دو در منظر و مخبر

□

مثال جرم شهابست و رجم دیو رجیم

□

بگویم تا بدانی چون بخوانی

□

مسعود علی آن دو ملک‌شان بگزیده

□

که شاهی بود زین سزاوارتر

□

دگر مسخر حکم تو باد بی‌گه و گاه

□

شاید ار زیر و زبر بگریستی

□

به هرچه از تو رسیدست گفته‌ام صدق

□

به تو وجود پذیرد سخن که در عدم است

□

زهره هرگز درنیاید نیز جز با چادری

□

سزد گر ببری زیان جری را

□

حاصل نشود به حشر اعظم

□

برآورده بالای او چند باز

□

سره دانند پخته را از خام

□

سیم بر بود بر سیم بر از زرشمری

□

دوران و زمان آفرینش

□

شادان به چرا چو گاو لاغر؟

□

کان سخن را چون سخن دانی تو باشد مشتری

□

کند دبیر قدر منصب دگر تحریر

□

به ورم کی شود نزار سمین

□

اگر زیردستت گر نامور

□

بر سر آتش است بی‌گه و گاه

□

غم آتشی و برقی شادی تو ضیایی

□

قلم و دفتر عطارد نام

□

فرق است میان تن و جان ظاهر و بسیار

□

قیل گو چندان که خواهی باش و فال

□

در مپیمای خاک و خس به خراب

□

برنگردند ز هم تا به ابد عدل ودوام

□

پس پشت او قارن پارسی

□

دست قهرت به گل حادثه خورشیداندای

□

من نیم در عشق او امروزی و فرداییی

□

آسمان مرکب و مه طرف ستام

□

با خور چه چند چیز هویدا شد

□

از یکی منحول چندان کم بهارا مشتری

□

خانه‌ی گنج و گنج بی اژدر

□

حکمی چگونه حکمی همچون قضای مبرم

□

به یک تیر پرتاب بر خوان نهاد

□

شادی‌افزای چو جان و چو جوانی غم‌کاه

□

سوی اژدها تیز بنهاد روی

□

واندرو صد هزار در یتیم

□

اگرت هیچ دل از خویشتن خبر دارد

□

در نماز آیت احسان خوانی

□

گرچه گاو و خر نداند حرمت ماه رجب

□

تا پیش صفر بود محرم

□

ز شاهان سرافرازتر خواندش

□

از نم صفت لاتنم گرفته

□

سراییدن و ناله اندر گرفت

□

راه وفا سپر که جفا نیست درخورم

□

من این سیرت راستین محمد

□

که دهد ملک را قرار و نظام

□

خوف تو که در دلش نهان است

□

رخسار لاله رنگین زلف بنفشه پر خم

□

مرا خواند اندر جهان‌آفرین

□

عز تشریفهای سلطانی

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

وز جفای آسمان خصم تو سرگردان چو آس

□

درهاست که به زان درر نباشد

□

در آرزوی مجلس چون بوستان تو

□

عرضه کند بر تو عقاب و ثواب

□

تا به نهمت همی سرافرازی

□

بیاورد جامی ز می شادمان

□

راه بر قافیه می گم شود از حیرانی

□

همه باره‌انگیز و لشکر شکن

□

که دست آز و زبان نیاز شد کوتاه

□

جان و دل من زین رمه رمان است

□

مدح کلی گفته شد دیگر چه معنی پروری

□

شود آتش به هنگام شتابش اصل چار ارکان

□

به گز مهتاب پیمایی به گل خورشیداندایی

□

در تنگ زندان گشادند باز

□

اندر نهان ملت و در آشکار ملک

□

بدارید هر دو لبان را به بند

□

در احسنت مضمر دوصد گونه حسنی

□

این را بهشت نیز دگرگون است

□

عرش زیبد منبرش کوتاه کردی منبری

□

جفت تو جود و مردمی چون جفت حاتم ماویه

□

کز قبول حضرتت اقبال حسان یافته

□

برآویخت با دام روباه شیر

□

نوع کلک ترا به سحر مبین

□

یلان سرافراز چون ساروان

□

محروم ز پادشا ستایی

□

پیرهن و چادر و شلوار خویش

□

نه شیر چرخ ز سهمش چشیده طعم وسن

□

قوت پا اگرت هست محل است محل

□

راز گردون درو خط الحاق

□

از ایران سواران خنجرگزار

□

حاش للسامعین چه غم که غموم

□

نبودی بدین ره ورا حق شناس

□

عقب از بهر عاقبت آیین

□

گر مر تورا ز تخم وفا برگ و بر جفاست

□

تویی مانند تو والله اعلم

□

کو نکویی کرد و آن بر عکس جست

□

امیدی از این به وفا کرد نتوان

□

سر تخت او افسر ماه کرد

□

کاتش و آب کند با گهر موم و عسل

□

سلیح زریر آن گزیده سوار

□

تر و خشک جهان جان‌فرسای

□

روی بدبخت دیبه بشخاید

□

وی به تو تازه رسم بادافراه

□

کشتگان رادیت از گرگ گرفتند اغنام

□

تیغ او را هست کلکت چون ملکشه را نظام

□

دل ما بدارد به آیین و دین

□

ضرورت کار فرما را بدانی

□

گزیتی به آذر پرستان دهید

□

که قطره قطره او مایه دو صد دریاست

□

خانه بس تنگ است و تاری می‌نبینی راه در

□

بگفتا هم بمیرم در هوایش

□

بر زمین آییم و شادروان زنیم

□

تا چو اویی دست بر خارم نهاد

□

نمد سر برآورد و گشت استخوان

□

امیدم هست کامیدم براری

□

بران نامور باره‌ی شهریار

□

که سالاران بدو گردند سالار

□

اندر دو جهان بخیره مشهور

□

رخت هوس بر سر کویت نهند

□

دواند بر سر خصم سیه‌دل رخش جولانی

□

بسته‌ی هر ناسزاواری نیم

□

بیاورد خوان و به خوردن نشست

□

آمد سبک از جمازه در زیر

□

همی رزم را به آرزو خواستی

□

الفاظ نکت گردد و معنی غرر آید

□

بر یکی میوه بر یکی خار است

□

ما منتظریم و دوستان هم

□

بعد از آن افتد ترا از دوش بار

□

می‌شدی در شهر وره می‌خواستی

□

همان بیکرانه چه و خوار کیست

□

که آتش در گرفت اندر دل شاه

□

بیاورد سالار پاکیزه مغز

□

جهان را بدو سکون، بدو ملک را قرار

□

چند گهک نعمت یا دولت است

□

چار فرشته مگس این ملند

□

هر چه در دل بگذرد حاضر شود بی انتظار

□

سر بگشتیش و در افتادی ز پا

□

همی راند با ساز نخچیر گور

□

درویش نواز باش و درویش

□

به پیش پدر باز شد و ایستاد

□

فال او را سعادتست انباز

□

نیست سزاوار گاو نرگس و شمشاد

□

ترسم که خورم ز بام و در سنگ

□

ناریان خصم وجود خاکیند

□

از بلی نفس بیزاری ستان

□

بپوشید شسته دل از کاستی

□

جستیم رضای تو به خویشی

□

همی تیرباران کنند از برش

□

کس را به بزرگی نرسانند بیکبار

□

بنهاد مرا مادر بر مرکز اغبر

□

نماند از ناشکیبی در سر هوش

□

کند خلخال ساق عرش موج شوکت و شان را

□

کز وجود خود نمی‌آمد بدر

□

همان تاج را در میان آوریم

□

می‌سوخت به درد و غم همی خورد

□

برآرند کژی و آهرمنی

□

پادشاه از بر قنوج و برن تا اهواز

□

چه شادی کند خیره بر بانگ زیر؟

□

که بشتابند پیش آهنگ شه زود

□

تا که در غیبت بود او شرم‌رو

□

از خیال زلف او زنار بست

□

بدین مرز با ارز ما سر کنیم

□

در سینه‌ی من غبار بیزد

□

مرا مرگ تو کی کند آرزوی

□

ز فر سایه‌ی او کشته باز یابد جان

□

نفس تو را اگر تو بخواهی مسخرند

□

چو لولو ز آب و باده ز ابگینه

□

کوه یاقوت در گداز آید

□

ختم شد بر من سخن اینک نشان

□

شکاری بود گر بمانیم دیر

□

میمون شده خواب صبحگاهت

□

به دانش ورا چون تن و پوست کرد

□

همیشه تا چو لب نیکوان بود مرجان

□

حمال چون گشت استرش؟

□

بر گل زده جنتهای سنبل

□

فاش می‌بینم عیان از مرد و زن

□

بی‌ولد، بی‌جفت، فردی فرد بود

□

سپاهش به دینار گشتند شاد

□

از سینه برون زد آتش تیز

□

تو گفتی زریر از بنه خود نزاد

□

اگر زمانه بدو اندر افکند زبزب

□

ای برادر، قدر حاکم عدل است و قضاش

□

چو موری کو به خوزستان گذر کرد

□

نام نیک تو که باشد همه جا در افواه

□

همچو ذره پای کوبان آمده

□

فلک زیر پیکان و شمشیر اوست

□

شفاعت خواهد اینک روی زردم

□

سواران جنگاور از کشورش

□

شغل آن کار کفایت کن، کان کار تراست

□

گرچه جویا نیستی مر علم را، جویا کند

□

گرش ندهم دلی باری زیانی

□

هر دو در جنگند و اندر ماجرا

□

از پی وصلش سروری می‌رسد

□

مرین بسته را خوار بگذاشت او

□

شفاعت خواه جرم خویش گشتی

□

کنون یافت ایدر چنین پایگاه

□

نکو نهاد و نکو طلعت و نکو کردار

□

تمامش کن چو بنیادش نهادی

□

و ز بی جگری جگر همی خورد

□

شمع دولت در او فروزنده

□

که تکیه بر کرم و لطف کردگار کند

□

ز خاقان چین چند با او براند

□

صرفه نکند کسی به دشنام

□

سراسر بگفت آن سخنها که رفت

□

لشکرش بی‌عدد و مملکتش بی‌انداز

□

دور شد زو ز مهربانی او

□

چون اشتر عید و گاو قصاب

□

رایت عین الیقین افراشتند

□

در گذر از سایه وانگه رازجوی

□

به دشت آمد و دست برداشتند

□

گه، در ته شاخ گل چمیدند

□

که گر بخت نیکم بود دستگیر

□

نیست شد نام ز فتی و بیداد

□

دری دارد چو دریا باز کرده

□

ما را به بدی کند نشانه

□

ز حفظت تاب در تاب کتان باد

□

حکایتی که ز دارا و اردوان کردند

□

همین پوزش ما بباید نوشت

□

دیوانه تو نیستی که مائیم

□

به گیتی درخت برومند باش

□

ز تلخی خشم او نشگفت اگر الوا شود حلوا

□

که نبودش چهار سال تمام

□

ز هجرت شش صد و هشت ونود سال

□

زانک بی شمشیر کشتن کار اوست

□

در پس پرده بمیرم زار زار

□

که زیبای تاجی و زیبای گاه

□

چکید آب حیات از کام ماهی

□

دلیر و هشیوار و با تاو بود

□

کسی کو به بد بود همداستان

□

چو روزگار به پیرانه سر به رعنایی

□

مریخ کند سلیح داری

□

بگذر از گلزار و با اهل طرب بگذار گل

□

تا مهر نوربخش به اختر قران کند

□

که ایدر همه کارها بی‌نواست

□

روحشان آسوده و ابدانشان

□

ابر جنگ لهراسپشان داد دل

□

گفتا: مهابتش نه بسنده‌ست پاسبان؟

□

روباه به دم زمین برفتی

□

بشکر شه دعائی تازه کردم

□

تا رهد از درد و بیماری حبیب

□

زود باید هر دو عالم را کلید

□

به نام خداوند بی‌یار و جفت

□

پای به پایت سپرد روزگار

□

نهاده برو مهر گشتاسپی

□

هر یکی بر یکی به نیک اختر

□

نه از آثار ناخن جامه تو

□

تا هر که فتد برآرد از چاه

□

که چو کفشی فتاده در ته پای

□

خونها بسان سیل درآید ز کوهسار

□

کلاهش ز ایوان به کیوان شود

□

جان تو گنجی که طلسمش توئی

□

سرافراز با گرزهای گران

□

گه گرگسار گیرد و گه ثعبان

□

ناچیز شوم در این خرابی

□

از آه پرآتشم بسوزست

□

ناله و گریه بر آورد و حنین

□

گنگ گردد، زانک گویا آید او

□

حیات او به سر آمد دوام عمر تو باد

□

بر فراز چرخ خرگاهت زند

□

گو نامبردار خیره بماند

□

همچنین ماه مبارک صد هزاران بر شمر

□

تیمار غم تو با که گویم

□

ببخشی، شحنه راه تو باشد

□

مردمان نادره خواندند مرا در ایام

□

دست عبید و دامن لطف تو زینهار

□

دریغ آمد مرا مهمل فرو ماند

□

این نی آن جانست کز خشک و ترست

□

نموده همه در جهان دستبرد

□

از تکاپوی برآوردن برج و دیوار

□

با تو بیرون هفت بیرونیم

□

وز آنجا بر سر سدره قدم زد

□

پیش جزوی کو سوی کل می‌رود

□

می‌ندانم تا بماند عقل و هوش

□

نشاید لعل سفتن جز به الماس

□

دیده هزارست و بصر هیچ نیست

□

که گیتی به فرمان او شد به پای

□

تا به چین اندرون نیاید زنگ

□

آفتابی ز مشک بسته نقاب

□

کله بر آسمان سر بر زمین زد

□

با تیغ گردنی که کند قصد کارزار

□

وز مدد جوی خون جوش برآرد به خار

□

چو ماهی بود گرد ماه پروین

□

هیچ ندارد چه ستانم ز هیچ

□

که او را کند ماه و کیوان سجود

□

روز نبرد کردن و روز شکار،

□

خاک او باد را عبیر آمیز

□

برخوردن خون گشاده منقار

□

وای آنکو عاقبت‌اندیش نیست

□

چون بگویم، چون تو سلطان نیستی

□

خرد را دیده خواب‌آلود کردم

□

خصمی خود یاری حق کردنست

□

فزونست از اژدهای دلیر

□

کنند باور و بر من نباید استغفار

□

گنج قارون ز آستین ریزم

□

ازو هم زر بود کارایش افتد

□

در شغل رشته تافتن عقد گوهر است

□

رایتش اژدهای شیر شکار

□

چون کبر کردی از همه دونان فروتری

□

یوسف ازین روی به زندان نشست

□

چه گویید کاین را سرانجام چون

□

اگر سپهر کند پیش تو ستاره نثار

□

ماندنش عیب و کشتنش هنرست

□

پایان شب سیه سپید است

□

رو به آب چشم بندش را برند

□

تا لاف زنی و قرب جویی

□

ستونی را قلم کردی به شمشیر

□

ایمنی روح سازد بیم را

□

به ایوان قیصر خرامید تفت

□

کایشان گفتند جهان زان ماست

□

نام او داور زمین کردند

□

می‌داد بر این سخن گوائی

□

در دل کودک‌وشان حسرت حلوا طلب

□

که چون گشت با او سپهر از فراز

□

که من جز با دعا باکس نسازم

□

لعنة الله بوی این رنگ کثیف

□

بجستم پر از چاره و کیمیا

□

تا به میدان جنگ جوید نام

□

دیدم صنمی نشسته چون ماه

□

چو لحن مطربان در پرده بودم

□

شرح کن احوال آن دو ماه‌رو

□

بدو داد و پیروزه تاج سران

□

بان یکون مع الزمان صبورا

□

گردد پر کنده چو پو شد حریر

□

به تگ همچو آهو به تن همچو پیل

□

ای خنک آن کس کو را خوی پیغمبر اوست

□

گردن نکشم ز حکم و رایت

□

ز زانو زور و از تن تاب رفته

□

هر کجا تیغت برون آورد سر از آستین

□

درم خوار شد چون پسر شاه دید

□

بی‌جهد از آینه نبرد زنگ صیقلی

□

ای منزه از بیا و از سخن

□

سوی آن زده سر ز فرمان برون

□

به در کاخ او فرو استاد

□

آخر تو چه می‌خوری شب و روز

□

بی‌حلقه او مباد گوشم

□

گرد از رخت آن مسافر می‌فشاند

□

همی داد باید ز هر انجمن

□

گه از آبی چو ما نقشی نگارد

□

چون به صاحب دل رسی گوهر شوی

□

برون کرده باشم سر از کهتری

□

چرخ و فلک و دولت منصور فسان باد

□

یکباره در نیاز بگشاد

□

در گشتن چرخ پی کندگم

□

به قصد حمله اعدا به زیر ران یکران

□

فریدون جهان آفرین را بخواند

□

که این مبالغه دانم ز عقل نشماری

□

در نگنجیدی درو زین نیم برخ

□

زمین سرخ گردد از ان خونها

□

برگزیده‌ست نکته‌ی اسرار

□

زنجیر به پای و غل به گردن

□

یک نکته درو خطا نکردی

□

می‌فروشی بهر قال و قیل را

□

چو بر تیزرو بارگی برنشست

□

به هر فصلی هوائیش اختیار است

□

دیو هم خود را سیه‌رو دید شکر

□

منم رفتنی کاین سخن نیست خوار

□

جز به تو مملکت و عزت و اقبال و جلال

□

از قالب این قفس رهانم

□

سر پیش و نظر ز پس نباشد

□

بازگردد فلک به استعجال

□

چنان بد که چون می‌بدش آرزوی

□

که مسکینی و سرما گسنه خفتست

□

پس منگر تا نشوی سایه ترس

□

فرستاده را شاد بنشاستند

□

به چاشتگاه غمین، شادمان شدند به شام

□

می روان کرد و بزم شادی ساخت

□

بدین پر تا کجا شاید پریدن

□

که خریدی جان ما را از عمی

□

همی تابد اندر میان گروه

□

فرو نشیند و باقی بماند انوارش

□

او سر پل گفت و کوی غاتفر

□

فرستاد نزدیک قیصر پیام

□

همه از بهر او زنند حسام

□

بر شکار افکنی بسیچ شده

□

با طوق زرش به تو سپاریم

□

درخت گل آید به آتش فشانی

□

هم آنگه سر از کوه برزد چراغ

□

وین جمله حکمها ز پی امتحان شود

□

بحث جانی یا عجب یا بوالعجب

□

روان را به گفتار بیهش کنم

□

از قضاها گریختن نتوان

□

یک به یک هم بدو رسانی باز

□

نهادم جان خود چون شمع بر سر

□

زد شراری در دل مرد وحید

□

نماندش همان تاج و تخت و کمر

□

به صاحبخانه بخشیدند تختش

□

پست و کژ شد از تو معنی سنی

□

کلاه از بر چرخ بگذارمش

□

بر یاد کرد خواجه‌ی سید عجب مدار

□

بختیاری چنین نماید بخت

□

رطب دانی که سر با خار دارد

□

نشیند گر کسش بر پشت بادش زیر ران باشد

□

شوی خوار و ماند پدرت ارجمند

□

که هستم نیک و بد بسیار دیده

□

همچو او با گریه و آشوب باش

□

خداوند هر دانش و نیک و بد

□

گرد بر گردش غلامان سرایی صد هزار

□

وان خوش نمک این جگر همی‌خورد

□

در دادن آن سپاس داریم

□

در حق آن بی‌نوای بی‌پناه

□

همیشه بزی شاد و فرمانروا

□

چه تدبیر ای نبی‌الله چه تدبیر

□

دیدبان را در میانه آورید

□

ببد میسره راست با میمنه

□

هر کسی کو کهتر صاحب بود مهتر شود

□

ای بسا گوش چپ که خواهد خست

□

چه نار و چه گل هزار چندان

□

شمع ره کلیم شد از شاخ اخضرش

□

بیامد فریدون به کردار باد

□

لکثرة ماناحت اغاربة القفر

□

جمله ناخوشها ز عشق او را خوشیست

□

بدان در جهان پاک پنهان شدند

□

که روز نو شد و درهای روشنی بگشاد

□

تو پایه خواجگی نگه‌دار

□

رها کن تا ترا می‌بینم از دور

□

نخل تر آنجا نگردد خشک شاخ

□

بر آسوده از داور و گفتگوی

□

که تو در اصل جوهری نابی

□

این خسک دیده و آن توتیاست

□

به سر بر ز خون و ز آهن کلاه

□

ای بلند اختر بلند عطا

□

آنچه اختر نمود بنوشتیم

□

بدان سنبل که سنبل پیش او مرد

□

نصیبش از خوشی و شادی زمانه مباد

□

همان تاج و هم فره‌ی موبدان

□

جز آرایش بر او نقشی نبستم

□

کلت افهامی فلا احصی ثنا

□

بوی مر مرا رهنمای بزرگ

□

هیچ امید نماند به سپر

□

یک دم شمر ار هزار سالست

□

کاخر به جز این قیامتی هست

□

خواند بر شوی جوان طومارها

□

که تخت مهی را جز او شاه بود

□

که در طفلی گیاهی را دهد شیر

□

ضد ضد را می‌نماید در صدور

□

همه گرد و شایسته‌ی کارزار

□

نونو ز بتی زرین هر جای بهاریست

□

که پراکنده بود گرد جهان

□

زر اندر سیم ترکیبی نوشته

□

کز سر زین سایه بر خاک ره افتد از سوار

□

چو پرسد سخن رای فرخ نهید

□

اگر در بادیه میرم ندانم

□

طبع ترا نیست وداعش بکن

□

بزرگی و هم افسر خسروی

□

گشت داغش بر سرین و شانه و رویش نگار

□

الا به زبان راست گویان

□

بی کار نمی‌توان نشستن

□

آب سرگین رنگ گردد در زمان

□

هیونی فگندن به نزدیک شاه

□

کای هزاران آفرین بر جانت از جان آفرین

□

روزی از اینروز به روز آوری

□

بیامد به سر بر کیانی کلاه

□

که چسان کشت شیر شرزه‌ی نر

□

مصلحت را به پیش باز شوم

□

مرا بر آدمی پیغمبری داد

□

به کتم غیب توان دید راز پنهانی

□

از آن بوم و بر دور بگذاشتند

□

نه از شیران کسی هم پنجه دارد

□

وآن خورد زاید همه نور احد

□

غمی بود از رنج راه دراز

□

بیژن گیو و رستم دستان

□

بوسید و به پیش پیر افکند

□

آماجگه خدنگ اویم

□

نوبت اومید و توبه گشت گم

□

مرا برد باید به شمشیر دست

□

به دو سوک برادر تازه می‌کرد

□

کافت سرها بزبانها درست

□

بر ماهرویش دل آرام کرد

□

در خانه همه روزه همه بندند آذین

□

دست از آیین جنگ داشته باز

□

چو مقناطیس کاهن را رباید

□

بر آستانه‌ی دیگر چرا نهم چو کلاب

□

به دلت اندرون درد و خون آورد

□

بهشتی روی را قصری بسازید

□

من ترا باشم که کان الله له

□

به کشمر نگر تا چه آیین نهاد

□

خنجری چون زبانه‌ای ز لهب،

□

وین شنید آنچه بود سر کلام

□

باشد که بدو دهند جامی

□

هرچه آن بیند بگردد این بدان

□

سر شاه را نزدر تاج دید

□

مگر کاحوال صورت باز دانیم

□

چونک جنس خود نیابد شد نفیر

□

که بود عید صیام اول ماه شوال

□

ور همه پروریده‌ی عنقاست

□

صد زهره نشست گرد خرگاه

□

جنبانم سر که تاج سر بین

□

ور نمی‌گویی به ترک من بگو

□

سخن هر چه پرسند پاسخ دهم

□

ماه دان این پرتو مه‌روی را

□

ریخت خونم از برای استخوان

□

دلم را زو پدید آمد شکستی

□

از بیم شود موی برو افعی و ارقم

□

رنگ ناری و نقش سمناری

□

در خاطر و در قلم کشیدند

□

روح نو بین در تن حرف کهن

□

شده رام با او ز بیم هلاک

□

در ندیمی و مضاحک رفت و لاغ

□

فهم می‌کن حالت هر منبسط

□

همه تدبیرها هیچ است، هیچ است

□

گیتی نگه داشته به صمصام

□

آن مرد در این نه این در آن مرد

□

سوی مهد ملک شد دشنه در دست

□

ظلمت افزون گشت و ره پنهان شود

□

چه مایه شب تیره بودم به پای

□

از قلاع و از مناهج دور بود

□

بر تو جهانی بجوی خاک راه

□

مهیا هر چه فرماید اراده

□

چو قول سفله همه کشتهای او بی بر

□

در بیابان نهاد روی چو شیر

□

در دامنش افکنی سرش را

□

بندقم در فعل صد چون منجنیق

□

که یزدان به آتش بسوزد تنش

□

ای زبون شش غلط در هر ششی

□

سرکه فروشند چو انگور خام

□

به گردون دود از آتشگاه زردشت

□

و جازی همنا بالدفع و الطرد

□

بر ناف کشیده چون ازاری

□

اما نه ز روی تلخ‌روئی

□

خود مبین تا بر نیارد از تو گرد

□

که گاهی پناهست و گاهی گزند

□

یوسفی را تا بود چون ماء مزن

□

هان و هان زین چرخ سرگردان مدان

□

نبیند عیب هرگز دیده‌ی عشق

□

گر همچو سجاف بر کنارید

□

همه تختند و او سلیمانست

□

ترا هر روز روز از روز به باد

□

کی بر آن ابلیس جوری کرده بود

□

برین بیگنه جان ما پادشاست

□

صورت کی بود عجب این در جهان

□

همچو نی من گفتنیها گفتمی

□

ز شوقت بر سر آتش نشسته

□

که آن همه پر و بالش بدین حدث آلود

□

که نداری غم ولایت کس

□

غنی شد دامن خاک از خزائن

□

زین نسق می‌گفت با زن تا بروز

□

بدید آشکارا ندانست راز

□

غافلند این‌جا و آن‌جا آفلند

□

بر همه دلهای خلقان قاهرند

□

که از چشم خسان ناید گزندش

□

برفتند با گرزهای گران

□

صید ما را به چشم می ناری ؟

□

گر فقر نبودمی هم آغوش

□

بر سر مبرز گلست و سوسنست

□

سرش گشته چون حلقه‌ی پای‌بند

□

مرغ پندارد که او شاخ گیاست

□

عاقبت بنگر جمال این و آن

□

زند مضراب نازک بر رگ چنگ

□

بپیچاند از خون من کردگار

□

انداخته ناخن سباعی

□

گرم زین بهترک داری تو دانی

□

آب تیره شد سر چه بند کن

□

جان به لب طاقتم از غم دوران رسید

□

نی ز چشمی کز سیه گفت و سپید

□

عیب تو چون سایه شود ناپدید

□

برای چشم شرک و شک دو انگشت

□

در صدر دل مانند هش بر اوج چون طیاره‌ای

□

الا به یکی دل و دو صد جان

□

که گوید باد رحمت بر نظامی

□

دست با من ده چو چشمت دوست دید

□

خواهشی با هزار ابرام است

□

در صفات فقر وخلت ملتبس

□

وز وفاداری جمع راستان

□

به حرمان دستگیری داشتم کو

□

خاموش رو در اصل کن ای در صدا آویخته

□

شاد بودم به همنشینی او

□

جان سپر دشنه او ساخته

□

نیست قدری وقت دعوی و قضا

□

وز دولت التفات مولاست

□

دیو گرچه ملک گیرد هست غیر

□

کلبه خورشید و مسیحا یکیست

□

ز سد بیت ار یکی پرکار داند

□

چون چنگ همی‌کند فغانه

□

چون بناگوش یار در زر و سیم

□

برق شده پویه پای براق

□

بر تبسمهای شیر ایمن مباش

□

وسعت ز نه آسمان فزون داشت

□

پای‌مردا مست و خوش بر خاستی

□

می‌دوید و می‌چشانید او میت

□

که چون نظاره را یابد بهانه

□

جز قباد و سنجر و کاووس یا بهرام کو

□

نینداخت جز حرص خوردن به دام؟

□

ز هر گوهری عاریت خواسته

□

بی‌غرض گردم برین در چون فلک

□

چو تیر قضا می‌رسد بر نشانی

□

که درین سینه همی‌جوشد صور

□

پیش از آغاز وجود آغاز او

□

بساط سبزه‌ها نگسسته از هم

□

شود بس مستخف و مستهام او

□

که دشمن گزیند به همخانگی

□

زلف شب ایمن نشد از دست روز

□

هست در ظاهر خلافی زان و زین

□

ز کهکشان طمعش منتقل به کاهکشان

□

صورت غیبی بود خلوت کند

□

شیشه که می خورد چرا باز گفت

□

که تا بر سینه نقش آن نگارم

□

کمان پنهان کند صانع ولی تیر از کمانستی

□

چنان مرید محبم که تشنه ماء معین را

□

زیرتر از خاک نشان باد را

□

گلستانی به تاراج چمن شد

□

کاروانهای جواهر را سر اندر بحر و بر

□

عیش ما و رزق مستوفی بمرد

□

دان که با دیو لعین همشیره‌ای

□

در آمد کش چنان نقش مثالم

□

اگر تو بشنوی از من خمش باشی بیاسایی

□

بهشت جاودانی یا جهنم

□

که چرخ از بلندی نیاید فرود

□

شود همدم به آن لعل سخنگوی

□

گو ثبت در کتاب طمع باش نام تو

□

از هزاران کوشش طاعت‌پرست

□

در دل اکسیر چون گیرد گهر

□

ندارد جز قعود بی‌قیامی

□

عدل مثال مشعله ظلم چو کور یا کری

□

بنات دهر نزایند بهتر از تو بنین

□

گنج نه‌ای خاک نشین از چه‌ای

□

خورنق پیش او بی قدر جایی

□

در ارتفاع به فرش مقام هیچکدام

□

سر فرو افکند و پنهان کرد دست

□

دامن خورشید کشی زیر پای

□

وگر آنجا بود نعلش در آتش

□

همیشه مست و خرابم ز غمزه‌ی جانان؟

□

مقر عیش بود سایه‌بان و سایه‌ی بان

□

بر سرش افسار شود افسرش

□

چنین هم سنگ مردانش شمارم

□

هست جغدی که به تنگ است از آبادانی

□

از خبیثی شد زبون موش‌خوار

□

خویش را بد گو مگو کس را تو بیش

□

که چون خسرو شکر باید مزیدن

□

می‌نیابم، دریغ، درمان را

□

نظر کرد در صفه‌ی بارگاه

□

نام نظامی به سخن تازه باد

□

نیاید شرمی از مهمان خویشت

□

ز آغاز شب این افسانه تا روز

□

که خود را نیاوردم اندر حساب

□

ماه حق پنهان کند در ابر رو

□

بیا بنگر که از هجر تو چونم

□

بر در فضلش سلیمان نیز چون سلمان فقیر

□

که صحبت بود با مسیح و منش؟

□

خارکشان دامن گل زیر پای

□

مرا این گنج باد آور مراد است

□

وز آتش تب سوزنده بودم اندر تاب

□

اندر دل وی افکن و بر دست وی بران

□

آن جسد را پاک کرد الله نیک

□

به دل سازد به خیری ارغوان را

□

وگر خار جفا بینی بزن راه پشیمانی

□

چه پیش خلق به خدمت، چه پیش بت زنار

□

که هست از چنان خسروان بیش مهر

□

خورد هر دم به تار حکمت خویش

□

نصرت استیلا پی رد جلای ناگهان

□

به از این فضل و کمالش نتوان کرد اظهار

□

روبه داند که چو شیر آمدم

□

برد بر خسرو آتش بیشتر دست

□

خمیه‌ی جاهش درون جنت‌الماوی زنند

□

وگر نشنود چه زن آنگه چه شوی

□

ز ناتندرستیست افغان من

□

دگرگون کردم اینجا عادت خویش

□

تو را بهر عطا هرگاه کلک اندر بنان آمد

□

گریزند از او کاین چه دیوانگی است؟!

□

ای مرا تو راه‌زن از شاه‌راه

□

ز حسرت بد دهانش باز چون یوز

□

جان مگر هم به جان کند ادراک

□

وگر بود به سرنیزه باد چون پرچم

□

مده کیمیائی به خاکستری

□

ز لب جان داد و از گفتار دل برد

□

کز باغ برکند خس و خاشاک باغبان

□

بر این بی‌بضاعت ببخش ای عزیز

□

پیش ازین دیدست پرواز و فتوح

□

مرا خواهی ز راه این کوه بردار

□

پایه‌ی او ورای منزلت است

□

چو ابر همه عالم به رحمتی شامل

□

شیشه مه را نفسش بشکند

□

ز صنعت پیشگان با خود که دارید

□

گران‌تر است ز حمل زمین تحمل آن

□

که ابر گم نکند بر زمین خوش باران

□

خاک برو کن که فریبنده است

□

که سد گنجت به پای یک هنر نیست

□

همه مدهوش شوند، جانب بالا بینند

□

موعظة تسمع صم الجبال

□

مرحله پیش ترک رانده‌ام

□

او چرا آید شفیع اندر میان

□

کشد دوران فلک را پنبه از گوش

□

پریشان مشو زین پریشان که گفت

□

تا نخوری پاسخ غمخوارگان

□

به گفتار و زان پس بهاخواستی

□

کعبه‌ی افضال او مامن اهل‌العقاب

□

منه بر سرم پای بند غرور

□

یافته جودانه چو کیمخت ماه

□

جان تو تا آسمان جولان‌کنیست

□

گفتم اول هم ندارد ثانی اندر روزگار

□

به منزل رسد هر که جوید دلیل

□

بماند آشتی را در میان جای

□

چو خورشید رخشنده بگشاد راز

□

مانده‌ام از تشنگی بر لب زبان انداخته

□

به صدق جوانان نوخاسته

□

زهره هاروت شکن دانمش

□

که عصا بی‌کف حق نبود چنین

□

سرنگون از دوش دوران رایت آل عباست

□

که از خود پری همچو قندیل از آب؟

□

همانا هم تو مستی هم سخن مست

□

ز خاک سیه مشک سارا کنی

□

«و علیک السلام و الاکرام»

□

خاصه این محترمان را که قیامند و قعود

□

کارگر پرده بیرونیند

□

گر فلاطونست حیوانش کند

□

که خداوند وعده می‌فرمود

□

چنانکه می‌رود آب حیاتش از منقار

□

زبان بگشاد و خود را تنگدل کرد

□

که از ما نبد پیشدستی نخست

□

همیشه تا ز ذوق تن دل احرار در جنبد

□

سراسر گدایان این درگهند

□

آینه صورت اخلاص بود

□

منصب دیدار حس چشم‌راست

□

وی شوخ لهجه بلبل گلزار روزگار

□

حقیقت است که فکرت مع‌الزمان ماند

□

که ما را پنجه شیرافکنی هست

□

یکی مرد بینادل پرفسون

□

در سر هریک ز عشقت صد فغان انداخته

□

کجا داندم عیب هفتاد سال؟

□

ملک فریدون به گدائی ببخش

□

وان سفر بر ناقه باشد سیر ما

□

دو معز مفاخر ایام

□

تا بماند نام نیکت پایدار

□

به حاجت خواستن بی‌رفع شد یار

□

که پنهان نکرد اژدها را زمین

□

وز ملاقات امید بگسسته

□

کان تکیه باد بود که بر مستعار کرد

□

دست فنا را به فنا پاره کن

□

کی پی ایشان بدان دکان شدی

□

گرم می ساز و بهر وجهش که خواهی می‌گداز

□

چو زحفی ببیند برآرد خروش

□

سخن در گوش دریا گفت باید

□

پر از خون جگر دل پر از باد سرد

□

جان معنی، که در تن سخن است

□

که با چون خودی گم کنی روزگار

□

ز گاوی به خر بایدش بر نشست

□

بازگونه از تن خود می‌درید

□

قاب و قوسین است آماج سهام کارگر

□

چه فرسوده کردت چو روباه پیر؟

□

که گردد بر در گرمابه تاراج

□

ز رستم به دشمن رسیده نشان

□

مقتدای هزار عاشق شد

□

معنی چه گفته‌اند بزرگان پارسا؟

□

برآوردنش نیل با لاجورد

□

وز تک زندان دنیااش خرید

□

از نوحه حسین علی خاصه این دیار

□

سپیدنامه و خوشدل به عفو بار خدای

□

کز او طفلی شدی در هفته پیر

□

برآید همی کامه‌ی بدگمان

□

ز آنکه از نور سایبان دارد

□

ز بهر آنکه نه امروز می‌کند افضال

□

تنگ‌تر از حلقه انگشتری

□

در بیان فضل او منبر نهند

□

بقای سروری صلح را زمانه ضمان

□

نه حد تو خام قلتبانست

□

به آذربایگان آورد بنگاه

□

ز خون دلش دیده سیراب بود

□

در تجاویف هر دماغی نیست

□

رخ بهرام و اسب مار اسفند

□

نیک تو خواهد همه شهر و سپاه

□

رای‌زن بوجهل را شد بولهب

□

قم و اهربن فسیف الصبح مسلول

□

سرش ابر ساید زمین دامنش

□

به سر زانو به زانو کوه پیمود

□

لیک در بناش حرص و جنگ نیست

□

در من ببین که مجمع بحرین اکبرم

□

همی خواست آمرزش رهنمون

□

سنگ دلم چون نشوم تنگدل

□

غیر اگر دعوی کند او ظلم‌جوست

□

جاودان داردش خدا آباد

□

تهمتن ز خواب خوش آمد ستوه

□

سر از طوق نوازش طاق دارم

□

که بدو مست از دو عالم می‌دهد

□

چاکرت را صف نعال شده

□

گرازنده و شاد تا رود شهد

□

دولت شادی به نهایت رسید

□

هر خری را کو نباشد مستحب

□

به کلید صفات بگشاید

□

برفتند هر دو به کردار مست

□

شب صد چشم هر صد چشم بربست

□

این پسر را با پدر نسبت کجاست

□

دل نبستی به عشق؟ گفت: آری

□

که بر گوشه‌ی گلستان رست خار

□

به طاعتگهش بود دایم نشست

□

نقد و قلبی را که آن باشد نهان

□

نیک بشنو و در تحسین زن

□

به یک جای دینار سرخ و گهر

□

نه شایست از سپاهان خواندن او را

□

آنچ خواهد بود تا محشر پدید

□

زو نصیب تو غیر دیدن نیست

□

گل و نرگس بوستان منست

□

چون عقل کز وی است شر و خیر و کفر و دین

□

کز پی هر فعل چیزی زایدت

□

مصر را ده می‌شمارند و ده مستحقری

□

سگالش چنین بود همره شدند

□

که از باران نیسانی صدف را

□

نبت نو نو رسته بین از خاک تو

□

بر زبانش چنین رود گفتار

□

سراپرده و لشکر و تاج و گاه

□

سر تقدیر ازل را بین شده چندین جهان

□

نیست بهر قوت و کسب و ضیاع

□

لیک از این زخمه نه آن نغمه خاست

□

سرش پر ز کین گشت و دل پرشتاب

□

کند راه رهائی را فراموش

□

در میان این دو افزونیست فرق

□

فریاد چه؟ قیل و قال تا کی؟

□

عنان سواران شدی پاردم

□

اگر خواهی چو پشمی شو لتغزل ذاک تغزیلا

□

از معانی وز علوم خوب و بکر

□

که چابک دست خیاطی کشاند رشته در سوزن

□

همی جور و بیداد را در ببست

□

نیامد بیش پرسیدن صوابش

□

حسهای منعکس دارند قوم

□

جام طربشان به لهو جرعه فشان بود

□

نشستست با تاج گیتی فروز

□

بیار آن یار محرم را که خاک او است صد خاقان

□

جز پی قصد صواب و ناصواب

□

رب‌الخلیقة خلق‌الخق لم یرم

□

نه از تاجداران ایران زمین

□

هنوزم در سر از شوخی شغب‌هاست

□

هم‌چنانک اظهار گندمها ز کاه

□

بس بود کرده‌ی تو بر تو گواه

□

سر شاه با تاج گوهرنگار

□

لنگانه رود در محضر من

□

بر کریمانش گمان بد بود

□

به چنگ انده بود و به رنج طوفان بود

□

به رنج اندرآور تن و تیغ و تیر

□

فکنده سوز آتش در دل سنگ

□

عشق کمپیرک همی‌شد بیشتر

□

خراج ولایت به سلطان فرستم

□

همه جای بیمست و تیمار و باک

□

نیستانی بد آتش در فتاده

□

تا بدین حد بی‌وفا و مر مباش

□

از ایشان نظیر تو فرزند دیگر

□

خروشیدن کوس بر چند میل

□

مزن چون راندگان آواز بر من

□

عاقبت زین نردبان افتادنیست

□

این همه دیوارهای پر صورت را

□

پذیره شدندش بزرگان به راه

□

بدانستی که کرد آنجا گذر شاه

□

کی زند طعنه مرا جز هیچ‌کس

□

جنت و خلدی در آن جنتیان را مقر

□

همه راه شادان و با گفت‌وگوی

□

ز لل بشکند بسیار صف را

□

او به مکتب گاه مخبر نوخطست

□

مدح این طایفه بگذار و غزل گو، باری!

□

نگهدارشان هوشمندان کنم

□

که بیدل بود و بیدل هست بیرای

□

بوی یزدان می‌رسد هم از اویس

□

به عیش و طرب روز و شب شیخ و شاب

□

سخنشان نرفت ایچ بر آرزوی

□

بیفکندند چون بو برگرفتند

□

پیش چشم خود نهد او شمع جان

□

در آن زندان غم خواران که باشد غمگسار تو؟

□

نگه کن که با شاه ایران چه کرد

□

غم خود را سر و سامان ندانست

□

دشمن هر جا چراغ مقبلیست

□

نکند هیچکس خریداری

□

روان و خرد کشته بنیاد تو

□

خروس خانه بردارد علی الله

□

که ز بحر لطف آمد این سخن

□

بی سکه‌ی غم تو بود جان چون زرش

□

پس آنگه به مردی ره چاره جست

□

ز بهر جهان شیرین جان شیرین

□

رستخیزی ساز پیش از رستخیز

□

به پارسایی، چون مرد مستجاب دعاست

□

بماند بدو چشمت از خیرگی

□

بیا تا بنگری صد گور بهرام

□

اندر آتش افکنی جان و وجود

□

گر بسازم بهر تو همچون سکندر آینه

□

بدان سان که غرم آوریدند زیر

□

که اقبال ملک در بنده پیوست

□

نیندیشد از حربه و تیر و خشت

□

که چه بی‌التفاتی از وی دید

□

که نیکی ازویست و هم زو بدی

□

ز راه گیکان لشگر به در برد

□

نیامد کسیرا سوی جنگ رای

□

کند مرغزار فلک ضیمران گل

□

چه گوید قباد اندران انجمن

□

بدینسان بی‌دل و بی‌یار گشتم

□

ز ناف زمین نافه‌ها ریخته

□

متاعی نیست در دستم منم آن روز و این کالا

□

بدانگه به تور دلاور سپرد

□

چو سوسن سر به آزادی برآور

□

بدو زنده هر کس که دارد حیات

□

به شمشیری که از نرم آهن تست

□

به فرزند بودم دل آراسته

□

چو ماه آن آفتاب از راه می‌رفت

□

به شمشیر چون برق بازی کنان

□

که نان به مرتبه گه گندم است و گاه خمیر

□

خروش سواران برآمد ز دشت

□

ز دل چون بیدلان فریاد کردی

□

همه ساله ایمن شد از داغ و درد

□

چو دیوارش همی دان اوفتاده

□

ز هولش پراگنده شد انجمن

□

زمین را زیر تخت سربلندی

□

خیالی به نیرنگ می‌باختند

□

ای سخره‌ی جاودان معقول،

□

به کاخ آمد اغریرث رهنمای

□

ببر جوشم که سر جوشم تو بردی

□

پذیرفته‌ها را به قاصد سپرد

□

در تخم‌پروری نکند اقتضای خاک

□

بیفشارد یک دست بر پشت بور

□

هوای ما اگر سرد است شاید

□

سرافکنده شد مهر گیتی فروز

□

هم مردم چشم باشد اغیار

□

برون آمد از درد دل همچو دود

□

ز طاووس دو پر یک پر شکستند

□

که نازش خرست و نوازش فروش

□

و از برای بار حاجت نیست عیسی را به خر

□

پر از بیم گشتند از افراسیاب

□

به آهن سنگش از گل نرم‌تر گشت

□

چو سیماب روشن چو سیم آبدار

□

و آنگه گذر بر آتش قهر تو ناگزیر

□

سزد گر فرازد سر از سرزنش

□

ز ره تا در کاخ نگشاد چشم

□

که خشنود گردی ز گفتار من

□

تو نشوی لایق وصال حقیقت

□

فزونم به مردی و فر و درم

□

بی‌آزاری از شهریاران نکوست

□

نور خوان نارش مخوان باری بیا

□

خبر همین است از مبتدای اندیشه

□

چو پیل سرافراز و شیر دژم

□

ز درد تن اندیش و درد گزند

□

تا چنین حیز و مخنث ماندند

□

پرستنده‌ی خسروی کاخ شد

□

سر جادو آورد ناگه ببند

□

پژوهنده زند وا ستا سرش

□

در رحم طاوس و مرغ خوش‌سخن

□

نبشتند بر ناسزا نامه‌ای

□

برین خستگی نیز خسته شوند

□

بداد و ببخشش در اندر گشاد

□

از در دوزخ بهشتم برده‌ای

□

ازین دانش آیند یک سر ستوه

□

که بر خویشتن درد نتوان نهفت

□

جهان از فرستاده پرداختن

□

تا مرا باشد کر و فر و حشر

□

که پالیزبانش ز اول بکشت

□

که دارم نشانی من از کیقباد

□

همه لشکر وپادشاهی یکیست

□

که یکی را پا دگر را بند نیست

□

گرازنده آهو به راغ اندرون

□

باد را پس کردن زاری چه خوست

□

بیفگنده نامت ز گردنکشان

□

سوی آن وسواس طاعن ننگریم

□

چو از باد آتش دلش بردمید

□

پس بگوید ران گاوست این مگر

□

نیامد بجز درد و اندوه و رنج

□

نیست کلی فانی و لا چون گیا

□

گزین کرد صندوق بر جای کاخ

□

علم او بالای تدبیر شماست

□

بیاراست دل را به پیکار او

□

کودکانه حاجتش گردد روا

□

سر زلف چون حلقه‌ی پای‌بند

□

هیچ دانی چه خبر آوردنست

□

همی کرد ازو خویشتن ناپدید

□

صدر خویشی فرش خویشی بام خویش

□

گنج کیخسروی رساند به غار

□

نفس و فعل و قول و فکرتها شدی

□

که تاب خرد بر نتابد تو را

□

حق چو خواهد می‌رسد در یک زمان

□

که کلیدش گره گشای بود

□

کو ز بیم جان ز جانان می‌رمد

□

دهم جان پیشینگان را درود

□

نام خود کردی امیر این جهان

□

که امی قلم را نگیرد به دست

□

پس ملایک رب سلم می‌زنند

□

ز پرگار خطش گره کرده باز

□

باطنش گوید نکو بین پیش و پس

□

درین یک ورق کاغذ آرم تمام

□

پیش نور بی حد موفور عرش

□

خرد را بدان بی خرد راه نیست

□

چون ندید از مزد کار خویش هیچ

□

به ار پیش دارا مدارا کنی

□

که همی‌خواند ترا تا حکم گاه

□

چو تعویذ بر بازوی خود نهان

□

جان سلطانان جان در حسرتش

□

نه گو و نه پشته نه جای گریز

□

تن زدم والله اعلم بالوفاق

□

زین چنین مکری شود مارش زبون

□

پس ترازوی خرد را بر درد

□

بد فغانشان که تطیرنا بکم

□

زانک سرپوشیده می‌جوشید دیگ

□

چون نشد بر تو قضای آن درست

□

آب و روغن ترک کن اشکسته باش

□

جمله حمله می‌فزایند آن طیور

□

باشدش ز اخبار و دانش تاسه‌ای

□

زان عصا چونست این اعجاب تو

□

با توم چون آهن و آهن‌ربا

□

نیست الا حمل از هر بی‌ادب

□

به کلک مشکل گردون‌گشای و دشمن‌بند

□

بفرمود تا خلعت آراستند

□

صاحبا بنده را در این یکسال

□

همه بودی از بود او هست نام

□

جان را بود ز هیبت رمح تو سر به سنگ

□

چون بکرد آن منع دلشان زان مقال

□

در عالی تو آن سجده‌گه محترمست

□

نیست این از ران گاو ای مفتری

□

به تو باشد قوام این منصب

□

برو آفرین کرد موبد به مهر

□

سیم گرمابه نداری به زنخ باد مسنج

□

نه شمعی که باشد ز پروانه دور

□

لوح ذهن تو لوح محفوظست

□

گر از ناخوشی کرد بر من خروش

□

گاه از نسیم این دهن خاک پر عبیر

□

بهر آن کردی سبب این کار را

□

کز بیم ملامت نشورش

□

یکی را به مسمار کنده دو چشم

□

در ملک زمینش نبوده عار

□

چو روسی به رومی چنان دست یافت

□

کبش مغرور چراگاه بهشت است هنوز

□

شیرگیر و خوش شد انگشتک بزد

□

زیبدش مهر چرخ مهر نگین

□

زان همی‌برم گلویی چند تا

□

در آب فتنه خفته چو نیلوفرم مدار

□

همه ده به ویرانی آورد روی

□

حاش لله چو روز سقطه‌ی تو

□

نهنگ جهانسوز را برکشید

□

ز بیم او بتوان دید در مظالم او

□

بکار امروز تخم بیک نامی

□

امروز اگر نوبت ایشان به تو آمد

□

هر که را بینی شکایت می‌کند

□

گر مرا اندر نیابد عفو تو

□

پسر دارم از وی یکی شیردل

□

آن قدرتست او را بر حل و عقد گیتی

□

از آن چابکیها که می‌کرد چست

□

روز عیش تو نهد دست قدر

□

چون نشیند بهر خور بر روی برگ

□

ور برآرد به مثل مار به افسون ز زمین

□

زین خبر جوشد دل دریا و کان

□

شیرین ز زبان شکرینت

□

بیامد بر تاجور سوفزای

□

یارب آن نقشبند مصری چیست

□

جز آن چار پیرایه‌ی ارجمند

□

بسیط این به مراد تو باد در بد و نیک

□

پلنگی که گردن کشد بر وحوش

□

شد آنکه دشمن تو داشت گربه در انبان

□

پی‌رو پیغمبرانی ره سپر

□

نه در پیام تو لا گفته‌ام به هیچ طریق

□

ز گنج آنچ بایستشان خوردنی

□

طبل را کی سود دارد ولوله

□

شه از حیرت کار آن اهرمن

□

همچنین با خویشتن‌داری همی زی مردوار

□

دیو بر شبه سلیمان کرد ایست

□

گفتم ای بخت بهشتست سواد ترمد

□

کم ز کوه سنگ نبود کز ولاد

□

ابر می‌بارید روزی پیش دستت بی‌خبر

□

نه دریا پدید و نه دشت و نه راغ

□

امن را بازوی انصاف تو می‌بخشد زور

□

مبادا کزان شربت خوشگوار

□

ای در تصرف تو جهان تا ابد مباد

□

به خاک پای تو ماند یمین غیر مکفر

□

تو برتر از ثنای منی لاجرم سخن

□

مر یکی را پا دگر را پای‌بند

□

مهتران با شین شعرند ارنه کی گشتی چنین

□

ببردند با شاه تیر و کمان

□

آفتابی که رسد منفعتت

□

به شروه درآمد چو شیر دمان

□

آن نه آنست با تو گویم چیست

□

بعد بسیاری تفحص در مسیر

□

گفته بودم که کدیه‌ای نکنم

□

لاف و غره‌ی ژاژخا را کم شنو

□

تا توان گفتن همی با خسرو سیارگان

□

به پنجم چنین گفت کز رنج کس

□

مدح تو ضمیری از تفکر

□

چو از راه خشنودی آیم برت

□

اگر ز حاتم طائی مثل زنند به وجود

□

تو آن یگانه‌ی دهری که در وساده‌ی حکم

□

آخر خدای عزوجل کرد روزیم

□

جوهر آن باشد که قایم با خودست

□

چه قایلست صریرش که از فصاحت او

□

ز هر چار پرسید بهرام گور

□

وانکه بر طرف رسته‌ی عدلش

□

زبر سختن کوه تا برک گاه

□

با آفتاب و سایه روان باد امر و نهیت

□

زانک شیطان خشت طاعت بر کند

□

او آمده و فتنه را به عمیا

□

صد اثر در کانها از اختران

□

عجب‌تر اینکه می‌دانی و می‌دانی که می‌دانم

□

به رفتن نباشد مرا سرزنش

□

سایه‌ی او بس ترا بر سر که اندر ضمن او

□

طلاق طبیعت به ناهید داد

□

صاحب آن ذوالجلالتین که هست

□

ندانی که کمتر نهد دوست پای

□

روا نیست در عقل جز مدحت تو

□

چون صفا بیند بلا شیرین شود

□

الا تا از خم گردون برون نیست

□

دل شاه گشت از پریدنش تنگ

□

حکم دین هر ساعت از فتوای او فربه‌ترست

□

وجود تو از حضرت تنگبار

□

دل در غم خدمت تو یک دم

□

در رخی بنهد شعاع اختری

□

طوطی کلک راست گوی تو کرد

□

هست بر ما سهل و او را بس عزیز

□

مصطفی سیرتی و هردو بدان آوردت

□

تو شاهی کنی کی بود راستی

□

گرچه در فوج بندگانت نیم

□

برآرم چراغی ز پروانه‌ای

□

رایش ار آفتاب نیست چراش

□

تو کافتاب زمینی به هیچ سایه مرو

□

دی مگر بر کنار بود ترا

□

اهل کشتی همچنین جویای باد

□

سزای افتخار آن شعر باشد

□

گر ایدونک باشدت لختی درنگ

□

ای اثرهای تو ثناگستر

□

در آن داوریگاه چون تیغ تیز

□

ای خلایق به جمله جزو و توکل

□

واحد کالالف در رزم و کرم

□

جز در آیینه و آبت نتوان دید نظیر

□

لیک مانند ستاره و ماهتاب

□

هرکجا با تیغ چونان شد چنین کلکی قرین

□

بدو گفت بهرام کری رواست

□

ثنا قبول به همت کنند اهل ثنا

□

شاه را غار پرده‌دار شده

□

بنده از شوق خاک درگه تو

□

چه بودی که زحمت ببردی ز پیش

□

ایا محامد تو وقف گشته بر اقوال

□

کین چراغی را که هست او نور کار

□

نگر تا ندانی که تاخیر بنده

□

ز زر کرده بر پای دو گاومیش

□

دور از آن مه اثری ماند تن دشمن او

□

بران بقعه کاو بارگی تاخته

□

سه دیگر که با گنج خویشی کند

□

بوده هر محتاج را هم‌چون پدر

□

ای عندلیب گلشن دین زار نال زار

□

ای تو بنده‌ی این جهان محبوس جان

□

چنین داد پاسخ که از ماست گنج

□

گر از لشکر و کارداران من

□

عدل تو تا ز اهتمام حامی آفاق شد

□

کمان بشکنی پر بریزی ز تیر

□

ز گرد سپه کوه شد ناپدید

□

حشو انجیر چو حلواگر استاد که او

□

کشتی سلجوقیان بر جودی عدل ایستاد

□

دید بردانش بود غالب فرا

□

ببود آن شب و خورد و بخشید چیز

□

بزرگان همه باژ دار وی‌اند

□

جبریل بر موافقت آن دهان پاک

□

به راه نیاگان پیشین ما

□

به شاپور بر آفرین خواندند

□

چشم غره شد به خضرای دمن

□

هر دو رکن افسر وجود آرای

□

خوار و مسکین بینی او را بی‌قرار

□

به هامون سپاه و چلیپا نماند

□

درم داد ناپاک دل را چهار

□

شفق خواهی و صبح می‌بین و ساغر

□

هر چه در نظم او ز نیک و بدست

□

چنین است کردار این چرخ پیر

□

آهوی طبع بنده چنین مشک می‌دهد

□

امروز کم خورانده فردا چه دانی آنک

□

مهلتی می‌خواهی از وی در گریز

□

چنین داد پاسخ بدو نیک‌بخت

□

چو برگشت و آمد به نخچیرگاه

□

به مصاف سر کشان در چو تو تیغ زن نخیزد

□

بهر اظهارست این خلق جهان

□

فرو ماند مانی ز گفتار اوی

□

تا چه دیدی خواب دوش ای بوالعلا

□

پیل مستم مغزم ان انگژ بیاشوبند ازانک

□

ظاهرش منکر که باطن هیچ نیست

□

اگر در فرازی و گر در نشیب

□

ز مژگان سرشکش برخ برچکید

□

با تو نیارد جهان خصم تو را در میان

□

زین بد ابراهیم ادهم دیده خواب

□

چو بشنید زان موبدان یزدگرد

□

زن خوب خوش طبع رنج است و بار

□

رود سازان همه در کاسه‌ی سرها به سماع

□

موج طوفان هم عصا بد کو ز درد

□

ترا خود به بزم و به نخچیرگاه

□

چنین گفت زن کای نبرده سوار

□

تا کی چو لوح نشره‌ی اطفال خویش را

□

هر که گوید کو قیامت ای صنم

□

همان نیز تا گردش روزگار

□

آن عداوت اندرو عکس حقست

□

صبح و شفق شدم سر و تن ز اطلس و قصب

□

نه فطام این جهان ناری نمود

□

اگر صد بمانی و گر صدهزار

□

به مردی و گفتار و رای و نژاد

□

جهان موافق مهر تو است مگذارش

□

نه کتبشان مثل کتب دیگران

□

سپهبدار ایران چو بگشاد راز

□

زمام عقل به دست هوای نفس مده

□

چشم شرع از شماست ناخنه‌دار

□

چونک ناپیدا شود حیران شوند

□

یکی بیم و آزرم و شرم خدای

□

چو شاگرد دیدش به بهرام گفت

□

هر حمایل که در آن تعبیه تعویذ زر است

□

صد هزاران گوشها گر صف زنند

□

ز پیش نیا کودک نیک پی

□

هم ز لطف و عکس آب با شرف

□

آری ز هند عود قماری برم به روم

□

جوش و نوش هرکست گوید بیا

□

بالتوینه در ببد روز هفت

□

می آورد و برخواند رامشگران

□

خود کیم من وز سگان کیست جان

□

تا به بغداد و سمرقند ای همام

□

ز یاقوت سرخ افسری بر سرش

□

تعنت کنندش گر اندک خوری است

□

ظن بود حاج را که مگر آب چشم من

□

سوی تیغ عشقش ای ننگ زنان

□

بیامد نشست از بر تخت شاد

□

همی تاخت تا پیش دریا رسید

□

عرشیان بانگ وللله علی الناس زنند

□

این چنین سیریست مستثنی ز جنس

□

وزان پس هنرها چو کردی به کار

□

این سخن پایان ندارد آن غریب

□

بلقیس بانوان و سلیمان شه اخستان

□

گفت یزدان وصف این جای حرج

□

خنک آنکسی کز بزرگان بمرد

□

چنین داد پاسخ که فرمان کنم

□

سنگ در آبگینه خانه‌ی چرخ

□

اطلس تقوی و نور متلف

□

جهانی سراسر بدو گشت شاد

□

شکر دید و عناب و شمع و شراب

□

پشت کمان و تیر چلیپا کند به رزم

□

گرنه نفس از اندرون راهت زدی

□

ببندید ویژه ره طیسفون

□

ببندیم شیر ژیان بر دو سوی

□

سحر چرخ از دو قواره‌ی مه و خور خوابم بست

□

یقظه آمد نوم حیوانی نماند

□

سر راستی دانش ایزدیست

□

جز کسانی را که وا گردند از آن

□

زهر خندد بخت بد بر زورق آن خاکسار

□

امتحان هم‌چون تصرف دان درو

□

سپه را چو آگاهی آمد ز شاه

□

همی بود تا ابر شهریوری

□

اگر بوی خشمش برد مغز دریا

□

حکم حق بر لوح می‌آید پدید

□

بسی خواسته کردم از بخت کرم

□

کس از من سیه نامه تر دیده نیست

□

نجار گوهرم که نجیبان طبع من

□

مال و تن برف‌اند ریزان فنا

□

سپهبد که بودی به مرز اندرون

□

وگر کژی آرد بداد اندرون

□

چون کبوتر رفته بالا و آمده بر پای خویش

□

تا که کر و فر و زر بخشی او

□

بگفتی که شاه از در کار نیست

□

صورت محتاجی آرد سوی کسب

□

همچو ماهی سر خویش از پی نان

□

رنج و بیماریست ما را این مقال

□

چو شد چادر چرخ پیروزه‌رنگ

□

کجا پهلوان بود و دستور بود

□

هر دم هزار عطسه‌ی مشکین زد از تری

□

یک اثر نه بر تن آن ذوفنون

□

گر آیی بینی مرا با سپاه

□

ز بس که اهل هنر را بزرگ کرد و نواخت

□

دریای گندنا رنگ از تیغ شاه گل گون

□

هستی حیوان شد از مرگ نبات

□

چو پاسخ بدان گونه دید اردشیر

□

که گر چند رفت از برزگان گناه

□

انصاف ده که در بند ایمان سراست دین را

□

هر که بالاتر رود ابله‌ترست

□

همان بی‌کران آتش افروختند

□

هم شناسیدش ندادش صدقه‌ای

□

گوی من صد پی از آن سوی سر میدان شد

□

غیر هفتاد و دو ملت کیش او

□

بخارید گوش آهو اندر زمان

□

همان تاج زرینش بر سر نهاد

□

یاری از کردگار دان که رسول

□

تو نتوانی ابروی من ساختن

□

بدو گفت شاپور کای میزبان

□

سخن دراز کشیدم به اعتماد قبول

□

مگر می‌خواست تا مرتد شود نفس از سر عادت

□

چون کند در کیسه دانگی دست‌مزد

□

گذشتند بر آب هفتاد مرد

□

همی خورد بهرام تا گشت مست

□

شهر سباست خطه‌ی دربند ز احتشام

□

پس ز پس می‌بیند او تا اصل اصل

□

جوانمرد پویان به گلنار گفت

□

طعمه‌جوی و خاین و ظلمت‌پرست

□

اینجا چه مانده‌ای تو که آنجاست عید بخت

□

آنک فرزندان خاص آدم‌اند

□

بماند بسی روزگاران چنین

□

دگر آنک گفتی که من کرده‌ام

□

چتر زرین چون هوا بگرفت گوئی بر فلک

□

اژدهایی می‌شود در قهر تو

□

به شادی در بخشش اندر گشاد

□

که ما را در آن ورطه‌ی یک نفس

□

هر مه ز یک شبه مه چرخ است طوق دارش

□

آسمان مرد و زمین زن در خرد

□

بیابان چنان شد ز هر دو سپاه

□

ازان پس به بهرام گفت ای سوار

□

بارگاهش کعبه‌ی ملک است و من

□

کی چنین گوید کسی کو مکر هست

□

بجز بزم و میدان نبودیش کار

□

یا وصال یار زین سعیم رسد

□

ها ثریا نه خوشه‌ی عنب است

□

هیچ ماند آب آن فرزند را

□

شما دست یکسر به یزدان زنید

□

چه چیز آنک نامش فراوان بود

□

پیش کعبه گشته چون باران زمین بوس از نیاز

□

خاصیت بنهاده در کف حشیش

□

چو آن مرغ بر پست بگذاشتند

□

بسی چون تو گردیدم اندر سفر

□

ذات جهان پهلوانش صبح جلال است

□

برآن تیرگی رستم او را بدید

□

خریدارم او را به تخت و کلاه

□

بدین مهر ما شادمانی کنید

□

مفخر خاقانی است مدح تو تا در جهان

□

ور ازین افزون ترا همت بود

□

ور ایدونک این خواب زو بگذرد

□

دشمنان را گهی که بیخ زنم

□

به صد دقیقه ز آب در منه تلخ ترم

□

وزان پس فرستاده را پیش خواست

□

چو ایدر بود خاک شاهنشهان

□

سپاه از پس‌اندر همی تاختند

□

رخش همام گفت که ما باد صرصریم

□

ورنه شیر و پیل را بر آدمی

□

ز پوشیدنی و ز گستردنی

□

تو نیز غایت امکان ازو دریغ مدار

□

هان ای دل خاقانی اگرچه ستم دهر

□

بیاراست تن را به دیبا و زر

□

چو شاپور زان پوست آمد برون

□

نژادش نبد جز سه جام نبید

□

گوید این خاقانی دریا مثابت خود منم

□

عرق جنسیت چنانش جذب کرد

□

چو از گفته‌ی کرم پرداختم

□

ظلمتی کشته از نواله نور

□

هیچ درها سوی درها نبرم

□

کس از آزمایش نیابد جواز

□

بخندید زو نامور شهریار

□

به زن گفت بر ساز و با کس مگوی

□

جز نه زن سیدش به ده نوع

□

چون تو جزو عالمی هر چون بوی

□

اگر در سخن موی کافد همی

□

که فردا شود بر کهن میزران

□

به بوی بود دو روزه چرا شوی خرسند

□

یکی دست بگرفت و بفشاردش

□

جوان گفت با دختر چرب‌گوی

□

که جز مرگ را کس ز مادر نزاد

□

پس از تحصیل دین از هفت مردان

□

پس یقین گشتش که مطلق آن سریست

□

نویسنده گفتی که گنج آگنید

□

تو بی پسری صلاح دیدی

□

نایدت از بود من هیچ غرض جز سخن

□

بی‌اندازه گرد اندرش چارپای

□

فرستاده را چیز بخشید و گفت

□

چه باشد بگوید مرا پادشا

□

تو را به مهره و حقه فریفتند ایراک

□

عقل تو افزون شود بر دیگران

□

ز دین مسیحا برآشفت شاه

□

وجودی دهد روشنایی به جمع

□

آرزویی که از جهان خواهم

□

سر بیگناهان کابل چه کرد

□

نگه کرد موبد شبستان شاه

□

ورا گفت بالش نگه کن یکی

□

از عافیت مپرس که کس را نداده‌اند

□

هست افزونی اثر اظهار او

□

بران آب روشن سر و تن بشست

□

تا گردش دور بی‌مدارا

□

باکو به بقاش باج خواهد

□

ز تور اندر آمد نخستین ستم

□

بخفت او و از دشت برخاست باد

□

بفرمود پس تا گشسپ دبیر

□

بهر دفع درد چشم رهروان ز آب و گیاش

□

تا من و تو هر دو در آتش رویم

□

اگر قیصری شرم و رایت کجاست

□

طمع در گدا، مرد معنی نبست

□

گرم گاهی که چو دوزخ بدمد باد سموم

□

همی گفت رودابه را رود خون

□

ز خاک آمد و خاک شد یزدگرد

□

همی به آسمان اندر آمد خروش

□

خون دل زد به چرخ چندان موج

□

نسبتی گر هست مخفی از خرد

□

دگر سله‌ی زعفران بد هزار

□

زان سخنها که تازیست و دری

□

بر دست راست و چپ ملکان مادح ویند

□

ازان پس بیاید ز ترکان سپاه

□

چنین گفت با نامور دختران

□

بیامد جهاندیده دستور شاه

□

احکام کسروی نشنیدی که در سمر

□

لطف اندر لطف این گم می‌شود

□

به دستور بر نیز گوهر فشاند

□

پناه ملت حق تا چنین بزرگانند

□

هم بر لب بحر بحر کردار

□

روانش چو پردخته شد ز آفرین

□

دل پادشا چون گراید به مهر

□

که او داد چندین مرا فر و زور

□

قمری کردش ندا کای شده از عدل تو

□

از اویس و از قرن بوی عجب

□

درود جهاندار بر شاه باد

□

نام خود داغ کرد بر رانش

□

تخم اقبال در زمین بقا

□

همی گفت و لب را پر از خنده داشت

□

سپردی مرا دختر اردوان

□

زمانه پر از رامش و داد شد

□

هم زبانش تیغ و هم تیغش زبان نصرت است

□

ظلمت اشکال زان جوید دلش

□

بران نامداران جوینده کام

□

نیک‌خواهان تو را خاتمت نیکو باد

□

به سر عطسه‌ی آدم به سنة الحمد

□

خروش تبیره برآمد ز در

□

تو پند من ای مادر پرخرد

□

بدین سر بدی راببد مشمرید

□

از گشت روزگار سلامت مجوی از آنک

□

او نکرد این فهم پس داد از غرر

□

هم از تخمه سرفرازان بد اوی

□

ماهی و چه ماه کافتابی

□

بر طبع من از هنر نونو

□

تن رخش بسترد و زین برنهاد

□

ره شورستان تا در طیسفون

□

بزرگی و نیک اختری زو شناس

□

طمع نکرد مرا پیش هرکسی رسوا

□

لی مع‌الله وقت بود آن دم مرا

□

بپرسید بسیار و بنواختش

□

کشیدم قلم در سر نام خویش

□

برفتی و مرا تنها بماندی

□

ز شرم دلیران منش کرد پست

□

ز دست دگر شیر مهتر ز گاو

□

که تا تو ز ایران شدستی بروم

□

کجا سفینه‌ی عزمش در آب حزم نشست

□

حرفهای خط او کژمژ بود

□

ز منذر چو شاه این سخنها شنید

□

از طعمه تواند آدمی زیست

□

در وصف تو شکل بهرمان سازم

□

سوی کام دل تیز بشتافتی

□

به ملک خودت نیست جز ظلم، خوی

□

میامیز با مردم کژ گوی

□

چو بیماری که درمان باز یابد

□

گفت رو من یافتم دار السرور

□

که تا یک شمه از حالش بپرسم

□

به از من کس اندر جهان عیب من

□

با عالم پیر قمر می‌بازم

□

پیاده همه پیش سام دلیر

□

ازو نوبتی، نوبت آغاز کرد

□

همی‌گفت پاداش آن نیکوی

□

گر نه ز بهر نعمت بودی، بدان درست

□

یا بخوردی از کف ایشان سبوس

□

زلیخا را هوادار تو کردم

□

گرچه نز جنس تاجداران بود

□

در آن تنگ زندانم ای دوستان

□

سپهبد جزین خواسته هرچ دید

□

اجازت گر بود آرم برون‌اش

□

نبایست گفت این سخن با سپاه

□

محل این سخن سرفراز بشناسند

□

جیفه بینی بعد از آن این شرب را

□

به رسم هندسی کار آزمایی

□

ملک بانان را نشاید روز و شب

□

نجونا من تطرق حادثات

□

به نخچیرگاه رد افراسیاب

□

بر ظلمتیان شب ببخشای!

□

خراسان سراسر به گستهم داد

□

دل بدان خوش کنم که هیچ کسی

□

همه کاخها تخت زرین نهاد

□

بسا قفلا که ناپیدا کلیدست

□

در خود کشمت که رشته یکتاست

□

بحیلت مرغ در شست آمد آخر

□

شب و روز در جنگ یکسان بدم

□

چون قیس شنید این ترانه

□

چو کرد این سخن‌ها برین گونه یاد

□

گفت ما خود در این شمار نه‌ایم

□

نخستین به می ماه را مست کن

□

قاصد جویان ز خیمه برخاست

□

هر که به گفتار نصیحت کنان

□

گرنه به ثنای او گشایم لب

□

فرستاد پاسخش کاین گفت‌وگوی

□

چو کردی از جدایی ناله آغاز

□

سراپرده دیبه وگنج وتاج

□

ز جود و داد تو منسوخ گشت یکباره

□

شبی بانگ بوق آمد و تاختن

□

«به نام خداوند پست و بلند!

□

در دام کشی مرا دگربار

□

بده مقصود جان مستمندش

□

بیاورد پس دفتر خواسته

□

پرسید: «در آن میان ز خیلی»

□

نشستند با شاه ایران براز

□

بستد از من سپهر هرچه بداد

□

مگر یار باشدت یزدان پاک

□

تیغ عیار چه باید ز پی کشتن من

□

جز این علتش نیست کان بد پسند

□

این دیده‌ی پرخون، زمین زندان

□

به پیش پدر شد پراندیشه دل

□

چون قیس شنید این بشارت

□

بدین کس فرستم به نزدیک اوی

□

هرچند که پژمرده‌ام ز محنت

□

بیابان و آن مرد با تیز داس

□

جز این از وی خبر بازش ندادند

□

کای مادر مهربان چه تدبیر

□

مسعود سعد دشمن فضل است روزگار

□

که از من رمیدست صبر و خرد

□

پیچید و به دست قاصدی داد

□

همان درد بندوی او رابگفت

□

دلی کو از خدا شرمی ندارد

□

زمین را ببخشید بر مهتران

□

چو یوسف را خدا داد این بلندی

□

پی چون خودی خودپرستان روند

□

چگونه روزی دارم نکو نگر که مرا

□

یکی مژده بردند نزدیک شاه

□

بر خاک درش وطن نسازد!

□

دگر گفت کان نامه برخواندم

□

بر آن طریق بنا کردم این قصیده که گفت:

□

فرود آمد از بام کاخ بلند

□

عهدی چو گذشت در میانه

□

شاه چون خورد ساغری دو سه می

□

تا شد سحاب جودش با ظل و با مطر

□

ز عود قماری یکی تخت کرد

□

ز گنج خرد گوهر افشاندند

□

همه جان یکایک به کف برنهید

□

سر اندر پیش چون مستان فکنده

□

سوی روی پوشیدگان سپاه

□

به ابروی کمانداری که داری!

□

بخندید کز روز جنگ تتر

□

بر مرکب هوای تو در راه اشتیاق

□

ز تخم فریدون مگر یک دو تن

□

خرامان می‌شد و آیینه در دست

□

چو خاقان چینی به ایوان رسید

□

پس از نالیدن و فریاد و زاری

□

ازان پس به اغریرث آمد پیام

□

یکسر همه اهل آن قبیله

□

روزکی چند چون برآسایم

□

از بهر خوشه‌یی را بسیار

□

گر آیی فرود و خوری نان ما

□

آن گفت: «دلم هزار پاره‌ست!»

□

وزان رزم جایی فتد دور دست

□

در او درمان فروشان درد خواهند

□

به من زین سپس جان نماند همی

□

گفتا که: «مناسب است و لایق،

□

یعنی وجود خواجه سر از خاک برکند

□

خدایگانا هر بقعتی که جود تو یافت

□

که تا بنگرد کاو چه مردست خود

□

در دعوی عشق نیست صادق

□

خداوند خواند همی مهترش

□

هر شب که به صفه‌های افلاک

□

همان شاه با نامور سرکشان

□

قیس آن ز قیاس عقل بیرون

□

آتشی چون سیاه دود به رنگ

□

از تیغ نور افزای تو، وز رخش صور آوای تو

□

به من داده بودند و بخشیده راست

□

بعد از دیری که جان نو یافت

□

بدین آرزو نیز بیشی کنید

□

اینت مبارک سحاب کز صدف داهگی

□

به هنگام هر کار جستن نکوست

□

چو در زندان گرفت از جنبش آرام

□

به طعنه‌ای زده باد آنکه بر تو بد خواهد

□

در آینه عنایت صیقل شناخته

□

بسیچید با نامور ده‌هزار

□

روی سفرم به خاک او کن!

□

ولیکن یکی داستانست نغز

□

خاقانیا ز جیب تجرد برآر سر

□

بدان ای برادر که تن مرگ راست

□

بتان بشکسته و، بگسسته زنار

□

چون بر در خیمه‌ای رسیدی

□

تیغ زبانشان نتواند ببرید موی

□

تو کوتاه بگزین شگفتی ببین

□

همین بس در سخن چالاکی تو

□

کنون تا بیاموزمش کارزار

□

کعبه چکنی با حجر الاسود و زمزم

□

همان ناله‌ی کوس با کره نای

□

ز دست اجل چون شوم پای‌بست

□

وگر عنایت و توفیق حق نگیرد دست

□

چرخ کبود جامه بین ریخته اشک‌ها ز رخ

□

همان از منوچهر و از کیقباد

□

ز کس به دهر خجل نیستم بحمد الله

□

به دل دیو را یار کردی همی

□

بر فرق تو اختران رحمت

□

همه مردم از داد تو شادمان

□

فلک خورد سوگند بر همت او

□

چون سهیل از دیار خویشتنش

□

هر خوک خواری بر زمین دهقان و عیسی خوشه چین

□

به ساری به زاری برآرند هوش

□

ای مربع‌خانه‌ی نور از خروش صادقان

□

نهادند بر پای بندوی بند

□

بر سر روضه‌ی معصوم رضا

□

بپرسید و گفتش چه چیزی بگوی

□

در بر بید بن نگر، لشکر مور صف زده

□

بعد از خدای هرچه پرستند هیچ نیست

□

زهره غزل‌خوان آمده، در زیر و دستان آمده

□

کمان را به زه کرد زال سوار

□

ور از دیر زی کعبه بی‌صدق پویی

□

نهاد آن سر خسته را بر کنار

□

هر که به درگاه تو سجده برد روز حشر

□

نکرد ایچ پشت از فشردن تهی

□

من اسیر اجلم هرچه نوا خواهد چرخ

□

شمع وارت چو تاج زر باید

□

ما شرف داریم و غیری نعمت از درگاه شاه

□

بیامد بجستش بر و آستی

□

خاقانیا مرنج که سلطان گدات خواند

□

ولیکن فدا کرده باشم روان

□

ساخته و تاخته است بخت جهان‌گیر او

□

بیا تا ببخشیم روی زمین

□

در نفس مبارکش سفته‌ی راز احمدی

□

همیشه در کرمش بوده‌ایم و در نعمش

□

عیسی از گفتار نااهلی برآمد بر فلک

□

کنون بر تو بر جای بخشایش است

□

نام من چون سرخ زنبوران چرا کافر نهی

□

وگر خود کشندت جهاندیده‌ای

□

خود را درم خرید رضای خدای کن

□

ترا آشتی بهتر آید ز جنگ

□

وی خاک عزیز خور به خواری

□

بردن تاجش از میان دو شیر

□

از نیم شاعران هنر من مجوی از آنک

□

همیشه بیاساید از خفت و خوی

□

لشکری دیده شبیخون برده بر دیوان روس

□

خروشی برآورد کای بندگان

□

بهر قربان چنین کعبه عجب نیست که من

□

همی پوست کند این از آن آن ازین

□

ملکش بخلد ماند در هشت خلد ملکش

□

خدای از هر نشیب و هر فرازی

□

یعنی تو محمدی به صورت

□

دو جادوش پر خواب و پرآب روی

□

یک چند اگر برادر و مادرت رفته هم

□

همه خواندند آفرین سر به سر

□

هستی حجر الاسود و کعبه علم شاه

□

بسر شد کنون قصه‌ی کیقباد

□

دلم را منزلی پیش است و واپس ماندگان از پس

□

عقل کلی که از تو یافته راه

□

او نور و بدخواهانش خاک از ظلمت خاکی چه باک

□

و دیگر که از رخش داد آگهی

□

نی که یک آه مرا هم صد موکل بر سر است

□

بگفت این و گریان بیامد زپیش

□

از خط بغداد و سطح دجله فزون است

□

کوته کنم بیان را رفت آن رسول آن جا

□

عطسه‌ی توست آفتاب، دیر زی ای ظل حق

□

کس از دریای فضلش نیست محروم

□

گر بر شعری یمن یمن مثال تو رسد

□

آن یکی کرباس را در آب زد

□

عمر ابد را شده مدت او پیش کار

□

به چوگان و مجلس به دشت شکار

□

گفتی ای باز سپید از دود دل چون می‌رهی

□

هین خمش کن نیست یک صاحب نظر

□

ای کف تو عالم جودآفرین

□

با تو سپرم میفکنم زیر

□

جام و می رنگین بهم، صبح وشفق را بین بهم

□

چه ده خادم که ده مخدوم عالم

□

مدب شوم یا فقیه و محدث

□

بدین زودی اندر جهاندار شاه

□

کیخسرو رستم کمان، جمشید اسکندر مکان

□

زهره زخمه زن آخر بشنو زخمه دل

□

کسری و ترنج زر، پرویز و به زرین

□

در این گفتن ز دولت یاریت باد

□

رابعه زهدی که پیشش پنج وقت

□

او نشسته خوش که خدمت کرده‌ام

□

ماهی که شیفته است به زنجیر راهبان در

□

همه باد بد گفتن پهلوان

□

داده است قضا بهای قدرت

□

در هر آن شهری که نوشروان عشقش حاکم است

□

کبوتر خانه‌ی روحانیان را

□

گفت تا باشد از نمونش رای

□

بربط از بس چوب کز استاد خورده طفل‌وار

□

خرد را گر نبخشد روشنایی

□

هم از دوست آزرده‌ام هم ز دشمن

□

چوبشنید خسرو بیامد بدر

□

آفرین بر عقل و بر انصاف باد

□

در آتش عاشقی چنینم

□

بر در و دیوار جسم گل‌سرشت

□

و لعل ان تبیض عینی بالبکا

□

هرچه بر مردم بلا و شدتست

□

از هواها کی رهی بی جام هو

□

بازگشت از موصل و می‌شد به راه

□

چنین هم برو تاسر کی قباد

□

بر در ار جویی نیابی آن شکاف

□

دلا بگو تو تمام سخن دهان بستیم

□

بعد ازین این سوز را قبله کنم

□

صید ما کز صفت برون آید

□

حرف حکمت خور که شد نور ستیر

□

عطارد تا ز وصلت مژده بشیند

□

یا بود اشتردلی چون دید ترس

□

بخندید خاقان به دل در نهان

□

تا چه مستیها بود املاک را

□

کز آن طرف شنوااند بی‌زبان دل‌ها

□

گفت چون قصد سرش کردم به خشم

□

به نظم آوردمش تا دیر ماند

□

دانه‌ی هر میوه آمد در زمین

□

قلعه‌داری کز کنار مملکت

□

در درون هر دو از راه نهان

□

نیاکان ما نامداران بدند

□

این رها کن صورت افسانه گیر

□

این جمله من بگفتم و القاب شمس دین

□

چون کسی را داد خواهم این کنیز

□

در نبردش که شیر خارد دم

□

گفت زین پس من ترا بینم همه

□

صفیر مرغکان بر هر سر سنگ

□

پس سرش را شانه می‌کرد آن ستی

□

فرستاد بندوی را شهریار

□

در گوی و در چهی ای قلتبان

□

از کنایات شمس تبریزی

□

چونک از هستی خود او دور شد

□

گشایشت بود ار پند بنده گوش کنی

□

نور از دیوار تا خور می‌رود

□

تو عصاکش هر کرا که زندگیست

□

ور ببندی چشم خود را ز احتجاب

□

چو خورشید تابنده او بی‌بدیست

□

حافظان را گر نبینی ای عیار

□

بجو بوی حق از دهان قلندر

□

زاغ در رز نعره‌ی زاغان زند

□

در قول چنان کن استواری

□

که من این را بس شنیدم کهنه شد

□

قلم بردار و نوک خامه کن تیز

□

رنج را باشد سبب بد کردنی

□

از ایرانیان آنک بد روزبه

□

هست ایمانش برای خواست او

□

برگیر ره بهشت و کوشش کن

□

صد هزاران مرگ تلخ شصت تو

□

بدو جوئی بیابی از شبه نور

□

گرمیت را دزدد و سردی دهد

□

هین بگویم یا فرو بندم نفس

□

می‌فتد این عقلها در افتقاد

□

که شد لشکر او به نزدیک شاه

□

این حروف حالهات از نسخ اوست

□

فتنه گشتستند بر الفاظ بی معنی همه

□

آمد از حمام در گردک فسوس

□

چون عمر نشان مرگ دارد

□

عقل دفترها کند یکسر سیاه

□

نیم دد تا به کوهم باشد آرام

□

نک شبانگاه اجل نزدیک شد

□

بکردار بازارگانان برفت

□

تو بنادر آمدی در جان و دل

□

نقدی سره است عمر و جهان قلب بد، مده

□

آن یکی را قبله شد جولاهگی

□

سخنهائی ز رفعت تا ثریا

□

جائهم بعد التشکک نصرنا

□

آدمی مر مار و کزدم را چه کرد

□

من معین می‌ندانم جرم را

□

بکشتند و آتش بر افروختند

□

گر تو اهل دل نه‌ای بیدار باش

□

گر میوه‌ت باید به سوی سیو و بهی شو

□

پس محمد صد قیامت بود نقد

□

شب و شبگیر در شکار و شراب

□

این چنین مخذول واپس مانده‌ای

□

سراپای وجود از عشق در جوش

□

پرس پرسان کین به چند و آن به چند

□

پرستار باشد ده و دو هزار

□

هست صوفی صفاجو ابن وقت

□

زشت بار است، ای برادر، بار آز

□

هم درین عالم بدان که مامنیست

□

کمر بستم به عشق این داستان را

□

آن اصول دین بدانستی ولیک

□

هر چه گوید مرد عاشق بوی عشق

□

مس خود را بر طریق زیر و بم

□

همان خوک بینی و خوابیده چشم

□

چاه شد بر وی بدان بانگ جلیل

□

علت پوشیده مدار از طبیب

□

تو مخوان دو چار دانگش ای جوان

□

هنرآموز کز هنرمندی

□

سالها دفع بلاها کرده‌ایم

□

به پای سرو گه آرام بگرفت

□

یار ناخوش پر و بالش بسته بود

□

ازان پس چنین گفت کای بخردان

□

پس چرا علمی بیاموزی به مرد

□

مکن چنانکه در این باب عامیان گویند

□

تا که از تن تار وصلت بسکلند

□

به تیر از موی بگشادی گره را

□

کافران کارند در نعمت جفا

□

آن نبات آنجا یقین عاریتست

□

چون نبودش آن فدای آن نشد

□

نیست مخفی سیر با پای روا

□

حسها و اندیشه بر آب صفا

□

در حشر مکرم بود کسی کو

□

بار دیگر سوخت هم واپس بجست

□

آهو به مغمزی دویدی

□

مارگیر آن اژدها را بر گرفت

□

نپرسد تا ز من بیند خبر نیست

□

ز تیزیش خندان شد اسفندیار

□

عهد تو تا زودتر روی به دهر آورد

□

اهل تن را جمله علم بالقلم

□

خدای از تو طاعت به دانش پذیرد

□

پشوتن همی رفت گریان به راه

□

همین سعادت و توفیق بر مزیدت باد

□

گر زنی در شاخ دستی کی هلد

□

پس زیادتها درون نقصهاست

□

به مشکوی ما باش روشن‌روان

□

بندگی تش چنان درخورد شد

□

چون انا الحق گفت شیخ و پیش برد

□

جز که یمگان نرهانید مرا زینها

□

به بازو ببندم یکی پالهنگ

□

از سر گنج و مملکت برخاست

□

حق نه قادر بود بر خلق فلک

□

چو فرهاد این سخن ز آن ماه بشنید

□

همی شد چو نزد تهمتن رسید

□

برون کشنده حوا ز پهلوی آدم

□

صبر جمله‌ی انبیا با منکران

□

تا بار آن درخت مبارک بخورده‌ام

□

نباشی بسنده تو با پیلتن

□

حقگوی را زبان ملامت بود دراز

□

هر درختی در رضاع کودکان

□

چیست تعظیم خدا افراشتن

□

بدانگه که شد کودک از خواب مست

□

بار آخر گوییش سوزان و چست

□

آنچنان که از صقل نور مصطفی

□

فرعون روزگار زمن کینه‌جوی گشت

□

چنان بد که هر سال یک چرم گاو

□

در شب تیره آن سراج منیر

□

آن حکیمک وهم خواند ترس را

□

ولی از شرم سر بالا نمی‌کرد

□

سکندر به پیش اندرون با کمر

□

به دورش دزد گرد کاروان گردد به چاوشی

□

تا توانم من درین خشکی کشید

□

زود فرود افگندت سرنگون

□

بیامد کنون تا لب هیرمند

□

از من بگوی عالم تفسیرگوی را

□

تا بدانی که آسمانهای سمی

□

صانع بی آلت و بی جارحه

□

پشوتن ز رودابه پردرد شد

□

گفت تو زان سان که عکس دیگریست

□

اندکی زان لطفها اکنون بکن

□

چه داد یزدان ما را ز جملگی حیوان

□

دگر چشم دارم به دیگر سرای

□

کاین را بستان و باز پس گرد

□

تو نظر داری ولیک امعانش نیست

□

به جاسوسی ز خسرو بود مأمور

□

چو رفتی همی چاره‌ی رخش ساز

□

تا کمین ذره‌ی ذرات وجودش گردد

□

از سواد شب برون آرد نهار

□

شاد من از دین هدی گشته‌ام

□

دو دستور بودش گرامی دو مرد

□

خرد بخشید تا او را شناسیم

□

آن ینابیع الحکم هم‌چون فرات

□

می‌گریست از غبن کودک های های

□

همان نیز چندان سلیح و سپاه

□

الشمس خرت و القمر نسکا مع الاحدی عشر

□

کانک از زجر تو میرد در دمار

□

این غاشیه کش گشته پیش غالب

□

نشستند پس فیلسوفان بهم

□

دم بی نفس تو بر نیارم

□

چون کنی خامش کنون ای یار من

□

دل شیرین هم از آن کار خوش بود

□

ببینید تا رای پیکار چیست

□

حصار این بلد کهنه کن به آب و گلی

□

چه عجب که مرغ گردد مست او

□

سیب گر اندر درخت و دانه‌ی سیب است

□

ز رومی سخنها چو بشنید فور

□

به یاد مهربانان عیش می‌کرد

□

جمله دنیا را پر پشه بها

□

عدل توزیم و عبادت آوریم

□

گر او باشدم زین سخن رهنمای

□

زین سبب می‌گویم این بنده‌ی فقیر

□

چون نماز شام آن حلوا رسید

□

آنکه ملوک زمین به درگه او بر

□

به شبگیر برخاست از روم غو

□

فلکی پای گرد کرده به ناز

□

با کفش نامستحق و مستحق

□

تو نیز ای شه به بد کس را مکن یاد

□

به شبگیر گازر بنه برنهاد

□

عرق کز ابرشت بر خاک ریزد در دم جولان

□

چون بدید آن خسته روی مصطفی

□

بر تنت وام است جانت، گر چه دیر

□

به مردی ببستم کمر بر میان

□

کنون عمریست کین مرغ سخنسنج

□

زانک کان را در زری نبود شریک

□

زانک تقلید آفت هر نیکویست

□

بر و بوم او را نکوبم به پای

□

هم‌چو آدم دور ماند او از بهشت

□

زیرکان با صنعتی قانع شده

□

به مردی و نیروی بازو مناز

□

کنم بار بر بارگیهای خویش

□

چون ابن‌سلام آن خبر یافت

□

دو دهان داریم گویا هم‌چو نی

□

چو خسرو گر کسی آلفته گردد

□

غمی شد دل مرد شمشیرزن

□

وز تازیانه کاری تعجیل داد پر

□

پس کمند انداخت استاد کمند

□

گر تو به سوی سال علم شتابی

□

یکی آرزو دارم از شهریار

□

نفس یک یک به شادی می‌شمارد

□

اصل خود جذبه است لیک ای خواجه‌تاش

□

رخت از حجره برون آورد او

□

همانا شنیدی که کاوس شاه

□

تا خرد این را به زر زین بی‌خرد

□

این سخن پایان ندارد ای قباد

□

زین باغ نداد جز خس و برگ

□

چو آگاهی آمد به نزد همای

□

وانک بودند سروران سپاه

□

که دل شه با غم و پرهیز بود

□

به چشم از دل پس آنگه داد مایه

□

چو خواهید کز چرخ یابید بخت

□

نه ابر ریخت به دشت و نه بحر داد به بر

□

تا نبرد تیغت اسمعیل را

□

ز هر نوع و هر شخص از اشخاص وی

□

که تو بگذری زین سخن نگذرم

□

تحب المال لو احببت قدمت

□

حکمت دنیا فزاید ظن و شک

□

تو مکانی اصل تو در لامکان

□

تن ژنده پیل اندر آمد به خاک

□

گفتش قصاص پیرهن بردم ز تو امروز من

□

حال ایشان از نبی خوان ای حریص

□

مافرین دینی به نادانی کزان

□

به بازوش بر بستم این یک گهر

□

دیویست جهان فرشته صورت

□

زانک ناقص‌تن بود مرحوم رحم

□

سر تیغش به حفظ گنج اسلام

□

چو روز جفاپیشه کوتاه کرد

□

از نقش نعل توسن جولانگرت زمین

□

بر زن و بر فعل زن دل می‌نهید

□

هر که بدین آب مرده زنده شد، او را

□

نخواهم من او را بجز نیکویی

□

خدایگان زمان و زمین مظفر دین

□

گفت ستارم نگویم رازهاش

□

آنک بنده‌ی روی خوبش بود مرد

□

کیی برنشستی بران تخت عاج

□

مجموع چون شوم چو به تبریز شد مقیم

□

وآنچ می‌گوید غفورست و رحیم

□

خواهد که خرمن تو بسوزند نیز

□

ولی عهد گشت از پس فیلقوس

□

نثره به نثار گوهر افشان

□

نقض میثاق و عهود از احمقیست

□

چنان آماده نشو و نما بو

□

همی رو چنین تا سر کیقباد

□

فلک را نیست چون یارا که گردد میزبان تو

□

هر طرف غولی همی‌خواند ترا

□

نشاید بود گه ماهی و گه مار

□

چه بینید و این را چه درمان کنید

□

کنم درخواستی زان روضه پاک

□

بس گریزانست نفس تو ازو

□

حکم حق گسترد بهر ما بساط

□

سکندر بدان درشگفتی بماند

□

آفتابی در یکی ذره نهان

□

آنک بیرون از طبایع جان اوست

□

خویشتن را ز توانائی خود بهره بده

□

بدین فر و بالا و گفتار و چهر

□

نفسش بر هوا چو مشک افشاند

□

لب ببسته مست در بیع و شری

□

عجب پاکیزه دست و سخت استاد

□

چو نان خورده شد جام می برگرفت

□

به دستیاری نظمی که عزت تو ازوست

□

خود قضا بر سبلت آن حیله‌مند

□

خلق را اندر بیان دین حق

□

بدانید کز بهمن شهریار

□

گر کرده‌ایم خیر و نماز و خلاف نفس

□

گر ز من آگاه بودی این عدو

□

در تگ جو هست سرگین ای فتی

□

بشست آسمان روی گیتی به قیر

□

عقل استاد و معلم برود پاک از سر

□

ور برد کفشت مرو در سنگ‌لاخ

□

حاکم درخورد شهریان باید

□

به شهر اندر آمد دلی پر ز درد

□

آهسته فراز رفت و بنشست

□

خانه‌ی معمور و سقفش بس بلند

□

بگفتند از فنون دانش آگاه

□

شب آمد جهان قیرگون شد به رنگ

□

شاها درین قصیده نبودی اگر مرا

□

هر ندایی که ترا حرص آورد

□

به دین یافته است این جهان پایداری

□

به آواز گفتند ما بنده‌ایم

□

دست و پایی بزن به چاره و جهد

□

لیک آنک اول وزیر شه بدست

□

تا خدایش باز صاف و خوش کند

□

میازار کس را که آزاد مرد

□

گر عمر گذاری به نیکنامی

□

زان میان جان ترا جا می‌کنند

□

آنجا آن روز نگیردت دست

□

چو مادرش بر تخت زرین نشاند

□

در خطای کسی نظر نکنم

□

گفت تا اکنون فسوسی بوده‌ام

□

ز عیب آن دگرها دیده دوزد

□

فرستاده پاسخ بیاورد زود

□

نواب پیش از آن شود از لطف خویش شاد

□

تا نگویی مر مرا بسیارگو

□

تو مر این گلخن بی‌رونق تاری را

□

چو بشنید زیشان سکندر سخن

□

پس آنگه ناخن چنگی شکستند

□

کمترین عیبش جوامردی و داد

□

شد سیه روز سیم روی همه

□

چو از شهر زاول به ایران شوم

□

چه بری نام ره خویش بر شیطان

□

آینه‌ی دل صاف باید تا درو

□

بر عالم دین عالی آسمان شد

□

ببیند مرا زو گزند آیدم

□

مشک بید از درخت عود نشان

□

نامشان از رشک حق پنهان بماند

□

نسیمش را مذاق باده در پی

□

کسی در جهان این شگفتی ندید

□

هرکس که دعوی فدویت به شاه داشت

□

زانک از کون و فساد است و مهین

□

ازیرا دشمنی‌ی هارون امت

□

نگه کرد مرغ اندران خستگی

□

ایذکر فی اعلی المنابر خطبة

□

بر تو خود را می‌زنند آن ماهیان

□

مر مرا چه جای جنگ نیک و بد

□

که نفرین بران مرد بی‌باک باد

□

اندر پی آن کتب افتاده

□

جان نباشد جز خبر در آزمون

□

ازچه کند دهر جز از سنگ سخت

□

بسی خواهشش کرد کایدر بایست

□

گر کله دور داشتی همه سال

□

قوت یک قوت باقی شود

□

شکوه او صلیب از پا در افکند

□

چنین است کار جهان جهان

□

دهد به لامسه حسی که در تحرک نبض

□

گفت حقست این ولی ای سیبویه

□

بیائید تا لشکر آز را

□

اگر شاه بیند پسند آیدش

□

نظامی اکدشی خلوت نشینست

□

رقص و جولان بر سر میدان کنند

□

گه خیال فرجه و گاهی دکان

□

زمین چار فرسنگ بالای اوی

□

تو هم ای شاخ، بری آر که خوشتر شد

□

که به از من سروری دیگر بود

□

تو چاکر مرد با دوالی

□

که گردی چو سهراب هرگز نبود

□

بهر نیک و بدی کاندر میانه است

□

دانش من جوهر آمد نه عرض

□

نیارد سر برون مضراب فرهنگ

□

سر از راه پیچیده و داد نه

□

تا سمر گردی به اعجاز مسیحائی بریز

□

تو درشتی کن مرا دشنام ده

□

و اکنون ز خوی او چو شدی آگه

□

به گیتی منم زو کنون یادگار

□

اگر چه در سخن کاب حیاتست

□

حشر پر حرص خس مردارخوار

□

گرچه سنگم هست مقدار نخود

□

چو ایمن شدی بندگی کن به راه

□

تیره و کند گشت تیغ وجود

□

لحن داوودی چنان محبوب بود

□

همی تا در تنم ارکان و جان است

□

تو گفتی برین سالیان برگذشت

□

روزگارت با سعادت باد و سعدت پایدار

□

من چو میزان خدایم در جهان

□

کسی کو گنج دارد باد پیماست

□

یکی پاک دستور باشی مرا

□

بس که جودش می‌دهد خاک ذخایر را به باد

□

کی فروزد لاله را رخ همچو خون

□

یا از طلب این چنین معانی

□

چنان چارسو از پی پاس را

□

به آب چشم گفت ای نازنین ماه

□

خاک او گردی و مدفون غمش

□

یار چشم تست ای مرد شکار

□

چو سوگند شد خورده قیدافه گفت

□

میان تو و نیستی جز دمی نیست

□

بحر را گویم که هین پر نار شو

□

دیدی اندر صفای خود کونین

□

همه مهتران سر برافراختند

□

سنانش از موی باریکی سترده

□

تخم تو بد بوده است و اصل تو

□

چنان تمثال آن گلچره پرداخت

□

بدو گفت من پور اسفندیار

□

کند سرایر تقدیر بی‌خلاف عیان

□

بر تو زندان بر من آن زندان چو باغ

□

به خونابه شوئی همی روی خویش

□

پسندیده دانای هندوستان

□

بدان صورت که دل دادش گوائی

□

این جهان تیهست و تو موسی و ما

□

یا نه جنگست این برای حکمتست

□

کاله‌ی حکمت که گم کرده‌ی دلست

□

نشان پای روباه است اندر قلعه‌ی امکان

□

بر درید آن گوسفندان را بخشم

□

برهمن در هند بر چندال ناکس فضل داشت

□

حق مادر بعد از آن شد کان کریم

□

چو شیرین دید که ایشان راستگویند

□

هست شرط دوستی غیرت‌پزی

□

به ذوق کارفرما پیش نه پای

□

زانک جنس بانگ او اندر جهان

□

به خلاف دگر اعیان که عجب باشد اگر

□

رزقها را رزقها او می‌دهد

□

نهان نیست چیزی زچشم سر و دل

□

آخر از روزن ببیند فکر تو

□

عذرت به کدام رای خواهم؟

□

بس ثنایت گفتمی ای خوش خصال

□

ای برادر بر تو حکمت جاریه‌ست

□

آن نشانیها همه چون در تو هست

□

چراغ دزد ز مخزن پدید شد، پروین

□

حرف حکمت بر زبان ناحکیم

□

وز برکت این نور فرو خواند قران را

□

همره انفاس زشتت می‌شود

□

که چون باز گردم ازین رزمگاه

□

عقل قوت گیرد از عقل دگر

□

چو بنشستی به دلخواهی به پیشم

□

قول ان من امة را یاد گیر

□

فهم از هر مصرع مازین کلام بی‌بدل

□

خون پلیدست و ببی می‌رود

□

که نادان همان خوی بد پیشت آرد

□

به تیمار کی باز گردد ز بد

□

کنون کت به گیتی برافراخت نام

□

آتش او را سبز و خرم می‌کند

□

بی‌غرض نبود بگردش در جهان

□

بسی از بزرگان نهان داشتند

□

گوسفندش را شبانی می‌کنم

□

ز آسمانها قلاده خواهد بست

□

اول خطا ز آدم و حوا بد

□

من این تاج میراث دارم ز شاه

□

باری نه به دل مگر همین بار

□

سرمه کن تو خاک هر بگزیده را

□

که درویش ارچه غیرتمند باشد

□

ز هر چیز تنها چرا ماندی

□

زیب کلام و زینت دیوان من شود

□

تو چه دیدستی هنوز از طول و عرض ملک او

□

در ره غمری به یک مراغه چه جوئی

□

چو بر لشکر ترک بر حمله برد

□

از آن جادوی پیر بیرون کشید

□

خون نخسپد بعد مرگت در قصاص

□

مال دنیا شد تبسمهای حق

□

چو پیروز خسرو بیامد برش

□

لوح حافظ، تو شوی در دور و گشت

□

حاسدت روزه‌ی خموشی نذر کرد از عاجزی

□

کیمیای زر دین است بدو زر شو

□

کسی را که خوانی همی سوگوار

□

کیان زادگان و جوانان خویش

□

دل که گر هفصد چو این هفت آسمان

□

ز حرمان خویشتن را چند کاهی

□

که از تو پسندیدم این کارکرد

□

مهر کز سلک اناث است امیدی دارد

□

بحر در یک نفس به دولت او

□

آن سیم می‌نماید وا رزیز در ترازو

□

به ماهوی گفت ای بد بد نژاد

□

چو آگاه شد قیصر آن شاه روم

□

طبل و کوس هول باشد وقت جنگ

□

نکته‌ی دیگر تو بشنو ای رفیق

□

وزان سو یکی برگشاییم راه

□

گر همی خواهی که باشی تازه‌جان

□

دانم که اجل بیش نپیوست بر آن شخص

□

وز امروز او هست بهتر پریرم

□

نگه کن کنون تا چه فرمان دهی

□

یکی چاره ساز ای خردمند پیر

□

دولت رفته کجا قوت دهد

□

بگفتی سینه را زین پیش مگداز

□

بران سرو شد به ربط اندر کنار

□

ادبار بین که بی درمی چون من از عراق

□

تو تخت ساز تا حکما رخت برگرند

□

دریاست این جهان و درو گردان

□

سپهبد نگهبان زندان اوست

□

غیبت خوارزم شاه چون پس شش ماه

□

در فناها این بقاها دیده‌ای

□

رفت فکر و روشنایی یافتند

□

چو روی ورا دید برپای خاست

□

بگذر از بحر و ز فرعون هوی مندیش

□

شهوتت خوش همی نمایاند

□

من دست خویش در رسن دین حق زدم

□

ز رامشگران سرکش ور بار بد

□

همه برگ وی پند و بارش خرد

□

چون برید از جنس با شه گشت یار

□

من اول کمدم بودم وفادار

□

به ماهوی گفتند کان شهریار

□

ز بخت سعد تا فرزند ذوالاقبال ذی فطرت

□

اشتر و استر فزون کردن سزاوار است اگر

□

دیو ستان شد زمین و خاک خراسان

□

از آنکس که او یار بندوی بود

□

بدخواه تو در سکنه‌ی این تخته‌ی خاکی

□

تا طبیعی خویش بر دارو زند

□

گر هزاران بنده باشندت گواه

□

گزیده سواری ز شهر صطخر

□

هشدار ای گرسنه که طباخ روزگار

□

ای آنکه ز وصف تو سنایی

□

بر علم مثل معتمدان آل رسولند

□

چو خسرو ز دور آن سپه را بدید

□

به آوردگه گشت و نیزه بگاشت

□

پر من ابرست و پرده‌ست و کثیف

□

ز شیرین نکته‌های دلفریبش

□

چو بند وی و گستهم خالان بدند

□

وانکه گر جمع نقیضین آید او را در ضمیر

□

آهست آری سندان به همه جای ولیک

□

لاجرم چونت مرد پیش آید

□

چو خورشید رخشنده پالوده گشت

□

بیامد پس آن برگزیده سوار

□

خانه را او پر ز کزدمها نمود

□

حاملی تو مر حواست را کنون

□

چو دیدند زیبا رخ شاه را

□

در اوان خلطه را خلق جهان

□

شد عقل ما عقیم ز بس با تغافلیم

□

مجلس به فر دولت او فردا

□

فرستاد شیروی پنجاه مرد

□

ندانم گناهی من ای شهریار

□

بی‌تعلق نیست مخلوقی بدو

□

گشادم هر دو زانو بندش از دست

□

که او را بیاریم و یاری دهیم

□

شروع اندر ثنایش کن که چون او

□

از ضمیرت دیده‌ام آن کنگر طاقی که هم

□

اندر میان نیک و بد خویشتن

□

ز بالای آن تا به داده رسن

□

زین سان همه ره ترانه می‌زد

□

کین تانی پرتو رحمان بود

□

نار خصم آب و فرزندان اوست

□

نهانش بدانست مرد دلیر

□

جز باد نبیختیم در غربال

□

آن کبک مرقع سلب برچده دامن

□

مرکب من بود زمان پیش ازین

□

سخن هرچ گویی دگرگون کنم

□

چو گیتی همه راست شد بر پدرش

□

جرعه‌ای بر روی خوبان لطاف

□

در خورد همت تو خداوند جاه داد

□

یکی تیغ باریک بر گردنش

□

آماده‌ی خریدن او شو که جنس خوب

□

آن سر اصحاب نعمان کز پی کسب شرف

□

کار ستور است خور و خفت و خیز

□

بدانش کنون چاره‌ی خویش ساز

□

همیدون نداد ایچ کس پاسخش

□

برگ تن بی‌برگی جانست زود

□

گنج ز من می‌طلبی گنج چیست

□

بدو گفت کای زشت نام تو چیست

□

ای باغبان، سپاه خزان آمد

□

چنان شادم ز عشق او که جان را می‌برافشانم

□

وز محال عام نادان همچو روز

□

یکی آنک ناباک خون پدر

□

چنین گفت هرگز که دید این شگفت

□

دیگر آنک چشم من روشن‌ترست

□

با چهره‌ی ماه و طلعت زهره

□

بسی دیگر از مهتر و کهتران

□

بسته بر چوب ز اعجاز ظفر دست یلان

□

مرا این تفضل که خلق تو کرد

□

بندیش ز تشنگان به دشت اندر،

□

تو جنگ چنان پادشاهی مجوی

□

بدانید گفتا که گشتاسپ شاه

□

ور تو پیغام خدا آری چو شهد

□

بلی اینست قانون زمانه

□

به بغداد بود آن زمان یزدگرد

□

دهقان توئی بمزرع ملک وجود خویش

□

بر همت منست سخاهای من دلیل

□

تو را بر بام زاری زود خواهد کرد نوحه‌گر

□

که نوشین روان دیده بود این به خواب

□

روزی که فتد خس کدورت

□

هست الوهیت ردای ذوالجلال

□

گر چه به هوا برشد چون مرغ همیدون

□

به دنیا توانی که عقبی خری

□

این جا که نسبتش به فغانست این و آن

□

حبه‌ی مهر تو گر ابر بگیرد پس از آن

□

راست نیاید قیاس خلق در این باب

□

ندانم کدامین سخن گویمت

□

تو قرص سپهری و بخواند به همین نام

□

این همی‌دانم ولی مستی تن

□

به چشم مرحمت سویم نظر کن

□

اگر من نبینم مر او را هلاک

□

خرابیهای جانرا با یکی تغییر معماری

□

چون ز خلق معنویت آن دیده بودم در زمان

□

ز بهر آن کاوری طاعت که چون تو خر نکرده‌ستی

□

چو بانگ دهل هولم از دور بود

□

به تیمار خدمتگران کن بسیچ

□

این جهان و آن جهان با او بود

□

هبوب او هوا و بر هبوب او

□

چو باری فتادی نگه‌دار پای

□

تو پای خود به رکابی رسان که چون مه نو

□

ور خود تو کشی به دست خویشم

□

پیشتر زانکه از این خانه بخوانندم

□

ستیز فلک بیخ و بارش بکند

□

بزرگوارا من بنده گرچه مدتهاست

□

موسیی را دل دهم با یک عصا

□

چو از شهزاده جا دیدند خالی

□

سکندر به دیوار رویین و سنگ

□

روغن قندیل تو آبست و بس

□

ای دریغا مهدیی کامروز از هر گوشه‌ای

□

مر مرا بفریفت از آغاز کار

□

ملک در میان دو ابروی مرد

□

سیمرغ صبح را ندهد مژده‌ی صباح

□

ور کسی جان برد و شد در دین بلند

□

مار تا پنهان باشد نتوان کشت او را

□

فروماندگان را به رحمت قریب

□

توئی که از پی گنجایش جلال تو باید

□

شد نو آباد چو بستان ز جمال تو و خود

□

بنگر: به خرد چه کرده‌ای کار

□

چنان حکمت و معرفت کار بست

□

به هیچ لفظ تو نون هم به یی نپیوندد

□

نان کجا اصلاح آن جانی کند

□

شدند از دست محتاجان لطفت

□

که پروردگارا توانگر تویی

□

تو توانا شدی ایدوست که باری بکشی

□

غوطه خورده در بن دریا دو تن در یک زمان

□

واندر شرف رسول کی بود

□

هرکار که گردون نه به فرمان تو سازد

□

خسته و کاهیده و فرسوده‌ام

□

پس تو حیران باش بی‌لا و بلی

□

گر اجزای جهان جمله نهی مایل بر آن جزوی

□

نشو طوبی نه آن هوا دارد

□

چنان بره رود آزاد کش نلغزد پای

□

دانی که از زمانه جز احسان و نام نیک

□

باز جفت است قاهر و مقهور

□

گر شود در سنگ پنهان دشمنت همچون کشف

□

کردار تو نیکوتر از تعبد

□

ز اندرون او برآمد صد خروش

□

به حرفش خامه‌ی رومی نهادم

□

مه به نعل سم اسب تو تشبه می‌کرد

□

هرچند که ماهر بود فسونگر

□

گفتم: ای عمر تو دیدی بوالحکم بس چون برید

□

نفس لطیفم رها شده‌است اگر چند

□

ورنه از شرم تو به حق خدای

□

عجب مدار، گرم شوق سیر گلشن نیست

□

تا بر آراید هنر را تار و پود

□

کوجریر و کو فرزدق، کو زهیر و کو لبید

□

وگر سخای مصور ندیده‌ای هرگز

□

این خسروانه بیت روان زد رقم که هست

□

در آب فنا غرق شد از زورق کینه

□

تا تو بمنش مرا نخواهی

□

او را که شکرها ز شکرریز شعرهاست

□

آن است مرا کز دل با من به مرا نیست

□

سپر تیر زمان دیده‌ی شوخست و فساد

□

تنی از مشت محنت رفته از دست

□

آلوده هژبر را براثن

□

نگشت آسایشم یک لحظه دمساز

□

گه موافقت ار چون دل تو بودی چرخ

□

فساد و جفا و بلا و عنا را

□

در عدد افزون نماید در عمل نی

□

شنیدم بیشمارش رنگ و تاب است

□

ز رنج نفس و ضعف تن اگر فرتوت گشتستی

□

حجتی بپذیر و برهانی ز من زیرا که نیست

□

چو چار عنصرت اندر جهان تصرف باد

□

سهمت آن شعله‌ای که بنشاند

□

کی گردد مه مردم بد اصل به دعوی

□

ور نخواهد ماند با تو باغ و خانه، خیر خیر

□

ایا آرام خاکت در نواهی

□

شاعری گفت مرا چون تو بر کس نشوی؟

□

گر بنگرد به خشم سوی چرخ و آفتاب

□

چو کردی جا در آن غار غم افزا

□

چون شعله کشد آتش سنانت

□

حب دنیا، گرچه رأس هر خطاست

□

تا ببینی موری آن خس را که می‌دانی امیر

□

زیر قدمت بسپرد به خواری

□

از جوف چرخ پر نشود دست همتت

□

همیشه فرصت ما، صرف شد درین معنی

□

روشنست آینه‌ی فضلم چون زنگ ولیک

□

از من خدایگان همه شرق و غرب را

□

هیچ‌کس در یک قوافی بنده را یاری نکرد

□

ز جهان راندنش از غیرت هم نامی خود

□

مرد طب را ز پی خلعت و نام

□

چون برآشفته گشت یک چندی

□

مدتی شد که تا بدان اومید

□

نیم ازان کاینها بر دین محمد کردند

□

بر کند همه قاعده‌ی علت از آنجا

□

طلب فرمود مرد کاردانی

□

عرض پاکت همچو ذات عقل ایمن از فساد

□

شیر خواری که سپردند بدین دایه

□

تو از خاکی بسان خاک تن در ده درین پستی

□

بحر است مرا در ضمیر روشن

□

به رسم لعبت‌بازان سپهر آینه رنگ

□

چون تو نساجی، نخواهد داشت مزد

□

باز اگر چند این چنین ست او ولیک این به بود

□

دیوست آنکس که هست عاصی در امر او

□

ز بار حلمش در جرم خاک استسلام

□

تا بود ظل طویل الذیل سلطان نجوم

□

گوید که «مرا به درد سر دارد

□

یکی فرش گسترده شد در جهان

□

خصم اگر غره شد به مستی ملک

□

دولتش یار باد و بخت رفیق

□

رخت برگیر ازین سرای کهن

□

فضای دلگشایی دید منظور

□

به صفا و وفا و صدق عتیق

□

دی شد امروز، بخیره مخور اندوهش

□

من بنده توانگرم به علم تو

□

چو بشنید میرین ز اهرن سخن

□

اثری بیش از این بود که درو

□

چو با نور و صفا کردیم پیوند

□

از گذشت مصطفای مجتبی جز مرتضی

□

برات خبر آرد از آب حیوان

□

اول قدم قدر تو بود آنکه چو برداشت

□

در انتظار نشستم به ساحل امید

□

زیرا که تو در شارسان حکمت

□

وزان اختر فیلسوفان روم

□

الا تا سال و مه را در گذشتن

□

نبود هرگز عیبی چو هنر، هرچند

□

شراب شوق چندان خور که پای از ره برون ننهی

□

صدر نشان دل روشن‌ضمیر

□

آنرا که نیست همت من او طفیلی است

□

آن علم ز تفرقه برهاند

□

زمن تیمار نامدشان ازیرا

□

چو نزدیک دژ شد برفت او ز پیش

□

ز عکس تیغ تو تایید یافت بازوی عدل

□

پا بدر بنهاد و بر دیوار شد

□

رفت قاصد چون بدید آن کان علم و فضل را

□

دشمنش را گو: شراب جهل چون خوردی تو دوش

□

راست‌گویی که ز بسیاری انجم هستی

□

جهان فدای شعورت که تا به قوت عقل

□

همی به آتش خواهند بردنت زیراک

□

من ایدر نه از بهر جنگ آمدم

□

نام ترا در کنایه سکه صحیفه است

□

باد و من هر دو سوی میمند بنهادیم روی

□

صاحب خبر غیر نخواندست به سدره

□

به گردون طفل خور ظاهر نگردید

□

رضا و کین ترا حکم طاعتست و گناه

□

ندیدم ناله‌ای بودم سحرگاه

□

با روی چون نگاری و دانش نه

□

تو گویی هوا ابر دارد همی

□

یکی زین کارگیران گفت می‌دان

□

گر باین ویرانه، آبادی دهی

□

چه عجب زان که چو خورشید کسی را شد امام

□

این رستنی است و ناروان هرسو

□

رمحت از جنس معجز موسی

□

کز قفای فتح از آن گردد دو تاریخ آشکار

□

به من ناکرده قصد خواسته و خور

□

ازان جادوی پیر بیرون کشید

□

شهاب تیزرو چون بسدین تیر

□

مردم بی‌تمیز با هشیار

□

همرهان حج کرده باز آیند با طبل و علم

□

گزد انگشت چندانی که در مشت

□

زور تو در کشاکش اگر بر فلک خورد

□

قلم دهر نوشت آنچه نوشت

□

به حب آل نبی بر زبان خاصه و عام

□

بیامد پس آن برگزیده سوار

□

ناصیه‌ی سکه را نام تو مطلوب گشت

□

تا که بر دست تو دادم کار را

□

در عرین گر شیر بیند آهو از انصاف تو

□

چون مرکز پرگار شود قطره‌ی باران

□

نشر اموات می کند به صریر

□

منم که در چمن مدح حیدر کرار

□

پیش من چون بنجنبدت زبان هرگز؟

□

به پیری بغرید چون پیل مست

□

دلش از زاری و از نوحه‌ی من باز بسوخت

□

نزد خردمندان نباشد غریب

□

زاغ فروشد ادب لک لک گوید اصول

□

به کنج بیکسی اینگونه دربند

□

اگر به وجه عنایت کند به شوره نگاه

□

جز که آموخت ترا که خواب و خور غفلت

□

که دیو توست این عالم فریبنده

□

چو لشکر بیاید ز مرز خزر

□

حاجب بارت سپه‌داری که در میدان چرخ

□

گفت مهر و بدره از جیبم که برد

□

ای ز بخشش بخل را چون کوه کرد مغز خشک

□

ملک العرش، چوبرخیزی هر روز، ثنای

□

خه‌خه ای قدر ترا طارم گردون کرسی

□

باش تا دوران شجرها بردماند زین چمن

□

ای فضولی، تو چه دانی که که بودند ایشان

□

چنین گفت هرگز که دید این شگفت

□

شاهی که در اضافت قدرش به چشم عقل

□

به نسیه مده نقد اگر چند نیز

□

بوسه بر دو لب من داد همی از پی عذر

□

که بیند یار زیر بار شوقت

□

یک دم از طفل و بالغش خالی

□

ور نباشد فرش ابریشم طراز

□

راست همی گویم بر من مکن

□

بریده سر شاه ارجاسپ را

□

بر فلک بهر مکافات عدوش

□

شبان چو خفت، برآمد ببام آغل گرگ

□

بود آن گه وقت «کان الکاس مجریها الیمین»

□

همواره باش مهتر و می‌باش جاودان

□

کجا شد عنان عناد تو جنبان

□

اگر راند به خاور خیل زور آور شود صدجا

□

همی جان بایدت فربه ولیکن

□

کیان زادگان و جوانان خویش

□

هر سبو کز اجل شکسته شود

□

روزی به رزمگاه شبانگاه را نماند

□

بار الاها تو بر آری همه امید سنایی

□

نمی‌دانم چه بخت و طالع است این

□

گه زمین را کند ز پویه هوا

□

رسد ز چرخ عطارد هزار تهنیتت

□

فلان از بهر بهمان تا مرو را صید چون گیرد

□

به پیغوله‌یی شد فرود از مهان

□

بی‌سپده‌دم شب خذلان بدخواهت چنانک

□

ترا گر آب و رنگ از خال و سنگ است

□

صفت خلق تو در خاطر من بود هنوز

□

یکی پرانتر از صرصر، دوم برانتر از خنجر

□

نیز من قاصرم از مدح تو در بیتی چند

□

سر موئی از من نیابی تفاوت

□

مکر و حسد و کبر و خرافات و طمع را

□

چو آگاه شد قیصر آن شاه روم

□

گر یک بخار بحر کفت بر هوا رود

□

قول ایزد بشنو و خطش ببین

□

خداوندی که دایم هست اصحاب معاصی را

□

بدن آراست از تشریف جانان

□

بالله‌ام گر در سر دندان شود با لاف رعد

□

رفیقان قدر یکدیگر بدانید

□

اگر تو چند به مال و به ملک ده چو منی

□

ندانم گناهی من ای شهریار

□

خصم بد عهدت که کهف ملک را هشتم کسست

□

چرخ و انجم، هستی ما میبرند

□

لیک ایشان غافلند از گردش چرخ بلند

□

دیو همی بست بر قطار سرم

□

گرچه در هر جگری درد و غمت بیخی زد

□

فرستم نظم و نثری هم که خواهد عذر تقصیرم

□

زان روز که هول او بریزاند

□

فراوان همانست و کمتر همان

□

زهی بیان تو اسرار غیب را حاکی

□

مگر عهد کردی که در هر دل ای شه

□

چندین هزار مرد مبارز درین مصاف

□

به سوی بارگاه قیصر آمد

□

به خدایی که بیاراست به نامت دینار

□

من آنم که چون جام گیرم به دست

□

یکیت گوید من بر طریق بهمانم

□

کنون کت به گیتی برافروخت نام

□

ده زبان چون سوسن و ده‌دل چو سیرم کس ندید

□

بیاد من، کسی تخمی نیفشاند

□

این جمله همه بدیده آدم

□

ای ذونسب به اصل خود و ذوفنون به علم

□

کز تواتر در ثنای تو نیاساید دمی

□

سرورا بی‌جد و جهدی از ریاض لطف تو

□

که دیدی که زو نعره‌ای زد به شادی

□

به نزدیک نستاو چون شد فراز

□

در عشق مال آز روان شد به سوی تو

□

او سزا بد که وصی بود نبی را در خلق

□

شگفت نیست اگر من به مدح تو نرسم

□

تو گفتی زال شاخ مشک بید است

□

فرو ریخت از دیدگان آب زرد

□

بودی درون گلشن و از پردلان تو

□

درخت خرد پیری است، ای برادر،

□

برآویخت ارجاسپ و اسفندیار

□

گریزان ز من تاب داده کمند

□

صبحگاهان رفت و در محضر نشست

□

شه بوده درین ملک و سنایی نه و بخ بخ

□

بگذارش تا به دین همی خرد

□

ز لشکر بسی نامور گرد کرد

□

به مدت گرچه شد سی‌سال کز نزد شهنشاهان

□

نبارد مگر ز ابر تاویل قطر

□

ز دور اژدها بانگ گردون شنید

□

که دل گیرد از مهر او فر و مهر

□

عطای تو بر زایران شیفته‌ست

□

سوی بالا گرای همچو شرار

□

که قرآن کردم از دست شما بس

□

سمندی بزرگست گویی بجای

□

به شکر تهمت تکفیر کز میان برخاست

□

وان گفت که «ت‌ز قول شهادت عفو کنند

□

درم داد وز سیستان برگرفت

□

ز کین پدر بودم اندر خروش

□

اگر سنگی ز کوی دلبر آمد

□

کیست از جمله‌ی صغار و کبار

□

تا کان و چشمه باشد، تا کوهسار باشد

□

بدو گفت کاین نامه‌ی پندمند

□

دشمن آهن دلت از سختی اندر بغض و کین

□

کانی که با خرنده‌ی این گوهر

□

که من رفتنی‌ام به دیگر سرای

□

سپاهی که شد دشت چون آبنوس

□

هر کو عدوی گنج رسول است بی گمان

□

از پی ذکر بر صحیفه‌ی عمر

□

از آنرو طالب گنجند مردم

□

بفرمان او بود باید همه

□

حال با صد تلخ کامی گشته در حبس قفس

□

جاهل نرسد به پارسائی

□

بدانید گفتا که گشتاسپ شاه

□

چو خاک گشته به درگاه او مه و خورشید

□

خیره از من نرمیدید شما

□

نه‌ای آگه که گر غمی نبودی

□

بود آهنگ نعمتها، همه ساله به سوی تو

□

با چنین چار پای‌بند بود

□

کشتی جاه تو را فیض دعای فقرا

□

گاه گریزانی از باد سرد

□

همی گفت بداختر اسفندیار

□

ای پیوندت گسسته پیوند

□

جوابی دهی، شور شهری نشانی

□

بر مذهب و بر رای میزبانی

□

بیند و گوید نه به چشم و زبان

□

در سخن جز نام او گفتن خطا باشد خطا

□

نطاق بند خواقین گره گشای ملوک

□

زانکه سنگ گرد را هر چند چون لولو بود

□

یکی را ز دریا برآرد به ماه

□

در دیار تو نتابد ز آسمان هرگز سهیل

□

وقت پرواز، بال و پر باید

□

شست سال است که من در رسن اویم

□

خواجه بسان غضنفریست کجاهست

□

رضا و خشمش اگر نیستی مفید و مضر

□

باد مرادی که هست عزم تواش پیشرو

□

ورنه با عقل همی جهل جفا جستی

□

چو گیتی همه راست شد بر پدرش

□

ای ز دل سود حرص را مایه

□

نه آن تو است، ای برادر، درو

□

شریفتر سخنی مردم است، کاین نامه

□

به کنج عافیت منزل نماییم

□

دین سلاح از بهر رفع دشمنان آتشیست

□

در خواب نیز تا نتواند نظر فکند

□

خوابم نبرد همی که زیرا

□

چو سیمرغ از دور صندوق دید

□

توشه از تقوا کن اندر راه مولا تا مگر

□

بسی مرغ و خروس از قریه بردم

□

از بسی ژاژ که خایند چنین گم شد

□

نگاه کن که به حیلت همی هلاک کنند

□

گرگران باری چو قارون جز ثری بستر مساز

□

ز لفظشان نرسد شهد بارک‌الهی

□

ملکت نماند و گنج برافریدون

□

سر نامه را نام او تاج گشت

□

تا نگویی تو مها کین پسرک

□

به راه منزل من گر رباط ویران بود

□

به فرزند شادی ز پیری پر انده

□

وزیر از به بسی چون نار خندید

□

روزگاری گاه حل و عقد اندر دو صفت

□

راز من از عشق تو گنج نهان بود از آن

□

وانت گوید جمله عدل است این و ما را بندگی است

□

نگاهش همی داشت پشت سپاه

□

یگانه عالمی بالله چگویم بیش از این زیرا

□

خویش را خیره بی نظیر مدان

□

اکنون که از تو بنهفت آن بت رخ زدوده

□

ناکشته‌ی کشته صفت روح قدس بود

□

اندر آن ساعت که همنامت ز دست دشمنی

□

و یا محیط تلاطم اثر که هر شورت

□

رخصت و حیلت مهارهای تو شد

□

کز ایران همه کام تو راست گشت

□

از چنان صدری چنین بدری برآمد با کمال

□

این قصه همه بدید آدم

□

چند زنی طعنه‌ی باطل که تو

□

که یارب ظلم کرده بر تن خویش

□

لاله‌ی دعوی ز کوه که دروغان نیست کن

□

بعد ازین غیبت ظهور عالم آرائی چنین

□

جز که رسوائی نبینی خویشتن را تا به جهد

□

سه فرزند پرمایه را چشم داشت

□

رفیق رفت به الهام در سفینه‌ی نوح

□

در خیال آنکه کاری میکنی

□

گر بتوانست زنده داشت چرا کشت؟

□

نشنوده‌ای که چند بپرسیده‌است

□

پیشوا و واعظ دین محمد کز ورع

□

به بزم اندرون آفتاب منیری

□

ای دریغا چونکه نامد سوی بوبکر و عمر

□

که چون بازگردم ازین رزمگاه

□

از برای لقمه‌ای نان بر نتوان آبروی

□

تا بود پائی، چرا مانم ز راه

□

خانه‌ی خورد ز صد گوهر روشن نشود

□

گهر پاشی چو تو خاموش تا چند

□

عیش هنی شد چو یافت سیرت و زیب و لقات

□

خوار است خور شهریت از تن سوی مهمانت

□

هر که او مرد بود باک ندارد ز غمی

□

چو گشتاسپ بشنید پاسخ نداد

□

نیابد هیچ انس و جان نسیم انس جان هرگز

□

از ما چه صلح خیزد و جنگ، این چه فکر تست

□

که سیه روی باد هر که بود

□

بر قول ار به جمله گوا یابی

□

فزوده باد همی مایه‌ی بقات از آنک

□

زهی شهریاری که گویی ز ایزد

□

ای زاده ز تو طبع تو از سور سروری

□

چو دانند کم کوس بر پیل بست

□

در زمین تو آن عطارد آیتی در روزگار

□

خوشند کارشناسان، ترا چه دارد خوش

□

ایام چو خرم تو ندیدست سکونی

□

به دل سد غم در این اندیشه می‌بود

□

صد نرگس پر ژاله کنی ای چمن فضل

□

این رمه‌ی بی‌کرانه می‌بینی

□

برگها زرد شد اکنون ز کف سبز خطی

□

دگر آنک گفتی ز خون ریختن

□

هر ثنایی که گفتی اندر خلق

□

فرامش کرده آن گردن فرازی

□

مدح هر کس مگو به دشواری

□

کثیر الثواب و قلیل العتابی

□

زین و مرکب ترا مرا بگذار

□

آن کس که روز جنگ هزیمت شود ز تو

□

باز سرگشته‌ام همی خواهد

□

به جاماسپ شاه جهاندار گفت

□

نماند پس ازمرگ او نام زشت

□

ره وجود، بجز سنگلاخ عبرت نیست

□

کرده به اقلام بسط ظلم ولیکن

□

برآرد تیغ چون مهر جهانسوز

□

سرای سپنجست هرچون که هست

□

شیر زمانه زود کند سیر مرد را

□

در دم عیسی دمیده شمه‌ای از خلق او

□

چو رفتی به نخچیر آهو ز شهر

□

چو با سازشد مام گو را بخواست

□

روی متاب از ره تدبیر و رای

□

نرهد کس به حیله از دوزخ

□

شاه را سرسبز باد و تن جوان تا هر زمان

□

همه ره ز دانا همی لب گزید

□

ای به هنر چون پدر فاطمه

□

وگرنه مردمک چشم آن نگار منم

□

همی آفرین خواند بر کردگار

□

همی‌خواندندیش بوزرجمهر

□

ماکیان را آن فریب از راه برد

□

دفتر اسرار حکمتی و یدالله

□

شامگهی سایه‌ی لطف خدای

□

ز افسون سخن رفت روزی نهان

□

ز بهر حاضر اکنون زبانت حاجب توست

□

بروب از صحن میدانش صفات نفس بدفرمان

□

بسی تیز آید ز جنگ نهنگ

□

بعنوان ز قیصر سرافراز روم

□

همگنانم قفا زنند همی

□

شعر نیکو را چون نقطه دلی باید جمع

□

این کند بر دوش گردان گردن گردان چو گرد

□

زلشکر یکی نامور برگزید

□

خورشید جان‌فزای بود نور خاطرم

□

هر که او دعوی بینایی کند بی پیرویش

□

فرود آمد و کهتران را بخواند

□

ز داد و ز فر و ز اورند شاه

□

ای بی‌خبر، قبیله‌ی ما بس هنرورند

□

بپای کژروت روزی درآیی ناگهان در سر

□

دگر خود را ندیدم شاد از آن روز

□

اگر میل یابد همی سوی خاک

□

مرد در این تنگ راه ره نبرد

□

ای چو خورشید نور ورز جلال

□

بدو گفت جاماسپ کای راست‌گوی

□

چو با دانش ما ندارند تاو

□

اگر زین شهد، کوته‌داری انگشت

□

پیوستگان عشق تو از خود بریده‌اند

□

چو هاروت و ماروت لب خشک از آن است

□

خدمت کنم او را به دل و دیده همه روز

□

چندان که سر بیش طلب کرد بیش یافت

□

نظرة انعامه روح قلوب الصدور

□

همیدون نداد ایچ کس پاسخش

□

دلم سیر شد زین سرای سپنج

□

پاره‌ی جان در رگ و بند است و پی

□

جهان سر به سر خرمی از تو دارد

□

زهی از آفرینش مدعا تو

□

من مدحت او چونکه همی مختصر آرم

□

گر او را وامها می باز خواهند

□

در ثنایش کسی که خاموش است

□

یکی سرو آزاده بود از بهشت

□

سرانجام گیتی ز سیمرغ و زال

□

چو نقاد چرخ از تو کالا کند

□

گر تو بی آیینه رو بنموده‌ای عشاق را

□

وگر دشواریی بینی مشو نومید از آسانی

□

همیشه تا چو دو رخسار عاشقان باشد

□

تو چنین خفته و همراه تو از پیش شده

□

تهمت دریا کشم خواهم که دریایی شوم

□

ببایدش دادن بسی خواسته

□

رخانش چو گلنار و لب ناردان

□

از طبیبم گر چه می‌دادی نشان

□

و گر به نزد تو خار است عارفان دانند

□

نظر چون کرد شیری دید از دور

□

تا ولایت بدو سپرد ملک

□

سوی تو ضحاک بد هنر ز طمع

□

خاص حق، صاحب قدوس، بهاء الاسلام

□

که ناخوش بود دوستی با کسی

□

سراپرده‌ی دیبه‌ی هفت‌رنگ

□

مشاطه‌ی سپهر نیاراست روی من

□

جهانجویی اگر ناگه بخیزد

□

تا برآید لخت لخت از کوه میغ ماغگون

□

یکی را مباد عزل، یکی را مباد غم

□

دردا و دریغا که چو در شست فتادم

□

از شراب غرور خوبی مست

□

ازان پس که ایزد ترا شاه کرد

□

به اسب اندر آمد به کاخ بزرگ

□

چو نقش من فتد زین پرده بیرون

□

ما را ز خبر مثالها داد

□

وزان منزل به برتر پایه زد پای

□

گفتم: گه عطا به چه ماند دو دست او؟

□

گرد هوا گرد تو کاین کار نیست

□

زان نظر مسکین عراقی را حیاتی بخش نیز

□

به نزدیک رویین دژ آمد سپاه

□

زمان تا زمان زینش برساختی

□

شبی، آن تن بی روان جان گرفت

□

خود شیر شادیی نرساند به کام تو

□

بر هر کسی لطف کند و لطف بیشتر

□

گه علمداران پیش تو علم باز کنند

□

دامن اندر چینمی از خود اگر هر دم برون

□

نهراسد ز بیم گرگ عدو

□

به آوردگه گشت و نیزه بگاشت

□

تو گفتی که بر گنبد لاژورد

□

چه غم گر شد مرا هنگام مردن

□

از بهر صید ماهی عفو تو در دعا

□

وحشی از این زمزمه دلنواز

□

بدو بخشید مال خطه‌ی بست

□

تنت چو تار است و جانت پود و تو جامه

□

مرد، اگر بر فلک رسانندش

□

یکی چاره‌ساز ای خردمند پیر

□

ترا آفرین از فریدون گرد

□

آنکه جان کرده است بی خواهش عطا

□

نام ظالم بد بود امروز و فردا حال او

□

فخرت به سخن باید ازیرا که بدو کرد

□

هر ساعتی اندر دل و در خانه‌ی کفار

□

کدام میر اجل دیده‌ای که با او هم

□

دل بداده ز دست و شوریده

□

همان شب خبر نزد ارجاسپ شد

□

چه گفت آن سخن‌گوی آزاده مرد

□

زن بلطف و خنده گفت اینکار چیست

□

جان و جهان را چو باد و خاک شماری

□

چه کارت به سیمرغ و پروازگاهش

□

همه پادشاهان که بودند، زر

□

سپس آن پسران رو، پسرا، زانکه تو را

□

بانگ بر زد، بگفت: ای خر دار

□

فرستاد زربفت گستردنی

□

مرا با شما هم به فرجام کار

□

تا که سر از سجده‌ی شکران گرفت

□

پر نور چو روی روز کرده

□

تو گفتی هر زمانی ژنده پیلی

□

دل و زبان و کف او موافقند به هم

□

در نافه دم چو نیستی خود صواب دید

□

موسی و خضر در طلب مجمعی چنین

□

سیم روز گشتاسپ آگاه شد

□

یکایک بیامد خجسته سروش

□

لانه دل‌افروزتر است از چمن

□

چو نیست بخت مرا آن اثر که من روزی

□

نهال جاه ترا آب تا دهد کیوان

□

ایا سپهر برین مرکب ترا میدان

□

تو چو خرگوش چه مشغول شده‌ستی به گیا

□

از مدیح تو عاجز آمده عقل

□

دگر گرد آزاده فرشیدورد

□

سر مرد تازی به دام آورید

□

اگر چه یک نفس بودیم و مردیم

□

خواهش محتشم توجه توست

□

کار خر است سوی خردمند خواب و خور

□

هم دل خلق نگه دارد و هم مال امیر

□

باز یونس را نگر گم گشته راه

□

کی کنی سر عاشقان را فهم؟

□

اگر تاج ایران سپارد به من

□

به اسپ اندر آمد بایوان شاه

□

نشنیدم بنا، چنین محکم

□

شعر تو کسوتیست شهانش در آرزو

□

بسکه دور از اعتدال انداخت وقت امتزاج

□

کف به رادی گشاده، چشم به مهر

□

نظر تیره در این راه نداند سرخویش

□

اگر عراقی زبان فرو بستی

□

کمرگاه طرخان بدو نیم کرد

□

ز مردان جنگی یکی خواستی

□

پای من از چیست که بی موزه است

□

کز اول عمر تا به آخر

□

تا راه توان یافت به دریا ز ستاره

□

ای خداوند ملوک عرب و آن عجم

□

مور را بین در میان گور آن کس دانه‌کش

□

گفت زبان کبر آورد کبرت نیازت را خورد

□

نفاذ امر تو چون با زمان دواند رخش

□

ازیرا که پرورده‌ی پادشا

□

که اندر بند بگرفتست آرام؟

□

صد نقص هست در طمع اما نمی‌رسد

□

حاسدت را گو: گریز و ساقیت را گو: ریز

□

شاد باش و دو چشم دشمن تو

□

آنکه بود بر سخن سوار، سوار اوست

□

مشنو غم عشق را ز هشیار

□

ملک از انصاف تو چنان آباد

□

بران گرزه‌ی گاوسر دست برد

□

گر این یک نفس را شکیبا شوی

□

ز بس که برکه دیوارخانه دوخته چشم

□

تو آفرین خسرو گویی دروغ باشد

□

ز هیبت قلم تو عدو به هفت اقلیم

□

به عقل ریزه‌ی خود چون به کنه حس نرسی

□

خمش از پارسی تازی بگویم

□

در گذر از سر این نکته سرایی وحشی

□

دل ما یکایک به فرمان تست

□

ز آزادگان، بردباری و سعی

□

ازین بعیدتر این کاندرین بساط وسیع

□

ببوییدم او را وزان بوی او

□

راست گفتی که عاشقانندی

□

غمر مردان چو ماهی‌اند خموش

□

دیده را از خاک تبریز ارمغان آراد باد

□

دیده‌ای را که در تو کج نگرد

□

سپهبد به گفتار او بنگرید

□

چو سوسن خسته شد گفتم چه خواهی

□

گر نصیحت می‌پذیری خیز و در باغ خیال

□

صفت چند گوئی به شمشاد و لاله

□

آن شاه کیست خسرو ابوالقاسم

□

گر ز سگ طبعی کند با تو به ره گرگ آشتی

□

اگر چه عقل بیدار است آن از حی قیوم است

□

چون غلامان به دوش ترک سپهر

□

نگر تا سخنگوی دهقان چه گفت

□

چنانم میفشردی خاره و سنگ

□

دهر هم دولت یمینش گفت و هم نصرت یسار

□

با تن خود حساب خویش بکن

□

دل اعدای او سنگست لیکن سنگ آهنکش

□

چو ماهی به شست اندرون جان تو

□

عقل حریف جنگیی نفس مثال زنگیی

□

باد قهرش اگر بر آن باشد

□

هر آنکس که در جانش بغض علیست

□

گفت آتش، از آنکه دشمن تست

□

چون بود بر فتادن رومی رواج دین

□

نامدار و مفتخر شد بقعت یمگان به من

□

آه و دردا که کنون برهمنان همه هند

□

ز مال و ملک این عالم تمام است

□

به معنای مشکل سرانگشت فکرت

□

رقمی پیش طاق وحدت او

□

همی جفت‌مان خواند او جفت مار

□

بگفتا بس نماند برگ بر شاخ

□

کنون که شعله‌ی تب اندکی شکسته فرو

□

چون بخورد ساتگنی هفت هشت

□

رسد ز خدمت او بی‌خطر به جاه و خطر

□

خرد از هر خللی پشت و ز هر غم فرج است

□

صحبی اراق دمی ظلما بلحظتها

□

هر سبزه که روید از گل او

□

بر آن شهریار آفرین خواندم

□

دکه‌ی خر مهره، جای دیگر است

□

دشمن از بی‌مهریت آرد اگر روزم به شام

□

نجهد از بر تیغت، نه غضنفر، نه پلنگ

□

شیر ندارد دل و بازوی ما

□

مگر که خورد کفی آب عیسی از جویی

□

چون به او صاف خاص ظاهر شد

□

بسکه از مهر بر برات سخاش

□

همان جامه و گوهر شاهوار

□

موجش اول، وهله، چون طومار کرد

□

که بشنو شکر از اهل شکایت

□

بداده‌ست داد از تن خویشتن

□

سببی باید تا فخر توان کرد بدان

□

چون کند سی ساله عاصی را عذاب جاودان؟

□

برگشای دست کرم، و آن‌گاه

□

چو با فیض است و زو نبود جدا فیض

□

زبان‌آوری چرب گوی از میان

□

نماند توسنی و راهواری

□

به بحر آشامی از دنبال لب تر کردن قطره

□

یک هفته زمان باید، لا بلکه دو سه هفته

□

چون نسیم از سر زبان دارد

□

مهد خورشید که زنجیره‌ی زرین دارد

□

پیش ازین گر هر ده ویران به حالش می‌گریست

□

خلاف مذهب جمهور اگر شخصی سخن راند

□

بجایی که سیمرغ را خانه بود

□

که سنگ و خاک و آب و باد و آتش

□

شربت لطفی فرست کاین تن رنجور را

□

ما را دهی از طبع خوش، ماهان خوش حوران کش

□

آفتاب کرام خواهد کرد

□

پزشکی چون کنی کس را؟ که هرگز

□

زهی از درک اقصی پایه‌ی جاهت خرد قاصر

□

گرنه پای اجل از خون یلان سست شود

□

بپویم به فرمان یزدان پاک

□

ای میر مه روپوش کن ای جان عاشق جوش کن

□

سالها ننگ از مسمی داشت اسم محتشم

□

ماده‌ی شیر و نر باز ز بس الفت طبع

□

کشوری خالی نخواهد بود از عمال او

□

مگردانید سر از من به خواری

□

عزیزتر نیم از یوسف درست سخن

□

نهد رو در بیابان گریز از تاب شمشیرش

□

بگفت این سخن مرد بسیار هوش

□

چو از او داد بخواهیم از این بیدادی

□

طفل مریم بر سپهر از اشگ گلگون کرده سرخ

□

گر ز بزم خرمت بادی وزد در بوستان

□

هزار کوفته‌ی دهر گشت ازو به مراد

□

شدت پارو پیرارو، امسالت اینک

□

قلوبهم من سلاف العلم طافحة

□

سینه‌ی صاف تو و آن دل پوشنده‌ی راز

□

دلیران یکایک چو شیر ژیان

□

شراب عشق بنوشیم و بار عشق کشیم

□

مگر امانی و آمالش از حمایت تو

□

ما نمودیم کار و حرفت خویش

□

مدح تو هر که چو من گفت زتو یافت نوا

□

تا که بی‌خویش گشته‌ام من ازو

□

روضه‌ای از خرمی در همه گیتی مثل

□

شاه آن نیست که ملکی به سپاهی گیرد

□

همان حوض شاهان و سرو سهی

□

هر که رنجی دید گنجی شد پدید

□

القصه به سوی مولوی شاه

□

چنین بحری بباید تا صدف رخشان دری زاید

□

جاودان شاد باد و در همه وقت

□

تیزتر گشت و جهل را بازار

□

رخ دوستان لعلی از ناب می

□

پی اسباب خصم اشک پاشت

□

سوم دیو کاندر میان چون نوند

□

زانک تاریخ قیامت را حدست

□

حالیا بر در سرای فقیر

□

در گلستان دل افروز جهان ما را بس است

□

دستور زاده‌ی ملک شرق بوالحسن

□

به صانعی که به یک حله‌بافی صنعش

□

گفتم ای شاهدان گل رخسار

□

چشم بر جامه و بر تاج معقد دارند

□

به بالای من پور سامست زال

□

که منم آن اصل اصل هوش و مست

□

شرم بادت، زانکه داری، ای دغل!

□

در حجله‌ای که حفظ تو مشاطگی کند

□

دولت سلطان قوی باد و سر تو سبز باد

□

از ره چشم ستوری منگر اندر بوستان

□

به گاه خوف مراقب، به گاه کین بیدار

□

با قوت تسلط شاهین عدل تو

□

مکن خویشتن را ز مردم‌کشان

□

آفرینها بر تو بادا ای خدا

□

ز بلقیس جهان می‌کرد تقریر

□

دشمن اگر تیغ و تشت پیش نهد سر مکش

□

سرای پرده و جای سپه پدید آمد

□

گر بگویم آنچه از اندیشه بر جان من است

□

نپندارم که فردای قیامت تیره‌گون گردد

□

گردد امروز دی و دی امروز

□

مرا دل سراسر پر از مهر تست

□

تو چو جانی ما مثال دست و پا

□

با رعایای تو عیسی ز فلک می‌گوید

□

وقت خونریزی که سوی پیشه‌ی ناوردگاه

□

گر به خدمت نیامدم بر تو

□

طلب کن بقا را که کون و فساد

□

به تنی خسته و دلی پر غم

□

اندرو تا ابد به وفق مراد

□

نه بیش در طلب مال بی‌ثبات رود

□

کز ضجر خود را بدراند شکم

□

حسامها به زوایای تنگ و تار غلاف

□

گر مهر در تو کج نگردد بشکند سپهر

□

نشناسد ز بس طپد مریخ

□

چون به یک دم جمله چون شمعی فروخواهیم مرد

□

نغمه‌ی یزدان دگر و دین دگر

□

گر از عرش اعلا شود زاغ کیوان

□

ای تشنه به خیره چند پویی

□

چه غلام ار بر دری سگ باوفاست

□

یکی از عین قدر قبله‌ی خاص

□

هزار فتنه ز توفان نوح باشد بیش

□

همه کتب عرب و کتب عجم

□

چون نیست حالهاشان یکسان و یکنهاد

□

سپاه تو را روز هیجا چه حاجت

□

محیط نور و ظلمت پر ز موج روز و شب سازد

□

شدند غرق حیا پیش ابر احسانت

□

خشم در تو شد بیان اختیار

□

بگفت آخر نه خونریزی وبالست

□

شها ستاره سپاها سپهر گشت بسی

□

بنموده همه راز دل خویش جهان را

□

فرزند آدم است که هرجا که فتنه‌ای است

□

جز این در دل ندارم آرزوئی

□

دری که شد ز توکل گشوده بر رخ من

□

من ز کس بر دل کجا بندی نهم

□

تو مرا گویی حسد اندر مپیچ

□

چو خسرو پاسخ دل خواه نشنید

□

باید الحق اینچنین عالم نوردی تا بود

□

پیش پدر با امیر نامی

□

مباش عام که عامه به جهل تهمت خویش

□

خواهی که به مهتری زنی چنگ

□

بر تو ای قبله‌ی احرار عرب تا به عجم

□

چندانت عمر باد که چرخ عطیه بخش

□

تا نمیرد هیچ افرنگی چنین

□

اندیشه نکرد از آن دد و دام

□

سلطنت سایه‌ی صدارت تو

□

رادمردی کنید و فضل کنید

□

در روز واپسین که سرانجام عمر توست

□

دویدند آن همه فرمان پذیران

□

به آورد با او بسنده نبود

□

جمله گفتند ای عجب چون آفتاب

□

چون نه‌ای رنجور سر را بر مبند

□

ملک بنشست روزی خرم و شاد

□

آنکه فرمود کار به عین صباح

□

همه دلایل فرهنگ را به اوست مب

□

بر دین و خلق مهتر گشتندی این گروه

□

ز بختی کامدش ناخوانده در پیش

□

زبان را به ترکی بیاراستی

□

روزی چنین که کوه درآید به اضطراب

□

سال و مه در خون و خاک آمیخته

□

آشفته، که حال خود نداند،

□

خیر تاخیر بر نمی‌تابد

□

تو از آن هر دوان دلیرتری

□

هر شب به دست قادری بر گلشن نیلوفری

□

روزی که دو سه برگ کار پرداخت

□

بگیرم سر تخت افراسیاب

□

غشیش آوردی و در خون ماندی

□

آن زنان چون عقلها درباختند

□

ور گشته شبان گوسپندان

□

تا بنوشیم ساغری باهم

□

کس را دل آن نیست که گوید به تو مانم

□

گر همی خفته گمانیت برد خفته است

□

امروز اگر دمی چو یاران

□

نهادند در کاخ زرین دو تخت

□

تا از فلک بتابد اجرام مستنیر

□

رنگ و بوی سبزه‌زار آن خر شنید

□

دریاب که عزم کوچ کردم

□

که چو این عقده بر تو حل گردد

□

هر دل که شد از هیبت او تافته و ریش

□

بر هر که یک نفس شده این راز آشکار

□

من بی تو، چنین به غم نشسته

□

ز بهر پرستنده‌ای گرمگوی

□

گر ثنای خویشتن گویم بسی

□

چونک پرده‌ی غیب برخیزد ز پیش

□

گناهم گر ببخشی شرمسارم

□

هم چنین از دریچهای دگر

□

نعمت و دولت و سعادت را

□

تو را راهی نمایم من سوی خیرات دو جهانی

□

ما نیز به کوشش صوابش

□

بر ایوان چنو کس نبیند نگار

□

از فزع رعد کوس کوه شود پرغرور

□

شیخ گفتا خالقا من عاشقم

□

نکهت گیسو چو نسیم سحر

□

تیر بی‌مرکب از کمانی سست

□

هرچه زینسو داغ کرد از سوی دیگر هدیه داد

□

اگر در بند این رازی به کلی پی ببر از خود

□

امروز که بدین خراشم

□

ازین هر چه در گنج رستم نبود

□

گر نبودی لحظه‌ای در پیش او

□

نیست ضایع زو شود تازه جگر

□

چرخ که زیر است و زبر هر نفس

□

نیم شب کرد بر کریوه رود

□

نفت افروخته شود ز نهیب

□

چرا به رنج تن بی‌خرد طلب کردی

□

که این افسانه‌های ناز گفتی

□

کنون آشکارا ببینی همی

□

زویکی رای و صد هزار سپاه

□

قطره‌ای ز ایمانش در بحر ار رود

□

وگر برسی که بیتش را عدد چیست

□

گر به تیغش زنی نپیچد رخ

□

در نزد او سراسر در بندگی

□

عالم صغری به فرع عالم کبری به اصل

□

دل او چون مرا میخواهد و بس

□

یکی زاریی خاست کاندر جهان

□

چون تو گم گشتی چنین در سایه‌ای

□

گر خداع بی‌گناهی می‌دهند

□

اشکش به جگر نمک نه کم داشت

□

اگر این نکتها ندانی تو

□

هوای او دژم و باد او چو دود جحیم

□

باز خردت هست، بدو فضل و ادب گیر

□

به کوهستان ار من از بز و میش

□

که کس در جهان کودک نارسید

□

بود هر روزی درین حبس هوس

□

هر دم جوانتر می شوم وز خود نهانتر می شوم

□

بود از صف آن بتان چون ماه

□

غضبش را بدان وزان به هراس

□

گر چه آباش سیدان بودند

□

در طلب بر خود بگشت او هفت بار

□

گردم نزنند کاردانان

□

تهمتن چو بشنید و نامه بخواند

□

چون بلی نفس گرداب بلاست

□

روزه چون روزت کند روشن دل و صافی روان

□

هر سرخ گلی، شکوفه پرورد

□

سر ز فرمان او نپیچیدن

□

راست گفتی که همچو فرهادست

□

آن روز هم اینجا تو را نمودم

□

دهانش بر دهان و نوش بر نوش

□

دگر باره سهراب گرز گران

□

گرچه خاری است کارزان ارزد این

□

بک احیی و اموت بک امسک و افوت

□

گرد از جگرش به خون درآمد

□

کیست کین را شمار داند کرد؟

□

چو کاسه بر سر بحری و بی‌خبر از بحر

□

گه کند تندی و گه بخشش از آنک

□

چشمم به ستاره راز گوید

□

بفرمود تا برکشیدند نای

□

هرک جان بر لعل آن دلبر نهاد

□

دلم چون تیر می پرد کمان تن همی‌غرد

□

بیامد تا بر شکر به صد نوش

□

بگرفته به نور شرع یقین

□

چون همسفرید با مه خویش

□

آن است پادشا که پدید آورد

□

گفت دانستم که رنجت چیست زود

□

بفرمود تا رخش را زین کنند

□

در همه آفاق پیوندی نداشت

□

ماند حسرت بر حریصان تا ابد

□

در این جنگ آشتی رنگی برانگیز

□

آنکه او مسجد مدینه بساخت

□

ز مسجد فلکش راند رو حدث کردی

□

هزار فصل بدیع است و صد چو فضل ربیع

□

عاشق کلست و خود کلست او

□

بدو داد پس نامه‌ی شهریار

□

من نمی‌یارم ز وصلش بوی برد

□

او مقلدوار هم‌چون مرد کر

□

بر باغ ارم پوشیده شاخست

□

در آن عذری نیاوردم بر او

□

ای چو موری لنگ در کار آمده

□

سود نداردت این نفاق، چه داری

□

راه عدم را نپسندیده‌ای

□

بدو گفت خورشید با ماه نو

□

پس حسن را زود بفرستاد شاه

□

بنده فرمانم نیارم ترک کرد

□

بسا باده که در ساغر کشیدند

□

تو چه دانی که مرگ طفل از چیست؟

□

صد کتاب صبر بر خود خوانده‌ام

□

که به شروان ز دلم سوخته‌تر

□

چند زنی تیر بهر گوشه‌ای

□

چنین گفت کان طوس نوذر بود

□

گر زنی باشد شود مردی شگرف

□

آنچ مقصودست مغز آن بگیر

□

که ای نادان غافل در چکاری

□

زن بد را نگاه نتوان داشت

□

جزو گردد، کل شود، نه کل، نه جزو

□

ولیکن جز امین سر یزدان

□

از کرم دان این که می‌ترساندت

□

بدین کار همداستان شد پدر

□

دو دلبر داشتن از یکدلی نیست

□

امر کردی در گرفتن سوی گوش

□

این زمین پاک و آن شوره‌ست و بد

□

از پی آن مشو که زود آری

□

دل از شیرین غبارانگیز کرده

□

تو را که صاحب کافی خریطه‌کش زیبد

□

گه توی گویم ترا گاهی منم

□

برین داستان من سخن ساختم

□

بده فرسنگ از کرمانشهان دور

□

گر تن من هم‌چو تن‌ها خفته است

□

آنک کشتستم پی مادون من

□

از بلندان نظر بلند شود

□

تجسس کرد شاپور آن زمین را

□

به زیر آتش اندیشه زاد باید پخت

□

سایه نشینی نه فن هر کسست

□

سوی شهر ایران نهادند روی

□

جهان تلخ است خوی تلخناکش

□

لحظه لحظه امتحانها می‌رسد

□

چون شدی در خوی دیوی استوار

□

آنکه او را تو زشت کاشته‌ای

□

فرو مانده چنین تنها و رنجور

□

روح شیدا شد ز عشق منظرش

□

گازر کاری صفت آب شد

□

ابا چاکر و شمع و خیناگران

□

غریبی کشته بیش ار زد فغانی

□

یعنی این غم بر من از غدر ویست

□

مهر پاکان درمیان جان نشان

□

خرقه‌پوشی، به ترک عادت کوش

□

همه دانندگان را هست معلول

□

شناسی تو خانه‌ی مهین و کهین را

□

چونک کلیات را رنجست و درد

□

تو درویش را رنج منمای هیچ

□

مهین بانو زمین بوسید و بر جست

□

چون یفر المرء آید من اخیه

□

وز صفیری باز دام اندر کشی

□

ز کرم یک نظر به کارش کن

□

اگر بهرام گوری رفت ازین دام

□

مریمی کش هزار و یک درد است

□

آنچ از دریا به دریا می‌رود

□

دریغ آن رخ و برز و بالای تو

□

کجا آن نوبه‌نو مجلس نهادن

□

یک دهان خواهم به پهنای فلک

□

توشه ز دین بر که عمارت کمست

□

دلم از کار تن به جان آمد

□

هنوزم هندوان آتش پرستند

□

از آن شهره فرزند کو را رسیده‌است

□

از سبب سوزیش من سوداییم

□

مرا گفت کاین از پدر یادگار

□

کمانچه آه موسی وار می‌زد

□

هرگز نکنید و ندهید از حسد و مکر

□

اختیار و جبر در تو بد خیال

□

گر نبودی شکوه یک دو بزرگ

□

نه چندان تیغ شد بر خون شتابان

□

کز این زندان همی بیرونت خواند

□

کیست که این دزد کلاهش نبرد

□

دمیدی به کردار غرنده میغ

□

به یاران گفت کز خاکی و آبی

□

جز براسپ علم و بغل جست و جوی

□

هر که او از هم‌زبانی شد جدا

□

می چو آتش بر آتشت ریزد

□

اگر بر من به سلطانی کنی ناز

□

خاک را بر زر گزیده‌ستی چو نادانان ازانک

□

کان زمین و آسمان بس فراخ

□

ز پیوسته‌ی خون به نزدیک اوی

□

بدین آیین چو بیرون آمد از شهر

□

سوی خردمند به صد بدره زر

□

گرچه مجرد شوی از هر کسی

□

چون تو با علم آشنا گشتی

□

در این اندیشه صابر بود یکسال

□

نبینی، گر خردمندی، که تو کرسی یزدانی؟

□

گر شکری با نفس تنگ ساز

□

سپهبد جز از تو سخن نشنود

□

وز آنجا سوی موقان کرد منزل

□

نامه‌ت از علم باید و زعمل

□

چشم هنر بین نه کسی را درست

□

گر سوم ماهش آفتی نرسد

□

به مولائی سپرد آن پادشاهی

□

بشنو سخن ایزد بنگر سوی خطش

□

زو چه ستانم که جوی نیستش

□

ز کشتی گرفتن سخن بود دوش

□

عبیر ارزان ز جعد مشکبیزش

□

زیرا که چو تو زوبعه نهاز است

□

گرچه نیابد مدد از آب جوی

□

بنده‌ی مرده دل چکار آید؟

□

مفرح هم تو دانی کرد بر دست

□

امروز بدین ملک در طلب کن

□

بشنو این پند از حکیم غزنوی

□

که تا در جهان مردمست و سخن

□

زهر خوردی که طعم نوش دارد

□

این تیره و بی نور تن امروز به جان است

□

نور حق را نیست ضدی در وجود

□

روستایی نبود و در ده شد

□

سخن کان از دماغ هوشمند است

□

دین حق را مردمی دان جانش علم و تن عمل

□

ض جان آمد نماند ای مستضی

□

بیاراست بر میمنه گیو و طوس

□

چو اقبال تو با ما سر در آرد

□

خرما و میوه‌ها به بهشت اندر

□

ای بخورده خون من هفتاد سال

□

صورتی کش به دست خود کردست

□

اگر چه ناری ای بدر منیرم

□

بنگر که این غریژن پوسیده

□

دامن او گیر کو دادت عصا

□

چو نامه به نزد سیاووش رسید

□

لباسی پوش چون خورشید و چون ماه

□

داد به الفغدن نیکی بخواه

□

طهرا بیتی بیان پاکیست

□

مس به بویش ز دور زر گردد

□

پس آنگه بر زبان آورد سوگند

□

همچنان کز نم هوا به بهار

□

اشک فشان نا به گلاب امید

□

اگر تو شوی دور از ایدر تباه

□

چه شب بود آنکه با صد دیو چون قیر

□

بنگر که اگر جهان نکردی

□

آن مه نو را که تو دیدی هلال

□

نرد این درد پاک باید باخت

□

گهی با بخت گفتی کای ستمکار

□

سوی وفاست روی خرد، چون جفا کنی

□

دار درین طشت زبانرا نگاه

□

همه ره ز آوای چنگ و رباب

□

دگر ره دیو را دربند می‌داشت

□

چه بایدت رغبت به شیره کنون

□

هر یکی پروازش از آفاق بیش

□

هست بر موجب قباله‌ی من

□

چو ابر از شور بختی شد نمک بار

□

بالنده‌ی بی‌دانش مانند نباتی

□

این نه آن جانست کافزاید ز نان

□

از فلک هر چه میرسد به ظهور

□

گوزن کوه اگر گردن فراز است

□

هر که مر دانائی دنیی بیابد گر به عقل

□

کل شیء قاله غیرالمفیق

□

دمنه‌ی رفتگان تست این خاک

□

مکن سودا که شیرین خشم ریزد

□

بندیش که کردگار گیتی

□

در یکی گفته که استادی طلب

□

به معشوقان بری پیغام عاشق

□

اگر چه در بسیط هفت کشور

□

زاغش نگر صاحب خبر

□

خود تو کفی خاک به جانی دهی

□

اندرین خیمه کار سازانند

□

به دستی سنگ را می‌کند چون گل

□

گفتارشان بدان و به گفتار کار کن

□

چون بنسیان بست او راه نظر

□

زنده‌ای کو؟ که بنده باشیمش

□

اندر بلا چو شکر و اندر رخا نبات

□

مایه‌ی خوف و رجا را به علی داد خدای

□

چون بود از همنفسی ناگزیر

□

خرقها گر چه میرسد به علی

□

واقفی از سر خود از سر سر واقف نه‌ای

□

پند و سخن خوب بر آن سفله دریغ است

□

شرع نسیمی است به جانش سپار

□

وای شبانی که کند کار گرگ

□

بود کان غزل در سوزن نگنجد کاین دمت غزل است

□

چشم دلت از خواب غفلت باز کن

□

اندرون تست آن طوطی نهان

□

بر میان دار بند به کوشی

□

اذا ما شیت ابقائی فکن یا عشق سقائی

□

سران جمله «کنولا دی را نی»

□

جسم جسمانه تواند دیدنت

□

کرد حرفی که رقم زد سعدی

□

خامش که اگر خامش نکنی

□

به صرفه صرف کن نقدی که داری

□

عاقبت چونکه به مردم کند

□

پارسایان، که با وفا جفتند

□

ستم کاری کنیم آنگه بهر کار

□

از آن هر چار ایمان سخت بنیاد

□

تشنه را گر ذوق آید از سراب

□

قرار دل بود نایاب آنجا

□

بپرسیدش که چون افتاد رایت

□

به بالای ملک ماهی نشانه

□

کز پس این پیشوا بر خاستند

□

مال ده، گر چهار کس باشد

□

ای شمع نهان خانه جان

□

دگر زان دادمت زینسان خیالی

□

طوق من آویزش دین تو شد

□

رنج‌بینان به راحتی برسند

□

از تیغش کوه لعل خیزد

□

نهانی باختندی آن دو مشتاق

□

آنچ می‌مالید در روی کسان

□

دل به بازارها گرو کرده

□

اگر توسن شد این فرزند جماش

□

عزم سلطان به سوی هند به پایان بهار

□

لقمه‌ای کو نور افزود و کمال

□

بلکه ز جان نیز مجرد شوم

□

جریده بر جریده نقش می‌خواند

□

کنیزی پاسبان را کرد بر راه

□

هست این را خوش جواب ار بشنوی

□

یا شود خواجه‌ی گرامی بهر

□

فرو خوان قصه دارا و جمشید

□

شناسای ضمیر راز دانان

□

کی دهد این گنج ترا روشنی

□

روی تحقیق ازو نهان گردد

□

جوانی را به یادت می‌گذارم

□

تواین ره کی روی کز ناز و تمکین

□

تا نمانی صفر و سرگردان چو چرخ

□

فتح با رایتش به همراهی

□

بالای هزار عشق نامه

□

خداوندی که ما را کار با اوست

□

قدر دل و پایه جان یافتن

□

چیست پیش تو حرم ایندو سه مور

□

وآنکس که نظر بدو رسانی

□

به کاری ناید، ار، یاری در آن روز

□

ممن ار ینظر بنور الله نبود

□

نتوان زد به مذهب مالک

□

پولاده تیغ مغز پالای

□

چه داند خوی چرخ بی‌وفا چیست

□

آهو و روباه در آن مرغزار

□

شانه زن زلف عروس بهار!

□

با اینهمه ناز و دلستانی

□

عجب رود از کمین دندان نموده

□

چو پرگار بنیت نباشد درست

□

شیخ بر منبر و زنان بر لم

□

از بس که سخن به طعنه گفتند

□

لب تا تار خود خندان نباشد

□

در همه فن صاحب یک فن توئی

□

ز خون خوردن دمی بی‌غم نمی‌زد

□

با دولتیان نشین و برخیز

□

ستد فرمانی از فرمانده‌ی دهر

□

دو تیغی‌تر از صبح شمشیر تو

□

نطفه‌ای را که پشتواره‌ی تست

□

بدان سی و دو دانه لولو تر

□

نهانی جست فرمانی ز درگاه

□

چو بد گوهری سربرآرد زمرد

□

آنچه در دور ما امیرانند

□

در عالم عالم آفریدن

□

چنان میراند زور ماده‌ی شیران

□

چون گهر عقد فلک دانه کرد

□

مریم از محصنات در بکری

□

گویند ز عشق کن جدائی

□

مبر نزدیک شانم در غم و سور

□

خوب سرآغازتر از خرمی

□

تا به نالنده راه یافتمی

□

تنی چون خرکمان از کوژپشتی

□

ولیکن چون ضروری بود پیوند

□

تیغ ز الماس زبان ساختم

□

پس چرا باید این فزونیها؟

□

کنون در پرده خون خواهم افتاد

□

شتابد میل میل آن سو به تعجیل

□

خانه بر ملک ستم کاریست

□

تا به منزلگهش پی آوردند

□

چون ابن‌سلام ازان نیازی

□

جامه به فریاد و فغان می‌درید

□

پنبه درآکنده چو گل گوش تو

□

در زمان گشت چار فصل پدید

□

این گفتم و قصه گشت کوتاه

□

بزر گران در گل لغزان اسیر

□

بنگر تا چند ملامت برم

□

شاه سنجر چون حال او دانست

□

اگر خطت کمربندد به خونم

□

همه جا بودم از بخت پر امید

□

در پی جانم سحر از جوی جست

□

آنکه در اصل جلد باشد و چست

□

گفتا که مرادم آشنائیست

□

به محبوسی که عمرش رفت در بند

□

این بنه کاهنگ سواران گرفت

□

بر چنین آلوده‌ای مفتون مشو!

□

ز طبع آتش پرستیدن جدا کن

□

تن چو به خرمای کسان میل کرد

□

کبک وش آن باز کبوتر نمای

□

باز فانی شوی به آخر کار

□

ولیکن بود صحبت زینهاری

□

تمنای دل ما میکند خواست

□

عنان به که پیچیم ازان پیشتر

□

گرچه در سلک زمان آن پیش است،

□

تا دشمن تو سلیح پوشد

□

در ته او آب سبک خیز نیست

□

دفتر افلاک شناسان بسوز

□

مرغ او آشیانه کی سازد؟

□

یاری که ز جان مطیعم او را

□

باد فرزین عز و عمرت را

□

بسکه سرم بر سر زانو نشست

□

همان به که افکنیم‌اش از پدر دور

□

با اینکه سخن به لطف آبست

□

فی‌الجمله ز خود خجل شدم نیک

□

اگر بیشکین بر نویسنده راست

□

مهر دوشیزگی تمیمه‌ی او

□

روشن گهری ز تابناکی

□

کان که بود خازن گنجینه‌اش

□

زکم خوارگی کم شود رنج مرد

□

عشق آن شاهدان بالایی

□

نسیم دولت از هر کوه ورودی

□

از بدی و ددی، مده سازم!

□

به وقت خزان می‌خورد عود خشک

□

تا به چند از مقام رابعه لاف؟

□

نخجیر دو ماهه قیدم اینست

□

ترس ترسان در پدر آورد روی

□

ای نفست نطق زبان بستگان

□

آفتابی ز علم روشن‌تر

□

گیرد به هزار جهد یک جام

□

رسولان را به خلعت‌های شاهی

□

چون جو و گندم شده خاک آزمای

□

تا تو بازار خویش تیز کنی

□

جگرگاه ملک را مهر برداشت

□

تا نگردی چو آسمان یکرنگ

□

تاختن آورده پریزادگان

□

در پیش روز و شب دعا گویند

□

طلب کردند پیری کان فرو خواند

□

گل کند، خار به جا بنشاند

□

نهانخانه‌ای داشتی از ادیم

□

صدقت از نار خود سقیم کند

□

آن کیست که بر بساط هستی

□

که: «ای چشمم به دیدار تو روشن!

□

غافل بودن نه ز فرزانگیست

□

آمدنشان سوی حضیض از اوج

□

زخمی چو چراغ می‌خورم چست

□

ز آنهمه لشکر کش و لشکر که بود

□

تا تو به خاک اندری ای گنج پاک

□

جنبش اینجا نماند و رفتار

□

چو بر زد باربد بر خشک رودی

□

میوه‌ی پخته خور، که بیرنجست

□

بردند به تحفه‌ها در آفاق

□

قدم دوستان به خانه در آر

□

گفتی که مترس دستگیرم

□

کمر بسته‌ی جوزا بگشای!

□

به هر گامی که شد چون نوبهاری

□

گنجها در کنار میکردند

□

نازنینی و ناز پرورده

□

ای تو بیچون، چگونه دانندت؟

□

پرستاران به پایش سر نهادند

□

سر بر کمر زنند حسودان، چو دست من

□

به مالک بود مشهور آن جوانمرد

□

تو گمانی که می‌رسد معشوق

□

من چگویم : چه کن؟ تو میدانی

□

کار مخالف تو برون افتد از نوا

□

زلیخا را در آن حجله نشاندند

□

این حق بشنو ز من، که این هست

□

گرنه پیش این زبانه‌ها بودی

□

از جای آمدن تو اگر واقفی به عقل

□

هر کرا از درش سالی هست

□

گفتی که: عارفم، ز کجا دانم این سخن؟

□

که: «گنج مقصدم بس ناپدیدست

□

آب دریای معاصی تا رکابم بود، دایم

□

وی بسا گم شده ره، در شب تار

□

ای گنج صد قارون ترا، گفته نبی هارون ترا

□

به تدبیرش به هر راهی دویدند

□

وجود پشه دارد حکمت ای خام

□

دل عمه به مهرش شد چنان بند

□

تو ثابت کن که این و آن چگونه است

□

قصه کوته، دل پر از عیش و طرب

□

ز هر یک نقطه دوری گشته دایر

□

مده اندیشه جز به جان خرد

□

از او تحصیل کن علم وراثت

□

همی زد گوییا چون ناشکیبی

□

چو انجام تفکر شد تحیر

□

در آن میدان که را باشد سر تاج

□

مظاهر چون فتد بر وفق ظاهر

□

همچو سیمین‌لعبت از سیم‌اش تنی

□

یکی از جرعه‌ای گردیده صادق

□

صفتش را به فکر داند مرد

□

تو را تا کوه هستی پیش باقی است

□

گلی بودم ز گلزار جوانی

□

نماند اندر میانه رفق و آزرم

□

که: بودم خفته‌ای بر بستر مرگ

□

نبودی تو که فعلت آفریدند

□

با تو گفتم مجمل این اسرار را

□

یکی گوهر برآورد و هدف شد

□

کنت ربیعا و حاجنی لهبی

□

بت و زنار و ترسایی و ناقوس

□

غدر و ابنا و استغدر الدنیا بهم

□

شرق من عرش احبها فاحبها

□

نظام المعالی من خراسان سید

□

لحب مرضی الجفون جامرهم

□

ببین ز موج تو را هر نفس چه گردشهاست

□

از پیاده دوام فرزین بند

□

تلخی بلای توست چو خار ترنگبین

□

آرزومند این جهان گردد

□

کاین ره که تو می‌روی سرابست

□

خود موجب خجلتم عیانست

□

که با هر یک چه بازی کرد خورشید

□

فانی بعرش فارک رعناء

□

گشت گیتی چو کلبه‌ی بزاز

□

ناگهان آن ذره بگشاید دهان

□

سر سر همچون دل آمد سر تو همچون زبان

□

سر به فرمان فگنده باشیمش

□

کی ز سیمرغت رسد سرمایه‌ای

□

همواره آنتر می شوم از دولت هموار من

□

به زین نتوان رقم کشیدن

□

و ربع لهوی جناء بغداد

□

بگونه‌ی قلم تو شده‌ست زار و نزار

□

به عهدش گرگ را بر میش دل بیش از شبان لرزد

□

که می ریسی ز پنبه تن که بافی حله ادکن

□

بر رخ شاهد معنی جعدی

□

نه اعتماد بر این جاه مستعار کند

□

ز کردار نیکو نهالی نشانی

□

آراسته کن به نوک خامه

□

فی القلب داعیاء بغداد

□

یکی باد بی‌زوال، یکی باد بی‌کنار

□

در زمین می‌راند گاوی بهر کشت

□

در بیشه فتد این آذر من

□

با سلامان کرد بیعت هر که بود

□

پای در ره نانهاده سرنهاد

□

روز عید وصل شه را ساخته قربان صیام

□

بدین امید روزی می‌شمارم

□

دهری یجازی الشر شر جزاء

□

آری چو سخن نیک بود مختصر آید

□

سگانت را به خون دشمنانت کرده مهمانی

□

و مل بالفقر تلقائی و انت الدین و الدیان

□

که هم چاه است و هم گرداب آنجا

□

کسان که قصه‌ی دریا و وصف کان کردند

□

ژاژخایان خلق چون عصفور

□

پروانه خویش را مرنجان

□

عریف وفی صقع‌العراقین مصقع

□

خراج خطه‌ی مکران و قزدار

□

جمله احوالت به جز هم عکس نیست

□

کاین خجلی را به قیامت برم

□

جرعه‌کش باده‌ی سرمد شوم

□

ور بود مردی شود دریای ژرف

□

بک فی الدهر سکوت بک قلبی یتکلم

□

خون شد جگرش ز مهربانی

□

چون در عراق ساز حسینی کنند راست

□

سال و مه از گریستن چو وننگ

□

که سیل حادثه هرگز نسازدش ویران

□

نافه به گل داده و نیفه به خار

□

همچو سگ زرد شود یار گرگ

□

صد بار پیر گردی و بازت جوان کند

□

بوی از گل و نور از سهیل یمن

□

سرهان سران فکنده بر پای

□

حق گفته و اوحدی شنیده

□

کوس‌کوبان تو از کوس برآرند آواز

□

قدامکم فی یقظه قدام یوسف فی الکری

□

شرط بود گنج سپردن به خاک

□

ره‌نشینان به ساحتی برسند

□

چون ز دست اوست صد جان ارزد این

□

اگر آن دست و بازو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

زین بخت گریز پای بگریز

□

آن نشانی که می‌رود دلدار

□

گه وفا و گه بخشش و گه گفتار

□

کند در پیکر جسم جمادی روح حیوانی

□

نیک سرانجامتر از مردمی

□

مرسله بند گلوی شاخسار!

□

از زخم تیر و هیبت شمشیر آبدار

□

به خرما بود وعده و نقد خار

□

که دارد قفلی از یاقوت بر در

□

با شاهدان معنی اندر کمر شود

□

چنانکه نجم زحل هست مر ترا مرکب

□

هم‌چنین بسته به خانه‌ی ما برد

□

دولت باقی ز کم آزاریست

□

صید این جمع گول گیرانند

□

هفت لقمه نان طعام او و بس

□

جمله حجتها ز طبع او رمید

□

از شیفته ماه نو نهفتند

□

در باز گشتن این فزع و زینهار چیست؟

□

دست دادت خدای با کف راد

□

به سایل آن چه کفش آشکار و پنهان داد

□

جان دو عالم به یکی تن توئی

□

ز غم می‌سوخت اما دم نمی‌زد

□

وز اثر برق تیغ دشت شود پرشرار

□

و آفرین و یاد کرد خواجه هر یک بر زبان

□

کاینست طریق آشنائی

□

عارف کسی بود که بداند که: از کجاست

□

از بهر دعا نیز به شب باشم بیدار

□

سلسله از گردن سگ برمگیر

□

بود کی پشین حرف بروی گواست

□

وز حریم عافیت بیرون مشو!

□

کی شود کار تو در گرداب راست

□

بحر اندر قطره‌اش غرقه شود

□

که ما را توتیا شد خاک پایت

□

زان دشمن وارون ترا، منکر شود چون سامری

□

کارفرمای چنین در همه آفاق کجاست

□

گر پری همچو بشر جلوه کند در ابصار

□

قلم چون نگردد ز پرگار سست

□

پدرش را از آن خبر کردند

□

تا چرخ تیز گرد کند بر مدر مدار

□

گر نه خرد را دلیل و یار کند

□

اقبال تو باد و دولت شاه

□

چون ز بی‌آبی همی با باد کردم هم عنانی

□

ای پدید از ملکان همچو حقیقت ز مجاز

□

ساحران را سیر بین در قطع پا

□

کند گوهر سرخ را روی زرد

□

صبر بر حال خویش نتوانست

□

شد حسن نیز از حساب آن سپاه

□

هیچ ملحد را مبادا این حنین

□

زمانه خود کند رامش تو خوش باش

□

بپیچید ازو روی و برگاشت زود

□

به روزگار خزان روی برگهای رزان

□

نجم خورشید طلوع و مه برجیس صعود

□

سپهر از زمین رام‌تر زیر تو

□

چون درآری به شمار این بیش است

□

زویکی مرد و صد هزار سوار

□

رای او کارکرد زین دو میان

□

شد نامزد شکیب سازی

□

به کار سیاووش پرداختم

□

نیکوان را گرفته اندر بر

□

شمس الحقی که او شد سرجمع هر علا

□

هر که پس آمد سرش انداختم

□

ساخته پر لعل و گهر سینه‌اش

□

محنت جفتی و فرزندی نداشت

□

بر رواق عشق یوسف تاختند

□

بیابان در بیابان رخش می‌راند

□

ز گیتی فرستاد و آورد زود

□

از آن پیکان او هرگز نجوید جز دل اعدا

□

آن باره را که بود تحرک در او محال

□

جعد شب از گرد عدم شانه کرد

□

توبه کار و عذرخواه و عفو جوی

□

نام هر دون را خداوندی نهم

□

به مثل چون پشیز و دینارند

□

چو برق از پرده بیرون خواهم افتاد

□

ز کیخسرو از وی نشان خواستی

□

جای سازند بتان را دگر از نو به بهار

□

گفتا بسی زین‌ها کند تقلیب عشق کبریا

□

فاخته‌رو گشت بفر همای

□

اجازت داد، پر، از عذرخواهی

□

گوی وصلی یافت و از من گوی برد

□

بر صور آن حسن عکس ما بدست

□

ببوسید آن دهن کاو بر جگر داشت

□

نبیند کسی از کهان و مهان

□

کند ز خدمت او بی یسار ملک و یسار

□

گشت آسمان و انجم آن اکثر آفتاب

□

پایه خوار از سر خواران گرفت

□

وز بدان و ددان رهان بازم!

□

وز وجود خویش بیرون ماندی

□

شاعران مردم گیرند همی اندر راه

□

برو پشتی چو کیمخت از درشتی

□

نگردد جوانمرد پرخاشجوی

□

کوشش ما بر دل بازو گواست

□

گرم‌تر صد بار از بار نخست

□

تشنه کشی کرد و بر او پل شکست

□

هر دو می‌بردند روز خود به شب

□

چون کنم، بی‌صبرم و درمانده‌ام

□

تا نگویی جبریانه اعتذار

□

ز لطف شاه می‌دادم درودی

□

که بر موج دریا نشینی همی

□

لقب او خلیفه‌ی بغداد

□

خمیر مایه‌ی ده نسل آدم از حوا

□

که ایشان زما باز پیچند سر

□

گوهر عقد ثریا بگشای!

□

جوی خون راندی دل بی خویش او

□

پسران علی و فاطمه زاتش سپرند

□

آنهم ز پی دو روشنائیست

□

بدو تازه شد فره‌ی شهریار

□

رادی و فخر و بزرگی سبب مفخر اوست

□

که شهی اندر دل او سرد شد

□

نرگس چشم آبله هوش تو

□

به صد نازش به سوی مصر راندند

□

در بن طاسی گرفتارآمده

□

ناگهان کردی مرا از غم جدا

□

نیابی نقطه‌وار از خط برونم

□

سر نیزه بگذارم از آفتاب

□

فقه و تفسیر و مسند و اخبار

□

زبان خامه بجنبان پی مبارک‌باد

□

برو هیچ بندی نه از زرو سیم

□

بر دل او کند نخست عبور

□

ذره‌ی محوست پیش این حساب

□

ناکشته هیچ دشمن او در دیار او

□

شمشیر تو به که باز کوشد

□

بدین شیرمردی و گردی ندید

□

در پیش او تمامی در زینهار

□

چو فکرتت صفت امر کن فکان گیرد

□

تا سر این رشته بیامد بدست

□

هر یکی را زبان حالی هست

□

صورتی باشد صفت نه جان، نه عضو

□

گر بجویم غیر تو من فاسقم

□

کم گفتن هر سخن صوابست

□

نشستند شادان دل و نیک‌بخت

□

ناصرش ذوالجلال و الاکرام

□

سیلی سرعت کند رنجه نشای زبان

□

مرهم سودای جگر خستگان

□

شیر پستان حور عین خورده

□

کی پسندد آن ثنا از من کسی

□

فزونی که به عمر تو اندرون نفزود

□

زهی مشتی ضعیفان ستمکار

□

بخندید و زان کار خیره بماند

□

آن دل نه به دارو به هم آید نه به مرهم

□

چو معلوم است شرح از بر مخوانید

□

نه بسیار ماند آنکه بسیار خورد

□

آشنا گرد با روان خرد

□

میان بسته دارد ز بهر گزند

□

قبض و بسط دست از جان شد روا

□

شب روز کن سرای خاکی

□

همی خفته را سر برآمد ز خواب

□

همه مسائل سربسته را ازوست بیان

□

خاک بر سر می‌کند از دست او دریا و کان

□

به فصل بهار آورد ناف مشک

□

کی روی بر فلک چو هفت اورنگ؟

□

نبودم درم جان برافشاندم

□

به رزم اندرون اژدهای دمانی

□

یک خانه عیال و صیدم اینست

□

ابا هدیه و اسپ و استر به بار

□

حجاج سرفراز همه دوده و تبار

□

ببینم در آن آینه هر چه هست

□

همچو پری بر دل آزادگان

□

به فلسی چند مملوک خودش کرد

□

ز سیمین برش رسته دو ناروان

□

حایط و عرصه گواهی می‌دهند

□

زان غنیه غنی شدند عشاق

□

همان سنج و شیپور و هندی درای

□

ای که از جود تو باشند جهانی به نوال

□

تعجیل قاصدان سبب سرعت لسان

□

دیده خورشید پرستان بدوز

□

بدین جنبش دهی آرام عاشق

□

چنان شد که فرمان او برگزید

□

جز جهل و نحس نیست نشان سلامتش

□

وان نیز به یاد آن دلارام

□

ز زین برکشید و بیفشارد ران

□

هزار تافته‌ی چرخ ازو رسید به کام

□

در هند بود غلغل و در زنگ بد فغان

□

در غم تو ای جو گندم نمای

□

به زیر پاش تخت زر نهادند

□

پر از داستان شد به بسیار سال

□

غصه‌ی آن بی‌مرادیها و غم

□

بهشت شرع بین دوزخ رها کن

□

سواران بروها پر از چین کنند

□

کاینجهان با دولت و تیغ شما خوارست خوار

□

شربت لطفی به کام زهر نوشان عتاب

□

غافلی از جمله دیوانگیست

□

مددم کن بهر چه بتوانی

□

ازو زارتر در جهان زار کیست

□

حدیثی کنی، کار خلقی گشایی

□

شهنشه زان فرو خواندن فرو ماند

□

گر ایدون که بینند بر گاه نو

□

به خاک اندرون داشتندی نهان

□

بکوش کز گل و مل داد عیش بستانی

□

که باشد ریگ و سنگ اندر بیابان

□

خار را خوبتر از گل داند

□

که راز دل آن دید کو دل نهفت

□

در دل سالار او را صد رضاست

□

با تو نکند چو خاک پستی

□

که بندد برین کین سیاوش کمر

□

عذرکی تازه رخ نمود مرا

□

کاندر حساب آن به نهایت توان رسید

□

زمانی تازه شو تا کی شوی تیز

□

در آن گنج، ناپیدا کلیدست

□

همی گرد گیتیش برتاختی

□

خاک پیش توست و زر را می نیابی جز خبر

□

بر تخت سعادتش نشانی

□

درفشش کجاپیل‌پیکر بود

□

گفتا: دو دست او به دو ابر گهر فشان

□

چه نهی شمع شب خود بره صرصر

□

مغنی راه موسیقار می‌زد

□

آسمان آشیانه‌ها بودی

□

بزد بر سرش ترگ بشکست خرد

□

اختیارت هست بر سبلت مخند

□

وز خنده چو شمع می‌شوم سست

□

همی بخت تو زین سخن نغنود

□

دل سپاه شد از رنج تشنگی آزاد

□

گر بود از ته دل و گز از سر زبان

□

هنوزم چشم چون ترکان مستند

□

غرقه در سیل ز باران بهار

□

بدو اندرون خیمه‌های پلنگ

□

زیرا که نکو دینی و مسلمان

□

نکردند از وفا زنهار خواری

□

میانم بدو نیم کردی به تیغ

□

ور همیدون هفت کشور هفتصد کشور شود

□

کاشکی صیقل و فسانی داشت

□

بهشت عاشقان را در گشادن

□

به از زنجیر تدبیری ندیدند

□

که آزاده را کاهلی بنده کرد

□

حد کجا آنجا که وصف ایزدست

□

در دادن جان شفیعم او را

□

همی داد و بر داد دادن بسیچ

□

بر تو برخواند چون آب ز بر

□

کند میان صحیح و سقیم تفرقه‌ها

□

جهان گو تا بر او گرید جهانی

□

که صد سر می‌رود آنجا به تاراج؟

□

جهان ناسپرده جوان سترگ

□

هنر زید سوی عمر و عوار آید

□

شهنشه ریخت در پایش نثاری

□

سپردند آن باره‌ی دژ بدوی

□

چون ساده‌دلان هر چه به باغ اندر ناریست

□

ز دو صد سرو، یکی شاخک بار آور

□

که باشد مستحق پیوسته محروم

□

به هایل وادی‌ای محروم و مهجور

□

درخت گلفشان و بید و بهی

□

چه حسد آرد کسی از فوت هیچ

□

ترسم که در این هوس بمیرم

□

بیامد ورا دید مرده چنان

□

جوید به روز مبارزت نام

□

به نور تبصره از رای مقنع و قاد

□

چرا عمری به غفلت می‌گذاری

□

دلم از عکس رخسار تو گلشن!

□

خدایا مرا زود برهان ز رنج

□

تا هست جامه گیرد ازو رنگ زعفران

□

مستانه سرود برکشیدی

□

ببین تا کدامند صد نامجوی

□

محمود پادشاه همه کیهان

□

لوح محفوظ است، کاو زین در گذشت

□

به خسرو گفت ما را حاجتی هست

□

به لوح آرزو نقش فریبی

□

نباید که باشد بجز پارسا

□

تو ببینی روی دلالان خویش

□

وز جام چو کوه لعل ریزد

□

دریغ آن همه مردی و رای تو

□

خویشتن را به آرزو برسان

□

می‌شود سال جلوس پادشاه دین پناه

□

ندیدم کس بدین حاضر جوابی

□

نزد عفو تو سر مشتی عور؟

□

دو پرمایه با او همیدون براه

□

این چنین حکم و قضای حاکم دادار نیست

□

بدین‌تری که بر گفتم سرودی

□

نگیرم فریب تو زین در مکوش

□

بر راست‌ترین لفظ شد این شعر نو آیین

□

با حصیر کهنه‌ی مسجد بساز

□

نه از کرمانشهان بل از جهان دور

□

چون صراحی، برکشیده گردنی

□

بزرگ آنکسی کو نداردش خرد

□

لیک نبود پیک و سلطان خضر

□

زانکه به چشم دگران دیده‌ای

□

بدار و ببین تا کی آید به کار

□

مجلس و خاندان خواجه وطن

□

گوش قوای مدرکه را نیز گوشوار

□

به استقبالش آمد گردش دهر

□

پرده‌ی راز او شکافتمی

□

بباید چشیدن بد روزگار

□

به رزق همه عالم اندر ضمانی

□

عکس او را دیده تو بر این و آن

□

بران گونه گفتار ناخوب دید

□

بر شه حقشناس حرمتدان

□

دیده بود او، آنچه دیده دیگران

□

غلط گفتم در روزی فراخست

□

ز سبحه یافته سر رشته‌ی کار

□

همان جان ما زیر پیمان تست

□

هر که جدی کرد در جدی رسید

□

آب ز چشم آر که ره بی نمست

□

چنین نام هرگز نگردد کهن

□

شاعران را با لگام و زایران را با فسار

□

که به آئین کنیزان شودش آینه دار

□

ز یاران منقطع وز دوستان دور

□

خلیده در رگ جان نشتر مرگ

□

به کشتی چو با دیو برخاستی

□

چرا چون زعفران گشت ارغوانت؟

□

تا بیابی در تن کهنه نوی

□

سواران بیدار با پیل و کوس

□

که حمل برج اوست یا عقرب

□

خانه‌اش را پاسبانی می‌کنم

□

بیا تا بنگری صد گور بهرام

□

که نگسستی از او یک لحظه پیوند

□

شگفت آمدش کان سخن‌ها شنید

□

صبر و حلمش نیم‌شب بگریخته

□

می‌گریزد از تو دیو نابکار

□

نبینم کسی از در تاج و گاه

□

سخای تو بر شاعران مفتنن

□

نظمی روان به جانب هندوستان کند

□

حلاوت بیشتر سر جوش دارد

□

مختصر آوردم این گفتار را

□

همه توشه‌ی جانم از چهرتست

□

کنون ستاره‌ی خورشید باشدم خرگاه

□

سایه نشین چشمه حیوان بسست

□

خنک آنکس که خیر دریابد

□

درد و فزع و ناله و فریاد و فغان باد

□

بسیجی کن اکنون که خود در میانی

□

بگو تا خط به مولائی دهم باز

□

وندرین باب فکر باید کرد

□

بدان خانه این خرد بیگانه بود

□

هر که آفت زده‌ای دید، رمید

□

هر چه گویم آفتاب روشنم

□

نه فلک مسند وزارت تو

□

مغز بدخواه او میان عظام

□

جلد آهوی ختن فرق کنند از تیماج

□

شکر قربان ز لعل شهد خیزش

□

تر و تازه چو آب زندگانی

□

فرستاد باید به شاه جهان

□

ور چه رهبر به سوی عالم عقلی نظر است

□

جز خلل و عیب ندانند جست

□

برهیم از وجود خود ما هم

□

زمین او سیه و خاک او چو خاکستر

□

فرجام هلاکش ز نیش مار است

□

به عزم روم رفتن تیز کرده

□

نباشد در وجود تیر و بهرام

□

برآرم ز ایوان ضحاک خاک

□

که نرخ جامه‌ی بهمان چه بود و کفش فلان

□

تا به ملک ایمنی بنشاندت

□

گر به اخلاص نیست، نیست مباح

□

بیستون را همی‌کند به تبر

□

آب و آتش را دهد با هم به یکدم التیام

□

به جرعه ریختندش چون چشیدند

□

وگرنه کار عالم باژگونه است

□

بگسترد خورشید یاقوت زرد

□

ای به سخا چون پسر ذوالیزن

□

از گل اصلی نرود رنگ و بوی

□

منزلت تارک زحل گردد

□

او به هر فضل سید آباست

□

بپر چون طائر دولت، رها کن ماکیانی را

□

دل از شیرین شورانگیز بردار

□

تو را از بهر کاری برگزیدند

□

سپهدار خیره بدو دادگوش

□

ز ناهمواری ایام توسن

□

تا تو طلسم در او نشکنی

□

بس که بر سینها نشیند چست

□

پیوسته چو چرخ در دوارید

□

بجای جد و اب قائم‌مقامی را بود قایل

□

نه شد واقف کسی برحسب آن حال

□

هم او مرکز هم او در دور سایر

□

چگونه توان بودن ای شهریار

□

شهریت علف‌خوار است مهمانت سخن‌خوار

□

در خیالاتش چو سوفسطاییم

□

حال و حکم نتیجهای دگر

□

حدیث می‌نشنود و حدث همی‌پالود

□

زمان خواب گذشتست، وقت بیداریست

□

مغانه عشق آن بتخانه در دل

□

صدای لفظ «ارنی» «لن ترانی» است

□

همان اسپ تازی به زرین عذار

□

در فتاد و خفته زان بیدار شد

□

دل مده الا به مهر دلخوشان

□

کام خود در مراد او دیدن

□

همه بسته بر کین ایرج میان

□

کریمی نیست در بازار اشعار

□

که هم یاقوت و هم عنبر ترا هست

□

در اول می‌نماید عین آخر

□

بسان پری پلنگینه پوش

□

هیچ دل نیست ز هجران اسد

□

چون دریشان رفت شد نور جلال

□

زهر گویی، شکر دهد پاسخ

□

ابا بازوی شیر و با برز و یال

□

نامیخته به زهر، نوالی بخوان نداشت

□

دلش سیر آمد از صاحب کلاهی

□

در اینجا ختم شد بحث تفکر

□

کزین پس نیابی ز من خودنشان

□

ناشتا بگذاشتی بیمار را

□

کرد از تنگی دلم را شاخ شاخ

□

وز پی خوردن این زبونیها

□

فاد ما تسلیه المدام

□

بود بنعل سمندت فرشته ناصیه سا

□

گر از تحت‌الثری آید بلند است

□

ز بهر آخرت می‌کن حراثت

□

از زلال نظم کن نخل قلم را بارور

□

زعلم حق زبان را زمام باید کرد

□

از همانجا کامد آنجا می‌رود

□

دزد بر بام طفل و بیوه رود

□

شو تو ز کبر خود جدا در کبریا آویخته

□

دهر دریا و تو چون موسی عمرانی

□

که باشد تا تو باشی با تو همراه

□

نمی‌دارد کسی از جاهلی شرم

□

نقصی ازین طمع به عیار تمام تو

□

چنین زنند ره خفتگان شب، دزدان

□

بی زبان شد گرچه دارد صد نوا

□

به سگان باز دار این مردار

□

کو سردلب است و سردچانه

□

در اخلاص و دلسوزی و جان سپاری

□

پس از حجی و عمری در ضمیرم

□

یکی بگذاشت آن نزد صدف شد

□

می‌کرد نظر ز روی اکراه

□

هزار مرغ چو من بو تمام او زیبد

□

وز امید و نهمت مشتاق بیش

□

اندرین خاکدان بمانی تو

□

ز آنک جز آن خاک این خاکیش را آرام کو

□

رو کتاب نان و حلوا را بخوان

□

به کم خوردن توان رست از هلاکش

□

یکی از یک صراحی گشته عاشق

□

مهام را به ید قدرت شهیست زمان

□

تفاوتیست میان من و دگر مرغان

□

جز گرویدن گروی نیستش

□

ادبش هم ببین، بدار سپاس

□

اگر چه سگ نگهبان است تأثیر شبانستی

□

کرده هرگاه برون دست ولایت ز ملک

□

کمند چاره را بازو دراز است

□

اشارت شد همه با ترک ناموس

□

به چشمش از اثر آن گرفته جایرقان

□

چون تو همی نگردی ازین شیر سیر شیر؟

□

بستری این لوح سیاه و سفید

□

چار یار تو چار حد زمین

□

عشق چو مست و بنگیی صبر و حیا چو داوری

□

اهل دنیا را در آن، بس خیرهاست

□

به هوش زیرک و جان خردمند

□

و آنکه روزی دهد به طفلان کیست؟

□

ای خوش آن گله که موسی کندش چوپانی

□

با در و دیوار، این پیکار چیست

□

بر مقامش نایبی می‌خواستند

□

همه را اعتبار داند کرد؟

□

تا دهد مژده کالا یا قوم قد جاء البشیر

□

ارزان اگر چه نیست گران می‌توان خرید

□

خروسی را نبود آواز تکبیر

□

میتوانست قصرها پرداخت

□

ببین راه شکایت را نهایت

□

چهل درست که بخشش کنی چه دشوار است

□

ای ز تو رویم سیه پیش کمال

□

تا نصیب تو چون و چند بود؟

□

چراست نام من از جمله‌ی جهان انسان؟

□

پشتی به کتاب خداداده

□

نکردی تا توئی زین زشت‌تر کار

□

نیک زن را تباه نتوان داشت

□

که دوای جمیع آلام است

□

در حقیقت، داد استادی دهی

□

در خیال آرد غم و خندیدنت

□

جد و جهدی بکن که سود آری

□

تا چه قصد است چرخ گردان را

□

ازین وسیع‌تر اندر قیاس ارض و سمائی

□

فرشتش بر سر سوگند می‌داشت

□

خوبی از وی چه چشم داشته‌ای؟

□

چرخ هم شوکت قرینش خواند و هم صاحبقران

□

گر ظفر یابد بر ما، نکند ترک طراز

□

ان تکلف او تصلف لا یلیق

□

ورنه خمار باش و خرقه مپوش

□

برآور قصر و ایوانش به ذکر و شکر یزدانی

□

کز پس مرده خردمند نکرد افغان

□

جهان خاص جهاندار است یکسر

□

در دو گیتی بزرگوارش کن

□

وین زمان هم دارد ای دارای خورشید اشتهار

□

مرا از پرتو جان، آب و رنگ است

□

لازم و ملزوم و نافی مقتضی

□

هم ز من بر من این زیان آمد

□

تا نیابی فراز قله‌ی وهم

□

بی وجه و ناروا و بعید است و ناصواب

□

چنین بسیار صید از در درآرد

□

بگذری زاب نیز بی‌کشتی

□

بهانه را چو مرض داده‌ام به حکم جواب

□

از نظر گو حرز شیدائی فرست

□

در نگر کادم چه‌ها دید از عصا

□

یا گزند و مخافتی نرسد

□

رهروانش خاک در چشم جهان پیما زنند

□

آن علم تو را ز تو بستاند

□

ز شیرینی بجز صفرا چه خیزد

□

می ندانی چه فتنه بر خیزد؟

□

ز اقبال حمزه‌ی عجم آن شاه نوجوان

□

گفت کس یکذره زین شکر نخورد

□

ور گهری با صدف سنگ ساز

□

اندران فترتم بخوردی گرگ

□

تربت اقدامه کحل عیون النقاب

□

که موج کی زند از بحر من محیط کرم

□

بدست آورد فرهاد گزین را

□

چون توان گفتنش؟ که بد کردست

□

صاحب طبعی لطیف خاطر

□

کار کسی کو به هوا مبتلاست

□

بدر نهش نام چو گیرد کمال

□

خس به یادش به از گهر گردد

□

موزه بر کند و ساعتی بنشست

□

خسارتهای تن را با یکی تدبیر تاوانی

□

دو دل بودن طریق عاقلی نیست

□

رز خالص به امتحان به شد

□

پس از طوف در حاتم بدین در می‌توان آمد

□

ترا بر پای و ما را بر سر آمد

□

تا به ضد او را توان پیدا نمود

□

سال و مه مدحت و ثنا گویند

□

از تن و جان امید ببریده

□

محتشم را خورد اگر بوی عطائی بر مشام

□

به دیگر دست می‌زد سنگ بر دل

□

چست و چابک خیال بازانند

□

مهد خود در شام غم همرنگ طفل اشک ماست

□

صد هزارش دوا فرستادی

□

غافلی از توشه بی توشه‌ای

□

از زن پارساش به گفتند

□

نیش اندیشه در دلش نوش است

□

بس دیر کشتی این گل رعنا را

□

تا سرت از طشت نگوید که آه

□

سبزه‌ی دمنه را چه داری باک؟

□

روا شوند که یابد از آن بلیه امان

□

شامگه برگشت، خون آلوده دست

□

یک جو کهگل به جهانی دهی

□

بر زبان نیز مهر خاموشی

□

وی چو بدر منیر محض کمال

□

چو آسمان گره گر ببیند از مه و مهر

□

این فرشته‌ی پاک و آن دیوست و دد

□

یک سر تازیانه بس باشد

□

سنگ استنجای شیطان در بغل

□

چه بر قضای خدای و چه بر قدر دارد

□

یا گهی باشد چنین گاهی چنان

□

کهنه را هشته، قصد نو کرده

□

کاندرو موجی نباشد هر زمان انداخته

□

کار تو همچو غله و ایام آسیاست

□

رنگرزی پیشه مهتاب شد

□

دو سه درویش درحباله‌ی من

□

درد کشیدن خطاست حال که درمان رسید

□

در دست دیگریست، گر آ ب و گر آسیاست

□

چون رسد در وی گریزد جوید آب

□

کس نگردد به نام خرقه ولی

□

غوث دین، رحمت عالم زکریا بینند

□

تاریخ این مقارنه هر مصرعی از آن

□

عاشق خویشست و عشق خویش‌جو

□

بیغرض کار خلق باید ساخت

□

نظم تو گوهریست سرانش در انتظار

□

به طعم همچو شکر بود آب نوش گوار

□

جمله را در داد و در داور کشی

□

یا سرافرازی ار اکابر شهر

□

تا نگوید سخن، ندانندش

□

تیرگی بزم تو بیش از ضیاست

□

طبع غباری به جهانش گذار

□

بر سر دیگران کشیده قلم

□

خروج را شده تارک بسان مغر و زبان

□

که نه این کار چنگ و منقار است

□

در خلاصت سحرها خواهم نمود

□

غوطه در لجه‌ی چنین هالک

□

چند باشد مرده‌ای در خاکدان انداخته؟

□

نامحرمی بر آن مه خورشید احتجاب

□

گنج نورست ار طلسمش خاکیست

□

ملک بگرفته ماه تا ماهی

□

پشت من گرم است ازین ای آفتاب بحر و بر

□

کور دارد شبان و لنگ نهاز

□

جمع شد در چهره‌ی آن ناکس آن

□

چوی بری بد ز عیب بدفکری

□

رمه‌ای کو چو تو شبان دارد

□

شیر یک قطره نخوردست ز پستانش

□

غیب ممن را برهنه چون نمود

□

ای کم ارزن، زنخ مزن به گزاف

□

یکی از فرط فیض کعبه‌ی عام

□

هر زمانم، مرگ در پیراهن است

□

جزو ایشان چون نباشد روی‌زرد

□

چو دیدم سر دولت در سر او

□

هان! خرت یافتم بیار افسار

□

کام خواهد یافتن آخر ولی در کام گاز

□

دست به دستت ز میان گم کند

□

نیست، بی‌علم روزگار مبر

□

که به دو دولت است قیراندود

□

آمده از مه به ماهی چند گاه

□

همنفسی را ز نفس وا مگیر

□

بر زمین نیز هفت خط بکشید

□

لب تشنه‌اند بر لب دریای اخضرم

□

گهی از گربه ترسیدم، گه از باز

□

کار نتوان کرد ور باشد هنر

□

رایگانش مده،که پاره‌ی تست

□

به جمشید جوانبخت جهانگیر

□

کشاورز سپهرم با تو بنشاند

□

آن بود آورده از کسب حلال

□

زنده شو، تا سگت شکار آید

□

ناطقه در ثنات لال شده

□

علم اژدها نشان باشد

□

عاقبت‌بینی نیابی در حسب

□

مهر تابنده در مشیمه‌ی او

□

دست همه بهر قبض همچو بنان بود

□

جاهل بی‌قیمت و بی‌حرمت است

□

جز به ریاضت نتوان یافتن

□

که کندشان سپهر لالایی

□

آشکارا نگشتی این اسرار

□

آنگاه تو را عمر جاودانست

□

بر سر آن نیز نمانی بسی

□

میوه‌ی خام اصل قولنجست

□

ماهی از بحر نگذرد به شناه

□

ما نمی‌بینیم و ما را میبرند

□

کنده روباه یقین تو شد

□

زیرک و مردو سیر چشم و درست

□

پیش انسان به ذات حاضر شد

□

دال بر اقبال آن جنگ‌آور قسور کمین

□

می‌نداند که نخسپد خون من

□

آمد و رفت و خفت و خیز کنی

□

جلد تو کرده‌ست جسم مختصرت را

□

هفت پرگار فلک شد آشکار

□

وافت این غول ز راهش نبرد

□

تا ستایش گزان می‌کردند

□

عین علیل غضیض الطرف مکحول

□

تا که بی عقل و هشی صاحب مشعر گردد

□

تا نسوزی تو ز بی‌مغزی چو مرخ

□

سخن اینجا نماند و گفتار

□

همچو خط را قلم و، دایره را پرگاری

□

مادر دهر را بسی پسر است

□

بگذری از کفر و در دین بگروی

□

مور او کی به دانه پردازد؟

□

کند آنچه با مه بنان پیمبر

□

همیشه بلبل طبعم هزار دستان است

□

نهاده بران دفتر از مهر چهر

□

صبر در صدق مستقیم کند

□

آن کو خلیل تست چه نسبت به آزرش ...

□

نه به سر برت عقاب است و به گرد تو کلاب؟

□

فرود آمد از باره چندی ژکید

□

دشمنان را مجوی نیز آزار

□

همه تقریر کرد با محرم

□

نه که بر دوش گرانبار نهی باری چند

□

سرافراز جنگی چنانچون سزید

□

کرده دریای فتنه را پر موج

□

و گر سم بر فلک ساید سمند راهوار تو

□

چو هر روز، نرخ تو بالا کند

□

وزان روشنی بخت وآن دستگاه

□

چیستی؟بر چه اسم خوانندت؟

□

خندد اکنون بر هر اقلیمی و بر هر کشوری

□

بر جهان گسترده و مبسوط و ممدود و ذلیل

□

بپرورد و با جان همی‌داشت راست

□

چون توانی جان من بشناختن

□

برین هست یک شاهد از روشنان گل

□

جام جهان‌نمای بود رشح ساغرم

□

ز درگاه وز شهریار جهان

□

ز پیری همه ساله ترسان بدم

□

بر من فسرده‌ی مسکین زن

□

جز آب نکوفتیم در هاون

□

نخواهند زین بوم و بر باژ و ساو

□

آنچنان که حکم غیب بایزید

□

بعد ازین ای جان ز تو روی وز چاکر آینه

□

هنرورند بزرگان، ترا چه بود هنر

□

جهان سر به سر هرچ جز روم شوم

□

کنون هر چه جستی همه یافتی

□

ز احصاء فزون از حد کمالاتت زبان الکن

□

خلل از غلظت گرد سپه در سد اسکندر

□

ببرد ز خورشید وز باد و خاک

□

جمله محتاجان چشم روشن‌اند

□

که من گلی به تو دادم ز بوستان ضمیر

□

جامه نماند چو پود دور شد از تار

□

بدو اندر ایمن نشاید نشستت

□

برد جان ازین بی‌شمار انجمن

□

تفض منها و تجری صفوة الحکم

□

شکنجی دیدم و گشتم یکی آه

□

بیابد به فرجام خرم بهشت

□

که اژدهایی گشته‌ای در فعل و خو

□

بسی بینی بزرگان اوفتاده

□

تا بود چشمی، چرا افتم به چاه

□

به بخشش گنج باد اور بگشاد

□

نهند از بر تخت ایران کلاه

□

که جایگاهش گه چاه و گاه زندان بود

□

کز بلندی سایه اندازند بر باغ جنان

□

در خوابگه‌ی رفیق زد گام

□

کان فزود از اجتهاد جن و انس

□

نافذ همه بی‌نشان معقول

□

آخر ز عجز خود به مدارا دراوفتاد

□

به استقبال شاه تخت گیران

□

پی و استخوانها بیازاردش

□

که نبینید زرد رخساری

□

به چه کار آمدت این سفله تن ملحم

□

بگفت ار دوست می‌ریزد حلالست

□

وان مریدان خسته و غرقاب خون

□

این سالخورده مادر اندوه زای خاک

□

نمی‌پرسیم این چونست و آن چند

□

ز هجران سرگذشتی باز گفتی

□

سپاهی فرستاد بی مر به راه

□

مردمش از مردمی در همه عالم سمر

□

ز بی‌قدری تو این را خاک و آن را باد پنداری

□

مبارک دید شیرین طالع خویش

□

کان نصیحتها به پیشش گشت سرد

□

از دست دام دارم و از چشم آبگیر

□

چنان می ز بهر رهایش طپد

□

زیر و زبر کرده‌ی عشق است و بس

□

ز دل بیم و اندیشه را پست کن

□

دل دشمنانشان بر آتش کباب

□

سند و دفتر و طومار نداشت

□

تو نیز مزن به دور باشم

□

آیت حمدست او را بر کتف

□

آن نکرده نیک با کس جایش از حالش بتر

□

خویش را گرد و غباری میکنی

□

جانم غم رفته باز گوید

□

که شاهی چو ایرج شد از تخت کم

□

گه ثبات چو کوه و گه عطا دریاست

□

به کام طوطی خوش لهجه زبان دانم

□

ماهی، زده آفتاب را، راه

□

چون چنین جنگد کسی کو بی‌رهست

□

گر بوزد بر دلت شمال حقیقت

□

تو چنین غافل و عمر تو چو مرغی به پر است

□

نزدیک شد افتاب زردم

□

به در و به یاقوت پرمایه سر

□

زخمه دگر، آن دگر و این دگر

□

جهان ستان ز عدوی ستم شعار آمد

□

وگر خون ریزیم هم با تو یارم

□

هست بی‌چون و خرد کی پی برد

□

شب را به فروغ شمع رخسار

□

شده آماده بهر چاره‌سازی

□

رنگ بناگوش چو نسرین تر

□

که اندیشه دارد همی پیشه دل

□

محبان تو را از دود آتش غره‌ی غرا

□

سالم از تفرقه و امن ز طوفان دارد

□

باشی به مراد دوستداران

□

پیش می‌بیند عیان تا روز فصل

□

به خدمتت رسم، ای مبتغای اندیشه!

□

که کس را هیچ هشیاری ازین به راه ننماید

□

تیمار عروس کی تواند!

□

ز رخش تگاور جدا کرد زین

□

و اسباب عروس یک به یک ساخت

□

برایت نقد و جنس از اندک و بسیار می‌آید

□

از هر که بجز تو، روی بسته

□

کو زمانی می‌رهاند از خودیش

□

از گرگ ربوده مزد دندان

□

راست اندر تله روباه برد

□

چهار الف و چهارست و صد و بیست

□

هیون دلاور برآورد پر

□

گویی نمک و جگر بهم داشت

□

مبتلای صد الم بند مید هر کدام

□

میانش بر میان و دوش بر دوش

□

کل را بر وصف خود بینی سوی

□

رمه دارم بهر سو از عدد بیش

□

راز مردان جهان با دامن تر گویمی

□

نهاد از مهربانی حلقه در گوش

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

که یابم از وصال دوست بوئی

□

بحر سپر می‌کند کشتی بی‌بادبان

□

معذور بودیم در جوابش!

□

از مراقب کار بالاتر رود

□

چون باز رهی ز بد گمانان؟

□

نان کجا دارد دریغ از ناشتا

□

لیلی، به میانه چون گل زرد

□

خرام و در بار دادن ببست

□

در یوزه‌ی کهتران مکن تنگ

□

خدایگان سلاطین جسم جهان داور

□

فریاد ز وحشیان برامد

□

شمع فانی را بفانیی دگر

□

به گوش خود ز شیرین آه نشنید

□

ز بهر غایب فردا رسول تو قلم است

□

بلی خواهنده را خواهد همه کس

□

بروی زمین بر کنم هم کنون

□

توی در شبستان سر بانوان

□

بلند موج تراز صد هزار طوفان است

□

حفظ ایمان و وفاکار تقیست

□

فضل بودی بهر قوت ای عمی

□

از ایدر مرو بی یکی انجمن

□

دیو غرورش ز گریبان گرفت

□

آن جوامردی که جان را هم بداد

□

بدان‌گونه کت هست بنمای روی

□

برین نیکویی باز گردم به جای

□

هست مرآت ظهور و غیبت صاحب زمان

□

جز یکی رمز از برای ابتلاش

□

نی مساجدشان نی کسب وخان و مان

□

که باشم بران آرزو کامگار

□

اجل نخورد دوچاری درین سپنج سرا

□

کی گل از کیسه بر آرد زر برون

□

رخان هم چو گلنار آگنده داشت

□

همی بازگشتند یکسر ز جنگ

□

دل بستاند از زبان لب بنهفت از دهن

□

عقل ناقص وانگهانی اعتماد

□

چاره او را بعد از این لابه گریست

□

ز کابل همی خواستی باژ و ساو

□

با من مگوی، کازچه مرا نیست خواستار

□

مر مرا تو هیچ توقیری منه

□

ز یک دست ریگ و ز یک دست آب

□

بیاویز پایم به چرم پلنگ

□

بشست آزمائی و زورین کمانی

□

ور دو شاخستت مشو تو چار شاخ

□

یا بدادی شیرشان از چاپلوس

□

چنین تیز رفتن ترا روی نیست

□

قول و خط من تو را خود از بر است

□

گویم آتش را که رو گلزار شو

□

درم ریخت تا بر سرش گشت راست

□

همی رفتم از پس چو شیر ژیان

□

به از تو تکیه نکردست هیچ صدرنشین

□

مشتری بی حد که الله اشتری

□

خویش بنما که قیامت نک منم

□

گشاده درچاره و بسته در

□

تا شودت پیر خرد، رهنمای

□

هر گدایی نامشان را بر نخواند

□

نزیبد جز از مردم زشت خوی

□

که با او بدندی به دشت نبرد

□

نپوشیده است بر من هیچ رازی

□

کای برادر راه خواهی هین بیا

□

روح را اندر تصور نیم گام

□

ازان شیون او رخش زرد شد

□

از درج صدف ریخته شد سی گهر من

□

کی ندا کردی که آن کفتار کو

□

سر جادوان اندر آری به خاک

□

من آیم کنون گر بمانم دراز

□

کزان زمان که بدانستم از یسار یمین را

□

زانک تو از آتشی او آب خو

□

که استخوان او بتر خواهد شکست

□

ابی جوشن و خود و گرز و کمند

□

گر چه در دهر، صد هزار بناست

□

معتدل ارکان و بی تخلیط و بند

□

کجا خشک و تر زو دل اندر هراس

□

بیازید و دستش گرفت استوار

□

ز درویش خزر تا منعم روم

□

لیک باطن را نجاستها بود

□

تا نماند گنج حکمتها نهان

□

که آمرزش آید مرا از خدای

□

هر آنچه‌ش گمانی بری کان تو راست

□

نیست آن جز حیله‌ی نفس لیم

□

زدن رای با مرد هشیار و دوست

□

گرفتند قرطاس و قیر و قلم

□

به دام افتد از بهر خوردن چو موش

□

تا ترا پر باده چون جا می‌کنند

□

حجت باقی حیرانان شویم

□

گرانمایه اسپان و تخت و کلاه

□

هرگز نبوده‌است هنرمند، خاکسار

□

وا شناسی صورت زشت از نکو

□

برفتند و گفتند هر گونه دیر

□

همی گفت با درد و چندی گریست

□

برومندی و برخورداریت باد

□

من ز صد یک گویم و آن همچو مو

□

مزمن عقلست اگر تن می‌دود

□

خریدار شد رزم او را به سور

□

پر مشک شد ز نافه دم آهوی خطا

□

حادثست و محدثی خواهد یقین

□

کجا اندر آورد باید بگرد

□

خروشان بشد دایه‌ی چرب دست

□

چو بیند که دشمن بود در سرای؟

□

محتسب کردن سبب فعل بدست

□

تا پدید آید صفات و کار او

□

ز شهر و ز درگاه سالار نو

□

کار، گرانسنگتر است از سخن

□

رقص اندر خون خود مردان کنند

□

سبک تیغ تیز از میان برکشید

□

همه دل به مهر تو آگنده‌ایم

□

نیابی چون نه زو جوئی ز مه نور

□

چشم بگشا تا ببینیشان عیان

□

که اسفلی بر چرخ هفتم می‌شود

□

پسر خوار شد چون بمیرد پدر

□

نیابد راحت از بیمار، بیمار

□

زیر لب می‌کرد هر دم ریش‌خند

□

تو گفتی ندارد همی آگهی

□

بماند به ما کشور و بوم و جای

□

که فردا برخوری والله اعلم

□

اتق من شر من احسنت الیه

□

انعکاس حس خود از لوح خواند

□

ز من بدره و برده و تاج و تخت

□

نکوبد هیچ دستی بر سرت مشت

□

لیک بر محروم بانگ چوب بود

□

بگنج سپهدار ایران کشید

□

پس پشت تابوت و اسپ سیاه

□

که هر که کار نبست این سخن جهان نگشاد

□

صورت خوکی بود روز شمار

□

لیک تو باشی ز حفظ آن گران

□

به فرمان ابلیس گم کرد راه

□

به کنه جان نتوانی رسید پس آسان

□

این بهایی نیست بهر هر غرض

□

نشستند و خوردند و بودند شاد

□

که رومی نهاد اندرین مرز پای

□

مگر به سایه‌ی دستور پادشاه زمان

□

تا که او مسجود چون من کس شود

□

هم‌چو عنبر بو دهد در گفت و گو

□

سخن هرچ گفتی به جای آورم

□

که ترا جز زبان الکن نیست

□

نیست بر مرحوم لایق لعن و زخم

□

بگویید کاین را چه اندر خورد

□

دل ما ازین درد کردند چاک

□

به اسباب مهیا شد مهیا

□

وا نمایم هر سبک را از گران

□

مر نبی را مست کرد و پر طرب

□

برفت و نکرد از بر و بوم یاد

□

ای برادر تا بدانی زرد خار از شنبلید

□

ما بقی را هر یکی ساقی شود

□

که رستم بدرید قلب سپاه

□

به کابل یکی مهتری شاه کرد

□

به کوی خطرناک مستان روند

□

هر که را افزون خبر جانش فزون

□

لا یسع فیه نبی مجتبی

□

به گنجور ده تا براند ز پیش

□

من نمی‌بینم طبیبی در جهان

□

عین مشغولی مرا گشته فراغ

□

به دست اندرون دست شاخ بلند

□

جزین نیست اندر جهان یادگار

□

خردمند آفرین بر وی بخواند

□

با درخت خوش نبوده وصل تو

□

تا که افزون‌تر نماید حاصلش

□

برانگیخت آن باره‌ی پیلتن

□

کز تکبر زهر می‌انداخت از لب همچو مار

□

تا دمت یابد مددها از دمش

□

چو باز آمد از شهر مازندران

□

مگر تخت را پروریدت سپهر

□

رها کن زن زشت ناسازگار

□

منصب خرق سببها آن اوست

□

بسط هندستان دل را بی‌حجاب

□

که تاج فریدون به سر بر نهاد

□

فتادگان، خجل و رفتگان پشیمانند

□

بانگ گرگی دان که او مردم درد

□

ز رستم چو دیدند یک یک نشان

□

فراوان نهان نام یزدان بخواند

□

صلای عشق در دادم جهان را

□

از گنه در تیه مانده مبتلا

□

وا رهیدم از چه دار الغرور

□

بدیدار او داشتی نعم و بوس

□

همه زیر این گنبد چنبری است

□

که ز چوپان خرد بستند چشم

□

برآمد ز دهلیز پرده‌سرای

□

ز رویین دژ آنگه سخن درگرفت

□

ده از نعمت آباد و مردم خراب

□

نقبوا فیها ببین هل من محیص

□

چون ببینی کر و فر قرب را

□

که بدخواه را زین پشیمان کنید

□

تحفه‌ی گوهر فروشان، گوهر است

□

کرد او را از جنین تو غریم

□

ابا او ز بهر چه کردست بد

□

اگر دور دارد سر از بدخویی

□

که حق‌گزاری و بی‌حق کسی نیازاری

□

همچو شرط عطسه گفتن دیر زی

□

که بودند پیغمبر دین ما

□

به سر بر نهادی دل‌افروز تاج

□

آن هم از روباه بازی دان که او شیر نر است

□

زانک گندم بی غذایی چون زهد

□

بهشتیست گفتی همیدون به جای

□

بدان سان که رستمش فرموده بود

□

به دوزخ برفتی پس کار خویش

□

تا به بوگیران گردون می‌رود

□

درختی برآرایم از دانه‌ای

□

به پالیز سرو بلند آیدش

□

شود کار تو نیز آنگه دگرگون

□

حکمت دینی برد فوق فلک

□

همی جست ازو کژی و کاستی

□

سر اندر نیارد به آزار و درد

□

گر در عمل نکوشی نادان مفسری

□

دل گواهیی دهد زین ذکر تو

□

همه رمز و اشارت خردست

□

کمانی بود سودمند آیدم

□

روش بر ره پار و پیرار دارد

□

از کسی نشنیده باشد گوش جان

□

سراییم یک با دگر آفرین

□

مر او را بران باره تنها بدید

□

کز پارس می‌برند به تاتارش ارمغان

□

گر مرا یک رمز می‌گفتی ز حال

□

که هم رستخیز است و هم رسته خیز

□

سکندر بروبر همی جان فشاند

□

سوزنش کی چاره خواهد کرد، کی

□

چون تو زیشانی کجا خواهی برست

□

نشیب آیدش چون شود بر فراز

□

ببارید چون ژاله از ابر تیر

□

گهی می‌داد باده گاه می‌خورد

□

پیش اهل دل یقین آن حاصلست

□

به شکرانه قرصی به خورشید داد

□

به نزدیک شاه و دلیران شوم

□

تو را یک لقمه چون لقمان دریغا

□

نیشکر کامل شود از نیشکر

□

تو از خون به کش دست و چندین مکوش

□

نه از کار دیده بزرگان شنید

□

که گرد عشق نگردند مردم هشیار

□

تا به الا و خلا فیها نذیر

□

کند پیک ادراک را سنگ‌سار

□

بدید اندرو راه پیوستگی

□

دزد شد گیتی، تو نیز از وی بدزد

□

وز طمع در چاپلوسی بوده‌ام

□

کسی را نبد آرزو ساختن

□

به جای کله بر سرش خاک باد

□

بصارت داد تا هم زو هراسیم

□

بعد از آن سرها بر آورد از دفین

□

و او هم آغوش یار غار شده

□

یکی رزم را دیگر افگند بن

□

سوی جهال صد ره از الماس

□

عقل عقل آفاق دارد پر ز ماه

□

ترا کین پیشین نبایست خواست

□

ز یزدان یکی را به دل یاد نه

□

که مالش مگر روزی دیگری است

□

خانه کنده دون و گردون‌رانده‌ای

□

زمین گنج قارون برانداخته

□

به زور و به مردی و رزم آزمود

□

ولی من موش کور، او آفتاب است

□

دست وا دار از سبال دیگران

□

که یار تو باشد جهان‌آفرین

□

سر راستان بهمن نامدار

□

جهان خوش خوش به بازی می‌گذارد

□

همچو خس بگرفته روی آب را

□

زره در نوردی بپوشی حریر

□

برین هم نشانست پهنای اوی

□

یا چو من حیران بمانی یا نداری باورم

□

هر زمان والله اعلم بالرشاد

□

وگر شاه ایران ستاند همی

□

ز خونها دلم پر ز زنگار گشت

□

حب خشخاش کند در عسل شهد به کار

□

این یقین دان کز خلاف عادتست

□

نه پروانه‌ای داشت پروای نور

□

بدان تا ببینی یکی روی شاه

□

بگردنها بسی دندان فشردم

□

ای تو نور بی‌حجب را ناپذیر

□

یکی نخست گنج آراسته

□

دگر شاهزاده یل اسفندیار

□

و ان خلفت محبوسا تندمت

□

نه برای جنت و اشجار و جو

□

ز کوپال خود پیل را پست یافت

□

بدین مرز گنجور باشی مرا

□

این اختران و این فلک اخضر

□

سخت ناپیدا و زو چندین زفاف

□

که مازندران را نکردند یاد

□

که این پند بر تو نشاید نهفت

□

که رحمت تو ببخشد هزار ازین عصیان

□

هل تو دردانه تو گندم‌دانه گیر

□

سخن راند پوشیده با انجمن

□

همی پاسخ پادشا ساختند

□

پس از صد گوسفند و بره خوردن

□

وز جلالت روحهای پاک را

□

ز ترکان دلیران خنجرگذار

□

کشیدند زانگونه کرپاس را

□

حق نیست اینچه گفتم؟ اگر هست گو بلی

□

ننگرم سوی سبب و آن دمدمه

□

سوی اژدهای دمنده دوید

□

نخواهد گشادن بمابر نهان

□

که سرگردانی بسیار دارم

□

تو بدان خور رو که در خور می‌رود

□

سر رزم زن سودن ترگ راست

□

سری پر ز کین لب پر از باد سرد

□

بسی نماند که هر ناقصی شود کامل

□

همچو آن کو زیر کون سنگی نهد

□

نپیچم سر از قول پیغمبرت

□

نبود اندر آن کار همداستان

□

مرا ناگهان از گریبان گرفت

□

چیز دیگر گو بجز آن ای عضد

□

سر درزها را به زر سخت کرد

□

لیک هم جرمی بباید گرم را

□

به شکر نعمت ما می‌برد رنج

□

عزم و فسخت هم ز عزم و فسخ اوست

□

گرانمایهای دگر دلپسند

□

حق ز غیرت نقش صد صوفی نبشت

□

خفته بگذار و مکن بیهده بیدارش

□

کش بباید سینه را زان پاک کرد

□

پر از لاله رخسار و پر مشک موی

□

با دو صد مهر و دلال و آشتی

□

که هیچم فعال پسندیده نیست

□

طالب دل باش و در پیکار باش

□

برابر شده دست بدخواه سست

□

بوک نجمی باشد و صاحب‌قران

□

دگر باره شاداب و زیبا شوی

□

بنگر اندر اصل خود گر هست نیک

□

خدنگی بدو اندرون راند خوار

□

از پی تعبیر وقت و ریش‌خند

□

که نیمی سرکه نیمی انگبینست

□

باز در دوزخ نداشان ربنا

□

ز دنیا ندادش زمانی امان

□

بد ز فعل خود شناس از بخت نی

□

هر مه از ماه نوش حلقه‌ی در می‌آرد

□

گلشن و بزمی چو آتش بر خلیل

□

بیفروزی از روی خود جان ما

□

زانک شمعم من بسوزش روشنم

□

بتان دیدم از خویشتن بی خبر

□

ترکشان گو بر درخت جان بر آ

□

تمام اوست دیگر همه ناتمام

□

ورنه او در اصل بس برجسته بود

□

بیاموز، آموختن عار نیست

□

ای دل و جان از قدوم تو خجل

□

همه ساله هرجای رنگست و بوی

□

در مغا کی حلول و اتحاد

□

که قائمست به اعلاء دین و اظهارش

□

وقت را همچون پدر بگرفته سخت

□

شناسد همه چیز را پایگاه

□

زانک حل شد در فنای حل و عقد

□

خرد از بیم امان است و ز هر درد شفاست

□

سوی بغداد آمد از بهر شگفت

□

نه هنگام آورد و آرامش است

□

پس ترا اولیترست این ای عزیز

□

نشاید گرفتن در افتاده دست

□

اختیارت را ببین بی اختیار

□

نباشد چو من خاکیی جرعه خوار

□

نیست مانند فراق روی تو

□

کدامین عاقل آسوده است در دام؟

□

وهم حیران زانچ ماها کرده‌ایم

□

که ای پرمنش مهتر نیک‌نام

□

از منافق کم شنو کو گفت نیست

□

که یک خواهش کنی در کار این خاک

□

واسطه افراشت در بذل کرم

□

تا ندارم خوار من یک خار را

□

بلبل از آواز خوش کی کم کند

□

هزار رنگ برآورد خاک چون دیبا

□

هست عکس مدرکات آدمی

□

همی گل شد از خون سراسر زمین

□

منتهای کار او محمود بد

□

گوش ندارد بخورد گوشمال

□

سیلیی را رشوت بی‌منتها

□

با چنینها در صف هیجا مرو

□

پیش او بنشست دختر چون عروس

□

در تن تو، جامه‌ی خلقان چراست

□

پس گلوی جمله کوران را فشرد

□

فراخی مکن بر دل خویش تنگ

□

تا فرود آمد به بیشه و مرج‌گاه

□

بود جایز هر آنچه از ممکنات است

□

هر کجا پیوند سازی بسکلد

□

صد هزاران جان نگر دستک‌زنان

□

دست بشکسته مطیع جان نشد

□

هر چند مر آن را برین بنا نیست

□

مر ترا نک شد سر رشته پدید

□

ز کاووس باید سخن کرد یاد

□

گوید او بهر رجوع از راه درس

□

به دستار پنجه گزم سرگران

□

فهم کژ کردست او این درس را

□

طعنه‌ی خلقان همه بادی شمر

□

طرفه در من بنگرید آن شوخ‌چشم

□

چه باک، آن یک نفس را غم نخوردیم

□

چشمه‌ی افسرده است و کرده ایست

□

ندید ایچ فرجام جز فرهی

□

وآن یکی حارس برای جامگی

□

که عجب در میان غرقابی

□

خر مغشیا فتاد او بر قفا

□

جمله خواهانش از آن رب العباد

□

خل هذا اللعب به سبک لاتعد

□

خویش صاحب قران همی‌یابم

□

حلقه‌ای در گوش من کن زان سخن

□

ز تو داد یابد زمین و زمان

□

تا ابد بر کیمیااش می‌زنم

□

که سوزیش در سینه باشد چو شمع

□

هم شنود آهن ندای دست او

□

همچو جغدان سوی هر ویران شوند

□

کار خود را کی گذارد آفتاب

□

بگفت ار راست باید گفت، یاری

□

از دهان او دوان از بی‌جهات

□

تا بود بر خوان حوران دیو نیز

□

پیش تو آیند کز تو مقبلند

□

ز من چشم بدت بربود ناگاه

□

کز بن هر مو بر آمد طبل‌زن

□

طنطنه‌ی جادوپرستان را بخورد

□

هر زمان گفتی خیال میهمان

□

مر باز خرد را ادب و فضل شکار است

□

حرص ما را اندرین پایان مباد

□

باطنش گوید که بنماییم بیست

□

باز کردش حرص دل ناسی و مست

□

بدسگالان تو را عاقبت نامحمود

□

کار کن موقوف آن جذبه مباش

□

راست آمد اقتلونی یا ثقات

□

بر تو تاوان نیست آن باشد جبار

□

که خونم موج میزد در دل تنگ

□

یک دهان پنهانست در لبهای وی

□

زین خبر لرزان شود هفت آسمان

□

مرحبا ای کان زر لاشک فیک

□

ز روی چنگش ابریشم گسستند

□

تا کنی شه‌راه قعر نیل را

□

نفحه‌ی انا ظلمنا می‌دمند

□

بود ممن مانده در جوع شدید

□

پس چرا چون شمع باید دید چندین تف و تاب

□

معتقان رحمت‌اند از بند رق

□

جمله محوند از شعاع آفتاب

□

هم‌چو مریم حامل از شاهی نهان

□

هنوز هست رسول خدای را انصار

□

ابلهان از صنع در صانع شده

□

ران گاوت می‌نماید از خری

□

در یکی لحظه به کن بی‌هیچ شک

□

طمع دوستی و لطف مدار

□

صد هزاران نوع ظلمت شد ضیا

□

خوش شود دارو چو صحت‌بین شود

□

تا شدند آن سوی دیوار بلند

□

آن خاک‌دان تیره به ما گلستان شود

□

وز کف معسر برویاند یسار

□

چند گویی خویش را خواجه‌ی جهان

□

زانک خوارمشاه بس خون‌ریز بود

□

کسی این راز را بر خلق نگشاد

□

کردشان خاص حق و صاحب‌قران

□

آن عرض باشد که فرع او شدست

□

که رخ کعبه بود از حسد او پر چین

□

مرا ناخوش از وی خوش آمد به گوش

□

سفر آسمان نیاید شاق

□

ناقه‌ای کان ناقه ناقه زاد زاد

□

کای زکیوان پاسبان وز ماه دربان یافته

□

تند باد اندیشه‌ی پیکار کرد

□

نان یک ماهه نداری به لگد آب مسای

□

می‌رساند قدرتش در هر زمان

□

کنون گهست که با سگ درون شود به جوال

□

و مستعصم بالله لم یک فی الذکر

□

چون باول نافریدندش دوال

□

زان گلوها عالمی یابد رها

□

اژدهای فلکی را چه غم از مارافسای

□

که نتوانی سوی این راز پی‌بردن به آسانی

□

بر کف جان و خرد جام مدام

□

مر یکی را زهر و بر دیگر چو قند

□

که نان چند بدادی به رسم بی‌گه و گاه

□

ز ننگ دو گفتن به فریاد رس

□

نه صبح اشهب و نه شام ادهم

□

که فلان کس راست طبع و خوی بد

□

محیط آن به رضای تو باد بی‌گه و گاه

□

حوادث را بود سر پنجه گستاخ

□

شب گیتی نزاد روز سیاه

□

زان همی دنیا بچربد عامه را

□

شکر تو زبانی از ترنم

□

به چاره راست کردن چاره جویند

□

باری چو ملک باشی این چنین

□

آنگهان بی‌خواب گردد شب چو دزد

□

کان تا ابد نگردد هرگز مرا مسلم

□

آن که نه سوار است کو بر اسپ سوار است

□

باش تا داغ فنا برنهدش اسماعیل

□

تخت شاهان تخته‌بندی پیش او

□

بر آتش نهیب مسوزان چو عنبرم

□

نداند بجز عالم الغیب من

□

همچون لعاب پیله به خود بر همی تنم

□

گر پذیرد شد و گرنه گفت خیز

□

یک روزه روزگار تو جز روزگار ملک

□

همه روحی شدندی مست و سیار

□

ماندم با این ندامتها مدام

□

سالکان رفتند و آن خود نور بود

□

که بود با انامل تو قرین

□

کرم بر تست و اندیگر بهانه است

□

در مدیح تو شعرهاست متین

□

بهر محشر لا تری فیها عوج

□

دل را شود ز هیبت گرز تو سرگران

□

از خشت باشدت کله و از کفن قبا

□

شایدش طرف چرخ طرف‌ستام

□

جوش صدق و جوش تزویر و ریا

□

نه در رسالت او منکرم به هیچ نسق

□

گاهی اندر خمر و گاهی در خمار

□

طمع را گو زهرخند و حرص را گو خون‌گری

□

حق خریدارش که الله اشتری

□

چرخ را رایض اقبال تو می‌دارد رام

□

ما را چو خود بی‌هوش کن بی‌هوش خوش در ما نگر

□

برق می‌خندید و می‌گفت اینت عاقل مهتری

□

ره‌زنان را بر تو دستی کی بدی

□

تا حشر دهان آفرینش

□

رایتت منصور و بختت بار و اقبالت معین

□

و یا مدایح تو نقش گشته بر اذهان

□

نیست نیکو وعظتان ما را به فال

□

گفت راضی مشو از روضه‌ی رضوان به گیاه

□

بومسلم ارنبودی و آن شور و آن جلب؟

□

منتشر با قصه‌ی محمود ذکر عنصری

□

دیده را قوت شده از کردگار

□

به خرابی و به آبادانی

□

حسد دیده نیک بینش بکند

□

در این آمدن بود جز محض حرمان

□

هرچه آن انداخت این می‌پرورد

□

اندرین خدمت از کثیر و قلیل

□

او به یک لحظه رهاند همه را از آزار

□

شیر دکان ستد به خرازی

□

تو تصرف بر چنان شاهی مجو

□

به عدل حرمت ایمان‌فزای و کفر به کاه

□

ارتد یوما التقیک بصیرا

□

گاه از نثار آن چمن باغ پر حلل

□

هیچ ماند نیشکر مر قند را

□

واندرو سعد و نحس هفت اقلیم

□

از غایت صنعتگری گوهر فشان سبحانه

□

آصف و کسوت سلیمانی

□

از پف و دمهای دزدان دور دار

□

در دزدی آن متهم گرفته

□

که آن نماند و این ذکر جایدان ماند

□

تا آفتاب و سایه موافق نگشت با هم

□

که هرگز نشانش نگردد نهان

□

در منفذ صور بگسلد دم

□

چنانک اشتر سرمست در میان قطار

□

که عرض را به جوهرست قوام

□

وان کند بر پشت شیران مهره‌ی شیران شیار

□

پسم هر ساعتی گویی نشانی باز ننمایی

□

ز چشم موی بینان موی برده

□

بوسیدن دو دست چو دریا و کان تو

□

پس که تواند که کند غمگنم؟

□

سخن پذیرد جذر اصم به گوش صمیم

□

بخانه‌ی تو هست این سه تن نیک بنگر

□

و آفرینش همه پیاده‌ی تو شاه

□

ترا گر پری باشد ای مور نادان

□

نوربخش اختران ننهاد جز نیک‌اختری

□

نهادم قدم بر سر کام خویش

□

دیده‌ای فربه کنی چون کلک او از لاغری

□

نیستند اینها قرآن خوان، طوطیانند، ای رسول

□

نشگفت عطاییست سزاوار و سزیده

□

یهرب المولود یوما من ابیه

□

چو مدحت همی بایدم کرد باری

□

ویحک دلیر مردی کاین لفظ گفت یاری

□

آن همو فتنه و همو تسکین

□

خبر می‌داد از الهام خدائی

□

وی هنرهای تو مدیح‌آرای

□

نقد سره به قلب، که ناید تو را سره

□

که در این ملک همه عمر کنی حسانی

□

انفاس بر دهانش چو مسمار آمده

□

عقل را در مضیقها تلقین

□

ز چرخ و کاهکشان دلو و ریسمان دارد

□

چرخ در فرمان بری بالله اگر خاید لگام

□

که بار دیگرش از سینه برنیاید وای

□

جز بدین بندگی نیم موسوم

□

گلیم خر به زر رشته میاژن

□

جز در اندیشه و خوابت نتوان یافت بدل

□

هم‌چو حال اهل ضروان در حسد

□

ضمیر دشمن او در درون پیراهن

□

تا دور توان کردن، زو سختی و دشواری

□

نایافته از عنا رهایی

□

به نیزه حلقه بربودی زره را

□

که افزون باشدش راوی موزون

□

عدل باراد بر این شهر زمین رحمان

□

بر سر آتش است بی‌گه و گاه

□

که برادرش بدو بن عم و داماد و وزیر

□

بلی که مرد به همت پرد چو مرغ به بال

□

مایه‌ی ترکیب بدخواه ترا پروردگار

□

بر ازو ذوالجلال والاکرام

□

خورشید و ماه را نبود آن زمان ضیا

□

بسته است میان به بند زنارم

□

چونت برآورد به حیلت به بام

□

صف‌ها زده میهمان ببینم

□

گریه می‌دید و ز موجب بی‌خبر

□

ز روی خلق آزرمی ندارد

□

برگت خبر آرد ز روی حورا

□

بغداد و بصره دیده و مطلق عنان شده

□

گاه کافور و گاه مشک فشان

□

هر زمانی عزیز مهمانیست

□

وان بسته میانک به پیش بسطام

□

از کمین غرشت شیر سیستان انگیخته

□

در هر دو کون هست سوی او نهاده سر

□

نبرد حرص مرا پیش هر خسی به سلام

□

گهی عنان کشد و گاه بیند از دنبال

□

مسخ شود سهیل‌وار ار نکند مسخری

□

بدر کردم آن جنگجویی ز سر

□

چو مجنون بر سر راهم نشاندی

□

منگر سوی بی‌میوه و پر خار مغیلان

□

زو قبله کرده و شده سرمست و مستهام

□

سر دلها می‌نماید در جسد

□

عفو نامن بلیات الزمانی

□

وان بی‌سخن است و این سیم گویا

□

وز روزگار دامن همت فرو فشان

□

دزد را چنگ و گرگ را چنگال

□

نشایدش بجز از مرکز زمین لنگر

□

«چو سر برهنه کند تا به جان بکوشد کل»

□

تخت و جلال الدین بهم کیخسرو آثار آمده

□

نبینی کز جهان جز بر تو ننبشته است فرمانش؟

□

چو درمان مرده‌ای جان باز یابد

□

که در او جغد کس ندارد یاد

□

بر گرز طور آسای تو، نور تجلی ریخته

□

به دست سعی تو بادست تا نپیمایی

□

وز نعت تو نقش بهرمان بندم

□

مبر پیش او طاعت جاهلانه

□

مگر ز ایزد و استاد صدر احرارم

□

امر او کز بحر انگیزید گرد

□

از فصل‌های سال نبودی ترا خزان

□

تا دور توان گشت به توشه ز مهامه

□

گوهری آرد چو من قطره‌ی نیسان او

□

در بهار فضل آیند از خزان

□

داو دو سر و سه سر همی خوانم

□

مگر خرد که بدان بر ستور سالاریم؟

□

تا تو ز جرعه بر زمین جامه‌ی عید گستری

□

چشم تو و جان توست کیست چو تو ارجمند

□

که هستم شب و روز چون چنبری

□

وندر این مجلس فرخ به دعا دست برآر

□

گر من فسن نسازم ازین سحر نابشان

□

از آستان مربی کجا روند اطفال؟

□

در جهان عمر پایدار نداشت

□

که نازش به علم است و فضل و کرم

□

جاه تو در عالم جان داستان

□

هشت جنت در دلم بشکفته است

□

کسان که سغبه‌ی مسعود سعد سلمانند

□

آسمان آبگون از رنگ او گردد خلنگ

□

شبه رضوان شوم انشاء الله

□

که نمی‌گنجی تو در شهر و فلا

□

رمیده باز در دست آمد آخر

□

ناید بیرون ازو به خواندن افسون

□

هفت مردان را مجارا دیده‌ام

□

بل گه به سوی مغرب و گاهی به خاورند

□

عطای حاتم طائی و عدل نوشروان

□

زخم عقرب ز نیش مژگان است

□

چون مسدس خان زنبوران پر افغان آمده

□

بی‌دولت آنکه بر همه هیچ اختیار کرد

□

بکن داروی ریش دردمندش

□

دور بفگن بار آز از پشت و یال

□

ها عارض و زلف و لب ترکان سرائی

□

نهی کردی از قساوت سوی هوش

□

نیک شد، با زمانه سربه‌سرم

□

عقل برون کرد از آن قطار مرا

□

بدهید ارچه نه چندان بنوائید همه

□

در فتد اندر دهان مار و مرگ

□

این روزگار شیفته را فضل کم نمای

□

باز باید داد وام، ای بد غریم

□

نقطه‌ای از طول و عرض جای صفاهان

□

آن چیز که فردا مگر نباشد

□

در عهد یکی تازه بوستانم

□

از مه عید صولجان باشد

□

چون زیر دستان آمده بر شه ثریا ریخته

□

لاله‌ای رسته از کلاله حور

□

در فصل خزان لاله‌زار کرده

□

چون من به علم در کف موسی عصا شدم

□

ساخته شعرا براق تاخته بر فرقدان

□

غدر را آن مقتدا سابق‌پیست

□

همی ز آتش سوزنده آفتاب کنند

□

چو نیکو دلان و نکو محضران

□

که در کون جز تو مقدم ندارم

□

کز صفات قهر آنجا مشتقست

□

« سخن که نظم دهند آن درست باید وراست»

□

دهقان هرگز بدین مجانین

□

به کعبه قبول دعائی نیابی

□

ای خردمند زی علیم خبیر

□

چو بلبل ناله در بستان فکنده

□

ندمد تا به حشر دیگر گل

□

دامن ازین خدای فروشان فرو نشان

□

زان روی به خاک درکشیدی

□

آمد نبات مدحش در نشو و در نما

□

گشته است با قرار دل بی‌قرار من

□

نفس من چون شاه زنبوران مسلمان آمده

□

چون براهش کرد آن زال ستیر

□

سوی تو بر دو دیده‌ی روشن کنم رحیل

□

ور چه به زمین درشد چون مردم مائی

□

آدم از وسواس ناجنسی برون رفت از جنان

□

پیش سلطان شافع و دفع ضرر

□

بر خویشتن چو نال نویده

□

پیش تو عامل ذلیل گردد و سائل

□

کاحادیث مسند کنم استماعی

□

آنها نه مرااند که با من به مرااند

□

در دو گیتی به هیچ کار نه‌ایم

□

لیس فی الدار غیره دیار

□

تن را عوض از جفات جویم

□

دین و دنیا بهم نیاید راست

□

بدو گفتم ز روی بیقراری

□

حاجب و فرمان برند و سایل و مهمان

□

از ذات شهریاری رضوان تازه بینی

□

تا بگویم وصف آن رشک ملک

□

وبا نیارد گشتنش هیچ پیرامن

□

کامل تو در فنون زمانه چو یک فنی

□

در سفن بلارکش معجز تیغ حیدری

□

سوی مبرز رفت تا میزک کند

□

تنی باریک و روئی زرد خواهند

□

هر مدبری که سوخته شد خرمنش

□

آری گدای روزی و سلطان صبح‌گاه

□

بهتر و عادل تر از فریدون شد

□

پسر باشدش کز جهان بر خورد

□

آن سبزه به رنگ زعفران است

□

ناید همی ز آهن بد گوهر آینه

□

در انصاف و عدل بگشایم

□

به یک چنگ در جنگ کردش زبون

□

ایدون این نرم و رونده رمال؟

□

بارند ز آسمان کعبه

□

امروز که در حجره مقیمی و مجاور

□

چرا برد باید همی با سپاه

□

وان دایره‌ی آب بسان خط پرگار

□

گر چند نه‌ای به وحی و برهان

□

در هوس افتاد و در کوی خیال

□

به دژها صلیب و سکوبا نماند

□

به خرسندی از گرد خود بشکریم

□

نه گلشن و هشت باغ درهم

□

اندر رمه و ابلیسشان شبان است

□

ستاره همی دامن اندرکشید

□

سوده گردد نگین انگشتر

□

کاش ار باز سپیدم بی‌سیاهی دودمی

□

گر آدمی طعام تو چیست

□

ز دهقان بسی آفرین یافت نیز

□

او گزارد از پدر وز جد پیام

□

نقط‌های سر کلک من ارزن

□

دانی که زین بهست که ایدون است

□

به دینار کوشد که بیشی کند

□

دنیای مزور و حطامش را

□

که راهش سنگ‌لاخ است و سم افکنده است پالانی

□

صد چو حاتم گاه ایثار نعم

□

بپژمرد شاداب بازار اوی

□

به نیکی کوشد از من جان و ارکان

□

هر پشه‌ی طارم نشین، پیلان به سرما داشته

□

آراسته، چون باغ به نیسان و به ایار

□

سپاه سباک اندر آمد به جنگ

□

عدو را از شمار گام او ثابت کند پایان

□

آن را که حصن جان پاک از نور انوار آمده

□

گاه با خورد خوش گهی با خواب

□

همه شاددل برگرفتند راه

□

گر بدانی که پذیرنده حکیم است و علیم

□

چون مهدی آخر زمان، عدل هویدا داشته

□

نه آنچه بگوئید و نه هرچ آن بنمائید

□

ازان پس کرا باشد آموزگار

□

مه باش جاودانه و همواره باش حی

□

ورنه چرخستی مشبک ز آه پهلو سای من

□

یا ز راهی خارج از سعی جسد

□

ز کشور فرستادگان کرد گرد

□

نهاده است زی تو نوادر سال

□

تا کعبه به جای است بر آن کعبه بجائی

□

خلق نتواند گذشتن زین عقاب

□

که چندین پرستنده دارد درخت

□

طلب تاریخش از حمام با فیض

□

آیت لاتقنطوا نقش زند بر جبین

□

بر ماه وی از قصب نقابی

□

نباید نهادن سر اندر فریب

□

کاین نیست رهی محال و نامرجو

□

سر ازل را شده خامه‌ی او ترجمان

□

به قدر بلند برین محمد

□

به درگاه شاه اردوان شد بری

□

تا بوستان و سبزی، تا کامگار باشد

□

رشک بردن بهر نعما برنتابد بیش از این

□

عقل گوید بر محک ماش زن

□

به خاک اندر آید سرانجام کار

□

بر تنت نفرین کند جان آفرین

□

گرد لوای سام بین موکب حام لشکری

□

یاقوت سرخ و عنبر سارا شد

□

که باشد ترا یاور و رهنمای

□

سد بیابان به هزیمت برود زین مرحل

□

بر باد شده یکسر، با خاک شده یکسان

□

در چنان چشم تنگ چون آید

□

جوانانش بردند هر دو نماز

□

نه پسر و نه پدر مهربان

□

گفت از محیط دست تو به معبری ندارم

□

همان کس کاندر این زندانت افگند

□

ز روم اندر آمد به اهواز رفت

□

بلرزاند ز رنج پشگان تن

□

بحر تند است و گهربخش هم است

□

گر دو صد خشتست خود را ره کند

□

درفشان ز زربفت چینی برش

□

نیکو نبود فرشته در گلخن

□

ابجد روحانیان بین از زبان انگیخته

□

زین تن منحوس نگونسار خویش

□

کلاه کیانی به سر بر نهاد

□

شوهر از آهوی نر کرد و زن از ماده حمام

□

پس از هر دو تن در خدا می‌گریزم

□

گریه از خنده بیشتر باید

□

زبرجد به تاجش برافشاندند

□

بر خانه‌ی حق محکم آستانه

□

عید را صورت قربان به خراسان یابم

□

بر لب باد دی و به دل تف مرداد؟

□

همه بی‌نیازیم از خوردنی

□

برآمد ز هر موی من عبهری

□

که کینه ورزد با چون منی ز روی نفاق

□

علم مکرش هست و علمناش نیست

□

همی تاختندی بر شهریار

□

اگر دین نباشد برآید دمارش

□

کز شاخ شرع طوطی حاضر جواب شد

□

که چون شیر گشته‌است بر سرت قیر؟

□

نباید که آگاهی آید برون

□

چنان کز شعله آتش رمد غول بیابانی

□

هر دو رکن اختر سعود نگار

□

در سواد بخاری و طبری

□

چه نیکو بود شاه با بخش و داد

□

جز که از جهل نینگاشته‌ای گلشن

□

به سریر خسروان بر چو تو تاجور نیاید

□

بنگرد، دنیا به فعل او را به دین دانا کند

□

کنون آمدم شاد تا تخت کرم

□

که موقوف است چون نقطه میان شکل نه سیما

□

گر چه با گوی به میدان شدنم نگذارند

□

پرده شد بر روی آب اجزای کف

□

شما را بدو راه دیدار نیست

□

مشغول شده‌ستی به فرج و دندان؟

□

می‌گوید از دهان ملایک صلای خاک

□

ایزد نشدی به فضل مذکور

□

ز گیتی جز از نیک‌نامی نبرد

□

آورد گلبن به جای گل لب پر خنده بار

□

تیمم گهی در بیابان نماید

□

در گشائی کنی نه در بندی

□

خنک آنک بادانش و بخردیست

□

سزای تو جاهل بد آن مغتسل

□

گر بیاسایم دمی هندوستان یادآورم

□

کز خاک سیه زاید وز آب مقطر

□

ببینم ترا یک‌دل و نیک خواه

□

ناکشته‌ی کشته صفت این حیوانست

□

اگر در شفق صبح پنهان نماید

□

از پنیر و فستق و دوشاب مست

□

خرد یافته مردم سالخورد

□

مگر کردگار جهان فرد و سبحان

□

شربت جان ز ره کاسه‌گر آمیخته‌اند

□

عاقلان مر بام حکمت را همین بنیان کنند

□

سرش برتر آمد ز ناهید و تیر

□

طرفه جاییست که آیینه درو ستار است

□

در زرد و سرخ حلیت زیبا برآورم

□

کاهو بره زهر خورد با شیر

□

به تیر اندر آورد جادو کمان

□

زنده نخواند مگر که جاهل و مجنون

□

بر سر ناخنه سبل منهید

□

شوره گلزار و باغ گلزار است

□

به هرجای مشعل همی سوختند

□

ز بهر پر نکو طاوسان پران را

□

تا صواعق بار طوفانش ز خنجر ساختند

□

صورت بازو وری آرد به غصب

□

که اکنون که با رنج گشتیم جفت

□

بر دم به جان خویش یکی یاسین

□

مرا این سر چو پیدا شد بریدم سر به پنهانش

□

مر عقل را به سوی تو، ای پیر، پس قفاست

□

سخن‌گوی و پرمایه پالیزبان

□

شاه آنست که بر ملک دلی باشد شاه

□

زین پای بازگردد و ببین صدر انورش

□

تا این دو عدد شود یکی راست

□

چه با اردوان و چه با اردشیر

□

گشته‌است به اکرام او مکرم

□

گر حمل‌ها به هند ز روین درآورم

□

از بهر چه آوریدت ایدر

□

که ای ماه‌رویان و نیک‌اختران

□

به ستدن و دادنش دو دست مسعد

□

جیحون سلیل کرد بر آن خاک اغبرش

□

بس گریست از درد خواجه شد کیب

□

که بر مور و بر پشه شد تنگ راه

□

سرشته است اندر ایشان دیو وارون

□

پاسخ از خلق سمعنا و اطعنا شنوند

□

ابلیس نیامده ز مادر

□

چه تازند تابوت گرد جهان

□

که آب او سیاهی شوید از رخسار کیوان را

□

ایام، فقل بر در فردا برافکند

□

هم به گوهر ز شهریاران بود

□

گمانی همی خیره پنداشتند

□

شد دلت فارغ از جحیم و نعیم؟»

□

این دل غصه پرور اندازد

□

بلبل نگر خنیاگرش

□

ز شهر شما یارمندی و رنج

□

دیو در امر خدای عاصی باشد، نعم

□

من هدهدی که عقل به من افتخار کرد

□

که شود شاهی غلام دختری

□

بکوشید و پیمان او مشکنید

□

بنده‌ی دین و هنر نشگفت اگر شد برهمن

□

با زرش و یحک از آهن پتر آمیخته‌اند

□

تیغ و تاویل علی بود همه خوف و رجاش

□

وگر بخشش و کوشش کارزار

□

در آتشخانه نم را پاسبان باد

□

سگ طوق سازد از دم در خدمت غضنفر

□

روبهان را ز تخت کرد به زیر

□

به فرمان یزدان و گنج و سپاه

□

وگر پاره پاره ببری به گازش

□

تا بر آن فخر جهان خواهم فشاند

□

زنهار که از نار جویی بد برهانیش

□

ز دیبا و هرجامه‌ی بی‌شمار

□

گر مقری به روز حشر و حساب

□

لعل پیازی از خون یک یک پشیز والش

□

در دلش آمد ز حرمان حرقه‌ای

□

همه دل پر از درد و تن پر ز خون

□

من شیعت مرد ذوالفقارم

□

تا اسم روم و رسم چلیپا برافکند

□

کرد ندانست ز من کس جداش

□

دری دیگر از اردشیر آختم

□

پنبه مرهم که کندیم از دل افکار گل

□

بند این ساحر هاروت سیر بگشایید

□

به کبابی جگر به سیخ زنم

□

به تاریکی اندر ببافد همی

□

بنبشته بر افلاک و بر و بحر و جبالش

□

بیت المقدس است شماخی ز اقتدار

□

تا از خدای عزوجل وحیت آورند

□

بدو گفت فرزند پنهان مدار

□

چو مرغی کش گشایند از حبایل

□

عکس شمشیر شه خسرونشان افشانده‌اند

□

کشف کرد آن راز را شیخی بصیر

□

چه دانی که شاپورم ای ماه‌روی

□

وگر او سموم است من زمهریرم

□

جز زیر تیشه‌ی پدر خویشتن نیند

□

رنگ جهل از دل به دانش باز رند

□

زمین خیره شد زیر نعل اندرون

□

فکر بکر سخن خاص ندانند عوام

□

گر توانید حیاتی به اثر باز دهید

□

تخت زد در ولایت یمنش

□

یکی لاله رخ دید تابان چو ماه

□

زانکه همی ز ابر جهل بارد ژاله

□

بسته زر تحفه و خط امان آورده‌ام

□

که بستاند از که به شمشیر دل

□

سپاهی فرستاد بی‌مر به راه

□

پیغمبر خدای بحیرا را؟

□

بر سر سوزن طفلان چکنم؟

□

کاورد سر برون ز دود آهنگ

□

نگهدار جز پاک یزدان نجست

□

راهت ننماید سوی آن علم جز این آل

□

مغز جهان ز رایحه‌ی عنبر سخاش

□

یکی آخری کرده زرینش پیش

□

هم از رای او رنج بپراگنید

□

سیمرغ را مگس به سهولت کند شکار

□

ز آن کس که رکن خانه‌ی دین خواند جعفرش

□

از گل جبهتش برآمد خوی

□

کزین هرچ گفتم نباید نهفت

□

شو تو بخور، چون کنی ابرو بچین؟

□

مسند توست آسمان، تکیه ده ای محترم

□

دل غمگنان از غم آزاد شد

□

که کس باد ازان سان ندارد به یاد

□

با زهره‌ی شیر و عفت زهری

□

سقف و سرای ایمان دیوار و دشت کافر

□

گفتن از ما و ساختن ز خدای

□

به مرز اندر از بی‌نیازان بد اوی

□

بر در او خواهش و زنهار کن

□

با گل و مل کس دگر خار ندید و خمار

□

به فرمان او تابد از چرخ هور

□

چه جویی تو زین بر شده هفت‌گرد

□

ای کز تو نوعروس جهان غرق زیور است

□

کاتشین قاروره‌اش بر بادبان افشانده‌اند

□

چون بفکنیم شوم به شمشیر

□

به خوبی دل رهنمایت کجاست

□

کیمیا نیست چنین نیز به قسطنطین

□

قبله‌گاه از آستان خواهم گزید

□

کسی را که شاهی کند آرزوی

□

که تا بازخواهی تن بی‌روان

□

در امهات و زاتش و در آبا

□

گر همه عنقا به مهر پروردش در کنار

□

هم ز هیبت نکرده در تو نگاه

□

به کرسی زر پیکرش برنشاند

□

زو ببایدت جست میل به میل

□

خاک در روی کافر اندازد

□

نیم شاد تا باشدم دست‌رس

□

بلند اخترش افسر ماه باد

□

دوست اگر بایدت حالت یحیا طلب

□

دست برکن ز خوشه می بفشار

□

کردش عمل خود آشکارا

□

برو کامها تازه دارد سپهر

□

تو هم ز نسل آدم وحوائی

□

و آسمان را در طوافش هفت دوران دیده‌اند

□

چو منذر بدید آن برآورد خشم

□

که خوانند هرکس برو آفرین

□

ثقیل الرکاب و خفیف العنانی

□

کز افق چرخ احتشام برآمد

□

داد سرهنگی بیابانش

□

ملوک طوایف نهادند نام

□

ای خر دیوانه، در شتاب و دوانه؟

□

بدهد زآنکه مست و بی‌خبر است

□

فرستاده را پیش او خواستند

□

نگه‌دار تا روز من بگذرد

□

تو بیا و بیار صنعت خویش

□

به سخره چشمه‌ی خضرم چو خواند آن دریا

□

با او نفسی دو هم نفس گرد

□

به خوبی بر تخت بنشاختش

□

ای برلب جوی خفته اندر ظل

□

مفلوج گشته کوه ز زور و توان ماست

□

که شادان بدی تا بگردد سپهر

□

بخندید و شادان دلش بردمید

□

صابری کن، کاین خمار جهل تو «فردا کند»

□

چو حقه بی‌دل و مغزی چو مهره بی سر و پا

□

تا در دو قفس شوم گرفتار

□

که با جنگ ایشان نبد زور و تاو

□

وین زهد می‌فروشد در آستینش تنین

□

برتافتنی نیست مشو تافته برتاب

□

درختان شده خشک و بی‌آب جوی

□

بر اندازه یارانش را هدیه داد

□

به هیچ باب نبندد مفتح‌الابواب

□

خوانمش خاقانی اما از میان افتاده قا

□

در خدمت تو نفس شمارم

□

بر او راه گشایش ناپدیدست

□

این خلق همچو زبزب و طیاره

□

که بدو حال محال است و مهر کار فنا

□

همی تاخت بر آرزو یک زمان

□

ز نام وی این زمزمه، ساز کرد

□

همه برجان و تن و عمر و بقای تو کند

□

پس از تاویل وحی از هفت قرا

□

شد ز مهر مراد نقش پذیر

□

برداشت سرود عاشقانه

□

جز در کنار حورا نگزینم

□

کس مثل به صد قران ندیده است

□

کزیشان به دلش اندر افتاد شور

□

چه آری به اقلیم بیگانه روی؟

□

شود امسال پار و پار امسال

□

هرگز سراب پر نکند قربه‌ی سقا

□

پایش به کنار در کشیدی

□

قوانین رصد را رهنمایی

□

از تو هگرز جست نخواهم نشان و نام

□

نیستم از مدح تو هیچ عوض جز دعا

□

ز پوشیدنی گر ز گستردنی

□

به سرو خوب‌رفتاری که داری!

□

نتوان کشت عدو تا آشکارا نشود

□

در عاریت سرای جهان عافیت عطا

□

طمع مال و قصد سر نکنم

□

کنیزان را پرستار تو کردم

□

ماننده‌ی زبانه‌ی میزان کنم

□

خاقانی از زبان ملک مدح خوان اوست

□

نبینم همی در هوا پر زاغ

□

بدین اندیشه کردم رهنمون‌اش

□

بانی این بنا به دولت باد

□

صبح برد آب ماه میوه پزد ماه آب

□

رطب‌تر ز نخل خشک افشاند

□

وین میغ ز پیش ماه بگشای!

□

چرا کرد ایزد از بهر تو چرخ و انجم و ارکان؟

□

شیر مادر دختر و گشنیز پستان دیده‌اند

□

بیابان ز گوران بپرداختند

□

سوی سر عاشقان فرستاد

□

ابر شط دجله مر آن بدگمان را

□

خزران و ری و زره گران را

□

بر وعده شرط کرده بشتافت

□

قد کرد پی برون‌شدن راست

□

پاک دان هم بستر و هم چادرم

□

که گل از راه کهکشان برخاست

□

به دستوری بازگشتن به جای

□

جدا برخاستی از هر نی آواز

□

پر دلان از هر طرف آیند چون شیر عرین

□

تف باحورا چو نکهت حورا بینند

□

نه فلک را به گرد او پرواز

□

گفتا: «لیلی و آل لیلی!»

□

مندیش که منت خواستارم

□

که نه زین به درری خواهم داشت

□

به گوش آیدت نوش و آواز چنگ

□

حکیم خردبخش بخردپسند!

□

ربه‌ی عجاج و دیک الجن و سیف ذویزن

□

بانوی عدل‌گستر افشانده است

□

در بند هلاک تو ضرورت

□

هم تو کش کز تو نیاید به دل آزار مرا

□

زخم فلک را نه مغفر است و نه جوشن

□

خون شد چو شفق دل اشقران را

□

همی تاخت از پس به آواز زنگ

□

شد هوشش ازین سخن به غارت

□

چو آب در دم آن تیغ آبدار نهان

□

دانه‌ی انجیر رز دام گلوی غراب

□

کایمن شود از تو زینهاری

□

به قدر این بلندی ارجمندی،

□

صد سال در این فراخ میدان

□

عدلش ز عقل مملکه پرور نکوتر است

□

چو رزم آمدی پیش رنجور بود

□

وز ذکر وی انجمن نسازد!

□

که از سرگین همی روید چنین خوش بوی ریحان‌ها

□

این سراید سر وحی و آن کند درس غزا

□

یکدلیشان نبود در حق شاه

□

که همچون گنج در خاکش نهادند

□

زانکه توحید نیست زیر بیان

□

به هیکلش که ید الله سرشت از آب و تراب

□

پدید آید از هر سوی کاستی

□

وز این ادبار و اقبالش بپرسم

□

ز سد پایه برتر ز عالی مکانی

□

از صدق درون، برون ز حیله

□

اسب دشمن به سر شود نه به سم

□

مرغی به سرش گرفت خانه

□

براحرار گیتی قراری مکینی

□

خیال حسن خود با خود همی بست

□

ببخشید چیز کسان بر سپاه

□

پس پرده بر مادرش خواندند

□

نرهد از کف رادت، نه بضاعت، نه جهاز

□

این کار به حال هر دو عاشق

□

مالید به رفق بر سرش دست

□

وین گفت که: «این زمان چه چاره‌ست؟»

□

تا شدم بریان به مهرش جان و تن

□

به زندانبان زلیخا داد پیغام

□

نخواهی مرا بددل و بدکنش

□

نتوان لقب‌اش نهاد عاشق

□

گرش رخش زمان یک دم عنان اندر عنان باشد

□

نامش به گمان خلق مجنون

□

با عشوه او که برگ دارد

□

جان را به هزار غم گرو یافت

□

خویشتن را رنجه چون داری و چون شمعون کنی؟

□

جایم به مزار پاک او کن!

□

به نخچیر شیران شکار وی‌اند

□

که روشن گشت بر ما پاکی تو»

□

آن دبیرستان کلی را جز این جزوی گوا

□

کشم پای ازین جنبش دور دست»

□

طرفه طرفی دگر زرافشان

□

خاک فریاد برآورد که ترک ادبست

□

همسایه و یار او چون بن عم

□

هر زمانی قبله بر پایش دهد قبله دعا

□

ز خویشان و جنگی سواران من

□

و یا تعجیل بادت در اوامر

□

در دیده آن خطوط شعای چو نشترش

□

بی‌تو خوش روی همچو دفتر تو

□

بجای آورم چون سخن بشنوی

□

ور شود در خاک متواری حسودت همچو مار

□

هرگه که تو دل را بدو سپاری

□

کنکه در سدره‌ست هم آن را نداند منتها

□

بدو گفت کاین را تو سرمایه‌دار

□

گه عطا به کف راد او یکی بنگر

□

جاه بزرگوار و گرانمایه و هجیر

□

چهار طبع تو بر یکدگر بیفزاید

□

همه کار و کردار او ایزدیست

□

هیهات که ناساخته چون سوسن و سیرست

□

زیرا تو توانگر از جهان تامی

□

تا تو بر جایی و بادت تا به یوم‌الدین بقا

□

ازین پاک‌تر در جهان کس نزاد

□

زهری به دست واقعه در شکر اوفتاد

□

لایق ران و رکاب داور گیتی مدار

□

روشنی عالم از تست چه جای گهری

□

پسندیده و کار دیده ردان

□

کز عرق روی آفتاب ترست

□

مپذیر و مده ره به در خویش و حوالی

□

صد بخور از بخار خواهد کرد

□

همه جامه‌ی پهلوی بردرید

□

که تغیر پذیرد از باحور

□

بر احمد بن قوص بن احمد کند همی

□

دیو زیان شد چو یافت در تو فر مرشدی

□

بفرمود تا نو کند رسم وداد

□

پروین ز حساب شرار باشد

□

زیر زمان است این کثیف و گرانم

□

کز سردی و خشکیش دوای تو جدا کرد

□

نگارنده بر چهرها پادشاست

□

هرکه بیتی شعر دانست از رعیت وز رعات

□

عید باشد همه روز و همه ماه و همه سال

□

افلاک چو عزم تو ندادست روانی

□

چو گفتی کنون کار گردد تباه

□

سال عمرت همچو دور چرخ بیرون از حساب

□

نامه‌ی خویش هم امروز فرو خوانم

□

کاری بود آن هزارگانی

□

که این مرد دانا بد و پارسا

□

سیمرغ همت تو نه چو مرغان ارزنست

□

فخر آنکه نماند از پس او ناقه‌ی عضبا

□

که با دین و خرد نبود براق انسی و جانی

□

نوشته بخورشید خراد داد

□

چشم دارد به راه و گوش به در

□

در شعر همی در ازان فتالم

□

مهر جاه و زر و زن و فرزند

□

برآمد جهان شد پر از لشکری

□

کزین چهار چو نه چرخ همتت زبرست

□

که یافت چون تو کسی در خور جهانبانی

□

هر که او شیر بود سست نگردد به تبی

□

بسازد بران بوم جای نشست

□

اندوده عقاب را مخالب

□

دوردار از پلنگ بدخو رنگ

□

بار عصیان ترا بر اشتر و استر برند

□

همه جام پر از کران تا کران

□

زمان زمان بنمودی عجایب دیگر

□

در ساعت این خبر بگزار، ای خبرگزار

□

تا سپیدی نبود زان گهر لعل بخواه

□

اگر بشنود مردم پاک مغز

□

کو سرگران شدست به مهمان روزگار

□

تو بیچاره همی مستی کنی بر بانگ زیر و بم

□

آن دارد آن که آن ندارد

□

همه شهر توران بدو گشت شاد

□

چون دماغش ز می بخار گرفت

□

باز هر شب سوی گردون بر پریم

□

وی داده به تو بخت تو از مهر مهاری

□

همی تاج شاهی نهد بر سرش

□

که ز دل جان فروش و شرع خرست

□

ور بدی صاحب نظر بگریستی

□

آفرینش را مکان بی‌مکانی آمدست

□

ببخشد مگر نامبردار شاه

□

که شبان‌روزی چون ذکر تو در نشو و نماست

□

شاعران آیندش ازاقصای روم و حد چین

□

کز هنر وقت شرف جز فرق کیوان نسپری

□

بی‌آزار ازین تیرگی بگذرید

□

کلک نطق و نگین نظر دارد

□

بتری غره مشو چنگ کنندت بتری

□

فریاد ازبن تغافل و عقل عقیم ما

□

کبستش بود خوردن و آب خون

□

عالم همه زیر آمد و قدرت زبر آمد

□

مر شهیدان را حیات اندر فناست

□

خلق و اقبال تو ترا آن کرد

□

نکرد آشکارا بکس راز خویش

□

بد اختر در قیاس نیک فالست

□

چون برگ که کشیدش دلبر به کهربایی

□

خویشتن گاه ترازو ببرد سوهان نیست

□

به خوردنش آنگه بیازید دست

□

در گه خواب ز بسیاری شاهان گه بار

□

کسی فشانده گرد آسیای او

□

چون نیابی ز کس تن آسانی

□

وزو دار تا زنده باشی سپاس

□

به نوک کلک تو تشریف یافت محضر جود

□

شد به جان درباختن آن شهر حاتم طاییی

□

از غالیه غل ساخته از بهر نشان را

□

که تا برنشینم برو اندکی

□

گر کند خدمت همش جل باد و هم ساجور باد

□

که بود تقلید اگر کوه قویست

□

گر غنچه صفت لب به سخن باز نمایی

□

فرستاده را پیش بنشاندم

□

عتاب و خشم ترا طبع آتشست و حریر

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

از قمر گوشوار خواهد کرد

□

به هندوستان رنجها برده‌ام

□

ز تف قهرش در طبع آن استسقاست

□

ناصحت را گو: نشین و مطربت را گو: سرای

□

تا شوم زین پیادگی فرزین

□

اگر لشکر آید دمید و دهید

□

نعت ترا در قرینه خطبه قرین است

□

سخن تو گوی که گفتار جاودان داری

□

چه باشد آنکه از عشق و خرد می جانفشان دارد

□

بران مهتران مهربانی کنید

□

بر لب چشمه‌ی سنان باشد

□

ای ز هو قانع شده با نام هو

□

در ساعتی دو لیل بخیزد ز یک نهار

□

همان بدره وبرده وتخت عاج

□

مرکب از نوع رخش رستم باد

□

نه رومیست و نه ترکی و نی نشابوری

□

ز افضال فضل بن یحیا عطاست

□

نهادیم هر دو سوی راه روی

□

فی‌المثل کر بارد آب زندگانی از سحاب

□

ننگ است ننگ با خرد از کار خر مرا

□

کاش اندر سنگ باشد پنبه‌ای در پنبه‌زار

□

درفشان کنم جان تاریک اوی

□

زاسیب او گسسته شود تار روزگار

□

از رشک کرده در غم تبریز ساتری

□

از زمین بر نزند جز اثر حب تو حب

□

که دانست کاین شاه خواهد شنید

□

گذاره کرده از پیروزه مغفر

□

دور از سلطان و سایه‌ی سلطنت

□

کز جوار دم من باد می افشاند عبیر

□

ببیند دل و رزم مردان کار

□

مگرش آفرینش صورست

□

به جد چون بجویی یقین محرم آیی

□

آن چه جایست که از فر تو بستان نشود

□

ز دهقان و تازی و رومی نژاد

□

به نوازش بگشاد آن دو لب شکربار

□

رخ چون مه و زلفک عنبری را؟

□

به شوق دوست جانت را زلیخاوار برنا کن

□

بسازید با ما و خویشی کنید

□

وگر ز روی سیاست کند به خاره نظر

□

شرح معنی گذار بایستی

□

یک جهان دجال عالم سوز سر بر کرده‌اند

□

چو این داستان بشنوی یاد دار

□

تا روز حشر ژاله‌ی زرین دهد سحاب

□

از خس و خاشاک او را پاک دار

□

عالم دین را نیارد کس معمر داشتن

□

به یزدان گنهگار گردی همی

□

حزم را پیوسته با تیغ مهند می‌رود

□

ز دیر آمدنشان به دل خشم داشت

□

از پی تشریف ایشان مثنوی گفتم ثنا

□

مر او را به هر جای فرمان بود

□

از قالب سپهر سها کرد روزگار

□

سیم شیرینتر از شکر، چهارم تلخ چون دفلی

□

جان ابدی کرد بدان قاعده منزل

□

فرستاده‌یی مهربان برگزید

□

زخمه‌ی زهره شل کیوانست

□

به رنج از پی نام و ننگ آمدم

□

این در اشکار نهنگ افتاده و آن اندر ضیا

□

تو این خانه چون خانه‌ی خویش دار

□

که حالی نشد توسن چرخ رامت

□

او که تیره کرد هم صافش کند

□

پیش از آن کیدت زمانه فراز

□

بزرگان فرزانه رزمساز

□

دایه‌ی نشو را نبوده کنار

□

که ای آفریننده‌ی روزگار

□

بر نظم من بست سخنهای من گوا

□

بیامد بر شاه مردم پذیر

□

گاه کوشش ده سوار و صد سوارت

□

چون داد سالار حبش مر مصطفی را جاریه

□

در ره عقبا بگویندت «فهم لا یتقون»

□

به پیش جهانجوی شاه جهان

□

گه هوا را زمین کند ز غبار

□

که کردستم اندر همه روزگار

□

تا بینی گرگی آن سگ را که می‌خوانی عیار

□

به تاریکی آن اژدها را بدید

□

تا به صبح حشر می‌گوید احاد ام سداس

□

کو همی‌خواهد مرورا مرگ و درد

□

گفت: آمد ملحدی در پیش خسرو بادسار

□

ببهرام دادش ز بهر گزند

□

عذر تقصیر بگفتم به طریق ایجاز

□

پس شهریار جهان نیوزار

□

گفت: زمرد کی سزای دیده‌ی ارقم بود

□

ز گفتارت آرایش جان کنم

□

خاطر من از تفکر خامه‌ی من از صریر

□

چون به فضل مصطفی شد مفتخر دشت عرب

□

ما به زیر خاک ره با خاک ره یکسان شویم

□

شگفت آمدش زان سوار جهان

□

زه زه ای رای ترا صبح منیر آینه‌دار

□

بدید آن دل و رای هشیار خویش

□

تو نرد باز تا شعرا مهره بر چنند

□

که امروز با من به بد باش جفت

□

که بحرآباد دورست از نشابور

□

جای آن گل مجلسست و عشرتست

□

که چون از ره برون رفتی تا خمارت گیرد از شیطان

□

بیاید نشیند برین پیشگاه

□

به خدایی که بیفراخت به فرت افسر

□

جهاندار و خونیز لهراسپ را

□

بدی به چرخ برین قطب و محور آتش و آب

□

بگفت این به بهرام و بنمود راه

□

آخرم تا کی دهی بی‌جرم در لوزینه سیر

□

با گلوش تاب ندارد رباب

□

نرم نرم از بیم آهو شیر بگذارد عرن

□

گنه کرده و بخت جویندگان

□

چون کله خطبه را نعت تو بربر شکست

□

سرش را ز نیمه‌تن اندر برید

□

آن دل که درو ز آتش مهرت شرری نیست

□

ز بس مویه و درد و زاری و جوش

□

هم در نخست گام به دریا و کان رسید

□

از دهانش می‌جهد در کوی عشق

□

سایه چون مقتدیان گام زند بر اثرش

□

گریزان برفت او ز پیش پدر

□

زهی بنان تو آیات جود را تفسیر

□

شگفتی که آید بدان مرز و بوم

□

حقا که هر چه هست بجز مستعار نیست

□

به اسفندیارم دهم تاج و گاه

□

شب گور چشمم نخسبد به خاک

□

به شیرین نغمه‌های رغبت آمیز

□

چون سیرت نیکوش به فهرست سیر بر

□

همی‌کرد با خویشتن کار زار

□

که والاتری زانچه من گویمت

□

چو حلقه‌ست بر در بد بدگمان

□

کی گردد نو پیرهن کهنه به آهار

□

شدی کشته و نارسیده به کام

□

به غیبت درم عیب مستور بود

□

لیک در هیجا نه سر ماند نه خود

□

تو چرا پوشی بهر بادی زره چون آبگیر

□

که او را نباشد سخن جز بروی

□

بخر، جان من، ورنه حسرت بری

□

شدی کشته و نارسیده به کام

□

همه اندیشه‌ی او بر سقمت

□

به تابوتها در نهادند پیش

□

که یک بار دیگر نلغزد ز جای

□

مبادا از سر ما سایه شان کم

□

وز برای جرعه‌ای می‌رفت نتوان در سعیر

□

ترو خشک هیزم همی‌سوختند

□

سم اسب دشمن دیارش بکند

□

به تابوتها در نهادند پیش

□

مگر گردی چو جان و عقل هم والی و هم والا

□

که فرخ شد آن شاه و ارجاسپ شوم

□

بکرد از جهان راه یأجوج تنگ

□

کای مرا بشکسته بودی هر دو پای

□

گرد پستی مگرد همچو مطر

□

به گیتی درون کامگاران بدند

□

بدانست حالی که کاری نکرد

□

یکی پیر جادوت بی راه کرد

□

اندرو آید شود یاوه و نهان

□

پس شهریار جهان نیوزار

□

تضرع کنان را به دعوت مجیب

□

که بر خود نیز آن را مشتبه ساخت

□

جهد کن تات نبیند فلک از پی سپران

□

نرفتی مگر کو بدی غمگسار

□

که از امر و نهیش درونی نخست

□

یکی را نگون اندر آرد به چاه

□

بر بقای جسم چون چفسیده‌ای

□

چشمه‌ی خون دید چشم حادثه‌بین را

□

توانای درویش پرور تویی

□

واهب این هدیه‌های رابحه

□

هست اکنون گاه «کان الکاس مجریها الشمال»

□

کمان برنهادند یکسر بزه

□

که نه رای فرجام دانی نه داد

□

از اندازه بگذشتشان کارزار

□

دیگر آنک خلقت من اطهرست

□

کسی کو خرد پرورد کی مرد

□

به هر کشوری بی‌همالان بدند

□

ز جان آرام برد ، از دل شکیبش

□

که مسلمانم و یارب نه از آن بی‌خبرانم

□

که زن بی‌زبان بود و تن بی‌روان

□

چنین گفته از دانشی کی سزد

□

سم اسپ ایشان کند کوه پست

□

تا منجم رو با ستاره کند

□

صفریست که بیشی ندهد هیچ رقم را

□

پس پشت او در نماند ایچ گرد

□

حق همسایه بجا آورده‌ام

□

ابلیس نیامده ز مادر

□

به نزد نیاطوس با ده سوار

□

که آن مهتران را بدو بود فخر

□

خرامیدن اسپ جنگی بدید

□

وقت عشرت با خواص آواز چنگ

□

چو لختی بگردید نیزه بداشت

□

به شهری کجاهست بازارگاه

□

همین لب از حدیث عشق خاموش

□

تا تو اندر پیش ایشانی چو سیف ذوالیزن

□

همی به آستین خون مژگان برفت

□

بیاورد داننده و سالخورد

□

تو باید که باشی همیشه به جای

□

که بیا سوی خدا ای نیک‌عهد

□

کاری نه دگر مگر همین کار

□

پدید آمده چاک پیراهنش

□

خویشتن را خوار و خاکی داشتن

□

وی ز کوشش خصم را چون ابر کرده دیده‌تر

□

دل آگنده دارد تو گویی بخشم

□

به فرمان او بر نشینم به گاه

□

که از ژرف برآید به جنگ

□

وان شتاب از هزه‌ی شیطان بود

□

بشد خیره و زرد گشت آن رخش

□

زمانی همی‌بود تا شهریار

□

بماند تا ابد در تیره رایی

□

چنگ سراید کلنگ سیم رباید زغن

□

بدرگاه خسرو خرامید تفت

□

همی دست بر دست بگذاشتند

□

سوی بلخ بامی ره اندر گرفت

□

کو دل از فرمان جانان بر کند

□

گشاد از میان باز زرین کمرش

□

که کردند پیغمبرش را بدار

□

تا بخر بر بندد آن همراه‌جو

□

کاقبال رسانید سزا را به سزاوار

□

نخفتست هرگز بباد بوم

□

که او را سپاه اندآورد گرد

□

که هرگز نبیند می و میگسار

□

هر که در پوشد برو گردد وبال

□

دژم گشت و ز پور کینه گرفت

□

چه خواهی و با ما چه پیمان نهی

□

که خیزد ذوق کار از کارفرما

□

آنت شرمنده نگار آنت شکر بوسه پسر

□

سپهبد گریزان به شد بی‌سپاه

□

ستودم تو را نزد مردان مرد

□

بشد خیره و زرد گشت آن رخش

□

دولت آینده خاصیت دهد

□

سوی نیمروز او سپردست راه

□

به نزدیک گستهم و زنگوی بود

□

همچو جان او سخت پیدا و دقیق

□

کردند حمله‌ها و نمودند دار گیر

□

همه نیک و بدها پسندیده‌ای

□

که هرگز نگشتی به آواز بد

□

نیابد چنین ماند بر خیره خیر

□

آن تعلق هست بی‌چون ای عمو

□

رقص خوش عاشقانه می‌زد

□

به پرویز بنمود بالای راست

□

تو نیز از تاب دل می‌سوز و می‌ساز

□

که خاک را نبود قدر گنبد گردان

□

همان نامداران که داریم یاد

□

برآمد ز آرام وز کارزار

□

که مایه ندارد ز دانش بسی

□

این بباید کاستن آن را فزود

□

وجود نیست مگر در ضمیر تو نی را

□

کزو داشتی بیشتر مغز و پوست

□

این دکان بر بند و بگشا آن دکان

□

جناب فضل او مامن عذاب عدل او مسجون

□

که جز تو مبادا کسی تاجور

□

یکایک بران مهتران برگذشت

□

همی کرد هر سوی لشکر نگاه

□

شاخ او انی انا الله می‌زند

□

در دیده هوای با صفا را

□

به پیموده در پیش آن انجمن

□

که پیوند از کجا شد تار این چنگ

□

آینه‌ی بختم تاریک همی دارد زنگ

□

همه پاک با طوق و با گوشوار

□

نریزد ز تن پاک زاده پسر

□

به فرش دل تیره چون عاج گشت

□

از دم سحر و خود آن کزدم نبود

□

زبد خدمتان نیز دامن مپیچ

□

تو گفتی ز گردون برآمد سرش

□

گه خیال علم و گاهی خان و مان

□

چون نکو نه‌ای دبیر مباش

□

تن و جان مردم پر از خون کنم

□

به پژمرد و شمشیر کین برکشید

□

که فرخ شد آن شاه و ارجاسپ شوم

□

هم بسوزد هم بسازد دیده را

□

نباید چنین ماند بر خیره خیر

□

بران گونه آراسته‌گاه را

□

گلش خوشرنگ و مرغانش خوش آهنگ

□

شده‌ست بنده‌ی درگاه او دهور و طوال

□

که کردستم اندر همه روزگار

□

به ماهوی بر کامگاری دهیم

□

پسش لشکر و ناله‌ی بوق دید

□

ز انعکاس لطف حق شد او لطیف

□

که بازماندم از اقبال خدمت تو جدا

□

به پاسخ زمانی همی‌بود دیر

□

چون بود چون بندگی آغاز کرد

□

ور سبک روحی چو عیسی جز قمر بالین مکن

□

تا نام تو نبندد بر شهپر آفتاب

□

که زاینده را برت و باید گریست

□

تو گفتی ز ایران نیامدش یاد

□

بر گشاید چشم او را بازدار

□

خباز گه جلوه‌گری هیت نان را

□

ز دفتر چنین روز کی خواندی

□

کز او هر برگ را چیدی بجا بود

□

سوی هفت آسمان شدن دشوار

□

مزدت مگر از خدای خواهم

□

که فرجام کارانده آید بروی

□

برو آفرین کرد و بردش نماز

□

چشم در خورشید نتواند گشود

□

سرش را ز نیمه تن اندر برید

□

مبادا که آید به دشمن نیاز

□

که بگویید ازطریق انبساط

□

و آن پیمانت گرفته دامان

□

سزای خدمت تخت کیانی

□

که بودند با او ببندگران

□

گشاد از میان باز زرین کمرش

□

تو مگو که مردم و یابم خلاص

□

که زان زانو نشین بربایدت خاست

□

کزین تخت به پراگند رنگ و آب

□

میالا خویش را در طعن فرهاد

□

سنت همنام خود را هست دایم جانسپار

□

ختن را خود نمک چندان نباشد

□

ز درد سیاوش بسی یاد کرد

□

سخنها ز اندازه اندر گذشت

□

می‌گشاید بی‌مراد من دهن

□

که امساکت به از اسراف کاری

□

بیفگند و آمد میانم به بند

□

کند و مانده می‌شوی و سرنگون

□

از همه گوهر بنی آدم

□

چنان کز چار عنصر آدمی زاد

□

بدو اندرون خیره ماند سپهر

□

چو لختی بگردید نیزه بداشت

□

تا زند بر عالمی شمشیرها

□

راندن از شهر چو انبوهی گل از بستان

□

ز خنجرگزاران و مردان مرد

□

ز نزدیکان محرم خواند دایه

□

در هنر جز نعت او گفتن ستم باشد ستم

□

که دارد از دهان من مثالی

□

بدرید هر گوش ز اوای کوس

□

پرستش کنم چون بتان را شمن

□

تا ز رحمت پیشت آید محملی

□

تکیه‌اشان بر کرم دستگیر

□

ببر سوی دیوار حصن بلند

□

گرچه جو صافی نماید مر ترا

□

دو برنداشتی ایمان همی ز خوف و رجاش

□

که گر آید کسی از بانوی شاه

□

دلش داشتم پر غم و درد و جوش

□

به تنها به رزم اندر آویختن

□

تا چگونه باشد آن راواق صاف

□

ز طاق ابروان هم جفت و هم طاق

□

ورا چار گرزست آن دست و پای

□

چراغ وصف این را برفروزد

□

گر همی باید سهیلت قصد کن سوی یمن

□

چو ماهی بر سر دریا روانه

□

کجا بندها زو گشاید همه

□

وزان ابر الماس بارد همی

□

زین چنین رسواییی بی خاک‌پوش

□

مراد سینه‌های پاک جانان

□

وی ز کف درد آز را درمان

□

همچو جنگ خر فروشان صنعتست

□

وین حدیث احمد خوش‌خو بود

□

وزین گردنده ثابت در جهان کیست

□

همچنین چون اصل نفعی نیست خالی ز ضر

□

جهانگیر و کنداور و نیک‌خوی

□

نوحه می‌دارند آن دو رشک‌مند

□

بهر نیک و بدم گفتار با اوست

□

همان آبست اگر کوبی هزاران بار در هاون

□

برآورد از درون آهی و نالید

□

گوئی مگر که صورت دیواری

□

ضرورت عیب کی گیرد خردمند

□

دردی آورد هم از اول دن

□

سوی نیمروز او سپردست راه

□

نماند اندر خراسان بد فعالی

□

که نور دیده‌ی شه را کشد میل

□

زهر خورد و دوستان گشتند از آن دل پر حزن

□

بی عصا و بی عصاکش کور چیست

□

بیهوده خله چرا درائی؟

□

به غمناکی که با غم گشت خرسند

□

ای مسلمانان چه زاید جز گل اندر گلستان

□

پر از درد بنشست خسته نهان

□

تنت گشته است چون مرغ جوازی

□

که فرماید قران زهره با ماه

□

آفت فتوی ببر از مفتیان جهل بار

□

دو صنعت پیشه آوردیم همراه

□

ازو پوشیده هر ساعت همی سازد معمائی

□

دام شکم دوخته از خار به ...

□

ز هر غریق فرومانده من غریق‌ترم

□

به ره بر به هیشوی دادی دو بهر

□

نه از گزاف چنین تو مثل روان شده‌ای

□

زنی ده گام بر یک خشت زرین

□

تو در دل دیو ناکس را نپیخستی

□

لب گزیدش مصطفی یعنی که بس

□

چون تو دل در طلب طاعت و ایمان ندهی؟

□

لبش نی و دهن خندان نموده

□

که نیز ناید بیرون دگر چنو ز هری

□

که با تو همیشه خرد باد جفت

□

به مال سوی تو ناید ز من کمال بهی

□

عطارد وار، هم زانوی خورشید

□

شد راز فلک مرا عیانی

□

دهانی اژدهایی لشکر آشام

□

نور از مه و زافتاب رخشانی

□

گر چه که صد نیزه بود، تیز نیست

□

خیره پیش ضعفا ریش همی لانی

□

دژم گشت وز پور کینه گرفت

□

هر بی‌خردی و هر سبکساری»

□

که دور از من بوند چون توئی دور

□

نپرهیزد حماری از حماری

□

آن ز ابدالست و بر تو عاریه‌ست

□

با نعمت و با مال و دست گاهی

□

جامه رها کن تو که، جان می‌درید

□

بر اشجار و بر کشت زار علی

□

بپژمرد و اندیشه افگند بن

□

گر تو گناه‌کارترین خلق عالمی»

□

چو ماری هر خطش دیباچه‌ی زهر

□

عهدی عظیم گیرد و پیمانی

□

نظر بر آن رخ زیبا نمی کرد

□

درختش عیان است و بارش نهانی

□

که حامل می‌شدند از وی دلیران

□

روی ترش گوئی تیزیستی

□

نگهبان من باش با یک پسر

□

که زو برنیاورد ای وای مامی؟

□

به سوزش دل که نبود یار دل سوز

□

گاه بر امید گل و سوسنی

□

نحر و بحر آشنایی یافتند

□

بر خویشتن از ناکسی وبالی

□

به پیش در آذر آن را بکشت

□

گر بمیرم تو نگر تا نکنی زاری

□

که با او یار و او با یار خوش بود

□

نبایستت هرگز غمگساری

□

ز پوشیدنی و هم از خوردنی

□

راه بر خلق ز بس نحس و سراکونی

□

وان دگر همباز خشکش می‌کند

□

تو را هم غم الفنج و هم غمگساری

□

به اسفندیارم دهم تاج و گاه

□

آن به که مهر او را از دل فرو زدائی

□

خودش چست و بنایش سخت بنیاد

□

خواست او را بود و باشد، نیست ما را خواستی

□

که فرزند نزدیک گشتاسپ شد

□

تو سپس این مهارها جملی

□

کرد ما را مست و مغرور و خلق

□

ز بهر این سخنان کرد کردگار انشی

□

چنان شد که فرسنگ ده ماند راه

□

گرد دانا جهلا را چه مدارستی؟

□

بود کین در به سعیش سفته گردد

□

گرش نشناسی تو بشناسدش مرد لولوی

□

همه رازها پیش ایشان براند

□

مرتبت یاران را منکری

□

حله‌های عاریت دان ای سلیم

□

به زور آتش، زری جدا شود ز مسی

□

که فرزند جوینده‌ی گاه شد

□

ایمن مباش اگر تو فریدونی

□

به زیر یاسمن گه جام بگرفت

□

زاسمان صمصام تیز و ذوالفقار، ای ناصبی؟

□

فگندست خسته به دشت نبرد

□

گر نه ازین بارنامه جست و روائی

□

کین دلم از صلحها هم می‌رمد

□

خاک را خواهی همی تا همبر عنبر کنی

□

که نیکو بود داده ناخواسته

□

بود آهنگ کشتیها، همه ساله به معبرها

□

دل کهرم از درد پربیم کرد

□

همچنانک آب خصم جان اوست

□

یکی گرزه‌ی گاو پیکر به دست

□

نجوید تا ز من یابد اثر نیست

□

غیر جسم و غیر جان عاشقان

□

همه جایش برای صحبت می

□

بر نسنجد شرع ایشان را به کاه

□

به عجز خویشتن در بند باشد

□

حکم صالح راست شد بی ملحمه

□

ولی این گنج آب روی داناست

□

شفیع جرم من خیرالبشر کن

□

تو خورشید جهانتابی نه ماهی

□

زبان طعن بر وی می‌گشادم

□

بیا بنگر به دلخواهی خویشم

□

حاصل ایام بجز رنج چیست

□

چو طفل مکتب است اندر شب عید

□

عجب فرخنده جایی دید منظور

□

در اینجا سر برآوردم بدین کار

□

ببخشا تا نمانم زار از این بیش

□

کزان هیزم بسوزد زند و پازند

□

گرفتندی به دورش وحشیان جا

□

که در کوه است مأوای دد ودام

□

مگر زین دیو زنگی چهره ترسید

□

که بی‌اجری نباشد هیچ مزدور

□

در حرم خاص‌ترین کرد جای

□

به مهد غصه خود را کرده پا بست

□

چو گل آمد سوی منظور خندان

□

به آیینی که می‌باید درآمد

□

چه اوقات و چه عمر ضایع است این

□

شکی پیدا کند در کار شوقت

□

زو شده موجود هم این و هم آن

□

که او در کودکی مویش سفید است

□

به کارم سد گرده زنجیر مانند

□

به عالم هست اکنون این ترانه

□

ز جا رفتند از آشفته خالی

□

سیه سازد چو نوک خامه انگشت

□

در راحت به روی دل گشاییم

□

که درد خویشتن را زان بهی دید

□

بیاور آیتی از خوان لطفت

□

شود در عرصه‌ی کین آتش افروز

□

که چون خود را رساند پیش او زود

□

چه روزی بود خرم یاد از آن روز

□

در گنجینه‌ی سر خدا تو

□

خرده‌شناس خرد خرده‌گیر

□

در و دشت از غریوش گشته پر شور

□

صدف مانند بودن گوش تا چند

□

که شد در گوشه‌ی ویرانه‌ای گم

□

به غایت زیرکی بسیار دانی

□

شدش دارالقضای مشتری جای

□

نمی‌خواهم که همدرسم شود کس

□

خیز و بر این دایره شو نغمه ساز

□

پراگنده شد دانش و هوش من

□

به انگشت خود هر زمانی سرشک

□

از پس سلطان ملک شه چون نمی‌داری روا

□

بیار معنی اسما تو شمس تبریزی

□

مرا مهربان یار بشنو چگفت

□

نکورنگ باره‌ی زریر و درفش

□

افزونیی که خاک شود فردا

□

چنین جایی برای من بجویید

□

ستودش فراوان و کرد آفرین

□

بدو گفت خسرو که دانای چین

□

هر که او چشم سوی چشمه‌ی خورشید نهاد

□

بیا که همره موسی شویم تا که طور

□

کنون کینه نو شد ز کین فرود

□

گنجی و دلی ز محنت آزاد

□

و امروز به مهتری برون آمد

□

چو قیصر کرد حرف مصریان گوش

□

بدو گفت مگذر ز پیمان من

□

بدیده ندیدی مر او را بدست

□

مهر جوزا را همی سازد از آن معراج خویش

□

آن است اصل و قصد و غرض زین همه حدیث

□

چنین گفت کین مرد جنگی بتیر

□

سپه را همه پیش رفتن دهم

□

وز چرخ ستارگان فرو ریزند

□

کمال عقل آن باشد در این راه

□

بنه نامه و نام یزدان بخوان

□

بدو گفت خاتون که با فراوی

□

قافله باز آید اندر شهر بی‌دیدار ما

□

ز جرعه‌ست آن بو نه از خاک تیره

□

یکی نره شیرست گویی دژم

□

شوم زی برادرت فرخنده شاه

□

جز آن جرمی ندانم خویشتن را

□

یکی از جمله‌ی خاصان منظور

□

سوی شهر ایران گرفتند راه

□

همان نیز مریم زن هوشمند

□

نظاره اگر روح ندیدست به دیده

□

شمس تبریزی برفت و کو کسی

□

اگر مار زاید زن باردار

□

خجسته نبی نام او زردهشت

□

از جان یکی شکسته پشیزی تو

□

دو مرد کاردان در هر هنر طاق

□

تو را عز لولاک تمکین بس است

□

چو آشفته شد هرمز وبردمید

□

با صدق و با شهادت رفتند مردوار

□

چنگ دل چند از این چنگ و دف و نای شکست

□

گل آورد سعدی سوی بوستان

□

فرسته فرستاد باخواسته

□

یکیت گوید خواجه امام کاغذمال

□

ترا ساقی کند چشم فسون ساز

□

ز سعدی شنو کاین سخن راست است

□

پر اندیشه بد تا بایوان رسید

□

شاعر انعام حق باش ای سنایی روز و شب

□

و اندر آن جانی که گردان شد پیاله عشق او

□

بگفتا بیا تا چه داری خبر

□

دست به فتراک اصطناع تو در زد

□

بس است فخر تو را این که بر رمه‌ی ایزد

□

عرب را زو برآمد آفتابی

□

وفا در که جوید چو پیمان گسیخت؟

□

سپهبد چو باد اندر آمد زجای

□

این خوش آواز مرغ عرشی را

□

ما چون قطار پویان دست کشنده پنهان

□

تو را سد یأجوج کفر از زرست

□

حساد ترا در بدن از خوف تو خون نیست

□

به دست دیو دادی دل خطا کردی

□

کند تا بزمگاهش را منور

□

بر احوال نابوده، علمش بصیر

□

مرا گفت بشتاب و او را بگوی

□

مجرد چون شدی زالایش نفس طبیعی تو

□

کجا فرش را مسند و مرقدست

□

نه کشور خدایم نه فرماندهم

□

کدامست گفتا کهرم سترگ

□

اگر بالفغدن دانش بکوشی

□

نوایی کاندر این قانون راز است

□

در آورد ملکی به زیر قلم

□

همی‌بود تا خور شد اندر نهفت

□

می چنین گوید که زرق‌ست این مسلمانی و فن

□

جور بر بیوه و یتیم خود مکن

□

زین رو که روزگار نکو داردم همی

□

به زیر اندرون تیزرو شولکی

□

از تنت چون ندهی حق شریعت به نماز؟

□

بو که ز هر قید خلاصت دهند

□

از معرکه‌ی فتنه به عون تو برون شد

□

سراپرده ودشت جای وی است

□

شد ذهن من و خاطر من تیز و منور

□

چون نخل بلند است سپیدار ولیکن

□

حزم تو آنرا چو ناقه آورد بیرون ز سنگ

□

سپهدار باید خداونت تخت

□

خرداومند سخن‌دان به‌تو برخندد

□

مبین نادیده مردم را به خواری

□

ابر کی باشد برابر با کف دستی که گر

□

بزرگان بنه برنهادند وگنج

□

بید باری ایمنست از زحمت هر کس ولی

□

نیستی آگاه تو هیچ از بهشت

□

ز سیم و زر و گهر همچو آسمان باشد

□

آنرا که درونه زنده وش بود

□

همی بینی به چشم دل به دلها در ز بهر آن

□

اگر بودی ز طفلان عقل من بیش

□

طبع غوره است آنکه رنگ رخش

□

جز از داد و خوبی مکن در جهان

□

تو بر ره چو اصحابی که خود میریست مر ره را

□

زیرا که خرند و خر نداند

□

چون سایه‌ی رمحت کشیده گردد

□

سه بار این سخن را بریشان براند

□

گرفته‌ستند اکنون از من آزار

□

برون تاز و به حال زهره پرداز

□

جز جمال‌الدین خطیب ری که برخواند از نبی

□

به نزدیک قیصر نهادند روی

□

این زاده‌ی تایید برآورده‌ی حق را

□

بر دشت فصاحت مطیر میغم

□

هست هنگام آنکه باز کشد

□

بفرمود تا کشتگان بشمرند

□

نبود اختیار علی سیم و زر

□

میان سبزه آبش در ترنم

□

به قدر و جاه و شرف در جهان سمر بادی

□

بهرکار دستور بد بر ز مهر

□

ای دایره‌ی نجات ز جود تو مستدیر

□

شنودی که با زور و بازوی پیل

□

آن ابر دست تست که خاشاک سیل او

□

خردمند گفت ای شه پهلوان

□

بیا تا ببینم چه چیز است بارت

□

نشاندی پنج از آنها بر در بار

□

گرد جیش تو بشد بر همه اعضاش نشست

□

توبا بندگان زین سان سخن

□

کاسد و فاسد شد آن سحر حرام سامری

□

در خنبره بماند دو دستت ز بهر گوز

□

گر کند دست در کمر با کوه

□

به شادی نشست از بر تخت و گاه

□

نباید تا نباشد جرم عذری

□

از آن قیدش به احسان کردی آزار

□

بیان از وصف انعام تو عاجز

□

وگر بر چنین رویتان نیست رای

□

آنت خوش خرمی و عیش که من دیدم دوش

□

وز چه پدید آورد این زال را؟

□

فلک به لعبت مشغول و من به توشه‌ی راه

□

نخورد ایچ می نیز و رامش نکرد

□

که بودی آنکه بخرید سودی ز عالم

□

چو لای نفی نوک ذوالفقارش

□

پای در دامن امل بنداشت

□

که زر دشت گوید باستا و زند

□

شاید ار دیده‌ی آزاده گهر بار شود

□

چرا خوانم چو فرقان کردم از بر

□

به دلیری و هیبت عمری

□

به ز اول نشستست با لشکرش

□

رفتن به سوی خانه‌ی مکه است آرزوت

□

ملازم وار پیش خویش خواندش

□

کسوت قدر اوست آن کسوت

□

چنین گفت خسرو بدان مهتران

□

ز بهر حشمت او را شدست در شب و روز

□

گر از سوختن‌رست خواهی همی شو

□

صاحب که به سیر قلمش تیغ سکون یافت

□

به بارگاه تو دایم به یک شکم زاید

□

رنگ نیابی همی از علم و بوی

□

بگفت ای زهر غم در کامم از تو

□

بداختر خصم و نیکوفال بادی

□

شما را هر آنگه که کاری بود

□

قدر چون بینم چون نیستم از گوهر هیز

□

سوار چون تو نباشد به نزد مرد حکیم

□

مجد دین بوالحسن عمرانی آنکه به جود

□

در گرد ز مرد باز دارد

□

روی به دانش کن و رنجه مکن

□

دمی بندد ز تکرار سبق لب

□

ز قدر اوست که تار سپهر با پودست

□

یکی رقعه خواهم برو مهر شاه

□

خامه هر جای چون قضا به مباز

□

اینت هپیون گرست و آنت شکرگر

□

غلام ملک تو بر سر نهاد تاج شرف

□

جز عرصه‌ی بزم گهرآگین تو گردون

□

مر گوهر خرد را نسپارد

□

نوای عشق را کن پرده‌ای ساز

□

مکشوف به کوشش و به بخشش

□

فرستاد ده بدره گنجی درم

□

از برای ذکر باقی بر صحیفه‌ی روزگار

□

گر کمندی یابد از روی طمع

□

با قلم خود گرفت خازن و همت

□

به جان تو ای شاه گر بد به دل

□

مر تو را ناید یاری ز کسی فردا

□

ولی چون دور بزم دوری آراست

□

عدو به خواب غرور اندرست و چرخ بدان

□

چو دوری گزیند ز فرمان تو

□

از پی نادیدن سهمت چو اندازی تو تیر

□

لفظ بی‌معنی چه باشد؟ شخص بی‌جان از قیاس

□

ورنه دایم چار چشمش در غم یک استخوان

□

جدا نبود زمانی زبان من ز ثنات

□

وز سست لگامی و بیقراری

□

از این غم حاصلت جز دردسر نیست

□

بوسند اختران فلک مر ترا عنان

□

تودانی که من هرچ گویم بدوی

□

همیشه بود او بی ما همیشه باشد او بی شک

□

در ره دین پوی بر ستور شریعت

□

گرد سم سمند تو مادام

□

چون تیغ نصرت تو برآرد سر از نیام

□

من بگفتی راستی گر از زبان این خسان

□

مرا افسوس چون نبود در ایام

□

که کنی فارغ و آسوده دل خلق خدا

□

همی‌شد سوی روم برسان گرد

□

ایا ندیدم ندم را ثنای تو دارو

□

آنگه که مرا شکر شماری

□

هر سوار از لشکر دشمن دو گردد

□

بدسگالت در دو گیتی در سقر باد و سفر

□

درختی بدیعی ولیکن مرین را

□

اگر تو کارفرما را بدانی

□

مجره گفتیی تیغ گهردار

□

چو بشنید خسرو زکوت این سخن

□

این جهان چاهیست هر کس بر حد و مقدار خویش

□

اعدای اولیای خدایم عدو شدند

□

بیرون کند چو تیغ تو گلگون شود به خون

□

چشمت پس ازین نمی‌مبیناد

□

حیلت و رخصت هبل نهاد تو را

□

عیان چون پای مرغابی ز هر سوی

□

ما چه دانیم که از ما چه سعادت بگذشت

□

یکی کاروانی ز هرگونه چیز

□

جاهلان را چاره نیست از نسبت پست دروغ

□

چرخ گرفته به ملک او شرف و جاه

□

کشف اسرار می کند به رموز

□

من بدو داده حرز خانه خویش

□

ترسم به دل فروشد از سرت آن سیاهی

□

مراد خویشتن با او نمی‌گفت

□

از حضرتی حشر به درش حاضر آمدند

□

شما را هوا بر خرد شاه گشت

□

در سجده نکردنش چه گویی

□

اگر به فضل و خرد بر خران خداوندیم

□

برباید شهاب ناوک او

□

رخت بربست از آن سلیمانی

□

سخن که دید سخن گوی و عالم و زنده؟

□

خواند گدا را به حریم حرم

□

ساقی بزمت سمن ساقی که بر قصر سپهر

□

وگر شهریارت بود دادگر

□

بوالمعالی احمد یوسف که او را آمدست

□

گر تخم و بار من نبریدی، به رغم دیو

□

گفت مخروش ترا راه نمایم که چه کن

□

ارغوان و سمن برابر دید

□

ای خردمند، مخر خیره خرافاتش

□

اگربام فلک کردی گل اندود

□

خانی که در جهان خلافش به یک زمان

□

هران کز شما او گنهکارتر

□

با تو در گورتست علم و عمل

□

رنجیت نبود تا گمانت

□

شود به دولت او خاک شوره مهر گیا

□

از گناه گذشته نارم یاد

□

خویشتن را ز اهل بیت مصطفی گردان به دین

□

چو زنجیرم بود گر سد دهن بیش

□

کجا شد رکاب جهاد تو ساکن

□

یلان سینه را دید و ایزد گشسپ

□

کند سجود وی از جان همه مکین و مکان

□

هرچه دانم که برهنه شود آن فردا

□

هر کمین کز قضا گشاده شود

□

کرده تمساحی دهان خویش باز

□

سر به جهل از خرد و حق همی تابد

□

که من ز اول نظر کن روی دیدم

□

نفخ صورست صریر قلمش

□

همی‌گفت زار ای سوار دلیر

□

از بهر تو شکل شیر مسند

□

هیچ با بوبکر و با عمر لجاج

□

پنجه‌ی سرو او به خنجر بید

□

نه چو من روز و شب ز شادی دور

□

اگر زری نکند کار برتو آن آتش

□

نه رسم عیب جویی پیشه سازد

□

یارب آنشب چه شبی بود که در حضرت تو

□

همه یاد کرد این به نامه درون

□

گر نبودی باغ رایش را نهالی بس قوی

□

زی عامه چو تو مال و ملک داری

□

هرچه گویم به مدیح تو و گویند کسان

□

حاتم ار مرده به مرده می‌دهد

□

اگر بسنجد با من تو را ترازوی عقل

□

اگر شیرین در او بزمی نهد نو

□

اگر مقصرم اندر ثنات معذورم

□

زپیکان چنان گشت خرطوم پیل

□

که ندیده ازو سعایت و غمز

□

امیر است شیری که دارد سپاه

□

گر فطیری در تنوری بستم آن دوران گذشت

□

گوری آمد بگو که چون تازم

□

بشنودم راز او چو ایزد

□

مرا دیوانه کرد این درس خواندن

□

چو اندر موکب عالی نرفتی

□

برین گونه بر بود خاقان چین

□

باطنت را دین به صحرا آورید از بهر صلح

□

گر تنم از جامه برهنه شود

□

مرغ قضا چو بر در حکم تو بار یافت

□

آفت مرغست چشم کام‌بین

□

روز خیبر چونکه بوبکر و عمر آن در نکند

□

زمانی دیر در این کار ماندند

□

پشت ظفر تیغ تست گر نکشی بشکند

□

بدو گفت گردوی کاین خود گذشت

□

پیش علم و حلم وجود او کجا دارند پای

□

به سخاوت سمری از بس که وقف رباط

□

اینک زحمت کم کنم نوعی ز تشویر است از آنک

□

وز دگر نسخها پراکنده

□

آن بس نبود که روی و زانو

□

چو صرصر پر در آن صحرا دویدند

□

به ایرانیان گفت کای مهتران

□

بر آتش پراگند چندی کباب

□

هم به جانت که بیاراسته جانم چون جهان

□

خرد هدیه‌ی اوست ما را که در ما

□

ز ایوان بیامد بدان جشنگاه

□

رغبتی زین منع در دلشان برست

□

شرم ناید مر تو نادان را که پیش ذوالفقار

□

ز حرف کوهکن شیرین برآشفت

□

وزان پس بشیرین فرستاد کس

□

نبرداشتند از کسی سرکشی

□

ایمنی از نازکی باشد تنی را کو بود

□

برآئیم بر پایه‌ی مردمی

□

جز از شادمانیت هرگز مباد

□

هرکه زان گور داغدار یکی

□

ور نتوانست زنده داشت چرا کرد؟

□

گهی بر غرب راند گاه بر شرق

□

همه پشت بر تاجور گاشتند

□

شما را بدین مزد بسیار باد

□

از خردمندی و حکمت هرگز این اندر خورد

□

گرچه زندان سلیمان نبی بوده‌است

□

فدا کرده جان را همی پیش من

□

من نگویم زین طریق آید مراد

□

با بقای عدل او نشگفت اگر در زیر چرخ

□

نبیند تا ببیند غرق خونم

□

مرا مهر هرمزد خوانند گفت

□

پسر مهربان‌تر بد از شهریار

□

زین عبارت گر لبش خالی نبودی در دهانش

□

آنچه همی جست سکندر، هگرز

□

مهان را چنین پاسخ آورد شاه

□

من بی‌پدری ندیده بودم

□

گر دو عالم را ببینی با ولایتهای او

□

ز چنبر شیر گردون را جهانده

□

بدین گونه بد تا سر اردشیر

□

بدو گفت بهرام کای پاک زن

□

شگفتی نبود از خلقان ترا دشمن بوند ایرا

□

تو را علت جهل کالفته کرد

□

که گوید که فرزند یزدان بد اوی

□

یک کنیزک بود در مبرز چو ماه

□

تا خمش باشد حسودت، زان که تا بر چرخ شمس

□

نگویی میل سرو و یاسمن داشت

□

بدین چاره ده بند بد را فروغ

□

همانا بتو کس نپردازی

□

شاهد و شمع و شراب و مطرب آنجا بهترست

□

بنشان زسرت خمار و خود منشین

□

که بودند یازان به خون پدر

□

ترکی از اصل رومیان نسبش

□

آنرا که ز بیماری علم تو برانگیخت

□

کسی را جای در پهلو نگیریم

□

به مشکوی زرین ده و دوهزار

□

برین هم نشان تا به اسفندیار

□

کاین چراغی که برافروخته‌اند

□

چو من از پس دین دویدم بباید

□

ابا شش هزار آزموده سوار

□

مر بدان را ستر چون حلم خدا

□

از شرف مشتری رکابش را

□

کف راد تو بازست و فرازست اینهمه کفها

□

زبان کرد گویا بشیرین سخن

□

ازان پس نگهدار ایشان توی

□

عورتی ام بکرده از شنگی

□

در خانه‌ی دین چونکه می‌نیائی؟

□

بفرمود کو را به هنگام خواب

□

تاج بر فرق سر نهادندش

□

فرمان تو هست بر روانها

□

پی مهمانی این جمع محتاج

□

ز کردارها برفزودی فریب

□

سرمایه‌ی من دروغست و بس

□

میان شورش دریای بی کران از موج

□

نشناسم از این عظیم گو باره

□

چنین داد پاسخ که ای دون کنم

□

چون سلیمان از خدا بشاش بود

□

کی بود کین نقاب بردارند

□

پری‌رخ را عنان مستانه در دست

□

ز خون کیان شرم دارد نهنگ

□

چه شدی بسته‌ی این محبس بی روزن

□

در روی سخا از دل چون بحر تو آبی

□

دست از دروغ زن بکش و نان مخور

□

چو روی شهنشاه دید آن سپاه

□

معجزش خار خشک را رطبست

□

مضمر آمدن مردن هر یک ولی وقت شدن

□

چنین آب روان بیقدر از آنست

□

نهادند همواره سر بر زمین

□

هر نقطه هم شود ز سوادش به هند و روم

□

جانها به سوی دار بقا رفتن سازند

□

مسکن شخص توست این فلک ای مسکین

□

بدان تا خریم و فروشیم چیز

□

باز اشهب را چو باشد خوی موش

□

پندار کز تولد عقل‌ست لامحال

□

مگر باشد به ندرت کوه قافی

□

مبادا که گستاخ باشی به دهر

□

ور نباشد شانه‌ای از بهر ریش

□

تا گه حمله قوی نبود روباه چو شیر

□

از محمد عیب اگر نامد تو را

□

بتشت اندرون ریختش خون گرم

□

در کوچگه اوفتاد رختم

□

بی‌قامت خود مدارش ایرا

□

به خود گفتی کز اینها گر شوم دور

□

بدو گفت به رسام کای شهریار

□

دلت بحریست آرامیده اما در غضب کرده

□

رادمردی که همی کوشد با خود به نیاز

□

زیر گناهان گران و وبال

□

نباشد همان نیز هم داستان

□

خشت اگر پرست بنهاده‌ی توست

□

نام آتش نه ز گرمیست که آتش خوانند

□

زمین بوسید فرهاد هنرمند

□

رسن سوی گنج شهنشاه برد

□

بعد از آن کرد او تجرد اختیار

□

حاسد تا در جهان نیست چو ناصح به دل

□

جوهر محض الهی نفس اوست

□

چنان دید کز تازیان صد هزار

□

هرکه ز آموختن ندارد ننگ

□

بر کن به رفق سبلتشان گر چه دولتند

□

گنج کنی مشربه‌ای را لقب

□

چورستم به گفتار او بنگرید

□

نهنگ سرکش کشتی شکن در روزگار او

□

چه دعا گویمت که خود هنرت

□

مردم اگر ز آب مرده زنده بماندی

□

چو روشن شود دشمن چاره جوی

□

وآن گنه در وی ز جنس جرم تست

□

از در دولت سبک بر بام هفتم رو که چرخ

□

که چون نوشد ز خون دل شرابی

□

بفرمود تا برکشیدند رود

□

در ملک سلیمان چرا شب و روز

□

ز بهر شربت دردست شیبت پر ز نور حق

□

گفت «نی» گفتمش «چو گشتی باز

□

همی‌برگرفتند زیشان شمار

□

نیک‌خواهان من چه پندارند

□

بنگر به هوا بر به چکاوک که چه گوید

□

نبندد تاکسی از تختگه رخت

□

نبیره جهاندار نوشین روان

□

برات عمر اگر خواهد کسی رایت برای او

□

هر که آوازه‌ی کوس و دو کری یافت به گوش

□

نسازد تو را طبع با گفته‌ی او

□

در تو حیوانی و روحانی و شیطانی درست

□

خواب دیده پیل تو هندوستان

□

چون لسان‌الدهر و تاج اصفهان شد نام تو

□

بگفت این گنج را چون کردی انبوه

□

خیرگی بار آرد آن را کز برای علم خویش

□

نی رو به شریعت مصطفوی

□

از هر سخنت فایده خوفی و رجایی

□

سزد گر ز ابر از این شومی بر ایشان

□

به دعا خواست همی اهل نوآباد ترا

□

شاه بهرام کین فسانه بخواند

□

جز که بونصر احمدبن سعید

□

به خسرو مژده‌ی آن می‌دهد نار

□

سخت سوی فلک همی پوید

□

غلام بی به دلت محتشم که از افلاس

□

شهپر جبرییل مرکب اوست

□

دست علاج جان سخن دان بر

□

چگونه باشدی ار هیچ من می تا نمی گفتن

□

این ز حد و اندازه‌ها باشد برون

□

اقرضوا الله قرض ده زین برگ تن

□

ببین از درد هجرم در تب و تاب

□

ز سیاره‌دان آنکه سیاره‌وار

□

گاه گاهی، نیم نانم می‌دهد

□

این چنین دل ریزه‌ها را دل مگو

□

وان را که همی جوید این چنین‌ها

□

ز آنچنان سیرت چنین معنی همی زاید یلی

□

کس فرستاد و خواند نعمان را

□

دست موسی را دهم یک نور و تاب

□

در این دریا که از در نیست آثار

□

چنبر دایره بگشاید در وقت از بیم

□

گرچه دیوان وی آمد دو جهان را زینت

□

زیر ظلش جمله حاجاتت روا

□

مادر و مایه‌ی هنر دین است نشگفت ار هنر

□

هرگز ندیده و نشنید این کسی ز من

□

توبه آرند و خدا توبه‌پذیر

□

از جهان مرگ سوی برگ رو

□

ولی غیرت چو با قدرت کند زور

□

مصحف یزدان درین ایام کس می‌ننگرد

□

عقل را خوار کند دیده‌ی ظاهر بین

□

زانک شیطانش بترساند ز فقر

□

بر خلق مقدم شد او به حکمت

□

شمال جودت بر آب و آتش ار نوزید

□

سروی نه چو سرو باغ بی بر

□

تا منافق از حریصی بامداد

□

گدایانیم از گنج سخایت

□

بگداخت حسود تو چو در آب شکر زآنک

□

برنده بر فلک ادریس را و بر تن او

□

گفت خوابم بتر از بیداریم

□

وان کس که همی گوید کاواز شنودی

□

نام نکو بمان چو کریمان ز دستگاه

□

رفت او پیش کفن‌خواهی پگاه

□

قرض ده زین دولت اندر اقرضوا

□

شما گویا ندارید این مثل یاد

□

گفتم: ای عثمان بنا گه کشته‌ی غوغا شدی

□

عمر گذران را تبه مگردان

□

زانک فصل و وصل نبود در روان

□

بد بر تن تو ز فعل خویش آید

□

یک شهر طبیبند ولی از سر دعوی

□

چون سکه ما یگانه گردد

□

چونک جادو می‌نماید صد چنین

□

خروسا ناله‌ی شبگیر بردار

□

چند از این آب و خاک و آتش و باد

□

هریک قدم که مانده به ره نجم طالعش

□

این قصاص نقد حیلت‌سازیست

□

جانت بیالود به آثار جهل

□

مرد دهقان ز پی کسب معاش

□

بنهد اندر روی دیگر نور خود

□

هین بده ای زاغ این جان باز باش

□

نبودی عشق را گر پیش‌دستی

□

که تا پستست خاک اینجا همه نفعست لیک آن گه

□

ز روز نخستین همین بود گیتی

□

بر کنم پر را و حسنش را ز راه

□

سوی رود و سرود آسان دوی لیکنت مزدوران

□

راند دیوان را حق از مرصاد خویش

□

ای ز روز سپید تا شب داج

□

زانک هستم من ز اولاد حلال

□

ز گرم و سردعالم بوده آگاه

□

یا تو پنداری که حرف مثنوی

□

گنجی نهاد حسن به نامت که بر سرش

□

آنچنان که از عطسه و از خامیاز

□

اگر گردن به دانش داد خواهی

□

گفت المرء مع محبوبه

□

هم ز لطف و جوش جان با ثمن

□

چون همی مالی زبان را اندرین

□

نبستی پرده گر دایم سحابش

□

هست دیوان محاسب عام را

□

تو گه سرگشته‌ی جهلی و گه گم گشته‌ی غفلت

□

چشم اشتر زان بود بس نوربار

□

از تو زایل نگشت علت جهل

□

چون ز فهم این عجایب کودنی

□

چون درختی در او نه بار و نه برگ

□

هم‌چو نخلی برنیارد شاخها

□

مرا این داغ از آنها بیشتر سوخت

□

هر دو می‌خایند دندان حسد

□

امید آن که بود تا ز کعبه نام و نشان

□

تاج از آن اوست آن ما کمر

□

نرهد ز آتش نه سیم و نه مس جز زر

□

نتایج قلمت فتنه‌بند و قلعه‌گشای

□

نه از طریق گوش بل از وحی هوش

□

شکر ایزد که باز روشن شد

□

در زیر برو برگ تو گریزد

□

به ذات خداوند و جان محمد

□

آن علم تو را ببرد به رهی

□

وز ثقل رنج و خفت ضعف تنم مکن

□

اسپ جهان چون همی بخواهدت افگند

□

بشست خلقت آتش به آب خلق تو روی

□

گفت کای میزبان زرین کاخ

□

بادت اندر خسروی سیاره از فوج حشم

□

آن که از او دیده فروزد چراغ

□

وصف تو آن چنان‌که تویی هیچ‌کس نگفت

□

دلش ز جوهر احیا توان گریست کریم

□

بزرگوارا من بنده گرچه مدت دیر

□

بشتاب سوی طاعت و زی دانش

□

گرچه گشتستم ز خذلانی که رفت

□

پی موریست از کین تا به مهرش

□

صاحبا شعر من از مدح تو بفزود بها

□

این زشت سپید و آن سیه نیکو

□

مثل ملک و ملک روزگار

□

اژدهای طمع و گرگ طبیعت را

□

خیز و نزدیک خداوند شو این شعر ببر

□

سوی حکیمان فریشته است روانم

□

فرق این است کز خراسانم

□

گفت ای چو دلم سلیم نامت

□

مسند تست بحق بارز مجموع وجود

□

عقل که هست از همه آگاه‌تر

□

سازند کار جنگ شجاعان جنگجو

□

چرخ گری را اگر پاس تو گردد حفیظ

□

واندر ابیات آن معانی بکر

□

خورشید پیشکار و قمر ساقی

□

عهدت قدیم باد و به عهد تو ملک شاد

□

گلی بودی که باد از بارت افکند

□

گر حسودت بسی است عاجز نیست

□

به ساغر لب خویش بردم فراز

□

تویی که جان به خطر دادی از حمیت دین

□

گر بد بعدل سیر فلک، پشه‌ی ضعیف

□

مبادا صبح تایید ترا شام

□

بر دین سپاه جهل کمین دارد

□

چند روز آرام‌کن با دوستان در شهر خویش

□

بر آلت خویشتن مزن سنگ

□

افتخار انام ناصر دین

□

باین پر که باریست الحق نه بالی

□

صلح کرد از توسط عدلش

□

در سلک نظم از سر فکرت کشیدمی

□

ذره گر پنهان کند روی از شعاع

□

تدبیر آن همی کنم اکنون که بر شوم

□

نه در خلافت بوبکر دم زنم به خلاف

□

چرا گشتی درین بی‌غوله پا بست

□

هست بیدار و بی‌قرار و ازوست

□

بختت ازلی باد و بقایت ابدی باد

□

محامد تو همی درنیایدم به ضمیر

□

حب آن، رأس الخطیات آمدست

□

چاکر او باش آیا گر مسلم گرددت

□

از علم پاک جانش، وز زهد دل، ولیکن

□

جز به انگشت ذهن و فطنت تو

□

آمد ز پی عروس خواهی

□

چون همی بینم با پاس تو بر پنجم چرخ

□

به دهر راست روی سرفراز گشته که او

□

کو رییس مرو منصور آنکه در هفتاد سال

□

گویا به آن ضمیر همایون به آسمان

□

معنی از کلک تو گیرد نه ز عقل

□

تو ای دشمن خاندان پیمبر

□

اینکه امروز دیده‌ای چندست

□

ز طبع‌تر گشاده چشمه نوش

□

هرکجا تیغی چنان کلک چنین را شد معین

□

مرکز نشود دایره وان قطره‌ی باران

□

گرم باور نمی‌داری نمایم چون که بنمایم

□

عقل دیگر، بخشش یزدان بود

□

گفتم نفاذ حکمش در تو مثر آید

□

چون بدانی حدود جفتی‌ها

□

هم ترا دارد اگر داردت ایام نظیر

□

آنچه ما را فریضه افتادست

□

تا شکر مزید نعمت آرد

□

گر مزاج فاسدش گردد مثر در عدد

□

تا جهان را نبود از حرکت آسایش

□

هزار رمز به جنبیدن زبان در کام

□

کرمت گفت از آن چه عیب آید

□

ماری است گزنده طمع که ماران

□

ای چهل سال یک زمان کرده

□

ز حد باختر تا بوم خاور

□

ای تو ز ثنا بیش و خسروان را

□

آهنین رمحش چو آید بر دل پولاد پوش

□

گر قهر تو بر فلک نهد پای

□

بیمار مرد بسکه طبیب او

□

باش تا شهر ببینی و درو باد ملک

□

دانا داند کز آب جهل نروید

□

زیبدت روز تماشا و شراب

□

هر شعر که افکنی تو بنیاد

□

در باغ علم همچو گل نوشکفته باش

□

جغد در خانه هما چه کند

□

تا آسمان به ماه مزین بود مباد

□

چرخ از دو روزه عارضه آن جهان پناه

□

وانکه در مصر جامع ملکش

□

علم اجلها به هیچ خلق نداده است

□

نه خدایی و داشتست خدای

□

ز هر نقشی که بنمود او جمالی

□

الا تا که دوران چرخ مدور

□

منگر به مثل جز از ره عبرت

□

ابر اگر از فتحباب دستت آبستن شود

□

خر تو میبرد این غول بیابانی

□

تا تار شب و روز چنان نیست کز ایشان

□

اگر چه خر به نیسان شاد و سران و دنان باشد

□

بپذیرش که بنده‌ی تو سزد

□

بر گردن گور تکیه دادی

□

احتساب تقوی او دید ناگه کز کسوف

□

به عهد عدل تو بگشاید ار اشاره کنی

□

رایض بخت کاردان تو کرد

□

بود ز لمعه‌ی مصباح ذات کامل او

□

تا آمد مرگ جان غمگین

□

بی‌کار چراست عقل در تو

□

ز تف هیبت او در دلش ببندد خون

□

همان نصیحت جدت که گفته‌ام بشنو

□

بوی کبریت احمر صدقش

□

با عز مشک ویژه و با قدر گوهری

□

از زوایای آشیانه‌ی قدس

□

هجوم فتنه‌های آسمانی

□

تاکه بر چارسوی عالم کونست و فساد

□

تن بدو دادم چنین تا گوشتم

□

ز شعر باطل هر کس زبانم

□

آن مفرح که لعل دارد و در

□

بدین دلیل تویی خواجه‌ی به استحقاق

□

تا که از تیز روی نعل مه نو فکند

□

یا چون بنفشه باد زبان از قفا کشیده

□

گوشمال از توشمالش خورده خوانسالار چرخ

□

به گفتار ناراست تیغ زبانت

□

نه‌ای آگه ای مانده در چاه تاری

□

بدین خواری مرنجان بی خودی را

□

الا ای نیکرای نیک تدبیر

□

زاستدن نان و آب خلق چو آتش

□

فرزند به درگاه فرستاد و همی‌داد

□

تا یا ننهی به دستیاری

□

منزل غولان ز چه شد منزلت

□

ان استطعتم لعل القول ینفعها

□

از غدر حذر کن و میازار

□

جان، حیف بود بهای این غم،

□

قطبی از پیکر جنوب و شمال

□

سرخ رویی خوهی به روز شمار

□

دهن خصم زادگان ترا

□

یاد تو چنان برد ز من هوش

□

محتشم در پاس این دولت که بادا لم‌یزل

□

کرد بر پا بس اساس نو در آن شهر کهن

□

قفل است مثل، گر تو بپرسی ز کلیدش

□

با عشق چو صدق بود هم دست

□

منم روی از جهان در گوشه کرده

□

مریم بکر است روح تو به طهارت

□

گرنه خرد بسندی مهارم ازو

□

بروی چو کفایتش بسی نیست

□

سر، بی چراغ عقل گرفتار تیرگی است

□

چون که محرم شنید ازو این راز

□

گر کسی گویدت «بس نیکو جوانی، شادباش!»

□

فرو خفتند هر دو سرو آزاد

□

کس را به خود از رخ گشوده

□

سیف فرغانی اگر چند درین دور تو را

□

به مثل آب خضر اگر طلبند

□

انگار گل ترا خزان برد

□

تو باشی جانشین اعتمادالدوله از دولت

□

تا جهان بود، تو بدین آیین

□

هر کاری را بود سرانجامی

□

گل‌گشت چمن کنیم چون باد

□

مبادا بهره‌مند از وی خسیسی

□

ایا دستور هامان وش! که نمرودی شدی سرکش

□

آن را، نگر از کشتن آنها چه زیان بود

□

پس گفت به پیرخانه تا زود

□

بنور افزای، ناید هیچگاه از نور تاریکی

□

زمام خلق عالم گر به کف دارد چه فخر او را

□

خواری مکش و کبر مکن بر ره دین رو

□

خرامان رفت با جان پر امید

□

هریکی در نهفتهای نورد

□

چو برجی است باغ جمالت که دایم

□

ور شود فیض او بر این ماند

□

بر تخته‌ی پشت هر شکاری

□

زهی برگرد قصرت پاسبان‌وار

□

وجوههم عن جمال‌الحق حاکیه

□

با تو من ار چند به یک دین درم

□

ای خار، چو پهلویش کنی ریش

□

فکند از هیت نه حرف افلاک

□

حد نیکویی روی این است و نتوان نیز ساخت

□

چرا پس چون هوا او را به قهر از سوی آب آرد

□

گه او از دل برو ندادی هوائی

□

جور مرغان کشد آن مرز که پر چینه بود

□

ز پور عمران برتر نیم به حشمت و جاه

□

هر ساعتی به خیر درون پاره‌ای

□

ز شیر آرندگان جمعی به انبوه

□

در کاسش نیست جز جگر چیز

□

ببینی ناگهان مردان دین را

□

آنکه نسبت به بی نیازی او

□

بگفت ار بگذر سوی تو ناگاه

□

نه مه از ماهچه دانند و نه مهر از مهره

□

اهل وی الحق تمام زاده‌ی پشت کرام

□

من به اندک زمان بسی دیدم

□

نرگس تو باده نداند گناه

□

چو خودبین شد که دارد صورت ماه

□

خود ارچه پیر شود دولتش جوان باشد

□

با بزرگی از بزرگان جهان پهلوزدی

□

منم هر روز و این شبهای دی جور

□

افسرت گر دهد اهریمن بدخواه، مخواه

□

نیست ز اهل هنر کسی کامروز

□

پسر داشتی یک گرانمایه مرد

□

سخن گویان سخن را تازه کردند

□

دعوت مکنم به خانه بردن

□

عبرت بسی نمود اگر جانت روشن است

□

در دایره‌ی وجود ذاتت

□

چو محرم شد همه شادی و غم را

□

اما به یک نظر نه به زر کاین متاع راست

□

زمین مانده از آسمان در شگفت

□

چنین اژدها من بسی دیده‌ام

□

وان مادر دردمند پر جوش

□

منه گر عقل داری در تن و هوش

□

چون مگس در شهد مظلوم اندر آویزد بدو

□

اگر شراب جهان خلق را چو مستان کرد

□

چو آمد بر در قصر دلارام

□

شخصی از بحر سعادت گهری آورد

□

به حسب حال، کجا بشمرد حکایت خویش؟

□

چو آگاهی تو سوی من رسید

□

هر غنچه، گشاده لب به خنده

□

شد شوی وی از دریغ و تیمار

□

در کف صراف شرع سنگ و ترازوست

□

گر بدخشان تمام لعل شود

□

ز حرمت داشتی چون بی وبالم

□

ماه اگر برقع از آن رخ به غلط بردارد

□

قسیم دوزخ و جنت تویی در عرصه‌ی محشر

□

بیابان و سیمرغ و سرمای سخت

□

لیلی نامی که مه غلامش

□

بار درخت علم ندانم مگر عمل

□

نومید نیستم ز در رحمتت که هست

□

وانچ از قرانش نیست گوا عالم

□

مادر به حدیث نیک خواهی

□

جان گوهر و جسم معدنست آنرا

□

دین همه سرمایه‌ی کشتار گشت

□

مر او را بگویی کزین راه زشت

□

روح درین زاویه بیگانه‌یی است

□

گردن از طوق آن کمند نتافت

□

در صحبت دوست دست داده

□

اگر باشد بر اجزای زمانش راه آمد شد

□

هر روز بدین نیازمندی

□

آب پیکانش گر آید در دل عظم رمیم

□

همین چشم از تو دارند ای جهاندار

□

نبشتی بر زاد سرو سهی

□

پیک آمد و باز داد پاسخ

□

تو راست باش تا دگران راستی کنند

□

به یاد مجلس وصلت خورم مدام شراب

□

نه مرد شرابی که مرد ضرابی

□

فرود آمد ز چشمش سیل اندوه

□

خزفست اینکه تو داریش چنو گوهر

□

که در نوازش و دریادلی و زربخشی

□

چنان هم بقلب سپه حمله برد

□

بدینسان عاشقی در غم بمیرد؟

□

جبهه ز فروع جبهت خویش

□

ای شمس تبریزی برآ از سوی شرق کبریا

□

برکشی تیغ زرافشان و برانگیزی رخش

□

تا چو عمل سنج سلامت شوی

□

کاندر چهار رکن فصیحی که بشنود

□

برعکس سخنوران ایام

□

کسی را که دختر بود آبکش

□

مرادی را که دل به روی نهادی

□

درین زندانسرای پیچ بر پیچ

□

هرگز دیدی تو یا کسی دید

□

معطی و مالش بدان دهد که نجوید

□

خاک به نامعتمدی گشت فاش

□

تو بنشین در دلی کاز غم بود پاک

□

از هوای کار می‌آید ولیکن بوی این

□

به نزد پدر چو بیامد پسر

□

تو خود دانی که وقت سرفرازی

□

در صبوحش که خون رز ریزد

□

چو سگ آن از شبان بیند زیانش جمله سودستی

□

هر که بگذشت به خاک در دولت اثرت

□

فتح جهان را تو کلید آمدی

□

یک مصرعم به جایزه هرگز نمی‌رسد

□

زیرا که ز بس گناه و تقصیر

□

نکو رنگ باره‌ی زریر و درفش

□

ازین سو تخت شاخنشه نهاده

□

بزرگوار خدایا به فر و دولت و کام

□

شاه بگفته نکته ای خفیه به گوش هر کسی

□

به حرام و خطا چو نادانان

□

ای زبر و زیر سر و پای تو

□

پرده‌ی تن رخ جان پنهان کرد

□

مضرت یرقان را جو آب اگر چه دواست

□

بفرمود تا کشتگان بشمرند

□

مرا تا دل بود دلبر تو باشی

□

ای غافل از آنکه مردنی هست

□

سوی اشعار گفته می‌نگرید

□

شها در شیوه مدحت سرایی آن فسون سازم

□

می برد شادیت را تو شاد ازو

□

ور از زبان سخنی سر زند که باید شد

□

قصه کوته خلاصه دوسرا

□

چو بانگ درای آمد از کاروان

□

اگر گوشم بگیری تا فروشی

□

برآری دست از آن بردیمانی

□

ویحک! ای بی‌خبر ز عالم عشق

□

ز هقعه‌ی چو نیمخانه‌ی کمان

□

عاقبت دیدند هر گون ملتی

□

درد داروی کهن را نو کند

□

مرکز دایره‌ی عالم از آن مانده به جا

□

نخورد ایچ می نیز و رامش نکرد

□

شده بر عارض لشکر جهان تنگ

□

خون جگر از جگر برانگیخت

□

مراعات زمین دل بدین سان گر کنی یک چند

□

دفتر جود خداوندان احسان نزد کیست

□

جز بتردد سر و کاریت نیست

□

کی از ریاض امل سر برآورد نخلی

□

این جان شاه مشرب جمجایم سخاست

□

چو ایرانیان این بد از گرگسار

□

گرفته عشق شیرینش در آغوش

□

ور جرم و معصیت بود و فسق کار ما

□

خواهدم دور کردن از یاران

□

والا نگشت هیچ کس و عالم

□

چون کنی بر بی‌حسد مکر و حسد

□

ذره ذره گردد افلاک و زمین

□

گرچه ناکامی که هست مرا

□

بدو گفت هیشوی کامروز شاد

□

به روی دوستان مجلس برافروز

□

نزدیک من آرش از ره دور

□

چو بر زبان عراقی حدیث عشق رود

□

چرا خورم غم روزی چو کرده روز اول

□

وین جهانی کاندرین خوابم نمود

□

گاو از بیم شدی حمل زمین را تارک

□

شود گر از عقب عذر باز کاهلی

□

به پیش سپاه اندر انداختند

□

گر آهوی بیابان گرم خیز است

□

سیاست بین که می‌کردند ازین پیش

□

روز عرض او پیش وصف انبیا استاده پس

□

تا بیقرار گردون اندر مدار باشد

□

این سخن پایان ندارد گشت دیر

□

خشم و ذوقت هر دو عکس دیگران

□

خلعتی کایزد به قد کبریای او برید

□

چو رفتم ز گیتی مرا یاددار

□

بگفتا بر نشاط نام یاری

□

چو فیض چشمه‌ی خورشید بامداد پگاه

□

چون عراقی پیرو او شد سزد گر روز حشر

□

نام نیک است کلید در دروازه دل

□

شرع ترا ساخته ریحان به دست

□

فلک ز بهر صعود تو با رفیع مقامی

□

که ای شاه سریر کامرانی

□

شوم زی برادرت فرخنده شاه

□

به زر دیدم که با او بر نیایم

□

ضفادع حول الماء تلعب فرحة

□

هست رای تو نور امن و امان

□

با من همی چخی تو و آگه نه ای که خیره

□

ای ز تو بالای زمین زیر رنج

□

عارفان زانند دایم آمنون

□

درون ترکش و قربان ز ترک جنگ و جدل

□

به بخش و به داد و به رای و هنر

□

بدانجا رفت و آنجا کارگه ساخت

□

جفای چنین کس نباید شنود

□

تا عراقی لنگر من شد دین دریای ژرف

□

قهرمانیست غضب پیشه جهان را سخطت

□

هر کجا تابم ز مشکات دمی

□

فکن گذار به جائی که نعل اگر فکند

□

امثال برفتاد که بر لوح روزگار

□

به شادی نشست از بر تخت و گاه

□

که دارالملک بردع را نوازی

□

چو بتوان راستی را درج کردن

□

زده یابند سراپرده‌ی او در ملکوت

□

زنده به سخن باید گشتنت ازیراک

□

نان چو در سفره‌ست باشد آن جماد

□

شاهی و شه‌زادگی در باختست

□

تو از اهل زمین مدحت طلب شو محتشم حالا

□

فرسته فرستاد با خواسته

□

من آبم نام آب زندگانی

□

برای حاجت دنیا طمع به خلق نبندم

□

گنگ گشتم درو و «ما احصی»

□

نه رخشان در ، سهیلی در سپهر جان فروزنده

□

باد آتش می‌شود از امر حق

□

اگر بسان بشر حشر وحش کردندی

□

به کیمیای نظر گر مس وجودش را

□

چو بشنید ارجاسپ کامد سپاه

□

از بس خنده که شهدش بر شکر زد

□

یکی را پای بشکستی و خواندی

□

ای به تو روشن جهان ذره چه گوید ثنا؟

□

مقدار مرد و مرتبت مرد و جاه مرد

□

آنک می‌درید جامه‌ی خلق چست

□

اصل العطایا دخلنا ذخر البرایا نخلنا

□

خاکسارانی که بر رود علی بستند آب

□

نبیند جز از شیر و نر اژدها

□

در آن ره رفتن از تشویش تاراج

□

چو موش آن که نان و پنیرش خوری

□

از شواغل دماغ خالی کن

□

به کیف و کم گزندی نارسیده

□

از سر که سیلهای تیزرو

□

باهم به جان شدند قرین آن دو ماه نو

□

تا ز صعود بخار خواهد از ابر بهار

□

ز کوه اندر آمد چو ابری سیاه

□

هوا داری مکن شب را چو خفاش

□

ز هر مقراضه کو چون صبح رانده

□

سخنی کز سر صفا گویند

□

ماه را راس و ذنب ره ندهد در هر برج

□

چونک نور صبحدم سر بر زند

□

اشک می‌راند او کای هندوی زاو

□

هر دوش نیست قابل این نازنین وشق

□

تویی راه گم کرده را رهنمای

□

لبی چون انگبین داری ز من دور؟

□

به سیم سیه تا چه خواهی خرید

□

بر سر آمد ز جمله عالمیان

□

شد بهار و چشم بیمار غمم در خون نشست

□

چونک گل رفت و گلستان درگذشت

□

داری اندر جمله معنی هزاران پردگی

□

لوح دل، از فضله‌ی شیطان بشوی

□

سه بار این سخن را بریشان براند

□

برافشان دامن از هر خوان که داری

□

به یاری خواستن بنمود زاری

□

جسم رخم به صورت آدم پدید شد

□

مادر فرقان چو دانی تو که هفت آیت چراست؟

□

کوی نومیدی مرو اومیدهاست

□

مطلوب را طالب کند مغلوب را غالب کند

□

وز سحاب تربیت هرچند بر کشت دلت

□

به زیر اندرون تیزرو شولکی

□

دو عاشق چون چنان شربت چشیدند

□

سحاب رحمت و دریای فضل و کان کرم

□

قدر تو در جهان نگنجیده

□

بارها داشت بر آن کوشش عریان تنی‌ام

□

لب مگشای ارچه درو نوشهاست

□

به عزم کبریا با خسروان گر سنجدش دروان

□

کانکه می‌داند که شبها در چه کارم بهر تو

□

پیاپی بسی تیغ و خنجر زدند

□

هنوزم غنچه گل ناشکفته است

□

چو گفت این قصه بیرون رفت چون باد

□

به جمال صفا تجلی کرد

□

چهارت بند بینم کرده اندر هفتمین زندان

□

زانک بینایی که نورش بازغست

□

ای خدا بگمار قومی روحمند

□

بر سر این دو زر که در عدمند

□

سپه را همه پیش رفتن دهم

□

سخنگو چون سخن بیخود نگوید

□

مدامت بخت و دولت همنشین باد

□

با دلی خسته و درونی ریش

□

کان از زبان تیشه چه آواز برکشید

□

سیم طبایع به ریاضت سپار

□

ز خاصیت خصمیت دشمنان را

□

هم عشق شما و هم شما عشق

□

ز جای اندرآمد چو کوه سیاه

□

نه چندان تیر شد بر ترک‌ریزان

□

نخورده جامی از میخانه ما

□

جهان پهلوان سام بر پای خاست

□

تا برآید از پس آن میغ باد تندرو

□

پایت را درد سری میرسان

□

گر معلم گشت این سگ هم سگست

□

چرا روم به چه حجت چه کرده‌ام چه سبب

□

به نیروی پیروزگر یک خدای

□

بدین نزدیکی از بخشیده شاه

□

من اول که این کار سر داشتم

□

چنین داد پاسخ که من کام خویش

□

سگ ز پی جیفه رفت در به در و کو به کو

□

حاصل دریا نه همه در بود

□

گرنه وصف حدید تیغ توام

□

چون در آن خلوت نه ما بود و نه من

□

بسی بی پدر گشته بینی پسر

□

دل شیرین در آن شب خیره مانده

□

در آن آماج کو کردی کمان باز

□

یکی حاجتستم به نزدیک شاه

□

برآوردم زمامش تا بناگوش

□

ای خدای با عطای با وفا

□

مدام در پی طعن است بر حسود و عدوت

□

لیک خود منصف شناسد قدر من

□

چو قیصر شنید این سخن زان جوان

□

جهان تا در جهان یاریش می‌کرد

□

چه نغز آمد این یک سخن زان دوتن

□

برفتم به فرمان گیهان خدای

□

چون شبنمی که بر رخ غنچه‌ست حلیه بند

□

آنچه از آنمال درین صوفیست

□

سایه‌ی اقبال و احسان تو بادا مستدام

□

چون صبا از زلف او مشکین شدی

□

بران گونه بنواخت او را به بزم

□

غزل برداشته رامشگر رود

□

یکی غایب از خود، یکی نیم مست

□

سخن‌گوی و روشن دل و پاک‌دین

□

اگر دوستی خاندان بایدت هم

□

نخل چو بر پایه بالا رسد

□

مقالات نصیحت گو همین است

□

نه طعام هیچ ظالم خورده‌ام

□

نگه کرد چوپان و بنواختش

□

من از عشق تو ای شمع شب افروز

□

من آزموده‌ام این رنج و دیده این زحمت

□

مرا و ترا بندگی پیشه باد

□

نیست در حقه‌های کیسه چرخ

□

معجزه‌ی موسی و احمد را نگر

□

چون ستاند قلعه و تاریخها پر شد به کو

□

نفس را همچون خر عیسی بسوز

□

برفتند بیدار دل بندگان

□

نشستن با پریرویان چون نوش

□

بیهوده در بسیط زمین این سخن نرفت

□

بگفتش ورا زین سخن دربه‌در

□

چونانش همتیست رفیع و فراشته

□

چون عمر اغیاررو را یار یافت

□

به مستی دم پادشاهی زنم

□

کی پدید آییم ما این جایگاه

□

همی چشم دارد زریر و سپاه

□

مشو پر خواره چون کرمان در این گور

□

وگر نغز و پاکیزه باشد خورش

□

به دل گفتم این خواب را پاسخ است

□

از نفیر جنگ گردد قصر گردون پر صدا

□

خلتم سخریة اهل السمو

□

طوق در گردن غلامی هم شدش پیدا که هست

□

سرکه بودی با نمک بر خوان او

□

تن شهریاران گرامی بود

□

اگر قاصد فرستد سوی او شاه

□

آب در پای ترنج و به و بادام روان

□

چه اسپان تازی به زرین ستام

□

ایزد هفت آسمان کرده‌ست اندر قران

□

گاه چو شب نعل سحرگاه باش

□

در دشت روم خیمه زدی و غریو کوس

□

نه قرارش بود بی او یک نفس

□

دگر بهره‌ی مهتر ده بدی

□

مرنج از گرمی شیرین رنجور

□

مرا که طبع سخنگوی در حدیث آمد

□

چو دیوان بدیدند کردار او

□

نوبت تست ، کار خود بنمای

□

هم به صدف ده گهر پاک را

□

سیه دلی که بود در دلش عداوت من

□

آن همی خواهم کزان سرو سهی

□

دلت گر چنین از پدر خیره گشت

□

دلش را عشق آن بت می‌خراشید

□

جز این کاعتمادم به یاری تست

□

دو چشمش بسان دو نرگس بباغ

□

کسی کو دهد از تن خویش داد

□

خوش کننده‌ست و خوش و عین خوشی

□

جفا نه شیوه‌ی دین‌پروری بود حاشا

□

چشم بایستی در آن دم صد هزار

□

همی در دل اندیشه بفزایدش

□

به شادروان شیرین برد شادش

□

مثال قطره‌ی باران ابر آذاری

□

بیامد به تخت کی بر نشست

□

بدان ساحل بود دستش هنوزش تا بدین ساحل

□

ناز را رویی بباید همچو ورد

□

از نگارین صور جاریه‌های حرمش

□

گر ترا پیدا شود یک فتح باب

□

که امشب همه ساز رفتن کنید

□

سزاوار عطارد شد دو پیکر

□

بر روان پدر و مادر اسلاف تو باد

□

بسنده کنم زین جهان گوشه‌ای

□

کو حطیه، کوامیه، کو نصیب و کو کمیت

□

خاصه جزوی کو ز اضدادست جمع

□

نه در ضمیر کسی فکر کارزار گذشت

□

به آب توبه ز کار جهان بشوید دست

□

وگرنه نباشم به درگاه اوی

□

به تاج قیصر و تخت شهنشاه

□

عدوی دولت او را همیشه کوفت رسد

□

کجا نامور دختری خوبروی

□

ز باد گرز تو بهرام را شود رعشه

□

دل که او بسته‌ی غم و خندیدنست

□

دعائیست بر لب یقین الاجابه

□

آخر الامرش اجل چون یاد داد

□

من از تخمه‌ی ایرج پاک زاد

□

عاقبتی هست بیا پیش از آن

□

چو مولام خوانند و صدر کبیر

□

نگر تا نداری به بازی جهان

□

فرو بارید بارانی ز گردون

□

هرکه یقینش به ارادت کشد

□

گر نمی‌بود این چنین می‌گشت گرد درگهت

□

جناب جاه تو پاینده باد کز ازلش

□

به زاول نشستست با لشکرش

□

سزد گر بود نام او کی پشین

□

بادیة المحشر واد عمیق

□

مرا گفت شاه یمن را بگوی

□

کجا با همای سر بارگاهش

□

هر دو صورت گر به هم ماند رواست

□

ندارد محتشم زین بیش تاب درد دل گفتن

□

شهریارش گفت ای درویش من

□

به جان تو ای شاه گر بد به دل

□

بار منست آنچه مرا بارگیست

□

جز این بت که هر صبح از این جا که هست

□

دل کینه ورشان بدین آورم

□

درد یکساعت اندر تنشان و سرشان

□

مفلسان هم خوش شوند از زر قلب

□

فتد به زلزله گوی زمین اگر بیند

□

گرد از یلان برآرد و افغان ز پردلان

□

کدامست گفتا کهرم سترگ

□

گوش سخارا ادب آموز کن

□

امیدست از آنان که طاعت کنند

□

بدو باز دادند فرزند او

□

انداخت دست آمر نهیت بریده سر

□

چونکه سوی خاک بود بازگشت

□

بشارت باد کایندم روی دربخشنده‌ای داری

□

چند گرد طاس گردی سرنگون

□

که گر کار آن نامدار جهان

□

یکی خرگه از شوشه‌ی سرخ بید

□

ندیدم چنین نیک پندار کس

□

بپرسید کین چاره با من بگوی

□

این شب دین است، نباشد شگفت

□

روغنی کاید چراغ ما کشد

□

باش تا شاهان برای خونبهای خویشتن

□

بادا وجود قدسیت ایمن ز حادثات

□

برو وز منش ده فراوان درود

□

تیغ نظامی که سر انداز شد

□

کام درویشان و مسکینان بده

□

نهادند بر کوه و گشتند باز

□

آنکه اقبال خادم در اوست

□

پای نهادی چو درین داوری

□

بلند رتبه سورای که رخش سرکش او

□

هر چهار آید برون از هر چهار

□

به ره بر فراوان طلایه بکشت

□

طوطی از آن گل که شکر خنده بود

□

نه مر خلق را صنع باری سرشت؟

□

به جای زبونی و جای فریب

□

چون بیابی مهر و کین: آن را ببین، این را ستر

□

شاد باش و فارغ و آمن که من

□

چرخ ز پستی خورد کوب ز سم ستور

□

پرتو رای اوست آنکه از او

□

سر جنگجویان به خوردن نشست

□

زین دو سه چنبر که بر افلاک زد

□

سال نیست مگر بر خزائن کرمش

□

چهارم که خوانند اهتو خوشی

□

مایه‌ی اکسیر از او گیرند اهل کیمیا

□

چون که تو ینظر بنار الله بدی

□

نبود عجب اگر کند از دیده ذکور

□

پشت دلیران شود چون قد چوگان به خم

□

ز ترکان گریزان شده شهریار

□

غرابی که با تندرستی بود

□

همان به گر آبستن گوهری

□

بیامد سروش خجسته دمان

□

بر وی نتوان کردن تعجیل به به کردن

□

لاجرم ابصار ما لا تدرکه

□

تا شده‌ام بر درت از حبشی بندگان

□

زائر از تو به خرمی و طرب

□

همی باسمان شد به پر عقاب

□

زدن با خداوند فرهنگ رای

□

مرا خود کشد تیر آن چشم مست

□

سپهبد به هرجا که بد موبدی

□

به دولت تو چنانست عهد تو محکم

□

آنک اندر دامنت آویخت او

□

فرد بی‌عسکر نگر از خاوران آید برون

□

بداندیش او به جان، بدی خواه او به تن

□

ازیشان دو گرد گزیده سوار

□

درفشنده تیغت عدو سوز باد

□

به رغم انف اعادی دراز عمر بمان

□

بدو گفت مادر که این رای نیست

□

عیب ناید بر عنب چون بود پاک و خوب و خوش

□

من چه گویم یک رگم هشیار نیست

□

چون بسی بگریست خدمت کرد و رفت

□

راهداران و زعیمان ز نسا تا به رجال

□

به هر حمله‌یی جادوی زان سران

□

همیشه لب مرد بسیار خوار

□

همی رنجم از طلعت ناخوشش

□

همان جوشن و خود و زوپین و تیغ

□

تا شویم اعجوبه‌ی دور زمان

□

بر منست امروز و فردا بر ویست

□

پس از خمی که همان آب بود آبی خورد

□

هم بکشد و هم زنده کند خشمش و جودش

□

خردمند گفت ای شه پهلوان

□

تن آدمی را که خواهد فشرد

□

ای برترین مقام ملائک بر آسمان

□

به پیش اندرون کاویانی درفش

□

برداشته زرق مهتر و کهتر

□

آب گرفتم لطف افزون کند

□

سبق رحمت گشت غالب بر غضب

□

تا ماه شب عید گرامی بود و دوست

□

از صفت وز نام چه زاید خیال

□

جام سخا را که کفش ساقیست

□

زمین دیدم از نیزه چو نیستان

□

گرش پیرخوانی همی گر جوان

□

من با تو ای جسد ننشینم در این سرای

□

حسرت و زاری گه بیماریست

□

بپیرای از طمع ناخن به خرسندی که از دستت

□

متواتر شده‌ست نامه‌ی فتح

□

صبر آرد آرزو را نه شتاب

□

نرگس و گل را چه پرستی به باغ

□

ببخش بار خدایا بعه فضل و رحمت خویش

□

تهی دید از آزادگان جشنگاه

□

به علم و به گوهر کنی مدحت آن را

□

رنگ خرست این کره لاجورد

□

جز از آن خلاق گوش و چشم و سر

□

کجا گردد فراموش آنچه او کرد

□

هین بجاروب زبان گردی مکن

□

این سفر از راه یقین رفته‌ام

□

عهدهای شکسته را چه طریق

□

فریدون چنین پاسخ آورد باز

□

سال پارین با تو ما را چه جدال و جنگ خاست

□

ای عارف معارف و ای واصل اصول

□

جز سخن چیزی ندارم گر مرا چیزیستی

□

کنار باشد باران نوبهاری را

□

گرگ را خود خاصیت بدریدنست

□

اگر آب در خاک عنبر شود

□

وین گوی دولتست که بیرون نمی‌برد

□

اگر پادشا را سر از کین ما

□

نسبت بدان سبب بگرفتند این گروه

□

گر سر تو هست خوب از سر سر ایمن مباش

□

جان چو خفته در گل و نسرین بود

□

به کام خویش زیاد و به آرزو برساد

□

در مقامی هست هم این زهر مار

□

بانگ برآمد زخرابات من

□

به کوشش بجوییم خرم بهشت

□

نفس را مگر بر لبش راه نیست

□

چو خوانش هیچ خوانی نه، چو حالش هیچ حالی نه

□

لباس حله ادکن ز غزل پنبگی ناید

□

شیر خدای را چو مخالف شود کسی

□

سده آمد که ترا مژده دهد از نوروز

□

طیبات آید به سوی طیبین

□

سدره شده صد ره پیراهنش

□

شود تاج برگیرد از تخت عاج

□

رایش به وقت حزم حصار قویست

□

روزی بود کاین پادشا بخشد ولایت مر ترا

□

باقیش مگو تا روز دگر

□

چون ز قندیل آب و روغن گشته فاش

□

رمضان آمد و دیوان مونت برداشت

□

یا رسول الله بگویم سر حشر

□

رای مرا این سخن از جای برد

□

ز سیمین و زرین و اسپ و ستام

□

گویم که خدایا به خدایی و بزرگیت

□

زنهار تا نگویی با او حدیث من

□

میی کز روح می‌خیزد به جام فقر می‌ریزد

□

هر خون که جوش می‌زند از عشق در دلم

□

از خداوند خسروان درخواه

□

صد هزاران می چشاند هوش را

□

بر ره دل شاخ سمن کاشته

□

که ای گلرخان دختران که‌اید

□

مخالفان ترا بر سپهر تا بزیند

□

کاشکی من گرد گلخن گشتمی

□

چون بنگری آن دو لعل خونخوار

□

بود از مستی شهوت شادمان

□

همه هامون زخون ایشان گشت

□

بهر خود او آتشی افروختست

□

صفر کن این برج زطوق هلال

□

شده دست ویران و ویران سرای

□

آن پادشا که زیر نگین دارد

□

هرچه آید بر زبانتان بی‌حذر

□

جادو چشم تو بست خوابم

□

قول و عمل هر دو صفت‌های توست

□

ایا شاهی که از شاهان نیامد کس ترا همسر

□

چیست توحید خدا آموختن

□

خوردن آن گندم نامردمش

□

ز هنگام کاوس تا کیقباد

□

میر ما خفته به خاک اندر و ما از بر خاک

□

شش جهت مگریز زیرا در جهات

□

مرکب به دیار خویشتن راند

□

بعد ازو خود قرن بر قرن آمدند

□

تا به مرداد گرم گردد آب

□

هان بگو لا حولها اندر زمان

□

غافل منشین ورقی میخراش

□

به بهرام فرمود تا بر نشست

□

مرا بخدمتش امروز بهترست از دی

□

تا رسد در همرهان او می‌شتافت

□

خوشا وقتی که آیی در برم تنگ

□

گاه از حجاب تن به ثری رفت تا قدم

□

روز مصاف و گه ناموس و ننگ

□

چون همه در ناامیدی سر زدند

□

عقل به شرع تو ز دریای خون

□

یکی مرد بر گرد لشکر بگشت

□

مخبری باید بر منظر پاکیزه گواه

□

گرچه دزدی حله‌ای پوشیده است

□

از بس که چو سگ زبان کشیدند

□

ور دهان یابم چنین و صد چنین

□

گرچه گیتی بجمله در کف اوست

□

چون بریده گشت حلق رزق‌خوار

□

گنج ترا فقر تو ویرانه بس

□

بدین پرخرد موبدان داد و گفت

□

تیغش کند بر زمانه پیشی

□

باز او آن خشک را تر می‌کند

□

در پرده که راه بود بسته

□

کرا معده خوش گردد از خار و خس

□

بنیاد فضل و بنیت فضلست و پشت فضل

□

پاس دارد قلعه را از دشمنان

□

بر فتح نویسی آیتش را

□

حواصل فشاند هوا هر زمان

□

سپهبدان سپه را پیادگان خواند

□

آنک از کبرش دلت لرزان بود

□

در این نه پرده آهنگ آنچنان ساز

□

زان شود هر دوست آن ساعت عدو

□

دست و گوش تو جاودان پر باد

□

هست پیر راه‌دان پر فطن

□

چو آن ترکیب را کردند خارش

□

یکی باغ پیش اندر آمد فراخ

□

تا ز درگاه تو جدا گشتم

□

گر ضریری لمترست و تیز خشم

□

غریدن تازیان پرجوش

□

مغز پالودی و بر هیچ نه در خواب شدی

□

کاخ او پر بتان آهو چشم

□

چونک محمولی نه حامل وقت خواب

□

آواره مباد دولت از دست

□

سپهبد خود و لشکرش ساز کرد

□

نبودی به روز و به شب ماه و سال

□

یا نه اینست و نه آن حیرانیست

□

به سحر آن دو بادام کمربند

□

هزاران ورق کرده گیتی سیاه

□

خوش نخسبم تا نبینم بر در میدان تو

□

غیر تو هر چه خوشست و ناخوشست

□

چو بنوشت آسمان را فرش بر فرش

□

بپذرفت نرسی که ایدون کنم

□

گفتم:نهند روی بدو زایران ز دور؟

□

مرگ کین جمله ازو در وحشتند

□

وانگه پدر عروس را گفت

□

حق تن شهری به علف چند گزاری

□

کرامتی نبود بیش ازین و سلطان را

□

موسی آمد در وغا با یک عصاش

□

جوانی دارد زینسان پر از جوش

□

چو بشنید بهرام بالای خواست

□

هر آنکه خدمت او کرد نیکبختی یافت

□

گر بگوید فقه فقر آید همه

□

آن چشم گشاده باد از این نور

□

هر چه در غربال دیدی، بیختی

□

تا چون مه آبان بنباشد مه آذار

□

گرچه در خود خانه نوری یافتست

□

چراغ از دیده چندان روی پوشد

□

نه آیین شاهان بود تاختن

□

مهتر دینست، وز دین گشتنش در عهد نیست

□

آب آتش را کشد زیرا که او

□

من قوت ز عشق می‌پذیرم

□

کدام مفلس سرگشته را شنیدی تو

□

سخنانش همه یکسر نکتست

□

فقر و رنجوری بهستت ای سند

□

پری پیکر نوازشها نمودش

□

بدو گفت ایدر نه جای نکوست

□

بر دست حنا بسته نهد پای به هر گام

□

بنده‌ی شهوت بتر نزدیک حق

□

بدان آیین که دید آن زخم را ریش

□

ره نمی‌پرسیم، اما میرویم

□

دو رده سرو پیش او بر پای

□

گر خمش گردی و گر نه آن کنم

□

دو رخ چون جوز هندی ریشه ریشه

□

ز داد آفریدست ایزد ورا

□

آفتاب اندرون شود به حجاب

□

وان وشاقان به پاسداری شاه

□

ز مشگین بوی آن حضرت بهرگام

□

بنگر این خلق را گروه گروه

□

زیبد ار من به مدیح تو ملک فخر کنم

□

آنچنان که سوز و درد زخم کیک

□

هر دم نه به حق دسترنجی

□

شهنشاه ایران و توران منم

□

به روز معرکه اندر مصاف دشمن او

□

نه پرکنده‌ای تا فراهم شوی

□

و گر گیرد وصالت کار من سست

□

گفت که این سجده و تسبیح چیست

□

مثل زر کاهست و دست تو باد

□

برد بیند خویش را در عین مات

□

کسی کو بر پر موری ستم کرد

□

دگر مهرپیروز به زاد را

□

من درین روزها جز آن یک روز

□

به مریخ داد آتش خشم خویش

□

صیاد بدین نیازمندی

□

هر نظر کز حق بسوی او رسید

□

فخر دولت بوالمظفر شاه با پیوستگان

□

در شکست پای بخشد حق پری

□

آب ارچه همه زلال خیزد

□

کسی رنج بگزید و با من نگفت

□

هر کجا جنگ ساختی، بر خون

□

که هر که افکند میوه‌ای زان درخت

□

چو طاووسان تماشا کن درین باغ

□

گر نروی راست در این راه راست

□

آراستن دین همه زان تیغ و سنانست

□

همچنین در درد دندانها ز باد

□

ما کز پی تو سپر فکندیم

□

چو شمشیر خواهد به رزم اندرون

□

همه درخت و میان درخت خار گشن

□

بر آن دژ که او رایت انگیخته

□

شاه همه حرفهاست این حرف

□

همچو کرم سرکه‌ای ناگه زشیرین انگبین

□

گر به لاهور بودتی دیدی

□

جستن مهلت دوا و چاره‌ها

□

چون دید پدر جمال فرزند

□

ز پیروزی چین چو سربر فراخت

□

دست او را مکن قیاس به ابر

□

چو پران شود نامه‌ها سوی مرد

□

در کار همه شمارش اینست

□

برتری تنها برنگ و بوی نیست

□

نه زو بار باید که یابد نه برگ

□

بذل شاهانه‌ست این بی رشوتی

□

گر مستم خواند یار مستم

□

ز هر گوشه‌یی لشکری جنگجوی

□

بتاراج داد آن همه خواسته

□

وگرنه چنانت دهم گوش پیچ

□

چون آینه گر نه آهنینم

□

دردا و دریغا که فرو ریخت به صد درد

□

بفرمود تا روی سندان کنند

□

که شما پروانه‌وار از جهل خویش

□

اکسیر تو داد خاک را لون

□

ز سر برگرفتند گردان کلاه

□

پری چهره آبستن آمد ز مای

□

بصحف براهیم ایزد شناس

□

چو آمد در کف خسرو دل دوست

□

گذشت قافله‌ای، کرد ناله‌ای جرسی

□

ز نیرنگ وز تنبل و جادویی

□

زانک زاد و کم خبالا گفت حق

□

چنان کز بس درم‌ریزان شاهی

□

چنان آفریند که خواهد همی

□

فرستاده‌ی شاه ایران رسید

□

هر یک افسانه‌ای جداگانه

□

روزی آیی که مرده باشم

□

گر به هر انگشت چراغی کند

□

همان باژ باید پذیرفت نیز

□

آن خداوندان که ره طی کرده‌اند

□

دل شیرین بدان گرمی برافروخت

□

سزا نیست زین بیشتر مر ترا

□

هنر جوی با دین و دانش گزین

□

نگفتم من این تا نگشتم غمی

□

لیلی گفتی و سنگ خوردی

□

جای انده، درین مکان شادیست

□

بپرسیدش از داد و خردک منش

□

گر عصاهای خدا را بشمرم

□

عنانرا بپیچید موبد ز راه

□

چو نان خورده شد مجلس شاهوار

□

نباشد شگفت ازجهاندار پاک

□

گذر کرد باید بر هفت کوه

□

آنچنان که مادران مهربان

□

چیزی که پی نمی‌بری از پی مدو بسی

□

هر که قلبی را کند انباز کان

□

عبرت جانش شود آن تخت ناز

□

آتش عشقش فروزان آن چنان

□

هر آنکس که هست اندرین انجمن

□

صرصری بر عاد قتالی شده

□

نگشت ایچ فرهاد را روی زرد

□

تلخی هجر از ذکور و از اناث

□

مشتها بر سر زد و برداشت بانگ

□

چون انای بنده لا شد از وجود

□

گر تو آدم‌زاده‌ای چون او نشین

□

که منم یار خضر صد گنج و جود

□

چو پاسخ شنید اسپ در خانه راند

□

گر نمی‌بینی تو تدویر قدر

□

ندانم که دیدار باشد جزین

□

که تو جانبازی نمودی بهر او

□

پند کی گیرد فرزند تو، ای خواجه، ز تو

□

گرچه صد در آب آتشی پوشیده شد

□

این شکایت‌گر بدان که بدخو است

□

چشم را وا کرد پهن او سوی من

□

زبرجد به آخر درون ریخته

□

پس چرا شش روز آن را درکشید

□

برو خواند از گنجها هر چه بود

□

از ملولی کاله می‌خواهد ز تو

□

برای جسم، خریدیم زیور پندار

□

تلخ آمد بر دل چغز این حدیث

□

چون شنید از سنگها پیر این سخن

□

چون عتاب اهبطوا انگیختند

□

شگفت آمد او را ازان جشن اوی

□

هر که را بینی یکی جامه درست

□

تر و خشک یکسان همی بدرود

□

آن نظر در بخت چشم احوال کند

□

از غبار خاک ره مفشان سر و فرق عزیز

□

هیچ وهمی بی‌حقیقت کی بود

□

کیمیایی که ازو یک ماثری

□

تا بجوشد زین چنین ضرب سحور

□

بخندید زان پیرزن شاه گفت

□

آنک خواهی گفت تو با خاک من

□

به خشم اندرون شد ازان زن غمی

□

تا ز سحر آن نقشها جنبان شود

□

درین درگه، بلند او شد که افتاد

□

آرد سازد ریگ را بهر خلیل

□

چون چنین بردیست ما را بعد مات

□

یار را ترسان کند ز اشتردلی

□

بشد شاه و بنشست بر تخت اوی

□

زین همی گوید نگارنده‌ی فکر

□

بدین روزگار اندر افراسیاب

□

ای ایاز گشته فانی ز اقتراب

□

لاجرم خلق همه همچو امامان شده‌اند

□

نی که اول دست برد آن مجید

□

گر نداری بو ز جان روشناس

□

پس خریدارست هر یک را جدا

□

همان اختر شاه بهرام بود

□

در حد و تعزیر قاضی هر که مرد

□

سر نامداران تهی شد ز جنگ

□

چون بپوشیدی سبب را ز اعتبار

□

ترا گر گوهر و گنجینه دادند

□

هم‌چو از سنگی که آبی شد روان

□

اختر گردون ظلم را ناسخست

□

زان قوی‌تر بود تمکین ایاز

□

همان بندگان را مدارید خوار

□

جای دیگر خاک را چون بوی کرد

□

ترا کارهای درشتست پیش

□

مادرش آنجا نشسته پاسبان

□

چو کنه جان نشناسی تو و حقیقت حس

□

بس شهان آن طرف را کشته بود

□

جهد کن تا مزد طاعت در رسد

□

هین سوار توبه شود در دزد رس

□

به کردار شیرست آهنگ اوی

□

در عدم ما مستحقان کی بدیم

□

پشیمان شد و درد بگزید و رنج

□

وان یکی بی‌کار و رو در لامکان

□

سمند دولت گیتی که جانب همه تاخت

□

گردنت زین طوق زرین جهان

□

زین همه بگذر نه آن مایه‌ی عدم

□

خواب را بگذار امشب ای پدر

□

چنین گفت موبد به فرزانه مرد

□

آن دو کس گفتند ما از خور پریم

□

پرستنده با بانوی ماه‌روی

□

زاده‌ی ثانیست احمد در جهان

□

گرد ایشان رمنده کرد مرا

□

تا بدیری بی‌خود و بی‌خویش ماند

□

دزد و قلابست خصم نور بس

□

جان نشد ناقص گر آن عضوش شکست

□

به گیتی هرانکس که دارد خورد

□

زانک طفل خرد را مادر نهار

□

سوی بارگاه منوچهر شاه

□

پر زنان آمن ز رجع سرنگون

□

زانچه گفتی، نکته‌ها آموختم

□

گر سعیدی از مناره اوفتید

□

منتظر چشمی به هم یک چشم باز

□

آن زمان کز سوختن وا می‌جهد

□

هرانکس که بودند ایرانیان

□

از جهود و مشرک و ترسا و مغ

□

چو این دید سیندخت برپای جست

□

تو مگو فرعیست او را اصل گیر

□

گرچه پای گاو دیدی در میان غره مشو

□

یک دهان نالان شده سوی شما

□

زانک دنیا را همی‌بینند عین

□

پر از درد داراست روشن دلم

□

ز هر کشوری رنج و غم دور کرد

□

آن‌چنان کر شد عدو رشک‌خو

□

همه تن بشستش بران آب پاک

□

فرستاده‌ی روم را خواند شاه

□

فکر ما، تعمیر این بام و فضاست

□

زانک ترک کار چون نازی بود

□

چون نماند گرمیش بفرستد او

□

یکی موبدی نام او ماهیار

□

بزرگان ایران خروشان شدند

□

کوه را گویم سبک شو همچو پشم

□

پس از گنج زرش ز بهر نثار

□

کنون ایزد او را بمن بازداد

□

چندین در معصیت مدو به چپ و راست

□

گفت ای موسی دهانم دوختی

□

مطرب عشق این زند وقت سماع

□

زواره ز پیش برادر برفت

□

تو از هر سه دختر یکی برگزین

□

ترک خدمت خدمت تو داشتم

□

شبستان ماگر به دست آورد

□

سپهبد به لشکرگه رومیان

□

ضعف خود گر سنجی و نیروی من

□

تو حسودی کز فلان من کمترم

□

پس بدان که شمع دین بر می‌شود

□

ازان سان که من گردن ژنده پیل

□

کجا بود دانا بدان روزگار

□

خویشتن را بر علی و بر نبی

□

به شادی برآمد ز درگاه کوس

□

به یزدان و جان تو ای نامدار

□

برای نان چه ریزی آب رویت

□

بی سبب بیند نه از آب و گیا

□

ظاهرش با باطنش در چالش‌اند

□

همان نیز فرزند و پیوستگان

□

ز بهرام زان پس بپرسید نام

□

نقص عقلست آن که بد رنجوریست

□

دگر سو سرخس و بیابانش پیش

□

به دیدار شاه آمدستش نیاز

□

گر بچنگ دام ایام اوفتم

□

حق آن نور و حق نورانیان

□

جوی دیدی کوزه اندر جوی ریز

□

بدو گفت کای رستم پیلتن

□

ز کوه و بیابان وز دشت و غار

□

گیر در رویت نمالد از کرم

□

همه شهر زنده برای تواند

□

که از من پس از مرگ ماند نشان

□

خیره میازمای مر این آزموده را

□

درس آدم را فرشته مشتری

□

گر بیاغازید نصحی آشکار

□

نوشتند هر موبدی ز آنک دید

□

چنین داد پاسخ که میکن بنش

□

ره نمایم همرهت باشم رفیق

□

ز بربرستان چون بیامد سپاه

□

نشانمش بر نامور تخت عاج

□

کاش میدانست روبه ناشتاست

□

پیش از آن کایام پیری در رسد

□

زان عوان مقتضی که شهوتست

□

به بهمن چنین گفت کای شاه نو

□

بفرمود تا گاو و گردون برند

□

ز آب آتش زان گریزان می‌شود

□

بغرید برسان ابر بهار

□

همیشه دل شرم جفت تو باد

□

به یک خدای قدیم و به یک رسول کریم

□

از نزاع ترک و رومی و عرب

□

برفها زان از ثمن اولیستت

□

مبر پیش پیل ژیان هوش خویش

□

ارزش من، پاره‌دوزی بود و بس

□

آن غریب از ذوق آواز غریب

□

بدل گفت کاین برنشست منست

□

چون آن پور قیدافه را شهرگیر

□

همچنان کز قول ما قولش به است

□

چون رهند از دست خود دستی زنند

□

چون سجودی یا رکوعی مرد کشت

□

چنین گفت کامروز مردن به نام

□

مرا با گل، خیال همسری نیست

□

دوستی تخم دم آخر بود

□

چنان تا بر شاه ترکان رسید

□

نهادش به صندوق در نرم نرم

□

باز موسی را نگر ز آغاز عهد

□

صورتی کردت درون جسم او

□

چه تصرف کرد خواهد نقشها

□

تن خویش را دید با زور شیر

□

اگرت دیده‌ایست، راهی پوی

□

گفت پیغامبر که سوگند شما

□

بزد بر کمربند کلباد بر

□

زنان از پشوتن درآویختند

□

جز که ز بهر من و تو می‌نکند

□

کان بغیر آب لطف کردگار

□

زهر مار آن مار را باشد حیات

□

برون آمد آن نامور شهریار

□

حدیث اتحاد مرغ و روباه

□

صد هزاران طفل کشت او بی‌گناه

□

ترا گر سزا بودی ایران بدان

□

به فرمان او رفت باید همه

□

خسروا در دل خصم تو ز غصه شجری است

□

ای ز غم مرده که دست از نان تهیست

□

حاجت خود عرضه کن حجت مگو

□

ز کار گذشته تو داناتری

□

چو زین داستان گفتگوها رود

□

چون ترا شه ز آستانه پیش خواند

□

بیاراست کاووس خورشید فر

□

یکی مرد بد نام او رشنواد

□

جهان را چو نادان نکوهش مکن

□

در میان جان ایشان خانه گیر

□

لاجرم زنجیرها را بر درید

□

برفتد هر دو پیاده دوان

□

سوزنی باید که در دل نشکند

□

شاخ تلخ ار با خوشی وصلت کند

□

سوی خانه‌ی زرنگار آمدند

□

برابر همی با تو آیم به راه

□

بر تن خویش جزو جزوم را

□

بوی کبر و بوی حرص و بوی آز

□

تا من و تو هر دو در بحر اوفتیم

□

چنین داد پاسخ که این کس نکرد

□

این توانائی که در بازوی تست

□

صد هزاران جان خدا کرده پدید

□

بدو گفت رودابه ای شاه زن

□

نشستن گهی دید مهتر که نیز

□

مرنجان جان ما را گر توانی

□

قوم موسی راه می‌پیموده‌اند

□

من نخواهم رحمتی جز زخم شاه

□

پذیره شدش زال سام سوار

□

گفت، چون رفتم بمحضر صبحگاه

□

یک نشان آنک می‌گیرم ورا

□

به طوس آن زمان داد اسپهبدی

□

ببردند داراب را در کنار

□

مرا سودای دلبندی چنان کرد

□

ماهیان را گر نمی‌بینی پدید

□

هم‌چو حس آنک خواب او را ربود

□

سه دیگر شب از خوابم آمد شتاب

□

بلند گشتن تنها بلندنامی نیست

□

جان ما از جان حیوان بیشتر

□

برآمد برین بر یکی ماهیان

□

برفت از میان سپه پیش صف

□

دل توزانکه سخن ماند خواهدت شاد است

□

سروری زهرست جز آن روح را

□

باز صف گوشها را منصبی

□

نه کشور نه لشکر نه تخت و کلاه

□

تو خود روشندل و صاحبنظر باش

□

دیدن دیده فزاید عشق را

□

به گیتی به گفتار تو زنده‌ایم

□

ازان مردی خود همی یاد کرد

□

چون سر و افسر نخواهد ماند تا می‌بنگری

□

گاو را داند خدا گوساله‌ای

□

این چنین جذبیست نی هر جذب عام

□

پشوتن بدو گفت اینست راه

□

ز برق آرزو، خاکستری دید

□

گورخانه و قبه‌ها و کنگره

□

به کاووس بردند از او آگهی

□

هنرها که باشد کیان را به کار

□

زین سخن مگذر و این کار به خواری مگذار

□

کی بیاید بلبل و گل بو کند

□

هر که او سویی گلویش زخم برد

□

در اندیشه‌ی مهتر کابلی

□

همه پروردگان آب و گلند

□

چند چوپانشان بخواند و نامدند

□

ز گاه خجسته منوچهر باز

□

ازان دودمان کس به کابل نماند

□

چون صنع خود پیدا کند صحن فلک صحرا کند

□

زوبعان زیرک آخر زمان

□

هر چه نفست خواست داری اختیار

□

چو گشتاسپ شه نیست یک نامدار

□

مورم، کسی مرا نکشد هیچگه بعمد

□

نیست شرح این سخن را منتهی

□

چو شد کار گیتی بران راستی

□

شنیدی که در هفتخوان پیش من

□

به‌تنزیل ازخسر ره‌جوی و، تاویل

□

لیک خامش کرده می‌آشوفتی

□

وا رهیده از جهان عاریه

□

ورا پهلوان زود در بر گرفت

□

چه در کار و چه در کار آزمودن

□

این زمان هم درد تو گشتم که من

□

سپارم کنون هرچ خواهد بدوی

□

بخسب امشب و بامداد پگاه

□

رویی که ماه نو نگرفتی و نیم جو

□

این بلندی نیست از روی مکان

□

هر کسی اندازه‌ی روشن‌دلی

□

پس از بارگی با پشوتن بگفت

□

بر همه کاری، فلک افزار داد

□

چونک بر نطعش جز این بازی نبود

□

کنون چنبری گشت یال یلی

□

تو کرپاس را دین یزدان شناس

□

تو را اندر جهان رستنی خواند

□

کوردل با جان و با سمع و بصر

□

دو درم سنگست پیه چشمتان

□

نشستند یک هفته با او به هم

□

به نوید و به نوا طفل خوش است

□

کان قندم نیستان شکرم

□

تو دانی که دیدن نه چون آگهیست

□

خرامان بیایی سوی خان من

□

گر بسی زیر و زبر آیم بنگشاید گره

□

اصل نعمتها ز گردون تا بخاک

□

خواب را یزدان بدان سان می‌کند

□

بفرمود تا جامه‌ها خواستند

□

بتی، گر تیر ز ابروی کمان زد

□

پای تو در گل مرا گل گشته گل

□

چو آتش بیامد بر پیلتن

□

ازو چار پیکان به بیرون کشید

□

کام را از گرد بی‌باکی به آب دین بشوی

□

من ز مکر نفس دیدم چیزها

□

هین که یک بازی فتادت بوالعجب

□

هنر بیش بینی ز گفتار من

□

من نرفتم بباغ با طفلان

□

آب نیل از آب حیوان بد فزون

□

بکافد تهیگاه سرو سهی

□

گزین کرد ز ایرانیان سی هزار

□

با این ستاره‌های پر اسرار چون فلک

□

زانیان را گند اندام نهان

□

جنس سوی جنس صد پره پرد

□

جهانی گرفته به مشت اندرون

□

نه اینجا مایه‌ای ماند، نه سودی

□

گفت خود خالی نبودست امتی

□

سپاه و دل و گنجم افزونترست

□

ز چاک تبرزین و جر کمان

□

نیست از نوع مردم آنک امروز

□

این چنین مدبر همی خواهد که زود

□

کنت کنزا کنت مخفیا شنو

□

چو بیند ترا کی کند شاه بد

□

خسته کردی زین تنیدن پا و دست

□

صدقوا رسلا کراما یا سبا

□

اگرچه به رنجست هم بگذرد

□

چگونه به راه آید این تیرگی

□

صد گونه رنج و محنت و بیماری و بلا

□

تا پذیرا گردی ای جان نور را

□

اژدهای کوهیی تو بی‌امان

□

گر از گنج پرسی خود اندازه نیست

□

امشب از عقل و خرد بیگانه‌ای

□

گر بدر ره نیست هین بر می‌ستان

□

گلابست گویی به جویش روان

□

بسی پهلوان جهان بوده‌ام

□

درخت جهان را مجنبان ازیرا

□

جز نیاز و جز تضرع راه نیست

□

خلق ما بر صورت خود کرد حق

□

چنین تا برآمد برین گاه چند

□

من چه دانم، کان طبیب اندر کجاست

□

ترک کفرش هم برای حق بود

□

بگرید ترا آنک زاینده بود

□

ز پانصد همانا فزونست سال

□

سجده تو را کرده‌اند خیل ملائک به جمع

□

که به بوی دل در آن می بسته‌اند

□

سجده می‌کرد او که هم فرمان تراست

□

چنان دان که طینوش فرزند من

□

چو دیدم، بلرزیدم از دیدنش

□

گویدش ردوا لعادوا کار تست

□

گریزان بیامد به هاماوران

□

بگفتند کای سرور داد و راد

□

پرهیز کن از جهل به آموختن ایراک

□

گفت ای خورشید مهرت در زوال

□

بلک آن غدار و آن طاغی توی

□

سکندر بیامد ز جای نشست

□

مرا چنگال، روزی خون بسی ریخت

□

آن گریز عیسی نه از بیم بود

□

سپهبد سوی شهر ایران کشید

□

به دریا نهنگ و به هامون پلنگ

□

چو تو در بند صد چیزی خدا را بنده چون باشی

□

چیز دیگر تازه و نو گفته گیر

□

نه ادبشان نه غضبشان نه نکال

□

برهنه چو زاید ز مادر کسی

□

خواری سزای خار و خوشی در خور گل است

□

پس مجو پیشی ازین سر لنگ باش

□

همی گشت اولاد در مرغزار

□

ندرد مگر ژنده شیری تنم

□

خرد اندر ره دنیا سره یار است و سلاح

□

اختیاری می‌کنی و دست و پا

□

فضل مردان بر زن ای حالی‌پرست

□

چو شب تیره شد آن نبشته بجست

□

خرمن امساله‌ی ما را، که سوخت؟

□

از سیاهی و سپیدی فارغست

□

بگوییم یکسر نشان قباد

□

بدو گفت فرمان اسفندیار

□

به دست سخی آزها را امیدی

□

زین سپس پستان تو آب از آسمان

□

این فروعست و اصولش آن بود

□

از اصولینت اصول خویش به

□

گران آید به کبکان و هزاران

□

ور دلت بیدار شد می‌خسپ خوش

□

به دل گفت رستم گر امروز جان

□

هر جفا که بعد از آنش می‌رسید

□

سپری کرد توانند تو را زاتش تیز

□

اژدهایی چون ستون خانه‌ای

□

ور بخوردی کی علف هضمش شدی

□

هر حریصی هست محروم ای پسر

□

بما دادند کالای وجودی

□

می‌خور و می‌ده بدان کش روزیست

□

ترا با چنین پهلوان تاو نیست

□

چند کردم مدح قوم ما مضی

□

قسمش از مهرگان سعادت و عز

□

هست صافی غرق عشق ذوالجلال

□

در نگر ای سایل محنت‌زده

□

دست عقل آن خس به یکسو می‌برد

□

دهم گوشوارت ز در خوشاب

□

فوت شد از ما و حملش شد پدید

□

ببخشید جان‌شان به گفتار اوی

□

چون به بستانی رسی زیبا و خوش

□

پند تو تبه گردد در فعل بد او

□

ز مانی برآشفت پس شهریار

□

گر تو برگردی و بر گردد سرت

□

به لفظ دری هر چه بر عقل یافت

□

نه پیدا بود روز اینجا، نه روزن

□

به دل نیز اندیشه‌ی بد مدار

□

به پهلوش بر نیزهای دراز

□

چو از پرگار بودی خالی‌اش مشت

□

تا روز حشر یاد کنند اندر آن زمین

□

ز هر جای چندان غنیمت گرفت

□

باد را بی چشم اگر بینش نداد

□

رعیت به ظلم تو چون عالم‌اند

□

همنشین کسی که مست هوی ست

□

دل شهریار جهان شاد باد

□

چنین گفت کای کار دیده پدر

□

کز آن تسبیح چون شور و شغب کرد

□

مر چشم خرد را، ز علم بهتر،

□

دگر داد دادن تن خویش را

□

هست افزونی هر ذاتی دلیل

□

چو از هجر آتش اندر وی گرفتی

□

ز برف آماده گشت آب گوارا

□

بگفتند هر دو که نوشه بدی

□

ز بیدادی نوذر تاجور

□

غلامان حلقه در گوش تو گشتند

□

اندر این دولت منصور ز هرگونه کسست

□

چو بابک شنید این سخن گشت شاد

□

پای پیر از سرعت ار چه باز ماند

□

نخست از دور چرخ ناموافق

□

چو شاهین قضا را تیز شد چنگ

□

سراپرده‌ی قیصر بی‌هنر

□

بفرمود تا موبدی پرهنر

□

طاق است و، بود عطیه‌ای مفت

□

گر شما ناصبیان را بجز او هست امام

□

چو باید پرستندگان را خورش

□

تا ترا مشغول آن مشکل کند

□

مجنون چو بخواند نامه‌ی او

□

بحر را گفتم دگر طوفان مکن

□

هم‌انگه فرستاد کسها به روم

□

چو رستم پدر باشد و من پسر

□

بودش خیمه به مرغزاری

□

تو را رزمگه بزمگاهست شاها

□

سپیده برآمد بنه برنهاد

□

لوح حافظ باشی اندر دور و گشت

□

هراسندگان را بدو صد امید!

□

بدینگونه است آئین زمانه

□

زبرجد یکی جام بودش به گنج

□

یکی گنده پیری شد اندر کمند

□

عزیز مصر را دولت زبون گشت

□

لازم شده‌است کون بر ایشان و هم فساد

□

به بخشندگی یاز و دین و خرد

□

چون اویس از خویش فانی گشته بود

□

تو نکوتر کشی ایرا تو سبک دست تری

□

چون جزو جانم کل شوم خار گلم هم گل شوم

□

کنون کار بهرام بهرامیان

□

چو کاهل شود مرد هنگام کار

□

همه گفتند کز هر گفت و گویی

□

زایر کز آنجا باز گردد برد

□

بدانست کای جادوی کار اوست

□

هم‌چنان باشد چو ممن راه یافت

□

مسکین چو شنید از وی این نام

□

در صیام ار پا نهی شادی کنان نه با گشاد

□

من از اختر کرم چندان طراز

□

مگر من که از داد بی‌بهره‌ام

□

بر خاک چو سایه بی‌خود افتاد

□

سخن از مردم دین‌دار شنو، وان را

□

چو قیصر بیابد ز ما آگهی

□

هم‌چو شه‌زاده رسی در یار خویش

□

ور ز آنکه کند خلاف این کار،

□

چو ز تبریز بتابد مه شمس الحق والدین

□

نمودم بدو هرچ درخواستی

□

همی گشت پولاد هندی به مشت

□

گشتند روان به جای آن کوه

□

آفرین خواجه منصور حسن فخر زمین

□

همی راند با شرم و با داد کار

□

که این آدمی کش چه پتیاره بود

□

می‌خواست که از هوای لیلی

□

رها کن حرف هندو را ببین ترکان معنی را

□

همی تازه شد رسم شاه اردشیر

□

چنان راند شمشیر بر شیر مرد

□

کزین پس محنت‌اش مپسند بر دل!

□

نبودی ازین بیش بهره‌ی من ازوی

□

همه جامه‌هاشان ز خز و حریر

□

ز گنج و زر و زیور و لعل و در

□

ز نا گه، دست صنعی در میان نه

□

نوحه‌ها کرد او بر جان خویش

□

اگر بر پرستش فزایم رواست

□

من آن شب نشسته سوادی به چنگ

□

ناگشته هنوز اسیر لیلی

□

به روی و ریا کارکردن ندانی

□

بدان تا ز فرزند من بگذری

□

بران روسی افکند مرکب چو باد

□

عزیز این گفت و بیرون شد ز خانه

□

عقلشان یک‌دم ستد ساقی عمر

□

فرستادشان نزد گلنار شاه

□

به اندازه‌ی هر که را مایه‌ای

□

مویش چو بتان مشک‌برقع

□

واندر هوا به امر وی استاده است

□

دگر گفت روز تو اندرگذشت

□

زدش بر کتفگاه و بردش ز جای

□

که ای مطلع نور اسکندری!

□

عشق را پانصد پرست و هر پری

□

بباید بدین چشمه آمد فرود

□

شخص و دینت ودیعت ایزد

□

چو عکس روی خود دید از مقابل

□

به کردار نیکو و گفتار شیرین

□

نگه کرد منذر بدو خیره ماند

□

اندازه‌ی رسم دانی من

□

لیلی چو به این شود هم آغوش،

□

ای ایاز استاره‌ی تو بس بلند

□

چو کوه از تبیره پرآواز گشت

□

ولی چون بنگری در اصل این کار

□

آن گفت که: «هجر جان گدازست»

□

یکی مرکب است این جهان بس حرون

□

بداریم بر تو همین تاج و تخت

□

در میان دو نیست هستی تو

□

چون بر نفسش گشاده شد راه

□

گر سر هر موی من یابد زبان

□

سر و گوش و پایش به پیکان بدوخت

□

چه خواهد مرد معنی زان عبارت

□

بشکاف زمین زیر پایش!

□

مخدوم زیادی و تو مبادی

□

کسی کو می آرد نخست او خورد

□

چشم گیتی تویی، مرو در خواب

□

به آن مویی که می‌گویی میان‌اش!

□

پرده‌ها را این زمان برداشتم

□

بران مهتران آفرین گسترید

□

به قدرت بی‌سبب دانای بر حق

□

پرده در پرده و آهنگ در آهنگ چو مرغ

□

کبوتر تو را بر سر است ایستاده

□

اگر تا ستاره برآرد بلند

□

قلمت مشک بیز و غالیه سای

□

ای ذوالفقار دست هدی زنگ گیر، زنگ

□

گر شتربان اشتری را می‌زند

□

هم‌انگاه مرغ آن بخورد و بمرد

□

اگر یک ذره را برگیری از جای

□

آتش اندر خزینه خانه‌ی دل

□

جود، سپاهست و تو او را ملک

□

چو بشنید پاسخ هم اندر زمان

□

لاجرم جام خویش مینوشیم

□

سنگ، خون گرید به عبرت بر سر آن شیشه‌گر

□

تو چو عقلی ما مثال این زبان

□

برآرم من این راه ایشان به رای

□

کتاب حق بخوان از نفس و آفاق

□

شدم از سعد اتصال دو رکن

□

شهره درختی است شعر من که خرد را

□

که بخشنده اویست و دارنده اوی

□

پسرت گر قفا خورد زان به

□

چو دل تو گفته باشم سخن از جهان نگویم

□

هشت جنت گر در آرم در نظر

□

چو گستاخ شد زو بپرسید شاه

□

همه احوال عالم باژگون است

□

یا شعر آبدار من از دست روزگار

□

چنین کنند بزرگان، ز نیست هست کنند

□

برآمد یکی باد و گردی چو قیر

□

مهل اندر دل خود از وسواس

□

تب لرزه یافت پیکر خاک از فراق او

□

زین چو سگ را بوسه بر پوزش دهد

□

چنین داد پاسخ که این داستان

□

بقا اسم وجود آمد ولیکن

□

ز آهوی سیمین طلب گاو زرین

□

دوستی دشمنان دینت زبان داشت

□

چنین گفت پس با کنیزک به راز

□

گر به این وقفه میرسد عیست

□

میان چار دیواری به خاکش کردم و از خون

□

جهد کن کز جام حق یابی نوی

□

پسر باید از هرک باشد رواست

□

حقیقت کهربا ذات تو کاه است

□

سوفار وش ز حیرت وحشی دهان گشاده

□

شیری که پیل بشکند، از بیم تیغ تو

□

گر او این سخن‌ها که اندرگرفت

□

تا شد این خاک پر گهر گنجی

□

تا کی به رغم کعبه نشینان عروس‌وار

□

باز می‌گشتند سوی شهریار

□

بخورد و برآسود و برگشت زود

□

یکی در جزو و کل گفت این سخن باز

□

خالیم چون قفل و یک چشمم چو زرفین لاجرم

□

پشت احکام قران بود به شمشیر خدای

□

برین گونه تا روز برگشت زرد

□

همه مارند و مور،میر کجاست؟

□

یا گهرهائی که در افسر نشاند افراسیاب

□

هست تعلیم خسان ای چشم‌شوخ

□

زن و کودک و مرد بردند اسیر

□

اگر خواهی که گردی بنده‌ی خاص

□

ابلهم تا فضله‌ی مء الحمیم

□

علم الله که ز من غم‌زه‌ده‌تر

□

چنین گفت رومی یکی رهنمای

□

ورقی چند فصل حل کردن

□

فلسفی مرد دین مپندارید

□

وآن سخنشان وا شناسی بی‌گزند

□

نتابید با او کسی بر به جنگ

□

یکی دیگر فرو برده به یک بار

□

از سر و پای در آیند سراپا به نیاز

□

گر همی گوید که یک بد را بدی یکی دهم

□

به کردان فرستاده کارآگهان

□

حر و مستور و ستر پوشنده

□

چندی نفس به صفه‌ی اهل مصفا زدم

□

هم‌چو ز آتش ذره‌ای در بیشه‌ها

□

فروبرده چوب ستاره بکند

□

نوازنده‌ی رود با میگسار

□

هدهد کنون که خلعت بلقیس عهد یافت

□

ز خسروان جهان خود مجاهد الدین است

□

گر او زین نپیچد سپهر بلند

□

آخر این آمدن بکاری بود

□

کافرم گر پیش از او یا پیش از او اسلام را

□

تشنه محتاج مطر شد وابر نه

□

همی گفت پیغمبری کش جهود

□

خروشیدمی من فراوان ز درد

□

شمشیر نصرت الدین چون پر جبرئیل

□

نه سخن گفتن نباشد هرچه کان را نشنوی

□

سر مژه چون خنجر کابلی

□

ز ایزد و ما درود چون باران

□

گوئیم نان ز در سلطان جوی

□

گفت زاهد در سبوها چیست آن

□

بدو باشد آباد شهر و سپاه

□

سیاووش را دست بسته چو سنگ

□

گر چه ز نارنج پوست طفل ترازو کند

□

به مرد مردمی آخر که صلت چو منی

□

چو از گردش او نیابی رها

□

شاد منشین، که در سرای سپنج

□

آسمان ستر و ستاره رفعت است

□

گفت پیغمبر رکوعست و سجود

□

نکشتم که فرزند بد در نهان

□

چو گفتی ندارم ز شاه آگهی

□

فید بیفایده بینم ری و من فید نشین

□

حکمت و علم بر محال و دروغ

□

گنهکار باشد تن زیردست

□

لیکن اندیشهای لقمانی

□

همه هم خوابه و هم‌درد دل تنگ منید

□

به بازار بتان و عاشقان در

□

نویسنده بنهاد پس خامه را

□

همی خاک مشکین شد از مشک و زر

□

منقل برآر چون دل عاشق که حجره را

□

من به جان کشته‌ی هوای توام

□

چنین گفت نوشین روان قباد

□

در سفر چون پی شکم گردی

□

نه فلک آدم و چار ارکان حوا صفتند

□

قالوا ندبر شأنکم نفتح لکم آذانکم

□

چرا بندم از چرم خر ساختی

□

سپهبد عنان اژدها را سپرد

□

مرغی است همتش که جهان راست سایه‌بان

□

زمین خوان خدای است، ای برادر، پر ز نعمت‌ها

□

همان شب سکندر به بابل رسید

□

فر احمد چو در علی پیوست

□

هست مطوق چو صفر خسم تو بر تخت خاک

□

که اگر هیبت او دیو پری نشناسد

□

سپردند گردان بدو تاج و گاه

□

از اندیشه‌ی بد بپرداز دل

□

هیبت و رای تو را هست رهی و رهین

□

عازر دل مرده‌ای در وی گریز

□

ز چیزی که آوردم از هند و چین

□

عشق داری، بزن مگوی که: هست

□

وین جاهلان ملمع کارند و منتحل

□

نه مستیی که تو را آرزوی عقل آید

□

ببخشید چندان ورا خواسته

□

گروگان فرستد به نزدیک ما

□

به حسب طاقت خود طوق دار مدح توام

□

ای رفته بر علوم فلاطونی

□

یکی شارستان نام شاپور گرد

□

ترک این توبه کن، که می‌خوردن

□

نه نه بیمار به حالی است نه امید بهی است

□

مر مرا گوئی برخیز که بد دینی

□

چو خورشید برزد سر از تیغ کوه

□

از اندیشه‌ی خرد و شاه سترگ

□

وگر رنگ عفوش پذیرد بیابان

□

تات بدیدم چنین اسیر هوا

□

غمی گشت زان کار بهرام سخت

□

تخم بد در زمین شوره چه سود؟

□

از کشتگان زنده ز آن سو هزار مشهد

□

بنگر که کجا می‌روی، ای رفته چهل سال

□

سپاهش ز دریا بیکسو شدند

□

سخن‌شان به تندی بجایی رسید

□

من کبوتر قیمتم بر پای دارم سرب‌ها

□

از دبیری مباش غافل هیچ

□

به منذر یکی نامه بنوشت شاه

□

شیر شیرین ز تنگی پستان

□

گفتم که یک دو عید بپایم به خدمتت

□

این همی گوید «بباید جست ازین

□

ای کرده گذر به حشمت از گردون

□

که ماننده‌ی سام گرد از مهان

□

بر تاج آفتاب کشم سر به طوق او

□

اندر طلب حکم و قضا بر در سلطان

□

همتم دامنی کشد ز شرف

□

اساس گفتن ده نامه کردم

□

ای خاک درگهت را آب حیات تشنه

□

چون زده ستی خود تبر بر پای خویش

□

دلم در آتش سوزان فکندی

□

به بالا ستاره بساید همی

□

قیدافه خوانده‌ام که زنی بود پادشاه

□

بنگر به چه محکمی ببسته‌است

□

شکوه جاهش گر دیده را شدی محسوس

□

سگ دانا ز گاو نادان به

□

گر مخالف معسکری سازد

□

تو گوش و چشم دلت بر گشای اگر جاهل

□

ز شعر خویش سه بیتم به یاد می‌آید

□

به نزدیک این شاه دیوانه رو

□

مار کز روی زهد خاک خورد

□

در سجده نکردنش چه گوئی؟

□

ز دل آتش فروزان پیش رویش

□

یارمندی رسد ز بهرامش

□

عید ایشان کعبه وز ترتیب پنج ارکان حج

□

همسایه نیک است تن تیره‌ات را جان

□

بنده آن سرخ ریش مظلوم است

□

جهانجوی چون نامه‌ی شاه خواند

□

در کنف صبح فر میر محمد

□

دین و خرد باید سالار تو

□

در سبق، دوندگان فکرت را

□

دیو را نور عقل یار نبود

□

منشور فقر بر سر دستار توست رو

□

علم است و عدل نیکی و رسته گشت

□

وانگه بکشم همه دغای او

□

ازو شادمان گشت و بنواختش

□

تو بخششی نموده به بغداد کز سخات

□

از این بند و زندان به ناچار و چار

□

از بهر دیده و دل بدخواه تو فلک

□

هر که با او نشست شاهی شد

□

وین ناوک ضمیر مرا پر جبرئیل

□

خاصه به خراسان که مر شما را

□

که را باشد اندر جهان خانه‌یی

□

به سوی سیاووش بنهاد روی

□

خوان آگاه دلش را از صفا

□

تا ندانی، کار کردن باطل است از بهر آنک

□

بت سوسن مزاج از بد لگامی

□

زین دو آتش چو دیگ برجوشی

□

جوشش کوسش که نالد چون گوزن از پوست گرگ

□

دل خانه‌ی توست گنج گردانش

□

چو من کس را مکن در عشق بیمار

□

گسی کرد ازان گونه او را به راه

□

چون به سر کوه قاف نقطه‌ی «فا» دان

□

بنگر که چه باید همیت کردن

□

تا به گردن چو زین جهان بروم

□

در چنین فقر و نامرادی‌ها

□

چون تویی اندر جهان شاه طغان کرم

□

بدان که: هر چه بکشتی ز نیک و بد، فردا

□

مشقت خانه‌ی عشق آشیانی

□

ز خیمه نگه کرد رستم بدشت

□

گرچه درخت ریخت زر، ورچه هوا فشاند در

□

دزد اگر عقل را به دزدی برد

□

شاید که باطلم نکند بی‌گنه فلک

□

امتحان دید و غیب‌گویی کرد

□

عدل یتیم مانده ز پور قباد گفتا

□

عدل است و راستی همه آثار عقل پاک

□

بالله که نه رنجورم و نه غمگین

□

بزد گرز و آورد کتفش به درد

□

سوده و بوده شمار اشهب میمونش را

□

چو بی‌نظامی دین را نظام خواهی داد

□

بیماری و پیری و ناتوانی

□

همه کم گوی و پر نیوشیده

□

به شکر ایزد و استاد در مقام سجود

□

از حال نباتی برسیدم به ستوری

□

سپید مویم بر سر بدیده‌اند مگر

□

نباشد شگفت ار شود ماه خوار

□

سفال نو شود گردون چو باشد

□

بل ملک او شد خاک زر

□

قصیده خرد ولیکن به قدر و فضل بزرگ

□

چشم بر قول او نهادن و گوش

□

ز آن رخش جوزا پار دم، چون جو زهر بربسته دم

□

گشته شب و روز به درگاه من

□

بدان رسیده‌ام اکنون که بر درت شب و روز

□

دگر گفت کان سرخ پرده‌سرای

□

آن می و جام بین بهم گوئی دست شعبده

□

بنگر به سایرات فلک را که بر فلک

□

رخم چون لاله از بس اشگ گلگون

□

گر نخواهی تو نور علم افروخت

□

چون نوح پیر عشق و ز طوفان مهلکات

□

گلی تازه بوده‌ستی، آری، ولیک

□

شمشیر سطوت تو زده زنگ

□

که گیتی سپنجست و جاوید نیست

□

روح طبیعیم گشت پاکتر از روح قدس

□

در گرد دل من به مرا هرگز ره نیست

□

آنم که دست دهر نیابد مرا ضعیف

□

او زنی بود و گوی مردان برد

□

از خط کاتب قدر بر سر حرف حکم تو

□

نماز من، کزو رویم به پستی است

□

تا آفتاب رایش در خط استواست

□

فرستاده را خواند و پرسید چست

□

به صف النعال فقیهان نشینم

□

به بیماری که بی‌کس مرد و بدحال

□

ثنای شاه کار هرکسی نیست

□

جگرم خون شد از پریشانی

□

گرد آن روضه چو پروانه‌ی شمع

□

در ره بی آب نداند شدن

□

ندارد سرکشی آنجا روائی

□

چو خورشید بر زد سر از تیره‌کوه

□

خلق باری کیست کامرزد گناه بندگان

□

نه آن صرفه بود ز اندیشه‌ی خام

□

چو رنج را ز جهان دولت تو فانی کرد

□

با کسی، کش نمیتوان زد مشت

□

نی نی از بند اجل کس به نوا باز نرست

□

به مصر و روم هم سیمین خدانند

□

فریب گنبد نیلوفری مخور که کنون

□

شگفت آمدش سخت و خیره بماند

□

کعبه همچون شاه زنبوران میان‌جا معتکف

□

ابوبکر اول آن هم منزل غار

□

زبون‌تر از مه سی روزه‌ام مهی سی‌روز

□

دل ز خضرای این دمن برگیر

□

او خاتم انبیاست لیکن

□

یکی از من غزل جوید، دگر بیت

□

لیکن آن داده را به هشیاری

□

دریغ این غم و حسرت جان گسل

□

روی دیلم دیدم از غم موی زوبین شد مرا

□

نگهدارد گه‌ی بوس نهانم

□

نقدی که قدر بخشد چه قلب، چه رایج

□

هیچ در وقت تندی و تیزی

□

پرواز در هوای هویت کن از خرد

□

بگوئی کاینک است آن بخت بیدار

□

به بند دهر چه ماندی بمیر تا برهی

□

کنون کارگر شد که بیکار گشت

□

ای روز کرم فرو شدی زود

□

به یکجا خوردشان بودی جدا خواب

□

گرز همام گفت که ما کوه آهنیم

□

آن تعلق چو پای بندم کرد

□

ز خصمی که ناقص فتاده است نفسش

□

ذکر باز آمدن قلب شه از قتل مغل

□

پس از الحمد و الرحمن والکهف

□

زمین را همان با سپهر بلند

□

جوشم ز حسد که از ثریا

□

خواجه که از خون کسان خورد می

□

بر در صدر تو باد خیمه زده تا ابد

□

دل آنکس که درد دین دارد

□

رفیق طرب را وداعی کن ار نه

□

ز لیلی او به دفتر زد رقم را

□

رح القدس آن صفا کز او دید

□

چو گودرز کشواد بر میسره

□

خاقان اکبر کز شرف هستش سلاطین در کنف

□

چو آمد نیک نزدیک «علاپور»

□

سحر دم او شکست رونق گویندگان

□

نسبتش با علی درست نشد

□

دستش به کان چه ماند کز لعل تاج شاهان

□

بود واجب، کازین نقش تباهم

□

خود مادر قضا ز وفا حامله نشد

□

شود رنج من هفت ساله به باد

□

هم خدمت این حلقه بگوشان ختن به

□

غلط کردم گر از دانش زنی دم

□

از گلاب ژاله و کافور صبحش در سموم

□

برده خاتون به تخت بر کالا

□

چون ژاله و صبا و شباهنگ هم‌چنین

□

همی‌رفت از طرب با نغمه و نوش

□

شمشیرش از آسمان مدد یافت

□

نه من کودکم گر تو هستی جوان

□

گر ملخ را نیست بر پا موزه‌ی زرین سار

□

پری رویان هندی جادوی ساز

□

بلبلم در مضیق خارستان

□

یا امیری شود فروزنده

□

چند چون هدهد تهدد بینی از رنج و عذاب

□

سه سالی کش قوی بد پنجه و مشت

□

قرصه‌ی شمس شود قرصه‌ی ریوند ز لطف

□

عرش مطلقة الرجال تعوذت

□

ای کعبه‌ی ملک عصمة الدین

□

ز قصر لعل فرمان داد در حال

□

گوئی از آتش شهاب فلک

□

برده خاتون به انتظارش روز

□

شاید که ناورم دل مجروح بر درت

□

به دل اصحاب دل را آشنا باش

□

گرچه آتش سرم و باد کلاه

□

فشب قوام الملل والملک یرتدی

□

به هفتاد آب و خاک از دل بشویم گرد ظلمت را

□

چو زینجا رفت، باز اینجا فرستش،

□

پار آن قصیده گفت که تعویذ عقل بود

□

بمرنج از غلام خواجه فروش

□

شاه است عدل انگیخته دست فلک بربیخته

□

شالی سر سبز ندانم که چیست

□

به یک قیام و چهار اصل و چل صباح که هست

□

سود نقابهم و اوجههم

□

ایوانش جنت را بدل، جام از کفش کوثر عمل

□

شتابان رفت «سنبل» تند چون باد

□

در قمره‌ی زمانه فتادی به دست خون

□

از دلش جمله داد و دین زاید

□

بر تیر او پرپری صرصر صفت در صفدری

□

چنان ماهی و آن انجم به دنبال

□

وای که ز انصاف تو صورت منقار کبک

□

کانوا احبائی اذا کان الغنی

□

ای نامزد خاتم جمشید که بر تو

□

بود تیر از برای رزم نخچیر

□

با ترکشت اژدهای موسی

□

منکه خلوت نشین این گنجم

□

تا خبر باس او در ملکوت اوفتاد

□

صرت خریفا و من لظی کبدی

□

افسانه شد حدیث فریدون و بیوراسب

□

نه تو آن حال باز دانی گفت

□

معتکفان حرم غیب را

□

بر عود تربت تو چوشکر بسوختیم

□

تیغ حصرم رنگ و بر وی دانه دانه چون عنب

□

این چنین نطفه را تو برخیزی

□

بامدادان کنم از دیده گلاب افشانی

□

همه در جست و جو و او فارغ

□

مهتر آن به که درشت است نه نرم

□

هفت اقلیم از آن بپیوستند

□

پرویز به هر بزمی زرین تره گستردی

□

گر آشنا شوی بنهی دل برین حدیث

□

نای چون شاه حبش، ده ترک خادم پیش و پس

□

چون نبیند هنر، که آموزد

□

مسیحم که گاه از یهودی هراسم

□

ده پایه پست کرده‌ام آهنگ شعر خود

□

شروان شه سلطان نشان، افسرده‌ی گردن کشان

□

نام بی‌شوهریش زشت نکرد

□

انصاف بده که هست ارزان

□

گردون گردان جای تو، خورشید خاک پای تو

□

نفس عاشقان بسوز بود

□

فرمان که می‌دهد به مکافات نیک و بد؟

□

آنکه از دشمنان نسازد دوست

□

گرچه جان در پای یاران کرده‌ام، از راه صورت

□

راه دینا ز بهر رفتن تست

□

بیاض گردنش صافی‌تر از عاج

□

صادقان را رجال گفت خدای

□

خود چه ز آن بهتر که باشد با تو یار

□

زان عمل ساعتی نیاسایند

□

باده ز جام جبروتم دهند

□

عقل ذات تو را چه نام نهد؟

□

صرصر قهر چو شد حادثه‌زای

□

به جزین خورد و خواب و خیز و نشست

□

جز خرد نیست کز خدا گوید

□

جرم خورشید را درین درجات

□

چون شوی دور ازین سرای هوس

□

دلبری جوی و پای بندش باش

□

جمله دل از سروری برداشتند

□

هر که بر فرج ازین حصار کند

□

چند ازین هایهوی بی‌دردان؟

□

غیر در غار ما نمی‌گنجد

□

پای طلب، راه گذار از تو یافت

□

گر بیابند زنگیی خسته

□

به ره می‌بود چشم انتظارش

□

بودی از آغاز عالی‌مرتبه

□

هر به یک چند در لباس خیال

□

دست بر رو نهاد و زار گریست!!!

□

گرچه آن را نرسد دست کسی،

□

کردشان شاد و خرم استقبال

□

که هست از بهر این فرزانه فرزند

□

آری آن مرغی که باشد نیک‌بخت

□

هر گهری دیده رواجی دگر

□

دلت پر رنج و جانت پر ملال است

□

چو یک چند اندر آن آرام گیرد

□

سنگ جایی رود، که سنگ بود

□

بگشاید ز فیض حاصل او

□

نظری کن به حال من زین به

□

که را افتد پسند وی از آن خیل

□

وز آن پس کاروان محمل ببستند

□

پری‌رویان ز هر جا جمع گشتند

□

ز دلداران «نوازش نامه» آری

□

زهره را چنگ طرب‌زن به زمین!

□

حسن مقطع چو بود رسم کهن

□

خویشتن را به جهل خوار مکن

□

چه گویم با تو از مرغی نشانه

□

بفرمودند بیجان ماری از زر

□

متراکم شده در وی ظلمات

□

چون سمندر نگشته آتش‌خوار

□

به پشت بادپایان آن عماری

□

درآمد ناگهان خضر از در من

□

کردمی غور در نظاره‌گری

□

بر تنش بستان چو آن صافی حباب

□

زبان گویا به توحید خداوند

□

چون تویی وانگهی تفحص کار

□

ورد رنجور چیست؟ «یا شافی»

□

به هر شب خفته چون جان در برش بود

□

با قدم چون حدث ندیم شود

□

گر مفصل بایدت فکری بکن

□

به یک عشوه مرا بر باد دادی

□

چون به خویش آمد ز شادی اشک راند

□

که بخل صرف را صرفه نهی نام

□

بی تجارت پر کند دامن ز سود

□

همه در گفت و گو و او بیزار

□

بادش اندر جامه افتاد و رهید

□

از قلم او نی و مزمار به

□

نیست غایب ناظرت از هفت و شش

□

نقل ز خوان ملکوتم دهند

□

چست در دزد و ز حق سیلی ستان

□

بدان موری که در ره گشت پامال

□

گر بدان ره نیستت این سو بران

□

تا فهم آن مگر به دماغ تو در شود

□

پس چه ماند تو بیندیش ای جحود

□

ولی چستی و چالاکی ندانند

□

بر گشادستت چرا حسبی چرا

□

با تو همراه علم باشد بس

□

که مرا در عقده آرد این خبیث

□

کیست که بی آب تواند شدن

□

وقت وا گشتن تو پیش آهنگ باش

□

مخلوق را درین بد و نیک اختیار چیست؟

□

برفشان بر مدرک غمناک من

□

که دوم جای پیغمبر شدش یار

□

می‌کشیدش از پی دانگانه‌ای

□

در میان و عیب‌جویان بر کنار

□

که برین جان و برین دانش زدیم

□

رسانیدند یکدیگر نهانی

□

خم باده‌ی این جهان بشکسته‌اند

□

ای پرتوی از رای تو، آیینه‌ی اسکندری

□

از دو عالم پیشتر عقل آفرید

□

فشانیدم بر آتش روغن زیت

□

صدقوا روحا سباها من سبا

□

روح ازو گفت هر چه وا گوید

□

مر سلیمان را چو حمالی شده

□

به فرمان در حرم رفتند در حال

□

ای تو اندر توبه و میثاق سست

□

کس نکرد آهنگ جانم، غیر از آن یاران جانی

□

وا رود زر تا بکان لامکان

□

نخوردنی دمی بی یکدگر آب

□

گر تو خونم ریختی کردم حلال

□

سر به طوق بندگی افراشتند

□

گوید این چندین دهل را بانگ کو

□

به خواب خوش چو بیداران خبر دار

□

نه ز بیم آنک در آتش رود

□

از شکرت بپرس که: این آتش از کجاست؟

□

گفت خاک مخزن شاهیست فرد

□

همو پرداخت از مجنون قلم را

□

باز فردا زان شوی سیر و نفیر

□

آمد آن جعد معنبر در پای

□

نیست بر قاضی ضمان کو نیست خرد

□

«علاپور» از مهابت شد بلا پور

□

آمنست او آن پی تعلیم بود

□

بشنو حدیث اوحدی، ار جانت آشناست

□

نه ز پهلو مایه دارد نه از میان

□

بگرداند، به محشر، روسیاهم

□

تا ببینی بی‌حجب مستور را

□

زنگ مردی و بوی نامردان؟

□

امشبش بنهیم و فردایش خوریم

□

همچو گرگان ز رمه یا علمی از برخان

□

هر دم و هر لحظه سحرآموزیست

□

و شاب لسان الحق و الحق یصدع

□

کل یوم الف عام ای مستفید

□

ز آفتهای دورانش فراموش

□

زین تقلب هر قلم آگاه نیست

□

که‌ش نسیم انگیخته از روی آب

□

که بکن ای بنده امعان نظر

□

برون طاعت، درون صورت پرستی است

□

نور ماهش بر دل و جان بازغست

□

سجن‌الیدین و ساق کل نساء

□

جملگی یک‌رنگ شد زان الپ الغ

□

که آرند آن نگار مشتری فال

□

نطفه‌اش جست و رحم اندر خزید

□

به گردن آورندش آهوان باج

□

دست و پا باشد نهاده بر کنار

□

درون درویش و بیرون پادشاه باش

□

بعد از آن دامان خلقان گیر و کش

□

یحول صیفا شتاء بغداد

□

های هویی در فکنده در هوا

□

به پائین گاه تخت ما فرستش

□

که بدانی اصل خود ای مرد مه

□

زنگ و قابی دو بر گلو بسته

□

کو با داود گردد هم رسیل

□

ز لب کرده در دیوانگی باز

□

چون حریصان تگ مرو آهسته‌تر

□

فاذا افتقرت یعمل و انقضاء

□

هیچ قلبی بی‌صحیحی کی رود

□

کاب گذشت از سر و آنگاه زیست

□

او بدان قوت بشادی می‌کشید

□

دست توان، قوت کار از تو یافت

□

یا به حیله یا به سطوت آن عنود

□

نه لفظ هندیست از پارسی کم

□

قصد من زانها تو بودی ز اقتضا

□

صفر و فیها ابتلاء بغداد

□

دانک او آن را به صبر و کسب جست

□

تو بی آن، چوبه‌ی دان چوبه‌ی تیر

□

ابن کس نه فارغ از اوقات و حال

□

که کی این عقده بگشاید ز کارش

□

صد هزاران کف برو جوشیده شد

□

غبار آلوده سوی سرو آزاد

□

آب پیدا می‌شود پیش خرد

□

فلک را بینی اندر حکم جبار

□

ناز کی در خورد جانبازی بود

□

کسی بر حرف او ننهاد انگشت

□

چون ندیدی تو وفا در ناودان

□

برفراز چرخ بودت کوکبه

□

چه پیوستگان داغ دل خستگان

□

بی‌نیاز از طبیب و دانشمند

□

چشم گردانید و شد هوشم ز تن

□

که دارد سوی چشم و لب اشارت

□

که قرطاس ز انقاس شد ناپدید

□

داند آن کس که رسم دانست

□

تا عصای موسوی پنهان شود

□

با کسان گفت تا به استعجال

□

برآسود و بگشاد بند میان

□

کزین صعبتر نیست چیز از علل

□

کلب را کهدانی و کاهل کند

□

به علم خویش حکمی کرده مطلق

□

هم از سیستان آنک بد نامدار

□

رخساره‌ی خشک چون رخامش را

□

هم‌چو هاروتش نگون آویختند

□

بهره‌ور گردد ازین دست بسی

□

که او چون شبانست و گردان رمه

□

خور چه کنی گر نه خری راستین؟

□

دایما آن جرم را پوشیده دار

□

خلل یابد همه عالم سراپای

□

کم اندیشد از دانش و پند من

□

در دل رنجور و خود را سوختست

□

یک شبی بر کوی بی‌خوابان گذر

□

گفت با خود که این چه کارگری‌ست؟

□

ز مردان جنگی تواناتری

□

با حکمت نیکو بود مقدم

□

در درافشانی و بخشایش به حور

□

مزین شو به اصل جمله اخلاق

□

ز پیش سپه تا بر پهلوان

□

آن گنده و تلخ وین خوش و بویا

□

نیست آن کس مشتری و کاله‌جو

□

اندر آید به خواب اهل و عیال

□

بگفت آنچ بشنید از نیکخواه

□

مر این ناکسان را به کس نشمریم

□

دور دار ای مجرمان را مستغاث

□

به جایی کان بود سائر چو ساکن

□

زمانی بود تن به خاک افگنم

□

تا نهیم اندر زمین امن و امان

□

نرم کردش تا در آمد در بیان

□

زبانم با عزیز مصر در بند

□

یکی باره چون اژدهای دلیر

□

به فرمان او شد خرد جفت با جان

□

هم‌چو اختر در شعاع آفتاب

□

اگر کوه تویی نبود چه راه است

□

که منشور تیغ ورا برنخواند

□

چنانچون برگ گل بارد به گلشن

□

این چنین همره عدو دان نه ولی

□

آخر آرد سوی اصل خویش رخت

□

به از زنده دشمن بدو شادکام

□

وز علما دان در این طریق منازل

□

اندرین بازار یفعل ما یشا

□

اگر تو عاقلی بنگر که چون است

□

شبستان شاهان نهفت تو باد

□

و آن خیالش هست دلال وصال

□

که ز خوف کبر کردی احتراز

□

گشته فروزنده‌ی تاجی دگر

□

بیاورد گریان گرفته اسیر

□

بگذار گوز و دست برآور ز خنبره

□

که نداند او زمین از آسمان

□

می و میخانه و ساقی و میخوار

□

ز گنج شهنشاه گردنکشان

□

گمراه ز سرمای جهل و گرما

□

کان بدست اوست تواند کرد هست

□

به قصد مصر در محمل نشستند

□

ببستم فگنده به دریای نیل

□

بسیار فزون دارد در بار برین آن

□

که نباید کو کند روز امتحان

□

یکی کرد از قدیم و محدث آغاز

□

چو بر نیمه‌ی آسمان ماه نو

□

که خبر نبود دو چشم و گوش را

□

جامه‌ها از دزد بستان باز پس

□

به آب زندگی شد یاور من

□

ندانم چه دارد همی با تو راز

□

به آموختن سر بنه بر ستانه

□

که از آن سو دادیش تو قوت جان

□

مهیا شو برای صدق و اخلاص

□

چنانی که بشنیدم از انجمن

□

لعنت اینند جای بر تن دیو دژم

□

صد قیامت بود او اندر عیان

□

به مرگ خویشتن بی‌شک بمیرد»

□

به چینی پرندش بپوشید گرم

□

قصد به برکندن آثار کن

□

خوش نباشد دادن آن جز به تو

□

تنش را ز جان زود کردی تهی

□

ز دیر آمدن پوزش اندر گرفت

□

قلعه نفروشد به مالی بی‌کران

□

در عناصر جوشش و گردش نگر

□

زانکه من هم رعیتم در ده

□

نهاده بدین گونه بر دوش خویش

□

دهر بدو باز یافته سر و سامان

□

تا بوی پیوسته بر مقصود چیر

□

همی اسپ تازی برآورد پر

□

نیامد ورا روم و ایران به چیز

□

چون ببینی بخل و جود : این را گزین، آن را گزای

□

در هوا که انا الیه راجعون

□

دست بگشادمی به چاره‌گری

□

دو دیده سوی رخش بنهاد تفت

□

همان به فضل و خرد بندگان جباریم

□

هم‌چو هندو شمع را ده می‌دهد

□

به کشتی کمر بسته‌ام بر میان

□

دگر مرد را نام جانوشیار

□

چشم را از خس ره‌آوردی مکن

□

می‌فشاندم لیک روزیتان نبود

□

همه پروانه‌ی آن شمع گشتند

□

نه در آشتی و نه اندر نبرد

□

اهل بیتت شخص دین را پاک جانند، ای رسول

□

بسته است اندر زمانه بس غبی

□

به خشم از جهان روشنایی ببرد

□

به خاک نریمان و سام سوار

□

با جاه زرساوی و با نفع آهنی

□

چون جهند از نقص خود رقصی کنند

□

به وقت خواب سوی او کند میل

□

به یاد شهنشاه جامی بخورد

□

چون اولیاء او را من ز اولیا شدم

□

ترسم از وحشت که آن فاسد شود

□

مرا ناله و درد بیدار کرد

□

بره‌بر چنان لشکر نامدار

□

می‌کنند این قوم بر وی ریش‌خند

□

حل نشد اشکال انگور و عنب

□

کنی غم‌دیدگان را غم‌گساری

□

سپهبد بد او هم سپهبدنژاد

□

هر دو به خاک اندرون برابر و مقرون

□

کاندر آن بحرند همچون ماهیان

□

سواری پدید آمد اندر جهان

□

یکی نغز کرپاس دیدم به خواب

□

دیو کشان کرده بد مهار مرا

□

کتشش از آب ویران می‌شود

□

که با عنقا بود هم آشیانه

□

کنم هرچ فرمان دهی پیش شاه

□

اگر تو این خر لنگت برون بری ز وحل

□

محرم درسش نه دیوست و پری

□

به نوی یکی پایگه ساختش

□

نکردند جز گوهر و زر به بار

□

بوی فقر آید از آن خوش دمدمه

□

من قلاووزم درین راه دقیق

□

چند باشد به فلک بزم‌نشین؟

□

نه شاهی نه فرزند و گنج و سپاه

□

خرمابنان شده‌ستی یکسر دیار من

□

گردنت بندد به حبل من مسد

□

تنش را زمین برگراید همی

□

برین عهد بگرفت دستش به دست

□

تا ز سعد تو ندارند مر این هر دو جواز

□

آخر اندر گام اول بوده‌اند

□

قطع کردیم بر این نکته سخن

□

خود از شاه کردار بد کی سزد

□

زود بندد گردن شیران شگال

□

چه جوامردی بود کان را ندید

□

برافراز تاج و برفراز دل

□

سکندر بیاموخت ز آموزگار

□

این حسد در خلق آخر روشنست

□

آن خوشی اندر نهادش بر زند

□

آب از آتش ببر، که جنگ بود

□

چنان بد کزو رستم زابلی

□

مر عنبر و عود را ز سرگین

□

چرخ را گویم فرو در پیش چشم

□

بیامد به ما بر زیانی بزرگ

□

ز درد جگر بر لب آورده کف

□

نه منی تیغش چو آید بر سر خنجر گذار

□

راست گیرم یا که سوگند خدا

□

دست با دیو در کنار مکن

□

همی خون ز مژگان فرو ریختند

□

دویدن پس من به ناچار و چارش

□

کم نگردد از درون مرد کار

□

که این ماه را سر بباید برید

□

به رزم و به بزم و به رای و شکار

□

در جهان پیدا کنم امروز نشر

□

لیک بر محروم و منکر بود خون

□

که باشد مهره‌دار از لعل و گوهر

□

برین باش و آزرم مردان بخواه

□

نیست زندان بل باغی است مرا یمگان

□

باز سوی آستانه باز راند

□

وزین در سخن یاد کن نو به نو

□

زمین گشت جنبان‌تر از آسمان

□

آسمان چون رنگ بزداید ز میغ گرد رنگ

□

کی چو طالب فاخته کوکو کند

□

منقطع گشته شبه‌های نجات

□

به خرگاه جایی بیاراستند

□

چو گفتار تو نوفتد طبع سازش

□

می‌فزاید کمتری در اخترم

□

کند روشن این رای تاریک ما

□

چه آمد ز شیران و از اهرمن

□

زد بر آن فرعون و بر شمشیرهاش

□

چشم چشمه‌ی معجزات انبیا

□

چون روی بر سپهر آتش بار؟

□

که ما را نباید بدو یار و جفت

□

رهی بود کاووس را روستم

□

در فلک خانه کن ای بدر منیر

□

فگندند در گردنش پالهنگ

□

به منقار از ان خستگی خون کشید

□

وندر مدار گردون کس را قرار باشد

□

چون غفورست و رحیم این ترس چیست

□

روان شد چون گل از باد بهاری

□

به پیروز نام و پی رشنواد

□

حیران چو به چنگ باز در تیهو

□

در طلب از تو جدا گشتم بتن

□

که شد بر سیاوش نظاره سپاه

□

نهم بر سرش بر دلارای تاج

□

صبر کن والله اعلم بالصواب

□

در سخن گفتن بیاید چون پیاز

□

رحمت محض و اینحساب و شمار؟

□

بکوشم کز اندرز او نگسلم

□

کی شد یک روز مرو را تمام؟

□

خامشانه بر سرم می‌کوفتی

□

ابا نامداران پرخاشجوی

□

همی رای زد شاه بر بیش و کم

□

اخطل و بشار برد، آن شاعر اهل یمن

□

این بلندیهاست سوی عقل و جان

□

میان با عقد خدمت تازه‌پیوند

□

به دیدار روشن کنی جام من

□

آن بود که من چو تو حمارم

□

خمرخواران را بود گند دهان

□

ازو کرد یکسر سخنها درست

□

مجوی اندرین کار تیمار من

□

بر در این خانقه نگذشتمی

□

عشق در دیده فزاید صدق را

□

نمی‌دانم تو را اکنون چه حال است

□

برو تا به ایوان او بی‌سپاه

□

خواهی علوی باش و خواه حجام

□

خر خریداری و در خور کاله‌ای

□

ز ره گیو را دید کاندر گذشت

□

چه پیچم سخن را بدین خیرگی

□

گرچه از سر گین برون آید همی تاک عنب

□

گوش تو تسبیحشان آخر شنید

□

وان بیچاره؟ « انه کافی »

□

که بودند با آلت کارزار

□

استاده چه ماندی بر آستانه؟

□

تا به غربت تخم حیلت کاشتم

□

بپیچید و درد از دلیری بخورد

□

سخنهای او در جهان تازه نیست

□

خویشتن را پیش واحد سوختن

□

موجب لعنت سزای دوریست

□

کی حدث پرده‌ی قدیم شود؟

□

سخنها ز هر گونه بشنوده‌ام

□

ز خرگوش و روباه و گرگ و شغال

□

هم زمن می‌روید و من می‌خورم

□

سواران بسی گردش اندر به پای

□

ببد شاهزاده به بالا بلند

□

دریافته طبع بری و بحری

□

از زبان حق شنود انی قریب

□

تا به تفصیل آید اسرار کهن

□

همان شیر جنگاور تیزچنگ

□

چون کنی هزمان امامی به گزین؟

□

کو بود تریاق‌لانی ز ابتدا

□

تو خورشید داری خود اندر کنار

□

بیاورد داروی کاهش درست

□

رفت در آخر خر خود را نیافت

□

هرچه گویی خندد و گوید نعم

□

به هر روز آفتاب منظرش بود

□

که تا من جدا گشتم از پشت زال

□

جانت را بهتر ازین هست یکی مسکن

□

از چه زان رو که فزون دارد خبر

□

بیامد بر تخت گوهرنگار

□

ندارد کسی چون تو مهتر به یاد

□

ابله آنکس کو به خواری جنگ با خارا کند

□

می‌نداند دزد شیطان را ز اثر

□

هزارم خار در بستر نهادی»

□

نباید که نازد بپوششی بسی

□

جز دشمن خویش به مثل یک تن

□

کو برد از سحر خود تمییزها

□

میان را ببستند ترکان گروه

□

نژاد سماعیل ازو پر ز خون

□

همچو مرغان در دو زانو آمدند

□

داد در حملش ورا آرام و خو

□

فرصت از دست میرود، دریاب

□

کشنده چهار آمد از بهر پاس

□

به فسوسی بدهی غله‌ی گرمابه و تیم

□

وز پشیمانی تو جانم سوختی

□

ز مادر جدا وز پدر داغدل

□

نشاید گرفتن چنین سست و خوار

□

دنبال ببر خایی، چنگال شیر خاری

□

نبود از اصحاب معنی آن سره

□

هر کسی آن عمل که کرد آن برد

□

زیر آمد شد غذای جان پاک

□

سست شدت گردن و پشت و میان

□

گفت بازی کن چه دانم در فزود

□

دلیران و گردنکشان را بخواند

□

مر ترا ماتم مرا سور و دهل

□

ششدره‌ست و ششدره ماتست مات

□

آنک طاعت دارد و صوم و دعا

□

جامه بر جام خویش میپوشیم

□

تا بگردد حکم و تقدیر اله

□

مانده از هجر کعبه بر دل ریم

□

بر فزوده خویش بر پیشینیان

□

فری برتر از فر جمشید نیست

□

پاره‌ای گفتم بدانی پاره‌ها

□

ایزد مرساناد به روی تو مکاره

□

خاک غم در چشم چوپان می‌زدند

□

قدمت شهر گیر و قلعه گشای

□

از خلیفه‌ی حق و صاحب‌همتی

□

به جای قطر باران خون چکد، خون

□

کند نشد گرچه کهن ساز شد

□

هجیر و گرانمایگان یکسره

□

بگوید ز بازار ما هرچ دید

□

از زبان تنها نه بلک از عین جان

□

کاراسته باد جفت با جفت

□

فکرت اینجا چگونه گام نهد؟

□

ز خاکش بود زندگانی و مرگ

□

زین جهان یکسر بر آن جوهر ورام

□

خار بنوک مژه برداشته

□

به دست تو خواهد گشادن ز بند

□

هیونان واسبان آراسته

□

رازی خدائی است نهان ز اعداد

□

که دانی پرده‌ی پوشیده را راز

□

در تنور اثیر خواهی سوخت

□

بیامد بپرسید زو خواب شاه

□

جز به زیر مایه و مادر نمی‌گیرد وطن

□

در آروغ بد باشد از ناگوار

□

پسر پیش چشم پدر خوار گشت

□

ز نیکی وز مردم بدکنش

□

از تصاریف خدایی خوش‌گوار

□

ز آهو بره سبزه را بریدند

□

مهر گردد تمام برجیست

□

چوخواهی که یابی ز بخت آفرین

□

پس خود تن خویش را مکن بسمل

□

در آن خرگه افشانده خاک سپید

□

دگر آنک ننگ آورم بر نژاد

□

پسر زاد ازین نامور کدخدای

□

نه مرد طعامی که مرد طعانی

□

چون دولت هست کام دل هست

□

اثری از غرور «الخناس»

□

که دانش به از نامبردار چیز

□

علم و خرد گرد تنم بر تنم

□

درفش کیان از تو فیروز باد

□

خلق نامبرده بر یکی رنجی

□

که گر مردگان را برآرد زخاک

□

دست تو چون گیرد آن ببریده‌دست

□

می‌بود چو پرده بر شکسته

□

کز قفای کمان رود چون زه

□

بداننده بر کاخ زندان کنند

□

خلق نمردی هگرز برلب جیحون

□

شمع سخن را نفس افروز کن

□

نه ز بهر فراغ و خفتن تست

□

ز کردار کژی وز بدخویی

□

توشان رها کن چون هشیار مستان را

□

می نابم دهی بر ناله چنگ

□

مزد گیرنده، دزدگیر کجاست؟

□

بیرون ننهد ز شرع یک گام

□

سوی نعیم تاب ره از سجین

□

ندانم که چون باز خواهد سپرد

□

نیک خواه و سخن نیوشنده

□

ناچشیده حلاوت غم عشق

□

یرزقون فرحین شد گوار

□

به لطف آن دو عناب شکر خند

□

وز برای چنین شماری بود

□

مفارقت شده قائم میان تیر و کمان

□

مندیش از آن جاهل و منیوش محالش

□

عرش گریبان زده در دامنش

□

از کجا صدر و محتشم گردی؟

□

اینت سلطان حقیقت، اینت شاهنشاه و میر

□

سال امسالین تو با ما در گرفتی جنگ و کین

□

تا گشت چنین جگر کبابم

□

به روان تو باد و بر یاران

□

بر گردن و دست داشت زنجیر

□

ای ستم‌گر بر زن بیوه و یتیم

□

چاره من بر من بیچارگیست

□

داد از آن نخوتش پشیمانی

□

برو مگیر، که آندم نه آن اوست زبان

□

همچو طفلان یگانه با پدر

□

وین سرو مباد ازان چمن دور

□

نتوان بود بی‌کشیدن رنج

□

ز روی نسخه‌ی بقراط و دفتر لقمان

□

می چیز نبخشند ترکمانان

□

کرده خود بین و بیندیش از آن

□

در خیبر گرفت در یکدست

□

خود همین عادت است دوران را

□

وانکه بجوید ازوست مال مبلد

□

خونی و مییست لعل کردار

□

که ز دستان او نشاید رست

□

که تو پرگار درین دایره می‌گردانی

□

جز که ازین دخترکی با جمال

□

بر سر سبزیش پر افکنده بود

□

غایت غفلتست مستی تو

□

گلستانی شود روشن نظاره‌گاه اخوانی

□

چون شوی چون پیش تو گریان شود

□

به پیری توسنی گردد فراموش

□

که بر آرد به حیله و دستان؟

□

جهان گردان پا افتاده از کار

□

نیست امروز و نه روز محشرم

□

همه دانش انجیر بستی بود

□

به ز قی کردنست و قی خوردن

□

خیمه‌ی قدرش ورای ذروه‌ی اعلا زنند

□

به ساعت باز بگریزد به سوی مولد و منشا؟

□

گزارنده چنین کردش گزارش

□

در سپیدی سیاهی آرد دود

□

هزار حاتمش از روی نسبت است غلام

□

من پست ازان پست شمارم

□

هفت گره بر کمر خاک زد

□

ورنه این جا ز سجده عار نبود

□

که بدو روشن است جمله جهان

□

گوشت‌پاره‌ش دان چو او را نیست چشم

□

کر کرده سپهر و ماه را گوش

□

وانکش آمد به دست ماهی شد

□

ز اقتضای خشگ سال لطف کم ریزد مطر

□

کس را پنهان چو مار ارقم

□

به فرهنگ باشد تو را رهنمای

□

به هنر در گذشت شهر از ده

□

« و ثناء علیه لااحصی»

□

تعجیل به طب اندر باشد ز سبکساری

□

گر میرد عشق من بمیرم

□

طلب خرقه‌ی دو تویی کرد

□

ز محتشم به گناه اعتراف و از تو عقاب

□

ز جهل آزاد باید کرد گردن

□

که هم کی نشانست و هم کی نشین

□

متصرف شود در اندامش

□

هم نشینش ملک‌العرش تعالی بینند

□

آدمی سوزست و عین آتشست

□

چو حنظل هر یکی زهری به شیشه

□

گر به یکباره خود سیاووشی

□

تاریخ بر فتادن رومی شود همان

□

به جای ختم قرآن مدح دهقان

□

راه چنین رو که چنین رفته‌ام

□

« خضعت وجهتی لوادیها»

□

کشتی سیر مرا شد بادبان انداخته

□

فروهشتم هویدش تا به کاهل

□

زمین در زیر من چون عنبر خام

□

آه! ازین جان سخت پیشانی!

□

در زمان شاه عالی همت حاتم زمان

□

لاله سماک و نرگس پروینم

□

باقی بادا که همین باقیست

□

در جهانی چنین کجا گنجم؟

□

خاطر من شب پره مدح تو خورشید تاب

□

ماندگی رفت و شدی بی رنج و تاب

□

به لفظ مادگان لختی ستودش

□

خواستن حاجت و شدن خاموش

□

در پی آن جهان جهان کام است

□

برهی زاتش دوزخ چو شدی زرین

□

سرانجام گوهر به گوهر شود

□

تا بود مرد زیر و زن بالا

□

این غزل بر ورق نوشته بدید:

□

چو هالش هیچ هالی نه، چو جانش هیچ جانی نی

□

بخشی به من خراب گنجی

□

نزخود آن بیخودی توانی رفت

□

جمشید خان وسیله‌ی عیش مدام تو

□

علم تو را بس بود اسپ عقل دهانه

□

کاب سخن را سخن آرای برد

□

ور بکوشد، نمیتوانی کشت

□

بسکه او علم بی‌کران دارد

□

باغهای نفس کل را جوی کن

□

به آب دیده گیرم دامنش چست

□

مهره پیدا و حقه پوشیده

□

گو نگه دارید آبی کاتش او را در قفاست

□

غره مشو به مهلت دنیائی

□

کی سحر اینست مکافات من

□

اشارت سوی نوک خامه کردم

□

در حال سجده کرد فرشته برابرم

□

بنات نعش از اول بنای او

□

که دیگ روغنش ز آتش نجوشد

□

بکن این جان و دل ز تن برگیر

□

توجه تو کند زر بر این عمل چه زیان

□

که بر آسمان است در دین مسیرم؟

□

ای ز تو هم نرگس و هم گل به داغ

□

میل و رغبت مکن به خونریزی

□

نعت تو برتر از خیال شده

□

للخبیثین الخبیثات است هین

□

درم روید هنوز از پشت ماهی

□

داغ انصاف بر جبین دارد

□

که هرکس مدح خان گفت آسمانش مدح خوان آمد

□

بر زر نوشته یکسر بر طیلسانش یاسین

□

باز کن این پرده ز مشتی خیال

□

حلق در حلقه‌ی کمندم کرد

□

آن نکوتر که برملا گویند

□

مفروش ای پسر حلال و صواب

□

وز بهر تو آفریده شد کون

□

هر که چون او به علم چست نشد

□

هر گوش نیست لایق این طرفه گوشوار

□

با تیغ و تیر و جوشن آن کاره

□

کرده برهنه چو دل گندمش

□

یا دبیری دیار سوزنده

□

خیز و سودای لاابالی کن

□

آن ز همسایه‌ی منور تافتست

□

شاید که در او کنی سخن صرف

□

او بخفته ز خستگی چون یوز

□

کاندرین عهد این مسمی را شود از اسم عار

□

زین چاه زشت و ژرف بدین بی‌قرار بام

□

گر ننویسی قلمی میتراش

□

چون نکردی به خواجه‌ی خود گوش

□

عشق را یار اهل معنی کرد

□

این را، نگر از کشتن اینها چه زیانست

□

گر عفو کنی نیازمندیم

□

ملک را خود ملک چنین باید

□

ای مدرس! درس عشقی هم بگوی

□

سوی محراب نتوانند جنبانید به بیرم

□

شمع ترا ظل تو پروانه بس

□

نه کمال و شرف، که اندوزد

□

غرقه در خون ز اشک دیده‌ی خویش

□

که همین دم ترک خان و مان کنم

□

واباد کنی ولایتش را

□

فلک از دوستان دشمن اوست

□

سزاوار بقای جاودانی

□

جز که همه دیو کشتمند و نهاله

□

کشتی جان برد به ساحل درون

□

کز هوا روی در کنشت نکرد

□

سرخ به روی و سیاه‌دل چو دخان بود

□

نادیده مر معلم والا را

□

بنشست و غبار خویش بنشاند

□

هر یکی بر ستاره‌ای بستند

□

قطره ز بالا فتاد رشحه به بستان رسید

□

بر کار همیشه تیز دندان

□

از گشایش پر و بالم را گشود

□

وین دگرها چو شمع روز بود

□

رو به شب چون خروس خیز پگاه

□

گنج باید جست این ویرانیست

□

از خوردن پر ملال خیزد

□

با ملک دست در کنار کند

□

مجلس شاه و محفل خدام

□

ایزد دانای دادگستر ذوالمن

□

میم مطوق الف کوفیست

□

چشمه‌ی علم غیب بر دل او

□

ای مدد از جان دم مسیح اثرت را

□

باشد چنانکه در خور او باشد و جدیر

□

بگشاد در خزینه را بند

□

زود اندر مشیمه‌ای ریزی

□

یکی اما نهاده رو بوجود

□

چون طبیبیت کرد عزرائیل

□

جان او را طالب اسرار یافت

□

آتشی بر کن و سپندش باش

□

بلبل روح حزین است چو بوتیماری

□

از غلام و بندگان مسترق

□

ور شیفته گفت نیز هستم

□

عشوه در بار ما نمی‌گنجد

□

باز شامم می‌تواند کرد از مهرت سحر

□

خیره بر خویشتن امروز چه پوشانم؟

□

لیک آن رسوا شود در دار ضرب

□

تو بفرسایی و نفرسایند

□

تو فرعونی و چون قارون به مال است افتخار تو!

□

تو برزبان خویش، دگر باره زینهار

□

به استقبالش آمد تارک عرش

□

با فضولان ده جدل کردن

□

لمن اراق دمی مستحقرا قولوا

□

خورد و اکنون می بسوزد باب زن

□

کرکس زرین گردون پر زند

□

سیصد و شست صورتست و صفات

□

درو می‌کند با شکوفه قران گل ...

□

کان تبسم دام خود را بر کند

□

هم از ماری قفای آن ستم خورد

□

خنک آنکو به صدق دارد رای

□

گفت در خدمت اتابک باز

□

شادمان گردی و رخ همرنگ آذریون کنی

□

در تن مردم شود او روح شاد

□

مرد را منهج و طریقی هست

□

آن نکورو گر بخواهد زین نکوتر آینه

□

صد دایره در دایره گردد به یکی بار

□

اینست شمار کارش اینست

□

محو گردد چون در آید مار الیک

□

کند آنچه با کفر، شمشیر حیدر

□

ز بهر خر نمی‌گردد به نیسان دشت چون بستان

□

می‌پذیری ظلم را چون داد ازو

□

بسی پشت پیلان ز گنجینه پر

□

برین دنیا پرستان اوفتاده

□

خصم فرزندان آبست و عدو

□

برون آمد ز شادی چون گل از پوست

□

هم‌چو دلق و چارقی پیش ایاز

□

گام بر بساط نوآیین زن

□

پر علت جهل است تو را اکحل و قیفال

□

طبع پرستی مکن او را پرست

□

کزان شیر شرزه برآورد گرد

□

اگر قبول نصیحت کند جوان از پیر

□

چرا ترسی اگر از بند بجهانند و زندان‌ها؟

□

چو پروانه رها کن آتشین داغ

□

چون نماند تری و نم بدهد او

□

دادش اول از حصاری تازه زیبی و فری

□

در باغ بلاغت بزان شمالم

□

دست چنان کش که به خرما رسد

□

که از جنگ او خلق بیچاره بود

□

آیینه‌ی مکدر عبرت نمای خاک

□

گوییا ز استیزه ضد بر می‌تند

□

با سنگ دلان چرا نشینم

□

هم ز قعر چاه بگشاید دری

□

نمی‌نازد به چوپانی شبان وادی ایمن

□

این چنین های‌های و لنگالنگ

□

نز پی بیداد پدید آمدی

□

سیه‌تر ز سودای آن شب به رنگ

□

معدن جود است در جبال حقیقت

□

نبایدش رفتن بر داوران

□

آزادی صید چون پسندی

□

جمله ذریات را در خود ببین

□

عن درک انوارهم طرف العقول عمی

□

ز بهر چه همواره با من به کینی؟

□

کز پس دیوار بسی گوشهاست

□

تنی چند رومی و چینی بکشت

□

اندر آن روزی که از فرزند بگریزد پدر

□

به صدر شرع بر مسند نشاندش

□

که چون روغن چراغ عقل را سوخت

□

گوش فا بانگ سگان کی کرده‌اند

□

که دیرگاهی سرگشته در بیابان بود

□

برتر آئی ز پایه‌ی حیوان

□

آب تلخ و آب شیرین را صفاست

□

به تیغ آزمائی بغل برگشاد

□

کشت امید تشنه و ابر کرم مطیر

□

یا شهادت را چرا بنیاد کرده‌ستند لا؟

□

مهر تو به خاک برده باشم

□

کز رفاق سست برگردان ورق

□

کز همه‌شان باد شاد روح نیا و پدر

□

ورچه به چشم تو مردم است عیانم

□

حل شد آنجا مشکلات عالمی

□

چنان کان ستمگر درامد ز پای

□

من سوخته را بهشت دیدار

□

نشان ناخنش بر ثور مانده

□

در خوردن سنگ رقص کردی

□

راست آمد ان فی قتلی حیات

□

نعم ان هذالشیی عجاب

□

زین مار برند ای رفیق ماری

□

گوش کن تو قصه‌ی خرگوش و شیر

□

دها و دهش را دهد پایه‌ای

□

به جام بی می گیتی نمای اندیشه

□

کز فرق هر دو فرقد، مرقد کند همی

□

همانجا دشنه‌ای زد بر تن خویش

□

زرق این فرعونیان را بر درم

□

به شما باشدش سزاواری

□

تو عالم حس را سرانجامی

□

و هو یدرک بین تو از موسی و که

□

هیچ طالب این نیابد در طلب

□

یخدان ز آتش دهد نشانه

□

حیات خود در این اندیشه بازد

□

بدست آوردی و از دست دادی

□

پس عصا انداخت آن پیر کهن

□

حدیثهای صریحش تهی ز روی و ریاست

□

ممن نه مقصر بود ای پیر نه غالی

□

ز آب و خاک و آتش و بادست جمع

□

جوهر خود گم مکن اظهار شو

□

جان‌ها ز تو چون ذره‌ها اندر ضیا آویخته

□

چو ناصر به دشمن بده خان و مان را

□

کنم زینسان که بینی دستکاری

□

بر دخان افتاد گشت آن اختری

□

غلامان تو را اندیشه‌ی دوزخ بود حاشا

□

تو زه ره من به رهی دیگری

□

وز تن ما جان عشق آمیز رو

□

مملکت بر هم زد و شد ناپدید

□

چو سگ خود را شبان بیند همه سودش زیانستی

□

گلش از تازه رویی در تبسم

□

زمستانی در آنجا عیش سازی

□

اختر حق در صفاتش راسخست

□

یکسره بر دوش زمین بار گشت

□

بفزایم و ز شرش نقصان کنم

□

سوی تاریکی مرو خورشیدهاست

□

زین قیامت صد جهان افزون شده

□

گفته به جان هر یکی غیر پیام دیگری

□

که مایه است مر جهل و بد گوهری را

□

که تا روشن شود هم چشم و هم روز

□

عالمی زاد و بزاید دم بدم

□

کزان شیرین سخن شیرین کند کام

□

نشستنگه نصر بن احمدست

□

با زره و با زرهان خاک را

□

که ترفع شرکت یزدان بود

□

آخر غم تست، چون زنم کم

□

چراغ از چشم خود می‌کرد اژدر

□

سکان شاه را تک تیز نیز است

□

پس بگوید اقتلونی یا ثقات

□

خالش نقطی ز نقش نامش

□

در آسمان چو نه‌ای تا چه آسمان داری

□

هر دو سرمست آمدند از خمر حق

□

در سماع جان و اخبار و نبی

□

هر یک ز ددان به جانبی جست

□

از حد خط استوا تا غایت افریقیه

□

به دوزخ در چنان قصری به پرداخت

□

که مر آن بدخوی را او بدگو است

□

عقل درین سلسله دیوانه‌یی است

□

که کلم الله آمد مخاطبه طوری

□

صحبت نامعتمدی گو مباش

□

حلق خود ببریده دید و زار مرد

□

غنچه‌ی تو خنده ندارد نگاه

□

که می‌داند کجا رفته‌ست منظور

□

چنو باد آنکه زو عبرت نگیرد

□

زین دو ای فریادرس فریاد رس

□

کز هستی خود کنم فراموش

□

لیکن مزاد نیست که من رام یشتری

□

از دلیل چون عصا بس فارغست

□

پس برون آری ز پا تو خار خویش

□

پیرانه دود ز بهر مقصود

□

مرده به سخن زنده همی کرد مسیحا

□

به خوزستان شد افغان طبرزد

□

نسبتش با آدمی باشد ممات

□

کان قصه شنید گشت بی هوش

□

که در خاک افتاد جرعه ولایی

□

کوش که همدست به دست آوری

□

ساکن گلزار و عین جاریه

□

زمین را سایه شد در پیش خورشید

□

نکردی جور این مهدم جگر ریش

□

زبان در من کشی چون نیش زنبور؟

□

دفع می‌خواهی بسوز و اعتقاد

□

بشارت ده به کابین حلالم

□

تا بر آن فخرالبشر بگریستی

□

زیر و زبرتر ز فلک رای تو

□

چون شد او بیدار عکسیت نمود

□

باشیم، به روی یکدگر شاد

□

کایزد همی بخواند به جای دگر مرا

□

تو آتش نام آن آتش جوانی

□

شد در آن عالم سجود او بهشت

□

تعلیم گرفته روزگاری

□

وای بر مادر تو گر نکند دل پدری

□

رحم کن بر عمر رفته در جفا

□

که نهادش فضل احمد والسلام

□

از آتش آه من بیندیش

□

کنج کند خاک به سر زین سبب

□

ز جان بگذر که جان‌پرور تو باشی

□

وآن جهانی را همی‌دانند دین

□

به مادر خواندگی بر زد علم را

□

عقل را باشد از آن جان محو و ناپیداییی

□

نشنوی زان پس ز بلبل سر گذشت

□

غیب را بیند به قدر صیقلی

□

ثناها را بلند آوازه کردند

□

مرا هر لبی گشت چون شکری

□

وثاقی هست ما را بر گذرگاه

□

پیش آتش می‌کنید این حمله کیش

□

تو شب خوش خسب ای چون روز من دور

□

دستی نهان که نبود کس را از او رهایی

□

چون عصا شد مار و استن با خبر

□

کز دو عالم فکر را بر می‌کند

□

بگفت از دیده روبم پیش او راه

□

در ره او از همه گمراه‌تر

□

شهنشاه پریرویان در آغوش

□

بر مطیعان آنگهت آید حسد

□

مکافاتست آخر هم بدی را

□

فرود آی گویمش از خوب گاه

□

تو مگو کو لایق آن دیدنست

□

بر خیالش بندها را بر درد

□

لیلی، چو بنفشه سر فگنده

□

بر بندگی خویش بیکباره گوایی

□

به رسم خواجگان کرسی نهادش

□

تا که پیدا گردد آن صید به ناز

□

وان هم نفسی که داشتی، مرد

□

گمان برده‌ام پس سرم بر گسل

□

یک هنر از طبع کسی پر بود

□

زان بود که مرد پایان بین‌ترست

□

چو باران بهاری بر سر کوه

□

مرا بی‌همزبان در ناله مگذار

□

چو باز جره خور روز روباش

□

لاجرم زین صبر نصرت می‌کشند

□

چو شاخ سیمین بر برگ شمشاد

□

به دانندگی پیر و بختت جوان

□

ره نتوان رفت به پای کسان

□

نه نعاس و نه قیاس و نه مقال

□

می‌گشت به پستی و بلندی

□

نیم‌شبان بانگ و فغان کلاب

□

زناشوئی بهست از عشقبازی

□

که زنی بر خرقه‌ی تن پاره‌ها

□

از دوست مخواه دوستداری

□

نبد تاج را زو سزاوارتر

□

جای تو هم زیر زمین به چو گنج

□

یافت عقل او دو پر بر اوج راند

□

درامد شد بر بخند از سر کوه

□

بیان نتوان نمودن یک غم خویش

□

عنان پیوسته از زحمت کشیدند

□

ما کنیم آن دم شما را سنگسار

□

نیروی تعهد کسی نیست

□

که پذرفت گشتاسپ دین بهی

□

بی خوشی نبود خوشی ای مرتشی

□

وز نهاد زشت خود غافل کند

□

به گریه باز راندی ماجرائی

□

کز جهل می‌نسب نشناسند از سبب

□

قناعت کن بدین یک نان که داری

□

این نه همچون شمع آتشها بود

□

نوفل ز غضب شد آتشین رخ

□

بخندید با هر یکی تاجور

□

گه چو سحر زخمه گه آه باش

□

که کنی با حق دعوی دوی

□

لیلی به هلاک و سینه گاهی

□

خاص‌ترین خلعت خاصت دهند

□

که شاهنشه کجا می‌دارد آهنگ

□

آب را از جوی کی باشد گریز

□

بیا که بحث کنیم ای خدای فرد ودود

□

جهاندیده و دیده هر گرم و سرد

□

آن کنم با تو که باران با چمن

□

وصف ما از وصف او گیرد سبق

□

نکوخواه او ز یسر، نصیحتگر از یسار

□

تا پدید آید صواب از ناصواب»

□

کنم در بیعت بیعت خموشی

□

دل اسیر حرص و آز و آفتست

□

با اشتر عشق هم مهارید

□

پسر در غم و باب در خواب خوش

□

خون چون من کس چنین ضایع کیست

□

لیک بنگر اژدهای آسمان

□

بر ره از راهبران تو بخواهند جواز

□

جفای راه دیده گاه و بیگاه

□

بدین روزم که می‌بینی بدین روز

□

که هیی در شک یقینی نیستت

□

و گرچه مرا نیست این پایگاه

□

شنیدند و گشتند با درد یار

□

خار و خسک را به سمن چون کند

□

نور روحش تا عنان آسمان

□

به شکر باد ز عمر دراز و بخت جوان

□

راحتی شد متواتر که ز اعضا نشود

□

هنوزم در دریائی نسفته است

□

بر چنان نقاش بهر ابتلا

□

به البرز کوه اندر آن زشت جای

□

ورا خسروی تاج بر سر نهم

□

شد دریده آن او ایشان درست

□

گر ز مقصود علف واقف بدی

□

از حد هند تا به حد زنگان

□

نهال سرخ بیدی بر لب جوی

□

چو زرش نیز بر سنگ آزمایم

□

بندگی بند و خداوندی صداع

□

ابا پیشه‌مان نیز اندیشه باد

□

همی رفت پیش اندرون ساروان

□

بر سر این خاک چه باید گذشت

□

هر چه عقلت خواست آری اضطرار

□

ز بهر خدمت شاه جهاندار

□

بخندید و در آن آشفتگی گفت

□

اگر جز بد نگوید بد نگوید

□

رو دماغی دست آور بوشناس

□

به پرده درون بود بی‌گفت‌گوی

□

ز پیکار ترکان بپرداختند

□

چرب ترازوی قیامت شوی

□

فرق چون می‌کرد اندر قوم عاد

□

چون رفته عزیزی که همی از سفر آید

□

که گردد گلبن بختش گران یار

□

چراغش چون دل شب تیره مانده

□

هم‌چو ابلیس لعین سخت‌رو

□

چه شمشیر هندی به زرین نیام

□

بیاسود یک چند گه با سپاه

□

در بدی از نیکوی غافل شدی

□

که من و تو این کره را آیتیم

□

ز بیم ضربت او پیل بفکند دندان

□

ز احوال همه عالم خبردار

□

که بدرود ای نشاط و عیش بدرود

□

بخشش محضست این از رحمتی

□

که آواز او بر جهان فرخ است

□

تویی برتر برترین یک خدای

□

بر سر یک رشته قراریت نیست

□

خانه را گردنده بیند منظرت

□

گشته ره پر مرتب و جماز

□

سراسر هر چه دل می‌گفت شد راست

□

مرا باید ز قاصد کردن آگاه

□

بر در غار کرده منزلگاه

□

مژه تیرگی برده از پر زاغ

□

ببرد و سر بی‌هنر بیدرفش

□

شرح آن یاری که او را یار نیست

□

لوح محفوظ اوست کو زین در گذشت

□

آن موسی عمران بود، این عیسی مریم

□

که گوید نیستم از هیچ آگاه

□

به ترک تاج کرده ترک را تاج

□

خانه‌ی گنج شد نه افسانه

□

نه برگردی از نیک پی همرهان

□

بسی بی پسر گشته بینی پدر

□

زر طبیعت به ریاضت برآر

□

کو بود حادث به علتها علیل

□

تیرش برد سوی خصم پیغام

□

که این اوقات را هم عمر شد نام

□

تمنای جهانداریش می‌کرد

□

من آن نامه را بر گشایم نورد

□

که بر گاه تا مشک بوید ببوی

□

جهاندار گشتاسپ با تاج و گاه

□

آب خوانش چون چراغی را کشد

□

غیر حق بر ملک حق فرمان کراست

□

فضایل و هنرش را پدید نیست کنار

□

فسردی از نزاکت آفتابش

□

به کم خوردن کمر دربند چون مور

□

که خشم اندران ره نمی‌رفت پیش

□

به خوبی بجستند پیوند او

□

دل و دیده زین بارگه برکنید

□

زان حسد دل را سیاهیها رسد

□

من نخواهم غیر آن شه را پناه

□

برون نیاید هرگز ستاره‌شان ز ذنب

□

که من دیگر نمی‌آیم به مکتب

□

چو بت بودش چرا بت می‌تراشید

□

نشاننده را گوید ای نیک بخت

□

سزاوارتر زانکه کین آورم

□

تو گفتی که نشنید پیغام رزم

□

لاجرم گشتند اسیر زلتی

□

سوی نور حق ز ظلمت روی تافت

□

بتوان راند زورق و زبزب

□

به گیتی نفی کفر و شرک کارش

□

که گر شیرین بدین کشور کند راه

□

سر کوتوال از دژ آویخته

□

کشیدند گردن ز گفتار او

□

غلامان و اسپان آراسته

□

از نبی خوانید تا انسوکم

□

آن زمینی آسمانی گشته بود

□

خلق را گفت مرا شادی از ایام شماست

□

به خلعت‌های عفوش ساختی شاد

□

وشاقی چند بر پای ایستاده

□

که دانی که هیچی و کمتر ز هیچ

□

به کیوان برآورده گرد سیاه

□

ز چنگ بلاها نیابد رها

□

چون چنین گشتی ز تو بگریخت او

□

برون کرد دینار چون سی‌هزار

□

تا فرستد ترا به ترکستان

□

دگر یادش نیاید بزم خسرو

□

که شیرینی به گرمی هست مشهور

□

کزان دین کنم پیش یزدان سپاس

□

که دشمن چه سازد همی با پدر

□

پراندیشه شد مرد روشن‌روان

□

خاتم کارش به سعادت کشد

□

بیاراست میدان چو چشم خروس

□

درم از تو به ناله و فریاد

□

ولیکن هیچ جا گردش ندیدند

□

شده پیوند فرهادش فراموش

□

نه افزوده‌ای نیز تا کم شوی

□

همه بند و نیرنگ تو کرد پست

□

ندارم دل روشن از ماه اوی

□

چون نداری گرد بدخویی مگرد

□

نهاده ببخشید بسیار گنج

□

لعل چون روی آن بت دلبر

□

که چنگ طاقتش افتاده از ساز

□

تو خورشیدی تو را یک برج بهتر

□

چنین گفت کاکنون ره چاره جوی

□

سخن دان و بیداردل بخردی

□

به روز سپیدم ستاره بدید

□

عیسی ازان رنگرزی پیشه کرد

□

ازان پس نیابد چنان روزگار

□

ایا میری که از میران نباشد کس ترا همتا

□

بگفت ای دیده را از دیدنت نور

□

که ریزد برگ وقت برگ‌ریزان

□

بیامد به تیزی و بگذاشت آب

□

ترا با جهان سر به سر پای نیست

□

گهی بر میان گاه بر سر زدند

□

وقت بیماری همه بیداریست

□

به خواری کشیدش بروی زمی

□

این چه روزست بدین تاری یا رب زنهار

□

چو نقش سنگ در کارش بمانی

□

ای دست تو دراز و زمانه تو را رهین

□

کمر کرد بر گردگاهش دو دست

□

مزن گفت کاو را نیامد زمان

□

کسی را که خستست بیرون برند

□

باش ناایمن که ناایمن همی‌یابد امان

□

فزاینده بود ار گزاینده بود

□

کورا به همه حال معین باش و نگهدار

□

به وصل هیچ یاری خو نگیریم

□

مگر این پنبه ابریشم شود ز اکسیر آن مخزن

□

برین نامداران شکست آورد

□

که گر چرخ دادم دهد از فراز

□

تو گفتی که تاریک شد چرخ و ماه

□

حیات خلد انگیزد چو ذات عشق بی‌پایان

□

پر آژنگ و نیرنگ و بند و گزند

□

مرا به دولتش امسال خوشترست از پار

□

ز مضراب زبانها بی‌نیاز است

□

تا دل نپرد از مصدر من

□

به کردار خورشید شد تابناک

□

همان دست‌ورزان اباسرکشی

□

به ببخش روان مرا شاددار

□

هر یکی از ما چو یکی اژدهاست

□

به رنجی نبستند هرگز میان

□

چنین گفت کای خسرو داد راست

□

چو نیل مصر زد خون در دلش جوش

□

مخبری در خور منظر به جهان مخبر اوست

□

به فرمان او برگرفتند راه

□

برآمد برین روزگاری دراز

□

زریر سپهدار و اسفندیار

□

تا به دی ماه سرد گردد باد

□

درفش سپهدار شد ناپدید

□

به کاری که پیش آیدش پیش‌بین

□

به لوح زندگانی نامم از تو

□

ور چه آکنده گنجهاش به مار

□

که بر خیره گم کرد راه پدر

□

نباید که یابد دلاور شکیب

□

به اهرن بگویم نماند نهان

□

برداشتن کفر بدان تیغ و سنان باد

□

گله گشته بر دشت آهو و میش

□

به چنگ اندرون تیغهای بنفش

□

نمی‌دانم چه می‌خواهید از من

□

هر آنکسی که ترا روز رزم دید سوار

□

زمین کرد پر آتش از کارزار

□

به خاک افگنم برکشم نام خویش

□

که نبود چنان از هزاران یکی

□

هر زمانی مرا غمیست جدا

□

به هاماوران شاددل گشت شاه

□

بکوشش فراز آورم توشه‌ای

□

ز کام تلخ جز کام شکر نیست

□

باغ او پر بتان کبک خرام

□

نیازت نبودی به مازندران

□

کلاه و کمر هم نبودش دریغ

□

نه خورشید بد نیز روشن نه ماه

□

از می روشن و ترانه‌ی چنگ

□

بران مجلس شاهوار آمدند

□

نتابم ز رای تو من هیچ روی

□

به شرق و غرب از تیغش جهد برق

□

مژده بپذیر و بده خلعت و کارش بطراز

□

نتابد همی خنجر کابلی

□

مرا او بجای تنست و روان

□

به نزدیکی خویش بنشاختش

□

گفتا: ز کاروان نبریده‌ست کاروان

□

بدیبای رومی یکی مهد زر

□

چنو در جهان نیز یک ماه نیست

□

سخن در آن رخ نیکو نمی‌گفت

□

تیغش به روز رزم کلید حصار

□

پرستنده و خاک پای تواند

□

شود پاک و روشن شود دین ما

□

کجا پیکرش پیکر پیر گرگ

□

وز پشت فضل نزد شه شرق یادگار

□

همه یک به یک مر ترا بنده‌ایم

□

نه کتابی را تخلص کرده‌ام

□

درون پر گهر داری صدف وار

□

مجاور در و درگاه اوست بخت مدام

□

سزای ستایش به هر انجمن

□

ز توشه درگذرد گوشه اختیار کند

□

وی از تخمه‌ی تور جادو نژاد

□

خفته هر شب شهریاران جهان را بنده‌وار

□

بران بند زنجیر پولاد بر

□

زانک پنهان نیست نور بدر من

□

به آخر پایه‌ی حیرت رسیدم

□

چنین کرامت باشد نه هفت، خود هفتاد

□

بدو گفت از ایران بگردان بدی

□

مقر معدلت و منزل امان کردند

□

نگر بخت این پادشا تیره گشت

□

جز اندیشه بر گنجشان قهرمان

□

ازان خرمی جای و آن فرهی

□

ای دریغا رنج برد ما به راه

□

بیار آن تحفه کوردی ز معراج

□

هر کسی از دین بگشت اندر جهان کافر شود

□

چو بشنید با درد پیکار اوی

□

بازوی کامکار تو در قلب کارزار

□

که چون باد خیزد به درد درخت

□

بار آن سروها گل و سوسن

□

نتابم سر از رای و فرمان اوی

□

نه زمانی صبر بودش زین هوس

□

بپویید و رضای من بجویید

□

چون سخن گوید تو نکته شمر

□

ز دیوان به هر جای کرده گروه

□

کله‌ی گردان شود گوی صفت خاکسار

□

که از کوشش سخت نامی بود

□

هر کس که تماشاگه او زیر چناریست

□

ز تنگی نبد روزگار درنگ

□

تا برو بگریستی خون زار زار

□

نیاید دیگری بر پایه بخت

□

تا چون گل سوری بنباشد گل نسرین

□

پدید آمد از تازیان کاستی

□

گرم گشت آفتاب را بازار

□

که از رزم او سر نپیچیده‌ام

□

خزانه‌ی تو و گنج تو بادخن

□

که او را چگونست رستم و نهاد

□

گر حسن مویی شود نبود حسن

□

که در طاق سپهرش پیچد آواز

□

می نخوردم به حرمت یزدان

□

از امروز بودم تن اندر گداز

□

« ای کاینات را بوجود تو افتخار»

□

هرانکس کزان روستا مه بدی

□

شادمان و شادخوار و کامران و کامگار

□

وگر لابه سازی سخن نشنود

□

روم از آن مشکین صفت پر چین شدی

□

وز مدد باصره دارد فراغ

□

هر گه او تیغ برکشد ز نیام

□

کزو بود نیروی جنگ و شکن

□

پس چو عیسی جان شو و جان برفروز

□

که آیی خرامان بدین رزمگاه

□

خاطر اندر خور وصف تو رسانم به کمال

□

به مغز و خرد در نیامد کمی

□

نه ز بیت‌المال بودی نان او

□

دویی را در برون در نشاندند

□

نه خار بلکه سنان خلنده و خنجر

□

نباشد مر او را ز درد آگهی

□

بهره یابم او نیابد آگی

□

بر ما همی باش با مهر و داد

□

که روا نیست این قیاس و خطاست

□

جهان زیر شمشیر تیز اندرست

□

تو درون سایه بینی آفتاب

□

که او ناخوانده هر جانب روانست

□

که چه کرد از دلیری و ز هنر

□

نیامد برو رنج بسیار و درد

□

آمد و خاکسترش بر باد داد

□

همی تاج و تخت آرزو آیدش

□

دعوی افلاس کردی پیش من

□

میان شنیدن همیشه تهیست

□

در گذر کین هست طشت غرق خون

□

نگوید تا بگویم بی تو چونم

□

صد هزار آید فزون از صد هزار

□

که گوش آن نیارست گفتی شنود

□

میان سوارانش بگذاشتند

□

سواری نه اندر همه کشورش

□

هفت گلخن دیده باشی زانهمه هفت آسیا

□

پی رخش فرخ زمین بسپرد

□

ز گفتار ایشان مکن هیچ یاد

□

کرد ز الطاف خودش محترم

□

سبزوار اندر ابوبکری بجو

□

بماند به من زنده‌ام جاودان

□

به دل هم زبان و به تن خویش من

□

چو پاسخ نیامدش خامش بماند

□

شخص حیوان همچو نوع و جنس نپذیرد فنا

□

گهی گرگ باید بدن گاه میش

□

غریبم بدین شهر بی‌یار و جفت

□

سخن را با نیاز افکند پیوند

□

چون بقا ممکن بود فانی مشو

□

اگر رام گردد به از ساو نیست

□

که برخیز و پیش آی و گفتار بس

□

ابی بزم بنشست با باد سرد

□

در شمار هر که باشی آن شوی روز شمار

□

ابا نامداران ز بهر شکار

□

ز تنهای ایشان جدا کرد سر

□

که چون چرخ آتش محرومی افروخت

□

سوی بازار آید از بیم کساد

□

کنون کار کردن به دست منست

□

کجا گشته بد نام آن تخت پیر

□

کتایون و گل رخ پرستندگان

□

بی مرگ چو انگیخته‌ی روز قضا کرد

□

سپه را به نزد دلیران کشید

□

شد این روزگار فرایین گران

□

که باشد دزد طبع آدمیزاد

□

چون بخوانی رایگانش بشنوی

□

ببست و بران‌گونه بر کرد ساز

□

بران دار بر کشته خندان بد اوی

□

شب تیره ناگاه بگذر ز رود

□

جلوه‌گر باشد، نباشد روزه بگشودن روا

□

ز ترکان به مردی برآورده سر

□

که داند که این راستست از دروغ

□

که در مستی گشایش پرده از راز

□

تا که صد دولت ببینی پیش رو

□

یک امشب بکوشیم دست پسین

□

کنیزک به کردار خرم بهار

□

بزرگش یکی بود با مرد خرد

□

افسر روزگار خواهد کرد

□

ز پیش تهمتن سپاهی گران

□

همی‌گفت زان روزگار کهن

□

دربارت گشاده‌ست و ببسته‌ست اینهمه درها

□

بارگیر صبر را بکشد به عقر

□

همی شاد گردد ز بویش روان

□

همی‌دارد آن بستگان را به زار

□

کسی کو نشد کشته بنمود پشت

□

چون شعر سنایی از روانی

□

بیاید بخواهد ورا از پدر

□

سر قیصر آوردی اندر نشیب

□

نهاده چشم بر راه عطایت

□

بر کسی که داد ادیب او را خرد

□

نباید به گیتی کسی تاجور

□

از آن آسیا افگنند اندر آب

□

بگرد و بترس از خدای بهشت

□

تا بدانی تو طعم زهر از قند

□

ازان جایگه تیز لشکر براند

□

بیاراست پیروزگر جای شاه

□

که سرو و یاسمی در پیرهن داشت

□

غیر فصل و وصل نندیشد گمان

□

و گرچه به پیوند تو شهره‌ام

□

ازین پس فزونی نجوییم نیز

□

پرستنده شد جام باده به دست

□

نسخه‌ی قسمت همه یکبارگی مظهر برند

□

رمیده ازو مردم و چارپای

□

برو بر همی‌خواندند آفرین

□

نشاید پریدن ز پهنای عمان

□

این چنین باشد الهی کیمیا

□

ز نقش او بسوزد جمله بازار

□

اگر کشته بیند ندرد پلنگ

□

چو من با سپاه اندر آیم ز جای

□

این طرفه بنگرید به نفس لیم ما

□

برآورده از گوشه‌ی باغ کاخ

□

ز دیبا سراپرده‌ی برکشید

□

به منشور هنر مشهور آفاق

□

تا ببینم حسن مه را هم ز ماه

□

هیچکس نیست ز اخوان اسد

□

همه باز گشتند گریان ز راه

□

سپردی زمین را به گرز گران

□

تیر تو چنو کمان ندارد

□

وزین آتش افروختن بر چه‌اید

□

چو نزدیک شد تشت بنهاد نرم

□

تهیه‌ی سبب آن مسبب الاسباب

□

عقل جزوی را ز استبداد خویش

□

نرفع لکم ارکانکم انتم مصابیح البشر

□

سرآمد برین تخمه‌ی بر روزگار

□

همی پیچد از بند اسفندیار

□

آب از آن نیست به نام آب کجا سوزان نیست

□

شگفتی فروماند از بخت اوی

□

که زهرش فزون آمد از پای زهر

□

که دور است از طریق شهریاری

□

کرده موشانه زمین سوراخها

□

هرگز مکن مگر به خری هیچ تهمتش

□

که با داد او پیرگردد جوان

□

به زاری به ساری فتاد اندر آب

□

با چنین نه پایه بهر نردبانی آمدست

□

همانا ترا شیر مرغ آرزوست

□

نهد بی‌گمان سوی این کاخ روی

□

سری به خون عدوی تو چون سنان دارد

□

چون بود دستان جادوآفرین

□

هر یکی زاهد عصری شود و اهل وقار

□

کز اندیشه گردد دل من تباه

□

ز چشم و دل درون آتش و آب

□

بشکن به خلق گردنشان گر چه گردنند

□

که نیک و بد از من نباید نهفت

□

که کین از دل خویش بیرون کنم

□

مرتفع سازد فسادش صحت نصف از چهار

□

کو خورد از بهر نور چشم خار

□

که مرغ همت ما صید دام او زیبد

□

که پیشش کسی گوید این داستان

□

یقین گشتی سمر در بت پرستی

□

خیر و حسنت بادا خیرات و حسان را

□

زن میزبان شوی را پیش خواند

□

که پرسه فزون آمد از سه هزار

□

ظلم در کشور شما چه مند

□

که طپانچه می‌زند بر آفتاب

□

ز مستی که کند روح و عقل را بیدار

□

هیونان مست و گسسته مهار

□

سرانگشتش نگردیدی گل آلود

□

کار دیوانه‌وار خواهد کرد

□

کمان کیانی گرفته به دست

□

شد ایوان پر از بانگ رود و سرود

□

اسد به ناخن و دندان گره ز شاخ غزال

□

تا بروید در عوض در دل چمن

□

این چنین در دل تصور مردم شیدا کند

□

ابا مهر گنجور او را سپرد

□

حریف ار چرخ باشد نیست معذور

□

به ممدود و مقصود از وی رواست

□

یکی جامه‌ی خسرو آرای خواست

□

به از آدمی زاده‌ی دیوسار

□

ابلق چرخ در این مرحله‌ی صاعقه بار

□

وان پری رویان حریف جام را

□

گشتم سمعنا قل شوم در دوره دوار من

□

ثنای تو طه و یس بس است

□

بگفت از بس که خوردم تیشه چون کوه

□

که هست از عشق او چونان که چونان را چنان دارد

□

ز دینار گیتی که بردند نام

□

بشوخی و فلفل به هندوستان

□

سر افعی به چاه پستان است

□

چون شوی چون بینی آن را بی ز طین

□

گو مرا باد مسیحائی فرست

□

نه هر باری افتاده برخاسته‌ست

□

مهیا سازی از بهرش کبابی

□

گر زنی بر نقط دایره مسمار غضب

□

ازین بوم و برکس نکردست یاد

□

خراج از که خواهد چو دهقان گریخت؟

□

در دیار تو رایگان باشد

□

پیش زخم آن قصاص این بازیست

□

چون حرام است و نشاید پیش غمناکان صیام

□

نه رویین چو دیوار اسکندرست

□

که از وی صبح هستی بود تابی

□

ز آسمان چون نوش بارد نوش باشد نوشبا

□

چه سازد همی زین بلند آسمان

□

یکی از گدایان این درگهم

□

تازه تا صبحگاه محشر گل

□

پیش تبدیل خدا جانباز باش

□

ز فرزندان او یابی و داماد

□

بر اسرار ناگفته، لطفش خبیر

□

کز او سیمرغ را باشد مطافی

□

کردار ناستوده و گفتار ناسزا

□

سوی شاه ایران نهادند روی

□

چرا سر نبستی به فتراک بر؟

□

هست یکسان چه یار و چه اغیار

□

نه ز اولاد زنا و اهل ضلال

□

بفروزد ز مه او فلک جهد و جهادم

□

کز او بر وجودی نیامد الم

□

نگاهش مست و چشمش مست و خود مست

□

چنگ و بر بط را بها اکنون فزونتر کرده‌اند

□

سوم مهربرزین خراد را

□

نگه‌دار آیین و فرمان من

□

ناید از عهده‌ی دو هفته بدر

□

گه خورم این سو و آن سو می‌ریم

□

کشته را خون بها فرستادی

□

سوار کمندافگن و گردگیر

□

بیرون ز قیاس این و آن است

□

دیده بر خورشید تابان افگند بی‌مقتدا

□

خنک آنک جز تخم نیکی نکشت

□

چنین گفت کای شهریار زمین

□

خبر ز انجام کار آوردنش کاری بود آسان

□

لا یفک القلب من مطلوبه

□

من آن ترکم که هندو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

به خاک اندر آمد سر و دوش من

□

آوری حمله سوی قلبگه خصم دغل

□

گفت: خلخال عروس عاشقان ز آندم بود

□

که کین از دل شاه بیرون کنم

□

ازان پس که با کام گشتیم جفت

□

یافت بر وفق ارادت همه کار و همه کام

□

این دهان گردد بناخواه تو باز

□

چو رباب است به دست اندر و بر سرت خضاب؟

□

سر طوس نوذر بباید درود

□

که چون ره آورد هاروت فکرم در فسون خوانی

□

زان که بی پند تو می خلق به سامان نشود

□

بزد کوس و آهنگ شیراز کرد

□

همی بفگند یال اسپان ز هم

□

گو بیا و آنچه ارباب کرم دارد بیار

□

گر بلی گویی تکلف می‌کنی

□

یا چو خاکی که بروید سرهاش

□

بگردان عنان تیز و لختی ممان

□

گره‌ی ابروی او های هوالقهار است

□

در کام سخن به ز زبانت شکری نیست

□

چنین با بداندیشگان ساختن

□

زواره فرامرز و پیل و سپاه

□

دل نه ملکیست که تسخیر کنندش به سپاه

□

وای او کز حد خود دارد گذر

□

کم از قراضه‌ی معلول قلب کردار است

□

بر در قصاب جان اندر سرش ساطور باد

□

که رنگ و روی آن آتش زند لعل بدخشان را

□

چرابه گونه چو سیمست و چون زر آتش و آب

□

سپهدار و پشت دلیران منم

□

ملکی که کنون در کف او فتنه اسیرست

□

ز حفظت آب و آتش را قران باد

□

ای چرخ نکوپرور و ای بخت نکودار

□

از پیش آمد مرید خاص تفت

□

کان ببخشد نه ثنا دامانش گیرد نه ثواب

□

در بهاران بوته‌ی گل بردمد ناچار گل

□

چون شد یقین که عمر دول پایدار نیست

□

همی دارد آن کژی اندر نهفت

□

چو عزیمت هیبت و خشمت برآرد زان دمار

□

که برو جامه و دستار کسی گیر به وام

□

دو گوش عقلت آن گه سوی شعر و حکمت ما کن

□

گه گه به سخن نیز حق مهمان بگزار

□

گیرند سروران زمان مر ترا رکاب

□

گر به سگی قائلی جیفه‌ی دنیا طلب

□

کو چون تو یکی خواجه‌ی داننده‌ی هشیار

□

بیابان شود همچو دریای خون

□

کینت کز پای تا به سر جگرست

□

گر از کف عطای تو نامد به زینهار

□

جامه هر وقت چون قدر به مدر

□

نشنوم از جان خود هم خیر و شر

□

تاکه اجرب شد وانک همه سالش جربست

□

سیماب قطره زیور رخسار اخگر است

□

این دی و تیر و آن تموز و بهار

□

به ماتم نشستند با سوگ شاه

□

بر منهزمان سایه بار باشد

□

بخت و دولت غلام و چاکر اوست

□

این چنین شاخی ازو پیدا نگشتی در دیار

□

که بر سرش بنگردید آسیای فنا

□

به تعدی بگردد از انگور

□

هیچ زهری چو زهر تو قتال

□

از ستور و خر و خرمن خرمست

□

همه کامگاری ز یزدان شناخت

□

ز عدل اوست که خار زمانه با خرماست

□

وز غریو کوس باشد گوش گردون پر طنین

□

مجبور بدست یا مخیر

□

چه غمست ار تن در آن سرگین بود

□

بر سر او همای جود تو پر

□

تاج گوهر نگار خود بنمای

□

بلای دیده‌ها گردد، چو بالا گیرد از نکبا

□

مر آن را گزیند که خواهد همی

□

نادیده مرگ در فزع محشر اوفتاد

□

تواند زدن لاف هم آشیانی

□

چون خاطر کودک ز منقا و ز پلپل

□

دل کسی که درم ماند خواهدش دژم است

□

چشمش به یک نظر به همین آشیان رسید

□

ز عکس تیغ تو خورشید را شود خفقان

□

یکی فریشته بود او به صورت بشری

□

مبادا که کاری رسد بد ورا

□

که داد و دین و هنر در جهان ز تو سمرست

□

اگر پهنای بحری قیروان تا قیروان باشد

□

بال بگشای تا کند پرواز

□

ای بدیع افعال و نیکوکار رب

□

تاریخ عهد آذر و نیسان و بهمنست

□

زر را به جرم اینکه شرابست دخترش

□

که بی‌حجت نمی‌گویم مقالی

□

درم مرد درویش را سر ترا

□

مسلمات ممنات قانتات تایبات

□

گر به خاک رهگذر بینی به عین اعتبار

□

گر ره روی تو نیز ره آن قطار گیر

□

که تلخ گشت دهان لطیف معنی‌دار

□

زبان از شکر اکرام تو قاصر

□

که تا ابد نکند با تو سست پیمانی

□

وگر مسی بعنا تا ابد همی نچسی

□

بیاراست پر بوی و رنگ و نگار

□

که ظهور شریعت از عمرست

□

تنگ آید در فغان این حنین

□

صدر چون یابم چون نیستم از شوخی شنگ

□

که یک تن مباد اندرین پهن دشت

□

دامن ملک پایدار گرفت

□

شود کامش از شیر و روغن فگار

□

وز تن یکی مجرد دیناری

□

ز بهر بزرگان یکی سور کرد

□

جهان به بازی مشغول و من به عزم سفر

□

جملگان بر سنت او پا زدند

□

سنگ نااهلان خورد شاخی که دارد میوه بار

□

شنید این برآورده آواز من

□

کز نهم چرخ آستر دارد

□

آن خون به وقت نطق شود مشک اذفرم

□

برداشت زگوش من گرانی

□

به یاقوت سرخ اندر آمیخته

□

همی تاکون دور ماه و سالست

□

در فرو بست و همی‌گفت آن زمان

□

تاج و تخت پادشاهی جز که سنجر داشتن

□

که این داستان را نشاید نهفت

□

حاتم که ز دست کرمش کان به سر آمد

□

با خرد چون کرم چون گشتی به بیهوشی سمر؟

□

به سان موسی سالار و سرشبان شده‌ای

□

وزان خوب گفتار وزان تازه روی

□

دل او بحر محیطست و کفش ابر بهار

□

که بت تو بود و از ره مانع او

□

چه عیب آید اگر باشند آن اصحاب سگبانان

□

که با فر و اورند و بانام بود

□

عروس بخت تو بر روی بست معجر جود

□

گه سوی وجه فوق ثریا دراوفتاد

□

چو مر آن بی‌خردان را تو بگریانی

□

که هستند هم بنده‌ی کردگار

□

که بر زبان سنان تو راندش تعبیر

□

بر تو و کردار تو، باید گریست

□

سایه‌ی قامت خود پیش نبیند بصرش

□

نپیچد کسی گردن از چنگ اوی

□

هرچه قضا را ز سر غیب دفین است

□

کز چه سانند و بر چه کردارند

□

به دست دیو جان خویش را خستی

□

به رفتن ببستند با او میان

□

نقدهای بس نفایه است آن و ناقد بس بصیر

□

مرا آرامگاه از سینه دادند

□

صفاتش همچو ذاتش حق ولیکن سر او محزون

□

سوی مردم بی‌نوا ننگرد

□

چرخ از آن سهوم برون آورد چون موی از خمیر

□

گوییا لقمه‌ی هر روزه تو مغز خر است

□

وز زبان چونکه به خواندن حق فرقان ندهی؟

□

که مشتاب وز راه دانش مگرد

□

نهادستی بزنگاری سپر بر

□

چشم روشن بین بهر سو دوختم

□

تا شود فرقش مگر با نعل اسب مقترن

□

که بی‌نام پاسخ نبودی تمام

□

در دو چشم عدوت توام باد

□

یکسره مسخره و مطرب و طرار و طناز

□

برآئی زین چه هفتاد بازی

□

که چون بینمش خوانمش آفرین

□

که خاطریست پریشان و فکرتیست قصیر

□

جای جامه، بخیه اندر جان زند

□

ما به تیغ قهر حق کشته‌ی غریبستان شویم

□

وزان اژدها نیز جوشان شدند

□

هستند نه سپهر ثناخوان روزگار

□

همچو گل سرخ آن لب همچون شکر من

□

گوئی نه چشم و نه بینیستی

□

شمار جهان داشت اندر کنار

□

دست قدر ز پای ظفر خار روزگار

□

که نماند از هستی من، نیم دانگ

□

چون نکو خط نیستی زنهار تا نبوی دبیر

□

ز یزدان همی‌خواستی زینهار

□

به رموزی که در منثورست

□

از سر خان و مان و نعمت و ناز

□

که بستاند قبای ژنده یا فرسوده یکتائی

□

که خونیست ناکرده بر گردنش

□

همیشه سایل او را زمین راهگذر

□

جای نان، اندرین سرا حلواست

□

هست گفتار سنایی عشق را سحر حلال

□

سر کرگ زان بیشه بیرون برند

□

از پس قبضه‌ی کمان باشد

□

کوکبی گشت و طلب آمد پدید

□

نه صلحی، تا نباشد کارزاری

□

سماک رامح از آن روز و شب سنان گیرد

□

لهو را همواره با صرف مورد می‌رود

□

چو این آب حیوان به جوها رود

□

خود شریعت چون ردایی کش نه پودست و نه تار

□

به حکم عقل از آن اندکی پشیمانم

□

رو بر خواجه‌ی خود شعر برو سیم بیار

□

چون شتر بی‌مهار و اسپ بی‌افسار

□

نه هیچ مدبری و نه شیطانی

□

که سنگ‌انداز هجران در کمین است

□

از عز بد سگال عزا کرد روزگار

□

برای روح، بریدیم جامه‌ی خذلان

□

چون شدستند همه بی‌گهران با گهران

□

صورتی را که کشد کلک مصور به جدار

□

شود ز هیبت او سنگ خاره خاکستر

□

وز خود مکن قیاس و ازین بیش در میا

□

چو از پرهیز بر بستم ازاری

□

دم خسروی در گدایی زنم

□

بی‌گنه بر دریده سینه‌ی نار

□

وان نه دکان است، دکان ریاست

□

چه حدیثی‌ست که امروزم از آن خرم‌تر

□

به دریا بر سر کشتی به شکل بادبان لرزد

□

که حالی نشد کار ملکی به کامت

□

کز ریگ ناسرشت خردمند را خمیر

□

چون برگ‌رزان به باد آبانی

□

از دشت روم رفت به صحرای سیستان

□

نفخ صوری نه که در قرآنست

□

ز ما گذشت چو برق و نگه نداشت عنان

□

ایا معین طرب را سخای تو بستان

□

کنون تخلص او مفلسی است در دیوان

□

منهی حزم حدیث حرکت کرد آغاز

□

زانکه آن فرق عزیزی بود کاکنون شد غبار

□

که دین بود و علم و اختیار علی

□

همه کرامت و لطف است شرع یزدانی

□

وان تصور نه به اندازه‌ی این سینه‌ی ماست

□

هر چه پیش آید جز این، کار قضاست

□

بنات نعش پرستار و بنده ابن ذکاش

□

با دگر خوش لهجه‌های باغ معنی صبح و شام

□

نز مدد از خنجر چون ذوالفقارت

□

هیچ مبر ظن که نه در ظلمت است

□

که زردی و کوژی چو شاخ خزانی

□

دیوت بسر سفره میهمانست

□

تو از آن بیشتری نیست در آن هیچ انکار

□

شاهد بخت است و در پهلوی تست

□

چون چهره‌ی زیباش به صحرای صور بر

□

که هست بر درش امروز ازدحام عباد

□

زین فرومایه‌ی غز شوم پی غارت‌گر

□

مکن به کنه خداوند دعوی عرفان

□

که نستد فزون از مصیبت ورامی؟

□

شانه بتوان کرد با انگشت خویش

□

مرو راهیست پر ترکان خون‌خور

□

چرخ بلند از تو کند بازخواست

□

چون نگه کرد اندرو از ابره به دید آستر

□

گردید دور صد قدم از عقده وبال

□

از عطارد ببرده رنگ نفاق

□

نیستم من سپس آن کس، دادم به شماش

□

ز اندیشه‌ی دراز نشسته به ماتمی

□

بین حب الشیء و الشیء فرق هست

□

انجم از چرخ و نقش از دیوار

□

ترا بر جامه و ما را بجان زد

□

ساخته‌ست از مکر و از تلبیس مرچه را رسن

□

به حکم از قابض ارواح گیرد خط ترخانی

□

شعله چو مستور گشت پشت سمندر شکست

□

زانکه این گاو از خری بی‌پرچم و بی‌عنبر است

□

دل به غم این تن فرسودنی

□

چه شدی ساکن این کنگره‌ی بی در

□

مشعوف به قادم و به ذاهب

□

بدست راهزنی، گشت رهروی عریان

□

منکر «منکر» و «نکیر» مباش

□

گردید طالع از دهن اژدر آفتاب

□

تو تبع مکر حیله‌گر هبلی

□

گر خرد را به دل و جان تو بر، ره گذر است

□

کند خضوع کمالش همه جبال و رمال

□

گاه، مشتی استخوانم می‌دهد

□

عاقلان را گوش کردن قول ما یاراستی

□

این چنین ارزش، بهیچ ارزیدن است

□

مار مهره جوی نادان نیست دور از زهر مار

□

مدحت ای زیب جهان زینت آن خواهد بود

□

مر تیرک و مر ناک را مثالی

□

با چنان چیزی کجا دیوان و دفتر گویمی

□

درنده شده به چنگ و دندان

□

روح را زار کشد مردم تن‌پرور

□

چون نیامد ز تو امروز مرا یاری

□

هم عسل، هم شوربا را ریختی

□

یا نخوردست ازو عنا و الم

□

که هرچه مرگ ز مردم گرفت تاوان داد

□

با درقه و تیغ چون ستمگاری

□

از ارکان کردگار کامرانت

□

عالمان عالمین و کوه قاف و ابرویم

□

بعد از تو مه و هفته بیشمار است

□

درخت ترنج و مر آن را چناری

□

هوای نخوت و نام‌آوری نیست

□

با لبی چون ناردانه قامتی چون نارون

□

تلاطم‌هایش سیلی کاری دریای طوفانی

□

چنین سزد سخن کردگار خلق، بلی

□

که آتش بهتر از این نان دریغا

□

تا زبانم بر مدح تو جری شد چو جریر

□

سر و سامان که خواهد داد این بی خانمانی را

□

وز دل به سر برآمد زان بیم روشنائی

□

بود چون اتفاق آتش و کاه

□

تیغ بسیار مرد را افسان

□

با دل جمع ایستد بر سر نوک سنان

□

دل مکن مشغول اگر با دینی، از بی گیسوی

□

آنکه همی در شاهوار کند

□

درد ازینجا برمدار و سینه درد آگین مکن

□

تو نیز از نخست آنچه بودی همانی

□

آنکه حق است که بر سرش فسارستی

□

روستائی زاده‌ای آمد ز راه

□

تا چو بی شکران نگویندت «فهم لا یشکرون»

□

الهام غیبی از ملک غیب دان رسید

□

که تو باری نه چنو خربط و شمعونی

□

که برش محنت و اشکوفه ضرر می‌آرد

□

گر ز سعی تو بیابد روغن

□

قدرت بگوشمالی پیل دمان نداشت

□

بر خاک بمالی و بسائی؟

□

بمیوه نخل شد، ای دوست، برتر از عرعر

□

وی مرکز حیات ز عون تو مستدار

□

صد در که کس نیافتی اندر هزار کان

□

تا علی کند آن قوی در زان حصار، ای ناصبی؟

□

بدین گفتار ناهموار، هموار

□

زهره خون گشتی وز آن چون مشک زادی با لبن

□

گر بترسی، نتوانی که بترسانی

□

آن بی‌گمان کمی است نه افزونی

□

چند خندی بر آنکه بی بصر است

□

کز پی نانی به دست فاسقی گردم اسیر

□

داغ دل هزار خدیو بزرگوار

□

برون شوی به گواهی‌ی خرد ز مشتبهی

□

دایه فرعون و شده تابوت مهد

□

دشمن از بیم تو بر پیکان برافشاند بصر

□

کز شرک خفی و جلی برهی

□

عقل چه دارد در این حدیث گوائی؟

□

هر چه در باغ از گل و خار است

□

به جان از آفت این آب و باد پر خطرم

□

در دوستی و دشمنیش کرد امتحان

□

ژاف را شمشیر سازی و ز کدو مغفر کنی؟

□

خط او از خط ما نیکوتر است

□

تو دانایی و ضد ضد را به گوهر چیست جز دشمن

□

نی دل به طریقت مرتضوی

□

پیش تخت تاجداران از هنر نام آوری

□

پراکنده بهر سوئی، پری دید

□

خلقت یوسف شعار و خلق احمد قهرمان

□

فرستد از دل گویا به خاطر شنوا

□

مر ترا پیشوای دو جهان کرد

□

همچو صد دیده‌بان همی‌یابم

□

مددی او را از بخشش و از کف ظفری

□

آخر کار تو میمانی و این پالان

□

چون ساز سخن باشدت از دار بقایی

□

کسی استاد شد کاو داشت استاد

□

ساخته با نیک و بد راست چو با آب، گل

□

هزار منهج ایضاح در طریق رشاد

□

کی به چشم آید او را ز یکی حبه حبی

□

وز صفت مردم یزدان جداست

□

وندر دل بخل از کف چون ابر تو ناری

□

تن بی وجود روح، پراکنده چون هباست

□

در هر نکتت مایده جانی و جهانی

□

نه از صلحت رسد سودی نه از چنگ

□

گر از لافست نیرانیست آن شیبت نه نورانی

□

بسر تا روز گردان چرخ دوار

□

تا گه حیله فزون نبود شیر از روباه

□

که عمری رفت و عمری کار دارم

□

چکند جبرییل مرکب و زین

□

چون ندیده به ز طاعت، هیچ کار

□

آن چو نصرت به مدحت ارزانی

□

پشت قوی کرد، سپس بار داد

□

زهی چو حاتم طائی غلام تو پنجاه

□

دگر نایب مناب جد عالی داور عادل

□

هم ترا آرد اگر آردت افلاک بدل

□

شخص و انواع داند و اجناس

□

درخور صدگونه تادیب و ملام

□

بیگاه کار بست مداوا را

□

به تعظیم اسلام و اجلال ایمان

□

نگروی تا پای داری سوی من

□

ای مه منجوق چترت قدر کیوان یافته

□

هر که اندر جنب خوان نعمتش گسترده خوان

□

من به تفصیل چه گویم سخن این است ببین

□

به یک حضور قیامت به یک شهود لقا

□

عاقلان حامل اندیشه نباشند به رای

□

گر ره تو از ره ایشان جداست

□

جاودانت از شریک و شبه نگاه

□

به که با دست تو در دام اوفتم

□

حوت فلک و آب پارگین

□

نه در از درد شناسند و نه درج از دراج

□

من کیستم چه دانم آخر نه من منم

□

درخت جهان رنج و غم بار دارد

□

وین دگرها همه ترقین عدم را تفصیل

□

چشمه‌ی آن، در میان جان بود

□

به تو صدر وزیر و حضرت شاه

□

رو بخواب امروز، فردا نیز هست

□

اژدها از جواب مارافسای

□

دعوتی کز حق گذاری کرده بی‌ریب ارتکاب

□

باز با کبک و گرگ با اغنام

□

چه کلاه ژنده و چه افسر افراسیاب

□

چون خاک خیره طبعم و چون باد مضمرم

□

روزی ببرند گوهر از معدن

□

که در اضافه‌ی طبع نعامه گشت نعیم

□

بهر پژمردگان، شکفتن نیست

□

چون خط و زلف تو خوش و شیرین

□

غضبش حسن بصیرت ببرد از ابصار

□

نه در امامت فاروق در مجال نطق

□

اگر بودمی من به حین محمد

□

نام هستی هم بر او آید زوال

□

سر منه تا نزنندت بسر افساری چند

□

به خدمتت نرسیدم ز گردش احوال

□

ماری تو، هر کجاست بکوبند مغز مار

□

از بهر روز کینه دلیران کاردان

□

وصف فصاحتش به دو صد داستان کند

□

مدایح تو همی در نگنجدم به دهان

□

در زیر خاک زرد شود همچو کهربا

□

لطایف سخنت جان فزای و حاسدکاه

□

رسن است اینکه تو بینیش چو ابریشم

□

مبادا پشت اقبال ترا خم

□

گر نه مستی، بیگمان دیوانه‌ای

□

فتنه را خواب و ملک را تسکین

□

از زمین خیزد که سبحان‌الذی یحیی‌العظام

□

یارت خدای باد و شکوه تو یار ملک

□

تا بدو بتوانی از میوه و شراب دین مزید

□

باری از هند بودمی وز روم

□

به نیکی کوش، هرگز ناید از نیکی پشیمانی

□

تا هم ایشان از تو و هم تو ز دولت برخوری

□

نباید جز بخود، محتاج بودن

□

نشود نقطه قابل تقسیم

□

تکاور تو مکرر شود هلال سما

□

قطره‌ی باران کند از هر حشیشی عرعری

□

کی گشاید این گره تا من به دنیا اندرم

□

قوت ناطقه‌ی انسانی

□

مرا آموخت علم زندگانی

□

بس خداوندی که بر اقران کنی زان چاکری

□

تا که نیروئیست در پا، میرویم

□

تیغ مریخ ابد مانده در حبس نیام

□

زان رو که خرمنم به جوی نیست در حساب

□

شعر نشنید و نگفت اینک دلیل مهتری

□

که بر تو مر او را حق مادری است

□

دشمنت چو به برگ گل تر درون جعل

□

خفت از خستگی و داد بزاغانش

□

او و پیوستگان او پنجاه

□

میشناسم یک طبیب، آنهم خداست

□

در جهان ساکن وز اندوه جهان می‌آسای

□

خصم را ضربت اگر سخت زدی بر تارک

□

شعر چون بکر بود و مرد معیل

□

سرگشتگی نصیبه‌ی عطار آمده

□

صدر اسلام و اختیار انام

□

خوشند آری مرا دلهای غمناک

□

زهره خنیاگر و ماه نو جام

□

نه غیر از ریسمانت، تار پودی

□

در محور عالم افکند خم

□

جهان برای نزول تو با وسیع فضائی

□

قرص خورشید کرد خبازی

□

که شرش رکاب و عنانش عناست

□

خصم تو یا چو لاله به خون روی شسته از غم

□

کاش این پرده برخسار نداشت

□

مصطفی معجز و تو حسانی

□

به گردنها و شریانها در آویخت

□

دامن خسک مدح و ذم گرفته

□

که بر جبین تو چین در کف تو چوگان است

□

باش تا قلعه ببینی و درو عرض سپاه

□

صد گونه قهر و غصه و جور و غم و ضرر

□

باش باقی بسیست بر ایام

□

سنگ طفلان خورد آن شاخ که برور گردد

□

کند بر جهان سعد چون نحس املی

□

عیان بود آن زخم بر گردنش

□

سهم رسن پیسه خورد مار گزیده

□

در لقب مالک رقاب پادشاهان کلام

□

اشهب و ادهم جهان را زین

□

پرواره کژ آید چو بود کژ مبانیش

□

آفتاب اندر حجاب مه شد از بی‌چادری

□

درد هر شاخ ملولی خو کند

□

عزیزالدین طغرایی عزیزالدین طغرایی

□

این بنای شوق را، ویران مکن

□

فتنه‌جو در خوابگه حقا اگر سازد مقام

□

برغنی و بر فقیر و بر عزیز و بر ذلیل

□

گشته ز هوای تو هوایی

□

چشم بدان را بسوز بر سر مجمع سپند

□

گفتا که می چه گویی در ماورای من هم

□

شیر را کردی اسیر دم گاو

□

چنانکه بر رخ عناب و در دل روین

□

شکایت همین چند طومار نیست

□

بادی همه ساله در تنعم

□

به نیم چشم زدن کردی از صراط گذر

□

نمی‌گفته است حقی تا به‌اکنون

□

که ندارد دین، منگر سوی دینارش

□

روی نرخ امل خلق سوی ارزانی

□

از پی تو در غریبی ساختست

□

ماه بقا فرو شده از آسمان تو

□

از تاب خویش و خیرگی من، عجب مدار

□

وزین قیاس تویی مهتر به استقلال

□

همچو من شیدای هر یک صد هزاران عشقباز

□

عقل کل‌تان بدید و روح امین

□

گه فرقدان زیبا کند گه شعریان سبحانه

□

ازین سه معنی الف دال و میم بی‌اعراب

□

تا ز صندوق بدنمان وا خرند

□

کار کافتاد چه در بند نوائید همه

□

از چه درین دهکده قحط و غلاست

□

واستاند که نیک بد گهر است

□

کند موی سنجاب بر تن سنانی

□

نهاده سر به زمین همچو کلک و پرگارم

□

که از زیر پرش نیاری برون سر

□

مرا به طنز چو خورشید خواند آن جوزا

□

باش ذلت نفسه کو بدرگست

□

یوسف صفتی به هفده درهم

□

نه راه و رخنه‌ای بر کوه و برزن

□

لفظی که قضا راند چه سلب، چه ایجاب

□

کی از دلم برد آرد زمانه بیخ الم

□

ایمن به کوه کشتی و خرم ز سام و حام

□

که تو در بند هرچیزی که هستی بنده‌ی آنی

□

که طوطی از پی این مرگ شد ز بند رها

□

که گذر کردند از دریای خون

□

بر دجله هفت دجله‌ی دیگر روان شده

□

گرفتاری بهنگام بهاران

□

نقرس گرفته باد ز زخم گران ماست

□

سبب حدت لسان باشد

□

بنده را توقیع آمرزش ز یزدان آمده

□

خرد اندر ره دین نیک دلیل است و عصاست

□

پس از یاسین و طاسین میم و طاها

□

یا من لحب او نوی یشکوا مخالیب النوی

□

آمد پس از انبیا به کیهان

□

روان سازم از هر طرف، جوی آب

□

وامال کعبتین که حریفی است بس دغا

□

قلعه از رومی ستاندی شاه جم قدرآفرین

□

کز تیغ فتح زایت به مادری ندارم

□

شعرشان گوی وز ایشان صلت و خلعت خواه

□

ور شد به قهرش از شکم افکند هم قضا

□

شادی قواده و خشم عوان

□

بر تله‌ی هوا چه پری از تل هوان

□

که برداریم ازین سرمایه سودی

□

لشکر جاه و جلال موکب عز و علا

□

بلقیس کامکار و سلیمان کامران

□

حیض خرگوش از تن شیر ژیان انگیخته

□

این پور پدر، هیچ توتیا نیست

□

از مریم پاک جان ندیده است

□

پیش آن خورشید چون جست از کمین

□

هشت خلد از طبع و نه چشم از میان انگیخته

□

نشد، ای دوست، مردم هشیار

□

فتح دربند و شابران را

□

بسان هیمه‌ی دوزخ سزاش نیران است

□

نیست به از خاطر تو میزبان

□

خروش سواران سرود اغانی

□

خیش خانه کسری و سرداب خاقان دیده‌اند

□

ای بس دعاگو را که حق کرد از کرم قبله دعا

□

عروس خاطرم را وقت زادن

□

آینه‌ی جان از برای روی نیست

□

نه پی تاجوری خواهم داشت

□

مال از روم آورند و باج از هندوستان

□

کرده ز سیم ده دهی صره‌ی زر شش سری

□

جهل است مثل عورت و پرهیز ازار است

□

چون دم مرغان صبح نیروی شیران غاب

□

مگر زین بیشتر باید ز بیماری سبکباری

□

تا جگر من گرفت پرورش از نان او

□

زمانی دوستدار و گاه دشمن

□

بهر تفته جگران کافت گرما بینند

□

قیمت به مخزنی که خدا داردش کلید

□

گلگون چرخ افکنده سم، شب‌رنگ هرا ریخته

□

ازیرا که نه مرد روی و ریایی

□

که امیدم ز گلستان برخاست

□

ز دیوار آید آواز هوالاعظم هوالاکبر

□

کمال تو را هیچ مبهم ندارم

□

چه سود از پند، نابیناست خفاش

□

و امسال این قصیده که هم حرز جان اوست

□

که حاجت ندارد بالحاح و زاری

□

سبحه‌ی روح الامین نیست مگر الامان

□

نکته و معنی برو شکوفه و بار است

□

صورت مقراض گشت بر پر و بال عقاب

□

که عارش از عطای درهم و دینار می‌آید

□

خانقاه از چرخ اعلی دیده‌ام

□

من چه دارم ز نوا و ز نوید

□

بنمود مجوس مخبران را

□

نه بر زبان کسی حرف گیر و دار آمد

□

عالمی گردش چو زنبوران غریوان آمده

□

به لفظ حری نکته‌ها را بیانی

□

زآن هر دوان کدام به مخبر نکوتر است

□

معمار کارخانه احساس منع خواب

□

مست جولان شوم انشاء الله

□

گوارائی رسد زین ناگواری

□

اجل چو گنبد گل برشکافدت عمدا

□

موکب جاه تو را گر رود اندر عنان

□

بر خاک درگه او صد کان تازه بینی

□

بی‌دار و بند پایه‌ی بحر و بر

□

بخت کرده زان عنب نقل و ز حصرم توتیا

□

نهد ز کاسه‌ی سم بر سر فلک مغفر

□

ز داعی غم مرحبائی نیابی

□

سیر گشتند از خرد باقی مرد

□

رکن پنجم هفت طوف چار ارکان دیده‌اند

□

برنده رخت اقامت به قامت دنیا

□

ران او رانین دیبا برنتابد بیش از این

□

دیبا به تخت و رزمه و زر، به من

□

شعله در دیو کافر افشانده است

□

صد قرشی گشته‌اند بنده و لالای من

□

کرد است بی‌نیاز ز پر عقابشان

□

آن شتر قصد زننده می‌کند

□

تا تعال از ملک العرش تعالی شنوند

□

شهسواری این چنین از خیل گیتی داوران

□

باران جود از ابر کف شرقا و غربا ریخته

□

چون همی زیر قدم گردن کیوان سپرند

□

چون کعبه سر ز شقه‌ی دیبا برآورم

□

چو پاسخ نیامدش خامش بماند

□

شش همدم مهربان ببینم

□

پر ز گرد و روی زرد و شرمسار

□

کن بوتراب علم به زیر تراب شد

□

کجا پیکرش پیکر پیر گرگ

□

تو برای رهنمای ملک پیک رایگان

□

قسم بدخواه او بلا و هوان

□

چو دریاش نیلوفرستان نماید

□

فرود آی گویمش از خوب گاه

□

از طاعت آن کعبه نشینان ریائی

□

اندر آن ذره شود بیشه فنا

□

کز هوا سنگ عراده‌ش در دکان افشانده‌اند

□

ورا خسروی تاج بر سر نهم

□

معزول روز باش و عمل‌ران صبح‌گاه

□

که جز مردم نیابد بر همی از نعمت و خوانش

□

ز آن گاه امتحان بجز از ممتحن نیند

□

کسی را که خستست بیرون برند

□

زیبد که ننگرم به رخ اصفر آینه

□

گر بود شیری چه پیروزش کند

□

پیش شروان شاه کیخسرو نشان افشانده‌اند

□

ور هست چنان نیست که اصناف امم را

□

من بنده‌ی رایگان کعبه

□

آفرین خواجه منصور حسن فخر زمان

□

که چو بحر برشماری سخن از شمر نیاید

□

غلامان و اسپان آراسته

□

از ظل عدم ضیات جویم

□

شکرهای تو نیاید در بیان

□

نقش الحجر نمود بر آن کوه و کردرش

□

معتصم ملک ساخت حبل متین را

□

هم خون ظالم ریخته هم ملک آبا داشته

□

فضل دارد چو بر حنوط بخور

□

که عیدی در او خون قربان نماید

□

که آهرمن بد کنش را بکشت

□

منگر به تاج تاش و به طغرای شه طغان

□

ور کنم خدمت من از خوف سقر

□

که سوی کعبه‌ی ایمان شدنم نگذارند

□

ببرد و سر بی هنر بیدرفش

□

تیرش چو تیغ حیدری از خلد ابرار آمده

□

از خدمت شاه جهان پشیمان

□

رنگ سرشک عاشق شیدا برافکند

□

که نبود چنان از هزاران یکی

□

خطه‌ی بغداد در ازای صفاهان

□

حسن را بی‌واسطه بفراشتم

□

خسف سبا به کشور اعدا برافکند

□

بدانندگی پیروبختت جوان

□

کی رود اهل هنر بر در تاش و تکین

□

بر تو دلم دردمند و پرخون شد

□

دم بدم ساخته و دربه در آمیخته‌اند

□

زین زمزمه‌ی فراق خوش بود

□

سوده قضا در رکاب، بوده قدر در عنان

□

این زبان از عقل دارد این بیان

□

مجلس ارباب همت را چو حلقه بردرم

□

آسودگی تمام بنیاد

□

که هفتادش حجت بیش است و هر هفتاد ظلمانی

□

لشکر شکستن و صفت کارزار او

□

این نه و چار بهم ناگزر آمیخته‌اند

□

بعد از غم من غمی مبیناد

□

اصوات غلمان زین غزل ابیات غرا داشته

□

نیست هر برجی عبورش را پسند

□

حیز را جفت سام یل منهید

□

گمان برده‌ام پس سرم برگسل

□

ختم است جهان‌داری و حقا که سزائی

□

بهتر از تیغ سخن را نبود هیچ ظهیر

□

زین نمط کو ساخت تمهید موفر ساختند

□

بیاسود یک چندگه با سپاه

□

که در صدر شاهان نماند انتفاعی

□

نفس را جوع البقر بد صبر نه

□

بختش به خلعت ملک امیدوار کرد

□

زمانه صوت سال و صدای آری را

□

هم نرسد به جودشان با کف شه برابری

□

بلی، ولیکن نه هر بزرگ و نه هر گاه

□

در آب منت تو هم بحر غرقه، هم بر

□

چون ظلمت چشمه‌ی ضیا را

□

دستش سحاب درفشان چون لعل دلدار آمده

□

هم‌چو نقش خرد کردن بر کلوخ

□

آب رو ریزد بر نان چکنم؟

□

که بی‌برگ برکنده باشد درخت

□

که درشتی صفت فحل رم است

□

صبر کن اکنون تا روز شمار آید

□

یک چند پی به دیر برهمن درآورم

□

هم خوشه کجا یافت ره کاهکشان را

□

کردی ز بساط زر زرین تره را بستان

□

از فراز عرش تا تحت‌الثری

□

بر لب حوض جنان خواهم فشاند

□

ابی بزم بنشست با باد سرد

□

کاتشین آینه عریان به خراسان یابم

□

اندر ولایت تو چو کپی رودستان

□

خسرو چارم سریر، شحنه‌ی پنجم حصار

□

سواری نه اندر همه کشورش

□

همچو موی دیلم اندر هم شکست اعضای من

□

بر در حق کوفتن حلقه‌ی وجود

□

مرکب خواب مرا تنگ سفر بگشایید

□

چه باخواص و عوام و چه در خلا و ملا

□

چرخ تو جزم نحویان حلقه شد از مدوری

□

زین کوی بدان دشت وزین جوی بدان جر

□

چرا ز طایفه‌ی خاصگان بماندم طاق

□

گویی همی برآید از خاور آفتاب

□

گه از راهب هرزه‌لا می‌گریزم

□

بی‌خود و بی‌اختیار آنگه شوی

□

چرخ ناکس برآور اندازد

□

نیک‌خواهت در دو عالم در ثنا و در ثواب

□

ز گردن غل، ز پایش بند بگسل!

□

فضل عروسست و تو او را ختن

□

در برش آحاد و صفر یعنی آه از ندم

□

فرود آمد از دور گریان زاسپ

□

ز ظلم تو بر یکدگر ظالم‌اند

□

که آن سخن‌گویان نهان اینها بدند

□

چون پخته‌تر شوم بشوم باز کشورش

□

بدین داستان زد یکی هوشیار

□

به خوش خویی سمر شد در زمانه

□

مرجان تو را بدین تن اندر

□

لیک نسنجد بدان زیرک زر عیار

□

کلاهش ز شادی به کیوان رسید

□

به یونانی الفاظ ازو نقل یافت

□

روی عزرائیل دیده پیش پیش

□

بر هفت بیضه‌ی ز می از یک پر سخاش

□

که ای سرفرازان و جنگ آوران

□

صفا کیش و وفا کوش تو گشتند

□

همی آرزوها به دلها رسانی

□

بد بتر شد همه اسباب حذر باز دهید

□

بریزند خونش به پیمان تو

□

پا ساخت ز سر، چون خامه‌ی او

□

گفت باده گفت آن کیست آن

□

خال‌السیر ز آفت اشرار

□

که هرکس که از کردگاربلند

□

با طاق دگر گرش کنی جفت

□

دو چشم و گوش دل خویش کور و کر دارد

□

بر ابلق فلک فکنم زین به استرش

□

که گرز آنک گفتم ندیدی تو روی

□

نزدیک به خیمه، چشمه‌ساری

□

مانند عصا مانده شب و روز به پائید

□

وز ساکنان مرده زین سو هزار مشعر

□

دل از آز بسیار بیراه گشت

□

زن حفره به قبر دلگشایش!

□

پند پیرانه از پدر بپذیر

□

آن‌قدر زری که سوی آشیان آورده‌ام

□

توگفتی شد از خستگی پیل نیل

□

نمودی کار پرگار از دو انگشت

□

پاکیزه که بی‌هیچ مرااند مرااند

□

شه چون زبان خنجر کرده به تیر لالش

□

از ایدر مجنبید یک تن زجای

□

بجز وی نیست ما را آرزویی

□

باز چون گوید که هرگز بد کنش رستار نیست؟

□

ریزد از کام زهر جان او بار

□

دبیری جهاندیده و خوب چهر

□

لوای حشمت او سرنگون گشت

□

همسایه زهمسایه گرد قیمت و مقدار

□

اسکندر آمدش به رسولی سخن گزار

□

دلش گشت پردرد و کین کهن

□

خیز و برهان ز گراندستی اغیار مرا

□

آنکو بدین دو معنی گویا شد

□

سر گورش بیند و دم چو تلقیم کردم ایمانش

□

به گفتار آذرگشسپ پلید

□

شناسندگان را از او صد نوید!

□

مجبور بده‌ست یا مخیر؟

□

هم مرقد مقدس او شد شفای خاک

□

بخوردن گرفتند یاران شتاب

□

باشد به هلاک خود سزاوار!

□

تات کند یارت سالار خویش

□

رفعتش بر فرقدان خواهم گزید

□

یکی خوب زد داستانی برین

□

در سایه‌ی آن سهی‌قد افتاد

□

خود پزشک خویش باش ای دردمند

□

طعنه‌ای در برابر اندازد

□

بزرگان روشن دل و راست گوی

□

زین گفت و شنو گرفت آرام

□

عقل است آفتاب دل و عدل ازو ضیاست

□

راست چو خورشید نور تام برآمد

□

فراوان ببردن کشیدند رنج

□

به فتح‌اش هیچ صانع را گمان نه،

□

گرچه به بودش اندر آغاز دفترند

□

ازو چند برنا بد و چند پیر

□

بلندی و تندی و بی‌دانشی

□

از گوهر بیضه شد مرصع

□

نظام دینی دون بی‌نظام باید کرد

□

ز گوشت ددان باشدش پرورش

□

همن به دره و برده از بیش و کم

□

وین گفت که: «وصل چاره‌سازست»

□

بام برین کژ شود به کژی بنلاد

□

به هند و به چین و به آباد بوم

□

باسپ کمیت اندر آورد پای

□

بر سینه هزار کوه اندوه

□

ایشان زحضرت ملک‌العرش لشکرند

□

بلندی گزینی و کنداوری

□

نزیبد از آن خاندان کهن

□

عیار نقد خود را یافت کامل

□

ببایدت همه ناکام و کام پاک درود

□

بریسم که نیزم نیاید نیاز

□

نپیچد ز گفتار این بنده روی

□

از یار کهن کند فراموش

□

تا بر تو فلک را ظفر نباشد

□

همی کرد شاپور زیر و زبر

□

بیامد پر اندیشه دل بخفت

□

بر جای نفس نزد بجز: آه!

□

کار بر نادان و عاجز بخردان تاوان کنند

□

همان در ناسفته هفتاد و پنج

□

همان خط او چون درخشنده ماه

□

گریبان چاک زد چون صبح صادق

□

از حکمت‌ها به در منثور

□

که لشکر همی ماند زو در شگفت

□

چه در آشکار و چه اندر نهان

□

ز آهش شعله اندر نی گرفتی

□

این علمها تمام فلاطون است

□

سوی خانه‌ی قیصر آمد چو باد

□

کجا در جهان دشمن ایزدست

□

چون سایه فتد به پای لیلی،

□

همان کش در آورد بیرون برد

□

دروغ ایچ تا با تو برنگذرد

□

که بودی همیشه لبانش بپند

□

می‌داشت به هر جمیله میلی

□

آنجا زه و زاد است و خان و مان است

□

بترسیدم از کردگار جهان

□

سز دگر بنازیم در پر اوی

□

بلندش ز تو پایه‌ی سروری

□

یک چند همی بودم چون مرغک بی پر

□

بداندیش را بد بود روزگار

□

همی‌خواند بهرام را آفرین

□

به آن سری که می‌خوانی دهان‌اش!

□

لاجرم چون عقاب بر دار است

□

برو تنگ شد گردش روزگار

□

به جنگ اندرون نامبردارتر

□

عجب ماندم، که تاثیری عجب کرد

□

چو این ناخن بپیرائی همه کارت بپیراید

□

براندازه‌شان یک به یک هدیه داد

□

برفتند با دانش و رهنمون

□

از رحمت خویش دور مگذارم

□

شده‌ستی کنون پژمریده زریر

□

بگویم تو بشنو به جان و روان

□

گذشته همه باد گردد به دشت

□

هرکجا چرخ را گریبانیست

□

فرزند او خدمت گرش

□

بدو بد رسیدن ز کردار اوست

□

ورا داور دادگر یار باد

□

مرا در غصه‌ی هجران فکندی

□

خشندیم آب و مرادم گیاش

□

به زیر لبان نام یزدان بخواند

□

وگر ناسزا کارزاری بود

□

در این قصیده همی آورم کنون به میان

□

با کرویا و زیره و آویشنش

□

بدو شاد گشتند برنا و پیر

□

درفشی پس پشت او لاژورد

□

سپهر و انجم بودی ازو دخان و شرر

□

می‌طپم تا از کجا خواهد گشاد

□

همیشه ز تو دور دست بدی

□

کزو بیشه بگذاشتی نره شیر

□

چو شمع از دور سوزان پیش رویش

□

سپهر حشمت و کوه وقار و کهف امان

□

که شد باره و مرد بی‌تار و پود

□

نه خرگاه وخیمه سرای وی است

□

بر نظم عنان چو در عنان بندم

□

که بباید سر آن را باز جست

□

سپارد هم آخر به خاک نژند

□

بینداختی پیش گویا پزشک

□

بنگر چه حریف آبدندانم

□

به دامش درافتی و تیرش خوری

□

نگه داشتن دامن خویش را

□

چو کیخسرو و رستم نامدار

□

سازد همی حسام و طرازد همی سنان

□

گردگان‌های شمرده می‌دهد

□

بدان تا کنند اختران را نگاه

□

مرا اندرین داستانی بزن

□

ز سنگیش بامی ز خشتی دری

□

که تنگ چشم تحمل کند عذاب مهین را

□

ز هر بد تن پاکش آزاد باد

□

ابا نامه‌ها هدیه‌ها داشت نیز

□

مقرر بر عبید است این معانی

□

که ببیند نیم‌شب هر نیک و بد

□

که بیدار شد فر شاهنشهی

□

که با تو بدانگه بدی سازدی

□

که ز انعام شاه محروم است

□

به دولت شادمان از بخت خرم

□

که از بخت او کار من گشت راست

□

که با رنج و تیمار خویشان توی

□

به آئینی که میگوید نظامی

□

ننگ موشان باشد و عار وحوش

□

چنین تا برآمد برین روزگار

□

سوی راستی نیستم دست رس

□

به حق احمد معصوم مختار

□

که خواهی دل از مهر یوسف برید؟

□

به فرمانش پیدا شد آن راستی

□

تو بر وی بسستی گمانی مبر

□

از همه خلق منتی نبرم

□

سخت زیبا و ز قرناقان شاه

□

بدان آهو آزاده را دل بسوخت

□

دل از سر به یک بار برداشتم

□

نمی‌توانم بستن به بندگی احرام

□

گرد دندانهاش کرمان دراز

□

چو بیشش بود سالیان و خرد

□

که در تموج او منطمس شود پروین

□

کاندر جهان نیابد چون من ملک ستای

□

منطق الطیری ز علمناش بود

□

به چیزی گزندت نیاید ز بخت

□

ز ریسمان متنفر بود گزیده‌ی مار

□

محلت دیده‌ی بی دودمانی

□

که بپیچم در نمد نه پیش راه

□

به دل در ز اندیشه کین گسترید

□

مردم نمی‌برند که خود می‌رود روان

□

بس خرمم و نیک شادمانم

□

پرده‌ای بر روی جان شد شخص تن

□

برآمد برین نیز چندی درنگ

□

نه مرکبیست که بازش توان کشید عنان

□

از آن به دود سیاهش همی خضاب کنند

□

امر او گیرند و او نعم الامیر

□

بترسید ازان اژدها بازگشت

□

شکم بنده خوانند و تن پرورش

□

دربند مرا زرد و زار کرده

□

مخلص مرغست عقل دام‌بین

□

چو اندر نوشت آن کیی نامه را

□

همچو در زیر درختان بهشتی انهار

□

به لفظ موجز و معنیش باز مستوفاست

□

که رمیدستی ز حلقه‌ی دوستان

□

زبانت ز گفتار بیکار گشت

□

که بودند سرگشته از دست زن

□

آنم که چشم چرخ نبیند مرا ذلیل

□

خلق او بر عکس خلقان و جدا

□

ز پرده بیامد بر دژ دوان

□

یکی شعر گویان صراحی به دست

□

شیر عزیمت تو شمیده

□

رازها بد پیش او بی روی‌پوش

□

برو انجمن شد ز هر سو سپاه

□

امیدم به آمرزگاری تست

□

چو گل خونین جگر چون غنچه پرخون

□

آن دو سه مو از عطای آن سوست

□

ستایش همی بافرین بر فزود

□

که کرد هر صدفی را به للی حامل

□

روز و شب ولی و عدو دارد استوا

□

داعی فعل از خیال گونه‌گون

□

بلند آسمان را نگارنده اوی

□

سال نیز چه حاجت که عالمست به حال

□

به کاری ناید آنجا پادشائی

□

باید آن خو را ز طبع خویش شست

□

نبیروی نیکی دهش یک خدای

□

که نتواند از بی‌قراری غنود

□

چه بد تواند کردن زمانه‌ی ریمن؟

□

بزهد خشک بسته بار بر دوش

□

مگر مردم پاک و یزدان پرست

□

نمایند مردم به چشمم حقیر

□

شنیدم بسی از لب راستان

□

جهان را گشته‌ام کشور به کشور

□

گمان بردن از راه نیکی ببرد

□

تمتحن النفس و تمضی الجمال

□

که گویند کاین بچه پادشاست

□

سر موئیست از سر تا سپهرش

□

که ای پاک بینادل و نیک‌ساز

□

برآرد به یزدان دادار دست

□

به پیری سرآرد نباشد شگفت

□

چنین نقد عراقی بر کف دست

□

کز ایران چرا رنجه گشتی به راه

□

وگر سرش همه پیشانیست چون مسمار

□

کس آن رنجها را نبد دستگیر

□

ندانم بر کدامین خارت افکند

□

برآورد شب چادر لاژورد

□

که بی طاعتان را شفاعت کنند

□

کجا کار ایشان بجوید نهان

□

که من نمانم و گفت منت بماند یاد

□

بزد بر سر شهریار بلند

□

مدد رحمت ایزد، عدد رمل زرود

□

که ایدر نهفتن ورا نیست رای

□

گرفتند اختران زان نقش فالی

□

کشد دین او را نشاید ستود

□

که پنداشت عیب من این است و بس

□

دو زلفش چو پیچان خط مغولی (؟)

□

جوانمرد و جوان طبع و جهانگیر

□

کند اینک گفتم برو ارجمند

□

تا همه کارت برآرد کردگار

□

همان زیردستان فریادخواه

□

کفی پست جوین ره توشه کرده

□

بزرگی به خاک اندر انداختی

□

که دزد دوست ندارد که پاسبان ماند

□

مهان را به دیدار خود شاد دید

□

ز طبل زهره کردی طبلک باز

□

پرستیدن او نیارد بها

□

که همچون صدف سر به خود در بری

□

ز توران و ایران و مکران زمین

□

به جز خوشخوانی و زیبانویسی

□

بیامد ز قلب سپاه اردشیر

□

سیاه و سپید آمد و خوب و زشت

□

که شد کاخ و ایوانش آراسته

□

دانی که بی‌ستاره نرفتست جدولی

□

برآورد و پرداخت در روز ارد

□

مبادا که در من فتد آتشش

□

که چون شاه را دل بپیچد ز داد

□

اگر مردی ده و بخش و خور و پوش

□

ردان و بزرگان ایران گروه

□

با منصب تو زیرترین پایه‌ی علا

□

به خاک پدر گفت کای شوربخت

□

بر آن صورت فتادش چشم ناگاه

□

به سر برنهد نامبردار تاج

□

گرفته علمها چو آتش در آن

□

بران نیستان آتش اندر زدند

□

رقوم هندسی بر تخته خاک

□

چنانچون بود در خور پیشگاه

□

که دردمند نوازی و جرم بخشایی

□

برادرزاده‌ای دارد دگر هیچ

□

چاره هم توبتست و شعابی

□

با علم اگر عمل نکنی شاخ بی‌بری

□

الا کسی که در ازلش بخت یار کرد

□

دوام عمر بده سالهای بسیارش

□

چه حاجت که آری به شمشیر دست؟

□

آتش در اوفتد به لحد هم دخان شود

□

خوانده او را نه سگ شبانه‌ی خویش

□

نمائی دست برد آنگه که دانی

□

رایتی برکشیده سرخ و سپید

□

اصبر علی هذا و یونس فی القعر؟

□

وز سرش تاسمش چه اندازم

□

نه با بیگانه با دردانه خویش

□

با نمودار وقت باشم شاد

□

که یاران را ز یارانست یاری

□

در فسون فلک شگفت بماند

□

یکی را بال و پردادی و راندی

□

چون سست شدم مگیر سختم

□

دروغی را چه باید خرج کردن

□

چون پری شد ز خلق پنهانی

□

سلیمان وار با جمعی پریزاد

□

زنده بگرفتی از هزار یکی

□

عدو چون میخ در مقراض مانده

□

از پی کار خلق در رنجور

□

کند از شکرها شکرانه ما

□

گیرم منش از میان جان یاد

□

تلخست کنون که آزمودم

□

کمر هفت چشمه دادندش

□

قره‌العین هندوان لقبش

□

رطبش خار دشمن این عجبست

□

در برآرد ز آب و لعل از سنگ

□

باغی نه چو باغ خلد بی در

□

نقش دوئی از میانه گردد

□

لاله لعل داد بستان را

□

کاختران سپهر بیکارند

□

توقیع سلامتم سلامت

□

جایگاهت خوش است و برگ فراخ

□

مالک دوزخ و میانجی مرگ

□

با لشگر خویشتن مکن جنگ

□

به مددهای فیض تو محتاج

□

هر دری در دفینی آکنده

□

دور از رخ آن عروس بیمار

□

پیشرو کرده سوی خاقان مرد

□

ظلم را ظلم و داد را دادست

□

ترسم ز وبال خانه مردن

□

وز پهلوی تست آن جگر نیز

□

طوق زر جز چنین نشاید یافت

□

خنده کم شد است و گریه پر

□

گستاخ مکن نیازموده

□

افروخته صد چراغ در پیش

□

تنگلوشای صدهزار خیال

□

بر ران گوزن سر نهادی

□

زاب یخ بسته آتش انگیزد

□

واگه نه که جان سپردنی هست

□

با طاق و طرنب پادشاهی

□

چندانکه نظر کنم در آن نور

□

هم بر جگر از جگر همی ریخت

□

چون بود دولت تو روزافزون

□

برج خاکی خاک ارضی را مدد

□

به تاکید هر حکمی از شرع ایزد

□

همی‌تاخت تا پیش قیصر چوباد

□

نه حاتم آنکه چو حاتم هزار بنده‌ی اوست

□

شنیدی که با شاه نوذر چه کرد

□

تو آن کسی که نیارد به صدهزار قرون

□

اگر سفینه‌ی شعرم روان بود نه عجب

□

تا حکم نه آسمان روانست

□

تو مبین که بر درختی یا به چاه

□

تیغ او کلک ترا هر ساعتی گوید ببین

□

ستاره شمر پیش با رهنمای

□

پیش تختت بود چو سرو به پای

□

گرفتش کمربند و بفگند خوار

□

نه خدایی و دهد دست تو رزق مقدور

□

چندان سخن تو یاد گیرم

□

هرچه پنهان قضا حزم تو پیدا داشته

□

که گر ایشان با شما همره شوند

□

هرچه معلوم تو فرود تواند

□

که یار زبان چرب و شیرین سخن

□

نامه‌ی تربیت من به همه نوع بخوان

□

چو آن جامه‌های گرانمایه دید

□

وین در زمین عافیت اعقاب خویش را

□

من آن ظلوم جهولم که اولم گفتی

□

به جنب رای منیرش سیاه‌روی خرد

□

چونک پرید از دهانش حمد حق

□

تا روز چند بینی سگبانش برنهاده

□

توانایی و کام وگنج وسپاه

□

تا توانند که در تربیت روح نهند

□

ببردند فرهاد را نزد شاه

□

با شین شهی آمد از عدم

□

چونکه بهرام‌گور یافت خبر

□

ببست باد خزان بادم حسود تو عهد

□

از خدا لابه‌کنان آن جندیان

□

نه در نشستن عثمان چو رافضی بدگوی

□

سلیح و درم خواست و اسپ ورهی

□

صاحبا تا شمع و تا پروانه هست

□

چنین گفت کز کهتر اکنون یکی

□

چون همی دانی که می‌کرد آن نه من

□

تو قدر فضل شناسی که اهل فضلی و دانشی

□

نشد از سقطه قربتت ساقط

□

تا بداند در چه بود آن مبتلا

□

هرکه او را وسیلتی است چنان

□

گر ایدون که یابی زکشتن رها

□

چون روشن است چشم جهان از وجود من

□

میانش ابا کوهه‌ی زین بدوخت

□

بخیر بر تو دعا کرده‌ام همی شب و روز

□

قلب‌الاسد از اسد فروزان

□

ملکی که خیمه از خم گردون برون ز دست

□

زین ترش‌رو خاک صورتها کنیم

□

گرزت چنان بکوبد خصم ترا به حرب

□

گرفتند واژ آنک بد دین پژوه

□

تا بود در قرینه پشتاپشت

□

بفرمودشان تا به ساری برند

□

انتقامت نه ز پاداش و جزا

□

تو از دوست گر عاقلی برمگرد

□

بخل را مائده‌ی سخاوت او

□

چرخ پانصد ساله راه ای مستعین

□

هست عریان و در صریرش عقل

□

که هرکو کند بر درشاه کشت

□

خصم تو چو شب باد همه جای سیه‌روی

□

کسی زنده بر آسمان نگذرد

□

تا نپنداری که باعث بخل بود او را بدان

□

حال گردان توئی بهر سانی

□

ابد با مدت عمرت هم آواز

□

پس ز لرزه و خوف و بیم آن ندا

□

در سخا خاصیتی داری وان خاصیت چیست

□

تو را اندرین صبر بایست کرد

□

جان ترا بقای فلک باد و بر فلک

□

منوچهر چون یافت زو آگهی

□

تا درین بودم گردی ز در شهر بخاست

□

فروغ رای تو مصباح راههای مخوف

□

معن و حاتم گر بدیدندی دل و دست ترا

□

من همی‌رانم شما را همچو مست

□

گر به انگشت ذکا بنمایی

□

بپیچد بیک سال پندش دهید

□

مجلس لهو تو پر مشغله و هو یاهو

□

چو سیراب شد ساز نخچیر کرد

□

حاسد به کمالت کند تشبه

□

چون که داغ ملک بر او دیدی

□

ای زمان تو بی‌تناسخ نفس

□

آن دماغی که بر آن گلشن تند

□

وانکه من بنده خواستم که کشم

□

یکی ناگهان مرگ بود آن نه خرد

□

همه سعد و نحس فلک باد چونان

□

کنون گشت رستم چو سرو سهی

□

باش تا صبح دولتت پس از این

□

به دست راست قید باز اشهب

□

تا کند آسمان همی حرکت

□

این عوان در حق غیری سود شد

□

چند بی‌برگ و نوا صبر کنی شرم بنه

□

که ایوانهاتان بکیوان رسید

□

تا بود در کارگاه عالم کون و فساد

□

بهشتی بد آراسته پر ز نور

□

شبهت از خواب و آب و آینه خاست

□

کس ندیدش دیگر به خانه خویش

□

ای بزرگی کز پی مدح و ثنای تو همی

□

خلق آبی را بود دریا چو باغ

□

ترا به تربیت من زبان چو سوسن تر

□

هرآن مغز کو را خرد روشنست

□

ای نمودار رحمت و سخطت

□

همه دشت پر خرگه و خیمه گشت

□

صاهربن مظفر آنکه ظفر

□

سر انداز در عاشقی صادق است

□

الا تا گاه درگاهش بود گاهی در افزایش

□

آب کوزه چون در آب جو شود

□

پای زمانه در تبع تابع تو لنگ

□

بگفت آنک بندوی را شهریار

□

نه هرکرا به لقب با کسی مشابهت است

□

همی رخ بمالید بر تیره خاک

□

زنهار مرا مگو که رو رو

□

باشما آن کنم که باید کرد

□

عقل گفتا کلیم با پسر اوست

□

چیست اندر خم که اندر نهر نیست

□

عدل ایشان سبب عافیت عالم باد

□

بدید آن بزرگی و چندان سپاه

□

تاب سخطت زمین ندارد

□

که یزدان هر آنچت هوا بود داد

□

از رخش هر روز فال مشتری گیرد جهان

□

بزرگ روی زمین پادشاه صدرنشین

□

همیشه تا که حسن و عشق باشد

□

ائتیا کرها مقلد گشته را

□

ز تو چشم بدخواه تو دور باد

□

چنان ان که این خود نگفتم ز بن

□

کلامش همچو وعدش حق ولیکن گفت او مشکل

□

بدان اژدها گفت بر گوی نام

□

نیازرد باید کسی را براه

□

حربه را چون به حرب تیز کند

□

چون ذات هنر نیست در اوصاف تو عیبی

□

نادر اکسیری که از وی نیم تاب

□

بدانست خسرو که آن نیست گور

□

فراوان سپاهست بااوبهم

□

سنایی را به طبع اندر چو زینسان شعرها بینی

□

گرفتند ناگاه کاووس را

□

به پیش اندرون زال با انجمن

□

به محشر که حاضر شوند انجمن

□

این قاعده‌ی دانش ازین مایه‌ی اندک

□

آنچنان که عور اندر آب جست

□

بپیمای می تا یکی داستان

□

بدو گفت خسرو جزین خود مباد

□

چون کریمان یک درم ندهند از روی کرم

□

به زرین ستام آوریدند سی

□

بگفتم که سوی کلات و چرم

□

مشعل یونس و چراغ کلیم

□

ارغوان رنگی لیکن به همه جا که رسی

□

زانک خوش‌خو آن بود کو در خمول

□

نگه کرد باید که جایش کجاست

□

چو بشنید قیصر کز ایران مهان

□

گفت امیرالمومنین: تا حاضر آید پیش او

□

ازان ترس کو هوش و زور آفرید

□

بشد گیو نیزه گرفته به دست

□

ز سویی برآورده مطرب خروش

□

گر همی شعر خوانی از پی نان

□

پس چه باشد عشق دریای عدم

□

چه وصفت کند سعدی ناتمام؟

□

ز گیتی یکی دخمه شان بود بهر

□

آنکه خاک تیره را بر چرخ فضل آمد بدو

□

ز پیروزه پیکر ز یاقوت گاه

□

زن از مرد موذی ببسیار به

□

نوش لب زان منش که خوی بود

□

نیست به چهره حبش بابت چین و چگل

□

عاقبت آید صباحی خشم‌وار

□

چو خرما به شیرینی اندوده پوست

□

که رو پیش بهرام جنگی بگوی

□

لنگی و رهواری اندر راه دین ناید نکو

□

پس آنگه سپاهان به گودرز داد

□

چه نیکی طمع دارد آن بی‌صفا

□

وگر بی تکلف زید مالدار

□

نه دایره امروز همی گوید یارب

□

لیک زین شیرین گیای زهرمند

□

زبان آوری کاندر این امن و داد

□

چو بر کام او گشت گردنده چرخ

□

دست شه خواهی که باشد آشیانت همچو باز

□

منوچهر از ایران اگر کم شدست

□

به قدرت، نگهدار بالا و شیب

□

وانکه دانش نباشدش روزی

□

به سبزه‌ی عشوه و غفلت نهاد خود مکن فربه

□

چون بماند دیر گویند از ملال

□

مگر بر تو نام‌آوری حمله کرد

□

همه دوستدار و برادر شویم

□

چونت عمر و زید باشد کارساز نیک و بد

□

چنین گفت کایران دو رویه مراست

□

زبان همه حرف گیران ببست

□

یکی گفت کس را زن بد مباد

□

به کهان جامه بسی داده‌ای این اولاتر

□

بر جهید و بر طپید و شاد شاد

□

تو بر خیر و نیکی دهم دسترس

□

کنون این سخنها نیارد بها

□

ای سنایی همه محال مگوی

□

تو دانی که دستان به زابلستان

□

پدر بر پدر شاه و خود شهریار

□

کرده ناخن برای انگشتش

□

گهر تاج ترا اوج فلک بادا کان

□

زان عوان سر شدی دزد و تباه

□

چنین گفت خسرو که آمد زمان

□

بخواهم گناهی که رفت از تو پیش

□

پاکند به عرض و به صیانت همه خویشانت

□

جهان گشت ویران ز کردار اوی

□

همانا که سوی خراسان شویم

□

طریق معرفت اینست بی‌خلاف ولیک

□

بر تن و جان من گماشت فلک

□

روشنی بر دفتر چارم بریز

□

یکایک بر زاد فرخ شدند

□

به آواز گفتند ما کهتریم

□

از پی سلطان دین پس چون روا داری هم

□

من از خاک پای تو بالین کنم

□

چو خون پدر بود و درد جگر

□

گاهم اندوه دوستان پیشه

□

آب و آتش گر پدید آید به دست امتحان

□

وین عجب ظنست در تو ای مهین

□

چو برگشت ماهوی شاه جهان

□

کجا گفت کز بنده بگریختی

□

هم از درد دل ایشان برون آمد سگی عابد

□

همیدون به دل گفت دیو سپید

□

ز موبد چو بشنید خسرو سخن

□

سعدی دلاوری و زبان‌آوری مکن

□

تا نسیم او بر بوستان دین نجست

□

امتحانی گر بدانست و بدید

□

ز زربفت چینی کشیدند نخ

□

نبینم همی در سرش کهتری

□

گر قادر بد خدای عاجز

□

برفتند از آنجا به جای نشست

□

دگر پیل بد دو هزار و دویست

□

سر کوفت دوریم مکن بیش

□

صورت احمد ز آدم بد ولیک اندر صفت

□

ما بلغو و لهو فربه گشته‌ایم

□

چو پور پدر رفت سوی پدر

□

که مه را ندارند یکسر به مه

□

خود مرا از شرف خدمتش ای بس نبود

□

دروگر زمانست و ما چون گیا

□

چنین گفت با زاد فرخ تخوار

□

گو نظر باز کن و خلقت نارنج ببین

□

عالم همه پر موسی و چوبست ولیکن

□

فعل و قول و صدق شد قوت ملک

□

ازان تخت جایی نشانی نیافت

□

به خواره فرستم زن خویش را

□

همرهان با سرخ رویی چون به پیش ماه شب

□

تهمتن به لبها برآورده کف

□

همی‌دارد او مهتران را سبک

□

برق کردار بر براق نشست

□

ای نبیره‌ی قاضی با محمدت محمود، آنک

□

سخت‌رویی گر ورا شد عیب‌پوش

□

چو شیرین شنید آن کبود و سیاه

□

یکی تاج کز قیصران یادگار

□

اگر نیامد تر شعر من رواست از آنک

□

یکی با گهر مرد با گنج و نام

□

به نرگس گل و ارغوان را بشست

□

سپهر منصب و تمکین علاء دولت و دین

□

جود او همچو ابر نیسانی

□

این نماید نور و سوزد یار را

□

چوبشنید ماهوی گفتا که زه

□

نخواهم که گویند زیشان سخن

□

ز عشق سیم و ز خوی ذمیم و فعل لیم

□

تهمتن ز رخش اندر آمد چو باد

□

پذیریم ما ساو و باژ گران

□

هر کسی را نهفته یاری هست

□

باش تا بر باد بینی خان رای و رای خان

□

نه ره آن‌که در خزند به غار

□

بشد تیز بد مهر دو پیشکار

□

هم آنگه یکی اژدهافش درفش

□

مرده‌ی بدخواه اگر بیند گشاده طبع تو

□

چو بردانشی شد گشاده جهان

□

چواین نامه آرند نزدیک تو

□

بضاعت نیاوردم الا امید

□

از کس نشنیدم بجز از حذق تو کامروز

□

رعونت رها کرد بر مشتری

□

بیامد پری چهره‌ی میگسار

□

که برد این ستون جهان را ز جا

□

فتنه‌ست چو خورشید پی فتنه نشانیش

□

همه کاخ مهراب مهر منست

□

ایا بتر از دد به مهر و به خوی

□

خون می‌خورم این چه مهربانیست

□

وقتست ترا مراد راندن

□

خیال نظر خالی از راه تو

□

از آن تشت هرکس بپیچید روی

□

به یزدانش بخشید شاه جهان

□

گر نماند درد و گردی در میان نبود عجب

□

یکی غار پیش آیدت هولناک

□

بران شهرها تازیان راست دست

□

تفاوت کند هرگز آب زلال

□

مرد عالم را سوی دوزخ شدن چونان بود

□

نمایم که چون حکم رانی درست

□

بمالید پس خانگی رخ بخاک

□

یکی آرزو زو بخواهم درست

□

باز دانش چو همی صید نگیرد ز اقبال

□

وزو بچه‌ی شیر بیرون کشد

□

بدین مردی و دانش و رای و خوی

□

از بی‌خورشی تنم فسرده است

□

چند ازین لاف و بارنامه‌ی تو

□

به شرطی که مشتی فرومایگان

□

گذر یافتندی با روند رود

□

بپیچید یال و بر و روی را

□

دست در فتراک صاحب شرع زن کایزد همی

□

همی گفت خرم زیاد آنک گفت

□

دگر آنک گیتی پر از گنج تست

□

چو خود را قوی حال بینی و خوش

□

زین گونه گرانی از سنایی

□

اگر دیگران کاصلشان آدمیست

□

همه کاخها رایک اندر دگر

□

که این از خرد بود بهرام را

□

رویی که یافت گرد ستانه‌ی درت ز لطف

□

ز چوپان بپرسید کاین اژدها

□

پسر خواستی تابود یار و پشت

□

بادام که سکه نغز دارد

□

هفت و چارند اگر رسم بود وقت شمار

□

حذر کن ز خشم جگر جوش من

□

وزان پس بیامد به ایوان شاه

□

چوگستهم ازو در شگفتی بماند

□

هر کرا دایه شود گردون زمین گهواره گیر

□

پذیریم از شهر مازندران

□

هم آنگه زره خواست از گنج شاه

□

وگر خواهی امشب همین جا بباش

□

گر جنت و جحیم ندیدی ببین که هست

□

که گر دست یابم بر ایرانیان

□

چو نیمی شب تیره اندرکشید

□

بدو گفت خسرو که بد اخترت

□

پاس پیوسته دار بر در حق

□

به ننگ اندرون سر شود ناپدید

□

سخن به پایه‌ی قدرت نمی‌رسد ورنه

□

من اگر چند خفته باشم و مست

□

خسروا طبعم به اقبال جمالت زنده گشت

□

آنچه کوتاه جامه شد جسدش

□

افلاک را زمانه‌ی اقبال تو نصیب

□

یکی نامبردار بد یار اوی

□

به عزتش بشتابد بهار در جوشش

□

شب تیره تا برکشد روز چاک

□

شاعران از دشمن ممدوح چون ذکری کنند

□

به محشر گواه گناهم گر اوست

□

نازیدن ناز و نواهای سریچه

□

ز پولاد هندی بسی بارها

□

کیست با این همه کز ناله‌ی زارش همه شب

□

هم آنگاه بهرام بالای خواست

□

همچو نکبا ازین وآن مربای

□

گلستان که امروز باشد ببار

□

تا که باشد آسمانی را که خاک صدر تست

□

چون بر تن خویشتن زنی نیش

□

یا پدر زیر خاک می‌ماند

□

سلاحی نه در قبضه‌ی دست او

□

وقت آنست که یابند ز رمحت پاداش

□

بدو گفت رو با برادر پدر

□

دمی ز روح به امنم دمی ز نفس بی بیم

□

بر آن برنهادند هر دو سخن

□

تا دی مثل او مثل موزه و گل بود

□

به پاکان کز آلایشم دور دار

□

گرم جان ندادی به تشریف خویش

□

چو افتاد دشمن در آن پای لغز

□

هست مضمر گویی اندر طاعت و عصیان تو

□

گر ای دون که گویی نداند همی

□

آنرا که ز پیش تخت مامون

□

چو از دشتبان این شگفتی شنید

□

چرخ چون گوز شکستست از آن روی که ماه

□

لیکن این شصت پایه کاخ بلند

□

معانی و سخن یک با دگر هرگز نیامیزد

□

چنان زد که از تیغ گردن زنش

□

گرچه در شکر تو چون سوفار تیرم بی‌زبان

□

چو از کین و نفرین به پردخت شاه

□

چون سوز کار و درد غم دین نداردت

□

فرستاده آمد دوان سوی زال

□

حلقه در گوش چرخ‌کرده هرآنک

□

با غریبان لطف بی‌اندازه کن

□

این فخر بس مرا که ندیدست هیچکس

□

دگر باره برخاست از زیر گرد

□

نفس تو معتدل مزاجی نیست

□

از رمح چو مار کرده پیچان

□

باش تا اعضای خود بر خود گوا یابی به حق

□

شب و روز دارید کارآگهان

□

چون لاله‌ی تیغت شکفته گردد

□

شیرین سخنی که چون سخن گفت

□

تا بیابی گر بجویی از برای حج و غزو

□

چو بالای نیزه درازی گرفت

□

ایا به تابش و بخشش ز آفتاب فزون

□

بیامد پس آن بیدرفش سترگ

□

دولت آن راست درین وقت که آبست از که

□

می‌آورد و رامشگران را بخواند

□

مباد جسم تو خالی ز جانت از پی آن

□

مرین یگانه اهل زمانه را یارب

□

از بر عرش کند خطبه‌ی آن جاه و محل

□

به غواصی بحر در ساختن

□

برداشت رسم موکب باران و کوس رعد

□

چنان چون پدر داد شاهی مرا

□

گر نداری تو این سخن باور

□

گزند تو آید ز پور پشنگ

□

قضاش گفت به دستت دهم زمام جهان

□

دهنی چون دهانه غاری

□

کودکان خرد را در پیش مستان می‌دهند

□

از آن شد براو آفرین جای گیر

□

تیمارش از تعرض هر بی‌خبر فزود

□

تو دانی که خشم پدر بر پسر

□

ای سنایی جز مدیح این چنین سید مگوی

□

بیاویخت از نیزه ران بره

□

ره درگاه تو گویی مجره است

□

به در بی‌نیاز نتوان رفت

□

آب چاهی باید اندر پیش کز یک قطره‌اش

□

چون نمردی و نگشتی زنده زو

□

به حیا و حیات ذوالنورین

□

به نعت هرکه سخن رانده‌ام فزون آمد

□

شاعر از شعر تو گوید چه عجب داری از آنک

□

یکی مرغ پرورده‌ام خاک خورد

□

ملک در خواب غفلتش بگذاشت

□

هر ورق کاوفتاد در دستم

□

چون ز آرایش کوی تو شود شاد فلک

□

هر که صیقل بیش کرد او بیش دید

□

درین هوس که خرامان نگار من برسید

□

که از تو نه این بد سزاوار اوی

□

دوش از یار بدم خرم و امروز شدم

□

بخوردند باده به آوای رود

□

در نه اقلیم آسمان حکمش

□

چو روی پرستیدنت در خداست

□

چشم بد ما باد ز تو دور که از لطف

□

صد هزاران چشم را آن راه نیست

□

اوصاف تو در نسبت آوازه‌ی ایشان

□

سپاه کیان بانگ برداشتند

□

بر همه مهتران فگنده رکاب

□

غمی گشت و سودابه را پیش خواند

□

هلالی را که بر گردون نسبت

□

مانده را دیدنش مقابل خواب

□

ز باس و سعی تو بدست ورنه بی‌سببی

□

غیر شه را بهر آن لا کرده‌ام

□

آنکه دهرش ز قرانات فلک نارد مثل

□

بگردید بر گرد آن رزمگاه

□

از تو و خشم تو بینا دل هراسد بهر آنک

□

چو بنشست سالار با رایزن

□

ندید مثل تو هنگام عدل چشم خرد

□

گر قدمت هست چو مردان برو

□

آن کره‌ای به مادر خود گفت چونکه ما

□

بر سریر سر عالی‌همتش

□

تا کند تقطیع این یک وزن وزان سخن

□

شه بت‌پرستان و رایان هند

□

خدای از بد نگهدارست ازو زنهار «لاتیاس»

□

دی و بهمن و آذر و فرودین

□

بزرگوارا گفتم چو مشتری به رجوع

□

نیست از هیچ مردمیم هراس

□

تا دوزخ و بهشت کم از هفت و هشت نیست

□

گر مثل خواهی به جعفر در نگر

□

بی‌شرف مهر مشرفان وقوفت

□

بیامد بر آن تیره آوردگاه

□

روضه‌ی شرع معین‌الدین ز بهر عز دین

□

بدو گفت جویان که ایمن مشو

□

اشک بر درعهای سیمابی

□

نه هر چشم و ابرو که بینی نکوست

□

بسکه نامرد و خشک مغزت کرد

□

ور نباشد اهل این ذکر و قنوت

□

دست سرو ار دعای تو نکند

□

به شاه کیان گفت پیغمبرم

□

آنکه آن ساعت حسودش را علم گردد نگون

□

هیون تکاور برآورد پر

□

پیش او مار و مرغ در صف جنگ

□

حالی که بیاوری ز راهش

□

خواجه معطی ز پی لاف و ریا

□

کرد مجنون را ز عشق پوستی

□

صدرا به روزگار خزان دست طبع من

□

متاع جهان است باد روان

□

تو ببینی که به یک ماه چو ماه

□

چو بشنید شاه این سخن شاد شد

□

دادند مهتران لقبم انوری ولیک

□

شعر آورم به حضرت عالیت زینهار

□

ز باد فقه و باد فقر دین را هیچ نگشاید

□

داند او کو نیک‌بخت و محرمست

□

جان ما تیره‌تر از طره‌ی خوبان ختن

□

بیامد یکی دیو گفتا منم

□

بندگی ناکرده و ناشسته روی

□

چو روشن بود روی خورشید و ماه

□

چون باد حمله‌ی تو به دشمن خبر برد

□

مهر آن دختران زیباروی

□

گفتم: ای حیدر میی از ساغر شیران بخور

□

جهد کن در بی‌خودی خود را بیاب

□

وصف مکتوب او همی کردم

□

با بندگانت پای ندارند سرکشان

□

صاحب دل آینه‌ی شش‌رو شود

□

کسی را نبد پای با او بجنگ

□

به شاخ ثور بر شکل ثریا

□

بر انگیختم گرد هیجا چو دود

□

گر تو را یاران زهاد وبزرگان‌اند

□

وآنک او را زخم اندر سینه زد

□

خواجه‌ی عادل عالم خلف حاتم طی

□

از هر ملکی و نیک نامی

□

اندکی زین شرب کم کن بهر خویش

□

میانش به خنجر به دو نیم کرد

□

در موقفی که بیلکش از حبس کیش رست

□

تا کی به خودت غرور باشد

□

نیکو و ناخوشی و، چنین باشد

□

چونک آن خلاق شکر و حمدجوست

□

سایه‌ی بید او به چهره‌ی روز

□

برادرش را خواند فرشید ورد

□

فتنه‌ی تست این پر طاووسیت

□

این عصا از دوزخ آمد چاشنی

□

به ابر بهمن اگر دست جود بنماید

□

تو آتش به نی در زن و درگذر

□

جهان جای خلاف و بر فرودست

□

لاجرم اسفل بود از سافلین

□

بود هیچ ملکی که صیدت نگردد

□

از آن بدسگالش نیامدش خواب

□

قصد خون تو کنند و قصد سر

□

آن نشان دید هندستان بود

□

کان نشوری دهد آنرا که تنش

□

تا چو نعمان کند گل افشانی

□

ز یزدان جز که از راه محمد

□

گر بکشتم من عوانی را به سهو

□

بگسلد روز انتقام تو چست

□

بردار ز بستر هلاکم

□

که سری کم کن نه‌ای تو مستبد

□

گفت با هامان بگویم ای ستیر

□

منکران همه عالم چو رسیدند به تو

□

بضاعتی نه سزاوار حضرت آوردیم

□

تو که نادانی شاید که فسار خر خویش

□

مرد کاندر عاقبت‌بینی خمست

□

لغو سبع مثانی سخنش

□

وانکس که نداشت لذت درد

□

تازه می‌گیر و کهن را می‌سپار

□

پس ستون این جهان خود غفلتست

□

یکی در کف قلج سرهال و تازان

□

زانو زده بر سرین او شیر

□

جهان چو مادر گنگ است خلق را و تو باز

□

نور بی این چشم می‌بیند به خواب

□

در قبضه‌ی علم او مهمات

□

وجود بی‌کف تو ننگ عیش بود چنان

□

غیر فصل و وصل پی بر از دلیل

□

هر یکیشان را یکی فری دگر

□

جوف دوزخ پر کند قهرت به یک دم

□

بیچاره آدمی چه تواند به سعی و رنج

□

روی نیاری بسوی شهر علم

□

ور تو در کشتی روی بر یم روان

□

کوس تو در حربگاه زخمه به آهنگ برد

□

سبابه‌ی بقراط قضا یک حرکت یافت

□

چار وصفست این بشر را دل‌فشار

□

لیک این مسکین همی‌سوزد چو عود

□

تو از جان سخن گوی لطیفت

□

سرو تو در این چمن دریغ است

□

زین لعب خواندست دنیا را خدا

□

هم‌چنان کردند و در آتش شدند

□

محسن را دگر مکری و حسان را دگر کیدی

□

جز تشنگی خنجر خونخوار تو گیتی

□

لاجرم از سحر یزدان قرن قرن

□

چون همی دانست ممن از عدو

□

به جای خویش بد کردی چو بد کردی

□

دهان زهدم ار چه خشک خانیست

□

بانگ می‌زد وا ثبورا وا ثبور

□

عقل دیگر بخشش یزدان بود

□

ز بهر آل پیغمبر بخوردم

□

ولیکن تو شاهی و فرمان تراست

□

من نخواهم دایه مادر خوشترست

□

آن هلیله‌ی پروریده در شکر

□

امام مفتخر بلخ قبةالاسلام

□

طبع با شاه خویش بد کرده

□

قرض ده کم کن ازین لقمه‌ی تنت

□

بحمد الله که دولت یاری‌ام کرد

□

گیتی بشنو که می چه گوید

□

شاد زی، ای در ظهور معجز تدبیر

□

آن زره وآن خود مر چالیش‌راست

□

چه نهی در میان این دو فنا

□

شریعت کجا یافت نصرت مگر

□

زمین بگذار کز مه تا به ماهی

□

تو ز اولاد زنایی بی‌گمان

□

نفس تا بر خرد ندارد گوش

□

چرا بار ناری چو خرما سخن‌ها؟

□

کوس رعد ورایت برقش همه بگذاشتم

□

ور بگویی نی زند نی گردنت

□

لوح محفوظ طبع دراکت

□

به روی خوب و به جسم قوی چه فخر کنی؟

□

آورد خزینه‌های بسیار

□

آن منی و هستیت باشد حلال

□

شه مرصع افسرش بر سر نهاد

□

در باز کرد سوی من این کان را

□

کنون است هنگام کین خواستن

□

چوب را ماری کنم من هفت سر

□

تو مبین اینکه نقل کم دارم

□

حذر دار تا ریش نکندت ازیرا

□

چو افتادت که مهر از ما بریدی

□

چونک وقت مرگ آن جرعه‌ی صفا

□

حافظ از نظم بلند آوازه

□

تا نشود جانت به دانش تمام

□

به شنگل چنین گفت کای شهریار

□

از نبی بشنو که شیطان در وعید

□

گشته چندین ورق سیاه از من

□

وز بیم تشنگی قیامت به روز و شب

□

مجنون چو گشاد دیده را باز

□

یا کلام حکمت و سر نهان

□

چون بدین حال یک دو لحظه گذشت

□

گوید که «نبود مر خراسان را

□

میان سخنها میانجی بوید

□

هر کجا دامست و دانه کم نشین

□

تا بکی زین گروه ننگ خورم؟

□

یکی را به گردون همی برفرازی

□

دلی خراب مکن بی‌گنه اگر خواهی

□

رسول خود سخنی باشد از خدای به خلق

□

بلکه تویی کارگر راستین

□

چونکه بر خویشتن امروز نبخشائی؟

□

پس آن نامه را زود پاسخ نوشت

□

ورنه به کار دنیا چون جلد و سخت کوشی

□

اگر این «قل اعوذ» برخوانی

□

با باد جنوبی سوی جنوبی

□

بر عهد کس اعتماد منمای

□

قصه‌ی سلمان شنوده‌ستی و قول مصطفی

□

همچو گردون کبود جامه شده

□

یله کی کردی هر فاحشه را جاهل

□

بدان سور هرکس که بشتافتی

□

علم دین را قانون اینست که می‌بینی

□

اندرین تیرگی بسی مردند

□

گر بشایستی که دینی گستریدی هر خسی

□

هر آن موری که یابد بر درش بار

□

نیست امامی پس از رسول مرا

□

ساقی سلسال‌ده‌ام سلسبیل

□

کار خر است خواب و خور ای نادان

□

نماندم نمکسود و هیزم نه جو

□

عمر و بن معدی کرب را ... روز حرب

□

تو درم بر سر درم بسته

□

گر سوی تو پارسائی است این

□

افتاد مزاج از استقامت

□

رای تو را راه نیست در سخن من

□

بر و دوشش زده طعنه سمن را

□

چون پیمبر را برادر بود حیدر سوی خلق

□

ز دینار و گوهر ز مشک و عبیر

□

این قلم داند ولی بر قدر خود

□

اصل و بنیاد این جواهر خاک

□

وعده‌ها بدهد ترا تازه به دست

□

یکی ده دانه جو محراب کرده

□

اندر آن ره رنجها دیدند و تاب

□

قاب قوسین جای او دانند

□

سالها ره می‌رویم و در اخیر

□

همان نامبردار سیصد هزار

□

این چنین گیجی بیامد در میان

□

ساده رخ نزد آنکه خویشش نیست

□

حیله‌آموزان جگرها سوخته

□

در خانه من ز ساز رفته

□

لیک استغفار این روز ولاد

□

عملت میبرد علم در پیش

□

تا سلیمان لسین معنوی

□

ششم گفت بر مردم زیردست

□

چون ستاره سیر بر گردون کنی

□

راه زد کاروان و ده را کرد

□

این سبب همچون طبیب است و علیل

□

شنیدم قصه‌های دلفروزت

□

امشب باران به ما ده گوشه‌ای

□

مرغ یا ز آب و دانه گوید راز

□

نه قلاوزست و نه ره داند او

□

چو یک سال بگذشت و آمد بهار

□

کاژدهای مرده‌ای آورده‌ام

□

کار خود را نخواهد از کس مزد

□

هر سبب بالاتر آمد از اثر

□

چون بدید او را دهانش باز ماند

□

صدقوهم هم شموس طالعه

□

ذات را غیر چون بپوشاند؟

□

آدم انبهم باسما درس گو

□

یکی گفت کای سرو بالا سوار

□

جز مگر آنها که نومیدند و دور

□

ورنه این دردسر چه میبایست؟

□

هر که باشد از زنا و زانیان

□

چو ماری بر سر گنجی نشسته

□

معدن دنبه نباشد دام گرگ

□

فرش‌های نفیس افگندند

□

خاک شوره گردد و ریزان و سست

□

نیای تو ما را پرستنده بود

□

این چنین آمد ز اصل آن خوی او

□

گر مرید کسی شوی این کس

□

زانک تکمیل خردها دور نیست

□

یوسف و موسی ز حق بردند نور

□

ظاهرش گیر ار چه ظاهر کژ پرد

□

شهوت نفس‌ات به زیر انداخته

□

باز سوگندی دگر خوردند قوم

□

همی‌رفت شادان سوی شهر خویش

□

لیک من آن ننگرم رحمت کنم

□

گر تو داری، مبند بر خود راه

□

حس و فکر تو همه از آتشست

□

رکاب از شهربند گنجه بگشای

□

دفع علت کن چو علت خو شود

□

گرچه آن هموطن ماه و خورست

□

کی بگوید لک‌لک آن لک‌لک بجان

□

چو بشنید بهرام رنگ رخش

□

زمهریر ار پر کند آفاق را

□

زن بد کار خویش خواهد کرد

□

خواجگان این بندگیها کرده‌اند

□

تو از آن مرغ هوایی فهم کن

□

روی در انکار حافظ برده‌ای

□

تف برین خسروی و شاهی ما!!

□

خود حسد نقصان و عیبی دیگرست

□

ورا از تن خویش باشد بزه

□

گفت پیغامبر که خسپد چشم من

□

به چنان خانه‌ای قناعت کرد

□

ور بدیدی کی بجان بخلش بدی

□

نوا که بیفته از هنجار و رسته

□

این سیاه و این سپید ار قدر یافت

□

بنماید به عجز صورت خویش

□

بحر جان و جان بحر ار گویمش

□

بشد تازیان با تنی چند شاه

□

همچنانک ذوق آن بانگ الست

□

او دهد طفل و او ستاند باز

□

چون عطارد دفتر دل وا کنند

□

هیچ مگشا لب نشین و می‌نگر

□

خس بس انبه بود بر جو چون حباب

□

بود روشن بر دانش‌پرستان

□

ز اهل دل جو از جماد آن را مجو

□

ازین پس سزای تو نیکی کنم

□

خلق‌گویان ای عجب این بانگ چیست

□

ایزدت خواست تا پدید شدی

□

من نه گاوم تا که گوسالم خرد

□

خاص از برای وسوسه‌ی دیو نفس را

□

خانه‌ی خود را شناسد خود دعا

□

نوبت ازین پس به نبات آمده

□

تو یقین می‌دان که جرمی کرده‌ای

□

جدا شد ز دستور وز لشکرش

□

غرقه‌ی نوری که او لم یولدست

□

زان بدین عالمت فرستادند

□

صدق بیداری هر حس می‌شود

□

سربریده مرغ هر سو می‌فتد

□

ای مقیم حبس چار و پنج و شش

□

دگر یک گفت:« قتل دیگرست این!

□

شد سرم کالیوه عقل از سر بجست

□

همی‌گفت بر کینه‌ی شهریار

□

آخرون السابقون باش ای ظریف

□

چون قلندر مباش لوت پرست

□

گر خوری سوگند من کی خورده‌ام

□

به خوبان گفت کان صورت بیارید

□

سکندر سواری بسان قلم

□

به همزادان چو در مجلس نشستی

□

پس فزون از جان ما جان ملک

□

به بخشش چو ابری بود دربار

□

ببخشید در شب بسی خواسته

□

تو مرید برنج و بریانی

□

صبر کردن جان تسبیحات تست

□

کیست کز ممنوع گردد ممتنع

□

نیاکان و شاهان ما تا بدند

□

نشاند خویش را پنهان به جایش

□

کوه اگر پر مار شد باکی مدار

□

پس‌انگاه گفتش که شیر آر گرم

□

نه گویندگان بر درش کمترند

□

تیر ایمان چو بر نشان آمد

□

وز نماز و از زکات و غیر آن

□

ز من نیک آمد این اربد نویسند

□

یکی بادسارست داماد فور

□

کس از من در جهان غم‌دیده‌تر نیست

□

علم تقلیدی و تعلیمیست آن

□

بدو گفت کاه آر و اسپش بمال

□

همی بود رستم به ایوان خویش

□

جو و گندم چو بر خطا ندهد

□

گویم ای خورشید مقرون شو به ماه

□

چون بر آرند از پشیمانی حنین

□

بدو گفت رو پیش قیصر بگوی

□

چار دیوار عناصر که به ماه

□

صحبتی باشد چو شمشیر قطوع

□

به ارزانیان داد چیزی که بود

□

کنون بازگردم به گفتار سرو

□

شود از جهل مرد کاهل و سست

□

در سجودت کاش رو گردانیی

□

علم آدمیتست و جوانمردی و ادب

□

ز کابل بیامد پر از داغ و دود

□

چو مالک را برون از دست‌رنجی

□

مطربانشان از درون دف می‌زنند

□

پرستندگان ایستاده به پای

□

بیامد یکی فیلسوفی چو گرد

□

عضوهای رئیسه را در تن

□

او نمی‌خندد ز ذوق مالشت

□

خوی آن هاروت و ماروت ای پسر

□

زنش هم چنان نیز با بوی و رنگ

□

آن که بی‌کار و آن که در کارند

□

آن یکی بازی که بد من باختم

□

کجا داد بر نیک و بد دستگاه

□

سر تنگ تابوت کردند خشک

□

صدر مشروح و صدره چاک زده

□

از تواضع چون ز گردون شد بزیر

□

شفیعی چون من و چون او غلامی

□

چو از من گناهی بیابد پدید

□

پرکن از عقل چشم و گوشی چند

□

همچو جزو متصل دید او ترا

□

اگر من همی نیک مانم به شاه

□

برفتند هر دو به جای نشست

□

کاسه‌ای کندرو خوشی نبود

□

در زمینم با تو ساکن در محل

□

در حقیقت هر یکی مو زان کهیست

□

به شبگیر ازین مرز لشکر بران

□

ز عنقا هست نامی پیش مردم

□

بنگر اکنون زنده اطلس‌پوش را

□

که گوری فروشد به بازارگان

□

ز بهمن برآشفت اسفندیار

□

به ذهنی تیره و طبعی فسرده

□

از تو می‌دزدیدمی وصف شتر

□

به نیک مردان کز چشم بد بپرهیزش

□

ستبرست بازوت چون ران شیر

□

ای چو روباه، نزد شیر مرو

□

تا که موسی نبی ناید برون

□

جوان رفت و آورد خایه دویست

□

ز نزدیک ایشان سواری برفت

□

نشود سخره‌ی دکان اخی

□

جمله عالم آکل و ماکول دان

□

از بقیه‌ی خور که در دندانش ماند

□

ترا گفتم از دانش آسمان

□

ده نشینی چه دیگ جوشاند ؟

□

جامه را بدرید و آهی کرد تفت

□

چو دو گاو گردون میانش تهی

□

چو دیدند کان کار بی‌سود گشت

□

غرض آنست ازین جماعت شهر

□

هست بر ممن شهیدی زندگی

□

تزاحمت الغربان حول رسومها

□

درفشی پس پشت سالار روم

□

دام و دد کرده بر او دندان تیز

□

که برو ما از تو خود چوپان‌تریم

□

بدانید و سرتاسر آگاه بید

□

زمان و زمین بنده بد پیش من

□

همت یار سودمند بود

□

گند مخفی کان به دلها می‌رسید

□

بارها می‌شد به سوی کوه فرد

□

سه روز و سه شب هم برین رزمگاه

□

به سیمین‌ساقش آن مار گهرسنج

□

مرغ جانها را چنان یکدل کند

□

ازیشان گزین کرد گردنکشان

□

به پستی همی بود اسفندیار

□

در شبستان چرخ دولابی

□

آن قفاها که انبیا برداشتند

□

نبات روح را آب از جگر داد

□

بدو اندر آویخته چار مرد

□

هزاران سرو و شمشاد و صنوبر

□

نقب‌زن زد نقب در مخزن رسید

□

همان شیر درنده را بشکرد

□

که هرگز نبیند تنم جز زره

□

زیر این قلعه‌ی همایون عرض

□

گرچه آتش سخت پنهان می‌تند

□

گفت سوداناک خوابی دیده‌ام

□

تو گفتی نشاید مگر داد را

□

زیر بستانش دلش رخشنده نور

□

گر ترا چشمیست بگشا در نگر

□

کسی کش بود پایه‌ی سنگیان

□

بفرمود تا برکشد سوی روم

□

اندکی خلق خوشترک باید

□

نه قبول اندیش نه رد ای غلام

□

کالهی بر نظامی کار بگشای

□

نگیرد ز کار درم نیز یاد

□

به یوسف گفت کای از فرق تا پای

□

هر کراهت در دل مرد بهی

□

بخفت آن شب و بامداد پگاه

□

اگر کشتنیم او کشد شایدم

□

خون ناحق مکن، چو یابی دست

□

ای بکرده یار هر اغیار را

□

تو حیاتی می‌دهی در هر نفس

□

بپیمود زان مرز فرسنگ شست

□

چو بهر خط ز طبعش سر زدی خواست

□

صد هزاران سایه کوتاه و دراز

□

مر این را که گفتی تو پاسخ یکیست

□

بپرسید طینوش کاین چون کنی

□

من از آن توام چو هستی اهل

□

آن نمی‌خواهد که آهن کوب سرد

□

ترا از یار نگریزد بهر کار

□

بر مهتر آمد زمین داد بوس

□

در کنار تو به جز مقصود نی

□

عاشق و معشوق مرده ز اضطراب

□

بدو گفت بهرام کاین داستان

□

وزان سو فرامرز چون پیل مست

□

سخنی کان ز اهل درد آید

□

این سخن پیدا و پنهانست بس

□

گفت نقش رشک پروینست این

□

که این بند تابوت را برگشای

□

تو را آرام‌جان پیوسته در پیش،

□

چون یقینت نیست آن بخت ای حسن

□

بیامد چو نزدیک دریا رسید

□

پذیرفت پاکیزه دین بهی

□

رنج بسیار برده از هر باب

□

نایب حقست و سایه‌ی عدل حق

□

کنون گر خون صد مسکین بریزند

□

ار ایدونک بخشایش کردگار

□

هم بر این اجمال‌کاری، این خطاب

□

خلقت طفل از چه اندر نه مه‌است

□

هنر نیز ز ایرانیانست و بس

□

نبد جز بزرگی و آهستگی

□

تا ازین بندگیت باشد ننگ

□

صرصری می‌برد بر سر تخت شاه

□

پس مثل بشنو که در افواه خاست

□

ز دینار گنجی فرو ریختند

□

پدر هم آرزوی روی او داشت

□

مصطفی‌اش در کنار خود کشید

□

به موبد چنین گفت کاکنون نبید

□

بزرگی و شاهی و لشکر وراست

□

این گنه را که عذر داند خواست؟

□

اسپر خود کرده حق آن سنگ را

□

کسی کو ده کمان حالی کشیدی

□

سزای تو گر نیست چیزی که هست

□

از گناه ار چه چرک ناک شویم

□

می‌زند بر روش ریحان که طریست

□

ز گفتار او شاد شد شاه هند

□

هرانکس که آید بدین بارگاه

□

جاودان جمله داد و دین زاید

□

صبر گیریم امشب از خور تن زنیم

□

خلق زشتت اندرو رویت نمود

□

ابا پشه و مور در چنگ مرگ

□

همه شب تا سحرگه کارش این بود

□

هرکه را دیدی برهنه و بی‌نوا

□

چو بشنید مزدک زمین بوس داد

□

بدیدند جنگی برش پر ز خون

□

خیز و جامی ز دست مادر کش

□

کی دروغی قیمت آرد بی ز راست

□

زمین کن کوه خود را گرم کرده

□

به چاره به رویین‌دژ اندر شدم

□

منجم چون ز ایمان بی‌نصیب است

□

کوه با وحشت در آن ابر ظلم

□

به بهرام گفتند کای شهریار

□

چو آمد به نزدیک بهمن فراز

□

خوب چون روی خود بیاراید

□

لیک داند هر که او را منظرست

□

دام دیگر بد که عقلش در نیافت

□

به گیتی همان کن که کام آیدت

□

چه جوید از سر زلف و خط و خال

□

این شه ترمد ازو در وهم بود

□

جوانوی بیدار با او بهم

□

برفتند کارآزموده سران

□

غار ما منزل پلنگانست

□

قصد آن مه کرد اندر خیمه او

□

ز کژ گوئی سخن را قدر کم گشت

□

چو تنهاست ما نیز تنها شویم

□

مقدر گشته پیش از جان و از تن

□

گردش چشمش مرا لشکر نمود

□

برین گونه تا هفت سال از جهان

□

ز رستم چو بشنید گویا سخن

□

طفل گویا و مادر خاموش

□

که جزا اظهار جرم من بود

□

بی‌نهایت کیش‌ها و پیشه‌ها

□

بایوان او روز فرخ کنیم

□

همه سرگشته و یک جزو از ایشان

□

بنگر اینها را که مجنون گشته‌اند

□

ببردند چون دید شنگل ز دور

□

دل رستم از غم پراندیشه شد

□

چون از آن جنبش شبانروزی

□

بلک چون نطفه مبدل تو به تن

□

ندانم تا من مسکین کدامم

□

همان نیز تنها سکندر بخفت

□

هر آنچ آن هست بالقوه در این دار

□

مرکب توبه عجاب مرکبست

□

چو بهرام پیروز بهرامیان

□

به کردار کوه آتشی برفروخت

□

نه کسی تاب دیدنت دارد

□

کاله را صد بار دید و باز داد

□

و او به دندان و چنگ دشمن سوز

□

بران خستگیها بمالید پر

□

کسی کارباب لعن و طرد و مقت است

□

سر دیگر هست کو گوش دگر

□

صوفیست انداخت خرقه وجد در

□

همی پهلوان بودم اندر جهان

□

هر چه از فیض او براندوزد

□

متهم کن نفس خود را ای فتی

□

زهر شمشیر کو چون صبح جسته

□

نگویی مگر آنک بهتر بود

□

تجلی گر رسد بر کوه هستی

□

نقل خارستان غذای آتش است

□

ز بیم آن که ننشیند خلاف رای او نقشی

□

وز ایدر برهنه شود باز خاک

□

هر چه مستت کند شراب تو اوست

□

راه جان‌بازیست و در هر غیشه‌ای

□

ز آفت بید برگ بادخزان

□

سکندر ز نصر این سخنها شنید

□

برو خود را ز راه خویش برگیر

□

بر امید وصل تو مردن خوشست

□

کیمیای نو کننده دردهاست

□

خردمند و بادانش و دستگاه

□

بود اندر مشیمه یک چندی

□

که مرا اومید از تو این نبود

□

یک هفته یا دو هفته کم و بیش صبح و شام

□

گزین کرد مردی که دانست راه

□

یکی از زلف و خال و خط بیان کرد

□

که ای رخت تابان چون ماه شب‌فروز

□

نظم لعب آیین ما نسبت به آن لفظ متین

□

بدو گفت رستم که ای مرد پیر

□

صدق آیینه ایست حال ترا

□

ساعتی در وی نظر کرد از عناد

□

جز مگر دزدی که خدمتها کند

□

شغاد آمد آن چرخ را برکشید

□

کشیده جمله و مانده دهن باز

□

عقد کردش با امیر او را سپرد

□

فرض می‌آری به جا گر طایفی

□

همی درکشد این ازان آن ازین

□

هر کجا عقل و جان تواند بود

□

ور تو آن را فرع گیری و مضر

□

از این روی جز جنگ جستن نخواهی

□

سپاسم ز یزدان که بگذشت سال

□

از ظلمت و ز نور درین تنگنای غم

□

کار او دارد که حق را شد مرید

□

کنند نسبت چندان خطا به من که مگر

□

بکشتند چندان ز شیران که راه

□

در خروش آمدن به قوت جهل

□

زو قیامت را همی‌پرسیده‌اند

□

ای خدا و ای خدا چندان بگفت

□

زانک گردشهای آن خاشاک و کف

□

چون کاه میکشد به خود این چهرهای زرد

□

او مهذب گشته بود و آمده

□

خلق را از بند صندوق فسون

□

خلق در صف قتال و کارزار

□

چون مزاج هوا تبه شد و آب

□

بانگ می‌آید تعالوا زان کرم

□

گر قادر بد، خدای عاجز

□

نقشها را میخورد صدق عصا

□

راه بسیار شد، مرنجان خر

□

صور جمله‌ی کاینات و تو معنی

□

بود جناب معلای او مطاف انام

□

اگر به دست تو کردی که جمله کرده تست

□

نیستت جای، در چه جایی تو؟

□

دم درکش و فضل و فن رها کن

□

اسپر آهن بود صبر ای پدر

□

به صدق روی دعا همچو جبرئیل امین

□

گویند: اوحدی سفری آرزو نکرد

□

گفت، اتابک چو این سخن بشنید:

□

آن عوان را آن ضعیف آخر چه کرد

□

گر نقب زنست نفس و دزدست

□

فکرتش چون نشد بغیری خرج

□

چو خود را ملک او بینی جهان اندر جهان باشی

□

روز مبارزت به دلیری و دست او

□

شاه گفتا خلوت آمد، راز گوی

□

نام وجودت «لافتی» منشور جودت «هل اتی»

□

قتلت نفسا بلاذنب و لاحرج

□

چو درد فاقه‌اش اکثر دواپذیر شده

□

هر آن سوار که نزدیک او به جنگ آید

□

هر یکی مشکلی پدید آرد

□

جنگ میان بندگان کینه میان زندگان

□

خشم اشتر نیست با آن چوب او

□

تیغت ز خون پیکر گردان در آنزمان

□

ای زاهد، ار به سر عبادت رسیده‌ای

□

لوحش الله چون حصار آسمان ذات‌البروج

□

امنشان از عین خوف آمد پدید

□

وان را که نخواهد که در این خانه بود ملک

□

سرقت عقول الناس فی حربه

□

تا رو نهد ز گردش چرخ ستیزه گر

□

مر گوهر با قیمت و با فضل و بها را

□

سایه در خورشید گم بینی مدام

□

آتش دوزخ به آب چشم من کمتر نشیند

□

ادیب فکرت آن داناست کاطفال دبستانش

□

به قدر دولتت گر طول یابد رشته‌ی دوران

□

امر کن تا به در کاخ تو از عود کنند

□

فتی عالم هاد وزیر کانه

□

ز رشته‌ی تابی تدبیر گوئی اندر کیش

□

اصل صد یوسف جمال ذوالجلال

□

در صف جنگ آنزمان افکند از گرد راه

□

ز نالیدن چنگ و رود و سرود

□

ما للقدیم شبیه حادث لکن

□

این چنین جانی چه درخورد تنست

□

بسا کسا که رسید از عطا و نعمت او

□

یا صاحبی اصدقنی بحق اخاء

□

وطن آوارگی غربت آهنگ

□

سوی او از شاعران و زایران شرق و غرب

□

خر بسوز و مرغ جان را کار ساز

□

از آزادگان این نباشد شگفت

□

ز رنج یاران نالم، نه دشمنان که مرا

□

در پای صولجان تو افتاد همچو گوی

□

ای شهریار ملوک عالم

□

یا قبح شروان خذ کتابی‌ها

□

وز پشت سرش سوار بسیار

□

زانک بس با عکس من در بافتی

□

جرم خور تیره رای او روشن

□

میانشان چو آن داوری شد دراز

□

مایل مهر و وفا طالب صدق و صفا

□

کردی ای نفس بد بارد نفس

□

یکی مستمند باد، یکی باد دردناک

□

اعجیب مدلین عرضت علی

□

صیت این دولت بر صورت از آن است بلند

□

چه باید تو را سلسبیل و رحیق

□

ریگ بودی گر بخفتی بسترش

□

دو بازو و رانش ز ران هیون

□

جز صباحی که در سخن او راست

□

یارب به لایزالی سلطان لم‌یزل

□

فتح مکران و در پیش کرمان

□

کسی کاو بود مهتر انجمن

□

لب سوال وی از بهر کاه می‌جنبد

□

هر وفا را کی پسندد همتت

□

روز و شب بی او نیاسودی دمی

□

بدو گفت گرسیوز این خواب شاه

□

همیشه بود تا به بزم جهان

□

باریک شد این جا سخن دم می‌نگنجد در دهن

□

با تاج و کمر باد و چنان باد که هر شاه

□

تو بالا گزین و سپه را ببین

□

گر بریزند از در جوئی به هامون آب بحر

□

بس کس که او چون قصد وی کرد باز

□

هر دو چشمش فتنه‌ی عشاق بود

□

چو آمد خروشان به تنگ اندرش

□

الا پیوسته تا احباب را از شوق می‌گردد

□

قضا زد آتش غیرت به مهر و ماه آن دم

□

ای بار خدای ملکان همه گیتی

□

چنان کرد روشن جهان آفرین

□

گر صاحب بصارت هوشی متاع خویش

□

بود هاروت از ملاک آسمان

□

همت عالیم ممدوحم بس است

□

سخنهای چرب و دراز آوری

□

هرکه بدان چنگ روان چنگ داشت

□

فلک چو جلوه‌کنان بنگرد سمند تو را

□

میان لشکر عاصی نگه داشت

□

به خم کمندش بیاویختی

□

یک دگر را عجب اگر نکشند

□

شیر خدای بود علی، ناصبی خر است

□

تا بدانی تو که از چنگ اجل

□

همی رفت با او تهمتن به هم

□

خر صفت، بار کاه و جو برده

□

به‌نوازش که شود تا ابدت مدح سرا

□

چندانکه بود ممکن و او را به دل آید

□

نباید که از ما غمی شد ز بیم

□

آن چنان رو بر سر مدحش کز اعجاز سخن

□

ممنی باشم سلامت‌جوی من

□

حال خود سر بسته گفتم اندکی

□

بدانگه که گرسیوز بدفریب

□

از برای پرده‌داران درش فراش صنع

□

به مستی توان در اسرار سفت

□

اگر مخالف تو رز نشاند اندر باغ

□

به دشتش کشیدند پر آب روی

□

ورچه انعام خاص پی در پی

□

پی نام و نانند خلق زمانه

□

گر نمی‌گویی دروغ ای بی‌نوا

□

نهاد از بر رخش رخشنده زین

□

ما چه گویی، قضا چو چوگانی

□

کای شاه‌زاده محتشم دل شکسته را

□

که دل و همت تو بس نکند

□

بخندید سهراب و گفت ای سوار

□

چه گفتی مدح و سفتی درو زیب گوش جان کردی

□

تو مثال شادی و ما خنده‌ایم

□

دل به کل از خویشتن برداشتیم

□

یکی شیر پیکر درفشی به زر

□

درو از مشرب عرفان روان صد چشمه‌ی حیوان

□

تا قصر زرد تاختی و لرزه اوفتاد

□

از پی خدمت و صید تو فرستند به تو

□

بگفت آنک با پیلتن رفته بود

□

هست چون زیب لب اطناب مهر اختصار

□

همچو ماهی یکی گروه از حرص

□

گر چنین مقصود من حاصل شود

□

کسی کاو چو من دید بر تخت عاج

□

سبحه‌اش نور و مصلاش ردای رحمان

□

خلایق تا امان یابند از دست اجل بادا

□

مردمان اکنون دانند که چون باید خفت

□

سپهدار سهراب نیزه بدست

□

پوشیده دار آن چه کشیدی که عنقریب

□

چون خیالی در دل شه یا سپاه

□

گاه چون نیلی شدی آن ناتوان

□

بدو گفت گنج و گهر پیش تست

□

پیش سلیمان چو مور تحفه‌ای آرم ملخ

□

رموز سر اناالحق چه داند آن غافل

□

تخت شاهی و پادشاهی و ملک

□

همی ریخت خون و همی کند خاک

□

همیشه تا خرد اندر حساب مدت عمر

□

گفتم ایشان چو ستاره اند و ملک یوسف ماه

□

در دبیرستان این سر عجب

□

چنین گفت کامشب نباید غنود

□

درگه تو چو مجمع فضلاست

□

گر به شتابندگان نهی تو گردد دچار

□

جهانیان را بسیار امیدهاست بدو

□

به قلب اندرون رستم زابلی

□

وز بهر بقای دولت شاه

□

خویش را تعلیم کن عشق و نظر

□

در میان طاس مانی مبتلا

□

سپهر بلندش به پا آورید

□

روز دیگر، چو شاه وا گردید

□

پیوند کسی جوی کاشنائی است

□

فال بد چون زنم این حال جز اینست مگر

□

به رنجست گنج و به نامست رنج

□

سخن تمام چو شد محتشم برای دعا

□

عقل می‌گوید تو را بی بانگ و بی کام و زبان

□

به نیک و به بد هر چه شاید بدن

□

همان نیز مادر به روشن روان

□

بر سر آید پسر ز اهل زمان

□

این طاعت ارچه نیک نکردم ادا ولی

□

راست گفتی به فر دولت میر

□

سیاوش چو آن دید آب از دو چشم

□

تیره گشت از روبهان ماوای شیری کز شرف

□

حلقه‌ی آن در هر آنکو می‌زند

□

یکی کوه دیدم سراندر سحاب

□

از اسپ اندر آمد دو دستم ببست

□

کشتی نوح از نظر من نجات یافت

□

سیب، طعمش قوت دل می‌دهد

□

به هر می خوردنی چندان به ما بر زر تو در پاشی

□

بکوشیم و فرجام کار آن بود

□

چند و چند از حکمت یونانیان؟

□

دل من پر از آرزو بود شاها

□

همه نیکی ات باید آغاز کرد

□

بدان بیرانهای محنت آباد

□

نظری کن به مفلس عوری

□

هزار راز ز سائیدن قلم به ورق

□

آن پادشاه کز ملکان بستد

□

عمر دوم، که بستد جان ز فرزند

□

کی بود کی خسروا کز بحر طبع موج زن

□

می‌زنم نعره درین روضه و عیون

□

بفرمود پس کاوه را پادشا

□

اگر چه بیشتر هندوستان زاد

□

تو نه آنی کز اصل دیده نه‌ای

□

هرچه بینی در جهان دارد عوض

□

هزار سال زیاد این بزرگوار ملک

□

بده سیم و درم بی‌مایگان را

□

تو آن شمع جهانتابی که یک یا چند

□

بس ترش و تنگ جای است این ازیرا مر تو را

□

منوچهر با قارن پیلتن

□

نیازی ده ز ملک بی نیازی

□

تا کی آخر به بند برهانی؟

□

تا دشمنان آن ملک و انس و جان شوند

□

هر که به ما قصد کند پیش ما

□

چو آمد در شبستان شه آن شمع

□

وز خداوند خود امیدم بود

□

زاهد با ترس می‌تازد به پا

□

برآن آفرین کو کند آفرین

□

بجز تازی، که میر هرز بانست

□

یافتش عاشق از ظهور صفت

□

آن علم ز چون و چرا خالیست

□

تا چون ز در باغ درآید مه نیسان

□

وداع یکدگر کردند گریان

□

ابر نوال تو را مایه کم از یم مباد

□

خواسته نزد تو ندارد خطر

□

ببرم پی اژدها را ز خاک

□

نامزد گشتن لشکر بیزک سوی «او د ه»

□

شعر که نقد روان معدن طبع است

□

زهی اعظم وزیری کز شکوهت

□

همه خوبی و نکویی بود او را ز خدای

□

همی کردند سیر ماه و انجم

□

ناله کن گر چه شب رسید به صبح

□

آنگه آن می را بود کل اختیار

□

چه از جوشن و ترگ و رومی زره

□

چو خان کرد این وصیت پاسبان را

□

در شکم مادر ضمیر چو خواهم

□

از دل سفینه باید و از دیده ناخدای

□

تا به وقت خزان چو دشت شود

□

چنین تا هشت ساله دختر رای

□

نه تو را هیچ کسی جز غم جان دلجویی

□

قیمت دانش نشود کم بدانک

□

دو ابرو بسان کمان طراز

□

به دود انگیزی زینگونه سوزی

□

چو مردم سگسواری کن اگر چه نیستی زیشان

□

توجهش چو به نهج الحق است و کشف الصدق

□

همتش برتر از تواناییست

□

رسید آن خادمی عفریب وش نیز

□

در جهان تیره جز روشن‌دلان عشق را

□

گفت آن آن فلان میر اجل

□

که فرمان دهد تا سر کتف اوی

□

چو سودای دلت کم گشت چیزی

□

چه می‌دانند کار دولت این قوم

□

نه بهره ز علم فروع و اصول

□

چه مرکبیست به زیر تو آن مبارک خنگ

□

برد در دوزخم با آتشین بند

□

به مال و عمر اگر چه توانگرست و جوان

□

همیشه تا نبود خوبکار چون بدکار

□

شدند انجمن دیو بسیار مر

□

سبک، فرمان پذیران در دویدند

□

گویی زمان رسید که از هیضه قی کند

□

ز رشگ دست زر ریز تو بر سر خاک می‌بیزد

□

خداوند ما را ز کس بیم نیست

□

چهارم چون ز کار او ورق گشت

□

بر در آن معدن از جواهر عرفان

□

دیو گوید ای اسیر طبع و تن

□

بدو گفت شاه ای خردمند پور

□

سبزه نورسته تو گوئی مکر

□

محکمه آن وقت محشر باشد و محضر ملک

□

چون تو، بس طائر بی تجربه خوشخوان

□

مهرگانت خجسته باد و دلت

□

به شاهی سهل باشد ملک را نی

□

تو عالمی که حاصل ایام عمر من

□

زشت است که صد سال دو تن پیش تو باشد

□

مرا مهر او دل ندیده گزید

□

خضر خان را خبر شد کامد آن خار

□

در پرسش ما شکر فشانده

□

از کسی جز وی نمی‌آید که شب بیداریش

□

او را سزد بزرگی و او را سزد شرف

□

کمان گر بشکند هنگام پیکار،

□

مرا که آتش شوق تو دل به جوش آورد

□

از پیاز و گندنا و کوکنار

□

بدان ای سر مایه‌ی تازیان

□

کی کند اندیشه روز حساب ؟

□

چون تو شیرین از شکر باشی بود

□

بفکن این لاشه‌ی خونین، تو نه ناهاری

□

تا همی پیدا بود نیک از بد و نرم از درشت

□

گرفته چون پیاله تال در دست

□

از دست توست خربزه در خانه‌ای نهان

□

ز تو داد نا یافته کس ندانم

□

هر آنکس که بود اندر ایوان تو

□

موج گران یافت سبک بر رود

□

جمله معشوقست و عاشق پرده‌ای

□

زین لاف و دعوی احسن و اولاست محتشم

□

همه کرامت از ایزد همی‌رسید به وی

□

چنان بخشد به خسرو شربت کام

□

سربلندی سرو و خنده گل نوای عندلیب

□

یافتم خلوت زنم از شکر بانگ

□

هر آن چیز کان نز ره ایزدیست

□

عدد سالهای مدت تو

□

آب حلم و آتش خشم ای پسر

□

سر خود گیر و از این دام گریزان شو

□

گرهی را نهالها ز چگل

□

بر پای نشستم آخرالامر

□

چو ابریشم شوی آید و ریشم تاب وحی او

□

چه کند مرد جز سفر چو گرفت

□

جهاندار ضحاک با تاج و گاه

□

عالم معنی عروسی یافت زو

□

گرنه بدین قاعده بودی قرار

□

صلب جهان پر است ز اقران او ولی

□

فرقت پرده‌ی تو گشت مرا

□

تاویلش از خزانه‌ی آن یابی

□

الا یا ساقی السکری انل کاساتنا تتری

□

گوش من از گفت غیر او کرست

□

همه خواسته بر شتر بار کرد

□

ای عطارد بس از این کاغذ و از حبر و قلم

□

ای که جان را بهر تن می‌سوختی

□

چه همی هیمه برافروزی و نان بندی

□

گفتم: کزو به شکر چه مقدار کس بود؟

□

بود گشایش کار جهان به پهلویش

□

بناز نیم شب زلفت بگیرم

□

روزی درخش تیغ تو بر آتش اوفتاد

□

پرستنده کردیش بر پیش خویش

□

چون خیالش نیم شب در سینه آید می‌نگر

□

دل ترا در کوی اهل دل کشد

□

در میان داوران شد واجب الطلوع آن قدر

□

در همه شغلها که دست برد

□

چون خار تو خرما شد، ای برادر

□

ای درد و غم تو راحت دل

□

گفت ای گریان چو ابر بی‌خبر

□

کجا کارشان همگنان پیشه بود

□

این را به چپ کشاند و آن را به راست آرد

□

تا ز ریاضت به مقامی رسی

□

چو گوی از دست ما بردند فرجام

□

نام آن لشکر به گیتی گم شود کز بهر جنگ

□

چو بی‌طلب رسد از مطبح تو روزی من

□

در زیور پارسی و تازی

□

گر همه خلق به دین اندر دیوانه شدند

□

به خون برادر چه بندی کمر

□

که دامنم بگرفته‌ست و می‌کشد عشقی

□

مفلس بخشنده توئی گاه جود

□

مشک یابند ز مشکوت و صباح از مصباح

□

تا همی سرخ بود آذرگون

□

خواجه دهد سیم و زر چو کوه به طالب

□

روی تو به شاه پشت بسته

□

جان خفته چه خبر دارد ز تن

□

چنان پهلوان زاده‌ی بیگناه

□

به مجنون تو بازآ و این را رها کن

□

فالق الاصباح اسرافیل‌وار

□

زندانی وقت عزیز، ای دل

□

رز لاغر و پژمرده شد و گونه تبه کرد

□

به عهد تو ای از تو اطراف گیتی

□

فرود آمد به دولت گاه جمشید

□

ز صد هزار خلف یک خلف بود چو حسین

□

سخن چون به گوش سیامک رسید

□

کردار مدار خار و سوزن

□

شاه بدانی که جفا کم کنی

□

نیست بر دامن پاک آنقدرش گرد هوس

□

عطای او نه ز دشمن برید و نه از دوست

□

شنیدم که ریگ سیه را به گیتی

□

که شاهی کاردشیر بابکان بود

□

این قدر گر هم نگویم ای سند

□

ز شاهان مرا دیده بر دیدنست

□

گشته بدو زنده نام احمد و حیدر

□

ظلمتی را کفتابش بر نداشت

□

به سرچشمه‌ی جان، شکسته سبوئی

□

کاندر آن روز که من مدح تو آغاز کنم

□

ز آتش قهرت شراری گرددش قائم مقام

□

لطفش بگه صبوح ساقی

□

گر می‌بکرد خواهی تدبیر کار خویش

□

زبان راستی را بیاراسته

□

به دشمن نمائیم روشن که ما

□

زیر کف پای کسی را مسای

□

وآن نظم مدح نکته شناسی بود که او

□

بسا مردم مستحق را که تو

□

آهستگیی باید آنجا و مدارایی

□

چو بر خود رنج ره کوتاه کردم

□

هر که بنهد سنت بد ای فتا

□

نشاید درنگ اندرین کار هیچ

□

خرد تواند جستن ز کار چون و چرا

□

در دل سفره نگردد مستحیل

□

گاه، غافل گردد از اطعام من

□

به سرایی درون شدم روزی

□

سخت رویی که نه رخ بر سم اسب تو نهد

□

از صاعقه اجل که می‌جست

□

چون توئی خاقان ترکستان طبع

□

همیدون شکسته ببندش چو سنگ

□

من زرق او خریدم و خوردم به روی او

□

گر چه دیوار افکند سایه‌ی دراز

□

سهمه فی قوسه کالطیر فی برج‌السما

□

پادشه زادگی و خصم کشی

□

وز خراسان: بوشعیب و بوذر آن ترک کشی

□

دهان و لفجنش از شاخ شاخی

□

روی از نقاش رو می‌تافتی

□

ز کشور به نزدیک خویش آورید

□

مرغ است همان طوطی و هم جغد ولیکن

□

این جهان و راهش ار پیدا بدی

□

مار خود، هم تو خودی، مار چه افسائی

□

هر که با تو به جنگ گشت دچار

□

ز خسم خشک و تر هستیش بر آرد دود

□

لیلی چون بریده شد ز مجنون

□

چون نیندیشی که حاجات روان پاک را

□

منوچهر را با سپاه گران

□

کرانه کن از کار دنیا، که دنیا

□

گفت نخواهی که وبالت کنم

□

ابتدا به در دعا اکنون که گر سحرست شعر

□

در حلم نایبانند او را جبال

□

غار جهان گرچه تنگ و تار شده‌است

□

دولت سبب گره گشائیست

□

ز اندازه بیرون خورده‌ام کاندازه را گم کرده‌ام

□

همی سوخت باغ و همی خست روی

□

گر موم شوی تو روغنم من

□

من غم تو می‌خورم تو غم مخور

□

جهل بلندی نپسندد، چه است

□

روز یک نیمه، کمند و مرکبان تیز تک

□

آنچه از حسرتش سکندر مرد

□

پرورده عشق شد سرشتم

□

اشک‌ها راندم و گر حاضر می

□

پرستندگان هر یکی آشکار

□

ای امتی ز جهل عدوی رسول خویش

□

بار عنا کش به شب قیرگون

□

دیوان ثانی غزل من که حال هست

□

راست گفتی درختها بودند

□

آن دایره پرگار از آنجای نجنبد

□

می‌رفت نهفته بر سر بام

□

دو ده دان هر دو کون دو جهان را

□

بدو گفت من چاره سازم ترا

□

خلق را از بهر معنی قران باید امام

□

عاقبت دیدن نباشد دست‌باف

□

چون ز سینه، آب دانش، جوش کرد

□

نه مرد را سر آن کاندر آن نهادی پی

□

ظلم ترک دیار تو داده

□

عقیقت گر خورد خونم ازین بیش

□

گر شما جز که علی را بخریدید بدو

□

گر چه گیتی ز ابر تازه شود

□

دزدی و طرار ببردت ز راه

□

گر به فلک برشود از زر و زور

□

بر فلک بهر تو بادا کوس دولت پر صدا

□

فرستاده را سر بریدند پست

□

از چشمه‌ی چشم و از یکی صانع

□

گنج تو به بذل کم نیاید

□

برهندی همه از ظلمت این نفس لیم

□

چنین داد پاسخ که آز و نیاز

□

من بر سر دشمنانت صمصامم

□

داد حق عمری که هر روزی از آن

□

بود عقلش فاسد و ناقص ولی

□

گرامی کن او را که درپیش تو

□

در مقامی که شیر رایت را

□

گرفتش دست و یکسو برد از آن پیش

□

بهای خیر طلب می‌کنم بدین زاری

□

یکی داستان کردم از نوش‌زاد

□

واکنون که شدی ز حالم آگاه

□

خاک شو مردان حق را زیر پا

□

الغرض نواب سلطان را سلام و تهنیت

□

چو زروان به گفتار مرد جهود

□

مرا با ثناهای او نیست تاب

□

به چاه آن زنخ بر چشمه ماه

□

ز هر چه دارد غیر خدا شکوفه کند

□

دل و گوش کسری بگوینده داد

□

نیستی آگاه به حق خدای

□

بر در هر کس چو صبا درمتاز

□

علم است میوه، شاخه‌ی هستی را

□

دران کاخ بنشست بوزرجمهر

□

وانکه محتاج اوست هر کس هست

□

بخسبانم ترا من می خورم ناب

□

یاد نیاید ز طاعتت نه ز توبه

□

از اندوه و شادی سخن هرچ گفت

□

فرزند دیو را رطبم زهرمار گشت

□

صاحب ده پادشاه جسمهاست

□

گر کشد بر کره‌ی مصمت خورشید کمان

□

برهمن بکوه اندرون هرک هست

□

زان روز مرائی شد و گشته ست سبکدل

□

چنان فریاد کرد آن سرو آزاد

□

ای کف زنم مختل مشو وی مطربم کاهل مشو

□

نویسنده گفت این نه کارمنست

□

دراز گشت مقامت در این رباط کهن

□

از عصا ماری و از استن حنین

□

گر کج روشی، براستی بگرای

□

ورا پادشا نام طلخند کرد

□

بود از رشح جام احسانش

□

سر خیل توئی و جمله خیلند

□

خون بها گر هزار دینار است

□

کنیزی شد صنم را تنگ دل کرد

□

مایه‌ی هر دوست آب و خاک ولیکن

□

دجله بود قطره‌ای از چشم کور

□

گرت هواست ز شاخ بلند گل چیدن

□

دری بر بسته دید و میزبان دور

□

نشستم از برش چون عرش بلقیس

□

گرچه نظر تو بر نظامی

□

زود باشد کز گریبان بقا سر برزند

□

او پهلوی یار خویشتن رفت

□

ور بکاری آزمون را تخم آز

□

صبح بدان میدهدت طشت زر

□

ز تیغ حرص، جان هر لحظه‌ای صد بار میمیرد

□

فراوان ریخت از لولوی منشور

□

ایما به ثبات دولت تست

□

خواهم به طریق مهر و پیوند

□

چو از عادت او تفکر کنی

□

شه از شیرین چو دید آن تازه رویی

□

هاروت همانا که بست راهت

□

دور فلک چون تو بسی یار کشت

□

بنا نهنده این نه بنا مگر نهد از نو

□

هر لاله، به بوی، مشک گشته

□

نافه را و مشک را و سیم را و جام را

□

پیغام به تیر و نیزه تا چند

□

بیا ای شمس تبریزی مکن سنگین دلی با من

□

و امروز که باز ماندی از کار

□

به دین جوی حرمت که مرد خرد

□

تا چو بنفشه نفست نشنوند

□

همنیروی چنار نگشته است شاخکی

□

ناگاه که از خود آیدم یاد

□

بحری از دانش است مالامال

□

فرس بیرون جهان از کل کونین

□

چو آب هر دو یکی بود و آب این یک تلخ

□

بینی رخ دوستان جانی

□

مشواد این بقعه، خود نشود، هرگز

□

شیخ کامل بود و طالب مشتهی

□

رساند مژده به یک بار هاتفی که نوشت

□

غلطید به خاک تیره مویان

□

تا سعد و نحس باشد، با اختیار باشد

□

نوفل چو شنید حال مجنون

□

رنج تو در کارگه بندگی

□

ای گرد، چو بر تنش نشینی

□

اندر این جای سپنجی چه نهادی دل؟

□

دین که قوی دارد بازوت را

□

شبرو دهر نگردد همه در یک راه

□

مشعل کش آفتاب و انجم

□

به پای او اگر آفاق پیماید عجب نبود

□

به چشم خویش دیدم در گذرگاه

□

چشم و گوش خلق بی‌شرح رسول

□

باشد چو زنی ستون خانه

□

سامه کجا یافت ز دستان او

□

زشت باشد روی نازیبا و ناز

□

زهی شاه بزرگ القاب کادنی بندگانت را

□

هر جا که کنم نشست یا خاست

□

نامردمی نورزی و ورزی تو مردمی

□

چون شیفتگی و مستیم هست

□

موش پرسید، این کمانک چیست

□

ز شیرین کاری جادو زن پیر

□

گویند «چرا چو ما نمی‌باشی

□

آنک او بسته‌ی غم و خنده بود

□

تو اندر دکه‌ی دانش خریداری و دلالی

□

درونم سوخت این حاجت نهانی

□

از پی روشنی دیده‌ی اجرام کشند

□

کم گوی و گزیده گوی چون در

□

هر مهره‌ای که من به سخن گوهری کنم

□

بیداری پاسبان بی مزد

□

جز پند حکیم و علم کی راند

□

گر همه عمرت به غم آرد به سر

□

به قدر رتبه اگر خطبه‌ات بلند کنند

□

من ار صد بار خود را بر تو بندم

□

باش تا سال دگر نوبت کرا خواهد بدن

□

از شادی آن خزینه خیزی

□

قماش دکه‌ی جان را، بعجب پوساندیم

□

تاب دهد چهره ز برنایست

□

کرا نیست از سر خلقت خبر

□

دانه که طرحست فرا گوشه‌ای

□

نگردد شاخک بی بن برومند

□

به خوش خوئی توان با دوستان زیست

□

نامدندی به زمین بی زر و خلعت اطفال

□

مجوسی را مجس پردود باشد

□

زمانی اندرو می خاک خوردی

□

آنکه چشید این قدح تلخ فام

□

بشتاب و بجوی راه این باغ

□

اندک اندک آب بر آتش بزن

□

جلالت کزین تنگ میدان برونست

□

شب تا سحر و ز صبح تا شام

□

افزون به شرف ز شرقی و غربی

□

گر بر سر صید سایه داری

□

خوشست نغمه‌ی مرغی بساحت چمنی

□

لشکر طلبید و بارگی خواست

□

خشم را طاعت مدار ایرا که خشم

□

علم و حکمت زاید از لقمه‌ی حلال

□

دیبه‌ی معرفت و علم چنان باید بافت

□

بباید ساختن جوئی به تدبیر

□

به افسون سخن بندم زبان نکته گیری را

□

به خون گرم شست آن خوابگه را

□

می‌گشت در میانه‌ی وجه و قدم مدام

□

بر زانوی درد سر نهاده

□

این دیو سران را مدار مردم

□

راه یقین جوی ز هر حاصلی

□

این معانی که نکته‌های بدیع

□

یاری که نیایدت در آغوش

□

من به یمگان در نهانم، علم من پیدا، چنانک

□

کان کندن من مبین که مردم

□

تو طبیب حاذق و ما دردمند

□

در ان مجلس که بد از عشق بازار

□

کار عامه است این چنین ترفندها

□

شرح این هجران و این خون جگر

□

روسبی از کم و بیش آنچه کند گرد، همه

□

بگفتش گر نهد بر چشم تو پای

□

تا بیارم فصلی از جودت که دفتر را تمام

□

بینائی دیده چون بریزد

□

چون سزاوار عتابی به تن خویش تو خود

□

تا زر اندودیت از ره نفکند

□

گر تو ببری به جهد بادیه‌ی جهل

□

چون چند جفاش برسرآورد

□

مضیق است زمان ای زمان مزین ساز

□

این عجب نبود که میش از گرگ جست

□

بل تا بکشد به مکر زی دوزخ

□

دل خود را چو شمع از دیده پالود

□

چو ماند شبرو ایام بیدار

□

صورت از معنی چو شیر از بیشه دان

□

وگر از بهر ضعیفی دو درم باید داد

□

میوه دل نیشکر خدشان

□

سر فلک در قصر تو را زمین فرساست

□

آن زمان که می‌شوی بیمار تو

□

از نهیب تو نه تنها سر ظالم شده نرم

□

زین گهر و گنج که نتوان شمرد

□

ای فرومانده‌ی خود چند بدارد آخر

□

تا پی ازین رنگی و رومی تراست

□

خیره چه گوئی تو که «بادی است این

□

خلعت گردون به غلامی فرست

□

با دعای اهل کاشان این دعاگو محتشم

□

تا نشناسی گهر یار خویش

□

نگاه کن که چو فرمان دیو ظاهر شد

□

تن ما که در خاکش آکندگی است

□

دزد آمد، خانه‌ام تاراج کرد

□

روغن مغز تو که سیمابیست

□

سر برآر این دام گنبد را ببین،

□

شب شده روز اینت نهاری شگرف

□

طبع تو محتشم چو در اثنای عقد نظم

□

جز که صاحب ذوق کی شناسد بیاب

□

سوار عرصه‌ی دولت که در جولان اقبالش

□

چو شیران به اندک خوری خوی گیر

□

آنها که نشنوند همی زین پیمبران

□

هوای گرمسیر است آنطرف را

□

این دهر همه پشت و ملک او روی

□

راحت مردم طلب آزار چیست

□

منم فصیح زبان عندلیب خوش نفسی

□

ز کم خوردن کسی را تب نگیرد

□

اگر ضدند اخشیجان را هر چار پیوسته

□

چو سود درم بیش خواهی نه کم

□

گر نشوی پخته در این کارها

□

مکن با این همه نرمی درشتی

□

چو من مرد دینم همی مرد دنیا

□

بلی گرچه شد سال بر من کهن

□

باش تا بر ظالم اجرای سیاست چون شود

□

قد چون سروش از دیوان شاهی

□

دارد آنسان کرمی عفو خطا آشامت

□

تازه گیا طوطی شکر بدست

□

بعد از آن نور پاک آرام یافت

□

چو یکدم جای خالی یافتندی

□

دین گرامی شد به دانا و، به نادان خوار گشت

□

به احیای او زنده شد ملک دهر

□

ز اقتضای قرق عصمت او شاید اگر

□

ز بیم تیغ ره‌داران بهرام

□

و یا اندر تموزی مه ببارد

□

گرچه خود این پایه بیهمسریست

□

ترا در عیدها بوسند درگاه

□

کجا آن شیر کز شمشیر گیری

□

آب خدای آنکه مرده زنده بدو کرد

□

تا به تو اقرار خدائی دهند

□

بود تا تو را شیوه‌ی دیوان نشینی

□

چه یار آن یار کو شیرین زبانست

□

تا بهار آمد در عشرت بر ویم بسته شد

□

دلش چون شدی سیر ازین دامگاه

□

ز جهل خویش چون عارت نیاید؟

□

به حکم آنکه گلگون سبک خیز

□

زان مقام اندیش کانجا همبرند

□

میوه دلرا که به جانی دهند

□

بود تا استراحت جو سر از بالین تن از بستر

□

به بستان آمدم تا میوه چینم

□

آن را، پس سختی ز همه رنج امان بود

□

دیده که آیینه هر ناکسست

□

اگر چه گلشن ما، دشت و صحراست

□

اگر تشریف شه ما را نوازد

□

کردی آنجا به گور مر خود را

□

اگر چه من از بهر کاری بزرگ

□

زری و خلعتی هربار می‌آمد تماشا کن

□

که داند هر که آنجا اسب تازد

□

ز فیضت بر سر دریای آتش

□

پیشترک زین که کسی داشتم

□

بس سر که همچو گوی درین راه باختند

□

نخواهم آب و آتش در هم افتد

□

کندی مکن، بکن چو خردمندان

□

آنهمه خواری که ز بدخواه برد

□

خود هم به عکس صورت خود گر نظر کند

□

فرو شد ناگهان پایت به گنجی

□

شیرین و سرخ گشت چنان خرما

□

محرم این ره تو نه‌ای زینهار

□

هر کجا کردم نگاه از پیش و پس

□

گر از بند تو خود جویم جدائی

□

گرچه زمان عهدم بشکست من

□

خری آبکش بود خیکش درید

□

هژبر حمله‌ی دلیری که شیر چرخ پلنگ

□

حساب از کار او دورست ما را

□

تا به جمعی که رسی جمله کنندت تعظیم

□

کرد قبا جبه خورشید و ماه

□

جهان آفرین آفرین کرد بر من

□

شد آن افسانه‌ها کز من شنیدی

□

به دنیا دین فروشانند ایشان

□

سر مکش از صحبت روشندلان

□

رستم زور آزما باز نبندد کمر

□

چو شیرین گوش کرد آن پند چون نوش

□

بر فرخی و بر بهی، گردد ترا شاهنشهی

□

قبله نه چرخ به کویت دراست

□

شغال پیر، بامید خوردن انگور

□

مزن چندین گره بر زلف و خالت

□

وین نور بر اولاد نبی باقی گشته است

□

چرخ مقوس هدف آه تست

□

نقاب بند ز طوفان به چهره‌ی عالم

□

هنوزم لب پر آب زندگانیست

□

خیز و چو سبزی مکن جا به سر خوان کس

□

چه خوش باغیست باغ زندگانی

□

دردا و دریغا که مرا خار نهادند

□

گشاد آنگه زبان چون تیغ پولاد

□

گویدت فلان ک «ز چنین سخن‌ها

□

به خدمت پیش تخت شاه شاپور

□

درین محیط پرآشوب زورق که و مه

□

شکر لب داشت با خود ساغری شیر

□

پر پروانه بسوزد با درخشنده چراغ

□

چنین فرمود خورشید جهانگیر

□

من ترا کی گفتم، ای یار عزیز

□

و گر چشمم کنی سر پیش دارم

□

سبک باشی به رقص اندر، چو بانگ مذنان آید

□

جهانا چند ازین بیداد کردن

□

مکتب عشق تو هست مسکن صد بوعلی

□

کجا شیرین و آن شیرین زبانی

□

از شرم خاطر تو که نازیست بی‌دخان

□

به گردن برنهم مشگین رسن را

□

تا نشناسی تو خداوند را

□

در آمد کوهکن مانند کوهی

□

چرا گویم، چو حق و صدق دانم،

□

سخن باید که با معیار باشد

□

چرخ چاچی تنگ خنگ سرکش او می‌کشید

□

ز بیماری دل شیرین چنان تنگ

□

مرغ درویش بی‌گناه مگیر

□

در این دهلیزه تنگ آفریده

□

من نه پیراهن، کفن پوشیده‌ام

□

نهاده تخت شه بر پشت پیلی

□

به پیش دن درون دانش چه‌جوئی؟

□

ملک چون جای خالی دید از اغیار

□

فرود حقه‌ی چرخ و ورای مهره‌ی خاک

□

نه رخصت کز غمش جامی فرستد

□

در معرض شماره‌ی او گو میا حساب

□

رها کن نام شیرین از لب خویش

□

کرد نفرین بر کسان کدخدای

□

جانم به معونت خود ایمن کن

□

بد من نیکی گردد چو کنم توبه

□

دو فرزند او هم گرفتار شد

□

نیست خبر گاو را ازانکه همی

□

گر خزانیست حال من شاید

□

تیر را تا نتراشی نشود راست همی

□

یکی جام دیگر بدش لاژورد

□

عافیت از طبیب تنها نیست

□

نهادی داغ هجران بر دل ریش

□

نبینی که عرضه کند علتت

□

به هر گوشه‌یی آتش اندر زدند

□

چشم دلبندان نرگس چشم خاک راه گشت

□

ملالت آرد اگر شرح آن دهم که به من

□

کاین بزرگان هنر شناسانند

□

دل و مغز مردم دو شاه تنند

□

چه غم گر نیتم بد یا که نیکوست

□

همیشه تا بدین فیروزه گون کاخ

□

دیر نپاید به یکی حال بر

□

بیامد به نزدیک سالار بار

□

خرد و جهل کی شوند عدیل؟

□

ز ماده بودن، خورشید را مفاخرت است

□

به نظم اندر آری دروغی طمع را

□

ببخشید یکسر همه بر سپاه

□

جهد را بسیار کن، عمر اندکی است

□

نظر بر شمع رخسارش نهاده

□

خرد گوهر است و دل و جانش کان است

□

اگر چشم شادیت بر دوختی

□

گر از آن دریای معنی قطره‌ای بودی مرا

□

از ساز، مرصع مدیحت را

□

افکند نرم خویی خویت

□

رخ پادشا تیره دارد دروغ

□

بطرف باغ، تهی دست و بی هنر بودن

□

بسیار بگویم و برآسایم

□

تن بیچاره‌ت از این شوی همی یابد

□

بباشیم بر آب و چیزی خوریم

□

مده در بهای جهان عمر کوته

□

بیمت چو تیغ سر بزند دشمن ترا

□

این بدرد ترگ رویین را، چو هیزم را تبر

□

بفرمود تا سرشبان از رمه

□

بنای شوق را بنیاد رفته

□

درو روزنی هست چندان کز او

□

گفته‌ی حجت به جمله گوهر علم است

□

سپهبد کجا گشت پیمان‌شکن

□

اگر تو در ره کنه خدای از سر عقل

□

بخون آغشته ای سودا مزاجی

□

جنگجویان نیزه بازند از یمین و از یسار

□

بفرمود پس تاش برداشتند

□

ترا یک سوز و ما را سوختنهاست

□

« بچشمی ناز بی‌اندازه میکرد

□

آن کن ز کارها که چو دیگر کس

□

همان نامداری سوی تازیان

□

نگر کان چه تخم است کامروز کاری

□

به عهد عدل تو جز نی نمیکند ناله

□

در این صندوق ساعت عمرها را دهر بی‌رحمت

□

چو خورشید بر تیغ گنبد رسید

□

نیکنامی ز نیک کاری زاد

□

مال شد دین نشد نه بر سودم؟

□

نه بس فخرم آنک از امام زمانه

□

به رشت آنکجا برده بد پیش ازین

□

گر دو پیکر از تو جان خواهند تو جان در مباز

□

این چرخ نهال سعادتم را

□

آسمان طاق درگه جاهش

□

چنین گفت کای شاه آزاد مرد

□

گنجها بخشیدمت، ای ناسپاس

□

چگونه باشد حالم چو هست راحت من

□

سوی بهشت عدن یکی نردبان کنم

□

تو از من به سال اندکی برتری

□

به خوشه اندر از بهر بیرون شدن

□

با مفخر آزادگان به خوانم

□

بر قیاس خویش دانی هیچ کایزد در کتاب

□

تن و جان ما پیش تو بنده باد

□

گر بدیگ اندر، بسوزم زار زار

□

هر آن که داند داند یقین که هر بیتی

□

از جنگ جهل چونکه نمی‌ترسی

□

بجستم ز فرمانت آزرم خویش

□

تو را تا جان بود نان کم نیاید

□

به یاد روی آن سرو گلندام

□

بود سنان تو نایب مناب سد فتنه

□

سه روز اندر آن کار شد روزگار

□

تا نخوردی پشت پائی از جهان

□

تا شد شفای آز، عطاهای او، نیاز

□

گر مشکلی بپرسی زو گویدت که «این را

□

به فرمان یزدان دل آراستن

□

زنگ دارد دل بد دین، من ازان ترسم،

□

هرگز به چشم خفت در من مکن نگاه

□

ذاکر فضل تو و مرتهن بر تواند

□

حصاری شدش پر ز گنج و سپاه

□

هر که درین راه رود سر گران

□

پر طراوت تو شکسته

□

پست بنشین و چشم دار بدانک

□

پرستنده کرم بگشاد راز

□

آفتابی تو و کوهی است عدو لیک ز برف

□

ملک او تا به حشر باقی باد

□

پر فرق گردنکشان سپاهش

□

بگسترد کافور بر جای مشک

□

گل اگر بود، مادر من بود

□

اگر زمین همه چون صبح پر ز تیغ شود

□

خلق همه یسکره نهال خدای‌اند

□

وگر کند باشی به پیش آمدن

□

قبای شاه ز دیباست نرم و با قیمت

□

بر این عرصه مشو کژرو چو فرزین

□

خسرو ما پیش دیو جم سلیمان شده‌ست

□

بزد دست بهرام و او را ز زین

□

با بد، بجز بدی نکند چرخ نیلگون

□

این چو رکن هوا لطافت پاش

□

هیکل من دان علم فریشتگان را

□

فرستاد هم در زمان رهنمون

□

باز داود زره‌گر را نگر

□

بخت شه چرخ را فرود آرد

□

نهی تو شد چنان که دو پرگاله‌ی دو صبح

□

به نام شهنشاه شمشیرزن

□

بدان درماندگی بودم گرفتار

□

خاقانیا وفا مطلب ز اهل عصر از آنک

□

منگر بدان که در دره‌ی یمگان

□

بیاید سپاه مرا برکند

□

علم عروض از قیاس بسته حصاری است

□

صبوحی زناشوئی جام و می را

□

با چاکران خویش و جز از چاکران خویش

□

به نزدیک دریا یکی شارستان

□

تا دهن بگشود بهر چند و چون

□

به خجستگی عیدت چه دعا کنم که دانم

□

با سبکسار کس مکن صحبت

□

چو خورشید برزد سر از برج گاو

□

هرچه رفت ارچه من نیم بر هیچ

□

وگر باد خلقش وزد بر جهنم

□

گرش پیری دواند در ره ایام طی گشته

□

نهادند پس مهر قیصر بروی

□

هر آن موری که زیر پای زوریست

□

بر بط از هشت زبان گوید و خود ناشنواست

□

وانجا که بیاید تموز جاهل

□

هرانکس که او تاج و تخت تو دید

□

چون پند نپذرفت زخود دور کنش زود

□

با عطرهای روضه‌ی پاکش عجب مدار

□

مخور انده خان و مان چون نماند

□

ازو هرک پیری بد و نام داشت

□

نشستم بهر سوی، با من نشست

□

هم در این غرقاب عزلت خوشترم کز عقل و روح

□

حکمت حجت بخوان که حکمت حجت

□

که شاپور گردست با زور پیل

□

به دو سجود و دو حرف ظهور کن فیکون

□

تا بشنود جهان که فلان مرغ را به وقت

□

غرض که کار جهان را گزیر نیست ز تو

□

به آزادی از کار فرزند اوی

□

کاش روزی زین ره دور و دراز

□

از اثر عدل تو بر سر و بر پای دید

□

دل بگردان زو و گرد او مگرد

□

ستمدیده را اوست فریادرس

□

ای پسر دین محمد به مثل چون جسدی است

□

اولیتر آنکه چون حجر الاسود از پلاس

□

جدی چنان به شاره‌ای وز استر

□

یکایک بگفتند کای شهریار

□

به پیرامون من، دارند شب پاس

□

فرض ورزید و سنت آموزید

□

اگر همچون منی زنده تو بی‌طاعت مشو غره

□

برفتند پویان و بازآمدند

□

چو از هستی او با خویش افتم

□

از پس عهد کیومرث کیان تا دور شاه

□

ای که خاک پای یکران فلک میدان تست

□

بدو گفت شاپور نوشه بدی

□

بعمری شد ز خون آشامیم رنگ

□

دیدم که سیات جهانش نکرد صید

□

چونت گوید «دیر زی!» پس دیر باید زیستن

□

بفرمود تا موبد و کدخدای

□

وایدون به امر او شد و تقدیرش

□

تیغ تو صیقل دین، لابل خطیب دولت

□

آنجا هنر به کار و فضایل، نه خواب و خور

□

یکی چاره باید کنون ساختن

□

چو هر دم بیفزایدت خواستار

□

لب خویش از پی نان چون دو نان

□

پر توست مثلهای قران، تا نگزاریش

□

فرستاد با او یکی پرخرد

□

گر همی‌بینی که روزی چند این مشتی گدا

□

چون کار عالم است شتر گربه من به کف

□

وزان پس گفت کز صنعت نمایی

□

برو تازی اسپان ما را ببین

□

اگر کار آگهی آگه ز کاریست

□

گمرهم تا بر سر بیت الحرام

□

تو را چشم درد است و من آفتابم

□

شنیده بران سرو سیمین بگفت

□

در سایه‌ی دین رو که جهان تافته ریگ است

□

روضه‌ی پاک رضا دیدن اگر طغیان است

□

چون روی من ببینی، با من کنی تلطف

□

جهانجوی شاپور جنگی بمرد

□

کودکان را پای بر سر میزنی

□

بر سر برند غاشیه چون عبهرش سران

□

چیزیت نداد کان نبایست

□

پر از غارت و سوختن شد جهان

□

تو طفل این جهانی و نادیده آن جهان

□

آن قبه‌ی مکارم وین قبله‌ی معالی

□

در این موسیقی روحانی ارشاد

□

برفتند لشکر به کردار گرد

□

لانه نزدیک است، از من دور شو

□

کشت و زاد از پی بیشی غلامانش کنند

□

ای برادر، شناخت محسوسات

□

فرستاده آمد بر شهریار

□

بی خرد گرچه رها باشد در بند بود

□

نه نه چشمم پس ازین خواب مبیناد به خواب

□

پیدا به سخن باید ماندن که نمانده‌است

□

مسلسل یک اندر دگر بافته

□

در عوض رنج و سزای عمل

□

نحل کاب عنب خورد بر تاک

□

کان هر دو فریشته به فعل خویش

□

دبیران چو پیوند جان منند

□

بیقراری می‌کنم اما چه سازم زانکه من

□

گله از چرخ نیست از بخت است

□

نه خورشیدی که چون پنهان کند روی

□

ز هر سو سپه باز خواند اردشیر

□

شادابی تو، دولت یک هفته بیش نیست

□

الحق از آحاد ملک خسم تو صفر است و بس

□

گر در دلت این مار جای گیرد

□

اگر بشنوید آنچ گویم درست

□

به فعل اندرو بنگر و شکر کن

□

مرا ز چنگ نوائب به جود خود برهان

□

امیری شدم آن زمان، زان سبیل

□

بدار و ببخش آنچ افزون بود

□

بر او خندید مرغ صبحگاهی

□

سیزده روز مه چاردهم تب زده بود

□

لاجرم آن روز به پیش خدای

□

چو بازارگانان به بزم آمدم

□

هرکه گهر آردش روح قدس از بهشت

□

از نوک خامه دفتر دلشان سیه کنم

□

بگفت این کارفرما خود کدام است

□

به یزدان گرای و بدو کن پناه

□

بگیرد خوشی، جای پژمردگی

□

اجسام وحش گشته ز ارواح خالی السیر

□

وز هول درآید از بیابان‌ها

□

بفرمود تا دختر اردوان

□

گر بر دل تو عقل پادشاه است

□

سرد است سخت سنبله‌ی رز به خرمن ار

□

یکی سرمایه‌ی نعمت، دوم سرمایه‌ی دولت

□

پذیره شدن را بیاراستند

□

هر که در شوره‌زار، کشت کند

□

روضه روضه همه ره باغ منور بینند

□

تا غل و طوق و بند که بر من نهاد

□

به شاهی نشیند میان دو شیر

□

در وقت خشم از دلش آتش چنان جهد

□

زیوری آورده‌ام بهر عروسان بصر

□

فرو رفته‌ست خور در آرزویت

□

به گفتار اگر هیچ تاب آوریم

□

کس برویم در شادی نگشود

□

بخت کیالواشیر از نه فلک گذشت

□

بر خلق جهان فضل به دین جوی ازیراک

□

کند چرخ منشور او را سپاه

□

نیز نبینم روا اگر بنکوهمت

□

عالمی کز ابر جودش در بهار نعمت‌اند

□

گاه سحر بود، کنون سخت زود

□

همی برد سالار زان شهر رنج

□

بهار از سردی من یافت گرمی

□

گفتا مپای و رو حج و عید دگر برآر

□

که این گونه آرام شاهی بدوست

□

یکی کودک آمد زنی را به شب

□

چون طاق گردون بسته شد عدل و کرم پیوسته شد

□

اسکندر است دولت و قیدافه بانوان

□

گذر داران جسم و عالم جسم

□

بیفگند زیشان فراوان به گرز

□

تا نداند دخل و خرجش چند بود

□

که گور کشتگان باشد به مون اندوده بیرون سو

□

بگفتند کای شاه آزادمرد

□

به تخم بوالبشر و خشک سال هفت هزار

□

برهمندی را به دل در جای کن

□

آسیه توفیق و ساره سیرت است

□

زان روز باز دیو بدیشان علم زده‌است

□

طویله‌ی سخنش سی و یک جواهر داشت

□

تو خاطر نگهدار شو خویش را

□

صورت مردان طلب کز در میدان بود

□

همه کام و پیروزی از کام تست

□

در دبستان روزگار، مرا

□

چو تو چیزی نمی‌دانی که باشد دستگیر تو

□

تاجوری یافت تخت و ملکت ایران

□

سر شمشیر او در صفدری داد

□

ز خشک سال حوادث امید امن مدار

□

در میان مستمندان، فرق نیست

□

در کف ساقی از قدح حقه‌ی لعل آتشی

□

برادرش را خواند فرشیدورد

□

خط بر خط عالم کش و در خط مشو از کس

□

نیابد آن خوشی حیوان که مردم یابد از دنیا

□

در حضور انعام دیدیم ار بغیبت نیست آن

□

وان همی گوید «چنین بیهوده‌ها

□

چو باشه دوخته چشمی به سوزن تقدیر

□

پدید آرد گهی صبح و گهی شام

□

شبروی کرده کلنگ آسا همه شاهین دلان

□

از اندیشگان نامد آن شبش خواب

□

پس از میقات حج و طوف کعبه

□

کی شناسی بجز او را پدر نسل رسول؟

□

ملک عقیم گشته ز آل یزید گفتا

□

چه بودی گر نپروردی به شیرم

□

شهر بد اندیش باد خاصه شبستان او

□

گیسوی من به سوی من ندو ریحان است

□

ای ماه گرفته نور دانش

□

که از تو نه این بد سزاوار اوی

□

عدل همام گفت که ما حرز امتیم

□

خامشی از کلام بیهده به

□

پیر خرد طفل‌وار میمزد انگشت من

□

باد عمرت بی‌زوال و باد عزت بی‌کران

□

از کوی رهزنان طبیعت ببر قدم

□

عمر تو نبینی که یکی راه دراز است

□

بالای مدیح تو سخن نیست

□

بیامد بران تیره آوردگاه

□

بر پرده‌ی مریم دوم چرخ

□

دژمش کرد درم لاجرم به آخر کار

□

چنگ چون بختی پلاسی کرده زانو بند او

□

فریب از گوشه‌های چشم و ابرو

□

دائره‌ی افلاک را بالای صحن بادیه

□

دل به هوا چون دهی که چون تو بدو

□

بسته و خسته روند تیغ وران پیش او

□

که راهی درشت این که من کوفتم

□

فرسوده دان مزاج جهان را به ناخوشی

□

چون نجوئی حکمت اندر گزدمان و مار صعب

□

برای قحط سال اهل معنی

□

زیرا که هست حشمت او، بیش از آنکه تو

□

گشتاسب معونت از پسر خواست

□

یار تو باید که بخرد تو را

□

تیر تو تنین دم شده، زو درع زال از هم شده

□

پدر آسمان باد و مادر زمین

□

رفته و سعی صفا و مروه کرده چار و سه

□

ایزد چو قضای بد بر خلق ببارد

□

به شکر صدر زمان هر زمان به بحر سخن

□

بگفتی دیده را کای ابر خون بار

□

سهم درگاه او خدنگ وبال

□

از دبیری رساندت به نعیم

□

این گره بادند از ایشان کار سازی کم طلب

□

خروشی برآمد ز توران سپاه

□

نه در هیچ سری خواهم کوفت

□

داد خرد بده که جهان ایدون

□

در این جایگه غم مقیم است کورا

□

ورز غنی بباید اندر خور غنی

□

شمه‌ای از خاطرش گر بدمد صبح‌وار

□

و گرت رغبت باشد که در آئی زین در

□

دلشان ز میوه‌دار حدیثم خورد غذا

□

ولیکن تو شاهی و فرمان تراست

□

چند نالم که بلبل انصاف

□

جمله حیرانند امت بر ره ایشان مرو

□

آن نکته یاد کن که در آن قطعه گفته‌ای

□

اگر بازار خسرو با شکر شد

□

گر مدح بانوان ز پی سیم و زر کند

□

او راست به‌پای بی‌ستونی

□

ریزان ز دیده اشک طرب چون درخت رز

□

نه الیاس مانم نه با او سپاه

□

در روم ز اژدهای تیرت

□

هرچند خلنده است، چو همسایه‌ی خرماست

□

من خود نکنم طمع که شش یار

□

باز گو ای باز عرش خوش‌شکار

□

چرخ نارنج صفت شیشه‌ی کافور شود

□

بی‌دانشان اگرچه نکوهش کنندشان

□

چون مشبک خان زنبوران ز آه عاشقان

□

سپاه کیان بانگ برداشتند

□

ما به تو آورده‌ایم درد سر ار چه بهار

□

از علم سپر کن که بر حوادث

□

مهره‌ی جان ز مششدر برهانید مرا

□

به موی تو که در روی تو حیران

□

این داد کرد و آن ستم آورد عاقبت

□

آن فلسفه است وین سخن دینی

□

یا میکده، یا کعبه و یا عشرت و یا زهد

□

به دژ نامدارن خبر یافتند

□

تیغ او آبستن است از فتح و اینک بنگرش

□

ای جاهل مفلس ار بکوشی

□

گر او هست دجال خلقت برغمش

□

آن قیاس حال گردون بر زمین

□

تحمل دلکش است، اما نه چندین!

□

بدانکه بر تو گواهی دهند هر دو به حق

□

جیحون فشان ز اشک و سمرقند گیر از آه

□

نیابد همی زین جهان بهره‌یی

□

به عدل آر رو! تا که عادل شوند

□

در حال چهارم اثر مردمی آمد

□

عطر کند از پلنگ مشک به بغداد

□

به نوعی زلف عنبر می‌کشیدش

□

به مال خویش دادم اختیارت

□

یک فوج قوی لاجرم بر آن مرز

□

کز بیم رجم برنشود دیو بر فلک

□

دو چشمش چو دو چشمه تابان ز خون

□

بسی از حکیمان و دانشوران

□

از آن داماد کایزد هدیه دادش

□

ای بانونی شرق و کعبه‌ی جود

□

کس نیابد بر دل ایشان ظفر

□

یکی خانه برای او جدا کن!

□

تو به پیش خرد ازان خواری

□

بر دل مومین و جان ممنش

□

شنیدند هیشوی و اهرن سخن

□

همزادانش دوان ز هر سوی

□

زبانت اسپ کنی چونت راه باید رفت

□

مرد که فردوس دید کی نگرد خاکدان

□

چو شیرین اینچنینش دید ، در دم

□

دلش طاقت نیاورد این خلل را

□

از عدل‌های عقل یکی شکر نعمت است

□

اشرار مشتی بازپس، رانده به کین او نفس

□

ز دریا به دریا سپه گسترید

□

قیس هنری‌ست دیگر آن طاق

□

نیارد کنون تازگی باز تو

□

گر همه زهر است خلق، از زهر خلق اندیشه نیست

□

غایب از شه در کنار ثغرها

□

ز آن وسوسه می‌تپید تا بود

□

ندهد جز او را بوی خوش

□

با بانگ نام توست که دجله ز شرم و لرز

□

تو پدرود باش ای جهان پهلوان

□

بنشست ولی نه از خود آگاه

□

جز به هوای دل من تاختن

□

دل اینجا علتی دارد که نضجی نیست دردش را

□

چو شه غیرت کند با قدرت خویش

□

هر کس که کند به قتلش آهنگ

□

وصف دروغ نیز دروغ است ازانک

□

کنگره‌ی قلعه‌ی اسلام را

□

بگردید بر گرد آن رزمگاه

□

پدید آید ز غیب او را گشادی

□

کسی کو به شهر محبت نیاید

□

رای صوابش ببین کز مدد نه فلک

□

چونک ممن آینه‌ی ممن بود

□

بسا شهریاران و شاهنشهان

□

به زخم اندر ارجاسپ را کرد سست

□

ای رای ملک ذات سپهری که دو وقت

□

فلک هنگامه کن حرف وفا را

□

کافر و مست همی خوانی خاقانی مرا

□

نوشتم یکی نامه‌ی دوست وار

□

چندان برون رانده سپه کاتش گرفته فرق مه

□

باز می‌گفت این گمان بد خطاست

□

از گرد وجود خویشتن پاک

□

مر آن پیر ناپاک را دور کن

□

ور از فقه درمانم آیم به مکتب

□

یکی گشتند همچون شیر و شکر

□

تا دیر که از زمین بجنبید

□

نخستین کس نام‌دار اردشیر

□

خسرو ذوالجلالتین از ملکی و سلطنت

□

در مقامی زهر و در جایی دوا

□

به استیلای عشقت بر وجودم!

□

چنانچون پدر داد شاهی مرا

□

خصمش ز کم بقائی ماند به کرم پیله

□

چوخسرو بایدت آلفته گشتن

□

به سینه از تغابن سنگ می‌زد

□

بدان بد که گردون بگیرد به چنگ

□

وز سر ناوک اجل صورت بخت خصم را

□

کین مدار آنها که از کین گمرهند

□

یک ناقه‌ی رهگذار بودش

□

ازان پس چو رویین دژ آید پدید

□

مقصود طبیعت آدمی بود

□

کزین مهمان نوازیهای بسیار

□

اگر ریخت گل، باغ پاینده باد!

□

تو دانی که خشم پدر بر پسر

□

خارپشت است کم آزار و درشت

□

هل مرا تا پرده‌ها را بر درم

□

ترنجی کز تو اکنون بر کف ماست

□

شه بت‌پرستان و رایان هند

□

آسمان شیشه‌ی نارنج نماید ز گلاب

□

که تا گل زینت گلزار باشد

□

آن عاشق از خرد رمیده

□

بران‌سان دو لشکر بهم برشکست

□

پرویز کنون گم شد، زان گمشده کمتر گو

□

ور بگوید کفر دارد بوی دین

□

مجنون چو ازین خبر برد بوی،

□

نگهدار تن باش و آن خرد

□

از لا رسی به صدر شهادت که عقل را

□

ز بس روییده در وی سبزه با هم

□

به جست و جوی یوسف کس فرستاد

□

یکی گفت ازیشان که راهت کجاست

□

چون ربابم کاسه خشک است و خزینه خالی است

□

هر رسولی یک‌تنه کان در زدست

□

دل پر غم و درد و دیده پر خون

□

کنونست هنگام کین خواستن

□

چنانم دل آزرده از نقش مردم

□

مکارمها به حلم تو گرفته‌ست استقامتها

□

برخاست ز بیضه‌ها به پرواز

□

گوا کرد مر سرو آزاد را

□

آن گفت که: «بی تو دردناک‌ام»

□

صوفیان طبل‌خوار لقمه‌جو

□

به حسرت بر سر راهش نشستی

□

که شاید بدن این سخن کو بگفت

□

نه بر کف پای او سرم را!

□

نخواند تا بخوانم شرح هجران

□

گرش دردی نه دامنگیر باشد،

□

به جایی شوم که نیابند نیز

□

گفت آن خادم ببش برده است

□

همه سربسر با تو پیمان کنند

□

خرام آموختی سرو و چمن را

□

بخواند آن زمان شاه جاماسپ را

□

گر همی‌خواهی که بفروزی چو روز

□

بیامد نشست از بر تخت داد

□

ز کنج چشم شیرین اشک غلتید

□

شب آمد پر اندیشه پیچان بخفت

□

چون شبانه از شتر آمد به زیر

□

چو ایشان بپوشند ز آهن قبای

□

چه کارت با گدای گوشه‌گیری

□

چگونه بود در میان آشتی

□

آنک از نازش دل و جان خون بود

□

سرمایه‌ی مردمی راستیست

□

چو کوهم تیشه‌ی غم بر دل آید

□

همی گشت بر گرد ایوان خویش

□

زانک این دمها چه گر نالایقست

□

چو لهراسپ شاه آن پرستنده مرد

□

بنایی بر سر آب ار نهادی

□

بفرمود تا جوشن و خود و گبر

□

حلق حیوان چون بریده شد بعدل

□

غمی گشت و پرمایگان را بخواند

□

نسق بند رسوم هر شماری

□

چنان شد که گشتاسپ با کدخدای

□

دیده‌ای دلال بی مدلول هیچ

□

همی گفت هرکس که این نامدار

□

مرا گفتی چو دل در عشق بندی

□

سواری جهاندیده نامش کهرم

□

کین بیک لفظی شود از خواجه حر

□

بیامد یکی دیو گفتا منم

□

به جرم این که در طبعم وفا نیست

□

نسوزد دلت بر چنین کارها

□

در نبی آورد جبریل امین

□

ز هاماوران دیوزادی ببرد

□

به یکدیگر دریدی دفتر خویش

□

اگر زین نشان رای تو رفتنست

□

فاتقوا النار التی اوقدتم

□

بگویش که آنکس که بیداد کرد

□

گرفته فاخته بر سروش آرام

□

چه مردی بدو گفت با من بگوی

□

چاشنیی دان تو حال خواب را

□

بیامد پس آن بیدرفش سترگ

□

همان به کاین حکایتها نگویم

□

که این مرد کز وی تو دادی نشان

□

گر سخن گوید ز مو باریکتر

□

شاه زد از خشم گره بر جبین

□

جوی خود را کی تواند پاک کرد

□

دهن بگشا و بنما گوهر خویش

□

شکر کن غره مشو بینی مکن

□

ز باران بهاری سبزه خرم

□

لیک این دو ضد استیزه‌نما

□

خروشش مرده را بردی ز سر خواب

□

هر که را آتش پناه و پشت شد

□

وان که دهد کام و زبان را بیان

□

آنچ تو گنجش توهم می‌کنی

□

اگر آدم بود پرورده تست

□

بعد از آن این نار نار شهوتست

□

زمانی در گریبان آورد سر

□

زدی دم بر زمین شیر پر آشوب

□

طریق گوشه گیری چون کمان گیر

□

بگویم راست پر نا مهربانی

□

به غیر از کنج غم جایی ندارم

□

میان آب با چشم در افشان

□

چنین با خویش بودش گفتگویی

□

گفت که ای سوخته داغ دل

□

گریزد لشکر خصم از صف کین

□

که باری محنت دوری نباشد

□

چه باشد گر گشایی پرده زین راز

□

به کین مصریان زد خیمه بیرون

□

ز حد چون رفت سوی شهر راندند

□

لبش با دیگری در بذله‌گویی

□

دو سر هرگز نگنجد در کلاهی

□

راه به کنهش نبرد عقل کس

□

نهم رو در بیابان از پی او

□

چو شه را تخت هفتم کاخ شد جای

□

به تخت دور در کم روزگاری

□

هم آواز منی بردار فریاد

□

نه سیم و زر گدایی از تو داریم

□

به تاج خویش دادش سر بلندی

□

گره دیدم به دل این آرزو را

□

چون قطا سیمرغ را از آشیان انگیخته

□

همچو تاریخ پانصد و چل و اند

□

نکردم رنجه دل در هیچ کارت

□

خرد در سر نامداران نکوست

□

کتشی بالای سر دارند و آبی زیر ران

□

چونان که گمان همگنانست

□

کرنده به هر دیار بودش

□

بر صدف آید ضرر نه بر گهر

□

در عقه‌ی اژدهات جویم

□

«زهی!» کی یابد از لب‌های سوفار!

□

همه با تو در عدل یکدل شوند

□

بیهده دانی که نخوردم یمین

□

نیست به از خامه‌ی تو دیده بان

□

کزان گردد نماز من نمازی

□

حاضر گشتند مرحبا گوی

□

که باشم من که باشد عیب جویم

□

کز نفس دین طراز تو به حیدری ندارم

□

دهیمت باز تا باشد کنیزی

□

به استغنایت از بود و نبودم!

□

یکی ژرف دریاست بس بی‌کرانه

□

هنوز آن روزنش بسته است و او بیمار بحرانی

□

کزان بادام چشمش یابد آزار

□

نکو خویی خوش است، اما نه چندین!

□

وان زید شیرین میرد سخت مر

□

کز دمش بوی گلستان به خراسان یابم

□

بدان دلها که از محنت شود شاد

□

نه تنها حکیمان که پیغمبران

□

به زانو در پدید آیدت ناگه علت بلغم

□

تا سر انگشت من یافت نمک‌دان او

□

به سبزی می‌زند چون سرو آزاد

□

جدا از دیگران، آنجاش جا کن!

□

و گر عالم پدید آورده‌ی تست

□

بل کوه قاف اخرم شده، منقار عنقا ریخته

□

بچه طوطی ست که شد سیخ پر

□

چون بخت به بندگی‌ت مشتاق

□

این از در قصر آمد و آن از در ویران

□

بجز پرده‌ی دل وطائی نیابی

□

که زنده کرد از آن عدل خداوند

□

بر شیشه‌ی هستی‌اش زند سنگ،

□

راست ناید فرق دارد در کمین

□

انجیر خور غریب نباشد غرابشان

□

تذکره آنرا که ز طور مار به

□

و آن مرحله می‌برید تا بود

□

زاد عزیز خویش و تهی کرد توبره

□

و آهوی مشک آید از فضای صفاهان

□

نهاد از دور گردون بر نهم پای

□

بنهاد چو چشمه چشم بر راه

□

به زهر چشم کردی زهره‌ها آب

□

وام احسان را تقاضا برنتابد بیش از این

□

به پاس کار خود خوش کرد جان را

□

که کردند تسخیر ملک جهان

□

تو صاحب ذوالفقار و صمصامی

□

در گلوی قدح ز کف رشته‌ی عقد عنبری

□

به طوفان هر دو غرق و هر دو بریان

□

افتاد بسان سایه بر خاک

□

همچو حاضر او نگه دارد وفا

□

در شش سوی هفت‌خوان ببینم

□

نه نزل و هدیه عالی پایگان را

□

پی صفراییان داروی صفراست

□

دارنده‌ی روزگار، یزدان

□

کز آتش نشاط شود آبش از مسام

□

دوان مریخ پیر از چرخ پنجم

□

کس مبیناد چو او ممن و هشیار مرا

□

چو لب بستی ترا آخر چه افتاد

□

صدف مثال دهان را به در بینبارم

□

تن ناشاد و رخسار غم انگیز

□

گفتند به خواب مرگ خسبید

□

ور سرکه شوی منت شخارم

□

بس دریچه کاندرین بام نه ایوان آمده

□

گلو بسته دروغین دفتری چند!

□

ز اندیشه‌ی نیک و بد رهیده،

□

تا چو خورشیدی بتابد گوهرم

□

که شما نیز نه زین بند رهائید همه

□

برو هم خامه‌ی تقدیر بگذشت

□

ودیعت در گشادش هر مرادی

□

که چنین کرد ایزد وعده به فرقانم

□

تو را کم ز عیسی مریم ندارم

□

به ملک بندگی رس گر توانی

□

در آرزوی دگر کند روی

□

گفت که بستند دو دستش ز کین

□

وز بهر عیب کم طلبد اعور آینه

□

صد سرافراز و ملک «باربک» اندر سرشان

□

پرستاران ز پیش و پس فرستاد

□

گفتار حریر و خز و ملحم

□

شنگرف رنگ گشته و سیماب سان شده

□

که از شیرین و شکر خوش کند کام

□

مرغان سرود عشق پرداز

□

گورشان پهلوی کین‌داران نهند

□

من بلبل مدح خوان کعبه

□

حدیث من بدان ماند که روزی:

□

به زودی شد هدف تیر اجل را

□

حیران من از جهالت و شومی‌ی شما شدم

□

تا ما نهیم نام تو خاقان صبح‌گاه

□

نه از می کز سرود خویشتن مست

□

وگر رفت مه، مهر تابنده باد!

□

مقامش را ز دم می‌کرد جاروب

□

هر که را تریاق فاروقش ز فرقان آمده

□

ارچه گران گشت سبک تر رود

□

خروشان بر گذرگاهش نشستی

□

این امامان مزور بی‌بیانند، ای رسول

□

از لا و هوست مرکب لاهوت زیر ران

□

پریشان خاطرش گشت اندکی جمع

□

وین گفت که: «از غمت هلاک‌ام»

□

بر همه آفاق تنها بر زدست

□

« زین بیش آب روی نریزم برای نان»

□

که بر جمله زبانها کامرانست

□

راه آوردند سوی مجنون

□

گران شدی و سبک جان بدی تو از اول

□

که از نقش مردم‌گیا می‌گریزم

□

ز کان لعل گوهر بر کشیدند

□

ساز از کف پایش افسرم را!

□

بجز زنجیر همپایی ندارم

□

همی بارم ز خاطر سلوی و من

□

کردم از نظم خود دراز قدش

□

تپانچه بر رخ گلرنگ می‌زد

□

ملعون نبود هگرز همبر میمون

□

پیکانش چون پر مگس در چشم اشرار آمده

□

چون همی دانست می را از کدو

□

کلامش را کی این تاثیر باشد؟

□

سگ‌دلان و همچو گربه روی‌شو

□

خان ختا را نهاد مائده‌ی هفت خوان

□

برم دین زردشت را از میان

□

زیبقش گوئی با گوش کر آمیخته‌اند

□

گر بروید بر نیارد جز محال

□

وانکه به دریا رسید کی طلبد پارگین

□

یاغیی باشی به شرکت ملک‌جو

□

سایه به هشت جنت ماوا برافکند

□

به سرگردانی خود مانده حیران

□

مهر و مهر دین مهیا دیده‌ام

□

بر این حکم ران وان دیگر حکم تست

□

در تنگنای دهر وفا تنگیاب شد

□

من زهر مار او شدم او زهر مار من

□

نه باد را بر خاک ره نی آب مجرا داشته

□

کو بنشناسد عدو از دوستی

□

حاسدان را صاعقه در خان و مان افشانده‌اند

□

آید از گفت شکش بوی یقین

□

یا صاعقه خشمی تو و یا ابر رضائی

□

نگینی دگر زد بر انگشتری

□

آرد از لب شراب نوش گوار

□

نردبانی است اندر این زندان

□

مستحق الخلافتین، از یلواج و تنگری

□

شاه را لازم بود رای وزیر

□

آب دست پیلبان خواهم فشاند

□

که این مکتب نمی‌خواهم از این بیش

□

اینجا نتوان کرد به یک‌دل دو هوائی

□

همه مردمند او همه مردمیست

□

و آن چو رکن زمین خلافت دار

□

گر نیست مگر به چین و ماچین

□

نویسم خط ثلث و نسخ و رقاعی

□

پس جواب الاحمق ای سلطان سکوت

□

که به دولت تو هرگز ز فنا ضرر نیاید

□

آن سرش را زان سخن نبود خبر

□

کورا ز کرده‌ی خود زندان تازه بینی

□

ز گردندگی دور درگاه تو

□

تا سستیی به عقرب سرما برافکند

□

در شکم و پشت و میانم روان؟

□

مار نرم است و سراپای سم است

□

ترک او کن لا احب الافلین

□

گر طوبی بهشت برآرد گیای خاک

□

زبان در ذکر با قمری در اکرام

□

از حیوان و نبات و ارکان

□

نه سرباز پس شدن به شکار

□

نی نی کز این قیاس شود طبع، شرمسار

□

تا قیامت به حق آل نبی ویران

□

مه رخی با مهر عذرائی فرست

□

که به سوی شه تولا کرده‌ام

□

صراحی خطیبی خوش‌الحان نماید

□

زانک خر دوش آب کمتر خورده است

□

وز سر بینی مهارش ساربان انگیخته

□

ندزدند کالای همسایگان

□

هم سبک چون بادبانم هم گران چون لنگرم

□

با رعیت هم امیر و هم زعیم

□

زرین تره کو برخوان؟ روکم ترکوا برخوان

□

زودتر والله اعلم بالصواب

□

نقش بر ایوان چه سود رستم و اسفندیار

□

نرنجی شیوه یاری ندانی

□

بسته به شست کمند، خسته به گرز گران

□

مباش ایمن از خواب خرگوش من

□

بوسه زن بر در سلطان چکنم؟

□

این خلق صفر جمله واو محرم

□

پس طنابم در گلو افکنده‌اند اعدای من

□

مجلس و جا و مقام و رتبتش

□

خود را لباس عنبر سارا برآورم

□

تا چه دیدی این زمان از کردگار

□

دیده چو میم کاتبان کور شد از مکدری

□

ستاره چرا برفرازد کلاه

□

کتش اندر معسکر اندازد

□

که بی‌خرد به مثل ما درخت بی‌باریم

□

کهن بیمار عشق بی علاجی

□

سینه‌اش بشکافت و شد مرده‌ی ابد

□

در طلیسان تو داری طول‌اللسان اسمر

□

از و در کوه و صحرا های و هویی

□

کامروز شد آسمان به آزارم

□

همیشه پر از لاله بینی زمین

□

ولیکن ز اندرون باشد به مشک آلوده رضوانش

□

پیش نادان دین چو پیش گاو باشد یاسمن

□

گرفتی چون دل ریشم سر خویش

□

چشم بی‌این نور چه بود جز خراب

□

عذر ناکردن از کسل منهید

□

هستی همچون شب خود را بسوز

□

فکرت من نگر که نیسانیست

□

پرستنده بر پای و بر پیش حور

□

گه سجده‌گاه ساغر روشن درآورم

□

گر هیچ بدانی لطف ز دشنام

□

که طبع اوست معانی بکر را مادر

□

بیشتر آمد برو صورت پدید

□

که خلق را توئی امروز نایب رزاق

□

معرفت الله همین است و بس

□

چو شمعم آتشی بر جان فتاده

□

هم از دست رودابه پیرایه دید

□

بلقیس خرقه‌دار و سلیمان شعار کرد

□

صفرای جهالت از سرت آلو

□

ز دست حادثه جز دف نمیکند افغان

□

آدمی را مدح‌جویی نیز خوست

□

چار مادر که در این نه پدر آمیخته‌اند

□

کرد گفتش منزلم دورست و دیر

□

مهر و ماهش ندیم و ساقی باد»

□

درخشنده ناهید و هور آفرید

□

شاید ار بر ره طغیان شدنم نگذارند

□

رستم دستان و نه دستان سام

□

روز جوانی تو پریده

□

نه برای نفس کشتم نه به لهو

□

که مرا بخت در سر اندازد

□

نهانی غمزه‌اش در رازجویی

□

بر مرکب تیزتک روان بندم

□

ز کاووس پرسید و ز رنج راه

□

ور ببیند رگ جانش به سهر بگشایید

□

آب تو را بس جواب و، زاد مسائل

□

یکی نیمه بینم ز هر اختری

□

هر دو خود را بر تف آتش زدند

□

کار داران فلک آئین منکر ساختند

□

حلق انسان رست و افزونید فضل

□

زان پس که زبان همی برنجانم

□

دل دام و دد شد پر از داغ و درد

□

ز آن رد نکردم این حسنات موفرش

□

ندهی تا نشود حاضر مفتی و زعیم

□

گر چون قلم نبندد پیشت میان به جان

□

که هلا بگریز اندر روشنی

□

آن فرضه‌ی معلی، وین روضه‌ی منور

□

گهش چون حلقه ماند چشم بر در

□

بدیگر چشم عهدی تازه میکرد»

□

بیاراست دیهیم شاهنشهی

□

تب خدنگ اجل انداخت سپر بازدهید

□

بار خدای جهان تمام تمامان

□

چه میرسد ز جفای سپهر بد فرجام

□

او ز اهل عاقبت چون زن کمست

□

کس زخمه نکرد برتر از بم

□

رحمت من بر غضب هم سابقست

□

از این قصیده‌ی من یک قصیده‌ی غراست

□

سپهدار چون سام نیرم شدست

□

ابرش کینه شگال، ادهم فتنه فسار

□

به دین شد سوی مردمان محترم

□

رفت هش ماند جان نه بر ظفرم؟

□

زیرکی ز ابلیس و عشق از آدمست

□

گرچه بود در حساب هیچ بود در قسم

□

از و سر بر فرازد تاجداری

□

با رتبت آزادگان بیانم

□

کمر بست و ترکش پر از تیر کرد

□

از تیغ شه که دین را سعد است ز اتصالش

□

آن پسر بی‌پدر برادر شمعون

□

بر کنده و بی بیخ و بار کرده

□

چشمه‌ی آن در میان جان بود

□

زبانی مقامات رضوان نماید

□

کاندرو اصل گناه و زلتست

□

بدانچه دوزخیان را بدان عذاب کنند

□

از انبوه آهو سراسیمه گشت

□

کز سیم و زر شده است جهان عنبر سخاش

□

همچنانی کنون که گشته رمیم؟»

□

گرفته با گل و با سرو آرام

□

که جهد از خواب و دیوانه شود

□

برکه برکه همه جا آب مصفا شنوند

□

دماغ غنچه و گل‌تر ز شبنم

□

بیماروار کرد ز نان خوردن احتما

□

به فرمانت آرایش دین کنم

□

تا هر که هست بانگ برآید ز حنجرش

□

عهد خداوند زمان نشکنم

□

ور چند بر دو پایم بندی است بس ثقیل

□

دست گیرش ای رحیم و ای ودود

□

گوئی از شعری شعار فرقدان آورده‌ام

□

تا نباشد جاده نبود غول هیچ

□

کند خورشید تابان قهرمانی

□

ورا کام و فرمان آن مرز داد

□

کایشان زنخ زنند، همه خامه زن نیند

□

چو زینها بپرسی بگرددش حال

□

شود به پیشش رایت چو قرص مهر مجن

□

چیست دولت کین دوادو با لتست

□

سیرتش بر انس و جان خواهم گزید

□

دو شه را جا نباشد تختگاهی

□

دغا باز است گردون مهره برچین

□

کزین پس تو گیتی نبینی به کام

□

تا ز برش سیدالانام برآمد

□

بر آل رسول مصطفی دشمن؟»

□

یکی دانشی انجمن خواستند

□

هیچ چشمی از سماع آگاه نیست

□

به سال پانصد آخر که کرد فتح الباب

□

پیش محمولی حال اولیا

□

همی آسمان بر زمین بر زدند

□

به چندست و این را که خواهد بها

□

نهادمش به بهای هزار و یک اسما

□

زی خانه بدان بند جاودانه

□

تو باید که چون می دهی می خوری

□

ساحل یم را همی بینی دوان

□

روز و شب لوح آرزو به بر است

□

پر از میخ و ستون شد روی هامون

□

برو آفرین کرد و بردش نثار

□

نیایش کنان پیش یزدان پاک

□

دل طاق کن از هستی و بر طاق نه اسباب

□

آب کوبی همی، ای بیهده، در هاون

□

روان را به آتش چرا سوختی

□

داد حق بر جای دست و پاش پر

□

نه سر هیچ دری خواهم داشت

□

انکم فی المعصیه ازددتم

□

جز از گنج قیصر نبد بهر شاه

□

سخن بشنو و گوش دار اندکی

□

کم ز جزم نحویان بر حرف قرآن دیده‌اند

□

نه آید به کارم نه آیم به کارش

□

بلندیش هرگز نگیرد فروغ

□

چاشنی تلخیش نبود دگر

□

چو لاشه بسته گلوئی به ریسمان قضا

□

هست چه محتاج به کام و زبان

□

بشد تا ببیند به سود و زیان

□

سرانجام این کار فرخنده باد

□

جمار و سعی و لبیک و مصلی

□

ای برادر، گرد گردان بر دوام

□

نهاد اندرو شست یاقوت زرد

□

بلک شاگرد دلی و مستعد

□

موقف خسف عظیم موضع مرگ فجا

□

یک‌دل و یک‌کار باشد در رضا

□

به خواری ز درگاه بگذاشتند

□

از اسپان تازی و از پارسی

□

جز قیصر پاسبان ندیده است

□

صفرای جهل را به خرد تسکین

□

سکندر ز بالا خروشی شنید

□

در شکسته عقل را آنجا قدم

□

ما در ضمان خلق و خدا در ضمان ماست

□

حدیث او به گوش شه رساندند

□

بخندد بدو نامدار انجمن

□

چو گودرز و چون گیو و چون طوس را

□

کاورد به دست دختران را

□

به دوزخ در همی برند آهون

□

بر بابک آید به روز دمه

□

لیک اندر حق خود مردود شد

□

آلوده دان دهان مشعبد به گندنا

□

شرح این زانو زدن را جاثمین

□

نگه کن که که فرزند با من چه کرد

□

شکارست و مرگش همی بشکرد

□

هم بر آن ترتیب کز سادات و اعیان دیده‌اند

□

زیر دامن در بلا دارد دفین

□

مرا چون تن خویشتن خواستن

□

در اثر نزدیک آمد با زمین

□

که ز انفاس مریدان دم سرما بینند

□

به ما گویی حدیث این جوان باز

□

همیشه روان تو پاینده باد

□

گهر بافته بر جلیل سیاه

□

بر پلنگان صفدر افشانده است

□

مانده است به زندان فلان به یمگان

□

دل و پشت ایرانیان بشکند

□

یک دو چرخی زد سجود اندر فتاد

□

مهره‌ی نوشین کند در دم افعی لعاب

□

کرد در گردن هزاران ظلم و خون

□

پی‌افگند و شد شارستان کارستان

□

بباید شنیدن سخنهای راست

□

زین مغیلان باستان برخاست

□

به دنیا و دین بر سر دفتریم

□

هم‌انگه در دژ گشادند باز

□

برج آبی تریش اندر دمد

□

زنار کفر خوک خوران طیلسان اوست

□

جفا و جور مهجوری نباشد

□

گل و ارغوان شد به پالیز خشک

□

غنوده شد آن بخت بیدار اوی

□

وز خوی رهروان طریقت طلب وفا

□

تو را دن به، به گرد دن همی دن

□

سوی شورستان سرکشی بر هیون

□

تو مرا بین که منم مفتاح راه

□

زهر است نواله قیصران را

□

نافع از علم خدا شد علم مرد

□

ز گلزاربرخاست بانگ چکاو

□

به غل و به مسمار و خواری برند

□

درد سر روزگار برد به بوی گلاب

□

گرم هوش است، خیره زور و بهتان؟

□

ندیدی بران باره‌بر باد راه

□

مرغ جنت ساختش رب الفلق

□

هم حال دادگر ز ستمگر نکوتر است

□

به دستت سر پیی دادم جهان گیر

□

نگه کرده شد طالع شهریار

□

نیایش کنم پیش یزدان پاک

□

که در تموز ندارد دلیل برف هوا

□

ورچه به یمگان ز شر دیو نهانم

□

ز کشور سوی شاه خویش آمدن

□

که بده باد ظفر ای کامران

□

نقطهای چهره بر آبستنی دارد گوا

□

در مقامی کفر و در جایی روا

□

نگونسار برزد به روی زمین

□

به جایست با شاه کابلستان

□

عنان از بزرگی بباید کشید

□

من خفته و آسوده در ظلالم

□

ز هر گونه اندیشه انداختن

□

تا در آب از زخم زنبوران برست

□

کلاه کیی دیگری را سپرد

□

زحل چون سایه‌اش افتاد در پای

□

هم آن جایگه بر سرایی گزین

□

چنان چون شنیدم پر از بیم و باک

□

سواران و شیران روز نبرد

□

بلی، مر خرد را دل و جان سزد کان

□

جهان را به دیدار توشه بدی

□

ترک کن تا چند روزی می‌چرند

□

که او را به نزدیک منذر برد

□

بر برادر این چنین ظنم چراست

□

ز تو دور بادا بد روزگار

□

به گیتی مرا نیست با کس نبرد

□

پر از در زرین یکی جام داشت

□

سوی عاقلان خراسان سفیرم؟

□

بیامد بر خسرو پاک‌رای

□

خنده‌ی پنهانش را پیدا کنیم

□

به بالا سرش برتر از انجمن

□

روم چندان که این دولت دهد رو

□

که خورشید ناهید را گشت جفت

□

که مازندران را بهشتیست جفت

□

منازید با نازش او به کس

□

نازموده خیره خیره مشکرم

□

گره بر زده سرش برتافته

□

کفتاب از چرخ چارم کرد خیز

□

برو تخمه‌ی آرشی خوار شد

□

گوش دار و هیچ خودبینی مکن

□

به بخشندگی همچو دریای نیل

□

همی گفت هر یک به نوبت سرود

□

چو بیکار شد تخت شاهنشهان

□

این فلک جاهل بی‌خواب و هال

□

بگفت آنچ بشنید زان نامدار

□

خلق خاکی را بود آن مرگ و داغ

□

ازان پس بر آسودگی بگذریم

□

داغ غمت تازه گل باغ دل

□

همه پادشا بر نهان منند

□

خروشی ز ترکان برآمد بزار

□

پس پشت او بد یکی آبگیر

□

همی جان مسکینت را بر وجل؟

□

سکندر در آن خاک ریزد که رست

□

چیست اندر خانه که اندر شهر نیست

□

که شاه یمن گشت پیوند اوی

□

روی او ز آلودگی ایمن بود

□

دگر آلت تن سپاه تنند

□

بسان یکی سرو آزاد شد

□

خداوند گردنده خورشید ماه

□

بریه بر آن خائن طرار کن

□

نه با کوس و لشکر به رزم آمدم

□

پیر دندانها به هم بر می‌زدی

□

به ایوان شود شاد و روشن‌روان

□

مکن لب بستگی آیین از این بیش

□

که با زور و دل بود و با فر و برز

□

به دنب کروخان بباید کشید

□

بپردخت بسیار با رنج گنج

□

زود زیر و زبر شود نیرنگ

□

میان شاه و تاج از بر و تخت زیر

□

محو گردد در وی و جو او شود

□

خرد را همی سر به خواب آوریم

□

چونک آید در نیاز او چون بود

□

بریدم هم‌اندر زمان شرم خویش

□

به خواهندگان بر درم برفشاند

□

فرستاده بنهاد زی شاه روی

□

این همه زینت و آرایش و این تحسین

□

وز اندازه‌ی خویش بیرون بود

□

بر ظلامی زد به گردش آفتاب

□

ستاره نخواند ورا نیز شاه

□

به تشریف شریفش ارجمندی

□

بر شاه ایران فراز آمدند

□

تو فردا چنی گل نیاید بکار

□

به کار آمدی گر بدی بیش ازین

□

جز رافضی نگوید کاین رافضی است این هین»

□

بدو ماند هرکس که دیدش عجب

□

باشد از بدخو و بدطبعان حمول

□

یوسفا کم رو سوی آن گرگ‌خو

□

زان توهم گنج را گم می‌کنی

□

چشم فرعونیست پر گرد و حصا

□

بزیبد برو بر کلاه مهی

□

در نیاید بر نخیزد این دوی

□

یک پایه از صلات و دگر پایه از صیام

□

کرد خشم و حرص را او خرد و مرد

□

از کجاها در رسید او تا کجا

□

که هزاران بار آنها را شکست

□

گدایی آشنایی از تو داریم

□

کز سیاست دزدیم ظاهر شود

□

درفشی برافراخت از مصر و شام

□

لیک تکمیل بدن مقدور نیست

□

گوهر او را ز جانت ساز خزانه

□

عقل کو و از خلیفه خوف کو

□

صید بود آن خود عجب یا خود خیال

□

معنی سبحان ربی دانیی

□

هم مجوسی گشت و هم زردشت شد

□

من ندانم گفت چون پر هول بود

□

زمینش چو گردان سپهر منست

□

شرح کن اسرار حق را مو بمو

□

یک سو چه کشی سر از فسارم؟

□

جامه کی پیمود او پیمود باد

□

چشم یعقوبان هم او روشن کند

□

این برد ظن در حق ربانیان

□

ندیدم بار دیگر روی او را

□

ای قیامت تا قیامت راه چند

□

سپه را به کلباد بر دل بسوخت

□

هرگز از شوره نبات خوش نرست

□

آن را کند بر آنش تو بستائی

□

هم‌چو پروانه بوصلت کشته‌اند

□

و آن بصورت نار و گل زوار را

□

گشت اندر حشر محسوس و پدید

□

ز لهو و طرب گرد من لشکری

□

متهم کم کن جزای عدل را

□

تو گفتی که بستد ز خورشید تف

□

حسها را ذوق مونس می‌شود

□

وز عقل گرد خود نکشی باره؟

□

آفتی در دفع هر جان‌شیشه‌ای

□

از در افتادن در آتش با دو دست

□

تا که بر تو سرها پیدا کنند

□

بدانسان کز شهب خیل شیاطین

□

بوی گل قوت دماغ سرخوش است

□

چو بشنید از وی نشان قباد

□

که جماد آمد خلایق پیش او

□

تا نمانی حقیر و خوار و ذلیل

□

که دهی دختر به بیگانه‌ی عنود

□

چند باشد مهلت آخر شرم دار

□

هر دو را سازم چو دو ابر سیاه

□

این بنده را گرمان دهی، وان بنده را گرمانیه

□

کبر را و نفس را گردن زده

□

همه پهلوی ماه در خون کشد

□

مصحف اندر دست و بر لب مهر صوم

□

محبوس کرده‌اند مجانینم

□

وی به صحبت کاذب و مغرورسوز

□

مرغ جانشان طایر از پری دگر

□

بهر یک جان کی چنین غمگین شدی

□

پر از قصر ومنظر پر از کاخ و ایوان

□

آنگهان با هر دو دستش ده بداد

□

که در دل ندارند کین کهن

□

بلک از جمله کمیها بترست

□

هیچ نه برکن تو زین نهال و نه بشکن

□

نه از حلول و اتحادی مفتتن

□

غازیان بی‌مغز همچون که شوند

□

کو منزه شد ز حس مشترک

□

مهمان بری به خانه، نقل و رحیقم آری

□

بهر کار او ز هر کاری برید

□

به نخچیر گه بر پی شیر دید

□

لیک یک ذره ندارد ذوق جان

□

آسان نشود بر تو نه امثال و نه اهوال

□

تلخی هجر تو فوق آتشست

□

تا عوانان را به قهر تست راه

□

جبر را از جهل پیش آورده‌ای

□

چرا نخوانده به خوان کسی روم چو ذباب

□

باشد از غلیان بحر با شرف

□

همانش نبیره همانش نیا

□

نیست لایق نام نو می‌جویمش

□

که نه گر میزبان یابد همی، نه گرچه یابد نان

□

جان همی‌بازند بهر کردگار

□

که نمی‌پرد به بستان یقین

□

حس شیخ و فکر او نور خوشست

□

باد سعدت بی‌نحوست، باد شهدت بی‌شرنگ

□

بر فلک تازد به یک لحظه ز پست

□

ببست اندر اندیشه دل یکسره

□

بر منافق مردنست و ژندگی

□

بهتر و خوشتر بسی ز مال و ز کاله

□

بعد از آن رجعت نماند از حرص و غم

□

تا بدین معراج شد سوی فلک

□

لک چه باشد ملک تست ای مستعان

□

ترا کسی که چو در سر بر آستان دارد

□

چشم تو در اصل باشد منتظر

□

ز کاووس با او سخنها براند

□

تا گمان آید که ایشان بنده‌اند

□

سربکش زین بدنشان و دل بکن

□

طوطیی کو مستعد آن شکر

□

در نصیحت خویش را نسرشته‌ایم

□

از پیاز و سیر تقوی کرده‌ام

□

سالار، سبکدل نشود میرمرائی

□

نباید که داند ز نزدیک و دور

□

دو مرد جوان خواست از انجمن

□

صبر کن کانست تسبیح درست

□

گر همی کار ای هنر پیشه بر این قانون کنی

□

رخان از کشیدن شده لاژورد

□

نی که هم نقاش آن بر وی کشید

□

کز نفور مستمع دارد فغان

□

فی‌المثل گر عنصر آتش کشد پا بر کنار

□

فروزنده‌ی سهل ماهان به مرو

□

بشد نزد سالار خورشید فر

□

کو بود اندر درون تریاق‌زار

□

در دست و پای و گردن شیطان کنم

□

شد از خواسته لشکر آراسته

□

ائتیا طوعا صفا بسرشته را

□

او همی‌خندد بر آن اسگالشت

□

کرایی پیاده منم با خران

□

یکی باشد ایدر بدن نیست برگ

□

به آهن چه داریم گیتی نهان

□

بحرها در شورشان کف می‌زنند

□

ازیرا ز من رخ پر آژنگ و چینی

□

اگر جست خواهی همی آب روی

□

در ستیز و سخت‌رویی رو بکوش

□

سنگ و آهن فایق آمد بر شرر

□

باد چون نعل به‌هر گوشه هبه چشمش مسمار

□

بیوسنده و برفگنده گرد

□

ابا بخت پیروز و فرخنده فال

□

این سبب همچون چراغست و فتیل

□

چون تو نبود کس به دل فگاری

□

به دبق و به عنبر به قیر و به مشک

□

به سم سمندش بسنبید مغز

□

همچنان در منزل اول اسیر

□

یاقوت چراست آن و این مینا؟

□

ورا بر سر انجمن کرد خوار

□

بجویید هشیار کار جهان

□

خاصه این سر را که مغزش کمترست

□

تو عمری باشی و من حیدری

□

سخنهای شاه جهان یاد کرد

□

ز عود و ز عنبر به خروارها

□

خویشتن را در بلا انداختم

□

اگر زبانه خشم تو افتدش به خیال

□

گرفته جوان چنگ او را به چنگ

□

ببخشیم بر کهتر و مهتران

□

هیچ اطلس دست گیرد هوش را

□

نخچیر رمنده‌ی بیابانی

□

که این کار دشوار گشت و گران

□

سر دشمن افتاد در دامنش

□

گشت جزو آدمی حی دلیر

□

ناگفتنی نگویی و گویی تو گفتی

□

ازان پس سر من بباید برید

□

اگر شیر پیش آمدی گر پلنگ

□

عاقبت ظاهر سوی باطن برد

□

رگ اوداج به نشتر ز چه می‌خاری؟

□

خود و نامداران خسروپرست

□

همه با سلاحان شده پست او

□

متصل را کرد تدبیرش جدا

□

در یم خانه‌ی تو پنهان است

□

برو یال چون اژدهای دلیر

□

بجنبید و برداشت خود از سرش

□

همچو دی در بوستان و در زروع

□

دین است سر سروری و اصل معالی

□

نوشته برو سرخ و پیروزه بوم

□

دران معرکه نیزه بازی گرفت

□

می‌دوم بر چرخ هفتم چون زحل

□

تا کرا می‌بایدم زد بر سر وی پوستین

□

بلند اختر و نام دارا گذشت

□

ز جویان و از خنجر سرد رو

□

جان من دید آن خود شد چشم‌پر

□

آویخته مانده‌اند در بابل

□

به هر سال باژی همی بستدند

□

که در آفرینش ندارد نظیر

□

چون تبع گردیم هر یک سروریم

□

به دیار مخالف افتاده

□

وگر تخت شاهی و بنیاد را

□

که از جان شیرین شدم ناامید

□

باقیان را مقبل و مقبول دان

□

لیک بی‌او این صور بگریستی

□

چنین بود تا بخت بد خویش من

□

گه اندوختن گاهی انداختن

□

فعلها و مکرها آموخته

□

چه طرازی به طراز و چه حجازی به حجاز

□

سلیحی سبک بادپایی دژم

□

ز توران شود کارها بر تو ننگ

□

سر نهاد اندر بیابانی و رفت

□

زفتی و لاف و تکبر حیل و پرهنری

□

به نزد سکندر به میلاد تفت

□

به سختی درآویخت با هم نبرد

□

کز صفاشان بی غش و بی غل کند

□

حمله بر گاو آسمان باشد

□

خروشید کای رستم نامدار

□

ببودند یک هفته با می به دست

□

من نه خارم که اشتری از من چرد

□

این را به وصل آرد و آن را سوی جدایی

□

پیاده شد از باره بردش نماز

□

دل جادوان زو پر از بیم کرد

□

در شکارش من جگرها خورده‌ام

□

سه دیگر سایه‌ی رحمت، چهارم مایه‌ی تقوی

□

بیامد یکی تیغ هندی به دست

□

این عود زن نگار، که همرنگ کهرباست

□

که بر آیم بر فلک بی نردبان

□

هر نواحی یوسفی و هر طرف حوراییی

□

تن خسته یک بار ما را نمای

□

مرا یاد باشد جهان آفرین

□

همچو کفاری نهفته در قبور

□

که به این رنگ گشت احمر گل

□

ازان پس که داماد او شد شغاد

□

دزد همراه شد، بیفکن بار

□

نه ریاضت نه بجست و جوی او

□

چنانک گرسنه گیرد کنار کندوری

□

به شمشیر ویران کند روی بوم

□

میانجی برآمد یکی سرفراز

□

یومنوکم من مخازی القارعه

□

یکرویه رفیقان شوندت اعدا

□

به شهری دگر ساخت جای نشست

□

بس پرده و حجاب که در پیش چشم ماست

□

قدر خود پیدا کند در نیک و بد

□

که شد خیره چشمم ز شمس ضیایی

□

چنانچون بود مردم چاپلوس

□

همانا که دارد ستبری فزون

□

رحمتم پرست بر رحمت تنم

□

خواه بدکار و خواه نیکوکار

□

به رخشنده روز و به تابنده ماه

□

آری در آرزوست که: آن خاک در شود

□

تا بیابی در قیامت توشه‌ای

□

همی آتش آمد ز کامش برون

□

نهان گشت گمراهی و بی‌رهی

□

نباشد جز از کامه‌ی نیک خواه

□

چه غم آن خورشید با اشراق را

□

فعل نفس رستنی پیداست او در بیخ و حب

□

بدین جادوی بر چه افسون کنی

□

«یا منیتی حتی متی، انافی اسا و تحسری»

□

نام تهدیدات نفسش کرده‌ای

□

که از تیر بر سرکشان ابر بست

□

نباشد تبه شد به ما روزگار

□

کفن بهتر او را ز فرمان زن

□

ما نگه داریم ای شاه و قباد

□

به شرق و غرب اگر حاضر شود یک شخص دریک آن

□

همان نیز اگر بند فرمایدم

□

شرط نماز و روزه‌ی لیل و نهار چیست؟

□

هرحدیثی کهنه پیشت نو شود

□

ز سر برگرفتند گردان کلاه

□

شده روز روشن بروبر کبود

□

کزو دور شد جنگ و بیداد و کین

□

زان شب قدرست کاختروار تافت

□

وان شود در سینه‌ی جنگی، چو در سوراخ مار

□

که بر تارک بخردان افسرند

□

کز چنین آبی نیاید قوت آتش‌نشانی

□

بر شجر سابق بود میوه‌ی طریف

□

ز دیر آمدنتان برآشوفتم

□

بدو کرد باید همی پشت راست

□

سبک از برش خاک بربیختی

□

لیک کی خسپد دلم اندر وسن

□

نه کنارش پدید و نه معبر

□

ز خوردن نگه داشت پیمان خویش

□

که به مسکین رسد نوازش و بهر

□

نغز جایی دیگران را هم بکش

□

تراام من و بند و زندان تراست

□

می و مشک و گوهر برآمیختند

□

مگر بخت گم بوده بازآوری

□

بلک بی گردون سفر بی‌چون کنی

□

چو نقطه‌یی به ثور بر، سهای او

□

زره‌دار مردان جنگاوران

□

لایق مژده و نوید شدی

□

در دل هر ممنی تا حشر هست

□

ازان نو به گفتار دانش کهن

□

یکی تیر پرخون به دست اندرون

□

ز ترکان چنین یاد نتوان گرفت

□

تو بنام هر که خواهی کن ثنا

□

آن نقطه که ساکن میان است

□

درم یابد و ارج و تخت و کلاه

□

عرش ملحوظ خاطر پاکت

□

چونک صحرا از درخت و بر تهیست

□

برو کینش از دشمنان بازجوی

□

نیامیخت با ماه دیدار جفت

□

درفشان یکی در میانش گهر

□

لم یلد لم یولد آن ایزدست

□

وین را، پس سختی ز همه رنج امانست

□

وگر زان سخن فر و نام آیدت

□

این نگه کن که «جام جم» دارم

□

چون عذاب مرغ خاکی در عذاب

□

نخوانم برین روزگار آفرین

□

جهانی بران گونه بر هم زدم

□

پیاده دوان در به پیش گروی

□

کی شناسد معدن آن گرگ سترگ

□

گرد یکران تو سکان فلک بر مکحل

□

خردمندی و شرم و شایستگی

□

خرقه و خرده در میان آمد

□

خس چو یکسو رفت پیدا گشت آب

□

ببردند با تیغ پیش هژبر

□

ز پستی بران تند بالا شویم

□

زره‌دار با خنجر کابلی

□

که فغان این سری هم زان سرست

□

جراد منتشر بر بام و برزن

□

بکوشیم و با آن بساییم دست

□

نان اینان بهل، که سنگ خورم

□

وی بداده خلعت گل خار را

□

به از جور مهتر پسر بر پدر

□

سخن هرچ گویند پاسخ کنیم

□

به شادی همی داد دل را درود

□

بعد لا آخر چه می‌ماند دگر

□

بودی از خاصیت خاک درت با ارحام

□

زدایم دلت تا شوی بی‌گمان

□

ما به رخ راه بیش و کم بسته

□

چون در آید از فنی نبود تهی

□

ز اسفندیارش گرفته شتاب

□

بدو گفت نوگیر چون شد کهن

□

بدان تا نباشد سپهبد دژم

□

بر گشاید بانگ چنگ و زیر و بم

□

بوند از غایت وحدت برادروار در یک جا

□

جهان پیش او چون یکی بیشه شد

□

این دو روحند، با تو گفتم پاک

□

لیک ای پولاد بر داود گرد

□

همه فر و دانایی از نام تست

□

ز تخم خزاعه هرانکس که دید

□

همی طبل سازد به زیر گلیم

□

هست بر بی‌صبری او آن گوا

□

که خود را بی‌نظیر عصر داند در سخندانی

□

بدیدم یکی شاه فرخ همال

□

ره به آب حیات کم بردند

□

که نباشد محرم عنقا مگس

□

که هم دوست بودیم و هم نیک یار

□

به زه کرد و یک بارش اندر کشید

□

گران کرد بر زین دوال رکیب

□

بر گشاده آب مینارنگ را

□

دیو از پس خویشتن لگامش را

□

هم اندر زمان گشت با زیب و فر

□

این طلب کن، که در جهان این بس

□

آینه‌ی هر مستحق و مستحق

□

تو گفتی که با درد و غم بود جفت

□

بسی عود و با مشک و عنبر بسوخت

□

به زخم دلیران نه‌ای پایدار

□

مانده ماهی رفته زان گرداب آب

□

ز آب پیشانی بشوید بسکه گردد شرمسار

□

یکی بود با آشکارم نهان

□

«قل هوالله» باشدت ثانی

□

زان بلا سرهای خود افراشتند

□

فراوان بگفتند و بشتافتند

□

خنک شهرکش چون تو مهتر بود

□

ز یاقوت و پیروزه بر سرش تاج

□

هر صباح و هر مسا یک ماهه راه

□

عقل بسنده است یار غار مرا

□

همه جای ترس است و تیمار و باک

□

نبود زین فروتنی تن دزد

□

در دو عالم هر دروغ از راست خاست

□

جز از راستی نیست اندر نهفت

□

به شاهی برافراخت فرخ کلاه

□

ز طوس و ز کاووس کاشفته بود

□

کس چه داند بخششی کو را رسید

□

کو ببازد بر در خوشحالیم مسمار گل

□

به یکبارگی تنگ شد بر سپاه

□

شب چرا میرود؟ که ریشش نیست

□

او ز کوری گوید این آسیب چیست

□

سپاهی برون کرد مردان مرد

□

فرستاده با او به نخچیرگاه

□

همی گفت گرگین که بشتاب هین

□

شد یکی در نور آن خورشید راز

□

نماند فرمان در خلق خویش یزدان را

□

شوند آن زمان دشمن از بهر دین

□

شحنه‌ی شهر مال هر دو ببرد

□

بهر فردا لوت را پنهان کنیم

□

ز تاری و کژی بباید گریست

□

سخنها برین گونه آسان مگیر

□

تو گویی سپه سر به سر خویش تست

□

هر یکی از مخزن اسبابی کشید

□

نرمی آنست که در گردن هر جبار است

□

امر را و نهی را می‌بین مدام

□

همه خود بود هر چه میبایست

□

تو چرا بر باد دادی خویشتن

□

نه چندن بزرگی و تخت و کلاه

□

زانک تدریج از شعار آن شه‌است

□

همه شب همی نیزه باید بسود

□

کف بده انگشت اشارت می‌کند

□

چون برگرفت سختی گرمارا

□

وز فن دلقک خود آن وهمش فزود

□

من کجا میروم؟ که آه از من!

□

کار من کشور گشادن کار تو دادن نظام

□

به کوه و بیابان و بر دشت و راه

□

نقطه چون جسم پذیرد اقسام

□

همه جامه‌ی خسروی کرد چاک

□

گفتم آن چیست مرا گفت جنیبت‌کش شاه

□

نباشد راه جز در چشم اختر پای یکران را

□

در زینهار تو نه تو در زینهار ملک

□

پشت بر آز و رخ به طاعت کرد

□

تا کند چون بنفشه پشت دوتاه

□

بگرد بال تا توانی مگرد

□

نه رسولی و بود نطق تو وحی منزل

□

ببارید و ز اندیشه آمد به خشم

□

به تغییر هر حرفی از نص قرآن

□

چونانکه اختیارش بی‌اضطرار باشد

□

در کسی چون ظن بری چیزی کزان باشد بری

□

به چنین توبه ره کجا دانی؟

□

هرچه دشوار قدر عزم تو آسان یافته

□

به دیدار فرخ پری چهره‌یی

□

به بندگانت نویسند عبده و فداه

□

جهان را جزو کدخدا آورید

□

چه زیان از حسود کارافزای

□

که لبش تر نکند مایه سد بحر گناه

□

شبیه اوست چنان چون یمین شبیه شمال

□

وین چنین ساز و آلتت دادند

□

زان تاجور آمد چو حرف شین

□

که جاوید بادی و روشن‌روان

□

گو خداوند مرا برگ و نوایی فرمای

□

یکی بارکش باره‌ای برنشست

□

با قضای فلک قضای سدوم

□

چون چخیدن با چراغ روشن زهرا کند

□

آب حیوان را بر آتش دوزخ تفضیل

□

کاسه از معده کرده، کفچه ز دست

□

بلکه بفزود بر یکی پنجاه

□

که جایی کسی روی هامون ندید

□

همه کس داند و تو هم دانی

□

همانا که نامت به آید ز گنج

□

چو از روی تناسب زیر با بم

□

به جای دود نیلوفر عیان باد

□

مرا به خدمت تو پشت چون بنفشه دوتاه

□

پس ببندی، ز پیش خواهد کرد

□

نه همانا که حالتیست چنین

□

دهم همچنان پادشاهی ورا

□

نعمت اندک و آفاق رهین انعام

□

فرستاد با من یکی پهلوان

□

سوگند اختران به بقا و به جان تو

□

که بگیرد تو را عقاب عقاب

□

بطبع بر تو ثنا گفته‌ام همی مه و سال

□

ور نداری، ز دیگران میخواه

□

تاری چرا شود ز تو این چشم اخترم

□

ندیدند بر تنش جایی درست

□

روز و شب بر من ثنا گوید روان عنصری

□

برافگند بر زین و خود بر نشست

□

معده‌ی آز پر کند ز طعام

□

طعمه اگر بایدت سبزی صحرا طلب

□

کش چون خوی از مسام برون جوشد استخوان

□

بر خود و دوش خویش رنج و عنا؟

□

تو آن کسی که نیارد به صدهزار قران

□

بران سان که نخچیر گیرد پلنگ

□

تخمیست کز برای شرف می‌پراکنم

□

که فرمان و رای جهانبان بود

□

عفو فرمای و کرم کن چون کرام

□

همی برما بپیماید بدین گردنده پنگان‌ها

□

گنجها دارد از علوم دفین

□

کس نداند حقیقت این راز

□

بر هفت زمین ترا تحکم

□

چو برداری آرامگاهت کجاست

□

این غرورانگیز و آن صاحب جمال

□

تخت ملکش زیر پای از زر نهاد

□

لیکن چو به فربه ورم گرفته

□

چون ز جایی گذری خلق کنندت اکرام

□

خانه‌ی خصم تو پر ولوله و ها یا های

□

دانش او را دلیر سازد و چست

□

شیر مرا قلاده همچون سگ معلم

□

رسیده بسی بر سرش سرد و گرم

□

که بود تربیت من مدد شعر متین

□

یا ز پیکان و سنگ و چنگل باز

□

ورنه آزاد بودی از اشباه

□

از چه معنی چون دو زن کرده‌است مردی را بها؟

□

که در برابر ابر بهار گشت لیم

□

با دگر عضوها کند روشن

□

اندرین عقد گوهر کانی

□

همان فال گویان لهراسپ را

□

ملک را عدل دهد مدت جاویدانی

□

دست همه، دست تو را آستین

□

تو در خور شهر و بوریایی

□

هرجا که شعله ایست رخش از عرق تر است

□

ذراغ روز و شب همواره در تاریخ پیمایی

□

سالها آه سوزناک زده

□

تیغ خورشید برکشد ز نیام

□

گزیتش بدادند شاهان سند

□

وز حادثه چون صبح دوم جامه دریده

□

چرخ را زیر پای او دانند

□

کبک را داده در هنر بازی

□

بجست او چون یکی عفریت هایل

□

هریکی بر بخل آن دیگر نوشتی محضری

□

چه شود گر دو آتشی نبود؟

□

چار ارکان را بهم گه صلح و گاهی داوری

□

جهاندار چون او ندارد به یاد

□

که باشد ز دوران چرخت تمنی

□

زمانه ترک جان آزاری‌ام کرد

□

تا کنند اختران همی تحویل

□

دست امید بخش تو چون شد وظیفه بار

□

روح گفتا مسیح با پدر این

□

نفخ روحش دمیده شد در فرج

□

کیست برتر ز تو خدای علیم

□

نباشد جز از گرد اسفندیار

□

چه جای زمین که آسمان هم

□

ساخت آیین سخن را تازه

□

به جای قدر رفیعش فرود قدر پرن

□

نکرده‌ست کس حمری و بهرمانی

□

دست سپهر در مدد حاسد تو شل

□

خاصه همت که آن بلند بود

□

رایتش را ملازمست مدام

□

به لهراسپ مانم همه مرز و چیز

□

آب و حیوان و آتش برزین

□

صید را گرگ این تهامه شده

□

کیست آن‌کو نیست فال مشتری را مشتری

□

دوستی در میان شیر و غزال

□

مثلها شاهد از لیلی و مجنون

□

تا ببینی جمال وقتی خوش

□

بپوشید و آمد به نزدیک شاه

□

نه دژ دید ازان سان کسی نه شنید

□

تا که حوض کوثری یابی به پیش

□

نتواند حدیثی از سر هوش

□

که گفتی ازان بر زمین جای نیست

□

وین دایره از جنبش صعب آرد رفتار

□

به یکی دیگر بیچاره و نادان ندهی؟

□

نه مقام خسان و ننگانست

□

نکردیم سستی به خون پدر

□

روان را به مهرت گروگان کنند

□

وین حریر و رود مر تعریش‌راست

□

علم خود را جدا مدار از خویش

□

که کار سپهبد گرفتیم خوار

□

تو خود دقایق این کار خوب می‌دانی

□

به پند و حکمت از این گنگ ترجمان شده‌ای

□

پارگینیست پر ز سرگین، ارض

□

که بیمار بد نرگس وگل درست

□

بباید بسیچید و آراستن

□

نه از برای حمیت دین و هنر

□

مطربم «آواز پر جبرئیل»

□

بخندید و کاری نو افگند بن

□

ورز فقیر باید اندر خور فقیر

□

و جعفر را دگر روئی و صالح را دگر رائی

□

چشمشان گشته مست بیخوابی

□

بدانست نیرنگ او در نهان

□

که جان را به دانش خرد پرورد

□

رو زبون‌گیرا زبون‌گیران ببین

□

گل اندر جیب کرده پیرهن را

□

چرا شد چنین مغز و دلتان تنگ

□

تندخویان رخش تازند از یسار و از یمین

□

پالوده‌ی مزور بازاری

□

کز مکافات آن نشاید رست

□

پراندیشه کن رای تاریک تو

□

به آواز گفت ای گزیده سپاه

□

حق ازو در شش جهت ناظر بود

□

حال آن دل‌رمیده باز بگشت

□

بران آرزو سوی دیگر شتاف

□

کز خلق نیست هیچ کسش همتا

□

ندارم چشم فصلی و اتصالی

□

ور فتوحیست مشترک باید

□

کشیدند پر خون تن شهریار

□

چنین گستراند خرد داد را

□

قهر بر بندد بدان نی روزنت

□

که باشد دست، دست پیش‌دستان

□

تو دستوری و بر تو بر نیست مه

□

کهکشان آستان درگاهش

□

یکی نامه‌ی سپید پهن بازی

□

همچو جان در ضمیر مرد آید

□

تو اندوه این چوب پوده مخور

□

همی نعره از ابر بگذاشتند

□

که درو بینی صفات ذوالجلال

□

این به خورشید ازل راهبرست

□

نجوییم دیهیم کند او ران

□

همی خان و مان تو سلطان و خان را

□

گوئی مسکنت به وادیستی

□

غم ایشان بخور، غم من سهل

□

بدست فرومایه‌ی بدگمان

□

پس شهریار آن نبرده دلیر

□

که هر امسالت فزونست از سه پار

□

نطع‌های عجب پراگندند

□

یکی جام بر کف بر شهریار

□

کند خسرو مهر را سایبانی

□

کرا شانی چو مر خود را نشایستی؟

□

کرده بر خود حرام راحت و خواب

□

سپهبد می یک منی در کشید

□

پسش بخردان و پرستار پیش

□

لیک پی بردن بننشاند غلیل

□

در حضیض خاک بندت ساخته

□

ز پیکار دشمن تن آسان شویم

□

وان سر شمشیر او مهر سلیمان جم

□

طریق سنت را ساخته است مختصری

□

هیچ از آن خواجگی نگیری رنگ

□

همی گاه شاه آیدت آرزوی

□

به خورشید و ماه اندرآرند پای

□

لقمه‌ی دوزخ بگشته لقمه‌جوی

□

تف برین زشتی و تباهی ما!!

□

زمانه ندارد چنو یادگار

□

ناقدانند و زر شناسانند

□

چون تو بر سیرت وبر سنت دیوانی؟

□

وین تحکم به مذهب که رواست؟

□

بسی هر کسی داستانی زدند

□

پلید و بد و جادوی و پیر گرگ

□

اندر افتادند چون زن زیر پهن

□

چابک و شیرین حرکات آمده

□

نماندی برین بوم بر تار و پود

□

وان ضریر پارسی، وان رودکی چنگزن

□

همانا که بیدی ز من زان رمانی

□

ملک را خود ملک چنین باید

□

همه انجمن گشت پر گفت و گوی

□

بدین درد و تیمار و آزارها

□

موسی‌ام من دایه‌ی من مادرست

□

عرضه دارد همی ضرورت خویش

□

که نه شاه ماند نه یزدان پرست

□

شود حسام تو قائم مقام سد توفان

□

چنین بر جان مسکین زینهاری

□

روی نفس تو و کمال ترا

□

همی‌گفت کای داور داد وپاک

□

یکی نامداریست از سرکشان

□

اندر آید زغبه در گوش و دهان

□

ز داغ هجر ماتم‌دیده‌تر نیست

□

برید آنک بد شاه را کارگر

□

بسکه عمل هست، قول اوست مبعد

□

ز بازوی خنجر گزار علی؟

□

تن کجا در میان تواند بود؟

□

سپاه اندر آمد چو مور و ملخ

□

که هم شاه شاخی و هم نامجوی

□

زین کلوخ تن به مردن شد جدا

□

چه جای قتل؟ از آن هم بدترست این!

□

که دیوار ایوان برآمد به ماه

□

به خیزی کهل گردد و ز دگر خیزیش جوان باشد

□

بگشاد قفل بسته سخن‌دانی

□

از نماز و ورع چه کار آید؟

□

کنون از پسر رنجت آمد به مشت

□

که با گرسنه شیر دندان زنم

□

که نزاید ماده مار او را ز نر

□

خورد بر از نهال دلربایش

□

هم تاج وتخت آمدت آرزوی

□

احسان بی‌نهایت و بی‌حد کند همی

□

حسامی است این، ای برادر، حسامی

□

یافت انجم برات پیروزی

□

رسیده بهر کشوری رنج تست

□

که ترکان بکشتندش اندر نبرد

□

تا نماید وجه لا عین رات

□

دوستی گیر با سروشی چند

□

دو شمشیر هندی و رومی کلاه

□

دوزد عروس مهر به هم بهر چادرش

□

در آرزوی قطرگکی آب زمزمی

□

دل پاکست و نفس پاکی کوش

□

علیک الصلوة ای نبی السلام

□

ولیکن مرا بود پنداشتی

□

کین جزا لعبست پیش آن جزا

□

سرکشیده‌ست ازین مرحله گاه،

□

سگ از مردم مردم‌آزار به

□

برنواز و برفتال و برفشان و برگرای

□

فخر نشاید که کنی، نه منی

□

و آنچه بی خویش کرد خواب تو اوست

□

چو بازش کنی استخوانی در اوست

□

یکی شد به خورد و به آرام و رای

□

تیر کژ پرد چو بد باشد کمان

□

هر یکی رخ به مامنی دارند

□

که باشد دعای بدش در قفا؟

□

خسرو سیارگان را زیت تاج افتخار

□

با بی‌دهنی و بی‌زبانی

□

دلی از محنت و اندوه مرده

□

وگرنه چه خیرآید از من به کس؟

□

بسی پیش کهرم سخنها براند

□

هم‌چنانک کافر اندر قعر گور

□

فروشد پا از آن سودا به گنجی

□

سپاست نگوید زبانش مباد

□

در عالم کس بی سخن پیدا، پیدا

□

جزین مر مردمان را نیست کاری

□

نه کس آوار شنیدنت یارد

□

خداوند دیوان روز حسیب

□

شبستان شاهی مر او را سپرد

□

می‌کند تهدیدت از فقر شدید

□

پیش او باش حق دلیر مرو

□

که حرفی بدش برنیامد ز دست

□

برآر از چنگ ناهید این نوا را

□

گر نه از بیم حد و کشتن و دارستی؟

□

به دگر طالبان در آموزد

□

نیاوردی از ضعف تاب نبرد؟

□

همه کام بدگوهر آهرمنست

□

چارمیخ عقل گشته این چهار

□

چو طوطی لعل او شکر شکستی

□

روان سیاوش پر از نور باد

□

صد گونه عمل کردن، صدگونه هشیواری

□

با باد شمالی سوی شمالی

□

آدمی هم جزین عطا ندهد

□

که برنگذرد گور ز اسپی بزور

□

بر آیین ما بر یکی سور کن

□

که اشتراکت باید و قدوسیت

□

جامه‌ی مدح در که پوشاند ؟

□

بگرد چپ لشکر و دست راست

□

بر ایشان راه صورتها ز هر قسم

□

کو از اهل‌البیت چون شد با زبان پهلوی

□

به مویز و به گردگان اخی

□

چنینست آیین تخت و کلاه

□

بشد زین جهان با دلی پر ز درد

□

اسب دانش باید ار نی دور شو زین رهگذار

□

ز مرغ من بود آن نام هم گم

□

مرو گر فشانند بر سر درم

□

افزون به نسب ز تیمی و بکری

□

به خط سبز بر این تخته‌ی قانونی

□

احتما یابد از طعام و شراب

□

بگویمت از گفته‌ی باستان

□

تو باقی مانی و خورشید رویت

□

کز چنان چرخی چنین خورشید دین گشت آشکار

□

اژدها بسته بر او راه گریز

□

درفش بنفش از پس پیلتن

□

وز دیو اهل دین به فغان‌اند و در هرب

□

گر بنازم من بدو چون روی خویش اصفر کنی؟

□

بدر آید ستوده فرزندی

□

پر از آفرین جان یزدان پرست

□

بسی شرمنده‌ام از روی آن یار

□

نماند آب سخن را چو رانی از پی نان

□

درآمد حلقه زن چون مار بر گنج

□

کرد بر وی عنایت تو نظر

□

دور دار از من، هلا پرکن شراب،

□

زین پیش چو من سری و دستاری»

□

تا کسی گوید: اینت مردی اهل

□

در باغ مدح تو به گل و ارغوان رسید

□

که پستان اجل می‌کرد سیرم

□

درد بر دارد شفا و گرد بنشاند مطر

□

ختم شد، والله اعلم بالصواب

□

رسم را گویند کز قهر اجل مقهور باد

□

با وی سخن مواجهه گویی و آشکار

□

کوفی نه موصلی و نه ختلی

□

یا خود از مشکلی کلید آرد

□

شکل ذاتی احسن‌الاشکال و هوالمستدیر

□

سحاب از برگ دادی ریشه را نم

□

بهرام فلک به شه ناهید نظر بر

□

بر او آن کار بی‌مسطر شدی راست

□

واکنون مثل او مثل موی و خمیرست

□

کی رسد از تو به همسایه و فرزند عتاب؟

□

که نه تو کردی بالای خود چو سرو سهی

□

همه زان تو خود، کرایی تو؟

□

به قدر قدرت و قوت نمی‌کنم تقصیر

□

چو موسیقار حرف مابود باد

□

چشم سر ز اول بدوز آن راه را بین وین مکن

□

مانع مقصود تو موجود نی

□

نام و ننگ و خیر و شر و لطف و قهر و فخر و عار

□

دروغ است سرمایه مر کافری را

□

پس خر توی اگر تو همیدونی

□

دیگ را آب چون بجوشاند؟

□

در عالم نصرت بهار باشد

□

به طعنم اینچنین کشتن روا نیست

□

باش تا در کف نهندت نامه‌ی سر و علن

□

دشوب و درام و درای!

□

کز تف کبریا شود محرور

□

سرو را تا که نپیرایی والا نشود

□

پیش پیغمبر گریز از کارزار، ای ناصبی

□

اثر گوید که از شکل غریب است

□

و یا به رفعت و همت ز آسمان برتر

□

که آن دل کاندر آن گم کرد دیدش

□

از حرمتت ای خواجه نزد نابخلائل

□

چه می‌سوزی ز بی‌آرامی خویش؟

□

سقف گردون نه پر از ولوله‌ی صوت و صداست

□

برزند از مشرق تیغ آفتاب

□

کردگار اندر جهان پیغمبر ننشاستی

□

کسی کاندر مقامات است و احوال

□

و اشراف را ستانه‌ی والای تو مب

□

طراوت وام دادی یاسمن را

□

همچو نرگس در این و آن منگر

□

سمن‌بوی و سمن‌روی و سمن‌بر

□

زمانه گفت که او خود جهان مستوفاست

□

پس خواب و خور تو را و خرد با هنر مرا

□

وانگه به کار دین در بی‌توش و سست رائی

□

برای هر یکی کاری معین

□

بر تمیز و خرد و خلق تو کردند اقرار

□

شدم از غمزه آن چشم فتان

□

باز پیچان عنان ز راه مجاز

□

در سپیدی عاج و، در نرمی سمور

□

که جان ز جان تو دارد هرآنکه جانورست

□

به ساقی گفت می درده دمادم

□

چنانکه گفت خداوند خلق در عیسی

□

برون ننهاده پای از حد امکان

□

وین مختصر نمونه کنون اشک و شیونست

□

نه از پا باخبر بودند و نی سر

□

هم از خورشید تابانست لعل سرخ اندر کان

□

شکایت با خیال یارش این بود

□

فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات

□

که می‌باید درم را سفته گشتن

□

یکی را به چاهی فرو می‌فشاری

□

به فعل آید در آن عالم به یک بار

□

چهره چون چهره‌ی بادام از آن پر ثقبست

□

نیاید تا زنم دستش به دامان

□

بدان معنی شعرش بین و جان از علم دانا کن

□

ز هر سو میل خاطر سوی او داشت

□

ز سیم سایلت وز زر زایر

□

که باشد استقامتهای کشتیها به لنگرها

□

والله که تو دیو پر خطائی

□

شود چون خاک ره هستی ز پستی

□

که حقیقت ملف سورست

□

که درهر نسبتی کارش تمام است

□

جز علی و عترتش محراب و منبر داشتن

□

چون به دریا رسیم پاک شویم

□

بدان صفت که برآید ز کوه پیکر خور

□

هزار استاد و ایشان پیشکاری

□

گر تو به راه قیاس و مذهب رائی

□

به هر لحظه درآ ایمان ز سر گیر

□

ملکی چون تو هوشیار گرفت

□

زلای «لافتی الاعلی » یاد

□

که نکو شعر شدم از صفت یک هنرش

□

اشممت عرف السحر من شجراء

□

کارداران خیر و شر دارد

□

اساسش تا قیامت ایستادی

□

چندین گذر علم ز یک تنگ دهانی

□

پدر نیکو بد، اکنون شیخ وقت است

□

درام از انعام تو کاری بنامیزد چو تیر

□

ستمکش خسته‌ای، زاری، فقیری

□

ما به زیر خاک چون در پیش مه کتان شویم

□

کلیم و هارون و خضر و یوشع

□

وانکه چرخش ز موالید جهان نارد یار

□

جهان سوزد ز سوز غیرت خویش

□

جان تو و حقا که خداییست خدایی

□

زهی دریا دل رند سرافراز

□

ز تو امید صد جاه و جلالست

□

به بخت خود میان گریه خندید

□

از شتاب خنده‌ی تو خرقه گرداند کفن

□

واحمل ففیه ثناء بغداد

□

ز اوج اول میزان شود به خانه‌ی تیر

□

که این گنج مرادم حاصل آید

□

که فربه فرث و دم گردد ز پختن یا ز بریانی

□

شراب و شمع و شاهد را عیان کرد

□

وصف نفس عیسی و آواز خر آمد

□

دوانیده برون سد مرحبا گو

□

از رخ خواجه محمد پسر خواجه عمر

□

بالضرب ثم القطع للاشلاء

□

نزاد شبه تو هنگام لطف مادر جود

□

ز سیل خون چه می‌بندی ره یار

□

زعفران‌وار غم از طبع جهانی ببری

□

عیسی لا غیاد آء بغداد

□

کای جان و تن سپرده به زنهار روزگار

□

به پیش عارضت گل خوار باشد

□

سوی کریم بسی خوارتر بود اعداش

□

شاخ پر برگ بید دست گزان

□

کتم عدم را کدام غث و سمین است

□

دهد عشقت به آخر سر بلندی

□

کاین فریضه به مهان به ز چنان مستحبی

□

دهر بدوش تو نهد بارها

□

چرخن نگر چه خواند خاقان روزگار

□

گذارد دهر را ظلمت ز هر سوی

□

پیشش از خشم در اطراف ممالک مپران

□

خدای است آنکه بی مثل است و بی یار

□

قامتش چون بنفشه پر خم باد

□

چنان خواهم که بازو بر گشایی

□

تا بگویم اگر نمی‌دانی

□

ور چه بود خلق بر او مفتنن

□

به حلاوت چنانکه مذکورست

□

نمی‌باید تو را خون در جگر شد

□

گوید او را بهر امرش «یفعلوا ما یومرون»

□

بازوی آهنین من شب و روز

□

بی‌سبب در کشیده چادر قار

□

گشت تهی دستی و شرمندگی

□

اندر آن آبی چو گوهر و اندر آن آتش زری

□

پشیمان به که نم خو توشه بسته

□

معطی دهر جلال‌الوزرا شمع دیار

□

سود کی داردت شخص برهمند

□

روز و شب بستان محنت گشته پستان لبن

□

بزم عیسی و باغ ابراهیم

□

بر شیر بیشه حبس فنا کرد روزگار

□

کار را نیکو گزین، فرصت یکی است

□

هر چه ابلیس را ینال و تکین

□

شاید گر این سخن بنویسی به هیکلی

□

چو مرواریدگون بار صنوبر

□

قافله در قافله‌ست و کاروان در کاروان

□

هرگز شکن نگیرد چون پشت سوسمار

□

مرگ تو ز برگ دور باشد

□

چو باشد سخا دانه و عدل دامت

□

تله خندید، کاین کمان قضاست

□

صورت قدر ترا عرش ملک بادا گاه

□

که کرد است این رقم پنهان مدارید

□

عرق چکد ز مسامش به جای قطر مطر

□

کافور و مشک و عنبرش

□

«تعالی ربنا» می‌گوی و می‌دان وصف او بی چون

□

چون آتش عود عود سوزان

□

بر سر کوی اجل قربانست

□

بهر کنار گشودیم بهر تن، دکان

□

چون فعل خردنیست در اعمال تو عاری

□

لسان رطبم آب زندگانیست

□

دل ما تنگتر از دیده‌ی ترکان طراز

□

وز اندیشه رخسار من زعفرانی

□

گهی چو افسر عیسی گهی فسار خرم

□

ننگ دارد ز دانش‌آموزی

□

نسخت راه کهکشان باشد

□

ولی نه بوم سیه روز، مرغکی خوشخوان

□

تا نبود نزد عقل راد بسان ردی

□

کدامین مهربان بر ما گزیدی

□

لغت منهیان سبع طباق

□

خم سرکه است این جهان، بنگر به عقل، ای بی‌بصر

□

کاهلانه «بجه» «بگیر» مباش

□

وز شما آن خورم که شاید خورد

□

هر کجا بر میان او کمرست

□

هر ز دارو، هم از پرستار است

□

باش تا در خاک بینی شر شور و شور شار

□

خبر دارم زهر معنی که خواهی

□

نه در شجاعت حیدر چو خارجی احمق

□

آتش ز بیم تیغ تو در سنگ شد نهان

□

به امر اوست روان سیل دجله‌ی سیال

□

گرد آزار او نگردیدی

□

گر جدا افتد ز عفو بردبارت

□

تو بر آر از جانش، ای خلاق، گرد

□

آدم از احمد پدید آمد چو ز آصف بر خیا

□

که سالها بودت خاندان و ملک آباد

□

دستارش از عقیله‌ی مه معجر اوفتاد

□

بس باشد ای بصیر خرد مر تو را وزیر

□

برهان تو خوانده بود بهتان

□

تازیش زیر و تازیانه به دست

□

تحفه و هدیه از برای نثار

□

ما در این پستی، تو در جای بلند

□

شاخ دین نشو بود و بیخ سنت بی‌نما

□

مبارک باد سال و ماه روزت

□

یکی برکف قدح سرمست و مخمور

□

من ستاره نشناسم، که همی‌بینم ماه

□

از زمین آب به دریا شود آتش به اثیر

□

اینت کیخسرو زمانه خویش

□

گاه آنست که گیرند ز تیغت کیفر

□

نه مست اندر امان باشد، نه هشیار

□

بود چون تو پاک طبع و پاک دین و پارسا

□

یکی سنگی دو اصطرلاب کرده

□

گریه‌ی خصم از نهیب در فم خنجر شکست

□

خلق کنون جاهل و دون همت است

□

در نبی پس کیست «نعم المولی و نعم النصیر»

□

سیب مه را دو نیم در مشتش

□

در سایه‌ی صدق او تجارب

□

کاله، این انبان شکر بود و بس

□

قطره‌ها بیشمار خواهد کرد

□

ز شب تا شب بگردی روزه بسته

□

تا توانی جز به نام نیک او مگشای دم

□

تو مر خلق را مایه‌ی نام و نانی

□

صد کر چو صدف علم چو درت شنوا کرد

□

نیروی خورندگیش مرده است

□

باز گوید ترا محمد جم

□

مرا بازست در، هرگاه و بیگاه

□

چونکه ترکی را به سوی خوان خنیاگر برند

□

عنان شیر داری پنجه بگشای

□

ور عاجز بد خدا ستمگر

□

همه غدر و مکر و فریب و دهاست

□

در چنین منزلی کثیف و نژند

□

یک تن بود و دو مغز دارد

□

دین ایزد را و شرع مصطفا را پشت و یار

□

که شبانگه ریختندم در سرای

□

کی رانی اگر کنون نرانی

□

سلیمانیش باید نوبتی دار

□

زین راه «برد» و گوشه‌ی زرع و شیار گیر

□

چنان کجا نبود نیکخواه چون بدخواه

□

یک موسی از آن کو که ز چوبی بکند مار

□

من خود خجلم ز کرده خویش

□

زمانه فاضل او بارست ازو هیهات «لاتامن»

□

کاین گره بگشای و گندم را بریز

□

ناطق کند آن مرده‌ی بی‌نطق و بیان را

□

به مزد من گناه خود نویسند

□

وز همه لیتکان کشیده عنان

□

گرگ صحرا و مرغزار گراز؟

□

هرگز سبکی گران ندارد

□

زن بد و زن گزافه گوی بود

□

چون نبیند کی هراسد مور کور از مار گر

□

این کفن، بر چشم تو پیراهن است

□

وقت افعال چرا فعلش هم چندان نیست

□

ورنی ددی، به صورت انسان مصوری

□

از جمال لفظ خود هم عدن گردی هم عدن

□

بر صد هزار تن بزند یکسوار او

□

شغل و فراغ جنت ما و جحیم ما

□

گاهی از دشمنان در اندیشه

□

گر ندارد دیده زیر نعل اسب اوستان

□

بجست بر سر دیوار کوته بستان

□

آبرا آری حیات اندر روانی آمدست

□

چراغ عقل را پیه از بصر داد

□

کند از مهر تو عالم روشن

□

یکدگر را همی بیوبارند

□

یا پسر اختیار خواهد کرد

□

بنشان به فلان نشانه گاهش

□

صلت آن راست درین شهر که نانست از سنگ

□

ز هر جا رسته‌ایم، آنجا مصفاست

□

گفت: فتح ما ز فتح زاده‌ی ملجم بود

□

کمانش را به حمالی کشیدی

□

تا ندارندم دو سال از انتظار اندر زحیر

□

ز سلطانی و شهری و روستایی

□

مرا این شرف از کجا خواست خاست

□

کاسمان دور خویش برد به سر

□

چنان چون آب و چون روغن یک از دیگر گران دارد

□

همینم اقتضای خلقت و خوست

□

در نثر من مذمت و در نظم من هجا

□

به راستان که ز ناراستان نگه دارش

□

در مناسک حکم حج و در سیر حکم غزا

□

چو خرسند گشتی به سرکه و شخار؟

□

هر که از بر کند از وصف و ثنای تو خطب

□

اندام درست را کنی ریش

□

مر مخنث را امین خوان و دختر کرده‌اند

□

نه ز هر نام، شخص نامور است

□

آبی همی خوریم، صفیری همی زنند

□

ز نفس کافرش زنار بگشای

□

جان چندین جانور حاصل شود در یک ندا

□

به جنگ اندرون جز مبارز نرانی

□

بطبع خشک چرا آمد و تر آتش و آب

□

بخت بیدار من به کاری هست

□

یک چیز نداری که درو زیب و فری نیست

□

هوسها جملگی بر باد رفته

□

تا حس و طبع بیش ز پنج و چهار نیست

□

ز بند قراضه برنخیزند

□

بوی کافور و مشک و لیل و نهار

□

گر به چشم تو همی تافته مار آید

□

آن که باشد که ز گفتار تو شادان نشود

□

دوستی هست و دوستداری هست

□

تازه از مدحت و لرزان ز ذمست

□

برای تازه نهالان، خسارتست و خطر

□

میان دربند کاری را که این رنگست و آن آوا

□

ز محرومان و مقبولان چه نامم

□

بگفت از چشم در جان سازمش جای

□

خطاب کرد که یارب شکال من بردار

□

وز گنج کس این کرم نیاید

□

کاموده شود بدو ضمیرم

□

گنجینه برد به شرکت دزد

□

چنگ روباه از گلویش ریخت خون

□

به دستش داد کاین بر یاد من گیر

□

کسی کو راستگو شد محتشم گشت

□

مه اندر برج عصمت مانده مستور

□

کانچه دنیا می‌کند می داور دنیا کند

□

این تازه عروس را طرازی

□

کاسمان بر سرش رود به کمند

□

خواری همه را، مرا، نه ای خوار

□

خویش را زین گوشه گیری وارهان

□

مرا غمگین و خود را شاد کردن

□

مخالف چون شفق در خون نشسته

□

جان جلوه کنان به سوی تن رفت

□

از حقه‌ی سپهر فشانند گوهرم

□

به مروارید دندانش کنم ریش

□

روز را روز رستخیز کند

□

مزاجش با شکر در خورد چون شیر

□

هم از شاگردی آموزگاریست

□

که شیرینی دهانت را کند ریش

□

با گریه دوست همدم و هم‌داستان شود

□

چون در نگرم، غم تو آنجاست

□

اگرچه زیر و درون پنبه و آستر دارد

□

پولاد به سنگ در نمی‌رست

□

همه را در خریطه‌ای بستم

□

چو بد خودوست باشد دشمنی چیست

□

پیلی از موران نیاید، مور شو

□

که حوری را چنان دوزخ نسازد

□

سوی ارمن زمین را نرم کرده

□

میل کند سینه به رعناییست

□

گاهی به پست و گاه به بالا دراوفتاد

□

چو در برج حمل تابنده خورشید

□

بر لفظ چو آبش آب می‌خفت

□

بی‌دوست مباد زندگانی

□

پیشتر افتند ازو دیگران

□

زکاتی ده قضا گردان مالت

□

چو تو کیخسروی کمتر ز جامی

□

باشم به هلاک خویشتن شاد

□

ای پسر، خویشتن خویش تو دیوانه مساز

□

فرخنده شد از بلند نامی

□

جز هلاکش نه در جهان کاری

□

باران سرشک من ببینی

□

چونکه او نیست، گل بگلشن نیست

□

منه خار و خسک در آستینم

□

فاصبحت العنقاء لازمة الوکر

□

ناخفته به اندرون خانه

□

استخوانی دو که در چنگ قضا و قدر است

□

کزان فریاد شاه آمد به فریاد

□

جان می‌کنم این چه زندگانیست

□

یک لحظه دلش نکردی آرام

□

که باشد نقطه اندر حصن پرگار

□

چو پیش گنج باد آورد گنجور

□

چه خواهی از ضعفا ای کریم و از جهال

□

بیرون قبیله شد صف آراست

□

نه عجب زانکه نداند خر بدلاش از ماش

□

لطفیست چنانکه باد باقی

□

به جز از مردم خدای شناس

□

گرم حاجت براری می‌توانی

□

بطرف مرغزاران، سبزه و سنگ

□

نه کس محرم که پیغامی فرستد

□

با وحی آسمان چه زند سحر مفتری؟

□

آن گمشده را به خاک جویان

□

عرش عالی گشت و کرسی نام یافت

□

چو شمع صبحدم پیشت بمیرم

□

شخصی بر خویش دید دمساز

□

شدش تازه ز سر دیوانه خوئی

□

ترا یک نکته و ما را سخنهاست

□

مرا صد بار شیرین‌تر ز جانست

□

عنان عزم تو مفتاح ملکهای حصین

□

تلخ شدش چشمه‌ی حیوان به کام

□

اینها نه سزااند که بی‌قدر و بهااند

□

هم مرهم و هم جراحت دل

□

در دلش جای کرده موی به موی

□

به دامان بزرگ امید و شاپور

□

سلیمانیست، کاندر شکل موریست

□

چو مستان کرد با ما شیر گیری

□

شبه فروش چه داند بهای در ثمین را

□

چو باور نایدت بر خود چه خندم

□

تا شد چو گل زرد رخ چون قمر من

□

مقصود توئی همه طفیلند

□

تشنه را نقش او برابر آب

□

دیوانه کن پری و مردم

□

بهتر است آن شعله زین گرد و غبار

□

بدو بخشم ز همزادان شبدیز

□

ز دیگر سو آواز ساقی که نوش

□

لیلی، چو نهال خشک گشته

□

اکنون که‌ت تن ضعیف نیست و نه بیمار

□

پیروزه خاتم خدائیست

□

چون جانداران کشیده شمشیر

□

که ابر از گریه دریا را خجل کرد

□

از خار، هیچ میوه نچیدند غیر خار

□

کز ایشان فتنه‌ها در عالم افتد

□

که دشمن نیارد نگه در تو کرد

□

کزانجا تا به ما آسان رسد شیر

□

بس مرغ تیزپر که فروشد درین فضا

□

می‌ریخت ز دیده در مکنون

□

گردد آن برگ لاله نعمانی

□

آن به که ز دل کنی فراموش

□

اشارت همی کرد با چشم و دست

□

بر آویزم ز جورت خویشتن را

□

به دست چپ عنان خنگ ادهم

□

خرد در خواب بود و فتنه بیدار

□

هموار یکی سیر و یکی گرسنه‌ی زار

□

نظاره‌کنان ز صبح تا شام

□

نیست کس جز تو حال گردانی

□

لب بسته و خون دل گشاده

□

که ایام، خاطر نگهدار نیست

□

ز دست افشاندیش بی‌پای رنجی

□

خدایا تو با او مکن حشر من

□

آخر نه در این حصین حصارید

□

تو در میانه‌ی این خوش بخفته اینت خطا

□

گرد در لیلیش برآورد

□

چاره ملک و مال خود کرده

□

چنانکه من به توانایی و به دستگزار

□

تو کرباسی، مرا خوانند الماس

□

فراخیها بود آب علف را

□

که بد زهره بر خویشتن عاشق است

□

ضلالت و ثنی و مسیحیان و یهود

□

نایره‌ای عود را چو نار کند

□

که دل را آب از آن چشمه است و آن چاه

□

کابش نمک و گیاش تیغ است

□

ای بازوی دین و پشت اسلام

□

که نگنجد هیچکس را در قیاس

□

دل از بهر تو رنجورست ما را

□

علاء دولت و دین صدر پادشاه‌نشان

□

چه سوزی دل پیر گشته پدر

□

چشم معنی برگشای و چشم عبرت برگمار

□

جز عشق مباد سرنوشتم

□

رفت ابن سلام را سلامت

□

به سپاهان و ساری و گرگان

□

مشت بر طومار و دفتر میزنی

□

ز بند دل کجا یابم رهائی

□

مگر به عین عنایت قبول فرمایی

□

همان دوستی از شنیده گزید

□

همان بایدت خورد فردا ازو بر

□

به گوری تنگ می‌ماند از فراخی

□

تا در دل خود نیابیش جای

□

ای از ملکان پیش چو از سال محرم

□

چو آیند سوی تو از هر کنار

□

ز پر خوردن به روزی صد بمیرد

□

که زینت بر اهل تمیزست عار

□

از آهرمنی گر ز دست بدیست

□

حاش لله گر من از اعراض و جوهر گویمی

□

که من سرمست خوش باشم تو در خواب

□

باز آمده گیر و باز رفته

□

یکی باد شادکام، یکی باد شادخوار

□

باز گشتن میتوانستیم باز

□

چو شیر و می بهم بشتافتندی

□

دگر گفت زن در جهان خود مباد

□

میان بسته فرمان او را سپاه

□

چرا داری همی زاموختن عار؟

□

که زد بر جان موری مرغکی راه

□

که ترا او صفحه‌ی آیینه بود

□

هر روز به خدمت بر او با کمر آید

□

بر عهد چرخ و وعده‌ی گیتی، چه اعتبار

□

به گلبن داده تشریف سپاهی

□

تا عیب نشمرند بزرگان خرده‌دان

□

سپهری‌ست گفتی ز خارا بر آب

□

زانکه خاک کوی یک جان صد هزاران پیکر است

□

بچستی پیشوای چابکان بود

□

کز نفیسی می‌نگنجد در نفس

□

ری و قزوین و ساوه و اهواز

□

که تا کی رخ نهفتن در سیاهی

□

گذشت آن مهربانیها که دیدی

□

به گوش عشق موافق نیاید این گفتار

□

بر آن بخت بیدار و فرخ زمین

□

که جز تو جهان پر خریدار دارد

□

علم زد بر سریر قاب قوسین

□

کان امان‌نامه‌ی صله‌ی شاهنشهیست

□

وفا و عهد آن خورشید احرار

□

نه اندیشه ماند، نه افسردگی

□

نهاد آن پند را چون حلقه در گوش

□

سحاب رأفت و باران رحمت وابل

□

دل پاک سوی جهاندار کرد

□

به وجه راست تفکر کنی هزار قران

□

با بی‌سپران ستیزه تا چند

□

تا کند صدر جهان اینجا گذر

□

عمرش ده و هرگز مرسانش به تن آزار

□

منش دادم کلاه شهریاری

□

وجودی دارم از سنگ آفریده

□

ای که باور نکنی فی‌الشجرالاخضر نار

□

ببوسم بدو بر نهم چشم و روی

□

بز را نیست آشنا رواس

□

گفتا که ز مردمی است اکنون

□

تا کدامین سو رهد جان از جسد

□

در جود چاکرانند او را بحار

□

آنچه رعیت شنود، ناسزاست

□

فکند الماس را بر سنگ بنیاد

□

خدایا ز عفوم مکن ناامید

□

که پردخته مانند ازو تاج و فر

□

چه باید کند چندین جان دریغا

□

فرزند ترا ز بهر فرزند

□

در رخ و رخسار و در ذات الصدور

□

از چگل برده و از بیشه‌ی ترکستان باز

□

آنکه در بست، نهان کرد کلید

□

پس این چشم دگر در پیش آرم

□

به شکرانه بار ضعیفان بکش

□

برون آمد از بیشه‌ی نارون

□

نفس سخن گوی من کلید حصار است

□

کسی کاتش کند نمرود باشد

□

چون بگشت و دادشان خوی بشر

□

به وقت بار، عنا بر دهد به جای عنب

□

نبود از کار خویش، برخوردار

□

که از قاقم نیاید خار پشتی

□

تا رود نامت به نیک در دیار

□

برو توز پوشیده ازمشک ناز

□

بنگرش تا ز کجا تا چه قدر می‌آرد

□

پشت و دل دشمنان شکسته

□

عقل رفت و تن ستم‌پرداز ماند

□

مردمان اکنون دانند که چون باید خاست

□

هیچ بازرگان نخواهد برد سود

□

که پر گفتن خران را بار باشد

□

گرش کوزه زرین بود یا سفال؟

□

بباید همی داستهانها زدن

□

از خط و از قول او کور و کر است

□

تا ز اندک تو جهان شود پر

□

چونک الانسان حریص ما منع

□

اجل فرو شود اندر تنش به جای روان

□

گهی اردیبهشت و گاه بهمن

□

که خواهم کرد روزی چند نخجیر

□

که فردا شود سر این بر تو فاش

□

بشویم جهان را ز ناپاک پاک

□

موم کرده آهن از تف جگر

□

زمین بوس بساط شاه کردم

□

کرم‌ها رویید و بر دندان نشاند

□

بر تو و بر زمانه فرخ باد

□

این غریق خرد، بهر غرق نیست

□

هنوزم آب در جوی جوانیست

□

که نه خشک در بیشه ماند نه تر

□

برادر همی رزم جوید تو سور

□

که بر آن شهره جسد فاطمیان همچو سرند

□

می‌کرد چو گل خزینه ریزی

□

عرش لرزد از انین المذنبین

□

زنم آن فال که گیرد دل از آن فال قرار

□

شدوا یدی شدوا فمی هذا دواء من سکر

□

کشیده تیغ گرداگرد میلی

□

که می‌رود به سرم از تنور دل طوفان

□

کز اختر بدی جاودان بی‌زیان

□

پای خود در میان همی‌یابم

□

جان بازخرش که مایه داری

□

که ندیدستی طیور من لدن

□

آتشی چون گل و بگمار به بستان بگماز

□

گر از او یک نظری فضل بتابند بهار

□

که می‌کرد از ملالت با جهان جنگ

□

به کام دولت و دنیا و دین ممتع دار

□

بگفت آن جگر خسته خوابی که دید

□

مدح تو او را همه یکسر هجاست

□

جراحت تازه کرد اندام شه را

□

صورت شه‌زاده‌ی چینست این

□

که از بس رنگ زر تو سلب زرین شود بر ما

□

چه باشد ده که باشد اوش سالار

□

به شیرینی چو آب زندگانی

□

ز دوزخ نترسم که کارم نکوست

□

که باشد بران محضر اندر گوا

□

به دو عروج و دو معراج و دو جهان و دنا

□

جان کندن خصم بین ز دردم

□

شاه با صد لابه او را دفع کرد

□

سنگ آن دشت گشت سرخ گهر

□

از آنک غیر خدا نیست جز صداع و خمار

□

ز ره رفتن نبودش یکدم آرام

□

وگر زلتی رفت معذور دار

□

خرد خیره کرده ابر خواسته

□

ورنه همچون خویشتن در دین تو را حیران کنند

□

از دادن توتیا چه خیزد

□

که اینچ بر ماست ای برادر هم ز ماست

□

وفا کناد به فضل آن امیدها یزدان

□

که نتیجه‌ی شادی فرخنده‌ایم

□

گر ایمن بودی از باد خزانی

□

ور عملت نیست چو سعدی بنال

□

گشادند مر بندها را گره

□

ز ننگ هستی خود عار دارم

□

پرند ماه را پروین بر آمود

□

وحی غایب‌بین بدین سو زان شتافت

□

از دیدن او تازه شود روی بساتین

□

گفت طالب را چنین باشد عمل

□

کمر بندد رهی گردن فرازد

□

اگر جبرئیلت نبیند رواست

□

نه بر رسم دین و نه بر رسم کیش

□

تا جان عزیزت برهانی ز گرانیش

□

عنبر به من و شکر به خروار

□

در دل خود آفتابی دیده‌ام

□

زود جهد گر که عمد یا خطاست

□

خلق را یا لیت قومی یعلمون

□

شکایت کرد با شاپور بسیار

□

بخور پسته مغز و بینداز پوست

□

چو با نیکنامان بوی همنورد

□

پادشا گشتند هان تا نبودت هیچ انقلاب

□

در شیفته دل مجوی و در مست

□

جمله ظل صورت اندیشه‌ها

□

دیهیم و تخت و مملکت و ایوان

□

پس ز مختاری شتر بردست بو

□

حکایت کرد با او قصه خویش

□

جز به مستغفری و اوابی

□

ز تو داد و ز ما پسندیدنست

□

مهتر ز تو در خلق پادشا نیست

□

جز خجلی حاصل اینکار چیست

□

چو دولت نباشد تهور چه سود؟

□

عزیز باد و عدو را ذلیل کرده و خوار

□

ای کم از زن شو فدای آن جمال

□

کز او آمد خلایق را شکوهی

□

چون هرچه بودنیست قضا کردگار کرد

□

ز مردان مرد و ز دیوان تو

□

گهواره‌ی تو گور و تو در رنج و در عنا

□

که بد دل بود گاو بسیار شیر

□

نه چیزی پدیدست تا جودرو

□

وین رهی را که ستایشگر و مدحتگر اوست

□

قوت تجرید ذاتم یافتی

□

در نی دریچه نی که تو جانی و من جنین

□

بدیشان دهند این همه رایگان

□

ز کردار بدخواه دیو پلید

□

با خاک خشک ساخته آب تر

□

مزن رای با مردم بی درم

□

ز لشکر که خواند مرا شهریار

□

باغهای چو بتکده‌ی نوشاد

□

هر صفا را کی گزیند صفوتت

□

میوه‌های گرم رو سر دم سرد خزان

□

فزون گشت از اندیشه‌ی تیزویر

□

کجا آید آسایش اندر بسیچ

□

در بن خاشاک دنیا بس عجایب گوهرم

□

دست مدار از کمر مقبلان

□

نخواهند چیزی کرانجی بوید

□

دادنش بیشتر ز دستگزار

□

از عتابی شد معلق هم‌چنان

□

تو را گوید بریس اکنون بدم پیغام مستحسن

□

چنان دان که هستند با من سوار

□

همی ریخت اشک و همی کند موی

□

که بیالاید زو دلت به زنگارش

□

نه در نیستی در پراکندگی است

□

بران ره به نخچیر شد شهریار

□

گرهی رانهالها ز ختن

□

زانک این هر دو بود حظ بدن