قسمت هفدهم

بپسیچ مر آن معدن بقا را

□

جوی که شد برهنه سیمین تنش

□

علم فقه و علم تفسیر و حدیث

□

دولت دنیا که مسلم تر است

□

کارآگهی که آب و گل ما بهم سرشت

□

گر این گل در دیار پارسی زاد،

□

ز سهم ناوک آهن گداز هیبت او

□

شرم ندارند و بخوانند گرم

□

آن عصا آنجا یدالله بود و بس

□

بر آن مو کرد لختی گریه‌ی زار

□

بی خریدار است اشک، ای کان چشم

□

جهت چون پرده برد از پیش دیدار

□

قصه‌ای جز عجز و استیصال نه

□

مرد که گردون کشد از حکم پیر

□

رسید مطلع دیگر ز سکه خانه‌ی فکر

□

مشتری اندر ادای خطبه‌ی این خسروی

□

وز مشرفان ده‌اند به‌گرد سرایشان

□

به معبود طیان و ممدوح حسان

□

حلقه‌ی صدق و صفا بر در دین میزن

□

خود عقل ترا کمال هرگز

□

ما بسی گم گشته، باز آورده‌ایم

□

وانکه در عرضگاه کون و فساد

□

محیط جود تو بحریست بی‌کران که در آن

□

در ارادت اول و در فعل گویی آخرست

□

صد هزاران قطره گردد ناپدید

□

من بنده در این خدمت میمون که به عونش

□

ما درین گلزار کشتیم این مبارک سرو را

□

ز پرده‌دار تو تشریف باشد آنچه دهد

□

زینسان که حمله میکند این گنبد کبود

□

بر سر شمشیر تو جز حق نمی‌راند قضا

□

به سهمی فرد و یکتا می‌شود توسن سوار اکنون

□

ای خصم ترا حادثه چون سایه ملازم

□

روم، یکی گوید، ملک من است

□

در چنان موقفی ز حرص سخا

□

عابد این فهمید، یعنی نیست خر

□

نز پی منع بود دربانش

□

همه را کشتی نسیان، کشتی است

□

آن نظام دولت و دین کانتظام عدل او

□

نیست چندان خاک کز ماتم کند خصمش به سر

□

بدسگالش ز حرص مرگ بمرد

□

از درون دل پر حسرت هر خفته چنانک

□

طعنه‌ی دشمنان گزاینده است

□

زان گل تازه که بشکفت سحرگاهان

□

بر حواشی کمالات تو آید پیدا

□

مور، تا پی داشت در پا، سرفشاند

□

تا کس از آفرین سخن گوید

□

نیست ز افسانه موحش غمش از خواب ملال

□

بیاض روز به پالونه‌ی هوای مشف

□

دست نگیرد ز بوحنیفه رسولت

□

زین پیش اگرم وهم گمان بردی

□

کز سرفکنم به صد آسانی

□

کرم از سوی تو اشارت کرد

□

چو من پروانه‌ام نور خدا را

□

به سبزی و تلخی چون کسنی است الحق

□

یعنی جناب عالی بلقیس روزگار

□

من چون رسم اندر شب حرمان به تو آخر

□

هر که کند کش چو موی در حق مور رهش

□

مباد هیچ بدی از سپهر و ارکانش

□

تا چند ز فلسفه‌ات لافی

□

از قصور مایه یا از قلت سرمایه دان

□

بروزگار جوانی، خوش است کوشیدن

□

ای مسلم به نکته در اشعار

□

قدم نهاد برون هم به مسجد از دنیا

□

به دست آرد ضمیرش ز آفرینش نسخه‌ی روشن

□

دام داران را بدان و دور باش از دامشان

□

معده گر در قی همی امساک واجب داشتی

□

کشت دروغ، بار حقیقت نمیدهد

□

قصه کوته شد آن کنم همه عمر

□

جهان به خویشتن ایدوست خیره سخت مگیر

□

وز عکس شفق هوای گیتی

□

قدر امری که گر در قطره‌ی عظم او دمد بادی

□

گر به جرمت نگه کنم گویم

□

اگرچه صایم دهرند لیک بگشایند

□

هر کجا ژاله زند ابر کمانشان بینی

□

قوم جهال ار عبادت می‌کنند

□

ما فرحنا معین حدادی

□

همچو من ای دوست، سرائی بساز

□

زانکه مقبول مصطفی نشود

□

کرده از سلسله جنبانی سلطان جنون

□

چو بگذرم به در خسروی فرود آیم

□

از نبید جهل چون مستان بیهوشند خلق

□

پیرهن کهنه‌ی او گرت به جایست هنوز

□

گرنه فضل از حق خود دارد قبول

□

تو که پوشیده همی بینی از دور مرا

□

در آنزمان که رسی عاقبت بحد کمال

□

اینکه می‌گویم شکایت نیست شرح حالتست

□

معدلتت خسرویست در سپهش هر نفر

□

آفرین باد بر چنین معطی

□

هرکه درین واقعه آزاد نیست

□

به هم‌آوازی تکبیر گردد

□

کار گیتی همه ناهمواریست

□

تا که نی را چو سرو نیست قوام

□

گنج شد آن خانه ز اقبال شاه

□

بر گمارنده اوست ایشان را

□

یک سر مو کم شمردن یک جهان بی‌دانشی است

□

نوبتی دیگر از حرارت کان

□

گلی جز سخن دید هرگز کسی

□

بو کز آن سرچشمه‌ای کین خواب خاست

□

نخورد هیچ توانگر غم درویش و فقیر

□

غمت را تا توانستم نهفتم

□

چون ربودند از صدف دانه گهر

□

بارها با خویش اندیشیده‌ام

□

به خال چهره‌ی زنگی اگر نظر فکنی

□

اختران گر ز سیر بنشینند

□

حبیب حضرت خود را کشید بر در غار

□

در طریقت چهار یار اینست

□

غایتش، گاهی میانجی حاصل است

□

شاید آن روزها که داد کند

□

لعل‌ها را درخش او صیقل

□

برد قصاب‌وار کف، سوی‌اش

□

مدح گفتن آن چنان اولی که بی‌ذل طمع

□

ابر از آن باد چون دریده شود

□

مر مرا آنچه نخواهی که بخری مفروش

□

داده‌ی خویش ز من بستانید!

□

زیراک جستن دل مسکینان

□

پیش گیرد ره سبکباری

□

میکده‌ست این سر من ساغر می گو بشکن

□

رو در آن قبله‌ی احسان آورد

□

تصور کردم آن تریاق را در نشه‌ی دیگر

□

تر و خشکند و گرم و سرد به هم

□

هست نفس شوم تو چون اژدهایی هفت سر

□

گه نمودی از گریبان گوی زر

□

رو گهری جوی که وقت فروش

□

با تو گنجی چنان روان دایم

□

عیش جهان گردد بر من حرام

□

بر من خسته غارت آوردند

□

عتابش وقت گرمی با هوا گر یابد آمیزش

□

مهل، ای خواجه، کین زبونگیران

□

گیا سوی هشیار پیغمبری است

□

هر دو ما با یکدگر بودیم و بس!

□

خواندن نتوانیش چون، چه حاصل

□

ما نباشیم و این جلال بود

□

شب چیست نقاب روی مقصود

□

اربعین است که درهای فتوح

□

چه سکه است بر این زر که نیستش کاری

□

ز من ده نامه‌ای در خواست میکرد

□

چون پدر او بود ما را نیز این میراث ازوست

□

هر که او آشنا نشد با نجم

□

باده‌ی تحقیق چون خواهیم خورد؟

□

چون بمیری در آن سرات برند

□

ای گشته بت جان تو نقشی و کلوخی

□

داده‌ی حس و طبع را رد کن

□

شاه قزلباش اگر راه فدائی دهد

□

چه باشد گر دهان دردمندی

□

وین دل که حلال او نمی‌جوید

□

هر یکی را به مرکزی بسپار

□

تو گرانسنگی و پاکیزگی آموز، چه باک

□

گر چه کاشیست خانه یا چینی

□

چون کرم پیله در بلا در اطلس و خز می روی

□

دانش و بینششان روی نمود

□

زین محیط بیکران افتد دو کشتی بر کنار

□

از چه پرهیز واجبست اینجا؟

□

ز کار خویشتنم دست پاک و حقه تهی

□

همه صرف تو می‌کنم امروز

□

مگوی هر که کهن جامه شد ز علم تهیست

□

جود نیکست وجود مستان بد

□

از شمس تبریزی اگر باده رسد مستم کند

□

ز لبش گر سخن نیوش آیی

□

هم‌چنان نمرود آن الطاف را

□

راست کن ره چون آب میرانی

□

ور نیست بد منافق پس آب تیره تر نیست

□

هر نفسی از تو هیولی‌وش است

□

تو چنین گمره و یاران همه در مقصد

□

او که الحمد را نکرد درست

□

سر کتیم لفظه سیف حسیم لحظه

□

می‌کند پایه‌ی شریعت پست

□

گویدش بنشین زمانی بی‌گزند

□

مرتعش بر حرارت طاری

□

با هیبتش که زو قدری ماند از قدر

□

دل بیعلم کی رسد به یقین؟

□

بچه امید درین کوه کنی خارا

□

سر سر جملها بدانسته

□

و گهی از سر فضل و هنر آغاز کند

□

رخ پر از گرد و موی آشفته

□

ورنه کین جمله را از تو کشم

□

نکردی بعد ازین یکروز یادم

□

چون کنند از نام من پرهیز اینها چون خدای

□

هرچه این جات بیگمان باشد

□

بود بازوت توانا و نکوشیدی

□

پرورش دید و سر بلندی یافت

□

چه گاو که می‌سزد به قربان

□

هر که آهنگ این بیان کرده

□

ابر را گفته برو باران مریز

□

ز لبهای من آنگه توشه گیری

□

ندمد در بهارگاه دو کون

□

این سخن چون بارها تکرار یافت

□

دامن روح ز کردار بد آلودی

□

چیست میراث او طلب کردن؟

□

لو لاک لما خلقت الافلاک

□

ور بدل کم شود شکسته شود

□

مقصود از این بگو و رستی

□

با چنین داغ بندگی، که مراست

□

هیچ نگفتی که: این که کرد و چرا کرد

□

چون به سالی تمام شد بدرش

□

کجاست ساقی مه‌روی که من از سر مهر

□

به عقیق تو در حدیث و کلام

□

چون کمالات فانی هستشان این امانی

□

با خدای خود ار بدانی شد

□

گفت قاضی ای صنم معمول چیست

□

شافعی گر به مال کردی میل

□

صد سپه هرلحظه گر ظاهر شود

□

ز خوبان هر که را ثانی ندانند

□

به یاد رفتگان و دوستداران

□

می چنان خور که او مباح شود

□

همچو روان‌های پاک خامش در زیر خاک

□

گر سلامان نشکند پیمان من

□

هر آن پروانه که شمع تو را دید

□

در پی کشف این و آن رفتن

□

خرد جز که نیکی نزاید هگرز

□

نی که از هم بگسلد پیوندشان

□

به من ده که در کیش رندان مست

□

به رحم شهر بند سازندش

□

جنون فی جنون فی جنون

□

تکیه بر خنجر و سپاه مکن

□

رو صاحب آن چشم شو ای خواجه چو ابرو

□

گر بزی چند ریش شانه زده

□

محنت از روی فروبسته‌ی خویشم منمای

□

باز کش پای ز آزار، همه!

□

دست تو را به ابر که یارد شبیه کرد

□

مپیچ اندر سر زلفم، که گازست

□

لباب قصه بماندست و گفت فرمان نیست

□

گر چه صد پی به خاکم اندازد

□

چنان اندر صفات حق فرورو

□

سایه‌ی خود مدار دور از من

□

گنه و کاهلی خود به قضا بر چه نهی؟

□

خوان کرامت‌نه آیندگان

□

مستی به آب یک دو عنب وضع بنده نیست

□

بنوازد، دعا کنش بر جان

□

آمد عثمان شهاب دین هین

□

تهمت و جهل و حسرت و خواری

□

هر کسی را خود دو پا و یک‌سرست

□

غیرت روزگار بادم داد

□

بتان ماه‌روی خوش‌سخن را

□

بندگان فارغ ز غم فرسودگی

□

کدام پایه‌ی تعظیم نصب شاید کرد

□

یکی را بر لب خود میر سازم

□

شاه شمس الدین تبریزی مرا

□

فارغ از رنج ناملایم و ضد

□

در پیش تو داشت جام باقی

□

ظاهر و باطنیت باید چست

□

بر جانور بجمله سخن گوی جانور

□

زاهدی، جز حلال کم نخوری

□

با لذت عشق خسروی داشت

□

که درین خانه بی‌وقار شوی

□

دل و جگر چو نیابد درونه تن او

□

لیک هم آفتیست در هوشت

□

من ترا ماهی نهادم در کنار

□

قالبت قبه ایست اللهی

□

نافه داری بر هر خشک دمانی مگشا

□

لطف او مرهم نه هر سینه‌ریش

□

تا از جز فضل من ندانی

□

گهی با زلف پستم عشق می‌باز

□

گفتا که تو را این عشق در صبر دهد رنگی

□

بت شکن باش، تا که چست شوی

□

خود همان بخشش که کردی بی‌خبر اندر نهان

□

خطا کردم من، اینها از من آید

□

به قصد و عمد چو چیزی حلال دارد دهر

□

مریم از آسمان بنگریزد

□

ترس جان در صومعه افتاد زان ترساصنم

□

جای پیغمبر و رسول خدای

□

از سپه رشک ما تیر قضا می‌رسد

□

مرد کرم‌پیشه کجا خوان نهد

□

شد اشاراتش اشارات ازل

□

چون مجال کرامتی باشد

□

نو به نو دشت کنون زیب دگر می‌گیرد

□

اول آن خامه‌زن سهونویس

□

شعله‌های نور بینی از میان گردها

□

گر چه در آب و نانتند اینها

□

پندار کامشب شب پری یا در کنار دلبری

□

غنچه‌سان تنگدل باغ توایم

□

اسپید نمی‌کنم دگر من

□

به گل چیدن نمی‌آیم به باغت

□

تبت یدا امامک روزی هزار بار

□

غرقه گردم به موج لجه‌ی راز

□

تا نیاید ظل میمون خداوندی او

□

رخ در آسودگی نداری هیچ

□

بخور شراب انابت بساز قرص ورع

□

جامه‌ی خود چو فلک‌زن در نیل!

□

مکر آن فرعون سیصد تو بده

□

شقه‌ای گر ز خیمه باز کند

□

درون دل مرا گلزار عشق است

□

همه را گر به ذکر بنشانی

□

مشک را بربند ای جان گر چه تو

□

هزل آب رخت فرو ریزد

□

خدای را بنگر در سیاست عالم

□

ره که باید به پای جان رفتن

□

گرچه شه عارف بد از کل پیش پیش

□

شرم دل را شکسته دارد و تن

□

بر گردن یار خود منه طوق

□

چون به جمال تو نظر واکنند

□

گر شعرها گفتند پر پر به بود دریا ز در

□

جنگ دشمن به ساز باشد و مرد

□

تبریز را کرامت شمس حقست و او

□

عاقبت از خامی خود سوخته

□

گفت ار دو چشمم عاقبت خواهند دیدن آن صفت

□

بتو گوید که آدمی چه بود؟

□

گر کسی را اهل بینی باز گوی

□

با تو همراه کرده‌اند از غیب

□

ماجرا بسیار شد در من یزید

□

با امل انس کمترش باشد

□

هزار بارش کشتند و پیشتر می‌رفت

□

کو شفیقی که بنگرد حالم

□

مقبلترین و نیک پی در برج زهره کیست نی

□

هر دمی دلبری همی گیرد

□

تو را در دانه‌ی خرماست، ای بینا دل، این بنده

□

مردم چشم شب‌نشین را نور

□

از ما سلام بادا بر رکن و بر حطیم

□

میکن ار بینی از خرد نورش

□

اسکت فلا تکثر اخی ان طلت تکثر ترتخی

□

آستین بر سر عالم افشان!

□

این خموشی مرکب چوبین بود

□

خواجه یادم نکرد و چیزی هست

□

گاه خود را چو مور می‌بینم

□

به همین گونه قوی دار امید

□

این در گمان نبود در او طعن می‌زدیم

□

نمی‌باید دل از ما بر گرفتن

□

بعد من صد سال دیگر این غزل

□

وارهانم ز ننگ این تنگی!

□

کان نمک رسید هین گر تو ملیح و عاشقی

□

ز غم و داغ حرفت و پیشه

□

تا به شعر و ادب عزیزت داشت

□

هر کجا حسن بیش، غوغا بیش

□

آن طمع زان جا نخواهد شد وفا

□

حال این شاه گر ز من پرسی

□

می‌چین تو سنگ ریزه و در زین نشیب بحر

□

آب حیوان مدان بجز دانش

□

گلشنی کز گل دمد گردد تباه

□

گر غلامی عزیز گردد و شاه

□

دی تازه تذروی به دم اندر چمن لطف

□

حامل سر ودیعت، سخن است

□

بر مصلی مسجد آمد هم گواه

□

هر یک آوازه در فگنده به شهر

□

کمر بگشا ز هستی و کمر بند

□

ز آن دم بیهوده که ناگاه زد

□

آبیش گردان می‌کند او نیز چرخی می‌زند

□

شوی پندت دهد سقط گویی

□

بگذشته چه اندوه و چه شادی بر دانا

□

تو حجابی، ولی حجاب خودی

□

از راه روغناس شده آب آتشی

□

راه آب و زمین و بستان نیز

□

وزین سفر به سعادت صبا چو بازآیی

□

سخن ما مبین، که پنهانست

□

ناگه قضا را شیطنت از جام عز و سلطنت

□

مرد را کار به ز بیکاریست

□

گر خون دلم بریزد آن زلف

□

وعده‌ی او به وفا انجامد

□

عالی خداوند شمس دین تبریز از او جان زمین

□

زان نظر گشت عقل کل موجود

□

ان اثار تعجب اثار

□

جز خرد مرد آن جواب نبود

□

خفیه کردندش به حیلت‌سازیی

□

در هنر بس پدر که داد دهد

□

چشمت از خواب بیهشی بگشای

□

عادتت کمزنی و شب خیزی

□

اکنون بگویم سر جان در امتحان عاشقان

□

چون نیاید سبو ز آب درست

□

بگرد مرکبم بودی به زیر سایه آن شاه

□

مرد عاشق ز عشق گویا شد

□

بوی صدق و بوی کذب گول‌گیر

□

بنویسد برات بر جایی

□

در عشق دوست هر که سر خود برهنه کرد

□

که بسی دام و دانه در راهست

□

زین رنگ‌ها مفرد شود در خنب عیسی دررود

□

کوش تا بر ره سپاس شوی

□

زو هردو جهان را بجوی ازیرا

□

در خیبر به دست نتوان کند

□

اندر آن صندوق قاضی از نکال

□

چکنی؟ چون نه دزدی و قلاب

□

به حق جود تو ای پادشاه گیتی بخش

□

چون کند از قافیه خلخال پای

□

هر هستییی در وصل خود در وصل اصل اصل خود

□

اولش مهد و آخرش تابوت

□

چه گوئی که پوشیده این جامه‌ها را

□

بلبل نالنده به دیدار گل

□

نی شورش و نی قیست و نی جنگ

□

کی جدا گشت نور مهر از ماه؟

□

چون اجل در دامن عمرت زند ناگاه چنگ

□

چیست آن کبر و نخوت و هستی

□

آن ماه چو تابان شد کونین گلستان شد

□

روح در عرش و جسم در زندان

□

مرا از خان و مان بانگ تو افگند

□

بود روشن جبهه‌اش آیینه رنگ

□

پای پیش و پای پس تا ثلث شب

□

ای منزه کمالت از کم و کاست

□

زلف تو پیش روی تو افتاده دادخواه

□

اختر و چرخ چیست؟ مجبوری

□

نه این باشد آیین پرمایگان

□

زنده‌ای شو به جان معرفتش

□

گر گشته‌ای دبیر فرو خوانی

□

نگذارد ز لطف صانع تو

□

اگر نیستی درمیان این جوان

□

نصب این هر دو کردگار کند

□

چون صنع توست جمله فارغ ز صنع خویشی

□

دمید از بوستان دل نهالی

□

ندیدند چیزی بجایی دوان

□

بسته دل در دوای رنجوران

□

اجسام ز اجرام و لطافت ز کافت

□

چون نبودی نیک گیرا مشت او

□

سپهبد فرود آمد از تخت شاد

□

بر محیط فلک عروج کند

□

من چه سازم در میان این دو نره اژدها

□

او برد تشنگی تشنه، نه آب

□

چو بشنید بهرام دل تازه شد

□

کرده بر تخت نیک تدبیری

□

پیش از همه رانده قلم بنوشته منشور کرم

□

چیست آن ابسال در صحبت قریب

□

بشهر اندرون رفت خسرو بدرد

□

جام می یافتی، ز دست مده

□

سر چه فرازی پیاده شو ز وجودت

□

گفت: «من پوست را گذشته‌ام

□

بدو گفت خاقان که ای سرفراز

□

از گنه توبه کن، ز طاعت هم

□

چه خواهی کرد زندانی بمانده پای در غفلت

□

کودک نفس را ز رنج هوا

□

بگفت و برانگیخت ابلق زجای

□

وکم الم لی ارحه امل

□

باد غرور از سر تو کی برون شود

□

کار صنع این چنین بکام شود

□

قباد بد اندیش نیرو گرفت

□

یگانه گوهر درج شرف حسین علی

□

صد بار باشدت چو شکم‌پر شد از طعام

□

به پیری و جوانی نیست چون عشق

□

همی‌خواهم از کردگار جهان

□

گدا چگونه کند مدح پادشاهی را

□

بر سر نفس از هوا تاج منه چون خروس

□

هرگز از دل نچکاندی خونی

□

بدو گفت راهب که چونین مگوی

□

انا الماء اعلانی بشمس نواله

□

چیزی که صد هزار ملک غرق نور اوست

□

ز هر ذره بدو رویی و راهی‌ست

□

بدان شارستان دریکی کاخ بود

□

خط بر لب نوشش نگر چون مور بر تنگ شکر

□

بر کناره می‌شو از هر سایه‌ای

□

ز رویش آتشی در سینه افروخت

□

بگفت این و پس دفتر زند خواست

□

عین کعین الشمس بالیرقان بل

□

هرکز نفسی پاک نیاید ز دلت بر

□

اگر گوید سخن، با یار گوید

□

یلان سینه به رسم به بهرام داد

□

بس سبک پر مپر ای مرغ که می نامه بری

□

به چشم خود برو پیری طلب کن

□

پا نهی نرم به خلوتگه راز

□

به درویش برمهربانی کنیم

□

لما اتانی زائرا صادقته

□

بر من مزوری کند از هر سخن حسود

□

گاهی از مرثیه ماتم داری

□

که بندوی ناکس چرا پشت دست

□

ما بال لون الجفن احمر ناصعا

□

نه هیچ کس خبری باز داد ازین ره دور

□

روزی ازین واقعه اندیشه کن!

□

کنون او نشستست با سوک و درد

□

ان غاض ماء السخاء عندکم

□

کو یکی غواص تیز اندیشه‌ی بسیار دان

□

دیدم و نیست در جهان باری

□

تو گفتی سخن باش و پاسخ شنو

□

معدن از دست سخایش گوهر سیراب یافت

□

بست موری را کمر چون موی سر

□

هر چه در کون و مکان بیند

□

هم آنگه بیاورد جامی نبید

□

ابارض باب‌الباب راضک رایض

□

چندین مخور غم خود و انگار شیشه‌ای

□

این خطابت نیاید اندر گوش

□

شما برنشینید با ساز جنگ

□

میانش به حلقه درآورد گرد

□

نه کار تو بود اینک فرمودمت

□

با تو خود آدم که و عالم کدام؟

□

هران کس که در بارگاه تواند

□

همه نامداران آن مرز را

□

همه لشکرش را بهم بر زدیم

□

دو گیسویش دو هندوی رسن‌ساز

□

اگر مرد رومی به دل کین گرفت

□

زمین کوه تا کوه پرخون کنیم

□

بدیشان بگفت آنچ بایست گفت

□

هم تیغ داری، هم علم، هم علم داری، هم حکم

□

وزان روی رومی سواران شاه

□

پیاده بدو گفت چون آمدی

□

به پنجم بزد تیر بر چنگ اوی

□

اگر به دو زخم از راه خلت اندازی

□

بدین کار پشت تو یزدان بود

□

هرآنکس که گرز تو بیند به چنگ

□

کجاکار بندوی باشد درشت

□

آتش، عجب، که در دل گردون نیوفتاد!

□

هرانگه که لشکر براند به راه

□

چه گویم چرا کشتمش بی‌گناه

□

به آتش بداد آنچ پذیرفته بود

□

همه پویندگان آن راهند

□

همی‌خواست زد بر سر شهریار

□

ترا رفت باید به نزدیک او

□

تو گفتی زمین کوه آهن شدست

□

گر در فنای جسم بکوشی بقدر وسع

□

به مردی و دانش کجا داشت کس

□

خروش آمد و ناله‌ی کرنای

□

ز آزادگان بندگان خواست کرد

□

نادان بجز حکایت دنیا نمی‌کند

□

بنزد تو آمد بپذرفتیش

□

بران دشت فرخنده بر پهلوان

□

ز گفتار بیدار دانندگان

□

اوحدی، چون دیوت از انگشت برد انگشتری

□

هرآنکس که او آتشی بر فروخت

□

که ما شاه را چاکر و بنده‌ایم

□

چنین هم بماناد سالی هزار

□

چه سود دارد اگر آهنین سپر سازیم؟

□

یکی لشکرست این چومور وملخ

□

وگر چون ستاره شوی بر سپهر

□

ز دردش همه ساله گریان بدند

□

اقبال را بجز در دین رهگذار نیست

□

نبینند زین پس جهان را بچشم

□

چنین داد پاسخ بدیشان که من

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

در شب شهوت گر از گل بستر و بالین کنی

□

بخراد برزین بفرمود شاه

□

بران کوه بخشایش آرد زمین

□

فرزند آدم و پدر و مادر آدمی

□

بگویش که هر چند من سالخورد

□

طاعت و معصیت، که می‌بینی

□

زنندش همی چوب تا تخم کین

□

همچو من گر لاف یکتایی زند

□

به شایسته کاری برون رفت ژند

□

میوه‌ی شیرینت آرزوست که آری؟

□

تو گفتی که سام است با یال و سفت

□

گرش به تیر بدوزی ورش به تیغ‌زنی

□

بپوشید سهراب خفتان رزم

□

ز سر جوان نتوانی شد، ار چه در پیری

□

بشد مرد بیدار روشن روان

□

کامی بران، که عمر سواریست تیزرو

□

سوی راه دریا بیامد به جنگ

□

زمانه چون ز فرازت به شیب خواهد برد

□

گمانش چنان شد که گردان سپهر

□

سبک برخاستم از هر چه فرمودی به جان، اکنون

□

رمیدند ازو رزمسازان چین

□

ای نقشبند پیکر معنی، بگوی تا

□

به هومان چنین گفت سهراب گرد

□

بیاید کوچ کردن بر کرانم

□

سزا دید رفتن سوی خان او

□

پهلوانی نیست قلب دوستان بر هم شکستن

□

در بی‌نیازی به شمشیر جوی

□

بوجهل را ز کعبه به دوزخ کشید جهل

□

یکی باد برخاستی پر ز گرد

□

معراج واصلان تو بدین آستان طلب

□

غلامان همه با کلاه و کمر

□

با این پیادگی، که تو بینی، کم از زنم

□

همان کن که بیدار شاهان کنند

□

بالی ضرورتست عروج کمال را

□

به چنگال رخساره بشخود زال

□

خیل و حشم سلطان، دیدی، پس ازین بنگر

□

ز بهر سیاوش دو دیده پر آب

□

دنیا و دین دو پله‌ی میزان قدرتست

□

نشستن‌گه مجلس و میگسار

□

زیر و زبر شد از تو جهانی و هیچ کس

□

سپر بر سرآورد و بنهاد روی

□

عبادت از سر غفلت نشاید، ای هشیار

□

نگر تا چه کاری همان بدروی

□

بداد و داده‌ی او شاد باش و شور مکن

□

برفتند هر یک سوی تخت خویش

□

اگر آن رخ جمال بنماید

□

به در شد به خشم اندرآمد به رخش

□

اوحدی، آنجا که بار راه گشایند

□

نبودی تموز ایچ پیدا ز دی

□

سخن، که از نفس ناتوان شود صادر

□

چو بیدار شد رستم از خواب خوش

□

برکنده ز هر تنی قبا، لیک

□

مرا خوار شد جنگ دیو سپید

□

بر اسیران سر کوچه ببخشند مگر

□

یکی نامه با لابه و دلپسند

□

همه روی تو در خلق است زنهار

□

به گیو آنگهی گفت برسان دود

□

حق اندر کسوت حق بین و حق دان

□

به مستی چنین گفت یک روز گیو

□

اگر معروف و عارف ذات پاک است

□

سه یاقوت رخشان به سه مهره زر

□

چه می‌گویم که هست این نکته باریک

□

بیامد دمان تا به قلب سپاه

□

ببین تا علم و زهد و کبر و پنداشت

□

به شهر اندر آوای رود و سرود

□

نزوع جانور از صدق و اخلاص

□

چو بدخواه پیش آیدت کشته به

□

به هر جزوی ز خاک ار بنگری راست

□

همی گفت و می بود جوشان بسی

□

که رخصت اهل دل را در سه حال است

□

بشد تیز و بگرفتش اندر کنار

□

گهی اندر سماع از شوق جانان

□

بدو گفت چون تیره شد روی کار

□

رفیقانی که با تو در طریق‌اند

□

چو روح از تن به کلیت جدا شد

□

که عالم در دو عالم سروری یافت

□

امور اعتباری نیست موجود

□

پزشکان اندر آن گشتند حیران

□

از آن گردد دل از زلفش مشوش

□

جهان جان در او شکل حباب است

□

یکی بین و یکی گوی و یکی دان

□

ولایت شد به خاتم جمله ظاهر

□

چو محبوسان به یک منزل نشسته

□

جهان از عقل و نفس و چرخ و اجرام

□

چو ذاتت پاک گردد از همه شین

□

حکیم فلسفی چون هست حیران

□

در این ره انبیا چون ساربانند

□

من تو چون نماند در میانه

□

نه پیوندی که از ترکیب اجزاست

□

کدامین اختیار ای مرد عاقل

□

«سقاهم ربهم» چبود بیندیش

□

به هفتم چرخ کیوان پاسبان است

□

نیاید در دو چشمش جمله هستی

□

چو یابد از صفات بد نجاتی

□

همه از شوق او خون‌دل آشام

□

اگر ژاژ طیان به حسان فرستم

□

حلقه زنان خانه‌ی معمور چاکرش

□

درفشان کنی جان تاریک او

□

چو شمع از آتش او زار بگریست

□

چرخ را نیست هیچ خویشاوند

□

که پلنگ در وی الا ز ره خطر نیاید

□

حق اندر باطل آمد کار شیطان

□

وز آن بر جانشان بار گران بود

□

کافرینش به نزد او بادست

□

چادر سبز درد تا زن رسوا بینند

□

تو گفتی خم اندر میانش فسرد

□

بنهاد به ره سر سجودی

□

معتکف بنشسته بودی روز و شب بر منبری

□

روان سوز دجال طغیان نماید

□

فنا و سکر و آن دیگر دلال است

□

چو کردی جانب آن روضه آهنگ

□

گر به فکرت بر سر کوی کمالش بگذری

□

وز رابعه به زهد فزونتر هزار بار

□

چو طوس و چو کاووس و گودرز را

□

بر روی نهاد دست و بگریست

□

خضرای دمن کسب کند مهرگیاهی

□

هر آنچم حفظ جزوی بود شستم ز آب نسیانش

□

شب روشن میان روز تاریک

□

که کم گوی یعنی وافزون نیوش!

□

بلی و باز تفاخر کند ازو دوشم

□

افتاده زیر دیگ شکم کاسه‌ی سرش

□

به کشور بود شاه را آبروی

□

انگشت کهین سزای خاتم

□

حکم شمشیر تو حکم ذوالفقار حیدرست

□

به صبح از نو رنگی دگر آمیخته‌اند

□

چه سودا بر سر این مشت خاک است

□

که نشناسد ز نفع خود ضرر را؟

□

طیبت دوستان بنگزاید

□

بشکند خرد پس ببندد خوار

□

ز دشمن بیابان چو جیحون کنیم

□

ز ایشان به دلم خلید این خار

□

در دل اغصان کند باد صبا را رهبری

□

که گه صبح خروشان شدنم نگذارند

□

در او چون آید آخر خواب و مستی

□

مصور دید با او صورت خویش

□

موجها خاسته از خون عدو طوفانی

□

زین شرف کامسال اهل شام و ایران دیده‌اند

□

دو هفته همی بود روشن‌روان

□

به قصد فصد سوی نیش میلی

□

صدای گنبد گردون مباهی

□

کاین دو را هم در یتیمی ملک پرور ساختند

□

پی ابقای جنس و نوع و اشخاص

□

که پیراهن چسان‌اش گشته پاره

□

چون طفیلی ز حرص مهمانی

□

حیلت عذرخواه می‌گوید

□

چرا روز کردم برو بر سیاه

□

ببینم تا که می‌افتد قبول‌ات

□

که هم مربی دینست و هم مراقب داد

□

گنبد حراقه رنگ سوخته حراقه‌وار

□

مکن خود را بدین علت گرفتار

□

واندرین فسق نیاز است به خروار مرا

□

آن مخطی کوته‌نظر ساهی

□

بر ازین کارگه مختصر آمیخته‌اند

□

پرستنده با یاره و طوق زر

□

روان آن سیب را بویید و جان داد

□

حال بیرون و درونم نه همانا دانی

□

گوش همت بر این زجل منهید

□

تو را ای نارسیده از که واداشت

□

به آب چشم و خون دل وضو ساخت

□

بر تو باد آفرین دولت و دین

□

جبریل جان محمد عیسی خصال حیدر

□

بدرد دل شیر و چنگ پلنگ

□

ز جنس آب و خاک عالم‌ام من

□

گرچه در اصل کشیدند طراز بیدی

□

کاین چنین مدحت که ما خواندیم هم ما را رواست

□

هزاران آدم اندر وی هویداست

□

به مصر از خویشتن دادی نشان‌ام

□

آن رنگ نیابد به از آن هیچ رکویی

□

جرعه بر خاک اغبر اندازد

□

که او اسپ تازد برو روز کین

□

اگر پنهان ندارد رنج یابد

□

که از کمال بزرگی سپهر و ارکانست

□

کاین شوخ مستحاضه فرو شد به بسترش

□

شده بی پا و سر چون چرخ گردان

□

عزیزی داد عز و جاه مصرم»

□

که کریمان جهان چنان دارند

□

هست می شیر آفتاب سوار

□

سرش پر ز رزم و دلش پر ز بزم

□

لیکن به نسب فروتر از ماست

□

یک معرکه لمعه‌ی سنانست

□

کفنش جز به زر ندوخته‌اند

□

پی هزل ای برادر هم رفیق‌اند

□

وین حادثه از سرم کند باز»

□

خصم را در سال بنوازی

□

سازد مفرح از زر مرجان و مشک اذفر

□

ببری ز روی زمین پاک مهر

□

به روی نیک‌بختی، در برآورد

□

عجب نیست آن خاصیت زاب کسنی

□

در حصنش به سواران ثغر بگشایید

□

شود چون نوح از آن صاحب ثباتی

□

که سیل حوادث نکندش ز جای

□

تا ضد سپیدی بود ای خواجه سیاهی

□

هم تراشش زط کلک او گهر است

□

گوی دید برسان سرو بلند

□

از صحبت دیگران بریدی

□

اگر یک لحظه در خلوت‌سرای فکرتش آیی

□

در مدحت بیکران خواهم فشاند

□

حبابش اولیائی را قباب است

□

سرش چون حلقه همراز قدم شد

□

وی مقدم به بذله در امثال

□

تا فرض شکر او بتوانم گزار کرد

□

غمی شد ز جنگ اندر آمد بخفت

□

به امکان درون از هنر گنج داشت،

□

کی نهادی کرم قزاز جسم اساس ششتری

□

بر خیل شب هزیمت دارا برافکند

□

زمینت «قاع صف صف لاتری» شد

□

هر در سخن که بود سفتند

□

هزار سال بر این تیره خاک پالودست

□

راه آتل سوی قندز به خزر بگشایید

□

به نزدیک سالار هاماوران

□

عصایی سبز در دست از زبرجد

□

چونکه توفیق دادم ایزد حی

□

پاره‌ها خلخال و مشاطه شتربان دیده‌اند

□

اگر کهتر بد از وی مهتری یافت

□

که بودی فروغ خرد رهبرش

□

هست محبوس و اهل محبوسیست

□

زهره‌وار از لب ثریا بی‌کران افشانده‌اند

□

بشد خیره سالار توران زمین

□

دعوی‌ها کرد و وعده‌ها داد

□

داند که ز جاه تا کجایی

□

گر آن غول صد دست دستان نماید

□

که از رویش دلی دارد بر آتش

□

رساندی شب چو گیسویش به پایان

□

کس به گز ماهتاب پیماید

□

در بهای جهان نخواهد داد

□

نبینم کسی را بدین انجمن

□

جز از پنجه که می‌کندی به آن موی

□

کز پی رسم بود دربانی

□

در دهن خاتمش مهره‌ی او آشکار

□

عدد بسیار و یک چیز است معدود

□

بر بستر هجر جان سپردم!

□

هرچه طیان ژاژخای آرد

□

کایزد از اجرام دست آن کمر آورد

□

به گیتی مراو را نمودست چهر

□

در هشتصد و نه فتاد و هشتاد

□

پس مخوان پیرهنش گو زره و خفتانی

□

سرو و خورشید مرا سایه و فر بازدهید

□

فرو ماندند در تشریح انسان

□

و آن وسوسه عاقبت جنون شد

□

شکر یزدان را که اندر هرچه هستم شاکرم

□

افکند بخت زیور عیدی بر اشقرش

□

که اندیشه از دل بباید سترد

□

به حکم آن قران، گردد قرین‌اش

□

در بهار و تموز و آذر و دی

□

کی عذب و صاف بودی چون زمزم مطهر

□

بدین ختم آمد اصل و فرع ایمان

□

ز فرمان عنان کم رفته بیرون

□

به خوابی دل نه بندد مرد هوشیار

□

قرعه بر هفت کشور اندازد

□

دم نای رویین و هندی درای

□

صبری که نداشت کرد غارت،

□

مشابه بود همچون روی با رز

□

همه را مرگ، خاکسار کند

□

بر اول نقطه هم ختم آمد آخر

□

از آتش قیس سینه پرجوش

□

گواهی میدهد نور جبینش

□

الا سزاید کشتن و گردن زدن نیند

□

شد از مژده دلشاد مهمان او

□

خروشان بر لب نیل ایستاده

□

گنبد گردنده صدا باز داد

□

خبر آور تویی و نامه سپار

□

به دست عجز پای خویش بسته

□

خرمهره به گوهری خریده

□

که بدو نرگس نادیده بماند حیران

□

هفت اخترند و نه فلک اجری خور سخاش

□

که بر خشک بر بود ره با درنگ

□

نه درجی، بلکه برچی پر ز اختر

□

با من ومن هیچ نگویم ز شرم

□

کانچنان هم چشمه چشمه هم مدور ساختند

□

چو آن یک قطره دان ز آغاز و انجام

□

صد چشم به هر طرف نهاده

□

گه به جگر، گاه به پیشانیش

□

حق کرده در حوالی کعبه مصدرش

□

ستاینده و نیک‌خواهان کنند

□

که جدش را ز آتش مامنی بود

□

که تاب آن نیارد کوه خارا

□

بل آب زهره شیران در آتش قتالش

□

نمی‌بیند ز اشیا غیر امکان

□

به اوج کبریا نامت برآرم

□

بود بیم سیاست محرمان را

□

صف صف از مرغان روان بر کاروان افشانده‌اند

□

بدم پاک یزدان مرا شاد کرد

□

به ماء الورد عطرآمیز کرده

□

پر، چو حواصل، زد و سو کرده باز

□

از قناعت میزبان خواهم گزید

□

نمازت گردد آنگه قرةالعین

□

سکندر در آن حاضران کرد روی

□

که دولت بر در ما بخشدت بار

□

اندر میان چو تا دو نقط کرده مضمرش

□

ز پیگار خون اندر آمد به جوی

□

کز آن کار تو را خیزد قراری

□

هم به جوانی شده دندان بلند

□

ناله نه از ناقه از زمام برآمد

□

دلیل و رهنمای کاروانند

□

چو پرسد، تامل کن، آنگه بگوی!

□

از نظر لطف اشارت نمود

□

آتش ز لاله برگ و چلیپا ز عنبرش

□

نبشته به نزدیک آن ارجمند

□

ز آسیمه‌سری به وی پنه گیر

□

منته لله ! که کنون حاصل ست

□

بحری دهی که کوه غم از جا برافکند

□

چه کعبه چه کنشت چه دیرخانه

□

به دستش دهد ملک و ملت زمام

□

ستور بد، کهش ریزی، زند شاخ

□

موی سپید دهر به عنبر خضاب شد

□

ز مردی شد امروز دل ناامید

□

فزون باشد از تیغ بر جاهلان

□

چون نظر افگند به دیدار من

□

کاین ره دشوار مشتی خاکی آسان دیده‌اند

□

که روح از وصف جسمیت مبراست

□

بر آن سیل رخنه نیارست بست

□

دوخته بودند نظر با نظر

□

لحن داود به آهنگ دل آرا شنوند

□

که بی‌باره و رهنمون آمدی

□

که نبود خلق را جز کشت، کاری

□

ز میدان تیره دل چو سایه از نور

□

کان تظلم گوش من بشنود و بس

□

کسی را کو بود بالذات باطل

□

بجز آیین دینداری مجویید

□

طریق مصلحت راباز گفتند

□

اگر بازگردد نباشد شگفت

□

درفش مرا سر نگونسار کرد

□

تنها به دل تو آشیان کرد؟

□

به چهره نقش بستم ز اشک گلرنگ

□

وگر آب سر اندرو افگنی

□

«طهورا» چیست صافی گشتن از خویش

□

به زردشت و زردشتی آتش فکند

□

که می‌نوشی ز لبهایش پیاپی

□

که مرغ آید از رنج زهرش ستوه

□

سخن هرچه گویی همان بشنوی

□

که دارم پاس گنج خود به صد جهد

□

ز انباز، آن ملک، اقلیم خالی

□

یکی مایه‌ور جایگه ساختش

□

ششم برجیس را جا و مکان است

□

وگر می‌خواست شاه ملک جان بود

□

که زیر تخته‌ی گل خواست شد عاج

□

گزین کرد مردان ننگ و نبرد

□

همان باز و شاهین و کار شکار

□

بدو کرد تسلیم اورنگ و تاج

□

آب از این جا بر، که در دریا، بسی شور و شر است

□

سخن چند پرسی ز گم کرده راه

□

و آید اندر ربقه‌ی فرمان من،

□

ورنی بندم من ستم‌کش،

□

گیسوی مشکین به زمین روفتن

□

هزار اسپ را دم بریدند پست

□

ژکان و شمارنده بر بخت خویش

□

برون آمد گل از غنچه مه از میغ

□

که آن رسمی، و این جانی است پیوند

□

که نو شد ز رای تو مرد کهن

□

چاره‌ی کار مرد کار اینست

□

مدح سلطان همی کند تکرار

□

از پی یک شربت آب حیات

□

گریزان شو از مرد ناپاک رای

□

بپرسیدش از نامور شهریار

□

بیابد از وصالت روشنائی

□

بزه بر بسته ده جا تیر را چنگ

□

نشایست کردن به مه بر نگاه

□

کز جدایی چگونه می‌نالم؟

□

ز سر تا پای او بوی دل آید

□

جامه غوکی شده پیراهنش

□

نگویی به پیش زنان راز را

□

منم گفت شیراوژن و تاج‌بخش

□

نیام او شب دیرنده تیره بود مگر

□

که همچون صبح دم شد جهانگیر

□

کزان سوی می برزند آفتاب

□

در خلاصی زین بلا پیچیده‌ام

□

چون کلک کمر بر استخوان بندم

□

ز عین خواب نرگس گشت بیدار

□

بپوشید و بارش همه زر و سیم

□

همی ریخت خاک از بر شاخ و یال

□

آن چرخ با جلالت و آن بحر بیکران

□

سیلیش از دیو ستمکار به

□

همه تاجدارند و پیروزگر

□

از در عزلتست و فکر و حضور

□

کس از عیب هرگز منزه نبود

□

جانب دین کوش که آن هم تراست

□

به کاریش فرجام و آغاز نیست

□

به کار امدش باره‌ی دستکش

□

چو مدهوشان ز جام عشق مستم

□

چرا زونیست در گفتارشان یاد؟

□

دلش گشت زان درد زیر و زبر

□

دید هنجار پشت و پهلویش

□

بنفشه بر طرف عارض چمن زد خال

□

جمالی بی جهات آمد پدیدار

□

بخفت اردوان جای شد بی‌گروه

□

هوا عنبرین بود و بارانش می

□

مرد سفر و عصا و انبانم

□

چو بارانی که بارد در شب تار

□

کجا شاد با تاج و با افسرست

□

آید این تعبیر ازینجا نیز راست

□

نگه کن این سخن چون نغز گفتند

□

به بیداری در دم تو کن آهنگ

□

خود و فیلسوفان رومی براند

□

همی کرد نفرین بر افراسیاب

□

تو داد بخشی و داد من از فلک بستان

□

آخر آبش بود ز جوباری

□

بپرهیز و گرد ستیزه مپوی

□

دست بگرفت‌اش و ایمان آورد

□

ایزد به فضل و رحمت خود مستجاب کرد

□

گر دگر سال وکیلش سوی صنعا نشود

□

همان سبز دریا برآید به جوش

□

از ایران فرستاده بودش پدر

□

کسی احوال این مسکین نداند

□

تا پیشت آید نیکو سگالی

□

مگر درد و رنجش نباید چشید

□

پس رواحل به ره خود رانید!

□

بیخ نیاز و زفتی برکندی

□

که گاهی گوش شو گاهی زبان باش

□

پدیدار کرده بن و بیخ آن

□

به هم برکشیدند چون تار و پود

□

چه چاره دانم کردن که چیره دستانند

□

دزدم گلیمی، من از کسایی

□

ز طایر همی شد دلش بدو نیم

□

فرقت و گمرهی و بی‌یاری

□

ور مار گرزه نیستی ای عقل کم گزای

□

کجا قهرمانی بود قهرمان را

□

همی بود با مغزش اندیشه جفت

□

عنان تگاور بباید بسود

□

غریبی دردمندی ناتوانی

□

وز داغ چو صد هزار باغیم

□

درفشان کنم روز تاریک تو

□

همچو شیطان کند شهابش رجم

□

که برخوردار بادا از جوانی

□

اگر باور نداری شو گداشان

□

دو تن بر دو باره درآمد به دشت

□

به رستم که ای نامبردار نیو

□

کمترین چاکریست دولتخواه

□

چو میل کرد کشانیش تو به آبادی

□

جهان شد مرا همچو رومی پرند

□

تا دهد دایه‌ی طبیعت، دست

□

روان خونابه از وی جوی در جوی

□

دود خشمش روز روشن را شب یلدا کند

□

رسن برد بر چرخ دلو گران

□

ز لشکر بر طوس شد کینه خواه

□

زهر کردست رنج تن شکرم

□

پنداشت توست از بی‌هنری

□

به سر بر ز پیروزه افسر نهی

□

روح خود را ز تن مجرد کن

□

دوستانش کامران ودشمنانش خاکسار

□

دوای درد بیماری نهاده

□

پشیمانی آید ترا زین درنگ

□

از ایران ندادند پاسخ کسی

□

همچون ره از پیش کاروانم

□

برین در بمیرم، چو تو سایلی

□

پرستش گرفتند هر دو جوان

□

همچو آتش سر از محیط برآر

□

من بنده را مدار معاتب

□

نشید بلبل و صلصل: «قفانبک» و «من ذکری»

□

همان پرسش کار بیداد و داد

□

گر آواره از پیش برگشته به

□

در دهر بسی انتظار کرده

□

چرا ز دعوت شکر چو پسته بسته دهانی

□

درم داد باید فراوان ز گنج

□

زو گشاده‌ست به خلوتگه روح

□

چو هست دانشم، از زر و سیم نیست رواست

□

نه این را طعنه‌ی ادبار بودی

□

به کردار آتش رخش برفروخت

□

بریزد برین بوم توران زمین

□

بی‌دل گشاده طارم و گلشن چگونه‌ای

□

اگر جمله چشمی، اسیر عمایی

□

نجویم همی بتری زین سخن

□

کار نی کس را به ما، ما را به کس!

□

ز عمر و جاه و جوانی و بخت برخوردار

□

باز نشناسد کسی بربط ز چنگ رامتین

□

ز رومی کسی را نیامد زیان

□

نشاید شمردن به بد روزگار

□

آتش قهر تو از دریا برانگیزد غبار

□

زیرا سبب تو سازی در دام ابتلایی

□

کزو خیره شد شاه پیروز بخت

□

کنچه می‌داد نشان غوک چه بود

□

زمین ز معدلت اوست با قرار و قوام

□

به یک سیمرغ در این قاف کار است

□

شد از خواسته لشکر آراسته

□

گرم گشت این سه جزو را ارکان

□

نابافته است و نیم تنیده

□

وز عاشقان برآید مستانه حالتی

□

بدو تازه کن در جهان یاد من

□

تا شوی بر مراد خود فیروز

□

در رحمت بر این بیچاره بگشای

□

گل دوروی چو بر ماه سهیل یمنا

□

سر و تاج و تختت به پی بسپرم

□

شرم بستاندت ز ما و ز من

□

شبستان را ز نامحرم بپرداز

□

زین هنرهات عار بایستی

□

به منقار چنگالها کرد پاک

□

ترک دنیا و آخرت گفته

□

به پیش قد و بالای تو میرم

□

به میزان محبت هم ترازو

□

که تیر اندرو غرقه شد یکسره

□

این نظرهای سعد کی بینند؟

□

ز صبح خیمه‌ی شب را مگر طناب کنند

□

که شهره گردد در دانش و صوان داری

□

بیاورد خویشان و پیوند را

□

قابل هر نقش خوش و ناخوش است

□

و اندوه سو زیان و غم خانمان نداشت

□

نه به پشتش در، پیچ و نه به پهلو در، ماز

□

شود جان و مغز و دلش کاسته

□

رخ بپیچد ز مردم آزاری

□

وز بهر خود دراز مدار انتظار من

□

همچو خیالات در اسرارمی

□

اگر کین بسیچد نباشد شگفت

□

بی‌سخن تا ابد به جوش آیی

□

بگاه رزم چون تابنده خورشید

□

چو زر کردند گوهر در ترازو

□

برین گونه نپراگند نیز گنج

□

گر به لطف از مراغه یاد کند

□

از جای خود نجنبم چون قطب آسیا

□

یا قایم فی‌الصورة، یا شر حسیدی

□

به یزدان پناهد ز راه خرد

□

چون به آنجا رسی همان باشد

□

شکوفه بر ریاحین خنده میزد

□

بر طراز عنکبوت و حلقه‌ی ناخن پرای

□

شدند اندرین یک سخن هم‌زبان

□

غرش رعد از آن شنیده شود

□

هرگز چو من نیابد تیغ بلا قتیل

□

تویی خلیفه و دستور ما به دستوری

□

یکی آهنین کوه بد پیل گیر

□

زیر آن طوق مرصع از گهر،

□

چو ماه، روی و چو گل، عارض و چو سیم، ذقن

□

نمی‌گردید مور خفته بیدار

□

که پهنای ایشان ستاره ندید

□

شهر وارون کنند و ده ویران

□

تو را از حال زار من خبر نیست

□

فدیت لتبریزی المسعد

□

به فرمان مهتر میان را ببست

□

علم حاصل کن، ای پسر، در دین

□

که ننهادم اندر دهان شکری

□

یک چند گاه باید اکنون که می گساری

□

نه زور و نه شاهی نه گنج و نه بخت

□

ورنه خر در خلاب میرانی

□

چون که در تک شد او قرار نداشت

□

وگر شود به نصیحت هزار عبادی

□

دل هفتواد از پسر گشت شاد

□

هیبتش قفل بر زبان کرده

□

ای ترک نازنین من ای رشگ نوبهار

□

که شد آن کوه خارا پاره پاره

□

یکی آبگیری نو آمد پدید

□

لم یزل بود لایزال بود

□

چو باز آشیان لامکانی

□

در آتش آ چو زر که ز هر غش طاهری

□

ز من بشنو این داستان شگفت

□

دست بگشای به ایثار، همه!

□

قسم به جان کریمان خطه‌ی کرمان

□

وگر چند دین و دل ما ستانی

□

بران نامدارانش سر داشتی

□

دل بگیرد چو بیش بنشینی

□

تا بند ملک بود سزاوارم

□

گفتم که: « لبت »، گفتا: « نچشی »

□

همی گرد با خوی برآمیختند

□

وافکند بر رشته‌ی جان بندشان

□

دری نبندد تا دیگری بنگشاید

□

به ذیلش جمله را دست توسل

□

همان جاه نزد کسش نیز نیست

□

پیش نار سقرفزات برند

□

همیشه کارک من رو به قهقرا دارد

□

ز جام ساز ختامش چه آفتی چه بلایی

□

چو شد دور مر کودکان را سپرد

□

سر نگون در مغاکم اندازد

□

نه از این روشنانم احسانیست

□

بر پر هر کککی نه رقم و ده رقم

□

برفتند گریان به نزدیک شاه

□

چه حجاب و که حاجبست اینجا؟

□

از رخ رنگین گل وز لب شیرین یار

□

که با ما تویی شاه و بی‌ما تویی

□

غمی گشت و اندیشه‌ی جان گرفت

□

گنج سلامت‌ده پایندگان

□

کاندر این ره قائد تو مصطفی به مصطفا

□

طراوت های رعنایی ندارد

□

بپرسید و بر زیرگاهش نشاند

□

هوشیاری ز مست مستان بد

□

صبا چو هدهد و محنت سرای من چو سبا

□

بو ز جان یابی ار بینبویی

□

کزو ایمنی باشد اندر هراس

□

ز اول یوسف ثانی‌ش خوانند

□

تا شاهزاده صفوة دین بانوان اوست

□

دوال مار و نیش اژدهای او

□

که از روز چون بگذرد نه زمان

□

تو پی حبه‌ای دوان دایم

□

قول احمد را خطا خواندند جمعی ناسزا

□

بغلطید در خون ز بی‌دست و پایی

□

همی زهر بشناخت از پای زهر

□

جز به ایزد به کس پناه مکن

□

هرچه من رطل گران سنگ سبکتر رانم

□

سخن نازاده دارد هر دو را یاد

□

جوانمرد روشن‌دل و سرفراز

□

ملتوی بر کمال بیماری

□

دل هست بنفشه صفت و اشک چو عناب

□

چو نی برو ز نیی جانب شکرباری

□

همان نورسیده جوان اردشیر

□

سبدم ز آرزو تهی کردند

□

سرای خاک به خاکی بباز مرد آسا

□

ز نثره نثاری وطرفه چو حملی

□

گرفتار شد با دلی پر ز خون

□

ویس و رامین چراش باید جست؟

□

نیست گیاهی از کرم در چمنم دریغ من

□

به هر دم کسی می‌کند مستعانی

□

نه کهتر برین دست یابد نه شاه

□

تا حیات از بدن گسسته شود

□

کاتشین مارم از دهان برخاست

□

بماند سکه‌ات بر نقد خورشید

□

سراسر به لشکرگه آرد گله

□

گر نباشد خسوفی اندر راه

□

چو زنبوران خون آلوده غوغا

□

ز مهر و ماه و ز ارض و سمای زنگاری

□

زبان چرب و گوینده و یادگیر

□

آشنا آن زمان توانی شد

□

دوست‌تر دارم از خویشتنت

□

شسته رسوم زرق و نبشته دو نیم وی

□

به بالین نهاد آن کیی مغفرش

□

شرح و تقصیل آن توانسته

□

منتظر جمع اوست قبله‌گه مصطفی

□

ز عالم پرآتش گریز پنهان خوش خوش

□

بیاموزد آن چیز کت نیست یاد

□

داشتند از عدلشان آسودگی

□

مبدع معنی آفرین باشم

□

به اشک آمیختی صهبای تابش

□

ز قیصر نبودش به دل در هراس

□

در چمن نام ارجمندی یافت

□

منکر شده صاحب افسران را

□

ز احسان و بخشایش و مردمی

□

برآورده پیش خرد تافته

□

ایمن از ازدحام دشمن وند

□

به زر مرا چه فریبی که کیمیای جفایی

□

بلبل راغی به راغ اندر همی‌نالد به زار

□

بروبر فزونی نجوییم نیز

□

بزند، سر مپیچش از فرمان

□

یک دریا ده دلاوران را

□

شهره حریفان و مقبلانه قماری

□

جدا کن ز دل کژی و کاستی

□

به بود کان حلال هم نخوری

□

کاین صلح ما ز میر سپهر آستان ماست

□

ببین اعجاز عشق قلزم آشام

□

به مرز اندرون اردوان شهریار

□

در دو شب خرج یک جلب کردن

□

بخت تو خیر الطیور، خصم تو شر الدواب

□

از تو کنند ای شه من، باوری

□

که داننده خواندش مرز مهان

□

عیسی از آسمان نپرهیزد

□

ناجسته خاک ره به کف آید نه کیمیا

□

به رویش دیده برکرد و سرانداخت

□

چنان آرزو کرد کاید به روم

□

به حقوق تو در شفاعت عام

□

درسم اسبش افسر افشانده است

□

برای ممن روضه‌ست نار در عقبی

□

چو من پیشت آیم کمر بر میان

□

تا نه ز آغاز نمکدان نهد؟

□

بر مهر ملک صدر مظفر نکوتر است

□

که کار او فزودی عشق خود کام

□

سرافراز طایر هژبر ژیان

□

دجله پر مال او شدی و دجیل

□

چارپا هم بکری خواهم داشت

□

کز راه آب او کرد ارتقایی

□

پراگنده گردان و در بسته دید

□

بت رها کن، که تن درست شوی

□

لاله از او به که کرد دشت به دشت انقلاب

□

میان ما کسی را جا نباشد

□

نگه کن کنون تا چه آیدت رای

□

نه کزو خانه مستراح شود

□

مار کژ بین که بر رخ سپر است

□

برو فتاد شعاعات روح سیمبری

□

بزرگان روم آنک بد نامدار

□

که نرفت آن خطاب در گوشت

□

روزگارش عبده الاصغر نویسد بر ملا

□

ز چشم ار رفته از یادم نرفته

□

سخنهای قیصر همه کرد یاد

□

جز به دانش کجا توان رفتن؟

□

به جان جان پیمبر به سر سر کتاب

□

خوش بچراند ز سبزه‌های عطایی

□

که پیشت ببندند بر باد راه

□

قهر او کینه کش از هر ظلم‌کیش

□

دل بهر خلاص جان شکستم

□

ز تاب دیدنش شیرین عرق کرد

□

که او را بخواند بگوید ز دور

□

چنگ در حجت و بهانه زده

□

آنک اختر کاویان ندیده است

□

تو یوسفی ولیک هنوز اندر این چهی

□

سزاوار تاجی و زیبای تخت

□

ختم کردم به لیلة القدرش

□

از آن سوی عرفات است چشم بر فردا

□

کند کاری که صاحب گنج باشد

□

آواز روزه بر همه اعضا برآورم

□

تا چو خون نژند سازندش

□

کایینه‌ی دل تو شود صادق الصفا

□

از چنین باده مانده هشیاری

□

چون دست یافت سوخت ز اسقاط زند او

□

لاله سان سوخته‌ی داغ توایم

□

گنج روان زیر دلق مار نهان در عصا

□

چراغان شد ز کوکبهای رخشان

□

این سبز پنگان از زحل، پیکان نو پرداخته

□

که چون خال از دهانم گوشه گیری

□

زر بخشش خور است چه خوانی عطای خاک

□

بها اعیش و تکفیننی لتکفینی

□

دانه و آب فراوان به خراسان یابم

□

به سر دوک قلم بیهده‌ریس

□

قنطره بستی به علم بر سر طوفان او

□

که شسته نامه‌ی اقلیدسی را

□

گل خندان شوم انشاء الله

□

تا به پایان بری تو عهد درست

□

مریم صفت بهار به بهمن درآورم

□

یا کریم الراح، ساعة السقاء

□

اگر ساخت درخورد ادهم ندارم

□

دامن از طینت آدم افشان!

□

شاه این خرگاه مینا دیده‌ام

□

به سد محنت ز من مهجور مانی

□

راست گوئی روستم پیکار و عنقا پیکرم

□

یکی را آهنین زنجیر سازم

□

پس سپید آید سیه‌خانه به شب ماوای من

□

بشست نام و نشان مرا به خوش لقبی

□

بر زخمه‌ی سحر آفرین، شکر ز آوا ریخته

□

تا نبخشی به مصطفی دل و هوش

□

تا چه کنند خاکیان گاو زرین سامری

□

که تا کوه است از آنجا نعره‌داری

□

چون خروس دانه چین زانی و شهوت پرورم

□

دادم آن روزگار نیک بباد

□

که چو عیسی زبر بام دعائید همه

□

این چه دراز شعبده خوانی نهاده‌ای

□

تو چون فرشته بوی شنو استخوان مخواه

□

رهروی کبک نیاموخته

□

سرد معانی چو دم مهرگان

□

ره داد و سوی رحمت بگشاد در مرا

□

پای سگ و نردبان کعبه

□

اندر آن خانه شرمسار شوی

□

تصنیف را مصنف بهتر کند بیان

□

و ذوالحس یبصر هواه یماری

□

بستان گشاد نامه به عنوان صبح‌گاه

□

دلش از غش به صفا آرامد

□

ز بس که جان بدان را دهی ز جسم فراق

□

مکش از ما چنین یکبارگی پای

□

زاده فرزندی که شاهنشاه کیهان آمده

□

لیک در جبه‌ای، نه آگاهی

□

ز حرص آنکه به زر همچو زر شود کارم

□

رو ننماید جز که به زاری

□

دوستی مهربان نمی‌یابم

□

تو سخن دان، نبوده‌ای ، زانست؟

□

که دل را نشره‌ی عید است ز آن پیر دبستانی

□

که بفزاید، به آبانها و نگزایدش صرصرها

□

لبالب بودی از خون دل من

□

هوای دیگری بر سر گرفتن

□

خوک را محراب اقصی برنتابد بیش از این

□

نفسی بی‌شمار بایستی

□

هم از زخم کس هم بلایی نبینم

□

پادشاهی چنین تمام شود

□

سوز از آن قرای صاحب طیلسان انگیخته

□

به بکر دیگران می‌بندم آیین

□

بر خشک‌تر صحرا نگر کشتی به رفتار آمده

□

مبر، ای محض نور، نور از من

□

شرح جلالش برون از ورق کیف و کم

□

و نجاهم بها کل البلاء

□

مه شد زمن و عطارد ابکم

□

که چو افتی به جهان جاوید

□

هم شرع داور یافته هم ملک دارا داشته

□

تنها به صد بار چو با نادان همتا

□

به پنهان مده کز ریا می‌گریزم

□

بستن در غرامتی باشد

□

کوست به تاثیر سعد صورت معنی و جان

□

برخیز سنقر تا چند پایی

□

فخر دو عالم چون پدر وز عالمش عار آمده

□

به درون شعله فکن چون قندیل!

□

بر پاکی مسیح چو تو محضری ندارم

□

فرازش را خدا داند کجا بود

□

کز دم این دم توان زاد عدم ساختن

□

چه نشینی؟ بایست بر یک پای

□

ساقی به طاس زر درون خون مصفا داشته

□

عجب از تو خیره به عجب نمایی

□

در دائره‌ی عنات جویم

□

وز مژه خون دمادم باری

□

عیسی و آنگه به وام نیل و بقم داشتن

□

تا بباشد اختران را اجتماع و احتراق

□

نوش‌دارو طلب از زهر گیائید همه

□

هر چه دور از هدایت تو نه راست

□

کاین در ورق گمان مبینام

□

خروشی به ابر سیه برکشید

□

کز گرم و سرد لاله و گل را رسد زیان

□

چون بدین جا رسی مرو زین پیش

□

قال نعم کف اغنیای صفاهان

□

نظر بر دامن آن پشته انداخت

□

ای چرخ ناسزا نبدم من سزای نان

□

چو دانستی که من نیز اوستادم

□

زو فقع مگشای چون محکم نخواهی یافتن

□

تو آن کن که از پادشاهی سزاست

□

گر توانی سایه‌ی خود را برون در نشان

□

رهبر راه شریعت، سخن است

□

از بلورین جام عکس می همان انگیخته

□

نظرداری درو یک سال محصور

□

اشعارشان چو دعوت نامستجابشان

□

خبر از آسودگی نداری هیچ

□

نه حجره‌ی تنگ این کمتر ز تنور آن

□

ز دینار و گنج از در شهریار

□

کز باطل شد سپید دیوان

□

بر خود و بر دولت خود راه زد

□

بلبل کان دید کرد زمزمه‌ی بیکران

□

چه گویم اختیار بنده داری

□

صورت انصاف در آخر زمان انگیخته

□

تا که از دردشان فرو میرد

□

مرغان دل و عشاق جان، بر آل طغرا ریخته

□

پدر را یکی تاج و زرین کلاه

□

ابر سیه نموده و برف خزان شده

□

پرده‌ی نور آفتاب خودی

□

بی‌کار ماند آنجا تا محشر آینه

□

کالبد تو ز نور، کالبد ما ز لاد

□

کی به دو زرق بسته سر، هر سقطی شود سری

□

این دو پیشی به دست باید کرد

□

تا به دو لاله درکشی جام گلاب عبهری

□

پرستنده‌ی پاک یزدان شدست

□

کرده بسان مریمش نفخه‌ی روح شوهری

□

چون بیابی، به نوش از جانش

□

آن همه چون سبحه در یک ریسمان آورده‌ام

□

تو گفتی طره بگشاده‌ست شیرین

□

لاجرمش فتح و نصر هست بنات و بنین

□

به نصیحت ز بام و در دورش

□

تسع آیاتش به جای سبع الوان آمده

□

که افگنده بودند از پشت پیل

□

زله‌ی همت ازین خوان چکنم؟

□

روشت بخشش و گهر ریزی

□

خاکی لباس کوته و نوری رداش تام

□

ور کوه را ز عنبر در سر خمار باشد

□

گر یک غم جان ستان ببینم

□

ز هر نوعی شفیعان راست میکرد

□

گوش همه عالم را بر دوزد آن جادو

□

بزرگان گیتی که بودند پیش

□

خوشتر ز هزار شادمانی

□

گل ببین کو ز گل چه بویا شد؟

□

که صد هزار بلی گو خود از او لا سازد

□

ز غوغاشان جهان گردید پر شور

□

میل جانش به سوی دوست بود

□

بتو از حق امانتند اینها

□

عاشقان مستند مطرب گو بزن

□

به پیمانش اندر توانا بدند

□

ز سهی سرو بس خرامان‌تر

□

با خر و بار چون توان رفتن؟

□

تا سحرگه روز شد خورشید ناگه رو نمود

□

چنانکه گر بخرامی، نمی‌نوی، بخزی

□

عفت، بحر است و اوست گوهر شهوار

□

مرد چونست، و مردمی چه بود؟

□

کاندر آینه توان کردن نگاه

□

بترسیده بد لشکر سرفراز

□

طاقت خورشید نازد چشم خفاش ضریر

□

غیر ازو لایق خطاب نبود

□

با جمله گلرخان چو خارید

□

جفای او همه با بیدل خویش

□

چشم گردون در این خراب آباد

□

که به مصر سخن عزیزی هست

□

کلما اسست بنیانا هدم

□

بیاورد و نزدیک قیصر سپرد

□

جهان تیره کنون دم به دم زمان به زمان

□

دل تواند، دل اندرین دل بند

□

خونی دیدی عقار آمد

□

«نیست آنسوتر ز عبادان دهی»

□

تیرش اندر کمان، کمان در دست

□

اجل اندر برابرش باشد

□

خورد روز و خواب شب کم گرددت

□

وگر آب دریا و گر در و مشک

□

تو را خورشید همسایه، چراغ از کوچه گیرانی؟

□

نرهی هرگز از پیشمانی

□

کسی که از کرمش قبله دعا دارد

□

به مردم بی‌وفاییهای مردم

□

به نسبت صهر پیغمبر ولی والی والا

□

گز و مقراض واره و تیشه

□

شرم بادم که همان سعدی کوته نظرم

□

به باز آمدن تخت گاه تو باد

□

وانگهی ما بیخبر از حسن و از احسان دل؟

□

وگر جوید مراد، از یار جوید

□

این چنین خواب کمالست و رشد

□

بشکست نای در کف و طنبور درکنار

□

یکی چون باد فروردین دگر چون ابر در بهمن

□

سرت از شوق در نماز کند

□

چشم بد را نیز می‌سوزم سپند

□

فرستادگان را همه خواند پیش

□

گر توانی ادا کنی آن را

□

برسانم به رنگ بی‌رنگی!

□

کحل دل و دیده در چشم مرمد رسید

□

بدین در هم نشان دیگری نیست

□

بر سر از دانگی زر و ده دانه درش افسری

□

نه عجب، چون بری بود ز گناه

□

طرفه می‌دارم که بی دلدار چون بردی به سر

□

کسی را که بد پیش آذرپرست

□

شام مشکوة را بدل به صباح

□

که شود هیچ چیز مانع تو

□

بانگ کنان کز برون اسب سقا می‌رود

□

مرد باید، کو به خشم سخت بر قادر شود

□

پس به کاری حوالت است تو را

□

وز فزونیش دشمنی خیزد

□

نه باستادم نه بنشستم ز پای

□

نگهبان مرز و نگهبان گاه

□

وز لزومش ناوک الزام بر اعدا زنند

□

سروری، چون کف کلیم از جیب

□

در شاهد بنگرد نترسد

□

نبود از روی معنی پیر این کار

□

و آن تیرهای جسته، چو زرین طنابها

□

جبرییلست بر سر کرسی

□

مرغان دل بدین هوس از بر پریده‌اند

□

نفرمایمت بد نه خود من کنم

□

چه چاره؟ که نردبان نمی‌یابم

□

پرده گشا گشته ز اسرار گل

□

تا شیر تو را شکار باشد

□

مرغ حزین روایت معبد کند همی

□

پیل او کرد یاد هندستان

□

جسته از کودکان زیبا به هر

□

این چنین گریان من از قهر توم

□

گذارنده شد بر سلیح کیان

□

از خاک در تو توتیایی

□

گذرت جمله بر سر چاهست

□

من دهان بستم کو آمد و پایندان شد

□

ز اصل عشق اگر جویی نشان باز

□

چاره مردن بود بلای مرا

□

ازو بگذر، که کار او درازست

□

مه پیکر آفتاب پرتو

□

ترا داد تخت و خود اندر گذشت

□

پس به رنگ هریکی تابی عیان انداخته

□

ابروی زنگاری‌اش بر وی چو زنگ

□

تا بدیدم کاین هزاران لعب یک کس می‌نهاد

□

عنبرست او را بضاعت، للست او را جهاز

□

در و دیوار گوش بگشایند

□

ریش گیری که: چون غلط گویی؟

□

فقر سوی کفر ره بنمایدت

□

کیان‌زادگان شیروار آمدند

□

کسی بدو نرسد از بلند پروازی

□

نمود از آسمان جان، هلالی

□

کز بنده به بنده اقرب آمد

□

به صف در صد گاه خویش بنشاند

□

سر فدا کرده، ترک جان گویند

□

جای برف افگن زمستان نیز

□

من سعدی آخرالزمانم

□

ازان پس پری‌چهره را خواندند

□

دم به دم حسن رخ یار در آنجا بینند

□

ریختی از فرجه‌ی انگشت او

□

به مقنعه بمنازید چون کلاه ورید

□

چنان کوس رویین اسکندران

□

سوزش مغز بی‌خرد طلبد

□

گهی میگوی در گوش دلم راز

□

پس نهاد آن قصه با او در میان

□

پرستنده‌یی رفت و آواز کرد

□

هست دریا بر تو، در بطلب

□

غضب و کید و غفلت و مستی

□

اگر چه جزو نمایم مراست کل وجود

□

که بر شکر زند لعلم شکر خند

□

فغان من همه زین آسیای گردان بود

□

کاربد خبث و مردم آزاریست

□

از پادشه اجابت و از بندگان سال

□

کرا پایه بایست پایه نهاد

□

اشرق مستهترا من سطوات‌القراب

□

غنصر و طبع چیست؟ مزدوری

□

تا ابد در خمار خواهد بود

□

گردد طرف لاله از آن باران بنگار

□

تعود منه حیوة الاعظم الرمم

□

آن ز جای دگر به باید جست

□

پاک دامن‌تر ازو موجود نیست

□

پیامی که آورده بد در بدر

□

نقش بندان کارگاه خیال

□

قاعده‌ی دادگری پیشه کن!

□

گر بجویی دل ایشان چه شود

□

کز آن آهوی وحشی می‌دهد یاد

□

برجست و روی ابر به ناخن همی شخود

□

عقل کورا بدید کرد سجود

□

نرسد خاصه عام کالانعام

□

که بودند با مغز و هشیار و گرد

□

رها خواهم شدن یا نی، ازین زندان؟ نمی‌دانم

□

هرگز از خود نشان نیابم باز

□

که حدیث دل را من و ما نباشد

□

اندر پناه ایزد و اندر پناه میر

□

بر کمیت کینه‌وری زین زن

□

بهل، کز دور میبینم چراغت

□

در جهان کم گیر برگی از درخت

□

ازو چند پیچد به دشت نبرد

□

جان در ره او، ولیک جان کو؟

□

در درون آن میل را بسیار یافت

□

چونش بگویی مرو لنگ بتر می‌رود

□

برون ز انگشت رد طرح اساسش

□

که شد کوه از نهیبش زیر و بالا

□

پسری شپ شپش به باد دهد

□

قیمت سنگ نیفزاید و زر کم نشود

□

که ناهید بد نام آن دخترا

□

بر سر دار ملامت ریسمان انداخته

□

بر اثبات وجود او گواهی‌ست

□

پراکنده به هر خانه چو خورشید روانید

□

نه ابراهیم از ان بدعت بری گشتی، نه اسحاقش

□

عاشقی بی‌قرار و سرگردان

□

چو وقت گفتن آمد با تو گفتم

□

سر بنه تا کی ز بازی کردنت

□

به کاخ افسر نامداران بدی

□

باز گشتن به دوست به بیند

□

و آن سلامان ماندن از وی بی‌نصیب؟

□

داروی دیده نجوید جمله ذکر نان کند

□

بدوزی از سر سد گام چشم مور به تیر

□

در مردمش مباد گرانی

□

کز سه خروار ادا کند تایی

□

بر آسمان و زمین شاه قهرمان کردند

□

که هم راست گویی و هم راه‌جوی

□

بر درش چرخ می‌زند همه سال

□

او دهد شادی مستان، نه شراب

□

یک شبی بگذشت با تو شد پلید

□

که جاهل گردد اندرعشق، عاقل

□

جرعه‌ای دادش از شراب طهور

□

تا حق اندیش و حق شناس شوی

□

تا به زانو بند اشتر، کم نکرد

□

به جستن گرفتند گرد جهان

□

گه بود گلستان و گه گلزار

□

آرزوی خویش تمنا کنند

□

ما را سقط و بارد و هشیار مدارید

□

بر هم از لیف پاره‌ای بسته

□

به تبرک به خدمتت آیند

□

به سر خود چه گردم از چپ و راست؟

□

که زیر سایه‌ی چتر تو آشیان دارد

□

پدید آمد از دور گرد سیاه

□

تا نفس می‌زند بنی آدم

□

دست از پوست بازداشته‌ام»

□

ور زان مه و آفتاب شادیم

□

ساعتی سروستاه و ساعتی با روزنه

□

کودک فریب خواهد و رقاص دایره

□

شانه و دوش خویش پر قلاب

□

چیست کار تو بگو در پیش من

□

به دشت و بیابان فرو خورد خون

□

نظر در کوه اندازد که و کهسار در جنبد

□

بهر موزونی و ناموزونی

□

همچو شمشیر در میانم کرد

□

بساط عطر فروشی نهاده باد شمال

□

زآنش ببرند سر بدین زمن اندر

□

در میان جستجوی خرقه و قوت

□

آنجا که بحر بخشش و کوه وقار اوست

□

ز بند گران رست و بد روزگار

□

زیرا که سلیمان شد فرمانده‌ی دیوانی

□

وز آن آتش متاع صبر و دین سوخت

□

که عنایت فتاده را به علی نردبان شود

□

که ایمنی تو بر او و بر آسمان نشوی

□

گردن بت شکست و پشت برهمن

□

چهره‌ی او گشاده، لب خندان

□

با دو عالم دشمنی باشد ترا

□

برو نگذرد مرغ و مور و ملخ

□

افسوس که ریسمان نیابم!

□

به خاری از تو گلرویان مباهی!

□

تا سینه را بشوید از کینه و جحود

□

لیک چون دید سحاب کرمش گوهر بار

□

گشتند بی‌توان و بماندند بی‌شتاب

□

طاعتی کز ریا شود محکم

□

هرآنکه دعوی عصیان و قصد کفران کرد

□

بزد نای و کوس و بنه بر نهاد

□

آن گهر، لیک عقل نپسندید

□

چنگ وحدت ز نوای تو، بساز

□

فقیر او شو جانا غنا چه سود کند

□

کز خطا دور ترا ذهن و ذکای تو کند

□

روز و شب همنشین و یار و رفیق

□

نرم رفتار و تیز گرد به هم

□

عرضه می‌کردند بر تو آن خویش

□

به مهمان بیاراست ایوان خویش

□

هزار شاهد معنی به محضر آورده

□

دمد بر من دمادم این فسون عشق

□

ساقی هزار انجمن گردد

□

رهزن ایام عمرش ره زده بر کاروان

□

کین‌توز به مردمان دانشور

□

تا برآیی به حیله و صفتش

□

آسوده در حمایت حفظ و امان ماست

□

سوی بابکش راه بنمود گرد

□

چو وابینی تو خود خود را مریدی

□

بهتر از عجز و نیستی کاری

□

زان چشمه آب زندگانی

□

بودی همه الفاظ ترا جمله مزهزه

□

با مژه‌ی اشکبار تا سحرم در سهر

□

نه ز رو مرد بیشمار کند

□

حلقه بر سندان دار الله زن

□

به فرمان یزدان همی بست کار

□

روضه‌ی گلشن جنان دارد

□

جمع کن خاطر پریشان را

□

گه تصور عشاق پشت و روش چه بود

□

به نیزه گاو کمک از زمین کشد به سماک

□

طره‌شان را نه میل طراری

□

شود شیرین از آن لبها به قندی؟

□

ز زخم تیغ تو در زینهار میید

□

ورا خواندی شاه گشتاسپ گو

□

مگر این راه را تو قطع کنی

□

پای خردمند بلغزد ز جای

□

چون ابوبکر و چون عمر میرند

□

وانگه به قمعی افکند در قصعه‌ی مروانیه

□

تا که تدبیر آب و دانه کنند

□

جای خود کرده در دل دوران

□

سیم و زر رفت وشدم ناچیز من

□

که باد هوا هرگز او را ندید

□

این همه سنگ محن بر سر من زان آید

□

نیست ز غیر تو نشان غیر نام

□

بهشت و حور و کوثر می‌توان کرد

□

به هیاهوی پاس چوپان است

□

که شب‌ها نشد چشم انجم به خواب

□

وز مسام ملک خروج کند

□

ز حد قاهره تا قندهار بگشایند

□

چه نیکوتر از مرگ در کارزار

□

ماه در هر مهی هلال شده

□

از ازل قدرتی در آن بیند

□

غلام چشم شو ایرا ز نور کرد چرا

□

در بار و مشکسای و زردچهر و سرخ رنگ

□

از لب مرد و زن خروش و فغان

□

رافت و رحمتش جهانگیری

□

بر دل و بر جان پر دردم ببخش

□

پزشکان دانا و ناموران

□

گوی مراد از خم چوگان همی برم

□

نکند جز چنین طبیب دوا

□

می خور از انفاس روح او که روحش بسملست

□

ثانی اثنین کهکشان باشد

□

کوست طبیبی به هر معالجه حاذق

□

تو خودش نوش کن، به مست مده

□

به پیش رفت تو بی‌دفع و انتظار آرد

□

برفتند پرخاشجوی و دلیر

□

گر مرا بوی تو رسد به مشام

□

ز شمشاد سرافرازش رسن‌باز

□

لیکن پس در وهم تو ماننده فانه‌ست

□

چون ریگ روان جیشی در پری و بسیاری

□

شد آفاق از ناله‌اش پر صدا

□

چنان دان کین چنین‌ها از من آید

□

حیدر کرار غم خوردی بسی

□

چنان تا همه سرکشان را بکشت

□

کرمش سابق است بر مایل

□

که بحر با کف او خالی از گهر ماند

□

او را یقین بدان تو که فردا مبارکست

□

در چمن شد مگر قلندر گل

□

اگر دو گونه نمایش دهد، بسی والاست

□

همه جویندگان آن دیدار

□

خاک پای تو که در دیده‌ی ما جا دارد

□

همی رفت ناشاد و دل پر ز باد

□

چه کنم وصف بوستان بهار؟

□

ادم البکارة دم النفساء

□

از گلشن وصال تو یک خارم آرزوست

□

بر ریخت قرابه‌ی می حمری

□

داد مشتی مویز و گفت او را:

□

من عهد می‌کنم به خلود بقای دل

□

هیچ نیست افکنده، کمتر پیچ تو

□

نبودی تو مر گفتنش را سزا

□

در نمانم ز جوابت، بشنو ماحضری

□

لاباس فالورد ماء بغداد

□

کی کند پروانه ز آتش اجتناب

□

پای تا سر سیاه گشته چو قار

□

بر سر گور حکیم و شاعر دانای او

□

چو آنکه خون دل ما بریخت پولادست

□

بگرمی چون فروزان اخگرستم

□

سوی باختر گشت گیتی فروز

□

دیوانه‌ی زلف و خال تا کی؟

□

وجه کوجه الماء للغرباء

□

هیچ ندارد جز خار و گیا

□

چنانچون بر خواهری خواهری

□

عبیر سنبل غلمان و کحل نرگس حورا

□

زیر دستت بعد ازین ملک سلیمانی چه سود؟

□

زو دریغی نیست جان، تن نیز هم

□

ز هرگونه پاکیزه رای آورم

□

یا برون نه قدم ز خانه‌ی عشق

□

که خسروان همه جا کرده‌اند تحسینش

□

بر شب و بر روز و سحر ای خدا

□

هست دود دل دریا که شدش نام بخار

□

علی‌العین ارخت من دجاها غواشیا

□

ناچار خود حکایت دنیا کند دنی

□

لطیف خاطر و شیرین زبان و نکته‌سرا

□

بدید آن در و بارگاه بزرگ

□

«لیس فی جبتی سوی الله» گوی

□

یا طوطی کو بال و پر در شکرستان پرورد

□

آن آشکار صنعت پنهانم آرزوست

□

هبوبش خاره در و باره افکن

□

تا به ابد متصل است از الست

□

خود را به جان ملازم این رهگذار دار

□

در جراحت ذوق و راحت بایدت

□

سزد گر ندارم بد از شاه باز

□

با خراباتیان خراب افتاد

□

تا ز رخ پای تو را خرده‌ی زر بربندیم

□

که در خاکت عجایب‌ها فنونست

□

پای طبع ما ز جست و جوی مضمون آبله

□

رود زر تو سوی کیمیای او

□

آنچنان بالین و بستر مار باشد صبحدم

□

به یک اشاره عالی که هست عقده گشا

□

سر جادوان بر زمین آورم

□

می زنندش که مایه دار آمد

□

فعدوت طور الصافنات الضمر

□

تات بگوید به زبان بقا

□

نعمتش داد و صحت تن داد و ایمنی

□

پر ناشده ز خون جگر ساغری نماند

□

زیبدش، زیرا که همتای منست

□

کردن و ناکردن این باشد درست

□

ز نزد خدای جهان آمدم

□

بر توسن فکر زین نهادم

□

فماة الزبی تعلوا ذالشمس تطلع

□

هزار شور درافکند در مرتب‌ها

□

چنانکه حسن بتان را سواد نقطه خال

□

چشم جانش همی درو نگرید

□

کس چون رها کند که به یکبار خر شود؟

□

در میان اختگان شاه طمغا کرده‌اند

□

نیازی به سیمرغ و کوه بلند

□

ازین چه سود که خوانند گنج ایرانم

□

لما اتاه شفاء بغداد

□

ای از تو جان‌ها آشنا مستان سلامت می‌کنند

□

بس شهره بود در ملکان نیک وفایی

□

به خاک آمد و جان عشقی گداخت

□

غایتش جنتست، یا ناری

□

زان گهر در تیغ می‌جویم مدام

□

دو اسپ گرانمایه بست اندر اوی

□

به اشگ سرخ و رنگ زرد باشید

□

مولی الفضائل سید الفضلاء

□

مقام صید سر کوه و بیشه و صحراست

□

دست کرمش گهر فشان است

□

کودکان اشک درگیرند، گرد اندر مرا

□

پرورشت باید، ای درخت جوانه

□

صیت نوال خسرو صاحبقران فکند

□

شدند از تن و جان گشتاسپ سیر

□

چون در شاه‌وار عمانی

□

قلزم از ابر عطایش لل لالا گرفت

□

لیک خمش سخن مگو گفت غبار می‌کند

□

تا همی عزت بنازد اندرین عزت بناز

□

فروغ شبستان اهل دل آذر

□

ز مشک سوده سر خویش را خضاب کنی

□

سر ببر افکنده از مستی عشق

□

گوان جهان دیده و موبدان

□

مرغ روح آصف‌بن برخیا از اهتزاز

□

ره گریز ندارد، که داغ شاهش هست

□

بیان کرده بود عاشق چو پیش شاه لا باشد

□

به قصد جانش از سوفار سر بیرون کند پیکان

□

و ساد عبد بهذالقید مکبول

□

که کرد اندامم آغاز گرانی

□

ز جور حادثه پروانه‌ی امان آورد

□

چراغ سپهدار خسرو نژاد

□

در کیسه کرم چو کند دست درفشان

□

تفاوتی نکند، کتشست و ابراهیم

□

من زمان اکرمته ما رات اذلالها

□

چنانکه کعبه است امروز اهل ایمان را

□

وقت کار است بیا کار کن از کار مرو

□

نهلد پود و تار در پرده

□

حلقه را باشد نگین ماتم زده

□

دل به سخن گشته است آبستنم

□

وز بیستون زحمتم آورد بر کنار

□

در زیر ران او چو شب و روز ابلقی

□

می‌روی آن بجز غوایت نیست

□

خلعتی و چه خلعتی در خور

□

ابری که پرده گشت ز بالا بسوخته

□

به که قلب دشمنان هم بشکنی، گر پهلوانی

□

که با سگان درت دوستی کند بنیاد

□

تو که هشیاری بر خیره مخور غسلین

□

یا نه آن بیداری از عین بکا شام و سحر

□

دویده گیر بسی سال در نشیب و فراز

□

با همه فرخنده و تنها خوشست

□

پند چنین داد هوشیار مرا

□

چون چشمه‌ای برکرده سر بی‌معدنی از خاره‌ای

□

به گوش امر بنشستیم تا دیگر چه فرمایی؟

□

به که بی‌تو پادشاهی گلشنی

□

گر نیستیی به‌غایت احمق؟

□

که طبعش کند میل ابرش سواری

□

پیش خرد نتیجه‌ی جهلست کافری

□

بزن تو گردن لا را بیار الا را

□

رخش از آن نیست که او راهمه کس سازد رام

□

که خود از قشر نیشکر شکرین شد لبان تو

□

زین نقشها ارادت صورت‌نگار چیست؟

□

دعای دولت سلطان کامکار کند

□

مباز و برون کن دل از چنگ بازش

□

قاسم روزی خواص و عوام

□

ور نه چو دیو سوخته گردی بهر شهاب

□

رسید جیش عنایت کجا بماند عنا

□

نی یکیشان رازدار و نی وفااندر دو تن

□

تو هم می‌گرد گرد من گرت عزم است میخواری

□

و آن بال طاعتست و ترا جز وبال نیست

□

چون تویی را چون منی کی بود جفت

□

بر سر خلق خدائی کند آهرمن؟

□

ذره خورشید شود قطره کند عمانی

□

گر اسب هیچ مرد دلاور به من رسید

□

ما چو طالب علم و این تکرار ماست

□

سر بر آرد ز گریبان ابد شخص ازل

□

شنو اکنون ز شاهدان که سلام علیکم

□

این پله چون به خاک شد، آن پله بر هواست

□

از بهر بارگاه تو کر دست زرنگار

□

بیرون کنی از دولت و از نعمت و مالش

□

کز عروس روزگارش زهر در جام بقاست

□

زین مرحله سلطان را بی‌خیل و حشم رفته

□

ز ابر تیره زاید او که خورشید جهان باشد

□

همرنگ یکی لاله که در لاله‌ستانست

□

چون بمالی چشم خود را گویی آن را تاب کو

□

هم زهد داری هم کرم، دیگر چه باشد مهتری؟

□

هرچ پذرفتی وفا کن، کژ مباز

□

نابود شود بی‌زمان به فرمان

□

که نگذارد از روشنائی نشان

□

که هرچه او دهد آن جمله عدل باشد و داد

□

که کی دمم دهد او تا شوم لطیف ادا

□

که دارد خاک راهش سد شرف بر تاج سلطانی

□

تجلی بهر موسی دان به جودی که رسد جودی

□

تو مست باش و ز معبود خود مشو غافل

□

کوه از فزع بنالد و دریا فغان کند

□

بلکه به جان و به عقل باید رفتن

□

بس که شهری را درد دامن سپاهی را سپر

□

در ساعتی که آن جگر تشنه آب خواست

□

آن سخنان کز همه متواریست

□

چه دریای کزو آری پدیدار

□

صوفی چو بوبکری بود در مصطفی آویخته

□

راز ترا ز زیر ندانست وز زبر

□

هم تو بازافتی و هم نفست ز راه

□

که سزاوارتر ز خر به خراس

□

که من به گریه‌ی رفیقم مراچه فرصت آن

□

اهل بضاعت، جز آب دیده چه بازی؟

□

نمودم شکل آن گفتار چونست

□

گر بود عاری از امثال و بری از اشباه

□

زبان هندوی گوید که خود از هندوانستی

□

یقین بدان تو که: البته ناتوان شنوی

□

که وهم تیز قدم در نیایدش پایاب

□

چشم تو چون روزن است و گوش چو پرهون

□

فلک ز طوفان گذشت ملک به سامان رسید

□

آن کسان را که در آن خانه یساری باشد

□

ولیک جان را گلشن کنم به ریحانت

□

دیدار شه پیلتن شیرشکارست

□

بدان حد بی‌نیازی هیچ کان کو

□

هم بر تن خویشتن تنیده

□

بعضی از بی قوتی بی‌جان شوند

□

بلا روید نبات از خاک مسنون

□

کسش نیافته یک روز لاشه در دو مکان

□

خاکیان را بحر نگذارد درون

□

که صد هزار حیاتست وحی گویا را

□

در میان آب همچون دیده‌ی ماهی شرار

□

گر چه این جا هست جان‌ها با غلا آمیخته

□

نکته‌ای گویم از آن چشم حسن

□

در میان خود را پدیدار آورم

□

زین پر آفت جای و چاه تار پام

□

شود صد کوه پیکر از لباس زندگی عاری

□

در میان تونیان زین فخرهاست

□

ز نفس خود ببر اغیار اینست

□

قاعده‌ی مکرمات و فایده‌ی حد

□

شعر است و دوبیتی و ترانه

□

سر کجا که خود همی ننهیم سنب

□

چیست بی‌کاری ،گرفتاری همه

□

گاهی به چین و گاه به قسطنطین؟

□

به بعد المشرقینش کرده تعبیر

□

نیست یکسان حالت چالاکشان

□

غصه ماران ببینی زانک این چون سلسله‌ست

□

که گهی قول وی اقرار و گهی انکاراست

□

که تو را شیری کند سلطان تو

□

دود ازین ملک دو سه روزه بر آر

□

نیستی تو مرد این کار شگرف

□

تا نباشد سپس اندر پر و سوفارش

□

در یک جسد در آید اگر صدهزار جان

□

دانش اسباب دفع جهل شد

□

متی اجار اذا العشق صار لی جارا

□

جعفر و سعد وسعید و سید ام القری

□

نی چون سگان عوعو کهدان من گرفته

□

روبگردانید و آن سیلاب رفت

□

مرده از بن با سرافتد چون خسی

□

حرارت براند ز ترکیب انسان؟

□

به هفت دست برین هفت غرفه‌ی کیوان است

□

او به زخم چوب زفت و لمترست

□

در خمشی حجت و برهان ماست

□

توان دادن به هر یک قطره‌اش سد غوطه عمان را

□

پس تو را در جام سر آثار و بوی خام کو

□

گوش و بینی چشم می‌داند شدن

□

نه قفای سیلی دربان مرا

□

با هنر بی‌چیز اگر ماند نباشد ممتحن

□

ز ابر دست کریمش چو سر کند باران

□

بیست چندان سیم و زر بر وی بریز

□

چرا شیرین نخندد خوش کش از خسرو نثار آمد

□

مرکب ظن بر فلکها کی دوید

□

زیرا نماندش دشمنی گل چین و گل افشاره‌ای

□

بر نتابد سیب آن آسیب را

□

پای بردار و سرخود گیر رو

□

هرچند که تو روز و شبان نوش چشانیش

□

بر دلبری مدار نهد صورت جدار

□

هیچ خدمت نیست همرنگ عطا

□

خط حقست نقش دل خط حق را مخوان خطا

□

غلام کمترت کشور ستان باد

□

همه حکم و همه علم و همه حلم است و غفاری

□

تو بگویی او نکرد آن باده کرد

□

بشنوی تو بوی خون از حرف من

□

چه بی کار باشی در این مستغل؟

□

که از گلشن جانش آورد دوران

□

آنچ دانسته بدم افزون نشد

□

بدانک هیزم نورست اگر چه انور نیست

□

رفت اندیشه و گمانش یکسری

□

ستیزیدی درآوردت به دام او

□

مانده‌ام در ره ز شستت شصت سال

□

من چو او و او چو من آغشته است

□

بی مغز نوفتی ز درختت چو گوز غور

□

خرد به آن همه دانش سبک عیار آمد

□

جز همان جان کاصل او از کوی اوست

□

تاجی بود آراسته از لل شهوار

□

کشت کن اکنون به گلزاریکه باشد بار گل

□

جستی ز وسواس جنان و اندر جنان آمیختی

□

جنس تن بودند زان زیر آمدند

□

تشنه‌ای کو تا ابد نرسد به آب

□

به دانش که داننده نیلوفریم

□

کوفت در اصلاح مهم جان

□

در سفینه خفته‌ای ره می‌کنی

□

بزرگوارترین مهتر و مهین سالار

□

گفت اینست اشکم شیر ای عزیز

□

وین دولت منصور بین از داد حق بی‌داوری

□

وز جمادات دگر مخبر شود

□

راه روشن گرددش تا پیشگاه

□

خویش و نه همسایه و نه عم و خال

□

ز فیاض قدر با لیلة القدر

□

سرد شد از فرق جان تا ناخنش

□

ز جان عزیزترند اهل علم و اهل ادب

□

خانه چرخ برین گور شود بر بهرام

□

به هستی پیش می‌آید که تا دزدد پذیرایی

□

در جهان باریک کاریها کند

□

گو بیا کو درخور این منزل است

□

همی گردی کجا هستند در آباد و ویرانش

□

گر کند احساس منع از صولت او صولجان

□

که ز قدرت صبرها بدرود شد

□

وامق است او به مثل گوئی و زائر عذر است

□

فقه خواند نه اصول اندر بیان

□

بداند قدر این بگزیده یار او

□

اندر آن گور مخوف سهمناک

□

می‌زند از بندگی پیوسته لاف

□

سوی من کرد روی خویش خندان

□

با والد ممجد و جد بزرگوار

□

فاعلیها جمله از وی دور شد

□

ای جهان را به جای جم و قباد

□

ز نکته‌ای شده مکشوف سر چار کتاب

□

هادی کل سالک ناعش کل منثنی

□

خواب خود در چشم ترسنده کجاست

□

جانش می‌شد زهره‌ی گفتن نداشت

□

بر تو اقرار فریضه است بدان فرد قدیر

□

حدیث زیره و کرمان ز کلک خوش ارقام

□

دولت انا فتحنا زد دهل

□

به کام خویش برگیرد گهر غواص از دریا

□

مر عدم را نیز لرزان دان مقیم

□

پر از معنی بدی عالم اگر معنی بپایستی

□

چونک گردش رفت شد صافی و ناب

□

جزو و کل غرق وجودت کرده‌اند

□

در مجلس ملوک و سلاطینم

□

به صدر بزم دانایان کشد رخت

□

بل چو معراج جنینی تا نهی

□

گرد ایشان ز لعبتان خزر

□

اجرام را به چرخ معین نشد مدار

□

حیاتش جاودان گشتی و بر مردن بخندیدی

□

می‌دهد هر چیز را درخورد او

□

عقل او از پرده بیرون اوفتاد

□

کاه پوسیده شد آن لاله‌ی نعمانم

□

کاسمانش یکی ز خدام است

□

آن سیاهی زو تو چون بیرون کنی

□

دم درکش از این معنی، یعنی که نفس کم زن

□

او گیا برد و عوض آورد ورد

□

انداز تو در پیش سگ این لوت و خوان را ساعتی

□

آن‌چنان آمد که آن شه گفته بود

□

آب گشتند، از پی نان آمده

□

من روی به سوی او نیارم

□

سپاه نصرتش از پی عنان اندر عنان آمد

□

من همی‌ترسم که تو کمتر خوری

□

قابل این نکته خیرالمرسلین شد

□

گر سعد اصغر است و گر سعد اکبر است

□

جز ریش ندارد او نامش چه کنم ریشو

□

که درو باشد خیال اجتماع

□

در سر هر موی صد اعجوبه داشت

□

بر گیر هلازاد و مرو لاغر و دریوش

□

ننشست ازین دیار به دیوار بام تو

□

پیش چشم کاملان باشد عیان

□

من نه بیگانه‌ام، این حال ز من باز مدار

□

تا که ابغض لله آید کام من

□

فرض بود مسابقه بر دل هر مظفری

□

عقل می‌گفتش الم یاتک نذیر

□

و آن دگر در عدل خورشید منیر

□

به چون ز بهر آب زنی با خران لطام

□

که گدائی شود بدان خوشنود

□

از فرح گوید که من بینا شدم

□

ور چه به هر گوشه‌ی ری رهنماست

□

لشکری را حصار جان باشد

□

آن کو به تو پیوسته شد پیوسته باشد در چله

□

از لگدهااش نباشد چاره‌ای

□

طیلسان لم یکن بر سرفکن

□

چونکه نبندی بن دیوار خویش؟

□

وی به عهدت صد انصاف و مروت استوار

□

مسجد اندر بهر ارشاد عباد

□

نادره باشد سماری که بر و صحرا گذار

□

برد تا دار الخلافه بی‌درنگ

□

چه جای خواب می‌بینم جمالش را به بیداری

□

آخرا چون دم زشت خنگ خر

□

مرد را گو گم شود از خویشتن

□

این همه را یکسره ناچیز و لاش

□

گر ز خاک امروز سر بیرون کند نوشیروان

□

چونک بی‌عقلیم این زنجیر ماست

□

نکو خصال و نکو مذهب و نکو کردار

□

کم ز زنی نیستی درد زلیخا طلب

□

که خود را بود سخت اندرخور او

□

شد ز خاک مرده‌ای زنده پدید

□

صد خط اندر خون جانت باز داد

□

محمود که چندان بستد مال ز چیپال

□

به زور باد پر پشه پشت پیل دمان

□

کر و فر دارد نه بر کبک و عقاب

□

به مصقله بتوان برد ز آینه زنگار

□

دست او جز قبضه الله نیست

□

لما کتب الله علی العشق خلود

□

آب ظلمم کرده خلقان را رمیم

□

این چراکردی جهان بر من سیاه

□

ای خواجه تو یار و من نه یارم

□

قدر چکار کند جز تهیه‌ی اسباب

□

ان اردتم حشر ارواح النظر

□

نرم گرداند آهن و پولاد

□

سرود پیاپی به گردون رسانی

□

لیکن لب خود بستم از شوق مقال تو

□

عقل چون شحنه‌ست در نیک و بدش

□

خویش را کشتند چون دیوانه‌ای

□

چنان کز دور جمع سور ماننده است با ماتم

□

کز روی کرم شه جهاندار

□

تیغ خورشید از ضیا باشد یقین

□

همه دادستش ایزد دادار

□

الفتی می‌بود بر روی زمین

□

که بس جان‌های نازک را کند این گفت سودایی

□

من از آن حلوای او اندر تبم

□

می‌کنند از اوج جباری نزول

□

جز به بی‌دانشی فروخت عقیل؟

□

کند گله را گرگ سارق شبانی

□

گفت اندر مه نگر منگر به میغ

□

که جهان مادر او نیست که مادندر اوست

□

عشاق در برابر ناز بتان نیاز

□

ز آنک تو بس بی‌طمعی زر به حرمدان نبری

□

تا با صلاح آورم من دم به دم

□

به ازین خط خواندن و گردن زدن

□

تات میخواره رفیق است و رباخواره ندیم

□

به عقل گفتم کاز هر طرف بیاور سنگ

□

که نبودستش دل پر نور جفت

□

کاخی کزو کشیده بود پای روزگار

□

لحظه‌ای مغزم کند یک لحظه پوست

□

هزاران منت آن می را که از وی در خماری تو

□

هم‌چو یک چشمست کش نبود شرف

□

زانک مطلوبم گل رعنا بس است

□

کز دست جهل و فقر چو ایشان رها شدم

□

نقطه‌ی دل را که زد بر گرد او پرگار دین

□

غوره‌ها اکنون مویزند و تو خام

□

سرفرار گوهر و فخر بزرگان تبار

□

سرور غالب، سر مردان امیر الممنین

□

ببین نی‌های اشکسته به گورستان چو می‌آیی

□

آب در یم جو مجو در خشک جو

□

شد با کمال مرتبه مولای مصطفی

□

بند همی بیند از عروق و مفاصل

□

کسوتت دلق و مسکنت خانقاه

□

تا نگردد مضطرب چرخ و سها

□

کور کردی به عطاهای گران دیده‌ی آز

□

بی نیازست او ز نغز و مغز و پوست

□

زند او باز این زمان چو کبوتر بقوبقو

□

که گهش خلخال و گه خاتم بریم

□

تابمانی تا قیامت متهم

□

با هفت نجوم همچو پروین

□

نور خود در دیده‌ی بینا نهاد

□

ور نگویم چون کنم شکر و ثنا

□

نبود هیچ کس ز خواسته تنگ

□

شحنه‌ی کامل صنوف کمال

□

نقد شود در این جهان عرض تو را قیامتی

□

نه میی که مستی او یکشبیست

□

کز شراب مست لایعقل شدی

□

کوت خجسته علم کاویان؟

□

اما چه سود، بهره ز دیدن نداشتم

□

لذت او فرع محو لذتست

□

مسند او منا و صدر صفا

□

او نمی‌داند که آن سد قضاست

□

چون کف شمس دین که به تبریز کرد طو

□

تا که کان‌الله له آید به دست

□

خواب خوش بادت اگر گوینده‌ای

□

سفله جهان را ازین همیشه برانم

□

گرم خواهی کرد این بازار را

□

که بکردم ناگهان شبگیرتان

□

چو آب جیحون بیقدر کرد و جسرگشاد

□

حدید تافته در جوف کوره حداد

□

که تا نبود فراغت هیچ بر قانون مکاری

□

در سر و پایان این چرخ پسیج

□

تا یکی اسرار بین گردد تمام

□

ز ابر تیره پیش روی آرد مجن

□

تا تو را دست دهد پایه‌ی خدمتکاری

□

نیست مثل شیر در جمله‌ی حدود

□

گه ز پستی برفروزد سوی بالا بر شود

□

نه بر اعداشان بکین قهار شد

□

با خلجی و مفلسی هیچ مکن معامله

□

ترجمان هر زمین نبت ویست

□

جمله در خوابید، کو رهبر کسی

□

دمادم شش تن آمد سوی ما پیغمبر از یزدان

□

اگر گهر به بدخش و عقیق در یمن است

□

پس بدانی کاهل شکرخانه‌ای

□

همه در خدمت او دارد سر

□

که حلقه گشته قدش از گرانی دامان

□

وآنجا که گوش تست بجز ذکر زر نرفت

□

هم‌چو میوه‌ی تازه زو فاسد شود

□

بعد از آن بادی به کف با خاک شو

□

چنان چون شنودی بر این خفته رم

□

لب افق چو بدید از شعاع خور دندان

□

پر و بالی کو کشد سوی وبال

□

آن چه نموده در جدل تیغ اجل به سرکشان

□

آن جمال صنعت طب آشکار

□

چو دست کلیم پیمبر شکوفه

□

از شکسته‌بند در دم بسته شد

□

چون دهم این بی‌وفایی راجواب

□

همان کس که آراست پیرار و پارش

□

دیوانه شمرد عاقل آن است

□

آن کند در خاطر کودک گذر

□

در هند به هر جای که حصنی و حصاریست

□

حلقه‌ی دیده‌ی باز است چو زرین خلخال

□

هر در که یافت گوش ز لعل سخنورش

□

حکم بر اشکال ظاهر می‌کنند

□

طفل گفتش قسم خود کن آشکار

□

گاه تیره‌ی سیاه و گاه چو زنگ

□

که هرگز دوست با دشمن ندیده کارزار تو!

□

پس گریزان شد چو هیبت تاختش

□

بر آن سرم که عروسی به برکشم دل خواه

□

هم بدان سان که خلقناکم کذا

□

روی بنمودی به مردم چهره‌ی گلگون عدل

□

گشت بس تاریک از غم منزلش

□

و آخر از غفلت جدایی یافته

□

از غم و درد ببندد به گلو در خیوم

□

در یک مکان دو ضد نکند با هم امتزاج

□

نه به درس و نه به استا می‌رود

□

گوی او با ستارگان همبر

□

رضای خاطر او با رضای ربانی

□

که راز خویش چنین آشکار نتوان کرد

□

زانچ خوردی جرعه‌ای بر ما بریز

□

به پیش جهانداور آمد نخست

□

زنهار بدان مباش مغرور

□

خار می‌کاشت از آن گل نتوانست درود

□

جامد و نامیش صد صدق زند

□

که تن آسان تندرست از تب

□

ما ندانستیم کو کان جفاست

□

این گرگی شبان شما نیز بگذرد

□

دشمنی با جان جان آسان کیست

□

سوی شهریار جهان کرد روی

□

نفس و عقل شریف جاویدان

□

بلی از آتش و آب است بی‌زیان گوهر

□

از عباد الله دارم بس امید

□

هر که ز ایشان نیافته‌ست جواز

□

بلا ارزان شود نرخ سر و جان رایگان باشد

□

طلب مکن که ز هر بحر یافت نتوان در

□

فرض گشته تا عرب شد رام تو

□

که بی‌چاره‌ای نیست پتیاره‌ای

□

بهری زهر است ناخوش و قاتل

□

می نبینم روی خود گر بنگرم در آینه

□

زود دربازد عطا را زین غرض

□

در خیمه او را ندیدم آرام

□

مصطفی‌زادی برین اشتر سوار

□

برون آی تا چند باشد نهان گل

□

عکس غول حرص و آن خود خام بود

□

ز پای اندر آورد کاخ بلند

□

از ششصدشان به فضل شستم

□

قرار شد که زبردست را نرجانند

□

و آن جنین خندان که پیش آمد خلاص

□

هر روز دگر محنت و دیگر حدثان باد

□

شاه جهانیان نه و آفاق چاکرش

□

همی درآید در سنگ اضطرار انگشت،

□

گر نماند او جان‌فزا ازرق چرا

□

هنرمند و همچون پدر نامجوی

□

وان از در غدر و راندن ذم

□

نباشد کم ز پیغامی به یکدیگر فرستادن؟

□

مرغها زایند اندر انتها

□

بشنود هر چه بگویند و برون آرد راز

□

آشکارا گردد از بیش و کمی

□

ز دست مرد میدان اوفتاده

□

مهرشان بنهاد بر چشم و دهان

□

ز کردار بیداد شاه زمین

□

طری و تازه شود تیره روی باغ به طل

□

مانند مور، عاقبت اندیش و هوشیار

□

اشتران و هر کسی زان آب خورد

□

روی تو از بهار به ای غمگسار

□

صبح خرم زانجهت خیزد ز خاک زنگبار

□

ای نوعروس حسن تو را زیور آفتاب

□

چونک با خویش آمدم من از وله

□

چو دختر بود روشن اخترش نیست

□

ور نیابم خز، درپوشم گلیم

□

چنان که حرف الف هست پیشوای حروف

□

از قیاس آنجا نماید عبرتی

□

سوی او سیمی تازان نشود پیش سال

□

کرده بد بر عاد همچون اژدها

□

هر که را کردم امتحان در وی ...

□

بر کسی تهمت منه بر خویش گرد

□

بکرد آنچه گفتش بدو رهنمای

□

همچو از پیغمبر تازی بلال

□

این فتادنها از آن گردیدن است

□

بحرشان آموخته سحر حلال

□

کجا چنان بت باشد؟ که را بود بازار؟

□

عیب منت نقص قلت احتمال انتظار

□

بیهده بر سنگ دیگران تبرت را

□

ناس غیر جان جان‌اشناس نی

□

به ایرج دهد روم و خاور به من

□

چو خورشید روشن به خاطر منیرم

□

که خواب غفلت تو دارد اینچنین تعبیر

□

پهلوی جنسی که خواهی می‌نشین

□

که ده ز ده نگسسته‌ست و کردر از کردر

□

مارگیر و ماری ای ننگ عرب

□

ماندم اکنون چو نقش بر دیوار

□

عقل فاسد روح را آرد بنقل

□

چنان چون بفرمود سوگند خورد

□

زلف خمیده و لب خندان کنم

□

آسمانی و اختران تواند

□

او بهشته سر فرو برده به چاه

□

کس نگفته‌ست کاند کیش چراست

□

رخ طلب به ره صاحب الزمان دارد

□

کزین ابر باران نخواهیم یافت

□

نیست جنس کاتب او را مونسیست

□

سراسر به جنگ اندر آمد گروه

□

زین خم چه جهی بیهده بدان خم؟

□

چون غلط می‌کنی تو در دیدن؟

□

شرم داری وز خدای خویش نی

□

گردد چشم شیر شرزه مژه گردد نیشتر

□

پرده در پنهان شوند اهل حرم

□

متنعم درون پرده‌ی ناز

□

ربنا گفت و ظلمنا پیش ازین

□

چو دریا بجوشید هامون و کوه

□

امت فرعون دور و جاودانند، ای رسول

□

چنان مباش که بر موکب تو راه کنند

□

بی دو چشم غیب کس مردم نشد

□

همی‌لرزند چون برگ سپیدار

□

حوت گردون ز رشگ گشته کباب

□

کردید بسی خطا بگریید

□

کشت شه را بی‌گناه و بی‌خطا

□

یکی چشم از ایرج نه برداشتند

□

مر تو را زین چرخ جافی محضرم

□

از بوعلی آن زبان معقول

□

که منم حارس گزافه کم نگر

□

هزبران تیز چنگ، سواران کامگار

□

یارگیر و مارگیرم خواندی

□

تو خاشاکی و دنیا گلخن تست

□

تا برآرد سر به پیش تو دو کان

□

بدین روی با من مدارید کین

□

زانی تو فگنده پس قذالم

□

در موضعی که گور تو سازند وای خاک!

□

دمگهم را دمگه او سوخته‌ست

□

ای وای درختی که به زیر تبر آید

□

به هم الفت گرگ و میش است چندان

□

مگذار، کزو نماند آثار

□

گشت آمرزیده و یابد رشد

□

به مهر فریدون دل آگنده بود

□

گر نبیندش همی از شغب خویش اوباش

□

کشته خواهر را برادر خورده مادر را پسر

□

دیده‌ی س القضا را دوختم

□

پراکنده بر تازی اسپانش نیل

□

گرچه نعره می‌زند شیطان کلوا

□

ور بیایی کندت بخت و ظفر همراهی

□

بی‌خمار اشکن نباشد این خمار

□

نشسته به بیشه درون شاهفش

□

به شخص جوان اندرون عقل پیر

□

با زر خالص برابر است شعیرم

□

بهر حکمت را دو صورت گشته‌اند

□

نیامد به فرجام هم زو رها

□

ز آب گریه‌های عذر خواهی

□

مرد کجا باشد از رجال حقیقت؟

□

عاقلان سرها کشیده در گلیم

□

نبد تور را از دو رویه گذر

□

که خویشتن بکشیم از تو ما که هشیاریم

□

کجا گفتن توان پیدا، کجا کردن توان روشن؟

□

هم ز خود داند نه از احسان یار

□

نماند به کس جاودانه نه بخت

□

محتسب بر پیرکی چنگی فتاد

□

تا از هدایه‌ی تو شوم جامع کبیر

□

جنبشم اکنون ز دست دادگر

□

پر از آب دیده ز شرم پدر

□

بسیار کشیده است چون تو در دام

□

کارم از دست و دستم از کار

□

هرچه بادا باد آنجا می‌روم

□

نمایم بدو مهر انگشتری

□

فتاده همچو نقش پرده حیوان

□

کس نداند کز شما نیکوتریم

□

ده درمسنگ اندرونم چون بود

□

هیونی برافگند برسان باد

□

زو زنده و گوینده شده‌است این تن مردار

□

چو نیست گردن جان بی درای اندیشه

□

سلطنت زین لطف مانع آمده

□

ببخشود و دیده بدو باز داد

□

کز ثباتش کوه گردد خیره‌سر

□

یکی نماز تهجد یکی دو گانه‌ی تو

□

هژبری کزین گونه شیر افکنم

□

به گیتی بپوی و به هر کس بگوی

□

هیکل صدف توست و درو جان تو مرجان

□

سوی بلبلان سحر خوان فرستم

□

که منافق را کند مرگ فجا

□

ازان نامداران بپرسیدمی

□

زد رقم و داد یکی را که خیز

□

بر روی آسمان نهد از افتخار پای

□

به کندی سرش را به یک دست زور

□

دو جنگی گرفتند ساز درنگ

□

گوسفند از پی یسیر و یتیم

□

مگو مرمرا دلستانی خوش است

□

وز برای قهر هر پشه و مگس

□

یکی کاخ دید اندر آن شهر شاه

□

چند گیری این فسانه‌ی زر ز سر

□

سود نمی‌کرد و دشمنیش زیان بود

□

به هنگام جنگ آزمائی تمام

□

که شادان زی ای شاه گردنفراز

□

راست بدیدی و به عین‌الیقین

□

اندر انبان، چه توشه ماند و زاد

□

کین سبک بود و گران شد ز آب و زفت

□

همان اهل بیت نبی و ولی

□

نهم بر خویشتن آزار آن راه

□

که تا فردا ندارم صبر این کار

□

جل و جامه‌ای بهتر از اسب و مرد

□

فرستید با زی منش ارجمند

□

امروز نیز دوست سوی خلق کنیتش

□

به دل کرد آسمان مشکم به کافور

□

که نه معشوقش بود جویای او

□

دریده برو چرم و برگشته کار

□

او نبردی آن سبو را جا بجا

□

بگفتا گر غم شیریسنت غم نیست

□

بدین گفته‌ها استواری کنم

□

شنیدی همه نام و آوازشان

□

بهمن و بهرام گور و حیدر و دلدل؟

□

هر چند که یک به یک درست است

□

هستی اندر نیستی خود طرفه‌ایست

□

یکی نامور نافه افکند بن

□

گنج گهر داد و چه بسیار داد

□

باد بیارد به سر سبزه تیغ

□

محمد ز دراعه صد درع داشت

□

پس از رنج رفتن ز جای سپنچ

□

این چنان باید که باشد آن چنین

□

قطار اندر قطار از گنجها پر

□

دیو دادستت برای مکر درس

□

گواهی نوشتند برنا و پیر

□

ور تو قد سرو را گویی دوتا

□

بهر خودست این نه ز بهر خدای

□

مکن خاک بیگانگی برسرم

□

همی گشت گرد زمین آفتاب

□

ز من نیست بل کز رسول است و ال

□

غزاها با ملک بسیار کرده

□

چون گواهت نیست شد دعوی تباه

□

بدین اندرون نیز پنجاه خورد

□

به پهلوی خود ایشان را نشانده

□

که پیشت صنعت ارژنگ بازیست

□

که با من سخنهای پوشیده گفت

□

که بپراگند روزگار دمه

□

از دست چه جنس؟ خصم بی مر

□

آراسته شد، ز صبح روشن

□

من سلامی ای برادر والسلام

□

ازویم سپاس و بدویم پناه

□

موج آن دریا بدینجا می‌رسد

□

آن گلبن تر شگفته‌تر گشت

□

شکسته شود پیش اهریمنی

□

نخوانندشان جز به آواز نرم

□

چون تو خود می‌نگری من نکنم قصه دراز

□

زان باد چو ریگ رقص می‌کرد

□

ناید اندر وهم از وی جز اثر

□

که جاوید دروی نشست آورم

□

شترها را دهان زنگ پابوس

□

جانب دیگر نفتادش گذری

□

که بی قدرتش نیست بالا و زیر

□

کزین چربی و شیرینی شود رام؟

□

نپوشد هوا جامه‌ی سوکوار

□

از طاعت چو منی چه خیزد؟

□

گو یکی آیت ازین آسان بیار

□

میانجی کند ابر بر آفتاب

□

خوش ببین والله اعلم بالصواب

□

وز دور جمازه را نشاندند

□

ز طوفان خونش زمین گشت مست

□

بلی مارم که چون او مهره دارم

□

روشن چو زهره روی چو آهرمنش

□

جهازی پر در و گوهر چو دریا

□

کز کدامین رکن جان آید خیال

□

حلقه صفت پای و سر آرد بهم

□

سرود بینوایی کرد آهنگ

□

نگشتی کفچه دستش پیش خورشید

□

عادلانش چنین کنند به گور

□

که بی شک مرده‌ای را زنده‌داری

□

ز اسپ و غلام و کمر و اوستام

□

نه چون موران گره در سینه داده

□

تا ببرم حلقت اسمعیل‌وار

□

زهره شب سنج ترازو به دست

□

بردش آن جستن به چارم آسمان

□

که دیوارت سیه گردد بدین دود

□

آهو افکند لیک از تن خویش

□

از تخمه کیقباد مانده

□

سازند دیوار و درش

□

دستی نزند به دامنت کس

□

چو هامون شد از گرد کوه سیاه

□

جز رسن و دلو نشانی ندید

□

زبان داری بگو کاین ناله از چیست

□

کاه گلی کرده و سنگی به زیر

□

قائم نامده فکنده‌ی تست

□

با گوهر طاق خود کند جفت

□

هست رونده به طبع از انجم و گردون

□

جان ز میان زحمت خود برده بود

□

همان ناله‌ی رستم و زخم رود

□

پدید آمد از شاه کشور گشای

□

وا نما تا رحم آرد شاه شنگ

□

کرد به عدل این دیگری را قصاص

□

نینگیختن علت کار تو

□

به کار آید یکی روزت چه دانی؟

□

زاهد شدی کنون که شدی سست و ناتوان

□

که دانم رقص کبک از جستن زاغ

□

سرای درنگست و جای قرار

□

مشکل این کار نکردند حل

□

کز همه بگذشت و به خسرو رسید

□

هم گفتن و هم شنیدنش راست

□

به سر برد تیغی که بر سر نبرد

□

نگوئی من کدامین خاکم ای جان

□

خویشانت نیند چون تو دهقان

□

بتان روم و چین را قبله‌گاهی

□

به گردان هشیار و مردان کار

□

پسند نوا درهم آهنگیست

□

مر عدم را کانچ خوردی باز ده

□

کان دل شده مغز گشت واین پوست

□

به اندازه‌ی فکرت آدمیست

□

قصبهای شکرگون بسته بر ماه

□

خوار است تیر زی قلم تیره‌خوار من

□

دیوانه به ماه نو شود جفت

□

جوانست و جویای نام آمدست

□

غم چه خوری دولت باقیت هست

□

که باد از وی گرفتی یاد رفتار

□

به عشق تازه و هم خوابه‌ی نو

□

چو سرچشمه نیل پنهان گداز

□

در آرد مرده صد ساله را حال

□

جز که حکیمان به عهدها و به پیمان؟

□

کز قبله به بت نظر توان داشت

□

نکردی به جز جنگ چیز آرزوی

□

راست نیاید بزبانی که هست

□

تا ز گوهر پر شود دو بحر چشم

□

زبان خاموش و مژگان در حکایت

□

ندیدم نگاریده در یک نورد

□

زهی رحمت که رحمت بر دلت باد

□

کیسه‌ت از حشوها بدو پرداز

□

نشاط کامرانی در سر افتاد

□

بداد و به خوبی جهان تازه کرد

□

که این روشن آن تیره روئی بود

□

اسد می‌کرد ساز تیز چنگی

□

که جوی خود شد از سنگ آشکار

□

که با اژدها جنگجوئی کنی

□

سلطان توئی آن دگر کدامند

□

رفت و بنمودمان قفایی

□

این هر دو، نه بس کلید کارم؟؟

□

به بیداری من گرفتت شتاب

□

که درویش را نیست آن دسترس

□

هر ضدی را تو به ضد او بدان

□

که بگرفتم بساط این جهانی

□

نه کز مادر آورده‌ای تاج و تخت

□

بود با ما مقیم اربا کسی بود

□

از بهر صبا و خود صبا نی

□

مرتب گشت بهر جنبش و عزم

□

بگوییم زین در سخن بشنویم

□

باد جنیبت کش خاکت چراست

□

چو هدهد کاکل خود شانه کرده

□

یکی وام ده و صد باز بستان

□

پراکنده شد بر سرم مغز پاک

□

سنگ دگرش فتاده بر دل

□

بنشان تو دانه دم که عوض درخت آری

□

فریبی بود بهر من زیانی

□

چه مردست و شاه کدام انجمن

□

پنج دعا نوبت سلطانیت

□

چون شدی تو حمر مستنفره

□

بر من ستمی، بدین گرانی

□

چو ماه آمده شب چرائی به دست

□

بزن کامسال نیکت باد فرجام

□

از سوی غیرت سنان آید همی

□

کس نخورد شربت باران ز چاه

□

روانش ز هر درد آزاد باد

□

میشدم ایدون که شود نشو آب

□

وجودت زخمدار ناوک کیست

□

سیه روئیست این نی شب پرستی

□

تنی کن که با او نباشد روان

□

گشاده چشم و خود را کشته دیده

□

چشم روشن در تو آویزیم کان احسان تویی

□

مرا در دل ز دوری داغ بر داغ

□

به پرده درآمد سوی نوبهار

□

روز بلندست به مجلس شتاب

□

پیش آمد دست بر وی می‌نهاد

□

که پوشم ناله‌ها را در خموشی

□

نکردند آهنگ مازندران

□

وز درطلبی عنان نمی‌تافت

□

غلطم بگو که شمسا همه روی بی‌قفایی

□

ز ایشان طلب وفا روا نیست

□

زمانه به شاهی برد نام او

□

دوستی او هنر عیب سوز

□

زد آخر بر سر استاد تخته

□

که نبود راز ما در خورد هر گوش

□

به آواز گفت از کجایی بگوی

□

و گر برگ گلی صد خار با اوست

□

جگر و صف شکنی حمیت و استیزه گری

□

که کردی پشه و سیمرغ را جفت

□

پس از جام گوهر برافشاندند

□

که تلخست هرچ آن چو دریا خوری

□

قطره‌ای باشد در آن نهر صفا

□

پیشه مکنی ثنا سرایی

□

روان و دلم تازه شد زان خروش

□

میکوش به خویشتن‌شناسی

□

ز کی دانم وفا و بی‌وفایی

□

نهاده چشم در چشم سطرلاب

□

به نام مه کابلستان دهید

□

کز دو جهان هیچ بدندان نداشت

□

به دختر شاهدی شیرین حکایات

□

و افگند ز زر به گردنش طوق

□

بیامد که خواهد بر شاه بار

□

که آن شه گفت کو را کس نمی‌خواست

□

بر خسته دلان چه سازگاری

□

از بس خجلی، بماند خاموش

□

نشیمش به شام آن بود این به بام

□

کزو سازور شد سپهر بلند

□

بر قرون ماضیه اندر سبق

□

بهای شبه گوهر آمد ز شاه

□

جوان سال و بیدار و بختش جوان

□

کلید خویش را مگذار در بند

□

سر و سرور نمی‌جوید همی‌جوید کلهداری

□

گهی پیدا گهی مستور می‌بود

□

چو بر پیل بر بچه‌ی شیر دید

□

به مستی کلاهی برانداختند

□

در آن ویرانه گنج جان نهادی

□

هندو ازین هاش به تنبیه شده

□

نباشد پر از آب و دل پر ز خشم

□

ز کار افتاده و در کار مانده

□

پنهانی و در فعل چه پیدا و پدیدی

□

که تا باز جوید ز هر کشوری

□

به آیین یکی پایگه ساختش

□

گور بود بهره بهرام گور

□

دل ز اندیشه‌ی بدی در پیش او

□

فروماند از کارگردان سپهر

□

ابا ویژگان سرنهاده به راه

□

او باز کند قلایدی سست

□

بی عقبه لا شده است الایی

□

همه رای ناتندرستی کنی

□

کلاه بزرگی به سر برنهاد

□

حق وارث از وارث آید درست

□

عذارش در نقاب غنچه پنهان

□

برین بهره با او به زندان بدند

□

به جنگ اندرون زور و آهنگ من

□

گهی دستارچه بر دیده می‌بست

□

تلین القاسیین بالبکا

□

ز جمهورشان دل پر از درد بود

□

برین نیست پیکار با دادگر

□

تازه‌تر از چرخ و کهن زادتر

□

پیش حکمت از سر جان آمدم

□

ز خاقان یکی نامه‌ای برحریر

□

ترا پرورانید پروردگار

□

بسا دعوی که رفتی در خدائی

□

بی‌رنج چه می‌سلفی آواز چه لرزانی

□

سخن کردم از هر دری خواستار

□

که بی‌سر نباشد تن آدمی

□

مسخ کن این صورت اجرام را

□

وز پی گفتار ندارد زبان

□

فرستاد کسری سراسر به گنج

□

سخنهای گوینده کوته شود

□

زانسو پسر اوفتاده عریان

□

در خطه بی‌حد الهی

□

همی‌ریختندی برخ بر سرشک

□

به گرد اندرش چاکران نیز چند

□

در که گریزیم توئی دستگیر

□

کو سه لشکر را کند این سو روان

□

مگر آزموده رابباید شدن

□

لبانش چو بسد رخانش چو خون

□

خدا را دانی ار خود را بدانی

□

تو بپر به قاف قربت که شریفتر همایی

□

فرستاده آمد بر تخت و گاه

□

ستودش فراوان و بردش نماز

□

رخ به دعا غمزه به افسونگری

□

شرح دهم یک دو سخن گوش باش

□

که داننده بادی و پیروزبخت

□

تن دیو از تیرگی ناپدید

□

کز دوست کنی به صبر دوری

□

شود واله اگر پیدا شود از دفترش لامی

□

همان بی خرد باشد اندر گزند

□

سر بخت ایرانیان گشته شد

□

شمع به شکرانه سرانداخته

□

تا نشان باشد بر آنچ مضمرست

□

تو شاهی بر تو نتوان بیدق افکند

□

بر رنج نابرده برداشتی

□

به کاخ من آمد ز گنبد فرود

□

اگر خواهی تو مستی و خماری

□

حمایل‌های سرهنگان گسسته

□

رهایی نیابد ازین انجمن

□

به خون دل ز خون پالای مستان

□

ستون خیمه از تیر میانش

□

بی‌خود شده سو به سو دویدی

□

ازان انجمن تا که جوید نبرد

□

یا که حوری جامه زیب و یا که دیوی جامه کن

□

ریح یوسف شد سوی کنعان بلی

□

چو پیکان پای از آن در راه دارم

□

برابر سراپرده‌ای برکشید

□

چو کردی مشورت با زن خلاف زن کن ای نادان

□

چنگ بالین کرد و بر گوری فتاد

□

دریافتن مراد بشتافت

□

نشستند بر خوان شاه رمه

□

مست است و عاشق گل از آن است خوش حنین

□

تو روز ز نور ذوالجلالی

□

ربوده ز آفتاب انگشتری را

□

چو خواهم سوارم خود آید به دست

□

پس سیه باشد هماره چهره‌های روگران

□

مگر یکباره راه جنگ زد کوس

□

واختر به گذشتن اندران حال

□

به گفتار خون اندر آرم به جوی

□

در او انوار در انوار می بین

□

بگشا در دل‌ها که تو سلطان خطابی

□

بر گردن شیر بست زنجیر

□

ز پیوند خورشید زابلستان

□

هان تا نرمی از خنجر من

□

لیکش اندر مزرعه باشد بهی

□

به از سیمی که در دستم گدازند

□

به رسم بزرگان کمر بر میان

□

بر دکان نانبا از نان چه می داند دکان

□

خاموش کن از سخن گزاری

□

به روی یکدیگر عالم به بینیم

□

ز دشت سپنجاب تا رود آب

□

یا مبتشرا فی تهنیتی

□

چون کندش کس به خدایی سجود

□

پیش و پس ملک هست پاست

□

کی آرش دوم و دگر کی پشین

□

کز او خندان شود دندان کز او گویا شود الکن

□

تمییز کجا ماند در دیده انسانی

□

عروسانه نگار افکنده بر دست

□

کنون کین و جنگ ترا ساختم

□

که او جاوید داند پروریدن

□

جملة الاستار مما افضعت

□

جان بنده نویس آستانت

□

ببر سوی آن دیو جسته ز بند

□

بشنود بیداریت این لابه‌های زار من

□

رسانی خدمتی از ما تو دیدی

□

وان عشق برهنه را بپوشند

□

که چندین بلا خود نیرزد زمین

□

چون مور شد دل رخنه جو در طشت و در پنگان تو

□

که گردد قابل صورت نمایی

□

فریدون‌وار بر علم مبارک

□

به خو آتشی و به رنگ آتش است

□

نشرب بالوحده نحن اذن

□

برساختن از عدم بقایی

□

ز گنجوران کلیدش باز جستند

□

کس از مشک زان سان نپیچد کمند

□

از گفت زبان و نور فرقان

□

رومیان گویند بس زیباست او

□

که با دزدی جوانمردیش هم هست

□

لبان پر ز باد و روان پر ز غم

□

نظر ز تو گشاید چو چشم پیر کنعان

□

وز می پیر رهبان هر دمی دوستگانی

□

که خواهد بیشی اندر جاه و مالت

□

که از یک فزونی نیاید پدید

□

ای دل ز صورت نگذری زیرا نه‌ای یک توی او

□

سفر کن زانکه این فر در سفر هست

□

مبین در خود که خودبینی گناهست

□

زبان برگشایم چو تیغ از نیام

□

چه می‌نالی به طراری منم سلطان طراران

□

دیده و دل را به عشقش هست خون پالاییی

□

نرمست چنانکه مهر مومش

□

که دستان جنگی چه افگند بن

□

در بشکن به جان تو سوی روان روانه کن

□

بی ز تکرار و کتاب و بی هنر

□

بگرد سبزه با مادر به بازی

□

سرآمد کزو آرزو یافتی

□

آه که پرده در شدی ای لب پرده دار من

□

سوره قصص و نادره آیات افندی

□

شتاب آوردن و بردن سر خویش

□

تو خواهی که گیری مر او را به بر

□

در باطن هر قطره صد جوی روان ای جان

□

مقدم بر مقیمان جهنم

□

ز ناز خویش موئی کم نمی‌کرد

□

سپهدار قارن به کردار شیر

□

شرح شود کشف شود جمله گفتارم از او

□

وز آب و گل تیره بیگانه رمیدی

□

شما را خود کند زین قصه آگاه

□

چو میش سراور بدانجا رسید

□

هم طراوت هم نما هم باغبان

□

برده ظنی کو بود همباز مرغ

□

اگر روزی بدی امروز را باش

□

جهان را به گرشاسپ نگذاشتی

□

ز لوح سرها واقف و زان هشیار شمس الدین

□

خورم یابم دمی زو بردباری

□

ز شادی کرد دست خویش کوتاه

□

ز پیروزه دیگر یکی پر گلاب

□

باغ پرانگور ویی گه باده شو گه بنگ شو

□

که از غفلت نماند در سرم خواب

□

به کم گفتن صبوری پیشه کردند

□

درختی که زهر آورد بار و برگ

□

باده و نقل آرمت شمع و ندیم خوش ذقن

□

دوانیدت دواننده دویدی

□

که نام مستی آمد شیر گیری

□

همه باژ را گردن افگنده‌ایم

□

از جمله عقیله‌ها تو بیرون

□

بر مثال اشتران تا انتها

□

کز او بر اوج عیسی پایگه داشت

□

همانا سخن بر سخن نگذرد

□

زانک جام مست اندر عاشقان قاضی است آن

□

چرا در خوف می‌باشی چرا ممن نمی‌آیی

□

زمین را مرغ بر ماهی نگارد

□

کاش میگفتند چند ارزید و رفت

□

لرزه برگ ز باد و دلم از خوب ختن

□

علم در عالم بالا برافراشت

□

تو زو راضی شوی من از تو مهجور

□

که بالاش با ابر گستاخ بود

□

صد گونه دفع می‌ده می‌کش مرا به هجران

□

گشت این پس مانده اندر عشق او پیشانه‌ای

□

همه شکر لب و زنجیر مویند

□

فرومانده میان نفی و اثبات

□

الدر ریز سواری کمدر اول الپ ارسلان

□

عبرتی گیر و مران خر سویشان

□

ز کوهستان بابل نو رسیده

□

مگر پاک یزدان بود یاروپشت

□

تا کلک مرا کنی تو تحسین

□

در مرگ حیات جاودانی

□

مبادت درد سر زین میهمانی

□

شمع گشتم، هیمه دور انداختم

□

تیره کند شراب ما تا بزنیم هین و هین

□

الف می‌گفت و بر قدش نظر داشت

□

مگر کان شب جهان جای دگر بود

□

ز روزی ده آشکار و نهان

□

الصیر تریاق الحرج ای ترک تازی خوان من

□

ور نه بر مرگ پسر بگریستی

□

به جوش آورده هفت اندام او را

□

جان تو با اژدهایی هفت‌سر در ششدر است

□

گشته یکی جان پنهان در دو تن

□

در دوم رو سرخ همچون ارغوان

□

که بیمار است رای مرد بیمار

□

همی تن بکشتن دهی رایگان

□

حدیث عاشقان را فاش کردن

□

بر قاف پریدن هما دیدی

□

هزیمت را ره اندیشه بسته

□

چو هست گوی سعادت، تو هم بزن چوگان

□

کز ازل آمد غم و سودای من

□

رو که برین عقل بباید گریست

□

شوم دنبال کار خویش گیرم

□

بدین روز هرگز مبادت نیاز

□

مستم کردی به هست کردن

□

کبرت رسدهمی زان چون از کبار گشتی

□

همان عهد نخستین تازه کردش

□

هر یکی را هستییی مسمار شد

□

بلادر گر ننوشی باش کودن

□

کم نشد یک روز زان اهل رجا

□

به نسرین برگ گل از لاله می‌کند

□

بپرمایه بر پاسبانی کنیم

□

بی دیده هستانه رو دیده تو بینا کن

□

خدای جهان یارش و جبرییل

□

به شنگرفی مدادی کرده بر کار

□

سخن گویان معنی، بی زبانند

□

چنان کز ما دعای و از تو آمین

□

نشانندش به گردون بر خر خویش

□

چو عنقا کرد از اینجا ناپدیدش

□

سپهر ا زبر خاک دشمن شدست

□

تاب ذات او برون شد از حد و امکان من

□

لیک نقل آن به تو دستور نیست

□

ندانستند کو سر در کشید است

□

امروز فرو ریخت همه بال و پر من

□

همو بدوزد انبان همو درد انبان

□

که گوشی می‌کند افسانه‌ی من

□

که اینک من رسیدم تند چون شیر

□

که شد زنگ خورشید زو ناپدید

□

آه اگر بودی سوی ایوان عشقش نردبان

□

پیش آن شادی و غم جز نقش نیست

□

بجای آورد رسم دوستداری

□

که گیرد گردن ما را وبالی

□

زنده شد از عشق زیست شهره شد اندر زمان

□

اگر خواهی هلاکم تیغ بردار

□

ترش تلخیست با هر چرب و شیرین

□

همی‌دید نیروی و آهنگ اوی

□

پرده‌درند اینهمه چون روزگار

□

می‌روی از درگه من شرمسار

□

بر آن کوه سنگین کوه سیمین

□

راستت آن وقت گیرد حکم چپ

□

هست همچون تیغ چوبین در غلاف

□

به سرعت خویش را آنجا رساندند

□

ز گیتی چشم بد را کرده مهجور

□

همه شب ز هرمز همی‌کرد یاد

□

چون تو با مایی نباشد هیچ غم

□

من علیل و کودکانم ناشتا

□

فراغت داده از شمع و چراغش

□

بخندید و بر دیگر اندازه شد

□

عارف خود گشت و خدا را شناخت

□

آه و فریاد همی آید و گوش تو کر است

□

که سرمست آمدن پیشم خطا بود

□

بریشان برانی برین سوک خشم

□

خار کهن شد که جراحت دروست

□

چو ماند، هیچکش قدرش نداند

□

گذشت اندیشه کارش ز بازی

□

بود یک زمان در میان سپاه

□

کند قهر خالقش دندانها

□

ور قلعه‌ی او ز آهن چینی بود و روی

□

بر آید ناله صد یوسف از چاه

□

همی بی‌هنر خیره بستودمت

□

تا چو شبت نام بود پرده‌دار

□

نباید داشت در دل جز خدا را

□

شده نقش غلامان نقش دیوار

□

توانا داننده‌ی روزگار

□

تا ز یکی هفتصد آید به بار

□

دانه کشد هم چو مور از سر موی آن گدا

□

بگفت از جان صبوری چون توان کرد

□

شد اندر میان خویشتن را بسوخت

□

غافلم از مردن و فردای گور

□

زانکه جیب خویش را میخواست پر

□

به لعبت باز خود می‌کرد بازی

□

سخنهای دیرینه خوانندگان

□

پای منه در طلب هیچکار

□

نکند جز به کار خیر قیام

□

چار در بایدت بستن بدینسان

□

به سوگند بندوی رابند خواست

□

با تن محمود ببین تا چه کرد

□

جز در اخلاص نشناسی دری

□

که شد در زیر این روبه پلنگی

□

نیامد همی در غم از واژ یاد

□

گو ز قدمگاه نخستین بگرد

□

گو برو و خرقه ز عطار خواه

□

برآورده حدیث دردناکان

□

نبودی من از داغ تیره روان

□

شیر را مگمار بر ما زین کمین

□

از بهر ما، قماشی ازین خوبتر نداشت

□

من از سنگی چو گوهر دل شکسته

□

سپر بر سرآورد شاه سوار

□

گنج بزرگی به خرابی درست

□

قطره‌ای خرد مدخل افتادست

□

گهی شمشاد و گه گل دسته بستند

□

اگر بشنوی زنده مانی برو

□

چون گذرندست نیرزد دو جو

□

فروش نیست در آنجا که من دکان دارم

□

درنگی در حساب آید پدیدار

□

زند بر رخ مرد یزدان‌پرست

□

نه به هم پیوسته نه از هم جدا

□

ز پرده‌ای که تند عنکبوت شادروان

□

بزرگان را چنین بی‌پایه کردن

□

درخت و گیا بود و آب روان

□

مرده او زین عالم و زنده‌ی خدا

□

رهین موهبت ایزد توانائیم

□

فسردم چون یخ از سردی چشیدن

□

توشاهی مکن خویشتن شاه جوی

□

کمتر از آوازه شکرانه‌ای

□

گفتا: یکی نوازش و خلعت یکی کفن

□

گر هنری در طرفی بنگرند

□

شده روز روشن برو لاژورد

□

گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر

□

هنوز آنچه تو را مینماید آستریست

□

خوارت ازین باده بیرون کنند

□

برفتند پویان بدان بارگاه

□

از نفاق و ظلم و بد مستی تو

□

چون توانی بود بی‌غم لقمه‌ای را خواستار

□

دردها می‌زاید آنجا تا اجل

□

سخن هرچ پیش ردان گفته بود

□

کز طرب خود نیستم پروای تو

□

خواه دشمن بود خائن، خواه دوست

□

دید آنست آن که دید دوستست

□

جهان داورت باد فریاد رس

□

ما بکجائیم و امانت کجاست

□

بنمای وگرنه سخن بدو مان

□

خود گدازد ای دلم مولای او

□

گرفته بیابان همه ریگ و شخ

□

معجزه بخش است چه بود سیمیا

□

چه شد که بی‌گنهم واژگونه گشت اختر

□

گشت رنج افزون و حاجت ناروا

□

که چینی حریرآر و مشک سیاه

□

کی ینال العبد مما نالها

□

که مهره چون بنشیند میان خوف و رجا

□

همچو عاشق روز و شب پیچان مدام

□

همه گرز و خنجر گرفته بچنگ

□

تا ترا بیرون کنند از اشتهار

□

میان شعله‌ی جانسوز، تا کمر بودی

□

آن گل پر کار تر از زهر او

□

که از تخمه‌ی من بود شهریار

□

گرنه چنینست بدارم بکش

□

گر از خاک و از گل زدندی شیانی

□

اهل شوی در حرم کبریا

□

توگفتی شد آن باره پران همای

□

چونکه زمینی نه به زیر اوفتی ؟

□

گنه برق و آفتاب نبود

□

تا ادبش باشد برخاستن

□

کجا در جهانش نبد هم نبرد

□

مست عقلست او تو مجنونش مخوان

□

احکام خویش جمله قضا می‌کند قضا

□

لحظه لحظه مبتلای احتراق

□

به لشکر گهش آتش اندرزدیم

□

کش قلم بی‌خری درکشید

□

گفت، مرا کس نشناسد دگر

□

گفت چه؟ گفتا زر، گفتا خموش

□

هما و از توبخت خندان بود

□

کای خنک آنان که به دریا درند

□

هیچ گوینده را بیان نرسد

□

گوش عقل و گوش ظن زین مفلس است

□

چو بر آتش تیز بریان بدند

□

پس بدیدی دید رنگ از نور بود

□

چرا که خوشتر ازین، وقت و روزگاری نیست

□

عاجز و بسته چو کودک در شکم

□

همان نیز با مریم اندرنهفت

□

مهره گل مهره بازو مکن

□

سبزتر از خط تو ریحانی

□

همسر اینجا چه شوی پای بست

□

ازایران و اندر پناه تواند

□

یا بپیوستن رگی بگسسته را

□

وجود سر، همه از بهر سرگرانی نیست

□

نوبر این باغ تو بودی و من

□

چو پر مایگان دست بگرفتیش

□

تا به صحت آمد آن دختر تمام

□

به پیش چشم سلطان می برآرد

□

تا به زبان بر بپرد مرغ راز

□

هنرها بشست از دل آهو گرفت

□

سر که عقل از وی بپرد دم شود

□

یکی را گربه، آن یک را سگی برد

□

گر تو با یارت بگردید از درم

□

نباید که آید تو را آن شگفت

□

بیش آید پیش او دنیا و بیش

□

برهم اندازم به استظهار تو

□

از سر تا دم کمری بیش نیست

□

برو تا در مرو گیتی فروز

□

ای دریغا صبح روز افروز من

□

نه هر آن گرد که دیدی، گردو است

□

یا به تاویلی بد و توهیم بود

□

بنزد پدر رفت با بادسرد

□

شهپر هاروت به بابل نریخت

□

نشگفت اگر بزرگ شدم من به گاه تو

□

عالم و عادل بود در نامه‌ها

□

بی قیامت بهشت دریابد

□

تابع استاد و محتاج مثال

□

بهر ما، این شهد را سم کرده‌اند

□

شیر آنست آن که خود را بشکند

□

در مستی باده، شیر گیری

□

وعده‌های آن لب چون قند کو

□

که دل سوخته خود محنت هجران دارد

□

گریان گریان بگذشت از برش

□

چه نیکوتر از مرگ در کارزار

□

سوی نبض و جستنش می‌داشت هوش

□

بجبر، لقمه ربودیم و در گلو کردیم

□

غم نخوری این چه جگر خواریست

□

بترسیده بد لشکر سرفراز

□

چون برآید شمس انشق القمر

□

نکرده ست هرگز به مویی زیان

□

وز خیالی فخرشان و ننگشان

□

سوی بابکش راه بنمود گرد

□

از دل پر باد فوق آب رفت

□

گفت که رنجورم و خواهم دوا

□

درس چه‌دهی نیست او محتاج درس

□

نگهبان مرز و نگهبان گاه

□

رنگ خمش ازرق ماتم چراست

□

کجا شد آن لب و دندان دریغا

□

بارگیت شد چو نهی زیر پای

□

وی دشمن دوست روی، چونی؟

□

از چه می‌جوشد ز خاکی یا ز سنگ

□

ز هم شکافتن و طرح نو بریدن نیست

□

دور شو از دور و مسلم بزی

□

چنان تا همه سرکشان را بکشت

□

سوی آب و گل شدی در اسفلین

□

گفتا: امیر و خسرو و شاه و خدایگان

□

تا بدانی جبر را از اختیار

□

به دشت و بیابان فرو خورد خون

□

شاه نه‌ای چونکه تباهی کنی

□

پریشان صید، باز آواز دادش

□

بو که شبی جلوه آن شب کنم

□

کرا پایه بایست پایه نهاد

□

دولت باقی ز کرم یافتند

□

اول آن به که طلبکاری عطار کنی

□

جای دریغست دریغی بخور

□

مجلس خاص خاص سلطانست

□

هرکه بی روزیست روزش دیر شد

□

هر کس ای دوست، بلند اختر نیست

□

می‌بودش این گمان که بدو در توان رسید

□

تب خاله نهاد بر لبش داغ

□

روی آتش را همی تو تازه نیلوفر کنی

□

بفکند کوه سخت را آهن

□

ننهاده گام و نا زده بر ماه و آفتاب

□

که ناهید بد نام آن دخترا

□

در شکار اوفتاده همچو گراز

□

قرین ما شدی، ما را ندیدی

□

گفتی که عظامم زلگدکوب رفاتست

□

وز ننگ فراق، باز رستیم

□

روز چهارم از سومین هفته

□

ورنه درج نطق را مسمار کن

□

از ملاقات کاه بر حذرست

□

کردی به طواف وادی آهنگ

□

نعره‌های خون چکان برخاست آنجا از امم

□

که دائم در کمین عقل و جانند

□

وگرنه کی رودی آفتاب جز به عصا

□

به فرمان یزدان همی بست کار

□

که نه سخن نشنوده است کس مگر به ندی

□

که کوه زر به بر چشم او نماید کاه

□

زان تا سخنم آبدار باشد

□

گذارنده شد بر سلیح کیان

□

زحمت چه کشی در طلب گوهر و زر بر

□

یکی روزش نکردی چون نگهبانان نگهبانی

□

گفت ای ندانمت که چگویم هزار بار

□

کیانزادگان شیروار آمدند

□

که نه عریانی و ایشان همگان عریان

□

دم‌به‌دم باغ کنون گنج گهر می‌آرد

□

در منجنیق برجش سنگ فلاخنست

□

که افگنده بودند گردان درفش

□

بر زر بفزود هم درم زان

□

که بینی تو مغزی و رفتست پوست

□

همچنین گفتست و حق اینست و دیگر ترهات

□

سزد گر ندارم بد از شاه باز

□

اندر مصاف مردان چه مرد هفت و هشتی

□

گردان میان قیروان تا ختن

□

روشن ز چه دارد همه اطراف مکان را

□

وز غوره‌ی خویش کنی کام

□

به پیش شاه و بدین بست با همه پیمان

□

هنر و فضل را خریدار است

□

آسمان را کف تو قانون باد

□

پدید آمد از دور گرد سیاه

□

بس رنجه شود به خشک بر ماهی

□

گاه پیل دمان همی‌یابم

□

هیچ اندوهت از زمانه مباد

□

پدر را یکی تاج و زرین کلاه

□

پیش حران ز جام می مگذر

□

دفتر و طومار ما را، زان سبب پیچیده‌اند

□

صد نغمه‌ی زیر نای و چنگست

□

چه آگاهی از جمله عالمش

□

زنا و لواطت چو خر کامرانی

□

دشوار، پیش قدرت تو آسان

□

کرد ایزد روز مولودش فنا را سنگسار

□

از لطمه کجا خلاص یابد؟!

□

هیچ دل در ره دین معدن عصیان نشود

□

طبیب بود و پرستار و شحنه و دربان

□

خود هرزه‌کار نبود سلطان روزگار

□

رفت از آنجا به ملک هندستان

□

روغن به خرد جدا کن از پینو

□

که دایم سر درین گلزار دارم

□

با عقل دو نرگسش معاتب

□

افتاد به چاه دردمندی

□

ماند بی‌چونان گهر بحر عدم تا حشر خوار

□

چون پر کاه، وجودم لرزید

□

دارد زمام گیتی در دست اختیار

□

هرچه اندوخت باز می‌انداخت

□

پس هر مرادی و عیشی و کامی

□

هرگز دلی به پای بیابان نمی‌رسد

□

آز را پیوسته در با بی‌نیازی درهمست

□

بادش از نافه برگشاده نفس

□

هر چه بر رویش طبیعت می‌بیفزاید نگار

□

نپوید راه هستی را به گامی

□

بی‌رفیقان سر سفر دارد

□

و آسمان را لگام‌گیری کرد

□

گشتند همه دنان به گرد دن

□

روی تو پیش زلف به زنهار آمده

□

الا که سرو و سوسن از احرار روزگار

□

تا چشم عدوش را کشد میل

□

من فرستاده‌ی فرقانم و ماه رمضانم

□

تو نکردی چون خریداران نگاه

□

دم خوبی زنی آخر به کدام استظهار

□

خنده‌ای در نشاطش افزایم

□

به دست علی ذوالفقار علی

□

ز طبع مدحتگوی و ز لفظ مدحتخوان

□

ملک ازین خطه گر کنار گرفت

□

گور برگردش آفرین کردی

□

خواهی که کم نبازی یاد نگار گیر

□

گر حله یمانی و گر کهنه بوریاست

□

فلک به طالع فرخنده بر جهان در جود

□

گل حکمت به سر بر اندوه

□

همی خیره گربه کنی تو به شانه

□

زانکه کاری در میان خواهد بدن

□

زیر گردون مگر که بر زبرست

□

ماننده گور هولناکی

□

سخت بی وقت از یتیمی گشت فرقت پر غبار

□

سیاهی چو بیند، سیاهی کند

□

ابر را خرج همی کرد به وجهی ز بخار

□

تیغم از جوی خون نباشد دور

□

گسترده به داد و عدل آثاری

□

مگر خنجر شهریار جهانی

□

چنانکه عکس زمرد نموده افعی را

□

کز اره تیغ تخته شد تخت

□

جرم کیوان چو خوک در شد یار

□

ما را بتن نماند ز سعی و عمل، پری

□

در وصف نیاید که چه بختی به درآمد

□

بی‌قیامت ستاره کرده نثار

□

بر آسمان چگونه توانی شد از زمی؟

□

خون‌ریزی اوست خون بهایی

□

بر دست بوسه دادم و بر روی زد گلاب

□

افتاده به خاک بر به خواری

□

شاخ شجر چون گوش عروسان ز گوشوار

□

لیک، ما را نکته‌ای در کار بود

□

کلک ترا مزاج شهاب اثیر باد

□

ز انبوب معده خورش یافته‌ست

□

به آخر هر جوان و شاد خواری

□

پیران و بزرگان سپه را پدر و عم

□

میان چرخ را جوزا دوالست

□

کرده این هفت پیکر از یک دست

□

خواهم از عارضه‌ی بی‌خبری کور و کرش

□

همچو آن طفلیم ما در این طریق

□

گوش افلاک بر پیام تو باد

□

چه کردی که آمد به جانت خلاص؟

□

از خویشتن بساخته دهقانی

□

کفر است اگر ز دوست دل خود صبور یافت

□

وی جهان عدل را انصاف تو مالک رقاب

□

وآسود به صحبتش زمانی

□

این بخواهد مرغ و میوه و آن دگر حور و حریر

□

آگهم از کارگه روزگار

□

خلق چه داند که آن چه رای رزین است

□

به ایام دشمن قوی کرده گیر

□

گه چشم و گهی حلق و گه مثانه

□

هر رنج که می‌بری هبا گردد

□

که نه در سکنه زبانش همه در کام گرفت

□

تر کرد به آب دیده خاکش

□

وین جمیلان بین کز ایشان ننگ میدارد جمال

□

هر چه در کان دهر، سیم و زر است

□

چون زبانهای سوسن ابکم باد

□

به کتفش برآمد خداوند هوش

□

مروق می چو بیرون آید از دن

□

که حشو دشمنم آتش فکند در احشا

□

نایب خازن و امین تو باد

□

از آفت قطع او نرستند

□

چون بجویندت بحاری چون ببینندت غدیر

□

رنگم از آن روی، بدینسان پرید

□

گفتم آن دیگر گفتا حسن محمودست

□

گل رویش از تازگی برشکفت

□

بهتر ز حرامی بود حلالی

□

گل من کرد زیر گل پنهان

□

دلم از سینه برآورده و از فرق دمار

□

روید ز دلم هنوز مسمار

□

خود در میان کار چو درزی و در زنند

□

این نصیحت بشنو، ای تیر خدنگ

□

هم نامی ذات مصطفا را

□

مرا مانده سر در گریبان ز ننگ

□

نارسته به بود چو به بد رسته

□

تو ز چنگ او بمانی دست بر سر چون ذباب

□

که شدت بخت جفت و دولت یار

□

آهنش پای‌بند سنگدلان

□

می باز نمایی غرض روح به هنجار

□

روزم آواره‌ی بام و در کرد

□

گر نگشتی باد اقبالش درین خاک آشکار

□

نه نادان به ناساز خوردن بمرد

□

گر برستی بهتر آن باشد که هرگز نغرزی

□

وزیران دیگر به زرق و به فن

□

آوازه‌ی اعزاز قوی بود نعم را

□

دلگرم شدند خواستاران

□

که پاکست الحمدلله نژادم

□

در آن، خواب آزادگان چون کنند

□

چون قضا صدهزار مجبورست

□

گهی برگ ریزد، گهی بر دهد

□

بر ور بی‌خار کم‌آزار کن

□

زان دوستی نداری با هیچ آفریده

□

همه وقتی پر آفتاب عقار

□

پولاد به سنگ درنشانم

□

از دست چو حرص خصم بی مر

□

شحنه ما را دید و قاضی را ندید

□

وز ناله بازمانده دهان همچو پسته باد

□

که دارد پس پرده چندین جمال

□

در چنگل عقابی در کام اژدهائی

□

من به یاقوت مانم اندر جام

□

صدر طاهر گهر و صاحب طاهر نسبست

□

بر دشمنیش گمان نبردی

□

کردمی گرد تو از دست خود از سیم کمر

□

که ما را از سلیمان، بی نیازیست

□

آفتابستی که سوی بعد ابعد می‌رود

□

همان مثال پیاده‌ست در کمند سوار

□

آتش در زن حدیث مغلق را

□

اژدها کرده است با این اژدها هم بسترم

□

بر مدت کشیده و روز به گاه تست

□

مانند پری به بند پولاد

□

جبرئیل آنجا چو طفل ابکم و الکن بود

□

چنین پیوند را پایان، سیاهی است

□

وین بندگی ز صدق و صفا کرد روزگار

□

که باز آیدت دست حاجت تهی

□

پیر و جوان و طفل ز گاواره

□

کاین بیابان را مگر پیدا نخواهد بد کران

□

که نه طلایه‌ی حزم ترا از آن خبرست

□

پردازش اگرچه کان و گنج است

□

در به خر مهره کجا ماند و دریا به غدیر

□

اگر گوهری به گردن نیست

□

شیر سپهر از برای لوح سرین را

□

در دکان به چه رونق بگشاید عطار؟

□

تا که همی خود کجا روی و کجائی

□

گهی در آتش حرص و گهی در آب شهوانی

□

جود این دم به دم و آسانست

□

می‌گشت به جستجوی نخجیر

□

و آن دگر شافی ولیکن فاش را ز اضطرار

□

اندرین دکان، دمی آراسته

□

درو تا مقیمست باشد مقامت

□

زبان بداندیش بر خود ببست

□

فضل همه ژاژ درانیستی

□

دو عالم همچو نقش آسمان است

□

که همچو حادثه گاهی نهان و گه پیداست

□

زان حلقه حساب طوق داری

□

نه چنو زاد و بزاید به همه عمر دگر

□

بس جامه را گسیختم، ای دوست، پود و تار

□

ور نبودی دست او بخشش بماندی در نقاب

□

به اسودگی گنج قسمت کنند

□

به چشم از صبح برقی یا به گوش از وحش هرائی

□

فرعون و موسی را به هم روزی رسان سبحانه

□

که چو اندیشه بی‌کران باشد

□

دو نیمه کنیم راستا راست

□

وز برای مصلحت را با علی بهتر عمر

□

مرا مفتون و مست و بی خبر کرد

□

بیمار هیبت تو چو بر بستر اوفتاد

□

که عمرم به غفلت گذشت ای دریغ!

□

چه باشد فضل سوی او تو را بر رومی و سندی؟

□

او کند باز خدمت مهمان

□

تواند ار همه آب حیات باراند

□

بنواز به باد نوبهارش

□

بود به صرف حقیقت چو عابد تمثال

□

ولی بمحضر تو غیر حق، گواهی نیست

□

وان به غارت شده را باز آورد

□

که دهرت نریزد به شهر آبروی

□

خواهیش گوی بستان خواهیش نام کن دین

□

زانکه درین راه یک سوار نیابی

□

که برو صدر ملک مقصورست

□

خیمه زن بر سریر پایه عرش

□

بحرها هست در غدیر مباش

□

ره و رسم خوشت، خورسندیم داد

□

یک حاشیه به خاور و دیگر به باختر

□

که بانگ زن از وی برآید بلند

□

شمع من راه نمای است سوی باری

□

گرچه بسیاری فغان خواهیم کرد

□

به طرف دریا چون بگسلد ازو لنگر

□

زان گنج به دست دوستان مار

□

کامروز چو نای بادی آوازم

□

که چند قطره‌ی خونم، بدست و دامانی است

□

شبه لل شود عرض جوهر

□

قیامت زنم خیمه پهلوی دوست

□

جز مرجحیم را تو کجا شائی؟

□

تا ندروند از تو سر تو چو گندنا

□

مذاق بنده لعابش چو آب افیون باد

□

شادمانی نشست و غم برخاست

□

هر سلاحی در خزانه‌ی او بیابی جز سپر

□

اقبال از چه راه ز بیچارگان رمید

□

مشک سیاه شب را در مجمر آفتاب

□

هنوز باز نکردیم دوری از طومار

□

قول و عمل ورز و راست‌دار زبانه

□

تا بفرمایی تو هر فرمان که هست

□

ز دام عشوه‌ی این روزگار دون‌پرور

□

پا بر سر مور یا دم مار

□

جنگ ترکان بود آنجا که تو باشی نیرنگ

□

ماست را من بردم و مظلوم دوغ

□

چنانکه دین محمد به داد و عدل عمر

□

که من راضیم کشته در پای دوست

□

تا به گه پیریت ز حال سلاله

□

آخر بدان چگونه رسد قوت بشر

□

گه ره و بی‌ره برد گه که و گه درشکست

□

کاین چنین کسوت او تواند بافت

□

ور بیان بایدت از حال سنایی بر رس

□

راه روشن در برابر داشتن

□

نه کوه و کوه از کوس خورده در بالا

□

که فرعون اگر هست در عالم اوست

□

او روی نهاد سوی ویرانی

□

بنماید تمام هر چه توان

□

فتنه‌سوزی را چو تیغ آبدارت

□

کاخترم بود ازو همیشه جوان

□

کیسه‌ی امید از آن دو زد همی امیدوار

□

شبان بودن، ز گرگ آگه نبودن

□

تو چه دانی که جهان بی‌تو چه بی‌برگ و نواست

□

گذرانیده، بجز حیف و پشیمانی نیست

□

بی‌راه را یکی به‌ره آرد به ره

□

حالی ز پشت تو همه باز اوفتاد بار

□

نیست یک پی ز خراسان که نشد زیر و زبر

□

هم به تن شیر و هم به نام هژبر

□

بر زمین دارد چو صدیقی و فاروقی خدم

□

نمیدادم، ای دوست، از دست گنج

□

شان او بر اقتضای رای او مقصور باد

□

چو خود گفتی از کس توقع مدار

□

گرت ننگستی از این سیرت و عارستی

□

این دم انگشت زنان خواهم زد

□

تا نگردد آفتاب از نور فرد

□

خون او در دوال گردن او

□

از سنا و بلندی و اورنگ

□

که تا گردد آماده، روزی کبابی

□

جودش نه به معیار قلیل است و کثیرست

□

که جیحون نشاید به یک خشت بست

□

تن چو زیتون شد و تو روغن زیتونی

□

ورنه چو ابلیس زود تخت کنی تخته‌بند

□

از آن چه باک ترا روز و شب همایون باد

□

بدرودش کرد و باز پس گشت

□

کبر و همت پلنگ شیر ژیان

□

مرا هم چون تو وقت، ایدوست، تنگ است

□

کسی کو سخن باز جوید نهان

□

ثنای سید مرسل نبی محترم گردد

□

شنوده‌ستی که چون بسیار بگرستی؟

□

ذکر دایم را ز بر خواهیم کرد

□

بدانش گراید بدین نگرود

□

مرغ را از هوا فرود آورد

□

حقا که دریغست به خوی بد و پیکار

□

ز تاب چهره‌ی خور تابناکم

□

بهر جای رامشگران خواستند

□

این دو بنیاد همی ماند و دیگر مهدود

□

نیست به از زهد و دین کنونت حلی

□

تا جان تو فرمانبر این نفس پلید است

□

چرا رنجه کردی بدینسان روان

□

فارغ ز هیون گرم خیزم

□

زیر خسها خزان به شکم

□

برایگان برد این گنج رایگانی را

□

وزان خواب چندی سخنها براند

□

به دوزخ فرست و ترازو مخواه

□

چو تن مست خفته است از بیش خواری

□

پرتاب تو از بلخ بود تا به فلسطین

□

دو دست از پس پشت با پالهنگ

□

گفتنش بد شنیدنش بترست

□

قدر خاک افزونتر از گوگرد احمر داشتن

□

آسمان، زین کار کردنها بریست

□

میان اندرون اختر کاویان

□

دگر غمگساری به چنگ آیدت

□

که بجز نام نداند ز مسلمانی

□

بیمار اوست چند نماید مزورم

□

پی پشه‌ی خرد و پیل گران

□

وآفتاب اوفتاده در حملش

□

چو دانم که از چوب بودست بورم

□

چند از هر دیو، باید دید کید

□

در گاو تا برج ماهی مراست

□

من بگویم گر بداری استوار

□

در شکم مادر گردد غنی

□

ترا چه داد پس مدح اندرین ایام

□

دل غمگنان از غم آزاد کرد

□

با دام و ددش هماره آرام

□

هزار جان مقدس فدای جور و جفاش

□

روزی ما، در دهن اژدهاست

□

شب تیره خوبت بباید همی

□

به جان عزیزان که یادآوری

□

بگزید بر ستور به سالاری

□

که تو ننگی شوی بی نامداری

□

کلات از بر و زیر آب میم

□

وز رم گله بیش از آنکه خواهی

□

جان بنپذیرد تا نام تو عنوان نشود

□

که در گلشن نشاید بود دلتنگ

□

ز شیر و پلنگ و نهنگ اندر آب

□

شما را کنون می‌دمد سبزه نو

□

مانده شوی و خجلی برسری

□

بیرون ز راه رفت نیارد سوار او

□

ز راه درشتی نگوییم چیز

□

روز را مرغ و مرغ را روزی

□

صوفی صافی در خدمت دهقان نشود

□

گرش پر ببندی و گر برپرانی

□

مرا شاه چشمست و روشن روان

□

بجز کشته‌ی خویشتن ندروی

□

گر نداری در و گوهر کاندرو مخزون کنی

□

موافقت را با شاه پر هنر روزه

□

به راه الانان فرستادشان

□

که نماند بر این گریوه تیز

□

چنگ در فضل ابونصر احمدبن فضل زن

□

بهر سر گشته، سامانی فرستم

□

که خسرو بدو خواندی آفرین

□

که دهرت نماند پس از وی بسی

□

روی تو به قبله است و به دل با دف و صنجی

□

دولت و اقبال مر او را فنن

□

چنین از ره پاک یزدان مگرد

□

نایی تو از این بهانه بیرون

□

هیچ دانی چکند صحبت او با دگران

□

چه خواهم دیدن از خورشید و افلاک

□

شود کشته بر بیگنه یزدگرد

□

سر انگشت حسرت به دندان گزید

□

زنهار مکن زینهار خواری

□

تا عجایب‌های این دریای منکر گویمی

□

ازان برمنش کودک شور بخت

□

کار بالا گرفته زیر آمد

□

چون برفت این منزلی گیرد دگر کس مرغزار

□

آگهی از جامه، از تن نیستی

□

سخن هرچ گویم ز من یادگیر

□

برون از مدارا ندیدم طریق

□

برگیر، که تو این همه را تخم و نهالی

□

آن حرف که در میان کمر داشت

□

دگر ناودان یک به یک بشکند

□

با او دل خویش هم عنان دید

□

چگونه نور بصر خواندم که بی‌بصرم

□

دور فلکت پست نمیکرد و سبکسار

□

چنین تا بدیدند مردی به راه

□

نه رگهای گردن به حجت قوی

□

تو رانده ز دین به لشکر آزی

□

کرد او را با سلیمان در کمر

□

نیازارم آن راکه مهتر بود

□

که بران پشته شیر کشته نبود

□

همه شادیست غم خوردن چو دانی زیست با هجران

□

چو نیک در نگری در کمال نقصانی

□

کزین جنگ ما را بد آید شتاب

□

نگر تا نپیچد ز حکم تو سر

□

اگر در جستن چیزی که آنت نیست با آزی؟

□

وانگهی بر نردبان دار شد

□

چنین باغ و میدان و ایوان وکاخ

□

للتر ز لعل تازه فشاند

□

دیده از غیرت ببوسد دوست را جویان بود

□

تو زینسان دلفروز و من بدین روز

□

از ایران شب تیره بی ره شدیم

□

کزین دیار نه فرخ و نه آشیان ماند

□

بیهوده چرائی ای چرائی

□

نه هیچ کس گرهی برگشاد ازین اسرار

□

به رخساره شد چون گل شنبلید

□

تا ز نخچیر گه من آیم باز

□

طیلسان داران سرش کردند همچون طیلسان

□

درین جامه، پود ار بود، تار نیست

□

سرشتت فزونی و دور از کمی

□

دگر شرمساری مکن پیش کس

□

که بس بد نشانی و بد همنشینی

□

امیر عالم عادل بود سر دیوان

□

بد اندیش و کوتاه دل پر ز درد

□

کس نگوید که دوغ من ترش است

□

بر چرخ مباهات کند خسرو عادل

□

عروس دهر چو شیرین و خلق فرهادند

□

بدین گونه ناپارسایی گرفت

□

به راهی که پایان ندارد مپوی

□

بدین خوبی و پهنی و درازی

□

ناگه ز دست بر سر خارا دراوفتاد

□

کجا آن همه رای وآیین وفر

□

آن یوسف بی تو مانده در چاه

□

دوست دارم جفا و دشنامش

□

در خور این غم و این ماتم نیست

□

نبرده سواران خنجرگزار

□

ولی شهد گردد چو در طبع رست

□

چیز پرمایه همان به که به ارزان ندهی

□

مال خویش از قبل داشت نداری تو نگاه

□

که گستهم زان لشکر آگاه بود

□

مگر به عفو خداوند منعم متعال

□

همچو ریگ نرم پیش باد سرگردان شویم

□

بیاسودند گاو و گاوآهن

□

پر آزار و بی‌دین خداوندکش

□

فرو گذاشته بر روی شاهد جماش

□

سفره‌ی تو را و مطهره را سر به حنجره

□

فرعون بی‌سلامت و قارون است

□

ز در و زبرجد یکی آبگیر

□

چو میوه سیر خوردی شاخ مشکن

□

بهر تخییلات جان سوی دخان

□

شوند جمله سرانجام، صید این روباه

□

پدیدار شد کژی و کاستی

□

بگفتا به پایش درافتم چو گوی

□

چون به برگ حنظل اندر حنظله

□

آن دل که برون دال و لام است

□

بریده یکی شاخ زرین کمر

□

جزای خیر دهادش که داد خیر بداد

□

لابه می‌کردش دو تا گشته قدش

□

ز دوران بدین بی اعتباری

□

بران کره بربود چند آفرین

□

نبیند، جفا بیند از روزگار

□

روز و شب اندر خصومت و جدلی

□

اهل خرد را همی خمار کند

□

که بر گنج او زان نیاید زیان

□

ای که در خوابگاه سنجابی

□

صلح کن با مه ببین مهتاب را

□

نهفته، هر دلی را آرزوئیست

□

یکایک به گنج‌ور اوبرشمرد

□

شنیدی که درویش نالان چه گفت؟

□

دو من سرب بخورد ده ستیر سیم گهی

□

چو گل پر خون و چون نرگس نزار است

□

که گردوی ما رابجای تنست

□

پس انگاهی حجاب از پیش برداشت

□

تیر شه بنماید آنگه ره شود

□

میشناسم چه راه، راه خطاست

□

جهاندار داند که من چون بدم

□

که شنعت بود سیرت خویش گفت

□

زیرا که کنون بر سر دوراهی

□

اگرچه میر سوی عام خلق محتشم است

□

بران هفته کس را ندادند بار

□

واظل من سکر الهوی مخمورا

□

هر گو و هموار را من توه توه

□

بر من فزود، آنچه که از خلقت تو کاست

□

همیشه به کام دلش کارکرد

□

چو طوطی سخنگوی نادان مباش

□

خون علما به دم بیاشامی

□

به لقا روی سپاهی به هنر پشت سپاه

□

که رای وی از جادوی تازه بود

□

عزیز من، که اثر می‌کند در آینه آه

□

بر قراضه مهر سکه چون نهم

□

نامی از هستی بجز اطلاق نه

□

همه جانها برنهاده به کف

□

به گدایی به در اهل هنر بازآمد

□

نداری شرم از این رفتن سواره

□

بر تختهاش تکیه‌گه حورا

□

سخن رفت چند آشکارا و راز

□

که مار دست ندارد ز قتل مارافسای

□

تا پلیدان را کند از خبث پاک

□

کجا با خود کشم کفش و قبا را

□

بدین گونه بودم چوغر نده گرگ

□

که کاری نکریدم و شد روزگار

□

کرده است کنار پر شیانی

□

نترسد ز کم چیزی و بینوایی

□

به ساری همه بندگان تواند

□

چو کم بینند خاطر بیش خواهد

□

سوی اشکسته پرد فضل خدا

□

ما، بسی بی توشه را پرورده‌ایم

□

هم آن روز بامرد همبوی شد

□

چه بد خواستی بر سر خلق شهر؟

□

آن را به بی‌فساری و ملعونی

□

نه بصیر است کسی کش به سر اندر بصر است

□

دو استاد را گر نگیرند خشم

□

شرعت فی منهل عذب لوراد

□

باشد اصل اجتبا و اختصاص

□

افتد، نرفته نیمرهی، گر تهمتن است

□

ز فرمان دیهیم ما سرکشید

□

ما خود کجا و وصف خداوند آن کجا؟

□

روی چو زرست و روی زر نیست

□

خاصه هرگز هیچ محرم در نیافت

□

فراوان بیفزود بالای تخت

□

بدین درگه چه بوسد جز سر خاک

□

می‌رساند برف سردی تا ثری

□

چون تو، اندر گوشه‌ی عزلت نماند

□

برو عود و عنبر همی‌سوختند

□

امید خرمن و اقبال آن جهانی نیست

□

گشتنش آواستی گر همچو ماش آواستی

□

که جان و دلت جز از جهل و فعل بد نپسود؟

□

برو بر چو روشن جهان بین بدی

□

ز حرف خاکیان انگشت برداشت

□

تا نگرید طفل کی جوشد لبن

□

جایگه توش و نوائی بساز

□

جهان را بپردازی از اردشیر

□

ما را به حسن عاقبت امیدوار کرد

□

نجوید برتر از حکمت جلالی

□

قصد صحرا می‌کنم صحرا خوش است

□

ازان پاک تن پشت و نیروی من

□

عجبا کیف تستطیعون صبرا

□

که یکی موجش کند زیر و زبر

□

همه را، راه بدریای فناست

□

نبردی جز از شمع عنبر چراغ

□

که این آب در زیر دارد وحل

□

همی دوند چو بی‌هوش هر کسی به دری

□

مردگان چونند یارب زندگی را کیمیا!؟

□

برین آرزو رای و پیمان تو راست

□

که جانی را به نانی می‌فروشند

□

عاشق شه‌زاده‌ی با حسن و جود

□

که کار سخت، ز کارآگهی شدست آسان

□

به قیصر و را نیز بدکامه کرد

□

پس آنگه به همسایه گو بد مکن

□

اگرچه از بصر بی‌خرد نهان شده‌ای

□

جدا هر ذره‌ای بحر گهر شد

□

به زد بر کمر بر سر پالهنگ

□

و الا لم تکن شهدت جلودی

□

که رود گل یادگاری بایدم

□

که بود خصلتم، از خویش چشم پوشیدن

□

غم بی مرادان دلم خسته کرد

□

معطر کنان جامه بر عود سوز

□

دادگر باش و حقیقت کن که نوشروان توی

□

سرم زین فخر در حکمت همی بر چرخ ازین ساید

□

علیک السلام ای نبی الوری

□

به نوبت پنج نوبت چار یارش

□

صید بودن خوش‌تر از صیادیست

□

اگر بشوق رهائی، زنند بال و پری

□

سر و دست و پهلوش کردن فگار

□

به آواز خوش خفته خیزد، نه مست

□

کنون که برتو گذشته است نجمی و شمسی

□

روزی که مایه گیرد از تیر او کمان

□

که دارد دل اهل کشور خراب

□

بماند رحمت پروردگار غفارش

□

بلک از بهر مقام ربح و سود

□

گشته باشد از ترفع تیزتگ

□

نه زیرش کند عاقبت خاک گور؟

□

چنان مطیع و مسخر کند که ملک یمین را

□

حجت‌آور پیش من چربک میار، ای ناصبی

□

ز تو برجان تو جور است و بیداد

□

که پر در شد این نامبردار گنج

□

ناچارش آخریست همیدون که اولی

□

که به زخم این روی را پوشیدنیست

□

اندر آخر جمله افتاده ستان

□

دعای ستمدیدگان در پیت؟

□

که ز خواب سحر آن نرگس شهلا برخاست

□

نگوید تا نیابد هوشیاری

□

جمله کور از وی که آنجا دیده و دیدار نیست

□

منازل بمقدار احسان دهند

□

ملک الموت واقف شیطان

□

اوست بس الله اعلم بالرشاد

□

وه که جان من چه سختیها کشد

□

بکش بار تیمار و خود را مکش

□

به رنج و به راحت، به امید و بیم

□

اگر مردینه باشد یا زنینه

□

میراث نیائیم که میراث نیااند

□

ثناگوی حق بامدادان و شام

□

می‌شنیدم که زیر لب می‌گفت

□

اعلموا ان کله لا یترک

□

رخ درید و جامه او عاشق نبود

□

که این کسب خیرست و آن دفع شر

□

ز ره باز پس ماندگان پرس حال

□

یکی چون رایت الماسست دگر چون زورق مدهون

□

زهی بر هر یافته کامرانی

□

که از مردم گریزان چون غزالی

□

تنها نه بر تو جور و جفای زمان برفت

□

چون کنم مر غیر را افروخته

□

از هزاران جرم و بد فعلم یکی

□

که نالد ز بیداد سرپنجه‌ای

□

دشمنانت چو بیخ مستأصل

□

که شود آرد فلک پرویزن

□

ندارد سود با تیغش نه جوشن‌ها نه خفتان‌ها

□

به شکرانه خواهنده از در مران

□

نمودار نیارا گوش می‌داشت

□

فعل خوابست و فریبست و خیال

□

سگ بشورد از بن هر خرگهی

□

چنان باش با من که با هر کسی

□

که در شریعت ما حکم نیست بر قاتل

□

شاه را دولت چنان باشد ترا سبلت چنین

□

آواره ز آشیان برآمد

□

بنی آدم و مرغ و مور و مگس

□

ضرورتست که روزی به گل براندایی

□

خوشه‌هااش یافت خوبی و نظام

□

تا شوی خورشید گرم اندر حمل

□

خدا در تو خوی بهشتی سرشت

□

من علیها بسحاب ثقال

□

مترقی به جذب حبل متین

□

از این دو کبوتر خورد نعمت و بر

□

به قربت ز دیگر کسان بر گذشت

□

بدان شوق آهنی را چون ربودی

□

وآن عروس ناامید بی‌مراد

□

گشت هفتاد و دو ملت اهل دین

□

نماند مگر آنچه بخشی، بری

□

کنون کن که چشمت نخورده‌ست مور

□

کز علم و سخا حیدری و حاتم طایی

□

من به زاری بر سر تابوت او بنمودمی

□

بر او پارسایی گذر کرد و گفت:

□

یزید علی مد البحیرة والجزر

□

تا بدان امرودبن راهیست نیک

□

در میان سنگ لاخ و جای خشک

□

که آسایش خلق در ظل اوست

□

من غلام مرد خودبینی چنین

□

دوران مهر و مه را در ملک او سفرگه

□

پس تو را هوش و عقل چه بکار است؟

□

که اشکت ز جور که آمد به روی؟

□

ترشروئی نکردم هیچ در کار

□

تو به سر جنبانیش غره مشو

□

مرده‌ی نانند و کشته‌ی شهوتند

□

تو را نفرت آمد از او یک زمان

□

چون بود خر گله و دیوان خام

□

صوف کنی جامه را تا ببری زان زله

□

در نقاب عفو نمی‌دارد

□

نه خود را بیگفن که دستم بگیر

□

تماشا کردی و عبرت گرفتی

□

کی چنان کردی جنون و تفس تو

□

صبر من از کوه سنگین هست بیش

□

کفت وقت حاجت بماند تهی

□

مور دیگر گندمی بگرفت و دو

□

زان که من چشم دردم و تو ضوی

□

سالار و میر کیست بر این لشکر؟

□

چرا پیش از اینم نگفتی پیام؟

□

ز گریه هایهائی بر شه افتاد

□

آنگهان سازد طواف کوهسار

□

هست خورشید سحر را منتظر

□

که دانم جوانمرد را پرده پوش

□

جسم را بر باد قایم دان چو اسم

□

مرد را پس دین به از دنیا « و مما یجمعون»

□

بجز استقامت عصائی نیابی

□

جفائی تمام است و جوری قوی

□

دریاب وقت خویش که دریای گوهری

□

در من آی و هیچ مگریز از شرر

□

خو بدزدد دل نهان از خوی او

□

نخواهد به حشر از تو داور حساب

□

گوهرش غماز طین دیگریست

□

که نزاد از نجبا دهر چنو منتجبی

□

مرد ازو فاضل شده‌است و زود یاب

□

چه پیچی تو زان جای نوشین روان

□

در آسانی مکن فرموش کارم

□

هم‌چو ما اندر زمین خیره شود

□

هم‌چو نفخی ز آتش انگیزد شرار

□

کرم پیله هم به دست خویشتن دوزد کفن

□

من نمی‌بینم تو می‌توانی ببین

□

آن سگی شد گشت بابا یار تفت

□

که موسی و خضر اندر او شد شناور

□

سزای پنبه و دوکی نه مرد رزم و میدانی

□

منت به مهر همی میرم و حسود به کین

□

چون بدیدندش بگفتندش شتاب

□

وآن مصور حاکم خوبی بود

□

یک تنند ای بی خرد نز روی نفس از روی ذات

□

بهر اوصاف ازل دارد ثبوت

□

چون تو خدمت می‌کنی پس ما چه‌ایم

□

خانه‌ش ویران و بخت وارون شد

□

به دانش جان گویا را تو همچون زهره زهرا کن

□

قول زبان، موافق صدق جنان شود

□

قسم هژده آدمی تنها بخورد

□

ضایع آرد خدمتت را سالها

□

با ما چه حسابت ترا یا چه شماری

□

همرهان بر حالتش گریان شدند

□

وین تجمش دوستان را رایگان

□

لیک چون عنقای مغرب بس غریبش یافتم

□

بر یاد جمال العلما جان فشانی

□

کاسمان گاهی به مهرست ای برادر گه به کین

□

ادخلوا الابیات من ابوابها

□

تسخر آمد ایش شاء الله کان

□

کز تو خوشتر چیست؟ گوید: مجلس قاضی حسن

□

درد مهمان تو آمد تن زدی

□

سابقی خواهی برو سابق بجو

□

سوره‌ی واللیل بخوان از کتاب

□

کس ندیدست بدین بلعجبی آب چهی

□

ز جودی بگذرد طوفان جودش

□

برد سیلم تا لب دریای جود

□

تا بگیرد ناامیدان را دو دست

□

زان سنان چرخ دوز و گرز کوه افگن زدی

□

عشق خشم آلوده زه کرده کمان

□

زاری سرد دروغ آن غویست

□

چوگان و گوی او را میدان تازه بینی

□

جمع کرد آنگهی پریشان کرد

□

که تا بلوغ دهان برنگیرد از پستان

□

دوغ در هستی برآورده علم

□

من بهر موییت صبری دادمت

□

در سر او فضول دهقانی

□

اختران را پیش او کرده مبین

□

شهد خویش اندر فکن در حوض شیر

□

بر جامه‌ی سیاهش پیدا شد

□

تا بود مر نیکمردان را به زلتها ندم

□

که پیشش مدح گویند از قفا ذم

□

لیک منصب نیست آن اشکستگیست

□

سنگ و مرمر لعل و زرین می‌شود

□

دیده معزول بماند ز وسن

□

ناخوش و تاریک و پرخون و وخم

□

نشنود از حکم جز امر کلوا

□

طاغوت پرستان را طاعون و بلائی

□

طبیعتهای روشن را ز فضلش هر زمان گلشن

□

کمالی در نیابد جز سپندش

□

از فنااش رو چرا برتافتی

□

زانک می‌کاری همه ساله بنوش

□

که دید زهری کو زنگ روح بزداید

□

مرتجی و غوث ابناء السبیل

□

هر دو پیدا می‌کند سر ستیر

□

تخمی است خرد سخن ازو بر

□

کز تاب او پدید همی شد نشان تو

□

تا به گردون می‌رود آواز قین

□

که بگفت او ابرها ما را عدوست

□

بر فلک صد در برای شیخ باز

□

وی لبت را گفته شیطان دیر زی ای دیر کین

□

هم‌چو هر جو تو خیالش ظن مبر

□

شیر یک بز نیمه خورد و بست لب

□

زودش ایام کامیاب کند

□

آمد بانگ خروس «اذهب عنا الحزن»

□

من این شکر نفرستادمی به خوزستان

□

درنیابد لطف بی‌پرده‌ی چمن

□

رازق الله است بر جان و تنم

□

کرد پیدا در طریق شاعری او ساحری

□

هم‌چو مه در آب از صنع غیور

□

لیل گردی بینی ایلاج نهار

□

مانند ستوران سپس آب و گیائید

□

بسان کژدم بی‌دم درین پیروزه پنگانی

□

و گر دیر آمدم شیر آمدم شیر

□

زین جهان پاک می‌بگریختم

□

مرگ اصغر مرگ اکبر را زدود

□

ولی پیری چو خضر با صفا کو

□

مستمر دان در گذشته و نامده

□

گر نتانی سوی آن حافظ شتافت

□

بده زکات بدان کس که گنج اسرار

□

ناجوانمردی کنی لاف جوانمردی مزن

□

دو نیمه باد سرش تا به سینه همچو قلم

□

کبود ری در کند خود را به عشقش متهم سازد

□

که چنان هولی اگر بینی مترس

□

از نیل و عصا آدمش کشیده

□

جان جان سازد مصور آدمی

□

لیک داند شاه ما از دانش و عقل و دها

□

پس جان تو هرگز نمرد، جان برادر

□

پشت سوی جان روح‌افزای حورالعین مکن

□

رواست گر همه عالم گرفته انگاری

□

نان گندمین بدار و سخن گندمین مکن

□

نفی و اثباتست در لفظی قرین

□

جز با شه ما باد گران پنج و دهی کو

□

مخلص تو باشم اندر وقت تنگ

□

عالمی چون نگار خواهد کرد

□

چو من در سه شاخ بنان عنصری

□

سخت بی رونق بود آنجا کلاه اینجا قبای

□

از پیش باز، باز نیاید به آشیان

□

راه در او را زره جهل رها کرد

□

بد میان زاهد و رب الوری

□

که به از حور بهشتست گه فر و براه

□

کرد آخر پیرهن غمازیی

□

چون شمع اگر بگریی حلقت برید باید

□

نه نیکی بجز شیر مدحت مکد

□

حقا که در این بیع نکردیم زیانی

□

خزینه‌اش را خدا داند که چند است

□

ز جان همچون سنایی شاهپر کن

□

هم‌چو اندر دوغ گندیده هوام

□

ساحت آن عرش گشت مسکین این فکرتش

□

مسترد نحله بر قول رسول

□

جز ز صنع شاه عالم‌دار عالم‌گیر نیست

□

که سر جریده توئی نام جاودانش را

□

کاه گشتی در زمان گر کوه بودی کرگدن

□

جز آن کاین نقش دانم سرسری نیست

□

زیرا که در آیینه هم از ما شبه ماست

□

تسخری می‌کرد بهر امتحان

□

پای را درد عبرت از پر تو

□

کان جهان با این جهان گیری به جمع

□

جان در بهشت عدن وبال وبا کشد

□

خویش و بیگانه و صغیر و کبیر

□

گنگی و لنگ؟ چرا شعر نگویی نبری

□

پرند زهره بر تن خار کردی

□

گوییم که شیر چرخ ماییم

□

خوار و عاشق شد که ذل من طمع

□

که غایت همه عشاق قیل و قال کند

□

یا کدامین خاک صفر و ابترست

□

سودای شما پختن صفرای شما کردن

□

تات بی‌آب تر ز که نکنند

□

بامیست که نردبان ندارد

□

در پیشت ایستاده کمر بسته چاکران

□

زهی سودا که خواهی یافت فردا از چنین سودا

□

شد چنین خورشید زیشان ناپدید

□

لاجرم در ما ز دانش مایه صد چندان بماند

□

به کوهستان ارمن شد شتابان

□

تو مهری و از مهر مه را ضیاست

□

که ویران باد یکسر خان و مانت

□

تا نامه‌ی نانبشته خوانم

□

چو زان آگهی یافت بهرامشاه

□

تا چو تو مهر گیاهی به خراسان آرند

□

وین انا را رحمةالله ای محب

□

تا باز دهی ز پاسبانی

□

ز لوری همی ساخت برزیگری

□

طوق اسب و حلقه‌ی معلوم استر کرده‌اند

□

سنبل تر بهر بویائی فرست

□

بلبلان چون طوطیان اندر شکرخایی شدند

□

همه چشم پر رنگ منجوق شد

□

چون پشت پلنگست ز خونابه چکیدن

□

این چه سودا و پریشان گفتنست

□

جز این دود گر هرچت آن هست هوالمطلب

□

تو دل را به آز و فزونی مسوز

□

بسته در و امید رضیع و فطیم ما

□

همان گنده پیر چو کفتار دارد؟

□

هر چه حق باشد بی حجت و بی برهان نیست

□

چو کارست بیکار خوارم مدار

□

از جلال او زمین در ترجمانی آمدست

□

که اندرین سوزش مرا معذور بین

□

همی تا لطافت نصیب هواست

□

مبیناد چشمت بد روزگار

□

چگونه کل موجودات را در باردان دارد

□

خسرو اسلام شهریار بماناد

□

شیر گردون کمتر از روباه باد

□

به مردی نگه داشت سامان خویش

□

تو طعمه‌ی من کرده‌ای آن مار دمان را

□

بیضه‌ها زرین و سیمین می‌کنند

□

بلند همت و نظمش به گوهر آتش و آب

□

نشسته برو شاه با فر و زور

□

یا ابی جوهر روح نتجت ام تعب

□

پای کوبد به نغمت طنبور؟

□

حاصل و رایج کنند از مدح ممدوحان عطا

□

ازان رنجه داری مرا تو بسی

□

نزد او از بهر عز سرمد و کسب بقا

□

عشق کو و بیم کو فرقی عظیم

□

همچون مه از اشارت انگشت مصطفا

□

همه رسم شاهیش بیکار گشت

□

آن حسن بی‌تباهی و آن لطف بی‌تناهی

□

بویحیی ضعیف چه باشد به پای ری

□

بچه‌ی عشق ترا پرورده بر دوش و کنار

□

بی‌آزار پایش برآرد به دوش

□

زان که کاهی به شناسد قدر و قیمت کاه را

□

این جفاگر بشنود او چون شود

□

شرح مسح سر نداند خواند بر لوح صبا

□

بیامد بر شهریار بلند

□

کو از سنان سنت تو سوگوار نیست

□

طرفه‌تر است این سخن ز طرفه‌ی بغداد

□

روی را بر طیبات و طیبین باید نهاد

□

به دست خرد چشم خشمش بدوخت

□

پاداش ده و مفضل و نیکو ثمری نیست

□

من نجنبم خفته باشم در قوام

□

باید ز نقش نامه نام تو توتیایی

□

بیایم به کام دل نیک‌خواه

□

دستی به سرم فرو نیاری

□

زشت آید ار عطارد کیهان شناسمش

□

بهر نان پشت دل و دین به خمست

□

نشسته چو بر خر سواری دلیر

□

مرکبش گر غبار خواهد کرد

□

چشمه کرده باطن زنبور را

□

گوی فلکی برده، قد کرده چو چوگانها

□

بشد تیز و ببسود رویش بدست

□

و آن دگر را باز جانش ز آتشین خنجر برند

□

جز همه آنکه زیان کار بودشان نخورند؟

□

تا سنایی بی سنایی بو که دستی وا زند

□

ز هامون همی تاخت تا پیش کوه

□

روز گازر همو سیاه کند

□

که ز عقل و صبر مردان می‌فزود

□

آدمی را خاصه با عشق تو کی ماند جفا

□

ز خود و ز هر گوهری رنگ‌رنگ

□

سنگ بر قندیل خود زن تا ز خود گردی رها

□

بخل را هم‌صفی نمی‌شاید

□

لب چو باقامت الف ابرو چو نون دندان چو سین

□

هم از تور روی زمین پاک شد

□

که ابد بیخ آن نداند کند

□

هین ز نفاثات افغان وز عقد

□

نبینم سر مایه‌ی ارز خویش

□

ز گفتار فرزانگان خیره شد

□

نیست معشوقی ز عاشق بی‌خبر

□

بجز از عدل نیارند و بجز علم نبارند

□

مباش اندرین کار خسته‌روان

□

بیامد سوی دشت نیزه‌وران

□

آنچ فرمودست کلا والشفق

□

جمع می‌آید یقین در هزل و جد

□

به نیرو سپاهی شد آراسته

□

به مرگ پدر سوگواری کنید

□

چند افسانه بخواهی آزمود

□

بست و به دریای انتظار برافکند

□

بد از بیم شمشیر او بنده شد

□

همه مردمی باشد و فرهی

□

جمله جمعند و یک‌اندیشه و خموش

□

هم در آنجا می‌کند داد و کرم

□

بدو کشور هند شاداب بود

□

به دشمن رسد بی‌گمان گنج ما

□

که سزا گستاخ‌تر از ناسزاست

□

زیرا که چنین است ره و سیرت اشجار

□

ببد شاد زان کودک دلپذیر

□

سر جعد زلفش شکن بر شکن

□

بایزید وقت بودی گاو و خر

□

آمده از ره درین دار الملام

□

پس از آشکارا نهان آفرید

□

بیاراست اسپان به دیبای چین

□

بعد از آن بگشاد لب را در فشار

□

جهان به مدح تو تازه کنم بقای تو باد

□

دل بدسگالان به دو نیم باد

□

وزان جایگه رفتن آراست نیز

□

جان نادانان به رنج ارزانی است

□

لیک ایشان را درو ریب و شکیست

□

نهادند و جستند چندی سوار

□

سیه سم و کفک‌افگن و شیرکش

□

جزو جزو تو فسانه‌گوی تست

□

جعفر طیار بر علیا بدین طاعت پرید

□

مگوی آنکه هرگز نیاید پسند

□

کزان پس نراند ز ایران سپاه

□

خوی زشتت کرد با او مکر و فن

□

در حریف بی‌وفا می‌ننگرد

□

روان را به اندیشه اندر نشاند

□

که روشن دلش رنگ آتش گرفت

□

این محالی باشد ای جان بس سطبر

□

هم خضر خان ومشغله‌ی اوز کند او

□

همی داشت آن راستی در نهفت

□

خود و نامداران آراسته

□

در شتای بعد آن خورشید داد

□

مشک چون عرضه کنم با این فریق

□

بگردم ببینم جهان را یکی

□

گهر سخته هرگز که بیند به زر

□

تا ترا از بانگ من آگه کند

□

کسی که قصد در اینجا به خواب و خور دارد

□

هم از بر منش نامداران سند

□

بدان گیتی‌اندر نیابد بهشت

□

سیرم از فرهنگی و فرزانگی

□

نور بی‌رنگت کند آنگاه دنگ

□

نماینده‌ی رای و راهم توی

□

جز از راست اندیشه‌ی من مباد

□

کین چنین جسمی و عالی گردنیست

□

هم او شعار پدر اختیار می‌سازد

□

روان دلاور پر از توش باد

□

که سازد پدرم اندران بیشه سور

□

جان ما چون مهره در دست خداست

□

گر زند آن نور بر هر نیک و بد

□

بیاورد یاقوت نزد همای

□

نیامدش از آگندن گنج باد

□

برد قارون را و گنجش را به قعر

□

مرالفغدن نعمت ایدری را

□

سکندر پسر بود و قیصر پدر

□

مگر بد بود گردش آسمان

□

کیست استاتر درین مکر و دغا

□

گرچه هر دو سبز باشند ای فتی

□

که جز تخت هرگز مبادت نشست

□

ز شیران شده بددل و مستمند

□

ناطقه‌ی او علم الاسما گشاد

□

خلق در زمزم احسان اسد

□

خرد را سوی روشنی ره کنیم

□

همی از پرستش نخارید سر

□

طیبین را تا چه بخشد در رصد

□

بهترین هر چهاری ز انتباه

□

ز گیتی چه جوید دل تاجور

□

که این نیکنامان و نیک‌اختران

□

کان فن از باب اللهش مردود کرد

□

زان همی هر یک جهان را زین دو نازیبا کند

□

ز خواری به بدکارگان دادیم

□

دگر هفته خون آمدی چون سرشک

□

صد اساس خیر و مسجد می‌نهند

□

کای کنیزک آمدم در باز کن

□

همان جوشن و تیغ و گرز گران

□

همی بوی مشک آید از موی اوی

□

نوع دیگر نیم روز و نیم شب

□

یا به پنهان قصیده باز فرست

□

گریزان برفتند از آن رزمگاه

□

همی شهریاری دگر خواستند

□

آنچ خوردی آن بگو تنها و بس

□

من نتانستم حقوق آن گذاشت

□

بینداخت هرکس کلاه مهی

□

نه پرورده داند نه پرودگار

□

پس چه زر غبا بگنجد این دو را

□

بر این هر دوان نازنین محمد

□

به نزدیک اسکندر بدگمان

□

ز خورشید تابان ثریا کنم

□

وز خداع دیو سیلی باره‌اند

□

که سببها را بدرند ای عزیز

□

بیاورد ز آمل سپاهی بزرگ

□

برو نیز یاد گذشته نکرد

□

کوش دایم تا برین بحر ایستی

□

این یک دو مه گشاده رها کن دهان آب

□

هم آن را که از دوده پیوند تست

□

فرستاد و یاقوت سیصد نگین

□

تا کنند این چشمه‌ها را خشک‌بند

□

در حدث پنهان عقیق بی‌بها

□

سراپرده زد بر لب رودبار

□

تو آن گوی با وی که در خور بود

□

کز عدم ترسند و آن آمد پناه

□

یکی دیو عظیم است ای خردمند

□

کسی زنده برنگذرد باسمان

□

بدو داد دیهیم و مهر شهان

□

در حقیقت هر دلیلی ره‌زنیست

□

بر تن با سلسله در قعر چاه

□

بیامد که اسپان ببیند یله

□

خراج و گزیت از جهان برگرفت

□

دست بر لب می‌نهاد او که خمش

□

هم به خورشید وا فرستادی

□

به رای و به دانش تنک داریم

□

که از دانش برتران برترست

□

که به باغ لطف تستش مغرسی

□

که ازین نعمت به سوی ما کشان

□

چو دید آن بزرگی و کردار اوی

□

که جاوید دارید دل شادمان

□

که گرامی گوهرست ای دوست جان

□

هرچه هست این است یکسر کایدر است»

□

فراوان برین سال بگذشت نیز

□

ز مردی همی بگذرد این سخن

□

این بدان و آن بدین آرد شتاب

□

کو خیال او و کو تحقیق راست

□

یکی را سوی طاق باید شدن

□

وزین چار بهرام بد شهریار

□

اندرین ره دوری و بیگانگیست

□

بر ششم چرخ کان خزانه‌ی اوست

□

اگر تو شوی کشته در کارزار

□

میان ده این جای ویران چراست

□

مر خدا را پیش موسی کلیم

□

هرزه داند جهد و اکساب و دکان

□

همی ماند از کار گیتی شگفت

□

کزان تیرگی دیده گم کرد راه

□

هیچ عاریت نباشد کار او

□

بد جز که سزاوار شر نباشد

□

سخنهای رستم همه کرد یاد

□

پرستنده و تاج دارنده را

□

از خلاقت آن کریم آن را خرید

□

شرح اندر سینه‌ات بنهاده‌ایم

□

چو آواز شیر ژیان بشندی

□

نه اندر خرابی و مستی شوم

□

کز ملاقات تو بر رستست جانش

□

جان پریان، کز تن خم یافت رهائی

□

گراینده دست مرا داشت خوار

□

به دین و خرد رهنمای منند

□

هست صد چندان که بد طوفان نوح

□

از تو خوش خوش لقا بیاموزم

□

دل راد مردان پر از یاد کرد

□

به من دارد اکنون جهان پشت راست

□

از رخت این عشرها اندر فتد

□

گر چه خوب است خود بننماید

□

بدین روی دژ با یکی ترجمان

□

خداوند تابنده خورشید و ماه

□

پاسبان تست از شر الطیور

□

جان موسی است روان در تن همچون طورم

□

سخن هرچ گویی همان بشنوی

□

سخنهای او سودمند آمدش

□

مرگ تبدیلی که در نوری روی

□

گر بدیدی شمع در گردن زدن بگریستی

□

همیشه بر ایوانها نام تو

□

کزویت پناهست و زویت گزند

□

مر مرا بر تخت ای شاه جهان

□

کز کرم و بخشش او روشن بخشنده شدم

□

بزرگی و گردی و مهر ترا

□

رد و موبد و پاک دستور شاه

□

منتشر گردیم اندر بو و رنگ

□

صعبتر از معرکه و حملت است

□

مبادا که دل سوی رزم آوریم

□

وزان زهر شد چشم بهرام تار

□

با علاماتی که هاتف گفته بود

□

چونک نکوروی بود باشد خوب ختنم

□

ندید او ز ما هیچ کردار بد

□

چو کاری نو افگند خواهم ز بن

□

مقتدی آفتابت می‌شوم

□

ز خبث آتش و آهن طعام او زیبد

□

دل من پر از رنج شد جان تباه

□

همانا نیازت نیاید به چیز

□

مرغ آبی در وی آمن از هلاک

□

ولی چون سیخ سرتیزم در آنچ مستفیدستم

□

به گوش آمدش بانگ رخش مرا

□

ز می جام زرین ندارم تهی

□

در جحیم نفس آب آورده‌اید

□

پس چونکه هر دو گرسنگانند و لاغرند؟

□

غم مرگ با جشن و سورش یکیست

□

که روز شکارش سگ آید به پیش

□

تا پشیمانی در آخر کم بود

□

فصل بهاران بدهد دم به دم

□

شد از گرد خورشید تابان سیاه

□

مشو بر تن خویش بر بدگمان

□

بر بدن زجری و دادی می‌کند

□

من و ناله هم‌کاسه و هم رضاعی

□

کجات آن بر و برز و یال گران

□

چو تندی کند تن بخواری بود

□

کرد بر اندرز صوفی ریش‌خند

□

پیدا شود گر ساقیی ما را کند بی‌خویشتن

□

پراگنده باشید با گنج جفت

□

همان مانده خروار باشد دویست

□

در جهان جان جواسیس القلوب

□

کاین جای فنا را بسی وفا نیست

□

نه آن کس به گیتی کزو کرد یاد

□

بیارند چندی ز راه دراز

□

رو برای من بجو می ای کیا

□

قمر اندر قمر اندر قمر اندر قمریم

□

به پیش پشوتن به زانو نشاند

□

دلیری و گردی نشاید نهفت

□

چون ذنب شعشاع بدری را خسوف

□

که چو دیلم همه سیمین سپرند

□

ازین مهربان مام بشنو سخن

□

بتو شادمانم چو گلبن به بار

□

در ندامت چابک و بر کار باش

□

همچو حمامت بشوید از همه خذلان صیام

□

کمان و بر مرد پرخاشخر

□

شیرین ز مذاق کوه‌کن حظ

□

قرص مه را کرد او در دم دو نیم

□

صید نادانان شدن سوی خرد جز عار نیست

□

به زین بر نشست و بیامد ز جای

□

جاوز الاوهام طرا و اعتزل

□

سوی آن مسجد روان گردم روان

□

مر دهر را محرور کن افسون بخوان افسون بخوان

□

چو نوش‌آذر آن دید بر ساخت کار

□

غم مسکین ناتوانی داشت

□

تا بدم بفریبدت دیو لعین

□

هم آخر به مرغی شوی سنگسار

□

نه رستم نه سیمرغ و تیر و کمان

□

زیر پا بنهاد از جهل و عمی

□

سوزن زر در لب هر ماهیی

□

تو چنانم بربودی که بشد یاد ز یادم

□

فرستاد بر هر سوی لشکری

□

سگ باید ای فقیه، نه آهوی خوشخرام

□

نفس واحد روح انسانی بود

□

تو که هشیاری مکن کاری که آن مستان کنند

□

مرا در جهان نام دارا کنید

□

کز ذوق شعر آخر شتر خوش می‌کشد ترحال‌ها

□

زان دعا کردن دلت مغرور شد

□

که رفت بر سر منبر خطیب شهدکلام

□

ز خون لعل شد خاک آوردگاه

□

زین توبه‌ی سست بتر ز گناه

□

که نمی‌دانند ایشان سر کار

□

دم او آسمان و بوته اثیر

□

همه زابلستان پرآشوب گشت

□

تا شود آمن زر هر محتشم

□

رب انظرنی الی یوم القیام

□

که تا گوید شکار مفترستم

□

جز آنکس که بددین و بدگوهرند

□

همچو سیمرغ سوی قاف ارادت پر

□

پس مرورا امن کی تاند نمود

□

که همی هر شب زی ما به شکار آید

□

پشیمان شد از درد و کین کهن

□

می‌کش و زنار بسته صوفیان پارسا

□

بگذرانم صد هزاران چون ترا

□

اگر چه غرقه خونم نه در تغار توام

□

ز افگندنی و پراگندنی

□

بر سر آن لقمه‌ی پر ولوله

□

ور جراحت کهنه شد رو داغ کن

□

نی که ادریس نشاند قلم است

□

به آواز مهران بیامد ز جای

□

لیک می‌کردی معرف کار خویش

□

بوالفضولا معرفت کمتر تراش

□

پنهان بود این خارش هر جای که می خارم

□

چنان سست و بی‌سود و ناپارسا

□

نه در اینجا و نه در جای دگر

□

وز حق‌آزاری پی چیزی حقیر

□

گر بهوشی پند حجت کار بند

□

بدید از پس نوش و تریاک زهر

□

یعنی که چراغ آسمان را

□

لاف حلوا بر امید دانگ زد

□

بیا این سو من آن سو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

سخن‌گو و روشن‌دل آزاده‌یی

□

نام و ننگش، برای این باشد

□

که گزافه نیست این هیهای او

□

شاه فلک غلام که سلطان انجم است

□

که دارای دارا چه افگند بن

□

کو همی‌آمد به من از دور راه

□

آخر این تدبیر ازو آموختند

□

بیرون ز حدود شانه دیدم

□

کز ایدر بپویید برسان گرد

□

شاد آنکه بچشم زمانه خوار است

□

تا شود روح خفی زنده و بهش

□

که بی‌آب و بی نم همیشه طری است؟

□

چو در بندگی تیز بشتافتی

□

شبش خوشتر ز روز آمد به سیما

□

تن کند چون تار و گرد او تند

□

نه فعل و مکر توست این هم که بر گفتار می گردم

□

دلم گشت پر خون و جان پر ز جوش

□

عقل، چون شحنه است، در نیک و بدش

□

رنگ می را باز دان از رنگ کاس

□

این گره کن به مهربانی باز

□

که ای پرهنر نامور شهریار

□

شمس تبریز شاه و ساقی

□

ای امیر آب ما را زنده کن

□

این گفت را زیبی ببخش از زیور ای ستار من

□

خویشتن باید که از وی در کشی

□

همیان ترا همی برد رهزن

□

لازمست این پیر را در وقت پند

□

جز که بر کهسارهای شامخات

□

می‌کشید از عشق افیونی دگر

□

بحریان را خامشی تلقین بود

□

یک سالم ماند ای شاه کیا

□

که می دارد قرانش در قرونم

□

کانچ دوزخ سوخت من باز آورم

□

اجماعیست و خلافی نیست

□

ز اشتیاق و وجد جان آشوفتن

□

پرده‌ای کز کفر و ایمان بسته‌اند

□

که ای فرج بادت مبارک اتصال

□

یاران لطیف باوفا را

□

تا شب و افغان او سودی نداشت

□

روز و شب در نظر شمس حق تبریزیم

□

تا مقلد در دو ره حیران شده

□

الهی، الهی، الهی، الهی

□

هر که را صبری نباشد در نهاد

□

همبر است امروز ناچار آن جوین با آن شکر

□

نفس را در پیش نه نان سبوس

□

با هزاران پا و سر تن نادرست

□

فصل او درمان وصلی می‌بود

□

که برقرارم و زین روی پوش در عارم

□

از بخارست ابر و نبود چون بخار

□

یوسفی، یوسف، بیا از چه برون

□

بهر قدر وصل او دانستنست

□

کشته‌ی اوست صد هزار هزار

□

قرن حمله فکر هر خامی بود

□

می‌کند پنهان پنهان جمله افعال‌ها

□

گر بود پر خون شهید او را مشو

□

در برج ابد برابر آییم

□

تا که نسیان زاد یا سهو و خطا

□

در خانه هزارت اگر کتابست

□

چون تو کان جهل را کشتن سزاست

□

بر تنم آنچه تنت را نپسندی مپسند

□

آن خسیسان را ببرد از ره به جاه

□

هست پیدا در نفس چون مشک و سیر

□

کین سیه‌رو می‌نماید مرد را

□

بی‌خطر آن گاه بوم کز پی زخمت سپرم

□

حق یزدان نشکنم شادت کنم

□

شب تار و خر لنگ و ره بی پایان

□

تاجران باشند جمله ابلهان

□

کسی گم کرد چه سود و زیان دید

□

از مسلمانی دل او سرد شد

□

محو گردد نور تو از پرتو آن شعله‌ها

□

من نبینم در وجود خود شها

□

این رمز گفتی بس بود دیگر مگو درکش زبان

□

آب را بر سر زنی در نشکند

□

اندر تنور روشن پرهیز نان نداشت

□

سجده آورد آن نکوکردار را

□

گر یار تو خواندت خداوند

□

گوش دارد هوش دارد وقت شور

□

در صبغه الله رو نهد تا یفعل الله ما یشا

□

تا کند جولان به گردت انجمن

□

زبان نبود زبان تو ما زبان کردیم

□

وان دگر یار ابد قرن ازل

□

تو چنین غرقه و دریا ز درر مشحون

□

هرچه آن نه کار حق هیچست هیچ

□

وصف او هر دم دگرگون می‌کند

□

صوفی افتاده به زیر و رفته هوش

□

هیچ بندی از تو نگشاید یقین می‌دان دلا

□

شیر حق آنست کز صورت برست

□

روشن و آراسته زیر و زبر

□

عقل و حس و درک و تدبیرست و جان

□

کاز آغاز تدبیر پایان کنند

□

آخر از گور دل خود برتر آ

□

زان پنج اندرون و از آن پنج بردرند

□

پس شکر را واجب افزونی بود

□

گفت خانه‌ی این کنیزک بس تهیست

□

جز عطای مبدع وهاب نیست

□

بعد از آن چه آب خوش چه آذرش

□

اندر امن سرمدی قصری بساخت

□

بیشتر، از روی عادت می‌کنند

□

سنگ‌لاخی مزرعی شد با اصول

□

کین سفر در روح جاویدان نمود

□

که بد او فخر همه خیل و تبار

□

هر جزو من چشمی شود کی غم خورم من از عمی

□

خوردن و بو را نشاید ای پسر

□

سیم و زر را کفایتش صواغ

□

آنچنان خواهش طریق انبیاست

□

نشد با دوستدار خویش دشمن

□

چارق او پوشد که او محتاج پاست

□

وان دگری گوید چین مر مراست

□

سوی او کش در هوا تیری خدنگ

□

درریز رحیق احمری را

□

صبر چون داری از الله کریم

□

چون زرست این رخ من زر به خروار مگیر

□

نامه می‌آید به جان کای بی‌وفا

□

تو آدمی نگر که چو دستیش رهنماست

□

صد هزاران ساله زان سو رفته‌ام

□

چون باد ز پس شوی دوانش

□

در امید عفو دل در بسته‌ای

□

بربوده از وی مکرمت کرده به ملکش اقتضا

□

عقل و دانش را گوهر تو بر توست

□

بینم من بیت حرامی دگر

□

فکر و ذکر اختیاری دوزخ است

□

و اطردن همتا علی قلبی هجم

□

بی‌خبر با ما و با حق با خبر

□

که با خالق و خلق پاک آشناست

□

سنگ داد و در عوض گوهر خرید

□

ای شوق ما به زمزم و آن منزل وفا

□

سوخته دلها سیه گشته دلت

□

کای رحمت و آفرین بر آن روش

□

ورنه دنیا کی بدی دارالغرور

□

هست از تلبیس ابلیس خبیث

□

رنج او خورشید هرگز کی کشد

□

وگر هستید از یابندگان دیار بنمایید

□

یا جزا وابسته‌ی میقات بود

□

در هیچ آدمی منگر خوار ای کیا

□

ماهیان را پاسبان حاجت نبود

□

بشنو ز کرم پیله هم کاندر قبا پوسیده‌ام

□

در سه گز تن عالمی پنهان شده

□

درد تو دردیست که کارش دواست

□

جنبش مس را به دانش زر کند

□

کار عظیم است چیست عاقبت کار

□

از گناه نو ز زلات کهن

□

زیرا نهد لب بر لبت تا از تو آموزد نوا

□

کی بود او را میانه منصرف

□

انکار تو پس چیست به عباد حجر بر

□

خلق بیند مردی و ایثار من

□

خیره کند مردم بازار را

□

شست بر آیینه زنگ پنج تو

□

رسوای هزار انجمن باش

□

این ز ملک شهر خود آسان‌ترست

□

آتش شده ز عشق هوا هم در این فضا

□

معجز نو باشد و زر کهن

□

شمس الضحی لا تختفی الا بسحار سحر

□

بود چون شیر و عسل او با بلا

□

تا که گردد باغبان و تا که باشد آبیار

□

در عیان دیده‌ها تبدیل ذات

□

در جستن علم دل کنی یکتا

□

کی بدی این بددلی با جذب حق

□

داد صد دینار و آن از وی خرید

□

بر تن ما می‌نهد ای شیرمرد

□

من لاابالی وار خود استون کیوان بشکنم

□

مزد روز تو نیامد شب به غیر

□

هر صباح و شام بل آنا فن

□

دم دهد تا خونت ریزد زار زار

□

حل این کی از فرید خرده‌دان آید پدید

□

های هو را کرد تیغ حق دو نیم

□

بانگ می‌زد که ای حمال و ای حمال

□

تو عذاب خویش و هر بیگانه‌ای

□

که بگویی تو که لقمان زمانست به کار

□

مصلحت در دین عیسی غار و کوه

□

خیره زین گوهر چرا مشحون شدی

□

بر دگر ساده‌زنخ طعنه مزن

□

از بسی عیب خویش نگذارند

□

بر تو چون صابون سلطانی بماند

□

جمله ذل او و قمع او شده

□

لیک آن مو در دو دیده رسته بود

□

که به هر دم نمایند لطف و ایثار دیگر

□

تخم مردی در چنان ریگی بکاشت

□

تا که در باز کند بهر تو دربانش

□

پند او را ده که حق اوست پند

□

گو به یک جوهر دو عالم را مخر

□

تا نگوید لقمه را حق که ادخلوا

□

خوش سقایی خوش سقایی خوش سقا

□

چون زنندی خویش بر شمشیر تیز

□

قالبشان چون عروس خاک بر او چون لحاف

□

موسیی فرعون را زیر و زبر

□

شایان سعادتی است توانا را

□

که ملایک سر نهندش از محل

□

بی‌هیچ گنه بند کشیدن دشوار است

□

قوس نورت تیردوزش می‌کند

□

که برنایی نبینی این برون را

□

بلک تو دزدی و زین حال آگهی

□

تخفف عنک اثقالا و اوزار

□

اندرو نه آب ماند خود نه برف

□

این کهنه لحاف هیولانی

□

رسته‌اند و غرق دانه و دام تو

□

بو که در دامت اوفتد شهباز

□

این بود انصاف نفس ای جان حر

□

که به خانه نان تازه می‌پزند

□

صاف گشتی بر صفا بشتافتی

□

واگو غزل مرا مکرر

□

عاریت باشد درو آن مونسی

□

خوف و خشیت، در دلت افزون کند

□

حالشان چون شد فرو خوان از کلام

□

رویت سیاه گردد و تیره شود ضمیر

□

حلق‌بخشی کار یزدانست و بس

□

برق را گفته برو مگرای تیز

□

از کدامین شیخ و پیرت این رسید

□

شایسته آن گردی هم ناظر و هم منظر

□

از قضا حلوا شود رنج دهان

□

این خشک رود، چشمه‌ی حیوان نمی‌شود

□

بین کرا بگذاشتی چشمی بمال

□

سایه‌ی یار راستین دیدم

□

ورنه چون فرعون او شعله‌زنیست

□

حق آب را بسته کند او هم نمی‌جنبد ز جا

□

آید از جانان جزای انصتوا

□

همان کسی که دریدش همو شود معمار

□

عاقبت خواهد بدن این اتفاق

□

شست از لوح تو کل نام تو

□

جسته‌ی او عاقبت ناجسته شد

□

افعال نیاید ز جان تنها

□

خرقه را بدرید بر خود تا بناف

□

گلشنی کز دل دمد وافر حتاه

□

بر خیالی پر خود بر می‌کنند

□

مست می‌دارد خمار اندر خمار

□

می‌درانید و نبودش زان شکوه

□

نه سر و ساق بجا ماند، نه رنگ و شم

□

آب حیوان گر رسد آتش شود

□

دایم به مراد دل رسانم

□

لوتها خوردی ز خوان من دوتو

□

پرنور چون عرش مکین کو رشک شد انوار را

□

رفت صورت جلوه‌ی معنیش شد

□

نگر به دانش داوود و کوتهی زبور

□

با سگ کهف ار شدستی خواجه‌تاش

□

این گذرگه ره هموار نداشت

□

لایق‌اند و درخورند آن هر دو یار

□

تو را خوب است چون گفتار کردار

□

من نیم وازر خدایم بر فراشت

□

از قفل و زنجیر نهان هین گوش‌ها را برگشا

□

لیک غیرت چشم‌بند و ساحرست

□

تا نکنی بی‌سپر گرد حصارم طواف

□

در حق دیگر بود لطف و نکو

□

اهل مشرب را به دل باری بود

□

در زبان پنهان بود حسن رجال

□

از چه قومم بدانمی ای کاش

□

جانتان را جانب آتش کشید

□

بل ز جای دیگر آید آن عطا

□

خوان نهادش بامدادان و شبان

□

ان الاسرار تستر الاسرار

□

غایت حرص است نه جود آن عطا

□

مثل عقلی کاو به ایشان واصل است

□

قهر کردی بی‌گناهی را بلاش

□

مرد از ره دین و زهد بگزارد

□

از نتیجه‌ی کبر او و خشم او

□

کو راست کند چشم کژ کژنگری را

□

حل مشکل را دو زانو جادوست

□

ز توبه ساز تو معجون غذا ز استغفار

□

چون خوری گرمی فزاید در جگر

□

آمدش دنبال و رخت او گرفت

□

چابک و چست و گش و بر جسته‌اند

□

هست جای خراب چگشاید

□

تا ز مستی میل جستن آیدش

□

کاس ستان و کاسه ده شور گزین نه شوربا

□

در زمان همچون چراغ شب‌نورد

□

بی‌خواب شو همچون پری تا من پری داری کنم

□

دیو چیزی مرا مرا بر سر زده

□

چو تو کشتست بسی کوهکن این شیرین

□

کین ز بیهوشیست و ایشان هوشمند

□

خویشتن را بجوی و اندریاب

□

واقعه‌ی ما را نداند غیر تو

□

خنبک زنان بر نیستی دستک زنان اندر نما

□

چیز ناقص گفته شد بهر مثال

□

از بهر مبشر آن مبشر

□

خویشتن را علم پندارد بسی

□

همان بهتر که بگزینیم بی نام و نشانی را

□

و آنک صرصر عادیان را می‌ربود

□

از دل آمد بسی زبانه پدید

□

آن دراز و کوته اندر جان کجاست

□

ساقیست و شراب مجلس آرا

□

هین غنیمت دارشان پیش از بلا

□

گوش مرا به خویش کشیدن گرفت باز

□

عز درویش و هلاک بولهب

□

متاع او همه از بهر گرم بازاریست

□

ادخلو الاوطان من ابوابها

□

یار تو یافت ازو بوی، تو شو نیز بیاب

□

تا نخسپد فکرتش بستست حلق

□

که بخواهم یا بخسپم خشک‌لب

□

بوی بر از ضد تا ضد ای حکیم

□

که مستم و خبرم نیست از یکی و هزار

□

خواه دانا خواه نادان یا خسی

□

مگر آنروز که خود مفلس و مضطر گردد

□

بر جوانی می‌رسد صد تیر شیب

□

غالیه در غالیه‌دان می‌کند

□

می‌شود نزدیکتر یاران هله

□

که غروبش نیست تا روز شمار

□

کو ببخشد مرده را جان ابد

□

عقول را بنگر در صناعت انمل

□

آب روی شاه ما را ریختید

□

گر نپویند براه تو سبکساری چند

□

هست ناقص جان نمی‌ماند بدین

□

به سوی خویش مر آن را حرام باید کرد

□

گوید او خوش باش خود رفت آن سخن

□

اشخاص همه جان شد تا باد چنین بادا

□

چون کند او خویش را از وی نهان

□

الحیل فی ریح الهوی فاحفظه کلا لا وزر

□

چونک فصاد اجلشان زد بنیش

□

ما که مست هر خم و هر ساغریم

□

در مخنث حرص سوی پس رود

□

که من در خویش جز نقصان ندیدم

□

که بشر دیدی تو ایشان را نه جان

□

در سخن مرد سخن گستر نماید اهتمام

□

ای خنک آن را که پایش مطلقست

□

نه چرخ به اختیار عاشق

□

خواست گشتن عقل خلقان محترق

□

که خاص نیز بسی هست در میان عوام

□

فی السماء رزقکم کرده عیان

□

زان است پادشا که برو عقل پادشاست

□

که شما او را نمی‌بینید هین

□

مدح تو دهر گفت و هزار آفرین شنید

□

منتظر بنشسته باشد حال‌جو

□

چون جمال یوسفی باشد سمر

□

سرد باشد جست وجوی نردبان

□

جز طمع و حرص چیست خار مغیلان

□

یاد کردن مبدا و آغاز را

□

بیرون مده از درون دل راز

□

باز آید چون بفرماید که عد

□

تن پیل دمان کاهد دل شیر ژیان لرزد

□

در رکوع از شرم تسبیحی بخواند

□

به خدمت تا رهی زین نفس اغیار

□

کشت موجودات را می‌داد آب

□

خارش بکن ایدوست، بوستانست

□

بر کنار بام محبوس قفص

□

کاین فعل کز وی آمد نامد ز بولهب

□

رحمهاشان باز جنبیدن گرفت

□

به کف می‌آیدت یک در شهوار

□

نشود زرد روی گلگونم

□

در شب مزن تو قلب که پیدا شود به روز

□

پیش سحاب دستت دست سحاب بر هم

□

کاهلی بیخ تو بر کند، نه ناچاری

□

ردیف کنیت او شد ز ابتدا دو امیر

□

هر یکی را سوی دردی نیز رهبر یافتم

□

گفت دانی از که پرس از همت طغرل تکین

□

که این گلزار دولت گشته پیدا از چه آب و گل

□

که هست جوهری از عدل و عصمت یزدان

□

درافکنی به وجود و عدم شرار و شرور

□

علمم وبال شد که فلک نیست یاورم

□

با هنر عیب خود آن به که بپوشانی

□

نام او پخته شود حکمت خام

□

که چنین گفتن بی‌معنی کار سفهاست

□

بر کوه او ملک نرود جز به نردبان

□

آید گر آتش غضب او به اشتغال

□

وی آستان تو ربض استوار ملک

□

هزاران شاه در خدمت به صف‌ها در قطار ای دل

□

زانکه باشد از همه کس التماست التماس

□

وین یابس و رطب به هم بافی؟

□

اگر وجود ترا بر زمین نهد تاخیر

□

می‌زدم چون مرغ بسمل بال و پر

□

صورت حال هر یکی تصویر

□

وسعت عرصه‌ی این کاخ نه ایوان دارد

□

که نیفزاید ازین بیهده الا که ملال

□

در مبارک ذکر خود گفته‌است نام بولهب!؟

□

شکفته دایم و افتاده توده بر توده

□

جامه را گاه زدی مشک و گهی عنبر

□

عقل را چون دل تو هیچ دلیل

□

هر مخنث مرد میدان کی شود

□

به یمین تو جود خورده یمین

□

ببین به کیست امیدت بدانکه اوست خدا

□

آزاد چند باشم نه سرو و سوسنم

□

که جز یک چیز را یک چیز نبود علت انشا

□

به معنی بود بستر آفرینش

□

کی شود مقبول تقلید اصول

□

اسب تو به سایه رخش رستم

□

دگر کفر است چون گویم زهی کار

□

به یمین تو چرخ خورده یمین

□

که هر که خواست به آن شیوه دل دهد جان داد

□

از فلک میدان و از انجم سپاه

□

نا آمده اندوه و گذشته است برابر

□

در سایه‌ی فضل و کرم گرفته

□

به سعادت ساحت قرب رسان

□

هرکجا سلطان رود با او تو باشی هم‌عنان

□

از خویش مرا بسی زیان بود

□

نتوانند زد نطق ز نطاق

□

می‌بندد از اشعه‌ی خود مسطر آفتاب

□

دلاور قهرمانی ترک اشقر

□

مر هردو جهان را زمانه کان است

□

همچو نی باش میان‌بسته و چون سرو بپای

□

چو چشم مست خودش ساغر گران گیرد

□

بحر و کان را در فراق گوهر و زر یافته

□

وز فلسفیان عقل فعال

□

که نباشد درو مجال فتور

□

گر جا کند جلال تو در جوف آسمان

□

زو صبایع در جدل کان جز ولی آن عضو لک

□

از مردمی برون است هر کو نکوسیر نیست

□

عالی‌ترست منبرت از چرخ در محل

□

موافق گرد با ابر بهاران

□

وین همه پوست چو ترکیب بصل

□

من چو حلقه برون در چکنم

□

عنصر تو ورنه تا اکنون بماندستی فطیر

□

گر زند چرخ مدور را محرف بر میان

□

فهرست نامهای هنر شد زمان تو

□

چون خواهد جست مر حرامش را؟

□

از پی خون عدو بگشاده کام

□

چه آتش‌پرست و چه دنیاپرست

□

بجز حکایت جود تو نیست در افواه

□

بس پریشان روزگاری مانده‌ام

□

همی به پرده دریدن نداردم معذور

□

کز بی‌نفاذ او بجهد تیری از کمان

□

کرد با دامنت همیشه به کین

□

تدویر زمین را و تداویر زمان را

□

مستعار کرم تست نمای اجسام

□

چون بدره بدره این دهد و قطره قطره آن

□

گفتا که می‌چگویی تقدیرها را هم

□

دل طلب کز عقل حیران می‌بسم

□

ستاره روز و شب از طلعت تو گیرد فال

□

پرتو مهتاب را صلح فتد با کتان

□

بس که بندد چون هوا جنبان شود نقش حریر

□

میوه‌ی خوش زو طمع مکن که چنار است

□

همچو اندر کلمات عربی نحو و علل

□

که در مسالک فکرت نه برتر از آنی

□

کام بگشاده تا بیابد کام

□

دلشده‌ی فراق بین، سوخته‌ی محن نگر

□

جهان هرکجا عدل تو نیست ویران

□

ای تو را در غالبیت مدت فرصت طویل

□

برو کرد از تعب شبهای دیجور

□

این خطهای خوب معما را

□

حاش لله نه زانکه نیست متین

□

من سالخورده پیر خرابات پرورم

□

شیر علمش را صفت عرین

□

لقمه‌ای گردد چو قرص خور رسید

□

آن فرو می‌کشید پر کلاه

□

آثار فیض او ز کدامین زمان رسید

□

با زخم تو سفتهای مرهم

□

که او بر سرت هر سالی همی خرما فرو بارد

□

خلاف تو نه مخالف قضا نکرد از بیم

□

از کمند انقیادش گردن گردنکشان

□

نسر طایر درآید اندر دام

□

اگر صیدی فتد لاغر میندیش

□

شک مکن حرفها بود موهوم

□

بکار خانه تغییر تا به روز جزا

□

کارداران رضای تو شهورند و سنین

□

زانکه عاشق راستین می‌بایدش

□

یک نشان معجز از موسی عمران یافته

□

ز اجتماع نقیضین و الفت اضداد

□

از حزم و عزم خویش درنگ و شتاب خواه

□

وان نفس بی شک دم رحمان بود

□

که بود در همه فن همچو مردم یک فن

□

روی و رای او چو موی مهوشان بادا سیاه

□

تو بزرگی کن برو خرده مگیر

□

تا یکی زان در شهواری شود

□

وای اگر جود تو نبودی وای

□

که رخ فقر ندید آن که ازو کرد اسراج

□

ابر را صاعقه چون سنگ فتد در قندیل

□

دارد از حسن عفافش چو ملک هفت حصار

□

و یا به دیده‌ی جود تو در وجود حقیر

□

کارایش خزاین هفت آسمان کند

□

به تقدیر قدر حکمش مدبر

□

جز غلام شاه انجم چاکر کیوان غلام

□

طاعت کهربا ندارد کاه

□

دست فرشتگان شود از حکم رشته‌ی تاب

□

یکبار نسیمی ز رضای تو وزیده

□

چو آتش تو نیاید به هیچ رو اطفا

□

زودا که عنان به عجز برتابی

□

ز راه اوست به دامان دیده کحل ربائی

□

ای مسلمانان فغان از دست دشمن‌پروری

□

حشر و نشر اندرین جهان باشد

□

الا تا باد را از عنصرش زاید سبکساری

□

اگر گرنک فلک چون ملک برآرد پر

□

گر تحاشی می‌کند از خدمت تو انوری

□

گر در آئی با سپهر اندر مقام انتقام

□

می‌چگویم کون شد بی‌دستگاه

□

که بر وی آفرین از واحد قهار می‌آید

□

همدید ز بند آهن وهم دید ز تن چاه

□

مرد را مغز در دهان باشد

□

ناقه‌ی خویش در قطار جهان

□

که می‌دود چو زر سکه‌دار در عالم

□

ابدالدهر بامداد پگاه

□

حبابها چو سپهر برین فراوان است

□

گفت او تن کی دهد با ما در این خلقان خیام

□

چشم بخت تو که هرگز نتوانست غنود

□

اندر آن موسم غم‌پرور شادی فرسای

□

خاک میدان را به خون از بس که می‌سازد عجین

□

از آن عنایت محضی و آدم از صلصال

□

ز فتنه زائی افعال زاده ملجم

□

کند کرت به زبان راند که ماشاء الله

□

ز موج گشته زره پوش از ازل پولاد

□

با کف دست تو در جود و سخا آید آز

□

کند در شش جهت هفت آسمان را از تخلخل تر

□

که فلان باز حدیث حرکت کرد آغاز

□

صبر و آرام و قرار از من دیوانه فرار

□

در طباع اکنون ز استغنا ملال

□

ولی در آخر آن فیض بود بی‌حد و مر

□

گهی هلاکت نمرود را گمارد بق

□

شود ز مردمی انسان دیده‌ی انسان

□

که در عمر آن نکردست از کف و دم

□

ز خاک آتش برویاند مطرهای زمستانی

□

یعنی که به جان آفرینش

□

کامکاری چون تو را از خسروان کامیاب

□

آب و آتش بود حرون و حلیم

□

چه دانستم که خواهد بود یک سر فیض روحانی

□

غلام آلتی مولای التون

□

گرد سرش پر زند روح قزل ارسلان

□

خدای لاجرمت یار بود و پشت و پناه

□

یعنی حریم حرمت نواب مستطاب

□

باشد چو تیمم و لب یم

□

تیشه‌ی فرهاد گیر ریشه‌ی بیداد کن

□

به کفی بربط و به دیگر جام

□

مهره‌ای کاتش داروش جهاند ز تفک

□

ترا رفیع‌ترست آستانه‌ی درگاه

□

همی باژ خواهد ز هر مهتری

□

گر دهد در دیار آب و هوا

□

هله خاموش که سرمست خموش اولیتر

□

چون خوانمت وزیر که صد پادشا نشاند

□

اشترا تنگ گلی بر پشت تست

□

بالله ار نیمه‌ی این باشد جیحون صد بار

□

بسته کنم من این دو لب تا که چراغ روز و شب

□

گر شود محسوس دریای دلت

□

چشم و دهن و دو گوش و بینی

□

نه از آن طایفه که نشناسد

□

چندان به بوی وصل که در خود سفر کند

□

بیگانه نکوخواه به از خویش بداندیش

□

چو با خود دید مه در یک وثاقش

□

کوته کنم سخن چو گواه دل منند

□

چو باد گل‌فشان می‌ریزی از دست

□

علم شعر زند بر شعری

□

گوهر دین چون در این خزینه نهادی

□

لیک چونان که دفع بوی پیاز

□

به هر برگی از آن تتماج بشکفته‌ست نوعی گل

□

آفتاب از کف تو بخشد نور

□

مرغ پری زد مرورا کور کرد

□

ناقه‌ی صالح، عصای موسی و روح پدر

□

سرسبز و خوش هر تره‌ای نعره زنان هر ذره‌ای

□

به بارگاه تو مریخ حاجب درگاه

□

آباد که کرده‌است این جهان را؟

□

دست اقبالت ار بنگشاید

□

چون بدین ره بسی فرو رفتیم

□

رایت تدبیر تو گیرد سپهر اندر سپهر

□

بلی تفسیر این حرف اندکی نیست

□

شعر دانی چیست دور از روی تو حیض‌الرجال

□

خدای ملک و ملک سیر بخش فلک و فلک

□

دنیا خراب و دین به خلل بود و عدل تو

□

به خراسان در تا فرش بگسترده است

□

از تعجب هر زمان گوید سخا

□

گر شبه دزدیده‌ای وگر گهر

□

نوک کلک تو رازدار قضا

□

چون در معنی زنی بازت کنند

□

انظرونا نقتبس من نورکم کی گفت چرخ

□

گفت او از بعد سوگندان پر

□

گوا می‌کنم بر تو هان ای طبیعت

□

سام نریمان کو و رستم کجاست

□

شمایل تو به عینه نتایج خردست

□

از گوی تو روزی که به چوگان زدن آیی

□

باز گفتم عادت طغرل تکین در ملک چیست

□

ز نور آفتاب آن رخش چون برق

□

معرکه مجلس بود ساقی اجل

□

گران‌قدری که ذاتش با وجود آن سبک روحی

□

با رای تو ذره‌ایست خورشید

□

چون به گوش آیدت از بربطی آن راهک نو

□

بر در کبریای تو شب و روز

□

ای آفتاب خوش عمل بازآ سوی برج حمل

□

به روز جنگ با دستان رستم

□

اغلب الظنین فی ترجیح ذا

□

به مردی و مروت کی رسیدند

□

در جزای آن عطای نور پاک

□

قبض ارواح کند تف سموم سخطت

□

هر چه کان گفت «لایجوز چنین»

□

در بحر علم کشتی علم تو می‌رود

□

کسی کز ذره ذره بند دارد

□

قمریی را ز پی بلبل خوش نغمه دوان

□

مرا چشمی‌ست زان هر دم به راهی

□

زاب رویت پخته شد نان وجودش لاجرم

□

هیبت او کز جوارح می‌رود جنبش برون

□

تا دماغ کاینات از خلق تو مشکین شود

□

میری بود آنکو چو به گرمابه درآید

□

قرب ماهی نبود بیش هنوز

□

شهوت خوردن ستاره نحس دان تاریک دل

□

پای چون هیزم شکسته دل چو آتش بی‌قرار

□

لیک صیقل کرده‌اند آن سینه‌ها

□

مایل یکدگر ز نیک و ز بد

□

زین چه شش گوشه گر نبود برون

□

تو خود انصافش بده در بارگاه آفتاب

□

داور عدلی میان خلق خویش

□

کمر پیش حکم تو بربسته جوزا

□

سالی از خویشتن خجل باشد

□

فکنده رای تو در خاک راه رایت مهر

□

در او دیدند پیری با صفایی

□

آفتاب آسمانت باد تاج

□

نام مرا کسی نبرد روز حشر نیز

□

دست تو حکم تو گشادست قضا بر شب و روز

□

کناره کند زو خردمند مردم

□

از آسمانه‌ی ایوان کسری اندر قدر

□

وز سحابی که فرستد بر ما آن دریا

□

هرچند سنگ و ریگ و که و غار او نمود

□

گفت تا اشکم نباشد شیر را

□

آنجا در زه آرد دستت کمان بخشش

□

زین سبب هنگامه‌ها شد کل هدر

□

به قدر و جاه و شرف از کمال بگذشتی

□

بنگر که چیست بسته در این زندان

□

خلاص داد سپهرت گرت سپاه نبود

□

جز به توحیدت نگردد آشکار

□

سبحان‌الله که دید هرگز

□

بیا ای آهوی وحشی کجایی

□

مرا نه در خور احوال عادتی است جمیل

□

روز دغا چو پای در آرد به رخش کین

□

آتش خاطرت نموده قیام

□

بلا روید نبات اندر زمینی

□

وز وعده‌ی طبیعی و جود تکلفی

□

الف الدهر بعادی جرح البعد فادی

□

تو آدمی و همه دشمنان تو ابلیس

□

هین چه آوردید دست‌آویز را

□

تا چند روز بینی سگبانش برنهاده

□

مخدومم شمس حق و دین را

□

زانکه یک بار جنس این گفتم

□

صحبت نادان مگزین که تبه دارد

□

جز به درگاه عالی تو فلک

□

آن ملک و ولایت که ز تو یافت همه داد

□

وانکه خارج بود از مکرمتش روی و ریا

□

یافت چو شه حالت درویش را

□

صحیفه نقش همی کرد بی‌دوات و قلم

□

دست جرات ز آستین برزن که صورت یاب نیست

□

جهانداری کجا آید ز نااهل

□

نظام سخن را خداوند دو جهان

□

زنبور خزر فضله‌ی لطف تو سرشته

□

گیج شد از تو سر من این سر سرگشته من

□

ای غلامت به طبع بی‌اجبار

□

ور تو دست اندر مناصب می‌زنی

□

سبز خنگ آسمان در زیر زرین قدر تست

□

هر خموشی که ملولت می‌کند

□

در خرمن قبول تو کاهی اگر شوم

□

غره مشو بدانکه تو را طاهر است نام

□

ای نازده آفرینشت راه

□

گر تورا افتاد یک ساعت درنگ

□

لیک از ناهید گردون پرس تا بر شاهرود

□

ز من ننگ است هر کس را که بینم

□

بزرگ بار خدایی که طبع و دستش را

□

کوته کند چو عدل تو پای ستم ز ملک

□

فتح‌البابی بکردم آخر هم

□

به دانش رگ مکر و زنگار جهل

□

شام و شفق از آفتاب رایت

□

اگر چه مال ندارم نه دستمال توام

□

باس تو آتشی است حادثه‌سوز

□

ور تو چرخ و عرش را خوانی حقیر

□

روانی باد فرمان ترا چون آب در گیتی

□

همی‌پرد به گرد شمع حسنت

□

دست اقبال آسمان نکشد

□

گر هنر باشد ملک نعمت نباشد جز رهی

□

ذره‌ای از حلم او گر در گل آدم بدی

□

بس شهر که مردانش با من بچخیدند

□

تا سپهر از مدار خالی نیست

□

به رفتن گام همت بر گشایم

□

هم در کتف دایگان رضیع

□

به ناز داد سکونی که وصف نتوان کرد

□

تا که ایمد کمالست پس از هر نقصان

□

از بهر جفا سوی تو آمد، به در خویش

□

گرهی گشت بر ابروی شریفت پیدا

□

صد شب بر او ترانه گویی

□

بعد از آن کمترک آمد نه ز تقصیر ازآنک

□

آتش ابراهیم را نه قلعه بود

□

به اعجاز عصا موسی عمران

□

سبحان الله زهی رواقی

□

پر کند نقد سخای تو زمین را دامن

□

جهان را به سایه‌ی درختی زدند

□

ور به یادت ذکات می‌نوشند

□

این هم رنگ است و می‌توان کرد

□

ای به رایت بر آفتاب مزید

□

که در چنگ بلا تا چند باشم

□

با چنین دست مرا دست برون کن پس از این

□

ترتیب چون بساط نشیب و فراز چید

□

تیغ مریخ پیش صیقل قلب

□

به فعل خوب تو خوب است روی زشت تو زی آن

□

نه یک سال تو آید در انتقام درست

□

خامش کنم از غیرت زیرا ز نبات تو

□

خود خلاف از میانه برداریم

□

دید درگاهی پر از انعامها

□

به من رسید ز همنام چشم و چشمه‌ی مهر

□

زین چمن ای دی مبران اعتدال

□

احباب ترا به زیر رانست

□

در دست امیر و شاه ندهم

□

تراست ملک و تویی ملک‌دار و ملک‌بخش

□

یمین دول میر محمود غازی

□

زمان نیابد جز در عدم ترا بدگوی

□

دهم مسواک و تسبیح توکل

□

بخور آنچ داری و بیشی مجوی

□

زین دو حالت آنچه از من بود خود نامد به فعل

□

ببینی تا چه سودست این که در عالم همی بینی

□

دام دیو است، ای کبل، بر پای و سر

□

همه تخت گاه و همه جشن و سور

□

خمش کن چند می گویی چه قیل و قال می جویی

□

گرگ را بر میش کردن قهرمان، باشد ز جهل

□

پیش استادی که او نحوی بود

□

همان باژ کشور که تا چار بار

□

این زمان کافر شد و ره می‌زند

□

حقا که ز زیب سخن و زین جمالت

□

به دل در صبر کشتم تا به من بر

□

مگر شاد باشیم ز اندرز او

□

درین ره با دلی پر خون به صد حیرت فروماندم

□

چگویم که کار همه خلق را

□

ز بانگ اسب در خر پشته خاک

□

بپوشید دیدار رستم ز گرد

□

کاسه‌های هفت دریا از کف در پاش تو

□

مرده‌ی هجرم حیات من به وصل روی تست

□

خطری را خطری داند مقدار و خطر

□

چنین تا برو بر بدرید چرم

□

ای طوطی هم خوان ما جز قند بی‌چونی مخا

□

ایزد گهر لطف و سخا و هنرش را

□

در سوم گردد همه روها سیاه

□

بدیشان سپرد آن در باختر

□

ناگهان بیضه شکافد مرغ معنی برپرد

□

تو چرا از طیلسان چندین ترفع می‌کنی

□

ای مسلمانان، به دنیا مگروید

□

همی‌رفت تا راز گوید بگوش

□

وزارت به ایام او باز کرد

□

شاه ما بهرامشاه آن شاه کز بهر شرف

□

ز جا برجسته طفل سبزه از باد

□

دو چشمش کبود و در خساره زرد

□

نخل نوال او ز کدامین ریاض است

□

آن شاه امامان که عروسان سخن را

□

که فرمود از اول که درد شکم را

□

ز بهرام و زهره‌ست ما را گزند

□

بیا ای شمس تبریزی شفق وار ار چه بگریزی

□

پس بگفتش: ای محمد منت از ما دار از آنک

□

تخم خدمت بر زمین می‌کاشتیم

□

همی تیره بینم دل و هوش تو

□

وان مقیمان خراباتی از آن دیوانه تر

□

آن بزرگی که ز بس فضل و کریمی نگذاشت

□

بل چو هزیمت شدم از پیش دیو

□

نبودی چو شیرین به مشکوی او

□

گر ز عطار بشنوی تو سخن

□

راندند بسی کامروایی سلف ما

□

چو لعل از خاک کان گردد سفر ساز

□

نجویم بزرگی و فرزانگی

□

گر شود تیغ آزما در حد ترکستان زمین

□

نگویی تا چرا کردند نوک و چنگ او ز آهن

□

از چاشت تا به شام تو را نیست ایمنی

□

برین گونه بر تاجداری بمرد

□

سخن مقلوب می گویم که کرده‌ست

□

سلطان یمین دولت بهرامشاه کو

□

کین گواهی که ز گفت و رنگ بد

□

ز کار تو اندیشه کردم دراز

□

زو فروآ تو ز تخت و سجده‌ای کن زانک هست

□

تو چون زین دامگاه دیو دوری جویی از دیوان

□

پرهیز همی ورز، در الفغدن دانش

□

شما را دل از شهر ای فراخ

□

در آن موضع که تابد نور خورشید

□

پرسند ز ما که‌اید گوییم

□

وحشی از این دربدری سود چیست

□

کجا آن سرافراز جان و سپار

□

بهر تو طاعت تمام جبهه و لب می‌شود

□

گر بخوری شکر کن ور نخوری صبر کن

□

دل از راه دنیا به دین بازگردان

□

بخندید خسرو ز گفتار زن

□

به هر صبوح درآیم به کوری کوران

□

گوهر جان و جهان ذات سنایی را ازوست

□

هر شکار و هر کراماتی که هست

□

همی بر سرانشان فرود آمدی

□

هر دمی صندوقیی ای بدپسند

□

پوستها بر تنشان گردد نیست

□

گرت به سیم و زر دین حاجت است

□

چولشکر فراوان شود بازگرد

□

بگسلان پیوند صورت را تمام

□

بی خوی خوش آن لطیف رویت

□

نقش نبود از بت و از بت نگار

□

به مرو اندرون ساز جنگ آورد

□

به سست طالعی من ندیده فرزندی

□

در کفر و جهودی را ز اول چون علی بر کن

□

بلبل و هدهد و مرغند، بلی، لیکن

□

کجا طالع زادنش دیده بود

□

گر تو بدین کژ نگری کاسه زنی کوزه خوری

□

عالم پیر منافق تا مرقع پوش گشت

□

وهم آنگاهست کان پوشیده است

□

همان بد دل و سفله و بی‌فروغ

□

چون یک دمی آن شاه فرد تدبیر ملک خویش کرد

□

ای مفرح جهان جسمی را

□

آزرده این و آن به حذر از من

□

یکی جای خواهم که فرزند من

□

گفتم: موافقان را مهر و هواش چیست

□

تو عاشق هست و نیست خواهی

□

وز آنجا شد پریشان سوی منزل

□

هما راه جستیم و بگریختیم

□

پایه‌ی هرکس شود پیدا درین پولاد بوم

□

گفتی آیم میا که گر آیی

□

چون ندهی پند تن خویش را

□

چنین گفت کز شب گذشته سه پاس

□

قهر حق بهتر ز صد حلم منست

□

جز وی از شمس همچو شمس از نور

□

خاطر رنجور جویان شد سقط

□

طلایه همی‌گوید آمد سپاه

□

ور عاقبت این چشم من محروم خواهد ماندن

□

شعر او خوان شعر او دان شعر او بین در جهان

□

به پیغمبر عرب یکسر مشرف گشت بر مردم

□

چو بشنید بیژن از آن شادشد

□

یک زمانت فراغت او نیست

□

ترک چو تو ترک نبود آسان

□

که می‌پیچند سر تا پا کمندش

□

نگر تا چگونه کنی چاره‌یی

□

روبهی را که شود پشت به جمعیت موی

□

سیمای تو حقا که چو زر باشد بی سیم

□

مستی تو و مست مست خواهد

□

چنین گفت با باغبان باربد

□

نه مرا خانه‌ست و نه یک همنشین

□

آنان فسرده‌اند کشان پوستین کنی

□

غایبان را چون چنین خلعت دهند

□

بدانست شیر وی که ایرانیان

□

ساحران آورده حاضر نیک و بد

□

ناز دنیا کی شود با آز عقبا مجتمع

□

از کتف گلبن سوری به قهر

□

ازان پس بیابی همه کام خویش

□

اگر چند از نامورتر تباری

□

آرامش و رامش همه در صحبت خلقست

□

نهادی در دلش سد گنج بر گنج

□

همه برگزیدند پیمان اوی

□

ای تو را پایه‌ی حکمت ز فضیلت بر عرش

□

نور زاید همی از چاه زنخدانش نه آب

□

آن جاه و جلالت که به مالت بود امروز

□

ز دینار وز گوهر شاهوار

□

چشمشان باشد گذاره از سبب

□

چون مدتی برآید بر ما عدو شود

□

خواری و دونی مسها بر ملا

□

که جادو بدی کس به مشکوی شاه

□

خصم در ده رفت و حارس نیز نیست

□

هزارش دیده از عقل و به هر دیده هزاران دل

□

گر به باد تو کنم خرمن خود را باد

□

همان زاد فرخ زبان برگشاد

□

دامنش چون به دست بگرفتم

□

گر عدل عمر خواهی آنک در او بنشین

□

چه شد گر آفتاب عالم آرا

□

همان تشت زرین و سیمین بدی

□

مژگان دشمن از اثر زهر چشم تو

□

اف ازین مهتران سیل آور

□

بفگن از پشت خویش جهل و بدانک

□

به پیش سپاه اندر آمد تبرگ

□

اصل آن شاخست هفتم آسمان

□

کشته‌ی حق شو تا زنده بمانی ور نه

□

باز هم آن باد را بر ممنان

□

همش رای و هم دانش وهم نسب

□

چون رسد آن نان گرمش بعد کد

□

گر چه خود را عشقباز راستین ننهم از آنک

□

به دل در چشم پنهان بین ازیشان آیدت پیدا

□

سگ و یوز و بازش ده و دو هزار

□

جان عطار را درین دریا

□

خه‌خه ای شاهی که از بس بخشش و بخشایشت

□

از این مزرع شد آب مهر نایاب

□

ز نخچیر و از می به یکسو کشید

□

گفتم مگر به قیمت آن شاه تاج‌بخش

□

شادباش ای سخن از دو لب تو

□

قرب خود دیدی اول و کردی

□

پسندش نبودی جزو در جهان

□

شرع چون کیله و ترازو دان یقین

□

بقا بادت اندر نعیم مقیم

□

زاغ اگر زشتی خود بشناختی

□

بدو رای زن گفت که اکنون گذشت

□

صبحی بود ز خواب بخیزیم گرد ما

□

یارب چه آتشیست فراقت که تا ابد

□

وز قول یکی چو نیش تیز است

□

بدو گفت برخیز و ایران بگیر

□

چه خبر داری این دم ای عطار

□

باش تا خط بناگوش و خم زلف تو باز

□

هیچ مگویش که بیان میکند

□

بدانستم و آفرین خواندم

□

تا کرم و عدل او نوبت شهرت زدند

□

نجم را باغ این ثنا می‌گفت وز شاخ چنار

□

چون سوی خورشید دارد روی خویش

□

دوصد مرد برنای فرمانبران

□

پس زد انگشتک به رقص اندر فتاد

□

سخن را راه تنگ آمد نگنجد در سخن هرگز

□

سبز گردم چونک گوید کشت باش

□

برین هم نشان تا به لهراسپ شد

□

ما همچو آب در گل و ریحان روان شویم

□

در غم حج بودن اکنون از ادای حج بهست

□

لرز لرزنده غضنفر در عرین

□

چنین گفت شیرین که ای شهریار

□

اگر چنانکه بباید نگاه داشتیی

□

بی شه اسب و پیل و فرزین هیچ نیست

□

به روی آب از بادش شتابی

□

پذیرفتم این زینهار تو را

□

قسمت آموخته در گه رزاق کبیر

□

سراسر جمله عالم پر ز حسنست

□

خفته مرو نیز بیش ازین و چو مردان

□

چو بشنید زیشان عرض رابخواند

□

می‌دمند اندر گره آن ساحرات

□

بر سریر سروری از خوردن مال حرام

□

شاهد تو سد روی شاهدست

□

چنین گفت شیروی با باغبان

□

نی‌ها و خاصه نیشکر بر طمع این بسته کمر

□

هر کجا و اصل و مشاطه چو سرهنگ بود

□

زیرا که به زیر نوش و خزش

□

عنصرت مایه‌ایست از رحمت

□

سر فروپوش چند گویی از آنک

□

قمری نهد از پشت قبای خز و قاقم

□

شیاطین را به سامان کار از ایشان

□

فتح باب دست تو شکلیست کز تاثیر او

□

سرور فرخ رخ عادل دل دلدل سوار

□

ببر خواجه براهیم علی ابراهیم

□

این فرودین بدین دو باز رسید

□

آنکه در شش جهت از فضله‌ی خوان کرمش

□

تو هنوز از خارج آن را طالبی

□

گفتم او را: چو فقیرم چکنم گفت: لنا

□

هین که اسرافیل وقتند اولیا

□

از کبریاء تو خبری هم نمی‌رسد

□

ارکان به خانه خانه بگشته چو بیذقی

□

گر مقدس گردد اندر مقدس قدسی کسی

□

آن را که چو نوش، نام حق آمد

□

گفتا ضمان تو که کند ای شغب فزای

□

دوستان را به تختگاه فکن

□

صورت شرمی تو اندر سیرت پاکی بلی

□

اگر خواهی که با جور تو سازند

□

گویی آزادم و بر یک قدمی پیوسته

□

اجزاش التزام معبت کنند اگر

□

دیو را با فرشته در یک جای

□

چون من نبود کسی که بیش است

□

از وجود جود و آب و آتش اقبال اوست

□

چون درختست آدمی و بیخ عهد

□

چون گیرم از برای حکیمی قلم به دست

□

تو جوان بودی و قانع‌تر بدی

□

نی رمح بهارست که در معرکه کردست

□

کی برگشایی گوش را کو گوش مر مدهوش را

□

اندرین ره همرهانی دوربین چون کرکسند

□

معنیش روی خوب کنم وانگهی

□

خون دل یابد ز باس تو چو گردون بشکند

□

هر چه بیدار دیده‌ام هیچ است

□

عقل عاجز شد ازیشان زان که ریشه‌ی آن ردا

□

بیا وحشی لب از گفتار دربند

□

الهام الهی چه گفت، گفتا

□

به هیچ خلوتی از روی راز خلق مشو

□

فراش تو نوح از نهیب طوفان

□

حلال و خوش خور و طاعت کن و دروغ مگو

□

امروز روز عید و تو در شهر تن زده

□

پس دعای خشک هل ای نیک‌بخت

□

بدان تا شهد عشق از حلق هر نااهل دور افتد

□

گر بگیرم برکنم دندان مار

□

اندر ظلال موکب میمون عزم تو

□

در درون یک ذره نور عارفی

□

تا در آب و خاک و باد و آتش از بهر صلاح

□

عرش این عرش کسی بود که در حرب، رسول

□

ای صدر جهان مپرس کز چرخ

□

از دم آن کس که این می نوش کرد

□

ز آن آه بر نیارد زیرا که هست پنهان

□

مرا گر ناله‌ای باشد عجب نیست

□

جبر رکاب امر و عنان نفاذ او

□

سپهر تیز روش در رکاب غاشیه داری

□

با خدمت حق باش که گر باشی ور نه

□

تا چون به قال و قیل و مقالات مختلف

□

جادوان از ترازوی عدلت

□

او ز جمله پاک وا گردد به ماه

□

دور باید بود از انکار بر درگاه عشق

□

پای نابینا عصا باشد عصا

□

تیریز کرد دست حوادث ز آستینت

□

دست و پایت چو مار گردد

□

نیست عجب کز فلک از قبل رفعتش

□

گر ز آدمی، ای پور، توبه باید

□

همی به خدمت آن صدر روزگار شوم

□

هم فلسفه هم کلام بگذار

□

سر بسم‌الله اگر خواهی که گردد ظاهرت

□

بهر بیان کردن احوال من

□

از توبه برآمده ز حالش

□

می‌رسد مطلعی دگر که چه زر

□

چو زهر خوردی و زنده شدی بدانکه همی

□

بخت مردی است از قیاس دو روی

□

طیره همی شدم که چنین میهمان مرا

□

روز محشر هشت بینی حاملانش

□

یک تن نماند در چمن جود تو که او

□

تا که اعطا لله آید جود من

□

جودت چو در ضمان بهای وجود شد

□

چه جویی ذوق این آب سیه را

□

پیش تک عزم او تنگ نماید زمین

□

جاودان را امتند و نیستند آگاه ازان

□

دهن لاله چون دهان صدف

□

به خاصه آنکه به اصل و هنر چو خواجه بود

□

گرد علما گرد بخاصه بر آنکس

□

کند از وصل او خوشحال ما را

□

گفت قضا کز پی سباع نوشتست

□

هرکه را شربتی دهد شمشیر

□

تن آلوده گر ز نااهلی

□

چون طمع بریدم ز مال شاهان

□

سایه بر کار خصم نفکندی

□

کرد خاموش و کنیزک را نگفت

□

نادیده کس ولیکن از سنگ و چوب کویت

□

دام آدم خوشه‌ی گندم شده

□

باز میدان دگر بود درو شیردلی

□

گر ندانی یار را از ده‌دله

□

سرکشان را سر بسر نابود کردی در جهان

□

ز بهر تو که همی خویشتن هلاک کنی

□

گفتم که چیست آن تن بی‌جان که در صبی

□

خواستم تا ره برم بر روی آن دریای خون

□

من پای فرو نهادم ایراک

□

الا ای پیک عالم گرد شبرو

□

آمدم با حدیث سیرت خویش

□

مهر از بهر اجاق افروزی در مطبخت

□

از فعل بد خسان این امت

□

کنون زان فزونم به هر فضل و علم

□

عدل تو هماییست که چون سایه بگسترد

□

فکر طفلان دایه باشد یا که شیر

□

از نفس جدا گشته در مجلس جانبازی

□

چونک قصه‌ی حال پیر اینجا رسید

□

به عون همت سلطان عصر و شاه جهان

□

خامش که این گفتار ما می‌پرد از اسرار ما

□

مرا دید بر مرکبی تند و سرکش

□

ای بس ملکان را که او فرو خورد

□

آسمانی نی که ثابت رای نبود آسمان

□

صد حجب اندر حجب پیوسته گشت

□

سر اندر راه ملکی نه که هر ساعت همی باشی

□

کرد به ما لطف ز لطف عمیم

□

وان رازها که در سر افلاک و انجمست

□

ز گوش تا سردم نازکی و حسن سکون

□

بنده و کارکنانند تو را گوئی

□

مرا جز به تایید آل رسول

□

کرشمه‌ی همت تست آنکه دایم

□

پیش تو بس قدر دارد چشم تر

□

مهی که گر فکند یک نظر به لطف و به خشم

□

چون نظر اندر رخ آن پیر کرد

□

در جهان گر مقیم نیست مقام

□

ای صد هزاران آفرین بر ساعت فرخترین

□

که نفس ار چه نداند، عقل پر دانش همی داند

□

مر مرا شکر چرا وعده کنی

□

گفتم اغلوطه مده این چه دویی باشد گفت

□

صدف را آن بود بهتر که گوید

□

فقها را غرض از خواندن فقه

□

برآن صورت گشادی چشم پرنم

□

پس به شکر تو تا زبان سنان

□

صحن درگاه جلالت فلک از مساحی

□

کز خاک دو تخم می پدید آرد

□

ای امید همه امیدوران روز شمار

□

باره نخواهد همی جهان که جهان را

□

ممنی آخر در آ در صف رزم

□

کانکه رست از رسم و عادت گوید او را سنتش

□

بلک از دجله چو واقف آمدی

□

صبح ملکی که نه در مشرق حزم تو دمید

□

خاموش که ز سکر نفس کافر

□

دهر تو را می به یشک مرگ بخاید

□

نوذر و کاووس اگر نماند به اصطخر

□

گنج را لاغر کند بذل سمینت

□

همه پادشاهان همی زو زنند

□

از خیال جمال فطنت او

□

مار ز یاری چو کفت بوسه داد

□

تا کس از آفرین سخن گوید

□

ز لجه کرمت قلزمیست هر قطره

□

گرفتار این فعل‌هائی تو زیرا

□

خلق بدان عالم منکر شدی

□

ز کنه رتبت تو قاصر است قوت عقل

□

خوی کن بی‌شیشه دیدن نور را

□

مر یکی را سر فرازانند ز آتش از جحیم

□

زیر دیوار بدن گنجست یا

□

سبک به صورت و چونان گران به قوت طبع

□

رست از وقاحت وز حیا وز دور وز نقلان جا

□

گر بیدل و مست خلق شد یارب

□

از من نثار شکر و جواب مفصل است

□

دیلم و ترک رزمگاه ترا

□

تا نباشد همچو موسی عاشقی

□

اینهمه می‌کند ولیک از بیم

□

بکش از خنجر کین بی‌درنگم

□

جادویی کردن جادو بچه آسان باشد

□

زینت ارچه مقام است لیک بالنسبة

□

سه لشکر شکن بود با ذوالفقار

□

آب جوئی و، سقا را چو سفال است دهان

□

تو آن کسی که ز باران فتح باب کفت

□

آب دادی عام اصل و فرع را

□

درد دل همه فضلای از فضولیم

□

چون شکر پاید نهان تاثیر او

□

به گرد گنبد خضرا چنان نمود شفق

□

علم‌های با مزه‌ی دانسته‌مان

□

ای شاه نصیب خویش بیرون کن

□

جز بی‌خردی کجا گزیند

□

ای زمین حلم آفتاب لقا

□

زین لشکر چندین به عهد خسرو

□

ملک اویی کز آن همی ترسی

□

وان قلم بین در بنانش چون یکی ممشوقه‌ای

□

قهر او قهرمان آن عالم

□

فلک را بر زمین بینند اگر قایم کند دیوان

□

نوروز به از مهرگان اگرچه

□

از پس دنیا نرود مرد دین

□

ای انوری مداهنت سرد چون کنی

□

از هوای مشتری بی‌شکوه

□

ز بخت نیک یکی را ربود سر ز بدن

□

خر نشاید کشت از بهر صلاح

□

ماه بشنید این سخن آسیب زد با منطقه

□

ای پاک دلان با جز او عشق مبازید

□

چو دانش نداری تو، در پارسائی

□

سفله جهان را به سفلگان بسپردم

□

آن کو چو به حرب تاخت بیند

□

هاتفی آواز داد از گوشه‌ای

□

آنکه گه گه کف او بیند ابر از خجلی

□

نه همه حکمت خدا اندر یکی شاعر نهاد

□

چرخ پیش همت تو همچوباطل پیش حق

□

جان فدای او که در هر ضربت تارک شکافت

□

گر بزی را از تو پیدا گشت معنی زانکه تو

□

غافل ساهی است از شناختن خویش

□

بار انده مکش که بار دگر

□

از مسبب می‌رسد هر خیر و شر

□

صدهزاران جان فدای خاک نعلین تو باد

□

بر عمامه و روی او و موی او

□

به وفات تو جهان ماتم اولاد رسول

□

آن طمع را پس چرا در تو نهاد

□

در خانه‌ی مرده، دل چرا بستی؟

□

وین خانه را بیند یکی

□

امروز در ایام تو آن صیت ندارد

□

گفتم: ثواب خدمت او چیست خلق را

□

آخر چه هر آنچه بود اول

□

مرغان بر گل کنند جمله به نیکی دعا

□

جهانی تو گویی که هرگز ندارد

□

اگر باشد حصار چار رکن عالم از آهن

□

بی‌هیچ علم و هیچ حقومندی

□

چو نسرین بخندد شود چشم گل

□

گرچه پیدا نکنم کان کف کیست

□

این زمین و سختیان پرده‌ست و بس

□

گر باد بفرخار بر دشمت داروت

□

خوی شاهانه‌ی ترا نشناختم

□

لطفت ار مایه‌ی وجود شود

□

با خلیل آتش گل و ریحان و ورد

□

گوئی که جوانم، به باغ‌ها در

□

آن را که هر شریفی نسبت بدو کنند

□

به سیم نام نکو می‌خری زیان نکنی

□

اگر گویم به صد عمر آنچه دیدم

□

آب و گل را زهره‌ی مهر تو کی بودی اگر

□

سرو از عقیق باشد، کوه از عقار باشد

□

پس از این در کنف خدمت تو

□

دو در یک صدفش را نمونه بودندی

□

جهان با هیچ‌کس صحبت نجوید

□

مرجان تو مرجان خدای است ازیراک

□

آنکه در کلک او مرتب شد

□

گشود گوهری عقل گر چه بس کانها

□

بر هر طرف بهشتی در هر بهشت حور

□

داند و خر را همی‌راند خموش

□

چو اتصال سعود و نحوس چرخ کبود

□

بر روح برافزودی تا بود چنین بودی

□

نشنودی آن مثل که زند عامه

□

به فعل نکو جمله عاجز شدند

□

در موضعی که جود تو پرواز کرد زود

□

این شرف بس بود مرا که مرا

□

لیکن از مرگ پدر یابند مردان نام و ننگ

□

کرد هیجا و فراوان ملک و ملک گرفت

□

آثار او چو عدت ایام بر قرار

□

از ثریا به ثری برده فرو بخت نگون

□

گر هوش یار داری امروز بایدت جست

□

شرم و سخن و مدح و نکوهش همه او راست

□

به دشمنان تو بر، هرشب از کمین قضا

□

چه اوفتاد که گردون ز پا درافکندم

□

لافگاه علم و دین از نجم پر کرد انجمن

□

آنچ خوردی وا ده ای مرگ سیاه

□

بوسیدن دست تو درآورد به من جان

□

کرد آن حمال راست و چپ نظر

□

ای نهاده بر سر اندر کله دعوی

□

کیسه‌ی راز را به عقل بدوز

□

کامل ز ذات اوست خردپرور آدمی

□

چون دهنش ثقبه‌ی سوزن فتاد

□

از اشک من و رنگ رخ من ببر ای ترک

□

فضل و کرم کرد تست، جود و سخا ورد تست

□

کیش فدا برگشاد راز نهان گفتیی

□

نظیر شام اجلاسش بساط صبح نورانی

□

سیب خودت را ز هنر بوی ده

□

از دنبه تا نماند نومید و بی‌نصیب

□

زاب و آتش برد روح و رای او پاکی و نور

□

بنای محکمه‌ی روزگار، بر ستم است

□

صفت خویش بگفتم که منم خالق بی‌چون

□

و آن دگر را در گلو پیدا کند

□

همیشه تا که نیاید یقین نظیر گمان

□

درون خلوت کروبیان عالم قدس

□

به شهر و برزن خود در چه یابی

□

ویشان را نیز همچو سیب و بهی را

□

بر بزرگان زمانه شده خردان سالار

□

به کف من نماند جز غم و درد

□

زیرکان مادت آواز بدانند از طبع

□

چون صبح صادق بردمد، میر مرا او می‌دهد

□

سپهر قدر و زمین حلم و آفتاب لقا

□

ز بوسه کاری سکان آسمان فرمود

□

دل درویش را گر هوشیاری

□

ارکان همه مر تو را مطیع‌اند

□

ای به تدبیر آصف ملک سلیمان دوم

□

بلندی را، کمال از درگه ماست

□

من همی روز خود آن روز مبارک شمرم

□

ور در آید محرمی دور از گزند

□

باد همچون آسمان و آفتاب

□

پیامی آورد از یار و در پی‌اش جامی

□

به راه چشم شنو قول این جهان که حکیم

□

کس نبرد نام وارثان پیمبر

□

بود در پیش حلمش خاک عاجل

□

جان کاستن است بی تو بودن

□

در مصاف خشم و شهوت چشم‌دل پوشیده‌دار

□

به تمثال و به یادم آشنا شو

□

عفوش ز پی عذر شود عذر نیوشان

□

چه دید دیده‌ی دل‌افروز عالمی که در آن

□

در کار خویش غافل چون باشی؟

□

آگه منم ز خوی بد او ازانک

□

همیشه تا به جهان در کمی و افزونیست

□

چه نسبت با جواهر، ریسمان را

□

صف دیوان بینم اینک در مقام جبرییل

□

یا رب این تمییز ده ما را بخواست

□

تو با شاه برشو به بالای تند

□

چنان بیرحم زد تیغ جدایی

□

به گوش اندر همی گویدت گیتی «بار بر خر نه»

□

وز ذوق تو چشم وهم چراغیم

□

ازان پس ز کشور مهان جهان

□

اندرین اندیشه بودم کز کنار شهر بست

□

هوری شد هر درم به نامش

□

پرستاران شیرین راز گفتند

□

بدو گفت فرخ پی و روز تو

□

بوی زان پیشتر دولت قوی دستست در بیعت

□

پرمیوه دار دانا درهای او حکیمان

□

بیار مفخر تبریز شمس تبریزی

□

بپرسید و زو ماند اندر شگفت

□

ز رنگ سرخ گل ارغوان مشو دلتنگ

□

زین یکی ناصر عبادالله خلفی ترت و مرت

□

لشکری ز اصلاب سوی امهات

□

چو سالار ترکان به دل گفت من

□

بیا ساقی آن بکر مستور مست

□

مر تو را لاجرم ایزد نه همی خواند

□

یا رب برهان زین وهم کژش

□

گر این دژ بر و بوم آهرمنست

□

در درون کش مرا و محرم کن

□

شادمان گشتم از آن عذر و گرفتمش کنار

□

به راه ترکی مانا که خوبتر گویی

□

ببیند که این شیر دل مرد کیست

□

بام ایوان تو عرشیست که هر کنگره‌اش

□

بر دوستی عترت پیغمبر

□

بگیر طبله شکر بخور به طبل که نوشت

□

همی یاد کردند رزم فرود

□

بهستی، خوش بود دامن فشاندن

□

رشته تا یکتاست آنرا زور زالی بگسلد

□

تا که ما از حال آن گرگان پیش

□

بدو گفتم ای بت نیم مرد خواب

□

با پایه‌ی جلال تو افلاک پایمال

□

راه نمایدت سوی روضه‌ی رضوان

□

چو هفتاد و دو ملتی عقل دارد

□

سپهدار با افسر و گرز و نای

□

دی اگر چون قطره‌ای بودم ضعیف

□

مرا برتن خویش حکمیست نافذ

□

مکان و زمان هر دو از بهر صنع است

□

از ابر بهاران ببارید نم

□

کشیدم دست از آن وز دست خود در آتش افتادم

□

گر گل حکمت بر جان تو بشکفتی

□

تبریز شمس دین که بصیرت از او بود

□

ولیکن چو معنیش یادآوری

□

میخرید این گندم ار یک جای کس

□

تا نباشی برین سبک چون جان

□

نار زان آمد عذاب کافران

□

نخواهد که بیند خردمند، ریش

□

با سیر اختر فلکم داوری بسیست

□

گر تو بخرد بدی نگشتی

□

می گرد شب در، مانند اختر

□

درود ملک بر روان تو باد

□

شد فرید از چین زلفش مشک بیز

□

آنکه گاه دانش‌آموزی ز بهر قهر نفس

□

ور عطا دادن به شعر شاعران بودی فسوس

□

بفرمود دلتنگ روی از جفا

□

شهزاده‌ی زمان و زمین شمسه‌ی جهان

□

هرگز نگشت نیک و مهذب نشد

□

نه انبیا که رسیدند بهر اظهارند

□

مگر کان فرومایه‌ی زشت کیش

□

مرا در باغ، محکم ریشه‌ای نیست

□

گر خطر بایدت خطر کن جان

□

خواب بردش مرغ جانش از حبس رست

□

خرابی و بدنامی آید ز جور

□

پروانه قرب شمع یابد

□

تات یکی وعده کرد هرگز کان را

□

طالب کار و بار بسیارند

□

من آن باد رفتار دلدل شتاب

□

دل عطار از روز ازل باز

□

آنکه مر ملک ملک را ز نکو رایی و داد

□

جام رحیق خواهی، شعر مدیح خواهی

□

یکی را که سعی قدم پیشتر

□

دست سبک ریزشت دشمن گنج گران

□

نیست چنین، ور نه بجای قران

□

ارواح درین گلشن چون سرو روانند

□

بمانده‌ست با دامنی گوهرم

□

شنید گربه نصیحت ز شیر و کرد سفر

□

حکم الالله بر فرق رسول الله بین

□

چون بزاید در جهان جان و جود

□

اگر بنده‌ای بار بر سر برد

□

کشته‌ی حرص نیاورد بر تقوی

□

گر به چاه اندر با بند بود خونی

□

کی دیده‌ست چنین روز با چنان روزی

□

شنید این سخن شهریار عجم

□

چو تو دایم به پهنا می‌شوی باز

□

برای جلوه‌گری از سرادق عرشی

□

چوشیرین آن نیاز از کوهکن دید

□

در آن ملک قارون برفتی دلیر

□

چه داور است جهان را که سکه‌ی خانه‌ی اوست

□

مستحلا، پیر مستحل نسزد

□

گر محو می‌نمایی در دودمان حس

□

خنک آن که در صحبت عاقلان

□

دزد، بار خویش بست و شد روان

□

همه از کین و حرص و شهوت و خشم

□

شب کند منسوخ شغل روز را

□

جرت عینای من ذکراک سیلا

□

عقل از بند هوی چون وارهد

□

ز بیم آنکه جای بتر افتادی

□

که اوست اصل بصیرت پناه عالم کشف

□

کس این رسم و ترتیب و آیین ندید

□

هر که بر او سایه فکند آن درخت

□

خزبر اندامشان چو خار و خسک

□

ثریا چنان دسته‌ی تیر بسته

□

شنید این سخن عابد هوشیار

□

تا پای بود، راه ادب میرو

□

جز از بهر علمت نبستند لیکن

□

بر گورم اگر آیی بنگر

□

چنان پهن‌خوان کرم گسترد

□

من از این ساعت شدم پیل دمان

□

بر یک انگشت همتت تنگست

□

گردن خر گیر و سوی راه کش

□

دلت روشن و وقت مجموع باد

□

زان نگردد بر تو هرگز کشف راز

□

کس نمی‌داند کز این گنبد برون احوال چیست

□

بشو رو و سیمای خود درنگر

□

ملک با دل خویش در گفت و گو

□

پس یقین می‌دان که یک چیز است و بس

□

هست بسیاری نکوتر زیب امروزش ز دی

□

حاسد ملعون چرا خرم دل و شادان شود

□

نپندارمت مال مردم خوری

□

عاقبت، خاصیتش ظاهر شود

□

چون تو که باشد چو تو را بخت نیک

□

ز آن شکر روی اگر بگردانی

□

بسی بر سر خلق پاینده دار

□

جامه‌ی رنگین ما آز و هوی است

□

روی تو آفتاب و چشمم درد

□

وانک در انبار ماند و صرفه کرد

□

بگفت اندرونم بشورید سخت

□

چاشت را با گرسنگان میخورد

□

ای خوب نهال ار ز خرد بار نگیری

□

بند کند چشمشان که راه نبینند

□

گر او می‌برد پیش آتش سجود

□

تیر را پیک بلا خواهم ساخت

□

عالم ار هجده هزار و صد هزارست از قیاس

□

مگر باری ز من خشنود گردد

□

خدا را بر آن بنده بخشایش است

□

سخن از دخل و خرج، خواند و بس

□

آواز گلوی بخت شوم آزست

□

تو میر آبی و آن آب قایم

□

در این بوم حاتم شناسی مگر

□

ز مرگ و هستی ما، چرخ را زیان نرسد

□

ما آن توییم و دل و جان آن تو ما را

□

اندریشان بنگر آخر ز اعتبار

□

گدایان به سعی تو هرگز قوی

□

عقل ایمانی، چو شحنه‌ی عادل است

□

فضل و جود و عدل ایزد خدمت کوثر کند

□

ببند از این سو دیده برو ره دزدیده

□

هر آنگه که عیبت نگویند پیش

□

نه فلک فیروزه‌ای از کان اوست

□

از تو خود چون می‌پسندد عقل نابینای تو

□

به برگ گل نشستن خوی چو شبنم

□

تو هم جنگ را باش چون کینه خاست

□

زان دو نان، عابد یکی پیشش فکند

□

گر کار فلک گرد گشتن آمد

□

که آن عقل کلی شود عقل کلی

□

آنچه تنها تو به یک تیغ کنی صد یک از آن

□

همه فرمان قضا باید برد

□

گر در بهشت باشد نادان بی‌تعبد

□

تا هم ایشان از خسیسی خاستند

□

یکی توده‌ی وحشتم از برون خشک

□

وارسته ز دنیی دونش کن

□

همی تازی به مجلس‌ها که من تازی نکو دانم

□

حلاوت شکر او گلوی من بگرفت

□

چو بوتیمار شو در عشق تا پیوسته ره جویی

□

هر چه تو راست کنی گوشه‌ی عمران گردد

□

خسیسی که جز با خسیسان نسازی

□

پس از آراستن بزم طرب را

□

طبع و اخشیج هیولا را شناسیم اصل کون

□

از قله‌ی این بیمناک کهسار

□

خمر مثل‌های کتاب خدای

□

خموش وصف دل اندر بیان نمی‌گنجد

□

پذیره پایش جفاهای او شوم شب و روز

□

با سخن، خود را نمیبایست باخت

□

علم حق آن است، از آن سو کش عنان

□

صورت غمگین نقش از بهر ماست

□

حجره‌ی عقل ز سودای زنان خالی کن

□

چاهت چراست جای، گرت میل برتریست

□

اگر به تن چو کهی قیمتت بسی نبود

□

چنین خال زیبا که بر روی توست

□

چشم احسان بی بصر مانده‌ست تا روزی کجا

□

وان هزاران خلق کز داود مرد

□

وانها که زین عطا نه همی یابند

□

آن خدایی که کند حکم قضای بد و نیک

□

از زخم هفت و هشت نیابی مراد دل

□

تمام کارهای ما نمیبودند بیهوده

□

گیتی به مثل بهشت گشته است

□

چون به خلاصه رسید تا که بگویم

□

آن خداوندی که لطف و لفظ او را بنده‌اند

□

برای سجده درین آستان، تمام سریم

□

دست بر پرهیزدار و خوب گوی و علم جوی

□

در این صنعت به شوق زر نبوده‌ست

□

من ثنا گویم خود کیست که از راه خرد

□

گر ما نمیشدیم خریدار رنگ و بوی

□

دیو بی‌فرمان بنشیند بر گردن تو

□

نفس ایزدی ز سوی یمن

□

گذشت عمری تا زیر این کبود حصار

□

شکل دهن تو طرفه برخاست

□

گر تو تماخره کنی اندر چنین سفر

□

اندر جهان به دوستی خاندان حق

□

ای به صحرا شتابت باد صرصر همچو کوه

□

بلکه آن تقلید هم از مشکلات

□

سیم نباشدت اگر برون نکنی

□

و احیاهم بروح عاشقی

□

گه کند اورمزدت از سر زهد

□

گشت دمم، چون پرم آراسته

□

مکن ز بهر گلو خویشتن هلاک و مرو

□

مگر از ضعف دل پرهیز می‌کرد

□

پیک حضرت روز و شب از دوست می‌آرد پیام

□

قیمت بحر در آن لحظه بداند ماهی

□

اکنون ز مفلسی چه نوی چندین

□

بسیار شد دعایش آمد ز حق اجابت

□

گر تو رنگ آوری و طیره شوی غم نخورم

□

چون کسی را بوی نبود زین حدیث

□

پرهیز کن از لهو ازانکه هرگز

□

چون دواتی بسدینست خراسانی‌وار

□

زان یتیمان پدر گم کرده یاد آریم باز

□

عامل سودگر نفس مکن خود را

□

لیکن چو کسیت میهمانی کرد

□

همی‌کوفت سر را به هر سنگ و هر در

□

بودم ز ملولی چو تن مردم کوهی

□

نمی‌نشستی اگر نزد ما درین مطبخ

□

نباشد چون امیر و شاه و خان را

□

جبین آرای شاهان خاک راهش

□

خواهم از وی به قصد شفتالو

□

هشدار که توش و توان پیری

□

تو را نامه همی برخواند باید

□

قلم شکست و بیفتاد بی‌خبر بر جای

□

جادوی کردش عجوزه‌ی کابلی

□

ز گیتی به دو چیز بس کرد و آن دو

□

زفضل و رحمت یزدان دادگر چه شگفت

□

خورشید که تنهاست ازان نیست برو ننگ

□

کوه برفی می‌زند بر کوه برف

□

بیگانه دزد را بکمین میتوان گرفت

□

گر همی خواهی که نیکوگوی باشی گوش‌دار

□

زان مزد کار می‌نرسد مر تو را که هیچ

□

گر تو کنعانی نداری باورم

□

سال و مه رفت و ما همی خفتیم

□

حقا که ظریف روزگاران

□

شهانی فارغ از خیل وخزانه

□

طفل یک روزه همی‌داند طریق

□

خون خورده و رخسار کرده رنگین

□

تا خوی تو این است اگر گوهر سرخی

□

خر علف زار تن گزید و بماند

□

زان فناها چه زیان بودت که تا

□

در بر آن کار عالی کار خلق

□

واکنون که خوانده‌ای تو و لبیک گفته‌ای

□

آمد ملکا عید و می لعل همی‌گیر

□

گر رهایی بایدت زین چاه تنگ

□

ای ذاکر خاص بلند مقام!

□

یکی به جستن نفعی همی دود به فراز

□

عمری چو نوحی یاری چو روحی

□

پیل باید تا چو خسپد او ستان

□

طمع دیو است، با وی برنیائی

□

نبینی نشنوی تو قول او را

□

درین کشور اگر چه هست دستور

□

دست را مسپار جز در دست پیر

□

در همه جا راه تو هموار نیست

□

... آنکه پیغمبر به زیر ساق عرش

□

ایا مفجر عین تقر عینینی

□

این دل سرگشته را تدبیر بخش

□

فرمان او و امر او طوقهاست

□

ز دانش نردبانی ساز و برشو

□

شاد باش و می ستان از رید کان و ساقیان

□

وآن ندیم رسته از زخم و بلا

□

رهنمای راه معنی جز چراغ عقل نیست

□

هیچ نبود منکری گر بنگری

□

گهی آفتابی ز بالا بتابی

□

هم‌چنان دنیا که حلم نایمست

□

گوی چوگان فلک شد سرما

□

داس بگرفت و مر آن را می‌برید

□

ز کار کارفرمایان بر آشفت

□

هم‌چنانک دید آن صدر اجل

□

تا عزیز مصر ربانی شوی

□

چون فنا را شد سبب بی‌منتهی

□

خاکیان را کی هوش می‌بخشد

□

کانچ ما کردیم ای سلطان مکن

□

آن است بی‌زوال سرای ما

□

عالم از سر زنده گشت و پر فروز

□

نگار خویش را گفتم: نگارا!

□

نقل کن ز امرودبن که اکنون برو

□

یا عوامی را، به خود داعی بود

□

گر دلم خوی ستیری داشتی

□

خمش ای صفورا بگذار او را

□

مه فراغت دارد از ابر و غبار

□

از چه شد این نور، بظلمت نهان

□

گول من کن خویش را و غره شو

□

گروهی دید از دور آشنا روی

□

خیز که سلطان ترا طالب شدست

□

بکش این نفس حقیقت کش خود بین را

□

وقت خفتن رفت و در حجره نشست

□

من نهادم دستم، بر دهان مستم

□

بر مکن آن پر که نپذیرد رفو

□

در سرای سعادت سرای خدمت اوست

□

گفت آن دانم و لیک این ساعتیست

□

جنبید سر خجسته نتواند

□

من به بوی آب رفتم سوی سیل

□

دل اگر پرده‌ی شک را ندرد، هرگز

□

می‌زن آن حلقه‌ی در و بر باب بیست

□

کان‌الجفون علی مقلتی

□

شهوت رنجور ساکن می‌بود

□

تو، خوشی بینی و ما پژمردگی

□

هست شاهان را زمان بر نشست

□

نه آخر خود خس این آستانیم

□

آنک هستت می‌نماید هست پوست

□

چاره کن آزردگی آز را

□

صدهزاران ظلمتست از خشم تو

□

عمر ببخشم بی‌ز شمارت

□

گریه‌ی اخوان یوسف حیلتست

□

کسی کز کردگار خویش از این سان قیمتی باید

□

تا رسی اندر نفوس زوجت

□

آفرین بر مرکب میمون میر

□

تا رهد آن شیر از تغییر طعم

□

از بس بخفتی، این تن آلوده

□

چون نماند واسطه‌ی تن بی‌حجاب

□

چو لشکر بیاراست و بر شد به کوه

□

پس تو و عقلت چو اصطرلاب بود

□

ز رشوه، اسب خریدیم و خانه و ده و باغ

□

بیخ و شاخ این ریاست را اگر

□

ز گوشت نفع نبود وز زبان سود

□

هم‌چو یغماجیست خانه می‌کند

□

«خشیة الله» را نشان علم دان!

□

گر نتانی خورد طوفان سحاب

□

نباشد بران پور همداستان

□

چون گواهت تزکیه شد شد قبول

□

خشندی شاه جست باید و بس

□

کرد الحاحش بخور شیر و رقاق

□

پنداری تبخاله‌ی خردک بدمیده‌ست

□

بهر این گفت آن نبی مستجیب

□

وابتداء منها ببیت المثنوی

□

ای دریغا پیش ازین بودیم اجل

□

بدو گفت رویین دژ اکنون کجاست

□

ای خلیل اینجا شرار و دود نیست

□

از آن، دراز نکردم سخن درین معنی

□

عقل تو قسمت شده بر صد مهم

□

اگر یک شعله در خود سد هزار است

□

از آن زمان که فرو خواندم آن کتاب کریم

□

گر صباحیست، مسائی رسدش از پی

□

هم به دشمن درون گریزم از آنک

□

به روشن روان و دل و زور و تاب

□

به چاه جاه چه افتی و عمر در نقصان

□

کار کن است این فلک به عمر همی

□

بر لب بحر کفش خورشید و ابر

□

بامدادان بر چکک، چون چاشتگاهان بر شخج

□

بانوی شرق و غرب که چون خوان نهد به بزم

□

دیده گر دام قضا را میدید

□

خشک چون شاخ درمنه شده‌ام

□

چو شیر اندرافتاد و چون پیل مست

□

من همی در هند معنی راست هم چون آدمم

□

که، ای پیرو شده آز و هوی را

□

جز فقر هرچه هست همه نقش فانی است

□

چون اندر تجربت شد زندگانیش

□

زبان روغنینم زآتش آه

□

فقه چبود؟ زاد راه سالکین

□

اشک من در رقص و دل در حال و ناله در سماع

□

بخواند آن زمان لشگر از هر سوی

□

زر نهاد تو چون پاک شد به بوته‌ی خاک

□

بزرگ نام کند نزد خلق دیوان را

□

نعل پی اسب اوست وز عمل دست اوست

□

بلبل گلو گشاده سحرگاه بر درخت

□

تو بمان دیر که خاقانی را

□

گفت: حاشا! این سخن دیوانگان

□

قوت عرق عراق از مادت طبع من است

□

چو ترکان رسیدند نزدیک بلخ

□

گر دو شود قبله‌مان بس عجبی نی از آنک

□

ز خود بینی سیه کردی دل بیغش، ز خودبینی

□

خنده زنم چون به دو منحول سست

□

دلی در سینه بودش چون دل تنگ

□

در سیه خانه دل کبودی من

□

هیچ بر گوشت نخورده است، ای لیم!

□

پشت بر دیوار زندان، روی بر بام فلک

□

چو در شهر آباد چندی بگشت

□

دوش با رطل گلین و می رنگین گفتم

□

سوی خدای جهان یکی است پیمبر

□

مطرب چو طوطی بوالهوس انگشت و لب در کارو بس

□

این، زند بر چنگهای سغدیان پالیزبان

□

برو که تشنه‌ی دیرینه‌ای به خون من آری

□

ور ز قید شرع بینی وا شده

□

بس که پیران شبیخون به خراسان بینم

□

کتایون بشد با پرستار شست

□

دردی و سفال مفلسان راست

□

سوم بار، برخاست بانگ چکش

□

کلکش ابد را قهرمان بهر دواتش هر زمان

□

ز جان از تاب زلفم تاب برده

□

دامن جاه تو راست پروز زرین صبح

□

بخر ز دکه‌ی عقل آنچه روح می‌طلبد

□

چنگی طبیب بوالهوس، بگرفته زالی را مجس

□

ندارد همی روشناییش باز

□

بالا برآر نفس چلیپا پرست از آنک

□

از غریب و شهری و از مرد و زن

□

می به سفال خام نوش، اینت چمانه‌ی طرب

□

نوروز ماه گفت: به جان و سر امیر

□

جفت خاقان اکبر آنکه سپهر

□

به که از خنده‌ی ابلیس ترش داری روی

□

خورشید دیده‌ای که کند آب را بلند؟

□

بیاورد لشکر به پیش سپاه

□

اوست مختار خدا و چرخ و ارواح و حواس

□

کسانی که بر ما گواهی دهند

□

گو درد دل قوی شو و گو تاب تب فزای

□

اگر مه بودی آن کوه ار چو گردون

□

نه جنیبت نه ستام و نه سلاح

□

جز در نخیل خوشه‌ی خرما کسی نیافت

□

آه کامروز تبم تیز و زبان کند شده است

□

گرفته همان تیغ زهر آبدار

□

سنگی است حلم او که نگردد ز سیل خشم

□

چند پوشاند زگاه صبح تا هنگام شام

□

دلقش هزار میخی چرخ و به جیب چاک

□

بهتر از حوت به آب اندر، وز رنگ به کوه

□

تیغ تو مزوری عجب ساخت

□

اندر آندل که خدا حاکم و سلطان شد

□

بر آسمان فرشته‌ی روزی به بخت من

□

غمی گشت قیصر ز گفتارشان

□

صلصل گفتا که نی لاله دورنگ است ازو

□

خانه‌ی هر کس برای او سزاست

□

آسمان در دور هفتم بعد سال شش‌هزار

□

خدنگم را اسیر غرق خون به

□

بس نبالد گیابنی که کژ است

□

چونکه هر برزیگری را حاصلی است

□

ننگ ما زان درگه اعلا برون افتاد از آنک

□

بفرمود بردن ز پیش سپاه

□

تا میر حاجب افسر حجاب روزگار

□

هر که بر گاه ترا بیند در دل گوید

□

تو کی شناسی این چه معماست چون هنوز

□

نوش خور، شمشیرزن، دینار ده ملکت ستان

□

به مهر خاتم دل در اصابع الرحمن

□

به نیک جامه چو بیدانشی مناز که خلق

□

بر سر آن خون دل پاکان چو مرغان بهشت

□

کتایونش خواندی گرانمایه شاه

□

در دل مدار نقش امانی که شرط نیست

□

بروزگار سلامت، رفیق و یار شفیق

□

نشگفت اگر چو آهوی چین مشک بردهم

□

ز سویی حسن در زور آزمایی

□

عطسه‌ی جودش بهشت و خنده‌ی تیغش سقر

□

بندگی خود مکن که خویش پرستی

□

رقوم اشک اگر بینی به عجم و نقطه بر رویم

□

ندارم من از شاه خود باز پند

□

کرده به دیوان دل چرخ و زمین را لقب

□

ای پسر، ننگری که عقل و سخن

□

رضوان صفت در سرایت

□

هر مدیحی کو بجز تو بر کنیت و برنام اوست

□

گویند که مرز تور و ایران

□

رسوا کردت به میان بشر

□

ماند به نوک کلک تو و جان بد سگال

□

چو آگاهی آمد به سالار بار

□

چون زال به طفلی شده‌ام پیر ز احداث

□

چه توان داشت جز این، چشم ز دهر

□

بدان تا دلم منزل فقر گیرد

□

در او نسرین گردون بس پریده

□

تو حاتم زمانه و من چونین

□

به پستی کشت بس همت بلندان

□

چو آب درنشوم بهر نان به هر گوشه

□

پدر را به رامش همی داشتند

□

رسان ای خوش نسیم نوبهاری

□

همواره دوستدار کم آزاری و کرم

□

من اندر رنج و دونان بر سر گنج

□

آفرین زان مرکب شبدیز رنگ رخش رو

□

ترا دولت به کام و بخت فیروز

□

چرخ دندان تو بشمرد نخستین روز

□

آتش تیغش چو تافت پنبه شود بوقبیس

□

به شهر اندرون گشته گشتی سخن

□

ای آن جوان که چون تو ندیده است چرخ پیر

□

ترا توش هنر میباید اندوخت

□

چشم بزغاله بر آن خوشه که خرمن کرده شب

□

یکی صحراست پیش او گشاده

□

من مرغزار بودم و تو شیر مرغزار

□

با خبر باش که بی مصلحت و قصدی

□

مفتی کل علوم، خواجه‌ی چرخ و نجوم

□

چو اندر خور کارشان داد ساز

□

مخوف راهی کز سهم شور و فتنه‌ی آن

□

همی گوید به فعل خویش هر کس را ز ما دایم

□

مرا از من و ما به یک رطل برهان

□

به مشتریت گمانی برم به همت و طبع

□

میان صحن چمن عکس برگ گل بر جوی

□

علمی که دهد به تو جان نو

□

پروانه چرخ اخضرش پرواز نسرین از فرش

□

چنین پاسخ آورد اسفندیار

□

گرم نعمتی بود کاکنون نماند

□

چو زر گردید اندر خانه بسیار

□

قلت لنسر السماء هل لک طعم

□

چه حاجت گستراندن خوان خود را

□

شکوه افزای تخت کیقبادی

□

بود نعمان بر آن کیانی بام

□

لعبت مرده را که اصل از گچ زنده می‌کنند

□

برفتند و نومید بازآمدند

□

از ضعف چنان شدم که گر خواهم

□

فضل تو بر همه شعرا گستریده شد

□

و آن، چنگ گردون‌وش سرش، ده ماه نو خدمتگرش

□

رازدار من تویی، ای شمع یار من تویی

□

ز زیبائی گلش در پای میمرد

□

ز جنس چارپا چندان که خواهی

□

دهر گو در خون نشین و چرخ گو در خاک شو

□

بدو گفت جاماسپ کای شهریار

□

از کوزه‌ی این و آن بود آبم

□

از رود و دشت و دره گذشتیم هزار سال

□

گرچه ز روی قضا بر تو ستم‌ها رود

□

نبودی چون دل عاشق قرارش

□

« چو نیل خویش را یابی خریدار

□

گه خاک ورا گرفت در بر

□

گریه‌ی تلخ صراحی ترک شکر خنده را

□

فرود آمد و بر گرفت آن ز خاک

□

به دست عشق دادم ملک جانرا

□

نیابد هگرز آن سه مهمان چهارم

□

از در کم کاسگان لاف فزونی زدن

□

کنیزکان به گرد او کشیده صف

□

کمان چرخ به من تیر نکبت اندازد

□

چو خرمن برگرفتی گاو مفروش

□

با لطف کفش گرفت تریاق

□

فگندست گفتا میان سپاه

□

ای محنت ار نه کوه شدی ساعتی برو

□

پدر از درد من آگاه نشد

□

چون تو مهر نیستی را بر گریبان بسته‌ای

□

زند اقبال من بر چرخ خرگاه

□

روندگان سپهرند لنگشان خواهم

□

گفت کافسر خدای داد به من

□

از آب نطقشان که گشاید فقع که هست

□

همی کند روی زمین را به چنگ

□

دل اندر مهر و سودای تو بسته

□

خداوند چشم بدان دور دارد

□

قمری درویش حال بود ز غم خشک مغز

□

تو گفتی کز ستیغ کوه سیلی

□

روانی ناوک غم درنشانده

□

بکرد و با تن خود کرد هر چه از انصاف

□

دانی چه مدائن را با کوفه برابر نه

□

خداوند را دیدم اندر بهشت

□

بر عمر همی جاه و سود جستم

□

ما از آن معنیش چیدیم، ای فتی

□

بل که تا حکمش دمیده صور عدل اندر جهان

□

به لعلی قانع ار کانی نباشد

□

سریرش پایه بر گردون کشیده

□

یاران چو کنند همعنانی

□

روز و شب آزاد دل از بند بند مصحفم

□

نشستنگهی داشت میرین که ماه

□

پیش تیری که این زند هدفم

□

سقراط هفت میر نهاد این را

□

بی‌تو من و عیش حاش‌لله

□

زیرا که حدیث تو به ده راه نماید

□

به خنده گفت کین خام اوفتادست

□

بانگ طبلت نمی‌کند بیدار

□

آری سپاه صبح دریده لباس شب

□

خریدند چیزی که بایسته بود

□

رایتش را دین و دنیا روز و شب در اهتمام

□

گر چه مرا نیروی پیکار نیست

□

گردون دوان در کار او چون سایه در زنهار او

□

ز هر آلایشی دل پاک کردم

□

جم ثانی جمال دنیی و دین

□

موئی مپسند ناروائی

□

چه شنیدید اجل را، اجل آمد گوئی

□

برفتند یکسر گروها گروه

□

جناب عالی او ملجا وضیع و شریف

□

نیست غم گر چون سلیمان ای فرید

□

هم به گلاب لعل بر، درد سرم که از فلک

□

چون قوت این سلطان وین دولت و این همت

□

که آمد همی رهی را یک چند

□

غنیت باسمک والجدران من طرب

□

گر به مثل روز رزم رخش تونعل افکند

□

رها کردی آن پهلوی کیش را

□

ای حیدر مردی و مردی تو

□

عقل، مرغ است و فکر دانه‌ی او

□

عیسی خرد را کند تابش ماه دایگی

□

چمان در آن چمن شیرین مه رو

□

ز خارم اگر بالشی می‌نهد

□

عرش را دیده برفروز به نور

□

عبد الغفار کز سر کلک

□

چو دانست خاقان که ماندند بس

□

تا چند بود خواهی بی‌جرم

□

بررس از سر قران و ، علم تاویلش بدان

□

آبستنم که چون شنوم بوی نان گرم

□

تاش به حوا، ملک خصال، همه‌ام

□

چون بناگوش تو عذار ندید

□

صرفا محاعقلی، ورد قرائتی

□

خاقانیا جنیبت جان وا عدم فرست

□

کی نامور با سران سپاه

□

بده کام دل شوریده‌ی من

□

تاب من، از تاب تو افزونتر است

□

از آنم به ماتم که زنده است نفسم

□

ورت سد بند بر هر دست و پایی‌ست

□

همی بنشین و ما را منتظر باش

□

خونابه ز دیده‌گاه گشادند

□

اسقف ثناش گفتا جز تو به صدر عیسی

□

چراغ جهان بود دستور شاه

□

مرا از آفتابت ذره‌ای بس

□

گرد نعلین گدای کوی تو

□

توقیع خاقان از برش، از صح ذلک زیورش

□

هرگز منی نکرد و رعونت ز بهر آنک

□

بر این حصار ز دیوانگی چنان شده‌ام

□

لک یا قاتلی من الحسن شطرا ...

□

چو تب‌خالی که تب نشاند

□

بسان برادر همی داشتش

□

همه وضیع و شریفش غریق ناز و نعیم

□

هنگام خفتن تو، نخفتم برای آنک

□

از فقر ساز گل شکر عیش بد گوار

□

همه طرحش به وضع هندسی راست

□

خطاست گویی در نیستی سخا کردن

□

هر یکی با هزار زیبائی

□

چون بر این خوان نمک بی‌نمکی است

□

ز بور اندر افتاد خسرو نگون

□

در هرچه اوفتاد بد و نیک و بیش و کم

□

غاری است مر او را عجبی بادرو در بند

□

وی جان که کبوتر نیازی

□

همتش آنست تا غالب شود بر دشمنان

□

ای بحر رادمردی از بهر من بگیر

□

مبرا حکمش از زودی و دیری

□

بهر آن زمین که عنقا ز سموم پر بریزد

□

چو آگاه شدند از نکو دین اوی

□

ملول گشتم از این اختران بیهده گرد

□

مدار از زندگانی باز، ما را

□

همچو گوهر شکستنش خوار است

□

نروید از زمین شاخ گیایی

□

آن گوهری حسامم در دست روزگار

□

آمد به سرای خویش رنجور

□

مار زبان بریده نگر نای روز عید

□

گر ایدونک هستم ز ارزانیان

□

نسیم صبحدم جان تازه میکرد

□

ازین دریا دو عالم شور بگرفت

□

ور یکیشان در قبائل قابل فرمان نشد

□

کمند رستم دستان نه بس باشد رکاب او

□

یک چشم در سعادت نگشاد بخت من

□

خواهی که رستگار شوی راستکار باش

□

لگام فلک گیر تا زیر رانت

□

بر آن جادوی چارها ساختند

□

چو از بوی خیالش جان خبر یافت

□

کودکان را کلیج هست و مرا

□

شه بر کنار دریا زان صید کرد یعنی

□

اگر خاک است در راهش غباریست

□

مرا بیافت چو یک قطره خون جوشان دل

□

گر تو هم از آن متاع داری

□

خسروان خاک درش بوسه زنان از لب و چشم

□

ز هر کشوری بر گرفتند راه

□

باد عمرت بی قیاس و باد عیشت بر دوام

□

این مرده لاله را که شود زنده

□

آن آتشی که قبله‌ی زردشت و عید اوست

□

ز فرق سرش باز کردم سبک

□

داشت اندر دماغ سودائی

□

تنی چند از گران جانان که دانی

□

ژاله و صبح بهم یافته کافور و گلاب

□

بخواند آن همه آذران پیش خویش

□

عدو به دام و ولی شادکام و بخت جوان

□

ساده و پاکیزه و زیبا و نرم

□

مرثیت‌های او مگر دل خاک

□

ز تو اندوخته عقل این محک را

□

مردی باشم ثناگر و شاعر

□

شد چشم زده بهار باغش

□

لوح عبرت که خرد راست به کف برخوانید

□

چو آمد به ایوان پسندیده مرد

□

از این بیغوله‌ی غولان چه خواهی

□

گر بسی معشوق را خواهیم جست

□

نقد هر فلسفی کم از فلسی است

□

با نظم ابن رومی و با نثر اصمعی

□

از خانه دور شو که کنون خانه دوزخست

□

هر آن کست که به آزار خلق فرماید

□

کی بدترین حبائل شیطان کند طلب

□

بخواندند و نزدیک بنشاندند

□

تیز مهری و شوخ برجیسی است

□

من از چرخ پیرم چنین تنگدل

□

منم آن صبح نخستین که چو بگشایم لب

□

زدی طعنم که گر مسکین نوازی

□

گریان گریان ز دور برگشت

□

برجیس به مهر او نگین داشت

□

شب گشت پست قامت چون رایت مخالف

□

نشست آزمون را به صندوق شاه

□

بگفت: «ای شمع، سوز خود نهان دار!

□

این جهان الفنج گاه علم توست

□

مادرش بر سر خاک است به خون غرق و ز نطق

□

یکی چون معبد مطرب، دوم چون زلزل رازی

□

چو زد لیلی یکی نیش از پی خون

□

معلمان بدآموز را سخن مشنو

□

درگاه اوست قبله و من در نماز شکر

□

سپه برگرفت و بنه بر نهاد

□

مسوز از غم من بی دست و پا را!

□

از آن روزم که موش کور شد نام

□

بر بط آبستن تن و نالان دل و مردان به طبع

□

به بالینش نشسته شاهزاده

□

ازین عالم برون، ما را خدایی‌ست

□

هرکس به ولایتی و مالی

□

مهدی صفت شهنشه امت پناه داور

□

نه پوشیدنی و نه بنمودنی

□

محمل پی رهروی بیاراست

□

سامان خویش گم نکند هرگز

□

در زناشوئی شده سنگ و قدمشان لاجرم

□

بناچار یکروز هم بگذری تو

□

مکش زیر ران مرکب حرص و آز!

□

عزیزی کت هن‌اش هر دم مدوپش

□

ای زبان آفتاب احرار کیهان را بگوی

□

بدانید یکسر که روزیست این

□

یکی بودی لبالب کرده از شیر

□

نیفتد با کسی ما را سر و کار

□

سرمه‌ی دین ورا عروس ختن

□

نظر کردند سوی شاهزاده

□

چو غنچه با جمال تازه و تر

□

شد دشمن تو ز بی‌وفائی

□

ز آبنوس شب و روز آمده بر رقعه‌ی دهر

□

چو نر اندرآمد یکی تیغ زد

□

هر کس که چو گل رخ تو دیده‌ست

□

ور جسم تو از نفس بدن صنعت محکم

□

آیت تایید باد کز پی مدحش

□

گر نامه کند شاه سوی قیصر رومی،

□

ولی وقتی میسر گردد آن کار

□

لقد حملت صروف الدهر عزمی

□

مهره ندیدی که هست مهر عروس ظفر

□

نبینی به جایی یکی قطره آب

□

گر از پیش است بر پیراهنش چاک

□

ما جز این یک ره، رهی نشناختیم

□

اتصال نجوم خاطر او

□

بنامیزد زهی یاری و پیوند

□

به هر یک‌چند بربافد دروغی

□

ننشینم تا به زخم شمشیر

□

جرعه‌ای گر به آسمان بخشی

□

تو هرچ اندرین کار دانی بگوی

□

اندران شیوه که هستی تو، تو را یار بسی است

□

مجمع شاعران بود شب و روز

□

عید عدو به مرگ بدل شد که باز دید

□

کجاست اکنون آن فر و آن جلالت و جاه

□

ز دیبا و حریر افکنده بستر

□

ای دریغا که دیر ننشستم

□

ابره‌ی ما ز خام و خامان را

□

فرستاد نزدیک تو تاج و گنج

□

چو یوسف را از آن بو جان برآمد

□

تو، در گذر گه خلق خدای نکندی چاه

□

هر عقاقیر که دارو کده‌ی بابل راست

□

که دیده‌ست اینچنین ماه دل آزار

□

به کوشش برآید به چرخ بلند،

□

چون یافت سلیمش آنچنان عور

□

تیر چون در کمان نهد بحری است

□

بگفت این و برگاشت اسپ نبرد

□

پدر می‌گفت و او خاموش می‌بود

□

ملک سلیمان اگر خراسان بود

□

رنگ شوخی به مجلس آمیزد

□

ننگرم از بن به سوی حرمت کس

□

بر او تنگ شد خانه‌ی پشت زین

□

کار جان پیش اهل دل سهلست

□

تا تاجدار گشتم از دوستی دو کعبه

□

چو نزدیک درگاه قیصر رسید

□

شتابان از قفای وی دویدم

□

معرفت هر چه هست در معنی است

□

گلبن تازه‌ای و نیست تو را

□

صلاح جویی تدبیر تو پدید آرد

□

ولی وی در نیارد سر به هر کس

□

ریشی نه که غورگاه غم نیست

□

نای چو شه زاده‌ی حبش که ز نه چشم

□

ازو در بخندید و گفت ای شگفت

□

مجنون رمیده در چنین روز

□

زیرا که به وصفت از دو عالم

□

و آن ساربان ز برق سراب برنده چشم

□

زایل نگردد از سر او تا جهان بود

□

تضرع کرد و رو بر خاک مالید

□

سریر عرش را نعلین او تاج

□

یک گوش ماهی از همه کس بیش ده مرا

□

بگیرید گفت این و زی او برید

□

عزیز مصر گفتی خویش را نام

□

خوش آن رمزی که عشقی را نوید است

□

زهی تحصیل دانائی که سوی خود شدم نادان

□

ابتدای فصل نوروز و درختان برگ ریز

□

به یوسف خواب‌های خود بگفتند

□

چون ابر سیاه زشت و ناخوش

□

ای چاوش سپید تو هم خادم سیاه

□

به خواری ورا زار برداشتند

□

به نقادی فکر روشن که بود

□

تا کی گه آن سیاه کبوتر گه آن سپید

□

این هفت نقطه یک رقمند از خط کفش

□

دگرگونه راهی و علمی است دیگر

□

دانست خلیفه شرح حالش

□

قضای حکم ازل بود روز ختم عمل

□

قدرت رحم گشاده و زاده جهان نو

□

پس ما چه زنیم ای قلندر

□

حسودان هم در آن نزدیک بودند

□

بود خوابهای تو بیگاه و سنگین

□

گمان بری که ز ارواح تیره زیر اثیر

□

به نیش افعی و در کام اژدها ننهاد

□

نه سر، نی پای بود از بخت واژون

□

دید آبله پای دردمندی

□

بل حارسی است بام و در کعبه را مسیح

□

اسکت و افتح جناح عشق

□

بنایی برآورده در چل‌چله

□

تا تو بر جایی طلسم گنج بر جای است نیز

□

در بن دژ چون کمین گاه بلاست

□

خجسته خواجه‌ی والا، در آن زیبا نگارستان

□

عاشق به نسب چکار دارد؟

□

همه شب با خردمندان نخفتی

□

روز ارنه عکس تیغ ملک بوالمظفر است

□

تن زنم زیرا ز حرف مشکلش

□

زلیخا چون ز جانان این نشان یافت

□

من نهان را بینم و تو آشکار

□

کوس چون صومعه‌ی‌پیر ششم چرخ کز او

□

کرد پهلو تهی از مردم و شد گوشه نشین

□

با من بودی، به من نشستی

□

گردن مزنش که بی‌وفا نیست

□

فلک در بر او چو چوب در او

□

غفلت و بیداری ما در توی بر کار و بس

□

به روزان و شبان این بود کارش

□

من چه به کارم خدای را که ببایست

□

من میوه دار حکمتم از نفس ناطقه

□

به رویت در نه زانسان تنگ بسته

□

نه زخم تیشه‌ی ایام دیده

□

سخن گوهر شد و گوینده غواص

□

خاصگان گفتند کاین منت ز خاقانی است بس

□

چو گشاد رازها را به بهار آشکارا

□

در وقت وداع کاندرین باغ

□

هزار کاخ بلند، ار بنا کند صیاد

□

کعبه‌ی سنگین مثال کعبه‌ی جان کرده‌اند

□

گزند دیده تومار جرم را تو علاج

□

شد مهر زمانه سرد بر من

□

چون دید که آید از ره دور

□

باد مشک‌آلود گوئی سیب تر بر آتش است

□

جگر باجگران آب ظفر از تو خورند

□

چو بشنید این قصه‌ی سینه‌سوز،

□

شیر دژم دو دیده فرو افکند ز چشم

□

اوفتان خیزان زمین سرمست شد چون آسمان

□

جان را نبود بوی خوش و بوی خوش او

□

گفتا: «به نسب بزرگوارم!

□

چو سال آمد به شش چون سرو می‌رست

□

بی‌دست ارغنون زن گردون به رنگ و شکل

□

دوم آن است ای آن کت دوم نیست

□

ور تو به شمار آن بری دست

□

مرا روح بخش چمن بود نام

□

هر شکر کز لفظ او برچید سمع

□

زانکه از سنگ راعی عدلش

□

به سوی آینه کم روگشادی

□

طاقی از گل چنان برآراید

□

نام خدنگ تو هست صرصر جودی شکاف

□

پرواز همای کبریایی را

□

در او از خوردنی‌ها هر چه خواهی

□

یا ز بهر یکی که پنجه سال

□

بر لباس دین طراز شرع را

□

چو سندان آهنگران گشته یخ

□

آمد به جنون ز پرده بیرون

□

متاع من که خرد در بلاد فضل و ادب؟

□

چو خشنود باشی تن‌آسان شوی

□

ای چشمه خورشید که جوشیدی از آن بحر

□

لیلی‌گویان به حی درآمد

□

تو مرا دیوانه خوانی، ای فلان

□

به باره برآورد چندی سوار

□

ای که بر شقه‌های رایت تو

□

هزار اشتر همه صاحب شکوهان

□

جستم از نامه‌های نغز نورد

□

خردها فزون شد ز گفتار تو

□

ای شاد دمی که آن صراحی را

□

وگرنه صد در محنت گشاده

□

دی در مقر جاه به صد ناز نشسته

□

از ایوان فرستاده را پیش خواند

□

گشت یکدل به غنچه تا بگشود

□

ز بس کف‌ها زر و گوهر فشان شد

□

که طفلی خرد با آن نازنینی

□

همی رای تو برترین گشتن است

□

به آب دیده چون جنت توان یافت

□

ایشان ز برون به پندگویی

□

شبانی باید، ای مسکین، شبان را

□

به چیز کسان دست یازد کسی

□

دل پر زنگ کینه گر سوده

□

بهای هر گهر ز آن درج مکنون

□

تا شوی برش نبود نالید

□

همی راند پر درد و گریان ز جای

□

خاموش کن از گفتن هین بازی دیگر کن

□

باغی تهی از گل و شکوفه

□

خرد ز آتش طبع آتش تر است

□

چنان دید در خواب کاتش‌پرست

□

نیست سر برزده هر گوشه حباب از سر آب

□

هست ای ز تو باغ عیش خندان!

□

پیداست قطره‌ای که به قیمت کجا رسد

□

گذشته ز شوال ده با چهار

□

از ماه تو راست تا به ماهی

□

فرستادش به ابراهیم، رضوان

□

کسانی کاین فروغ پاک دیدند

□

پرستنده آگه شد از کار شاه

□

هزار بار فزون از پی تکاور تو

□

مگو راستی هم که صاحب خرد

□

ماری زده گیر بی‌امانت

□

ازان پس چنین گفت کای شهریار

□

ز غلاف خود برون آ که تو تیغ آبداری

□

که:«هرچ از جهان احتیاج شماست

□

تو چنان فارغی و باز نیندیشی هیچ

□

سه دگیر ننازی به ننگ و نبرد

□

تا خانه هر یک از در او

□

آری، بود او ز برج امید

□

شناسا کن به حکمتهای خویشم

□

نیارد گذشتن بروبر سپاه

□

همی‌گو نام شمس الدین تبریز

□

چون لام‌الفند هر دو یک جا

□

هر آن نوری که بینی در من، اوراست

□

همی شد خلیده‌دل و راه‌جوی

□

در آن میدان که صف بندند گردان دغا پیشه

□

ز هر دین بجز دین یزدان پاک

□

ای باغ ارم به بی کلیدی

□

چو گوید بباش آنچ خواهد به دست

□

خورشید کند سجود هر شام

□

بماند مدام آن اثر در ضمیر

□

خاطر و دست تو دبیرانند

□

از ایوان بیامد به کردار تیر

□

صحتی دامن از مرض چیده

□

در رهگذر وی از ستیزه

□

اگر تو بر دل مسکین من نبخشایی

□

سپاهی و دستور و سالار بار

□

هر نیست بود هستی در دیده از آن سرمه

□

چو از دانه شود آگنده خوشه

□

من از افتادن خود، خنده کردم

□

به ده سال اگر با ندیمان به هم

□

تا درین گلزار ایام بهاران شاخ گل

□

همه سرکشان خاک راهش شدند

□

آنک با او بر اسب زین بستند

□

هرانکس که باشد مرا زیردست

□

چو خاک سنب اسب جبرئیل است

□

ولی در ذات خود بود آن پری‌زاد

□

گر به جهان در چو مور حاسد جویی چو مو

□

بدین سان فرستد مرا نزد شاه

□

کرده محکم بر او به موی دمی

□

دل شاه ز اندیشه آزاد شد

□

ندوخت جامه‌ی کامی به قد کس گردون

□

چو آن خوب رخ میوه اندرگزید

□

که بگذار و سر می‌جو کز آن سر سر به دست آید

□

نهاده بر اسپان نگونسار زین

□

بسی کارگر باید و کار، پروین

□

سپاهی و دهقان و بیکار شاه

□

جنبش چرخ ارادیست چنین گفته حکیم

□

چو تنین ازان موج بردارد ابر

□

از راه کسی که موج دریاست

□

چو دلو گران‌سنگ پر آب گشت

□

این قدح می شتابد تا شما را بیابد

□

سپاسم ز یزدان که او داد زور

□

ز بهر دانش و دین بایدش همی مردم

□

یک مرد ایرانیم راه‌جوی

□

پیش ماضی اگر از حفظ تو باشد سدی

□

ز قیصر بپرسید یزدان‌پرست

□

بخت را با دوستانت اتفاق

□

همه موبدان شاد گشتند سخت

□

خون چو می‌جوشد منش از شعر رنگی می‌دهم

□

مرا زان فزونست فر و مهی

□

کوها کارست در این کارگاه

□

به موبد چنین گفت کین پاک‌زاد

□

امام انس و جن ، شاه ولایت ، سرور غالب

□

چو زین باره گفتارها سخته شد

□

آن قلزم نا نشسته از موج

□

به آواز گفتند کای سرفراز

□

جان شیرین دادن از تلخی مرگ

□

به دارا بر از بندگان بد رسید

□

کسی که روزه گرفته است از شفاعت او

□

همه راز شاپور با او بگفت

□

ذات پاک بری از شبهه گر اینست الحق

□

ز اندوه بستد گرانمایه زهر

□

نه آفتاب مضرت کند نه سایه گزند

□

چو آمد به نزدیک پرده‌سرای

□

مستیم ز جام تو و زان نرگس مخمور

□

یکی برد زان سنگ و دیگر نبرد

□

گرفته تنگ، خیری نسترن را

□

به دژ هرچ بود از کران تا کران

□

هستی از عالم گریزد تا در ملک عدم

□

به مصر آمد از اندلس چون نوند

□

چون رسد تنگیی ز دور دو رنگ

□

هرآنکس که هست از نژاد کیان

□

گر خمش باشی و سر پنهان کنی

□

که این کار بر اردوان ایزدیست

□

قدر شب اندر شب قدر است و بس

□

بیامد فرستاده‌ی شهریار

□

من یکی گویم و جاوید بدین اقرارم

□

وزان جایگه تیز لشکر براند

□

عروس زشت زیبا چون توان دید

□

به بی چیزی و بدخویی یازد اوی

□

تو بشکن جوز این تن را بکوب این مغز را درهم

□

به آواز زان بارگه بار خواست

□

چند از هر تیغ، باید باخت سر

□

دو مهرست با من که چون آفتاب

□

غیاث الدین محمد آنکه جود باد دست او

□

بزرگان فرزانه‌ی رزمساز

□

باز ماندی به تک ستوران را

□

دگر دختر کید را بی‌گزند

□

امروز تو را بازخرد شعله آن نور

□

ازیشان کسی را که بد رای‌زن

□

چون نبود او را روا بی این همه غم دانه‌ای

□

همی برگذشتند پویان به راه

□

گر کند خصم تو در آینه آن روی کریه

□

چو لختی برآمد برین روزگار

□

چرخ گردان بر زمین گویی دو سنگ آسیاست

□

چنین گفت کاندر سرای سپنج

□

ببینا این فراق من فراقی

□

به گرد اندرش نی بسان درخت

□

غله نداریم و گه خرمن است

□

بدو شاد شد نصر و گوهر بگفت

□

دیاری را که خواهد فتنه ویران

□

سزد گرد مر این را نخوانیم داد

□

بالغانی که بلغه کارند

□

فرستادشان شاه سوی عروس

□

دم عیسی و علمش را عدوی

□

که ای شاه بیدار با رای و هوش

□

دل‌تان خوش گردد به دروغی که بگوئید

□

سپیده چو برزد ز دریای آب

□

با دل پر زنگ شو گو غنچه در باغ جحیم

□

ز شادی چنان شد دل اردشیر

□

فلک با او کرا گوید که برخیز

□

سخن گفتش از جام روغن نخست

□

ای داده تو عقل بدگمان را

□

همی تاخت پیش اندرون اردشیر

□

ما سبکساریم، از لغزیدن ما چاره نیست

□

گر ایدونک یابم به جان زینهار

□

تویی آن پاک ضمیری که ضمیرت امروز

□

گیاهان کوهی فراوان درود

□

رگ آن خون بر او دوال انداز

□

بدو گفت کاین نامه‌ی اردوان

□

ظاهر مشواد او که آمد

□

چو بخشنده شد خسرو رای‌زن

□

ز کرم پیله که ابروی و چشم از اطلس داشت

□

سخن‌گوی گردد یکی زین درخت

□

قدح چون حریفان می‌کش به مجلس

□

وزان رومیان کشته شد سه هزار

□

دانند عاقلان به حقیقت که مرغ روح

□

همه نیکوی باید و مردمی

□

کشتی شکسته را کی راند

□

نه از پادشا بی‌نیازست دین

□

من از فتادگی خویش هیچ غم نخورم

□

ازان مرز بشنید آواز کوس

□

با آب کرد آتش سوزان به عدل او

□

بفرمود تا برگشادند راه

□

بیشتر در شکار و باده و رود

□

دو صد بارکش خواسته بر نهاد

□

باش از در معانی در حلقه خموشان

□

بپرهیز تا بد نگرددت نام

□

خورشید فاطمی شد و باقوت

□

بیاراست بر میمنه جای خویش

□

از نعل دست و پا سمند تو زهره را

□

ببیند که قیصر سزاوار هست

□

ایمان ما ز غارت شیطان نگاه دار

□

به اصطخر بد بابک از دست اوی

□

سالک ره را ببوس پای پر از آبله

□

گزین کرد زو بارگی ده هزار

□

امروز، سرافرازی دی را هنری نیست

□

فراوان کس از لشکر او بکشت

□

به هر کشش علم نور سر زند ز قلم

□

بران نامه عنوان بد از شاه روم

□

بگذرید از جنایت پدرم

□

بفرمای تا گردن قیدروش

□

دست یازی چو بر کمان ستیز

□

دو ابرو کمان و دو نرگس دژم

□

ز سرگرانی هر دون برون شدیم ز دست

□

همه خویش و پیوند قیصر بدند

□

قلزم معنی و محیط کرم

□

سپه را به یک روی بر کوه بود

□

من از شفقت سپند مادرانه

□

دگر گفت کز مرگ چون تو نرست

□

تا چرا خود را نمی‌بیند ز نامش سر فراز

□

که آمد سکندر به پیش سپاه

□

میهمان ماست، هر کس بینواست

□

بدین زور و بالا و این فر و یال

□

بادا نیازمند جنابت عروس بخت

□

مبادا که گردی تو پیمان شکن

□

آورده به حفظ دور باشی

□

جز این عیبی ندارد آن دلارام

□

اگر چنانچه نه در اصل و فرع یک شجرند

□

یکی نامور بود زروان به نام

□

گوشت ارگنده شود او را نمک درمان بود

□

در همه کاری که گرائی نخست

□

ز عهده‌ی کف جودش برون نیامد اگر

□

چو چیره شود بر دل مرد رشک

□

فجرت میاه العین فازددت حرقة

□

طراق مقرعه بر خاک و بر سنگ

□

دشمنش گو خویش را میکش نخواهد یافتن

□

بیاورد پس نامه‌ای بر پرند

□

متاع حادثه، روزی بقهر بفروشند

□

تا غلاف اندر بود باقیمتست

□

سر از گردن گریزد گردن از پیکر کران خواهد

□

یکی بدره با هر یکی یار کرد

□

به اگر بودمی بدان خرسند

□

بسان میوه دار نابرومند

□

کشتی نوح در دم توفان قهر او

□

بدان گه که باز آمد از روم شاه

□

نتواند شکفت در فردوس

□

لفظ جبرم عشق را بی‌صبر کرد

□

باد اگر رخش سلیمان بود زیر ران اوست

□

نبشتند برسان ارژنگ چین

□

چه خوش گفت این سخن پیر جهانگرد

□

رسیده آتش دل در دماغش

□

صور صفحه‌ی جدار و درش

□

بدانست کمد بتنگی نشیب

□

هزار قرن ندیدن ز روشنی اثری

□

گر فراق بنده از بد بندگیست

□

شه سریر ولایت محمد بن حسن

□

بباشید تا بامداد پگاه

□

داده هر کوکبی شهادت خویش

□

زمین را زیر تخت آرام داده

□

قدم در مجمع اهل صفا نه

□

ببر نامه‌ی من بر رای هند

□

سخن بیهده و کار خطا زایشان زاد

□

خود غریبی در جهان چون شمس نیست

□

تو با نبی متکلم شدی در آن خلوت

□

چو قیصر نگه کرد وعنوان بدید

□

صراط راست که داند در آن جهان رفتن؟

□

به دست آویز شیر افکندن شاه

□

که بر عادت مادران گرگ ماده

□

بگفت‌ش که دانش به از فر شاه

□

گر کنی آئینه ما را نظر

□

آنک از پنجه بسی سرها بکوفت

□

والعرش مرآت کل ذی فکر

□

ز بخشیدن و خوردن و داد اوی

□

جانی به هزار بار نامه

□

اگر چه پادشاهی بود و گنجش

□

اوحدی، گر حکایتی داری

□

ای آنکه به یاقوت همی تاج نگاری

□

سبحان قادری که بر آیینه‌ی وجود

□

دشمن خردست بلائی بزرگ

□

خدا یمین ورا آفریده بهر همین

□

از آن دو یکی را بپرداختند

□

نفس درنده، پند خردمند نشنود

□

مگر کاین آتشت بی‌دود گردد

□

شمشیر تا ز بد گهری در تو دست برد

□

نه بر گزاف سپه را بدو سپرد پدر

□

شما را قصه دیگرگون نوشتند

□

گر ز دل این راز نه بیرون شود

□

چون سکندر پس ظلمات چه ماندیم کنون

□

از ایران دلم خود به دو نیم بود

□

گفت ای سیه سپید نامه

□

به صنعت سرخ گل را رنگ بندد

□

نقد تو زیر سکه‌ی معنی کجا نهند؟

□

امید خدمت آن خواجه پشت راست کند

□

انبیااند بدان گاه که پیران و کهولند

□

خاک زمین جز به هنر پاک نیست

□

فروغی از لب نوشین او مگر دم زد

□

از آن شهر روشن یکی تیره گرد

□

چنان به عهد تو مشتاق بود نوبت ملک

□

چو عاجز گشت از آن ناز به خروار

□

از مهر در هر منزلی، مهری نهادی بر دلی

□

هر کجا او بود نیارد گشت

□

بنرمی گفت او را گوهر ناب

□

یکدرمست آنچه بدو بنده‌ای

□

ام برج کسری صاغ حلیک صائغ

□

به پیش همه موبدان سرو گفت

□

تاج و تختی که یافت از پدران

□

مهین بانو چو دید آن دلنوازی

□

دست با هر کس که دادی در میان همچون کمر

□

کهتری را بر او خدمت جاه و کرمست

□

گر طلسم نفس بگشایی ز معنی برخوری

□

انده دنیا مخور ای خواجه خیز

□

گیسوی چون زنار او، آرایش رخسار او

□

که راز تو با کس نگویم ز بن

□

ز شیرین کاری شیرین دلبند

□

زمین را اگر بگوید کای زمین خیز

□

نموده‌ای که: دگر عهد می‌کند با ما

□

ملک با رای تو قرار گرفت

□

سنگها انداختم در راه‌ها

□

تا که نبض از نام کی گردد جهان

□

ما حیص بالفتی و لا بیص

□

چو ضحاکش آورد ناگه به چنگ

□

سر صد شیر کنده بود زیال

□

هوا را بر زمین چون مرغ بستند

□

ای اوحدی، کسی بجزو نیست در جهان

□

گذرگاه سپاهش را ندارد عالمی ساحت

□

نپرد بر فلک و بر سر دریا نرود

□

آن خیالاتی که دام اولیاست

□

قد ضاع فی امدی بر مرحی صورة

□

چنان تیره شد روز روشن ز گرد

□

اگر صد کوه در بندد به بازو

□

ولیک این اسب را دارید بی‌رنج

□

دندان بمال و گنج فرو برده‌ای ز حرص

□

راست گفتی که دشت باغی گشت

□

درین دکه، سود و زیان با همند

□

آب خوش را صورت آتش مده

□

فعجبت من هندیة حبلت و قد

□

سیامک بدش نام و فرخنده بود

□

داد سرهنگ بوسه بر سر خاک

□

سخن در تندرستی تندرست است

□

یارب، ز شرمساری کردار خویشتن

□

گر دامن پاکت را آلوده به خون خواهد

□

آن خط سبز که از پسته‌ی لعل تو دمید

□

بعد از آن از بهر او شربت بساخت

□

لطمت ید الضراب سنة وجهها

□

سپارد ترا مرز ترکان و چین

□

و گر عشقی نبودی بر گذرگاه

□

سر افکنده فلک دریا صفت پیش

□

به حقیقت سعادت آن باشد

□

کی تواند عقل بشناسد کسی را

□

بر نشد از روزن کس، دود ما

□

مرده مردار نه‌ای چون زغن

□

هوالبحر دوالجزر و المد فی الندی

□

بیامد چو نزد فریدون رسید

□

تو سپردی به آفتاب و به ماه

□

زمستان گشته چون ریحان ازو خوش

□

به قول اوحدی ار ذره‌ای برآری سر

□

این چه شغلست و چه آشوب و چه بانگست و خروش

□

هر که پیش آیدش از خلق بیوبارد

□

زان به دعاها بوجود آمده

□

هم هوا را لطف او پر نافه اذفر نمود

□

می روشن آورد و رامشگران

□

که آن خوبان چو انبوه آمدندی

□

من افسونهای او را نیک دانم

□

سر جهان پیش من بسیست، ولیکن

□

گر که سرمایه‌ی مهی هنرست

□

توانی بخش، جان ناتوان را

□

آن دل از جا رفته را دلشاد کرد

□

میر بازار و شحنه‌ی شهر است

□

سپهبد گشاد آن نهان از نهفت

□

نیمی من و نیمی او ستاند

□

همان هفتاد لعبت را بدو داد

□

ز کردهای خودش گرچه خوفهاست، ولی

□

ز خاندانش پیدا شد اصل جود و کرم

□

می‌بچربد بر جهانی خوش دلی

□

همت چندین نفس بی‌غبار

□

دف قوال را دریدی تو

□

نهاد آن سرش پست بر خاک بر

□

اگر دانستنی بودی خود این راز

□

در آن بیشه نه گور از شیر می‌رست

□

ای اوحدی، دلی که بدان کوچه راه یافت

□

جز در تو راه گریزیش نیست

□

پروین، توانگران غم مسکین نمیخورند

□

آن کنیزک از مرض چون موی شد

□

بر چنین سلطنت مزیدی نیست

□

پیاده سپهبد پیاده سپاه

□

قفل هستی چو در کلید آمد

□

نظر کردم ز روی تجربت هست

□

تو خود عظیمی، اگر گویم، ارنه، لیکن من

□

درم کشست و کریمی که در خزانه‌ی او

□

وگر بارت ندادند اندر این در

□

راه تو دور آمد و منزل دراز

□

لیک چون یادم از آن ماه آمده‌ست،

□

برفتند یکسر گروها گروه

□

تا آن زمان که پیکر ما هست بر فلک

□

بسی چون سایه دنبالش دویدند

□

ظلمت خلاف نور بود، زان کشید ابر

□

راد مردان بدو روند همی

□

هر چه خواندیم، نگشتیم آگه

□

چونک دید دوست نبود کور به

□

ورنه تا جان برود از تنتان

□

منم پور آن نیک‌بخت آبتین

□

چون گشادت حق دریچه سوی خویش

□

به تدبیری چنین آن شیر کین خواه

□

پرده زان دیده‌ای، که هست ترا

□

کس در این گیتی با دشمن او دوست مباد

□

زنخدان‌ها چو بر خواهند بستن

□

گر بچخد گردن گرابزن

□

گفت کاین گاو لاغر است هنوز

□

مرا با شما نیست ننگ و نبرد

□

چو عیسی روح را درسی درآموز

□

زمانی پیش او بگریستی زار

□

حلق کدو بگیر و به غلغل در آورش

□

آنکه دنیا را جمالست آنکه دین را قوتست

□

خروش از جانب میخانه برخاست

□

دامن او گیر زوتر بی‌گمان

□

حنظل از دست دوست باز خورند

□

عنان را بپیچید و برگاشت روی

□

بانگ بر لشکر زدن بد ساز تو

□

گهی بر شکر از بادام زد آب

□

نگاه کن که: ز پیش تو چند کس رفتند؟

□

باغی چو نعمت ملکان نامدار و خوش

□

تیر و بهار دهر جفا پیشه خرد خرد

□

این ثنا گفتن ز من ترک ثناست

□

زین طبایع تو تا نگردی پاک

□

پر از داغ دل خسته‌ی روزگار

□

گرد عالم شد این حکایت فاش

□

مرا از خانه پیکی آمد امروز

□

ترا رحمت فراوانست و ما لرزان ز بی‌برگی

□

هر که تنها شود ز خدمت او

□

گمان میکردم ای یار دلارای

□

جمله عالم زین سبب گمراه شد

□

چون درین بوته پاک شد زر او

□

بدو دادمت روزگاری دراز

□

تا به شب بی‌خویش بود و بعد از آن

□

ولیک از کار مریم تنگدل بود

□

الهام و وحی و کشف و مقامات و معجزه

□

در آن زمان که ز دریای بیکران بگذشت

□

گر تو سر عین عشق داری

□

تا کی و کی دست‌درازی کنم

□

دست بیداد فلک کوتاه بود

□

چو در دژ شوم برفرازم درفش

□

اولش پیشکش درود آورد

□

بگفت از صبر کردن کس خجل نیست

□

او را اگر بجای بمانی، بماندت

□

گه معصفر پوش گردد گه طبرخون تن شود

□

هر چه بر دوک امل پیچیدم

□

از نظر هر کهن و تازه‌ای

□

زنده در بحر شهود آسودند

□

پشیمان شده داغ دل بر گناه

□

خر کجا ناموس و تقوی از کجا

□

نسیم سبزه و بوی ریاحین

□

زیر دستان را مهل، کز ظالمی اندیشه باشد

□

آن که فرامش از دلم هیچ نشد فروغیا

□

سپس دین درون شو ای خرگوش

□

دانه شایسته بباید نخست

□

هوسست و هوی، که فانی جست

□

فرستاده آمد رخی پر ز شرم

□

گویم ار زانکه دلپذیر آید

□

دل سرگشته را دنبال برداشت

□

برون شد کاروان ما ز منزل

□

تا ثنای ملک شرق بود

□

در هر قبیله بیش و کم و خوب و زشت هست

□

زین سخن گر نیستی بیگانه‌ای

□

دست او را گرفت مشفق‌وار

□

خردمند کز دور دریا بدید

□

چونک خوارمشه ز سیران باز گشت

□

چو من خلوت نشین باشم تو مخمور

□

این نیست جز نتیجه‌ی زاری وزانکه من

□

گر خلافش به کوه درفکنی

□

ور به ترک هر دو عالم گفته‌ای

□

میل کش چشم خیالات شو

□

گرت این سبحه‌ی اقبال و شرف

□

فریدون چو روشن جهان را بدید

□

برق‌وارم به وقت بارش میغ

□

بگیرم پند تو بر یاد ازین بار

□

خامی تو به شاخ بر، ولی ما

□

راست گفتی برابر خورشید

□

کدام غنچه که خونش بدل نمی‌جوشد

□

هکذی تعرج و تنزل دائما

□

رخنه‌ای در سپهر چارم بر

□

چو آمد مر آن کینه را خواستار

□

هر یکی نام خود و احوال خود

□

پس از ماهی که خار از ریش برخاست

□

ای صاحب نیاز، نمازی که می‌کنی

□

از تیر تو درباره‌ی هر حصنی راهیست

□

هر که مر نفس را به آتش عقل

□

سنگ بر آهن زنی بیرون جهد

□

تا کشیدی با همه فرخندگی

□

نهادند بر نامه بر مهر شاه

□

دختر رای را به عقل و به رای

□

ز عکس روی آن خورشید رخشان

□

کار سعادت به زور نیست، مگر تو

□

زانکه همرنگ روی دشمن اوست

□

هزاران گنج را گشتم نگهبان

□

او نماید هم به دلها خویش را

□

گر ز کرم نقش جمالش دهی،

□

گیا رست با چند گونه درخت

□

جان فدای تو کنم در انتعاش

□

نشاید بست در بر میهمانی

□

در بیم بلا بودن یک چند و به صد حسرت

□

در دشتها او توده برآورد

□

نه که هر گنج که در زیر زمین بود دفین

□

زان موالید وجع چون مرد او

□

عارفان را بداغ کل لسان

□

فروزنده چون مشتری بر سپهر

□

زیبقیهای آبگینه آب

□

دلش را برده بود آن هندوی چست

□

نگاه کردن و مقصود عاشق ار غرضست

□

گر چه باشد آبگینه با تبر ناپایدار

□

در شکسته، حجره و ایوان سیاه

□

در یکی گفته که آنچت داد حق

□

دیو چون استراق سمع کند

□

که فردات ازان گونه سازم خورش

□

تا ز چرخ غیب وز خورشید روح

□

دلش چون زان همه گلها بخندد

□

گاو تو در زروع فقیران بی‌نوا

□

ملک سپاه به راهی برد که دیو درو

□

به مال و ملک و به اقبال دهر غره مشو

□

اندر آ و دیگران را هم بخوان

□

هر چه بر ارباب آفات آمده‌ست

□

که این چرخ و ماهست یا تاج و گاه

□

شنبلید سرشک در دیده

□

تذروان بر ریاحین پر فشانده

□

کنون به کار خود استادگی نمای، ار نه

□

سال تا سال همی‌تاختمی گرد جهان

□

هر کسی جای خویش میداند

□

تا سر خود را نبری طره‌وار

□

با کسی کو ازین شماره بود

□

چنین یادگاری شد اندر جهان

□

آن دو گفتندش نصیحت در سمر

□

ز ریگش نیست ایمن هیچ جوئی

□

اگر بود خرد پیر با جوانی جفت

□

گر او عزیزتر از دیده نیست در دل من

□

برون نایم ازین گلزار هرگز

□

دشمن از آن گل که فسونخوان بداد

□

تاج و تختی که پاو سر داند

□

چو بستر ز خاکست و بالین ز خشت

□

دو پستان که امروز دلخواه اوست

□

طلب کردند نافرجام گویی

□

اوحدی، رخت ز گرداب اجل بیرون بر

□

اینک بهار و اینک رخسار تو

□

هر نقطه را، بدیده‌ی تحقیق بنگرید

□

راه دو عالم که دو منزل شدست

□

خویش را از زمین برانگیزم

□

ز دهقان پر مایه کس را ندید

□

مغز نغز و قشرها مغفور ازو

□

گه از گلها گلاب انگیختندی

□

همه بر حکم داور داده اقرار

□

وانکس که هزیمت شد ازین خسرو و جان برد

□

قران بود و شمشیر پاکیزه حیدر

□

آندل کز دین اثرش داده‌اند

□

ملکی را بر آسمان هشتند

□

هم آنگه یکایک ز درگاه شاه

□

یکی بچه‌ی گرگ می‌پرورید

□

چو خاک انداختی بر آستانم

□

در این مشهد که انوار تجلی است

□

گر کسی بر دل جز طاعتش اندیشه کند

□

مادر من، گفت در طفلی بمن

□

پیر چو بر راستی اقرار کرد

□

نبود از عاشقان کس چون زلیخا

□

گروهی که کاتوزیان خوانی‌اش

□

آنچ در آیینه می‌بیند جوان

□

نه دستی کین جرس بر هم توان زد

□

کدامین نقطه را جوش است انا الحق

□

بر در پرده‌سرای خسرو پیروزبخت

□

گاه سر را به نور دیده‌ی سر

□

آن توی و آن زخم بر خود می‌زنی

□

یارت او بس، به هر چه درمانی

□

ز هر دانشی چون سخن بشنوی

□

ز قدر و مکانی که دستور داشت

□

که شاه نیکوان شیرین دلبند

□

نظر کردن به رویم نیم ساعت

□

گر به نالی بر، تیغت بنگارند به موی

□

یتیم و پیره‌زن، اینقدر خون دل نخورند

□

پیش قدرت خلق جمله بارگه

□

روز برآرنده‌ی شب‌های تار

□

چنین گفت کاین را ستایش کنید

□

که ترا از عین این عکس نقوش

□

به مروارید دیباهای مهدش

□

چو با عامه نشینی مسخ گردی

□

آن خواجه غریبتر که ازو

□

فرزند هنرهای خویشتن شو

□

که اشتهار خلق بند محکمست

□

کند اندر تنت هلاک نزول

□

براه فریدون فرخ رویم

□

بغلطاق و دستار و رختی که داشت

□

ازین دروازه کو بالا و زیرست

□

به اعضا پشه‌ای همچند فیل است

□

اگر بر سنگ خارا بر زند تیر

□

من، دانه‌ای به لانه کشم با هزار سعی

□

ماه کو افزود ز اختر در جمال

□

بر سر دوشها تراز بقا

□

این هوا اندر کمین باشد چو بیند بی‌رفیق

□

ای غم ارزاق ما بر خاطرت

□

کلید و نسخه پیش آورد گنجور

□

به کوی جد اگر یک دم نشینی

□

یکی پیش او به پای ، یکی در جهان جهان

□

بر فرق ریز خاک اگر یک نفس تو را

□

پیر بدین وصف جهاندیده بود

□

جهد آن کن که پاک شوی

□

در بیشه مزن آتش و خاموش کن ای دل

□

فرو گفت عقلم به گوش ضمیر

□

در مرکز خط هفت پرگار

□

نبرده هیچکس ره سوی این کار

□

آن همت و آن دولت و آن رای که او راست

□

من براه خود ندیدم چاه را

□

هر که باشد طالع او زان نجوم

□

هر چه بدهی به کسی، باز مجوی،

□

بفزا شراب خامش و ما را خموش کن

□

ور ببندد در نباید آن زرش

□

ببوسی بر فروز افسرده‌ای را

□

به هر نغمه که از مطرب شنیده

□

ترجیع کنم ای جان گر زانک بخندی تو

□

شیر بیابان را با مرد جنگ

□

چون درین ره پای خود نشکسته‌ای

□

هر کرا زهد پرده‌دار شود

□

شاه در شهرست بهر جغد من

□

خیری و خطمی و نیلوفر و بستان افروز

□

چو آمد سوی لشکرگاه نومید

□

بدین منوال باشد حال عالم

□

دو جوی نور نگر از دو پیه پاره روان

□

برو به سیر گهی تازه، صبحگاهی خوش

□

گفتمش بگذار تا بار دگر

□

لهجه‌ی او اگر بیابی باز

□

زان طره‌های زلف کمرساز بنده را

□

عشق خود بی‌خشم در وقت خوشی

□

پریچهره بتان شوخ دلبند

□

جهان را نیست هستی جز مجازی

□

با هزاران لابه‌هاتف همین تبریز گفت

□

اگر مرا ز جناب چو تو سلیمانی

□

جمله بر آن کز تو سبق چون برند

□

منبهی باید تو را هر سو بپای

□

خموش کردم ای جان جان جان تو بگو

□

چون زن راه بازار گیرد بزن

□

یکرویه شد آن گروه را رای

□

عمل کان از سر احوال باشد

□

حقست اگر ز عشق موسی

□

سیر عارف هر دمی تا تخت شاه

□

زانک بی‌شکری بود شوم و شنار

□

تیر چون از کمان سست آید

□

خود کار من گذشت ز هر آرزو و آز

□

جو سوی گندم نمی‌تازد ولی

□

شکر گفتاریت را چون نیوشم

□

نه من می‌گویم این بشنو ز قرآن

□

چو پشت کرد به خورشید او نمازی نیست

□

اندیشه کن از حال براهیم و ز قربان

□

اشک کان از بهر او بارند خلق

□

بر خط و شعر، وقوف از وی دور

□

رها کن این همه را نام یار و دلبر گو

□

دگر پر شد از شام پیمانه‌ام

□

گر پیش روی چراغ راهی

□

از او عالم شود پر امن و ایمان

□

زنهار به سر برو بدان ره

□

پایهاشان بسته محکم با نوار

□

گر بتوانید کمین ساختن

□

این چه شاهی و مملکتداری‌ست؟

□

از این همه بگذشتم نگاه دار تو دست

□

آنچنان که اندر دل از هجر و وصال

□

راه تو به نور لایزالی

□

شده زو عقل کل حیران و مدهوش

□

لیک در خواب نیابد تعبیر

□

ای دریغا می‌ندانی کز چه دور افتاده‌ای

□

از نوی انگور بود توتیا

□

بود نقش دل هر هوشمندی

□

جاء من تبریز سربال نسیج بالهوی

□

مرا رفیقی باید که بار برگیرد

□

مقبل که برد چنان برد رنج

□

نشستی چون زنان در کوی ادبار

□

از پی نامحرمان قفل زدم بر دهان

□

زانک استفهام اثباتیست این

□

ای دریغا مرغ خوش‌پرواز من

□

هر چه غیر تو رقم کرده‌ی توست

□

خواجه جز مستی تو در ره دین

□

غیرتش بر عاشقی و صادقیست

□

اگر تو راضیی کاین دل خرابست

□

هر آن کس کو شناسد این سه حالت

□

ای دل ز عبیر عشق کم گوی

□

زانکه دین را دام سازد بیشتر پرهیز کن

□

دادن زر گر همه جان دادنست

□

شب او قدر باد و روزش عید

□

شمس تبریزی که شاه دلبری‌ست

□

بزرگان چو خور در حجاب اوفتند

□

تشریح نهاد خود درآموز

□

اجل چون در رسد در چرخ و انجم

□

هم لب شاه بگوید صفت جمله تمام

□

نور چشمی کو به روز استاره دید

□

صید گرش گفت شب آبستنست

□

ور بود تا ارادت ز تو سست

□

یقول عقلی لا تبدلن هدی بردی

□

خنده‌اش آمد مال داد آن پیر را

□

ملک بر یاد شیرین تلخ باده

□

از امکان می‌کند اثبات واجب

□

وان کس که سبال می‌زدی بر عشق

□

جمله تویی ولیکن کس دیده‌ای ندارد

□

چون عنایاتت بود با ما مقیم

□

جان چو پروانه گشت شمع دلست

□

بده به لالا جامی از آنک می‌دانی

□

مرا کاین سخنهاست مجلس فروز

□

به تلخی و به ترشی شد جوانی

□

نماند در میانه هیچ تمییز

□

اگر چه قبله حاجات آسمان بوده‌ست

□

این اعوذ آنست کای ترک خطا

□

وانکه به دریا در سختی کشست

□

کرد فرامش ره و رفتار خویش

□

کسی کو خواب می‌بیند که با ماهست بر گردون

□

در دل موش ار بدی جمعیتی

□

صافی تن او چو درد گشته

□

تعین نقطه‌ی وهمی است بر عین

□

بیافت کوزه زرین و آب بی‌حد خورد

□

داد تن دادی، بده جان را به دانش داد او

□

نیست دید رنگ بی‌نور برون

□

هرگزم این گمان نبود به خویش

□

بیا تو مفخر آفاق شمس تبریزی

□

پس از بردن و گرد کردن چو مور

□

کهن دولت چو باشد دیر پیوند

□

وز ایشان سید ما گشته سالار

□

هر که را مهر و مهر این دم نیست

□

که زمین و آسمان پر نور شد

□

از تو مجرد زمی و آسمان

□

بی سبب ساخته گردد کارت

□

گدای عشق شمر هر چه در جهان طربیست

□

گفت یک نک خاصیت در پنجه‌ام

□

و آگه نه که در جهان درنگی

□

چو آب و گل شود یکباره صافی

□

آن کس که ز بخت خود گریزد

□

زمانی آز دنیاوی زمانی حرص افزونی

□

از پی آن گشت فلک تاج سر

□

زود باز آرم به وی ابسال را

□

خمش کن خواجه لاغ پار کم گو

□

خدایا مقصر به کار آمدیم

□

گمان بودم که چون سستی پذیرم

□

وجود ما همه مستی است یا خواب

□

بس کن ای دل ز فغان جمع نشین

□

پیش شاهی که سمیعست و بصیر

□

در دلش تاویل چون ترجیح یافت

□

جلوه‌ی حسن ز وصافی اوست

□

کلوخ انداز خوبان را برای خواندن باشد

□

وان گلی کز رش حق نوری نیافت

□

چو گل در عاشقی پرده دریده

□

چو بود توست یک سر همچو نابود

□

جان سوی تبریز شد در هوس شمس دین

□

ارکان و موالید بدو هستی دارند

□

عالم و عادل همه معنیست بس

□

عالمی زان جمال شیدا گشت

□

من شدم از دست تو باقی بخوان

□

تو نیکو روش باش تا بد سگال

□

بازم چو به نظم قصه راند

□

زهی شربت زهی لذت زهی ذوق

□

چرب و شیرین از غذای عشق خور

□

فعل تست این غصه‌های دم به دم

□

در کرم آویز و رها کن لجاج

□

ز آتش دل شده‌ام گرم نفس

□

تا نگویی مار را از خویش عذری زهرناک

□

به گوشش فرو گفت کای هوشمند

□

مثالم داد کاین توقیع شاهست

□

بود پنجم فلک مریخ را جای

□

این سخن آبیست از دریای بی‌پایان عشق

□

بر خود جهان فروخته از روی خویشتن

□

صیرفی گوهر آن راز شد

□

سنگ بر شیشه‌ی ناموس انداز!

□

برای گوش کسانی که بعد ما آیند

□

مرا بر تلف حرص دانی چراست؟

□

درستی گرچه دارد کار و باری

□

نماند قدرت جزویش در کل

□

در نجاتش مات هست و هست در ماتش نجات

□

من اگر ننگ مغان یا کافرم

□

ای سلیمان بهر لشگرگاه را

□

کرده پهنای خاک تنگ برو

□

الفی لا شود و تو ز الف لام گشت لا

□

که گر پالهنگ از کفت در گسیخت

□

پس بار دگر به خانه بردش

□

بیامد خروشان بران دشت جنگ

□

گر ناف دهی پشک فروشد عوض مشک

□

مر ستم گر را نبینی کایزد عادل همی

□

خاک تو آنروز که می‌بیختند

□

جامی ازین گفتن بیهوده چند؟

□

در این بحر در این بحر همه چیز بگنجد

□

وگر بینوایی بگرید به سوز

□

آخر کم از آنکه گاهگاهی

□

جوانی چنین ناسپرده جهان

□

ور دیده نو در او گشادیم

□

کس بدین حجت چو معذورت نداشت

□

دست کان لرزان بود از ارتعاش

□

زین خورشها تهی شکم بهتر

□

وانک او را دیده‌ی خون بار نیست

□

محمد کز ثنای فضل او بر خاک هر خاطر

□

به مهمانی غزالی چون شود شیر

□

ز زین برگرفتش به کردار گوی

□

بس کن ای دل که در بیان ناید

□

لاجرم چون جای من پیوسته کام اژدهاست

□

تخم کرم کشت سلامت بود

□

ای همه ناز و نوشها بتو خوش

□

هست دنیا آتش افروخته

□

سعدیا گرچه سخندان و مصالح گویی

□

چو عهد شاه را بشنید شیرین

□

ز بهرام و از رستم نامدار

□

تو زمین خورنده بین بخورد دانه پرورد

□

از منافق عذر رد آمد نه خوب

□

در نیابد حال پخته هیچ خام

□

جدل و بحث لاولن دگرست

□

از وجود خویش بیرون آی پاک

□

چنین گفت بیننده‌ی تیز هوش

□

نه هر زن زن بود هر زاده فرزند

□

فرستاده تازی برافگند و رفت

□

تو خفته‌ای و آب خضر بر تو می‌زند

□

بیاموز گفتار و کردار خوب

□

باد درویشی چو در باطن بود

□

تو دل خود چو ده خراب کنی

□

ور بماند در پس آن عقبه باز

□

سخن به اوج ثریا رسد اگر برسد

□

به دفع نزلیان آسمان گیر

□

پدرش آن گرانمایه‌ی پهلوان

□

گر داد فضولیی نشانی

□

چونک او افکند بر تو سایه را

□

گر بدی خون مسلمان کام او

□

تو مسلم شوی به سلطانی

□

هر که شد از زهر بدعت دردمند

□

تو غافل در اندیشه‌ی سود مال

□

ز جوش این دل جوشیده با تو

□

سیاوش بدو گفت گاه مهی

□

لن سکرت بما قد سقیتنی یا دهر

□

فرعون چون سرکش بود گرچه در آب خوش فتد

□

خویشتن را مسخ کردی زین سفول

□

چو نهنگند باز کرده دهان

□

تو چه مرد صدق و علم حیدری

□

دوست دارم که همه عمر نصیحت گویم

□

مبین در خود که خود بین را بصر نیست

□

برهنه چو تیغ تو بیند عقاب

□

دور از ایشان فنا و مرگ ولیک

□

من همی دانم و آن ستار من

□

روز سفید آن نه شب داج بود

□

در تو هر نقش را پذیرایی

□

نیست محرم نفس کس این جایگاه

□

گرم دست گیری به جایی رسم

□

همه افیون خور مهتاب گشته

□

پسند آمدش سخت بگشاد روی

□

چو تیرانداز گردد باده در خم

□

این یکی دیو است بی‌تمییز و هوش

□

پرده زنبور گل سوریست

□

بنامیزد! چه زیبا صورتی بود

□

چون شنید این قصه کافر آشکار

□

شنید این سخن عارفی هوشیار

□

وانگه مژه را پر آب کردی

□

بخواهد هم از تو پدر کین من

□

هرک زین شیوه سخن دردی نیافت

□

معده را بگذار و سوی دل خرام

□

گم شده هر که چو یوسف بود

□

کبک دری پایچه‌ها برزده

□

اطلس و اکسون مجنون پوستست

□

آدمی را عقل باید در بدن

□

ابوبکر محمد کز سر داد

□

که دارد پی و تاب افراسیاب

□

نه به تنهایی صبوری یک دمم

□

یک قدم این جایگاه بر نتوان داشت

□

شاه که ترتیب ولایت کند

□

نه به دانش دل تو گردد نرم

□

بی‌دل دیوانه گفت ای پادشاه

□

که شهباز من صید دام تو شد

□

پرندی زرد چون خورشید بر سر

□

بپوشید بازش به دیبای زرد

□

عقل رفت و عشق بر وی زور یافت

□

مرد ایقان رست از وهم و خیال

□

خضر عنان زین سفر خشک تافت

□

هزاران بار جانش بر لب آمد

□

او چو چندینی در آویزد به کار

□

که گر خاک شد سعدی، او را چه غم؟

□

در عشق شکیب کی کند سود

□

ز رستم بترسید افراسیاب

□

بود بر شکل کمانش ابرویی

□

داروی بدی و خطاست توبه

□

در خم آن حلقه که چستش کند

□

چون زدوده زنگ ازو آیینه‌وار

□

بعد از آن ابلیس گفت آن گنج پاک

□

مگوی و منه تا توانی قدم

□

از چهره گل از لب انگبین کرد

□

ندانست کاین چرخ را مایه نیست

□

چون بیافت آن درد را هم پشت او

□

لیک رفت از یاد علم آموزیت

□

فتنه فرو کشتن ازو دلپذیر

□

گرچه نمایند بسی غیر تو

□

آنچه اول شد پدید از غیب غیب

□

گلستان ما را طراوت گذشت

□

بدین نزدیکیت آیینه در پیش

□

بدو گفت کای پهلوان سپاه

□

در رکاب محو کن مایی ز هیچ

□

پنداشتی که ناگذرانی تو در جهان

□

خاک تب آرنده به تابوت بخش

□

پوست از من همی ندارد دست

□

گر ز ماهی در عدم شد تا به ماه

□

چو بینی که جاهل به کین اندرست

□

چراغی کو شبم را برفروزد

□

بدان لشکر اندر چنو کس نبود

□

باز بعضی سخت رنجور آمدند

□

معنی قرآن ز قرآن پرس و بس

□

سنگ ورا کرده ترازو سجود

□

ز گلزار خلیل الله گلی رست

□

یا بنه این سروری دیگر مکن

□

مرا نیز چوگان لعب است و گوی

□

هر عقل که بی تو عقل برده

□

سیاوش نکرد ایچ بر کس نگاه

□

جان خواجو که مرغ گلشن تست

□

چو در قرطه تو را خود جای غزو است

□

بدان کاردانی و کارآگهی

□

تن درنده است و روح دارنده

□

من ندانم ذره‌ای تا پادشاه

□

پریشان شود گل به باد سحر

□

ندارم نیم دل در پادشاهی

□

سپهبد بدو داد در کاخ جای

□

گفته‌اند این مثل و من دگرت می‌گویم

□

صدق هر دو ضد بیند در روش

□

ملک حفاظی و سلاطین پناه

□

گوییا باغ ارم چون رو نهفت

□

چون ترا این کفر وین ایمان نماند

□

گرم بر سر افتد ز تو سایه‌ای

□

رفیقی کو بود بر تو حسدناک

□

عنان‌دار چون او ندیدست کس

□

به قدم رفتم و ناچار به سر بازآیم

□

از بس که چرخ بر سر تو آسیا براند

□

زدر درگذر بیع دریاست این

□

می‌پرد مرغ همتم گستاخ

□

طاقت سیمرغ نارد بلبلی

□

پسر را نکودار و راحت رسان

□

بگرفت به رفق دست فرزند

□

زبان کرد گویا و دل کرد گرم

□

سغبه خلقم چو صوفی در کنش

□

غیر حق را گر نباشد اختیار

□

با سخن آنجا که برآرد علم

□

بطر و ریب و حرص و بخل و حیل

□

کاملی باید درو جانی شگرف

□

بگفتا سرت گر ببرد به تیغ؟

□

این هفت قواره شش انگشت

□

زمین آمد از سم اسپان به جوش

□

انت فی قلبی الم تعلم به

□

سپس آنچه نه آن تو بود خیره متاز

□

یک آفت ز طباخه‌ی چرب دست

□

در درون تخم امانت فکند

□

گفت وصف این قلندر کن مرا

□

ضرورتست که نیک کند کسی که شناخت

□

ز خونش خوابگه طوفان گرفته

□

به کشتی و زورق سپاهی گران

□

با چابکان دلبر و شوخان دلفریب

□

در جگر افتاده‌استم صد شرر

□

کز ازلش علم چه دریاست این

□

با تو به جز راه هوا نسپرند

□

گر تو روزی در فنای تن شوی

□

مده تا توانی در این جنگ پشت

□

مبادا چشم کس بر خوبی خویش

□

چو طوس سپهبد رسد پیش تو

□

بعض خلانی اتانی سائلا عن قصتی

□

این روزه نیست گر شرف روزه بایدت

□

ز خرما به دستی بود تا بخار

□

گر زمانی ز خود خلاص شوی،

□

گفت می‌دانی تو کارم کژ مباز

□

پرهیزگار باش که دادار آسمان

□

چون رفت میانجی سخنگوی

□

نبینی تو زین لشکر بیکران

□

بستان و بده بگوی و بشنو

□

چونک مغز من ز عقل و هش تهیست

□

تا علم عشق به جائی رسید

□

غنچه در باغ نخندد بی او

□

چشم من گر می‌نگرید آشکار

□

مکن که حیف بود دوست برخود آزردن

□

بزد خود بر در امکان که مانندش برون ناید

□

سیم را به درگاه شاه آمدند

□

جهان پناها دست و دلت ز روی کردم

□

قلم سلاحت و حجت به پیش تو سپر است

□

به هر کس بده بهره چون آب جوی

□

چون به حق جمله را حوالت کرد

□

کوه خود در هم گداز از فاقه‌ای

□

خود دست و پای فهم و بلاغت کجا رسد

□

زن آن باشد که رنگ و بو بود او را ره و قبله

□

چو دیدش سپهدار هاماوران

□

سری که سر کشیی با تو آشکارا کرد

□

منبلم بی‌زخم ناساید تنم

□

خاک ذلیلان شده گلشن به تو

□

باشد آن تاثیر سن انحطاط

□

از چنین کس کو وفاداری نداشت

□

من ار حق شناسم وگر خود نمای

□

شعرش از سر برکشیم و حور را در بر کشیم

□

درشتی ز کس نشنود نرم گوی

□

شاها زمان فتنه و آشوب و ظلم رفت

□

هر سر ماهی فتد نعل سمندش به راه

□

رنگ ندارد ز نشانی که هست

□

میوه‌ی نارسیده را چه کنی؟

□

جمله‌ی آن قوم تاوان کرده‌اند

□

چو در خفیه بد باشم و خاکسار

□

بر رخ روگر سیاهی از پی قزغان بود

□

چنین داد پاسخ که اسپم بماند

□

این چرخ را که طارم نه پایه مینهد

□

پس بجنبد اختیارت چون بلیس

□

ز گشت سپهر آتش آمد پدید

□

مرغ تو قافیه آهنگ نشد

□

نه همه زهد مسلم می‌خرند

□

یکی گفت از اینان ملک را نهان

□

گوید به کبک فاخته کخر کجا بدیت

□

چو ایشان برفتند سودابه گفت

□

هنوز پای نیاورده در رکاب غرور

□

بزدای به عذر زنگ کینه

□

در صف ناورد گه لشکرش

□

دلت خرم لبت پر خنده بادا!

□

گر ترا آن چشم غیبی باز شد

□

به سخن گفتن او عقل ز هر دل برمید

□

نانوا گر گرسنه ستی هیچ نان نفروختی

□

به ایوانش یاقوت برده بکار

□

خرد پیر ترا دولت برنا یار است

□

لیک این نامه خیالست و نهان

□

خیز و بفرمای سرافیل را

□

کنی دعوی که: هستم بر تو عاشق!

□

تا نگردی مرد صاحب درد تو

□

تو را کوه پیکر هیون می‌برد

□

دو غماز دگر دارم یکی عشق و دگر مستی

□

چو خشم آورم شاه کاووس کیست

□

ز جور چرخ جفا پیشه در امان باشد

□

تو خفته و همراه تو بس دور برفته است

□

جز در تو قبله نخواهیم ساخت

□

که: «جامی، چون شدی در عاشقی پیر،

□

چون شناسی کار، چون بتوان شناخت

□

برانداختم نقد عمر عزیز

□

بدان کاصحاب تن اصحاب فیلند

□

چو یک هفته با سوگ بود و دژم

□

ز باد نیزه‌ی آتش نهیب چون آبت

□

گفت خر گر در غمم گر در ارم

□

دماغ مرا بر سخن کرد گرم

□

بین! که چون سهم اجل را قوسی

□

قصد تو دارند، بگریز و برو

□

همه کامی و دولتی داری

□

مفتعلن مفتعلن مفتعل

□

ز داد و ز بیداد و تخت و کلاه

□

رخ تو آفتاب و مو چو حربا

□

کس نیارد یاد از آل مصطفی

□

بزرگ اندک و خرد بسیار برد

□

چون ز وی دریافت این معنی حکیم

□

پاسبانی کن بسی در کوی دل

□

تو گوش هوش نکردی که دوش می‌گفتم

□

گر تا قیامت بشمرم در شرح رویت قاصرم

□

چنین گفت با نامدار انجمن

□

به کینه چون کمر کارزار دربندند

□

چون نبیند مغز قانع شد به پوست

□

حرف زبانرا به قلم بازده

□

چون ز دو مصراع ، کند ابروان

□

نه چو گوهر هیچ گوهر یافتم

□

بار خدایی که درون صدف

□

بینش تو بیند این کز پرتو رشک خداست

□

بدان مرغزار اندرون بنگرید

□

هلال عید ز چرخ یکم درخشان شد

□

نی نی چو شکر هست شکایت چرا کنم

□

من آن گفته‌ام که آنچنان کس نگفت

□

ظلم تو را بیخ چو محکم شود

□

روی را از آینه می تافتی

□

بزرگوار خدایا به حق مردانی

□

تو گوهر صفایی و ما صدف به گردت

□

خروشان بیامد به پرده‌سرای

□

دماغ دهر ز سوادی شب کند خالی

□

رفت روبه گفت ای شه همتی

□

مفخر شاهان به تواناتری

□

فلک درس کمالش کرده تلقین

□

بس عجب روزی بود آن روز او

□

دیار دشمن وی را به منجنیق چه حاجت

□

جراحات الهوی تشفی کدورات الهوی تصفی

□

چو سهراب را دید گردآفرید

□

خاص و عامش در سحرگاهان دعاها گفته‌اند

□

وز ابر زبان سرشک حکمت را

□

کجا گشت شاهین او صیدگیر

□

گر چنین رهبری شود یارت

□

قدر من او داند و من آن او

□

مبر تلخ عیشی ز روی ترش

□

داند دل هر پاک دل آواز دل ز آواز گل

□

که او بود بر زین و نیزه بدست

□

خجسته کلک گهربار عنبر افشانت

□

پاک می‌دانستش از هر غش و غل

□

بسته چو حقه دهن مهره‌دار

□

شرم با خود ترا به جنگ آرد

□

خوش خوشی با نفس سگ در ساختی

□

به مایه توان ای پسر سود کرد

□

خاموش که آن لقمه هر بسته دهان خاید

□

بدو گفت افراسیاب این سخن

□

شاها بیمن مدحت تو شاهوار شد

□

چو نتوانی که سلطان باشی ای دوست

□

پردگی زهره در آن پرده چست

□

مال خواهد، کلید گنج ببر

□

گفت امروز این دهم، نکنم جدا

□

برو زین سپس گو سر خویش گیر

□

زود از زبان دیگر صد پاسخ چو شکر

□

جز از بندگی پیش یزدان مجوی

□

به روز معرکه صد خصم را به هم بر دوخت

□

یا از آن بازان که کبکان پرورند

□

گفت دلم اگر جز او سازی شمع و ساقیم

□

زن ناپارسا مگیر به جفت

□

گرچه یوسف را چنان بفروختند

□

فرو گفت از این شیوه نادیده گوی

□

بس کن ز لاحول ای پسر چون دیو می غرد بتر

□

برفتی ز هر سو یکی جوی خون

□

آه از دمیکه گرز و کمان تو با عدو

□

این به سر گنج برآورده تخت

□

خاموش همچون مریمی تا دم زند عیسی دمی

□

از تو گشت استخوان من پر مغز

□

از حقارت سوی خود منگر بسی

□

نگه کر جوشن گذاری خدنگ

□

آن شمس الدین و فخر تبریز

□

بباید که نزدیک رستم شوی

□

اقبال بنده‌ایست وفادار بر درت

□

آفتاب اندر فلک دستک‌زنان

□

نورکم فی ناظری حسنکم فی خاطری

□

شد ز حر مقام و ضیق محل

□

بنده وقت امتحان آید پدید

□

چه جوییم زین گنبد تیزگرد

□

تاب رخسار گل و لاله خبر می دهدم

□

گر ایدون که رای شکار آیدت

□

به پیش بحر سخای تو بحر جود محیط

□

کو یکی سرگشته همچو گوی دریای طلب

□

امشب همه نقش‌ها شکارند

□

تا نیابی تو از سفر ندبی

□

زهر کردی نان خوش بر جان من

□

چنان نامور نیک دل را بکشت

□

چون نکنیم یاد او هست سزا و داد او

□

از ایوان همه گنج او بازجست

□

بزم صبوحی خوشست خاصه در ایام گل

□

که آن گدایی که آن به جد می‌کرد او

□

زانک حکم مست فعل می بود پس روشن است

□

نیکی داد و داده بشناسد

□

تو ز جای خود چو مردی بی‌ادب

□

نه والا بود خیره خون ریختن

□

موسی خضرسیرت شمس الحق تبریزی

□

نخواهم ز بیخ سیاوش درخت

□

در اینچنین سره فصلی چگویم آنکس را

□

در پیش هر دو هر دو دکان‌دار آسمان

□

عنایت آن چنان فرما که باشد

□

توبه چون باشد از خللها دور

□

چون کنم آن خجلت و تشویر را

□

از آرام وز کام و بایستگی

□

مرا سخن همه با او است گر چه در ظاهر

□

که گر تخت ایران به چنگ آوری

□

چون ازین گلخن درآمد دولتم

□

هست آهنگر بر آهن قیمی

□

چون جهد از جان من القاب او مانند برق

□

آب رحمت بر آن زمین بارد

□

می مشو آخر به یک می‌مست نیز

□

بهشتم میانش گشاد از کمند

□

جان من و تو چو یکی آفتاب

□

هر نمی کو جدا شود ز سحاب

□

تو کجا دانی که اندر تن ترا

□

خلعت اولاد عباسش بداد

□

هستی بگذارم و شوم خاک

□

چو ضرورت شود معاون کار

□

گر درین منزل تو مجروح آمدی

□

چو آمد به نزدیک خسرو سوار

□

با مرگ مکن تو روی ترش

□

تا تو این جاه و جای را بینی

□

بنده آن اوست و تشریف آن اوست

□

عاشقانه در فتد با کر و فر

□

ینادی الورد یا اصحاب مدین

□

سازگاری و مردمی چه بود؟

□

آن یکی دریای آزرم و حیا

□

بدو گفت خسرو که ای شهریار

□

ان کنت تری ان تقتلنی

□

نمیخواهی که پهلوی تو باشم؟

□

تا چرا من هم نگشتم کشته نیز

□

گر همی این به عقل و هوش کنند

□

شد مست و بی‌خبر دل ازین باده و هنوز

□

مال چون باز میبرند از پس

□

پای در عشق حقیقی نه تمام

□

چو خسرو بران گونه پیکار دید

□

کار من گویی همه دین است و من بیدار دل

□

به دم دوزخت در اندازند

□

بسی صف‌های تاتاران شکسته

□

امتحان زین بیشتر خود چون بود

□

کاید مگرم به دست بی‌رنج

□

و آن دگرها بدین صفت باشد

□

شکر نامی و شور انگیز عشاق

□

بدو گفت شاپور کای دیوفش

□

تا کمال علم او ظاهر شود

□

مست نادم شود به هشیاری

□

به جوی شیر در شد جوی خونش

□

چو خفتگان همه در زیر خاک بی‌خبرند

□

گوهر فرد میر شاهی خان

□

زن و سوراخ مار و سوراخست

□

ز لعلت شربتی کو را به کام است

□

چو بندوی بگرفت استا و زند

□

رقص کن اکنون که گرم گشت سماعم

□

اگرش مال کم شود شادست

□

نبینی کاه جان مستمندی

□

باز می‌گوید به حق دین او

□

مراست در ملکوت آشیان و همت پست

□

در دمی شد نود هزار سخن

□

مسکین، من مستمند بندی

□

پدید آمد اندر زمان کاروان

□

آنچه روزی در تنم، دل داشت نام

□

گر نداری خسوف گمراهی

□

ز رامشگر ستد چنگ خوش آواز

□

آنها که چو محراب شریفند و مقدم

□

مجد سکه سلطانی از وی

□

چون ز قسمت گرفت رستن بهر

□

آن مهد نشین، به جهد برخاست

□

ببستند بر پیش خسرو میان

□

بر در ما کن اقامت و به سگان ده

□

در ادا کوش چون کنی وامی

□

کرد از کف غیب شربتی نوش

□

زانک او سنگ سیه بد این عقیق

□

انتقامش چون کند دست ضعیفان راقوی

□

خیز و خیری به جای او تو بکن

□

برون شد ماهی امیدم از شست

□

که چرخ و مکان و زمان آفرید

□

نشود پشکلش چو نافه‌ی مشک

□

چون بجز نشر دین نبودش کام

□

ز دل سختی، تنم آئینه کردار

□

این خود چه آتش است که از باطن جهان

□

بسان غنچه دلها چاک سازید

□

ندارم چشم کز من عذر خواهی

□

چون زین فن بد شوی، شکیبا

□

اگر زنده خواهی به زندان بود

□

سالها اندر دبستان بوده‌ای

□

ز مهرت مهره زان برچیده بودم

□

ز داروها که کار آید زنان را

□

هین به صبر خود مکن چندین نظر

□

برخی از اوصاف ذاتت طبع ازین طرز جدید

□

به فتوحات بوقبیس و حری

□

سالش به شمار پنجم افتاد

□

جهانجوی بندوی را پیش خواند

□

هر دم از سفره‌ی انعام خداوند کریم

□

دست پیچیده در میان، لنگان

□

و گر نه بر کس این تهمت توان بست

□

به سر پر درخت گل از برف و برگش

□

چو می‌رود دو نفس می‌زند بهر قدمی

□

نفس بیشه است و گر بزی شیرش

□

شربت خود خورد نف از دل نشاند

□

بخورد آن زمان خسرو از می سه جام

□

مرا زمانه مدد خواست کرد سنگ نیافت

□

هر چه مستی کند حرامست آن

□

رفتند پیاده پیش مجنون

□

پوسیده‌ای در گور تن رو پیش اسرافیل من

□

دارم امید آن که بود ز التفات او

□

چرخ پیوندش استوار کند

□

بگفت از درویش چونی درین سوی

□

بران برنهادند یکسر گوان

□

ز سوز عشق تو لب چون چراغ می‌سوزد

□

بشدنشان ز خانه در خانه

□

من نیز چنانک خواندم این حرف

□

نجم زحل سواد دواتش نهم چنانک

□

چندان ثمر دهد که شود چشم آز سیر

□

تو شب بیدار و من تا روز نایم

□

بس که مه نور ره بالا گزید

□

بدارم تو را همچو پیوند خویش

□

زمین مدتی بود چون خارپشتی

□

دو سه درویش را به من پیوست

□

فراغ دل مرا از صد یکی بود

□

آن صدف بی‌چشم و بی‌گوش است شاد

□

مهر پا می‌نهد چه در حرمت

□

این سخن راز اوحدی بر رس

□

صنم گفت ار چه جانت ناصبور است

□

بزیر سپر تیغ زهر آبگون

□

رو مستقیم باش اگر خوض می‌کنی

□

بر تو کلک سپهر صورت بند

□

به گوش مردگان آواز بر شد

□

جهان به مردم دانا تمام خواهد شد

□

تا شکند در جهان رونق دیوان ظلم

□

از سر بندگی به روز الست

□

مرد که با خون خود آورد دست

□

که یکسر ببخشد گناه مرا

□

حرص زرگر کم بدی در تو، عروس ملک را

□

مشو نومید و از من سر مپیچان

□

نسترن از شاخ درافتد نگون

□

ولوله و آوازه به شهر اوفتاد

□

بیند فلک فتاده به یک تیغ راندنش

□

سر فرا پیش و دستها برهم

□

گوید که: اگر دل آیدش باز

□

چو دیدمت گفتم سراسر سخن

□

ملک شمشیر زن باید، چو تو تن می‌زنی ناید

□

به فلک راه ده روانم را

□

سبک غازی ملک کین را کمر بست

□

خواهد سپهر کاندم خورشی گوی گردد

□

بسا ناقص خزف کز لعب گردون

□

تا بهارست میوه‌ای میده

□

گر گفت دگر بود درین زیر

□

گر او را فرستی به نزدیک من

□

نیک بختان را مقصود رضای حق است

□

دل مردم بسوزم تا توانم

□

بنشاند مرا چنین بر آذر

□

بلبلان ضمیر خود دگرند

□

شهریارا سروران عالم مدارا داورا

□

به کار آیم ترا، بوسی زیان کن

□

هان تا نکنی عنان دل سست

□

زمانی شود بر سوی میمنه

□

پیل فنا که شاه بقا مات حکم اوست

□

میکنی در جهان اثر بیخواست

□

نشاید عاشقان را می پرستی

□

بیرون کن از این کان مر آن جهان را

□

به حرب او بیا گو خصم تن‌پرور که می‌آید

□

چون بزایی، اگر ندانی مرد

□

چون گشت یقین که مرد دل ریش

□

یکی آتشی داند اندر هوا

□

عروس حسن تو در جلوه آمد و عجب است

□

عدل باید طلایه‌ی سپهت

□

مردانه قدم بر اری از گل

□

چون دلم بتکده شد آزر گو بت متراش

□

جز این از وقارش نگویم که او را

□

سخره و رام هر دغل نشوی

□

گران گنجی چو دریا بی‌کرانه

□

خود آزردنی نیست در دین ما

□

چو مرغان آمده در دام صیاد

□

حیف باشد چنین سخن سنجی

□

کسی کز وام شیرین شد شمارش

□

فلک هم دو تا پشت پیری است کورا

□

پیغام مور را ز سلیمان جواب هست

□

خوردنی بد، نشستنی غمناک

□

چه افتاده است نی نومیدم از خویش

□

گرفتند واژ و بخوردند نان

□

عاشق رویت به دم آیینه‌ها روشن کند

□

جز یکی نیست مالک و بنده

□

گهی باشد که این شب روز گردد

□

هین طبلک شب روان فروکوب

□

کمترین پاسبان او کیوان

□

راه بیگانه در سرای مده

□

گویند به همت آن جوان مرد

□

هرآنکس که ایمن شد از کار خویش

□

نداشتیم پر شوق، تا سبک بپریم

□

نشود وقت او به بازی صرف

□

فردا که، زبنده، راز پرسی

□

سیه کرد و گران روز غریبان

□

سحاب همت او از کدام قلزم خاست

□

من از پیوند این صورت بریدم

□

گشت ضروری که رها کردمش

□

بران برنهادند یکسر سپاه

□

چو روی تو بیند یقین دان که افتد

□

نشسته با رفیقانی، که بودش

□

نمطهای خاقانی مدح سنج

□

طرفه که چون خنب تنم بشکند

□

به او مخالف دولت به کینه گو میباش

□

از رخ آن بتان شنگولی

□

اگر خود پرسد از ما بانوی دهر

□

همی چاره جستند زان اژدها

□

کنند دست دعا سوی آفتاب رخت

□

مرگ ازین نوع زندگانی به

□

حجتم اینست سوم گر به شکی

□

پس نشین از صدور کز کشتی

□

همان به که از بهر تاریخ فوتش

□

نفس قدسی چو کامیاب شود

□

چو طالع را زمانی دید فرخ

□

ز گیتی بمردی تو بستی میان

□

سراسر حامل اخلاص ازین سان نکته‌ها دارم

□

دل به جانان مده، که جان ببرد

□

کنون سوگند فردی می‌کنم یاد

□

خواهم یکی گوینده‌ای مستی خرابی زنده‌ای

□

درو وحشت به دامن پا کشیده

□

که: در لنگری گشاده اخی

□

خرقه‌ی آلوده ز صدق است دور

□

یکی تنگ آورد گاهی گرفت

□

فریاد زد زمین که تو کی آسمان شدی

□

همه علمی به کام دانسته

□

بر خود قدری چو مار پیچید

□

وانت گوید «کردگار نیک و بد

□

در زمان امر و نهی جاریش نبود محال

□

خلق را از همست حاجت و خواست

□

بگرفت به رفق در کنارش

□

به فرمان یزدان پیروزگر

□

به آفتاب هدایت مگر توانی دید

□

مطرح خاک و محرز غله

□

گرفته دست یکدیگر چو مستان

□

یک لحظه بنه گوش که خواهم سخنی گفت

□

امسال کز جهان شده دلتنگ و برده است

□

روزت این کبر و کینه در کالا

□

همه شادند و جانم در عذابست

□

پسر بر پسر هم چنین ارجمند

□

رعیت‌اند عیالت ، چو مادر مشفق

□

ور شود شاه خواجه‌ی جانی

□

درین دولت از روی نیروی صولت

□

باد صبح از خاک کاشان تحفه‌ی خلقش مرا

□

همواره روزگار سیه دید، چشم من

□

نفس کل شد پدید از آن دیدن

□

یا نه آن بی‌عیب مدحت‌ها که از انشای آن

□

پدرزنده و تخت شاهی بجای

□

ما کز اول، پاک طینت بوده‌ایم

□

کنون تا خود ترا فرمان چه باشد؟

□

چو از گریه‌اش می‌نمودند منع

□

تا که از زهد و تقزز سخن آغاز کند

□

چند دل خوش کنی به هفته و ماه

□

ای که رویت به قربت شاهست

□

تو آن دقیقه شناسی که حسن تدبیرت

□

چوگستهم و شاپور و چون اندیان

□

من که بودم پزشک بیماران

□

همان بهتر که: از من سر بتابی

□

این سرافراز بلنداختر که در خون خفته است

□

تنها نه‌ای امروز چون نکوشی

□

در زمین مشتری اثر بایند

□

بس کمانکش ز خانه بیرون جست

□

داشت اما قراضه‌ای در قم

□

نه پندم پذیرد نه گوید سخن

□

درین چهارسو آنچه مردم خرند

□

زان مبدل شدست آیینها

□

ز آسمان به زمین سیم و زر شود باران

□

تو نیز شتردلی رها کن

□

علم رسمیت منع کرد از عشق

□

خود ز این خواجگان مدخل کیست؟

□

بی‌قراری خاصه در شلاق افلاسی چنین

□

به قیصر یکی نامه باید نوشت

□

درین ره گر ملک بینی، پری وار

□

راز پنهان آفرینش تو

□

ذرات خاک پاش شمارند اگر به فرض

□

جامه‌ی جاه من درید چنانک

□

گر عقل هست در سر تو پای بازگیر

□

عمل از تن بجوی و علم از دل

□

باد ازو دور به دوران که هست

□

ز زرین و سیمین گوهرنگار

□

بالجمله تو باشی و تو گویی

□

نشود طالع اختر شاهی

□

چنان نمود که شیرین تکلمان ظریف

□

پس کمالات آن را کو نگارد جهان را

□

مخسب، تا که نپیچاند آسمانت گوش

□

حال این مشکل از تو نیست بدر

□

آن که با حفظ تو در حرب گه آید عریان

□

چو خسرو سوی مرز خاقان شود

□

آفتابا به شرف‌خانه‌ی خویش آی و بپاش

□

می کزو هست قطره و مردی

□

یک بیت ز نظم او کند گوش

□

عهد غدیر خم زن بولهب نداشت

□

مردم تشنه جگر از زندگانی گشته سیر

□

ورد خود کرده در خلا و ملا

□

بلامکان جهد از هیبتش کرنگ فلک

□

فراوان بدو اندرون برده بود

□

نیست شو از خویشتن که عرصه‌ی هستی

□

به عیاری که نقد او سنجند

□

ز تعجیل قضا تیر دعا در دفع خصم او

□

چو در حیات خود او کشته گشت در کف عشق

□

کس را سزای ذات تو مدحی نداد دست

□

به ز عبره‌ی جیحون نه به آموزش

□

سایه‌ی غم برفت از سر من

□

کس این راه برگیرد از راستان ؟

□

رخ همچون قمر بنما ز زلف همچو شب ای جان

□

بهانه است این چند بیت ارنه حاشا

□

غزلیات و مثنویاتش

□

کنم دفتر عمر وقف قناعت

□

اندوه فراخ رو به صد دست

□

که اگر بر کفم نهی پس از آن

□

ز عکس می چه عجب گر جهان منور شد؟

□

وی آن روز را شوم دارد به فال

□

ز خمر عشق قدحهاست هر یکی غزلت

□

نظم پروین نداد کاری را

□

جز به علم او نداند ذات او را هر علیم

□

گفتم چه نشان باشد در بنده از این وعده

□

تبر خورده شاخی به گلزار بخشم

□

والی عقرب ز بهر منع و رد حادثات

□

دلت آیینه‌ی غیب است و هر دانا درو بینی

□

چو بگذاشت خواهی همی مرز وبوم

□

به هیچ حال زمن رو همی نگرداند

□

دارم همه انواع بزرگی و فراغت

□

برسان از کرم زمین بوسم

□

من برون آیم به برهان‌ها ز مذهب‌های بد

□

چون بر خط تو نیست نباشد عزیز سر

□

دینم از غرقاب بدعت سر ز رایت برکشید

□

خواهم که کشم ز چه عراقی را

□

از من نظرت به چشم سوزن

□

نقد دغلی به زر مطلاست

□

وگر برهنه بمانم چو آفتاب و مهش

□

جان چو با نور هم‌نشین باشد

□

مگر که لطف کند باز شمس تبریزی

□

وز بهر نزول غیث رحمت

□

ای هنرهای تو افریدونی

□

از برای آستان قدر او در هر نفس

□

نگویم که خم خانه را بند کن

□

تجربه کردیم تا بدیش یقین شد

□

پوستینم مکن که از غم و درد

□

به کفش نسبتی چو کرد سحاب

□

چرخ نهان کش که پرده ساز خیال است

□

به خوش صورتان دل سپردن خطاست

□

ز طوق طوعش خالی مباد گردن دهر

□

در همه صورت تویی و نیست خود صورت تو را

□

چو دانست خاقان که ماندند بس

□

چون کودکی صغیر که با خامه‌ی طلا

□

حال بد بدخواه تو مانند پیازیست

□

در گلشن عشق تو عراقی

□

خشت وجود مرا خرد کن ای غم چو گرد

□

گفت: جامی دهیدش از می ناب

□

کیسه پرداز بحر و کان کف تست

□

گرمی ساغرشان عکس بر افلاک زند

□

عاشق که به زیر تیغ شد خم

□

کوس کمالش گذشته از همه گیتی

□

مرگ جانش همی به جو نخرد

□

خاطرم در این معانی سفت

□

گر خداوند قضا کرد گنه بر سر تو

□

چون فلک سربلند و ذات بروج

□

گفتم که چو شب گران‌رکابست

□

لاح من اسراره طلعت صبح‌الیقین

□

بدانید یکسر که روزی است این

□

راست گویی مگر به غمزه‌ی خود

□

دل حاسد از باد عکس سنانت

□

از مهر رخ جهان فروزش

□

بگیر نبض دل و دین خود ببین چونی

□

محیط فضایل که دریای فکرش

□

آنکه نابینای مادرزاد اگر حاضر شود

□

عقل اگر چه ز خانه بیرون نیست

□

چو شیر اندر افتاد و چون پیل مست

□

عاشق از هجر او همی میرد

□

ور ز تو جان رفته خواهد باز

□

بس که گفتند هر یک از هوسی

□

جملةالامر با خواص عمل

□

گه به حمله بر اثر آن تاز

□

بر نکوخواه تو مشکل نشود وحی از خواب

□

خود که باشد ذره تا دعوی خورشیدی کند؟

□

فگندست گفتا میان سپاه

□

ولی حضرت عزت قسیم دوزخ و جنت

□

علم را زینها علم هرگز کجا گردد نگون

□

ای که غافل ز حال خود شده‌ای

□

کثره الحجب لا تحجبنی

□

نشیند چون به ایوان با نگین و خامه و دفتر

□

تا از ستم انصاف پناهیست چنان باد

□

در هوای درست او نبود

□

گرفته همان تیغ زهر آبدار

□

از خم انعام و مینای نوالش بهره داشت

□

گهی به خرج بخار از بحار کم کردست

□

از یاد لب تو عاشقان را

□

گیا را پدر دان درست، ای پسر،

□

چند روزی به خلوتش بنشاند

□

نه از موجست قلزم را شبانروزی تب لرزه

□

نه بس که عراقی را بینی تو ز نظم تر

□

کی نامور با سران سپاه

□

درد دل را مجو دوا ز طبیب

□

طبع پاکت چو بر سوئال جواب

□

فضای سینه از صورت چو خالی کرد بخرامد

□

قد شیدوا ارکاننا و استوضحوا برهاننا

□

قد کان سکانها مستانسین بها

□

تا درآن مشرب آن بود شربت

□

رسیده بر سر گنج جواهر عزت

□

چو اندر خور کارشان داد ساز

□

بگشت گردون تا بستد از من آن که مرا

□

پیش در تو قبول کرده

□

از ثنای دل عراقی عاجز آمد بهر آنک

□

در شانه‌ی دست ظفر آئینه‌ی غیبی

□

به تیغ موجهایش کف نشسته

□

احمد لیث آن مخنث فش

□

گفت جان را نثار باید کرد

□

بر پشت جمازه‌ی سبک خیز

□

یک دم آوردم آن سبک رفتار

□

از سلیمان و مور و پای ملخ

□

گزیدی هر کسی را بهر کاری

□

صحابیان که برهنه به پیش تیغ شدند

□

گل آتش به پیش ابراهیم

□

طاق بوطالب نعمه‌ست که دارم ز برون

□

تا معطر ریاض قدس شود

□

آیین غزا تمام کرده

□

مست خفت آنچنان ز باده‌ی وصل

□

باقی عمر بس آن پیرهن و طاق ترا

□

زانکه هرگز به چشم بینایان

□

بر هر که گنه کرد یکی بند نهادند

□

کورند نیم و نیم دگر نیز ننگرند

□

به امر یار سلیمان به عزم شبه کلیم

□

ذره‌ای از فروغ انوارش

□

هم رنج تن و هم انده‌ی یار

□

مغز خود ز اندرون پوست ببین

□

باد پیشت جهان چو سرو به پای

□

تا بود در خم چوگان هوا گوی دلم

□

چو مست باشد عاشق طمع مکن خمشی

□

هیچ چیزی ز کس قبول مکن

□

در غرض از آفرینش غایتم بس اولم

□

هر نور کاشکار شد از مشرق شهود

□

فرود آمد و برگرفت آن ز خاک

□

قد تو چون راستی گزید، به پیشش

□

تا جه ابریست کمانشان که چو باران بارد

□

سر این جام و باده کشف کنم

□

دلی که مدح تو سازد شکسته به که درست

□

بتگران‌اند و بت‌پرستان در دهر

□

امل چون صبح شمشیرت برآید

□

بر خود و دیده‌ی خود غیرتم آمد، رفتم

□

چو آگه شدند از نکو دین اوی

□

و آن گه به قاب قوسین اندر نهاد رخت

□

مرغ که آن از پر چو بین پرد

□

جان «اناالحق» زنان و تن بردار

□

بس کن که عنایتش بسنده است

□

هر شب به کنار ناکسی بغنو

□

مرا بادا حلال اندوه خوردن

□

چشم خفاش را چه از خورشید؟

□

کتایونش خواندی گرانمایه شاه

□

بهر من غمزده هر شب و روز آمده

□

سبزه‌ی در پاش ز مرد نمای

□

قرب سالی مرید عاشق مست

□

چون تو خدای خر شدی از قوت خرد

□

خوک نادان به لاله‌زار اندر

□

چو بخت خود جوان و پیر تدبیر

□

نیست آزاده‌ای مگر سوسن

□

بی منت دیده روی بینیم

□

چون سوی باغ خلد کرد آهنگ

□

ز هجران برادر در نهانش

□

چو با مستان او گردی اگر مسی تو زر گردی

□

زانک دل هرگز نپوسد زیر خاک

□

زلف مشکینشان برافشانده

□

صفت موسم نوروز و طرب کردن شاه

□

شه تبریز شمس دین که به هر لحظه آفرین

□

زبور اندر افتاد خسرو نگون

□

ز افعال و صفات و ذاتت آگه نیستم لیکن

□

بانگ بلندش زده با رعد کوس

□

هله باقی غزل را ز شهنشاه بجوی

□

نبوده است چون من گه نظم و نثر

□

همی ریخت کیوان به رسم نثار

□

وز آن سو چشم در ره مانده دلبند

□

زهرتان را شکر کنم زنگتان را گهر کنم

□

ندارم من از شاه خود باز پند

□

آن بنگه شهامت و مردی

□

نهان سوی خضر خان کس فرستاد

□

گهی سودای استادی گهی شهوت درافتادی

□

استمحن النقود به میزان صادق

□

یکی به صحنه‌ی شهنامه بین که فردوسی

□

روان کن سوی حضرت بی کم و کاست

□

در خرابات حقیقت پیش مستان خراب

□

نباشد بر آن پور همداستان

□

تو گفتی سیه بنده‌ای کرده جرم

□

به غلطیدند پیش راهوارش

□

این دل دهد در دلبری جان هم سپارد بر سری

□

ناموخت خدای ما مر آدم را

□

بستان این مویز و رو حالی

□

چو تاب مهر بر روح الله افشاند

□

تبریز شمس دین را بر چرخ جان ببینی

□

پدر را به رامش همی داشتند

□

هرکه چون طوطی سخن گوید در این ویرانه بوم

□

آنکه بدست خودت ای نیکبخت!

□

من خمش کردم توام نگذاشتی

□

نمازت کی روا باشد که رویت

□

رنج حبس و دوری یاران و فکر کودکان

□

طرفه که شان دزد من از شرم پاک

□

زمین و آسمان پیشش دو که برگ است پنداری

□

چراغ جهان بود دستور شاه

□

دیده، کو طالب جمال تو شد

□

دنبه‌ی کوهی که بهر خوانچه بر

□

از پی آن جان جان جان‌ها چنان گوهر شده

□

دست جم چون راح ریحانیت داد

□

هر دمش کسوتی لطیف نمود

□

حرمهای مهین رای والا

□

بس صومعه‌ها که سیل بربود

□

چشم سیهت بناز چونست؟

□

الی الله اشکو من هموم صغارها

□

روی بهم کرده چنین تا بدبر

□

ز چندین ره به مهمانیت آورد

□

شکر کند عارف حق کز همه بردیم سبق

□

هرکه روانش ز جهالت بری است

□

خرد بیند، چو گردد استخوان سنج

□

عجایب یار غاری گردد او را

□

به خانه درآی ار جهان تنگ شد

□

نه دوستیش خواهم و نه دشمنی

□

پرده ز روی شفقت بر گرفت

□

خاموش خاموش ای زبان همچون زبان سوسنان

□

تا به خاک اندر نامیخت چنین بوی بهشت

□

فارقدتنی و جائت فی غلالتها

□

رقص کنان چون بزمین پا زدند

□

چون بخوردی بی‌قدم بخرام در دریای غیب

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

از بام گردون آمدی ای آب آب زندگی

□

چو نافرجام را بر سر کنی جای

□

به هر سرگین کجا گشتی مگس را گر خبر بودی

□

از این سو نه از آن سوی جهان روح تا دانی

□

از روی همچون آتشم حمام عالم گرم شد

□

ز تو خواهم که این افسانه‌ی راز

□

بدیدی زود امن او ز مردی جنگ می‌جستی

□

سراسر به نعمان و منذر سپرد

□

خامش کن خامش کن از گفته فرامش کن

□

احتراق مفلسی مصباح راه ظلمت است

□

ای از می جان بی‌خبر تا چند لافی از هنر

□

به وام کن زر و زین مختصر مرا دریاب

□

چند خموش می‌کنم سوی سکوت می‌روم

□

صبوری پیشه کن تیمار بگزار

□

نیست روش طرنطران بنگر سوی آسمان

□

وگر کین داراست و اسکندری

□

در روز چون ایمن شدی زین رومی باعربده

□

اگر چه، رنج خویشان رنج خویش است

□

امروز صلا می‌زند این خفته دلان را

□

چو سرمه‌اش به من آری هزار رحمت نو

□

همه فخر و همه دولت برای شاه می‌زیبد

□

ز یک ساقش شده مو تا زمین پست

□

بمانده از دم نایی نه جان مانده نه گویایی

□

بترسد دل سنگ و آهن ز مرگ

□

تو بخسپی و عشق و دل گذران بی ز غش و غل

□

دولت جاوید نبرده ست کس

□

از بد و نیک مجرمان کند نشد وفای تو

□

اگر تو سوی حکمت چونت فرمودند بگرائی

□

ای چاشنی شکران درده همان رطل گران

□

پس از خوابی که بیداری نیابم

□

نه فلک چو آسیا ملک کیست غیر حق

□

بدو گفت منذر که ای سرفراز

□

حق آن حقی که جانت دیده است

□

چو ذوالقرنین تا یک قرن کامل

□

بی‌تردد می‌رود در راه راست

□

رهت سنگلاخ است خاقانیا

□

اینت لطف دل که از یک مشت گل

□

در حق میشی که رمید از شبان

□

بر هوا انداخت هر یک را گزاف

□

کنون ایزد این کار بر دست تو

□

صوفی از ره مانده بود و شد دراز

□

خاک ز بی آبی امان یافته

□

حیرتی باید که روبد فکر را

□

زیر سخن است عقل پنهان

□

بحر مکری تو خلایق قطره‌ای

□

تو یک ذره غباری از زمینی

□

میل و رغبت کان زمام آدمیست

□

بر تخت شد شاه و بردش نماز

□

دوزخ ما نیز در حق شما

□

بسی گلهای دیگر هندوی نام

□

لیک از تاثیر آن پشتش دوتو

□

خورشی کرده به تیر است و به تیغ

□

تازیانه بر زدی اسپم بگشت

□

برد مرا خازن دولت چو باد

□

گر نخواهی نکس پیش این طبیب

□

هیونان کفک‌افگن بادپای

□

چون دل آن شاه زیشان خون بود

□

به شاه آن موی بر کف کرده می‌گفت

□

انس تو با مادر و بابا کجاست

□

بررس که کردگار چرا کرده‌است

□

سهم آن مار سیاه زشت زفت

□

چو هستی نیست گشت از هست بی نیست

□

چون سگان هم مر سگان را ناصح‌اند

□

کنارنگ با پهلوان و ردان

□

تا از آن راهت نسیمی می‌رسد

□

به چشم من از خود فروغی رسان

□

پس گریبانش کشید از پس یکی

□

کوه چون سر سپید گشت از برف

□

دفعشان گفت و به سوی غزو تاخت

□

سوی تخت پیروزه باز آمدند

□

هرچه آید ز آسمان سوی زمین

□

به پیکان سر و پای و گوشش بدوز

□

چون پیمبر نیستی پس رو به راه

□

مرا مادر من که طرطوس خواند

□

جنگلها می آشتی آرد درست

□

آخر چه؟ هر آنچه بود اول

□

که مرا رنجیست مضطر گشته‌ام

□

چنین گفت کز شهر مازندران

□

شاه و سلطان و رسول حق کنون

□

ببد شاد لنبک ز آواز اوی

□

همچو شیری صید خود را خویش کن

□

به هرچ آرد از زیر و بالا پدید

□

برتن مرده بخواندم گشت حی

□

خاقانی از حریف گزیدن کران گزید

□

مرد خود زر می‌دهد حجام را

□

برآمد چپ و راست گرد سیاه

□

صد هزاران نام و او یک آدمی

□

بیامد دوان تا در بارگاه

□

هین سگ نفس ترا زنده مخواه

□

نهنگی دو تیغی برافراخته

□

کیمیای حال باشد دست او

□

بهتر ز دین بهی نیست بتر ز کفر شر نیست

□

حاش لله بل ز تعظیم شهان

□

زمان تا زمان پیش من بگذری

□

وام‌دار شرح این نکته شدم

□

فرستاد بازش بایوان خویش

□

تا بود کز دیدگان هفت رنگ

□

به یک ضربتش جان ز تن درکشید

□

کرد عزم بازگشتن سوی شاه

□

بخت بر کوس فلک بستی پوست

□

گفت والله نیست یا وجه العرب

□

به پیش سپاه آمد افراسیاب

□

کیمیای مرگ و جسکست آن صفت

□

فرود آمد از باره جایی نهفت

□

زنده‌ای و زنده‌زاد ای شوخ و شنگ

□

سلیمان اگر تخت بر باد بست

□

خود نشد حرص شما را این یقین

□

خرد دان اولین موجود، زان پس نفس و جسم آنگه

□

یک نشان دیگر آنک آن بلیس

□

سپه را که دانست کردن شمار

□

مرغکان در طمع دانه شادمان

□

چنین گفت با مهتران یزدگرد

□

گر دو سه ابله ترا منکر شدند

□

فرستاد چون نامه بر کید خواند

□

حلق بخشد جسم را و روح را

□

به پای همت او هفت چرخ شش گام است

□

کوفت صوفی را چو تنها یافتش

□

سوی رخش رخشان برآمد دمان

□

ورنه کی کردی به یک نفرین بد

□

بزرگان ز هر شهر برخاستند

□

اول و آخر نشانش کس نداد

□

گرایش نکردی به کار دگر

□

آنچنان گوید حکیم غزنوی

□

آن را طلب، ای جهان، که جویایست

□

پس بود کالاشناسی سخت سهل

□

گر این‌بار سازی چنین رستخیز

□

کم کن ای پروانه نسیان و شکی

□

بدو گفت شنگل که چندین بلاست

□

تا ز رنج آن جهانی وا رهد

□

سوار هنرمند چابک رکاب

□

آن فلان روزت خریدم آن متاع

□

این همه درد سر ز عشق زر است

□

آن یکی در چشم تو باشد چو مار

□

ز چرخ بلند اندر آمد سخن

□

از خجالت باز گفت او خواجه را

□

به منذر سخن گفت و نامه بداد

□

ما بعکس آن ز غیر حق خبیر

□

کنون آن سراینده خاموش گشت

□

چونک بجهد در فتد اندر میان

□

وگر گفتار بی‌کردار داری

□

بود آدم دیده‌ی نور قدیم

□

چو از خوان خسرو بپرداختند

□

پس ریای شیخ به ز اخلاص ماست

□

گسی کردشان شاد و خشنود شاه

□

باز راند این سو بگو زوتر چه بود

□

سواری سرافرازتر زان گروه

□

آنچنان کرد و از آن افزون که گفت

□

یا چو شیرین کو به زهر تلخ بر تابوت شاه

□

آن مرید شیخ بد گوینده را

□

چو بشنید گفتار اخترشناس

□

سر بریدن واجب آید مرغ را

□

مگر با سزاواری و خرمی

□

کاندرین زندان دنیا من خوشم

□

تا نگوئی که عدل بی یار است

□

تا ز جهل و خوابناکی و فضول

□

بهره‌ی تو زین زمانه روز گذاری است

□

بر شتر بنشست آن قحط گران

□

بدان جشن هر کس که آمد فراز

□

کوزه‌گر گر کوزه‌ای را بشکند

□

که تخت بزرگی نماند به کس

□

گاو زرین بانگ کرد آخر چه گفت

□

گور و آهو مجوی ازین گل شور

□

لیک لطفی قهر در پنهان شده

□

شاه از برای حرمت خضر از طریق لطف

□

غل بخل از دست و گردن دور کن

□

به گاه قباد این خروشش نکرد

□

رست کشتی از دم آن پهلوان

□

همه زیردستان خود را بخواند

□

دشمن آن باشد کزو آید عذاب

□

با همه چون ملک بر آمده‌ای

□

باز فرمان می‌رسد بردار سر

□

دانه‌ی گوسفند چرخ نگر

□

تا دهد جان را فراقش گوشمال

□

وزو هرچ آباد بینی بسوز

□

زین سبب نبود ولی را اعتراض

□

ز بهرام بشنید منذر سخن

□

سجده آمد کندن خشت لزب

□

شود فکرت اندازه را رهنمون

□

آن یکی حرص از کمال مردی است

□

آنت مومین دل که گر پیشش بکشتندی چراغ

□

چونک حق رش علیهم نوره

□

چو فرزند را دید مویش سپید

□

در دل من آن دعا انداختی

□

بدو گفت شنگل که فرزند را

□

گفت آیینه گناه از من نبود

□

قبای دو عالم به‌هم دوختند

□

سر چنین کردند هین فرمان تراست

□

عقد در، طالبان بسی دارد

□

نحس شاگردی که با استاد خویش

□

که بگشاد زین گونه تیر از کمان

□

آنک بی وزرست شیخست ای جوان

□

نخواهد جز از دست دختر نبید

□

پیش از آنک روز دین پیدا شود

□

چنان شد که از تیزی گام او

□

گوید او که روزگارم می‌برند

□

اعظم اسپهبدا به خاقانی

□

کهربای مسخ آمد این دغا

□

پری روی سیندخت بر پیش سام

□

سیصد و نه سال آن اصحاب کهف

□

وزانجا بیامد به پرده‌سرای

□

گر ز یک تلخی کنم فریاد و داد

□

درآمد به من خوابی از جوش مغز

□

چون زند افعی دهان بر گردنت

□

درختان نارنج را سایه بر وی

□

هم‌سخن دیدی تو خود را با خدا

□

خزروان دمان با عمود و سپر

□

مرغ بابیلی دو سه سنگ افکند

□

فرود آمد از باره شاه بلند

□

ور برای بنده‌شست این گفت تو

□

سخنها که چون گنج آگنده بود

□

کشته شد ظالم جهانی زنده شد

□

لطف در حق رهی چندان کن

□

یا تبر بر گیر و مردانه بزن

□

به یک دست قارن به یک دست سام

□

امر غضوا غضة ابصارکم

□

ترا آمدن پیش من ننگ نیست

□

خون شهیدان را ز آب اولیترست

□

اگر کردی این خوی ماران رها

□

چشم می‌مالم بهر لحظه که من

□

دل مرا که ز توفیق بخت نومید است

□

حیله‌ها کردند بسیار انبیا

□

بیاراسته مجلسی شاهوار

□

گام در صحرای دل باید نهاد

□

دو گیتی نیابد دل مرد لاف

□

آهنش را زنگها خوردن گرفت

□

حسابی کزین بگذرد گمرهیست

□

چشمتان تر باشد از بعد خلاص

□

از گاو به مرغ آمد و از مرغ به ماهی

□

شیر دنیا جوید اشکاری و برگ

□

چو شد کار یکسر همه ساخته

□

چشم باری در چنان پیلان گشا

□

ببینید تا جم و کاوس شاه

□

بر تو می‌خندد مبین او را چنان

□

خدا دادت این چیره‌دستی که هست

□

چون گواه رحم اشک دیده‌هاست

□

برد آن برات و بازگرفت این غرامت است

□

سر بر آوردند از دریای حق

□

ازین چون بپرد شود برگ خشک

□

کار ازین ویران شدست ای مرد خام

□

که دارند فرخ مران جای را

□

گرچه دعوی می‌نماید این ولی

□

اگر سایه بر آفتاب افکند

□

دست بر سینه زدیت اندر ضمان

□

نخواهم خراج از جهان هفت سال

□

اندرین اشتر نبودش حق ولی

□

بدو گفت سیندخت این داستان

□

گفت اذا جاء القضا ضاق الفضا

□

اگر چه فرستاده‌ی قیصرم

□

چون ابوبکر آیت توفیق شد

□

پیش از آن کین مهلت خانه‌ی کری

□

آن برهنه گفت آوه دامنم

□

بگویش بران رو که باشد صواب

□

ز آتش ار علمت یقین شد از سخن

□

به دست وی اندر یکی پشه‌ام

□

جز برای یاری و تعلیم غیر

□

کسی کو همی داد خواهد ز من

□

خوف و جوع و نقص اموال و بدن

□

لوح محفوظ است او را پیشوا

□

آدم و حوا کجا بد آن زمان

□

به تاج گرانمایگان ننگرد

□

سوی لطف بی وفایان هین مرو

□

چه جویی از این تیره خاک نژند

□

دایما صیاد ریزد دانه‌ها

□

خداوند گفت این سرای منست

□

این نگر که مبتلا شد جان او

□

کی کژی کردی و کی کردی تو شر

□

آن شده آواز صافی و حزین

□

هرانکس که خواهد که یابد بهشت

□

گاه دست‌افشان قدم می‌کوفتند

□

به کین اندرون چون نهنگ بلاست

□

در میان این مناجات ابر خوش

□

چو خرسند گشتی به داد خدای

□

ای که صبرت نیست از پاک و پلید

□

چون بدیدند از وی آن امر عظیم

□

دعوتش کردند و سیرش داشتند

□

چو تنگ اندرآمد ز شاهی سخن

□

در درون دل در آید چون خیال

□

نشاید بدین کار آهرمنی

□

ای بسا ماهی در آب دوردست

□

فزون از خرد نیست اندر جهان

□

خصم خود را می‌کشیدم من کشان

□

که ز یزدان آگهیم و طایعیم

□

گر نظایر گویم اینجا در مثال

□

همان نیز خروار گندم هزار

□

این چنین تلبیس با بابات کرد

□

همین خارستان چون سرای سپنج

□

خروشید کای فرخ اسفندیار

□

پس بازداران صد و شست یوز

□

گر کند سفلی هوا و نار را

□

فضل مسها را سوی اکسیر راند

□

ترا بازگویم همه هرچ هست

□

چنین گفت پس شاه با اردشیر

□

شیخ اشارت کرد خادم را بسر

□

نثاری فرستم چنان چون سزاست

□

همه راستی خواهم و نیکویی

□

به هر سو که انبار بودش نهان

□

زان مناسب آمدن افعال دست

□

لاجرم اغلب بلا بر انبیاست

□

کنون از تو اندازه گیریم راست

□

چو بینم رخ سیب بیجاده رنگ

□

جامه‌پوشان را نظر بر گازرست

□

چو بشنید کاو پیش ازان رفته بود

□

ببود اندران بوم و بر چار ماه

□

بخندید شنگل بدو گفت خیز

□

مر سیه‌رویان دین را خود جهاز

□

گفت یارا در درونم حجتیست

□

سزد گر نمایی به من رخش را

□

چو یک ماه نعمان ببد نزد شاه

□

هر کسی گر عیب خود دیدی ز پیش

□

از انبوه ترکان پرخاشجوی

□

سپهر آفریدی و اختر همان

□

چو هنگامه‌ی خوابش آمد بخفت

□

باز گفتش من عدوی تو نیم

□

راست گفتست آن شه شیرین‌زبان

□

چو گل بشکفید از می سالخورد

□

ز خون ریختن دست گردان ببست

□

مور بر دانه چرا لرزان بدی

□

چنان همش بر پیل پیش آورید

□

همی گفت گشتاسپ کای پاک دین

□

شکارش نباشد جز از شیر و گور

□

ناز آن ابله کشیم و صد چو او

□

راه نزدیک و بماندم سخت دیر

□

بدانجا که بازارگاه منست

□

بزد بر سرش گرز بهرام گرد

□

رختها را سوی خاموشی کشان

□

شناسد مگر پهلوان جهان

□

بیامد بدر پهلوان سوار

□

بر آنم که بینند چهر ترا

□

زانک جاهل ننگ دارد ز اوستاد

□

پس بکش تو زین جهان بی‌قرار

□

بدو گفت رستم که ای نامدار

□

نکردست کس جنگ با کوه و سنگ

□

چون بتابد تف آن خورشید جشم

□

کف و ساعدش چو کف شیر نر

□

دو گیتی پدید آمد از کاف و نون

□

سواری تو و ما همه بر خریم

□

خندمین‌تر از تو هیچ افسانه نیست

□

ور سخن پردازد از زر کهن

□

ز خوبی آن کودک و خواسته

□

همان چشمه‌ی عنبر و عود و مشک

□

ای تو جویای نوادر داستان

□

زمانی همی بود در چنگ تیغ

□

شما نیز یکسر چه گویید باز

□

شما را همه یکسره کرد مه

□

آنک تن را مظهر هر روح کرد

□

کافران هم جنس شیطان آمده

□

همه ساله بخت تو پیروز باد

□

ز مادر نبیره‌ی شمیران شهم

□

جزو جزوت تا برستست از عدم

□

خداوند این را ندانیم کس

□

سخنهای ناخوب و نادلپذیر

□

به نیروی آن پادشاه بزرگ

□

چونک اصل کارگاه آن نیستیست

□

این حلیمه‌ی سعدی از اومید تو

□

به شاه جهاندار نامه بداد

□

نشستند و جستند هرگونه رای

□

خفض و رفع این مزاج ممترج

□

همه انجمن زار و گریان شدند

□

زن پاک‌تن خوب فرزند زاد

□

به یزدان گراییم و رامش کنیم

□

خود همه کس داند ای جان پدر

□

قوتی گیرد خیالات ضمیر

□

کجات آن بزرگ اژدهافش درفش

□

چو آگاهی مرگ شاه جهان

□

بحث کردند اندرین کار آن دو یار

□

بگفت آنک در دل مرا درد چیست

□

همی ننگش آمد که گفتی به کس

□

بخندید و بر شاه کرد آفرین

□

توبه کردم و عشق هم‌چون اژدها

□

با کمال تیرگی حق واقعات

□

هیونان کفک‌افگن و تیزرو

□

همه کرده‌ی کردگارست و بس

□

نام هر چیزی چنانک هست آن

□

که آن خانه‌ی دیو افسونگرست

□

چنین داد پاسخ به مادر جوان

□

ز خورد و ز بخشش گرفتم شمار

□

لقمه‌ای را که ستون این تنست

□

هم تو و هم ما و هم اشباه تو

□

شب و روز هستم ز درد پسر

□

وگر کار بندید پند مرا

□

هیچ کس با خویش زر غبا نمود

□

سوی سام نیرم نهادند روی

□

که پیروزگر دادمان فرهی

□

به کندی و تندی بما ننگرید

□

آن دهد حقشان که لا عین رات

□

رفت آن ماهی ره دریا گرفت

□

یکی سرو بد نابسوده سرش

□

دهاده برآمد ز نخچیرگاه

□

این سخن‌خایی دراز از بهر چیست

□

ز گفتار او تیز شد مرد هوش

□

هرانکس که بد کار دیده سری

□

بماند اندران شاه ایران شگفت

□

گر برانی مرغ جانش از گزاف

□

تا نیاید وحش تو غره مباش

□

سپاه سکندر پس اندر دمان

□

مبادا که خم آورد ماه تو

□

از کجا جوییم علم از ترک علم

□

چنین گفت با زال کین غم چراست

□

مگر گنج و فرمان و رای و سپاه

□

بفرمود پس تاج خاقان چین

□

پر خماران از دم مطرب چرند

□

ور بخواهی از دگر هم او دهد

□

که ضحاک بودیش پنجم پدر

□

کس از نامدارانش پاسخ نداد

□

پس بگفتش کان هلال عرش کو

□

می‌چکید آن آب محمود جلیل

□

سکندر چو آن نامه برخواند گفت

□

که زین دیوتان سر چرا خیره شد

□

احسن التقویم از عرش او فزون

□

خوش ببین کونش ز اول باگشاد

□

به چین رفت و کین نیا بازخواست

□

نشان داد موبد مرا در زمان

□

وهم می‌افزود زین فرهنگ او

□

نصف قیمت ارزد آن دو چشم او

□

ز اسپان تازی به زرین ستام

□

پذیره شدن را فرا پیش خواند

□

اندرینجا آفتاب انوری

□

او همی‌گفت از شکنجه وز بلا

□

همی گفت گر فرخ اسفندیار

□

خم اندر خم و مار بر مار بر

□

مرد بالغ گشت آن بچگی بمرد

□

عقل ایمانی چو شحنه‌ی عادلست

□

ز پستی برآمد به کوهی رسید

□

بگویم بدو آنچه گفتن سزد

□

هین بنه بر پایم آن زنجیر را

□

من ز عکس زمهریرم زمهریر

□

نه من بیش دارم ز جمشید فر

□

گهی سوی چپ و گهی سوی راست

□

که بجویم اشپشت شیرت دهم

□

تا دم آن از دم این بشکند

□

نماند به زاولستان آب و خاک

□

بیاراست رخ را بسان بهار

□

لیک اندر چشم کنعان موی رست

□

کو نشان پاک‌بازی ای ترش

□

به زاول شدی بلخ بگذاشتی

□

سراینده از سال چون برف گشت

□

چه کشید از کیمیا قارون ببین

□

ور به غفلت ما نهیم او را جبین

□

چو بشنید گفتار او گرگسار

□

به دستان نگه کرد فرخنده سام

□

چون بدرد شرم گویم راز فاش

□

ظن مبر بر دیگری ای دوستکام

□

ببینید تا اندرو خفته کیست

□

سپه را ز کار بدی باز داشت

□

علم او از جان او جوشد مدام

□

چون شهادت گفت و ایمانی نمود

□

به گیتی چنان دان که رستم منم

□

چو از شاه بشنید فرهاد گرد

□

در بغل زد گفت خواجه خیر باد

□

میر مجلس نیست در دوران دگر

□

بدو گفت زال ای پسر کام جوی

□

چهارم کجا آرشش بود نام

□

این سیه‌اسرار تن‌اسپید را

□

آنک آن اصحاب کهف از نقل و نقل

□

اگر بودن اینست شادی چراست

□

که گفتی همی جان برافشاندند

□

هیچ قلبی پیش او مردود نیست

□

بر دریده جنبش او پرده‌ها

□

دگر آنک از روشنک یاد کرد

□

ازان پس که بردم بسی درد و رنج

□

چونک آید خیزخیزان رحیل

□

خود رها کن لشکر دیو و پری

□

زواره بیامد به نزدیک زال

□

بیاورد لشکر سوی خوار ری

□

از حکایتهای میران دگر

□

حرص اندر کار دین و خیر جو

□

کنون بی‌گمان باز باید شدن

□

میان را ببستی به کین آوری

□

پاسبان تست نور و ارتقاش

□

گفت نه نه یا رسول الله مکن

□

سپه دید با جوشن و ساز جنگ

□

که گفتی زمین شد سپهر روان

□

جمله در ایذای بی‌جرمان حریص

□

بعد از آن گفت ای خداگر آن کبار

□

نشینیم با یکدگر شادکام

□

تهمتن سوی آسمان کرد روی

□

ماه را با زفتی و زاری چه کار

□

این یقین دان گر لطیف و روشنی

□

که تا او به تخت کیی برنشست

□

که پرورده‌ی مرغ باشد به کوه

□

مال و تن در راه حج دوردست

□

مکر و تلبیسی که او داند تنید

□

چو داراب پیش آمد و حمله برد

□

به پاسخ چنین گفت کاووس شاه

□

کی شود این چشمه‌ی دریامدد

□

زآنک این هوی ضعیف بی‌قرار

□

برفت او و ما از پس او رویم

□

نوشته یکی نامه‌ای بر حریر

□

خلق چون یونس مسبح آمدند

□

هم‌چنین هر آلت پیشه‌وری

□

ز گشتاسپ آن مرد بیدادگر

□

به جای درم زر و گوهر دهیم

□

فقر آن محمود تست ای بی‌سعت

□

رونق دنیا برآرد زو کساد

□

ز نیرنگ زالی بدین سان درست

□

و گر برگشاید زبان را به خشم

□

عجزبخش جان هر نامحرمی

□

وین دگر را بی ز خدمت چون نواخت

□

به دل سفله باشد به تن ناتوان

□

کی کم از بره کم از بزغاله‌ام

□

این خیال سمع چون مبصر شود

□

گه حمایلهای شمشیرش کنیم

□

به راه ار کسی سر بپیچد ز داد

□

سخت خوش مستی ولی ای بوالحسن

□

مرکب عشقش دریده صد لگام

□

پس زمین دل که نبتش فکر بود

□

همه راستی باید و مردمی

□

کرد ویران تا کند معمورتر

□

این چنین گفتند پنجه شصت امیر

□

نه بهانه کرد و نه تزویر ساخت

□

بر شهر کابل یکی جای بود

□

زان همی‌خندم که با زنجیر و غل

□

تا یقین‌تر شد فرج را آن سخن

□

جنبش فانیم بیرون شد ز پوست

□

بدو گفت صد بارکش سرخ‌موی

□

گرچه دل چون سنگ خارا می‌کند

□

بود او را بیم و اومید از خدا

□

ناس مردم باشد و کو مردمی

□

چنین پاسخ آوردش اسفندیار

□

تا که چوبش می‌زنی به می‌شود

□

دست‌بسته گبر و هم‌چون گربه‌ای

□

سوی منزلها دوید و بانگ داشت

□

بپردخت ایران و شد سوی چین

□

من شما را سرنگون می‌دیده‌ام

□

عفو کن تا عفو یابی در جزا

□

خواجه باز آمد به خود گفتا که هین

□

ز نزدیک دارا بیامد به روم

□

در دمم قصاب‌وار این دوست را

□

دشمن راه خدا را خوار دار

□

آن فرشته‌ی عقل چون هاروت شد

□

بدو گفت زین خواسته هیچ ماند

□

بل زر مضروب ضرب ایزدی

□

هم‌چو مستی کو جنایتها کند

□

آن سرش گوید سمعنا ای صبا

□

سوی روشنک همچنین نامه‌یی

□

دود آن نارم دلیلم من برو

□

قهر سرکه لطف هم‌چون انگبین

□

از عوانی مر ورا آزاد کن

□

چرا پیل جنگی چو روباه گشت

□

هرچه کردند از بخور و از گلاب

□

هفت مصحف آن زمان برهم نهاد

□

پر سبک دارد ره بالا کند

□

همان زاری و پند و اروند او

□

اینچنین لطفی چو نیلی می‌رود

□

گر تو می‌خواهی که سر را بشکنی

□

شحم و لحم زندگان یکسان بود

□

همان تیغ من گر بدیدی پلنگ

□

تا شود شیرین بریشان تخت و تاج

□

از دم جبریل عیسی شد پدید

□

نه به درگاه خدا آری صداع

□

بفرمود تا برکشیدند نای

□

گرچه مشغولم چنان احمق نیم

□

باز رستم من ز تشویش و عذاب

□

پند دادی گه بگفت و لحن و ساز

□

ز چیزی که رفتی به گرد جهان

□

بانگ دیوان گله‌بان اشقیاست

□

هست دوزخ هم‌چو سرمای خزان

□

از جمادی مردم و نامی شدم

□

چنین گفت رستم به اسفندیار

□

اصل ماهی آب و حیوان از گلست

□

در عجوزه جان آمیزش‌کنیست

□

نور از آن ماه باشد وین ضیا

□

حکیمان برفتند با او به هم

□

متحد نقشی ندارد این سرا

□

غیر آنچ بود مر یعقوب را

□

می‌فتد از دیده خون دل شها

□

که گل شد همی خاک آوردگاه

□

گرچه از لذات بی‌تاثیر شد

□

پس زنان گفتند او را مال نیست

□

تا نلرزد عرش از ناله یتیم

□

خروشی برآمد ز پرده‌سرای

□

نه طریق و نه رفیق و نه امان

□

بد نماند چون اشارت کرد دوست

□

پس بدان بی‌امتحانی که اله

□

سمند سرافراز را بر نشست

□

گفت با خود هستش اندر مغز و رگ

□

هم‌چو اسپاه مغل بر آسمان

□

عاشقان را شد مدرس حسن دوست

□

مرا گفت رو سیستان را بسوز

□

مرغ جانش موش شد سوراخ‌جو

□

گفت کی دانم که انزالش کیست

□

نفس و شیطان هر دو یک تن بوده‌اند

□

همی دور مانی ز رستم کهن

□

آن ملک چون مرغ بال و پر گرفت

□

در چه کردی جهد کان وا تو نگشت

□

سر در اندازم نه این دستارخوان

□

ز یک شاخ و یک بیخ و پیراهنیم

□

آنکسی را کش خدا حافظ بود

□

یارکان پنج روزه یافتی

□

جمله در بازار از آن گشتند بند

□

گفت آری گر بود یاری و زور

□

لیک عشق عاشقان تن زه کند

□

هین مکن تعجیل اول نیست شو

□

خوش براقی گشت خنگ نیستی

□

می‌گریزند از خودی در بیخودی

□

در وجود از سر حق و ذات او

□

مستمع داند به جد آن خاک را

□

تو نکردی فصد و از بینی دوید

□

اندرین باران و گل او کی رود

□

راویه پر کرد و مشک از مشک او

□

باده‌ای که آن بر سر شاهان جهد

□

آدمی را عجز و فقر آمد امان

□

هست یک نامش ولی الدولتین

□

بیضه‌ی مار ارچه ماند در شبه

□

مر ورا درد و مصیبت این بس است

□

مزد مزدوران نمی‌ماند بکار

□

می چه باشد یا سماع و یا جماع

□

روز دیگر آن سگ محروم گفت

□

گفتم ای نفسک منافق زیستی

□

که اگر حقست پس کو روشنی

□

فکر در سینه در آید نو به نو

□

پس دو چشم روشن ای صاحب‌نظر

□

الغیاث ای تو غیاث المستغیث

□

زانک هر بادی مرا در می‌ربود

□

کودکی گرید پی جوز و مویز

□

مروحه‌ی تقدیر ربانی چرا

□

گفت اکنون ای کنیزک وا مگو

□

عقل حیران کین عجب او را کشید

□

اندرین محضر خردها شد ز دست

□

بس محال از تاب ایشان حال شد

□

جز سلام حق هین آن را بجو

□

چون گواهت خواهد این قاضی مرنج

□

گر بدیدی مطلعش را ز احتیال

□

هرچه زیر چرخ هستند امهات

□

سر ببرم لیک این سر آن سریست

□

که تو شش سله کشیدی تا به شب

□

چرانی به فرمان او در نه چون

□

شهر به نظاره پی یک دگر

□

هم منافق می‌مری تو چیستی

□

آسمان و زمین بدین کار است

□

دل او ز غم گشت پیراسته

□

شود آسمان همچو پشت پلنگ

□

آب را و خاک را بر هم زنی

□

که سیاهی را ببر وا ده شعاع

□

شنیده بگفت از لب رشنواد

□

گفتا: یکی سلیح تمام و یکی مجن

□

کی به صورت هم‌چو او بد یا ندید

□

وز همه چون فلک سر آمده‌ای

□

چو با شاخ شد رستم آمد برش

□

نجویم پراگندن انجمن

□

چون غروب آری بر آ از شرق ضو

□

چونک فرعونیم چون خون می‌شود

□

رخ نامداران و شاه نبرد

□

در به باطن درگشاده منظرش

□

خوف فانی شد عیان گشت آن رجا

□

ز راز تو اندیشه بی‌آگهیست

□

هرانکس که هستید گردن‌فراز

□

که این را سپاه اندر آرید گرد

□

کین دو باشد رکن هر اسکنجبین

□

مر ترا صد مادرست و صد پدر

□

پراگنده شد هند و سندی سپاه

□

چو جای گنج سگالی خراب به کاباد

□

گوید او معذور بودم من ز خود

□

کاهوش آهوست و گورش گور

□

نباید برین بر فزون و نه کاست

□

فروزنده کهتران و مهان

□

می‌شکافد مو قدر اندر سزا

□

کان عرض وین جوهرست و پایدار

□

پس‌اندر همی دیدش اسفندیار

□

نطق حس پیششان چو بانگ کلاغ

□

دزد را منبر منه بر دار دار

□

سبق برد بر جنبش آرام او

□

که تو هستی از گوهر پهلوان

□

بدین بوم ما در یکی اژدهاست

□

خند خندان پیش او تو باز رو

□

او ز زخم چوب فربه می‌شود

□

در کین و دست بدی را ببست

□

دشمنان را به ژرف چاه فکن

□

حیز چه بود رستمی مضطر شود

□

در آن چشمه‌ی آتش آب افکند

□

براندازه باید که رانی سخن

□

پرآواز شد گوش شاه و سپاه

□

خسته کرده حلق او بی‌حربه‌ای

□

نه بجنبید و نه آمد در خطاب

□

شبان سیه بر تو نوروز باد

□

چون سرم معصره شد خانه خمار مگیر

□

این نهانست و بغایت دوردست

□

به هر نسختی در پراکنده بود

□

کجا تیر و گوپال و تیغ بنفش

□

به فرهنگ نوزت نیامد نیاز

□

بود از یوسف غذا آن خوب را

□

پاره‌ای راهست تا بینا شدن

□

سزد گر نگوید یل شیرگیر

□

عصا جز خط استوائی نیابی

□

بر سر و جان تو او تاوان شود

□

سر از حد و اندازه نارد برون

□

ز ساسان پرمایه بهمن نژاد

□

نگردد به گرد بد و کار زشت

□

جمله یک یک هم به تقلید وزیر

□

که شکر افزون کشی تو از نیم

□

بزرگی و دیهیم شاهنشهی

□

کتش به خواب اندرزند وین پرده گوید تا سحر

□

که درین وادی پر خون بی‌کس است

□

مشو بر خدا دادگان چیره دست

□

به ایران فرستاد سالار نو

□

همی بود پیشش زمانی دراز

□

صورت گرمابه‌ها را روح نیست

□

پیش از آن کز آب و گل بالیده‌ام

□

همان سرفراز جهان‌بخش را

□

بانگ آب هیرمند آمد به گوشم ناگهان

□

پیش عاقل باشد آن بس سهل چیز

□

وزان هر دو یک زیور افروختند

□

هماوردت آمد برآرای کار

□

برآورد بر قبضه و شست تو

□

هست کوثر چون بهار ای گلستان

□

آنچنان که شادم او را شاد کن

□

که دارا ز فرزند من کرد بس

□

یابد این باده قوامی دگر

□

علت از وی رفت کل از بیخ و بن

□

در آن خواب دیدم یکی باغ نغز

□

بدان تا سپهبد نباشد دژم

□

هم ایدر ترا ساختن نیست برگ

□

کفر ایمان شد چون کفر از بهر اوست

□

سر ز چه بردار و بنگر ای دنی

□

ز شاهان گیتی برآورده سر

□

پرده‌ی خاقانی آشکارا برافکند

□

تیر می‌انداز دفع نزع جان

□

وگر نی من و تیغ چون اژدها

□

بلندی بر و بوم گردد مغاک

□

چو خواهی که خوانمت گیتی فروز

□

رو ز یاران کهن بر تافتی

□

که ستانیم از جهانداران خراج

□

کند با چنین نامور کارزار

□

زیرا که سوار شد سیاووش

□

تا به قوت بر زند بر شر و شور

□

هست شد زان هوی رب پایدار

□

تو داری برین بر فزونی مخواه

□

همان دانشی پرخرد موبدان

□

هست یک نعتش امام القبلتین

□

چون شنید از گربگان او عرجوا

□

به ویژه که سالار ایران تویی

□

زانهمه نیکویی نماند نشان

□

خوش نگر این عشق ساحرناک را

□

زین دو جنبش زهر را شاید شناخت

□

یکی بی‌کران ژرف دریا بدید

□

برفتند چون ابر غران ز جای

□

نعره می‌زد لا ابالی بالحمام

□

وز نما مردم به حیوان برزدم

□

همه نیکویی باد ما را گمان

□

ای چشم خوشت طعنه زده نرگس تر بر

□

یا به مستی یا به شغل ای مهتدی

□

پس مقر گشتند آن میران ز بیم

□

که با جان دارا خرد باد جفت

□

پراندیشه شد شاه یزدان‌پرست

□

زین دو شاخه‌ی اختیارات خبیث

□

ز اعتماد هر کریم رازدان

□

که ببرید بیور میانش به ار

□

گر فرستی به احتراز فرست

□

تاج زر بر تارک ساقی نهد

□

ما همه نی اتفاقی ضایعیم

□

مرا همچنان داستانست راست

□

بدو خوانده بد عهد و پیمان خویش

□

تا بجویی زو نشاط و انتفاع

□

تا که مثلی وا نمایم من ترا

□

همیشه خرد بادت آموزگار

□

کز بهر من در صور دم کز گور تن ریزیده‌ام

□

مهتری و حسن و استقلال نیست

□

بر حدوث آسمانم آیتیست

□

بیامد یکی تیغ هندی به دست

□

دلیر اندر آمد به نزدیک شاه

□

تو چه کاریدی که نامد ریع کشت

□

آن خورشید این فرو خوان از نبا

□

ز شمشیر هندی به زرین نیام

□

کامروز نبینند در او جز زن بی‌شوی

□

این سخن را که شنیدم من ز تو

□

صورتش کرمست و معنی اژدها

□

ببخشید بر هر سری کشوری

□

وزان خوب گفتار دمساز اوی

□

دوش خوش خفتم در آن بی‌خوف خواب

□

تا هلد آن مغز نغزش پوست را

□

یکی پرغم و دیگری شادمان

□

سر و گردن بتراشد چو کدو یا چو خیار

□

خورد سوگند و چنین تقریر داد

□

که ریاضت دادن خامان بلاست

□

همه رزم را بزم پنداشتی

□

یله کرد و در سایه‌ی کوه خفت

□

چونک عیبی نیست چه نااهل و اهل

□

توی بر تو بوی آن سرگین سگ

□

فرود آی و می خواه و آرام جوی

□

قبول همتش امیدوار می‌سازد

□

تا رسی از چاه روزی سوی جاه

□

پای او گوید عصینا خلنا

□

چنین بر تن خود برآشفته کیست

□

پذیره شدن را بیاراستند

□

که بگیر ای شیخ سوزنهای حق

□

شکری نفرستدت ناجایگاه

□

فروزنده‌ی تخم نیرم منم

□

چون تقاضا نباشد عشق و هنجار دیگر

□

جمله بهر نقد جان ظاهر شدن

□

جانشان شاگرد شیطانان شده

□

درفشی سیه پیکر او پلنگ

□

سه منزل همی راند با او به راه

□

بی‌خبر از حق و از چندین نذیر

□

گه به فعل اعنی رکوعی یا نماز

□

وگر گازر آن را همه برفشاند

□

نه موجود و نه معدوم است ذرات

□

تا که دشمن‌زادگان را می‌کشم

□

بوی لاف کژ همی‌آید خمش

□

به داد جهان‌آفرین بگرویم

□

سخنهای ایرانیان کرد یاد

□

تو چو کوهی وین سلیمان ذره‌ای

□

می‌کشمتان سوی سروستان و گل

□

مبیناد چون او کلاه و کمر

□

تا که کنم همچو گرد گرد سوارم طواف

□

مفترق هرگز نگردد نور او

□

می‌نمودت تا روی راه نجات

□

به یاد شهنشاه گیریم جام

□

شب تیره چون باد لشکر براند

□

می‌نوازد نیش خون آشام را

□

دست کرده آن فرشته سوی جان

□

وگرنه که پایت همی گور جست

□

نام نامنصفی نمی‌شاید

□

گوهرش را زنگ کم کردن گرفت

□

از چه محفوظست محفوظ از خطا

□

به بیشی چرا تخمه را برکنیم

□

همه کار بی‌برگ و بی‌رنگ شد

□

این خطا را صد صواب اولیترست

□

بین چه افتادست از دیده مرا

□

ز سبزی زمینش دلارای بود

□

وگر نه ماند سخن در دهن چنین مقصور

□

گنبدی کرد و ز گردون بر گذشت

□

هم‌چو جان کافران قالوا بلی

□

سرانشان به خنجر ببرید شاد

□

جهاندار باشد ترا یار بس

□

با دغایان از دغا نردی بباخت

□

کو نگردد کاسد آمد سرمدی

□

به آز اندرون نیز تیره‌روان

□

نفس تاریک حایل افتادست

□

من ز رنج از مخمصه بگذشته‌ام

□

آخر آید تو نخورده زو بری

□

پر از آب دیده پر از خاک سر

□

به مردی یکی پاسخ افگند بن

□

کاحمقان را این همه رغبت شکفت

□

وین خرد بگذاشت پر و فر گرفت

□

دل ما بدان آرزو شاد کرد

□

به امر موتوا من قبل ان تموتوا زار

□

خوابها می‌دید با چشم فراز

□

خاک گردند و نماند جاه تو

□

بیاور سرافراز با رنگ و بوی

□

کسی مردم پیر ازین سان ندید

□

کو عدو جان تست از دیرگاه

□

دفتر و درس و سبقشان روی اوست

□

جهان شد پر از داد و پر آفرین

□

بوی طوبی داد کابستن به طیبش یافتم

□

ای بسا کو زین گمان افتد جدا

□

چشم گرد مو به موی عارفان

□

که چون تو نبیند زمان و زمین

□

چو با شاه ایران مرا جنگ نیست

□

که نبودم در فقیران بدگمان

□

در دو صورت خویش را بنموده‌اند

□

که ای مهربان این سخن یاددار

□

گفتا که درخش جان در آتش دل چون زر

□

دیده‌ای پیدا کند صبر و درنگ

□

راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت

□

عنان را به اسپ تگاور سپرد

□

همان چاکر شاه را چاکرم

□

دم نمی‌گیرد ترا زین گور تنگ

□

عشق معشوقان خوش و فربه کند

□

یکی گر دروغست بنمای دست

□

ده بر رخ ماه آید و صد بر رخ پروین

□

تو علی‌وار این در خیبر بکن

□

می‌ربودی قطره‌اش را جبرئیل

□

غو کوس برخاست و هندی درای

□

چه کردند کز دیو جستند راه

□

آب رحمت را چه بندی از حسد

□

خانه خانه جا بجا و کو بکو

□

کجا باژ خواهد ز آباد بوم

□

نگاه کن تو به قاروره عمل یک بار

□

تلخ کی گردی چو هستی کان قند

□

وآخر آن رسواییش بین و فساد

□

بسی زر و سیم است و گاه منست

□

ستایند جای بت‌آرای را

□

فهم آید مر ترا که عقل هست

□

لذتی بود او و لذت‌گیر شد

□

ز رزمت چنین دست کوتاه گشت

□

دل امید رفو نمی‌دارد

□

که مرا بر بیت خود بگزیده است

□

آن ز حیوان دیگر ناید پدید

□

ندانم کزین پس چه شاید بدن

□

که بپراگند خواسته بر گزاف

□

گه به سجده صفه را می‌روفتند

□

قومم انبه بود و خانه مختصر

□

که آوردی آن تخم زفتی به بار

□

حمدا علی سلطاننا شیرم چه کفتاری کنم

□

هم وی اندر چشم آن دیگر نگار

□

که ندیدی لایقش در پی اثر

□

وزان روی رستم برافراخت یال

□

کجا روم را زو نیاید کمی

□

اشتری گم کرده است او هم بلی

□

تا چو سود افتاد مال خود دهند

□

نهان داشتی خویشتن زیر سنگ

□

کنون ز بخشش او سیم داشتی تو ستام

□

که ز میدان آن بچه گویم ربود

□

یا ز عکس آن سعیرم چون سعیر

□

نبودی بد و نیک ازو در نهان

□

اگر زیردستی بود گر همال

□

آن به کفر و گمرهی آکنده را

□

مرغ و ماهی مر ورا حارس شود

□

سخن گفتن از مرز و پیوند او

□

ان ذکراک تخرق الاستار

□

بر خود این رنج عبادت می‌نهد

□

تو بگویی باده گفتست آن سخن

□

چو آسوده شد شهریار و سپاه

□

فرستاد کس نزد بهرامشاه

□

سبزه گشت و گلشن و برگ و نوا

□

بیضه گنجشک را دورست ره

□

که ای پهلوانان با داد و رای

□

که خداوندش از آن دل خرم است

□

صاحب اشتر پی اشتر دوان

□

پاسبان و حاکم شهر دلست

□

ز شاه جهاندار خودکامه‌یی

□

سخن گفتن سودمند مرا

□

جرم او را نه که روی من زدود

□

چون گل‌آلو شد گرانیها کند

□

نشیند نگردد می از جام کم

□

خراب و مست بدند از محمد مختار

□

موجب قربی که واسجد واقترب

□

آن مکن که می‌سگالید آن غلام

□

نخواهم کزین پس بود نیمروز

□

جوانوی رفت آن بدیشان شمرد

□

گفت لو کان له البحر مداد

□

آن یکی غمگین دگر شادان بود

□

شد از مرگ درویش با شاه راست

□

بار باشد بر امیر مدام

□

عصمت و انت فیهم چون بود

□

مار من آن اژدها را بر کند

□

ز کژی و آزار خیزد کمی

□

پراگنده شد در میان مهان

□

جان بداند قدر ایام وصال

□

که نباشد حارس از دنباله‌ام

□

بر آواز اسکندر فیلقوس

□

برهان و سخن گزار عاشق

□

با چنان شه صاحب و صدیق شد

□

تو بدان گلگونه‌ی طال بقاش

□

که دل اندر خانه‌ی اول ببند

□

که ایران نگه دارم از چنگ گرگ

□

نزد مالک دزد شب رسوا شود

□

بوسه ده بر مار تا یابی تو گنج

□

نه مفر دارد نه چاره نه کمین

□

کان را که برگزید گزیدش گزند او

□

خاک قابل را کند سنگ و حصا

□

باز گو آن پند خوب سیومین

□

بر زمین زن زر و سر را ای لبیب

□

ببردند با شاه گیتی فرزو

□

همسری آغازد و آید به پیش

□

سوی هستی آردت گر نیستی

□

جنبش آن رام امر آن غنیست

□

چو نان رسد به گرسنه مگو که لاتأکل

□

ماه او چون می‌شود پروین‌گسل

□

جز تو ای شه در حریفان در نگر

□

که شوید از بهر شهوت دیو خاص

□

چو زیر آوری خون ایشان بریز

□

چون بدید آن دردها از وی برفت

□

از بلای نفس پر حرص و غمان

□

حلق بخشد بهر هر عضوت جدا

□

سخنوری که کند مدح او سر دیوان

□

در همه ملکم وجوه قوت شب

□

زانک هست از عالم کون و فساد

□

دست جنباند شود مس مست او

□

بدیشان سپرد آنک بد پایدار

□

مانع آید لعل را از آفتاب

□

کای خروس ژاژخا کو طاق و جفت

□

تا همی‌زد بر زمین می‌شد شکاف

□

این ز دل گفتم نگفتم از جگر

□

ترک عشوه‌ی اجنبی و خویش کن

□

آن زراندود از کرم محروم ماند

□

مهلتم ده معسرم زان تن زدم

□

شکاری که یابد همی بشکرد

□

تا که گردان شد برین سنگ آسیا

□

ابر گردون خیره ماند از رشک او

□

که منم رزاق و خیر الرازقین

□

بزرگ آیت و خرده دان عنصری

□

صد قیامت در درونستش نهان

□

سیر گشتم زین سواری سیرسیر

□

گشته و نالان شده او پیش تو

□

به بازارگان نیز چیزی نگفت

□

جان صاحب‌واقعه گوید بلی

□

بس غیورند و گریزان ز اشتهار

□

لشکر زفت حبش را بشکند

□

که آن جا که نه امسالست و آن سالست پار ای دل

□

اشک می‌بارید و می‌برید راه

□

سیصد و نه سال گم کردند عقل

□

ای خدا وی مستغاث و ای معین

□

که کار جهان بر دل آسان مگیر

□

صاحب هر وصفش از وصفی عمی

□

تا نگردد از ستم جانی سقیم

□

چند وعده چند بفریبی مرا

□

تا رونده در پس دیوار شد

□

موی در دیده بود کوه عظیم

□

حکم او ممن کنند این قوم زود

□

هست داود نبی ذو فنون

□

ببخشید بر کهتران و مهان

□

پختگی جو در یقین منزل مکن

□

خون افزون تا ز تب جانت رهید

□

گر بجز حق مونسانت را وفاست

□

ردا لما یضرک مدا لما یعوز

□

بخت نو در یاب در چرخ کهن

□

بر کف میلش سخا هم او نهد

□

در پر سوزیده بنگر تو یکی

□

ز چشمش همی روشنایی ببرد

□

لطف باشد گر بیابی در پیم

□

دورتر از فهم و استبصار کو

□

او بخفت و بخت و اقبالش نخفت

□

نویسم بهر صفحه‌ای لایباعی

□

خاک صد ره بر سر اجزام باد

□

آمد اندر ظل شاخ بید تو

□

نوح شرق و غرب را غرقاب خود

□

همی خواست تا بازگردد به راه

□

کان پل ویران بود نیکو شنو

□

جان من عزم بخارا می‌کند

□

کل سر جاوز الاثنین شاع

□

به هنگام نمازست سوی بلغار

□

صبر چون داری از آن کین آفرید

□

سرور لشکر مگر شیخ کهن

□

که ندارم در یکیی‌اش شکی

□

که پیش شه هند بفزودی آب

□

پیش او مکشوف باشد سر حال

□

یا کشش زان سو بدینجانب رسید

□

او بپیش ما و ما از وی ملول

□

زو پیش که آورده بود ایمان

□

کی بدی فارغ وی از اصلاح خویش

□

نیست بوسه‌ی کون خر را چاشنی

□

کو بغیر وقت جنباند درا

□

بدان تا کند شهره این خوب ده

□

که برو آن جمله حلوا را بخر

□

بند کردی راه هر ناخوش خیال

□

خورده حیرت فکر را و ذکر را

□

بر زبر هفت طبق اختر رخشنده شدم

□

آنک حق گفت او منست و من خود او

□

گاه بند گردن شیرش کنیم

□

مارگیر از بهر یاری مار جست

□

وگر چه دلیرست خسرو به چنگ

□

ننهدش سر که منم شاه و رئیس

□

بانگ سلطان پاسبان اولیاست

□

در قبول حق چواندر کف کمان

□

چه وام خیزد ازین مختصر پدیدار است

□

آدمی را این سیه‌رخ مات کرد

□

چون نماند حرص باشد نغزرو

□

صد امید اندر دلم افراختی

□

ازیراش خوانند بهرام گور

□

در چهی افتاد تا شد پند تو

□

دور از آن شه باطل ما عبروا

□

از رکوع و پاسخ حق بر شمر

□

تا که ندانم پسرا که پسرم یا پدرم

□

جان عریان را تجلی زیورست

□

نه لوای مکر و حیلت بر فراخت

□

خواب می‌بینم خیال اندر زمن

□

چنین برز و بالا و مهر ترا

□

نیست الا حیلت و مکر و ستیز

□

چون قلم اینجا رسیده شد شکست

□

هرچه بستاند فرستد اعتیاض

□

به شاهی و آزادگی داستان

□

نیم کشتش کرد و سر بشکافتش

□

جنبشم باقیست اکنون چون ازوست

□

تف دل از سر چنین کردن بخاست

□

ز هر گوهری با خرد همرهم

□

تو رهانیدی ورا کاینک نشان

□

باد می‌نربایدم ثقلم فزود

□

واهل کشتی را بجهد خود گمان

□

اشترواری فرست شکر

□

ور ز گل او بگذراند خار را

□

فکرها اسرار دل را وا نمود

□

هم شنیدی راست ننهادی تو سم

□

دگر گنج کافور ناگشته خشک

□

لاجرم رفت و دکانی نو گشاد

□

نحس آنجا رفت و نیکوفال شد

□

دانه پیدا باشد و پنهان دغا

□

هم آینه هم صیقل شمشیر قضائی

□

گر از آن یک دانه خرمن‌دان بدی

□

کز میان جان کنندم صفدری

□

پیششان یک روز بی اندوه و لهف

□

توانگر شدی یکدل و پاکرای

□

مطربانشان سوی میخانه برند

□

پر نباشد ز امتحان و ابتلا

□

خود ندارد روزگار سودمند

□

به جانت بادا تا قرن‌های نامحصور

□

گاه صحت گاه رنجوری مضج

□

جوق کوران را قطار اندر قطار

□

تلخ گردد جمله شادی جستنت

□

ز ایرانیان هرک او بد کهن

□

احسن التقویم از فکرت برون

□

از جماد و از بهیمه وز نبات

□

در الهی‌نامه گر خوش بشنوی

□

گفت: این جهان هوای دل و آن جهان جنان

□

بر لب گور خراب خویش ایست

□

هست بی‌جان مونس جانوری

□

کز بصیرت باشد آن وین از عماست

□

بتازیم و دل زین جهان برکنیم

□

خدمت ذره کند چون چاکری

□

کز بریده گشتن و مردن بریست

□

تحجب الابصار اذ جاء القضا

□

گلی زیبا شدن، یک لحظه ماندن

□

دفع تیغ جوع نان چون جوشنست

□

سحرآموز دو صد طاغوت شد

□

که خدا افکند این زه در کمان

□

شراعی زدند از برکشتمند

□

چند ازین صبر و زحیر و ارتعاش

□

حیله و تدبیر اینجا باطلست

□

تخم رحمت در زمینش کاشتند

□

خرت سم فکنده است، با رنج بار

□

مکتنس زین مشت خاک نیک و بد

□

که کی بر دردانه‌ام غارت گماشت

□

سرد باشد راه خیر از بعد خیر

□

بیفگندم و خویش و پیوند را

□

نه ز عشق رنگ و نه سودای بو

□

من کشیدم بیست سله بی کرب

□

چون بخواهد باز خود قایم کند

□

سپهر سنگدل است، این سخن نهانی نیست

□

چارقت دوم من و پیشت نهم

□

پنجه‌ی مانع برآید از زمین

□

در میان هر دو کوه بی امان

□

درمهای این لشکر نامدار

□

چند شادی دیده‌اند و چند غم

□

به تیغ از نهنگان سر انداخته

□

هر یکی از نو خدا را بنده شد

□

این زمان دریا شدم دریا خوش است

□

گفت مطرب زانک مقصودم خفیست

□

که دو چشمش راست مسند چشم تو

□

ره نمی‌دانی بجو گامش کجاست

□

جزو کرد نتواند این کرده کس

□

آخر آن بحث آن آمد قرار

□

که یابم فراغی ز چشم کسان

□

زانک در صحرای گل نبود گشاد

□

نیست اینجا جای پیل و پیلبان

□

توبه وصف خلق و آن وصف خدا

□

بلک صورت گردد از بانگ و صفیر

□

شاه را ما فارغ آریم از غمان

□

بدو گفت فرخنده ایران زمین

□

وآنک کشتی را براق نوح کرد

□

به روسی زبان رستم روس خواند

□

مرگ گردد زان حیاتت عاقبت

□

جرم سهیل ادیم قلمدان شناسمش

□

از صحیفه‌ی دل روی گشتش زبان

□

تو سر مردم ندیدستی دمی

□

که بدندی پیل‌کش اندر وغا

□

وزین مرز کس را به کس نشمرید

□

که نگنجد در زبان و در لغت

□

به جل برقعش برقع اندر کشید

□

بر سر لاشی بخواندم گشت شی

□

بهر ماهی، خوشتر از دریا کجاست

□

کوه گردد گاه ریگ و گاه پشم

□

یکی تاختن کرد بر زال زر

□

که بشر دیدی مر ایشان را چو عام

□

می آورد و خوبان بربط سرای

□

هم فسانه‌ی عشق‌بازان را بخوان

□

محمد ز بازیچه باد رست

□

و آن دگر حرص افتضاح و سردی است

□

نگاه کن که نیایی شبیهش از اشباه

□

هیچ کس با خود به نوبت یار بود

□

چو کشتی که موجش برآرد ز آب

□

دیده‌ی تو بی نم و گریه چراست

□

که تا چاره‌ی آن چه آید به جای

□

هم‌چو مهتاب از تواضع فرش کو

□

بران کوهکن راند مانند کوه

□

از طمع برند و من ناآمنم

□

سزای تباهی، تباهی دهند

□

طبع ازو دایم همی ترساندت

□

چنان چون ببایست پرداخته

□

یا که قهری در دل لطف آمده

□

وگر سست گردد کمرگاه تو

□

بت‌پرستانه بگیر ای ژاژخا

□

درود فرستنده بر وی رساند

□

سوی آن تزویر پران و دوان

□

خوان جم را خل خرمائی فرست

□

هم بگرد بام تو آرد طواف

□

جز این نیز هرچ از در پادشاست

□

فهم را ترسم که آرد اختلال

□

ز راز دل اندیشه‌ها برگرفت

□

خوش همی‌بازند چون عشاق مست

□

سر از خط فرمان نباید کشید

□

زود پیدا شد چو پیل آب‌کش

□

هم عسل زان میخریدم، هم عدس

□

جمله در تشویش گشته دنگ او

□

چو آتش بجوشید رخش آن زمان

□

گشته از حرص گلو ماخوذ شست

□

هم از خروران در هنر کمتریم

□

در پی خورشید پوید سایه‌وار

□

که بر آتش انگشت زد بی حساب

□

که دریدم سلسله‌ی تدبیر را

□

تا شود کار چون نگارستان

□

از کجا جوییم سلم از ترک سلم

□

شد از خواسته یک به یک بی‌نیاز

□

که فرو بردش به قعر خود زمین

□

که پیش آورد مردم پاک‌دین

□

پیش او نه مستعار آمد نه وام

□

مرا نیز گفتن فراموش گشت

□

ای تو خورشید مستر از خفاش

□

سیه روزیم، روزی کرد ایام

□

چون نشان جویی مکن خود را نشان

□

زبان کرد گویا و دل شادکام

□

زانک قصدش از خریدن سود نیست

□

همین بخت بد رهنمای منست

□

گم شود زان پس فنون قال و قیل

□

گهی پای کندی ز تن گاه سر

□

کاندر آن ظلمات پر راحت شدند

□

ورنه روزی ضمان کند تقدیر

□

لیک قدرت‌بخش جان هم‌دمی

□

بران گونه از هر سویی کینه خواست

□

رومیی شد صبغت زنگی سترد

□

برو شد دل نامداران درشت

□

نوح و کشتی را بهشت و کوه جست

□

سرت را ببرم به شمشیر تیز

□

که نباشم از شما من خردتر

□

ز داس و تیشه‌ام، اندیشه‌ای نیست

□

وز کرمها و عطاء آن نفر

□

سراسر همین است گیتی ز بن

□

در قفای همدگر جویان نقیص

□

بجست از بر کوهسار بلند

□

که خلا و بی‌نشانست و تهیست

□

بسان بهشتی به رنگ و نگار

□

این زمان وا می‌رسم ای اوستاد

□

دوزخ سوزنده را بگرفت تب

□

گذشت از رفیقان به هر فن که بود

□

به سوی دهستان نهادند روی

□

وگر آز ورزی هراسان شوی

□

که آن رنج بگذشت ز ایرانیان

□

غم شب، رنج روز خود نهان دار!

□

به تخت دگر جای می‌ساختند

□

به شهر تو بر کوه دارد نشست

□

هر چه او گفت ز من، باور کرد

□

وز اهل قبیله همرهی خواست

□

که هم بازگرداندت مستمند

□

سپاه از پس و پیش او رهنمای

□

نیم من بدین کار هم داستان

□

که ره گم‌کردگان را رهنمایی‌ست

□

ز کار شبستان برآشفته بود

□

همیشه بدی در جهان نامدار

□

از تن جدی به فرمان اسد

□

ز گیتی به قدر کفایت بساز!

□

همی گفت چندی و چندی گریست

□

اگر چه فرومایه بد جایگاه

□

که تا چین کی آید ز چنگش رها

□

لباس توبه‌تو پوشید در بر

□

خرد خام گفتارها را پزد

□

هرانکس که بود از در کارزار

□

فتادگان چنین، هیچگه نیفتادند

□

یکی از شهد گشتی چاشنی گیر

□

شب آور به جایی که باشی به روز

□

سوی آذر رام خراد شد

□

نه این شاه با بنده آویختن

□

زلیخا را بود دامن از آن پاک

□

چه سنجد به پیش اندرش بدگمان

□

ز لشگر سوی دژ نهادند روی

□

ز صاف عشق مخمور شبانه است

□

غمگین ز سرای سور برگشت

□

کجا کرد با شاه ترکان نبرد

□

جهان گشت روشن به دیدار تو

□

جهان نو از رنج او شد کهن

□

دهد ز آن گوهر خود را فروغی

□

بخندید و پذرفت ازیشان سپاس

□

که ننگ ونبرد آورد رنج و درد

□

قضا چو حکم نویسند، چه داوری، چه گواه

□

یا بوی تو از صبا شنیده‌ست،

□

به حجره درآیی به من ننگری

□

همی دود زهرش برآید به ماه

□

بماناد با تاج و تخت بلند

□

به درگاه خدای پاک نالید:

□

به زین اندرون تیز چنگ اژدهاست

□

که فرهنگ بهرش نباشد بسی

□

تا بزرگان به سر نیزه خورند

□

و اندرین ره که منم، نیست کسی یار مرا

□

مگر پیرگشته دلاور قباد

□

کسی کو جزین داند آن بیهده‌ست

□

توانایی و ناتوان آفرید

□

گرفته یکدگر را تنگ در بر

□

نبد جای دیدار و راه گریغ

□

وزین داستان کس نگیریم یاد

□

خانه‌ی خالی بماند و پاسبان

□

به بوی آشنائی گوش می‌بود

□

که آسایش آری و گر دم زنی

□

همه شادمان باد و یزدان‌پرست

□

که ما جنگ جوییم زایرانیان

□

مده بر گنج من دست، اژدها را!

□

کزو ناز و گنجست و هم درد و رنج

□

که از نامور مهتری باژ خواه

□

تو خادمان ملک را بجز سعید مدان

□

شد از خانه مایل به سوی زمین

□

هیون ران و موبد دل و شاه فر

□

یکی در میان کرم آگنده دید

□

نهاده تو اندر میان پیش پای

□

به وادی رفت خون از دست مجنون

□

نه روی هوا ماند روشن نه ماه

□

بیاورد گوهر بر اردشیر

□

نمود در دل غاری تهی و تیره، مکان

□

نبود از کار او یک دم قرارش

□

وزان آفرینش پر اندیشه‌ام

□

هوا برخروشد بسان هژبر

□

شتر بود و پیش اندرون ساروان

□

عزیزی روزیت بادا! سرانجام!

□

همی رخش رستمش خوانیم و بس

□

تو گفتی همی برخروشد زمین

□

چرخ زلفش بنفشه تاب کند

□

ز حال او تفحص می‌نمودند

□

برو چارصد بار بشمر هزار

□

چنان دان که هر سه ندارند راه

□

گهی بر چپ و گاه سوی بنه

□

انگشت شده ز بس تف و سوز

□

طلسمست و ز بند جادو درست

□

یکی آفرین باد بر شهریار

□

پر روح‌الامین، فرش ره ماست

□

با من ز سخن دهن نبستی

□

نشستند روشن‌دل و شادکام

□

بلند اختر و بخش کیوان و هور

□

مبادا بدی کردن آیین ما

□

بنوشت به وفق آن مثالش

□

سخنها هم از آشکار و نهان

□

نگه کن که تا از که دارد نژاد

□

عطار را به جز غم هجران نمی‌رسد

□

نه رنج اره‌ی دوران کشیده

□

بروی دگر بر نهد باستان

□

شکست اندر آمد به آموزگار

□

مباد آنک برچشم تو سوکوار

□

ز بزم وصل، همچون حلقه بیرون

□

به چشم هژبر اندرون نم چراست

□

غم و شادمانی نماند دراز

□

گهی دزد از در آید، گه ز دیوار

□

کس مرحمتی نکرد بر من

□

یکی شاه با فر و بخت جوان

□

بماند آن سخن نیک و بد در نهفت

□

که بگزید باید دو مردجوان

□

برون ننهاده پا، در وی رسیدم

□

بران بر نشیند دهد بوی مشک

□

کسی از شما باد جسته ندید

□

جان شیرین داد، من جان دادمی و آسودمی

□

کس سوخته‌دل مباد ازین داغ

□

بجست و گرفتش یکایک دو گوش

□

گریزان بدین مرز بنهاده روی

□

ورا یاد خواهد تن آسان شود

□

ز جان حاضران افغان برآمد

□

ابا ژنده‌پیلان پرخاش جوی

□

پذیره شدندش یکایک به راه

□

میباید از امسال سخن راند، نه از پار

□

جواب خواب‌های خود شنفتند

□

چو بر آتش تیز بریان شدند

□

به تخت گرانمایگان برنشاند

□

چه پیوند برتر ز فرزند خویش

□

شود این به یک چند درمان‌پذیر

□

سپردم ترا تخت شاهی و گنج

□

همان لشکر و گنج شاهنشهی

□

دو چشم فرو خوابنیده وسن

□

شد از شعله‌ی آه، گیتی‌فروز

□

یکی خوشنوازم ز رامشگران

□

سر شاه ایران برآمد ز خواب

□

بگفت آنچ بشنید با نامدار

□

چون تو نسب بزرگ دارم!

□

به مردیش بر چرخ گردان نشاند

□

بدان بد که بردارد از کام بهر

□

چو خوردی، باز فردا ناشتائی

□

مگر زانو که بر وی رو نهادی

□

بیاراست جنگ و بیفشارد پی

□

که سبز آمد آن نارسیده درخت

□

سرخویش دربندگی کرده کش

□

فریاد ز جان وی برآمد

□

گشاده دل و بزم ساز آمدند

□

نویسنده از نامه پردخته شد

□

جز پسین جای پیشگه نکنند

□

«مجنون» لقبش نهاد گردون

□

از آواز او رویتان تیره شد

□

یکی دیگر از کاهلی داشت خرد

□

درخشان کند تیره گاه مرا

□

سراسر پشته‌پشت و کوه کوهان

□

وگر چند زیبا نبودش نگار

□

فرود آوریدند فرمانبران

□

از چه برنجید ز ما ناگهان

□

تو چون الف ایستاده تنها

□

بایران نکردی مگر سروری

□

خرامید نزدیک آن پاک‌رای

□

چنین گفت کز کردگار بلند

□

خراج مصر بودی، بلکه افزون

□

بدانست کورا ازین چیست کام

□

پرستنده را روی پرتاب گشت

□

چه چیزست: نیکی و نیکو عطایی

□

درد دل من هزار چندان

□

ز خون کیان خاک شنگرف گشت

□

بتابد شب تیره چون بیند آب

□

و گرنه ببین شورش انجمن

□

لیلی ز درون به مهرجویی

□

سپردند گیتی به آرام و کام

□

بر کید با هدیه و با نثار

□

مبرهن است که در مطبخ دگر بودی

□

عماری در زر و گوهر نهان شد

□

همی بارد از تیغ هندی روان

□

نباید که از باد یابد زیان

□

مرا هر زمان آزمایش مکن

□

بغداد شده بدل به کوفه

□

که با پاک یزدان یکی راز داشت

□

ز نان داشتند آن زمان دست باز

□

داد آن غلام و باز ستد این تحکم است

□

به روی قبولش نهد دست رد!

□

زمین را ببوسید و نامه ببرد

□

بر قیصر اسکندر ارجمند

□

بزد تیغ و انداختش سرنگون

□

کز هر چه نه عشق، عار دارد

□

بران غبغبش نار بر نار بر

□

بسی نام دادار گیهان بخواند

□

کس نخریدست چنین خواسته

□

که سیم آری به اشتر، زر به خروار

□

پس از شرمش آب اندر آرم به چشم

□

برافراختندی سرش ز انجمن

□

چو خورشید تابان بخرم بهشت

□

بخواهید از من! که یکسر رواست»

□

چنین گفت کای داور راستگوی

□

بدین لشکر اکنون بباید گریست

□

بر گردن میران لشکر شکن

□

نهندش همچنان از بهر توشه

□

نشانی شده در میان گروه

□

چو بگشاد در باغبان رفت راست

□

نظاره بدان نامداران زنان

□

فرخنده‌مهی تمام‌خورشید

□

که از تو فروزد نگین و کلاه

□

فرستید نزد پدر ارجمند

□

خلق را از کارشان باید شناخت

□

ز مرغ آورده حاضر تا به ماهی

□

ز هر جای رامشگران خواندند

□

ندارد خرد گردن افرازد اوی

□

همان جای قیصر برآورده بود

□

باشد سه هزار و هشتصد و شصت

□

ز مشک و ز عنبر ز عود و عبیر

□

سزد گر نباشیم چندین به رنج

□

گنج خاقان عطا فرستادی

□

فرو شست یکبارگی لوح خاک

□

سپاسی ز گنجور بر سر نهیم

□

یکی باره‌ی خنگ و دیگر سیاه

□

که یک تن نگردد زفرمان شاه

□

نخواهد شدن بیش ازین بهره‌مند

□

بیاراست لب را به گفتار نرم

□

همه رازها برگشاد از نهفت

□

خزان سیه کند آن روی ارغوانی را

□

نگونسار سازد به یک زلزله

□

نگه کرد و با تاج و تختش بدید

□

مشور این بر و بوم و بر بد مکوش

□

که آهن شدی پیش او نرم و سنگ

□

از آن رو شد بر او آتش گلستان

□

که من زیره هرگز به کرمان فرستم

□

سپهبد بد و لشکر آرای خویش

□

تیغ را زخم میان خواهم زد

□

پی زجر تو زندان ایستاده

□

که بس یگانه و فرزانه و سخندانست

□

سه آتش ببردی فروزان به دست

□

همان بخشش و خورد و شایستگی

□

محکم بندی ز تیغ و نیزه

□

خسروا رای تو خورشید است و دین نیلوفرست

□

تو گفتی که چوب چنارست سخت

□

همچو خز شایان و چون سنجاب گرم

□

هوای مصر در سر دارد و بس

□

تا به شکل بنات نپراکند

□

که گردد جوان مردم گشته پیر

□

ببندم برو نیز راه گذر

□

سلاح‌آوران سپاهش شدند

□

قبای کحلی او کافرم اگر پوشم

□

همی دانش نامور بازجست

□

الیاس را بداد برات امان آب

□

ز شاهی و شبانی هر دو آزاد

□

خود می‌دهد این شعر بدین شکر گواهی

□

چو نزدیک شد در کمان راند تیر

□

برما چنان کرد بازار خویش

□

یار است رای پیر ترا دولت جوان

□

وی اثرهای تو نوشروانی

□

من این رنج بردارم از شهریار

□

ازین تاریک جا دامن کشیدند

□

بسا شب که کردم ز گل بستری

□

گهی به دخل دخان بر اثیر بفزودست

□

بخوان و نگه‌کن به روشن روان

□

فلک تار دید و زمین قار دید

□

نیاورده شبی در هجر تا روز

□

فلکم پوست می‌بپیراید

□

بالتوینه در صف کارزار

□

امین ملل شاه زاولستانی

□

حدیثم عرضه دار از روی یاری

□

وهم تیزت چو بر جواب سوئال

□

زمانه بگوید به مرد و به زن

□

که هرگز نیاساید از کارکرد

□

که ز مشک سیه عذار نداشت

□

چنانست چون طورگاه تجلی

□

بیفگند زو هرچ بیکار بود

□

رشته‌ای گشت و بپایم پیچید

□

کنون دانشی هست کانگه نبود

□

رفتن بازار نارد رخنه در پیغمبری

□

جوانمردی و خوردن و خرمی

□

بدو مانده بد لشکر اندر شگفت

□

با من چگونه بودی و بی‌من چگونه‌ای»

□

از چه از غایت گران‌جانی

□

هران چیز کاید شهان را به کار

□

کاین معانی نشان شانه‌ی اوست

□

کشید دست نیارست کوهسار و کور

□

ز طبع اوست تا چون می‌کند کانی و دریایی

□

که آواز او بشنود نیک‌بخت

□

به فرمان یزدان فرمان روا

□

ز اندام گره چو خیزران بندم

□

به سر نیزه در وی اندازی

□

که تنین خروشان بد از شست اوی

□

زانکه چوگان فلک، اینش گو است

□

حریم درگه او کعبه‌ی خواص و عام

□

مویی نبرد در مزه توییش به تویی

□

صد افسر ز گوهر بران سر نهاد

□

ز دینار وز گوهر شاهوار

□

صنوبر پیش قدش سجده میبرد

□

بر بداندیش تو ظاهر نشود رشد از غی

□

که بدنام گیتی نبیند به کام

□

وان ملک و ولایت که بگیرد بدهد هم

□

در سفره‌ی این و آن بود نانم

□

در جبین عالم آرایش ببیند مهتری

□

غو پاسبانان چو بانگ خروس

□

از ایدر برو تازیان تا بروم

□

که گرش فرصتی بود جائی

□

که بدو خرج جاودان دارند

□

نه بی‌دین بود شاه را آفرین

□

باشک بیوه زنان، حفظ آبرو کردیم

□

اگر در نیل باشی باز کن بار »

□

حال تو که در عمر به غیری نه پناهی

□

ابا لشکر و گنج و نیروی دست

□

می و نان کشکین که دارد بنام

□

صلای عشق در دادم جهان را

□

از ندامت رخم نیارد خوی

□

همه چار سال از در کارزار

□

وز ماهی سیمین سوی دلهای هوائی

□

به جان رسیدم از این روزگار بی‌سامان

□

که زدل رنگ رنج بزداید

□

چو طایر چنان دید بنمود پشت

□

چو خراد بر زین زتخم کیان

□

زیمن معدلت خسرو زمین و زمان

□

به فر قرین فریدون به ملک مثل قباد

□

سر زلف را تاب داده به خم

□

هر کجا، نقشی مجسم کرده‌اند

□

کمند دهر مرا بسته‌ی بلا دارد

□

که همه خز و توزی وسوسیست

□

ببرد دژآگاه جنگی ز دوش

□

وگر کشته بردار میدان بود

□

بندی باشد محل و مقدارم؟

□

تدبیر می سبک عنانست

□

به روم اندرون ویژه مهتر بدند

□

زان نقطه‌ی طرفه بر زبر داشت

□

امروز من از عمر بر زیانم

□

پای تا سر کمر ببسته چو نی

□

به دیدار جوید همی با تو راه

□

نگه داشتیم بسیار سال

□

وجودی در عدم راهی نمانده

□

آسمان بر سر خورشید کشد بارانی

□

دگر آب زانسو که انبوه بود

□

که کار زندگی لاله کار مختصریست

□

وی دولت ار نه باد شدی لحظه‌یی بپای

□

شاید ار ندهی ابرام و دگر نستانی

□

که نو شد بر وی زمین داوری

□

بزد دشنه وز خانه برشد خروش

□

زیر تیغی که آن کشد سپرم

□

یاد کن هرچه این گدای آرد

□

نهان تو چون رنگ آهرمنست

□

طبع مومینش چو موم اندر لکن بگریستی

□

ز بهر آن که مرا رهبران زندانند

□

وز درون پیرهن بلحسن عمرانی

□

بهر دانش از هرکسی بی‌همال

□

همی خشم بهرام با او براند

□

شده از مهر و سودای تو خسته

□

چون بط به طبیعت شدمی راهی

□

به بیشی سزد گر نیازیم دست

□

چه شد که از همه عالم بمن فتاد شرر

□

همانا نو در این دام اوفتادست

□

بدرد جامه چون صبح از پگاهی

□

جهاندار و سالار هر مرز و بوم

□

صریر کلک تو باشد سماع روحانی

□

دور از جمال ملجس تو تب

□

پیشانی سدره خاک پایی

□

ظل چترش آفتاب و گرد رخشش کیمیا

□

بیشتر از ملک هر سلطان که هست

□

دولتش را خلق عالم سال و مه در زینهار

□

گرچه در سلک وجود از روی صورت آخرم

□

بیماری آن مزوران را

□

علم عشق است، ز من بشنو

□

بر ملک ترا ذوالفقار کرده

□

همانا نبینند ما را به خواب

□

وین خران در چین صورت کوژ چون مردم گیا

□

جسم راهی و روح راهبر است

□

درمانده‌ی نیاز؟ تو نپسندی

□

غمگسار من تویی من زان تو، تو زان من

□

عنقا مگس مثال، طفیلی خوان اوست

□

به شادی رخ آن یار مهربان گیرد

□

چو آتشیست بر آمیخته به آب زلال

□

که آن مرز ازین بوم ایران جداست

□

نه طوق و تاج شود چون شود ز بوته جدا

□

که فرق هشت جنان زیر گام او زیبد

□

رسان با من بت بگزیده‌ی من

□

اجل ذخیره‌ی زهری چو قهر او قتال

□

کز شما گشت غم‌آباد دل ویرانم

□

سر حلقه‌ی اهل جنونش کن

□

وز آن باغ ارم گل تره‌ای بس

□

به درگاه سالار بارش بدید

□

بسوزد چون دل قندیل ترسا

□

درین بیچارگی، دریاب ما را

□

مهل کان راز گردد پیش کس فاش

□

که پیکانها پیش و پنهانش نبلی

□

او به شماخی نهاد کعبه‌ی دیگر بنا

□

که گویی خود نبوده‌ست آشنایی

□

که اختران همه دیوم همی خطاب کنند

□

گشاده زبان را به گفتار تلخ

□

دل نمانده است ز دیر آمدنت

□

هست گاه از در این میر، چو میر از در گاه

□

در کنج این خراب خزیده

□

رقم فتح جاودان باشد

□

از سپیدی پاسبان برخاست

□

نفس از آن لقمه تو را قاهر شود

□

ای شعرهای چون گهر شاهوار من

□

ازو نو شدی روزگار کهن

□

صافی و صدف توان گران را

□

اشکها آمیختم با آه‌ها

□

ملامت تو چه سودم کند که طبع، سخاست

□

دولت شاگرد تست گوهر و عقل اوستاد

□

به قصد فصد چه کوشی و ماه در جوزا

□

که اندر خرابات دارد نشست

□

او تاب داشت تاب سپهر کیان نداشت

□

نگر زین سپس راه را نسپرید

□

جیب جلال تو راست گوی زر از آفتاب

□

چو در چشم عاشق خط سبز دلبر

□

خرد میدید و ایمان تازه میکرد

□

چنانکه علت افعی گزیده را تریاک

□

نپرسم از تو که چون عمر زود سیر چرایی

□

لشکر جهل نشد بهر کسی لشکر

□

کش در زمان نه دست قضا درکشید میل

□

بیفشاند از خاک و بسترد پاک

□

زآن است که رد کرده‌ی احرارم و احباب

□

چه غم خورند که ما را سر خریدن نیست

□

کاخر برونم آرد یک روز در وغا

□

کز جان دی برآرم تا چند گه دمار

□

عیسی توست نفس و صلیب است شکل لا

□

وز دست بحر جود در دهر داستان

□

خرگاه ساز کن که بهشتست مرغزار

□

یکی دسته گل هر یکی را به دست

□

بر سرش سعد اصغر افشانده است

□

سنگ از هر سو برو انبار شد

□

ز بیهوشی زمانی روی برتافت

□

میان آتش و آب اتحاد شکر و شیر

□

زان گرفتند از وجودش منت بی‌منتها

□

آنکه شد بی‌زاد، گشت از هالکین

□

ناصر شرع احمد مختار

□

پسندند گردان چنین داستان

□

نز وشاقان نفری خواهم داشت

□

با من نگفت هیچکسی، کاین چه ماجراست

□

مرا بیافت چو یک تار موی نالان تن

□

ز کرکی و نعامه و قطای او

□

فیض طبع مرا نویدگر است

□

انصاف شاه باد در این قصه یاورم

□

سریر افروز بزم خسروانی

□

به نزدیکی آن درفش سیاه

□

آن سنگ در ترازوی محشر نکوتر است

□

بر تو همی شمرد و تو خوش خفته چون حمیر

□

فلک مطیع و جهانت غلام و دولت یار

□

تا که از سرزنش خلق نیابد آزار

□

سوسن یک رنگ به چون خط اهل ثواب

□

هزار سود نهان اندرین خریداریست

□

نه جغدی خانه در ویران چه خواهی

□

به زندانش تنها بنگذاشتند

□

بس نپرد کبوتری که تر است

□

حدیث زندگی میباید آموخت

□

باد بختت کامران و باد جاهت پایدار

□

تیزتر ز آب به شیب اندر وز آتش به فراز

□

برداشت آن حجاب که بند روان ماست

□

کندی چنگال شیر از کید روباه محیل

□

شوم تیری ونحس کیوانست

□

وگر چه مرا او را نیاد پسند

□

همی سرایم یا ایها الملاء به ملا

□

وگر چند کز بهترین خاندانی

□

قدم بر جای افریدون کشیده

□

ظلم گرگ شکسته دندان است

□

بت خانه ساختن به نظرگاه پادشا

□

شهوت بطن و فرج راند و بس

□

چون سر بخورد سنبل و بهمن درآورم

□

دو فرزندش آمد چو تابنده ماه

□

به مهر خاتم وحی از مطالع الاعراب

□

که نچیند کس، گل پژمرده را

□

من دریده خرقه‌ی صبر و فغان آورده‌ام

□

برگردن کوتهش ز پر عطری

□

پیر تجشم نهاد زشت شبانگه لقا

□

گوش فلک گران شود از بانگ الامان

□

یاره کند در زمانش دست شهور و سنین

□

ز درویش وز شاه گردن فراز

□

چون رستم پهلوان ندیده است

□

خاک را خورشید صورت گشتن این رنگین ردا؟

□

آن ده و دو نرگسه بر سر کیوان او

□

چون شکوفه بر لب پرخنده رفت از بوستان

□

به یقین شناس کنجا پشه‌ای به پر نیاید

□

خونابه روان همچو آبشار است

□

سردی آب بین که شود چشم بند او

□

مرا نام بر تاج و تخت و کیان

□

زاین و آن داروی هر درد سر آمیخته‌اند

□

گلچین بسی نهفته درین سبزه مرغزار

□

گرچه شریان دل شروانیان را نشترم

□

باز کرده سر او، لاله به طرف چمنا

□

لب تشنه بود بحر و بود آمدن محالش

□

به هیبت گر نهد پا بر زمین هفت آسمان لرزد

□

بس که میران شبستان به خراسان یابم

□

به کردار باد اندر آمد ز راه

□

که نهنگ شناور اندازد

□

از این شاه و زین دولت آسمانی

□

چون فلک شد پرشکوفه نرگس بینای من

□

مانده یک کف سیاهی زنگار

□

تا بحر سینه، جیفه‌ی سودا برافکند

□

حرصت چراست خواجه، اگر نیستی غلام

□

تازه ریحان شوم انشاء الله

□

به جایی که بد موبدی گر گوی

□

خوش فروخندم و خندان شدنم نگذارند

□

عاقلان با این گرانسنگی، چرا لغزیده‌اند

□

یاری از دوستان نمی‌یابم

□

زین سبب شاید اگر هیچ به هیجا نشود

□

کاندر او قدری گلاب اصفهان افشانده‌اند

□

حلمش شود چه اهل گنه را قرین حال

□

زین گل‌شکر مجوی و از آن ناردان مخواه

□

که افگنده بد آن زریر سوار

□

بر زبان گیاه می‌گوید

□

خفتنش نباشد همه الا که در آن غار

□

اصلع سری کش هر نفس، موئی است در پا ریخته

□

خانه‌ی گنج باغ را در گل

□

دو سپه کالت شطرنجی سودا بینند

□

اگر در کار می‌بستیم روزی کاردانی را

□

هست از فم الحوت آسمان دندان نو پرداخته

□

درفش همایون فرخنده شاه

□

سوراخ مار در شکم باد پرورش

□

هزار مرتبه بهتر ز خویشتن دیدن

□

قربه‌ی زرین و سقا دیده‌ام

□

ز اندوه جداییها جدا شو

□

همچو سیماب بستنش دشوار

□

دزد دراز دست کند حفظ پاسبان

□

در خلد ممالک اوست رضوان

□

نه بر گونه‌ی شیر و چنگ پلنگ

□

مشکل غصه که جان راست ز بر بگشایید

□

خیره نیند خلق جهان دوستدار او

□

لب به کلوخ خشک مال، اینت شمامه‌ی طری

□

چشم بر راه کف جود تو دارند بحار

□

سگی حلقه در گوش فرمان نماید

□

آدمی را نبرد دیو به مهمانی

□

اندر نگین فقر طلب نقش جاودان

□

چرا ننگریدی پس و پیش را

□

فلس در کیسه‌ی عمل منهید

□

گر چه تو سرخی بنظر، من سپید

□

قل بلی جود اسخیای صفاهان

□

ساقیان سیم ساعد، ریدکان سیم ساق

□

خورشید روم پرور و ماه حبش نگار

□

صد کتک دار بسان مه و کیوان دارد

□

از آن چو شمع همه ساله خویشتن خوارم

□

سوی خانهاشان فرستاد باز

□

کبود استری داغ بر ران نماید

□

کار به فرمان کردگار کند

□

به از صبر منزل نمایی نبینم

□

تمام کرد و شکست آفتاب نعل هلال

□

خاطر خاقانی آیت هنر آورد

□

آزرده دلم ز غم ایام

□

رموز غم ز هر حرفی به مد و همزه برخوانی

□

چو بشنید زان گونه بازارشان

□

دم فرو بست عجب دارم اگر بگشایید

□

موش از این قصه، خبردار نیست

□

از سینه باد سرد تمنا برآورم

□

بر تن و بر جان میر بارخدای عجم

□

سنگ را از خون بکری رنگ مرجان دیده‌اند

□

شد ز ورق جمال تو را لنگر آفتاب

□

چون در حجاب زنگ شود مضمر آینه

□

که ای از خرد در جهان یادگار

□

نقش العبد بر آن خاک در آمیخته‌اند

□

هم وجود خود عیان خواهیم کرد

□

جز به رضا روی نیست دفع ستم ساختن

□

خلعت عمر جاودان در بر

□

تکبیر بسته‌ام که دلم حق گزار کرد

□

پاسبان و حاکم شهر دل است

□

باد تهمتن چو خاست پشه شود پیلسم

□

من این زند و استا همه زو نوشت

□

زان است فوق طارم پیروزه منظرش

□

پی گذشتن ازین رهگذر، همه پائیم

□

داس کژدندان ز راه کهکشان انگیخته

□

تنکتر ز پر پشه چادری

□

روز است آخته قد چون چتر شاه صفدر

□

وین خجالت ماند بهر من الی یوم‌القیام

□

از سینه‌ی بربط نفس، در حلق مزمار آمده

□

که با اختر دیرساز آمدند

□

جان بخش چون ملک شو کشور ستان چو سنجر

□

چونکه کنون ملک دیو ملعون شد؟

□

لیک آفتاب سلطنه‌دار جهان شده

□

اجل از جا جهاند رخش و پیش صف دهد جولان

□

عرس بر قیروان نخواهد داد

□

نتوان رهید ز آفت دزدی که آشناست

□

نسرین کان دید کرد لخلخه‌ی رایگان

□

سزد گر نداری کنون دل به رنج

□

جان بر آن آبستن فریاد خوان افشانده‌اند

□

کس نمی‌بیند ترا، ای پر کاه

□

از دل پیر عاشقان، رخصت نیست دلبری

□

به ما تا روز بگذارید شب را

□

شود از خفتگی زمین کردار

□

به عشوه طی لسانی که شرح نتوان داد

□

پرواز سعدین بر سرش چندان که پروا داشته

□

بیامد به دیدار آن رزمگاه

□

آن کس که با حمایل سلطان بود برش

□

که به دینار و به دانش نتوان کرد تباه

□

سخت مباهات کنند این و آن

□

راهی به طریق کهکشان است

□

آخرش چوندعنصر اول مبتر ساختند

□

وا رهی از جسم و روحانی شوی

□

افسرده‌تر ز برف دل چون سدابشان

□

خرامان بیامد بر شهریار

□

و آن نه صحیفه یک ورق از دفتر سخاش

□

نان خشک از برای خوردن نیست

□

خورشید در دیدار او چون ذره دیدار آمده

□

سخنهایی که باید باز گفتند

□

مهر فلک را مدام نور از او مستعار

□

زر سرخش بپا خروار خروار

□

مگس در گلشن و عنقا به گلخن

□

همی کشت زیشان همی کرد پست

□

حاضر آرید و بها بدره‌ی زر بازدهید

□

خرد تو را سپه است و سخن تو را علم است

□

صاحب صدر زمان، زیور کون و مکان

□

گر چنین است نگیرد ز چه هرگز آرام

□

چرخ یگانه دشمن، نعلم کند دو پیکر

□

حرف «الرزق علی الله الکریم»

□

که من، هم ز من، هم ز ما می‌گریزم

□

تن پاکش آلوده شد پر ز خون

□

باران تیغ و ابر کف و برق مغفرش

□

که از ضعف پیران نگردد خجل

□

نیمه‌ای گویا و دیگر نیمه بریان آمده

□

تو شعر ترکی برخوان مرا و شعر غزی

□

سنگ فتنه به لشکر اندازد

□

بر درد جیب زمین تا دامن هندوستان

□

ساعات روز و شب درش، مطرب مهیا داشته

□

به پیش جهاندار بر تیغ کوه

□

کز نسیم جرعه خاکش را معنبر ساختند

□

هر گدا ملکی به خاتم در نیافت

□

تب ببندید و زبانم بگشائید همه

□

آورد از غنچه نورسته بیرون آبله

□

جز نسیج آستر ندوخته‌اند

□

کوش، پروین، تا به تاریکی نباشی رهسپار

□

چون چشم گوزن کام ارقم

□

سخن بشنو از من یکی هوشیار

□

و ایشان ز روح نامیه جز نارون نیند

□

به رهگذار حیات تو، بیم چاهی نیست

□

از زمین ملک صد نوشیروان انگیخته

□

ازین نیست حدی زمین و زمان را

□

که را استاد دانا بود چون من کرد نادانش

□

می‌رسد از رهروان هرچه بر آن آستان

□

کز فنا فارغ و مشغول بقائید همه

□

ز ایوان به دیوان قیصر گذشت

□

خلایقی دگر از نوعیان کند خلاق

□

که به پرواز بر شده‌است عقاب

□

خوشترش چون طوطی از خواب گران انگیخته

□

سخت خرمهره‌ای به پاردمی

□

لفظ و کلکش بود تار و پود و بس

□

پس روان شد، تا نیابد زو گزند

□

بر دیر چارمین فلک رهبری ندارم

□

برفتند پویان به نزدیک شاه

□

بر ناف خاک ناف زده ماده و نرش

□

نه درین صورت پدیدار است

□

باز افکنش ز نور و فراویزش از ظلام

□

که بین خنده‌ای زان همچو پسته

□

پس چون کمین به لشکر اعدا برافکند

□

کز وی بر حیات به پیر و جوان رسید

□

منسوخ کرد آیت رزق از ادای نان

□

ببد ریگ زیرش بسان بسد

□

کان چرب آخورش به ازین سبز جای خاک

□

که تا ترتیب عالم معتبر شد

□

چون ازین و آن وجود عم نخواهی یافتن

□

هرگز از حال تجاوز نکند مستقبل

□

از بصیرت دیدبان خواهم گزید

□

تا دست بود، در هنر میزن

□

هیچ دامانت نگیرد هستی کون و مکان

□

که تو چاره‌دانی و من چاره‌جوی

□

شب موی گشت و ماه کمانچه‌ی رباب شد

□

هر که ما را تیر داد، انداختیم

□

از سینه تنوری کن وز دیده طلب طوفان

□

به رویش چون گل سیراب خندید

□

کافرین شاه شروان در کف سلطان ماست

□

می‌تواند بست پیلی را به تار پرنیان

□

کعبه پیلان را مفاجا برنتابد بیش از این

□

زمانی به ناکام نگذاشتش

□

دولتی کز حج اکبر حاج کیهان دیده‌اند

□

جز عذر درخت کین که بر کند؟

□

زاده خورشیدی که تختش تاج سعدان آمده

□

گر ز جیش قهر او بر دهر تازد یک سوار

□

وز آفتاب چهره چو میغ مکدرش

□

دیو هوی برهگذر ما دکان نداشت

□

ابجد نخوانده‌ای به دبستان صبح‌گاه

□

نه سود آمد از هرچ انداختند

□

چون گل نخل بند تیزی خار

□

که خود، هم توشه داریم و هم انبار

□

گوئی ز جود شه برش، گنجی است پیدا ریخته

□

بهتر ز ثریاست که هفت است ثریا

□

هم بر آن لفظ و بنان خواهم فشاند

□

حفیظ سفل و علو پادشاه ارض و سما

□

سال و مه بنهاده سر بر خط خط ساغرم

□

ز هرگونه اندیشه‌ها یاد کرد

□

می‌دیدمش ز دور و نرفتم فراترش

□

آوازه‌ی بی نشان برآمد

□

کرده است بر آستان کعبه

□

که می زیبد گدای آستانش را سلیمانی

□

بانگش از آهنگ ده غلام برآمد

□

چنان اسفندیار و چون تهمتن

□

مریم عور را کند برگ درخت معجری

□

بیاورد استا و بنهاد پیش

□

بانگ شش دانه‌ی تسبیح ثریا شنوند

□

مده سوی عدم پرواز، ما را

□

چون در کفش هلالی چوگان تازه بینی

□

سیم چون ستی زرین، چهارم چون علی مکی

□

خاصگان این را طفیل دیدن آن دیده‌اند

□

قضا که هست عروس زمانه را داماد

□

چو مرد از پسش هیچ ماتم ندارم

□

بدان روز بد نیز شایسته بود

□

کنیت تیغ تو هست قلزم آتش بخار

□

نباید شد به ترسا و روبهند

□

وز دم لایفلحان گوش نعم داشتن

□

و هم ترسم که به سد دغدغه افتد ناگاه

□

وز فاقه خواه مهر تب جان ناتوان

□

یا برای دنیوی، ساعی بود

□

دیده از غم نمک افشان چکنم؟

□

گرفتند آن راه و آیین اوی

□

کز خواب خیال آن مبینام

□

ندیده خوشی، فرصتم شد تمام

□

دل را غم غم نشان ببینم

□

وان، زند بر نایهای لوریان آزادوار

□

با همه درد دل مرا درد سری است بر سری

□

ابر لطف شه چو از اعجاز انگیزد گیاه

□

پر سوخته در هوات جویم

□

غمی گشته از رنج و گشته ستوه

□

که چون آتش به برتر بودن ازگیتی سزاواری

□

پیل دمنده زهره برون آرد از دهان

□

رمح ریحان خون شراب و خود جام

□

مرتدی معنی انکار پس از اقرار است

□

زان ز ماهش نعل کردستند و از پروین ستام

□

تا که هر دم نشود کار تو دیگرگون

□

در مدیح تو زند نظم نظام

□

که کافر پدید آید از پاک دین

□

عبده پیش نبشتستست بدین جوی و فداه

□

چه خویشی، ریسمان و آسمان را

□

اینت دریا دست و کان دل پادشاه

□

چون بوی خوش غالیه و عنبر و بانست

□

اشهب روز و ادهم شب زین

□

گردید نیش عقرب و در چشم او خلید

□

ننبشته است عبده و فداه

□

ز هر جایگاهی سخن راندند

□

بیم نقصانت مبادا ز فلک ای کل کمال

□

چون بر این خلق سر به سر بار است؟

□

همچو از آفتاب جرم صقیل

□

به ذلت خانه موری نهد تخت سلیمان را

□

در موازات قهر باد سموم

□

نبود راه سوی درگه ایقانش

□

رنج دل و بلای تن و آفت روان

□

فرستاده‌ی شاه زی پور شاه

□

قایلش گو خواه کیوان باش و خواهی مشتری

□

بهای خار و خس آشیان ویرانی است

□

مرکب اقبال تو گیرد عنان اندر عنان

□

چون آفتاب کرد چنین مشتهر مرا

□

چشم عقیق بارم و روی مزعفرم

□

همچو پای نبی از فضل خدا بر معراج

□

نور ظن تو رهنمای یقین

□

زمینش همی جوشد از آفتاب

□

به حضرت تو عطارد خریطه دارو دبیر

□

گسترده باد بر تو رضای اله تو

□

درین داوری داور آفرینش

□

آنقدر رفعت که آویزند دزدی را ز دار

□

کافتاب از آفتاب همتت کرد اقتباس

□

کرده بسی پاکدل فریشته، شیطان

□

بند ادبار زین معیل فقیر

□

بیامد به نزدیک فرشیدورد

□

که همگنانش پسندیده‌اند و بستوده

□

توان شب نخفتن، پاسبان را

□

زین روی سخن کرد همی باید کوتاه

□

نه همه بویی بود در نافه‌ی مشکی عجین

□

صانع از خاکش برون آورد چون موی از خمیر

□

فرق مرا بلندتر از فرقدان کند

□

توقیع تو ز تاجوران در دیار ملک

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

مانده در اطوارد و دودم چو ماهی در شبک

□

تدبیر ساز و کارکن و رهبر

□

بی‌بادبان عشوه و بی‌لنگر حیل

□

در او آثار قهرت قهرمان باد

□

به پیش خصم با پیکار حیدر

□

این نه جرمی است که خواهند ز تو تاوان

□

ز اقبال توبارگی و ادهم

□

نیارد شدن پیش او هیچ‌کس

□

به جواب خلقته من طین

□

لیک من عاقلترم از عاقلان

□

خلقت تو در ازل خلق پیمبر یافته

□

این مستعیر باشد، آن مستعار باشد

□

کله پیش قدر تو بنهاده کیوان

□

زهرای زهره حاجبه‌ی مریم احتجاب

□

تا بیایند و بسازند بهم بربط و نای

□

نه افگندنی و نه پیسودنی

□

داغ طوع تو نهادست قدر بر دد ودام

□

چون تو گم گشتی کسی از گنج برخوردار نیست

□

تا برستست از آن ویل و وجل

□

نبندد لب از خنده کامرانی

□

با طبع تو قطره‌ایست قلزم

□

للحکیم المولوی المعنوی

□

گفت انصافست و بخشش عادت طغرل تکین

□

به پیکان بدوزم من او را دو کفت

□

همی به راز گشادن نباشدم دستور

□

در آبادی هر زمین خرابی

□

دوکان ز بر صبحدم گرفته

□

رفته در یک خطوه یکماهه رهی

□

ترا رفیع‌ترست آستانه‌ی درگاه

□

قسور جنگ آور اژدر در لیث انتقام

□

به هر طریق که باشد سپهر به که سپاه

□

پرامید شد جانش از شهریار

□

و آسمان آفتابت باد گاه

□

گر همی زین چه به سوی عرش بر خواهی رسید

□

زمین نیابد جز در شکم ترا بدخواه

□

آنکه پنهان ساختش در پرده زنگار گل

□

تو مهدیی و همه حاسدان تو دجال

□

مست مپوی این ره هموار را

□

نام و نشان نماند ز نام و نشان تو

□

به گردون ندارد چنان جایگاه

□

شیر مرا قلاده همچو سگ معلم

□

رخ گلبرگ را تابنده کردم

□

ابر از حسد ببرد زه بر کمان رستم

□

تاش به آدم، بزرگوار همه جد

□

سقنقوری کجا آید ز کافور

□

که کفش واسطه‌ی رزق صغار است و کبار

□

وی به قدرت بر آسمان تقدیم

□

برو یاره و تاج نگذاشتند

□

آهوی ختن کشته‌ی خلق تو چریده

□

خانه‌ی آن بزرگوار جهان

□

بشکند بار عطای تو فلک را شاهین

□

بی سخن آورد از عالم فردا پیغام

□

گردون برد به کاهکشان کاه خرمنم

□

این چنین بی‌ربط آمد بر زبان

□

معنی احتراق از احراق

□

زمانی همی راند اسپان به راه

□

وی مطیعت به طوع بی‌اکراه

□

که یکدل میتوان کردن دو تن را

□

به ایجاب دعا عیسی مریم

□

بر گرد عقیق دو لب دلبر عیار

□

همچو از معجزه‌های نبوی زرق و حیل

□

در بلاد سخن روان باشد

□

نه یک جواب تو آید در احتشام سقیم

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

ترا سزای خدایی به هر زمان الحق

□

والا و خوب و پر نعم و آلا

□

بی‌جواز اجل و واسطه‌ی عزرائیل

□

صلحی چنان که بط همه جا با سمندر است

□

بر تو بادا مدار کار جهان

□

«انما یخشی»، تو در قرآن بخوان!

□

با آنکه تو از ورای این بابی

□

تو وهم نهی در دیو و پری

□

هیچ تار عنکبوت انرد طنین آمد چو زیر

□

هیمه نداریم و زمان شتاست

□

امن تو صیقلیست فتنه‌زدای

□

جز به نیکی نکند، هر چه قضای تو کند

□

هیچکس خفاش را گوید چرا می‌ننگری

□

سیماب را ز تفرقه فرمائی اجتناب

□

برتر از درگه تو یک درگاه

□

مثال اصل که اصل وجود و ایجادی

□

بر درش بودی به هر دستی کشیده خنجری

□

آن کس که یافت از کف تو سامان

□

در میان خلق ناموجود بودی داوری

□

چو وصف رای منیر ترا کنند سواد

□

همی نماز برد بحر و سجده آرد کان

□

تا که بدکان عمل مومیاست

□

هرسه را در بطن مادر دیده بی‌جان یافته

□

مکوب طبل فسانه چرا حریف زبانی

□

اخترش گوهر بود طوبیش نال

□

چند از هر سنگ، باید ریخت پر

□

در انگشت تو این یک مشت مرهون

□

خود نه پیوندش به یکدیگر فراز آید نه ساز

□

هم در شکم مادران جنین

□

خالیند و سرنگون و باد در کف چون حباب

□

بدیهه شعر همی گفت بی‌زبان و دهن

□

بجو در جنونش دلا اصطفایی

□

تخت خورشید زیر سایه‌ی شام

□

نه این دو کبوتر بیابد سدیگر

□

ادب آن بیافتم در حین

□

در ساعداست یا ره و در گوش گوشوار

□

تو نه گرگی و من نه شعمونم

□

چه بهیچش نشماری و چه بشماری

□

از سیاست شده با عقده‌ی گردون انباز

□

چون بر دلم رسید سپاهش به غارتی

□

کفه‌های ترازوی اقسام

□

نیست یک ذره که فرمانبر نیست

□

تا نباید که کسی گویدش ای خواجه کم‌آی

□

راست چون بر دشمنان غالب شود غافر شود

□

مهدی عدل تو قرار امور

□

نقابکش که محال است در زمانه خلا

□

عبادی و آن آفرینش

□

ان‌اللیالی بحراللالی

□

درست شد که کمالیست از ورای کمال

□

رست ز تیمار و ز گرم و حزن

□

نبشته کلک تو برآب جوی آیت تیر

□

مرگ خواهد ز تیر پای گریز

□

جام گیتی نمای گردد جام

□

تا نخندند بکار تو نکوکاری چند

□

آباد کرد هر دو کنون طشت و آب خواه

□

که ای نتیجه خاک از درونه کان داری

□

در آتش دوزخ آب زمزم

□

عیبهاست سر بسر گردد هنر

□

به قدر جزو نخست از دو حرف لفظ صریر

□

وین مخبر کرداری وین منظر دیداری

□

کز قناعت نکند دست برون پیش نیاز

□

هلال پشت خمش بر جناب ناصیه سائی

□

نه بر عضو مردم، نه بر عضو خویش

□

تو همچو بنفشه به جوانی چه خمیدی؟!

□

گربه را بر پیه کردن پاسبان، باشد خطا

□

که «من همچون تو، ای بیهوش، دیده ستم فراوان‌ها

□

به درگاه حق، منزلت بیشتر

□

گنج گهر بایدت در ته آن پا طلب

□

تا عذابم کم بدی اندر وجل

□

برهان ثبوت «عقل عشر»

□

بر اصحاب و بر پیروان تو باد

□

در عشق آتشین دلارام ظاهری

□

چون آتش و چون آب و چو خاک و چو هوا کرد

□

بناگاه برهم شد آن روی خوش

□

ز بهر شما دوش کردم کباب

□

آنکه روز جنگ بر پشتش نهد زین رزنگ

□

وین کمانهای دوتو را تیر بخش

□

سیر از شربت روان باشد

□

رسد پیش بین این سخن را به غور

□

که واخرد همه را از شبی و شب کوری

□

چرخ را در بندگی درگاه او تقصیر نیست

□

باز ماندیم آخر از رفتار

□

به کارش نیاید خر لنگ ریش

□

عالم دانش و جهان نوال

□

کی برد زان رشک سحر بابلی

□

ور بهاریست، خزانی بودش توام

□

که بیرون کنندش زبان از قفا

□

کز او بیابد بنیاد دید بنیادی

□

عرضش همیشه بار وفا و بقا کشد

□

نیافت هیچگه این پاک گوهر کانی

□

هنوز از خجالت سر اندر برم

□

گویی ثنای میر مید کند همی

□

زود زود انبان خود پر می‌کند

□

ز کوهه تا کف سم چابکی و لعب و هنر

□

وگر سر به اوج فلک بر برد

□

گاهی غدایی گاهی عشایی

□

ما هیچ کسان پادشاییم

□

که خود خورنده جزین بی شمار و مر دارد

□

ز خشم و خجالت برآمد بهم

□

رخنه‌ها در سینه کرد از رشک عینش حرف سین

□

بر فراز چرخ دارد مه مدار

□

لاابالی گشته، بی‌پروا شده

□

که شه دادگر بود و درویش سیر

□

که آن یوسف خوب سیما تویی

□

آن دور چو بگذشت گه ماست گه ماست

□

آشنا با ماست، چون بی آشناست

□

بیاموزد اخلاق صاحبدلان

□

بود در کار من سعی تو مشکور

□

ای برادر رو بر آذر بی‌درنگ

□

روز تا شب می‌پزد سودا ولی سودای خام

□

سل الجیران عنی ما جری لی

□

گر نباتی بدان که بدخویی

□

گرد می زو ماند ذاتش بی مکان و کان بماند

□

نیارد ذره‌ای زان آستان دید

□

فریدون با آن شکوه، این ندید

□

نهال رمح تو و چوب موسی عمران

□

زین شفیع آزرد و برگشت از ولا

□

اصل مطلب چون بود از غامضات

□

بر آشفت و گفت: ای ملک، هوش دار

□

گر آبی نیاید ز بحر عیانی

□

باغی ست که باغبان ندارد

□

تو بدیدی، کج نکردی راه را

□

که سیمرغ در قاف قسمت خورد

□

این سایه‌ی شهنشه و این سایه‌ی قدیر

□

کای شه مسحور اینک مخرجت

□

چه قلزمی که در آن صد هزار عمان است

□

که دست وزارت سپارد بدو

□

بماندم از رخ خوبش ز خوب گفتاری

□

ما را ز غم چو سوخته‌ای پوستین مکن

□

ماننده‌ی قصری شده پرنور و معنبر

□

قدم ثابت و پایه مرفوع باد

□

چندان که میل طبع جوانان بود به ناز

□

دم به دم ز انبار بی‌حد و شگرف

□

هرگز این دام گرفتار نداشت

□

چه پیش آمدت تا به زندان دری؟

□

اگر به هر سر مویی دو صد زبان داری

□

لیل را چون نهار خواهد کرد

□

هر چه بر ما میرسد از آز ماست

□

که خلق از وجودش در آسایش است

□

چنانچون گرز افریدون نه بس مسمار و مزراقش

□

روی خوبم جز صفا نفراشتی

□

آفرین بر دست و تیغش می‌کند جان‌آفرین

□

به توفیق طاعت دلش زنده دار

□

سوخت لبم را ز شوق دوست شراری

□

ترکی تو نه دوغ ترکمانی

□

آنچه در جان تو پنهان بسته‌اند

□

تو با پس چرا می‌بری دست جود؟

□

میان گردنان چون حرف تیغت در میان باشد

□

که بگریم تا رسد دایه‌ی شفیق

□

آلود این روان مصفا را

□

بر احوال این پیر شوریده بخت

□

طلیق من هجومات الوباء

□

ای آهوک از سر بنه این خوی رمیدن

□

تو یکی میدانی، اما من هزار

□

که فرخنده رای است و نیکو سیر؟

□

گراز آن روی سنبلها و یا زان زیر عرعرها

□

منکری‌اش بهر عین منکری

□

مهجه رایت اقبال مرا از ادبار

□

نگردند، ترسم تو لاغر شوی

□

پناه غریبی و خال و عمی

□

ور جود علی جویی اینک کف او اشرب

□

جز که هشیار کسی کز خردش پاو پر است

□

هنردانی از جاهلی عیب خویش

□

نه بادبان به جای بماند نه لنگرش

□

بر هزاران آرزو و طم و رم

□

این لعل که اندر حصار کانست

□

که با کینه ور مهربانی خطاست

□

تا تو گویی که تو داده‌ی گویایی

□

با چنین بندگیت جای تو جز میدان نیست

□

جوابی خوبتر از در خوشاب

□

در موزه‌ی بخت من چه سنگست

□

نیمروزان بر لبینا، شامگاهان بر دنه

□

حق شدست آن دست او را دستگیر

□

به خط نامتناهی نتواند پیمود

□

که گرد خیمه‌ی مینا کشیده شوشه‌ی زر

□

بسی کرد نوحه بسی دست خایی

□

از بعد آنکه بود صدیق و حمیم ما

□

صد درنگ از عالم هجران نمود

□

وی فلک همت ملک مخبر

□

به جای ژاله گهر بارد ابر نیسانی

□

آفتابی را رها کن ذره شو

□

دیگر آندل نشود جای کس دیگر

□

باد را پاکیزگی و خاک را پر در کنار

□

چو مستیان شبانه ز خوردن سکری

□

مر یکی را باز از گوهر همه افسر برند

□

کس از هر زیانی، زیانکار نیست

□

هر روز هزار مرد تایب

□

نیم من در فنون عشق جاهل

□

پیش کار خویش تا روز اجل

□

به دست فتح آن گیتی‌ستان ناچار می‌آید

□

رضا و خشم ترا در جهان هزار اثرست

□

به غیب آرامیده به پر جان پریده

□

خرقه‌پوشان الاهی زبر یکتایی شدند

□

کردن چندین هزار کار و بیاوار

□

آفتابی نی که زاید نور نبود آفتاب

□

دیو طبعی کافرید از آذرش پروردگار

□

گشته‌ای تو خیره‌چشم و خیره‌رو

□

سعی و عمل موسم شبابست

□

عدوی ملک تو کم باد و ملکت افزون باد

□

پیوسته نیستی تو در این کار گه گهی

□

بقای تو عز و شرف را بقاست

□

نیست جز از مایه‌ی ما، سود ما

□

فردا ترا چگوید دستور شهریار

□

که همچو هور لطیفی و همچو نور قوی

□

ای عجب آن روز روز امروز روز

□

به عیسی ار ز قضا موسی شدی توام

□

آنرا که خرد هیچ یار باشد

□

داد و دهش را دایم سزایی

□

نیست دارالملک منتهای ما را منتها

□

رسوای زمانه هر زمانش

□

آنجا که مرغ وهم و قیاس و گمان رسید

□

از رخش در پس آیینه گریزد تمثال

□

گفت گشتم سیر والله بی‌نفاق

□

تا که در سفره نیم نانی داشت

□

چون دامن تو دید و گریبان روزگار

□

راه الهیست نیست راه هوایی

□

خرس در داهی و گرگ اندر شبانی آمدست

□

بود حمله‌های قضا ناگهانی

□

گفتم که حفظ دولت تشویش کاه تست

□

فرود آرد همی احجار صد من

□

گر دو صد چندین نصیحت پرورم

□

بهر مکان که ازو سایه بر زمین افتاد

□

زان دام که در ریاضت گردون توسنست

□

خر مردار در علف زاری

□

بر تارک بی‌نقشی فرموده دل افشانها

□

برخوان آن سوره و معنی بیاب

□

حل و عقد زمانه موزون باد

□

نسخه‌ی لوح بینی و صورش

□

پس کدامین راه را بندیم ما

□

که بدام ستم انداخته در بر گردد

□

دارند شغل و پیشه سفر ماه و آفتاب

□

سقاها سکراتی و شربها دینی

□

شاه ما را به بقای شاه باد

□

نه چراغ و نه بساط و نه رفاه

□

گرچه در طی صورت بشرست

□

گر زمانی بخت خواجه تندی و صفرا کند

□

پس ندا از غیب در گوشش رسید

□

عدیل روز اقبالش شب معراج پیغمبر

□

دویی عقل که هم شاهد و هم مشهودست

□

گهی ابرواری چو گوهر بتابی

□

شخص خود فربی و دین خویش لاغر کرده‌اند

□

پس به آزادی درین معنی نگر

□

در قلزم دست تو مگر آب حیاتست

□

برای خویشتن جانی صفا ده

□

خواب بیند خطه‌ی هندوستان

□

جز بر خلیل، شعله گلستان نمی‌شود

□

شاهراه حروف معجم باد

□

تا مرد ای خدا گو دید از خدا خدایی

□

عقل را گوش گرفته به دبستان آرند

□

کدام گل که گرفتار طعن خاری نیست

□

ابر پیوسته پر گهر دارد

□

که زیر خویش همی دید برج سرطان را؟

□

ورنه محبوس است اندر مول مول

□

تو آتشی و کواکب شرار و چرخ و خان

□

بودی صباش دایه و مادرش جویبار

□

پادشاه قدیم و جباری

□

اگر چه در فراخی ره چو دریای عمان دارد

□

سر مزن چون خر در این خانه‌ی خراب

□

گرچه زاندازه بیش کار گرفت

□

که حکم بر سر ابنای انس و جان دارد

□

یابد از بحر مزه تکثیر طعم

□

ترا، نه جامه‌ی نیک ترا، کنند اکرام

□

خاصیت خورشید در آن بی‌خطر آمد

□

گر بستانم عمر شماری

□

اکنون که بتابید و بپوشید کتان را

□

من اینجا خوشه چینم، خرمن اوراست

□

که ازو شیر فلک خیره شود در پیکار

□

رسوا کند رعونت و رسوا کند منی

□

پس کنیزک از غضب در را ببست

□

جهان را در جهان یابند اگر سامان دهد محفل

□

که نمودار مردمان سیرست

□

ثیاب شققن علی ثاکل

□

دانم سر پای من نداری

□

راه یابد به خوش بیانی باز

□

شجاع دولت و سالار ملک و صفدر جود

□

که بی فرشته رود با خدا سال و جواب

□

وآنک فانی می‌نماید اصل اوست

□

حاصل ما چیست گر برزیگریم

□

فتنه پیش باس او همچون قصب در ماهتاب

□

تو ز خویشتن گو که چه کیمیایی

□

همه منشا از حضرت «من تشا»ست

□

خوش آن دل کاندران نور امید است

□

بگشاد کاروان قدر بار روزگار

□

با شرح ابن جنی و با نحو سیبوی

□

بر عبادالله اندر چشم تو

□

که گردد گرد دستش آستین سست پیمانی

□

در عظام دشمن ملک ار همه باشد رفات

□

بر خلایق نثار بایستی

□

هبة الشیخ من‌الفقر غناء و سیب

□

نم سلسبیل و محشر هامون است

□

از نحس و سعد رای ترا در ضمیر باد

□

نخواهد جدا از لب بره پستان

□

روی مخراش از عزا ای خوب‌رو

□

ز نادانی در افتادی درین آتش، ز نادانی

□

که روزگار ازو یافتست قدر و خطر

□

طالب کردگار بایستی

□

با چنان ایمان کامل، این چنین باید حیا

□

ز بس جام و سبو در هم شکستن

□

ز گیتی التفاتش را ملالست

□

گفتار جز از تو نبرد راه سوی ده

□

بحر دیدم در گرفتم کیل کیل

□

چه آتش شعله‌ی آفت چه آفت قهر سلطانی

□

ذروه‌ی قدر تو مقام تو باد

□

پرعشق بود چشمم ز کشی

□

این یکی گفتی: مرا ساز آن دگر گفتی : مرا

□

درین اندیشه یک سرگشته چون عطار بنمایید

□

تا برآمد چو شفق پس روی شام گرفت

□

تا که پیغامش کند از هر نمط

□

که درین شستن بخویشم حکمتیست

□

روی وجهت سوی علیین کند

□

امن کنون خود نگاهبان امین است

□

ز هر نامداری و هر کشوری

□

طبیب عشق هر ساعت ز شهد خویش سم سازد

□

درس تقدیر، بجز مبهم نیست

□

بر کریمان جهان گشته لیمان مهتر

□

جامی به دستش برنهد چون چشمه‌ی معمودیه

□

بر بقا چفسیده‌ای ای نافقا

□

گوهر به جای حجر بود و در به جای مدر

□

جبر امرت را چو انس و جان فلک مجبور باد

□

قتل و قربان نفس شوم لیم؟»

□

آه از درون جانش تو در میان آهی

□

بر کشت هش و خرد فرو بارد

□

هیچ دل نیست که از آز در آن دل کربست

□

نک فرو بردش به قعر مرگ و درد

□

از سوی بام فلکتان راه نیست

□

گر بود شاگر تو صد فخر راز

□

در نظام کل وجودش ناگزرد

□

گرد کرده است ازو عهد و وفا دامن

□

گردد همه دعاوی آن طایفه هبا

□

بیهوده‌اش مکوب که سر دست این حدید

□

سخن خلق آفرین تو باد

□

گه نشیب و گه فراز و گاه وصل و گاه نای

□

کز تو خواهد شهر ما از قتل رست

□

لعل گران ارزشت معدن در عدن

□

کورا به عمر خویش ندیدم شبی به خواب

□

طاهر نباشد آنکه پلید است و بی طهور

□

روح را غمگسار خواهد کرد

□

باری اول ز خویش واپرداز

□

دعوی رقص نمایی و نداری رفتار

□

این تحری از پی نادیده است

□

هول سرهنگان و صارمها به دست

□

هم به زبانه زبان گوید قصه با شما

□

دود آتش را میان چو ابر نیسان پر نمست

□

زنده و روان به چیست چنین این طین

□

کانچه اینجا درد باشد هست دیگر جا دوا

□

مرغی کلاغ لاشخور و دیگری هماست

□

هیچ کاری دگر نه جز پیکار

□

مال حلال جویی، شاخ کمال کاری

□

خاطر او سوی صحت می‌رود

□

مه در حساب ناید و خورشید در شمار

□

نبود بط بچه را اشنه‌ی دریا دشوار

□

پروین تو است، خود همی بین

□

چون فاخته ز منت تو طوقدار نیست

□

عمر بگذاشت بی‌نماز و طهور؟

□

که درو روزگار مقهورست

□

هم ز ترس است آن که جانی می‌کنی

□

که درونشان پر ز رشک و علتست

□

نعره‌های عشق آن سو می‌زند

□

مزاج سنگ شود مستعد نشو و نما

□

بی‌نیازی از کجا و از کدام

□

کامروز بهر شهر چنو مشتهری نیست

□

که بیم ناتوانیهاست جان را

□

گفت آیا تا حدیث نعل و مقود می‌رود

□

ور پیک فرستد سوی فغفور ختایی،

□

جز که سحر و خدعه‌ی نمرود نیست

□

سخره‌ی عالم شدند حاتم و نوشیروان

□

این سعی کی نمود و کجا کرد روزگار

□

پیشرو لشکر مازندران؟

□

بدهند اگر بپرسی بر حسن تو گوایی

□

دست او اندر آستین دیدم

□

که پشت طاقتم از بار او همیشه دوتاست

□

ور تو کان و بحر را گویی فقیر

□

زین بدانی قرب خورشید وجود

□

گویدش بنشین که حلوا می‌رسد

□

برهانیدت ایزد از غم و بار

□

روی پژمرده‌ت چو گل شود و طبع کریم

□

چون سنایی اول القاب سین باید نهاد

□

پند و اندرز دیگران بیجاست

□

جهان‌آفرین ساعتی بی‌نظامت

□

کاید از این زشت کار عار مرا

□

خفته پندارد که این خود دایمست

□

ذره گرم شود بر سر شیران شیرک

□

جسم را صورت روان باشد

□

نگیرد مگر جاهل اندر کنارش

□

حیله‌ی بیع و ریا و سلمست

□

اینت کاری بزرگ‌وار و هژیر!

□

کس ندانم که برو پنهانست

□

اهل حاجت گستریده دامها

□

نیست ما را روی ایراد سخن

□

زان گلستان یک دو سه گل‌دسته دان

□

زندگانی بدو جان خواهد کرد

□

اندکی فایده را یاوه‌ی بسیارش

□

شود بسوی ثری و دو پیکر آتش و آب

□

بدین بی پائی و ناپایداری

□

برین بمان که ز مردم همین همی‌ماند

□

اگر چند ما را همی‌بگذرانی

□

هم‌چو موسی نور مه یابد ز جیب

□

رواق چرخ پرانجم به آن شکوه و بها

□

در پیش ز ایران تو زر بر زر اوفتاد

□

خالی شود از ملکت و از جاه و جلالش؟

□

تو شوی مالک ار پذیری پند

□

نیست پایان این فسانه پدید

□

بلی ز روز خبر نیست چشم اعمی را

□

در رخت خندد برای روی‌پوش

□

کی توان کردن بترک خورد آب

□

مخلص نباشد هوش را جز یفعل الله ما یشا

□

و اوقات او چو صورت افلاک بر گذر

□

آن دگر گفت «عندنا لاباس»

□

تو همچون گوی سرگردان و ره چون پهنه بی‌پهنا

□

صیاد را علامت خونین بدامن است

□

هرچه در سلک دهر مقدورست

□

داد کن بیداد کن، دشمن فکن مسکین نواز

□

باز گویم دفتری باید دگر

□

مرغی که کند ز سوختن حظ

□

بر دلدل تند مرتضی را

□

که اهلش قوم هامان‌اند و قارون

□

آه را زهره نی که آه کند

□

چون نمک گنده شود او را به چه درمان کنند؟

□

بیچاره نعم چون تو شدی مایه کرم را

□

جان شاگردش ازو نحوی شود

□

رمز الاسلام فی‌الدنیا غریب

□

کوهست پناه انس و جان را

□

تازه‌تر کرد مگر سلخ رجب عاشوراست

□

که او مر آفرینش را بداند راه و سامانش

□

عذرست جمله را اگرم جمله دشمنند

□

رو، بکوش از بهر قوت خویشتن

□

قاهر ز جود اوست گهرپرور آفتاب

□

مرالفغدن راحت آن سری را

□

چون است که مانده‌ام به زندان من

□

باز بر نمرودیان مرگست و درد

□

چون ز باد و خاک طبع و حلم او لطف و وقار

□

ناچار همان کس کندش ویران

□

کای قفس بشکسته اینک شاخ طوبا مرحبا

□

گر ببینم به خواب چگشاید

□

از خون دل دشمن شه لعل سنان را

□

و آن دگر را در بدن رسوا کند

□

یمین علی با یسار علی

□

آخر تو به اصل اصل خویش آ

□

سپاه حادثه چرخ را شبیخون باد

□

روزن و پرهون رو تو سخت کن اکنون

□

بپذیر مرا که من چنانم

□

اگر بخانه‌ی غارتگری فتد شرری

□

ملک را فربه کند کلک نزارت

□

احمدبن مرسل ندادی کعب را هدیه ردی

□

هردو دو زمانند اعتدالی

□

چون نخواستت زان طرف آن چیز داد

□

کاتب تقدیر حرز روح امین را

□

ز بن بگسلیم و ز دل بستریم

□

رنج حرث و زرع چه بود پیش نسرین و سمن

□

دو بنیاد دین متین محمد

□

بود در جنب حکمش برق صابر

□

از برای بندگان آن شهست

□

بی‌شبان درنده گرگی با شبان لاغر بزی

□

به روز و شب ندارد هیچ پروا

□

مدام تا که نباشد فنا عدیل بقا

□

ور صنم گردد هنر نعمت نباشد جز شمن

□

هزارش صنعت از فضل و به هر صنعت هزاران فن

□

از پا دراوفتم به ره اندر، هزار بار

□

زهره بر آن رزمگاه حقه‌ی زیور شکست

□

کاین می سبب رستن بنیان ضرارست

□

تو سیلمانی و ایشان همگان دیوان

□

هاتفان و غیبیانت می‌خرند

□

سحاب جود و فلک همت و ملک مخبر

□

مر تو را دستار خیش و کفش ادیم

□

تف برین خواجگان کهدانی

□

تا قدم درنهی درین ره باش

□

حلمش به گه عفو چنان عذرپذیرست

□

زان تعلق ما عجب می‌داشتیم

□

پس در بهشت باشد نخچیر و گور دشتی

□

از اذخر و خلیل به ما بو دهد صبا

□

که از آز کاهد همی آبروی

□

مگذار و ز در زود بران گر بتوانیش

□

تا بدانی و ببینی ساحری و شاعری

□

بس کتاب و بس قلم فرسوده‌ای

□

همی‌رفت خون از برش نرم نرم

□

چو آهنگران ابر مازندران

□

هرچند که نیست جاودانی

□

کبر و دعوی خدایی می‌کند

□

که گویی تو جانی و من کالبد

□

چو بر ایوب زر بارید باران

□

پیش سر کلک او لنگ نماید زمن

□

برگشت و از نشیب به بالا شد

□

همی خار بینم در آغوش تو

□

نزد آن قاضی القضاة آن جرح شد

□

این خوش خرما و آن ترش لیمو

□

هست این هنگامه هر دم گرم‌تر

□

که با تخت زر بود و با گوشوار

□

نیست آگاه زمقدار شهان گاه و سریر

□

طیلسانست آنکه داری یا پر روح‌الامین

□

خواب ما مرگ بود، خواب نبود

□

سپه رایکایک بهم برزدی

□

گلش را تازگی افزود در دم

□

به دل مفسدی گر به تن ناتوانی

□

تا هما از سایه آن مرغ گیرد فال‌ها

□

که گنجست سرتاسر این مرز او

□

گفت مرا بختم از اینجا «تعال»

□

از تو روح رهی چراست حزین

□

از بهر فضولیان دخال

□

بدان تا نیاید ز دشمن گذر

□

پیش تو گستاخ خر در تاختم

□

زین جاه بلند و نعمت و شاهی

□

که نیم من خانه‌سوز و کیسه‌بر

□

شوی ایمن و شاد زارام خویش

□

حکیمان هشیار دانا مثل

□

که تا آخر چنویابی ز دین تشریف ربانی

□

بروز سانحه، تیمارخوار و پشتیبان

□

ز دینار رومی هزاران هزار

□

این گنبد مدور خضرا را

□

در پیشگه نشسته چو لقمانی

□

می‌شکستند خم‌ها و می‌فکندند چنگ و نا

□

بهر جای روشن بدی روی او

□

پرز باید از چین و از روم والان؟

□

من بگفتم این سخن گو خواه شایی خوا مشای

□

که مر مردم خام را او پزد

□

کر ابر گزینند پاک از میان

□

بعد حینی دمل آرد نیش‌جو

□

خانه‌ت ازو کلبه‌ی عطار کن

□

از مشام فاسد خود کن گله

□

که از لشکر او سواری نبرد

□

زعلم و عمل جوی زاد و جهازش

□

تا ترا صله دهد تا تو ز خواجم بخری

□

چه توان کرد، فلک بی‌پرواست

□

چو زرین بدی گوهر آگین بدی

□

مقیمان درک را عار از ایشان

□

ای هوشیار مردم، زین اژدها رهائی

□

کالصبر مفتاح الفرج و الشکر مفتاح الرضا

□

مگر گنج ایران به چنگ آورد

□

با من چه چخی که هوشیارم؟

□

نگویی تا چرا دادند رنگ پر این زاکسون

□

که من در عمر خود باران ندیدم

□

بدو گفت کای ماه لشکرشکن

□

خانه‌ی مارست و مور و اژدها

□

حکیمی کریمی امامی همامی

□

پنجه ای بهمن برین روضه ممال

□

سرش پر ز کین و زبان پر دروغ

□

گل همی جوید یکی و یکی سرگین

□

زمانه را چو تو آزادمرد می‌باید

□

حساب کار ما، با خون نوشتند

□

همان تا دو صدسال پیوند من

□

که صحبت را اثر باشد شکی نیست

□

بسیار شود خشک و، تر جوانه

□

آن شعاع شمس دین شهریار اصفیا

□

ز دستور وگنجور بشنیده بود

□

ز ترک و روم و روس و هند و سند و گیلی و دیلم

□

از مرگ بیابی به همه عمر امانی

□

ای بیهده‌گویان که شما از فضلائید

□

به دام بلا بر نیاویختیم

□

ارمغانی روز رستاخیز را

□

مادرزادی بود و معدنی؟

□

بهر خلوت سخت نیکو مسکنیست

□

بیابید گفتار اخترشناس

□

گفتی مگر نژاده‌ی تنینم

□

با دو چشم همچو کژدم رهبری چندین مکن

□

که از سعی تو باشم پای بر جای

□

که با زنگ و زرند و با گوشوار

□

ببین حالم به دشت بینوایی

□

کزو بر ناورد روزی دماری

□

تا که جرح معجزه‌ی موسی کند

□

نشسته خرد با دل من براز

□

دایم ز ره چشم و ره گوش همی کوش

□

گلزار نیابی تو مشو در گلزاری

□

کای ز دستت رفته مرغی معتبر

□

نباید که بر ما بگیرند راه

□

کز نسیمش در تو صد گلزار رست

□

«مرده به از به کام عدو زسته»

□

چه بویی سبزه این بام تون را

□

ببالید وز اندیشه آزاد شد

□

حله خواهی تو و، شلوار ندارد بزاز

□

نیستم چون عاشقان راستین در گل دفین

□

بیا به خانه‌ی ما، باش یکشبی مهمان

□

به پیچید وز باغ و میدان و کاخ

□

رسیدی پیشتر از غرب در شرق

□

تو گوش دل نهاده‌ستی به دستان نهاوندی

□

چون بر آرد یوسفی را از درون

□

کس آن را ندانست کردن شمار

□

گر مر تو راست مملکت از چاچ تا به شام

□

همچو قدوسان بود در خلد «فیها خالدون»

□

حکمااند از آن وقت که اطفال و صغارند

□

ز خوبان وز دختران مهان

□

حاضران از غایبان لا شک به‌اند

□

دیوار او ز حکمت وز ذوالفقار پرچین

□

از بهر عشق شاه نه از لهو چون شما

□

ازین کار گیتی پر آواز گشت

□

ای متحیر شده در کار خویش؟

□

نازد بر همتش حاسد آن حاسدی

□

از کجا دامان تو آلوده‌ایم

□

بشد سعد پویان به جای نبرد

□

چرا کاین ناله‌ی من بی‌سبب نیست

□

سرمایه نکرده است هیچ لاهی

□

رقصان شده در نیستان یعنی تعز من تشا

□

چراغ عجم آفتاب عرب

□

نبود فردا جز باد در انبانم

□

دودی کبود سر زند از دودمان تو

□

سر مویی نیاید زان به گفتار

□

که خاقان ورا خواندی پیر گرگ

□

لا تماری الشمس فی توضیحها

□

بر خویشتن مگر به معادائی!

□

می‌گوید لا اله الا

□

بدان چندگه روی کس را ندید

□

باد خزانی برباید رداش

□

پس مکن از کردگار از پی روزی گله

□

من فغان را چه کنم نی ز لبش مهجورم

□

نخرم به دیدار یک موی حور

□

به زنجیر الم پابند باشم

□

به راه چشم شنوده است گفته‌ی دنیی

□

تا کور گردد آن بصر کو نیست لایق دوست را

□

سپهر تو را شهریار تو را

□

بر سر هر دو من ازو خازنم

□

عزیزست ای مسلمانان علی‌الجمله مسلمانی

□

سخن بیهده و کار خطا را پدرند

□

که گر زین خداوند گوهر نشان

□

گر نباشد کی نماید کیمیا

□

چونکه نخواهی ازین و آن بحلی؟

□

چون درد دهیم دست و پا را

□

به مردم توان ساخت ننگ و نبرد

□

بر آرزوی مهی مهارم

□

ار بهشت آید ناچار عروس چو تو شاه

□

سایه عدل صمدم جز که مناسب نتنم

□

کزان گم شود زشت پتیاره‌یی

□

که دارم انتظار وصل ماهی

□

ناگاه چنین بخاست آواری

□

تا گوید او که گفت او هرگز بننماید قفا

□

درم داد و او را به دیوان نشاند

□

آن سوی خردمند نه جاه است و نه اجلال

□

ختمست در القاب تو زین العلمایی

□

رشته‌ی آن ثقبه میان می‌کند

□

به دیده به دیدی همان روی شاه

□

تا وجودش خوشه‌ی مردم شده

□

از شرف شد نه ز خفتن شد به غار، ای ناصبی

□

دیو و پری را پای مرد ترتیب کرد آن پادشا

□

تنی خشک و پر موی و رخ لاژورد

□

جهل باری است سخت زشت و ثقیل

□

چون همه ابلهان به زندان کرد

□

نی یخ گذار و نی وحل عنبرفشان عنبرفشان

□

بدیهای خسرو همه کرد یاد

□

چو کاهش چهره گشت از دوری آب

□

بلکه مر ما را خوانده است به همواری

□

کان ناطق روح الامین بگشاید آن اسرار را

□

بدشمن دهی آلت کار زار

□

آن برین را بدان دو باز رسان

□

فاخته کوکوکنان یعنی که کو آن انجمن

□

دانش گزین که دانش آبی که‌ش کدر نیست

□

چو خورشید روشن بدی جان اوی

□

همچو برف از درد و غم بگداختی

□

اگر تو میر ستوران بی‌کران شده‌ای!

□

تو زدی در دیده‌ی من خار و خاک

□

وزو همچنان تا به گشتاسپ شد

□

دامن با آستینت برکش و برزن

□

همچو در عدن از لعل یمن

□

روزت گوید تو را ندیدم

□

همان رزم و تندی و مردانگی

□

کاو همه را بود خداوندگار

□

گر بروی بر رهی در این دو میانه

□

رست از برو رست از بیا چون سنگ زیر آسیا

□

نشاید گذشتن ز چرخ بلند

□

گرت سنگ است، ای پسر، در آستین؟

□

در مزاج فضلا از کرم خود اربی

□

خود بی تو چگونه می‌توان بود

□

ابا هریکی نرگس و زعفران

□

زرد گردم چونک گوید زشت باش

□

کردندمان نشانه‌ی بیغاره

□

کز چه سو در می‌رسد بانک و خبر

□

بران دین تو را پاک دین خواندم

□

ترس ترسنده عقاب اندر و کن

□

گور من در کوی خود کن دلق خود سازم کفن

□

فقد النوم وسادی و سعاداتی نوم

□

نخستین من آیم تو را دستگیر

□

چو نعل افتاد در پای براقش

□

ندانستی که‌ت این به زان کزو رستی

□

تا خاک‌های تشنه ز ما بر دهد گیا

□

وزین لشکر او را هم آورد کیست

□

دل عنصری داد و طبع جریرم

□

دارد آن چه مگر از چشمه‌ی خورشید رهی

□

تا همچو تو کس را پسر نباشد

□

شود رام و کوته کند داوری

□

تا که امسک لله آید بود من

□

فرزند نابکار به احسنت و زه

□

نتوان دل و جان دادن هر مختصری را

□

همان اختر گیتی افروز تو

□

چون همه عاجز گشتند بدو داد لواش

□

در زورق اقبال تو خزیده

□

ور علم افراشتی وگر قلم

□

پشیمانی و درد و تیمار بود

□

داد دمش خرمن عمرت به باد

□

باز به روز دگر نکرد حواله

□

به بود از صد معرف ای صفی

□

برفتند یکسر سوی اصفهان

□

جز که به دانش نبود شادکام

□

ولی حسنی چو یوسف دلربا کو

□

هر عصا در دست ثعبان کی شود

□

غمی گشت و اندیشه اندر گرفت

□

بعد از آن اندر رسد قهر اله

□

اندر این چاه تو با بند همیدونی

□

فر تو فروزان شد تا باد چنین بادا

□

یکی شمع پیش آر چون آفتاب

□

از قامت او بسی بدستم

□

بیکار ندیدست ز گفتار زمانی

□

نور گرداند چو ماهت در همه کیوان صیام

□

ز پیران و لشکر مشو هیچ کند

□

راز نهان تو عیان میکند

□

مر تو را باغ بهاری چه بکارستی؟

□

علی جوب القفار و قطع بید

□

به بیشی برآرم سر از انجمن

□

وان را که چو زهر، نام او باطل

□

به جمله بگسل آن گه روی سوی چرخ اعلا کن

□

وان عزم براهیم که برد ز پسر سر

□

بیامد ز بالای پرده‌سرای

□

کرده بد صلح و مراعات و امان

□

سر فرو کردی اگر شخصی بر این بالاستی

□

وگرنه تو در خانه بنشین چو زن

□

جهان آفرین را به دل دشمنست

□

بس بزرگ است به فضل تو امید عفوم

□

گرمی و خشکی و سردی و تری باشد به هم

□

شکوفه کرد هر باغی که چون من بشکفیدستم

□

ز روی زمین زنگ بزدود غم

□

به آهو نیزه بازی کرده بنیاد

□

تو از نابکاریت مشغول کاری

□

تا عیب جوی را نرسد بر تو مدخلی

□

هر که اندر کنفش نیست کفن

□

بدیشان ده دلت را تا به دل بینا شوی زیشان

□

چو از خرد به سوی عاقلان سبک چو کهی

□

تا تو باشی همه دگر چکنم

□

دور ماند از جمال و منظر تو

□

مرشد تو سد گفت مرشدست

□

دین کار تو است و مرد کاری

□

تن خویشتن کشت و خون تو ریخت

□

سوی من با تواضع نبوی

□

نیش است نهان و زهر مستور

□

گرت بجای است خرد، چون خوری؟

□

گهر اندر گهر اندر گهر اندر گهریم

□

در بن چاه ژرف سیصد باز

□

صدای گاو دم رفتی بر افلاک

□

چون تو روز حشر مجلس بر لب کوثر کنی

□

به افزونی فزون از مرغ و ماهی

□

هم ز لطف خود نکردی در از لشان اختیار

□

فرسوده گلیم بر ستبرق؟

□

عامه را ده جمله علم خربله

□

یافت از تو تن بطر در کار جانت کن نظر

□

وز دگر حافظ بلادالله جهانی تار و مار

□

شیر مولی جوید آزادی و مرگ

□

قرینت نیم من که تو بد قرینی

□

مکانش بیفزود و قدرش فراشت

□

کو به خدمت بر سر کوی تو آمد یک قدم

□

از عمر چند سال میان‌شان فنا شدم

□

که در عالم نباشد بی‌نهایت هیچ مبدائی

□

برای کور طلوع و غروب نگذارم

□

ز مشت خویش دگر را ز تن ربود روان

□

رخی چون کاه و کوه درد بر دل

□

ز بهر علم فرقان است عزیز، ای بی‌خرد، تازی

□

حکیم راه نشین را چه وقع در یونان؟

□

دامن کتم عدم زین در تهی کردش کنار

□

کردن زگناهانت همچو آدم

□

با بید و سپیدار همانند و همالی

□

زان سبب زیر غباری مانده‌ام

□

نام بهمن بر نیامد تا نمرد اسفندیار

□

تا نیفتد سرنگون او بر حصا

□

چاره‌ی جان ساز، خیره ژاژ چه خائی؟

□

چو پروده شد خواجه برهم درید

□

هر کرا این منکر آید عقل او گیرد غبار

□

بدین سه کاری گوئی به روز حشر بحل

□

یکتا قد تو چنین دوتائی

□

اگر چه کار ندارم نه مست کار توام

□

نه کس از من نه من از کس نه ازینم نه از آنم

□

که دیو طبع خود را ز آن کنم غل

□

بینی که مانده‌اند بدان خواری

□

که دون همت کند منت فراموش

□

چون دو تا شد عاجز آید از گسستن زال زر

□

هرچند خدای راست ارکان

□

تو فتنه شده برین به آوازی

□

که‌ت این هر دو بنیاد نیک‌اختری است

□

که کمروار یکی تنگ بگیرم ببرش

□

از نبات و دارو و برگ و گیاه

□

بر خویشتن کنی تو نه بر من تماخره

□

دو چشمه هم از پرورشگاه اوست

□

باز گردد ز هوا مایل باران نشود

□

هست بر افلاک شکل و رنگ همیدون

□

تا به اندک روزگاری خویشتن قارون کنی

□

که قیل و قال و قالو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

بیشه‌ی شیران شرزه شد پناه هر شکال

□

چیست از این مقصد و مقصود چیست

□

به صورت بشری در به سیرت مگسی

□

همین قیاس بکن گر کسی کند بیداد

□

وی به شاهین درنگت کوه ثهلان همچو زر

□

در جان و، یکی چو نرم مرهم

□

مال یتیم از کف وصی و ولی

□

وز دل تو یک نگین می‌بایدش

□

تا نباشی بر آن گران چو جگر

□

آن سبو را بر سر سنگی زدی

□

چو تو گردن به خداونده‌ی فرمان ندهی؟

□

بخور پیش از آن کت خورد کرم گور

□

کس را درمی زدند زینسان

□

رستم ز اول نماند نیز به زاول

□

کو خاک گران و تو سبک جانی

□

ابر شکرافشانم جز قند نمی‌بارم

□

همچو تنگ شکر و خرمن گل تنگ به بر

□

گشته مجسم صفت حال من

□

بر درد مالی و غم مغبونی؟

□

تو مگر مرده‌ای نه در خوابی

□

دست بنهاد چو در عمر خود از عدل عمر

□

خلق گشته بدو درون آونگ

□

از پر خوردن همی نیارامی

□

گهی معجر و گاه دستار دارد

□

کاندرین میدان ز پیکان بی‌ضرر باشد ضریر

□

پیر و حالش روی در پرده کشید

□

حکیمان را به مال اندر جمالی

□

که از جامه بیرون روم همچو سیر

□

بر هر چمن کناری و در هر کنار یار

□

به بی هشی، همگان روز و شب به تیماریم

□

گر هست حریف ما دگر نیست

□

جهان بازگونه بازگونم

□

مقصود چه آنچه بود بهتر

□

خواند وزیر خرد اندیش را

□

کی توانی گفت نیکو تا نخستین نشنوی؟

□

تو نگه دار جوهر ایمان

□

بستر او خاک ساکن بود و فرش آب روان

□

جادوان اندر عذاب جاودانند، ای رسول

□

نبیند کس چنین هرگز عیاری

□

ازین وادی پهناور میندیش

□

من استاده فرمانبر آن نفاذم

□

دید او را شرمسار و روی‌زرد

□

جانت پنهان شده در قرطه نادانی

□

ز بالا به دامان او در گذاشت

□

راستی زین تکیه‌گاهی آدمی را کم بود

□

من شما را زو گواه حاضرم

□

ز دانش طوق ساز از هوش یاره

□

شفق وار از پی شمست بر این اقطار می گردم

□

کند منور مغرب بروی خوب هلال

□

سخن در پرده خواهی گفت تا چند

□

تو در نامه چو آهو چون گرازی؟

□

خبر بردند سوی شه نهانی

□

پارگین را قابل تسنیم و کوثر داشتن

□

اندر نقاب لفظش پنهان کنم

□

به سان لگامی بوی بی‌دهانه

□

سیاهی‌ی روی و آواز گرانت

□

خاتم نه سپهر سرگردان

□

تا برآورد از دل نمرود دود

□

نزدیک خردمند زراندود برنجی

□

نه صاحبی که من از وی کنم تحمل بار

□

از قوت او روح پذیرد بت فرخار

□

با ملکت و با چاکران و خدام

□

بر کار خود چو مرد پشیمان چرا شمی؟

□

نی عین گو و نی عرض نی نقش و نی آثار من

□

نوش در کامشان چو حنظل و سم

□

به نوبت چوب بر سر می‌زنندش

□

شعر و رسالت‌ها صابیستی

□

منزه ذاتش از بالا و زیری

□

بشنواند کلک تو گوش مکارم را صریر

□

پس مدحت شاهان چرا سگالم؟

□

یکی به سوی نشیبی به جستن از ضرری

□

گر هزاران مختلف هم بررسید

□

صدر تو آسمان و پایم لنگ

□

تا شناسیم آن نشان کژ ز راست

□

بر این پیروزه چرخ پر نگینه

□

نیابد به نقص تو گفتن مجال

□

نیست اندر کل عالم‌ها چنو یک محتشم

□

سست شدی بر دلشان بند حین

□

بعضی به کله بر زن و بعضی به کمر بر

□

تا چو شیشه بشکند نبود عمی

□

خواهی سوی منبر برو خواهی به سوی دار

□

وزان گنجش زبان کردی گهر سنج

□

اگر مغز گنده نخواهی مشورم

□

رخت بی‌اختیار بر بستم

□

ابلهان باز ندانند طنین را ز زفیر

□

تا نباشی سخن‌چن و غماز

□

برای آن که نسب دارد آن جفا ز رضاش

□

کاین کار حکیمان و راستان است

□

یکبار پنج رود و سه تار و چهار گیر

□

چون شود وحشی شود خونش مباح

□

نکند لشکری از ترک به صد تیر خدنگ

□

به جانی و دانگی رهیدم ز بند

□

زین جهان سیر و زان جهان ناهار

□

تا بتوانی مجوی صحبت غافل

□

چون یتیمان روز عید از درد دل گریان شویم

□

از برای طهر و بهر کرع را

□

چون بدید این کرم و عز و ثناخوان نشود

□

عیان از دور بر شکل حبابی

□

تا به جان پند تو گیرند همه پر عبران

□

که دیر سال بمانی به کام نیکوخواه

□

در یمن نجم یمن واندر عدن در عدن

□

کو به سرایش چنانکه زو به فغانم

□

در دل او ز انده و از خوف و غم نسیان بود

□

راه گم کردم که ره سرد صر صر یافتم

□

به جرم آدم عاصی مطیع و برزگرم

□

بر گریبان و بر و بازوی او

□

ورنه ایمن بزی خطیر مباش

□

حسودان چو اخگر در آب اوفتند

□

تختهاشان تخته کردی حله‌هاشان را کفن

□

ماه تابنده شود خوش خوش هلال

□

هست بسیاری تبه‌تر عهد امسالش ز پار

□

بیخ را تیمار می‌باید به جهد

□

سنگ اگر لعل شود جز به بدخشان نشود

□

حیات خویش در جور تو بازند

□

چو بلبل بر امید وصل منشین هشت مه عریان

□

عدوی مملکتست او به کشتنش فرمای

□

بهر دشنام خسته بادامش

□

از حکمت و علم آمد مرجان تو را جان

□

بودم ز خدوری چو دل مردم غافل

□

هم سری و همبری و شرکت است

□

گر ننوازی تو که خواهد نواخت

□

گشت افزون درد کم زن زخمها

□

به نگردد، مگر به بوی حبیب

□

جو آتش در او روشنایی و سوز

□

ز اوصاف بدیع خویش خود مسمار شمس الدین

□

به خون سرخ چون چشم اسفندیار

□

همگی گوش شو اکنون سوی گفتار مرو

□

منع کردن جان ز حق جان کندنست

□

صاحب شمشیری و صاحب کلاه

□

به این آشفتگی تا کی نشینم

□

صیت جلالش رسیده در همه اقطار

□

که دیدر زر ملال آرد بش از بش

□

فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن

□

زیرا که از رسول خدای است نسبتش

□

برساد از جناب حق به مه خوش قران تو

□

کی شود ممکن که عطاری شود

□

بها کو که بیعی مهیاست این

□

مرده را زیشان حیاتست و نما

□

چون ارم جان فزای و ذات عماد

□

تهیدست و امیدوار آمدیم

□

حقیقت نفس اماره‌ست زن در بنیت انسان

□

فرومایه دیوان ز پر مایه جم

□

که یار او باشد و هم یار غار او

□

راز را از بهر طمع خود نهفت

□

آتش تابنده به یاقوت بخش

□

دهد زینت به تاج هر سرافراز

□

به تفرج میانه‌ی بازار

□

امین وحی و صاحب سر معراج

□

و آنگهی جمله سیاهی گرد شد بر قازغان

□

خلق نگوید که بود بوذر و سلمان

□

کارتان همچو زر کنم که سلام علیکم

□

برایشان ابر رحمت خود مباراد

□

فتنه شدن نیز برو ناگزیر

□

تاش از سر کوفتن نبود ضرار

□

گه به نیزه بر کتف این زن

□

ز روزگار مخالف شکایتی با دل

□

گوید بدان طرف که مکان نبود و مکین

□

تن را چو شد او، هیچ نه قدر است و نه مقدار

□

گهی پشت سپه باشی گهی دربند سالاری

□

اصل این شاخست از نار و دخان

□

جان شکند باز درستش کند

□

نادره گنجی و چه گنج عظیم

□

باعثش قوت خیال تو شد

□

دگر چه فایده تعداد ذکر و کردارش

□

یا قاتلنا انت دیتی

□

آن را که او سال طرازد نثار من

□

ز آنک تو راست در کرم ثابتی و مهارتی

□

آن نه زین الحان که زان الحان بود

□

حرف زیادست و زبان نیز هم

□

بهر آن تا در رحم روید نبات

□

قوام مذهب و ملت، نظام الدین و الدنیا

□

نقشهایی که درو خیره بماند ابصار

□

چشم بیند از شعاعش صد درخش کاویان

□

نه تصنیف بود و نه قیل و نه قال

□

چرا در قید فخری تو چرا دربند عاری تو

□

که بده زوتر رسیدم در مراد

□

تو آن کن که آن نیز نتوان نهفت

□

به روز تیره‌ام انداز پرتو

□

هر سفالین کاسه‌ای دیدیم و زرین ساغری

□

به سختی در کف آید گوهر خاص

□

گر بدانستی صبا گل را نکردی گلفشان

□

خیمه بی‌آرام از برش

□

در چنان صافی نبینی درد و خس و انساب کو

□

دیگر به صفا جمله وضیعند و ورااند

□

تا ابدش ملک چه صحراست این

□

همچو روبه پاس خود داریم بیش

□

کاندر آن لوح سر عشق بخواند

□

چو او هست اگر من نباشم رواست

□

از اسب فرومگیر تو زین

□

خرسند کی شود سگ بیچاره به استخوان؟

□

و آن صرفه جو چون مشتری اندر بها آویخته

□

که بدو خصمان رهند از جنگ و کین

□

دامن خود تر شده‌ی چشمه یافت

□

نمی‌زد چشم همچون صاد بر هم

□

فی ارغد العیش محفوفین با النعم

□

حکایت باز پرسیدی و گفتی

□

حریفان را نمی‌گویم یکی از دیگری احسن

□

جز آن کان اندر آن شهر است و برزن؟

□

شیرم بده چون مادران بیرون کش از گهواره‌ای

□

اشتری بر نردبان خواهد بدن

□

که شه را کند چرب و شیرین پرست

□

زر طلب گشتی خود اول زر بدی

□

عاشقان را به تیر خواهد زد

□

نگون بخت خوانندش و تیره‌روز

□

به کعبه کی تواند بررسیدن

□

کس نازمود هرگز بیش از منش

□

اشراق نور رویش کیهان من گرفته

□

که فشاند دانه می‌خواهد درخت

□

که این گل‌شکر باشد آن ناگوار

□

دهد پروانه‌ی اقبال ما را

□

زان شعاعی ز نور دوست ببین

□

وقتی خلاص یافت کزین آشیان برفت

□

فعلللن فعلللن فعللن

□

غفلت ما بی‌فضولی بر چو خود یقضان تویی

□

همچو چنگم سخره افغان تو

□

کانچه آن تو بود سوی تو آید چو نوند

□

چو بنشست بر تخت شاهنشهی

□

اشپش و موش حوادث پاک خورد

□

شکفته گلبن و آراسته گلستان بود

□

بنالید کای قادر کردگار

□

سنگ‌ها از هر طرف بر سینه سگسار من

□

از شوم ظهور او خفایی

□

که در جسم از زمینستی و در عمر از زمانستی

□

که ترا بر آسمان بودست بزم

□

که آتش ز نیروی گردش دمید

□

که من هم پر ز عمر خود به تنگم

□

برآید چون به میدان با سنان و مغفر و جوشن

□

چرخ را با دشمنان حرب حنین

□

صدف چه قیمت آرد چو رفت گوهر کان

□

به سر بنشین به بزم سر ببین زان سر تو خماری

□

چه سیل که بحر بی‌کرانه

□

که اجل در پی و عمر تو چنین برگذر است

□

دست علم بود و زبان خنجرش

□

پاک از آز و حرص و بخل و کینه‌ها

□

چو برف دی مهی بر کوه خارا

□

به عمل کار برآید به سخندانی نیست

□

پیموده کی تاند شدن ز اسکره عمان تو

□

چه کنی بدین نهانی که تو نیک آشکاری

□

مس جان با جان جان چون کیمیا آمیخته

□

من چگونه گشتمی استیزه‌گر

□

سخن گفت با من به آواز نرم

□

به صورت پیشتر گشت از تو پیدا

□

که نخیزد مگر به نفخه‌ی صور

□

لیکن چو پرورش بودت دانه‌ی دری

□

برودات الهوی تدفی و نیران الهوی ریحان

□

هر کسی را صد گمان آید همی

□

مانند نرگس چشم شو در باغ کن نظاره‌ای

□

وینها بگرفته‌اند بیش ز هفتاد

□

چشم غریبان شده روشن به تو

□

بین جمادی خرد افروز را

□

آن مرکز امیری و خانی

□

یا ملامت کنم و نشنود الا مسعود

□

غریدن شیر است این در صورت آهوی او

□

به کمینگاه دل اهل دلان بی‌جگری

□

وگر پایی تو سر گردی وگر گنگی شوی قاری

□

در گذشته از حجب از فضل رب

□

زانکه به مقدار ترازو نبود

□

تهی‌پا آن بیابان طی نمایم

□

چوب منبر هوا همی گیرد

□

که هر چهار به هم متفق شدند ارکان

□

تا لقمه نیندازی بربند دهان ای جان

□

که رنج احولی را توتیایی

□

تو اگر مستی بیا مستانه‌ای بخرام کو

□

تابوت شد امروز مقام و مقر من

□

کز طرفی بوی وفائی رسید

□

پر فکرت زن که شهبازت کنند

□

جز در تصورات و خیالات منکره

□

مرا بود دولت به نام توشد

□

کز هر چه صفت کنیش افزون

□

از کیف و چگونگی جدا دیدی

□

نیاوردت برای انتقام او

□

الغیاث المستغاث از برد و مات

□

وام زمین را به عدم بازده

□

ز عالم نور او ظلمت زدایی

□

خیز و تنشان بسوز و بتشان بشکن

□

کما احترقت جوف الدما میل بالفجر

□

بر سر مام و باب زن جام و کباب بابزن

□

تا پرده ظلمات به انوار دریدی

□

که آید از سرشت او به سعی و فضل عنقایی

□

چون بگذرند پر به ما بر بگسترند؟

□

باد دمیدن دو سه قندیل را

□

چنگ و چنگی را رها کرد و بجست

□

سجده برم چون به پیش بت، شمن اندر

□

که سرمایه‌ی عمر شد پایمال

□

کت گفت کاندر مشغله یار خران عنگ شو

□

روان شو چیز دیگر را چه پایی

□

از بام ما جولان زدی با ناودان آمیختی

□

مشتری را باد دادند این گروه

□

شکوه بزرگان ازین گشت خرد

□

که ننوشته‌ست بر برگش دوایی

□

وز تجلی نسوخت جسم کلیم

□

کند در کار از اینسان خرده‌بینی

□

که چراغی است نهان گشته در این زیر لگن

□

از دور به مست خویش بنمایی

□

بر صورت گرمابه‌ای چون کودکان کمتر گری

□

اگر ز هیچ شماری توان شمر روزه

□

که تا پیش میرت شود هر سبوی

□

که حجر را نار باشد امتحان

□

وآمد ز پاک یزدان او را بسی خطاب

□

به صدر صاحب دیوان و شمع جمع کبار

□

کینه چو از خبر بود بی‌خبری است دفع کین

□

صد بازی نو داری ای نر بز لحیانی

□

هین بازمیا این سو آن سو پر چون تیهو

□

نیست اسباب و وسایط ای پدر

□

راست نیاید به زبانی که هست

□

گهی بر سینه می‌زد گاه بر سنگ

□

نیز با هیچ کس مگوی سخن

□

نبودی کهربا جوینده کاه

□

ان ربی ناصری رب زد هذا القرآن

□

ای ماه بگو که از کجایی

□

در تک و پوی اختران هر یک چون مسخری

□

وان به یکی کنج درون بی‌نواست

□

نامور دهر به داناتری

□

پس نماند اختلاف بیض و سود

□

هر روز به روز سفله‌ای بنگر

□

چو سر سخن در نیابی مجوش

□

حق و صاحب حق هم با حکم او راضی است آن

□

ز کمین کان برون آ که تو نقد بس روایی

□

افکن تو در قعر سقر آن دام نان را ساعتی

□

هم‌چو نور عقل و جان سوی اله

□

راهگذر مانده یکی مهره‌وار

□

که می‌سنجد عیار یک به یک را

□

پاره‌ی دل مائده لخت جگر ماحضر

□

چه لازمست که جور و جفا برم چندین

□

بس کردم از لاحول و شد لاحول گو شیطان من

□

کز او این کارها را برگزاری

□

شب هم مکن اندیشه‌ای زین زنگی پرزنگله

□

موی کشانش کند مور صفت مبتلا

□

زخمه شکسته به ادای درست

□

سوی ره‌بانان و ره‌دانان خوش

□

کژ مژ خطی کشد به یکی صفحه‌ی کبود

□

وگر بفگنی بر نگیرد کسم

□

از سر تو قدم سازش قصد ید بیضا کن

□

می‌خواهد از مهت هلالی

□

آن عشق سماوی که نخفت و نغنود او

□

هم تو باشی افضل هشت آن زمانش

□

ز شاهین گردون بر آرد نفیر

□

که باشی گوش چون باید زبان بود

□

گرچه ناخوانده باشد این مهمان

□

برافکن برقع غفلت ز پیشم

□

برخواند بر من از بر گشتم خراب و سکران

□

حان الجولان فی المطار

□

کراهت داشتی بر امن و بر ممن بخندیدی

□

از وبال و بزه بپالاید

□

نفس او کفار سوزد در رجوم

□

یک قلاووزست جان صد هزار

□

هاتف از خامه‌ی شکسته زبان

□

ورنه جان در کالبد دارد حمار

□

تا هست کنی مرا دگر فن

□

جز آب به موج بی‌قراری

□

ز ره خواب بر فلک خوش و سرمست دو به دو

□

محلبی از دیگران چون حالبی

□

تا رهی در دامن آخر زمان

□

بزد مهمیز و گلگون تاخت ز آنسوی

□

هر زمانش ارادتی افزود

□

که عاقبت به مصیبت نکرد یکتایی

□

عتاب و صلح کنم گرم با فلان و فلان

□

هر وهم برد دستی از عقل به آسانی

□

باغ و چراگه زمین پر ز شبان و از گله

□

ز چرب‌دستی گردون درآمدیم ز پا

□

وان تو این پرده زنبوریست

□

تا که ما را یاد آید راه راست

□

خود ببر پیش شیخ غزالی

□

که بارد قطره‌ای در حال دریای نعم گردد

□

ز ما احسان اندک وز تو تحسین

□

همه تبریزیان احیا تو دیدی

□

هوش مرا به رغم من ناطق راز می‌کنی

□

یا مویز و جوز یا گریه و نفیر

□

ورنه قدمگاه نخستین بکن

□

ستیز او همه با عاشق زار

□

ز درج ثوابت گهرهای ناب

□

در میان هر دو روز و شب دل مردم طحین

□

روشن از او گشته هزار انجمن

□

گر شدی پیدا شکر بگریستی

□

زبان حالشان گوید که رفت از ما من و مایی

□

خیر کی بیند ز بی‌هش هوشمند؟

□

او بود مقصود جانش در جهان

□

برگشایند آن ستیران روی‌بند

□

مرزها را نموده زیر و زبر

□

که در زندگی خاک بوده‌ست هم

□

تا شکر کند از تو بر من

□

در دل و جان بتابد از ره بی‌دهانی

□

خورده صد نعمت و، یک شکر نگفته باری

□

اصل روزی از خدا دان هر نفس

□

سکه کارت بچه افسون برند

□

چرا بر خاطرت زینسان گرانیم

□

گرد بر چهره‌های گلناری

□

رسوم شش جهت را باز می‌جست

□

الا فافرح بنا من کان یحزن

□

تا نه خون آلود گردد جامه خون آلاییی

□

خواب غفلت کی گمارد بر دل بیدار دین

□

ذره‌ای مندیش و چون عطار کن

□

چون برون شد سوختن را آلتست

□

گندنا و تره و خس خواستند

□

دهد خواجه اکنون مر او را جزا

□

از اندازه بیرون وز اندازه کم

□

ادب کرده زمین را چند فرسنگ

□

رستیم به شاهیت ز شهمات افندی

□

این همه اسرار بر صحرا نهاد

□

خانه کی کردست ماهی در زمین

□

ور تو خوری بخش نظامی بریز

□

که خواهد جان عالم شد سوارش

□

به صد لباس مخالف به بازی آمده راست

□

که هست این قایم افکن قایم آویز

□

که گستاخی کند با خاص و با عام

□

اندر گره و گره گشا نی

□

بر سر این کو زواده‌ی سفرت را

□

استاده هر چه دیر فروشد همی خرند

□

وین هنر امروز درین خاک نیست

□

که گیرد کارفرما چند مزدور

□

بوم بندد آشیان بر منزل و مأوای او

□

که گل دسته بندد چو پژمرده گشت؟

□

ز خدمت داد خود را سرفرازی

□

سر شود پیدا از آن سلطان بلی

□

ور شتر را تبت بود شبگاه

□

خورد امکان نی و بسته هر دو پر

□

همچو خس جاروب مرگش هم بروفت

□

ولی بر ذره‌اش راهی ندیده

□

تویی دانم امام خلق بعد از مصطفی حقا

□

تا از عذاب خشم تو جان در امان شود

□

چه گوئی در گلی چون مهر بندد

□

چرا اندر چراغ عشق چون روغن نمی‌آیی

□

بسکه سختی دید، امروز آهن است

□

هزار اطلس و اکسون ز پرده کرد عیان

□

وانک عاشق نیست حبس جبر کرد

□

حریم قدس روز بارگاهش

□

یحاکی الجبال الشامخات رواسیا

□

سلامت به تسلیم و لین اندرست

□

به آهن نقش چین بر سنگ بندد

□

کاین جا ز دل و جان به دل و جانش خریدی

□

فگند در ره وصل از فراق تو خرسنگ

□

گفت غمازان نباشد جای‌گیر

□

کز پی این کار پسندیده بود

□

به اصلش بازگردی یک شرار است

□

نغمه‌ی او نغمه‌ی پیغمبری است

□

ن و خلیت لابن یعقوب شطرا

□

که ریحان زمستان آمد آتش

□

ببینا بخت لنگم راهواری

□

مرا کز آتش آه است چون شرر دندان

□

آن کیست که او را بد و خطا نیست؟

□

یک نفست آنچه بدو زنده‌ای

□

و گر چرخ است پیشش پرده داریست

□

نه ترسم از غرور و کبریای او

□

بگفتند اگر نیک دانی بگوی

□

خوشیهای جهان چون خارش دست

□

عجب ای خر بدین دعوت رسیدی

□

کشیده درون چون کشف سر شکوفه

□

باز از وهمش همی‌لرزید دل

□

ناستدن بهتر از آن دادنست

□

که صهبا را گلاب آمیز می‌کرد

□

تمیس نحوی رویدا و هی عطبول

□

بدود صبحدم کردم روانه

□

وبال اخترت مسعود گردد

□

بر بام دماغ پاسبانی

□

در بحر عشق او که صراط است معبرش

□

بنگاشت از دو حرف دو گیتی کما یشا

□

اندر آتش صورت آبی منه

□

خورم بر خوان مردم نان خود را

□

با تهی‌دستی و بی‌برگی کند مضطر مرا

□

فردوس جای مردم پرهیزگار کرد

□

که در سستی همه تدبیر سست است

□

در گوش‌ها اگر چه چون گوشوار گشتی

□

ز تیغی بر میان بستن مرادی در کنار تو

□

آن نیم که بر خدا این ظن برم

□

برگ ره و توشه منزل بساز

□

گره بر گوشه‌ی ابرو زد و گفت

□

کران تا کران است لبریز گوهر

□

تکاد ترقص کالبعران للحادی

□

ز بی‌یاری پیاپی بود رنجش

□

که هر بندی از آن دام بلایی‌ست

□

گوش عقد در شدی از للی مکنون عدل

□

در خراسان از بنین و از بنات

□

کم کسی ز ابدال حق آگاه شد

□

ز چشم ار چشم مستم خواب برده

□

این جا خبر نیامد و آنجا خبر نرفت

□

سپهرم بود کهترین پایه‌ای

□

مجال دست بوسی یافت آن ماه

□

که با شوق دگر بازو گشوده‌ست

□

چو دانه پیش مرغان اوفتاده

□

در مناجاتم ببین بوی جگر

□

جمله عالم به سجود آمده

□

به رنجیرم سر و کار جنون به

□

ملاقات کمان ناکرده پران بر نشان آمد

□

کسی که خو کند اینجا به راست رفتاری

□

نهاد اندیشه را بر چاره کار

□

طفیل پادشاهیشان زمانه

□

بخت خود بد مکن و باز ممان از مقصود

□

خویشتن را لقمه‌ای بی‌غم روا هرگز مدار

□

با تو ببین تا چه کند روز کار

□

ز سویی عشق در زنجیر خایی

□

تاریخ وفات این سخن سنج

□

در کند از قطره‌ی آب زلال

□

هوا بینی گرفته ریز بر ریز

□

فضای او سد اندر سد زیاده

□

هم بر پیادگان شما نیز بگذرد

□

در مقالات آن همه مذکور شد

□

عاجزان چون پیش سوزن کارگه

□

چرا با بی دلی چون من نسازی

□

نبات را به تکلف نهند حنظل نام

□

که تشنگان به فرات و پیادگان به حرم

□

ریاحین در تذروان پر نشانده

□

فزونی نیزش اندر هر کم و کاست

□

که بر زمین نفشاندند از آسمان گوهر

□

گاه وعده آتش سوزان و گه سرما کند

□

دل نهم آنرا که دلم خون شود

□

به نانی فارغ ار خوانی نباشد

□

به صد گوهر دهندش قیمت افزون

□

گرانی مکن جای دیگر بمیر

□

چنین افسانها را نیک خوانم

□

شوم گر قابل دامادی شاه

□

چنان که سوی مه عید روزه‌دار انگشت

□

موی ابرو را نمی‌گوید هلال

□

کند نه پای خرابات شو

□

به ضرب تیشه‌اش کردی چو هامون

□

رجعت آب معلق گشته سوی ناودان

□

بگذار تا درشت بیوبارد استخوان

□

که تا بازی کند با لعبتان شاد

□

گذر بر حجله‌ی افلاک کردم

□

وز دم این دیگران گردد مکدر آینه

□

تازه‌تر از رخت گلستانی

□

کافرم گر بردمی من نام او

□

از آن دریافت اندوه نهانیش

□

که نه معدوم بود و نه موجود

□

که نیکی و بدی از خلق داستان ماند

□

که هست این اسب را قیمت بسی گنج

□

چو شاخ طوبی اندر باغ مینو

□

تا در کنار مه بودت، در بر آفتاب!

□

این بود معنی قد جف القلم

□

با سر خود بین که چه بازی کنم

□

ز غم سر بر سر زانو نهاده

□

چو نرگس دیده‌ها نمناک سازید

□

فرو خواندم به گوشش نکته‌ای چند

□

نه شیر از خوردن شمشیر می‌رست

□

ز اسب خویش دیدندش پیاده

□

میان خود و رویت اندر گمان گل

□

که تو هنوز ز آتش ندیده‌ای جز دود

□

نیم ره یکنفس دل شدست

□

عفا اله ز آنهمه پیمان و سوگند

□

در یک رهم تردد و بر یک درم قرار

□

نبیند هنر دیده‌ی عیب جوی

□

خبر آورد از آن ماه دل‌افروز

□

جای فریاد و من یزیدی نیست

□

ز سلطان سخن دستور و از چاکر فرستادن

□

آن عدوی نور بود و این عشیق

□

تا گره خوشه گشاید درست

□

که گر خونم بریزی بی‌گناهی

□

محیط همت او آب اگر دهد به سحاب

□

شعرا، و غیر مسجدی ماخورا

□

ز سایه در گذر گردش ندیدند

□

عقل و جان جوهر معانی جست

□

گمان مبر که در افتادگان، گرانجانند

□

وانکسی برخورد ازین معنی که بی‌خواب و خور است

□

شمس جان باقی کش امس نیست

□

منه از وعده پیشتر گامی

□

به مهمان کردن شیر شکاری گاو پرواری

□

نه هیزم که نشکافدش جز تبر

□

بگفت این دل تواند کرد دل نیست

□

مریمی را به ریسمان رشتند

□

که ذره‌های معانی است در هوای حروف

□

بانگ بر زن بر سگت ره بر گشا

□

از ده ویران که ستاند خراج

□

عقد آن در رطوبت این حل

□

باغ سخای او که بهاریست بی‌خزان

□

که دیر آی و درست آی ای جوانمرد

□

گهی خائید فندق را به عناب

□

ور تو شکر دهی به ناز خورند

□

بده به جمله ز پستان عدل و احسان شیر

□

پس عقل بهره‌ای ز خدای است قول راست

□

کین دلیل هستی و هستی خطاست

□

بدی نا نهاده بشناسد

□

قوی پشت ازو شوکت ترکمانی

□

که چشمش نماند به دست کسان

□

ز دامن در فشانده بر سر خویش

□

جان من در ناله و آه آمده‌ست

□

آسایشی ز دیده‌ی روشن نداشتم

□

زانک در لب بود آن نه در قلوب

□

پای درین طره منه زینهار

□

از محبت به دل در آید نور

□

که از ترشح آن شد دو عالم آبادان

□

به تابستان در آن کوه آمدندی

□

که مریم در تعصب سنگدل بود

□

عاشقش کم ز خاک در داند

□

به صدف ماندی از گهر دیدن

□

تازگی گل و سرسبزی ریحان دارد

□

هم به امر حق قدم بیرون نهد

□

که در آن خاک تشنگان دارد

□

به خاک تیره در این ملک کرده یکسانم

□

چه دعا گویم ای امیر اجل؟

□

به رسم خاص بار عام داده

□

مصلحت نیست کشتن‌اش امروز

□

آخر کار، خود شدم بیمار

□

جرمها و زشتی کردار من

□

ذا فلا زلت علیه قائما

□

شرم رویت به نام و ننگ آرد

□

تا نکرد تا انشا به کام دل نشد دیوان طراز

□

نباشد سنگ با زر هم ترازو

□

رعیت را برون آورد بر شاه

□

در تن از نیزه کنم روزنتان

□

هر که کسی را به نیکوییش گمان بود

□

سزد گر در دو دیده‌ی خویش تخم شکر او کارد

□

زاغ شو و پای به خون در مزن

□

آن بخاری بود که گردد آب

□

نایب شاه ولایت تاج فرق اولیاست

□

تا در بحار وصف جلالت کند شنا؟

□

پس از گریه نمودی عذر بسیار

□

سبک‌روحی کن و در عاشقی میر!

□

به غیر از غم ارزان نخواهیم یافت

□

نعلبندان ایستاده بر قطار

□

او بدوزد خرقه‌ی درویش را

□

با تو همراه کی کند ادبی؟

□

کش معین بادعون یزدانی

□

گه از خنده طبرزد ریختندی

□

که جز تو نیستش جان و جهانی

□

به دکان آورند جوهر او

□

اخترانی کز آسمان تواند

□

در دل من ذره‌ای تیمار تو

□

گم شدنش جای تأسف بود

□

ملک خود را به عادلان بسپار

□

روان حکم محمد خانی از وی

□

برون با تو دارم، درون با خدای

□

به پای خود شد آن تمثال برداشت

□

غرقه بودند در آن تا بودند

□

چون ابر گه دعا بگریید

□

قسمتم حق کرد من زان شاکرم

□

راستیش در دل شه کار کرد

□

به خدای، ار خدای را بینی

□

با دو جهان عدل و داد حاکم دیوان رسید

□

چو موسی عشق را شمعی برافروز

□

جهان را این غبار از پیش برخاست

□

کار ما بر موجب دلخواه بود

□

در کیسه‌ی زرگران معقول

□

پس گناه تو به قول تو خداوند توراست

□

کاندر آتش شاه بنهادست خوان

□

آدم از چیست و آدمی چه بود؟

□

یارب چرا جواب ندارد پیام تو

□

چه سود آب ناموس بر روی کار؟

□

به ترکی رخت هندو را همی جست

□

افتد از گردش ایام به کف،

□

او کم کند از میانه گفتار

□

تا بپوشد عقل او را غفلتی

□

ترس بر او چیره شد و جان بداد

□

صد کجا میبری؟ ز صد یک بس

□

کمترین تیغ بند او بهرام

□

خالی مباد مجلست از ماه پیکران

□

چو مرغی بر خدنگ زین نشستند

□

برد یکسر به مجلس انصار

□

زین چاه سر گرفته‌ی نادلگشای خاک

□

زنخدان را ز نخ می‌دان دریغا

□

حاصل من چیست جز آوازه‌ای

□

ز ناگه التماسی رخ نمودش

□

شکسته عهد که دولت درست پیمان است

□

علی‌الخصوص مر آن دوست را که ثانی نیست

□

ز لعل آن سنگ‌ها شد چون بدخشان

□

رخت بربام هفت طارم بر

□

چنین معامله را بهر انتباه کنند

□

ذره‌ها چون عاشقان بازی‌کنان

□

زید را ز اول سبب قتال گو

□

گه بسوزند و گاه بگدازند

□

هجائی و ذمیست گردون وقاری

□

یکی زین نقش‌ها در دادی آواز

□

امید ما و تقصیر تو تا چند

□

در دل خلق، تخم غم کاری‌ست؟

□

نهان شو زو که شیطان رهزن تست

□

بی هیچ گنه چونکه تو را بند چهار است؟

□

رخنه بیرون شدنش کن درست

□

تو ز مستان طمع چه میداری؟

□

به کلک بدایع رقم خوش نویسان

□

که ای حلقه در گوش حکمت جهان

□

پیام آورده از خسرو به شیرین

□

نکنی رخ به طبع در افلاک

□

نور بر خلق کز استاره نیاید ماهی

□

هست بنا هم بر آلت حاکمی

□

کی بود بیمی از آن دزد لیم

□

ور بود شوخ مار با شاخست

□

ای ضمیرت با قضا در کشتی دانش قدر

□

مور سوی مور می‌آید بلی

□

گره پیشانیی دلتنگ رویی

□

گردنش را زیر طوق بندگی

□

چون سگان گرسنه افتاده اندر یکدگر

□

چو خود را در درون غمخوار دارم

□

بر خود آن دم تار لعنت می‌تنی

□

و گر افزون شودبرش بادست

□

چون تواند داد شلتاقی چنین با خود قرار

□

عاشق آن قد مستم که چه زیبا برخاست

□

ز تهمت رای مردم کی بود دور

□

کرده مشغول ازین فسون و فسان

□

می‌نکند هرگز احتمال حقیقت

□

که بدم مستغرق دلسوزیت

□

در ره این از بند آهن کی کمست

□

نزد آن کاهل معرفت باشد

□

ذیل گردون پر در است و جیب دوران پر گوهر

□

عنکبوتش درس گوید از شروح

□

نه آنگاهیت خاک‌انداز خوانم؟

□

منقبت فضل و کمالش دهی،

□

که تا گردد به نزد خلق عذر عاشقان روشن

□

جهان زان پس به چشم تو به پر پشه نگراید

□

زانسوی عالم خبرش داده‌اند

□

همه با تست هر چه میخواهی

□

ز راحت آب در جو آرمیده

□

کشید آرزومندی خانه‌ام

□

نه غمخواری که با او دم توان زد

□

ز چه برمیجهی؟ چه دیدی تو؟

□

گر بنده حق آن نگزارد بر او مگیر

□

دزدد آن بی‌مایه از تو مایه را

□

روی شه بینم برم از تو خبر

□

کشف برجان او ز عالم کن

□

همه موافقت تقدیر کردگار آمد

□

خر چه داند خشیت و خوف و رجا

□

بکوشم هر چه بادا باد ازین بار

□

به عشق از جمله بود افزون زلیخا

□

بر تنگ دلم همی نهد بار

□

ابر خوش بار به یکبار ز بر می‌آرد

□

می‌برد بی‌شکر را در قعر نار

□

یا غذا بود، یا دوا، یا زهر

□

به زاری همی گفت کای دوستان

□

پیاده چه دانی که خون می‌خورد؟

□

که خوانندش شکرخایان شکرخند

□

چشم داران حروف از وی کور

□

چند گوئی ز آذر و خورداد

□

هر فریقی در ره خود خوش منش

□

از پی معجون دل آمیختند

□

اگر از بهر نسل خواهی خفت

□

تا به شب لرزه‌اش براندام است

□

نیم مرده بازگشت از غیب جان

□

مسلم نیست از سنگش سبوئی

□

کار گزارنده‌ی مردان کار

□

چو آب گشته روان از شرابخانه‌ی تو

□

پس این مرا و تو را می تمام باید کرد

□

وز کهنی مار شود اژدها

□

دره‌ای در برابر آونگان

□

هنگامه را به ملک وسیع آن گران وقار

□

بگفت این قدر نبود از وی دریغ

□

که زخم چشم خوبی را کند ریش

□

در کف هوشها جواز لقا

□

براستی خجلم از وفای اندیشه

□

وز کسی که آتش زدست اندر هوس

□

این غم یکروزه برای منست

□

به ثریای مکه تا بثری

□

بر خاک ره دو پیکر بی‌جان و سرطپان

□

حق حقیقت گردد و میوه‌فروش

□

ز گرمی سوخته همچون چراغش

□

یکسر از بهر مکافات آمده‌ست

□

خزان دیده برگی به بستان فرستم

□

برتر از هفت خان همی‌یابم

□

غفلت ازو هست خطائی سترگ

□

او نکرد، از برای او تو بکن

□

پشه در دم برکند گوش از پیل دمان

□

به آب دگر آتشش باز کش

□

حریری سرخ چون ناهید در بر

□

کرد اندر زهره تاثیری عظیم

□

بزم بیا را که خمر گشت عصیرم

□

شد دلاله آردت پیغام ویس

□

چشم شه از اشک خون چون جوی شد

□

عقل بازو و علم شمشیرش

□

پادشه و شیردل و نوجوان

□

غیرتش بر دیو و بر استور نیست

□

به خنده برگشاد از ماه پروین

□

بلکه پشتم به زور پنجه شکست!»

□

چون در ره تو نیست نیاید بکار پای

□

کز علم و عمل برشوی به جوزا؟

□

زان وجودی که بد آن رشک عقول

□

نتوان دید جز ببینش تو

□

حواله گر بسرونش کند دوال عنان

□

که عارفان جمیل‌اند و عاشقان جمال

□

ابوبکر و محمد را کند شاد

□

که صورت کاست واندر معنی افزود

□

دل آنجا گرو کن که جانی خوش است

□

خشم چون می‌آیدت بر جرم‌دار

□

پس سخن کوتاه باید والسلام

□

تا در آن جایگه قرار کند

□

که منفصل حرکات است و دایم الیرقان

□

پیر اندر خشت بیند بیش از آن

□

ز خال و لب سرشته مشک با قند

□

این سخن بشنو، ار مسلمانی

□

که مه ز تابش خورشید می‌شود رخشان

□

دیری است که گفتمی صلایی

□

گوهرست و اشک پندارند خلق

□

گر شرابست و گر طعامست آن

□

جلد فرسوده کند بر جسدش خفتانی

□

وگر بر خود کند دیبای معلم

□

ببوئی زنده گردان مرده‌ای را

□

وز در رحمتش درآویزم

□

جز به نور او نبیند روی او را هر بصیر

□

آفتابی چون ازو رو در کشید

□

توبه کنار و غم تو در میان

□

کرده خطهای معقلی پیوند

□

تا از دگران کند فراموش

□

خوی دارد دم به دم خیره‌کشی

□

دلش می‌سوخت از گرمی چو خورشید

□

حیف باشد که خاک خاک شوی

□

آهن از آتش آتشین باشد

□

تا نیر درو مشمر در وی حدثان را

□

بر کی می‌خندی چه پا را بسته‌ای

□

فاش گردید جاودانش نام

□

ور توانی بگوی ایشان را

□

که رعب او متزلزل کند بروج حصین را

□

به صفرا و به سودا زندگانی

□

نفس نطقیت را کند معزول

□

طلسم عالم جسمی و گنج عالم جانی

□

که ازین افزون بود تمکین او

□

کز سر خدمت همه تن شد کمر

□

رونق احتشام من بشکست

□

کافتاب اندر آمد از در من

□

بانگ بر زن چه گرفت آواز تو

□

که من خود شهد و شکر می‌فروشم

□

آتشش احتراق جمع کند

□

صد هزاران خشت جان بر قالب تنها زنند

□

در هر دو کون داعی وحدت نفور یافت

□

کش نیابی در مکان و پیش و پس

□

هم زکوتی به بیوه‌ای میده

□

مرغی است که نیستش نوایی

□

چه سود افتد آن را که سرمایه خورد؟

□

کاهنگ سفر کنند از آنجای

□

محرم وحی کردگار شود

□

نزند تا غلط ره اوهام

□

صبر دیدی صبر دادن را نگر

□

همچنین رنگ خیال اندرون

□

سینه پرجوش و چشمها پر نم

□

نکته‌ای بس مفید و موجز گفت

□

تا بریزند آن عطا را بر درش

□

رضای دوستان جستن صوابست

□

رخنه شود قبله‌ی پیر و جوان

□

کل افلاک چو ذرات مجزا بینند

□

هوشیارند و جلد و عیارند

□

در سفر می‌دار این آگاه را

□

رخ از پیوند و یاری بر مپیچان

□

وین حقیقت حیرتی در رهروان انداخته

□

که زنده‌ست سعدی که عشقش بکشت

□

خورشید به گل نشاید اندود

□

دل ز اندیشه‌ی آن پاک بشوی!

□

افسوس که ریسمان نمی‌یابم

□

وآن شود در حشر اکبر بس عیان

□

تا بخورد و پیش دختر می‌گداخت

□

که بجز اوحدی نداند کس

□

راح بانواره ظلمت لیل ارتیاب

□

که مکن ز اخطار خود را بی‌خبر

□

ز عالم رفته و عالم ندیده

□

شرع از او، او ز شرع، بی‌بهره‌ست

□

هم نیابد درون خانه مجال

□

فتاد غیبت هدهد که رفته بد به سبا

□

چون برسد برگ قیامت بود

□

فلکی کن به علم جانم را

□

هیچ دیدی قطره دریا در دهان انداخته؟

□

به دست از نکویی نیاورده چیز

□

پوشیده بود صلاح رنگی

□

چشم بدخواه از آنکمال بعید

□

غزل و قطعه و قصیده بسی

□

هم نگون اشکم هم استان می‌پرند

□

ز انتها پریده تا آغاز من

□

چون به پیمان دوست دادی دست

□

هیچ بیمار جز نسیم شمال

□

مغز را پس چون بسوزد دور ازو

□

رعیت را نباشد هیچ در بند

□

راست‌بین و صدق‌ورز و نیک‌رای

□

از آن خزانه دمی بس توانگر آورده

□

زانکه سوی او چو آمد صید را زنهار نیست

□

طبع در حیرت سوی گندم شتافت

□

ولی هرگز پشیمانی ندانم

□

هر لحظه هزار کامرانی

□

گوهر افروز نور بینائی

□

در زیر دو سنگ خرد گشته

□

از کجا بر هدف درست آید؟

□

درخت جانش از معنی چو شد پربار در جنبد

□

سیر زاهد هر مهی یک روزه راه

□

دلق و اشکی گیر در ویرانه‌ای

□

اگر باور نداری، امتحان کن

□

در وصف جمال او پرداخته دیوانی

□

ای چو رزق عام احسان و برت

□

لبالب کرده و بر لب نهاده

□

که باید نقش‌ها را نقشبندی

□

هر کمالی کان بیندیشد بود نقصان دل

□

آخر ار شوقی است در تو ذوق این معنی بیاب

□

نعل در آتش که بیابان خوشست

□

خواهش خود به کس نگویی راست

□

چون حکایات او به غایت خوش

□

از سنگ برآورند خانی

□

قصه چه کنم که قصه خواند

□

خاطرت قافیه‌سان تنگ نشد

□

بر آن عقد خوش، نه مروارید

□

لیک در وی لفظ لیس شد قرین

□

عکس مه‌رویان بستان خداست

□

کی ازین عرصه گو توانی برد؟

□

عراقی را برای خود گزیدی

□

پیر تنها برد آن توفیر را

□

همه شحنه همه تعویذ را هست

□

گرچه پرورده‌ی تو، پرده‌ی توست

□

از سر کوی تو شمال شده

□

پاکتر زان کز دم آتش برون آید ذهب

□

بر تو شیرین کرد در ایجاد حق

□

مرد جوید، بکوش و رنج ببر

□

آفتاب شررفشان دارد

□

در پای فتاده در فتادند

□

کاین معرفتی است خاطر افروز

□

گه نوازی و گاه رنجانی

□

که مرا گوی غرض در خم چوگان آید

□

رزق سوی صابران خوش می‌رود

□

چون تو با بد بد کنی پس فرق چیست

□

که گر ترکم نگیری رنج یابی

□

زین بیابان ندید کسی پایان

□

با خواص ملک خود هم‌راز گشت

□

یک نقطه نو نشسته بر گار

□

سکه‌ی عشق ز صرافی اوست

□

عین من است جمله و زان نیز برترم

□

زیرا که پرده بینم بر دیده‌ها کشیده

□

تا به عدم سوی گهر باز شد

□

تا کند فتح را دلیل رهت

□

چون بدانجا روی که آمده‌ای

□

نزدیک بدانکه جان شود دور

□

در آن سختی تو باشی دستگیرم

□

که نه پوشیده شد، نه پیدا گشت

□

مرغ محبوس را چه از اشجار؟

□

وز کف جلاد این دورت نداشت

□

خاطر ویرانش را آباد کرد

□

ننهد بی‌یقین قلم بر حرف

□

ای سایه، تو را زوال تا کی؟

□

در رحم هر دم فزاید تنت بیش

□

پیامی داشتم پوشیده با تو

□

بی درم سود کند بازارت

□

زان شد آبستن او به در خوشاب

□

ایزد دادار و دیو ابتر است

□

این گل ازین خم به در انداختن

□

به ضلال مبین مثل نشوی

□

در خرابات بود باده به دست

□

گردی به میانه در نماند

□

شکسته بسته نیز آید به کاری

□

کشف گردانم به وی این حال را

□

فارغ از جنت و گذشته ز نار

□

بند عز من قنع زندان اوست

□

حکم رعیت برعایت کند

□

نان بی‌وقت و آب پر خاشاک

□

که نه در بند کار و بار آمد

□

جمع گشتی چند موش از حمیتی

□

هر جان که نه مرده تو مرده

□

ماند غرامت‌زده از کار خویش

□

تا نبیند رخ زیبای تو هر مختصری

□

پندار تو بس است عذاب تو ای پسر

□

دوست کو باقی نباشد دور به

□

بی‌نصیب آنگه از چنان گنجی

□

دارد سفری دراز در پیش

□

سر به جذر اصم فرو نارند

□

نه هر گل میوه آرد هر نیی قند

□

بینش غیر او اقالت کرد

□

امید خویش بر تقدیر بر بست

□

عاشقم بر زخمها بر می‌تنم

□

شد ز رنج دق او همچون خیال

□

هر دو را خواجه آفریننده

□

کامدن مار ز باغ فلکی

□

رستمی شیری هلا مردانه باش

□

به مروارید شیرین کار شهدش

□

ناز ما نیز وقتها میکش

□

هیزم تر دود برارد نه نور

□

در گردن شماست شده سخت چون کنب

□

بر سر آب جهان ساکن بود

□

پیرزن را به خانه جای مده

□

هوس بسیار و فرصت اندکی بود

□

وان ماه جدا فتاده از اوج

□

در سایه کعبه داشت یکچند

□

در گنه‌سوزی‌ام این آتش بس!

□

که بهر چون توئی سوزم دل ریش

□

بهر یزدان بود نه از بهر گلو

□

بود شب اما شب معراج بود

□

چو مقصودی که می‌جستم ندیدم

□

ازین سو روشن و زانسوی زنگار

□

صحبت گلهای پر در بر نتافت

□

بنواخت به دوستان سپردش

□

چاک در خرقه‌ی سالوس انداز!

□

موقوف سرای دردمندی

□

زهر گردد گر می نوشین بود در ساغرم

□

وانک دستی تو بلرزانی ز جاش

□

آنکه محتاج خلق نیست خداست

□

که خودمی نوشی و خوانی مرا مست

□

زد باد تپانچه بر چراغش

□

نخواندستی که تا دیر است دیرست

□

چرخ باریده شوک و سنگ برو

□

اینجا همه کرد خواهمش صرف

□

تا که بی‌پرده ز حق آید سلام

□

یک دیده چهار دست و نه پشت

□

آنکه چون او جهان ندیده سخی

□

بر پشت جمازه محمل آراست

□

که کمندی افکنم طول علم

□

ز پای افتاده مست خواب گشته

□

ور حلالست نیز کم بهتر

□

چون نگری دشمن جان خودست

□

چون عور برهنه گشت جز کاسما

□

با باد صبا خطاب کردی

□

شهوتت مغز استخوان ببرد

□

کزان دیوانگی خیزد نه مستی

□

خاریده ناخن ستم نیست

□

زمین از بار گوهر گشت رنجور

□

زیرکی ای ورز و لب خود ببند!

□

دل آن جمله خون خواران شکسته

□

پس گناه من درین تخلیط چیست

□

خدا بین شو که خود دیدن هنر نیست

□

نتوان بست چشم از گولی

□

به شیرینی چو شیرین در جهان طاق

□

می‌شود بافیده گوناگون خیال

□

فلک چه بود بدان دوری میندیش

□

همه در نیل غرق و گشته نهان

□

ریزان ز دو دیده، در مکنون

□

خود را به زیر پرده خریدار آمده

□

ولیکن درد دل چندان که خواهی

□

نام این قوم خود ندانی به

□

خشک شود در جگر لاله خون

□

این یاوه ز بام ناورم زیر

□

ز گنجکشی عقابی کی شود سیر

□

نه سرت را ز خلق و خالق شرم

□

حکم پدر و رضای مادر

□

این نشد شکر پاکیزه و آن عنبر ناب

□

آیی و به ما کنی نگاهی

□

سر گیتی تمام دانسته

□

بیا امشب که فردا هم نه دور است

□

باز گفته پیش او شرح رصد

□

به خاکش ده که نرزد صحبتش خاک

□

که در سنگ و خاک آب کنی

□

اول ذوالنون شد و پس بایزید

□

زان آب در آتش فتد هم در زمان سبحانه

□

به از شمعی که رختم را بسوزد

□

کاه و اصطبل، ارت بود گله

□

که می بی روی خوبان زهر ناب است

□

این خدا داد شاد باد به من

□

دلش از تشنگی از جان گرفته

□

غنچه‌ی پیدایی‌اش آنجا شکفت

□

پس ادب از بهر خدا کردمش

□

گر صغار آید و یا نیز کبار آید

□

از شرک و شریک هر دو خالی

□

شب از اندوه من تا روز دایم

□

بران کنگر بیندازد کمندی

□

تیز شد تیشه‌ها ز بهر تراش

□

کان دید طبرزد آفرین کرد

□

عقل مر هر دو را نگارنده

□

بگوئیم آنچه داریم از جهان بهر

□

تا سر صد صد بزرگوار نیابی

□

ور پس باشی جهان پناهی

□

نیمشب هر دو لنگ در بالا

□

من دخت خودش دهم به صد ناز

□

کاقبال جهان در آستین داشت

□

در جستن آن نگار دلجوی

□

قبای نازک‌اندامی بر او چست

□

کز هستی خود شدش فراموش

□

وگر من پدرتم گیا خود نیاست

□

دولت که دهد چنان دهد گنج

□

عجب اینست و نیست ارزانی

□

و آنچه ز لب خورد ز مژگان فشاند

□

وانگه از مرکبش فرود آورد

□

ز جعبه داده جوزا را یکی تیر

□

بغض و بدعهدی و دروغ و دغل

□

حلالش باد اگر بر ما حرام است

□

زمانی رسن سگ طبعی زمانی شر شیطانی

□

زمانه بگیرد فریب و نهیب

□

کز دو دستش دو شانه بیرون جست

□

گویم سخن از زبان شمشیر

□

می‌جست ز حسن او وصالی

□

نبشته بنوشین‌روان رای هند

□

زد به سر سبزه قدم، سرزده

□

بگفتا مردم از غم دور از آن روی

□

نبات و گونه‌ی حیوان و آنگه جانور گویا

□

یکی دردمندی بود بی‌پزشک

□

شد پسندیده زان پسندیدن

□

دل پر سوز من بی سوز گردد

□

در دل شاه جایگیر آید

□

که او را بدی بر در شاه کام

□

متشمر به لطف و گیرایی

□

کافتاده خلاص کم توان جست

□

بیرون شوی ز تویی تو بر مثال مار

□

به برگشتن امید بسیار کرد

□

نگویی تا: مرا درمان چه باشد؟

□

وانگه به جواب در بسیجید

□

بی گور و کفن میان آن گور

□

بنالید زان جنبش و رنج راه

□

ناطق عشق را سخن دگرست

□

زره برده بسی سیمین تنان را

□

عقل است عروس و قول چادر

□

سوی شاه با صد هزار آفرین

□

چه روی کابگینه در راهست؟

□

دل که خون گرفت از بوی خونش

□

خواست و آورد کام خویش به جای

□

که فرر و بزرگیست زیبای گاه

□

در ریاض امید، شاخ به شاخ

□

که مالامال شد دشت از خزانه

□

در مه نو کن نگاه اینک نعل سمند

□

نمایم شما را سوی داد راه

□

فتنه‌ها در جهان ویرانه

□

نه پنهانست کش چون فشاندند گنج

□

معزول کنش ز کار نامه

□

جهان بود یک سر پر از یاد اوی

□

که تا آن روز محنت را شب آمد

□

به پیل شاه کرد از فرخی رخ

□

مقصود چه؟ آنچه بود بهتر

□

نگر تاکه باشد بت آرای هند

□

که جهان موج میزند زینها

□

شد برتر از انک آروز کرد

□

به یکی دست می به دیگر تیغ

□

که خاکست پیمان شکن را کفن

□

شکل نونی مانده از وی بر کنار

□

که گیتی جفت جفت افگند بنیاد

□

تو غافلی و صبح قیامت بدمیده است

□

ز بیشی کسری دلش بردمید

□

رها کن، تا سگ کوی تو باشم

□

زو نور به چرخ و انجم افتاد

□

در گردن او رسن روا نیست

□

عجب مدار عصا را که اژدها سازد

□

راه یابی به کار خانه‌ی راز

□

شدند از بزمگه سوی شبستان

□

که طبعم روان است و خاطر منیر

□

وامروز خوشترین زمانها زمان ماست

□

که فزون باشدش عطا از بیست

□

بندی به خدای خویشتن دل

□

تخته بر تخته گشته نقره ناب

□

گشت بی‌هوش و فتاد این دل شکستن تار و پود

□

سخن چیده چیده را چه کنی؟

□

می‌شست به گریهای زارش

□

گر خلق یار نیست خدا هست یاورم

□

بود نور پاک او بی‌هیچ ریب

□

اگر چه کاری نیامد از من نغز

□

می گوی سخن ولیک زیبا

□

بر هر موئی ز مویه‌بندی

□

از آنک سایه خود پیش و مقتدا دارد

□

نیست درین عرصه کسی غیر تو

□

همیشه تلخ باشد روزگارش

□

این بی‌مزه ناز و عز و رامش را

□

جهانیانرا تا حشر میهمان کردند

□

زانکه ایمان چنین شود حاصل

□

چو آواز از شنیدن بی خبر شد

□

زعفران خورده باز خندیده

□

کان جا دلت از رصد نترسد

□

وز برون خار خیانت بکند

□

ناکرده و کرده باز پرسی

□

تا بدو اسرار این میدان اخضر گویمی

□

پوست خواهد هرک لیلی دوستست

□

کار بر منهج صواب شود

□

روان دستی فرود آورد بر ساز

□

گه کرد ز درد خاک بر سر

□

تو ز خوابش به جهان رغم حسد

□

هیچ دانی ترا چه چاره بود؟

□

دلیکه دشمنی با تو در میان دارد

□

چو زر اندود دیناری به دیدار

□

زان نظر ماتیم ای شه آن نظر بر مات باد

□

که این بازیچه را من دیده بودم

□

نعره‌ای زد بعد از آن بگریست زار

□

چون نفت سپید کان آتش

□

خیز بگو مطربا عشرت سرمد رسید

□

تن پریشان محل جمع دلست

□

هر آن خدنگ که از بازوی تو یافت گشاد

□

ز خدمتکار سلطان باش باری

□

خود بو برد آن که یار باشد

□

به ازین کن به حال خویش نظر

□

هر زمان خلقی دگر را سوخته

□

به گر نکنی سخن گزاری

□

گر خلاصه ز شما در کنف کتمان شد

□

طی شدن آلات شهوت را بساط

□

عنان زنان به جهنم رکاب رنجان کرد

□

بس کن ازو این قدر که با تو شمار است

□

در عشق شهیر مرد و زن گردد

□

بی‌وجود مدبر داهی

□

زانک دزدانند در پهلوی دل

□

نزدیک وی آن جوان منظور

□

به آسمان منگر سوی من نگر بین جود

□

مهبط فیض نور خاص شوی

□

رکنی ز جود همت شعری شعار اوست

□

طاء و سین بی‌زحمت طاسش بداد

□

خموش باش که تا ز آب هم شکم ندرید

□

چون توان دادنش بهر سردی؟

□

پای مور لنگ شد در قعر چاه

□

موری شده گیر میهمانت

□

اشتری بی‌مهار خواهد بود

□

میوه بر شاخ نبندد بی او

□

عنایت تو کسی را که در حصار آرد

□

خبر چگونه دهندت ز حال روز شمار

□

بگریخته شرمسار آمد

□

مدد حال اهل رنج و بلا

□

پیش از من چون رسید این جایگاه

□

کز ستاره چراغ برباید

□

گر نگویی تو پریشان چه شود

□

ز فرت بخت ما فرخنده بادا!

□

خنک این پیر که آن دولت برنا دارد

□

مویت همه سپید شد از گرد آسیا

□

جان صدفست و سوی بحر گهر می‌رود

□

نقره‌ی ماه و مهر ده پنجند

□

می‌طلب چون بی‌نهایت هست نیز

□

چون شوی رسید دیده مالید

□

تا پرت برروید و دانی پرید

□

اگر هستی درین گفتار صادق،

□

عدوی سوخته دل خاکسار میید

□

ظاهر شد و به پیر و به برنا دراوفتاد

□

اکون مثلک لدا لربه لکنود

□

سخن دارم ولی نا گفتن اولی است

□

نوش کن با اژدها مردانه جام

□

کرد با او همان که با دگران

□

تا جهان را آب بخشد جسم‌ها را جان کند

□

تو گویی مرده‌ی صد ساله جان یافت

□

در حضرت تو مانده ز اجداد یادگار

□

بیفشاند از او خاک و بسترد پاک

□

بر فرعونان نفس مارید

□

چه گویی، هرزه بود آن یا محقق

□

مرد نفسی هر نفس کافرتری

□

فردوس فلک به ناپدیدی

□

آن ناف ورا نافه تاتار مدارید

□

کرد گردون ز پی فردوسی

□

و یا پژمان گل نیلوفرستم

□

از حجره‌ی غم برون شدی تیز

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

چه جای مسخ یک سر نسخ گردی

□

بلبلی را بس بود عشق گلی

□

آنچه دل را گشاده داند گرد

□

آن چه آن یار مهربانم کرد

□

سازش اندر قدم پیر، درست!

□

خلاص بخشد خورشید را ز استسقا

□

دولت، لقبش حسام کرده

□

کز خواب برجه و بستان ساغر خلود

□

همی‌ارزد هزاران ساله طاعت

□

محرم خلوت گه روح آمدی

□

از شیر و گوزن خواجه تاشی

□

عجب این گرگ گرسنه رمه را چون شبان شود

□

نهاده از جبینش لوح سیمین

□

به حمله صد گره از کوهسار بگشایند

□

که کافر پدید آید از پاک دین

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

در اسما قطره‌ای مانند نیل است

□

این تن تو گم شد و این جان نماند

□

در رونق کار پادشائی

□

این به تقدیر گفتم ار میرند

□

کیدم اینچنین بلایی پیش

□

ز طرف کاهکشان بر مثال کاهربا

□

به نزدیکی آن درفش سیاه

□

ز تیر باده اسپر می‌توان کرد

□

مر او را روز و شب گشته طلبکار

□

در عقوبت ره شود بر وی دارز

□

خود باز برید از آشنائی

□

تا از خوشی و مستی بر شیر جهد آهو

□

ظلم تو ظلم همه عالم شود

□

به سائلان خبر گنج شایگان آورد

□

خوابت به شب دراز چونست؟

□

به زیر اندر آمد سرانشان ز بخت

□

تفاوت نیست اندر خلق رحمان

□

یا ز سربازی بنه در سرمکن

□

به تماشا نشسته با بهرام

□

تو گفتی که خورشید شد لاجورد

□

زین منازل برون برد بارت

□

هر در که بحر خاطر من بر کران فکند

□

نیارد شدن پیش او هیچ کس

□

که از تو سپهدار ایران زمین

□

که تو در خویش می‌بینی در آن دم

□

چه پلیدیهاست چه گلخن ترا

□

سفتی از سم سرین گوران را

□

کیومرث را دل بدو زنده بود

□

جز به غرض روی تو را ننگرند

□

وان دعاهای سحرگاهی اثرها کرده‌اند

□

از زخم زبان کجا خورد غم؟!

□

بگفت آن کجا گفت و پاسخ شنید

□

از ایشان من چه گویم تا چه بینی

□

گر همه شب در شبی روشن شوی

□

بگذارید از آنچه بی‌خبرم

□

همه خواب یک یک بدیشان بگفت

□

فکسرت طرف الغانیات السفر

□

این چین در ابرو آورد آن سرگران کند

□

دو فرزندش آمد چو تابنده ماه

□

جزین چاره‌ای نیز نشناختند

□

بسی بهتر ز علم قال باشد

□

خویشتن را اعجمی ره مساز

□

شاه از او خواستی سماع و سرود

□

همان در خورش باگهر مهتران

□

که زر فشاند و از زر عزیزتر ماند

□

چو پیش بحر محیطست لعمه‌های سراب

□

واندر دف تو هزار روزن

□

ز تو بشنوم هر چه گویی سخن

□

سراسر کار او لهو است و بازی

□

کارم اینجا اهل زندان کرده‌اند

□

همچو برجیس بر سعادت خویش

□

که بگرفت ضحاک ز ایران زمین

□

رضعت بصقلابیة صفراء

□

عیش جوانی خوشست خاصه در این روزگار

□

یک جان بدو زخم گه گرفتار

□

برآمد که خورشید شد لاجورد

□

جماد و جانور یابد از او جان

□

هیچ بر درگاه او هم می‌خرند

□

کز خطر دور نیست جای بلند

□

همی خواند نفرین به ضحاک بر

□

ازرت با زر عارئه الا زراء

□

که ترک باده‌ی جانبخش خوشگوار کند

□

سوی خانهاشان فرستاد باز

□

پراگنده در دشت و دریا و کوه

□

به عجز خویش هر یک کرده اقرار

□

بر درم منشین، برخیز و برو

□

فرش را شقه در نورد ز دور

□

پر از خاک سر برگرفتند راه

□

که شهره در همه شهر است شعر شیرینش

□

مگذارش بدام دل مادام

□

فرستاده‌ی شاه زی پور شاه

□

همی سوی پوزش نمایند راه

□

بدو وجدی از آن عالم رسیده

□

بوک بتوانی شناخت و کار ساخت

□

بر کمرها دوال کین بستند

□

روان را نباید برین رنجه کرد

□

یک شمه‌است از کار او کفری که ایمان پرورد

□

که به تقبیح نظر نور بصر کم نشود

□

همی کشت زیشان همی کرد پست

□

همی پروردیدت به بر بر به ناز

□

فتاده نفس کل را حلقه در گوش

□

تا برون آید ز کوهت ناقه‌ای

□

بود عمرش هنوز بیست و دو سال

□

برآمد ز لشکر یکی های هوی

□

بل کلمات مراء بغداد

□

عشق و غم درجان و در دل می‌کشت او

□

که افکنده بد آن زریر سوار

□

همی رفت پویان بدان مرغزار

□

چه نسبت خاک را با رب ارباب

□

گفت وصف اینست و بس قال اندرا

□

خیزید و گرنه فتنه برخاست

□

درفشان کنم تیغهای بنفش

□

فیه تجلی رواء بغداد

□

از طریق عاشقان گردی نیافت

□

تن پاکش آلوده شد پر ز خون

□

دو چشم از فریدون پر از آب گرم

□

نمی‌داری ز جهل خویشتن عار

□

در صف مردان نباشی مرد تو

□

رفت و زنگار کرد از آینه پاک

□

ز ایوان بر ایرج گزین کرد راه

□

کذلک داب الله یعطی و یمنع

□

خاک شو از نیستی بر روی خاک

□

پسندند گردان چنین داستان

□

به اندیشه اندیشگان برفزود

□

شود هستی همه در نیستی گم

□

با تو ذرات جهان هم راز شد

□

راه بر دل فراخ دار نه تنگ

□

به رسم پرستندگان دانی‌اش

□

سد خون پیش دو یاجوج بصر بربندیم

□

نه بدل از خلق دوری یک دمم

□

به نان پاره معده خرسند کن

□

سرآمد کیومرث را روزگار

□

بداند وضع الفاظ و دلالت

□

هیچ‌کس اومید دلداری نداشت

□

دو سرا پرده سپید و سیاه

□

برآمد خروشیدن دادخواه

□

فبدالها حائلا عدواء

□

بس بود تریاکش این حرف بلند

□

به زندانش تنها بگذاشتند

□

کزو باشدت سربه‌سر پرورش

□

از این حیران شد اندر ذات واجب

□

کافری باشد ازینجا رحلتم

□

عالم از جوهری پدید آمد

□

به چهر نوآمد سبک بنگرید

□

هم چمن را خلق او در عنبر سارا گرفت

□

در نگنجد هیچ کس این جایگاه

□

بی زحمت لعل بوسه چینیم

□

همه جای شادی و آرام و مهر

□

شود معروف و عارف جمله یک چیز

□

جان نهان می‌گرید از شوق تو زار

□

راست چون زنگی دوالک باز

□

درختی چرا باید امروز کشت

□

نامش همیشه هندو و سر تیزو بی‌وفاست

□

جان شیرینش به تلخی شور یافت

□

وگر چه مر او را نیاید پسند

□

که پیوسته‌ی آفریدون سزید

□

هم او اول هم او آخر در این کار

□

هرکس از رویش نشانی یافتی

□

از دست که‌ای سیاه جامه

□

کرانه نه پیدا و بن ناپدید

□

چون آهن تو زر نشد از کیمیای دل

□

خود کجا بد آن کمان را بازویی

□

گرفتند ازو دین و آیین اوی

□

که زیبا بود ماه را شاه جفت

□

چو صافی گشت غین تو شود عین

□

هر دو یک گوییم در چوگان او

□

بیامد به دیدار آن رزمگاه

□

یکایک ندادش زمانی درنگ

□

فرصتست این زمان، بیا و بیار

□

گو برو کو را بر ما کار نیست

□

که شاه راستین شد شاه شطرنج

□

جهان آفرین را نیایش کنید

□

رسد از حق بدو روح اضافی

□

خون چکد از ناله‌ی جان سوز او

□

که اندر خواب خود را کوه بینی

□

ستارست پیش اندرش یا سپاه

□

درویش باش، تا غم کارت خورد غنی

□

باز پس ماندند و مهجور آمدند

□

تربیت گرگ ستمکار به

□

از آموختن یک زمان نغنوی

□

نگویی که اختیارت از کجا بود

□

تا کند غواصی این بحر ژرف

□

دست بگیرم ، بنشانم به تخت!

□

نیامان کهن بود گر ما نویم

□

مکن حکایت عهدش، که سست بنیادست

□

رخش ناچیزی بر آن جایی که هیچ

□

چو نام خویش خورشید جهانگیر

□

ببود از جهان سر به سر ناامید

□

زهی حیرت زهی دولت زهی شوق

□

آن دگر شاه اولوالعلم و سخا

□

غمی می‌زاد هر دم توامانش

□

برو آفرین از کهان و مهان

□

باز باید کرد، کان زنار باشد صبحدم

□

گر به دامن نرسد چنگ قضا و قدرم

□

ابر بلندش به قدم داد بوس

□

زفتی و نیستی به صد فرسنگ

□

به چارم آفتاب عالم آرای

□

برنگیری گام، نه روز و نه شب

□

که یارب کی به چشم آید خداوند

□

خدمتی را هزار گونه جزاست

□

ایمن مباش و گوش به دندان مار دار

□

شهره شهرم چو غازی بر رسن

□

نام نکو دولت جاوید بس

□

نه خیره گفت که لشکر نگه کن و بشمار

□

خلیل آسا شود صاحب توکل

□

عشرتی با او به هم برساختی

□

ز مهر و دوستی جان خودش خواند

□

بر تاج شهان صورت این مرکب بنگار

□

ز روشنی رخ خود را چو آفتاب کنی

□

کز نصیحت کن نمی‌بیند الم

□

هیچ نگشتند ز دیدار سیر

□

خدمتی را بر او نعمت بسیار جزاست

□

نه گردی نه نام‌آوری از مهان

□

زانک ممکن نیست بیش از تو کسی

□

بزم دریا و کف دست چو ابر نیسان

□

بر آن کسی که مر او را زمانه کرد احدب

□

هر لحظه عقل در سر افسوس خور شود

□

قلت لا تسل صفار الوجه یغنی عن خبر

□

ده مه رفته و دو قرنش بسر

□

بخت در پیش تو به پا استاد

□

نکرد ایچ بر کینه جستن شتاب

□

برخود آن ساعت جهان بفروختند

□

سرا پا غرقه در لولوی لالا

□

تمامی ظل چترش را ندارد کشوری پهنا

□

که ندارد دریغ دیداری

□

شب‌های چنین نه وقت خوابست

□

اشک فشانان ببرم در گرفت

□

انگشت قبولت را بر دیده‌ی پر نم زن

□

بسازد چو باید کم و بیش تو

□

کارت آمد با دوجو این جایگاه

□

مشو رنجه، گرت بر سر نهد پای

□

گرد او سرو رست سرتاسر

□

با تو چه گویم؟ که خواجه نیست به خانه

□

بسیار درفتاده و اندک رهیده‌اند

□

که کرد، از رخنهای سینه، در باز

□

چنانکه ز ابجد اصل حروف و اصل شمار

□

سر تنگ تابوت را سخت کرد

□

حق ز حق‌ور کی برد این ظن مدار

□

ذوالفقار حیدری مفتاح به آب خیبر است

□

هنرش را پدید نیست شمار

□

امید رحمت و آمرزش الهش هست

□

امتحان کن تا نشان آید پدید

□

بنا در خانه‌ی هفتاد پیوست

□

آنکه دولت را ثیابست آنکه شاهی را شعار

□

ستاره فراوان و ایزد یکیست

□

نه ز گوهر گوهری‌تر یافتم

□

نموداری به عذر از دل برون داد

□

کز طفیلش خلقت آن ماء و طین شد

□

ترا اندیشه‌ی عفوست و ما ترسان ز رسوایی

□

گو برو جان بازگیر این نان من

□

ز غیرت لقمه چون کوه خوردن

□

این چه کارست و چه بارست و چه چندین گفتار؟

□

پیاده شدش پیش با مهتران

□

چون مرا روشن شد، از لعنت چه باک

□

ولیکن، نی ز رنج خویش بیش است

□

آمدن او نه به کام و هواست

□

به نام پاک تو خود را همی کنم تعظیم

□

من کیم، فرمان همه فرمان اوست

□

طرفه بود لیک نه چندین پرد

□

درم نیابد چندانکه برکشد زوار

□

چو چوگان به زخم اندر آمد بدوی

□

گریه زانست ای جوان این پیر را

□

که تا کردند بر مرکب سوارش

□

کاژدهاییست جهان دشمن خواجه خور اوست

□

دیده‌ی اعتبار در پرده

□

آنچ فردا صید افتد آن مرا

□

حاجب کالا من و من شرم ناک

□

کو رسد راد مرد را فریاد

□

به بربرستان روی بنهاد و تفت

□

خوار شد بر چشم من جان عزیز

□

که ای با تار مویت جان من جفت

□

کاخی چو روزگار جوانان امیدوار

□

دشمن بهل، که میزند از دور بقبقی

□

مست شدم سر نشناسم ز پا

□

مهر زر و خلعت شاهیم داد

□

کوه گیرد چو تب گرفته گداز

□

ز هر کت بپرسم به من برشمار

□

مرد را تنها بگوید هین که مردک غافل‌ست

□

دگر ساقیش بی مو چون کف دست

□

خواهد از گوی ساختن اختر

□

در کنف مسکنت گریزی و زاری

□

درکش تو زبان را که زبان تو زبانه‌ست

□

چو بیداری دهی فردا ز خوابم

□

آه که شد ز خاطرش نام من از فرامشان

□

مرا رفت باید چو کشتی بر آب

□

وان گهت او متهم دارد که این هم باطلست

□

به تقدیر خدا این کار بگذار

□

گاه دیباباف گردد گه طرایفگر شود

□

که یک نشانه از آن رفتگان نیامد باز

□

کاندر درون نهفتن اشیاء مبارکست

□

در حق ناهید لگدها زدند

□

بسی میان بیابان بیکرانه فتاد

□

چرا رنجه کردی روان را به راه

□

که ذره ذره ز عشق رخ تو شد گویا

□

کاه شده ، بلکه شده کهربای

□

از همه چیزها شود تنها

□

در جنبش نبی و ولی آشکار چیست؟

□

کی گذارم شهر و کی گیرم خراب

□

کز ایشان بود برد مشک خطا وام

□

به ثنای دگران رنج مبر

□

نیارد به نخچیر کردن شتاب

□

کز شهر دررمیدم کهسارم آرزوست

□

علامتهای سلطانی که آنجاست

□

ننهد در خزانه هیچ ذهب

□

همواره در مذلت و جاوید در عذاب

□

از کان و از مکان پی ارکانم آرزوست

□

چشمه ز جوی آب روان یافته

□

وز خشت تو اندر بر هر کوهی غاریست

□

همی بود در پیش او بر به پای

□

که علم و عقل رباید هزار دانا را

□

نتاج فتح زاد از تیغ حامل

□

از گور و نخجیر و از دد و دام

□

چه خسبی؟ ای غریب کاروانی

□

که زشت‌ها که بدو دررسد همه زیباست

□

عیان شد هستی ای کوهست معنیست

□

چون از غم جان رسته شد، اندر غم نان باد

□

چه گوید بدان پاک‌دخت جوان

□

که می‌خرامد از آن پرده مست یوسف ما

□

شمشیر برق در رخ خورشید خاوری

□

گر کسی را به حق دهد دشنام

□

چو بیند که خاکست بالین من

□

اکتست روحی صباحا انزعت سربالها

□

گله را از گرگ صحرایی نگهدار، ار شبانی

□

سایه اندر فکند بر سر پیل آن یک نال

□

بر رستم آمد بپرسید زود

□

آیتی ز ابتدا و غایت نیست

□

زوری نیازمودم و بی‌زر به من رسید

□

شمیده گردد و گمراه و عاجز و مضطر

□

نگه کرد و بشنید پیغام اوی

□

اما قضیت به فی هلاک اوطارا

□

بردیگری مبند، که مارا به فال نیست

□

دل به اندیشه‌ی روزی و تن از غم به گداز

□

بشد تا سر مرز هاماوران

□

با همه شاهنشهی جاندار ماست

□

گو: مردمش مبین، اگرت روی در خداست

□

نعوذبالله نزدیک میر بادم خوار

□

تو گفتی که سام سوارست و بس

□

که تو غریب مهی و غریب ارکانت

□

چو مرگ دست برآرد، نمی‌توان استاد

□

بنگر به روی خویش و به روی بهار

□

به ابر اندر آمد فغان و خروش

□

که عشق چون زر کانست و آن مذهب‌ها

□

از بوم وجود آخر بر بام عدم رفته

□

از پی داغ آتشی افروخته خورشیدوار

□

یکی مرد جنگی و گرزی گران

□

دلم پاره‌ست و لاغ پار اینست

□

همچون سلیمان ولی، دیوت نبرد انگشتری

□

موی گردد به مثل بر تن آن کس غماز

□

ز سستی مرا بر زمین برنشاند

□

چه غم گر این تن خفته میان کاهدان باشد

□

غرض مجوی تو، تا عاشقی شوی کامل

□

چون برو نامش بخوانی بشکند رویین تبر

□

به نیزه درآورد بالا ز جای

□

جفای دوستان با هم نه از بهر نفار آمد

□

شیر تو در شکار یتیمان بی‌پدر

□

به سنگ اندر نشاند تا به سوفار

□

به چنگ اندرون گرزه‌ی گاورنگ

□

هله دست و دهان بشو که لبش گفت الصلا

□

روا بود سخن پیر کز جوان شنوی

□

یکی چون شکال نرم ، یکی چون پیاده خوار

□

به دیدار فرخ کلاه آمدند

□

بگویم و بنهم عمر ما مأخر نیست

□

افتاده چو میوه‌ی رسیده

□

او را که خلاف آرد و با او که برآید

□

ز پیروزه کرده برو بر نگار

□

مترسید مترسید گریبان مدرانید

□

کین نه بحریست که امید کناری باشد

□

به هشتم برآمد ز شیپور دم

□

ز هر سو همی بارگی را ندید

□

سخن گفتن ززم و راندن سپاه

□

چرا دست یازد به من طوس کیست

□

که گر بگسلد زین سخن جان من

□

ازین تخمه هرگز مبادا تهی

□

به جز نیکویی در زمانه مجوی

□

سراپرده و خیمه گشتی نگون

□

پذیره نیامد مرا خود به راه

□

که برسان آتش همی بردمید

□

چو گرگین فرود آمد او برنشست

□

مزن دست در نیک و بد جز بدوی

□

نه شاخ و نه برگ و نه تاج و نه تخت

□

به زابل نمانی و گر نغنوی

□

نبایدکه داند ز سر تا به بن

□

که چندین چه داری سخن در نهفت

□

چو یوز دونده به کار آیدت

□

بگفتند با او یکایک درست

□

زمانه برآساید از داوری

□

تو تا زادی از مادر به آفرین

□

چو مضمونات فرمان شد به پایان

□

از لقا و صدر و باد و داد و برد ابر دو ریش

□

یاری از آن درطلب، که هرکه بیفتاد

□

بنه پیشم و بزم را ساز کن

□

هنوزش تیغ فتح اندر نهفته است

□

خانه‌ای دیدم به یونان در حجر کرده به نقش

□

ز شهر و ز لشکر مهانرا بخواند

□

بدو گفت پیران که شیر ژیان

□

زحد «مالوه» تا عرصه‌ی سند

□

جز بخل نپنداشت جهانی که عطا داد

□

از بهر کشتن تو به کشتن یزید را

□

بیاراست گودرز کاخ بلند

□

چو دیدی روی خان چیزی از انسان

□

ای خردمند نارسیده بدان

□

چو نامه بر شاه ایران رسید

□

همه دل پر از درد و از بیم شاه

□

صفت چتر سیاه که از پی چشم خورشید

□

تو بر سر کار خویش می‌باش

□

سخنی زان رخ نهفته بگوی

□

جهاندار پیروز یار منست

□

خورده زخم خانه‌ی دولت شراب

□

هر کرا در بر گرفتی «لاتخافوا» ملک اوست

□

بیفگند و فرهاد دستش ببست

□

از آن پس همه تن بکشتن دهیم

□

هر طرفش ره بشتاب دگر

□

خنده آید مر مرا ز آنها که از سیم ربا

□

چون هیچ دل به دست نیاورده‌ای هنوز

□

چنان شاهزاده جوان را بکشت

□

پیشه نکوئی کن واز بد بترس

□

شمع گردون نزد جودش مایه‌ی بخلست بخل

□

ز ایوان سالار تا پیش در

□

جهان گشت پر سبزه و رود آب

□

به خود می‌گفت کشت این ماهتابم

□

بهرامشه ار چه که شه ماست ولیکن

□

خط ترا نقاش چین، مالیده بر چشم و جبین

□

بشد طوس با کاویانی درفش

□

چو مهرش زد به زلف مصطفی دست

□

بنگر به صواب اگر نه‌ای کور

□

بگو کان سراپرده‌ی هفت رنگ

□

تو بشنو ز گفتار دهقان پیر

□

عاقبت الا مر دران اتفاق

□

تا نگیرد مرغ مر مرغ سنایی را ز بیم

□

نصیحتی که کنم یاد گیر و بعد از من

□

به فر و به فرمان یزدان پاک

□

داد سکونی دل آشفته را

□

گر چو خلیل سوخته‌ای از غم خلیل

□

خم آورد زان پس سنان کرد سیخ

□

یکی اول از تندرستان منم

□

به دست افتاد با پیل و خزانه

□

در عالم عشق کو نسیمی

□

جز غم دل ترا به جهان غم گزار نیست

□

نخستین ابوبکر پیر مرید

□

صد نعم از هر نمطی دیگ پز

□

جان و دل زیر قدمهاش نشاندم زین شکر

□

به سیری رسانیدم از روزگار

□

که دانستم از هول باران و سیل

□

فروغ از روی و تاب از تن تهی گشت

□

گر چه غریب و بی کس و درویش و عاجزم

□

چرخ با صد دیده می‌بیند ترا جایی چنین

□

رعیت نشاید به بیداد کشت

□

فغان زان سیل کاندم کاندر آید

□

یار دونان همی بوی چون جهل

□

نشان کمند تو دارد هژبر

□

چو خضر پیمبر که کشتی شکست

□

چنان سنجی ز بهر این دل تنگ

□

حسن تو چو شمس و همچو سایه

□

ای که بر آستانه‌ی در تست

□

چنین گفت مرد حقایق شناس

□

در انگشت برادر گر خلد خار

□

در سراپرده‌ی فقر آی و ز اوباش مترس

□

چه مردی بدو گفت با من بگوی

□

که در بحر لل صدف نیز هست

□

نفس حرون گربه ریاضت برفت

□

در دیده ز بیم غیرت تو

□

تقصیرها که کردم و تشویرها که هست

□

برنجید و پس با دل خویش گفت

□

که ای شمعی ز مجلس دور مانده

□

از آن سپس که همه «نحن غالبون» گفتند

□

برین تخمه‌ی سام نفرین کنند

□

نیامد در ایام او بر دلی

□

چون زمین از آب شده سیم ناب

□

کوهیست غم عشق تو موییست تن من

□

سر از قلاده‌ی آموختن مپیچ و بدان

□

در آن دم که حالش دگرگون شود

□

زانکه به غیبت چو شدی بر سریر

□

منم که بار خدایی که دل متقیان را

□

به تاراج و کشتن نهادند روی

□

گرت عقل و رای است و تدبیر و هوش

□

روان شد سوی «هتناپور» پویان

□

از چه بایدت به دعوی زدن این چندین دست

□

کام دل اوحدی به باده روا کن

□

یکی باز پس خاین و شرمسار

□

از روش جنبش دستان شان

□

گر مقنع ماهی از چاهی برآورد از حیل

□

ازین نامداران گردنکشان

□

نمایندت به هم خلقی به انگشت

□

هر که پا بسته به زر باشد به زنجیرست اسیر

□

در جمله سنایی را در دولت حسن او

□

در آنزمان که تو بر نامه‌ی سیه بخشی

□

از آن پیش حق پایگاهش قوی است

□

دف از دیوار خود حصن حصین است

□

دوستان حضرتت را تا چو تو ساقی بوی

□

تهمتن بدو گفت یک هفته شاد

□

کرم ورزد آن سر که مغزی در اوست

□

چو بر تو دست تقدیر آورد زور

□

روزها اکنون بگه خیزند چون مرغان همی

□

نظر جهل چون تواند دید

□

وجودت پریشانی خلق از اوست

□

پریوش زین نصیحت زار بگریست

□

نرم‌دار آواز بر انسان چو انسان زان که حق

□

بلندیش بر آسمان رفته گیر

□

مر او را رسد کبریا و منی

□

گشاده کن چنان چشم امیدم

□

دو عرض کاندروست تف و شعاع

□

بی‌سرو قامتی منشین بر کنار گل

□

ولیکن بتدریج تا انجمن

□

لاله سیه کشت زخشکی چو مشک

□

نه که خود روز مبارک بود آن را که کند

□

چو برخاست از دشت گرد سپاه

□

حیاتت خوش و رفتنت بر صواب

□

مبین کامروز ماندش استخوان چیز

□

گرداند او به دست شب و روز و ماه و سال

□

نه سیم خواهم ونی زر، ولی چو خاک شوم

□

برومند دارش درخت امید

□

قرنفل هم ز هند ستانست ور دی

□

آنکه در درد بماندی ز بلای شیطان

□

که پیش من آید به آوردگاه

□

بگفت ای جلیس مبارک نفس

□

ز تو هر موی دل بند جهانی

□

از پی آنکه رویش آینه است

□

بکوش تا سخن از روی راستی گویی

□

که مملوک وی بودم اندر قدیم

□

لقائی دید کانجا دیده شد گم

□

عشق یعقوب ار نداری صبر ایوبیت کو

□

وزان لشکر من فزون از هزار

□

چو مناع خیر این حکایت بگفت

□

خاموش کن و نظاره می‌کن

□

چون به سلطانی نشینی تهنیت گویم ترا

□

چه آب روی خواهد بود بر خاک درت ما را؟

□

مگو شهد شیرین شکر فایق است

□

شیر چون دانست آن وسواسشان

□

از دیناری همیشه تا ده

□

فرستاده را داد چندان درم

□

چو با سفله گویی به لطف و خوشی

□

گر ز آنک نه هر دمی خداوند

□

حقا که فرو ناید بی‌شوق تو راحتها

□

ابلیس و خلد و آدم و حوا و خوشه چه؟

□

سرش پادشاه یمن خواسته‌ست

□

به هر جاکردی از آن پشته هموار

□

بهر حال و هر کار آید به پیشم

□

همه بردل اندیشه این بد نخست

□

از پشت دست پاره به دندان بکند چرخ

□

توبه با تو خود فضول است و شکستن خود بتر

□

کی به آسانی عشاق ز دستت بدهند

□

پیری به من رسید، لقب نور و چهره نور

□

ای بزرگی که از بزرگی و جاه

□

هین به عکسی یا به ظنی هم شما

□

چون ترا خاک تخت خواهد بود

□

همه ساله روشن بهاران بدی

□

ملک معمورست تا معمار او تدبیر تست

□

شیر ز آتش برمد سخت و دل آتشکده‌ای است

□

من قرص آفتابم روزی ده نجوم

□

صد جامه‌ی سیاه بپوشی، چو خلق نیست

□

حبس خصم تو با زوال خلاص

□

ولایش « عروةالوثقی» جهان را

□

لاجرم گشت آنچنان اکنون که هست از روی فخر

□

همی گفت اگر دخمه زرین کنم

□

پر از خدنگ نوائب همی بریزد ازآنک

□

باقیش مجیب هر دعا گوید

□

از تموز زخم گرم و بهمن گفتار سرد

□

خداوندا، اگر بد رفت، اگر نیک

□

ای خداوندی کز آب و آتش جود و سخات

□

نیست شه را طمع بهر خلق ساخت

□

به صبحدم کشد او شمس از دریچه‌ی شرق

□

سخن نیز نشنید و نامه نخواند

□

ستارگان همه چو لعبتان سیم‌اندام

□

ز جامی کز صفای آن نماید غیب‌ها یک یک

□

نه تو دری بودی اندر بحر جسمانی یتیم

□

مال مار تست و تو روز و شب اندر جمع آری

□

چون سایه‌ی ما را مدیح گوید

□

نگردد مانعش یک گل ز گلزار

□

هر که در سایه گه دولت او گام نهاد

□

پس لشکر اندر همی راند گرم

□

بد خدمتی اساس نهادی تو ناخلف

□

که آب چشم با خون شهیدان

□

سوی جانش سهم غیب تیز تاز

□

از اوحدی شنو که: به چل سال پیش ازو

□

خطوانت ز راستی که بود

□

آنگهی بینید مرکبهای خویش

□

بر کار ز داروی تو شد شخص معطل

□

ز رستم بپرسید خندان دو لب

□

خورشید سرفکنده و مه خویشتن شناس

□

هر خاک که در دست گرفتی همه زر شد

□

طاووس کند جلوه چو از دور به بیند

□

ای اوحدی، دل ز دوجهان بر خدای بند

□

در مصاف قضا به خون عدوت

□

ولی باید که شیرین کار باشد

□

تا کیست دل ما که ازو گردی راضی

□

همه زیر فرمانش بیچاره‌اند

□

تا مقطع دوران فلک را به جهان در

□

چون گوهر می‌بتافت بر خاکم

□

هر آنکو وصف خود گوید همی احوال خود خواهد

□

بیناست آن نظر که ازو هست گشته‌ای

□

صد عنایت‌نامه‌ی گردون حنا بر کرده گیر

□

آن صفای آینه وصف دلست

□

شب بدخواه و بدسگالش را

□

چنین است رسم سرای سپنج

□

زو موج فتنه ساکن و او روز و شب دوان

□

شکری شکرفشان کن که تو قند نوشقندی

□

خواجه مسعود علی بن براهیم که هست

□

آن سر نشود هرگز لایق به کله داری

□

چندان درنگ که کنم خدمتی به شرط

□

همه از آفرینش برگزیده

□

از پدر وز مادر و فرزند و زن یاد آوریم

□

گروگان که داری به بند گران

□

وانکه در نه فلک ار برق کمالی بجهد

□

خاموش که غیر حرف و آواز

□

تو دانی که بر درگه لایزال

□

به رهروی رو و گر مشکلیت هست بپرس

□

با دست شکسته پای جهدم

□

میل تو سوی مغیلانست و ریگ

□

خود شگفتست از آنکه بشکیبد

□

غمی گشت چون بارگی را نیافت

□

خجل اینک به عذر باز آمد

□

ای روز میان روز پنهان

□

آن نه بینی همی که مالک را

□

ز دوست دوست طلب، علت از میان برگیر

□

خدایگان سلاطین ستوده عزالدین

□

مگر از بهر زر ما کار سنجیم

□

پاسبانان تو اند این سگ پرستان همچو سگ

□

شما بازگردید تا من کنون

□

نام تو بسی تربیت نام عمر داد

□

کشتیبان شکستگان است

□

شعر و سحر و شرع و حکمت آمدت اندر خبر

□

در هر دقیقه از حرکاتت هزار شور

□

به بارگاه تو در شیر فرش ایوان را

□

چونک پیدا گشت کو چیزی نبود

□

با قلم باید علم تا کارها گیرد نظام

□

نمانم که یازد بدین شاه چنگ

□

خنجرش گردن ارواح زند روز مصاف

□

از خاک درت باید در دیده دل سرمه

□

نشان شیر در تقویم دال آمد از آن معنی

□

تو منصب مهتری گرفته

□

به خدایی که در دوازده برج

□

تو شاهی پادشاهان ارجمندند

□

گل که تنها بویی آخر خشک گرداند دماغ

□

هنرها بیاموختش سر به سر

□

لاله گویی که بر زبان همه روز

□

ای که داری تو فهمی قبض کن قبض اعمی

□

عقل چون مرسیرتت را چاکریها کرده بود

□

راه خود گم نکند در شب تاریک ضلال

□

نظام ملکت سلطان و صدر دین خدای

□

پر فکرت شد گل‌آلود و گران

□

سخنت غافل بود از هیبت دریا دل آنک

□

بی‌اندازه زر و گهر داشتم

□

طبعت به چارسوی عناصر چو برگذشت

□

داندی مقری که عرعر می‌کند

□

در جل کشید جانرا در خدمتت سنایی

□

قدم به خاک فروغی نهد پی درمان

□

آن خاصیت که از پی نشر خلایقست

□

ز زخمش سنگ اثرها ازبرون داشت

□

به مکانی رسید همت تو

□

زمین بنده و رخش گاه من‌ست

□

من ار گویم ثنا ورنه تو دانی

□

من چو جانداری بدم در خدمت آن پادشاه

□

ناچار بشکند همه ناموس جاودان

□

مولی اخ و ان استشاط فقد

□

ور حطام زمانه باقی نیست

□

چونک اندر مرگ بیند صد وجود

□

سحر تو اگر چه ز سحر سست شود سحر

□

سپاهی فراوان بر پیلتن

□

تا جنین کسوت حفط تو نپوشید نخست

□

عالم همه پرغصه و آن نرگس مخمور

□

دست گردن به دست حاسد او

□

سلتنی عن بناء بیضتها

□

تو ز بهر او همی خواهی بزرگی و شرف

□

نه بر سیم است چشم او نه بر زر

□

بند یک ماده مشو تا بتوانی چو خروس

□

کمان به زه را به بازو فگند

□

عمر نیابد ستم همی که ستم را

□

تو آب و روغنی کردی به نورت ره کجا باشد

□

آن نمی‌بینند کز انکارشان پوشیده ماند

□

دارم به شاهی دسترس، کاو منبع فیض است و بس

□

گمان خاطرت از صدق باد جفت یقین

□

هین مهل خر را و دست از وی مدار

□

چو راحت دلش اندر عنای جان منست

□

اگر شب رسی روز را بازگرد

□

مدد بی‌نهایت ابدی

□

خامشی صبر آمد و آثار صبر

□

ای شمس طبع کز تو جهان را گزیر نیست

□

کاللیل ام الیوم حبلی قدرمت

□

بر در دونان احرار حزین و حیران

□

نوا پرداز ای مرغ نواساز

□

شاد دل روزی نباشد بی‌بکا از شوق دوست

□

به نخچیرگاه رد افراسیاب

□

سیر عزمت همچو سیر اختران بی‌ارتداد

□

آن سیمبر اندر بر سیمین تو آید

□

خورشید زمین یوسف احمد که فلک را

□

حیص و بیص کاذب وقطا

□

موج شادی می‌زند جان جهانی از کفت

□

ای برادر عقل یکدم با خود آر

□

تا نگردد کوه مغرب پرده پیش آفتاب

□

به گفتار دهقان کنون بازگرد

□

سرو لرزان شد و زان طعنه به گل گفت که من

□

چو مال این علم ماند مرد ریگت

□

نی نی اگر ندیدی رویت چگونه گفتی

□

خاک را جای عروسی است که دردانه در اوست

□

چون به ناگاه فرود آمد از آن حجره به شیب

□

به نرمی بهر تسکین درونش

□

مشعبد مرا گونه دادست زینسان

□

نگویی مرا تا مراد تو چیست

□

جود او کدخدای آن کشور

□

ای آنک تو هر شبی ز خلقان

□

تو در کشتی فکن خود را مپای از بهر تسبیحی

□

مرموقة الافاق بل مرفوقة

□

رمح این چون شهاب آتش‌سوز

□

صدق می‌خواهد گواه حال او

□

مر مرا باری نکو ناید ز روی اعتقاد

□

پدر گر شناسد که تو زین نشان

□

ای جوان دولت خداوندی که سوی خدمتت

□

اگر باژ ندهند کشور دهند

□

به نور رایش گشته منور انجم و چرخ

□

خلع الامر علیک ابهی خلعة

□

خسرو عماد دولت و دین را شناس و بس

□

شراری باشد اول آتش انگیز

□

چو بنات‌النعش گردند پراکنده چو تو

□

چنین داد پاسخ که از راستی

□

باست ار بانگ بر زمانه زند

□

ز بهر یکی تاج و افسر پسر

□

دشنام دهی که ای سنایی

□

مصالح نشوالطفل تعرف طیره

□

چو در رزم رانی مواکب فزونت

□

شد خیال غایب اندر سینه زفت

□

این جلال و این کمال و این جمال و منزلت

□

غلامان و اسپ و پرستندگان

□

بند بگشود چرخ، تنگ مباش

□

پیمبرش را خواند و موبدش را

□

علما را ز پی وعظ و خطاب

□

هم ز حسنش تابشی بر دیده‌ی موسی فتاد

□

نظر به حیله ز اعضا جدا نمی‌کندش

□

نگفتی چون برفتم کیم از ناز

□

اگر خواهی که در وحدت روانت پادشا گردد

□

همه نامداران آن انجمن

□

کف دستیست که بر نامه‌ی رزق

□

بدو چند راهست و فرسنگ چند

□

ماه بر چرخ فلک چون حلقه‌ی زلف و رخش

□

باز داند ستمگران را جای

□

جهان مسخر احکام او به نیک و به بد

□

کین تعلق چیست با این خاکمان

□

ای دریغ از هیچ سنگستی درو بر راه او

□

بیامد چو با نیزه او را بدید

□

دیرمان ای به کمالی که در آغاز وجود

□

ازیشان چه مایه گرفت و بکشت

□

این یکی گوید به فرمان «استجیبواللرسول»

□

من ز اهل سخن چه باشم و چند؟

□

جماش بدان دو چشم عیار

□

غرض عشق است و اوصاف کمالش

□

کبست کاشتم انرد زمین دل به طمع

□

ازین مرز تا آن بسی راه نیست

□

بی هیچ شک نشاط صبوحی کند به‌گاه

□

نوشته بیاورد و بنهاد پیش

□

سیرت و کردار گر آزاده‌ای

□

وین سه را در زمان پیوستن

□

دودی که سر از مطبخ جود تو برآرد

□

چون ز عفو تو چراغی ساختم

□

مرغی بهر درخت و چراغی بهر چمن

□

تا جمال خود تمام اظهار کرد

□

از فنای چو تویی گشت مبرهن ما را

□

بگشتند هر دو به ژوپین و تیر

□

دیو اگر کارکن بی‌خرد و دین است

□

توبه اول مقام این راهست

□

تا که بر گرد زمین می‌گردد

□

به یاد روی خسرو جام خوردی

□

آن جهانداری که شاگردان عزمش گشته‌اند

□

باش پیش رخش آیینه‌ی صاف!

□

در درج گوشها به نظاره عقود را

□

به اسقف چنین گفت کای دستگیر

□

چونکه ندارد همیت باز کنون

□

فصل سردش تگرگ و برف کند

□

آنکه در دار دولت از رایش

□

وان دگر را در حدث سوزش دهد

□

گاه بر بنددت به تهمت تیغ

□

گرنه علمت رفیق راه شود

□

گرد سپهش به حکم رد کرد

□

چو او را بدیدند گردان چین

□

از مرد کمال جوی و خوی خوش

□

هر که را شرم کرد ازو دوری

□

عنان به ابلق ایام ده که رایض او

□

ولی در شهر ما این رسم برپاست

□

اگر خواهی که تا دانی که از دریاچه می‌زاید

□

ور فتاده چشم من بر روی او

□

ز کردگار به هر طاعتی که قصد کنی

□

همی گرد آن کشتگان بر بگشت

□

مخالف شده‌ستی تن و جان و دل را

□

در طلب گر تو پاک باشی و حر

□

پیروز شه عادل منصور معظم

□

یا امید بازگشتنتان نبود

□

کرد عشقش دل سنایی خوش

□

از خود و دیگری خلاص شود

□

تا کهربا چو دست تصرف برد به کاه

□

که پیر جهاندیده‌یی بر درست

□

بنگر به ضعیف حال درویشان

□

زندگانی چگونه باید کرد؟

□

ای ز پی آب ملک و رونق دولت

□

چه اینجا بود باید با دل تنگ

□

آن عنایت ازلی باشد در حق خواص

□

چند روزی‌ش بر علف بندید!

□

به کلکش در فتوت را خزاین

□

خرامید بر گاه و باره ببست

□

زین اژدهای پیسه نتواندت رهاندن

□

ز تو یک نفس جدا نبود

□

درآرد از عدم عنقا به ناوک

□

زانک آن دندان عدو جان اوست

□

جود را شکری گزاری چون کسی بینی غنی

□

دل درین دختر و پسر چه نهی؟

□

تویی که گر سخطت ابر ژاله بار شود

□

کف شاه ابوالقاسم آن پادشا

□

سران را درافگند سر زیر پای

□

دنیی او ز بهر دین باشد

□

بر منبری که خطبه‌ی مدحش ادا کنند

□

چو شد نزدیک دید آن کارداران

□

خود حال دگر خلط چگویم که ز سودا

□

داده‌ی خویش گرفتند و گذشت

□

بر قمع دشمنان تو هر لحظه می‌کشند

□

همی کوفتشان هر سوی زیر پای

□

چون دید خردمند روی کاری

□

چه کنی بر قلم زنان دغل

□

شاه بدان ننگریست گفت که روز حنین

□

بخل من لله عطا لله و بس

□

جرعه‌ای بر ریختی زان خفیه جام

□

بر فلک نیست گرمی و سردی

□

در منزلی که خصم تو نزل زمانه خورد

□

پس آگاهی آمد به سالار چین

□

«چرا» گفت ک «این را لگامی نسازی

□

ماکیان چون سقط چرید و سبوس

□

خواستند از حلم و رای او زمین و آسمان

□

که این بکران معنی رو نمودند

□

شه بچه شد عاشق کمپیر زشت

□

تا چو آن آتش اندرو افتد

□

گشته گرد مرکز تدبیر او

□

ازیشان گزیده ده و دو هزار

□

گرت مراد است کز این ژرف چاه

□

چکنی خانه‌ها ز خشت حرام؟

□

قهرش به دم خصم شود معرکه‌جویان

□

گر نشان خواهید از من زین وعید

□

ابر ما را شد عدو و خصم جان

□

گفت بعد از سلام با ایشان

□

کلک از دریا کمال خویش یابد

□

فرخ‌زاد را گفت پر مایه‌ای

□

من رانده بهم چو پیش گه باشد

□

چو نزدیک خودم روزی نخوانی

□

کنون آرزو خواهم از تو یکی

□

اگر بر سبزه‌اش پویی به فرسنگ

□

این هنرها آب را هم شاهدست

□

طرفه باشد چو موی بر دیبا

□

بدان سرکشان گفت بیدار بید

□

برو زود کانجا فتادست اوی

□

چو گشت آشفته گردد پیشگاهی

□

بی‌طلب صید چون به شست آید؟

□

گر ای دون که این راز بیرون دهی

□

چون کسی که خورده باشد آش بد

□

تا تو بستیزی ستیزند ای حرون

□

کاش چون آتش همی افروختم!

□

چو هشتاد در پیش و هشتاد پس

□

خردمند گفت این گرانمایه شاه

□

از علم جز که نام نداند چیز

□

گر چه در هر دو وضع و رفعی نیست

□

کنون بازجویی همی کارخویش

□

نه آخر عزت داغ تو داریم

□

چون دوم از اولینت بهترست

□

گه به کاری دس سیمین‌بر زدی

□

چو پاسخ شنیدند برخاستند

□

ز کهرم چو لهراسپ آگاه شد

□

تدبیر برشدن به فلک چون نمی‌کنی؟

□

شخ او باش، بر شکن شاخش

□

نیاکانت آن دانشی راستان

□

جان هر یک مرده‌ای از گور تن

□

مکر حق را بین و مکر خود بهل

□

حکمتش راه طعنه‌ی چه و چون

□

خردنیست با گرد گردان سپهر

□

جهانجوی با گبر کنداوری

□

اندر رهند خلق جهان یکسر

□

چرا بگذاشتی زینگونه ما را؟

□

شما را پسند آید این گفت و گوی

□

شده با قلعه او سدره همدوش

□

تو نمی‌دانی که دایه‌ی دایگان

□

دست از عدل و داد داشته‌ای

□

فرستاد چون مرد رومی چهل

□

خردمند و کنداور و سرفراز

□

چون شاد نه‌ای چو مردمان تو؟

□

سر بسر واقفان این رازند

□

چو اشتاد و خراد برزین پیر

□

نقصها آیینه‌ی وصف کمال

□

بل برای قهر خصم اندر حسد

□

بر ورق عمر تو عنوان شود

□

برین باستان راع و کوه بلند

□

که گر راز گویمش و او نشنود

□

به راه چشم شنود از درخت قول خدای

□

به دمی رفته، باز گردیده

□

تنومند و بی‌مغز و جان نزار

□

به سوی دیگرش ناظر نشسته

□

بر درم ساکن شو و بی‌خانه باش

□

علم جزوی، اگر ز دل خوانی

□

دو چشمش کژ و سبز و دندان بزرگ

□

نکوهش از آن بهر لهراسپ بود

□

ما خداوند تو را خانه‌ی گفتاریم

□

من از عشق تو بس بی‌ساز گشتم

□

از اندیشه‌ی او گناهم نبود

□

مرد افسونگر بخواند چون عدو

□

این تکلف نیست نی ناموس و فن

□

نه تبسم به جاه و مال کنند

□

نشیند بدو در نگردد خراب

□

بزرگان فزرانه و خویش اوی

□

ای گشته به درگاه میر چاکر

□

که پسر دزد و نابکار آید

□

سوی موبد موبد آمد بگفت

□

مدد از عشق جو و ز عشق یاری

□

خر نبیند هیچ هندستان به خواب

□

سبب اینست مرگ و مردان را

□

ز ری باز خوان آن بد اندیش را

□

تو دانی که فرزندت اسفندیار

□

دام جهان است برتو و خبرت نیست

□

جودکی خواند این صفت را دین؟

□

که این بد گهر تا ز مادر بزاد

□

غایبان را چون نواله می‌دهند

□

گر نبودی این چنین وادی شها

□

جهد کن جهد، ای برادر! بوک

□

دو چشم تو اندر سرای سپنج

□

تو فرزند آنی که فرخنده شاه

□

علم و طاعت ورز تا مردم شوی، امروز تو

□

رمی فرمود مصطفی ما را

□

به از تو ندیدم کسی کدخدای

□

به نزد پادشه جا کرد دستور

□

آنچ خواهد بود بعد بیست سال

□

جز توکل مبر به راه دلیل

□

چو بدخواه جنگی به بالین رسید

□

ببرم به شمشیر هندی برش

□

هرگز چنین گروه نزاید نیز

□

هم چو کرد کریوه چشم به راه

□

شراعی زدند از بر ریگ نرم

□

لحظه‌ای ماهم کند یک دم سیاه

□

صد دریچه و در سوی مرگ لدیغ

□

دست عثمان، که تیر شد قلمش

□

وزان پس چو گردوی شد نزد شاه

□

همی گشت چندان کش آمد ستوه

□

چه خانه است این کزو گشت این گشن لشکر

□

عرض کن تحفهای بیخوابی

□

کجا آن همه لشکر و بوم و بر

□

ز قامت سرو بن را جلوه آموز

□

خشم بنشان چشم بگشا شاد شو

□

نیک کن! تا نیک پیش آید تو را

□

سرانجام جانش به خواری به داد

□

بتان از سر کوه میسوختند

□

ابلیس لعین بدین زمین اندر

□

او نخورد، ار نه کی همی هشت این؟

□

به سالی هم دشت نیزه وران

□

آن بنسبت با کمال تو رواست

□

یک عروسی کرد شاه او را چنان

□

با چنین آش و شربت و بریان

□

نخستین که بنهاد گنج عروس

□

دریغ آن نکو روی همرنگ ماه

□

اگر دانی که فردا بر تو خویش و اهل و پیوندت

□

به صیام و به بردباری تو

□

همه مهتران سوی موبد شدند

□

از آن جانب اشارتها که پیش آی

□

که چرا کشتی کنی و پروری

□

از آن معنی اگر آگاه بودی،

□

به ایرانیان گفت کان پاک زن

□

چو از دور دیدش ز کهسار گرد

□

وگر از زندان هر زنده رها جوید

□

علم خود را مکن ز عقل جدا

□

فرخ زاد هرمزد زان جایگاه

□

گفت المعنی هوالله شیخ دین

□

پاره پاره گردمت فرمان‌پذیر

□

واهب هر مایه، که جودیش هست

□

ز دیبای زر بفت و تاج و کمر

□

ازان سان که آمد همی زیستند

□

به کشت بی گهی مانی که در تو

□

ماه اول زحل کند کارش

□

سرآمد کنون قصه‌ی یزدگرد

□

در نابسته احسان گشاده‌ست

□

گوش کنعان کی پذیرد این کلام

□

اندرین حال عجر و پیری خود

□

سپاه از بخارا چوپران تذرو

□

من این نامه فرخ گرفتم به فال

□

چون سوی علم و طاعت نشتابی؟

□

مستی مال و جاه و زور و جمال

□

بیامد سپه سر به سر بنگرید

□

پس عمر گفتش مترس از من مرم

□

طاس آوردش که اکنون آب‌گیر

□

آنچه بخشند چه بسیار و چه کم

□

همی‌گفت لشکر به مردی و رای

□

چنین هم که‌ام پیش تو بنده‌وار

□

معده‌ت چاهی است ای رفیق که آن چاه

□

آنچنان علم خود چه کرد کند؟

□

چو آن نامه برخواند قیصر سپاه

□

ز چندین زاده‌ی قدرت که داری

□

از برون زنجیر در را در فکند

□

بر بساط بقا چو دلبندان

□

که گستهم را زیر سنگ‌آوری

□

چنان گفته بودی که من تا دو ماه

□

ناکشته تخم هرگز ناورد بر

□

غم ایشان دلم به جان آورد

□

که برکس نماند همی زور و بخت

□

آن سواری کو سپه را شد ظفر

□

آنچنان رویی که چون شمس ضحاست

□

پس زانو ننشستی یک شب

□

نگویی هم اکنون ببرم سرت

□

سوی رزم ارجاسپ لشکر کشید

□

بسی بکوشی و حیلت کنی و حرص و ریا

□

هیکل تست حرز قیم فرش

□

تو با جامه پاک بر تخت زر

□

خدیو عالم جان شاه «لولاک»

□

منتظر بودند کین قول نبیست

□

به لوحی گر هزاران حرف پیداست

□

یکی تیغ زد بر سر ترگ اوی

□

چنین گفت کایران سراسر تراست

□

نیست چیزی دیدنی زینجا برون و زین قبل

□

بیا، کز وصل من کارت بر آید

□

چو گشتاسپ آن تخت رادید گفت

□

پیر دامن را ز گفت و گو فشاند

□

دوستی ببرید زان مخلص تمام

□

فی المثل گر یکی ز عام الناس

□

همان تیر و کیوان برابر شدست

□

بدوزخ درون دیدم آهرمنا

□

مجلست بستانستی و رفیقان را

□

بر دلت هر چه بگذرد جز دوست

□

پر از خاک پای و شکم گرسنه

□

چه تخمی‌رست از آب و گل من

□

گفت اگر پایم بدی یا مقدمی

□

تو که بازوی بیگناهت نیست

□

همه پیش بردند تا باد بوی

□

چو بشنید گشتاسپ شد پر ز درد

□

تو را بند کردند تا دیو بر تو

□

در نهان نهان نهفته رخت

□

دگر هرچ گفتی ز پاکیزه دین

□

ای بسا کفار را سودای دین

□

چون ببیند نان و سیب و خربزه

□

تا رساند با تو پنهان از همه

□

مرا از پی فرخی داشتی

□

ز دانش چشیدند هر شور و تلخ

□

ای سفله تو را جام بلورین به چه کار است

□

ببوس، ار دست یابم بر جمالت

□

ز شیرن جدا بود یک روزگار

□

برید از خلق پیوندم به یکبار

□

چون خلیل حق اگر فرزانه‌ای

□

چنین آشفته و در هم چرایی؟

□

چون گوروار دایم بر خوردن ایستادی

□

یکی نامور فرخ اسفندیار

□

دور باش و نیزه و شمشیرها

□

نخستین بازیی بود این که دیدی

□

بر منظره به قصر تماشا چه بایدت؟

□

دم بدم هر سوی صاحب‌حاجتی

□

نیست حاجتتان بدین راه دراز

□

فصل و وصل کلماتش نه بجای

□

رخسار تو را ناخن این چرخ شکنجید

□

چنین گفت زیشان یکی نامور

□

با وجود زال ناید انحلال

□

به یتیمان شهر دادن چیز

□

ای گاو! چرای شیر مرگی

□

تواریخ حدوثش تا قدم یاد

□

این منی و هستی اول بود

□

چند بر طلعت خود پرده نهی؟

□

چاره ندانم تو را جز آنکه به طاعت

□

بجز رنج و سختی نبینم ز دهر

□

متصل گردد بدان بحر الست

□

کسی از سر دورت آگه نیست

□

خزینه‌ی علم فرقان است، اگر نه بر هوائی تو

□

گفت پیغامبر چه می‌جویی شتاب

□

تا بر آید ناگهان صبح اجل

□

تو همه جا حاضر و من جابه‌جا

□

آزر مسکین که ابراهیم ازو بیزار شد

□

ورا از بر جامه بر خفته دید

□

جمع باید کرد اجزا را به عشق

□

چو در آید به پایه‌ی مردی

□

چون کار به مقدار خویش کردی

□

به دستش دست مجنون غریبی

□

دوغ روغن ناگرفتست و کهن

□

بردرد پرده شب نومیدی

□

به هر وقت از سخن‌های حکیمان

□

شما از پس پشتها منگرید

□

اسپ سرکش را عرب شیطانش خواند

□

که ما چون همسران باهم نشینیم

□

چو زاغ شب به جابلسا رسید از حد جابلقا

□

نان چو معنی بود خوردش سود بود

□

راز را گر می‌نیاری در میان

□

چند روزی چاره‌ی حالش کنم

□

غمز است هر آنچه‌ت آز می‌گوید

□

چو گشتاسپ آن اژدها را بدید

□

زانک خویشانش هم از وی می‌رمند

□

گر به آبت فرستد، ار آتش

□

بی‌عسل و روغن است نانت و خوان

□

تندی و صفرای بخت خواجه یک ساعت بود

□

چون بدید آن چشمهای پرخمار

□

چه بود چوب خشک یا زر زرد؟

□

گرد دانا گرد و گردن قول او را نرم‌دار

□

شب تیره لشکر همی راند شاه

□

پیر عقلت کودکی خو کرده است

□

غم عمر گذشته گیرد پیش

□

خواهی بدار و خواهی بفروشش

□

باز آید سوی دام از بهر خور

□

اندر انبان می‌فشارد نیک و بد

□

چیست این ترهات بیهوده؟

□

بر آزادگان کبر داری ولیکن

□

نه بر خاک او شیر یابد گذر

□

قرب بی‌چونست عقلت را به تو

□

آنکه زر داد زور داند کرد

□

خمر حرام است، بسوزد خدای

□

دست او و پای او و سم او و چشم او

□

چون ندیدم زور و فرهنگ و صلاح

□

اندر آن دل کسی ندارد راه

□

شاخ زنبور به انگور تو افگنده‌ستی

□

نشست از بر خوب تابنده گاه

□

چشم درد مرا مبند از عز

□

گر چه سرهنگ آلت قهرست

□

هر که او پیش خردمندان به زانو نامده است

□

نفس از بس مدحها فرعون شد

□

زنده گرداند وصال روی تو جسم مرا

□

که چو بادت در شکنبه زند

□

وگر به لب شکری بی‌مزه است شکر تو

□

پس این زردهشت پیمبرش گفت

□

ندی ینزل الله اندر شهر

□

لشکر از عدل بر نشان وز داد

□

جواب سایل شاهان بگوید

□

ز روی بادیه برخاست گردی

□

بجو خشنودی حق را ز جان و عقل و مال و تن

□

نغمه‌ی جان شنو از چنگ سماع!

□

پای پاکیزه برهنه به بسی

□

که گر نیستی اندر استا و زند

□

ای کاج دانمی که در آنجای غمکشان

□

لطفش از هر کسی خبر یابست

□

آن کس که دی همیت فریغون خواند

□

هرچه جز عشق خدای احسنست

□

آنکه گر فی‌المثلش ملک شود بحر و فلک

□

تا نهنگت به کام در نکشد

□

نگاه کن که چو دین یافتی خدای شدی

□

سپه جنب جنبان شد و کار گشت

□

ای شده اشکال شعر از دل و طبعت بیان

□

مالت از دزد در امان ماند

□

گر ناصبیت برد عمر باشی

□

مرا هر زمان پیش خوانی و هر گه

□

بی سیم ازین باغ بر آراسته دانم

□

جانش از نور علم عاری و عور

□

زی تو گر یاران چهارند، از ره دین سوی من

□

به در بر همه فرش دیبا کشید

□

اگر تو چون منی عاجز در این معنی که پرسیدم

□

ز روبه بازی زلفم حذر کن

□

ما را کلهی نهاد عشقش

□

لشکری ز ارحام سوی خاکدان

□

ماهروی راستین خوانم ترا باری چو یافت

□

تا که درین دایره‌ی هولناک

□

مشغول مشو همچو این ستوران

□

ز گفتار او ماند اندر شگفت

□

نیک بختیت آرزو باشد فضول از سر بنه

□

خواه اطلس بپوش و خواهی دلق

□

قیمت به تو یافت این صدف زیرا

□

مرکبی دریاکش و طیاره‌ای عنبرفشان

□

کز بهر تو یک روز همین بانگ برآید

□

چون سلامان دید لطف بیشه را

□

چو این نامه هم اندر نامه‌ی خویش

□

زره‌دار با خنجر کابلی

□

حاسدش اندر رحم عمر بخورده چو شمع

□

دوایی کن مرا، کین دردم از تست

□

یکی همی پذیرد به خواهش اسپ و ستام

□

گرچه خر را دانش زاجر نبود

□

ور کنی بر معرضه فرمان حق را عرض دین

□

خانه را در مکن، که در بندست

□

بس است این که گفتمت، کافزون نخواهد

□

ز سر تا میانش به دو نیم گشت

□

از پی محنت گرفتاریم در حبس ابد

□

بیضرورت روا مدار به فال

□

وز این بدخو ببر از پیش آنک او

□

بگذرد او به یکی ساعت از پول صراط

□

بسر او سنایی به نکویی و به عدل

□

برآمد اختری از برج اسحاق

□

به که باید گرویدن زپس ازاحمد؟

□

زمانه برین نیز چندی بگشت

□

خواجه طاهر چو این بگفت رهیت

□

خواجگی جز خدای را نرسد

□

فضل اگر تازی بودی و شعر

□

حس را تمییز دانی چون شود

□

چون حکم مقدر به گه بخشش رویی

□

سخن از چشمه‌ی جان گیرد آب

□

معنی بسیار چون بینم من اندر شعر او

□

گویند که: « در جفاست، اسرار »

□

به سخن چونت ستایم بر آنک

□

آنکه عیب تو گفت یار تو اوست

□

آن کریمی کاثر سورت خمش در کون

□

گرد آورم سپاهی دیبای سبز پوش

□

شاد باش ای مهتری کز بهر چشم زخم تو

□

گشت ظاهر که دل درو بندی

□

سراسر جمله عالم پر ز دردست

□

چون در حضری بربند دهان

□

چند شوی ای پسر از پی این لقمه چند

□

سفره‌ی نعمتست و شربت قند

□

اگر خواهی که با حشمت ز اهل البیت دین باشی

□

این جهان نفیست در اثبات جو

□

آن چو اخلاق نبی مر همه را نیکو گوی

□

طوق گردن کن و آویزه‌ی گوش!

□

از چه شان گاه شعر بستایی

□

ز شمس مفخر تبریز آفتاب پرستی

□

تا نسوزی دل چو لاله پیرهن چون گل مدر

□

در بر آن چلنگ زر بفته

□

از دل و جان رفت باید سوی خانه‌ی ایزدی

□

میسر بی منت گر هست خوابی

□

نماید پیش قدر او ز بالا گنبد و اختر

□

جامه‌ی کون را علم عقلست

□

در برزگریت آمده براهیم

□

اجیبوا، اجیبوا هواکم عجیب

□

آن چرخ شریعت که مه روزه‌ی او را

□

باد نخوت برون کن از خاکم

□

در هنرمندی چو سرو اندر چمن گاه نشاط

□

رز بدی پر میوه چون کاسد شدی

□

هست جان بر امید آب حیات

□

ممنان را به پیشوایی فرد

□

یقین شناس که از بعد ازین دهان اجل

□

لا حول ولا قوة الا بملیک

□

او چه ماند به فلان و به همان

□

چه وفا خیزدت ز یار جلب؟

□

تا به معنی های بکرش ننگری زیرا که نیست

□

اندر چله جهل، کمالت شکند تیر

□

گفتم آری چو چنین است مرا باکی نیست

□

چشم او مستی که کرده نیمخواب

□

جز به عین رضا نخواهد کرد

□

دارم رسولی، اما ملولی

□

نوک کلک تو رازدار قضا

□

قمری رخ، عطاردی خامه

□

بمان چندان که گیتی عمر در عهد تو بگذارد

□

چه قلاووز و چه اشتربان بیاب

□

زان در دلم نبود اثر زانکه همچو حرز

□

هوس از صورتی گذر نکند

□

دلو کیوان در اوفتاده به چاه

□

که من به تن بشرمثلکم بدم و اکنون

□

حکم بر طاق مراد تو نهادند افلاک

□

رنج نایافتن ز هستی تست

□

چون ریاضت ز تو یابد نشگفت

□

اگر گوئی این در قران نیست،گویم

□

نسیم لطف تو با خاک اگر سخن گوید

□

که ز بام تو دانه‌ای چینم

□

که تا گرم و سردی برویش نیاری

□

کرم گشاد چو موسی کنون ید بیضا

□

آمدم با حدیث خویش و مباد

□

یا ز بالا چو شیر باید بود

□

به پیش قدر تو گردون بود به پایه نژند

□

باز شب منسوخ شد از نور روز

□

از کفایت شد کف تو ضامن ارزاق خلق

□

حسن، ز هر چاک زد القصه سر،

□

صحرای عمر اگر چه خوش آمد به چشم عقل

□

ایا جمال تو را او جمال داد و نمک

□

گاو دوشای عمر او ندهد

□

همه نزدیک بایدش ناچار

□

ز تست نصرت دین وز خدای نصرت تو

□

به هر لغت که تو گویی سخن توانی گفت

□

طوق و داغ ترا نماز برند

□

شب آمد سازگار عشقبازان

□

ختم شد بر تو سخا چونان که بر من شد سخن

□

این عشق همچو آتش بر جمله قاهر است

□

گردون به سر تو خورد سوگند

□

قول و فعل تو تا نگردد راست

□

دایه‌ی جود ترا گفتم کرا خواهی رضیع

□

خیره شد دلاک و پس حیران بماند

□

چه اندر صدر تو دیوان طغری

□

ریخت بر سر بلای دهر، مرا

□

گر خلافی رفتش اندر وعده روزی درگذار

□

آن باغ بود بی‌صورت بر

□

تا همی در بزم گیتی باشد از جنس نبات

□

نفس چون در سوم نورد افتاد

□

تا به اول نرسد هیچ آخر

□

دم گرگ چون پیسه چرمه ستوری

□

رحمتی دیدی که جویای گنه باشد مدام

□

با دل شق‌شده چون خامه‌ی خویش

□

زمانه هرچه بزاید به عرصه نتوان برد

□

غلط یوسفی تو و یعقوب نیز

□

اعدای ترا زه گریبان

□

گر تو این دست بر کشی از جیب

□

مجلس خواجه‌ی دنیاست توقف نسزد

□

گشت آزاد از تن و رنج جهان

□

به دست حزم بمالی همی مخالفت را

□

برفتد بیخ نفاق از گل او

□

بود عنایتش از نایبات چرخ پناه

□

ور تو دیوی و رو بدو آری

□

یک مستحق نماند کز انصاف تو نیافت

□

از محاق آفت جهان باشند

□

ایا ببسته جهان پیش خدمت تو کمر

□

که امشب را کجا ؟ چون برسر آری ؟

□

بخت روزافزون و فرخ روز و شب

□

ز طرف لوح سیمینش نموده

□

زمان نیابد جز در عدم ترا بدگوی

□

بگو به عشق که ای عشق خوش گلوگیری

□

در برق فکرتت نرسد ناوک عقول

□

میروی، نرم تر بنه گامت

□

هرکه در پیمان توده تو نباشد چون پیاز

□

امت مرحومه زین رو خواندمان

□

دوستان با یک جگر پر خون که اینک قد مضی

□

چیست آن میل سلامان سوی شاه

□

در لوح زبان جای خاک‌پایت

□

ماند سخن در دهان و رفت دل من

□

ای بادپای مرکب تو فکرت مصور

□

مردم اینند؟ چیست چاره‌ی ما

□

ای چون پدر و جد، تو سپهدار و جهانگیر

□

نه دایه نه کنیزی هست در کار

□

آن روز کافرینش آدم تمام شد

□

از همه ساده کن آیینه‌ی خویش!

□

خردی در کفایت و دانش

□

طلب منی بشیرالوصل یوما

□

دست چنار هرگز بی‌زر برون نیاید

□

بیست را چون غریم ده ببرد

□

کند لطافت طبع تو بحر را حیران

□

گر بود زنگی برندش زنگیان

□

خدنگهای شهاب اندر آن شب شبه گون

□

آوری اسب قربت اندر زین

□

تا که گوید ترا که مردودی

□

فانت الربیع و انت المدام

□

به چنین جرم و تجنی که مرا افکندند

□

چون زبان و دل اندرین تصدیق

□

ماه گفتا که برق وهمی بود

□

پس آنگاهی برون آور ز خمم

□

ای ز عدل سرخ‌رویت تا ابد

□

از تنت هر دری به بازاریست

□

چرخ تا در پناه دولت تست

□

تمام چون کنم این را که خاطر از آتش

□

خداوندا ز حسب بنده بشنو

□

مدتی چشم و گوش باز کند

□

ز دست باد تو بخشی به بوستان سندس

□

آن دل چون سنگ را ما چند چند

□

هرکسی نصرت همی خواهد ز چرخ

□

لب برین کوزه نه، چو خواهی کام

□

هرچه در زیر دور چرخ کبود

□

نشسته خسبد عاشق که هست صبرش لایق

□

نوک قلم ترا پیاپی

□

شهوت و غمز و کندی و تیزی

□

اختران را سعیت ار حامی شود

□

ثوب عتابی گشته سلب قوس قزح

□

طبع نامیزد بی‌رخصتش الوان حدوث

□

بنه در عشقبازی داستانی!

□

نشر اموات کند صوت صریر قلمت

□

همی‌کوفت بر سر که تاجت کجا شد

□

در عهد نفاذ تو ز پستان پلنگان

□

پریرویا، منم دیوانه‌ی تو

□

اثرهای کین تو چون نحس عقرب

□

صورت خندان نقش از بهر تست

□

بر مراد تو دار و گیر قضا

□

حق مهر و وفای من نگه‌دار!

□

کی بود ماه مقنع همچو ماه آسمان

□

خامش که بی‌طعام حق و بی‌شراب غیب

□

تا هست ز شصت دور در سرعت

□

پیر ما باش و شیشه پر می‌کن

□

اندرین روزها که می‌دادم

□

ز درج لعل مروارید بنمود

□

حرمی چون در سرای تو نیست

□

رسیدش باز از آن گفتار چون نوش

□

زهره اندر روزهای عیش و خلوتهای شب

□

نه به اختیاری همه اضطراری

□

بخشش بی‌منت و طبع لطیف او فکند

□

خنجر خسروست و کلک وزیر

□

جوشن کینه برکشد ماهی

□

هرچه را خوب و خوش و زیبا کنند

□

سالها بر خوان رزم از میزبان تیغ تو

□

ز شاهان قصه‌ها پی در پی آورد

□

در آن موقف که از مصروع پیکار

□

برین در چو دری درون صدف

□

از بیعت او مهر بر زبان

□

جمع بستند دخل او با خرج

□

ای نزاده ترا زمانه بدل

□

خداوندی که نام اوست، چون خورشید گسترده

□

بر امید مدد رزق به سوی در تو

□

من که ز هر شاهد و می زاهدم

□

نه مرا زهره‌ی آن کز تو بپرسم کان چیست

□

در خانه موسی در خوف جان بد

□

نتوان گفت که محتاج نباشد لیکن

□

خرد دارد از این صد گونه اشگفت

□

امان دهد همه‌کس را ز خصم او چو حرم

□

امت احمد که هستید از کرام

□

ور سایه‌ی عنایت تو بر سرم فتد

□

هر چه در جسم درد و داغ شود

□

کاهی که از جهان ببرد کهربا به غصب

□

چون بنهد رخ پیاده در قدم شاه

□

گه به جوی مجره در سرطان

□

چرا مخلوق را گویند واصل

□

رود از سهم در مظالم تو

□

وان قطره‌ی باران که برافتد به گل سرخ

□

هرکرا دست تو برداشت بیفزودش عز

□

عزیز مصر چون این قصه بشنود

□

کرده ترجیح حشو اشعارت

□

نوشیست و می‌نوش وز گفت خاموش

□

چنین نمد که جزو دوم همی آرند

□

مبادا هیچ با عامت سر و کار

□

هر نوبت مجلست بهاریست

□

کوه یحیی را نه سوی خویش خواند

□

اگر به کوه برند از عنایت تو نشان

□

کردن کار و کار نادیدن

□

بگفتند کای گرد روشن‌روان

□

زمین گوهرت را به جای چراغی

□

هر یکی گوید به هنگام سحر

□

علی‌الجمله رخ آن عالم آرای

□

نباشد شگفت ار دل آید به جوش

□

می بر تو حلالست که در دار قراری

□

از کجا جوییم هست از ترک هست

□

در شناساست این سخن را روی

□

بفرمود کز روم و وز هندوان

□

باده ببخشم بی‌ز خمارت

□

بر سر حرف آ که صوفی بی‌دلست

□

درون حبه‌ای صد خرمن آمد

□

که باشد بهای یکی بارگی

□

باز استادی که او محو رهست

□

عشق ز اوصاف خدای بی‌نیاز

□

خواجه به خانه چو بود دف‌سرای

□

ور ایدونک او را رسد زین گزند

□

گر نکردی نثار دانش و هوش

□

گفت پیغامبر که در بحر هموم

□

ارادت با رضای حق شود ضم

□

تن خویش در جنگ رسوا کند

□

از بیشی و کمی جهان تنگ مکن دل

□

وز بخیلان و ز تحشیراتشان

□

ز طفلی تا به پیری عشق ورزید

□

به یاران چنین گفت کز رای شاه

□

شه جست یک رسولی تا آن طرف فرستد

□

ای فرو رفته به گور جهل و شک

□

ولی کاری که از آب و گل آید

□

نماندی به گیتی و رفتی به خاک

□

اگر به دخمه‌ی زابلستانیان به مثل

□

با قضا هر کو قراری می‌دهد

□

جذب آن فیض، یابد استیلا

□

چو برگشت ازو با پشوتن بگفت

□

مرگ دیگی برای ما پخته‌ست

□

گر بخواهد عین کشتی را به خو

□

بقا حق راست باقی جمله فانی است

□

که بگذاشتی سالیان بی‌شمار

□

وز دیدن و شنیدن دانش یله نکرد

□

هم‌چنین دان جمله احوال جهان

□

نماند در جهان یک نفس کافر

□

بترسم که این کار گردد دراز

□

مرگ تا در پی‌است روز شبست

□

داند این را هرکه ز اصحاب نهاست

□

ز حق با هر یکی حظی و قسمی است

□

چو بشنید گفتارش اسفندیار

□

خویش را انداخت گردون در رکاب او ولی

□

که به دست آرند یک رشته‌ی دراز

□

همه عالم چو یک خمخانه‌ی اوست

□

کسی سوی رستم فرستاد زال

□

به بیداد و بیدادگر نگرویم

□

در حیا پنهان شدم هم‌چون سجاف

□

همه افسانه و افسون و بند است

□

بپیچاند آن را که بیشی کند

□

ویژه تویی در گهر، سخته تویی در هنر

□

این قدر خود درس شاگردان ماست

□

سماع جان نه آخر صوت و حرف است

□

کسی کو ز فرمان ما بگذرد

□

بابک ساسان کو و کو اردشیر؟

□

فاش می‌گفتی زبان از ریتش

□

تو را گر نیست احوال مواجید

□

سپهری برین سان که بینی روان

□

کجا به ملک کمال تو پای عقل رسد

□

هیچ می‌گویند کان خانه تهیست

□

دلیران جهان آغشته در خون

□

پدر نام ساسانش کرد آن زمان

□

پاک فرو خوردشان نهنگ زمانه

□

در گداز آید جمادات گران

□

چو موجی بر زند گردد جهان طمس

□

بدو گفت گازر که این را به جان

□

ولیکن اوستادان مجرب

□

چینه و نقلش همه بر بام تست

□

گهی از دور دارد سیر معکوس

□

جهاندار چون نزد مهران رسید

□

میوه چون اندک باشد به درختی بر

□

لیک گوید با شما من بسته‌ام

□

احد در میم احمد گشت ظاهر

□

نه از آفریدون وز کیقباد

□

سپهر منزلتا بنده‌ی درت وحشی

□

بس بجوشیدی درین عهد مدید

□

دو خطوه بیش نبود راه سالک

□

بکوشید تا لشکر و تاج و گنج

□

باز پرچین شودت روی و بخندی به فسوس

□

چیست پرده پیش روی آفتاب

□

چو یابد تسویت اجزای ارکان

□

چو بشنید اسفندیار این سخن

□

مرکبی، طیاره‌ای، کهپاره‌ای

□

آن یکیی نه که عقلش فهم کرد

□

خوشا آن دم که ما بی‌خویش باشیم

□

بماند از پی پاسخ نامه را

□

دنیا در دام تو آید به دین

□

چونک حق قهری نهد در نان تو

□

کسی کو را وجود از خود نباشد

□

بر آخر یکی مادیان بد بلند

□

ای که از بحر سبق برده کفت در بخشش

□

شیر این سو پیش آهو سر نهد

□

سیم زهره دوم جای عطارد

□

اگر خاک داری تو از من دریغ

□

مر مرا آن ده که بستانی همان

□

کرد اشارت دلق که ای شاه کرم

□

دگر روسیی بست بر کین کمر

□

کسی کو گراید به پیوند اوی

□

هست با خط تو خط چینیان چون خط برآب

□

خاک زر شد هیات خاکی نماند

□

ز من رنج جان و ز تو خواسته

□

چو آن نامه برخواند و یاقوت دید

□

اگر فضل رسول از رکن و زمزم جمله برخیزد

□

آن دکان بالای استاد ای نگار

□

چو پروانه شب چراغ توام

□

چو کیخسرو آمد از افراسیاب

□

شعله ماند چو عکس خویش در آب

□

آن شهی در بندگی پنهان شده

□

کنون هرچه مانیده بود از نیا

□

هران می که با تو خورم نوش گشت

□

دروغ است گفتارهاش، ای برادر

□

آن سر میدان و این پایان اوست

□

فرشته صفت گرد آن دیو چهر

□

یکی تاج دارد پدر بر پسر

□

پس اعدا به شبیخون برود دولت شاه

□

گر بگویم قیمت این ممتنع

□

دو دست اندر آورد و زد بر سرش

□

ز خفتان و از خود و برگستوان

□

دیوانه شدی که می ندانی

□

این ترا و آن مرا بردیم سود

□

وگر طارم موسی از طور بود

□

بجز کام و آرام و خوبی مباد

□

همچو غنچه تازه رو رفتن نه کار هر کسی‌ست

□

می‌رمد اثبات پیش از نفی تو

□

چنان چون فریدون مرا داده بود

□

نژادی ازین نامورتر کراست

□

رو تو به قطار خویش ایراک

□

بوالحکم آخر چه بر بست از هنر

□

به رزم الانی روان کرد رخش

□

سکندر بشد تا لب رودبار

□

تا دستگیر خلق بود خواجه، لامحال

□

زانک بی‌لذت نروید هیچ جزو

□

دژم گشت سالار بسیار هوش

□

بدیدی همی تیغ ارجاسپ را

□

وانجا که سخن خیزد از چند و چه و چون

□

قدح او را حق به مدحی برگرفت

□

کسی کو زند بر من ابرو گره

□

کنون رستم آید ز نخچیرگاه

□

غیر میزان بار انعامت

□

عالم خاموشی آید پیش بیست

□

پیاده شوم سوی مازندران

□

یکی را ز گردنکشان مرز داد

□

تا نیکوان هوای تو جستند با نشاط

□

ما کییم این را بیا ای یار من

□

به زخمی دگر با زمین پست شد

□

دل از مرز وز خانه برداشتند

□

زردگل بینی، نهاده روی را بر نسترن

□

چون نیابی این سعادت در ضمیر

□

سراسر سپیدست مویش برنگ

□

برفتند و دیدند مردی جوان

□

این صورت خوب را نگه‌دار

□

کوه و کنعان را فرو برد آن زمان

□

ز لشگرگه شه به نیروی دست

□

بخاید ز من چنگ دیو سپید

□

چشم در چشمخانه خاک شده

□

ای زننده بی‌گناهان را قفا

□

ازان تیرگی جای دیده ندید

□

که تا شاه گشتاسپ را داد تخت

□

نه اندر صورت خوب است زیب مرد و نیکوئی

□

غیر آن جعد نگار مقبلم

□

ز افسون و افسانه دلنواز

□

ازو ده شتر بار دینار کن

□

بوحرب بختیار محمد، که رای او

□

گر بدانی رحم این محمود راد

□

زمانه به مردم شد آراسته

□

بیامد ز اصطخر چندان سپاه

□

خلق را چرخ فرو بیخت، نمی‌بینی

□

رفت کنج خلوتی و آن را بخواند

□

یکی را ز گردون دهد بارگاه

□

جهاندار دارا به جهرم رسید

□

غنچه را جام جم فتاد به دست

□

جمله استادان پی اظهار کار

□

چو رستم ورا دید بفشارد ران

□

ز مردی و بالا و دیدار اوی

□

گفت «نی» گفتمش «چو می‌رفتی

□

با چنان عزی و نازی کاندروست

□

نیوشنده‌ای نیز کان می‌شنید

□

سپه‌کش پشوتن به قلب اندرون

□

تو همی‌تابی و من برتو همی‌خوانم به مهر

□

او چو ذوق راستی دید از کرام

□

سپه یک به دیگر برآویختند

□

مباشید با من بدین رزمگاه

□

اینت مسکر حرام کرد چو خوگ

□

وانگهی بنمودشان یک روز هم

□

گفت ای جان رمیده از بلا

□

بدو اندرون چشمه بود و درخت

□

گر کمان یک جهت خصم بداندیش تو نیست

□

گوید از کارم بر آوردند خلق

□

کزین سرو سیمین بر ماه‌روی

□

بخور هرچ برزی و بد را مکوش

□

نبات پر بلا غزست و قفچاق

□

آینه‌ی روشن که شد صاف و ملی

□

لاجرم هر دو مناصر آمدند

□

به پیش سکندر بگفت آن سخن

□

کاتبت را گو: نویس و خازنت را گو: بسنج

□

شاه هم بشنید و گفت ای خاینان

□

یکایک به ایران رسید آگهی

□

کجا زیردستانش باشند شاد

□

طعام ذل و خواری خورد باید

□

یادتان ناید که روزی در خطر

□

این نصیب کور باشد ز آفتاب

□

گر از یال کاوس خون آمدی

□

بنده گویم نه چنین است و بگویم چونست

□

این سخن هم ناقص است و ابترست

□

چنین تا به دیوان رسد آگهی

□

همانست رستم که دانی همی

□

کور کی داند از روز شب تار هگرز؟

□

در زمینها و آسمانها ذره‌ای

□

خون همی‌گوید من آبم هین مریز

□

پس از روزگار منوچهر باز

□

با احمرار باشد، با اصفرار باشد

□

انس تو با دایه و لالا چه شد

□

ز تخم فریدون یل کیقباد

□

کنون آنچ جستم همه یافتم

□

از بهر که کرد آنکه کرد، گوئی،

□

که دعایی همتی تا وا رهم

□

قفل زفتست و گشاینده خدا

□

پرستنده‌ی تست ما بنده‌ایم

□

کزین وسیله خدمت اگر دهد دستش

□

آنک گندم را ز خود روزی دهد

□

سپرد این به سالار گیتی فروز

□

چو عموریه کان نشست منست

□

روزن و پرهون چو بسته گشت، خیانت

□

آن در اول که خوردی استخوان

□

نفس ممن اشغری آمد یقین

□

شما راه سوی بیابان برید

□

به گاه خلعت دادن، به گاه صله‌ی شعر

□

ای خورنده‌ی خون خلق از راه برد

□

ببخشیدشان بی‌کران زر و سیم

□

به پیش صف رومیان کس نماند

□

آنکه باطل گوید از ما برفگن

□

خواندم آن را بر دل احمق بود

□

سعد دارش این جهان و آن جهان

□

بسیچیدن بازگشتن کنید

□

تخت جم و افسر فریدون

□

رو به زن کرد و بگفتش ای عجوز

□

بیامد هم اندر زمان پیش اوی

□

تو با شاه چین جنگ جوی و نبرد

□

که بود آنکه او ساخت شنگرف رومی

□

هر که کاملتر بود او در هنر

□

چون ببینی مر شکر را ز آزمود

□

چو بشنید دارا به آواز گفت

□

بار خدایی که او جز به رضای خدا

□

بهر یاری مار جوید آدمی

□

ندیدیم زیبنده تر زین سوار

□

ازان نامور شاه خشنود گشت

□

از هنر مر خویشتن را شو یکی چنبر طلب

□

او ز صیادان به که بگریخته

□

چونک آن مخفی نماند از محرمان

□

تو آنی که گفتی که رویین تنم

□

شود روی زمین از مرد همچون عرصه‌ی محشر

□

جان بابا چونک ساحر خواب شد

□

مران را به شمشیر نتوان شکست

□

تو آنی که دیو از تو گریان شدی

□

نیکو ببین که روی کجا داری

□

بر نکندی یک دعای لوط راد

□

این بگفت و گریه در شد آن نحیف

□

بیامد دمان تا لب هیرمند

□

برآید به زیر آن تگرگ از هوا

□

کم فضولی کن تو در حکم قدر

□

ببخشود کاووس و بنواختشان

□

خروشان و جوشان و دل پر ز درد

□

با دل رنجور در این تنگ جای

□

چشم بسته می‌شود وقت قضا

□

شاه چون دید آن مزعفر روی او

□

نبینید کاید فروشنده‌ام

□

خلعتی پای رفعتش بر چرخ

□

تشنه را درد سر آرد بانگ رعد

□

چو می خورده شد نامور پور سام

□

بکوبمت زین گونه امروز یال

□

دشمن، چو نکو حال شدی، گرد تو گردد

□

گفت خواجه جسم و جانم وصل‌جوست

□

مغز هر میوه بهست از پوستش

□

به گیتی بجز داد و نیکی نخواست

□

شاعری تشبیب داند، شاعری تشبیه و مدح

□

هر زمان نزعیست جزو جانت را

□

چو دیدند مر پهلوان را به راه

□

بزرگان چنین روی برگاشتند

□

من ز بهر دین شدم چون زر زرد

□

کور را هر گام باشد ترس چاه

□

از خراج ار جمع آری زر چو ریگ

□

نبرد همی جوشن اندر برش

□

آنکه چون گل نیست خندان از نسیم حب او

□

این گهی بخشد که اجلالی شوی

□

زبان داد دستان که تا رستخیز

□

به درویش داد آنچ بودش نهان

□

این ناکس را من آزمودم

□

گفت افزون را تو بفروش و بخر

□

باز این را بند هیزم ساز زود

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

ز مار گرزه، مار گرد ریگ پر

□

هم سلیمان هست اکنون لیک ما

□

گرفتن نیارست و بستن کسی

□

همت می دهد جام هم آب سرد

□

بپرهیز از این بی‌وفا سایه زانک

□

شیخ کی بود پیر یعنی مو سپید

□

گر کشندت نیم‌شب خورشید کو

□

بدیدند پیران رخ دخت شاه

□

مهره‌ای را که برده نکبتیی

□

سر بر آرد از رکوع آن شرمسار

□

بخندید و سیندخت را سام گفت

□

دو چشمش چو دو نرگس اندر بهشت

□

فعل نکو ز نسبت بهتر، کز این قبل

□

خواب چه بود بر درختان می‌روم

□

مسکن یارست و شهر شاه من

□

یکی نامور بود الوای نام

□

سنگ باران عنا بارد بر فرق کسی

□

چون رهیدی شکر آن باشد که هیچ

□

دل روشنم بر تو شد بدگمان

□

صورت گرمابه گر جنبش کند

□

آهو خجل ز مرکب رهوارم

□

ساعتی با آن گروه مجتبی

□

خود نباشد آفتابی را دلیل

□

از انایی ازل دل دنگ شد

□

تافت بر یکدیگر از خیط زر مهر رسن

□

بس غدایی که ز وی دل زنده شد

□

طلایه شب و روز در جنگ بود

□

چون شکست او گوهر خاص آن زمان

□

طبع تشرین به چه ماند به مه نیسان؟

□

پس بدو گویی همین بود ای فلان

□

زان سبب جانش وطن دید و قرار

□

دزد را تو دست ببریدن پسند

□

ماه فروردین به گل چم، ماه دی بر باد رنگ

□

پیل را سوراخ سوراخ افکند

□

که تا شاه مژگان به هم برنهاد

□

زود مهمان جست و گفت این زن بهل

□

کند باز هرگز مگر دست طاعت

□

سر مهر ما شنیدستند خلق

□

از دهان آدمی خوش‌مشام

□

جهد کن کز گوش در چشمت رود

□

اگر در بیشه‌ی گردن ز صیت عدل او باشد

□

کم کسی داند مگر ربانیی

□

بجوشید گفتی همه ریگ و شخ

□

آدم از خاکست کی ماند به خاک

□

چون نیندیشم کز بهر چرا بسته است

□

از دهانت نطق فهمت را برد

□

کوه و دریاها سمش مس می‌کند

□

گویدش لیکن سبب ای زشتکار

□

گوید: بخور کت نوش باد، این جام می در بامداد

□

که مگر بازوی ایشان در حذر

□

یکی پیلتن دیدم و شیرچنگ

□

گرچه تقلدست استون جهان

□

نار چو بیمار تی خود بخور

□

تو همان دیدی که ابلیس لعین

□

تا نیامیزد بدین دو بانگ دور

□

گونه‌گونه شربت و کوزه یکی

□

ایمنی در ملک تا حدیست کز انصاف او

□

آتش ار خورشید می‌بارد برو

□

بیفشرد و برکند هر دو ز بن

□

انگبین گر پای کم آرد ز خل

□

با طاعت و با فکرت خلوت کن ازیراک

□

گر بخواهد مرگ هم شیرین شود

□

هم مثال ناقصی دست آورم

□

نیم کشتش کرده با دندان اسیر

□

جمالی را که یزدان آفریده‌ست

□

آنچنان پیلان و شاهان ظلوم

□

چو زین کار سام یل آگاه شد

□

هست دوزخ هم‌چو مرگ و خاک گور

□

آزاده و کریم بیالاید از لیم

□

ایمن آبادست دل ای دوستان

□

شمس را قرآن ضیا خواند ای پدر

□

من ز دستان و ز مکر دل چنان

□

در همان روز که فرمان تو بر عالم تاخت

□

گر ز شادی خواجه آگاهت کنم

□

چو آن هدیه‌ها را پذیرفته دید

□

نفس را زان نیستی وا می‌کشی

□

وآنچه که بنواختش اردیبهشت

□

گر بسوزد باغت انگورت دهد

□

نو ندیدم تا کنم شادی بدان

□

بعد از آن اندر شب گردک به فن

□

من بنده را ز رحمت کردی بزرگ، شاها

□

آه سری هست اینجا بس نهان

□

خرد یافته موبد نیک بخت

□

هر بدی که امر او پیش آورد

□

عالم و افلاک نیرزد همی

□

هر کجا دانه بدیدی الحذر

□

زان نهادیم از ممالک مذهبی

□

یا گریز از وی اگر توانی برو

□

نمک سالم برون آید ز آب و موم از آتش

□

من نمی‌کردم گزافه آن دعا

□

پس آراسته زال را پیش شاه

□

کودکان گرچه که در بازی خوشند

□

جاهی و جمالی که به صندوق درون است

□

شهر را هشتند و بیرون آمدند

□

پند فعلی خلق را جذاب‌تر

□

چون نباشد قوتی پرهیز به

□

بیش از همه شاهانست در ماضی و مستقبل

□

با خود آمد گفت را کوتاه کرد

□

نشاننده‌ی خاک در کین بخون

□

فعل تو که زاید از جان و تنت

□

چو یقینم که نگیردت همی خواب و غنو

□

گام آهو را بگیر و رو معاف

□

آنچنان کین زن در آن حجره جفا

□

چون شکستی سر رود آبش به اصل

□

اله اله چو یکی مظهر آثار دو کون

□

ناله‌ی سگ در رهش بی جذبه نیست

□

برت را به ببر بیان سخت کن

□

ایش ابالی بالخلیفه فی‌الهوی

□

دل و همت بلند و روشن کن

□

ای بسا مستور در پرده بده

□

آن زری کین زر از آن زر تاب یافت

□

گفت چشمش چون کلاپیسه شود

□

خون دل لاله در دل لاله

□

همچو آب از مشک باریدن گرفت

□

همی دم زدن بر تو بر بشمرد

□

راحتم این بود از آواز او

□

توشه‌ی تو علم و طاعت است در این راه

□

کی رسد جاسوس را آنجا قدم

□

این بدان بی‌امتحان از علم شاه

□

در دو عالم تو مرایی بوده‌ای

□

چو مرزی خواهد آبادانی از من

□

چون نویسی کاغد اسپید بر

□

ازان دو همیشه یکی آبدار

□

چشم پر درد و نشسته او به کنج

□

از چه می‌ترسد به شب هر جانور؟

□

او مرا غماز کرد و راست‌گو

□

مردم از حیوانی و آدم شدم

□

فتنه‌ها و شورها انگیخته

□

از طاعت او حلقه کند قیصر درگوش

□

طمع ناقه‌ی غیر روپوشش شده

□

اگر در خورم بندگی شاه را

□

آفتاب از ذره‌ای شد وام خواه

□

وز نماز و زکات و از پرهیز

□

یک زمان بگذار ای همره ملال

□

چون فرشته و عقل کایشان یک بدند

□

که اعذنی خالقی من شره

□

بسان دیده شود چشم صاد روشن ، اگر

□

کان خرش در چنگ گرگی مانده بود

□

سرانجام هم جز به بالای خویش

□

پیش دل جوز و مویز آمد جسد

□

ای شاد شده بدانکه یک چند

□

این وعید و وعده‌ها انگیختست

□

زر در انبانها نشسته منتظر

□

خلوت و چله برو لازم نماند

□

ستردم رخش را به سرآستین

□

کی رهد از مکر تو ای مختصم

□

که گر چرخ گردان کشد زین تو

□

با امیرت جفت خواهم کرد من

□

چون زهر همی کند تو را باطل

□

گر در آن آدم بکردی مشورت

□

تا میان اندر حدث او تا به شب

□

گفت آنها تابع زهدند و دین

□

ای به دور روضه‌ات خلد برین را سد قصور

□

چیست احسان را مکافات ای پسر

□

سخن هر چه از دخت مهراب نیست

□

گرچه دوری دور می‌جنبان تو دم

□

از این پنگان برون نور است و نعمت‌های جاویدی

□

زان عجب‌تر دیده‌ایت از من بسی

□

ای برادر خود برین اکسیر زن

□

یوسف وقتی و خورشید سما

□

زمزم اگر زابها چه پاکتر است

□

یا به گلبن وصل کن این خار را

□

چو صد سال بگذشت با تاج و تخت

□

همچو خادم دان مراعات خسان

□

چو آگهیم که مستی و بی‌خرد، ما را

□

در ضرورت هست هر مردار پاک

□

مر سفیهان را رباید هر هوا

□

چون بیامد از غزا باز آمدند

□

با کف جود تو بخشندگی معدن چیست

□

آن فقیران لطیف خوش‌نفس

□

بدو گفت پیش فرستاده شو

□

پس اگر ابلیس هم ساجد شدی

□

چو گور دشت بسی رفته‌ای نشیب و فراز

□

خاک بر سر استخوانی را که آن

□

تو چه دانی تا ننوشی قالشان

□

تا که این دیوار عالی‌گردنست

□

چو طوبی گشت شاخ بید و شاخ سرو و نوژ و گل

□

پس چو حکمت ضاله‌ی ممن بود

□

شب و روز بد بر گذرهاش جنگ

□

تو رعیت باش چون سلطان نه‌ای

□

از مصیبت‌های فرزندان تو چون بشنوند

□

رو بدو کرد و بگفتش ای امیر

□

حارسی دارم که ملکش می‌سزد

□

من همی‌گفتم که یا رب آن عذاب

□

حفظ تو واجب است فلک را که داردت

□

گفت خود را تو مزن بر تیغ تیز

□

چنین تا به درگاه سام آمدند

□

زانک در چشمت خیال کفر اوست

□

بهرام کجا رفت و اردوان کو؟

□

هر دلی را سجده هم دستور نیست

□

خامشند و نعره‌ی تکرارشان

□

گفت ای شه با چنین عقل و ادب

□

انگور سیاهست و چوماهست و عجب نیست

□

هر که او را قوت ایمانی بود

□

ندادند پاسخ دلیران به شاه

□

گفت پیغامبر که حق فرموده است

□

این ناخوش و خوار همچو خون است

□

سو بسو و کو بکو می‌تاختند

□

دانه‌ی آبی به دانه سیب نیز

□

مدود حمال زی بار گران

□

گر شیر در زمان بهار عدالتش

□

رنگها بینی بجز این رنگها

□

یکی پهلوانی نهادند خوان

□

هفت دریا گر شود کلی مداد

□

به یکی چنگش آخته دشنه است

□

زر خالص را و زرگر را خطر

□

ای عجب کز آتش بی‌زینهار

□

رخت دزدیده بتدبیر و فنش

□

بلی این و آن هر دو نطق است لیکن

□

غافل‌اند این خلق از خود ای پدر

□

بر رستم آمد پر از رنگ و بوی

□

با کدام استاد استاد جهان

□

نیکو بنگر که: کیستی خود

□

ور نمی‌توانی به کعبه‌ی لطف پر

□

جمله عالم شرق و غرب آن نور یافت

□

گفت خوابستم مرا بگذار و رو

□

درد اگر راحت است پیش مریضان عشق

□

گرچه با تو شه نشیند بر زمین

□

به گرز و به تیغ و سنان دراز

□

لذت دست شکربخشت بداشت

□

تن تو چون بیافت صورت این

□

پا برهنه تن برهنه می‌دوم

□

این کسی دیدست کز یک راویه

□

لاجرم اشفقن منها جمله‌شان

□

بریخت چنگش و فرسوده گشت دندانش

□

گفت خود تو جبرئیل رحمتی

□

هیون تکاور برانگیختند

□

ور همه عیبست دانش سود نیست

□

زرد چو زهره است عارض بهی و سیب

□

هر صحابی دید زان مسجد عیان

□

خاصه چشم دل آن هفتاد توست

□

نفس می‌خواهد که تا ویران کند

□

کیست کو سر کرده سر باشد بدور عدل او

□

گر قدم را جاهلی بر وی زند

□

عمودی بزد بر بر روشنش

□

تو نیفتادی که باشی پند او

□

چون روی خویش زی سخن‌آرم، به قهر

□

روح وحی از عقل پنهان‌تر بود

□

آن همه سختی و زورست و عرق

□

از حدیث شیخ جمعیت رسد

□

ای قوی رای و قوی خاطر، مرا معلوم نیست

□

دوزخ و جنت همه اجزای اوست

□

از اندرز فرخ پدر یاد کرد

□

هر که جوید نام گر صاحب ثقه‌ست

□

من جز که به مدح رسول و آلش

□

تا نسوزی نیست آن عین الیقین

□

لیک مقصود ازل تسلیم تست

□

چون عمر شیدای آن معشوق شد

□

به روز معرکه این از چه رو شود افعی

□

در تن گنجشک چیست از برگ و ساز

□

به شهری کجا سست پایان بدند

□

در درون کعبه رسم قبله نیست

□

گر رنجه‌ای از آفتاب عصیان

□

کو خلیلی کو برون آمد ز غار

□

ترک جلدی کن کزین ناواقفی

□

حاکمست و یفعل الله ما یشا

□

ویران همی ز بهر چه خواهد کرد

□

گر دو سه ابله ترا تهمت نهد

□

بدو گفت بر تاز و برکش میان

□

کعبه هرچندی که خانه‌ی بر اوست

□

گفتم، چو رشوه بود و ریا مال و زهدشان،

□

تو جهت‌گو من برونم از جهات

□

تا قیامت گر بگویم زین کلام

□

مانع خویشند جمله‌ی کافران

□

عالم از روی بخت خرم تو

□

گفت صوفی آن من بگذشت لیک

□

غمی گشت ازان کار افراسیاب

□

دیر یابد صوفی آز از روزگار

□

از پس دانش قدم نهاد نیارد

□

آنک گفت انی مرضت لم تعد

□

چون درین دل برق مهر دوست جست

□

یا ز عریانان به یکسو باز رو

□

ز لب چون غنچه خندان گشت و بشکفت

□

تا غریمان چونک آن حلوا خورند

□

هرانکس که از دادگر یک خدای

□

بر سر شطرنج چستست این غراب

□

آنکه بیش از دگران بود به شمشیر و به علم

□

محرم ناسوت ما لاهوت باد

□

چونک جزو باد دم یا مروحه

□

گفتم احسان شما بگذشت و احسان امیر

□

تیرت آنجا که پی سپر باشد

□

محنت و من روی در روی آمده چون جوز مغز

□

سه سالست تا این بزین آمدست

□

ز آن فلکی کو بنات نعش همی زاد

□

با شما گر عهد بست ابلیس ازو

□

گلستان جان آرزومند آب است

□

هر یکی از درد غیری غافل اند

□

عدو ابله است ورنه خرد آن بود که مردم

□

بار خدایی که جود را و کرم را

□

ملک کیخسرو روز است خراسان چه عجب

□

کس از مادران پیر هرگز نزاد

□

شاه فلک جنیبت خورشید عرش هیبت

□

دانیال از خیرها شد نامور

□

غارت بحر آمده است غایت جودش چنانک

□

آن جفا با تو نباشد ای پسر

□

نز سموم آسیب و نز باران بخیلی یافته

□

چو مستان ز تأثیر آهنگ مطرب

□

آب سیه ز نان سفید فلک به است

□

پیمبر تویی هم تو پیل دلیر

□

غم آن صبح صادق ملت

□

ای طلبیده جهان مرا مطلب هیچ

□

به ز آدمی است و آدمی نام

□

آن غم آمد ز آرزوهای فضول

□

آهیخ تیغ هندی چون چشمه‌ی مصفی

□

و گر اجزای جودش را گذر باشد به دوزخ بر

□

آتش سخن بس است که فرزند طبع اوست

□

چو مهراب شد شاد و روشن روان

□

مار است خاک خواره پس او باد ز آن خورد

□

تا کی گوئی به مکر و حیلت دیوان

□

زردی زر شادی دلهاست من دلشاد از آنک

□

آنک در تون زاد و پاکی را ندید

□

هر گهر کز کلک او دزدید طبع

□

سراپا نافه گردد گر چرد در ساحتش آهو

□

فقر کان افکنده‌ی خلق است من برداشتم

□

یکی آفرین کرد سام دلیر

□

لعبت چشم به خونین بچگان حامله شد

□

جز به چنین صنع نیامد درست

□

بر سر آتش از این بی‌نمکی

□

عاقبت گوری از کناره دشت

□

آه کز بیم رستم اجل است

□

با نکته‌ی مغنی و با دانش مطیع

□

گاهی کبودپوش چو خاک است و همچو خاک

□

ز کاووس دادش فروان سلام

□

دین به تیغ حق از فشل رسته است

□

آن را که کس به جای پیمبر جز او نخفت

□

چون ز خروش دو صف وقت هزاهز کند

□

این چنین نامه بر تو شاید بست

□

خسر پست را سوار خرد

□

برق آمده‌ست و بر سم او بوسه می‌دهد

□

رای بری چیست؟ خیز و جای به جی جوی

□

گر ایدونک گوید به نزد من آی

□

این همه عجز ز اشکال قدر ممکن نیست

□

فسونگر به گفتار نیکو همی

□

چون دم برآرم از سر زانو به باغ غم

□

هر که میخ و کدینه پیش نهاد

□

چون چرخ در رکوع و چو مهتاب در سجود

□

از همت بلند بدین مرتبت رسید

□

سنگ زردم شده معلول به وقت

□

جامه‌های زرکشی را بافتن

□

چوبک زند مسیح مگر زآن نگاشتند

□

زیرش چهار استون زده

□

چهره‌ی خورشید وانگه زحمت مشاطگی

□

به هر پایه‌ای دست چندان رسد

□

می لعل ده چو ناخنه‌ی دیده‌ی شفق

□

شود به کل گدایان زکات و حج واجب

□

در کف بخت بلندش ز اختران

□

بانگ و صیتی جو که آن خامل نشد

□

این کعبتین بی‌نقش آورد سر به کعبم

□

زنهار که مر جان را بی‌جان نگذاری

□

ربعی نموده پیکرش، خطهای مسطر در برش

□

چو گشت آن ملمع قبا جای او

□

اگر جرعه‌ای بر زمین ریزی از می

□

نمی‌دانم تو باری در چه کاری

□

تیغ فراسیاب چه؟ خون سیاوشان کدام؟

□

جز سه کس که حقد ایشان چیره بود

□

مصطفی در شصت و سه، اسکندر اندر سی و دو

□

چو نرگس شود باز چون چشم باز

□

بوی دارو شنوم روی بگردانم ازو

□

قدم بر قیاس نظر می‌گشاد

□

خورشید را بر پسر مریم است جای

□

در طلوع مهرش ار با پرتو خور سردهند

□

خاقانیا هوان و هوا هم طویله‌اند

□

صد هزاران خوی بد آموخته

□

همه سنگ افشان در آب‌خور عالم خاک

□

علما را که همی علم فروشند ببین

□

پرواز کرده جان منوچهر سوی تو

□

به هرچ آفریدی و بستی طراز

□

سرخ رویانی چو می بی می همه مست خراب

□

ز بحر شرق بیرون رفت خرچنگ

□

از طبع خشکشان نتوان یافت شعر تر

□

هم‌چو آب نیل دانی وقت غرق

□

ذات جسمانی او کز دم روحانی زاد

□

زین پاک شده‌است و بی خیانت

□

گشته داود نبی زراد لشکرگاه او

□

کز آن باغ رنگین رطب چیدمی

□

دام ماهی شود ز زخم نهنگ

□

گروهی بین همه از خویشتن عور

□

باشد چو طبع مهر من اندر هوای تو

□

من یقین دارم نشانش آن بود

□

هدیه پارنج طبیبان به میانجی بنهید

□

به خانه در زنور قرص خورشید

□

ببستم حرص را چشم و شکستم آز را دندان

□

وگر ماه نو را براتی دهد

□

ور زمین را دهی ز می جرعه

□

تیغ من از خون تو چون رنگ بست

□

جوید به تبرک آب دستت

□

چون ندارد سیر می‌راند چون عام

□

ای به گه انتقام همچو حسودت مدام

□

وانگه چهار تن را در باغ خویش بنشاند

□

چشمه‌ی خور بوسه داد خاک درش سایه‌وار

□

ز هر نسخه برداشتم مایه‌ها

□

نصرت نثار عید برافشاند کز عراق

□

ضمیر جمله به خصم تو می‌شود راجع

□

نقش جوزا چون دو مغز اندر یکی جوز از قیاس

□

گاه جنگش با رسول و مطبخی

□

کوس ماند به کمان فلک اما عجب آنک

□

ز گردون چو بر نامه‌ی من بتابد

□

شمشیر او طوبی مثال او را جنان تحت الظلال

□

چنانت دهم مالش از تیغ تیز

□

چو طوطی کینه بیند شناسد خود بیفتد پی

□

همان بهتر که لب بندی ز گفتار

□

عجب ترسانم از هر ماده طبعی

□

سکسکانید از دمم یرغا روید

□

صبر میکن که جز به مردی صبر

□

زی من یکی است نیک و بد دهر ازانک

□

سخت تغابنی بود حور حریر سینه را

□

سپاس خدا کن که بر ناسپاس

□

نابهنگام بهارم که به دی مه شکفم

□

نقش بی‌جان خانه‌ی نقاش

□

آن آبنوسین شاخ بین، مار شکم سوراخ بین

□

باده‌ای را می‌بود این شر و شور

□

چنگ همچون جره‌باز ازرق و کبکان بزم

□

چون من گره زنم به سخن بر کجا نهد

□

از بوس لب‌های سران بر پای اسب اخستان

□

راه‌زن هرگز گدایی را نزد

□

شاه باز سپید روزی از آنک

□

پیشتر از نام بت و بت پرست

□

وز بر آن خوابگه طارم پیری مسن

□

که ازو فرزند طفلی گم شدست

□

خط کفش به صورت جوی است و جوی نیست

□

امام زمان وارث مصطفی

□

هست عیان تا چه سواری کند

□

گفت غیر این نسب نامیت هست

□

زمزم بسان دیه‌ی یعقوب زاده آب

□

جودت از بلعجبیها شده مغناطیسی

□

میوه چو بانوی ختن در پس حجله‌های زر

□

ای زراندوده مکن دعوی ببین

□

ظفر برد ز برت چتر جاء نصر الله

□

به آغاز محبت در وفا کوش

□

من از باده گویم تو از توبه گویی

□

گر سخن‌کش یابم اندر انجمن

□

نحلی، جعل‌نه‌ای، سوی بستان قدس شو

□

کفش که طعنه به لطف و سخای بحر زند

□

نای از دو آتش باد خور، نی طوق و نارش تاج سر

□

سرنگون خود را از اشتر در فکند

□

چون صد هزار لام الف افتاده یک به یک

□

به مکتب صبحدم چون گشت حاضر

□

حضرت پاک از چو ما آلودگان آسوده‌اند

□

رنجها بسیار دید و عاقبت

□

ای کرده پاسبانی تو عیسی آرزو

□

اگر پایه عدل اینست و انصاف

□

فاخته گفت از سخن نایب خاقانیم

□

چشم را چشمی نبود اول یقین

□

درع رستم به سنبل آراید

□

بیا کز هجر روز خسته حالان

□

بلی از پی چار منزل گرفتن

□

نه نجومست و نه رملست و نه خواب

□

بر در این هفت ده قحط وفاست

□

مرا گویی خدا از بهر غم ساخت

□

عهد یاران باستانی را

□

ور کنی یک چشم آدم‌زاده‌ای

□

روز ارنه تیغ خسرو مازندران شده است

□

کند زودش به سوی ما روانه

□

ازین و آن دوا مطلب چون مسیح هست

□

کی فرستادی دمی بر آسمان

□

در کعبه کرده عید و ز زمزم مزیده آب

□

آن سخن افسانه بازار شد

□

وی نقش زیاد طالع من

□

پس ترا بیرون کند صاحب دکان

□

هر کبوتر کز حریم کعبه‌ی جان آمده

□

به دل دردیست از اندوه دوری

□

خاقانی را ز دل چه پرسی

□

زانک او بنمود پیدا دام را

□

جمعند بر تفرق عالم ولی ز ضعف

□

اساس خسروی دیدند تجار

□

تا در دل تو هست دو قبله ز جاه و آب

□

آتش عشق از نواها گشت تیز

□

از پی دستینه‌ی رباب کف می

□

کنم از آب چشم شور خونبار

□

یوسف دلها توئی کایت توست از سخن

□

هم‌چو گربه باشد او بیدارهوش

□

لعب دهر است چو تضعیف حساب شطرنج

□

به ده کسوت نمودی ارجمندش

□

فیلسوف اعظم و حرز امم کز روی وهم

□

گر رضا دادی رهیدی از دو مار

□

مهدی دین بود لیکن چون مسیح

□

ز زخم خار گلها را تکسر

□

یا شما را خط امن است و نه زین آب و گلید

□

دوزخ درویش و مظلومم کنون

□

از پی تهذیب ملک قبض کنی جان خصم

□

جامه او ساخته‌ام کاغذین

□

هزار شکر کنم فیض و فضل یزدان را

□

باز می‌گفت او که گر این بار من

□

قبولش ز هاروت ناهید سازد

□

شهی بر خلق آخر تا به اول

□

این است همان ایوان کز نقش رخ مردم

□

یا رسول الله جوان ار شیرزاد

□

دیدم صف ملائکه‌ی چرخ نوحه‌گر

□

کمندی ساز پیچان سبحه‌ام را

□

ما به بوسه بر لب ساقی شده فندق شکن

□

بس منافق کاندرین ظاهر گریخت

□

روز و شب گرگ آشتی کردند و اینک مهر و ماه

□

در این گلشن که چون غم نیست هرگز

□

عمان و محیط و نیل و جیحون

□

آنک معرض را ز زر قارون کند

□

وانکه از روی تواضع پیش روی شاهدان

□

گفت در این کار چه سازم علاج

□

بیاع خان جان مجاهز دلان عشق

□

صد نشان باشد درون ایثار را

□

غم از این خسته‌ی تنها چه خواهی

□

چه می‌گویم شهابی بود ثاقب

□

از بهر تب بریدن خود دست آز را

□

آتش که اول ز آهن می‌جهد

□

بس باک ندارم همی ز محنت

□

در آن دم کز پی تسخیر خیبر

□

خاقان اکبر کسمان، بوسد زمینش هر زمان

□

هر که کژ جنبد به پیش جنبشم

□

آب صافی شده‌ست خون دلم

□

اگر فارس فرس را برجهاندی

□

چون از لعاب شیر نر، دندان گاو است آب‌خور

□

باز آن ابلیس بحث آغاز کرد

□

چو من دستگه داشتم هیچ وقت

□

آن که از این گنج نشد بهره‌مند

□

صدرش چون باغ رضوان یاصفه‌ی سلیمان

□

کی توان نوشید این می زیردست

□

بد نیارست کرد با تو فلک

□

ز یکجا آب چون نبود مسافر

□

ماه نو ما حلقه‌ی ابریشم چنگ است

□

کار هادی این بود تو هادیی

□

چه دانی قصه‌ی بیماری ما

□

از آنرو زخمه‌ی مطرب خورد چنگ

□

ترسم که به چشم ابلق عمر

□

سبلتت گنده کند بی‌فایده

□

بگو میگوید آن سرگشته‌ی تو

□

زبان او کلید گنج عرفان

□

مریم دعاش گفت که چون نصرت تو دیدم

□

که منه آن سر مرین سر زیر را

□

گه اخگر از جگر من چو خون دل گشته

□

به نعلش چهره سایید آنقدرها

□

هم زحل‌رنگم چو آهن هم ز آتش حامله

□

زان زنان مصر جامی خورده‌اند

□

تن ار شد سپر پیش تیر بلا

□

به رسم شبروی اینجا سفر کن

□

نیل تیغش چون سکاهن سوخته خیل خزر

□

مکیان گفتند ما را علم نیست

□

در طعن چو نیزه‌ام که پیوسته

□

چو میل آن رخ گلفام می‌کرد

□

برق تویی و بید من، سوخته‌ی توام کنون

□

خیرها نغزند نه از عکس غیر

□

هر کو فسون مهر تو بر خویشتن دمد

□

به که در خانه برآری به‌گل

□

کعبه در تربیع همچون تخت نرد مهره باز

□

تا بمالد در پر و منقال خویش

□

کمند زلف مشکین تاب داده

□

به خویشم بود زینسان گفتگویی

□

لاف فریدون زدن و آنگه ضحاک‌وار

□

هوی فانی چونک خود فا او سپرد

□

پیوسته اسیر نعمت اینم

□

چه ذوق از جان که بی‌دلدار باشد

□

مرتب ساخت بر تن پیرهن را

□

ملک را بگذار بلقیس از نخست

□

با غنچه شو مصاحب و با یاسمن نشین

□

تا در کنف حفظ تو چون یونس

□

راندند ز آب دیده سیلی

□

عقل جزوی را وزیر خود مگیر

□

وگر در دام عشق انداختم دل

□

فرستاده شد گرچه نیکو نباشد

□

غمش خوردی و غمخواری‌ش کردی

□

خوش نگردد از مدیحی سینه‌ها

□

جز مدحت شاه و شکر دستورش

□

گر نگاری نگاشت باز بشست

□

لاله می خورد که از پوست برون رفت تو نیز

□

ما رمیت اذ رمیت خوانده‌ای

□

پادشاه جهان ابواسحاق

□

آن چیست ز انعام که در حق منت نیست

□

فرخندگی مه تمامش

□

این سبب را من معین گفتمی

□

اگر خلندم در دیده، نیست هیچ شگفت

□

ز بس کز غصه‌ی طبعش تفکر می‌کند شبها

□

پرستش جز خدایی را روا نیست

□

گفت آری خوش عمل کردی بدان

□

روا چون داریش مهجور کردن

□

خواجه فخری ای مشامت بوی حکمت یافته

□

بدین حال با حکمت‌اندوزی‌ات

□

گه ترنج تخت بر سازیم ازو

□

ای تن جزع مکن که مجازی است این جهان

□

بر من و تو ختم شد پیغمبری و خسروی

□

پرستاران آن ماه فلک مهد

□

لیک بر خوان از زبان فعل نیز

□

دگر عاشق بدین زاری نباشد

□

تویی آن‌کس که اگر قصد کنی

□

رسید از سدره جبریل امین زود

□

چو از دور دیدش ز کهسار گرد

□

تا بر زمین بروید نسرین

□

ترا که میر خراسانی از ره تقدیم

□

بود کز صبر، امیدت برآید

□

به سیم و زر تو غنی بودی و به جاه غنی

□

فریدون حشمتی در تاج بخشی

□

انوری این چه پریشانی و بی‌خویشتنی است

□

نادیده ز یار خود نصیبی

□

شما از پس پشتها منگرید

□

شمه‌ای شرح حال عرضه کند

□

آسیای سپهر دور از تو

□

کی دیده به هر کسی کند باز؟

□

بر امید راه بالا کن قیام

□

غزال خرمن سنبل کشید در آغوش

□

ای جهان از عنایت تو چنانک

□

خورد آن پیر مسکین زو فریبی

□

برو زود کانجا فتادست اوی

□

ای شهنشاهی که خاک آستانت از شرف

□

در پناه سده‌ی جاه رعیت‌پرورش

□

از آن صورت روان صرف نظر کرد

□

شد بناگوش تو از پنبه کفن‌پوش و هنوز

□

ای حاتم رادی و رادی تو

□

ملک می‌کرد با ظفر یک روز

□

ز خاصان یکی سوی او رفت زود

□

در خون که می‌شوی سبک خیز؟

□

ز روزگار فراغت چگونه دارم چشم

□

لایق به کمال تو همین دید که تا حشر

□

یک زنده، غذا چو من نخورده

□

آن مقلد هست چون طفل علیل

□

کارم ببست چون که بنگشایی

□

تا هست فلک باعث نرمی و درشتی

□

ور از پس چاک شد پیراهن او

□

سپه جنب جنبان شد و کار گشت

□

ز تاب حمله‌ی او گاه کینه سست شود

□

قطره در چشم حسودت نشگفت ار بفسرد

□

بیا جامی ز بود خود بپرهیز!

□

گر کلک بر کاغذ نهد از نهیب

□

مرا زین بیشتر در هجر مپسند

□

طاعت آموز انس و جان در تست

□

یکی را گوشمال از دار دادند

□

همی گرد آن کشتگان بربگشت

□

نگویم یک زمان پیشت نشینم

□

چو تو حکم کردی قضا هم نیارد

□

زو شعله‌ی دل زبانه می‌زد

□

پس کنیزک جمله آلات فساد

□

چهره ز زخم درد شکسته

□

گر کنم خیره ارنه خود سوزم

□

به مصر امروز مهجور و غریب‌ام

□

خرامید برگاه و باره ببست

□

ز بهر نام خود کوشیده بهتر

□

مرغ دل جبرئیل گیرد

□

لیکن چو تو دم زدن نیارم

□

از خون کفنم تر شد و از خاک تنم خشک

□

چو من به صورت دیوان شدم چرا جوشم

□

کند اعدای ملک از ننگ عصیان

□

چون میر ولایت آن رقم خواند

□

چو او را بدیدند گردان چین

□

شصت و سه بود عمرش چون عمر مصطفی

□

از کمال خری و بی‌خردی

□

گرفتم دامنش را چست و چالاک

□

وصف پاکی وقف بر نور مه‌است

□

به بخل و جود کم و بیش کی شود روزی

□

باد بر دست تو میی که به عکس

□

زو خواستمی به روزگاران

□

یکی نامور فرخ اسفندیار

□

سرافکنده برش هر سر فرازی

□

تا زند دست آفتاب سپهر

□

همی بردند دایم انتظارش

□

چندانکه به شمشیر تو بدخواه فکندی

□

تصور شد دلم را کاین وصال است

□

تیغشان گر به ضیافت چو خلیل‌الله نیست

□

ز بس بالا گرفت آواز فریاد

□

دریغ آن نکو روی همرنگ ماه

□

در صد مصاف و معرکه گر کند گشته‌ام

□

تا بود زاده‌ی بنات زمان

□

مجنون گفتا که:«ای دل‌افروز!

□

گر ترازو نبود آن خصم از جدال

□

نه نه به محنت اندرم آن حال تازه شد

□

کدیه و کفر در اشعار شعارست ترا

□

چو مجرم شود از گنه عذرخواه

□

بتان از سر کوه می‌سوختند

□

ریاحین از شراب حسن سرمست

□

به عون دولتش از بخت داد بستانم

□

وادی وادی ز میش تا بز

□

ور سر مویی کشد دشمن چون مور سر

□

ز بس که کند دو زلف و ز بس که راندم اشک

□

پوست بر دشمنت کفن گشته

□

درین نم دیده خاک، از خون مردم

□

در حمله، درست چون پدر شیر

□

جلال دولت و دین پادشاه هفت اقلیم

□

قدر من صاحب قوام‌الدین حسن داند از آنک

□

شد عرض ز طبع فکرت‌اندیش

□

گر نداری دانه ایزد زان دعا

□

در این کشتی که نامش زندگانیست

□

مهمان تو آمدیم یالیت

□

ز سرمه ز آن سیه چشمی نمی‌جست،

□

همی کوفتشان هر سوی زیر پای

□

به چشم مرحمتی سوی حال بنده نگر

□

چه می‌گویی تو ای عطار آخر

□

قوی‌قوت، گران‌قیمت، سبک‌سنگ

□

بگشتند هر دو به ژوپین و تیر

□

گرچه در دل خلیده اندوهیست

□

جز خیالی منعقد بر شاه‌راه

□

ز رشح دل و دیده در خون نشست

□

با چند پری‌وش بهشتی

□

همان روستایی دو مرد جوان

□

چون برکشید آینه‌ی کل کاینات

□

بسازم چون ارم، دلکش بنایی

□

زین پس من و یار مهربانم

□

کزین مژده دادیم رسم خراج

□

عهد فاسد بیخ پوسیده بود

□

چرا راستی گوید آن راست مرد

□

که گر راز گویمش و او نشنود

□

به دژ در شد و کشتن اندرگرفت

□

تو همه سال همی‌بخشی ز اندازه فزون

□

«اگر رو بر بت آوردم، خدایا!

□

ز بهر یکی تاج و افسر پسر

□

نه کوشیدنی کان برآرد به رنج

□

چون بکاری در زمین اصل کار

□

بگفتا کاین گهرها در بهایش

□

پس آگاهی آمد به سالار چین

□

چهارم که دل دور داری ز غم

□

اگرچه خشک‌لب افتاد بحر و بر امروز

□

به یزدان‌شناسی علم برفراخت

□

در تلوسه‌ی چنان جگر سوز

□

چو رفتند نزدیک آن نامجوی

□

هم‌چنین برمی‌شمرد و می‌گریست

□

در هر محفل که جاش کردند

□

قصور عقل تصور کند جلالت تو

□

بدین انجمن هرک دارد نژاد

□

دلم فدای زبان باد و جان فدای سخن

□

ز انواع نفایس صد شتروار

□

گر ما ز هنر تهی میانیم

□

من از داد چون تو یکی بنده‌ام

□

مشتری ماست الله اشتری

□

و آن غیرت گلرخان بغداد

□

ولیکن چنان خور گرت درخورد

□

همی آتش افروزد از کام اوی

□

به نحل وحی فرستاد تا پدید آورد

□

بانگی بزد از درون غمناک

□

بی پرده‌ی خلق، جلوه سازیم

□

مرا بر شما زان فزونست مهر

□

سرمه‌ی توحید از کحال حال

□

برخیز و ازین خیال برگرد!

□

شد گرم که آردم به اعراض

□

جهاندیده بیدار بابک بمرد

□

گفتم: که گر دو تیر گشاید سوی چگل

□

چون رو به دیار آن دل‌افروز

□

رفته سوی آسمان با جلال

□

به خشنودی کردگار جهان

□

چشمه‌ی شیرست در تو بی‌کنار

□

نمی‌آمد ز گوهر ریز مردم

□

رو قناعت پیشه کن در کنج صبر

□

بدان تا هران بد که خواهد رسید

□

نه مونسی که شب انس او دهد نوری

□

بگفتند: «ما را درین خاکدان

□

تبریز از او چو آسمان شد

□

فرود افگند ابر تنین چو کوه

□

بترین قهرش به از حلم دو کون

□

گفتی که: بکش سر از هوایش!

□

در ره طاعت، تو را بی‌جان کند

□

یکی شارستانست این چون بهشت

□

مرتفع چو شد به توحید آن حجب

□

یا پای برون نهد ازین راه

□

بانگ حیزان و شجاعان دلیر

□

جهانجوی را دید جامی به دست

□

این خیال اینجا نهان پیدا اثر

□

سکندر چو از وی شنید این سخن

□

زندگانی تجارتی است کاز آن

□

ببردند صندوق زرین به دشت

□

کمتر از آبی بود صد خاشه آید در دهانت

□

بنا کرد بس شهرها در جهات

□

زان زبون این دو سه گل دسته‌ایم

□

به خواب اندرست آنک بیکار بود

□

دعوت زاریست روزی پنج بار

□

به هر کس که در بند احسان شود

□

چند با اهرمن تیره‌دلی همره

□

ببردند بی‌مایه چیزی که بود

□

او را سزد امروز فخر کردن

□

پی حلواش داده نیکوان وام

□

نمی‌یارم بیان کردن از این بیش

□

بزرگان و آزادگان را بخوان

□

تا ازینها پی بری سوی اصول

□

چو باشد خوشه در خانه، درنگی

□

زمانه گشت چو عطار و خون هر سگ و خوک

□

چه برگاه دیدش چه بر پشت زین

□

من چنانم ز لعل سیرابت

□

به رویم خرم و خندان نشینی

□

هاتفست این داعی من ای عجب

□

نگه کن که ضحاک بیدادگر

□

قانعی با دانش آموخته

□

همی نالید از جان و دل چاک

□

در سر ننهاده، بجز بادت

□

بگفت آنک با او شهنشاه گفت

□

گفتم: همه دلایل سودست خدمتش

□

چون میان کاسه‌ی ارزیز دلشان بی‌فروغ

□

امشب ار امکان بود آنجا بیا

□

فراوان بپرسید و بنواختش

□

هست مانندا به صورت پیش حس

□

هست آسیه به زهد و زلیخا به ملک از آنک

□

به علوم غریبه تفاخر چند

□

یکی زان تو برگیر و در پیش باش

□

شمع چون آتش زد اندر خویش شد بی‌خواب و خور

□

زری که گوی گریبان جبرئیل سزد

□

من نه مرد دزدی و بیدادیم

□

پر از دردم از قیصر و لشکرش

□

باز شه از روی لاغش گفت باز

□

ای می و رطل ندانم ز کدام آب و گلید

□

بار جسد از دوش جان فرو نه

□

که هرکس که خشنودی شاه جست

□

بزرگی همی جز به دانش نجویی

□

چو قندیلم برآویزند و سوزند

□

تو همی‌گویی عجب خامش چراست

□

چنان بد که یک روز شاه اردشیر

□

شمس تبریز که مشهورتر از خورشید است

□

در ازل آن کعبه بود قبله‌ی دین هدی

□

هزاران دانه افشاندیم و یک گل زانمیان نشکفت

□

ستایش که داند سزاوار اوی

□

بسا شخصا که از تب ریخت در خاک

□

مریم مشتری فر است که عقل

□

هم تو بنویس ای حسام الدین و می‌خوان مدح او

□

نهادند مهر سکندر به روی

□

گلزار را پرخنده کن وان مردگان را زنده کن

□

سگ دیوانه پاسبانم شد

□

نفس جو داد که گندم ز تو بستاند

□

چو باشید با من بدین یارمند

□

ز شاهان چنو کس نپرورد چرخ

□

شش پنج زنند برتران نقش

□

گل کرد بلبل را ندا کای صد چو من پیشت فدا

□

که من قیصران را به فرمان شوم

□

به صفت کشتی نوحم که به باد تو روانم

□

تنم ببندی و کارم به عمرها نگشایی

□

پیش هر سبزه، خری می‌داشتی

□

چو از آب حیوان به هامون شدند

□

شده این پسته‌ی تو تازه و سرسبز چراست

□

خرسندی من دل دهدم گر ندهد خلق

□

شور و شر و نفع و ضر و خوف و امن و جان و تن

□

یکی پل بفرمود موبد دگر

□

هیچ حیوانی تو دیدی روشن و پرنور علم

□

چرخ بدوزد چو تیر صبح بسوزد چو مهر

□

سگ بخورد آن نان، وز پی آمدش

□

بدو گفت اگر نزد شاهم بری

□

وای عجب تا غرق این دریا شدم

□

گر در سموم بادیه‌ی لا تبه شوی

□

بارها گفتیم این را ای حسن

□

ز پرمایه چیزی که بد دلپذیر

□

رفت شب و روز تو اینک رسید

□

کاه برگی تن و جو سنگی صبر

□

همتش، نگذرد ز فرج و گلو

□

چو دلو گران برنیامد ز چاه

□

روی گردانید عطار از دو کون

□

زین سپس ابروار پاشم جان

□

انا فتحنا بابکم لا تهجروا اصحابکم

□

بدو گفت اکنون چو فرمان دهی

□

شکوفه چون همی‌ریزد عقیبش میوه می خیزد

□

هشت خلد و هفت چرخ و شش جهان و پنج حس

□

چندی ز بار گاه سلیمان برون مرو

□

بپرسید موبد ندانست کس

□

آنچه سلطان کند به نیم نظر

□

محضر کنم که او ظفر دین مصطفاست

□

اندر جهان هر آدمی باشد فدای یار خود

□

همه هرچ بایستش آراستند

□

زان بهاری که خزانی نبود در پی او

□

فتح تو به جنگ لشکر روس

□

یک جامه بخر که روح را شاید

□

بدیدند نقشی بران تیز تیر

□

همه دنیا چو مردار است حقا

□

دهر صیاد و روز و شب دو سگ است

□

هم برین فن داردارش می‌کند

□

نیایش بسی کرد پیش خدای

□

برآی مفخر آفاق شمس تبریزی

□

تیهو گفتا به است سبزه ز سوسن ازآنک

□

کعبه‌مان عجب شد و لاشه در آن قربان

□

به دم سواران یکی غرم پاک

□

همه بزرگان کاندر زمین ایرانند

□

آفتاب مشتری حکم و سپهر قطب حلم

□

تا عصا را باطل و رسوا کند

□

برین راه من بی‌شما بگذرم

□

در آبم و در خاکم در آتش و در بادم

□

برفت روز و تو چون طفل خرمی آری

□

هر جا که گسترانده شد این سفره‌ی فساد

□

ابا یاره و برده و نیک‌خواه

□

پای جان بر ثری همی‌بینم

□

از گه عهد الست چیره زبان در بلی

□

ای بی‌خبر برو که تو را آب روشنی‌ست

□

نباید کزین گردش روزگار

□

به دستم یرلغی آمد از آن قان همه قانان

□

آن کیست که در صف غلامانش

□

نمود آنقدر خون اندر دل کوه

□

چو آمد به نزدیک موبد فراز

□

چاه کند و گمان ببرد عدو

□

ما زله خوار مائده‌ی میر حاجبیم

□

بد بی‌تو چنگ و نی حزین برد آن کنار و بوسه این

□

نه چیز و نه دانش نه رای و هنر

□

سخن آنگه شنو از من که بجهد

□

به مکتب جبروت و به علم القرآن

□

آنچه مقسوم شد از کار گه قسمت

□

به روزی کجا سخت شد کارزار

□

کوه با لاله به هم بند کمر می‌بندد

□

بهار عام شکفت و بهار خاص رسید

□

در پاکی بی‌مهر و کین در بزم عشق او نشین

□

چو آذر گشسپ و چو خراد و مهر

□

وقت شد ای شاه شهان سرور خوبان جهان

□

دنیا به عز فقر بده وقت من یزید

□

چونکه باری گم شدیم اندر رهی

□

بیامد به بالین او سرشبان

□

تا کافر یابم، نکنم قصد مسلمان

□

دو لشکر بشد هر دو آراسته

□

گوش را رهن معرف داشتن

□

به انگشت زان سیب برداشتش

□

از کفر و از ایمان رهد جان و دلم آن سو رود

□

بدو گفت چون مرد شد پاک‌رای

□

بیهوده چه لرزی ز هر نسیمی

□

چنین گفت با شاه مرد خرد

□

چه کم شود چه بیش گر از تندباد مرگ

□

ز پنجه فزون بود بالای اوی

□

ای دست مگیر غیر ما را

□

سوارانش از خاک برداشتند

□

هر درد که آن دوا ندارد

□

بزد بر سرون یکی گور نر

□

سینه را از علم حق آباد کن!

□

سکندر چنین داد پاسخ بدوی

□

راست گویی جدا جدا هر روز

□

شب تیره‌گون ماده گویا شود

□

و یا به غمزه شوخت به سوی او بنگر

□

من اینک یکی نامه نزدیک شاه

□

یا ساحراء ابصارنا بالغت فی اسحارنا

□

بدو گفت شاه ای خردمند مرد

□

همچو گربه باشد او بیدار هوش

□

که فرجام هم روز تو بگذرد

□

بگذر ز عقل و عشق طلب کن که جان پاک

□

جز اینت نبینم همی بهره‌یی

□

این خواجه باخرخشه شد پرشکسته چون پشه

□

تو تا ایدری بیطقون خوانمت

□

گفت یکی کأخر ای مفلسان

□

هزار و دو سیصد گرفتار شد

□

بشناس فرق دوست ز دشمن بچشم عقل

□

ازو پاک تریاکها برگزید

□

همچو عطار این شراب صاف عشق

□

بدین گونه تا گشت خورشید زرد

□

من ترا بر چرخ گشته نردبان

□

به کوه اندر آگند چیزی که بود

□

گر بماند عاشقی از کاروان

□

سخن گوید و گفت تو بشنود

□

به یکی دل نتوان کار تن و جان کرد

□

همان راز بگشاد با کدخدای

□

ورنه ز درم برو که در پاش

□

ز راه خرد ایچ گونه متاب

□

از برای حکمتی و صنعتی

□

برآمد خروشیدن داروگیر

□

بس که همراز بلبلان نبود

□

چنین پاسبانان یکدیگرند

□

روی و ریا را مکن آئین خویش

□

پر از خیمه یک دشت و خرگاه بود

□

گفتی آن را به خواب دیدستم

□

چو کوتاه شد شاخ و هم بیخشان

□

خمش کردم نیارم شرح کردن

□

جهاندار ببریدشان دست و پای

□

کفر و اسلام کنون آمد و عشق از ازلست

□

مبادا که تاج از تو گریان شود

□

تا تو شدی خرد، آز یافت بزرگی

□

مر او را دو دستور بد کشته بود

□

هزار حجت قاطع چو تیغ آرم پیش

□

ازان پس گسی کرد و بنواختشان

□

واردی بالای چرخ بی ستن

□

به گیتی همه تخم زفتی مکار

□

توبه مکن زین که شدم ناتمام

□

دگر گفت کای برتر از ماه و مهر

□

در عبادت کرده عادت، چون صبی

□

من آیم به پیشت به خواهشگری

□

به جنگ عدو با ملک روز و شب

□

که خوانند شاهان برو آفرین

□

ور کسی منکر شود اندر جبین او نگر

□

با تو عنان بسته صورت شوند

□

بر نقد زن ای دوست که محبوب تو نقدست

□

کسی که ره برد اندر حدیثهای بزرگ

□

چو گشودند بروی تو در طاعت و علم

□

درید ابر سیاه از سبز گلشن

□

چون چراغ عمر تو بی‌شک بخواهد مرد زود

□

وصل خواهی با کسان بنشین که ایشان واصلند

□

تا باز از آن عاقل شده دید از هوا غافل شده

□

مرغ نه‌ای بر نتوانی پرید

□

روزی از معرفت و فقه بسوزد ما را

□

در بزرگی با تواضع، در سیاست با سکون

□

از رفعت از چه با تو سخن گویند

□

مرا فرخ بود روی تو دیدن

□

ایا مصطفی سیرت و مرتضی دل

□

گر خری دیوانه شد نک کیر گاو

□

معدن گرمیست اندر لامکان

□

در ستدن حرص جهانت دهد

□

نی نی چو باز ممتحن بردوز چشم از خویشتن

□

خدمت فرخ او باید ورزید امروز

□

کمتری جوی گر افزون طلبی، پروین

□

چو خاک آماجگاه تیر گشته

□

کو دیده‌ای که او را توحید کرده سرمه

□

موسی جان بدید درختی ز نور نار

□

خاموش که او خود بکشد عاشق خود را

□

بر تو آسان کرد و خوش آن را بگیر

□

شکر گفتم قدح نگفتم

□

دشمن که برین ابلق رهوار مرا دید

□

انبیا را چیست تعلیم عقول؟

□

لبش با در به غواصی در آمد

□

بس پایها که تیغش بردارد از رکاب

□

گوشم شنید قصه ایمان و مست شد

□

بی دست و پاست خاک جگرگرم بهر آب

□

آنکه اساس تو بر این گل نهاد

□

بحر از این روی جوشد مرغ از این رو خروشد

□

کمینه مرغی کز باغ او به دشت شود

□

« بشنو از نی، چون حکایت می‌کند

□

در صنع تو کامد از عدد بیش

□

چون گل اندر غنچه‌ام هم تشنه‌دل هم بسته‌لب

□

که کیمیاست پناه وی و تعلق او

□

قهرش همه رحمت شد زهرش همه شربت شد

□

خشم مریخی نباشد خشم او

□

که بی‌دلست و جگرخون عاشقست یقین

□

کارهای جهان به کام تو گشت

□

زین ذکر جدید فرح افزای

□

از راه نکاح اگر توانند

□

فتنه بیدار چنان خواهم کرد

□

قالت الروح افتخارا اصطفانا فضله

□

تو را رسد شکر آویز خواجگی گه جود

□

ور بکنم راز شهان آشکار

□

وان گاه نکو بنگر در صحن عیار جان

□

هر کجا نام او بری نبود

□

روح زد خیمه‌ی دانش، نه تن خاکی

□

تو بر من تا توانی ناز میساز

□

ای ظاهر تو عاشق و معشوق باطنت

□

آیتی تو و طالب آیت

□

نوای مجلس ما چو برکشد مطرب

□

تیغ چوبین را مبر در کارزار

□

بس کن و چون ماهیان باش خموش اندر آب

□

گر اسکندر چنو بودی به ملک و لشکر و بازو

□

صبحدم اشک بچهر گل از آن بینی

□

زبانی تیز می‌بینم دگر هیچ

□

روز صید تو بپرسند گر از شیر، مثل

□

معاذالله که مرغ جان قفص را آهنین خواهد

□

چو نالان آمدت آب روان پیش

□

از قضا سرکنگبین صفرا فزود

□

جاء الصفا زال الحزن شکر الوهاب المنن

□

گر هم دمی او را پیوسته طمع داری

□

چشم ما خفت و فلک هیچ نخفت

□

به شاهی تاج بخش تاج‌داران

□

پنهان کنی پیغمبری از آتشی در آذری

□

چه جای دست بود عقل و هوش شد از دست

□

به من ده که بدنام خواهم شدن

□

یارت ازان گنج که احسان تست

□

به حق گریز که آب حیات او دارد

□

همه گمگشتگان همی‌گشتند

□

زهد چه؟ تجرید قلب از حب غیر

□

به شادی هر زمان می‌خورد کاسی

□

جهانیان چو ازیشان کسی سخن طلبد

□

سلبت قلبی یا عشق خدعه و دها

□

بر چرخ علم ماهی و بر فرق ملک تاج

□

این معیت با حقست و جبر نیست

□

چو دیدم من عنایت‌ها ز صدر غیب شمس الدین

□

پیش بود از اول و آخر از آن رو

□

گاه باشد که دو صد خانه کند خاکستر

□

من سکه زنم به قالبی خوب

□

تو نتوانی که راه عشق کنی قطع

□

خمش باش و در این حیرت فرورو

□

شکر خدا که باز در این اوج بارگاه

□

راهروانی که ملایک پیند

□

غلط محمد ساقی نبود جامی بود

□

کاشکی آن شب و آن روز که ترسیدم ازان

□

کار آگهی که نور معانیش رهبرست

□

چشمی به هزار غمزه غماز

□

با این هنر و مردی و با این دل و بازو

□

چو به حق مشتغل شدی فارغ از آب و گل شدی

□

انتقامت پای پیچیده است در دامان صبر

□

خاصه درین بادیه دیو سار

□

ز حرف بگذر و چون آب نقش‌ها مپذیر

□

نعمت ایزد را شاکر نبود

□

چو گرگ حیله‌گر اندر لباس چوپان شد

□

ز مثل خود جهان را طاق بیند

□

کافور گشت موی تو ساز سفر بکن

□

زلیخا گر درید آن دم گریبان و زه یوسف

□

جهانگیری که چون گردد تزلزل در زمین افکن

□

بر در آن قبله هر دیده‌ای

□

من چو داوودم شما مرغان پاک

□

درم که بر همه شاهان بزرگ دارد قدر

□

چرا در کارگاه مردمی بی مایه و سودی

□

هرچ آن‌طلبی اگر نباشد

□

شهی خسروی شهریاری امیری

□

که گوششان بگرفتست عشق و می‌آرد

□

گر باد عزم تو گذرد بر بلند و پست

□

فارغی از قدر جوانی که چیست

□

زهره بدم ماه شدم چرخ دو صد تاه شدم

□

او کریمیست عطابخش و کریمی که مدام

□

آری، سمن و لاله روید از خاک

□

مثال شاه را بر سر نهادم

□

گرفتار بلا ماندی میان این همه دشمن

□

شمس حق مفخر تبریزیان

□

اگر در هر نفس صد کاروان معنی از بالا

□

از شراب قهر چون مستی دهی

□

آن دل آواره من گر ز سفر بازرسد

□

زو تواند به پایگاه رسید

□

ز آن، نبی مجمل رساند اول پیام

□

چون شمع جگر گداز مانده

□

منظر عالی شه بنمود از بالای دژ

□

از حدیث شمس دین آن فخر تبریز صفا

□

پرده‌ی اهل سکان بر فتد از روزگار

□

شاد بر آنم که درین دیر تنگ

□

در آن صحرا بچر گر مشک خواهی

□

ور بزرگی به فضل خواهد بود

□

هر که نبود مبتلای ماهرو

□

بگرد فرق هر سرو بلندی

□

گرچه بسی قرن نیز نعل سمند افکند

□

دهان بست دهان بست از این شرح دل من

□

به هر که لایق اسباب کامرانی بود

□

شمس در خارج اگر چه هست فرد

□

ساخته‌ام بام و در و خانه‌ای

□

باغی که نیمه‌ای نتوان گشت زو تمام

□

بفرما کز گهرها چیست حالی

□

ایزد به خودت پناه دارد

□

چون روی تو زیر پرده‌ی زلف

□

برون کرد مغز سر گوسفند

□

ای خامه نیک در ظلمات مداد رو

□

ای بدی که تو کنی در خشم و جنگ

□

آن عدس، در شوربا میریختم

□

خواسته بدهد و نخواهد شکر

□

کرده پشت از برق تیغش بر جهان شیر عرین

□

پیغمبر گفت علم علمان

□

مویت سپید گشت و دل تو سیاه شد

□

چنین گفت با نامور ماهروی

□

آفاق حارسا ملکا ملک وارثا

□

شرط بود دیده به ره داشتن

□

بگامی میتوان بنیاد ما کند

□

گاه چون اشکال اقلیدس سر اندر سر کشد

□

حکمتش اندر خزان بیشتر از سرخ بید

□

کنون کافتادم از سستی و مستی

□

دوست‌تر دارم من آشفته دل

□

بکشتش به زاری و من کینه جوی

□

توقیعی از عطیه‌ی او بر کنار داشت

□

باغبان را خار چون در پای رفت

□

ده جهان اگر ایدوست دهخدای نداشت

□

ممتحن را دیدن او باشد از غمها فرج

□

مصور صور بی‌مثال در ارحام

□

چون مشعله پیش بین موافق

□

نه بادیه‌ی آز تو را هیچ کران است

□

ستم دیده را پیش او خواندند

□

یاجوج ظلم را ز ازل گشته سنگ راه

□

آن خیالی که شه اندر خواب دید

□

در اینجا، رخصت تیغ آختن نیست

□

آنجا شکاری بکرد از آغاز

□

نه رام با من گمنام شخصی از اشخاص

□

کی باد صبا به صبح برخیز

□

یا رب چونانکه به من بر فتاد

□

فریدون غم افکند و رامش گزید

□

وقت سخا چو دست برآرد به کار بذل

□

آن بعلاج از تن خود زهر برد

□

گهی چو شیر بغرید و بر زمین زد دم

□

نه منزلی بود آنجا به منزلی معروف

□

این که با سامان عدل او ندارد جم شکوه

□

مکن جانا به خون حلق مرا تر

□

پیشوایانی که ره بین آمدند

□

جدا کردشان از میان گروه

□

کرده یخ استره چرخ که گردیده از آن

□

گر هنری سر ز میان برزند

□

گر بجوی و برکه لای و گل خوریم

□

جز بدو سازوار نیست مدیح

□

پشه‌ای کز وادی حلم تو خیزد گرد ناک

□

به دل گفتا که شیرین را ز خوشخواب

□

پیر در معراج خود چون جان بداد

□

ببالد ندارد جز این نیرویی

□

کرده بی‌منهج اسباب و علامات بیان

□

پیش هست او بباید نیست بود

□

گل خوشبوی را گرم است بازار

□

این هم از خدمت باشد که ز من

□

حیدر صفدر که در رزم از تن شیر فلک

□

لگدکوب غمت زان گشت روحم

□

اگر نرسد تو را تخت و وزارت

□

چه گفتند دانندگان خرد

□

هم تابداده پنجه‌ی گیرای خانیان

□

آهن و سنگ هوا بر هم مزن

□

صبحدم برخاست بازرگان ز خواب

□

شمشیر تو پشت سپه شاه جهان را

□

آن که با عصمت او رابعه‌ی حجله‌ی چرخ

□

بسا زاده که کشت آن را کزو زاد

□

باشد همیشه عز و سعادت ترا قرین

□

پس آنگاه ضحاک شد چاره جوی

□

شاه‌پری و انس پری خان که گر بدی

□

پارسی گوییم یعنی این کشش

□

چه فرق، گر تو گرانسنگ و ما سبکساریم

□

از سر گوی زیر او برخاست

□

چون قوت تو دست ضعیفان کند قوی

□

به عنبر سودنش بر گوشه تاج

□

چون من بساط شکر کنون گستریده‌ام

□

همی آفرین خواند بر کردگار

□

هرچه در خاطر اجل گذرد

□

گر تن بیخون شده‌ای چون نگار

□

غیر، تا همراه و خیراندیش تست

□

تا در تن و بازوی کسی زور و توانست

□

به باغ روی کسی کز محرمات بود

□

به وقت زندگی رنجور حالیم

□

چنین شهریار و چنین شاهزاده

□

ز کشور برآمد سراسر خروش

□

به وضع شخص جلالش فلک حقیر لباسی

□

منبسط بودیم یک جوهر همه

□

لانه‌ی موران کجا و پیل مست

□

خشم ز انسان فرو خورد که خورد

□

بلند کوهه و کوتاه پشت و کوه سرین

□

فریب دل بس است ای دل فریبم

□

که این چه راه و چه وادی است این که چندین خلق

□

بدو گفت جز تو کسی کدخدای

□

هست بر درگاهت ای دریادل مالک رقاب

□

ملک بدان داد مرا کردگار

□

گرانباری ز بار حرص و آز است

□

میر یوسف که با دل و کف او

□

از ریاض طرب آورده به دشت تعبم

□

تو آن نوری که چرخت طشت شمعست

□

ور شود مویی ز معشوق آشکار

□

کجا نامور گاو برمایه بود

□

تو آفتابی و کیوان بر آستانه‌ی تو

□

بند بگسل باش آزاد ای پسر

□

همه، ناگاه گلوگیر شوند

□

وز پی آنکه بدانند مر او را به نشان

□

فلک آراسته نه خر گه والا که در آن

□

تا بر نکشد ز چنبرش سر

□

خالقا گر نیک و گر بد کرده‌ام

□

ز پستان آن گاو طاووس رنگ

□

از اجلای جهان هرچه درین مدت کاست

□

هر شبی از دام تن ارواح را

□

نظر به عجب، در آلودگان نیمکردی

□

چون مرا بخت سوی خدمت تو راه نمود

□

آفتاب از بیم سر بر نارد از جیب افق

□

پس مهد ملک سرمست میشد

□

درآمد موج دیگر آخرالامر

□

یکی پرخرد مرد پاکیزه مغز

□

به جز درش که نه جای وقوع بیداد است

□

آن وجعها را بدو منسوب دار

□

از آن ز شاخ حقایق، بما بری نرسید

□

ور بی بهانه رفتن خواهی همی

□

به بحر اگر فتد اوراق مدح و منقبتش

□

وان شیفته دل به شور بختی

□

در زیر چرخ باد هوا دید موج‌زن

□

خروشیدن پهلوانان به درد

□

امل پای ظهورش در میان آورده کاغذ را

□

هر که زمام هنری می‌کشد

□

زیور طاوس بسر بسته‌ام

□

امیر عادل باذل، محمد محمود

□

جهان مدار از بس که شرمسار تو را

□

اگر چه زر به مهر افزون عیارست

□

گر تو باشی گنج نی و گر نباشی گنج هست

□

سه فرزند را خواند شاه جهان

□

ز مشرقش که نجوم بروج دولت را

□

اندر آیید ای مسلمانان همه

□

هم ز جهل تو سوخت حاصل تو

□

برکشیده آتشی چون مطرف دیبای زرد

□

به یک احسان کند از روی همت کار صد حاتم

□

به هم بر شد در آن نظاره کردن

□

کو یکی طاقی که جفتش نیست در باب خرد

□

بدین بخشش اندر مرا پای نیست

□

ایا فرمان ده یکتا و یا دستور بی‌همتا

□

در خود آن بد را نمی‌بینی عیان

□

گرانبهاست گل اندر چمن ولی مشتاب

□

ماه را گر خلاف او طلبد

□

آهو شکاری از سگ آن نامجو مجو

□

ز خود بگذر که در قانون مقدار

□

در وصف تو شد فرید خیره

□

دمان از پس ایدر منوچهر شاه

□

و آنچه زان دریادل زر بار گوهرریز بود

□

صرف شد آن بدره هوا در هوا

□

هوی و حرص و مستی، خواجه تاشند

□

زیر آن سایه به آب اندر اگر برگذرد

□

روز کم احسانیش نشه دریا دلی

□

دلداده هزار نازنینش

□

کار خداوند کار خود نکند

□

به جانش بر از مهر گریان بدی

□

پشیمانم پشیمانم که بر خود بی‌جهت بستم

□

این زمین با سکون با ادب

□

خوش آنکه نام نکوئی بیادگار گذاشت

□

چنین سفر که شه امسال کرد، در همه عمر

□

چه کردگار ستائیست این خموش ای نطق

□

بود عاشق چو دریا سنگ در بر

□

تا بود بر بزرگخویی بردبار بود

□

شما روی یکسر سوی دژ نهید

□

خاک میدان چون به لعب نیزه ریزد بر هوا

□

هر نظری را که برافروختند

□

ما بخود، چیزی نکردیم اختیار

□

همیشه سیر کند نام نیک او به جهان

□

هرانکس که او شاد شد از خرد

□

تو گر سروی و من پیش تو خاشاک

□

یکی جادوست این که او را نبیند

□

که چون برد خواهد سر شاه چین

□

چو داد و دهش باشد و راستی

□

کیف مد الظل نقش اولیاست

□

بدره‌ی زر دیدم و رفتم ز دست

□

اثر نعمت و عنایت او

□

چو نامه به نزدیک نرسی رسید

□

هرکس به هوای دل تکی راند

□

از نعمت تو گردد پوشیده

□

زمانه نخواهم به آزارتان

□

دهم داد آنکس که او داد خواست

□

چون ملک از راستیش پیش دید

□

هوای نفس چو دیویست تیره دل، پروین

□

برون پراند از نخجیر ناوک

□

ز شاهان داننده یابید گنج

□

گفت ای پسر این نه جای بازیست

□

گر تو از هوش و خرد یافته‌ای پا و پری

□

بدانید کین سه جهان بین خویش

□

چو هنگام فرهنگ باشد ترا

□

چاره دین ساز که دنیات هست

□

ترا آنانکه نزد خویش خواندند

□

با یوز رود کس به طلب کردن آهو؟

□

زمانی درین بیشه آیی چنین

□

بریدم تا پیامت را گذارم

□

نه حواری صفت است آنکه از او

□

سپاه دو کشور چو کردم نگاه

□

چنین گفت زان کو ز شاهان مهست

□

دوستان و شهر او را برشمرد

□

کیست کاز جور قضا آواره نیست

□

کمند بلند او ، سنان دراز او

□

بگفت آن دلیری کزو دیده بود

□

چو شه گنجی که پنهان بود دیدش

□

به رفتن همچو بندی لنگ ازانی

□

که ایوانش برتر ز کیوان نمود

□

بی‌آزاری و مردمی بایدت

□

گفت همره را گرو نه پیش من

□

از آن میترسم، ای یار دلفروز

□

جان را سپر بلاش سازید

□

گهرها که بود اندرو آژده

□

خواهش کریی بدست بوسی

□

عنبر و مشک اگر به کارت نیست

□

که او دادمان بر ددان دستگاه

□

یکی گشت با باد نزدیک اوی

□

چند پری چون مگس از بهر قوت

□

چه وقت سوز و گداز است، شاخ نورس را

□

در این دو گوش نگر کهربای نطق کجاست

□

بدو گفت زود اندر آی ای سوار

□

محنت زده غریب و رنجور

□

تا آن جوان تیز و قوی را چو جاودان

□

چنین گفت کز پاک مام و پدر

□

کمان را به زه کرد بهرام گور

□

آدمی از حادثه بی غم نیند

□

از پاسبان خویشتنت، عار بهر چیست

□

چون شدم بی‌هوش آنگه نقش شد بر روی او

□

ز کوه اندرآمد کلاغ سیاه

□

چو یوسف شربتی دردلو خورده

□

گنج اخلاص داشت خاقانی

□

برفت و همه شب سگالش گرفت

□

بدرید از آواز گوش هژبر

□

من ز جان جان شکایت می‌کنم

□

تمام، ذره‌ی این بی زوال خورشیدیم

□

خموش کن خبر من صمت نجا بشنو

□

بیامد شهنشاه تا نهروان

□

در حال رسید قاصد از راه

□

هر زمان برکشد به بام بلند

□

به ارش سراسر به دو نیم کرد

□

به یاران همی گفت یزدان سپاس

□

تا همه سر بر خط فرمان نهند

□

بباید هر دو پا محکم نهادن

□

صراف کمین درست و آن دزد

□

به پیمان که چیزی نخواهی ز من

□

ای کینت و نام تو موید

□

هرچند کان سقط به دمش زنده گشته بود

□

بشد با تنی چند برنا و پیر

□

سخنهایش بشنید شاه عرب

□

ای چو الف عاشق بالای خویش

□

هر قطره‌ام که باد پراکنده میکند

□

ور نه می‌کوشد و بر می‌جوشد

□

بد و نیک ماند ز ما یادگار

□

یکی جوبار روحانی است که جان‌ها جان از او یابند

□

عقل بار است بر کسی که به عقل

□

یکی گفت کاین شاه روم است و هند

□

چنین گفت کاین روزگار منست

□

وانک پایش در ره کوشش شکست

□

پایه و دیوار، از هم ریخته

□

در چاه فراق هر کی افتاده‌ست

□

برومند و بویا بهاری بود

□

گر خویش تو بر مستی بزنی

□

من بر امید مهتری ای بانو عمر خویش

□

بدانست کو موج خواهد زدن

□

نبد هم بدین هدیه همداستان

□

می‌بلرزد عرش از مدح شقی

□

چهر من از چهره‌ی جان، یافت رنگ

□

ز روی نخوت و تقلید ننگ دارد از او

□

درودی رسانم ز قیصر به شاه

□

نصیحت‌های اهل دل دوی نحل را ماند

□

این را نستانم به رایگان من

□

برفت و جهان مردری ماند از وی

□

بود تا بران بیشه فرسنگ بیست

□

گر توکل می‌کنی در کار کن

□

میتنی تاری که جاروبش کنند

□

در سر هر که چشم عبرت نیست

□

مکن سستی از آمدن هیچ رای

□

همچنان در عاقبت این روسیاهی عاشقان

□

گر دلم شد دوده انقاس دواتش ساختم

□

خردمند و روشن‌دل و پاک‌تن

□

اگر نیستی داد بهرامشاه

□

با عدوی خرد مشو خرد کین

□

به که از امروز شوم کاردان

□

خامش کن و لطف‌هاش مشمر

□

به بخت و سپاه و به شمشیر و گنج

□

شاهین به باز گوید کاین صیدهای خوب

□

بر فعل چو زهر، نیست پازهر

□

چو دیدار یابی به شاخ سخن

□

به هر کارداری و خودکامه‌یی

□

میر مطیع از سر طوعی که بود

□

کردم این افتاده زان ره جستجوی

□

وگر ز عشق تو سردفتر غرض ماییم

□

ستوده کسی کو میانه گزید

□

هر کش از معشوق ذوقی نیست الا در فروخت

□

دلت آفتابی کز او صدق زاید

□

هر آنکس که در هفت کشور زمین

□

پدر همچنان راه ایشان بجست

□

گرمی هنگامه و زر هیچ نه

□

من درینجا هر چه سوزن میزنم

□

هر که چون ماهی نباشد جوید او پایان آب

□

ز دیده گرامی‌ترت داشتم

□

ز تو ای دیده و دینم هزاران لطف می بینم

□

وگر گفتند «هرگز کس بر این در

□

سوی آسمان سربرآورد راست

□

بر دیگر آمد بزد بر سرش

□

عاشق رنجست نادان تا ابد

□

از چه بر این جمع، در خیر بست

□

آخر اندر غار در طفلی خلیل

□

بدین ده زن و کودکان مهترند

□

که کعبه ناف عالم پیل بینی است

□

به نظم چو پروین و نثر چو نعش

□

که هر چند چرخ از برش بگذرد

□

بشد گرد چوپان و ده کره‌تاز

□

زانک آدم زان عتاب از اشک رست

□

ز عشق و وصل و هجر و عهد و پیوند

□

چون روح برآمد به سر منبر تذکیر

□

به خشکی و دریا همی بگذرد

□

بافیده دست احد پیدا بود پیدا بود

□

کرا در آستین مردار باشد

□

شوخ چشمی چو مگس کردم و برداشت عدو

□

جهاندار کاواز ایشان شنید

□

پس سلیمان گفت ای نیکو رفیق

□

گرچه فرخنده است مرغ همای

□

باقیش عشق گوید با تو نهان ز من

□

کنون روز من بر سر آید همی

□

مگر خواهی که خامان را بیندازی ز راه ما

□

وز فم الحوت نهادی دندان

□

چون شود این آتش سوزنده تیز

□

به تنها تن خویش بی‌انجمن

□

این برون از آفتاب و از سها

□

تو، نقد عمر گرانمایه را نباخته‌ای

□

آن دم که ز ننگ خویش رستیم

□

شب آمد گوان شمعی افروختند

□

از کرم مپسند این را کاین سوار جان من

□

این ردای خاک و آب آمد سوی مرد خرد

□

تربیت را حله گو در ما مپوش

□

بدان تا بورزد به گاو و به خر

□

دامن ازین خنبره دودناک

□

بهر دست فرسوده، کاری دهد

□

همه گرگان شبان شده همه دزدان چو پاسبان

□

بدان ای برادر که بیداد شاه

□

تو جان آفتابی که او است جان عالم

□

کرم مرد پس مرثیت گویم او را

□

چون بود صد برگ دلدار مرا

□

خروشی برآمد ز درگاه شاه

□

عقل که شد کاسه سر جای او

□

اسیر نفس توئی، همچو ما گرفتاران

□

فصلی بجز این چهار فصلش

□

بدو گفت شاه این نه تیر منست

□

گفتم ساقی او است و بس لیک به صورت دگر

□

سه مهمان نه یکسان و هر سه مخالف

□

هرگز جماعتی که شنیدند سر عشق

□

الان شاه و چون پارس پهلوسیاه

□

چون ز رنجوری جمال او نماند

□

از کار سخت خود نکنم هیچ شکوه، زانک

□

و اسکرنا به کاسات عظام

□

کنون گر بباشی به نزدیک اوی

□

جهد کن تا لگن جهل ز دل برداری

□

کرم کن و بخر از دست وام خواهانم

□

آخر از ناگاه پیر اوستاد

□

چو مهر جهاندار پیوسته شد

□

هر دو جنبش آفریده‌ی حق شناس

□

بحکم نا حق هر سفله، خلق را نکشند

□

سعدیا جان صرف کن در پای دوست

□

چو سی روز بگذشت ز اردیبهشت

□

تا روز سوار باش بر صید

□

سبز است ماه و گفت کزو روید

□

هست از دزدان دل بگرفته راه

□

بیاراسته طوق یوز از گهر

□

بعد از آن گفتش سخنهای دقیق

□

جامه‌ام را به نیم جو نخرند

□

گفت سعدی صبر کن یا سیم و زر ده یا گریز

□

ز دریای جوشان چو خور بردمید

□

خواست یکی نوشته‌ای عاشقی از معزمی

□

از سهم تو زنگار گرفت آینه‌ی چرخ

□

مار و کژدم در تو زیر پرده‌اند

□

بشب کس فرستاد و او را بخواند

□

گاه نقشش دیو و گه آدم کند

□

چو پر داریم، پیراهن نخواهیم

□

امشب شب خلوتست تا روز

□

هنر هم خرد هم بزرگیم هست

□

دب طیف فی الحشا نعم ماش قد مشا

□

نبینی کز خراسان من نشسته پست در یمگان

□

گفت جباری که با محبوب خویش

□

دگر داروی مردم دردمند

□

چون رسول روم این الفاظ تر

□

بجای گرم خود، هستیم ایمن

□

طمع دانه‌اش بدام افکند

□

خردمندی و رای و فرهنگ تو

□

مطرب مستور بی‌پرده یکی چنگی بزن

□

اشعارش از عراق ره آورد می‌برم

□

نفس کافر را بکش ممن بباش

□

به شنگل چنین گوی کاین راه نیست

□

می‌زند بر تن ز سوی لامکان

□

میزدی خود، پشت پا بر راستی

□

ترا به دولت سرمد ز بامداد ازل

□

بگفت این و اسپ کیان خواستند

□

صد هزاران خانه‌ها سازد میش در صحن جان

□

اگر با تو نمی‌دانی چه خواهم کرد، نندیشی

□

گر تو می‌داری جمال یار دوست

□

چو بشنید بهرام بر پای خاست

□

ای که مسلمانی و گبریت نیست

□

نه هر کو گله‌ای راند، شبان است

□

قضا به قصد سرش تیغ میکشد ز نیام

□

هم‌انگه چون منذر به ایوان رسید

□

بسیار اشک راندم تا دیر مست ماندم

□

زر که بیند قراضه چون مه نو

□

برده‌ام در پوست بوی دوست من

□

گر آزاد داری تنت را ز رنج

□

گر چه جمله‌ی این جهان ملک ویست

□

نباشد خودپسندی را سرانجام

□

حسود جاه ترا تخت و تاج باید لیک

□

که چندین بورزید مرد جهود

□

خاموش که گفت نیز هستی است

□

وین قول را گواست در این عالم

□

بعد از آن مردی شوی این کار را

□

به برهان صورت چرا بگروی

□

چند نظامی در دنیی زنی

□

پی کیفر روزگارم برند

□

دست دریاش گهر بخش تو هنگام عطا

□

نخواهیم گفتند بهرام را

□

خمش که تا نزند بر چنین حدیث هوا

□

این چنین ماحضری ساخته شد

□

آن گدا گفتا که من آن روز دست

□

گرین کودک خرد خوی پدر

□

خاک تو آمیخته رنجهاست

□

چه لانه‌ای و چه قصری، اساس خانه یکی است

□

ای خسروی که کلک تو آن فیض گستریست

□

به موبد چنین گفت بهرام گور

□

ز شهوانی به عقلانی رسانمان

□

حجاج و کریمان و حکیمان جهانند

□

چون ره سیمرغ راه مشکل است

□

فرستاده‌یی نیز کاید برت

□

تا به تو طغرای جهان تازه گشت

□

گر که هر عاقل، چو من دیوانه بود

□

کسیکه باده ننوشد چه خوشدلی بیند

□

که تخت شهنشاه بیند همی

□

وقت حضور تو دو تا گشت جان

□

بدره‌ها دادی از نهان و کنون

□

ای سر ای و باغ تو زندان تو

□

کس اندازه‌ی بخشش او نداشت

□

هر چه در این پرده ستانی بده

□

چو اشک، از چشم گردون افتادم

□

جهان پناها اقبال تا به روز شمار

□

نه گاو ستم ایدر نه پوشش نه خر

□

می‌خند چو گل چون برکندت

□

مادرشان زاده برضلال و جهالت

□

شه اگر دارد اگر نه باورم

□

نباید دروغ ایچ دردین تو

□

پس ببین کین مسخ کردن چون بود

□

بیکسو، ارغوان افروخته روی

□

هزار قلعه رویین اگر به پیش آید

□

همان چرخ گردنده‌ی بی ستون

□

فان الارض اخضرت بنور

□

بلبل مدح اوست خاقانی

□

پیرمردی‌ام معیل و بارکش

□

سپه چاربار از یلان صدهزار

□

همسری با انبیا برداشتند

□

گرم پرتو و رنگ، بر جای بود

□

دولت مساعدیست که او را به صدق دل

□

چولشکر ز جای دگر سازد اوی

□

تیر میفکن که هدف رای تست

□

کشت ورزت کرد باید بر زمین

□

من مگو ای از منی در صد بلا

□

خروشید کای نامداران جنگ

□

به اول دست را خارش خوش افتد

□

چه هوسها بسر افتاد مرا

□

به هر طرف که رود رایت تو نصرت و فتح

□

چو بهرام جنگ مقاتوره کرد

□

که چندین سخنهای خلوت سگال

□

ترکیب آب و خاک به عون بقاش باد

□

گر دو عالم شد همه یک بارنیست

□

نباشد و گرچه بود درنهان

□

زمین از بار آهن خم گرفته

□

حاصل ما را، دگران می‌برند

□

بملک عشق روح بی‌نشانم

□

هر آنکس که خواهد ز ما زینهار

□

گرنه سخن رشته جان تافتی

□

آبی که جز دل و جان آن آب را ثمر نیست

□

گر نکردی امر من اینجا گذر

□

ز آورد گه شد سوی نهروان

□

مگو کز راه من چون فتنه برخیز

□

مرغک اندر بیضه چون گردد پدید

□

کیوان که گوتوال سپهرت هر شبی

□

بزد نیزه‌یی بر میان دده

□

عشق چو آن حقه و آن مهره دید

□

حرمت بیست ساله خدمت من

□

بعد از آن آن نور عالی‌زد علم

□

بدو گفت گستهم شاها درست

□

فلک را نیز اگر گوید بیارام

□

سبکباران سبک رفتند ازین کوی

□

کف تو دامن آز و نیاز پر در کرد

□

که دانای هندوش خواند اثیر

□

خواب رباینده دماغ از دماغ

□

که استاد با ذوالفقار مجرد

□

گر نخواهی داشت با او کار نیز

□

که زیبد بران هر دو بر مهتری

□

نمی‌گویم طرب حاصل نمی‌کرد

□

ما ترا بی توشه نفرستاده‌ایم

□

هنگام کین ز جمله‌ی دشمن‌کشان ما

□

یکی رنج بردار و او راببین

□

گاهی از آن حلقه زانو قرار

□

هر شبی بر خاکش از خون دانه‌ی دل کشتمی

□

هر که درد عشق دارد، سوز هم

□

همه مردم خویش دارد براز

□

به جستن تا به شب دمساز گشتند

□

زیان را تو برداشتی، سود را چرخ

□

هر کو نه خاکپای تو شد دست نکبتش

□

بذر مه اندر بد و روز هور

□

دگر آفت از جفت زیبا بود

□

بی‌بهره چرا مانده‌است این جان تو زین تن

□

مرد اعرابی فنایی مانده بود

□

چو لشکر فرستی بدیشان سپار

□

به هر جائی چو باد آرام گیرد

□

چرخ را عادت دیرین این بود

□

ای جهانگیر آفتاب هفت کشور کز علو

□

ندیدیم چیزی که از راستی

□

ریخته نوش از دم سیسنبری

□

در او قرصه‌ی خور ز چرخ ترنجی

□

گر تو از دریا نیایی با کنار

□

سخنهای کوتاه و معنی بسی

□

به فتح‌الباب دولت بامدادان

□

بگفت ای ستمکار، مشکن مرا

□

مثال روی تو و آفتاب چنانک

□

همه بوم با من بدین یاورند

□

بر همه سر خیل و سر خیر بود

□

سرت چون قیر بود و قد چون تیر

□

با تو اینجا گر وصالی پی نهم

□

ز من بیش پیچی کنون کز رهی

□

گهی چون کوی هر سو می‌دویدی

□

نه تنها چهره‌ی تاریکم افروخت

□

همیشه تا که ز تاثیر هفت و چار بود

□

کسی کو نشاید به پیوند خویش

□

دست چنین پیش که دارد که ما

□

به عهد مفتی عالم درخت جاه و جلال

□

بی‌نیازی بین و استغنا نگر

□

ازین نامه کی بود نام ونشان

□

گر اینجا یک دو هفته باز مانم

□

چشمه‌ی بخت، که جز شیر نداشت

□

مراد خلق ز جود تو میشود حاصل

□

چو کشکین بخوردند می خواستند

□

موسی از این جام تهی دید دست

□

ور سر بکشد سرش زهشیاری

□

چون مسلم ناقه‌ی یابی جوان

□

نهادند برنامه بر مهرشاه

□

که یاری مهربان آرد فرا چنگ

□

ما بخوانیم، ار چه ما را رد کنند

□

کز اثر عدل شاه بار دگر شد پدید

□

بدو گفت کای بدتن بدکنش

□

صد گرچه همسایه شد با نهنگ

□

کاشکی گردون طریق نوحه کردن داندی

□

ور به چشم عقل بگشایی نظر

□

پس از خواسته کرد رومی شمار

□

ز مجروحی دلش صد جای سوراخ

□

گهی کم بدست اوفتد، گه فزون

□

تا تو هستی پای مال هر خسی

□

ز دشت اندرآمد بدانجا گذشت

□

اشارت چنان شد ز تخت بلند

□

تا چند بنگرند و بگردند گرد ما

□

آمدند از اوج عزت پیش باز

□

شما را بمن هرچ هست آرزوی

□

چو خسرو دید کاشوب زمانه

□

می‌فروشیم این دم پر پشم را

□

هست احوال من زیر و زبر

□

چو مغزش شد از باده‌ی سرخ گرم

□

به گفتن مرا عقل توفیق داد

□

چون کنی دوستی دلیر درآی

□

گر ز اسرارت شود ذوقی پدید

□

بزد بر میان سوار دلیر

□

دهان از بوسه چون جلاب‌تر کرد

□

کزان معنی مرا گرم است بازار

□

هرک این را خواند مرد کار شد

□

ندانم سرانجام این چون بود

□

چو در بیع دریا نشیند کسی

□

واندر حریر سبز و ستبرق‌ها

□

هر دو در سرگشتگی افتاده‌ایم

□

مبیناد بندوی جز درد ورنج

□

طبیب ار چند گیرد نبض پیوست

□

کدام شاخته که دست حوادثش نشکست

□

نرگس افسون گرش در دلبری

□

همان نامه‌ی قیصر او را سپرد

□

اول او اول بی ابتداست

□

آب زمزم داد بطحائی تو را

□

باز چون عمرش رسد با یک نفس

□

یکی راهمی تاج شاهی دهد

□

چو بر گفت این سخن مهمان طناز

□

ز تاریکی، زمین بگرفت اسپر

□

گرچه عطارم من و تریاک ده

□

سخنهای این بنده‌ی چاره جوی

□

تا قدمت در شب گیسو فشان

□

مر تو را خانه‌ای دریغ آید

□

پای بست عشرت او آمدی

□

چو آن ساربان روی خسرو بدید

□

بگفت از عشق کارت سخت زار است

□

شمع خردی که نسیمش بکشد

□

مدتی با خویشتن اندیشه کرد

□

به یزدان همی‌گفت برپهلوی

□

نکته بادی بزبان فصیح

□

روان حاتم طائی و جان معن یمن

□

جسم تو جزوست و جانت کل کل

□

به درویش بخشید گنج درم

□

وزان جا بر شدی بر پشته کوه

□

صد سال گر بدجله بشویند زاغ را

□

باز بعضی در عجایبهای راه

□

بدان کار همداستان گشت شاه

□

گرچه به شمشیر صلابت پذیر

□

بی هیچ علتی ز قضا عقل دادمان

□

هاتفش گفتا که‌ای ناخوش منش

□

چو خسرو بیامد بپرده سرای

□

به پیشه دست بوسندش همه روم

□

این سخن گفت و شد ز لانه برون

□

روز و شب در کوی او بنشسته بود

□

چو این نامه آرند نزدیک تو

□

سخائی که بی‌دانش آید به جوش

□

گه به پهلوی عجز می‌گشتیم

□

میل در صدیق اگر جایز بدی

□

نخواهد که انبوه باشد برش

□

به در دزدی ستاره کرده تدبیر

□

دل و دامن نیالودم به پستی

□

برمیانی در کمی زیر و زبر

□

چو بهرام گفت آه مردم ز راه

□

خلوتی پرده اسرار شو

□

برون آرد از دل بدی را خرد

□

زانکه اینجا پای داو اژدهاست

□

هر چه در خانه داشت ما حضری

□

ملک را داده بد در روم سوگند

□

بگفت ایدوست، گردشهای دوران

□

گر تو مجروحی دم از عالم مزن

□

روزی دو ز روی ناتوانی

□

طعامی که در خانه داری به بند

□

اگر یک ذره سایه پیش خورشید

□

لعنت آن تست رحمت آن تو

□

چون دعا کرد ماه مهر پرست

□

بلی گر دست بر گوهر نیابد

□

آگهی، از حکم و از فتوای من

□

آنچ هر روزی شه پیروز کرد

□

وآنگه ز مدینه تا به بغداد

□

ظلمتیانرا بنه بی نور کن

□

تا نور او چو خنجر حیدر شد

□

چون به چاه افکندنش کردند ساز

□

می‌خورم کار مجلس آرایم

□

نفس بگشاد چون باد سحرگاه

□

در هوس افزون و در عقل اندکیم

□

حرف و انصاف وفاداری شنو

□

کفلی با دمش به دم‌سازی

□

خاص کن ملک جهان بر عموم

□

جان عطار ای عجب چون سایه‌ای است

□

صید ما فردا تو خواهی بود بس

□

در چنین فصل تاب‌خانه شاه

□

شهنشه بخت را سرگشته می‌دید

□

صبحت گل، رنجه دارد خار را!

□

خواجه گفتی چه فتادست ای علی

□

هر دیده ز روی سست خیزی

□

خنجر او ساخته دندان نثار

□

با هزاران بدی و عیب یکیشان هنراست

□

به شه گفتا که دولت را ثباتست

□

قاصدش رفت و خواست از خوارزم

□

مرا از حال خود آگاه کردی

□

تو، کیمیای بزرگی بجوی، بی‌خبران

□

خدنگ افگن پلان چست و چالاک

□

آواز گشاده چون منادی

□

ز نیروی آتش هوائی گشاد

□

شرحت دادم که بی نشان کیست

□

بهاری دید در زیر نقابی

□

کاتب الوحی گل به آب حیات

□

چنان می‌شد به زیر درع‌ها تیر

□

ز بیش و کم، زن دانا نکرد روی ترش

□

گفتا: چه کنم که میهمانی!

□

در میان پیکری نگاشته نغز

□

خوان ترا این دو نواله سخن

□

گر راست بخواهید چو امروز فقیهان

□

تا سر خوش جام اولین دست

□

کسی چون بدست آورد جره باز

□

دلش تخم هوس فرمود کشتن

□

چرا پژمرده گشت این چهر شاداب

□

بود به همراهی طاوس وصفی

□

آن سر که عصابهای زر بست

□

عقابش چو پر برزند بر سپهر

□

همچو گویی گشت سرگردان مدام

□

خود از پیمان من بیرون نهی گام

□

عجب گر تو رحمت نیاری بر او

□

در آن آیینه دید از خود نشانی

□

از لانه، هیچگاه نگردید تنگ دل

□

بگشاد زمام را به تندی

□

جانی به از این بیار در ده

□

ماه که بر لعل فلک کان کند

□

همچو شب دنیا دین را شب است

□

شراب و عاشقی چونشد به هم یار

□

قضا را چنان اتفاق اوفتاد

□

کزین خوشتر شبی خواهد رسیدن؟

□

تو چشم عقل ببستی، که در چه افتادی

□

گرفتم خود گرفت آفاق حرفم

□

پر کندگی از نفاق خیزد

□

ترا بایست پیری چند هشیار

□

در دریای عشق آن کس یافت

□

خو کرده به گوشه‌ی ندامت

□

کنار و بر مادر دلپذیر

□

زهر شاخی شکفته نو بهاری

□

کس نخواهد بعد ازین، بار تو برد

□

شد تازه، چو نیم رسته سروی

□

ای چون خر آسیا کهن لنگ

□

بسا زن کو صد از پنجه نداند

□

با سبکساران از آل مصطفی چیزی مگوی

□

دامن به تهش فگنده در خاک

□

چو بر پهلوی جان سپردن بخفت

□

چو کوهی کوهکن را نزد خود خواند

□

ز ترازوی قضا، شکوه مکن

□

ملک ناکام از ان سرو شکر خند

□

صاحب مایه دوربین باشد

□

عنان از هر طرف بر زد سواری

□

زانچه مر عطار را داده است دوست

□

هنوز رخ چو برگ یاسمین است

□

وزان جا برآورد غوغا که دزد

□

ز هندو جستن آن ترکتازش

□

شکر گویم دوست را در خیر و شر

□

زین غم همه در گداز گشتند

□

آن جامه تن که داشت دربار

□

دگر ره چرخ لعبت باز دستی

□

چون ره قبله شود گم به حکم قبله‌ی خلقند

□

برون برد از دل جوشان خلل را

□

نه خصمی که با او برآیی به داو

□

صراحی چون خروسی ساز کرده

□

نردبانهاییست پنهان در جهان

□

چو چندی زین سخنها گفت حالی

□

بر خدا خوانم آفرین و سپاس

□

کریمانی که با مهمان نشینند

□

هر که او سر این حدیث شناخت

□

سرد شود چشمه چو افسردگان

□

بد اندیش را زجر و تأدیب کرد

□

چو قصاب از غضب خونی نشانی

□

ترک کن تا ماند این تقریر خام

□

پیر از خبری چنان دل انگیز

□

کیوان مسنی علاقه آویز

□

اگر خود پولی از سنگ کبود است

□

خالد بر بستر خزست و بز

□

به جز تو دل به کس مایل ندارد

□

یکی تخم در خاک ازان می‌نهد

□

همه وقتی ترا پنداشتم یار

□

تا بیایم بر در خرگاه تو

□

شد پیک و پیام برد در حال

□

از در طلبان آن خزانه

□

شنیدم کز پی یاری هوسناک

□

آفتابی است ذره ذره ولی

□

مهری که به سینه داشت رویم،

□

برون آید از زیر ابر آفتاب

□

مریز آخر چو بر من پادشاهی

□

که کسی ناخواه او و رغم او

□

القصه شنیده‌ام که جایی

□

زد بانک بر آن سباع هایل

□

چو دربند وجودی راه غم گیر

□

دانای سخن نکو کند باز

□

مفرحها ز مروارید و از در

□

نرنجم ز خصمان اگر برتپند

□

وز بهر یک کریم مطاع سخن نهم

□

وآنک نور عمرش نبود سند

□

بگفتش بر تو اندازد گهی نور

□

تا صافی بود نوحه می‌کرد

□

دوست تشبیه نور کرد به نار

□

گر شود گوش ذره‌های دو کون

□

هیچ کسی ره سوی بالا نیافت

□

اگر به شرط وفا دوستی به جای آود

□

درنده بغل و دامن است آن زر و سیم

□

که مبادا کین بود خسته شود

□

بدین ابجد که طفلان را کند شاد

□

ره پیش گرفت پیر مظلوم

□

جلوه داده از کرم خود را ز هر ذره عیان

□

این را که همی بینی از گرمی و سردی

□

دیدند به گوشه‌ی خرابی

□

چو دشوار آمد ز دشمن سخن

□

پرید از آشیان چرخ نسر طایر از دهشت

□

لیک از لیلی وجود من پرست

□

دولت چو برو فگند سایه

□

چون که نعمان بدین طلبکاری

□

بر رخش همچو موی آشفتم

□

فقیری بایدم همدرد و همدم

□

با بخشش پاک بنده‌ی پاک

□

که آب حیرتم از سرگذشت و پای خلاص

□

صلاح رای تو در فتنه بس که صبر نمود

□

بوی سیبش هست جزو سیب نیست

□

ز چهره خون ز مژگان خاک می رفت

□

جانست نه سنگریزه بنشین

□

ور از خورشید وجدانی شود چشم دلت روشن

□

چون خفت در آن غار برون ناید ازو تا

□

صف پیلان جنگی وا گزیده

□

ارغوان ریخته بر دکه خضراء چمن

□

درخت عشرت وی از کدام بستانست

□

چونک مطلوبی برین کس عرضه کرد

□

سوخته را جنبش والا بود

□

مرد سفری ز لطف رایش

□

خدمت ما بدو رسان و بگو

□

دی ز دهانش شکری خواستم

□

ماند به حیرت ز چنان مردیی

□

وگر کامرانی در آید ز پای

□

بسیار خیال کردم آن شب

□

می‌شکافیدند تن‌هاشان بنیش

□

نخست آن تشنه لب خشک بی تاب

□

هرچه تاریخ شهر یاران بود

□

به بوی جرعه کنون سال‌های گوناگون

□

عمر پرمایه به خواب و خور برباد مده

□

نیاز بندگی را یار خود کرد

□

اگر زن ندارد سوی مرد گوش

□

پیش شخصی که با وجود سند

□

گرچه زاهد را بود روزی شگرف

□

ازین ظلمات غم یابم رهائی

□

زندانی روز را شب آمد

□

خیمه‌ی اطلس برای دودگیر مطبخش

□

خاک بر دنبال او بایست کرد

□

آنکه جهادش ز پی دین بود

□

جهان دانش و ابر سخا و کان کرم

□

به قدر دو عمر از جهان بهره دارد

□

عقل تو گر اژدهایی گشت مست

□

چو گردد ابر دولت بر تو در بار

□

چون تهی شد سر سریر ز شاه

□

سالکان چون که هوا را به قدم پست کنند

□

خاک خراسان بخورد مر دین را

□

چون می دانی، بکارسستم

□

غبار هوی چشم عقلت بدوخت

□

به یک گدا عدد کوه زر ز ریزش او

□

نادر این باشد که چندین اختیار

□

اگر تو وقف او کردی همه چیز

□

آن گردن طوق بند آزاد

□

جمله یک نور است، لیکن رنگ‌های مختلف

□

چه بودی گر زبان من نبودی

□

از کارگه حریر زن لاف

□

که زور آورد گر تو یاری دهی؟

□

مه فلک که به نعل سمند اوست قرین

□

دیدمت در جوع کلب و بی‌نوا

□

خسرو از اهل رحم این را مجو

□

ای بند مرا مفتح از تو

□

از کم و بیش و از پس و پیشی

□

به خور مناز چو خر، بل شرف به دانش جوی

□

درافگن زلف تازان رشته ناز

□

تا به خرمن برسد کشت امیدی که تراست

□

کاشکی در فرش بودی عرش علوی تا بود

□

نه گناه اوراست که عقلم ببرد

□

که تار روزیکه خواهم در زمین جفت

□

آنکه صد شیر ازو زبون باشد

□

راهبر اصفیا پیشرو اولیا

□

عطار دمی اگر ز خود رست

□

پرستار آنچه بشنید آمد و گفت

□

چو دولت بایدم تحمید ذات مصطفی گویم

□

دریای جود او متلاطم اگر شود

□

گر جوابش نیست می‌بندد ستیز

□

کاری که به صبر بر گشادند

□

دشمن که به عذر شد زبانش

□

نام این خانه می‌نیارم گفت

□

وانگه که هنر یافتی، بشاید

□

همان عنصری کاو سخن پیش برد

□

به بیچارگی تن فرا خاک داد

□

چو می‌دود به عقب می‌جهد چو بول به غیر

□

کی به قذف زشت من طیره شود

□

گذر مرد را سوی هیتال بود

□

چون خرمن خود به باد دادت

□

گر تو پر مایه‌ای درین بازار

□

دست کس بر دامن او کی رسد

□

کهن بود و هم حاجب شاه بود

□

سخنهای سعدی مثال است و پند

□

ز خون دیده در جیحون نشینید

□

که نگردد سنت ما از رشد

□

دل مرد بیکار و بسیار گوی

□

وقت وقتی که از ملالت کار

□

در حقیقت هستی عالم خیالی بیش نیست

□

از آن پس که‌ت نکوئی‌ها فراوان داد بی‌طاعت

□

ببادا فره بیگناهان مکوش

□

همه گویند و سخن گفتن سعدی دگرست

□

این سهی سرو گزین کز پشت زین افتاده است

□

جمله غمازان ازو آیس شوند

□

به هر بدره‌ای بد درم ده هزار

□

اینک امروز بعد چندین سال

□

در ریاض لطیف او نرود

□

عمرت ای عطار تاوان کرده‌ای

□

چنان شد ز سستی که از تن بماند

□

پیش از آن کز دست بیرونت برد

□

نیست روزی کز برای ضبط گیتی نشنود

□

چون همی‌خایی تو دندان بر عدو

□

سپاهی و شهری همه انجمن

□

گرد بر گرد آن رواق بهشت

□

هر سحر مقبلان قدسی را

□

پربند حصاری است روان تنت روان را

□

یکی تخت شطرنج کرده به رنج

□

نباید که بسیار بازی کنی

□

چاره بر ملک را مالک دوران رساند

□

لیک کوته کردم آن گفتار را

□

برفتند و شبگیر باز آمدند

□

با چنین طالعی که بردم نام

□

جانهات فدا، که از لطافت

□

محو شد درغم تو فرد فرید

□

بدین کارباخویشتن یارخواه

□

مرا تکیه جان پدر بر عصاست

□

بود گر صولت سلطانی او

□

بنگریدند از یسار و از یمین

□

چنین داد پاسخ که دانا بفر

□

لیکن ایرانیان به زور و به شرم

□

بجنبد چون فلک هر سو هزاران پرده پیش او

□

به باغ دین حق اندر ز بهر بار خرد

□

چوبیدارشد شاه و او را بدید

□

به کلک فصاحت بیانی که داشت

□

نویسند مقصود گلزار هستی

□

چند بینی گردش دولاب را

□

جوان نیز بد مهتر نونشست

□

اوست آن عالمی که از کف خویش

□

بی‌قدم در جهان همی پوید

□

دل که دارد تا بگردد گرد این دریا که من

□

طویل البقا باد عزمش که عالم

□

نکویی و رحمت به جای خودست

□

جان نکردم نثار و معذورم

□

پس بدین داور جهان منظوم شد

□

بهر طی ره ستایش او

□

تاج بستان که تاجور تو شدی

□

برای غمزدگان منطق طرب زایم

□

نشود مانده و نه سیر شود هرگز

□

دارم از کم لطفیت در دل شکایت گونه‌ای

□

مهین برهمن را ستودم بلند

□

یوسف گمشده چون باز نیابم به جهان

□

توبه‌ها کردست خر با کردگار

□

عبوری بس از آن آتش عنان بر خرمن اعدا

□

ساز او چنگ و ساز خسرو تیر

□

بوی خلق محمد آن بوید

□

درین دریای پر گرداب حسرت

□

آن کامکار را نظری هست غالبا

□

بسوزم که یار پسندیده اوست

□

چشم ما را تعلق ازلی است

□

آنچنان بر خاک گور تازه او

□

ای شه انس و جان که جان مرا

□

من اگر چشم بدنگیرد راه

□

چون بنگرم در آینه عکس جمال خویش

□

چنگ ز شیر آمد شمشیر شیر

□

بدیع‌الزمان رفته از دیده‌ام

□

ان نطق العارف فی وصفه

□

باز گویم که: این چه رنگ و چه بوست

□

پیش قرآن گشت قربانی و پست

□

دارد خرد گمان که درایوان نشسته است

□

روز و شب سالکان راه تواند

□

از تو آخر بپرسد ایزد پاک

□

در میان این سخن عطار را

□

ز حمل جور من این جا ذلیل در همه‌جا

□

اگر تاج بخشی سر افرازدم

□

چون که همرنگ آفتاب شویم

□

زین گذر کن پند من بپذیر هین

□

من بی دل که از خوابم ملال است

□

بس گره کو کلید پنهانیست

□

علم اتحاد بر بسته

□

سخن رسول دل و جان توست، اگر خوب است

□

مژده‌ی عونش چو سازد زیر دستان را دلیر

□

هر آن کس که فرزند را غم نخورد

□

از حلقه‌ی زلف هر نگاری

□

ور بکردی نیز از بهر گلو

□

بسا جنس زبون کز حسن طالع

□

هر وحش که بود در بیابان

□

ذات او گوهر است و ملک صدف

□

در بر مردی که این سر پی برد

□

از برق تیغ با سپه خصم می‌کند

□

دشمنت خود مباد و گر باشد

□

ناگهانش ز من بدزدیدند

□

یک دو گامی رو تکلف ساز خوش

□

یا نه آن بی‌ریب یاربها که از دل بر زبان

□

پیغام رسان او دگر بار

□

ز آتش عشق دوست می‌جوشید

□

گر کردی این عزم کسی ز آزر فکرت

□

چند روزی چو رفت و باز آمد

□

تو آن جواد زمانی کز ازدحام عوام

□

لاله را دل بسوخت بر نرگس

□

عزت اینجا گبریست و ذل دین

□

ز فیض ابر مقالت چو مستفیض شدند

□

منظر از فرش چون بهشت آراست

□

من که بر دیده‌ی خود رشک برم چون بینم؟

□

با عیسی روح هم نفس شو

□

می نگرد دل چو به هر مصرعی

□

یکی کرده بی آبرویی بسی

□

گفتی که: اوحدی به فریبی چرا بماند؟

□

این چنین اندوه کافر را مباد

□

وانکه حفظش نکنی گر بود الماس لباس

□

گفت هرکس که مست شد بهرام

□

تنتان را چو جان کنم دلتان را جوان کنم

□

روزی است مر این خلق را که آن روز

□

مفلس و باقی ستان مال را باهم چه ربط

□

گاهی سموم قهر تو، همدست با خزان

□

در حساب فانیی عمرت تلف شد بی‌حساب

□

اول ابلیسی مرا استاد بود

□

داند که کمینه‌ی چاکر او

□

شبرنگ چرائی ای شب افروز

□

آخر دور جهان با اولش یک سر شده

□

کار ما در پیش او چون ذره‌ای

□

گر ندانی تو این سخن به یقین

□

ولی گر به خوبی ندارد نظیر

□

دمار و ویل بر جانت اگر مخدوم شمس الدین

□

این انا هو بود در سر ای فضول

□

چون ز ذوق صفاش بی‌هش کرد

□

مجنون ز سر شکسته بالی

□

ز یک خندش مصور شد بهشت ار هشت ور بیش است

□

شاید آنگه کز این جوال به کیل

□

همه وقتش هوای فروردین

□

به طامات مجلس نیاراستم

□

هشیار ز من فسانه ناید

□

چشمها مخمور شد از سبزه‌زار

□

فالدهر غافصهم فیها و اجلاهم

□

آرزوی زوال کس نکند

□

آن چون نهنگ آیان شده دریا در او حیران شده

□

کس نجوید می نشان از هفت زن

□

فر و شکوه و جلال و حشمت او را

□

به روی و ریا خرقه سهل است دوخت

□

در این دل موج‌ها دارم سر غواص می‌خارم

□

وان پادشاه ده سر و شش روی و هفت چشم

□

سپهر معالی که بر اوج قدرش

□

ولیک با همه جرمم امید مغفرتست

□

به وقت درد می‌دانی که او او است

□

تازیان بیندش دایم هوشیار

□

دین حق و معنی فرقان را

□

چه سود ریزش باران وعظ بر سر خلق

□

فرض لازم شد عبادت عشق را آخر بگو

□

جانت را باتن به پروردن قرین راست‌دار

□

هر که عاشق به دیده‌ی جان شد

□

ندارد شوی و دارد کامرانی

□

فراق من شده فربه ز خون تو که خورد ای دل

□

کار یزدان صلح و نیکوئی و خیر

□

از آنش عقل در گوهر شمارد جفت پیغمبر

□

چو ظاهر به عفت بیاراستم

□

شب دزد کی یابد تو را چون نیستی اندر سرا

□

جان عزیز تو بر تو وام خدای است

□

که را به گیتی سیر بهار و بستانی است

□

منه بر روشنایی دل به یک بار

□

فردا ببینی روش را شد طعمه مار و موش را

□

آنگه که مجرد شوی نیاید

□

این که نامش چرخ ازرق کرده‌اند از مطبخش

□

پسندیدگان در بزرگی رسند

□

چو ابن الوقت شد صوفی نگردد کاهل فردا

□

جانت آزادی نیابد جز به علم از بندگی

□

هم از رشک بنانش سرکند پیر سپهر افغان

□

ز تو پیروزه بر خاتم نهادن

□

کو شهریار این زمن مخدوم شمس الدین من

□

واشفته بدو سپاری و برکه

□

گلخنی بی‌نوا و ناموزون

□

مرا خود ز سر نیست چندان خبر

□

روز خنوسشان ببین شام کنوسشان ببین

□

گاه گوید زین بباید خورد کاین پاک است و خوش

□

خفت در خون که سرخ‌رو خیزد

□

کسان حکومت باطل کنند و پندارند

□

خامش کن ای شیرین لقا رو مشک بربند ای سقا

□

زانکه خفته به دل خجل باشد

□

در غمت ار جان دهم خوش است که مردن

□

جهان پر سماع است و مستی و شور

□

العشق من الکون حیات و لباب

□

چون ندانی که چه چیز است همی بوی بهشت

□

چند ای خسرو زمانه! به گیتی

□

بس خلایق فریفتست این سیم

□

قرض بدو ده ای پسر نفس و نفس زر و درم

□

بنگر که چه بود نیک آن اسما

□

گر تو بی مغز نام دوست بری

□

روز رویش چو برانداخت نقاب شب زلف

□

زبان بربند و بگشا چشم عبرت

□

مراد خدای از جهان مردم است

□

چون شوی در میان خلق علم

□

ظما بقلبی لایکاد یسیغه

□

بخورند از نخیل جان که ندیده‌ست انس و جان

□

نه فانی نه باقی گیاه است ازانک

□

نظر ما به چشم تو جانی است

□

به اندازه خور زاد اگر مردمی

□

هلا بس کن هلا بس کن منه هیزم بر این آتش

□

جهان مثل چو یکی منزل است بر ره و خلق

□

چون یافت قرب وصل، دگر باره بازگشت

□

حروف کاینات ار بازجوئی

□

ای ساز و ناز ناکسان حیرت فزای نرگسان

□

تا نبینی رنج و، ناموزی زدانا علم حق

□

چون که درد من از طبیب افزود

□

نابرده رنح گنج میسر نمی‌شود

□

جان و دل مرید را از شهوات ما و من

□

به پیکان سخن بر پیش دانا

□

یار من دلفگار آدمیی دیوسار

□

به کامه‌ی دل دشمن نشیند آن مغرور

□

نزد تو کز مال دنیا خانه رنگین کرده‌ای

□

بنگر به صواب اگر نه‌ای کور

□

سر و برشان ز گردش ایام

□

چو من زنده هرگز مبادا کسی

□

به عهد این سگان از بی‌شبانی ست

□

بجای است در من به فضل خدای

□

ای مرد! حدیث آتشین بس کن

□

دعای زنده دلانت رفیق باد و قرین

□

شور و غوغایی برآمد از جهان

□

گرش نبودم به کار بیهدگی کرد

□

ساقی آتش‌پرست آتش دست

□

به آرام دل خفتگان در بنه

□

بر سر خرمن چو کاه زبل مپندار

□

سالار تن توست، چرا تنت گرامی است

□

بنگر یکی به رود خروشان به وقت آنک

□

تبصر فی فقیر یشتهی الزاد

□

کس به افسر نگشت شاه جهان

□

و امروز نیستید پشیمان زفعل بد

□

پی خطبه برجیس محفل طراز

□

مبارزان طریقت که نفس بشکستند

□

حدیث عشق تو با کوه اگر کنم تقریر

□

بد کنش زی تو خدای است بدین مذهب زشت

□

بهر تاریخ زد رقم (دایم

□

که خسرو و دوش بی‌رسمی نمود است

□

بس رفو کردم، ندانستم که عمر

□

همی هریک به خود ممکن بدو موجود ناممکن

□

لقمه‌هایی کلان برانگیزد

□

اگر مردم همین بالا و ریشند

□

نزد آن کس که چو من سلطنت دل دارد

□

عامه بر من تهمت دینی ز فضل من برند

□

امیر کشور گیر است و گرد لشکر کش

□

ز گوهر سفتن استادان هراسند

□

به مرگ تن شود از خدمت تو بنده جدا

□

به حلق خلق فرو ریخت شربتی شیرین

□

ببارد ز مژگان سرشک آن چنان

□

ز چاهی برده مهدی را به انجم

□

کنون زینت بال طاوس یابد

□

وزیر عالم و عادل به اتفاق افاضل

□

آن مفتخر به تاج سپاری

□

ولیک دوست بگرید به زاری از پی دوست

□

بی‌داروی طبیب غم او بسی بمرد

□

کنون کوش کب از کمر در گذشت

□

فاضلی بینی سراسر از فنون فضل پر

□

به فرزندی که دولت بد نخواهد

□

سیف فرغانی چو پیدا گشت بوم شوم ظلم

□

از عنایت گر بکوبد بر سرش

□

بیض ترائبها سود ذوائبها

□

به صدر صاحب دیوان ایخان نالم

□

نه دشمن را بریده سر چو خوشه، تیغ چون داست

□

عنکبوت و این صطرلاب رشاد

□

سمت حبیبی من انیتی ورنتی

□

فی‌الجمله روح و جسم ز هم متفرق شوند

□

هفت آسمان به حسن تو کردند محضری

□

این سخن پایان ندارد موش ما

□

چون درآمد به صبح شحنه ز خواب

□

هدایت را ز من پرواز مستان

□

گر درم داری با خلق کرم کن زیرا

□

هیچ ماند این مثر با اثر

□

راهنمایان فروزان ضمیر

□

تیر از کمان چو رفت نیاید به شست باز

□

چو چنگ وقت سماع از میان زیورها

□

هر که آنجا بگذرد زر می‌برد

□

همه فریب و حیلت است و رهزنی

□

چو خوان یغما بر هم زند همی ناگاه

□

ای دوستان خوهم که به نیکی دعای سیف

□

آنچ پنجه سال بافیدی به هوش

□

به هر کس غیر تو نام امام الحق بدان ماند

□

بسی سنگ و بسی گوهر بجایند

□

در آن حضرت که چون خاک است زر خشک سلطانی

□

ای فقیران را عشیره و والدین

□

با چنین درویشی اکنون سخت خرسندم، بهار!

□

چنان مشهور شد در خوبروئی

□

ز بهر زمین بوس در پیش رویت

□

سوی کفرش آورد زین عشوه‌ها

□

گرچه شاهان بنده داری رو ز درویشان متاب

□

محیط از شرم جودش زیر افلاک

□

سمندر آسا دستم نسوزد ار بنهم

□

بر زدندی چون فدایی حمله‌ای

□

درین صحیفه، چنان رمزها نوشت قضا

□

گر کیمیای دولت جاویدت آرزوست

□

اگر مرکب گردد چو صورت و بیند

□

رفتن جو سوی گندم تابعست

□

مرد این ره نظر به خود نکند

□

ولا تسألنی کیف قلبک والنوی

□

دستی نماند که تا بدوزد قبای من

□

هین منه بر ریش‌های ما نمک

□

که، درین بحر فتنه غرق نگشت

□

به شرط آنکه گر بوئی دهد خوش

□

که عدل قطب وجود است و دین بسان فلک

□

این بود آن لحظه کو خشنود شد

□

من که هر رنگ شستم، از چه گرفت

□

دمت یا کعبة الجمال عزیزا

□

مکن رو ترش ز آنکه بی‌تلخ و شور

□

ز امر شاه خویش بیرون آمدیم

□

نیکویی کن که نیکوان به دعا

□

زور بازوی شجاعت برنتابد با اجل

□

در خانه‌ی دین نخواهی آمد

□

عقل باشد آمنی و عدل‌جو

□

بیگانه شد ز شادی و با انده است خویش

□

یا دولة جمعت شملی بریته

□

چو انسان می‌توان سوگند خوردن

□

دیو اگر عاشق شود هم گوی برد

□

بعد فضل احدی مانع و دافع نبود

□

زنهار از آن شبانگه تاریک و بامداد

□

ظالمان مرده دل و مظلومکان نوحه‌کنان

□

اندر آن زندان ز ذوق بی‌قیاس

□

شمسه‌ی حق‌الیقین چو چشمه‌ی خورشید

□

نهضت اسیر فی الدنیا انطلاقا

□

دور از تو هر آن کسی که زنده‌است

□

پس به سرهنگان بفرمود آن زمان

□

چو در وصف جمال تو نویسم شعر خود، گردد

□

ابر رحمت بر تو باران سال و ماه

□

گر کس حق ثنای تو هرگز گزاردی

□

غیر آن پیر ایچ خواهنده ازو

□

غم فراخ رو تو روا نمی‌دارد

□

وزان دیبا که می‌بستم طرازش

□

نشانه‌ای ست سخنهای تو ولی نه چنانک

□

چشم ازین آب از حول حر می‌شود

□

در محفلی که دست تو بوسند عاشقان

□

اوان منقل آتش گذشت و خانه‌ی گرم

□

کواکب بخندند چون صبح بر من

□

هم‌چو احمد که کمند انداخت جانش

□

الهی تو از شوق خود سیف را

□

در این اندیشه بودم مدتی چند

□

سر که کند مردمی فتاده ز گردن

□

چیست جنسیت یکی نوع نظر

□

چو شاپور آمد آنجا سبزه نو بود

□

عروسانی زناشوئی ندیده

□

از آن منسوج کو را دور دادست

□

ازین گردنده گنبدهای پرنور

□

جهان ستانی و لشکرکشی چه مانندست

□

گردون سنان قهر به باطل نمی‌زند

□

بگیرد جهان سر به سر زیر پر

□

ای مسلمان بایدت تسلیم جست

□

بر سر خرافه‌ی پارین زن

□

که بدخواه تو دور بادازجهان

□

بدان تاکند در جهان خواستار

□

صد علامت هست نیکوکار را

□

حسن او چون دست در یغما نهاد

□

در یکی نامه اختیار آن بود

□

فروزنده‌ی رسم درگاه بود

□

از عوانی و سگی‌اش وا رهان

□

مرا ز رویش سیر بهار و بستان بود

□

زمانی دگر کرد باید درنگ

□

ندارد به نزد کسان آبروی

□

دیده‌های عقل و دل بر دوخته

□

گر که و دانه فزون کنند خرت را

□

به شادی می‌گذارد زندگانی

□

زن و کودک و مرد شد رای زن

□

پوست دان تن را و مغز آن دوستش

□

گر بندانی، ببین به نامه و اخبار

□

ببیگانگانشان نیاید نیاز

□

تهی کرده از رنج شطرنج گنج

□

گشت باقی دایم و هرگز نمرد

□

که، درین چاه ژرف پا ننهاد

□

دلاله هزار در میانه

□

ز ناتندرستی باردن بماند

□

این همی‌دیدم در آن اقبالتان

□

گر همه بهمن است یا مرداد

□

به از کشته یا خسته در کارزار

□

کزان سان همی لب بدندان گزید

□

گرگ گرگ مرده را هرگز گزد

□

چون ماه شاهدی‌ست بر آن محضر آفتاب

□

که تره نیز بود بر مواید سلطان

□

به گفتار بدگوی مسپارگوش

□

وصل ما را در گشادیم الصلا

□

باشی از عشق روی دوست بری

□

ز کین تو هرگز نپردازد اوی

□

فرستاده را نیز نبسود دست

□

کو میان هر دو امت کرد فرق

□

پرده‌ی بیرون در نقشی است بر دیوار دین ...

□

آورد و نمود عذر بسیار

□

همه یاری ازبخت بیدار خواه

□

ذات و وصفی چیست کان ماند نهان

□

گلخنی وار پیش سلطان شد:

□

وزان مرد جنگی برآورد گرد

□

همه ره پر از تیغ و کوپال بود

□

ما ندانستیم که آنجا کودکیست

□

کس به خرقه نشد ولی اله

□

چراغ از بهر تاریکی نگه دار

□

شده حاکم به کلیه بر آن جوبار شمس الدین

□

کو به زخم رنج زفتست و سمین

□

که بی چون است و بی‌انباز آن یکتای بی‌همتا

□

پر اندیشه کن رای تاریک تو

□

روانش برهلاک خویش گستاخ

□

مر یقین‌دان را که در آتش رود

□

رقم پذیر شود ز آن سخن چو دفتر سنگ

□

تا آهن تیغ او کند تیز

□

پر از حلوا کند از لب ز فرش خانه تا ساران

□

بسته می‌آریمتان تا سبزه‌زار

□

از بن گلخن آمده بیرون

□

که شد سنگ خارا به خون آژده

□

وزین شاداب‌تر بوئی دمیدن؟

□

گفت سوزیدم ز غم تا چندچند

□

صد هزارش پارگی بر دامن است

□

که حکم را همه وقتی ملازمست نفاذ

□

جمع گردد بر رخ تسخرکن خنبک زنان

□

پیش عاشق این بود حب الوطن

□

تیره‌گون دودی است بالا رفته یا خاکستری

□

هوا بر گزیند ز فرزند خویش

□

به آخر دست بر دست آتش افتد

□

در رحم بود او جنین گوشتین

□

به کلبتین رود از جای خود بدر دندان

□

کان همه پوست بود وین همه مغز

□

کی صید کرد از عدم آورد بر زمین

□

هم پیام حق شنودم هم سلام

□

هم از بیم سنانش برکشد شیر فلک شیون

□

همان رنج کش باید و لشکری

□

چو لاله با همه کس جام گیرد

□

بر توکل می‌نهد چون کور گام

□

شه گزیری بود و میر چوده سالاری

□

که تو لرزان برو چو سیمایی

□

او نباشد عاشق او باشد به معنی قلتبان

□

پس فرود آمد ز مرکب سوی او

□

میل دل را نتیجه روحانی است

□

نه کژی برین راه و آیین تو

□

چو برخیزم تو باشی فتنه‌انگیز

□

گرچه سیمرغست زارش می‌کشم

□

چو بگشاد در گلستان پر شکوفه

□

چون درد رسید درد می‌خورد

□

نتان بینی بر نافی کشیدن

□

بی‌توقف هم بر آن حالی که بود

□

عنها و فرقهم بالاهل و الحشم

□

که از شیر پر دخته شد پشت گور

□

به تیشه سنگ خارا را کند موم

□

وا رهم زین محنت گردن‌شکن

□

بیمار دل که هست امانی مزورش

□

همه در تست و تو در لوح اوئی

□

ولیکن خاطر عاشق بداندیش آمد و بدظن

□

آن چنان که آتش آن جوزریز

□

با شهیدان صباح روز نشور

□

فراوان بدان شارستان دربگشت

□

هلاکش را همی سازد بهانه

□

نور حق را نیست آن فرهنگ و زور

□

راست چون عنقا نهان شد طایر میمون عدل

□

با جان مکن این ستیزه بنشین

□

از صنعت جولاهه‌ای وز دست وز ماکوی او

□

آخر آن از تو بماند مردریگ

□

شیرین آید به کام کوهکن اندر

□

که گویی کنون پیش گردنکشان

□

سر از گوهر خریدن برنتابد

□

ساحرش گفتند و کاهی از جحود

□

نه خصمی را چو خرمن کوفت، گرز گاوسار تو

□

که قیمت مندی گوهر شناسند

□

که می‌مویی و می‌گویی چنین مقلوب با ایشان

□

تا بنالی یا امان خواهی ازو

□

بی‌تو خاصان کنند ناله و شیون؟

□

کزو آرزو خواست رومی سپاه

□

هوا را از روا رو دم گرفته

□

که بدم من سرخ رو کردیم زرد

□

چو تو به رقص در آیی کند فغان گوهر ...

□

کافرین باد بر خدای شناس

□

جز به خرگاهت فرود آید از این رهوار من

□

پس بدانی احمق و غافل کی بود

□

همه در عشق او فرامش کرد

□

که آن یاد گیرد دل هر کسی

□

که با کس در نسازد مهر و پیوند

□

رفت آخر سوی امن و عافیت

□

«شرف نفس به جودست و کرامت به سجود»

□

که بشنود سخن دشمنان دوست‌نمای

□

سزد گرت بگویم که جان جان کیهان

□

صد چنین والله اعلم بالصواب

□

به اتابک رسد حدیث تو هم

□

همه گرد و شایسته‌ی کارزار

□

به رهواری همی راند خر لنگ

□

وین دکان را بر کند از روی کان

□

یک روز بر زبان شما نیز بگذرد

□

می‌کرد به غصه زندگانی

□

نیک ببین غلط مکن ای دل مست ممتحن

□

قطره‌ای از بحر خوش با بحر شور

□

هیچ دارو مرا ندارد سود

□

چرا نه به فرمان او در نه چون

□

نشاندند آن کنیزانش به صد ناز

□

مر ترا آن نام خود اولیترست

□

برون آورد صد لب از یک دهان گل

□

خدای عالمیانت نصیر باد و پناه

□

مندیش ز بالش و نهالین

□

و آن قمر را نور خواند این را نگر

□

سوی زمین ز نه فلک سیمگون قباب

□

اگر کهترانند اگر مهترند

□

ز بوسه دست شه را پر شکر کرد

□

صد هزاران گل برویم چون چمن

□

گر چه زر دارد نسازد زو توانگر آینه

□

خود را به عصا به دگر بست

□

قد سقانا ما یشا فی کأس کالجفان

□

داند او بادی که آن بر من وزد

□

پنهان کن آتشی به خاکستر

□

همیشه دو چشمم پر از خون بود

□

گرفته هر گلی بر کف نثاری

□

وحی حق والله اعلم بالصواب

□

ز سوز آتش عشق تو بر شرار انگشت

□

ولا تحسد غنیا قدره زاد

□

تا که از مشرق جان صبح برآید روشن

□

تا ز حیرانی خرد را وا خرم

□

دیدن آن نابکار بر رگ جان نیشتر

□

سخنهای نعز آورد دلپذیر

□

همه جائی ترا خواندم وفادار

□

رو به حایط کرد تا نارد سلام

□

گدایی را اجازت کن به شعر تر فرستادن

□

پائی به از این بکار درنه

□

گفت بگیر رقعه را زیر زمین بکن دفین

□

تا جهان حس را پس می‌کند

□

ما بینها من نظیم‌الدر عثکول

□

خرد یافته دختر نامدار

□

فرو افتاده ناگه در خم قیر

□

گر دهد دستوریش آن خوب کیش

□

بسیط عالم معنی ز تنگنای حروف،

□

اگرچه باز نگردد به گریه‌ی زارش

□

وارهان از نام و ننگم گر چه بدنامی است آن

□

تا نیاید بر فلکها یا ربی

□

ریخت در ساغر آتش سوزان

□

که جوید همی تخت شاهنشهی

□

به نیک و بد سخن کوتاه کردی

□

غیر مرد پیر سر لشکر مباد

□

که هر چه بیش بدانند، باز نادانند

□

پیروزی از اتفاق خیزد

□

چون کند زیر و زبر سودای عشقش خاندان

□

اندرین سوراخ دنیا موش‌وار

□

دریا پی پذیره‌اش آغوش برگشود

□

سخنهای دانندگان برگزین

□

به بیماری به دیگر کس دهد دست

□

نیکیی کز پی نیامد مثل آن

□

رمه در دست سرحان اوفتاده

□

ز خاکی کرده دیوی را به مردم

□

تا که برون شد آن شه چون جان ز نقش انسان

□

خشک شد او و حریفش ز ابتلا

□

همی خطبه خواندی به فصل‌الخطاب

□

زبانها به زمزم بیاراستند

□

فرو خواند آفرینها در خور شاه

□

پیش تو بر کند سبلت خام را

□

مدام بر سر این قطب می‌کند تدویر

□

گرم دل شد ز نار سمناری

□

از آنک باد هوا نیست محرم ایشان

□

گوهر و تابندگی و آب یافت

□

جام مشتاق باد صحن جنان)

□

چو رفتی یکایک بقیصر بگوی

□

بماند تا قیامت بر یکی گام

□

عقل کل را ساز ای سلطان وزیر

□

روشن آئینه‌ی دلم زنگار

□

ز شاهنشه نمی‌ترسد چه سوداست

□

باش از پی انصتواش الکن

□

که برو بگریست هم دون هم شریف

□

خرده‌هایی از آن فرو ریزد

□

بدان سونگه کن که اوخال تست

□

که زیر پرده گل باد شبگیر

□

گاه خشمش با شهنشاه سخی

□

ابایی برین خوان نخواهیم یافت

□

در جمع سپاه کس فرستاد

□

بر اوج فوق بر زین لوح زیرین

□

بهر حکمتهاش دو صورت شدند

□

کز آن تر شود باغ و صحن سرا

□

همی‌بود بر پیش فرخ جوان

□

طرب می‌کرد لیک از دل نمی‌کرد

□

وای آنک یابمش ناگه زبون

□

از حوادث نگاهبان تواند

□

رشف الزلال و لو شربت بحورا

□

رسته شد از تفرقه خویشتن

□

اندر آن دل دوستی می‌دان که هست

□

وزیر روشن رای است و شاعری شیداست

□

فریبنده مرد از در سرزنش

□

چو خود را یافت بی‌خود شد زمانی

□

دزد در سوراخ ماند هم‌چو موش

□

نان که خورد آدمی به دست سگان بود

□

کهتاب نو روی کهربا رنگ

□

تا به سر شدت در شکر من

□

می‌رود تا عرش و تخت یارشان

□

از حلی عاطل از حلل عاری

□

سپهبد شد از رزم و دینار سیر

□

ز در پیکی در آمد سخت شادان

□

ورنه از جانت برآرد آن دمار

□

ای مانده بر آستان معقول

□

نهد بر نام من نعلی بر آتش

□

و قال الله للعاری تزین

□

چون سری نفرستدت در پایگاه

□

که بر گوساله‌ی زرین خطاب ربی‌الاعلی

□

سخنهای قیصر برو برشمرد

□

بگفت از عاشقی خوشتر چکار است

□

تاب خورشیدی که آن آفل نشد

□

از عجایب درین سفر دیدن

□

سودای مرا مفرح از تو

□

هستی تو بر هستی بزنی

□

که رسد در جان هر باگوش و کر

□

رو سریرش به صحن مسجد بین

□

هم آنگه بخفت از بر ریگ نرم

□

به نومیدی هم آخر باز گشتند

□

خون صد ممن به پنهانی بریخت

□

ای کاش آدمی نشدی آشنای خاک!

□

چو اول دادی آخر باز مستان

□

چرا قربان شدی ای دل چو شیشاک نزاری تو

□

کم نباید صدق مرد از صدق زن

□

لیک خامش مانده از دعوی لب گویای او

□

مباد ایمن اندر سرای سپنج

□

گزین کردن فرستادن بدین کار

□

نام آن کودک محمد آمدست

□

به یزدان کن ملک اهریمن تست

□

مایه چون کم بود چنین باشد

□

نور ستاننده چراغ از چراغ

□

جز که نور آفتاب مستطیل

□

و اصغاء آلامی و طول مقالیا

□

که از برتو ران پاک وبرتر توی

□

وز آنجا کوه تن زی کوهکن راند

□

دستها را شرحه شرحه کرده‌اند

□

اینچنین داهیه را غیر تو شاهی داهی

□

کز تو خبر نیامد و از ما فغان برفت

□

کزو آرزو ناشکیبا بود

□

غرق دباغیست او روزی‌طلب

□

آن مشتهر به شاه نشانی

□

زبیگانه مردم بپردخت جای

□

بر آن عزمم که جایش باز دانم

□

تا یواش و مرکب سلطان شوید

□

هیچ دلسوزی نباشد مرده را بر نوحه‌گر

□

چون سایه فتاد زیر پایش

□

در تاج دارد نه شمشیر جنگ

□

زانک پنهانست بر تو حالشان

□

بر گرفت آن مویز و کرد شتاب

□

فرستادگان بر گرفتند راه

□

چوبی آبست پل زان سوی رود است

□

او قدم بس سست بیرون می‌نهد

□

که دل برون رود از تنگنای اندیشه

□

هرگز آب حیات بس نکند

□

مقرعه کم زن که فرس پای تست

□

تا که سود آید ببذل آید مصر

□

راه نمودند به برنا و پیر

□

فزون بد ز سیصد هزاران هزار

□

همه ترکان شده هندوی نازش

□

که نماند مشتریت اعمی چنین

□

دلی خوش بده کش زبانی خوش است

□

افسوس بود به تیغ پولاد

□

بلعجبی کرد و بساطی کشید

□

وین همه سیمست و زرست و طبق

□

مخور فریب جاه و اعتلای او

□

مدارید راز از دل نیکخوی

□

جواب نامه خسرو نوشتن

□

رو بدو آری به طاعت چون کند

□

بی روی تو زنده ای‌ست مردار

□

پس واجبست در همه کاری تأملی

□

که مانند او گرم دارد نهاد

□

پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم

□

هزاران چو مهر است تابنده اختر

□

نماند اندران بوم و برکس دژم

□

گهی بر جای چون چوگان خمیدی

□

می یقین مر مرد را رسواگرست

□

شعله زنان است در ظلال حقیقت

□

می‌کرد بر او گلاب ریزی

□

ز طبل دریده برآرد خروش

□

هر دو خوش رو پشت همدیگر شدند

□

اختر کجرو نرنجاند دمادم گر مرا

□

به دیبای چینی بپوشد سرش

□

عطارد را به زرق از ره براند

□

جامه از دیگش سیه بی‌مایده

□

مرا همچون ید بیضا قلم اندر بنان روشن

□

زمانه مجلس عیش بتان یغمایی

□

که داناست نزدیک ما ارجمند

□

تا تو در چاهی نخواهد بر تو تافت

□

آرد جهان در شهوار بر کران

□

برفتند پویان به نزدیک شاه

□

خروسی کو به وقت آواز کرده

□

چونک در مداح باشد کینه‌ها

□

لا احصی از چه گفتی پیغمبر بشیر

□

یک روزه دوید تا بدان بوم

□

حلقه نهد گوش فلک را هزار

□

سرد گردد سوز چندان هاویه

□

که بی‌او مبیناد چشمم چشم جهان

□

یکی را بدریا بماهی دهد

□

به مانم نوبتی زد بر سر خاک

□

چون مرا یابی همه ملک آن تست

□

نوبت چو آن بنده بود پیش دار پای ...

□

و بک الهائمون شعثا و غبرا

□

آخر او آخر بی‌انتهاست

□

یوسفم گرگ از توم ای پر ستیز

□

فکر مه و سال کردم آن شب

□

همان دوری از کژی و کاستی

□

به بازی برد با لعبت پرستی

□

گاه تاج فرقهای ملک‌جو

□

به تیر طعنه‌ی مردم رسد نشانه‌ی تو

□

می‌گردد در میان وادی

□

حوالت مکن بر زبانهای لال

□

جز کسانی که نبیه و کامل‌اند

□

به قدر جوهر ادراک خود خواص و عوام

□

بدان نامدار آفرین گسترید

□

به پشت اندر گرفته بار اندوه

□

تا بگویم پند ثالث رایگان

□

که ذره به خورشید تابان فرستم

□

جراحة صدری لاتبین بالسبر

□

شیشه به کهپایه «ارنی» شکست

□

که بدان خو کرده است آن صید غول

□

راه آن کار صرف می‌پیمود

□

به دیده بدید آنچ نشنیده بود

□

فراغت بایدت راه عدم گیر

□

گر نبودی چشم فهمت را نمی

□

مست و حیران شدم بدو گفتم:

□

بیمار شبانه را تب آمد

□

زاری ازین بیش که دارد که ما

□

وین دو چشم حس خوشه‌چین اوست

□

کامده یک فکر از آن داستان

□

بپیچد دل از کژی و کاستی

□

پریروئی رسید از هر کناری

□

درها از قعر دریا یافتن

□

گشته نور او حجاب دیده‌های مستیر

□

جز اقبال پدر با خود نخواهد

□

قطب گرانسنگ سبک سیر بود

□

دست در تسلیم زن واندر رضا

□

که سایلان درش می‌برند از همه باب

□

جهان را به کردار بد نسپرد

□

به مهمان بهترک زین باز بینند

□

ماتم آخر زمان را شادیی

□

کای فراموش کرده یاران را

□

هردم آرد هزار جوهر بیش

□

به خواندن تو را نیز توفیق باد

□

صد قیامت بگذرد وین ناتمام

□

پادشاه این چنین را بارگاهی آن چنان

□

به سر بر همی افسرت داشتم

□

رعیت راز خود برگشته می‌دید

□

هین مکن سجده مرین ادبار را

□

نه روی آن و این بینی، نه نقش این و آن خوانی

□

بلغتنی املا رغما لحسادی

□

خزینه به دریاش باید بسی

□

زانک نبودشان گرانی قوی

□

که فلک قوت اوراست این چنین جریان

□

به دانایی آهنگ باشد ترا

□

بدین سان خون من در بی گناهی

□

تاب حرص ار رفت ماند تاب خیر

□

می پدید شود از سرای غیب در آن

□

زین برو کردی آن هژیر سوار

□

بر سر گردون شده دامن کشان

□

لب ببند الله اعلم بالخفی

□

دل مفتون دشمن به زینهار آمد

□

که پیروزگر دستگیر منست

□

چو نفاط از بروت آتش فشانی

□

نصف قیمت لایقست از جاده‌ای

□

بر سر این هفت طاق آینه سیما زنند

□

که مطلق یوسف مصرست گوئی

□

بر دم این عقرب نیلوفری

□

گرچه ماند فرقها دان ای عزیز

□

چو شاخ ارغوان در خون نشینید

□

به هر جای آتش همی سوختند

□

نه آخر هر دو هستیم از یکی خاک

□

کنده بر دست و پای خویش نهاد

□

نیک از آن روز گشت ما را کار

□

ایمن مشو وز در برانش

□

جوهریانرا زعرض دور کن

□

نیست الا مفسده یا مصلحه

□

بر تازه بختیان ز یکی تا ز صد هزار

□

بباشی به شیر و می و انگبین

□

چون صبح پسین منیر و صادق

□

آمد و سوی گورخان بگذشت

□

اختلافی در میان انس و جان انداخته

□

که در ایاسه‌ی او جور نیست بر مسکین

□

تاج ستان آمدی و تخت گیر

□

بوی مشک آرد برو رنجی پدید

□

ابر صلبش به گوهر افشانی

□

کسی را ز دانش ندیدم به رنج

□

بدینسان تا ز شب بگذشت پاسی

□

کز تو جای بلند نامی هست

□

پای خود بر زبر عرض معلا بینند

□

بد عهد شد و نکرد یادت

□

جان سر این رشته کجا یافتی

□

لیک جسمی در تجزی مانده‌ای

□

گوش تقدیر از زبان شخص تدبیر تو راز

□

ز شادی دل پادشا بردمید

□

مبارک باشد آوازت شنیدن

□

به دستی کم آمد ز بالای او

□

هم کنف انبیا صاحب حق کامیاب

□

بشناس قدر خویش که گوگرد احمری

□

زنده دلم کرد چو باد مسیح

□

بلک با وصف بدی اندر تو در

□

بس که به چرخ بلند زین بلد افغان رسید

□

شد از میوه پالیزها چون بهشت

□

او نیز زند ولیک مقلوب

□

نیازت نه‌ای از همه بی‌نیاز

□

آخر است آنکه اول اندیشی

□

چون به اقبال زاده شد بهرام

□

ما همه خفتیم تو بیدار شو

□

چنین چند گردنکش از دست شد

□

پی صید آن شکار انداز هرگه در کمان آمد

□

جهاندار بهرام یزدان‌پرست

□

عاجز شده عقل علت اندیش

□

ز نقص کمالش نجاتی دهد

□

از پی عقل و العقول عقال

□

چون قضا آمد نماند قوت رای رزین

□

شکارش نباشد مگر ماه و مهر

□

یکی را ز کیوان درآرد به چاه

□

عزیز پادشهان حاملان دیوانم

□

تو گفتی همی ژاله بارد ز ابر

□

سه جا بوسیدم و سر بر گشادم

□

مگر خود قدم بر نظر می‌نهاد

□

هیچ تر دامنی جز آب زلال

□

سفته گوشان بارگاه تواند

□

خوش نبود خنجر دندانه‌دار

□

همی گشت چون گرد گیتی سپهر

□

جانشین شاه مردان شهسوار لافتاست

□

به چیزی نرانم سخن جز به راست

□

مدارم بیش ازین چون حلقه بر در

□

برو بستم از نظم پیرایه‌ها

□

وین خیالی چند ما را در گمان انداخته

□

جبین‌واری عرق شد بر سر خاک

□

هم ملک ارمن و هم شاه روم

□

سراپرده‌ی احمد از نور بود

□

نگارند گلدسته‌ی گلشن جان

□

که خشنود باد ز تو شهریار

□

که تا جانم بر آید می‌کشم ناز

□

و زو دادمی هر که را دیدمی

□

نمطی تازه و غریب بیار

□

سرخی لاله دید و سبزی کشت

□

در غم آن شب همه شب جان کند

□

برافروخت از تیغ رخشان درخش

□

در انتظار گفته‌ی سحر التزام تو

□

گذشته چو خواهی که نگزایدت

□

که بخت بد لگد زد بر فتوحم

□

که یا مرگ خواهی ز من یا گریز

□

آسایش صدهزار جانی

□

به کامرانی درویش در سبکباری؟

□

به هفتاد خانه رسد بوی گند

□

چنان دان که مرغی ز باغ توام

□

دو روزی پیشکار خانی او

□

برانگیخت از دشت آرام شور

□

سر زلفش به رقاصی بر آمد

□

نگوید ثنا مرد مردم شناس

□

چو زان یک را بسوزاند همه استار در جنبد

□

پس درشتی که دروی آسانیست

□

دست نکردست برو دستکن

□

کفن به که پوشد به جای زره

□

که ریخت تازگیش آب صد بهارستان

□

جفا پیشه شد جان تاریک اوی

□

نمودار دو عالم در تو جمعست

□

که آن پایه را حد به پایان رسد

□

بی‌زبان مدح خواجه می‌گوید

□

نمودم نقش‌های دل نوازش

□

بنگر اول تا نگردد کار زار

□

بسی خلق را پای و پهلو شکست

□

زیاده از عدد ریک صد بیابان است

□

دو چشمش بکند اندران خوابگاه

□

بر آمد ماهتابی سخت روشن

□

پذیره شدندش ازان سایه‌گاه

□

زانکه جان هم بدان نمی‌ارزید

□

نرم کردندم از نوازش گرم

□

دوستیش در دل و در جان نهند

□

همان رفت با او که با آن دگر

□

اگر امروز تا به روز قیام

□

دل مرد آشفته آهسته شد

□

جگرسوزی و جز سوز جگر هیچ

□

وزو ارج گیرد همی خواسته

□

مفرح سخن روح‌پرور آورده

□

فاوثقنی المودة بالقیود

□

در دهن این تنه عنکبوت

□

هم از شقه‌ی کار شد ناپدید

□

که هست اجزای ذات وی تمام از عنصر ناری

□

که جاوید باد این سر و تاج و گاه

□

آن شیفته را به مه رسانند

□

به گنج و به دانش نیاید به دست

□

نقد بازار ملک لم‌یزلی است

□

این زدی چنگ و آن زدی نخچیر

□

وین به یکی گل ز توهم بمرد

□

در جادوئیها بر او کرد باز

□

چاکر نه که سگ در او

□

برین دشت روز شکار منست

□

حساب آفرینش هست بسیار

□

تو گفتی که گیتی برو تنگ بود

□

لاجرم سینه‌ی من کلبه‌ی احزان آید

□

نه آهن را نه که را می‌ربایند

□

دوزخ محرور کش تشنه خوار

□

همان تیز دندان به پشت اندرش

□

ز اعتماد عفوت اما می‌کنم از دل بدر

□

خردمند و بیدار و روشن‌روان

□

یا مرغ ز جفت باز مانده

□

به تیر و کمان بر چنین کامگار

□

که در آن روضه‌ای قران دارد

□

بر سرآی از همه که سر تو شدی

□

این تجلی مه است این ابر نیست

□

بگردن برآورد گرز گران

□

از تلاش روبه افتد در زیان شیر ژیان

□

نگیرد شو خسروی دادگر

□

عراقی‌وار بسته فرق‌بندی

□

کشم ببر و شمشمیر و گرز گران

□

گردد همه جهان به حقیقت مصورم

□

ز ما مهر سلیمانی گشادن

□

سهو شده سجده شوریده‌ای

□

نبیند نیام مرا تیغ تیز

□

شب و روز در عالم کامرانی

□

نهنگ دم آهنگ را بشمرد

□

کنم بیدار و خواهم شربتی آب

□

گشاده‌دل و شادکام آمدند

□

روی خوبت خجسته فال شده

□

عذر خواهم از آنچ رفت گناه

□

وز صفات پاک حق نعم الرفیق

□

جهان کن سراسر ز دیوان تهی

□

ستاره‌ایست که با آفتاب کرده قران

□

که پیش بت اندر بباید گریست

□

علم الادیان و علم الابدان

□

به نوی همه کشور نیمروز

□

گوید: ای جرم کرده‌ی ناپاک

□

زمان برکه‌ی آبست و صفه‌ی ایوان

□

منقلب رو غالب و مغلوب خو

□

ترا دادم این تاج شاه آزمود

□

کاری که ماهتاب نکردست با کتان

□

می سرخ چون غمگساری بود

□

گرفتی دست لیکن پای بستی

□

ز سام نریمان بسی کرد یاد

□

لشکر خشم و آز بشکسته

□

در خدمت او شده شتابان

□

نقد نظامی سره کن کان تست

□

چو آرامش آمد به هنگام بیم

□

دلم ماوای سلطان خیال است

□

تو تخم بدی تا توانی مکار

□

جهان خود را به استحقاق بیند

□

یل دانش‌افروز پرخاشجوی

□

می کدام است و جام باده کدام؟

□

روح راحت بر روان والدین

□

اولیا را همچو خود پنداشتند

□

پذیره سوی پورکی شاه شد

□

داند از امر، فانکحوا و کلوا

□

به پاسخ برو هیچ نگشاد لب

□

از مصلحتی به در نباشد

□

نگفت از بد و نیک با او سخن

□

بر پای دلت عقال تا کی؟

□

گردنی با سمش به سربازی

□

کو دلیل نور خورشید خداست

□

همی کشت از ایشان گو سرفراز

□

نارسیده می‌کند از سقف این منظر گذر

□

ندارم به مرگ آبچین و کفن

□

وز چشم بدت نگاه دارد

□

بگویی مرا تا زهی گر کمان

□

شاید آن لحظه گر کنیم قرار

□

مرغ از قفس برآید و در آشیان شود

□

در ره خدمت کمری می‌کشد

□

نشست از بر اسپ زرین ستام

□

منب نشین ز غایت تعظیم کردگار

□

تن خویش را آفرین گسترید

□

بشتاب که جای چاره سازیست

□

یکی راه و آیین نو ساختشان

□

از جماعت بپرس: اگر دیدند؟

□

همه بر کوس او زنند دوال

□

نیستها را صورت هستی دهی

□

سپردن به من گنج آراسته

□

شود بالای جنس خوب واقع

□

به آب خرد جان تیره نشست

□

آورد مثال حضرت شاه

□

نه هوش و نه دانش نه رای و درنگ

□

باده‌ی عشق او همی نوشید

□

که نزلی سازم از بهر خداوند

□

جان دختر در وبال او نماند

□

وزان پس ندیدند کشتن بسی

□

ز التفات تو در تن آرام است

□

چو خواهی که برگردی ایدر مپای

□

منم چون کوه دایم سنگ بر سر

□

که رودابه را چند خواهی نهفت

□

از کف جود اوست کان چون کف

□

آورد پیام ناسزاوار

□

بعد از آن شهری دگر را نام برد

□

فشاننده‌ی خنجر آبگون

□

شاعر و تحصیلدار ترک را باهم چه کار

□

ز کشور بگردانم این درد و رنج

□

چو لاله در جوانی پیر گشته

□

یکی پژمریده شده سوگوار

□

که ببیند رخ تو دیده‌ی کوته‌نظری؟

□

ریاحین را شقایق پیش رو بود

□

زان طرف آید که آمد آن چشش

□

برزین عمود و برزین کلاه

□

بر تنش غنچه‌ی بی‌خار کند پیکانی

□

مر او را کجا ماندی دستگاه

□

به عقد آمودنش بر تخته عاج

□

هم او برفرازد هم او بشکرد

□

که نصیبش ز می خمار آمد

□

تا تیغ کنند در حمایل

□

می‌رهانی می‌کنی الواح را

□

سر از خواب و اندیشه پردخت کن

□

پیش تو آمد او، که بجای دگر نرفت

□

که رفتیم و ایمن شدیم از هراس

□

نوازش کن که از حد شد شکیبم

□

به فرزند زد داستان درخت

□

مانند رباب بی‌کمانه

□

به کابین از جهان خود را خریده

□

در ره کشف از کشفی کم نیند

□

رسیده بهی و بدی رفته دید

□

ابتدای ابتدا با انتها آمیخته

□

نوشتند بر پهلوی نامه‌یی

□

می‌کرد صبوریی به سختی

□

بیابان سراسر چو مور و ملخ

□

به چشم ابلهان گویی ز جنت ارمغانستی

□

کرد هر زینتی که باید راست

□

کین دو می‌زایند همچون مرد و زن

□

سرانجام خاکست بالین تو

□

عیبتان را نهان کنم که سلام علیکم

□

علف داد تا مرز هندوستان

□

مانده است چو حلقه سر به چنبر

□

به چشم بزرگان گزین آمدست

□

در صفای یار بنگر شبهت حساب کو

□

به چار ارکان کمربندی فتادست

□

ایمنی از زحمت مردار خوار

□

ازو دور شد خورد و آرام و خواب

□

ز تبریزت نفرماید زکات جان خود یاری

□

ز بهرام رایش به کیوان رسید

□

قراضه ریزها هم در شمارست

□

زمانی بران جایگه آرمید

□

وین بحری نوآشنا در آشنا آویخته

□

دین به دینار داد و تیغ به جام

□

بی‌سر و بی پا بدیم آن سر همه

□

گشاید بر تخت او راه را

□

فرض و ندب و واجب و تعلیم و استلزام کو

□

چو روزی نبودش ز ورزش چه سود

□

نمی‌دانست خود را چاره کردن

□

از آهو همین است و این نیست ننگ

□

به خاکی می‌دهد اویی به وام او

□

بجز گردش چه شاید دیدن از دور

□

بخت خورد بر سر من زینهار

□

یکی نره شیر آید و نامجوی

□

ولی کو دامن فهمی سزاوار گهرباری

□

یکی زین و پیچان کمند دراز

□

همان با قفل هر گنجی کلیدش

□

لبش گشت خندان و دل شادمان

□

دروازه موران شده آن چشم‌های عبهری

□

در پای زن اوفتاد حالی

□

الف تو با وحشت سودای خویش

□

که تهما هژبرا بزی شاد دیر

□

بر بام چوبک می‌زنی با پاسبان آمیختی

□

پی پادشاهی ندارد نگاه

□

هم از گنج تو وامت را گذارم

□

ز جویان بپژمرد گفتی سپاه

□

سبک کاهل شود آن کس که باشد گول و فردایی

□

الا کسی که خود بزند سینه بر سنان

□

می‌توان هم مثل او تصویر کرد

□

نشستند بر خوان با فرخان

□

گنج و گهر ستان از او از پی فرض و نافله

□

همان تاو با کوشش او نداشت

□

وز بهر گریختن تکی ماند

□

که آمد خریدار تخت مهی

□

سیر نفوسشان ببین گرد سرای مهتری

□

او زبون دو شیر چون باشد

□

چیست هستی پیش او کور و کبود

□

بپرسید و بنشست نزدیک اوی

□

زیرا نگنجد موج‌ها اندر سبو و بلبله

□

نه دستور بد پیش و نه رای زن

□

که با گرگان وحشی در جوالیم

□

هنرها پدیدار کن نو به نو

□

تبریز خدمت کن به تن آن شه نشان را ساعتی

□

خویش را بر گربه‌ی بی‌مهله‌ای

□

اندر آرد زلزله‌ش در لرز تب

□

پر از خون جگر لب پر از باد سرد

□

که بگشاده‌ست راه اعتبار او

□

که ای نامداران با دستگاه

□

در دامن زلف لیلی آویز

□

گسسته شد آن نامور جوشنش

□

و العیش سوی العشق قشور و جلود

□

روزت ز چه شد سیه بدین روز

□

ورنه دشمن بودیی خود را بجان

□

چو رود روان خون همی ریختند

□

رطب و تمر نادری که نگنجد در این گلو

□

ز گندم کند تخم و آرد به بر

□

بس آهن کو کند بر سنگ بیداد

□

سواران پولادخایان بدند

□

که می‌ترسم که این آتش بگیرد راه بالایی

□

مور را بین که به جنسش راجعست

□

غیر عذب دین عذابست آن همه

□

به فرمان بران بر درم ریختند

□

جز ز زلال بحر تو نیست یقین طهارتی

□

چو بیورد و شگنان زرین کلاه

□

در آرزوی گل انگبینش

□

ز کین جستن و چاره و کیمیا

□

ای خاک را روزی رسان مقصود هر آواره‌ای

□

انجمن ساختند شهر و سپاه

□

بی‌هنری دست بدان درزند

□

بپیچد نیارد خرد را به جای

□

که هر کس که بد کرد کیفر برد

□

به نیرو شکست اندر آید همی

□

به دولت یادگار شهریاران

□

جز از پیش تختش نباشم به پای

□

باز گیرش ز دست دانه و دام

□

نیم حبه زر ندید و نه تسو

□

راستی او کژی خویش دید

□

ز گفت برادر برآمد به جوش

□

برافراختی چون دلاور پلنگ

□

سواری و مردی و نیروی دست

□

چو یونس وقفه‌ای در حوت کرده

□

نیابد کسی بهره از جای خویش

□

لاجرم من صید خود ندهم به کس

□

پیشش آورد و کرد لابه گری

□

گاه نقشش شادی و گه غم کند

□

به نزدیک زال آن جز از خواب نیست

□

بگردد ز راه و بتابد ز دین

□

نگه‌داری آن رای باریک اوی

□

می‌کرد ز بهر آن عروسی

□

سرانجام تاب اندر آمد به بخت

□

وانک این دریافت برخوردار شد

□

هیچ ماند بانگ و نوحه با ضرر

□

تا نکنم آنچه نیاید به کار

□

به هر کینه گه بر سرافراز شیر

□

که بایسته بر تنش پیرایه بود

□

بدو اندر افگنده زنجیر زر

□

دشمن کامی ز دوستان دور

□

نه ز آنکس که زاید بباشد نژاد

□

شیرمردی گر ازو گیری گریز

□

داشته طبع چار فصل نگاه

□

گرچه هست آن جمله صنع کردگار

□

ازان پس بگفت آنچ بود از پیام

□

ستایش مراو را که بنمود راه

□

برابرش بر تخت شاهی نشاند

□

کسی کان فتنه دید از دست میشد

□

همه در و یاقوت بارید و زر

□

چشم از خلق جهان بربسته بود

□

بی‌منجم در کف عام اوفتاد

□

تا مگر آن نیز بیاری بدست

□

که با فر و برزست و با رای و داد

□

پرستنده را جایگه کرد کوه

□

بدین جنگ دستوری شاه نیست

□

در پرده نهفته چون بود راز

□

برآمد برین نیز چندی درنگ

□

جوهر دل دار از دزدان نگاه

□

تیغ را نیز کار فرمایم

□

چند باشی بند سیم و بند زر

□

بر شیر بگشای و چنگ کیان

□

نپوید چو پیوندگان هر سویی

□

شکیبایی و دانش و سنگ تو

□

بوالقاسم وانگهی محمد

□

باور کردم ز عشق آن یار

□

نیست گشتی تاج فرق هر کسی

□

اشتها آید شراب احمرش

□

برتر و بر خشک مسلم نیند

□

زود می‌ماند که بس تند است رخش این سوار

□

ز بیم جداییش بریان بدی

□

به روی زمین هرک گردد نژند

□

جامه باندازه تن دوختند

□

در ذکر مرو چون در حضری

□

با مریدان گفت کارم اوفتاد

□

دختر خوب روی در خور بزم

□

در شدن آسایش جانت دهد

□

شهان را پیش پیش آرند مشعل

□

چنانک اندر آیید دمید و دهید

□

تن مرد بی‌رنج بهتر ز گنج

□

کعبه جان در حرم دل نهاد

□

که اوست شمس معارف رئیس شمس مکانی

□

همچنان کان پیر داد از خود خبر

□

بر زن و بر مرد اما عقل کو

□

در بیابانهای بی آب عمیق

□

کسی ز خنجر و شمشیر او کشد تمثال

□

همی کرشدی مردم تیزگوش

□

که یزدان دهد فر و دیهیم و زور

□

زحمت بازار و دگر هیچ نه

□

صفا من هواکم نسیم الهوایی

□

از برای دشمن معیوب خویش

□

شاه را بوسه داد بر سر دست

□

جای بدل کرد به نوعی که بود

□

به دور خویش سد در سد نمکزار

□

چه باید همی با تو اندر سرای

□

بکندند و دیوار آتشکده

□

روغن بادام خشکی می‌نمود

□

یارب خلص، عن ذی‌الملال

□

کرده از هر مژه‌ای صد ساحری

□

هین مخور این زهر بر جلدی و شک

□

تا نشوی پیر ندانی که چیست

□

وی که از ابر گرو برده یدت در ادرار

□

بر نامدارانش بنشاندند

□

عنان را بپیچید و زان سو کشید

□

در رخ مهمان همی آمد پدید

□

مقام گنجم و تو حبه‌ای از آن داری

□

چون بکشتی نفس را ایمن بباش

□

بر شقایق به خون نوشته برات

□

خویشتن از چاه نگهداشتن

□

کز آن در کاخ فردوسم شود جا

□

نهفته برون آورید از نهان

□

کسی را نباید که فرمان برند

□

من نیم شاکی روایت می‌کنم

□

شب ما را نهار بایستی

□

سوخته دارم جگر چون ناک ده

□

من چه گویم چونک خشم‌آلود شد

□

در رسید او را براق و بر نشست

□

که عالمیست از آنسوی کشور ادراک

□

که بودش زبان پر ز گفتار نغز

□

فرو ریخت از دیده خون از برش

□

ور نه قربانی تو اندر کیش من

□

یجعلک ملیکا وسنا کل ولید

□

کی ستانم جامه‌ای جز پوست من

□

زبان آوری در سرش رفت و گفت

□

چشمه‌ای و قطره ابریت نیست

□

هست به تدبیر توام احتیاج

□

کنان گوشت تن را بران رادمرد

□

دلیر و سبکسار و خودکام را

□

وقت ضرورت به ضرورت شوند

□

جهان شده‌ست چو سینا و سینه نوری

□

بی میان بربند از لاشی کمر

□

عکس می‌بیند سد پر می‌شود

□

خیز لا اقسم بخوان تا فی کبد

□

هر کجا حفظ او نگهبان است

□

به مغز پدر اندرون رای نیست

□

چو موبد بروبر نشیند همی

□

کشت کن پس تکیه بر جبار کن

□

ایا کمال تو از رشک او بیفزادی

□

مرد باید این چنین اسرار را

□

بگرداندت گرد گیتی به گاو

□

مفلس و بدره ز کجا تا کجا

□

سیه گردیده چون چشم غزالان

□

شبی کرد جشنی چنان چون سزید

□

به مردی خم آورد بالای راست

□

اشک تر باشد دم توبه‌پرست

□

تو بس عجایبی که بر آتش تو قادری

□

باز استادند هم بر جایگاه

□

با عنایات پدر یاغی شدیم

□

دزد فرصت یافت کالا برد تفت

□

که نیستش ز مقیمان در گه تو گزیر

□

بریده بر شاه ایران زمین

□

کیی بارگاهش بیاراستند

□

با طرب‌تر از سماع و بانگ چنگ

□

وآن گنج بود بی‌صورت زر

□

گر درین تقصیر کردم کافرم

□

بهشتست و پستان در او جوی شیر

□

خرد شوی گر نشوی خرد بین

□

قیمت این گنج چه داند که چند

□

ز لشکر سوی کاخ بنهاد روی

□

ز شاهان وز نامور کشورت

□

تا نکنی جان نتوانی رسد

□

مترس و بگو هم زلیخا تویی

□

به مگسران ملامت ز کنار شکرم

□

آن جوال خدعه و مکر و دها

□

واندرون از عکس انوار علا

□

یافت آیینه‌ی سکندر گل

□

بیامیخت با مغز آن ارجمند

□

نه دانش نه مردی نه پای و نه پر

□

لیک نتوان کرد این با آن قیاس

□

الله الله چه ماه ده تویی

□

پای من در سنگ گوهر در گلست

□

ثواب ای جوانان و یاری و مزد

□

پاک بشوئید به هفت آب و خاک

□

که بر ره حلقه‌های دیده داری

□

که مگذار این را ره چاره چوی

□

شخوده رخ و پرگداز آمدند

□

شادی و غم هردو ندارد درنگ

□

تو به خود نگردی تو چو آسیایی

□

عافیت را پرده گو بر ما متن

□

در خراج و خرج و در ایفاء دین

□

در سماع آورد شد مشتاق‌تر

□

مانده یک مشت نشتر و مسمار

□

برآن شادمان گردش روزگار

□

شد آن چادر قیرگون ناپدید

□

ملک در چشم دل او لاشی‌ست

□

گه جفا و وفا خوب و خوب کرداری

□

بنده آن تست قسمت آن تو

□

پشیمانی از گفته‌ی خویش خورد

□

خویشتن را در میفکن در زحیر

□

که با آن درد نتوانم صبوری

□

رسید اندر آن نامور کینه خواه

□

سپهدار ایران فرخنده رای

□

مغز کهن نیست پذیرای او

□

چو دوری، چو ریمی، که در دملی

□

ان غایات الامانی تغتنم

□

خوش شکفت از غرس جسم تو حواس

□

می‌نگنجد در فلک خورشید جان

□

کیست آن کز تو سرگران باشد

□

اگر دورمانم ز دیدارتان

□

سر جادوان ترک و پور زریر

□

گنبد پیروزه پر آوازه گشت

□

قباء الروح انزعت قبایی

□

وای جانت، وابلای جان تو

□

نگر تا چه عیبت گرفت آن مکن

□

بدگمان گردد ز مدحش متقی

□

نسازد در فرستادن بهانه

□

سپردم بدیشان بر آیین خویش

□

مگر باز بینیش یکبار روی

□

خود مستان تا بتوانی بده

□

آن خورش را گوار بایستی

□

ای طالع سعد و بخت فیروز

□

که بدان یابند ره در هم‌دگر

□

پیش آن مسخ این به غایت دون بود

□

خار در کف اول فصل بهار از گلستان

□

از این پس جز او را نخوانند شاه

□

راندی به سراب دشت کشتی

□

خیز و در دین زن اگر میزنی

□

و مولی الملوک الا فاحکمی

□

روز و شب در دشت باشم خارکش

□

به تدریج و اخگر بمیرد در آب

□

در دل این خاک بسی گنجهاست

□

داد ترا چشمه‌ی حیوان به دست

□

یکی شاخ شایسته آمد به بر

□

همی بود تا روز اندر گذشت

□

معاذ الله به رسوائی کشد کار

□

جانب یاران به سوی دور دیاری

□

عشق را یا مال باید یا صبوری یا سفر

□

زان نسیج خود بغلتانی بپوش

□

شوم با چنبر گردون رسن باز

□

از چه رو تیر دو شاخه کندش از سوفار

□

تنش خون خورد بار کین آورد

□

کرا دید بگریست و اندر گذشت

□

هنوزم سرو بالا نازنین است

□

بود خفیف و سابق برای عذرا وامق

□

تا به ابلیسی نگردی مبتلا

□

کز این آتش پارسی در تبند

□

ور نه کنم آن سزا که دانی

□

نشینی گوشه‌ای چون نقش دیوار

□

که گفتی ستاره بخواهد بسود

□

که آن نیزه‌ی نامدار گزین

□

آمد سوی بنده خانه‌ی خاک

□

همی‌کوفت بر دل که صید بلایی

□

نشنیده‌ام که باز نصیحت شنیده‌اند

□

هست بر لبهای جو بر گوش ما

□

یا بال دمیده نو تذروی

□

که رایضان ترا پا نهد به صف نعال

□

نهادم سوی تخت ضحاک روی

□

به کاخ شهنشاهی اندر نشست

□

کامد ز تکش صبا به کندی

□

همی‌گدازد در آب شکر چون شکری

□

گشت عرش و کرسی و لوح و قلم

□

وگرنه دوست مدارش تو نیز و دست بدار

□

بگفت آری ولیکن چون مه از دور

□

سوی دریای مغرب کرد آهنگ

□

چنان چون بود راه را ناگریز

□

که بازش ندید آن خردمند شاه

□

بجز پیوند تو در دل ندارد

□

این حرف و نقش هست دو سه کاسه تهی

□

مدبران قضا و قدر ضمان کردند

□

نیست هدیه‌ی مخلصان را مسترد

□

دهن را ز آب حیوان کرد سیراب

□

هر یک از ته بساط محنتیی

□

بدانی که دانش نیابد به من

□

شه کارزاری نبرده سوار

□

غولی به کناره‌ی سرابی

□

جست دواسبه ز نیستی و گدایی

□

غرقه گرداند ترا پایان کار

□

به استعانت دستی توان کشید از گل

□

بران پیلت که دشمن پیلماتست

□

بود خداوند بدینسان که هست

□

بیامد بر سرو شاه یمن

□

بر جان که غمزه می‌کنی تیز

□

می‌کرد باستین سرش پاک

□

گر بستانم خمر خماری

□

بر درگه تو بندگی پاسبان کند

□

تا بیارند اسپ را زان خاندان

□

فروتن باش همچون شاخ پر بار

□

گر چه دو متاع بس گران است

□

نگر تا کرا نزد او آبروی

□

نی همچو من شکسته شمشیر

□

به آغوشی و بوسی گشت خرسند

□

نهد پیش مهمان به شبهای تاری

□

در زمین ریگی همان انگار نیست

□

همچنانست که بر تخته‌ی دیبا دینار

□

مثالی بستم از تعلیم استاد

□

بود در راه مکتب خانه ناظر

□

ز قنوج تا پیش دریای سند

□

می‌دید عقوبتی دو سه روز

□

ز بیلک کرده سد آهنین چاک

□

کی بدی در زمانه هشیاری

□

کین بحر هفتگانه بخار بحار اوست

□

جبرئیلی گشت و آن دیوی بمرد

□

بر روی پدر چگونه گویم؟

□

بود سطح هوا از گرد همچون نامه‌ی عصیان

□

ز دادآور آنگاه فریاد خواست

□

به از راز کردنش پنهان شود

□

گریان به قبیله باز گشتند

□

تا آن طرف رساند پیغام کدخدایی

□

کی بود بی‌برگیی کار مرا

□

غنیمت شمارند و فضل خدای

□

داری نظری به آشنایی

□

شود یکسان بخاک تیره آخر

□

کس از غرق بیرون نخواهد شدن

□

بدانست کامد فرستاده مرد

□

زندانی درد، تا قیامت

□

در آب بودش امن بقایی

□

ز روی لطف مراد دلت خدا بدهاد

□

تا کمندش برد سوی آسمانش

□

که خوبان را برد هوش از بلا در

□

افسر عز سرمدی بر سر

□

که فردا ز خوردن چه سازد شگفت

□

بجای بت آذر برافروختند

□

توکل را پناه کار خود کرد

□

وین طبل کم زن بس ای مرایی

□

زان همه قال اندرایی مانده بود

□

سراویل کحلیش در مرد پوش

□

کاینست جداگانه جوان مردیی

□

ز خود کردند اسبان را سبکبار

□

جهان را ازو پاک بی‌بیم کرد

□

گر تیغ کشند و گر زبانم

□

ز جوش دل برآورد این غزل را

□

همی روم را همچو پیرایه‌ای

□

چو بندگان تو با حضرت تو پیمان کرد

□

ز داد آفرین توبه‌اش خواستم

□

نهفته زیر ابری آفتابی

□

باد او را غنچه دل غرق خون چون آبله

□

هر که را آرزوی نعمت و ناز فرداست

□

تن باب را دور خواهد ز سر

□

بهر نظم صد بدره زر بیش برد

□

که بازش ندید آن خردمند شاه

□

شب کجا یابد قرار و روز هم

□

سموم هوس کشت عمرت بسوخت

□

سهی سرو از خوشی چون لاله بشگفت

□

ز زخم سنگ مشت یاسمین پر

□

در این حدیث مر او را سخن بود بسیار

□

که شاه از گمان اندر آمد به کین

□

بر سوخته شد، چو آتش تیز

□

به خاک اندر آرم ز بالا سرش

□

با بخت کامکار تو عهدیست استوار

□

چاره‌ی کار بجز دیده‌ی بارانی نیست

□

مرا بر عکس بی پیمان نهی نام

□

ساربان تو به پا بستن زانوی جمل

□

بی‌صبر شد و کرد غم خویش پدیدار

□

با روی تو بگوی، تا بدانیم

□

تا شد شنونده بر دگر حال

□

فرستاده را زینهار از گزند

□

جوی شیر و انگبین بینی روان

□

سپهر حشمت و دریای فضل و کوه وقار

□

نصیب خود بحل کردیم ما نیز

□

داد زنان راست لباس اینچنین

□

ز چنگ باز به منقار بر کشد مخلب

□

که تو می‌خوری نی ترا می‌خورد

□

میان خاک و خون افتاده می گفت

□

بدو داد تاج از میان سپاه

□

قدر به کشتن او تیر در کمان دارد

□

که گیرد چو تو رستگاری دهی؟

□

قطع رحم را رحم الله مگو ...

□

لرزه افتاده‌اش از خوف تو بر هفت اندام

□

بد و بیغاره و نکوهش و ننگ

□

اساس طور تحمل کند تجلی را

□

خس پاره مکن چو بوریا باف

□

بکشتند مر هرک آمد به مشت

□

عشق را هرگز نبینی پا و سر

□

که روز فرو ماندگی بر دهد

□

به جز خسرو نخواهم در جهان خفت

□

به تاج عقل کردی سر بلندش

□

گفتگوی تو در جهان افتاد

□

بی طعنه‌ی خصم، عشق بازیم

□

این کند و شرط غزا این بود

□

کدام آنک ازو هست بیم و گزند

□

به زور بازوی خنجر گذار بگشایند

□

وگر گرد عالم برآمد چو باد

□

قصه چنین گفت فقیه حنفی

□

اسد در هم دراند ثور را چون گاو قربانی

□

هم اشک پیاپی ریز هم آه دمادم زن

□

مجویید فریاد و سر مشمرید

□

کوشش آتش سوی بالا بود

□

تن باب را دور خواهد ز سر

□

خواه مطرب باش، خواهی نوحه گر

□

به اندک دل آزار ترکش مگیر

□

زرد شود سبزه چو گل خوردگان

□

برای بند و زندان الم ساخت

□

نگشتی عاصی اندر امر او دارای بن دارا

□

خضر شد زنده‌ی جاوید، نه اسکندر

□

شرمنده مکن، بساز جستم

□

بسی رنج بردم به بسیار سال

□

پذیره‌اش ز یمین و یسار میید

□

همه دانند مزامیر نه همچون داود

□

گردد ز شراب دومین مست

□

رفت از ملک طبیعت به هزیمت اکراه

□

اندر آن دشت عاجز و مضطر

□

زمین لنگر گسل گردیده تا آخر زمان لرزد

□

شد محتشمی بلند پایه

□

بدانست کامد فرستاده مرد

□

آن به ملک هر دو عالم کی دهم

□

که در دریوزه صوفی گرد اصحاب کرم گردد

□

دل از اندیشه لختی کرد خالی

□

جفایی بیش از آن دم نیست هرگز

□

پیشوای اولین و آخرین شد

□

به که هرگز ندهی رشوت و نستانی

□

به چشم خویش بینم روشنائی

□

سر جاودان ترک و پور زریر

□

بشهر دل یکی صورت پرستم

□

گردش گیتی زمام اختیار

□

ز ماران اژدر ایشان گزیده

□

آشیان گیرند مرغان در میان رهگذار

□

نفتادستی و شادی نشدستی تیمار

□

بیرون رود سکون ز زمین نعل از خیال

□

تا قدم از همت والا نیافت

□

سواران مرد افگن و کینه‌دار

□

دل بدان کایینه‌ی دیدار اوست

□

که مر قیمت خویش را بشکنی

□

بار دگرش گره ندادند

□

وفا کن تا بری زاهل وفا هوش

□

روزی خلق بدان دست ولی‌پرور اوست

□

که در آن منظور بودش خاص و عام

□

حدیث نور تجلی و پرتو مهتاب

□

بیامد به قیصر بگفت آنچ دید

□

بر امیر ندارد به ذره‌ای مقدار

□

دگر تکیه بر زندگانی خطاست

□

هر زمانت نو شود شوقی پدید

□

چو کار افتد به حفظ کامل او کسر و نقصان را

□

گفت چنین نعمت زیبا مراست

□

تو را در مخزن ای دریای ذخار

□

آوازه‌ی بزرگی و نام و نشان ماست

□

به از راز کردنش پنهان شود

□

هر که از پایگاه خویش افتاد

□

بکار آیدت گر شوی کار بند

□

عاشقان را سربریدن خون بهاست

□

به جاسوس نظر خود را رساندی

□

فضل او را پدید نیست کنار

□

خانه‌ی دین تو را ویران کند

□

همچو ابریست که خاصیت دریا دارد

□

چنین است با پاک و ناپارسا

□

چو بر سپهر هماره ستاره‌ی سیار

□

به دلها چو نقش نگین برنگاشت

□

آن تو یخنی نهادست ای علی

□

کش متاع دو جهان ریزش یک ایثار است

□

گر یک مهی تمام کنی اندرو گذار

□

شود نازل به غیر از خاطر او نبودش منزل

□

زمانه از پی او ریسمان و دار آرد

□

کرا دید بگریست و اندر گذشت

□

گرم چون طبع جوان و زرد چون زر عیار

□

ولی با بدان نیکمردی بدست

□

بی سرو بی تن به جان استاده‌ایم

□

تا نروی از در کس منفعل

□

گاه چون خورشید رخشنده ضیا گستر شود

□

نفسی نیز ره صدق و صفا بسپر

□

بندگانت را لقب جمشید و دارا کرده‌اند

□

سر تخت با تاج کشور تراست

□

در سخا با تازه‌رویی، در جوانی با وقار

□

که ای پیر تفسیر استا و زند

□

بال و پر برهم زند از پیش و پس

□

یافته جان ز لطف آب و هواش

□

همچنان خیش ز مه ریزه شود ماهی وال

□

چون متحرک شود سرو تو در پیرهن

□

در ورطه‌ی مذلت و عجز و هوان فکند

□

همان اختر و طالع و فال خویش

□

جز بدو آبدار نیست ثنا

□

یعجز عن شان عدیم المثال

□

خفته‌اند و خویشتن گم کرده‌اند

□

ز کین گشتند یاران حمله آور

□

نه رهبری بود آنجا به رهبری استاد

□

فروخت بر همه و گفت مشک تاتاریست

□

حصول پنج حواس و سه روح و هفت اعضا

□

مگر باز بینیش یک بار روی

□

بخرد مدح شه شرق به زر

□

که مرگش به از زندگانی بسی

□

جمله در چاه بلا ماندند باز

□

در او تأثیر لطفت مرزبان باد

□

از آهن و از روی بر آورده جداریست

□

گر ذوق آیدت به زبان خوشتر آفتاب

□

دلیکه عشق نورزد دگر چه کار کند

□

به کاخ شهنشاهی اندر نشست

□

وینجا شکاری دیگر به فرجام

□

که بگریست دشمن به زاری بر او

□

زیردست قدرت او آمدی

□

که ناگه این ندا آمد ز سویی

□

اندر تن و بازوی ملک زور و توان باد

□

همه کس غبنی و زیانی داشت

□

چو بخشش تو امل را به میهمان آورد

□

که آن نیزه‌ی نامدار گزین

□

این صوابست و آن دگر اصوب

□

چنین پر شکم، آدمی یا خمی؟

□

خویش را عاجز مکن در عین ذل

□

وی به پیش نکهتت با سد عزیزی خوار گل

□

مردم گرسنه شراب و طعام

□

بوادی به ازین کن روان سمند ثنا

□

حال زمان را نظام کار جهانرا قرار

□

همی بود تا روز اندر گدشت

□

تنگ و زفتست نام بحر و غمام

□

دیده بردوخته به تیر اجل

□

شسته‌ام از جان که گشتم از تو مست

□

شدی در یک نفس از دیده غایب

□

سرنگون گردد بر جامه‌ی او نقش طراز

□

غمهای جهان ز دلم بزدای

□

وین کرم کو با ایاز امروز کرد

□

پراگنده بر جای تریاک زهر

□

آن که که‌گذار بحر گذر

□

فرو برده چون موش دندان به آز؟

□

در اقیلونی کجا هرگز بدی

□

پیش دست کرمت ریزش ابر است کدام

□

مطلب جز به چاه نخشب باز

□

سرور و مسند و خر گاه چتر و چوگان داد

□

خوش نه آید هیچ‌نان بی‌نان خورش

□

ز ایران یکی نامجویم دبیر

□

بی مهر گشت خواهی و زنهار خوار،

□

تو بردار تا کس نیندازدم

□

تو ز پس رفتی و کردی احتراز

□

دو چشم دیگر از وی وام می‌کرد

□

که حمد و محمدت آنجاست کو بود هموار

□

آزاده روان تو زیر بار است

□

تو بدوجو زو میندیش ای عزیز

□

سپهدار ایران فرخنده رای

□

خدای داند کو را نیامده‌ست به سر

□

که در وی سرایت کند سوز دوست

□

عاقبت هم بی‌قراری پیشه کرد

□

از سد جهان خلاصه دوران به یادگار

□

گفت جود تو: رسیدی به نوا، بیش متاز

□

سازد و بیرون کشد خون ز رگ زعفران

□

داغ می‌نه بر جراحت، دم مزن

□

چرا بسته را برد باید نماز

□

بر همه کس چو بنگری پیداست

□

چه غم داردش ز آبروی کسی؟

□

درس و دیوان نکوکاری شنو

□

که باقی ماند بر رویش اثرها

□

آنجای که غریدن شیران نر آید

□

تا دیو هیچگه نفرستد تو را پیام

□

کی جدا بودی سر از تن، تن ز سر

□

غمی گشت و با رنج همراه شد

□

منهزم را نام او بر دشمنان باشد ظفر

□

دگر کس غمش خورد و بدنام کرد

□

وصل از آن کس خواه باری کو به معنی واصل‌ست

□

به وقت معجزه آن از چه رو شود ثعبان

□

من این صد بار دیدستم نه یکبار

□

ای هم به ارث و هم به حسب شاه و شه نشان

□

آن شعله درخت و از آن نارم آرزوست

□

همی کرد زانجا به لشکر نگاه

□

سبک سنگ تیر او ، گران گرز هر چهار

□

درت به مشرب شیرین کاروان ماند

□

بر سرش چندان بزن کید لباب

□

به سوی آفتاب من گذر کن

□

عجب کسی که ز سوراخ کهربا سازد

□

بشورستان تبه کردیم رنج باغبانی را

□

کو قسم چشم صورت ایمانم آرزوست

□

همانا فرستاده‌ی قیصرست

□

نام آن مخدوم شمس الدین در آن دریای جود

□

به زور بازوی تقوی و للحروب رجال

□

مصرف همه ذرات اسفل و اعلاست

□

بیند رخ غزاله که از لاله احمر است

□

کاندر کف عشق ذوالفقارید

□

والی همچو تو بنشیند و دیوان دارد

□

که ساقی‌ست دلارام و باده اش گیرا

□

یکی افسری بر سرش قیصری

□

اگر رقیب سخن جوی ما روا دارد

□

گاهی نسیم لطف تو، همراه با صبا

□

ثم غارت بعد حین من مقال نالها

□

بسان گنج در ویرانه پنهان

□

از کیسه درم برد نترسد

□

تا تعلق نایدت مانع ز سیر

□

به ز آیت طلب خود آیت نیست

□

غم و رنج تن بهر گشتاسپ بود

□

ز آتش عشق احد تا به لحد

□

گرش با خدا در توانی فروخت

□

کذبت حاشا لکن ملاحه و بها

□

در مرض از نیشتر راحت اعضا طلب

□

ره یابد و همره رسن گردد

□

هر جا برات بخشش روزی رسان رسید

□

آن مزاجش گرم باید کاین نه کار پلپلست

□

بجای بت آذر برافروختند

□

خوار و بی‌اعتبار خواهد بود

□

چو مرد را به ارادت صدف دهانی نیست

□

معاذالله که سیمرغی در این تنگ آشیان باشد

□

والی آن شهر خبردار شد

□

بلیس وار که خود بس بود خدا مسجود

□

گوش کن گر نیستی ز اهل فضول

□

بهل اسرار را کاسرار اینست

□

نهادند سر بر زمین پیش اوی

□

لطفیست که بی‌شمار آمد

□

تصرف مکن در کژو راستم

□

چو که بی‌دست و دل شدی دست درزن در این ابا

□

صبح عید است و خاطر اطفال

□

فان السکر دفع الهم و الحرد

□

از وجود آمد به استمرار و ادرار و دوام

□

بستم لب را تو بیا برگشا

□

همی بند ساید به بد روزگار

□

هر که او ماهی بود کی فکرت پایان کند

□

ز ما بندگانت چه آمد پسند؟

□

پی تجمیش و بازی دان که کشاف سرار آمد

□

که مانند است نام چنگ با چنگ

□

از سر انگشت شیری می‌مکید

□

برهان «تناهی ابعادت»

□

که تا گیج نگردید که تا خیره نمانید

□

همیشه بتو تازه بادا کلاه

□

خود را سپس پرده گفتار مدارید

□

که تاج است بر تارکم یا تبر

□

ز راه‌های نهانی که عقل رهبر نیست

□

کش ز سر نگذشت حرف ناامیدی همچو شین

□

هزار دفتر و پیغام و گفت و گوش چه بود

□

سوده ناف از باده گرزش بر زمین پیل دمان

□

وان می که ز بوش بود مستیم

□

به سر بر نهاده کلاه یلی

□

چه برد دزد عاشقان چو خدا پاسبان شود

□

گفتی از روز قیامت شب یلدا برخاست

□

ز اصحاب کهف باش هم ایقاظ و رقود

□

دل از عمر چنین بیزار باشد

□

نی فصل ربیع و اصل اصلش

□

جز گرگ و غول و دزد و دغل میهمان نداشت

□

این انایی سرد گشت و ننگ شد

□

که شاه از گمان اندرآمد به کین

□

مزد رحمت قسم هر مزدور نیست

□

که بازم گذر بر عراق اوفتاد

□

آیند آن اسکنجبین اندر خلل

□

دیده مور را خطر باشد

□

هرچه اندیشی تو او بالای اوست

□

نه یار من افکار فردی از افراد

□

موزه دارم غم ندارم من ز گل

□

پسندش نیامد کسی زان گروه

□

زین چه و زندان بر آ و رو نما

□

مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد

□

لا تحرمنی انل من بره

□

صورت بی منتها را قابلست

□

آن ز هر که بشنود موقن بود

□

رو حدیث «لو علمتم» یاد کن!

□

در دو عالم تو چنین بیهوده‌ای

□

تن خسته در جامه بنهفته دید

□

مانع این سگ بود از صید جان

□

چه دانند حال کم گرسنه؟

□

هدیه آوردم به شکر آن مرد کو

□

دهد ضمیر تواش مردمک به نقطه‌ی ضاد

□

غرق طوفانیم الا من عصم

□

بنان کرده قلم کش قلم مرکب سا

□

آنچ که آن باطل بدست آن حق شود

□

ببودند با کام چندی به بلخ

□

حیث ما کنتم فولوا وجهکم

□

به نیزه نیز بربستست پرچم

□

رو ترش کرده فرو افکنده لنج

□

چونک حاضر شد خیال او برفت

□

لطف و احسان و ثواب معتبر

□

تا مگر، بار دگر آزاردش

□

زان امیران خاست صد بانگ و فغان

□

سپاهی که هرگز چنان کس ندید

□

چنگ اندر وعده‌ی ماضی زدند

□

زدند بر دل بدگوی ضربتی محکم

□

تا نماند در می غیبت شکی

□

کند چشم مینای می خونچکانی

□

تو مبین بازی به چشم نیم‌خواب

□

در یک نفس دمار برآرد ز بحر و کان

□

خاک سوی خاک آید روز فصل

□

به گشتاسپ کای گرد زرین کمر

□

تا بگویم وصف خالی زان جمال

□

ولیکن چه بیند در آیینه کور؟

□

در زمان او از عجوزه بر کند

□

تا بدیر انگشت در دندان بماند

□

پاره‌ها از پشت و رانش می‌ربود

□

مانند چراغی که بی حبابست

□

از تو بد در رفتن آن اختیار

□

دل شیر ماده پر از بیم گشت

□

آن نبشته خوانده آید در نظر

□

پناه ملک بود پادشاه روی زمین را

□

هست رسوا هر مقلد ز امتحان

□

شمیم خلق او گر عطرسای بوستان باشد

□

گوهران بینی به جای سنگها

□

بود از آن بر زبان نامکرر سال و ماه

□

از بریدن عاجزی دستش ببند

□

شه کارزاری نبرده سوار

□

بی‌کسی بهتر ز عشوه‌ی ناکسان

□

نه وقتی که سیلابت از سر گذشت

□

آن ز نیکوهای عالم بگذرد

□

همچو پروانه بسوزاند وجود

□

بر سر منکر ز لعنت باد خاک

□

پند بپذیر از سگ آن پیر گبر

□

هست کوثر بر مثال نفخ صور

□

گهی شادمان گاه بگریستند

□

پیش او یکسان هویدا و نهان

□

باید اندر خانه‌ی دیگر نشست

□

فهم کن که آن وقت انزالش بود

□

نبود شرر جهنده ز نعل تکاورش

□

خویشتن بشناس و نیکوتر نشین

□

بال خود را گر غبار افشان کند بر پشت پیل

□

امردی را بست حنی هم‌چو زن

□

نیارستمش گشت پیرامنا

□

ای رفیقان پاس خود دارید نیک

□

گه به سر می‌شدیم چون پرگار

□

مات گشتم که بماندم از فغان

□

چونک صورت گشت انگیزد جحود

□

حق برای تو گواهی می‌دهد

□

دگر آنرا نتوان کرد کم و افزون

□

چون روی چون در کف اویی گرو

□

همی باشم و خوانمت شهریار

□

خلقت من نیز خانه‌ی سر اوست

□

نشنیده‌ای حکایت گنج و حدیث مار

□

در فرار لا یطاق آسان بجه

□

کند چو دست کرم ریز او در افشانی

□

گفت آخر یار را منقاد شو

□

از اشارات به قانون شفا صد منهاج

□

هم‌چو فرزندت بگیرد دامنت

□

ز مژگان ببارید خوناب زرد

□

خود مران چون مرد کشتیبان نه‌ای

□

وگرچه پدرشان یکی بود و مادر

□

زانک بی‌فرمان شد اندر بیهشی

□

ذوق آن زخم جگردوزش دهد

□

قصد من از خلق احسان بوده است

□

که تا یاقوت شد سنگی به معدن

□

ناگهان بجهم ازین زیر لحاف

□

کزو دین ایزد نشاید نهفت

□

زان سبب صوفی بود بسیارخوار

□

برای تجربه، گاهی بگوش داد تکان

□

استوی عندی وجودی والتوی

□

پیش از او آید به غرب از شرق تا پای جدار

□

تا همه شهرش عیان بشناختند

□

گرد عدالت تو که سدیست بس سدید

□

شب کشانشان سوی خانه می‌کشند

□

چو خورشید بفروخت زرین کلاه

□

این یقین خواهی در آتش در نشین

□

پدید آمد ندانم تا امان دید

□

هیچ انگوری نمی‌ماند به تاک

□

تا بتابد نور او بی قال او

□

وصل کن با نار نور یار را

□

به که بار دیگر آن ره نسپریم

□

الله الله زین حکایت دم مزن

□

نه اندر هوا کرگس تیزپر

□

وز برای زاد ره نانی بود

□

بهی میتوان از هم پراکند

□

طفل کی در دانش مردان رسد

□

که کشد جذبه‌اش از کام و زبان حرف سال

□

این چه شیدست این چه فعلست ای عجب

□

نقد برادرم به سوی من روان کند

□

زهره‌ای از خمره‌ای شد جام‌خواه

□

زریر گزیده سپهبدش را

□

ملک دل به یا چنان ملک حقیر

□

در خاک ملح و، سیم به سنگ اندر

□

بندگان و خسروان آمیخته

□

چون سرشت ما بدست از آسمان

□

نیست مر پایان شدن را هیچ امید

□

وز جداییها، شکایت می‌کند»

□

بی‌زر او گنجیست بر روی زمین

□

سوی کشور خرم آرم سپاه

□

حق و باطل را چو دل فاروق شد

□

کسی را دست بر کس تاختن نیست

□

ریش او پر خون ز حلق آن فقیر

□

ز خود کرده لباس عاریت دور

□

از شعاع جوهر پیغامبران

□

در پس پرده به رسوائی خود کرد اقرار

□

هیچ غیمی مر ورا غایم نماند

□

زمین را ببوسید و پوزش گرفت

□

می‌رباید بار را از دیگران

□

بپذیر چو جان بدین نشانش

□

به گیتی بدیدی بسی شهریار

□

ملک اکمال فناها مر تراست

□

باشد از قلاب خاین بیشتر

□

به یکی دست دو طنبور زدن، نتوان

□

اگر سر دهم گر ستانم کلاه

□

دگر پنج دیبای چین بارکن

□

مانده روز داوری بر گردنش

□

تیر گشتی، از کمانت چاره نیست

□

که لختی به چاره برافراز یال

□

خدا بود ابدا هر کجا کنند خطاب

□

مانع این سر فرود آوردنست

□

جان برآرد چون برآرد تیغ خونریز از نیام

□

که خورشید بر چرخ گم کرد راه

□

کمان را به زه کرد و اندر کشید

□

که شود پوشیده آن بر عقل باز

□

از تری و خشکی و ضعیفی و توان را

□

غمی شد سکندر ز باژ کهن

□

وا نگفت و داشت آن دم پاسشان

□

تا بگویم زشت کو و خوب کو

□

مفتون مشو که در پس هر چهره چهره‌هاست

□

میان بسته دارم به مردی و بخت

□

مجویید فریاد و سر مشمرید

□

بهر این نیک و بدی کمیختست

□

نماند رنگ و بو، چون رفت رخسار

□

دو رخ زرد و لبها شده لاژورد

□

وگر رتبه‌ی جود اینست و احسان

□

کو ز عین درد انگیزد دوا

□

سیمرغ را فرو کشد از آسمان به آب

□

بدین روز کندی و بیچارگی

□

برین کار بر ماهیان برگذشت

□

چه غم از غواص را پاچیله نیست

□

لیک در خورشید رخشان بسته‌اند

□

که مردی و گردی نشاید نهفت

□

این همه دولت خنک آنکو شناخت

□

من شدم رنجور او تنها نشد

□

وای و صد وای برین کعبه و قربانش

□

نپیچیدم و دور گشتم ز راه

□

کو جز سر و خاصه خدا نی

□

آنچ ازو گم شد فراموشش شده

□

وان عسل، با آب میمیختم

□

وگر چند بیشی ز پیشی کند

□

دلش که خنده به جود و عطای کان دارد

□

یا خدایی که ولی نعمتی

□

چرخ غدار که بر کینه نهاده‌ست مدار

□

توانا و دانا جز او را مخوان

□

نقش پیمان گر شکست ارواح آن پیمان تویی

□

آفرین بر دست و بر بازوت باد

□

جز قول چو نوش پخته با قند

□

مر او را به زودی سرآمد زمان

□

اهل دین را کیست سلطان بصر

□

در وصال آیات کو یا بینات

□

چه کمند افکنی از جهل به دیواری چند

□

ازان شیر پرخاشجوی کهن

□

جان پروانه بود بر شرر شمع جری

□

هر که نانی می‌دهد آنجا روم

□

باز کن وقت خریدن، چشم را

□

بکشت آتش مرد بدکامه را

□

سپهر از سایه‌ی او نیلگون پوش

□

عرضه کن بیچارگی بر چاره‌گر

□

چو محرمان مبر آهوی چشم را به چرا

□

بپرسید داننده را چون سزید

□

کز وی تو اجابت دعا دیدی

□

کند شد ز آمیز حیوان حمله‌شان

□

هر که خود را مرد این میدان نمود

□

خریدار باشیم تا جاودان

□

پیش مهمان تا چه نعمتها نهند

□

چون همه چوبست اینجا عود نیست

□

زین گفت و شنود، زبان در بند

□

فرود آمد از باره‌ی نامدار

□

برابر می‌روند اندر روایی

□

او نبودی آدم او غیری بدی

□

راستی از دیگران میخواستی

□

به زشتی میان دو گردن فراز

□

کفی برداشتی از خاک خواری

□

هم درین عالم بران بر من شتاب

□

بخششت سر کرده بیرون از گریبان شتاب

□

که کارزاری و زیبا سمند

□

چه مه رویان نماید غیب اندر حجب و عماری

□

خلق را گمراه و سرگردان کند

□

جز آن کز چنین کار تیمار دارد

□

زواره فرامرز و چندی سپاه

□

و آن حقارت آینه‌ی عز و جلال

□

کز پی تعظیمشان آمد عبس

□

که همیشه ز کمی خاسته بسیاری

□

به یک بد تو چندین چه داری خروش

□

شد لعل و زمرد ز تو سنگی که گزیدی

□

یا چو ایشان فارغ از تنجامه شو

□

تمام، قطره‌ی این بی کرانه دریائیم

□

روان خردمند را توش گشت

□

کز استیلاست آخر آتش تیز

□

هین مکن با شاه و با سلطان ستیز

□

بقدر قد بلندش ملک قصیر قیائی

□

سرشکش ز مژگان به رخ بر چکید

□

بنواز نای دولت که عظیم خوش نوایی

□

از نشاط دوربینی در عمی

□

در دو عالم گشت او زان نامور

□

که بادا سر دشمنت در مغاک

□

می‌بشوراند دلش تا قی کند

□

تفرقه آرد دم اهل جسد

□

تا تو شدی دیو، دیو گشت سلیمان

□

تو داری دگر لشکر و بوم و بر

□

آن بحر کرم به بردباری

□

همچو تو نومید و اندر تفرقه‌ست

□

بدل کنند به ارزانی این گرانی را

□

خردمند گردن نپیچد ز راست

□

که مرغان دگر را رفت آواز

□

لاجرم گویند عیب همدگر

□

بعد الحمد که بر شان تو معبود فزود

□

نشاید سپردن هوا را چو میغ

□

تا سوی درت آید جوینده ربانی

□

لیک حق را کی پذیرد هر خسی

□

این چرخ تیز گرد چنین کند کرد و پیر

□

ز خون کرد گیتی چو دریای آب

□

وعده‌ی امروز باطلتان نمود

□

بشکند پل و آن قدم را بشکند

□

هرچه فساد است ز روی و ریاست

□

ورا نام کرد آن سپهبد شغاد

□

غیر این نیست چیزی تو مباش امتحانی

□

اندرین بطیخ تلخی کی گذاشت

□

حجره‌ها را دید، بی فرش و خراب

□

به پوشیده‌رویان و فرزند اوی

□

وز این سو خاکساری ها که کو پای

□

واقعه تا شد یقینشان سر آن

□

حاتم طی یک گدا و خسرو چین یک غلام

□

بکشتند ز ایرانیان بی‌شمار

□

اینک اکنون در فراقش می‌کنم جان ساییی

□

یک زمانی تلخ در من ننگرند

□

که به خون گشت سالهای دراز

□

سپه را همه چیز باارز داد

□

تا چه گل چینی ز خار مردریگ

□

وان خیال ممنی در چشم دوست

□

نشناختی تو پستی و بالا را

□

زن و کودک خرد بگذاشتند

□

فارغ ز بدایات و نهایات افندی

□

گفت هذا رب هان کو کردگار

□

که ما همیشه حکایت ز رنگ و بو کردیم

□

خردمند و با چهره‌ی پهلوان

□

همه از نور یک ذات آفریده

□

زهر او نوشید تو خور قند او

□

کشیده گردن فربه تن میان لاغر

□

بسی جاودان را کنم ناامید

□

مبر تو آب بی‌روغن که بی‌دشمن نمی‌آیی

□

زانک او غیبیست او زان سر بود

□

گر شکاریش یکی یا دو هزار آید

□

فگندی به خون پیر لهراسپ را

□

از برای دیده‌ی بینا کنند

□

ریش‌خند سبلت خود می‌کند

□

که شبانگه بچمن گریه کند شبنم

□

که همواره با تو خرد باد جفت

□

هر فرج را می‌کشد از کان بلی

□

باز اینجا نزد تیهو پر نهد

□

همه را، لقمه‌ی گیتی به گلو است

□

پدر بر پدر بر توی پهلوان

□

نیاز عشق برخود چون پسندند

□

کر و فر ملحمه‌ی ما تا کجاست

□

تیغ را بر سر زبان باشد

□

ازان نامداران برانگیز گرد

□

کو را چو نثار زر از این خاک بچیدی

□

بلک لاغر گردد از هی پیچ جزو

□

نقطه‌ی دولتش قرین دیدم

□

همی گردن اژدها بشکرد

□

مرکبی سازیده‌ایت از پای خویش

□

چند جویی لاغ و دستان فلک

□

خوش بود تا در چرا بگماشتی

□

هنرهاش چون زند خوانی همی

□

نه تو مانی نه علمی که گزیدی

□

بی‌شما من تا ابد پیوسته‌ام

□

صد ره ار بیگانه باشد، خویش تست

□

نباشد ترا نیز نام بلند

□

مقیمان درش سکان افلاک

□

او کند طوفان تو ای نورجو

□

ندیده کس در دارالامارتی بیداد

□

سپاهی همه دست شسته به خون

□

این پنج چراغ می‌ستانی

□

جز فزونی شعشعه و تیزی تاب

□

که بند ایزدی بسته است رانت

□

بیارند کارآزموده گوان

□

او فسون بر مار و مار افسون برو

□

تا ز جذب رشته گردد کشف راز

□

دزد در سوراخ ماند، همچو موش

□

همان به که با او مدارا کند

□

خاک تن من نمود مینایی

□

چون گداز تن به وقت نقل جان

□

که تبه گشت و یکی در سر نیست

□

که روغن بر اندامها بگذرد

□

چرا زینگونه در پیش تو خواریم

□

در مکافات جفا مستعجلست

□

به آستین ادب خاکروب ایوان است

□

جهاندار و دانا و پروردگار

□

ای روز مقیم لایزالی

□

ترک‌جوشی هم نگشتی ای قدید

□

بگذار جدل برای دجال

□

نیامد چو تو نیز گردنفراز

□

عمر طالب رفت آگاهی چه سود

□

نفی کردم تا بری ز اثبات بو

□

آخر وقت و اقل واجبی

□

به گردون برآمد چنین کار اوی

□

بی زحمت خوف در رجایی

□

بلک صاحب‌خانه جان مختبیست

□

به بدرائی، از پا میفکن مرا

□

همی گفت با کردگار جهان

□

بدو نازش زمین و آسمان را

□

جمله را خاصیت و ماهیتش

□

گرد برآرد ز بحر دود برآرد ز کان

□

بزرگان و شاهان فرخ‌نژاد

□

بی صد لغت دگر سواری

□

فهم این موقوف شد بر مرگ مرد

□

زین سیه چاه ژرفت این دولاب

□

به خواهشگری تیز بشتافتم

□

بحر معنیهای رب العالمین

□

چون خناق آن نان بگیرد در گلو

□

خبر این خفته ز بیدار نداشت

□

به فرمان و رایت سرافگنده‌ایم

□

ترک کردی عر و عر بگریستی

□

یک‌دمی بگذار تا من دم زنم

□

بدامن سیه خود، گرت نظر بودی

□

پر از غم دل شاه و لب پر ز باد

□

که چون در بطن قدرت بود و کی زاد

□

هین لکم دین ولی دین ای جهود

□

صبح اگر گیرد به دست آن شاه صفدر تیغ کین

□

تو آیی و سازی که گیری بدست

□

همان گنج و هم تخت و افسر دهند

□

روز من روشن کن از خلق حسن

□

نشود سر این ترانه پدید

□

سنانها چو خورشید تابان برید

□

گر شکرخواریست آن جان کندنست

□

چون ز بطن حوت شب آید به در

□

خسک خشک چو همصحبت اخگر گردد

□

ز گردان شمشیرزن بس نماند

□

ز گوگرد خشک و ز سیماب لرزان

□

عاشقی بر غیر او باشد مجاز

□

تو حرفی خواندی و من دفتری چند

□

ز پشتش سیاوش چون آمدی

□

نگفتم عمر رفته نایدم باز

□

از برای خنده هم داد او نشان

□

به دوش زانوم از جبهه مانده بار گران

□

جهان را سراسر همی داشت راست

□

چون بخوانم ز قران قصه‌ی اصحاب رقیم

□

گر تو هم رحمت کنی نبود شگفت

□

چو از شیر مر تیرگی را نمد

□

سرش تیز گشته ز بیم گزند

□

زانک گل‌خواری ترا گل شد چو نان

□

قحط و جدب و صلح و جنگ از افتتان

□

شبان بگوی که تا چشم پوشد از اغنام

□

دد از تف تیغ تو بریان شدی

□

دانای سخن پیشه بخندد ز اقوالش!

□

از کجا جوییم سیب از ترک دست

□

که عمر بی ثمر نیک، عمر بی ثمریست

□

کزین پس نبیند ترا زنده زال

□

به شیرینیش حسنی یار باشد

□

پر زنان بر اوج مست دام تست

□

ز حفظ خالق یم تا ابد نگیرد نم

□

ز گوپال و ز خنجر هندوان

□

کیسه را بندهای سخت بساز

□

بهر جاسوسی به دنیا آمده

□

که می‌گوید که من سلطان ندیدم

□

نه آن پاره‌ی پرنیان بر سرش

□

خود چه باشد غیر این کار اله

□

سرنگون رفت او ز کفران در سقر

□

بازرگان رسته‌ی عنوان نمی‌شود

□

به شادی نهادند هرجای تخت

□

بی‌دین دنیا نبود جز که دام

□

در دلالت دان تو یاران را نجوم

□

از پر زیباش به پر بسته‌ام

□

ز بهر خور خویش کوشنده‌ام

□

ببین وارستگی و رستگاری

□

که نهاد من فزون‌تر از شماست

□

مراد اندر کنار آرزو دشوار می‌آید

□

به شب دشت پیکار بگذاشتند

□

که ما بنده‌ی داور اکبریم

□

وای آنک در درون انسیش نیست

□

مادر هرگز چنین نزاد و مزایاد

□

گراینده را آمدن سود گشت

□

کت بشارتها ز حق آورده‌ام

□

پس ز ظاهر هر دم استدلال گیر

□

بس دیبه خریدی و خز ادکن

□

سرافراز و اسپ‌افگن و شادکام

□

گاه چونی کور و گاهی دور بین؟

□

در قفای خود نمی‌بینی جزا

□

کارفرمایان عالم کرده‌اند

□

بلند آسمان بر زمین بر زنم

□

به دل گفتی چو اینجا پا نهد یار

□

غم فرج شد خار غمناکی نماند

□

به یک سائل دهد در روز بخشش باج صد کشور

□

به مرد خردمند بسپار گوش

□

کر بنشناسد آوای خر از ناله‌ی زیر

□

نیم موجی تا به قعر امتهان

□

گفت که نرمم به زبان می‌کند

□

بدو ماند و من بمانم به رنج

□

در پشیمانی نگفتی معذرت

□

گر دو صد زنجیر آری بگسلم

□

چرا از آفتاب علم چون خفاش پنهانی

□

شگفت آنک کمی نگیرد ز خورد

□

جستی همی تو برتن ایشان چو آهوان

□

گنده و پر کزدمست و پر ز مار

□

ما چو رفتیم، از آن خون جوشید

□

درفشان ازو یاره و تخت و گاه

□

نبندد دیده‌ی اندک ز بسیار

□

خوش بگویی عاقبت محمود باد

□

ره لطف ز خود رائی و بی عقلی و نادانی

□

تو گفتی که از ناز دارد سرشت

□

در حرم همچو اهل کهف و رقیم

□

دل شده چون گوی در چوگان اوست

□

گر او را تو بیازاری تو را بی‌شک بیازارد

□

که آنجا بدی گنجها را کلید

□

بندشان ناموس و کبر آن و این

□

وز تحیر واله و حیران بماند

□

تا ابر بهاری گهر فشانست

□

مبادا که تاراج و کشتن کنید

□

اندر این کالبد ساخته یزدانم؟

□

من بسوزم هم بسوزد مستمع

□

تا نروم بر در بیگانه‌ای

□

در میان ماتمی سورت دهد

□

که افشاند ز نوک تیشه گوهر

□

نیستی جویند و جای انکسار

□

کز مردمی سگان ویند آدمی شکار

□

همچو یوسف دیده بودم خوابها

□

خس مانده است همه بر سر پرویزن؟

□

جهل باشد بر نهادن صیقلی

□

گویی شب و روز کامران بود

□

که به تن باز آمد ارواح از عدم

□

تا ز نر و ماده پر گردد جهان

□

آن سخن که نیست ناقص آن سرست

□

اسم او از لوح انسانی بشو

□

شومی فرج و گلو رسوا شده

□

که رسته‌ستند بر اطراف جیحون

□

پر نجنباند نگردد پره‌ای

□

به که از جور تو خون دل خوریم

□

کار او بی رونق و بی‌تاب شد

□

ولی فرهاد را هم نام بردی

□

دستتان بگرفت یزدان از قدر

□

به او تا ابد دارد امیدواری

□

تا نه آرد خون ایشانت نبرد

□

وانت گفتا بجوش و پر کن طاس

□

درخور آمد شخص خر با گوش خر

□

بلکه همه کار پیشکار کند

□

سنگ مرغی کو به بالا پر زند

□

ساعد شه یابد و اقبال و فر

□

کی توکلهات را ضایع نهد

□

شگفتی است این گونه بازارگانی

□

ترسم ای ره‌رو که بیگاهت کنم

□

کوست؟ نه بهرام نه نوشیروان!

□

چون مراقب گشتم و از خود جدا

□

که گردم کشته تا پایان امروز

□

سخت گیر و حق گزار آن را ممان

□

که یک مزدور با یک کارفرماست

□

بی تکبر راستی را شد غلام

□

ز عین نور صفا بود مطلع و مظهر

□

خار و نشتر نرگس و نسرین شود

□

به هرچه‌ت بگوید مدار استوارش

□

جمله شهرستانشان را بی مراد

□

تا نرفتی او ازین گلخن به در

□

زانک هر راغب اسیر ره‌زنیست

□

جمله لله‌ام نیم من آن کس

□

وز دغا و از دغل خالی شوی

□

وز ره پنهان شکارش می‌کند

□

با هزاران ترس می‌آید براه

□

از نقره‌ی پخته خام زیبق!

□

لیک هر تحویل اندر حکم هوست

□

از آن پس، فکر بر پای ایستادن

□

سوی آن دانه نداری پیچ پیچ

□

شقایق را ز عارض چهره افروز

□

من بر آویزم شما را بی امان

□

بلقیس پادشاهی ازو کردی اکتساب

□

گر کسی شاید بغیر حق عضد

□

راه نیابد بسوی گوهر مخزون

□

کش بود در دل محک جانیی

□

به هر حربگه بر یمین محمد؟

□

بنگر اندر نزع جان ایمانت را

□

بر جهد ز آوازشان اندر کفن

□

چون نداند کو کشاند ابر سعد

□

دل گم مکناد نردبان را

□

تا ازین بند نهان بیرون جهم

□

تا بیاید صد هزار بیشت از نعمت رسن

□

معنی این مو بدان ای کژ امید

□

آنچه می‌بایست دادن، داده‌ایم

□

باز اندر رو فتد آن خام‌کار

□

سر برگی نیابی زعفران رنگ

□

میوه‌هاشان می‌خورم چون نگروم

□

حرف امید بهار از ورق بستان حک

□

گوش چون ریگست فهمت را خورد

□

روز محشر بر سرش ز اتش لگام

□

که بود مرصاد و در بند عدم

□

که گنگان راست نیکو شرح اسرار

□

بر هدف انداخت تیری از هنر

□

کن ذلیل النفس هونا لا تسد

□

بذل جان و بذل جاه و بذل زر

□

که در گلزار بر خود بسته‌ایم

□

غرق بی‌کاریست جانش تابه حلق

□

بی‌مزه ماند در برگ به خروارش

□

صد هزاران بار و درمانی نشد

□

بام ویران گشته، سقف آویخته

□

که گزیدستش عنایتهای دوست

□

نقاب غیب از طلعت گشودند

□

غم خورد بهر حریف بی‌غمی

□

که دولت را به جمعیت سوار فرد میدانی

□

چون بندریدی گریبان در فغان

□

این پر ز نعیم و فراخ بستان؟

□

او بپیش آتشش بنهاده رو

□

زیرا که جهان رایگان گران است

□

که سوی خضری شود موسی روان

□

آنک حس ینظر بنور الله بود

□

چون بیامد در تن تو گنده شد

□

او همی‌گوید عجب گوشش کجاست

□

زیر خشم دل همیشه در رجوم

□

مونس من حب رسول است و آل

□

چشمه‌ها و گلستان در گلستان

□

وجود بی تکلف بی نیاز است

□

خود نباشد فصل دی همچون تموز

□

ز میل طبع خود زینسان به رنجیم

□

تا رسی از گام آهو تا بناف

□

پشت گاو و ماهی از نوک سنان گیرد نشان

□

گفت من از آتشم آدم ز طین

□

زنهار مشو غره بدان چرب زبانیش

□

در گو و در غارها مسکن گرفت

□

بر تو آن خورشید تابان کی شود

□

لب ببست و عزم خلوتگاه کرد

□

من عدو را می‌کنم زین علم دوست

□

او بمعنی پس بصورت پیشتر

□

می‌نگردم از بیانش سیر من

□

در هزیمت در دهی اندر شدند

□

بسی داند این سایه مکر و حیل

□

تا نبیند چشم کحل چشم را

□

چه کرده‌ایم که ما را کنند خاکستر

□

تا نبندد دام بر تو بال و پر

□

اگر وحشی سراید یا وصالش

□

خود پناهش خون او را ریخته

□

اعراض رقیب داشتن حظ

□

شرم دارد رو چو نعمت خورد حلق

□

یک سو فگن ز چشم خرد کو بین

□

کجاهست نزدیک تو اندکی

□

که امسال آن کنم با تو که کردم پار با آنها؟

□

ای زشت دیو مردم در خورد تیر وخشتی

□

زانک عشق اوست سوی سبزه‌زار

□

نه پیدابود رنج و خشمش ز مهر

□

نلحق بکم اعقابکم هذا مکافات الولا

□

چه گویی در نباتی تو سزای حب افتیمون

□

عرضه مکن بر دگران نار خویش

□

ز چین و ز برطاس وز روم و روس

□

آن قطره گاه در زمی و گاه در سماست

□

پس حقیقت همه دیواند تو را حیوان

□

زبان بگشاد و برخواند این فسونش

□

که بگسستی آن رشته‌ی تار خویش

□

گهی عراق زند گاهی اصفهان گیرد

□

به جان پاک تو تا روز حشر نالاید

□

تو ز دین ماندی چو سیم از بهر سیم

□

همه در پناه جهاندار بید

□

فرد باید مرا حشر چکنم

□

به رویش بر ببینم یادگاری

□

گفت باران آمد امروز از سحاب

□

کجا هر چهل بود بیدار دل

□

بگفتم این قدر باقی تو فرما

□

راست هم چونان که عالم را جمال بوالحسن

□

به شد ز سیمجور براهیم سیمجور

□

نکردند یاد از چنین داستان

□

ز بند بندگی حرص و آز، آزادند

□

بندیش که پیش او نیائی

□

بگفت آنها که با او گفت منظور

□

دو دانا و گوینده و یادگیر

□

که آستین به کریمان عالم افشانی

□

رو بر سید شو و از خوان او نان ریزه چین

□

ولیکن در خوی خوب است خوبی‌ی مرد و در دانش

□

چنین خیره شد از پی تاج و گنج

□

ویشان به ره حکمت قبله‌ی حکمااند

□

بگزار سپاس آنکه بر گاهی

□

هیچ معذورش نمی‌دارد ودود

□

همی دود ز آتش کنی خواستار

□

کار شب بی سمعه است و بی‌ریا

□

چشم بندی ز آفتاب مبین

□

دری را که کرده‌است عصیان فرازش؟

□

همی‌رفت ماهوی چون باد گردم

□

هنرها و تجلیهایم آموخت

□

منگر به جمال و صورت نیکو

□

که رفتند از پی صنعت نگاران

□

ز باران وز برف وز آفتاب

□

مدد بخشش از آب دیده‌ی خویش

□

فلک و بحر به یک تن دهد از بی‌خطری

□

کسی را کز طمع رسته است دندان

□

که بازیست باآن گرانمایه جفت

□

هر نفس در وی هزار و صد دلاور یافتم

□

تنت زاهد است و دل و جانت زانی

□

توبه کردم اعتراض انداختم

□

بیامد به یک هفته تا شهر مرو

□

ای پا مطلب جز انتها را

□

خاکروب ستانه‌ی در تو

□

مشغول شده ستند سفیهان به خلالوش

□

سوی خانه‌ها رفتن آراستند

□

درین جریده‌ی نو، صفحه‌ی سیاهی نیست

□

که با آن ازو نیز ناید دلامی؟»

□

ولیکن سینه خونها از درون داشت

□

همی خنجر کینه را خون دهی

□

خراب می و جام خواهم شدن

□

پس آن گه از زبان شکر میگو کاینت ارزانی

□

طاووس زشت پیش نمد زینم

□

جز از جستن او شاه را هم نبود

□

گرچه نور آمد به سوی عام نامش یا ضیا

□

خویشتن، ای پیر، برون افگنی

□

در جهان ساده و صحرای جان

□

چو آهرمن آن مرد بد کیش را

□

تو شده در حرب من تیر و کمان

□

در گوش عزیزانت که بیچاره فلانی

□

چون دامن قبات نیفشانی از لام

□

نهانی و را نام کردم قباد

□

تا که به کاری بردم آسمان

□

رهی و بنده پیش پیشکاری

□

به سر دست و به پا خار و به دل سنگ

□

پس شمع یاران فریادرس

□

شرع از تو در حمایت و دین از تو در امان

□

او و تایید و جهانی دشمن

□

بی‌سخن او به یکی ارزنم

□

سوی ری بیامد به فرمان شاه

□

کس از عطار حیران‌تر میندیش

□

طنبوری و پای کوب و بربط‌زن

□

تا از آن صورت شود معنی درست

□

بران اندرون کژ رود همچو گرگ

□

با سه کرکس تا کند با من قتال

□

دیده چون نرگس نداری چهره چون نسرین مکن

□

گرچه در سال بود نیسان با تشرین

□

بیار ای ایوان ما را برای

□

چونکه افتاد و مرد، مردار است

□

خیره نکند گربه را به شانه

□

به هر کس آنچه می‌بایست داده‌ست

□

نباید تو را با سپاه آرمید

□

طاووس عرش می‌شنود صیت شهپرم

□

بباید در ره ایمان یکی تسلیم سلمانی

□

هم دامن و دست و هم ازارم

□

کده ساختید از نهیب گزند

□

همی آید سوی من یک به یک هر چه‌م همی باید؟

□

این حال را که داند درمانی؟

□

جان شاگردش ازو محو شهست

□

فراز آورید از در رزمگاه

□

تا به رغم غم ببینی بر سعادت خال‌ها

□

خجلی شد که وصف نتوان کرد

□

عرضه کند آذر و دی بر بلاش

□

به آواز گفتند کاین نیست روی

□

که بگردانند از افتاده، روی

□

همچون رونده خفته و بنشسته

□

که جای مست دل با غیر مگذار

□

همان را که او باشد از گوهرت

□

آیت محجوبیست و حزر و ظن

□

گویم این شعر آسمانی ای معانی اختری

□

جاهی و جمالی است گران سنگ و پرآخال

□

ز هر گونه‌یی داستانها زدند

□

هم قلم بشکست و هم دفتر رسید

□

گاهی مستی و گه خمار شبانه

□

روم را رومی برد هم از میان

□

عطارد به برج دو پیکر شدست

□

جمله را سیلاب برده می‌کشاند سوی لا

□

چون عمر گذشته به گه بخل قفایی

□

روی روشن چه سود و قد چو میل؟

□

چرا جویی از کار بیداد داد

□

اگر ز قتل پدر، پرسشی کند پسری

□

دعوی چه کنی خیره در معالی؟

□

ز دلتنگی لب از گفتار بسته

□

بگفت آن کجا خواهرش با سپاه

□

هست پیدا چون فن روباه و شیر

□

والله که نیابی تو ازین گلبن خاری

□

من بی طاقت در طاعت تو چون غنوم

□

کجا آن سرافرازی و تخت زر

□

تابنده همچو مشتری از جوزا

□

نشان دادت بسی آن مرد تازی

□

نرم گفتیم و نمی‌پذرفت پند

□

همان تخت زرین و زرین سپر

□

یار یکی انبان خون یار یکی شمس ضیا

□

حنبلی‌وار در دهم بنوی

□

یکی سنگی بود رکن و یکی شوراب چه زمزم

□

به ماه سفندار مد روز ارد

□

نور من، از روشنی دل رسید

□

یکی هندو یکی سگزی یکی بستی

□

عجب ژولیده مو شخصی عجیبی

□

مگر نیست با این بزرگ انجمن

□

هفت دوزخ از شرارش یک دخان

□

گاه از نزهت به بال و گاه از شادی به چم

□

اگرچه سخت بیازاری از تو نازاریم

□

ورا هر زمان برتو باشد گذر

□

لیک خلقی در کمین می‌بایدش

□

یا تو نه ز جنس مردمانی؟

□

آن رسول حق و صادق در بیان

□

دل وخانه‌ی ما به چنگ آوری

□

تا وارهد ز آب و گلت صفوت صفا

□

همچو خران زیر بار همچو سگان مشغله

□

گیرم که توی اردوان و بهرام

□

که کار بزرگان نشاید نهفت

□

میکشی طرحی که معیوبش کنند

□

ذریت خویش دید بسیاری

□

دلم کرد این، که لعنت بر دل من

□

تن مرد بیدادگر برهنه

□

دف گفت می‌زن بر رخم تا روی من یابد بها

□

نز پی راحت بود محبوس روح اندر بدن

□

ملک سلیمان چگونه شد ز سلیمان؟

□

نیابند خورد از کران تا کران

□

گر چه ایشان چو خر از عیب و هنر بیخبرند

□

که «من خدای جهانم» به طور بر موسی

□

یافته زان در عطا و خلعتی

□

که خون اندر آمد ز تارک بروی

□

که غمزه تو حیاتی‌ست ثانی احیا را

□

خرقه در بازد فقیر و بت بسوزد برهمن

□

زان شنودن بخت بد را شادمانند، ای رسول

□

که شبگیر چون چشم بگماشتی

□

بهر پشت کاهیده، باری نهد

□

ویحکا، مانند مردم زیر دیبا و خزی

□

نیست جز او در زمانه منزل ومقصد

□

همی‌کرد خواهند شاهی بپای

□

اعتبارش را ز دلها بر کند

□

همچو نار آمد و ارواح حسودش حطبی

□

از بد این دهر پر مکر و محن

□

نه گنج و نه دیهیم شاهی نه تخت

□

مردی رستم همه دستان بود

□

ای پر خطا و زلت، جز رحمت خدائی

□

دیده‌ای کان دیده بیند آفتاب

□

چو آید ز هر سو رساند بدوی

□

نالان ز عشق عایشه کابیض عینی من بکا

□

مدح تو بیشتر آمد ز سخن

□

همه تنگی و تاریکی است اندر زیر این پنگان

□

بدان گه که بد در جهان شهریار

□

چو گندم میدهند، ارزن نخواهیم

□

این گنده پیر دهر ستمگاره

□

که بخت کوهکن گشته‌ست بیدار

□

ز یک شنبدی روزه‌ی به آفرین

□

نیز تا باشد دلت در حیرتی

□

ساخته از عقل و فضل بر تن و جان قهرمان

□

سفره دل را بدین دو توشه بیاگن

□

هزار و صد و شست یل برگزید

□

نشناسی ز می صاف همی تیره خلاب

□

بگرید زار چندینی بدین خوشی چرا خندی؟

□

در میفتید از مقامات سما

□

که ریشی ببینم بلرزد تنم

□

ز رشک و غیرت هر خام دون را

□

روی چون ماه تو نور از روی شاه راستین

□

من با تو شتر نه در قطارم

□

که دون همتانند بی مغز و پوست

□

این چنین جامه، جای ارزن نیست

□

ای رفتنی شده چه همی پائی؟

□

او را بود خدا و خداوند دستگیر

□

نشاید شدن در چراگاه خیل

□

تا ببینی داغ فرعونی بر آن جا قد طغی

□

تو پیش ریخت خواهی یا پرنیان تو

□

فعلش همه مکر دیدم و زور

□

عمر، پنجه بر پیچ دیو مرید

□

هست زیر نقاب چگشاید

□

پر نشود جز به خاک و ریگ و نماله

□

صورتت صفرست در معنیت جو

□

که مر سلطنت را پناهند و پشت

□

زان باغ‌ها آفل شده بی‌بر شده هم بی‌نوا

□

وز چه در پیششان سخن رانی

□

از گفتن اشعار گنگ و لالم

□

کز این هم که گفتی ندارم هراس

□

ناکرده کار، می‌نتوان زیست کامکار

□

می‌گمان آید کز این گنبد برون صحراستی

□

سندس رومی گشته سلب یاسمنا

□

وز او دست جبار ظالم ببست

□

در پرده منکر ببین آن پرده صدمسمار را

□

چو در باد هوا ذره چو در آب روان ارزن

□

به دگر چنگ می‌نوازد چنگ

□

درخت بلندست در باغ و پست

□

گرچه می‌گفت نیاری، کت ازین بین قفاست

□

گر تو او را، فلکا، خانه‌ی کرداری

□

نیم گفته در دهان ما بماند

□

چه رنجم؟ حق است اینچه درویش گفت

□

یا پری‌ام می‌کند پنهان طلب

□

چون به صورت رفت خواهی خوا به سر شو خوابه پای

□

ثنا خواند از چرخ تیر دبیرم

□

نگویم که خاری که برگ گلی

□

ز سرمای دی و تاراج بهمن

□

که تا چگونه دهی سه به مکر و حیله به سی

□

که را با خود به بزم و بستر آری ؟

□

به مرگ از سرش هر دو بیرون شود

□

ابرش شکرافشان شد تا باد چنین بادا

□

ریحان و گل از آتشش دمیده

□

وان خوش و عزیز همچو زمزم

□

به عزت کنی پند سعدی به گوش

□

در بر هفت آسمان خواهد بدن

□

تو بر این زندان از بهر چه مفتونی

□

تا قیامت هست باقی آن طعام

□

نیابد همی مزد ناکرده کار

□

زین رو دوان دوان رود آن آب جوی‌ها

□

از تربیت اوست بهر جای امانی

□

وز بهر چه‌ای رئیس حیوان

□

چو بینند آن دو ابروی هلالی

□

ز ژاله بسته، مروارید بر موی

□

از درخت سخن خوب ثمارستی

□

پاینده باد بختت، پاینده بختیاری

□

که دست ضعیفان به جاهش قوی است

□

تا چند کشی دامن هر بی‌هنری را

□

چون کنی اعراض گویندت «وانتم معرضون»

□

چون مویه گران همی گرستم

□

به سستی نخندند بر رای من

□

بر پشتش بار دین برانبارد

□

ای در کمال فضل تو را یار نه

□

دم بدم در تو خزانست و بهار

□

ندارم پریشانی خلق دوست

□

جسم او چون دلو در چه چاره کن

□

پوست نبیند به جسم تا بنپوشد کفن

□

نعمت این همه بیافت بدان

□

که ملکش قدیم است و ذاتش غنی

□

بی تامل روز را گفتم شب است

□

نیابد مگر قدرت و کامگاری

□

بیش از همه شیرانست در شیری و درشاری

□

عبادت قبول و دعا مستجاب

□

حارس بدی سلطان شدی تا کی زنی طال بقا

□

نه چنو دیده به عالم نه چو بهرامشهی

□

گر وفا یابید ازو من کافرم

□

سرش سبز و رویش به رحمت سپید

□

وز دانش و از بیان برآمد

□

تا نستانی جهود را عسلی

□

کره‌ی ناقه به سوی که دوید

□

خداوند اسباب و املاک و سیم

□

من غریب مصرم و بغدادیم

□

ولی دردی چو ایوب و دوا کو

□

از توبه درون شو به زیر طارم

□

نخوردم به حیلت گری مال کس

□

بدین پای، تا پای دارم برند

□

بر خردمندان نشاید کردنش هم زانوی

□

گر زمانی به طلب او سوی اعدا نشود

□

ندانم چه کین در میان خاسته‌ست!

□

زین فرومایگان و اهل شرور

□

و آن چو آیات نبی مر همه را نیکو خواه

□

چو عندلیب بسی گفته‌ای سرود و غزل

□

کسی را که سقمونیا لایق است

□

سیه کارند، در هر جا که باشند

□

حلیت پیری ز جهل و مستحلی

□

تا جمادی سوخت زان آتش‌فروز

□

فزون گرددش کبر و گردن کشی

□

شمشیر، کاغذ گردد و مرد، زن

□

ز آرزوی آن جگر بندان جگر بریان شویم

□

پس باطل زهر باشد، ای غافل

□

ز غیرت جوانمرد را رگ نخفت

□

کسی دیبا نبافد با نخ خام

□

رفتی به ره عز و بختیاری

□

بجهد باز به یک جستن از کوه طراز

□

بچنگ ار چنگ و می آغاز کن

□

با تو اکنون نه قیر ماند و نه تیر

□

در گلستان مگرد و در آتش قرار گیر

□

«ای کردگار باز به چه مبتلا شدم؟»

□

نه درنده گرگ و نه ببر بیان

□

در جهان، بس عاقل و فرزانه بود

□

خویشتن از مرگ و یشک او بربائی

□

وقت میوه پختنت فاسد شدی

□

گر ایدونک باشد سخن دلپذیر

□

فرهاد مگر که بفکنده‌ست به میتین

□

هر کرا مجلس او آیت درمان نشود

□

پشتش به پیش خویش چو چوگان کنم

□

همه دیبه‌ی خسروانی فگند

□

بشهر کوچک خود، مور هم سلیمانی است

□

نیست جز حیدر امامی نه سه یار، ای ناصبی

□

زنجیر زلف و سرو قد و سلسله عذار

□

سر اختر اندر کنار منست

□

جنگ ناید با زمینت نه عتاب

□

هر کرا بر در نهادی شد ز «لاشری» به غم

□

گم شده انگار از میان و کرانم

□

ندانست جز گنج و شمشیر پشت

□

نه هر کو چشم دارد، پاسبان است

□

که بردت پس هوازی جز هوا زی شعر اهوازی؟

□

قاصدانش را به زخم سنگ راند

□

بپای اندرون کرده زرینه کفش

□

که داند این رموز و این اشارات

□

پس خدایی کرد دعوی گو بیا اندر نگر

□

نامور نامد ز مادر دانیال

□

سر غمگنان اندر آمد به خواب

□

نکردند این گل پر خار را بوی

□

گر تو بپذیریش با پیغمبران همبر کنی

□

که پیش تو آیم ز پیشم برانی

□

دو دیده پر از خون و تن پر گناه

□

گربزو جلد و دزد و طرار است

□

گرگ درنده کی بود خراز

□

سورش بقا ندارد و نه شیونش

□

سراسر به گرز اندر آرم به خاک

□

مرا چهره‌ای بس دلارای بود

□

چو نیت کردی کانگور به دهقان ندهی

□

هر شبی تا روز دیوان ابوالقاسم حسن

□

بوردگه بر سر و تن نهیم

□

خفته از خواب هوس بیدار شد

□

فگند در دلشان «کل من علیها فان»

□

باز شود پیش یک درم به دو منزل

□

همچو باد و خاک مشهورند اندر هر دیار

□

زحمت ما زحمت بی مدعاست

□

گر همی خواهی که جای خویش بر گردون کنی

□

به خواب آیم ترا چون آفتابی

□

بر وجود چو تویی راه دویی مسدودست

□

سیب و بهی چو موسی و هارون است

□

هر زمانی به دلال صمدی نور چشانم

□

تا نفگنیش به قعر سجین

□

همه از بارقه‌ی خاطر او مکتسبست

□

به رخسار خوش گل، بوسه دادم

□

ینال و تگین را ینال و تگینی

□

نکته تویی طرفه‌تر از نکت سندباد

□

هرکه بر خدمت تو یافت ظفر

□

کو بود نگهدار عهد و پیمان

□

اوج گردون پیش قدرش مایه‌ی عارست عار

□

زیرا که به بیجان نرسد رحمت رحمان

□

هر روز به توقیع دگرگونه براتست

□

عمر چون پنبه، جهل چون شرر است

□

آن دل و جان را که بدو پرروی

□

بر همه روی زمین می‌ننهد یک قدم

□

گردندگی به پیشه گرفتی تو نابکار

□

بی‌دانش و تمییز همانند یکی خر؟

□

صورت افلاک و تاریخ بنایش بر کنار

□

برون آرد از دردمندان سقم

□

با ذکر عراقش چه کار باشد

□

گوید اینجا بس فراخ است و سپید

□

خواهیش کاربند بدشخواری

□

که اصل هر لغتی را تو ابجد و هوزی

□

به سوک مهر برافکنده نیلگون معجر

□

بس دستها که گرزش برگیرد از عنان

□

سعی قاضی برکات بن مبارک نظرش

□

وانکه بگزید و وصی کرد نبی بر سر ماش

□

همه خطهای جدول هنرست

□

که به افتاده، نظر کمتر کرد

□

مشنو به گزاف از آز غمازی

□

ساعتی دیگر، به صلح و آشتی مبدا کند

□

مریخ نرم گردن و کیوان فروتنست

□

کجا یابد رهایش مغزش از گند؟

□

هست یکسان نزد ایشان نوش نحل و زهر مار

□

با دشمنان صعب به هنگام هجرتش

□

تا به شمشیر بید گلگون باد

□

سوزنی بر چشم روشن می‌زنم

□

گر تو به تن خویش فرومایه سفالی

□

مطربی قالوس داند، مطربی شکر توین

□

تا چون خوش آمدی تو به دندان روزگار

□

گفتا: بلی معاینه سودست بی‌زیان

□

ور شکر تنها خوری هم گرم گردد زو جگر

□

شود پای بط بر چنار آشکار

□

در جستن ناگزیر لنگست

□

بساز، ار درم هست و دینار نیست

□

برآمد صبح رخشنده چو از یاقوت عنقائی

□

نیاز کوهکن زان خنده افزود

□

سر بخت تو در کنار گرفت

□

نجست از بندیان کس جز تو فریاد»

□

قدر بدر ار نیستت باری کم از قدر هلال

□

وعده‌ی بستان پر از حور عین

□

ناوکش نامه‌ی آجال برد وقت شکار

□

بحرف زشت، نیالود نیکمرد دهان

□

چو بی‌مزه است سخنهات همچو آب چهی

□

همانا نکو می‌ندانی قران را

□

کمال ملت و دیهیم عدل و مفخر جود

□

سخن طلب را نزدیک او دهند نشان

□

نرخ درمی شدست ارزان

□

روی نهاده‌است سوی ما به تعاتل

□

زان روی که عدل تو چو عدل عمر آمد

□

سالها داریم اما کودکیم

□

یکی به لابه نیابد ضعیف لاشه خری

□

چون دشمنان خویش به دل کور و کر مرا

□

از هفت عضو خصم تو یک استخوان رسید

□

گلبن قوی چو دلدل شهبا شد

□

خداوند باشد در آن حال یادم

□

سرخ چو مریخ روی نار و طبرخون

□

هفت پیکش همیشه در سفرست

□

که مینمود تحمل به رنج دهقانی

□

چون به پا اندر دریده کشکله

□

واندر گلوی آز، نوالت فکند زه

□

مدح دستور دادگر دارد

□

ملکزادگان کنون را نمانی

□

کند از مسکن او حادثه‌ی چرخ حذر

□

هریک سزا و درخورش

□

زو ملک شاه فربه و او سال و مه نزار

□

عیب پوشیها کنیم، ار بد کنند

□

چون کاروبار خویش نگیری به محکمی؟

□

چنین گفتند در کتب اوایل

□

او ز بهر خدمت تو زندگانی و شباب

□

تزویر گرانند شما اهل ریائید

□

بنشو به حقیقت ار نه‌ای کر

□

همان بینی که در تابد ز روزن

□

تا نفخ صور کلک ترا در صریر باد

□

بتر ز دیو پرستی است، خودپرستیدن

□

اکنون به سوی او نه فریغونی

□

شخ نوردی که کنی، وادی جهی

□

خدایگان وزیران وزیر خوب سیر

□

گفتا: یکی چگل بستاند یکی ختن

□

شاهی بهر طریق و عروسی بهر کنار

□

دانا به کار بستان یکسر همه دهاقین

□

صبا را کمترین داعی نهالست

□

که دیدم گرمی خورشید، بسیار

□

اینک تن تو قصر و سرت گرد منظره

□

نه احمرار باشد، نه اصفرار باشد

□

آویخت بخل را عدم از دار روزگار

□

زبانت را به بیان چون غمام باید کرد

□

گو کنون تخت اردشیر مباش

□

بر سنن و سیرت احرار کن

□

نعمت فضل تو حطام تو باد

□

مرا بستند چشم، آنگاه راندند

□

ور شیعی خواندت علی نامی

□

با دهر مدارا کن و با خلق مواسا

□

بقای حاسدت از رنج باد جنس فنا

□

کنون برهنه شدی همچو برکشیده حسام

□

نهد به قبه‌ی چرخ بلند وقت زوال

□

به ربایش چو عقاب و به حریصی چو گراز

□

روز نخستین چو روز بازپسین است

□

بهل، که قصه ز خاصیت گیاه کنند

□

کان بر سر هیچ تاجور نیست

□

که دل او نیت و قصد عنای تو کند

□

چون ز دیوانت به جان کردند خصمی را برات

□

ظلمت از جهل و ز عصیان سحاب

□

نزند نیز صبح صادق دم

□

که یزدانش یار است و خلقش عیال

□

کی تقاضای وجع دامن ارحام گرفت

□

ز انجم آسمان بر بست جوشن

□

نهد بر سینه‌ت آن ناخوش برینه

□

هیچ کس چون تو، قوی رای و قوی خاطر شود

□

از شهور تو و سنین تو باد

□

شنیدستم این من ز شهنامه خوان

□

کشتگان عشق یابندی قطار اندر قطار

□

سقراط دست بر گره استوار من؟

□

چندان یسار نه که کنم پاره‌ی جلاب

□

شمع این پرتگه مظلم نیست

□

تگینی یا طغانی یا ینالی

□

ناصحت را گو: گراز و حاسدت را گو: گداز

□

در کف رندان ابرار اسیر و مضطر

□

چون شب فتنه شود تیره پر از نور نهارند

□

سینه‌ی جاهل جز غارت شیطان نشود

□

دایه‌ای درپرور و دوشیزه‌ای یاقوت‌زای

□

هزار اجرت و آن اجر غیر ممنون باد

□

بری بودم ز ننگ بد شعاری

□

که چون خدای خداوند هندوان شده‌ای

□

زیرا که سیاهی صفت ماه روانست

□

اینت غم گر کان و دریا را از آن شادی غمست

□

بانگ می‌دارم که استسقا خوش است

□

هست مرداران ایشان هم بدیشان واگذار

□

مجره‌ی همیدون چو سیمین سطبلی

□

چون نهانخانه‌ی جهنم باد

□

چون بنگری، همان سیه زشت بینواست

□

تو چند لب و زلفک بت روی شکنجی؟

□

نسترن بینی، گرفته زردگل را درکنار

□

مال مهاجر گرفت جیش پیمبر شکست

□

فعل بد از پدر مانده‌است منتسب

□

بحر اخضر شمرد دیده‌ی او چشم ضریر

□

چون اشک عروسیست برافتاده به رخسار

□

که از او احتیاج مهجورست

□

شما را هم کند چون ما پریشان

□

سر تیغ جوشن گذار علی

□

چو کف دست موسی بر که طور

□

همچو کبکی که خرامنده شود از کهسار

□

کاندر آن چاه باشدش مسکن

□

از چنان طلعت و چنان فرهنگ

□

هست با شمشیر تو اقلام شیران خرگواز

□

کراست بند بر اعضا که آن هم از اعضاست

□

نظری تند کرد، بر چپ و راست

□

نبینم دانه جز کاه و سپاره

□

گلاب و شهد گرداند حمیمش راو غساقش

□

دولت من سروقد یاسمین خد می‌رود

□

روز حسد و حیلت و دها نیست

□

او علم بفراخت اندر کل عالم بی قلم

□

ز مشرقها به مغربها، ز خاورها به خاورها

□

تیغ آن چون مجره گوهردار

□

از سخنها و اشارتهای من

□

چو تازی بود اسپ یک تازیانه

□

آن شیر و آن پیل و آن گور و آن رنگ

□

پای برجایم و همچون تو نیم دست‌گذار

□

تا گنگ بود، نگذرم از وادی آموی

□

خندید چو صبح آمد بر نور سحر بر

□

نه سیم تو ملکی و نه زر تو هروی

□

کش خدمت خلا و ملا کرد روزگار

□

اینهمه افتاده بدید و نشست

□

چیست نزد تو برین حجت‌برهانی؟

□

چنان پتک پولاد آهنگران

□

دافعه‌ی فتنه کرده رای رزین را

□

بیرون نکشی پایش از آن جای چو کفتار

□

تا بوی تاجور و پیش رو تاجوران

□

که گیتی کرد همچون خز ادکن

□

دانی چه کن و گرچه تو دانی خود این قدر

□

خیرگی بین، خار ناهموار را!

□

از علم الهی بدین ملاهی

□

مهرگان بر نرگس و فصل دگر بر سوسنه

□

همای قدر ترا روزگار زیر پرست

□

نکند دولت، این درست بدان

□

چه من چه عنین گر درکشم عنان ز عناش

□

به دلداری یار مهربان گفت

□

راه بنمود بخت، باک مدار

□

حاجت به جامه و نخ و سوزن نداشتم

□

ای جان، تو درو لطیف مرجانی

□

وز خدمت فغفور کند پشت دوتایی

□

چو در بزم باشی خزاین حطامت

□

درو همی گذرد فوج فوج زودا زود

□

کز پس آن پدید نیست مکان

□

چو تیز کرد برو مرگ چنگ و دندان را

□

از عدل شه خطاب رسد کین نه کاه تست

□

چه شد کز من گرفتی رونق و آب

□

راوی تو همبر مقریستی

□

افسرده شد از نهیب کم عمری

□

نام او تا به ابد عنوانست

□

همه را هست نزد او دیوان

□

خود بر آن چهره هزاران دل و جان را چه خطر

□

ز هر گرد و خاکی و خاکستری

□

که تر و خشک جهان رهرو سیلاب فناست

□

کدام باغ که یکروز شوره‌زاری نیست

□

هیچ جاهل کی شدست اندر شریعت مقتدا

□

پاکتر از زمزم است ازار مرا

□

آماده‌تر از ابر بود زادن نم را

□

وام خدای است بر تو، کار تو زار است

□

مانده ملک الموت ز داروی تو بیکار

□

بدین خوبی که چشم کس ندیده‌ست

□

گرگ را سیرت شبان باشد

□

چو تندباد حوادث و زد، چه کوه و چه کاه

□

جز کفر نینگاشت سخایی که ریا کرد

□

نشسته ارغنون‌سازان به زیر سایه‌ی طوبی

□

کره‌ی گنبد دولابی گرد

□

یا کسی گفت پیش من هذیان

□

بجز کبست نیاورد روزگار برم

□

با خاطر مبر و اغراق نفطوی

□

هرکجا رایتست منصورست

□

که ز وزن همه کس، خواهد کاست

□

فضل ما تاجیت کرد از بهر فرق انبیا

□

ارکانهای ملک مکد کند همی

□

از لفظ تو نظر همه بر گوهر اوفتاد

□

خبر دهد عقلا را که جانت محترم است

□

یا کیست تن ما که ازو گیری آزار

□

وان را بزه باشد که نه در دار قرارست

□

از حجره‌ی دیده توتیا را

□

تو بد شدی، که شدند از تو خوبتر دگران

□

درگه رفتن کفن از دیبه شوشتر برند

□

نماند همی سحر پیغمبری را

□

سعادتیست که در موکب تو می‌راند

□

او را به جهان ملک و ولایت نبود کم

□

از سوی مشرق جمال بدر ننماید شعار

□

باز این بزرگ صنع مهیا را؟

□

کز عدل بنا کرد دگرباره جهان را

□

جنس ما را نیست، خرد و سالخورد

□

تا ماهله خود همی درآییم

□

غدیرها و آبگیرهای او

□

به طبعش در مروت را ذخایر

□

پس خبر گوی مر از آنچه برون زین اکر است

□

«انکرالاصوات» خواند اندر نبی «صوت الحمیر»

□

منگر به دروغ عامه و غوغا

□

ببرد خاصیت ز اشیا به خنجر

□

کاینخانه بس فراخ و بسی پاک و روشن است

□

آنکو دل ما دارد بهرامشه ماست

□

ای از در ملک قباد با تخت و تاج و الویه

□

بوسد ز فخر پایه‌ی آن منبر آفتاب

□

نوش کن از دست ساقی عرب

□

ترا من بگفتم نه لعلم بلورم

□

هرگز به مرتبت نرسد مردم دنی

□

به خاصیت شرف و فر شیر گردون باد

□

کشت به یک روز نیاید به بر

□

لاجرم چون مرغ عیسی روز از آن پنهان بماند

□

از بد کس نی زبد خود بترس

□

اجل برون نتواند شدن ز موج فنا

□

گر جز هنرت خود پدر نباشد

□

نیست کس را در جهان جز مر ترا ای بوالحسن

□

هر قدمش سیر برآب دیگر

□

لشکر به جایگاه دگر ماه و آفتاب

□

بر سر ره خضر آید رهبرش

□

کز زلف تو بوی جان ندارد

□

مست شده، کرده جهانی خراب

□

دور حزمت چون قضای آسمان بی‌انقلاب

□

کز سر فتنه نشان خواهم زد

□

سرای ملکت و دین را تهی از شور و غوغا کن

□

از آن رو نقش خانش بود در جان

□

فلک متابع فرمان او به خیر و به شر

□

آنک بیرون بود ز باغ و ز راغ

□

پیش و پس تو دوان جوانی

□

چونکه ندیدند گزیر از فراق

□

داند این معنی دل دریا عیارت

□

کی توانی دید بی‌رنج آنچه نادان آن ندید

□

دشمنان را کنی از نیزه چو پروین آونگ

□

هنوزش یک گل از صد ناشگفته است

□

هریکی در خورد خود چیزی ز روی افتخار

□

کافری را که کشد عشق ز کفار مگیر

□

اکنون نه سناییم سنانم

□

که شب رفت و نیامد آفتابم

□

تا جهان باقیست این معمار و آن معمور باد

□

زمانی نیاساید از تاختن

□

حق زهرا بردن و دین پیمبر داشتن

□

چنان صد جان به تار موی اوبست

□

گاه تدبیر آسمان تیز گرد

□

بعد شدن هست تمامی دگر

□

ما را بپرس گه گهی آخر چنین مکن

□

جهانی پر شد از رانی و رانه

□

عزمش به گه قهر چنان گمشده گیرست

□

دین به خراسان قرین قارون شد

□

عاقلان زان کنند از تو حذر

□

کرد وفا نذر پذیرفته را

□

قلاش بدان دو زلف ناهب

□

ای چشم نهاده همه بر بوک و مگر بر

□

هرگز نتوان کوه به یک موی کشیدن

□

مردم از آن لب کزو انگشت مز

□

خاک نعل اسب او را چشم حوران سرمه‌دان

□

چه صد که هزار پرده در داشت

□

آه آیینه را تباه کند

□

چراغ دیده را روغن تهی گشت

□

به همت راه بر می‌باش بر امید کشتیبان

□

که بگویم که جنیدست و ز شیخان کبار

□

در دست بهین سنت مدحست مهین مذهب

□

بر آمد بر فلک نام شگرفم

□

ور نه هر بیهده بی فضل به دیوان نشود

□

نفرین کندی هر کس بر آزر بتگر

□

بر سه جوهر نثار خواهد کرد

□

که در میزان دلها کم شود سنگ

□

باد خوش چون دل شه ایامش

□

فارفق بنا اودارنا انا حبسنا فی السفر

□

چون دال منحنی الف مستقیم ما

□

ز پلوان بگذرد، بر پل بر آید

□

دست بهرام چون قلم زنار

□

سایه‌ی او بر همه گیتی فکن

□

روزها مانا چو مرغان هم تماشایی شدند

□

تنت بی‌تاب و رخ بی نور مانده

□

بادهای سهمناک و بحرهای موج زن

□

مانند طاووسی نکو من دیبه‌ها پوشیده‌ام

□

که به دست تو ز صد معنی یک دستان نیست

□

که فردا خاک گردد استخوان نیز

□

بودم چو کسی کو خورد افیون و هلاهل

□

کامده‌است اندر قران زایشان صفات

□

ای که اسلاف ترا سلطان نشانی آمدست

□

من نه بدم تا شدمی دستگیر

□

خویشتن مجرم شناسی گر کسی یابی فقیر

□

تا در این دام افتد هر دم آشکار دیگر

□

ایشان همند قرص ولی قرص ارزنند

□

به صد خواهش حیات شاه جویان

□

که کند مه را ز چشم ما نهان

□

کردار تو بود به سعادت گواه تو

□

چون خرد منهی و کارآگاه باد

□

مجلسیان هر همه حیران شان

□

از جوار نفس که اندر پرده است

□

ای مشتری زانو بزن تا من خریداری کنم

□

بر فرق سر هدهد، آن تاج کیان را

□

نه چون انگشت خویشت باشد آزار

□

که جلاب قند بد پیش سگان

□

یشکش چون تیر تو با هیبت است

□

که برتر هست زان معنی اگر چه آن گمان دارد

□

کمند عقل و دست آویز جانی

□

گفت رو شد آبها پیشم حقیر

□

شدم مغرور خاصه مست و مجنون خمار ای دل

□

نکند هیچ آتشیش گزند

□

حبل متین بر سرش انبار به

□

خصم دیدم زود بشکستم سلاح

□

که من بدین دو رسیدم بدین شریف مکان

□

که نه در دست همی چون تویی آسان آرند

□

حصار چوب و صحن کاغذین است

□

فانتظرهم انهم منتظرون

□

شکار را ندرانید هیچ شیر دو بار

□

خلق را با کام خشک و دیده‌ی تر کرده‌اند

□

بیش از این نبود که او بسته به زنجیر زر است

□

یا فزونی جستن و اظهار خود

□

نیست عادل هر که رغبت زی تن تنها کند

□

در برترین الاهی رضاست

□

که بخت آرد ز دیدارت نویدم

□

خر ز هندستان نکردست اغتراب

□

در حال درخشانی وز تابش او برخور

□

ره برد اسرار او چون بنگرد عین‌الرضا

□

نمودار غزای اوست در هند

□

دعوی شمعی مکن پروانه باش

□

کاخ سلطانی پدیدار آمد از دشت لکان

□

خواهی کنون بر آن را خواه آن زمان که خواهی

□

کنی روشن که جمشیدی و یامور

□

تا عروس و آن عروسی را بهشت

□

تا نه چو تابه شود بر سر نارم طواف

□

کرد چون خلقت امید هر یکی زیشان روا

□

به پاسخ گفت چون بسیرا بگریست

□

کم دهد بی‌گریه شیر او رایگان

□

اندک اندک برو بپیماید

□

از بقاء محلش سعد و معالی به طرب

□

به مهر آمد رموز پادشاهان

□

ای ز مکرش مکر مکاران خجل

□

تو زینهار از او خواه هر نفس زنهار

□

هر آن عاشق که شد چون شیر قد چون دال خم سازد

□

باد گره بر زده بر سیم آب

□

که برو دیده کژ و احول بود

□

ذره‌ای دردت ز هر درمان که هست

□

در موضعی که در کف موسا بود عصا

□

آن سیاهی که تو در خود طلبی هست همان

□

تف دوزخ محو کردی مر مرا

□

پر از شراب و خدا بود ساقی ابرار

□

گل خیری چو خار خواهد کرد

□

که از نام عرب شد شهر گردی

□

داند اندر حال آن نیکو خصال

□

با چار خصمشان به یکی خانه اندرند

□

با جمال یوسف چاهی ترنج از دست و پا

□

نه دیده بل همه هستی مردم

□

که برو مهر خدایست و ختام

□

که حرف و صوت ز دنیاست و هست دنیا پل

□

چون او به گه علم و محامد دگری نیست

□

چون به سیاهی کشد از کشت خشک

□

تا پدید آید که این اسرار چیست

□

که دید و که داده‌ست هرگز نشانی

□

ای ابر دست کز تو زمین را غبار نیست

□

خرمنش بهر خوشه‌چین باشد

□

بر زمین خاک من کاس الکرام

□

وین غزل‌ها چون زبور مستطر

□

در نظمهای عالی وصف ترا سنایی

□

که «ولتصنع علی عینی» چرا گفت

□

تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق

□

که خر به خور شکم از تو فراخ‌تر دارد

□

بس خوش سخن و بزرگواری

□

بخل را نیز عار باشد ازین

□

چون کمالی یافت آن را می‌بری

□

یوسف بودم ز کنون یوسف زاینده شدم

□

به ذات عونش گشته معمر آتش و آب

□

مرا با من نمود آن دم سراپای

□

در شبیکه و در بر آن پر دلال

□

که بدعت ز شمشیر او گشت فانی

□

جگر از بهر تعصب به دمست

□

آخرینش محبت شاهست

□

که بلرزند از مهابت شیرها

□

خانه تهی یابد او هیچ نبیند اثرم

□

والله که نکو ناید، با علم تو دستانها

□

سلوک و سیر او چون گشت حاصل

□

می‌کند اندر گشادن ژیغ ژیغ

□

این شهره شمع‌ها که بر این سبز منظرند؟

□

گاه چون سیمین سپر گه پاره‌ی معصم بود

□

نقدهایی که در سحر یابی

□

خود به راه خود به مقصد رفتمی

□

در نقل بود نبیذ مضمر

□

چند بنوازند او را دیده‌اش گریان بود

□

که از فطرت شوی ناگه نگونسار

□

خاکیی را داده‌ایم اسرار راز

□

که چه خوانند ترا؟ گوید: اکنون روباه

□

و آن دگر خواند ز ایمان «یفعل الله مایشا»

□

که سخن رانم از نصیحت و پند

□

در مصاف آید مزه و خوف بزه

□

که می‌چرد در آن آهوی تاتار

□

که خود روح‌القدس گوید که بسم‌الله مجریها

□

جهانی در دل یک ارزن آمد

□

که اندرونش پر ز لطف ایزدست

□

گاه بر شبدیز و گاهی بر سمند

□

من بعزت خوگرم سختم مگیر

□

روز گرمش به آب صرف کند

□

آنچنان رخ را خراشیدن خطاست

□

که به کرم شرح کنی آنک نگوید دهنم

□

که ازو بد خشمگین و دردمند

□

شود عدل حقیقی جمله ظاهر

□

دانه‌های در و حبات نخود

□

آفرین باد بدان دست و دل خواسته کاه

□

چونک شد دریا ز هر تغییر رست

□

گاه پیمان و دوستی بستن

□

نیست چپ و راست و پس یا پیش رو

□

وز ثمار و لطف ببریده بود

□

عبرت از یاران بگیر استاد شو

□

بیانش جمله در «سبع المثانی» است

□

وا رهد از ظلمت ظن و دغل

□

زانکه این جهال خود بی‌ابر می باران کنند

□

تا بنگزینی بنه خرجش مکن

□

دل بریان و روی زردم از تست

□

پس فنا جو و مبدل را پرست

□

نعم رب‌العالمین و نعم عون

□

درکها را تازه کن از قشر آن

□

دل هر ذره‌ای پیمانه‌ی اوست

□

سیرتر گشتم از آنک دوش من

□

به آستانه‌ی او بر زمین نهاده جباه

□

گرچه با ذاتش ملایک هم‌دمند

□

همچودریا شوی ز معنی پر

□

که کند عقل و خرد را بی‌قرار

□

کی رهد از وهم حیف و احتیال

□

نی ستوری را که در مرعی بماند

□

به جان خواجه که این ها ریشخند است

□

آتش آب تست و تو پروانه‌ای

□

از گروهی که مانده بیدارند

□

در چراغ غیر چشم افروخته

□

نه کمانی کشیدن از خارا

□

راندم همی مدیح خداوند بر زبان

□

تا بشش گر بر نجاسات ره‌است

□

ای خداوند خدا را مفکن در اقوال

□

نه چون علم است کان کار از دل آید

□

که مادریست فلک بر بنات خویش غیور

□

در حقیقت محرم اسرار شد

□

مشمر از عصیان و خود دانم ز خدمت بشمری

□

بدرد پرده‌های مستوری

□

زمانه نیز نبیند چو تو مخالف مال

□

تو چرا می‌شیر جویی از تغار

□

ز چشم ابر تو باری به دشت استبرق

□

معاد و مبدا هر یک به اسمی است

□

دیده‌ی روزگار در تو نگاه

□

سوزن زنگ زده خیره چه خری به کلند؟

□

طوقیست بسان مار ارقم

□

عرصه‌ی خایه کردنست و عبوس

□

نوز ظن تو رهنمای یقین

□

که غلط‌بینست چشم و کیش حس

□

خورشید و مه به تهنیت آید به روزنم

□

که در هر پرده‌ای سری شگرف است

□

ماهی مشتری بجسته ز دام

□

که همنام و همکنیت مصطفایی

□

روان چو نور خرد در روان اهریمن

□

ننهد در دراز دستی پای

□

خاک قدم ترا دمادم

□

هم‌چو شمعی پیش محراب ای غلام

□

که تا دوران گیتی را به کام خویش بگذاری

□

مشو کافر ز نادانی به تقلید

□

کز هزارت یکی شود معلوم

□

گر بدین برهانت باید، شو به دین اندر نگر

□

زمین ندارد جز در شکم ترا بدخواه

□

تو نبینی، گناه ما نبود

□

چه اندر دست دیوان خاتم جم

□

که چه خوردی و چه داری چاشت‌ساز

□

فلکی در جلالت و تعظیم

□

یقین گردد «کان لم تغن بالامس»

□

دراز باد سخن‌تان که نیست بیهوده

□

ما همه خود را نهان خواهیم کرد

□

که این است خشک و تر آفرینش

□

تا نجویی کجا به دست آید؟

□

گفت باری آز را کو نیست امکان فطام

□

تا بروید هر یکی را صد هزار

□

کهربا را روی زرد از هجر کاه

□

تو سرپوشیده ننهی پای بیرون

□

ضامنی کورا بود توفیق در ضمن ضمان

□

جز بر کنار این آب یاقوت بر شجر نیست

□

زین پس از خشکسال حادثه شیر

□

تکیه بر عقد ملک داری و حل؟

□

شاعران عصر را از شاعری در ساحری

□

یافته رسته ز علت و اعتلال

□

توسن طبعش اگر گردد رام

□

گهی اندر تسلسل گشته محبوس

□

این سخن در روی گردون هم بگویم بی‌هراس

□

دو عالم محو گشت و بی اثر شد

□

به جنب طبع تو دریا بود چو عشر عشیر

□

زانکه ویران شود بهشت حرام

□

از رنج دل به پای نفس زود بسپرم

□

بوی می‌برد او کزین مقصود چیست

□

کمر حمله بگسلد زنبور

□

در او گیرد فروغ عالم جان

□

فلک از گردن و جهان ز سرین

□

جعفر در آرزوی بوریاست

□

سر سبزی یافت از تراکم

□

سر خود گیر و با او سربسر کن

□

وی ندیده ترا ستاره بدیل

□

بنده را که در نماز آ و بزار

□

رحمت یزدان‌شناس و رحمت طغرل تکین

□

اگر چه دارد آن چندین مهالک

□

وی آب رنگ خنجر تو نصرت مجسم

□

چون نیکخو دلیست دل بردبار او

□

حیض را در مبدا فطرت گزیر از دختری

□

چه کسان را نمونه باید کرد؟

□

عالمی را شدست پشت و پناه

□

که زبان قول سستست ای عزیز

□

معراج تخت دولت و معلاق دار ملک

□

در این دور اول آمد عین آخر

□

تا که گوید مرا که معطونم

□

گاه گوید نی نشاید خورد کاین کشتار نیست

□

خیز و تقصیر مکن عذر منه بیش مپای

□

هم شراب ای پسر، که نفعی نیست

□

دشمنان با یک دهن پر خنده کانک قد هلک

□

زین خیال آنجا برویاند صور

□

در سمع خاطرت نشود عشوه‌ی امل

□

به ذات خویش نیک و بد نباشد

□

در دماغش از دل و جان جام و ساغر یافته

□

هر کس که از خلاف تو شد عریان

□

اندازه‌ی واو قسم گرفته

□

گوش کن تا چه پرده میسازند؟

□

وی چون پدر و جد، تو ولی‌دار و عدو کاه

□

بخشدت نخلی که نعم ما سعی

□

عقل نشناسد بی‌دفترش اکثر ز اقل

□

غنی مطلق و درویش باشیم

□

تا چو آخر نبود هیچ اول

□

دگر هرچه بینی همه بر سری است

□

انتقام روزگارش داد در لوزینه سیر

□

روی او را به چشم سر دیده

□

فارغ آیند از هبود و از وبال

□

تو برین قانع شدی ای بوالفضول

□

و یا نهاده فلک پیش خدمت تو کلاه

□

رود چون موسی اندر باب اعظم

□

گر از محیط دستت بردارد آسمان نم

□

بشنو این مشنو که این اقرار با انکار نیست

□

که برین گنبد آمدی به براق

□

مار خود را مهل به سوراخش

□

جاودان دولت‌فزا و خصم کاه

□

از غم هر مشتری هین برتر آ

□

شد در ضمان روزی نسلش به نان تو

□

قمر بر چرخ دنیا گشت وارد

□

نظرهای لطف تو چون سعد میزان

□

از تو نه تولا و نه تبرا

□

دهد شمایل حلم تو کوه را تشویر

□

بدنهادست و بد به بار آید

□

دهد حمایتش از حادثات دهر امان

□

تا بماند دور غفلت چند گاه

□

نه گمانی که کند گرد ضمیرت پرواز

□

بران گونه گفتار بایسته دید

□

حیات و نطق پذیرد ازو عظام رمیم

□

این است کنون زیر زمین خشک و تر من

□

بر بساط تو کار و بار جهان

□

ضرورت هم به مهرت باز گشتم

□

وز طاعت او داغ بر سرین

□

کرد پنهان پیش شد در را گشاد

□

بارز صیت دیگران ترقین

□

گرفتار شد نامبردار شست

□

در فصل خزان آفرینش

□

کار دیوان جنگ و زشتی و شر است»

□

هرچه بر پشت جرم خاک سیاه

□

سیاهی را فرو شویم ز خالت

□

به حسبت بیت ده منظوم و منثور

□

گر چه دارد بحث باریک و دلیل

□

وز تو نصرت چرخ می‌خواهد به وام

□

بدو اندرون خیمه‌های پلنگ

□

گرچه کوته دیدگان را در خیال افتد منیر

□

پنبه‌ی غفلت و پندار به گوش تو در است

□

حزم در سلک رضای تو کشیدند اجرام

□

به قیام شب و به زاری تو

□

آهو بره در خواب‌ستان شیر مکیده

□

من که همسایه شمسم چو قمر مشهورم

□

ایمنی را درین سپنج‌سرای

□

مرا پیش تختش به زانو نشاند

□

که ز ما منع نیاید ز شما استکراه

□

بقا و فنا را درو التقاست

□

بر عقاب آسمان فرمان دهد کبک دری

□

اندران وقت کو بود یارش

□

شعر خود را به مدح او تزیین

□

چو مرا باد تو دادی مده ای دوست به بادم

□

ایام چو تیرهای پرتابی

□

دو لشکر نظاره بدین کارزار

□

بسته بودی خویشتن بر دامن خنیاگری

□

پی سپر آید چومور از سر موی از قضا

□

وحش و طیر و دام ودد را چرخ مهمان یافته

□

گر همیخورد خود نمیکشت این

□

فارغ از مشغله‌ی صور و دم اسرافیل

□

همه سرسبز و فزاینده چو سرو و شجریم

□

در عهد عدل تست ز عدلت جواب خواه

□

بزد نیزه برکند هفتاد میخ

□

زبان رمح گردان خواند افسون

□

از روی عروس عقل معجر

□

هم به اول حرکت سجده کند جان جنین

□

تا بدانی که کیست عقل و خدا؟

□

جز که دینار که در عمر نکردیش اعزاز

□

سوف یری النائم ماذا احتلم

□

حریم حرمت تو چون بدو کنند پناه

□

ز خون روی کشور شده جوی جوی

□

باد حرصش نکند همچو خسان ناپروای

□

شراب مختلف الوان شفای هر انسان

□

درین دو هفته به فرمان شاه و امر وزیر

□

هم حرامست و نیست هیچ حلال

□

وگر به بحر برند از سیاست تو مثال

□

بقا در نفی دان که من بدید از نابدیدستم

□

راز خصم تو با عرق ز مسام

□

ز بیم سنان تو خون بارد ابر

□

خارج از استوا همی زد گام

□

بشنو به حقیقت ار نه‌ای کر

□

سلوک عمل گر شود روزی‌ات،

□

تا که آید ز بامداد پگاه؟

□

پرستنده‌ی آفریننده‌ام

□

تن چو حیوان است مگذار از پی حیوان صیام

□

یکی را بر در شه بار دادند

□

همی باش تا پاسخ آریم یاد

□

زمین را به خوان دلیران بشست

□

که بود تشنه در بیابانی

□

یک مرده، به روز من نمرده

□

گر نه زر بر دل تو سرد کند

□

همه رازها برگشاد از نهفت

□

که عاشق رخ پرنور شمس وار توام

□

بیرون ز قیاس، و قیس نامش

□

همه نام من نیز بی‌دین کنند

□

نگهبان جان و تن خویش باش

□

همان فهم و آن طبع معنی پذیر

□

به آن بر خود جفا کردم، خدایا!،

□

به ضروریم در میان آورد

□

بیایند زیشان گروها گروه

□

مر حشر را تابنده کن هین العیان هین العیان

□

از آن یک شیر نوشیدی وز این شهد

□

سوی روشنی آی و بنمای روی

□

چه آورد زان تخت شاهی به سر

□

ز ابر دست تو بگشاد بحر و بر روزه

□

چو گل افتاد در پیراهنش چاک

□

کایةالکرسیست و کنزالعرش

□

به بخش و به سور و به رای و به خوان

□

از این گرداب‌ها جان حرونم

□

ز ابر تیره خورشیدت برآید

□

گر ایدون که یاری دهد هور و ماه

□

همه خواستند آنگهی زینهار

□

نزدیک تو و مهتر و سالار تنت خوار؟

□

تا وادی خیمه گاه لیلی

□

تو پنداری که اندوهی کشیدی؟

□

روان را به پیچاند از آز گنج

□

این چار بگرد من اما نه از این چارم

□

می‌گفت به زیر لب نسیبی:

□

سر بخت گردان همه خفته گیر

□

بیاورد قرطاس و دیبای چین

□

نه همدمی که دمی همدمی کند به نوا

□

سوی تو قدم زدن نیارم

□

بعد از آن عهد کرد کار تو اوست

□

به تو شادمانند وز داد شاد

□

که من با چو و با تو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

ز گل پر کرد دامان سمن را

□

کس آمد بر رستم از دیده‌گاه

□

ز نا آمده دل نداری دژم

□

در بند و حصاری تو، ازین کار تو زار است

□

با صحبت هر خسی کند ساز؟

□

بیوگان را پناه بودن نیز

□

دو گیسو بود پیل را دام اوی

□

سوی دل خود دوانه دیدم

□

ز لب شکر ز دندان مغز بادام

□

همان مایه‌ور خوب رخ بندگان

□

یکایک نهادند بر خاک روی

□

عرش آفرید ثم علی العرش استوی

□

به تدریج‌اش آورد از آن زین فرود

□

به رخ هر دو رخ در آور خوش

□

که اختر نماید همی بر سپهر

□

دوزخ بود گر غیر آن باشد فن و کردار من

□

نظرگاه خود از جای دگر کرد

□

کسی هم برد سوی رستم نشان

□

که گویی نه از خاک دارد سرشت

□

بیهدگی ناید از مهیمن قهار

□

شود از صحبت او ناشکیبی

□

اژدها سازی از عصای شعیب

□

که بودند روزی ورا میزبان

□

وز غرض وز سر من غافل بود

□

که غیر او پرستش را سزا نیست

□

تو گفتی که با او به هم بود شب

□

خرد یار باد آشکار و نهان

□

تا خوری از کوزه‌ای یک شربت آب خوش گوار

□

لاله خوردم کن و از پوست برون آر مرا

□

هیچ دانا ز غورت آگه نیست

□

همی ناله از آسمان برگذشت

□

که نگردد غره‌ی هر نابکار

□

بگویم تا در او صورت گشایی،

□

مرا گر سپارد به چنگ نهنگ

□

برو بر من آید ز دشمن پدید

□

شاهنشه ری کنی غلامش را

□

ز پندار وجود خود بپرهیز!

□

تو شمعی و منم پروانه‌ی تو

□

زما بندگان جهان آفرین

□

گردد اندر ملکت او حکم جو

□

ز اقبال وصالت بی‌نصیب‌ام

□

گوان را ز لشکر همی خواند نرم

□

پشیمان شود پس چو بیدار بود

□

نیم سگ چون سر مردار دارم

□

آتش به همه زمانه می‌زد

□

تا کنندت به فتح و نصرت شاد

□

نگهبان اسپان همه خفته مست

□

عشق گیرد گوش تو آنگاه کش

□

مرکب سوی قیس و قوم اوراند

□

به کردار شیر ژیان بردمید

□

که فرمان بد از شاه با فر و تاج

□

بر سرم فضل من آورد این همه شور و جلب

□

عذر گنه گناهکاران

□

با خدا باش در میانه‌ی خلق

□

بجستند پیدا یکی نامجوی

□

کی بود یک روز او خمسین الف

□

بود پاک از خیانت دامن او»

□

بپوشیم تابان رخ آفتاب

□

بخواند آنک بد زان بزرگان دبیر

□

لاجرم از روشنایی جمع را جان‌پرور است

□

چو شد سرمایه‌ی بینایی‌اش گم،

□

حالت از علم بی‌گمان ماند

□

به فرمان آن کودک تاجور

□

پایه پایه تا عنان آسمان

□

با چوپانان راد گربز،

□

سراسیمه سوی سمنگان شتاف

□

چو اسپی همی بر پراگند خاک

□

همی هریک به خود پیدا بدو معدوم ناپیدا

□

که تا خود چون شود انجام کارش

□

مگر از بخت من که در خوابست

□

مبادا که بینم سر و افسرش

□

بو درو جز از پی آسیب نیست

□

که اشک از نرگس او سرمه می‌شست

□

گرفتند نفرین برو تن به تن

□

ز تاریکی راه بیرون شدند

□

مگر از اشک من سوخته باران دارد

□

در طول چهار مه، کم و بیش

□

در عیان همچو گل شکفته رخت

□

یکی مایه‌ور جایگه ساختش

□

حال آن عالم همت معلوم شد

□

گنه‌دان تغافل ز عذر گناه!

□

هم اندر زمان بارکن بر خران

□

نیایش بر آیین و کردار اوی

□

زین روی نام عقل سوی اهل دین قضاست

□

نیالوده به زنگ روغن و رنگ

□

آنچه سر کرد پای را نرسد

□

بیابی ز من تاج و انگشتری

□

دامن رحمت گرفتم داد داد

□

ز سرمنزل صبر بیرون نشست

□

که با سوزش و جنگ و پتیاره‌اند

□

همی تاخت تا خره اردشیر

□

در لحد آورد و در دیوار تو

□

یعنی لیلی گل چمن‌زاد

□

راه لولی و مطرب و دلادل

□

بترسم ز تهدید و پیچان شوم

□

نیک را نیکی بود بد راست بد

□

به خاتونی پرستاری‌ش کردی

□

بسی رنج برداشت و آمد به بر

□

چنانچون شهان را بپیراستند

□

زبانت تیر بس، لبهات سوفار

□

«مجنون! مجنون!» نداش کردند

□

گرم گردد، رها کند سردی

□

که نه گنج بدشان نه کشت و درود

□

تا برون آرند پیکانها ز ریش

□

یا دست کند ز عمر کوتاه

□

سزاوار با او به شادی نشاند

□

نمانم به کس نام و تخت بلند

□

شد از تبریز با کرمان دریغا

□

در آن ره مرکبان را بر زمین سم

□

ای بسا دل که شد به هم رفته

□

به نخچیر بر گور بگشاد تیر

□

آن گلو از نور حق دارد غلو

□

وافتاد بسان سایه بر خاک

□

یکی زو تن آسان و دیگر به رنج

□

بیامد ژکان زود شاپور شاه

□

چو نارنج در شیشه بینی مصور

□

زین وسوسه‌ی محال برگرد!

□

هر چه خواهی نمود جمله هباست

□

بدین راز من دل گروگان دهی

□

یار بد او را زمرد دان که هست

□

نیارد روزگار قحط و تنگی

□

ز مشک سیه گردش آگین کنم

□

همه خامشی برگزیدند و بس

□

بدو فروشد و از هیچ کس نماند آثار

□

شد قیس روان به رسم هر روز

□

یاری از روشنان چرخ طلب

□

دل اژدها را به پی بسپرم

□

زانک هست اندر قضا از بد بتر

□

ز بازوی وی آن تعویذ بگشود

□

بپیچم یکی دل برین رهنمون

□

مرا بهره کین آید و کارزار

□

اینجا چه گم کنم که غلامی به من گم است

□

بده! ای گوهر جانم فدایش!

□

دل ز بهر درم ندارد ریش

□

عمار بسیچید بااو به راه

□

ساجد اندر اختیارش بنده‌وار

□

نباید، بجز هستی جاودان»

□

نگین گرز و مغفر کلاه من‌ست

□

نه دین و نه خشنودی دادگر

□

فرق بر فرقدان همی‌یابم

□

صدا در گنبد فیروزه افتاد

□

پارسی خط و ایغری نامه

□

بدو مهر بنمود و بردش نماز

□

عاشقان را تو به چشم عشق بین

□

اندیشه تهی کن از وفایش!

□

به سر بر یکی تاج زر داشتم

□

که باشدش بر نیکوی رهنمای

□

به نام و کنیت او برگ و بار می‌سازد

□

کامروز میان صد غم و سوز

□

شب خوش باد! من رفتم، تو دانی

□

همه گنجهای کهن برگرفت

□

کاسه‌ی خاصان منه بر خوان عام

□

ز دانش‌پژوهی خدا را شناخت

□

ز کشمیر و کابل شدند انجمن

□

بر و برگ چون مشک بویا شود

□

کبک از تیغ برون سر به کمر می‌آرد

□

که باید به صد حجت‌اش راست کرد؟»

□

به باغ من گل از خارت بر آید

□

اگر دادگویی بدان بگرود

□

می‌شتابیدم که آیی تا دوا

□

چو طفلان ز داده پشیمان شد

□

نگر تا چه گوید سراینده مرد

□

هرانکس که بد بر بدی رهنمای

□

هر دو با قلزم و طراز فرست

□

از آن بهتر که در زندان نشینی!»

□

کجا رفت آن فغان و سوز؟ یارا

□

همی دست بر دست بگذاشتند

□

ز اتحاد نور نه از رای حلول

□

درخت انانی شکست‌اش ز بن

□

بریده سران و تن افگنده خوار

□

بیابد پرستنده بر کوه جای

□

چندین عقیله از غم عقل فکور یافت

□

بسان سمرقند و مرو و هرات

□

سرگذشت و سماع و صحبت و پند

□

و دیگر کزو بخت برگشته بود

□

بر همان دم تا به روز رستخیز

□

همی مالید روی از درد بر خاک

□

که بر چهر تو فر چهر پریست

□

نویسم فرستم یکی نیک‌خواه

□

ور تنم شد حلقه خلخال نجیبش یافتم

□

تا مرا اندر این حصار نداشت

□

وانکه پوشیده داشت مار تو اوست

□

که ای پاک‌دل مهتر راست‌گوی

□

دم‌بدم خوش می‌نهد با اشک رو

□

جگر خواری و شب بیداری ما

□

گلان چون رخ غمگساران بدی

□

سرای کهن دیگری را سپرد

□

دادند نشان پارسایی

□

اسیر عشق و هجران گشته‌ی تو

□

ز شعرت دفتری باید که بینیم

□

چهل رش بپیمود پهنای اوی

□

تا که عین روح او قرآن شدست

□

گهی ز خون دلم خون شده دل اخگر

□

سمندش برآمد به ابر بلند

□

اگر کهتر آیی وگر شهره‌یی

□

بر سر ترکش ترکان اسد

□

شدم آماج محنت باختم دل

□

یا چو روباه زیر باید بود

□

دل جنگیان پر ز تیمار شد

□

سوی ما آیند و افزایند پند

□

چکاو لاله‌ی نعمان کشید در چنگال

□

شدستی سرافراز گردنگشان

□

فروزان به کردار گردان سپهر

□

که جمله بر گهر صدق من بوند گوا

□

آن جهان را پناه و استظهار

□

آب و حمام و مسجد و بازار

□

که پدرام باد از تو روز و شبان

□

چارقی بدریده بود و پوستین

□

چون نیزه میان به رایگان بندم

□

که آرنده گشت از کشیدن دژم

□

برین هم نشان دور بنشانمت

□

حرص دیوانه بگسلد زنجیر

□

پس او را زبانی است چون خنجری

□

چون نهم جام آن نگار از دست؟

□

چرا بیم جان ترا رنجه کرد

□

اختیار خفته بگشاید نورد

□

سکندر رقعتی در کامرانی

□

نیاید به کار اندرون کاستی

□

پر از کینه سر گنج پر خواسته

□

تا فرش راز بیند بر کون گستریده

□

ز آهنش ضمیران دمد از خار ارغوان

□

متصل کن به عنصر پاکم

□

خنک آنک گیتی به بد نسپرد

□

سنگ تا فانی نشد کی شد نگین

□

ز سنبل خرمنی بر گل نهاده

□

که بیند دو چشمم ترا تندرست

□

بیامیخت دارو چنانچون سزید

□

کز آینه‌ی مملکه زنگار زدائی

□

با ارغوان طرب کن و با لاله می گسار

□

سومین جوهر دو فرد افتاد

□

دل انجمن بر تو بریان شود

□

چون همی بینی گناه و جرم ازو

□

زبان مرا عادت نه نبود

□

بگویش که تنگ اندرآمد نبرد

□

بدان دوکدان نرم بگذاشتش

□

خویشتن را همچو شمعی زآتش شهوت متاب

□

چنین که خواجه فراغت ز حال ما دارد

□

تا مبادا که بشکنی جامت

□

ازیشان گرفتند چندی اسیر

□

سر برون کن هم ببین تیز آب را

□

بخواری زاستانش دور کردن

□

پر از آفرین شد سراسر زمین

□

پشیمانی آرد دلت را شتاب

□

نبود آفتاب جهان عنصری

□

نفس را پیشه در وی بادبانیست

□

پنج راوی ز نیمه ره ببرد

□

ز هر سو همی خاست گرد نبرد

□

من نخواهم که برو خجلت رود

□

که تیر شب را بر قوس چرخ پیکانند

□

سمنگان و ایران و توران یکی‌ست

□

ز دینار وز گوهر نابسود

□

زان برد موسی اخگری اندر دهان سبحانه

□

ز باغش هر تذوری شاهبازی

□

خسته را نوش و جسته را زهرست

□

ازان تاختن خود که آگاه بود

□

بعد از آن ابلیس پیشم باد بود

□

تا بر فلک برآید عقرب

□

از در او یافت زورمندی و یاری

□

تو گویی که در زیر یک چادرند

□

ندارم به مدحت دل اختراعی

□

مر سایل را با یسار کرده

□

جز خموشی و جز کناره‌ی ما

□

گذر کرد بر گور پیکان و پر

□

تا ننوشد هر خسی اسرار را

□

بدین خواری و غمخواری نباشد

□

لایق نبود، کشتن او لعنت خداست

□

یک پهلوان گرد با داد و رای

□

مطلوب را که دید طلب کار آمده

□

میکند بر تارک ایوان کیوان افتخار

□

هر دو همداستان شوند و رفیق

□

نمایم فراوان ترا کهتری

□

موی ابروی کژی راهش زند

□

وی دل غمین مشو که سپنجی است این سرای

□

نفسی زین دل گرفته بر آر

□

بترس از گزند و بد روزگار

□

زکات خواه سخای مدام او زیبد

□

به فضل خود برآور پایم از بند

□

از مراد خود احتراز کند

□

سر از نامداران برافراختشان

□

عقل جمله‌ی عاقلان پیشش بمرد

□

قامت ز رنج بار خمیده

□

چندین مزن به خوان هوس بر، صلای دل

□

همی پند دین‌آوران نشنوی

□

دل به خون می‌خندد آخر چند خون دل خورم

□

ز من دلداده‌ی شیدا چه خواهی

□

فسق و بهتان و فتنه‌انگیزی

□

چه پوشی همی ز انجمن خوب چهر

□

حاجتی خواهم ز جود و جاه تو

□

دم نهنگ و دل پیر و پنجه‌ی ضرغام

□

پیوسته روی خویش درین غم‌گزار دار

□

نگوید جهاندار تاریخشان

□

که اکسیر گنج خانه‌ی شروان شناسمش

□

خون تیره شده‌ست آب سرم

□

وز بلندی که عین پستی تست

□

دم اژدها نگیرد پی شیر نر نیاید

□

گل شکوفه می‌کند بر شاخسار

□

مغبون من از این عمر رایگانم

□

بگوی راست که: اینم ز اوحدی یادست

□

و آگه از زهر که در آب‌خور آمیخته‌اند

□

کین ره جانسوز را کنار نیابی

□

شوم خرسند کز دورت ببینم

□

وانکه زر برد هم تواند خورد

□

جاودان مانده است و ای طغرای اقبال شماست

□

این صدف پر از صفات آن درست

□

جانم گسست چون که نپیوندی

□

آدمی را خود ز خفتن عار باشد صبحدم

□

نز خفاجه بیم و نز غزیه عصیان دیده‌اند

□

زان گهر ریز آن جناب کند

□

همواره رهین منت آنم

□

ز احتراق آتش نهان باشند

□

کز خوان عید نیست غذای مقررش

□

او به بسی عمر نیز تیز بتازد نوند

□

ز هرکس راز خود پوشیده بهتر

□

چون در دل آورم دل من پر خطر شود

□

زیر پرش نامه‌ی توفیق پنهان دیده‌اند

□

که بر من از کرمت وام‌های بسیار است

□

چو هر زمانم هم حمله‌ی شهاب کنند

□

سپر ملک روز گیراگیر

□

کز پی تریاک نوش نفع کند قرص مار

□

نه یک همدرد صاحبدل نه یک همراز ربانی

□

که آفتاب بلند است و سایه‌ی یزدان

□

زود، که ناگه روانه‌ایم، روانه

□

نه ز صلصال، ز مشک هنر آمیخته‌اند

□

از فرات آبی به بطحائی فرست

□

چه دانستم که در خوابم خیال است

□

آسمان و زمین درو شد درج

□

آسمان شام گاه می‌گوید

□

تا کی کند سپیدگری ای سیاه کار

□

خطا گرفتن بر من بدین طریق خطاست

□

برو ببخش، که بس نامه‌ی سیاهش هست

□

زو صریر قلم تیر به جوزا شنوند

□

که دو عالم ببرش مختصرند

□

افزون از این مقامی اندر جهان نداشت

□

فتفطمه رفقا به ثم یرضع

□

جای سها بود به بر نعش و دخترش

□

کامد گه رحیل سوی عالم جزا

□

مرا ز منت این چرخ سفله باز رهان

□

روی هر سرکشی و جباری

□

باز بنیادش از فشل منهید

□

چون دست یافت سوخت و را سقط زند او

□

روزی به یک صقال به جای آید این مضا

□

به درد عشق جگر خسته‌ای که در ماند

□

هم بر آن کلک و بنان خواهم فشاند

□

موری بمرد در همه اقصای بحر و بر

□

یکی چو در ثمین و یکی چو مشک ختن

□

یار در غار و غار در پرده؟

□

بهرام گور زهره، برجیس برق خنجر

□

تا بر اهل حکمت و ارباب فن بگریستی

□

کان سوی هر سعادت و دولت بود دلیل

□

اولی فمولی بی لفرط ولاء

□

با صورت صلیب برایوان قیصرش

□

گاه و بی‌گاه از پی این آمدند

□

سحاب سیمگون رشاشه در دست

□

ز لطف خویش به خاکم همی فرست نسیم

□

تا بر دو کعبه گشتم چون کعب مدح گستر

□

هم در شکرش آشیانه‌ی اوست

□

صورت اختلال عرضه کند

□

الاخلاق بل مخلوقة الاضواء

□

بر هم افتاده چو میگون لعل جانان دیده‌اند

□

نه قفل غم حرص تو را هیچ کلید است

□

یک بیت ندید کس در اشعارم

□

که حل مشکل خود از چنین کسان شنوی

□

دشمنان را مسخ کردند و مسخر ساختند

□

هر سحر خون سیاوشان ازو بدرودمی

□

ورچه بر تن دریده خلقانیست،

□

در سایه‌ی بال مگس، شاهین پران پرورد

□

بردم نماز آنکه مرا زیر بار کرد

□

به سگبانی او بر ساز کاری

□

طفل به یک چوب و دو تا ریسمان

□

از من تو راست گوش کن این حال مطلقی

□

که شما مشکل این غم به هنر بگشایید

□

تو نگهدار کو نمی‌دارد

□

گر نمک نیستم افغان چکنم؟

□

ارضا ابی الیقظان بابن ذکاء

□

زمین چون فلک مست دوران نماید

□

چونان که نور دیده‌ی بینا دراوفتاد

□

از نیستان هیچ‌کسی تبستان مخواه

□

تو خواهی از همدان باش و خواهی از شیراز

□

چو خود در خود شود حیران کند حیرت سخندانش

□

حله‌ها بر ملا فرستادی

□

چشم جهان اختلاج، گوش زمانه طنین

□

فرفلت مضحاکا بانضر منظر

□

گر به سد سکندر اندازد

□

هرچه کردم با تن خود کرده‌ام

□

از ناخنه استخوان ببینم

□

ذبح و خلیل و گلشن و نمرود و نار چیست؟

□

راه آن حامله را وقت سحر بگشایید

□

که جبا را سر سپه نکنند

□

از همت یهودی غم خیبری ندارم

□

فاسمع فنفسی فداء بغداد

□

تیر آرش ز عبهر اندازد

□

تا ز دواری این طاق مدور گویمی

□

فرزندی آنچنان که بود فر زند او

□

که بر دشت هوس کردیم چندین بادپیمایی

□

اجل دهد به عدو زهر مالهم من واق

□

تا بر بساط خاک سراید زمان آب

□

گنجور رایگان و لگذ خسته‌ی عوام

□

له و منه بکاء بغداد

□

بدل جیش‌ران نخواهد داد

□

از گفته‌ی حسود شکایت چه گسترم

□

پیش گرسنه دلان خوان کرم ساختن

□

و آن نور عرضه کرد برین چشم پر ز آب

□

دل بر آن ازرق وش بلبل فغان افشانده‌اند

□

که جز صادق ابن الذکائی نیاب

□

زیرا اجل گیاست عقاقیر این و آن

□

نونوش عقد عروسانه به بر بربندیم

□

که به هنگامه‌ی نیسان شدنم نگذراند

□

اسقفان خوش‌دل و عیسی دژم است

□

سکه‌ی رخ را زر شادی‌رسان آورده‌ام

□

چو عجز آوردم آن دیگر تو دانی

□

گردد از مستی آسمان رفتار

□

شدست اندر عروق لجه‌ی او ماده سودایی

□

هفت دستنبوی زیبا دیده‌ام

□

هم ز عشقش آتشی در سینه‌ی سینا گرفت

□

خواسته از خشم تو چرخ فلک زینهار

□

گر حکیمی زین معانی رنگ هان تا ناوری

□

از آن دیده را هیچ بی‌نم ندارم

□

گرد تو کس نگردد، اگر گاو عنبری

□

خواب بیمار پرستان به سهر باز دهید

□

ور نهالی نشاند باز بکند

□

کانکه ری او داشت، داشت رای صفاهان

□

سر معلق‌زنان فرو افتد

□

تا رنگ صبح ناخن ما را برافکند

□

به دل‌گویان کجا بد بی‌گناهی

□

هر زمان شربت نو در مفزائید همه

□

یار بار تست و تو سال و مه اندر بند آنی

□

شاه مظفر آمد و جاه موقرش

□

که زنگار آهن سوی کان فرستم

□

در قدح گلین نگر، عکس گلاب عبهری

□

می‌زنم اندر طلبت دست و پا

□

زهره را بر جگر ندوخته‌اند

□

کی بر سر کتاب ترا منصب شاهی

□

که شبیخونگه پیران به خراسان یابم

□

این بخشش از محمد و حیدر به من رسید

□

سعد سعودش سماک نیزه درآورد

□

بگذشتمی اندر شکم ماهی

□

تیغش بر اعدا از سقر، زندان نو پرداخته

□

کرده‌ام روی از دو عالم سوی او

□

یوسف کشیده دلو ز چاه مقعرش

□

هر ساعت و هر لحظه چه مالی و چه جاهی

□

فقرت هنوز نیست دو قله به امتحان

□

کز وی به کام دل برسی وین محال نیست

□

راه شهرستان جان خواهم گزید

□

این سخن نزدیک هرکو عقل دارد باورست

□

او فغان زان پسته‌ی شکرفشان انگیخته

□

بگذر از گرم و سرد، اگر مردی

□

خیل افراسیاب عمر آوار

□

که داد بخت من از چرخ دولت او داد

□

فندق آسا بسته روزن سقف محنت زای من

□

جایی چنین نظر نتوان کرد چپ و راست

□

بحری است لیک موج زن از گوهر سخاش

□

خاک بر تارک چرخ افشانی

□

جز صبح نیست جان تو و جان صبح‌گاه

□

در ره از بندگان خاص شود

□

طیری نه عنکبوت، مشو کدخدای خاک

□

هر شبم استخوان همی ساید

□

یا دو یبروج الصنم در یک مکان انگیخته

□

کو همچو قبا باشد دربند شکم رفته

□

تا بحر گشت سیراب از چشمه‌ی زلالش

□

تا هست شب آبستن زشتی و نکویی

□

چو میم اندر خط کاتب چو سین در حرف دیوانی

□

تن در آشوب و در سر چه نهی؟

□

از شاخ سدره مرغ نوازن درآورم

□

زانکه غم در نفسش تعبیه دارد مه دی

□

انوار عز فوق الکمال از حق تعالی داشته

□

کلک تو از روی زمین، گم کرده نقش آزری

□

وی کرده پرده داری تو مریم اختیار

□

جغد را یاد نیست ویرانی

□

آفت بیشه شده است تیشه‌ی بران او

□

یک زمان‌اش گرسنه مپسندید!

□

چون بشکند نهال ستم یا برافکند

□

که گوید چنین مصلحت هست یانی

□

چون حاج ز ناودان کعبه

□

که دیگران هم از آموختن شدند استاد

□

چون گهر عقد یک نظام برآمد

□

گفته‌اند آخرالدواء الکی

□

گلبن کن دید کرد مدحت شاه امتحان

□

و آن عرابی ز قفاشان برگشت

□

بر دل بیمارم او بخشود و بس

□

کش همه سر بر آستان دارند

□

باد و نی و نارش نگر هر سه زبان ناداشته

□

که چون ز وصل بریدی، طمع شدی واصل

□

شویی از زاغ شب سیاهی قار

□

فتنه را در سکوت غمازی

□

افسونگر گستاخ بین لب بر لب مار آمده

□

کای به ملک صفا وفا کیشان!

□

از دور دست و پای نجیبان رهبرش

□

آب عرض جنوب و عرض شمال

□

لعل رخشان شوم انشاء الله

□

در هر قرنیه از سکناتت هزار شر

□

گر چه پایان طلبندش نه همانا بینند

□

یالیتم از آن دو میهمانست

□

مگو کز چنین ماجرا می‌گریزم

□

به دو صد عقد در آن را مفروش!

□

موران با پرند و سپاه پرن نیند

□

بر آسمان و زمین قدر و جاه افزودست

□

جیفه را بحر مصفا برنتابد بیش از این

□

هر کرا همچو خرد مشعله داری باشد

□

چندان که آن خطیب سحر در خطاب شد

□

رنگ رخسار لاله برباید

□

زاده‌ی خور دید لعل با کمرش کرد ضم

□

بسته بر فهم کند و دانش دون

□

چون نیشکر چگونه مزم آتش ترش

□

در مدحت تو سخن سرایی

□

همچو امل دوربین، همچو اجل جان ستان

□

ما رندی و عاشقی گزیده

□

دیده‌ها را جرعه چین خاک اغبر ساختند

□

دام و دد را چکند روز وغا مهمانی

□

زاغ چو خادم حبش پیش دوان به چاکری

□

ز آن بهانه آستین را برزدی

□

کمالش ز بابل خراسان نماید

□

هرچه خاک نبات‌زای آرد

□

لاف زنی خارپشت از صفت سمنبری

□

تو همی ماندی و من می‌سوختم!

□

نور خود بر یوسف مصر آستان افشانده‌اند

□

جل اسبش کتان قبروسیست

□

به از فقر سرما زدایی نبینم

□

ظالمان بر جهان گماشته‌ای

□

کاتش درد نشاندن به شما نتوانم

□

هیچ دانی که سخن بر چه نسق می‌رانی

□

بر فر وقدش فرقدان، سعد موفا ریخته

□

عملت حافظ و پناه شود

□

سیمرغ غم زال خورد گر نخورد باب

□

کفر در مدحی و در کدیه همه کفرانی

□

زین نان دهان به آب تبرا برآورم

□

از هدایت رفیق جوی و خلیل

□

چون دهان کوزه‌ی سیماب کفشان بی‌عطا

□

همچو بر کرم قز تراکم قی

□

جای او جز گنبد اعظم نخواهی یافتن

□

بفروشد سه چار گز کرباس

□

تسلیم مصر و قاهره بر قهرمان اوست

□

صدر او را یادگار از ناصرالدین طاهرم

□

که چنین سنگدل و بار خدائید همه

□

شرمسارم ز سهل گیری خود

□

رکاب پای شیاطین مکن که نیست سزا

□

نه نشاط از نظام حال کنند

□

تا نشکنند قدر تو، بشکن هوای نان

□

پوست دانی ز خرس و خیک ز خوک

□

جان بران مشتری فر افشانده است

□

چیست آن چشم خیره‌ی گریان؟

□

اگرچه مبدع فحلم در این فن

□

یکی از واصلان راه بودی

□

سه زنجیرم نهادستند اعدا

□

بد مکن! تا بد نفرساید تو را

□

مرکب جمشید وانگه حاجب برگستوان

□

همه کلی شوند و روحانی

□

تا ابد این کعبه باد قبله‌ی مجد و علا

□

به تن زور و به جان صبر و به دل هوش

□

نیلوفر آرزو که کند از سرابشان

□

قبله‌ی هر سر، که سجودیش هست

□

خوابم از چشم سیل ران برخاست

□

نیست برگشتن از آن طور کرم

□

که داد دانش و دین گر نداد دینارم

□

دیده از خواب نبستی یک شب

□

نعمان روزگار طفیلی خوان ماست

□

ضغف و فرتوتی و فسردن را

□

لیک آدم از او شده مکرم

□

زهد کرد از جهانیان علمش

□

پیش در لا اله بسته میان هم چو لا

□

داستان ظلم و احسان از همه

□

باز صاحب جیش آن لشکر سلیمان آمده

□

فصل پیش نظرش وصل نمای

□

یک نقش رسد فرو تران را

□

چنین با درد و غم همدم چرایی؟

□

خاک در او بودی دیوار نگارستان

□

وز نشاط لقا چو گل خندان

□

که کم عیاری اگرچه چو عمر بیش بهایی

□

زر به این نظم ده، چو جویی نام

□

چون تاب گیرد از حرکات خور آینه

□

سپری جز عطای شاهت نیست

□

رمح تو گاه طعان، تیغ تو گاه ضراب

□

نیاید بی‌قلمزن یک الف راست

□

از نعل اسبش هر زمان یاقوت مسمار آمده

□

پرده بردار که بی‌پرده، بهی!

□

کاه و جو این قدری خواهم داشت

□

از سفر کوتاه کرد اندیشه را

□

ناخن بر آن خطها برش، وقت محاکا ریخته

□

آتشت در کلاه و پنبه زند

□

آرد نسیم کعبه‌ی الا اللهت شفا

□

داد ناآزموده زهر، مرا

□

دیده تو را به کعبه و خرم روان شده

□

ز روی او منور چشم آفاق

□

عدلش پی گواهی محضر نکوتر است

□

جز کلام خدای و ذکر اله

□

در گوش نه آن حلقه چو در حلقه‌ی مائی

□

تن ز ظلمت بمانده در گل گور

□

کاین قدر فتح باب ماحضر است

□

روح لوح آمد و قلم عقلست

□

کز منطق الطیورش الحان تازه بینی

□

دو نون سرنگون از مشک سوده

□

چار ارکان و سه ارواح و دو کون از یک خدا

□

که بدان پای و سر نگارد مرد

□

زال کان رد کرده‌ی سام است من می‌پرورم

□

به بی‌جفتی رضای من نگه‌دار!

□

چرخ باز کبود تیز پر است

□

جاودان دمساز ابسال‌اش کنم

□

وز حریصی چون نعایم آهن و آتش خورم

□

صبح امید کند خورشیدی

□

تاریخ شد آسمان قران را

□

بجه از جسم به آهنگ سماع!

□

سوخته بید خواه اگر رواق عید پروری

□

از سر افلاک نیفتی به خاک

□

فاتحه‌ی صحف باغ اوست گه فتح باب

□

زر رخشان ز شرر یابد تاب

□

لاجرم هندوستان ز آن، دودمان انگیخته

□

ماند باطن که در نپیوندی

□

کان گوهر تمام عیار ارزد این بها

□

کافران را به خانه سوزی مرد

□

کانست که کس چنان مبینام

□

یا ز نامت نشانه‌ای بینم

□

نشاط طفل نماز دگر بود عذرا

□

به شاهی و امیری عشق ورزید

□

در زایجه‌ی فنات جویم

□

عشق در هر دو شان نظر نکند

□

دو نوبهار کز آن عقل و طبع یافت نوا

□

تکیه بر گل، زیر چتر مشک ناب

□

تازه چون بوستان نمی‌یابم

□

وندرو زر منه، که زر گندست

□

به مبدء ملکوت و به مبدء الارباب

□

عشق، شد از جای دگر جلوه‌گر

□

جودی و حری و قاف و ثهلان

□

فاتحه‌ی نامه‌ی احسان شود

□

صد رستم سیستان ندیده است

□

شب آمد رازدار عشقبازان

□

سلطنت و شیطنت هر دو بهم داشتن

□

هم ز لا وارهی هم از الا

□

زیر دست آورده مصری مار و هندی اژدها

□

نقره‌ای بر سر مس اندوده

□

کعبتین تنها و نراد انسی و جان آمده

□

دل شب و روز بر در یاریست

□

و آن نهادن رو به تخت عز و جاه؟

□

وز همه پاک بشو سینه‌ی خویش!

□

برتراش از دل خود رنگ خلاف!

□

ناز کردن ز روی نازیبا

□

سرزند شاخ وفاق از دل او

□

به اجابت شود دعات قرین

□

عمرتلف کرده‌ی این شاهدم

□

ولی از مصریان دم بر نیاورد

□

کلاه فخر بر اوج فلک سود

□

خراج کشوری بر هر شتر بار

□

دست غولت به دام در نکشد

□

روح را روغن چراغ شود

□

در دل و جان سلامان کار کرد

□

که باشد ز تو در عالم نشانی

□

جز رخ آن نگار نادیدن

□

ماند سرریز ز شهنامه‌ی خویش

□

نشناسی، هر آنچه خواهی گوی

□

اهل سرایش همه کوبند پای

□

تحفه‌ی بزم اوست مریم وار

□

باری از طوبی تو طوبی لک

□

عمر است بهار نخل بندان

□

آنکه ترا یک نفس فرو نگذارد

□

کرده به هنگام حال حله‌ی نه چرخ چاک

□

ز کم دانشی گاو گردون چوبین

□

چو از حبس این چار ارکان گذشتم

□

در محل صفا قدم راند

□

رطل بگریست که من ز آب و گل پرویزم

□

با کار من آن کرد قبول تو کزین پیش

□

تنم از آتش تب سوخته چون عود و نی است

□

آن پیرهن که گشت به دست حسود چاک

□

همت به سرم گفت که جاه آمد مپذیر

□

تن تیغ ترا از تن قبایی

□

دارای گیتی داوری، خضر سکندر گوهری

□

خالی از داغ صاحب تمغا،

□

من عزیزم مصر حکمت را و این نامحرمان

□

مایه از جود تو دارد نه ز طبع

□

رقص کنان نگر خره لعل غبب چو روی تو

□

میوه پختست ریزشی می‌کن

□

باز سپید دولت و شیر سیاه ملک

□

چون سخن اینجا رسید الحق مرا در دل گذشت

□

مگذار شاه دل به در مات خانه در

□

چکنی اعتماد بر فرزند؟

□

چو گل مباش که هم پوست را کفن سازی

□

عکس اشک و رخم چو صبح و شفق

□

چون به گیتی نه وفا ماند و نه اهل

□

فتوح میطلبی؟ شعر اوحدی میخوان

□

چو مریم سرفکنده، ریزم از طعن

□

این همه گفتم و همی گفتند

□

حریف صبوحم نه سبوح خوانم

□

به زیر آن دو نون، طرفه دو صادش

□

ای فضلا پروری کز شرف نام تو

□

عدل تو راعی مسلمانان

□

حاسد چو بیند این سخنان چو شیر و می

□

عمری گدای خرمن دل بوده‌ام به جان

□

سگ گزیده ز آب ترسد از آن

□

همه در مهر خازنت بادا

□

شمع زرد است از نهیب سر منم هم زرد لیک

□

لب خاصان به مهر خاموشی

□

از فلک خیمه و از خاک بساط

□

دشمنت کرمک پیله است که بر خود همه سال

□

در قلاده‌ی سگ نژادان گرچه کمتر مهره‌ام

□

رای تو دشمن مال را، رویت مبارک فال را

□

چو عمر دادی دنیا بده که خوش نبود

□

آفتاب شعار و شعر ترا

□

سحر حلال من چو خرافات خود نهند

□

ای ز وجود تو نمود همه!

□

چو جرعه فلک به خاک بوسی

□

بر سر خوان قناعت شده همکاسه‌ی عقل

□

در نام نگه مکن که فرق است

□

بد مهر بختییست سراسیمه نفس تو

□

گرنه به کار آمدی خیمه‌ی خاص تورا

□

در ملک تو اوراد زبانها همه این باد

□

گنبد آبگینه‌گون نیست فرشته خوی و رو

□

تا چو فربه شود، برانم تیغ

□

لا را ز لات باز ندانی به کوی دین

□

کاین چنین خصم در کمین و تو باز

□

باد از بقا حصن تنش، وز گرز البرز افکنش

□

اوحدی، گر زان شب بیچارگی خوفیت هست

□

بر نیزه‌ی او سماک رامح

□

اشارات تو حکمهائیست قاطع

□

پار من از جمع حاج بر لب دجله

□

در تماشای رخ آن دلپسند

□

از مدحتش که زنده کن دوستان اوست

□

ببیند بی‌نظر نرگس بگوید بی‌لغت سوسن

□

مهری یکی پیر نزار، آوا برآورده به زار

□

جز رحمت تو نیست دلم را وسیلتی

□

تا ابد نام او بر افسر عقل

□

آنچه حالی در ضمیر آمد همین ابیات بود

□

میوه‌ی شاخ فریبرز ملک

□

تا کشی گوهری از مخزن غیب،

□

چون مرا در نعت چون اویی رود چندین سخن

□

که انوری را بی‌خدمت مبارک تو

□

من مرید دم پیران خراسانم از آنک

□

اوحدی را به لطف خود بنواز

□

دین چیست عدل پس تو در عدل کوب از آنک

□

صرف و پالوده‌ای چنانکه به لطف

□

گاهی سفیدپوش چو آب است و همچو آب

□

بو که چون سبحه در آئی به شمار

□

رایات تو روس را علی روس

□

اولاد بزرگ مرتضا را

□

نانی که از کسان طلبی بر خدا نویس

□

ز خرمن عمل نیکش ارچه نیست جوی

□

طوطی گفتا سمن به بود از سبزه کو

□

دستشان گر ید بیضای کلیم‌الله نیست

□

خور به سرطان مانده تا معجون سرطانی کند

□

هر که ناآزموده زهر خورد

□

در چارسوی فقر درا تا ز راه ذوق

□

باد را جوز دی چو عدل بهار

□

ریزش سوهان اوست داروی اطلاق از آنک

□

فصل چنین و یار موافق غنیمتست

□

بهار عام جهان را ز اعتدال مزاج

□

آری ز قدر شد نه ز بی‌قدری

□

دف چون هلال بدرسان، گرد هلالش اختران

□

تا نگارین ساعد او آشکار

□

به خط احسن تقویم و آخرین تحویل

□

با قضا و قدر استاخ چرایی تو چنین

□

شاه سلاطین فروز خسرو شروان که چرخ

□

هر که او اختیار خود بگذاشت

□

همه عالم شکارگه بینی

□

بقاش باد نه چندان که در شمار آید

□

داری کمال عقل پی زور و زر مشو

□

این جوان کیست در میان شما؟

□

هندی او همچو زنگی آدمی خور در مصاف

□

هریکی را از این رهی مذهب

□

لگامم بر دهان افکند ایام

□

به راه بادیه گر فخر می‌کنی رفتن

□

ز سودای غمت دیوانه گشتم

□

تا از در مجلست که خاکش

□

گفتی شما که‌اید و چه مرغید و چیستید

□

سوختی تو من بماندم، این چه بود؟

□

ترا نیز ار غمی دامن بگیرد

□

از می شه بس که رخش یافت رنگ

□

عم پدری‌ها نمود در حق مختار حق

□

در آن زمان که به حال شکستگان نگری

□

تن تو چون جدا شد از تن من

□

صفت چتر سپید از پس آن چتر سیاه

□

نقش یک تنها به روی کعبتین پیدا شده

□

ور ز سفه داغ قصورش کشی،

□

زمانه ندارد به از من پسر

□

چنان بی سلخ ماهی را ته پوست

□

گردون و هفت اجرام او تحت الشعاع جام او

□

مصر و عزیز و یوسف و زندان و خواب چه؟

□

پیام گل به سوی باده میبرد گوئی

□

بتانی ستاره بدیده نی ماه

□

دهلیز سرات ناف فردوس

□

در پی در روی به دریا بار

□

گهی چو خاک، پراکنده، دل ز باد بلا

□

پرستاران او نیز اندرین غم

□

شیر هشیار از سگ دیوانه وحشت برنتافت

□

سرش به حال من نظر لطف برگماشت

□

کار از سخن است ناروان تا کی

□

جمالی داد احمد را بدرگاه

□

بربط چو عذرا مریمی کابستنی دارد همی

□

گرچه امروز نیست حد کسی

□

عیبم همه این که شاعری فحلم

□

با پسر این نکته چو لختی براند

□

ای چو هیولی فلک، صدر تو از فنا تهی

□

کجا شایسته دانم شد نظر گاه الهی را؟

□

خسرو تاج بخش تخت نشین

□

رسم مردم نیست خود بینی ببین مردم به چشم

□

تا که ترنج را خزان شکل جذام داده بر

□

از آن خوابی که دید از بخت بیدار

□

همیشه دولت و اقبال تا شوند قرین

□

پخته بسی مرغ بهر گونه طرز

□

آبای علویند مرا خصم چون خلیل

□

ز لطفم داده بودی خرده‌ای چند

□

به هر گفته از پر هنر عاقلان

□

خزان در باغ هستی غارت آورد

□

هم اسیر اجلید ارچه امیر اجلید

□

خود نپرسی که از چه مالست این؟

□

باجوش حشمت تو چه صحرا چه کوهسار

□

چو سودم زین چو گاه رستگاری

□

برده به هنگام زخم در صف میدان جنگ

□

زر فریبنده است،خواهی مغربی، خواهی یمینی

□

لب از باد نفس افکار گشته

□

هر که در آن شعبده هشیار بود

□

عیسی بگفت دست فروکن به فرق امت

□

بی‌نشان در نشست و خاست همه

□

دید ناگه ظهیر را در خواب

□

دل مرده حیات از سر پذیرد

□

چون به شماخی تو را کرده قضا شهربند

□

خوابت نگیرد، ار نبود همسر تو زن

□

سکندر آینه جمشید جاه و فرخ روز

□

طلب کردند بد خو خادمی زشت

□

یکی از پی جای لنگر گرفتن

□

ولی چون بود در صورت گرفتار

□

از این پس کعبه‌ی من کوی او بس

□

تو میدانی که از من نیست این کار،

□

فقر سیاه پوش چو دندان فرو برد

□

صد خرمن تمام ببخشیدم از کرم

□

دریاب تنم را که دست محنت

□

چو اول خاک و آخر نیز خاکیم

□

غصه‌ی هر روز و یارب یارب هر نیم شب

□

نسبت خویش با بسایط فرد

□

روا بود که از این اختران گله نکنم

□

ز درد، ار چشم خواهر ریش باشد

□

دفتر حکمت بر آتش نه که او چون باد شد

□

حق گفت: «فاستقم» چو وفا از رسول جست

□

بغایت تند میسوزد چراغش

□

هر دو رخ خون شده عناب رنگ

□

خورده می چندان به طاس زر که بر قرطاس سیم

□

شاه یونان چون سلامان را بدید

□

زهی وجود شریف تو مظهر الطاف

□

که من بسیار می‌خواهم درین درد

□

کوس و غبار سیاه طوطی و صحرای هند

□

با اوحدی ارشادی می‌بود، کجا گشتی

□

جاه تو باد میمون طالع

□

ز تندی گر چه کارت را بلندی است

□

این است همان درگه کورا ز شهان بودی

□

رفتن دیو تا هوا باشد

□

گل ریز و مطربان بنشان انجمن بساز

□

که چون عزم زیارت کرد چون تیر

□

ز خلق گوشه گرفتم که تا همی ساید

□

گر آرزوست ترا شهر عاشقان دیدن

□

ور عز و ملک خواهی اندر جهان مدار

□

نگر در چنگ و بر بط فرق روشن

□

چشم یارم همه بیماری و باز

□

نفس با خود دگر چه داند برد؟

□

دلم سیر آمد از جان و جوانی

□

حیاتی ده مرا در جستجویت

□

داغ بر رخ زاده بهر بندگی مصطفی

□

یقین بدان که: تو هم زین جهان بخواهی رفت

□

شدم تا قصه‌ی خود عرضه دارم

□

از تگ طوفان شکنش در شتاب

□

من آینه ضمیرم و تو مشتری همم

□

پس از پیری و عجز و ناتوانی

□

گرفتم کز تو کامی برنگیرد

□

بخواب اندر مگر موشی شتر شد

□

عدلش بدان سامان شده کاقلیم‌ها یکسان شده

□

گفتم: ز بهر دولت ما دوختی کلاه

□

در دوستی من عجب بمانی

□

چو رفت آن شمس روشن در سیاهی

□

ای تیغ ملک در کف رخشانش همانا

□

طفل چون صاحب احسان گردد

□

بودم آهن کنون از آن زنگم

□

مثل شد ز فردوسی نامدار

□

می‌کش، مکش آسیب زمین و ستم چرخ

□

تو صفه‌ی زرق درگشاده

□

بر احوال تباهم رحمت آور

□

سنگ که آتش ز وی اید برون

□

صف بسته خوان او را عقلی که چون سلیمان

□

از طهارت سلاح و مرکب ساز

□

چو احوالم سراسر عرضه داری

□

زن دم اخلاص به طاعت از انک

□

همه فرعون و گرگ پیشه شدند

□

شده از زخم زه هر انگشتی

□

نخفت آن شب ز بس تدبیر کردن

□

گل ما را به هندی نام زشت است

□

پیش آمده روان فریدون گهر فشان

□

از چنین علم دل شود همه بین

□

گویم به تن همی که غنی گردی

□

در آن حضرت چو خواهش را محل دید

□

چون نقش زیاد کس نبیند

□

در هوا غیر ازین نظرها هست

□

اگر بساط زمین مفرشم کنند سزد

□

ترس خداوند جهان کن به دل

□

از حد هندوستان گر پیل خیزد طرفه نیست

□

دایره‌ساز سپر آفتاب

□

اگر به نیک و بد من میان ببندد خلق

□

جوی رسیده به بلندی ز سیل

□

در دبیرستان خرسندی نوآموزی هنوز

□

چون تو شرط طلب نمیدانی

□

لرزان به تن چو دیو گرفته

□

مرا باید دو صد جان وفاجوی

□

حالی که به دشمنان نخواهم

□

گه دو بیگانه به هم پیوسته

□

مرا و او را از چشم و زلف گرد آمد

□

حادثات اغلب به شب واقع شود

□

صحبت ماء العنب مایه‌ی نار الله است

□

بکنی، گر به دیگ علم پزی

□

آن ساعت وفات که پاینده باد شاه

□

گرازان بیاورد سالار بار

□

زاهدم اما برهمن دین، نه یحیی سیرتم

□

یقین دانم که زد ماهی تو را راه

□

ای طالع نگون من ای کژ رو حرون

□

از سوی دوزخ به زنجیر گران

□

خاطر خاقانی و مریم یکی است

□

شرم باید، لاف نگرایی

□

پدرام و رام کرد مرا روزگار و بخت

□

همیدون مرا پشت گرمی بدوست

□

هر هشت، بر سخا و حلمش

□

زاهدی ترک مال و جاه بود

□

ز بس درها که برگلزار میریخت

□

بسته‌ی قهر خفی وانگه چه قهر

□

مشاع آمد میان عیسی و من گلشن وحدت

□

وزن و قدر ار به اعتدال بود

□

به اقبالش فلک را سربلندی

□

همی زد بران خاک تا پاره کرد

□

مجنون چو ازین حدیث جان‌سوز

□

نبری خرس را ز دور گمان

□

آن است خطای من که در خاطر

□

گر ترا آید ز جایی تهمتی

□

میان آن دو حوض افراخت تختی

□

برآوردم ز پای این خار و رستم

□

نشاید خفت فارغ در شکر خواب

□

سبک دشتبان گوش را برگرفت

□

آمد پدرش چنان که دانی

□

تا عصای تو اژدها نشود

□

روا بود که چنین خوار و بی‌نوا باشد

□

ای نخود می‌جوش اندر ابتلا

□

شعار شاخ گل از یاسمین کرد

□

هر دمی آزمایشی باشد

□

بدو بادا فلک را سربلندی

□

ز پیش پدر نوذر نامدار

□

به سجده باید آن را سر نهادن

□

درین ویرانه نتوان یافت خشتی

□

نه چو من عقل را سخن سنجی است

□

آنچ کوسه داند از خانه‌ی کسان

□

ز جوشن به پا مفرش انداختش

□

کهن افسانها لختی ترش گشت

□

همه شهر با او نداریم تاو

□

که ما میزبانیم و مهمان ما

□

پاکم ز گناه پیچ در پیچ

□

سالها من که یاد او کردم

□

هم افراسیاب آن بداندیش مرد

□

بر نمد چوبی که آن را مرد زد

□

اگر در را اگر دیوار را دید

□

در مقامی چو مرد رست آید

□

سپه بود با طایر اندر حصار

□

سیم ره به خواب اندر آمد سرش

□

همخوابه‌ی من نبوده هرگز

□

باغهایی به دست خود کشته

□

چو بشنید زو فور هندی برفت

□

مرغ زان دانه نظر خوش می‌کند

□

برد هر کس برای عیش تیره

□

قلمی راست کرده در پس گوش

□

ز کار زمانه میانه گزین

□

کمر بست و رفت از بر شاه گیو

□

بری گوی دولت ز هم‌پیشگان

□

قصه کوته، هر که ظلم آیین کند

□

چو برداشت زان دوکدان پنبه گفت

□

عقل بحثی گوید این دورست و گو

□

سر تا قدم از ادب سرشته

□

گر توانی بدیدن این را غور

□

مهان را همه شاه در بر گرفت

□

فرستاده‌ی زال را پیش خواند

□

کند قطع نکو پیوندی ما

□

تازه‌رس قافله‌ی بازپسان،

□

نه پیچی به کاری که کار تو نیست

□

زین سبب بر انبیا رنج و شکست

□

عزیز از طفل چون گوش این سخن کرد

□

گر حرامست خانه، کوچک به

□

همان رسم شاه بلند اردشیر

□

چنان کز پس عهد کاووس شاه

□

می خوری به که روی طاعت بی‌درد کنی

□

تاجر از سود و از زیان گوید

□

سکوبا بشستش به روشن گلاب

□

شمس چون عالی‌تر آمد خود ز ماه

□

از اشتر و اسب گله گله

□

راه خود کس به خود ندید آنجا

□

نگردم همی جز به فرمان اوی

□

گرانمایه سیندخت را پیش خواند

□

زلیخا گفت کاین شور و فغان چیست؟

□

تواضع کرد و گفتا: «من که باشم

□

به کشور پراگنده شد لشکرش

□

سایه کی بود تا دلیل او بود

□

مصفا شو ز مهر و کینه‌ی خویش!

□

پند و وعظ از کسی درست آید

□

از آن انجمن برد با خویشتن

□

فرود آمد از باره سام سوار

□

به لطف خود جفای من بیامرز!

□

تخت مردان ز عزتست و سکون

□

به دستور گفت آن زمان اردوان

□

برگها هم‌رنگ باشد در نظر

□

به نومیدی کشید از عشق کارم

□

سرم سودای او ورزد که خواهد

□

خردمند گر مردم پارسا

□

اگر نیستی جفت اندر جهان

□

آرام نمی‌گرفت یک جای

□

عشق را از هوس نمیدانی

□

نبینی بدواندر ایوان و خان

□

وین سلام باقیان بر بوی آن

□

کو با همه بی‌گناهی من

□

گر نیاید همی نخوانندش

□

ورا من بدین زود پاسخ دهم

□

به نزدیک کاووس شد پیلتن

□

اندخت بساط داوری را

□

وگر این دل رها کنی در حال

□

ز گفتار نیکو و کردار زشت

□

پا بکش در کشتی و می‌رو روان

□

به پشت خم از آن بودی سرش پیش

□

خلق هر منزلی کدام بود؟

□

کجا مستشان کرده بود اردشیر

□

چو شد تافته شاه زابلستان

□

در یک دو سه ساعتی ز هر روز

□

سینه پر سوز و هیچ آهی نه

□

بگویم که اینک دل و دیده را

□

ای خود ما بی‌خودی و مستی‌ات

□

زلیخا را چو شد زین غم جگر ریش

□

مینیوشند و باز میگویند

□

خورش آن بود سال تا سالشان

□

سوی زابلستان نهادند روی

□

ز حال کاروان آگاه گشتند

□

میل لذت‌های عقلی کردن است

□

بجستند هرکس بر و آستی

□

در زمان هیزم شد آن اغصان زر

□

پیام آورد کاین فضل الهی‌ست

□

میم احمد چو از میان برخاست

□

هشیوار سالار بارش ببرد

□

بگیر این سیه گیسو از یک سوم

□

همی خواست تا جیب جان بردرد

□

ای بسا تشنه‌لب خشک‌دهان

□

که اندازه‌ی آن ندانست کس

□

ملک جسمت را چو بلقیس ای غبی

□

توان زندگان را فکندن ز پای

□

به جداییش چند روز بساز

□

چه گویید و این را چه پاسخ دهید

□

چو تنگ اندر آورد با او زمین

□

بشکست شب صبوری‌ام پشت

□

دو صد مفرش ز دیبای گرامی

□

گر امشب مرا میزبانی کنی

□

آن زری که دل ازو گردد غنی

□

جوان مردی که سوی شاه می‌رفت

□

تن تتبع کند به پاک روی

□

که سالی خراجی نخواهند بیش

□

بپرسید دیگر که بر کوهسار

□

برون آورد از آنجا پیرهن را

□

مرا هم دل به دام توست در بند

□

فرستاد هرگونه‌یی خوردنی

□

همره جانت نگردد ملک و زر

□

شد از فسحت خاطر آگهش

□

نبودت پیش ازین دلدار دیگر

□

ز غم هرکسی از جگر خون کشید

□

وزان جایگه بانگ سنج و درای

□

همه صف‌ها کشیده میل در میل

□

از حکیم این را سلامان چون شنید

□

بکرد اندران کشور آتشکده

□

وآنک او آن نور را بینا بود

□

لیلی چو شنید بانگ، بشناخت

□

کند اندیشه با تو روز ستیز

□

یکایک برو خواندند آفرین

□

بدو گفت مهراب بستان کلید

□

بلی عاشق همیشه جان فروشد

□

جز به سعی تن و به تقوی دل

□

مگر کو دهد بازمان زندگی

□

حمله‌ی دیگر بمیرم از بشر

□

گشاده چاک پیراهن دهانی

□

دل من گشته بود از عشق خالی

□

هزاران هزارم فزون لشکرست

□

همه پادشاهی سپارم بدوی

□

روان هر سو کنیزان و غلامان

□

ای که پیش تو راز پنهانم

□

سکندر نخواهد شد از گنج سیر

□

شب بهر خانه چراغی می‌نهند

□

آن مه ز حدیث شب خبر گفت

□

شهره‌ی شهرها به پاک روی

□

ازو شادمان شد دل مادرش

□

چو مادرش بیند کمند سوار

□

خوبان همه همچو گل دوروی‌اند

□

همه ذات جهان در رقص‌اند

□

به موبد چنین گفت پس شهریار

□

ای دریغا ره‌زنان بنشسته‌اند

□

افتاده به خارخار مردن

□

گردد این خون در آن مشیمه‌ی تنگ

□

فرستاده شاهش به نزدیک فور

□

عنان را سپرده بران پیل مست

□

عزیز آورد باز ازنو بهانه

□

گوشهای خوش نیوش از هر طرف

□

چو بگذشت نیمی ز روزه دراز

□

از دلش چندان بر آمد های هوی

□

زبان بگشاد یوسف در خطابش

□

به جمال صحابه در عهدت

□

سر از بانوان برتر آید ترا

□

که قارن رها یافت از وی به جان

□

بگفتا که: «این نیست مقدور من

□

دل به تحقیق حال او نرسد

□

بیینید ازان پس که رنجور فور

□

اندر آن وهم امیری کم بود

□

ترک غم عشق کار من نیست

□

به ضرورت نجس حلال بود

□

همان افسر و گوهر و سیم و زر

□

پری روی دندان به لب برنهاد

□

بگذاشتی اندر این زمین‌ام،

□

آب آن، روضه‌ی دین افروزد

□

پرستنده را گفت کای نیم‌زن

□

هم درین سوراخ بنایی گرفت

□

کند رخنه در سد اسکندری

□

بتو هشت او، تلف چنین باشد

□

شما را شب و روز فرخنده باد

□

برآید یکی باد با زلزله

□

به موضع موضع از طبعش هنر کوش

□

در نباتی چو کثرت عددی

□

به هر کار پیروزگر داردش

□

هیچ عاقل افکند در ثمین

□

بگفت: «آنکه رو در هدایت بود

□

تن به دانش سرشته باید کرد

□

چو موبد نگه کرد و آن مهره دید

□

برفت و بپیمود بالای شب

□

رازی که توانی‌اش تو گفتن

□

زان و حل قوت گذشتن نه

□

جهان را به آیین شاهان بدار

□

دشمنی داری چنین در سر خویش

□

پی بستن سد به مشرق نشست

□

تا شدم کفچه دست و کاسه شکم

□

اگر ماند ایدر ز تو نام زشت

□

سه بت روی با او به یک جا بدند

□

عاشقان اول طواف کعبه‌ی جان کرده‌اند

□

چو شب شد روی در دیوار غم کرد

□

چه آمد که این جای راه تو بود

□

پس چنین گفتست جالینوس مه

□

چون شاه هند پیش و پسش ده غلام ترک

□

که زن خویش را طلاق دهد؟

□

بدیشان نگه کرد شاه اردشیر

□

بدو گفت زن من یکی چاره‌جوی

□

سلب فرشته دارد سر تیغ شاه و دانم

□

نفی و اثبات، بار بربندند

□

بیابد ز من خلعت شهریار

□

منگر ای مظلوم سوی آسمان

□

پختگان چون بختیان افتان و خیزان مست شوق

□

علم را چند چیز می‌باید

□

فرستاد قیصر یکی یادگیر

□

هران تن که چشمش سنان تو دید

□

جام و می چو صبح و شفق ده که عکس آن

□

حسن، ز هر چهره که رخ برفروخت،

□

چو آگاهی آمد سوی اردوان

□

چون ببیند کاله‌ای در ربح بیش

□

چون کشد قوس جو زهر بینی

□

روشنم کن چو روز شبخیزان

□

بدان تا نداند کسی راز تو

□

ببوسید رستمش تخت ای شگفت

□

تیغ تو با آب و نار ساخت بسی لاجرم

□

علم زد لاله‌ای از باغ یعقوب

□

سزاوار هر مهتری کشوری

□

آن دل مردی که از زن کم بود

□

ابر درخش بیرق، بحر نهنگ پیکان

□

صنع را برترین نمونه تویی

□

شهنشاه زان پس گرفتش به بر

□

بدو گفت سیندخت هدیه کجاست

□

ای افتاب تا کی در بیست و هشت منزل

□

عقد حمایل که به بر جلوه داد

□

بپرسید زو کید و غمخواره شد

□

گفت عاشق دوست می‌جوید بتفت

□

داورم کی دست فرماید برید

□

به یک دستانم از دست اوفتادی

□

ازان چوب جوینده شد بر کنام

□

از آهو همان کش سپیدست موی

□

نقد عمر تو برد خاقانی

□

با دل فارغ ز هر امید و بیم

□

گرت کین قیصر فزاید همی

□

آرزوی گل بود گل‌خواره را

□

کوس را دل نی و دردی نه، چرانالد زار

□

دلت را مژده‌ای می‌ده به شادی

□

همه خانه‌ها کرده از چوب و نی

□

ابا شاه نوذر صد و چل هزار

□

مصروع بود دریا کف بر لب آوریده

□

تن و جان را به دست عقل سپار

□

نگار سکندر چنان هم که بود

□

بشنوی از قال های و هوی را

□

گر سوار از جگر سپه سازد

□

بر نخستینه عهد باید بود

□

دگر مهره باشد مرا شمع راه

□

ز کشته زمین کرد مانند کوه

□

حرم کعبه کز هبل شد پاک

□

تا شود گنج بقا سینه‌ی تو

□

بدین دوده اکنون کدامست مه

□

سرد بود آن باد یا گرم آن علیم

□

اصل و تبارش از عرب است و کیان ملک

□

طیش و کفران و مردم‌آزاری

□

همه پیش ساسان فروزان بدی

□

زدم داستان تا ز راه خرد

□

درد دل دارم و درمانش خراسان، ز سران

□

زلیخا دید کز مصر و دیارش

□

بگوی آنچ دانی و بفزای نیز

□

هم ملک هم عقل حق را واجدی

□

ببرد سنگ ما و آخر سنگ

□

در نداری، که آیمت بر بام

□

سکندر بریشان نیاورد مهر

□

سر جعد آن پهلوان جهان

□

عقده‌ی بابلیان را بتوانید گشاد

□

دل بغیر از حضور نپذیرد

□

بیامد ز قلب سپاه اردشیر

□

گفت صوفی با دل خود کای دو گبر

□

رانده زاول شب بر آن که پایه و بشکسته سنگ

□

من کزین گونه رند باشم مست

□

درنگ آورد راستیها پدید

□

تهمتن به یزدان نیایش گرفت

□

ایا شهی که ز تاثیر عدل تو بر چرخ

□

نقش ابسال از ضمیر او بشست

□

بدین نامه ما نیکویی خواستیم

□

این کسی دیدست کز یک مشک آب

□

وگر بوئی از جرعه بخشی فلک را

□

مرا کردی پریشان و تو جمعی

□

نشستنگهی ساز بی‌انجمن

□

گسارنده‌ی می می‌آورد و جام

□

پس در آن مجمر که در تربیع منقل کرده‌اند

□

بکش نقش ز کلک نکته‌زایت!

□

دگر گفت مرد فراوان هنر

□

مغز نغزی دارد آخر آدمی

□

دهر بی‌حضرت بهاء الدین

□

با کسی کو به راه پیشترست

□

بکشتند چندانک روی زمین

□

چو مژگان بمالید و دیده بشست

□

دیده مگشا که جز برای کمال

□

شهری از آسیب تو غارت شود

□

بپرسید چون بگذریم از درخت

□

گرچه خوی آن عوان هست ای خدا

□

اینت شه باز کز پی چو منی

□

کور و کر گرنه‌ای ز چاه مترس

□

چو در کوه شد گنجها ناپدید

□

هم آنکس که بودند پا از دوال

□

آخشیجان ز کفش چشم خوش نرگس را

□

سر به مهرست سر این پاکان

□

ز می مست قیصر به پرده‌سرای

□

این سخن را بعد ازین مدفون کنم

□

دست سخاش بین شده صورتگر امید

□

در دل اهل صدق تخم بهشت

□

جهاندار و داننده و رهنمای

□

هم آن را به نیرنگ نتوان گشاد

□

مهدی است شاه و عید سلاطین ز فتح او

□

درآمد مرغ بخشایش به پرواز

□

همه راز و اندیشه با او بگفت

□

در دل تو مهر حق چون شد دوتو

□

جاه فزای از سپهر نیست وجودت که نیست

□

بتو دادند ملک دست به دست

□

نه آن زین نه این زان بود بی‌نیاز

□

یکی برگرایید رستم عنان

□

می‌کند در طبایع اربع

□

شو سمندر چو فروزد آتش!

□

توی خلعت ایزدی بخت را

□

چه رها کن رو به ایوان و کروم

□

تا چک عافیت از حاکم جان بستانید

□

باز فکر تو چشم باز کند

□

بیامد هم اندر زمان اردوان

□

بر ویسه شد قارن رزم جوی

□

از سر بی‌خبری داده ز عشرت خبری

□

یا در آن زلف پیچ پیچ مبین

□

کزیشان جز از نام نشنیده‌ام

□

تو نمی‌بینی که یار بردبار

□

کی کند خاک در این کاسه‌ی مینای فلک

□

خواجگی گر به آدمی دادست

□

بفرمود تا قیصر روم را

□

برفت از بر پرده سالار بار

□

گر به ناهید رسانید چو کرنای خروش

□

من درین سالها که بی توشه

□

چو ایشان برفتند لشکر براند

□

درسشان آشوب و چرخ و زلزله

□

شاه جهان ابر ذات و بحر صفات است

□

از درختی بدان طربناکی

□

همه جفت و همتا و یزدان یکیست

□

همان بد که تنگی بد اندر جهان

□

نیست در ده جز علف خانه بدان

□

ناظم گنجه، نظامی که به رنج

□

به آگندن گنج شادان بود

□

این شمال و این صبا و این دبور

□

جاه و جانی بس به تمکین و حضور

□

دل خویشان او مدار دژم

□

در این تعلیم شد عمر و هنوز ابجد همی خوانم

□

که خاک پی او ببوسد هژبر

□

هست اتابک آسمانی کاین خلف خورشید اوست

□

پیر شیاد دانه پاشیده

□

وادی چو دشت محشر و بختی روان چنانک

□

کشتی بی‌لنگر آمد مرد شر

□

زانو کنم رصدگه و در بیع خان جان

□

بیحضوری مباش و بی‌شوقی

□

بل کافتاب چرخ رسن تاب از آن شده است

□

چنان کن که گردد رخش پر ز شرم

□

از چنبر کبود فلک چون رسن مپیچ

□

بود از سر وحدت واقف حق

□

میلی بهر بها بخر و در دو دیده کش

□

دلی را فروزان کند چون چراغ

□

چون به زر آب قدح کردند مژگان را طلی

□

هر چه داناش گفت بپذیرد

□

بهر حلی‌های گوش و گردن بر بط

□

ز خشمش سرشک اندر آمد به چشم

□

تو نیستان شیر سیاهی در این حرم

□

وصال ممکن و واجب به هم چیست

□

مهر و مه گوئی به باغ از طور نور آورده‌اند

□

وگر مهد عیسی به گردون رسید

□

بودم در این که خضر درآمد ز راه و گفت

□

افتدش زین سر سبک سایه

□

ز باسش زمان دست انصاف بوسد

□

گشادنش بر تیغ تیز منست

□

اعظم سپهبد آنکه کشد تیغ زهر فام

□

تلف کردی به هرزه نازنین عمر

□

گفتم به گوش صبح که این چشم زخم چیست

□

سرانجام کار آن سر انداختن

□

تازند رخش بدعت و سازند تیر کید

□

شفقت بر جوان و پیر کند

□

نبود خط روزیی مجری

□

پس آن صورت رستم گرزدار

□

زیرا که اگر به چه فرو تابد

□

به پر پشه‌ای در جای جانی

□

ز روزگار به هر نعمتی که روی نهی

□

فرنجه چو دید آنچنان دست زور

□

شربتی خوردم ز الله اشتری

□

در جبینش ز عصمت مهدی

□

پیروز شاه باد و ندا از زمانه این

□

بفرمود تا رفت پیشش دبیر

□

بلکه گر دیو سخن گوید و گم راه است

□

سیه شد روی جانم از خجالت

□

تو آن جهان امانی که در حمایت تو

□

دلیر دگر جنگ را ساز کرد

□

یک سیه دیوی و کابولی زنی

□

حاصل از یار نیست جز تیزی

□

خسرو به سر تازیانه بخشد

□

چو دانست کامد به نزدیک مرگ

□

زانکه ما هرچند دیوار است مزگت را چهار

□

خرد مست و ملایک مست و جان مست

□

کرد بیرون ز دست محنت پای

□

نخستین نبردی که تدبیر کرد

□

چونک مکرت شد فنای مکر رب

□

دوستی از درم خریده مجوی

□

تا بیابد آب روی از آتش اقبال تو

□

چنان دان که خوردی و بر تو گذشت

□

نگوید تا به رویش ننگرم من

□

به مردی وارهان خود را چو مردان

□

وقت گفتار و گاه دیدارت

□

جریده سواری توانا و چست

□

جو جوی چون جمع گردی ز اشتباه

□

چاک چاک کباده‌ی مردان

□

گفتم چگویمت که درین حق به دست تست

□

کجا گفته بودش که از ترک و چین

□

یک چند به زاهدی پدید آمد

□

به «کل من علیها فان» بیان کرد

□

بنات نعش همی گشت گرد قطب چنان

□

مبین گرچه خردم من زیردست

□

چون فرود آیی ازین امرودبن

□

خیمه را صلب کرده عیسی وار

□

آنجا که کر و فر شبیخون قهر اوست

□

پس آن بستگان را کشیدند خوار

□

کابرو و مژه عزیزتر باشد

□

ز سر بیرون کشیده دلق ده تو

□

در کمین عدم گرت خصمیست

□

ز میدان نخواهم شدن باز جای

□

حور را این پرده زالی می‌کند

□

بهر یک شهوت از حرام و حلال

□

ملکی از حصر برون بادت و عمری از حد

□

چو نوذر فرو هشت پی در حصار

□

چو بازی شکسته پر و دم بماندی

□

میان جسم و جان بنگر چه فرق است

□

سرمایه‌ی دریا نه به بازوی دلت بود

□

چو شاه ارسلان رفت و در خاک خفت

□

گفت فلیبکوا کثیرا گوش دار

□

ور نداری، که خانه سازی، زر

□

بی‌گنه بسته همی داشت یکی را در حبس

□

بمانیم روز پسین زیر خاک

□

خر بدخوست این پر بار محنت

□

از آن اسمند موجودات قائم

□

جهانگشای ولی نعمتی که همت او

□

ز کید و فسونهای جادوی او

□

وآن فزونی هم پی طمع دگر

□

چشم بر دوختن ز عیب کسان

□

دریاب مرا و زود دریاب

□

چنین سرخ دو بسد شیر بوی

□

نبود از همه خلق جز جبرئیل

□

خیال از پیش برخیزد به یک بار

□

می‌خواستم ز دلبر خود عذر در خلا

□

هم‌چو قطره‌ی خایف از باد و ز خاک