قسمت هفدهم

گفت یا رب زان کنم ویران و پست

□

زان سه رتبت سه بعد پیدا شد

□

همتت بی‌ضرورتی دو سه روز

□

برین چشمه آبشخور میش نیست

□

دل قوی باشد چو دامن پاک باشد مرد را

□

چه کردی فهم از دین العجایز

□

تا که اندر دعا و مدح وزیر

□

مر هوا را تو وزیر خود مساز

□

غافلان را کوههای برف دان

□

حیف! عیشی چنین به دست آورد

□

عمل کارگاه صنعت اوست

□

چو بشنید ازو شاه هاماوران

□

بایسته چون بود به‌سزا دنیا

□

مجازی نیست احوال حقیقت

□

محمد آنکه ز جاهش گرفت ملت و ملک

□

هین روان کن ای امام المتقین

□

در عجب ماندند جمله اهل بیت

□

تو بمانی و برده ماهی رنج

□

بادا به مراد تو چه تقدیر و چه دوران

□

به زرین طبقها فروریختند

□

ز هر کس بجستم فساری و قیدی

□

شعاع جان سوی تن وقت تعدیل

□

تا روزگار آن تو شد هرکه بخت را

□

چون زمین دانیش دانا وقت خسف

□

جان هم‌چون پیل باید نیک زفت

□

ور چه کناس را نجس خوانی

□

تا زیرکان ز زیر به ناله مثل زنند

□

بفرمود تا زنگ و هندی درای

□

بیدار و هشیوار مرد ننهد

□

چو عقلش کرد در هستی توغل

□

گه در مزاج حرف نهد نفس ناطقه

□

خضر کشتی را برای آن شکست

□

تا نگردد تیغ من او را کمال

□

خالق هر چه بود و هست تویی

□

ای در جوال عشوه علی‌وار ناشده

□

مبارز بسی کشته شد بر دو روی

□

چون کاغذ سپید که بر پشتش

□

یک از های هویت در گذشتن

□

ز نیکو گفت حالش بی‌نیاز است

□

بر توکل تا چه آید در نبرد

□

هین بجنبان لب به رحمت ای امین

□

نام زر چیست؟ جیفه‌ی مردار

□

تا که فرجام صبح شام بود

□

چمان چرمه در زیر تخت منست

□

زین رمه یک سو شو و از دل بشوی

□

ز احمد تا احد یک میم فرق است

□

فکرت او پی برد بجاش اگر چند

□

زین شفیع خویشتن بیگانه شد

□

جادوی کمپیر از غصه بمرد

□

چند و چند از گریز و ناخلفی؟

□

بس جنین خنصر چپ عقد ایادیت گذاشت

□

پس از این داوری نمای بزرگ

□

پروز جان علم باشد علم جو از بهر آنک

□

که را دیدی تو اندر جمله عالم

□

آن شاه سبک حمله که در کفه‌ی جودش

□

خرده‌کاریهای علم هندسه

□

حال خود تنها ندید آن متقی

□

شیر مردی به دست می‌نکنند

□

همه وقتی خدای عز و جل

□

مبادا به هشیاری و بیهشی

□

اگر نه بی‌هش و مستی ز نادانی

□

نه دین نه عقل نه تقوی نه ادراک

□

خصم را گو هرچه خواهی کن تو و تدبیر ملک

□

تو ز حسرت گاه بر سر می‌زنی

□

کی گذارد موعظه بر مهر حق

□

با خداوند حق درشت مگوی

□

عصاست پایم و در شرط آفرینش خلق

□

چنان آفریدی زمین و زمان

□

دهر خود می‌بگذرد یا حال او می‌بگذرد

□

ز علم خویشتن یابد رهائی

□

سعد اکبر کیست کاندر یک دو گز مقنع ترا

□

کمترین خوشان به زشتی آن حسد

□

نه بگفتست آن سراج امتان

□

کشور ظلم و جور غارت کرد

□

بر رخی کز تو خال عصیانست

□

چو پایان پذیرد حد کاینات

□

نیامد جز که فضل و علم و حکمت

□

زحل را جدی و دلو و مشتری باز

□

به صد قران بنزاید یکی نتیجه چو تو

□

خویشتن افکند در دریای ژرف

□

پیش او آیید اگر خاین نیید

□

شبی و روزی و نر و ماده

□

کاری دگر نداری بنشین و خدمتی

□

به بالای او کایزد آراستست

□

آن روزگار شد که حکیمان را

□

چو این داستانها شنیدم ز تو

□

امور شرع را عدلش مربی

□

ملک بر بسته چنان باشد ضعیف

□

خنده‌اش گیرد از آن غمهای خویش

□

شاه باشد به روز عدل چو باغ

□

عدل او ار مگر که آمر عدل

□

پیمبر بد آن ختلی ره نورد

□

با خویشتن بیندیش، ای دوست، تابدانی

□

که از شاه و دستور وز لشکری

□

پای من خشک فرومانده ز رفتار و مرا

□

از پی روپوش عامه در بیان

□

اندرین دشمن‌کده کی ماندمی

□

نگفتم تاکنون احوال با کس

□

جانم از یک ماهه پیوند تو عیشی یافتست

□

رطب چین درآمد ز نوشینه خواب

□

دنیا چو رهی پیش من عیال است

□

ز گرد سواران و از یوز و باز

□

وحش و طیر شکارگاه ترا

□

رنگ رنگ تست صباغم توی

□

او به جد می‌شست آن احداث را

□

ما اعجبتنی عند ض ضمیره

□

این کام دل عطیت تایید جاه اوست

□

گر انعام او بر شمارد کسی

□

سخن نگوید جز با زبان و کام شکر

□

بدین خواهش اندیشه باید بسی

□

ساحت بارگهش مولد ملک عجمست

□

ریخت چندان اشک و کرد او بس فغان

□

گر بود صبار دیدن سود اوست

□

جوالة البلدان بل قیالة الحزان

□

سالها بودم در باغ و ندیدم رخ شهر

□

زیادت ز تاریخهای نوی

□

زینهار، ای پسر، این گنبد گردان را

□

چو آسوده شد باره‌ی هر دو مرد

□

با تو گیتی چو جفا کرد وفا با که کند

□

ور سخن‌کش یابم آن دم زن به مزد

□

گبر را در نیم‌شب یا صبحدم

□

شاهان همه هندوی او، زاری کنان در کوی او

□

آنجا که درآید به نوا بلبل بزمت

□

به رخشنده آذر باستا و زند

□

پیش تو آن راست قدر کو شنواندت

□

ز ایران بدو نامه پیوسته شد

□

وز پی احیای دین خزان و بهاری

□

مال در ایثار اگر گردد تلف

□

بانگ چاوشان و آن چوگانها

□

مثل العنا قید التی الوانها

□

به تو آورد سعد گردون روی

□

شاه دانست کان فرشته پناه

□

آن می‌طلبد همی و آن گل

□

سراپرده یک بهره آمد ز پای

□

به فردوس بزم تو کوثر درآمد

□

بنده‌ی فرعون و بنده‌ی بندگانش

□

ژیغ‌ژیغ تلخ آن درهای مرگ

□

بواعث حرص المرء نار و صخرة

□

مجد دین بوالحسن عمرانی

□

چونکه شد لعل بسته بر تاجش

□

بباید بی‌گمان رفتنت از اینجا سوی آن معدن

□

ز خون خاک دریا شد و دشت کوه

□

مصروع کرد بر جگر مرگ قهر تو

□

علت دیدن مدان پیه ای پسر

□

زخم ناخن بر چنان رخ کافریست

□

الجن من قبل آدم اعتقلت

□

از کنج سعد هر شب و هر روز نزد تو

□

باز گوید خشم کمپیر ار فروخت

□

وین گل و لاله‌ی خاکی که همی روید

□

ازیشان پسند آمدش کارکرد

□

آنکه با ذکر حلم و رافت او

□

زانک چشم آدمی تنها به خود

□

قرب بی‌چون چون نباشد شاه را

□

زویت لک الدنیا کانک فی‌الوری

□

در جهان داری و ملکت بخشی

□

هم‌چو فرعونی که موسی هشته بود

□

رنج مبر تو که خود به خاک یکی روز

□

به پیش اندرون بسته صد ژنده‌پیل

□

غبار موکب میمونت از بسیط زمین

□

گر مراقب باشی و بیدار تو

□

کی طفیل من شوی در اغتراف

□

ها انا عنقاء شایع خبری

□

دریای انتقام تو آنجا که موج زد

□

که ترا از تو به کل خالی کند

□

تا از این بازی زندان نه‌ای آراسته

□

سلیح‌ست بسیار و مردم بسی

□

گر برای او نباشد تو نخواهد صدر و قدر

□

من نسازم جز به دریایی وطن

□

هین بگردانش به دانش دست دست

□

بگذاریم زر چهره‌ی خاقانی را

□

لازم دست چو دریای تو زان شد

□

پس مگو دنیا به تزویرم فریفت

□

بی علم دین همی چه طمع داری؟

□

که آمد سپاهی چو کوه گران

□

برازوی خواجه‌ی چونان ممکن

□

گفت الحق سخت استا جادوی

□

هست بر زلف و رخ از جرعه‌ش نشان

□

بامدادان با علی اسرار خود را فاش کرد

□

به خدمت تو درم روزگار میمون گشت

□

در هر آنجا که برآرد موش دست

□

چه سود است از این بند چون دیو را تو

□

که دانست کاین کودک ارجمند

□

اگر من بنده را حرمان همی داشت

□

بار دیگر شاعر از سودای داد

□

جان پروانه همی‌دارد ندا

□

وگرنه فرازست این مرد گرد

□

گذشته بر تو هر آذار بهتر از کانون

□

دایه‌اش پنبه‌ست اول لیک اخیر

□

از مردمان به جمله جز از روی علم

□

اگر خود شکیبیم یک چند نیز

□

وهم نیارد شمرد آنکه شه از حمل و حمل

□

آن هنرهای دقیق و قال و قیل

□

تا ببینی چاشنی زندگی

□

به کاخ فرنگیس رفتند شاد

□

یکی به مدحت او روز و شب گشاده زبان

□

در زبان می‌ناید آن حجت بدان

□

به عز و ناز به گه بر نشسته بد فعلی

□

تهمتن یکی مشت بر گردنش

□

شاد الا بدر مرگ نبینی مردم

□

عشقها داریم با این خاک ما

□

منفذی یابد در آن بحر عسل

□

در گنج دینار و پرمایه تاج

□

پای حلم تو ندارد خاک هنگام درنگ

□

نور محشر چشمشان بینا کند

□

تو جز که ز بهر این قوی شیر

□

که سهراب کشتست و افگنده خوار

□

خود او چون زان سال آگه شد اندر حال داد

□

جهد کن تا پیر عقل و دین شوی

□

تا مبادا یاغیی آید دگر

□

خبر شد به شاه هماور ازین

□

در عمارتهای عالم کز تو خواهد شد تمام

□

قل تعالوا قل تعالو گفت رب

□

نیت نیک رساند به تو نیکی و صلاح

□

که شب چون بدت روز چون خاستی

□

کو خواجه کمالی که همی لاف علی زد

□

مایده عقلست نی نان و شوی

□

شیطنت گردن کشی بد در لغت

□

ز توران فراوان سران کشته شد

□

زیبد زمانه را که کند بهر مدح او

□

ساحران هم سکر موسی داشتند

□

یک رش هنوز بر نشدستی نه یک به دست

□

بران روی بالا ز من بستدند

□

بوده در نرد فرح نقشش به کام

□

بوی را پوشیده و مکنون کند

□

نطقها نسبت به تو قشرست لیک

□

شب تیره از تیغ رخشان کنم

□

شیرینی لطفش از نوادر

□

ای دل از کین و کراهت پاک شو

□

گر گیتی تیمار تو ندارد

□

سپاهی ز ایران چو باد دمان

□

به نوعی دگر روی و راهم نبود

□

پند گفتن با جهول خوابناک

□

صد هزاران حشر دیدی ای عنود

□

جهان آفرین بی‌نیازست ازین

□

منغص بود عیش آن تندرست

□

هم تو گفتستی و گفت تو گوا

□

روز شتاب و خطا گذشت، کنون

□

برین و بران روز هم بگذرد

□

کسی نیک بیند به هر دو سرای

□

تنگ شد بر وی بیابان فراخ

□

صورتش را جنس می‌بینند انام

□

پرستار وز خواسته هرچ هست

□

چه خوش گفت یک روز دارو فروش:

□

چون محمد گفت آن جمله بتان

□

خزینه‌ی راز یزدان اینکه فرقان است ازان خوار است

□

گسارنده‌ی باده آورد ساز

□

خردمند عثمان شب زنده‌دار

□

تاب حرص از کار دنیا چون برفت

□

وآن صفای عارض آن دلبران

□

ببوسید پیران سر و پای او

□

مراعات دهقان کن از بهر خویش

□

خود بدانی چون بر من آمدی

□

گر چه‌ت یکباره زاده‌اند نیابی

□

به درگاه کاووس بنهاد روی

□

به سالی که در بحر کشتی گرفت

□

کردمی من شرح این بس جان‌فزا

□

عقل کامل را قرین کن با خرد

□

سیاوش ازان دل پراندیشه کرد

□

من از بی زبانی ندارم غمی

□

از بزرگی تخت کز حد می‌فزود

□

بی شک این جهال امت را همی بینی، به حق

□

چو من رفته باشم نماند بجای

□

الا ای هنرمند پاکیزه خوی

□

هین مرا مرده مبین گر زنده‌ای

□

او چراغ خویش برباید که تا

□

فرستمت هرچند باید سپاه

□

به اسبان تازی و مردان مرد

□

که یارد گذشتن ز پیمان اوی

□

یکی بی‌خرد را به گه بر نشانی

□

هر آن کس که از دور بیند ترا

□

بفرمود تا هر که در بند بود

□

بلعجب رخشی که گر تازاندش رو بر ابد

□

دین به دنیا مده که هیچ همای

□

همی گفت کاکنون پیاده‌دوان

□

غم و شادمانی نماند ولیک

□

مخدومی شمس دین تبریز

□

ای حجت خراسان بانگت رسید هرجا

□

چو داند بخواندت نزدیک خویش

□

سرآمد به تایید ملک از سران

□

حاسدم گوید چرا در پیشگاه مهتران

□

علم و اصل و عدل و تقوی، باید اندر شغل حکم

□

سیاوش چنان شد که اندر جهان

□

که اغلب در این شیوه دارد مقال

□

روح‌ها می‌پروری همچون زر و مس و عقیق

□

گرت بپرسد کسی از مشکلی

□

سر نیزه را سوی سهراب کرد

□

به عقلش بباید نخست آزمود

□

اگر چه بود به خدمت به چشم دور ولی

□

در فتنه فتد عالمی ار گردد ظاهر

□

بدانگه که بنمود خورشید چهر

□

چنان سایه گسترده بر عالمی

□

پر پروانه بسوزد جز پروانه دل

□

با دهر که با تو حیله‌ها سازد

□

ز درد و غم و رنج دل دور بود

□

حفاظی لم یزل مادمت حیا

□

یکی چون چتر زنگاری،دوم چون سبز عماری

□

مرد آن مردست که چون پهلو نهد اندر لحد

□

همی داد گفتی و بیداد نیست

□

بهل تا به دندان برد پشت دست

□

به روی هر مهی بینی تو داغی بس ظریف و کش

□

باکی نبود زانکه تنت سفله سفالی است

□

به فرمان یزدان خجسته سروش

□

تو با آن که من دوستم، دشمنی

□

به گرد جسم نگردند روز حشر از بیم

□

نی تو راه شهر خود گم کرده بودی ز ابتدا

□

عمودی خمیده بزد بر برش

□

یکی را به سر برنهد تاج بخت

□

بس تلخ و ترش از تو چو حلوا و شکر شد

□

گریزان شد شب تیره ز خیل صبح رخشنده

□

صواعق سخطت را چگونه شرح دهم

□

گرم ره نمایی بدان جا که اوست

□

ای خداوندی که فرمان ترا یابد همی

□

کز عشق تو ای نگار چنگی

□

همه بالیدن عاشق پی پالودنی آید

□

چو کوتاه شد دستش از عز و ناز

□

کسی را که خدا بخشید گریه

□

گر شرف یابد ز دانش جانت بر گردون شود

□

یا زبان هم‌چون سر دیگست راست

□

به راه تکلف مرو سعدیا

□

مخزن پر گهر و دست گهرپاش ترا

□

تا جمال قهر و لطفش سایه بر عالم فکند

□

ای مه و سال نگه کردن تو سوی سلیح

□

یکی ناتوان دیدم از بند ریش

□

دریای صفات عشق می‌جوشد

□

دانی که نیست آن خر مسکین را

□

فرشته‌ای به حقیقت سروش عالم غیب

□

پراگنده دل گشت از آن عیب جوی

□

عیبیش جز این نیست که آبستن گشته‌ست

□

با عشق تو عقل را خزینه‌ش

□

شهوت تن را تو همچون نیشکر درهم شکن

□

همه شب بدی خوردن آیین اوی

□

خامش که زبان عقل مهر است

□

وانگه که شدی ضعیف بنشینی

□

جمله جاسوسان ز خمر خواب مست

□

چو آید بدین باغ شاه جهان

□

به سوی من نگر از لطف یا رسول الله

□

من غلام کسی که هر چه کند

□

بر عیش بدگوارم اگر گل شکر دهند

□

بیاورد لشکر هم آنگه ز روم

□

تا جزو به کل تازد حبه سوی کان یازد

□

بانگ به ابر اندرون و خانه تهی

□

نکرد آن همدم دیرین مدارا

□

دگر گنج پر در خوشاب بود

□

تا خاک فروتر بود و نار زبرتر

□

ای پیش تو سنایی گه یا و گه الف

□

جان چو روز است و تن ما چو شب و ما به میان

□

گنهکار چون روی بیژن بدید

□

چه نقد پاک می‌دانی تو خود را وین نمی‌بینی

□

علم تاویلی به تنزیل اندر است

□

من ز نعره کر شدم او بی‌خبر

□

چنین است و کاری بزرگست پیش

□

رخش مرگ آورند در میدان

□

ما بندگی خویش نمودیم ولیکن

□

گفتم: چو خوی نیکوی او هیچ خو بود؟

□

بدو گفت شاها به باغ اندرست

□

در هوای سایه‌ای عنقای آن خورشید لطف

□

وان را که نوش و شهد و شکر بودی

□

بیا ساقی آن آب اندیشه‌سوز

□

کنون او بدخمه درون خاک شد

□

چه بهتر ز خرگاه و طارم کنون

□

بر آخور او بادا دوبارگی عالم

□

حدیث آب و گل جمله شجون است

□

همی نام جاوید باید نه کام

□

غیر این نیست راهی غیر این نیست شاهی

□

ز جهل بتر زی اهل علم نیست بدی

□

بارها خوردی تو نان دفع ذبول

□

گوی پیش رو نام او خانگی

□

نبود لعل آتشین پیکر

□

ز اول به مهر دل همه را او به پرورد

□

بر ناتوان کرم کن و این قصه را بخوان

□

ده ودو هزار دگر برگزید

□

چون سایه فناییم به خورشید جمالت

□

آن را کن آفرین که چنین قصرت او فگند

□

ای خسرو منیع جناب رفیع قدر

□

که او را به باید به یوز و به سگ

□

خواجه‌ی بزرگوار، بزرگست نزد ما

□

ترک این صحرای اول با جلاجلهای نور

□

فاری الشمل تفرق و اری الستر تمزق

□

شهنشاه گفت این سخن درخورست

□

جهان پیر را گفتم جوان شو

□

اندر طلبش سوی سنایی

□

عین آن مکر آیت موسی شود

□

بس ایمن شدستی برین تخت عاج

□

کرده قسمت جزو و کل بر جزو و کل خویشتن

□

نام خود را چه نهی بیهده موسی کلیم

□

پاداش همی‌یابد از شهنشاه

□

بدیشان چنین گفت کای بخردان

□

ای عشق ببخشای تو بر حال ضعیفان

□

دین است سر و این جهان کلاه است

□

نامم ز کارخانه عشاق محو باد

□

چو دیدار رستم ز خون تیره شد

□

فرات علمی هر جایگه کجا بروی

□

آبرا لعل پوش خواهد کرد

□

از حبس رسته دانه‌ها ما هم ز کنج خانه‌ها

□

چوگشت آن سخنهای موبد دراز

□

ای داده تو چشم گلرخان را

□

به رنگ باز شد زاغت به سر بر

□

بگو باقی تو شمس الدین تبریز

□

همان به که گیتی نبینی به چشم

□

قدرتت چون زبون نواز شده

□

اینت زیبا طبع چابک دست کز مشاطگیش

□

سحر بابل گرت پسند نشد

□

تو را زین جهان سرزنش بینم آز

□

ای روزی روزها و شب‌ها

□

هر کار که بر مراد او کردی

□

چو تیرش پر گشاید وحشت اندر وحش و طیر افتد

□

گر ای دون که نیرو دهد کردگار

□

ره بر و شخ شکن و شاد دل و تیز عنان

□

هم خود خورند خویشتن از خشم من از آنک

□

گه ترکم و گه هندو گه رومی و گه زنگی

□

به خوالیگران شاه شیروی گفت

□

گر جنازه واقفستی زین کفن

□

ولیکن عاجز و خامش بماند

□

نما ای شمس تبریزی کمالی

□

فرستاد کس زشت رخ رابخواند

□

کرده اوراق سرخ دفتر خویش

□

اگر بسیار بندیشی خرد باشد از او عاجز

□

ز فضل و هنر چیست کان تو نداری

□

چنین گل به پالیز شاهان مباد

□

تو یکی سبویی چو اسیر جویی

□

اگر به دین و به دنیا نگشته‌ای خشنود

□

دریا به لنگرش سپر خویش را به چرخ

□

همه موبدان مانده زو در شگفت

□

اوستاد اوستادان زمانه عنصری

□

موسیجه همی گوید: یا رازق رزاق

□

دوایی دارم آخر من ز جالینوس پنهانی

□

به آواز شیرویه گفتم همی

□

نی نی، نه حد جفاست این کار

□

به هنگام آموختن فتنه بودی

□

یوسفان چنگال در دلوش زده

□

مهندس بپذیرفت ایوان شاه

□

سپهر منزلتا، عرضه‌ایست وحشی را

□

پس چو نزدش هر چه جز الاه لاست

□

به صورت دو حرف کژ آمد دل، اما

□

من از روم چندان سپاه آورم

□

تن اندر جنونش، دلم ارغنونش

□

فضل به تاویل قران است و مرد

□

خاطر خصم تو را تسکین توان دادن ز خوف

□

بدارم تو را همچوجان و تنم

□

هم با شعاع باشد، هم با شرار باشد

□

عقد پروین بخمد چون دم عقرب در حال

□

ای طبله‌ام پرشکرت من طبل دیگر چون زنم

□

شنیدم که بر شاه من بد رسید

□

عندی شراب لوذقت منه

□

ز مکر و حیلت تو خفته نیست ایزد پاک

□

چون پیاپی گشت آن آواز و بیش

□

بشد زود موبد بگفت آن به شاه

□

ز آنجا که بساط همت اوست

□

خون چشم بیوگانست آنکه در وقت صبوح

□

از آرزوی جنگ زره خواهی بستر

□

همی‌داشت این زن جهان را به مهر

□

منم دل تو دل از خود مجوی از من جوی

□

لختی به ترنج از قبل جانت میان سخت

□

تا دهی اشجار را لطف خرامش به باد

□

نگه کرد خسرو بران زاد سرو

□

هر چه‌اند این ملکان بنده و مولای ویند

□

کاین چهارست ای سنایی چار حرف و یافتند

□

در مهندس بین خیال خانه‌ای

□

برین نیز بگذشت چندی سپهر

□

دم معدود اندکی ماندست

□

تو چه دانی که بود آنکه خر لنگت

□

مگریز ز رنج ما که هر جا

□

شب تیره هنگام بانگ خروس

□

چنان گردی کز آن گر مایه باشد شام دوران را

□

به من مقعد صدق گفتی هری ست

□

در او جرم گردون چو در قعر قلزم

□

بدان مرزبانان خاقان چه کرد

□

ای آهوی خوش ناف بران ناف عبر، باف

□

چنان بپخت همه کارهات زهر که هیچ

□

بنگار شرح گفت و شنیدی که می‌کند

□

کجا آن سرخود و زرین زره

□

به زرق تو این بار غره نگردم

□

دل همچون کباب عشق اندر رگ بسوزد خون

□

اشتهی داری چه خوردی بامداد

□

ز هجرت شده پنج هشتادبار

□

دلا مقیم شو اکنون به مجلس جان‌ها

□

ای می خورده‌ی غفلت کنون مستی و بی‌هوشی

□

که مرا کاریست با تو یک زمان

□

بشد گردیه با سلیح گران

□

آنچنان خلعت اینچنین صحت

□

آنکه تازاد بپیوست به اوصاف وجود

□

هر ساعتی زنهار خواهد همی

□

بدان تا چه بد نامور شاه را

□

حرام باشد یاد کسی به هر دو جهان

□

آن خطیبی که به هر لحظه خطیبان فلک

□

مرا کایام از قدرت زبان دهر می‌خواند

□

بگرد جهان در بی‌آرام بود

□

برده ران و برده سینه، برده زانو، برده ناف

□

مبهم و رمز از چه گویم چون نگویم آشکار

□

زان نجاسات ره و آلودگی

□

به جاماسپ گفت ای گرانمایه مرد

□

شب عیش بود بی‌نقل و سمر

□

آن علی کز حسن و احسان دهر او را برگزید

□

گر چه دست افزار کارت شد ز دستت باک نیست

□

چو این کرده باشی سپاه تو را

□

نیست خورشید فلک بر طرف جرم هلال

□

ایشان به نزد خلق نیابند رتبتی

□

بر جناح راه دیدم روی خوبش گویم این

□

ندانست کس نام او در جهان

□

هر چند کوشد آتش تا تو سیه شوی

□

سید فرزانه فضل‌الله بی‌مثل آنکه هست

□

بهر که در طلب گنج لایزالی بود

□

همه پیش آنکس که با بوی خوش

□

گر من در این سرای نبینم در آن سرای

□

نقل موجودات در یک حرف نتوان برد سهل

□

مشتریی جو که جویان توست

□

ز مشکوی زرین مرا خواستی

□

گمان می‌بری و این یقین و گمان

□

آنکه نه چرخ نزادست و نه این چارگهر

□

نیم شب چون صبح شد آواز دادند مذنان

□

همه خواند بر ما یکایک دبیر

□

مطبخش قوت بخش جان همه

□

امیدوار باز سوی صدرت آمدم

□

ای امیر بزرگوار کریم

□

بخنده به شیرین چنین گفت شاه

□

دلم از جا رود چو گویم او

□

نمایی هر نباتی را چو مادت هست ز آب و گل

□

هست این قصیده تحفه‌ی ثالث که من به هند

□

کزان هر سواری بهنگام کار

□

درخواستی تو شعرم، اینت بزرگ شاهی

□

آن ابر گهرپاش که در علم چنویی

□

لطفهای مضمر اندر قهر او

□

سپهبد چنین داد پاسخ بدوی

□

گلو چو سخت بگیری سبک برآید جان

□

درین کهپایه چون گردی بر آخور چون خر عیسی

□

آن‌چنان مفتاح‌ها هر دم بنان

□

نباشد چنان در صف کارزار

□

به دست عالم افتاده است از او سررشته کاری

□

هر چند جواب شرط من نیست

□

هر سحر گویمش دعای به خیر

□

بیاورد شمع و بیامد بباغ

□

چند نگاران دارد دانش

□

نام و بانگ حاجیان از لاف بی معنی بود

□

که می‌نازد به آنها گوش شاهان

□

یکی تخت بنهاد پیکر به زر

□

کوچک دو کفت، مه زد و دریای بزرگست

□

از لفظ تو گوش عاشقانت

□

منفذی داری به بحر ای آبگیر

□

بپیران چنین گفت خاقان چین

□

لقیت من فضایلهم مرادا

□

دل گرم مرا بساز از لطف

□

انا شددنا جنبکم انا غفرنا ذنبکم

□

زمین چون بهشتی شد آراسته

□

دوخته بی‌مناسبت هر سوش

□

به نزد بخشش و بذلش محقر ابر و بحار

□

گرچه در خون گشت دل عمری دراز

□

بدوگفت کیخسرو ای رزمساز

□

خلایق ز تو واله و درهمند

□

چون عمر خطاب سر سنت و دینی

□

بگذرد از خاره‌تیر گرچه در اثنای کار

□

چنان شرمگین نزد شاه آمدند

□

تقاضا کرد بوسیدن لبش را

□

صوفیان را ز پی رندان کام

□

هم‌چو مریم درد بودش دانه نی

□

سخنگوی دهقان چنین کرد یاد

□

یاد مردن چو دافع مرگست

□

که دریغست گوش و چشم کرام

□

چون هر کسی درخورد خود یاری گزید از نیک و بد

□

هم از پشت او روشن کردگار

□

نسیمی کز حریم روضه‌اش آید عجب نبود

□

از طراز آستین بدخواهش

□

ادیب و دبیر و مفسر نبود

□

یکی پیل پیکر درفش از برش

□

درازست قصه تو خود این بدانی

□

گفتم که ندارم چکنم گفت نگارم

□

زنجیر عدل او چو در آفاق بسته شد

□

و گر جاودان راست این دستگاه

□

عواید چو یک خوشه انگور زرین

□

گاه طلب از شوقت بفگنده همه دلها

□

در زمانه مر ترا سه همره‌اند

□

پادشاهی که به هفت اقلیم از پنجم چرخ

□

مگو دگر کوته کن سکوت را همره کن

□

شاه انجم موذن وی گشته اندر شرق ملک

□

آنک او را چشم دل شد دیدبان

□

صدق و معنی گر همی خواهی که بینی هر دوان

□

مسند قدر تو جانیست که در نظم امور

□

یک زمان ایمن نباشد زان که دستور خرد

□

ستوده به نام و ستوده به خوی

□

چون به منیر برشوی «والشمس» خواند آسمان

□

کژ نرود زان سپس به راه چو فرزین

□

اگر دینت همی باید ز دنیا دار پی بگسل

□

گردن شیر فلک را بسته از خم کمند

□

گردن عالمی از بخشش زر

□

با خط ابن مقله و با حکمت زهیر

□

تا بدانجایت فرود آرد که باشد اندرو

□

پس درین مردار زشت بی‌وفا

□

گر بقا خواهی چو کرم پیله گرد خود متن

□

هر چیز زنده از آب باشد

□

گبر خواهد که بود طالب این کوی ولیک

□

پستان آب می خلد ایرا که دایه اوست

□

دامن توحید گیر پند سنایی شنو

□

گر ز رای روشن او پرتو افتد در جهان

□

لیک طبع عامیان را ماند از ساده دلی

□

شب بخل سایه برافکند و اینک

□

لیک معذور دار از آنک مرا

□

ز من چون روی تو ز من رود هم

□

آن چه دولت بد که شاگرد تو دید اندر ازل

□

جهنده قطره‌ای اندر مشیمه سازنده

□

ای مسند فتوی ز علوت چو سپهری

□

تو نتوانی به کلک و تیشه سازی

□

هر که از جام تو روزی شربت شوق تو خورد

□

گیرم اکنون تخم را گر کاشتی

□

صبح زمانه فروز از پی بدخواه اوست

□

خاک خفته نداشت بیداری

□

دین ز کرار جو نه از طرار

□

تا نیارد سجده‌ای بر خاک تبریز صفا

□

موسی به سقاییت بوده روزی

□

داری آن پایه که گر مصلحتی را به الفرض

□

هر کرا شاخ بزرگیش برو چنگ آویخت

□

با توانایی و قوت بهراسید همی

□

باری بدانمی که پر از خاک گور شد

□

این میرداد رشوت پنهان و آشکارا

□

کفر صد ساله ببخشم به یک اقرار زبانی

□

یک فرد آفریده خدا کز ترحمش

□

عین سعادت چو گشت طبع ترا ترجمان

□

قران را یکی خازنی هست کایزد

□

چگونه وصف شجاعت کنم کسی را من

□

شاخ و برگ نخل گر چه سبز بود

□

دل حاسد کشد هزمان چو لفظ تیغ هنجارش

□

برادرش را دید کشته به زار

□

در تماشاشان نیابیم ار گهی خوش دل بویم

□

زیرا که طالب صفت صفوت‌ست آب

□

رفت هنگام شاعری و سخن

□

میرمیران که کمین رایتش از آیت شان

□

شربت از دست سنایی خور و ایمن می‌باش

□

ز گنج مردی این مایه وام من بگزار

□

سراسر جمله عالم پر ز تختست

□

پس آن شاهزاده برانگیخت بور

□

برکاتی که ز جود کف با برکت او

□

به فکر بی کسی خود فتاده بودم دوش

□

معنی از اشعار او معروف گشت اندر جهان

□

بیا چون دل برم بنشین زمانی

□

ترکانه یکی آتش از لطف برافروز

□

رو ترش کرد و دو دیده پر ز نم

□

هست در منشور دین توقیع امر و نهی تو

□

بدان ای شهنشاه کاسفندیار

□

نسر واقع در حمل کنده که تاریخ این به دست

□

این جان پاره پاره را خوش پاره پاره مست کن

□

سعی صد چرخ چو یک نکته‌ی او نیست به فعل

□

از آن سوی مکان وز لامکان هم

□

ای باز هوات در ربوده

□

گفتم: که گر دو نامه فرستد سوی عمان

□

مرکب از لشکری یکی باشد

□

ز بنده میازار و بنداز خشم

□

دولتی بود آن دوالی کش عمر در کف گرفت

□

زری که در خور آئین پادشاهی اوست

□

بر مهر زیاد آن درمها

□

رود زینجا که و ماند که اینجا ؟

□

کند باید به جفا دیده و دندان کسی

□

آن تعمق در دلیل و در شکال

□

گاه مهرت نماید از سر کین

□

سپه چند باشد همیشه دروی

□

اندرین بود که از نازکی و مستی و شرم

□

از کاخ چه رنگستش وز شاخ چه تنگستش

□

یار او گر چشم دارد روزگار اندر علوم

□

گر وزد بر شاخ گل باد سموم قهر تو

□

ز کس خیر و خوبی نباشد نخواهم

□

هفت جوش از آینه دادت تو نیز

□

گر چه ز هر درخت خوشی دید هر دماغ

□

بر ایشان ببخشید گنج درم

□

زین دو تنها هیچ قوت ناید اندر جان و دل

□

بنددش بر کوهه گاو زمین از تقل باد

□

دان که وقتی قحط نان بود اندران اول قرون

□

این چو زرین چشم بر وی بسته سیمین چشمبند

□

تا ز یک وصف خلق متصفی

□

اشک می‌بار و همی‌سوز از طلب

□

ز نور چرخ منور کند طلایه‌ی سیم

□

ندیدم سرافراز بخشنده‌یی

□

در تو کز گردون ملکت صدهزاران آفتاب

□

به آب ده تو غبار غم و کدورت را

□

گه لطافت پیدا به چشمها پنهانش

□

اندکی می‌کند آن صرف به سد جان کندن

□

در نعیم خلق خود را خوش سخن کن چون طبیب

□

بر پیل گرز او به سه پاره کند سرین

□

آتش زرق بیش نفروزد

□

ازین خواب بیدارتان کردمی

□

کز پی ضعف دیدگان خفاش

□

وین در میزان طبع وی ندارد زر وجود

□

از ریاحین سعادات و گل تحقیق و انس

□

وان قطره‌ی باران که برافتد به سر خوید

□

زشت باشد نقش نفس خوب را از راه طبع

□

معدن شرم و حیا بد جبرئیل

□

شمت جودت ار بر ابر عقیم

□

ورا برگزید از گزینان خویش

□

یکسو افکن ز طبع بی نفسی

□

انا هلکنا بعدکم یا ویلنا من بعدکم

□

ای طبع و علوم تو شفا بخش و سخاورز

□

در آن مصاف که باشد اجل سراسیمه

□

ابتدا این رنجها میکش که در باغ شرف

□

به نوبت من هرکس که یافت کسوت شعر

□

شاخ اگر از ابر اقبال تو یابد مایه‌ای

□

چو خورشید تابنده بنمود پشت

□

ماهی ز آب نازد و گنجشک از هوا

□

خلق در طوف درت مرغ بقا صید کنند

□

لقب گر سنایی به معنی ظلامم

□

تیزگوشی، پهن پشتی، ابلقی

□

چندان چه نمایی شر از آن چشم چو آهو

□

بشنو اکنون ماجرای خاک را

□

شاه بهرام شاه آنک او را

□

پس آگاه کردند زان کارزار

□

هر دلی کو مهرت اندر دل ندارد همچو جان

□

زد تیغ قهر و قاهری بر گردن دیو و پری

□

تن و جان تو بیمار از سخنهای خلافی شد

□

آنجا که باشد از تف خون تو یک اثر

□

عقل هر ترک در آن روز همی گوید هین

□

سخنشناسان بر جود او شدند یقین

□

مطلع شعر تو چون مطلع شمس ست ولیک

□

دریغش نیاید ز بخشیدن ایچ

□

آنکه او را بر سر حیدر همی خوانی امیر

□

کوه ابدال که از سبزه‌ی پژمرده و برف

□

زبان حالش با من همی سر آید نرم

□

غرض هر کامت از من هست مقصود

□

گر قبول عدل او یابد گه جنبش هوا

□

ننگرند اندر تب و قولنج و سل

□

در گوش من از ضعف دلم وقت شنودن

□

بفرمود تا آذر افروختند

□

خاصه اکنون که جهان بی‌خردان بگرفتند

□

ذرات محتاجان شده اندر دعا نالان شده

□

چو نور از طور می‌تابد تو از آهن کجا یابی

□

از خوف تب کند که مبادا گمان برند

□

از رحمت خویش کن درم باز

□

مگر که بخل شبی بر کرم شبیخون کرد

□

گرد مستان گرد اگر می کم رسد بویی رسد

□

سوارست با او بسی نامدار

□

گیاهانی به تسخیر ازموده

□

هم نقدی از خزانه‌ی احسان به جایزه

□

سرای را بدهد جان و خواجه ایش کند

□

ملک روم به مصر آمد و خواهد که کنون

□

برون آمد ز شهر فرخ خویش

□

نعره‌ی مذن که حیا عل فلاح

□

تبریز چون بهشت ز دیدار شمس دین

□

کند با سپاهش پس آهنگ اوی

□

نزد همه شد به هوشمندی

□

تا دلت حیران بود ای مستفید

□

در صبر و ثبات کوه قافید

□

سوخته را راحت است از پی هر آه سرد

□

هست جوان مرد درم صد هزار

□

غرق دریا تشنه می‌میرم مدام

□

گر دلش جویم خسیش افزون شود

□

چنان دید کاندر فلان روزگار

□

گرش شیرین نخوانی باربد هست

□

وانکه با عفت وی کوه گران سنگ نمود

□

آن جا گرگان همه شبانند

□

سال امسالین نوروز طربنا کترست

□

گه پیش رخش به گریه نالید

□

هست آن پیدا به پیش چشم دل

□

یک دست جام باده و یک دست جعد یار

□

اگر شاه بگشاید او را ز بند

□

حرفی که ازو دلی گشاید

□

درد غیرت آمد اندر شه پدید

□

باقیش مگو درون دل می‌دار

□

بوم و ملک تو خاک رستم خیز

□

لیک جز از هند دگر یافت محل

□

خورشید دیده‌ای که کند آب را بلند

□

خموش باش که تا شرح این همو گوید

□

چنین گفت نیک‌اختر اسفندیار

□

کنی خود با هم آغوش دگر خواب

□

آصفا تا شده‌ای واسطه‌ی عزت من

□

جواب گویدش آدم که این سجود او راست

□

که عاشق قدر وصل آنگاه داند

□

میراند شتر به دشت پویان

□

دچار زحمتی تا صید آزی

□

نهان کند دو جهان را درون یک ذره

□

پذیره شدش گرد فرزند شاه

□

زنجیر ز همدمان گسسته

□

صد هزاران طفل بی‌تلویم را

□

بس کن ار چه سخن نشاند غبار

□

روز بدخواه و کلبه‌ی سیهش

□

هر نکته کز آن کسی برنجد

□

همی روی سوی درگاه میر خوار و خجل

□

بی رهی ور نه در ره کوشش

□

بدین کار باشم ترا یارمند

□

چون ساقی پیش صاف را برد

□

ساقی کوثر که تا ساقی نگردد در بهشت

□

گر به فقر و صدق پیش آیی به راه عاشقان

□

ای عوض آفتاب، روز و شبان به آب وتاب

□

گهی چون آسیا که کرده سوراخ

□

کشتی بحر قضا، تسلیم است

□

دهان بربند و خامش کن که نطق جاودان داری

□

همانگاه اندر گریغ اوفتاد

□

به زاری گفت فرهاد است نامم

□

در هر آنجا که برآرد موش دست

□

آن رها کن آن جنین اندر شکم

□

گر نیارد سر فرو با پاسبان درگهت

□

آن یار که، جز تو، در کنارست

□

واپسین دیدارش از من رفت و جانم بر اثر

□

ارید ذکرک یا عشق شاکرا لکن

□

ازان خاک برداشت و بسترد و برد

□

شاخ بنفشه که ز جا بر شود

□

بردند بس که دست به دست اهل روزگار

□

وان ساغرها که درشکستیم

□

چون علوی و حسینی است ستوده

□

پس داد بهر خجسته یاری

□

تبه گردید فرصت خستگان را

□

خورد سنگ و فروناید که من آویخته شادم

□

ز تاریکی و گرد پای سپاه

□

بگفت او را مبین تا زنده مانی

□

گلشن مبو که نه شغلیش غیر گلچینیست

□

مشتاب ار چه باغ را ز کرم سفره سبز شد

□

به سازنده دف آورد روی در روی

□

روان شد پیل شه با سرفرازی

□

شب بدخواه را عقوبت زاد

□

بخفت چشم محمد ضعیف گشت رباب

□

به یزدان چنین گفت کای کردگار

□

وگر جان مرا غارت کند نقد

□

گر عنکبوت را به مثل تقویت کنی

□

چو باده در من آتش زد بدیدم

□

احوال جهان گذرنده گذرنده است

□

پرورده‌ی غم شدست جانم

□

درخت جور و ستم، هیچ برگ و بار نداشت

□

لعل او سرچشمه‌ی آب حیات

□

چنان دان که الیاس شیراوژن است

□

مرد غزا جز ز پی دین نکرد

□

ز ادب پرس، مپرس از نسب و ثروت

□

گر لاف زدیم ما ز وصلش

□

قضا که حجله طراز عرایس قدر است

□

دیدش سر و تن ز سنگ خسته

□

از خسان همت کسان مطلب

□

من به سیمرغ قوی دل کی رسم

□

چو رومی پس‌اندر هم‌آواز شد

□

مشعله‌ی عشق چو شد خانگی

□

مگرد گرد عروس جهان به خاطر جمع

□

بدو گفت مهتر بروی دژم

□

بسی که خندان کرده‌است چرخ گریان را

□

به هستی به که خدمتگار باشی

□

درد اگر باشد یکی، دارو یکی است

□

اهل صورت غرق گفتار من اند

□

همه نامه کردند زی شهریار

□

به جائی کاتشی در خرمن افتد

□

بوریاباف بود جوله‌ی دهر

□

بدانست کان خانه‌ی اژدهاست

□

نمی‌خواهد که صبح بخت او لب بندد از خنده

□

بگشاد زبان چو آتش تیز

□

به همت و به سخا و به هیبت و به سخن

□

همچو شیران چشم ازین آتش بدوز

□

چو باد از برش تیرباران گرفت

□

رازش به زمانه عام کردند

□

به جنب مشعل درگاه عالیش مه گردون

□

سپه را به نزدیک دریا بماند

□

شراب او سراب و جامش اودیه

□

هنوزم گیسوان آشفته کارند

□

جمال هر گلی، در جلوه و پوست

□

تو فنا شو تا همه مرغان راه

□

کسی را که بر دست و پای آهنست

□

ترسم که چو گردد این خبر فاش

□

عابد آن نان دگر، دادش روان

□

برآمد برین کار یک روزگار

□

گنج است و مار ، مار چه گفتم، زبان مار

□

وگر بالا نخوانی زین مغاکم

□

چشمه‌ها راندی از مکارم و باز

□

آنچ جان مرد را شوری دهد

□

بیامد بر شاه شیر اورمزد

□

که آه ای بخت بی فرمان چه کردی

□

بزرگوارا از بس به زیر بار توام

□

بدان تا پرستش بود کارشان

□

از ارغوان کمر کنم، از ضیمران زره

□

برنروی یک قدم از جای خویش

□

بخویش گفت، کنون کز نژاد شیرانم

□

هست خلقی بی نمک بس بی‌خبر

□

بزرگان ایرانیان را بخواند

□

بسی می کرد زینسان نا امیدی

□

این گوهر یکتای عالم افروز

□

نماینده‌ی رنج درویش را

□

سخای اوست به نوعی که صورت نوعی

□

ولی زانگونه هم با او مشو شاد

□

حال آدم چو حال من بوده‌ست

□

شاه گفتش نیستی محرم درین

□

به کاخ اندرون بود قیصر دژم

□

چو فارغ شد ز شربتهای چون نوش

□

کم‌بضاعت‌تر ز قارون کس نماند در زمین

□

وزان پس چو جنبنده آمد پدید

□

پرستاران ز او چون این شنیدند

□

بسی صندوق‌ها پر تنگه و زر

□

نه دام است اندرین جانب، نه صیاد

□

طمس کن جسم وز هم بگشای زود

□

نه دو ماه باید ز تو نی چهار

□

جنیبت جست و ز دل بار برداشت

□

بگرداندیم روی از نور و بنشستیم با ظلمت

□

مر او را یکی پاک دستور بود

□

نقشش از عالم جهد بیرون اگر بر پشت او

□

ما هم ز پیت، چنانچه دانیم

□

سالها قصد فلک داشت مگر

□

چون ترا این پاسبانی شد صفت

□

که چون دین پذیرد ز روز نخست

□

به خدمت خواند شاپور گزین را

□

اگر شود متوجه به رفع ضدیت

□

بگفتند تازی منوچهر شاه

□

به یاد شهریارم نوش گردان

□

در فکر دگر نماند تابم

□

کدام قصر دل افروز و پایه‌ی محکم

□

هیچ کس محرم نبودش در جهان

□

نگر تا نبینید بگریختن

□

بر او صفرا کنند آنگه ز نخوت اصل سیم و زر

□

عمریست رهنوردی و چون کودکان هنوز

□

خروشیدن تازی اسپان ز دشت

□

همه از جبه و دستار عاری

□

چو این بیت برخواند تاریخ وی

□

از دولت ما دوست همی‌نازد، گو ناز

□

در تعصب این فضولی می‌مکن

□

گروگر فرستادم از بهر دین

□

لب بگشاد ناطقی تا که بیان این کند

□

خیرالنساء عهد که دوران جز او نداد

□

بدان تا چو دیده بدارندشان

□

طوبی بر آن قلم که به عنوان نامه‌بر

□

تنم از ضعف گرچه شد الفی

□

جان رها کردیم و در فکر تنیم

□

باز بعضی در تماشای طرب

□

همه کار گشتاسپ نخچیر بود

□

در سرای بخت رو یعنی که تبریز صفا

□

کاش این شرار دامن هستی نمی‌گرفت

□

برین گونه گردد به ما بر سپهر

□

هیچ حرف طمع از دل به سوی لب نشتاف

□

فلک اگر به در او رود بزر چیدن

□

خاقانی است پیشرو کاروان شعر

□

از وفاداری کند چندین عتاب

□

زریر سپهبد برادرش بود

□

مستم کن و برپران چو تیرم

□

پلنگ مشرب و آهو تک و نهنگ شکوه

□

هیون فرستاده بگزارد پای

□

پشت بدخواهان شکن، بر فرق بدگویان گذر

□

به شرح حسن وفایش که شیوه‌ی ابدیست

□

خار دیدستی که گل دید و رمید

□

فلک زفر تو اندوخته شکوه و جلال

□

پشوتن دگر گرد شمشیر زن

□

چون میت پردل کند در بحر دل غوطی خوری

□

دشمنانند ترا زرق و فساد، اما

□

که فرزند گر سر بپیچید ز دین

□

بماند از نظر رحمت خدا مأیوس

□

دیگری چون نبود کان زر را

□

بدین شرمناکی بدین خوب رسمی

□

روز دیگر چون به ایوان بازرفت

□

به گشتاسپ گفت ای پسر گوش دار

□

ز عدم بس چریده‌ای سوی دل بس دویده‌ای

□

چو عنان فرس به جنبانی

□

نگین زمانه سر تخت تست

□

چو کبگ دری باز مرغ است لیکن

□

یا نه آن اخلاص ورزیها که اخلاص فقیر

□

خواست کز همسایه گیرد کوزه‌ای

□

شهرت به سعد اکبر از آن یافت مشتری

□

چو ارجاسپ دید آن چنان خیره شد

□

گویی که این کار و کیا یا صدق باشد یا ریا

□

مرجان خرد ز بحر جان آورد

□

از آن رفتن جندل و رای خویش

□

عدالت به کسرا سخاوت به حاتم

□

سهو کردم جای او بالاتر از عرشست و نیست

□

نه فلک در ثنای او بگریخت

□

می‌زند او خود ز شوق دوست جوش

□

برآشفت خسرو به اسفندیار

□

عشقبازی‌های جان و آنگهی اکراه و زور

□

ز عین مرتبه ذرات خاک پای تو را

□

به آهن سراسر بپوشید تن

□

ای بختیار راستین مولا امیرالممنین

□

الا ای پادشاه کشور دل

□

من چو گردم خسته، فرصت بگذرد

□

جوان شدند ز سر چرخ پیر و دهر خرف

□

پرستنده گفت اهرن پیلتن

□

همه اویان چو خاشاکی نمایند

□

دی و فردات خیالست و هوس، پروین

□

وزان پس کسی را که بودش نیاز

□

به یک گدای فرومایه صرف می‌سازد

□

به ماتم بیخ عیش از جان برآرید

□

مرا به خدمت او دستگاه داد سخن

□

دل خبر از پوست یافت از دوستی

□

ستاره‌شناسان ایران گروه

□

دهان بستم خمش کردم اگر چه پرغم و دردم

□

آسیاهائی به خون آورده در گردش که حق

□

چه باید پدرکش پسر چون تو بود

□

شاه جهان بوسعید ابن یمین دول

□

کند بوس لب تیغش بر اندام برومندان

□

خویش بد خواهی، که غیر از بد نخواست

□

تیغ تو گفت من ببرم بیخ دشمنان

□

مگر زندگانی دهد کردگار

□

میان دلبران بنشین اگر نه غری و عنین

□

در آغوش ز می بنهفت بسیار

□

یکی را به جان داد زنهار و گفت

□

کظم غیظ اینست آن را قی مکن

□

چون انفراد و وحدت و بی‌جفت بودنست

□

کهتری را که تو تمکینش دهی

□

پای درنه همچو مردان و مترس

□

چو شد جنگ آن اژدها ساخته

□

اسرار این را مو به مو بی‌پرده و حرفی بگو

□

ببین چنین که رسیده است از نعیم عطا

□

یکی نیزه انداخت بر پشت او

□

تا همی دولت بماند، بر سر دولت بمان

□

در عظمت هرچه داشت صورت فرض محال

□

دست دادیمت که تا کاری کنی

□

کوه بلند مرتبه کز حلم دم زند

□

از ایوان سوی پرده بنهاد روی

□

مهتاب تا مه رانده دیوار تیره مانده

□

درد دینت گر بود، ای مرد راه!

□

جز از کهتری نیست آیین من

□

گرچه هاروتید و ماروت و فزون

□

گشت شهزاده دوم پیدا

□

هر شبان موسی عمران نبود

□

می‌بباید رفت سوی روم زود

□

پس ارجاسپ شاه دلیران چین

□

غارب و شارقان حق طالب و عاشقان حق

□

در استقبال عهدش وقت را سعیست روزافزون

□

چو شد رام گیتی دوان کندرو

□

چنان کز روی دریا بامدادان

□

که بر دیده‌ی دولتش خواب گشته

□

کسیکه در طلب نام نیک رنج کشید

□

از آنزمانکه کمان تو کرد پشتی عدل

□

چو جفتش برآشفت و آمد فراز

□

هر دوست که از عشق به دنیات کشاند

□

گر پای نهد بر تو پیل، دانی

□

بماند به تیمار و دل پر ز درد

□

که تو پاکی از خطر وز نیستی

□

درید کاتبان هفت اقلیم

□

زر خرد بزرگ قیمت را

□

در گذر زین خاکدان پر غرور

□

چو یاقوت شد روی برج بره

□

که ابیت بمهجتی شرفا عند سیدی

□

برد باد از شکوه صعوه‌ی او شوکت عنقا

□

به پیش نگهبان آن مرغزار

□

مدیح تو متنبی به سر نیارد برد

□

بر لوح خاک نام تو ناموس شعر بود

□

من از سیاهی خود، بس ملول میگشتم

□

گرفتم آنکه ز شاهان روزگار کسی

□

ز گیتی یکی کنج ما را بس است

□

متقیان به بادیه رفته عشا و غادیه

□

قم و خاطبنی بکل الالسنه

□

می روشن آمد ز پرمایه جام

□

همچو خار سبز کاشتر می‌خورد

□

وانعام اولین که بامداد او بود

□

ماه منیر و مهر فروزنده پرتوی

□

خار بفروشم، خرم نان تهی

□

نه بر شخ و ریگش بروید گیا

□

زان باده همچون عسس ایمن کن هر دزد و خس

□

دهر مشکل که ازین پستیم آرد بیرون

□

نشان یافت جندل مر اورا درست

□

سال سیصد سرخ می‌خور، سال سیصد زرد می

□

این مه فرخنده طلعت کاین زمینش مهبط است

□

کرده‌اند ار پرسشی در کار ما

□

جهان پناها با آنکه تیغ و بازوی تو

□

بدو گفت شاه آنچ گفتی گذشت

□

قز عقایصها بالبان فائحة

□

خرد استاد و تو شاگرد و جهان مکتب

□

جهان فریبنده را گرد کرد

□

زانک با عقلی چو عقلی جفت شد

□

آستانت را خرد با آسمان سنجید و یافت

□

کاشکی خورشید را زین غم نبودی چشم درد

□

ناقه می‌ران گر مصالح آیدت

□

دگر پنج هرگونه‌یی گوهران

□

مدار مناقب جهان مکارم

□

امرش به سیر گوی زمین حکم اگر کند

□

سرانجام زان گاو و آن مرغزار

□

خواندن فرقان و زهد و علم و عمل

□

نگردد شانش از گیتی ستانی

□

بینوا هر نفسی صد ره مرد

□

خجسته سایه‌ی چتر جهانگشای ترا

□

یکی شارسانی برآورد شاه

□

عارضی آن چنان منور دید

□

دل روشن ز سیه کاری نفس ایمن کن

□

اگر بیخ او نگسلانی ز جای

□

گر سمای نور بی باریده نیست

□

ز حسن خلق به جائی رسیده مردمیش

□

گهی رنجه ز آوردن ژنده پیل

□

گر نماند از دیو وز مردم اثر

□

ز دیده ببارید چندان سرشک

□

از دیار مشرق بیرون تاز

□

جهان داورا محتشم بنده‌ی تو

□

همان گاو بر مایه کم دایه بود

□

لابد بودش عمری، افزون ز همه شاهان

□

گر خاطرش آرمیده باشد

□

بال بیاراست، پریدن گرفت

□

رخش تا کرده در دل جلوه از مهر

□

چشم همی دارم تا در جهان

□

تا زند بر دیده‌ی اعدای او هر صبح مهر

□

دل که خالی باشد از مهر بتان

□

شد آن تخت شاهی و آن دستگاه

□

بهر گبر و ممن و زیبا و زشت

□

جهند گیش مشابه بجست و خیز کلاغ

□

روز پیری همه کس به شود ای پیر خرف

□

گل که حالی بشکفد چون دلکشی

□

چون به حاصل شودت کیسه و بند

□

چون اتابک تو را مرید شود

□

بود در شان تو ای اشرف اشراف زمین

□

به دل گفت اگر با نبی و وصی

□

به پیش خشم او، همواره دوزخها چوکانونها

□

در تمام عمر امسال این شکست آمد مرا

□

مکن فرمانبری اهریمنی را

□

ایزد دعای ما به کرم مستجاب کرد

□

ایمن از شر نفس خود بودی

□

به چاه قهر او صد بیژن است و دست لطف او

□

جمشید ساخت جام جهان‌بین از آنسبب

□

به ایران و توران ورا بنده‌اند

□

وان دگر را بعد ایام و شهور

□

سریر ارثی طهماسب شاهی اندر دهر

□

در هر بن موی بی رخ تو

□

حکم خود اینجا روان می‌یافتم

□

دام تو گشته است جهان و، چنه

□

به فلک بر فراز رایت نصرت

□

وزیری چون تو می‌باید کز استیلای ذات خود

□

که ای برتر از کژی و کاستی

□

صد گردنک زبرجدین دیدی

□

ز ذوق صحت شاه جهاندار

□

تو بسخن تکیه‌کنی، من بکار

□

غلام نرگس آنم که با صراحی می

□

ملک سلیمان به چشم خویش همی بین

□

بیوتهم قد حوت صفرا بلا اهل

□

راهنمائی چه سود در ره باطل

□

خورشها ز کبک و تذرو سپید

□

کی بود آواز چنگ و زیر و بم

□

بنا کرد آشیانی برفراز لامکان دوران

□

فریدم فرد بنشستم که در دل

□

یک علم از نور پاکش عالمست

□

دادخواهی ور بخواهند از تو داد

□

ز رنج و دردم آسوده بود تن، که مرا

□

مالک الملک سخن خلاق اقوال حسن

□

خداوند شمشیر و گاه و نگین

□

همچو معشوقی که سالی با تو همزانو شود

□

در خدمت رسول بر اطراف منبرش

□

پریدن بی پر تدبیر، مستی است

□

پیش رای تو کجا لاف ضیا باید زد

□

دو مخالف امام گشته‌ستند

□

الغرض چون نشست با شهدا

□

صحبت هر صنف کافتد اتفاق

□

شاخ بنفشه بخش مرا زان دو زلف

□

ای بگشته زین طلب از کو بکو

□

الحذر زان ترک یوق بیلمز که گاه بی‌زری

□

نامجویست و زود یابد نام

□

پای درنه یا سر خود گیر تو

□

ای ستمگار و بخیره زده بر پای تبر

□

هست عشق آتشی، که شعله‌ی آن

□

ای مترشح سحاب کز تو و دوران تو

□

گفتا که به میران و به سرهنگان مانی

□

فکندم کلاه گلین از سرش

□

سحاب تیغ مطر ریزی نکرده هنوز

□

به پیش پای تو، گر خاک و گر زر است، چه فرق

□

عدو نشاند نهالی و بهر کشتن او

□

شبیخون خدای است این بر ایشان

□

هر که از دوست دوست می‌خواهد

□

شوخ‌تن و جامه چه شوئی همی

□

خدایگان جهان را درین سخن غرضست

□

الف ما انوار با ظلمات چیست

□

این خلق و صد مقابل این کی کند کفاف

□

خصم که مورش شمرد زانکه چو مویی نیافت

□

برق استغنا چنان اینجا فروخت

□

آن موی قیر گونت چو روز سپید گشت

□

نیست در دل ز زهر غم آن درد

□

ستاره‌ای بدرخشید کز اشعه‌ی آن

□

مرغزاری که فسیله گه اسبان تو گشت

□

هرگز به کجا روی نهاد این شه عادل

□

هست بدانسان که به رمز و حساب

□

سر گشته‌ام چو گوی، ز روزی که زاده‌ام

□

آسمانها پرتوی از نور رایت برده‌اند

□

زین خسان خیر چه جوئی چو همی دانی

□

اندر ذهاب، خوابگه خود نهاد گرم

□

گر نبودی خر که اینها را چرید

□

به روز معرکه با دشمن خدای، علی

□

ور اثر نبود سبب هم مظهرست

□

اگر به هند روم طوطیان ذخیره کنند

□

کم دل بود ز مدحت تو خالی

□

مرد کارافتاده باید عشق را

□

آتشم ار آهن و روئی وگر

□

صحبت او جانگزا ریت او غم‌فزا

□

مرا عقلی اگر می‌بود کی این کار می‌کردم

□

سلطانی اگر خواهی درویش مجرد شو

□

چون بند کرد در تن پیدائی

□

ز سرزمین فصاحت روایح گلها

□

درین، صحیفه که زیبندگیست حرف نخست

□

شرح جلال قدر تو میداد ناطقه

□

فریبنده گیتی شکارت نگیرد

□

صد بار بگفمت کز این مردم

□

تا کی لافی ز «طبیعی دون»

□

مرد را خدمت یکروزه‌ی آن بارخدای

□

کو کسی کو پیش شه بندد کمر

□

در محیط غضبت پیکری لنگر خصم

□

من زیر لحد خفته و می باز نه استد

□

بس بود این گلخنم روشن ز تو

□

غافل منشی ز دیو و برخوان

□

چون کشیدم نه عقل ماند و نه هوش

□

آسمان بیند عناصر را به ترتیب دگر

□

گر مثل خصم را بیازارد

□

تا نام کسی نخست ناموزی

□

عون او خلق جهان از از بد عالم پناه

□

جهان افروزی از اخگر نیاید

□

از این سه پنج ترا کام و نام حاصل باد

□

این همه با خیل و حشم رفته‌اند

□

چون طفل ناشکیب خروشان ز یاد مام

□

سهل است نحاس که زر کردی

□

هر که پردلتر و دلاورتر

□

گر نبودی دام او افسون مار

□

این معما، بفکر گفته نشد

□

مرکبان آب دیدم صف زده بر روی آب

□

گر سر مویی فراایشان کنی

□

در تعجب مانده بودم زین قبل

□

کمربسته بهرام مجمر به دست

□

بد خوئی محتشم به این خوی

□

ایزد مر او را یکی پسر داد

□

نعمت بسیار داری، شکر از آن بسیارتر

□

نرسد خر به پایگاه مسیح

□

تو شاد باش و دل آسوده زندگانی کن

□

تو عین معجز و دولت نگر که یکسر موی

□

بل میر حکیمی است که اندر دل اوی است

□

آن کوهسار دلکش و احشام

□

می‌گو با ذوق و دل آگاه

□

راست گفتی هزیمتی سپهند

□

منکری مهمانیش را از خری

□

تا نرسد گردنت به تیغ زمانه

□

حسام گوهریت لب ببست و نگشاید

□

آتشی بیرون جهد از بال او

□

ره و هنجار ستمگار همه زشت است

□

مرغکان خرده‌هاش چینه کنند

□

رفته رفته، عقلها چون شد قوی

□

نه شگفت ار ز فر دولت تو

□

او را ز ریمنی گهر پاک باز داشت

□

چون در آن غوغا عراقی را بدید

□

بخنده گفت چنین، اخگری ز کنج تنور

□

خسرو فیروز بخت شاه اویس آنکه هست

□

از بهر چه کرد آنکه کرد پنهان

□

گه از خشم دندان نماید همی

□

کشف سر است آنچه بتوانند دید

□

جهان را برترین جایست زیر پایه‌ی تختش

□

زانک ضد را ضد کند پیدا یقین

□

ز روی روشنت ار پرتوی فتد بر خاک

□

ای به همه خوبی و نیکی سزا

□

او خبر دارد ز من، من هم ازو

□

منگر سوی حرام و جز حق مشنو

□

مکالمات ملوک و محاوارت رجال

□

اندرین دشت مخوف، ای بره‌ی مسکین

□

دل او وقت عطا دادن بحریست فراخ

□

همایون بازو و دستا که آن دستست و آن بازو

□

ظالمی را که همه ساله بود کارش فسق

□

زمانه بر تن ریحان و لاله و نسرین

□

هست دست درفشان و گلک گوهربار تو

□

گهی دست می‌یابد و گاه پای

□

همه خندان به طنز گفتندم

□

کرکسان لاشه خورانند ز بس تیره دلی

□

بلند نام همام از بلند نام گهر

□

آنک دولت آفرید و دو سرا

□

ازین پیش با خار و خس بود ملحق

□

هزار نافه مشکین نمود در یک‌دم

□

تشنگی بر کمال اینجا بود

□

این جهان بود، ای پسر، عمری دراز

□

جاهلی بینی به دعوی برگشاده لب چو غار

□

مریم بسی بنام بود لکن

□

تا فروغی رکن دین گردید بر پا

□

بوسه‌ی آن رخت کشیدت به خاک

□

ز ذوق عالم عشق است بی‌اثر عاقل

□

حامی زور است چرخ زورمند

□

من که بر یاد زلف و روی بتان

□

تخم بد نیک، پورا، نیست چیزی جز هنر

□

رنجه شد از چنگ زدن چنگشان

□

گل امید ز آهی پژمرد

□

کاشکی چشم بد اندر نرسیدی به امیر

□

یک جهان در شب بمانده میخ‌دوز

□

هر ذره‌ای که از پی خورشید روی او

□

همدم عیسی شود بی شک فرید

□

چون درآید گرد تو شاه و حشم

□

بگزین طریق حکمت و مر تن را

□

غنای اوست اشک چشم رنجبر

□

گر رسد مالی، نگردی شادمان

□

کافر نعمت شد و نسپاس گشت

□

چو در طبعم شود میل گناهی

□

عیالان رعیت را به حسبت کدخدایی کن

□

مرا هم هست امید رهیدن

□

از قفا سیر نگشتم من بدبخت هنوز

□

چونان که چو بز بهتر و فربه‌تر گردد

□

نظری ، کز سر صفا آید

□

آز و هوی که راه بهر خانه کرد سوخت

□

اگر بیابد روزی هزار تنگ درم

□

میوه‌ات باید که شیرین‌تر شود

□

سیف فرغانی در وعظ چو سعدی زین سان

□

بر جمال گل که دستی زد درین گلزار تنگ

□

کل تو درتافت جزوت شد پدید

□

که دانست کافزون شود روشنائی

□

شیخ چون دید شحنه را از دور

□

مردم پاک شو، آنگاه بپاکان بین

□

بس کسا کو به فر دولت او

□

جهان را کار رفت از دست دریاب

□

اگر خود به خاری مدد یابد از تو

□

در کناری، رفته درویشی بخواب

□

چرخ با صد چشم چون روی تو دید

□

اگر داد خواهیم در نیک و بد

□

حوض کوثر نشان آن گویی

□

زان پراکندند اوراق کمال

□

جهان همه چو یکی گلبنست و او چون گل

□

وهم و فکر و حس و ادراک شما

□

آینه از زر توان کرد از پی زینت ولیک

□

آنجا که تافته شود او تنگدل مباش

□

گر دو عالم خطبه‌ی ذاتش کنند

□

جاهت به خرد باید و اجلال به دانش

□

من و اندیشه‌ی مدح تو، باد از این هوس شرمم

□

گرگ ایام نفرسود بدین پیری

□

داغها چون شاخهای بسد یاقوت رنگ

□

درین زندان نه یی دیوانه چون من

□

حدیث ما و غمت قصه‌ی شتربان است

□

گر دم ما را خریداری کنی

□

زنهار اگر به دانه خالی نظر کنی

□

بنگر به چشم بسته به پل بر همی روی

□

به شب در آب نتوان دید عکس انجم و افلاک

□

چه میبافی پرند و پرنیان در دوک نخ ریسی

□

روز چوگان زدن ستاره شود

□

جمله اطباق زمین و آسمان

□

بکاخ دهر، که گه شیون است و گه شادی

□

بر عرش ذره ذره خداوند مستوی است

□

در عمر گر میل بودی ذره‌ای

□

به روی تیز شمشیر طمع بر

□

ای ربوده ز من دل و جان را

□

تو خود میروی از پی نفس گمراه

□

هر تخته‌ای ازو چو سپهرست بیکران

□

از جگرش دشنه جگرگون کنم

□

به بارگاه سلیمان روح هدهد عقل

□

از تو، کار تو پیشرفت نکرد

□

شمعی به میان ما برافروز

□

هرچه به بازو نتوانیش کرد

□

با همه با هم ولیکن ز آشکارایی نهان

□

چو وقت کار شود، باش چابک اندر کار

□

پر دل پر دل، ولیکن مهربان مهربان

□

شد هوای مرگ طوق صادقان

□

رعیت گوسپنداند، این سگان گرگ

□

ملک فره و ملکتش بیکرانه

□

کور چشمی باشد آن کین قصه او

□

مامیز با خسیس که رنجه کند تو را

□

همه جهان ز می عشق یار سرمستند

□

در کیسه‌ی خود بین که تا چه داری

□

آفرین خدای باد بر او

□

نهادی گنج اسما در دل او

□

نه صفائیم ماند در خاطر

□

هیچگه عاقل نسازد خانه‌ای

□

صد هزاران جان چون من بی‌قرار

□

اگر جانت مرکب ندارد ز دانش

□

مرکب او شیهه بر میدان علیین کشند

□

دگر فرش آورد شمشیر زن

□

بماند خیره و اندیشه کرد و با خود گفت

□

بند پنهان لیک از آهن بتر

□

ایا به حکم ستم کرده بر ضعیف و قوی

□

که را به دست شود یک رفیق یکتادل

□

چون نهادی نان تنها در کنار

□

سخن عنوان نامه‌ی مردم آمد، هر که را خواهی

□

چون که معشوق روی بنماید

□

نگر تا نبینید بگریختن

□

نسبتی دارد ز خشم خواجه این آتش مگر

□

صبوری با غم دوریست مشکل

□

بر دفتر جمال تو وقت حساب حسن

□

زان ببردیم این گل بی آب و رنگ

□

ای دریغا نیستی تو مرد این

□

هرگز نشوم به کام دشمن

□

وه! که بس خوب و دلکش آمده‌ای

□

پس آگاه کردند زان کارزار

□

دوستان را دل از اینگونه بود

□

بر زمین زد سوزن از خشم اوستاد

□

در زوایای مملکت پیران

□

جاودان اندر حریم وصل دوست

□

گر مرا لعنست قسمت، باک نیست

□

در طاعت بی‌طاقت و بی‌توش چرائی؟

□

ابر بگریست بر گل، از پی آنک

□

برادرش را دید کشته بزار

□

چونانکه کران نیست شمار هنرش را

□

تو در بتخانه چین با بتان یار

□

چو یعقوب و یوسف درین کهنه حبس

□

نکته درینجاست، که ما را فروخت

□

دل بدست آر و جمال او ببین

□

از نبشته است نه ز اواز و نه از معنی

□

تا جمال تو نبینند بی‌نقاب انقلاب

□

بفرمود تا آذر افروختند

□

از هیبت تو خصم ترا بر سر و بر تن

□

می‌نهم پیش تو شمشیر و کفن

□

گر سر این رهت بود شرط است

□

در نهاد آدمی شهوت چو طشتی آتش است

□

ور دگر با اوت خواهد بود کار

□

واکنون ز گشت دهر دگر گشتم

□

سرشان بر سر زانو، رخشان بر در دوست

□

همانگاه اندر گریغ اوفتاد

□

حلم را رحم تو گشته‌ست به هر خشم سبب

□

گفت که از خانه برونش کشند

□

بی فر همای شرع ماندی

□

چه غم ار بال و پرم ریخته شد

□

می‌گداخت از شوق و می‌سوخت از فراق

□

از دروغ توست در جانم دریغ

□

شیخ شیوخ جهان قطب زمین و زمان

□

از دست که باده می‌ستانی؟

□

از نکویی که عرف و عادت اوست

□

چند یزدان مدحت خوی تو کرد

□

از خرمن زمانه به کاهی نمی‌رسی

□

دل مهتران سوی دنیا گراید

□

گر وفاداری تو عزم راه کن

□

عار همی داری ز آموختن

□

خود تو از پیش چشم خود برخیز

□

چون شد گه‌ی آنکه مرغ دمساز

□

همواره روان تو ازو باشد خوشنود

□

گشودی ماهیش مقراض از دم

□

چنین تا باریابی بر در دوست

□

گر که بینم سوی موشان بخشم

□

روشنایی یابد از دیدار او دو چشم کور

□

چون نیاموختی چه دانی گفت؟

□

در نیابند نقش این خانه

□

روح تو، که با دور از آذر

□

خدمت او گزین که خدمت او

□

چیست جان کندن سوی مرگ آمدن

□

ظالمان خون ریز چون فصاد و زیشان خلق را

□

گر دهی شربتیم آب زلال

□

گویی نشنیده‌ست و نداند که حذر چیست

□

تیره شود صورت پرنور او

□

کی به انوار تو بینم آخر این ذرات را؟

□

بیامد بر شاه شیر اورمزد

□

ای ترا مردمی، شریعت و کیش

□

به اول ساز رسم جنگ کردند

□

در دایره‌ی وجود گشتم

□

نه هم خوئیم ما با هم، نه هم راز

□

راست گفتی سپهر کانون گشت

□

وز پس آنکه منادیت شنودم ز ولیت

□

گفتم: ای نور چشم ناخفته

□

گر کشته شوم به تیغ پولاد

□

هر سپاهی که به پیکار ملک روی نهاد

□

پیش چوگانهای حکم کن فکان

□

مرا در شب نمی‌باید چراغ مه که می‌گردد

□

چون فرید اینجا دو عالم محو شد

□

گمان که برد که هرگز کسی ز راه طراز

□

گر رحمت و نعمت چرید خواهی

□

بن و بیخ خیال برکنده

□

پس آن شاهزاده برانگیخت بور

□

ادبا را شریک دولت کرد

□

گشودی قفل زر شب از سر گنج

□

در آروزی فقر بسی بود جان من

□

چو ما، خود خادم خویشیم و مخدوم

□

نه بر خیره بدو دل داد محمود

□

من، گر تو سواری ای جهان جوی،

□

فلک گر زو امان یابد زمین آسا بیاساید

□

نبود چو فسانه‌ی تو نامی

□

یکی پیش نصرتست، یکی بازوی ظفر

□

صورت بی‌صورت بی حد غیب

□

سفته گر در علم گفت روا نیست

□

نه که در پسته‌ی تو حقه‌ی خضر است نهان

□

گمانی چنان برد کو را بخواب

□

مفگن سپر چو تیغ بر آهخت و نیز

□

هر وصف که در ضمیرم آید

□

همه نامه کردند زی شهریار

□

ز مهبود وفرخ دو فرزند اوی

□

اگر در دل گذشتی طیلسانش

□

ز نفس ناطقه پرس این سخن چو ایامی‌ست

□

ترسم آنگه دهند پیرهنم

□

بهر کار فرمان مکن جز بداد

□

گر میل کند سوی هزل گوشم

□

و آن دعا آنچنان نهان گفتم

□

از آن خاک برداشت و بسترد و برد

□

خرد باید و نام و فرو نژاد

□

وانچ لله می‌کنم تقلید نیست

□

شفق‌وارم از شرم رو سرخ گردد

□

ز حل و عقد شرح این مقالات

□

بیاورد پیغام هندی ز رای

□

دی به دشت‌اندر چون گوی همی گشتم

□

ز مرغزار عراق آمده به وادی هند

□

بدان ای شهنشاه کاسفندیار

□

وگر بر خرد چیره گردد هوا

□

دعا کردند بر شهزاده منظور

□

دل ز جهان سیر گشته چون وزغ از آب

□

غافل توئی، که بد کنی و بی‌خبر روی

□

کسی برد زی نوش‌زاد آگهی

□

آن خوری آنجا که با تو باشد از ایدر

□

در فضایی که هست در دو جهان

□

کند با سپاهش پس آهنگ اوی

□

که این خرد کودک نداند سپاه

□

از پی این عیش و عشرت ساختن

□

چو کرد جان من اندیشه‌ای ورای دو کون

□

عالمی در هستی خود مانده‌اند

□

گزارنده خواب دانا کسی

□

جادوست به فعل زشت زنهار

□

بلبل‌آسا همه شب تا به سحر نعره زنم

□

بر آشفت خسرو به اسفندیار

□

بپرسید ناکام پرسیدنی

□

که ای مرغ ریاض نکته دانی

□

سرفراز آن کسی بود که چو چرخ

□

بسی رفته، گم گشت ازین راه راست

□

اگر نوشگفتی شود درجهان

□

ای به غفلت خفته زیر دام دهر

□

خورشید آسمان ظهورم، عجب مدار

□

چو ارجاسپ دید آنچنان خیره شد

□

ز سغد اندرون تا به جیحون سپاه

□

گوید این آواز ز آواها جداست

□

دل دیوانگان روحانی

□

تا دل عطار بیخود شد درین مستی فتاد

□

نظامی بیش از این راز نهانی

□

تو را خلقان شد این جامه، ز طاعت جامه‌ای نو کن

□

بوی وجد است و رنگ نور صفات

□

به خاکپای تو صد بار بیش طعنه زدست

□

شاهد باغست درخت جوان

□

دخل جهان گشته مهیا از این

□

چون خودی خودش ز یاد برفت

□

صبح ما شامگه نخواهد داشت

□

در حلقه کعبه کن دست

□

اگر دانش بیلفنجی به فضل تو شرف یابد

□

کرده بودی به مردمی دعوی

□

خاک قدمش به فخر بنشاند

□

گفته اینک ما بشر ایشان بشر

□

با عصا کوران اگر ره دیده‌اند

□

کاشکار و نهان او ماییم

□

چون پری گوشه‌ای گرفتن از آنک

□

عذابم میدهی وان ناصوابست

□

تن پاک فرزند آزادگانم

□

مجلس گرم و غرقه در اسرار

□

چو خواب ایدت بر سر تخت خود

□

می‌رهند ارواح هر شب زین قفس

□

مگر چون چرخ عرض خیل غم داد

□

دل مستغنیش به بخشش و جود

□

حق نهفتم، بافتم افسانه‌ها

□

شهنشه نوبتی بر چرخ پیوست

□

چو روزگار بدل کرد تیر تو به کمان

□

در عشق خیال هر جمالی

□

پذیره شدش گرد فرزند شاه

□

نور غالب ایمن از نقص و غسق

□

نقشهایی کاندرین حمامهاست

□

از برای دل من روی به هر کس منمای

□

آخر از گوشه‌ای منادی خاست

□

خروش زیور زر تاب داده

□

پیوسته شدم نسب به یمگان

□

زان پشیمانی که لرزانیدیش

□

گفتی غمی از شکسته حالی

□

خلاف آن شد که از چشمم نهانی

□

که از جانانه باید دور گشتن

□

گر بود چوبین برو دیگر طلب

□

از غم باران و گل و برف و سیل

□

منم عاشق مرا غم سازگار است

□

جانت ار یابد از خرد صورت

□

چونک زشت و ناخوش و رخ زرد شد

□

آن دست که از جهان بداریم

□

بنوشته به خط خوب خویشم

□

پس چو وحشی شد از آن دم آدمی

□

ور بود این جبر جبر عامه نیست

□

بسا ایوان که بر کیوانش بردند

□

دلم خون گرید از غم چون نگرید

□

باطل مشنو که زهر جان است او

□

پردگیانی که جهان داشتند

□

به چین مهتری بود حسنوی نام

□

چون سید عامری چنان دید

□

ز تیغ حسن او گاه نظاره

□

اندرین وادی مرو بی این دلیل

□

ز تن زان کاستم کاز جان نکاهم

□

سخن تا کی ز تاج و تخت گوئی

□

وین کار که کرد و خود چرا کرد

□

چیست مستی بند چشم از دید چشم

□

چنین گفت زان پس بایرانیان

□

ترتیب جهان چنانکه بایست

□

لیک با خود گفت بنمایم سزا

□

چون ز حیرت رست باز آمد به راه

□

دو عالم چیست از یک ذره سایه‌ست

□

دارم به خدا امیدواری

□

ور خاطرم به جائی کندی کند

□

خرقه انجم ز فلک برکشید

□

گرانمایه خسرو بشاپور گفت

□

بس است این یار خود را زار کشتن

□

که روز طاقتم را گر شب آید

□

وز نوازشهای حق ابدال را

□

مگوی از گرفتاری خویشتن

□

دریای خوشاب نام دارد

□

چون بیاشفت بر کلنگ در ابر

□

پیرزنش گفت مبر نام کس

□

گر آن بنده را پای کرده ببند

□

به پشت زین بر اسبان روانه

□

طفل شد مکتب پی کسب هنر

□

گر الفی مرغ پر افکنده باش

□

بلبل مست ز شاخ گل تر موسی وار

□

در ناف دو علم بوی طیب است

□

از شاه زی فقیه چنان بود رفتنم

□

آنکه ستانی و بیفشانیش

□

بدو گفت خسرو که هرگز گناه

□

ز مغروری که در سر ناز گیرد

□

بیا ای سیل از چشم تر من

□

یک گهر بودیم همچون آفتاب

□

اگر گوهر فروش، اینجا گذر داشت

□

هر نیک و بدی که در شمارست

□

بسیار مگوی هرچه یابی

□

کار هنرمند به جان آورند

□

که نزدیک او فیلسوفان بوند

□

در دل همه داغ دردناکی

□

جامه‌هاات می‌بجویم در طلب

□

گفت حنوط و کفنش برکشید

□

خود در این میدان فروشد هر که رفت

□

دگر ره گفت با خطر نهفته

□

الم چون رسانی به من خیره خیر

□

شه به جای حاجیان فا پیش رفت

□

همی‌رفت خاتون بدیدار اوی

□

دیوان عمل نشان تو داری

□

وز آنجا مرکب مردم ربایش

□

ای بسا که زین بلای مر دریگ

□

عارفان، کاین مدعا را یافتند

□

فرو خواندم مر آن فرمان به فرهنگ

□

چون نشناسی که از نخست به ابداع

□

گشته گل افشان وی از هشت باغ

□

سپاه مرا خیره بفریفتی

□

کپی همه آن کند که مردم

□

از طمع هرگز نخوانم من فسون

□

عالم را زیر و زبر کرده‌ای

□

عطار تو خویشتن نگه دار

□

ز درگاه ملک می‌دید شاپور

□

روزی بشکافند مر این تیره صدف را

□

لابه کردیمش بسی سودی نکرد

□

تنی چند با او ز ایرانیان

□

چو آمد وقت آن کاسوده و شاد

□

بسان جام جم گیتی نمایی

□

کاب جگر چشمه حیوان اوست

□

ز دهر، گر دل تنگم فشار دید چه غم

□

به امیدی جهان بر باد داده

□

دوستان خاندان اندر میان دشمنان

□

چون قدم از منزل اول برید

□

وزان پس بشمشیر یازید مرد

□

به وقت مرگ با صد داغ حرمان

□

چون ابیت عند ربی فاش شد

□

گر بریزی بحر را در کوزه‌ای

□

جان عطار را نخستین گام

□

به نازش کز جبایت بی‌نیاز است

□

وز آن قبل که تو حکمت شنود نتوانی

□

دین چو به دنیا بتوانی خرید

□

چنین گفت کاین را بگیرید زود

□

زمین از آفرینش هست گردی

□

اشارت کرد ناظر سوی تجار

□

اندر آیید ای همه پروانه‌وار

□

آنکو ترا فروغ و صاف و جمال داد

□

بساز ای دوست کارم راکه وقت است

□

مر تو را سگالد یار تو

□

سنگ و آهن خود سبب آمد ولیک

□

بکردار شاهان نشیند ببار

□

روزی دو سه در شکنجه می‌زیست

□

تا نزاد او مشکلات عالمست

□

خون جگری دان بشرابی شده

□

جان خود را عین حیرت یافتند

□

نهادستی ز عشقم حلقه در گوش

□

تو به شتاب از پس زمانه دوانی

□

گر نبودی کور زو بگداختی

□

به بیگانگان هم نشاید بنیز

□

بسا بیگانه کز صاحب وفائی

□

بنای مهر چون شد سخت بنیاد

□

چشم هر قومی به سویی مانده‌ست

□

ببندند این چشم بی‌باک را

□

گو آنکه به باد داده تست

□

داند که ناورد آن که‌ش آورد

□

بهر گریه آمد آدم بر زمین

□

نهاد از بر ران بندوی سر

□

گشاده پای در میدان عهدش

□

ریش بد را داروی بد یافت رگ

□

در یکی گفته که بگذار آن خود

□

تو طمع می‌کنی که بعد از مرگ

□

بی‌باده کفایتست مستی

□

تا نبری ظن که مگر منکر است

□

کمتر ازان موبد هندو مباش

□

که آنگه که خسرو بیاید زجای

□

زلفش ره بوسه خواه می‌رفت

□

بنه سر در سفر ، منشین به یک جا

□

حمله بر خود می‌کنی ای ساده مرد

□

چو تاجم عروسان بسر میزدند

□

به دانائیش هفت اختر شکرخند

□

آنکه معروف بدو شد به جهان روز غدیر

□

دیده را بر جستن عمر گماشت

□

چنین گوی کز دخت خاقان پیام

□

ثریا در رکابش مانده مدهوش

□

لشکری از خاک زان سوی اجل

□

من که مسم را به زر اندوده‌اند

□

هر بی خبر نشاید این راز را که این را

□

کلیدی در میان دید از زر ناب

□

ای زپس مال در بمانده شب و روز

□

همچنین کشت و دم و دام و جماع

□

بدان آفرین کو جهان آفرید

□

دهانم گر ز خردی کرد یک ناز

□

جان و جسد را به هم الفت فزای

□

تیغ ستم دور کن از راهشان

□

جنس ما را نسبتی با خاک نیست

□

هم مادر و هم پدر نشستند

□

از بهر چه اندر سرای فانی

□

رخت مسیحا نکشد هر خری

□

تو را بر سران سرفرازی دهم

□

وحشی شده از میان مردم

□

استخوان و پشم آن گرگان عیان

□

قیمت این خاک به واجب شناس

□

ای فرید آسمان نه‌ای آخر

□

زلفی به هزار حلقه زنجیر

□

آن را که مصطفی، چو همه عاجز آمدند،

□

دست نه تا دست جنباند به دفع

□

بیک چوبه تیر تو گشتند باز

□

عقل ارچه خلیفه شگرف است

□

چو معموری ده ملک جهان شد

□

دوستی هر که ترا روشنست

□

بلند خیز مشو، زانکه حاصلی نبری

□

به زندان مانده چون آهن درین سنگ

□

پر از چین شود روی شاهسپرم

□

نقش قبول از دل روشن پذیر

□

چو بشنید خسرو برآشفت و گفت

□

به مشگو رفت پیش مشگ مویان

□

نان گلست و گوشت کمتر خور ازین

□

غارتی از ترک نبردست کس

□

آخر ای شهوت‌پرست بی خبر گر عاقلی

□

ز روی لطف با کس در نسازد

□

وان بندها که بست فلاطون پیش بین

□

گنجه گره کرده گریبان من

□

زن پیر گفت ار میت آرزوست

□

ملک بر تنگ شکر مهر بشکست

□

اگر بر عکس این کاری کشد پیش

□

گفت ای یحیی بیا در من گریز

□

به گل، زین بیشتر زیور چه بخشد

□

فشاندند آب گل بر چهره ماه

□

زجد چون بدو جد پیوسته بود

□

شمس جان کو خارج آمد از اثیر

□

همه رومیان آفرین خواندند

□

مکن کاین ظلم را پرواز بینی

□

زین همه انواع دانش روز مرگ

□

دل همی‌گوید کزو رنجیده‌ام

□

شیرمردان مرد را اینجا

□

جنیبت کش و شاقان سرائی

□

اگر مر روز رامی‌دید خواهی

□

گفت چون بیرون شدی از شهر خویش

□

بجایی که دین است و هم وخواستست

□

سرو کاری ز بهر خویش گیرد

□

کرد و از آن روش سراپا سیاه

□

تا توانی بنده شو سلطان مباش

□

عاقبت کان حصن سخت از هم شکست

□

چرا چندین وصال از دور بینیم

□

تقویم صورت ما کردند باغبانان،

□

رخنه کن این خانه سیلاب ریز

□

چو خسرو بدید آن دلش تنگ شد

□

گهی قصد نبید خام کردی

□

گر یکی دم تو به غفلت وا هلیش

□

شاه بود و شاه بس آگاه بود

□

خیرالامور اوسطها عقل را ربود

□

تو هرگز در دلم جائی نکردی

□

از بهر خدای سوی این دیوان

□

حامل دین بود او محمول شد

□

ز چیزی که دلتان هراسان بود

□

نظر کردی سوی قصر دلارام

□

بگو کای ماه بی‌مهر جفا کار

□

آنکه رصد نامه اختر گرفت

□

تو، عیب کار خویش از خود نهفتی

□

همیدون جام گیتی خوشگوار است

□

هر یکی همچو نهنگی و ز بس جهل و طمع

□

از کبد فارغ بدم با روی تو

□

بخویشی چنانم کنون باتو من

□

عقابان خدنگ خون سرشته

□

گر توانیدش گرفتن چاره هست

□

با فلک از راه شگرفی درای

□

تو ای عطار چون اینجا رسیدی

□

ز ما قصری طلب کرد است جائی

□

چونکه ملالت همی ز پند فزایدت

□

ای جفای تو ز دولت خوب‌تر

□

جوانی و از گوهر پهلوان

□

سگ قصاب را در پهلوی میش

□

که چون منظور سوی مکتب آید

□

نور نور چشم خود نور دلست

□

هر آن گوهر که مژگان تو میسفت

□

بدان طالع که پشتش را قوی کرد

□

بشنو ز نظام و قول حجت

□

با همه خردی به قدر مایه زور

□

بسی رنج دیدی و آویختی

□

بلا و رنج را آماج گشته

□

باغ دل را سبز و تر و تازه بین

□

فرض شد این قافله برداشتن

□

بدان خدای که در آفتاب معرفتش

□

بمانده در خم خاکستر آلود

□

ضروریات هر کس از کم وبیش

□

پس دهان دل ببند و مهر کن

□

مقاتوره چون جنگ را برنشست

□

به استادی چنین کارت بر آید

□

جان شور تلخ پیش تیغ بر

□

اینهمه میری و همه بندگی

□

دیگر ای گندم نمای جو فروش

□

مرا بردن به مهد خسرو آیین

□

رسیده سبزه‌هایش تا کمرگاه

□

از بدی چشم تو کوکب نرست

□

بیاورد گستهم وبندوی را

□

ز سنبل کرد بر گل مشک بیزی

□

جان او آنجا سرایان ماجرا

□

تا بود آنروز که باشد بهی

□

زبان موسی از آتش از آن سوخت

□

بگفتا جان مده بس دل که با اوست

□

منادی می‌کند عشق از چپ و راست

□

از هلیله قبض شد اطلاق رفت

□

فرستاد هر کس که بد بردرش

□

ز رشک آن خروس آتشین تاج

□

گرچه ظلمت آمد آن نوم و سبات

□

شمع که او خواجگی نور یافت

□

از آنرو، چهره‌ام را سرخ شد رنگ

□

بنه چون جان به باد پاک بربند

□

تو نازک طبع و شیرین آتشین خوی

□

اسپ همت سوی اختر تاختی

□

ولیکن نگه کن بروشن روان

□

نمک در دیده بی‌خواب می‌کرد

□

شدی خوش زود سیر از دوستداری

□

هر گل رنگین که به باغ زمیست

□

به هر نوعی که باشی آن او باش

□

ز شاه خویش هر یک دور مانده

□

ز پیشانیش نور وادی طور

□

سمعت القوم کل القوم اعلاهم و اصفاهم

□

ستمدیدگان را همه خواندم

□

زمین بوسید و گفتا شادمان باش

□

نگفتی با وفا طبعم قرین است

□

ای جان‌ها ماکوی او وی قبله ما کوی او

□

شکفته یاسمین از طیب اسحار

□

زنان مانند ریحان سفالند

□

خود این می‌گفت و خود انصاف می‌داد

□

اذا استغنیت لا تبخل تصدق فی الهوی و انخل

□

جز از درد و نفرین نجویی همی

□

چو بیند نیک عهد و نیکنامت

□

تو اکنون بلبلی این بوستان را

□

زهی مفهوم نامفهوم زهی بیگانه همدل

□

تن فرو ده آب در هاون مکوب

□

چو شیرین باز دید آن دختران را

□

دگر ره سیمبر افشاند گوهر

□

عشق نقشی را حسودان دشمنی‌ها می کنند

□

چنین گفت که آتش به آتش رسید

□

فرستم قاصدی تا بازش آرد

□

دگر آهن تنی فولاد جانی

□

یک جوق گلرخان و دگر جوق نوخطان

□

وفا داشتم چشم و دیدم جفا

□

نوای بلبل و آوای دراج

□

چو دیدی زخم خود در کاوش سنگ

□

عذر عاشق گر فروشد دانک میل دلبر است

□

بدو گفت خسرو که نام توچیست

□

سخن‌هائی که او را بود در دل

□

ادب نبود به نوک تیشه سودن

□

ابابیلی شو و از پیل مگریز

□

از نیم پشه کژدمی، انگیختی چون رستمی

□

نقاب از گوش گوهرکش گشاده

□

چو مزدوران نداند زر پرستی

□

ز چشم روز می ترسم که چشمش سحرها دارد

□

فرستاده با نامه شهریار

□

به یاد لعل او فرهاد جان کن

□

چه مایه زر که ما بر باد دادیم

□

اسحاق تویی من والد تو

□

تو از افلاک میگوئی، من از خاک

□

مه و خورشید را دیدند نازان

□

تف این شعله ما را در جگر باد

□

ور فروآید بجز خرگاه تو من از خدا

□

گرآید به نزدیک وباشد جزاوی

□

چو شیرین از چنین تلخی خبر یافت

□

چنین صحرا به صحرا دشت در دشت

□

به غیب باشد ایمان تو غیب را عیانی

□

گر درین دریا کسی کشتی امید افکند

□

مگر ماهی تو یا حورای پریوش

□

چه ذاتی عین نور ذوالجلالی

□

بس کن از این بهانه‌ها وام هوای او بده

□

وزان جایگه شد با ندیو شهر

□

بزر اقبال را پرزور می‌داشت

□

مدار آسمان پیرامن او

□

می گرد به گرد لیل لیلی

□

کار دیوانخانه، میدانی که چیست

□

من اول بس همایون بخت بودم

□

سخن کاو بکر خلوتگاه غیب است

□

شمس تبریز طلوعی کن از مشرق روح

□

که برگردد امروز از رزم شاد

□

اگر شاهی نشان گوهرت کو

□

از آنسو تیغ ناز اندر کف بیم

□

لیک به وقت دفن این یاد مکن تو بوزنه

□

چون بنشاند مرا روز قیامت ز یأس

□

سپند و عود بر مجمر یکی دان

□

به روی شه نشان مرگ و ظاهر

□

ارفضوا هذا الفراق و اکرموا بالاعتناق

□

نگه کن کنون تو که داناتری

□

سخن‌های بدش تعلیم کردند

□

بنایی کرد باید عشق مانند

□

وانما رخسار را تا بشکنی بازار بت

□

سوزن ما دوخت، هر جا هر چه دوخت

□

کیسه صورت ز میانم گشاد

□

چو دل خالی شد از هر خویش و پیوند

□

داغی بماند حاصل زان صحبت اندر این دل

□

یکی را برهنه سروپای و سفت

□

مراتب نگهدار تا وقت کار

□

از آنجانب عنان گیران امید

□

تن زدم از غیرت و خامش شدم

□

گر ندانستی تو این سر تن بزن

□

کرسی شش گوشه بهم در شکن

□

از آن گفتار خسرو شاد گردید

□

بوی عنبر می رود بر عرش و بر روحانیان

□

سپاهش همه پشت برگاشتند

□

غافل از این بیش نشاید نشست

□

بساط آرای خلوتگاه «لاریب»

□

و عاد الهاربون الی حیاه

□

عادت ما این بود، بر ما مگیر

□

به دریا کند بیع دریا پدید

□

به دان عزت سرشتی آن کف خاک

□

در حلقه ما بهر دل ما

□

برو مهتران آفرین خواندند

□

آنچه همه عمر کسی یافته

□

ز درویش ارغوان را آب رفته

□

چو سرنایی تو نه چشم از برای انتظار لب

□

کی دهد با نار شهوت نور معنی خاطرم

□

گاه بدین حقه فیروزه رنگ

□

بهم گفتند کاین شخص عجب کیست

□

درگذر از جرم که خواننده‌ایم

□

به ایوان نمانم که بازی کنی

□

شمع الهی ز دل افروخته

□

تو او را بین که مارا خواند بر خوان

□

چو توفیق ما هر دو همره شود

□

سپیدم زان سبب کردن در بر

□

عزم مسیحا نه به این دانه بود

□

سخن گر طی نکردی شقه‌ی عیب

□

روضه ترکیب ترا حور ازوست

□

کرا پشت و یاور جهاندار نیست

□

تو میخاری این سرو را بیخ و بن

□

که ای نازت نیاز آموز شاهان

□

برادر به جرم برادر مگیر

□

در عشق گریز همچو عطار

□

که باشد کسی تا به دوران او

□

ازان صد شتروار زر و درم

□

به تری گراینده شد گوهرش

□

مرا با روشنائی نیست کاری

□

از این هردو شه را نباشد بهی

□

به ره هست چندانک باید به کار

□

ملک طبیعت به سخن خورده‌اند

□

این خود چه نقطه‌ای است که عرق طواف اوست

□

زیر زمین ریخت عماریم را

□

بدان جای نخچیر گوران بود

□

ز آفت این خانه آفت پذیر

□

ز مشرق، گشت ناهید آشکارا

□

پر زر و در گشته ز تو دامنش

□

پشیمان نشد هر که نیکی گزید

□

چون خلفا گنج فشانی کنی

□

سود ندارد شکری بی جگر

□

چون ز کمان تیر شکر زخمه ریخت

□

و دیگر که فرمود تا هفت چیز

□

گر نمکش هست بخور نوش باد

□

بیاد رنج روز تنگدستی

□

سلطنت اورنگ خلافت سریر

□

ترا دادم آن را که خود خواستی

□

نجوید کسی بر کسی برتری

□

چند روی ای فرید در پی آن گل

□

اینهمه چه؟ تا کرمش بنگرند

□

اگر با تو ده تن بدی به بدی

□

روز که شب دشمنیش مذهبست

□

هرگز پر تو را چو پر من نمی‌کنند

□

چو از خانه بیرون فرستی به کوی

□

ز دریا چو خورشید برزد درفش

□

تو مگو کو بنده و آخرجی ماست

□

عاشقان را دست و پای از کار شد

□

پیش سلطان خوش نشسته در قبول

□

یکی نامه دارم بر شاه هند

□

منگر اندر زشتی و مکروهیم

□

دید در تله‌ی نو رنگین

□

چشم ابلیسانه را یک دم ببند

□

فراوان مصور بجست از یمن

□

چشم در استارگان نه ره بجو

□

به چشم عقل خموشان خاک را بنگر

□

چون نباشد روز و شب یا ماه و سال

□

مرا گر جهاندار پیروز کرد

□

این ترا باور نیاید مصطفی

□

از چه، دلش میل مدارا نداشت

□

دامن فضلش بکف کن کوروار

□

مکافات سازم بدان را به بد

□

تا کجا آنجا که جا را راه نیست

□

خاک ره او به چشم درکش

□

گر بگوید زان بلغزد پای تو

□

همی نو کنم بخشش و داد اوی

□

کای کریمی که در آن لیل وحش

□

روزی که پند گفت بمن گردش فلک

□

این همی‌آمد ندا از دیو لیک

□

ز ما کس مباشید زین پس به بیم

□

رحم فرما بر قصور فهمها

□

یارب به حق طاعت پاکان پاک دل

□

انس تو با شیر و با پستان نماند

□

دو پیکان به ترکش یکی تیر داشت

□

پر همی‌بیند سرای دوست را

□

گفتمش، لختی بمان بهر رفو

□

تا نگویی سر سلطان را به کس

□

همی کرد بازی بدان همنشان

□

این جهان با این دو پر اندر هواست

□

چون جهان آنجا کف و دودی بود

□

آنک او موقوف حالست آدمیست

□

سترده شد از جان او مهر و داد

□

کاه‌برگی پیش باد آنگه قرار

□

کسی ز روی حقیقت بلند شد، پروین

□

از پی گندم جدا گشتی از آن

□

همی تاختند از پس‌اندر گروه

□

یک سری بر پای این بنده‌ی دوتو

□

میان خلط و خون مانده چه می‌کوشی درین گلخن

□

باقیان زین دو گمانی می‌برند

□

هوا راست گردد نه گرم و نه سرد

□

هر دمت طوفان و کشتی ای مقل

□

بس بزرگست این وجود خرد ما

□

مکر آن فارس چو انگیزید گرد

□

دو شاه گرانمایه و نیک‌ساز

□

ور به عقل ادراک این ممکن بدی

□

گرمای حزیران را مر سردی دی را

□

او همی‌گفتش چه گویی ترهات

□

هم امشب ترا و نشست ترا

□

آنچنان نامی که اشیا را سزد

□

ره آن پوی که پیدایش ازوست

□

هست آن موی سیه هستی او

□

بشد موبد موبدان پیش اوی

□

قوم معکوس‌اند اندر مشتها

□

منشین که عمر رفت و دریغا به دست ماند

□

هر دو بوسیدند گورش را و تفت

□

چو شد سال آن پادشا بر دو هفت

□

جملگان دانند کین چرخ بلند

□

سمند عمر، چو آغاز بدعنانی کرد

□

بس عزیزی که بناز اشکار شد

□

چنین گفت کای دانشی چاره‌جوی

□

گر دمی منکر شود دزدانه روح

□

نگه کن شگفتی به مستان بستان

□

خویش را در مضحکه انداختم

□

جهاندار زان در شگفتی بماند

□

صیقلی کن یک دو روزی سینه را

□

فضیلت و هنر، ای بی هنر، نمود مرا

□

می‌گزندش تا ز ادب آنجا رود

□

چنان ساخت کاید به تور اندرون

□

دیده‌ای عمری تو داد و داوری

□

چه وزن آورد شبهی ای سلیم دل

□

مال ایشان خون ایشان دان یقین

□

شما را جهان‌آفرین یار باد

□

چون رسیدند این سه همره منزلی

□

مادرم مرد و مرا در یم دهر

□

مرد بینا دید عرض راه را

□

که از زیردستان جز از رسم و داد

□

در سر آنچ هست گوش آنجا رود

□

خمیده گشت و سست شد آن قامت چو سرو

□

آنک بیند این علامتها پدید

□

شهنشاه گیتی نکوشد به زر

□

لاجرم استاد استادان صمد

□

با مرغ خانه، مرغ هوا را تفاوتی است

□

شسته صیادان میان آن دو کوه

□

بر شاه شد مهتر مهتران

□

ای تو کرده ظلمها چون خوش‌دلی

□

ترسید دل که بسته‌ی این دامگه شود

□

گشت شهرستان چون فردوسشان

□

همه زیردستانش پیچان شدند

□

هم تو تانی کرد یا نعم المعین

□

چنان حلمی و تمکینی چنان صبر خداوندی

□

تا ابد از ظلمتی در ظلمتی

□

تو بر تخت بنشین و نظاره باش

□

زانک آن حسن زراندود آمدست

□

هنر آن است که پیغمبر خیرالبشر است

□

شد مناسب عضوها و ابدانها

□

چو نامه بیامد به بهرام گور

□

تا بکی نوشی تو عشوه‌ی این جهان

□

حال شما دی همگان دیده‌اند

□

عمر تو مانند همیان زرست

□

چو آمد به نزدیک شهر یمن

□

هم‌چو آتش کرد مقراضی برون

□

مویت همه شیر شد و از بچه طبعی

□

چشم او ماندست در جوی روان

□

غله هرچ دارید پیدا کنید

□

این لباسی که ز سرما شد مجیر

□

خواجه می‌گرید که ماند از قافله

□

ابر می‌بارید چون مشک اشکها

□

کسی را ندارم ز مردان به مرد

□

تا که باز آید به من عقلم دمی

□

آنک این سوی او بی‌بها و خوار است

□

آدمی چون کشتی است و بادبان

□

چه دانست راز جهاندار شاه

□

در نوا آرم بنفی این ساز را

□

بانگ بلبل شنو ای گوش بهل نعره خر

□

پا رهاند روبهان را در شکار

□

همی گفت پرمایه بازارگان

□

مصطفی زین گفت کای اسرارجو

□

چون مس بود وجود عدو کیمیای اوست

□

جز به فرمان قدیم نافذش

□

کند پیش درویش رامشگری

□

زود ویران کن دکان و بازگرد

□

بس کنم ای دوست تو خود گفته گیر

□

تا ترا چون شکر گویی بخشد او

□

توانی مگر چاره‌یی ساختن

□

خود سزای بت‌پرستان این بود

□

کعبه‌ی شرف و علم خفیات کتاب است

□

ذره ذره گر شود مفتاحها

□

همان تازیان را بسی هدیه داد

□

جزو ماند و آن خوشی از یاد رفت

□

بربستم لب را ز ره چشم بگویم

□

باز فرمان آیدش بردار سر

□

به بهرام گفت ای دلارای مرد

□

خود هنر آن داد که دید آتش عیان

□

عفو کن دون همتیهای مرا

□

هم در آن ساعت ز ساعت رست جان

□

همی هریکی گفت شاهی مراست

□

پرده‌ی خورشید هم نور ربست

□

اندر تن من گر رگی هشیار یابی بردرش

□

سنگ خارا گشت و زان خو بر نگشت

□

سپردم به هرمز کلاه و نگین

□

که اثرها بر مشاعر ظاهرست

□

همی بینی که روز و شب همی گردی به ناکامت

□

دید یوسف آفتاب و اختران

□

چنین داد پاسخ که یزدان پاک

□

ای هوا را طب خود پنداشته

□

چون بکاوی دغلی گنده بغل مکاری

□

تا ثنای تو بگوید فضل هو

□

بیامد شهنشاه زین سان به دشت

□

که بدین سان گنج‌نامه‌ی بی‌بها

□

کو یکی صاحب مشامی کز یمن بویی شنید

□

دم گاو کشته بر مقتول زن

□

هرانجا که خوشتر ولایت تراست

□

فقر آن محمود تست ای بیم‌دل

□

پیش طبیبش سر بنه یعنی مرا تریاق ده

□

عور ترسان که منم دامن کشان

□

به زر و به گوهر بیاراستند

□

مه فشاند نور و سگ وع وع کند

□

جز به همان جان گزارده نشود وام

□

یا ز بالایم تو سنگی می‌زدی

□

بدو گفت منذر بسی رنج دید

□

لب ببند اینجا و خر این سو مران

□

ور این نکنی خموش گردم

□

راجعون گفت و رجوع این سان بود

□

نخواهند جز تو کسی تخت را

□

باز گفت ای شه پشیمان می‌شوم

□

برادر و پدر و مادرت همه رفتند

□

همچنین سوراخهای دیگرت

□

همه بوم ما را بدین‌سان برست

□

بس ستاره‌ی سعد از تو محترق

□

چون خدا این جهان را کرد چون گنج پیدا

□

آن شل بی‌دست را دستی دهد

□

چو آمد به نزدیکی دختران

□

چون خری در گل فتد از گام تیز

□

شکم چو بیش خوری بیش خواهد از تو طعام

□

باز چون من بنگرم در منکران

□

گر ایدونک خوی پدر دارد اوی

□

صنع بیند مرد محجوب از صفات

□

گفتم که همی‌ترسم وز ترس همی‌میرم

□

معجزاتش بی شمار و بی عدد

□

بدین ده چه مزدور و چه کدخدای

□

جز مگر آن صوفیی کز نور حق

□

خردمندی که نعمت خورد شکر آنش باید کرد

□

همچو مستسقی کز آبش سیر نیست

□

هران کس که بخشش کند با کسی

□

نی شما گفتید ما قربانییم

□

وگر درید به سهوش بدوزدش در حال

□

زانک مرغی کو بترک دانه کرد

□

به دانش جهان را بلند افسری

□

گوهر چه بلک دریایی شوی

□

بی درو روزن یکی حصار است این

□

ور همی طوفان کند باران برو

□

چو خاقان ز نخچیر بیدار شد

□

از محبت تلخها شیرین شود

□

اگر کیست بگوید که خواست فایده نیست

□

زین روش بر اوج انور می‌روی

□

خروشی برآمد میان سران

□

سجده نتوان کرد بر آب حیات

□

رخ از نبید مسائل به زیر گلبن علم

□

عج الی القلب و سر یا ساریه

□

جهاندار بنشست بر تخت عاج

□

گفت حقش ای پیمبر فاش گو

□

زان از بگه دف می زنم زیرا عروسی می کنم

□

جمله گر مردند ایشان گر حی‌اند

□

کسی را که بگرفت زیشان میان

□

گفت از اقرار عالم فارغم

□

گر عزیز است جهان و خوش زی نادان

□

اندر آن ده مرغ فربه یافتند

□

بدین سال گنج تو آراستست

□

گرد خمخانه بر آمد آن مرید

□

ای خدایا پر این مرغان مریز

□

او همی‌جستی یکی ماری شگرف

□

سه دیگر چو بنشست بر تخت گفت

□

چون نویسی بر سر بنوشته خط

□

آنگهیت ای پسر ندارد سود

□

چون سگ کهفی که از مردار رست

□

مرا دیدی اکنون سرایم ببین

□

تا بکرد آن خانه را در وی نرفت

□

کدام شربت نوشید پوره ادهم

□

مختصر کردم چو آمد ده پدید

□

چو مزدک ز در آن گره را بدید

□

چشم او ینظر بنور الله شده

□

دیو است جهان که زهر قاتل را

□

ای بسا قاضی حبر نیک‌خو

□

جز به تدبیر یکی شیخی خبیر

□

کاندرین یک شخص هر دو فعل هست

□

از توام ای شهره قمر در من و در خود بنگر

□

من روان گشتم شما را خیر باد

□

برهنه دوان رفتم از پیش زن

□

جنگ حمالان برای بار بین

□

صورت علمی تو را خود باید الفغدن به جهد

□

پر نگارش کرد ساعد چون عروس

□

از نوایت گوش یاران بود خوش

□

در زمان خادم برون آمد بدر

□

سرکه فشانی چه کنی کتش ما را بکشی

□

نه یکی کحال کو را غم خورد

□

تو دشمن چنین نازنین پروری

□

آن فقیری بهر پیچاپیچ نیست

□

حکیم آن است کو از شاه نندیشد، نه آن نادان

□

زان صدف گر خسته گردد نیز پوست

□

نوبت روز فقیهان ناگهان

□

سگ نه‌ای بر استخوان چون عاشقی

□

نمی‌بینی تغیرها و تحویل

□

تا نگردد او ز رویم شرمسار

□

درختی است بلای جان پرورش

□

تا در آن عالم فراغت باشدم

□

زیرا که خاک تیره به فروردین

□

زان انای بی‌انا خوش گشت جان

□

گفت حقش ای کمندانداز بیت

□

باغ و بیشه گر بود یکسر قلم

□

قهر و لطفی چون صبا و چون وبا

□

جان بی‌کیفی شده محبوس کیف

□

ندیدم ز غماز سرگشته‌تر

□

حوض با دریا اگر پهلو زند

□

ای برادر، جز به زیر این ردا اندر نشد

□

زان سپس گوشت شود هم طبع چشم

□

نوحه را صورت ضرر بی‌صورتست

□

تا بخسپی در پناه عاقلی

□

حمله‌ی زن در میان کارزار

□

رب اوزعنی لشکر ما اری

□

به در جست از آشوب دزد دغل

□

ور نمی‌توانی که کل عریان شوی

□

نشان مدبریت این بس که هرگز

□

بی‌خودی نامد بخود تش خواندی

□

ور نکوبد ماند او بسته‌دهان

□

یونست در بطن ماهی پخته شد

□

هر گره را نردبانی دیگرست

□

کین چه بی‌باکیست والله کافرست

□

جز آن کس ندانم نکو گوی من

□

می‌ستانم گه به مکر و گه به ریو

□

در کار چو گشت بر تو مشکل

□

حکمتی که بود حق را ز ازدواج

□

هم‌چو آتش در رسیدند آن گروه

□

پیش هر حمام و هر بازارگه

□

قدرت تو بر جمادات از نبرد

□

قوم بر وی سرکه‌ها می‌ریختند

□

ز ظلمت مترس ای پسندیده دوست

□

این نشان ظاهرست این هیچ نیست

□

ستم مپسند و نه جهل از تن خویش

□

گر نبندی دست او دست تو بست

□

ور گریزم من روم سوی زنان

□

چونک عثمان آن عیان را عین گشت

□

دیده‌ی عقلت بدو بیرون جهد

□

ای ز دوزخ سوخته اجسامتان

□

کسی از غم و تیمار من نیندیشد

□

چون نه‌ای کامل دکان تنها مگیر

□

ازیشان یکی کینه‌دار است و بدخو

□

من که باشم چرخ با صد کار و بار

□

آن یکی چشمش بکندی از ضراب

□

کی حجاب چشم آن فردند خلق

□

کار کن هین که سلیمان زنده است

□

در عدم بودی نرستی از کفش

□

چه گفت گفت ندانسته‌ای که هشیاران

□

آنک واقف گشت بر اسرار هو

□

رش و سنگ کم و ترازوی کژ

□

فعل را در غیب صورت می‌کنند

□

چون قدم بنهاد در خندق فتاد

□

تا که نور او کشد نار ترا

□

آن خر آن را دید و می‌گفت ای خدا

□

گفت صدق دل بباید کار را

□

این هنوز اول آزار جهان‌افروزست

□

من نبینم روی خود را ای شمن

□

پس چه گوئی ز بهر ایشان کرد

□

نذر کردم که ز خلوت هیچ من

□

اسلم الشیطان آنجا شد پدید

□

یوسفان از رشک زشتان مخفی‌اند

□

توبه‌هااش را به فن بر هم زنیم

□

این چنین سوزان و گرم آخر مکار

□

شبی سر فرو شد به اندیشه‌ام

□

آفریدم تا ز من سودی کنند

□

واکنون تدبیر چیست تام بباید

□

ای رفیقان راهها را بست یار

□

لیک مرج جان فدای شیر او

□

ای مبارک ساعتی که دیدیم

□

باز گفتند این مکان بی‌نوش نیست

□

کی بود دزدی به شکل پای‌دار

□

برست آن که در عهد طفلی بمرد

□

من گواهم بر گوا زندان کجاست

□

این هفتگانه شمع بر این منظر، ای پسر،

□

هم‌چو تو کز دست نفس بسته دست

□

انبیا را داد حق تنجیم این

□

گر هوا و نار را سفلی کند

□

صد هزاران کشتی با هول و سهم

□

هر که محجوبست او خود کودکست

□

که تا چند از این جاه و گردن کشی؟

□

چونک خود را پیش او یابد فقط

□

به کمان چرخ تیر تو بفروخت

□

جان چه باشد با خبر از خیر و شر

□

زان رحم بیرون شدن بر تو درشت

□

در زمین مردمان خانه مکن

□

بس جفا گویند شه را پیش ما

□

چون بدیدش گفت این هدیه پذیر

□

زنی را که جهل است و ناراستی

□

هر کجا او می‌دود این می‌دود

□

مریخ زاید آهن بد خو را

□

عشق و ناموس ای برادر راست نیست

□

تو مگو گندم چرا شد سوی جو

□

آنک بی یسمع و بی یبصر شده‌ست

□

ورنه با تو گفتمی شرح طلسم

□

استخوانها رفته جمله جان شده

□

گر گدایی کنی از درگه او کن باری

□

تو ز سرمستان قلاوزی مجو

□

تو بدین تیره از آن صاف بدان خرسندی

□

لیس للجن و لا للانس ان

□

سهل دانستیم قول شاه را

□

حال من اکنون برون از گفتنست

□

وقت نازک باشد و جان در رصد

□

گفت تا چشمش کلاپیسه شدن

□

که هرگه که بازآید از خوی زشت

□

گفت بیزاریم جمله زین حیات

□

دوزخ تنور شاید مر خس را

□

شد برهنه وقت بازی طفل خرد

□

آن نظر که کرد حق در وی نهان

□

آنک گوید جمله حق‌اند احمقیست

□

جهد کن تا سنگیت کمتر شود

□

قرص خورشیدست خلوت‌خانه‌اش

□

امین مشرق و مغرب که ملک و دین دارند

□

تو ورای عقل کلی در بیان

□

مردمان چون کودکان بی‌هش‌اند

□

چون به جد تزویج دختر گشت فاش

□

پس به معنی باغ باشد این نه آب

□

مر مرا زین حکمت و فضل و هنر

□

که بوقت زندگی هرگز چنان

□

بدو گفت رو پیش دارا بگوی

□

بکن سرمه‌ی غفلت از چشم پاک

□

گفت امت مشورت با کی کنیم

□

تو بیچاره غلط کردی ره در

□

چه جویی نبرد یکی مرد پیر

□

بهر او بنهاده‌ام آن از دو سال

□

هرچه اندیشی پذیرای فناست

□

باده از غیبست و کوزه زین جهان

□

جهانی شده ایمن از داد او

□

دو خواهند بودن به محشر فریق

□

دوربینی کور دارد مرد را

□

دانی که چو فر تن تو صورت جسمی است

□

برآنم که از پاک دادار خویش

□

ای چو بحر از بهر نزدیکان گهر

□

چون سلیمان کز سوی حضرت بتاخت

□

که مهان ما بدانند این جواب

□

برآمد خروش سپاه از دو روی

□

بد نباشد سخن من که تو نیکش گویی

□

چونک حق و باطلی آمیختند

□

خورشید چون به معدن عدل آمد

□

تو با این سواران بباش ارجمند

□

این چوب که عود بیشه تست

□

تو چه بر چفسی برین نام درخت

□

وآن فرشته خیرها بر رغم دیو

□

هرانکس که رفت از پی دین به چین

□

بسی برنیاید که خاکش خورد

□

هین به پشت آن مکن جرم و گناه

□

ای امت بدبخت بر این زرق‌فروشان

□

بیامد یکی تیغ هندی به مشت

□

شاهی که چنین بود جلالش

□

در بیان ناید جمال حال او

□

ملکت او را فرو گیرد چنین

□

ندیدم بدین گونه اسپ و سوار

□

زبان را درکش ای سعدی ز شرح علم او گفتن

□

هر کجا لشکر شکسته میشود

□

به سخا و به هدی و به بها و به تقی خوش

□

چنین داد پاسخ که بیش است ازین

□

جز به حکم تو نیک و بد نکنند

□

واقعات ار باز گویم یک بیک

□

چونک ترک از سطوت سگ عاجزست

□

مرا گفت بر کار رستم بسیچ

□

جوی باز دارد بلائی درشت

□

گوش چون نافذ بود دیده شود

□

خلق نبینی همه خفته ز علم

□

فرو ماندند اندرو خیره خیر

□

مرد با مایه را گر آگاهست

□

هم سجود هر ملک میزان اوست

□

گر ز سقف خانه چوبی بشکند

□

پس انگه فرامرز را با سپاه

□

وگر تند باشی به یک بار و تیز

□

مر مرا اغیار دانستید هان

□

جوهر نیند و جوهر ایشان بود عرض

□

بدو گفت کای مرد یزدان‌پرست

□

نوخطی در نشانده در کمرش

□

باطلان را چه رباید باطلی

□

تو همی‌گویی که می‌بینم ولیک

□

بخندید و گفت اینک آراستم

□

دریغ است از این روی برتافتن

□

صد هزاران عقل با هم بر جهند

□

علم نان جان توست و نان تو را علم تن است

□

بباشد به فرمان او هرچ خواست

□

گشت آن تن نازک قصب پوش

□

زاری و گریه قوی سرمایه‌ایست

□

روغنی کو شد فدای گل به کل

□

همه یک به یک پیش تو بنده‌ایم

□

مسلم جوان راست بر پای جست

□

زانک فرزین‌بندها داند بسی

□

به چاه اندرون بودم آن روز من

□

چو کودک ز خردی به مردی رسید

□

کس فرستاد و خواند زان بومش

□

من نخواهم در دو عالم بنگریست

□

این نکردست او و گر کرد او رواست

□

بسی برنیامد که پاسخ رسید

□

گنج خواهی، در طلب رنجی ببر

□

عقل احمد از کسی پنهان نشد

□

چون برگ او به زینت دیبای شوشتر نیست

□

اگر بازجویی ز راه خرد

□

پشت بر نعمت خدا نکنم

□

گفت لا حول این چه مالیخولیاست

□

کاشکی مادر نزادی مر مرا

□

گو پیلتن را به بر در گرفت

□

سر از کوی صورت به معنی کشید

□

همان شب یکی کره‌یی زاد خنگ

□

تو روی عروس خویش بنمای

□

که این کودک نامداری بود

□

ناگه اجل از کمین برون تاخت

□

ز رستم دل نامور گشت خوش

□

چونک قسام اوست کفر آمد گله

□

بزرگی و از شاه داناتری

□

مرا نیز با نقش این بت خوش است

□

ز چیزی که دید اندران رزمگاه

□

راز دل دانا بجز او خلق نداند

□

دگر آنک اندر جهان سربسر

□

بر نوفلیان خجسته شد روز

□

بدانست کان روز کامد به دشت

□

چشم دولت سحر مطلق می‌کند

□

تن مهتر کابلی پر ز خون

□

درون جای قوت است و ذکر و نفس

□

بفرمای تا رخش را همچنان

□

خانه‌ی قارون نحس را به جهان

□

چه مایه بریده چه از نابرید

□

چون هوش رمیده گشت هشیار

□

چو او بگذرد تاج و تختش تراست

□

در حق او خورد نان و شهد و شیر

□

جهان‌آفرین از تو خشنود باد

□

تن ما شود نیز روزی چنان

□

ببخشاید آن را که دارد خرد

□

چو تیغ علی داد یاری قران را

□

پدرم آمد و کین لهراسپ خواست

□

در جستن کین ز هر دیاری

□

چنین با سپاه آمدی پیش من

□

حق بدید آن جمله را نادیده کرد

□

نبیند مگر تخته گور تخت

□

تو دانی که مسکین و بیچاره‌ایم

□

فرستاده آمد ز هر کشوری

□

چون داد کنی خود عمر تو باشی

□

چو جاماسپ آمد مرا بسته دید

□

این دست کشیده تا برد مهد

□

بزرگان که دیدند ببر مرا

□

قدر هر روزی ز عمر مرد کار

□

سپاه از لب رود برگاشتند

□

سر سفله را گرد بالش منه

□

دگر گفت کز گوهر پادشا

□

گر مست نه ای منشین با مستان یکجا

□

همه جامه و باره و تر و تباه

□

دوری کن از این خراس گردان

□

گر این کینه از مغز بیرون کنی

□

در مقام سنگی آنگاهی انا

□

همی داشت مادر چو شد سیر شیر

□

مریدی به شیخ این سخن نقل کرد

□

عنان را گران کرد بر پیش رود

□

و گرش نیست مایه، بر خیره

□

تو گفتی که از فیلسوفان شهر

□

هر جان که نه از لب تو آید

□

ور ایدونک او بهتر آید به جنگ

□

ترسم ای فصاد گر فصدم کنی

□

همی هرکسی داستانها زنند

□

کار مگس نیست درین ره پرید

□

وزو شاه کیخسرو پاک و راد

□

رسته ز دلشان خلاف آل محمد

□

به چنگ اندرون گرز اسفندیار

□

دیدش نه چنانکه دیده می‌خواست

□

برین گونه ناپارسایی گرفت

□

مبتلی چون دید تاویلات رنج

□

بجویند زان آب دریا دری

□

به روزگار تو هرجا که صاحب صدریست

□

گلوی سیاوش به خنجر برید

□

در مدینه‌ی علم ایزد جغد کان را جای نیست

□

درودت فرستاد و پاسخ نوشت

□

لیلی گویان به هر دو گامی

□

به پیش تو آیم کنون بی‌سپاه

□

یا مجیر العقل فتان الحجی

□

دگر آنک دیدی ز کرپاس نغز

□

نگه‌دار از آمیزگار بدش

□

دل من به جوش آید از نام و ننگ

□

قول تو تیر است و زبانت کمان

□

که ای برتر از نام وز جایگاه

□

صحف گردون ز شرح او ورقی

□

سوی هفتخوان من به نخجیر شیر

□

هر که را ز آسیب او آفت رسد

□

به قلب سپاه اندر آمد چو گرگ

□

مکن با من ناشکیبا عتیب

□

بیالود تیغ و بپالود کیش

□

ور بری زی او به رشوت اژدهای هفت سر

□

زواره پی رخش ناگه بدید

□

او خود همه ساله درستم بود

□

گذر کرد همراه و ما ماندیم

□

مردم دانا مسلمان است، نفروشدش کس

□

من از شست تو هشت تیر خدنگ

□

خواهندگان درگه بخشایش تواند

□

کنون بهمن این نامور پور من

□

وانت گوید «بر سر هفتم فلک

□

کجا نیزه‌ی رستم او داشتی

□

گفت ای شرف بلند نامان

□

نکوکارتر زو به ایران کسی

□

بنگر که بهین کار چیست آن کن

□

پس اندر همی آمد اسفندیار

□

یقدسون له بالخفی والاعلان

□

سپاسم ز یزدان که شب تیره شد

□

نبینی که بر آسمان و زمین

□

که نفرین برو باد کو را ز پای

□

کاین جامه حلالیست در پوش

□

چو آواز بشنید فرخ همای

□

این یکی آلوده تن و بی‌نماز

□

سکندر نگه کرد بالای اوی

□

شهنشه ز شادی چو گل بر شکفت

□

تنش را به داروی کوهی بشست

□

چون بشنوی که مکه گرفته‌است فاطمی

□

سوم آنک دارم یکی نو پزشک

□

وان چشم سیاه سرمه سوده

□

بفرمود تا پای دستان ز بند

□

پیش از آن که‌ت بکند دست قوی دهر از بیخ

□

بسی خوردنیها بیاورد شاه

□

چه دانند مردم که در جامه کیست؟

□

چنین گفت رستم به اسفندیار

□

ای باز هوات در ربوده

□

همه مهتران پیش باز آمدند

□

در کمر چست کرد عطف قبا

□

به حکم ماردمان را برآری از سوراخ

□

مر مرا همچو خویشتن نشگفت

□

توامان در ازاء ناوک قوس

□

اگر سیرتم خوب و گر منکرست

□

الا تا مزاج عناصر به نسبت

□

به شخص است فانی و باقی به نوع

□

تویی کز فتح باب دست تو هست

□

می‌خواست کزان غم آشکارا

□

نجوم کرکس واقع بجدی درگفتی

□

آن روز یکی عادل است قاضی

□

ای لمعه‌ی سنان تو در حربگاه کرده

□

زمین به تیغ بلاغت گرفته‌ای سعدی

□

طوق و داغ ترا نماز برند

□

بهم شود به زبان برت لفظ با معنی

□

شد مطیع ترا زمانه مطیع

□

چابک اندیشه رسیده نخست

□

تو می‌روی و زمین و زمان همی گویند

□

کرا دیو دنیا گرفته است اسیر

□

آسمان را نهیت ار منعی کند

□

هر کو عمل نکرد و عنایت امید داشت

□

رایتت بافتح چون همبر شود

□

بر نخواند خلق پنداری همی

□

سر گم شده نعره‌ی مریدانت

□

گور بهرام دید و جست به زور

□

کین چرخ سرکشست و نباشد موافقم

□

سخن را جای باید جست، ازیرا

□

ابر را گفتم چه گویی در محیط دست او

□

ترک عشقش بنه صبر چنان غارت کرد

□

به خدایی که قایمست به ذات

□

وز مشتری و قمر بیارائی

□

موافق مضطرب از نکبتی نه از طربناکی

□

پدرش یزدگرد خام اندیش

□

قطب جلال شاه معظم که روزگار

□

زیرا که چو معروف شد این بنده سوی تو

□

پای من بنده چون ز جای برفت

□

نبینی شتر بر نوای عرب

□

اعجاز کف کلیم عمران

□

نه هر آن چیز که او زرد بود زر بود

□

دور نبود کاین زمان بر وفق این دعوی که رفت

□

همه صحرا بساط شوشتری

□

سایلانش در ضمان جود او از اعتماد

□

گر بند و حصار از قبل دشمن باید

□

گر ز رای تو قوتی یابد

□

مرا چند گویی که در خورد خویش

□

هم در ایام تو جایی برسد

□

اینجا ز بهر آن ز خدائیت بهره‌داد

□

فتاده نور عطای تو بر وضیع و شریف

□

سر برآور به سر فراختنی

□

زاغ اگر بر نام تو در آشیان بیضه نهد

□

گرد این گنبد گردنده چه چیز است محیط

□

گر مرا از شاعری حاصل همین عارست و بس

□

سخن شیرین بود پیر کهن را

□

نه راه همتت بزند رتبت جهان

□

چه گوئی چیست این پرده بر این سان بر هوا برده

□

حاجت از طغرل تکین شاید که خواهی بهر آنک

□

گور برخاست از بیابان چند

□

حافظت باد هرکجا باشی

□

ور تو را از من بدین دعوی گوا باید گواست

□

هرکجا طی کرده یک پی نعل اسبت خاک رزم

□

جهان نماند و آثار معدلت ماند

□

تویی آن کس که در سخا آید

□

اعتقاد تو چنین است، ولیکن به زبان

□

به غیرت از نفسش روح عیسی مریم

□

گشتی از نعل او شکارستان

□

فاروق حق و باطل ملک زمین تویی

□

سنان دولت او دشمنان دولت و دین را

□

خواجه‌ی کل جهان آنکه خدایش کردست

□

دادند به شوهری جوانش

□

عدل تو به احداث عشقبازی

□

توان از کسی دل بپرداختن

□

تخت کردار آسمان بر چار ارکان تکیه زد

□

داشتندم بر آنکه شاه شوم

□

چندان که عدو بود ببستی به یکی روز

□

اقبال نانهاده به کوشش نمی‌دهند

□

در شاهراه دوران با عزم تیزگامت

□

قادر شو و بردبار می‌باش

□

با من این دوست این چه بوالعجبی است

□

کنونت که چشم است اشکی ببار

□

باد بی‌اول و آخر همه عمر

□

پیش از این گر چو غافلان خفتم

□

خسروی را نسبت فیروزی از نام تو باد

□

ز مردان بیشتر دارد سترکی

□

مشرق صبح حسود تو ز شام آبستن است

□

جان و دل خود به غم مرنجان

□

جاوید از امتلا چو قناعت شود نیاز

□

مرا قبول شما نام در جهان گسترد

□

کجا که نی سمر رسم تست در اقوال

□

کاین سلسله و طناب و زنجیر

□

آسمان خود سال و مه با بنده این دستان کند

□

هزار دولت سلطانی و خداوندی

□

زین پیش با عنا چو می و شیر داشتی

□

چون یافت سلام ازو قیامی

□

مرا فلک عملی داد در ولایت غم

□

نشاید کدمی چون کره‌ی خر

□

بی‌عدل مستجاب نگردد دعای شاه

□

بر آتش غم منم تو جوشی؟

□

تویی که دست حمایت اگر دراز کنی

□

چو گل صدپاره کن خود را درین باغ

□

بیدار نشد سپیده‌دم تاش

□

ای بسا خواب کو بود دلگیر

□

ور ز روی بندگی ترتیب نظمی می‌کند

□

اگر توقع بخشایش خدایت هست

□

در کفت نامده از بیم مذلت بجهد

□

از شیر و گوزن و گرگ و روباه

□

اگرنه کین تو کفرست پس چرا دارد

□

درست آن شد که این گردش به کاریست

□

زاید از دست و عنانش همه اعجال صبا

□

آن خشم چنان در او اثر کرد

□

کفو کو تا بنات طبع ترا

□

نه بینی وقت سفتن مرد حکاک

□

سموم قهر تو با آب اگر عتاب کند

□

گرچه ایزد گزید از دهرش

□

در خراسان ز امتش دگریست

□

وگر گویند آن جاه و محل بین

□

شیر فلک آن شیر سراپرده‌ی دوران

□

چون شهنشه ز صیدگاه رسید

□

زرشک قدر تو اشک فلک چو شاخ بقم

□

بس جهان دیده این درخت قدیم

□

امان دهد همه‌کس را ز خصم همچو حرم

□

با حریفان به می در افتاده است

□

نکته‌ای راندم از رزانت رای

□

غمی رسید به روی زمانه از تقدیر

□

خصم تو و دور چرخ او بادا

□

کز نژادش کسی رها نکنند

□

هم نبوت در نسب هم پادشاهی در حسب

□

خلیل از خیل تاشان سپاهش

□

چون به جیحون برسیدیم ز من هوش برفت

□

گفت شک نیست کاین چنین خوانی

□

قدرتت گشته در ازاء قدر

□

ماذا الصبا والشیب غیر لمتی

□

از قربت تو سرور و شادی

□

ار بسی بویهای عطرآمیز

□

نیز تبدیل روز و شب نبود

□

زخمی چنان نبود که مرهم توان نهاد

□

جز به درگاه عالی تو فلک

□

همچنان نامه کرد بر سقلاب

□

تیر مستوفی به دیوان در چو شاگردان او

□

ملک گفتا نمی‌دانم گناهش

□

چون زمین را شرف مولد تو حاصل شد

□

خواب خرگوش من نهفته بود

□

ز مسطور کلکت شود مرده زنده

□

هران جوهر که هستند از عدد بیش

□

شرح رسم تو کند تیر چو بردارد کلک

□

برگ نسرین به گوهر آمودن

□

رساند آتش کوشش حرارت

□

به بندگی سر طاعت بنه که بربایی

□

در جنبش جیشش نهفته فتح

□

باید که قهر و لطف بود پادشاه را

□

عدل تو نقش ستم چونان ببرد

□

چو تخم خرما فردات پایمال کنند

□

هرچه در سلک حل و عقد کشد

□

گرت خواهیم کردن حق‌شناسی

□

عالم و عادلی بلی چه عجب

□

ای مرغ پای‌بسته به دام هوای نفس

□

گر شود عرق زمین ممتلی از هیبت تو

□

یا اسعدالناس جدا ما سعی قدمی

□

ساعتی بودم و واقف نشدم رفتم و دل

□

پدر ترتیب کرد آموزگارش

□

به اهتمام خداوند کز عنایت اوست

□

خدایگان صدور زمان و کهف امان

□

طمع را گفته بود خون بخور و لب مگشای

□

به تقصیری که از حد بیش کردم

□

گه به کلک شهاب دست اثیر

□

چه سازد با تو فرزندت بیندیش

□

کوه با حلم تو خفیف و لطیف

□

تیغ هندی برنیاید روز پیکار از نیام

□

در آن بنفشه به جای خاره‌ی صلب

□

چو دریا در دهد بی‌تلخ روئی

□

و هب ان دارالملک ترجع عامرا

□

و لا زمنی لزام الصبر حتی

□

بدان لفظ بلند گوهر افشان

□

چو صاحب سنگ دید آن نقش ارژنگ

□

جان ار بود پلید شود در زمین فرو

□

بساط لهو بینداز و برگ عیش بنه

□

نامت اندر مشرق و مغرب روان

□

نبودم تحفه چیپال و فغفور

□

گرفته سنگهای لاجوردی

□

نشسته هر یکی چون دوست با دوست

□

چنان شد در سخن ناساز گفتن

□

لادمی ان ترکت لهو حدیثی

□

وزان خلعت که اقبالش بریدست

□

در صفات آنست کو گم کرد ذات

□

چون سیاه و سپید و خز و پلاس

□

که در کوه با غرم داری نشست

□

شدند این سران بر درش انجمن

□

کرده مردم جمله در شکلش نگه

□

امروز جای خویش، چه باید بصر مرا؟

□

ز کشته زمین کرد با کوه راست

□

معتدل گشته باد برف انگیز

□

نقد و قلب اندر حرمدان ریختند

□

پس به خاک اندر چه مالی پوستین؟

□

یکی نامه بد بند بد را کلید

□

که بد آب دانش نیارد مزید

□

عاطلان را چه خوش آید عاطلی

□

که زیب شرفه شد بر بام افلاک

□

بیابی تو پاداش گفتار خویش

□

ز کسوت‌های گل سرخی و زردی

□

عذر را ور جنگ باشد باش گو

□

اسپ و ستام است و ضیاع و غلام

□

ندانم که چون خیزد از کارزار

□

مرا راستی بد ترا کاستی

□

سیر خورد او فارغست از ننگ دق

□

این جان کار جوی نه پیدا را؟

□

بکردند زان پس برو آفرین

□

شاخ سوسن به توتیا سودن

□

در حق آن بنده این هم بیهده‌ست

□

که به ترب اندر هرگز نبود روغن

□

همی بود تا بهمن آرد درود

□

نوشته خطی پهلوی بر پند

□

مرده بودم جان نو بخشیدیم

□

که بربندد مشقت را میانی

□

بدانگه که از خواب برخاستم

□

به شاگردان دهد در خطرناک

□

پیش اوصاف بقا ما فانییم

□

جز آنگه که گوئی «گرفتم شکارش»

□

کسی را که دید از دلیران بکشت

□

همه بوم زیر و زبر دارد اوی

□

واندرین خانه بجز آن حی نرفت

□

تا پیش هوا نار و هوا از پی نارست

□

بی‌آرام شد مردم جنگجوی

□

خواست زیبا رخی چو قطره آب

□

هر دو عالم چیست عکس خال او

□

به تو بدهم من این دلیل و جواز

□

که کاوس خواندی ورا شیرگیر

□

ز گستردنیها و از بیش و کم

□

دم بدم جنبد برای عزم خیز

□

چه نوری اله اله لایزالی

□

که از باژ ما شد کنون رنگ و بوی

□

همه دارند میل مرکز خویش

□

ای عجب آن خادم مشفق کجاست

□

چنین شاید، بلی، ز ایزد شبیخون

□

ز بند و ز خواری میاسای هیچ

□

چنان کز ره شهریاران سزد

□

نیستم اغیارتر زین قلتبان

□

حافظ خلق خدا ناصر دین امم

□

درخت برومند و باغ و زمین

□

خصم را بیند ارچه خفته بود

□

کار خود کن کار بیگانه مکن

□

تا هیچ نبایدت نه صندوق و نه حمال

□

ز دیدار او سست شد پای پیر

□

چو مصقول کرد این سرای بنفش

□

این چنین است اجتهاد کاربین

□

که نتوان دور گردونش ز جا کند

□

فگنده به صندوق پیل اندرون

□

نخواهی کردن آخر ناسپاسی

□

هم جحود آن عدو برهان اوست

□

در کف دیوان و زان شگفت همی مان

□

برش چون بر شیر و کوتاه لنگ

□

به دشت اندر از بهر نخچیر داشت

□

توبه کردم نو مسلمان می‌شوم

□

به سر ننهاد دندان مطلبش را

□

بدانی که چونین نه اندر خورد

□

نیست درخورد چون تو مهمانی

□

تا خرد او جمله حلوا را بزر

□

غره مشو به لابه‌ی مرد افگنش

□

همه بندگانیم و او پادشاست

□

درختان بارآور و سایه‌دار

□

بل پی آن که بجز حق هیچ نیست

□

سواره ره شناس عرصه‌ی غیب

□

چو خشنود شد آفرین برگرفت

□

غلام بندگی و گردن از گنه آزاد

□

تیرگی و دردی و ثفلی کند

□

از بس که روزهات فرو شد به قیروان؟

□

گر او در جهان شهریاری بود

□

به بازی همی سرفرازی کنی

□

بهر شیخ از هر خمی او می‌چشید

□

دو طرف او، چنان دو حد مهند

□

به مردی و گردی تواناتری

□

که در دست او جامه بهتر که من

□

آفتاب چرخ‌پیمایی شوی

□

این محکم شعر چون خورنق

□

دران خانه جز بینوایی ندید

□

ازو خوارتر در جهان خوار نیست

□

تا بر آرند از پشیمانی غریو

□

از آن روزی که بازو بر گشادیم

□

بیارند پیش من اندر زمان

□

چو سیر آمد نگردد گرد مادر

□

خویش را از بیخ هستی بر کند

□

بر صورت خویش سورةالتین

□

برای و به فرمان تو زنده‌ایم

□

اگر کوه زر دارد و گنج سیم

□

مخلصش را نیست از تسبیح بد

□

به خرگاه و طارم درون آذران

□

بزرگی و شاهی و بختش تراست

□

تو پنداری از بهر نان است و بس

□

جامه کم کن تا ره اوسط روی

□

آنگه آگاه شوی چون بخوری درد ستیم

□

ز کار گذشته بسی خواندیم

□

ز دانایی او فرو ماندند

□

آفتابی در جنون چونی نهان

□

بگفتا هم تو رخت خویش بربند

□

ز خاک سیه ساخته جایگاه

□

مرا به صاحب دیوان عزیز شد دیوان

□

تا بباطن در روی بینی تو بیست

□

نه رمه مانده است کنون نه شبان

□

کسی در جهان بیشتر زان ندید

□

به هیچ آرزو نیز پاسخ نداد

□

وصل او گلشن کند خار ترا

□

بدین صنعتگری گردن فرازی

□

که علت بگوید چو بیند سرشک

□

ندانی که ناچار زخمش خوری؟

□

گاه ماهی باشد او و گاه شست

□

به یک دست و یک پای لنگ است و شل

□

وزان بستگیها تنم خسته دید

□

ورا مرده دیدند بر پیش کوه

□

دست‌خوش می‌باش تا گردی خمیر

□

مکن کاین نیست جز بی اعتباری

□

ببخشید یکسر همه بر سپاه

□

به رفعت از سر گردون، کلاه جباری

□

در چنین درخواست حلقه می‌زدم

□

در خاک سیه زر و، سیم در کان؟

□

ز اندازه‌ی روز برنگذرد

□

مبادا که گیرد به بد یاد اوی

□

چشم خود را کور و کژ کردند خلق

□

پیش بت‌رویان نشین، نزدیک دلخواهان گراز

□

بفرمود تا پیش لشکر گذشت

□

ولد میوه نازنین بر برش

□

زین سخن هرگز نگردد هیچ کم

□

وز غم فرقت و عذاب جحیم؟»

□

همان رخش غران هژبر مرا

□

به پالیز آن سرو یازان بخفت

□

ورنه قل در گوش پیچیده شود

□

جبین و روی او « نور علی نور»

□

دل بدسگالانت پر دود باد

□

مهین بانوش خوانند از بزرگی

□

نور فایض بود و ذی النورین گشت

□

ای خردمند مرو بر ره و هنجارش

□

نه آگاهی از رای کم بیش من

□

نرانید و از بد نگیرید یاد

□

تا ز شهدم دست‌آلودی کنند

□

چون قطره‌ی سیمابست افتاده به زنگار

□

یلان را ز من جست باید هنر

□

نگون طالع و بخت برگشته‌تر

□

جامه‌چاکان را چه فرمایی رفو

□

تا نبرد دیو دزد سوی تو آهون

□

بفرمود تا رود بگذاشتند

□

به دست خزروان گرفتار شد

□

کز عدو خوبان در آتش می‌زیند

□

کجا هستی برآوردی سر از جیب

□

گر آویخته سر ز شاخ درخت

□

به هفت اختر کله‌واری رسیدست

□

از طمع هم‌درد صاحب می‌شود

□

خیل و حشم و مملکت و گنج و رجالش

□

ز هر نامداری و هر مهتری

□

همیشه سر بخت بیدار باد

□

چون بود شک چون کند او را غلط

□

خوش رو و سخت سم و پاک تن و جنگ آغاز

□

بزرگی و دانش برافزون کنی

□

چه گفته‌اند که از مقبلان شوی مقبل

□

تا بغیر دام او دامی نهند

□

تا بگاه صبح بام از گاه شام

□

دلارام و گوینده و یادگیر

□

همه یک به یک بر سرم مه بدی

□

تا نیابم زین تن خاکی نجات

□

صلای بوستان زن دوستان را

□

برآورده نام ترا بشکرند

□

تو پای روستایی در وحل بین

□

سر مخلوقات چه بود پیش او

□

از بهر طمع بیش کند مرد شبانیش

□

ببالید و پس پادشاهی گرفت

□

پرستنده با او یکی رهنمون

□

اهل زندان نیستم ایزد گواست

□

بسی که گریان کرده‌است نیز خندان را

□

بخوردم ننالیدم از نام و ننگ

□

که ممکن بود کاب حیوان در اوست

□

از محبت مسها زرین شود

□

بر دین و بر جان و خرد مگزین

□

نزاید مگر مردم پارسا

□

فراوان ز تندیش بیجان شدند

□

در جوار دوستی صاحب‌دلی

□

که حد هر کمال اینجاست اینجاست

□

خردمند و بیدار دستور من

□

و کفی بتغییر الزمان نذیرا

□

دیوچه‌وار از چه بر خون عاشقی

□

بار بخت نیکت از شاخ هنر باید چدن

□

بیارای دل را به بگماز چند

□

رسیدند پس یک به دیگر فراز

□

پس یقین گردد صفا بر اهل شک

□

وان چو سیمین گوش اندر گوش زرین گوشوار

□

به زیر اندرون باره‌ی نامدار

□

چرا من از غم و تیمار وی شوم بیمار؟

□

که کنم توبه در آیم در پناه

□

به دادیم معذور و اندر خوریم

□

رسانند رودی به هر کشوری

□

سخن زین نشان با شهنشاه گوی

□

انبیا گفتند با عقل امام

□

زدی آهی و گفتی از دل تنگ

□

فرستاد تا رزم جوید ز شاه

□

که نتوان تندرست آمد بدین داغ

□

کو بود با خلق حی با حق موات

□

ای گاه ستمگاری با طاقت و با توش!

□

به هنگام بزم اندر آیم به جنگ

□

هرانکس که بود از یلان جنگ جوی

□

وانک گوید جمله باطل او شقیست

□

بسیار نزارست مه از مردم فربه

□

پس پشت او هیچ نگذاشتی

□

باش تا خیمه زند دولت نیسان و ایار

□

آنک در اندیشه ناید آن خداست

□

چیز برناید از تهی زنبیل

□

همه شهر ایران بگیرد به چنگ

□

همان موبدش نیست بیدادگر

□

بس سپاه و جمع از تو مفترق

□

که از زرکار مزدور است چون زر

□

ز دانش مرا خود فزونست بهر

□

که تو پیچان برو چو لبلابی

□

نیست حاصل جز خیال و درد سر

□

ز خرسندیت باید ساخت سوهان

□

یکی خوب پاسخ بسان بهشت

□

همه موبدان و ردان را بخواند

□

تا نبینم این دو مجلس آن کیست

□

لعل می الفین شهر و العصیر الفی سنه

□

گروی زره چون زمانش رسید

□

که روشن کند بر من آهوی من

□

بی‌خبر از ذوق آب آسمان

□

نو چه پدید آید از این دهر زال

□

ز تو بشنوم هرچ فرمود شاه

□

خورش باید و نیست چیزی مرا

□

فهم ناید خواندنش گردد غلط

□

نگفتم عادت بختم نه این است

□

روان تهمتن بشوی از گناه

□

که پشت طاقت گردون دو تا کند بارش

□

همچو خفته در سرا کور از سرا

□

که برخوانی به چشم گوش بنگر سوی عنوانش

□

گرفته ورا چار پاکیزه مغز

□

به شاگرد کای مرد ناکاردان

□

کو زبان جمله مرغان را شناخت

□

بر یک تن خرد نرگس بری

□

پراگنده کرد آن سپاه بزرگ

□

که گدایان درش را سر سلطانی نیست

□

پرده‌های جهل را خارق بده

□

مکن خیره رنجه به راه حجازش

□

بیابم شما ره مپویید دیر

□

همه ساله با تاج و با یاره باش

□

آنک حق باشد گواه او را چه غم

□

فریب خویشتن می‌داد و می‌گشت

□

بدانست و آمد دلش باز جای

□

کلیم از چاوشان بارگاهش

□

تا بمانی تلخ‌کام و شوربخت

□

سوی هشیار دلان سیرین چو نسرین

□

دران تیرگی چشم او خیره شد

□

پذیره شدش کودک و مرد و زن

□

اینچ می‌گویم نه احوال منست

□

و نقل او حجاره و حصای او

□

زره‌دار با گرزه‌ی گاوسار

□

به رای روشن او اعتماد و استظهار

□

رحمت کلی قوی‌تر دایه‌ایست

□

دانش با بازو شو یار کن

□

نیابی و گر چند پویی بسی

□

به دلش اندر افتاد زان نامه شور

□

روح وحیش مدرک هر جان نشد

□

به هم کی سر کنند آن طبع و این خوی

□

فگند و بر آنکس که بد رهنمای

□

بگفتند آنکه بیداد است راهش

□

از دو سه سست مخنث می‌بود

□

بسیار بر مجه به مثال گوزن و گور

□

همان موی و روی و سر و پای اوی

□

بدین خانه نفرین به از آفرین

□

من ببینم روی تو تو روی من

□

پار وپیرار همی‌دیدم، اندوهگنا

□

مهان را همی داشت بر جای خویش

□

که در عشق صورت نبندد شکیب

□

حاجیان جمله گشاده مشکها

□

به چشم اندر از سنگ کوه سپاهان؟

□

گشادند و دادند بسیار پند

□

به قنوج در عود سوزان بود

□

از گلو و رشوتی او زردرو

□

که جرم این دشت و صحرا را نیفتاد

□

که لهراسپ را تاج بر سر نهاد

□

به چشم عفو و کرم بر شکستگان بخشای

□

تا نریزی قند را پیش مگس

□

گوئی نه آن سرشت و نه آن طینم

□

کزان رود با خستگی در کشید

□

مرا گر به هندوستان داد خاک

□

که گله وا گردد و خانه رود

□

بخواه اکنون که آمد گاه بدرود

□

نزد نیز بر دل ز تیمار تش

□

خوشی را بود در قفا ناخوشی

□

کی بود سیری و پیری و ملال

□

وز ستم توست ریشم پرستیم

□

به کشور نبودی بجز یاد او

□

بپرسم ز دانندگان تو نیز

□

نفرت تو از دبیرستان نماند

□

چنین در عاشقی نااهل بودن

□

همی داشتش سالیان تن درست

□

همان بیند ز فرزندان پس خویش

□

شرح نتوان کرد و جلدی نیست خوش

□

شرم همی نایدت از عار خویش؟

□

کسی چهره‌ی آگننده ندید

□

که آوردی این اژدها را به راه

□

زشت باشد جستن نامه و رسول

□

ممکن نباشد از گهر پاک ریمنی

□

بیاراست خرم یکی جشنگاه

□

بلا بر سر خود نه زن خواستی

□

مالها با دشمنان در باختم

□

پوشیده نرم نرم چو مر کام را ز کام

□

پر از درد و گرم و گداز آمدند

□

زمین سبزه و آبها لاژورد

□

این سخن را نشنود جز گوش نیک

□

بزرگان درغمش آشفته خاطر

□

که ای سیر ناگشته از کارزار

□

خجالت را شفیع خویش کردم

□

چون شکارت شد بر تو خوار شد

□

برخوان اگر ندانی آغاز سورةالتین

□

نه چنانک حیز را خواند اسد

□

از ایوان شاهی برفتند شاد

□

که حسد آرد فلک بر جاه تو

□

بخار آب خیزد ماه بهمن

□

چون ز مسکینان همی‌جوید دعا

□

ندانم کدامان دهندم طریق

□

تا بمصر از بهر آن پیگار زفت

□

کند شود کار روان و رواش

□

مرده را خواهی که بینی زنده تو

□

توانگر شدی گرد بیشی مگرد

□

زانک ساعت پیر گرداند جوان

□

که هست از باده دیگر به مستی

□

که نه عقلت ماند بر قانون نه جان

□

گهر بخشد چو کان بی‌تنگ خوئی

□

نه ترا دانم نه نام تو نه جات

□

سر از روزن برون بایدت کردن

□

وانگه از نادیدگان ناشی‌تری

□

هم از خاک تا برج ماهی مراست

□

که فرستادست گندم ز آسمان

□

از نارون پیاده و از ناروان سوار

□

چون بمیری مرگ گوید راز را

□

که فردا شوی سرمه در چشم خاک

□

غایب و پنهان ز چشم دل کی‌اند

□

فعل نخستین ز کاف رفت سوی نون؟

□

با غم و شادیت کرد او متصل

□

ازو کشور هند پرداختن

□

ریگ شد کز وی نروید هیچ کشت

□

از این آتش دل ما پر شرر باد

□

زین دو جانها موطن خوف و رجاست

□

وگر به سروری امروز نخل خرمایی

□

زانک مال از زور آید در یمین

□

تا بر تن خویش کامگارم

□

بست باید دیگرش بر پای تو

□

وزو پر ز خون دیده‌ی سرکشان

□

وز مقام اولین مفلح شود

□

گر انجیل و توراة پیشم بخوانی

□

جز سنابرق مه الله نیست

□

زر که ناقد بپسندد سره باشد منقود

□

روز و شب مانند دینار اشمرست

□

جای ستم نیست آن و گر بزی و فن

□

رستخیزی وانگهانی عزم‌کار

□

همه لشکر و گنج ایران زمین

□

تا شود زنده همان دم در کفن

□

نهان گردیده در خرگاه عیب است

□

هست صد چندان که این خاک نژند

□

ورنه میسرش نشود حل مشکلی

□

دجله‌ی آب سیه رو بین نشان

□

گر نه بیهوشم بانگ عدوت چون شنوم؟

□

می‌برید و لب پر افسانه و فسون

□

چو آزادگان را کند کهتری

□

شد مناسب وصفها با جانها

□

حواله بدو کرد مر انس و جان را

□

بی‌نصیب از وی خفاشست و شبست

□

کز این روی دولت توان یافتن

□

روزیی بی دام و بی خوف عدو

□

نگفتم که شاپور بن اردشیرم

□

حق دهد او را مزاج زمهریر

□

ز دینار پیروز گنج آگنید

□

تا کی آرد باد را آن بادران

□

خودش فرمود دیگر جا به مهمان

□

هدیه‌شان آورد حلوا مقبلی

□

که تا ضایع نگردد روزگارش

□

تا ز هستی‌اش نماند تای مو

□

که عریان بایدت بودن چو بستانندت این خلقان

□

که ز پر زهری چو مار کوهیم

□

کله را و زیبایی بخت را

□

خود نبود آن ده ره دیگر گزید

□

گردسمی، خرد مویی، فربهی

□

کارگاهش نیستی و لا بود

□

تو در علمش چه دانی باش تا فردا علم گردد

□

بر هر آنچ یافتی بالله مه‌ایست

□

ایمنی چون یافتی زین مفتنن؟

□

ای ورای عقلها و وهمها

□

سپهداری و باژ و ملکت تراست

□

چون نداند او شقی را از سعید

□

رخ آورده چو ذره سوی خورشید

□

از تقاضای مکافی غافلی

□

و یغسل وجه العالمین من العفر

□

این گشایش نیست جز از کبریا

□

پدرت و مادر و فرزند و جد خویش و خال و عم

□

خاک‌خوار و آب را کرده رها

□

سر تخت آذر بپیراستند

□

قبض اعمی این بود ای شهره‌یار

□

ز حیرت جمله انگشتان گزیدند

□

ظاهرش نور اندرون دود آمدست

□

دگر باره بادش به عالم برد

□

از سجود و وا ده از کرده خبر

□

او را به دست فکرت سوهان کنم

□

دیده‌ی معدوم‌بین را هست بین

□

اگر زر و سیمست و گر گوهرست

□

چون رهانم دامن از چنگالشان

□

کواکب سنگهای دامن او

□

در ادای شکرت ای فتح و فتوح

□

پناه ملت اسلام شمس دولت و دین

□

چند بینی صورت آخر چند چند

□

کز نسل قبادیان گسستم

□

که فتادم در عجایب عالمی

□

همی تاجش از مشتری برگذشت

□

کو بحال افزون و گاهی در کمیست

□

نسیم جودی هر جایگه کجا بوزی

□

گنج رحمت بنهی و چندین چشش

□

خرمنی می‌بایدت، تخمی بکار

□

سوی لانه‌ی خود به یک پر می‌پرند

□

آب شوی آب تورا آهنم

□

قهر نفس از بهر چه واجب شدی

□

بپذرفت هر سال باژ گران

□

انتظار این قضای با شکوه

□

به دستش دست منظور از پی چیست

□

بر ضعیفان صفع را بگماشته

□

شیرمردی را که باشد مرگ پنهان در کمین

□

پیش او سجده‌کنان چون چاکران

□

حق را بنیوش و جای کن در دل

□

جلش اطلس اسپ او چوبین بود

□

که آزاده بهرام را پرورید

□

پس بداند او مغاک و چاه را

□

سیم چون قامت حوری، چهارم نامه‌ی مانی

□

نطق تشویش نظر باشد مگو

□

که پیرانه سر شرمساری نبرد

□

و آن زدم دانند روباهان غرار

□

کز بیم مور در دهن اژدها شدم

□

نه کپ دل علی النار الدخان

□

به یک راه باید که دارند جای

□

ور نگوید هیچ از آن ای وای تو

□

درختانش زده بر سبزه خرگاه

□

کم شنو زین مادر طبع مضل

□

سعدت بطلعة الملک السعید

□

می‌کشاند آب فهم مضمرت

□

هم جنان یافتی و هم ریحان

□

این بدان که گنج در ویرانه‌هاست

□

به موبد ز هر مهتری برتری

□

که همی‌گیرند زین بستان کران

□

تو به مثل چون عقاب، حاسد ملعونت خاد

□

آنک از نور الهستش ضیا

□

که پیران برند استعانت به دست

□

شهرها را می‌کند ویران برو

□

آن کس که بکرد با تو احسان

□

بل نرفت آن خفیه شد از پنج و هفت

□

به رزم و به بزم و به هر کارکرد

□

موج بخشایش مدد اندر مدد

□

وز اینجانب سر اندر دست تسلیم

□

دفتر خود ساز آن آیینه را

□

درین گردندگی هم اختیاریست

□

فیه اشجار و عین جاریه

□

چرا کنون نکنی تو غزل به زهد بدل؟

□

وین اثرها از مثر مخبرست

□

به سر بر نهاد آن دلفروز تاج

□

ای برادر گر بر آذر می‌روی

□

و یا چون مرصع به یاقوت رطلی

□

چون فتاده ماند اندر مشقها

□

جهان از تو گیرند راه گریز

□

می‌روند و نیست غوثی رحمتی

□

گم شود راه بر پرنده کلنگ

□

سوی سبزه و گلبنان و آب‌خورد

□

که رسم پرستش نباید نهفت

□

تا مرا آن جد نمودی و بدی

□

دلش از بند غم آزاد گردید

□

در سر ار صفراست آن سودا شود

□

که جان عالمست و عالم جان

□

بر سر خوان شهنشاهان نشست

□

وز جفای فلک امروز چو چوگانم

□

رفت این صدیق سوی آن خران

□

چو شیری که یازد به گور ژیان

□

کان غمها را دل مستی دهد

□

او نوز یکی دخترکی تاز جوانست

□

سگ ز نور ماه کی مرتع کند

□

قلم در سر حرف دعوی کشید

□

لیک ذره‌ی گوشت بر وی نه نژند

□

نعمت آن عالم را بو معین

□

تخت و تخته آن زمان یکسان شده

□

دل هرکسی تیز گشت اندران

□

دانه از صحرای بی تزویر خورد

□

ز مویش سنبل اندر تاب رفته

□

کو یکی بد کرد و نیکی صد هزار

□

الیک، الا ارادالله اسعادی

□

آن غبارت ز استغاثت دور کرد

□

همچو میوه‌ی خوش به برگ اندر نهانند،ای رسول

□

زین کمین فریاد کرد از اختیار

□

که پر زر و سیمست و پر خواستست

□

گرد کوهستان و در ایام برف

□

چون تو نه اندر خانقین چون تو نه در انطاکیه

□

شد جهان او از انایی جهان

□

عصایی شنیدی که عوجی بکشت

□

سر برون نارم چو زنده‌ست این بدن

□

با خار مدار گل رمارم

□

لا تعقب حسرة لی ان مضی

□

نگه کرد جای از کران تا کران

□

پس نمودش ماکیان دادش خروس

□

سر زلفت کمند کج کلاهان

□

گوهری گردد دو گوش هم‌چو یشم

□

ور پاک باشد او زبر آسمان شود

□

اختیارت خود نشد تش راندی

□

به انگشت خرد گوش خود بمالم

□

هر که این پر نور گوهر را شکست

□

بمیرد تنش نام ماند بسی

□

در سفر یک دم مبادا روح شاد

□

که عاجز گردد از هجران عاجل

□

هم‌چو آن صوفی شدی بی‌خویش و پست

□

که شکلی خوش و قامتی دلکش است

□

نیش عقلی که به کحلی پی برد

□

به رحمت مرا بهره داد از خیال

□

سوی کوثر می‌کشد اکرامتان

□

شب تیره بر بخت من روز کرد

□

نوح را دریا فزون می‌ریخت قند

□

مهیا کرده و بنهاده‌اش پیش

□

که مرا گشتی مجیر و دستگیر

□

به زیر سایه‌ی رز بر کنار شادروان

□

دست پیمان و نشانی و قماش

□

خوهل است و سست پیش کهین پیشکار من

□

ینفذوا من حبس اقطار الزمن

□

ز درگه سوی شاه ایران دوید

□

از کف او چون رهی ای دست‌خوش

□

زینش لباس باشد، زانش دثار باشد

□

ورنه یاران کم نیاید یار را

□

که چونش به رقص اندر آرد طرب؟

□

فعل دزدی را نه داری می‌زنند

□

از گزافه ایدرش

□

ده مده که صد هزاران در دروست

□

بپا اندرش گوهر افشاندند

□

آهوی لنگیم و او شیر شکار

□

از برای گوش بی‌حس اصم

□

دزد از ناگه قبا و کفش برد

□

داروی دل چه فایده دارد چو جان برفت

□

کور گشتست این دو چشم کور من

□

نیستی الا که سایه‌ای متمول

□

بر رد ناموس ای عاشق مه‌ایست

□

بهر کس همی‌گفت کردار اوی

□

شاد با احسان و گریان از ضرر

□

سرما ز پس گرما سرا پس ضرا

□

کی بود طاعت چو خلد پایدار

□

که بروی بسوزد دل دشمنان

□

مشورت کن با یکی خاوندگار

□

چون مر او را تو بوی نیکو سگال

□

گشت حاصل از نیاز و از لجاج

□

همان در در و دشت جوید شکار

□

آفتابی حبس عقده اینت حیف

□

هم زمین تار بی بالیده نیست

□

گر تو پایش نشکنی پایت شکست

□

کی بر هوای عالم روحانیان پری؟

□

کی حجاب آرد شب بیگانه‌اش

□

چو تازه شود عارض گلنار

□

ممسک بید الحوراء مفتول

□

رخانش ز اندیشه بی‌رنگ شد

□

علی تفضیله جدا علی الاخیار شمس الدین

□

ناز را، وقت عتابی در میان پیدا کند

□

موکب او خیمه بر نه طارم خضرا زنند

□

فرو مانده نفس اماره‌ایم

□

درس ازل تا ابد آموخته

□

من به ستور از در زمانه رمانم

□

جوهرش را عرض نمی‌کاهد

□

که برخاست پرخاش و کین از میان

□

زهی ترشی به از شیرین زهی کفری به از ایمان

□

تا بیابی در جزا شیرین سخن

□

گشته آزاد و هم چنان بنده

□

که پیش آرم زمین را بوسم از دور

□

بر در دل ریزگر آبیت هست

□

بردی علم ای خام خیره بر بام؟

□

نیل مصر است و دجله‌ی بغداد

□

بپیچید برو من نیم کینه خواه

□

خاصه عشق پادشاه نقش ساز کامران

□

خدمت وشغل غلامان سرای تو کند

□

ولیک مستی هر مست هست دیگرسان

□

ز هول قدر تو موقوف آستان ماند

□

سخن را یکی پایه در ده شود

□

همیشه با تو به حکمت دهان به مسماریم

□

کوس خسروی به در چین زن

□

زبد گوهر خویش نشکیفتی

□

کاندر حجاب غیب کرامند و کاتبین

□

از برون جامه‌کن چون جامه‌هاست

□

با همه آمیخته از لطف چون با آب شیر

□

فرو ماند از سخت چون نقش بر سنگ

□

طوق تن از گردن جانم گشاد

□

در حرب روز بدر بدو داد رایتش

□

چون برون آید به هر انگشت گیرد نشتری

□

بپرسید زو تا که راهش نمود

□

از ضرورت تا نبندد در به رویش دلستان

□

مونس جانند هر چهار مرا

□

ولی در روز بنماید ز تاب مهر نورانی

□

بلکه بسوزد پر عنقا و بال

□

چاره ما کن که پناهنده‌ایم

□

وز خداوند ظفر خواست پیمبر به دعاش

□

که به تریاق دفع شاید کرد

□

تن اژدها را به دونیم کرد

□

گر مجنونی ز پای منشین

□

از همه بر بام نحن الصافون

□

وی به تاراج داده ایمان را

□

چشم بد دور از تو بعدالمشرقین

□

مهره یکی ده بدر آرد ز چنگ

□

از علم چر امروز و بر عمل چم

□

ز قعر چاه غم بیرون کشد هر روز صد بیژن

□

که بهرام چو بینه شد پهلوان

□

ابابیل است دل در دانه چیدن

□

هیچ مولا به تن خود سوی مولا نشود

□

بصرم را بصیرت افزاید

□

سر مردم آزار بر سنگ به

□

زهر ز بزغاله خوانش گریخت

□

بر مرکب خوش سخن سوارم

□

به رنج دارو بود و به درد درمان بود

□

مرا داد آن دادن آسان بود

□

ز زلف شام می ترسم که شب فتنه است و آبستن

□

همچو نی دان مرکب کودک هلا

□

مرحبا! مرحبا! خوش آمده‌ای

□

نمی‌گنجد کس چون در پوست

□

که گردندگی دور بود از برش

□

یکی بنگر به چشم دلت، ای سن

□

خیامها قد خلت من ساکن الخیم

□

بدان کوش تا یاوه‌یی نشنوند

□

گر چه جان تو خورد هم نیم شب از می نهان

□

به بانگ چنگ و موسیقار و طنبور

□

نقشبندان کارگاه خیال

□

که بدبخت و بی ره کند چون خودش

□

همنفسی در نفسی یافته

□

عامه گمره‌تر دیوند همه یکسان

□

شاد در باغ جنت آن مغفور

□

میست و یکی نیز کهنه که دوست

□

من فنای محض خواهم ای خدایا یار من

□

ز آینه‌ی دل تافت بر موسی ز جیب

□

قبله‌ی زانوی خود را که سینا بینند

□

کزان گفتن نشاید باز گفتن

□

منبر نه پایه بهم درفکن

□

هیچ نگردد ملول مغز تو از مل؟

□

سوزد از دل حجاب هر حدثان

□

هم از مهتران بی‌نیازی دهم

□

که عین عین عینی و اصل اصل ایمان

□

که برخوان وصالم میهمانی

□

بر رخ از غیرت ردای جاودان انداخته

□

گر انصاف پرسی، نه از عقل کرد

□

کند دزدی سیرت و سان او

□

هر سوئی یار و رفیق بهترم

□

شاهزاده چو سوی او نگرید

□

رسانم برین مهتر شادکام

□

فبیس البخل فی المأکل و نعم الجود فی الانسان

□

زان خورش صد نفع و لذت می‌برد

□

غوث همه انس و جان معتق مالک رقاب

□

فبای الحدیث اشرح صدرا

□

شمردن توانی یکی از هزار

□

چو از من نخواهی که یابی الم؟

□

خاک در چشم دیو خیره بیاکن

□

بلند آسمان و زمین گسترید

□

فراش این کو آسمان وین خاک کدبانوی او

□

بوحرب بختیار محمد کند همی

□

تا ببینی عیان به دیده‌ی حال

□

یسبحون له بالغدو والاصال

□

کو ز درون تهمتی خانه بود

□

هان تا نبوی غافل و خفته نروی هان

□

هم خوابگاه خویش چنان یافت در ایاب

□

من آن نامه با رای او بود جفت

□

تا نبود قماش جان پیش فراق مرتهن

□

مانع بد فعلی و بد گفت شد

□

همه گفتند، چیست ناگفته؟

□

وان دگر گوشش دریدی هم به ناب

□

بر آن فیلسوفان چه بندی سخن

□

دهن علم فراز و دهن رشوت باز

□

آلت ضر چون حدیه مایه شر چون شرر

□

که داند چنین جز تو ای پاک وراد

□

که چو خورشید تو جانی و جهان جمله بدن

□

وز ما بزرگتر، به بر خسرو خطیر

□

باز در کتم تو آری هم چنان انداخته؟

□

دوان، جامه‌ی پارسا در بغل

□

نرگس بینای ترا نور ازوست

□

جز جو چه جویی چو ز جو برآیی

□

بگریز و فزون مخور غم کشور

□

دگر سرکشی بود ز نگوی نام

□

زانک ز یاد بوزنه دور بمانی از قرین

□

تا نمانی همچو گل اندر زمین

□

خرمنش جملگی به باد برفت

□

دست خایند از ضرر کش نیست دست

□

ورنه ز یاد تو فراموش باد

□

روانم زبونش، ز بی‌دست و پایی

□

سوخت هم کفر ازان و هم ایمان

□

که کس دین یزدان نیارد نهفت

□

و ارغبوا فی الاتفاق و افتحوا باب الجنان

□

خطر نیست با باز کبگ دری را

□

نقد جود وجود اوست روان

□

به عیشی رسد جاودان در بهشت

□

دست برآور همه را دست گیر

□

بس شیرگیری، گرچه شغالی

□

کاینک بیافت مام و در آغوش او غنود

□

بدین آرزوها تواناتری

□

زان رخی کو حسرت صد آزر و مانی است آن

□

گفت در عالم کسی را این فتاد

□

چون درنگرم ورای آنی

□

کش کشد این عشق و این شمشیر او

□

تاج دهی تخت ستانی کنی

□

مرید پیر شو ار دولت جوان داری

□

همی عود کردی بر آتش مذاب

□

سلیح و سپاه وی آراستست

□

داغی که از لذیذی ارزد هزار احسان

□

که هم آفات زراقست و هم آیات رزاقش

□

زمین را گر دهد فرمان فلک کردار در جنبد

□

سلطان در سرادق و درویش در عبا

□

خشتک زر سوزه پیراهنش

□

کز سوسن و از سنبل آن پار چریدی

□

بتابد ز دندانش نور و ضیا

□

گل زهر خیره ببویی همی

□

کی بشکنمت ای گوهر من

□

همچو خورشید و مطر نی چون بهشت

□

که بجز سمع حق کسی نشنید

□

چون نهد در تو تو گردی جنس آن

□

تک به صبا داد سواریم را

□

از آن گهی که تو اندر ضمیر و دل یادی

□

همه قریحه‌ی فردوسی سخن آراست

□

روانش پر از درد و خسته جگر

□

مطرب عشاق بگو تن مزن

□

از هیون و از هزبر و از گوزن و از پلنگ

□

از آن ریاض نسیمی برابر آورده

□

بخندید در روی درویش و گفت

□

مگر کز طریق هنر پروری

□

که کدخدای مقیمان بیت معموری

□

وآن دلنشین سرود شبانی

□

برآسود ایران ز گرم و گداز

□

و دیوان النشور غدا مدون

□

دانش فقرست ساز راه و برگ

□

بر درش سر بر آستان دارد

□

هم‌چو پشمی گشت امیر هم‌چو کوه

□

که بس فرق باشد ز خون تا بشیر

□

بر رغم او لطیف و شریفی و احمری

□

وز پی کودکان هزینه کنند

□

ببینم من او را نشینم ز پای

□

شکلی بکنی دستی بزنی

□

نظر کن تا چه می‌باید به فردا

□

بو که بویی به مشامم ز گلستان آید

□

نویسنده داند که در نامه چیست

□

مهر شریعت به سخن کرده‌اند

□

لاتسألنی زان چیز دگر

□

خوی شرم از جبینشان جاری

□

گناهش ز کردار شد ناپدید

□

چو آن لب را نمی‌بینی در آن پرده چه زاری تو

□

دست در آب حیاتی نازدن

□

ذرات کاینات اگر گشت مظهرم

□

که یزیدی شد ز فضلش بایزید

□

که دریا به دریا تواند خرید

□

گمان می‌برم من که مانا تویی

□

چسان پرد مگس جائی که ریزد بال و پر عنقا

□

سرانجام زین بنده بگریختی

□

از کمر خدمت زنبور یافت

□

عنصرش بی‌عیب و دل بی‌غش و دینش بی‌فتن

□

در سر آن دو زلف و خال شده

□

سپاس دار که جز فیض آسمانی نیست

□

خار نهند از گل او برخورند

□

همه اوها غلام این اویی

□

گوش گردون گشته کر از بانگ استیلای او

□

نه آرام و خواب و نه جای نهفت

□

درمیان اصبعین نور حق

□

منتظر موقوف خورشیدست و روز

□

پیوسته اسیر خال تا کی؟

□

چشم را بر خصم نه نی بر گرو

□

که آن برکند طبع و این تن تهی

□

درآیدم ز تو جان چون گلوم افشاری

□

به طبیعت مگر نیالاید

□

برادر دو پایش بزین بر ببست

□

بی گره بودیم و صافی همچو آب

□

نه بوتمام و نه اعشی قیس و نه طهوی

□

از خزاین بسی نماند وجود

□

خدایم به سر از تو داناترست

□

در و درگهت را کند مشگ‌بوی

□

و اوصافا تجلت بالبهاء

□

در پی افتاده آن سرشته ز نور

□

جهاندیده و گرد گردوی را

□

پیر شود بشکندش باغبان

□

ورنه خود مرغ امید از دام جست

□

می تجلی ذات و جام کلام

□

چون فقیه از شرب و بزم این شهان

□

روم ستاننده ابخاز گیر

□

هر دمی یادگار بایستی

□

اندهت را فرح پدید شود

□

کجا رفت خواهی و کام تو چیست

□

لا احب افلین گو چون خلیل

□

تا همی ملکت بپاید بر سر ملکت بناز

□

حاصلت کو ز صورت و معنی؟

□

به خیر کوش و صلاح و سداد و عفو و کرم

□

هم به تمنای چنان یکشبست

□

تو چون زلف جعدت چرا درهمی

□

مبین به چشم ساده در غنای او

□

نجوید کسی عاج از چوب شیز

□

راز تو در پرده نهان داشتند

□

چون تواند نور با ظلمات زیست

□

لیس فی‌الدار غیره دیار

□

یک فقیه از حرص آمد در فغان

□

حکم عمل جهان تو داری

□

تپش‌های ماهی ز بی‌استقایی

□

کس نشد از مهر هماهنگشان

□

چو از پیش بود آن بزرگ انجمن

□

تا هنرش را به زبان آورند

□

ما ذلیلیم و حقیر و تو امینی و مکین

□

چون در آن معرض آمد این گفتار

□

به دل برگذشت آن هنر پیشه‌ام

□

جوانمردی نباشد یار کشتن

□

نظر به شاهنشه کن نظاره آن مه کن

□

که افلاک عز و شرف راست محور

□

فرستی بر ما شوی سودمند

□

ور بود الماس پیش آ با طرب

□

وان دگر را بعد مرگ از قعر گور

□

زین جهان بر دلش غبار آمد

□

می‌گریزی از زهارش سوی پشت

□

جز شیفته دل شدن چه تدبیر

□

تا میر را فرستد شاه از کرم نمایی

□

بر صحایف قدم زنند اقلام

□

ز گوهر نگار افسری بر سرش

□

گشته است اندر جهان او خرد و ریگ

□

چنان کز سر غازییی مغفری

□

کان رخ، انصاف، دریغ است به هر دیده‌وری

□

حریفی بدست آر همدرد خویش

□

بهشت است این و در دوزخ عذابست

□

کاغذها را چند نگاری

□

جهان شکر از ریزه چینی خوانم

□

ز گستهم گوینده جز جان مجوی

□

اندک‌اندک در دل او سرد شد

□

پس ز مطبخ خاک و خاکستر بری

□

کان زر او است و نقد او فکرت خلق ناقله

□

چون روی چون نبودت قلبی بصیر

□

زو آب حیات وام دارد

□

خواب ببیند چو پیل هند رجایی

□

کند ز ننگ زر آفتاب را پرتاب

□

همه بسته برجنگ خسرو میان

□

چند گنجد قسمت یک روزه‌ای

□

تخت خان و طوق فور و تیغ قیصر تاج رای

□

این ترانه می‌زنی کاین بحر را پایاب کو

□

که حجاب از حرم راز معما برخاست

□

کز حلقه غم بدو توان رست

□

کب است ما را نقل سمایی

□

تاریخ نگفته برد خوابم

□

وزین در فراوان سخن راندم

□

جبر آن اماره‌ی خودکامه نیست

□

که جهودان را بد این دم امتحان

□

ز فلک بس شنیده‌ای که سلام علیکم

□

غیب را چشمی بباید غیب‌بین

□

وامید در آن حدیث بستند

□

برم چون بیایی، مرا هم بیاری

□

حرام از برای جهان پاسبانی

□

بشد تا بر قیصر نامدار

□

تا بودت فرصت راه گریز

□

اینت کریم طبعی، اینت بزرگواری

□

کعبه روان شده به تو تا که کند زیارتی

□

دانه نکاشت ابله و دخل انتظار کرد

□

کردی به مثابتی که شایست

□

شاه کردش ز لطف بیداری

□

ای خاک بر سر تو و ناموس و نام تو

□

مگر با تو او برگشاید زبان

□

تا نماند سنگ گوهر پشم یشم

□

زانک با سر که پدیدست انگبین

□

آن جا که عشاقند و ما صدق و ریا آویخته

□

هم‌چو یوسف افتم اندر افتتان

□

ز گرگان رفت باید سوی کرمان

□

نفسی بی‌شمار بایستی

□

پیش او هرچند عذر آرند گوید زر بیار

□

جهانجوی را خوار بگذاشتند

□

بهتر از آن نیست که نستانیش

□

از اول و از آخر، از نافع و از ضاری

□

که ما زر و هنر داریم و غافل زو که کانستی

□

ندانم بشنود نوئین اعظم

□

کنار نوبتی را شقه بر بست

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

روند گیش مماثل برفتن سرطان

□

که بردارد از روز شادیش بهر

□

گونه حلاق دگرگونه دید

□

ملک و دولتها چه کار آید ورا

□

تا ببینی این سرا با آن سرا آمیخته

□

وان عنایت‌های بی اشباه را

□

کدامین ظالم از غم خون نگرید

□

و گر سر کشیدن ز فرمان اوی

□

زان طرف سفلی مکان بندگانش لامکان

□

اعتبار آن عصا بالا رود

□

غالیه و خلعت ما درکشید

□

در مجمع خلق چون کنیش آوا

□

بشنو قصص بنی کنانه

□

بر بام آسمان نتوان شد به نردبان

□

دماغ مطربان را خواب داده

□

چون مخالف شد جواهر ای عجب چون کان تویی

□

نه عمر نوح وفا می‌کند نه طی لسان

□

عل قلبی ینتبة من ذی السنه

□

بی گرهی گنج عراق آن من

□

تا کسی کو هست بیرون سوی در

□

خدایا صبرم افزون کن در این آتش به ستاری

□

او به قاهاقاه خنده لب گشاد

□

ده پانزده سطر نغز بیشم

□

که پرش ده پره گردد ز فروغ شرری

□

بتواند به حکم نقد نمود

□

کشته تا یابد وی ابراهیم را

□

کن مکن دیو نباید شنید

□

نعمت افزونتر شود آن را که او شاکر شود

□

عشق بربسته کجا و ای ولی اکرام کو

□

چنان زند که سنان ستاره دیو لعین را

□

کلیدم ز آهن آمد آهن از سنگ

□

نشان بندگی شه که فرد است او به دلداری

□

به زاری تخم غم در دل بکارید

□

لته‌ی حیض به خون آغشته دان

□

کان قبول طبع تو ردست و بد

□

بند آهن را کند پاره تبر

□

چو بوی خود فرستد در مشام او

□

داده و تحفه سوی دوران مطر

□

از گریه گذشت و باز خندید

□

بگزیده شد آن میوه که او را بگزیدی

□

که وقت خشم هم اندر خیال احسان است

□

این گاو چو قربان شد تا باد چنین بادا

□

فارغان نه حاکم و محکوم کس

□

به پیش حادثات من چو گوئی پیش چوگان‌ها

□

میان عاشقان خو کن مباش ای دوست هرجایی

□

که دانی که بی او توان ساختن

□

چو از چشم بد آب زندگانی

□

رمزی دو بگویم ار بفرمایی

□

مخصوص فرد واحد و معبود انس و جان

□

ز هنر گوی، مگوی از پدر و مادر

□

ما و ایشان بسته‌ی خوابیم و خور

□

چند گویی کین گلستان کو و کو

□

ای آنک حرف و لحن را اندر بیان آمیختی

□

پس مشو عریان چو بلقیس از حباب

□

نگوئی سخته اما سخت گوئی

□

بیاموزید راه دلگشایی

□

ممتاز باشد از همه در چشم اعتبار

□

منتظر می‌باش ای خوب جهان

□

خاص بود و خاصه‌ی الله بود

□

با حاشیه‌ی خویش و غلامان سرایی

□

اناالیه آمده کان سو نگر گر مبصری

□

زبان در دهان است عذری بیار

□

کز غایت ذهن و هوشیاری

□

ای لطف جنوبی و شمالی

□

قرةالعین علی چشم و چراغ اوصیاست

□

ور رود هم، نبودت با کی از آن

□

چشمه خورشید نمکدان اوست

□

تا عمر را عاشق روی تو کرد

□

در تک و پوی و در سبق بی‌قدمی و بی‌پری

□

آن ز من دان ما رمیت اذ رمیت

□

که هست این مهربان شبها نخفته

□

بنشین بر جا که گشت تاری

□

به خانی قانع و مافوق خانی

□

که به گوید حدیث قاف عنقا

□

تا بداند او مقام و حال را

□

با حفظ ابن معتز و با صحبت ابی

□

خود دشمن تو او است یقین دان و حسود او

□

رفت بهرام گور از پی گور

□

وحشی دو سه اوفتاده دردم

□

قطره سوی بحر آید از سیل کهستانی

□

نه چشمم خفته بود آن شب نه بیدار

□

نه پرندی نه پرنیانی داشت

□

بر همه گلبرگ و بر ابلیس داغ

□

نیستان را موجد و مغنیستی

□

ز طعام و شراب حق بخورم اندر آن غلو

□

دست بیرون آر و گوش خود بکش

□

ز گیسو کرده مشگین تازیانه

□

دل به غربت برگرفته عادت عنقاییی

□

کاولش کردم آن ثنا خوانی

□

زنگی شب جمله را گردن زدست

□

چون دلت انکار کند دشمنست

□

به پیش دست او جاوید دریاها چو فرغرها

□

سجده کنانند این نفس هر فکر دل افشاره‌ای

□

چون تار قصب ضعیف و بی‌توش

□

تو معشوقی ترا با غم چکار است

□

غیر این نیست ماهی غیر این جمله فانی

□

از پی تعظیم او جمله به امکان رسید

□

تا که از آزار او یابد امان

□

دید برده دزد رخت از کارگاه

□

همچو خاشاکی در آن بحر روان

□

قفل این راز را، کسی نگشاد

□

کرده‌ام من نذرها با ذوالجلال

□

چون در نگری صلاح کارست

□

ایمن شده از جمله آفات افندی

□

به بزم و رزم کار صد هزاران ضربت کاری

□

رنجیست رهی بود دوا را

□

تا توئی آخر چه هنر کرده‌ای

□

در نخستین گام بر فارس کند امسال پار

□

از کله او نگاه دار سرت را

□

دادند بر او درود بسیار

□

وان هر دو فقیه یا طبیب است

□

که اندر دست خود ماندی و در مخزن نمی‌آیی

□

کز ممر مسکنت شد خانه‌ام زیر و زبر

□

در خاک بدینگونه خاکسار است

□

زین بنه بگذشتن و بگذاشتن

□

چون رسن تابان نه واپس‌تر رود

□

ورچه پالان کنندش از دیباه

□

باز چترش به اوج ماه رسید

□

بر چهره غبارهای خاکی

□

کز خاک همان رست که در خاک دمیدی

□

شد از اولیم مصرع او عیان

□

این همان نانست چون نبوی ملول

□

پر کنش از باد کبر من لدن

□

نداشت جان و دلش در ملازمت تقصیر

□

نام او سر دفتر غوغا نهاد

□

شحنه باید که دزد در راهست

□

مراعات از رعیت باز گیرد

□

ببین بخت جوان تا کی قدیدی

□

عرش آن را در نشیب وفرش این را برفراز

□

غمش مخور که نه کاریش غیر خونخواریست

□

ورنه چو بی حرف سرافکنده باش

□

مر شما را ای خسیسان گدا

□

در آب تیره چو ماهی شود شناگر سنگ ...

□

هم برومی فریفت از رومش

□

مگو تا از حکایت وا نمانی

□

مخموری و سحر و دلستانی

□

که دایم می‌زند عشقت در دل

□

دست شمس الدین دهد مر پات را خلخال‌ها

□

گرمی خورشید را بشناختی

□

روان سام نریمان و روح رستم زال

□

به طمع نام منه عادل نیکوکاری

□

ناساخته کار کار او ساخت

□

وز او این ربع مسکون آبخوردی

□

چون خورشیدش در این سما نی

□

که مرغ همتش را عار ازین هفت آشیان آمد

□

رها کردیم باقی را و بگرفتیم فانی را

□

آتشی از شرم به آبی شده

□

کی فسون مار را گشتی شکار

□

که در شاخ تر بود مضمر شکوفه

□

غالیه خط کشیده بر قمرش

□

به عذرش کان بسی خوشتر ز ناز است

□

این جنازه بر گذر بگریستی

□

قرار گیر نشد تا ازو نگشت گران

□

ایها العشاق قوموا و استعدوا للصلا

□

تا نخوری تیر سحرگاهشان

□

که یکی بحر محیط است و یکی ابر بهار

□

ز چاشنی طعام است بی‌خبر دندان

□

گشتند به فال سعد فیروز

□

پیداست در آب تیره انجم

□

شنیده سخن پیش ایشان براند

□

ارواح انبیاء همه با چشم اشگبار

□

آگه نه‌ای که چاه کدام است و ره کدام

□

همدم خود هم‌دم خود دان و بس

□

یطعم و یسقی کنایت ز آش شد

□

یک شب به روز کرد مهی گشت اخترش

□

شکر نعمت کنم چرا نکنم

□

به سرهنگی حمایل بسته بر دوش

□

برو عود و عنبر همی سوختند

□

با نصیر ملت اندر جنبش آمده مختصر

□

چون بجنبد تو بدانی چه اباست

□

محرم دولت نبود هر سری

□

ببین به این دل پرخون و دیده نمناک

□

چو کدبانوی دنیا شد به رغبت خواستار تو

□

لیلی جویان به هر مقامی

□

به پنداری بدین روز اوفتاده

□

که ای نامداران خنجرگزار

□

نهال فتح ز دهقانیت به بار آمد

□

باشد اندر وسعت خلقش وفاق

□

اندرین بهره که دارد صد بهار

□

این طمع را کرده‌ام من سرنگون

□

سخنی گفت و بود دولت آنکس که شنود

□

کز گام نخست اسیر غم بود

□

گرفته رقص در پایان مهدش

□

نماند برین کوهسار بلند

□

در سجود تو آن الف لام است

□

می‌فتد ای جان دریغا از بنان

□

تو به بالاتر نگر ای مرد نیک

□

قهرش آنجا که مرد میدان است

□

برون آورد آتش از روی نان گل

□

آفاق مباد بی‌جمالش

□

بدین عیبم خریدی باز مفروش

□

ز جمشیدیان مر ترا داشت پیش

□

بسیط روی زمین را فرو گرفت تمام

□

تا نیفتاده بر این آینه زنگاری چند

□

کان طرف یک روز ذوقی رانده‌ست

□

می‌دویم اندر مکان و لامکان

□

بهر رو دیدن نشاید کردن از زر آینه

□

آن سینه گشاده تا خورد شهد

□

چو شمعی روشن از بس رونق و تاب

□

چو قالوس و گشتاسپ با او بهم

□

فهم شود سال جلوسش از آن

□

ما را دریغ آید که خود فانی کنیم از بهر لا

□

میکنم آنها که نفرموده‌اند

□

رو نهاده بر کران و پا کشیده از میان

□

شتر رمیده و پیچیده در مهار انگشت

□

لشگر طلبید روزگاری

□

شود سوی عروس خویش داماد

□

کجا زو گرفتی شهنشاه پزد

□

چون تیغ خویش را کند آن صفدر امتحان

□

اگرت فکرت و رائیست، بکوش اکنون

□

آن موالیدست حق را مستطاع

□

زنده کردن کار آواز خداست

□

بمیل گر ننشینی، بجبر بنشانند

□

آید به لب و مرا نشاید

□

ز سر بنشان خمارم را که وقت است

□

به گاه کیان‌بر درخشنده‌یی

□

عهد او عهد و امان را تا دم محشر ضمان

□

مما شکرتم ربکم و الشکر جرار الرضا

□

نطق نه تا دم زند در ضر و نفع

□

آنکه در جوف کان نهان باشد

□

خبر ز عرش عظیم آرد از سبای حروف

□

کان دید دلش ز جای برخاست

□

زانگونه که هر که دید بگریست

□

ز بالای دژ هرچ دانی بگوی

□

یک لطف ز شاه دیده باشد

□

چه میخواهی درین تاریک شب زین تیه ظلمانی

□

همچو آن شیری که بر خود حمله کرد

□

می‌کشم پیش تو گردن را بزن

□

ز آحاد کمتر است بر آن دفتر آفتاب

□

خدمت مار و اژدها نکنند

□

که می‌راند سواری پر تک از دور

□

همی کشت گرد و همی کرد شور

□

کشتی نیست که آخر نشود طوفانی

□

طفل نبات را طلبد دایه جا به جا

□

رخت را و اسپ را ضایع گذاشت

□

سبز کرده‌ست جلد دفتر گل

□

همه در گوسپندان اوفتاده

□

در خاک خطا بود غنوده

□

بر لوح سخن تمام حرف است

□

همی بود تا او بیامد ز راه

□

تو عاجزی و خدای جهان قوی و قدیر

□

به گمان تو که در حلقه‌ی یارانی

□

ترک جهانگوی و جهان‌گو مباش

□

صد هزاران جان بشاید باختن

□

داعی دولت جوان تواند

□

بر پای ددان کشیده دامان

□

بر خاک ره اوفتاده تست

□

کجا من بیایم چو شیر شکار

□

مقام عزیزان نخواهیم یافت

□

وان نیست جز وصال تو با قلزم ضیا

□

خاکسپاسی بکن ای ناسپاس

□

صولتت چون رود به دفع مضار

□

پای طاوس را چو پر دیدن

□

کو دور شد از خلاص مردان

□

بی آرزو آرزو پرستی

□

همان زنده بر دارتان کردمی

□

چون جغد در آشیان معقول

□

سر و بازو و چشم و دست و گردن

□

تا پناهت باشم از شمشیر تیز

□

نیست تخییل و گمان جز دید نیست

□

با خر به جز گیاه نباشد عطای خاک

□

عرق دریا ز فیض او عرقی

□

مژگانش خدادهاد می‌گفت

□

پر از برزن و کوی و بازارگاه

□

نه فروغیم ماند بر رخسار

□

تا آن چه دوشش فوت شد آن را کند این دم قضا

□

زخم کش چون گوی شو چوگان مباش

□

که شبها پاس دارد گرگ دوک و پشم چوپان را

□

خون دل سر بر رگ جان می‌زند چون نیشتر

□

با من به حلال زادگی کوش

□

بمولائیش نه گردون کمربند

□

نه آرام گیرد به روز بسیچ

□

درین ره هر چه بینی دشمن تست

□

مینای دل از شراب عقل آکن

□

خط خرابی به جهان درکشید

□

در پناه خلق روشن‌دیده‌اند

□

به یاد روز وصل تو شبم خورشیدسان روشن

□

هیچ کاری به حکم خود نکنند

□

دل از شادی و دست از دوستان تنگ

□

پس شاه را فرخ اسفندیار

□

عشق از رواق غیب ندا کرد کای فقیر!

□

کو را ز عشق آن سری مشغول کردند از قضا

□

پر ز غنچه و ورد و سرو و یاسمین

□

به حضرت تو بیان می‌کند علی الاجمال

□

از صدف شرع انفصال حقیقت

□

دادش ز میان جان سلامی

□

ز خویشان بیش دارد آشنائی

□

نهاده دلش نیز بر جنگ اوی

□

با مرکز خود شدم دگربار

□

کاش این سموم راه سوی بوستان نداشت

□

در کدامین شهر بودستی تو بیش

□

کی بود معذور ای یار سمی

□

که مرغ روح همی پرورد به دانه‌ی تو

□

دو جهان خاص کن به تاختنی

□

به خرده در میان آوردمش باز

□

همی راه جوید بر شهریار

□

که کوکب بر ماه تابان فرستم

□

به خواب درکن آن جنگ را و غوغا را

□

وز نفاق سست می‌خندیده‌ام

□

بهره ور گشته زان روان همه

□

مقام قدر تو دیدم ورای اندیشه

□

بر من نه از این رفیق برگیر

□

ز نرگس بر سمن سیماب ریزی

□

شود رسته از درد و گردد درست

□

خون جگر خورده هر که را غم نان بود

□

چاره‌ی خود کن، که دینت شد تباه

□

نبودش در ذهن و در خارج نظیر

□

تر نمی‌یابم ز باران ای عجب

□

می‌روم وز سر حسرت به قفا می‌نگرم

□

من سوگ زده سیه تو پوشی؟

□

ز من خواهد به آیینی تمامت

□

کسی روز روشن ندید ایچ راه

□

خویشتن را خجل کند به ملام

□

رسته از چاه و شه مصری شده

□

حکم ز تقویم کهن برگرفت

□

نیارد برد روز وصل ظلمت از شب هجران

□

ورنه چون پروانه زین آتش بسوز

□

شاه بر گور گرم کرد سمند

□

قران کرده به برج عشقبازان

□

دل خاور از پشت او شد درشت

□

نه رشته به گوهر کش نه سکه به درهم زن

□

کز پای تو چون مور در عذابست

□

قابل فرمان بد او مقبول شد

□

جان چون دریای شیرین را بخر

□

صد زبان می‌خواست تا گوید حسن

□

گرید نفسی نداشت یارا

□

ز مه پیرایه داد آن اختران را

□

چو اسپ افگند پیل رویین‌تن است

□

هر یکی چون نار دانه گشته اندر زیر نار

□

که آب و تاب همان به که آید از بالا

□

آب آتش را مدد شد همچو نفت

□

بر تن و جان شاه دین پرور

□

خود به استقبال صالح آیدت

□

جایگاه تذرو و کبک دری

□

ببستند اسب را بر آخور شاه

□

به آوردگاهی برافگنده خوار

□

تو این سخن را زنهار تا نداری خوار

□

این دل آلوده به کارت گواست

□

تات شگرفانه درافتد به پای

□

بر امید مرغ با لطف پدر

□

یا شمع مکن که ماهتابست

□

مشکن که هلاک تیشه تست

□

که آنکس خان و مان را در نبازد

□

بشد رویش اندر بیابان نهاد

□

تا دارم آن بنفشه ز تو یادگار

□

دید خواهد چشم او عین العیان

□

گرد گلیم سیه تن مگیر

□

بالله که هر دو رایگان است

□

اژدها را صورت موری دهد

□

می می‌خور و هوشیار می‌باش

□

بدین چشمه گل از خارت بر آید

□

که تندی نه خوب آید از شهریار

□

امروز کلاه و کمرت باید ناچار

□

تا کی باشی به رهش مفتون؟

□

تا بود گریان و نالان و حزین

□

همچو خویشی کز محبت مخبرست

□

ساکن که دام زلف بر آن گستریده‌اند

□

نقش بر نقش چون نگارستان

□

برات کرکسان بر پر نبشته

□

کمان را چو ابر بهاران گرفت

□

به ذوالفقار نکرد آنچه او کند به قصب

□

که تا نقصی نباشد کاف و نون را

□

وز زبد صافی بدم در جوی تو

□

طبل بازیست ترا تعبیه در زین کتل

□

عشق زود آید پدید و معرفت

□

کردند عروس در زمانش

□

جگر باشد و لیک از پهلوی خویش

□

چو گشتاسپ زان جایگه باز شد

□

خسته و جسته و فکنده سپر

□

زر کن مس خویش تو اگر مردی

□

رخت به هندو نسپردست کس

□

بنگرید و پند گیرید ای مهان

□

کو روز و شب دعای تو ورد زبان کند

□

گردن افراز تاج و گاه شوم

□

بلا ز اندازه رنج از حد گذشته

□

نکرد ایچ کس را به بخشش دژم

□

گر چه مسرف بود و مفرط، صد ساله نواست

□

تیزگوشان زین سمر هستند کر

□

میل کش بچه شیر است مور

□

به قضاو قدر آرند از آنجا پیغام

□

چون ندارم مغز باری پوستی

□

نه سنگ دلی نه آهنین جان

□

گر از من نی ز گیتی باز بینی

□

توی برتر از گردش روزگار

□

روید از شوره پیش تو شمشاد

□

دیبه‌ی چینی چه سود در تن بیجان

□

و انتقام تو ز جان محبوب‌تر

□

تا ببیند هر کسی حسن عمل

□

گرفته دست بتی بر چمن گذار کند

□

اینک اینک به ترک آن گفتم

□

اگر نوریم تا در نور بینیم

□

شه نامبردار لشکرشکن

□

چنانچون برترین برجست مر خورشید را جوزا

□

مقت الحیوه فقدکم عودوا الینا بالرضا

□

یار من بستد مرا بگذاشت فرد

□

که منم اوستاد تاج فروش

□

درگذار از کفر و ایمان و مترس

□

لشگرگاهی کشیده بر راه

□

چو دلداران مدارائی نکردی

□

که سالار گردان لشکرش بود

□

آه ترسم که رسید و شده مه زیر غبار

□

چه رسیدت که چنین کودنی و نادان

□

نور چشم از نور دلها حاصلست

□

کاندرین جا گر بماندندی مرا

□

خرد ز رای تو آموخته صلاح و صواب

□

کاتش ز دلش زبان بدر کرد

□

که شکر در دهان باید نه در دست

□

بیامد به در با یکی انجمن

□

به سومنات برد لشکر و چنین لشکر

□

کم نگردد از جبینش داغ نفرین خدا

□

مرتعش را کی پشیمان دیدیش

□

اگر بخشد به طفلان نباتی روح حیوانی

□

چون کنم من بی‌وفایی بی‌حساب

□

واصل آن دل خوشیست در تعبیر

□

روانه صدصد از هر سو جدائی

□

نه مردم نژادست کهرمنست

□

ظل یزدان ناصر ارکان دین شد

□

آه از این گل که بجز خار نداشت

□

آدم مسجود را نشناختی

□

مر سر خر را سر دندان سگ

□

چو التجا به چنین دولت جوان کردند

□

پختگی کرد و دید طالع خویش

□

سر از کاری دگر در پیش گیرد

□

ز گفتار خامت نگشت آب دشت

□

کار ویران خویش کرد آباد

□

که مرادم از کجا خواهد رسد

□

گردنت آزاد و دهانت تهی

□

حامله خورشید زاید در سواد زنگبار

□

تا شود تدبیر این معلوم زود

□

در دم شیر شد چو باد صبا

□

شکیب عاشقان را داده تاراج

□

به گردش گرفتند مردان گرد

□

هزار و صد بدهد کارش این بود هموار

□

این علفها را چرا می‌آفرید؟

□

قطره‌ای از خون دل آدمیست

□

که بگیرد در گلویت چون خسی

□

بحر گشاده دل که دهد در شاهوار

□

حاصلش باد و خوردنش باده است

□

در زندان سرای خاک بربند

□

که تخت مهی را جز از من کس است

□

کافر نعمت را شدت جزاست

□

برقی بر ایشان برزده مانده ز حیرت از دعا

□

کوکبه مهد کواکب شکست

□

بانگ بر نور زند باس تو کز سایه به کاه

□

چند پیمایی جهان ای ناصبور

□

همه را نظم داده بود درست

□

وصیت کرد با آن ماهرویان

□

زمینش روان ریگ چون توتیا

□

که مه زود رو اندر طلب معبر اوست

□

یافت بسطی مجملات معنوی

□

پیش آن مهمان غیب خویش رفت

□

آنک نازاده شناسد او کمست

□

اقرار کرد عقل که این کار کار اوست

□

وین جهان آفرید از بهرش

□

که هم با تاج و هم با تخت بودم

□

که ما دین گرفتیم ز اسفندیار

□

گوی او بر سپهر دایره وار

□

عکس درد شاه اندر وی رسید

□

هست درین قالب گردندگی

□

بهترین رکن فلک را پی استظهار است

□

می‌توانی گر مرا نانی دهی

□

بسیچد همی رزم را روی کار

□

کزان سوزنده‌تر نبود هوائی

□

از ایران بیاید یکی نامدار

□

چو گل چدند ز گلبن، همی چه ماند؟ خار

□

نیست گربه، ور بود، آن مرده است

□

به اول مستی و آخر خمار است

□

نه درون ظلمتست آب حیات

□

ز همنشینی خورشید عار میید

□

که روز سپیدش شب تیره شد

□

از آتش خانه دوران پر دود

□

بیارای گفتا به دانش زمین

□

هر دسته‌ای ازو چو بهشتست بی‌کنار

□

گفت هاتف نیست باز آمد به خویش

□

پناهش بارگاه خسروی کرد

□

ز گیر و دار جوانان و های و هوی یلان

□

کی بری تو راه‌ای خادم درین

□

نگر تا نترسید ز آویختن

□

بگفتا دشمنند این هر دو بی دوست

□

بسیچد همی رزم را روی کار

□

شاهیش بی‌اندازه و بیحد و کران باد

□

نقل ذکر است آنچه باشدشان شنید

□

گهی از گریه می در جام کردی

□

او رود فرسنگها سوی حشیش

□

ستم چویا و گیان روی در بیابان کرد

□

همی کشت گرد و همی کرد شور

□

به زاری گفتی ای سرو گلندام

□

جهانجوی زین رنج پرداخته

□

بزرگوار امیر از بزرگوار تبار

□

خطیست که دارد از سخن حظ

□

نفس را زین حکایت تلخ‌تر یافت

□

ز قدرت کاروان در کاروان باد

□

از همه در روی من خندد خوشی

□

بشد رویش اندر بیابان نهاد

□

همیشه در جهان شاه جهان باش

□

یکی تیغ زد بر سرش رزمساز

□

او را و پدر را همه ننگ از حذر آید

□

طوطیانرا خورش آن به که ز شکر گردد

□

درون سو خبث و بیرون سو جمالند

□

از سر آزار به خونش کشند

□

سپاه بیعدد و ملک بیکران دارد

□

به آوردگاهی برافگنده خوار

□

شبستان را به من کردن نو آیین

□

ز دیوان کنم هرچ آید پسند

□

قادر قادر، ولیکن بردبار بردبار

□

که روضه‌ی کرمش نکته بر جنان گیرد

□

به کوری دشمنان را کور می‌داشت

□

از دهن آتش دمد در باغ اژدر وار گل

□

یک علم ذریتیست و آدمست

□

در بزم که جرعه می‌فشانی؟

□

چو گوهر گوش بر دریا نهاده

□

به زندان و بندش فرستاد خوار

□

کفرین را بلند کرد بنا

□

بیم جانست، چه شد کز رمه کردی رم

□

به تن رنجه به دل رنجور مانده

□

بلکه دو عالم شده پیدا از این

□

مدار این فلک بی مدار بگشایند

□

برو عود و عنبر همی سوختند

□

کننده کوه را چون مرد کان کن

□

بخندید روی زمین یکسره

□

کزین ره آید فردا بدین سپه بیداد

□

مسلمانان مسلمانان خدا را

□

فشاند از طیرگی چون دانه در گل

□

جزویی خرج کند این به هزاران ابرام

□

از سر یک قطره باران در گذر

□

به گردش گرفتند مردان گرد

□

بسان مرغ در پروازش آرد

□

هرانکس که دانیم دانش پژوه

□

کز تفش خارا همی در کوه خاکستر شود

□

رتبت یکی است مریم عذرا را

□

ز نرگس لاله را سیراب می‌کرد

□

فکن این کلبه‌ی غم بر سر من

□

بخوبی آفتاب خاورستم

□

در گردن یکدگر در آریم

□

که نزدیکت نباشد آمدن خوش

□

خرامان و پویان و دل جفت‌جوی

□

دوستاران را زین نیست گذر

□

که گر شیر نوشد شود بیشه‌سوز

□

و گر شیرینی آخر شکرت کو

□

کوه قوی نهاد به یک تف شود نزار

□

دست بر سر پای در گل کی رسم

□

باری برهم زدست بیداد

□

بخور و دود و خاکستر یکی دان

□

خنک آنکسی کو نبیند به چشم

□

دولت خواجه دولت ادباست

□

تا بکوشش جمله را گرد آوریم

□

گهی تیهو بر آتش گاه دراج

□

به او آهنگ دمسازی نماید

□

زیرا دعای جان تو ورد زبان ماست

□

شه نامبردار لشکرشکن

□

به زر وعده به آهن بیم کردند

□

که بینم یکی روی آن شهریار

□

هر چشم یکی چشمه و هر مویی ماریست

□

وی داور عظیم مثال رفیع‌شان

□

بگفتا مرگ به زان زندگانی

□

کن سرخی از تپانچه‌ی ظلم غضنفر است

□

باد بر روی تو هر ساعت نثار

□

به زندان و بندش فرستاد خوار

□

گه در کف پاش دیده مالید

□

همه ساله با ترکش و تیر بود

□

نکند پیش او به جنگ درنگ

□

از بهر خانه‌ی تو نگهبان نمی‌شود

□

مران از در نه آخر کم ز خاکم

□

به غار مصر من چون نقش دیوار

□

افلاک را ز هستی خود در گمان فکند

□

کجا زو گرفتی شهنشاه پزد

□

ز آورده‌ی خوبش یادگاری

□

یکی تخت زرین و تاج سران

□

با طلعت خوب و با صورت تام

□

گر جز محبت تو بود شغل دیگرم

□

هنوز اهوان مردم شکارند

□

روبهش ضیغم هژبر ستیز

□

از سر خویش این رسولی می‌مکن

□

که ما دین گرفتیم ز اسفندیار

□

کز دمه‌ی دیده عبهر شود

□

بیاراست لشکرش را همچنین

□

نرسد در صفات او اوهام

□

کگه نبود ازین که جهان جام خودنماست

□

در حلقه‌ی دام و دد نشسته

□

در آخر ترک نام و ننگ کردند

□

نام او خورشید و ماه عالم آرا کرده‌اند

□

بیهوده چه لافی از «نظامی»

□

آن گمشده را به خاک جویان

□

که با درد او آشنا شد پزشک

□

وین مملکت راست نگیرد به کفش خم

□

نعوذ بالله از آن فتنه‌های طوفانی

□

دید بسی خسرو اگر این نکرد

□

راحت گلخن فروز در دم سرما طلب

□

لاجرم اینجا عنان برتافتم

□

از بند قفص، شود به پرواز

□

بی آنکه ز کرده پرسی‌ام باز

□

که روز سپیدش شب تیره شد

□

شیر کانجا برسد خرد بخاید چنگال

□

الله، الله، الله، الله

□

دهی گوش من بی خواب را تاب

□

صبوری چون توان سد درد بر دل

□

کیست خورشید که این زهره و یارا دارد

□

نهاده دلش تیز بر جنگ اوی

□

ره مشکوی آن دلدار برداشت

□

نگر تا نترسید ز آویختن

□

خویشتن را کند فزون انداز

□

چو تیغش جان ستاند انس و جان را جسم و جان لرزد

□

رنجیده شود کسی که سنجد

□

شام مرگ است و خاطر جهال

□

کز تف او صد جهان اینجا بسوخت

□

سپهر تخت سلیمان و تاج کسری را

□

چون مردم دیده، ز ارجمندی

□

زخم منت باز رهاند از هلاک

□

اشنوایی یابد از آواز او دو گوش کر

□

دیده حق بین کن و آنگاه بحق بنگر

□

مجنون زمانش نام کردند

□

هندوی گردنکش کیوان درین حصن حصین

□

کمان ونیزه و شمشیر و تیربار آرد

□

بیاموز بیداری از بخت خود

□

فرسود محنت استخوانم

□

برآور یا رسول الله سر از خواب

□

و اختران اندر آن میان اخگر

□

باشد تحرکش چو زمین تا ابد محال

□

به یک شه پیل برد از خصم بازی

□

نوازنده با نی کند همزبانی

□

پس مکن زینجا دوجو کم، شرم دار

□

در گوشه‌ی گوش کیمیا را

□

بهر ذره دو صد ابلیس سوده

□

وز آتش پله‌ی میزان گهر سنج

□

زیبد ای خسرو اگر سر بفرازی به فراز

□

هیچگه کند نشد پنجه و دندانش

□

تا ننهی بر دو جهان پای خویش

□

به هیچ حجله ندیده‌ست مثل تو داماد

□

به رغم حاسد ملعون در این سپنج سرا

□

همی بود تا او بیامد ز راه

□

کجا میرد چو در وی روغن افتد

□

بگو کز چیست این طوقت به گردن

□

بازگردد ز کمان تیر سوی تیرانداز

□

دشمن اعراض ازین واسطه چندان دارد

□

عیبم نکند کسی بدین درد،

□

زهر آبدار تیغ مرصع به جوهرش

□

چیست به از تو که خواهم من ز تو

□

باشد چو رفیق روح مادر

□

کار چو با جان فتد آنجاست کار

□

که در کشتی کشند از هر طرف بار

□

ای ترا جود، ملت و مذهب

□

بدین ورطه خود را تو خود میکشانی

□

نشاند و از جبین بگشاد چین را

□

فلک را طلبه‌ی خورشید از او پر زعفران باشد

□

خلاف رای تو هرکس که در گمان آورد

□

کردی به سخن درونه خالی

□

که ناگه از افق بر زد سپیدی

□

ز لطفت رست این گل از گل او

□

یکی نایب قضا، یکی قهر کردگار

□

گر توان بردن برون از طبع سیماب اضطراب

□

کشید آن سرو را چون گل در آغوش

□

رسد مقارن دستش به جوهر کانی

□

جان ببر یا نه به جان بپذیر تو

□

پس شاه را فرخ اسفندیار

□

پس گفت جوابی آتش انگیز:

□

تا طلبد داد من از پادشاه

□

دل محمود را بازی مپندار

□

چو نوبت سخن آید، ستوده گوی کلام

□

چهره ورم و جبین شکسته

□

مقرعه در دست تمثالی کشد صورت نگار

□

مظهر لطف خدا سایه‌ی پروردگار

□

باشد از سال جهان پنجه هزار

□

وگر جان نیست باری کالبد هست

□

که از روی تو بادا چشم بد دور

□

چو خواجه را بکشد باز از او سرا سازد

□

در انشای ثنای او به عجز خود شدم قائل

□

به دردم می کشی در مان چه کردی

□

کش سد آری و بلی از تو نکرد استقبال

□

هر یکی را همچو صد ثعبان کنی

□

ستوده به جان و ستوده به خوان

□

بد نام شوی میان اوباش

□

به قصد آب می‌بردید قاقم

□

چون کوه حلیم و باوقارید

□

گیرم که فلان گنج از فلانست

□

که ناری ز آشنایان کهن یاد

□

به یک فقیر تهی کیسه در میان دارد

□

همچو بادی در خزان و همچو ابری در بهار

□

روح شد منصور انا الحق می‌زند

□

سروست و مرا درخت خارست

□

مرا سلطانی ملک الم داد

□

آن به که سخن در آن وطن گردد

□

بر آسمان طراز سر دفتر آفتاب

□

زانکه همه نیش زدن داشت عمل

□

به سوی هر که تو یک بار بنگری به عتاب

□

گاه در موج است و گاهی در خروش

□

بی‌نور ماند و زشت شد آن صورت هژیر

□

گهی چون شانه مو را کرده صد شاخ

□

ز درد دوریش رنجور گشتن

□

تو احولی و دو می‌بینی از ضلال و جحود

□

گلیم مختصر فقر و گنج ویران داد

□

جهدی بکنیم، تا توانیم!

□

برهنه از رسوم اعتباری

□

چون شکر شیرین و سرسبز از نبات

□

نشکند صف بلک گردد کارزار

□

که خود در نیستی ناچار باشی

□

فلک در پا فکندی کهکشانش

□

آخر از وی غبار خواهد بود

□

سامی الرتبت سمی جد خود خیرالانام

□

در این حرفت که می بینی تمام

□

بود محض تهمت بود عین بهتان

□

کی پسر، کشتی به زخم دره‌ای

□

تو دایم سوی نام نیکو گرایی

□

ز من نگشایدش یک عقده بی عقد

□

تو خواهی لطف میکن خواه بیداد

□

شمس تبریزی تو را همصحبت مردان کند

□

جز آنها کت من آوردم به بازار

□

سوخته شد عقل به پروانگی

□

ز درد بی کسی جان بر لب آید

□

اهل معنی مرد اسرار من‌اند

□

هر روش را آسمانی دیگرست

□

از هر قلمی برون نیاید

□

یا نکنم هم تو بگو چون کنم

□

آب حیوانی ز خونی می‌مزید

□

با صد هزار گنج دعا کرده‌ام روان

□

که بکشائی اگر صندوق را سر

□

جهان از گنج آسایش جنان شد

□

مردم آزاده باید عشق را

□

آهنگ این شجر کن گر سرت پر بطر نیست

□

سوی هندوستان کرده رخ خویش

□

ز رحل مصحفم ده سد راهی

□

که از هر آب آذر می‌توان کرد

□

سرو خرامنده را ساز چمان در چمن

□

نگه کردنی سست و کژ دیدنی

□

دو چشمش بسکه کردی روشنایی

□

بعد از آن در چشم کش کحل نبود

□

تا تو دیوی تیغ او برنده است

□

که از داد باشد روان تو شاد

□

نوا آموز مرغان معانی

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

نرم کند مشت او مهره‌ی پشت کمان

□

نخواهد به دیوانگی بر گوا

□

و ز دل و جان گرد کدورت زدای

□

بعد آن آتش بگردد حال او

□

وز دوستی جنگ سپر داری بالین

□

که تیره شد آن فر شاهنشهی

□

دبستان عطارد داد جایش

□

بنشین منتظر دمی که کنون وقت خوان شود

□

صد چشم بر عدالت نوشیروان رسید

□

کشیده رده پیش هیتال شاه

□

بسا کید چو شمعش گریه برخویش

□

ره دهندت در بقا در پیشگاه

□

تا نگردم در فضیحت روی‌زرد

□

نه داد و نه خشم و نه تخت و کلاه

□

گرت باید ز اسفل شد ، به اعلا

□

آن جا مردی ز صد نترسد

□

گر کند حملش بر اطراف زمین لنگر گران

□

به هر دانشی راه جسته بسی

□

دلی بودش بسان غنچه پاره

□

باز می‌گوییم مشتی غم ازو

□

که هر یک چه بازار و کاچار دارد

□

همه ساله بودی پر از آبروی

□

بت نامهربان شوخ دل آزار

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

کوهه گاو زمین را خسته از نوک سنان

□

که این گفته رمزی بود درنهان

□

یاد کرد از سگ و شبانه و گرگ

□

لاجرم زان می‌خورم تنها جگر

□

که برو جف القلم کم کن وفا

□

که تا چرخ باشد تو بادی به جای

□

که فنا گردد بدین هر دو هلاک

□

خود مذاق می چه داند آنک مرد عاقلست

□

چمنده سرو سمن چهره و سهی بالا

□

خورش کرد بر پرورش برشتاب

□

سوی مینوش می‌نماید راه

□

می‌ندانم تا مکافاتش کنند

□

جز آنکه نیست هیچ درو ایمان

□

بدین چار گیرد سپهر از تو یاد

□

در کف شاهم نگر گر بنده‌ای

□

مخسب گنج زرست این سخن اگر زر نیست

□

غرق تنعمند درین تیره خاکدان

□

همچنان می‌گشت با غم بی‌جنان

□

بر تو بستم ز بیم تاراجش

□

اندر بهشت رفته و دیدارم آرزوست

□

صبر باید صبر مفتاح الصله

□

تو جدا افتی ز سگ، سگ از تو هم

□

در حق قارون که قهرش کرد و نسف

□

کافران را گفت حق ضرب الرقاب

□

ای غبار راه تمکین تو بر غبرا ثقیل

□

تن فرو دادند فارغ از طلب

□

همان گردش انجم و آسمان

□

رقصی چنین میانه میدانم آرزوست

□

گرت چه بسیار مال و دست گزار است

□

جان تو بشتافت عضوت شد پدید

□

زین تعجب خلق در افسانه شد

□

که از تصرف او عقل گول و نابیناست

□

که داشتم ز سردرد تا سحر فریاد

□

صرف کردم لیالی و ایام

□

نماند در اندیشه دیگر جهات

□

و لهت فیک و شوشت فکرتی و نها

□

من به فقر و عافیت دادم رضا

□

صد هزاران خون حلال اینجا بود

□

چون توکل کردن اصحاب نرد

□

هیچ کوشنده بی‌جرایت نیست

□

در حرم گرچه مجوز نبود صید از حاج

□

آینه کن جان جلال او ببین

□

برآورد از این آب گردنده گرد

□

سخن با گوش و هوشی گو که او هم جاودان باشد

□

ای شب و روز تماشاگه تو لشکرگاه

□

بشنود زین برنگیرد حصه او

□

تو شوی پست او سخن عالی کند

□

که این تشریف آویزش مرا منصوروار آمد

□

هست در حال عطای او مساوی کوه و کاه

□

درفزودم نان خورش، منت بدار

□

دماغی پرآتش دهانی پرآب

□

بدان تا نداند کسش ز انجمن

□

با تو نتوان گفت آن دم عذر خود

□

با که بتوان گفت آخر درد این

□

تا چو عقل کل تو باطن‌بین شوی

□

چو جان پیش دل بر نگارندشان

□

ملک جهان خرم است خلق جهان شادمان

□

در گداز و سوز دل پر اشتیاق

□

هم آرایش ایزدی راستست

□

پدر را بدو مهر افزون ز کین

□

بر روی می نقاب کند دیبا

□

زهر هم باید، همه تریاک نیست

□

که نیابد حد آن را هیچ طرف

□

نوان پیش روشن جهاندارشان

□

پوستین می‌کشد آن روز به زیر کپنک

□

ورنه بنشین دست ازین کوتاه کن

□

بدان تا کند شکر نعمت بسی

□

زمانه ربودش چو بیجاده کاه

□

ما عدوی عقل و عهد روشنیم

□

خاطر شه از پی انباز رفت

□

که ازو گریان شدند آن دیگران

□

ره سود بنمود و خود مایه خورد

□

به جنب او زر مهر است کم ز سیم بها

□

سه دختر چنان چون فریدون بجست

□

یهودی و نصرانی و پهلوی

□

که بر گوی تا از که دیدی ستم

□

هر که را فضل باشد و احسان

□

که جای بزرگی و جای بهاست

□

دار را دلدار می‌انگاشتند

□

که رایش ز کردار بد دور بود

□

افزون بر آن ز دست جواهر فشان کند

□

زبون داشتن مردم خویش را

□

به خورشید روشن به چرخ بلند

□

همه رستنی زیر خویش آورید

□

که آن خیالی می‌نماید نیست جسم

□

همی داشت روز بد خویش راز

□

در درون صد زندگی آید خلف

□

یکی پندت را من بیاید شنود

□

دعوی وزن ولی پیش خرد کرد انکار

□

بیامد به نزدیک توران خدای

□

کسی را ز فرمان او فرمشی

□

ز بانگ تبیره همی برگذشت

□

با تن خویش کرد جنگ و عتاب

□

برون آمد از پیش سالار نو

□

که برآید جان پاکت از نماز

□

بخواهد ربودن چو بنمود چهر

□

نقش نگین حکم تو چون سکه‌ی جدید

□

سخنها همه پاک بنهاد پیش

□

بر آن تیره دل بارش تیر کرد

□

نگونسار شد خنجر از مشت او

□

طعن اوت اندر کف طاعون نهد

□

نگر تا بیاری سر اندر نهفت

□

که ازو پرورد اول جسم و جانش

□

مباد آز و گردن‌کشی دین من

□

انبیا را ز آب کوثر تر نخواهد گشت کام

□

جهان روشن از نامور بخت تست

□

غروریش داد از سر افراختن

□

شوم گرم و باشد زبان سپاه

□

از کلک او شمشیر شمشیرزن

□

ز پیکر تنش همچو پیرایه بود

□

می‌گریزد نکته‌ها از دل چو دزد

□

شوم غرقه دارم دو یار وفی

□

در لعب کوه را کند آویزه‌ی لعاب

□

به شیروی شیراوژن و خود براند

□

سخن چون توان در چنین حال گفت

□

به رای و به فرمان او زنده‌اند

□

کوزه پیدا باده در وی بس نهان

□

چو ما مانده‌ایم ای شه رادمرد

□

این خیال‌اندیشگان را تا یقین

□

فروزنده شد دولت شهریار

□

وزارت را کند تاج سر سلطانی و خانی

□

ز تخت بلندت کشد زیر پای

□

مگر لشگری را درارم ز پای

□

یکایک خبر شد سوی شهریار

□

مر ابر بهاری را مر باد خزان را

□

مر آن چهر دارد منوچهر نام

□

آن حسد که گردن ابلیس زد

□

خروشید و بارید خون بر کنار

□

گر یک احسان تو یابد بر خلایق انقسام

□

چو ما دید بسیار و بیند زمین

□

بزرگم کن آخر بزرگیت هست

□

بهی زان فزاید که تو خواستی

□

کی جمادی را از آنها نفی کرد

□

بسازید و آمد دلی پرامید

□

ملک بر رسته چنین باشد شریف

□

برفتند آن ماندگان زان سپس

□

که او عقیم نما جادوئیست تفرقه‌زا

□

نی نشانی از می و ساقی و می‌دان دیده‌اند

□

به تیری دگر جان ازو باز کرد

□

کزو بد دل شهریاران به درد

□

این زمان کودک همه دلدار شد

□

ناله‌ی زار ز درد دل دروا شنوند

□

که در افکندی به مکر اینجا دوی

□

به پیش سپاه آمد از قلب تفت

□

همان مه است ولی ماه مشتبه به شهابی

□

تن و جان را که بهم بی‌خبر آمیخته‌اند

□

به کار مصاف اندر آمد درست

□

همه مست خفته فزون از هزار

□

این اعوذ و این فغان ناجایزست

□

سر دیو برد آری ز فرشته شر نیاید

□

بی‌معانی چاشنی ندهد صور

□

پراگند بر تنش کافور ناب

□

فروغ بخش شد این کهنه توده‌ی اغبر

□

بر سبوی قلندر اندازد

□

نهد بر دل دیگر از درد داغ

□

چو آمختی از پاک پروردگار

□

که شه را شعر گوید تا مگر چیزیش فرماید

□

بر تن و جان من او افزود و بس

□

آبگیری را نسازم من سکن

□

یکی از بره تیر بیرون کشید

□

جبال گرد و بیابان نورد و بحر سپر

□

چون سزد کز پی درمان شدنم نگذارند

□

محمد خود از مهد بیرون پرید

□

بجای آورم با شما ناگزیر

□

عرضه دارد می‌کند در دل غریو

□

دهر نوکیسه‌ی کهن بازار

□

وحی دل گویند آن را صوفیان

□

بماند بزرگی و تابندگی

□

رعشه در جسم انس و جان باشد

□

صد کاروان درد معین درآورم

□

سپر بر کتف دوخت چون پر مور

□

نتازی بدان کو شکار تو نیست

□

کجا یقین بود آنجا به کار نیست گمان

□

غم دل با سپاه می‌گوید

□

فر و نور و علم و صبرم را نسوخت

□

چو خواهی که یابی بداد آفرین

□

در جهادش داده میراث از امیرالممنین

□

از فر عید گه می و گه شکر افسرش

□

شده کید یکباره هندوی او

□

ز بدها خروشیدن اندر گرفت

□

بر تو افتد سخت مجروحت کند

□

باز هم در حرم هبل منهید

□

بینی هر دم پاسخ کردار تو

□

کلاه و کمر بستن و تخت را

□

هزار مرتبه بر آفتاب رجحان است

□

تو آشیان باز سپیدی در این دیار

□

ترک کن بهر سلیمان نبی

□

خورش بایدش هر شبی پنج گاو

□

ازیرا کز سبوی سر که جز سرکه نیاغارد

□

نیم شب مشعل به مشعر نور غفران دیده‌اند

□

ورنه خواب اندر ندیدی کس صور

□

که هم دوست بودند و هم رای‌زن

□

که از سرعت به دهر امسال بیش از پار می‌آید

□

باز را چشم بر ندوخته‌اند

□

دانه هم از دور راهش می‌زند

□

چو جایی سخن راند از پادشا

□

نیش را ناگاه بر لیلی زنی

□

نتوانید که اشکال قدر بگشایید

□

نیست گربه یا که نقش گربه است

□

ز راه خرد سر نباید کشید

□

به بلبلان گلستان منقبت چه نعم

□

خصم از غلامی آمده دجال اعورش

□

من همی‌نوشم به دل خوشتر ز جان

□

ستایش نیابی نه خرم بهشت

□

گفتا: یکی عمان بستاند یکی عدن

□

قطب سماک نیزه، بدر ستاره لشکر

□

گاه ریش خام خود بر می‌کنی

□

نیارم گذشتن ز پیمان اوی

□

شود آب از هراس روبه او زهره قصور

□

به جرم مه ندهد اجتماع مهر محاق

□

حلقه کرد اهل بخارا گرد اوی

□

که وی خواست رفتن همی ناگزیر

□

دید آن را بس علامتهاست نیک

□

با من کرم به نسبت اصل و تبار کرد

□

ای ستوران رمیده از ادب

□

یکی شاه را رای فرخ نهم

□

عز مشارکت احدی را به این خطاب

□

هشت گوش سر آن بر بط کر بگشایید

□

تا نه هستی و نه خود ماند ترا

□

مگر پوشش از ماهی و استخوان

□

بی درو روزن یکی حصار کند؟

□

کانچه دزدیدم همان خواهم فشاند

□

ورنه عقل من ز دامش می‌گریخت

□

وگر آسمان اندر آرد به زیر

□

که لال است در شکر نعمت گذاری

□

آسمان را توان نخواهد داد

□

شرح او کی کار بوسینا بود

□

بران برمنش شهریار زمین

□

خواه روغن بوی کن خواهی تو گل

□

ظلمات ثلاث را انوار

□

هم‌چو حال سر عشق عاشقان

□

هشیواری و مرزبانی کنی

□

دور هیهات کزین ورطه‌ام آرد به کنار

□

فلک چون زمین خفته ارکان نماید

□

از همه خلق جهان افزونترست

□

بدو تازه شد مهرگان و سده

□

این چه سودایی است این سودا خوش است

□

دارد ده و دو برجت گردان به آسمان بر

□

اصل جرم و آفت و داغم توی

□

ز پوشیدنی هم ز گستردنی

□

بی دست و پا فتد بره از روی اضطرار

□

آینه‌ی آسمان نور فزای از بخار

□

که هماره خلق را خواهد بلا

□

که آگنده گردد بر و یالشان

□

ما سواک للعقول مرتجی

□

یرقان برده و کحل بصر آمیخته‌اند

□

قوم فرعون‌اند اجل چون آب نیل

□

ز دین‌دار بیدار وز مرد کیش

□

ز انحنا شده جیبم مصاحب دامان

□

آسمان را افسر از خورشید انور ساختند

□

چونک معشوق آمد آن عاشق برفت

□

که بر هر سری شهریاری سرست

□

در تو ایزد نافریند آنچه در کس نافرید

□

یا دست همت آمده صورتگر سخاش

□

نور عقلست ای پسر جان را غذی

□

ز دهلیز پرده بر شاه گرد

□

دهند دست معیت به یکدیگر اضداد

□

هم شجر اخضر است هم ید بیضا و نار

□

قند می‌خوردید و در وی درج زهر

□

بیاورد فرهنگ جویان برش

□

به ز چله وز سه روزه‌ی صد فقیر

□

اولین تثلیث مشک و عود و بان افشانده‌اند

□

می‌رساند شعله‌ها او تا اثیر

□

که بردارش از خاک و نزد من آر

□

هر درودی که سروش از فلک آورد فرود

□

خط بیزاری آسایش و خور بازدهید

□

مست شد در کار او عقل و نظر

□

که آورده بود او ز پیش پدر

□

به کار برده به کف کرده‌ای حلال و حرام

□

ز آن صدف ملک ازو چنین گهر آورد

□

خویشتن افکند اندر سنگلاخ

□

نپردازد از بن به رزم و به سور

□

چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی

□

باری نبینی این گهر بی‌بهای خاک

□

وان زمان معبود تو غایب بود

□

سپهبد ز نخچیرگه گشت باز

□

هر چه خواهد گو بکن محبوب ماست

□

ندانم کی رقوم آموز خواهم شد به دیوانش

□

وانگهان الحمد خوان چالاک شو

□

گهی رزم گفتی گهی بزم و سور

□

فردا سوی ایزد گرامی آن است

□

آمد سنان خسرو، بنوشت حرز حالش

□

زر بده سرمه ستان بهر نظر

□

جهان زیر پای اندر آید ترا

□

آن یکی آهن‌ربا وین که‌ربا

□

بر سر شروان شه موسی بنان افشانده‌اند

□

تخت افکندن بود در شوره خاک

□

درخت بزرگی به بر داردش

□

بر شیر تیغ او به دو پاره کند میان

□

مردی کن و چو طفل برون جه ز چنبرش

□

یکدمی آن را طلب گر زان دمی

□

بداندیش را جان پراگنده باد

□

یا مرا شیری بخوردی در چرا

□

گل گونه صبح را شفق آسا برافکند

□

چشم مست خویشتن را چون کند

□

جهان‌آفرین را فراوان بخواند

□

چو عباسی نشوئی طیلسانت

□

بانگ ابا ز نسبت آبا برآورم

□

ای ز هست ما هماره هستی‌ات

□

نه زن داشت این دلو و چندین رسن

□

مرد آن باشد که بیرون از شکست

□

تا هم به دلو چرخ کشد آب اخترش

□

یا نجوم و علم طب و فلسفه

□

ز شادی دل رای‌زن بردمید

□

بر دوستی و خدمت فراوان

□

میخ نعل مرکبان شاه کشور ساختند

□

در حشم تاثیر آن محکم بود

□

که پاسخ به آواز فرخ نهید

□

روی ننهادست بر پور چو جان

□

که به جوزای ازهر اندازد

□

زانک افتادست در قعده‌ی رضا

□

به زندان تو بند ساید همی

□

سوی من، باری، می ناخوش و خوار آید

□

کز علف قوت روان خواهم گزید

□

پس ضیا از نور افزون دان به جاه

□

منقش دلت را بیاراستیم

□

گرچه از ما شد نهان وجه صواب

□

که در او آتش و زهر آبخور ما بینند

□

فحم باشد مانده از اخگر بتفت

□

بود در جهان نام او یادگار

□

گفتا: چو روزگاری بهاری بود خزان؟

□

کوه گران که سیر بود روز محشرش

□

تا بر آرم از ملایک پر و سر

□

زمینش هم از نی فروبرده پی

□

وقت مسکین گشتن تست وفنا

□

زهره ز شیر شرزه به هیجا برافکند

□

تا تواند کشتی از فجار رست

□

بیارای و آغاز کن دفتری

□

تو چند خواهی اندر سفر چنین آسود؟

□

صید نسرین کرده‌ای نهمار

□

بلمه از خانه خودش کی داند آن

□

چو خواهش فزایم ببخشی بمن

□

برد بیند کی شود او مات رنج

□

سیم و زر از ساغر و مدام برآمد

□

نقل کردن تخت را امکان نبود

□

همه گشت آراسته کشورش

□

هست از مه درفش و ز چتر سیاه تو

□

پس طواف کعبه‌ی تن فرض فرمان دیده‌اند

□

تا به نور آن ز ظلمت می‌رهند

□

خداوند پاکی و نیکی فزای

□

تا به لعلی سنگ تو انور شود

□

اما سفندیار مرا تهمتن نیند

□

روی سوی آن شه محسن نهاد

□

به تاریک اندر شوم با سپاه

□

این همه بوی و مزه‌ی بسیار با خاک آشنا

□

کاشکال و حال چرخ چنین ناصواب شد

□

کاسمانی شاه داری در زمان

□

جز از تو پسندیده و روزبه

□

چارق اینجا جز پی روپوش نیست

□

ز جودش جهان مست احسان نماید

□

پیر باید پیر باید پیشوا

□

نگارید و ز جای برگشت زود

□

شب، شنودم که باشد آبستن

□

عید است و نورهان شده ملک سکندرش

□

می‌کشمتان تا بهشت جاودان

□

ز پرسش سوی دانش و چاره شد

□

که نیارد دم زدن دم آفرین

□

به عشقت در جهان افسانه گشتم

□

سرنگون گشت و ساجد آن زمان

□

بکوشد که چهره بپوشد به زر

□

مرو را کسی جز خرد کی خرد؟

□

نهانم چه دارد چو بد دختری؟

□

درخور سوراخ دانایی گرفت

□

جهانجوی روشن‌دل و شادکام

□

تخته تخته گشته در دریای وهم

□

دلت را عشق پیرامن بگیرد

□

طفلکان خلق را سر می‌ربود

□

همی آفرین خواند بر دادگر

□

بر ذلت خود خصم همی‌موید، گو موی

□

در حبس تنم را بشار کرده

□

نه زیاداتست و باب سلسله

□

به هر آتشی عود سوزان بدی

□

وقت دارد کار و خواب و خورد ما

□

عاجز آمد که دستیار نداشت

□

گر نبودی غیرت و رشک خدا

□

پر از غم شد و تیره گشتش روان

□

گل را بهشت باغ همایون است

□

دل در سخنان ناروان بندم

□

غالب آید بر قمر در روشنی

□

ز گفت خردمند برتر چه چیز

□

وانکه میبایست بارش برد، کیست

□

زهی ضمیر منیر تو مهبط الهام

□

بی دو چشم یار کاری می‌کند

□

دل مرد برنا شد از رنج پیر

□

به مردمی که چنو آفریده نیست اله

□

شاه دریا نوال کوه وقار

□

کی ببینی حالت صدتوی را

□

که این غرم باری چرا شد دوان

□

بچشم بی طمعت، کوه پر کاهی نیست

□

جوابم جز احسنت و جز خه نبود

□

چشم بندی ترا رسوا کند

□

بران خستگان هیچ ننمود چهر

□

نه شاگردی نه استادی نه استاد

□

خمارین نرگسش بیمار گشته

□

آنچ عادت داشت بیمار آنش ده

□

همان نشنود نام و آواز تو

□

نکته‌ی دیگری درین کار است

□

با زخم هیبت تو چه سندان چه پرنیان

□

نباشد بران تخت کس را کلاه

□

نه در نامه‌ی خسروان دیده‌ام

□

این دو حالست همسر و یکسان

□

دشوار سخن شده‌ست آسانم

□

هست حق را بی گمانی مهر تو

□

به نزدیک شاپور شاه اردشیر

□

اگر که دست مجازات، میزدش تبری

□

مرا محراب جان ابروی او بس

□

سنان‌دار نیزه درخت منست

□

به نام خداوند بی‌یار و جفت

□

دگر شاد و جویای خواب است و یا خور

□

که بی‌گمان همه فرمانبران یزدانند

□

کرد مظلومت دعا در محنتی

□

بیارند سالار آن بوم را

□

نهان با من، هزاران قصه میگفت

□

خلل کرده است پنداری دماغش

□

زهر گونه با او سخنها براند

□

بدانجا نیایی تو خرم بهشت

□

ز علم و ادب چیست کان تو ندانی

□

چرا باید که در هجرت بمیرد

□

آن دلی باشد که کم ز اشکم بود

□

چکاچاک برخاست و باران تیر

□

که پیش باد قضا خاک رهگذاری نیست

□

یا توق خواه شیره بنه چرغتو بیار

□

ز گیتی برآید خروش و خله

□

که نه در خور خوابگاه تو بود

□

همچو درخت ز قوم رسته ز پولاد

□

به دورانش جهان را شادمانی

□

مانع عقلست و خصم جان و کیش

□

بدید آن گشاد و بر آن جوان

□

که شود از عطسه‌ای ویرانه‌ای

□

گفت حالی بکن به شعر شتاب

□

یکی شارستان یافتم استوار

□

همی داشت از هرکس اندر نهفت

□

عطار هزار نوحه‌گر داشت

□

جز صبر و جز قناعت دستور و رهنمای

□

سرد گردد عشقش از کالای خویش

□

پدیدار شد کژی و کاستی

□

چه فرق، ار نو گلی پاکیزه، خودروست

□

جان تو باد عالی مرقب

□

ز لشکر گزین کرد گردان نیو

□

شد از جوشن کشتگان آهنین

□

وز آفتاب گفت که زاید زر

□

ز مشک و لل یک آستین و یک دامن

□

در میان مستراحی پر چمین

□

دو انباز دیدیمشان نیک‌ساز

□

بزرگی خردسالان را نشاید

□

خدایا چاره‌ی کارم تو دانی

□

ددی را بران چاره بیچاره کرد

□

شگفتی چه پیش آید ای نیک‌بخت

□

من دم گرگ شبان خواهم زد

□

کسیکه همچو تو مخدوم و مقتدی دارد

□

این بستش کع ذلیل او بود

□

ز لشکر نبود اندران مرز جای

□

شب لحافش سایه و روز آفتاب

□

بودم آتش کنون از آن شررم

□

ز ببر بیان داشت پوشش برش

□

جز از بندگی کردنت رای نیست

□

ویشان به مثل کعبه‌ی رکن‌اند و صفااند

□

در چرخ همی من عجب بمانم

□

چون سوی معشوق جان جان روان

□

به زفتی سر سرفرازان بود

□

سگان، به بدسری روزگار معتادند

□

به آه صبحگاهم رحمت آور

□

همه سرفرازان شدند انجمن

□

دلاور جوان پسندیده را

□

تا بنگری صبوری و سنگ و وقار او

□

بر او از هر دری تقریر کردن

□

بی ز تاویل محالی کم شنو

□

داده به وقت نوا نقد دو عالم عطا

□

گشت یکساعت برای موزه‌ای

□

یکایک قصه‌ی من برشماری

□

بماندی توانای اندر نهان

□

عزلت به درم کوفت که فقر آمد دریاب

□

جز صورت علمی نبود جان تو را فر

□

بپذیر پند اگر ز در پندی

□

نیست غافل نیست غایب ای سقیم

□

دل را ز پنج نوش سلامت کنی دوا

□

جان فدای آنکه درد او یکی است

□

چو سایبان من از پرده‌ی سحاب کنند

□

هم اندر زمان زال را داد بار

□

کاین پرده هم نشیمن و هم نیستان اوست

□

گهی مانده ز آوردن کرگدن

□

جز آن نباشد بر من که از خدای قضاست

□

از شما کینه کشم لیکن به صبر

□

غر زنان برزنند و غرچگان روستا

□

شکار آسوده است و طائر آزاد

□

پیچان به جان چو مار گزیده

□

برفتند گردان کابلستان

□

چو لاله باری اول ز پوست بیرون آ

□

وین دبیرستان علم است از حساب

□

روی نیاز جز به سوی آسمان نداشت

□

صد گره زیر زبانم بسته‌اند

□

مدعیان را درید قافیه‌ی من قفا

□

گل شنیدستی که شد خار و خلید

□

مبادا دشمنش را زورمندی

□

جهان شد سراسر پر از گفت‌وگوی

□

سرشکی چون دم عیسی مصفی

□

ای سر فضل و مایه‌ی احسان

□

گلاب از چهره‌ی گلناز میریخت

□

هر دو آدم را معین و ساجدی

□

ترسم از آب دیدگان برخاست

□

نه شهر، وادی و صحرا بود مرا شایان

□

ای نحس بی‌سعادت و ای خوف بی‌رجا

□

بسی خوب گفتار با او براند

□

وز سرشک آب خوری خواهم داشت

□

چون دشمن تو با تو در این بند و حصار است؟

□

خواجه رئیس سید ابوالفتح بی‌عدیل

□

چونک با او ضد شدی گردد چو مار

□

خاکی شده جرعه‌ی سران را

□

از تو بیگانه است، پس خویشی کجاست

□

چنین که باد صبا می‌دود به استقبال

□

فرو کرد گرز گران را به زین

□

هر چه طوبی به نوبر افشانده است

□

گر دمی برهد ازین زندان که هست

□

یکایک زخم هجران برشمارم

□

کم ستیز اینجا بدان کاللج شوم

□

کمتر ز زحل سنان ندیده است

□

چه فرق گر بنظر، زشت یا که زیبائیم

□

فلک سریر و ملک خلق و آفتاب احسان

□

شدند آن دلیران ترکان ستوه

□

صبح نکردی عمود، مه نتنیدی طناب

□

آسمان و زمین غفور شکور؟

□

بنمود خطاب و خشم شه خوارم

□

آن کشنده می‌کشد من چون کنم

□

می بنالید که من خون دل خاقانم

□

برو، هشیار کن نو رستگان را

□

فتاده کشتی از ساحل به گرداب

□

سمن پیکر و سرو بالا بدند

□

گر بی‌چراغ عقل روی راه انبیا

□

پالهنگ هر یکی پیچیده بر کوه گران

□

مدام زهره و برجیس تا کنند قران

□

گشت چندین مشک پر بی اضطراب

□

مهر بر سیم و نقش بر حجر است

□

لیک باز از غم هستی نرهید

□

گهی چو پوست، ترنجیده دل ز آتش حر

□

یکی گرزه‌ی گاو پیکر بدست

□

کاین دو سگ زیر و باز بر زبر است

□

جز کز خری و جهل چنین فتنه چرائید؟

□

نه چو من نظم را سخن دانیست

□

که تو بی من نقش گرمابه بدی

□

از جهان بر چون منی تا کی رود چندین جفا

□

اگر چه نام و نشانیش نیست، ناموریست

□

آری یکی است بولهب و بوترابشان

□

بران درد پیچید و شد بدگمان

□

عدل از پی نجات تو رهبر نکوتر است

□

جهان خسرو و سیرتش خسروانی

□

طربگاه جز هفت طارم ندارم

□

گلشکر نگوارد آن بیچاره را

□

بوی ز عنبر گرفت رنگ ز کافور ناب

□

خلقت و تقدیر، با هم کرده‌اند

□

هر سو دو اختر در قران جفتی چو جوزا داشته

□

غم گنج هرگز نباید کشید

□

صرصر شده ساق ضمیران را

□

با فصل زمهریر معادا شد

□

عادل‌تر از اسکندری، کو خون دارا ریخته

□

میوه‌ها هر یک بود نوعی دگر

□

تا نفخ صور صور دوم در دهان ماست

□

اگر تو تیره‌دل، از من سپیدتر بودی

□

کش هر نفسی خزان ببینم

□

همانا که بودند جنگی سوار

□

به صد خزینه تبذل به دانگی استقصا

□

ای به هوای تو جهان مرتهن

□

هست لسان الحمل صورت سوهان او

□

کی بود از لطف و از انعام دور

□

به آفتاب هویت به چارم اسطرلاب

□

همره طاوس، چمیدن گرفت

□

در طویله‌ی شیر مردان قیمتی‌تر گوهرم

□

پر اندیشه دل پر ز گفتار لب

□

مصری او چون عرابی تیز منطق در سخا

□

جوی آب و باغ و ناژ و عرعر است

□

کلاه گوشه‌ی همت به چرخ دوارم

□

بر نمد آن را نزد بر گرد زد

□

بهار خاص مرا شعر سید الشعرا

□

ما هنر اندوخته‌ایم و تو عار

□

ذم اهلیت اخوان چکنم؟

□

مکن گفت ازین گونه از شاه یاد

□

ز زرین سپر سایبان ساختش

□

از درخت عشق برخوردار شد

□

سرکه نماید آن سخن گوز کند او

□

که ز باد کژ نیابد او حذر

□

پر از غوغا زمین و آسمان چیست؟

□

دگرم حاجت بال و پر نیست

□

بر حصن جان دشمنش، غضبان نو پرداخته

□

برآمد ابا ناله‌ی کره‌نای

□

خادم نر و ماده یک محله،

□

از خداوند سوی خلق جهان جمله مشارند

□

چون تندر اندر مرغزار جانی به هرجا ریخته

□

همی نان فراز آرم از چند روی

□

به هم جفت آن دو گلرخسار را دید

□

که وقت حاصل باغ، از چه رو ندادی بر

□

هم به باغ ملک آبا دیده‌ام

□

که گوید که او را روان آرمید

□

آگاهی یافت، هم در آن روز،

□

پیل از آن شیر که کشتی به لب رود بیاه

□

سنگ بر آبگینه زن، دیو دلی کن ای پری

□

نیا را یکی نو ستایش گرفت

□

که جستی گم شده سرمایه‌ی خویش

□

اندرین بحر، نه کشتی، نه کرو است

□

کاخر خدای جانت به از کدخدای نان

□

بگوید سخن مردم عیب جوی

□

به خدمت همچو طاووسان خرامان

□

همه تدبیر مرد غدار است

□

شهسواران را جولان به خراسان یابم

□

همیشه دلی شاد دارم بدوی

□

سر بر سر من نسوده هرگز

□

لیک با اینهمه، خود ناپیداست

□

شوریده ومسلسل و تازان ز هر عظام

□

که هم پهلوانست و هم شاه دوست

□

عشق است گناه من، دگر هیچ

□

دل عطار در خون جگر شد

□

نور جبهه شور عوا برنتابد بیش از این

□

اگر دیدن آفتابت هواست

□

بداد آن‌سان که می‌دانی! جوابش

□

بمانند تو، در گردون پریدن

□

زرد روئی نز نهیب سر نشان آورده‌ام

□

سپهبد به گفتار من بنگرد

□

وافکند بساط میهمانی

□

عدل نهان گشته و فاش اضطراب

□

تا چه خواهد کرد یارب یارب شب‌های من

□

سر خامه را کرد پیکان تیر

□

شوی سرور حکمت‌اندیشگان»

□

همچو ما، یک عمر طراری کنی

□

چون نی و عود سر انگشت بخائید همه

□

مده رنج و گنج و درم را به باد

□

کشد شکل تو با یوسف هم آغوش

□

پس چگونه ره بیان خواهیم کرد

□

که از سبحه‌ی پارسا می‌گریزم

□

برو بسته شد راه جنگ سوار

□

سمن در جیب و گل در آستین کرد

□

نه انجام است این ره را، نه آغاز

□

زرادخانه یافته‌ی دوکدان مخواه

□

غریوان و مانده ز رستم شگفت

□

برای همچو یوسف نیک‌بختی

□

خاک خراسان مثال و قانون شد

□

سیمرغ نیم‌روز و سلیمان صبح‌گاه

□

بر شاه شد تاب داده سنان

□

برد مهر پدر فرزندی ما

□

بسی دریده قباهای پرنیانی را

□

هر نو آمد کز مشیمه چار ارکان آمده

□

شگفتی بماند اندرو شهریار

□

مصیقل کن رخ آیینه‌ی خویش!

□

مرا به مدحت او پایگاه داد زبان

□

من عصا و شبان نمی‌یابم

□

دران جای تاریک لختی بجست

□

شد طبع بر این مراد، فیروز

□

سرگشته دیده‌اید که او را نه سر، نه پاست

□

چون ناف زمین میان کعبه

□

بیامد به نزدیک سام سوار

□

زبان سرزنش بگشاد بر خویش

□

علی بود بی‌شک معین محمد

□

از تو جمال همت و از چاکر آینه

□

فرود آی ایدر به فرمان ما

□

اندکی درد به از طاعت بسیار مرا

□

جهان را گه بلندی، گاه پستی است

□

کرده‌ی مختار بین در حق فرزند عم

□

خرامان بیامد بر شهریار

□

سروش غیب کرد امیدوارم

□

بیخودی آمد ز خود او نیست شد عطار نیست

□

بر کرسی دماغش سلطان تازه بینی

□

به چشم اندر آرد ز شرم آب گرم

□

یک تن پی عذرخواهی من؟

□

تن بمرد و در غم پیراهنیم

□

تا ز آن گهر زمین علم کاویان شده

□

از آن لشکر گشن بد جای خشم

□

بدان پوشید آن پاکیزه تن را

□

نرم چون باد و یا سخت چو خاک و حجر است

□

به جان آن نیمه بخریدم هم از عیسی به ارزانی

□

به جان خواستند آنگهی زینهار

□

می‌سوخت مگر بر آتش‌اش پای

□

که زمانه عرصه بر وی تنگ

□

زانکه مفلوج است و صفرا از رخان انگیخته

□

نگه کرد مهراب را پورسام

□

زد بانگ سران عامری را

□

بدین تازه‌رویی بدین خوشزبانی

□

در یرقان شده است رز همچو ترنج‌زا صفری

□

ابر آفرینها فزایش گرفت

□

که داده سر برای سجده دادن

□

جمله بیندند ز اندیشه چشم

□

خنجر و خون سپاه آینه و بحر چین

□

گه شورش و رستخیز منست

□

به مسندگاه عز و جاه می‌رفت

□

که عقل از بهر این دادت خداوند

□

سنقر به هندستان شده، طوطی به بلغار آمده

□

ببردند نزدیک سام سوار

□

ستون بارگاه پادشاهی‌ست

□

بحکم کس نمیگردیم محکوم

□

وز درد زادن هر دمی در ناله‌ی زار آمده

□

چو سیمین زره بر گل ارغوان

□

کند از گل آنگه مرمت‌گری

□

شوم از عشق آتش‌افشانی

□

کی در ورق بقات جویم

□

همان غرم دشتی مرا خویش نیست

□

به قدر حاجت خود ز آن ذخیره

□

گوهری دهر و شما را خرید

□

فوق الصفه ز اکرام او دین مجد والا داشته

□

لقبشان چنین بود بسیار سال

□

روان تفتیش حال پیرهن کرد

□

ای گشته جهان و خوانده دفتر

□

وی چو طبیعت ملک، ذات تو از خطا بری

□

شده خشک خاک و گیا را دهان

□

خبرجویان به گرد چاه گشتند

□

که نشانی و نامی از تن نیست

□

به از سرب، آهن‌ربایی نبینم

□

بپژمرد خواهد همی سبز برگ

□

گریبان تاب و توان بردرد

□

بچه طبعی تو و اکنون است که وقت سفر است

□

کن فرق را ز دست تو به افسری ندارم

□

همه نامداران پرخاشجوی

□

من بعد کی و کجات بینم؟»

□

در رهگذر من نبود دام و گیر و دار

□

با جدول و خردلند یکسان

□

سراپای کرباس و جای مغاک

□

ولی کشته هرگز نخیزد ز جای

□

به قال و قیل تو را لعل فام باید کرد

□

همه درمان شوم انشاء الله

□

ازو ویسه در جنگ برگاشت روی

□

خطا کردم، خطای من بیامرز!

□

زورمندم من! نترسم از گزند

□

زین در که هست درد ز عزلت فرونشان

□

ز بهر تو باید همی گیسوم

□

و ایام به تیغ دوری‌ام کشت

□

هم ره جان عجز و حسرت یافتند

□

جاه سپید کار کند خاک در دهان

□

نیارد گذشتن به سر برش ابر

□

ریاض ریاضی تماشاگهش

□

بسی خفته، چون روز شد، برنخاست

□

کودکی کن دم مزن چون مهر داری بر زبان

□

زدند و گشادند پرده سرای

□

از خانه برون مقام خود ساخت

□

زیرا که جز او را به دل اندر نبود بار

□

که چون ایام بودم تند و توسن

□

دلش گشت پر درد و سر شد گران

□

ناسازی مادر و پدر گفت

□

نه بهر کیسه، از بهر گهر داشت

□

خواستم انصاف ماجرای صفاهان

□

به سر مشک و عنبر همی بیختند

□

کند قول مرا، روشن‌بیانی

□

محو کن بی‌حرمتیهای مرا

□

نام شماخی توان مصر عجم ساختن

□

که رستم نهادست بر رخش زین

□

به جان در خدمت معشوق کوشد

□

گرفته دست قضا، هر کجا گریبانی است

□

خواند به دوران او شروان را خیروان

□

به خوشتر زمان بازم بایدت گشت

□

مغرور شده به رنگ و بوی‌اند

□

اگرت جان سخن گوی با خرد بهم است

□

دیلم ملک بابل، هندو شه ترکستان

□

سپاهی بیاید به ایران زمین

□

تن بنهاده به جان سپردن

□

گم شدند از خود، خدا را یافتند

□

جام را بر سنگ زن چو جم نخواهی یافتن

□

شگفتی بود گر شود پیرجوی

□

که دارد میل او شاه زمانه

□

هر بن موییش کرد خانه‌ی موری فنا

□

مرگ را زان چه کامیر الامرائید همه

□

چو شیر اندرآید کند کارزار

□

وز این حرف خالی‌ست منشور من»

□

خوشست از زیردستان سرپرستی

□

خور طلسم نو به آب زعفران انگیخته

□

یوسف ز میان دگران چاهی

□

بر دل رقم ادب نوشته

□

به خور مخارش ازیرا که معده‌گر دارد

□

در چشمه‌ی حیوان ورق زهر گیائی

□

با چشم پدر پیرهن یوسف چاهی

□

وین کار به اختیار من نیست

□

در حیرتم که از چه مرا کرد خاکسار

□

بی‌چرخ و زمین رقص کن انگار هبائی

□

بر شیر گردون گردان فرستم

□

من نتوانم بجز نهفتن

□

باران دریغا همه شب از زبر من

□

طوق کشان سرودمش چون خطت از معنبری

□

سر رمح ترا از سر کلاهی

□

نصیحت همینش کفایت بود»

□

که آلوده کرد این دل پاک را

□

از زاده‌ی عوف و پور ملجم

□

سالها رفت و بر گلی نفکند

□

در فتنه بر روی یاجوج بست

□

قیر تو عرض دهر به شیر

□

ترک چنین آب هست آب کرم داشتن

□

سقف گردون همی بیاراید

□

پس شش و پنج و چهار و سه دو پنهان آمده

□

که بس خونابه خوردم در دل سنگ

□

حسب دل دوستان مبینام

□

غضب و شهوت از سلول و ابی

□

حربه‌ی هندی او حرمت تیغ یمان

□

مگر به خون دلم خصم بد گهر روزه

□

وین جهلا جمله یهودی گمان

□

کین کدامین پادشاه عادل دین‌پرورست

□

طرفه پیلی کز خزر هندوستان انگیخته

□

پیش ماهی، سیل وحشتناک نیست

□

شاعرم اما لبید آئین، نه حسان مخبرم

□

بر سپهر بقا مباد زوال

□

مرا راه ده تاببینم نهان

□

هرچند که نامت عمر نباشد

□

نژند و خوار بمانده به در نکو سیری

□

جاه تو حامی مسلمانی

□

زره پوش مردی کمانی بدست

□

چو پیرایه‌ام، بر کمر میزدند

□

زان که گاه طمع او بر در خصمان نشود

□

که رونقی ندهد هرچه در شمار افتاد

□

بیامد سوی مرز آباد بوم

□

چه ذره‌ای در اسفل و چه عرش بر علا

□

نه چون هر ژاژخائی بادساری

□

کای ملک ترا عرصه‌ی عالم سر کویی

□

از آن مرز برخاست آواز کوس

□

آفتاب شما به باختر است

□

خیرالبشر اینجا و تو مشغول به شر بر

□

کفن خود تند این را به دهان آن از قی

□

روان ورا زهر تریاک شد

□

بر دلت ذل بیارد و بر تنت تاب و تب

□

از اینجا چون نگیرد مر تو را مستی ؟

□

هرچ اضافت به بحر و کان دارند

□

ز مردان جنگی چنان چون سزید

□

بگشتم ز هر روی، خوردم قفا

□

خز ز بزاز جو نه از خباز

□

چه از روی فرمان چه از روی تقوی

□

بدین یوز و باز و بدین مهر و تاج

□

تا که گلزاری نکرد از خون دستش زخم خار

□

گوئی کز آسمان بر سنگ اوفتاده طشتی

□

فارغ از هر سویی همی تازی

□

که همتا نبودش به فرزانگی

□

بشبنم، کار ازین بهتر چه بخشد

□

گرد بالینشان نبینم ار دمی نالان شویم

□

کاندرین محضر به خط خویش بنوشت انوری

□

جهاندیده و کارکرده ردان

□

جغد کان از شارسان‌ها قصد زی ویران کنند

□

هرچند ازو فزون‌تر است گیسو

□

اگر طبعش بیاموزد صبا را عالم‌آرایی

□

که بالاش یک تیر پرتاب بود

□

عالمی بیند همه بالا و پست

□

و آن چه حرمت بد که مولای تو دید اندر عجم

□

زابگینه چو ضو بپالاید

□

شهنشاه پاسخ نداد ایچ‌باز

□

که خفته در بنهد هفت چارطاق دو تا

□

داندی ار مغزش صافیستی

□

یارب چه بزرگ پیشوایی

□

بنداز کام و برافراز نام

□

بهنگام چرای گله، خفتی

□

تات باشد چو روح قدر و خطر

□

هرآنچه دیده ندیدست و گوش نشنودست

□

نداری ز کردار او مهر و خشم

□

اندیشه کن از حال خود امروز نکوتر

□

جز این نیست خود غایت بدنشانی

□

چند پرسی چو طفیلی خبر مهمانی

□

ببر گشتنت گرم و رنج گداز

□

چو هیچم نیست، هیچ از کس نخواهم

□

می برون آری و هستی و هر زمانی بنده‌تر

□

چکند رمح درو همچو عصا ثعبانی

□

به کام دل ما شود روزگار

□

مردم از دیدگان همی‌یابم

□

حال گشتن نیستی گر دهر بی‌مبداستی

□

نامی و معدنی و حیوانی

□

همان خشم بهرام با او براند

□

سوختم با تهمتی کاشانه‌ها

□

کی بگوید این به دست کس شناسد این شمار

□

کفر محض این نجیبک طوسیست

□

که چیزی ز خسرو نباید نهفت

□

آسمان را به گل نینداید

□

چون نیست او نشسته و بایسته

□

رنگ‌فرسای مشکسای آرد

□

که گیتی به چشمت سیاه آورم

□

مرا آلوده کردند و ترا پاک

□

روزگار فضلا گشت چو نام پدرش

□

گر قضا و قدر حکم خدا می‌دانی

□

که تا یاد خسرو چنین چون گرفت

□

یک ذره آفتاب ضمیر منورم

□

مه را نشود جلالت ماهی

□

همتای بهشت جاودانست

□

همی سیر گردد دل از جان خویش

□

نهفته غنچه زیر برگ، رخسار

□

هر که دامی راست کرد او را درو بینی شکار

□

نه چشم بد در ایشان یافته راه

□

چو باشد نیاید ز پالیز یاد

□

باز ره ناردش تعویذ و سپند

□

به حرب حنین نیزه‌دار علی

□

مست، نه از می، که ز دیدار بود

□

بکوشم که پیمان تو نشکنم

□

قامت دهقان، بجوانی دوتاست

□

جرم صد ساله به یک عذر گنه در گذرانم

□

کرد فراموش خورشهای بنگ

□

بدو گفت من دارم این دستگاه

□

نفس سگ چون پادشاهی و شیاطین لشکر است

□

پنجاه سال شد که در این سبز پشکمی

□

به مهر آن برادر داشتی دوست

□

ز بردع برفتم چو گوش آن شنید

□

نه کمان آسایشی دارد، نه تیر

□

که نرخ جان شود از زور او همی ارزان

□

چون شب قدر و سپیده دم عید از پس آن

□

همی‌داشت خسرو مر او را نگاه

□

گرت بدین حرب به دل رغبت است

□

دل بر وطن و خانه‌ی کسانه

□

چو مرغ کنده پر افتاده پر کم

□

دگر نامش اندر نهفتم همی

□

چو یکی کشتی بی لنگر کرد

□

هر بری کز وی برآید اختری گردد منیر

□

که چاک افتاد زان در سینه‌ی ماه

□

خردشد ز مغز سرش ناپدید

□

آب از چشمه خورد تازه رخ از آن دارد

□

باشد به زرق ساخته عنوانی

□

نشد بهر زیارت جانب پیر

□

که کارش همه رزم بهرام بود

□

با ردای عجب، عیب خود مپوش

□

ورنه عمر هست بسیاری نمی‌بینم دوال

□

ز پری تنش دل نیز پر شد

□

همی‌رفت با مشک صد آبکش

□

از کردگار ما به سوی ما پیامبرند

□

حرونی پر عواری بی‌فساری

□

نیابم زو، بری، جز شرمساری

□

که در مرو زیشان برآورد گرد

□

زاتش ما سوخت، هر شمعی که سوخت

□

ور چه درین بهار بها یافت هر دیار

□

که میرم، تا زیم، در آرزویت

□

جهانجوی تازی بدو چیره شد

□

زین جهت شد نیست خود عطار تو

□

بهر رایضی نیز دادم پیامی

□

ازو لج و تیهو و دراج و چرز

□

ز گوهر فگنده گره بر گره

□

چون گذشت، آنگه که بازش آورد

□

چون نراند آن شراب ار داند آن رنج خمار

□

ستم کش ماند و یکسو شد ستمکار

□

میان کهان و میان مهان

□

از دام زمانه چون کبوتر

□

ایمنی، ایمن، چو شد دامنت پاک و دل قوی

□

عین بینایی و در خود ننگرد، زان سرور است

□

به نام جهانداور کردگار

□

بخز فتادن و درماندن و پشیمانی

□

خواب مستانه در آن لحظه در آورد حشر

□

به شهنامه گنجینه‌ی سهل بار

□

میان بسته برسان جنگاوران

□

از آفت خویشتن نمایی

□

با زهد چو بو یزید بسطامی

□

وگر کس زنده دل باشد، بمیرد!

□

دل مهتران پرشد ازکین اوی

□

اگر زین دام رستی، بی‌نیازی

□

از حرمت نام او چو قرآن

□

درونش آتش و بیرونش انگشت

□

به دیدار من جان بیاراستی

□

محور نهاده‌ی عرضند و نه محورند

□

ریم فرومایگی و ریمنی

□

چه چندین، بهر خاکی سینه چاکیم؟

□

برخ چون بهار و برفتن تذرو

□

در همی گر هست، دیناری کنی

□

بدانچم بود با همه خلق رادم

□

سبک بودن نه رسم هوشمندی است

□

سخنهای بایسته و دلپذیر

□

کجا شد آنهمه ایوان دریغا

□

توفیق تاج بود و خرد یاره

□

یک دگر آغوش گرفتند تنگ

□

که بربست بر کهتران راه را

□

ببین کیست آنکو گرفتار نیست

□

چاکر او ز بن سی و دو دندان نشود

□

زندگیت زین دم ابرار به

□

که در دشت نخچیر گیرد به تگ

□

گوید این فربی یکی ماهی است والله مار نیست

□

تو پیش یکی چون رهی عیالی

□

نه همچون درد چشم خویش باشد

□

نبر گاشتندی سر از ده سوار

□

چو تابنده گهر، از تیره معدن

□

قوت جان را و دل را گلشکر به گلشکر

□

سمن پژمرده گشت و ارغوان زرد

□

نجست از بر خاک باد سپهر

□

ارنی گوی سوی غنچه حشر می‌آرد

□

کز فعل خویش هر بد هر زشت را سزائی

□

که هست آن سر بزرگ و این فروتن

□

کزین زن جز از دوستداری مخواه

□

مرغی که چون منش پر زیباست مبتلاست

□

خلعت و بخشش و عز یابد از آن شاخ ثمر

□

و گر نه هر گلی باغ بهشت است

□

فزونی چه داری به دین کارکرد

□

علم مر جان را چو تن را جان همی دروا کند

□

نگفت نیز مگر با کفت سخن حنی

□

همه مشکل به کار خویش حل دید

□

مرا در دل اندیشه‌ی دیگرست

□

منه در راه برقی خرمنی را

□

شو فقیهی گزین فقیر مباش

□

که یابد صبر جان درد پرورد

□

جداشد ز مغز بد اندیش مهر

□

پرده‌ی نه توی خویش پاره کند چون پرند

□

قبله یک دیوار داریم از چهار، ای ناصبی

□

برآمد اختر فیروز شاهی

□

که من نیستم چامه‌ی گفت وگوی

□

گردکانی در آهنی پیداست

□

از دام زمانه چون کبوتر

□

تا ز خداوند نمانی خجل

□

همان در جهان نیک خواه تو را

□

بر آوردم ایزد به چرخ اثیر

□

که آنجا بدروی بی‌شک هر آنچ اینجا پراگندی

□

دست گرفت و به سریرش نشاند

□

که نیکی رساند به خلق خدای

□

که دست دیو هوی شد ز دامنش کوتاه

□

کند ز بیضه‌ی کافور صبح ارض و جبال

□

معجز نوح آمده بر روی آب

□

که باشد به پهلوی رنجور سست

□

مردانه پیش صف شد و تنها دراوفتاد

□

با گل دانش پیشت خس و خارستی

□

ماند ز خورشید در آتش درون

□

چهارم علی، شاه دلدل سوار

□

آن روز، گوش پند شنیدن نداشتم

□

خاک پایست جرم بهرامش

□

هم به تواضع به نشیبش میل

□

که دانم که ناگفته داند همی

□

به میدان در، رود خوش اسپ رهوار

□

بر تو کنندش بلامحال و محاله

□

که هر جانی ببندم در یکی موی

□

که مزدور خوشدل کند کار بیش

□

گفت فرصت نیست، وقت رفتن است

□

مر ترا در خیال زر عیار

□

پای غم را به ساغری پی کن

□

بسی سالها نام زشتی گرفت

□

ز فردیت بسی انوار دارم

□

جز یکی کار کن و بنده نپنداری

□

سرافراز نامی ندانم کسی

□

جز او بر در بارگاهم نبود

□

از چه، سر همسری ما نداشت

□

که ز دریا کشید سوخته نم

□

بهتر از ماهتاب رنگ رزی

□

هنرمند نشنیده‌ام عیب جوی

□

وان دگری پاک‌دل و پارساست

□

پیش ترنگ چغانه لحن ترانه

□

ز آورد و ز بند و ننگ و نبرد

□

جزای عمل ماند و نام نیک

□

جلیس بزم بزرگان و همسر شاهان

□

ترکش ای ترک به یکسو فکن و جامه‌ی جنگ

□

به حدیث گزاف نگرایی

□

به فرمانش آزاد کردند زود

□

زیرا که عشق واسطه شرالامور یافت

□

جامه بی‌مقدار و قیمت گردد از بی‌پروزی

□

همه رزم جویان کندآوران

□

نهادند سر بر خطش سروران

□

که ماندم در سیاهی روزگاری

□

نکند با جمال صبح درنگ

□

هر نگاهی نمایشی باشد

□

نه در چشم و زلف و بناگوش و خال

□

مرقبقب زین و اوستامش را

□

به جان و تن خویش می برگماری؟

□

به مادر همی مهر او بسته شد

□

که زالی نیندیشد از رستمی

□

بال و پر شما، نه برای پریدن است

□

صدهزاران جان به دعوت کرد چون باغ ارم

□

چو دیدی بهتر از من یار دیگر

□

تنوری چنین گرم و نان درنبست

□

به ذره‌ای نرسد عقل جمله‌ی عقلا

□

به ما میراث از ابراهیم و ساره

□

چه نیزه به دست و چه تیر و کمان

□

و لو انتم ضجرتم من وصالی

□

که باشد جامه‌ی پرهیزکاری

□

گریه کردن پیش مشتی سگ پرست و موشخوار

□

تن مصفا و جان زلال بود

□

همین چشم دارم ز لطف تو دوست

□

کاین گوهر شریف مر آن هدیه را سزاست

□

چون تو نه چنین و نه چنانی؟

□

ز هر سو برآمد دم کرنای

□

نپندارمت دوستدار منی

□

گهیش مرد و زمانیش زن، گرفت عنان

□

وی دست و زبان تو درر پاش و گهربار

□

وآنچه کرد او به جان فرا گیرد

□

یکی را به خاک اندر آرد ز تخت

□

جانی شگرف باید ذوق لقا چشیده

□

در هاون آب خیره چرا سائی؟

□

ازین‌گونه نشیند کس داوری

□

برآر از نهاد بداندیش گرد

□

پی قربان همی‌دان تو هر آنچ پروریدستم

□

زود بویی صد گل خوشبوی از یک نوک خار

□

تا حلالت کند رعیت ده

□

بقدر هنر پایگاهش فزود

□

دل از این جای سپنجیت همی باید کند

□

نشوم ایمن بر تو که نه مجنونی

□

بگیریم آرام روز دراز

□

کند دست خواهش به درها دراز

□

تا درون جان ببینی شکر ارزان صیام

□

بوزد خیزد از گهر طوفان

□

در زمین نیز بس اثرها هست

□

خلاصش ندیدم بجز بند خویش

□

یک دمی لذت کجا ارزد به صد ساله عذاب

□

مه را به مه مدار و نه که را به که

□

ز بس کشته افگنده از هر گروه

□

اگر صدق داری بیار و بیا

□

واسطه روز و شب خویش مثال سحریم

□

زین هر دو بط به جوی و کنار بحار گیر

□

چشم بر خرده‌ی کسان چون موش

□

شفا بایدت داروی تلخ نوش

□

پس این گوهر عالی و پربهاست

□

چو از چون و چرا باشد سالی

□

یکی مهد پیروزه برسان نیل

□

بر آشفت و گفت ای پراگنده گوی

□

و اری السقف تخرق و اری الموج تلاطم

□

چو جوهر به ظاهر به باطن نفورم

□

که به کردار خوب چست آید

□

سنگ را سمع و خاک را بصرست

□

یارب به حق روزه‌ی مردان روزه‌دار

□

آن به که تو تیمار او نداری

□

به افراسیاب آن زمان نامه کرد

□

چون ملک عراق ار هزار باشد

□

آورده باغ از غیب‌ها صد ارمغان صد ارمغان

□

در بنگه ما زن نه گنه‌مان نه گنه‌کار

□

ز محمد توان رسید آنجا

□

رموز غیب را حلمش مفسر

□

گر نگونسار و غمر پندارند

□

وقت صواب است و روز محتملی

□

بسی لب به دندان گزیدم ز تو

□

ای ناگزیر عاشق و معشوق حق‌گزار

□

از نقش تو است ای جان اقرارم و انکارم

□

بگاه تابش پنهان ز دیده‌ها پیداش

□

ورنه بر خود بدان که کردی جور

□

تا بر اثر نعش فلک دور بناتست

□

چون کند با ظلمت اجسام روح انورم

□

عالم دیگر اگر دوباره نزائی

□

بدین سال گردد چو سرو بلند

□

هزار خدمت و هر خدمتی دگرگون باد

□

که من این درد پهلو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

هر دلی کو عشقت اندر جان ندارد مقترن

□

در مقام دگر درست آید

□

که گرد حقه‌ی فیروه گوهرین زیور

□

مردم نادان اگر خواهی ز نخاسان بخر

□

دشمنانند این نه امت گر سخن باور کنی

□

همان خوب چهر دلارای او

□

باد دولت بر یمین و خاک نصرت بر یسار

□

چه یک رنگی کنم چون در شجونم

□

برانداز این خلاف از علم و جانت را مداوا کن

□

منزل اصل را چه نام بود؟

□

وز آب دیده کرد زمین گرد او خلاب

□

هفت آسمان مقیم چو پرگار آمده

□

به سوی تو که تو با دیو حیلت‌ساز در رازی

□

بزد تیز و برشد روان از تنش

□

دهر در انتقامش اکنون باد

□

ای هر شکن از زلف تو صد نافه و عطار من

□

کافرم گر می‌تواند کفش قنبر داشتن

□

ور بیاید به سنگ رانندنش

□

نصرت سلاح‌دار و نگهبان مکمنست

□

مسلمات ممنات قانتات

□

ای غره شده چرا همی سازی؟

□

همان گوهر و دیبه و تخت عاج

□

آرند تحفه فتح و ظفر ماه و آفتاب

□

با فساد بیخ سبزی نیست سود

□

بی‌خرد وار بزی تا نبوی سرد و گران

□

به یقین خود احد بماند راست

□

تذرو با شه و روباه ماده شیر نرست

□

خاصه تو زان سالکی که خار نیابی

□

از مادر خویش می‌نزائی

□

نکوشیم و دیگر نگوییم چیز

□

پیروز شاه احمد بوبکر شاه تست

□

از بصیرت می‌کند او را گسیل

□

هزاران خون دل دارد پس او هر لحظه در گردن

□

بی‌زبان با تو راز میگویند

□

همان نظام که دین ز ابتدا به عدل عمر

□

کو را بجز از راستی قضا نیست

□

گر تو به دل پاک چو پاک آب زلالی

□

ترا خواست کردن همی خواستار

□

بی‌وزن کند رغبت او حمل گران را

□

سبز کرد آن نخل را صاحب‌فنی

□

در جحیم خشم چون گبران چه باشی باز فیر

□

چند شب نیز طاق و جفت مباز

□

این خبر دانم خداوندا که دانی کل شات

□

تا بر سر نامردمی می‌زد سنان سبحانه

□

یکی بی‌گنه را به سر برنشینی

□

خردمند مردم چرا غم خورد

□

کین دست شکسته نیک تنگست

□

عالم آغاز و پایان توست

□

بین که اکنون قحط دینست اندرین آخر زمان

□

به شبم زین وجود بگریزان

□

نهاده با تو هر امروز وعده‌ی فردا

□

مر مرا هم شعر و هم علم حساب و هم ادب

□

جز جهل هیچ جرم و گنه‌کاری

□

ز بهر تو باید سپهر و زمین

□

ز جود و جاه تو کت روزگار میمون باد

□

نور را حاصل نگردد بدرگی

□

که سر مگردان از من چو کاشتی بخورم

□

متغیر به شکل و صورت و رنگ

□

بکر جز در شکم مام نیابی دختر

□

برخیز و رو که بانگ برآمد که الصلا

□

چنان چون باطل از حقی و ناپیدا ز پیدائی

□

تو بر تخت بنشین و برنه کلاه

□

انفرادی به اختیار گرفت

□

لب فرو مالید یعنی صایمم

□

چون صور پسین آمدی آواز جلاجل

□

آنچه شیرویه کرد با پرویز

□

لب لعلش همیشه تر دارد

□

تا شهره بباشی به دین و دنیا

□

بر صورت خوب طیلسان داری

□

روان را از اندیشه چون بیشه کرد

□

که سواد مه و بیاض خورست

□

جان سپردن جان فزاید بهر او

□

اعمیان را چه شب مظلم چه بدر منیر

□

تو باو ده، خلف چنین باشد

□

بی‌سبب خیره همی کرد یکی را بر دار

□

بگو تا چون کنیم آخر درین گلخن نگهبانی

□

لیکن اندر چاه ماند دون، گر او را دون کنی

□

سیه چشم و گلرخ بتان طراز

□

گه در کنار نطق کند در شاهوار

□

بست آن سوگندها بر وی سبیل

□

همچو روی آب روی آسمان گیرد شکن

□

شود ایمان ازین سه پشت قوی

□

از حرص دانگانه به گفتار روزگار

□

عاجز مشو و مباش خرسند

□

داوری و مشغله پیش آوری

□

سر بخت گردنکشان گشته شد

□

زین روی دفینش ز کران بر حذر آمد

□

که چنین سرمستی و پر لاف و باد

□

«لن ترانی» بانگ برخیزد ز خلق انتظار

□

بیضرورت نفس وبال بود

□

دایم ز چرخ ناله‌ی خصمت چو زیر باد

□

جایی که ناپدید شود صد جهان گهر

□

غم تاج سرست و درد سر نیست

□

ز پیگار بر دل چه آراستی

□

همیشه هست به انعام روح‌پرور جود

□

هم‌چو شمع سر بریده جمله شب

□

برو بر تجربت بر طور چون موسی‌بن عمران

□

خر درین گل چگونه میرانی؟

□

صبح بدخواه تو چو شام تو باد

□

مجهول بمانده‌است ز بس جهل تو سالار

□

بی‌خشت و چوب و رشته و پرگار و مسطره

□

دو دیده پر از آب و دل کینه جوی

□

کسی را کاسمان نیکو سگالست

□

جهد کن سوی دل آ جهد المقل

□

به هوا بینی و هوس شنوی

□

به رخ نه جمیله در مهدت

□

گفت آن کیستی تو بگفت آن روزگار

□

گویی تو که امروز لبت شیر مکیده است

□

بسیار خوری ازو پشیمانی

□

وگرنه مرا خود جزین نیست رای

□

در رحم مادر زمانه جنین است

□

راه ندهند این سببها را به دل

□

به سوی عالم جان شو که چون عیسی همه جانی

□

بازوی او به عقل و شرع قوی

□

به لب از بهر مکیدن سر ابهام گرفت

□

نشود زر اگر چند شود زرد زریر

□

زهر بدی بجهی چون ز جهل خود بجهی

□

کجا پویم از ننگ تیره‌روان

□

حافظ و ناصر و معین تو باد

□

در زمینی که سبب پنداشتی

□

هم به زبان تلخ گوی هم به نفس تیغ زن

□

دل به دانش فرشته باید کرد

□

آن سعادتهای دنیاوی و دینی مدغمست

□

اسیر مانده و در خاک و خون به زاری زار

□

بی‌سر تو چرا در غم کلاهی

□

بدید آن بزرگی فرخ نژاد

□

همه کارش چو زلف درهم باد

□

در دلش چون در زمینی دانه‌ای

□

آفتاب خاندان طیبین و طاهرین

□

اگر آن بشنوی ز من شاید

□

بعد ازو هرکه هست مامورست

□

غره نشوی به صورت حور

□

دل هشیار نگر خیره به مستان ندهی

□

به مانند او کس نبود از مهان

□

نیست بر خشک زمین پای من و گل ستوار

□

وآن فلاح این زاری است و اقتراح

□

تا مقام خویش را در خورد خود سازد وطن

□

مرگ حلق که را خناق دهد؟

□

خامه بی‌اضطراب داده قرار

□

چو بودی آن او چه گل چه خاری

□

امروز زهر و حنظل و طاعونی

□

دل مادرت گردد از درد ریش

□

کلک آبستن به در شاهوارت

□

که چه می‌گوید فسون محراک را

□

یک پسر چون او در دهر سخی و هنری

□

بر در خلق میشدم که: درم

□

کز کمالش طعنه در عیش مخلد می‌رود

□

مر او را خداوندی و مهتری است

□

وز مثل دارد به سر بر قوفله

□

به آورد گه بر سرافشان کنم

□

بی‌عون جاه او چه عطا کرد روزگار

□

ننگ دار از آب جستن از غدیر

□

گل شکر را به جای افسنتین

□

خط بی‌چون و بی‌چگونه تویی

□

بر سر خر زین ندیده خنگ تو زین را

□

ز خون سوخته‌ی آهوان ترکستان

□

تو به مثل مردمی نه‌ای، دهلی

□

به زودی مر آن را به درگه فرست

□

تو که دوش آمدی امروز شدی در بازار

□

این همه رشکست و خصمست و جفا

□

بس باده که از جام تو چشیده

□

بیستت ده شده، دهت شده پنج

□

روی زی درگه خداوند آر

□

در نوش به مکر می بیاچارد

□

درست گشت که بدبخت و بدنشان شده‌ای

□

نیام یکی تیغ بر من زدند

□

عدل فریادرسش داور دین عربست

□

که اندر صبر ایوبش نتاند بود یار ای دل

□

ور نداری استوارم بنگر اندر طبل و نای

□

به یک جام این چنین مست اوفتادی

□

برون شد ز در چون درآمد مدامت

□

تا ز مشک تبتی وز عود و عنبر گویمی

□

تو دیوانه‌سر بر ترنگ چغانه

□

به خواب اندر آمد سر تیره مهر

□

که نظیر پسر عمرانست

□

لیک می‌خندد خر اندر آخرش

□

ز بهر تف خورشیدست چون لطف هوا مقرون

□

وندران جد و جهد باید بود

□

خاک معروف و باد مذکورست

□

گوئی او حاکم عدل است و حکیم الحکماست

□

از بهر تن این سست میان چند ترنجی؟

□

بدی را تن دیو رنجور بود

□

که نه دست تو در ضمان باشد

□

کن فیکون کس نشود بخت ور

□

چون فرود آیی ازو «والنجم» خواند ذوالمنن

□

ره نجستن به سر و غیب کسان

□

از کشتی حیات و بقا لنگر اوفتاد

□

ایزد ارجو که مستجاب کند

□

تو همی براثر استر او رانی؟

□

ز نام تو جان من آزاد نیست

□

چو سکندر همه آفاق بگرد

□

در افلاک و زمین و اندر آثار

□

سوز دل بنگر یکی مر شمع را اندر لگن

□

سر نداری، که آیی اندر دام

□

سوی محیط فلک چون عنان بپیچاند

□

چو در صحرای آذرگون یکی خرگاه از مینا؟

□

تو بیهوده همی شطرنج بازی

□

همان نیز پرسیدن از هر کسی

□

جز جغد زیارت نکند باغ ارم را

□

در گلستان نگر ای چشم و پی خار مگیر

□

کردی آراسته تو از شکر و منن

□

نزد سلطان به جاه بیشترست

□

ترتیب کن هم امشب و فردا به گه ببر

□

چنان که از صفت ناتمام او زیبد

□

بخوان و نیک بیندیش آیةالکرسی

□

عنان و سنان را پر از تاب کرد

□

یکی به خدمت او سال و مه ببسته کمر

□

کز اثر خنده تو گلشن خندنده شدم

□

چون حیدر کرار در علم و سخایی

□

سخن چون کهنه شد خواننده کش گشت

□

گرچه در عالم محصور بقا محدودست

□

که به دست است گنجشک و برابرست عقاب

□

تا به خواب او هند داند رفت تفت

□

مرا روی بنمود در خواب دوش

□

هر لقمه‌ای که خصم ترا در دهان رسید

□

یک دو سه میم و دو سه لامی دگر

□

وی مجلس دانش ز جمالت چو جنانی

□

زین نم و زین تپش توانی کشت

□

که تمکین بودش از تمکین مسخر

□

سوی جادوی بی‌نماز فرست

□

که درینجا دانه هست و کاه هست

□

شود بیهش و برگزیند ترا

□

دو روز از خدمتت محروم و مهجور

□

چیزی که رود مستی آن کله سر بر

□

جمع سازند ز آثار خصالش خطبی

□

مده این ملک را به غافل و مست

□

که دخل آن نپذیرد به هیچ خرج قصور

□

بد، چو برون بایدم همی شد از این دار

□

تا ببندد این دهانه‌ی آتشین

□

درختی برآورد یازان به بار

□

ز امتزاج چهار امهات و هفت آبا

□

چون شیرگیر او نشد او را در این ره سگ شمر

□

همچنان چون نور از خورشید چرخ چنبری

□

بنده نیز آخر آدمی زادست

□

برد در دولتت به کیوان سر

□

هرچند خط مزور و کاغذ لهاشم است

□

تا به محشر تشنگی ناید مرا

□

ز نیرو بیفتاد ترگ از سرش

□

ور برای تو نباشد او نخواهد جاه و آب

□

آفتی مزبله‌ای جمله شکم طبلی خوار

□

معجز شعرهات حیران کرد

□

موکب روح ترک تاز کند

□

در پی اشتر سپرد در سم استر شکست

□

وین ستوران جفا پیشه به صورت بشرند

□

تا بریزد شیر فضل کردگار

□

بداندیش را خوار نتوان شمرد

□

شنیده‌ای که کسی را به جای پای عصاست

□

زیرا در این دام نزه من زهرها نوشیده‌ام

□

تا که بیابی به حشر ز آتش دوزخ یله

□

چه کم از سایه‌ای بدین خاکی؟

□

تاب حکم تو ندارد باد هنگام شتاب

□

حبذا آن ماه نو کاندر رکیبش یافتم

□

بدر را کم از هلالی می‌کند

□

نگویی در چه کاری با چنین عمر

□

وین عجب نیست که خود عادت او جمله جفاست

□

دانی چه کنم خموشی اندر

□

خواهی که شود کار تو ناگه چو نگاری

□

دلم از بهر آن لرزد که خواهد

□

خامه شهاب و نقش شب و دفتر آفتاب

□

کز سود تو ببود زیانش

□

روی و خوی زشت فا مالک سپرد

□

حدیث قرب و بعد و بیش و کم چیست

□

هرکجا رایت مهندس آسمان مزدور باد

□

هر سری پر ز سودا دارد اظهار دیگر

□

روز شوخیست وقت نادانی

□

هر یکی را به قدر میخور غم

□

کوه این را خلعت و خورشید آنرا یادگار

□

هست جرمی عظیم و جرم حقیر

□

پس توان زد بر تو سکه‌ی پادشاه

□

درون نقطه‌ی چشم آسمانی

□

باری عمری کو به هنر صد چو مجیرست

□

کز دیدن جان خود از من رود آن جوهر

□

دیوانها ساز زود ز آن همم فرقدی

□

تا بیابی ز جام ما ذوقی

□

تا فرح تاریخ این نقشست و نرد

□

کای فروماندگان بی‌مقدار

□

بلک حال مغربی و مشرقی

□

ولیکن حق کس ضایع مگردان

□

زیبایی وصفش از غرایب

□

در او دمد دم جان و بگیردش به کنار

□

آن شکرین چو غالیه دانی دهان تو

□

همه پیدا ظهور هم عهدی

□

ز داد و ز بخشش پر از خواسته

□

ز دل راستگوتر گوائی نیابی

□

که بسوزد چون سپند این دل بر آن

□

هوا مست و زمین مست آسمان مست

□

که یک روز کیخسرو از بامداد

□

بگو که خواست از او خاست چون بود بی‌کار

□

کبر کبک و حرص مور و فعل ما را آیین مکن

□

باد در بوق و آب در خایه

□

جگر خسته و پر گناه آمدند

□

که آنجا ذره‌ای را خط روان دید

□

آفتی را نبود اندر وی عمل

□

ز فوت عمر و ایام بطالت

□

برافروخت رخشنده شمع و چراغ

□

آتش زنم اندر تتق تا چند ستاری کنم

□

ولی تخت سلیمان و هوا کو

□

زر طلب میکند به مشت مگوی

□

بدو اندرون چند گونه گهر

□

نه سحبان یعرب زبان عنصری

□

کای دریغا صد هزارم پر بدی

□

«لفی خلق جدید» هم عیان کرد

□

بابر اندر آورده تابان سرش

□

که مست وار شد از ملک و مملکت بیزار

□

همچنو دیده‌ی بهرام ندیدست شهی

□

بگو او را دگر چون مژده دادی

□

مرا خود به جادو نباید سپاه

□

وانکه یکدم ماند هم حیران نمود

□

گشت به شه‌زاده ناگه ره‌زنی

□

بدان اسمند در تسبیح دائم

□

کنون بر تو بر کار من شد دراز

□

چون به داوودند از جان یارگر

□

خمار ار زین کند فردا کمال خویش نقصانی

□

رحم بر منعم و فقیر کند

□

کجا گیو تنها بد ای شهریار

□

نماند آفتاب کرم را شعاعی

□

برگشایی یک کمینی بوالعجب

□

مجرد گشته از هر رنگ و هر بو

□

که خود درد ازینست و تیمار ازین

□

کتشم از سرکه‌ات افزون شود افزون شررم

□

خاصه ترکیب هم ز جوهر تو

□

وز جلب جز خرابه دهلیزی

□

تا نگردد خنجرم بر من وبال

□

برتر از چرخ هفتمین دیدم

□

به پیش شاه کسی از تو خام ندراید

□

که این را غرب گیری آن چو شرق است

□

تا نسوزد پرده‌های عاقلان

□

ز لفظ و معنی من پود و تار می‌سازد

□

امر و نهیش را کنم اظهار «کنتم تکتمون»

□

زور سنگ و محبر گردان

□

کژ نماند فکرت و چشم و سخن

□

برخوری از وصال شمع طراز

□

حسب این حال برین قول رهی نیست روا

□

چو خورشید و زمین آمد به تمثیل

□

کی بگرداند حدث حکم سبق

□

که وام شکر تو بر گردن من انبار است

□

ور نه شوخی را به عالم، نیست حد و منتها

□

از درونش بت، از برون زنار

□

چون ترا کفریست هم‌چون کوه قاف

□

تا باز رهی ز جاه و از مال

□

ناوک اندازانش قهر و خنجر آهنجان بلا

□

در او پیدا نماید وجه مطلق

□

می‌فشارد در جوال او خشک و تر

□

یکی ریگ پیروزه رنگ مدور

□

ما ترا کردیم با همشهریانت آشنا

□

پرده‌داری ز پس دریده مجوی

□

نشنود گوش حریص از حرص برگ

□

زین همه اضطراب چگشاید

□

آن کار که او نز پی ایزد به خلا کرد

□

که بر خود جهل می‌داری تو جایز

□

که نیابد بحث عقل آن راه را

□

گر برفتی در وداعش من ز جان خشنودمی

□

هم به ساعت از بهشتش بالش و بستر برند

□

چکنی خانه پر ز وزر و وبال؟

□

نیشکر گردید ازو گرچه نیید

□

عالمی عذر شد زنانه پدید

□

شیر در بستان فنا شد شیر در پستان بماند

□

نماند غیر حق در دار دیار

□

سلطنت بینی نهان در بندگی

□

سردی آب بین که شود چشم‌بند او

□

اکنون نه سناییم ناییم

□

رخت در کوچه‌ی کریمان بر

□

سوی شهر دوستان می‌راندمی

□

سخن گفتن تورا سامان ندیدم

□

چه سود که پاسبان ندارد

□

نه هر کس یابد اسرار طریقت

□

خاص ز امر حق نه تقلید و ریا

□

عامه گوید که ز مهتر چه کم است

□

بوالواسعان و خشک مزاجان برزنند

□

ملک او ازو روی در عمارت کرد

□

تا نماید آنچ پنهان کرده است

□

در قفس تا کی کنی باد ای پسر

□

نازان به حلاوت معانی

□

فرو پیچید پایش در تسلسل

□

تو بدانی مستعیری نی‌فتا

□

شعرش گوارشی است که به ز آن شناسمش

□

خوی بد تو بنده ندانست خریدن

□

پیکر آسمان هویدا شد

□

که رخ مه در فراق او گریست

□

که تا پاس زبان دارد به هنجار

□

او را به تیغ هجر چو نون و چو سین مکن

□

دوم صحرای هستی در نوشتن

□

که شود سست از نهیبش جانها

□

قلزمی از سخا فرستادی

□

مانند مادران شفیق و رحیم ما

□

هزل و غذر و نفاق و خونخواری

□

چون ببیند مستقر و جای خویش

□

باد سردش بادبان و صبر لنگر یافتم

□

گرد ملکت با طریق پاسبانی آمدست

□

جهانی اندر آن یک میم غرق است

□

آن تهیج طبع سستش را نکوست

□

همچون حباب پیشرو کاروان آب

□

در دولت و پیروزی هم ادهم و اشهب

□

راست باش و زمیر و شاه مترس

□

چون تقاضا آمد و درد شکم

□

می‌ندهد زانکه زیان می‌کند

□

آنچنان زشتان بدین خوبی و زیبایی شدند

□

که یک دم شادمانی یافت بی غم

□

پر شد این قندیل زین یک قطره زیت

□

جنبش رای فلک‌سان اسد

□

که گلیم تو بجز بافته‌ی هامان نیست

□

پس به طیشی درو شکست آورد

□

خاک را شاهان همی‌لیسند از آن

□

تا در آن ساعت که وقت آن بود

□

خاک را مشکبار خواهد کرد

□

فتاده مست و حیران بر سر خاک

□

این جهان و آن جهان را ضرتان

□

که رخ و فیل کار شه نکنند

□

چون سنایی به جایگاه کند

□

آنچه او میکند تو نتوانی

□

پیش دیگر فهمها مغزست نیک

□

ای عجب مرد آهنین می‌بایدش

□

ندهد پر به پرنیان و پرند

□

چو عیسای نبی گردد سمائی

□

تاکنون هر لحظه از بدو وجود

□

پنج نوش از کلک صفرائی فرست

□

سایگاهش حفظ «الا الاه» باد

□

ولی دیگر به اقبال تو، حالی

□

مستحق لعنت آمد این صفت

□

پس چه جای صد جهان خواهد بدن

□

مهتران دولت اندر جام و ساغر کرده‌اند

□

به قوس و حوت کرد انجام و آغاز

□

تا که باز آید خرد زان خوی بد

□

که فلک بنده‌ی یگانه‌ی اوست

□

روزی ده جانبخش تویی انسی و جان را

□

آنکه بگشود وانکه بست تویی

□

آن یکی وافی و این دو غدرمند

□

تا بر این چشم و چراغ انجمن بگریستی

□

چون سخن زان دو رده لولو مرجان آرند

□

اندر بر معاویه دیریست تا قباست

□

لیک از وی می‌نیابند آن مشام

□

کی خورد جیفه جز سگ و کفتار

□

کجا بر آسمان تاند شد آنکو نردبان دارد

□

جهل بود، گر ز خاطرش بگذاری

□

هری کیست کاین نام بر من سزاست

□

نیست، کم شد درو فضول ردی

□

اگر چند آن کباب از روی طب قانون دم سازد

□

ابر تندست قطره‌ای می‌بار

□

زین چهار آن هر چهار از نظم و نثر اوستا

□

هم پدیدست حد خوش علفی

□

نه کسی اینجای بیگانه‌ست ماییم و شما

□

تا گشت دامن دل من پر بلای دل

□

بابها را ز چنو پور ببرید نسب

□

بیفگندم ز دوش این بار و رستم

□

تا طبعشان بود ز همه دانشی خلا

□

چاره‌ی کار تو استغفار باشد صبحدم

□

گر بود در نیم خرما چشم باز و دل گوا

□

که برو صد شکست می‌نکنند

□

از ابر و شمس کیست که امیدوار نیست

□

او را که با تو گفت: چنین بی‌مهار دار؟

□

با این همه صد هزار باری

□

سعد و نحس از پی هم افتاده

□

مر چارگهر را گه زایش پسری نیست

□

در موقفی که جنی و انسی حشر شود

□

به نزد حشمت و حلمش مستر آتش و آب

□

به بزرگی قویتر از مشتی

□

غیرت دین غیار خواهد کرد

□

بگسل از هر غرور و پنداری

□

قبله‌شان شاهد و شمع و شکمست

□

دلت بر ما نمیسوزد چو شمعی

□

وقت سحر از بامت، برداشته الحانها

□

ز شرم بی‌عملی گونه‌ی چو کاهش هست

□

زان جمال وی شعار شرع را معلم بود

□

مرشب فتنه را وزیر چراغ

□

به تکلف هذیان آیت قرآن نشود

□

میان خواجه چه فرقست و اشتران جهاز؟

□

گر چه بر منشور او توقیع الرحمن بود

□

چو حال من بدانستی، ازین بس

□

که حرصش با تو هر ساعت بود بی‌حرف و بی‌آوا

□

وین گوی از میان نبرد جز موفقی

□

شاها دعای خویش همه مستجاب خواه

□

جود تو سرمایه‌ی سود همه!

□

فلک از گردن و جهان ز سرین

□

رفت بی‌اختیار در پرده

□

یاد بزم تو خورد زهره چو بردارد جام

□

نوشته کلک صنع اوستادش

□

در دماغش خود شهادت را همی گردد عطاس

□

به اوحدی نظری برکن، ای کریم و رحیم

□

نواب فغان آفرینش

□

خاطرت زیر بار نپسندند

□

کارم از دست من برون شده گیر

□

کز وی مرا معاینه شد سر صد کتاب

□

شود ز دامن که دست کهربا کوتاه

□

کی رسد طالب اندرین منزل؟

□

مگر در دوات تو هست آب حیوان

□

که عمر خود تلف کردم به خودرویی و خودرایی

□

ز ابتدای آفرینش تا ترا باشد سریر

□

نبود افسوس ذبح او و، دریغ

□

منفصل گردد زمان را اتصال

□

طور و عصا و موسی و سجیل‌خوار چیست؟

□

شد سپاه ترا ستاره سپاه

□

سر فکرت نکشیدی در جیب

□

کز جهان برخاست رسم دادخواه

□

به عنف اکنون یکایک می‌ستانی

□

ز بهر طعمه‌ی راسو و لقمه‌ی لقلق

□

نه نصیحت مانده بر یادم نه پند!»

□

مخالف سرخ‌رو از نعمتی نه از نگونساری

□

برق سوزنده است، خواهی مشرقی، خواهی یمانی

□

همچو از بیم قطیعت بجهد از سر گاز

□

پای بیگانه در میانه میار

□

گفت لا حول و لا قوة الا بالله

□

زان غسل واجبیست، که با زن برابری

□

آفتاب دگر شود پروین

□

چون ندانی چه عمر دارد و چند؟

□

بر حصن قدر و حشمت او هست بادبان

□

وز هیچ کس جوی، خجلم، گر به من رسید

□

به ایوان مسیح و جیش ذوالنون

□

هر چه غیر از وفا عدم داند

□

آسمان راه نظیرت بزد اندر تحصیل

□

بیا و دست ز فتراک اوحدی بگسل

□

آثار دم مسیح مریم

□

در درکات شر و شورش کشی،

□

منع را خصم‌وار کرده قیام

□

رو مستقیم شو تو، که این صورت وفاست

□

رای تو نگفت لاتنم قم

□

چیست در حق او گمان شما؟

□

چنان که سایه‌ی عدل تو بر صغیر و کبیر

□

در هر طرفی از وی صد نامه‌ی غم رفته؟

□

زاغ را طاوس گردد بچه اندر آشیان

□

این بد آیین با من مسکین چه بود؟

□

اگر انصاف بیابد ز ایام

□

که این غرض، که تو داری در آن میان شنوی

□

گنجها دارند دایم پر ز زر جعفری

□

دیدی و، کردی به خون چهره، نگار

□

زهی ز عدل تو خلق خدای آسوده

□

نهج تو اهل حال را، کرد از بلاغت یاوری

□

دستان آب و روغن ایام توسنم

□

که برآرد ز ظلم تو نفسی،

□

گردون چه گفت گفتا من تابعم تقدم

□

دیدم که: بهر محنت ما بسته‌ای کمر

□

زیادت کند پیکر آفرینش

□

رسدت دست به سر رشته‌ی کار

□

موجب توبه است و جای آنکه دیوان بستری

□

اگر به هفت رسد سال عمر و گر هفتاد

□

پشه‌ی تو به چشم گردون پیل

□

به بساطت درست باید کرد

□

به خجلت از قلمش چوب موسی عمران

□

ما صافی عشق درکشیده

□

جز به یزدان نیست هرگز حاجت طغرل تکین

□

از کژی دور و گشته راست همه

□

همیشه خشکسال آز را نم

□

من ظل ظل الله ذکر المفخر

□

احسنت شاد باش زهی حق‌گزار ملک

□

از حرامست یا حلالست این؟

□

جاودان بر سر احرار جهان بارخدای

□

سود و فیها حمرة السوداء

□

گفت هان درمی‌کشی یا نه زبانت را به کام

□

گه دو همخانه ز هم بگسسته

□

گر یک رهش طفیل برد طفیل برد میهمان تو

□

بل ختالة الاراء

□

هزار همچو تو فارغ دل از صغیر و کبیر

□

تو به گفتار هرزه میکوشی

□

در دیش با خیش دارد در تموزش با فنک

□

هر موری از نیروی او، چندین سلیمان پرورد

□

بس تیهو و شاهین به هم گرفته

□

نشد در اول از معنی خبردار

□

چندان که جهانیست گشادی به یکی ماه

□

طیبا و روض عراء بغداد

□

کجا که نی شکر شکر تست در افواه

□

بگو روشن مرا، تا کیست آن ماه!

□

شب و روزت چو شب و روز امل

□

و حاسدی خنفساء بغداد

□

وین دهر توسن است و نگردد مسخرم

□

چو بازش تازه شد عهد جوانی،

□

وز فرقت تو مراست ماتم

□

فال صخرة تروی و لاالنار تشبع

□

خیزد از پای و رکابش همه آرام جبل

□

نیامد هیچ قاصد خواستگارش

□

وزین پشیزه بریزد ز پشت ماهی دال

□

انوار سبعة انجم عداء

□

تا ازو روزی چنان کز بندگان یاد آوری

□

کو به ابسال و وصالش آرمید،

□

نه آب عصمتت ببرد آتش زلل

□

آن چه احمد از احد در لیلةالاسری گرفت

□

آشنا شو نه ناکس دونم

□

جای او برفلک کجا باشد؟

□

به فلک بر همی کشید ارقام

□

حلی آریم و به تابوت پسر بربندیم

□

زانکه هرگز برنیاید هیچ صبحش جز که قیر

□

وز دگر علم شور و دمدمه بین

□

ز بیم قهر تو روی اجل چو برگ زریر

□

تیزگر باد و زره‌باف آب

□

که پیش یک صنمستی به سجده در دو شمن

□

خود و جوشن ز طاعت و ز نماز

□

حمله‌ی شیر و حیله‌ی روباه

□

ره به منزل کجا تواند برد؟

□

کس نداند این کدامست آن کدام

□

پوستی پر قماش و رخت گران

□

دهد از کاف کن فکان کابین

□

زود از داده پشیمان گردد

□

نه چو ما بلکه قایمی قیوم

□

به دعای تو کس رها نشود

□

عدل بی‌علم برندارد گام

□

ترگ چون پر شود کلاه بود

□

که برو عاشقست ملک عراق

□

اگر چه خفت مجنون، خاست بیدار

□

سپهر خصم ترا خون مباح و مال حلال

□

برون از قالب نیکو سرشتی

□

ننبشتست عبده و فداه

□

به قدمگاه کهن بازرسان!

□

در مرتبه با شیر بساطت نچخیده

□

وز پی دنیات ترک دین کند،

□

طینت قصبی و طبع مهتابی

□

هم به امید داد او کردم

□

اژدهای رایت از باد ظفر جان یافته

□

بر زمینی ز عنبر آغشته

□

بر خصم طول و عرض جهان عرصه‌ی جهنم

□

رو به دارالملک عقل آوردن است

□

کو سلیمان تا در انگشتش کند انگشتری

□

بی‌حضورش کنی، فرو میرد

□

خسروان از خاک درگاه تو افسر یافته

□

چه عجب گر ره اجل سپرد؟

□

می‌بریدی کاغذی یا می‌شکستی دفتری

□

گوهر گفتار را سیمین‌صدف

□

حریم حرمت او چون بدو کنند نگاه

□

غرق نور ازل آیینه‌ی تو

□

گر تو گویی زمانه را که بپای

□

چه مصری و چه رومی و چه شامی

□

عقل را سخت شد بر ابرو چین

□

ز داغ عشق تو هستم نشان‌مند»

□

گاه و بیگاه کردگار جهان

□

گربه او را بدرد از چنگال

□

چون موم در اجزای انگبین

□

زیر فرمان وی از جان آرمید

□

پشیزه داغ شود بر مسام ماهی شیم

□

تاجشان سر امر «کن فیکون»

□

کلکت آن عالمی بدو معمور

□

بر لب از تشنگی افتاده زبان

□

سر برآرد ز مسامش چو عرق یوم‌الدین

□

رو نهاده به کمال از نقص‌اند

□

روح با لطف تو کثیف و جسیم

□

تاب این، خرمن ایمان سوزد

□

نفس را گفته بود جان بکن و رخ منمای

□

در همه شهر افکند غوغا

□

در کف غم چو تذروی شده در چنگل باز

□

به عمل راه باز گشتن نه

□

عشق، از آن شعله دلی را بسوخت

□

به زاری پشت خود چون چنگ خم کرد

□

جان به کنه جلال او نرسد

□

دیده پر گریه و گناهی نه

□

گرد او چند ناتراشیده

□

ازو هم مرهم و هم داغ یعقوب

□

گشت با ابسال در بیشه مقیم

□

زانکه در را شناختی مقدار

□

باش در آتش او خرم و خوش!

□

کاتب از خط و از بنان گوید

□

لاجرم «بشر» و «هند» میخوانی

□

سروش غیب دادش ناگه آواز

□

نثارافشان گذشتند از لب نیل

□

که چون از جا روی مانده به جایت»

□

مهر روی زهره بر وی شد درست

□

یا نظرها ببند و هیچ مبین

□

عقده‌ی صبر از دل و جانم گشاد

□

عدد گنج رسانید به پنج،

□

آشکارست! تا به کی خوانم

□

کرده بودم زاین و آن گوشه

□

از برای ضمیر دراکان

□

که در دل تخم این اندیشه پاشم؟

□

تات یکی خانه عمارت شود

□

چو جم و فریدون بیاراست گاه

□

گفتی: دم اوست مرده رازیست،

□

گریه‌ی ابرست و سوز آفتاب

□

فرزند بر عداوت آبا پراگند

□

چو خم دوال کمند آورم

□

عشق را بگذاشت و دم خر گرفت

□

دان که هر کو صدر دین بی‌علم جوید نزد عقل

□

گر به این حال نفس گردد هست

□

یکی تاج با یاره و گوشوار

□

دگر باره گفت ای بزرگان من

□

نیست آن جنبش که در اصبع تراست

□

باری ازو یاد کن، که اوست به هرحال

□

بزرگان که با طوق و افسر بدند

□

بر باد هوا نوحه‌ی من می‌کند آغاز

□

از خاطر چو تیر و زبان چو تیغ من

□

اگر بر آسمان باشد فرشته

□

برادرش را کشته بر بی‌گناه

□

سر نیزه‌ها را به دام افگنید

□

لیک می‌گویم حدیث خوش‌پیی

□

نکته‌ای باز ران از آن دفتر

□

می آورد و نار و ترنج و بهی

□

آن جوهر بی‌چونی کز حسن خیال تو

□

دین فروشی همی که تا سازی

□

نقطه‌هایش نه به قانون حساب

□

بیاراست گلشن بسان بهار

□

بدان تاختن تا بر او رسید

□

از سوی تن دردها بانگ درست

□

گر نشنوی حکایت دل، این شگفت نیست

□

من آن دیدم از گیو کز پیل و شیر

□

براند رای مجاهد سپاه بر سر بخل

□

از چرخ بهست او بگه جود و هم از چرخ

□

ز حد نون او تا حلقه‌ی میم

□

که تا کیست زان لشکر پرگزند

□

هم خانه شویم موی در موی

□

یک درخت بخت بینی گشته این

□

تختی که بر نیاید ازو نام عدل تو

□

ز دام بلا یافتم من رها

□

عنان از من چنان برتافت جایی شد که وهم آن جا

□

زلف شیطانیش گر دل برد گو بر باک نیست

□

دست و پایش ز بند بگشادند

□

چو بینم که درویش مسکین نخورد

□

مرغی که بماند از پریدن

□

کوه در سوراخ سوزن کی رود

□

قصه‌ی بیدار شو، با خفته‌ای مردانه گو

□

بخندید برنا که حاتم منم

□

چو به هفتاد بیفتادی و این نیست عجب

□

با دولت تو سیه گلیمی

□

نکنی خوک را ز جهل، خیال

□

خدایا به حق بنی فاطمه

□

با سبزه ز دوست راز گفتی

□

جرعه حسنست اندر خاک گش

□

چند پرسی که : احتیاجی هست ؟

□

تفو بر چنان ملک و دولت که راند

□

ور بشود بخت ور آخر چنین

□

مرد را باید شهادت چونکه باشد باک نیست

□

طی شو وادی برهان و قیاس

□

مروت نباشد بدی با کسی

□

پس اندر نهادند ایرانیان

□

پس وصال این فراق آن بود

□

آن مایه تخم خیر نکشتم، که جان من

□

اگر بینوایی برم ور ستم

□

یکنزون الذهب نکردی درس

□

صدر دیوان در دبیری هست تا یابد معین

□

تا دهد معنی باریکت روی،

□

مروت ندیدم در آیین خویش

□

چو او را چنان زار و کشته بدید

□

نور در چشم و دلش سازد سکن

□

بر آتش دل وت گر گواه می‌خواهی

□

قبا گر حریرست و گر پرنیان

□

کی داند جوهر خوبت بگردد

□

مطربان رایگان در رایگان آباد عشق

□

هستی و پایندگی از توست و بس!

□

کرم پای دارد، نه دیهیم و تخت

□

زمینش بکردند از زر پاک

□

ماه ما را در کنار عز نشاند

□

برداشت این نقاب و مرا دیده باز کرد

□

جهاندیده بعد از دو رکعت نماز

□

من بمردم از آن نگوید کس

□

بر هوایی که سیم بارید ابر

□

وزرا رای نیک و قربت شاه

□

دگر خواست کافزون کند تخت و تاج

□

ز هر سو به گردش همی تاختند

□

ور ز مثقالی شوی افزون تو خام

□

بزرگان خرده میگیرند بر جرمی، که رفت از من

□

دلت سختست و پیمان اندکی سست

□

بس کن و طبل مزن گفت برای غیرست

□

آن گه فرو برد به زمین بی‌جنایتی

□

چون شه از پند سلامان شد خموش

□

و گر می برآید به نرمی و هوش

□

زان نکته که زد به جانش آذر

□

آنچ قوت مرغ بابیلی بود

□

گر درین پرده میروی، ایدل

□

بدانی گه غله برداشتن

□

سگ سگ است راچه بیاغالندش

□

تا در آتش چو روی همچو براهیم خلیل

□

گام بیرون نهی ز دام غرور

□

همه وقت مردم ز جور زمان

□

چو گیتی بر آن شاه نو راست شد

□

آن نودساله عجوزی گنده کس

□

دقیست این که بافتم از تار و پود شعر

□

چرا دوست دارم به باطل منت

□

نی نی بنگویم که عجب صید شگرفست

□

کافران گمره از آنند که در زلف تواند

□

خامه کش صفحه‌ی دین گرددت

□

کلاه سعادت یکی بر سرش

□

گشتم بدرت چو خاک ناچیز

□

که کمینه‌ی آن کمین باشد بقا

□

سر تو کبر نکردی به جاه محمودی

□

برد بر دل از جور غم بارها

□

چون عقل رای زن شد و چون علم حیله‌گر

□

تا که دهقانان چو عوانان قباپوشان شدند

□

هر کسی مرد این مشاهده نیست

□

تو منزل شناسی و شه راهرو

□

همی تاختش تا بدیشان رسید

□

رو و خال و ابرو و لب چون عقیق

□

سیر براق و مسجد اقصی و جبرییل

□

ندیدم به نزدیک رایم پسند

□

یا قوم موسی اننا فی التیه تهنا مثلکم

□

همه کردار او به جایگه است

□

ایکه داری تو این منی در پشت

□

مرا دستگاهی که پیرامن است

□

ببستیم کشتی و بگرفت باژ

□

ذکر هندستان کند پیل از طلب

□

گدایی پیش آن در فخر باشد

□

بخندید وگفت ای پسر جور نیست

□

هم رضیع ملک سرمد باد عمر او چو عقل

□

زاغ از شغب بیهده بربندد منقار

□

کاشکی من نیز با تو بودمی!

□

اگر شربتی بایدت سودمند

□

بسی لشکر آمد به نزدیک اوی

□

می‌گریزم تا رگم جنبان بود

□

شاید که از تو دیو گریزان شود، مگوی :

□

چو خسرو به پردخت چندی به مهر

□

هیچ کاری نه از او جمله شکم خواری و بس

□

جز سنایی در وفا و بندگیش

□

همه گفتند: «با جمال نسب

□

چو آگاه شد زان سخن شهریار

□

ز باره‌ی چمنده فرود آمدند

□

آنک جوی و چشمه‌ها را آب داد

□

گر ز قهر ایزدت خوفست، چون دست تو باشد

□

ببالا چو سرو و به رخ چون بهار

□

درنگر اول که با آدم چه کرد

□

هر آنکس کو گمان دارد که بر کیوان رسد تیرش

□

گه چو بهر خدمتی کردی قیام

□

ز پاداش نیکی فزایش کنیم

□

خود از بلخ زی زابلستان کشید

□

هر چه تو در خواب بینی نیک و بد

□

از علت ضلال دلم تن درست شد

□

مدارید کار جهان را به رنج

□

تو پیش حلوایی جان شیرین و شیرین جان شوی

□

که جان و تنم معدن مدح تست

□

چرخ کحلی سلب ازرق‌پوش

□

جهاندیدگان را همه گرد کن

□

شاید که باتفاق فرخ

□

گفت یا رب می‌فریبد او مرا

□

خاشاک راه دانش در پای جود او

□

که تاچون بود شاه را جشنگاه

□

بیدار باد بخت جوانت که چرخ پیر

□

تا حریم کعبه باشد قبله‌ی اهل سنن

□

چون هویدا شود سرای نهفت

□

که تا ناورد ناگهان گرد باد

□

روایح کرمت با ستیزه‌رویی طبع

□

شاه‌زاده در تعجب مانده بود

□

بگذاشت به مسکینی، با آنکه تو می‌بینی

□

به سوی خراسان فرستادشان

□

هر کجا خوش نگاری روز و شب بی‌قراری

□

و آنکه شعری خواستم گفتن ترا از بهر شکر

□

عمر رفت و زین خسارت بس نکرد

□

همی‌شد برین گونه با ساروان

□

ز پیش اندرآمد به دشت اندرا

□

این برای خاص وعام ره‌گذر

□

از بهر حکم و مال و زر، هرگز نجستی شور و شر

□

چنین گفت موبد که فردا پگاه

□

ای تو سلیمان مور چند که در شرح مو

□

آنکه باشد بر جودش همه آفاق عیال

□

فلکی چون نبود همراهش

□

بزرگان ایران و چندین سپاه

□

ای کرده خجل نسیم خلقت

□

تخته‌ی مرده‌کشان بفراشتند

□

ضرورتست که: بنیادهای نیک نهند

□

که خضرا نهادند نامش ردان

□

حرام کرد خدا شحم و لحم عاشق را

□

زیرا که بی مطر نبود میغ را خطر

□

چو از عشق این نوا آمد به گوشم

□

به ژرفی نگه‌دار گفتار من

□

تو بیدار باش اشکار و نهان

□

که دلش می‌گفت کین را تو بشو

□

و گر مقیم شدی دست بازدار از من

□

به پیشش همه خوان زرین نهید

□

بقا حصار تنش باد کاین حصار کبود

□

هر آن چشمی که عشق از طلبه‌ی خود سرمه‌ای دادش

□

چون نه‌ای واقف از دعای بشر

□

سواران ماهوی شوریده بخت

□

چه گویید پیران که با این پسر

□

ور نباشد صبر پس نادیده به

□

داری خبر ز صورت احوال هر کسی

□

بکشتند او را به زاری و درد

□

عشق چو قربان کندم عید من آن روز بود

□

برخلاف امر یزدان در دل خود ره نداد

□

حسن باقی دید و از فانی برید

□

همه بودنیها ببینم همی

□

روزی که دوان بر اثر آتش شمشیر

□

صد خورنده گنجد اندر گرد خوان

□

من نوش سخن بر تو برده

□

کنون زندگانیت ناخوش بود

□

چو بام فتح گشادی ز چتر لعل گشاد

□

جز شاعران کوته‌بین را درین دیار

□

علم اگر بهر روشنی باشد

□

ورا نام شیروی بد آشکار

□

گر آب دیده‌ی شیرازیان بپیوندد

□

گر نبودی عکس جهل برف‌باف

□

مستم از گفتگوی عام چه غم؟

□

گنهکار بهرام خود با سپاه

□

مرید چیست به تازی مرید خواهنده

□

آن شاخ عطا بخش که در باغ شریعت

□

ز دیدار پدر نومید برخاست

□

ز فرزند رنگ رخش زرد شد

□

گر سوخته دل نه خام رائی

□

یا نمی‌بینی تو روی خویش را

□

ز شرف صاحب زمانی تو

□

همی‌جست هرکس بگرد جهان

□

چنانک این عروس از درم خرم است

□

چون فضل تو شد ناظر چه باک ز بی‌باکی

□

هر چه خندان بدهد، نتواند

□

فرو برد بنیاد ده شاه رش

□

و گر با تو دم ناساز گیریم

□

از فراش خویش سوی در شتافت

□

هر بدی جفت حال او نشود

□

برین گونه تا سال شد بر دو هشت

□

زین آسمان چون تتق من گوشه گیرم چون افق

□

وز چشم تو جسم دوستانت

□

عیب، نهان‌دار هنرپروران

□

چو بشنید بیژن سپه گرد کرد

□

آنکس که اسیر بیم گردد

□

نعل بینی بازگونه در جهان

□

و گر آن آب چون حجر گردد

□

شد از بیم همچون تن بی‌روان

□

به زیر پرده سیه جامه‌ی خلیفه نشاند

□

تیغ او روز کین ز خون عدو

□

بر نپیچند رخ ز شارع شرع

□

چواین نامور نامه آمد ببن

□

گر آتش در زمین منفذ نیابد

□

زآنک این فانی دلیل باقیست

□

حرفت خوب داشتست آن مرد

□

بما بر ز دین کهن ننگ نیست

□

چه سکر بود که آواز داد سبحانی

□

مسخر خضر ار گشت باد و آب و زمین

□

همه دربند پنداریم مانده

□

شبان را همی تخت کرد آرزوی

□

گوری الحق دونده بود و جوان

□

وقت تنگ و فرصت اندک او مخوف

□

پیش آن کو اثر شناس بود

□

ز گفتار چونین سخن شرم دار

□

علی‌القطع نپذیرم اقطاع شاهان

□

زاهدان را ز برای زه و زه

□

خواجه زنگی و آن صنم رومی

□

درم داد و آمد سوی خانه باز

□

ملاذ اهل دل امروز خاندان شماست

□

غره‌ای کن شیروار ای شیر حق

□

حلق درویش را بریده به کلک

□

جهانی کجا شربتی آب سرد

□

ای خدایا دست بر لب می‌نهم

□

ای سنایی تیر عشقت بر جگر معشوق زد

□

هیکل از عصمت و کمر ز وفا

□

کجا اسپ شبدیز و زرین رکیب

□

میزبان از نوردهای گزین

□

سبزه رویاند ز خاکت آن دلیل

□

مرد را شرم سرخ روی کند

□

دلاور تبرگش ندانست باز

□

در جنب حق نه ذره بود ظاهر و نه عرش

□

هفت سیاره روانند ولیک از رفتن

□

گر چه باشد در آن حضورت بار

□

بر زاد فرخ شد این مرد زشت

□

چو کار با لحد افتاد هر دو یکسانند

□

تا همی سوزید ز آتش بی‌امان

□

با ادب رو، که نیکخواه تو اوست

□

شب تیره همواره گردان بدی

□

باش چو شطرنج روان خامش و خود جمله زبان

□

همی گوید که دنیا را بدین از دیو بخریدم

□

چشم بر هم نهی، فرو مالی

□

وزان روی گستهم بشنید نیز

□

کاشفته و مستمند مائیم

□

آسمان نسبت به عرش آمد فرود

□

عقد آن جوهری که میبندم

□

چو شش ماه بگذشت بر کار اوی

□

بر این آب غیرت بد آب حیوان

□

غرقه‌ی دریای حیرت خواستی گشتن ولیک

□

بجز راه وفای عشق نسپرد

□

سگ و یوز او بیشتر زان خورد

□

وفاداری کن و نعمت شناسی

□

از جماد بی‌خبر سوی نما

□

توبه را با سلوک این هنجار

□

جهاندار زین خود نه آگاه بود

□

ندارد فایده چیزی بجز هنگام کاهیدن

□

بادوشان فلک را دور او همره شدست

□

به خشت از کلک انگشتان نوشته‌ست

□

به رخساره روز و به گیسو چو شب

□

وان جان که لب تواش خزانه است

□

هم‌چو شیری در میان نقش گاو

□

تا به گفت و به کرد داننده

□

چو بشنید موبد بشد نزد شاه

□

کس نکرد از می تهی یک جام تا روز دگر

□

زهره‌ی مردان چو بر زنگار پاشی ناردان

□

گه شراب بقا چشانندش

□

یکایک ببین تا چه خواهی فزود

□

شمیرا نام دارد آن جهانگیر

□

گر تو کردی شکر و سعی مجتهد

□

روزش از چپ و راست تیر زنان

□

دگر تیغ زد بربر و گردنش

□

قطره‌ای تو سوی بحری کی توانی آمدن

□

بر رفتنیم اگرچه در این گنبد

□

نیست در گیتی ز وی نادان‌تری

□

همی‌تاخت گرد اندرش گردیه

□

بر خصم زدند و برشکستند

□

چونک دست خود به دست او نهی

□

چیست این خانه با شکستن عهد؟

□

مر آن را که خواهی دهم کشوری

□

ازین معامله ار خود زیان کند کرمت

□

وز خلق به علم و جاه برتر شو

□

بانگ بر سلسله‌ی عالم زن!

□

اگر با سپاه اندر آیم به جنگ

□

یا آلفا بخلیله بک نعمة

□

آن یکی یاران و دیگر رخت و مال

□

آنچه دیدی ز سر گدشت بگوی

□

بر آن مثال همی تافت راه کاهکشان

□

من خمش کردم ای خواجه ولیکن زنهار

□

چو شاخ تر بررستی و چون نخچیر

□

کنیزان را ز هر سو داد آواز

□

تابش خورشید نتواند گرفتن

□

مرغ فلکی برون شد از دام

□

که الم نشرح نه شرحت هست باز

□

زین ورق در سخن نقط به نقط

□

خدایگانا از غایت غلو و علو

□

به خنده دم دهدت صبح تا تو خوش بخوری

□

به حسرت جوانی به تو باز ناید

□

آن دلی کز فلک به تنگ آید

□

شاهی که چو کردند قران بیلک و دستش

□

تو زانجا آمدی کاین جا دویدی

□

گاه ناهید لولی رعنا

□

راه دان اوست، جبرییلش ساز

□

انوری از آب مهر و آتش مدحت کند

□

من اگر کشتی نوحم چه عجب چون همه روحم

□

چون تو بدبخت فضولی نه چو گمراهان

□

گر همی خواهی این کلاه بلند

□

بگذشت از فلک به مرتبه آنک

□

از نیک و بد خودش خبر نیست

□

بره بسیار در آویختی از چنگ و کنون

□

طاق باید شد از چنان جفتی

□

ندارد هیچ حاصل عقل کلی

□

داد نعمت‌ها چو نعمان عرب

□

به تاریکی سخن هرگز نگوید

□

داد من چیست؟ راه دادن او

□

لیکن ز شرم آنکه درین هفته بیشتر

□

کشیده بر سر هر کوهساری

□

یکی عنای روان می‌خرید و می‌نالید

□

آب زمزم گرت کند سرمست

□

ای سایه‌ی آن پادشا که ذاتش

□

گلشن پر از شاهد شود هم پوستین کاسد شود

□

بدین سبب متحیر شدند بی‌خردان

□

برچنین تاج و تخت کن شاهی

□

در جهان تا کمی و افزونیست

□

چون سهی سرو برفراخته سر

□

راهبر شو ز عقل تا نبرد

□

شیر شیرویه چون حرام افتاد

□

کلکش چه قایلست که صاحب‌قران نطق

□

ورنه در موکب ممالک تو

□

نیک خو گشتی چو کوته کردی از هر کس طمع

□

مانده حیرت زده در صحرائی

□

تا مانده‌اند سخره‌ی فرمان ایزدی

□

بس بگردید و بس بخواهد گشت

□

در غریبی درد اگر بر جان ما غالب شود

□

نه بدین غایتت بزرگ او کرد؟

□

اسب سکندر نبود رخشش چندانک رفت

□

تبریز دل و جانم با شمس حق است این جا

□

کم بیش دهر پیر نخواهد شد اسپری

□

این چنین دل به سگ دهی، نخورد

□

تیغ جهادت از پی تمهید اقتداش

□

مجنون ز خوش آمد سلامش

□

گر سنایی را سنایی باشد اندر انس تو

□

منم بیخواب و آرام و تو ساکن

□

در زین مراد باد رخشت

□

تفاح جان و گل شکر عقل شعر اوست

□

به روز هزاهز یکی کوه بود

□

خار و خاشاک درش رفتن گرفت

□

به صفای صفی حق آدم

□

و چه ترش روی کت برغ خوان نی

□

چه عجب گر شود آسیمه ز رنگ می صرف

□

به دل کعبه و به ناف زمین

□

ناصر دین که شاخ دولت و دین

□

مرا دردی است و دارویی که جالینوس می گوید

□

کاین چرخ بسی ربود شاهان را

□

دو صد درج از گهرهای درخشان

□

گوشه‌ای از جهان بدو بگذاشت

□

تاج برداشتن ز کام دو شیر

□

لیک از بهار خرمیی نیستی به طبع

□

دل او از ریا بپرهیزد

□

از رشک اشک حاسد تو چون بقم شدست

□

دلم از ظلم خط فستقیت می‌خواهد

□

ای بانگ بر گرفته به دعوی‌ها

□

تو هم از نقص قدم نه به کمال!

□

در همه کاری از وقار و ثبات

□

دیار مشرق و مغرب مگیر و جنگ مجوی

□

کو منجم کو محاسب گو بیا معلوم کن

□

بازدان کز پی چه میپویی؟

□

با این همه نگشتی هرگز فریفته

□

غلط گفتم که یک رنگم چو خورشید

□

نیابی از خردمندان کسی را

□

زلیخا چون بدید آن مهربانی

□

کان در نظر رای تو نامد ز حقیری

□

در خدمت این خدیو نامی

□

بعد مردن برمت زیر لحد با دل پر خون

□

هرکس این اعتقاد شد مقدور

□

طری به مکرمت جود اوست سوسن ملک

□

حاسد که بیند این سخن همچو شیر و می

□

تو به مثل بی‌خرد و علم و زهد

□

اول از شرع دست موزه کند

□

خواجه‌ای بود از اینان همه برتر ز شرف

□

سمندش کشتزار سبز را خورد

□

هان آهو کا جور مکن تا بنگویم

□

علم روی ترا به راه آرد

□

ز عونش از عنایت چار عنصر

□

مهمانیم کن ای پسر این پرده می زن تا سحر

□

بشنو سخن این کبود گنبد

□

ای بسا قفل درین کاخ دو در

□

گفتا که کلک نایب دستور شرق و غرب

□

او را پدر از بزرگواری

□

ایاستوده‌تر از هر که در جهان مردست

□

در هنر زمره‌ای که گام نهند

□

علو سده‌ی مدح تو آن نیست

□

همچو موسی این زمان در طشت آتش مانده‌ای

□

نشد نرم و ناسود تا بر نکردم

□

حسن، به هر طره که آرام یافت،

□

بزرگواری کاندر بروج طاعت اوست

□

برنج و راحتش در کوه و غاری

□

آنکه گر شعله زند آتش خشمش سوی بحر

□

چند پرسی نشان من که کجاست؟

□

تا بپیوستست دست عهدتان با یکدگر

□

صبر کن اندر جهاد و در عنا

□

به نزد شکر رازی است کز جهان آن را

□

ز ناله نغمه‌ی جانکاه برداشت

□

نعمتش از مستحق گزیر نداند

□

آورد به هم سپاهی انبوه

□

دانی از عیبها چو غیب عیان

□

طلبی صادق و ضمیری پاک

□

ای عجب داعی احسانت عطا وام نداد

□

در غربت اگر ز درد دل نالم

□

هم به تو مالد فلک تو را که ندارد

□

ذات او جز به نام نتوان دید

□

هست با خامه‌ی تو خام همه

□

همین جراحت و غم بود کز فراق رسول

□

گه برین هم جفت باشد همچو بی دین با دروغ

□

هم خمیر تنت سرشته‌ی اوست

□

امر او ملاک الرقابی نیست

□

هر یکی از حال دیگر بی‌خبر

□

پیش گلزار سخن‌های حکیمانه‌ت

□

گرد بر گرد او ز مظلمه‌ها

□

مسجد جامع هر شهر ستورانشان را

□

وان سینه که رشک سیم نابست

□

ای پنجه‌ی حرص در کشیده

□

به رنج خویشتن چندین چه کوشی

□

قهرمان تو موسوی دستست

□

بسا قصرا که چون فردوس کردند

□

رفتند همرهانت منشین بساز توشه

□

بدین آرایش شاهانه رفتند

□

کز ورای بیخ گردون ده یکی زان خاصیت

□

ببارش تیغ او چون آهنین میغ

□

یا همه جان باش یا جانان که اندر راه عشق

□

بسا دردی که از دوری کشیدم!

□

گفتم ای رشک بتان عشق مبارک بادم

□

غیر حق جمله عدواند اوست دوست

□

از پس پیغمبر آن باشد خلیفه کو بود

□

هر دو شادان همچو جان و تن به هم

□

ضبط ملک فلک اندیشه همی کرد شبی

□

گفتا تن من ز جامه دور است

□

کیست آنکو ساعتی در بحر مهرت غوطه خورد

□

مهتری را نشانده اندر صدر

□

گل دگربار برآشفت و بدو گفت که من

□

اسدا کنون چو اسد بر فلک است

□

چون کار تو کس ندید کاری

□

علم نیرو دهد کمالت را

□

ختم شد بر گوهر تو همچو مردی مردمی

□

اگر هشیار اگر مخمور باشی

□

از برای قوت دل را شکر با گل بهست

□

تا به پایان بری سخن، باری

□

سایه‌ی تو چنان کشیده شدست

□

ترک هم گوید اعوذ از سگ که من

□

گردن ندهد جز مر اهل دین را

□

اهل دل را غلط شناخته‌ای

□

پیروز شه که تا به قیامت ز نوبتش

□

آهو به دل تو مهر داده

□

این کار هر آینه نه بازیست

□

پرده از روی برگرفت هنر

□

آنکه تا هست حرص و حرمان را

□

ابر گرینده به یک گریه گهر می‌ریزد

□

به تعویذ بازو چه مشغول گشتی؟

□

بر عذارش نیلگون خطی جمیل

□

چو از روی معنی بهشتست بزمت

□

بلی در طبع هر داننده‌ای هست

□

خدایست در هر عنایی معینم

□

چیستند این بتان رنگارنگ؟

□

این خدمت منظوم که در جلوه‌ی انشاد

□

هین بیاور سیخهای تیز را

□

مال و ملک و زور تن دایم نماند کاین همه

□

بشناسد که در روش رستی

□

زیبا بود آن سخن که باشد

□

در خانه سیل ریز منشین

□

همچو سرهنگ محمد پسر مرد آویز

□

دو سه افسرده را به گرمی کش

□

آنکه در معرکه‌ی سحر بیان

□

با سران گوش راست گیر به دست

□

بر من و تو که بخسپیم نگهبانی است

□

ارغنون غمت نواخته‌ام

□

صاحبا صدرا خداوندا کریما بنده گر

□

من استحمی بجاه جلیل قدر

□

نایب جاه پیمبر تویی امروز و کسی

□

گر بزرگی کند مدارش خرد

□

نشود کار عالمی به نظام

□

نور می‌نوشد مگو نان می‌خورد

□

راه خران است خواب و خوردن و رفتن

□

غزالی شد شمیم‌افزای کنعان

□

سماک رامح اگر نیزه بشکند چه عجب

□

بی شخص رونده دید جانی

□

سر بر آنجای نهاد آن سمن تازه که بود

□

همی گویی: ترا چون موی شد تن

□

قصد جبین ماه و رخ آفتاب کرد

□

کز هرچه دیده‌ای تو ز عطار ناپسند

□

ناگاه باد دنیا مر دین را

□

بر تو این نامه‌ی پریشانی؟

□

شمس دین پهلوان لشکر شاه

□

طل عمری تصابیا و لعمری

□

بنمود مرا شعبده‌هایی که بننمود

□

نسبت هر دو با پدر چو یکیست

□

ز بهر تکیه‌ی او گرنه عزم فسخ کند

□

می‌کشد حق راستان را تا رشد

□

عاصی سزای رحمت کی باشد؟

□

که ای بیچاره، روی از خاک بردار!

□

ملک را کلک تو از دیوان دولت پاک کرد

□

شد بدر مهیش چون هلالی

□

خار با خرما بگاه طعم کس کی کرد جفت

□

دشمنانت به هم چو رای زنند

□

خالی از ورد ثنای تو مبادا سخنی

□

اسمانی که اختران دادی

□

حکایت‌های شاهان را همی خوانی و می‌خندی

□

بدان امیدم اکنون زنده مانده

□

دوش آنچنان که از رگ اندیشه خون چکید

□

فاین بنوالعباس مفتخر الوری

□

فقه خوان لیک در جهنم جاه

□

گول گشتت نباشد از چپ و راست

□

دولت وصال عمر ابد جست سالها

□

دفع او می‌خواهد و می‌بایدش

□

چاه باغ است تو را تا تو چنین فتنه

□

چیست آن آتش؟ ریاضت‌های سخت

□

رای تو بود آنکه در هوای ممالک

□

بحر و بر هردو زیر فرمانش

□

بود دارالملک بو یحیا هوای آن زمین

□

من فگندم سفینه را در یم

□

ز خرمی که دلم عیش تو همی خواهد

□

دیوان من درین خم زنگاری فلک

□

امروز به کار در نکو بنگر

□

دل که گرانمایه ز اقبال اوست

□

ای صاحبی که دایم بر آسمان ملک

□

شرح غمت تمام نگفتیم همچنان

□

ز قطره ابر کند در صدف به حکمت در

□

تا ز لطف تو شرمسار شود

□

تو دانی کز فرود دور گردون

□

ای خدا آن کن که از تو می‌سزد

□

هر کسی چیزی همی گوید زتیره رای خویش

□

چون بدین جا رساند ناله‌ی خویش

□

به خیره عزل چه جویم که می‌رسد شب و روز

□

تو بر افروختی درون دماغ

□

میزبان بودند عالم را دو یوسف در دو قحط

□

هر کرا نفس شد پراگنده

□

به سعد و نحس فلک زان رضا دهند که او

□

من غلامی داغ بر رخ بودمش عنبر به نام

□

بگشاد به دین درون در حیلت

□

ریش را شانه کرده، پره زده

□

دایه‌ی دهر نپرورد کسی را که نخورد

□

جمال مشرق و مغرب، صلاح خلق خدای

□

دست نگار گر نرسد زی نگار چین

□

به کف حرص و آز در ماند

□

یا بود کنه فکرت خسرو

□

فهم کن موقوف آن گفتن مباش

□

گر انبازی به دین اندر ز حیلت گر جدا گردی

□

دیو را نیست تاختن بر گول

□

اگر چه دل هدف تیر محنت است و غمست

□

مجنون ز نفیرهای مادر

□

آنکه پوشیده بود پیش از وقف

□

زو دل هیچ کس نیازارد

□

القصه بعد از آنکه بپرسید مر مرا

□

درخت موسی از دورم نمودند

□

دشمنی با اهل و آل تو همی بی‌مر کنند

□

ولی چون شه مرا برداشت از خاک

□

ابر جودش گر به نیسان قطره بارد بر زمین

□

وقتی به لطف گوی که سالار قوم را

□

میری از حرصست چون مور از تهور همچو مار

□

نام مهدی ز مهد مشتق شد

□

نعمت جاه تو عالم را مهنا نعمتیست

□

چون فرشته گشته از تیغ آمنیست

□

هیچ میندیش اگر ز کالبد تو

□

روز آخر که ازین مجلس رفت

□

زمان خویش به توفیق او سپرده قضا

□

خواجه چین که نافه‌بار کند

□

تقویتها یابی اکنون از عطای ذوالجلال

□

تیر و انگشتوانه و قدلی

□

ای بار خدایی که ز رای تو جهان را

□

زر اگر خاتم تو را نسزید

□

با مال و سپاهی ز دین و دانش

□

کاش کنی ترک عمارتگری

□

مرغ عیسی کدام سگ باشد

□

برادران تو بیچاره در ثری رفتند

□

پیر پر آهستگی و حلم بود

□

چون گزافی نگفت ازو مازار

□

از دم صمصام و رمح چاکران خویش کرد

□

باز رحمت پوستین دوزیم کرد

□

زیرا که همی هرچگونه باشد

□

اوحدی، غم چو ناگزیر تو شد

□

اندرین زندان برین دندان زنان سگ صفت

□

بانگ بر زد به تند شیران زود

□

ایا گردنت بسته بر در شاه

□

بر خیال بتی، که می‌شنوی

□

باد حزم تو گر بر ابر زند

□

خون از دل چو سنگ برآور که مرد طور

□

ز کار خویش بیندیش پیش از آن روزی

□

عقل جویان بود سکونت را

□

ای بلند اصلی که کم دادست چون تو خاک پست

□

بهر سهوی که در گفتارم افتد

□

از کاهش و نیستی بیندیش

□

مرد کناس مستراح شده

□

از مال تو جز خانه‌ی تو کیست تهی‌دست

□

زان نوا بیزارم و زان زخم زشت

□

هم آن را که خود خوانده باشی برانی

□

به توران چو هومان و چون بارمان

□

به بی‌دیده‌ای ابلهی گفت: کوری

□

ملک را پاسدارم از تبهی

□

بنگر که جهانت می‌بینجامد

□

خواجه‌ای، بگذر از غلامی چند

□

ما را ز فراق تو خرد هیچ نماندست

□

جاودان باد کاعتماد جهان

□

خجل گشتند انجم پاک چون پوشیده رویانی

□

به گور تگاور کمند افگنیم

□

وفای او سبب روز نیک و بخت نکوست

□

بر این گفتار بر بگذشت یک چند

□

دریاست جهان و، تن تو کشتی و، عمرت

□

ای ز سودای نیم ساعت کام

□

ثبات زایش معنی به تو کامل چو جان از خون

□

معنی جف القلم کی آن بود

□

گر خر تو را خری نکند روزی

□

سپاهی ز روم و سپاهی ز چین

□

کار چون بی‌خردی دارد و بی‌اصلی و جهل

□

گفت از این خوبتر چه شاید بود

□

خویشتن را چون به راه داد و عدل و دین روی

□

درین فکرت نمیخواهیم رنجت

□

گر تن خاکی همی بر باد ندهی شرط نیست

□

مقدسی که ز هر پاکیی که بتوان گفت

□

بانگ کنی کاین سخن رافضی است

□

همه نیزهاشان سر آورده بار

□

گر از جانان خبر داری تو جان را زیر پای آور

□

به نیک و بد مشو در بند فرزند

□

نخوری از رز و ز ضعیت و ز کشت و درود

□

حسد و آز جبن و زرق و ریا

□

روی جنات العلی هرگز نبیند بی خلاف

□

کله‌ی خر گوی فرزندان ماست

□

آن است خردمند که خوردنش خلنج

□

بیامد پر از خون دو رخ پیلسم

□

خاک را در ساکنی گر حلم او تمکین دهد

□

بازوی تو گرچه هست کاری

□

تاویل بالله نمودی تو را

□

جوهر نفس چون به خود نگریست

□

اگر سلمان همی خواهی که گردی رو مسلمان شو

□

کاشکی خضر از سر خاکش دمی برخاستی

□

ره در حکما گیر و زین عدو بگریز

□

پرستار چندی به زرین کلاه

□

در طلب آبرو سوی درش خلق را

□

تجربت بی‌فایده است آنجا که برگردید بخت

□

نه ز خداوند توبه جوئی و نه

□

نتواند شنید نام درست

□

من نگویم که این بدست ولیک

□

گرچه می‌بینی چو شیر اندر صفش

□

مصقله است این علم، زنگ جهل را

□

رمید آن دلاور سپاه دلیر

□

ای نثار دوستان از کان تو یاقوت علم

□

گرچه پیکان غم جگر دوزست

□

با تو فلک به جنگ و شبیخون است

□

تا بکی شرمسار باید بود؟

□

چه راز داری با ذوالجلال کز پی تو

□

توشه‌ی این ره بساز آخر که مردان جهان

□

بنگر به خویشتن و گرت خیره گشت مغز

□

به زه بر نهادند هر دو کمان

□

آنکه اندر حق او یک رنگ بینم در جهان

□

تو گر به رقص نیایی شگفت جانوری

□

با عامه خلق گوئی از خاصم

□

کی ز انگشت هم چو بادنگان

□

از علو قدر و عدل او زمانه بشکفد

□

قدرتش بر اختیارات آنچنان

□

چو شد پرنور جانت از علم شاید

□

شه بربرستان بچنگ گراز

□

حج به فریاد و به رفتن نیست کاندر راه حج

□

چونکه سمنار سوی نعمان رفت

□

به دوستان و به بیگانگان به باب طمع

□

استوار و شجاع باش و دلیر

□

جنیان ز آنهمه از شرم نهانند که هیچ

□

آنچه جستید در گلیم شماست

□

چنین بر بوی دنیا چند پوئی؟

□

یکی برز خورشید پیکر درفش

□

ربعی از کشور او وز همه گردون حشری

□

اتابک را بگوید کای جهانگیر

□

چو خر بی‌خرد زانی اکنون که آنگه

□

گر بترسی ز پادشاه خموش

□

چرا در یک زمین چندین نبات مختلف بینم

□

بس نهان از دیده‌ی نامحرمان

□

در پرده‌ی اندیشه بیارای عروسی

□

چنین گفت کای شهریار جوان

□

خاصه از جود تو دارد پدرم

□

مقبلی را که بخت یار بود

□

زانک بهر جواز شعر ترا

□

سر بواب را بنتوان بست

□

نه قفا خواری و نه بدگویی

□

بحری است حضرت تو جان‌ها جواهر آن

□

ز دونی و ز نادانی چنین مزدور دیوان شد

□

که ایران بپرداز و بیشی مجوی

□

ای سخا از گهر چون تو پسر با شرفی

□

آوازه در سرای در افتد که خواجه مرد

□

نیست جز اخلاص مر درد قطیعت را دوا

□

بنبستی دری که نگشودی

□

آفتاب و ماه و انجم بینی از معنی بسی

□

تا بجنبد اختیار خیر تو

□

از خاک درنگی تو و از باد لطافت

□

بجستم همی کفت و یال و برت

□

کلکت چو عدویت دو زبان و به عبارت

□

کردند به باز بردنش جهد

□

سراسر جمله عالم پر ز مرغست

□

چون بر اندیشم از تو اندر حال

□

حنجر ادبار را خنجر اقبال زن

□

طلسم نور و ظلمت بی‌قیاس است

□

از چاکری تو براق عیسی

□

چو بشنید رستم سرش خیره گشت

□

از حجاب غفلت آخر یک زمان بیرون نگر

□

بدین مشتی خیال فکرت انگیز

□

زان چو افگند کسی را فلک از عجز همی

□

بخت اگر نیست خواجه زر چکند؟

□

ز آبادانی دنیا بکردی دین خود ویران

□

هیچ خشمی آیدت بر چوب سقف

□

باری بدانمی که چگونست زیر خاک

□

به جنگ آیدش رای و سازد سپاه

□

در جهان روشنی باید برات حسن و جاه

□

و او خدمت شوی را بسیچید

□

تن اگر چون فنا نباشد و نیست

□

باز حیوان که اصل ترکیبش

□

چو رو سوی شه مسندنشین کرد

□

آن کیست و از کجاست چنین جلوه‌گر شده

□

مرا سجده گه بیت نبت العنب بس

□

بدان جایگه خشک شد ژنده رزم

□

هر چند که قدر این تهی‌دست

□

باز سپید روضه‌ی انسی چه فایده

□

نیست اندر گوهر آدم خواص مردمی

□

ثابتی در مزاج سیاری

□

پری‌رویان مصری حلقه بسته

□

گر بریش و خایه مردستی کسی

□

بل کز آن زردم که ترسم سر نبرندم چو شمع

□

چو بیدار شد پهلوان سپاه

□

کنون آن به که همچون ناپسندان

□

بیشتر زانکه سنگ دارد وزن

□

اگرچه بریده پرم، جای شکر است

□

وزرا ملک را امینانند

□

گشت از تک و پوی، پای او سست

□

تا ابد در درد این، عطار را

□

زبان مار من یعنی سر کلک

□

اگر دم زند شهریار زمین

□

که: ای کارت به رسوایی کشیده!

□

بدو گفتم ز خاموشی چه جوئی

□

عالم به اقطاع آن او، نزل بقا بر خوان او

□

فلک سرگشته از وی در تکاپوی

□

به سر بردی در آن ویران، مه و سال

□

گردش کف را چو دیدی مختصر

□

عالم از آوازه‌ی خاقانی افروزم ولیک

□

یکایک ز هر سو به چنگ آمدش

□

آن را که بود همین گناهش

□

بنواز مرا مزن که خاکم

□

خرسند شو به ملکت خرسندی ازوجود

□

ز شرع ار یک دقیقه ماند مهمل

□

زلیخا از جواب او برآشفت

□

مانده‌ام در پرده‌های بوالعجب بر هیچ نه

□

چرخ مقرنس نمای کلبه‌ی میمون اوست

□

نشستند با رودسازان به هم

□

چون خوان ز میانه برگرفتند

□

لعاب عنکبوتان مگس گیر

□

گفتی بروم به وهم نونو

□

چه بحر است آنکه علمش ساحل آمد

□

گشته ز من خراب، مهجور

□

داند آن عقلی که او دل‌روشنیست

□

خوان گیتی همه قحط کرم است

□

چو نزدیکی شهر ایران رسید

□

به ترک صحبتش گفتن رضا داد

□

گرچه بهرام سربلندی داشت

□

هر حسابی کرده بر حق ختم چون نرد زیاد

□

بدان خردی که آمد حبه‌ی دل

□

پدر را ما خریداریم، نی او

□

چون برافتد پرده از روی دو کون

□

ای مرکب عمر رفته پی کور

□

کنون من به بخت رد افراسیاب

□

در او یک سر موی، تمییز نیست

□

لبی و صد نمک چشمی و صد ناز

□

سیر ارچه هم طویله‌ی سوسن بود به رنگ

□

فرو شسته بدان صاف مروق

□

چو شد یوسف از آن تحفه، قوی‌دست

□

گر خری را می‌برد روبه ز سر

□

آسمان نیز مرید است چو من ز آن گه صبح

□

ز پیران بپرسید افراسیاب

□

بدو گفتند کن شاه جوان‌بخت

□

ز اندوه نهفته جان بکاهد

□

گاه از همه برهنه‌تر آید چو آفتاب

□

به جمعیت لقب کردند تشویش

□

گل به نیل تو ندارم من و گلگون قدحی

□

از عنکبوت بی‌تنی بر ساختی پرده تنی

□

عرض آورد به گوشم سر و گفت

□

تو شوکین و آویختن را بساز

□

چرا دانا نهد پیش کسی سر

□

می‌آوردند و در می‌دل نشاندند

□

وان هشت تا بربط نگر جان را بهشت هشت در

□

چو دید آن ماه کز روی چو خورشید

□

به بالای جوشن، به زیر سپر

□

هر چه محبوبم کند من کرده‌ام

□

گوهر کان فریدون شهید

□

ز کف بفگن این گرز و شمشیر کین

□

شود چشم دلت روشن بدان نور

□

چون درآمد به گور تیز آهنگ

□

در قصب سه دامنی آستی دو برفشان

□

به مبدا هر یکی زان مصدری شد

□

گر می‌نشود شفیع من کس

□

زیبا محکی نهاد عطار

□

حکمش ولیعهد قدر، پیکانش سلطان ظفر

□

ز تیغ دلیران هوا شد بنفش

□

رخ خود در خدای آسمان کرد

□

وزان آتش که الماسش فروزد

□

چون شحنه‌ی نیاز ز دست تو یاوگی است

□

از اینجا باز دان احوال و اعمال

□

قیس و پدرش به هم نشستند

□

پوزبند وسوسه عشقست و بس

□

نخل به جنبش آمده گرنه یهود شد چرا

□

پراندیشه شد جان آن پادشا

□

نهان، کردند یوسف را ندایی

□

راه خویش از غبار خالی کن

□

مستمعی گفت هان صفاوت بغداد

□

بود ایجاد و اعدام دو عالم

□

چو آن گرد خطا از من فشاندی،

□

همه کروبیان عرش دایم در شکر خوردن

□

ما مرغ عرشییم که بر بانگ ما روند

□

سخنهای این داستان شد به بن

□

کند موی مشکین ز سر تارتار

□

انی اصطفیتک دون الناس قاطبة

□

ای به رصدگاه دهر صاحب صدر بقا

□

زنان چون ناقصات عقل و دینند

□

ندیدی دیده گر کردی تامل

□

عقلها زین سر بود بیرون در

□

گر همی پیر سحرخیز به نی برد تب

□

یکی دخمه کردش ز سم ستور

□

ولی هر کار را باید کفیلی

□

چشم او را که مهر ما زاغست

□

مشتری را ماهیی صید و کمانی زیردست

□

گزاف ای دوست ناید ز اهل تحقیق

□

چو دید از پس دریده پیرهن را

□

هر که در زندگی نیافت ورا

□

در خطبه شاه کیهان خوانیش گر بجویی

□

نتابید با او بتابید روی

□

گفتا که: «به وقت بازگشتن

□

کرد زاری‌ها بسی چاره نبود

□

فلک چون آتش دهقان، سنان کین کشد بر من

□

تو را قربی شود آن لحظه حاصل

□

بگفتا:«رو سوی شاه جهاندار!

□

از عزا چون چند روزی بگذرد

□

چندان که مجاور حجابی

□

ازین خوب رویان بچشم خرد

□

فراوان همی بخش و کم می‌شمار!

□

کانچه او می‌پزد همه خامست

□

کردند خاندان تو غربت، نه زین صفت

□

ظهور جمله‌ی اشیا به ضد است

□

گفتا: «بنگر چه پیشم آمد!

□

خو کرده‌اند جان و تن از دیرگه به هم

□

وین عجوز خشک پستان بهر بیشی امتش

□

چو هشیار گردد پدر بی‌گمان

□

هر چیز طلب کنی، بیارم

□

وان دگر سوراخ کردی پهلوش

□

بی‌قوت ده اناملش نیست

□

در این مشهد یکی شد جمع و افراد

□

کس کشته‌ی بی‌دیت چو من نیست

□

ما اشتهیت العقل مذ جننتنی

□

در خدمت تو تر نتوان آمدن از آنک

□

فروماند کاووس و تشویر خورد

□

ز اقلیدس اقلیدش آمد به دست

□

ایشان همه گشته بنده فرمان

□

برده به رمح ماروش نیروی گاو آسمان

□

بر او ختم آمده پایان این راه

□

عاشق زده کوس جامه‌چاکی

□

ندهد شرح این کسی چو فرید

□

نالان رباب از عشق می، دستینه بسته دست وی

□

سر نیزه و تیغ یار من‌اند

□

به مژگان از ره او خار چیند

□

سر بدی پیوسته خود را دم مکن

□

رایش چو دست موسوی در ملک برهانی قوی

□

که را شد حاصل آخر جمله امید

□

چون لعل لبش خموش بودی

□

کبر زان جوید همیشه جاه و مال

□

به صحرای عادی مزاجان عادت

□

به خواب اندر آمد بد روزگار

□

بیرون از در چه دید؟ مجنون!

□

مانده زان لعل ریزه لختی گرد

□

صاحب بدر و حنین از تو گشاید فقاع

□

بهشت و حور و خلد آنجا چه سنجد

□

زن صعوه‌ی سرخ زرد بال است

□

انگشت باز نه به لب و دم مزن از آنک

□

دریای عقلی در دلش، صحرای قدسی منزلش

□

چو بشنید گرسیوز پیش بین

□

بگفتند: «چون دانی این راز را،

□

این مثل نالایقست ای مستدل

□

ز آن نمط کارزوی خاقانی است

□

حمل با عقرب آمد جای بهرام

□

گریان شد کای ستوده مادر!

□

صاحب تاویل ایاز صابرست

□

درجان سماع آویخته، مستان خروش انگیخته

□

چه گویند گردان که اسپش که برد

□

گفتی که: به کین آن قبیله

□

هرکسی را بران طمع برخاست

□

نی عجب گر گاوریشی زرگر گوساله ساز

□

دهد یکباره هستی را به تاراج

□

ناگاه چو لاله داغ بر دل

□

کز نفس سردت و باران اشک

□

چند پی کار آب بر ره زردشتیان

□

به دل گفت من سازم این رزمگاه

□

وز آن پس به خاقان در صلح کوفت

□

جانش از درد و غبین تا لب رسید

□

هست چون صبح آشکارا کاین صباحی چند را

□

فلقیت روضتها لمرتعه

□

از آن پس گفت: «ای مهجور غمناک!

□

کمترین فرعون چست فیلسوف

□

کورند زیر طشت فلک لاجرم ز دور

□

برآشفت سهراب و شد چون پلنگ

□

چو یوسف یک زمان در وی نشیند

□

خنده و مستیم به تأویلست

□

عم ز جهان عبره کرد عبرت تو این بس است

□

جرح الشهود و عدل دیوان القضا

□

چو طی کرد یک‌سر بساط بسیط

□

پرده‌ی خود چون درید هر چه همی جست یافت

□

این است همان صفه کز هیبت ار بردی

□

چو یک چند بگذشت و او شد بلند

□

از آن پس حال درویشان بدانی

□

هر طرف چه می‌کشد تن را نظر

□

زهره و دهره بسوخت کوکبه‌ی رزم او

□

لقد نلت من جدواه کل مغبة

□

دلارام ودل و جانم تو بودی

□

نمودی همسر خوبان با غم

□

رخش دانش را ببر دنبال و پی برکش ازآنک

□

نشسته بر ابری پر از باد و نم

□

دلم از مرگت اعتبار گرفت

□

لیک از آبادی اینطرف دورست

□

حجت معصومی مریم بس است

□

گو خصم از باب صفا از سحر سازد مارها

□

شهاب وار به دنبال دشمنان چو دیو

□

بی نیازی بین که اندر اصل هست

□

خشت گل زیر سر و پی سپر آئید به مرگ

□

که با او بگفت آنک جز تو کس است

□

در خور بودم اگر دهان بندی

□

ور روا دارند چیزی زان ستد

□

تا گشاده ششدر سی مهره‌ی ماه صیام

□

گوهر دانش و گنجور هنر بود رشید

□

کند پیوسته بر ایوان قدرش

□

سپهر پیر، نمیدوخت جامه‌ی بیدار

□

به طبع آهن بینم صفات مردم را

□

چنین گفت سهراب کاندر جهان

□

دهانش ز آب حیوان آب برده

□

چون ز کشور خدای هفت اقلیم

□

ذوق تو برد عارضه‌ی احمقی از خصم

□

ودنی لک الاقصی کانک فی‌الوغا

□

از آن می بترسم که موی سپید

□

آخر تو چه مرغی که ز بس دانه که چینی

□

الف راست صورت صواب است لیکن

□

ازو نامه بستد به کردار آب

□

دارد سپهر خوانده‌ی مهر ترا به ناز

□

این سخن پایان ندارد ای گروه

□

این هفت ده خاکی و نه شهر فلک را

□

یسرق لفظی کانه جرد

□

در سینه کشیده عقل گفتارم

□

آسمان، خرمن امید مرا

□

بر غبب و دم خزه خیز و رکاب باده ده

□

من فرط ما ولدت باحشائی اللظی

□

تنم شد مرفه ز رنج عمل

□

جعد بر جعد بسته مرزنگوش

□

مهدی که بیند آتش شمشیر شاه گوید

□

من کجا و مدح مولایی که دست احمدی

□

به لطف خاطر یاران و بندگان دریاب

□

چو چیزی در عبارت می‌نیاید

□

چون عز عزل هست غم زور و زر مخور

□

عهده بر کیست این دعاوی را

□

طرف کلاه کج کن و بند کمر ببند

□

مور اسود بر سر لبد سیاه

□

غمخوار تو را به خاک تبریز

□

وگرنه چرا با چو رستم سواری

□

زاهل عصر چه خواهم که اهل عصر همه

□

کارگر خاکم و مزدور باد

□

ای کرده جلال تو چو تقدیر

□

جهانی یک به دیگر می‌پناهند

□

آفتابیست آسمان رفعت

□

میوه‌ها و شرابهای چو نوش

□

گشت ز سیارگان رتبت او بیش از آنک

□

روزگارت جگر نخواهد داد

□

در او قبله‌ی اقبال بادا

□

کو یکی پاکیزه طبع راست فهم پاک دل

□

در ید بیضاش ثعبان از کمند خیزران

□

در تربیت مادح و در مالش دشمن

□

چنین شوریده، سامان دیر یابد

□

وای آن مرغی که ناروییده پر

□

بوالعلا را مستحل خوانم مبالک را محل

□

زیور این خطبه هر باری که ای صاحب‌قران

□

نمیگویم که در پیشت نشیند

□

چه دانستی که ما را رنگ و بو نیست

□

گر چه در تبریز دارم دوستان

□

تویی آن‌کس که اگر منع کنی

□

در مجلست ز نزهت، مفرش

□

تو آن نه‌ای که به هر در سرت فرو آید

□

مرد کشد رنج آز از جهت آرزو

□

نالهایی کنم چنانکه به مهر

□

چو شد حرارت بر شاخ ارغوان غالب

□

سینه‌ی گردون که موجش آتشی زد زآفتاب

□

همه کام‌ها که دارد ز فلک بیابد ارچه

□

بارگاه تو کرده فردوسی

□

ای بی‌هنر زمانه مرا پاک در نورد

□

کشتنی به از هزاران زندگی

□

گور چشمی که بر تن یوز است

□

پسر سهل گدا گر شنود حال آرد

□

هست این تن من در حصار اندوه

□

اگر سفینه‌ی ما، ساحل نجات ندید

□

بل هندوی است بر همن آتش گرفته سر

□

به تشریف و انعام اگر برکشیدت

□

دانی که به باطل چگونه بندم

□

کجا ذکر گنجد در انبان آز؟

□

یا روان‌های فریبرز و منوچهر از بهشت

□

تا زبان زخمه بود چون به حدیث آید عود

□

نه سر آزادم و نه اجری خور

□

اگر تو یاد گیری حرف عطار

□

ز یک نفخه‌ی روح عدلش چو مریم

□

همه با داغ طاعتت بادند

□

چو باد آید مرا زان عیش شیرین

□

گفت شه با ساقیش ای نیک‌پی

□

وان کژاوه چیست میزان دو کفه باردار

□

رونق کار من که خواهد داد

□

حکایت از من دیوانه میگفت

□

چشم چشم است، نخوانده‌است این رمز

□

چون بهین مایه‌ات برفت از دست

□

شکل توقیع مبارکشان تقدیر بدید

□

زانچ از دو دیده بر رخ بفشاندی

□

دل آسوده شد مرد نیک اعتقاد

□

غم بختی‌ای است توسن و من یار کاروان

□

تا کار کس آن نیست که او خواهد

□

کرم کن بر من بیچاره گشته

□

تن زن ای عطار و تن زن دم مزن

□

چشم خور اشک ران به خون شفق

□

اگرنه فضله‌ی طبعش جهان را چاشنی بودی

□

ز اشعار همام این نظم دلسوز

□

نک در افتادیم در خندق همه

□

ناقه‌ی صالح از حسد مکشید

□

در این سه سال چه در خواب و چه به بیداری

□

جهانگشای جوان بختیار دولت یار

□

بس گره بگشوده‌ای، از هر قبیل

□

یک هفته ریخت چندان خون سباع کز خون

□

کبر تو کم است و کبریا بیش

□

به گردم اندر چندان حوادث آمد جمع

□

نه ابلیس در حق ما طعنه زد

□

آفتاب گوهر سلجق که نعل رخش اوست

□

رای و فرمانت بر زمانه روان

□

ز بس بلا که بدیدم چنان شدم به مثل

□

نه همدمی نه دمی سرکشیده زیر کفن

□

بدان خدای که پاکان خطه‌ی اول

□

لاله‌ی ناشکفته بی‌رزمی

□

جان از تن تو چست گسسته

□

پشت ما گرم از تو بود ای آفتاب

□

ساقی آرد گه خمار شکن

□

مغز فضل و حکم و محض معالی مانند

□

مدح خدایگان و ثنای خدای عرش

□

خوش آن استاد، کاین آب و گل آمیخت

□

این توانید که مادر به فراق پسر است

□

همه از روزگار معکوسست

□

قران فتح و ظفر بر جناب جاه تو باد

□

نه رگهای پستان درون دل است؟

□

جمشید سام حشمت، سام سپهر سطوت

□

سر در کردم اشارتت گفت

□

خرچنگ آبی‌ای و خداوند تو قمر

□

آفتابی ای عجب با ما بهم

□

انعامش از تبار گذشته است و چون توان

□

روز درپیچد صفت در ما و تابد تا به شب

□

صنوبر چون عروسان پرنیان پوش

□

هی بیا من طمعها دارم ز تو

□

کوس چون مار شده حلقه و کو بند سرش

□

در سر میدان چو خود را گرد کرده همچو گوی

□

آن در هنر یگانه و آن در خرد تمام

□

ما فرومایه نبودیم از ازل

□

ور بگریید به درد از دم دریای سرشک

□

شاه حلمی ز خلاء زیر پر دل می‌رو

□

بیمن عدل و شکوه تو گشت روزافزون

□

پس از مدتی کرد بر من گذار

□

از حیوان شکار گاه دف آواز

□

گفت به جم کوکبه دانا وزیر

□

درآمد صالح شوریده در کار

□

گفتم: چه باد حاسد او وان دگر چه باد

□

آسمان بی‌معین احمد او

□

به نزد حسن انس و جن مخدومی شمس الدین

□

من از این پیش بیتکی سه چهار

□

یوسف از زن یافت زندان و فشار

□

جانم آنجاست به دریای طلب غرقه مگر

□

نکردی بی‌اجازت سیل سر در خانه موری

□

به ناز گفت که از دیده بیش اشک مریز

□

کرد از انبار و از مخزن گذر

□

کیخسرو هدی که غلامانش را خراج

□

شاگرد کی بودی که تو استاد جهانی

□

ترسیدم و پشت بر وطن کردم

□

ز نادانی و تیره رایی که اوست

□

شرع را گنج روان از کلک اوست

□

به او دادی دبستان فلک را

□

در این گرداب نتوان آرمیدن

□

همه آن کن که گر بپرسندت

□

بامدادان نفس حیوان کرده قربان در منی

□

ور نی بهلم ستیر و بربسته

□

سخنم را برنده شمشیریست

□

پس بپرسیدند زان شه کای سند

□

هست اتابک بهمن آسا کاین خلف دارای اوست

□

نعمتش چون نعیم جنت عام

□

سکندر بدو گفت کای نامدار

□

درزی ایام را اندازه نیست

□

در بند و سور او بین چل برج آسمانی

□

بجز این گریه را نفعی دگر هست

□

ز دهقان نخواهم جز از سی یکی

□

نه گیتی پس از جنبش آرام یافت؟

□

درآر آفتابی که در برج ساغر

□

ز هجران تو پیچد سبحه برخویش

□

کنون ای هنرمند مرد دلیر

□

ببری، چو بر نهاده بوی مغفر

□

همه دریاکش و چون دریا سرمست همه

□

نی سیل بود این جا نی بحر بود آن جا

□

شد آن مرد دستور با درد جفت

□

در چه دنیا فتادند این قرون

□

و آن کعبه چون عروس کهن سال تازه روی

□

مجرد از صفت حال ماند و مستقبل

□

دگر خفته آسیمه برخاستند

□

برون جهم ز کمینگاه وقت حمله، چنین

□

همچو مه از آفتاب هست به تو نورمند

□

چون به خوبی و ملاحت هست تنها در جهان

□

چو خشنود داری جهان را به داد

□

چو دوست جور کند بر من و جفا گوید

□

جوزا صفت دو گانه هزار آفتاب زاد

□

به دشت چین تو با مشکین غزالان

□

همی رنج ما جوید از بهر گنج

□

این رمه مر گرگ مرگ راست همه پاک

□

شیر سیاه معرکه خاقان کامران

□

نی خمش کن خمش کن رو به قاصد ترش کن

□

دگر گفت فرمان ما سوی چین

□

بار گوناگونست بر پشت خران

□

اسد از سهم ناخنان ریزد

□

بحر می‌گفتم اگر بحر بدی پر گوهر

□

سکندر که آمد برین روزگار

□

تو بسی در محضر من مانده‌ای

□

بامدادان که یک سواره‌ی چرخ

□

سرمست بیا جانب بازار نظر کن

□

نوشته بران تیر بر پهلوی

□

شتر را چو شور طرب در سرست

□

دفع سرما را قفس کردند زاهن پس در او

□

به ملک غم اگر نه شهریارم

□

بگفت آنک از چرم خر دیده بود

□

هر که نیکو کند نکو شنود

□

سرو بالان که ز بالین سرش آمد به ستوه

□

خامش کن و منمای به هر کس سر دل ز آنک

□

به فرجام هم روز تو بگذرد

□

راه لذت از درون دان نه از برون

□

چون به بازار جوان مردان رسم

□

شود چو چشم پرآبم هزار کشتی غرق

□

بماناد این شاه با مهر و داد

□

درزی و جولاهه‌ی ما، صنع خویش

□

گوهر تیغش هندی تن و چینی سلب است

□

ای داده دو قطره خون دل را

□

همه سخته باید که راند سخن

□

شاخها دختر دوشیزه‌ی باغ‌اند هنوز

□

هنوزم عقل چون طفلان سر بازیچه می‌دارد

□

عطارد ماند چون طفلان به تعظیم

□

دو اسپ گرانمایه کرده گزین

□

حیلت و مکر است فقه و علم او و، سوی او

□

از خاصگان دمی است مرا سر به مهر عشق

□

بیا امید بین که نیک نبود

□

حصاری شدند آن سپه در یمن

□

عجب گر بود راهم از دست راست

□

اول فسون دهد فلک آخر گلو برد

□

زیر نخل بلند همت او

□

سر بردباران نیاید به خشم

□

آب و رنگ ما ز آب افزوده‌اند

□

خاقانیا وظیفه‌ی عیدی بیار جان

□

خامش کنم از کمال گفتن

□

همه نام جویید و نیکی کنید

□

چو در کیله یک جو امانت شکست

□

آن روز رفت آب غلامان که یوسفی

□

محیط معرفت دل در بر او

□

بجوییم و بر کوه خارا بریم

□

از عدل او آرام یابد همی

□

خاصه که بر دریغ خراسان سیاه گشت

□

ز عشق شمس تبریزی چو موسی گفته‌ام ارنی

□

به یزدان گرای و به یزدان پناه

□

و گر تنگدستی تنک مایه‌ای

□

آبستنانه عده‌ی توبه مدار بیش

□

بلکه از رشک معدن کف تو

□

همی رفت همراه آن کاروان

□

چه نامی، چون نماند از من نشانی

□

فرعونیان بی‌فر و عونند لاجرم

□

کودک نوزاد می‌گرید ز نقل

□

اگر دست او من بگیرم به دست

□

همین پنج روزست عیش مدام

□

که مرا در سه ماه با دو امام

□

هزیمت ریخت در ره خار غمشان

□

بر ایوانها چهر افراسیاب

□

که کرد بهین کار جز بهین کس؟

□

بلک آن چنان شده ز ضعیفی که بگذرد

□

که در بزم گیتی بدو روشنست

□

ز دیبای زربفت کردش کفن

□

مگر تا گلستان معنی شکفت

□

صبح آه آتشین ز جگر برکشید و گفت

□

پشه‌ای را داده اسبابی که فیل از بردنش

□

برآنم که روزی به کار آیدت

□

چمن ار نیست، قفس خود چمن است

□

رسته‌ی دهر و فلک دیده و بشناخته

□

فاعل آن زرد و سرخ کیست، چه گوئی؟

□

به رفتن چنو گشت همداستان

□

اگر تو حکمت آموزی به دیوان محمد رو

□

جز بانو و شاه کوه و دریا

□

تو شمعی را که میداری به آتش

□

همه گوش دارید پند مرا

□

بیننده که در جنگ ترا بیند با خصم

□

هدهد گفت از سمن نرگس بهتر که هست

□

بر کشم مر تو را به حبل خدای

□

گیاشان بود زان سپس خوردنی

□

یارب از نیست به هست آمده‌ی صنع توایم

□

این پرده سد دولت و خاقان سکندر است

□

دمی نرفت که چشم و لبش به یاد درت

□

کنون هرچ خواهیم کردن ز داد

□

رو، که این خویشی نمیید بکار

□

گر مرا دشمن شدند این قوم معذورند از آنک

□

زنهار چنان کامده‌ای اول، از اینجا

□

وگر خوانم از هر سوی زیردست

□

خدایگان صدور زمانه شمس‌الدین

□

به دست همت طغرای بی‌نیازی دار

□

کند چندان فغان از جان ناشاد

□

بدین عهد نوشین‌روان تازه شد

□

کز بادیه‌ی جهالت جز سوی او مفر نیست

□

چنان استاده‌ام پیش و پس طعن

□

بر بحر مضارع است قطعش

□

بشد آن شب و بامداد پگاه

□

گناهم ببخش ای جهان آفرین

□

تا به نوای مدیح وصف تو برداشتم

□

عجز بگریزد از جبلت مور

□

همی رفت شادان به اصطخر پارس

□

دید چو طاوس در آن خودپسند

□

در تموزم ببندد آب سرشک

□

کردی از بر قران و پیش ادیب

□

سکندر چو روی برهمن بدید

□

چون خداوندت بزرگی داد و حکم

□

آن خدیجه است کز ارادت حق

□

بیا ای سیل اشک ناصبوری

□

به هنگام نان شیرگرم آوری

□

ز اشتیاقت روز و شب عطار را

□

دو رنگی شب و روز سپهر بوقلمون

□

به دست زمانه کند آسمان

□

برو مهتران آفرین ساختند

□

گل سرخ رویم نگر زر ناب

□

خاقانی خاک جرعه چین است

□

از کششهای قطره‌ی شبنم

□

سپرد آن زمان کشور و تاج و تخت

□

مرا سرمایه بردند و ترا سود

□

عقل سگ جان هوا گرفت چو باز

□

نرم کن آواز و گوش هوش به من دار

□

به زودی به فرهنگ جایی رسید

□

ور حسود از سر بی‌مغز، حدیثی گوید

□

تا شب تو گشت صبح، صبح تو عید بقا

□

نه طوق است این رکاب رخش خواریست

□

سوی دختر اردوان شد ز راه

□

ارجو که سخت زود به فوجی سپیدپوش

□

چون به می خون جهان در گل افسرده خورم

□

گر روی تو به کینه بخواهد شخود

□

بیامد زمین را به مژگان برفت

□

نه کوتاه دستی و بیچارگی

□

اول ز پیشگاه قدم عقل زاد و بس

□

ز بس نوک سنان سرکشان بر چرخ پیوندد

□

وزان جایگه شد به پرده‌سرای

□

کسی کاو رهزنی را ایمنی داد

□

خصم ار بزرجمهری یا فسردگی کند

□

از قرین بد حذر بایدت کرد

□

کنار یکی پر ز یاقوت بود

□

بگفتندش از هر کنار آفرین

□

زان دل که در او جاه بود ناید تسلیم

□

بیان می‌کرد هر سو غنچه با گل

□

همی برکشید آب چندین ز چاه

□

هرکه او زین زندگی بویی نیافت

□

عدل است و بس کلید در هشتم بهشت

□

زی حرب تو آمده است دیوی

□

بشد موبد و برگرفتش ز گرد

□

بدیع آیدم صورتش در نظر

□

پیکان شهاب رنگ چون آب

□

نهفته نیست که طوف جناب عالی شاه

□

هرانکس که بود اندر آن انجمن

□

من و تو را ببرد دزد چرخ پیر، از آنک

□

غلطم خاک چه حاجت که چو اندر نگرند

□

اسپ کشنده است جهان جز به دین

□

وزان پس بران نام چندی گریست

□

حدیث درست آخر از مصطفاست

□

چون ز تبریز رسم سوی هرات

□

حاجب شه رفت و به فرمان شاه

□

مرایار یزدان و ایران سپاه

□

پند مدهشان که پند ضایع گردد

□

نام او چون اسم اعظم تاج اسمادان از آنک

□

قیرت چو شیر کرد جهان، جادوی است این

□

سکندر چو نومید گشت از جهان

□

که ملک و دولت اضحاک بی‌گناه آزار

□

همت ز آستانه‌ی فقر است ملک جوی

□

با عون عنایتش رعیت

□

گرفتار شد در میان اردوان

□

مگوی، بی‌گنهم سوخت شعله‌ی تقدیر

□

ز میغ‌ها که سیه‌تر ز تخم پرپهن است

□

رهگذر است این نه سرای قرار

□

من امروز بر اختر کرم سیب

□

تو را به حاتم طایی مثل زنند و خطاست

□

سزد که عید کنم در جهان به فر رشید

□

که آنکو همچو من غمناک باشد

□

بشد روزبان دست قیصرکشان

□

از کارها کریمی و فضل اختیار کرد

□

بدو گفت نصر ای جهاندار شاه

□

سپس دیو به بی‌راه چنین چند روی؟

□

ببینیم تا کردگار جهان

□

نمی‌تازد این نفس سرکش چنان

□

به لشکر بیاراست گیتی همه

□

باد زیبنده تا به صبح نشور

□

به نام بزرگان و آزادگان

□

کوش تا جامه‌ی فرصت ندری

□

بیاورد صلاب و اختر گرفت

□

نشد از ما بدین رسن یک تا

□

سپه برکشید از دو رویه دو صف

□

مگر در دل دوست رحم آیدم

□

به چنگال می‌کرد منقار تیز

□

به دلخواه تو بادا هر چه خواهی

□

چو قیدافه چهر سکندر بدید

□

وز تو ستوه گشت و بماندی ازو نفور

□

نباید که ویران شود بوم روم

□

گفت «نی» گفتمش «چو سنگ جمار

□

گرفتند هر مهتری یاد پارس

□

بدی در قفا عیب من کرد و خفت

□

سر و چشم و رویش ببوسید و گفت

□

روز ناورد که افتد ز کمینگاه جدال

□

نشایست بد در نیستان بسی

□

ز خط شوق، ما را دور کردند

□

ز دریای چین تا به کرمان رسید

□

هرکه او بر ره کفتار رود، بی‌شک

□

چنین داد پاسخ بدو کدخدای

□

کم فطن بادر مستفهما

□

گرفتند زیشان فراوان اسیر

□

راهنمای خرد راهجوی

□

سر بابک از خواب بیدار شد

□

ای شاه و شاهزاده و شاهی به تو بزرگ

□

بدید آن یکی گور افگنده گفت

□

توبه کن از هر بدی به تربیت دین

□

که چندین تو از بهر دینار خون

□

چو یعقوبم اردیده گردد سپید

□

چنین گفت کاین پادشاهی به داد

□

نرسد بادی ازین ره که به پیشش ندوند

□

چنین است رسم سرای کهن

□

نشستن در درون خانه، خرسند

□

فرستمت بر نیکوی باز جای

□

به جنگ من آمد زمانه، نبینی

□

گرین صورت کرده جنبان کنی

□

آن دست بر تضرع و این روی بر زمین

□

چو گیتی چنان دید شاپور گرد

□

درین ناخوش مقام سست پیوند

□

چو باشد خداوند رای و خرد

□

روی فلک را همی به در و گهر

□

چنین داد پاسخ کزو بگذری

□

نه او را مکر او را کس ببیند

□

چو از قلب شاپور لشکر براند

□

مراد نفس ندادند ازین سرای غرور

□

خنک شاه باداد و یزدان پرست

□

ز راح روح بخش مهر او خصم است بی‌بهره

□

جهاندارمان باد فریادرس

□

به پستی در، دچار گیر و داریم

□

بپرسید زان سرشبان راه شاه

□

چون سپیده‌دم به حکمت برکشید

□

چنین داد پاسخ که آن فر اوست

□

من آن کس نیم کز غرور حشم

□

فرستادم و دادمش نیز پند

□

بود جهان بر سر کوی عدم

□

ازو باد بر نامداران درود

□

ایزد این شغلها کفایت کرد

□

یار شو تا یار بینی بی‌عدد

□

خویشتن دار چو احوال همی بینی

□

که یزدان سپاس ای جهان پهلوان

□

بدین صفت که در آفاق صیت شعر تو رفت

□

چون سر و ماهیت جان مخبرست

□

هست تاج مرصعی تاجم

□

ز زاینده قیصر برافراخت یال

□

چونکه تن فرسودنی و بینواست

□

از انا چون رست اکنون شد انا

□

وانجا که سخن خیزد از آیات الهی

□

چو کاموس جنگی چو خاقان چین

□

تو خاموش اگر من بهم یا بدم

□

دار کی ماند به دزدی لیک آن

□

تا تو بدانی که ز دشمن ضرر

□

مرا پادشاهی پذیرفت و تخت

□

نهاده به سر بر سمن تاج و، نرگس

□

وقت هشیاری چو آب و روغنند

□

زندان تو است این اگرت باغ است

□

به پیش سپهبد بگفت آنچ دید

□

چه وزن آورد جایی انبان باد

□

بارها من امتحانش کرده‌ام

□

بسکه سر دارد تنفر در تن بدخواه او

□

به کردن برفتم برای پدر

□

از کار خویش، خستگیم نیست، زان سبب

□

بلک جمله تن چو آیینه شود

□

هرچند که دیر آید سوی تو بیاید،

□

ز گاه منوچهر تا کیقباد

□

بدان ماند اندرز شوریده حال

□

مقنعه و حله‌ی عروسان نکو

□

که جای خشت زن بزم شراب است

□

سکندر به آیین صفی برکشید

□

جهان را به شمشیر هندی گرفت

□

که ای خداوند کریم و بردبار

□

چند جوئی آنچه ندهندت همی؟

□

که مرغی که زرین همی خایه کرد

□

نمک ریش دیرینه‌ام تازه کرد

□

باشد آنگه ازدواجات دگر

□

مهر هر چند گراید به بلندی ز افق

□

خردمند نه پیر مانده به جای

□

مرا امید راحتهاست زین رنج

□

هیچ اصلی نیست مانند اثر

□

بی‌هنر با مال و با شاهی نباشد نیکبخت

□

بدو داد دینار چندانک بود

□

سعدیا تا کی ازین نامه سیه کردن؟ بس

□

اجتهادی می‌کند با حزر و ظن

□

گهی در پهلوی هم جا گزینند

□

یکی آنک گفتی که ایران تراست

□

نشانه‌ی بندگی شکر است، هرگز مردم دانا

□

ای شده عاجز ز تلی کیش تو

□

نیکو نگر درین کو نکو ناید

□

به یک تیر برگشتی از کارزار

□

دنیا که جسر آخرتش خواند مصطفی

□

وآن جماعت جمله از جهل و عما

□

در بنایی که کند جنبش از آن رای مصیب

□

همه بارگاهش چنان شد که راه

□

وقت این گل میرود حالی ز دست

□

قند او را بد مدد از بحر جود

□

دلت گر ز بی‌طاعتی زنگ دارد

□

ازان پس که ما را به گفت گرزم

□

جهان‌سالار عادل انکیانو

□

چون خلقت الخلق کی یربح علی

□

به ره نتوان نهادن پای افکار

□

یکی ژنده پیل است بر کوه گنگ

□

گفتم: چو رای روشن او باشد آفتاب؟

□

لا نفوذ الا بسلطان الهدی

□

دست فرودار چو آشفت بخت

□

یکی بزم جوید یکی رزم و کین

□

بخت بلند باید و پس کتف زورمند

□

آرزو جستن بود بگریختن

□

به اردوی جلالت کسمانست

□

بمیرم پدروارش اندر پذیر

□

مباش اینگونه بی‌پروا و بدخواه

□

آن چنان گرم او به بازی در فتاد

□

که بود آنکه بر سیم فضل او نهاده‌است

□

ز شاه نشاپور بستد گله

□

به عهد ملک وی اندر نماند دست تطاول

□

مشورت کو عقل کو سیلاب آز

□

اگر مهمیز میسودش بر اندام

□

که چندین بزرگی و گنج و سپاه

□

وین از پی آن نیست که تا نیست شود طبع

□

آن ضمیر رو ترش را پاس‌دار

□

نه منت هیچ ناسزائی

□

زن گازر او را چو پیوند خویش

□

مکن با بدان نیکی ای نیکبخت

□

جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای

□

سرو را کلک من است آن بلبل مشکین نفس

□

ازو یادگاری کنم در جهان

□

من، تن بخاک میکشم و بار میبرم

□

وقت آن آمد که من عریان شوم

□

چو جان درتن خرد دردل نهفته است

□

اگر باشد او سالیان پیش گاه

□

نه پیوسته باشد روان در بدن

□

علت و پرهیز شد بحران نماند

□

به یاران سوی کشتی گشت راهی

□

بدین سان همی بود تا هشت ماه

□

آلت خسروی و پیشروی

□

این سخن پایان ندارد بازگرد

□

چو خود بد کنیم از که خواهیم داد؟

□

همان عهد کاوس دارم نخست

□

کنون رفت و زو نام بد ماند و بس

□

نیست هر عقلی حقیری پایدار

□

کرده قهر تو مگر تیز به خورشید نگاه

□

به ژرفی بدین خواب من گوش دار

□

کاش قضایم، چو تو برمیفراشت

□

گر رسیدی مستی بی‌جهد تو

□

گر تو نی آگاهی از این گند پیر

□

چو دارا ز ایران به کرمان رسید

□

هرانکس که درویش باشد به شهر

□

زانک در خلوت هر آنچ تن کند

□

به گل مگذار تخم آرزویم

□

بفرمود تا جوشن و خود اوی

□

ازو زاد حیوان و مردم وزین

□

تا که زوتر جانب معدن رود

□

رسن در گردن یوزان طمع کرد

□

چو رزم آوری باتو رزم آورم

□

رهاند خرد مرد را از بلا

□

تو عدو را می دهی و نی‌شکر

□

دریای آتش ار بود از حفظ نام تو

□

چو رستم بران تند بالا رسید

□

زخم زنم، گر چه بفرسوده چنگ

□

پس غلام خرد که اندر خانه بود

□

دو صورت هست مردم را به هر دو بنگر و بررس

□

ز من یادگاری بود این سخن

□

ز هر سو برفتند کاریگران

□

آنچ کردی با من از احسان و بر

□

در نامی شود هر قطره باران

□

سر پاسخ نامه بود از نخست

□

هستند ز نیمروز تا شب

□

آشنایی عقل با عقل از صفا

□

گرچه چو تیر است کنون پشت شاخ

□

بدید آن جوانی که بد فرمند

□

برین پاک یزدان گوای منست

□

گفت حکمت چیست کنجا اسم حق

□

کرم خاکی به خاک این بروبوم

□

بران سال کودک برافراخت یال

□

بعد از این بازست ما را چشم و گوش

□

تا که امشب جمله اسرائیلیان

□

تا سحرگه ز بس اندیشه نجست از من

□

ز ایوان پرستندگان خواستند

□

ازین کار چون کام او شد روا

□

چون به مصر از بهر آن کار آمدند

□

چو شاه آگه شد از مضمون نامه

□

به پیروزی آمد بران رزمگاه

□

اگر آن سخت بود سوده شود چرخ برو

□

ور بگوید در مثال صورتی

□

چون بر تو هوای دل تو می‌بکشد تیر

□

چه نیکوتر از نره شیر ژیان

□

نگویی مرا کاین ددان ار که کشت

□

قرب ماهی ده بده می‌تاختند

□

آنجا که نفس نامیه را تربیت کند

□

همه به اصفهانند بی‌درد و رنج

□

کودکی گفت: مسکن تو کجاست

□

کی شمرد برگ درختان را تمام

□

جز رنجگی هگرز چه بینی تو از خسیس

□

ز دشت اندرآیی سوی خان من

□

جهاندار شاه آبکش را سپرد

□

راست فرمودست با ما مصطفی

□

دعایت می‌رساند خسته جانی

□

ز هند و ز خاقان و فغفور چین

□

آنچه زین حالها به ما دو رسید

□

تا قیامت می‌خورد او پیش غار

□

خوگی بدو درآمد در پوست میش پنهان

□

بیاورد لشکر به نخچیرگاه

□

برانگیخت آن بارکش را ز جای

□

چون طبیبان را نگه دارید دل

□

همچو سکندر مجوی آب خضر در سواد

□

جز اسفندیار تهم را نماند

□

عسس کی شود، دزد تیره‌روان

□

آن شعاعی بود بر دیوارشان

□

وز هوس خویش همی پر خمی

□

تو آن کن که از شهریاران سزاست

□

جفا برگزیدی به جای وفا

□

گر ز دریا آب را بیرون کنی

□

آن سخن تازه‌ی پر سوز و درد

□

همی گفت کاینت چراغ جهان

□

هر کسی را ز جهان بهره‌ی او پیداست

□

مادر آن پیل‌بچگان کین کشد

□

من گر چه تو شاه و پیشگاهی

□

تن کشته از چاه باز آورد

□

دو چشمش ز سر کنده زاغ سیاه

□

می‌گزندش کای سگ طاغی برو

□

اثر خفت مخالف تو

□

چنین داد پاسخ که اسفندیار

□

بی رونقیم و بیخود و ناچیز، زان سبب

□

عشقها با دم خود بازند کین

□

جان را چو زنگ جهل پدید آورد

□

دلارای با نام و با رای و شرم

□

ز دلها همه بیم بیرون کنید

□

باشد اغلب صید این بز همچنین

□

چو آن میم دهان گشتی سخن ساز

□

که او شهریاری ز ایران بکشت

□

به نیم خدمت بخشد هزار پاداشن

□

نه ز دریا ترس نه از موج و کف

□

به تایید او لاجرم علم و زهد

□

چو بگشاد داننده از آب بند

□

برفتند خشنود ز ایوان اوی

□

حلق‌ببریده جهد از جای خویش

□

از طناب کهکشان جلاد خونریز فلک

□

چو از دور نوش‌آذر او را بدید

□

درین بازار هم چون و چرائیست

□

وصف هر جانی تناسب باشدش

□

این پایگه مرا زین بهین خلایق است

□

همه شهریاران ایران بدند

□

اگر باژ خواهی ز قیصر رواست

□

ده مرو ده مرد را احمق کند

□

شکایت چند از گردون کند کس

□

نشست از بر باره‌ی بادپای

□

از مرد خرد بپرس، ازیرا

□

شکر آن نعمت که‌تان آزاد کرد

□

دام و دد را دام می‌سازی و باز

□

نخستین بگیرم سر راه را

□

چنین پاسخ آورد بهرام باز

□

باز سوگندان بدادش کای کریم

□

دهد صدای یلان از غریو کوس خبر

□

گر ایدونک بینی تو پیکار ما

□

در آن سفیه که آز و هوی‌ست کشتیبان

□

چونک هستی‌اش نماند پیر اوست

□

چو چشم از نور و ماه از خور به دانش گشت دل زیبا

□

هم‌اندر زمان نامه پاسخ نوشت

□

بفرمود تا زخم او را به تیر

□

پا و زانواش نلرزد هر دمی

□

چو شد نزدیک ایشان شاهزاده

□

به پاسخ چنین گفتم ای پادشا

□

تا کی از شعر فرید آتش عشق

□

می‌شمارد می‌دهد زر بی وقوف

□

در این ایوان بسی گشتی و خلقان شد تنت واخر

□

وزان جایگه شد سوی میمنه

□

چنان شد ز خون خاک آوردگاه

□

لا نسلم و اعتراض از ما برفت

□

ای سروری که هر که سرش خاک پای تست

□

چو شاه زمانه ترا برگزید

□

بدین دست، دژخیم پیشم کشد

□

چون فراموشت شود تدبیر خویش

□

زین گونه کرد با من بازی‌ها

□

نه کرپاس نغز از کشیدن درید

□

چو آواز بهرام بشنید شاه

□

با کمال احتیاج و افتقار

□

فرقان به نزد مردم عامه بود بزرگ

□

بدان گیتیش جای ده در بهشت

□

تفاوت است بسی در سخن کزو به مثل

□

چونک واگردید گله از ورود

□

چون تنت نکو حال شد از مال ازان پس

□

بیارم برت عهد شاهان داد

□

به شبگیر هرمزد خرداد ماه

□

دامن او امر و فرمان ویست

□

مقارن به فریاد گردد کمانچه

□

تن کشته را دخمه کردند جای

□

بمخزن، گر شبی چون و چرا رفت

□

جمله تلوینها ز ساعت خاستست

□

گر نتوانی چو گاو خورد خس و خار

□

چو او را به بستن نباشد روا

□

ز اسپ اندر آمد بدید آن سرای

□

سر بر آرد او دگر ره شرمسار

□

زین فزون از ملکان نیز نباشد ملکی

□

بزرگان ایران گرفتند خشم

□

جانور کش مرکبانی سرکش و ناجانور

□

در گلستان عدم چون بی‌خودیست

□

مکر است بی‌شمار و دها مر زمانه را

□

خروشان پسر چو پدر را ندید

□

فرود آمد از باره بهرامشاه

□

اعتمادش بود بر خواب درست

□

جهان گر در خور بحر نوالش کشتیی سازد

□

سیه شد جهان پیش چشمش به رنگ

□

من همی بینم جلال اندر جلال

□

صد هزاران فضل داند از علوم

□

عدل است مراد عقل، ازان هر کس

□

پدرم آن دلیر گرانمایه مرد

□

ورا دخمه‌یی ساختند شاهوار

□

صوفی ابن الوقت باشد در منال

□

زرین سرکی فراز هر گردن

□

فرامرز کز بهر خون پدر

□

کشت زار ایزد است این خلق و داس اوست مرگ

□

سوی فارس رو مرو سوی غبار

□

از جانوران به جملگی نیست

□

به منزل رسید آنک پوینده بود

□

کسی را نبد نزد او پایگاه

□

بی نهایت حضرتست این بارگاه

□

از آن مجال که از اقتضای طالع سعد

□

به رستم من از چنگ آن اژدها

□

پای دادیمت که باشی پا بجای

□

هم بدان قانع شد و از دام جست

□

ور به جیحون بر از تو برگردد

□

چنان شد که او شب نخفتی بسی

□

به نزدیک اندر فرود آمدند

□

من چو بینمشان معین پیش خویش

□

نظر بگشا به رخساری که خسرو

□

همه گنج با آنک کردش نهان

□

جهان را همه ساله اندیشه بود

□

او شده تسلیم او ایوب‌وار

□

هزار شکر خداوند را که خرسند است

□

فرستاده آمد به درگه فراز

□

هم‌انگه چو آهو شد اندر گریز

□

هیچ کس را خود ز آدم تا کنون

□

باد گویی اسب شترنج است مانده در عری

□

چو کهرم بر باره‌ی دژ رسید

□

چه برتریست ندانم بمرغ، مردم را

□

نام نیک و بد مگر نشنیده‌اید

□

ناگفته سخن خیوی مرد است

□

چو بهمن بیامد به پرده‌سرای

□

فرود آمد از باره بهرامشاه

□

پنجمین شب ابر و بارانی گرفت

□

به رویم گر توانی نیک دیدن

□

می آورد و رامشگران را بخواند

□

نجوئی جز فساد و شر، ازیرا

□

او بگوید زآنک می‌آزرده‌ای

□

صورت جان تو شناختن است

□

چو بشنید پوشید خفتان جنگ

□

بگوی این که گفتی به بهرامشاه

□

ای دقوقی با دو چشم همچو جو

□

دهند اگر به نباتات آب شمشیرش

□

بترس از جهاندار یزدان پاک

□

هرگز مرا ز داشتن خلق رشک نیست

□

داند و پوشد بامر ذوالجلال

□

بیخ سفاهت ز دل تو به پند

□

گر خفاشی را ز خورشیدی خوریست

□

به شادی برآمد ز ایران خروش

□

اژدهایی مرده دید آنجا عظیم

□

برآمد زاغ رنگ و ماغ پیکر

□

زانک هر جنسی رباید جنس خود

□

تا سال و ماه و روز و شبست اندرین جهان

□

سوی شامست این نشان و این خبر

□

شیری، مبارزی، که سرشته است کردگار

□

گفتشان بس بد درون و دشمنید

□

نه موبد بود شاد و نه پهلوان

□

مرغ مرده‌ی خشک وز زخم کلاغ

□

نشین و آب گرم گریه پیش آر

□

گفت گر کودک در آید یا زنی

□

اگر چه عمر کوتاهم، دمی بود

□

بلک در هاروت و ماروت آن شراب

□

رفته‌ام با او به تاریکی بسی

□

چون گرانیها اساس راحتست

□

به موبد چنین گفت کاین کفشگر

□

دیده‌ای کو از عدم آمد پدید

□

بی شوی شد آبستن، چون مریم عمران

□

باز می‌دید آن خرش در راه‌رو

□

وین خوار سوی آن کس است کو را

□

لاغ این چرخ ندیم کرد و مرد

□

ناتام در این جایت آوریدند

□

از محبت دردها صافی شود

□

به یک چندگه دیر بیمار بود

□

بعد از آن این دو به بیهوشی روند

□

داورا از مدد فیض و ثنای تو مرا

□

از هزاران اندکی زین صوفیند

□

گه پرد آزاد در کهسارها

□

گربه در انبانم اندر دست عشق

□

مر تخم عمل را به نم نه از علم

□

تو مثال دوزخی او ممنست

□

مران مرغ کارزش نبد یک درم

□

گر دو حرف صدق گویی ای فلان

□

قرار چشم چه داری به زیر چرخ؟ چو نیست

□

واصلان چون غرق ذات‌اند ای پسر

□

قصه‌ی آن پیر حلاج این زمان

□

ای که من زشت و خصالم جمله زشت

□

دل بنهادی به ذل از قبل مال

□

ما اگر قلاش و گر دیوانه‌ایم

□

همه نامداران برین هم‌سخن

□

باز اندر خاطرش این فکر جست

□

ز استقامت عدل تو در صلاح امور

□

جای را هموار نکند بهر باش

□

بیکباره از دوستداران من

□

چشم تیز و گوش تازه تن سبک

□

گر من آنم که چو دیباجی نو بودم

□

کان سیاهی بر سیاهی اوفتاد

□

برفتند نعمان و منذر ز جای

□

گر نبینی کشتی و دریا به پیش

□

آن کوادب داند همی، صاحب ترا خواند همی

□

کیست بیگانه تن خاکی تو

□

تنت چو پیرهنی بود جانت را و، کنون

□

از همه اوهام و تصویرات دور

□

جز راست نگویم میان خصمان

□

در همه خمخانه‌ها او می ندید

□

نویسنده بر خواند و پاسخ نوشت

□

ضد طبع انبیا دارند خلق

□

زری که صیرفی کان به درج کوه نهاد

□

یوسفان از مکر اخوان در چهند

□

شدی پست، این نه آئین بزرگی است

□

تا جهان لرزان بود مانند برگ

□

تو را که مار گزیده‌است حیله تریاق است

□

آنک تو مستش کنی و شیرگیر

□

گر این اسپ سرگین و آب افگند

□

ایها العشاق اقبالی جدید

□

این طربناکی و چالاکی او هست کنون

□

متهم چون دارم آنها را که حق

□

نه چون او ملک خلق دیده به گیتی

□

بر تو خندید آنک گفتت این دواست

□

آنکه با هر کس منکر شدی از خلق جهان

□

گفت او را کوترو حلوا بچند

□

جهانی پرآشوب شد سر به سر

□

کو گشاد رقعه‌های آسمان

□

همیشه گشوده است بدخواه جاهش

□

نقش می‌بینی که در آیینه‌ایست

□

پایه میسازی ولی سست و خراب

□

تا به هم آییم زین فن ما دو تن

□

گر طمع داری مدیح از من همی

□

بر سر دیوار هر کو تشنه‌تر

□

فروماند چوپان و لشکر همه

□

شب روان و همرهان مه بتگ

□

گوشت به سوی نوش جهانگیر بزرگست

□

در خیال افتاد مرد از جد او

□

زیشان به هر اقلیم یکی تند زبانی است

□

نوح نهصد سال در راه سوی

□

نه چو من از غم به دم تو باد خزانی

□

آن چه چشمست آن که بیناییش نیست

□

ور ایدونک گم کرده دارند راه

□

تا شود بر تنت این جبه‌ی شگرف

□

به سان همت عشاق عالی

□

نیم او ممن بود نیمیش گبر

□

چیره‌دستان میربایند آنچه هست

□

ای عجب چونست از سقم آن هلال

□

دست‌ها در رسن آل رسولت زده‌ام

□

نیست بحری کو کران دارد که تا

□

بدو گفت شاه این سخنها بگوی

□

بعد یک ساعت که شه از وهم و ظن

□

وین جان کجا شود چو مجرد شد

□

گر نبودی او مسبح بطن نون

□

به علم و ادب پادشاه زمینی

□

هر که شاگردیش کرد استاد شد

□

عهد فرزندانت را تعویذ گردن کرده‌اند

□

گفت این اوباش رایی می‌زنند

□

بتو داد خواهم همی دخترم

□

برد حلوا پیش آن هر سه غریب

□

به ترتیبی نهاده وضع عالم

□

انصتوا را گوش کن خاموش باش

□

کشتی زاسیب موجی هولناک

□

هر دو چون در بعد و پرده مانده‌اند

□

نیست درین هیچ خلاقی که نیست

□

این چنین رنجوریی پیدام شد

□

شود شاه و لشکر بدان جایگاه

□

هم‌چو گور کافران پر دود و نار

□

دشت را و بیشه را و کوه را و آب را

□

در صف آید با سلاح او مردوار

□

برجیس گفت مادر ارزیز است

□

شحنه‌ی عشق مکرر کینه‌اش

□

پای ز گل بر کشی به طاعت به زانک

□

گه به درویشی کنم تهدیدشان

□

همه گوش دارید و فرمان کنید

□

یا فراموشت شدست از کرده‌هات

□

زدی خوش زود پا بر آشنایی

□

کارکن در کارگه باشد نهان

□

همه رنگ و صفا و جلوه و بوی

□

بس سرای پر ز جمع و انبهی

□

وین دشمنان ویران همی

□

آنک بر افلاک رفتارش بود

□

بشد لوری و گاو و گندم بخورد

□

چون رود نور و شود پیدا دخان

□

قوس قزح کمان کنم، از شاخ بید تیر

□

آنکسی که او ببیند روی خویش

□

حدیث ار کند با تو از شرم گردد

□

گر بگویی از پی تعلیم بود

□

ده جای به زر عمامه‌ی مطرب

□

آن همه حبر و قلم فانی شود

□

به ایران بری باژ هندوستان

□

با چنان رحمت که دارد شاه هش

□

به هر گامی شدی نو آرزویی

□

دایه و مادر بهانه‌جو بود

□

چو غنچه‌های دگر بشکفند، ما برویم

□

حلقه در زد چو در را بر گشود

□

تو چه گوئی، که جهان از قبل اینهاست

□

هر کجا بینم نهال میوه‌دار

□

بیاورد پس خلعت خسروی

□

ای دلیلت گنده‌تر پیش لبیب

□

خریدار دارم من از تو بسی به

□

ملت عشق از همه دینها جداست

□

گویندمان به صورت خویش این همه همی

□

می‌رود چون زندگان بر خاکدان

□

از خاکم اگر بکند دیوت

□

ور زمین و آب را علوی کند

□

به جایی که باشد همیشه بهار

□

نه چو کنعان کو ز کبر و ناشناخت

□

که من خوش دارم از تنها نشینی

□

لیک می‌ترسم ز کشف رازشان

□

ای پدر پیر، ز چین آمدم

□

هم‌چو تابستان که از وی پنبه‌زاد

□

اگر آرزوت است کازادگان

□

بی ادب گفتن سخن با خاص حق

□

وزان جایگه شد سوی طیسفون

□

که ز سایه‌ی یوسف صاحب‌قران

□

چون لاله‌زار باشد، چون مرغزار باشد

□

بی تماشای صفتهای خدا

□

ز بسیار نیکی که کردی به نیکی

□

هست پنهان معنی هر داروی

□

ندانم جزین عیب مر خویشتن را

□

پس عرب گفتش که رو دور از برم

□

چو هشتاد شاهند با تاج زر

□

چون شکار فقر کردی تو یقین

□

کمال اینجاست، دیگر جا، چه پویی

□

چون بماند از خلق گردد او یتیم

□

این سخنها بهر تو گفتم تمام

□

هر کجا این نیستی افزون‌ترست

□

گرش پنهانک مهمان کنی از عامه به شب

□

تاجران انبیا کردند سود

□

هر آنکس که دارد نهانی غله

□

کاذبی با صادقی چون شد روان

□

بدین زودی ندانستم که ما را

□

اینچ من خوردم شما را خوردنیست

□

بنگر که خداوند ز بهر تو چه آورد

□

در زمان عدلش آهو با پلنگ

□

تو به خود چه سازی که اسیر گازی

□

می‌بباید تاب و آبی توبه را

□

هرانکس که بودند نخچیرجوی

□

نه برای آنک تا سودی کنم

□

دو انگشتش در خیبر چنان کند

□

مولعیم اندر سخنهای دقیق

□

سفره‌ی ما از خورش و نان، تهی است

□

مرکب همت سوی اسباب راند

□

شه هم قبول کردش گفتا تو بر بدان جا

□

یک جماعت زان عجایب کارها

□

بدین کار پاداش نزد منست

□

گوش آنکس نوشد اسرار جلال

□

گفته امت مدحتی، خوبتر از لعبتی

□

تشنه‌ای را چون بگویی تو شتاب

□

بخت پرستیدن خواهد ترا

□

پس محک می‌بایدش بگزیده‌ای

□

مگر اختران دیده‌اندت ز بالا

□

در گذر از نام و بنگر در صفات

□

به یزدان پناهید کو بد پناه

□

بر در این خانه گستاخی ز چیست

□

به یک تلخی که از شیرین چشیدی

□

ده منادی‌گر بلند آوازیان

□

بکوی شوق، گذاری نمیکنی، پروین

□

چونک من از خال خوبش دم زنم

□

درکش چو افیون، واره تو اکنون

□

از دل سوراخ چون کهنه گلیم

□

همی بر زمین زد چنان کاستخوانش

□

روح وحیی را مناسبهاست نیز

□

همچنین لشکر کش و دشمن کش و دینار بخش

□

چون مرا دیدی خدا را دیده‌ای

□

وز چوب خشک در فرو بارد

□

این سخن پایان ندارد باز گرد

□

اگر ز خویش بدانی مرا ندانی خویش

□

تو مرا جویان مثال مادران

□

به هستی یزدان گوایی دهیم

□

چون ز رویش مرتضی شد درفشان

□

سرود طایران عشق سر کن

□

دام خود را سخت‌تر یابند و بس

□

گر ز مهر، این دم به بندیمت به دم

□

سوی شهر از باغ شاخی آورند

□

نفس ایزدی ز سوی یمن

□

چون غلام هندوی کو کین کشد

□

به جای دگر مرگ من چون بود

□

هم گواه اوست اقرار ملک

□

به گاه جنبش خشم و به گاه طیبت نفس

□

شب ز زندان بی‌خبر زندانیان

□

کرگی آوردی از آن بیشه‌ی منکر به کمند

□

نکته‌ها را یاد می‌گیری جواب هر سال

□

مباش بسته مستی خراب باش خراب

□

کسی کاو را شبی گیرد در آغوش

□

همی گفت هرکس کزین پادشا

□

خروشید و بار غریبان ببست

□

که اندر طالعم کاش آن هنر بود

□

می‌رود از جوهر این کهربا

□

بگفت ار صبوری کنی یک نفس

□

خلایق اختر و خورشید شمس تبریزی

□

اگر چه طینت تبریز بس شهان زادی

□

جگر پالوده‌ای را دل برافروز

□

نهفته مرا گنج و آگنده هست

□

بیاراست روی زمین را به داد

□

گوش و پهلو و میان و کتف و جبهه و ساق

□

حق فشاند آن نور را بر جانها

□

سوم‌شان به و مه که هرگز نجوید

□

می‌گوید آن رباب که مردم ز انتظار

□

دانم که پرتو نظری داری از شهی

□

و گر خونیم خونت چون نجوشد

□

چو بشنید بهرام و اندیشه کرد

□

همانا که باشد مرا دستگیر

□

ازین آتش دل آن را که داغیست

□

این ندانستند ایشان از عمی

□

شهاب ثاقب، از دامان افلاک

□

بدانک زیرکی عقل جمله دهلیزیست

□

از این ساحل آب و گل درگذر

□

دو تا کرد از غمش سرو روان را

□

زن و کودک و مرد جمله مهید

□

زمانه برین خواجه‌ی سالخورد

□

شهب همچو افکنده از نور نیزه

□

نار تو اینست نورت چون بود

□

اندر آن دشت که تو تیغ برآری ز نیام

□

چونک مثقال ذره یره است

□

هین ز خوهای او یکی بشنو

□

نه هر خوانی که پیش آید توان خورد

□

چنین گفت منذر به ایرانیان

□

خور و خواب و آرام جوید همی

□

ترا بینم بدین گردن فرازی

□

نام شهری گفت و زان هم در گذشت

□

از آن ره، بخت با من کرد یاری

□

به صد هزار لغت گر مدیح عشق کنم

□

گلوی خود به رسن زان سپرد خوش منصور

□

ز دل کوری به کار دل فرو ماند

□

همه دشت یکسر پر از ماه دید

□

ازو بیش بر تخت شاهی که بود

□

ولی غیر از رضای او نجستند

□

گرچه جوانی همه خود آتشست

□

کسی کو با من اندر علم و حکمت همبری جوید

□

که من منصورم آویزان ز شاخ دار الرحمان

□

وجاد الصدر شمس‌الدین یوما

□

گهی گفتی به دل کای دل چه خواهی

□

چو با مهرگانی بپوشیم خز

□

جهان سربه‌سر چو فسانست و بس

□

نگفتی گشت خواهم آشنامن

□

بحث عقلست این چه عقل آن حیله‌گر

□

خرد بودیم و بزرگی خواستیم

□

اگر چه صورت خواجه به زیر خاک شدست

□

هر دمی صد جنازه می‌گذرد

□

مرا دیگر ز کشتن کی بود بیم

□

چنین گفت کای شاه پیروزبخت

□

نهانش نوا کرد و کس را نگفت

□

بگفتا کام خسرو کام من نیست

□

حمل ریاضت به تماشا کنند

□

عطای وافر، برهان جود او بنمود

□

چون بحر نهان به مظهر آید

□

مگر شمس تبریز عقلت ببرد

□

غریو کوس‌ها بر کوهه پیل

□

همه سر به سر دست نیکی برید

□

خنیده به هر جای شهرسپ نام

□

نمودی آن بلند و پست یکسان

□

کم سخنی دید دهن دوخته

□

بچشم بصیرت بخود در نگر

□

آن جا من و تو و او نباشد

□

چو با خویش آمد بپرسید مجنون

□

لبش بوسید و گفت این انگبین است

□

یکی قیصر روم و قیصر نژاد

□

به یارانش گفت آنکه بر تیره خاک

□

پیمبر شبانی بدو داد از امت

□

تیغ در زرادخانه‌ی اولیاست

□

کرم بسیار، ولیکنت یکی کرم کند

□

ز گرد چون و چرا پرده‌ای فرود آورد

□

مات شو و لعب گفت و گوی رها کن

□

چنین فصلی بدین عاشق نوازی

□

مهان را همان اسپ و دینار داد

□

خروشید و زد دست بر سر ز شاه

□

چنین گویند با آن کس که گفته

□

بر سر خاک از فلک تیز گشت

□

مرا ز عاج و زر و سیم، ساختند قفس

□

شمس تبریز چون قرار گرفت

□

تو آب آبی تو تاب تابی

□

ز هر قومی حکایت باز می‌جست

□

برفتند هرکس که بد در سرای

□

خرامان بیامد به نزدیک سرو

□

ناجسته به آن چیز که او با تو نماند

□

منزل خود بین که کدامست راه

□

سزد که حسان خوانی مرا که خاطر من

□

بیا ای مادر عشرت به خانه

□

از تو سیه شد چهره کاغذ

□

فلک را پارسائی بر تو گردد

□

کنون تخت ایران سزاوار تست

□

برافراختن سر به بیشی و گنج

□

به هر آلوده‌ای کی رو نماید

□

راههای مختلف آسان شدست

□

نتوان گفت که خار از چه دمید

□

قد و بالایی که چرخش کرد راست

□

خون و سرگین نداشت زیبایی

□

بگفتا در غمش می‌ترسی از کس

□

کیومرث و جمشید تا کی قباد

□

ز زین برگرفتش بکردار باد

□

اضعاف حرفهایی کز شعر من شنیدی

□

خیز نظامی که نه بر بسته‌ای

□

شغل کودک در دبیرستانش نیست

□

باغی که حیات گشت وصلش

□

ای دل تو به عشق چند جوشی؟!

□

بدان تا مردم آنجا کم شتابند

□

چو گویند چوبینه بدنام گشت

□

نشست از بر باره‌ی راه جوی

□

بود از سخت جانی سنگ فرسای

□

بانگ برآورد جهان کای غلام

□

تو ز گفتار من بسی بتری

□

ز رفیقان گلستان مرم از زخم خاربن

□

جهان گشت چون روی زنگی سیاه

□

که می‌خواهم خرامیدن به نخجیر

□

بریدم کدو را که نوبد سرش

□

اگر من گناهی گران کرده‌ام

□

وان هنر بیعدد که هست بدو در

□

جبر را ایشان شناسند ای پسر

□

در جهان دین بر اسپ دل سفر بایدت کرد

□

خاموش که گفتنی نتان گفت

□

به هر برزنی جشنگاهی سده

□

دگرگون زیوری کردند سازش

□

نخستین کیومرث با جمشید

□

ز لشگر گه پهلوان تا دو میل

□

ز نورش هر کجا آثار روحی‌ست

□

رو ز سایه آفتابی را بیاب

□

هیچ آگه نشد ز بی‌خردی

□

پیش خسرو، بتان آهو چشم

□

نویسنده‌ی نامه را خواند شاه

□

مجره بر فلک چون کاه بر راه

□

به افسون دل مردمان پاک شد

□

چنین گفت کاین شهریار یمن

□

از بر اهل زمین، وز بر تخت پدر

□

چوف الف آراسته مجلسی

□

اندر بهشت خواهد بد میوه

□

جاوید زیند این ملکان تا بر ایشان

□

مرا این سخن بر دل آسان نبود

□

همان لهو و نشاط اندیشه کردند

□

چنان بد که یک روز دیدش سوار

□

تو داری جهان زیر انگشتری

□

به ذوق کارفرما کار سازیم

□

در تصور ذات او را گنج کو

□

همه سنگینی تو، روی من است

□

من این غرض بتوانم شناخت نیک، ولی

□

چنین داد پاسخ ورا گرگسار

□

چنین تا خصم لشگر در سر آورد

□

همان چون بخواب اندر آمد سرش

□

صفی بر دگر دست بنشاندند

□

قول او بر جهل او، هم حجتست و هم دلیل

□

چیست مستی حسها مبدل شدن

□

زان جمال و بها که بود تو را

□

گفتم تو چه دانی که شب تیره چه زاید

□

ببستیم کشتی و بگرفت باژ

□

یکی هفته به نوبت گاه خسرو

□

ازان ناگزیر آتش افروختن

□

بگوید که گفتند ما کهتریم

□

قضا را بود فصل نوبهاران

□

پیر سگانی که چو شیر ابخرند

□

چه سود از جامه‌ی آلوده‌ای چند

□

گهی که علم افادت کند سجود کند

□

زمینش بکردند از زر پاک

□

رها کن غم که دنیا غم نیرزد

□

سر از تن جدا کند و بفگند خوار

□

نگر تا نباشی به آباد شهر

□

وان قطره‌ی باران که برافتد به گل زرد

□

تو ز قرآن بازخوان تفسیر بیت

□

اینکه تو بینی نه همه مردمند

□

مهتران سپهی عاشق مهر و درمند

□

بدان تاختن تا بر او رسید

□

جهان هندوست تا رختت نگیرد

□

همه پاک در زینهار منند

□

چو بشنید تور از برادر چنین

□

گشاده چشمه‌ای از قله‌ی کوه

□

دادگری شرط جهانداریست

□

آزادی تو را نگرفت از تو، هیچ کس

□

تا به شاهی نشستی از پی تو

□

به ریگ اندر افگند غلتان سرش

□

فکنده عشقشان آتش بدل در

□

هرآنکس که هست از شما نیکبخت

□

به خوبی شنیده همه یاد کرد

□

پیمبر بدان داد مر علم حق را

□

حال چون جلوه‌ست زان زیبا عروس

□

تو یکی هندباج ندهی‌شان

□

نه لشکری که مر آن را کسی بداند حد

□

بسی لشکر آمد به نزدیک اوی

□

زره برهای از زهر آب داده

□

بدو گفت گستهم کایدون کنم

□

مبر خود به مهر زمانه گمان

□

به سوی اهل مجلس شاه چون دید

□

باغ زمانه که بهارش توئی

□

فسون دیو، بی تاثیر خوشتر

□

ای جهان داوری که نام نکو

□

هم آنگه زمین گشت چون پر زاغ

□

مهین بانو چو کرد این قصه را گوش

□

مگر کو به نزد تو انگشتری

□

گنه بس گران بود و پوزش نبرد

□

ای ناکس و نفایه تن من در این جهان

□

کرگدنی گردن پیلی خورد

□

افزون گرفت روز چو دین و شب

□

صفات قصر او بشنید حورا یکره و زان پس

□

چه گویید پیران که با این پسر

□

چو من شیرین سواری زینی ارزد

□

بدو گفت من قیس بن حارثم

□

بیامد چو نزدیکی دژ رسید

□

به باغ آیم چو با جانی پر از داغ

□

روبه یک فن نفس سگ شنید

□

قضا بس کار بشمرد و بمن داد

□

چون خاتم کارت را بر دست اجل دادند

□

بران سان که کیخسرو و کینه‌جوی

□

بسا ابرا که بندد گله مشک

□

همه کارزار شبیخون بگفت

□

به گیتی نبودش کسی دشمنا

□

گر هیچ میر عمر مبد کند به فضل

□

از ره این پرده فزون آمدی

□

خرد پر جان است اگر بشکنیش

□

رفت و ما را همه بیچاره و درمانده بماند

□

جهان پهلوان بود آن روزگار

□

ز یار سنگدل خرسنگ می‌خورد

□

ز گفتار او ماند خسرو شگفت

□

برین گونه از جای برخاستند

□

ز هر جا می‌گذشت از بیقراری

□

دولت ترکان که بلندی گرفت

□

خیره از من زیرکی خواهد فلک

□

خانه‌ی او بهشت شد که درو

□

چو او را چنان زار و کشته بدید

□

به درگاه مهین بانو شبانگاه

□

چو آباد جایی به چنگ آمدش

□

ز بیشه ببردم ترا ناگهان

□

از ستمکاران بگیر و با نکوخواهان بخور

□

چون بصورت آمد آن نور سره

□

خواهم که بدانم که مر این بی‌خردان را

□

مرا غم آید اگر چه مرا دلیست فراخ

□

سر جنگجویان سپه برگرفت

□

بود هر کار بی‌استاد دشوار

□

چنین گفت خسرو که ای سرکشان

□

به چنگ اندرون شست یازی کمند

□

رخت خورشید را در تاب کرده

□

اولیا را هست قدرت از اله

□

ترا بر اوج بلندی، مرا سوی پستی

□

زلزله در زمین فتاد و خروش

□

چو جنگ آیدش پیش جنگ آورد

□

کبابی باید این خان را نمک سود

□

سپاهست با او فزون از شمار

□

نوشته چنین بودمان از بوش

□

کرا خواهد، بدان بازو، ازو ارزاق برگیرد

□

ذوق جنس از جنس خود باشد یقین

□

طمع چون کردی از گمره دلیلی؟

□

ایزد بگماشت ترا تا به تو

□

ز بس بانگ اسپان و از بس خروش

□

نشاید یافتن در هیچ برزن

□

فرستاد خاقان یلان رابخواند

□

ز خون چنان بی‌زبان چارپای

□

به بازارشکر خود کرده آهنگ

□

زر چو نهی روغن صفرا گرست

□

بر کشیده فوطه‌ای پاره بسر

□

نتوان گفت که دریای دمان را دگرست

□

ببخشید گنجی بر اسفندیار

□

درختی بر شده چون گنبد نور

□

توانا و دانا و دارنده اوست

□

شه تازیان چون به نان دست برد

□

خرد را اتفاق آنست با توفیق یزدانی

□

آخر آدم‌زاده‌ای ای ناخلف

□

عقل در دست این نفایه گروه

□

و اندر آماجگاه راه کند

□

درود شهنشاه ایران دهی

□

رها کن جنگ و راه صلح بگشای

□

چنین داد پاسخ که گر زین سخن

□

از آن تاجور نامداران پیش

□

به سختی غیر این نتوان ستودش

□

کین سبب را آن سبب آورد پیش

□

نه یکسانند نومیدی و امید

□

بابها گشت صدر و بالش ازو

□

پس اندر نهادند ایرانیان

□

روان گشته به نقلان کبابی

□

فریدونیان نیز خویش تواند

□

بدو گفت کاین کودک شیرخوار

□

ابربینی فوج فوج اندر هوا در تاختن

□

نام خود از ظلم چرا بد کنم

□

گیتی به مثل سرای کار است

□

بر تخته‌ی عمر او نوشته

□

دگر چهر فرخ برادر زریر

□

تو زرین بهره باش از تخت زرین

□

بدین نیز بهرام سوگند خواست

□

چنان پروردیدش که باد هوا

□

سخن طغراست منشور قدم را

□

بانگ می‌زد درمیان آن گروه

□

ما را به یک دقیقه توانند بست و کشت

□

خشت او از کوه بر گیرد همی تیغ بلند

□

شهنشاه و زین پس زریر سوار

□

بگرد عالم آوارم تو کردی

□

بساسانیان تا ندارید امید

□

بوده با باده‌ی مغانه مقیم

□

فرو برده مستان سر از بیهشی

□

شوره او بی‌نمکان را شراب

□

بر سر منبر سخن گویند، مر اوباش را

□

ریدکان خواب نادیده مصاف اندر مصاف

□

توانا و دانا و پاینده‌ای

□

فرستادند سوی بی ستونش

□

همان کارد در آستین برهنه

□

چند ترسی، دست از طفلی بدار

□

دوانیدند بر وسعتگه کام

□

تا قدری قوت خون بشکنی

□

چه زن، چه مرد، کسی شد بزرگ و کامروا

□

چنان نمود ملک را که ره ز دست چپست

□

دبیران که بودند در بارگاه

□

چنان از عشق شیرین تلخ بگریست

□

تو با خسرو شوم گشتی یکی

□

هم از مهابت خشم تو کوه در لرزه

□

چو شیرین گشت آگه از تقاضاش

□

آدم از فردوس و از بالای هفت

□

بنده‌ی ایشان بدند ترکان، پس

□

مدح او نوش زاید اندر گوش

□

چو گشتی بران شاه نو راست شد

□

با فلک آنشب که نشینی بخوان

□

به بندوی و گستهم گفت آن زمان

□

مرد را بی‌شک درین دریای خون

□

سر زلف آشنا با شانه کرده

□

چند چو گل خیره‌سری ساختن

□

ور ندارد برگ سبز و بیخ هست

□

صاحب سید وزیر خسرو لشکرشکن

□

اگر تاب داری به جنگش بگوی

□

چشمه خورشید که محتاج اوست

□

به نامه توپاداش یابی زمن

□

گهی به بوسه‌ای از لعل او شود قانع

□

بزرگوارا!، نام‌آورا!، خداوندا!

□

رکنی تو رکن دلم را شکست

□

فتنه چه شدی چنین بر این خاک؟

□

شاد باد آن هنری میر که هست

□

چو بشنید بنشست بر تخت عاج

□

چون به سخن گرم شود مرکبش

□

هم آنگه رسیدند نزدیک شاه

□

هرک چون پروانه شد آتش پرست

□

طراز پیکری بستی بر آن گل

□

چون به قعر خوی خود اندر رسی

□

هین مکش هر مشتری را تو به دست

□

بدخواه تو چون ناژ ببیند بهراسد

□

گذرگاه این آب دریا کجاست

□

چکید از هوا تریی در مغاک

□

وگر نه فرستم ز ایران سپاه

□

بهرام از برای سپاه تو دائما

□

شعر او چون طبع او: هم بی‌تکلف هم بدیع

□

ور نبودی او کبود از تعزیت

□

این است آن عطا که خدا کرد فیلسوف

□

عاشق مردمی و نیکخوییست

□

نشستنگهی ساخت شایسته‌تر

□

ای شرف نام نظامی به تو

□

بروی اندر آمد دو دیده پرآب

□

پادشاه تست بر قصر جلال

□

محمد شبرو «اسرابعبده »

□

هر طرف اندر پی آن مرد کار

□

چون دو سه سال آن نروید چون کنی

□

بر دولت و اقبال بناز ای شه گیتی

□

بدان ای نبرده کی نامجوی

□

کار من از طاقت من درگذشت

□

کسی کوبرین نیست همداستان

□

ز لطف و عنف تو رمزیکه باز میگفتند

□

سماع مطربان به گرد او درون

□

هیچ کسی محرم این دم مدان

□

سخن پیش سخن‌دان گو، ازیرا

□

گوسفندی که رخ از داغ تو آراسته کرد

□

به دستش برآید سه کار گران

□

چرا بست باید سخنهای نغز

□

چونامه بخواند زبان برگشای

□

عاشقانش گر یکی و گر صداند

□

چون نبودش صبر می‌پیچید او

□

آن کسی را کش چنین شاهی کشد

□

مایه‌ای کو سرمه‌ی سر ویست

□

نه با تو زینت خانه نه با تو ساز سفر

□

ز هر سو به گردش همی تاختند

□

حقه مه بر گل این مهره زن

□

چواز رزم شاهان نراند همی

□

به بندگی تو هر کو نگه کند ننگش

□

آید به سوی او ز همه خلق محمدت

□

ورنه چون لطفت نماند وین جمال

□

وانجا که تو باشی امیر باشی

□

سایه‌ی او بر همای افتاد روزی در شکار

□

دگر باره گفت ای بزرگان من

□

در خم این خم که کبودی خوشست

□

یکی را دهد توشه‌ی شهد و شیر

□

چون شد آن نور معظم آشکار

□

پیش من بنشین و مهجوری مساز

□

کوزه‌ی چشم حریصان پر نشد

□

ور نداری پا بجنبان خویش را

□

زر چو کاهست و دست راد تو باد

□

دد از تیر گشتاسپی خسته شد

□

سر و روی آن دزد گردد خراب

□

چنین گفت قیصر که اکنون سپاه

□

گردون که داشت خلقی در زینهار خود

□

شاهی که نشد معروف، الا به جوانمردی

□

ز انبهی برگ پنهان گشته شاخ

□

راز دل من یکسره، باری، همه با اوست

□

هر شاه که یکروز میان بسته به شاهی

□

چو اندر کیخسرو آرم به یاد

□

زهر پایگاهی که والا بود

□

چو آن نامه برخواند قیصر ز تخت

□

من رهی دزدیده دارم سوی او

□

علمهای اهل دل حمالشان

□

ما بمردیم و بکلی کاستیم

□

گفت اگر نانم بدی خشک و طری

□

چون تو شدی دلم شد و فردا مرا

□

تو بر خویشتن بر میفزای رنج

□

کم و بیش کالا چنان برمسنج

□

کرابخت خواهد شدن کندرو

□

چنین هنر که تو داری کراست در عالم

□

دولت مسعود خواجه گاهگاهی سرکشد

□

ربنا انا ظلمنا گفت و آه

□

نرسد برچنین معانی آنک

□

سخاوت و کرمش را پدید نیست قیاس

□

همه تیغ زهرآبگون برکشید

□

هم تو «فلک طرح» درانداختی

□

وزان پس بدین شهر فرمان تو راست

□

عرضه کن اسلام تا دین آورم

□

یمنون بالغیب می‌باید مرا

□

قافله برده به منزل رسید

□

زانک وافی بود آن خاتون راد

□

سیصد هزار گونه بتست اندرو بپای

□

بدو آگهی داد سالار بار

□

نزل فرستنده زمان تا زمان

□

کجا کشور شورستان بود مرز

□

چو قهر و لطف تو در کاینات کرد اثر

□

بدیدم به زیر کلاهش فراخ

□

از سر بیدادگری گشت باز

□

انجام تو ایزد به قران کرد وصیت

□

سپه دشمن او را رمه‌ای دان که در او

□

بدو گفت گشتاسپ کای راست‌گوی

□

هست سر تیغ تو بالای تاج

□

ور دمی هم فارغ آرندت ز نان

□

چشم همت برگشای و ره ببین

□

آنک رویانید داند سوختن

□

راستی کن ای تو فخر راستان

□

آن که خواهی کز غمش خسته کنی

□

به وقت خواستن آسان دهد به زایر زر

□

خود از بلخ زی زابلستان کشید

□

بنفشه چو در گل بود ناشکفت

□

زهی به ذات جلیلی که برقد صفتش

□

به لطف دست و دلت هر دمی جهانی را

□

این جهان کرد برای تو خداوند جهان

□

تاکنون فرمان پذیرفتی ز شاه

□

هر که به تیر سخنت خسته شد

□

به در او دو هفته خدمت کن

□

برارد بیاورد پرمایه تاج

□

کشمکش هر چه در و زندگیست

□

ارضی چو سمایی شد مقصود سنایی شد

□

تا بهشت و دوزخت در ره بود

□

در نبی فرمود کای قوم یهود

□

انجم و افلاک به گشتن درند

□

هین رها کن بدگمانی و ضلال

□

ز هنرهای ستوده که تو داری ز ملوک

□

چنین تا بدانستی آن گرگسار

□

در صدف صبح به دست صفا

□

که اگر شق شود از غم چو قلم نیست محال

□

بمیر ای دل که آسایش بیابی

□

از منفعت دریا و ز مردم دریا

□

باده تو خوردی گنه زهر چیست

□

چون روز ببیند این معادی را

□

شعرا را رفیق نعمت کرد

□

همی تاختش تا بدیشان رسید

□

هر آوازه کان شد به گیتی بلند

□

لشکر آرد او پگه تا حول نیل

□

چار صد مرد مرید معتبر

□

هیچ بی‌تاویل این را در پذیر

□

این هوا با روح آمد مقترن

□

پس در اقبال و دولت چون بود

□

به ماهی چهار میر، به ماهی چهار شاه

□

سرنامداران ایران سپاه

□

گفت فرود آی و ز خود دم مزن

□

نهیش به روی سیل نگون دست اگر نهد

□

از جور روزگار ننالد دگر عبید

□

از نام به نامدار ره یابد

□

وام یتیمان نبود دامنت

□

چو هرون ز موسی علی بود در دین

□

جز او در پیش سلطان نیز کس بود

□

چنان بد که روزی ز نخچیرگاه

□

مزن در کس از بهر کس نیش را

□

بی‌مرادی مومنان از نیک و بد

□

او چو خود را می‌نیابد کام دل

□

نفس با نفس دگر چون یار شد

□

عشقهایی کز پی رنگی بود

□

ارجعی بشنود نور آفتاب

□

تر دامنیست پیش وفای تو سر سبرک

□

سر نیزه‌ها را به رزم افگنید

□

کان سخن ما و زر خویش داشت

□

شوی گر مایل معماری ویرانه‌ی عالم

□

نیست در شرعت سخن تنها قبول

□

گل سرخ و پر تیهو، گل زرد و پر نارو

□

این دریغاها خیال دیدنست

□

گر بخواهی بستن این بیهوش را

□

اختران چرخ هردم از برای افتخار

□

برانی برین گونه فرسنگ چل

□

عالم و عادل‌تر اهل وجود

□

با تواتر نیست قانع جان او

□

شهریارش گفت ای پیر نژند

□

ز اجتهاد و از تحری رسته‌ام

□

سرمه کش دیده نرگس صباست

□

در کف او نرمه جاروبی که من

□

حلقه‌ی چاکری تست که دارد مه نو

□

بر قیصر آمد سپه تاخته

□

به این گل که ریحان باغ منست

□

چو گردد از نهیب لشگرش خیل عدو هازم

□

گر بریخت این جمله‌ی تن‌ها به خاک

□

ز میدان‌های عمر خویش بگذشتی و می‌دانی

□

یارم از زفتی دو چندان بد که من

□

از این قدر کامروز دارم به علم

□

خجسته کلک تو دایم ز بحر جود و کرم

□

بیاورد صندوق هشتاد جفت

□

هر چه رضای تو بجز راست نیست

□

نگریخت کسی ز رنج الا

□

مرگ جان باد این دل پر پیچ را

□

چون گرسنه می‌شوی سگ می‌شوی

□

باز نور نور دل نور خداست

□

بس که لابه کردش و سوگند داد

□

مدام رای هنرپرور تو حکم روان

□

بدو گفت کای شاه پرخاشجوی

□

باغ پر از گل سخن خار چیست

□

آن چه تو کردی نبود مدرکه را در خیال

□

آن همه در ناز خود گم بوده‌اند

□

الا که به کام دل او کرد همه کار

□

تن چه شناسد که ترا یار کیست

□

نان اگر مر تنت را با سرو بن هم‌ساز کرد

□

قضا به قصد سرش تیغ از نیام کشید

□

چو خواهر بدانست آواز اوی

□

نه بسیار کن شو نه بسیار خوار

□

از بخار آن بداند تیزهش

□

صد جهان اینجا فرو ریزد به خاک

□

شیر بی‌دم و سر و اشکم کی دید

□

جهد حقست و دوا حقست و درد

□

لب فرو بند از طعام و از شراب

□

چاکر درگاه او ماه سپهر آشیان

□

ز باره‌ی چمنده فرود آمدند

□

من شده فارغ که ز راه سحر

□

هم ملوک پیش و هم این نوسپه‌دار زمان

□

گر تو بپذیری به جان اسرار عشق

□

گنج نه، گوهر فشان، صهبا کش و دستان شنو

□

هر که در این حلقه فرو مانده‌است

□

عمر را بند کن از علم و ز طاعت که تو را

□

ماه و خورشید از فروغ عکس رویت منفعل

□

جدا کرد از خلخی سی هزار

□

بی تو نشاطیش در اندام نی

□

السلم منهاج الطلب الحلم معراج الطرب

□

تو نه کار افتاده‌ای نه عاشقی

□

در گلو ماند خس او سالها

□

بود مه و سال ز گردش بری

□

زانک هر یک زین مرضها را دواست

□

ناسزا خواهم شنید از خاص و عام

□

به اخترت گویند کیخسروی

□

یوسف دلوی شده چون آفتاب

□

ای برقد جلال تو تشریفها قصیر

□

همچو آتش برنتابم سوز سنگ

□

عقل و دین آمرت گشت و گشت مامورت هوی

□

هر دو بحری آشنا آموخته

□

نیکی بدهدمان جزای نیکی

□

ساقی قدحی قلندری وار

□

سپه را همه بر پشوتن سپرد

□

و ان کانت ایادیه و افضالا اتانیه

□

زود اندرآمد لطف شه مخدوم شمس الدین چو مه

□

چون ز زیر پرده گل حاضر شود

□

دید قومی درنظر آراسته

□

بهشتی میوه‌ای داری رسیده

□

آن خیال از اندرون آید برون

□

گر شاهدان نه دنیی و دین می‌برند و عقل

□

ز پیش اندر آمد به دشت اندرا

□

خمش کن که زبان دربان شده‌ست از حرف پیمودن

□

پستی ما کردار تقصیر این فعل ارتکاب

□

هر کسی را دوزخ پر مار هست

□

چشم و دل و گوش هر یکی همه شب

□

گفتند سخن به جای خویش است

□

سختیان را گرچه یک من پی دهی شوره دهد

□

روز و شب رویی چو زر، اشکی چو سیم

□

آدما آن الف از بوی تو بود

□

نقش ساز نقش سوز ملک بخش بی‌نظیر

□

که منجم گفته کاندر حکم سال

□

دولتی‌تر آمد از من گوی راه

□

ابر هزبرگون و تماسیح پیل‌خور

□

گمان افتاد هر کس را که شیرین

□

پیش اسرافیل‌گشته او عبوس

□

عاقبت از صد هزاران تا یکی

□

بند آهن را توان کردن جدا

□

ما چند صورتیم یزک وار آمده

□

تا سپرد پای تو راه چمن گشته‌اند

□

زود در هیزم فتد آتش همی

□

آخر بدهی به ننگ و رسوائی

□

آنجات رساند از عنایت

□

به جوی و جر تو چرا می دوی به روز و شبان

□

گفته‌ی تو رهبر تو بس بود

□

کس نتانست اندر آن کره رسید

□

از ملولی هجر او چون سامری اندر جهان

□

در تو جوعی می‌رسد تو ز اعتلال

□

من دریغ معرض کجا آیم پدید

□

پیش سبحان پس نگه دارید دل

□

تنم ترسد ز هجران چون نترسد

□

خداوند تمییز و عقل شریف

□

این کتاب آرایش است ایام را

□

مشک را بیهوده حق خوش‌دم نکرد

□

چونک می بیند که میل دلبر اندر شهرگی است

□

از ثبات خیمه‌گاه دشمن آرا که نه ای

□

گر ز هم اینجا جدا خواهید شد

□

چون گزیدی پیر نازک‌دل مباش

□

چو بیند بر من این بیداد و خواری

□

خوانند برتو نامه‌ی اسرار بی‌حروف

□

گم شو وزین هم به یک دم گم بباش

□

ور نه‌ای منکر چنین دست تهی

□

بچینند دشمنان را همچو دانه

□

روزی یکی همراه شد با بایزید اندر رهی

□

گر بیاری دست تا عرش مجید

□

جفت مایی جفت باید هم‌صفت

□

کان از کف او خراب گشته

□

تن به جان یابد خطر زیرا که تن زنده بدوست

□

چون ز نان خشک گیرم سفره پیش

□

مرد افسون‌گر ز حرص کسب و کار

□

مرا گوید چه می ترسی که کوبد مر تو را محنت

□

دی کرد آفتاب پرستی سال و گفت

□

نیست تن از جان جدا ، جزوی ازوست

□

ور دهندش مهلت اندر قعر گور

□

به افسونها در آن تابنده مهتاب

□

این بد چون آمد و آن نیک چون؟

□

خط سبزش سرخ رویی جمال

□

حمله‌ها و رقص خاشاک اندر آب

□

صد گونه خوشی دیدم ز اشی

□

دلوهای دیگر از چه آب‌جو

□

مرحبا ای تنگ باز تنگ چشم

□

هر که نقص خویش را دید و شناخت

□

به عزم خدمت شه جستم از جای

□

به دل بایدت کردن بد به نیکی

□

عشق باید کز خرد بستاندت

□

خلق را دو دیده در خاک و ممات

□

دوش دیدم کز هوس صد تخم مار اندر رگی

□

به هر یکی ز سلاطین به صورتی دیگر

□

بود او را ده کنیزک مطربه

□

در شکار بیشه‌ی جان باز باش

□

گو یارب از این گزاف کاری

□

گر شریعت همه را بار گران است رواست

□

چون بدیدم خلق را لعنت طلب

□

مر شما را بس نیامد رای من

□

خمش که تا قیامت اگر دهی علامت

□

ما را ز شهر روح چنین جذب‌ها کشید

□

تو مکن چندین در آن قصه نظر

□

نبود آنک نور حقش شد امام

□

ستاره پایه تخت بلندش

□

هر زمان بتر شود حال رمه

□

حق چو نصرت داد و کارت کرد راست

□

گر نه بینایان بدندی و شهان

□

چو در بزم طرب باشی بخیلی کم کن ای ناشی

□

الا ای نیر گیتی فروز اوج استیلا

□

هرچ بیرون شد ز فهرست وفا

□

چونک آن سبزیش رفت و خشک گشت

□

با انجمنی بزرگ برخاست

□

به حرب اهل ضلالت ز بهر کشتن جهل

□

رفت سرهنگی و کودک رابخواند

□

گفت چه بر سر فکندی از ازار

□

سوزان دلم از رشک او گشته دو چشمم مشک او

□

ز آدم اگر بگردی او بی‌خدای نیست

□

دایما صدیق مرد راه بود

□

پس ز مکتب آن یکی صدری شده

□

نه از دل در جهان نظاره می‌کرد

□

که نگونسار مرد پندارد

□

چون مرا خواهند کشتن ناصواب

□

لاجرم کفار را شد خون مباح

□

امشب صدقات می دهد شاه

□

این بار خود مراد من اندک حمایتی‌ست

□

همی‌ساختی تا سر پادشا

□

گرچه آن صورت نگنجد در فلک

□

لبش از می قدح بر دست کرده

□

به خود جنبد همی، ور نی کسی می‌داردش جنبان

□

یکی جای دورش فرود آورید

□

پیش از آن کین خار پا بیرون کنی

□

وقت عشرت هر کسی گوشه خلوت رود

□

حیفست ای شاه مهین هشیار کردن این چنین

□

زبان را مگردان بگرد دروغ

□

از فراق تلخ می‌گویی سخن

□

خدائی کافرینش کرده اوست

□

وی نخره‌ی حرص درکشیده

□

همه پادشاهی شود پرگزند

□

اینت خورشیدی نهان در ذره‌ای

□

هر طرفی که رفت او تا بنهد دفینه را

□

ز لطف خاص خود این بلده‌اش خدای علیم

□

بکژی تو را راه نزدیکتر

□

تا برونی جامه‌ها بینی و بس

□

به زیرش نسر طایر پر فشانده

□

بشناس هم این را و هم آن را به حقیقت

□

جهانی پر آشوب گردد کنون

□

حاش لله طمع من از خلق نیست

□

ای صبا تبریز رو سجده ببر کان خاک پاک

□

خدای عشق فرستاد تا در او پیچیم

□

کسی کو بدانش برد رنج بیش

□

این سخن پایان ندارد هین بتاز

□

ز گرگان تا به کرمان راه کم نیست

□

این کالبد خنور تو بوده‌است شست سال

□

گوی غاتفر نام سالارشان

□

عاقل از سر بنهد این هستی و باد

□

فرمود مشکلاتی در وی عجب عظاتی

□

تا ظلم را عدالت او پایمال کرد

□

ببر هرچ باید به نزدیک رای

□

الخبیثات الخبیثین حکمتست

□

سخن را تلخ گفتن تلخ رائیست

□

نگه کن به لاله و به ابر و ببین

□

که بگزارد این خواب شاه جهان

□

خوش بدی جانم درین باغ و بهار

□

عشق است پدر عاشق رمه را

□

مرغ دولت در عتابش بر طپید

□

بدو گفت کای سگ تو را این که گفت

□

چونک بی‌رنگی اسیر رنگ شد

□

آنها که در این عمل رئیسند

□

صد هزاران خوب رویانند نیز

□

چنین گفت زان پس که زیبای تخت

□

بر بدیهای بدان رحمت کنید

□

خطه تبریز و رخ شمس دین

□

مادر جود از سخا حامله چون شد فتاد

□

چو امیدت به ما بود زاغ گیری هما بود

□

نه در آن ظلمت خردها تازه شد

□

به گیسو در نهاده لولو زر

□

با خداوند زبانت به خلاف دل توست

□

من و تو بنده‌ایم و خواجه یکی است

□

او مگر ینظر بنور الله بود

□

بامر الله ماتوا ثم جاا

□

خواند بر قاضی فسون‌های عجب

□

شب گشت ای شاه جهان چشم و چراغ شب روان

□

دشمن راهست خر مست علف

□

چون مانده شد از عذاب و اندوه

□

چون نیابد به گه گرسنگی کبک و تذرو

□

جان تو از بحر وصلم آب نیابد

□

ور نمی‌دانی شدن زین آستان

□

چو دف از ضربت هجرت چو چنبر گشت پشت من

□

به تخصیص آن چنان کز بهر شهرت

□

ایا ماهی یقین گشتت ز دریای پس پشتت

□

مگر دولت شه کند یاریی

□

می‌باش طبیب عیسوی هش

□

عقل ز بهر تفکر است در این باب

□

نشود جامه باف، اگر گویند

□

غریوید بسیار و بردش نماز

□

پرسید ز خوی و از خصالش

□

آن یکی در خواب نعره می‌زند

□

سخن‌ها بانگ زنبوران نماید

□

بهر تیر کز شست او شد روان

□

بس یافته کان به ساز بینی

□

این کالبد جاهل خوش خوار تو گرگی است

□

نیت طاعت او هست تو را معصیتی

□

چنین گفت با ویسه‌ی نامور

□

تو گر سازی وگرنه من برانم

□

دگر ز غیرت آن حسن کز زوال بریست

□

چه عذر آرند آن روزی که عذرا گردد از پرده

□

همه بیشیی پیش او اندکیست

□

نو اقبالی بر آرد دست ناگاه

□

تا بدانی عجز خویش و جهل خویش

□

کنون سبزه را خفته در زیر سایه

□

بغرید باز اژدهای دژم

□

چنان بدمست کش بیهوش بردند

□

چندین هزار مفلس و محتاج و بینوا

□

رنج بر رخسار عاشق راحت اندر جان او

□

ز پولاد در عان الماس تیغ

□

بر هر جسدی که تابد آن نور

□

العقل فیکم مرتهن هل من صدا یشفی الحزن

□

مروت کن! یتیمی را به چشم مردمی بنگر

□

به کاخ اندرون تخت زرین نهاد

□

زنی هر ساعتم بر سینه خاری

□

معصومه‌ی زمان که نبات زمانه‌اند

□

چون مست بود ز باده حق

□

درآمد که گردن فرازی کند

□

نه هم پشتی که پشتم گرم دارد

□

عاقبت دانست کان بانگ و فغان

□

به شعر نظم معانی وصفت آسان نیست

□

گرفته یکی جام هر یک به دست

□

تمنای من از عمر و جوانی

□

فوج فوج ملکت گرد سرادق گردند

□

یا جانب تبریز رو از شمس دین محفوظ شو

□

چو دژخیم را نامد از تیر باک

□

به طاق آن دو ابروی خمیده

□

مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن

□

بر فرق خویش تاج حیوة ابد نهاد

□

چو بیدار شد رستم تیزچنگ

□

بس است این طاق ابرو ناگشادن

□

نداشتم چو درین کهنه دودمان امید

□

گرم روی خور نگر شب روی قمر نگر

□

شنیدم که جادوی هندو بسیست

□

بر ابلق صبح و ادهم شام

□

دفتر روح چه خوانند زبونی و نفاق

□

چون باز سپید نقل دیدی

□

یکی جشن کردند در گلستان

□

پس پرده درید و آه برداشت

□

مجمعی ساخته وز قهقهه انداخته‌اند

□

لا تنطق فی العشق و یکفیک انین

□

شه از کشتن هندی و زخم روس

□

زان پس چو به عقل پیش دیدند

□

مکن اینگونه تبه، جان گرامی را

□

غره‌ی روز رخت چون پرتوی بر وی فگند

□

و دیگر که مایه ز دین خدای

□

بزرگ امید گفت ای پیش بین شاه

□

تا درین قصر مقرنس نتواند دادن

□

روح سجود می‌کند شکر وجود می‌کند

□

زهی روغن هر چراغی که هست

□

از باد صبا دم تو جوید

□

رو به روزگار خواب نکرد

□

چو نزدیک آتش شوی دور نبود

□

چو زال اندر آمد به پیش پدر

□

زلفش به کمند پیش می‌خواند

□

ناگه پس از دو سال فرستاده فقیر

□

هله امشب به خانه رو که دل مست شد گرو

□

چنان زد بر او شروه شمشیر تیز

□

تو رفته به باد داده خرمن

□

انه فی غفلة عن حاله

□

ز بهر آنکه شوم کاسه‌لیس خوان وصال

□

به بند کمرش اندر آورد چنگ

□

مبادا تنگدل را تنگ دستی

□

بگرفت کار بوسه رواجی که از شفا

□

ای جام راح روح جو آسایش مجروح جو

□

من آن ذره در خردم از دیده دور

□

ز مردم باز جست آن گنج را در

□

فردا ز تو ناید توان امروز

□

بدین قصیده که گفتم، در او بیان کردم

□

یکی درع پوشید زال دلیر

□

عراق از ربع مسکون است بهری

□

فاتح خیبر که گر بودی زمین را حلقه‌ای

□

عقل اگر چه ز خانه بیرون نیست

□

این جلالت در دلالت صادقست

□

هر حرفی از او شکفته باغی

□

شبان آز را با گله‌ی پرهیز انسی نیست

□

گر ماه با رخ تو کند دعوی جمال

□

به جایی که تنگ اندر آید سخن

□

با لشکر خود کشیده شمشیر

□

بر آستانت آن که کند بی‌ریا سجود

□

ور نشد زین بیان تو را روشن

□

آنچ صاحب‌دل بداند حال تو

□

هم مهر مویدی ندارد

□

سینه‌ی خالی ز مهر گلرخان

□

پلنگی چند می‌خواهیم یا رب

□

چو اغریرث پرهنر آن بدید

□

زبان گر برزد از آتش زبانه

□

به پای نفس جنون پیشه بند محکم نه

□

صد تجلی کرده هر دم بی تماشای بصر

□

می‌کنم لا حول نه از گفت خویش

□

برهنه گردد چمن حله پوش

□

پروین، شراب معرفت از جام علم نوش

□

بگیردت به ید قدرت و کند محبوس

□

تن پهلوان را نیارم به رنج

□

دیده‌ی اندیشه فلک بیز دار

□

ازین نظم مقصودش اینست کورا

□

عشق «اویی» او ازو بربود

□

سلسله‌ی این قوم جعد مشکبار

□

گفتند که: ای رفیق، چونی؟

□

قضا چو قصد کند، صعوه‌ای چو ثعبانی است

□

ناصحان همچو سیف فرغانی

□

شه نیمروزست فرزند سام

□

به آسان هم به عقد اندر نیایم

□

شب از جلای وطن دم زند چو نعل سمندش

□

نیافت هیچ نصیب از حیات آنکه نیافت

□

وز ملک هم بایدم جستن ز جو

□

آتش که به شاخ ارزن افتد

□

نفس تو زنگی شد و سپید نگردد

□

به جز بیت احزان نخواهیم دید

□

بشد تا در شهر مازندران

□

چو لاله گر چه بودش در جگر داغ

□

سبک تکی که اگر هم سمند و هم او را

□

در سر آن دو زلف کافر تو

□

تا ز جانها جانشان شد زفت‌تر

□

ظفر پر مایه شد چون عادل از داد

□

پای تو همواره براه کج است

□

نزد ما از خواص این ره هست

□

که ای پهلوان جهان شاد باش

□

یارب، چو تمام گردد این ماه

□

روم از شور ظهورش چون بود جائی که هست

□

ازین معنی حقیقت بین نظر بر هر چه اندازد

□

بس کس اندر نور مه منهج ندید

□

چون شیب و فراز را بسی جست

□

کلب خورد آن نان و از دنبال مرد

□

هتک استار مسلمانان چنین تا کی کنند

□

سپیدی مویش بزیبد همی

□

بوسید سرش به رفق و آزرم

□

اولین حمله تو را در پی

□

مشعله داران کویش هر مهی ماهی کنند

□

ور شود صد تو که باشد این زبان

□

تیری که نه بر هدف گراید

□

آنکه از علم سیر دارد خبر

□

آتشم همنشین و دود ندیم

□

مگر نامور رستم زال را

□

خود اندازی به بازار شکر شور

□

ز ترکتاز تو بر ران آسمان مه نو

□

هیچ کس زان نظر سبق نبرد

□

اندر آن بستان اگر خندیده‌ای

□

چو در گوش آمدش گفتار شیرین

□

تا زبون طمعی هیچ نمیارزی

□

دایم تو از محبت دنیا و حرص مال

□

بیامد به شبگیر بسته کمر

□

تا بستر تو زمین شنیدم

□

مخزن خویش از زر انجم کند در دم تهی

□

بس لطیفی و نیک زیبایی

□

این چنین قندی پر از زهر ار عدو

□

زیرک دلیش چو باز خواندند

□

چون زنگ بست آینه‌ی دل، تباه شد

□

بزن شمشیر غیرت زان میندیش

□

رکابست پای مرا جایگاه

□

زان گونه به خویش ده پناهم

□

علی‌الخصوص به سر خیل منقبت گویان

□

یک کرشمه کرده با خود جنبشی عشق قدیم

□

بعد از آن برداشت هیزم را و رفت

□

چو خود را در تزلزل دید بهرام

□

بی دست چه زور بود بازو را

□

رو ترک سر بگیر و ازین جیب سر برآر

□

سواران بیاراست افراسیاب

□

ملک در پیش یک یک را طلب کرد

□

ز وی ای دهر ایمن باش در سالاری عالم

□

باز محنت‌زدگان از غم و اندوه و فراق

□

نقش اگر خود نقش سلطان یا غنیست

□

چشمت چو کند به روی من ناز

□

بی شمع، شب این راه پرخطر را

□

تیره مکن آب او به خاک خلافی

□

چنین داد پاسخ به سیندخت سام

□

کشته این تیغ سیاست بس است

□

زند گر بر زمین رمح دو سر از زورمندیها

□

ناشر علم‌الیقین کاشف عین‌الیقین

□

سوی حق گر راستانه خم شوی

□

وگر راضی بدان شد لعبت نور

□

از هوس بگذر! رها کن کش و فش

□

ز بهر سوختن پیشت چه مردانه قدم باشد

□

بگفتش که با او به خوبی بگوی

□

بودند همه ز سینه‌ی پر

□

مگر از زیر و زبر کردن بنیاد غمم

□

خویشتن را درون این حضرت

□

کز زنای چشم حظی می‌بری

□

گرم فرصت دهد زین پس خداوند

□

در این ناوردگاه آن به که پوشی

□

بر نقطه‌ی مهرت ایستادم

□

چو آمد بر شهر مکران گذر

□

روان گشت از شراب لعل سرخوش

□

تا نهاده است قضا قاعده‌ی طاعت تو

□

ای به بوی تو زنده جان و تنم

□

عاشق حقی و حق آنست کو

□

به سختی چون کنم پولاد را تیز

□

عصا را اژدها بایست کردن، شعله را گلزار

□

به دولت شرف نفس تو عزیز شود

□

پرستنده و اسپ و تخت و کلاه

□

بگفت ارزو به جان باشد زیانی

□

گر اثر را از مثر دور خواهی تا به حشر

□

کی به میدان تو یابم این دو سه گوی جهان

□

تا ببینی کین جهان چاهیست تنگ

□

کاندازه کرا بود، درین راز،

□

تو شدی کاهل و از کاربری گشتی

□

تو ای یوسف مصر دولت نگویی

□

بگفتند با زال چندی درشت

□

چو خورد آن باده را مست جگر خوار

□

بلقیس آمد از تتق سلطنت برون

□

عاجز شدم از بیان وصفت

□

گر خبر آید که شه جرمی نهاد

□

پیراهن پاره پاره چون گل

□

گربه‌ی چون شیر، شیرافکن بود

□

چو زاد حاجی اندر میان ره برسید

□

نگهبان کشور به هنگام شاه

□

بردند خبر ز روزگارش

□

زمانه راست چنین اقتضا که گوهر مدح

□

فلک خود از برای آن همی گرد زمین گردد

□

قطب گوید مر ترا ای سست‌حال

□

مجنون، ز در و نه پر آذر،

□

و آن فکر که شد به هیولا صرف

□

همچو مرض عمر رنج خلق، ولیکن

□

فرو برد سرو سهی داد خم

□

هنوز سیب سیمین نارسیداست

□

آورند از یک گریبان سر برون بدر و هلال

□

بر بوی وصال عمر بگذشت

□

پای‌بسته چون رود خوش راهوار

□

تواضع کن ولیکن با کم از خویش

□

از جفر و طلسم، به روز پسین

□

الدر منتشر فی‌النطق من فمها

□

همانا که کوپال سیصدهزار

□

ای که نداری روش آن سران

□

سهیلی از افق فیض شد بلند کزان

□

نظر لطف او مرارت سم

□

خیره گویان خیره گریان خیره‌خند

□

ظرایف کاید از فرمان گزاران

□

نیست جز خار و خسک هیچ درین گلشن

□

هر که بر وضع آن نظر افکند

□

چنین گفت کاین گفتن نابکار

□

ور بر دهد این درخت قندت

□

به تقریب این سخن مذکور شد باز آمدن کز جان

□

به هند طوطی نطقم تبرزد افشانده

□

زانک گندم را حکیم آگهی

□

چنان در بر گرفت ان قامت راست

□

کاین ذکر رفیع همایون فر

□

مراد افاضل ملاذ اماثل

□

همی گفت هرچند کاو پادشاست

□

کنون کان دوست اندر خاک خواریست

□

گرچه کسری مدتی خر گه فکند از جا که بود

□

خاک درگاه او کسی بوسد

□

هر مقلد را درین ره نیک و بد

□

بدو گفت ای دلم مایل به سویت

□

لطف دانی؟ آنچه آید از خدا

□

از کمالاتش که نتوان حصر جستم شمه‌ای

□

شماساس را دید گرد دلیر

□

گر نخواهد که همی با وطن آید لیکن

□

سکندری که مقیم حریم او چون خضر

□

پای بر بساط خواقین نه

□

پیشه‌هایی که مرورا در مزید

□

حق را ندید آنکه رخ خوب من ندید

□

نامیش با مشرب و بی‌ساخته

□

در آن میدان که از گرد سواران گلشن گیتی

□

اگر جنگ دریا کنی خون شود

□

حاضران خواستندش آزردن

□

مگر خضر مبارک‌پی تواند

□

گر تو را نیست با غمش کاری

□

لیک نادانسته آرم این نفس

□

حلقه‌داران چرخ بر در تو

□

مخور ای کودک بی تجربه زین حلوا

□

برفت و تاختن آورد رنج بر سر من

□

بدین حجره رودابه پیرایه خواست

□

عرش در جنب قدرتش موری

□

بده تا روم بر فلک شیر گیر

□

چون بسوزد هوای پیچاپیچ

□

تو همی‌گویی که من آزاده‌ام

□

روزی اندر سراچه‌ی شاهی

□

بشناس ایکه راهنوردستی

□

اضحت مساکن سادات اولی خطر

□

به لشکر نگه کرد افراسیاب

□

زورش از پا برفت و دل از دست

□

علم از تو در حمایت و عقل از تو با شکوه

□

کلک هاتف که در مصیب او

□

گفت پشه داد من از دست باد

□

شد ز یاری جدا بنفشه مگر

□

زنگارهاست در دل آلودگان دهر

□

اگرت هست قوت مردان

□

بدو گفت کای جفت فرخنده رای

□

از درت خسته عراقی سبب غیرت رفت

□

شبل الاسد به صید دلم حمله کرد و من

□

خیمه‌ی عدل را به‌پا کن و بنشین

□

شمع بود آن مسجد و پروانه او

□

در واقعه دیدمش پیاده

□

زینهمه گوهر تابنده که هست

□

از فر پاک مقدمش امروز گشته‌اند

□

به مغز پشنگ اندر آمد شتاب

□

حسبةلله شاها یا به بخشش یا به خیر

□

سوابق کرمت را بیان چگونه کنم

□

چون بشرش روی و تن لیک گر آن اهرمن

□

نقش ما یکسان بضدها متصف

□

التماس وجود دادن آن

□

نه هر آنکو قدمی رفت بمقصد برسید

□

زآن پیش که روزگار برگردد

□

ازیشان ترا دل شود دردمند

□

سپهر منزلتا به هر عذر تقصیری

□

اندرز کرد مورچه فرزند خویشرا

□

به ادنی پایه‌ی مدح و ثنایت کی رسد گرچه

□

یکنفس حمله کند چون سوسمار

□

برای کار جهان خسروان آفاقند

□

چشم را به ز حقیقت نبود پرتو

□

پیش از آن کش به نزد خویش آورد

□

بدان مرز اولاد بد پهلوان

□

چو در میان الاغان سفر کند هرگز

□

تا بیفشانند بر چینندمان

□

مست افتادم و در آن مستی

□

گرم زان ماندست با آن کو ندید

□

که در دل این زمان تخم ملامت

□

ندارد ز کس رهزن آز پروا

□

دیدم غریو و صیحه‌ی دریای آبسکون

□

نگه کرد زال اندران ماه روی

□

ز قدسیمبران بزم او عجب چمنی است

□

گفت قدسی: هست خر، نی خلق را

□

فروزان ز می ساقی مهرچهر

□

نفس شهوانی ز حق کرست و کور

□

از عروج پاسبان بر بام قصر و منظرش

□

ز اسرار حقیقت مپرس کاین راز

□

برون پرده جهانی ز حکمت است و هنر

□

بران بر ز بالای آن خوب چهر

□

بلبل افسانه گو چون پرده از مضمون کشید

□

ز جام علم می صاف زیرکان خوردند

□

و آن شاعران نیکوگفتار

□

یک کف گندم ز انباری ببین

□

وان لاف‌ها که من زده‌ام از حمایتش

□

تا ز می مجلس شه مژده یافت

□

نغمه‌خوانان به بوی چینه چمان

□

همه رنج ما ماند زی خارستان

□

این در رخشنده گوهر کاین مقامش مخزنست

□

گروه خویش را فریاد رس گشت

□

چه فتادت که نام ما نبری

□

زان سلام او سلام حق شدست

□

وز سموم فاقه در کشت وجود من نماند

□

بدان مقصود خواهش بخش راهم

□

ببالد چمن ز آن خروش و غریو

□

بگفتا که رامشگری بر درست

□

محل گیرودار او که خونش می‌رود از تن

□

خرقه‌ی تزویر که پوشد فقیر

□

آری، آری، هرکه نادان‌تر، بلندآوازه‌تر

□

نفس و شیطان بوده ز اول واحدی

□

روز دغا در مصاف تیغ مبارز شکاف

□

باد زنه دست به دست همه

□

عطاش را نخواهم و لقاش را

□

به تاریکی اندر یکی کوه دید

□

ایا تابان مه برج ایالت

□

نمی‌دانست چون او نیک و بد را

□

من خود این درد را دوا دانم

□

آن چراغ این تن بود نورش چو جان

□

آرد ز محیط فکر بیرون

□

در آن مهتاب روشن، خان بی صبر

□

زمزم پاک ازلی شد ز یاد

□

بیامد کلاهور چون نره شیر

□

محتشم این زمان قلم بردار

□

خود به نعال آمد و بر بست دست

□

چون که عاشق پیام دوست شنید

□

کز خلاف عادتست آن رنج او

□

گر کنی در ایلغاری حکم بی‌مهلت روند

□

به یارنش هم ز دل چاشنی داد

□

بر یک تن از ملوک گمان بد که چون شود

□

فراوان ز جنگ آوران کشته شد

□

هزار خسرو و خان می‌دوند ناخوانده

□

صفت چتر که سبزست ز سرسبزی شاه

□

بر فقره سخنش کرده آفرین

□

هین مگو کاینک فلانی کشت کرد

□

همانا آیت گیتی ستانی و جهانبانی

□

چه خوش گردم کنون زین نغمه خوش

□

طی نگردد ره آن قدر که بود

□

خرامند مردم ازان شارستان

□

درین اندیشه بودم کایزد پاک

□

صحنک حلوا همه شکر سرشت

□

توقف ارچه گره گشت کار نصرت را

□

هیچ بانگ کف زدن ناید بدر

□

دلی دارم ز عشقت آن چنان گرم

□

سران جمله خوبان گل اندام

□

اگر در سپه بعضی از سروران را

□

بدان تا همه دست شادی بریم

□

دلم آن آهوی حرم شب و روز

□

چو این بود رسم گران‌مایگان

□

خون دشمن شده در شیشه‌ی تن صاف و به جاست

□

لحم او و شحم او دیگر نشد

□

در آن خجسته زمین هر غزل غزالی بود

□

رفت پدر پای بکشتی نهاد

□

گر بدندی در زمان او به جای جود و عدل

□

همه نامداران پذیره شدند

□

و گر به چین کنم آهنگ نقش مانی را

□

بود گاه غم و اندیشته یاری

□

جز من که می‌روم ز پی کنه رفعتش

□

دست نه و پای نه رو تا قدم

□

باز از آن ساده دلیهای حکیمان آورد

□

ترش روئی بسان سرکه‌ی تند

□

ور کند خورشید رای روشنت

□

همایون ندارد کس آنجا شدن

□

بزرگوارا من بنده را به دولت تو

□

کنون ما هم در آن هنجار کاریم

□

اسرار قضا نهاده کلکت

□

برگهای جسمها ماننده‌اند

□

آباد دار ملک زمین خسروا به داد

□

چو کوه از سنگ باید بست بنیاد

□

در مشکلات گیتی با رای پیش بینت

□

که در دشت مازندران یافت خوان

□

به دفع زهر به دانا نموده‌ای تریاق

□

مکن چندان برادر زاده را مهر

□

بر دوام تو عدل تست دلیل

□

مشک خود روپوش بود و موج فضل

□

هست بر وقف‌نامه‌ی شرفت

□

چو هر کاز خاک زاید باز خاک است

□

آسمان را زبان کلک تو داد

□

خوش آمد هماناش دیدار او

□

که مرا در فراق خدمت تو

□

نرفت آن سو گه‌ی باز آمدن نیز

□

به عون رایت عدل تو پشت دهر قویست

□

با تو بی لب این زمان من نو بنو

□

حدی مفتون خوشه‌ی گندم

□

صدف را، مهر زد، لبهای خندان

□

افتاده بر آستانه‌ی سمع

□

ز چندان جوان مردم جنگجوی

□

فلکی نه چه فلک باش که این یک سخنم

□

نواگر کاسه‌ی طنبور حالی

□

نطق پیش قلمش لال بود چون اخرس

□

کیست آن کت می‌کشد ای معتنی

□

گردون به هفت کوکب و گیتی به چار طبع

□

ز خواب خوش بر آمد شاد گشته

□

بختی بخت تو نامد زیر ران کبریا

□

که دستور باشد مرا شهریار

□

گر بجز پیش تو تا روز اجل

□

کار چنان کن که به هنگام کار

□

وامروز در حمایت جاهت به خدمتی

□

گر بزد مر اسپ را آن کینه کش

□

ای ز قهرت مستعار افعال مریخ و زحل

□

به بخشش خلق عالم را رهی کرد

□

آفتاب رای تو گر روشنی کمتر دهد

□

که گویی همی خود چنان بایدی

□

با پادشا منادی اقبال هر زمان

□

ولی در سینه‌ام هجر آتش افروز

□

منم آن کس که در سخن شاید

□

لنگر عقلست عاقل را امان

□

شکر یزدان را که این یک دست بوسش داد دست

□

زود ز مستی به فغان آمده

□

من چه گویم که حال من بنده

□

از آواز او چرم جنگی پلنگ

□

بودن اندر جهان شعار تو باد

□

چشم حاصل کن که آنگه می‌نماید بی‌حجاب

□

تو بادی که جز با تو نیکو نیاید

□

و آن شبان را بخواند و شاهی داد

□

اینکه پرسد هر زمان آن کون خر این ریش گاو

□

گر چه زد ریا گذرد بیش و کم

□

گفتمش چون گفت هرگز دیده‌ای ای ساده‌دل

□

نیامد همی ز اسمان هیچ نم

□

شاعری دانی کدامین قوم کردند آنکه بود

□

چو زینسان عذر خواهی کرد بسیار

□

خورشید روزکی دو سه پیش از وزارتت

□

که چندان که اندیشه گردد بلند

□

آن فلک جاه ملک مرتبه کز بدو وجود

□

گر این گل خواستی در روم یا شام

□

جراحتهای آسیب فلک را

□

سر ماه کاووس کی را بخواند

□

در هریکی از بیلک تو چرخ کرده تضمین

□

نیندیشد اندیشه افزون ازین

□

نوش در کام حسود تو شرنگ

□

بدان شهر بد شاه مازندران

□

آن‌کس که با محاسب جلد از کمال جهل

□

کلید کرم بوده در بند کار

□

مسند قاضی القضاة شرق و غرب افراشته

□

و گر آزمندیست و اندوه و رنج

□

از تخت تو وقت سال سائل

□

هم او راه دان هم فرس راهوار

□

تا باز شکاری نشود صید شکاری

□

جهانی سراسر پر از مهر تست

□

هوا به قوت حلم تو کوه بردارد

□

برآورده مذن به اول قنوت

□

به تیغ کره تو بازوی روزگار به حکم

□

نشانی که ماند همی از تو باز

□

گفتیی کلک خواجه در دیوان

□

ز شکر وی آن نعمت افزون بود

□

ز بس تزاحم انجم چنان نمود همی

□

هیونی برافگند مرد دلیر

□

زهی فکرتت اختران را مدبر

□

گر به سمع تو دلپسند شود

□

آفتاب از سمت رزمت چون به مغرب آمده

□

ببایست تا گاهش آمد به جنگ

□

جز به عین رضا همی نکند

□

کرد بر گور مرکب انگیزی

□

نه به وجود اندرت عطای رکیک

□

بینداخت رستم کیانی کمند

□

ای جهان را حزم تو حصن حصین

□

یه یزدان که اهریمنش دشمنست

□

فلک خرام سمند ترا سزد که بود

□

گر چه قرآن از لب پیغامبرست

□

دعات گفتم و جای دعات بود الحق

□

گزیدم ز هر نامه‌ای نغز او

□

دست عدلی دراز کردستی

□

خلق یک‌دل را تو کردی دو گروه

□

عقل فتوی می‌دهد کین یک تجاوز جایزست

□

مرا گر خدوند یاری دهد

□

چون نکردی التفاتی در سفر شد سال و ماه

□

گه چنین شاهی ازو پیدا کنیم

□

ای چرخ سفله‌پرور دلبند جان‌شکر

□

چون به اصل خود که دریا بود جست

□

من چنان بوده‌ام که اکنونی

□

کای دریغا آن من بود این دکان

□

عدو حرارت بیم تو دارد اندر دل

□

بنگر آنها را که آخر دیده‌اند

□

عصمت ایزدی رکاب و عنانش

□

وآن نظرهایی که آن افسرده نیست

□

دیرمان کز وجود امثالت

□

زان همی‌پرسی چرا این می‌کنی

□

ز آب گرد برآرد به یاد باد افراه

□

آنچنان افکند خود را سخت زیر

□

نیست کس را بر جهان منت جز او را گرچه نیست

□

مرده زنده کرد عیسی از کرم

□

از پی کثرت خدام تو بخشنده قوی

□

کین هوا پر حرص و حالی‌بین بود

□

گفت خامش چه جای این سخنست

□

چون قمر که امر بشنید و شتافت

□

ز پشته پشته گشته ناظران را

□

چاک حمق و جهل نپذیرد رفو

□

خود وجود چو تویی بار دگر ممتنع است

□

در زمین حق زراعت کردنی

□

ور ز قدر تو تربیت بیند

□

جنبش هر کس به سوی جاذبست

□

می‌بینم از این مرتبه خورشید فلک را

□

سینه کوبان آن چنان بگریست خوش

□

چون دانه‌ی نار اشک بدخواهت

□

بنده‌ی یاغی طاغی ظلوم

□

ای خداوندی که تا بیخ صنایع شاخ زد

□

نیزه‌ها را گر ندیدی با قضیب

□

دی به رجعت شود به فردا باز

□

زان سگان آموخته حقد و حسد

□

بزرگوارا این بنده را به دولت تو

□

آن عدو در خانه‌ی آن کور دل

□

تا که دارد خسرو سیارگان

□

وحی دل گیرش که منظرگاه اوست

□

در دیاری که بود حشمت تو مالک عنف

□

چون مراقب باشی و گیری رسن

□

در دولت خصمش نهان زوال

□

آب بی‌حد جویم و آمن شوم

□

فرمان ترا که باد نافذ

□

پس چو صیادان بیاوردند دام

□

گر به تشریف جوابم نکنی آگه از آن

□

چشم خر چون اولش بی آخرست

□

بندش از بند قضا گر بگشاید سخنش

□

یا رسول‌الله درین لشکر نگر

□

اگرچه دشمن جاهت همی به خواب غرور

□

آن پری و دیو می‌بیند شبیه

□

گیرد فلک ار بخشک ریشم

□

که نه مجنونست یاری چون برید

□

نیست غیر نور آدم را خورش

□

طوق زرین و حمایل بین هله

□

دانه لایق نیست درانبار کاه

□

رونق و طاق و طرنب و سحرشان

□

خرده کاری بود و تفریقش خطر

□

هر که در مکر تو دارد دل گرو

□

کودکان را حرص می‌آرد غرار

□

مرد اول بسته‌ی خواب و خورست

□

نیست پیدا سر گفت و گوی من

□

هم قناعت کن تو بپذیر این قدر

□

خود نه آن بویست این که اندر جهان

□

باز جانم باز صد صورت تند

□

از عدم چون عقل زیبا رو گشاد

□

گر نیایند ای نبی غمگین مشو

□

بر زبان الحمد و اکراه درون

□

جعفر طیار زان می بود مست

□

گربه‌ی چه شیر شیرافکن بود

□

چون شکسته می‌رهد اشکسته شو

□

که تعلق با همین دنیاستش

□

هین بخوان رب بما اغویتنی

□

هدیه‌ی شاعر چه باشد شعر نو

□

که برو ای پیر این چه جست و جوست

□

سوی چارم چرخ رای انتقال

□

در پس این سبز طارم کرده‌اند

□

تا کند خار سپهر از پای بیرون یک به یک

□

پس دوای رنجش از معتاد جو

□

نماز شام امل گشت بامداد پگاه

□

تا شود ایقان تو در غیب بیش

□

به نفع طبع به بیمار داده‌ای سرمق

□

از تف خورشید و باد و خاک رست

□

همیشه هیچ نبیند مگر سرور و سریر

□

بی عقل و علم آمد و شیدا دراوفتاد

□

جهان به زیر رکاب و فلک به زیر نعال

□

جمله ادراکات پس او سابقست

□

ز شیر رایت تو شیر چرخ هست اسیر

□

دست تو هر شام و سحر بر دعاست

□

گوید که ای زمین و زمان در امان تو

□

امن در فقرست اندر فقر رو

□

نه به طبع اندرت خطال ذمیم

□

نه اثر از خشک دید و نه ز تر

□

شاخ هستی را ندادند از تو کاملتر بری

□

مرد و زن خرد و کلان حیران شدند

□

جان ز غم مظلم است و تن مظلوم

□

در منع او گفتا که نه عالم مسوز ای مجتبا

□

در مقادیر کارها تلقین

□

پس دو نیمه گشت بر چرخ و شکافت

□

عدل باشد بلی دلیل دوام

□

یکی مبارک نوش و یکی کشنده سم است

□

ملک را می‌دهد قرار و نظام

□

تو گل بستان جان و دیده‌ای

□

در آن مضیق که آنرا جز این نبد تدبیر

□

تا که این قلعه ماکیانی داشت

□

نه سپهر و چهار طبع گواه

□

که صور زیتست و معنی روشنی

□

بره مذبوح خنجر بهرام

□

گر هم از کارش بفرسائی، رواست

□

مجره از بر این کوژپشت پشت‌شکن

□

خاک هم یکسان روانشان مختلف

□

یک تن نپرورید قرینش به صد قران

□

این بود همه آن شد تا باد چنین بادا

□

چه کنم تا نکند مصلحت خویش تباه

□

جز رونده و جز درنده‌ی پرده نیست

□

مست از تو روان آفرینش

□

عمرها بر وی در آن ماتم چه کرد

□

عقل پیش نظرش کژ نگرد چون احول

□

که بجنباند به کف پرده‌ی عیان

□

طنز را ماند و من بنده نباشم طناز

□

که بتن هیچ نداری تو ز جان خوشتر

□

برکشد تیغ فصاحت ز نیام

□

کاه در انبار گندم هم تباه

□

وی ز لطفت مستفاد آثار مهر و مشتری

□

بدست او طناب رهزنی داد

□

قیرگون گردد جهان از قیروان تا قیروان

□

بر مسلمانان شود او زفت و شاد

□

بر پای کرد نوبتی در جوار ملک

□

که نیست لایق پیچش ملک تعالی را

□

ز داروخانه‌ی خلق تو مرهم

□

آخر الامر از ملایک برترست

□

فتوی از محض کرم مفتی ز ابنای لام

□

آن فلسفه است و این ره و آثار انبیاست

□

شد زهر با وجود تو در کام شکرم

□

بلک از وسواس آن اندیشه کیش

□

نعوذ بالله جان را زند میان به دو نیم

□

صد ره اگر شوئیش بچشمه‌ی حیوان

□

حال من بنده می‌کند تقریر

□

او شده اطفال را گردن گسل

□

اندر چراغ می‌کند از بیم روغنم

□

اگر نبود ز صبر و سکوتش آستری

□

کانوری به یا فتوحی در سخن یا سنجری

□

صورتست از جان خود بی چاشنیست

□

در عطا منت نهادن سیرت طغرل تکین

□

تو یقین می‌دان که بهر این بود

□

ابتداشان امرء القیس انتهاشان بوفراس

□

گردنش را من زنم تو شاد رو

□

قبای بقا در بر آفرینش

□

عجب این است که این نفس تو هر دم بتر است

□

من در ندهم به خویشتن نم

□

خوش بنوشد چت حسد آید برو

□

نماز شام امل گشت بامداد پگاه

□

شد روان و روی خود واپس نکرد

□

موزه‌ی من زمانه را مندیل

□

هم‌چو اوصال بدن با همدگر

□

در خال و خط حروف معجم

□

عجب مدار، که این بحر را کناری نیست

□

زهر در کام مطیع تو عسل

□

که ندیدند آن بلا قوم دگر

□

ز شیر کین بستاند به شیر شادروان

□

که همی‌سوزد ازو تخمه و ملال

□

آنکه هست از مسندش عباسیان را برتری

□

که مخلخل گشت جسم آن دلیر

□

تو چنان بوده‌ای که اکنونم

□

کینه کشد خدای زفوجی سیه سلب

□

تا عرش صداء نعم گرفته

□

آن چنانک تاخت جانها از عدم

□

تا شیر دلاور نشود سخره‌ی روباه

□

روح را به ز فضیلت نبود زیور

□

نشناخت جز به حیله همی اکثر از اقل

□

گه هم او را پیش شه شیدا کنیم

□

اختر چه گفت گفتا من عاجزم تکلم

□

این گره را نیز بگشا، ای جلیل

□

از سعد و نحس دولت و دین کارهای معظم

□

یوسفانه آن رسن آری به چنگ

□

ورنه نی فیض گسستست و نه فیاض بخیل

□

پرده‌ی آن گوشه گشته بر درید

□

نطفه را صورت انسی همه اندر ارحام

□

تخمهای پاک آنگه دخل نی

□

مدد سرمدی ستام و جناق

□

موی شکافی ز مور خوش بود اندر ثنا

□

ورنه حسان کیست خود در معرض پیغمبری

□

نه کباب از پهلوی خود می‌خوری

□

ز دست مردمک دیده زان زند قیفال

□

حق منزه از صفات خلق را

□

زهی دامنت آسمان را گریبان

□

ره به هفتم آسمان بر نیستش

□

شد زمان بکر و آسمان عنین

□

خوش آن معمار، کاین طرح نکو ریخت

□

گر تو روزی به من نپردازی

□

چون بیاید نبود از تو تای مو

□

تا به دارالملک وحدت بو کزو سازی سفیر

□

آن شکرلب وانگهانی از چه لب

□

چون شبپره در سایه‌ی حفظ تو خزیده

□

زین وطن بگریخته از فعل شوم

□

نماید کوه کوه اطراف هامون

□

جز تو به جهان خردوران هند

□

ملک ودین را رای تو پشت تمام

□

رازهای کهنه گویم می‌شنو

□

دیده‌ی روزگار در تو نگاه

□

ترسم که دیر گردد و خالی کنند جام

□

هم به پاداش و هم به بادافراه

□

هر که گوید حق نگفت او کافرست

□

طوفان باد ملک هوا گو خراب خواه

□

ز دزد خواسته بودیم پاسبانی را

□

خاک سر برکشد به علیین

□

آن نزد بر اسپ زد بر سکسکش

□

وز غصه رخش چو چهره‌ی آبی

□

آمد بترش پی جزا را

□

فلکش پای سپر شد ملکش دست‌گرای

□

تا بگویم شرح این وقتی دگر

□

گر اشارت کنی که باز پس آی

□

بست این باد دایم یادگاری

□

در اقالیم فلک ز انجم سپاه

□

بر کسی من تهمتی ننهاده‌ام

□

چون یاس در ایام یاسمین

□

نفعی نرسد به تو ای مسکین

□

تا گذشتن بود شعار جهان

□

عقل را اندیشه یوم دین بود

□

چهره چون قوس قزح پر اشک الوان یافته

□

تو فرومایه، شدی ضرب‌المثل

□

وصف آن رای این بود که رزین

□

هست محتاج فتیل و این و آن

□

خاک را هست به خون ملک‌الموت عجین

□

زاد خواهد دشمنی بهر قتال

□

دهر بر جامه‌ی عمرم کشد از مرگ طراز

□

که نخواهد خلق را ملک ابد

□

چنان که قوت بیجاده برندارد کاه

□

پس دلیل است که آن چیز ازو نرم‌تر است

□

گو جرس چندان که خواهی می‌کن از جنبش نفیر

□

وا رهی از اختران محرم شوی

□

این بود بس که دل از راز حوادث مگشای

□

فلک چو تیغ کشد، زخم سوزنی کاریست

□

جایز شده بر قضا تقدم

□

که اختران گریان شدند از گریه‌اش

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

که میگوید گل خودرو، نکونیست

□

نازنینانند و زیبد نازشان

□

کو دو دست ظلم بر ما بر گشاد

□

همی آفرین خواند اندر نهان

□

صد هزاران بحث و تلقین می‌کند

□

گر خورم نان در گلو ماند مرا

□

نامشان بین نام او بین این نجیب

□

به باغ بزرگی درختی بکشت

□

هر خاک که شد زیر قدم پی سپر من

□

ز امتحانها جز که رسواییش نیست

□

هیچ نفرستد به انبار کهی

□

کنون این گزین پیر پرخاشخر

□

کهنه انبانی بود پر استخوان

□

باقیان در دولت او می‌زیند

□

جز که زردی و نزاری روی من

□

زبانها پر از آفرین خدای

□

کارگر، هنگام پیری کودن است

□

در حقایق امتحانها دیده‌ای

□

تا که هر گوشی ننوشد این جرس

□

که بر من بهانه نیارند جست

□

دیگ شیرینی ز سکباج ترش

□

کی کنند اندر صفات او نظر

□

چون خطا باشد چو دل آگاه اوست

□

هوا نیلگون شد زمین ناپدید

□

زیرا که جاهلان را جز در سقر مقر نیست

□

کرد امین مخزن هفتم طبق

□

کاندرین سوراخ کار آید گزید

□

سر تاج و تخت دلیران تراست

□

گوئیش: اصلا ریا نشناخته

□

هم گواه اوست کفران سگک

□

نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام

□

بماند آن گران گوهر نابسود

□

فرو برم بتن خصم، چنگ تیز چنان

□

داند او که نیست آن جای معاش

□

تو ز حال خود ندانی ای عمو

□

به مرد و سر باژ بی‌مایه کرد

□

بد ز صندوق و کسی در وی نهان

□

گشته بد پر از عسل خم نبید

□

تا ابد در امن و صحت می‌روم

□

دل شهریاران بدو بود شاد

□

همای چتر تو از دامن ظفر روزه

□

کز برای اوست غمناکی تو

□

مسله‌ی دورست لیکن دور یار

□

نبود اندران نامور بارگاه

□

بگرگی ناگهان خواهد بدل کردن شبانی را

□

گرد کعبه‌ی صدق بر گردیده‌ای

□

جذب صدق نه چو جذب کاذبست

□

بخفتی بران باره‌ی نامدار

□

هر چه در دفتر نوشتم، خوانده‌ای

□

تا نگویم رازهاتان تن زنید

□

کاله‌های خویش را ربح و مزید

□

برش ده ز تخمی که ایدر بکشت

□

پس بایزیدش گفت چه پیشه گزیدی ای دغا

□

نقش تست آن نقش آن آیینه نیست

□

نیست اندر دیدگاه هر دو پیه

□

اگر با سلیح اندر آید به جنگ

□

گر چه هر چیزی زین طبع چهار آید

□

گر ز مستی کژ رود عذرش پذیر

□

کل شیء هالک الا وجهه

□

نگه کن که تا کیست با آفرین

□

بی گاو چه کار کرد گاو آهن

□

هر دو خط شد کور و معنیی نداد

□

کور بودم بر نخوردم زین مکان

□

که بودی به کوه و به هامون یله

□

ز یکی صاعقه خاکستر کرد

□

راه گردون را به پا مطوی کند

□

خویشتن در باخت آن پروانه‌خو

□

همه هرچ گویم ترا یادگیر

□

در صد هزار منزل تا عالم فنا

□

مست آن ساقی و آن پیمانه‌ایم

□

حاجتت ناید قیامت آمدن

□

ببستم پدر دور کردم ز بزم

□

که هست مدرک اشکال و مبصر الوان

□

بر زمین رفتن چه دشوارش بود

□

لنگری در یوزه کن از عاقلان

□

گرانمایه اسپان و تخت و کلاه

□

تا اسیر هوسی هیچ نمیدانی

□

تا درین شهر خودم قاضی کنند

□

زخم بر ناقه نه بر صالح زند

□

بپرورد چونانک فرزند خویش

□

بسا گردد شکار گرگ، روباه

□

زودتر بر می‌کند خشت و مدر

□

پس بسوراخی گریزد در فرار

□

به جایی کجا کنده بودند چاه

□

ابلیس وار سنگ خوری از کف خدا

□

حبس و زندانش بدی تا یبعثون

□

غل و زنجیری شدست و سلسله

□

که دیدم ترا شاد و روشن‌روان

□

این شب زنگی چرا نگار کند؟

□

ترک و کرد و رومیان و تازیان

□

بس گران بندیست این معذور دار

□

گزارش کن و یک به یک هوش دار

□

مسپر بامیدی که ماهتابست

□

تیره گردد او ز مردار شما

□

از کسی که جان او را وا خرید

□

دو بهر از بزرگان لشکر ندید

□

ز طیب گل، بیاکندی دماغم

□

تو برو در کارگه بینش عیان

□

کتش اندر دودمان خود زدست

□

ازین بوم بی‌رزم برنگذرم

□

والله نگویم بعد از این هشیار شرحت ای خدا

□

چون زبان حق نگشتی گوش باش

□

جادوی رخنه کند در سنگ و کوه

□

همان مرغ روشن‌دل او را بدید

□

وانجا که اوست جای نیابی ز هیچ جا

□

تلخها هم پیشوای نعمتست

□

من به دل کوریت می‌دیدم ز دور

□

دلی پر ز کینه سری پر ز ننگ

□

چون کند گشت خنجر فرصت، فسان نداشت

□

تا که شه با آن غلامانش چه کرد

□

تا نگردی جبری و کژ کم تنی

□

بر شاه کابل فرستاد زال

□

نقش نیکو میزنی، اما بر آب

□

وز برهنه من قبایی بر کنم

□

بوده آدم را عدو و حاسدی

□

به خورشید تابان برآورد سر

□

گرد چارد گردی و عشق زنان

□

تربیتها می‌کنم من دایه‌وار

□

عقل ایمانی که اندر تن بود

□

به خوبی براندیشی از کار ما

□

به دست اندرون در و دینار دارد

□

گشت او شیر خدا در مرج جان

□

فهم کن کان جمله باشد همچنین

□

بر اندازه‌ی هر یکی بر فزود

□

ز دانش مغفر و از صبر جوشن

□

کشتن آتش به ممن ممکنست

□

گرچه خلقان را کشد گردن کشان

□

که پاینده بادآنک نیکی بجست

□

بخیال است، بدیدن گر نیست

□

آن دروغش راستی شد ناگهان

□

آنک می‌نگذاردت کین دم زنی

□

که آن زادنش فرخ آمد به فال

□

بل ز چشم دل رسد ایقان او

□

وین حدیث بی‌عدد باقی بود

□

حسرت جانها و رشک دیده‌اند

□

ز دردی نپیچد جهاندار شاه

□

تو از کجا و دم ریشخند او ز کجا

□

گه به چاهی می‌فتاد و گه بگو

□

آنچ فوق حال تست آید محال

□

همان ترکش و نیزه‌ی جنگجوی

□

نه زمستان گنهی داشت نه تابستان

□

گاو سوی شیر نر کی رو نهد

□

از زبان تلبیس باشد یا فسون

□

که هرگز نگردد به دفتر کهن

□

خلقت ما را چنین فرموده‌اند

□

خشمگین شد زود گردانید رو

□

او چنان بد جز که از منظر نشد

□

به رخ چون بهار و به بالا بلند

□

تا زند بر موسی و قومش سبیل

□

دل بمیراند سیه دارد ورق

□

صد هزاران پرده‌اش دارد نهان

□

کجا پیش بود آن گزیده سپاه

□

سرت باید نخست، آنگاه دستار

□

از محبت دردها شافی شود

□

همچنان بسته به حضرت می‌کشد

□

چهل مهد زرین بیاراستند

□

تو با دعوی گه ابراهیم و گاهی پور عمرانی

□

پرده‌ای بندد به پیش آن حکیم

□

زان گرو می‌کرد بی‌خود پا و دست

□

که تا هست مردم نگردد نهان

□

چه جان بخشی، چو باقی نیست جانی

□

نیم او حرص‌آوری نیمیش صبر

□

در فلان سالی ملخ کشتش بخورد

□

ازیشان مبادا که خواهیم گنج

□

و القلب منکم ممتحن فی وسط نیران النوی

□

تا نبارد شومی تو بر سرم

□

تخم حکمت کم دهش ای پندگو

□

به پیش پدر بر کمر بر میان

□

صد قدح پر خون نکرد از چشم او رنج خمار

□

در نیابد عقل کان آمد عزیز

□

سوی شهر از پیش من او تیز و تفت

□

بوی شاد یک چند مهمان من

□

صورت نگرفت از آن یک حرف

□

تا صفاتت ره نماید سوی ذات

□

خلعتش داد و هزارش نام داد

□

ز روم و ز هر کشوری همچنین

□

گله از ده رفت، ما را واگذار

□

عاشقان را ملت و مذهب خداست

□

از یکی دست تو بی دستی دگر

□

به گفتار دستور پاکیزه‌رای

□

دلو او فارغ ز آب اصحاب‌جو

□

در قدح آبست بستان زود آب

□

زان دو بی‌تمکین تو پر از کین مشو

□

بران نیز چندی بکوشید سخت

□

آن کس کز آرزوت همی کرد دی نفیر

□

کز حسد یوسف به گرگان می‌دهند

□

چون برآمد آفتاب آن شد پدید

□

دل پهلوان زان سخن بردمید

□

وین نظم بدیع بلند اختر

□

وین چنین شربت جزای هر دنیست

□

هست چندین پیر و از وی پیشتر

□

بدان کو سخن گفت با وی درشت

□

جور و بد کاریش، کاری تازه نیست

□

تا که کی آن طفل او گریان شود

□

لیک هر جانی بریعی زنده‌اند

□

ببینم شما را سر ماه را

□

باب البیان مغلق قل صمتنا اولی بنا

□

انس حق را قلب می‌باید سلیم

□

از جز آن جان نیابد پرورش

□

بیاورد چندی سلیح و بنه

□

تا تظلم ز تو در درگه سلطان دارد

□

انس بگرفت و برون آمد ز جنگ

□

نیک بختی و نیک خواهی داد

□

به رزم اندرون نره شیران بدند

□

هر پاک جامه را نتوان گفت پارساست

□

جان من از رنج بی آرام شد

□

آن محمد را که عزل ما ازوست

□

نفرمودمان رامش و میگسار

□

بال و پر عاریتش را بکند

□

تاجران رنگ و بو کور و کبود

□

داد یکران تند را تیزی

□

سواران جنگی و مردان کین

□

و النار صراف الذهب و النور صراف الولا

□

در گره ها باز کردن ما عشیق

□

تا شوند از ذوق دل دامن‌سوار

□

یکی شهر فرمود بس سودمند

□

همیشه گرگ باشد میزبانت

□

می‌بریدند از میان زنارها

□

که سبحان حی الذی لایموت

□

نه آمد ستوه آنک او را کشید

□

پا ز دامان قناعت، در مکش

□

از مسبب لاجرم محجوب ماند

□

پیش محسن آرد و بنهد گرو

□

که دانا دل مردم پارسا

□

کشد بار جور تو بسیار کس

□

کو چو سوسن صدزبان افتاد و لال

□

چون سریر تو سربلند شود

□

کس او را بجز شاه ایران نخواند

□

ز فیض خاک درش عمر جاودان گیرد

□

باغ و بستان را کجا آنجا برند

□

من به کف خالق عیسی درم

□

ز کیخسرو آغاز تا کیقباد

□

کرده گیر از فرید قربانی

□

کی نماید قوتی با باد خس

□

سر خود برون ناورد زین کمند

□

پراندیشه از کوه شد باز جای

□

شوره‌زاریست که نامند گلستانش

□

گر همی‌دانند کاندر خانه کیست

□

لابه‌ی مستان دلیل ساقیست

□

سر از رای او کس نیارد کشید

□

همین گناه تو را بس، که نیستی بر ور

□

نور او از نور خلقانست بیش

□

ولی نعمتی بیش از این چون بود

□

خروشان همی تاخت تا جای جنگ

□

که این تنها بدان تنها رساند

□

گفت کودک نیم دینار و ادند

□

گر دو چشمش هست حکمش اعورست

□

ندیدند زان پس کس اندر جهان

□

وین نیست عرض طالع علم سرطان را

□

از ستیزه‌ی خواجه خود را می‌کشد

□

ز هر پوست پرداختم مغز او

□

پدر شاه بود و پسر پادشاست

□

نه هر آنکو خبری گفت پیمبر گردد

□

گه به زلف و خال بندم دیدشان

□

به پهلو درآمد یکی پهلوان

□

رهی یافت آن کس که جوینده بود

□

راه را هرگز نخواهی کرد گم

□

آن دلیل آمد که آن خورشید نیست

□

زهی شاه مرکب زهی شهسوار

□

پدر همچنین چون پسر را ندید

□

به هم بر زنم دام این گرگ پیر

□

کو ندارد عقل و رای روشنی

□

بپیچید بر خود چو زلف عروس

□

چنین بد نه خوب آید از پادشا

□

طفل و فرعونیت در پیش و دهان پر اخگر است

□

دل برو بنهند کاینک یار غار

□

عجب نیست گر شهریاری دهد

□

ز ننگ اندران انجمن خاک خورد

□

کرم نخل چه دانند سپیداری چند

□

شرط شد برق و سحابی توبه را

□

درآرد به من تازه گفتاریی

□

ز آزرم گشتاسپ شستند چشم

□

من این پای ملخ ندهم بصد گنج

□

من گریزان از تو مانند خران

□

گشاده بدو قفل چندین حصار

□

مهان را به تخت مهی بر نشاند

□

در چشم فضل نوری و در جسم ملک جان

□

چون شوم گل چون مرا او خار کشت

□

نخواندم که جادوی هندو کسیست

□

خرد را مکن با دل اندر مغاک

□

به نسپاسی ز حد بندگی اندر نیاجارد

□

که فرو آویخت غفلت پرده‌هات

□

به زردشت کو خصم اهریمنست

□

بیامیختی شاد با هر کسی

□

کرده در اقوال معصومین نظر

□

کز پی هر چیز یزدان حافظست

□

بدان آتش تیز بازی کند

□

بگفتند با فور گردن فراز

□

وارهانی خویش را از تنگنای

□

عین تجهیل از چه رو تفهیم بود

□

تو هستی نه این بلکه بیرون ازین

□

پس لشکر ایرانیان را بدید

□

گر لاغرم وگرنه شکار غضنفرم

□

از شب هم‌چون نهنگ ذوالحبک

□

بزرگی و خردی به پیشش یکیست

□

نخواهم که رومی بود نیک‌خواه

□

کنون شد کلبه‌ی احزان دریغا

□

ترک رفتن کی کنند از بانگ سگ

□

ز شاخ توام من تو بنیاد باش

□

سخن گفتن خوب و آوای نرم

□

که شد آمیخته با روغن و شهدش سم

□

لرزها بین در همه اجزای خویش

□

زننده شد از تیر خود خشمناک

□

همی بود پیش پدر بر به پای

□

درزی دهر، نه آگه ز رفو است

□

اژدها را متکا دارند خلق

□

فرستمش هرگونه آگنده گنج

□

جهان را به زاری نیاز آورد

□

تبارک‌الله از آن کارساز ربانی

□

ماند پنبه رفت تابستان ز یاد

□

بسی کشت و هم کشته شد ای دریغ

□

پسر گشت ماننده‌ی رفته شاه

□

داس این کشت، ای برادر، همچنین باشد سزا

□

نور نور نور نور نور نور

□

شگفتی بماند اندران روی و موی

□

ندانم کزین خسته آیم رها

□

خواه ذل و فقر، خواه عز و غنا

□

بود هر روزیش تذکیر نوی

□

که نیروی تو بر من افکند نور

□

لا سمع اذن و لا عین بصر

□

که همه چیز نمیباید دید

□

یا سیه‌رو یا فسرده مانده‌اند

□

زمین را ببوسید و گسترد بر

□

وقت مستی هم‌چو جان اندر تنند

□

راستان را همه دم کار قیام است و قعود

□

که هزاران بدر هستش پای‌مال

□

که کرد از قفس مرغ جانش گریز

□

کار در بوکست تا نیکو شدن

□

غنچه بر شاخ ز بس خنده سپر می‌آرد

□

اندر آمیزیم چون جان با بدن

□

همی آتش افروخت گفتی بدم

□

جمله چشم و گوهر سینه شود

□

پیش از روش، درازی و پهنا را

□

یک‌دمی بالا و یک‌دم پست عشق

□

به دریوزه شمع تو چرب دست

□

نه از برای روی مرد و زن کند

□

ز کوی و بام، چیدن دانه‌ای چند

□

رفت بی‌خود در سرای آن جهود

□

تو گویی که دلها فریبد همی

□

خوب‌تر از تو بدو بسپرده‌ام

□

وان بلندیهای همت کرد آن امر التزام

□

کو نهاد بقعه‌های خاکدان

□

نشست از بر تخت کاووس شاد

□

کفر او ایمان شد و کفران نماند

□

همه گسست و بفرسوده گشت تارش و پود

□

تو سپس‌تر رفته‌ای ای کور لد

□

جهان دید بر شیر تاریک و تنگ

□

زانک بی‌یاران بمانی بی‌مدد

□

رو کار کن اکنون که وقت کار است

□

پیش چشم عاقبت‌بینان تهی

□

دل او ببر در چو آتش دمید

□

آفرینها بر انای بی عنا

□

مزد مرا هر چه فلک داد، داد

□

از جهان کهنه‌ی نوگر رسید

□

جدا کردش از پشت زین پلنگ

□

کین خوشی اندر سفر ره‌زن شود

□

دل گردون ز بانگ القتال و الامان لرزد

□

محسنی از مطبخ انی قریب

□

که ازمن بخواه آنچه آیدت کام

□

ده امانم زین دو شاخه‌ی اختیار

□

کاثری از فلان همی‌یابم

□

وز برون بر بسته صد نقش و نگار

□

ندیدم که ماندی جوان را بجای

□

پس ندانی اصل رنج و درد سر

□

اشک بود آنکه خریدار نداشت

□

بفسرد عشق مجازی آن زمان

□

ز زاولستان تا به کابلستان

□

بهر چه گو زهر خند و خاک خور

□

از مور، بیش ازین چه توان داشت انتظار

□

از که عاصم سفینه‌ی فوز ساخت

□

همی برکشیدند نان با درم

□

حفظ کردی ساقی جان عهد تو

□

ز ویرانی برون آیند ایرانی و تورانی

□

طشت آتش می‌نهد بر سینه‌اش

□

شود چاک چاک و بخاید دو چنگ

□

کنگ امرد را بپوشانید او

□

آنکه چون دنبه است و آنکه خشک و نزار است

□

بی‌ضرورت چون بگوید نفس کش

□

ببارید شمشیر و گرز گران

□

پس ز سرکه‌ی اهل عالم می‌فزود

□

عقل ایمانی که اندر تن بود

□

سرد هم‌چون یخ گزنده هم‌چو برف

□

بپرسیدش از رنجهای دراز

□

وقت حرص و وقت خشم و کارزار

□

کم نخواهد داد چرخ کم فروش

□

در شمال و در سموم بعث و مرگ

□

خداوند شمشیر و گوپال را

□

در شکسته در امر شاه را

□

جز عز ذوالجلال که افتاده بی‌زوال

□

ذات هستی را همه معدوم دید

□

به نرگس گل سرخ را داد نم

□

لطف تو فرمود ای قیوم حی

□

سزد گر آه موسی‌وار دارم

□

گفت تیره در تبع گردد روان

□

سوی کوه قاف آمد و باختر

□

سوی شاه و هم‌مزاج بازگرد

□

گفت این بدان که مور تن آسان نمی‌شود

□

تلخ گشتش هم گلو و هم دهن

□

به پیش منوچهر پیروزگر

□

پیش عدلش خون تقوی ریختن

□

دیگران را تا شبانگه وقت هست

□

آب روی صد هزاران چون تو برد

□

یکی ترگ تیره سرم را کلاه

□

در کف شیر نری خون‌خواره‌ای

□

بلکه گذر هم نداشت واهمه را در گمان

□

شد زلیخای عجوز از سر جوان

□

بیارای و با خویشتن بر به راه

□

نقش بگذارم سراسر جان شوم

□

زان توانی درست داد جواب

□

هم‌چو سحر و صنعت هر جادوی

□

بسی بر سپاه تو آید گزند

□

آن ترش را چون شکر شیرین شمار

□

ز بام افتد، گرش از در برانی

□

در حقیقت از دلیل آن طبیب

□

که این آرزو را نبد هیچ روی

□

در خرابی کرد ناخنها دراز

□

کاز من همیشه باغ و چمن را گل و گیاست

□

اوست که آدم را به گندم رهنماست

□

که دستانش خوانند شاهان به نام

□

هست تصویر خدای غیب‌دان

□

بسیط عرصه‌ای اندر بساط دوران داد

□

هم‌چوکودک اشک باری یوم دین

□

بورد چون ویسه سرگشته شد

□

گشت بیمار و ضعیف و زار زود

□

یاقوت سرخ معرفت از کان طور یافت

□

مرده و جانش شده بر آسمان

□

هیونی برافگند هنگام خواب

□

هر که او آگاه‌تر با جان‌ترست

□

طوطی وقت و زمان را شکریم

□

کار حق و کارگاهش آن سرست

□

ازویست رخشنده فرخ کلاه

□

کان کلاه و پیرهن رفتش ز یاد

□

ببالا، چنگ شاهین را شکاریم

□

رست از تلوین که از ساعت برست

□

زدندش بران تارک ترگ‌دار

□

من تجاویف السموات العلی

□

روی دریا نیست پر از خیمه‌های بی‌طناب

□

آب رحمت عارفانه بی تغار

□

که می‌بر خروشید چون نره شیر

□

صد هزاران کوهها در پیش تو

□

بر منظر دل عقل پاسبان است

□

که اسیرم هرچه می‌خواهی ببار

□

جهاندار و پیروز و فرمان رواست

□

والد و مولود آن‌جا یک شوند

□

خائض فی قیله مع قاله

□

بی‌نهایت کی شود در نطق رام

□

بیفروخت از رایت این تیره جای

□

اندر افتد باز در رو همچو مار

□

کاش سپهرم، چو تو برمیگزید

□

بر همان صورت بچفسی ای فتی

□

گرفتش ز جنگ درنگی شتاب

□

قطب و شاهنشاه و دریای صفا

□

وقتی که داشت جلوه برین منظر آفتاب

□

تو بگویی نیک شادم کرده‌ای

□

از آوای تو کوه هامون شود

□

خود ببینید و شوید ازخود خجل

□

منزه است از آن وصف و پاک و بی‌همتا

□

از چه رو رو را کنم همچون تو ریش

□

به جنگ اندر آمد به کردار شیر

□

پس فتد آن بز که پیش آهنگ بود

□

هر آنکه خامش بنشست گشت درد آشام

□

سود کرد اینجا نبود آن را سبق

□

بدو دادم اکنون همینست راست

□

جانب خورشید وا رفت آن نشان

□

حمله کنم، گر چه بود عرصه تنگ

□

پیل بچه‌خواره را کیفر کشد

□

ابا ژنده‌پیل و تبیره شدند

□

با ولی نعمتت یاغی مشو

□

از لطف شه که هست به از گنج شایگان

□

جان خود را می‌نداند آن ظلوم

□

ابا بربط و نغز رامشگرست

□

که نباشد کشف راز حق حلال

□

بلکه ذئابند به زیر ثیاب

□

کاسمان از بارشش دارد شگفت

□

یکی نامجوی دلیر و جوان

□

زانک راه ده نکو نشناختند

□

بالاتر از اندیشه و گمانست

□

چون شود هر دم فزون باشد ولا

□

به پیش جهاندار مرد دلیر

□

بی گمان با جان که حق بتراشدش

□

گفتم: آنجا که هیچ مسکن نیست

□

در ره قدسش ببینی در گذر

□

به ایوانها صورت چهرتست

□

نعمت حق را بباید یاد کرد

□

بر آن نام خوشت کندم نگین‌وار

□

گیر فرزندان بیا بنگر نعیم

□

یکی پیر جوید همی رزم اوی

□

گر سیه‌مو باشد او یا خود دوموست

□

وان بحر سر جان را موجی برآوریده

□

یابی آن بخت جوان از پیر خویش

□

گرفته به هامون یکی خارستان

□

نیکبختی که تقی جان ویست

□

با کرم حیدری همت او توامان

□

بی عوض آن بحر را هامون کنی

□

پناهت بجز پاک یزدان مکن

□

مستی از سغراق لطف ایزدیست

□

تو خود باش این گنج را پاسبان

□

خون خود جوید ز خون‌پالای خویش

□

بفرمود کامد به جای نشست

□

در چه و زندان جز آن را می‌نجست

□

که خشت آستانت راست سقف آسمان در ظل

□

لیک صافی فارغست از وقت و حال

□

که دل سخت گردان به مرگ پسر

□

ورنه بر تو کوبد آن مکر سوار

□

دری که مشک بوی کند صحرا

□

ز آرزوی نیم غوره جانسپار

□

سراسر شده غار ازو ناپدید

□

دور ماندند از ملاقات زنان

□

که شهر خاص علی بود بی مضایقه داد

□

تا که خالی گردد و آید خسوف

□

وزایدر کنون رای رفتن زدن

□

کی بدست آواز صد چون ارغنون

□

میبرند آنگه ز دزد کاه، دست

□

جمله دیدند و شما نادیده‌اید

□

سر ابرش آورد ناگه ببند

□

می‌رهاند جان ما را در کمین

□

صد بار روی گرگ به پای شبان رسید

□

طالب موسی و خانه‌ی او شدند

□

بدان تا شود نزد مهراب شیر

□

صدر را بگذار صدر تست راه

□

در چنین راهی فرو ماندند چون خر در خلاب

□

چون عوض می‌آید از مفقود زفت

□

که گیتی بس آسان گرفتی به مشت

□

چون شنیدی تو خطاب لا تخف

□

روز میدان چون نهد بر دوش زرین صولجان

□

می‌رسید از امر او از بحر اصل

□

می و جام، با میگسار جوان

□

ورنه چالاکست و چست و خصم‌بین

□

گهم بخانه نگهداشتند و گه به دکان

□

که دلش از شکل او شد پر ز بیم

□

دلش تیز تر گشت در کار او

□

رو ترش کی دارد او از هر غمی

□

از احتسا عصمت او عصمت احتسا

□

عقل را بی نور و بی رونق کند

□

چو دید آن سهی قد افراسیاب

□

هین مبر اومید ایشان را بجو

□

مگر خیر بی‌شر و یا نفع بی‌ضر

□

هیچ دامی پر و بالش را نبست

□

شدن پیش این دیو ناسازگار

□

استخوانها زار گشته چون پناغ

□

افتاد شغل حرف زدن یک جهان بعید

□

از عروج چرخشان شد سد باب

□

وگر نیستی مهر نفزایدی

□

کرد روزی به درگه تو گذر

□

خار را نیز درین باغ، بهاست

□

وز سوی خصمان جفا بانگ درست

□

شدن تنگ‌دل در سرای سپنج

□

یابد از حرمان عالی بارگاه تو نجات

□

چو چنگ نخل جنان را کننده پشت دوتا

□

رعبی از هیبت او وز همه عالم سپهی

□

برآید برو روزگار دراز

□

کنون که پیش حوادث حمایتت سپرست

□

این چیست و آن چبود در اظهار آمده

□

پیش اصبع یا پسش یا چپ و راست

□

ز داد و دهش چند با او براند

□

همی ندانم گفتن که دولتت چون باد

□

چندین هزار عاجز و مسکین و ناتوان

□

شاعر و فاضل و بسامانی

□

هم آنجا دلیران و کندآوران

□

تا قلم را چو زبان ورد سخن مورودست

□

خوشم کاین قطره، روزی شبنمی بود

□

وز نما سوی حیات و ابتلا

□

گذر کرد باید سوی شارستان

□

درج در نظم را چون باد بر خاکت نثار

□

و گر از غصه چو نالی شود امکان دارد

□

طوقی از منت اندر گردن

□

نه خوب آید از مردم هوشیار

□

که نه در ذهن او آن هست حاضر

□

حاصل از برگ شجر مایه‌ی دیبا و حریر

□

دشمن ما را عدوی خویش خواند

□

نبد روزگار سکون و درنگ

□

کمی دشمنت بر افزون باد

□

که جز ودود رسد کس به داد اهل و داد

□

شعر هر شاعری که دستان کرد

□

گرفتار شد با چهل رزم‌ساز

□

آزاد ز عیب و عوار باشد

□

هم در افتادیم و هم برخاستیم

□

تخته‌بندان را لقب گشته شهان

□

به یاد رخ نامور می خوریم

□

به خدمت تو کمر بسته دارد از جوزا

□

قصیر مانده لباس فصاحت فصحا

□

خواه گویی تاج باش و خواه گویی پوستین

□

تو ز خود چه گویی چو ز که صدایی

□

شب در شراب بوده‌ام و روز در خمار

□

کی بود کین پرده‌های بوالعجب بر هم درم

□

کز من او عقل و نظر چون در ربود

□

به پیش او ورای او نجستند

□

که در بنفشه‌ستان برکشیده صف عبهر

□

اسم بر اسم‌اند بر دعوی صدق او گواه

□

چون ببیند بر سر نامه علی ابن حسین

□

پیغام ما ازیرا طوطی خوش نوایی

□

یعنی که نفس ناطقه در جنبش الکنست

□

مرا نیز ار بپرسی رهنمائی است

□

شاخ او بر آسمان هفتمین

□

علمهای اهل تن احمالشان

□

در قبضه‌ی قضا و قدر ماه و آفتاب

□

چون به گرد حرم از نادره‌ی مرغان افواج

□

پس جلوه کنش پیش مهی شاه تباری

□

تا کی تو ز عاشقی خروشی؟!

□

کشوری از ملک و جاه بی‌کنارت

□

گویا به صلاح گرهی کز صلحااند

□

پس مصور گردد آن ذکرش به شب

□

بود محروم از آن ز آن دلبر نو

□

پخته‌ی روزگار خام تو باد

□

هرزه‌ی خندان جبل جمله به او طرح خنک

□

نتواند ز یکی حادثه آورد به راه

□

فرو کرده سرها برای گوایی

□

چون دیگران به گربه در انبان روزگار

□

رفت وقتی سوی غرقاب هلاک

□

نه خرد هشت آن ملک را و نه نس

□

صادقان را مرگ باشد گنج و سود

□

از معالیش برگ و بر دارد

□

کایام روزیش اجل ناگهان کند

□

پای ستون سرست چشم دلیل بدن

□

درون خویش بسی رنج و امتحان داری

□

که سر انبیا و بوالبشرست

□

دهان ما پر آب گرم و کار ما مگس‌رانی

□

چشمه‌ای در اندرون من گشاد

□

برآورده آواز خنیاگران

□

تا رخش سپهر بسته تنگست

□

کش نشان از رخ آن شمسه‌ی خورشید عذار

□

ز نخل و نار و سیب و بید چون آبی و چون زیتون

□

گه در جوابی، گه در سوالی

□

گوشه‌ی تخت شهریار گرفت

□

بنزدیکی دست خویشم کشد

□

دور می‌بینش ولی او را مکاو

□

عقل جزوی عاطل و بی‌کار شد

□

قوی به تقویت کلک اوست لشکر جود

□

در زمان کندی و افکندی درین فیروزه بام

□

وی سپهر از شرف چون تو بشر با طربی

□

یقین بدانک خرابیست اصل معموری

□

آن چیست که آن رای ترا در نظر آمد

□

هر کس که برو خردش بگمارد

□

از تو سازد شه یکی زرینه جام

□

با جهانخواران بغلط و بر جهانداران بتاز

□

مرد موسی کف و عیسی دم و یوسف دیدار

□

بیضه‌ی ابیض نگیرد رنگ در دریای نیل

□

چون شمس به چارم فلک رسیده

□

ولیک چون وی شاهی بگو که کی زادی

□

ز سیرش با سعادت هفت کشور

□

غریق حادثه را، ساحل و پناهی نیست

□

کی فرار از خویشتن آسان بود

□

تا در آید در گلو چون شهد و شیر

□

آن لطف گاه بر و سیاست به روز بار

□

تعظیم ذوالمنن کندش آسمان حباب

□

وگرنه ارسلان خاصست دین را نفس انسانی

□

چشم و چراغ غیب به شاهی و سروری

□

از رنج روی دشمن تو چون زریر باد

□

تا دوستی از دشمنی کردی نهان سبحانه

□

استن دنیا همین دو رشته تاب

□

پند دهد با تن نزار مرا

□

که با آن فکرتی را پر و بالست

□

نه از سلک مدحت فروشان شماری

□

من نیم در خور چنین تمکین

□

به گوهر سفر کن که دریا تویی

□

ایمن چو ذوالفقار ز زنگار روزگار

□

زمانه تهی کرد این انجمن

□

تا ابد اندر عروج و ارتقا

□

این‌چنین شیری خدا خود نافرید

□

گر همه در طینتش بقیت طین است

□

که این سرآمد دیوانه‌ایست سلسله خا

□

چون تیر سخن داری چون تیغ زبانی

□

دلا چو بوی بری صد گلو تو بسپاری

□

مدبران فلک را مدار گرد مدر

□

گر همی خواهی چریدن، مر تو را باید چمید

□

تیر دور اولی ز مرد بی‌زره

□

قرار هیچ به یک حال چرخ گردان را

□

هرچه صد ساله پخته‌ی فکرست

□

زند به آینه‌ی مه صلای کسب جلائی

□

رفتن از اشتر همی بینم و فریاد از درای

□

که چون من خرابی و لایعلمی

□

شکر احسانت جهان چون همه در وام گرفت

□

گه چمد سر مست در گلزارها

□

روز محشر یک به یک پیدا شود

□

ای که بس خر بنده را کرد او تلف

□

ترجمان تو عیسوی دم باد

□

بروی بحر دوانی سمش نگردد تر

□

نه آگاهی که آبادانی ایدون هست ویرانی

□

دیده‌ها سوگوار بایستی

□

کیسه مرطوب و کاسه محرورست

□

خواهند شد هرآینه از یکدگر جدا

□

سوختی از نار شوق آن کوه قاف

□

سخت نکو حکمتی، چون حکم بن معاذ

□

که گرفتم غم عشق تو به صد مهر کنار

□

گر فلک یکدم کند طبع درم بخش از تو وام

□

گر تو اندر آسمان آسای شعرش بنگری

□

حیوتیا دوامیا جزایی

□

هر به یک سال یکی هفته نمایم دیدار

□

از ما دریغ داشت خوشی، دور روزگار

□

می‌فریبد او فریبنده‌ی ترا

□

بند غیبی را نداند کس دوا

□

تا قیامت با درم آید برون دست چنار

□

فتنه‌ی آخرالزمان باشد

□

از آتش نوری تو و از آب صفایی

□

که گورش نشان ده که بادش فضایی

□

مشتری را در صد و سی گز عمامه معلمست

□

مس را همیشه زهره بود مادر

□

دو ریاست‌جو نگنجد در جهان

□

هست چنان گوهری که هست مسند

□

پایگاهی شده نه سقفش پیدا و نه در

□

نشان تازه‌ای از زخم نعل یکران است

□

نیست جز تسلیم مر تیر بلیت را مجن

□

آب از تو یابد لطف و روایی

□

دارد ز رای روشن تو مفخر آفتاب

□

نه از بهر شما، از بهر ما رفت

□

پس ز دست آکلان بیرون جهی

□

چیست آن خس مهر جاه و مالها

□

که به ملک نفاذ مغرورست

□

کزوالحال کار صد جهان سالار می‌آید

□

ولی مرغی چو بلبل با نوا کو

□

کان شه شطرنج راست راه نمایی

□

کافتابش نمی‌رسد به کنار

□

کانرا نبوده‌ای تو به وجهی پسند کار

□

تا رود آن غره بر هفتم طبق

□

سفر باشد به عاجل یا به آجل

□

سقف سپهر وقف صدا کرد روزگار

□

عقیق رنگ شد این کهنه گنبد اخضر

□

وی مقر دشمنان از رد تو تابوت ظن

□

پرده‌اش داد حسن ستاری

□

در تو این دعوی به صد برهان مکد می‌رود

□

تو چه می‌بینی، بجز وهم و خیال

□

بر امید آنک تو کنعان نه‌ای

□

تند و بد پیوند و بدرگ می‌شوی

□

دیباچه‌ی آفرین صاحب

□

رود از ناف گاو و سینه‌ی ماهی برون یکسر

□

آن تیغ آب داده‌ی بسیار دان تو

□

چونک بخوانی خط نهاری

□

حرفی که از مدیح تو بر دفتر اوفتاد

□

جز که خواندن یا سال و یا جواب

□

که کندشان از شهنشاهی خبر

□

چون گوزن و چون پلنگ و چون شترمرغ و نهنگ

□

گفتا چه حاجتست بگویم بود صواب

□

او در آذربایجان غوغاش در اقلیم چین

□

نه ز خود چون تو بدیدند نه اندر بشری

□

گاه شیری کند گه آهویی

□

قلمش همچو عصا ثعبانست

□

ترا کردند خاکستر، مرا دود

□

بهر چه سازد پی حب الوطن

□

قوم دیگر منتظر بر خاسته

□

تو می خور چرا، می نباشد حرامت

□

که ریختی در جنت بها ز نوک قلم

□

سلسله‌ی جاه در کنگر سدره فگن

□

بر خلایق نثار بایستی

□

سپهر گوشه‌ی مسند ز ماه بفشاند

□

تا به زیر هر سخن صد راز مضمر گویمی

□

دست بر در چون نهاد او بسته یافت

□

از موافق شدن دولت با بوالحسنا

□

پشت اسلام و قبله‌ی احرار

□

کنم در وادی مدح تو حسانی و سحبانی

□

تا چو حسانی نگویندت «فهم لایعقلون»

□

تات بگویم چه گفت سام نریمان

□

که نه پای تو در میان باشد

□

جز اینکه دعوی باطل کند که انسانی است

□

ترک کن خوی لجاج اندیش را

□

مر اثر را یا سببها را غلام

□

رایحه‌ی صلح داد صرصر کین را

□

ز قدر اگر چه بود گوشوار گوش جهان

□

ز زهر قاتل آب حیات می‌زاید

□

بدفعل تر از همه شیاطین

□

دوشیزه‌ی شیرین حرکات و سکناتست

□

بدو جانت از این ژرف چون بر پرد؟

□

که درین جا هست حکمت تو بتو

□

به شهد شهوت آلوده دهن نیست

□

البته کمان خم ندهد حکم قران را

□

قدرت خویش کند آینه‌ی دهر اظهار

□

پیش صدر بهشت پیکر تو

□

این پایگه نداشت کس اندر تبار من

□

بدان همی نرسد فکرتم که آن چون باد

□

کنون بیا که صف سبزه را بیارائیم

□

صحت این تن سقام جان بود

□

لابد آن پیدا شود یوم النشور

□

نظمی چنان که دانی رفتست مختصر

□

پس خم زنان رود به عقب تا به کوهسار

□

بشنو که چه گفت مرد یونانی

□

چون عاقلان به صبر بچن ناخنش

□

مخیر نیست کس الا که مجبور

□

شاخ خودی را برید بیخ خودی را بکند

□

نیست کم از سم اسپ جبرئیل

□

چشمت به سوی آن صنم باده گسارست

□

به دست حادثه منشور در دم منشور

□

از بهر آن ستوده سلیمان نوجوان

□

هرچند که بی‌مال و بی‌سپاهی

□

به ثریا ز چاه سیصد باز

□

یا بود سر سینه‌ی دستور

□

ندانستی که کار گرگ، گرگی است

□

کوری چشم و دل نامحرمان

□

چشم تاریکست جولان چون کنی

□

دست جور از دهر ببرید اینت پیوند صواب

□

کشد سیمرغ را دام عناکب در گرفتاری

□

چرا ژاژخائی، چرا گربه‌شانی؟

□

کرد نداندش کسی جرد و رام

□

وگرچه تن سپر تیغ آفتست و بلاست

□

آنجا چنین که ایدر و اکنون است

□

در بغل زد هر چه زودتر بی‌وقوف

□

گویی که چکیده‌ست مل زرد به دینار

□

ملک گویی آسمانستی و کلک تو شهاب

□

چهره سپاران باد برگ گل و یاسمن

□

کار لاله بد و کار گل زارستی

□

دل منه اینجا و مرنجان روان

□

در ظلمات مصاف گوهر احمر شکست

□

زان غبطه میخورم که چرا من نداشتم

□

غم مخور که صد چنان بازت دهد

□

شیر نر در پوستین بره‌ای

□

زانشب اوراد مقیمان فلک قد وجبست

□

صعوه را بر آستان بارگاهش آشیان

□

جز که ز عمر تو چرخ برشده ماله

□

ای شده بر قول خویش معجب و مفتون!

□

دیدی که از قبول تو آخر به آن رسید

□

بودند پیشتر ز تو مردان پر هنر

□

سیری معده‌ی چنین پیلی شود

□

وین جا گذاشت این تن رسوا را؟

□

بینی ای دوست که این دایه چه بی‌مهر و وفاست

□

ک دستور تو بر جهان پادشاست

□

چو با حشمت مشهر شهریاری

□

کز قرین بد بیالاید قرین

□

عنان خویش به تدبیر او سپرده قدر

□

همه پاکیزه و شاداب نیکوی

□

جز مگر که آن رشته‌ی یکتا شود

□

زانک جسمت را زمین بد تار و پود

□

حظ برخورداری عالم ازو موفور باد

□

شدند انجمن چون سپاهی گران

□

برفت خلق چو پروانه هر سو نفری

□

جز که بی‌راه ندانی نرود دیو رجیم؟

□

آن صبح برآمد که ز خورشید گزیرست

□

از نعمت بی‌مر در این حصن مدور

□

وان ابوبکر مرا برداشتند

□

چرا خدمت تو کنم رایگانی

□

به کام اندرم لقمه زهرست و درد

□

خرد بر زبان رهنمای منست

□

پیش رو گشتی چو کردی عاقلان را پس روی

□

جادو بود کسی که کند کار جاودان

□

به تندی و خشم و درشتی مکوش

□

در ده ما، بس شکم ناشتاست

□

ورنه بس عالیست سوی خاک‌تود

□

تا برآید کارها با مصلحت

□

سر اینک جدا کن به تیغ از تنم

□

برش اسپ او ایستاده به راه

□

راست چو کنجاره‌ی بی‌روغنی

□

گرفته است در جانم آرام و هال

□

که شنعت بر او تا قیامت بماند

□

از دام نجستی تو و عمرت بپریده است

□

گوییا حق تافت از پرده‌ی رقیق

□

لیکن بزرگتر به بر مردم بصیر

□

که بر قول ایمان کنم خاتمه

□

مبادا کسی در بلا مبتلا

□

تا کی امید بیشی و تا کی غم کمی؟

□

سوی مردار نماید ره کفتارش

□

کز او نیکویی دیده باشی بسی

□

شما را همنشین نور کردند

□

وآن سوم وافیست و آن حسن الفعال

□

زان ببستم روزن فانی سرا

□

گرم عاقبت خیر باشد چه غم؟

□

جهاندار را سست شد دست و پای

□

شکیبا، دل بردبار علی

□

هر که بشناخت پای خویش از راس

□

که مهمان بخسبد دل از فاقه ریش

□

چون دهدشان خدای حور و قصور؟

□

چون شدی تو شرح‌جو و کدیه‌ساز

□

شش گوش بر او ز سیم هل تدری؟

□

بناچار حشوش بود در میان

□

بشد لنبک از راه گنجی ببرد

□

ناگاه ز گه چو ترک خرگاهی

□

از کوه قاف جغدی را بالین

□

به داور برآورد دست نیاز

□

چو ذره نیز ره و رسم را نمیدانی

□

که به صد دل روز و شب می‌بوسیش

□

باری از من گوش کن این داستان

□

بده کز تو این ماند ای نیکبخت

□

وفا را جفا کی پسندی سزا

□

که او را اندر این خر نیست باری

□

بستان نشناسی همی ز زندان؟

□

بیفزود بر مرد دهقان خراج

□

اکسیر حکمت است که گوگرد احمرم

□

برگفته‌ی من عقل یکی نکته ادا کرد

□

درشت‌تر ز مغیلان و نرمتر ز خزی

□

دگر در هر چه گویم بر کمالی

□

که نرسی بد و موبد رهنمون

□

بسر بر مر او را ز عقل اوستامی

□

سرو روی پر گردم از کارزارش

□

که سستی بود تخم ناکاشتن

□

کاندران سهمگین حصار، چهاست

□

منت ایزد را که جان در مدحت سلطان بماند

□

کین سگ زن‌روسپی حیز کو

□

بنالند و از گردش آسمان

□

مصور نگاری کند بر حریر

□

بسوی آز چندین چند یازی؟

□

چه بیند مکر او را مست و جنون؟

□

چو دانم که دارد خدا دشمنت؟

□

ناقص چو کفر و تیره چو سودا شد

□

خاکپاشان زمین را نعل او ملحم بود

□

و یا چون ز چرخی فروهشته حبلی

□

گلیم شقاوت یکی در برش

□

که از من تو بی‌کار خوردی مساز

□

فتنه چه شوی خیره بر فسانه؟

□

جانت چو پیراهن است و توبه چو صابون

□

من آسوده و دیگری پای بند

□

هزاران کار کردم گر شماری

□

بر نشان جهل او، خود قول او باشد گوا

□

هر چه خواهی کن ولیکن این مکن

□

که نا آزموده کند کارها

□

همی کرد زان بیشه جایی نگاه

□

چندان که می‌نباید چندانی

□

خیره بی‌رشته و هنجار مکش هنجن

□

تو حقگوی و خسرو حقایق شنو

□

نه محرمی نه کسی روی کرده در دیوار

□

بارگی نقره خنگ زین زرکند

□

ببین تا نیک بتوانی کشیدن

□

پدر گفت میراث جد من است

□

بفرمود زرین یکی زیرگاه

□

که دیوی است بازوت خود سخت کاری

□

چون سوی پدرت آمد، پیغام نهانیش

□

ستم بر کس از گردش دور نیست

□

که در سختی نمودم استواری

□

آشنایی ما برونت آورد ازو بی‌آشنا

□

تا نگردید از گمان بد خجل

□

ز سعدی ستان تلخ داروی پند

□

به یزدان سپرده تن و جان اوی

□

مر معدن بقا را زین منزل فنائی

□

همی انداختی به دیو رجیم

□

ز داد و ز بخشش نیاسود شاه

□

چون نکو بنگری گرفتار است

□

گر سود کند زیان ندارد

□

با دست اوست، یعنی شمشیر اوست، ای

□

بزرگان نشستند با شهریار

□

روان را بدین آشنایی دهیم

□

بیچاره‌ایم و بسته و پیخسته

□

با هنر هرگز به محنت در نماند مر تهن

□

یکی طوق پر گوهر شاهوار

□

پرواز و سیر و جلوه، ز مرغان گلشن است

□

گرو را اندر به چین سوی لحد میزر برند

□

بهر حس کرد و پی اخشم نکرد

□

سر جاودان را به بند آورم

□

نیایش به دارای بیچون کنید

□

امروز تو نادرالزمانی

□

سقراط سزد چاکرو ادریس عیالش

□

جهانجوی وز تخم نوذر بدند

□

ازین تا نهد تخت او بر پرن

□

یک ره آن زلف ببر تا همه ایمان آرند

□

به سان غنچه خندان گشت لبهاش

□

زدوده یکی جام شاهنشهی

□

به ژرفی مکافات کردی گناه

□

هم مبارز هم به علم اندر سوار، ای ناصبی

□

از نیام نیلگون زرین حسام

□

تو چندین مشو در دم اژدها

□

گر جوی، گر هزار خروار است

□

تخم کشت مردمان بی بار و بی‌بر کرده‌اند

□

اندر استکمال خود ده اسپه تاخت

□

نبیند جهاندیده مرد دلیر

□

ابا مرگ او خلق شد سوکوار

□

خیره مرو با خرد به راه خرانه

□

همی ساخته قصرها را طلل

□

کجا پیل گیرد بخم کمند

□

همی خواهد که گل بر آفتاب روشن انداید

□

نازان به حوادث زمانی

□

به امر خدای این رمه‌ی بی‌کران را

□

بدشمن سپرده نگین و کلاه

□

سپهبد سروهای آن نره تیز

□

شکر همی نکند جز به سوی کام انهی

□

مر این زر کان را چنین گرد گیهان؟

□

چه بندی سخن کژ بر شهریار

□

آنچه گفتم هنوز مختصر است

□

امشب او زربار خواهد کرد

□

در در آن دوست چون پا می‌نهی

□

مبادا که خوار آیدت کار من

□

که با پوزش و با درود آمدند

□

در چه فگند از سر پرواره

□

پرکین دل از جفای فلک زینم

□

شب و روز گریان بدی خوب‌چهر

□

با شیر شرزه اشتر اندر عطن

□

این قامت مقوم و جسم جسیم ما

□

زئیر شیر و گرگ را عوای او

□

وزان خامشی برگزینم همی

□

نگه کن که تا از که دارد گهر

□

که نگردد هرگز رنجه ز بیداری

□

به آمختن ز دل برکن نهنبن

□

بیاییم یکسر بدین بارگاه

□

ترا تا در آئینه، زنگار نیست

□

چون ترا آیت یزدان رقم عنوان نیست

□

هم ز آب آمد به وقت اضطراب

□

ببینم نهفته یکی روی شاه

□

که گفتی همی تیربارد ز ماه

□

این زال فریبنده‌ی زوالی

□

باز کند مهر ضعیف و دوتاش

□

زبان تیز گردان به شیرین سخن

□

وین جان خردمند یکی میش نزار است

□

با خجسته کلک تو در همزبانی آمدست

□

وین قصه بسی طرفه‌تر و خوشتر از آنست

□

که هرگز مبیناد خرم بهشت

□

همی داشت آن باره لنبک نگاه

□

پیرزیهااند و بس بی‌قدر باشد پیرزی

□

بگریخته ز شیران مانده ذلیل و مسکین

□

چنین گفت با لشکر رزمساز

□

جهان بگریست بر من، بر تو خندید

□

خاصه وقتی که مدح شاه کند

□

رفت در کهسارها شد ناپدید

□

که شاه آن به چیزی همی‌نشمرد

□

شکست و بپالود رنگ رخانش

□

همی بر خویشتن خندی نه بر شاه سمرقندی

□

به چشم از روی پیدائش به گوش از جان پنهانش

□

نشاند بران شاه فرخ نژاد

□

گر ندانسته‌ای درست بدان

□

چون فاخته بگشاده به تسبیح زبان را

□

بشنو سخن خوب و مکن کار به صفرا

□

به گیتی به از دین هوشنگ نیست

□

نهادند هر یک به آواز گوش

□

بر رخ چون گل و بر زلفک چون نونی

□

مگر خویشتن را به داور بریم!

□

همی‌داشت آن کار دشوار خوار

□

عدوی نفس، در زنجیر خوشتر

□

چون ذکر تو شد حاضر، چه بیم ز نسیانها

□

سست و ریزیده چو آب و گل مباش

□

دگرگونه‌تر شد به آیین و خوی

□

چو پاسخ بجویی نمایدت راه

□

خورشید را همی به گل اندائی!

□

هلا به آتش علم و طاعت گدازش

□

بهر چیز ماننده‌ی شهریار

□

طاعت به‌چه معنی و ز بهر چه نمائید

□

تا ابد چرخ دو تا یکتاه باد

□

به شعر و عشق این هردو، کنند این هر دو تا دعوی

□

همان تازیان نامور بخردان

□

خریدی به افزون و کردی ستم

□

ضیاعی یا عقاری یا عقالی

□

سر ز خمار دنه هشیار کن

□

بسی پند و اندرزها دادشان

□

فرو افتاد، چون سنگ فلاخن

□

گمان وی خطا باشد اگر زاهن کمان دارد

□

نه بعرش و فرش و دریا و سمک

□

شتربار دینار ده کاروان

□

تو گفتی شد آن باره پران همای

□

که جمع باشند آن روز جنی و انسی

□

طمع بسته است پای باز پران

□

به دیدند کان خسروانی درخت

□

شیری، چو برفکنده بوی خفتان

□

گرش مقعد صدق خوانی رواست

□

دهانی و زیر دهان حنجری

□

خورشها بر و چرب و شیرین نهید

□

به پالیز کین بر درختی بکشت

□

خاک به خاکی شود هوا به هوائی

□

منت خبر گویم از این بد فعال

□

همی ماه و خورشید بر سر گذشت

□

ما را همیشه دیده‌ی صیاد در قفاست

□

نز برای آنکه تا بار دگر جویم عطا

□

زانک چون بدرید داند دوختن

□

که ماهوی سوریش بدخواه بود

□

همان نیزه‌داران پاکیزه‌رای

□

همچنان کاحسان تو با ایشان همی بی‌مر کنی

□

در پیش هوا تو ز ره صبر فرو پوش

□

قبادش همی‌خواند این پیشکار

□

نیست با تو کنون قلیل و کثیر

□

ز زنی که چنویی زاید شد چرخ عزب

□

وان جهان، من به یقینم که برای تو کند

□

که از رنج یابد سرافراز گنج

□

که نعمان و منذر فگندند بن

□

رهبرت ار مصحف کوفیستی

□

مالیده کند به زیر بارم

□

چو رفتی نشستت در آتش بود

□

هم ز دزد و هم ز خانه بی‌خبر

□

زخم را مرهم از آن جو کش چنین پیکان بود

□

همچو خورشید جهان جان‌باز باش

□

ز کار زمانه پراز درد شد

□

وگر خشت این خانه را بشکند

□

زان است که تو بی‌خرد از کاسه خلنجی

□

جز رنجگی چه دید هگرز از ز کام کام؟

□

ز شهر کسان از کهان و مهان

□

دیده پر خون و دلی شیدا خوش است

□

پرچین و زرد رخ چو زراندوده جوشند

□

که شایسته دیدش مر این مهتری را

□

کجا بد بد اندیش و بیکار مرد

□

سوی آب دریا نهادند روی

□

وگر نه مر مرا با تو به دین در نیست انبازی

□

سر من جز که سر زانوی من بالین

□

همان شاه رش پنج کرده برش

□

مباشران قضا، میزنند و میرانند

□

تا نعیم سدره باشد طعمه‌ی اهل بقا

□

در نیابد آن زمان افسون مار

□

ز ترکان سواران روز نبرد

□

به فرمان من تنگ بسته کمر

□

تا گمان آیدت کو قسطای بن لوقاستی

□

طقطاق تنن تنن تنن طق

□

بیاراست در پیش من رزمگاه

□

نروید هرگز از پولاد شمشاد

□

چونان که بی‌گهر نبود تیغ را بها

□

عقل و دین مامور گردد، چون هوی آمر شود

□

به خاک اندر افگند جنگی تنش

□

که از روز شادی نیابند بهر

□

تو همه پر مکر و زرق و پر حیلی

□

بیهده‌ای در خور مقدار خویش

□

بزد پاشنه شد بر او فراز

□

از بلد شک، به یقین آمدم

□

سران تا جور بیند که بر خاکش قدم سازد

□

تا بگوشت گویم از اقبال راز

□

به پالیزها گر به میدان بدی

□

سخن‌گوی را بیشتر آب‌روی

□

ر بر جستی و شست از سالیان رستی

□

دام توست این گنبد بسیار فن

□

به سر بر پراگند ریگ روان

□

ز خلق جهان روز و شب در دعایی

□

چشم زخمی در حیات خویش یحیا از حیا

□

هر که مولای کسی باشد، مولا نشود

□

ببد ناگهان کژ پرگار اوی

□

همی آفرین او نیابد ز کس

□

که مادرشان بیند روی بگشاده مفاجائی

□

چیز ناموجود کی جوید حکیم؟

□

برین پیش دستی نیایش کنیم

□

خیال بوده و نابوده‌ای چند

□

بر بارگاه جود کریمیت بار نیست

□

ماهگانه داده و بدری شده

□

نیرزد دلت را چه داری به درد

□

همان اسپ و هم جامه‌ی پهلوی

□

بر جانش تازیانه فرو باری

□

چو جسم از جان و باغ از نم به دانش گشت جان خرم

□

که بهرام یل را پر آمد قفیز

□

گرچند به گردت حشر نباشد

□

با نفع تراز وی به گه جود بری نیست

□

چون با نشیمن آید مرغ نشیمنی

□

بگردد بر آن کشور اندر سری

□

که بی‌ره نماید بران بیشه راه

□

هم بگذرد این مدت شماری

□

نبینم با تو چیزی من همی جز باد در انبان

□

که زیر تو اندر بدی ناشکیب

□

که داشت میوه‌ای از باغ علم، در دامان

□

مثال امر ورا شد مسخر آتش و آب

□

نطق می‌خواهد که بشکافد تنم

□

همی در بارد تو گویی ز لب

□

ز پیمان او رامش جان کنید

□

بادی است صبائی و جنوبی و شمالی

□

چونکه امروز چو خفسانه‌ی خلقانم؟

□

بدو داد یکسر پیام سپاه

□

فرخنده فخر دولت و دولت به تو جوان

□

«قل هوالله احد» دام و دمست

□

از برگ لاله رایت و از برق ذوالفقار

□

ز من روی کشور شود پرسخن

□

همه مرز باشند همداستان

□

امروز که هستی و فزائی

□

جز بدیشان و بدو و به تو من کی گروم؟

□

پس از مرگ ما راکه خواهد ستود

□

تو چه گفتی؟ آرمیدی صبح و شام

□

ماه در رفعت و در سیر چو کیوان نشود

□

همچو وحشی پیش نشاب و رماح

□

برآورد گاهی برش گردیه

□

ز گفتار و کردار باشد برم

□

هر روز تو کار نو، چه آغازی؟

□

نحو سعدان نخوانده، صرف خلیل

□

بر و بوم آباد و تخت و کلاه

□

خار نپوشد کسی به زیر خزولاد

□

مبتدع باشد کت چاکر فرمان نشود

□

الا به نکونامی، الا به نکوکاری

□

کنم بر بدان جهان جای تنگ

□

فریدون ورا تاج بر سر نهاد

□

گرچه افریدون نه‌ای برگاه افریدون کنی

□

تخم خس و خار در زمین مپراگن

□

خاک را لاله‌زار خواهد کرد

□

فکرتش بازیچه‌ی دستان ماست

□

هم آن را کنی خوار کش برگزینی

□

سکته‌ای سرمایه‌ی آوازه شد

□

بی‌دل و دم چون سنایی چنگی و نایی شدند

□

بیامد سر سال رخساره زرد

□

جهل بپوشی به زبان‌آوری

□

جان را به خرد باید کردنت نکو حال

□

گرده‌ی گردان چو بر شنگرف مالی لوبیا

□

مرا به مدح محمد همی‌برد فرمان

□

که جز به عون حکیمان از این عدو نرهی

□

هست چو شمس الضحی هست چو بدر الظلم

□

اگر دنیا همی خواهی بده دین و ببر دنیا

□

ابا باژ بستد ز ترکان نوا

□

انده جهل خوری و غم حیرانی

□

تا تو گفتی دیگری اسکندرم

□

غول رهزن ز راه دینت باز

□

زهره‌ی وهم ار بدرد گو بدر

□

پس تو چه مرد جنگ و شبیخونی؟

□

گفت کردم آن ردای تو خمار

□

چون نباشد این عزیزان سخت بی‌درمان شویم

□

برآشفت ازان شهریار رمه

□

بر تابستان تاش آب زمستان ندهی

□

دلشاد شود چو گوئی «ای عادل»

□

عمر او همچون شکر گردد نبیند طعم سم

□

زیرا بس امین است و سخن‌دار و بی‌آزار

□

هیچ بخواهی ز بندگان بحلی

□

که فرمان می‌دهند او را برین هر هفت کشورها

□

خوش بخوابانم و راحت به روانت برسانم

□

چو از تخت گم شد سر تاجور

□

بزدای ازو بخار و به پرهیز و غرغره

□

دلم ز مدح و غزل بر مناقب و مقتل

□

داری از علمها چو عقل خبر

□

گو ببر تو خر مباش و غم مخور

□

چیز نزداید مگر کاین مصقله

□

ظنتان اینست در اعطای من

□

کندت باد سار و باده گسار

□

بپیچد دل مردم پارسا

□

لیکن سوی خاص کمتر از عامی

□

در سنگ بر غم تو برستم

□

که از شجاعت تو کرده حاسدت نقصان

□

هیچ اختیار نیست بر آن اختیار او

□

به سان اشعب طماع داستان شده‌ای

□

همسایه‌ای نبود کس از تو بتر مرا

□

در زمان دور شود پرده ز در و گهرش

□

وگر گاو و گر گوسفند و گله

□

برساخت به پیش خویش بازاری

□

که بر عهد معروف روز غدیرم

□

گه بر آن همخوابه گردد همچو بد خو با نقار

□

که جفاها با وفا یکسان بود

□

اگر قدت نباشد چون مناره

□

آستین بر دامن حق بسته‌ام

□

این جور تو بر عدل شه شیر شکر بر

□

نسیم بهار آید از جویبار

□

در یکی قالب نباشد جان و جانان را مجال

□

با قول چو در شاهوارم

□

صد شب اندر غمش از اشک دو چشمم چو شمر

□

حال گه ایدون و گاه ایدون شد

□

خدایست در هر بلایی ملاذم

□

تیز و فربی و نزار و قوی و پهن و دراز

□

این خور بچه گل کنند پنهان

□

که او را خدای جهان باد پشت

□

از برای قوت دین را شما با یکدگر

□

مر فلان را حقیقت از بهمان

□

لعل با خر مهره اندر عقد کس کی کرد یار

□

ملک با پهنا و بی‌پایان و سر

□

کش بدست از آتش شوق تو یکساعت قرار

□

صد گمان دارند در آب حیات

□

که همی محمدت و مردی ازو گیرد فر

□

سخنگوی و بیدار و زیبای تخت

□

ناگه چو رسن سرت به چنبر

□

خوش نیست خیو مگر که در فم

□

کاندرو امروز دارد عرض پاکت مستقر

□

مرده زاد از مادر و مردار شد

□

همچو قابوس وشمگیر مباش

□

این میر عمر خویش مبد کند همی

□

ز عین قدرت آرد هزار نهر زلال

□

نماینده‌ی راه گم کرده راه

□

دق مصر و عمامه‌ی معلم

□

برکنم و حکمت بپراگنم

□

ابتدا پیدا کن و مر انتها را حجت آر

□

تیغ بگرفته همی‌لرزد کفش

□

آن تنک باده که مستی کند از بوی عصیر

□

مست این صحرا و غیبی لاله‌زار

□

از صد یک آن شعبده هاروت به بابل

□

که اندیشه ز اندازه بیرون بود

□

ماهی به تابه صید مکن در شکار گیر

□

جز جان تو را خرد نگه‌بان

□

چون خلق و طبع خواجه اگر نیستی بهار

□

واندکی چر بو پدید آید به ساعت بر قصب

□

یوسف غزنی به دین و یوسف مصری به نان

□

کرا خواهد، کف دستش، کند موصول ارزاقش

□

دشمن شاه درآویز چو مسلوخ از چنگ

□

ز دانش غم نارسیده نخورد

□

روزکی چند ای ستمکش صبر کن دندان فشار

□

ز ما بخواه، گمان چون بری که ما ماریم؟

□

که کند سوی جبرئیل آهنگ

□

لاله می‌کارد به صورت می‌چرد

□

هم عجم را بی‌ملوک و هم عرب را بی‌صنم

□

چون همان را می‌خورد اشتر ز دشت

□

بدو گفت بی دیده: کوری که کورم

□

بخواهند بردن همی از تو گاه

□

وز دست تو جز کیسه‌ی تو کیست زیان‌کار

□

جز که شمشیر نبودی به گه حرب گواش

□

بر زمین ناید از هوا باران

□

گفتا: به هیچ حال چو آتش بود دخان؟

□

ای جوان بختی که کم دیدست چون تو چرخ پیر

□

حدیث خواهم کردن به تو یکی نبوی

□

آب افیون خوردن و در دامن آذر داشتن

□

همان نامداران خسروپرست

□

لایزالی ماند اندر نار با گرم و حزن

□

روی بشوئی همی به آمله و گل

□

کمال دانش مردان به تو ناقص چو عقل از زن

□

هرکه خواهد عافیت دنیا بهشت

□

تربیتها بینی اکنون از قبول شهریار

□

سوی آن دو یار پاک پاک‌باز

□

ناظر رخسار جانان چشم صورت بین مکن

□

به شهر آمدن راه کوتاه دید

□

ز بهر آنکه چو من امتحان کنم عمداش

□

با باد نگردم که من نه نالم

□

ور از نفس آگهی داری حدیث از نفس رعنا کن

□

خستگیش ناخوش و بی‌حیلت است

□

منال گفت عنا: دیده باز کن مخرم

□

بسیار که و پیش خرد منفعتش مه

□

کی تواند گرد ازو انگیخت باد کوه کن

□

یکایک همه کدخدای دهید

□

پی به روز حشر یک رنگند مور و مار و میر

□

تو را پیشکاران بوند و خدم

□

که بی رای مسلمانی بمیری در بن زندان

□

توبه‌ی شیرین چو جان روزیم کرد

□

وای پس بر تو و آباد برین مختصران

□

از قناعت در دل من عالمیست

□

این بی‌خردیها همه معذور همی دار

□

به نخچیر باید شدن سوی جز

□

اصحاب بینش ید بیضای من نیند

□

چون آینه ز خواندن فرقان کنم

□

بداد از پی تاج شیرین روان

□

پندارد تو خسروی و خصم تو شیرین

□

بوده مشاطه‌ی به سزا پور آزرش

□

آب بینی موج موج اندر میان رودبار

□

دل نیک پی مردمان مشکنید

□

که خواهم که دانم به سود و زیان

□

عدد مرادش افزون ز حد قدر نیاید

□

نه چو تو من مدح‌گوی حسن خزانم

□

به هر جای جنگی بیاراستند

□

با عدو از دوست شکوت کی نکوست

□

طفل برد درد گوش از قبل گوشوار

□

چون شنید انجام فرعونان و عاد

□

ندانست کان را چه باشد نهفت

□

نه او در جهان شاد روشن‌روان

□

هفتم زمین ملا شد بگرفت از آن ملالش

□

از مدیح من چرائی گنگ و لال؟

□

عرض پیش او رفت با کدخدای

□

از خرد کن قید، وز دانش کمند

□

دوستی جانی مرا او بود و بس

□

طبع او چون شعر او: هم با ملاحت هم حسن

□

فرستید با او به هندوستان

□

جهان جهان را ببد مسپرید

□

نور و فر بر فرق شاه کامران افشانده‌اند

□

زیرا که نرویدت تخم بی‌نم

□

براندازه زو هرچ باید بخواه

□

از سلیمان هیچ او را خوف نیست

□

اصل آن گوهر کز او شمشیر حیدر ساختند

□

کاندرون پوست او را ره بود

□

توانگر بمانی و از داد شاد

□

بهار شما اورمزد منست

□

هر چه سود آیدت زیان پندار

□

تا بدان ز ابلیس دور اندر امانند، ای رسول

□

سخنهای قیصر که بشنیده بود

□

مرسادا به هیچ پیر و جوان

□

طمغاج خان به تبت و یغما برافکند

□

یکی میغ از ستیغ کوه قارن

□

دو لشکر شکسته شد از کارزار

□

ازان دشت سوی دهی رفت‌شاه

□

راز با قعر چاه می‌گوید

□

من زو چنین رمیده به مکر و دها شدم

□

ترا زر زرد آوریدست زیر

□

ماه او در برج وهمی در خسوف

□

چون آب عید نامه‌ی زردشتی از برش

□

جامه بیرون کن درآ ای هم‌نفس

□

بر آخر چنان بود در زیر زین

□

بگشاد جریده پیش مادر

□

پایه‌ی وقعه‌ی جمل منهید

□

اندر دل مبارز مردان محبتش

□

سپهر روانت به پی بسپرد

□

تا روز قیام و نفخت صور

□

عقل بر گنج روان خواهم فشاند

□

فضل من بر عقل من هم شاهدست و هم یمین

□

بکشت آنک بد در جهان شهریار

□

زمانی بکوشید و مردی کنید

□

خیز از در مهاجر تا برج فید بنگر

□

جز که بر این گونه جهان مهین

□

بیفگند رایی میان مهان

□

حیرتت باید به دریا در نگر

□

سطرلاب او جان دهقان نماید

□

موسیی با موسیی در جنگ شد

□

ندارد جهان چون تو خسرو به یاد

□

چو او را بدان خاک کشته بدید

□

دارای زال صولت، زال زمانه داور

□

تا روزی از این جا برون شوی تام

□

چنانست که آباد ماند زمین

□

به شمشیر باید گرفتن جهان

□

پیش مادر سر تابوت پسر بگشایید

□

همچنین گیتی خور و میری کن و نیکی فزای

□

درم تا به لشکر دهم اندکی

□

سر جادوان چون مر او را بدید

□

ذرات آفتاب فلک را شمار کرد

□

خواهند کرد این منظرش

□

به رشتن نمایم شما را نهیب

□

آتش آن عشق او ساکن شود

□

گوش ماهی را هم راه خبر بگشایید

□

جمله کوران مرده‌اندی در جهان

□

که گفتار نیکو نگردد کهن

□

بدان بی مره لشکر چینیان

□

اخرتان را قران نخواهد داد

□

علت ذل تو گشت در بر تو دل

□

به رسم یکی مرد بازارگان

□

چو خر بر جو نباید بود خرسند

□

لاجرم در ملتش دارا و داور ساختند

□

نه لاله‌زار باشد، نه مرغزار باشد

□

نگاریده روشن‌تر از آفتاب

□

همه جامه‌ی خسروی بر درید

□

ز شوق حضرت او والهند چون عشاق

□

صد جای دریده موزه‌ی مذن

□

پر اندیشه و پر مدارا بریم

□

که ز سرگینست گلحن را کمال

□

طبع با می چو صدف با گهر آمیخته‌اند

□

زشت را هم زشت جفت و بابتست

□

ببردش بر شاه آزادمرد

□

همه هیزمش عود و عنبرش خاک

□

بانگ آن کوفتن از کعبه به صنعا شنوند

□

هرچند بوند با تو هم زانو

□

به نزد تو آرم به جای نشست

□

در خدمت او مهتران ایران

□

ساخت بر پشت اشقر اندازد

□

نیکیت باد و نعمت، شادیت و شادخواری

□

خود از سوک شاهان بپرداختند

□

به شمشیر دستش بینداختند

□

آخر به رنجی ار شوی اول فسون خورش

□

که دریغ آید زیشانت همی که دان؟

□

که اصطخر بد بر زمین فخر پارس

□

لیک بر محرم هویدا و عیان

□

هند با چین چو یمن با مضر آمیخته‌اند

□

بر منی و خویش‌بین لعنت کنید

□

خروشان بران شهریار انجمن

□

راحت بودش گلو بریدن

□

لیک قربان خواص از نفس انسان دیده‌اند

□

خیره نروی گرسنه و تشنه و عریان

□

نماند برین بوم جای نشست

□

بنگر که شفیع تو کدام است به محشر

□

دایگان را تن نالانش به بر بازدهید

□

چون عاقل و تیزهش بود جویا

□

بکوشیم وز داد باشیم شاد

□

یک جرعه بریز بر سرم نیز

□

شاه زمانه که اوست سایه‌ی روزگار

□

متحیر بماندت بر گنگ

□

همه کار بر دیگر اندازه شد

□

نفی نکند اختیاری را از آن

□

کوه گیرم که سوی کان شدنم نگذارند

□

در بساط بازی آن عرصه گردد راهوار

□

ز نابودنیها بخوابند چشم

□

فریدون دیگر همی خواست شد

□

هر گه که رفت همت او در بر سخاش

□

به مزد دبستان خریدی لکانه

□

بیارند هر سو ز آوردنی

□

گفتا: یکی به مادر غمگین یکی به زن

□

فقع شکرین ز دانه‌ی نار

□

کالفاظ تو ماند همی، بالفاظهای بادیه

□

بدارید کزداد باشید شاد

□

با سرو غم دراز گفتی

□

باز جوزایی دو کفه شکل میزان دیده‌اند

□

طبع ساز وطربی یابیش و رود نواز

□

درختی که کشتی به بار آیدت

□

هر بزی را ریش و مو باشد بسی

□

خورشید زیر سایه‌ی ظلمت فزای خاک

□

پای او از گوشه‌ی سم کرده گوشش را فکار

□

به پرسش بیامد به درگاه شاه

□

بیابان گذارید و سیحون بدید

□

از پی شیر نر ندوخته‌اند

□

شب صفات از ما به تو آید صفاتستان تویی

□

ز شمشیر زن مرد و از رای‌زن

□

حب دنیا رخانش بمخاید

□

بچه‌ی طاووس علوی آشیان افشانده‌اند

□

این گنبد پیروزه و گردون رحایی

□

یکی را پر از گوهر نابسود

□

آرید به رحمت خدا رخ

□

از خان بی‌پشت بختی توسن درآورم

□

زهی تبریز دریاوش که بر هر ابر در باری

□

بدان میزبانان بیدار بخت

□

هم ز سگ در مانده‌ام اندر وطن

□

هر جا که محرمی است دم آنجا برآورم

□

زمان عمر حودش ز فرط استعجال

□

همه روی کشور سپه گسترید

□

به زهرآب داده یکی خنجرا

□

پس پیش کش به حضرت شاه مظفرش

□

تا تو را علم دهد واهب انسان و پری

□

سخن هرچ بشنید با شاه گفت

□

عطا بود به همه حال جود را برهان

□

تصحیف عید شد به بهای محقرش

□

که هرگز باز نائی تو سوی این شهره میدان‌ها

□

کز آموزگاران سراندر کشید

□

کنونت نشاید ز ما خواست باژ

□

که این نارنج گون حقه به بازی کرد حیرانش

□

من دانم و یار من به تنهایی

□

بران گونه آواز ایشان شنید

□

امتحان کن حفره و کاریز را

□

کسیب توبه قفل به دل‌ها برافکند

□

ابر می‌خواندم اگر ابر بدی گوهربار

□

دوان ماه چهره بشد نزد شاه

□

گوو پیر هر دو پیاده شدند

□

باز سفید مملکه بانوی کام کار

□

این صنعت بی‌آلت و بی‌کف ز کی دیدی

□

بپوشی سخن نرم نرم‌آوری

□

هم انباز و هم هم نشین محمد

□

عقرب از بیم نشتر اندازد

□

بی شک یک روز لاف و لامش را

□

بدان باغبان گفت کاین مهر کیست

□

آن زان ویست، زان تو چیست؟!

□

در صف لالان دکان خواهم گزید

□

ولی سیرم ز شعر و خودنمایی

□

تو گشتی پر از رنج و فریادخواه

□

زانک پیش از عرضه خفتست این دو خو

□

به یکی سال داده‌ای دیدار

□

دمی که قلزم خوناب دل زند کولاک

□

خروش آمد از کودک و مرد و زن

□

جهانی سوی او نهادست روی

□

تهنیت شاه را مدام برآمد

□

زیرا تو ورای هر کمالی

□

سپهبد به مهتر پسر داد پارس

□

همچو وثن را که پرستد شمن

□

در چشم سوزنی به مثل جسم لاغرش

□

بار ده، قصه ستان توقیع زن، تدبیرساز

□

شبان گشت و پرخاش‌جویان رمه

□

چه نیکو بود کار کردن پدر؟

□

عقیم خزان بکر نیسان نماید

□

خامش که نشد ظاهر هرگز سر روحانی

□

که ای شاه داننده گر بشنوی

□

در میان لیلی و من فرق نیست

□

دردا که کارهای خراسان ز آب شد

□

که ثمربخش رفعت و شان است

□

یکی زیج رومی به بر در گرفت

□

هم خوابه بویم روی بر روی

□

پائی بکوب و دست بزن کاسه‌ای بدار

□

ترک اصحاب هش کن باده خور در نهانی

□

کزیشان جهان یافتی رایگان

□

کایشان همه خدای جهان را مسخرند

□

که از این محنت اعتبار نداشت

□

تا نگویی خواجه‌ی فرخنده از عمدا کند

□

همه گنج گیتی نیرزد به رنج

□

تگینان لشکر گزینان من

□

مصیبت نامه‌ی ایشان بخوانی

□

داد جان را از زمانه شیوه تنهاییی

□

غمی گشت و بنهفت و دم در کشید

□

سینه‌های عاشقان را کم خراش

□

مراد از کفر و ایمانم تو بودی

□

ناله کرده بسکه حملش آمده بر وی گران

□

ز زندان بیاورد چون بیهشان

□

که از پاست آباد خسبد جهان

□

طبیب باد صبا خون گشاد از قیفال

□

تا راست شود جمله مهمات افندی

□

چو ایمن شد از گردش رستخیز

□

خواجه ناگفته آنچه گفت سخن

□

مانند قرابه در دهان بندم

□

ز ابرش چون سفر باشد به عمان

□

کزو شاد باشد دل زیردست

□

خواص نیشکر آرد مزاح کسنی را

□

فرو بریدم صد کوه آسمان پیکر

□

ز سوی طور تبریزی چرا چون لن نمی‌آیی

□

بدین آشکارا چه دارد نهان

□

بنده‌ی تو گشته‌ام من مستمر

□

که آنگه ز دشمن مرفه نبود

□

نکرد گریه‌ی زار و نکرد ناله‌ی زیر

□

ز شوری نخورد آب او هرکسی

□

در ساحت بوستان صبا را

□

که آفتاب بلندی و سایه‌ی یزدان

□

اندیشه و فکر و خرده دانی

□

که چونین شگفتی نشاید نهفت

□

اگر نه معده همی مر تو را بجز دارد

□

ندهد زمانه رانده‌ی کین ترا امان

□

به که رسد دوستی از اهل شر

□

خزاعست مهتر بدین جایگاه

□

چون باد خورد شیر علم شیر اجم را

□

عقیقش رونق عناب برده

□

در دیده هر ذره چو خورشید پدیدی

□

به شاهی و نیک‌اختری پر اوست

□

هیچ اندر کین او باشی تو وقف

□

گفته‌ام زانچه هست لایق کار

□

آتش اندر نهاد کان باشد

□

که ای شاه روشن‌دل و پاک‌رای

□

رونق هر قصر و گنج هر خراب

□

کنون بر سر من کند معجری

□

در این امید بی‌حد ناامیدی

□

روان و دلش پر ز تیمار شد

□

فرخنده باد روز و شب و سال و ماه تو

□

بلند مرتبه‌ی تاج بخش ملک ستان

□

همان بهتر که زیر خاک باشد

□

که چون روم دیگر نبودست بوم

□

به سختی نفس می‌کند پا دراز

□

بر دیده نهاده فضل دیوانم

□

عاقلستی بیشتر بگریستی

□

زن و کودک خرد و برنا و پیر

□

ورنه کی وسواس را بستست کس

□

آسمانیست آفتاب شعار

□

زهر بگریزد از طبیعت مار

□

ز خورشید و شمشیر برخاست تف

□

عکس خود را دید هر یک چه درون

□

به خوی و طبع ستوران ماده را مانند

□

برزم اندرون کوه در جوشنست

□

سزد گر ز جنبده برهان کنی

□

علم جانت را همی‌سر برتر از جوزا کند

□

بهل تا یکدم از دورت ببیند

□

به سر گوشی حدیث خون بلبل

□

بریزی تو با داور رهنمون

□

نماند و تا به قیامت برو بماند رقم

□

چنین بیمار، درمان دیر یابد

□

ز برج حمل تاج بنمود ماه

□

عنان کیی بارگی را سپرد

□

دم به دم می‌بین بقا اندر فنا

□

بر آخورت ز دولت، مرکب

□

بر ورقها کشیده مسطر گل

□

دو گیتی همی مرد دینی برد

□

چه خموشی ده به طبعش آر هی

□

وی کور دل سپهر مرا نیک برگرای

□

گو پیر هر دو پیاده شدند

□

تو باید که باشی خداوند رای

□

به صد گنه نگراید به نیم بادافراه

□

وانچ از دو رخ ز دیده فرو راندی

□

به جای قالب خشتش رباب است

□

سکندر شد و ماند ایدر سخن

□

کز اینان نیاید بجز کار بد؟

□

شکوه و رونق ایمان و قوت اسلام

□

که ای شیردل خسرو شهریار

□

ز رفتنت کوته شود داوری

□

کو به بحر عاقبتها ناظرست

□

فرو بارد ز چشمم عقد پروین

□

که هست کعبه‌ی آمال قبله آمال

□

سخن گفتن سودمند مرا

□

من شوم توزیع بر پنجاه دار

□

جان را ز تنم در حصار کرده

□

مر او را به هیشوی بر بود راه

□

چپ و راستش ویژگان را بخواند

□

نبوده‌ستم آن روز عشر عشیر

□

پس نه از لشکرم نه از حشرم

□

زمانی روبروی هم نشینند

□

کز ایدر کجا یابم آرامگاه

□

پس ار بنگری شیر خون دل است

□

چنین گرد جهان آواره گشته

□

بجز خامشی هیچ درمان نبود

□

که تخت بزرگی نماند به کس

□

قسم باطل باطلان را می‌کشد

□

دانی که به حق من چه مهربانم

□

ایمن ز تعرض عوان است

□

دل کهتران پر ز تیمار بود

□

ابلهی دان جستن قصر و حصون

□

ادا کن پیش آن ماه دلفروز

□

ز دانش ندارد دلت آگهی

□

چو آید بدان بارگاه بلند

□

به اصل و گهر پادشاه زمانی

□

همه شب با من این افسانه میگفت

□

همه گشتند از توسن پیاده

□

که با دست آنکس هنر باد جفت

□

که سرگشته‌ای را برآمد مراد

□

که از حوادث دیگر مرا حجاب کنند

□

همه هیزمش عود و عنبرش خاک

□

به مسندهای زرکش خوش نشسته

□

ما حسدت الحسن مذ زینتنی

□

هوش از دل تو پاک رمیده

□

باد پاینده تا دم محشر

□

وز حرف امید، لوح دل شست

□

بی‌خبر را کی کشاند با خبر

□

که گر سعادت بینم گمان برم که بلاست

□

چو او را بدان خاک کشته بدید

□

معشوق و لباس شرمناکی

□

از بهشت و خوردنی حیران همی زین‌سان کنند

□

جز بر زبان نراند و جز اندر دهان نداشت

□

به کوه مصر من چون شیر نالان

□

و افسون و فسانه درگرفتند،

□

که می‌دانیم؟ گفتمش زینهار!

□

آبی است، سوزش تن و جان از شما چرا؟

□

چنین تا سر از کوه بر زد چراغ

□

بجز آبی تنک بر لاله و گل

□

که ز هر سوراخ مارم می‌گزد

□

چمن را شاهدی چون گل در آغوش

□

نماند در میان اختران یک چشم بی‌مژگان

□

بر بی‌گنهی بس این گواه‌اش»

□

بیست چندان خو زیانشان اوفتد

□

آن در سخا مقدم و آن در نسب اصیل

□

بینداخت تاج و بپردخت گاه

□

پدر را ما هواداریم، نی او

□

در همه نطق و بیان خواهم زد

□

هنرم را فراخ میدانیست

□

گریبان لباس بیقراریست

□

حق خدمتگزاری را به جای آر!

□

خلاف افگند در میان دو دوست

□

شدم از س بخت خفته بیدار

□

کنونت نشاید ز ما خاست باژ

□

قانع به نگاهی، آن هم از دور

□

دیو هر دم غصه می‌افزایدش

□

به مهر گفتم کز زلف بیش مشک مکن

□

در فلک زلزله از غلغله‌ی کوس جدل

□

به خدمت سوی آن باغش فرستاد

□

حیله‌ی تفهیم را جهد المقل

□

گفتم من و طالع نگونسارم

□

ز خون لعل شد دست و جنگی برش

□

به سرهنگان بی‌فرهنگ خود گفت

□

و یا بهر چه گردان شد بدین سان گرد این بالا؟

□

زحل چوبک ز نی مه پاسبانی

□

که آید آه ز افغانش به فریاد

□

به سوی تخته رو کرد از سر تخت

□

نه سعدی سفر کرد تا کام یافت؟

□

بباید رخت بر هامون کشیدن

□

بگویم که گشتم من از تاج سیر

□

این اشک چو خون شفیع من بس

□

در چشم نشستستم ای طرفه سیمین بر

□

که کار همت یاران باصفا دارد

□

کز خداوند خبر چیست در آن وز چه پیام

□

به من ده باز! آنچ از من ستاندی!

□

هین نگه دارید زان قلعه وجوه

□

حریمش کعبه‌ی آمال بادا

□

فریدون دیگر همی خواست شد

□

کند مویه بر خویشتن زارزار،

□

نه چون او سخی خلق داده نشانی

□

چون دمش از مطوقی چون غببش ز احمری

□

وزان بشکفت گلهای المشان

□

می‌خورم تا ز گل گور دمد خار مرا

□

اگر آدمی را نباشد خرست

□

فیض رضا بر جان او ایزد تعالی ریخته

□

همه دین پذیرنده از شهریار

□

ملامت کرد آن مکاره زن را

□

به جسم او نیابد راه و نی چشمش غبار ای دل

□

پاره‌ی زرد بر کتف دوخت بدان مشهری

□

بلی کی بهره (ور) باشد جماد از روح انسانی

□

زمانی فتاد از جهان بی‌خبر

□

بر پرد بر اوج و افتد در خطر

□

خضرم از خوان خضر خان چکنم؟

□

همان یاره و طوق و هم تخت عاج

□

که از دانش بود با وی دلیلی

□

با خداوند جهان نیز تو را روی و ریاست

□

چاک این ازرق خلقان به خراسان یابم

□

کام گشای نفس گرم پوی

□

اعیان قبیله حلقه بستند

□

میان دوست چه فرقست و دشمن خونخوار؟

□

همت از آوازه‌ی خاقانی آمد برترم

□

که کودک بد اسفندیار سوار

□

نماند سر جانان بر تو مستور

□

کی شود او همچو فلک مشتهر

□

چند صفت پرسی از صفای صفاهان

□

چون به پای دار عبرت جا کند آن نابکار

□

به سقف اندر تماشای همان کرد

□

گفت هر نوعی نبودش هیچ سود

□

هر که شش پنجی زده یک بر سر آن آمده

□

سخنهای سیمرغ در سر گرفت

□

بالای تلی گرفت منزل

□

همه داده‌ست مر ترا یزدان

□

بر ولیعهدان شیطان حرف کرمنا مخوان

□

به فرمان تو از مه تا به ماهی

□

سرش ز افسر تهی، پایش ز خلخال

□

باش تا حامله گردند به الوان ثمار

□

جای جز بر کران نمی‌یابم

□

بیابان گذارید و سیحون بدید

□

تفاوت کن چیز و ناچیز نیست

□

لاجرم سرگین خر شد عنبرش

□

که بند قفس سخت محکم ندارم

□

نور او سایه اشخاص نسازد کوتاه

□

پیامت می‌رساند ایزد پاک

□

سلطنت‌ها مرده‌ی این بندگی

□

غماز رنگ وی بود آن بوی و گند او

□

سر شهریاران به چنگ آورد

□

برون نامد ز چاه الا صدایی

□

عیب در این کار، چه گوئی، کراست؟

□

نعش فلک تخت‌هاش، قطب کلیدان او

□

نگه دارش که گردد شعله سرکش

□

خواهم هم ازین زمین گذشتن

□

که گر با من آید فبس القرین

□

که به پایان شوم انشاء الله

□

بباید نمودن به ما راه راست

□

که پا و سر بود پیشش برابر؟

□

به خاکی کش ندارد سود غمخوار

□

پای طرب سبک بر آر ارچه ز می گران سری

□

می‌فروشم به شه که محتاجم

□

ز منت نهادن همی کن کنار!»

□

کشته و خسته‌ی بلا بی ملحمه

□

از آن گریزان از هر کسی پری‌وارم

□

همی ناله‌ی کوس نشنید گوش

□

زین نظم شکسته‌بسته بشکست،

□

انشراح سینه‌ی ابرار شد

□

تیرش ز طغرای هنر فرمان نو پرداخته

□

کای به تو زیبنده کلاه و سریر

□

چرا بنده‌ای شهوت و آز را؟

□

به ترک اندرش عیشهای مدام

□

بر فراز تاج دارا دیده‌ام

□

که ما بر گشادیم درهای رنج

□

محروم ز تعزیت چو من نیست

□

من خود اغیار خودم دامن اغیار مگیر

□

کاین سر از بهر بریدن در میان آورده‌ام

□

راستی لازمه‌ی ذات خط پرگار است

□

طلسمات گنج مجسطی شکست

□

پا و دست و ریش و سبلت گم مکن

□

هر تار ازو طوبی شمر صد میوه هر تا ریخته

□

بسر بر نهاد آن دل افروز تاج

□

بودن به رضای زن محال است

□

بد را سوی او جز بدی جزا نیست

□

چون تف گرز گاوسر شوکت مار حمیری

□

به عزلت خانه باید ساخت ناچار

□

در پای تو ریزم آنچه دارم

□

خرده از خردان مسکین درگذار

□

وافکنده کمال تو چو یزدان

□

گرانمایه فرزند لهراسپ شاه

□

ز سودای غلام زرخریده!

□

ور نبود عید من آن مرد نیم بلک غرم

□

بام خداوند را اوست به شب پاسبان

□

آتشش نابدیده پخته طعام

□

بر روزن راز، گوش بودی

□

گویدش رو رو که بیزارم ز تو

□

نی بجوئید و بر آن پیر گرائید همه

□

خداوند خورشید تابنده‌ای

□

افتاده ز عقل و هوش بیرون

□

که ازو پیل نهان گشت همی زیر گیاه

□

بر تخت طاقدیسش کیهان تازه بینی

□

میان ما و او مگذار دوری

□

به وی یوسف وصیت اینچنین کرد

□

نه جای همت عالیست پایه‌ی نازل

□

بنماید آفتابه‌ی زر آفتابشان

□

بدان بی‌مره لشکر چینیان

□

به چشم از پای او آزار چیند

□

مرغ نظرست و ننشیند به خبر بر

□

ترس از تکین مدار و پناه از طغان مخواه

□

خواص عدل او همراه اگر می‌بود باران را

□

بر ریش جگر چه نیشم آمد!

□

جز عمادالملک زنهاری ندید

□

داری صفت نهان کعبه

□

ترا بیش بود از کیان آبروی

□

پاکیزه فراش پاک‌چادر!

□

که همه راستان نگونسارند

□

کان گهر چون سداب برکشی از بهر کین

□

چه ناخوشتر ازین پیش خردمند

□

کنی یک چند محبوس‌اش به زندان

□

از انبار گندم فرو شوی دست

□

پوشد برهنگان را چون آفتاب بام

□

همه‌گرد بر گردش آتشکده

□

داریم هزار کید و کینه

□

زیرا من از حلوای جان چون نیشکر بالیده‌ام

□

گردد سیاه روی چو گردد تر آینه

□

اژدها سیرت و نهنگ رسوم

□

ز راهش غبار خصومت بروفت

□

از جماعت گم شدی بیرون شوش

□

مادر یحیی است گویی تازه زهدان آمده

□

چو در رزم روی اندر آری بروی

□

ز خشکی درآمد به اخضر محیط

□

مردم از خون به عمد گردد و آهو به شناه

□

هفت اختر مکرمت مقوم

□

ز مو بر سر چه چتراست اینکه دارم

□

در آغوش خودت هر جا ببیند،

□

سعادت بلندش کند پایه‌ای

□

آفت تیر از کمان ترکمان انگیخته

□

نه با اسپ تاو و نه با مرد دل

□

رایج این را دغل بازی آن را دغا

□

کیف اهتدیتم فاخبروا لا تکتموا عنا الخبر

□

وی به قدم‌گاه عقل نایب حکم قدم

□

ز رفعت سایبان در سایبان باد

□

که هر دو کون تو داری چو داری این طغرا

□

هین به یک چون این خران را تو مران

□

دادش چو باد عیسوی تعویذ انصار آمده

□

چه نیکو بود کار کردن پدر

□

کس در یک دودمان ندیده است

□

علم با طاعت تو قید دوان عمر تواند

□

سوز جگر فلان ببینم

□

به کارش سد گره از دوریت بیش

□

من سهیلم کمدم بر موت اولادالزنا

□

بر او هیچ بلبل چنین خوش نگفت

□

از نفس کل آب و گلش صفوت در اجزا داشته

□

و گرنه مبر اندرین آب روی

□

که استاده است الف‌های اطعنا

□

پس از آن گشت به هر مصطبه او اشکم خوار

□

که بر ملک مسیحم هست مساحی و دهقانی

□

کش به اوصاف تو ریزد هر دم از منقار گل

□

اسکندر دوم که دوم سد از آن اوست

□

مر ترا خاصیت اندر چه بود

□

کزو شد مهره‌ی حکمت معین

□

یکی تاج پر گوهر شاهوار

□

رود رباب من است روده‌ی اهل ریا

□

آب هر یک را رکاب و باد هر یک را عنان

□

ز آن سوی جهان هبات جویم

□

چو میم از حیرتش ماندی دهان باز

□

آری هوا ز کیسه‌ی دریا بود سقا

□

عماد قبه‌ی اسلام و قبله‌ی زوار

□

چراغ وفا را ضیایی نبینم

□

تو بشنو نگر سر نپیچی ز داد

□

کز دمم باد مهرگان برخاست

□

جوید او حسن خود را نوخریدار دیگر

□

جز خاک تو غم نشان مبینام

□

ورنه از به هر چه مو تیغ شدش بر اندام

□

چه عجب گر نتوان یافت به دل شادانم

□

مور پنهان دانه پیدا پیش راه

□

خاسر شناس خسرو و طاغی سمر طغان

□

به زهر آب داده یکی خنجرا

□

جام زر شاه کامران را

□

سخنت را چو برنده حسام باید کرد

□

که از بیت ام القری می‌گریزم

□

به خود پیچید همچون نال خامه

□

پرند عمر تو را می‌برند رنگ و بها

□

که از دست من جز کژی برنخاست

□

چون فر فقر هست دم مال و مل مران

□

همه جامه‌ی خسروی بردرید

□

آری که از یکی یکی آید به ابتدا

□

که تا طمع نکند در فناش مردم خوار

□

نتوان با مرگ عم برگ نعم ساختن

□

ماهی موم سالم از آنجا کند گذار

□

جامه‌ی عیدی بدوخت بخت تو خیر الثیاب

□

گور گیران پسش چو شیر دوان

□

عقل که کسری فش است وقت ستم داشتن

□

یکایک درآیید و دشمن کشید

□

مال و جان بر پیمبر افشانده است

□

دو رخسار او چون گل بوستانی

□

بیم صبح رستخیز است از شب یلدای من

□

اسیر درد دوری ، ناتوانی

□

همه خاک است که در کاسه‌ی مینا بینند

□

وانچه هست از نظر علم تو پنهانی نیست

□

نقل نو اینجا ریخته، جام می آنجا داشته

□

که گردن نیازد ابا شهریار

□

کرسی جم ملک او و افسر افراسیاب

□

مرید از آن مرادست و صید از آن شکار

□

زهره‌ی زهره به تیغ دهره‌ی دهر از سنان

□

عارف دل زنده را آن ز سویدا طلب

□

زان نی که ازو نیشه کنی ناید جلاب

□

کشتند و بریختند و خستند

□

هفت خوان عقل را رستم نخواهی یافتن

□

همی کرد هریک به دیگر نگاه

□

کز عدل بر گشادن این در نکوتر است

□

جان به دانش زنده ماند زان بدون یابد خطر

□

غلغلی زین هفت رقعه‌ی باستان انگیخته

□

دهش سرسبزی از آب وضویم

□

هم به ری رهگذری خواهم داشت

□

که بخشایش و خیر دفع بلاست

□

گر به خشت و به سپرمیر کیائید همه

□

سر جاودان چون مر او را بدید

□

آتش زده دیو لشکران را

□

کز رخ آن شاه جهان فرخ و فرخنده شدم

□

بر شیر فلک حمله، شیر تن شاد روان

□

لطفش که ظل او همه جا فیض گستر است

□

چو تخم پرپهن آرد برون سپید لعاب

□

کاهیدن جان خود که خواهد

□

طبع صاحب کف بیضا برنتابد بیش از این

□

بجز راستی نیست ایچ آرزوی

□

که نظم و نثرش عیدی مبد است مرا

□

کاستخوان خواره‌ی شیر اجم است

□

مرغان شب شناس نواخوان صبح‌گاه

□

کف دریای دین موی سر او

□

کاین سگ و باز چون شکارگر است

□

فرو رفت، چون زرد شد آفتاب

□

احسنت زهی زهر که تریاق شفائی

□

که آمد به درگه زریر سوار

□

حلقه‌ی میم منوچهر است طوق اصفیا

□

که گفت رمز اناالحق و رفت بر سر دار

□

بر ساعدش چون خشک نی رگ‌های بسیار آمده

□

ثقل ذاتی برد ز طبع جبال

□

تایید میر باد که حرز امان ماست

□

چون سوختگان سیه چراغی

□

اگر کژ شود هم خطائی نیابی

□

تگینان لشکر گزینان من

□

قحط است و تو بر آخور سنگیش نپائی

□

چون بودش از گرسنه گرگان رعات

□

عیسی یک‌روزه گه امتحان

□

نشاندی در دبستانش ملک را

□

دجال را به توده‌ی خاکستری ندارم

□

که بوجهل آن بود کو خود به دانش بوالحکم گردد

□

خصم را ضیق النفس زان خیزران انگیخته

□

جهان آزموده نبرده سوار

□

هر دو معصومند و من با حفصتی بدعت گرم

□

ذوالعرش را گردم قنق بر ملک جباری کنم

□

ای کرده غربت و شرف خاندان شده

□

برکشد او را به حلق از پیش طاق هفتمین

□

آن به که ز جعبه بر نیاید

□

وز میان دو شیر تاج ربود

□

انگبین کرده بر لب ارقم

□

دلیریش با درد پیوسته شد

□

بگریست به درد، پیش مادر

□

ز سایه‌ی سر کلکش حصار می‌سازد

□

نزدیک رکاب شه ستاده

□

چنین افتاده گردون چون کند کس

□

پس از دل قصه را مهمان لب کرد

□

ولیکن ز معنی ندارم خبر

□

او نه معدوم ماند و نه موجود

□

به پیروزی و گردن افراخته

□

دلش را تا فراوان ناز مایم

□

تا نگویم زان چه گشتم مستتر

□

کرد از آن پادشاه کشور جود

□

تو هم آبی به روی کار خویش آر

□

وز هر خاری چو گلبنی رست

□

او نیست سزای بند مائیم

□

صد هزاران راز گفته بی تقاضای سمیر

□

ترا این گزند از که آمد به روی

□

بگفت ارزان بود جورش به جانی

□

هر یکی گوئی که ماه انور است»

□

کشد به خاک سیه کلک عنبرافشانم

□

برون می‌زد از آن سوی ابد گام

□

به برد آن زلزله از جانش آرام

□

که بر عقل و طبعت هزار آفرین

□

دل و دین رفت این مسلمان را

□

جهانی سوی او نهادست روی

□

که نقش پرنیانش از پوست برخاست

□

گزافه نیست این که من ز غم کاهش گزیدستم

□

محل کار ولی بیشتر به کار آمد

□

زیبد به سر ز تاج زر مهر افسرش

□

در وی مدهی خسوف را راه

□

کسوت رومی و طرایف چین

□

ازین شراب نصیب، از جماد تا حیوان

□

برفت آنک بودند بایسته‌تر

□

خارید برش به ناخن نرم

□

باز با کوره‌ی گداز فرست

□

گنجینه سنج نظم بلاغت نظام تو

□

چو یونس کرد جا در بطن ماهی

□

در خون جگر غریق، چونی؟

□

طهر مریم چه تفاوت کند از خبث یهود؟

□

همه انوار حق بیند، نبیند صورت فانی

□

به شاهی به تخت مهی بر شوی

□

ز خوی تلخ با شیرین کنی زور

□

سوی بحرت آورد چون سیل و چون باران صیام

□

عریضه‌ایست رهی را به خدمت نواب

□

دهد فضای نبرد از بساط حشر نشان

□

که با بیش از خودی لابد کنی بیش

□

از خدا دانم آن نه از شمشیر

□

سایبان در گهش زین مهر چتر آسا زنند

□

به شمشیر دستش بینداختند

□

به دستوری شد از شیرین شکرخوار

□

دانند کرده‌های تو بی آنکه بنگرند

□

تارک عرش است منت کش ز پای نردبان

□

برد کشانش به سوی بارگاه

□

من نیز همان زمین گزیدم

□

نه زجر و تطاول به یک‌بارگی

□

حوری و از بهشت می‌آیی

□

زمانی بکوشید و مردی کنید

□

سوی پدر بزرگوارش

□

هله منگر سوی ما سست که احدی الکبریم

□

برشادی دهد روز قیامت

□

چو از تیر غم خصم صاحبقرانی

□

کن حلوای او را تازه زین قند

□

در مقعد صدق یافت آرام

□

تا به نور خدای می‌نگرد

□

همه بند صندوقها در نهفت

□

شاخ دهد مژده به هیزم فروش

□

کز رضاع مکرمت جان را ربیبش یافتم

□

که نخل‌هاش چمانند و سروهاش روان

□

برد و به شه داد فرستاده مرد

□

زودار نکشی، به خرمن افتد

□

که عقلش تواند گرفتن عنان

□

جام گیتی‌نمای را به کف آر

□

بپوشید بر خویشتن راز اوی

□

هنوزم درج لولو بی کلید است

□

من اگر فتح و فتوحم چه عجب شاه نژادم

□

شهره گشتی بخل و ظلم از حاتم و نوشیروان

□

به بخت نسبت پیوندت اتفاق افتاد

□

چند چو خسرو صفت دیگران

□

زده در سیم تاج تا به کمر

□

من کیم؟ تا کجا رسد سخنم؟

□

یکی جام زرین پر از می ببرد

□

خونابه چکان ز دیده چون مل

□

بار اگر خر کشد این عامه همه پاک خرند

□

یک سر مو نشاه‌ی نشو و نما در خشک و تر

□

ز نعلینش به دامن لوح تعلیم

□

من ار مانم نه شرط دوستداریست

□

چو بیند که دشمن ببخشایدم

□

بر سریر سعادت و اقبال

□

کزان باز گویند رومی سران

□

به دندان خست لب زان کار شیرین

□

زاینده و والد شود دور زمان دور زمان

□

بر مرد و زن نتیجه آن گردد آشکار

□

زمینش لنگر آید آسمانش بادبان باشد

□

کز پرده‌ی ما برآرد آواز؟

□

کاین آتش تیزو آن بخور است

□

دل چو آتشکده و دیده چو دریا بینند

□

بی‌خبر از وضع جهان قدم

□

ز باد صبحدم بشگفت چون باغ

□

بدان کمین که ز حزم تمام او زیبد

□

درةالتاج شه دین تاجدار هل اتاست

□

همه شکافته سر بردمند و مرجانی

□

در پیش معملش نشاندند

□

عاد وقد کل لسان المقال

□

در دو عالم اینهمه شور و فغان انداخته

□

که تنها باشم اندر نازنینی

□

ولی از سوز سینه دل پر آتش

□

هر چند به تن اکنون تصدیع نمی‌آرم

□

که کند خنجر خون‌خوار تو را مهمانی

□

خاطری هست چو بحری ز گهر مالامال

□

زمین در لرزه شد چون مردم از باد

□

نه در خور آتش و کبابست

□

واجد حق‌الیقین هادی مهدی خطاب

□

نوا تعلیم مرغان سحر کن

□

بهر زخمی بود کوهی سبک خیز

□

حلاج نبافد هگرز دیبا

□

بر سر فارس چو راند بر فرس آسان رسید

□

رود شرارت فطرت برون ز طبع شراب

□

در روی تو، دیده چون کنم باز؟

□

که در شوره نادان نشاند درخت

□

در خم چوگان وحدت ناگهان انداخته؟

□

به خدمت اندرش هر جا فتوحی‌ست

□

که بوسیم استان دولت از دور

□

که من این درد و دارو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

ایا رخشان در درج جلالت

□

خدنگی کش از پشت خود جسته پیکان

□

کز گنج تو خواهم آنچه خواهم

□

می‌داشت چو در در استواری

□

زیرا که تو برتر از بیانی

□

زمان را نظم عقد روز و شب ده

□

ز بهر تاج و تخت تاجداران

□

در مکتب رضای تو طفل تعلم است

□

بختیان آسمان در زیر بارت بی‌جهاز

□

دری که گوهری بحر در دکان دارد

□

و آوازه چو من شود بلندت

□

نرفت دجله که آبش بدین روانی نیست

□

هم نیابد درون خانه مجال

□

که پشت دست حیرت آسمان کند

□

جویی هم ازان محیط پر در

□

ولی در ابر این دنیای دونم

□

وز خیالات طبع سبحانی

□

که با طبعم ندارد سازگاری

□

رخنه ببین پیک نظر تیز دار

□

سیل آمد، سیل، خیز، منشین

□

که بر روی زمین مردی چنو عیار در جنبد

□

معلم شد سخن لوح و قلم را

□

آنکه امان یافت ازو کم کسی است

□

یک ره برکن سوی فلک سر

□

یا بوجه بیع آن درهای فرد شاهوار

□

به درد خود ز شکر چاره دیدی

□

نمودار خرد پیدا ز رویت

□

بتر زو قرینی که آورد و گفت

□

به مولتان سخنی همچو شکر آورده

□

که از سیم و زر ما بی نیازی

□

که پالایش طبع بتوان نهفت

□

این است لوت و پوت من باغ و رز و دینار من

□

در نقل‌های نوحه او شاه ذوالفقار

□

زهی ناقص ز دیگر جا چه جویی

□

بدان نامه پادشا ننگرید

□

در پوست کشیده استخوانی

□

آخر طلب محال تا کی؟

□

لبت خون در دل عناب کرده

□

بیارند هر سو به بد رهنمون

□

یوم یحمی نخواندی از تفسیر

□

چه نیکو داشت پاس خطه‌ی خاک

□

نگفتم راست است اما نه بامن

□

سوی راستی راه باریکتر

□

گل شکفته که گوید به ارغوان ماند؟

□

کز فلک هفت نردبان دارد

□

ز سنبل باد را بیگانه کرده

□

کند تیز برکار آن پارسا

□

عاقبت بیرون کند صد برگ دست

□

که سنگ از گرمی آن می‌شود نرم

□

اگر توفان شود او را فراغیست

□

به جنگ اندورن نامبردارشان

□

پس پره کشید کوه تا کوه

□

تا خود از درگه تقدیر چه فرمان آید؟

□

به پرکاری سبک دست و سبک پای

□

اگر شهریاری نباشد بلند

□

بنمای تا چه حاصل کردی در این خنور

□

همه گزیده‌ی خلق او گزیده‌ی یزدان

□

سرشک حسرتش در دیده گردید

□

چوخواهی که تخت تو گیرد فروغ

□

که حمال سود و زیان خودم

□

باری نظاره کن رخ انوار گسترم

□

نهان از لب گذشتی گفتگویی

□

نهفته بر آرد ز بند نهان

□

تا ببینی هر کم و هر بیش را

□

گهی که بر سر خوانش صلای مهمان است

□

که آهم را در آن دل این اثر بود

□

کزو بایدت بی‌گمان رهنمای

□

ما اعظم شانک ای نظامی

□

خر ز مسجد بپا گه آوردن

□

نباشد اعتمادی بر شنفته

□

بفرمای تا تخت شطرنج پیش

□

به زر بود خرم روان عنصری

□

کلک را در میانه اقدام

□

نقاب غیب کی از رو گشاید

□

کدامست وز کیست ناشاد بخت

□

ز بیچارگان روی در هم کشم

□

حلقه در گوش چون هلال شده

□

گل و سنبل به گرد چشمه انبوه

□

نماند بد و نیک بر هیچ‌کس

□

جز که در لابه و دعا کف در زنی

□

بلبل مضمون شنو گفت ای رفیق چاره‌بر

□

مرا اینجا نشانده با دل تنگ

□

چنین پدر که تو داری که در جهان دارد

□

بر خط تو شیر سر نهاده

□

عقل نزدیک وحدتش دوری

□

گهی با ناخن و گاهی به مژگان

□

سر انجمن سرو سایه فکن

□

جدا نار از دود، وز دود نار

□

نه در مقدمه باشد نه در کنار و میان

□

چون عهد عشق بازان لایزالی

□

تو نیابی هم از و آرام دل

□

که گویی به کژدم گزیده منال

□

ورنه بودی به سر راه تو هر بی‌بصری

□

مکن کاین نیست غیر از بی‌وفایی

□

بزد بر زمین داد مردی بداد

□

خانه را می‌روفتم بهر عطن

□

شد آهنگ دارائی آن جهانی

□

ز ابر نوبهاری ژاله باران

□

گهی به نقطه‌ای از لعلش اختصار کند

□

بری و بحری آفرین خوانش

□

کار ناکرده مزد می‌خواهی؟

□

که تاب تیشه فرهاد بودش

□

دد و مردم و مرغ و دیو و پری

□

بر این حوض رشک آورد حوض کوثر

□

هر لحظه هزار در مکنون

□

گنه بر خود نهم بهتر که بر باغ

□

در ره او تشنه‌ی خون خوداند

□

که میزان عدل است و دیوان داد؟

□

شد درو، از شراب حیرت، مست

□

ز مزد کارفرما بی‌نیازیم

□

ابر پشت شرزه هیونان مست

□

سر قدم کن چونک فرمودت تعال

□

به طبع مستمع از مردم آشنائی و رام

□

که نی یک موی باشد بیش و نی کم

□

هم از خجالت دست تو بحر در غر قاب

□

مشگر از انگژه حصار کند

□

که چنین وقت سوکوار آمد

□

نیاز اندر ترقی گام در گام

□

نزد جز به نیکی به هر جای گام

□

خداوند تدبیر و قول آوری است

□

از طواف درت در احرام است

□

که آمد عاشق او جان به سد دل

□

سوختن را شاید آن مغرور مست

□

که صبر پیش گرفتند تا به وقت مجال

□

بگذار قراطغان معقول

□

ازین در سخن‌ها مگردان دراز

□

سوی شاه ضحاک بنهاد روی

□

چون شود جنی و انسی در حسد

□

پس از شاه جهان در شان آن کشورستان آمد

□

اقضی القضاة و اشفع الشفعاء

□

ترتیب تیغ و جوشن و بر گستوان کند

□

که شود کار ملک بر وی راست

□

تو و ما را هر آنچه داد، او داد

□

به شمشیر بر شیر بند افگنیم

□

برآرد چنین بر ز جای از مغاک

□

دلم ز خدمت تو وز خدای بیزار است

□

دیگر بر آسمان که نهادست نردبان

□

و نبته بافقاء بغداد

□

زانک نشکیبم دمی بی‌روی او

□

آن چشم بر اشارت و این گوش بر ندا

□

تا جگرت خون وخون کنم جگرت را

□

دلیر و سپهبد نبد بی‌گمان

□

چنان چون به پیش گل اندر تذرو

□

سوی خوان آسمانی کن شتاب

□

شهباز شود کمین سمانه

□

تا دست موسی از عصا خون خواره ثعبان پرورد

□

ز نام رستم و اسفندیار میید

□

وان سرو سهیش چون خیالی

□

به مثل عنکبوت را جولاه

□

جهان پیش چشم اندرش تیره گشت

□

بپردخت ازان تاج بر سر نهاد

□

ناگه چو رسن سرت به چنبر

□

بگردان روی و واپس رو چو تو از اهل دریایی

□

الی ان حوانی مشرع الخضر ارتع

□

معرفت باید ز بی‌خوابی برون

□

سپهدار عراق و ترک و دیلم

□

که مروارید اشک اوست در گوشوار تو

□

روان پر ز داغ و رخان پر ز نم

□

خداوند تاج و لوا و سریر

□

کی کنیمی دعوی پیغامبری

□

همه عذرت وفا بود که سلام علیکم

□

من سیف سیف الدین برق الجوهر

□

زبان کلک و سنان تو ترجمان کردند

□

خردی تابناکتر ز چراغ

□

کمر خدمت او هست تو را زناری

□

به کردار گوران ز چنگال شیر

□

بران رنج بردن چه آمدش سود

□

شکرها چون حاتم طائی فرست

□

ای پیش روی چون مهت ماه سما آویخته

□

نار الهوی نبکی علی الاعضاء

□

پس صفات تو بدل گرداندت

□

نبرم ز دیدار یوسف امید

□

چو نقش کردن نقاش در صور دندان ...

□

همی هر زمان برخروشد زمین

□

به رنجور مردم نماینده رنج

□

سوی اصل خویش باز آمد شتاب

□

چه خون گریند آن صبحی که خورشیدش عیانستی

□

بغدادها ابتداء بغداد

□

بنده‌ی فرمان او خسرو نیلی حصار

□

به چنین جای شاد باید بود

□

در آغوش گل بین و در بر شکوفه

□

جوانه همان سالخورده همان

□

وگر کیش آهرمن آورده‌ام

□

بر تن و جان تو، ای پسر، سر و سالار

□

چو اندر گوش ما گوید کلام او

□

دفتر اوصافش از یکتای بی همتا گرفت

□

بازشو چون شیرمردان پیش کار

□

که بودم نمک خورده از دست مرد

□

آن کس که باز یافت به سر نیش خنجرش

□

سرش ماه زرین غلافش بنفش

□

ترا از جهان دشت و کوهست بهر

□

چون زمین که زاید از تخم درون

□

رنج خود آوازه ای آن جا بجز انعام کو

□

قبله‌ی مادر و دستور پدر بود رشید

□

امروز چون اسیران در زینهار اوست

□

تا با وطنش کنند هم عهد

□

که آتش شود لاله، گردد دخان گل

□

سر ما شد از تو پر از گفت‌وگوی

□

کشیده دو رویه رده ژنده‌پیل

□

تا به چشم کژت نگه نکنند

□

یا از زبان واصفان از صدق بنما باوری

□

عاشقان را ز ننگ و نام چه غم؟

□

پس قدم در ره نه و درگه ببین

□

که قلم را به سر از دست تو سودا برخاست

□

هر شبی چون ماه نو گردد فزون‌تر آینه

□

وزان هر سواری سری در کنار

□

به ابرو ز خشم اندر آورد چین

□

عشق‌بازی با دو معشوقه بدست

□

ولوله سحر نگر راست چو روز محشری

□

زندگانی ز سر گرفت هنر

□

که مو تا جان ندادم وانرستم

□

جز بر ره لیلیش گذر نیست

□

شده‌ست دست امید مرا هزار انگشت

□

بدین شهر کرد ایزد آبشخورت

□

همی نام نیساریان خواندند

□

نیست دانا هر که او محتال یا مکار نیست

□

فالمخلص للعاشق صبر و جحود

□

به چه از خویش در گمانی تو؟

□

پس‌روی کردند با او در سفر

□

جای نشست نیست بباید گذار کرد

□

که ترک علم معانی مکن برای حروف ...

□

کسی این سخن را ندارد نهان

□

نه نیکو بود راستی در کمان

□

چون دوا نپذیرد آن فعل قضاست

□

چو شود روز خوش بیا شنو این را تمام تو

□

که خود اندر خیال او نشود

□

در آن زمان که جهان را خدای بنیان کرد

□

چون باشد چون یتیم گردد

□

ای یافته ز روی تو زیب و فر آفتاب!

□

به من برکند روز روشن سیاه

□

که شاها منم کاوه‌ی دادخواه

□

سرکه نماید آن، سخن لوزه کند او

□

ای ساقی خورشیدرو خون ریز هر استاره‌ای

□

هستی امروز و باشی و بودی

□

شرک سوزم، شرع آیین آورم

□

بی‌شرطه خاک بر سر ملاح و بادبان

□

ظالمان خانه‌سوز و کافران پرده در

□

نراند سپاه و نسازد کمین

□

زمین جز به فرمان او نسپریم

□

راه زاری بر دلش بسته کنی

□

یافت ز بندگی تو سروری و سیادتی

□

به مرور زمانه زر گردد

□

زبند حادثه‌ی روزگار بگشایند

□

روضه گاهی برون ازین باغست

□

درین دیوانه گرگان اوفتاده

□

دمان اندر آمد به نزدیک شاه

□

سر تور بی‌مغز پرباد کرد

□

حکمت همه این است سوی مردم هشیار

□

و بعد یا عجبا ملای من‌اللل

□

برون کن رشته‌ی گوهر ز گنجت

□

گر جهان نبود درین وادی چه باک

□

ازین هوا که درخت آمدست در جولان

□

و گر چنانک ندانی کجا، به سجن سعیر

□

نشد ژنده رزم آنگهی سوی بزم

□

وزان زندگی کام جوید همی

□

بازگشت و گفت یا رب العباد

□

باغ فردوسش از نظر افتاد

□

آن دگرها برین قیاس بود

□

خاک پایت توتیای چشم بینا کرده‌اند

□

خفتنش تا به وقت کار بود

□

سوی فردوس رهبران تواند

□

بسی گوهر از گنج گنگ آمدش

□

ز من روزگاری بزنهار دار

□

هم ناله‌ی من پزشک من باشد

□

طبق پر مویز پیش آورد

□

که ازو خاطری نخفت به درد

□

گر گزیند بر تو هرگز هیچ را

□

نه همواره گردد زبان در دهن

□

به جز کید اخوان نخواهیم یافت

□

شدند از دلیران بسی جنگ جوی

□

برآمد بر بام کاخ بلند

□

او منم من او چه گر در پرده‌ام

□

تکیه بر سریر سلاطین زن

□

مال و ملکش کشیده اندر سلک

□

کمر بندگی تست که جوزا دارد

□

دانش و تیغ و زورمندی داشت

□

شعله‌ام همدم و شرارم یار

□

کنم دشت را همچو دریای آب

□

همی دیر ماند تو اندر نورد

□

چه کند گر نخورد مرد ز مردار کباب؟

□

از ادیب عقل طوماری گشود و دفتری

□

خلق را خوب خلق و خوی کند

□

او بکرد آن خود، آن تو کجاست

□

مگر سواعد سیمین و بازوان سمین را

□

در یکی گام صد خطر دیدن

□

فرنگیس با تاج در پیش‌گاه

□

ندیدند کین اندر آیین خویش

□

برد و در اشکال گفتن کار بست

□

دایما من مقیدم، باری

□

جز به نام رسول نپسندم

□

او را چو بخت نیک بر این آستان فکند

□

رغبت کار شد یکی در هفت

□

نعمت شمرده محنت دارالبلای خاک

□

برفتند با کاویانی درفش

□

گریزنده ز ایوان و از خان و مان

□

ای فلک جان تو و جان اسد

□

به چشم کینه‌اندیشان نماید تیره چون گلخن

□

همچو پرهیزدان و داروی کار

□

نرخ کن تا زر دهم، خارت به چند

□

زمین بشکافد و بالا شتابد

□

که همتهای مردان جوشن تست

□

که این دشت رزم‌ست گر جای خواب

□

و دیگر که کین خواه او بود گرد

□

می‌کند صد گونه شکل و چاپلوس

□

ظلت منازل اشراف ذوی همم

□

مدتی هم به کار باید بود

□

برای گوش امل در شاهوار آرد

□

درع صبر از برای این روزست

□

کز تو ترشح کند زلال حقیقت

□

بزن جنگ و بیداد را بر زمین

□

سخن گفت و دژدار مهرش بدید

□

چنو هر کسی بربقا مبتلاست

□

غمی نبود که جز گرد منش جولان بود

□

در سفرها دلیل راه تو اوست

□

موی حیوانی اگر نبود چه باک

□

چو فردوسی زمزدت باز گیریم

□

تا پای ز سر کنم چو پرگار

□

نگه کن که با تو که اندر خورد

□

همه شب همی چاره آراستند

□

بی‌مرادش داد یزدان صد مراد

□

داشت بر دل جراحتی ناسور

□

به چه خیزست باز گشت؟ بگوی

□

شوریده‌ایست پیش سخای تو شرمسار

□

پشته‌ها ریختی ز گور و گوزن

□

رو ترک زر بگو و ازین سکه نام گیر

□

جهانی ز زاری همی گشت کور

□

سر کم خرد مهر او را سپرد

□

ور به معنی بودمی عنبر حنوطش بودمی

□

اینک اسب و سلاح و این میدان

□

نیش زنبور و خانه‌ی پر شهد

□

مرده‌ای تو، عشق را کی لایقی

□

که باد تا به قیامت به دولت آبادان

□

ز جیب شمع بر کردن سری چون ریسمان روشن

□

که تا چون شود بی پر اندر هوا

□

به رسم بوش اندر آمد روش

□

ولیکن گنج باید در میان دید

□

احباب در تنعم و اعدا در اضطراب

□

شودش کرد و گفت ماننده

□

همیشه طبع سخا پیشه‌ی تو کامروا

□

بنمود تقربی تمامش

□

بشیری به محزون کنعان فرستم؟

□

بدان تا تهمتن نباشد دژم

□

چه آمد برآن مرد ناپاک رای

□

من و ترک اقطاع و پس انقطاعی

□

که ستمگر شد این زمانه‌ی ریمن

□

که: غلط کم کن و تو کرده غلط

□

یابمیرم یا گهر آرم به چنگ

□

بزرگتر ملک و کمترینه بازاری

□

متاع شاعر که خوار است در زمانه‌ی تو

□

ز سهراب و رستم سرایم سخن

□

همان راز او داشت اندر نهفت

□

لیس فی الدار غیرکم دیار

□

او بماند چو زو نماند هیچ

□

که همین خیز داند و خفتی

□

قدر به کشتن او تیر در کمان آورد

□

پیچید در اوی و سر نه‌پیچید

□

در ابتدای رهت انتهای اندیشه

□

مراگر بخواب این نمودی روان

□

برو بر گذشتی نبودی روا

□

مهر و مه بر قفا فرستادی

□

هست بشر من نیم ز امت خیرالبشر

□

هر چه او آورد، دلیلش ساز

□

فارغ از کل لازم درگاه بود

□

که با گردنده گرداننده‌ای هست

□

مرگ ز راحت به خلق مژده‌رسان بود

□

به خوبی بگویم بخواهم ز شاه

□

مگر بدکنش ریمن آهرمنا

□

ذره ذره کلبه‌ی احزان نمود

□

برگرد ز روزگار دون‌پرور

□

شب در آن خانهای پیرزنان

□

بحر و بر از رشحه فیض نهانت شرمسار

□

هر یکی زان قراضه چیزی کرد

□

دریافتم که آن دل لرزنده را چه بود

□

سواری فرستد پس من دمان

□

تو گفتی که آرام جانست و مهر

□

کاین دو به ساوه هست سپاهان شناسمش

□

به زبانی که شرح آن نتوان

□

خنجرش را پدر نیام افتاد

□

در غرور خود فرو آسوده‌اند

□

یحدث الله بعد ذلک امرا

□

به گردش در آورده جام شراب

□

همه جامه‌ی پهلوی بردرید

□

که جان را فرش مادر می‌توان کرد

□

زین شرح که رفت بر زبانش

□

نغمه‌هاشان مدیح محتشمان

□

بگویم نکته‌ای، گر می نیوشی

□

بیش نرسیدند آنجا اندکی

□

افروخته کن که گردناکم

□

به رتبت بگذرد نثر از ثریا شعر از شعرا

□

تهمتن بدین سان بخفت و بمرد

□

ماننده موج بی‌قرارید

□

تا به خون دیده بر فضل و فطن بگریستی

□

چه شد آخر که یاد ما ناری

□

به کتاب و به جبرئیل امین

□

خنده بر روی منش ظاهر شود

□

که بد فرجامی آرد نا سپاسی

□

الفاظ نیک و نیک معانی

□

دو بازو و دل شهریار من‌اند

□

ضمیر خواجه وطنگه ز کبریا سازد

□

آن حقیقت ترجمان خواهد بدن

□

درون پرده یکی شاعر ستوده لقاست

□

نورش از نور کبریا خیزد

□

طوطی سرچشمه‌ی حد کمال

□

تخم بیداد بد سرانجامست

□

بخندد سمن ز آن فغان و بکا

□

چو بدخواه او چاره گر بد به جنگ

□

چون وام ز خود ستد نترسد

□

همه به عمر جاودانه‌ی اوست

□

و آن‌که فضلش بیشتر، کوتاهتر آوای او

□

چون ندانسته‌ای، چه میجویی؟

□

جان فشانان سرکنی در کار عشق

□

به یکدگر برود همچو دجله در بغداد

□

که شومتر لقایش از عطای او

□

ز خوبی و از داد آموزگار

□

دل از او بی‌قرار خواهد بود

□

چون بمیرد چگونه یابد باز

□

نغمه‌ی ابلیس به کار اوفتاد

□

با چراغت به پیشگاه آرد

□

منتظر بنشسته بودی دل دو نیم

□

پاسبانیست این نه پادشهی

□

لیکن از شرم گفت نتوانم

□

ازان نامداران روز نبرد

□

میان اختر دولت میان چشم حسود

□

کاسمان هست از آسمانه پدید

□

امر او را به جان و دل بگزید

□

همه اجزای او بگیرد نور

□

چه سخن گویی ز یاران رسول

□

لقد اوی الی رکن شدید

□

که بر تارک سروران است افسر

□

بشستی جهان را سراسر ز غم

□

عاقبت چون چرخ کژقامت خمید

□

خواه مطرب باش و خواهی نوحه‌گر

□

که حمال هر ساعت آید به رنج

□

گم شدم، پی چه پویی از چپ و راست؟

□

تر کنم از شوروای چشم خویش

□

تند شیری کمان گرفته به چنگ

□

بحر از کرمش سرای گشته

□

که اندر جهان کردگار او بس است

□

که رفیق سلاح کش مدد کاروان شود

□

فضولی باشد آن گفتن به اشعار

□

کاب حیاتم ز دهن برگذشت

□

این چنین زیرک و سترگ او کرد؟

□

قصر روشن ز آفتاب آن جمال

□

شمیرا را مهین بانوست تفسیر

□

کماده شوی بهر کفایت

□

زمین را ببوسید و کرد آفرین

□

خوشتر ز بهار و چار فصلش

□

روز و شب از رشک این بحرش پر اخگر یافتم

□

جان به لب آید که ببوسد لبش

□

بر چنین آب نطفه نام نهند

□

خاص را داده نصیب و عام را

□

او بر همه شاه چون سلیمان

□

نهادم با دو لعلش در میانه

□

برفت و نجست ایچ آرام و خواب

□

رازش باید ز راه جان گفت

□

جای چرخ چارمین می‌بایدش

□

پیش من افکن قدری استخوان

□

رو بشوی از حلال بودن دست

□

کاسب او را نعل بوسد گاه گاه

□

ازین جا در گذر کانجا رسیدی

□

توفیق دهم به رستگاری

□

سوی گردن شیر شد با کمند

□

تا به وقت امتحان گویند مرد فاضلست

□

زانکه اینجا دم زدن نقصان بود

□

نیم هلال از شب معراج اوست

□

هم حروفت قلم نوشته‌ی اوست

□

کین سخن پیر ره هرکس بود

□

عزم درگاه لایزالی کن

□

حکم تو زد این طویله بام

□

خالق و رزاق وحی و قادر و باری

□

دست و کنار و زخمه عثمانم آرزوست

□

لاله‌ی من برگ خزان می‌کند

□

بر آن استخوانهای پوسیده مغز

□

بسا رنجی که از هجر تو دیدم!

□

در سجود افتاد پیش کردگار

□

دلی به دست کن و زنگ خاطری بزدای

□

کرد از همه روی برگ ره راست

□

تخم خصومتی که چنین لعنتش سزاست

□

فزونترست جمالش ز جمله دب‌ها

□

سکوبای مهتر بیامد برش

□

خواجگی اوست غلامی به تو

□

که در آن روز گفته‌ای: آری

□

پس از این قسم دوم هم گم بباش

□

از عون خدای خواه یاری

□

ز تن تا جان پدید آورده اوست

□

اندکی باز گو از آن بسیار

□

اگر به علم فلاطون بود برون سراست

□

به توران کنم روز روشن سیاه

□

از اندازه‌ای بود گیتی پسند

□

گشته ایشان ستاره، او شده بدر

□

پس بسوزد هیزمش خوش خوش همی

□

زمرد گون بساطی مرغزاری

□

به جرعه ساقیان را مست کرده

□

افسرده خود کجا شنود ماجرای دل؟

□

ذره زله بی‌نکایت نیست

□

فرستد همان افسر مهتری

□

عفونت بود بوی او در نهفت

□

مدد کوکبی ازین افلاک

□

ساخته در شرابخانه مقام

□

افروخت چه شعله‌های آذر

□

به جز باغ بهشتش کس ندیده

□

هست و در یوزه‌ی می‌کنم آری

□

مرا دور از لب زشتان چنین بوس و کنار آمد

□

هم ازنامداران این انجمن

□

پدید آمد آبی خوش و نغز و پاک

□

سخت جانی دورا به نرمی کش

□

در اغانی سخت عالی مرتبه

□

بر سر ما سپهر دولابی

□

لیکن قدری درنگ پیش است

□

کین سخن با کاهلان دشوار باشد صبحدم

□

کدام اختر کز شمس او منور نیست

□

همه دفتر دمنه خواهد همی

□

هنرمند را پایه‌ی بالا بود

□

که ترا بار او بباید برد

□

سرزنش خواهم کشید از مرد و زن

□

خنده شیر و مستی پیلست

□

بجای جامه دل را پاره می‌کرد

□

نفس ترا کشنده‌ترست از هزار دار

□

هر روز به خدمت ملکی نامور آید

□

همه شاد باشید زین تاج وتخت

□

تیغ زنان صبح درآمد ز در

□

بر فتوح تو دست و پای زنند

□

جان توزین رازکی آگه بود

□

تزان مسکی خبر هن کش خه نان نی

□

فلک را بوسه گه سم سمندش

□

چون وقت حاجت آید ازو، بهره‌ور شود

□

دراز کردن قصه به هر سخن به چه کار

□

به تاج اندرون گوشوار منند

□

قصه دل گو که سرودی خوشست

□

که در آغوششان کشیدی تنگ

□

درده به معاشران هشیار

□

گنجینه عمر جاودانه است

□

ز ما تا مرگ موئی نیز هم نیست

□

ز گرمی نفس خویشتن گواهش هست

□

بشکیب و صبوری کن تا شب بنهد بار

□

مجویید یاقوت از سرخ بید

□

پیش خداوندی او بندگیست

□

تو خود بس ناتوان گشتی، ولی من

□

تا بپردازی تو دوزخ کار هست

□

این صد یکیست کز غم دل بر زبان برفت

□

که هر کس را درین غار اژدهائیست

□

کو مدعی؟ که مینهد انگشت بر دقی

□

ز بس فصاحت او، پیش او، روان وهب

□

ازان پس فرود آمد از کوهسار

□

سایه بر این کار برانداختی

□

به مراد تو سازگار شود

□

پس زاهدان برای چه خلوت گزیده‌اند

□

خوان اگر بینواست معذورست

□

در آوردم به پشت بارگی پای

□

ز پوستین خود ار یادت آمدی چو ایاز

□

بس درمهای درستست و بر این قول گواست

□

مگر از دلش رنج بیرون کنم

□

که خود را رسن سازد از ماهتاب

□

بازیابی که منزل تو کجاست؟

□

چند خواهی بود تند و تیز خشم

□

به روزگار مهاجر رسید و انصارش

□

وزو چون نسر واقع باز مانده

□

اوحدی را میار در پرده

□

هفت کشور همی‌شود هفتاد

□

برین برگوا بخت بیدارتست

□

دل به دل و تن به تن و جان به جان

□

مرغ اندیشه را بریزد بال

□

دم مزن یک ساعت از هل من یزید

□

هفت لعبت ستد چو در یتیم

□

کدامین عاقل از مجنون نترسد

□

طوبی و عرش و سدره و دیدار یار چیست؟

□

سوی تو کرد زان جهان آهنگ

□

از ایران همان نیز صد نامدار

□

سنگ زحل بر قدح زهره زن

□

ز جراحت چو میر گردد مست

□

نیست جان از کل جدا، عضوی ازوست

□

حرم ماری و محرم سوسماری

□

کند دست دراز از خلق کوتاه

□

و آنگاه خود ز دیده‌ی من رفت در نقاب

□

خیال قصر او بیند به خلد اندر همی حورا

□

کزو بود گیتی ببیم وامید

□

محسن و مکرم‌تر ابنای جود

□

روح قدسیش کی شود زنده؟

□

پس به فرقت مبتلا خواهید شد

□

دیلم آسا فکنده بر سر دوش

□

بر خاک تو عبده نویسند

□

مرا، همچون که موسی را شبانی

□

از تکاپوی آن که رهبر

□

چوکارت شود سخت پیش تواند

□

غالیه بوی تو ساید صبا

□

گر بر او رسد ندارم غم

□

یک سالم را به لطفی ده جواب

□

غلامش غوره دهقان تبه کرد

□

گفتند چنانکه بود حالش

□

مسلمانان، چه میکردم؟ جوانی بود و برنایی

□

غمگنان را ز غم کنند آزاد

□

چو شرم آمدش پوزش اندر گرفت

□

ورنه فرود آرمت از خویشتن

□

بیشتر بود، گشت کم طیبش

□

من که باشم، یا چرا آیم پدید

□

مغز را خواب داده دل را هوش

□

سجاده برون فکند از انبوه

□

کز چشم ما برای چه پنهان شود پری؟

□

نه تاج به تارک نه، نه دست به خاتم زن

□

سواران و گردان خنجرگزار

□

به پای خود آویز هر میش را

□

پخته‌ای، در گذر ز خامی چند

□

قصه‌ی تست این همه، ای بی خبر

□

ذوو الخلق المرضی و الغرر الزهر

□

زده بر لولو زر لولو تر

□

جهد کن تا : بر تو شهوت را نباشد قهرمانی

□

یک به یک را بدوختند جگر

□

که با او مگر یار باشند و جفت

□

هر دو به صراف سخن پیش داشت

□

چون بیازرد، زود باز آرد

□

لعنت برداشتم من بی‌ادب

□

چنان زی کز تعرض دور باشی

□

نایافته به چو باز بینی

□

بی‌آنکه هیچ بوی مزور به من رسید

□

دشمن فعل زشت و خوی لام

□

مران پیر سر را شکستند پای

□

رشته پر از مهره دم مار چیست

□

این دویی دیدن از برای شکیست

□

نیست در باب جوان مردی روا

□

مشیر مملکت پادشاه روی زمین

□

اما نه طبیب آدمی کش

□

جز حال اوحدی، که نداری از آن خبر

□

به ماهی چهار شهر، بکند از بن و ز بار

□

به دیوان دینار دادن نشاند

□

از ملکان چون نستانی خراج

□

بازش آرند و باز در ماند

□

شه بانبازیش در مسند نشاند

□

با گفت و گوی خلق بباید تحملی

□

که سوزم در غمت تا می‌توانم

□

هر گوهر نفیس که در گنج پادشاست

□

من ندانم که چه درمان کنم این را و چه چار

□

سپهر و زمین رانگارنده اوست

□

یونس حوتی شده چون دلو آب

□

وز دگرگونه سازهای یلی

□

نه لشکری که مر آن را کسی بداند مر

□

تو همچنان ز سر کبر بر ثریایی

□

که با دیوانگی صعب است مستی

□

ذکرش به عرب ظاهر، نامش به عجم رفته

□

نعمت او کم شد و دولت بکاست

□

همی‌دار تا خواندت یک تنه

□

با تو کسی را سر وا خواست نیست

□

سر خود را فرو کشیده به دام

□

ز مال دادن و بخشیدن بدان کردار

□

قلم در کش کزین بسیار افتد

□

دزدیده به روی خویش دیدند

□

نفسی که چندینش هنر باشد، چه جوید داوری؟

□

تیر او اندر آهنین دیوار

□

زیان بود بر جان او بند خواست

□

کز آن سستی آید وزین ناگوار

□

عصمت شاه مهد مطلق شد

□

نتوان گفت که درهای دگر جز در اوست

□

نیابت خود کند فرزند فرزند

□

دل پاکت ز هر نیک و بد آگاه

□

برای نام ابد مردمان نیک نهاد

□

ناوک او کنگره برباید از برج حصار

□

همه نام بهرام دشنام گشت

□

در ارمش یکنفس آرام نی

□

عرض و مال و زرش مباح شده

□

برفت سوی چپ و گفت هر چه باداباد

□

حمله آوردن چه سود آن را که در گردید زین

□

مزن چون میزنی بنواز باری

□

وز نیش تو عقربم گزیده

□

که ثنا زو گرفت فر و بها

□

جهاندیده یی کردی از کودکی

□

در ایوان تو شب چراغ منست

□

گرد زنار بسته‌ای، چه دوی؟

□

مرکبان داغ ناکرده قطار اندر قطار

□

که شد در هر هنر خسرو هنرمند

□

از سایه خویش هست رنجور

□

که باد در سر راهست و یار در محمل

□

آنکه سهمش بر عدو هر ساعتی لشکر شود

□

همه زهر گیرنده تریاک شد

□

و احیی الروح مجانا لمن ادرار شمس الدین

□

در نفاذ امور شرع چو شیر

□

پادشاهی و شهی را درخور

□

بساط بوسه را کردم شکر ریز

□

نه بختی کز غریبان شرم دارد

□

میبری در دعای باران خر

□

پندارد کان از پی او ساخته داریست

□

ز بهرام چوبین که دارد نشان

□

جان فزایی دلربایی خوش پناه دو جهان

□

تا بداند که حق که واو کیست؟

□

چندانکه او را هوا بود عام

□

کلید هفت کشور نام آن تیغ

□

افروخته‌تر ز شب چراغی

□

الف‌واری کشیده بینی از سیم

□

طعن او زهر پاشد اندر کام

□

کسی از مسیحا نکردند یاد

□

چو دل بی‌حرف می گوید بود در صدر چون سلطان

□

در مراعات سر شاهی کوش

□

از این کرم ایزد کت کرد مکرم

□

احذر فدیتک ان تکون کفورا

□

مثالی زان دو طغرا بر کشیده

□

میل‌زن چشم یقین گرددت

□

اژدها بالش و بالین کندش از دنبال

□

یکی جام کردم نهادم برش

□

نک می‌رسند لشکر خوبان از آن کمین

□

گفت چیزی که برده‌ای بازار

□

بساز ساز سفر پس به فال نیک خرام

□

نظامی وانگهی صدگونه تقصیر

□

سوی در و دشت راه برداشت

□

نشدی ز آتش دل حلقه چو موی

□

زان سبب بر سایه‌ی پر همای افتاد فر

□

که اکنون شدم زین سخن بدگمان

□

پیام کعبه را داند شنیدن

□

کسل و ظلم و جور و حقد و جفا

□

در خدمت فرخنده‌ی او بسته میان باد

□

زبانت کو که احسنتی بگوئی

□

که قفل آن کلیدش نیست در بر

□

عشق برهم زند رعونت را

□

پیشگاه خزانه‌ی تو مهب

□

بپوشد بدیبا و خز و حریر

□

اشک می بارد ز رشک آن صنم از دیدگان

□

همی نالم ز هجرانت ولیکن

□

نه چراننده شبانست نه رهجوی نهاز

□

کاندر طلب چو بال بریده کبوتری

□

با خاک زمین غم تو گوید

□

تا طبیعت را زند آتش به رخت

□

علم را رای تو گشته‌ست به هر کار انباز

□

همان زین توری شدش جای خواب

□

که سرمه نور دیده شد چو شد ساییده در هاون

□

رخت اگر نیست خانه در چکند؟

□

از بهر مدح میر دل آید به کار

□

گل آوردند و بر گل می‌فشاندند

□

مژگانش به دور باش می‌راند

□

شد حکیم اندر نصیحت سخت کوش

□

هریک چنانکه خیره شود زو بت بهار

□

به گفتار با تو ندارند پای

□

زاینده از او کر و فر من

□

آنکه مهرش شکسته باشد و سست

□

وز در او به آسمان دریاز

□

همائی را نگر چون کرد نخجیر

□

تا مهر محمدی ندارد

□

یا دهد رتبتی چنینش دست

□

اگر چه هست فراز آوریدنش دشوار

□

که پیش آمد از روزگار کهن

□

گفتم که لبت گفتا نچشی

□

کار فرمای دولت اینانند

□

نعمت خواجه نعمت شعراست

□

به رسم کهبدان در دادش آواز

□

ز بهر مرگ خسرو نیست غمگین

□

مردگی و زندگی از توست و بس!

□

فضایل و هنرش را پدید نیست شمار

□

ز شایسته هر چیز بسیار داد

□

درفکندم امتحان را تا چه گردد مار من

□

واقعی در ازای طیاری

□

جز او سلطان غلامان داشت بسیار

□

عدو گر آهنین باشد بسوزد

□

من مانده چنین به کام دشمن

□

خوردنیهاش پیش بنهادند

□

جوی نموده باشی به ما ز گنج پنهان

□

اگر کژ باشید اگر راستان

□

وصال تست وانگه زندگانی

□

تیر شاید گذاشت بر پنگان؟

□

ان الصدقات للمساکین

□

اذ لایشبه اعیان بحاد

□

نخسبد دیگر از فریاد و زاری

□

امرا شوکت و سلاح و سپاه

□

مبادا یار ز اوباشی کند با تو همین دستان

□

سر نیزه که شود خار و خو

□

بجای غاشیش بر دوش بردند

□

ز قعر او چه گوهر حاصل آمد

□

کی ز آب چشم او تر شود ای بحر تا زانوی او

□

وز بم و زیر، خانه پر آه و فغان شود

□

افتاد در آن قبیله چون شیر

□

با تو راه نیستی پیمودمی!

□

عشرت و شرب مرا می‌نباید شد نهان

□

برآسود و چندی درنگ آمدش

□

ملک را برده بود آن لحظه در خواب

□

همه رنگ سیاه و سبز و ازرق

□

چرا بر دست این دل هم مثال دف نداری تو

□

همان راستی خواند این سوختن

□

وزان بهره مداین هست شهری

□

چه نهی بر حروف او انگشت؟

□

صورت بوزنه ز دل می بنمود از کمین

□

فرود آمد آن مرد بیداربخت

□

در آن محنت چو خر در گل فرو ماند

□

خداوند دو عالم راست منزل

□

خاک درگاه حیات انگیز ربانی است آن

□

پیاده شدند اندران سایه گاه

□

ز جادو جادوئیها در نیابند

□

شکر این فتح جز مجاهده نیست

□

خامش در زبان‌ها آن می نیاید آسان

□

ز آزادگان عرب وارثم

□

بگفت از محنت هجران او بس

□

خری را پیشوا کردی زهی ریش

□

جانم از جمله جهان گشته‌ست صحرا بر کران

□

گروگان کنم دل بدانچت هواست

□

که شد آواز گریش بیست در بیست

□

همچو ابنای زمان زرق‌فروش

□

و ابلاهم زمانا ثم احسن

□

کسی خاک او راندانست ارز

□

ز کار افتاده را کاری در آموز

□

بریدم من ز جان خویش امید

□

ماهی جان راست چو بحر عدن

□

فرستیم ناچار با پیل وگاه

□

نشان دادش که جای بوسه این است

□

هست شمعی ز دودمان عرب»

□

تا ضعیفی ره برد آنجا مگر

□

تو از یزدان به یزدان می‌پناهی

□

ز در بستند بر دیبا طرازش

□

چو خلق و بعث نفس ابن آدم

□

مقبلان بر داشته دامانها

□

چنین خر سواری به میدان فرستم

□

که جان کردم به شمشیر تو تسلیم

□

بهره‌ور گردی از دوام حضور

□

دیدن ایشان شما را کیمیاست

□

خصم گو روز و شب جگر می‌رند

□

گرفته کوه و صحرا میل در میل

□

به وقت بازگشتن چون دری شد

□

شرط جهان بین که ستمگاریست

□

گویی اثر طاعت و پاداش گناهی

□

جهان را پادشائی بر تو گردد

□

نکند در نمودنت سستی

□

مور ز پای ملخی نگذرد

□

بر که می‌بندد که او شایسته‌ی این زیورست

□

نگردد آن شبش هرگز فراموش

□

به نسبت با علوم قال با حال

□

پیری تلخست و جوانی خوشست

□

باد را از حرکت بنشانی

□

نخست استاد باید آنگهی کار

□

سخت‌تر برداشتی از جای گام

□

گفت ایزد ما رمیت اذ رمیت

□

سنگ بر حال من ببخشاید

□

ز عالم عاشقی یا پادشاهی

□

چرا مردان ره ایشان گزینند

□

وامدن و رفتن از این جایگاه

□

چه سلطان اعظم چه دستور اعلی

□

نگیرد مرد زیرک کار خود سست

□

چه جواب خدای خواهی گرفت؟

□

که خدا بگشادشان در دل بصر

□

هرکه نسبت به انس و جان دارند

□

نه هرچ از دست برخیزد توان کرد

□

شوی تو بی تویی با دوست واصل

□

هست فرقی درمیان بی‌منتهی

□

پرده‌دار تو کرده رضوانی

□

دو هفته بیش و کم زین کاخ دلگیر

□

عیش باقی را ز فانی برگزید

□

راحت و محنت به گذشتن درند

□

کایت کدیه چو عباس خوشک می‌خوانی

□

رعیت دست استیلا بر آورد

□

شوی در هر دو کون از دین معطل

□

منکر اندر نفی جهدش جهد کرد

□

تا دهان نغمه بود چون به خروش آید نی

□

و گر جوشد به من بر چند پوشد

□

که آن را دست دانائی سرشته‌ست

□

چوب گز اندر نظر صندل شدن

□

همتم گفت قد ضمنت علی

□

خطا باشد خطا بی‌عشق بازی

□

مر این را کشف باید یا که تصدیق

□

هیچ نداری چو الف مفلسی

□

صبا در نقش بستان کی زدی نیرنگ زیبایی

□

مکن شادی که شادی هم نیرزد

□

گه به باع لقا کشانندش

□

واقعه تیز بخواهد گذشت

□

خیال رایت و آواز نوبتت بودست

□

فلک در زیر او چون آب در کاه

□

هوا در دل به امید یکی بوی

□

تیر جسته باز آرندش ز راه

□

از کبر نه‌ای ز کبریایی

□

همان بازار پیشین پیشه کردند

□

مشعل و شمع و روشنی ز صفا

□

سر به کلاه و کمر افراختن

□

تا خرد رای بد نفرماید

□

روان می‌کرد هر دم تحفه نو

□

ولی حق را نه مانند و نه ند است

□

رنگ روی و نبض او دیگر نگشت

□

رمحهای سنان‌گزای آرد

□

مگیرش سست تا سختت نگیرد

□

عذرپذیرنده‌ی عذر آوران

□

چشم و زبانی ادب آموخته

□

گرز دیوان خود این یک دو ورق گردانی

□

که چوبین بهره شد بهرام چوبین

□

چو واحد ساری اندر عین اعداد

□

لاجرم از پرده برون آمدی

□

کارت همه آن باد که آن خواهی

□

گدازان گشت چون در آب کافور

□

ز غم لرزان چو شاخ بید برخاست

□

تا در آید در تصور مثل او

□

در صدر نشین که جایت آنست

□

وفا در اسب و در شمشیر و در زن

□

در او منزل شده «ادعوا الی الله»

□

ظلم کنم وای که بر خور کنم

□

گفت برنامه‌ی ما چون نکنی عنوانی

□

شدند آن اختران بی‌طلعت ماه

□

وز ضلالت روی خود واپس نکرد،

□

شب ز دولت بی‌خبر سلطانیان

□

هرچه در کار ملک معکوسیست

□

ولیکن عربده با سنگ می‌کرد

□

که ماند اندر کمالی تا به جاوید

□

مملکت از داد پسندی گرفت

□

دور خرابی به کران آمده

□

فرو ماند از سخن بی‌صبر و بیهوش

□

هم طریق ادب نگه میدار

□

شهر برون کرده و ده رانده‌است

□

برگ نیلوفری اندر سر دریای روان

□

به نیلوفر بدل کرد ارغوان را

□

که بیگانه در آن خلوت نگنجد

□

می‌شدی پرسان او دیوانه‌وار

□

گران بار عنایت باز پس گشت

□

عروسی چون شکر کاوینی ارزد

□

گوش دارند اصل او با فرع

□

ضربت آهن خوری ار آهنی

□

که از تو جز تو مقصودی نخواهم

□

به عشوه باغ دهقان را کند خشک

□

اسد خورشید را شد جای آرام

□

بی‌سبب کی شد سبب هرگز ز خویش

□

بنگ رها کرد و به مجلس شتافت

□

گهی کبک دری گه مرغ آبی

□

بر هوا میجهی و مینالی

□

گرگ صفت ناف غزالان درند

□

همی جست آسمان را پاره ابر

□

نفاق‌آمیز عذری چند بنمای

□

درآید از پی احمد به معراج

□

پر همی شد جان خلقان از شکوه

□

گمان بردی برادر جفت خود را

□

فرس در زیرشان چون خر به گل در

□

موجب حیرتست و محرومی

□

شد عدد چون سایه‌های کنگره

□

ز سوز، آن شمعها را روشنی داد

□

مگس در پای پیلان کی کند سود

□

به صورت‌ها گرفتاریم مانده

□

شور نمک دیده درو چون کباب

□

وز دم او باد به دست همه

□

چنین بد روز و بی‌چارم تو کردی

□

بر آن زاد و بر آن بود و بر آن مرد

□

ز انبهی گل نهان صحرا و کاخ

□

تزلزل یافت، گوهرهای دندان

□

به طاقی با نطاقی وا نهادن

□

که دگر گریه کنان نستاند

□

کی فسردی همچو یخ این ناحیت

□

که پا کوباندم، فردا، بر آتش؟

□

شده بر ناحفاظی رهنمونش

□

کس نخورد از خصلت نادان، بری

□

پس بدانی کز تو بود آن ناکسی

□

چاشنیش از طبقات بهشت

□

زره پوشان کین را خواب داده

□

برنیامد کلاه ازین چاهش

□

ذوق جزو از کل خود باشد ببین

□

که دادند گنجی بهر شایگان

□

خردم از آن خرده که بر من نشست

□

سلک این سلسله را بر هم زن!

□

پای ماچان از برای عذر رفت

□

که پوشید آسمانش چشم تمیز

□

سایه خود محرم خود هم مدان

□

روشنی بخشد و هنی باشد

□

بانگ حق آمد همه بر خاستیم

□

پری روئی که «کنولادی» بدش نام

□

از تو آید آن حریفان را ملال

□

که: «ای با من درین اندوه دمساز!

□

چند پنداری تو پستی را شرف

□

آنچه پنهان در پس این شیشه‌ی صافی در است

□

بعد ازین فرمان رساند بر سپاه

□

بر در خود پناه دادن او

□

هر دو جان بی دوختن بر دوخته

□

که هم از دیدنش دندان شود کند

□

هر جو سنگی بمنی کیمیا

□

کمر بندگی و طاعت بند

□

هر یکی را ملتی چون جان شدست

□

مرا و عالمی را غمگساری

□

ای تو صدر و من درت را آستان

□

چرخ طولی و زمین پهنائی

□

بارکش پیره‌زنان گردنت

□

به هنجاری ازین بندت براریم

□

تا تو نکردیش تعرف گری

□

تا بگیری ز ماه تا ماهی

□

چونبخوری میوه صفرا برست

□

دیده روان از مژه طوفان کشاد

□

خانه دو سوراخ به واجب گزید

□

زو سال نماز و روزه کند

□

گنجه کدامست و نظامی کدام

□

به غایت کاسه‌ای پر لیک خالی

□

چون قضا آید وبا گشت و عفن

□

خارج از دایره‌ی صدق و صواب

□

از پی خدمت چه کمر بسته‌ای

□

نشاید شد، چو خس، بازیچه‌ی باد

□

دامن شه شمس تبریزی بتاب

□

چون تو حرفا به حرف می‌دانی

□

خانه غم دان که نگارش توئی

□

که یک سو تابی از فرزند خود چهر

□

نسبت اندیشه به سودا کنند

□

برقهای جهنده از دمه‌ها

□

هم بلطف و هم بخوبی هم بتن

□

خوش آن کس کاز غم بیهوده پاک است

□

وز وجود نقد خود ببریدنست

□

ز نور قدسیان ذاتش سرشته

□

کو ز نور عقل و حس پاک و جداست

□

ماند ازان کار عجب هر که هست

□

ماتم این تا خود که سورت چون بود

□

دامن افشان ز سر جاه و جلال!

□

دادگری گشت رعیت نواز

□

شدش لابد جواب هدیه‌ی یار

□

رنگرز جامه مس کیمیاست

□

برچنان دل فرشته رشک برد

□

وین مقام آن خلوت آمد با عروس

□

همه گنجینه‌ی شمسی تهی کرد

□

تا صدف قانع نشد پر در نشد

□

ز یاقوت و در و لعل بدخشان

□

عشق نبود عاقبت ننگی بود

□

همی شد سو به سو پر باد گشته

□

یعنی آمد ظلمت و گم گشت راه

□

هر چه گفت از جان پذیرفتن گرفت

□

سوی بخت و بهترین جاهی کشد

□

صبوری چون توان کردن درین سوز

□

جرم تو کردی خلل دهر چیست

□

بدعای تو سر فراخته‌ام

□

دل بود آگه که وفادار کیست

□

دوخته از سوزن پندار به

□

کشتی پر گشته به ساحل رسید

□

ز لعل او شنید آن نکته‌دانی

□

آب نباشد مگرش تا شکم

□

عشق، دلی آمده در دام یافت

□

از دریزدان نشوی شرمسار

□

به زیر و بم فغان و آه برداشت

□

که بودی پارسی یا تازیش نام

□

که کلیدش نتوان ساخت ز زر

□

صفتش را تمام نتوان دید

□

کزین مشکل تو را آسان شود کار

□

به دولت سوی دولت‌خانه رفتند

□

کرد با خامشی حواله‌ی خویش

□

به استقبال بیرون رفت هوشم

□

رونق مصر جمالش همچو نیل

□

هر دو خرم چون گل و سوسن به هم

□

وز او رشک ختن صحرای کنعان

□

نه عجب کش ز دیو ننگ آید

□

عقل اجابت کند سالت را

□

تو بمانی و دل دوست‌شناس

□

خیکی از شهد ناب، مالامال

□

ز دامن گرد نومیدی فشانده

□

ز حسرت حاسدان را پشت بشکست

□

سزد گر بگذرانم سر ز افلاک»

□

که ازو دور نیست چنبر غول

□

طوق‌کش حلقه‌ی خلخال اوست

□

عشق آن چهره در ضمیر تو شد

□

تا نکشد کار، به غارتگری

□

گنج‌ها داده ز کف مفلس رفت

□

سرکه بر روی نان و تره زده

□

زان غلط بود هر چه باخته‌ای

□

من هم رباب عشقم و عشقم ربابی‌ست

□

دیده شب و روز بسی گرم و سرد

□

آراسته با چنان گروهی

□

صدف چون دارد آن معنی بیان کن

□

جاه و خطرست ایدر و مرد خردومند

□

از آن بخشش که دامانش گران کرد

□

جمله دانایان همین گفته همین

□

گفت: کای نوباوه‌ی باغ کهن!

□

گر بنتوانی ز نقص خود شدن سوی کمال

□

به صد عذر از دو دست نازنینش

□

ز شادی چون تواند ماند باقی

□

در او در جمع گشته هر دو عالم

□

مهر او روزی به طلق از روی رافت دیده دوخت

□

ماند بهر شهر عمارت در آب

□

بسته درهای موالید از سبب

□

از وجود ناخوش خود رستمی!

□

جنون عشق به از صد هزار گردون عقل

□

صفت چتر که گل گز شده از گل گز او

□

زین سو ظفرش جهان ستاند

□

فتاده سروری اکنون به جهال

□

هر آن حدیث که من گفته ام به چندین شعر

□

ز همت نردبانی نه درین خاک

□

واگهیش نه که شود راه گیر

□

نقش بر دل مکن، که آبست او

□

ذره خیر بی‌گشادی نیست

□

ولیکن بود خان اعظم آگاه

□

چون شیفته گشت قیس را کار

□

یکی پیمانه پر کرد و به من داد

□

ستارگان همه خوانند نام او که بوند

□

الغرض آن پیل و همان تاج و تخت

□

چند گویی من بگیرم عالمی

□

ز لوح خشت چون این حرف خوانی

□

هلا ختم است بر بوسه نهان کن دل چو سنبوسه

□

گرم هوا بر سر هر میوه زار

□

امیدم هست کز روی تو دلسوز

□

همیشه خلق در خلق جدید است

□

باشد که بدین هر دو سزاوار ببیند

□

به درد دل تمنائی همی پخت

□

کین چنین مردی بود اندر جهان

□

فزوده بر الف، صفر دهان را

□

وگر در راه تو نامحرمانند

□

بامت هم رسید آن شعله‌ی شوق

□

مستوفی عقل و مشرف رای

□

نه علم است آنکه دارد میل دنیی

□

دل خواجه‌ست که هرگز نگراید به درم

□

باز طلب صحبت مردان پاک

□

زامدن این سفرت رای چیست

□

چون کند دست قهرمان اجل

□

به چشم مردم صورت پرست خواجه برفت

□

دو مایه حاصل شعر است در دهر:

□

چو مستی دارم و دیوانگی هست

□

از آن در کامد اول هم بدر شد

□

آفریننده‌ی جهان به تو داد

□

تخته‌ی صابونی شکر نوید

□

بهتر از این در دلم آزرم داد

□

خانه پرور ز سایه گوید و نور

□

هنگام نثار و درفشانی

□

به فرمان شه آن فرمان پر دود

□

برده بدو رخ ز ماه بیشی

□

اگر مردی برون آی و سفر کن

□

خلق را قبله گشت خانه‌ی تو

□

چو دیده ز ارجمندی نازنین خوی

□

و آن نثار نور را وا یافته

□

گه کند در جمال حور نظر

□

هرگز دل تو ز تو نرنجد

□

بفرمود آنگهی کان نامه‌ی درد

□

گر هفت گره به چرخ دادی

□

وصال این جایگه رفع خیال است

□

ملکان مرغ شکارند و ملک باز سپید

□

گریه کنان با دل بریان خویش

□

بحث عقلی گر در و مرجان بود

□

این بود سر نشانه‌ی ثانیش

□

ستاره گوید رو پرده تو افزون باد

□

هر که خواند علم شرع آنهم نه از بهر خداست

□

رحمت کن و در پناهم آور

□

یکی پیمانه خورده از می صاف

□

زبان از بهر آن باید که خوانی مدح او امروز

□

ز اوراقی که با هم غنچه بستم

□

خیز و رها کن کمر گل ز دست

□

جامی اگر نیست ز بخت نژند

□

قد و بالایی که عشقش برفراشت

□

چو در خوردی، که باشی مسند آرای،

□

کای محرم حلقه غلامی

□

ملایک خورده صاف از کوزه‌ی پاک

□

تا چند فروغی را مجروح توان دیدن

□

هدف چار است مردان را به یک تیر

□

خواجگان و شهرها را یک به یک

□

نتوانی تو کین منی داری

□

خمش ای دل که گر کسی بود او صادق طلب

□

بود در خورد همت، کام هر کس

□

بهشت قصر خود را باز کن در

□

بگفتم وضع الفاظ و معانی

□

راست گفتی مخالفان بودند

□

چرا باید گرفت آن کشور و شهر

□

زر که ز مشرق به در افشانده‌اند

□

به که از کجروی‌ات دم نزنیم

□

ور مست شد این دل و نشان گفت

□

چو بر رویش قضا می‌خواست گردی

□

سری داریم و آن سرهم شکسته

□

حقوق شرع را زنهار مگذار

□

تازه‌رویی و رادمردی و شرم

□

داشت درین زیر خیالی نهان

□

شاخ‌تر از بهر گل نوبرست

□

آنکه خود را بدین نبرد زند

□

شمس تبریز اصل اصلش

□

چو ششماهی در آن دولت بسر برد

□

سریرش باد در کشور گشائی

□

چو نبود ذات حق را ضد و همتا

□

تا خبر شد سوی سیمرغ که بازان ترا

□

بنا گاه اشتری باری برو ریخت

□

غیب و آینده بریشان گشت فاش

□

هر چه دادندش از غذا و دوا

□

چو دشمنش گیری نمایدت مهر

□

چو شادی نیست بهر من به عالم

□

سخن با تو نگویم تا نسنجم

□

مقام دلگشایش جمع جمع است

□

آه و دردا و دریغا که چو محمود ملک

□

ابر چه پوشد ضو خورشید را

□

شاد دلم زانکه دل من غمیست

□

سبحه‌ی عقد ثریا در دست

□

پدروارش از مادر اندر پذیر

□

نه مازان بزرگان به همت کمیم!

□

گرفتم کاین پسر درد سر تست

□

تو آن جمعی که عین وحدت آمد

□

چنان ملک را باید که باشدی هر روز

□

گران سر از کدوی خویش طنبور

□

هر دو گون زنبور خوردند از محل

□

سوخت ز آن آثار طبع و جان بماند

□

نیامدش گفتار ایرج پسند

□

کدامی گل چنین باشد که سالی

□

کاین تازه بهار بوستانی

□

چو زهره ثور و میزان ساخت گوشه

□

هیچ کسی را ز تو بد نامده‌ست

□

آن شیاطین خود حسود کهنه‌اند

□

دهر نکوهی مکن ای نیک‌مرد

□

گفت کاو را بلایی افتاده‌ست

□

گروهی خداوند بر چارپای

□

بدو گفت گستهم کای شهریار

□

نشان دادند و چون آگاه شد شاه

□

چو رویت دیدم و خوردم از آن می

□

نزد آن خواجه خادمانش را

□

من ز دیدار شه جدا ماندم

□

کاش کان هم ننگ بودی یکسری

□

هم به وقت شنیدن و گفتن

□

زمین را ببوسید و چربی نمود

□

همان گفت وگوی شما نیست راست

□

به آسایش نمودن سر نمی‌داشت

□

مراتب باقی و اهل مراتب

□

از کریمی دل او سیر شود هرگز نه

□

زو نیابی سود و مایه گر خرد

□

باز هل این فرش کهن پوده را

□

تا ز بانگ جنبش خلخال او

□

گذشته برو سالیان هفتصد

□

چوآن نامه نزدیک خاقان رسید

□

خلایق را چو نیکو خواه گردد

□

رسد چون نقطه‌ی آخر به اول

□

نامه‌ی نانوشته برخواند

□

شفقت او بین که رخم در سرشک

□

چون حدیث روی شمس الدین رسید

□

دی نبودت به تارک سر، تاج

□

به جای سرش زان سری بی‌بها

□

سرانجام هردو بخاک اندرند

□

ز رنگ‌آمیزی ریحان آن باغ

□

گردیست بر ضمیر تو، زان خاکسار و ما

□

سخا و حلم و شرف دارد و هنر دارد

□

ای مقلد از بخارا باز گرد

□

تن چه بود ریزش مشتی گلست

□

گر تو گویی: «ستوده نیست بسی

□

خداوند جوی می و انگبین

□

چو بشنید خسرو زمین بوس داد

□

چو بی‌زلف تو بیدل بود دستم

□

عالم پر از خروش و صدای دل منست

□

همچنان ترسند چون کبکان ترسنده ز باز

□

جایی که برکشند مصاف از بر مصاف

□

سنگ درین خاک مطبق نشان

□

عرش را ساق بجنبان از جای!

□

چو دستور باشد مرا شهریار

□

چو رفتند نزدیک خسرو فراز

□

بدین رونق بدین آیین بدین نور

□

شربتی ده، که کم کند جوشش

□

در این تفکر مقدار یک دو میل براند

□

آن جماعت را که وافی بوده‌اند

□

خار نه‌ای کاوج گرائی کنی

□

کار دین و دینی خود را تمام

□

ز گوهر یمن گشت افروخته

□

برآمد هم آنگه شب از تیره کوه

□

بسیار غرض که در نورداست

□

چو شود گر ز جامه خانه‌ی خود

□

یکی را به کوه سر ، یکی را به کوه شیر

□

این چنین وادیی به پای تو نیست

□

روی جهان کاینه پاک شد

□

سخن اینجا به راز شاید گفت

□

جهاندار محمود شاه بزرگ

□

کنون آمدی با دلی پر سخن

□

برون راندم سوی صحرا شتابان

□

این پند از اوحدی به تو چون یاد گارماند

□

از ارغوان و یاسمن و خیری و سمن

□

آن تعال او تعالیها دهد

□

جلوه بیند شاه و غیر شاه نیز

□

لب چو گشائی، گرو هوش باش!

□

بترسم همی زانکه با او جهان

□

ببالوی گفت آنچ قیصر ز من

□

مرا گر نیست دیدار تو روزی

□

روزی که یاران دگر، از دور کردندی نظر

□

جود لاغر گشته از دستش همی فربه شود

□

ترا دیده‌ام قادر و پارسا بس

□

آب نه و زین نمک آبگون

□

به نوک دیده مروارید می‌سفت

□

همه نزد من سر به سر کافرند

□

پیاده فراوان به پیش اندرون

□

می‌باش فقیه طاعت اندوز

□

کارم نه بر وتیره‌ی انصاف می‌رود

□

او کند فرق نیک را از بد

□

دم به دم بر آسمان می‌دار امید

□

خو مبر از خوردن بیکبارگی

□

ماند خالی ز افسر شاهی سرش،

□

یکی بی‌زیان مرد آهنگرم

□

ازان بیشه خاقان و خاتون برفت

□

کز مهر زنی بدین حزینی

□

بالله! که در تنور کلام از خمیر فضل

□

آن نکو سیرت و نیکو مذهب

□

کسی کان گنج می‌بیند طلسمش

□

یکدل داری و غم دل هزار

□

هر چه‌شان دور دارد از در دوست

□

سیم روز خوان را به مرغ و بره

□

چو نزدیک چوبینه آیی فراز

□

بنشست و به هایهای بگریست

□

تو بر خدای خود آن ناز می‌کنی از جهل

□

آن کس که چو مسعود خلف دارد و وارث

□

هر مرض دارد دوا می‌دان یقین

□

تعبیه‌ای را که درو کارهاست

□

جای اصلی طلب، مرو در خواب

□

کجا شیر مردان جنگ آورند

□

بدو گفت گردوی کای شهریار

□

هم نامه خسروان بخوانی

□

بوجهل را مخالفت احمد از چه خاست؟

□

ور خاربنی بیند در دشت بترسد

□

خواجه را بیهده گرفته نشد

□

خلق خود را بعد از آن بی‌خویشتن

□

شمع و قندیل و نای و دف باید

□

همه روزه بسته ز خوردن دو لب

□

چوهنگام باشد بگویم تو را

□

مثل زد غرفه چون می‌مرد بی‌رخت

□

چو قارون از گرانباری فرو رفتم به خاک، اما

□

«ارجو» که مردی شود مبارز

□

دعوی پیغامبری با این گروه

□

نه غم و اندیشه‌ی سود و زیان

□

دور باشی ز «آیةالکرسی»

□

ازان شصت بر پشتشان تخت زر

□

بدو گفت راهب که پوزش مکن

□

سایه که نقیصه ساز مردست

□

تا راه دل به حضرت او برد اوحدی

□

خدمت او به روح باید کرد

□

ذره‌ای را بار می‌ندهد ولیک

□

گفت معشوقم تو بودستی نه آن

□

تا توانی مگشا جیب کسان!

□

چو این راز بشنید تور دلیر

□

چواین نامه آرند نزد شما

□

حدیث بی‌زبانی بر زبان آر

□

به درگاه تو آورد اوحدی روی

□

بسا که تو به ره اندر، ز بهر دانگی سیم

□

هر خیالی کو کند در دل وطن

□

گنگره ویران کنید از منجنیق

□

طمع دارم که گر ناگه شگرفی

□

به پوزش مگر کردگار جهان

□

سخن چند گویم همان به که گنج

□

می‌زیست به رنج و ناتوانی

□

گیرم که بعد ازین نکنی روی در گناه

□

ز نامور پدر آموخته‌ست فضل و هنر

□

اندر نبرد پشت و پناه تو کردگار

□

تا قدمش بر سر گنجینه بود

□

سرشکن خامه‌ی تدبیرها

□

نه گویا زبان و نه جویا خرد

□

همه کهتران زو بر آشوفتند

□

بدان مژگان که چون بر هم زند نیش

□

از رفیقان گفتن و از نیکبختان کار بستن

□

امروز جهاندار و خداوند جهان اوست

□

نه ز گلحنها برو ننگی بماند

□

چونکه تو بیدادگری پروری

□

تو به بادی چو یخ فروبندی

□

بگیر این سر مایه‌ور جاه او

□

چنین گفت مهتر بدین هر دو مرد

□

به پیغامی ز تو راضی است گوشم

□

لوزینه‌ی حدیثم از آن نغز طعم شد

□

خلق را برتر از پرستش تو

□

زنده چون ره نبرد در همه عمر

□

هر که در این خانه شبی داد کرد

□

تیرگی علم پیچ برپیچست

□

چو ناسفته گوهر سه دخترش بود

□

دل و جان خسرو پراندیشه بود

□

و گر زلفم سر از فرمان بری تافت

□

چون درفتد این عنان به دستت؟

□

شهان دگر باز مانده بدو

□

تو مشو غره به علمش عهد جو

□

این سخنهایی که از عقل کلست

□

پدر را مژده‌ی دولت رسانید

□

به رشک اندر آهرمن بدسگال

□

رسیده مرا هیچ فرزند نیست

□

ای شاه مقربان درگاه

□

ار گرگ فتنه زود پریشان کند رواست

□

بنیاد حمد میرمحمد کزوست

□

ابریست تیغ تو، که به جنگ اندر

□

یا مگر آن قابل جنسی بود

□

چون منی را چه پیشداری دست؟

□

سرش را هم آنگه ز تن دور کرد

□

بدو گفت خاقان به برتر خدای

□

همان به کین سخن ناگفته باشد

□

مرا چنین که تو بینی: به چند گونه هنر

□

راست گفتی زمین به خود می‌گشت

□

که نبودم من به کارت سرسری

□

شیر را در قعر پیدا شد که بود

□

پیر سالوس را بپرسیدم

□

بیامد بکشت آن گرانمایه را

□

به چرخ اندرون آفتاب آفرید

□

تا در من و در تو سکه‌ای هست

□

همت مجو از هر خسی، در فقر جویا شو بسی

□

خسرو فرخ سیر بر باره‌ی دریا گذر

□

گوییا هر ذره‌ای را تا ابد

□

و آن سببها کانبیا را رهبرند

□

حسن، ز هر لب که شکرخنده کرد،

□

بیامد فرستاده‌ی شوخ روی

□

میان بزرگان درخشش مراست

□

بادی بفرستش از دیارت

□

تشد و ابشعری طیور روضتها

□

آسمان برترست ز ابر بلند

□

باز گفتی دور از آن خو و خصال

□

زرد به این چهره دینارگون

□

خال رخساره زده بر کف پای

□

بیامد چو پیش سپهبد رسید

□

بدان برنهادم کزین درسخن

□

چو شیرین در شبستان آگهی یافت

□

قالوا لهوی تبکی بلاعین بلی

□

شمار لختی از آن برتر از شمار حصی

□

چندان بیان دارد به فضل از مهان

□

گر میسر کردن حق ره بدی

□

که: «ای پاکیزه گوهر! از چه کانی؟

□

کمر بسته‌ام لاجرم جنگجوی

□

چنین گفت خسرو بدستور خویش

□

همان شیرویه را نیز این گمان بود

□

جان اگر مولا بخواهد، لا نمی‌بایست گفت

□

هر تنی زیر بار منت اوست

□

چونک باع جاروب در را وا گشاد

□

آدمی کو می‌نگنجد در جهان

□

پیش ایزد ببین قبولت هست؟

□

چنین گفت کز نزد تور آمدم

□

مبادا که دین نیاکان خویش

□

وایشان بهم آمدند چون کوه

□

عمر الیهود لها و لون غیارهم

□

ناوک اندازی و زوبین فکن و سخت کمان

□

این کمان هرگز به بازوی تو نیست

□

دل که نه در پرده وداعش مکن

□

گر چه با او به جان همی کوشند

□

هژبر جهانسوز و نر اژدها

□

برین نیز هم خشم یزدان بود

□

برون آمد سوی شیرین خرامان

□

و آدم استنزلته همته

□

اگر چون میر یک تن بود از ایشان

□

دست بر سر می‌زنی پیش اله

□

ره ندانی جانب این سور و عرس

□

آتش او درین ترانه فسرد

□

ز هر کشوری گرد کن مهتران

□

چوبشنید بهرام سوگند او

□

در آن شهر آدمی باشد بهر باب

□

سقیت علی نعماه فی نهل الندی

□

همچنین می‌رو بدین آسودگی

□

وان کزین طوبی مشک‌افشان دمی

□

بانگ حق اندر حجاب و بی حجاب

□

به تسبیح و دعا خوانم چنان‌اش

□

بدید آن سیه نرگس شهرناز

□

بدو گفت بهرام چون می بود

□

نه بد گفتم نه بد گوئیست کارم

□

خضع الوری لمظفربن محمد

□

من نه شاهی خواهم و نه خسروی

□

تا فرو آید بلا بی‌دافعی

□

بعد ازین زان شیر این ره بسته شد

□

«بیت لحم» تو نیست گر دانی

□

پرستنده‌ای کش به بر داشتی

□

ز مصر آمدم با یکی کاروان

□

ترازو بر زمین چون یابد آهنگ

□

ز گردان کسی مایه‌ی او نداشت

□

از دلم آن سفره را بریان کنم

□

که گر صد بار در روزی بمیری

□

آن جماعت کت همی‌دادند ریو

□

دو صد طبله پر از مشک تتاری

□

یکی هفته زین گونه بخشید چیز

□

که از راه گردی برآمد سیاه

□

گرم نگرفتی اندوه تو فتراک

□

به نزدیک لهاک و فرشیدورد

□

این همه آتش ترا در پیش و پس

□

که بحق ذات پاک ذوالجلال

□

بحر به صد رود شد آرام گیر

□

خوش بود خاک در کامل شدن

□

چنین گفت مر سام را شهریار

□

کسی کو بپیچد ز فرمان ما

□

بهاری تازه چون رخشنده مهتاب

□

سیاوش فرو ماند و پاسخ نداد

□

گر چو یخ افسرده‌ای دید این کتاب

□

آیین خرد داری جایی که ندارند

□

آستانه و صدر در معنی کجاست

□

سری مست از خیال خواب برخاست

□

چون رسانیدی بدان درگاه جان

□

دگر هرچ هستند ایرج نژاد

□

ز حلقوم دراهای درفشان

□

فرود آمد از تخت و بردش نثار

□

گر نیم مرغان ره را هیچ کس

□

به درگاه خدا نالم که سایه آفتابی را

□

تات نبینند نهان شو چو خواب

□

خاک تفسیده هوا آتشبار

□

هرک او بی‌خوابی بسیار برد

□

به خاقان چنین گفت کای کامجوی

□

چو تو در گوهر خود پاک باشی

□

غمی گشت کاووس و آواز داد

□

زنده زان بودی گدای نا صبور

□

گرچه دریای فلک را گوهر بسیار هست

□

شکر که این نامه به عنوان رسید

□

صحبتش با بدان و نیکی نه

□

چون مرا سر می‌بریدی رایگان

□

بنزد طلسم آمد آن نامدار

□

که عشق و مملکت ناید بهم راست

□

فرستادم اینک به فرمان تو

□

گفتن از دندان او بی‌خرد گیست

□

گفتا که مترس آخر نی منت همی‌گویم

□

تاکنون اختر اثر کردی درو

□

لب به افسون سخن آلایند

□

گر ترا صد عقبه ناگاه اوفتد

□

به ایران مباشید بیش از سه روز

□

سمن را از بنفشه طرف بر بست

□

بدان دشت توران شکاری کنیم

□

عالمی پر مرغ می‌بردند راه

□

بر سر آب از بر زین گسترانیده زمین

□

شب نبد نور و ندیدی رنگها

□

بر فلک بی‌عروج نتوان رفت

□

چون ازین هر دو برون آیی تمام

□

همی بر دل این یاد باید گرفت

□

خرامان خسرو و شیرین و شب و روز

□

تو در کار او گر درنگ آوری

□

دیوانه به حال خویش بگذار

□

گفت کریمی سوی بر ما گذشت

□

مال به صد خنده به تاراج داد

□

سرایی، بلکه در دنیا بهشتی

□

کمترین چیزیت در محو صفات

□

اگر ما بگستهم یازیم دست

□

وفا مردی است بر زن چون توان بست

□

بر تخت من تاختندی سوار

□

سعدیا گر عاشقی پایی بکوب

□

یوسفی کو به هفده قلب ارزید

□

نام کرم ساخته مشتی زیان

□

ز جان تو بود بهره مادرش را

□

ای دریغا بر دلم بندی چنین

□

به ایوان که نوشین روان کرده بود

□

نخستین پیک بود آن شکرین جام

□

به قلب سپاه اندرون جای کیست

□

نادر گرفت دامن سودای وصلشان

□

ملک را بگذاشت و بر سرگین نشست

□

گر ز پشت آدمی وز صلب او

□

بعد از آن‌اش سوی عسس خانه

□

می‌شدند از کعبه تا اقصای روم

□

چنین گفت کای زیردستان شاه

□

ملک را در گرفت آن دلنوازی

□

زره بود و خفتان و ببر بیان

□

گهی حکایت عیش گذشته گوید باز

□

میران به ملک و مال کنند افتخار و بس

□

گر ندیدی سود او در قهر او

□

پای دانندگان به بند آرد

□

زنده دل باید درین ره صد هزار

□

به قیصر یکی نامه بنوشت شاه

□

نشاط از خانه چوبین برون تاخت

□

بفرمود تا دیبه‌ی خسروان

□

خورشید نوربخش جهانگیر شد از آنک

□

چون عرفه و عید تویی غره ذی الحجه منم

□

سنگ بینداز و گهر میستان

□

ز آن خط او چه بهر چشم بد کشید

□

گفت ای شه این ز من ارزان مخر

□

کنون هرکه داری همه گرد کن

□

نه هر دستی که تیغ نیز دارد

□

تراام کنون گر بخواهی مرا

□

چکان ز تیغ تو خون عدوست پنداری

□

باد در سبلت نااهل مدم

□

آب خوش کو روح را همشیره شد

□

چو داناقاصد این اندیشه بشنید

□

گر شد اینجا جزو و کل کلی تباه

□

به یزدان چنین گفت کای رهنمای

□

در آن یکسال کو فرماندهی کرد

□

دژ و باره گیرد که خود زور هست

□

چو تیغ قهر کشیدند در ازل آجال

□

آن‌ها خراب و مست و خوش وین‌ها غلام پنج و شش

□

راستی خویش نهان کس نکرد

□

صحبتی ز آویزش اغیار دور

□

گوهرم باید که گردد آشکار

□

کای درد من انده‌ی نهانت

□

ز بی‌پشتی چو عاجز گشت پرویز

□

چو تو ساز جنگ شبیخون کنی

□

من از روز ازل طاهر بزادم

□

گفتم: زمین برابر حلمش گران بود؟

□

از حلاوتها که دارد جور تو

□

چون ترا زین جهان گزیری نیست

□

هر زمان زان ره بدو آیم نهان

□

بدین اندرون بود اسفندیار

□

در این دکان نیابی رشته تائی

□

سپه سر به سر زان توانگر شدند

□

چرخیست دولت تو که اجرام رام او

□

محتسب کو ز کفایت چو نظام الملکست

□

غیرت حق بود و با حق چاره نیست

□

پرده از روی کار برگیرد

□

اهل زندانند سرگردان شده

□

گزیتش بدادند شاهان همه

□

دلش رفته قرار و بخت مرده

□

زمانی همی بود سهراب دیر

□

همچو روان ناگزیر همچو خرد کامبخش

□

مگر گوش خاقانی امشب به عادت

□

پس قضا ابری بود خورشیدپوش

□

چون سلامان از غم ابسال رست

□

کی تواند بود بلبل یک شبی

□

بدیدش مراو را چو نزدیک شد

□

هوائی معتدل چون خوش نخندیم

□

بپرسید زان پس که آمد به هوش

□

قضا ز شعله‌ی آن آتش جهنم ساخت

□

عین تو را حلوا کند به زانک صد حلوا دهد

□

گر کنم اندیشه ز گرگان پیر

□

اگر روزست، در صحرا شبانیم

□

نیست در من این فضولی ای اله

□

گر زان قدح آری آب خوردم

□

اگر خواهی جهان در پیش کردن

□

چنین گفت بهرام نیکو سخن

□

مبارزان توغران روند بر سر خصم

□

واو نیز به خدمت همی‌شتابد

□

گر بپرانیم تیر آن نه ز ماست

□

به نوری کز جمالت بر دلم تافت

□

جان فشانی و بمانی برهنه

□

بکشتند زیشان به هر سو بسی

□

شما خندان و خرم دل نشینید

□

به تنگی نداد ایچ سهراب دل

□

همه ثنای تو گویند هر زمان کامروز

□

هر کجا ماه رویی هر کجا مشک بویی

□

راه رویرا که امان می‌دهند

□

به خود بستند ز آن هر یک خیالی

□

نامه‌ی عشق ازل بر پای بند

□

فرود آمد از شولک خوبرنگ

□

شود مرد از حساب انگشتری گر

□

نشنیم هر دو پیاده به هم

□

ز گفته‌های کسان عرض میکنم بیتی

□

برید و بست سر بخل را به تیغ کرم

□

هر که را جامه ز عشقی چاک شد

□

رخ او کس به خود نداند دید

□

هست دریا چشمه‌ای ز کوی او

□

شب چون سوی خانه باز گشتی

□

پس از یک هفته روزی کانچنان روز

□

برآمد خروش سپاه از دو روی

□

عبید را که مر بی‌عنایت تو بود

□

تو عشق نوش که تریاق خاک فاروقیست

□

سر زلف را چون درآرد به گوش

□

دوست آنجا که بود جلوه‌نمای

□

گرچه همچون گوی بی پا و سرم

□

درفش فریدون به دندان گرفت

□

ثریا چون کفی جو بد به تقدیر

□

که در رزم جستن دلیران بدیم

□

مقصود کاینات وجود شریف تست

□

خدای در سر او همتی نهاده بزرگ

□

کاخر لاف سگیت می‌زنم

□

ابروی او گرچه نپیوسته است

□

قرنها اندر سجود افتاده بود

□

بس وعده که داد بخت گم نام

□

به دیده پیش تختش راه رفتند

□

مرا دید و گفت این همه غم چراست

□

در موج خیز لجه‌ی غم غرقه گشته بود

□

اگر نخواست مرا پس چرام خواهان کرد

□

دین فلک و دولت او اخترست

□

یار نازک دلست، بارش بر

□

مرغ و هیزم هر دو چون اخگر شوند

□

برافگند اسپ از میان نبرد

□

عیار دستبردش را در آن سنگ

□

ز دانندگان بس بپرسید شاه

□

راستی خواجه در این عهد ترا شاید گفت

□

دهم مال و پس شاد باشم کنون

□

چو آسوده گشت آب و دردی نشست

□

عزیز مصر مقصود دل‌ات نیست

□

پادشاه خویش را در دل ببین

□

خروشی برآورد برسان شیر

□

ترنج و سیب لب بر لب نهاده

□

چو شد مست و هنگام خواب آمدش

□

از سر کلک تو می‌یابند در احیای عدل

□

الدار من لا دار له و المال من لا مال له

□

دانه کن این عقد شب‌افروز را

□

گرچه می‌رفت به سحرافشانی

□

چون عدد نبود درین راه واحد

□

ببینید خویشان و پیوستگان

□

بگفتا هیچ هم خوابیت باید

□

یکی خانه او را بیاراستند

□

هزار عید برانی به کامرانی و عیش

□

دشمنان این ز خویشتن دیدند

□

آتش خورشید ز مژگان من

□

باغی از آسیب تو گردد تلف

□

خویش را در بحر عرفان غرق کن

□

که ما راست گشتیم و ایزدپرست

□

بدین جادو شبیخونی عجب کن

□

عنان برگرایید و برگاشت اسپ

□

عدوی تو ز فلک تاج و تخت می‌طلبید

□

به بوی آن می‌شد آب روشن و صافی

□

سراب از سر آب نشناختن

□

پنج شش جا نهاده حلقه‌ی ذکر

□

غم مخور گر با هم اینجا کم رسیم

□

برآن است اکنون که بندد ترا

□

گل وصلش به باغ وعده بشگفت

□

چنین گفت با رستم سرفراز

□

در جهان هرکس که بی رای رضایت دم زند

□

کوه دانش را چو داود از نفس

□

عقل عزیمت گرما دیو دید

□

سر ایزد چه پرسی از خراز؟

□

نی کنم خدمت نه در سر آیمش

□

گوئید بهر سکون و سیری

□

تو می‌خواهی مگر کز راه دستان

□

مگر کم رهایی دهد دادگر

□

زده راه خرد بنغمه‌ی چنگ

□

چو تو خربنده باشی نفس خود را

□

چو بیوزنیی باشد اندازه را

□

بجان گشتم گرو فرمانبری را

□

آنچ تو از بی‌وفایی کرده‌ای

□

گزینانش گفتند کای شهریار

□

مراد بی مرادی را روا کن

□

ستایش کنم پیش یزدان نخست

□

گر برون آیی ز یک یک پاک تو

□

پدر شهریار جهانداری و تو

□

از پی لعلی که برآرد ز کان

□

پارسایی بود رفیق او را

□

این چنین باید طلب گر طالبی

□

به ز اول نشستست مهمان زال

□

ز موج خون که بر می‌شد به عیوق

□

به دادار دارنده سوگند خورد

□

جمله موسیقار زن، بلبل سرای

□

از آن رو، تیرگی را دوستارم

□

دور شو از راهزنان حواس

□

دشمنان را فگند در بیشه

□

عاقبت محمود کرد آن زر نثار

□

همه کاخ را کار اندام کرد

□

به خدمت بر زمین غلطید چون خاک

□

بیید همی تازیان مادرم

□

مال و دختر کرد بر سر جان نثار

□

بده قراضگکی تا عطات پندارم

□

هر چه جز او هست بقائیش نیست

□

جرعه‌ای می ز جام من در کش

□

هرکسی میگفت شاها او گداست

□

بخسب و به خواب جوانی مخسب

□

زبانت آتشی خوش میفروزد

□

خداوند خورشید و کیوان و ماه

□

جهاندار بیدار کسری بمرد

□

اگر که بدمنشی را کشند بر سر دار

□

مهر شد این نامه به عنوان تو

□

اندرین کعبه شد به صورت کم

□

نه من اورمزدم و گر بهمنم

□

حرارت سخطت با گران رکابی سنگ

□

درفرخار بر فغفور بستن

□

کنون رفت باید به بیچارگی

□

یکی هفته هرکش که بد رای زن

□

کسی را که دختر بود چاره نیست

□

گفتی ازان حجره که پرداختند

□

ور بود وزن زیبق افزون‌تر

□

به دنبر برادر بد آن شاه را

□

طبع تو که ابر ازو کشد در

□

در ایشان خیره شد هر کس که می‌تاخت

□

چه آزاردم او نه من بنده‌ام

□

وگر زیردستی بود گنج‌دار

□

مرا یک دانه‌ی پوسیده خوشتر

□

تخت نشین شب معراج بود

□

یافت عثمان ز شرم و ایمان زین

□

ببد گفت از ایشان ندید ایچ راه

□

بپرسید ازو فرخ اسفندیار

□

چو چشم شوخ او فرهاد را دید

□

همی ماند تا جای پردخت شد

□

چو آگه شد از کار خاقان چین

□

بر زمین هر کجا فلک زده‌ای است

□

جهان را که بینی چنین سرخ و زرد

□

گرنه پرهیز بر نظام بود

□

به کاری کزو پیشدستی کنی

□

در نعره خناق آرد و در جلوه تشنج

□

بسا شوره زمین کز آبناکی

□

بزرگان جنگ‌آور از باستان

□

درگنج بگشاد نوشین روان

□

این دعا میکرد و می‌پیمود راه

□

چو آمرزش ایزدی بایدت

□

نشناسد که: کردگارش کیست؟

□

نهند و ز هر گونه رای آورند

□

زین خواب دراز بی ملامت

□

ز دل خواهی شدن بر آسمان‌ها

□

بسیچید و اندر عماری نشست

□

یکی بدره آگنده او را دهند

□

در درون سینه و صحرای دل

□

منکه بر آن آب چو کشتی شدم

□

بردباری کن وقناعت ورز

□

چنین داد پاسخ که یاری نخست

□

ای دوست که بی منی و با من

□

فروحی خط اقرارا برق الف اقرار

□

به رنجش گرفتار دیوان بدند

□

ز شیرین روزه‌ی مریم کنی بیش

□

خوش آن درزی، که زرین جامه‌ام دوخت

□

به خوان کسان بر مخور نان خویش

□

خواجه او بود و پادشاه خداست

□

که بانو را پرستاری چو من پیش

□

پنجه‌ی باز قضا باز و تو در بازی

□

چون شراب موسی افکن زان خضر کف دررسد

□

چو نزدیکی زابلستان رسید

□

بوبکر بغار هم قدم بود

□

کاشکی آدم به رجعت در جهان باز آمدی

□

تا به حمل تخت ثریا زده

□

وقت خواب از رخش مگردان پشت

□

چه خوش بادیست باد صبح گاهی

□

دست تظلم دو جهان کاندرین زمان

□

بتاب ای شمس تبریزی به سوی برج‌های دل

□

مده، ای فاضل، آب رخ بر باد

□

دیدش، چو ز بن شکسته شاخی،

□

چرخ، با هر که نشاندت بنشین

□

مکش بر کهن شاخ نو خیز را

□

چیست این دوزخ و بهشت کجاست؟

□

هنوز ار لب سر خون ریز دارم

□

هر که او را این صفت حالی نشد

□

خاص خاص سر حق و شمس دین بی‌نظیر

□

نتوانی ز خانه‌ی بسیار

□

گفت: ای گهر مرا خزینه

□

در خور آن فضل که خواهی ترا

□

کز سخن تازه و زر کهن

□

قول و فعلش چو مستقیم آید

□

ز آن مایه که افتدت به دامان

□

اطاقه باد جولان چون خورد بر سرو آزادش

□

هزاران منتت بر جان ز عشق شاه شمس الدین

□

ای فلک موکب ستاره حشر

□

خنجر سوسن چو فتد بر زمین

□

ز خویش، بی سبب ای تیره دل چه میکاهی

□

قرار آنچنان شد که نزدیک شاه

□

چر یک اندام نیز در حالیست

□

گفت ای گلت از وفا سرشته

□

سخن از علم سماوات چه میرانی

□

یوسف رخان رسند ز کنعان آن جهان

□

خوف در جان و طوف در سرگین

□

آخر چه شدت که وارمیدی،

□

فلکی بین شده بالای فلک

□

لاجرم آنجا که صبا تاخته

□

هر ستم کز چنین پسر باشد

□

دانای رقم ز بهر تعلیم

□

اگر تبدیل تحت و فوق عالم بگذرد در دل

□

همه خوف از وجود آید بر او کم لرز و کم می زن

□

به حطیم و مقام و زمزم و رکن

□

زینسان که امیدوارم از تو

□

رونقی میجوی گر ارزنده‌ای

□

برآرای مجلس برافروز جام

□

هر چه خواهد فلک فراخور او

□

گشتم به یگانگی چنان چست

□

سینه، گر خالی ز معشوقی بود

□

اشک او مر رشک او را ضد و دشمن آمده‌ست

□

نور معنی اگر نفوذ کند

□

گریزان می‌شد و خسرو به دنبال

□

نه هرگز بدان را به بد داده یاری

□

با دم طاوس کم زاغ گیر

□

هر که این راه رفت بی‌دانش

□

شخصی که، ز نفس نا سرانجام

□

چو پادشاهی اقلیم صورت و معنی

□

این گفت و بشد چون باد صبا

□

علم اگر قالبیست ور جانیست

□

از تف هوا چو دود گشته

□

مور خوارش گفت، کای یار عزیز

□

تختبر آن سر که برو پای تست

□

این زمان گر زحل قوی باشد

□

کس و کیستند اینره نور دان

□

همه باد بروت است اندرین طبع نکوهیده

□

دیدمش ماری شده او هر زمان در می فزود

□

تو در آبی، چنین دلیر مرو

□

دهان را با دهانش هم نفس کرد

□

هر زری کافتاب زاد از کان

□

گر نظر از راه عنایت کنی

□

مدتی شد که از وطن دورم

□

کاری که ز نسبتش جداییست

□

بر تاج خسروی که ز اسباب سروریست

□

این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من

□

به روانش رسان چراغی هم

□

چو آمد تا به قصر نازنین تنگ

□

دوش، ضعف پیریم از پا فکند

□

نزل تحیت به زبانش رسان

□

نقش الله نقش پنجه‌ی تو

□

هر چند، به عقد بود جفتم

□

در بحر خبب، چو جلوه نمود

□

الا یا ساقیا اوفر و لا تمنن لتستکثر

□

هر که رشوت برد، رهش باشد

□

با این تن پاک و گوهر پاک

□

همه میل او سوی ایزدپرستی

□

طاقت آن کار کیائی نداشت

□

تا تو این عهد را وفا نکنی

□

خدنگی زد بدان آهوی بد رام

□

غرض که پادشهی بر سریر عزت و جاه

□

صاع سلطان اگر بجویی

□

اوستادی شفیق و نفسی حر

□

که ما را چرخ پیش آورد کاری

□

همنشینان تو خارانند و بس

□

از کف این نیکبخت می‌خورم همچون درخت

□

با زن خویشتن دو کیسه مباش

□

کان رو که تو می‌فشاندیش گرد

□

کدام شمع که ایمن ز باد صبحگهی است

□

گفت که آه اگر تو خود بوزنه را نگفتیی

□

تا تو باشی به کار بالا دست

□

همه چندین متاع پادشاهی

□

واندر تب اگر مزوری سازم

□

بر گورم اگر آیی بنگر

□

هر یکی را به گوشه‌ای انداز

□

راند چو بر تخته‌ی هستی قلم

□

تا عنان برتافتی زین بلده سرگردان شدند

□

و شمس الله طالعه به فضل

□

آنچه آزار نیست عصیان نیست

□

بگفتش دور کن زان دوست یاری

□

نبود آگهیم پیش از این، که من چه کسم

□

چو گل سرخ در چمن بفروزد رخ و ذقن

□

رخشان دلپذیر و جان افروز

□

امید که گاه ناامیدی

□

بوستان بود وجود تو گه خلقت

□

ازیبق ثدیها فی الدرع منعقد

□

آنکه در صید شاه دام نهد

□

بهر کاری که باشد تا توانی

□

شگفت نیست گر از مدح او بزرگ شدم

□

من شادمان چون ماه نو تو جان فزا چون جاه نو

□

بگذر از ریش و سبلت و بینی

□

وگر تیشه به هنجار آزمایم

□

از گوهر یگانگی ار کامیاب نیست

□

هر غریبی که جا گرفت آنجا

□

عام را از حلال گوی و حرام

□

که باشد ذره‌ای از خویش نومید

□

دمیدم تا بدانیدم که هستم

□

میان بلغم و صفرا و خون و مره و سودا

□

دیده‌ی عبرتت گشاده شود

□

گشاد او پنج گنج از گنجه‌ی خویش

□

آذوقه‌ی تو از چه در انبار آز ماند

□

کانچه امشب نبی بر تو گذاشت

□

ای مباهات من بایامت

□

من و راه عدم کاینجای کس نیست

□

چون بدین زودی کفن می‌بافت او را دست چرخ

□

بی‌خویش گذر کند ز دیوار

□

مرد از آراستن تباه شود

□

سپاه اندک ولی نیروی دل پر

□

هم گشته‌ام به این صله قانع که درد کن

□

جوادی که در کف جودش ز خواری

□

پدران را ز جهل کور کنند

□

چو شه دید آن چنان سوگند، عهدی

□

چشم طوطی چون ببازرگان فتاد

□

نماید چرخ بیت العنکبوتی

□

به ز فرزند بد غلامی نیک

□

پیش خیل بدمنشان، شمشیر

□

تا چند و کی این تیره جسم خاکی

□

خدمتی از خوف خود انعام را باشد ولیک

□

بسته در پای مال کودک و دخت

□

خود به تنها بشکند هر لشکری را گرچه هست

□

همی‌نگردد چندانکه دم زنی فارغ

□

ندای ارجعی بشنو به آب زندگی بگرو

□

نشنود پند اوستاد و پدر

□

گه از درماندگی زخمی اعانت خواهد از بسمل

□

تا جور را سیاست او خوار و زار کرد

□

جان تقی فرشته‌ای جان شقی درشته‌ای

□

گند سرگین ز گند غایط کم

□

مأوی الثعالب و الذئبان الضبع

□

خوش گذشت از صید خلق، ایام من

□

بس کن تو مگو هیچ که تا اشک بگوید

□

بر خلایق ز بس بلندی رای

□

او سراپای تخت انوار است

□

دیده اجمالات و تفصیلاتشان

□

ای روزی دل‌ها رسان جان کسان و ناکسان

□

آنچه گفتم به خویشتن مپسند

□

مرا ز صبر و تحمل نبود چاره ولیک

□

خود را مثال او نهم از دانش اینت جهل

□

تو بگو باقی غزل که کند در همه عمل

□

عقل را روی در کمالی هست

□

بهر تاریخ زد رقم بادا

□

ای به صلابت سمر وی به سیاست مثل

□

بر کرم و کرامت خنده آفتاب تو

□

پرده را داغ بر دل آن بت کرد

□

هست آرام جان من مهرش

□

چشم دادم تا دلت ایمن کند

□

خوش جهانی خوش زبانی خوش جهانداریست این

□

دل از ده نامهای کهنه سیرست

□

این همه گردیده‌ام رنج سفر دیده‌ام

□

از چاه دروغ و ذل بدنامی

□

کز پی مدحت ز بحر خاطر آوردم برون

□

این چنین کارخانه‌ای در دست

□

قومی از کردگار بی‌خبران را

□

ای سیاوخش به دیدار، به روم از پی فال

□

شاهی که به ذات او عدالت

□

کوشد اندر تمام دانستن

□

جشنی بود ز مقدم او در نه آسمان

□

تو نور تربیت از ثقبه میم کمال خود

□

وز ضرورت بر درت هرچند کردم عرض حال

□

باز بر دست خویشتن ده و داد

□

نشنیدی و نوحه بر وطن کردی

□

گر ز رسم و راه ما آگه شوی

□

وز زبان مبارکش با آن

□

عقل و نفس و فلک پدید آمد

□

بیچاره مادری است کز آغوشش آفتاب

□

تصدیق چگونه به این بتوان

□

ز ناز خوی بتان دارد آرزو چه عجب

□

جرم بخشا، به حرمت پاکان

□

این سخن می‌شنیدم از اعضا

□

احباب ره نداشت بسی رنج راه دید

□

دمی کز آمدن موکب سبک جنبش

□

شاه خاموش با تو در سازد

□

نوازنده ناهید رقصان به کف

□

خموش ای محتشم کز بالغان است

□

سر او سلامت که دارد ز رفعت

□

تو بجویی مرا؟ خیالست این

□

شکر کز دام عشق آزادی

□

تو ز من داری این گرانسنگی

□

خداوندا به حق آل حیدر

□

بنده‌ی شرع باش و راتب او

□

چنان کز خروشیدن کوس رزم

□

چرا تا زر و داروئیت هست از درد بخروشی

□

ز روی لاله‌رخان مجلسش عجب باغی است

□

از عدم در وجود میری

□

به تخت ملک فریدون، به پیش صف رستم

□

تا به هر حال که گردد نبود فخر چو عار

□

وین پا که من برای امیدش نهاده‌ام

□

هر که او راست دید و زرق نکرد

□

حمقا آن به ریش می‌گیرند

□

پایه‌ای از قدر او اورنگ و استقلال و عظم

□

به پیش ابر نوالش کسی که با لب خشک

□

این یکی معطی، آن یکی قاطع

□

چنگ خدا گشت میان جهان

□

چه تفاوت کندت گر یکروز

□

این دل آرام ولی حق امیرالممنین

□

وزرایی، که مرکز جاهند

□

چون به یکبارگی برفت از کار

□

خود رای می‌نباش که خودرایی

□

بهر سال ولادتش بنگار

□

شست باید که خوش نهاد بود

□

شد به کوهی که او اشارت کرد

□

غره‌ی مال جهان گشتی و معذوری از آنک

□

چو فرد نیز رود طعن باز پی ماندن

□

چو دیدش ز دور آن نهنگ دمان

□

چه خیزد از من و از مدح من ای خالق گیتی

□

داده است ذوالجلال به شخص جلالتش

□

هست در چنگال عصفور تو عنقای فلک

□

ترا با چنین روی و بالای و موی

□

لقای او پلید چون عطای وی

□

بساط من سیه، شام تو دیجور

□

ضمیری از ثنایت آن چنان پر

□

چه کوهی بر او چه یک کاه برگ

□

آدمی را چنین نباشد نور

□

ایدل، غرور و حرص زبونی و سفلگی است

□

به عدلت عالمی امیدوارند

□

که گردون به سر بر چنان نگذرد

□

طبع موزون او سرشته ز نور

□

به زبان و به دل زبردستی

□

سینه‌ی اعدای او خانه‌ی زنبور شد

□

بران بود کارد عنان سوی جنگ

□

گفت هی هی، نه این چنین، نه چنان

□

کسی که در ظلمات رحم کند تصویر

□

از طبع خسروانه کند امتیاز آن

□

چنین داد پاسخ که این نیست داد

□

روی او را دیده چشم دل ز روی شاهدان

□

کسی کش دایه‌ی گیتی دهد شیر

□

بحر بازی بازی از در و گوهر گردد تهی

□

تو آن چشمه‌ای کاب تو هست پاک

□

چنین دولت تو را ممکن، تو از بی‌دولتی دایم

□

غره‌ی او حاکم درندگان

□

نه ظلم بود همانا کزین چمن اکثر

□

چراگاه بگذاشت رخش آنزمان

□

چنین شراب فلک چون به هفت جام خورد

□

قامت عطار شد در صفت موی تو

□

دارم سخنی دگر که ناچار

□

ز پیشین گهان تا نمازی دگر

□

چشم تو می‌کند خرابی و ما

□

ای به دوران تو دولت را رواج اندر رواج

□

ای پی طوف بارگاه شما

□

بر و بازوی شیر و هم زور پیل

□

شیخ شبلی به چشم حال بدید

□

چون ترا سر گشتگی تقدیر شد

□

عید خلقی تو و در عید گه دولت تو

□

در اندیشه‌ی این گذرهای تنگ

□

گر چه نگرفت از جهان زر، خاک بیزان درش

□

پس ملک، هردم صد استغفار برد

□

خیرالنسا ز غرفه‌ی جنت نهاده گوش

□

بیامد دمان تا بر او رسید

□

گر تو کردی به چشم خویش نگاه

□

سوی خویش خواند همی بی‌هشان را

□

وز حسد خاک می‌کند بر سر

□

چو لختی سخن راند بر جای خویش

□

مطرب آغاز کرد ساز طرب

□

سمند عزم برانگیختم که یک باره

□

ای عقل پیر این فلک نوجوانکه هست

□

ز گفتار شاه آمد اکنون نشان

□

مفضل فاضل پناه عالم عالم نواز

□

گفت که ای زاغ سیه روزگار

□

چه ملکی را ز نو دارالامان کرد

□

به ده چوبه‌ی تیر آن سوار بهی

□

گر زنند از سر حسرت نفسی وقت تموز

□

آنکس که همنشین خرد شد، ز هر نسیم

□

خیز و در گوش دل آن بی‌گنه خوان این سرود

□

چو بر ویسه آمد ز اختر شکن

□

در گلستان روی خود دیده به چشم بلبلان

□

هرگاه که در ماتم و در نوحه گراید

□

آیا مسندنشین دارای ملک آرای نیکورای

□

از ایسو کمر بسته گردنکشی

□

هم ببینم عاقبت این کشتی افلاک را

□

تا به میان آمدی با سپه عدل و داد

□

در آستین بودش دست صنع هر که ز لفظ

□

همی بود یک هفته با می به دست

□

نام آن خانه می نیارم گفت

□

کنون بگسستیم پیوند یاری

□

خری شد پیشکار تو که در وی نیست یک جو دین

□

به نیروی تو چون پدید آمدم

□

حال من ناتوان تو دانی

□

گر نباشد جامه‌ی اطلس تو را

□

گر تو بر این اوج چون فرشته برآیی

□

برو آفرین کرد شاه جهان

□

قلندروار در جنبد ز گفت مطرب خوشگو

□

بنده‌ی ترکان شدند باز، مگر

□

نماز نیست مرا تا بلال زلفت گفت

□

یکی خشت پولاد الماس رنگ

□

انوار انبیا همه آثار روی من

□

زهی به وجه جمیلی که شخص معرفتش

□

لشکر عمر را مدد کم شد

□

همی خواست بردنش پیش قباد

□

پیر گفتا بدو که: ای خرجو

□

چه حکایت کنم از ساقی بخت

□

هر که را زین امرا مدح کنی ظلم بود

□

ظاهرش گم گشت در دریا و لیک

□

به عراق ار نرسد باز عراقی چه عجب؟

□

کل ان فهو فی قید جدید

□

جهان آنچنان شد که هر جا که باشد

□

مگر شهر کابل نسوزد به ما

□

پیش او مهر چون زمین بوسد

□

ز راست و چپ دو صدف راست کرد از پی سمع

□

و آن را که نور عشق ازل پیش رو نبود

□

چون ز کودک رفت آن حرص بدش

□

ورد ارواح در جوانب قدس

□

تا بود لطف الهی با روان آن ملوک

□

چو تو با منی پیش من خار، گل دان

□

بران غرم بر آفرین کرد چند

□

بر درش عالمان عامل خوی

□

تا تو آبی به تکلف بخوری

□

آفتاب رویت ار تابان شود محتاج نیست

□

آن کهی کو داشت از کان نقد چند

□

در وصل تو را چو نیست طالع

□

دست و پائی بزن ای غرقه، توانی گر

□

همه حلاوت حلوای وصل خواهم یافت

□

چنین گفت با رخش کای هوشیار

□

هر که دل در امور سفلی بست

□

در فلک را ببرد صبح، مگر

□

آن که منبر نشین موعظتند

□

اشک و خون بر رخ روانه می‌دود

□

کاش بودی به جای دم قدمی

□

هودج کشان شخص عفافش نمی‌کشند

□

بهر جوابش این همه رو بوده چون سپر

□

بگوید که آمد سپهبد ز راه

□

خون ز سودای دل ز چشمان ریخت

□

فیل گفت این راه مشکل واگذار

□

ز دست و پای این گردن‌زنان است

□

چون درخت و سنگ کاندر هر مقام

□

جامه‌ی سوک بر بنفشه برید

□

چشم تو بر دفتر تحقیق، لیک

□

به دردی که داریم از اهل عصر

□

یکی نامور ترک را کرد یاد

□

چو نوبتت بزنند ای امیر اگر روزی

□

کسی که سرکشد از طاعت تو یک سر موی

□

چند خود را خلاف باید کرد

□

نیست حکمت این دو را آمیختن

□

اینجا که منم بهار شرع است

□

همه‌گان در دل شه جای نسازند به نام

□

بستان عدن پر گل و ریحان برای تست

□

دل قارن آزرده گشت از قباد

□

نکو رو یوسفی داری تو در چاه

□

یاره‌ی سبز مرا بند گسست

□

از جفای ظالمان و گرم و سرد روزگار

□

ورنه این گفتن چرا از بهر چیست

□

نشو نیابد نهالت ار ندهد آب

□

راستی از وی مجوی زانکه نروید

□

افتاد از آن زمان که دیدیم

□

هران گرد کاواز کوپال اوی

□

ز نور عشق تو ناگه دلم چون روز روشن شد

□

می بکار آید هر چیز به جای خویش

□

گر زندگی خوهی چو شهیدان پس از حیات

□

این همه علم بنای آخرست

□

تنی را که رنجی است راحت نمایم

□

آورده نقد نقد برادر ولی چه نقد

□

زر و درم چون مگس ملازم هر خس

□

همه دشت پر باده و نای بود

□

مرا گفت برخیز و دل شاددار

□

چون دل شوریده روزی خون شود

□

گرگی تو که بی‌نفعی و بی‌خنج ولیکن

□

تو هم از بیرون بدی با دیگران

□

وگر خود خجسته سروش اندرست

□

چشم نیکی نتوان داشت از آن مردم

□

نعمتت نی و همتت بی حد

□

بیامد چو شیر ژیان مادرش

□

جهان شد پر از خوبی و ایمنی

□

بازبنگر نوح را غرقاب کار

□

روز تو کی نیک شود تا چنین

□

خونی و غداری و حق‌ناشناس

□

برفتند یکسر چو کوهی سیاه

□

تا به ذیل کرمت دست توسل زده‌ام

□

زان فکرت بیهوده که در خاطر من بود

□

بویژه که باشد ز تخم بزرگ

□

همه یکسره دست کرده بکش

□

کوشم بزندگی و ننالم بگاه مرگ

□

آرزوی خواند قرآنت نیست

□

آنچ در ده سال خواهد آمدن

□

ابا آنک از مرگ خود چاره نیست

□

بس سبکروح و لطیف و بامزه است

□

بس که دادند مر ترا این قوم

□

یکی آفرین کرد بر سام گرد

□

به زر و به گوهر بیاراست گاه

□

کرده ز بهر ستم و جور و جنگ

□

من از دیو ملعون گذشتن نیارم

□

هر کرا دید او کمال از چپ و راست

□

به هامون مرارفت باید کنون

□

نزهت انگیز هوائی که ز محروسه‌ی باغ

□

ای ز زیب خلق و خلقت سرو و گل را رنگ و بوی

□

برین کینه آرامش و خواب نیست

□

بر آن سان کجا بردمد روز جنگ

□

چه گردی هرزه در هر رهگذاری

□

ور دانش و دین نیستت به چاهی

□

عقل را دو دیده در پایان کار

□

چو گودرز و چون رستم و گستهم

□

بگذر ز همه، به خودت پرداز

□

در قشر بمانده کی توان دید

□

چو آگاهی آمد بریشان ز شاه

□

چو دشمن به عجز اندر آمد ز در

□

اگرچه صبح کله‌دار صادق است چه سود

□

گفتا که: به زیر نردبان بنشین

□

صد هزاران عاشق و معشوق ازو

□

یکی را به زندان بری دوستان

□

به کسی بخت به خوابش هم اگر بنماید

□

غمگساری نه که اشگی بارد از غمگین بویم

□

بگردد جهان گر بگردد سوار

□

نباید که چون صبح گردد سفید

□

کنون که پرده از این راز، برگرفت سپهر

□

به صحبت با چنین یاری به یمگان

□

چون همای بی‌خودی پرواز کرد

□

اگر دعوتم رد کنی ور قبول

□

همچو سایه، در پی او می‌دوید

□

گه کند تیر چرخت از سر امن

□

گرفتش به آغوش کاووس شاه

□

پسر چون شنید این حدیث از پدر

□

می‌فروش اندر خرابات ایمن است امروز و من

□

یکی همی نبرد ظن که هست عالم را

□

گر نروید خوشه از روضات هو

□

عروسی بود نوبت ماتمت

□

در کف ساقی بزمت شد مزید عقل و هوش

□

من که جان و عمر و دل درباختم در عشق او

□

مگر رام گردد برین کیقباد

□

تو گر پرنیانی نیابی مجوش

□

یا در آن روشنی، چه تاریکی است

□

درویش رفت و مفلس جمشید از این جهان

□

کی بمانم مرده در قبضه‌ی خدا

□

مرا نام باید در اقلیم فاش

□

همت گهر وقت را ترازوست

□

نه یوسفی و ترا هست روی چون خورشید

□

کنون پادشاهی پرآشوب گشت

□

که ای بر فرازنده‌ی آسمان

□

چون هیچ جای نیست که او نیست جمله اوست

□

چو روباه شد شیر جنگی چو دید

□

نامشان را سیل تیز مرگ برد

□

مکن تکیه بر ملک و جاه و حشم

□

قاتل عنتر که بر یکران چه می‌گردد سوار

□

آن دم از خاک برانگیزم در روز قیامت

□

یکی نامه بنوشت سوی پشنگ

□

طمع کرد در مال بازارگان

□

لانه بسی تنگ و دلم تنگ نیست

□

حکمت بشنو ز حجت ایراک او

□

گوش بعضی زین تعالواها کرست

□

در ایام عدل تو، ای شهریار

□

ای چشمه‌ی کوچک بچشم فکرت

□

سلطان همه مشرق بهرامشه آنکو

□

ازان پس برو آفرین کرد شاه

□

اذا کان افتضاحی فیک حلوا

□

میندیش و مینگار، ای پسر، جز خیر و پند ایرا

□

جوانی ز دیوی نشان است ازیرا

□

نام خود کرده سلیمان نبی

□

مده بوسه بر دست من دوستوار

□

در خجلت است از دل بخشنده‌ات محیط

□

آن ستوده سیرست او که به هنگام صفت

□

ولیکن چو پیمان چنین بد نخست

□

بمرد آخر و نیک نامی ببرد

□

چو کبکان، گر که نتوانم خرامی

□

نگه کن تا بر این خر کس نشسته است

□

این سخن پایان ندارد وان خفیف

□

گلستان کند آتشی بر خلیل

□

در میان همه زرهای عیار

□

ناریان بین با سه دوزخ سرد مانده در تموز

□

نباید که باشد جز از آفرین

□

نظر کن چو سوفار داری به شست

□

گرچه با شفقت بود مشاطه بی صد آبله

□

کنون هر حکیمی به اندیشه گوید

□

گفت اه من فوت کردم فرصه را

□

نه ایشان به خست نگه داشتند

□

مریم ثانیه کز رابعه‌ی چرخ اسیر

□

شب و روز غرقه در احساس اویم

□

زن و کودک و مرد با دستوار

□

نه آن تند روی است بازارگان

□

من ببوئیدنش، زان کردم هوس

□

بس‌مان ز بانگ دست مغنی،بس

□

ای دریغا بود ما را برد باد

□

چه حاجت که نه کرسی آسمان

□

گم شد و کس نیافتش دیگر

□

او چو تنگ شکر و گشته سراسیمه ز خواب

□

پس از سام تا تو شدی پهلوان

□

به پرویزن معرفت بیخته

□

جز اندر حرب گاه سخت، پیدا

□

بر هرچه برون زین نشان دهندت

□

ممنا ینظر به نور الله شدی

□

دعای بنده مگر مستجاب خواهد بود

□

نظر به پوش ز خوان طمع که مائده‌ایست

□

زرست به نام هر خلیفه

□

مرا در جهان این یکی دخترست

□

قهرت اندر جام زهره زهر گرداند عقار

□

قدر تو آن بود که کنی آرد، گندمی

□

روزان شبان بکوش و چو بیهوشان

□

اذکروا الله کار هر اوباش نیست

□

ای از محل چنانکه زهر آفریده جان

□

تشنه‌ی سوخته در خواب ببیند که همی

□

ره ظفر نتوان رفت بر عدو بخرد

□

تو گفتی که از آهنش کرده‌اند

□

تا نباشد آب و آتش نیکخواه یکدگر

□

شیر مردا ساغری خواه از کف ساقی جان

□

از علی علم و شجاعت سوی امت ظاهر است

□

می‌روی گه گمره و گه در رشد

□

خطابش منهی آمال عاقب

□

حسام او که به سر نیز وا نمی‌شود از سر

□

چون زفر درس و ترس با هم خوان

□

به شاخی زدی دست کاندر زمین

□

بنده نیز ار به حکم اومیدی

□

من اینجا چون نگهبانم و تو چون گنج

□

کشتمند توست عمرو تو به غفلت برزگر

□

پس سلیمان گفت گر چه فی‌الاخیر

□

روزی که ز آسیب صف هیجا

□

هیچکس تکیه به کار آگهی ما نکند

□

هرکه او نام از تو جوید ایمنست از نام و ننگ

□

نباید که ارژنگ و دیو سپید

□

فتنه را بخت بداندیشت نکو همخوابه‌ایست

□

بنگر ز روزگار چه حاصل شدت جز آنک

□

از خور زی خواب شو زخواب سوی خور

□

آنک رمزی را بداند او صحیح

□

بادا نگون لوای بقای عدوی تو

□

ز دنبال هم داد صد غوطه او را

□

هزار نافه‌ی مشک ازل دهد هر شب

□

اگر سرکنی زین فزونی تهی

□

ز تیغ کوه بتابید نیم شب پروین

□

رقعه، دانم زدن به جامه‌ی خویش

□

چرا بر عهد و سوگند رسول خویش نشتابی

□

نور را با پیه خود نسبت نبود

□

ترتیب خدمتی که بباید نکرده‌ام

□

چگونه بر من و تو رام گردد

□

لیک تا والی شدی در وی ز شرم لطف تو

□

بشد دشتبان پیش او با خروش

□

صوت صریر معجزش از روی خاصیت

□

تا به خشمت برسد سوخته گردد خورشید

□

گمان مبر که بماند سوی خدای آن روز

□

وا خریدش آن دم از گردن زدن

□

زان راوی خوش‌خوان نرسانید به خدمت

□

گه روش که ملایم رود چو آب روان

□

گر نبودی روی و مویت هم نبودی روز و شب

□

به پیش سپهبد فرو ریختند

□

به ضمان خزینه‌دار ابد

□

گربه چو آن همت و تدبیر کرد

□

روا بود که نیابد ز خلق راز خدای

□

همچنین هر جزو عالم می‌شمر

□

جهان امن ترا چون ارم دو صد حرمست

□

خوشتر از دولت جم، دولت درویشی

□

آنکه زان حادثه زو شرم زده بود قضا

□

یکی بنده‌ام نامور سام را

□

به دعایی که کرد نوح نجی

□

قصد دبران نیست سوی نیستی او

□

جز خواب و خور نبینم کارت، مگر ستوری؟

□

چون چنان افکند خود را سوی پست

□

غنی و نعمت او دانش ودین

□

صف‌آرای یزک داران خیلش خسرو خاقان

□

منصوربن سعیدبن احمد که از کرم

□

چو بشنید رودابه آن گفت‌گوی

□

طاهربن المظفر آنکه خدای

□

بهرجا برافکنده‌اند این کمند

□

گیتی یکی درخت بد و مردم

□

غره‌ی او حاکم درندگان

□

تا به پایش زمانه خار سپرد

□

چه میدزدی از فرصت کار و کوشش

□

مهتر اولاد آدم خواجه‌ی هر دو جهان

□

به رنگ شبه روی و چون شیر موی

□

بی‌دست تو کس را به مرادی نرسد دست

□

درین غم‌خانه هر یوسف که دیدی

□

دانا چو تو را پیش میر بیند

□

بنگر آنها را که حالی دیده‌اند

□

سایه‌ی عدل پراکنده و نور احسان

□

هلالی می‌شود پیدا به زیر دامن گردون

□

تا ببینی روی آن مردم‌کشان چون زعفران

□

سپه را بران سو نباید کشید

□

مودود احمد عصمی کز مکان اوست

□

در دل ما حرص، آلایش فزود

□

مور و ماهی را بر خاک و به دریا در

□

در پناه پنبه و کبریتها

□

از جنبش سپهر یکی باد بی‌قرار

□

بشوق گنج یکی تیشه بر زمین نزدیم

□

خورد اکنون دوال زجر و نکال

□

بیاوردمش افسر پرنگار

□

به فهم حکمت او حاصل است مشکل علم

□

ربود خواهد از تنت پیرهن اکنون

□

عاجزی گرگی است ای غافل که او مردم خورد

□

گفت هستم غرق پیغام خدا

□

گر زحمتت نباشد از آن تا ادا کنم

□

ملک‌الموت هم فتد به گمان

□

ای میر سخنان کز پی نفع حکما

□

دو لشکر بران گونه تا هشت ماه

□

کسی چون در سخن گنجد که مدحش

□

گر ز سطح آب بالاتر شویم

□

مست می خورده ازین سان نبود زیرا

□

سحرهای ساحران دان جمله را

□

بر شمایل حلمش نموده کوه سبک

□

دست بر دیگ نوی چون زد فتی

□

کز چنان قلزم آنک روی بتافت

□

تهمتن بدیشان چنین گفت باز

□

از بهر دفع سحره‌ی فرعون جهل را

□

سمن تازه که از لطف به بازی است گروه

□

رحمت نه خانه‌ای است بلند و خوش

□

وانگهان گفته خدا که ننگرم

□

ناوکت روز انتقام بدی

□

تن فلک هدف ناوک زره بر تست

□

هر که سر بر خط او بنهاده چون کلکش دو روز

□

چو مهراب برخاست از خوان زال

□

روزی که زلف پرچم از آشوب معرکه

□

ازان راهم، امروز کس دوست نیست

□

دندان جهان همیت خاید

□

بر درخت جبر تا کی بر جهی

□

چاوش اوهام نتواند رسیدن

□

خاموش که سرمستم بربست کسی دستم

□

در عذر پذیرفتن و بر عیب ندیدن

□

بپرسید پرسیدنی چون پلنگ

□

با کرم او الف که هیچ ندارد

□

بر اهل ولا ابر صلاحند و بر آنهاک

□

سخت بی پشت بوند و ضعفا قومی

□

صالح از یک‌دم که آرد با شکوه

□

هرچه در شاخ هنر باغ سخن طوطی داشت

□

پیکر آرای عدو گردد مشبک کار دهر

□

روی زی صدرت نهادم با دل امیدوار

□

رسیدند پس پیش سام سوار

□

از یک صریر کلک تو در نوبت نبرد

□

ما را غمی ز فتنه‌ی باد سموم نیست

□

این همی گوید که گرمان نیستی دو کردگار

□

کمترین زان نامهای خوش‌نفس

□

تا که از دوران دایم و زخم سقف فلک

□

آمنی امت موسی شود

□

الا ای نانت چو من نیست پخته

□

بفرمود تا پیش او خواندند

□

چتر میمون همت عالیت

□

کو سخن دانی که او را منطق‌الطیر آرزوست

□

مردم آن است که چون مرد ورا بیند

□

پر شد از تیزی او صحرا و دشت

□

خطبه نکنند به هر خطه به نام غز ازآنک

□

بس که از حصر افزون بس که رفت از حد برون

□

آنکه گفت از گاه آدم پنج و پانصد بیش نیست

□

برفتند تا خانه‌ی زرنگار

□

تیغش به فلک باز دهد طالع بد را

□

گر به دام حیله‌ی مردم فتاده‌ایم

□

تو مردمی به طاعت یزدان کن

□

ما نگون و سنگسار آییم ازو

□

رای او نور آفتابی نه

□

باز استسقات چون شد موج‌زن

□

خود همه عالم نقیری نیست پیش نیک و بد

□

بدو گفت کاووس کاین کار تست

□

خنده می‌آمدش و بسته همی داشت دو لب

□

این عالم اژدهاست وز ایزد تو را خرد

□

گفتا که «اگر کسی به صد دوران

□

بر سر کوریش کوریها نهم

□

پایه‌ی تو چنان رفیع شدست

□

فصیح بلبل خوش لهجه کاشی مداح

□

تنت چون خاک در باد و زبان چون آب در آبان

□

به دیار تو داده‌ایمش نوید

□

دور نبود کین زمان در مجلس حکم قضا

□

نه سوگند است، سوگند هریمن

□

نالش او را کشید مادر و فرزند

□

زین خورشها اندک اندک باز بر

□

آن خسروی که پیش ظفرپیشه رایتش

□

پس معرف پیش شاه منتجب

□

چون حمایل به زر اندر کنف افگنی راست

□

ندانست کاو جادوی ریمنست

□

تو تا مدبر ملکی شکوه تدبیرت

□

تا گل دل ز خاوران بشکفت

□

همه همواره در خورشید پیوستند و ناچاره

□

زین درخت آن برگ زردش را مبین

□

طول و عرض دلش از مکرمتست

□

بر رخش گرم جوش ببین گر ندیده‌ای

□

آراسته‌ای از شرف و جود همیشه

□

بناها کشیدند سر تا به ماه

□

به یک بد خدمتی عاصی مدانم

□

بدست از قفا، دست بندم زنند

□

نام نهی اهل علم و حکمت را

□

محسنان با صد عطا و جود و بر

□

تبارک‌الله از آن آب‌سیر آتش‌فعل

□

هرکه را درد مجاعت نقد شد

□

آب عزم تو گر به کوه رسد

□

همی گفت چندین سر بی‌گناه

□

نه پس از یازده مه بودن من در پرده

□

وان آفتاب آل پیمبر کند به تیغ

□

به گاه معصیت بر اسپ ناشایست

□

گر جدا از باغ آب و گل شدی

□

فلک ساغر ماه نو پیش دارد

□

بلقیس نه خدیجه‌ی خورشید احتجاب

□

مرو در راه هر کوری اگر مردی برین هامون

□

ازین سو دل پهلوان را ببست

□

در جهانی و از جهان پیشی

□

در آن مدت که من امید بودم

□

گر همی دانی که خانه است این گل مسنون تو را

□

واقعاتی که کنونت بر گشود

□

خاص سلطان اغلبک آنکه کفش

□

عاشقی کو در غم معشوق رفت

□

جمال چهره‌ی جانان اگر خواهی که بینی تو

□

که چون قارن کاوه جنگ آورد

□

بعد از این در خدمت از سر پای سازد چون قلم

□

اگر موسی نیم موسیچه هستم

□

تو حیلت ساز کی سازی به دل با من به دین اندر؟

□

شیخ را که پیشوا و رهبرست

□

گفتم بگوی گفت من از گفتهای خویش

□

دو روزی گو لوای خصم او میسا به گردون سر

□

گر از جهان حرص نگیری ولایتی

□

بدو گفت ما بر نهادیم رخت

□

صدرالوزراء میدالملک

□

کسیکه دایه‌ی حرصش بگاهواره نهاد

□

ای عدوی آل پیغمبر، مکن کز جهل خویش

□

پر بسوخت او را ولیکن ساختش

□

موقف حشر چیست بارگهت

□

از دانه گریز بیم آن جاست

□

غیرت اوباش را در کوی او گردن بنه

□

چو بشنید کز نزد کاووس شاه

□

قلمش تا مهندس ملکست

□

جائی است بر این بام لاجوردی

□

زی لابه و زاریت ننگرد چرخ

□

جمله ادراکات بر خرهای لنگ

□

گرچه استحقاق آن دارد که از سلطان وقت

□

جز او که والی معموره‌ای چنین شده است

□

آب جویست آنکه جوید سوی هر ناجنس راه

□

بدست اندرون داشت گرز پدر

□

صاحبانه ملکا، هم نه چرا زانکه ترا

□

برای خواب سرو و لاله و گل

□

حجت پیش آور و برهان مرا

□

ور خبر آید که شه رحمت نمود

□

ز روزگار خوشست این همه جز آنکه لبم

□

دلوها غواص آب از بهر قوت

□

دولتت را فال نیک این بس که اندر شاعری

□

کسی دیگر از رنج ما برخورد

□

گرچه خلقی ز جفاهای فلک مجروحند

□

ز شرح حکمت او کند مانده جان و خرد

□

بند تو است این جسد، چرا خوری اندوه

□

آفتاب اعواض را کامل نمود

□

من از فلک به تو نالم که از دشمن و دوست

□

ور انتخاب کنم از جهان خراسان را

□

چو کنیت برکات مبارک فتحی

□

چو بیرون شد از شهر خود با سپاه

□

همیشه تا به جهان در کمی و افزونیست

□

گاه بر چیند ز بامی دانه‌ای

□

اگر مردمی بودیی گفتمی مر

□

وای بر وی گر بساید پرده را

□

تا سگ خر بندگانش وحشی دنیا گرفت

□

گفتا که من خربنده‌ام پس بایزیدش گفت رو

□

طالع فاجری و ماجری امروز قویست

□

ز کشته زمین گشت مانند کوه

□

در اضطراب دیده‌ی تسکین گشاده شد

□

نیکوسمر شو ایرا مردم بجز سمر نیست

□

آن را که‌ت ازو همی رسد خواری

□

همچنین علم و هنرها و حرف

□

نه از موافقت او قضا بتابد روی

□

به صد شعف چو ستاند ز مادحش ممدوح

□

ور فتد بر خاک تیره عکس رای روشنش

□

ترا شهر توران بسندست خود

□

ای به جنب همت تو پایه‌ی اجرام پست

□

تو خفتی، کار از آن گردید دشوار

□

این باد همی هیچ شب و روز نهالد

□

زینت او از برای دیگران

□

رحم تو بود آنکه فیض رحمت سلطان

□

این نشسته پهلوی او بی‌خبر

□

تا سلیمان‌وار باشد حیدر اندر صدر ملک

□

از پی صید می‌نمود شتاب

□

انگشت اشارت به کمالت نرسد زانک

□

بر خوان زبور عشق ز نور دلت از آنک

□

ز عاقلان بگریزی از آنکه گویندت

□

کو خیالی می‌کند در گفت من

□

ازو نیز بگریختم روز جنگ

□

قیمت گوهر ذات تو کسی می‌داند

□

وقت خواب و مرگ از وی می‌رود

□

سختی از کار مملکت برداشت

□

بدو گفت مرد وی کایدون کنم

□

من همی بینم بهشت اندر بهشت

□

چه طمع داری در حله‌ی صد رنگ بهشت

□

با نشاط آن زهر می‌کردید نوش

□

چنین گوی کاین تاج انگشتری

□

بماند نیم غزل در دهان و ناگفته

□

تاب ابر و آب او خود زین مهست

□

بر آن دارم ای مصلحت خواه من

□

شب تیره باید شدن سوی چین

□

بار باخر بنهند از خر و زینها ننهند

□

یکی درنده گرگی میش دین را

□

خواستم تا در پی آن شه روم

□

چو بشنید شیرین که آمد سپاه

□

لطف منت هرکه را ناز کی داد وام

□

چون فرود آیی ازو گردی جدا

□

فراخی بدو دعوت تنگ را

□

همه داد و نیکی و شرمست و مهر

□

درین قبیله‌ی خودخواه، هیچ شقفت نیست

□

عهد یزدان است کلید و، قفل او

□

پوست از دارو بلاکش می‌شود

□

هرآنکس که پیش من آید به جنگ

□

از شه چو دید او مژده‌ای آورد در حین سجده‌ای

□

سخت می‌آید فراق این ممر

□

چو زین خانقه عزم دروازه کرد

□

که هرکس که دید او دوال رکیب

□

ای صد هزار کامل در وصف قدرت تو

□

هرشب زخونت چون بخورد لختی

□

این نظر از دور چون تیرست و سم

□

برنده همی‌برد و خسرو نخورد

□

زهی رای قضا تدبیرت از حزم قدر قدرت

□

چه خبر جان ملول سیر را

□

برآمد زمن ناله‌ی ناگهی

□

سراسر همه باغ زو روشنست

□

تو مشتی پنبه، من پرورده‌ی کان

□

کمالت کو؟ کمال اندر کمال است

□

زانک آن لبها ازین دم می‌رمد

□

دگر گنج باد آورش خواندند

□

هین بکن در دفع آن خصم احتیاط

□

جان سر بر خوان دمی فهرست طب

□

توانم که گردن فرازی کنم

□

که از مرز هیتال تا مرزچین

□

مانده به چنگال گرگ مرگ شکاری

□

اگر جهان را بنده‌ی تو آفرید خدای

□

همچنین یکسان بود آوازها

□

ز دادار نیکی دهش یاد کن

□

پرتو انداز است بر آئینه‌ی درک خرد

□

آنچ کردی اندرین خواب جهان

□

فلک وار با هر که بندد کمر

□

بدانست کان هست کارگر از

□

چو رفت این سیاهی و آلودگی

□

تو زاهدی و سوی گروهی

□

این سخن اشکسته می‌آید دلا

□

سپاه از دو رویه خودآگاه نه

□

چند با آدم بلیس افسانه کرد

□

آنک از غیری بود او را فرار

□

زبان در زبان گنج پرداختم

□

چوآگاهی آمد به پرویز شاه

□

غره‌ی دنیا مباش و پشت بر عقبی مکن

□

ای حجت از این چنین بی‌آزرمان

□

آن چراغ شش فتیله‌ی این حواس

□

ز گفتار مرد ستاره شمر

□

جمال چهره‌ی اسلام شیخ ابو اسحاق

□

پس برو هم نام و هم القاب شاه

□

نبود آفرینش تو بودی خدای

□

ز تخت و ز آوردگه آرمید

□

سحرگاهی در آن فرخنده گلزار

□

سخن جوید، نجوید عاقل از تو

□

بار دیگر از ملک قربان شوم

□

مگر پاسخ شاه یابیم باز

□

ای خواجه با دست و پا پایت شکستست از قضا

□

گر نبودی سوز مهر و اشک ابر

□

که از روم و رومی نمانم نشان

□

دو داننده بی‌کام برخاستند

□

تو را جای قرار، ای خواجه، این نیست

□

وای تو گر وعده‌ی خدای حق است،

□

از شما پنهان کشد کینه محق

□

بدو گفت کاین رزم کارمنست

□

تو گوهر بین و از خر مهره بگذر

□

جرعه خاک آمیز چون مجنون کند

□

خار کان انگبین بر او رانند

□

چنان بد که روزی یکی نزد شاه

□

گه نبود روغن و گاهی چراغ

□

عرشست رکاب سخنت زان که سخن را

□

چون شوی محرم گشایم با تو لب

□

ز سنگ و ز گچ بود بنیاد کار

□

یا باده ده حجت مجو یا خود تو برخیز و برو

□

تا به سالی بود شه‌زاده اسیر

□

ما ز ظلم او به تنگی اندریم

□

همانا که آمد شما را خبر

□

برو چون مرده ره بگذر ز دنیا و ز عقبی هم

□

شجر همت تو بیخ چنان زد که نمود

□

زانک دل بر کند از بیرون شدن

□

نشست او و شهر وی بر پای خاست

□

بیا ساقی آن می که حور بهشت

□

فجفجه افتاد اندر مرد و زن

□

جمله در زنجیر بیم و ابتلا

□

هممی هر زمانش فزون بود بخت

□

چو بر برگ گلی، یکدم نشستم

□

آتش کلکش بدیل حل شده بیرون گریخت

□

شهر هم هم‌رنگ او شد اشک ریز

□

ز قجقار باشی بیامد دمان

□

چون درون خود بدید آن خوش‌پسر

□

بشنوم یا من دهم هم خدعه‌اش

□

کل باد از برج باد آسمان

□

سر خویش گیرم بمانم بجای

□

تدبیر بکن، مباش عاجز

□

او چو من بی‌هنری را به چنان صدر رفیع

□

تو گناهی کرده‌ای شکل دگر

□

تن خویش یک چند بیمار کرد

□

ای آفتاب ملک که در جنب همتت

□

نو عروسی دید هم‌چون ماه حسن

□

مسله‌ی کیس ار بپرسد کس ترا

□

به یک هفته بیمار گشت و بمرد

□

درین دو روزه‌ی هستی همین فضیلت ماست

□

هر علی را کو اضافت منزلت پیدا کند

□

مرده است از خود شده زنده برب

□

بدو گفت بیژن که ای بدنژاد

□

هم دلت حیران بود در منتجع

□

آتش از قهر خدا خود ذره‌ایست

□

در دل او سوراخها دارد کنون

□

بر ایرانیان زار و گریان شدم

□

بویی به جان هر که رسیده ازین حدیث

□

به ناف آهو اگر مشک خون شود چه عجب

□

صد چو تو فانیست پیش آن نظر

□

چو پیروز خسرو چنان نامه دید

□

ای عاشقان روی تو از ذره بیشتر

□

دست تو از اهل آن بیعت شود

□

چون جعل گشتست از سرگین‌کشی

□

همان گردیه با سپاه بزرگ

□

ریختم بهر تو عمری آبرو

□

بنده‌ی لطف و عطای او انسی و جنی

□

آنک آدم را بدن دید او رمید

□

چو جا ماسپ آن تخت رابنگرید

□

آری خدای نیست ولیکن خدای را

□

آن نخواهد کین بود بر پشت خاک

□

هشت سالت زان نپرسیدم به هیچ

□

توآیی به مشکوی زرین من

□

مردمان آهن بسیار بسودند ولیک

□

تو ای سلطان که سلطانست خشم و آرزو بر تو

□

تا بگوید چون ز چاه آیی به بام

□

ورا در شبستان فرستاد شاه

□

کنون که شاهد گل را به جلوه‌گاه چمن

□

کوه را که کن به استغفار و خوش

□

خلق در بازار یکسان می‌روند

□

بدو مانده بد خسرو اندر شگفت

□

گفت ما را سر مناقشه نیست

□

همی دون می‌خورند یک آب و در یک بوستان رویند

□

بردریدی در سخن پرده‌ی قیاس

□

به شبگیر گاه سپیده دمان

□

العشق مصباح العشا و الهجر طباخ الحشا

□

آخر این اقرار خواهی کرد هین

□

صد عزیمت می‌کنی بهر سفر

□

گرامی بد این شهریار جوان

□

در بیابانی که نه پا و نه سر دارد پدید

□

آنکه ناید گر به دست آیدش بر پا شد همه

□

پس چرا کارم که اینجا خوف هست

□

از آن پس نمیرم که من زنده‌ام

□

باز از جهان روح رسولان همی‌رسند

□

هم‌چو یوسف کو بدید اول به خواب

□

تشنه می‌نالد که ای آب گوار

□

چنین گفت کان خواهرکشته شاه

□

تند بادی، کرد سیرش را تباه

□

صدهزار آوازه یابی در هوای حج ولیک

□

تا ز سکسک وا رهد خوش‌پی شود

□

چنین داد پاسخ ورا شهریار

□

ازان پس براهام را خواند و گفت

□

بس طناب اندر گلو و تاج دار

□

او مددهای خرد چون در ربود

□

کجا آن سواران زرین ستام

□

ز من بگسل به فضل این آشنائی

□

پیش چون من گرسنه کس ننهد

□

که ما راست گشتیم و ایزدپرست

□

شما را به دیده درون شرم نیست

□

چو برگشت و آمد به شهر فرب

□

بر من آرد رحم جاهل از خری

□

شمشاد نگر بدان نکوزلفی

□

نماندش به ایران یکی دوستدار

□

همه کار ایام، درس است و پند

□

معنی اندر شعر او تابان بود از لفظ او

□

نشست از بر شولک اسفندیار

□

در گشادن حیله کرد آن حیله‌ساز

□

نخستین نشان خرد آن بود

□

از صف هستی گریز اندر مصاف نیستی

□

وگر جویی نشان از من کنونش

□

باز سوی عقل و تمییزات خوش

□

آن کرم سرگردان تو در قعر سنگی زان تو

□

از منقبت و رای مصابی و مصیبی

□

بدو گفت با آهن از آبگیر

□

این جگر که بود گرم و آب‌خوار

□

چه گویم تراکانک فرزند بود

□

سراسر جمله عالم پر ز پیکست

□

کناره گیر ازو کاین سوار تازان است

□

سبزه گردی تازه گردی در نوی

□

هراس راه و بیم رهزنم نیست

□

نزد خورشید فضل گردونی

□

که گشتاسپ خوانندش ایرانیان

□

از برای عام باشد این شکوه

□

چو سیصد تن از نامداران چین

□

آن آیت احسان و شرف زنگی محسن

□

تمنا بخش هر سرکش هواییست

□

ور نکردی شکر اکنون خون گری

□

هگرز راه ندادش مگر به سوی سقر

□

همه مهر تو نگارد به روان

□

به ایوان میرین نماندند کس

□

سوی خوارمشاه حمالان کشان

□

که باشد زمین سبز و آب روان

□

ناز همالان مکش زان که به هر انجمن

□

رضای تو مرا مقصود جان است

□

من بگویم وصف تو تا ره برند

□

به اختر، زنگی شب راز میگفت

□

انجمن دلها تویی چون پشت برتابد هدی

□

به آب اندر آمد سر و تن بشست

□

لیک ممن ز اعتماد آن حیات

□

گر ارزان خریدی ابا این سوار

□

باری بدانمی که بگو از چسان بریخت

□

به ده جا خادمانش داشتی باز

□

ور بکاوی ترک گاو تن بگو

□

بگری چو ابر و زار گری و بسی گری

□

به پیش آدم شرعی سجود انقیاد آور

□

سواران پراگنده بر هر سوی

□

دید او آن غنج و برجست سبک

□

پذیره شدندش همه مهتران

□

بهر عشق پدید کردن خویش

□

این، چو روز بار لشکر پیش میر میرزاد

□

مال ناید با تو بیرون از قصور

□

بنات النعش، خونین کرده رخسار

□

از لطف تو عقل اندر آفرینش

□

اگر جنگ او را نداری تو پای

□

در نگر در شرح دل در اندرون

□

همان موبد و موبد موبدان

□

ور چو سلمان با مسلمانی ز دنیا بگذری

□

سرانگشت ار سوی بالا فشاندی

□

چنگ در فرمان او زن عمر خود را زنده دار

□

گر چه یزدان آفریند مادر و پستان و شیر

□

شکر حق را که پیش خدمت تست

□

نشستنگه مردم نیک‌بخت

□

خود گرفتم هر کسی برداشت چوبی چون کلیم

□

زمین را به کندن گرفتند پاک

□

یک ره آن پرده برانداز که تا مشتی طفل

□

از جام انگبین نترابد جز انگبین

□

خوش زی که جمال این جهانی

□

چمن چگونه رهد ز آفت دی و بهمن

□

هر کسی علم همی خواند لیکن یک تن

□

بدان کس که گردن نهد گنج خویش

□

تا که تازیکان چو قفچاقان کله‌داران شدند

□

مرا هست دانش اگر سال نیست

□

خر چنان شد که در گرفتن او

□

اگر اینجا زن آید مرد گردد

□

شکل دبران آنکه بر چرخ چولاییست

□

چون با در تو گشت و پشیمان شد از گناه

□

تا نباشی غافل و دایم همی ترسی ز حق

□

سه راهست ز ایدر بدان شارستان

□

شاه بهرامشاه آنکه همی

□

بران کرسی زرش بنشاندند

□

از تن لاله‌پوش لولو پاش

□

تا نبود روضه‌ی مبارک محمود

□

در راه تو هیچ دل نشد خوش

□

فرمانده سپهر، چو حکمی نوشت و داد

□

گر در عطا بخشی آنک صدفش دلها

□

همه شب همی راند با خود گروه

□

دلق تا کوتاه‌تر کردند تاریکان خاک

□

سواری چو بهرام با یال و کفت

□

خسرو خسرو نسب بهرامشه سلطان شرق

□

به ذوق خود کند این سخت کوشی

□

غلطی جان پدر این شکر از عسگر نیست

□

اهل نفاق گشت شب تیره

□

این مفتخر به حشمت و تعظیم و رای خویش

□

گزیدش بدادند شاهان همه

□

مطرب صحن سیم بر بام تو سوری بدید

□

کشاورز گر مرد دهقان‌نژاد

□

پیوسته هما گوید: یکیست یگانه

□

فر و روی خویشتن را بر فراز و برفروز

□

خرد کمتر از آن باشد که او در وی کند منزل

□

کلاه و جامه چون بسیار گردد

□

سدره‌ی طاووس یک پر کز همای دولتش

□

یکی آذری ساخت برزین به نام

□

خط و شعر تو دید چشم و دلم

□

بدآنگه که پیروز شد سوی جنگ

□

تا خامشند مطبخیان ضمیرشان

□

گرت سیم‌و زری در کار باشد

□

سدره بادت دستگاه بخشش دارالبقا

□

هرکه چو چرخ فلک هست ز خود در حجاب

□

ساکنی یافت بقای دلش از گردش چرخ

□

بفرمود قیصر که از کهتران

□

حرفها دیدم که خود را یک به یک بر می‌زند

□

کنون پرسخن مغزم اندیشه کرد

□

زیشان نبود باک رهی را به ذره‌ای

□

زیرا که گر آبستن مریم به دهان شد

□

چه می‌گویم که داند این مگر آن کز دل صافی

□

به رسته‌ی هنر و کارخانه‌ی دانش

□

باز این خودکامگی بین کز برای اعتبار

□

کزین کلک پولاد گریان شود

□

بی خدمت او در تن یک جان عملی نیست

□

همه خانه سرگین بد از گوسفند

□

آری ز نوش آتش و از لطف آب پاک

□

تو دستان زن که باشد عالمی گوش

□

به حلم و خشمش کردند وصف از آن معنی

□

گنجور هنرهای خویش گردی

□

حاجیان را ز گدایی و نفاق

□

ز هرگونه‌یی چند نخچیر داشت

□

به گل افشان ارم ماند آن مجلس تو

□

برو کهترانش خروشان شدند

□

ببین باری که هر ساعت ازین پیروزه گون خیمه

□

مه و خورشید، سالاران گردون، اندرین بیعت

□

بی نعمت خواست کردن مر ترا تلقین حرص

□

حدیث خویش چه گوئیم، چون نمیپرسند

□

حربه‌ی بهرام را بشکسته لطفش قبضه‌گاه

□

پناه سپه بود و پشت سپاه

□

آب را سنگ علم او چون خاک

□

بمالید شادان به چیزی تنش

□

کشته‌ی تیغ اجل باد چنان

□

کسی کش نیست این آتش فسرده‌ست

□

ز نعل مرکب و از طبل باز تو گیرند

□

گر مرد راه‌بین شده‌ای عیب کس مبین

□

آفتاب از بهشت بزم تو برد

□

ببینید خویشان و پیوستگان

□

چکد از شرم با انامل تو

□

گرفتند مر یکدگر را به بر

□

اگر نه رای تو بودی به رویم آوردی

□

جایزه خواهم یکی، کم بدهی اندکی

□

بلی توقع من بنده خود همین بودست

□

نور تو رهبر شد و ره یافتم

□

خواجه‌ی خواجگان هفت اقلیم

□

فرود آمد از شولک خوب رنگ

□

خشم و خصم تو آتشست و حشیش

□

به تیر دو پیکان ز سر برگرفت

□

به باغ بلبل بر یاد تو گشاده زبان

□

فرو ریزد چو بر دامان کهسار

□

رفت و بربست ازاری و به جیحون درجست

□

چو هوشیار گزاردش راحت و داروست

□

در بوستان مجلس لهو ار ز خارجی

□

خروشی برآورد برسان شیر

□

تیرش به گاه حمله چو پوید به سوی خصم

□

دل نامداران ز تشویر شاه

□

زحل نحس نداری تو و مریخ سفیه

□

وان قطره‌ی باران که چکد بر گل خیری

□

دست اینان کی رسد آنجا که پای قدرتست

□

هر چه معمار معرفت کوشید

□

گر ز خاک نهروان آید خلاف تو پدید

□

همه کاخ را کار اندام کرد

□

لوزینه‌ی استعارت تست

□

سر نامه گفت آنچ گفتی رسید

□

در سپاهت بر سر هر بنده‌ای

□

ترا جز کامرانی خو نباشد

□

آسمان را زبان کلک تو داد

□

یارب به کرم کن نظری در دل عطار

□

پای دور فلک و دست قضا

□

به زاول نشستست مهمان زال

□

آنجا که صریر او مقرر

□

بدو مانده بد شنگل اندر شگفت

□

نه اوج قدر تو افلاک دید و نه انجم

□

خریدار من تاج عمرانیانست

□

اسد اندر کمین کینه‌ی ثور

□

زین چنین روز، داشت باید ننگ

□

ز استقامت رای تو گر قضا کندی

□

خروشی برآمد ز درگاه شاه

□

روز مولود موالید و جودش گفتند

□

فرستاد با او یکی نامدار

□

آفتابیست کاسمان نکند

□

و گر گفتی هنر زین به کدامم

□

هر آن کمر که نه ازبهر خدمتش زنار

□

چون تو ز بهین نیمه‌ی خود غافلی، ای پیر،

□

قربت طغرل تکین را نیکبختی لازمست

□

یکی ساخته نیز تنبور خواست

□

واینکه من خادم همی پردازم اکنون ساحریست

□

همان مادرش چون سخن شد دراز

□

آنکه در خاصیت انصافش اگر خوض کند

□

چون است کار از پس چندان حرب

□

تا بود چرخ را جنوب و شمال

□

چرا بالم که در بالا نشستم

□

راستی به بوفراس آمد به کار از شاعران

□

بکشتند زیشان به هر سو بسی

□

دوام ترا بیخ در آب و خاکی

□

ز پیش جهانجوی برخاستند

□

اگر نه رای تو بودی برویم آوردی

□

ز پابرجایی و پر استواری

□

بر بقای تو کند تیغ اجل

□

به خاک ریخته آن زلف‌های چون زنجیر

□

یعنی که ملک را به وزارت سزا منم

□

بزرگان ایران همه پیش تخت

□

سخنم شد چنان که بنیوشد

□

ز گفتار او شاد شد شهریار

□

آز از کرب امتلاء دایم

□

از ابر پیل سازم و از باد پیلبان

□

رعد را معنی دیگر نیست الا قهقهه

□

خواب ایمن، لیک بالین خشت و خاک

□

گشت از عنایت تو همه دیده چون بصر

□

نگهدار دین و تن و هوش من

□

نه به ز قهر تو یک قهرمان شرع رسول

□

چو منذر ببهرام نزدیک شد

□

گر بر این مایه اختصار کنی

□

نگفتی دل ستانم جانت به خشم

□

در بند تو زینگونه بماناد بداندیش

□

بدین پر پر تا نگیردت جهل

□

واقف نمی‌شوی تو بر اسرار خاطرم

□

بیارم ز گردان هزاران هزار

□

هزار بار برفتست بر زبان قضا

□

یکی گور پیش آمدش ماده بود

□

دانی آن کیست واحدالدین است

□

زیرا که میرداند در فضل او تمام

□

بودی پدرم به مجلس تو

□

آنک کف را دید سر گویان بود

□

تو قهرمان ملک خدایی و ظل او

□

بر آنست اکنون که بندد ترا

□

ز اشک بیدل و خون دلاور

□

به شبگیر سرگینش بیرون کنی

□

دی نه آن چندان تهاون کرده‌ام

□

فریب او ز خویش آواره ام ساخت

□

بزرگوارا شد مدتی که من خادم

□

معنی نگر که چشمه‌ی خضر است خاطرم

□

راستی به، طوطیان خطه‌ی اسلام را

□

به جاماسپ گفت ای خردمند مرد

□

تا بود نیک و بد و بیش و کم اندر پی هم

□

به خسرو سپردند و بنواختش

□

عهد تو و در زمانه تقدیم

□

نعمت فردوس یک لفظ متینش را ثمر

□

بفسرد گر صرصر قهرت به گردون بگذرد

□

وای آنک عقل او ماده بود

□

گفته بودم که خود نطق نزنم

□

مرا گفت بیدادگر شهریار

□

ظفر آواز داد و گفت ای ملک

□

بفرمود تا موبد موبدان

□

تا نباشد همچو عنقا خاصه در عزلت غراب

□

همه از ناصبوری های دل بود

□

اختر بوالعجب از مهر تو می‌نگذارد

□

سیماب دختر است عطارد را

□

که نه بس روزگار می‌باید

□

کنون افسر شاه هندوستان

□

آفتاب آسمان درع و مه کوکب حشم

□

فرستید نزدیک ما نامشان

□

ملکشان را مدد از جغری و طغرل کم نیست

□

نگاهداشتن دوست را ز کید زمان

□

گر خیالت نیامدی در خواب

□

بنده‌ی این دیو می‌باید شدن

□

از سواد شب نماند گرد روز

□

بزرگی و شاهی و فرخندگی

□

آنکه پیش کلک و نطقش آن دو سحر آنگه حلال

□

همان هدیه‌ی هند با باژ نیز

□

بدخواه تو چون کرم بریشم کفن خویش

□

دو نرگس را نمود از سرمه مشکین

□

آسمان قدری که صاحب افسر گردون نیافت

□

سه مهمان به یک خانه در باز کرده

□

اسباب بقات ساخته گردون

□

درفش فراوان برافراشته

□

که روز بار ز میران و مهتران بزرگ

□

اگر چند پیروز با فر و یال

□

هست بر وقف‌نامه‌ی ملکت

□

ز کام قندم از شکر گذشته

□

وز گشادت روز دیگر چون به خود پرداخته

□

تا دهد دوغم نخواهم انگبین

□

وز پی شرح اثرهای تو پوشند نفوس

□

بیاسود و برخاست از جای گرگ

□

عزمش به وفاق فلک ضمان

□

اگر رفت خواهی بدانجای رو

□

من بنده از مکارم اخلاق تو که هرگز

□

به یک دیدن چه دریابی ز رویم

□

باز مرحوم روزگار شدم

□

چون نپرسی ز اوستاد خویش تو؟

□

ای شده عرصه‌ی کون از پی جاه تو عریض

□

کزو کین تو باز خواهم به جنگ

□

به تشریف اقبال اگر برکشیدت

□

ز ما باد بر جان او آفرین

□

لیکن آنجا که ملایک ز ردای پدرت

□

میان خنده و مستی به کامش

□

همه اسلام رادر راحت و رنج

□

عقل که آن باشد ز دوران زحل

□

صایب‌تر از کمانت یک راه رو نزد پی

□

درودم از ارجاسپ آمد کنون

□

چون هریسه گشته آنجا فرق نیست

□

دل شاه بهرام بیدار بود

□

ای بسا سگ‌پوست کو را نام نیست

□

که شیرین گوشه‌ی چشمی نموده‌ست

□

جنبش و آرامش اندر خلوتش

□

گر بترسی ز تافته دوزخ

□

بر همان در همچو حلقه بسته باش

□

گزینانش گفتند کای شهریار

□

دیو گرگست و تو هم‌چون یوسفی

□

بدو گفت شاه این نه کار تو بود

□

هر که در ره بی قلاوزی رود

□

ملکان رسوا گردند کجا او برسد

□

در امانت یافتم او را تمام

□

چون شراری کو خورد روغن ز شمع

□

با یزید از بهر این کرد احتراز

□

بینداخت نامه بگفتا روید

□

پشت‌دارت بودی او و عذرخواه

□

چو این کرده باشم بر من بایست

□

گر ز که بستانی و ننهی بجای

□

چه اینجا پاس این دیوار دارم

□

چون الف از استقامت شد به پیش

□

وین چهره‌های خوب که در نورش

□

لم یذق لم یدر هر کس کو نخورد

□

برافگند اسپ از میان نبرد

□

روح را تاثیر آگاهی بود

□

هم‌انگاه برداشت زین و لگام

□

کانچ جاهل دید خواهد عاقبت

□

بر آن برگزیده‌ی خدای و پیمبر

□

زین قدر خرپشته مردی از شکوه

□

این در آن حیران که او از چیست خوش

□

اتفاق افتاد کان روز ورود

□

بزرگان برو خواندند آفرین

□

جذب یک راهه‌ی صراط المستقیم

□

به ایران رد و موبد و پهلوان

□

خیز فرعونا که ما آن نیستیم

□

به سرعت شوق چابک گام می‌رفت

□

زد ز غیرت بر سبو سنگ و شکست

□

پس هم کنون تو نیز بهشتی شو

□

پیل‌بچه می‌خوری ای پاره‌خوار

□

بگویم که بر من چه آمد ز بخت

□

گوش انگیزد خیال و آن خیال

□

پسندیدم این رای و فرهنگ اوی

□

آن یکی در مرغزار و جوی آب

□

در خاک چه زر ماند و چه سنگ و، تو را گور

□

شمع را هنگام خلوت زود کشت

□

حکم او بر دیو باشد نه ملک

□

بسته‌پایی چون گیا اندر زمین

□

بدیدش مر او را چو نزدیک شد

□

کو گریزان و انایی در پیش

□

بدو گفت بهرام کاین هر دو شیر

□

بر هر آن چیزی که افتد آن شعاع

□

چو شد نزدیک از گرد تکاپوی

□

گر شنیدی اذن کی ماندی اذن

□

زیرا که ظاهر است مرا کاین ستارگان

□

روبها پا را نگه دار از کلوخ

□

همه سوی شاه زمین آمدند

□

لالان اربح علیهم جود تست

□

به نرخی فروشد که او را هواست

□

آن همان رنجست و این رنجی چرا

□

یکی همچون جمیل آمد، دوم مانند بثینه

□

واحد کالالف کی بود آن ولی

□

بل جفا را هم جفا جف القلم

□

داند او خاصیت هر جوهری

□

چو قیصر شنید این سخن بار داد

□

زن پشیمان شد از آن گفتار سرد

□

سخن گفتم و پاسخش دادییم

□

مارگیر اندر زمستان شدید

□

گل از رشک رخت خونابه نوشی

□

زان رهش دورست تا دیدار دوست

□

آن را که به سرش در خرد باشد

□

پیش افتد آن بز لنگ پسین

□

ز لشکر چو قیصر بدیدش به راه

□

این جهان دامست و دانه‌آرزو

□

گهر هست و دینار و گنج درم

□

این قدر بشنو که چون کلی کار

□

برق جه، باد گذر، یوز دو و کوه قرار

□

هم‌چو بیمار دقی او می‌گداخت

□

یا الهی سکرت ابصارنا

□

چون صفت با جان قرین کردست او

□

بدانگه کجا بانگ و ویله کنند

□

شد شب و بازی او شد بی‌مدد

□

من و این سواران و شمشیر تیز

□

چون ز ساعت ساعتی بیرون شوی

□

اشارت کرد تا دستور برخاست

□

او ندارد خواب و خور چون آفتاب

□

وانگاه در این حصن تو را حجر گکی داد

□

همچنین ز آغاز قرآن تا تمام

□

فرستادشان سوی آن بیدرفش

□

لا هدی الا بسلطان یقی

□

جهان یکسر آباد دارم به داد

□

چند اندر رنجها و در بلا

□

چنانچون صدهزاران خرمن تر

□

چونک کردند آشتی شادی و درد

□

خواستش می‌گوی بر وجه کمال

□

دست او بگرفت سه کرت بعهد

□

بدین اندرون بود اسفندیار

□

باز رو در کان چو زر ده‌دهی

□

بدان دشت نخچیر کاری کنیم

□

دفع این کوری بدست خلق نیست

□

به هر صورت که بستی زان جفا کار

□

لیک بی‌اصلی نباشدت این جزا

□

بیرون کنشان ز خاندان پیمبر

□

گفت حق آن را که این گرگش بخورد

□

درفش فریدون به دندان گرفت

□

ای عدو شرم و اندیشه بیا

□

بفرمود تا میگساران ز راه

□

هست آن موی سیه وصف بشر

□

تا بداند خواجه کش دشمن کدام و دوست کیست

□

بین ایدی سد و سوی خلف سد

□

ترس مویی نیست اندر پیش عشق

□

مال رفت و آب رو و کار خام

□

یکی انک داماد قیصر شود

□

در دل شحنه چو حق الهام داد

□

کمان را به زه کرد مرد جوان

□

این سخن پایان ندارد آن فقیر

□

کسی کاین نظم دور اندیشه خواند

□

قیمتی گوهر نتیجه‌ی مهر و ود

□

این گمانی خطا و ناخوب است

□

آب از جوشش همی‌گردد هوا

□

چو گشتاسپ تخت پدر دید شاد

□

ابر را گر هست ظاهر رو ترش

□

خروشی برآمد ز پرمایه ده

□

چون فراموش خودی یادت کنند

□

سپردم بدین ناقه چونین قفاری

□

فرامرز چون پیش کابل رسید

□

گر به مال و ملک و ثروت فردمی

□

ز اشتیاق و حرص یک برگ درخت

□

چنان داغ دل پیش او در بماند

□

نه جای گذر دید ازیشان یکی

□

کزین سال ناخورده شاه جوان

□

باز گوید سر بر آر و باز گو

□

نسیم صبحدم در مشکباری

□

جوان شد به بالای سرو بلند

□

زین بیش شما را سوی من نیست خطائی

□

گفت من کردم جوامردی بپند

□

صد و شست مرد از یلان برگزید

□

یکی تیغ زد بر سر و گردنش

□

همه بوم را گرد دریاست راه

□

حالها موقوف عزم و رای او

□

حدیث رقعه‌ی توزیع برتو عرضه کنم

□

ز پیش نیاکان ما یافتی

□

که چرا بر من زد و دستم شکست

□

ز اعتماد او نبودش هیچ غم

□

سپه میسره میمنه برکشید

□

اگر با سلیح نبردی بود

□

ببیند که اندر جهان داد هست

□

چونک بی آتش مرا گرمی رسد

□

اگر دوزخ نهادی در بهشت است

□

به دینار اسپی خرید او پسند

□

پس چو نرم است جسد باشد و آنچ او جسد است

□

گرچه بیرون‌اند از دور زمان

□

بپرسید ازو فرخ اسفندیار

□

بدان دادگر کو سپهر آفرید

□

جهاندار بهرام هر هفت سال

□

رستم ارچه با سر و سبلت بود

□

یکی بزم طرب آماده کردند

□

ز زندان به ایوان گذر کرد زال

□

پس فرشته و دیو گشته عرضه‌دار

□

چون رسید آن کارد اندر استخوان

□

وزانجا به رویین‌دژ آید سپاه

□

چنین داد پاسخ ورا نامدار

□

بهشتست و هم دوزخ و رستخیز

□

بیگهست ار نه بگویم حال را

□

بلی گفتید در پیشانی مرد

□

فرستاد پاسخ بدان سان شنید

□

درین کردند از امت نیز دعوی

□

ای که جزو این زمینی سر مکش

□

روز تا شب ما چنین بر همدگر رحمت کنیم

□

به من مرگ نزدیک‌تر زانک تخت

□

بشد خسرو و برد پیشش نماز

□

که بهر وعظی بمیراند دویست

□

دستت هی بدره کشد، سایل از آن بدره کشد

□

هم‌اکنون به خاک اندر آید سرت

□

کین دو دایه پوست را افزون کنند

□

زان همی‌خوردند چون از صید شیر

□

رو به مریخ بگو که بنگر وصلت دل

□

نکوکارتر زو به ایران کسی

□

بدو گفت کوتاه شد داوری

□

هین بجو که رکن دولت جستن است

□

جهان را علت غائی وجودش

□

ز بس خسته و کشته و کوفته

□

شاد بودی به بانگ زیر و کنون

□

قول پیغامبر شنو ای مجتبی

□

زین بگذشتم بیار حمرا را

□

چو دارا بیاورد لشکر به راه

□

بزرگست وز سلم دارد نژاد

□

آشنایی نفس با هر نفس پست

□

من دوستدار خویش گمان بردمت همی

□

همی بود یکچند چوپان شاه

□

نه گمانی برده‌ای تو زین نشاط

□

دیده را نادیده می‌آرید لیک

□

چون مرکب جبریلی و از سم تو هر خاک

□

بسی رنج دارد به جای سران

□

همه مهتران آفرین خواندند

□

لا تخف دان چونک خوفت داد حق

□

دبستان ازل را در گشاده

□

همی برد بدخواه را بسته دست

□

چرا گرچون من است او همچو من بر صدر ننشیند

□

خدمت من طاعت و حمد خداست

□

ولیکن خدمت دل به ز گریه‌ست

□

چنین گفت کز جور چرخ بلند

□

گشته هم برگ و هم گیا راضی

□

لعل را گر مهر نبود باک نیست

□

روی بین و زلف ژول و خال خار و خط ببوی

□

سیم روز داراب کردند نام

□

عاشقی شو شاهدی خوبی بجو

□

چون سماع آمد ز اول تا کران

□

چون شوم نومید از آن آهو که مشکش دم به دم

□

به لهراسپ از بند من بد رسید

□

نگویمت چو زبان‌آوران رنگ‌آسای

□

قوم دیگر را یقین در ازدیاد

□

تو در اول به یاری خوش دلیری

□

به زابلستان در ورا شاد دار

□

گاو خاموش نزد مرد خرد

□

متهم نفس است نی عقل شریف

□

تا روز اجل هر چه بگوییم ز اشعار

□

چنان دان که یک شب خردمند و پاک

□

شه چو نان پاره شبان را دید

□

گه جنون بیند گهی حیران شود

□

ور هیچ خلق سعد کند طالع کسی

□

جز از نیک‌نامی و فرهنگ و داد

□

تو نمی‌یاری برین در آمدن

□

گرچه ناخن رفت چون باشی مرا

□

ای داده تو عشق را به قدرت

□

خروشی بد اندر میان سپاه

□

از آن چرخه که گرداند زن پیر

□

شرع بی تقلید می‌پذرفته‌اند

□

محمد جمله را سرخیل و سردار

□

سزاوار باشد ستودن ترا

□

شو سخن گستر زحیدر گر نیندیشی ازان

□

خر گریزد از خداوند از خری

□

لیک بی‌عقلی نگرید طفل نیز

□

ببردند و پوشید روشن برش

□

از جهان دل به شادمانی داد

□

این جهان کوهست و گفت و گوی تو

□

با شدن، با آمدن، با رفتن و برگشتنش

□

برو آفرین کرد فرخ همای

□

هر چه کردم جمله ناکرده گرفت

□

چونک اندر قعر جو باشد سرت

□

خاموش و دهان را به خموشی تو دوا کن

□

به شبگیر فرزند را خواستی

□

توانی مهر یخ بر زر نهادن

□

هر که عاشقتر بود بر بانگ آب

□

چشم تا بر هم زند بر جا نبیند نقش او

□

چهارم نهان دارم از انجمن

□

چو در تحدید جنبش را همی نقل مکان گوئی

□

تا شود فاروق این تزویرها

□

بدو پیوندم از گفتن ببرم

□

نبودست جز پاک فرزند اوی

□

آتش انگیخته ز صندل و عود

□

کین مگر قصد من آمد خونیست

□

به هارون ما داد موسی قرآن را

□

خرد یافته مرد یزدان شناس

□

هل جنونی فی هواک مستطاب

□

چون گوارد لقمه بی دیدار او

□

پیدا نشوی به قال زیرا

□

بدو گفت کای ژنده پیل بلند

□

جزای مردمی جز مردمی نیست

□

گفت ای رندان چه حالست این چه کار

□

بر هوا پویان تواند گشت پیش از نفخ صور

□

گزین کن یکی روزگار نبرد

□

دانه اندر دام می‌دانی که چیست

□

حس تو از حس خر کمتر بدست

□

در عشق خوش است هم خموشی

□

یکی مهد با چتر و با خادمان

□

در این گوشه نالان گنهکار پیر

□

چون نشانی چند از اسرارشان

□

ولیکن اتفاق آسمانی

□

بدین نامه‌ی شهریاران پیش

□

هم‌چو یوسف خواب این زندانیان

□

حفت الجنه بمکروهاتنا

□

خمش ای ترانه بجه از کرانه

□

تو گر سوی ایران خرامی رواست

□

و گر آبی بماند در هوا دیر

□

از محبت مرده زنده می‌کنند

□

کوس کین با تو در این عرصه‌ی پر فتنه که زد

□

چنین گفت با مادر اسفندیار

□

از گوهر و از نبات و حیوان

□

آتش و آبی بباید میوه را

□

غلط، کیست اختر؟! که بویی نبردست

□

سخن هرچ گفتم بجای آورم

□

فغان از بدیها که در نفس ماست

□

ور سیم باره نویسی بر سرش

□

به جوش اندرون دیگ بهمنجنه

□

به کابل شد و کین رستم بخواست

□

معده حلوایی بود حلوا کشد

□

گفت نه از صوفیان افزون مجو

□

من سخت مستم، به خود خوشستم

□

جهاندیده را پیش او خواندند

□

ولی چه فایده از گردش زمانه نفیر

□

دور بر آن حکمت شومت ز من

□

ز پیش همت او خلعتی که آرد بخت

□

همه پاک با هدیه و باژ و ساو

□

پیش خردمند در این حربگاه

□

گر تو گویی فایده‌ی هستی چه بود

□

بیا تو جزو منی جزو را ز کل مسکل

□

ازین پس بیاید یکی نامدار

□

ندارند تن پروران آگهی

□

نفرت خفاشکان باشد دلیل

□

روی ندارد گران از سپه و جز سپه

□

که از پشت زینشان به خم کمند

□

جان سنگین دارم و دل آهنین

□

خاصه باغی کین فلک یک برگ اوست

□

ملک‌ها ماند و مالکان مردند

□

همه شهر ایران پر از ناله بود

□

نشست خویش را در هر هوائی

□

هر کجا بینم درخت تلخ و خشک

□

به تمنای میوه‌ای کافتد

□

سپه کرد و سر سوی بهمن نهاد

□

به میان قدر و جبر رود اهل خرد،

□

گرگ بر یوسف کجا عشق آورد

□

پس ساز کرد ره را همراه شد سپه را

□

بفرمود کو را بخوانید زود

□

چون زبردستیت بخشید آسمان

□

قوت ایمانی درین زندان کمست

□

بخور او سموم گرم و اسپرم

□

ازان سپ به رستم چنین گفت شاه

□

وصف سنگی هر زمان کم می‌شود

□

او بتسبیح از تن ماهی بجست

□

خراب و مست خدایی در این چمن امروز

□

بدو گفتم این بندهای گران

□

ورین گدا به مثل نیکبخت برخیزد

□

از حسد بر یوسف مصری چه رفت

□

در آتشیم چو وحشی ز سوز سینه ولی

□

چو دیوار شهر اندرآورد گرد

□

ای مرکب علم و شجر حکمت، لیکن

□

گفت یزدانت فمنکم ممن

□

بر خار خشک گر نظری افکند ز لطف

□

گزین کن یکی مرد جوینده راه

□

به خونش فرو برده دندان چو نیش

□

دفع می‌گفتم مرا گفتند نی

□

نام خرد و فهم نکو ما ز تو بردیم

□

همان عهد کیخسرو دادگر

□

هر طرف کندند و جستند آن فریق

□

ور بگویی شکل استفسار گو

□

کفیل قافیه عمر سایه‌اش بادا

□

کنون شهریارا تو در کار من

□

ز مال و منصب دنیا جز این نمی‌ماند

□

کار چون بر کارکن پرده تنید

□

هزار شکر که آمد به عیش خانه‌ی وصل

□

همی باش در پیش او بر به پای

□

جز کار کنی به دین ازینجا

□

مصطفی فرمود از گفت جحیم

□

هین خمش که ار دیده کف نکند

□

بگفت آن شگفتی به موبد که دید

□

که من توبه کردم به دست تو بر

□

کفر را حدست و اندازه بدان

□

همه عدلست و همه حکمت و انصاف تمام

□

نوشتیم نامه سوی مهتران

□

کس نداند روسپی‌زن کیست آن

□

مانده‌ام از ذکر و از اوراد خود

□

از این چاه هستی چو یوسف برآ

□

چو سوزن پی و استخوان بشمرد

□

ترازوی همه ایزدشناسی

□

سرنگون می‌افتد از بام سرا

□

یک مگس را طعمه سیمرغ داده همتش

□

چو بشنید آزادگانرا بخواند

□

جز که بر آروزی ناله‌ی زیر و بم چنگ

□

سهو باشد ظنها را گاه گاه

□

ز کودکی تو به پیری روانه‌ای و دوان

□

من امروز نز بهر جنگ آمدم

□

خبیثی که بر کس ترحم نکرد

□

حالت من خواب را ماند گهی

□

شعری که تو شنیدی، آنست بحر نیکو

□

سوی هفتخوان آمد اسفندیار

□

پیشوای بد بود آن بز شتاب

□

در کف داود کاهن گشت موم

□

ملک‌ها ماند و مالکان مردند

□

به کار زنان تیز بودی سرش

□

تو ممیز به عقل و ادراکی

□

گر تو مردی را بخوانی فاطمه

□

معطی رزق خلق گردد آز

□

همه لشکر روم برهم درید

□

فرزند تو امروز بود جاهل و عاصی

□

آنک بیند او مسبب را عیان

□

رایت البخت یسجدنی اذاما

□

به آواز گفتند کای شوربخت

□

کنند این و آن خوش دگر باره دل

□

چند روزی که ز پیشم رانده‌ست

□

چمیدن فرازش مانند مار باشد

□

که لهراسپ را شاه بایست خواند

□

عشق بر مرده نباشد پایدار

□

پرده می‌خندد برو با صد دهان

□

بگفتند شب بود و تاریک و گم شد

□

ولیکن نباید شکستن دلم

□

ز جرم کوه تا میدان بغرا

□

پس یقین شد که تعز من تشا

□

در کف استقامت رایت

□

برفتند و ما دیرتر ماندیم

□

به محشر ببوسند هارون و موسی

□

می‌نماید مار اندر چشم مال

□

جانب خرمن کرم بگریز

□

بپرسید ازو فرخ اسفندیار

□

خطای بنده نگیری که مهتران ملوک

□

تا گره بندیم و بگشاییم ما

□

هشتاد و دو شیر نر کشته‌ست به تنهایی

□

چنین گفت کاکنون بجز رزم کار

□

بنال ای یار چون سرنا که سرنا بهر ما نالد

□

هیچ گوید تشنه کین دعویست رو

□

دود رها کن نور نگر تو

□

ز گنج نهان کرده بر کوهسار

□

تلقفت الشوا و البقل بعده

□

دم که مرد نایی اندر نای کرد

□

تا کند حرفهای رنگین درج

□

چو آشفته شد شاه زان گفت و گوی

□

ای گراینده سوی این تلبیس

□

اندر آن صحرا که آن اشتر شتافت

□

قارون نعمت طماع گردد

□

نگیرد ترا دست جز نیکوی

□

عقل حیران شود از خوشه‌ی زرین عنب

□

شد کبوتر آمن از چنگال باز

□

خرسند مشو به نام بی معنی

□

پدر مر ترا پیش ما را سپرد

□

پای خود را از شرف مانند سر گردان به صوم

□

طفل حاجات شما را آفرید

□

ایزد زی خویش همی خواندت

□

بیایی ز دل کینه بیرون کنی

□

شب از درویش بستد جای تنگش

□

حلق بخشد خاک را لطف خدا

□

پر زند مرغ عقاب افکن تیر از چپ و راست

□

تن مرد جنگی چنان خسته دید

□

بر سر و پای زمانه‌ی گذران مرد حکیم

□

چون ز کوری دزد دزدد کاله‌ای

□

بر خویشتن این بندهای بسته

□

بفرمود تا درگری پاک‌مغز

□

دل از بی مرادی به فکرت مسوز

□

بر خط و فرمان او سر می‌نهیم

□

مر او را لبی زنگیانه سطبر

□

چه اندیشم اکنون جزین نیست رای

□

خفته دلم بیدار شد مست شبم هشیار شد

□

تا تو تن را چرب و شیرین می‌دهی

□

هرچه کنون هست زمرد مثال

□

نوبهار حسن گل ده خار را

□

گهی دندان بدست سنگ داده

□

صد هزاران ز انبیای حق‌پرست

□

اگر چه بر همه چون طوف خانه‌ی کعبه

□

که ندیده بود دلقک را چنین

□

کمانت خاطر و حجت سپرت باید ساخت

□

ابلهان تعظیم مسجد می‌کنند

□

تا باغبان درو بود از حد خویش نگذشت

□

کی گذارد حافظ اندر اکتناف

□

یکی را نصیحت مگو ای شگفت

□

گر بیمرد دید او باقی بود

□

که آراید، چه گوئی، هر شبی این سبز گنبد را

□

از مقامات وحش‌رو زین سپس

□

و اری البدر تکور و اری النجم تکدر

□

مفلس است این و ندارد هیچ چیز

□

بر چرخ ماه رفتم از این چاه ژرف زشت

□

بهر تو ار پست کردم گفت و گو

□

برفت سایه‌ی درویش و سترپوش غریب

□

گفت با او مشورت کن وانچ گفت

□

محفوظ بود ز حمله‌ی گرگ

□

چشم‌بند ختم چون دانسته‌ای

□

گوی از همه مردان خرد جمله ربودی

□

چون جنید از جند او دید آن مدد

□

زیرپای خویش بسپرد او مرا

□

او همی‌گرداندم بر گرد سر

□

اگر زمین تو بوسد که خاک پای توام

□

اختلاف خلق از نام اوفتاد

□

هرچند که شاه نامور باشد

□

هست تن چون ریسمان بر پای جان

□

لک لک بیاید با یدک بر قصر عالی چون فلک

□

رو بگرداند چو بیند زخم را

□

گر نیست مست مغزت بشناسی

□

لعل او گویا ز یاقوت القلوب

□

هزارت مشرف بی‌جامگی هست

□

نان گرم و صحن حلوای عسل

□

میرمیران که تا جهان باشد

□

وا رود آن حسن سوی اصل خود

□

ای پسر، هیچ دل‌شکسته مباش

□

می‌درد می‌دوزد این درزی عام

□

اول اکنون نهان شد آن و ازان گشت

□

گر نه خصمیهاستی اندر قفات

□

بر آن بنده حق نیکویی خواسته است

□

تا گریزی از وشق هم از حریر

□

اوت کشت و اوت خواهد هم درودن بی‌گمان

□

بلک می‌داند که گنج شاهوار

□

برو ای شب ز پیش من مپیچان زلف و گیسو را

□

خود نبود از والدینت اختبار

□

گفت که دیوند جمله عامه اگر دیو

□

زان جهان کو چاره‌ی بیچاره‌جوست

□

سعدی همیشه بار فراق احتمال اوست

□

که بیا سوی مه و بگذر ز گرد

□

زند سد نیش بر یک جای سد چوبین بدن افعی

□

چون نظر در فعل و آثارش کنی

□

متاب، ای پسر، سر ز فرمان آنک

□

این جهان منتظم محشر شود

□

در حربگه پیمبر ما معجزی نداشت

□

چون نبشتی بعضی از قصه‌ی هلال

□

بخایندش از کینه دندان به زهر

□

تا خم یک‌رنگی عیسی ما

□

حاسدا هرگز نبینی، تا تو باشی روی عقل

□

بی‌خود و سرمست و پر آتش نشست

□

خمش کن خاک آدم را مشوران

□

هم‌چو مال ظالمان بیرون جمال

□

زین پسم باز کجا برد همی خواهد

□

علم تیراندازیش آمد حجاب

□

خیال بسته و بر باد عمر تکیه زده

□

گفت از رنجش مرا آگاه نیست

□

عقل کل را به در قصر جلالت دیدم

□

یا مثال یخ که زاید از شتا

□

گر آنگه به دنیا تنم شهره بود

□

چون نبیند اصل ترسش را عیون

□

عامه دیوست، اگر دیو خطا گوید

□

می‌شود مبدل به خورشید تموز

□

پناه می‌برم از جهل عالمی به خدای

□

جانش را این دم به بالا مسکنیست

□

الا تا باد نوروزی بیاراید گلستان را

□

که خورید این دانه او دو مستعین

□

عدل کن با خویشتن تا سبزپوشی در بهشت

□

چون دلیلت نیست جز این ای پسر

□

زر ندیده‌ستی که بی‌قیمت شود

□

این نخواندی کالکلام ای مستهام

□

وقتی به قهر گوی که صد کوزه‌ی نبات

□

گرچه اندر پرورش تن مادرست

□

اول این تاج را ببیند شاه

□

هر که را خواهی تو در کعبه بجو

□

پیدا از آن شدند که گشتند ناپدید

□

جزو سوی کل دوان مانند تیر

□

بر دشمن ضعیف مدار ایمنی

□

نیستی چون هست بالایین طبق

□

عدو را نبینی در این بقعه پای

□

دو چشمه‌اند یکی قیر و دیگری سیماب

□

از صیانت، هیچ با فاجر نیامیزی به هم

□

تو سوز مرا گران نبینی

□

وانکه بر این گونه نهاد این جهان

□

ره امان نتوان رفت و دل رهین امل

□

گر تو لگامش نکشی سوی دین

□

سینه به غوغای حرص بیش میالا از آنک

□

رهی دارم بهفتاد و دو هنجار

□

بهر فریدون راز کرده ز عصمت علم

□

به سلطانی نشان مهرش، اگر آباد خواهی دل

□

نزل وعلف نیست نه در شهر و نه در ده

□

جان مردم را دو قوت بینم از علم و عمل

□

دو ابر و دو آفتاب و دو بحر

□

خدایم سوی آل او ره نمود

□

رمح تو راست هژده گز پرچم و آفتاب طاس

□

دلم می‌دهد وقت وقت این امید

□

جرعه نوش ساغر فکر منند از تشنگی

□

گوش همی گوید از محال و دروغ

□

وی بلبل جغد گشته وقت است

□

عقل تو ایدر ز بهر طاعت و علم است

□

بلقیس بانوان و سلیمان شه اخستان

□

پیری عوانی است، نگه کن، که آمده‌است

□

منجنیق صد حصار است آه من غافل چراست

□

چو هرمز دید کان فرزند مقبل

□

مرا زانصاف یاران نیست یاری

□

از زمین نارفته پایش بر سر کرسی هنوز

□

بدر سپهر کرم، صدر کرام عجم

□

سوی شاخ بادام شو بامداد

□

بهر خواص تو را مائده‌ی خوش مذاق

□

جز که بیمار و به تن رنجه نباشی چو همی

□

گنبد نیلوفری گنبده‌ی گل شود

□

گر برانی و گرم بنده‌ی مخلص خوانی

□

من که خاقانیم از خون دل تاجوران

□

جز بوی خلق او نشناسد سموم تیر

□

در گوش زمانه حلقه‌ی حکم

□

در قشر بمانده کی توانی

□

جمله بدین داروی بر در عنقا شدند

□

جز سخته و پیموده مخر چیز که نیکوست

□

گر سحر من بر آتش زردشت بگذرد

□

در آن چشمه که دیوان خانه کردند

□

عزلت گزین که از سر عزلت شناختند

□

موج بر آب توان داشت چو جوهر بر تیغ

□

منتظری که از فلک خوانچه‌ی زر برآیدت

□

وانکه او را نیست همت خورد و خواب

□

مگزین در دونان چو بود صدر قناعت

□

چو دود است بی‌هیچ خیر آتش او

□

خلوتی کز فقر سازی خیمه‌ی مهدی شناس

□

محمد بن محمد که یمن همت اوست

□

وز در دری نثار ساز است

□

چون قصد به ری کرد و به قزوین و به ساوه

□

رنده‌ی مریخ رند چون شودش کند سر

□

بیا تا بقا را مهیا شویم

□

عقل جهان طلب در آلودگی زند

□

فرزند بسی دارد این دهر جفا جوی

□

تا خسرو شروان بود، چه جای نوشروان بود؟

□

کرکسانند از پی مردار دنیا جنگجوی

□

عدل تو چون صبح راست نایب فاروق گشت

□

پیش دستش که همه افسر عزت بخشد

□

عالمان چون خضر پوشیده، برهنه پا و سر

□

گرش غول شهر گوئی جای این گفتار هست

□

همه شب سرخ روی چون شفقم

□

لیکن اندر دل خسان آسان

□

بی‌یاری زال و پر عنقا

□

ز قعر جاودانی رست و صاحب مال دنیا شد

□

ما را چه باک مزدک و بیم بزرجمهر

□

در تو از من عذرخواهی هست سر

□

هان رفیقا نشره آبی یا زگالابی بساز

□

آن روز دو راه است مردمان را

□

خاک خوران ز فلک خواری بینند چو خاک

□

به مکر و غدر میرد هر که دل را

□

این تفاخار نقطه‌ی دل راست وین دم زان اوست

□

چنان قادر سخن شد در معانی

□

وان زبیده است کز سعادت بخت

□

بجز نرگس که باد صبح از و شبنم فرو ریزد

□

اسکندر و تنعم ملک دو روزه عمر

□

بی‌کار نه جان است جان، ازیرا

□

عقرب از طالع تبریز و ری است

□

آن این تن توست، ازو حذر کن

□

چون ز شربت به جلاب آمده‌ام

□

عجب گر بمیرد چنین بلبلی

□

عدل است و دین دوگانه ز یک مادر آمده

□

حق زمین و آسمان بر ساخته‌ست

□

وان نی چو مار بی‌زبان، سوراخ‌ها در استخوان

□

می جوشیده حلال است سوی صاحب رای

□

در زهره‌ی روس رانده زهر آب

□

تو گرد چون و چرا گر همی نیاری گشت

□

چون تو طریق نجات از دم عم یافتی

□

نهاده باده بر کف ماه و انجم

□

اگر به کوه رسیدی روایت سخنش

□

به سنگ ترک کن پای طلب پاک

□

تریاق عدلش هر دمی اکسیر جان عالمی

□

گر بخواهد ایزد از عباسیان

□

من چو کبک آب زهره ریخته رنگ

□

آن را نبرم مال همی ظن که خداوند

□

هفت طواف کعبه را هفت تنان بسنده‌اند

□

نگویم مراعات مردم مکن

□

بلکه رضوان زین پس از میم منوچهر ملک

□

علم چون بر دل زند یاری شود

□

بدانکه چون الف وصل باشم از خواری

□

که اهل مشرق و مغرب به شکر نعمت او

□

به حق آنکه دهد بچگان بستان را

□

مرد را چون نبود جز که جفا، پیشه

□

سرسام جهل دارند این خر جبلتان

□

که سالوک این منزلم عن قریب

□

هیچ روزی به شب نشد که مرا

□

ز راه رفعتت گردی که خیزد

□

عصمة الدین صفوة الاسلام را

□

جهت شش طاق او بر دوش دارد

□

در این مدت آسایشی یافتم

□

از خود انداختی برون یکسر

□

هر شبانگه پر و هر صبح تهی است

□

هوس پختن از کودک ناتمام

□

به امیدی تو هم امیدواری

□

پس تو هر جفتی که می‌خواهی برو

□

کیوان که راهبی است سیه پوش دیر هفتم

□

اگر چه مور قربان را نشاید

□

یک تیر نماند چون کمان گشتم

□

این خسان باد عذابند، چو نادانان

□

نشره‌ی من مدح امام است و بس

□

سمند سخن تا به جایی براند

□

وصالت همدم و همراز من بود

□

کلک من با معنی رنگین عجب شاخ گلیست

□

مرا شد گلشن عیسی و زین رشک افتاب آنگه

□

نیامد وقت آن کاو را نوازیم؟

□

گهی به کوه شدی هم حدیث من پروین

□

چون ضمیر عاقلان شد روی خاک

□

صبح شما دمی است، دم ما هزار صبح

□

چاره‌ای نیست بجز دیدن و حسرت خوردن

□

بالای رتبت تو گذشته ز هر فلک

□

که ز ضدها ضدها آمد پدید

□

در زمانه پناه خویش الا

□

به صد تسلیم گفت ای من غلامت

□

ز خون جگر وز طپانچه مراست

□

حاکم به چراغ در بسی از مستی

□

به بازار خلقان فروشان همت

□

نه هر که دعوی زورآوری کند با ما

□

صبا زلفش پریشان کرده در راه

□

نیست کیوان که قدم بر سر افلاک زده

□

مگر این تب به شما طایفه خواهند برید

□

چون بوم بدخبر مفکن سایه بر خراب

□

شاهین هنرم نه فاخته مهرم

□

زنده به آبند زندگان که چنین گفت

□

چند جویم به کهستان که نماند اهل دلی

□

به جایی رسد کار سر دیر و زود

□

چتر او را سپهر در سایه

□

چون شکافم آسمان را در ظهور

□

وحدت گزین و محرمی از دوستان مجوی

□

دم یا سحاب لجوالفرس منبسطا

□

مگر به رحمت ایشان فریفته نشوی

□

از سر شمشیر و از نوک قلم زاید هنر،

□

شروان به تو مکه گشت و بزمت

□

فهم بسی رفت و نبودش طریق

□

همش تایید و نصرت لایزالی

□

گر نامیه به نرمی خویت عمل کند

□

گر در دل تو یافت توانم نشان خویش

□

که با من یک زمان چشم آشنا باش

□

نسخه‌ی آن برون کن از دیوان

□

اگر خواهی که بوی خوش بیابی

□

گرچه عفریت آورد عرش سبائی نزد جم

□

که با نفس و شیطان برآید به زور؟

□

چه رسمست این جفا با یار کردن

□

زانک با جامه درون سو راه نیست

□

بنده خاقانی به صدر مصطفی آورده روی

□

غدا سمرا بین الانام حدیثهم

□

بدین سان کوی ما، او را نشاید

□

نپرسد مرد را کس که «ت چرا رخ نیست چون دیبا؟»

□

زو عالم خرف را، برنای نغز یابی

□

یکی تیری افگند و در ره فتاد

□

سیاست تو عدو را به یک کرشمه‌ی مهر

□

آتش و دودش از درون رانده

□

بخت بر زرهای انجم در ترازوی فلک

□

قطع المهامة واحتمال مشقة

□

ای روزگار هر شب و هر روز در بلا

□

که بود آنکه کمتر به گفتار او شد

□

شرع به دوران تو رستم گاه وجود

□

تو هم با من از سر بنه خوی زشت

□

دل من گر بخواهمش بحریست

□

چون ز تنهایی تو نومیدی شوی

□

مرا مرحبا گفتن سفره داران

□

از یک طرف غلام بگرید به های های

□

میان مصر چمن گل ز بامداد پگاه

□

کرا جامه‌ی عز بربود دنیا

□

او بود نقطه حرف الف دال میم را

□

حدیثی که مرد سخن ساز گفت

□

من دی به بر تو عزیز بودم

□

رتبه‌ی عرفان شود شام فنا روشنت

□

ذاتش مراد کاف و نون از علت عالم برون

□

چو دیو از آهنش دشمن گریزد

□

چنان از شوق او افغان برآرم

□

خویشتن ار چند که غره نه‌ای

□

آن چنگ ازرق سار بین، زر رشته در منقار بین

□

کسی را به کردار بد کن عذاب

□

به وقت فرصت اگر مصلحت بود با شاه

□

زانک تاویلست وا داد عطا

□

ای نیزه‌ی شاه، ای قلم تخته‌ی نصرت

□

تو نترسیدی ز عدل کردگار

□

ازین پس درد بر دردم میفزای

□

چرا پس که ندهیم خود داد خود

□

شمشیر او قصار کین شسته به خون روی زمین

□

من این غلط نپسندم ز رای روشن خویش

□

در نیابم خطا چه بیخردم

□

رویاند از زمین فنا سبزه‌ی بقا

□

سیب چو مجمری ز زر خرده‌ی عود در میان

□

چونک اندر مرد خوی زن نهد

□

چو اینجا هست این ابیات در کار

□

سیرت او نیست مگر جادوی

□

کشد چون مور بر کژدم دلان خیل

□

قفا خورند و ملامت برند و خوش باشند

□

گفتی که همانی که دیده بودم

□

جهد کن تا صد گمان گردد نود

□

من زان گره گوشه نشین، نه دردکش نه جرعه چین

□

هست پنهان حاکمی بر هر خرد

□

چرا سال کنم خلق را که در هر حال

□

به مکر جهان سجده کردند خلق

□

گوشه و خوشه بساخت از پی مجد و ثنا

□

مرائی که چندین ورع می‌نمود

□

نازان به ترکتاز فرو ریز خون می

□

سایه ذلت معاند تو

□

منکر بغداد چون شوی که ز قدر است

□

که عمادالملک بد پای علم

□

فردا مگر ز من بنیابی تو

□

کسی را کز طمع جنبید علت

□

چرخ طفل مکتب او بود و او پیر خرد

□

مردان راهت از نظر خلق در حجاب

□

چشمت ز گریه جوی گشاده

□

چون شدی تو سیر مرداری شدی

□

پندار همان عهد است از دیده‌ی فکرت بین

□

صنع بی‌صورت بکارد صورتی

□

آن بندگی که بودش در دل، نکرد از آنک

□

چو مرا دست بدان شاخ مبارک برسید

□

هم ز بالا به چه افتید چو خورشید به شام

□

به دیدار وی در سپاهان شدم

□

گرم اقبال روزی یار گردد

□

چرخ چوگانی که گوی خاک در چوگان اوست

□

رفته ایاز بر در محمود زاولی

□

بر یکی خر بار لعل و گوهرست

□

تو حال و قصه‌ی من دان که حال و قصه‌ی من

□

ای برادر، به چنین راه درون مرکب

□

لعبتان چشمها حیران که ما بر تخت نرد

□

یکی را که سر خوش بود با یکی

□

گرفته سر بلندی پایه‌ی سرو

□

مال خس باشد چو هست ای بی‌ثبات

□

نه نون و القلم هم کژ است اول آنگه

□

لیک جمعیت ندارد جان موش

□

افعال او گزیده و آثار او بلند

□

واکنون که چون شناختمش زین پس

□

چو مار و نعامه خورم خاک و آتش

□

دارالقرار خانه‌ی جاوید آدمیست

□

مسعود سعد گردش و پیچش چرا کنی

□

شود به صورت چشم خروس حلقه‌ی درع

□

گوشت زهر آلود دانایان خورم ز آن هر زمان

□

عقل باشد مرد را بال و پری

□

بسیار امید بود در طبعم

□

در مقام بی‌بقا ماندن مجوی

□

حاسدش در حسرت اقبال و با کام دلش

□

ای پادشاه روی زمین دور از آن تست

□

چو خالی دیدم از دلبر شبستان

□

یا محبت در درون شعله زند

□

با تاج خسروی چه کنی از گیا کلاه

□

بازی آن تست بر روی بساط

□

ستاره لشگر و خورشید رای و کیوان قدر

□

تو جوشن دین پوش، دل بی‌خردت را

□

برآرم پر و برپرم کشیانه

□

ز بانگ مشغله‌ی بلبلان عاشق مست

□

درین مناظره بودیم کز سپهر کبود

□

بسته در بحر و بر نهنگان راه

□

غذی از جگر پذیرد همه عضوها ولیکن

□

با کنایت رازها با هم‌دگر

□

از این دریا مشو یک لحظه ایمن

□

نیست تو را یار مگر عنکبوت

□

عید ملایک است ز لشکرگه ملک

□

ز دانندگان بشنو امروز قول

□

هم آزادی آن بت خوب‌چهر

□

خاص و عامه از سلیمان تا بمور

□

از فزع آنکه هست هیبت تو نسل بر

□

روز دیگر با رگو پیچید پا

□

چو نه سال بگذشت بر سر سپهر

□

بدخو شدی ز خوی بد یار بد، چنانک

□

سخت سر کوفته دارندش و او نالد زار

□

که روز بزم بر تخت کیانی

□

دگرگفت دیبا بپوشیده‌ای

□

چه صاحبقرانی که او را قرینه

□

مجلس انس حریفان را هم از تصحیف انس

□

آن زنان از جاهلی بر من تنند

□

چو اندر نصیبین خبر یافتند

□

تیغ حجت به روز روشن

□

بعد از او در خاک تبریزم چکار

□

همیشه دست توقع گرفته دامن فضلش

□

ازیشان کس از بیم ننمود پشت

□

همچو موری اندرین خرمن خوشم

□

حمل خزانه‌اش به سمرقند برنهد

□

تکیه بر عقل خود و فرهنگ خویش

□

ازان پس بدو گفت شاه جهان

□

بر اسپ معانی و معالی

□

خاتونی از عرب، همهد شاهان غلام او

□

وان ساده سرین نازپرورد

□

همی دام و دد مغز مردم خورد

□

درون حجله اقبال در دمی سد بار

□

عجوز جهان مادر یحیی آسا

□

هین مبادا که هوستان ره زند

□

نباید بسیچید ما را به جنگ

□

آویخته از آسمان هفتم

□

بر رخ بخت همچو موی رباب

□

کردش به جواب خود گرامی

□

بود بر دل هرکسی ارجمند

□

جسم خاکت را ازینجا بافتند

□

بانوکند شکار ملوک ار چه مرد نیست

□

ای در ابرویت ندیده کس گره

□

چنان رو که پرسند پاسخ کنی

□

روز و شب را دهر حبلی ساخته است

□

دانش من گواه عصمت اوست

□

از جنایت کشیدن پدرش

□

بدان تا نگیرد کس از روم یاد

□

زمان گر خانه‌ی طرح افکند شایسته‌ی قدرش

□

آنچه نتوان نمود در بن چاه

□

از برون دان آنچ در چاهت نمود

□

برفتند و زیشان بجز نام زشت

□

اگرچه زهد و مناقب جمال یافت به من

□

خود عذرشان نهم که جعل پیشه‌اند پاک

□

ور سوخته‌وار گرم خیزی

□

جهان یکسر از رای وز فر تست

□

اینت دریایی نهان در زیر کاه

□

گوئی بهای باده‌ی عیدی است افتاب

□

آن یکی در کنج مسجد مست و شاد

□

مرا خوبی و گنج آباد هست

□

چند شقاقل خوری؟ که سستی پیری

□

در برجهاش بوده میقات پور عمران

□

آواره‌ای از جهان هستی

□

همه دختران شاد و خندان شدند

□

تیغت میان هر دو صفا آورد پدید

□

سردار خضر دانش، خضر بهشت خضرت

□

گفت در ریشم بود خاصیتم

□

همه ایمنی باید و راستی

□

وانگهی «قال قال حدثنا»

□

دواسبه درآی و رکابی درآور

□

ز اول روز تا به گاه زوال

□

گر این غرم دریابد او را متاز

□

می‌بسوزد هر خزان مر باغ را

□

پدر سوخته در حسرت روی پسر است

□

گر روانم را پژولانند زود

□

شتر خواست پرمایه ده کاروان

□

دانا به سخنهای خوش و خوب شود شاد

□

پیش یاجوجی که ظلمت خانه‌ی الحاد راست

□

فرش بر فرش چند جامه نغز

□

چو از راه نزدیکی دژ رسید

□

زهی سیاست عدلت چنانچه در کنفش

□

خطری کرده و در گنج طرب نقب زده

□

عقل گوید چشم را نیکو نگر

□

همان چهر کیخسرو جنگ‌جوی

□

بار گران بینمت، به توبه و طاعت

□

نار به نقل چون شراب خوریم

□

صاحب خبرم ز هر طریقی

□

به دست یکی مرد خراد نام

□

تا بریزم بر وی آنچ گفته بود

□

اقبال صفوة الدین بانوی روزگار

□

پندار در او نظاره کردم

□

نباید که گویی بجز نیکوی

□

آنکه معقول هست چون بهمان

□

شاه عجم رکن دین کز آیت عدلش

□

می‌گردانم به روسیاهی

□

بدان سان که با او نبینی سپاه

□

نرسد جز تو به کس گوهری از خاطر من

□

آن عده‌دار بکر طلب کن که روح را

□

چون رسیدم به تخت و تاج بلند

□

بدان تا نیاید بدین روی کوه

□

بگسل طمع از وفای جاهل

□

آن کمندش نگر از پشت سمندش گوئی

□

چونکه شیران دلیریش دیدند

□

بدو گفت شاه این گرانمایه خرد

□

زان نمی‌پرد به سوی ذوالجلال

□

غم رصد وار ز لب باج نفس می‌گیرد

□

تا پل نشکست بر تو گردون

□

یکی گنج در پیش هر مهتری

□

پس راست بدار قول و فعلت را

□

اول به رفق دانه فشانند پیش مرغ

□

من از آن خرده چو گهر سنجی

□

تن نامور زیر دیبای چین

□

کند ز تربیتت ذره کار آن خورشید

□

که نیست چون تو سخا پروری به شرق و به غرب

□

حکم هفصد هزار ساله شمار

□

مرا گنج و دینار بسیار هست

□

هیچ کس را به بخت فخری نیست

□

با سیاهی سنگ کعبه همبر آید در شرف

□

آن بتان دیده برنهاده بدو

□

جز او را مخوان گردگار سپهر

□

کو ببیند سر و فکر و جست و جو

□

هست آدم دگر پدر همتش چنانک

□

عرشی به طناب عرش زد دست

□

چو آمد بران روزگاری دراز

□

من گر تو به بلخ شهریاری

□

روز پنجم به تب گرم و خوی سرد فتاد

□

پر هدهد به زیر پر عقاب

□

چو آواز بشنید بر پای خاست

□

دهان کان زر اندود بازمانده چرا

□

ملک را حرز امان از رای اوست

□

سربلندی چنان بلند سریر

□

جهانجوی چون روی گلنار دید

□

شریعت کان دانش گشت و فرقان چشمه‌ی حکمت

□

نیست ز انصاف تو در همه عالم کنون

□

با همه زیرکی که در خردست

□

چو سرما بود سخت لاغر شوند

□

اندکی صرفه بکن از خواب و خور

□

سپر زرد کرده دیلم وار

□

جز خسته نبود هر که جان برد

□

پسر هفت با تیغ‌زن ده هزار

□

بدانست فخرم که جهال امت

□

خسرو مشرق جلال الدین خلیفه‌ی ذو الجلال

□

از شکل بروج و از منازل

□

ز ده یک مرا چند بر شهرهاست

□

ز فعل بد خویش افکنده دایم

□

نظاره می‌کنم ویحک در این هنگامه‌ی طفلان

□

سودای دلش به سر درآمد

□

بدو باغبان گفت کین خان تست

□

مثل هست این که: جامه‌یء تن زیان آید مران کس را

□

در کوی حیرتی که هم عین آگهی است

□

وان سیم تن از کمال فرهنگ

□

پرستندگان پرده برداشتند

□

ور بهر زخمی تو پر کینه شوی

□

دل تنگ‌تر ز دیده‌ی سوزن شده است و من

□

خان خانان روانه گشت ز چین

□

چنین داد پاسخ که ای نامدار

□

بر جانورت خرد فزون است

□

در مرکز مثلث بگرفت ربع مسکون

□

از پر عقاب سایبانش

□

وزان جایگه رفت پیروز و شاد

□

به کار خویش حیران ماند ناظر

□

خاقان اکبر آنکه دو عید است در سه بعد

□

نومید شده ز دستگیری

□

ز گفتار او شاد شد شهریار

□

به جز فعل نیکو و گفتار خوب

□

گر چو خرگوش کنم پیری و شیر چه سود

□

بود دستورش آن زمان بر دست

□

دوان و برهنه تن و پای و سر

□

بی پر و بی پا سفر می‌کردمی

□

بارداری چون فلک خوش رو مه و خور در شکم

□

آنچه مقصود بود از او درخواست

□

چو بر هفت شد رسم میدان نهاد

□

هنگام عدالت به خار خارد

□

بر دکان قفل گر خواهم گذشت

□

لیلی چو شد آگه از چنین حال

□

بیاورد جامی ز یاقوت زرد

□

که ای بی‌مهر دلداری نه این بود

□

چون صوفیانش بارکشی بیش و قوت کم

□

باشد همه روزه گوش در گوش

□

به شیر اندر آغارم این چرم خر

□

بنمایمت حق غایب را

□

از شکوه همای رایت شاه

□

روی صحرا به زیر سم ستور

□

بیامد رسن بستد از پیشکار

□

جان‌فشان افتاد خورشید بلند

□

گفتی پی محمد یحیی به ماتم‌اند

□

گر بنوازی بهارت آرم

□

پشیمان شد آنکس که کم داشت اوی

□

دشوار این زمانه‌ی بد فعل را

□

جوشن عقل داده‌اند تو را

□

تیر در نیم گرد شست نهاد

□

به داد و به بخشش فزونی کند

□

به نوعی ساز راه کاروان گل

□

دو امام زمان، دو رکن الدین

□

گفت ای قدم تو افسر من

□

سپه را به لشکرگه اندر کشید

□

وز سر جاهل به سخن تاج فخر

□

گردون سر محمد یحیی به باد داد

□

آهی زد و راه کوه برداشت

□

سکندر ز قیطون بپرسید و گفت

□

چونک ساکن خواهدش کرد از مرا

□

بنشست و کشید پا به دامان

□

عهد خود با خدای محکم‌دار

□

چنین تیز تیر آمد از بام دژ

□

وانکه دهان تو خوش بدو شود و تر

□

چون غنچه‌ی تنگ او شکفتی

□

پیش از آن حالتش به سالی بیست

□

به دیوانش کارآگهان داشتی

□

کشد چون آتش خشمش زبانه

□

ولی کرد مکتوب اسکندری

□

این مثل در فسانه سخت نکوست

□

نگه کرد بر کار چرخ بلند

□

ممنان چون تشنگانند و امامان زمان

□

عجب آبی در او از نقره‌ی خام

□

به که با خواب دیده نستیزد

□

برآنم که با اونسازیم جنگ

□

گر همی‌پرم همی‌بینم مطار

□

چو برگشت از ره، آن بر مصریان شاه

□

رای تو اگرچه هست هشیار

□

به قیصر بفرمود تا بی‌گروه

□

چون غدر کرد حیله نماندم جز انک ازو

□

که دانستم که این کید از تو بوده‌ست

□

از حشمت شوی و شرم خویشان

□

جفادیده چون روی شاپور دید

□

نه گردون این چنین افتاده اکنون

□

به دانش غایت آن کار داند

□

شیر در وقت خنده خون ریزد

□

چو آواز کوس آمد از پشت پیل

□

بی‌همال است از خلایق مصطفی

□

عاشق غم دل به نامه پرداز

□

تا به حق‌القدوم آن قدمت

□

من ایدر همه کار کردم به برگ

□

هر نبات و شکری را در جهان

□

صد از زیبا کنیزان سمن‌بر

□

بسیار کسان ترا غلامند

□

یکی را مده بر دگر دستگاه

□

نیست چنین مرده که این عالم است

□

با خویش همی سرود مجنون

□

گر گشاید زمانه ور بندد

□

چو بگذشت زان آب جایی رسید

□

که آن کو چون من خاکی نشیند

□

هر کس سخنی دگر درانداخت

□

الا تا بلبل از یک گونه گفتار

□

سماعیل چون زین جهان درگذشت

□

مال چنه است و زمانه دام جهان است

□

زین غم، روزش شبی‌ست تاریک

□

به تشریف آن جز توکس نیست درخور

□

یکی حقه بد نزد گنجور شاه

□

همچنانک آرزوی سود هست

□

که زرین افسرش از سر فکندند

□

تا کار جهان جمله چنان نیست که خواهند

□

به دل هرگز این یاد نگذاشتم

□

واندر بلا و رنج تا

□

چو بگشاد از آن بی‌خودی چشم هوش

□

شکستهای امانی به عشوه می‌بسته است

□

توی پیش رو گر پناه من اوست

□

شاه باو بانگ زد از روی قهر

□

لیلی چو غزل‌سرایی‌اش دید

□

اول فکرتی و آخر فعل

□

سوی نیمروز آمد از راه بست

□

آنکه با علم و شجاعت چو قوی داد عطاش

□

منشور خلیفه کرد بیرون

□

گفت بر سلطان دین سنجر که از روی حساب

□

هرانکس که در خواب دانا بدند

□

زانک محدودست و معدودست آن

□

می‌خورم می که مرا دایه بر این ناف زده است

□

دستم اکنون جز آن ندارد کار

□

سپه را درم داد و آباد کرد

□

کز موی سرت عزیزتر باشد

□

فزودش میل از آن سوی زلیخا

□

تو در آن منصبی که گر خواهی

□

ندانی که برهان نیاید به کار

□

ز روی عجز در پایش فتادند

□

ز هر خوان آنچه می‌بایست خوردند

□

سرو وش در چمن باغ معالی می‌بال

□

وگر غارت و کشتنت بود رای

□

کنون لاجرم چون سخن گفت باید

□

انداخت به هر طرف نگاهی

□

پای بر خاک هر زمین که نهی

□

چو زو برگذشتی نماندت جای

□

گونه‌گون می‌دید ناخوش واقعه

□

بود معلوم کز سنگی چه خیزد

□

چو نیسان گر کنار خاک پرگوهر کند شاید

□

به پیمان که هرگز به فرزند من

□

جری است بر رهت که پدرت اندروفتاد

□

به سوی کاروان کردند آهنگ

□

جامه‌ی عمر تو بفرسوده

□

چه گویی چو پرسند روز شمار

□

اگر مژگان کس بر هم رسیدی

□

گر زآنکه درین مقام باشی،

□

آن روز که عمر در غم مرگ

□

چو او سی و شش پادشا را بکشت

□

اسلام دبستان توست و عالم

□

زو حقه‌ی چرخ، درج در باد!

□

نرگس نوشکفته بی‌بزمی

□

چنین داد پاسخ که آباد جای

□

مرد را زنبور اگر نیشی زند

□

مجنون ز سماع این ترانه

□

نعمت آنراست زیادت که همه شکر کند

□

چو با مهتران گرم کرد اسپ شاه

□

ابوالقاسم آن شهریار دلیر

□

شد از گردش چرخ دیرین‌اساس

□

عمر تو و ملک تو در افزایش

□

بفرمود تا کوس بیرون برند

□

که قیصر را چه حد این تمناست

□

نی بر سر من گریست یاری

□

من نیز به حکم آنکه حکمت

□

وگر بردباری ز حد بگذرد

□

مار گوید ای فسون‌گر هین و هین

□

داماد نی‌ام تو را و فرزند،

□

که بود آن کس که سلطان رسالت

□

تو آن کن که از رسم شاهان سزد

□

حق سلامت می‌کند می‌پرسدت

□

به جسم و جان نشیند حاضر او

□

به قدی چون کمان در چله دایم

□

نبودش پسر پنج دخترش بود

□

گفت دیدیت آن قضا معلن شدست

□

بالای سرش نشست خون‌ریز

□

لب چاه مصیبت را نشانیست

□

بگفت این و از پیش برخاستند

□

چون به بی‌رنگی رسی کان داشتی

□

تو شاهی بر سریر سرفرازی

□

فکنده زنگی شب دلو در چاه

□

هرانکس که دستور بد بر درش

□

جفت و فرزندانشان جمله سبیل

□

ز آن می‌ترسم که ناپسندی

□

شاه چو بر خواند در آمد ز جای

□

همه موبدان نزد شاه آمدند

□

ای عقول و رایتان از رای من

□

و یا خود در تن و اندام پاکش

□

به گلزار بهشتش ره نمودی

□

بیاورد شاپور چندان سپاه

□

گفت بهر آن نمود ای پاک‌جیب

□

بگو بر دل جز این بندی ندارم

□

زمانی در مقام لطف کوشید

□

چو دین را بود پادشا پاسبان

□

جفت باید بر مثال همدگر

□

یک لحظه به مهر باش مایل!

□

خوش آن دانا که بی تعلیم استاد

□

چنین داد پاسخ به شاه اردشیر

□

آمده عباس حرب از بهر کین

□

تهی از حله‌های اطلس‌اش دوش

□

چه کم گردد که از چشم فسونساز

□

وداع کلبه‌ی تنگ جهان کرد

□

می‌دراند کام و لنجش ای دریغ

□

جهان پادشاها! در انصاف کوش!

□

هست در این کشتن و خون ریختن

□

پی ملک تا چند خون‌ریختن؟

□

اصل آب نطفه اسپیدست و خوش

□

بجنبد در دلش مهر جمالت

□

دلا از پای همت بگسل این بند

□

ما را که ز مهر سینه چاک است

□

ای برادر صبر کن بر درد نیش

□

تهی گشته از خویش، بر روی آب

□

چراغی را که از آتش شراریست

□

که چون در صحبت شه باریابی

□

گفت یارش کاندر آ ای جمله من

□

که روزی این خیانت‌پیشگان را

□

که باشد یار عمری با تو دمساز

□

ور بننهد دیگران از حال او

□

منم چون موی خود گردیده باریک

□

نه ز کوران کشت آید نه درود

□

پویه‌ده ابلق گیتی نورد

□

گر ندانی ره هر آنچ خر بخواست

□

میان سبزه آب افتاده بیهوش

□

بر سر امرودبن بینی چنان

□

منم چون نامه خود روسیاهی

□

هین مبادا غیرت آید از کمین

□

به خارستان حرمان تو مسواک

□

چو بر حیرانی ناظر نظر کرد

□

به گردون شد ز ملاحان ترانه

□

نه سخن کون و نه ذکر مکان

□

بود دایم به مکتب درسشان حرف

□

بسی نامور شاه ایران بکشت

□

که از بد همه‌ساله ترسان بود

□

همه دوشیزه و پاکیزه گوهر،

□

کجا گور بستاند از چنگ شیر

□

بزد دست و گرز گران برکشید

□

به هر فصلی مهیا کرده جائی

□

ز معبودی‌ش جز ننگی چه خیزد

□

سرنگون افتید در قعر زمین

□

که این کار باید که ماند نهان

□

به اندیشه‌ی من خردمند بود

□

خشن پشمینه‌اش در بر فکندند

□

که نوای جانی همگی نوایی

□

همه راز دل بازگفتند راست

□

تابع حکم او به هفت هزار

□

این نکته‌ی همچو در مکنون

□

نشینی در میان دور بلا چند

□

که یابند ازو ایمنی از گزند

□

بزرگان ایران و کنداوران

□

سنجیده هزار نکته گفتی

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

به پاسخ‌گری روز فرخ کنی

□

هر آنکو حق نداند آدمی نیست

□

پرده ز ضمیر خود برانداخت

□

زیر سایه‌ی یار خورشیدی شوی

□

بماند مران کشور آباد و شاد

□

شد آن جای هامون سراسر مغاک

□

زین رنج، تنش چو موی باریک

□

دل عقل کل با همه ارتقایی

□

خنک آنک در سایه‌ی پر تست

□

کارهائی کنم خدای پسند

□

نبرد سرزنش تو ز سر کار مرا

□

دهد دانا دلان را لوح ارشاد

□

نماند و نیابند خرم بهشت

□

که ای در کمی گشته با خاک جفت

□

نظر بگشاد بر روی زلیخا

□

در پیش کرد مه را از بهر روشنایی

□

که از جنگ شد روز بر فور تنگ

□

به میل طبع هم راجع شود زیر

□

دو ماهی از دو ساعد کرده آرام

□

تن ز جان جامه ز تن آگاه نیست

□

بزرگی و مردی و فرهنگ اوی

□

پسندیده و کاردیده ردان

□

به گوشش فرو گفت پنهان سروش

□

یا من تلمنی، لم تدر حالی

□

نپوشیده را نیز رخ دیده‌ای

□

کز فروغش گشاده شد دل و مغز

□

از دور بدید خیمه‌گاهی

□

همان بهتر که کس گردش نبیند

□

دلیری و مردی و بنیاد هست

□

بلند اشتری زیر و زخمی شگفت

□

مضمون وی آنکه: «قیس مجنون

□

بچفس بر کل زیرا کل کلان داری

□

نباید به داد اندرون کاستی

□

چه باشد جز دلیلی یا قیاسی

□

وین نغمه‌ی جان‌گداز بشنید،

□

با تو بی من او شفیعی مستمر

□

همان گنج با آلت کارزار

□

ز درگاه یارانش را خواندند

□

ز هر کار آنچه می‌شایست کردند

□

ملکت پایدار بایستی

□

که بر مور و بر پشه بربست راه

□

سرسام سرش به دل برآمد

□

وطن بر اوج کاخ لامکان کرد

□

بسی ز آن حرف شد آشفته خاطر

□

نینجامید از ما گروها گروه

□

بسان گوانم بر و یال نیست

□

از دیدن من به کام باشی»

□

هزار شیشه اگر بشکنی تو معذوری

□

چو بگرفت بردش گرفته لگام

□

قیاس چرخ گردنده همان گیر

□

که تا آرند یوسف را فراچنگ

□

چونک بیند آن حقیقت را خطا

□

بگفت آنچ او کرد پیدا ز مهر

□

بگویم جهان جستن یزدگرد

□

بود کافتد قبول خاطر او

□

نکند سیب و نار آلویی

□

وگر بد سراید نگر نشنوی

□

دیده کس ندید در هنرش

□

ز آوازه‌ی او زمانه پر باد!

□

گل نوخیز بستان رسالت

□

نه شمشیر بینی نه تخت و کلاه

□

بکوشید با ما به هنگام داد

□

حقایق‌پذیر و دقایق‌شناس

□

پیدا شود ز خار دو صد گونه عبهری

□

ترا از نژاد که باید شمرد

□

فقاعی را توانی سر گشادن

□

که پیش دیده، فرزندی ندارم

□

بی‌خبر بی پا چو دیواری شدی

□

که این کار گردد بمابر دراز

□

یکی پهلوان جست با رای و سنگ

□

نی شست ز روی من غباری

□

ففی الحقیقه منه الدلیل و الحادی

□

دژ و باره و شهر از دور دید

□

از سوختگان چرا گریزی

□

بر آن آزاده این قید از تو بوده‌ست

□

ازو این آرزو بسیار بیجاست

□

نشسته به خان منست این سوار

□

چنانچون بود جای مرد جوان

□

نهی دردی که سازد دردناکش

□

که بستان و ریحان و صحرا تویی

□

بزرگی و شاهی و نیروی دست

□

نکرده‌اند شناسندگان ز حق فریاد

□

هستم به قبول بندگی، بند»

□

در گلویت مانع آب حیات

□

بر اسپش ز درگاه بگذاشتند

□

وزان مجلس و جام جوشان شدند

□

چو داند کار را کردن تواند

□

ولیکن آن حرکت نیست فاش و اظهاری

□

فروزنده‌ی ماه و ناهید و مهر

□

گور می‌رفت و شیر در دنبال

□

از نرگس شوخ فتنه‌انگیز

□

بنای گوشه گیری کرده قایم

□

به آواز بر سان کفتر شوند

□

دو چشم تو جز کشور چین ندید

□

چرا با بنده‌ی خود عشق‌بازی؟

□

بس افتد از این‌ها ز س القضایی

□

همان گوهر و سرخ دینار دید

□

بدان امیر اجلش دهند سالاری

□

سبک از دانه‌های گوهرش گوش

□

چون بگویم هل تری فیها فطور

□

به هر کاروان بر یکی ساروان

□

همی بود پیچان ز بهر گناه

□

ناگه برساندت گزندی»

□

هین قناعت مکن به ایثاری

□

تن باغبان نیز مهمان تست

□

کز بلندیش خرد گشت ضمیر

□

برخاست به رقص صوفیانه

□

به عجزش رو به خاک ره نهادند

□

که دهقان و موبد بران بر گواست

□

دو شاه سرافراز با تاج و فر

□

کن دست به گردنم حمایل!

□

در بخشش تو گیرد گدایی

□

نهادند تا پای در انگبین

□

میان اهل مروت که یاد باد فلان

□

از رفتن آشکار و پنهان

□

زنده گشته چون جهان از نفخ صور

□

چو آید ازین مرز با لشکری

□

گرفتند و بستند بر پشت زین

□

از کینه‌ی دیگران چه باک است»

□

از مه جانان در شب تاری

□

همی بفگند چادر داد باز

□

هر یکی دل به مهر داده بدو

□

به پیشش فرصت گفتار یابی،

□

طریق و شیوه‌ی یاری نه این بود

□

تنان بی‌بر و جان ز دانش به بر

□

ازان برز بالا و آن زور و کفت

□

گرفت افغان‌کنان بازش سرراه

□

ملکتی پایدار بایستی

□

بخندید و دینار دادش هزار

□

کشیده خط گل طغرا به طغرا

□

همی رفت گنبدزنان چون حباب

□

تا فزون از خویش باری می‌کشم

□

هم‌آورد و هم رسم چوگان نهاد

□

کنیزک بدو ماند اندر شگفت

□

به هر کشوری لشکرانگیختن؟»

□

تکرم سیدی بالالبهاء

□

که این چرم گردد به گیتی سمر

□

اینجا و به هر کجا که خواهی

□

در آن شیوه و شیونش یاوری

□

برای حرف نومیدی دهانیست

□

بگسترد بر کشور پارس داد

□

همه تاختن را بیاراستند

□

معشوق به جان نهفتن راز

□

که آورد خواهد ژیان گور زیر

□

شد آن کار دشوار بر شاه خوار

□

به نامحرم رسید آواز چنگش

□

ز جام عدالت می صاف نوش!

□

فاتحه می‌خواند او والقارعه

□

پر از شکر و پست با آب سرد

□

یکی رشته بنهاد بر گردنش

□

شود از جان طلبکار وصالت

□

همه کار دیده همه نیزه‌دار

□

زبرجد چنان خار بگذاشت اوی

□

گوی برد از پرندگان به شتاب

□

تا کی زه جنگ بر کمان بندم

□

گرم‌کن زرده‌ی آفاق گرد

□

سزد گر بخواهد کنون پیش گاه

□

جوانوی شد تا در شهریار

□

طبع من گر بکاومش کانیست

□

ببخشد نیندیشد از رنج خویش

□

همه جنگ را تیز بشتافتند

□

نه مکرم به جاه و انسابی

□

ببسته راه خرد بر مسائل اوهام

□

تا رهی از نیش نفس گبر خویش

□

نه بر پادشاهی کنم کار تنگ

□

یکی طاق بر پای و جای بلند

□

چه باشد گر امید ما بر آری

□

به روم اندرون مایه‌ور مهتران

□

که قیدافه را بر زمین کیست جفت

□

خاکی به نشیب خاک پیوست

□

خیالت روز و شب دمساز من بود

□

کنند این نوع عمر خویشتن صرف

□

نیابی مگر باشدت رهنمای

□

دوان شد بر شاه و بگشاد راز

□

گهی به دشت شدی همعنان من صرصر

□

ازان آمدن گشت گشتاسپ شاد

□

کسی را مخوان بر جهان نیز شاه

□

سل الجوعان کیف الخبز وحده

□

منجقش را ستاره در زنهار

□

نور پاکت را درینجا یافتند

□

گل زرد شد آن چو گلنار چهر

□

بچه پیش ازو رفته او مانده بود

□

همش اقبال و دولت آسمانی

□

اگر شیر جنگیست او گر پلنگ

□

سرشکش ز دیده به رخ بر چکید

□

بی‌خودست از تو و به جای خودست

□

نامه‌ی تو در انتظار نداشت

□

به قعر بحر ماهی را گذرگاه

□

که از بخت کرمست آرام دژ

□

بروبی و خاکش به هامون کنی

□

گلاب انگیز گشته گوشه‌ی ماه

□

که چونست شاه آن گو نامدار

□

به بی‌دانشی کار نگذاشتی

□

لرضی الا حبة لایظن کثیرا

□

چو لاله رخی چون بنفشه بری

□

مهلتی پیداست از دور زمان

□

پیاده شود بر سر تیغ کوه

□

ازین آگهی پر ز تیمار بود

□

پهنای بسطت تو رسیده به هر مکان

□

نگهدار جز پاک یزدان نجست

□

به بیچارگی دل نهادم به مرگ

□

در سایه کرکس استخوانش

□

طوطی سخنم نه بلبل الحانم

□

که نتوان کرد الا شهر منزل

□

ز آسانی و سود و درد و گزند

□

ز گرد سپه روز تاریک شد

□

بگو فلان به جنابت امیدها دارد

□

فرستاد نامه به هر پهلوی

□

همه روی گیتی ز دشمن بشست

□

بپوش بار خدایا به عفو ستارش

□

که گه بودم آسایش و گه نبود

□

کان زمان شیر ضمیرم خفته بود

□

که شاپور را کشته پنداشتم

□

بشد پیش با مهتران و ردان

□

نکو نگر که همه اندک و فراوانند

□

برفت از پسش لشکر نامدار

□

به هر دانشی بر توانا بدند

□

بر تراشیدم این چنین گنجی

□

دل یاران ز خود بیزار کردن

□

شربت آن عیش بر او کرد زهر

□

ز دادار نیکی دهش یاد کرد

□

ز هرمز فزونست چندی به سال

□

غنوده بخت من بیدار گردد

□

دو مهتر نشستند بر تخت بس

□

نماینده‌ی رای و راه من اوست

□

و امطر نداک علی الحضار والبادی

□

چنین دیوانه را زنجیر باید

□

ارمغان بهر ملاقاتش ببر

□

همی مرد بیهوش گشت از دو میل

□

که سوی خرد بینم آهنگ اوی

□

ده چه ز محتنم کن و ده در ز غم گشای

□

همه نیزه‌ها ز ابر بگذاشته

□

که آمد یکی ژرف دریا پدید

□

شیرگیری و شیریش دیدند

□

زدوده طلعت بنمود چشمه‌ی روشن

□

کنی در ساحری افسونی آغاز

□

جهانگیر قحطان بیامد ز دشت

□

ز عود و ز عنبر ز هرگونه چیز

□

که دود از گنبد گردان برآرم

□

توانایی و فر و زیبندگی

□

همه روم گشتند بی‌دست و پای

□

گه گه چنان به کار نیاید که حنظلی

□

و امروز مرا حبس خوار کرده

□

باز رویاند گل صباغ را

□

که این گور را من فگندم به تیر

□

نبودی مرا تیره شب کارزار

□

ز استادان نباشد عاریت عار

□

که ارجاسپ خواندش پیکارستان

□

گشاده‌رخ و سیم دندان شدند

□

پرسیدش کز کجا خرامی

□

بد نبینم همی چه بی‌بصرم

□

از ایشان حال هر جا بازپرسید

□

نباید که بادی برو بر وزد

□

پر از رنگ رخسار و پرخنده لب

□

به سوی وصل یارم راه بنمای

□

چو خورشید تابان برآمد ز کوه

□

چه پوزش کنی پیش پروردگار

□

به پنج روز که در عشرت تمنایی

□

یک بهره به بوده همی نمانم

□

آینه‌ی دل را نباشد حد بدان

□

جهان را بدین رهنمونی کند

□

تبه شد به پیکان مرد دلیر

□

جواب من همه ناکردن جواب کنند

□

یکی باغ دیدم سراسر درخت

□

زمین گشت جنبان و پیچان سپاه

□

افتاده سپهر در زلازل

□

قضا شکوه قدر حمله‌ی زمانه توان

□

به دل شهزاده را چیزی اثر کرد

□

به شهر من و خویش و پیوند من

□

همیشه کهن باش و سال تو نو

□

یک هفته داشت چرخش و جز ناتوان نداشت

□

برین روزگاران برآمد دو سال

□

ز درگاه لشکر به هامون برند

□

این نوبتش ز دست تحمل عنان برفت

□

امروز آن چه یافتی از من دی

□

همچو اندر شیر خالص تار مو

□

تو این هر دو را جز برادر مخوان

□

پراگندن تخم و کشت و درود

□

جسمت به گونه زر کشیده

□

که بانگ پدرش آمد از کوهسار

□

نگر تا چه دارد ز گیتی به مشت

□

وان نیز که خسته بود می‌مرد

□

بسی شگفت‌تر از حال وامق و عذراست

□

کجا بر پرتو او اعتباریست

□

ندارد کسی این سخن استوار

□

مبادا که پیچد روانش ز کین

□

اخلاق او مهدب و اقوال او جمیل

□

همی رفت و ترکش پر از تیر داشت

□

فزاینده‌ی اختر و افسرش

□

جهان خالی ز دیو و دیو مردم

□

چو یوسفیست که برقع برافکند ز جمال

□

سوی ساحل افکند خاشاک را

□

یکی کهتر از وی برادرش بود

□

کز ایدر گذشتن ترا روی نیست

□

در گردش حوادث و در پیچش عنا

□

کنون زند و استا سوی ما فرست

□

ز یزدان برو آفرین خواستند

□

تا شود خانه گیر شاه زمین

□

خنک آب روان و سایه‌ی سرو

□

نه ز هیولا وز صورت نشان

□

گشاده‌دل و نیک‌خواه آمدند

□

به نزدیک آن اسپ شد شادکام

□

برآمد از دل پر دردم افغان

□

که با فرخی بود و با برز و کام

□

کران جهان خواندش رهنمای

□

به صد افغان کشیده سوی تو دست

□

وقت فرصت به عزم عرض رسان

□

کو گمانی می‌برد خود را کمال

□

دلاور گمانی به سستی برد

□

برآریم زان آرزو کامشان

□

منت خود این همی گویم ولیکن

□

همان نیروی جان وگر توش من

□

در صف فغفور آز کرده به همت غزا

□

آن شیشه نگاهداشت از سنگ

□

ای وای امیدهای بسیارم!

□

کند هر لحظه لطفی دیگر آغاز

□

منگر مه نخشب چو بود ماه جهان تاب

□

که از خوردنی جانور بی‌نواست

□

شادان ز روی عربده بشکن سر خمار

□

نشست از برش تاج بر سر نهاد

□

ریزه خوار سفره‌ی راز منند از ناشتا

□

گرت به سایه در آسایشی به خلق رسد

□

کز دل و چهره زگال و زعفران آورده‌ام

□

علم چون بر تن زند باری شود

□

کس جز کف هر دوان ندیده است

□

هرانکس که بودند روشن‌روان

□

طراز کرم را بهایی نبینم

□

سپهدار لشکر نگهدار گاه

□

رفوگری نتوان کرد و چشم نابینا

□

با شوهر خویشتن هم آغوش

□

چون آب خواند آتش زردشت زند او

□

گفت شتابند به زندان سرای

□

کز عدل و دین مبشر مهدی زمان اوست

□

بر گاه فرخنده بنشاختش

□

به از قبه‌ی چرخ اعظم ندارم

□

شد از گرد خورشید تابان سیاه

□

چون کیقباد قادر و نوشین روان ماست

□

مداوای روان و میوه دل

□

که خیل مور، کژدم راست دشمن

□

پس کجا بی‌صیقل آیینه شوی

□

تظلم کردنم زان نیست یارا

□

به پاسخ در بسته بگشادییم

□

گفت از خواص ملک چو تو سروری ندارم

□

نبخشودشان ای شگفتی کسی

□

ساختم از جان پاک بنگر و در ده صلا

□

دانی که به زخم نیست در خورد

□

چرخ کند هر دمی از زحل افسان او

□

سیه رو مانده‌ی بی روی و راهی

□

کز سرشک آب ناردان برخاست

□

چو باشد درم دل نباشد به غم

□

خوانچه کن و چمانه‌کش خوانچه‌ی زر چه می‌بری

□

یکی خو بود پیش باغ بهار

□

شب بنفشه وش و روز یاسمین سیما

□

گهی لب بر سر سنگی نهاده

□

تلختر باشم و گر شوئی به آب کوثرم

□

لیک عکس جان رومی و حبش

□

نه ز عقرب ضرری خواهم داشت

□

بجوید دل مرد یزدان‌پرست

□

اینجا چه امیری کنی، آنجا چه گدائی

□

ببست او یکی کشتی بر میان

□

شروان شه صاحب القران را

□

متواری راه بت‌پرستی

□

زحمتی کز خلق بینی موکب دجال دان

□

سرزنشی بهر خود انگیختن

□

دین عرب تازه کرد در عجم از احتساب

□

چرایید پر درد و تیره‌روان

□

چون ارسلان سلطان بود، گو آب بغرا ریخته

□

ز شادی پذیره شدش با سپاه

□

بهر کعبه سر و زر افشانده است

□

پری را بین که چون دیوانه کردند

□

صدمه‌ی ادبار خسف از خان و مان انگیخته

□

در دو جفت کفش و موزه در نگر

□

خاک بر سر همه را هیچ مگو تا بینند

□

ز شادی که گشتند همواره مه

□

ورنه من خود را در این میدان ز مردان نشمرم

□

کز ایران همی دست شوید به خون

□

می‌کنم قوت و ندانم چه عجب نادانم

□

یعنی به رفیقی از رفیقی

□

من وهم تو را گران ببینم

□

به روی آب کشتی شد روانه

□

آدم در خلافت و عیسی ره سما

□

تو گفتی همی خوار گیرد روان

□

کز نوحه‌گری نوات جویم

□

همی تخت جستم که گم گشت تخت

□

کانداخته یغلق پران را

□

از آن یکره گل و هفتاد و دوخار

□

به ز بحران شوم انشاء الله

□

نه عمارت نه تجارتها و سود

□

فهرست ملک ازین دو برادر نکوتر است

□

که اندر جهان یادگاری کنیم

□

ما و سه پنج کعبتین، داو به هفده آوری

□

نشستن دل نیک‌خواهان همه

□

یاره‌ی حوران کند گر شاه را بیند رضا

□

وانگهی کرد کار او را راست

□

هم استخوانش سرمه‌دان، هم گوشت ز اعضا ریخته

□

ز هجر آن دو لب بنشسته بر خاک

□

کوست خلیفه‌ی طیور داور مالک رقاب

□

شما یکسر آباد باشید و شاد

□

نیست به فتوای عقل گرگ به رم داشتن

□

مرین را سوی ترک جادو برید

□

عقل خدا پرست زند درگه صفا

□

که بحری گشت در گوهرفشانی

□

خواجه چنین باشد این خوان چکنم؟

□

طبع او آن لحظه بر دفعی تند

□

صید باز و سگی که بوی بر است

□

نیاید بدین خاک‌بر دیو گاه

□

افتخار دین و دنیا دیده‌ام

□

نیابد گذر پر و پیکان تیر

□

سپید شیر ز پستان سر سیاه سحاب

□

دل ز دیگر علاقه بی‌غم دار

□

خاقانی از مدحش همی دیوان نو پرداخته

□

در آن باغ بر رویش گشودی

□

زهی رشید جواب آمدی به جای صدا

□

بدان آب رفتی به فرخنده فال

□

دیدنش جمشید والا برنتابد بیش از این

□

نشستند شادان دل و نیکبخت

□

غذی از دهان به یک ره به سوی جگر نیاید

□

ای برادر گر خردمندی چو سیمرغان نشین

□

که نام نبود و بینند خلق دیدارم

□

آرزوی مرگ بردن زان بهست

□

دست و تیغ این سکندر سد اکبر ساختند

□

برانگیزم اندر جهان رستخیز

□

دارد حرم عیان کعبه

□

که ما را توی افسر و تیغ کین

□

آبستنی به مریم عذرا برافکند

□

با ذل یتیمی و اسیری

□

هر پنج وقت ما شده یکسان صبح‌گاه

□

کشیده سبزه تنگ او را در آغوش

□

کز او چرمه‌ی صبح یکران نماید

□

که گیتی سه روزست چون بنگری

□

طبعم شود ز لطف چو از جوهر آینه

□

همی زد به یک دست گرز ای شگفت

□

نقل ما نار بینی از لب یار

□

زبانم وقف بر تسبیح نامت

□

تنها نشین و هم‌دمی از دودمان مخواه

□

جوهر خود را نبینی فربهی

□

نقب کران همه ره با خطر آمیخته‌اند

□

می آرند و میخواره نزدیک شاه

□

شمع‌سان زین منجنیق از صدمت نکبای من

□

مرا بود ازان کار دل پر ز درد

□

میلاد پور مریم، میعاد پور هاجر

□

شد سرو بنش ز ناله چون نال

□

آنچه جویم به کهستان به خراسان یابم

□

چو شام تار روزم گشته تاریک

□

خصم تو را آب پشت خون شود اندر زهار

□

دلش تازه شد چو گل اندر بهار

□

کرده ایمان تازه وز رفته پشیمان آمده

□

پسش خان گشتاسپیان نام کرد

□

نزل ستانه‌اش به بخارا برافکند

□

وذا سمر یدمی المسامع کالسمر

□

ریگ بن دجله سر بهای صفاهان

□

چونی از رنج و غمان بی‌حدت

□

کابروی کار من او بود و بس

□

به آید که کندی و سستی کنی

□

نعل پی‌شان همسر تاج خضر خان آمده

□

به شاهی همی بد پسندد ترا

□

ز آن طالبان مشک و نسیم سمن نیند

□

بر دو عالم روان شود علمت

□

سپر فرمود دیلم‌وار و زوبین کرد ماکانی

□

چنین بوده‌ست تا بوده‌ست گردون

□

ازو حامل تازه زهدان نماید

□

چنین گفت کای شاه گردن‌فراز

□

بر خصم ظفر نیافت رستم

□

ببینید نالیدن خستگان

□

بشنو آنچ این گواه می‌گوید

□

وز یک طرف کنیز به زاری کنان شود

□

زو گنبد کهن را، دوران تازه بینی

□

در سویدا روشنایی آفرید

□

ز آن رفت در ترازو و سختند چون زرش

□

ز نیک و ز بد نیست راه گریز

□

چشمها از لعبتان استخوان انگیخته

□

نیاید خود این هرگز اندر شمار

□

کاختران بر فر قدرش فرقدان افشانده‌اند

□

ور زخم زنی غبارت آرم

□

نقش نام اخستان کامران انگیخته

□

به سد فرسنگ از آن جنبش رمیدی

□

بختی غم به دیده‌ی سوزن درآورم

□

زبرجد به تاجش برافشاندند

□

ظلم به فرمان تو بیژن چاه عدم

□

ببستند کشتی به دین آمدند

□

بر سر قله‌ی جبل منهید

□

فلک نه حلقه هم در گوش دارد

□

در شاه جهان نمی‌یابم

□

آن خود دیدی فسون من ببین

□

چون صید شد به قهر ببرند حنجرش

□

ز شاهان فزون‌تر به رسم و به داد

□

کامد چهل صباح و چهل اصل و یک قیام

□

بپوشی نباشیم همداستان

□

کفن از روی پسر پیش پدر بگشایید

□

زین پل به جهان جمازه بیرون

□

از نقطه‌ی دولت الف عز و علائی

□

برآرد دود از چشم زمانه

□

فریاد اوج گردون از تیغ مه صقالش

□

درهای فرح بر خلق گشود

□

دل را به عصمت رهنمون بر ترک اشیا داشته

□

که کوس مهین داشت و رنگین درفش

□

که بهم راس و ذنب با قمر آمیخته‌اند

□

چو اهل مصر به احسان یوسفند رهین

□

پیکان او خیاط دین دل‌دوز کفار آمده

□

هر دمی تی می‌شود پر می‌کنند

□

سالار روح بینش، روح فرشته مخبر

□

یا رب خرش را مرگ ده تا او شود بنده خدا

□

کز سر لرزه چو نی بر سر پائید همه

□

بدانست کش بر سر افتاد مرد

□

ناساز روزگار مرا سازگار کرد

□

پوشیدم و باز پاره کردم

□

در قید گیسووار بین پایش گرفتار آمده

□

عود نروید بر او، نه سنبل و نه ند

□

روح بر حرز امان خواهم فشاند

□

سینه نبود، کهنه صندوقی بود

□

کرده برای مجمرش نار کفیده اخگری

□

همان روی قرطاس بریان شود

□

سرخی سنگ منی کز خون حیوان دیده‌اند

□

ز کار افتاده‌ای را کار سازیم؟

□

نباید، کز آن مرحبا می‌گریزم

□

ور همی‌گردم همی‌بینم مدار

□

لب ز بیم رصد غم به حذر بگشایید

□

گر چه بیرونست در صندوق رفت

□

خضر و شعار مفلسی و عمر جاودان

□

به ریش خود اندر زده هر دو چنگ

□

سمعا و طاعه سجده کنان هفت کشورش

□

دادگر پیشه‌ای مسیح پرست

□

از بر ماه چارده سایه کند صنوبری

□

ابرگرد و باد کند و برق سست و چرخ لنگ

□

حوای دیگر است کنون مادر سخاش

□

تخم کردار بدش کرد چو شورستان

□

می ناب و شاهد نازنین، ساقی محابا داشته

□

بیامد بسان هیون سترگ

□

نه چون من است ثنا گستری به شام و عراق

□

ملخ نزل سلیمان را نشاید

□

شرط بود قبله گاه مرقد عم ساختن

□

چشم پاکت را خدا باران غیب

□

شب هفتم خبر از حال دگر بازدهید

□

اندیشه پریشان شد تا باد چنین بادا

□

وز مطبخ مسیح نیاید جوابشان

□

بسازیم با او یکی خوب رای

□

دو قوی رکن کعبه‌ی اسرار

□

گور گشتی ز بس گریوه گور

□

پیش سنانت کز اوست قصر ممالک حصین

□

ز بدر نامم از اختر گذشته

□

که چو آتش به نیستان شدنم نگذارند

□

وقت چون برق گریزان و تو در بستر

□

طالب معاش غزنی و شرف خاندان شده

□

تو گویی همی کوه را برکنند

□

جز تن گل پر ز خون، جز دل لاله فکار

□

در اوج سدره کوش که فرخنده طایری

□

در سلسله‌ی درگه، در کوکبه‌ی میدان

□

در میان بس نار و نور افراخته‌ست

□

که مشکین مهره آسوده است و نیلی حقه گردانش

□

نو شدن با جزو جزوش عقد شد

□

لیکن از پیران چنو معظم نخواهی یافتن

□

جهان فروزانش تاریک شد

□

صدره‌ی کام اگر ندوخته‌اند

□

رای دیگران ز دست مگذار

□

تا نرسد ز اهرمنانم زیان

□

هفتاد و دو من گرزی کرده‌ست ز جباری

□

هم رقص و هم سماع همه شب میسرش

□

ایکه نشناخته‌ای باختر از خاور

□

گر ستاره سپه و صبح لوائید همه

□

کزیشان نهانش نیاید پدید

□

در تنوره کیمیای جان جان افشانده‌اند

□

مکن بیگانگی یک دم مرا باش

□

بجز راستش مقتدائی نیابی

□

از عطاهای جهان‌آرای من

□

نادان نمایم و دم دانا برآورم

□

چون حوا گفتش بخور آنگاه خورد

□

بمیر و نعیمش ندارم طماعی

□

سرشک از دو دیده به رخ برفشاند

□

دیوی غلام بوده ثریا معسکرش

□

اما نه چو من مطیع نامند

□

با ساز باربد چه کنی پیشه‌ی شبان

□

انگور ز انگور برد رنگ و به از به

□

موی من نغمه می‌کند هر تار

□

گرچه وی را ناقص و جاهل شمرد

□

صاحب سیف و قلم، فخر زمین و زمان

□

چنان شد که کس روز روشن ندید

□

ناله‌ی مرد ز سرکوبه‌ی اعدا شنوند

□

که بر هر شخص کافتد برنخیزد

□

گوشه‌ی عرش از سریر، خوشه‌ی چرخ از بنان

□

زانک بی‌عقلند و مردود و ذلیل

□

وز دو سو چون مشرفین او را دو زهدان دیده‌اند

□

که چه رویاند مصرف زین طمع

□

بر دوش جهان ردای فرمان

□

ببینی یک مایه‌ور جایگاه

□

کرکس آسمان پر اندازد

□

کارزو دشمنست عالم دوست

□

تا به مرگ این خلف بر مرد و زن بگریستی

□

ما را به فضل او نرسد خاطر و ضمیر

□

آری که باز ماده به آید گه شکار

□

بسیلی سرخ کردستیم روی زعفرانی را

□

قفلی از بهر دهان خواهم گزید

□

همان بر سر قیصر افسر شود

□

شش روز و پنج وقت ز چار اصل گوهرش

□

بر یکی خر بار سنگ و مرمرست

□

همه زوبین اصفر اندازد

□

بهر قمع احمد و استیز دین

□

نام عجم روضة السلام برآمد

□

او به تحت‌الارض و هامون در رود

□

از قبه‌ی ثوابت تا منتهای خاک

□

همی رزم پیش آمدش سور خواست

□

محنت نصیب سنجر مالک رقاب شد

□

پس کمان درکشید و شست گشاد

□

ناصر دین حق رضی انام

□

نشستستند یکجا و نبشتستند محضرها

□

هر آن سخن که نه در شکر نعمتش هذیان

□

دل ز حب ماسوی خالی نشد

□

در سرای و ره بارگاه صدر زمن

□

شب همه رحمت رود سوی تو چون رحمان تویی

□

چه در قدیم و حدیث و چه در قلیل و کثیر

□

بهر هر مظلوم و هر مقتول غم

□

صد چو من هستند چون گوساله پیش سامری

□

زفت گردد وز اثر فارغ کند

□

لنگ در تربیت خصمت و شل

□

هر که می‌زایید می‌کشت از خباط

□

آن قدر کاید رخش را زلف و خال

□

تا که خنجر بنهی هیچ سری را نبری

□

همه میدان کنی جیحون و سیحون

□

رخت خود ازان گروه برداشت

□

دقیقه‌ای فلک المستقیم را تفهیم

□

این دختر رز را، نه لبست و نه دهانست

□

مهر و کین تو طاعتست و گناه

□

کدام نقطه که بیرون ز خط پرگاریست

□

هلال و بدر به چرخ بلند بر اشکال

□

سبزه شود آخر ز چه کهسار چریدی

□

به شاخ فاخته از ذوق تو گرفته سبق

□

که رهانم مجرمان را از نقم

□

در جمله نه صنعتی نه اسبابی

□

عبرتی گیرند از اضلال او

□

نهر خون گردد ز شمشیر تو شهر نهروان

□

از سیه‌کاری خود گرد و اثر

□

پای دهر از دستشان بیرون کن از فرمانبری

□

صفراشکن هزار صفرایی

□

ساز صورتگران فروردین

□

خسبد اما به وقت برخیزد

□

چه سلطان عالم چه گردون گردان

□

کسی کنار نگیرد سوار تازان را

□

در معرض او عطارد ابکم

□

طاعت شتر نفس را مهار است

□

کلکش به گاه پویه چو جنبد به پرنیان

□

که اطلس می‌کند پنجه عبایی

□

عرق خجلت از مسام غمام

□

تن بروید با حواس و آلتی

□

تا که از خدمتت شدم محروم

□

کانچنان ورد مربی گشت تیغ

□

دست‌اندازان بگذشت به یک‌دم به شناه

□

وقت بخریدن بدید اشکسته را

□

چون در میان سرو و سمن سیروراسنم

□

ور نه چشم گاو و خر بگریستی

□

ماه نمام نداری تو و مهر غماز

□

کیست کز پیل مست نگریزد

□

آرایش خوان آفرینش

□

تو خود خادم تاج عمرانیانی

□

نه وام جود تو قنطار داد و نه قمطیر

□

بر چهره‌ی خورشید جان سحابست

□

در مقادیر کارها تلقین

□

در طلب می‌داردم از بوی و از بویاییی

□

سامری کو تا بیابد گوشمال لامساس

□

ای چو میکائیل راد و رزق‌ده

□

ملک آب و خاک را همچون تو صاحب افسری

□

موسی و فرعون دارند آشتی

□

سخن کاه نگوید ابدا کاه‌ربای

□

دلو او قوت و حیات جان حوت

□

با کمال تو خرد عرش عظیم

□

این است و دگر جمله خرافات افندی

□

یاری سره و حریف محرم

□

می‌بود چو زلف خود پریشان

□

که نشورش نبود روز قیام

□

وز بانگ رعد آینه‌ی پیل بیشمار

□

کزو رست برگ و بر آفرینش

□

عف عفی می‌کرد و رختش می‌درید

□

وان نه از جنس سخن یا از کمال قادری

□

زیرا که ز پستان سیه دیو چشیدی

□

نیک بختا انوری از قربت طغرل تکین

□

بجهد از جانش به بانگ گربه هوش

□

مرحبا ای ز عمل آخر و از علم اول

□

زان فرود آ تا نماند آن گمان

□

کام بگشاده تا بیابد کام

□

ولی دریغ که گم کرده‌ام سر و پا را

□

ویرانه‌ی کتم عدم گرفته

□

نبرم زان شهی که تو بریدی

□

سپیدکاری گردون هزار روز سیاه

□

چند فرزند بود و هیچ نزیست

□

بر ناگرفته چون همه طفلان شمار ملک

□

امروز مر سکندرو دارا را؟

□

برق چون در نسبت دستش نخندد بر غمام

□

گوئیا، نان و پنیر و خربزه است

□

گوش جانش چو محکم تنزیل

□

تو پیداتر ز قیل و قالی

□

زین پیش گرچه بود همه پرده چون بصل

□

بودمان تا این بلا آمد به پیش

□

پیش او آفتاب را تمکین

□

عکس آن کن خود بود آن راه راست

□

آن ملک خلقت ملوک اخلاق

□

یا بنده را با لطف تو شد صوفیانه ماجرا

□

نه به ز پاس تو یک پاسبان دین اله

□

مردی و نری و پهلوانی

□

سپیدکاری گردون هزار روز سیاه

□

رنج صدف تو گوهر من

□

فاسد شدست اصل مزاجت گمان برم

□

«گنج بادآورد» یک بیت مدیحش را ثمن

□

از بند بداندیش تو آزاد نکوخواه

□

گنجینه‌ی تو از چه سبب پاسبان نداشت

□

همه آفاق را در شادی و غم

□

هرچند که بینیش مقدم

□

کس ندیدیت در جهان همتای

□

پست گفتندی به صد خوف و حذر

□

آفتاب از شدت او همچو آب از زمهریر

□

بی لب و دندان شکر می‌خوردمی

□

خود بر آن عزم جبر کرد کمین

□

در بیان حال او بگشود لب

□

از سپاه دی کی اندیشند تیز و زمهریر

□

هرگز کسی ندید عجب‌تر ز کار من

□

وینانج باد ظل تو و قهرمان تو

□

دود گردش چو هندوان به سجود

□

تا نباشد همچو شاهین خاصه در قدرت کرک

□

که عمدا در زنی آتش به خرمن

□

چه حذوریست این و مجتازی

□

چو رام کس نگشت این چرخ توسن

□

ای قضاه قهر روزگار پناه

□

هریک بد و بی‌حاصل چون مادر زانیش

□

آب آمده وانگهی تیمم

□

اولیاشان قصد جان من کنند

□

زان امیری برسیدند بدین سلطانی

□

صورت اومید را گردن زدست

□

آنی از هرچه توان گفت آنی

□

دل‌ها شکستی تو بسی بر پای تو آمد جزا

□

صادق‌تر از کلامت یک صبحدم نزد دم

□

باز نگردد ز تو به زور شقاقل

□

به خدمتت نرسیدم ز گردش احوال

□

شربتی آب خورد و دست کشید

□

از شرف سیاره‌ای بادا کلاه

□

چه زیر کریجی و چه در خانه‌ی خضرا

□

دیده چون رخسار مه پر زخم پیکان یافته

□

کاندر ظلمت، برود الوان

□

از دوک زبان بر سرو بر پای تنیده

□

رهبر از گمره جوئی و پزشکی ز سقیم

□

با وجودت خامشی دانی چه باشد کافری

□

هرکه را خواهد به فن از سر برد

□

نه سپهر و چهار طبع گواه

□

نی مخالف چون گل و خار چمن

□

که بر زبان سنان تو راندش تعبیر

□

بگذار به عقل بیم جا را

□

هم تو بینی که در وفا چونم

□

جز خطا باشد هرگز سخن حیران؟

□

همه در آرزوی عشق کلاهند و قبای

□

داد عیش خوش و جوانی داد

□

کان بدین خدمت پذیرد التیام

□

چو دانا که یازد به جدی ز هزلی

□

در چشم روزگار مبادی بجز مکرم

□

گهر عمر، کاش کانی داشت

□

رایش به صلاح جهان ضمین

□

بدکنشانند و با سفاهت و شومان

□

تا بود سال و مه و روز و شب اندر تک و تاز

□

ناکس اندر صف قوم مبتلا

□

جوف را کسوت اصوات همی در اوهام

□

محو و هم‌شکل و صفات او بشو

□

زیر نه حقه‌ی فیروزه یکی مهره‌ی کین

□

خفته خود آنست و کر زان شور و شر

□

وز پی مدت عمر تو ابد گشته طویل

□

او ز تو خورد زود ستاند لگام

□

عالیها سافلها زد رقم

□

این به مقراضه آن به مقراضی

□

راز او بشنیده گوش سر ز لحن بم و زیر

□

نه کام دل نه دل اندر میان است

□

تنها نخوری چو ناتمامان

□

راند از بهشت، آدم و حوا را

□

ز قامت تو دلم را صلای اندیشه

□

در سرائی که شاهد است و مجاز

□

کزو در جنبش آمد مرغ و ماهی

□

چون ندارد عقل عقل رهبری

□

از مناهی و از ملاهی دور

□

پا برین که هین منه با اشتباه

□

رونده سرکش و جوینده قتال

□

این سنتی‌ست رفته در اسرار کبریا

□

صفدر مرگ عرضه کرد سپاه

□

که حبل خدای است و خیر الرجال

□

پرورده مرا، چون جان به سینه

□

فهم عاجز شود از حقه‌ی یاقوت انار

□

چو دونان مانده اندر ره، اسیر نفس شهوانی

□

ملک او باید کو هرگز رسوا نشود

□

لبش بوسید و هم بر بوسه بس کرد

□

باید به طناب راستی رستن

□

جمله ببینند از آسمان گذرت را

□

نام زد امروز و دی و آنگه و اکنون

□

نقشت فلک از نوا نوشته

□

وآن دگر در باغ ترش و بی‌مراد

□

بر فلک می‌زنیم تاوان را

□

شب برو ور تو بخسپی شب رود

□

ما را به قبیله کرد بد نام

□

تبریز را از وعده‌ای کارزد به این هر دو سرا

□

خاصه امروز که از عدل نماند آثاری

□

ترسم ببرد خواهدت این بدکنش عوان

□

که خون پخته جست از نافه‌ی خام

□

سرشته در او مهر خونخوار خویش

□

عجب نباشد اگر می‌شود به سر غلتان

□

نهاد آن لب که از وی بود کامش

□

ز آسیب زمانه لطمه‌ای خورد

□

قائلا من جهله: هل من مزید

□

ننموده ره به شمع هدایت پیمبرش

□

وز خویشتن به نیکوی ایمن کنش

□

کاین هستی من ز هستی تست

□

من همی‌ترسم دو دست از من بدار

□

که به غایت رسید کار مرید

□

همانا فرض‌تر زین کار دارم

□

کوشیدن آن نه نیک راییست

□

ملک شهری بایدت پر نان و زن

□

کند مست پیوسته قی بر شکوفه

□

چون بیندائیش بر چیزی مسین

□

دگر در دل ننمود جهدی

□

که پر معده باشد ز حکمت تهی

□

توده‌ی زر در ره خورشید زر پالا زنند

□

بدین نو رسته نرگس‌ها و زراندود پیکان‌ها؟

□

که بود آثاری از فضل الهی

□

کهنه دلقی، ساتر تن، بس تو را

□

دل خلقی ازو تنگ است اندر روز بار تو

□

ای برادر، همچو نور از نار و نار از نارون

□

افتاده، میان سنگلاخی

□

ورنه آن شیری که در چه شد فرود

□

از دفتر هجر فال تا کی؟

□

شکر پیش لبت حنظل فروشی

□

ز مغزش هوش رفت از سینه فرهنگ

□

و الوصل تریاق الغشا یا من علی قلبی مشا

□

چون من بی‌توام نزد من خاردان گل

□

به مکر و غدر دارد کرده معجون

□

فاروق به عدل محترم بود

□

اندیشه کن تقلب دوران آسمان

□

«انه ناظرا بنور الله»

□

شیر دل، پیل قدم، گورتک، آهو پرواز

□

کردش به کنار تخته تسلیم

□

چرا تا دست و بازوئیت هست از کار و امانی

□

صبح اگر دیگر برون آرد ز خاور آینه

□

از معجزات نیز قوی‌تر ز قوتش

□

وز صحبت دوستان بریدی؟

□

که فتید اندر شقاوت تا ابد

□

ملکی؟ یا پری؟ بتی؟ یا حور؟

□

وجود جمله موج بحر جودش

□

آلوده چرا شوی بهر خاک؟

□

پنهان و آشکار بازآ به اقربا

□

وگر بلیسم روزی هزار بار انگشت ...

□

چون برون آرد از این خانه‌ی بیرانم؟

□

هنوز از غمزه پیکان تیز دارم

□

شنیده‌اند نصیحت ز کهتران خدم

□

بس که تفسیده دلان زاندم سرما بینند

□

صراحی هر چه بد پر باده کردند

□

پشتش ز زمین کبود گشته

□

ای دیده، راه دیو ز راه خدا جداست

□

بمیریم و درمان نخواهیم یافت

□

در سنگ نهاده‌است و در این خاک و رمالش

□

خواهش، بجز این، ندارم از تو

□

خویش را در طبع آر و در نشاط

□

غلغلی از بلبلان در گلستان انداخته

□

معطر جان ز باد نوبهاری

□

نه نیروئی که گنجد در تصور

□

که ملک در قدمش زیب بوستان گیرد

□

بینی همه زبان شده چون خنجر آفتاب

□

چون به خس مار درخزد خناس

□

بگفت این نیست شرط دوست داری

□

که ترسم شود ظن ابلیس راست

□

مکمل کامل صفات عالی عالی‌جناب

□

ور ندهی بیشکی، ز ایزد خواهم عیاذ

□

که گردش هست، در وی، چرخ واری

□

گوش تو بر بیهده و ناسزاست

□

سراسر ملک ویران اوفتاده

□

هرچند ازو فروتر است ابرو

□

بخشی، سیه‌ی مرا سپیدی

□

او مخنث گردد و گان می‌دهد

□

ساقی آورد جام مالامال

□

زبانها را سخن گردد فراموش

□

پس از شکر گشائی روزه‌ی خویش

□

ز طرزی کن نگردد شهره بگذر

□

رعیت از ستمت چون دهل کنند نفیر

□

هرگز ندارد داورش

□

ره من تا عدم جز یک نفس نیست

□

که بوبکر سعدست کشور خدای

□

موج دریای ظهورت بادبان انداخته

□

گلنار نگر بدان نکوچهری

□

بدان پنج از مایم پنجه‌ی خویش

□

در تکلم، مختلف حالاتشان

□

به سوی خلد نردبان تواند

□

وز مکر و فریب این به نفرین

□

نادیده رخش، طلاق گفتم

□

صد در محنت بریشان بر گشود

□

از پی عقل و العقول عقال

□

چه بندد بر بهشت این جرم زشت است

□

به صنعت پوست از مو بر گشایم

□

عبیر ملایک در آن می سرشت

□

در مقامات خیر و شر دیدن

□

ای شده فتنه به زمین و زمان

□

خدا را یاد کن دیگر تو دانی

□

که گرد فضولی نگردم دگر

□

گر بهتر ازین کنی توانی

□

سه دیگر چون زهیر آمد، چهارم چون ام اوفی

□

که خواهد تکیه بر بازوی خورشید

□

که بود راه سوی مسکن شیطانش

□

تو چون بهیمه عاشق آب و گیای خاک

□

وز جهان برخاست آن چون قیر دام

□

پس آنگه بهر ناچیزی دلش ریش

□

دانه هرگز کی رود بی دانه‌بر

□

چو حق با او سخن گوید از آن گفتار در جنبد

□

جهان را سنگ کفر از راه بردار

□

چشان دارد همی زینگونه گردان

□

چون ذره‌ی حقیر بود گنج شایگان

□

و آنجا که تویی خزان معقول

□

چو بید است بی‌هیچ بر میوه دارش

□

آتش زده یا تویی و یا من

□

وی اندر میان کور بخت و خجل

□

خویشتن را حقیر مایه مدان

□

به گرد او عکازه و غضای او

□

سایه ببر ز سر یاسمین

□

تا مگر باز رهانند تو را زین یم

□

تو را ظن آنکه جانی در تن تست

□

مارش انگار نه مردم، سوی ما مارش

□

وزان هدیه‌ی شهریار زمین

□

شب آبستن است ای برادر به روز

□

انفاس اولیا ز نسیم مطهرم

□

که آمد قرعه‌ی عشقش به نامم

□

به نزدیک قیصر شدند انجمن

□

من کی رسم به وصل تو کز ذره کمترم

□

شرع چو ریحانت از سفال حقیقت

□

ایزد سبحان بی‌چگونه و بی‌چون

□

که کردی پرآزار زان جان شاه

□

که دانی که در وی نخواهد گرفت

□

بنشین یک زمان و هیچ مگو

□

گزیدی فلان و فلان و فلان را

□

زچیزی که بد درخور خسروان

□

نعره‌ی او، مانع چرندگان

□

یک جهان مظلوم را لب خشک نانی دیده‌تر

□

باد ایشان مخر و باد مکن خرمن

□

که این نغز بازی به جای آورند

□

مباش غره که بازیت می‌دهد عیار

□

زیبد ار سر بر آسمان دارد

□

غبار دامن افشاندن ز آنسوی

□

بباید ز شاه جهاندار جست

□

به جز نسیم صبا نیست همدم جانی

□

بر بستر مجاهده پیش از اجل بمیر

□

از دبه‌ی مزگت افگند روغن

□

سپاسی به شاه جهان برنهند

□

که با او دل و دست زن راست است

□

که نه هر خار و خسی لایق بستان آید

□

رخشیدن شعاعش گویی نضار باشد

□

زمان و زمین دیگری را سپرد

□

بحریست که بی کنه و بی کرانست

□

دلی را که دردی است درمان فرستم

□

همه عادات و فعلهای ذمیم؟»

□

ز خاکست وز باد و آتش تنم

□

که دون پرورست این فرومایه دهر

□

الف و حا و میم و دال شده

□

چو شکر هست گو شیرین نباشد

□

خردمند وشایسته‌ی گاه را

□

پر مرغان طوبی آشیان از بیم آن لرزد

□

ناگه رخ چون تو شوخ عیار،

□

به دین باز گردد بدو اعتزازش

□

تو او را ازان گنج بی‌رنج دار

□

که عالمست و به مقدار خویشتن جاهل

□

«رب انی ظلمت نفسی» گوی

□

هر چه از فضل و کرم، با تو خدای تو کند

□

یکی را به دشت گنج، یکی را به رودبار

□

زر جان بود که معیار نداشت

□

بسان تیره‌شب کز برق گردد ناگهان روشن

□

عقیق یمانی ز لعل بدخشان؟

□

ریخته آب رخ بشرب مدام

□

کسی زان میان با ملک باز گفت

□

یا ظهوری به جای این اظهار

□

بهانه تهمتش بر آب و گل بود

□

صد حیله کند تا بر جاه و خطر آید

□

ظلم سپاهی نهاد پا ز میان بر کران

□

در و گهر چون جرس حلی خران بود

□

بنگر به رسن‌های سخت و الوان

□

مرد بی‌گوهر کجا آید به کار

□

روی نومیدیم از حضرت سلطانی نیست

□

به بلاهای جاودان پیوست

□

هر که با فاجر نشیند، همچنان فاجر شود

□

پدید خواهد شد مر خلق را همی هموار

□

به لب دجله و پیرامن کوثر گردد

□

ام کوکب بحلیب الفجر محلول

□

غره‌ی این عالم غدار کن

□

عاشقا گر مفلسی دستی بزن

□

معین و مظهر دین محمد مختار

□

بس به غربال چشم خون می‌بیخت

□

چنین بی خانمان بیچاره‌ام ساخت

□

به زیر مرکب او بر کواکب مثقب

□

زمین‌ها جمله فوقانی شوند افلاک تحتانی

□

هرگزش از وطن نیامد یاد

□

نداند کردنش سقراط درمان

□

ظلم نکند این چنین کس، شرم دار

□

که حق شرم دارد ز موی سفید

□

زان مگر لاله دل‌فگار آمد

□

وان، چو روز عرض پیلان پیش شاه شهریار

□

آن شه که بدین اسب مرا دید سزاوار

□

مستی ما چو بگویند به هشیاری چند

□

هان! نشانش ازین طبق برداشت

□

عادت او نیست مگر کاحتیال

□

کاین مستی ما نه از شرابست

□

که بر استخوانش نروید گلی

□

نگرد جانب سمن که سلام علیکم

□

به دل گفتی کجا این و کجا یار

□

دل خواجه نه دلستی که همانا دریاست

□

سجده خواهند کنیزان وی از استکبار

□

عطای وی کریه چون لقای او

□

به مشک سوده در باید دمیدن

□

خود نگنجی تو ز عزت در جهان

□

بد از نیک کمتر شناسد غریب

□

وی در غم تو ماه نو چون من دوتا آویخته

□

جز تو نبود یار به بحر و به بر مرا

□

نیروی رستم و هش هوشنگ

□

هیچگه از شوره‌زار لاله و ریحان

□

او مطایای رخت اسرار است

□

ازان پس که خود خصم و خود داوریم؟

□

دستی که عاقبت نه به دندان گزیده‌اند

□

که قاضی چو خر در وحل بازماند

□

بر روی هوا شود روانه

□

از این در خیل ما بسیار باشد

□

دو چشم از بهر آن باید که بینی روی او فردا

□

به صد حجاب کند جلوه پیش ذهن و ذکا

□

چار دیوارکی عمارت کرد

□

همی پیش ازین پیش لات و هبل

□

هوش را در ذره‌ی حاصل ببین

□

چنان زشت نبود که از پیر خام

□

چو بنماید مقام بی‌مقام او

□

دوزخی هرگز نبیند روی و موی حور عین

□

همچو زین پیش خانه‌ی نوشاد

□

بهتر از قصر شهی، کلبه‌ی دهقانی

□

چون امیر خندق و صفین زن

□

کو ز تن خویش تند تار خویش

□

گه گهی جبریل را مهمان کنم

□

هر آن درویش صاحبدل کزین در محتشم گردد

□

خدمتی از عشق را امثال کالانعام کو

□

حصار آسمان را در نشاندی

□

یا مرهم زخمی کن یا ضربت محکم زن

□

به من نمود جمالی ز آفتاب انور

□

همرهش ز اقبال و بخت و فتح و نصرت لشکری

□

ولیکن «چونکه نادانی؟» بسی گویند مردانش

□

نیست ممکن گر نسوزی هر نفس

□

چشم حاسد که نخواهد که ببیند محسود

□

نماید روح از تأثیر گویی در میانستی

□

و بلبل را به شبگیران خروش آید بر اوراقش

□

پیش گردنکشان این لشکر

□

همی بخیره به ویرانه ساختیم مقام

□

گه از بیچارگی دشمن حمایت جوید از دشمن

□

بگداخته شو، گو، ز ره دیده برون جوش

□

ذکر ایشان کرده‌ام، اینم نه بس

□

زیردستان را همیشه نیک دار

□

ترکاری و یاغی به سان هموار و ناهمواره‌ای

□

سراپا گر همه جانست مرده‌ست

□

بازیابی ازو به هر هنگام

□

فرق توراست منت تعظیم لایزال

□

هست سود و زیان من مهرش

□

فکرتت باید و از عقل بدو بر زین

□

تا کند در هرنفس صد جان نثار

□

که گویی در او دیده هرگز نبود

□

درآ در آب و خوش می‌رو به آب و گل چه می‌پایی

□

او طالع کریمان اسعد کند همی

□

همچو هر خاری در زیر زمین ریزد خوار

□

کز پرده برون نرود آواز

□

با شهیدان کربلا محشور

□

برگردم و ازو بکشم کینم

□

کان گهر از عزت خود برد گیست

□

که چشم از تو دارد به نیکی ثواب

□

نفس کریم کشتیی نفس لیم لنگری

□

بجز ماندن به قید تار مویم

□

شکست خواهی خوردن ز پشه و ز هوام

□

بر دیده‌ی ملک ز ورع دامن ثیاب

□

پس از صبوری بنیاد صبر ویران بود

□

برکشیدند به بالا چو درخت کدوم

□

تا خبر نبود کسی را در جهان

□

مصاف پلنگان نیاید ز مور

□

دل خود چو بسوزد بدهد بوی چو عود او

□

کند تدبیرهای مرد باطل

□

خزانه پر درم و پر سلیح و پر دینار

□

تو خود نیز کالای دزد جهانی

□

مثوی الرفاقیف و الغربان و الرخم

□

خنجر خمیده گشت چو خمیده شد نیام

□

خوش برون آمد جوابش از حجاب

□

کرم پیش نامردمان گم مکن

□

که تویی عشق و عشق را نبود هیچ کس عدو

□

صبوری لب پر از دشنام می‌رفت

□

کو نه بدان و به بتر زان سزاست

□

پس دارد از چه رهگذر این جوهر آفتاب

□

کافرم ار دیده‌ام ثانی آن جانور

□

زانکه او جفت نیست با فرهنگ

□

باک نبود چون درین راه اوفتد

□

که ناسازگاری کنی در بهشت

□

ذره به ذره را بود نوع دگر شهادتی

□

مال ندارد دریغ از حشم و جز حشم

□

از ادیمست به پای اندر بر بسته دوال

□

چون پر کاه بی سر و سامان نمی‌شود

□

جایگاه تو گشته مکمن و مسکن

□

زر مجرد از درم روئین

□

کان پسر گه گاه بگذشتی ز دور

□

شب فراق به امید بامداد وصال

□

کاول از غرقاب بحر دام خود بیرونم آر

□

به کلی خاطر او را ربوده‌ست

□

این سرشتیست که در خلقت و در گوهر اوست

□

زیاده دید از ایشان بمیر میران داد

□

با نثری آتشین و نظمی تر

□

نادان به سرود و غزل و مطرب و قوال

□

ازچه خندیدی تو در من آن زمان

□

وجود نیازرد و رنجم نداد

□

از جوابی هم نشد گوش امیدم بهره‌ور

□

به گوش اندرون بهمن و قیصران

□

هست پاداش خدمتی هفتاد

□

بر دزد صد ستم ز سگ کاروان رسید

□

جشنی دگر به درگه فرزند بوتراب

□

نه بگزار دست و نه بگشای دم

□

بیش نرسیدند سی آن جایگاه

□

که طبع و دست تو گویم به بحر و کان ماند

□

خصم افراخته گردن شتر قربانی

□

نگفتی این نبخشی و آنت به خشم

□

نهاد طبع چهارست و آن خواجه چهار

□

آیه‌ای در شان او فرهنگ و استیلا و شان

□

به اتابک رسید این گفتار

□

برگ و گیا چریدی بر رسم خویش و آئین

□

چون به حضرت شد دل بیداربرد

□

ببخشود بر وی دل نیکمرد

□

فرض است به شه نمودن اظهار

□

چون قطره‌ی می بر لب معشوقه‌ی میخوار

□

وز سرو نورسیده و گلهای کامگار

□

از من قراضه‌ای که بود نزد این و آن

□

همه حتی الورید و الشریان

□

باز نداند خرد از کهرباش

□

تا رسی در عالم گم بودگی

□

وهم بسی گشت و نماندش مجال

□

ختم است چو بر نبی رسالت

□

نوشته حالت پنهانی مرد

□

شاهی و ملک و دولت و دین استوار

□

به غایت خود ستائی ناسزاوار

□

چندین هزار طفل به یک لحظه در ربود

□

وین که محسوس نام اوست فلان

□

بخشش جانست و ترک ترهات

□

شب در لباس معرفت و روز در قبا

□

چون کند وقت گوهر بخشی قلم را امتحان

□

هزار قلعه‌ی سنگین و صدهزار دزی

□

خاطر پاک او به روز هزار

□

وی به شجاعت علم وی به مهابت نشان

□

دف و بربط و چنگ و عود و رباب

□

بار بیفگن، امل دراز میفگن

□

گهی شکایت احداث روزگار کند

□

بدیدند و هیچش در انبان نبود

□

راست چون پر کنده گنجشکی به چنگ شاهباز

□

چمن کرد از دو آهو صفحه‌ی چین

□

زیبد که مر او را به دو گیتی نبود غم

□

اگر بیرون فرستی ذات هر ناقص شود کامل

□

به مدح تو فراز عرش و کرسی از ازل گویا

□

گفته‌ای صدهزار بر تقلیل

□

طوف می‌کردند سر تا پای روم

□

که فردا نکیرت بپرسد به هول

□

توان به جسم نحیفش زد از تقدم جان

□

نبوده‌است دستی بران سامری را

□

پیل ازو روز نبرد و شیر ازو روز شکار

□

چون سگ گم کرده صاحب صد گروه از شیخ شاب

□

جستی و رستی از گرفتاری

□

چرا و چون تو را ما به جان خریداریم

□

نخست بر سر خصم تو امتحان کردند

□

به سر برد، که سعادت به پهلوانی نیست

□

که از شراب و خمار آمدش بهار و خزان

□

چو عاشق گاه رنج و گاه خواری

□

بخل فربه گشته از جودش همی لاغر شود

□

که در بصیرت او شک کند به جز اعما

□

به احتشام سکندر، به مکرمت داراست

□

بدانند دشمن قلیل و کثیرم

□

بی‌خبر من از خداوندی چنین

□

به مهرش طلبکار و خواهان شدم

□

به حق عترت پاک پیامبر

□

آنست وزن شیرین، آنست لفظ جاری

□

ز رفته باز پشیمان شد و فرو استاد

□

رخ نیاز ز معبود آورم ز عباد

□

بخندد همی لشکر پادشا

□

کشت خواهدمان بدین پیسه رسن

□

ازین رو نام بابا طاهرستم

□

نیازارد از وی به هر اندکی

□

شد این زمین چو سپهر از نجوم زینت یاب

□

بود شهرت به کوه بیستونش

□

او شناسد صواب را ز خطا

□

تشریف عمر سرمدی و عز جاودان

□

وز کرامات خویش می‌گیرند

□

یکی مر زر دین را که یکی مر آب دین را یم

□

کم بنفروشم ز ده همیان زر

□

که فریاد حالم رس ای دستگیر

□

کز پی امنیت عالم بماند جاودان

□

چنانکه عرضه کند دین به مانوی منوی

□

آن نکو منظر و نیکو مخبر

□

تا بود اسم سپاهی در زبان این سپاه

□

چو خیری بود زرد رخساره‌ی زر

□

که سال و مه نباشد جز به خان این و آن مهمان

□

مگر که قطره‌ی خون میچکد ز قطر سحاب

□

این جای رفتنست و نشاید قرار کرد

□

اگر امید تو را دیر در کنار آمد

□

بود مستغنی از صنعت فروشی

□

با کمند شصت خم در دشت چون اسفندیار

□

که به اسم فقط از حاج نباشد حجاج

□

ملعبه و دستخوش گمرهان

□

خیره منشین به یک سو از محمل

□

خالی از عشق چنان خندان لبی

□

شکوفه جامه دریدست و سرو سرگردان

□

کامکارانت منی نامدار انماست

□

ناصح و بدخواه خود را بر نشان و در ربای

□

کز پیل نندیشد و ز ضرغام

□

رطل مرد افکن که آمد عقل عالم را مزیل

□

مژده‌ی لطف خاص نیز شنود

□

وز نور خرد گرد شرف جان

□

هر بامداد سجده‌ی آن آستان کند

□

فریدونست و روز رزم رستم

□

مه نو شاه‌زاده‌ی ثانی

□

ولی بسیار یار زود سیری

□

گوید مگر آن خار ز خیل تو سواریست

□

کز حوریان حله‌نشین می‌دهد نشان

□

دست مرا به سر ننهد ناامیدوار

□

در خانه‌ی خویش شهریارم

□

کم شد از روی زمین یک برگ کاه

□

چو وامدار که دریابد آستین ضمین را

□

به دست کاسه‌ی چوبین گرفته عمان است

□

چنانچون رجوعی لب اشتری

□

زین سبب روح برتر از اجسام

□

کرده بیرون یزک لشگر بردش به کتک

□

بس که ز شستش بر او ناوک پران رسید

□

در حلق امام تو شکستم

□

همچو قضا کامران همچو قدر کامکار

□

چنین گوی کان دختر سرفراز

□

نظر بر شاه راه انتظارند

□

اگر تاریخ تصنیفش نداند

□

زان سپس هرگز نشد بر طلق آتش کارگر

□

نقدی که دخل کیسه ز خرجش زیان کند

□

که در درج محقر یک جهان در

□

مر دیده‌ی بدخواه را خیالم

□

از تعصب دار پیوستم نگاه

□

چرایی چنین ایمن از روزگار

□

بسته خلق از چهار رکن احرام

□

از نفس او نیاید الا لطف کنی

□

بدادند چون سکزیان سیستان

□

وی به تدبیر تو عالم را نظام اندر نظام

□

چه جانی در تن خلق جهان کرد

□

خشک کند باد او ز بیم دهانم

□

بازیست دولت تو که دنیا شکار اوست

□

که من نو کنم روزگار کهن

□

زدند ریشه‌ی نسل خدیو سدره مکان

□

رسد بی‌درد صاحب درد گردد

□

نیست چیزی پس از پرستش رب

□

نگذارد که شود تا به قیامت بیدار

□

بر طرز روضه خوانی اوزار و سوگوار

□

آسان به زهد و طاعت یزدان کنم

□

زیر حکم و قهر من حیران شده

□

چوبخشایش داد و بخشش مراست

□

منظور چشم و کام دل و آرزوی جان

□

نامی تهی است زی خرد عنقا

□

همواره جهاندار و خداوند جهان باد

□

می‌فرستد خصم را سوی عدم در نیم گام

□

سزاواری فر تاج کیانی

□

مرا بلند نشد قدر جز بدین دو قبل

□

که زجودت همه کس عیش مهنا دارد

□

بران گونه گفتار خسرو شنید

□

کای ز طبعت جلوه گر اشخاص معنی در صور

□

جرس جنبان هر دلکش نواییست

□

زیر آن باد بیستون منظر

□

سیل اشک از مژه‌اش سر به گریبان دارد

□

تن که دور از درت به ناکام است

□

تا نوفتی درو چون پدر تو مکابره

□

ماندت قال اندرایی دربنه

□

که فرخنده باد او رمزد شما

□

وز لطف حاتمانه کند احترام تو

□

نابوده کنی نشان و نامش را

□

چنانکه از گهر آموخته‌ست شیر شکار

□

در شرمساری از کف پاشنده‌ات سحاب

□

لباس برقد معنی برد به این اندام

□

پیش خردمند به پای افگنم

□

قدر ز قطره‌ی این عین آب حیوان کرد

□

کنم خوار تا دور مانم ز رنج

□

که ملک خوش سوادت خال رخسار جهان آمد

□

که گفتی خاک و چندین قدر اعزاز

□

آسمان یافتی بر ابر مناز

□

پرستار کشک داران قصرش کسری و قیصر

□

بساطی فریبنده شد در نورد

□

تا نمانی در عذاب ایدون مقیم

□

تو چرا قانع شدی بی روی او

□

سزد گر بر آرید گردن بماه

□

همه ترس از شکست آید شکسته شو ببین ممن

□

هر که کارد بدرود، پس چون کنی چندین مرا؟

□

ز برکشیدن زر عطای او وزان

□

پر از گرسنه ربا طعمه‌های جوع فزا

□

از آن درد پیدا شد این خاک پست

□

تا گزیدش کردگار بی‌همال

□

چو شیر را که برای شکار بگشایند

□

همی‌راند بهرام با رهنمون

□

و ان کان قد استغنی من الاقرار شمس الدین

□

رگ ابریست پنداری گهر بار

□

عداد برخی از آن برتر از عداد مطر

□

چو با چتر شهنشاهی سلیمان وار می‌آید

□

ملک صدف خاک درش گوهرست

□

فریادخواه سوی نبی مصطفی شدم

□

آنچ می‌خواهم من از تو هم توی

□

سپه بازگشتند هر دو گروه

□

تو بادی ریش درکرده که یعنی حق گزاری تو

□

جز تف خشم او نبرد زمهریر دی

□

هر زبانی به شکر او گویاست

□

بلاست بر سر اعدای دین و طرفه بلائی

□

کشد تشنه را در تک و تاختن

□

ابر رحمت را بر ایشان آسمانند، ای رسول

□

امیدها که بدین دولت جوان دارد

□

گشاید زبان بر سرانجمن

□

که شمس مقعد صدقی نه چون این شمس سرگردان

□

به گوهر تخت عالی را بیاراست

□

نه چندان بد مر او را گرم بازار

□

نوال تو در لجه‌ی شرمساری

□

اوست مقدس که فنائیش نیست

□

مانند سرائی است خوش پر اصنام

□

نی به نور آشنایی کرده‌ای

□

دمان و دنان تا برکوه تفت

□

فخر تبریز و خلاصه هستی و نور روان

□

شاعر همی بدره کشد، پیشت به جای غاشیه

□

تا جهان بود و بود، مرغ بود طعمه‌ی باز

□

که دارد همچو نخل ریشه کن زود در نگونساری

□

دبدبه بندگیت می‌زنم

□

من ره او نیز هرگز نسپرم

□

که عرض کردنش اینجا به کار می‌آید

□

زاندیشه بد بشویم تو را

□

شیرین لبان رسند ز دریای انگبین

□

قلم را لوح در دامن نهاده

□

تیزتازی و کمندافکنی و چوگانباز

□

دامان هفت پرهین چرخ می‌درید

□

پر بشکن مرغ شب و روز را

□

به رکوع اندر بفزود سوم فضل: سخاش

□

عمرها اندر رکوع استاده بود

□

جهان پیش چشمش یکی بیشه بود

□

رشک پنهان دارد و اشکش روان و قصه خوان

□

در سرای این و آن نیکوتر استقصا کند

□

تو را از جام چادر می‌توان کرد

□

نیابد از حرکت کردنش سوار خبر

□

آب روان کرد بر ایوان من

□

وصف چنین کردش روح‌الامین

□

تا نظر کردی برآرد روزگار از وی دمار

□

روانت به دوزخ به زندان بود

□

ز دل خواهد گل دولت دمیدن

□

گر مصور صورت او را نگارد بر جدار

□

ولیک خواجه ز نقش دگر قبا سازد

□

کز قتالت نه در امان باشد

□

کند خاک را باد عنبر فروش

□

بماند تو را چشم بر آسمانه

□

بعد از اخگر نیز خاکستر شوند

□

بگیتی نیابیم جای نشست

□

شد اشک روان از منظر من

□

کف گشای و دل فروز و جان ربای و سرفراز

□

چون ابر به وقت نوبهارید

□

که از ستاره بر او صد هزار پیکان است

□

رخنه کند بیضه هفت آسمان

□

نیست جز ترفند تقلیدی یله

□

ای کاینات را بوجود تو افتخار

□

که هشیار باشید روز نبرد

□

من پشیمان گشته‌ام زان صنعت و کردار من

□

کوه بر فتراک او گر دست سازد استوار

□

جهت صدق طالبان خمشی‌ها بیان شود

□

در سپاه او کمان‌داران چه خیزند از کمین

□

ختم شد این خطبه به دوران تو

□

کردن ستد و داد به پیمانه و میزان

□

ورنه باری خاک ره بر فرق کن

□

به سیلی و مشتش بسی کوفتند

□

صد چو جان من درآید چون کمر اندر میان

□

شد بوی و بها از همه بویی و بهایی

□

ز من نماندی تنها ز حضرتی مردود

□

که بود روضه‌ی آمل ازو ریاض ارم

□

راه تو دل داند دل را شناس

□

ای همه سال به دام پر چنه مایل

□

لطف تواش به ساحل امن و امان فکند

□

همان از در تاج پیوند نیست

□

ادر کاستنا و اسکر فان العیش للسکران

□

آسمان پهن کرده دامان است

□

برگذشت آن قدش از عرش مجید

□

میل خاص و لطف عامت با خواص و با عوام

□

رخت عدم در عدم انداختند

□

در دشت مناظره سوارم

□

زانک در دوزخ خوشی با هم رسیم

□

که هست او مرا و تو را رهنمای

□

صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او

□

راه بکن سخت و استوار مرا

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

ندیده گنج کسی در اماکن آباد

□

نقره آن کار به آهن کشید

□

اینجا رسنی هست سخت محکم

□

آن روایتها کز انفاس مسیحا کرده‌اند

□

برین کاروان بر منم ساروان

□

یاد نبد ز بوزنه در دل هیچ مستعین

□

ز چنگ قیدهای عالم خاک

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

کانسان ز اقتدار بود اژدها سوار

□

بلندی کجا باشد آوازه را

□

به لامکان رود او را فلک به استقبال

□

جزو و کل گفتی نابشد تاابد

□

شب و روز و آرام و خواب آفرید

□

یابی به جوال ابن یامین

□

که نگردید علم بر سر او شمع مزار

□

هرگز ذقنت ز خد نترسد

□

کافریده است وجودت همه از گوهر جود

□

بدانش بود مرد را پایگاه

□

چوهست قطره‌فشان ابر رحمت تو چه باک

□

هزار سال بمانی هزار معنی را (کذا)

□

که کاری درازست ما را به پیش

□

ور نه من سرسبز چون می‌روم مست و جوان

□

گر ترا زله بند خوان باشد

□

شمس تبریزی کنون اندر کمالت کاملست

□

کسی نبیند از اعدا دگر هراسانم

□

شکینه بنه بر سر خوان خویش

□

بس گشاده بال وقاف قرب کرده آشیان

□

لیک من از گوی محنت کش ترم

□

نگوید کس از روزگار کهن

□

پرعشق بود چشمم ز کشی

□

بر وی از مدح آل حیدر گل

□

وان لطف‌های زخمه رحمانم آرزوست

□

بلاد عدل را عامل بنای ملک را بانی

□

که جلاب پخته‌ست در خون خام

□

تنی که بود به زندان سرای هجر اسیر

□

زمانه از پی او دار و ریسمان آورد

□

بپرس از من از بودنیها سخن

□

و برهان صنایعه مبرهن

□

جز خط راست ناید از پر گار

□

که عقل دعوی سر کرد و عشق بی‌سر و پاست

□

وز آفرین لب مدح آفرین شود جنبان

□

لشگر گل خیمه به صحرا زده

□

نموده فرض خداوند کعبه جل جلال

□

خوش به خواب اندر شوی در خاک تو

□

ازان خوبتر جامها کی بود

□

هیزم خشک از پی خاکسترست

□

آن گله که موسی‌اش شبان است

□

چشم بگشا اگر عمایت نیست

□

بر کف پا می‌خورد نیشتر از نسترن

□

تخت نشان کمر و تاج بود

□

زانکه تاجی‌ست سخت خاطر خواه

□

متاع شعر به بازار روزگار آرد

□

گزیده سرافراز و پاکان خویش

□

این جهان را پر کنم از خود همی

□

باشد او در جهان جهان داور

□

درون سینه زن پنهان دمی که بی‌شمار آمد

□

نقش این صورت که هست از شان این کسری نشان

□

معرفت خویش به جانش رسان

□

نهد از طوق بر یک حلق اسد ابریشمین ثعبان

□

صبح این دولت برونت آید ز شام

□

بتارک بدام هلاک اندرند

□

او ز حرص و عیب کلی پاک شد

□

بال نسرین سماوی شود از واهمه شل

□

به بد نگذرانم بد روزگار

□

جهان فروزانش تاریک شد

□

گوی چه به گفت سخن به سخن

□

گفتمش هست از آنسوی فلک هیچ مقام

□

لحن داودی ایشان جان فزای

□

ستودند و بردند پیشش نماز

□

کی شدی آن لطف مطلق قهرجو

□

که بی والی چو باشد ملک رو آرد به ویرانی

□

ز خاک و ز خاشاک تن پرورد

□

بدانست کش بر سر افتاد مرد

□

لشگر عنبر علم انداخته

□

سر بود از شوق رقصان بر فراز چوب دار

□

کیستم تا در برابر آیمش

□

دران گرد تیره فراوان سپاه

□

به که چو گل بی سر و پائی کنی

□

ضابطی گر بود از حفظ تو بر سطح میاه

□

به آبشخور آرد همی میش و گرگ

□

نبخشودشان ای شگفتی کسی

□

کز این کشت شیرویه پرویز را

□

زر چه کرده‌ست ندانم که بدینسان خوار است

□

عاقبت محمود داشت آن شهریار

□

بدید آن دل پاک و پیوند او

□

دوده این گنبد روباه گیر

□

ندیده کس به عهد خرم او چشم گریان را

□

عماری یک اندردگر دوخته

□

کت از می وصل خوش کنم کام

□

ساکن از آن باد بهشتی شدم

□

غبار دیده‌ی وهم و گمان باد

□

تا ابد آن نامه را مگشای بند

□

همه رنجها باد باید گرفت

□

روی از غیر خدا برتافته

□

کم فتد شاخی که آرد بار این مقدار گل

□

وزین گاو نغزش بپرور به شیر

□

پسش خان گشتاسپبان نام کرد

□

با دم بلبل طرف باغ گیر

□

خانه‌ی قدر ترا پیر غلامیست به بام

□

تو نه‌ی طالب به معنی غالبی

□

که آیین و فر فریدون نهاد

□

لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل

□

همچو نامحرمان برون مانده

□

بیاراستش گونه گون یکسره

□

بی گفت تو اعتراف کردم

□

نباید که رسم بدی آیدت

□

قیمت انوار شمع در شب یلدا طلب

□

شاه گفتا هرچ هست انباز ماست

□

چهارم چو از چرخ گیتی فروز

□

ذکر ماضی پیش ایشان گشت لاش

□

از راه طبع کسوت قاقم دهد به خار

□

وز آهرمن بدکنش بدترند

□

همی زد به یک دست گرز ای شگفت

□

جمله مهمات کفایت کنی

□

آبی که چشمه‌اش دم شمشیر و خنجر است

□

از ایران به کین اندر آورده روی

□

همی گورکن خواهد آن نامجوی

□

کامدن غم سبب خرمیست

□

رخش قدر عالیش را چیست داغی بر سرین

□

مگر راز دارد یکی در نهان

□

ببستش دل نیک‌خواهان همه

□

بختور آندل که در او جای تست

□

لعل و گوهر کند چو سنگ و سفال

□

به پیش جهاندار برپای شب

□

بسی روزگار اندر آن برده بود

□

شمس چارم آسمان سر در کشید

□

دشت بر اژدها نموده سیاه

□

همان چشمه‌ی شیر و ماء معین

□

کنون زندو استا سوی ما فرست

□

کز غم کار تو رهائی نداشت

□

بود به هیأت منقار زاغ نوک سنان

□

برآن کهتری آفرین برفزود

□

برین بر روان مسیحا گواست

□

هست دانا رحمة للعالمین

□

سپهرش طاق گردد آسمانش کهکشان باشد

□

پدید آوریده همه نیک و بد

□

به شاهی همی بد پسندد ترا

□

در چنبر عشق شد گرفتار

□

نگردیده موجود را دار فانی

□

برآشفت ناگاه برسان شیر

□

گشاده دل و بر سخن کامگار

□

تا نرفتی بر وی آن بد داوری

□

عروس بخت کند خویش را مبارکباد

□

به من بر ببخشاید اندر نهان

□

ببینید نالیدن خستگان

□

به حسرت بر سر زانو نشسته

□

خصمت که دشمنی‌ست میان تن و سرش

□

به زر اندرون چند گونه گهر

□

وگر دور ماند ز پیمان ما

□

آن دگر باشد که بحث جان بود

□

توان نمود به گرگ اعتماد چوپانی

□

دد و دام را از تنش سور کرد

□

به ریش خود اندر زده هر دو چنگ

□

حریفی ناید از دیوانه مست

□

کرده‌ام وقف تو این بحر لبالب ز زلال

□

و گر دوست خوانی نبینیش چهر

□

نگه کن بران مرد ابلق سوار

□

هم دل و هم دل که سخن با دلست

□

که خاک تیره شود از فروغ آن زر ناب

□

چنان بی‌زبان مهربان دایه را

□

که آورد خواهد ژیان گور زیر

□

چنین آرایشی زو چشم بد دور

□

اگر نه حیرت از آن دست زرفشان دارد

□

ز شاه آتش آید همی بر سرم

□

به پیش خردمند گوی این سخن

□

خرده نگهدار بکم خوارگی

□

پی جان خود افعیی در گریبان

□

گروهی خداوند کشت و سرای

□

نیاید خود این هرگز اندر شمار

□

زین شیفتگی به راهم آور

□

ذات او معصوم و پا بر جا و نیک

□

ترا زیبد اندر جهان گاه او

□

ازان باد وباران وابر سیاه

□

طرح کن این دامن آلوده را

□

چون بدید افزون از آنها در شرف

□

از اخترشناسان و افسونگران

□

برین روزگاران برآمد دو سال

□

باجماع خلایق شاه گردد

□

گشت پاره پاره از زخم کلند

□

سراسر بگفت آنچه دید و شنید

□

نپیچد دل اندر فراز ونشیب

□

زهره دل آب و دل زهره خون

□

مرگتان خفیه گرفته هر دو گوش

□

ز دام قضا هم نیابد رها

□

واندیشه‌ی من خراش جانت

□

نسنجیده مگو تا من نرنجم

□

نام او و دولت تیزش نمرد

□

فروزنده‌ی لشکر و کشورند

□

بسی بر نهان آفرین کرد یاد

□

در طلب می‌باش هم در طلب او

□

لاجرم بازارها در روز بود

□

خورش ساختند از پی اژدها

□

که بانگ پدرش آمد از کوهسار

□

درخت میوه را ضایع مکن بر

□

سر فاسد ز اصل سر ببریده‌اند

□

نبد راستی نزد او ارجمند

□

همیشه توی جاودانه بجای

□

خاک زمین میده و زر میستان

□

گو نگنجد گنج حق در کیسه‌ها

□

نبودش پسر دختر افسرش بود

□

ذبول کاه دهد کوههای فربی را

□

نه آخر پاره‌ای از گوهر تست

□

ارجعی بر پای هر قلاش نیست

□

سر تور بنهاد در پیش اوی

□

برقی بزد بر جان من زان ابر بامدرار من

□

خانه فردای خود آباد کرد

□

لقمه گشتی اندر احیا آمدی

□

بفرمود تا یک زمان دم زدم

□

یک تعبیه کرده صد سخا را

□

دارد عرضی ز ناتوانی

□

واندرون خوش گشته با نفس گران

□

چنان شد که درویش نشناخت نیز

□

القصه حمله کرد و به اعدا دراوفتاد

□

زین نفسی چند خلل ناک شد

□

شیره را زندان کنی تا می‌شود

□

همی رای زد تا ببالید بال

□

وگر خود توان تا توانی مخسب

□

نهاده چشم خود را مهر مازاغ

□

بر دگر اطفال خنده آیدش

□

زمین را به پی هیچ نگذاشتی

□

از آن دم‌ها پرآتش که در سرنا دمیدستم

□

لیک کار از کار خیزد در جهان

□

در دل از وسواس و انکارات ظن

□

پر از جادویی با فریدون به راز

□

گر باس تو یاری ندهد کوس و علم را

□

سر از زانوی حسرت برنمی‌داشت

□

از حسد قولنجش آمد درد خاست

□

که از من تو این را به زنهاردار

□

کان جای تو را جاودان مکان است

□

جنبش افلاک نمودارهاست

□

چون ادیم طایفی خوش می‌شود

□

هفتاد گره بدو گشادی

□

سر بر نکنیم تا قیامت

□

بیخبران مغربیش خوانده‌اند

□

بر کف عیسی مدار این هم روا

□

می‌رفت به بهترین شکوهی

□

زانک هست آرامگاه مرد سرگردان صیام

□

زانکه شود سرخ به غرقاب خون

□

باز کرده بیهده چشم و دهان

□

پوشیدن او صلاح مرد است

□

ایمان مرا دعای خیری

□

تا رود فرق از میان این فریق

□

از خطا و سهو آمن آمدی

□

بروز آرد شبم را هم یکی روز

□

تا ز مرغ جان سخن از جانش خوشتر گویمی

□

بوی آن گلزار و سرو و سنبلست

□

از مسلمانان فکند آن را به جود

□

دل خود را به زلفت باز بستم

□

حکمش به عمل باز برد عامل جان را

□

آن سببها زین سببها برترند

□

از قضا آن لحظه پایش هم شکست

□

که مه مطرب بود خورشید ساقی

□

و اری البحر تسجر و اری الهلک تفاقم

□

خاک برین آب معلق نشان

□

تیغ اللهی کند دستش جدا

□

اما نه فقیه حیلت آموز

□

که چون است شاه آن گو نامدار

□

هر چه نه در پرده سماعش مکن

□

در فغان و در نفیر و جست و جو

□

تو باقی باش در عالم فروزی

□

و یا گردیدن از حالی به حالی دون یا والا

□

چون بدو پیوست جنس او شود

□

تا ببینی آفتابی نیم‌شب

□

دیوانه شد این چنین که بینی

□

بازش غم دل دراز گشتی

□

نقش او آنکش دگر کس می‌نمود

□

مصطفی را کرده ظاهرالسلام

□

گرفته رقص در کوه و بیابان

□

لک لک کنان کالملک لک یا مستعان یا مستعان

□

در سر خاری همی گردد نهان

□

عشقت افزون می‌شود صبر تو کم

□

کاوخ چکنم دوای من چیست

□

زندگی دل مغرور تو از سیم و زر است

□

می‌فکندند اندر آتش مرد و زن

□

بهر آن گل می‌کشد او رنج خار

□

جادو سخن جهان نظامی

□

که جز آن جعد و گیسو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

ترک نه‌ای هندوی غارتگری

□

عاشقی بر نفی خود خواجه مگر

□

در طنز گری گران نورداست

□

یاری گر او دان به حقیقت دبران را

□

صورت شاهیش در آیینه بود

□

سرد خواهد شد برو تاج و سریر

□

هم از سر تافتن تادیب آن یافت

□

که این جا چون پری من در کمونم

□

از ضیاء الحق حسام الدین بپرس

□

آن یکی پر درد و آن پر نازها

□

زمین را داد کندن بر نشانگاه

□

راست چو موری نحیف گوژ چو مویی دو تا

□

باز شدن حکمت از اینجای چیست

□

این زمان بیند به چشم خویشتن

□

می‌مرد کدام زندگانی

□

حساب خود چه نویسیم، چون نمیخوانند

□

حال ما این بود و با تو گفته شد

□

جملگی بر خواب و خور دارد اساس

□

میان در بسته‌ای را در میان آر

□

که دل جز خیر نندیشد قلم جز پند ننگارد

□

چون ببینندت بگویندت که دیو

□

آن سخن را بایزید آغاز کرد

□

که باید مرده را نیز از جهان بخت

□

زین زندگی و مرگ که بودست شرمسار

□

در عدم از دور نشان می‌دهند

□

جان که یا بشرای هذا لی غلام

□

هم گفته بخردان بدانی

□

که پر جواهر معنی شود ز لحن لسان

□

تات نرانند روان شو چو آب

□

پس چه واسع باشد ارض الله بگو

□

کند زخمش دل هاروت را ریش

□

گفتم این درس ز پای افتادن است

□

پس به ضد نور پیدا شد ترا

□

با لب بسته ازو خون می‌خوریم

□

زان سو کرمش جهان فشاند

□

پیش محراب اندرم با ترس و با بیم و هرب

□

در غدیری زرد و تلخ و تیره شد

□

روی‌پوشی می‌کند بر هر صبی

□

که شیرین را بر او دل مهربان بود

□

هر چه را خواجه روا دید، رواست

□

وز جهان مانند جان باشد نهان

□

می‌روند این ره بغیر اولیا

□

نکرد آگه کسی را از غلامان

□

ماتم‌زده باید که بود نوحه گر من

□

چون پشیمان شد ولی زان دست رب

□

چون نگشتم همره آن رهنما

□

شوم من مرده و او خفته باشد

□

ایام هم، چو وقت رسد، مردم افکن است

□

یک گل پژمرده و صد نیش خار

□

بسته شد راه رهیدن از بدن

□

بزم تو ورای هفت خرگاه

□

کسی که معده پر از آتش جگر دارد

□

دهر بجای من و تو بد نکرد

□

تا ابد یا حسرتا شد للعباد

□

در مملکت تو کار فرمای

□

نیست پاکان چرا آلوده بود

□

پیشتر از عمر به پایان رسید

□

دانه کشتی دانه کی ماند به بر

□

وثیقت نامه کشور خدائی

□

تا چه برد از کافران سالی هزار

□

آن دهد کو داد مریم را ز جیب

□

چونک صورت بهر عین صورتیست

□

این سکه بد رها کن از دست

□

گل چه ارزد پیش تو، ای بوالهوس

□

کو دلی کز عشق حق صد پاره نیست

□

زان بود اسرار حقش در دو لب

□

که مستی شاه را از خود تهی یافت

□

نیست سزاوار جغد خانه‌ی آباد

□

هر جهود و گبر ازو آگه بدی

□

هم برین اوصاف خود می‌کن قیاس

□

بر آیم زنی اگر زین بیش کوشم

□

کمال جوی و سعادت، چه خواهی از نقصان

□

جوی به یک سیل برآرد نفیر

□

مرد و زن درهم شده چون رستخیز

□

برداشته نعره‌ای به انبوه

□

هبا شمر تو نماز وی و هدر روزه

□

رفت و به صد گریه به پا ایستاد

□

صد چنان ناقه بزاید متن کوه

□

خاکیش بده به یادگارت

□

گر تو نقاشی، بیا طرحی بریز

□

باز گفت از جای و از نان و نمک

□

سر ز هر سوراخ می‌آرد برون

□

گل را دو پیاده داده پیشی

□

راه دانا به میانه‌ی دو ره خوف و رجاست

□

کو کمر خویش به خون تو بست

□

می‌نویسد رقعه در طمع رغیف

□

توئی زان آدمی یک شخص در خواب

□

کار خود میکن، ترا با ما چکار

□

بعد ازین باشد امیر اختر او

□

آنچ اندر وهم ناید آن شوم

□

ز هم بگسست چون بر خاک سیماب

□

چون جمله اوست کیستی آخر تو بی‌نوا

□

وز لطافت کس نیابد غور تو

□

حاجتش ناید که گویندش صریح

□

که نبود سوز نیش اندر قفائی

□

فتادم تا نگوئی خودپرستم

□

اسم وفا بندگی رایگان

□

بس مبارک آمد آن انداختش

□

و گر گفتم یکی را صد هزارم

□

نیاید هرگز از فرار کرار

□

ما و من کو آن طرف کان یار ماست

□

خاک نعل پاش بایستی شدن

□

شکم‌واری نخواهی بیش خوردن

□

بوقت کار، توان کرد این خطا جبران

□

یا ز خدا یا ز خودم شرم باد

□

آن یکی در ذوق و دیگر دردمند

□

به جای زهر او تریاک باشی

□

نیست ممکن در جهان دست عروسان را نگار

□

وقت خلوت نیست جز شاه عزیز

□

حجت حسن و جمالش می‌شود

□

رطب‌ها را به زخم استخوان خست

□

بجای او ننشیند بزور ازو بتری

□

شیر و اژدرها شود زو همچو موش

□

کی جهد بی مروحه‌ی آن بادران

□

که چوبین خانه از دشمن به پرداخت

□

با حسرت و دریغ فرو مانده‌ای حسیر

□

ما کمان و تیراندازش خداست

□

نسبتش بخشید خلاق ودود

□

پی دل می‌دوید آن رخت برده

□

بکردار تو خود را می‌ستودم

□

نه خیال این فلان و آن فلان

□

از گلاب آید جعل را بیهشی

□

که از خسرو به شیرین برد پیغام

□

که پرده‌ی زربفت شب به تیغ قبا

□

یوسفیم بین و به من برمگیر

□

او شکر پندارد و زهرش دهم

□

اساسی نو نهاد از عشق بازی

□

چه شبها کرده‌ام شب زنده‌داری

□

در سخن راست زیان کن نکرد

□

گر مریدی امتحان کرد او خرست

□

چو در زرین صراحی لعل باده

□

زانکه اینها سوی ایزد بسی از خر بترند

□

به خون خلق دست آویز دارد

□

که عماد بود گاو و اشترست

□

ازین هر دو یکی می‌بایدت خواست

□

که چو خونابه درین ساغر کرد

□

ولیک از موم و گل نز آهن و زر

□

که پرت دیدم ز جهل پیچ پیچ

□

تنوری گرم نان چون در نبندیم

□

زانکه دریاهای عالم رشح آن یک ساغر است

□

ندید است آفتاب عالم افروز

□

اول و آخر در آرش در نظر

□

چو زن گفتی بشوی از مردمی دست

□

ناگه افتادش به پیش پا، نگاه

□

مشبکهای زرین عنبرافشان

□

نه که اول هم محالت می‌نمود

□

حسابش خاک بهتر داند از سنگ

□

صبح همی با فلک قمار کند

□

بگفت ار من نباشم نیز شاید

□

فرق واجب می‌کند در بیختن

□

که گرداند به کف هندو زنی پیر

□

بانگ زد کای خواجه صبحت خیر باد

□

طرب سازید و روی غم نبینید

□

اندک اندک هم‌چو بیماری دق

□

نه مرغی بلکه موری را نیازرد

□

زان که بغض تو شها نیم سپندان دارد

□

بهر نزهت گهی شاد و دل‌افروز

□

نعره‌ی او مانع چرندگان

□

به نقلانم خوری چون نقل مستان

□

پیکر بی روان، سبکسار است

□

امید ناامیدی را وفا کن

□

از خزینه در آن دریای جود

□

هوائی هر چه ناخوشتر طلب کن

□

آن را که در دماغش مر دیو را ممر نیست

□

فرو آسود و ایمن گشت و خوش خفت

□

جادوی کی دید با نام خدا

□

دهان تشنگان را کرد خاکی

□

خوش آن بازارگان، کاین حله بفروخت

□

خروشی بر کشید از دل شغبناک

□

و آنک نور متمن دید او خمید

□

پر از خون گشته طاسکهای منجوق

□

لحد بر جمله شد زندان دریغا

□

به دستش دشنه پولاد را دید

□

مرگ چوبی دان که آن گشت اژدها

□

که خسرو را ز شیرین باز نشناخت

□

خون دل هست و گل احمر نیست

□

ترازوئی نیامد راست در چنگ

□

کین سخن درست غیرت آسیا

□

به تلخی حال شیرین باز گفتند

□

دل از دنیا همی بر بایدت کند

□

ز روی تخت شد بر پشت شبدیز

□

دشت چه کز نه فلک هم در گذشت

□

کدامین بادم آوردی بدین خاک

□

که جور میکند ایام و ما شکیبائیم

□

خوش آن باشد که دیگت را نسوزد

□

گر نبودی سمع سامع را نعاس

□

به جوی مولیان بر پل شکستن

□

بر سر پای همی عمر به سر می‌آرد

□

کز شعر غرض شعر نه آواز رواتست

□

رشته پیدا نه و آنکت می‌کشد

□

ننگرند اندر اضافت زیرکان با فطن

□

بایدت رفت، ار چه رفتن دیر شد

□

که در دهانش سخن همچو در مکنون باد

□

می‌کشاند مر ترا جای دگر

□

دین و دولت بدو پناه کند

□

از ره طاعت خدای متاب

□

چونان که در میان شمر ماه و آفتاب

□

من به ظاهر من به باطن ناظرم

□

چون گهر از روی تاج و چون نگین ز انگشتری

□

ای پسر، دامی بنه چون دام من

□

لطفت اندر کام افعی نوش گرداند لعاب

□

آب هم نالد که کو آن آب‌خوار

□

معجزی باری بباید تا کند چوب اژدها

□

همه دل بوستان همی یابم

□

تا بود از باد و خاک اندر جهان گرد و غبار

□

هر ستوری را صطبلی دیگرست

□

به یکی نکته رسانید بدین رتبت و جاه

□

ز خورشید و ز باران بهاری

□

عتابش داعی آجال قاهر

□

من چرا افشانم این گندم ز دست

□

پیش از آن کانعام ما تعلیم کردت کیمیا

□

بهتر از علم و زطاعت ننهد قید و کمند

□

سپر دور فتنه و خطرست

□

شعله و نورش برآیدت بر سها

□

ولی پیکی چو عمر بادپا کو

□

پرتو، خالی است ز نقش و نگار

□

خدمتی گفت ازو عجب مشمر

□

او سوار باد پران چون خدنگ

□

ساخت باید ز زلف حور کمند

□

درون سینه موسیقار دارم

□

صحرای فلک پر غبار باشد

□

این که نبود هیچ او محتاج کس

□

به رنگ و نیل و صبر و سنبل و مازو و مازریون

□

شود هم در زمان کودکی پیر

□

کمتر برای تهنیتی بیتکی سه چار

□

پرسم از وی مشکلات و بشنوم

□

کاشنید که او چرخ در جود چو لا کرد

□

همه سیرت و خوی طرار دارد

□

در قوت خیال چنان صورت افکنست

□

زر نهاده شاعران را منتظر

□

سوی سلطان سلطانان نداری اسم سلطانی

□

بس هنرم هست، ولی ننگ نیست

□

عز و عمرت همیشه مخزون باد

□

بر لب جوی نهان بر می‌دمد

□

گر همی خواهی که چون ایمان ترا بر سر برند

□

ز وصف غزت او کور گشته چون و چرا

□

که با رکاب تو خاکست و با عنانت هوا

□

کین غذای خر بود نه آن حر

□

پیش مهتاب طبع کتانی

□

دهی هر دم گلوئی را فشاری

□

چنان که در قدح لاجورد هفت درر

□

برکسی زوردست کس نگذاشت

□

چون جمال الحکما بحر در افشان نشود

□

پازهر زهر این قوی و منکر اژدهاست

□

ز دست‌بوس خداوند روزگار جداست

□

سیبهای پخته‌ی او را بچین

□

گنج باد آورد ز استظهار میرالمومنین

□

زاتش بیداد، خاکستر شویم

□

تا به دستش زمانه مار گرفت

□

در بیابان و جایهای خراب

□

گر نه فردا روزگارت را به غم تاوان بود

□

داود هر حضور که دید از زبور یافت

□

که در آفاق از آن هنوز اثرست

□

اختیار خویش را یک‌سو نهی

□

قرص خورشید و خوشه‌ی پروین

□

یا در آن یکدلی، چه روی و ریاست

□

همه وقتیش با ظفر دارد

□

به دستش فلک خرقه را تازه کرد

□

نقشیست که جاودان ندارد

□

خون پدر ز گرسنه عباسیان طلب

□

بوسیدن دست تو از آن معتبر آمد

□

ما کساد و بی‌عیار آییم ازو

□

عالم‌السر نیک داند های هوی از های های

□

به آنکه هر دو بگوئیم عیب یکدیگر

□

بنیاد دین و قاعده‌ی دولت استوار

□

زیرکانش ترانگبین خوانند

□

آنکه بهرام فلک در سطوتش حیران بماند

□

جان‌های دور فکرت در عجز پروریده

□

وز نفرت زمانه یکی با نفیر باد

□

به میدان نشد رزمسازی دگر

□

در مصاف نیستی هرگز نبیند کس شکن

□

نه سبوئی و نه آبی به سبو است

□

رایت و رایش بر هفت و شش و پنج و چهار

□

نباشد همی هم تو باشی به جای

□

غلطی جان پدر این گهر از عمان نیست

□

گر چه تو را شیر مرغزار شکار است

□

به وهم همت اوظاهر است مضمر جود

□

دگر باره در عزمش آمد درنگ

□

وز مکرمت و بخت صبیی و صبایی

□

توانم جستن از بامی ببامی

□

نه در اندازه‌ی وهم و خیالست

□

کز اندیشه پر گشتم از خود تهی

□

یاد آر زیر خاک عظام رمیم ما

□

تا چو روی اندر لحد آری نمانی در عقاب

□

کلکت عصای موسی عمران روزگار

□

هم از تن توان شد هم از روی رنگ

□

امروز بجز در کف تو نیست عنانی

□

دیبه‌ای میباف گر بافنده‌ای

□

پنهان کند طراوت رخسار روزگار

□

که باشد سوی مصلحت راه من

□

زو همین بودست کاندر شادمانی آمدست

□

که اینجای بس ناخوش و بی‌نواست

□

تا کجا تا آخر صف روز بارت

□

زده پهلوان کرد میدان تهی

□

آن زلف تاب داده‌ی عنبرفشان تو

□

چه کنم، نخ کم است و سوزن نیست

□

در سرش اکنون هوای ثروت شین است

□

بر آب افکند چون زمینش سیر

□

روشنان آسمان در نزهت آرایی شدند

□

هر زمان سرگشته‌تر هر ساعتی حیران‌ترم

□

سخی و بخشش او حشمت وفر

□

ره آورد آورده آورد پیش

□

همه مدح تو سراید به دهن

□

ور نه بکوهسار، بسی سنگ بی‌بهاست

□

بدرقه شد یک جهان حنین و انین را

□

از آن جمله سر جمله‌ای ساختم

□

صد نهان آشکار خواهد کرد

□

نه بر من پاسبان کرد آسمانت

□

تا لگد پاسبانش چنبر افسر شکست

□

برون زد جنیبت چو تند آتشی

□

خویشتن در میانه پنهان کرد

□

آن شکم گرسنه را سیر کرد

□

همه را داعیه‌ی بر تو در دام گرفت

□

شوم به سر هر دو آتش فشان

□

تا در طرب آرد به هوا بر ورشان را

□

از کفر و دین هرآینه بیزار آمده

□

بر بسایط طبعش نموده بحر شمر

□

در گنجها را کلید آمدم

□

گر از شبهت نه چون ابلیس بر پیکار عصیانی

□

ترا آسودگی باید، مرا رنج

□

ز بام گیتی تقدیر بد همی راند

□

به شمشیر با شیر بازی کنم

□

مغیلان چیست تا سیمرغ در وی آشیان دارد

□

چو مارسای بکاردش شدت و الم است

□

با چراغ صبح اشهب دود شام ادهمست

□

چه با امر او زندگانی چه مرگ

□

کاسوده شده از رسته‌ی احسانش دیاری

□

موزه‌ی سرخ مرا رنگ پرید

□

سایه‌دار سپهر اعظم باد

□

گواهی بر اعجاز او سنگ او

□

خواجگان را بر سر از دستار افسر کرده‌اند

□

هر روز از دیوان تو اجرا ستان سبحانه

□

مدحت از حرف برونست چه جای لقبست

□

برآورد و زد بر دلاور نهنگ

□

پرده‌ی خلقان تویی چون روی بنماید محن

□

چه دیوار کوته، چه بام بلند

□

سپهر قدر ترا چون قمر دو صد قمرست

□

سخنها از اندازه اندر گذشت

□

چه جای خط و شعر چین و ختاست

□

و گر نی چون بجوید نان و خیره ژاژ بدراید؟

□

که به تعقیب سایه مشهورست

□

گرفتن همان بود و کشتن همان

□

برترین چرخ بدان بیخ فروتر شعبی

□

مرا نیرو تبه گشت و تو را نور

□

اندرین دور که شب حامل تشویش و بلاست

□

وزو سایه گسترده بر چند میل

□

رخت جان سوی سراپرده‌ی قرآن آرند

□

در ماتم جدایی این هر دو آشنا

□

کانچنان خنده نبینی ز گل هیچ بهار

□

بدان آب شسته شده روی خاک

□

از همه در علم و فضل افضلی و اوحدی

□

کاین چنین گل را نبوید هیچ کس

□

چو از فلک به مصیبت همی رسند و به سور

□

ازین سان نبیند یکی نامدار

□

بر پر خود بست از آن مر وحی را محرم بود

□

نجم خراسان نحس و مخبون شد

□

نه از متابعت او قدر بپیچد سر

□

که از چرخ گردان مبادت گزند

□

به کامت الماس ار شهد گشت هم شاید

□

سر کند خوش نغمه‌ی مستانه‌ای

□

پیشانی ملوک قفا کرد روزگار

□

که گفتت که با شیر کن کارزار

□

بر دیگ گنده گشته تو گویی نهنبنند

□

که تا جانت شود پر نور از انوار یزدانی

□

بر زبان چرخ و اختر لفظ اشهد می‌رود

□

ببیند بر و بازوی و یال اوی

□

چون بقا عقل و جان و چاکر تو

□

نشاید کرد با یکدست، ده کار

□

کاسمان را فرود اوست مدار

□

چنین روز خورشید روشن مباد

□

کعبه بادت پایگاه کوشش دارالفنا

□

بر اندازه‌ی خویش هر یک یکی در

□

حسود جاه تو کم باد و جاهت افزون باد

□

نیارست رفتن بر پهلوان

□

بگذر از دنیا برون «الا و انتم مسلمون»

□

کشند و بجائی بلندم زنند

□

که در اخلاص دارم حظ موفور

□

ابا زال با پیل و چندی سپاه

□

پیش من زاری کنان زانسان که پیران در دعا

□

نیست ز سرگشتگی چون فلک خود پسند

□

آورده‌ام چو زاده‌ی طبع تو سحر ناب

□

به هر کنج صد مجلس آرای بود

□

چاکر طبع سخای او بحری و بری

□

ز دیهیم و خراج هفت کشور

□

که کنون نیز بپوشم رخ و بنشینم زار

□

میان دلیران زبان برگشاد

□

کز آبگینه ظلم نیاید بر آسیا

□

جز به داوود نگشت آهن و پولاد خمیر

□

زانکه گشتست از فراق تو سیه‌دل چون دوات

□

که پاکی نژاد آورد پاک دین

□

ناخوانده ترا نام آفریده

□

که چشم روشنی دیدن ندارم

□

چو ساقی جرع باز ریزد ز جامت

□

خوش و خرم آمدش جای نشست

□

تربیت یافت سخای کفش از رحمت رب

□

وز فعل خویش خیره فروماند و شرمسار

□

پود و تار کفش از احسانست

□

ز چرخ چهارم خور آیدت شوی

□

بوده است ستمگری و جباری

□

بر تو راه زندگی، روشن کند

□

در سخا هست همچو ابر بهار

□

همی چون دو چشمم به جوی آب نیست

□

ور تیر بلا باری، اینک هدفش جانها

□

وگر نی بکوبدت زیر لگد

□

همچو معنی که در بیان باشد

□

چو بی‌جفت باشد بماند سترگ

□

جز که مگر نام تو قاریستی

□

نه دل میسوزدش بر کس، نه دامن

□

فتح معمار و تیغ مزدورست

□

که از جان شیرین گرامی‌ترست

□

سنایی وار خود را بنده‌ی شاه عجم سازد

□

از زاغ چشم‌بین و ز طاووس پر نگر

□

از صد هزار سر به فزع مغفر اوفتاد

□

سبک تیغ تیز از میان برکشید

□

هرچند که با تاج و تخت و گاهی

□

بخواب رفت و ندانست کانتباهی نیست

□

آهسته همچنین به همین صورت پرده‌در

□

که بی‌تو مبیناد کس پیشگاه

□

چه بازیها برون آرد همی این پیر خوش سیما

□

به از آن ژاژخای صد بار است

□

تا بود ماه را مدار و مسیر

□

بهانه نشاید به بیداد جست

□

خود روز و شب اندر طلب نفعی و خنجی

□

تو چون شب تیره، من صبح درخشان

□

وی از شرف چنانکه زهر اختر آفتاب

□

ز زالش بپرسید و از رنج راه

□

بی مدحت او در دل یک تن فکری نیست

□

کز دست دل خویش دل او بپزیده است

□

در خراسان نه خطیب است کنون نه منبر

□

دهد روز جنگ نخستینش داد

□

که تو پشت و سپه و قوت ایشانی

□

چو نیک درنگری، هر چه هست عنوانی است

□

دست و دل و دیده‌ی مراتب

□

نبودیم یک روز روشن روان

□

با چنین پیغمبری چون گفته باشد برملا

□

با دیو نشست و خفت چون یارد؟

□

چون التفات تو به جهان جهان رسید

□

برو شهریاران کنند آفرین

□

بتر ز جهود و زندخوانی

□

نماند زبونی و فرسودگی

□

در او در صریر نایب صور

□

نیافت از سر تیغ او زینهار

□

رفعت بجز نصیب دخان و بخار نیست

□

چون زعفران شده آن روی‌های چون گلنار

□

هر دو را امکان بیداری به نفخ صور باد

□

وزاب دو نرگس همی گل سترد

□

و نابایست مر کس را نپایستی

□

تو چه می‌بینی، بغیر از خاک و خشت

□

وی به پیش طلعت تو چشمه‌ی خورشید تار

□

ز سنگ و ز رویش برآورده‌اند

□

تا جانش نگشت کاروانی

□

کیوان چو مادر است و سرب دختر

□

هر حدیثی کو بگوید نزد او یابد جواب

□

نیایش‌کنان برگرفتند راه

□

به سر بردم به پیری روزگاری

□

در پیش خار و خس چه زمستان، چه نوبهار

□

از پایه‌ی او هرچه نه قدر تو قصیرست

□

سر مرد بخرد نگردد ز داد

□

مهیب و سهل بود بر غضنفر آتش و آب

□

دعوی نگر که ملک سخن را سکندرم

□

گزندت رسد یا شوی ناامید

□

که جستیم نیکی و آمد به چنگ

□

برون ازو و کسی هیچ زیر و یا زبری

□

خانه‌ی ما، کی همه شب روشناست

□

نباید که پرخاش جویی دگر

□

یکی حلقه پرگوهر شاهوار

□

هوس و هوش به طبل و علمست

□

چونکه نگشائی برو نیکو خطاب؟

□

کجا ماندش عیش در بوستان؟

□

به جان از تو دارند هرگز امید

□

بندیش ز پایهای سارانی

□

کله عجب و قبا پندار گردد

□

من و دست و دامان آل رسول

□

چو پژمرده شد برفروزد به ما

□

مجلسش خرم و خوش جز به گل افشان نشود

□

باز با چاه هفده باز فرست

□

سر از خط فرمان نبردش بدر

□

جهان پر ز پهنای و بالای اوی

□

که هرگز ندیدم چنین نرم و رامی

□

شد از شوریدگی، مرغی گرفتار

□

گرت نیکروزی بود خاتمت

□

نگه کرد زال اندر آن برز و یال

□

با ثبات و وقار خواهد کرد

□

خورشید بی نوا شود و شیدا

□

کرم کار فرمای و حشوم بپوش

□

به روی اندر آورده روی سپاه

□

که صحبت ندارد خرد با جوانی

□

تو چه کردی از برای من، بگو

□

به جنگش گرفتی به صلحش بمان

□

سرش گشته پر خشم و پر خون جگر

□

بربط ناهید را بشکسته قهرش گردنا

□

اسدی بین شده مهمان اسد

□

دگر مرکب نامور گو مباش

□

پر از خون به دستش گرفته دو گوش

□

هات هزاردستان دستانی

□

که کاهیده شد مغز و جز پوست نیست

□

که پیش از تو بوده‌ست و بعد از تو هم

□

که ما را همی باید ای پرخرد

□

یک ساعته ره بود ز من تا به سلاسل

□

تنی هفتاد تا نزدیک هشتاد

□

بلا ریخت بر جان بیچارگان

□

سپهبد کروخان ویسه نژاد

□

بکمانه ازین یابی و کمانه

□

به کاز آن خون، چهره‌ای گلگون شود

□

بحسرت بمردندو بگذاشتند؟

□

ز شاهان کس این رای هرگز ندید

□

آنکه زین موهبه زو شادروان گشت قدر

□

گرچه نااهل خریدار دم است

□

فقل لی مالعذالی و مالی

□

کجا اندرو بود خرم بهار

□

هرگز ندهد پیام درگاهی

□

ز گیتی خوشدلم، هر جا که هستم

□

ندارد شکایت کس از روزگار

□

دژم روی زانپس بدو داد چنگ

□

گر نبودی رنگ و بویت گل نبودی در چمن

□

همچو بر من کوه یمگان بر تو بر زندان کنند

□

که بردی سر از کبر بر آسمان؟

□

برافروخت و گلنارگون کرد روی

□

که این بد خر نکرده‌ستش فگاری

□

متاعهاست، بیا تا شویم بازرگان

□

برو دوستداران من دوست دار

□

ز ما بازگشتست دل پرامید

□

چون کمان گوشه کشته و زه‌وار

□

مگو که سوخته‌ی من چه خام پندار است

□

زهی زندگانی که نامش نمرد

□

پرستنده گشتند و هم پیشگاه

□

درویش رفت خواهی اگر نامور جمی

□

چو از خود نیست هیچم، زیردستم

□

گروهی بر آتش برد ز آب نیل

□

همی خواست کندن به دندان سرش

□

بدل گاو روغن اشتر غاز

□

رخشنده روز از اهل تولا شد

□

نه آنگه که پرتاب کردی ز دست

□

بزرگان و کی نوذر نامدار

□

به سوی عهد فرزندش گر اهل عهد و سوگندی؟

□

سپهر، آن راز با من باز میگفت

□

نهی زیر پای قزل ارسلان

□

بر رود سازانش بنشاندند

□

من که جاه و مال و دین در عشق او کردم نثار

□

منطق الطیر از خوش‌آوائی فرست

□

به شهد عبارت برآمیخته

□

نهفته به رنگ اندر اهریمنست

□

فتنه‌ی این خانه‌ی بی‌روزنی؟

□

دریغا که شاگرد هشیار نیست

□

ز بد بسته شد دست اهریمنی

□

که ای نامداران گردن فراز

□

مهربانی نی که آبی آرد ار عطشان شویم

□

آراسته و ساخته به اندازه و در خور

□

چو برزین گرشاسپ از تخم جم

□

نرفت از پسش قارن رزم‌زن

□

روشن و معروف و پیدا چون نهار، ای ناصبی

□

روزگار اهل کشتی شد سیاه

□

ره خواهش و پرسش و یاره نیست

□

از ایران نخواهد کس این جنگ جست

□

در چنان انجمنی پرده ز رازت ندرانم

□

چنین غزا صفت انتقام او زیبد

□

به فرمان یزدان یکی لشکرست

□

چو برگشت بستودش اندر نهان

□

مگذار کار بیهده برسته

□

کس دم نمیزند که صوابست یا خطاست

□

گرازان و تازان بنزدیک شاه

□

فراز آمد آن روز گردنکشان

□

بهرام سپهرش نسزد بنده به در بر

□

کان از قیاس نیز همیدون است

□

فشاندن به شمشیر بر شید خون

□

همه یک به دیگر برآمیختند

□

هرچه کشتی بی‌گمان، امروز، فردا بدروی

□

ز مویه کردن و از موی کندن

□

چنان چون بباید سزاوار شاه

□

وزان در سوی چاره یازید دست

□

من چون طوطی شده بی خواب در اندیشه‌ی خور

□

بینوائی به دست فقر اسیر

□

روان را ز درد و غم آزاد دار

□

نپاید برو نیز و هم بگذرد

□

او را به سان زیتون همواره

□

این چه پر گوئی و چه شور و شر است

□

برفتند پیشش پرستار فش

□

تو بسپار تابوت و بردار تخت

□

نه موسی و ترا هست نیزه چون ثعبان

□

دور باش از چنین گمانی دور

□

ز نفسش به دریا بسوزد نهنگ

□

پلنگ از شتابش درنگ آورد

□

عاجز آئی بی‌گمان هرچند کاکنون معجزی

□

صبا چه چاره کند باد مهرگانی را

□

سواری سوی خسرو آمد دوان

□

فرستاده‌ای باهش آمد ز راه

□

نقشبند خط ارباب سخن شد سیرش

□

ستد زر و شد شادمان عنصری

□

چو خورشید تابنده در جوشنست

□

به روز درخشان شب آمد سیاه

□

تو چنین بی‌هش و مدهوش از افیونی

□

نام تو پرسیدم و بشتافتم

□

نگه کردن اندر شمار سپهر

□

همان شاه هاماوران شد ستوه

□

پشت کرده چون کمان از بیم تیر زمهریر

□

بی نهایت نبود کاین سخنی مشتهر است

□

به پیش سپاه آن جهاندار شاه

□

به خیره همی دست یازی ببد

□

نیست پنهان شدن از وی به شب تاری

□

نشد آباد، این خراب آباد

□

بیامد کزین گونه مردی به راه

□

نشایم خور و خواب و آرام را

□

ابلهان بین با دو دریا غرق گشته در سفال

□

اشکم تر من تمشک من باشد

□

به پیش کس اندر مگو این سخن

□

ز بادافره‌ی او غریوان بدند

□

داند که تو بدبخت بر ضلالی

□

زین چنین کار داشت باید عار

□

دلش بود پر درد و پیچان جگر

□

ز تن دور ماند به فرمان شاه

□

دولتت نی و حکمتت بی مر

□

همان که تازگی و رنگ پیرهنت ربود

□

چنین باید آن کو دهد داد کار

□

به فرمان گرایی بسان رهی

□

بر سیرت ستوران گر مردمی چرائی؟

□

روح در تن، لیک از پندار پاک

□

شمارش بکردند و در ماندند

□

که بتوانم شدن بر بام افلاک

□

سیمست به ضرب خان و خاقان

□

ز لفظ تو دزدید صد عقد گوهر

□

نباید که کس پی نهد بر زمین

□

ره آوردی به مسکینان روان کرد

□

تات برون افگند زمان به کرانه

□

که دیناری بدست و دامنم نیست

□

مرا شاه داد از پی مهتری

□

از پی تعظیم میرد اعتقاد داور است

□

نشان برکت و فتح و مبارکیست وفاش

□

سر خیره مپیچ در قزاگند

□

ز مغز تو اندیشه بیرون کنم

□

کشید و داد دو انگشترینش

□

مگر که سوی یکی بهتر از همه مجری

□

ماکیانی بس کنی، روبه شوی

□

که ما را چه آمد ز اختر به سر

□

صحبت آلوده رها کن به خاک

□

جوهر آتش ز همت بر فلک باشد سوار

□

به رهی بارها فرستادی

□

که گفته ست با قیصر رزمساز

□

بر سرشاه ز گل سایه کند تابستان

□

نه جامه‌ای است رنگی و پهنائی!

□

رو به خواری تا شوی تو شیرمرد

□

که پیغمبر قیصر آمد ز راه

□

رفته بهر سوز پی آب خورد

□

وی ز نور جاه و رایت عقل کل را زیب و فر

□

زرد و نالان شدی و زار چو زیر

□

بزرگی نباشد نه مردی ورای

□

محتکران را شده خانه خراب

□

گوید «ای کاش که‌م این صاحب غارستی»

□

مستی و جفت و نهالیها دهد

□

کسی را سوی پهلوان راه نه

□

حله‌ی خورشید را نوار به

□

هر که او فخر از تو آرد فارغست از فخر و عار

□

کاشکی در بافتن، من تار او را پودمی

□

ابا خویشتن نام نیکی ببرد

□

کان نرسد جز به خداوند بخت

□

چون همه کوشش ز بهر این گل مسنون کنی؟

□

یک زمان از ره‌زنی خالی نه‌اند

□

نجست ایچ‌گونه بره بر زمان

□

که از نه طاق جفت اوست آن ماه

□

که تاجیست احسان او بر چکادم

□

هرچند شما بی خطران اهل خطائید

□

چو سیرم کنی این شکار منست

□

که چون پروانه جان دادند از آن ذوق

□

جنگ چه پیش آری و مستکبری

□

در هوای آسمان رقصان چو بید

□

به ماهوی گفت این دلیری چراست

□

به سوز سینه سودائی همی پخت

□

اسب بو یحیا نیفگندست آنجا رهگذر

□

قطران تیره قطره‌ی باران شناسمش

□

که امروزمان شد سخنها دراز

□

بهر دو نیست امید زمان بهر

□

تو از طاعت او گذشتن نیاری

□

نه ز گلشنها برو رنگی بماند

□

بشد هر کسی روی او را بدید

□

کز ایشان علم بود ما عالمیم!

□

مر ترا قوت تایید الاهیست وزیر

□

کودکان را شیر مادر خود همی باید مکید

□

پر از آب مژگان بیاراستند

□

چو جان پوشیده از بینندگان روی

□

نیستی واجب که هرگز خار با خرماستی

□

گفت خاتون زیر لب کای اوستاد

□

پرستیدن شاه دشوار کرد

□

چو گل در بزم سلطانان نشستم

□

مقصود خلاصه‌ی مقشر

□

سر خود گیر و رفتی ای عطار

□

که دشمن بدی تیغشان رانیام

□

نهانی محرمی سوی من آورد

□

به کشت خیر در خشمی گرازی

□

هم‌چنان باشد که دل جستن ز کوه

□

ازان تاجور خسروانی درخت

□

ستد آن دود رنگ آتش اندود

□

ورنه بیهوده در زفیر مباش

□

چنگ چو نشپیل و چو شمشیر ناب

□

همه پیش و پس رای خودکامه دید

□

راست چو جامه به سفیدی سفید

□

رافضی و قرمطی و معتزلی

□

نبودش خود قیمت عقل و خرد

□

بدان برز و بالا و آن یال و کفت

□

کشتی خود خود راند به طوفان خویش

□

برای نفخه‌ی عشاق بر جنوب و شمال

□

فنا شد تا دو عالم دلستان دید

□

بدید از در گنج دانش کلید

□

کزان ندهند بیش از چار گز بهر؟

□

شربت او را چشید عمه و خاله

□

که مدار این قهر را بر من حلال

□

سرآورده باشی همه کین من

□

اگر زین خسته گردد زن چه تدبیر

□

آنکه یزدانش امات داد بر کل امم

□

برخاک ببین سه‌خط مسطر

□

وگر سوی ما چین و مکران زمین

□

نخواهد کام شاهین، قوت کرکس

□

که من چون چاه سربازم و تو چون چاه صد بازی

□

چون دوای رنج سرما پوستین

□

که چون تو پرستار کس را مباد

□

بر اقلیمی کنیمت کار فرمای

□

نیک‌تر تابد کمین‌تر ریگش از نجم پرن

□

چون رخ خود لاله‌ستان می‌کند

□

به نزد کنارنگ و هم پهلوان

□

نبردش در پناه نیک مردی

□

کوه آتش را به گردن در همی چنبر کنی

□

روز محشر صورتی خواهد شدن

□

نبیند به جز دوزخ و گور تنگ

□

فرو غلطیده نی مست و نه مخمور

□

که گمراهی برون آیی بسی گمره‌تر از هامان

□

گر میش نزار تو بر این گرگ سوار است

□

ز چیزی که دیدی بخوان گرم و سرد

□

گرمی او پختگی آورد بار

□

هرچند که لابه کنی و زاری

□

علم چون قشرست و عهدش مغز او

□

بدان تا نیایم من او را به چنگ

□

چو طفل هشت ماهه دولتش مرد

□

فطیری که گرمست اکنون تنورم

□

مرده چون ره برد به پرده‌ی راز

□

برفت از بر نامدار سترگ

□

ز صد من یک جو آزاری برو ریخت

□

ای بیهده، ژاژ چند خائی؟

□

این چنین تخلیط ژاژست و خیال

□

کجا جویمش در میان سپاه

□

آگهی ای داد بکار آگهان

□

نسر واقع در حمل چون کرده‌اند آنجا نگار

□

تری از آب و شخودن ز شخار آید

□

که تخم سخن من پراگنده‌ام

□

مرا بگزار هم در خوردن غم

□

گرت بباید ز تنگ و بند رهائی؟

□

چون نباشد از تضرع شافعی

□

که من تنگ دل گشتم از روزگار

□

دهد بو دور مانده از نهالی

□

تا ببینی رنگ آن محنت‌کشان چون گل انار

□

جاودانی صد زبان خواهد بدن

□

شکست اندر آمد به آموزگار

□

جز به دانایان میفکن! والسلام!

□

تو را من که دیوانه‌ای راستینی

□

دست و سر بر دادن رزقش گواه

□

ز راه خرد مهر و آزرم نیست

□

هیبت او چو دیو در شیشه

□

هر که پی بر کام او بنهاد چون ما یک زمان

□

ردای علی و آستین محمد

□

ز ساسانیان نیز بریان شدم

□

خواست بر گوهر این سبحه، شکست

□

ای خواری‌دوست خیره چه نوازی

□

لیک زانچ رفت تو داناتری

□

ز هر کس فزون شد و را پایگاه

□

تا به جاوید مست میرو و خوش

□

پوشد اکنون لباس حسرت و غم

□

ندانی سر این معنی چو عطار

□

شاید که تو ز اندوه سفر هیچ نهالی

□

هم به هنگام خوردن و خفتن

□

چشم بر پشت یافت چون خرچنگ

□

بر همه اصنافشان افزوده‌اند

□

چون به درویش یکی پاره‌ی خلقان ندهی؟

□

حجری وندر آن حجر زمزم

□

بنگر سوی سلطان نکو خوی نکوکار

□

نه اهل ولااند مثل باد بلااند

□

دریغت این قد و این قامتی بدین شکهی

□

یکی ده کرده آشوب جهان را

□

چون شاخ ز طیار و چو افلاک ز سیار

□

کز باغ جمال ما هم بر بخوری هم بر

□

تا از عذاب آتش نازاری

□

نقره‌ای باشد و نگردد زر

□

چو من عدوی خودم چون بود ره ظفرم

□

جان خود می‌سوز و حیران می‌نگر

□

به کل خویش پیوندد سرانجامی هر اجزائی

□

در فکن پایه‌ی کرسی از پای!

□

دلت چون باغ در آذر کفت چون ابر در بهمن

□

هیچ به تو درنرسم وز پی تو هم نبرم

□

چیزی نمانی ار همه جیحونی

□

مردمی مونس طریق او را

□

چون نصرت و سعادت و حمدست نامدار

□

انگشت خردمند تو را مرکب رهوار

□

قوی خنجر شیرخوار علی

□

چون علم خسروی‌اش سربلند،

□

چیست این چندین نقاره و نقرکی بهر نقیر

□

کرد در این خانه به رحمت نظر

□

سوی دانا به از مالی کمالی

□

که در انگشتری جهد انگشت

□

بر هوا بر رود چو نار و دخان

□

دایمش در جنب این دریا محقر یافتم

□

تا چند کشی محال و ناکامی؟

□

عاشقانرا چه غیبت و چه حضور؟

□

خسرو ایام را بی روی او تمکین مکن

□

به ما آرد که دل را نیست بی او پود و تار ای دل

□

تو پس به عکس چرا بنده‌ی جهان شده‌ای

□

نه بداند که: اصل کارش چیست؟

□

زشت باشد دیو را بر تارک افسر داشتن

□

ازوت این بزرگی و این سروری است

□

نه کفش دیم و نه دستار شاره

□

که تو تولید مثل میخوانیش

□

سوی تکاب مسام خون دل نارون

□

لاجرم شد خرمگس سرلشکرش

□

ای عصی، و نیست این جهان ازلی

□

تا ز دلها قبول یابی و ارز

□

سالار آن ولایت تو خاکسار گیر

□

ذره ذره زیر زین می‌بایدش

□

ز کرده‌هات به مثقال ذره‌ای منسی

□

شد خموش آنچنان که گویی مرد

□

دو چشم سرت نابینا و چشم عقل بینا کن

□

به حلقه نازنینان باشی بس خوار

□

که یدالله فوق ایدیهم بود

□

کاتب وحی گشت و ذوالنورین

□

همچو پیلی که کند گردن در کام نهنگ

□

زین همه پرخاش مر او را چه خاست؟

□

وقت بیداری قرینش می‌شود

□

همه را خورد بی‌خلاف و ابا

□

اختیار عالمی کردت ازینسان اختیار

□

آن‌ها جدا وین‌ها جدا آن‌ها دگر وین‌ها دگر

□

پس فراق آن مقر دان سخت‌تر

□

امر اچار یارش از چپ و راست

□

هر که امروز بر آنست بر آنست برآن

□

باران خون پدید کند هزمان

□

نار علتها نظر کن ملتهب

□

ور دو صد طعنه‌زنی هم نزنیم

□

جام مغفوران بگیر و خوش بکش

□

کرد از مکر چنین کس رخ خود در دیوار

□

تا بداند اصل را آن فرع‌کش

□

که به زنبور در رسانی کار

□

کی شناسد موش غره‌ی شیر را

□

فردات چه فریاد رسد پیش گروگر؟

□

باشد و هم صورتش ای وصل خواه

□

آخرین نقش بدیع کلک کن!

□

بوسه‌جایش نعل کفش گنده پیر

□

من لذت حلوای جان جز از لبش نشنیده‌ام

□

هر که مه خواند ابر را بس گمرهست

□

پرسش حال خوب و زشت کجاست؟

□

چون ازو ببرید گیرد او قرار

□

خواجه از صنع ایزد ذوالمن

□

پیش از آن کز فوت آن حسرت خورند

□

تاج در فرقش، شدی پامال او

□

گر توخاک اسپ جبریلی شوی

□

مشتری وار جوید عاشقی زار دیگر

□

که همی زد بر ملیحان راه حسن

□

ماده ناپخته، خلط خام بود

□

مبدلش گرداند از رحمت خدا

□

گر باشد مالت و گر نباشد

□

که بدرد گاو را آن شیرخو

□

در کمند هوایی افتاده‌ست

□

بهر تهدید لیمان دره‌ایست

□

که زهر زهره ندارد که دم زند ز ضرار

□

گرددت هنگام بیداری عیان

□

در مقام ادب مقیم آید

□

چون تجلی حق از پرده‌ی تنک

□

راه مردان و مهتران و ردان

□

تا ملک بکشد پدر را ز اشتراک

□

کز منی یک مگس پدید آری

□

نوع نوع و خود نشد آن بند باز

□

که زرد کرد رخم را فراق آن رخسار

□

من برو رحم آرم از بینش‌وری

□

در فراست دلیل بر فالیست

□

هم ز اول روز آخر را ببین

□

کاندر این خانه نیز احرارند

□

قدر پشه می‌خورد آن پیل‌تن

□

طی این نامه‌ی خطا و خلل،

□

باز سوی خارج این پنج و شش

□

خامش اگر خامش کنی بهر تو گفتاری کنم

□

کی شدی جسم و عرض زفت و سطبر

□

وی ز بشرت گشاده روی بشر

□

مر ترا تا صاف او خود چون کند

□

کاندر محاسن حور عین ز اهرمن

□

که سجودش کرد ماه و آفتاب

□

وز تو فردا اجل کند تاراج

□

گشت پیش همت او آب خوار

□

چو مست سجده کنان می‌رود به سوی بحار

□

که شدست آن حسن از کافر بری

□

گه به آن خانه پوید و گه این

□

تا کلاه کبر ننهند آن گروه

□

نز ذات خویش زرد و سپید و معصفرند

□

می‌کشیدندش که تا بیند نشان

□

لوت و بریان چهار صف باید

□

یار آید لیک آید تا به گور

□

معده صفرایی بود سرکا کشد

□

می‌کند غارت به مهل و با انات

□

همه در گردن پدر باشد

□

تا نیاید طعنه‌ی لا تبصرون

□

برد بویی تا ابد عطار شد

□

بر وی انبوهی که اینک تاجدار

□

دامن از شهوات حیوانی فشاند

□

می‌برم من تا رهد از پشک مشک

□

ورنه خون گشتی درین رنج و حنین

□

که کسی چیزی رباید از گزاف

□

نتوان داد دل به فرمانش

□

جان شیرین را گروگان می‌دهیم

□

شعر من سوی تو چه کار آید؟

□

جسم ماند گنده و رسوا و بد

□

عشرت جاوید در پیوستمی!

□

زانک دیدش دید خلاقی بود

□

رنج در خاکست نه فوق فلک

□

لیک روزی چند بر درگاه نیست

□

به سکون مجاوران دو سکن

□

از صدا هم باز آید سوی تو

□

آن نیست او که هست به مال افتخار او

□

در خرابیها نهد آن شهریار

□

ز دل خونابه می‌بارید و می‌گفت:

□

کی به رنگ آب افتد منظرت

□

وآن درین خیره که حیرت چیستش

□

هیچ دانی از چه دیده بسته‌ای

□

کشف راز نهفته زود کند

□

تا بود دستور این تدبیرها

□

بیرون نشود عزیز و مستور

□

تا بروید در زمان او پیش رو

□

ورنه زبان درکش و خاموش باش!

□

زانک موقوفست تا او آن شود

□

طاعت ناکرده آورده گرفت

□

هیچ نگریزیم ما با چون تو کس

□

دمبدم حاضر آورد بر او

□

بی تماشای گل و گلزار او

□

مردان جهاندیده‌ی آموخته آیین

□

از دهانش بس کلام تلخ جست

□

دل طریقی دگر ز سر گیرد

□

تا نپنداری که حق از من جداست

□

نور افزاید ز خوردش بهر جمع

□

بشکند نرخ خم صدرنگ را

□

هر چه دانی تو به ز نادانیست

□

از محبت شاه بنده می‌کنند

□

گر مرد خرد مرد نخواندت میازار

□

می‌کشاند بر زمینش ز آسمان

□

ور ندانی، بپرس از آتش و آب

□

درخور نایست نه درخورد مرد

□

نفس زشتش نر و آماده بود

□

ترس دارد از خیال گونه‌گون

□

بر کنارش رسی، به زیر مرو

□

در بیان آورد بد شد کارشان

□

شگفتست با قادری پارسایی

□

تا بسازی با رفیق زشت‌خو

□

گر بهشتست، خاک بر سر اوست

□

که دل تو زین وحلها بر نجست

□

وانک داند نیستش بر خود گمان

□

زو پناه آری به سوی زمهریر

□

طفل پردان و معنوی باشد

□

باز منکم کافر گبر کهن

□

کس نیارامد بر بی‌مزه آواز رباب

□

زینت طاووس ده این مار را

□

سر او پر خمار و سیکی نه

□

هیچ خمی در نمی‌بینم عقار

□

زانک هر نعمت غمی دارد قرین

□

نه رساله خوانده نه قوت القلوب

□

باز پرسی ز من؟ محالست این

□

بر کنم من پرچم خورشید را

□

از آسمان و زمین مهتر و فزون صد راه

□

جامه‌ی صدسالگان طفل خام

□

تا که گردد سر، بلند از افسرش،

□

در سالت فایده هست ای عنود

□

وآن وفا را هم وفا جف القلم

□

صد هزاران نادره دنیا دروست

□

که ازو دیده‌ای فراغی هم

□

پس سیه کردی چو جان پر شرش

□

عدل ازیرا خاک را می سبز چون مینا کند

□

نه به زیر آرام دارم نه زبر

□

خامه کش نامه‌ی تقصیرها

□

متهم حس است نه نور لطیف

□

پیش عقل کل ندارد آن محل

□

بر همه بردند درویشان سبق

□

غربتم رنجه کرد و رنجورم

□

مطرب آغازید یک ضرب گران

□

و آهن سلب شوند یلان از پس یلان

□

برد آنک در ثوابش بود امل

□

کش بکاوند و هیچ در هیچست

□

با شهنشاهان تو مسکین‌وار گو

□

عشق را بر حی جان‌افزای دار

□

جرم گردون رشک بردی بر صفات

□

روی در قبله‌ی صفا نکنی

□

وانک هست از قصد این سگ در خمست

□

پس تو چرائی بد و منافق و طرار؟

□

هم نبودت عبرت از لیل و نهار

□

کان ببینی که باز شاید گفت

□

که منم خورشید تابان جلیل

□

او عدو و خصم جان من بدست

□

شاه عشقت خواند زوتر باز گرد

□

وانکه پنج آورد، دهش باشد

□

قرض تا ندهد کس او را یک پشیز

□

مکروه جهان دور بادش از جان

□

گر بمیرد روح او را نقل نیست

□

پیش خود میدوان، چه میترسی؟

□

شیخ و نور شیخ را نبود کران

□

فاعف عنا اثقلت اوزارنا

□

وان مراد او را بده حاضر به جیب

□

« ما سوی الله» در شکنجه‌ی تو

□

بلک آن مغزست و این عالم چو پوست

□

کنون بهترم چون به دینم شهیر

□

که ازو خوشتر نبودش هم‌نشین

□

بخواند زین «محبت نامه» حرفی

□

چیست تسبیح آیت روز الست

□

صید مرغابی همی‌کن جو بجو

□

وز درونش خون مظلوم و وبال

□

روزگاری دراز و مالی پر

□

گرچه یک جنس‌اند مرد و زن همه

□

گفتا: شگفت کاه بر که بود گران؟

□

شد شتا پنهان و آن یخ پیش ما

□

که قلم برگرفته‌ای از مست

□

موم چه بود در کف او ای ظلوم

□

که نباشد نسبت جبر و ضلال

□

آن مزاح بارد برد العجوز

□

که تو این نیستی که می‌بینی

□

خارج آن کار نتوانیش دید

□

بی‌خردان را همه تن عورت است

□

گوه می‌خور در کمیزی می‌نگر

□

منگر در هنر و عیب کسان!

□

بی‌خبر گشتم ز خویش و نیک و بد

□

چونک غالب اوست در هر انجمن

□

گرچه پنهانست اظهارش کنی

□

پسر زنده را به گور کنند

□

بی محک آن نقد را بگرفته‌اند

□

ز دست پدر شهریار جهانی

□

گر دو دیده مبدل و انور شود

□

دلش را ز آتش محنت رهانید

□

خود مقاماتش فزون شد از عدد

□

من دهانت را پر از زر کردمی

□

فی شجون حره جر الکلام

□

گوهر تاجشان جهان افروز

□

نطق تو شومست بر اهل زمن

□

نرم و سخت و خوب و زشت و بو و گند؟

□

بهر دارو تا تکونا خالدین

□

به تفی آخ واخ فرو بندی

□

کی نهد دل بر سببهای جهان

□

من نمی‌آرم ز در بیرون شدن

□

داستان بدر آر اندر مقال

□

سینه از خواستن سیاه شود

□

صاحبش در پی ز نیکو گوهری

□

قصه‌ی او رهبر عطار شد

□

لیک از صد دشمنت دشمن‌ترست

□

بیشتر در گمان همی کوشند

□

یا طمع دارد گدا و تونیست

□

حزم را مگذار می‌کن احتیاط

□

کی کند وقف از پی هر گنده‌پیر

□

بوسه بر دست هر غلام دهد

□

نیم دینارت دهم دیگر مگو

□

ز نکته‌های نوادر سهام باید کرد

□

مار می‌جست اژدهایی مرده دید

□

عشق بیخود رخش تواند دید

□

خواب پندارد مر آن را گم‌رهی

□

یا کجا کردی دگر ضبط سخن

□

تا رهانم من ترا زین خشک بند

□

آنکه دفعش نمیتوان، بنواز

□

کو بممن لابه‌گر گردد ز بیم

□

که باشد یکی مرد او را ختن

□

هم بر آرد خصم پیل از تو دمار

□

ز بان و عنبر و عود قماری

□

تا خورد آب و بروید صد گیا

□

بهر تحریک عروق اختیار

□

زنده از نفخ مسیح‌آسای او

□

خاص را مخلص حدیث و کلام

□

اشتر خود نیز آن دیگر بیافت

□

زان بی تن و سرند که اندر تن و سرند

□

لیک اندر پرده بی آن جام نیست

□

به سجده سرنهاد و خاک بوسید

□

خاکیی را گفت پرها بر گشا

□

وانک دریا دید او حیران بود

□

هر دو روزه راه صدساله شود

□

افتخار حدیثم از نامت

□

واجب آید ابر و برق این شیوه را

□

آدم از خلد و روضه‌ی رضوان

□

سر بجنبانی ببادی بی‌یقین

□

سر بیدار در کمند آرد

□

گوسفند از گرگ ناورد احتراز

□

قل بلی والله یجزیک الثواب

□

کی بوهم آرد جعل انفاس ورد

□

دلت از نقش غیر ساده شود

□

از برم ای مدعی مهجور شو

□

چون درختی که‌ش عمل برگ است و از علم است بر

□

عاقلان بینند ز اول مرتبت

□

ز حال خشت‌زن غافل نمانی

□

جز مگر از مکر تا او را خورد

□

هست تعبیرش به پیش او عیان

□

دید گرد گرگ چون زاری نکرد

□

وان چه دارد به سوی خود متراش

□

عشق در دریای غم غمناک نیست

□

دولت و اقبال دهد ذوالمنن

□

حلقه زد خواجه که مهتر را بخوان

□

که آرم بر زمین از آسمان‌اش

□

می‌کند آن کور عمیا ناله‌ای

□

وصف لعلی در تو محکم می‌شود

□

می‌نگردد جز بامر کردگار

□

بگو ده نامه‌ای شیرین، که دیرست

□

نیست چون تو عالمی صاحب فنی

□

اگر دید خواهی همی قندهار

□

این بود یاری و افعال کرام

□

نشاندند از حسد در دل نهالی

□

چشم من در روی خوبش مانده‌ست

□

شحم و لحم و کبر و نخوت آکنند

□

لیک اکرام طبیبان از هدیست

□

نه به دانش گراید و نه هنر

□

در جفای اهل دل جد می‌کنند

□

وندر میزد مونس جان تو ماه تو

□

راضیم گر آتشش ما را کشد

□

بجز این هیکل هیولانی

□

زین عجب والله اعلم بالرشاد

□

جمله قربانند اندر کیش عشق

□

تو بر آن هم عاشق آیی ای شجاع

□

بجزین خورد و خفت حالی هست

□

تا زیانی کرده باشد خواجه را

□

شافعی گوید شطرنج مباح است بباز

□

و آن یکی پهلوی او اندر عذاب

□

شده از زیور رخ پای آرای

□

خود بهر قرنی سیاستها بدست

□

حفره‌ها کردند و گوهای عمیق

□

او نشد این را و آن را شد دوا

□

که بر آرد ز خواجه نامی نیک

□

اندر آید کوه زان دادن ز پای

□

همه شغل او جستن آنجهانی

□

دام پاگیرش یقین شهوت بود

□

جگر پرسوز و دل پرتاب برخاست

□

تو خلاف آن کن و در راه افت

□

می‌برد اصحاب را پیش قصاب

□

پس مناسب دانش همچون چشم و رو

□

کین یک از رستنیست و آن از دم

□

او کلوخ زفت‌تر کند از حجاب

□

دیدن به خلاصه‌ی مقشر؟

□

کالله الله زو بیا بنمای جهد

□

پس برآور به سوی بالا دست

□

این چه ظنست این که کور آمد ز راه

□

نه هرگز به بد کرده همداستانی

□

چون نماند محرم بی‌چون شوی

□

روی او را عزیز کرد خدای

□

تا بنالید و شود شیرش پدید

□

هرچند که‌شان حد و منتها نیست

□

تو یقین می‌دان که دم دم کمترست

□

بنده‌ی فرمان صاحبدل شدن

□

هر دو چشم خویش را نیکو بمال

□

صورت روی تو بافند همی بر دیباه

□

پاسبان و چابک و برجسته باش

□

خیمه را پای در گل آن بت کرد

□

این حسد اندر کمین گرگیست زفت

□

ورش دیو دهر خوانی جای استغفار نیست

□

رفض اسبابست و علت والسلام

□

گه ز کوثر کنندش آبشخور

□

در شکال و در جواب آیین‌فزا

□

تا به هر حال که باشد نبود کوه چو کاه

□

هر یکی از خوردنش چون پیل سیر

□

ننگش آید ز خام دانستن

□

چون بمعنی رفت آرام اوفتاد

□

این سخن زی او محال و منکر است

□

گفتی از دامم رها ده ای خدا

□

بادش آتش زده در هر خس و خار

□

رفتن او بشکند پشت ترا

□

مرد چون بنگری دلست و زبان

□

در بیان جوهر خود چون خری

□

چرخ در گفت و در شنید آمد

□

هر دهانی گشته اشکافی بر آن

□

کشتگان آل احمد را دیات

□

نیست آن مو موی ریش و موی سر

□

به سفر بی‌خروج نتوان رفت

□

حفت النیران من شهواتنا

□

که از مدیح محمد بزرگ شد حسان

□

که بهر بانگی و غولی بیستیم

□

در مکن پنجه و میلادست

□

من حراس الشهب روح المتقی

□

بی بوی نه مشک است مشک سارا

□

که بخواهم جست از تو مو بمو

□

آن گره در نفسی بگشایند

□

نیست فرقی کاندر آنجا غرق نیست

□

و آن زمین از زیر هر ماهی به فریاد و فغان

□

و آن هوا گردد ز سردی آبها

□

سر شاهی سرت بیندازد

□

می‌دود چون دید وی را بی ویش

□

به انعام این جز تو کس نیست اولی

□

بنده گشتی آنگه آزادت کنند

□

ز فرشش ماه، خشتی مهر، خشتی

□

او سبو انداخت و از زاهد بجست

□

کارت به جهان در همه آن باد که خواهی

□

از مجاعت شد زبون و تن اسیر

□

که خدا این جهان بر آب نهاد

□

چون رمید و رفت آن مهمان فرد

□

دل بجز در خدای هیچ مبند

□

می‌زنند این بی‌نوایان آه سخت

□

بفرستد برای جرمانه

□

ماند هندو با چنان کنگ درشت

□

دهد بر دعوی بستان گواهی

□

مدخل اعواض را و ابدال را

□

مگذر از شرع و از مراتب او

□

به ز دو راه تردد ای کریم

□

درشتهای حوادث به حیله می‌بودست

□

موسی اندر زیر نخلی خفته بود

□

که نهی خرس و خوک نام کسی»

□

او ندارد هیچ از اوصاف خویش

□

تا عدل فزایی و ستم کاهی

□

پا چو نبود دم چه سود ای چشم‌شوخ

□

تو چنان خفته خوش، چه عذرت هست؟

□

این قضایی بود هم از کرده‌هام

□

عقد ای صاحب‌قران چون عقد سلطان سنجرست

□

چونک بینی حکم یزدان در مکش

□

دل به معشوق همایون‌فال بست،

□

دامن یعقوب مگذار ای صفی

□

کز رخم رنگ اشک بزداید

□

آدمی را صوت خوبش کرد نیست

□

پیش خود در سجود میری

□

هست دلاله‌ی وصال آن جمال

□

روز بگذشته باز گردانی

□

گور عقل آمد وطن در روستا

□

چشم نیکان را بلا بی‌حد کشید

□

بر چنان خاطر چرا پوشیده شد

□

منتی تا بر آسمان دارند

□

با من‌اند و گرد من بازی‌کنان

□

مردم آزار مرد ایمان نیست

□

جز برای حق نباشد نیتش

□

تا جهانی کمر امر تو بندند چو نی

□

هر گشادی در دل اندر بستن است

□

راحتی ز آمیزش تیمار دور

□

بلک صد قرنست آن عبدالعلی

□

بر جان و روان من روانست

□

از غلامی وز ملام و بیش و کم

□

عکس اینها ببین و کارش بند

□

روحها را می‌کند بی‌خورد و خواب

□

تا قضا آسمان نفرساید

□

اضحک الرجعی وجوه العابسین

□

ز شیر خویش شستی شکرش را

□

علت او را طبیبی کم شناخت

□

معزول بود ز خوش لقایی

□

چشمتان را وا گشاید مرگ نیک

□

این کله را ز تاج فرق نکرد

□

که شود زو جمله ناقصها درست

□

جامهای جهان‌نمای آرد

□

دید در خود کاهلی اندر نماز

□

عشق، دلی را به غمش بنده کرد

□

چون روی بر عقبه‌های هم‌چو کوه

□

تو نه‌ای از در نعمت که همه کفرانی

□

نان فرستد چون فرستادت طبق

□

که بگردان بلای ناگاهان

□

در گریز از دامها روی آر زو

□

چو سوسن محض آزادی نه چون گل عین رعنایی

□

گر از پیر دانا سخن بشنوی

□

که از تو دارم این گوهرفشانی

□

رو ندارد کو سوی خانه رود

□

لاف « هل من مزید» درد زند

□

بترسید وز روم شد ناپدید

□

بهتر از عقل دستگیری نیست

□

که چنین صورت بساز از بهر داد

□

گفت: من بارها خدا دیدم

□

به کوه و بیابان و آرامگاه

□

گل بچینی تو، رنج خارش بر

□

کو نجوید سر رئیسیش آرزوست

□

روی انبان خویش را کیمخت

□

به چشم اندرون آب چون ژاله بود

□

وگر شب، خانه‌اش را پاسبانیم

□

مطربان را ترک ما بیدار کرد

□

مکن، ارنه زرت رود بر باد

□

بران گونه بالا و چهر آفرید

□

یقین دانم که آخر خواهم‌ات یافت

□

تا رهد دستان تو از ده‌دهی

□

این یکی تیره و آن دگر ساطع

□

برو زار بگریست فرخ همال

□

گروه ناصواب‌اندیشگان را

□

من غلام زلت مست اله

□

آسمان قبول را ماهند

□

ز خویشان او نیز چل بت‌پرست

□

حجت عقل بود تفرقه‌زای

□

بی‌گناهی کی برنجاند خدا

□

تا خدنگ ترا گشاد بود

□

نبودست کاورد نیکی بسی

□

گل ممالش، که آفتابست او

□

هر که را این بیش اللهی بود

□

آهن خود گرم باید داد و این حلوا گرفت

□

بسوزد دل مهربان مادرت

□

ولی مقصود او بی‌حاصل‌ات نیست

□

پیش و پس کم بیند آن مفتون خد

□

الغناء منها غناء بغداد

□

زمین همچو دریای آشوفته

□

سر خود را فرو کشیده به فکر

□

گلشن آرنده‌ست ابر و شوره‌کش

□

درویش می‌باید کسی کز سیر سلطان پرورد

□

سپاهی نه بر آرزو رزمخواه

□

تات در آید ته سیبی به کف

□

که دریدم پرده‌ی شرم و حیا

□

لکن مسیح العهد فی الاحیاء

□

بدو نیمه شد پیل‌پیکر تنش

□

از دم جبرییل پرس این راز

□

به پردخت تخت و نگون گشت بخت

□

تبکی و هاعیناه حرف الهاء

□

چو خواهد رسیدن کسی را گزند

□

نهادم رسم نو، سحرآوری را

□

نه زو چشم برداشتند اندکی

□

لما اتاه رجاء بغداد

□

یکی کم‌بها زین و دیگر کمند

□

راه خلاصی به رخم بسته است

□

کز آب روان یافتندش کنام

□

و محمد فاق الوری بمظفر

□

جهان راست کرده به گرز گران

□

بر فلک دبدبه‌ی خاقانی

□

شد از ترک روی زمین ناپدید

□

فلا غللا ارجو و لا بعدا طمع

□

چو در بندگی تیز بشتافتی

□

گهی ابلیس گردد گاه آدم

□

چو شیر ژیان برگذر ماندیم

□

سوی ما افگنی کله واری

□

سخنهای بدگوی را یاد دار

□

کجا زو موج آن دریا نشان کن

□

همه بوم و بر کرد با خاک راست

□

لیکن ترا به گوش نیاید صدای دل

□

نهاد آن کلاه کیی بر سرش

□

که از آب وی آتش در من افتاد

□

بخفتم برام بی‌ترس و باک

□

بر گورت آب دیده فشانان ز چپ و راست

□

ز کردار گیتی مگیرید یاد

□

از این گشتند مردم جمله بدحال

□

که گر من بپیچم سر از شهریار

□

دارویی کن، که به شود بیمار

□

یکی را ندیدند بر سر کلاه

□

و گرچه مدت عمرش مدید است

□

که تا جای باشد تو بادی به جای

□

تا زنده‌ای تو گوش بدین یادگار دار

□

گرانمایه شاخ برومند اوی

□

اگرچه در معاش از در به در شد

□

که چون رایت آید به نخچیرگاه

□

توفیق ده، که کار به نوعی دگر شود

□

همان مادیان را بیاراستی

□

که صورت دارد اما نیست معنی

□

به نیکی ز یزدان شناسد سپاس

□

در هیچ رکاب نادویده

□

همانا که آیین مردی بود

□

عطارد رفت در جوزا و خوشه

□

یکی فیلسوفست نزدیک من

□

نانی چنین نپخت ز معنی فرزدقی

□

یلان جهان خاک بودن ترا

□

هر آنچ آید به پیشت زان گذر کن

□

بیاورد با خویشتن یادگار

□

که بر پدر نکند پنج ساله چندان ناز

□

برین باش و زین آرزو برمگرد

□

چو غیر از پیش برخیزد وصال است

□

همه پادشاهی سراسر تراست

□

و آن عنکبوت و پرده و صدیق و غار چیست؟

□

ز دست که گشتی بدین سان نژند

□

تو را سربسته گر خواهی بدانی

□

که نیکو زد این داستان هوشیار

□

آسوده شد ز زحمت تقلید شیخ و شاب

□

بر تخت نزدیک بنشاندند

□

شده زان صوفی صافی ز اوصاف

□

نشست اندرو روشنک شادمان

□

غریب الوجه والید واللسانی

□

بزرگان و جنگی سواران پیش

□

به جرعه ریخته دردی بر این خاک

□

نه پی بود با او کسی را نه تاو

□

عذر گناه کرده، بگو: تا چه آوری؟

□

خرد پیش تو رهنمای آورم

□

ولیکن خویشتن را هم نگهدار

□

ورا نام کردند داراب گرد

□

چو عیسی گر دهی بارم سرم بر آسمان سایی

□

نگه کن به کردار و آزار من

□

جمال جانفزایش شمع جمع است

□

که با من بیاید به نخچیرگاه

□

کز جوز نطق مغز مقشر به من رسید

□

به زنجیر و مسمار آهنگران

□

ندانم تا چگونه دانی او را

□

خروشی برین سان که یارد شنود

□

آنچه دانستم بگفتم با تو، آن دیگر تو دانی

□

پی پوزش و نام و ننگ آمدم

□

تو آن واحد که عین کثرت آمد

□

که چون او نبست از کیان کس کمر

□

آنرا که چون کلیم شبان تکیه بر عصاست

□

ز رزم تهمتن بسی کرد یاد

□

به زیر امر حق والله غالب

□

سواری دلاور به گرز و کمند

□

از خیبر و باروش در، کندی، زهی زور آوری

□

ربودم سر و پای کردم به بند

□

ندانم تا چه خواهد شد پس از وی

□

وزان راه آسان سر اندر کشید

□

اگر ز سیم و زرم بهره نیست، عمر تو باد

□

ز دشت سواران نیزه گزار

□

در آنجا نه ملک گنجد نه مرسل

□

به پهلو نژادان جنگاوران

□

که اندر جهان یادگاری کنیم

□

وگرنه هم‌اکنون بپرداز جای

□

کزین نامداران فرخ نژاد

□

اگر سنگ پیش آیدش بشکرد

□

نگیرد کسی دست او را به دست

□

چه ماندست با گرد اسفندیار

□

ز خاک سیه رود جیحون کنی

□

به مهر اندرین کشور افسون کنی

□

که باشند یک چند مهمان تو

□

چو اسفندیاری تو از بهر تخت

□

سیه پوش و نیزه‌وران صد هزار

□

همی نرم جایی بجستی برش

□

جز از پیلتن پایه‌ی او نداشت

□

همه داستان پیش ایشان براند

□

مگر باد زان پس به چنگ آوری

□

به شهر اندرون نامداری ندید

□

ز گردان ایران ورا نام چیست

□

که چون بشکنی دل ز جان بگسلم

□

سراسر سخنها همه یاد کرد

□

کسی از یلان خویشتن را ندید

□

چنین آمدش بر دل پاک یاد

□

ازو در جهان نام چندین نماند

□

بیامد به کردار آذرگشسپ

□

به نخجیر با لشکری نامدار

□

ز کلک و ز پیکانش نامد زیان

□

وزان پس شد و نام نیکی ببرد

□

خروش طلایه به دستان رسید

□

یکی تخته جست از در کار نغز

□

ابا یاره و تخت و افسر شدند

□

سپه سوی پوزش نهادند روی

□

نبیند جزین مرغ و ماهی مرا

□

همی نعل اسپ استخوان بسپرد

□

کشیدند بر روی پور جوان

□

که فردا بگردانم از رخش پای

□

به نزدیک آن نامور تخت شد

□

همه خستگیهاش نابسته دید

□

نیامد به نزدیک او ژند شیر

□

که پاسخ چه کرد آن یل نامدار

□

جهان شد پر از مردم جنگجوی

□

فرود آمد از باره شاداب دل

□

بدو گفت با ناله و با خروش

□

که آمد به دیدار شاهم نیاز

□

چو دیدم ترا روشن و تندرست

□

سگالش گرفتیم و شیران بدیم

□

جهانی پر از کین و بی‌نم چراست

□

بپرسیدش از شهر و ز شهریار

□

کزین خاک چندست تا چرخ ماه

□

به می تازه داریم روی دژم

□

همی از نشستن شتاب آمدش

□

به دیبا و خوالیگران خواستند

□

ز رستم زنند این زمان داستان

□

نخواهد کزین بوم و بر بگذرم

□

پشیمانی و درد بودش بدست

□

که با مردگان آشنایی مکن

□

یکی بنده‌ی آفریننده‌ام

□

کزویست پیروزی و دستگاه

□

سپردن به غم دل بیکبارگی

□

که هرگز تنم بی‌سلیح نبرد

□

ز سودابه و گفت و گوی پدر

□

عفوهای جمله عالم ذره‌ای

□

بنشستم و گفتم ارچه صدر اوست

□

بفرمود تا هرک بخرد بدند

□

ای کبر تو خارهای هستی

□

طالب اویی نگردد طالبت

□

جهان بستان بزمت باد و بلبل

□

به پرهیز چون بازدارد کسی

□

اگر جنگ جویی تو جنگ آورند

□

زن بسی گفتش که آخر ای امیر

□

پایت اندر رکاب تاییدست

□

ز جهرم بیامد به شهر صطخر

□

احتیاطی بکن در اول روز

□

هندوک فریاد می‌کرد و فغان

□

شاد باش ای پادشا کز حفظ یزدان تا ابد

□

که زارا دلیرا گوا رستما

□

بدو گفت کان شاه ایران بود

□

جهد کن تا این خیال افزون شود

□

در مرتبت و خاصیت آن باد مدامت

□

همی خواندندش خداوند رخش

□

ناچار حال دل بنماید بهر کسی

□

پس به خود خواند آن امیر خویش را

□

کیل غم شد دلم که چرخ بدو

□

هم‌انگه سر نامبردار شاه

□

هم آیین پیشین نگه داشتیم

□

این جهاد اکبرست آن اصغرست

□

در هر آن دل که ز اقبال تو درد حسدست

□

که ما سربسر بنده‌ی قیصریم

□

یاران من به من ننمودند عیب من

□

نی شنیدی انما الدنیا لعب

□

کنون حواشی جانش از قدوم فرخ تو

□

زواره برانگیخت اسپ نبرد

□

بسی رنج بردی و دل سوختی

□

گشت فرد از کسوه‌ی خوهای خویش

□

چو من بنده در وصف انعام و شکرت

□

تو با من به بیداد کوشی همی

□

گیرم که اوحدی طمع از سیم و زر برید

□

گرگ اغلب آنگهی گیرا بود

□

سخن آرای مدح تو چو خرد

□

شکسته دل و گشته از رزم سیر

□

یکی طوس را داد زان تخت عاج

□

این چنین باده همی‌برد آن غلام

□

نیلوفر تیغ چشمها را

□

برین است فرجام چرخ بلند

□

گر چه در کیسه‌ی عمل داریم

□

زین دو ره گرچه همه مقصد توی

□

زنطقش در خوی خجلت روان صاحب وصابی

□

یکی مرزبان بود با سنگ و رای

□

و گر دیر گیری تو جنگ آورد

□

که بیا من باش یا هم‌خوی من

□

جاهت اندر ترقیی بادا

□

چه مایه جهان داشت لهراسپ شاه

□

چو اوحدی ز در بندگی مگردان رخ

□

خم که از دریا درو راهی شود

□

صفت کفر به شعر تو در افزود چنانک

□

چنان بد که روزی زن پاک‌رای

□

یکی نزد رستم برید آگهی

□

عفو کن زین بندگان تن‌پرست

□

چرخ نگون طشت شده سیل بار

□

چو فرزانگان دیرتر ماندند

□

این حج و عمره و حرم و کعبه و مقام

□

عقل می‌گفتی که رنجش از دلست

□

به یک قطره ز دریای الهی

□

سکندر سپه را سراسر بخواند

□

بدو گفت رستم که بی‌کام تو

□

هیچ کس را تا نگردد او فنا

□

امیدی ده که ره سویت نماید

□

چو نزدیک بهمن رسید آگهی

□

از کار کرد خویش پشیمان شوی یقین

□

صورتی را چون بدل ره می‌دهند

□

چو آن خاتم به دست شاه بنشست

□

بیاورد جاماسپ آهنگران

□

ترا چون پدر باشد افراسیاب

□

چون چنین رفتی بدیدی صد گشاد

□

او شده زین سو پسر دردمند

□

همه گنج فرزند و دینار سام

□

چه کافر نعمتی از من تواند در وجود آمد؟

□

ای ببسته خواب جان از جادوی

□

طاعت اگر از پی مال و زر است

□

بیاموزش آرایش کارزار

□

که دوزخ به از بوم افراسیاب

□

مطرب آغازید بیتی خوابناک

□

همو راند ز در نامقبلان را

□

همه شهر ایران بدو زنده‌اند

□

سوختم در آتش فکرت روان خویش عمری

□

غازیان کشتند کافر را بتیغ

□

بدین خوش بود آن باز شکاری

□

به پیروزی اندر غم آمد مرا

□

که من بر دل پاک شیون کنم

□

رفت پیش میر و گفتش باده کو

□

نیازی از دل شوریده می‌کرد

□

زمین را ز خون بازنشناختند

□

سری که داد ناطقه با اوحدی قرار

□

چون خبرها هست بیرون زین نهاد

□

داده بسی طیب معنبر بران

□

فرستاده را گفت گریان همای

□

برانگیختندی ز جای نشست

□

آنچ اصلست و کشنده‌ی آن شی است

□

یکی: مالی که سلطان بخشدد میر

□

کنون بازگردم به کار همای

□

چشمش رخ نفاق نبیند، به هیچ وجه

□

تا تو عالم باشی و عادل قضا

□

خدا داده زان‌ها که در عالم است

□

بفرمود تا موبد موبدان

□

نشستند بیدار هر دو به هم

□

آمده در قصدجان سیل سیاه

□

نهنگی شو که با دریا کند زور

□

بدین گیتی‌اندر نکوهش بود

□

عصمت شعار آل تو، ایمان و تقوی مال تو

□

فکر غم را تو مثال ابر دان

□

گرامی آفتابی سایه پرورد

□

یکی خانه دیدم چو کاخی بزرگ

□

یکی آنک بر تو چنین گشته‌ام

□

ساعتی او با خدا اندر عتاب

□

فلک ز آنجا که دارد رسم و پیشه

□

دگر گفت کز دادگر یک خدای

□

ازین حدیث روانم بسی، که بعد از من

□

آتشی را گفت رو ابلیس شو

□

چو در چشم آمد آن دود جگر تاب

□

خنک آنک چون تو پسر باشدش

□

غمی شد دل هر دو از یکدگر

□

او طبق بنهاد اندر پیش شیخ

□

بر آئین الاقان یک شب از شهر

□

بزرگان فرزانه را گرد کرد

□

با دوستان خویشتن از راه دشمنی

□

این درازست و فراوان می‌شود

□

کرا نیروی پیل است و دل شیر

□

بسودی همان کره را چشم و یال

□

همی آرزوگاه و شهر آمدش

□

چشم نیکو باز کن در من نگر

□

وصف در باش که نزدیک شد از هیبت شاه

□

به بالا همی بگذرد فر و زیب

□

قطب الملوک الغرقاطبة غدا

□

حکمت قرآن چو ضاله‌ی ممنست

□

چو مردی چار خاتم راست در خورد

□

همه بودنیها بگوید به شاه

□

بپرسید سهراب تا ژنده‌رزم

□

از نماز و صوم و صد بیچارگی

□

گر چه پدر بر سر تختش کشید

□

همه رزم و بزمست و رای و سخن

□

هر کسی دامان پیری را به دست آورده است

□

چون ز صوفی گشت فارغ باغبان

□

بتان هند را نسبت همین است

□

چرا رزم جستی ز اسفندیار

□

دل و مغز گرسیوز آمد به جوش

□

یا تو آن سو رو من این سو می‌دوم

□

ولی مهر کسی کاندر دلت رست

□

ز کاخ دلارای تا نیم راه

□

یثار فیها معربا کیعربها

□

ورچه پرم رفت چون بنوازیم

□

به رسم هند گوناگون مزامیر

□

که پیش زنان راز هرگز مگوی

□

که این باره را نیست پایاب اوی

□

دیده آ بر دیگران نوحه‌گری

□

لطمه زنان بر رخ دریا به زور

□

که من سر نپیچم ز جنگ سران

□

پیری فروغی سوی من دارد نظر در انجمن

□

چون مناسبهای افعال خضر

□

از آن پس چون پسر کم بود شایان

□

ز پشت سپهبد زهی برکشید

□

یکی جام می‌خواست از می‌گسار

□

تا نباشد برق دل و ابر دو چشم

□

مخالف کاو محل میخواست خالی

□

بفرمود تا زین بر اسپ سیاه

□

عمرت بهدم الفضل عنوان الهوی

□

شیر ده ای مادر موسی ورا

□

ته آن بار مسکین موش درماند

□

یکی جای دارم برین دشت و کوه

□

ازیرا که بی‌فر و برزست شاه

□

جز بر اومید خدا زین آب و خور

□

هر کرا خاموش بینی ، پند می‌گوید بگیر

□

بیاسای چندی و با بد مکوش

□

کالشمس تقشف من خبااللیل‌الذی

□

قاصدان زو باز گشتند آن زمان

□

صنم در تیره شب زینگونه نالان

□

یکی شارستان کرد نوشاد نام

□

کنون دشت روباه بینم همی

□

ور به رنگ آب باز آیی ز قعر

□

بر سر هرمیوه ز تاب تموز

□

ز فرمان تو یک زمان نگذریم

□

فکان لما هوی بمهبطه

□

تا خیال دوست در اسرار ماست

□

هوش بران نه که شوی هوشیار

□

گریزان همه شهر و گریان شده

□

نبرده نژادی که چونین بود

□

گر ندارد این سالت فایده

□

نسیمم را، چنان شد بخت بستم

□

همه تیغها برکشیم از نیام

□

نهایة فعل الخمر سکر معاقر

□

در وحل تاویل و رخصت می‌کنی

□

بل مال یکی جوهر عالی است که دانا

□

چو آمد به نزدیک نخچیرگاه

□

که اکنون چه داری ز رستم نشان

□

خر برفت و خر برفت آغاز کرد

□

با آنکه برآورد به صنعا در غمدان

□

سپهدار کابل بدو بنگرید

□

همچو برجبیس در فضای سپهر

□

جمله رندان نزد آن شیخ آمدند

□

اسپ جهان را تو نگیری به تگ

□

بدو گفت دستان که نام تو چیست

□

سزاوار او جای آرام و خواب

□

تخم مایه‌ی آتشت شاخ ترست

□

بحر از رشک دست او گه جود

□

بمانم چنین هم به فرمان شاه

□

گر شود مجلس تو زین می گرم

□

این محبت هم نتیجه‌ی دانشست

□

مرد دانا را چو بر دلها سخن خواهد نبشت

□

کنون رنج در کار بهمن بریم

□

خور و ماه گفتی به رنگ اندرست

□

پس چه چاره جز پناه چاره‌گر

□

بد گفتن اندرآنکس، کومادح تو باشد

□

برفتند و گفتند کای خفته مرد

□

زن چو بیرون رود، بزن سختش

□

نفس سوفسطایی آمد می‌زنش

□

ابر چون به رزمی شوره فرو بارد

□

زمین را سراسر همه گشته‌ام

□

به پیش جهاندار پیمان کنیم

□

کارگه چون جای باش عاملست

□

تیزهوش و تیزبین و نرم موی و نرم رو

□

نگهدار ایران و توران منم

□

حجرش سازگار و سازنده

□

او ز بانگ آب پر می تا عنق

□

پند ز حجت به گوش فکرت بشنو

□

که فرمان داراست فرمان تو

□

زدوده سنان آنگهی در ربود

□

چون ز گرگی وا رهد محرم شود

□

کنار آبدان گشته به شاخ ارغوان حامل

□

یکی آتش افروخت از تیغ کوه

□

ور ز مساوات و وزن این دو بخار

□

گر گلابی را جعل راغب شود

□

خرما بنی بدیدم شاخش در آسمان

□

به بیغوله‌یی شو فرود از مهان

□

سپهبد سراندر نیارد به خواب

□

گویدش بگذر ز من ای شاه زود

□

پادشاهان هند این افسر

□

به پاسخ به دانا چنین گفت شاه

□

ذات او زبده‌ی زمان باشد

□

گر فراموشت شد آن تسبیح جان

□

وان را که دست خویش بیابی برو

□

به زابل فرستی به کشتن دهی

□

تهمتن پذیره شدش با سپاه

□

گر شود بیمار دشمن با طبیب

□

رئیس مید علی محمد

□

چگونه کشم سر ز فرمان شاه

□

وین دگرها چو سایه از پی نور

□

بر نمی‌داری سوی آن باغ گام

□

اندر پدر همی نگر و دل شده مباش

□

یکی خرد صندوق از چوب خشک

□

نه ایدر همی ماند خواهی دراز

□

چون بدیدش یاد آورد آن خویش

□

میان خواهش و جودش نه آن یگانگی است

□

ازان سوی کاهش گرایید شاه

□

گر نهان میروی به راه، ار فاش

□

نور حسی نبود آن نوری که او

□

چه چیزند با کوه علمم کنون

□

یکی مرد پاکیزه و نیکخوی

□

به ایران ار ایدون که سهراب گرد

□

ابتدای کبر و کین از شهوتست

□

بهمن کجا شده‌است و کجا قارن

□

دلیران ایران به کردار شیر

□

علم دانستن فقیر و نقیر

□

همچو گاوی نیمه‌ی چپش سیاه

□

به داد و دهش جوی حشمت که مرد

□

گر آن نیکویها که من کرده‌ام

□

خداوند هستی و هم راستی

□

قصد خون تو کند تا ممکنست

□

دایمی بر سر خصم تو علم خواهد بود

□

چه بینید گفت اندرین گفت و گوی

□

هر که داند خدای را حاضر

□

هان و هان گر حمد گویی گر سپاس

□

دیو نهد بر سرش کلاه سفاهت

□

چه نازی بدین تاج گشتاسپی

□

نباشد بشویم سرم را ز خاک

□

گفت ادعوا الله بی زاری مباش

□

واشفته کنی به دست بیدادی

□

چو نزدیک آن جای سرما رسید

□

خانه‌ای را که روبه ویرانیست

□

یا گرو بستست با یاران بدین

□

گاه نیک و بد هگرز ایمن مباش

□

دو مردیم هر دو دلیر و جوان

□

کنون بست باید سلیح و کمر

□

چشم من خفته دلم بیدار دان

□

توجه کن به دلاک هدایت

□

بدو گفت خیز اسپ من برنشین

□

تن و جان را عذاب چون باشد؟

□

کز چنان رویی چنین قهر ای عجب

□

گشت طبایع پدید ازان و ازان شد

□

ابا لشکر گشن شمشیرزن

□

دل پهلوانان بدو نرم گشت

□

بود لقمان بنده‌شکلی خواجه‌ای

□

به محفل هر چه می‌بایست بردند

□

به جایی شوم کو نیاید نشان

□

در چنین حالت ار خوری دارو

□

گوید آن استاد مر شاگرد را

□

همی خوانند بر منبر ز مستی

□

چو بشنید بنشست پیش پدر

□

دگر گر ازین کار نام آورم

□

نفس خود را زن شناس از زن بتر

□

سحاب لطف بباران به ما سیه کاران

□

فرامرز پور جهان‌بین من

□

دهیانش به سر در آویزند

□

خشک گوید باغبان را کای فتی

□

سوی تو نویدگر فرستادند

□

چو آیی شبستان و مشکوی من

□

بدو گفت خورشید فش مهترا

□

نه از پی سود و زیان می‌جویدش

□

چه دانی از بلاغتها، چه خوانی از سخاوتها

□

تن چو شد بیمار داروجوت کرد

□

بر نگردد ز کار ده مرده

□

یا گواه و حجتی بنما که این

□

چند چپ و راست بتابی ز راه

□

نور مه راجع شود هم سوی ماه

□

چو آمد بر تخت و گاه بلند

□

تا نگوید دزد او را کان منم

□

کاروانهای ثواب و روزه و حج و زکات

□

مشت بر اعمی زند یک جلف مست

□

هاشمی نسبت قریشی اصل

□

با وجود تو حرامست و خبیث

□

چه بکار است چو عریان است از دانش جانت؟

□

گر بیابان پر شود زر و نقود

□

خصم دین شد به حیله و دستان

□

پیش بی حد هرچه محدودست لاست

□

ز ارمن کان قندم را طلبکار

□

هست آن یخ زان صعوبت یادگار

□

خال در چشم و میل در بینی

□

گر نمی‌دیدم کنون من روی تو

□

همچنین گفتم که روزی برکشد

□

موسی آن را نار دید و نور بود

□

لیک چون عمری به آتش بود خوی

□

آن مجازست این حقیقت ای خران

□

جوع گردد ز امتلا رنجور

□

چغز جان در آب خواب بیهشی

□

او ز خود در عذاب و خلق از وی

□

باز خاکی را ببخشد حلق و لب

□

زین دیو نکال اگر ستوهی

□

بر چه بگشادی بدل این دیده‌ها

□

شده سین‌اش عیان از لعل خندان

□

قوم دیگر ناپذیرا ترش و خام

□

بترس سخت ز سختی چو کاری آسان شد

□

جان شرع و جان تقوی عارفست

□

حدیثی تازه کن از سینه‌ی نو

□

گر بگویم وین بیان افزون شود

□

از ره نام همچو یک دگرند

□

تا کشی خندان و خوش بار حرج

□

صفت و ذات او قدیمانند

□

او میانجی شد میان دشمنان

□

دلش که مرغ قفس بود وز نوا مانده

□

لاغ او گر باغها را داد داد

□

هر چه معلوم نیست نتوان جست

□

پس بنه بر جای هر دم را عوض

□

در ره عمری شتابان روز و شب

□

در کمال زشتیم من منتهی

□

معتمر چون بدید صورت حال

□

بوی رسوا کرد مکر اندیش را

□

این عالم مرده سوی من نام است

□

ای بسا علم و ذکاوات و فطن

□

شغل او بهجت و سرور بود

□

ظاهر و باطن ندارد حبه‌ای

□

هرکه مر این آب را ندید، در این آب

□

عاشقان در سیل تند افتاده‌اند

□

که: «ای مصر از تو دیده صد عزیزی!

□

همچو مرغی کو گشاید بند دام

□

شاه دین مرتضا علی که شدش

□

تو دو قله نیستی یک قله‌ای

□

در دل ما جزین امانی نیست

□

بایزید اندر مزیدش راه دید

□

زین پایگه زوال هر روزی

□

صحبت او با ستور و استرست

□

از علم فقر بلندی‌ش ده!

□

منگر اندر غبطه‌ی این بیع و سود

□

جز به گرد گل مگرد و جز به راه مل مپوی

□

بدگمانی نعل معکوس ویست

□

به صفا و به مروه و عرفات

□

لاجرم زین گرگ یعقوب حلیم

□

به خرما بنی ماند از دور لیکن

□

زان نماید این حقایق ناتمام

□

در دلت هر چه جز اله بود

□

عاشق حالی نه عاشق بر منی

□

آب حزمت گرش به روی زنند

□

وعظ را ناموخته هیچ از شروح

□

تن بیروح چیست؟ مشتی گرد

□

هر سه زان خوردند و بس فربه شدند

□

مار مردم نیت بد بود اندر دل

□

اوش لغزانید و او را زد قفا

□

از دم و دام این نهنگ خلاص

□

همچو من از مستی شهوت ببر

□

تا نباشد ملکی چون او، وین خود نبود

□

قوتی کان اندرونش مضمرست

□

واجب آمد بر آدمی شش حق

□

بی چراغی چون دهد او روشنی

□

چون طمع داری افروختن آتش

□

زانک پیش از مرگ او کردست نقل

□

مردم این جهان و مرد تویی

□

نیست موهوم ار بدی موهوم آن

□

در این فرضیه بود فرض استطاعت و بس

□

کین ولی الله را چون می‌زنی

□

ایزد «اوفوا بعهد کم» فرمود

□

لیک پایت نیست تا نقلی کنی

□

گفت «نی» گفتمش «چو گشتی تو

□

ابشروا یا قوم اذ جاء الفرج

□

اندرین دور ازین وجودی پاک

□

خوف آن کس راست کو را خوف نیست

□

بزرگواران همچون قلاده‌ی خرزند

□

گرد این بام و کبوترخانه من

□

زر دهی، گوی از میانه بری

□

خرقه‌ی ما را بدر دوزنده هست

□

اندر این خانه ستم کردم و خوش خوردم

□

الکیاسه والادب لاهل المدر

□

تا چو گاوان از آن شود فربه

□

مارگیر از بهر حیرانی خلق

□

صحت عمر و دولتش جاوید

□

لیک محبوسی برای آن حقوق

□

بر یکایک ستارگان زین هفت

□

از گزافه کی شدند این قوم لنگ

□

طمع پالان و بار منت آمد

□

ای دلیل تو مثال آن عصا

□

قدر خود بشناس و مشمر سرسری

□

چون قضای حق رضای بنده شد

□

بجهد، گر به جهانی، ز سر کوه بلند

□

کان جهان هم‌چون نمکسار آمدست

□

گر چه غم سوز و غصه کاهست او

□

کارها ز آغاز اگر غیبست و سر

□

ناکس به تو جز محنت و خواری نرساند

□

دایما دستان و لاغ افراشتی

□

بودی القصه به صد مکر و حیل

□

هر که تازد سوی کعبه بی دلیل

□

شریان عظیمه‌ای که تن را

□

چون منافق از برون صوم و صلات

□

دل من تاب و سینه تنگی یافت

□

عشق تو بر هر چه آن موجود بود

□

تاج نهد بر سرت، آنگاه باز

□

می‌شود مبدل بسوز مریمی

□

به یک امروزت این سرور، که چه؟

□

این طبیبان را به جان بنده شوید

□

تراگر راندن شهوت مراد است

□

خاصه درویشی که شد بی جسم و مال

□

پرده‌ی عصمتت تو باز مگیر

□

قوت پا ایستادن نبودش

□

عیب تن خویش ببایدت دید

□

آن هلال و بدر دارند اتحاد

□

گر بکشت، ار بهشت، او داند

□

گفت رنج احمقی قهر خداست

□

به بالا رفتن و زیر آمدن شمشیر بشکافد

□

هین مشو شارع در آن حرف رشد

□

با کسی چون شد این معانی جمع

□

که همی‌دانم یجوز و لایجوز

□

بنگر که بدین بند بسته در، چیست

□

صورتی کو فاخر و عالی بود

□

ز آب عفوش ورق بشوی نخست!

□

کشف این نه از عقل کارافزا شود

□

هست او شریف و همت او همچو او شریف

□

صورت نقض وفای ما مباش

□

ز سر و دست و ناف و پای تو دل

□

ساعت از بی‌ساعتی آگاه نیست

□

جستی بسی ز بهر تن جاهل

□

شد مناسب وصفها در خوب و زشت

□

چشم می‌دارم از شما یاری

□

ما چو روباهان و پای ما کرام

□

خاک میدان شود آمیخته با خون سران

□

تا چنین خدمت کنم احسان کنم

□

تا حدوث مرا قدم چه کند؟

□

اعتمادی داشت او بر خواب خویش

□

بی‌طاعتی داد این جهان

□

بلک بی علت و بیرون زین حکم

□

نظر از منزلی بلند کنند

□

عیسی اندر مهد بر دارد نفیر

□

شمیده من در آن میان بادیه

□

در هزیمت زین درخت و زین ثمار

□

خود نیرزد سه ساله گادن تو

□

او عجب مانده که ذوق این ز چیست

□

آنکه همی دیش به بیگار خویش

□

پس نشان دادندشان مردم بدو

□

دل چو شود ز آگهی‌ات بهره‌مند

□

کان عوضها و آن بدلها بحر را

□

گفت ما محرم این پرده نه‌ایم از وی پرس

□

چون بصد الحاح آمد سوی در

□

تا زبان تو این و فعل آنست

□

بعد ده سال و بهر سالی چنین

□

حدیث هبل سوی دانا نبود

□

چون خلقناکم شنودی من تراب

□

زین جهان این چنین توان رستن

□

جان بده از بهر این جام ای پسر

□

ز یزدان تا جهان باشد مر او را ملکتی بینی

□

شیر و آهو جمع گردد آن زمان

□

فرقشان را برسم بختاقی

□

سالها ادرار و خلعت می‌برید

□

دل از بیهوده خالی کن خرد را

□

از لیمی حق آن نشناختی

□

«مرا ای کاشکی مادر نمی‌زاد!

□

آن دو دیده‌روشنان بودند ازین

□

دل سخت عدو خون می‌شود از تاب شمشیرش

□

گریه از هجران بود یا از فراق

□

تا که باشد دل غلامی دور

□

زانک نفسش گرد علت می‌تند

□

به دست من و توست نیک اختری

□

از همه کار جهان پرداخته

□

گفتم این رشته‌ی گوهر به کفت

□

از سبب اندیشه کرد آن ذو لباب

□

آبستنی دختر عمران به پسر بود

□

او نمی‌دانست گرد گرگ را

□

بر قوی پنجه دست کین مگشای

□

هر که را در رستا بود روزی و شام

□

گر شرمت است از آنکه پس ناکسی روی

□

گیر عالم پر بود خورشید و نور

□

بیخودی را چه اختیار بود؟

□

خردمند زان بد نه آگاه بود

□

کوه را گر بر کمر زد از کمر افتاد کوه

□

هر دو گون آهو گیا خوردند و آب

□

بس ازین شعرهای بادانگیز

□

سرانجام گفتند ما کهتریم

□

یکی خوب دیبا شمر دین حق را

□

به سوک نیزه‌های سر فتاده

□

آسمانها به عشق میگردند

□

ز دینار و دیبا و خز و حریر

□

سیم تو زی من رسید، جامه نیامد پدید

□

گر اناری می‌خری خندان بخر

□

تو به فتحی چنین شوی واصل

□

دگر بخشش و دانش و رسم گاه

□

در معده‌ت بر جان تو لعنت کند امشب

□

و گر در عشق بر تو دست یابد

□

بر سلامان قوت همت گماشت

□

جهاندار چندی زبان رنجه کرد

□

طبع کافور به پا مردی آن گرمی طبع

□

هست کلاه و کمر آفات عشق

□

در جهان کس تویی، بگویم فاش

□

که چیز کسان دشمن گنج تست

□

نکوهش مرگ را ماند، ستایش زندگانی را،

□

اگر چه رسم خوبان تند خوئیست

□

نی ملامت‌پیشه با ایشان به جنگ

□

ز مرگ پدر شاد شد نوش‌زاد

□

اگر بیدار و هشیاری و گوشت سوی من داری

□

موی سیه غالیه سر بود

□

زن چو داری، مرو پی زن غیر

□

بدانند هرمهره‌ای را به نام

□

اگر جانور کان عزیز است بر ما

□

به لاله تخته گل را تراشید

□

ز شوقت گرچه خونبارست چشمم

□

به هر سو بشد موبدی کاردان

□

از دو دستش درگه بازی دو ابروی سیاه

□

گر جهان پر برف گردد سربسر

□

پر به خواب و خورش هوس نکند

□

کجا نام آن نامور مای بود

□

جز بر این مرکب و زین، زین چه زشت و ژرف

□

که آن در کو که گر بینم به خوابش

□

به دورادور اگر بیند خطایی

□

ز لشکر جهاندیده گان را بخواند

□

مرد هنرمند، کش نباشد گوهر

□

چون قدم از گنج تهی ساز کرد

□

تا زرش هست میدهد بر باد

□

باقی این غزل را ای مطرب ظریف

□

نندیشم از ملوک و سلاطینش

□

بلی تا با منت خوش بود یک چند

□

میفرست از برای حاجب خاص

□

به روز چهارم چو بنهاد خوان

□

نقل حکمش نه همین مرکز کل دارد و بس

□

هر که را دامان عشقی نابده

□

گرد هر در مگرد چون گولان

□

هر آنک سر بودش بیم سر همش باشد

□

به جوانی چو نشد باز مرا چشم خرد

□

گرم فرماندهی فرمان پذیرم

□

عیب‌بینی هنری چندان نیست

□

اگر چشم داری به دیگر سرای

□

معانی قران را همی زان ندانی

□

ملک هزارست و فریدون یکی

□

خواجه شاید که کم خلاص شود

□

هر نباتی نشانی آب است

□

چون باغبان برون شد آورد خوی خوگان

□

ز نرگس وز بنفشه صحن خرگاه

□

بر نهالی نهاده بالش را

□

چو فرزند را باشد آئین و فر

□

به عهد ضبط حفظش حاملان طبع انسانی

□

بحث جان اندر مقامی دیگرست

□

داده بر باد هر دو جان ارزان

□

چو گشتی شیرگیر و شیرآشام

□

سیرت این چرخ چنین یافتم

□

به سرسبزی نشسته شاه بر تخت

□

کارش از دست رفته، سر در پیش

□

هر آن کس که او جز برین دین بود

□

دشمنت را جویندگان، جویند اندر دومکان

□

زخم تنک زخمه پیران خوشست

□

هر که با نامش آشنا گردید

□

خموش کن به زبان مدحت و ثنا کم گوی

□

روز ندامت ز بد بس است ندیمم

□

گهی خوردند می در مرغزاری

□

که آمد عقل و دانش سوی من باز

□

و گر باره خواهی روانم تراست

□

مسیر اختران در سیر امرت

□

گفته ناگفته کند از فتح باب

□

کارت از کاهلی نیاید راست

□

در تیر شهیت اگر شهیدیت

□

کرده‌است ایزد زلیفنت به قران در

□

فرس می‌خواست بر شیرین دواند

□

از همه غایب و به حق حاضر

□

نباید مرا تاج و تخت و کلاه

□

بر من تو کینه‌ور شدی و دام ساختی

□

گرگ مرا حالت یوسف رسید

□

به جزین چون نماند برهانی

□

گلشن ز بهار و باغ سوسن

□

چه به کار اینت؟ چون ز مشکل‌ها

□

اگر چه کرد صد جام دگر نوش

□

چون توانی گذشت ازین دو نهنک؟

□

چنان بر دل هر کسی بود دوست

□

در حدیث مدعی رنگینی شعرم کجاست

□

جهد بسی کرد و شگرفی بسی

□

ز آسمان رسته شد سخن را بیخ

□

بسا سال و جوابی که اندر این پرده‌ست

□

تنت کز بهر طاعت بد به عصیانش بفرسودی

□

من این خواری ز خود بیم نه از تو

□

بی‌میانجی سخن خرد گوید

□

وز ایوان ما تا به خورشید خاک

□

تا همی‌خوانی تو اشعارش، همی‌خایی شکر

□

اختیار و جبر ایشان دیگرست

□

عارف کردگار زر چکند؟

□

نی خمش کن عالم السر حاضرست

□

مردیم چنانکه تو بخواهی،

□

بسی کردند مردان چاره‌سازی

□

چو دیدش در کنار خود دو ساله

□

چه باید همه زندگانی دراز

□

آنکه چون پسته ز نقل طربت خندان نیست

□

واجب آید چونک آمد نام او

□

چرخ رام تو گشت و دورانش

□

چو مدحش خواند نتوانی، چه گویا و چه ناگویا

□

آن را که بیهوده سخن شاد شود جانش

□

شهنشاه از دل سنگین ایام

□

وگر باشد پری در کوه و بیشه

□

سرش را بدین گرزه‌ی گاو چهر

□

نوروز پیش از آنکه سراپرده زد به در

□

یا چو غریبان پی ره توشه گیر

□

ندهی،نعمت تو بیشی هست

□

خداوند جهان مسعود محمود

□

هرکو نکند کمان به زه برتو

□

چه باید زهر در جامی نهادن

□

ایمنی وقت هراسندگان

□

بپیچد همی تیره جانم ز شرم

□

این بهشت است در سرای وجود

□

گفته سخا را قدری ریشخند

□

هم چنین تا که نه فلک شد راست

□

ازین پس علی تکین، دگر ارسلان تکین

□

چون حمله برم به جمله خصمان

□

نه هر روزی ز نو روید بهاری

□

به دل اندوه او انبوه‌تر شد

□

چو سیصد بنه برنهادند بار

□

دوستان را بند بشکن، دوست پرور، خوان ببخش

□

پای درین صومعه ننهادنیست

□

هم پدر گول و هم پسر ساده

□

درگاه ملک جای شهانست و شهان را

□

خویشتن‌دار، ای جوان، از پیر دهر

□

شبیخون غم آمد بر ره دل

□

به عالم اینهمه مصنوع، ظاهر

□

بیاید که ما را بدین جای تنگ

□

ذات پاکش گر نبودی بانی ملک وجود

□

نالم و ترسم که او باور کند

□

گر نه دین قاید امارت تست

□

کوه بر تافت این زمین و نتافت

□

وز نور خرد شده است ما را

□

صد و پنجاه سقا در سپاهش

□

گر براند، برو چه درمانست؟

□

ز کشمیر تا پیش دریای چین

□

غریب از ماه والاتر نباشد

□

ره که دل از دیدن او خون شود

□

دانش آموز و تخم نیکی کار

□

بسی نمانده که شاه جهان بیاراید

□

گر من به سلام زی تو آیم

□

گرم عقلی بود جائی نشینم

□

گویم: «آری، ولی بداندیشی

□

چنین داد پاسخ که با شهریار

□

نشو گیاه عمر حسودت ز چشمه ایست

□

سر بجهد چونکه بخواهد شکست

□

عقل را شرع در کنشت کند

□

خواهم کله و از پی آن خواهم تا تو

□

مکان علم فرقان است و جان جان تو علم است

□

نه موبد را زبان زند خوانی

□

بر خم رنگ فلک سنگ انداز!

□

به جندل چنین گفت شاه یمن

□

بسیار کس بود که بخواند ز بر نبی

□

جلوه کرده خاص و عامان را عروس

□

تاج را لازمست دری خاص

□

چنانکه ماه همی آرزو کند که بود

□

در خانه‌ی استاد علم و دینت

□

دلش چون چشم شوخش خفتگی داشت

□

ور به اعراب شده راه‌سپر

□

یکی پند گویم ترا من درست

□

گر عرصه‌ی عبور فتد خیل مور را

□

ور حسد گیرد ترا در ره گلو

□

پس به خلوت نشین و زاری کن

□

از پی عرض نگهداشتن و جاه عریض

□

راستی را پیشه کن کاندر جهان

□

گر آید نار پستانی در این باغ

□

بشنو این نکته! که دانا گفته است

□

تو شاهی و گر اژدها پیکری

□

بی‌ابر، فعل ابر بهاری کند همی

□

مغرب و آن قوم سخا دشمنند

□

طاعتی را که با ریا بنیاد

□

در چغانی رود اگر روزی فرو شوید دو دست

□

به یک اندازه‌اند بر در بخت

□

بگفتا چونی از عشق جمالش

□

هر چه در خط عالم اویند

□

و دیگر که فرمان ناپاک دیو

□

شانه به درد آورد تارک شاهدوشان

□

مصطفی آمد که سازد همدمی

□

آتشم درفتاد از آن نادان

□

پدر پیشبین تو به تو شاه

□

گیتی زنی است خوب و بد اندیش و شوی جوی

□

گرت صد گنج هست ار یکدرم نیست

□

به هر جا ساربان منزل‌نشین شد

□

ازین گونه هر ماهیان سی‌جوان

□

ساق چون پولاد و زانو چون کمان و پی چو زه

□

طفل نه‌ای پای به بازی مکش

□

شانه و سینه نرم و آسوده

□

هر که را میر خسته کرد به تیر

□

جفت‌ها را ز طاق بشناسی

□

رقیبانی که مشکو داشتندی

□

نفس با عقل چون یگانه شود

□

سروش ار بیابد چو ایشان عروس

□

وقت حاضر جوابی کرمت

□

می‌شنوم من که شبی چند بار

□

زر بزور اینچنین ز دست مده

□

بر جویهای او به رده نونهالها

□

فریاد یافتم ز جفا و دهای دیو

□

بساز آنجا چنان قصری که باید

□

نه در او خیمه بجز چرخ برین

□

نداند بد و نیک فرجام کار

□

دولت او غالبست، بر عدو و جز عدو

□

مشعله صبح تو بردی به شام

□

باز ازین جمله ثابت و سیار

□

آه و دردا که همی لعل به کان باز شود

□

دست از طمع بشویم پاک آنگهی

□

خبر دادند موری چند پنهان

□

ملکش در نوازش آرد و ناز

□

سپاهی بدین رزمگاه آمدیم

□

زهی قدر ترا بنیاد دولت آنچنان عالی

□

شاد باش ای عشق خوش سودای ما

□

گر نسازند کار درویشان

□

چو خرج خویش فزونتر ز دخل خویش کند

□

مرد تی گر نه چنین یابیم

□

بسان شیر وحشی جسته از بند

□

بر مسیح دل تو «بیت‌اللحم»

□

کزیشان بود تخت شاهی به جای

□

سر بابزن در سر و ران مرغ

□

شعبده بازی که در این پرده هست

□

قمر خرچنگ را همجنس خود دید

□

حصن خداییست شها حصن تو

□

شرف همی به حمل یابد آفتاب ارچند

□

که آشامد کدوئی آب ازو سرد

□

به پای تخت زر مهدش رساندند

□

سخن سربه سر موبدان را بگوی

□

زنند فتح و ظفر هر دو در رکاب تو دست

□

بگذر ازین آب و خیالات او

□

چه جزو است آن که او از کل فزون است

□

جواب دادم و گفتم مرا بر آنچه گذشت

□

زیرا که اگر چو ابر بر شد

□

چه خوش گفتند شیران با پلنگان

□

قالب و جان‌اند به هم حسن و عشق

□

به کرسی به خشم اندر آورد پای

□

حاسدا تو شاعری و نیز من هم شاعرم

□

خون دوید از چشم همچون جوی او

□

ببین عالم همه در هم سرشته

□

همیشه تا دل آزادمرد جای وفاست

□

بدانی چو درمانی آنگه کز آنجا

□

به دست آری مرا چون غافلان مست

□

ای به تایید عقل بیننده

□

بدو گفت کای شاه گردنکشان

□

علی ولی والی ملک هستی

□

شرح این را گفتمی من از مری

□

نگر دجال اعور تا چگونه

□

دست او همچو درختیست که چشم همه خلق

□

رحمت ایزد توی بر خلق و، فرزندان تو

□

تو خود دانم که از من یاد ناری

□

برآنم گر خدا توفیق بخشد

□

فریدون همی بر منوچهر بر

□

لبش چون با لب شیرین قرین شد

□

بوی گل دیدی که آنجا گل نبود

□

کنون گفت از می بی‌رنگ و بی‌بوی

□

هیچ شه را چنین وزیر نبود

□

چون من ز حقایق سخن گشایم

□

به شخص کوه پیکر کوه می‌کند

□

گشت پامال حوادث دبه‌اش

□

دگر هفته مر بزم را کرد ساز

□

ایا خجسته اثر داور همایون فر

□

مسکن شهری ز تو ویرانه شد

□

از آن دانسته‌ای تو جمله اسما

□

گویی آن خاطر زدوده‌ی او

□

گر جهان با من کنون خنجر کشد

□

که سیاره چه شب بازی نمودش

□

میوه و مرغ سرخوانت مقیم

□

مرا گفت شو پیش دژبان بگوی

□

بجستی هر زمان زان میغ برقی

□

در یکی گفته میسر آن بود

□

همیشه فیض فضل حق تعالی

□

سخا ز طاعت بیش و ز خشم حلم افزون

□

خرد ز بهر چه دادندمان، که ما به خرد

□

چو سیلی کامدی در حوض ماهی

□

تا که می‌آورد ز در خوانی؟

□

بیامد به لشکرگه خویش باز

□

در مهد مدعای تواش پرورش دهند

□

بی‌موکل بی‌کشش از عشق دوست

□

نگردد علم هرگز جمع با آز

□

ابر گوهربار زرین کله بندد در هوا

□

آن را نتوانی تو دید هرگز

□

در آن غوغا که تاج او را گره بود

□

ازو خواهی جمال دوست دیدن

□

به پای اندرش مشک سارا بدی

□

تو را خط قید علوم است و، خاطر

□

از وظیفه بعد ازین اومید بر

□

نظر کن در معانی سوی غایت

□

نشود بر تو زایچ روی به کار

□

قسمت نشد به خلق درون دوزخ و بهشت

□

غم عالم چرا بر خود نهادی

□

رشته‌ی دندان او در خوشاب

□

دو رخساره روز و دو زلفش چو شب

□

رأی و تدبیرت از خلل خالی

□

گر ترا اشکال آید در نظر

□

مگو ممکن ز حد خویش بگذشت

□

با پیل پیلی کند به میدان

□

چیزی به گران هیچ خردمند نخرد

□

قرار کارها دیر اوفتد دیر

□

دلم بردی و نام خود نگفتی

□

یکی بچه بودش چو گرگ سترگ

□

مکره به گه بخل تو باشی و نه مطواع

□

هر که دندان ضعیفی می‌کند

□

میاسا روز و شب اندر مراحل

□

ز دست راست یکی روشن پدید آمد

□

جای خور و خواب تو این است و بس

□

چنان در می‌رمید از دوست و دشمن

□

آنکه نانت خورد زبون تو اوست

□

بخیره میازارش از هیچ روی

□

به عرصه‌ای که در آرند ثقل ذره به وزن

□

این سبب را آن سبب عامل کند

□

عناصر گشته زان یک جرعه سر خوش

□

آنکه اندر سپه شاه کسی

□

هر خردمند بداند که بدین وصف، علی است

□

منت او راست هزار آستین

□

بجز حیلت‌گری از وی چه دیده‌ست

□

برین گفته‌ی من چو داری وفا

□

ولیکن یکی سلسبیلش سبیل

□

همچو آب و نان که جنس ما نبود

□

به مژگان خاک مزبل پاک رفته

□

خاطر من مگر به مدحت او

□

ای سپرده دل به دنیا، وقت بود

□

خیز و به از چرخ مداری بکن

□

ز تو دل‌ریش‌تر پیشت رسانم

□

خدایگانا از پرتو عنایت تو

□

معدن طبع مرا کرد پر از جوهر خاص

□

اول کاین ملک بنامت نبود

□

شده او پیش و دلها جمله از پی

□

بر امید آنکه صاحب بر نهد روزی به سر

□

رفته‌است پاک روغن از این زیتون

□

ابر بباغ آمده بازی‌کنان

□

پس از جهد تمام و جد بسیار

□

درنگر تا هست جای آن ترا

□

هزار سال همیدون بزی به پیروزی

□

شهر شهر و خانه خانه قصه کرد

□

زر و زن نیست الا مایه‌ی غم

□

ور ذره به چشم آیدش آسیمه بماند

□

وزان گشت تیره دل مرد نادان

□

چشمه و دریاست به ماهی و در

□

چون نماید به تو این دولت روی،

□

دمی ز نغمه‌ی نی ناله‌ی حزین شنود

□

تبارک اله از آن دلدل سپهر سیر

□

راستی آور که شوی رستگار

□

ندارد ممکن از واجب نمونه

□

رشک آن را که به بازان تو مانند شود

□

مرغ که در دام پر چنه طمع افگند

□

جغد به دور تو همائی کند

□

از چپ و راست عشق در تازد

□

راه دزدیده میان ما بسیست

□

داده‌ست بدو ایزد خلق همه عالم را

□

آنکه ترا توشه ره می‌دهد

□

کسی این راه داند کو گذر کرد

□

گر تکلف کند، که این نکند

□

همه ایرجی زاده و پهلوی

□

از ملکانی که وفا دیده‌ام

□

روز و شب آواره‌ی کوی وی ام

□

در بزم تو که مجمع شاهان عالمست

□

به دست خود آورده ماری و آنرا

□

این چه نشاطست کزو خوشدلی

□

مثر حق شناس اندر همه جای

□

هر که ده پی رود به خدمت او

□

نبیره‌ی جهانجوی کاوس کی

□

تو می‌خور بهانه ز در دوردار

□

دامنش ز آلودگی‌ها پاک شد

□

پای درنه گر سرافرازی چنین

□

چو سهلی بریدم رسیدم به وعری

□

ای مرا تو مصطفی من چو عمر

□

پی هر مستیی باشد خماری

□

از برکت او دولت تو گشت پدیدار

□

جهان از بدی ویژه او داشتی

□

مرغ طرب نامه به پر باز بست

□

تیغ بهر اوست کو را گردنیست

□

در آنزمان که به قدرت مهندسان قضا

□

اگر نه دامن چترش پناه مهر شود

□

بنده دل باش که سلطان شوی

□

نوندی برافگند نزدیک زال

□

ندادند و بستد به جنگی که خاک

□

سرو چون گوزنان به پیش اندرون

□

جهان اژدهائیست معشوق نام

□

این چرا گفتن سال از فایده‌ست

□

هر لباسی کان به صحرا آمدست

□

ای تازه بهار! سخت پدرامی

□

جست او را تاش چون بنده بود

□

فرستاده را گر کنم سرد و خوار

□

عنان چرمین گر سایدی ز فیض سخاش

□

چنین داد پاسخ که ای پهلوان

□

عرش روانی که ز تن رسته‌اند

□

لیک تو آیس مشو هم پیل باش

□

بگشاد هفت کشور دنیا به یک شکوه

□

چون عیادت بهر دل‌آرامیست

□

جمله گویندت چو بینندت بدر

□

سپاهی ز جیحون بدین سو کشید

□

هر که را دستگاه خدمت تست

□

ابر کین آن شاهزاده سوار

□

چو هر چار جوهر به امر خدای

□

خود عدوت اوست قندش می‌دهی

□

چون ز بی‌خوابیست بیداری دل

□

خسرو عادل که هست آموزگارش جبرئیل

□

ملک رها کن که غرورت دهد

□

اگر برنگیرد وی آن گرز کین

□

از مشرق تا مغرب رایش به همه جای

□

که یک تن سر از گل مشورید پاک

□

از زمی این پشته گل بر تراش

□

دل همی گوید خموش و هوش دار

□

به عهد عدل تو در پیچ و تاب ماند کسی

□

اشتباهی و گمانی را درون

□

بچه می‌لرزد از آن نیش حجام

□

اگر تو شدی کشته در چنگ اوی

□

نزد پدر ستوده و نزد خدای

□

چنین گفت کای داور داد و پاک

□

نسبت فرزندی ابیات چست

□

که چه می‌کردم چه می‌دیدم درین

□

از قضا را بود عالی منظری

□

کردمت پیدا که بس خوب است تا قول آن حکیم

□

کردنظامی ز پی زیورش

□

فرستاده تازان به کابل رسید

□

اژدها کردار پیچان در کف رادش کمند

□

دگر روز چون گشت روشن جهان

□

دل که به شادی غم دل می‌گرفت

□

در گذر از صورت و از نام خیز

□

عالمیان را بدو تا به قیامت امید

□

گفت ایزد یحمل اسفاره

□

ظلم شد امروز تماشای من

□

گیابر در و دشت تو سبز باد

□

آز اگر بر تو غالبست مترس

□

ازیشان کسی نیست یزدان پرست

□

داده فراخی نفس تنگ را

□

کار ما اینست بر کوری آن

□

پاک از قشر روایت بود او

□

دولت ضایر به گاه صلح تو نافع شود

□

ای رهیده جان تو از ما و من

□

به زاولستان از کران تا کران

□

به لشکر گشن و بیکران نظر چه کنی

□

برادرش نیز آن سوار دلیر

□

حریصی مکن کاین سرای تو نیست

□

هم‌چنین هر کس به اندازه‌ی نظر

□

همه دعای تو یابند بر جریده‌ی من

□

نور خواهی مستعد نور شو

□

هست در این دایره لاجورد

□

که سال تو اکنون به جایی رسید

□

او ز جود و ز فضل تنها نیست

□

یکی در سه ماه و یکی در دو ماه

□

از گل آن روضه باغ رفیع

□

عقل را سیل تحیر در ربود

□

بس که با مطلوب خود ای بی‌طلب

□

چون قصد کیا کرد به گرگان و به آمل

□

ای فناتان نیست کرده زیر پوست

□

دلش زان شگفتی به دو نیم بود

□

همه میران را دعویست، ملک را معنی

□

به بلخ اندرونست لهراسپ شاه

□

پیک سخن ره بسر خویش برد

□

چونک این ارض فنا بی‌ریع نیست

□

مقدم رایات منصور جهانگیر ترا

□

تا درین ظلمت تحری گسترند

□

غیرت آن باشد که او غیر همه‌ست

□

چنان هم کجا ساختی از نخست

□

پسر آن ملکی کان ملک او را پسرست

□

به جایی نبد هیچ پیدا درش

□

بلی مردم دور نا مردمند

□

زآنک هر بدبخت خرمن‌سوخته

□

پاک گردان از تعصب جان من

□

ترتیب عناصر نشناسی نشناسی

□

گفت کرم کن که پشیمان شدیم

□

چه نیکوتر از پهلوان جوان

□

ز همت تو به پیرانه سر بیابد زود

□

چراغ زمان و زمین تازه کرد

□

بوی کز آن عنبر لرزان دهی

□

عیسی‌ام لیکن هر آنکو یافت جان

□

لشگرش گفتند ای ابله خموش

□

جنگ پیغامبر مدار صلح شد

□

آتشی کو باد دارد در بروت

□

چو رودابه گفتار ایشان شنید

□

ز عمر برخور و دل را نوید شادی ده

□

بفرمود تا پرده برداشتند

□

درین نکته کز گل برد رنگ را

□

بهر استبقای حیوان چند روز

□

گر به یک ره گشت این نه طشت گم

□

با چنین کم دشمنان کی خواجه آغازد به جنگ

□

ز آتش دل و آب دیده نقل ساز

□

شب و روز بر پیش چون کهتران

□

روزیکه از خروش دلیران رزمگاه

□

جهان را جهاندار محمود باد

□

کلیچه گمان بردن از قرص ماه

□

ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت

□

گفت چون می‌دیدمت ای بی‌هنر

□

در شب تاریک جوی آن روز را

□

شیر ز کم خوردن خود سرکشست

□

که من دست را خیره بر جان زنم

□

تا ابد بر تخت دولت ملک گیر و تاج بخش

□

سر و چشم آن نامور بوس داد

□

دایره بنمای به انگشت دست

□

در غریبی خوار و درویش و خلق

□

گاه دست و گاه سر درباخته

□

آن سیدی که با دو کف درفشان او

□

نیست آن باران ازین ابر شما

□

دل تاجداران به تو گرم باد

□

جاوید باد مدت عمرت که روزگار

□

چو شه نامه‌ی شهریاران بخواند

□

چو دولت به دانش روان کرد مهد

□

پنج نوبت می‌زنندش بر دوام

□

شه تو بس باشی، مکن شاهی مرا

□

آن خطا دیدن ز ضعف عقل اوست

□

حال عارف این بود بی‌خواب هم

□

همی کرد غارت همی سوخت شهر

□

هرآنکه سرکشی با تو کرد گردونش

□

خردمند گفتا درستست و شاد

□

بدان را بد آید ز چرخ کبود

□

آدمست از خاک کی ماند به خاک

□

سالها بودند مشغول قیام

□

بیش ازین نیز به جای تو لطف خواهد کرد

□

دیدن نورست آنگه دید رنگ

□

ز هنگ سپهدار و چنگ سوار

□

دعا به پیش تو آرم که هرکسی تحفه

□

یکی باره باید به زیرش بلند

□

آب روان بود فرود آمدم

□

تا غذای اصل را قابل شوی

□

گلشن جنت نه این اصحاب راست

□

می‌دهد رنگ احسن التقویم را

□

من اگر دامی نبینم گاه حکم

□

بدو گفت پنهان ازین جادوان

□

گه گهی تربیتی از سر اشفاق و کرم

□

چو میرین بدیدش به بر درگرفت

□

گرمی گندم جگرش تافته

□

بازگونه رفت و بیزاری گرفت

□

چون نماند ذره‌ای اخگر پدید

□

میرجلیل برخور، تا روزگار باشد

□

این نه جبر این معنی جباریست

□

همه لشکر نوذر ار بشکریم

□

بادست غرور زندگانی

□

به پیش اندر آیند مردان مرد

□

مزن اره بر سالخورده درخت

□

این بلا از کودنی آید ترا

□

صد هزاران ابر رحمت فوق تو

□

کان گروهی که رهیدند از وجود

□

هدی قلبی الی واد کثیر خصبه جدا

□

ز آواز او اندر آید ز پای

□

بر خاک ره نشستن سعدی عجب مدار

□

ز ایوان به دشت آمد اسفندیار

□

طبع نظامی که بدو چونگلست

□

هر که آخربین‌تر او مسعودتر

□

گوی برتن زخم از چوگان خورد

□

وان قطره‌ی باران که برافتد به سمنبرگ

□

الا ای شاه تبریزم در این دریای خون ریزم

□

بزد بر سرش گرزه‌ی گاورنگ

□

نفس خود کامم ار ز راه ببرد

□

که من بنده بر دست ایشان تباه

□

و گر چشمم ز ترکی تنگیی کرد

□

پیش حالی‌بین که در جهلست و شک

□

گرنه‌ای ای خفته اهل تهنیت

□

گفت چاره چیست یاران جسته‌اند

□

آن باغ بود نی نقش ثمر

□

چه دریاش پیش و چه ببر بیان

□

چون مرا روح القدس هم کاسه است

□

تراگر به دست آورید و ببست

□

نشاید خصمی فرزند کردن

□

عقلها از نور من افروختند

□

ورنه زیر خاک چه کژدم چه مار

□

چشم همی گوید از حرام و حرم

□

نک نامه شان رسید به خرما و نیشکر

□

من اینک به شبگیر ازین رزمگاه

□

نظم من خاصیتی دارد عجیب

□

چو رسته درخت از بر کوهسار

□

رطب بر خوان رطبخواری نه بر خوان

□

منهزم گردند بعضی زین ندا

□

گر کسی عمری زند بر طاس دست

□

سالها باید که اندر آفتاب

□

تخم پنهان کرده خود را نگر باغ و چمن

□

بدو گفت سیندخت بنمایی‌ام

□

گر بود زین عالمت مویی اثر

□

مرا بند کردند بر بی‌گناه

□

هرکس به تکیست بیست در بیست

□

پیششان شعری به از صدتنگ شعر

□

حال خود در حال با ایشان بگفت

□

فغان کاین طوق پامال غمم ساخت

□

ز ارکان من بدزدیدم زر و در کیسه پیچیدم

□

پذیره شدندش همه مهتران

□

آخرم زان کاروان گردی رسید

□

تهمتن فروماند اندر شگفت

□

دریاب که مبتلای عشقم

□

عالم تاریک روشن می‌کند

□

چون حسن بشنود این قول از ایاس

□

اهل صورت در جواهر بافته

□

ز دل خواهی به دلبر راه بردن

□

کنون گردن شاه مازندران

□

مشک خالش نقطه‌ی جیم جمال

□

بگویید هوشت فراز آمدست

□

خاکستری ار ز خاک سودی

□

غفلت و کفرست مایه‌ی جادوی

□

عقل مادرزاد کن با دل بدل

□

نه روی آنکه گوید «نی» جوابش

□

ای خداوند شمس دین مقصود از این جمله تویی

□

بزد بر سرش تیغ زهر آبدار

□

شاه زاد، از دور چون پیدا شدی

□

همه پیش تو جان گروگان کنیم

□

چون ماه ز بهیش باز خندیم

□

برگهای زرد او خود کی تهیست

□

گر نمی‌یابی تو او را روز و شب

□

گر میان مشک تن را جا شود

□

گفتم چه شود گر لطف کنی

□

که بیدار دل پهلوان شاد باد

□

سی تن بی‌بال و پر، رنجور و سست

□

بیارند یکسر به کاخ بلند

□

از عشق جمال آن دلارام

□

شهر پر دزدست و پر جامه‌کنی

□

چون پذیرفتیم رد نتوانش کرد

□

بیا چون ما کناری زین میان گیر

□

من پشیمان قصد او کردم و او از خشم خود

□

وگرنه به جنگ تو لشگر کشم

□

بر پشته‌ی کوه پشت داده

□

که اورا ببستم بران بزمگاه

□

ندیم و حاجب و جاندار و دستور

□

اشتر کوری مهار تو رهین

□

هنوز اندر سرم صد گونه ناز است

□

این که جان ما ز روحت یافتست

□

چو خوردی صرف خوش بو را بده یاران می‌جو را

□

چین گفت سیندخت کای نامدار

□

خدا داد آن خداوند غزا را

□

سرانجام کارش بکشتند زار

□

دولت که نشانه مراد است

□

جادویها را همه یک لقمه کرد

□

به زلف و عارضش قانع شد از دور

□

بدینسان تا به کی بر خاک گردم

□

گفت بنه تو نیش را تازه مکن تو ریش را

□

بدو گفت مردی چو دیو سیاه

□

پند تو که عافیت پسندست

□

بدو داد یک دست زان لشکرش

□

قلم در کش به حرف دست سایم

□

گفت این دانش تو از کی یافتی

□

کان دم که دمم ز تن بر آید

□

حاجتش نبود پی اعلام مهر

□

بس کن که دعا بسی بکردی

□

کنون چاره‌ی کار مهمان بساز

□

خو باز گرفتی از همه کس

□

درفشان و پیلان آراسته

□

چون اهل قبیله دل آرام

□

هم‌چو آن ابلیس و ذریات او

□

هم نان کسان حلال خورده

□

مژده‌اش از فر همایی دهند

□

چون سنان است این غزل در دل و جان دغل

□

گرین نامداران ترا کهترند

□

هر خاری که پای تو کند ریش

□

که این نامداران و گردان من

□

گردد شب و روز بیت گویان

□

گفت من اینها ندانم حجتی

□

گر در پی او شوی به پرواز

□

گر ترا آید برین نکته سوال

□

من دست و پا انداختم وز جست و جو پرداختم

□

وزان شارستان شان به دل نگذرد

□

ز له به مهمانی انسان نهاد

□

بفرمود تا بر در گنبدش

□

دل از مستی چنان مخمور مانده

□

این سر خم را به کهگل در مگیر

□

چو شیرین یافت نور صبح دم را

□

به جست وجوی تو خم گشته محراب

□

و صبغنا النبات بغیر صبغ

□

چپ و راست لشکر بیاراستند

□

که تا گوید مرا عقل گرامی

□

پدر زنده و پور جویای گاه

□

گر هردو شوی بلند گردی

□

هین بده ای قطره خود را بی‌ندم

□

ز مقصود آنچه باید در نظرگاه

□

چون کشد از ساحلش در موج‌گاه

□

چو شیرین دست برد باربد دید

□

زبانش به کردار برنده تیغ

□

ابر نیارد گهری از سپهر

□

پدید آید از روی کشور دو دد

□

اگر من جان دهم در مهربانی

□

که نفرساید نریزد در خزان

□

مخالف گشت روزی قوت باد

□

اشارت کرد تا رخشی گزیدند

□

به خلوت با لبت دارم شماری

□

یکی طاس می بر کفش برنهاد

□

تواضع کرد شاپور خردمند

□

زمینش به کام نیاز اندر است

□

ز گوران تک ربودم در دویدن

□

پای را بر بست و گفتا گو شوم

□

جهد ادبش بدان چه دانست

□

آنک او بی نقش ساده‌سینه شد

□

آواره ز خان و مان چنانم

□

ترا رفت باید ببسته کمر

□

کرباس تو گر چه دلپذیرست

□

همه هرچ بود از بزرگان و خرد

□

سری کو هیبت جلاد بیند

□

گر به صورت وا نماید عقل رو

□

دیوانه و مست و لاابالی

□

زدش آهنگ ملاحان ره هوش

□

به تلخی جان چنان داد آن وفادار

□

سوی رستم آمد چو کوهی سیاه

□

به فرما تا به یک پوشیده نیرنگ

□

مگر شاه ارجاسپ توران خدای

□

چون گرم شدی به عشق وجدش

□

آن خیالاتی که دیدندی ز ما

□

بگفت او شهر سوز و خامکار است

□

شو قلیل النوم مما یهجعون

□

چو بیرون رفت از آن میدان خضرا

□

پیام پدر شاه نوذر بداد

□

وگر محراب دیگر پیش کردم

□

به خوبی ز ره بازگردانمش

□

بدو گفت ای پری پیکر چه مردی

□

دگر باره پنهان ز بینندگان

□

خبر بردند بر سر و گلندام

□

مرا دادی ز غم سر در بیابان

□

طنزی کند و ندارد آزرم

□

کس از نامه‌ی نامداران نخواند

□

چو جان با جان در آمیزد به هم شاد

□

برفتش دل و هوش وز پشت زین

□

یکایک در نشاط و ناز رفتند

□

بکوشید و مردانگیها نمود

□

جایی منشین که چو نهی پای

□

علتی بتر ز پندار کمال

□

صاحب طرف ولایت جود

□

به بربط چو بایست بر ساخت رود

□

اول ز دو دیده سیل خون ریخت

□

همی گفت کی شاه گردان بلخ

□

خردمندی و شاهی هر دو داری

□

که آن خشت اگر برزدی بر هیون

□

چون آمده، گریکیست ور هفت

□

هزاران مرغ هر سو نغمه پرداز

□

به چشمش کز عتابم کرد رنجور

□

بشد ویسه تا پیش افراسیاب