قسمت هفدهم

کلیم را بشناسد به معرفت‌هارون

□

گل کن ز خون دیده همه خاک سجده‌گاه

□

می‌رسید از دور مانند هلال

□

گاه از سوز سینه در ویلی

□

فروغی این همه شیرین کلام بهر چه شد

□

این تن، که خمیده بود بشکست

□

خامش کن چون خمشان دنگ باش

□

سخن صدق سر بلاف آورد

□

مستان خدا گر چه هزارند یکی اند

□

زنان مصر چه دیدند بر رخ یوسف

□

مار صفت شد فلک حلقه‌وار

□

گر منم این علم و قدرت از کجاست؟

□

تازیان اندر آمدند ز کوه

□

بهر کار ازان کس طلب یاوری

□

رها کن تا بگوید او خموشی گیر و توبه جو

□

در دلت دار و گیر تاراجست

□

جان بنه بر کف طلب که طلب هست کیمیا

□

حیلت و رخصت بدین در فاش کرد

□

دوست بود مرهم راحت رسان

□

عقل بر ناخوشی کشید و خوشی

□

یا خازن جنت شو، گلهای بهشتی چین

□

جست دلم که من دوم گفت خرد که من روم

□

گر فوقی وگر پستی هستی طلب و مستی

□

دیده بازت نشد به عالم نور

□

خمش کن گر چه شرحش بی‌شمارست

□

هاکم معاریج اللقا فیها تداریج البقا

□

حاصل آن جاه ببین تا چه بود

□

جنبش از وی رسد این سلسله را

□

بر خلیل از مهر آن خورشید رحمت

□

به معمار عقل و خرد تیشه ده

□

درخت سبز صاحب دل میان باغ دین خندان

□

نرگس جماش به آن چشم مست

□

آن آفتاب کز دل در سینه‌ها بتافت

□

با تو گر این سگ کند عزم به گرگ آشتی

□

چون چنین شد ابتهال آغاز کن

□

گیسویش بود از قفا آویخته

□

ز دور هر که مر او را بدید یکره گفت

□

برچنین گلزار دامن می‌کشید

□

امان هر دو عالم عاشقان راست

□

بنشینی خود و دو باز آری

□

چنانک مدرسه فقه را برون شوها است

□

ولیک از کرم بی‌نظیر شمس الدین

□

گر هنری در تن مردم بود

□

گله در چول و غله اندر چال

□

مگر امسال ز هر خانه عزیزی کم شد؟

□

حکمت آمد گنج مقصود ای حزین!

□

گر ز آنک مرا زین جان بکشی

□

هر دم‌اش حیرت دیگر زاید

□

چیست فزون از دو جهان شهر عشق

□

اگرت داد نداد، ای پسر، جهان، او را

□

خاک تهی به نه درآمیخته

□

چشمه‌ی آبی به زیر هر درخت

□

تیغ تو روی ملکان دیده نیست

□

اهل دیوان بر عسس طعنه زدند

□

تا کی از این انکار و شک کان خوشی بین و نمک

□

بحر شهوت‌های حیوانی‌ست آن

□

چو برگشاید بند قبا ز مستی عشق

□

ای شمس تبریزی تویی کاندر جلالت صدتویی

□

در دهنش خنجر و در دست تیغ

□

ناظران را ازو حیاتی بخش

□

باغی ز بهر تو ز نو افکنده چون بهشت

□

هر نفس کز تو برآید، چو نکو در نگری

□

گر تو عاشق شده‌ای حسن بجو احسان نی

□

جلوه‌ی این آینه‌ی نوربار

□

دجال هجر بر سرم از غم قیامتیست

□

زهی عطار کز بحر معانی

□

ترتقی انفاسنا بالمنتقی

□

صدق پیش آر که صدیق شوی

□

بهتر از خدمت مبارک او

□

برو ای رهزن مستان رها کن حیله و دستان

□

بسا کسا که به نسبت به تو که معتقدی

□

طفل را نیز هم‌چو پیر و جوان

□

نطق آن بادست کبی بوده است

□

بند و زندان خوش ای زنده دلان

□

چون گذری زین دو سه دهلیز خاک

□

کنج گیران به گنج روح رسند

□

وزیرزاده‌ی سلطان و برکشیده‌ی او

□

که در دام نفس و هوی اوفتاده

□

کاری که کنی تو در میان نی

□

جای در کعبه‌ی امید کند

□

گر در آتش با توایم نور گردد نار ما

□

مر ستوران را غذا اندر گیا بینم همی

□

بر مکش آوازه نظم بلند

□

تا ترا مدح دیگری ساقیست

□

از وزیران چو او یکی ننشست

□

اندرین اندیشه بیرون شد بکوی

□

پر ز حیات جام او مشک و عبر ختام او

□

عجب بلعام را چو شد در پوست

□

گفتند یافت می‌نشود جسته‌ایم ما

□

تو کن ندا و تو آواز ده که سلطانی

□

جور نگر کز جهت خاکیان

□

گوش گردون بر نوای چنگ اوست

□

آتشی دان تو خلافش را در سوزش و تف

□

ور بخواندی بر خمیرش بی‌عدد

□

آن جا نبینم ماردی آن جا نبینم باردی

□

چونکه به زیور شود آراسته

□

وانگه به موقف آی و به قرب جبل بایست

□

عطار درین سخن برون است

□

موج هلاکست سبکتر شتاب

□

گرنه در عقل روزبه گردی

□

گل همی گل گردد و سنگ سیه یاقوت سرخ

□

شمس الحق تبریزی از بس که درآمیزی

□

ای خداوند این همه غیرت ز رشک سر توست

□

هست در قرب همه بیم زوال

□

هر آن مشکل که شیران حل نکردند

□

صد گنج فروشیش به دانگی

□

صید چنان خورد که داغش نماند

□

هر چه القصه شود بند رهت

□

من از کرامت او یک حدیث یاد کنم

□

وقت سخن مترس و بگو آنچه گفتنی است

□

مرا گوید که درد ما به از قند است و از حلوا

□

لب فروبند که خاموشی به!

□

داد مخدوم از خداوندیش

□

روز رخشنده کزو شاد شود مردم

□

می نمکی دان جگر آمیخته

□

عیب اگر هست، کرم ورز (و) بپوش!

□

هرکه امروز کرد خدمت او

□

معجزه هم‌چون گواه آمد زکی

□

تویی خلیل ای جان همه جهان پرآتش

□

از خط خوب، کن‌اش پاینده!

□

بس کن وز محنت یونس بترس

□

فرمان کنم چو گفت خمش من خمش کنم

□

لیک در ظلمت یکی دزدی نهان

□

کم هر وهم، ترک هر شکی کن!

□

جادویی آغاز کرده‌ست آتش ار نه از چه رو

□

فلسفه یا نحو یا طب یا نجوم

□

آهوی شیرگیر من سیر خورد ز شیر من

□

چو مادر بر لبم پستان نهاده‌ست

□

برآرد عشق یک فتنه که مردم راه که گیرد

□

ترک عطار به گفتن کلی

□

چون زنی از کار بد شد روی زرد

□

گه به یک بیت ز غم فرد شوی

□

لاجرم میر گرفته‌ست مدام

□

ز شمس الحق تبریز دل و جان و دو دیده

□

ای روی ما چون زعفران از عشق لاله ستان او

□

پادشاها، به ذات اکرم تو

□

شکاف پنج حس تو شکاف آن قفص است

□

نیست را هست گمان برده‌ای از ظلمت چشم

□

چون بخواهد عین غم شادی شود

□

کنگر کاخ تو به خاک افکند

□

در بوستان فروغی از اشعار خود بخوان

□

این بود سیرت خواص انام

□

کهنه گر است این زمان عمر ابد مجو در آن

□

هر چه فرمودی به جان کردم قبول

□

زود فراموش شود سوز شمع

□

مار خفته‌است این جهان زو بگذر و با او مشو

□

اندر آ مادر که اقبال آمدست

□

کار مردان دارد از مردان نصیب

□

وارث تاج و تخت جم، ناصردین شه عجم

□

بدان شد شب شفا و راحت خلق

□

هر چند دشمن نیستش هر سو یکی مستیستش

□

دیده‌ی جمله مانده بر یک جاست

□

روح چو بازیست که پران شود

□

به طراری ربود این عمرها را

□

از درمها نام شاهان برکنند

□

نور بسیطی و غباری‌ت نه!

□

رخ منور او آفتاب کاخ و سپهر

□

بلند شاخه‌ی این بوستان روح افزای

□

چندان حیوان آن سو می خاید و می زاید

□

اگر مهر با کین برآمیزدی

□

آن توبه سوزم را بگو وان خرقه دوزم را بگو

□

چون به حضرت زود نتوان رفت از آنک

□

دستکش کس نیم از بهر گنج

□

از عشق شمس دین شد تبریز بهر این دم

□

ای بارخدایی که ز دریای کف تو

□

بر سینه نهد عقل چنان دل شکنی را

□

این درختان سبز از آتش شوند

□

که دانست چندین زمین را مساحت

□

چند سخن ماند لیک بی‌گه و دیرست نیک

□

مثال چنگ می‌باشم هزاران نغمه‌ها دارد

□

جمله در خشکی چو ماهی می‌طپند

□

چون عمر ماست حدیثش دراز اولیتر

□

پیل مست ار بر در کاخش کند روزی گذار

□

تا به کی ای هدهد شهر سبا

□

ور زانک به گلستان درآیی

□

من که نپسندم همی افعال زشت

□

مزن چوبک دگر چون پاسبانان

□

باد فرومایگی وزید، وزو

□

راند او را جانب نصرانیان

□

به نور رفعت ماهی به لطف چون گلزار

□

خشم او برنتابدی دریا

□

هر داد و گرفتی که ز بالاست لطیفست

□

مدمن خمرم و مرا مستی باده کم مکن

□

هرگز کی گفت این زمانه که «بد کن»؟

□

بخور تو ای سگ گرگین شکنبه و سرگین

□

چو چشم بینا در جان تو همی‌نرسد

□

جبر و خفتن درمیان ره‌زنان

□

روشن و مطلق بگو تا نشود از دلت

□

پس بازی گوی شد خسرو

□

ای ساقی باده‌ی روحانی

□

غزل بی‌سر و بی‌پایان بین

□

زندان جان توست تن ای نادان

□

چون روی آهنین ز صفا این هنر بیافت

□

اگر روزی ببینی جنگ شیران

□

در غم ما روزها بیگاه شد

□

گر بیضه تن سوراخ شود

□

اندر سیر شاه چه بد تاند گفتن

□

وگر برگوید از دیده بگوید رمز و پوشیده

□

گفت شب طشت مزن که همه بیدار شوند

□

گیتیت یکی بنده‌ی بدخوست مخوانش

□

جمله مکونات را چرخ زنان چو چرخ دان

□

خاک را دیدی برآمد در هوا

□

از برون آوازشان آید ز دین

□

همی‌رسد ز سموات هر صبوح ندایی

□

هر کجا وقت سخا از امرا یاد کنند

□

دل گرسنه ماندست و روح ناهار

□

اقتلونی یا ثقات ان فی قتلی حیات

□

خطر خیر بود بر قدر منفعتش

□

عقلم برفت از جا باقیش را تو فرما

□

ابر بارنده ز بر چون دیده‌ی عروه شود

□

اتحاد یار با یاران خوشست

□

غم را شکار بودی بی‌کردگار بودی

□

مهر و کینش مثل دو دربانند

□

از شش و از پنج عارف گشت فرد

□

بحر که می صفت کنم خارج شش جهت کنم

□

جان تو پادشای این تن توست

□

غیر ان سیدا جادت لها الطافه

□

نان تو شد از چه ز عشق و اشتها

□

خانه پر از دزد جواهر بپوش

□

جنس سگانی وغ وغ کنانی

□

نتوان جست خلافش به سلاح و به سپاه

□

ز شیطان بدگمان بودن نوید نیک فرجامیست

□

نقشی دگری همی‌فرستیم

□

فرسودن اشخاص بودشی را

□

کوزه‌ها را ز راه برگیرید

□

عمر تو که یک لحظه به صد گنج به‌ارزد

□

عکس خود را او عدو خویش دید

□

بر گرد دلبر، پانصد کبوتر

□

و آنگاه چون بهار به آید ز تو

□

گفت آخر ای خس واهی‌ادب

□

در شعاع می بقا بیند ابد پس بعد از آن

□

هرکه بی‌سیرت خوب است و نکو صورت

□

دل پرامید کن و صیقلیش ده به صفا

□

گفت یارب بارها برگشته‌ام

□

آنکه ترا دیده بود شیرخوار

□

و تبریزا صفوالیها، و شمس‌الدین تالیها

□

مرا به خدمت خسرو همی‌فرستد دوست

□

پیش او، گر خط پرگاری کشی

□

هر چه دلم خواهد ز خور ز انبان برآرم بی‌خطر

□

دو مخالف بخواند امت را

□

ذره شدی بازمرو که مشو

□

باد به دریادر ما را مطیع

□

سکه زر چون که به آهن برند

□

تو در چشم بعضی مقیمی و ساکن

□

همه حدیث سکندر بدان بزرگ شده‌ست

□

خویش را در خواب کن زین افتکار

□

از کف خویش جسته‌ام در تک خم نشسته‌ام

□

مرا، پورا، ز دین ملکی است در دل

□

زین پس سر پاچه نیست ما را

□

عقل آید سوی حلمش مستجیر

□

چرب خورش بود ترا پیش ازین

□

خموش کردم و بگریختم ز خود صد بار

□

اندر آن دریا سماری وان سماری جانور

□

لیک مرد عاقلی و معنوی

□

عربده قال نیست حاجت دلال نیست

□

عدل و احسان پیشه کن، تا چند گوئی بیهده

□

عین بحر فجرت من ارض تبریز لها

□

بی وزن مانده‌ام چو ندارم چه سود سنگ

□

گه ملک جانورانت کند

□

خامش باش و بنگر فتح باب

□

راد مرد و کریم و بی‌خللست

□

این می آمد اصول خویشی

□

جهل همی‌گفت که من بی‌خبرم بیخود از او

□

به راحت شدم من چو زو بازگشتم

□

پیر شدم از غمش لیک چو تبریز را

□

تا که رحمت غالب آید یا غضب

□

از کی بگریزیم از خود ای محال

□

ور ز آنک درنیابد در ره کمال عشق

□

یکی گوید که آن سرویست بر کوه

□

گفت قدسی: چونکه بشنید این مقال

□

گفتم تو را نباید خود دفع کم نیاید

□

عمر خود خواب جهان است، چرا خسپی؟

□

بسی ماه و بسی فتنه به زیر چادر کهنه

□

و گر زمانه به گرگی دهد عنانش را

□

آفتاب آمد دلیل آفتاب

□

می‌نال چون نا، خوش همنشینا!

□

تلخی خشمش ار به شهد رسد

□

چون از بر یار سرکش آیی

□

وز لکلک بیان تو از دلو حرص و غفلت

□

راه ندانی، چه روی پیش ما

□

تو مانده‌ای و شراب و همه فنا گشتیم

□

پس نشاید که بگوید سنگ انا

□

ز آمدنی آمده ما را اثر

□

روی به شمس الحق تبریز کن

□

مصافش به روز رزم، سپاهش به روز عرض

□

عالمی، گر پیرو سنت شود

□

گوید دریا که ز کشتی بجه

□

پای تو مرکب است و کف دست مشربه است

□

اکنت صاعقه یا حبیب او نارا

□

کو یکی طوطی شکر چین که تا در پیش او

□

تا جهان گه صابرست و گه شکور

□

هر آنک او هنری دارد او همی‌کوشد

□

این لفظ که من گفتم و من خواهم گفتن

□

خامش کن و فن خامشی گیر

□

گفتی که خموش من خموشم

□

خنده از بی خردان خیزد، چون خندم

□

شهر از عاقل تهی خواهد شدن

□

چند گاهی بی‌لب و بی‌گوش شو

□

جان و دل را طاقت آن جوش نیست

□

به باد باده پراکنده گشت ابر سخن

□

چو صدسالش اندر جهان کس ندید

□

نان و حلوا چیست؟ فرزند و زنت

□

نخمی چون کمان گر تیر اویی

□

تو مرغان را همی سایه کنی امروز، اگر روزی

□

بلا کنیم ولیکن بلی اول کو

□

بار این بند گران تا کی کشد

□

زان کنیزک بر طریق داستان

□

روزی که بشکفانی و آن پرده برکشی

□

بتازی کنون خانه‌ی پاک دان

□

گفتا که بگیر تا منش باز

□

چشم حرام خواره من دزد حسن توست

□

ور عاریتی باز ستاندت تو رخ را

□

هیزم دیک فقرا ظالمست

□

لوت و پوت خورده را هم یاد آر

□

نیست بر مردم صاحب نظر

□

مشک از پشک کس نمی‌داند

□

مرا گفت کاین نامه‌ی شهریار

□

در راه طریقت او رو کن

□

وقت صبح از گور مشرق سر برآر و زنده شو

□

تا دل من طاعت او یافته است

□

تو را که در دو جهان می‌نگنجی از عظمت

□

ز عالمی به چه نازی که گر نگاه کنی

□

بد ز گستاخی کسوف آفتاب

□

تو بی‌ز گوش شنو بی‌زبان بگو با او

□

کز آباد کردن جهان شاد کرد

□

این حال بدایت طریقست

□

خمش کنم که دگربار یار می‌خواهد

□

زین یک رمه گرگ و خرس گمره

□

تو را ای دوست چون من یار غارم

□

چونک دردت دنبلش آغاز شد

□

طالع جوزا که کمر بسته بود

□

چونک ز مستی کژ و مژ می‌روم

□

گذشته ز من تاج و تخت و کلاه

□

یاد ایامی که با ما داشتی

□

یک مدتی ارکان بدی یک مدتی حیوان بدی

□

در کار خویش عاجز و درمانده نیستم

□

عنایتش بگزیدست از پی جان‌ها

□

حسین و حسن را شناسم حقیقت

□

روشنی آن شب چون آفتاب

□

خیال یار به حمام اشک من آمد

□

چو آورد این نامه نزدیک من

□

گفت زن هی در گذر ای مرد ازین

□

من شب و تو ماه به تو روشنم

□

بی‌لشکر عقل و دین نگردد

□

چه جرم کردی ای چشم ما که بندت کرد

□

چونک چشمش باز شد و آن نقش خواند

□

منگر اندر ما مکن در ما نظر

□

الغصة والصحو جزاء لشحیح

□

بفرمود تا قارن رزم جوی

□

زهد و علم ار مجتمع نبود به هم

□

به گورستان به زیر خشت بنگر

□

کی تواند خرید جز دانا

□

دلا چون درفتادی در چنین حوض

□

در بادیه ماندیم کنون تا به قیامت

□

هر که جبر آورد خود رنجور کرد

□

خمش کن، ببین حق را فتح باب

□

چو خسرو بران‌گونه آمد ز راه

□

ای سرخ صباغت علمدار

□

هم سر شو و محرم شو هم دم زن و همدم شو

□

هیچ مردم مگر به نادانی

□

زان می زبان بیابد آن کس که الکنست

□

چه حلالی خواست می‌باید ز من

□

گفتمش ما بنده شاهنشهیم

□

گر خویش تو بر مستی بزنی

□

ندیدیم کس کاین چنین زهره داشت

□

زان جهت گوییم: جمعی از عوام

□

هلا ای بید گوش و سر بجنبان

□

مالیده شدی در طلب مال چو تسمه

□

ارواح خیره مانده که این شوره خاک بین

□

یکتاست تو را جان ازان نهان است

□

کز چه ای کل با کلان آمیختی

□

که آسمان و زمین بردرد اگر بیند

□

سپهر بلند ار کشد زین تو

□

چون زلیخا یوسفش بر وی بتافت

□

ای دل خموش کن همه بی‌حرف گو سخن

□

گفت «نی» گفتمش «چو در عرفات

□

هر چار عنصرند در این جوش همچو دیک

□

تو جهان را قدر دیده دیده‌ای

□

نیک و بد ملک به کار تواند

□

حقا به ذات پاک خداوند هر کی هست

□

گرفتند و بردند بسته چو یوز

□

دولت نه به افزونی حطام است

□

من کجا شعر از کجا لیکن به من در می دمد

□

دیده‌ی نرگس چو شود تیره ابر

□

خورشید حق دل شرق او شرقی که هر دم برق او

□

بسیار قطره چون من و چون تو به یک زمان

□

ناز گریبان کش و دامن کشان

□

بجوش دیک دلم را بسوز آب و گلم را

□

از این پرده برتر سخن‌گاه نیست

□

ای شمس تبریزی بگو سر شهان شاه خو

□

گر چه می پرسید عقلم هر دم از استاد عشق

□

شرف در علم و فضل است ای پسر، عالم شو و فاضل

□

لیک ز جایش ببرم تا شود

□

از سر که جانب جو می‌شتافت

□

زهد غریبست به میخانه در

□

اگرعالمی منکر ما شود

□

نپیوست خواهد جهان با تو مهر

□

ای گل نوزاد فسرده مباش

□

از تبریز شمس دین می رسدم چو ماه نو

□

وگرش تخت و گه نبود رواست

□

بس کنم این گفتن و خامش کنم

□

ای مانده در این راه‌گذر، راحله‌ای ساز

□

کی ببینی سرخ و سبز و فور را

□

به دل نگر که دل تو برون شش جهت است

□

نهاد آن گرانمایه را برکنار

□

که چرا من تابع غیری شوم

□

اسحاق نبی باید که بود

□

در غریبی نان دستاسین و دوغ

□

آری چو قاعده‌ست که رنجور زار را

□

مدتی از اغنیا زر می‌ستان

□

شد سر شیران عالم جمله پست

□

همچو کشتی روم به پهلو من

□

چه گونه سرآمد به نیک اختری

□

آزاده کس نگفت ترا، تا که خاطرت

□

بر سر نهاده غاشیه مخدوم شمس الدین کسی

□

دو نرم و بلند و بی‌قرارند

□

چون نمک دیگ و چو جان در بدن

□

ز بهر روزه شه نه سپر جشنی ساخت

□

هر چه سر از خاکی و آبی کشد

□

چه‌ها می‌کند مادر نفس کلی

□

خورش زرده‌ی خایه دادش نخست

□

گر بیان نطق کاذب نیز هست

□

همه مولای عقلند این غریب است

□

جز علم و عمل همی نورزم

□

رسید این ماجرای او به سیب لعل خندان رو

□

تو به عکس آن کنی بر در روی

□

زخمه گه چرخ منقط مباش

□

ز هر باد چون کاه از جا مرو

□

که جاوید باد آفریدون گرد

□

از شبانی تن مزن تا گرگ ماند ناشتا

□

کافر و ممن مگو فاسق و محسن مجو

□

در شور ستانت چنان گمان است

□

جمله شب می رسد از حق خطاب

□

این پیر چو این هست، پس چه گوئی

□

خوش نبود دیده به خوناب در

□

روان شود ز لسانت چو سیل آب حیات

□

بیازید هوشنگ چون شیر چنگ

□

آن یکی صوفی مقیم صومعه پاکی شده

□

خامش که اندر خامشی غرقه تری در بی‌هشی

□

گفتم که راه دین بنمایند مر مرا

□

خامش کردم همگان برجهید

□

لیک چون آرم من او را بر متاز

□

گفت بر گو تا کدامست آن هنر

□

فحمدا ثم حمدا ثم حمدا

□

زمانه بیک سان ندارد درنگ

□

چرخ یکی دفتر کردارهاست

□

عجب باشد که روزی من بگیرم جام وصل او

□

جیش چرخ از نور پوشیده سلاح

□

ور تو را خوف مطالب باشد از اشهادها

□

من نعره‌زنان چو مرغ در دام

□

قد رجعنا من جهاد الاصغریم

□

کارک تو هم تویی یارک تو هم تویی

□

بدان کو به سال از شما کهترست

□

دیده‌های کون در رویت نیارد بنگرید

□

چرا الزام اویی چیست سکته

□

شمع خرد بر فروز در دل و بشتاب

□

این جان گران جان سبکی یافت و بپرید

□

ناگهان آوازه‌ی پیگار شد

□

نطق کان موقوف راه سمع نیست

□

چنگ در ما زدست این کمپیر

□

چو شد بافته شستن و دوختن

□

دیدار تیره‌روزی نابینا

□

ستامی بدان طاس طوسی نواز

□

گل‌خواره تن است جان سخن خوار است

□

قدم کمان شد از غم و دادم نشان کژ

□

جمله گشته ستند بیزار و نفور از صحبتم

□

هست بزرگ آنچه درین دل نهاد

□

رو به خران گو که ریش گاو بریزاد

□

چو هفتاد کشتی برو ساخته

□

من فقیرم از زر از سر محتشم

□

نبینی که در بزم چون نوبهار

□

اندر تن سخن به مثال خرد

□

بس که کشت مهر جانم تشنه است

□

گرنه زان گونه طلسمی ساختی

□

مال یتیمان ستدن ساز نیست

□

الشمس قد تلالا من غیر احتجاب

□

چو این کرده شد ماکیان و خروس

□

دیو را گر نشناسیم ز دیدار نخست

□

یارشو ای مونس غمخوارگان

□

به بغداد رفتی به ده نیم سود

□

دوش در خواب بدیدم صلاح الدین را

□

مست عشقیم و روی آورده

□

صبر باشد مشتهای زیرکان

□

به افعیی بنگر کو هزار افعی خورد

□

یکی پاک دستور پیشش به پای

□

وانگهی تخییل‌ها خوشتر از این قوم رذیل

□

عصمتیان در حرمش پردگی

□

به عالی فلک برکشد سر سخن

□

مثل شدست که انگور خور ز باغ مپرس

□

زانک می‌گویی و شرحش می‌کنی

□

بکر معانیم که همتاش نیست

□

چو حق خدمت او ماجرا کند آغاز

□

یکایک ز ایران سراندر کشید

□

زین سبب، فرمود شاه اولیا

□

او ستده پیشکش آن سفر

□

نیست بدین کنج درون نیز گنج

□

بانگ کردش هاتفی تو نام آن کس یاد کن

□

خواب و خور کار تن تیره است، تو مر جانت را

□

آب در کشتی هلاک کشتی است

□

بکار تخم زیبا که سبز گردد فردا

□

به هنگامه‌ی بازگشتن ز راه

□

یک ولی کی خوانمت که صد هزار

□

خاک به اقبال تو زر می‌شود

□

خواهند همی که همچو ایشان

□

عشقست حریف حیله آموز

□

غرق گشته عقلهای چون جبال

□

موی سپید از اجل آرد پیام

□

چونک ز زندان و چه آیی برون

□

حکیما چو کس نیست گفتن چه سود

□

داستان گویدت از بابلیان بابل

□

به روز و به شب بزم شاهنشهی

□

به غار سنگین در نه، به غار دین اندر

□

زمین ببسته دهان تاسه مه که می‌داند

□

در راه یگانگی و مشغولی

□

روزن این خانه رها کن به دود

□

چو مجنون بیامد به وادی لیلی

□

همه پیر و برناش فرمان بریم

□

آب حیات آمد سخن کاید ز علم من لدن

□

پرده برانداز و برون آی فرد

□

وگر اجل به امیر اجل نیز رسد

□

خاموش و نام باده مگو پیش مرد خام

□

حق ذات پاک الله الصمد

□

آن نفس از حقه این خاک نیست

□

خامش با مرغ خاک قصه دریا مگو

□

که گر از من این داستان بشنوید

□

نشود ناخن و دندان طمع کوته

□

هراسیدم از دولت تیزگام

□

وز گاه بیفتد به سوی چاه فرودین

□

بنما شمس حقایق تو ز تبریز مشارق

□

ترفت از دست مده بر طمع قند کسان

□

یک قدح می‌نوش کن بر یاد من

□

ولو کنت فی اسر غیرالهوی

□

سرانجام رفتم سوی بیشه‌ای

□

باغ چو زرد و خشک شد تا بخورد ز آب جان

□

سرد پیان آتش ازو تافتند

□

پر لجاجند از مذاهب تا چو آید میزبان

□

شاه گوید مر شما را از منست این یاد و بود

□

رنج جوع از رنجها پاکیزه‌تر

□

لاتخافوا هست نزل خایفان

□

دریا به پیش موسی کی ماند سد راه

□

نگوید سخن جز همه راستی

□

در شغل ز خارف دنیی دون

□

رهاورد موری فرستد به پیل

□

به جان خردمند خویش است فخرم

□

یا ز دیدار تو دید آر او را

□

سیمرغ جهانم و چو عطار

□

ترکش عمرش تهی شد عمر رفت

□

می‌گفت ای خدایا ما را به شهر او بر

□

زنان پیش خوالیگران تاختند

□

در جوال نفس خود چندین مرو

□

چو روز سیاست دهی بار عام

□

نعمت این بخور به صورت جسم

□

هم پرده خویش می‌درد کو

□

در تصور در نیاید عین آن

□

نوح را گفتند امت کو ثواب

□

قر به‌العین کلی واشربی

□

ز کینه به دل گفت شاه یمن

□

به هنر کوش که دیبای هنر

□

خبر یافتند از ره کین و مهر

□

بندیش که شد ملک سلیمان و سلیمان

□

ساقی بی‌رنگ و لاف ریخت شراب از گزاف

□

چون پست بودت قامت دانش

□

زو شده مرغان فلک دانه چین

□

فرع بگرفته اصل افکنده

□

همه هر چه دید اندرو چارپای

□

جنت مرا بی‌روی او هم دوزخست و هم عدو

□

تاج تو و تخت تو دارد جهان

□

بیهوده چه داری طمع در این جای

□

گفتم آری ولیک سحر تو سر خداست

□

لیک بی هیچ آلتی صنع صمد

□

سوی نخچیران دوید آن شیرگیر

□

مشک که ارزد هزار بحر فروریز

□

چو آید بدیدار ایشان نیاز

□

علمی بطلب که جدالی نیست

□

شب به سر ماه یمانی درآر

□

عاقل داند که او چه گفت ولیکن

□

نور عشاق شمس تبریزی

□

آن کس آزادی گرفت از مردمان

□

از بنه دل که به فرسنگ داشت

□

تا کش نیاید فرعون ملعون

□

کسی کاو به رامش سزای منست

□

گفت نایب یک به یک ما بادییم

□

زمیلی که بر مرکز خویش دید

□

دبیران اسیرند پیش سخن

□

این را بر دست و آن بدین مات

□

حق بود تاویل که آن گرمت کند

□

مدح این آدم که نامش می‌برم

□

بمائین یحیی، بحس و عقل

□

که چون باد بر ما همی بگذرد

□

ای ساقی دلکش فرخ فال

□

شیوه غریبست مشو نامجیب

□

در تن ناخوب فعل نیک را

□

چه خوشست شب‌ها ز مهی که آن مه

□

سخن به ز شکر کزو مرد را

□

هر که آرد حرمت او حرمت برد

□

هزار بارت گفتم خمش کن و تن زن

□

زمین را بلندی نبد جایگاه

□

ای صد بقا خاک کفش آن صد شهنشه در صفش

□

چون دهن از سنگ بخونابه شست

□

آن را که همچو سنگ سر مره روز بدر

□

خاک بر سر همه را دامن این دولت گیر

□

صاحب خانه بدین خواری بود

□

نیست غم ملک و ولایت مرا

□

از آن شراب پرستم که یار می بخشست

□

ازو دان فزونی ازو هم شمار

□

سرسبز آن درخت که از تیشه ایمن است

□

گرت با کسی هست کین کهن

□

ای دهر جز از من بجوی صیدی

□

ور سلیمان بر موران آید

□

چون به یک دستم همی داری نگاه

□

تا کنی فهم آن معماهاش را

□

جان بر جان‌های پاک رود

□

دوتا می‌شدندی بر تخت او

□

آتش ار خرمن بگیرد پیش و پس

□

با سخنم چون سخنی چند رفت

□

عرش پر نور و بلند است به زیرش در شو

□

مردگان چمن از دعوت حق زنده شدند

□

ای سگ دیو امتحان می‌کن که تا

□

داد کن از همت مردم بترس

□

روحها دریادان، جسمها کفها دان

□

ز ضحاک شد تخت شاهی تهی

□

چون ز روی شوق، کردی بندگی

□

رایت اسحاق ازو عالیست

□

به نامه درون جمله نیکی نویس

□

بس که گله‌ست این نثار و جمله شکایت

□

در عالم دوم که بود کارگاهشان

□

رو بمعنی کوش ای صورت‌پرست

□

گوید یزدان شیره ز میوه

□

دل مهتر از راه نیکی ببرد

□

صورتش بیرون و معنیش اندرون

□

که ما را ده این گوهر شب‌چراغ

□

رنج و عنای جهان کشیدم و اکنون

□

داد دل و عقل و جان مفخر تبریزیان

□

سگ بخفته اختیارش گشته گم

□

سوخت چو پروانه و پر باز یافت

□

مست دگر از تو بدزدد کمر

□

چو فرمان دهد ما همیدون کنیم

□

خواندن صوری نشد صورت پذیر

□

سخن بین که با مرکب نیم لنگ

□

چرا بنده شدمان درخت و ستور؟

□

آن عقل فضول در جنون آید

□

گرد جان در گرد چون مردان بسی

□

اخترانند از ورای اختران

□

لاقسمت حقا لمن لم یلد

□

هوا را تو گفتی همی برفروخت

□

در طمع فایده‌ی دیگر نهد

□

لاله دل خویش به جانم سپرد

□

مرکب نیکیت را به جل وفاها

□

من بس نکنم به کوری آنک

□

مر شما را دادم آن زر و گهر

□

ترک استثنا مرادم قسوتیست

□

در عشق درآمدی بچستی

□

فرستادم اینک به نزد نیا

□

سفلگیها میکند نفس زبون

□

با سر زانوی ولایت ستان

□

گر تو را دنیا همی خواند به زرق

□

تن زدم لیک دلم نعره زنان می‌گوید

□

زان شراب اینکه تو داری چو خلابی است پلید

□

سهی سروش چو برگ بید لرزان

□

سر ما شکستی سر خود ببستی

□

همه نامداران پرخاشجوی

□

ای مطرب عشق شمس دینم

□

چون دل داود نفس تنگ داشت

□

چون به بازار جهان خواست فرستاد همیت

□

گفتی با شه چه عذر گویم

□

انبیا هر یک همین فن می‌زنند

□

کمندی کرده گیسوش از تن خویش

□

به بهار ابر گوید بدی ار نثار کردم

□

ز عدل شاه سر خود چو مار کوفته یافت

□

بمقصدی نرسی تا رهی نپیمائی

□

کیست درین دیر گه دیر پای

□

که دیده است هرگز چنین کاروانی

□

بربند این دهان و مپیمای باد بیش

□

چون نشان برده‌ای دل عطار

□

چه می‌پیچی درین دام گلو پیچ

□

هین دست ملرزان و فروکش قدح عشق

□

تا بکی خواجو توان بودن بکرمان پای بند

□

ای آفتابی آمده بر مفلسان ساقی شده

□

چو مخلوقی نه آخر مرد خواهی؟

□

دهد دست و سر بوس گل را سمن

□

هزار شیر تو را بنده‌اند چه بود گاو

□

گویدش یزدان دعا شد مستجاب

□

فرو ماند ترا آلوده خویش

□

بزنی گردن انجم تو به تیغ خورشید

□

جهان پناها آنی که گرد موکب تو

□

ز خوان جهان هر که را یک نواله

□

رزاق نه کاسمان ارزاق

□

از راه تن خویش سوی جانت نگه کن

□

ز شمس مفخر تبریز آنک نور نیافت

□

شاید اگر نیست بر در ملکی

□

اجل بر جان کمین‌سازی نموده

□

همه اضداد از لطفش بپوشد خلعتی دیگر

□

گفتمش یک لحظه با پیران بساز

□

یکی دم رام کن از بهر سلطان

□

بدان داور که او دارای دهرست

□

پروین به جای قطره ببارد ز میغ

□

نمی‌هلند که مخلص بگویم این‌ها را

□

جز که صاحب خوان درویشی لیم

□

اگر چه مختلف آواز بودند

□

چون شد به سرم میم سراسر

□

از هر طرف که رایت او جلوه میکند

□

هستی تو چون کبوتر کی مسکین

□

همه تندی مکن لختی بیارام

□

تا همی رود و سرود است رفیق و کفوت

□

ستاره‌ام که من اندر زمینم و بر چرخ

□

چه گویم جمله را در پیش راهی بس خطرناک است

□

چو فرخ شد بدو هم تخت و هم تاج

□

فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن

□

بر دوش روز خاوری از شب فکنده زلف

□

لبیک لبیک ای کرم سودای تست اندر سرم

□

کمان را استخوان بر گنج کرده

□

چو پنهان را نمی‌بینی درو رغبت نمی‌داری

□

شمس الحق تبریز چو نقد آمد و پیدا

□

چون ز نامردی دل آکنده بود

□

بزیر تخت شه کرسی نهادند

□

ره داده به دام خود صد زاغ پی بازی

□

شهیکه مژده‌ی اقبال و کامرانی او

□

زین تیره تن، امید روشنی نیست

□

وآن زینت قوم را به صد زین

□

خوی او این است ای مرد، که دانا را

□

هر که از نقد وقت بست نظر

□

هر کسی را زیر این چادر درون

□

که هست اینجا مهندس مردی استاد

□

صورت ما خانه‌ها و روح ما مهمان در آن

□

خواجو کسی که رخش بمیدان شوق راند

□

تا به دریا سیر اسپ و زین بود

□

که ناگه پیکی آمد نامه در دست

□

همانا خشم ایزد بر خراسان

□

تا ببینید پس پرده یکی خورشیدی

□

از انار و از ترنج و شاخ سیب

□

بگفتا دوستیش از طبع بگذار

□

گر شکر را خبری بودی از لذت عشق

□

وگر به قهر نگاهی کنند بر افلاک

□

روگوهر هنر طلب از کان معرفت

□

او فارغ از آنکه مردمی هست

□

در بحر ظلال کشتیی نیست

□

شمس الحق تبریز چو این شور برانگیخت

□

در چنین بازار چون عطار را

□

سواد شب که برد از دیدها نور

□

تو هر چیزی که می‌جویی مجویش جز ز کان او

□

خواجو اگر ندانی اسرار این معانی

□

جانی که رو این سو کند با بایزید او خو کند

□

برون کش پای ازین پاچیله تنگ

□

آبش چو نبات سنگ حیوان

□

مفخر تبریز گفت شمس حق و دین نهفت

□

گفت اسبابی پدید آرم عیان

□

بت لشگر شکن بر پشت شبدیز

□

تو نه از فرشتگانی خورش ملک چه دانی

□

ببالینم همه الماس سوده

□

تو اگر شعبده از معجزه بشناسی

□

هرجا که دلیست قاف تا قاف

□

سوی قوی نهان من از چشم دل نگر

□

خامش که در فصاحت عمر عزیز بردی

□

بهترین راه گزین کن که دو ره پیش تو است

□

عقابی تیز خود کرده پر خویش

□

سالی چند دارم از تو حل کن

□

برو از کفر و دین بگذر مرا از کفر دین مشمر

□

دیده نقصان ما را خاک تبریز صفا

□

نوای باربد لحن نکیسا

□

گر بنگرد در خویشتن

□

ور بپوشیم یکی خلعت نو

□

ور بد او دی پاک و با تقوی و دین

□

در آن اندیشه عاجز گشت رایش

□

از چشمه سلسبیل می خوردی

□

از فرش خاک برگذری تا فراز عرش

□

تیه خیالت به مقصدی نرساند

□

ای سرمه کش بلند بینان

□

بر بستر جهالت و آگنده

□

هر چه نهال ترست جانب بستان برند

□

تا که ساقی جهان عطار را یک درد داد

□

پری پیکر چو دید آن سبزه خوش

□

و جوار ساقیات و سواق جاریات

□

خواجو چو روی عجز نهادست بردرت

□

او زعفرانی کرده رو زخمی نه بر اندام او

□

می‌کرد بدین طمع کرمها

□

روی غلامان خوب و سیکی روشن

□

دریغ پرده هستی خدای برکندی

□

ریختند اندر دهانش شوربا

□

به جای سنگ خواهی یافتن زر

□

حریف من شو ای سلطان به رغم دیده شیطان

□

گهی به زخمه‌ی سحر آفرین زدی رگ چنگ

□

تا تو چون گوی درین کوی بسر گردی

□

چهل خانه که او را گنج دان بود

□

بر دل و بر وهم جهان چرخ را

□

هر که نادان ساخت خود را پیش او دانا شود

□

بید مانند ترنج است ز دیدار به برگ

□

همان بهتر که او را بند سازیم

□

ای رشک بتان و بت پرستان

□

بر یاد بزم آصف جمشید مرتبت

□

ور نه از تشنیع و زاری‌ها جهانی پر کنم

□

سرایت را بهر خدمت که خواهی

□

مر سخن را گندمین و چرب کن

□

آن زیادت دست شش انگشت تست

□

علم نارنجات و سحر و فلسفه

□

به نوعی شادمان گشت از هلاکش

□

ور نه بدو نان بنده دونان و خسان باش

□

با این همه یک نکته بگویم ز سر مهر

□

ابلیس فروخت زرق وبا خود گفت

□

زین فن مطلب بلند نامی

□

چون تو بسی خورده است این اژدها

□

او یار وفا نبود و از یار ببرد

□

گر چو پروانه عاشقی که به صدق

□

درستش شد که این دوران بد عهد

□

الا ای کان ربانی شمس الدین تبریزی

□

جوهری را چه غم از طعنه‌ی هر مشتریی

□

بر یکی قندست و بر دیگر چو زهر

□

خدایست آنکه حد ظاهر ندارد

□

جز که در طاعت و در علم نبوده‌است نجات

□

من خمش کردم ای خدا لیکن

□

نیشکر کوبید کار اینست و بس

□

چو گشتم مست می‌گوئی که برخیز

□

همه دم‌های این عالم شمرده‌ست

□

چار عنصر پنج حس و شش جهات و هفت چرخ

□

تو چنین بیخود و فکر تو چنین باطل

□

بخواب نرگس جادوش سوگند

□

بالین سر از هوس تهی کن

□

چون مرا نرم یافت همچو زبان

□

خارش همه شجاعت و شاخش همه سخا

□

بگفت آری بباید ساختن زود

□

وز ورای عقل عشق خوبرو

□

عندلیب زبان گویا را

□

تا فضل تو راهش دهد وز شید و تلوین وارهد

□

نشاید گفت با فارغ دلان راز

□

خفته به جانی تو ز چون و چرا

□

گر هجده هزار عالم ای جان

□

خاص خاص مخزن سلطان ویست

□

که ای محراب چشم نقش بندان

□

ای سیل در این راه تو بالا و نشیب است

□

در سلامت و اقبال شد به رویش باز

□

یک گنه چون کرد، گفتندش: تمام

□

چون سایه شده به پیش من پست

□

نبرده گزینان اسفندیار

□

و آنک امروز آن نظر جستند

□

ور بخندد جمله‌ی ذرات را

□

که تا آن روز کاید روز او تنگ

□

این دعا را با دعای ناکسان مقرون مکن

□

برگذر تا خیره گردد سروبن

□

پسترش کردم ز برگ نسترن

□

لب دریا و آنگه قطره آب

□

خروشان بغلتید بر خاک بر

□

خموشید که گفتار فروخورد شما را

□

چون نظر بر ظرف افتد روح را

□

و زان پس رسم شاهان شد که پیوست

□

درده تو شراب جان فزایی را

□

تدبیر خود به دست سعادت حواله کرد

□

تن که یک عمر زنده‌ی جان بود

□

از آتش عشق و دود اندوه

□

بیامد به نزدیک فرخ پدر

□

در آن زمان که کند عقل عاقبت بینی

□

بنده‌ی بد را خداوندان به تشنه گرسنه

□

چنان چابک نشین بود آن دلارام

□

چو دیده جان گشادی تو بدیدی ملک روحانی

□

آفت ادبار و نحس کرد ز پیشش رحیل

□

صادق آمد گفت او وز ماه دور افتاده‌ام

□

خصوص آن وارث اعمار شاهان

□

من از تخم شاه آفریدون گرد

□

هله می‌گو که سخن پر زدن آن مگس است

□

این تکبر چیست غفلت از لباب

□

نشسته خسرو پرویز بر تخت

□

سجود آورد و گریان گشت آن زن

□

صریر خامه‌ی او مشرف خزانه‌ی غیب

□

وافتحن منها بنظم مستطاب

□

بهر گامی که گلگونش گذر کرد

□

به تخت آورم خواهران را ز بند

□

اندر فضای روح نیابند مثل او

□

مردی که تو را به خویش خواند

□

مرا با جادوئی هم حقه‌سازی؟

□

هین غرقه عزت شو و فانی ردا شو

□

سعدیا حب وطن گر چه حدیثیست صحیح

□

بد لعل‌ها پیشش حجر شیران به پیشش گورخر

□

چنان زد بر جگرگاهش سر تیغ

□

چو خورشید تیغ از میان برکشید

□

بیار آن باده حمرا و درده

□

چون برد یک حبه از تو یار سود

□

بگفت این در پری برمی‌گشاید

□

یک لحظه شدی شانه در ریش درافتادی

□

گرد سمند سرکش او را سپهر پیر

□

حاصل چه عزیز محتشم اوست

□

مرا خاری که گل باشد بر آن خار

□

چو ارجاسپ آن دید کامدش پیش

□

خموشید خموشید خموشانه بنوشید

□

نه مرده است هرگز نه میرد گیا

□

گذشته ساعتی سر بر گرفتند

□

مگریز ای برادر تو ز شعله‌های آذر

□

گر چه تو امیر و ما اسیریم

□

خمش کردم که پایم گل فرورفت

□

چو در ملک جمالت تازه شد رای

□

سوی شاه برد و برو بر بخواند

□

صفای باقی باید که بر رخت تابد

□

پنبه در آتش نهادم من به خویش

□

بر آن صورت چو صنعت کرد لختی

□

زبان واماند زین پس از بیانش

□

چو شمع هر که کند سرکشی در این حضرت

□

چو گرد قصد نگه کار غیر ساخت نخست

□

گوهر به میان زر برآمیخت

□

ندارم کسی را ز مردان به مرد

□

رو به گلزار و بستان دوستان بین و دستان

□

بی او نظری فرید نگشاد

□

سر خم بر می جوشیده می‌داشت

□

خمش ای دل و چه چاره سر خم اگر بگیری

□

گر بنالم وقتی از زخمی قدیم

□

هر دو نان خواهند او زوتر فطیر

□

ره آنکس راست در کاشانه تو

□

شه روم و هندوستان و یمن

□

ناموس شکسته‌ایم و مستیم

□

نیم آن شاه که از تخت به تابوت روم

□

چنین گفتند پیران خردمند

□

که مست شدم ز باده ماندم

□

به پیش بخشش او یک زمان وفا نکند

□

گرم آزرده بیند پرسد از اغیار حالم را

□

بساطت را به رخ چندان کنم نرم

□

چو شاه جهان نامه را باز کرد

□

خمش باشم لب از گفتن ببندم

□

فخر دانا به دین بود وینها

□

هر آنچ از عمر پیشین رفت گو رو

□

خامش شوم و هیچ نگویم پس از این من

□

دست از دامنم نمی‌دارد

□

ضمیر دل نگشایم به کس مرا آن به

□

حساب آرزوی خویش کردن

□

ز میرین کی آید چنین کارکرد

□

تا چند نشان دهی خمش کن

□

بربند زنخ که من فغان‌ها را

□

ز بهر سود خود این پند بنیوش

□

چرب و شیرین بخوردی عیش و عشرت بکردی

□

در جهان همسر و همتاش نه بودست و نه هست

□

او ره زن کاروان جانهاست

□

بزرگان جهان را جمع سازد

□

جهان را کند یکسره زو تهی

□

چو سر از خاک برزنند ز درختان ندا رسد

□

عمر عطار شد هزاران قرن

□

خبر پرسید از هر کاروانی

□

شمس تبریزی چو عقل جزو را یاری دهد

□

آخر ای سرو روان بر ما گذر کن یک زمان

□

لب سر چشمه‌ای و طرف جویی

□

نه بر شیرین نه بر من مهربانست

□

جهانجوی گفتا به نام خدای

□

بس است باقی این را بگویمت فردا

□

بس کن ای فسانه گو سیر شدم ز گفت و گو

□

هوا بر سبزه گوهرها گسسته

□

مگو با کس سخن ور سخت گیرد

□

صبا به هرچه زند دم به پیش لاله و گل

□

از من و غوطه در آتش زدن من یاد آر

□

ای شش جهه از تو خیره مانده

□

اگر شاه گفتار من بشنود

□

گر نیست عشق را سر ما و هوای ما

□

شما فریفتگان پیش او همی گفتید

□

ز شیرین قصه آوارگی کرد

□

ای روز جمال تو کی بیند

□

گر برسد ناله سعدی به کوه

□

چه خوش گفت جمشید با تاج و گنج

□

من آن خانیچه‌ام کابم عیانست

□

دگر دست لشکرش را همچنان

□

نی نی حدیث زر به خروار کی کنند

□

فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن

□

پدید آرنده انسی و جانی

□

تا چند در آتش روی ای دل نه حدیدی

□

جهان پناها بر آستان دولت تو

□

بر خویش دیدگان و مکان را چو بیضه‌ی تنگ

□

چو سبزه لب به شیر برف شستم

□

نه گرگست کز چاره بیجان شود

□

ز انتظارات شمس تبریزی

□

بر رخ او که عکس اوست دو کون

□

سواد چتر زرین باز بر سر

□

وز خوف و رجا چو برتر آیی

□

بلا و زحمت امروز بر دل درویش

□

تا از نتیجه فلک و طور دور اوست

□

بند سر نافه گرچه خشک است

□

هران کز میان باره انگیزند

□

نور رخ شمس حق تبریز

□

همچو دل خون خورم که تا چون دل

□

زمین وارم رها کردی به پستی

□

گفتم که به چه دهی آن گفتا که به بذل جان

□

شهنشهی که ز دیوان کبریا او را

□

نیندیشد ز خون مردم آن مژگان مگر آندم

□

گشاده سر کنیزان و غلامان

□

نیاکان ما جز به گرز گران

□

پهلوی خم وحدت بگرفته‌ای مقام

□

وین ستمگر جهان به شیر بشست

□

پریرخ زان بتان پرهیز می‌کرد

□

برونم جمله رنج و اندرون گنج

□

دوستان گویند سعدی دل چرا دادی به عشق

□

قران بی‌طلعت تو جان نگراید به کالبد

□

صدف چون بر گشاید کامراکام

□

ازین پس چو من تیغ را برکشم

□

صد هزاران خلق در بازار و کوی

□

شکر کند کاغذ تو از شکر بی‌حد تو

□

و گر مهمانی اینک دادمت جای

□

زهی دریای لطف حق زهی خورشید ربانی

□

ایوان رفیعش آسمان را

□

شهریار بختیار ذوالعیار جم وقار

□

منم جو کشته و گندم دروده

□

دگر روز گشتاسپ با موبدان

□

مانده‌ام از دست خود در صد ز حیر

□

چون توانم کرد شرح این داستان را ذره‌ای

□

قبا تنگ آید از سروش چمن را

□

بزی ای عشق بهر عاشقان را

□

ز ایشان توان به خون جگر یافتن مراد

□

بر گلشنی اگر بگذشتم چو باد صبح

□

هر طبع که او خلاف جویست

□

در گنج بگشاد وز خواسته

□

گومه بنور خویش مشو غره زانک او

□

من کف چرا نکوبم چون در کف است خوبم

□

بزرگ امید ازین معنی خبر یافت

□

چون بزادی همچو مریم آن مسیح بی‌پدر

□

سرو بالای تو در باغ تصور برپای

□

از من دعا و از تو شدن حاملش چنان

□

ای از شرف تو شاهزاده

□

زده سر ز آیین و دین بهی

□

نه ز همت میل ممدوحی مرا

□

سرمایه‌ی هر نیکیی زمان است

□

ز ناله بر هوا چون کله بستی

□

خاموش نشین و مستمع باش

□

لیک چون کس تاب دید او نداشت

□

دل ز پابوس سگش گر مهر ننهادی به لب

□

آیینه ز خوب و زشت پاکست

□

همو بود گوینده را راه بر

□

هرک سوی آن پسر کردی نگاه

□

ز راهم برد وان گاهم به ره کرد

□

همه اقلیم اران تا به ارمن

□

شاد آمدی ای کان شکر عیب مفرما

□

وصل را چندین چه سازی کار و بار

□

در آفتاب رنگ ز شرم رخت نماند

□

جانیست مرا بدین تباهی

□

کجا اوفتادست گفتی زریر

□

خویش را اول ز خود بی‌خویش کن

□

هر آن کبکی که قوت باز گردد

□

و گر دانم که عاجز گشتم از کار

□

دو سه بیتی که بمانده‌ست بگو مستانه

□

صد هزاران پرده آن درویش را

□

ای زمین چون او نمی‌خواهد که دیگر بیندم

□

صیدی ز کمند او نمی‌رست

□

چو گشتاسپ آمد بدان شارستان

□

گر تو مرد رازجویی بازجوی

□

چونک از کان جهان بازرهم

□

درین حسرت که آوخ گر درین راه

□

بلبلا بر منبر گلبن بگو

□

قدسیان را عشق هست و درد نیست

□

گذشت برخی از آن شب برین نمط حاصل

□

ز تو پرسش مرا امید خامست

□

که باران او در بهاران بود

□

باختیار ز شادی جدا نشد خواجو

□

اگر چه بی‌عدد اشیا همی بینی در این عالم

□

زمین را عرض نیزه تنگ داده

□

ای جان و جهان به تو رهیدیم

□

چشم همت چون شود خورشید بین

□

بجز این که نقد دین را همه صرف کردم آخر

□

درختی کاول از پیوند کژ خاست

□

وز انجا به نوش آذراندر شدند

□

من ببیهوده شدم بسیار گوی

□

من همایم سایه کردم بر سرت

□

آرزوی مسند تدریس بیرون کن ز دل

□

شمس الحق تبریزی از لطف صفات خود

□

جامه‌ای کان دوست‌تر داری و بس

□

بر ابروان مقوس زهی ز قدرت بست

□

در آن روزی که آن شیر وغا مردی کند پیدا

□

سخن گفتنش از دوزخ و از بهشت

□

شمع دین چون حکمت یونان بسوخت

□

وگر در کفر بویی یابم از تو

□

عیب عملهای خویشتن چو ببینی

□

گر خسته شود کفت کفی دگرت بخشد

□

کافرش چون دید گریان مانده

□

اگر نه گنج عطای تو دستگیر شود

□

جبرئیل کرمی سدره مقام و وطنت

□

جهان ویژه کردم به برنده تیغ

□

چون درونت جمع شد در بی‌خودی

□

ای شمس الدین و شاه تبریز

□

سیف فرغانی اندرین کوی است

□

ز یک حرفی ز رمز دل نبردی بوی اندر عمر

□

دل ز گوهر برکن ای گوهر طلب

□

مخفی تواند از تو شدن حال خلق اگر

□

بس که نگنجد آن سخن کو بنبشت در دهان

□

یکی انجمن کرد قیصر بزرگ

□

بنده را گر نیست زاد راه هیچ

□

خط خط که کرد جزع یمانی را؟

□

ز نور عشق شود چون ملک به معنی مرد

□

گر آب حیاتی تو و گر آب سیاهی

□

خونیانند این همه بریده دست

□

غیر فرشته خوئی کز دوستی مرا کشت

□

زر گشته مس جسم ز اکسیر جان چنانک

□

بدان شورش اندر میان سپاه

□

تا اگر کاری بود درمان کار

□

شمس تبریز که بگزیده و محبوب وی است

□

نفس من طالب است دنیا را

□

بگو ای گل که این لطف از کی داری

□

هرک شد درظل صاحب دولتی

□

امداد هرکه کرد برای وی از سراب

□

به امینان و نیکوان بنمودی تو نردبان

□

زریر خجسته به گشتاسپ گفت

□

زلف او بر پشتی او سرفراز

□

عطار که بود مرد این راه

□

تو بمسند برنشین جای پدر

□

تو بودی در وصالش در قماری

□

پوست آخر درکشیدند از پلنگ

□

بس که به سر گشته است چرخ بگرد درش

□

ای تبریز بازگو بهر خدا به شمس دین

□

ز شاهان شه پیر گشته به بلخ

□

در گذر از زاهدی و سادگی

□

خمش کن ای دل گویا که من آواره خواهم شد

□

گربه‌ی زاهدی و حیله کنی چون روباه

□

چون نگه کردم چه دیدم آفت جان و دلی

□

هرکه در هجرم سر سر دارد او

□

سعی کف کفایت اکسیر سیرتش

□

خاموش کن گر بلبلی رو سوی گلشن بازپر

□

کمانی به زه بر به بازو درون

□

یا به خاک افتد به خواری پیش او

□

گر بر فلک است بام کاشانه‌ش

□

میان صورت و معنی، بسی تفاوتهاست

□

ای داده تو گوشت پاره‌ای را

□

حق چو دید آن نور مطلق در حضور

□

ز افتراق احبا میان ما و سرور

□

هله ای یار ماه رو دل هر عقربی مجو

□

جهان‌آفرین را ستایش گرفت

□

تا که از هیچی پدیدار آمدی

□

با نور روی مفخر تبریز شمس دین

□

سیف فرغانی دلبر به لطافت آب است

□

کجا رفتی که پیدا نیست گردت

□

من ز غفلت صد گنه را کرده ساز

□

به عقل خواهش کنهش چنان بود که کنند

□

بس کن ای مست معربد ناطق بسیارگو

□

به لشکرگه خود فرود آمدند

□

هیچ نشنود او کزان فربه نشد

□

هر فکر که از لب تو کردم

□

صافی درون چو شیشه و روشن شود چو می

□

معاش خانه جانم اگر نه از قرص خورشید است

□

دید زیر چتر روی آشنا

□

نوشیروان کجاست که بیند کمال عدل

□

خداوند شمس دین از بهر الله

□

بدانید گفتا کز ایران زمین

□

ایدل نگفتمت که سر از سنبلش مپیچ

□

از عالم جسم خفیه گردیم

□

چو سنگ پای تو بوسم به روی شسته ز اشک

□

گر نمودی ناخنان خویش مرگ

□

ای بگشته هر دم از لونی دگر

□

آمد اینک مطلعی از پی که روئی تازه دید

□

ار چه خط این بوابت هوس شد در رقاع

□

زریر سپهبد سپه را بماند

□

لیک اگر پاکی درین دریا بود

□

به از دینار و گوهر علم و حکمت

□

چو نقاش قدرت روان کرد خامه

□

بر ناطق منطقی فروریز

□

ور درین ره بازمانی وای تو

□

برد چون قصد ریاحین کند اندازد پیش

□

قطره زهر و هزاران تنگ تریاق شفا

□

چو آیین شاهان بجای آوریم

□

باز بعضی نیز غایب ماندند

□

یکی تتماج آورد او که گم کردم سر رشته

□

هر چند که خواجه ظالمان را

□

گر بیاموزی صفیر بلبلی

□

من ندانم تا ازین غم جان برم

□

آن قبله است در گه گردون نظیر شه

□

گوید ز گریه بگذر زان سوی گریه بنگر

□

به شاخی که کرگس برو نگذرد

□

جان برافشان در ره و دل کن نثار

□

گرچه پیر راه بودم شصت سال

□

گر خوهی تا نظم گیرد کار ملک و دین ز تو

□

چرا چون گوش گیری نشنوی هیچ

□

لرزه بر اندام خادم اوفتاد

□

کو حریفی به حریف افکنی او که برند

□

تبریز جل به شمس دین سیدی

□

به آوردگه رفت نیزه به دست

□

آنک شد هم بی‌خبر هم بی‌اثر

□

خاتم ملک سلیمان است یا تاجی که بخت

□

گر در رهش زنی قدمی، بر جبین گل

□

الصلا ساده‌دلان پیچ پیچ

□

عقل در سودای عشق استاد نیست

□

او باقی و دولتش مقارن

□

لباس جسم پوشیده که کمتر کسوه آن است

□

همه بومتان پاک ویران کنم

□

سست شد حالی زبان آن همه

□

بگریز از انکه فخرش جز اسپ و سیم و زر نیست

□

سخن درشت چو کردم خرد به نرمی گفت

□

به مکتبخانه‌ام بر کودکی بود

□

دزد راهت زد، کجا شد مال تو

□

پایه‌ی تقویت زهره‌ی برجیس مقام

□

امروز دستی برگشا ایثار کن جان در سخا

□

بخواندند و آمد دمان بیدرفش

□

این بگفت و راه جانش برگشاد

□

چو مهندس جهت جان وطن غیبی ساخت

□

بدین سرمایه خشنودی که از دنیا سوی عقبی

□

گفت عزرائیل می‌آید برو

□

این کجا باشد نشان دوستی

□

خواستم منعش کنم ناگاه عقل دوربین

□

خاک خشکی مست شد تر می‌زند

□

یکی گوهری از میان برگزید

□

بس بزرگان را که کشتی کرد خرد

□

گر بسی مایه داری آخر کار

□

عمر اندر طلبش صرف شود، آنت زیان !

□

چو او را بر ملایک عرض کردی

□

خادمان دختر و خدمت گران

□

خود را ز چرخ در ظلمات افکند ز هم

□

اگر امر تصوموا را نگهداری به امر رب

□

یکی نغز گردون چوبین بساخت

□

شاه گفتا گم بباشی ای پسر

□

روش زاهد و عابد همگی ترک مراد است

□

سیف فرغانی در کار تویی مانع من

□

خار دان آن را که خرما دیده‌ای

□

بل که هرچ اصحاب پیغامبر کنند

□

گه سخا مکن ابرو ترش ز عادت کبر

□

ای دل چون عتاب و غم هست نشان مهر او

□

بدو گفت کاین لشکر سرافراز

□

پیش ازین آن آهها ناچیزبود

□

کز دیده بر شنوده گوا باید

□

تو از سیف فرغانیی بی‌نیاز

□

که هستت چون دل من اضطرابی

□

بی سپاهی یاد نامد از منت

□

هرچه گیرد ز بحر و کان ایام

□

در آتش باش جان من یکی چندی چو نرم آهن

□

بگوی این همه سر بسر پیش من

□

جمله او را رهبر خود ساختند

□

باقیش بفرما تو ای خسرو دریاخو

□

کرده فدای دنیی ناپایدار دین

□

منطق الطیری به صوت آموختی

□

خسروی من لقای او بس است

□

دمادم است که تدبیر شه رساند جهان را

□

شمس الحق تبریزی از خلق چه پرهیزی

□

نگر تا چه گویم یکی بشنوید

□

ای به اول کرده اقرار الست

□

از همه چون به از همه است آگاه

□

جواب داد خیالش که، با سلیمانی

□

به سد دل غمزه‌اش تیری فروشد

□

کفر و لعنت گر به هم پیش آیدش

□

سکندری که ز سد متین معدلتش

□

مقامات نوت خواهد نمودن

□

جز از پهلوان رستم نامدار

□

جمله‌ی جانها از آن آید به کار

□

خامش کنم بندم دهان تا برنشورد این جهان

□

به هجران سیف فرغانی مشو نومید از وصلش

□

تعرج الروح الیه و الملک

□

روز و شب این هفت پرگار ای پسر

□

چو اشبهت گه جولان جهد به شکل شهاب

□

در مساس تن به تن محتاج حمام است مرد

□

که من با زن جادوان آن کنم

□

گفت می‌گوید پدر را سوختید

□

اندر محال و هزل زبانت دراز بود

□

بدامان و دست تو، هر قطره‌ی خون

□

نزد مار غمی برسینه‌ات نیش

□

سوی او آیند چون نظارگی

□

شناسای دم و نطق گهر ریز

□

جان لطیف بانمک بر عرش گردد چون ملک

□

گرانمایه لهراسپ آرام یافت

□

گفت آن دیوانه را فرمان کنم

□

شمس تبریز مرا طالع زهره داده‌ست

□

به جان فروشی از آن لب تو بوس و این عجب است

□

کرد در انگشت خود انگشتری

□

نیم پشه بر سر دشمن گماشت

□

بود مریخ و خورشید آسمان کامکاری را

□

گرت نبود شبی نوبت مبر گندم از این طاحون

□

میانت به خنجر کنم بدو نیم

□

هیچ نتوانند دید آن قوم راه

□

تا بودم یک سر موی از وجود

□

چه حیله‌ها که درین دامهای تزویرند

□

به دمسازی سوی مهتاب رو کرد

□

یا قدم در صدق نه صدیق‌وار

□

کار آن نیست که سازند به خواهش ز عباد

□

خفاش در تاریکیی در عشق ظلمت‌ها به رقص

□

بزد نیزه گشتاسپ بر جوشنش

□

هرک خاکی نیست یاران ترا

□

چون آینه باش ای عمو خوش بی‌زبان افسانه گو

□

در باغ دولت دگران بود مدتی

□

هر هنر که استا بدان معروف شد

□

این و صد چندین سپاه و لشگرند

□

چو آمد آن نصفت کیش داد گر به وجود

□

ناظر آنی که تو را دارد منظور جهان

□

فتادی در پی گمگشته‌ای چند

□

این سخن آن هر دو شیخ محترم

□

کردی تدبیر تو ولیک همه بد

□

من بنظر قطره، بمعنی یمم

□

آن عدم او را هماره بنده است

□

آنک از گنج گهر خرسند شد

□

در کمان تیر جان شکار بود

□

مست و خرامان می‌رود در دل خیال یار من

□

ناظر آن منظر عالی بنا

□

ای پسر تو بی‌نشانی از علی

□

چو ری با سین و تی و میم پیوست

□

چون رخ تو کی شود حاصل مر او را آب لطف

□

ابر موسی پر رحمت بر گشاد

□

هرکه دروی محو شد، از خود برست

□

به دانکه در کتب آسمانی آمده است

□

بس کن کاین گفت تو نسبت به عشق

□

حدا گو را حدا از حد گذشته

□

گر فرو افتد زمانی از طلب

□

پسته وآن فستقی مغز او

□

به پشتی آن سخت گستاخ‌رو شد

□

بر در یاران تهی‌دست آمدن

□

گفت یا رب مهل ده این بنده را

□

اوست در خفتان دیگر یا برون آورده سر

□

روزیم چو سایه ما بر گرد درخت تو

□

چو روزی چند شد القصه منظور

□

هر کجا کین آتش آید کارگر

□

ای خرد از رشک دهانم مگیر

□

چو یوسفی تو که از دست تو عزیزان چون

□

ناتراشیده همی باید جذوع

□

گر تو مرد طالبی و حق‌شناس

□

جهان بادا به او نازان که در بدو جهانگیری

□

ببیند سنگ سر خود درون لعل و پیروزه

□

داشتم این طور حماری مراد

□

عاقبت می‌رفت چون دیوانه‌ای

□

بسا خانه‌ها کان به پرواز ایشان

□

آنکه عشقش به روح جان بخشد

□

گفت کی بی‌آلتی سودا کنم

□

چون شدی از وحشت نمرود پاک

□

پس از رسول به از وی گلی نداد برون

□

خوبان یوسف چهره را آموختی عاشق کشی

□

که سوی کس به عزم همزبانی

□

زانک رازم درنیابد هر یکی

□

شمرد مرغ دلم حلقه‌های دام تو را

□

چو چیزی نیست در دستم که حضرت را سزا باشد

□

چونک عقل تو عقیله‌ی مردمست

□

ملک گوهر جاودان دارد نظام

□

جهانبانی که گر طالب شود دربسته ملکی را

□

چو شمس مفخر تبریز دیده فقر است

□

شدندی سد بیابان بیش در پیش

□

کار آن دارد نه این ای بی خبر

□

من نیم خرده گیر و خرده شناس

□

خندید مور و گفت، چنین است رسم و راه

□

عرش با آن نور با پهنای خویش

□

هرچ بیند روی او بیند مدام

□

بر لب آب روان سبزه شبنم شسته

□

وگر از خرمن خدمت تو ده سالار منبل را

□

جز نم خون کامده از تن فرو

□

عاشقی و پاسبانی یارشد

□

جزو و کلم یار مرا درخور است

□

حبال دعوی برداشتند چون بفگند

□

جمله ما و من به پیش او نهید

□

گر درین دریا هزاران جان فتاد

□

اتفاق افتد ملک را صحبت مرغا بیان

□

نی مشتری بی‌نوا بل نور الله اشتری

□

چنین یارب کسی بی درد باشد

□

جان چو برخاست از میان بی‌جان خویش

□

با همه آلتی که حیوان راست

□

تو تن‌پرست و تو را گفته روح عیسی نطق

□

دست حق میراندش زنده‌ش کند

□

گر کسی از خواجگی و جای تو

□

توئی آن شمع فلک بزم ملک پروانه

□

در گل و در شکر نشین بهر خدای لطف بین

□

گر شوی از نقد خرد بهره‌مند

□

تا اگر باخویش آید بعد ازین

□

تو نه آن شکرجوابی که جواب من نیایی

□

از صانعان رسته‌ی بازار حسن تو

□

دوغ خورده مستیی پیدا کند

□

چون ترا صد بت بود در زیر دلق

□

پشه ز امداد تو شاید گر به تار عنکبوت

□

تیرم چو قصد جه کنم پرم بده تا به کنم

□

بلی صیاد چندان دانه ریزد

□

هرک در یک ذره لاشی گم بود

□

ره به سیمرغ چون توان بردن

□

هر روز بر سرم، سر موئی سپید شد

□

ای بسا شیرین که چون شکر بود

□

به خون گزیده ببایدش کشت

□

ای به هزار اعتبار کرده تو را کامکار

□

عشق و نیاز و بندگی هست نشان زندگی

□

بت که نگارنده شدش بت نگار

□

بدانگه که یابی تن زورمند

□

خامش کنیم تا که سخن بخش گوید این

□

از نشانهای او دل است آگاه

□

بعد سه روز دگر از جانستان

□

بسی دانشی رهنمای آورم

□

نیست باران بر زمین از آسمان باران که هست

□

زهی عشقی که دارد بر کفی خاک

□

گشته زان حوض آینه کردار

□

خورش خانه در خان او داشتی

□

گاه چو دشمنت در بلا فگند

□

دریغا مکنت چندین توانگر

□

گاه جیمش می‌کند گه حا و دال

□

در کاخ و فرخنده ایوان او

□

شوق بلند آرزو تا به جنابش رسد

□

آبی برزن که آتش دل

□

چون نی تیری که بیندازیش

□

به کدبانو اندرز کرد و به مرد

□

ز جیب خویش بجو مه چو موسی عمران

□

همه را یک سر و دو رو دیدم

□

خون آنها خلق را باشد سبیل

□

بیاورد و با هدیه‌ها یار کرد

□

گر زند شخص عتابش بانک بر پست و بلند

□

کیست آن زاغ سرگین چش کسی کو مبتلا گردد

□

براق از شادمانی گشت رقاص

□

به نادانی آنکس که خستو شود

□

اگر عطار را فانی بیابم

□

وقتی از کار من شماری بود

□

غرقه‌ای نه که خلاصی باشدش

□

چوبدرید گوهر یکایک بخورد

□

گشود شب در صندوق آبنوس از صبح

□

بانگ تو کبوتر را در برج وصال آرد

□

بسی مردم‌ربا عشرت سرایی

□

برسید دانش کرا سودمند

□

در شادی روی تو گر قصه غم گویم

□

هماندم سیف فرغانی بدانست

□

گفت اغلالا فهم به مقمحون

□

ز چیزی که خیزد ز قنوج و رای

□

تعالی‌الله از آن دریا که از وی این در یکتا

□

از رنج‌ها مطلق روی اندر امان حق روی

□

پس آنگه گفت کای تابنده خورشید

□

چو درویش نادان کند مهتری

□

سپاهیست او را که از دخل گیتی

□

به زبانشان نظر مکن زنهار

□

گر مرا اول بفرمودی که تو

□

ز ما هرچ باید ز نیرو بخواه

□

چو نافش بریدند روزی گسست

□

ما مشت گلی در کف قدرت متقلب

□

سرشکم دانه‌ی تسبیح گردان

□

چنین داد پاسخ که دانش گزین

□

تیر تراشنده تویی دوک تراشنده منم

□

به فروغ چراغ عشق توان

□

آتشش سوزا که دارد این گمان

□

بگفتش مذهب خوبان کدامست

□

در سله بام و در گرفته

□

امروز تشریفت دهد تفهیم و تشریفت دهد

□

چو خواهم باکسی همدم نشینم

□

تو خوش خوش با پری رویان دمساز

□

حکایت چون کنم از ملک یوسف

□

درین مردگان جان نخواهیم دید

□

آمد او با صد ادب آنجا نشست

□

خواجه صلا گفت و جوابش نبود

□

نماند از جوانان کسی دستگیر

□

خمش کن که هر شش جهت نور او است

□

برون آ از صف بالا نشینان

□

درت را قفل بر درویش کن سست

□

دکان نانبا دیدم که قرصش قرص ماه آمد

□

نقش هستی، نقشی از ایوان ماست

□

هر که شیرین می‌زید او تلخ مرد

□

نیست چنین طایر فردوسی اگر

□

دختر قیصر همایون رای

□

مزن فال بدی زیرا به فال سعد وصل آید

□

سپهرا کینه جویی با منت چند

□

آه گواه دل غمکش بود

□

کناری گهر بر سر تو فشاند

□

سند بدست سیه روزگار ظلم، بس است

□

ما سبوها پر به دجله می‌بریم

□

شهنشه کایتی بود از ظرافت

□

به معنی توان کرد دعوی درست

□

الیوم من العیش لقاء و شفا

□

که در بزم جهان از شاه درویش

□

دید آنچه عبارتش نسنجد

□

شه بگوید تو تن زن خویش در چه میفکن

□

کز منهج حق برون فتاده‌ست

□

همچو اعرابی که آب از چه کشید

□

با این شغبی که در گذر بود

□

چون شوشه تربت پدر دید

□

ما منتظر توایم بشتاب

□

کام من اینست که فیاض جود

□

چو ماهی را کند کس باژ گونه

□

از خرقه‌ی هستیم برون آر

□

من یکی مرغ غزلخوان تو بودم، چه فتاد

□

در میان شهر چون دریا روان

□

بیامیزد میان خاصه و عام

□

نخواهی که مردم به صدق و نیاز

□

چه بالایی همی‌جوید می اندر مغز مستانش

□

به سوی تخت شه شد نامه بر کف

□

روزی ز زبان راست بازی

□

جانی که فسانه داند این را

□

در شیب حسرتند ز بالای قصر خود

□

چشم می‌دزدند و آنجا چشم نی

□

چو سوهان سوی پیکان کرده آهنگ

□

بر پسته که شد دهن دریده

□

ای شمس تبریزی بگو شرح معانی مو به مو

□

خلیل از خوان تو رایت ستانی

□

به مقدار ترتیب گفتار خویش

□

کرده‌ام دل کباب و اشک شراب

□

در گریه به صد زبان بنالید

□

حکمت لقمان چو داند این نمود

□

آینه زینگونه که داری بچنگ

□

کنون وقت تخم است اگر پروری

□

اگر در تیر او باشی دوتا همچون کمان گردی

□

ز چرخ این شیر زرین یال شد گم

□

چو از نعت نبی تابد جمالم

□

در این ایوان سربازان که سر هم در نمی‌گنجد

□

ترا بر افسر شاهان نشانند

□

بنده بر وفق تو دل افروختست

□

مرا خواهی تو کش خواه اشتیاقت

□

کز بی‌مددی و بی‌سپاهی

□

خامش باش و معتمد محرم راز نیک و بد

□

پرده برانداخت چو از روی راز

□

نیم با این همه زین گفت و گو شاد

□

پند گیرند بر تو بعد از تو

□

مملکت جمله پر از منکر و معروفی نه

□

عکس طمع هر دوشان بر شیر زد

□

یاری دو ز محرمان دردش

□

به چندان که در دستت افتد بساز

□

قره کل منظر مقصد کل مشتری

□

معروف گشته از کف او خاندان او

□

هزار افسوس از ان شاخ جوانی

□

سایه ساز ماست نور سایه سوز

□

چه بندی در به روی آفتابی

□

ناخوش او خوش بود در جان من

□

ملک بر کرسی دولت نشسته

□

مهدیی کافتاب این مهد است

□

منم باری بحمدالله غلام ترک همچون مه

□

زان می عنابگون، در قدح آبگون

□

که نوروز آمد و گلزار بشگفت

□

زمین و هوا خوان بدین معنی او را

□

ز پرتو تو چو خورشید ذره را باشد

□

نک بپرانیده‌ای مرغ مرا

□

بگداخت، ز سوز دل، وجودم

□

گر از برج معنی پرد طیر او

□

راست کنی وعده خود دست نداری ز کشش

□

گر زانکه خسروان را مهدی بود بر استر

□

دید از قلم جراحت انگیز

□

صیقل هر آینه‌ام رستم هر میمنه‌ام

□

هم شفای جان مظلومان شده زهر اجل

□

زید پرانید تیری سوی عمرو

□

ز آمیزش که دارد نور با نور

□

آن کس که نه آدمیست گرگست

□

بس کن کاین نطق خرد جنبش طفلانه بود

□

روز بزم از بخش مال و روز رزم از نعل خنگ

□

برابر گوئیا می کرد با هم

□

نه نه که عیان شدست دیری است

□

کرده طلوع از ورای سبع سماوات

□

چنگ را برداشت و شد الله‌جو

□

بهر جا در مصیبت روفته جای

□

چو دی رفت و فردا نیامد به دست

□

چو شدی محرم فلک سبک ای یار بانمک

□

زمین محراب داوودست، از بس سبزه، پنداری

□

من چو شدم چیره بر آن سخت کوش

□

نمی‌گویم من این این گفت عشق است

□

قضا و حادثه، نقش من از میان نبرد

□

همچو مطبوخست و حب کان را خوری

□

اینجا من و دلستانم آنجاست

□

می‌زد به امید دست و پائی

□

لب ببند و صفت لعل لب او کم کن

□

دگر نگذاردم از کف زمانی

□

ز غیرت کرد طعن بی کرانش

□

هیزم عطار عود است از سخن

□

سیل سخت است و پرتگاه مخوف

□

گر بریزد برگهای این چنار

□

او خود غم او ز پیش دانست

□

باد گیسوی درختان چمن شانه کند

□

طاقت رنج هر کسی داری و می‌کشی بسی

□

تیغ او و رمح او و تیر او و گرز او،

□

هر سرخ گلی که در بهاریست

□

تریاق جهان دید و گمان برد که زهر است

□

به ریحان گری عیب باشد اگر من

□

و آن عدم کز مرده مرده‌تر بود

□

عیسویان زوج و ولد بسته بدو

□

هم حشمت گیر و هم حشم‌دار

□

این مایه می‌ندانی کاین سود هر دو کون

□

ز درد جان گداز و آه دل سوز

□

مگر دود دلم عالم سیه کرد

□

ز یک موی سر زلفت رسن ساز

□

اگر خاک سر کویت دمی با سرمه آمیزد

□

تن چو مادر طفل جان را حامله

□

نقد سری و سواریت کو؟

□

به حبل ستایش فراچه مشو

□

گفتا مرا شاه جهان درداد یک ساغر نهان

□

گور سم و گاو پشت و گرگ ساق و کرگ روی

□

نظامی کاب حیوان ریخت از حرف

□

مگر از قعر طوفانش برآرم

□

ترازویی که گرت در کفی بود دنیا

□

در نهان خاکی و موزون می‌شوم

□

هر که بدین گونه فتد در وبال

□

با نکو گوهران نکو می‌کرد

□

الا یا صاحب الکاس و یا من قلبه قاسی

□

بسی خاک بنشسته برفرق او

□

ازو هر بازوئی ز آهن ستونی

□

گفتم: به روز بار توان رفت پیش او

□

اندر هوای وصف تو پرواز خواست کرد

□

نقش اگر غمگین نگاری بر ورق

□

در پیش نشست و زار بگریست

□

مرا جان به مهرش برآمیخته‌ست

□

تلخی باده را مبین عشرت مستیان نگر

□

وان قطره‌ی باران سحرگاهی بنگر

□

همواره در تو جای من باد

□

در کف ندارم سنگ من با کس ندارم جنگ من

□

چو خود کردند راز خویشتن فاش

□

عکس آن تصویر و آن کردارها

□

اشارت کرد سوی کار فرمای

□

پرسید نشان و یافتش جای

□

محتشم آنجا که هست در چو صدف بی‌بها

□

رسم ناخفتن به روزست و من از بهر ترا

□

دوید آزاد سر وی شد خبر جوی

□

نفس جادوم کوه کرد بسی

□

کار تو نیست عشق، برو زو بدار دست

□

در خزان آن صد هزاران شاخ و برگ

□

مصمم شدش عزم کشور گشائی

□

کرا تیغ قهر اجل در قفاست

□

روزی که درین سرای فانی

□

شب قدر است و روز عید امشب

□

اگر جز با منی راضیست رایت

□

جوار مفخر آفاق شمس تبریزی

□

گشته زبون چون اسیر هیچ کسان را

□

از نبی بشنو ضلال ره‌روان

□

کانی که کنی، ز بهر گوهر

□

گرچه صاحب ولایت زمیم

□

مدبران بنگر کاین سپهر خوش تدبیر

□

زمین او چو دوزخ وز تف او

□

غزو ترک و مغل رومی و روسی

□

جود او کرد و عطا دادن پیوسته‌ی او

□

من به سخن بانگ زاغ بودم و اکنون

□

خم شکسته آب ازو ناریخته

□

سر تا قدمش جراحت و ریش

□

نقابی است هر سطر من زین کتیب

□

برآورد به طریقی که عقل ماند مات

□

بانگ او کوه بلرزاند، چون شنه‌ی شیر

□

چو آن شب نازنین را بی خبر یافت

□

چون دهد جام صفا بر همه ایثار کنیم

□

یزید عشق تو هر روز تشنه خون ریزد

□

در محل قهر این رحمت ز چیست

□

لیکن ز نشاط روی فرزند

□

پرسیدش لعبت حصاری

□

آن یدالله را که ابن عم رسول‌الله بود

□

باد زره گر شده‌ست، آب مسلسل زره

□

غمت در من چنان گشت آتش انگیز

□

چون جوهر فرد باش یعنی

□

آخر، این سرچشمه خواهد شد خراب

□

در پناه لطف حق باید گریخت

□

هان ای شنونده‌ی خبردار

□

اگر بوسه بر خاک مردان زنی

□

مانده پرگاری ز حفظش کز برای پاس مال

□

آن آتشی که گویی نخلی ببار باشد

□

شده خسرو به کین جوشانتر از نیل

□

صبر از دل من برده‌ای مست و خرابم کرده‌ای

□

از آب و دان خانه‌ی بیگانگان چه سود

□

خود چه باشد گوهر آب کوثرست

□

قیس هنری که در زمانه

□

ماه در ثور و تیر در جوزا

□

چون استجابت دعوات از ریاضتست

□

ای خداوندی که تا تو از عدم پیدا شدی

□

سرو سرافراشته پست اوفتد

□

هست در معرض بسی گرداب

□

کنون او ما و ما اوییم در عشق

□

ای همه پوسیده در کون و فساد

□

آخر نه گلم سرشته‌ی تست؟

□

گر از درگه ما شود نیز رد

□

خویت طبیعت است که دارد رواج بیش

□

چنین بودند تا شب گشت آن روز

□

یکی چون بی وفا باشد نگاری

□

بشنو ز شمس مفخر تبریز باقیش

□

نوبت تست سیف فرغانی

□

مستمع چون تشنه و جوینده شد

□

ستد جام شراب از دست ساقی

□

ناآمده رفتن این چه سازست

□

نارند سر فرو به سپهر از غرور و کبر

□

مه صبحگاهی چنان قرن ثوری

□

برو رخت در خانه‌ی فقر نه

□

همچو عطار مست عشق شوم

□

ملایک بی‌خود از گردون فتادند

□

شبهه‌ای انگیزد آن شیطان دون

□

چنگی غم تو ناخن جور

□

در آن حرم که نهندش چهار بالش حرمت

□

حاصل آن ماه افتاب نژاد

□

بی وزن عروض شعرها گوید

□

بگذاشتم این حدیث، کز من

□

نعره زنند آن شرحه‌ها یا لیت قومی یعلمون

□

غوث بلندست و پس ابر وجودش کزو

□

گفت تا گوشش نباشد ای حکیم

□

بهر آشوب دل سوداییان

□

چون بلیناس روم صاحب رای

□

این انیس جان پیغمبر حسین‌بن علی است

□

طالب شعر و جوانمردترین همه خلق

□

چشم من، چیزی نمی‌بیند دگر

□

مرا گفتا که ای مغرور غافل

□

کلام نی که زلالی بدیع سلسله‌ای

□

بنده‌ی خود خواند احمد در رشاد

□

بر سر بازار روزگار بریزیم

□

مرا همچنان دور بودم که سوخت

□

افتخار قبیله‌ی آدم

□

نگاهی کرد از آن چشم مستش

□

گلبنی کاندر بیابانی شکفت

□

آن آب بازآمد به جو بر سنگ زن اکنون سبو

□

گردد از افراط مالامال نعمت صد جهان

□

ز کحل خاک ره یکدلان او چه عجب

□

در کمندش چنان گرفتارم

□

گر بدی کرد چون به نیکی خفت

□

مروت با وجود جود حاتم ختم شد به روی

□

وگر خان را به ترکستان فرستد مهر گنجوری

□

هر چه دل را بدان نباشد آز

□

انگشت‌زن فنای خود شو

□

به تازیانه مرگش قضا به راه فنا

□

چه داده بی سبب سودا به خود راه

□

مردم از این مرگ تدریجی و طول احتضار

□

بلا دید و روزی به محنت گذاشت

□

به شرع مصطفوی راست ناید اسلامش

□

حاسدم گوید چرا تو خدمت خسرو کنی

□

بر عروس دولتش مشاطه‌ی بخت بلند

□

این نامه اسرار جان تا چند خوانی بر چپان

□

کاهم اندر کاهدان نایاب‌تر از زعفران

□

نیست بیمش که به یک دم فکند دستش را

□

چون شد اندر دلش صفا غالب

□

این کار که هست نیست با نور

□

کنند از نظم پر در کفه‌ی میزان مدحت را

□

روز هیجاها بود کشور گشای

□

اکنون به شادی شب جشن ولادتش

□

گفتم: دلش چه دارد و عقلش چه پرورد

□

نمی‌ماند برای جغد جائی جز دل ظالم

□

تو آن براق سواری که در شب اسرا

□

شاه غایب، آن که فلک گویدش

□

چو رویی به طاعت نهی بر زمین

□

درین قضیه چو تاریخ خواستند ز من

□

زیرا که هر آن چیز که باشد برباید

□

شد به خرگه، هوای بستر کرد

□

آن دم که از مسیح تو میراث برده‌ای

□

در کلک صنع صانع او عز شانه

□

پیش خصمش که می‌رود به مغاک

□

جهان بخشی که چون در جنبش آید بحر احسانش

□

وحشی شده و رسن گسسته

□

ضمیریست در صبح نو عهدی او را

□

سوسن سرین ز بیرم کحلی کند همی

□

خود ستوده است هر که اهل بود

□

عاقبت بانگی برآمد از دلم

□

یکی هم پایه‌ی کوه حدید است

□

از سریر تخت بلقیس آیتی بربسته رخت

□

پاسی ز شب چو درگذرد گردد

□

فدائی ندارد ز مقصود چنگ

□

بی‌رضای او که آسیبی نمی‌دارد روا

□

جگر بیست مبارز ستدن روز مصاف

□

خروشان و شتابان رود کارون

□

الست گفتیم از غیب و تو بلی گفتی

□

ز لفظ منهیان عالم غیب

□

نیست فرق از وجود تا به عدم

□

ز کین کیوان باشد شدن به سوی نشیب

□

از یکی سو رونده آب فرات

□

به پیش رای جهانگیر او مخالف را

□

ابر چنان مطرد سیاه و بر او برق

□

متی تهب صبا نجد بریلها

□

بر غضب چون داشت رحمت سبقتی

□

پسر رفت و یار پدر شد جنون

□

هست قائم مقام آتش طور

□

زیر سر کن ز ره مهر و وفا

□

مذمت کنندش که زرق است و ریو

□

سزد گر ازین غصه‌ی بدخواه صد ره

□

پیش او هم مکرمت هم محمدت حاصل شده‌ست

□

زد به گوشش سروش عالم غیب

□

بلیس وار ز آدم مبین تو آب و گلی

□

من نمی‌دانم چه واقع شد که کرد از جرم آن

□

بد سگالت که مرد وخاکش خورد

□

بر قبر عزت و شرف خود نشسته‌ام

□

پیچ صد مار داده بود دمش

□

ولی ز قوس برای هلاک دشمن او

□

سوسن آزاد و شاخ نرگس بیمار جفت

□

پای از جاده‌ی خلافش برکش

□

چو دیدم روی او گفتم چه چیزی

□

به بازار سخن تا محتشم گوهر گران سازد

□

صادق نفسان گواه حالند

□

چون گذرد کارها به حیلت و افسون

□

سفر ناگهم زان زمین در ربود

□

موج بحر غضبت خیمه و خر گاه عدو

□

بنگاه تو سپاه زمستان بغارتید

□

خرکی داشتم، چگونه خری؟

□

زد گره در دامن آن گندم، فقیر

□

آن زهره‌ی سپهر شرف گر مدد کند

□

لیک زهری که بود در ته جامش سبزه

□

عاشقانی که مست و مدهوشند

□

عطف کیمختش از سواد ادیم

□

امسال کز بلاغت او یاد میکنند

□

بیندازی عظام و لحم و شحمم

□

یرلیغی آمدش به دوم جلوه از خدای

□

هر پند کزو بشنود به مجلس

□

بر هر که تافت رنگ تمرد درو نیافت

□

نه که تاج نوی ، کهن تاجی

□

پیر عقل از پی تاریخ به هاتف گفتا

□

نگیرد خردمند روشن ضمیر

□

زان که تصویر صورتی که تو راست

□

اکنون میان ابر و میان سمنستان

□

پای‌ها از کنار آن مهوش

□

موش در انبار شد، دهقان کجاست

□

وانکه از رشک خاتمش لب خویش

□

چنان به عهد تو دست ضعیف گشته قوی

□

یاد او بر زبان با برکت

□

ابر بی آب چند باشی چند

□

قصر جاه تو چنان ساخت که خالی نشود

□

بلا و نعمت و اقبال و مردمی و ثنای

□

کاهنده‌ی مردی! ای عجوز ری!

□

طاوس رخش چو جلوه‌ای کرد

□

ز لطف خویش خدا لطف خویش خواند تو را

□

انگشت اشاره‌اش گه جود

□

بر طرف رود چون بوزد باد بر درخت

□

به زندان قاضی گرفتار به

□

که بود آبی از آب زندگانی

□

به لفظ پارسی و چینی و خماخسرو

□

طاق رواقم سحاب شمع وثاقم شهاب

□

در باغ دهر بهر تماشای غنچه‌ای

□

قصر گردون طاق کیوان پاسبان

□

عیش و عشرت درآمد از در وبام

□

مغ و مغ‌زاده، موبد و دستور

□

داد و دهشت کران ندارد

□

به گردون داده چندین چشم از آن رو خالق انجم

□

قیمت یکتا طرازش از طراز افزون بود

□

ز رشکش پری زادمی محتجب

□

آنکه تدبیر او سواری کرد

□

آمدند از سفر دو خواهنده

□

دل خصمت که نگشاید، شدی گر فی المثل آهن

□

شب نبینم همی از آن روزن

□

ازان مرد دانا دهان دوخته‌ست

□

سر چرخ را دیده با افسر خود

□

دولت تازه ملک دارد، امروزین روز

□

جرت بذمانی الی اعلی اریکتها

□

مزن جز خیمه‌ی علم و هنر، تا سربرافرازی

□

ای ملک ستان کبیر

□

بسکه بر هم زد ز شوق ابر جودش دست خویش

□

همایون روز نوروز است امروز و به فیروزی

□

می‌کرد به چابکی شکیبی

□

مدح کردن نیز گوش آنگه گشودن دست جود

□

تا سفرهای تو دیدند و هنرهای تو خلق

□

بلبلان رزق خویش می‌خوردند

□

گر به کلی برنگیری گل ز راه

□

به زور خط شعاعی چنان شود سفته

□

پیش دندانش سرخار و سر مرد یکیست

□

در زوایای آن نشسته غمین

□

وانکه را خیمه به صحرای فراغت زده‌اند

□

می‌شود ز آهنگ دور اما محل نفخ صور

□

چه دانم من که بازآیی تو یا نه

□

دزدند، دزد منعم و درویش

□

ناله تو از نخ و ابریشم است

□

به ناز گام به ره می‌نهد تصرف او

□

حکمتش گر به طبایع نظری بگشاید

□

شد تذروش به باغ نوحه سرا

□

ترسم ز رسن که مار دیده‌ام

□

افسوس که آن که خوب‌تر گفت

□

شود کاغذ تازه و تر، خشک

□

جام علومش جهان‌نمای ضمایر

□

از بیم خویش تیره شود بر سپهر تیر

□

وز بیع سست مشتریانم همیشه هست

□

سر پیوسته دارد با عصا در بوستان نرگس

□

گشت ناگاه از هوای دلش

□

امین مشرق و مغرب علاء دولت و دین

□

هست او نور آسمان و زمین

□

سر از البرز برزد قرص خورشید

□

کجا تواند یک تن دو گونه کردن فکر ؟

□

مرا دلیری و کارآگهی، بزرگی داد

□

جان خواستم افشاندن پیش رخ او دل گفت:

□

زینت اقبال و دولت زیور فر و شکوه

□

برآمد خروشنده از کوهسار

□

قاصد چو شنید کام و ناکام

□

دلم از من بسی خراب‌تر است

□

حمام و فاخته بر شاخ و تز و قمری اندر گل

□

می‌زنم روز و شبان داد غریبی در وطن

□

کی نماید آب رویم در چنین دریا که من

□

مجلس وعظ واعظ اسلام

□

همچو دهلیزه‌ی محنتکده‌ی ماتمیان

□

خاک ایران، بوم و برزن از تمدن خورد آب

□

خردمند طبعان منت شناس

□

از آنکه نیست مقید به هیچ رنگ آن می

□

گه نوای هفت گنج و گه نوای گنج گاو

□

بار محنت کشیده چون ایوب

□

گفت با تیر از سر مهر، آن کمان

□

در هوای امر او خورشید چون ذره دوان

□

جنس بازارچه‌ی عشق نباشد مطلب

□

قطره‌ی ژاله بر گل خندان

□

ورنه از تخت رای بردارد

□

برون از شرع هر راهی که خواهی رفت گمراهی

□

بدخو شود از عشرت او سخت نکوخو

□

صد هزاران بنای خیر آنجا

□

خلاصی ده از من مرا این چه عار است

□

برتر از کون و مکان کعبه است یعنی در گهش

□

بلند اقبال فرخ فر خلیل الله دریا دل

□

نسیت عهودا بیننا و نقضتها

□

خداوندا گر افزایی بدین حکمت که بخشیدی

□

از بهشت و زینت او در جهان رنگی بود

□

چون خانهاشان برکند، خونشان ز تن بپراکند

□

تو سبق برده‌ای ز نیکویان

□

بس رنج برد و کس نشمردش به هیچ کس

□

بهر چه می‌نگرم چون رخ تو می‌بینم

□

در آن ایوان که بنشینی چو شاهان

□

طاعت کردگار عادت کن

□

خاصه کاین راه راه نخچیر است

□

فی‌الجمله ندید دیده‌ی من

□

هر کو به شبی صدره، عمرش نه همی‌خواهد

□

طالبم را نگر، که شد مطلوب

□

چون مسافر تویی و من هیچم

□

سرمه‌ای کش ز خاک کوی حبیب

□

گه برون آورد خار ساکنی از پای سگ

□

چنگ محبت چه بود؟ جود من

□

نیک‌بختان بخورند و غم دنیا نخورند

□

جمله یک چیز است موج و گوهر و دریا ولیک

□

چرخش ز زر زرد کنی وانگهی درو

□

آلوده گشت چشمه به پوز پلید سگ

□

از سینه‌ام اگر چه ز بس رنج، پوست ریخت

□

تشنگان ار همه دریای محیط آشامند

□

غنچه بشکفت مگر پیک نسیم سحری

□

به خاک مشرق از چه رو زنند ره

□

صالح مرغی چو ناقه خاموش

□

بی‌حاصل ازین دکان بخیزم

□

گر مدیح و آفرین شاعران بودی دروغ

□

خطا گفتم از باغ جنت نیاید

□

هین شراب صرف درکش مردوار

□

ساقی لطف قدم داده به جام کرم

□

از ساکنان صف نعالند نه فلک

□

اگر حلم خداوندی نیاویزد به بازویت

□

چه بندی در این خشت زرین دلت

□

طبع من شیرین شد از یاد لبت

□

تو هر چند زشتی کنی بیش با ما

□

رها گشت کیوان هم اندر زمان

□

دیده‌ی خویش نهان بین کن و بین آنگه

□

تا سرایی چنین بدید ملک

□

از شخص آفرینش و از پیکر وجود

□

بر فلک ایزدی است نجمی روشن

□

زان عنایت که بود در سفرش

□

عجب‌تر آنکه می‌بینم جمال تو عیان، لیکن

□

ایزد همه آفاق بدو داد و به حق داد

□

فرس دولتش چو بازین شد

□

کارساز است او ز پیش و پس ولی

□

بر آن خوانی که عیسی خورد روحش دمبدم شیند

□

خون جگر نوش کن تا شوی از اهل حال

□

مادر دوران به ما شربت مهری نداد

□

مریز ای حکیم آستینهای در

□

دل گفت: هر آنچه او ندانست

□

اندر شکمش هست یکی جان و سه تا دل

□

گفتم: شبی خیال تو نزدیک من رسید؟

□

من و تو سالک یک مقصدیم در معنی

□

در فضای لایزالی کوس قدوسی زده

□

روح در تن می‌دمد باد بهاری غنچه را

□

دوشم چه دود دل که ازین سینه برنخاست؟

□

به یک اندیشه راه بنمائی

□

نفحات ریاض جان بخشش

□

وگر بر ابرویم پیوسته بینی

□

چون الف صدر نشین اوحدیست

□

نه ز گیتی غمگساری اندرو جز بانگ غول

□

راستی هست مونسی خوش خوی

□

ز عهد عدل تو گر کسب اعتدال کنند

□

تا نباشم بی‌حدیث آن غزال

□

تأمل به حسرت کنان شرمسار

□

مگذار دلم به دست تیمار

□

کز گند فتاده است به چاه اندر سرگین

□

گفتی: دل تو با من تقصیر کرد، جانا

□

وقت تدبیر، دانشم یار است

□

باری، عراقی این دم بس ناخوش است و در هم

□

اینچنین اسب و اینچنین تشریف

□

گرت هواست که عشرت کنی، به دانش کن

□

روزنه بی‌غبار و در بی‌دود

□

ناچشیده شراب مست شدم

□

ازیرا سزا نیست اسرار حکمت

□

صوفی، بیا و در می صافی نگاه کن

□

تو به یک‌یک راه می‌بر سوی دوست

□

همتی بسته‌ام که از ره لطف

□

زیبد که چون صدف دهنش پر گهر کنی

□

اوحدی چون باز دید این سرو گفت

□

ره راست رو تا به منزل رسی

□

هزار خم ز می صاف عشق نوشیده

□

روان شد گرمی می در دماغش

□

به جانم گر چه هر ساعت زند چون اوحدی زخمی

□

هر آن قماش کزین کارگه برون آید

□

از آن دم بازگشتی عاشق من

□

ز آب دیده‌ی ظالم به دور معدلتت

□

ای اوحدی، مکن طلب او به پای فکر

□

زهره که ستام زین او بود

□

دیده‌ی ما، اگرچه بی‌نور است

□

وان گل سوسن ماننده‌ی جامی ز لبن

□

اوحدی، تا دل به حمام در آوردست ازین پی

□

گفتم اگرم دهد پناه خود

□

ساقی، ار صاف نیست، دردی ده

□

که در بزم عشرت به گردش درآری

□

گر مرادی هست اینست، ای پسر

□

خوش است این پسر وقتش از روزگار

□

پس هم به دو چشم مست ساقی

□

به راه این امید پیچ در پیچ

□

دولتی چند روزه باشد حسن

□

اگر بعقل و هنر، همسر فلاطونی

□

زان سوی کاینات صحرایی است

□

عدو که در جگرش آب نیست ، هر که نمود

□

آخر این بخت من از خواب درآید سحری

□

تو خود همه چهره خال گشتی

□

زان طرف روشنی و نزدیکی

□

هزاران چون مجره جویبارش

□

فی‌الجمله ورد جمله‌ی اشیاست ذات من

□

ور ز پیشانم بقایی روی نیست

□

ز بیداد زمانه وارهم من

□

ز استیلای امر نافذش چون آب فواره

□

ز انعکاس شعاع طلعت تو

□

به نادانی ار بندگان سرکشند

□

بر خوان جهان چه می‌نشینم من؟

□

از آن شاهان که کشور گیر جانند

□

تن تو خاک تیره را شد فرش

□

زاغچه گردید گرفتارشان

□

مگر که راز جهان خواست آشکارا کرد

□

جوشن شکاف یخ نشود تیغ آفتاب

□

سایه‌ی او چو قبه‌ی خضرا

□

از خلق نهفته چند باشی

□

ای دریغا! که پرتوی بودی

□

به هر گامی که گلگون برگرفتی

□

دور از لب و دندان عراقی لب دلدار

□

آنکه با همت او چرخ برین همچو زمین

□

اندیشه‌ی وصل یار بگذار

□

فشاند از غضبش بر جهانیان دامن

□

به مستی از لب تو می‌توان ستد بوسی

□

ببخشای بر من که هرچ او کند

□

گر عزیمت کنی ای دوست، به سوی ملتان

□

ز طرف نیل آن صحرا نشیمن

□

می‌روی در سرای خسته‌دلان

□

به موش مرده، میالای پنجه و منقار

□

بی خبر گشت عقل سرمستم

□

رایت ار سرمه کش دیده‌ی اندیشه شود

□

گل زر افشاند و ز ابر بر سر او

□

برهر که زدی کدینه گرز

□

این وسط در با نهایت می‌رود

□

بت چابک عنان از باده سرمست

□

رو مکن زشتی که نیکیهای ما

□

در حقه مکن مرا که کارم

□

شیخ گفت این خود نه جامست و نه می

□

ماند ار گردون به خارستان قهرش بگذرد

□

مفترق شد آفتاب جانها

□

مسلط مکن چون منی بر سرم

□

چون بسی دید اندر آن غربت تعب

□

تو گفتی حسن خیزد از فضایش

□

یک قدم زد آدم اندر ذوق نفس

□

هر که بد کرد، بداندیش سپهر

□

این تردد حبس و زندانی بود

□

ز دستبرد اراذل مدام دربند است

□

تا جهودی را ز شام اینجا کشند

□

گه روی در این و گه در آن سود

□

گفت این باری یقین شد پیش عام

□

بدان سرحد مشرف گر کنی پای

□

هر جوابی کان ز گوش آید بدل

□

پرتو خورشید چون صحرا شود

□

گرچه فردست او اثر دارد هزار

□

به نعل دلدل او چون رسد مه نو تو

□

تنگ و تاریکست چون جان جهود

□

مگوی آنچه طاقت نداری شنود

□

کای خدا خصم مرا خشنود کن

□

بیا وحشی ز حربایی نیی کم

□

بر سرش کوبد ز خشم آن بند را

□

سمند توسن افلاک، راهوار نگشت

□

مر لب هر خفته‌ای را بوی کرد

□

خنجرت در غلاف فتنه بلاست

□

پیشتر از نقش جان پذرفته‌اند

□

تا گردانم اسیروارش

□

چون براندی شهوتی پرت بریخت

□

غرض کاین میل چون گردد قوی پی

□

خادم این گفت و میان را بست چست

□

می‌شمارم حلقه‌های زلف او

□

گفت توبه کردم از بهر خدا

□

ز درگاه احسان عاجز نوازش

□

دور شو تا اسپ نندازد لگد

□

کهن جامه در صف آخرترین

□

نه مرا او تهمت دزدی نهد

□

همه دشوارها آسان کند عشق

□

گر بداند قیمت آن جوی خر

□

جفای گرگ، مرا تازگی نداشت، هنوز

□

باز هر سالی چو لکلک آمدی

□

ظاهرش بخشنده آمال هر صاحب امل

□

گرگ بیچاره اگرچه گرسنست

□

بدرود که خویشی از میان رفت

□

آن نصیب جان بی‌خویشان بود

□

چنین می‌گفت و از عشق فسونگر

□

دوست همچون زر بلا چون آتشست

□

چون همه عمر خویش یک مژه زد

□

رای آن کودک بچربید از همه

□

در آنجا با دلی پردرد و اندوه

□

وا نماید خونیان دیو را

□

نگویم دد و دام و مور و سمک

□

این عجب که دام بیند هم وتد

□

گر او در سینه جای دل نهد سنگ

□

کور نشناسد که دزد او که بود

□

ندید هیچ، بغیر از جفا و بد روزی

□

پشت‌دار جمله عصمتهای من

□

تهی از بیستون کرده‌ست طاقی

□

صد کمر آن قوم بسته بر قبا

□

شبروان را شکوفه ده چو چراغ

□

پس سلیمان بحر آمد ما چو طیر

□

مرا چشم از پی آن صنعت آراست

□

پیش بینایان حدث در روی مال

□

چون عدد در بحر رنگ بحر داشت

□

میر احوالست نه موقوف حال

□

منم شه را کم از خدام درگاه

□

این همه گفت و به گوشش در نرفت

□

مرا برف باریده بر پر زاغ

□

گفت آن دنبه که هر صبحی بدان

□

به شیرینم نیازی نیست دانی

□

فایده‌ی دیگر که هر خشتی کزین

□

بمراد کسی زمانه نگشت

□

ور کند دعوت به تقلیدی بود

□

مقیمان حرم کاین حال دیدند

□

راست‌گویی در نهادش خلقتیست

□

انگبینی به روغن آلوده

□

حرمت ذات و صفات پاک او

□

از آن لحنی که موزون کرده شمشاد

□

پیش گاوی سجده کردی از خری

□

دلم از عشق رویش زیر بر او

□

کوه طور اندر تجلی حلق یافت

□

و گر گاهی برون تازد نگاهی

□

معدن لعل و عقیق مکتنس

□

چون دور دور تو باشد مراد خلق بده

□

آفرین بر عشق کل اوستاد

□

چو اوصاف تک و پویش کنم ساز

□

موسیا آداب‌دانان دیگرند

□

پروین، چگونه جامه تواند برید و دوخت

□

زین نمط او صد بهانه باز گفت

□

بسی ترتیب دادی محفل خوش

□

نیک کردند و بجای خویش بود

□

چون تربت دوست در برآورد

□

او همی‌بیند که آن از بهر اوست

□

به دست و کار ایشان میمنت یار

□

اصل نقدش داد و لطف و بخششست

□

نه چنینم نه چنان نه هردوم

□

ور نرفتی خشک خنبان می‌شوی

□

در این معدن که زر سیماب گردید

□

چونک ناله‌ی خرس رحمت‌کش بود

□

به دست این پسر طبع و خویش ولیک

□

سرکه را گر گرم کردی ز آتش آن

□

یکی بودی بد و نیک زمانه

□

زانک انبوهی و جمع کاروان

□

تو نمی‌بینی چه سیلابی نهان

□

اینچ می‌گویم به قدر فهم تست

□

نه وحش دشتم و نه دام کهسار

□

آن فرج آید ز ایمان در ضمیر

□

ای مرهم صد هزار سینه

□

سغبه‌ی صورت شد آن خواجه‌ی سلیم

□

ز تاب تب خزانی شد رخ شاه

□

گفت خان و مان من احسان تست

□

گر فرید امروز چون شوریده‌ای است

□

هاون گردون اگر صد بارشان

□

عنان رخش در دستی گرفته

□

حاضر آوردند چون فتنه فروخت

□

چو آن را کژ پیششان راست بود

□

چشم او تاریک گردد در زمان

□

به خاک تیره‌ای بخشد عطایش

□

السماء انشقت آخر از چه بود

□

نیست راه کج، ره حق جلیل

□

بندگان حق رحیم و بردبار

□

به شغلش خویش را مشغول دارد

□

نیک را چون بد کنم یزدان نیم

□

همچنین هر که آشکار و نهفت

□

دید بر پشت عیال بولهب

□

ملک بر خوان او باشد مگس ران

□

دوستی بی‌خرد خود دشمنیست

□

فکر کن و به چشم دل، حال گذشتگان ببین

□

صالحان امتم خود فارغ‌اند

□

ز دلبر گویم و ناسازگاریش

□

گفت طوفی کن بگردم هفت بار

□

چنانش بر او رحمت آمد ز دل

□

عامه‌ی مظلوم‌کش ظالم‌پرست

□

اثر چندان که می‌جویی فزون‌تر

□

از درون خویش این آوازها

□

هنوزت نیست پای برزن و بام

□

من بدم آن وآنچ گفتم خواب در

□

به گنج سیم و زر بنواختندش

□

تا ز غیرت از تو یاران نسکلند

□

تا لیلی را به خواستاری

□

ور بجنبد نیست آن را خود سند

□

اشارت کرد خسرو تا سپاهی

□

نور باید پاک از تقلید و غول

□

چون طمع ببریدن از وصلت نشان کافری است

□

ناصحانشان در نصیحت آمدند

□

ولی آنجا که باشد جای گفتار

□

ای معاف یفعل الله ما یشا

□

پس آن را که شخصم ز خاک آفرید

□

خلق گوناگون با صد رای و عقل

□

که از اندوه و هجران آه و سد آه

□

چون عصا از دست موسی آب خورد

□

گرفتم سینه‌ی تنگم فشردی

□

خویشتن در خاک کلی محو کرد

□

که با درد سر کس سر ندارم

□

پیش آنکس که نه صاحب اشتریست

□

روبهی که هست زان شیرانش پشت

□

که چه می‌گوید عجب این سست‌ریش

□

خستن نفس گزنده‌ی مذهب صاحب دلت

□

چون اساس خانه‌ای می‌افکنند

□

اگر خواهی که گوهر بیابی

□

همچنان لرزانی این عالمان

□

که چون سلطان مبارک شاه بی مهر

□

تا شبانگه می‌کشید و می‌گشاد

□

بگفتا نیارم شد این جا مقیم

□

صد هزاران چشم دل بگشاده شد

□

همه دندانش مست شیر بدر است

□

تیغ حلم از تیغ آهن تیزتر

□

من و تو از پی کشف حقیقت آمده‌ایم

□

در دعا ایشان و در زاری و آه

□

همه خاک سواحل تا سر اندیب

□

در میان دلق‌پوشان یک فقیر

□

ور دو چشم حق‌شناس آمد ترا

□

این هم از تاثیر آن بیماریست

□

در صف کین کرده به دندان ستیز

□

انبیا را گفته قومی راه گم

□

بر دل عطار ببخشای از آنک

□

مانه زان پیلان گولیم ای گروه

□

که گر در حضرت بانوی معصوم

□

گفت من از دست نعمت‌بخش تو

□

شاهان بر آستان جلالت نهاده سر

□

عاشق خویشید و صنعت‌کرد خویش

□

برق، بهر سوی، بتابی دگر

□

چون تو ندهی راه جان خود برده گیر

□

ندانستیم فرصت را بدل نیست

□

در میان روز گفتن روز کو

□

روز دوشنبه، بگه‌ی چاشت گاه

□

مکر می‌سازند قومی حیله‌مند

□

آدم اصطرلاب اوصاف علوست

□

بی‌سبب مر بحر را بشکافتند

□

صفت قصر نو و «شهر نو» اندر لب آب

□

گفت رختت چیست باری در دکان

□

اوست شاه تاج بخش اما ایاز

□

خویشتن را ترش و غمگین ساخت او

□

به فیروزی دو ماهی باش ز آن سوی

□

هیچ مگذار از تب و صفرا اثر

□

به خردی بخورد از بزرگان قفا

□

خشمهای خلق بهر آشتیست

□

کزین دیر سپنج آن شاه آفاق

□

گر نه پیدااند پیش نیک و بد

□

دزد جاهل، گر یکی ابریق برد

□

بودشان حرص لقای ممتنع

□

باز پدر گفت که ای تاجدار!

□

نور موسی دید و موسی را نواخت

□

پیش او استارگان خوش صف زده

□

و آن همی گوید که این را چه خبر

□

به نوری بخشد ابراهیم را راه

□

چون بره کردند صوفی را و رفت

□

چون ننوازی مرا چو چنگ که عطار

□

سالها درحسرت ایشان بماند

□

نظم کنی جمله به سحر زبان

□

آنچ گوید نفس تو کاینجا بدست

□

ملک زین حکایت چنان بر شکفت

□

گفت باشد من چه دانم تو کیی

□

پهلوی مسلوخ هلالی گشاد

□

نفس ناری را چو باغی ساختید

□

همواره جود کردم و چیزی نخواستم

□

کودکان چون نام بازی بشنوند

□

کس چه شناید که چه خون خورده‌ام

□

آلت خود را اگر او بشکند

□

بر لب جو من به جان می‌خوانمت

□

همچنین پیغامهای دردگین

□

مرده دل از حال پریشان خویش

□

بولهب هم از تو نااهلی شده

□

دل عطار سر دوستی یافت

□

حرص اندر عشق تو فخرست و جاه

□

در آن حد «کرن رای» ای بود با نام

□

از خدا چاره‌ستش و از قوت نی

□

برایشان ببارید باران جود

□

کژ نهم تا راست گردد این جهان

□

من آن خضرم که آب خضر دارم

□

دشمن آن باشد که قصد جان کند

□

گفت از ما با تو هر کس گشت دوست

□

درد آمد بهتر از ملک جهان

□

هنوز، از شاخ سبزم، برنرسته است

□

از پی تعلیم آن بسته‌دهن

□

اهبطوا افکند جان را در بدن

□

چشم را بگشود سوی آسمان

□

چو او پای بلورین سود بر خاک

□

چون کند اصرار و بد پیشه کند

□

باغها داشتم پر از گل سرخ

□

آن برهنه گفت ترسان زین منم

□

وقت دو منزل بدمی بل دو چند

□

آفتابی که بتابد در جهان

□

حقایق سرایی است آراسته

□

آن دو ساحر را چو این پیغام داد

□

برگ عجب بین که گسسته ز بر

□

در جهان معروف بد علیای او

□

مشو خودبین، که نیکی با فقیران

□

امتحان در امتحانست ای پدر

□

وانکه بود خاک ره از حسن خلق

□

تا تو می‌بینی عزیزان را بشر

□

بر کریمی کرده‌ای ظلم و ستم

□

و آنک او دانست او فرمان‌رواست

□

دزد متاع من و با من به جوش

□

ای دریغا کان سخن از دل بدی

□

آن عصا کان سحره‌ی فرعون خورد

□

بر در آن منعمان چرب‌دیگ

□

نموده چهره با زان گونه گون ریو

□

بارها از خوی خود خسته شدی

□

بهایم خموشند و گویا بشر

□

همچنان کرد و هر آنگاهی که من

□

یافته از نغمه گلوشان خراش

□

کار آن دارد که حق افراشتست

□

تو ماندی یک شبی شاداب و خرم

□

بیع و بخشش یا وصیت یا عطا

□

خون برگ مرد زبون آمده

□

دل بسختی همچو روی سنگ گشت

□

پیش کافر نیست بت را ثانیی

□

جامع این ذره‌ها خورشید بود

□

گهی بر چهره می‌کرد از مژه خوی

□

وام‌داران گشته نومید و ترش

□

ایزد کند رحمت بر آن کس که او

□

زودشان در یاب و استغفار کن

□

چراغی نی که باد از وی برد نور

□

این چه ژاژست و چه هرزه ای فلان

□

عمل بیار و علم بر مکن که مردان را

□

تو از آن بگذشته‌ای کز مرگ تن

□

فگند از آب گنگش جامه در نیل

□

باز عقل از روح مخفی‌تر پرد

□

ز اوج آسمان، لختی فرود آی

□

گر ز تو گویند وحشت زایدت

□

بسته دل و جان به وفای پدر

□

کیمیای زهر و مارست آن شقی

□

کمترین عیب مصور در خصال

□

قد فضضتم نحو قمح هائما

□

نسیمی نام زد فرما ز سویت

□

حق مرا چون از پلیدی پاک داشت

□

نرهم از دو کون یک سر موی

□

زن توقف کرد مردش بانگ زد

□

دادگری کن که ز تاثیر داد

□

پس مجاهد را زمانی بسط دل

□

چرا دامن آلوده را حد زنم

□

قاصدان را بر عصایش دست نی

□

بسان دفتر شیرازه بسته

□

غرق نورم گرچه سقفم شد خراب

□

ز پای افکند بس سرو سهی را

□

حاصل اندر وصل چون افتاد مرد

□

کجا شاید که با این بخت شاهی

□

دم دهد گوید ترا ای جان و دوست

□

ور بگوید او نخواهم این فره

□

آن دروگر روی آورده به چوب

□

پری پیکر چو کرد آن موی بر دست

□

گفت چون می‌دید میلانش بوی

□

در سایه‌ی پیر شو که نابینا

□

ای تو در کشتی تن رفته به خواب

□

رسید آنجا که نتوان گفت جائی

□

به رویین دژت بر سپهبد کنم

□

گرت بیخ اخلاص در بوم نیست

□

از غبار ار پاک داری کله را

□

دل شیر نر دارد و زور پیل

□

فرستاد تا باژ خواهد ز دشت

□

زین همه زیبائی و جلوه‌گری

□

چون گریزم زانک بی تو زنده نیست

□

بار دیگر سوی این دام آمدیت

□

به خورشید ماهیش بریان شدی

□

جان این سه شه‌بچه هم گرد چین

□

که خدا اسباب خشمی ساختست

□

چنین داد پاسخ که من قارنم

□

بفرخ همی داشت آن نام را

□

عطار ز دیرگاه بی تو

□

هر کسی فالی همی‌زد از قیاس

□

بل عقول ماست سایه‌های او

□

به داراب گفت آنچ اندر گذشت

□

چه زرها به خاک سیه در کنند

□

یار باشد راه را پشت و پناه

□

ز شادی چنان شد دل زال سام

□

دمان سوی شهر نشاپور شد

□

بگفت از سور، کمتر گوی با مور

□

صورت درویش و نقش گنج گو

□

که ازو اندر گریزی در خلا

□

خنک شهر ایران که تخت ترا

□

از غری ریش ار کنون دزدیده‌ای

□

گفتش از بهر عتاب آن محترم

□

به کشتی گذر کرد ترک سترگ

□

همی مغز مردم خورد شیر و گرگ

□

اگر احول نباشی زود ببینی

□

چون شنید از گاو و قج اشتر شگفت

□

دیگ ز آتش شد سیاه و دودفام

□

همه یکسره در پناه منید

□

دختر بکر ضمیرش به یتیمی پس از این

□

زانک ملت فضل جوید یا خلاص

□

بفرمود پس گیو را شهریار

□

سر گنجهای پدر برگشاد

□

پست و بی مقدار، اما سربلند

□

هی ز چه معلوم گردد این ز بعث

□

این سخن هم راستست از روی آن

□

چو هنگامه‌ی رفتن آمد فراز

□

وقت بدرودن گه منجل زدن

□

بی‌وصیت بی‌اشارت یک به یک

□

زن از حجره آنگه به ایوان رسید

□

غمی گشت زان کار دستان سام

□

عنبر زلف تو عطارم کرد

□

در سر حیوان خدا ننهاده است

□

بنگرم سر عالمی بینم نهان

□

چه آمد بدین نامور دودمان

□

ز سودای آن پوشم و این خورم

□

بی‌زبان می‌گفت اومیدش تعال

□

بدان زور هرگز نباشد هژبر

□

سکندر چنین گفت کای نیک‌نام

□

بشوئیم از رویت این گرد را

□

هر که بر شمع خدا آرد پف او

□

آدمی بر خنگ کرمنا سوار

□

به نامه درون سربسر یاد کرد

□

منع کرد از پیر و پیرش جد گرفت

□

هم‌چو این درویش بهر گنج و کان

□

زمان خواهم از نامور پهلوان

□

غمی شد ز گفتار او مادرش

□

من بمانم مدام و آنکه نهاد

□

پیش ممن کی بود این غصه خوار

□

پس حنوط آن دم ز جنت در رسید

□

بترسم که روزت سرآید همی

□

شب آن جا ببودند و روز دگر

□

هست او محسوس اندر مکمنی

□

خبر شد که سام نریمان بمرد

□

ز پوشیده‌رویان بجز سرزنش

□

بدین گردنفرازی، بندگی چیست

□

هم نکر سازید بهر قوم عاد

□

صد هزاران شاه مملوکش برق

□

سخن هرچ گویم همه یاد گیر

□

آنک عاشق نیست او در آب در

□

زانک گردد نجم پنهان زان غبار

□

که مردیست برسان سرو سهی

□

مرا خوار کردی به گفت گرزم

□

ضربت عشق با فرید آن کرد

□

الله الله چونک عارف گفت می

□

پند موسی نشنوی شوخی کنی

□

چو نزدیکتر گشت آواز داد

□

لالست در دهان بلاغت زبان وصف

□

در دل معشوق جمله عاشق است

□

چو آمد به شهر اندرون تاجبخش

□

به یک هفته گردان پرخاشجوی

□

وقت بس تنگ بود، ای سره بازرگان

□

با حدث که بترینست این کند

□

چونک بر بوکست جمله کارها

□

همی جامه را چاک زد بر برش

□

جان چو مور و تن چو دانه‌ی گندمی

□

در پی جنت بدم در جست و جو

□

نوازیدن شهریار جهان

□

پذیرفت سامش ز بی‌بچگی

□

هرکس که ترا خدمت کرده ست بر او

□

جمله اجزای جهان پیش عوام

□

عدت یا عیدی الینا مرحبا

□

ببستم برین گونه بدخواه بخت

□

هرکجا سروقدی چهره چو یوسف بنمود

□

وای بر مشتاق و بر اومید او

□

به شهر اندرون کوس با کرنای

□

ازان پس ز هندوستان و ز روم

□

همین خوش است که در بندگیش یکرنگیم

□

یک نظر دو گز همی‌بیند ز راه

□

پس ز جالینوس و عالم فارغند

□

ببر نامدران دژ ده هزار

□

بو کنم دانم ز هر پیراهنی

□

خود بگو من از کجاام باز ره

□

بدو گفت رو پیش سام سوار

□

که در تست فرزند شاه اردشیر

□

پی چو گم کردند کار عشق را

□

عقل گوید مر جسد را که ای جماد

□

گوش دار اکنون که عاشق می‌رسد

□

همی رفت پیشش برهنه دو پای

□

بزرگی که خود را نه مردم شمرد

□

خفض ارضی بین و رفع آسمان

□

منوچهر فرمود تا برنشست

□

همی بود تا سنگ نزدیک شد

□

گفت بخود، کاین چه در افتادنست

□

این زمان جز نفی ضد اعلام نیست

□

گر تو مشک و عنبری را بشکنی

□

شراعی بزد زود و بنهاد تخت

□

حق پی شیطان بدین سان زد مثل

□

سالها هم‌صحبتی و هم‌دمی

□

چو آمد به بخت اندرون تیرگی

□

به پیش نیاکان تو در چه کرد

□

ای سخت کمانی که خدنگ تو ز پولاد

□

تنگ بالا بهر جسم‌آرای را

□

زرع جان را کش جواهر مضمرست

□

نهان من و جان من پیش اوست

□

می صرف وحدت کسی نوش کرد

□

بلبلانه نعره زن در روی گل

□

بفرمود تا سرش برداشتند

□

دو خواهر دو دختر یکی مادرش

□

خوش بود بازی اطفال، ولیک

□

چون گذاره شد حواسش از حجاب

□

هین دهان بر بند فتنه لب گشاد

□

پر از در خوشاب بالین او

□

او توست اما نه این تو آن توست

□

عرق مردی آنگهی پیدا شود

□

سرای سپنجی بدین سان بود

□

همی نالد از مرگ اسفندیار

□

رو تو خاص خاص شو یا عام عام

□

عاذلا چند این صلای ماجرا

□

سیر نوشی از طعام و نقل حق

□

گر آگاهیت هست از شهر ما

□

همین نصیحت من پیش گیر و نیکی کن

□

شاه لا تاسوا علی ما فاتکم

□

سوی رستم و رخش بنهاد روی

□

به ایران کشیدم ز هاماوران

□

تکیه بر دوستی دهر، مکن

□

من نیم در امر و فرمان نیم‌خام

□

ریختی بر سر به پیش شاه خاک

□

ازان پندها داشتم من سپاس

□

راند او کشتی ازین ساحل پریر

□

باری اکنون تو ز هر جزوت بپرس

□

ز ترکان بپرسید کین اژدها

□

درفش من از دور بر پای کن

□

در روی من شکسته دل خند

□

رو نمایم صبح بهر گوشمال

□

از تو رستست ار نکویست ار بدست

□

سپه یکسره بر تو دارند چشم

□

توقف کنید ای جوانان چست

□

تن مناره علم و طاعت هم‌چو مرغ

□

یکی تاج با گوهر شاهوار

□

پراگنده شد آن سپاه بزرگ

□

چه سود از انزوا و ظلمت، ایدوست

□

عاقبت وا حسرتا گویی بسی

□

اصل ظلم ظالمان از دیو بود

□

همه شب همی لشکر آراستند

□

کی به پیش آیند موشان ای فلان

□

در گذر از فضل و از جهدی و فن

□

بیامد به نزدیک ایران سپاه

□

بپوشید جوشن یل اسفندیار

□

از مشک این حدیث مگر بوی برده‌اند

□

عشق قهارست و من مقهور عشق

□

رحمتش نه رحمت آدم بود

□

ابا برده و بدره و با نثار

□

کجا سیر وحشی رسد در ملک

□

گر بدیدی یک سر موی از معاد

□

یکی تخت زرین بلورینش پای

□

چرا گم شد آن نیروی پیل مست

□

ندیدیم آسایش از روزگار

□

صبح‌دم چون تیغ گوهردار خود

□

گاو موسی بود قربان گشته‌ای

□

همی خورد هرچیز تا گشت سیر

□

نار دوزخ جز که قشر افشار نیست

□

آبی و خاکی و بادی و آتشی

□

منوچهر شد زین جهان فراخ

□

مرا این درستست کز باد سخت

□

به خود هرگز کجا داند رسیدن

□

در چه کاری تو و بهر چت خرند

□

جان‌شناسان از عددها فارغ‌اند

□

کنون دشمن از خانه بیرون کنیم

□

مگو زین در بارگه سر بتاب

□

چند دزدی حرف مردان خدا

□

ابر سام یل باد چندان درود

□

نتابم همی سر ز اسفندیار

□

زندگی خواب و خیالی بیش نیست

□

حبذا خوان مسیحی بی‌کمی

□

آنک نگذارد ترا کایی درون

□

زواره بدو گفت مندیش ازین

□

رو به من آرند مشتی حمزه‌خوار

□

پندها دادم که پنهان دار دین

□

همانا برین سوگ با ما سپهر

□

گوا شیرگیرا یلا مهترا

□

جان و جانان هر دو نتوان یافتن

□

چون زدش سیلی برآمد یک طراق

□

یار را اغیار پنداری همی

□

کسی کو ز فرزند او نام برد

□

مرا که میوه‌ی شیرین به دست می‌افتد

□

تا چه دوزخ‌خوست محمود ای عجب

□

یکی چاره‌ی راه دیدار جوی

□

چنین گفت با رستم اسفندیار

□

خرابیهاست در این سست بنیان

□

گرد خود برگرد و جرم خود ببین

□

مر ترا ای هم به دعوی مستزاد

□

به تنها تن خویش جویم نبرد

□

لیک یوسف را به خود مشغول کرد

□

آن ملیحان که طبیبان دل‌اند

□

رهش باز دادند و بگریختند

□

به فرمان او کرد کاری که کرد

□

بیا گو یک نفس در حلقه‌ی ما

□

گفت مولع گشت این مفتون درین

□

عکس نورانی همه روشن بود

□

دو بچه است با او به بالای او

□

حلال نیست محبت مگر کسانی را

□

نعره‌ی لاضیر بر گردون رسید

□

ایا دانشی مرد بسیار هوش

□

بیامد برین کشور اسفندیار

□

طوق خورشید، گر زمرد بود

□

خوهرش گفتا که این بانگ اذان

□

حج زیارت کردن خانه بود

□

تو آنی که پیش نیاکان من

□

می‌خورد وز کسی نیارد یاد

□

روح بی‌قالب نداند کار کرد

□

دل نوذر از غم پر از درد بود

□

زواره بفرمود کاندر نهید

□

برنتابم این فنا سختی کشم

□

ذره‌ای گر جهد تو افزون بود

□

کور را خود این قضا همراه اوست

□

چو ایرانیان ایمنی یافتند

□

وگر سیدش لب به دندان گزد

□

گر مرادت ملک شهر موصلست

□

می و جام و بویا گل و میگسار

□

ابا خواهر خویش به آفرید

□

بگفت، ای تیره روز آزمندی

□

رفت عریان در لحاف آن دم عروس

□

تخت او سیار بی‌حمال شد

□

بزرگی به شمشیر او داشتند

□

گرد شه خانه را عبیر دهد

□

زانک استکمال تعظیم او نکرد

□

و گر بازگردانم از پیش زال

□

که چون این سخنها به جای آوری

□

با گور و آهو که شه گرفته‌ست

□

خدمتت بر جمله هستی مفترض

□

حلقه‌ی خاصش به تو پیوسته است

□

تهمتن چنین داد پاسخ بدوی

□

مرا خود مبین ای عجب در میان

□

هر کسی را خدمتی داده قضا

□

سپهبد سوی پارس بنهاد روی

□

سوار جهان پور دستان سام

□

چو من بخاک تپیدم، تو سوختی بشرار

□

عفو کن ای میر بر سختی او

□

فرقها بی‌حد بود از شخص شیر

□

سپارم ترا پادشاهی و تخت

□

و آنگهی پیش راح ریحانی

□

پنبه را پرهیز از آتش کجاست

□

بود زخم شمشیر و خشم خدای

□

سرانجام بستر بود تیره‌خاک

□

تو گلبن گلستان حسنی

□

او نظر می‌کرد در طین سست سست

□

چون به من زنده شود این مرده‌تن

□

سر نامه از پادشاه کیان

□

سخنهای منکر به معروف گفت

□

پای ظاهر در صف مسجد صواف

□

بشد بارمان تا به دشت نبرد

□

همه کارداران با شرم و داد

□

بخاک افتادنم روزی چرا بود

□

آن فراست این زمان یار منست

□

منتهای اختیار آنست خود

□

همان در جهان نیز نامی شوی

□

شه برایشان عمل رها کرده

□

هر که را سوزید دوزخ در قود

□

نگار رخ تو ز قنوج و رای

□

به دیگر پشوتن گو نیک مرد

□

بهایی، بر آن رنگهای شگفت

□

از خیال حرب نهراسید کس

□

عاشقان از درد زان نالیده‌اند

□

بفگت این و شد روزگارش به سر

□

ز سنت نبینی در ایشان اثر

□

بعد یک ساعت به دست میر داد

□

بخواند آن زمان شاه فرهاد را

□

خم آورد بالای سرو سهی

□

مرا نقاد گردون قیمتی داد

□

رازها گوید به جد و اجتهاد

□

گفت من رنجش همی دانم ز چیست

□

ازان تو داریم چیزی که هست

□

رستنی در کشیده سر به زمین

□

بگذری زان نقشهای هم‌چو حور

□

بپرسید رستم که این اسپ کیست

□

به کردار شاه آفریدون بود

□

شرح این اسرار از عطار خواه

□

بود عارف را همین خوف و رجا

□

قصه‌ی عهد حدیبیه بخوان

□

گفت لیکن فاش گردد ازسماع

□

بخیل توانگر به دینار و سیم

□

جمله عالم ز اختیار و هست خود

□

برین گونه صدسال شادان بزیست

□

که گهی می‌گفت ای خاتون من

□

کارهائیکه شمردی بر من

□

نیست مانندا هیولا با اثر

□

گفت من رعدست و این بانگ و حنین

□

تازیانه از کفش افتاد راست

□

کس فرستاد سوی مغرب شاه

□

صنعت خوب از کف شل ضریر

□

برون رفت سیندخت با بندگان

□

عارفا تو از معرف فارغی

□

چون هر چه که آن پیش من آید ز تو آید

□

عزت کعبه بود و آن نادیه

□

این زر ظاهر بخاطر آمدست

□

چون فزونی کردن اینجا سود نیست

□

سعدی تو نیز ازین قفس تنگنای دهر

□

نفس چون مبدل شود این تیغ تن

□

چو بر تخت بنشست فرخنده زو

□

که مرا هر روز اینجا می‌کشی

□

چو کار تو ز امروز ماند بفردا

□

تا چو وا گردد بلای سخت‌رو

□

تا چرد آن بره در صحرای سبز

□

چون برفت آن خواب و شد بیدار زود

□

غنچه‌های نو از شکوفه شاخ

□

هم‌چو نر بالای ماده وآن اسیر

□

که آزرده گشتست بر تو پدر

□

صورت یوسف چو جامی بود خوب

□

چو هر دو کون در جنب حقیقت

□

رنج دیده گنج نادیده ز یار

□

ای ندانسته تو شر و خیر را

□

گفتش اندر خواب هاتف کای کیا

□

عمل بیار که رخت سرای آخرتست

□

در چنین راه بیابان مخوف

□

تو یک چند اندر به شادی به پای

□

دار قتل ما براق رحلتست

□

با آنکه هیچ کار نمی‌آیدم ز دست

□

اگرچه تیغ بود آلت بریدن، من

□

سینه‌اش را کوفت شیطان و گریخت

□

سرمست عشق سرکشی، خاکستری در آتشی

□

اگر کسی به سپندارمذ نپاشد تخم

□

به حق صبر بی‌پایان ایوب

□

که شاه جهان در دم اژدهاست

□

جان نالان را به داروخانه‌ی گردون مبر

□

چندین هزار حاجب و دربان که در رهند

□

در تو قبله‌ی حاجات اهل عالم باد

□

بس کنم دلبر در آمد در خطاب

□

چون شگرفان ره از گرد سفر

□

پریشان از جفا می‌گفت هر دم

□

سلامی طیره‌ی مشگ تتاری

□

مرا برد باید بر او پیام

□

من آن هشتم هفت مردان کهفم

□

غرض، گشودن قفل سعادتست بجهد

□

رسید موسم گل باز کز شمیم شمال

□

این شنید و آن غلامش را فروخت

□

ای تشنه‌ی ابر رحمت تو

□

مرا و خار مغیلان به حال خود بگذار

□

رمیده بخت من سامان پذیرفت

□

چو یک پاس بگذشت درنده شیر

□

دل که کنون بیدق است باش که فرزین شود

□

برون ران ازین شهر و ده رخش همت

□

نشیند شاد با گلچهر اورنگ

□

مات زید زید اگر فاعل بود

□

مرا باد و دیو است خارم اگرچه

□

دوام دولت و آرام مملکت خواهی

□

جانم ز رنج و محنتشان در شکنجه است

□

بدو باشد ایرانیان را امید

□

چو طوطی ارچه همه منطقم نه غمازم

□

ز رنج بی سر و سامانی منش چه غم است

□

گویی که همی گزیده گوهرها

□

گفت دارم بر کریمان اعتماد

□

پدر و مادرم از پای فتادند ز غم

□

خدای راست به عهد تو ای ولی زمان

□

نه چرخ کشم نه نیزه پردازم

□

بیفشارد شمشیر بر دست راست

□

دل را قرابه‌وار مل اندر گلو مکن

□

خانه‌ی او اهل خرد را مقر

□

خرد گوید چو آری در کنارش

□

مکرشان گر خلق را شیدا کند

□

خسرو جمشید جام، سام تهمتن حسام

□

خرد در جستنش هشیار برخاست

□

بدیدم رویش و دیوانه گشتم

□

همی بدرود آن گیا خشک و تر

□

آن خام خم پرورد کو؟ آن شاهد رخ زرد کو؟

□

بس طبیبانند در بازار و کوی

□

به دلداری دل مردم به دست آر

□

کش‌کشانش آوریدند آن طرف

□

مرا دل چون تنور آتشین شد

□

به هرکسی نتوان گفت شرح قصه‌ی خویش

□

بد میندیش سر چو سرو برآر

□

سرت گر بساید به ابر سیاه

□

تو ابروار بر آهخته خنجری چون برق

□

به دل معاینه آید مرا که دستاری

□

برو در عشقبازی سر برافراز

□

هست طاغی بگلر زرین‌قبا

□

لاله چو جام شراب پاره‌ی افیون در او

□

یا صاحبی یوم الوصال منادما

□

شد ز آواز طوطی و دراج

□

جهان ویژه کردم ز پتیاره‌ها

□

گفتی شما چگونه و چون است نزلتان

□

ز من، گلهای نوروزی شب و روز

□

عبید لاجرم اکنون چو دشمن خواجه

□

نیست قدرت هر کسی را سازوار

□

زر چه بود جز صنم پس نپسندد خدای

□

تهدم شخصی من مداومة البکا

□

وین سر بریده خامه‌ی بی حبر

□

هم اندر زمان تیره گون شد هوا

□

خاقانی امید را مکن قطع

□

ای نکته‌ی مروت را معنی

□

به هر قدم حکم روزگار و گردونند

□

تو قیاسی گیر طراریش را

□

سازد فلک ز حزم تو دایم سلاح خویش

□

کمسسکی اوت اس بخت آو بهریت

□

چون پشت بینم از همه مرغان برین حصار

□

بگو آنچه دانی و جان را بکوش

□

مهدی دجال کش، آدم شیطان شکن

□

نهفتم من و ایزدش باز یافت

□

به پشت بادپائی بر نشاندش

□

فارغم از طمطراق و از ریا

□

مصطفی دم بسته و خلوت نشسته بهر آنک

□

نظر به حال چنین روز بود در همه عمر

□

روی صحرا گردد از زخم سم اسبان ستوه

□

ابا این هنرها یکی بنده‌ام

□

از درون‌سو مار فعلم وز برون طاووس رنگ

□

شاهی که دهد صدمه‌ی کرنای فتوحش

□

بهاری زحمت خاری نیرزد

□

کیست کو نشنید آن طوفان نوح

□

گردون چو طاقی از برش، بسته نطاقی بر درش

□

خفتگان بیچاره در خاک لحد

□

همه وقتی در این شب‌های تاری

□

یکی تخت بنهاده نزدیک آب

□

چتر سیاه است خال چهره‌ی ملکت

□

چو خواهد چرخ یغماگر زبونت

□

در هر زبان به دانش ممدوح

□

سایه‌هایی که بود جویای نور

□

خاقان اکبر کز دمش عشری است جان عالمش

□

یارب رضای او تو برآور به فضل خویش

□

خوشوقت مقبلی که دل اندر جهان نبست

□

فرود آمد از باره مهراب و زال

□

چرخ پیچان تن چو مار جان ستان و آنگه قضا

□

جهان را همه فتنه‌ی خویش کرده

□

زیور زده‌ای دولت و به حشمت

□

صد متاع خوب عرضه می‌کنند

□

چرخ از سموم گرمگه، زاده و با هر چاشتگه

□

چو گل بر آبروی دوستان شاد

□

غلام بارگاهش تاجداران

□

تنش نقره‌ی سیم و رخ چون بهشت

□

عدل تو «شین» راز «را» کرد جدا چون بدید

□

مرا بود دیهیم سرخی بسر

□

کمینه پیک جناب تو ماه حلقه به گوش

□

بیند آن معشوقه را او با چراغ

□

نسطور دید آیت مسطور در دل او

□

ترا بسیار گفتن گر سلیم است

□

برد از نیاز همت تو قوت

□

ز نالیدن بوق و بانگ سپاه

□

وز بر آن نوبتی خیمه‌ی ترکی که هست

□

چون دور باش در دهن مار دیده‌ای

□

نه ابر را کجا و بنان تو از کجا

□

ای که نصح ناصحان را نشنوی

□

چون حقه‌ی سینه برگشایم

□

اگر ز باد فنا ای پسر بیندیشی

□

ندارم طاقت دوری ندارم

□

یکی شد بر شاه مازندران

□

از عکس می مجلس چنان چون باغ زرین در خزان

□

به کزین پس ترک گویم لانه را

□

بختم چو بخواهد خرید از غم

□

صد هزاران خلق نانها می‌خورند

□

بی‌نیازی را که هم دل تفته بینی هم جگر

□

یعنی خلاف رای خداوند حکمت است

□

همه احوال من دگرگون شد

□

همی گفت با من که جوید نبرد

□

بس سبع خانه‌اس است کاندر وی

□

چون تو می‌خواهی نگونساری ما

□

هرگز نبود همت من در خور یسار

□

این بمنگیدند در زیر زبان

□

تا خورشیدی پیاده بینند

□

آمد شد ملائکه در وقت قبض روح

□

تا ابد نام تو باقی باد و نام دشمنت

□

پیامی بیامد به کردار سنگ

□

رستی خورم ز خوانچه‌ی زرین آسمان

□

پیشه‌ی آنان، همه آرام و خواب

□

تا ابد پادشاه هفت اقلیم

□

زآنک جباران بدند و سرفراز

□

گردون کمان گروهه‌ی بازی است کاندرو

□

و ان عتبوا ذرهم یخوضوا و یلعبوا

□

جهان فضل و کرم رکن دین عمیدالملک

□

ز فرمان و رایش کسی نگذرد

□

نشگفت اگر بحیره‌ی ارجیش بعد از این

□

نسل شروان شهان مهین عقدی است

□

جز از الطاف تو غمخواریم نیست

□

دود آن عشق و غم آتش‌کده

□

آهوی شیر افکن ما گاو زرین زیر دست

□

که یکی از زمین نگاه کند

□

نمیپردازم از شوقت به کاری

□

به پیش پدر شد گشاده زبان

□

یارب ز حال آدم ورنج من آگهی

□

نه میخوردم غم ننگی و نامی

□

همی گذارم هر شب چنان کسی کو را

□

زین تانی زاید اقبال و سرور

□

منم نحل و دی‌ماه بخل آمد اینجا

□

بسم این جایگه صباح و مسا

□

هم آستانه‌ی او گشته با سپهر قرین

□

به بازوش بر اژدهای دلیر

□

خاتون دار ملک فریدونش خوان که نیست

□

چو تو در وی فنا گردی به کلی

□

اگر به زهد بنازد کسی روا باشد

□

آن خدایی کز خیالی باغ ساخت

□

طشتی است این سپهر و زمین خایه‌ای در او

□

کوه اگر جزو جزو برگیرند

□

تقدیر صائبش چو قدر گشته کامران

□

دو سرو ای دو بازوی چرخ بلند

□

گوئی که نگون کرده است ایوان فلک‌وش را

□

پی هوی و هوس، نوع خودپرست شما

□

کس چون زبان او به فصاحت زبان ندید

□

که ز دل تا دل یقین روزن بود

□

کس مرا باور ندارد کز نخست

□

بس آدمی که دیو به زشتی غلام اوست

□

گذشت باد سحرگاه و ز نهیب فراق

□

بیابان همه سر به سر بنگرید

□

آهشان فندق سربسته و چون پسته همه

□

جرعه بود یادگار کاس و بر این خاک

□

صبا جعد بنفشه تاب میداد

□

باد دم را بر تو بنهاد او اساس

□

زنبور نحل و کرم قزند از نیاز و آز

□

دریغ اگر قدری میل از آن طرف بودی

□

چندان کز این دو دیده‌ی من رفت روز و شب

□

تو مستغنی از هر چه در راه توست

□

ارجو که مرا به دولت او

□

نشستند بسیار شب، خار و بلبل

□

او را شناسم از همه خوبان اگر فلک

□

ای بسا طوطی گویای خمش

□

شبه شتر مرغ نه اشتر نه مرغ

□

وصال حضرت جان‌آفرین مبارک باد

□

صریر کلک ترا روزگار در تسخیر

□

گر آن چار گوهر فرستی به من

□

گرگ ظلم از عدل او ترسان چو مار از چوب از آنک

□

در دل عشاق از تعظیم او

□

یارب اگر میدهی ناز و نعیمی به ما

□

هیبت بازست بر کبک نجیب

□

نظاره در تو چشم ملایک که چشم تو

□

عز کریم احد لایزول

□

پریشانحال چون زلف بتانم

□

شه از قلب دانست کان شیرمرد

□

ای کرامات فروشان دم افسون شما

□

تا بیاموزند اسرار حقت

□

این جهان پایدار نیست از آن

□

گفت یا رب تا به صد سال و فزون

□

شب غم‌های من چون شد به صبح شادی آبستن

□

قرعت بابک و الاقبال یهتف بی

□

محبوس چرا شدم نمی‌دانم

□

اگر خضر بر آب حیوان گذشت

□

فاقه پروردان چو پاکان حواری روزه‌دار

□

بلکه گوید فاضلان رابط شمردم در سخن

□

نقد هر دولت که در گنجینه‌ی افلاک بود

□

گر پشیمانی برو عیبی کند

□

عادت خورشید گیر فرد و مجرد شدن

□

خدای سلطنتت بر زمین دنیا داد

□

در این منزل که هم راهست و هم چاه

□

سرانجام روسی یکی حمله کرد

□

صانع زرین عمل مهتر عالی شرف

□

ز کوه آورده در دامن، بسی سنگ

□

برو میساز با اندوه و خواری

□

چون گران دیدی شوی تو مستدل

□

پیش من جز اختر و بت نیست آز و آرزو

□

توئی کاول ز خاکم آفریدی

□

ای جره باز دشت گذار شکار دوست

□

وگر ذات او زیر گوئی که هست

□

باز سپید با مگس سگ هم آشیان

□

به زیر خاک بسی خواب داری ای عطار

□

ایزد عطا دهادت دیدار خویشتن

□

تا به جای نعمتت منعم رسد

□

عنقاست مور ریزه خور سفره‌ی سخاش

□

و ما من ظالم الا و یبلی

□

چو شطرنج بازان دغایی بکرد

□

نگفت این و بر مرکب افشرد ران

□

می‌جویم داد و نیست ممکن

□

عروس وقت را آرایش از ماست

□

نیست کس را گنه، چو بخت مرا

□

ظاهرست و هرکسی پی می‌برد

□

خاک پای خاک بیزان بوده‌ام تا گنج زر

□

نیکخواهان تو را تاج کرامت بر سر

□

که دوستدار من از من گرفت بیزاری

□

چو آوردی آهنگ بر کارزار

□

ز آتشین آه بن دریا را

□

چرخ سدابی از لبش دوش فقع گشاد و گفت

□

نخورده یکی ساغر از غم تمام

□

لیک این گرمی گشاید دیده را

□

پیل آمد از هندوستان، آورده طوطی بی‌کران

□

به ترکان قلم بی‌نسخ تاراج

□

سی نشد زاد تو، فلک ویحک

□

دل هرکرا کو سخن گستر است

□

خاقانیت آشنای عشق است

□

هر کس که توسنی کند، او را کنند رام

□

چندانکه رهنمای بنی آدمست عقل

□

بارها زن نیز این بد کرده بود

□

تا که لرزان ساق من بر آهنین کرسی نشست

□

تا نپنداری که مشغولم ز ذکر

□

شد قدر آفتاب ز همنامیش بلند

□

به تنهائی آن پیشه ورزیده بود

□

عید هر سالی دوبار آید که آفاق جهان

□

کسی که مدحش اندر دهان او بگذشت

□

بر قله‌های کوه ریاضت کشیده‌اند

□

وقت اندیشه دل او زخم‌جو

□

از چنگ غم خلاص تمنی کنم ز دهر

□

من از سحر سحر پیکان راهم

□

بر شعرا نطق شد حرام به دورت

□

چو فرق سر خصم در خون کشید

□

آن سه دختر و آن سه خواهر پنج وقت

□

هنوز آن ساعت فرخنده دور است

□

آسمان در نثار ساغر او

□

آفتاب آن سنگ را هم کرد زر

□

گررسد جنبش کلک تو به من

□

به فتح هفت کشور سر برآرد

□

عجب است این رکاب و می‌گویی

□

زمی از قدرت آسمان داند

□

چون من امروز در میانه نیم

□

سپهر، حلقه به گوشم سزد که تاج مرا

□

چون سر از تن برفت سر نکشد

□

دایما تر و جوانیم و لطیف

□

من قرین گنج و اینان خاک بیزان هوس

□

در توحید زن کاوازه داری

□

چشم دردی داشت بستان کز سر پستان ابر

□

همه صورتی پیش فرهنگ و رای

□

به نشانی که میان من و توست

□

هنر نمای نبودم بدین هنرمندی

□

آورده هر خلیل دلی نفس پاک را

□

پیش قبطی خون بود آن آب نیل

□

گویند که خاقانی ندهد به خسان دل

□

بر زمین خاک قدمشان توتیای چشم بود

□

هر چه پنهان پرده‌ی فلک است

□

شتابنده‌تر و هم علوی خرام

□

چند ازین دوران که هستند این خدا دوران در او

□

صد هزاران جان صدیقان راه

□

شب طلاق خواب داده دیده بانان بصر

□

هر زمان می‌درد این دلق تنت

□

چون به زبان من رود نام کرم ز چشم من

□

ز کارگاه قضا در درخت پوشانند

□

هست اتابک چون فریدون نیست باک ار کافران

□

گدازنده چون موم در آفتاب

□

دست همت بس فراخ آمد مرا

□

ز دل تپیدن و از دیده روشنی خواهند

□

خاطرم نیز عذر می‌خواهد

□

نیست دستوری کزین من بگذرم

□

به ترک جاه مقامر ظریف تر درویش

□

با شیر پنجه کردن روبه نه رای بود

□

فلسفه در سخن میامیزید

□

مهندس بسی جوید از رازشان

□

مار ضحاک ماند بر پایم

□

گر امروزت به دستی جلوه کرده است

□

یک سر سفله نیست کز فلکش

□

حیدری کاندر صف شیران رود

□

سخن بر بکر طبع من گواه است

□

ما کاروان آخرتیم از دیار عمر

□

شاه علاء الدول، داور اعظم که هست

□

شهان را ز رسمی که آیین بود

□

هم بنماید چنین هم شود از قدر صدر

□

چوب دستی را نهفتم دوش زیر بوریا

□

گردد زمین ز جرعه چنان مست کز درون

□

سینه را پا ساخت می‌رفت آن حذور

□

سیصد وشصت رگم زنده شود چون بدهد

□

تو که مبدا و مرجعت اینست

□

ناهید زخمه مطرب و می آفتاب تابش

□

لشگر از هر سوئی پراکندند

□

چون ماه سی‌شبه که به خورشید درخزد

□

به عدل کردن و انصاف دادن ضعفا

□

آن غنچه‌های نستر بادامه‌های قز شد

□

خود کی یابد این چنین بازار را

□

صبح دلش تا دمید عالم جافی نجست

□

وجود هر که نخواهد دوام دولت او

□

نو عروسی است صورت نوروز

□

در ارتنگ این نقش چینی پرند

□

چنان که از دیت خون بود حیات دوباره

□

ز خواب جهل، بس امسالها که پار شدند

□

آنک آن تازه بهار دل من در دل خاک

□

ای خنک آن را که پیش از مرگ مرد

□

می درده و مهره نه به تعجیل

□

الا انی شغفت بهن حقا

□

در روزه بودم از سخن و جامه‌ی دو عید

□

به گوهر جهان را بیاراسته

□

انس هرکس در این جهان چیزی است

□

سر میفراز تا کله داران

□

گردن من به طنابی است که چون گاو خراس

□

گر هزاران چرخ در چشمش رود

□

در ایرمان سرای جهان نیست جای دل

□

اما کان قتل المسلمین مجرما؟

□

خار در دیده‌ی فلک شکند

□

گفت هر ک آن‌چنان سرافرازد

□

جمشید کیان که دین جز او را

□

چو شب، هستی و صبحدم نیستی است

□

به جهان پشت مبندید و به یک صدمت آه

□

کو نشان عشق و ایثار و رضا

□

مختار، گوهر آمد و اسلافش آفتاب

□

بضاعت من و بازار علم و حکمت او

□

خلق هفتاد و سه فرقت کرده هفتاد و دو حج

□

تو ای طفل ناپخته خام رای

□

تا روز و شب دو خادم رومی و نوبی‌اند

□

کار تنها نه مرا افتاد و بس

□

به زمستان چو تموز از تف آه

□

زانک جنسیت عجایب جاذبیست

□

اسلام فخر کرد به دور همام و گفت

□

زحل گر نیستی هندوی این نام

□

به شام از رگ جان مردم بریدن

□

ز فرمان او نیست کس را گزیر

□

صحن فلک از بزان انجم

□

از گفته‌ی ناکرده‌ی بیهوده چه حاصل

□

یارب این کوس چه هاروت فن و زهره نواست

□

دام افکندند و اندر دام ماند

□

هر چه جز نور السموات از خدائی عزل کن

□

هم از قبله سخن گوید هم از لات

□

آبروی است کیمیای بزرگ

□

سوی خرگاه راند مرکب تیز

□

ترک آن کژ نگه کند در تیر

□

در سایه‌ی رکابش فتنه بخفت و دین را

□

با آب و جاه کعبه وجود تو حیض توست

□

بنگر اندر من ز من یک ساعتی

□

بلبل گفتا که گل به ز شکوفه است از آنک

□

به قطره قطره حرامت عذابت خواهد بود

□

همه بیمار نوازان و مسیحا نفسید

□

با دو دیده اول و آخر ببین

□

من شنیدم کز نهیب تیر این شیر زمین

□

تا یتیم از یک بمن بخشید نیم

□

سکندر جهادی و خضر اعتقادی

□

اصل ما و اصل جمله سرکشان

□

به بوی نفس مکن جان که بهر گردن خوک

□

چو کار از مهد با میدان فتادش

□

نوک سر کلک او قبله‌ی در عدن

□

قعر جو پر گوهرست و پر ز در

□

خلاص بود و کنون قلب شد ز سکه بگشت

□

خاصه سرای آنکه چو من در جوار اوست

□

به وفاتش امام انجم را

□

دید از دورش که آن تسلیم کیش

□

مرا از این همه اصوات آن خوشی نرسد

□

سحرگه کافتاب عالم افروز

□

زیره آبی دادشان گیتی و ایشان بر امید

□

توبه کردم از سخن که انگیختم

□

هر روز هزار تازیانه

□

زخم من صحن قفس خونین کرد

□

شهری که شیب و بالا دریا و کوه دارد

□

چون رسید آن وقت و آن تاریخ راست

□

آزرده‌ام ز زخم سگ غرچه لاجرم

□

طبایع را یکایک میل در کش

□

شاه سلیمان نگین به مژده نگین داد

□

مرده گردد شخص کو بی‌جان شود

□

می‌دان که دل ز روی شناسان آن سراست

□

حصار شهر به دست مخالفان بینی

□

نوشتم ابجد تجرید پس چون نشره‌ی طفلان

□

چیزکی از آب هستش در جسد

□

سرگشته چه گویم که سر و پای ندارم

□

بگفت این و دگر ره بر سر خاک

□

پس گشته صد هزار زبان آفتاب‌وار

□

او اگر معزول گشتست و فقیر

□

هر یکی از رنگ و رای چون فلک و آفتاب

□

از بلای دام و زندان بی خبر

□

آتش قندیل بنشست آب سبحه هم برفت

□

ور به دندان گوید او بنما وبال

□

کنون کار نرسی بگویم همی

□

برزوا والربی تظل تنادی

□

تشنه دارند مرغ پروازی

□

آنچنان که از عکس دوزخ گشته‌ام

□

یکی دیگ رویین به بار اندرون

□

من چگونه از تو دریابم به حکم

□

بر تو نمی‌رسم به پر وهم جبرئیل

□

عقل دشنامم دهد من راضیم

□

مرین خوابها را به جز پیش اوی

□

که صاحب حالتان یکباره مردند

□

مه به اشک از خاک راه کهکشان

□

ای بسا مس زر اندوده به زر

□

شب آمد بران دشت سندی نماند

□

ببام خلق، بر شد دزد طرار

□

گردون چنبری ز پی کوس روز عید

□

که بیا تا ماه بنمایم ترا

□

سکندر بدو گفت کای کامگار

□

از من شنو نصیحت خالص که دیگری

□

در طشت آب دید توان ماه عید و من

□

لطف تو خواهم که میناگر شود

□

دلت زنده باشد به فرهنگ و هوش

□

ندارم دل جمعیت، تفرقه به

□

بحری که عید کرد بر اعدا به پشت ابر

□

هین بمگذار ای شفا رنجور را

□

همیدون سپهدار او شاد باد

□

که گر چه مرغ توکل کند به دانه و آب

□

گوشه‌ای از خلق و کنجی از جهان

□

جملگان کیسه ازو بر دوختند

□

برآمد ز آرام وز خورد و خواب

□

طفل مسکین، بی خبر از سر که چیست

□

چه یگانه‌ای است کو را به سه بعد در دو عالم

□

گرچه گردد در قیامت آن فزون

□

چو باشد به نزدیک فرزند ما

□

یابندگان مرا به ره اندر عدیل کن

□

خود دل و طبع او ز سیم و شکر

□

لیک مرد عاقلی و معنوی

□

هرانکس که آمد بر او فراز

□

باید آزاده کسی را خواندن

□

این چهار اجساد کان کائنات

□

تو سلیمان‌وار داد او بده

□

برآمیختند آن کجا داشتند

□

کافتاب از پیام خاکی زر

□

حلقه‌ی ابریشم است موی خوش چنگ

□

در صف معراجیان گر بیستی

□

دلارام گنجور شاه اردوان

□

بشناس زیان ز سود، تا وقتی

□

کرده می راوق از اول شب و بازش به صبوح

□

تا تو با من باشی ای مرده‌ی وطن

□

گه دست تنگی دلی شاد و راد

□

چشم او پر زمال و نعمت خویش

□

موی معنی می‌شکافم دوستان را آگهی است

□

نفسها را لایقست این انجمن

□

که بردارد آن سنگ اگر بگذرد

□

درین درگاه، هر سنگ و گل و کاه

□

قوس قزح به کاغذ شامی به شام‌گاه

□

گر پذیری پند موسی وا رهی

□

نباید که باشد جزو شاه روم

□

به سخن در خراب گنج نهد

□

کعبه‌ی جان ز آن سوی نه شهر جوی و هفت ده

□

با دو صد اقبال او محظوظ ماست

□

به پاسخ نخست آفرین گسترید

□

چو ما بستیم دیو آز را دست

□

گیسوی حور و گوی ز نخدانش بین بهم

□

غوله‌ای را که بر آرایید غول

□

چو خامش بود جان شرمست و بس

□

کسی کو در وجود خویش ماندست

□

از بهر آنکه نامه بر تعزیت شوند

□

چون ندید او خیره و نومید شد

□

فرستاده آمد بر شهریار

□

پیرایه‌ای بعمد، نبستم ببال و پر

□

نه نه مشتاقان از صبح و ز شام آزادند

□

چون به خود آید نداند یک لغت

□

چو آمد به نزدیک تخت بلند

□

به بوی دو نان پیش دونان شدی

□

مس ملکت زر از آن گشت که وقف کف اوست

□

قطره‌ای بر ریز بر ما زان سبو

□

وگرنه بفرمود تا گردنم

□

موشک آزرده گشت و گفت خموش

□

از بوی مشک تبت کان صحن صید گه راست

□

ظاهر رقعه اگر چه مدح بود

□

هلاهل چنین زهر هندی بگیر

□

پیر گفتا کار را باشید هین

□

به یک شب هر یکی دیدند خوابی

□

گوید او منگر به مرداری من

□

که کردم به دادار گیهان پناه

□

تلخی و شیرینی هستی چشید

□

حساب روز و مه چون نیک برداشت

□

پیر کرد او را سجود و گفت زود

□

ز فرمان اگر یک زمان بگذری

□

تو بحری و حوضی میان سرایت

□

ز عالم قبله گاه جان من اوست

□

ورنه خالی کن جوالت را ز سنگ

□

دوان اورمزد از میانه برفت

□

در آن مکان که جوانی دمی و عمر شبی است

□

بسا کس که گفتار او دلکش است

□

کیمیای فضل را طالب بدی

□

نه کس چون تو دارد ز شاهان خرد

□

گر تو سر هیچ هیچ داری

□

چه خوش گفت آن نکوگوی نکوکار

□

می‌پرستید آفتاب چرخ را

□

هم‌آنگه که بر تو بخواند دبیر

□

نغمه‌ی مرغ سحری هفته‌ایست

□

به دل داغ تمنای تو دارند

□

پس بود ظلمات بعضی فوق بعض

□

دو بدخواه را زنده بر دار کرد

□

زهی کعبه ویران کن دیر ساز

□

در آن صحرا گلی بشکفت او را

□

صد هزار آلودگان آب‌جو

□

پلی دیگر اکنون بباید زدن

□

این چنین خواسته‌ی بیغش را

□

سوی پدرش قدم نهادند

□

پیش من آوازت آواز خداست

□

هنرمند را خلعت آراستی

□

اختران را عنایتست بدو

□

من از خواب گران بیدار گشتم

□

چون خدا مر جسم را تبدیل کرد

□

بره‌بر یکی نامور دید جای

□

پایه گفت اینقدر بخویش مناز

□

خدا را، این فلک، بر من ببخشای!

□

پادشاهان جهان از بدرگی

□

ز برنا کنیزک بپیچید روی

□

معجز کلی فرستادت به مدح

□

ششم از ادب خالی اندیشه‌ای

□

خویشتن را کور می‌کردی و مات

□

مگردان همه نام ما را به ننگ

□

زین منه، اسب آز را بر پشت

□

دوران چو گل‌ام به ناز پرورد

□

تو چه کرمی در میان سیب در

□

فرود آوریدندش از پشت زین

□

کس به خون‌ریزی چنان لاغر

□

بگو روشن که این آتش که افروخت؟

□

گر بریزی خاک و صد خاکسترش

□

دلارای برداشت چندان جهیز

□

همه پستی ز دیو نفس زاید

□

فرو ریخت‌اش بر سر زین زر

□

از سلیمان آن نفس چون نفخ صور

□

به خوان بر نهادند چندی بره

□

به باغ خاطر من خواه تازه نخل سخن

□

گریزان گشت زاغ از تیر تقدیر

□

افتخار از رنگ و بو و از مکان

□

بدو گفت کای مرد بیداردل

□

از سپید و سیه و زشت و نکو

□

به زانوی ادب بنشستی‌اش پیش

□

مست را بین زان شراب پرشگفت

□

همان دخت خرم نگهدار کرم

□

پژوهنده‌ی رای شاه عجم

□

با من نظری‌ش هست تنها

□

خویش مجرم دان و مجرم گو مترس

□

که فرزند آن نامور شاه بود

□

صبحدمی، روی ز مردم نهفت

□

بدین سان درد دل بسیار می‌کرد

□

چون گذشت و رفت غم چون می‌خوری

□

همه کاخ کرسی زرین نهاد

□

شه رای کرد چون که علی الله آب دید

□

روان فرمود جشنی ساز کردند

□

قل تعالوا گفت از جذب کرم

□

پسر بود شاه اردوان را چهار

□

اگر رفوی زنان نکو نبود، نداشت

□

جمای دید از حد بشر دور

□

دید عطار آن و خود مشغول کرد

□

به اختر نگه کن که تا من ز جنگ

□

آنچه در صد سال قسم خلق نیست

□

مکن در میان دست خود را گرو!

□

یقین شناس که گر دیگران سخن گویند

□

چو بدخو شود مرد درویش خوار

□

روز بگذشت، ز خواب سحری بگذر

□

خانقه جای تو و خانه‌ی می جای من است

□

نه شعرست سحرست از آن می‌نیارم

□

و دیگر که چون اندر ایران سپاه

□

تا ز آبنوس روز و شب آمد دوات او

□

نگردد خاطر از ناراست خرسند

□

آصف ملک سلیمان دوم خیمه بزد

□

بپرسید دانایی و راستی

□

خانه‌ای ویرانتر از ویرانه دید

□

چو ز ایشان کرد یعقوب این سخن گوش

□

من بنده که در یک نفسم دادی

□

به ژرفی نگه کن چنان چون که هست

□

کهتران را همه پاداش ز خدمت بدهی

□

ز آن خواب خوش از گلاب‌ریزی

□

به خدایی که نیست مانندش

□

یکی پیش رو بود مهتر ز پیل

□

رفت میباید و زین آمدن و رفتن

□

بدین وعده به غایت شادمانم

□

این دانم اگر صورت جسمیش دهندی

□

که این نامداری که آمد ز راه

□

از رحم عروس بخت این حرم جلال را

□

به جای خود شه آن مرز کردش

□

دیر زی ای آنکه بعد از پانصد و پنجاه سال

□

سکندر بدو گفت کای سرفراز

□

تو، جاه خویش فزون کن باستواری و صبر

□

حیات ابد رشح کلک تو باد!

□

به یک قافیه سند عیبی نباشد

□

بدو گفت رومی که دانش بهست

□

تا ابد چندان که ره خواهیم رفت

□

که اندوه را کوتاهی‌ای ده!

□

صیت تو هفتاد کشور زانسوی عالم گرفت

□

تو آن خانه را همچو گیتی شناس

□

گر ز خویشان تو خوانم خویش را

□

جز تو که رسد به غور من کس؟

□

ابرهای کرمش آذاری

□

که نشنید کاسکندر بدگمان

□

هندوانند سپر ساز از سیم

□

لیکن ز همه، کهینه فرزند

□

افتخار خاندان مصطفی در بلخ و من

□

ز هر ماده‌یی بچه زاید هزار

□

طلا خدا و طمع مسلک و طریقت شر

□

جهان کهنه زالی ست زیرک‌فریب

□

خود جز از بهر بقای عدل دیگر بهر چیست

□

دوان کودکان از پی او چو تیر

□

بباز هر دو جهان و ممان که سود کنی

□

پرده ز رخ نیاز برداشت

□

باد پیوسته از سرشک حسد

□

خردمند بزدود آهن چو آب

□

شما را گر چه رونق بیشتر بود

□

دهد در جلوه‌گاه جنگ و بازی

□

گرچه پیغام روح‌پرور او

□

نیاید ز شاهان پرستندگی

□

تا طرازد طراز سکه‌ی ملک

□

به دل ز اندوه بودش بار انبوه

□

بقات باد که تا مهر آسمان گیه‌گون

□

پس از من بدشمن رسد تاج و گنج

□

تقویم عمر ماست جهان، هر چه میکنیم

□

به هم وصلت‌ده معشوق و عاشق

□

در حضورست از این نقش یقین می‌شودم

□

ندانم کسی را ز گردنکشان

□

چو کرسی عرش حیران ماند برجای

□

تو سنگی، خواهم از ننگ تو رستن!

□

سیاه روی سپهر کبود کسوت را

□

ورا خلعت و نیکویها بساخت

□

کمتر از داس سر سنبله بود

□

و آن دم که نویسی‌اش، سراسر

□

یا بگو زان پیش کز عالم برآرد قحط کل

□

نهفتند صندوق او را به خاک

□

در جنب لب تو آب حیوان

□

بگفتا: «آنچه من دارم دفینه

□

لیکن ز وجود و عدم من چه گشاید

□

سکندر بشد با سواران روم

□

عید رسید و مهرگان باد و جنیبه بر اثر

□

به دست توست اکنون اختیارش

□

نصرت به‌لب چشمه‌ی شمشیر تو بگذشت

□

خرد را مه و خشم را بنده‌دار

□

عطار اگر روزی نو دولت عشق آید

□

از سینه‌ی آهو آه‌خیزان

□

ورنه باز اندر آستینم نه

□

ز یاقوت وز گوهر شاهوار

□

بسا آب کافسرده ماند به سایه

□

بزن شیشه‌ی خشم را سنگ حلم!

□

مرگ در خون کشته غوطه خورد

□

اگر مرگ دارد چنین طبع گرگ

□

تا که از وسوسه‌ی نفس پلید

□

پس از چندگاهی از آن راه سخت

□

باد عمر تو با زمانه قرین

□

زمین جنب جنبان شد و پر ز گرد

□

شورش دریای اشک من به زمین رفت

□

چه خوش گفت روزی که: «قول حکیم

□

نهد کشت قدر ترا ماه خرمن

□

ازیشان سبک اردشیر آب خواست

□

هست گنجی از دو عالم مانده پنهان تا ابد

□

دورست زبه پیش دانش‌اندیش

□

قلمش معجزیست حادثه خوار

□

یکی باد برخاست از انجمن

□

نندیشد از فلک نخرد سنبلش به جو

□

ارسطالس این نکته‌ها چون شنود

□

به خلافت پدرت سر چو نیاورد فرود

□

مرا نیک‌پی مهربان بنده‌دان

□

نه هر که چیزی نکند از آن همی‌نکند

□

دارند هوای آنکه غافل

□

گذشت ظلم تو ز اندازه بر مسلمانان

□

چو بنشست بهرام ز اشکانیان

□

اول از خوناب دل رنگین ازارش بستمی

□

ترک همه کار و بار خود کرد

□

چه صفراهاست کامروز او نکردست

□

به یزدان گرای و سخن زو فزای

□

در عطا دادن و سخاست مقیم

□

چو وحشی‌گور، در صحرا تک‌آور

□

گر تو خواهی گفت مخرج دیگرست آن فضله را

□

چو بر دین کند شهریار آفرین

□

من آن گویم که تا روید زمین را بیخ بوزیدان

□

گهی با نرگسش همراز گشتی

□

جود می‌گفت با کرم روزی

□

چنین گفت پیران میلاد را

□

غاری چو چه مورچگان تنگ در این راه

□

که بر جان من بیدل ببخشای!

□

زور عزم تو آسمان قدرت

□

بپرسید پس شه که تاریک جای

□

جام ملک مشرق بر کوه شعاعی زد

□

دل بسته به یار خوش‌شمایل

□

روز طوفان و باد حزم نکوست

□

گر او را ز دستور بد بد رسید

□

بدان طمع که ز دادن بلند نام شوی

□

بدیشان هر چه گفت از راه دین گفت

□

اکرم اکرم نعوذ بالله ازو

□

ازان پس چو فرمایدم شهریار

□

زهره‌ی آب گشته‌ی کوه است

□

گو دامن یار خویشتن گیر!

□

به طول قطعه گرانی نکردم از پی آن

□

چه مردی بدو گفت نام تو چیست

□

کو فلک دستی که چون کلکش بهم کردی سخن

□

از خون خوردن، انار خندان

□

دوش وقت سحر بدان معنی

□

که گردان بلند آسمان آفرید

□

آن لعل لعاب ازدهن گاو فرو ریز

□

آسوده بود به طرف گلزار

□

خاطر من که گوی برباید

□

پراندیشه‌ی رزم شد اردشیر

□

عمر سلیمان عهد باد ابدالدهر

□

شمیم گیسوان عطرسایش

□

هوا با آب گفتا گرد خیل موکب او شو

□

خردمند را بیطقون بود نام

□

هنوز عهد مقامات مهدی ار نرسید

□

به فندق، گونه‌ی عناب تر داد

□

دفتر نیک و بد و گردون گردان کلک اوست

□

هیون برنشستند و اسپان به دست

□

و آن گلی کو بنشاند به حسد

□

نه تنها آفتم زیبایی اوست

□

باد را هردم بساطت گوید ای بیهوده‌رو

□

دگر گفت بی‌دستگاه آن بود

□

ری در قفای جان من افتاد و من به جهد

□

زن و بچه‌ی فقر پروردشان

□

ره ز نامرد گم شود بر مرد

□

چو برزد سر از کوه روشن چراغ

□

به وفاتش امام انجم را

□

آری! نزنم نفس ز انکار

□

ای دیده‌ی ناظر نبوت

□

فغستان چو آمد به مشکوی شاه

□

آفتابی و من تو را خاکم

□

نپوید در فروغ مهر یا ماه

□

تا قیامت چو باز دوخته چشم

□

سکندر بترسید و برگشت زود

□

آن مثل خواندی که مرغ خانگی

□

پسر بیرون ز «یوسف» یازده داشت

□

اعتقادی که فلان را به خداوندی تست

□

خور و خواب و رای و نشست ترا

□

نان تهی نه و همه آفاق نام من

□

دلی کز عشق در دام نهنگ است

□

بزم ایشان چو بهشتست که بر درگه او

□

یکی آنک از بخشش دادگر

□

خلفت را که چشم بد مرساد

□

چسان تدبیر آن کردن توانیم؟

□

با منش چون خرد بدید چه گفت

□

ز لشکر سراسر برآمد خروش

□

سر تیغ و زبانه‌ی قلمش

□

دلت را به دانشوری دار هوش!

□

مکث محسن در جهان بسیار باشد لاجرم

□

توانگر شود هرک خشنود گشت

□

برگ می صبوح کن، سرکه فروختن که چه

□

چو یوسف این سخن را ز آن پری‌چهر

□

از آنچه گفتم اگر هیچ بیش و کم گفتم

□

به خانه درون تخت زرین نهاد

□

آن شب که دو عالم از حوادث

□

یکی دست جامه به سالی تمام

□

ای چشم نیازیان ز جود تو

□

توانگر تر آن کو دلی راد داشت

□

بنده گرچه به دستبرد سخن

□

بی‌چاره پلنگ در تب و تاب

□

چه بخیلی که به چندین رز و چندین نعمت

□

سپه با سپه جنگ برساختند

□

چو زیر ران کشم آن مرکبی که رایض او

□

گفت: «ای زده دم ز مهر رویم!

□

گر ز یک خاطب یکی را روز تزویج و قبول

□

همه یکسره خواندند آفرین

□

در آن موقف که از بیجاده‌گون تیغ

□

یکی جوی جامی! دو جویی مکن!

□

گر کواکب را مسلم گشتی این عالی سپهر

□

چو شمع از در دژ بیفروخت گفت

□

گفتم این را دلیل باید گفت

□

ز سر حد چین تا در روم و روس

□

همین می‌کن که جاویدان مدد باد از توفیقت

□

زمین تیره‌گون کوه چون نیل شد

□

نگهبانان موکل ساخت چندی

□

به انصاف گردن برافراشتند

□

ز فرق او، دو نیمه نافه را دل

□

کز جرات قیس ازین غم آباد

□

عشقش به درون نه داشت خانه،

□

نه از تیشه در آن، زخم تراشی

□

که روزگار غیور است و ناگهان گیرد

□

بر کله صد گهر ندوخته‌اند

□

که کسانی که این مکان دارند

□

ولی گر بخت این باشد، چه دانم!

□

سخن حدیث دگر، کار قصه دگریست

□

هم عاجز است و هست پرس هفت صد هزار

□

کرده هم سلمانی اندر خدمتش هم بوذری

□

به عرض او رسانیدی غم خویش

□

خداوند دل و دست درم بار

□

انسی و جنی و شیطانی مسلمان دیده‌اند

□

که نزدیک موسی عمران فرستم

□

که: «سر خواهی سلامت، سر نگه‌دار!»

□

این همه خاک و آب و ظلمت و نور؟

□

با گلاب طبری از طبر آمیخته‌اند

□

نظم و خطت بر نبوت حجت پیغامبرست

□

فدایش جان من! جانان من اوست

□

نم اشکی و با خود گفت و گویی

□

آه خاقانی آشکار کند

□

کلک دیدستی که هم کلکی کند هم دفتری

□

که باشد حریف ادب‌پیشه‌ای

□

کند باد حوادث واژگونت

□

که ز یک پرده صد الحانش به عمدا شنوند

□

گرچه مستغنیم از این سوگند

□

وز خار ستیزه غنچه‌ام کرد

□

که رمح موشکاف اندر کف شاه جهان لرزد

□

بر همه گنج روان خواهم گزید

□

گردونش قبایی کندی مهر کلاهی

□

کز آنم پرده‌ی عز و شرف سوخت

□

از جوشن کشف چه هراسی؟ چه غم خوری؟

□

هر گنج زر که داشت به عمدا برافکند

□

خاصه آنرا که خانه خرگاهست

□

و آن دفتر غم ز هم گشادند

□

که یک جو نیرزد سرای سپنج

□

شیر بر اطراف چشم بوستان افشانده‌اند

□

ورنه پیدا شدست رشد از غی

□

دنباله‌ی کار خویشتن گیر!

□

دامهائی که نهادند به پنهانی

□

که دل از هر چه دو رنگی است شکیبا بینند

□

دماغ مه بخراشم ز بسکه بخروشم

□

می‌داشت دلش به مهر خود بند

□

مرغ جلال او چو برآورد پر و بال

□

نخوت تاج بخشی دستار

□

موجهای سخطش طوفانی

□

به سنگی گوهر قدرت شکستن

□

مرا فریادرس زین میهمانت

□

که خاک درش آب حیوان نماید

□

تو بدان منگر که عالم هفت یا شش کشورست

□

به خصلت‌های نیک اندرز کردش

□

تبدیل ماه و سال و خزان و بهار هم

□

از هفت رنگ بین که چه طغرا برافکند

□

ز کردگار بترس این چه نامسلمانیست

□

ندیده از پری، نشنیده از حور

□

تو نیز رهرو این کهنه رهگذر بودی

□

وآنگهی نام آن جدل منهید

□

همه تسکین اضطراب منست

□

به روی من دری از مهر بگشای!

□

مثل گل نچیده که ماند در آفتاب

□

که نه بر جایگاه می‌گوید

□

گل قهر تو آفتاب‌اندای

□

ز آن جام مرا شکست تنها

□

چون به خاقانی رسیدم عندلیبش یافتم

□

تا نسخه‌ی مناسک حج گردد از برش

□

این سیاستها که موروثست از پیغمبری

□

کز آن در جانشان افتاد تابی

□

گوش بگرفتی جهانی از سفیر آه او

□

کان طمغاج و باغ شوشتر است

□

روی بدخواه تو چو پشت پلنگ

□

به پیش او یقین شد آنچه پنداشت

□

نمیماند بجز یک لحظه شبنم

□

خویشتن ضحاک شور و اژدها سر ساختند

□

آن کرده ز خون حاصل هر معرکه جویی

□

به سینه تخم سودای تو کارند

□

که سهم چرخ مقوس ز تیرپران داد

□

ز خون شفق سرخ دامان نماید

□

بود آب تیغ ترا روح مجری

□

پیر سجاده تو را داده و زنار مرا

□

باز بی‌دانش گیا را خاک و آب آمد غذا

□

سبحه‌ی سعد اکبر اندازد

□

خاصه با مهره در ششدر بی‌سامانی

□

ز ماشوره‌ی عاج، مرجان تر

□

نی عشق سرو بود و نه شوق صنوبرم

□

که بر آفاق زیور افشانده است

□

تا به سیلی از حدود عالمش بیرون کنند

□

به چیزی که گویند: بگذار و رو!

□

شد روان و گفت کای حی قدیر

□

ای بسا پلپل که در چشم گمان افشانده‌اند

□

به خاصیت بنماید ز شوره مهر گیاهی

□

ز عذر انگیختن گردید خاموش

□

ذرات از آفتاب تواند شدن نهان

□

چنگ ارتفاع می را ربعی به شکل مسطر

□

مانده شیر عرین و دولت و دین

□

سهی‌سروش خمید از بار اندوه

□

کارد بهم دهان علی الله خوان آب

□

مهره‌ی پشت جهان یک ز دگر بگشایید

□

به وزارت که کند رای ترا قانع کی

□

ز مشک و گوهر و زر در خزینه

□

بی‌نعمت تو مغز نبندد در استخوان

□

بر من فکند و عهد مرا عیدوار کرد

□

رخش ز زنگ کدورت نخست بزدودست

□

ز نام و شهر خویش آگاهی‌ای ده!»

□

به رای پیر، توانیم داشت بخت جوان

□

از سحاب مژه خوناب مطر بگشایید

□

گر همی دامنت بیالاید

□

ولی از دیگران بنهفت او را

□

شهسوار نام‌دار کامکار کامران

□

تاب خانه‌ی جگری خواهم داشت

□

گه ریاضت او بود باد را استاد

□

نظام ادب نظم سلک تو باد!

□

تو گر نیکو سخن گوئی تو را ایزد ببخشاید

□

کمد از ماه نو شفق دیدار

□

باد قدر تو با فلک همتای

□

مرا بر هر برادر سرفرازی»

□

از برون جا در درون ده جسم افکار مرا

□

کیمیا رایگان نخواهد داد

□

در این یک ساعت از سودای حمرا

□

به زرق و دغا خویش را داده زیب

□

گمنام زیست، آنکه ده و سیم و زر نداشت

□

کاتش و آب از قدح قندیل دیگر ساختند

□

گر در آن کر و فر درو یازی

□

وین ناله‌ی جان گداز برداشت

□

آبله بر فرق سر یافته از فرقدان

□

زر قراضه در وی چون تخم پیله مضمر

□

خاصه در کارهای دیوانی

□

زنان مصر را آواز کردند

□

سرت بی‌مغز چون کله نکنند

□

هم ز آب چاه کعبه فرو شوی یک سرش

□

که مرا زانچه گفته‌ام یادست

□

موافق‌ساز یار ناموافق

□

تو ببین چه صرف کردم من ازین صنم‌پرستی

□

مدد روح به بیمار مگر بازدهید

□

گر باشم و گر نه نه فزایی و نه کاهی

□

ز حال بی‌خودی، هشیار گشتم

□

نخستین فرض بودست اغنیا را

□

خاک سم اسب او کعبه‌ی مشک تتار

□

فضله‌ی زنبور را هم چون به مخرج ننگری

□

روی از همه کس به یار خود کرد

□

قضیه مانعة الجمع در جمیع مواد

□

بر مراد کن فکان خواهم فشاند

□

به کفایت ز جادوی محتال

□

از کارد، تراش دسته‌ی خویش

□

بر کفشان قحف و میان شان قحاب

□

ردی زر ز دوش می‌بشود

□

در ذات تو دیده مصطفایی

□

بر قصد گروهی از قبایل

□

همه بسیط زمین رو نهد به ویرانی

□

یعنی بلقیس مملکت پسر آورد

□

اگر خواهی که چون آتش سراندر آسمان سایی

□

به اقلیم خویش اوفگندند رخت

□

بیم طوفانست کشتیبان کجاست

□

کوهش اساس نعمت بحرش غریق گوهر

□

کزین متاع درین عرضگاه ارزانست

□

زود آوردش به خواب خیزی

□

صد چشمه‌ی حیات چو صرصر دوان رسید

□

نگاریدم به سرخ و زرد ز اشک و چهره هزمانش

□

هیکل مدبری و منحوسیست

□

چون آبی‌مرغ، رد دریا شناور

□

کند فردا به دیگر دست رسوا

□

دشمنان را نیز هر موئی بر این معنی گواست

□

عرش داری زیر پاهان تا به غفلت نسپری

□

بشو ظلمت جهل را ز آب علم!

□

من دلبری ندیدم مردم کش و ملک خو

□

که چو سیراب گشت ماند از کار

□

بالغ او طفل تست و پخته‌ی او خام تو

□

بود آینه، پیش مردم کریم

□

کار او از همه کس بهتر کرد

□

گل گرفت و خاک او اندود وبس

□

ز دین ایزد و شرع رسول بیزارم

□

وز چشم گوزن اشک‌ریزان

□

از قطره‌ای هزار محیط آورد پدید

□

خون ریخته موافقت پور هاجرش

□

هریکی بودندی اندر فوج دیگر چاکری

□

که تا با او نگردد سایه همراه

□

درست شد که خرد برتر و به از درم است

□

حلقه به گوش چنبر دف همچو چنبرش

□

گفت چون تو ترا که بستاید

□

با نسخه‌ی راست کن برابر!

□

کرد اشارت از کرم گفت بلی کلا کما

□

آغشته بود با خاک از نعل بور و چالش

□

مرحباگویان اقبال کند رضوانی

□

ز راه خویشتن بنشان غبارش!»

□

از سحر تا شامگاهان، از پیش گردیده‌اند

□

در طشت خون بدیدم ماه منورش

□

گویی که دو محنت آشیانست

□

گهی با غنچه‌اش دمساز گشتی

□

به نور مشعله مهر جستجوی سها

□

از غرش درخش و ز غرنده تندرش

□

چون بخت مخالفت به خوش خوابی

□

به درس سکندر زبان را گشود

□

بوئی از آن جرعه یادگار نیابی

□

ارباب تهمتند ولی برهمن نیند

□

با همه روزگار پای آرد

□

به پاسخ لعل شکربار بگشای!

□

وآن مرادت از کسی دیگر دهد

□

سوسن روغنکده مهمان شدنم نگذارند

□

طاقی و پیرهنی کرد همی نتوانی

□

شنید، افزود از آن‌اش مهر بر مهر

□

دزد عارف، دفتر تحقیق برد

□

ز حجاب چار عنصر بدلی بدر نیاید

□

نگویم که ناید ز من سند بادی

□

بلای من ز ناپروایی اوست

□

پای میکائیل بندد بر جناح جبرئیل

□

خاک در چشمه‌ی خور اندازد

□

شود رخساره‌ی ارواح کاهی

□

آلوده به خون نمود دندان

□

واندر زکات دستت و انگشتکان قصیر

□

دستارچه کجاوه و ماه مدورش

□

برتر از احسنت کابین یافتستم کافرم

□

از بهر خدا به غور من رس!

□

از خریداران خود غافل مشو

□

چون مه نو کز خط ظلام برآمد

□

صد مرتبه هم مالی و هم جاهی

□

بر جان تو داغ آرزویم

□

به توسنیسش، چو یک چند تاخت، خو کردیم

□

کیمیایی که ز فتح و ظفر آمیخته‌اند

□

هیچ دانی که می چه گویی هی

□

ولی فعل و خوی‌اش همه ناخوش است

□

طغرل تکین کجاست که بیند علوشان

□

هم ازلش پیشرو هم ابدش پیش کار

□

که هرگز کس پشیمانی ندیدست از نکوکاری

□

به یوسف شوق خود اظهار می‌کرد

□

که اینجاش آب و چرائی نیابی

□

کاین دو جا را نفس امیر و طبع دهقان دیده‌اند

□

خوی شد ، از پوست برون آمده

□

رسوا نشده به کوی و بازار

□

بهر صدق مدعی در بی‌شکی

□

سحر حلال آنکه با دم تو مضاف است

□

کشتن مار گزنده‌ی قوت افسون گر است

□

حرف غم تو سترده از دل

□

خواست شود پیرو رفتارشان

□

شام و سحر دوپیک کبوتر شتاب شد

□

چراغی کان نمیرد از دم صور

□

گیاچین به هامون پی خوردشان

□

بادولت صاحب الزمان باد

□

تا شکر ریز عروسان بیابان دیده‌اند

□

ز تلخی، گشت، بر خویشان، ترش چهر

□

عفونت را برون برد از هوایش

□

نگشته ستی تو واقف بر چنین پوشیده فرمان‌ها؟

□

مشمارش از غریب شماران این سرا

□

از آن مستی همی افتاد می‌خواست

□

غم خلق جهان خوردن توانیم؟»

□

کرده او را آمن از صدمه‌ی فتن

□

اندر خزم به بزمت و در بستر آیمت

□

شود رمزی از آن دیباچه معلوم

□

ز جست و جوی کام‌اش، پای لنگ است

□

آنکس که نخ نکرده بیک عمر سوزنی

□

چه میانجی کفر و دین باشم

□

تخت ترا به که توئی بختیار !

□

پی طعمه هر روز یک خوان طعام،

□

کش آستان مقابله با کهکشان کند

□

من چراغ عقل و آنها روز کوران هوا

□

کند از بوی عنبرین طیب

□

عشق است مرا درین جهان کار

□

نکند بی‌هزار ساله مسیر

□

چشمه‌ی خون فرو دود بر ذقنم، دریغ من

□

دیده همی سود به پای پدر

□

چو دانستی، آنگاه در کار کوش!

□

بر یکی لطفست و بر دیگر چو قهر

□

دل کو سگ کهف است به بلعم نفروشم

□

برن از هفت گنبد برد شش طاق

□

در پای درخت سایه نایاب

□

همچو من پای تو از خون، تر نیست

□

بخوان شاه مزعفر لطیف تر حلوا

□

بس در دولت که توانی کشاد

□

به میدان وحدت دوگویی مکن!

□

حسامت در سراندازی و دستت در زرافشانی

□

پای همت تنگ دارم گام خویش

□

بود فرزندت اندر سینه کاهی؟

□

جهان را رهاند از دریغ و فسوس

□

آتش همی به نور و شعاع خور

□

نوش مرغان و نوای سخنت

□

خون عدو خورده به دندان تیز

□

که دارندش نگاه از هر گزندی

□

شب‌روان را خرمن آن ماه بس

□

درد ورا انحطاط رنج ورا انتها

□

که بود عرصه‌ی رفرف چو رف آن ایوان

□

انس خاقانی از جهان خلوت

□

در دل هر قطره شبنم کرده‌اند

□

چو بر اعجاز مریم نخل خرما

□

در مه ذی الحجه، به پایان ماه

□

پی نفی شک، اسرار یقین گفت

□

از صفایش دل هویدا همچو نور صبح‌گاه

□

کسی نبرد زنجیر مسجد الاقصا

□

که در چشمش نیاید انجم و ماه

□

نه از زخم تراش آن را خراشی

□

حضرت بلقیس روزگار بماناد

□

وز مژه گنج شایگان برخاست

□

که بیهوش ابد گردم به بویت

□

به جانان ز اشک عنابی خبر داد

□

با گم شدگان دهم نشان را

□

ماند رمه‌ی مضمران را

□

طرفه که سی غره بیک سلخ زاد

□

خواهم به خلیفه برد فریاد

□

نشد آگه نه ارسطو و نه افلاطون

□

سیصد و شصت درم سنگ گهر وزانم

□

زنده شد از دیدن خویشان خویش

□

به تحسین او بانگ برداشتند

□

از تنزل به درش باج ستانان هم باج

□

این ششدره‌ی ستم گران را

□

کاین گهر از حقه برآورده‌ام

□

وز او در نافه کار مشک، مشکل

□

از پس انده و رنج شب تار آید

□

دوباره عمر شمارم که یابم از تو جدایی

□

به قدرت کامکار اندر همه کام

□

شد ماتم شوهرش بهانه

□

وین مقامر در خراباتی نهاده رخت‌ها

□

دیر از کجا و خلعت بیت الله از کجا

□

شان به زبان آوری و من خموش

□

به جای زاغ شد بوم آشیان‌گیر

□

پارگیهای قبا دید و گریست

□

جیفه نجوید همای پشه نگیرد عقاب

□

که تا فیروزه چرخ آرد بتو روی

□

تل و هامون گردد از خون دلیران لاله‌زار

□

سایه‌ی تربیت شمسه‌ی بلقیس وقار

□

از آفتاب، زادن گوهر نکوتر است

□

قصه‌ی من با پدر مهربان

□

یارب ز رنج و محنت بازم رهان به جان

□

ز خشک بید هر افسرده‌ای چه اری یاد

□

روئین‌تن هفت خوان ندیده است

□

ولیکن آب خوش خوردن نیارم

□

نه زر نه جامه نه چادر نه چارپا دارد

□

معنی معشوق جان در رگ چو خون

□

هر یک به صدق عنبر جان بر میان اوست

□

وز پس شش ماه بود تازه تر

□

کهن بیماریم درمان پذیرفت

□

سه زخم کهنه به پهلو و پشت و ران دارم

□

ملت درست پهلو ازین پهلوان ماست

□

هنوز، این سبزه را شبنم نشسته است

□

سلامی رشگ گلبرگ بهاری

□

وز آن نمود زری سکه‌اش به نام خدا

□

گر تو را مشکوة دل روشن شد از مصباح لا

□

نماید خار پشتی را نمونه

□

بدستی گل بدستی جام گلرنگ

□

به جان پاک رسول از خدای و خلق درود

□

هیچ نقصت نرسد زین حرکات

□

ستاره خواست زیر افتد ز افلاک

□

فرمان نافذش چو قضا گشته کامکار

□

آرد و کمپیر را گوید که گیر

□

مزور آمد و خائن چو سکه‌ی قلاب

□

به جای غازه خون می‌راند بر روی

□

رزق تو از تو بازبریده

□

ازین مسابقه، مقصود کامرانی نیست

□

تا شود راست کالت ظفر است

□

دست، بهرجوی، بر آبی دگر

□

همی بریدم آن تیغ را به گام آور

□

بانگ بر من زد که ای در نکته‌دانی ناتمام

□

شاخ جنیبت‌کش است گل شه والاجناب

□

گهی خود را پری کرده گهی دیو

□

بر چرم درفش کاویان بندم

□

ز من برند که این را بها و بازار است

□

که از دیار عزیزی رسد سلام وفا

□

چون گل کعبه شرف آثار به

□

نه قتلغ بر تنم نه پیشانم

□

تبریز خراسان شد تا باد چنین بادا

□

شاید ار دامن ز دوران درکشم هر صبح‌دم

□

صورت خراشیده‌شان جان خراش

□

بر شمع رخش پروانه گشتم

□

در کمان، کی تیر ماند جاودان

□

شیر گردون را اغثنا یا غیاث آمد ندا

□

گرفت از وی هزار و چارصد فیل

□

دماغ دهر شود از بخور مالامال

□

بر آفتاب اگر نظر اندازی از عتاب

□

بر طبع طفیل‌سان شکستم

□

ز هر برگش سرشک شیر جسته

□

هم آستانه‌ی او کرده با ستاره قران

□

ور کسی بر سخن دیو بشیبد تو مشیب

□

خط فراق بر خط شروان کشیده‌ام

□

بار سن و سلسله و تخته بند

□

درگه او پناه هفت اقلیم

□

بعد ازینت مرکب چوبین بود

□

خسته به گه خرط و شکسته گه طبطاب

□

از آن مویش سخن در لب گره بست

□

گر جهان بر سرت فرود آرد

□

هنوزت نوبت خواب است و آرام

□

هر یکی از قرب و قدر چون ملک و پادشا

□

هوائی در گرفتش بی هوائی

□

کسی را تا توانی دل میازار

□

دل و دست تواش ضمان باشد

□

خود کن عتاب گندم و خود ده جزای نان

□

گه تلافی گرند و گاه تلف

□

به کوی عشق نام و ننگ در باز

□

چو تو رقاده نهی چشم پاسبانش را

□

رنج و وبال حاصل تاب و شتابشان

□

بنگر حال شبنم و خایه

□

گشت از ناله‌ی چکاوک و سار

□

که چرا دزدان کنون انبه شدند

□

چون من لب ناودان کعبه

□

شد به جسمی غبار معدن جفت

□

مسیر تیغ ترا کاینات در فرمان

□

هر آنکه همنفسش سفله بود و بد گوهر

□

خشک دامان شوم انشاء الله

□

همچو چشمی بود که کور شود

□

به هر نظر سبب آشکار و پنهانند

□

همیشه خانه‌ی یاجوج ظلم ویران است

□

کالت رای است «را» صورت شین است «شین»

□

شکوه یوسفی اندر جبینش

□

ممکن بود که سایه کند بر سرم همای؟

□

هر کس که این نداند مغبون است

□

در ششدر عذرا وشی، صد خصل عذرا ریخته

□

ز انجم و آسمان گذر کرده

□

کهینه بنده‌ی امرت سماک نیزه گذار

□

اگر درد طلب داری بدانی نکته و ایما

□

همدمی ایرمان نمی‌یابم

□

بهر بیچارگان کمر بندد

□

همچو مرسوم منش ناگه قلم بر سر زده

□

کجروان را حق نمیگردد دلیل

□

در هر رواقی از زرش، برهان نو پرداخته

□

که، «منم گاو، هان و هان، پیش آی!»

□

همه دنیا به آزاری نیرزد

□

تو چون حلاوه فروشی مباش سرکه نما

□

دشوار زمانه گردد آسان

□

ورنه بر گردش از ستبر افتد

□

ز آب دیده در آذر نشاندش

□

در جذبه‌ی عنانش جولان تازه بینی

□

تن را پیاله‌وار کمر بر میان مخواه

□

ورنه، جان میکن اندرین پستی

□

چنانکه کعبه‌ی اسلام قبله‌گاه نماز

□

در خانه کشد روح چنان رهگذی را

□

ز آن سیهی خال دان ضیای صفاهان

□

که این هندوست و آن ترک ختایی

□

گهی نالد گهی گرید بزاری

□

که موران را، قناعت خوشتر از سور

□

نرگس کان دید از زر تر جرعه دان

□

وی لیمان خساست‌پیشه!

□

در هر دلی به جود محبب

□

برای تربیت او به تازه برگ و نوائی

□

به شما دست زدم کاهل وفائید همه

□

بدیشان میرسد، محنت ترا چیست؟

□

از جاه تو دولت شعار کرده

□

پس صورت جان است در این جسم محضر

□

چونکه به پایان رسد هفت بیابان او

□

روی برتابد از آن قبله گه‌ات،

□

واسوده خاطریکه ز دنیا کران گرفت

□

گر حاذق جدست وگر عشوه تیبا

□

از فضل خدای حال گردان

□

به حقیقت جوی نیرزی تو

□

ندارم برگ مهجوری ندارم

□

یک گل پژمرده با خود میبری

□

رود سامان نقب من همه بر گنج سامانی

□

روی در قبله‌ی جاوید کند

□

برد از کبست جود تو خرسندی

□

کام ده دشمنان پادشه ذوالمنن

□

فرشته‌وار نشسته بر اشهبی چو براق

□

چون زمانی به خود نمییی؟

□

کان قطره‌ای دو بخشد و این در شاهوار

□

ببین تا چه بیند مه از اجتماعی

□

علت افزود که معلول ریائید همه

□

کی فتد بر دو جهان سایه‌ی من؟

□

راست گویی سکندر دگرم

□

که سودای توش بخشید سودا

□

نه چرخ زیر خاتمش هر هفت غبرا داشته

□

هر که این را فزود آن را کاست

□

این چرخ بها می‌کند گرانم

□

مگو جز راستی، تا گوش اهریمن بپیچانی

□

ماشا و نزل ما ز شبستان صبح‌گاه

□

ورنه بیهوده چو حاسد مخروش!

□

که بر آبش نهاده شد بنیاد

□

ز عرصه گرد رساند به هفتمین اختر

□

دل که نظر گاه اوست جای صنم ساختن

□

نقش دیوار دان و صورت در

□

کرده گنجور قضا بر قبه‌ی چترش نثار

□

پس بباید دل ز ناپاکان و بی‌باکان برید

□

بهار کرم را بهایی نبینم

□

استخوان بر فلک چکار کند؟

□

به آب چشم خون افشان یعقوب

□

چنین سگ را چنین اسب حرون را

□

خضر سکندر سپاه، شاه فریدون علم

□

نامه خوانی کند چه خواهد کرد؟

□

ز چشمت بهره جز بیماریم نیست

□

بتدبیری ز پایم بند بگشای

□

دارد شجاع روز وغا در بر آینه

□

که درو نفس را توانی کشت

□

ندارم در جهان غیر از تو یاری

□

کار آنست که بی‌خواست بسازد معبود

□

که از سرنوشت جفا می‌گریزم

□

به چه کار آمدی درین خانه؟

□

زان روح چرخ تهنیت آفتاب کرد

□

زدی بوسه چون پر نان عنصری

□

کژدمی از پشت مار جان ستان انگیخته

□

عز آزادی و آزادگی‌ام»

□

ز بهر روز به شب وعده‌ی عقاب کنند

□

سر ز زیر خواب در یقظت بر آر

□

دفع وبا را جام شه یاقوت کردار آمده

□

زانکه این هر دو دشمن خردند

□

ور افتخار کند فاضلی به فضل سزاست

□

همین بس است که در خواجگیش یکرائیم

□

آرد صدف ز بحر گهر پرور سخاش

□

آشنا را پی بیگانه عتاب،

□

وزیر شاه نشان خواجه‌ی سپهر غلام

□

کشید رخت به سر منزل عدم بیداد

□

خونی خنجر گزار، صفدر آهن کمال

□

کس ندارد مجال چون و چرا

□

ز شبنم سبزه خنجر آب میداد

□

زو شود حاصل به دانش خیر ناب

□

موسی دریا شکاف، احمد جبریل دم

□

خواندمش سبحةالابرار به نام

□

هرگز نرفت خون شهیدان کربلا

□

اینت هستی کو بود کمتر ز تخییل عما

□

باغ از دم رامش‌گران مرغان گویا داشته

□

تندبادش هلاک نتواند

□

کس چون بیان او به لطافت بیان نداشت

□

کاله‌ی خود بخر اکنون که ببازاری

□

چو تیغ گرچه همه گوهرم نه غدارم

□

نوربخش دیده‌ی گریان من

□

در آتشم نهد که نیارم بر او بدیل

□

در کمین مرگ ناگهان باشد

□

گل مهره‌ای است نقطه‌ی ساکن نمای خاک

□

خیمه بر تارک سپهر زده

□

هرگز نبود در خور همت یسار من

□

گوش کر پیران فلک را شنوائی

□

گفت از حواریان چو تو حق‌پروری ندارم

□

کای عتیبه، مباش اندهناک!

□

عمر به آخر رسید تا کی از این انتظار

□

کز سکر چنین شدند اعدا

□

گر علم طشت و خایه ندانسته‌ای بدان

□

اندر اوقات رنج و بحرانات

□

فرو نیارست آمد بر من از روزن

□

طبعم غنی و دوستیم خالی از ریاست

□

و آوازه‌ی صلا به مسیحا برآورم

□

اشک حسرت ز دیدها باران

□

بادا سعادت ابدی رهنمای تو

□

ابوالحسن همه‌جا بر ابوالبشر اقدم

□

قصه کوته کن که دیو راه‌زن را رهبرم

□

ساختندش به بیشه‌ها انگشت

□

چو چشم مست خوبان ناتوانم

□

ستم بر خویش و بر من نیز مپسند

□

هم در دل آشنات جویم

□

دار چو انگشت بداندیش دور

□

بلی و دشمن بر من همی ببخشاید

□

سرمست و لطیف و دلکش آیی

□

در ید بیضا رسید دست عمل ران او

□

خاصه در وحشت چنان گوری

□

ندیدم کس بدین نازک میانی

□

ساده و یکدل، ولی مشکل پسند

□

جز نام تو در میان مبینام

□

طرح کافور بر خط مشکی

□

یکسر کناد عفو همه سیت تو

□

حمزه‌ی صاحبقران از جیب آن نصرت قرین

□

کار ساز و ساز کاری داشتم

□

مرو آنجا، که دیده میدوزند

□

مرا گفت هین شه کن و شه نبود

□

تو ز اصحاب فیلی نه ز اصحاب غار

□

کز کفش جان داروی بی‌سم نخواهی یافتن

□

کرده در آتش سوزنده قرار

□

دانم که نه دزدم و نه عیارم

□

بگذار تو لاف پرفنی را

□

خاک سیاه بر سر بخت نژند او

□

نفست از شهوت خصام عری

□

علایق هر یکی غولی است بگریز

□

روز میدان، فضیلتم سپر است

□

از آن طوفان همی بارم به دامن

□

خزخزان روی به بحر آوردند

□

که سازد عاشقان را بردباری

□

زر ز مش بوی رزم حیدر کرار می‌آید

□

حکم فلک گردان یا حکم فلک گردان

□

نام آبای خویش زشت مکن

□

طالعی آفریده حرمانیست

□

مر تو را با سخن خرد یار است

□

می‌بلرزد ساق عرض از آه صور آوای من

□

گر کنم ناله، جای آن دارد

□

سال زاد ترا شمار نداشت

□

چوبی سازم پی شما را

□

شرب عزلت هم تباشیرش دهد هم ناردان

□

آنچه گوید نبشتنی باشد

□

جنابش سجده‌گاه شهریاران

□

تا رمقی در دل و جان در تن است

□

از لب گاوش لعاب لعل‌سان انگیخته

□

موجب صد گونه پراکندگی‌ست

□

دمادم فراز آردم ساغری

□

قدیم گلبن گل بار بوستان قدم

□

کابین این عروس کم از گنج کاویان

□

از دل خویش غم چه دور کند؟

□

بسته میان تنگ نشیمن چگونه‌ای

□

تو جزاش از سحر اجزائی فرست

□

بستن آذین زیبا برنتابد بیش از این

□

گه شکستی مهر بر درج گهر

□

به بد در جهان تا توانی مکوش

□

با سواد وجه اندر شادییم

□

بلبل و نحل است و گیتی را زمستان آمده

□

به دو هم خوابه و دو هم خانه

□

برو آفرین کرد و بردش نماز

□

تو گرگ بس شبان و گوسفندی

□

عدل او ماری ز چوب هر شبان انگیخته

□

رو نهادم به سوی فرزندان

□

به آز و به کوشش نیابی گذر

□

فلک صد عالم در بسته را به روی گشاید در

□

دیده جمال کعبه و زمزم فشان شده

□

مستعد کمال را یاری

□

ازان هر یکی چون یکی شهریار

□

همی از انگبین نیالاید

□

آن عیسی هر درد کو تریاق بیمار آمده

□

تو نکردی طلب، بهانه میار

□

چرا شد خرد در سرت ناپدید

□

شیاد ما شیدا شود یک رنگ چون شمس الضحی

□

اینت نسیم مشک پاش، اینت فقاع شکری

□

رو نماید ترا حقیقت باز

□

که استاد بود او به کار اندرون

□

گهی بانگ مرغست و گه رنج کار

□

کعبه همچون خوان عیسی عید ایشان آمده

□

سنگ اگر بشنود به وجد آید

□

کم و بیش ایشان که داند شمار

□

مژه اشک فشانیست به چشم من زار

□

چند به کردار ماه خیل و حشم داشتن

□

فقنا زین مقوله‌ی بی‌باک

□

دلش روشن و گنجش آباد باد

□

جان می‌برم که تیغ اجل در قفای ری

□

چونان که مور ریزه‌ی عنقاست زال سام

□

همه نقشی درو معاینه است

□

اگر کام دل خواهی آرام دار

□

جزو جزوش نعره زن هل من مزید

□

سلیمان نیم حکم و خاتم ندارم

□

زود اندر مشیمه شان ریزد

□

که او تازه گرداند آن مرز و بوم

□

تو بدست دوستی، کندیش پوست

□

چون تیمم‌گه عطشان چکنم؟

□

خورده جام شادی و غم را به هم

□

درم گرد کردن به دل باد داشت

□

لنگر و جنبش نماند در زمین و آسمان

□

ز استخوان ساخته خفتان به خراسان یابم

□

علم راهت برد به باریکی

□

دل جنگیان گشت زان پرشکن

□

بر آن کو برتر از عقل است خیره وهم بگمارد

□

من خلیل آسا نه مرد بت نه مرد اخترم

□

دل و جانها ز ترس و باک ایمن

□

جهان بی‌تن مرد دانا مباد

□

بگشا پر و بال جعفری را

□

کافغان بنای و حلق چو ارغن درآورم

□

مالش کس نکرد در بندم

□

مگو و ز نادان گزارش مجوی

□

فرا گیرند درس کامکاری

□

در پرستاری به یک جا دیده‌ام

□

حس ده گانه را حواری تو

□

بدان دادگر کو زمین گسترید

□

کارام را وداع کند عزمت از شتاب

□

کاین نادره در جهان ببینم

□

ز من فارغ شدی، رنجور از آنم

□

ز بیخ گیا بر میانش ازار

□

خامه‌زن جز صفی نمی‌شاید

□

کرده‌ام سود ار بهین عمری زیان آورده‌ام

□

نه دوا نیزت از خزینه‌ی اوست؟

□

مرا داد بر نیک و بد دستگاه

□

از عجوزی در جوانی راه یافت

□

اینک به صحرا زین نشان طوطی است مانا ریخته

□

که حسابت کنند موی به موی

□

همان حقه بنهاد با مهر و بند

□

بی سبب از اندهش محزون شدی

□

آتش خواران هوا و هوان

□

هفتصد رفته بود و سی‌وسه سال

□

چنو در زمانه ندیدست کس

□

آتش قهرش گر آید بر زمین در التهاب

□

خورشید دگر فراز ادهم

□

زله بستن ز غایت خامیست

□

به کار آر یکپار بر اردشیر

□

پیش بهار عاجر و رسوا شد

□

که از من بود شاد و روشن‌روان

□

که: خدا خواهد و خدا داند

□

زنند و به آتش بسوزد تنم

□

چونک صاحب ملک و اقبال نوم

□

فرزوان چو در تیره شب ماه بود

□

جبروت آشیانه‌ی دل تو

□

بسی اندرو مردم و چارپای

□

بخون باید نوشت، این عهد و پیمان

□

بلندی گزینی و کنداوری

□

زهد فضل از حلال بگذشتن

□

بشد دور و بنشست بر پیش جوی

□

که جهانی ز تو پروانه‌ی احسان دارد

□

شدن را یکی راه باز آمدن

□

جان من شو، که تن شکنجم داد

□

دل دشمن از خواب بیدار کرد

□

لیک دارنده‌ی تیر خزرند

□

به پیش جهاندار چون باد تفت

□

پیش اهل بصیرتش چه فروغ؟

□

پدر گشته جنگی سپهدار کرم

□

صد هزاران سر خلف دارد سرم

□

نکردست کس جنگ با آب و سنگ

□

جهان اندر جهان عیشست و شادی

□

بران مهتران خواندند آفرین

□

لعل من هم، به هیچ معدن نیست

□

به خوردن نهادند سر یکسره

□

یاره این فغان و جوش کراست؟

□

یکی تیز گردان بدین کار دل

□

ز انفعال ابر دستش در عرق ریزی غمام

□

که شد در جهان روی بازار تیز

□

وانکه را دشمنست دوست مگیر

□

منه پیش و این را سگالش مگیر

□

همی بپای جهاندار دادگر دارد

□

همی بیند آن از بد روزگار

□

شوق را سلسله‌جنبانی کن!

□

فزونست اگر کمی و کاستی

□

سراسیمه و آشفته سوداست خدایا

□

نباشد همان شاه در پیش‌گاه

□

خفتگان را ز پاسبانی شب

□

کی آسایم و کشور آرم به چنگ

□

جز آستانه‌ی پندار، سجده‌گاهی نیست

□

ز گنج آنچ پرمایه‌تر خواستی

□

بذل کن بر همه همیان درم!

□

به کردار تا چون برآیدت دست

□

که دل فکار و جگر ریش بود جان مضطر

□

که داننده بر هر کسی بر مهست

□

رخ چرا چون بنفشه میتابی؟

□

به نزد تو شد بودن من دراز

□

نوخلفان فتح بین وارث ملک پروری

□

به پیش اندر آرایش چین نهاد

□

زنده به زیر علم عشق میر!

□

به سر بر سرو داشت همرنگ نیل

□

لیک بوی از صدق و کذبش مخبرست

□

نجوید همی تاج و گنج و سپاه

□

چشم دولت ز شاه خفته مدار

□

ز دینار چندانک بودش به کار

□

که بستندم چنین با قفل پولاد

□

ز دل زنگ و زنگار شویم همی

□

هر چه آید به تو از سستی توست»

□

فرستاد بازش هم اندر شتاب

□

خواسته از نه فلک آلت یک نردبان

□

به گاه خورش دوک بگذاشتند

□

طفل در خانه، قفل بر در بود

□

مشو تیز با مرد پرهیزگار

□

بستاند زهر و نوش پندارد

□

چو گشتند نزدیک با اردشیر

□

سلسله پیوند نظام وجود

□

سکندر سپاه از پس‌اندر براند

□

اولیایی اولیایی اولیا

□

که از چهر او من ندارم نشان

□

غول رختت به چه نیندازد

□

هم‌انگه ببردند با آب ماست

□

همین بس است که او را سری و سامانی است

□

مرا خاک سود آید و درد و رنج

□

بانگ برداشت کای گرامی یار!

□

ندارد جهان از چنین ترس و باک

□

برای تاج شاهان روزگار آورده بر ساحل

□

نگوییم کو نیست پیوند ما

□

جان شیرین بدین ترش رویی

□

ز دانا پزشکان سرش برفراخت

□

هر دو جنیبه هم‌عنان در گرو تکاوری

□

چو آتش درخشان سنان نبرد

□

بود عدل و راستی آیینشان

□

پر از می یکی جام خواهم بزرگ

□

جان را از او خالی مکن تا بردهد اعمال‌ها

□

پی رنج ناآمده نشمرد

□

پیش مردم عزیز دار او را

□

همان پیل شاهی بود ناسپاس

□

که گهی دوست، دگر گاه عدو است

□

همان نامداران آن مرز و بوم

□

در کف صد غصه مضطر مانده‌ام

□

ببخشید گنجی با رزانیان

□

چشم خود نرگس و دزدیده رساند چشمک

□

شکیبادل و راز داننده دان

□

مار او هر دمی به سوراخی

□

که اویست روزی ده و رهنمای

□

چو گل مشک خر خیز و تاتار دارد

□

برادر شود شهریاری و دین

□

سخنت جمله مستجاب شود

□

چه کرد از فرومایگی در جهان

□

من سوختم زین رنگ و بو کو فر انوار بقا

□

که من عهد کید از پی داد را

□

زین مباهات « جام جم» نامی

□

بدو اندرون چون رود چارپای

□

کشته باشم هم بز و هم میش را

□

چو این داستان بشنوی یادگیر

□

وز قلم او رقمی می‌کشید

□

به کشتی بیامد برین روی آب

□

در حقیقت هست سودای درم بخشیش نام

□

دل آرزو خانه‌ی دود گشت

□

دوستی کم کند ترش رویی

□

نه اندیشه از رای تو بگذرد

□

اسد چرخ به میزان اسد

□

توانایی و ناتوان آفرید

□

برهد شیخ از آن گران قرضی

□

یکی رای زن مرد گسترده کام

□

گشته رهی صد آصفش واله سلیمان در ولا

□

برفتند گردان خسروپرست

□

به معانیش دسترس نبود

□

که ریزنده‌ی خون شاهان بود

□

نه آخر دایه‌ام باد صبا بود

□

یکی تاج بر سر ز مشک سیاه

□

گوش او بر گزاف و فحش و دروغ

□

بیایم پرستش کنم بنده‌وار

□

شمشیر روز معرکه زشت است در نیام

□

ببردند بالای زرین جناغ

□

با ادب رو، که خرده گیرانند

□

ستاره به کردار قندیل شد

□

فتنه‌ی غزل و عاشق مدح امرائید؟

□

به گرد اندر آرایش چین نهاد

□

پای تا فرق غرق نورم کن!

□

به زنار شماس هفتاد گرد

□

این سزای داد من بود ای عجب

□

به لشکرگه آمد به کردار دود

□

وز گذار چریک یافته میل

□

که ای نامور شهریار زمین

□

چه کاری کنی چون بفردا نمانی

□

به نیک و به بد راه و دست ترا

□

این سخن را مدان به تلبیسی

□

سنانها به ابر اندر افراختند

□

مانده به هزار امل، مفتون

□

ز دریا چه یابی و کام تو چیست

□

که یاری ثابتم در مهربانی

□

که گشتیم با بخت بیدار جفت

□

به سخا گنج را خراب کند

□

ز فریاد لشکر بدرید گوش

□

همچنان نام بت‌پرستی هست

□

سرآمد برو روزگار مهی

□

بر بندگان خود را زده باری کرم باری عطا

□

نشد او جز جمال را طالب

□

نام او در کتاب شاه آمد

□

خطاب شاه سلاطین انس و جان کردند

□

بس روزها، که با منت افتاده است کار

□

حل کن مشکلات قرآن را

□

تا دهد بر صورت احسن نظام

□

ز هستی مر اندیشه را راه نیست

□

چو خون در هر رگی باید دواند این بدگمانی را

□

گردون نهاده بر کف انجم خضابها

□

اینک این هم جنید و هم بغداد

□

لذتی جز در شنید او نداشت

□

جز کایزد دادار و پیام‌آور مختار

□

خاطرم از جگرم کباب‌تر است

□

کز خموشیست سود عزلت و بس

□

گرت گفته آید به شاهان سپار

□

که ره نبود در این بستان دغا و قلتبانی را

□

هردم از فتح و ظفر بندد دگرگون زیوری

□

قالب و قلب خالی از مردی

□

نصرت نشسته گوئی در انتظار اوست

□

بلندی خواه را، پستی نه نیکوست

□

بهر صفت که بود جام بر زند سر از آن

□

دانه‌ی نخل ز تو شهد فروش

□

نیایش همی کرد با کردگار

□

اگر ز میوه تهی شد، ز پست دیواریست

□

بر اورنگ خلافت کرده شاه لافتی ماوا

□

گر چه آخر ندارد و اول

□

حله پوش، از آتشین طوقت چه باک

□

که بالای سر افتابی نبیند

□

در فضای قدر او عالم هباء مستطیر

□

خوان سخن را نمک از شور اوست

□

نه نیز آشکارا نمایدت چهر

□

از فراق خدمت آن شاه من آفاق را

□

خودستایی نشان جهل بود

□

جنت عدم جای اینانست

□

به خدائی که نه انباز و نه همتا دارد

□

حالت خود، با یکی زایشان بگوی

□

نمی‌دانم چه می‌بینم من نادان؟ نمی‌دانم

□

لیکن اندر نظر تفاوتهاست

□

ازین پس بگو کافرینش چه بود

□

حالی است تمام و مقالی نیست

□

تیغ اگر زنی، به ره دین زن

□

وگر دیدی نمیدار ترا سود

□

کی شود با ذره هرگز هم نشین

□

ممنان را زجفای سپه دیو حصارند

□

خلاف دین هر آن علمی که خواهی خواند شیطانی

□

تاق بلندت به مغاک افکند

□

برایشان همه روز کند آوری

□

واندرین فکرت همی شد سو به سوی

□

نسیمی چنان دلکش و روح‌پرور

□

راه خواری به خویشتن ندهد

□

کسیکه خانه‌ی موری به ظلم ویران کرد

□

سیه کاری چه و تابندگی چیست

□

پرتو نور اوست روح امین

□

کندرین راه منزل تو کجاست؟

□

برافروخت این جان تاریک من

□

عقل تو نگذاردت که کج روی

□

باده از جام عشق می‌نوشند

□

مدار از اوحدی توفیق خود دور

□

گر بگویی من بیارم این نفس

□

چو اندر میان فلک چشمه‌ی خور

□

هشت قصر کاینات از خاک او ملجا زنند

□

همه او بینی آشکار و نهان

□

نزیبد مگر بر تو ای پادشاه

□

بی حرف و صوت و رنگ و بو بی‌شمس کی تابد ضیا

□

و مهدها عبق بالمسک مشمول

□

سفر حال اجر و مزد بود

□

برای چرخ نهم تاج افتخار آرد

□

تو نکردی، همه را من کردم

□

کان بهشت آراستند، اعنی سرابستان دل

□

گفت که: «حاسد به جهان کور باد!»

□

سرانجام خشتست بالین تو

□

مذنبی، مذنب، برو بیرون خرام!

□

باغ از شکوفه چون فلک از اختر

□

گردد از خوی خویشتن خسته

□

گوییا در رنج دایم اوفتاد

□

حملت و هم حمیت و هم قوت است

□

بگویم: از همه خوبان به حسن ممتازی

□

روی در وی بود این قافله را

□

ز پهلو به دشت اندر آورد روی

□

تا که نجهد دیده‌اش از شعشعه آن کبریا

□

در افزوده به بالا و به پهنا

□

آنچه بینند راست باید گفت

□

ز اوج طارم نیلی حصار میید

□

چه فرق، گر زر سرخ و گر آهن است کلید

□

و آب حیوان طلب ز جوی حبیب

□

دین چو سیمرغ رو به قاف آورد

□

که از آفریدون بد آمد به من

□

چون بود حال عام کالانعام

□

به کشتی خلق پیمایند گوهر نه به سنگ و من

□

من بکارم، چه وقت این کارست؟

□

تیغش اندر دست، حیران مانده

□

گنج روان نه و همه آاق گم گم است

□

در آن آتش که موسی شد سمندروار در جنبد

□

چون گرفتی پیش، در اتمام کوش!

□

چنین بازگشت از پذیره سپاه

□

جان تو که بازگو همین را

□

مرا که اختر والا فراز کیوان بود

□

گر بر آورد سر به نامردی

□

ز هفت بختی گردون قطار بگشایند

□

دگر حدیث شنا کردن و چمیدن نیست

□

صورت هریک خلافی در میان انداخته

□

به چه رتبت رئیس ده گردی؟

□

کجا بر خرو شد گه زخم کوس

□

با نان شریعت او خو کن

□

یستنشق المسک منها کل ذی خشم

□

به دعا و سلام پیشی گیر

□

نبودش در راه هرگز خجلتی

□

تا خلقت شخصت هدر نباشد

□

در دل از آتش سوداش شررها بینند

□

زیور گوهر خدمت، کمرت

□

بدین پایگه از هنر بهره داشت

□

ز آب تو چرخی می‌زنم مانند چرخ آسیا

□

چست در زد به منقل آتش

□

به یک جا چون نشیند تا بمیرد؟

□

همه خار و خسک در بسترستم

□

چو من بافتم دام، او نیز بافت

□

عراقی گر کند از کف رهایم

□

گشت نخلی که شهد بود برش

□

برو بر سر آورد ضحاک روز

□

به لهو و لعب، عمر بر باد داده

□

مژده ان ربنا لغفور

□

بل دو جانند در تنی مضمر

□

مدعیست دامن‌تر دارد او

□

بر تن ماهی شکنج مار برافکند

□

بهر دلش دم بدم از خم خلقت شراب

□

هر نفس شوق دگر افزاید

□

که کس را نه زان بیشه اندیشه‌ای

□

کحل بادا تا بیابد زان بسی اکمال‌ها

□

چون قاریی که هست نگهبان مقبره

□

چه ببینم دگر؟ که دیده نشد

□

مردافکنی که پشت نماید کمان ماست

□

قسمت ما، درد و غم و ابتلاست

□

از تیرگی جهان صفایی

□

ناید از توبه گری دیو به راه

□

برآورده ایوان ضحاک دان

□

از معانی تنیست دانا را گزیر

□

خری آراسته به هر هنری

□

که کند دشمن خود از پی باز؟

□

درد را جز آدمی درخورد نیست

□

مادر دیوان به قول بی‌ثبات

□

ای عجب، چون می‌شود دریا شکر؟

□

گه ز خاصان قایم‌اللیلی

□

چو الماس روی زمین را بسوخت

□

یا در سنایی رو کند یا بو دهد عطار را

□

هیچ بندهد کسی به علم تن اندر

□

مه نیابت کند دو صد مرده

□

هر آن متاع که گنجور بحر و کان دارد

□

سوی ما نیز، گردون را نظر بود

□

می‌زند در هوای او پر و بال

□

ور تویی این عجز و سستی از که خاست؟

□

نوازیدن کهتر اندر خورست

□

اوفتاده همچو غل در گردنت

□

چون نبخشد جماد را حرکت؟

□

که از وصل تو خوش گردد روانم

□

درکشند آخر ز تو هم بی‌درنگ

□

بر کهکشان و خوشه بود ریشخند او

□

از وی چه نشان دهیم: آن کو؟

□

کوه و کاهم همه همسنگ شده‌ست

□

بداد و بدین شاه را رهنمای

□

جز غمزه غمازه‌ای شکرلبی شیرین لقا

□

دست در دامن ولایش برزن

□

علم دین بر آسمان برکش

□

گهی گرفتی بر دست ساغر صهبا

□

خدا را سجده آرد، گاه و بیگاه

□

گوی در میدان وحدت جاودان انداخته

□

تا جدا گشت رومی از حبشی

□

گهی شهد و نوش است و گاهی شرنگ

□

آن گزین اولیا و انبیا:

□

کای دوست! سوی دوست بیکره عنان بتاب

□

دلت صد جای دیگر در گرو بود

□

بس که در گرداب او افتاد و مرد

□

از حوض جد خویش و نیا آب سقااند

□

نیک خاموش، لیک شیرین گوی

□

نتوان مدح سخن جز به سخن

□

جهانی به نیکی ازو یاد کرد

□

شمشیرها پیشش سپر خورشید پیشش ذره‌ها

□

گوشه‌ای بهر پذیرایی ما

□

ولیکن تاب هجرانم نباشد

□

هر چند که دانم که تو این شیوه ندانی

□

بر پای من بهر قدمی خارها خلید

□

نقدی چو درین دکان نیابم

□

نتوان راه عشق رفتن راست

□

همه بادبانها برافراخته

□

که تا خانه‌ی جهل ویران کنند

□

که به گلزار ارم چشمه‌ی حیوان بنگر

□

نار نمرود نیز گلشن ازوست

□

تو عوض صد گونه رحمت داده باز

□

بعد از آن از زعفران رخ حنوطش سودمی

□

مرده را زنده کرده اندر حال

□

زان به ظلمت فروشدستی دور

□

گرفتند ازو یکسر آموختن

□

چون حجاج گمشده اندر مغیلان فنا

□

فوج ذئاب و کلاب هم نفسم تا سحر

□

زان شفا بخش کلک قانون بند

□

هرآنکه روی بدین دولت آستان آورد

□

ز دام، این مرغ وحشی را پراندیم

□

آخر نه تو در میان آنی؟

□

که بزرگی ز آسمان داری

□

پژوهید و هرگونه گفت و شنید

□

زانکه تو را اول نشو و نماست

□

بفزای به رامش و به رامشگر

□

که به این باده در گرو بودم

□

در عنایت اوفتاد و در عنا

□

به زیر آوری چرخ نیلوفری را

□

خاری چه محل دارد در پیش گلستانی؟

□

زان به تلقین پیر محتاجست

□

برو نام شاهی و او ناپدید

□

تو بگشا پر نطق جعفری را

□

مهر بر لب ز نغز گفتاری

□

ز سهم آتش این سینهای تیرانداز

□

ترتیب ملک با خرد خرده دان فکند

□

خوش آنکه بیهده، امسال خویش پار نکرد

□

بدو سپرد امانت، که دید تاوانش

□

غیب گویی و غیبدان گردی

□

بسازم کنون سلم را کیمیا

□

مقصدش زان پیروی، غربت شود

□

آید به گوش ناله‌ی نای و صفیر رود

□

گر هر دمش دو من شکر اندر دهان کنی

□

در بن هر موی فرعونی دگر

□

قوی شاخ و قوی بر باد عز الدین بوعمران

□

بسکه از لفظش آب لطف چکید

□

لجه‌ی لذات نفسانی‌ست آن

□

همه فرهی ایزد او را سپرد

□

خورد سوگندان که نکنم جز چنین

□

خدمتش را تمام بسته میان

□

می‌دهد جنبش خزان و بهار

□

بندگی درگهش طبعا و طوعا کرده‌اند

□

ز پیرایه‌ی صبح، پاکیزه‌تر

□

هم باز به دست خوش دلدار گرفتم

□

علما را ز خود بیازاری

□

بدان داشتش یک زمان تندرست

□

کی توان زد در ره عزلت قدم؟

□

دامن خیمه پر ز گوهر کرد

□

سلطان دلست و سر که بپیچد ز رای دل؟

□

گم شود در نوحه سر تا پای تو

□

برو ز بهر سلامت سلام باید کرد

□

از آن به دردکشان یک دو ساغر آورده

□

آتش عشق را خلیل دلست

□

نکردی همانا به لشکر نگاه

□

محترز گشتست زین شش پنج نرد

□

ز اقتضای نهاد نیک، نهاد

□

بگیر دست، که دستت ز کار خواهد ماند

□

از روی فخر تاج سر فرقدان کند

□

که تا غنچه‌ای در چمن کرد خوابی

□

به عیادت کند دمی یادم

□

زو به هر مو صد بلا آویخته

□

جهان کرد بر دیو نستوه تنگ

□

هندسه یا رمل یا اعداد شوم

□

بسته در دام عشق پای دلش

□

خود مشغله انگیزم، خود مشعله‌دار آیم

□

آفرید از نور او صد بحر نور

□

سرمست چو دریا شد کهسار به صبح اندر

□

که در من روی خوب خود بدیدی

□

نتوان داشت چله از سر حال

□

فرستم سبکشان سوی شاه باز

□

شاخ شکسته را بگو آب خور و بیازما

□

جز سر تیر و جز دم عقرب

□

پای ترا کرده به سر، گردون گردان، منبری

□

ضمیر روشن او کاشف رموز سما

□

در دست روزگار، بود تازیانه‌ای

□

باش، گو، هر چه هست، پخته و خام

□

حبةالقلب را بتر باشد

□

بیفگند و زیشان بپرداخت جای

□

شکل نان بیند، بمیرد از خوشی

□

نسبتی دان بدان لب و دندان

□

این چشمه را ز خاک طمع بی‌غبار دار

□

ذره ذره کوی او بیند مدام

□

ز نیکی به تن بر ستایش تند

□

می آن نظری به چشم اجمل

□

زد ره مستان صبوحی‌پرست

□

نخواهد به داد اندرون کاستی

□

من ممنونم که خوارم از وی

□

پست‌اند، پست عالی و دانی

□

پند گیرد خواجه، گر هشیار باشد صبحدم

□

عجب مدار گرش آتش اوفتد به نهاد

□

بنای عشق را پیدایش از ماست

□

دان که نزدیک بین هر دور است

□

از نظر بی‌بصران دور دار!

□

ز بالا به روی اندر انداختند

□

رفعت نه به نیکوئی ثیابست

□

ز شرمش ملک را ز خلق احتجاب

□

دیدم که : زخم‌دارتر از قعر هارونی

□

حق کنند و لایق حق ور کنند

□

صفوة الدین بهین میانه‌ی اوست

□

او در آن لامکان مکان دارد

□

اوحدی نیز را نجاتی بخش

□

بد و نیک نزدیک او آشکار

□

که چشم او به فریب از نگاهبانی بست

□

همه بر خوک چاشت می‌کردند

□

کفش مهمان چون بخواهی برد، مهمانی چه سود؟

□

روایت از نفس نافه‌ی تتار کند

□

هنوز این لانه بی بانگ سرور است

□

روز آخر نظری بر رخ جانان آید

□

به صفات و به اسم اعظم تو

□

خردمند مردم چرا غم خورد

□

فاتحه، با قل هوالله احد

□

دیده فارغ بود ز دیدن باز

□

رها کنش، که هنوز از کمر نیفتادست

□

جمله گشتند ای عجب واقف بر آن

□

همی چندین هزار این چرخ آباد

□

بل اسم اعظمم، نه که بل اسم مصدرم

□

آفتاب و سایه گردش لخت لخت

□

یکی مرکزی تیره بود و سیاه

□

که آزاری در زان پرسش افزاید بر آزارم

□

ناخن فکرش گره‌گشای دقایق

□

چون گهر احمدی از صدف آمنه

□

سپهر حاجب بارست و مشتری بواب

□

در و دیوار و بام، بسیار است

□

زین طرف بعد بود و تاریکی

□

گوهر لجه‌ی تحقیق شوی

□

به دانش همان دلزدای منست

□

بایدت خیره جفا دیدن از این چوگان

□

عندلیبش به باغ مرثیه خوان

□

که ناهمواری ما را به لطف خود بپیرایی

□

در بر ایشان چرا باید نشست

□

تا مرغ صراحی کندت نغز نوائی

□

آفتاب آینه‌ی مثال شده

□

طعنه زند بر مه ناکاسته

□

از آن بر شده فره و بخت او

□

وین قافله را ز راه زن حظ

□

زین قبل دورم ز شهر و مردم کانای او

□

تو بر آن گنج خفته چون ماری

□

برگرفتندیش در ساعت ز راه

□

ز خون دویدن و از اشک چشم، غلتیدن

□

هست هجده‌هزار عالم را

□

سگ اصحاب کهف بهتر ازوست

□

شودتان دل از جان من ناامید

□

راهروان راه برده‌اند به پایان

□

جز آنکه گویی دو روح در تنی تنهاست

□

کایزد دارنده دارای منست

□

تیره مغزا،پای تا سر پوستی

□

وان خوار و ذلیل نیست بر در

□

دل و جان تو تاج و قبه‌ی عرش

□

شرع و دین را بهانه‌ی آزار

□

جوان گوش گفتار او را سپرد

□

دست جرات زده هرگه به عنانش باشی

□

بپیچید از خشم چون اژدها

□

تا باز گوید از تو چو او هم پدر شود

□

در سرافرازی به پشت افتاده باز

□

تو خریدی گوهر و در یتیم

□

زانچه روشن شدی ازین گفتار

□

لیکن از بی‌صبری خویش‌ام ملول

□

زمین را ز خون رود جیحون کنیم

□

گاهی اسیر آز و گهی بسته‌ی هواست

□

جز خراسان خراب

□

گنه ز بنده‌ی نادان و مغفرت ز حکیم

□

در خدا گفتن زفانش برگشاد

□

که ثنا را جزا فرستادی

□

چون لقمه جز استخوان نمی‌یابم

□

در سماع دایم از آهنگ اوست

□

یکایک ز گفتار او نگذریم

□

در غریبی مانده باشی، بسته پا؟

□

چو یازی دست سوی تیغ و تازی بر صف اعدا

□

زلفست و چشم و رخ که برو می‌کنی گذر

□

او چون بود در میان زیبا بود

□

چو یاقوت و زمرد، گونه‌گون رنگ

□

سرگشته پی محال تا کی؟

□

از طبیعت هنوز پر باقیست

□

ز خشکی به دریا نهادند روی

□

دارم ز حیات، هزار ملال

□

ما ز عشق تو این غزل گویان:

□

یک رخ خوب اختیار کن ز میانه

□

آه آن باد این ز جایی نیز بود

□

بدو جهان گل و یاسمن محمد

□

چه مبارک بود آن عزم و چه نیکو سفری؟

□

نیست در بعد جز امید وصال

□

به نیزه به ابر اندر افراشتند

□

عبرت آموزدت از دیلمیان دیلم

□

که خلاصی طمع نمی‌دارم

□

چه اعتماد بر این خیمه و طناب کنی؟

□

نه ز ظلمت خلوت روحی مرا

□

تا کنند از عاشقان مطلقت

□

این کرم بین تو با شکسته‌دلان

□

نور صدق آید از میانه پدید

□

زانک این خو و طبیعت جملگان را شاملست

□

پیشه مکن بیهده کردار را

□

یا محب مرا، که شد محبوب

□

بر آنکه جاه ندارد، برآنکه جاهش هست

□

دشمن است او دوست داران ترا

□

برمکن گر همه خار قدم است

□

بیخود از جای خود برون جستم

□

دل تهی کن که فراموشی به!

□

مستان هوا جمله دوگانه‌ست و سه گانه‌ست

□

وای بر ما سپس صحبت و دیداری چند

□

فیاویح نفسی ما حسبتک ناسیا

□

بس چشم ببینی تو در گریه و نم رفته

□

یا سخن گوید بزاری پیش او

□

کردار نکو کن، که نه سودیست ز گفتار

□

صد هزاران گهر نثار آمد

□

وز دم پاک، طرب‌زاینده!

□

نی نار برقرار و نه خاک و نم هوا

□

گاه خشم از ناز و گاهی آشتی

□

صانع خویش را عبادت کن

□

چون بگیری شکار در پرده؟

□

گر همی فرمود سر می‌باختند

□

تا نیازارد تو را این مار چون بیدار نیست

□

حال دلش دگر دم، تا چون شود، چه دانم؟

□

رخ «وجهت وجهی» بر یکی کن!

□

بر عرش و فرش و گنبد خضرا مبارکست

□

عبرت بس است مردم بینا را

□

جهانخواران غرب و اولیای او؟

□

هشیار تا به چند نشینی چو احمقی؟

□

درد باید، درد و کارافتادگی

□

کمین رهگذاران کرد رهزن

□

طی کرد بساط زندگانی

□

ز خونخواری عشقم شیر داده‌ست

□

بدانک مدرسه عشق را قوانینست

□

گر که هر لحظه نسائیم بسوهانش

□

نیست جز این مسله مقصود من»

□

چندین هزار تفرقه در هر کنار چیست؟

□

عشق کار عقل مادر زاد نیست

□

امیر عادل قائم مقام او زیبد

□

بلغور نیم پخته ز اشعار خام تو

□

اگرچه گویی آن را راست مانند

□

طبیعت‌ها عدو هر کثیریست

□

زندگانی نیک کن تا دیو گردد شرمسار

□

ای شیر! تشنه میر، که آبشخوری نماند

□

اندر حساب هستی و او صدر آن حساب

□

شمع دل زان علم بر نتوان فروخت

□

شکایت ز هستی، سزاوار نیست

□

می گزد خاتم سلیمانی

□

ولی یوسف درون جانش ره داشت

□

بهتر از این شهر و دیاریم نیست

□

لیک اگر با فقه و زهد آید قرین

□

از آن شوم سوزنده‌ی بی‌امان

□

ناگه رسن دراز کند چرخ چنبری

□

هجر را گر مرد عشقی پای دار

□

نیست در برگ سخن بلکه سخن در ثمر است

□

آن راستان که سجده کنندش بر آستان

□

مرهم دیده‌ی پر درد شوی

□

آب گردد چون بیندازد نقاب

□

زارم ز علایق جسمانی

□

کاش در یک‌دم شدی پیراهن از خون تر مرا

□

هست تا در ملک ایزد می‌نشینی رایگانی

□

وز شما یک تن نشد اسرارجوی

□

مرا کشتی و در یک لحظه خوردی

□

کز سنان‌بن انس آزرده تیغ جفاست

□

کو ترا بشنواند این آواز

□

لابد فسون عیسی و تیمارم آرزوست

□

ما همی این سفله را میپروریم

□

زهر فرقت چشیده چون یعقوب

□

که دزدش کرده باشد پاسبانی

□

مرتدی باشد درین ره بی‌ادب

□

دختران نعش یک یک بر پرن بگریستی

□

نیست چون ممکن که تیر آفت آید بر نشان

□

نیست این از همت مردان غریب

□

توهای و هوی ملک بین و حیرت حورا

□

بدادند و آنگه ربودند خوانرا

□

بیدق همتش به فرزین شد

□

خصمم گرفت پسته و شکر به من رسید

□

این همه بشنود یک دم به نشد

□

گاهی رفقی و گاه اکراهی است

□

تحفه‌ی ما و تو بس گوهر نظم متین

□

شب‌نشینان درین فتوح رسند

□

گفت آنک یافت می‌نشود آنم آرزوست

□

هیچ بافنده ببازار نداشت

□

در چمن احمدی است نخلی پربار

□

به شعری میبرد شعر چو در شاهوار من

□

تاج فرقم خاک پای او بس است

□

کار کنی بارکش و بی‌مراست

□

ای قبله‌ی امم چه مطول چه مختصر

□

وز غم مرد و فکر زن، برهان!

□

خیز غنیمت شمر ای بی‌نوا

□

یافته در سلک اسلام، انتظام

□

که روان است کاروان به سوی آسمان تو

□

بر فغان اوحدی‌وارم، خداوندا، ببخش

□

چه بختیار کسی کو باختیار خودست

□

نه بودم بسته‌ی بندی و دامی

□

میان کشتگان در خون فتادند

□

چون سرآید به حکم غیب زمان

□

بهر ملک ابد مثال و برات

□

آز تو بیشتر و عمر تو کمتر گردد

□

همچو مرغان زمین بر سر شخسار مرو

□

به روی مباش غره، که بی‌انتقال نیست

□

درپذیرد تا دری بگشایدش

□

ردی زر ز دوش می بشود

□

نمی‌تواند ازین کاهلی نمود روان

□

نفس بی‌تصفیت چکار کند؟

□

بر او جمله بازی و فسونست

□

فرخنده آن امید که حرمان نمی‌شود

□

بلبل به خارستان رود اما به نادر گه گهی

□

این چار طبع را، که ز بهر تو ماجراست

□

کافتی از آن کمند چو خواجو در اضطراب

□

من خبردارم که هستی یکدم است

□

هر دقتی که بوده در او گشته آشکار

□

بحر محیطی و کناری‌ت نه!

□

با قدر استیزه به پای تو نیست

□

مدار بیم ازین اسب بی فسار و لگام

□

از او شیری کجا آید ز خرگوشی اسیر است او

□

هزار قصه‌ی مجنون بود درو داخل

□

کی خبر یابد ازو هر بی‌هنر

□

کایشان درو یک از پس دیگر همی پرند

□

سایه بگردون فتاد مایه به عمان رسید

□

برای انور گنجور نامور ماند

□

که هست این ماهیان را پاسبان آب

□

نکند شعبده این ساحر جادوگر

□

غزل خویشتن بگو که سلام علیکم

□

که آخر از غم شیرین هلاک شد فرهاد

□

خیره ماندندی در آن خورشید روی

□

گفت زان کیست این ایوان و در

□

گردون کند خزاین زر بر سرم نثار

□

تا بر سر او شور تماشای تو افتاد

□

وان نور روزم را بگو مستان سلامت می‌کنند

□

بازی چنین قوی شده صیادت

□

بینمت خاموش گویان چون کفه میزان شده

□

زان آتشی که از جگر ممنان بخاست

□

پس به آخر کرده انکار الست

□

ز حلقه‌ی در خود گوشوار می‌سازد

□

توشمالت بهر یک مهمان چو آرد ماحضر

□

دل به دستور جهان در بستمی

□

شکمبه و دهن سگ بلی سزا به سزاست

□

آن زمان، داری نشان زندگی

□

خود را بدیدم ناگهان در شهر جان سیاره‌ای

□

هر شهد که صد مگس بریده

□

تو برون آیی ز نیکی و بدی

□

بخوبان دهیم این ره آورد را

□

چه کردگار مرا چون به لطف سامان داد

□

خویشتن چند به فتراک هنر بربندیم

□

ز خویشتن چه نهان می‌کنی تو سیما را

□

کور را کور نشد هیچگهی رهبر

□

رقعه عشقش بخوان بنمایدت بواب کو

□

اگر فضیلت بلبل ز باغبان شنوی

□

تا بریزد خون جانها زار زار

□

این خرد پیشه روان ارجمند؟

□

چو یابد دهر معموری ازین شاهانه معماری

□

یکی سلام رساند ز ساحت چینش

□

جسم جهار می‌کند روح سرار می‌کند

□

تن را غم تدبیر احتکار است

□

که لایق در ثنای او دهان کو

□

که کمر بندد و در بند شکاری باشد؟

□

می‌نیاساید ز اشک و آه هیچ

□

که گرفتار، درین عالم نیست

□

شاه بیت قصیده‌ی ایام

□

تحصیل کن آیینه‌ای کانوار یزدان پرورد

□

تا روی دل چه یابد کو را غبار نیست

□

جانست چراغ وجود، جانست

□

سخن در حرف آورده که آن دونتر زبانستی

□

گرچه ز افعال خوب فردم و عاری

□

چه بدو چه نیک جز زان جایگاه

□

حرمت من نکو نمی‌دارد

□

فرزوان تر از آفتاب نهاری

□

دعا کن کز لب روح الامین آمین شود پیدا

□

ای از درت نرفته کس ناامید و غایب

□

کاینسان جهانفروز گهر، هیچ کان نداشت

□

ما اکرم المولی بکثر رماده

□

سپردی به تیزی به بدخواه خویش

□

درگرفت خود گرفتار آمدی

□

وگر بدانش و فضل، اوستاد لقمانی

□

ز غیب داد یکی این دو مصرعم به زبان

□

کز ابر کفش گوهر شه وار گرفتند

□

به شهر اندر کسی ماند که جویای فنا باشد

□

زین بیش چه میتوان خرید از من

□

با کفر حاتم رست چون بد در سخا آویخته

□

چو زین سان شود نزد ایشان نشان

□

ترک جان گفتم اگر ایمان برم

□

چون به زیرش گل رخان چون عارض عفرا کند

□

که مستعد ملاقات تیر پران است

□

فرابعهم یرضی الوصید و یخضع

□

کز سوی شه طبل شنیدن گرفت

□

بیک نیرو چو دیو مردم افکن

□

که گاهش گل کند گه لاله زار او

□

بگردی بران مرز و هم نغنوی

□

از میان جمله او دارد خبر

□

سحر ببصره و هنگام شب ببغدادند

□

ز گفت آگهان سر لاریب

□

تا جوهری عقل قبول سخنش کرد

□

ان روحی ربوه و استنزلت اطلالها

□

هرگز آگه نشد که جانی داشت

□

آن توست این آن توست این آن تو

□

ولیکن ندارد پی و پخش اوی

□

دل ببرند از جهان یک بارگی

□

من روز و شب جهان سخندان شناسمش

□

جهان سپار نگویم که جان سپار آمد

□

طیف الخبیث و فیه عقد بقاء

□

یا که فراش در سعایت نیست

□

نیست ربت را خری، ای بی‌کمال

□

نفخه عیسی دولت با وبا آمیخته

□

برین کینه گه بر شدند انجمن

□

جان فشان و خون گری و راز جوی

□

ز دکان دگری باید خواست

□

من به رنگ زعفرانی مانده از خود شرمسار

□

یدی الامیر و لیس ذا بمسیر

□

صبر و وفا کن که وفاها خوشست

□

قلته فی بعض ایام الشباب

□

ترک عتاب اگر کند دانک بود ز تو بری

□

ز چینی و رومی و از پهلوی

□

هم بدان گنج گهر دربند شد

□

صورت نیکی نژند و محزون شد

□

یکی همسایه‌ی عرش مجید است

□

جان من بر لب رسید از درد بی درمان عشق

□

وصلت او ظاهر وقت جلا

□

زان گاهی سود و گه زیانست

□

عشاق روح گشته ریحان من گرفته

□

براندام تو موی دشنه شود

□

ورنه ز استغنی بگردانند کار

□

هیچ طفلیم ببازی نگزید

□

ولی غبار ز جسم و دمار از جانم

□

بر گهرش آفتاب گرم دعا کردن است

□

که دل پاک تو آیینه خورشید فرست

□

وان دل که نداشتم، شد از دست

□

به هر یا رب که می‌گویی تو لبیکت دوباره ستی

□

چو برگشته دیدند باد نبرد

□

عین و یا و لام دانی از علی

□

هست دندانه چو لب خاتم

□

به او دارد خدا لطف ولی سلطانی ارزانی

□

در یافتیم فیض دم صبح‌گاه را

□

ما را و کسی که اهل خوانست

□

بگرداندش پشت و بگریزند

□

اکنون که درافکندی صد فتنه فتانه

□

ز خون فرومایه پرهیز کرد

□

پس براقی از عدم درپیش کن

□

چه غم گر دیو گردون دست ما بست

□

گزد پشت دست تاسف به دندان

□

که فروغش به همه روی زمنی تابیده‌ست

□

پس بامداد بار دگر بیست هم به جا

□

ابا نامداران و مردان خویش

□

شب تا به سحر نالان ایمن ز ملال تو

□

بران برز و بالا و تیغ و نگین

□

یوسف مه روی را بفروختید

□

ترف خود خوش خور و از طمع مبر گاز به قند

□

لطف آن سرور ز جیب سر گرانی سر بدر

□

ساغرکش و با شاهد مقصود قرین باش

□

که آن چو نعره روحست وین ز کوه صدا

□

نباشد سزاوار تخت مهی

□

در مساس روح‌ها خود حاجت حمام کو

□

بر رستم آمد به کردار دود

□

عکسی بود ز غره غرای مصطفی

□

از حوادث با خبر گردید و رفت

□

جنونی که کردش به صحرا دوان

□

ریح العشیق و ادمع العشقاء

□

هر چه به شب فوت شد آرم فردا قضا

□

حور و کوثر درو تمام کنم

□

نبود دگر زیر فلک مانند هر سیاره‌ای

□

به ابر اندر آمد سر گرد و خاک

□

راز بلبل گل بداند بی‌شکی

□

دانه‌ای در خورد و پس گوهر بزاد

□

که سر کن فیکون آشکار گردد از آن

□

جرعه‌ی باقی بنوشد عمر جاویدان کند

□

نام بری بازگشت جمله جوانی مرا

□

به دین خدای جهان بگروید

□

مرغان خورشیدی سحر تا والضحی پا کوفته

□

پذیره شدن را بیاراست شاه

□

در کف ذات المخالب ماندند

□

قهقه‌ی کبک دری هفته‌ایست

□

چون به ملک وجود واصل شد

□

اذا رآه اصطفاء بغداد

□

ارض تبریز فداک روحنا نعم الثری

□

نشتر خورد و خموش باشد

□

که بسیار آسیا بینی که نبود جوی او جاری

□

ستوده به هر شهر و هر انجمن

□

سر به سرمیر اجل را چاکرند

□

هر کو به بهار جو پراگند

□

برابر با حیات جاودانی

□

هی تقمع السوداء باصفراء

□

از حد ما گذشت و ملک گشت و مقتدا

□

پدر آن نبرده سوار دلیر

□

که تا خاصت کند ز انعام عام او

□

عنان پیچ زین‌گونه نشنیده‌ام

□

دست من ای دست گیر من تو گیر

□

بخیره میطلبی عمر جاودانی را

□

خورشید طالعش که ظفر راست توامان

□

ندهد کفاف حاصل دریا و معدنش

□

بسی پالانیی لنگی که در برگستوان باشد

□

گرفته به دست آن درفش بنفش

□

که گر آتش نبودی خود رخ آیینه که زدودی

□

سپاهی که آن را کرانه نبود

□

از برای تست در کار ای پسر

□

گرچه ز خواب جسته‌ای خوش ترش و گران سری

□

که از کتم عدم بیرون به دست زرفشان آمد

□

کاندر ظلال دولت خاقان اکبرید

□

اگر عصاش نباشد وگر ید بیضا

□

گر خلق کنند سنگسارم

□

یکی برگ کهی بودی گنه بر کهربایستی

□

برین گونه سازیم آیین و راه

□

شد ز کار سخت جان آن همه

□

آرایش وجود من، ای دوست، بی‌ریاست

□

تبارک‌الله از الطاف خالق منان

□

خور ز خاک آستانش دیده‌ی بینا گرفت

□

فما ترکت لنا منزلا و لا دارا

□

به پیروز گشتن تبیره زدند

□

که گنجی دارم اندر دل کند آهنگ بالایی

□

چنان باره‌ی نامدار جهان

□

سبقتم دادند برخود لاجرم

□

هم زبان و هم نشین و هم زمین و هم نسب

□

که در نظاره‌اش یک یک به فعل آرند حیرانی

□

عیسی‌کده حظیره‌ی خاقان اکبر است

□

این چنین ساقی که این خمار ماست

□

سپه را همه کرد آراسته

□

فقیروار مر او را در افتقار بجو

□

برو سروبن یک به یک کرد یاد

□

سر برآور همچو ایوب و ز کرمان درگذر

□

عقل من، بیشتر ز عقل شماست

□

بر یاد پار خاک نشینان دل فکار

□

فجاد ربعی سخاء بغداد

□

پخته بدو گردد کو ناریست

□

کز وجودم ز خود پشیمانست

□

جامه کهنه‌ست ز بزاز نو

□

ز ترکان وز دشت نخچیرگاه

□

ز آتش دوزخ کجا ماند خبر

□

خاک را آتشین طراز فرست

□

بهر دفع ظلم قانونی که عدلش کرده ساز

□

جدا هرگز نشد والله اعلم

□

ابوهریره گمان چون برد در انبانت

□

همه نامه کردند بر تهمتن

□

و آن خار چون عفریت را با گلستان آمیختی

□

برین گردش چرخ سالار کیست

□

گفت زر برکش که من زال زرم

□

هر چه هستیم، تباهیم تباه

□

کار صورت نگار ارجام است

□

که را گویم که او مرد تمام است

□

سری در غار کن کاین غار چونست

□

چرا دارد از من دل شاه میغ

□

گر یوسفی باشد تو را زین پیرهن بویی بری

□

چو شیری که گم کرده باشد شکار

□

بندگی کردن درآموز از ایاس

□

ویران کنندگان بنا و بناگرند

□

عنقریب است که آورده فرو همچو حباب

□

ز جدی و دلو و حوت آنجا نشان است

□

مسببش بخریدست از مسبب‌ها

□

بدان را بدی نیک تنگ آوریم

□

سیب و انار تازه چین کمد در فشاندن او

□

همه جامه‌ی خسروی کرد چاک

□

بر روی صبح مشرقی از شام کرده خال

□

همه تاریکی از ملک تن آید

□

کاخ عالی پایه‌ی اعلی اساس

□

برآمد از میان جانم آهی

□

تو را غسل قیامت وار اینست

□

تو گفتی مگر طوس اسپهبدست

□

بی‌زحمت انتظار برگو

□

بدو تا جهان بود ننمود چهر

□

چاره‌ای کن این ز کار افکنده را

□

وز عمل در بند چوبی هیزم است

□

دزد چون پرگار می‌گردد به گرد کاروان

□

ز نفخ روح پیدا گشت آدم

□

بزار و توبه کن و ترک کن خطاها را

□

از آن زخم گردان و گرد سپاه

□

حاضر آنی که از او در سفر و در حضری

□

ازیشان یکی چشم ازو برنداشت

□

گو جان بباز بر سر میدان چنانکه من

□

تام نقش فریب است، پود و تاری نیست

□

اگر جن و ملک را چون بشر طبعی بود موزون

□

که حق گه گه ز باطل می‌نماید

□

زان می گلو گشاید آن کش گلوی نیست

□

بر بسته دهن چوبی زبانان

□

نه بر شیران مست آن روز مرد و زن بخندیدی

□

چگونه به جنگ اندر آورد پای

□

زانک نتوان بود جز با او به دست

□

ز درد فرومایگی بهتری است

□

بر سر آن اسیر غم فرسود

□

ز خود بیگانه خویشاوند خوانی

□

ور به جنت بی‌توایم نار شد انوار ما

□

خوش خوش غزل وصال میخواند

□

گر هست حجاب او صد برج و دو صد بارو

□

بسی آفرین کرد و بردش نثار

□

گل بستان فروز ذکرت کام

□

بهر موران واگذارم دانه را

□

به خسرو صفوی هرکه نبودش ایمان

□

به هر یک ذره در صد مهر تابان

□

بر پوره ادهم جهد بر عیسی مریم زند

□

نهان چیست زان اژدها کیش من

□

ابرو نما تا زه کنم من آن کمان را ساعتی

□

نشستن‌گهش ساخت در گلستان

□

جوهری را باش دایم در طلب

□

به سختی توان دادشان بیستگانی

□

طراز دوش امم گوشوار گوش گرام

□

به نادانی مکن خود را گرفتار

□

تا تن از جان جدا شدن مشو از جان جان جدا

□

طرز سخنت و صرفه‌ی صرف

□

در طلب تجلیی در نظری و منظری

□

تو گفتی ز پیل ژیان یافت کوس

□

از شهر بی زبانان معلوم کن زبانم

□

بیرون ز دفتر کهن سال و ماه نیست

□

بی‌زوالی که شد این دار فنا را بانی

□

به جان استاده و گشته مسخر

□

در خمشی به سخن جان فزا

□

از آنجا برفتند تیماردار

□

بر چرخ همی‌زند زبانه

□

سوی بند کردنش بشتافتند

□

خویش را افکند در ویرانه‌ای

□

یک رهت سوی نعیم است و دگر سوی بلاست

□

به درگاه خویش از بلند آستانی

□

ز سستی استخوانها پشم رنگین

□

بر دل پروانه ز جهل و عما

□

فرزند تو و برادر من

□

در بحر چون زورق روی رفتی دلا رو بی‌گله

□

چپ و راست جنگ سواران گرفت

□

که هم ایمان من کفرست و هم کفرست ایمانم

□

بجز گسیختگی، جامه‌ی نکو مردان

□

گر کسی همتاش باشد هم رسول‌الله بود

□

تو را ای سرنشیب پای در گل

□

کان رطل گران سنگ سبکسار مرا یافت

□

گفت این غزل از درون پر سوز

□

از غفلت خود گفته که گل کاره ما کو

□

خردمند باش و جهانجوی باش

□

جان او با کوه پیوسته مدام

□

زو رسیده عطا بدین و بدان

□

اگر چه سلطنت افتاده در پیش بشتاب

□

چو خود را بیند اندر وی چه سود است

□

هر چند رنج بیش بود ناله کمترست

□

که دارد نهان باخدا داوری

□

وزین شش جهت بگذری داور او

□

نخواهد شدن سیر از خواسته

□

جرمی که کرده است بفضلت که در گذار

□

کاروان رفت، رهی گیر و برو، منشین

□

وی شه کامل نسق کامران

□

که گشتی بت‌پرست ار حق نمی‌خواست

□

از همه ظاهرتر و پنهان ماست

□

نرگس ز کرشمه بازماندش

□

الیوم من السکر رکوع و سجود

□

زدن دست آن خرد بر زعفران

□

دوستت خوانم بگو یادشمنت

□

زین بهتر و برتر دگر چرا نیست؟

□

وز جمله دری لطیف‌تر سفت

□

شده چون شاطران گردن افراز

□

به گل گفت او نمی‌داند که دلبر بردبار آمد

□

نگیری تو این کار دشوار خوار

□

ترکیب و تألیفت دهد با عقل کل جانانه‌ای

□

سرش را نیارست گردون بسود

□

بر کف نهاده لاله‌ی دلخسته جام جم

□

هر در طاعت که توان سفت، سفت

□

ز افکار خویش نفرت وز اشعار خویش عار

□

ز علم ظاهر آمد علم دین نغز

□

قامت چون سرو بتم زد صلا

□

سوی روم شد خسرو کینه خواه

□

چو گردند شیرگیر از وی مگر گویی پلنگستی

□

بفرمو کز نقره‌ی خام کرد

□

زو بپرسم، هرچ گوید آن کنم

□

هر که را این مسایل افتادست

□

پایه سست است و خانه بی بنیاد

□

که او بی‌هستی آمد عین نقصان

□

از خدا می‌خواه شیرینی اجل کان آجلست

□

بشاپور گفت ای بد بدتنه

□

مگو دورم ز شاه خود که نیک اندر جواری تو

□

که شاهی برآمد به چرخ بلند

□

که بدین قیمت یاقوت و گهر کم نشود

□

پای نیکان، درین رکاب نبود

□

توانگر کجا یار مسکین خوهد

□

ارادی برتر از حصر و شمار است

□

هزار منظر بینی و ره به منظر نیست

□

چپ وراست و قلب و جناح سپاه

□

عارف کامل شده را سبحه عباد مده

□

ز زابل برانی برآری خروش

□

یا نه چون فاروق کن عدل اختیار

□

چون کنی رنجه چو گاو و خر ز بهر خواب و خور؟

□

تا تو را حاصل شود بی‌بحث و بی‌تکرار دین

□

که خود ساکن نمی‌گردد زمانی

□

با عشق همچو تیرم اینک نشان راست

□

نهانی بر او فراز آمدند

□

که مه رویان گردونی از او دارند زیبایی

□

به کژی چرا بایدم گفت‌وگوی

□

خاک شیراز و آب رکن آباد

□

فقر را در خانه، صاحبخانه دید

□

با سگان همنشین ز بی وطنی

□

که صاحب مذهب اینجا غیر حق نیست

□

ز ابر دیده اشکبارم روز و شب

□

به درگاه خسرو نهادند روی

□

تا همه را رقص کنان جانب میدان نبری

□

درم بود و اسپ و غلام و کلاه

□

شب نمی در بحر بی‌پایان فتاد

□

که حلمش زمینی‌ست طبعش هوایی

□

پایم از دست بهل تا به سر کار رسم

□

رسولی را مقابل در نبوت

□

پیراهن یوسف را مخصوص و شدست این بو

□

پری چهره و شهره ودلگسل

□

به علمی غیر علم دین برای جاه دنیایی

□

همه شهر بردند پیشش نماز

□

درنگر تا تیره گردد نسترن

□

مرا که جز پر کاهی نیم، چه رتبت و جاه

□

غلط مکن که نساید کسی به سوهان در

□

نبات و جانور انسان کامل

□

سرمست می‌خرام به زیر لوای او

□

بدان تا شما را نیاید شکست

□

دستش بده پایش بده چون صورت سر ساختی

□

کنم زنده کاووس کی را به دار

□

کار باشد با تو در پایان کار

□

جز به در کردگار بار مرا

□

هر چه من بردم، تو بعد از من ببر

□

نماند نیز حکم مذهب و کیش

□

به سوق حسن بستیزی، کساد جمله اسواقی

□

بنازد بدو مردم پارسا

□

طاقت گنج نیستت این چه بود خساستی

□

ده اسپ و ده استر به زین و به بار

□

گر چه تو بزرگ و ما حقیریم

□

بزرگ باش و میاموز خصلت دونان

□

ز بت تراش شود آدمی به پیکر سنگ

□

که نقطه دایره است از سرعت سیر

□

وارهم از چه و رسن زانک برون چنبرم

□

یکی کهنه غربیل پیش آورید

□

همه هیچند به پیش لب او هیچ مگو

□

بر روزبانان مردم کشان

□

بر سر او چار صد سالش بداشت

□

گر عدد بود از احد هموار شد

□

چه عجب التفات خر به گیاه

□

پس آنگه لمعه‌ای از برق تایید

□

هرچند گرو گردد دستار و دو تایی

□

زمین را سراسر بپی بسپرم

□

بنگر ذره ذره را زده زیر بغل کدو

□

یکی لشکری نامدار ارجمند

□

نتوان مرد به سختی که من این جا زادم

□

سرمایه بدست دزد نسپاری

□

بحر دلت را چو علم کان هنر گیر

□

شود بی شک سزاوار مناجات

□

نه روز او بد باشد نه عیش او دشوار

□

بیا تا برین رای فرخ نهیم

□

قوه کل ناعش قدره کل منحنی

□

نجوید زمان مرد پرخاشجوی

□

شرح ده تا من بدانم حال تو

□

رسته به آب رحمت و حکمت برو رطب

□

فرشته را، بتصور مگوی اهرمن است

□

ز اجزا دور گردد فعل و تمییز

□

زین اسب شدم با خطر و قیمت و مقدار

□

از ایرانیان شد همه خارستان

□

اندر سخاوت است نه در کسب سو به سو

□

چو دیدش پر از رنج و سر پرشتاب

□

لا تلومونی فجرحی ما التحم

□

دیده ز موجم نتواند رهید

□

تا سگ نفس تو زهری بخورد یا ماری

□

همه تکلیف بر من زان نهادند

□

و زان دو دور ندانم شدن به هیچ سبب

□

ز کردارها تا چه آید به چنگ

□

اتبلینی بافلاسی و تعلینی باکثاری

□

یکی دشمنی را ز فرزند باز

□

خلوتی کردند با جانان خویش

□

گفتا: یکی مودت دین و یکی سنن

□

آمد شد رهروان معقول

□

تو فرعونی و این دعوی خدایی است

□

وین دو چیزست که او را به جهان کام و هواست

□

بیکباره گم کرد گوش وبروی

□

که تا بینی رخ خوبان سر آن شاهدان خاری

□

شود در اصطفی ز اولاد آدم

□

سعد نجوم فلک جست مر او را دلیل

□

مرا هرگز نپرسند و ندانند

□

گرم چو شانه برآید ز فرق سر دندان

□

ببینی بی‌جهت حق را تعالی

□

مگر که از لب خسرو شنیده تحسینی

□

چو پاسخ دهد سوی مهتر برم

□

گر همه ذره ذره را بازکشی دهان کنی

□

نشانی داده‌اند از دیده‌ی خویش

□

با تو عیب تو بگوید وای تو

□

آن مستحق لعنت وین در خور ثناست

□

قلم راند بر نقش آزر شکوفه

□

سپه را همه کرد آراسته

□

وز نشسته همه جهان دلشاد»

□

بدان درد و سختی سرآرد مرا

□

ماهی شریفی بی‌حدی شاهی کریمی بافری

□

جان فدای یار دل‌رنجان من

□

تا میان خلق کم کردی وقار خویش را

□

ناچار رنجهای مرا هست کیفری

□

همواره چو گربه گرد خوان است،

□

که فرخنده جاماسپ آمد به در

□

آتش نمرود باغ یاسمین شد

□

همی آفرین خواند برتاج و گاه

□

ز اکسیر مس‌ها را استا بسوخته

□

چنان قدری که گردد دیده جایش

□

گر ز ماهی گیر خود یابی خبر

□

که دست طاقتش از علم آن بود کوتاه

□

هر کو شراب عشق در آمد به ساغرش

□

به دلت اندرون هیچ شادی نهشت

□

که هنگام سموم اندر بیابان تشنه را گرما

□

بروبر یکی مهر زرین نهاد

□

محنت حامله مبین بنگر امید قابله

□

نیست آن اغلال بر ما از برون

□

آخر ای آرام جان در ما نظر کن یک نظر

□

چون شکنبه دید جنبانید دم

□

بخواهی رفت و ، راضی نی ز تو پروردگار تو

□

گر آیند پیشم به روز نبرد

□

دگر گوید گلی تازه‌ست بر بار

□

بمرد آن دم آتش و دار و گیر

□

تا پدر از بهر ما خود چه دعا کرده بود؟

□

تفاوت پاکشیدی از میانه

□

چون نمایی خویش را صوفی به خلق

□

که مر زندگی را گیا کیمیاست

□

جهد کن تا جمله افعالت شود موزون عدل

□

نکردند پیکار با مهتران

□

رنگ و جز رنگ بیکرانه و مر

□

توی در جهان تابوی سودمند

□

گفت: اوحدی، به خواب توان دیدن این خیال

□

من عروج الروح یهتز الفلک

□

از آن خوشست که امید رحمت فرداست

□

ساقیم تو بوده‌ای دستم بگیر

□

از خاک ره چو قطره‌ی شبنم فتد عجاج

□

جهان بر دل ریش او گشته تلخ

□

یا مالک دوزخ شو، درهای جهنم زن

□

بهر جای شمعی همی‌سوختند

□

بی‌سخن او به چه ارزیده‌ام؟

□

فتوح عشق ریزد از هوایش

□

خویش را آراسته بیند چنین

□

بر جهان چو کره توسن

□

به سخن شور در جهان انداز

□

به پیش برادر نیایش گرفت

□

بر بساط جم و بساط قباد

□

هژبر دلاور گریزان شود

□

در غرلها اوحدی نامم کند

□

پس چه باشد حکمت رب الوجود

□

کوه بنالد به زبان صدا

□

گرچه نشناسند حق المعرفه

□

ای گنج را به خانه‌ی ویران فروخته!

□

به بخت جهاندار شاه بلند

□

زهی سوار نکو طلعت نکو دیدار

□

به نزدیک مهتر فراز آمدند

□

زین دل چه گرد خیزد؟ تقصیر این چه باشد؟

□

شود عشق و درآید در رگ و پی

□

پس چگونه بازیابد خویش را

□

از پس احمد پیمبری نفرستاد

□

دل به غیر تو و زبان به تو داد

□

همی جست جای یکی کارستان

□

طاقت پیکار تو ای شه کراست

□

ز بی‌دانشی روی بگشادمش

□

ورت رضاست که سیکی خوری، به نیکی کوش

□

جمع آمد لشکر دیو و پری

□

گوید تو زمین من آسمانم

□

آب کوثر غالب آید یا لهب

□

چه رنگها که درین نقشهای الوانند

□

کزان تخمه کس در جهان نیست خرد

□

تا شد از حسرت و غم روز همه چون شب تار؟

□

خروشید و برگشت زان رزمگاه

□

ور جام اوحدی نخوری، قطره‌ای بچش

□

ولایت بخش ملک جاودانند

□

کی بود ممکن که او مردم بود

□

که مرا چون تو میهمان نرسد

□

که دایم در عقب باشد بهاری مر زمستان را

□

نه چون همت شهریاران بود

□

وندر آن گردون ستاره وان ستاره بی مدار

□

همان یارش ازلشکری دیگرست

□

کندر تصور تو نگنجد جلال دوست

□

صد قیاس و صد هوس افروختی

□

کز کودکی به خون جگر پروریده‌اند

□

منجمد چون غفلت یخ ز آفتاب

□

دگری بعد تو ز آن مایه کند، اینت سود!

□

ابا نامداران و مردان خویش

□

نیست اندر جهان سراسر کار

□

به تموز وهنگام گرما کنیم

□

سر او را با اله انداختند

□

سخن در گوش تازد پیش از آواز

□

خواب ز چشمش به دریا بار شد

□

خاطر جویا به راهی رهبر است

□

برای مورچه‌ای کارزار نتوان کرد

□

سپاه شب تیره شد ناپدید

□

که مثل چرخ اثیر از تف خاکستر اوست

□

یکی دیگر اندیشه افگند بن

□

هم از من بر منست این زخم، از آن منقاد فرمانم

□

بخش کن این را که بردی جان ازو

□

شرم دارم که به بالای صنوبر نگرم

□

من از آن زرها نخواهم جز خبر

□

که در میانه‌ی معدن بود گران گوهر

□

نباشد سزاوار تخت مهی

□

زین بهار سبزپوش تازه‌روی آبدار

□

که پیدا شد ای شاه برما گناه

□

و امشب چه اشک خون که ازین چشم تر نرفت؟

□

بود چرخش بجای سبزی خوان

□

که حق ز سنگ دو صد چشمه رضا سازد

□

گفتا: چو یک مدیح نو آیین بری توان

□

این گل، ز گلستان شما نیز بگذرد

□

بدین و به دین آور پاک رای

□

خدمت او چو نماز اندر بر

□

که پاکست وپیوسته‌ی قیصرست

□

ور بهشتی هست اینست،ای غلام

□

قطره‌ای زینست کاصل گوهرست

□

غم مخور از هیچ کس در ذکر نامش ای عنود

□

توبه‌ها و عهدها بشکسته‌ام

□

ور چو آهن سرخ رو گردد در آذر آینه

□

به بهرام گردنکش و خود براند

□

وان گاه شور بلبل دستان سرا ببین

□

چو شب تیره گردد نسازم درنگ

□

بار دیگر چون برآیم دل به حمامی سپارم

□

که شد این نسبت و نامش مسلم

□

همه روی باشد که قفا نباشد

□

از علم و ز پرهیز که راهت به قفار است

□

مرا داده است از بلائی پیام

□

ز ایران به شمشیر بیران کنم

□

گاه پشتش روی گردد گاه پایش سر شود

□

چوجایی نبینند سود و زیان

□

تو بدین حسن چند روزه مناز

□

اژدها را دست دادن راه کیست

□

گرد از دغل و حیل برآرید

□

منگر اندر غابر و کم باش زار

□

که خندید در روی آب روان گل

□

بدین گردش اختران بگرود

□

خدمت او ملک کند فردا

□

همی‌گشت بر گرد آذر نژند

□

از رنج و سعی خویش، مرا نیست هیچ عار

□

خموشی آورد سد نقص در کار

□

که هر زمین به درون در نهان چه‌ها دارد

□

همه بر سعد او کنند قران

□

زنان مصر بریدند زارزار انگشت

□

همه نام کردند بر تهمتن

□

چنانکه بر دل تو دیرها بماند یاد

□

کسی را که از مهتری بود بهر

□

ز بهر خدمت پایت بخواهم سر فرستادن

□

جان شاگردان بدان موصوف شد

□

گسترد سایه دولت چو همایی برسد

□

وانگهان چون لب حریف نوش شو

□

برای نفس که خر چند پروری به شعیر!

□

تو گفتی مگر طوس اسپهبدست

□

کز پی خدمتش فلک بسته کمر ز کهکشان

□

نه ترک دلاور سه پیل سترگ

□

هر کجا دل دهد نشان برود ...

□

سوی آن بزمگه کردند راهی

□

چون خاطرش به باده بدنام می‌رود

□

وز بهشت این همه عالم چو سرائی است خراب

□

کلیم لفظ وی اندر میان عصای حروف

□

که بنشاند شاهی ابر گاه‌بر

□

دریای محیط ارچه بزرگست کناریست

□

سپه را بران سبزه اندر کشید

□

یک رنگرز مه است و یکی زرگر آفتاب

□

تا نه من بی‌آلتی پیدا کنم

□

که مه و شمس و عطارد غم دیدار تو دارد

□

اندر افکندم قج نر را به میش

□

افزود برف و چاره‌ی رفتن نداشتم

□

گزینه ره کوری و ابلهی

□

سر مبارک او زیب بخش تاج و کلاه

□

چه آمد ز پیروز ناپاک رای

□

به دست این گدایان اوفتاده

□

زبانش دیگر و دل بود دیگر

□

یا بدین عیب مکن او را رد

□

نفس دزدیده پنهان می برآرد

□

گو سخت مزن که بگسلد تار

□

به پیروز گشتن تبیره زدند

□

بر یکی تازی اسب که پیکر

□

سرآمد بران خوب چهره جهان

□

آزمودم یکان یکان در وی

□

تا دروگر اصل سازد یا فروع

□

پرده من و تو درد نترسد

□

پس دو بیند شیث را و نوح را

□

از چه بیرونم این زمان ز شمار

□

جهانجوی گشتاسپ خیره بماند

□

بدگوی بداندیش که خاکش به دهان باد

□

میان کهان و میان مهان

□

که به دل دشمنان جان تواند

□

غم وشادی همه یکسان کند عشق

□

رقص جمل کرد قاف عیش ممدد رسید

□

یکتا نشود هرگز آشکارا

□

صحیفه‌ای که در آن، ثبت اشک و آه کنند

□

برآراست از شیر دل سرکشان

□

به اتفاق همه از نام تو گیرند آغاز

□

چنان لشکری را بهم بر زدند

□

هر دو عالم به یک نظر دیدن

□

لیک زهر اندر شکر مضمر بود

□

سحر خوشت هم تک حکم قضا می‌رود

□

تازیان را وقت زین و کار شد

□

خاک و باد و آب، سرگردان ماست

□

به پیش خداوند پیروزگر

□

گر برو حلم نیستی اغلب

□

چو خاقان یکی خویش و یارش بود

□

و زین ممسکان نان نخواهیم یافت

□

بر آن شد تا تهی سازد دل کوه

□

کز احمر عالم اخضر می‌توان کرد

□

بنیوشد و مویی بنگذرد زان

□

که جرم عاشقان جرمی است معفو

□

بخست آن زمان کارزاری تنش

□

در دولت کنند باز و فراز

□

سخن گفت مغزست و ناگفته پوست

□

این سروران پست شده زیر پای خاک

□

گفت پایش بس مبارک شاد شو

□

نور در دیده شمس وار نهاد

□

که بود به مار بد از یار بد

□

در پرده به صد نوا بگریید

□

وزین کوه‌پایه سراندر کشم

□

شیر نر گر بر سر راهش کند وقتی گذر

□

فرو ریخت چون آب خون ازبرش

□

که به خیر امر کند یا بود از شرناهی

□

که از زر چشم او بر کار فرماست

□

وجود تیره او را دگر چه سود کند

□

عیب دین‌اند و علم را عارند

□

که هر روزش نظر در روزن تست

□

که بادی همه ساله با بخت جفت

□

زانکه نندیشد شیر یله از یشک گراز

□

ندارد کسی برتن خویش مهر

□

که دگر گوش نداری به نوا خوانی من

□

هست بی‌گندم سوی طاحون شدن

□

چو بر این خاک نشستی همه آن تو بود

□

او همه تاریکیست و در فنا

□

اختر مسعود بی‌وبال حقیقت

□

به گیتی نبینیم چون او سوار

□

که گویدم که چنین بت مخواه و دوست مدار؟

□

همان گیتی افروز دارد مرا

□

هم غذای روح درویشان شده خون جگر

□

چو چرخ بی‌ستون عالی رواقی

□

کفرهاشان همه از رحمت حق ایمان شد

□

که عطار این عار می‌برنتابد

□

مدام در شب تاریک جلوه‌گر سایه

□

بدان را به دین خدای آوریم

□

باز نتوان شناخت شهد از فنگ

□

چو آسوده‌تر گشت شاه و سپاه

□

هر که به اصل و نسب امیر کسان بود

□

ملک ملک اوست ملک او را دهید

□

شاه شکور مرا نثار نه این بود

□

لاجرم از زخم سگ خسته شوی

□

به ره بینی شود چون چشم میل سرمه‌دان روشن

□

پدر آن نبرده سوار دلیر

□

گردی به چشم عاشق بیقدر و خوار

□

پر از خانه و مردم و چارپای

□

نه چنان آب که از وی بتوان کرد گذر

□

که بی دام اندر این دشتم گرفتار

□

از مدد این سه داد یافت زمانه سداد

□

چون سرو چه سود مر تو را بالا؟

□

ز راستی نگراید جوی زبانه‌ی تو

□

به دین خدای جهان بگروید

□

که دل به شغل سفر بست و دوست داشت سفر

□

که هرکس تن‌آسان ازو ماندند

□

از پر خویش طایر اندیشه خورد تیر

□

چون بدید آن را برفت از جای خویش

□

تا شود مور سلیمان چه شود

□

که منم مجرم‌تر اهل زمن

□

خوشتر از آواز بلبل است صفیرم

□

دل انجمن گردد از تو به بیم

□

در پیش او بسان سپهری یکی حصار

□

ز تنگی به جو آب تریاک شد

□

عراقی را چرا بدنام کردند؟

□

جگر چندان که خواهی غرق خون‌تر

□

هوش از بن گوش مرتهن گردد

□

پس دو عالم پر کن از شور و شعب

□

کدام قطره‌ی خون را، بود چنین هنری

□

ازان زخم گردان و گرد سیاه

□

بزرگ همت ابوالفتح سرفراز تبار

□

سر بیگناهان بریدن چراست

□

در سبوی خویش، باید داشت آب

□

که چه شان کرد آن بلیس بدروان

□

باده عشق تو خواهم که دگرها بادند

□

پس به درویشان مسکین می‌رسان

□

سوی باغ فردوس ریحان فرستم

□

خرد مایه و کام پدرام یافت

□

راد و یکخوی و یکدل و یکتاست

□

که داند که می در تنش چون گذشت

□

بنشین به گوشه‌ای و به دامن در آر پای

□

چه حد بنده و دامادی شاه

□

هزار تاج زر آمد چه در غم کمرید

□

بر عذاب آتش معده همی بریان کنند

□

حسین دل را در کربلای اندیشه

□

نداند همی قیصر از مرد مرد

□

بساطش به روز بزم، سرایش به روز بار

□

چو آهو ز چنگ تو گیرد گریز

□

هر کس که منزوی است زاندیشه ایمن است

□

زنده چه بود جان پاینده‌ش کند

□

به صد مقامم یابند چون خیال خدود

□

آن خر مسکین لاغر را بیافت

□

که این خانه دار الامانی خوش است

□

نهان چیست زان اژدها کیش من

□

بر جان و دل دشمن او کارگر آید

□

که گوپال و شمشیرشان بد امید

□

دارند سگان کوی تو عار

□

ولی کو جان شاد و کو دل خوش

□

ز اصل چشمه بجویید آن چو جویایید

□

رحمت کند بر مردم ممتحن

□

مگر رسم ز لب تو به کام، باده بیار

□

ازانجا برفتند تیماردار

□

سخره‌ای انتظار خواهد بود

□

بپیچد همی از نهیب گزند

□

خال فتنه بر رخ زیبا نهاد

□

آفتی آید که دارد سه نشان

□

از پار کی گوید غم پیرار کی دارد

□

ورنه نان را کی بدی تا جان رهی

□

کار سوزن، کار چشم روشن است

□

گرفته به دست آن درفش بنفش

□

کز باد گفت راه نظر پرغبار شد

□

برآورد ازان آرزو کام اوی

□

یاوه‌ای گر خار بر روی گفت، گفت

□

شنیده سرو و گشته از غم آزاد

□

خود شاه به اعتذار آمد

□

هر چند که بد مهر و بی‌امان است

□

دگر زین بیش چتوان کرد ما را

□

ردان و بزرگان و اسپهبدان

□

شمس تبریز کز او دیده به دیدار دهید

□

به یک دست زنجیر و دیگر کمند

□

بر طبق عرض حقه‌ی گهرت را

□

هر که او تن را پرستد جان نبرد

□

ما غلامان ز تو سلطان چه شود

□

تا ببادش ندهی از تعجیل باز

□

در گوش پدر رسید رازی

□

هر آن کس که بودند گرد و سترگ

□

از مشرق جان آن مه مشهور برآمد

□

نخواهم به چیزی دگر کرد رای

□

مثالی که بست از نمودار خویش

□

اسیر نو نیازی درگرفتی

□

رو ترش از توست عشق سرکه نشاید فزود

□

همه مغزش ز استخوان برخاست

□

رضا دادیم ما هم با رضایت

□

بگرداندش پشت و بگریزند

□

چنانک آن در خیبر علی حیدر کند

□

بزد حلقه بر درش و آواز داد

□

آب دهن زد به رخ من ز جوش

□

گاه صلحش می‌کند گاهی جدال

□

در روضه خموشان چندی چرید باید

□

عیب بر تصویر نه نفیش مدان

□

دود به غمازی آتش بود

□

بدو گور و نخچیر پی نسپرد

□

خشک چو هیزم شود زیر تبر می‌رود

□

کز اندیشه‌ی برتران برترست

□

گشتند، بهر چه هست، خرسند

□

ز خسرو طبع را معزول دارد

□

عالم بگرفت و راز آمد

□

«هزار سال فزون باد عمر سلطان را»

□

بهر کو در عروسی کوفته پای

□

که چشم خردمند زان سان ندید

□

خریدار چو طوطیست شما شکر و قندید

□

همه تاجها پیش او خوار شد

□

رسیده خیل چین در غارت زنگ

□

آن نه عقلست آن که مار و کزدمست

□

ور بر او دانش فروشد غیرتش نادان کند

□

در میان خاک بنگر باد را

□

آه و هزار آه که داری به زنگ

□

به گرد اندرش تیغها در نشاخت

□

قیمت او کم به ظاهر مستزید

□

همی تافت آن لشکر از چند میل

□

کردم خبرت، بیا و بردار

□

به بستر تکیه زد از پایه‌ی گاه

□

آن ده دله را محرم اسرار مدارید

□

ذره‌ی سرگشته ناپروا خوش است

□

دیوانه ز خویش بی خبر بود

□

سپردم ترا من شدم رزمساز

□

پر گشت ز قال و قال ای جان

□

ز شاپور پرسید هست این درود

□

بگفتا کش فریب و عشوه نامست

□

بر عمر عطسه فتاد و پیر جست

□

چون زبان زود ترجمانم کرد

□

پر امید و چست و با شرمت کند

□

بویی از باغ بدی جای دگر

□

رد و هیربد را بهم برزدند

□

بی من از خان من فغان آمد

□

به پاییز چون تیره گشت افسرش

□

مکافات عمل را وقت در یافت

□

هزاران جدی و ثور از هر کنارش

□

ندا ز عشق برآید که هرچ بادا باد

□

بر بناگوش‌هات پر غراب

□

شویان به زبان جراحت خویش

□

همی رفت بیدار دل پر زخون

□

بپوشید بپوشید شما گنج نهانید

□

که جاوید ماناد بهرامشاه

□

بهر گلزار چون بلبل به پرواز

□

بر خدا و خالق هر دو جهان

□

کان جا حدیث جان به انبار می‌رود

□

در بحار وهم و گرداب خیال

□

هندو ازین جنس نه پیوسته برو

□

برآشفت و پیچیدن آغاز کرد

□

صد توبه و عهد را شکستیم

□

به بالای آن گور شد ناپدید

□

آنجاست دلم، که جانم آنجاست

□

تنش چون دل نهم در سینه‌ی تنگ

□

گر صد هزار بارش زیر و زبر کنند

□

عاقل خلق است چون شیدای توست

□

در دوده سرشته آتش تیز

□

ز آلودن زهر پیچان شود

□

گر نباشد سایه من بود جمله گشت باد

□

ز تیغ و ز خود و کمر بی‌شمار

□

که کوشد در اظهار امر خدائی

□

روضه گشتم گرچه هستم بوتراب

□

پر زدن نیز نماند چو رود دوغ فرود

□

در ترازوی خدا موزون بود

□

نگین را با نگین خاتم به خاتم

□

بشد فره و دانش و پاک دین

□

اندر ره دین مذبذب آمد

□

نگر تا چه گوید همه گوش دار

□

که از نامحرمان خالی کند جای

□

تواند تاختن بر قلبگاهی

□

که مشتی بیس با پیری قرین شد

□

بوی از کجاست عنبر سارا را؟

□

عیش حرامش بود و خون حلال

□

که پشت و دل جادوان بشکنم

□

در پی این عبارت جان بدان معبر آید

□

وزین راز مگشای بر کس سخن

□

خاک شد آن تشنه که آبش نبود

□

کار کن دیوا سلیمان زنده است

□

کان اصل نشان نشان ندارد

□

که چنین بر وی خلاقت می‌رود

□

در ورق لاله شکست اوفتد

□

همان رای پیوسته با رای او

□

که تو هر چه نهان کنی همه روزی عیان شود

□

گسسته شود بگسلد فرهی

□

توانگر خود نه محتاج در تست

□

بدیشان میمنت همدست و همکار

□

تو جندره زده گیر این صفا چه سود کند

□

کنجی دلم از پناه برگیرد

□

سخن را آب می داد از لطافت

□

چرا داد از من دل شاه میغ

□

چون از گزافه او دل و دستار ما ربود

□

نصیبین و دشت دلیران تراست

□

وان مصحت، آن خویش دانست

□

آب حیوان از رخ یوسف چشید

□

شب ار چه ماه بود نیست بی‌ظلام و سواد

□

چون درین ره می‌نهند این خلق پا

□

دل دامن او نهفته خاریست

□

مفتون چونی به قول عامه‌ی مفتون؟

□

شاد و خندان در آن نظر میرند

□

روان را ز رای تو جوشن کنیم

□

که هنگام پریدن نیست، زین باد

□

مرا لطف تو می‌باید، دگر هیچ

□

با نوح و لوط و کرخی و شبلی و بایزید

□

ورنی همیت رنجه کند سودا

□

چو کوه آهنین بر کوهه‌ی پیل

□

بر طمع تیزی بازار خویش

□

کار دنیا قمار باشد

□

که پیدا شود زو همه کژ و راست

□

دم من شمع گردون را تبه کرد

□

یا بجز دریا کسی بشناسدش

□

شمس و ناهید و مه دوار کند

□

در نصیحت هر دو گوشش باز شد

□

که بشکست از دم باد خزانی

□

زیرا ز تو بدخو بگریزد چو بخوانیش

□

بود در بزمگه‌شان تیغ در دست

□

همی دانشی نام جوید ز لاف

□

در حوصله‌ی خرد، نگنجد

□

بسان کیمیا نایاب گردید

□

ز دست مرگ جان چون برد خواهی

□

روز جوانیش غمت پیر کرد

□

گفتا که: به است مرگ ازین زیست

□

تیمار کار او چه خوری چندین؟

□

درم واپس دهد سیمش سمن را

□

بر هوشمندان توی کدخدای

□

سران در پیشدستی، دست بسته

□

پر ز کشتیها و شست ماهیان

□

چشم ملک اختسان گشاده

□

چون نشانی در تو نامد ای سنی

□

ازان بیگانگان آشنا روی

□

بریدی بسی بر و بحر و جبل

□

هوای دیگری گیرد فرا پیش

□

هرانکس که بودند ایرانیان

□

صبا با گل پیام عاشقان گفت

□

بدانی پایه‌ی نطق گهر زای

□

رها کن توسنی چون من شدم رام

□

وانگهی جز که همه تنبل و افسون نخرند

□

نخواهی بودن از من یک زمان دور

□

که جز قطره باری ندارد قطارش؟

□

چنین با آب و آتش چند سازیم

□

سر بخت ترکان نگونسار شد

□

و اسباب عروس داریت کو؟

□

از هزیمت رفته در دریای مرگ

□

یا بر حرفش کسی نهد دست

□

خلق مفلس کدیه ایشان می‌کنند

□

نیک و بد من نبشه‌ی تست؟

□

وز صدر برانند سوی صف نعالش

□

چنان قصری که شاهنشاه فرمود

□

یکی تخت با تاج بیجاده بود

□

همه عمرش درین سرمایه شد صرف

□

هم از دل گویم و افغان و زاریش

□

خواهد ز برای قره‌العین

□

گر روز کینه دست برد سوی تیردان

□

که بی تزویج، دورم ز اتفاقت

□

از مرد سپاه دهر مقهور

□

شده زو نافه کاسد نیفه ارزان

□

نه کشتن بود رنج او را بها

□

نوید پنبه داد و دوکدانش

□

گرنه خر دانیم خود را ما خریم

□

جبین زهره را کرده زمین سا

□

وا مرو والله اعلم بالصواب

□

چو باز جره در جنگ خروسی

□

که آن هرگز نخواهد گشت ویران

□

زمرد را به مروارید بسته

□

بران دشت آباد و مردان کین

□

به هم نام حرام و حرمت نام

□

نگاهش مست و چشمش مست و خود مست

□

که کفش تنگ دارد پای را لنگ

□

ز خاک و باد و آب و آتش و کانی و از دریا

□

سنگت دهد اول، آنگهی، زر

□

نام جد من معدل بود و نام من حسن؟

□

قیامت را یکی بازی نموده

□

سرین گرد چون گور و کوتاه لنگ

□

هست از همگی هنر یگانه

□

تا خورید از خوان جودم سیر هیچ

□

می‌داد به سائلان درمها

□

می‌فشردند اندرو نان‌پاره‌ها

□

توفیق تو رهنمای من باد

□

یکسر به خواب غفلت بالینم

□

که جوزی پوده بینی در میان هیچ

□

چنان کان بود در خور نیک‌خواه

□

به حسانی رضا ندهد کمالم

□

که بس شیرین لبان دارم نهانی

□

وجودش اول و آخر ندارد

□

هر نفسی ناله‌ای چو زیر بر آورد

□

که خاکستر شدم زین آتش تیز

□

جز همان صورت دیوار مینگارش

□

در آمد غمزه شیرین به تاراج

□

به خشنودی من برو باز جای

□

خونابه زدای روی زردش

□

در چراگاه ستم کم کن چرا

□

ترازو را سعادت سنج کرده

□

ظن بد کم بر به رزاق کریم

□

دمی خورد و به خسرو داد باقی

□

جز به یمگان کرد چون یارم مقام؟

□

جوانی نام او فرزانه فرهاد

□

چه با شهر ایران چه با مرز روم

□

ز تیشه بیستون پیشش زبونی

□

به یکبار از حرم بیرون دویدند

□

کان ختم شد است بر نظامی

□

کرا دل روشن است و چشم بیدار

□

وز اوج فلک، گذشت دودم

□

نامدم اینجای ز بهر منال

□

بذات‌النعش را کرده ز هم دور

□

ز دادار نیکی دهش کرد یاد

□

به دل کردن بدیگر گل عذاری

□

شیر دانست آن طمعها را سند

□

که بی‌تو عمر شیرینم چو زهرست

□

کو جهان سبلت چرا مالیده‌ای

□

همان در خوشاب و یاقوت زرد

□

ایام بسنده است تیز سوهان

□

اثرهای زمینی و آسمانی

□

گر از پهلوان نام او بیش نیست

□

تن خویش مهمان او داشتی

□

به دستی دست پا بستی گرفته

□

مخالف در نسازد ساز با ساز

□

لاجرم عطار چون امیدواران می‌رسد

□

ز فام نکوهنده یک سو شود

□

گر نیست اسپ تازی و نه مشربه بلور

□

که بر سازد ز بابل حقه‌بازی

□

که دیهیم و تاج کیی را سزد

□

ببستند و کردند زندان او

□

زد برین صافی شده دیوارها

□

کنیزی می‌کنم دعوی نه شاهی

□

وقت بیداری برد در ثمین

□

ز بیماری اندیش و درد و گزند

□

صد و شصت چند اوست خورشید تابان؟

□

سواری تند بود و مرکبی تیز

□

همی دیده‌بان بود بی‌راه و راه

□

جهانی پر از دادگو را سپرد

□

زر ار باید دریغ از زر ندارم

□

که غمزه‌اش کرد جادو را زبان بند

□

چون دشت شمار پست بامش را

□

دگر را همه بار دینار کرد

□

بر عاریتی هیچ مه بخراش و مه بخروش

□

گذارد عمر در پیکار آن سنگ

□

سر اندر کشید و همی رفت راست

□

به درگاه چون دشمن آمد بمشت

□

در فتند این جمله کوران سرنگون

□

که خون برجست ازو چون آتش از میغ

□

هر شکم‌خواری بدانجا تاختی

□

چوخواهی ز پروردگار آفرین

□

چون خرد سخت گرفته است گریبانم؟

□

سیه ماری فکنده مهره در پیش

□

فزون خواستن نیست آیین و شرم

□

ز اسب و سلیح و ز گنج و سپاه

□

مرا جان کاست، آه از هجر جانکاه

□

تعریض مرا گرفته در دست

□

که کلی هر دو عالم یک یگانه است

□

به دیوانگی ماند این داوری

□

جز حب علی به قول مطلق

□

به حکم آنکه در گل بود پایش

□

گر آسان بود کینه پنهان کنیم

□

مگر کین شگفتی بجای آورم

□

واعظ ار مرده بود گوینده شد

□

رخ خورشید و آنگه کرم شبتاب

□

جان بر افشانید یار اینست و بس

□

زده دست و پای آوریده به جای

□

گر خطیر است خطیر است ازو نفع پذیر

□

بگفت از دوستان ناید چنین کار

□

یکی کاخ بهرام را چون سزید

□

کدامست بی‌دانش و بی‌گزند

□

به شغل خویش راضی ساختندش

□

که دوزد چشم خود در خانه تو

□

کاین به سوی من بتر ز گرسنه مار است

□

بقم با نیل دارد سر که با شهد

□

یارب به تو است زینهارم

□

چو گل بر چشمه‌های سرد رستم

□

کنون خیره گشت اندرین مرز و بوم

□

به می بنشست با جمعی پریوش

□

زانک وحشی‌اند از عقل جلیل

□

چون ریگ بر اهل ریگ می‌ریخت

□

بلک اکنون شاه را خود جان ویست

□

دوا بخش درون دردمندان

□

درست است این قول و این است رازش

□

هر آنچم در دل آید بر زبانست

□

چو خورشید بر چرخ بنمود روی

□

که رست از رشک بردن جان پاکش

□

چه بیجا قصد جان خود نموده

□

بر هفت فلک جنیبه رانده

□

نه ز مردم یادگاری اندرو جز استخوان

□

همه با ساز شب دمساز بودند

□

فضل مرا به جمله مقرند خاص و عام

□

به گلگون آب دیده خاک تر کرد

□

به پیکار آن کرگ بسته میان

□

به دل شادی به لب غمخوارگی کرد

□

جان باقیتان نرویید و نزاد

□

چو سروی در میان شیرین خرامان

□

دیو را بر وی دگر دستی نماند

□

مگر کارندش از خسرو نشانی

□

تو را سایه همی کردند و، او را نیز، مرغانش

□

هوا را موج بیرق رنگ داده

□

همی داشت درویشی خویش راز

□

جوان فرو جوان طبع و جوان بخت

□

دو بینی اربرد از چشم احوالان کحال

□

به کاوین کردنش گردن فرازد

□

ورچه سرو ندارد تودان که جز بقر نیست

□

فکنده در کجا در گردن خویش

□

طاعت من دارد آهرمنم

□

به از سروی که هرگز ناورد بار

□

دلش پاک شد توبه کرد از گناه

□

زمین از اشک در گوهر گرفتند

□

سوی گورستان یثرب آه‌گو

□

ساکن نشدی مگر بر آن کوه

□

ریش و سبلت موجب خنده بود

□

متاعی کان بنخرند از تو مفروش

□

بر سر خواب جهان خواب دگر مگزین

□

به تعجیلم درودی داد و بنشست

□

خردمندی و نیکخواهی مراست

□

که برجستی به زین مقدار ده گام

□

صرصر معدلت خسرو عالی مقدار

□

که اقبالم دهد منشور آزرم

□

به نیکو خصالی و شیرین زبانی

□

به گل خورشید را پوشیده می‌داشت

□

بهتر از تخت و گه بود هش و هنگ

□

این تعبیه خانه زای خاکست

□

همان ژنده پیلان و گاه مرا

□

بدوسانید بر ساق درختی

□

های هوی و سرگرانیها کند

□

به روی دیگران در پیش کردن

□

وز شراب و شاهدان بی‌حساب

□

پری زین سان بسی بازی نماید

□

خاطر تو دبیر و عقل وزیر

□

عنایت را مثالی تازه فرمای

□

ز ایرانی و رومی و پارسی

□

نشست اوی و دیگر قوم ایستادند

□

گذشته‌ای ز بیابان لامکان چالاک

□

سردار و سریر دار آفاق

□

گفتی لیکن سرود یافه و بی کار

□

شه نو را به خلوت جست و دریافت

□

به چو در دوزخ ز قوم و خون و ریم

□

چون پرده کج خلاف گویست

□

گرانمایه شاهی بود بافرین

□

به بدخواهان هشیار اندر آویز

□

برگ بی‌برگیش بخشد کردگار

□

یکی زان آشکارا ده نهان بود

□

اختیارش را کمند او کند

□

که گر خواهی که آسان گردد این مجد

□

بر سر خویش کی زند سجیل؟

□

کند در وام از آن دندان در فام

□

به مغزش نبید اندرافگند شور

□

دروغی چند را سر تیز می‌کرد

□

تاج افکنده ز سر بی او سلیمان زمان

□

بوی خوش او گوای مشک است

□

نام من زین قبل نهاد مدام

□

تو رفتی چون فلک بالا نشستی

□

تو علم آور نسب، ماور چو بی‌علمان سوی بلعم

□

ترا جو داده و گندم نموده

□

چو زاید بد و نیک تن مرگ راست

□

من اینک چون کنیزان پیش بر پای

□

در کف ایجاد او مضطر بود

□

نه با همشیرگان شیرین زبانست

□

خاصه در جوعست صد نفع و هنر

□

چو بر مشکین حصاری برجی از زر

□

تا کی زنی اندر طلب مال کنون فال؟

□

در باز کن درون نشینان

□

هم‌ان تاج ایران و هم تخت و گاه

□

کنم باری شهنشه را خبر دار

□

وز پر آبی چو بحر عمان است

□

نظرگاه دعای نیک خواهان

□

گاه چو فرزند در کنار کند

□

فلک‌ها را طبق در هم شکستی

□

لولوی شهوار کشد توتیاش

□

اگر بر خاطرت گردم تمامست

□

بی‌آرام شد مردم کینه‌جوی

□

کنون روز از نوست و روزی از نو

□

جمله عالم را بخوان قل یا عباد

□

نشاید جز به آتش کردنش راست

□

اختیار جنگ در جانت گشود

□

می‌نهد انگشت بر استارگان

□

فوج خاک از قیر پوشیده کفن

□

پدیدار آمدی یا کوه یا چاه

□

بدو در مکان و زمان آفرید

□

متحفا منا الی دار البقا

□

قهرش آنجا که قهرمان باشد

□

بگذار ز جان من چه خواهی

□

آن اولیتر که با عصا گردد

□

مرغ بی‌هنگام کی یابد امان

□

دو پست و خموش و سخت و محکم

□

غمزش بگرفت و زلف می‌بست

□

ز یزدان برآنکس که جست آفرین

□

صد درستی در شکست خضر هست

□

چشم آن باشد که بیند مامنی

□

از بندگی تو می‌زند لاف

□

روستایی را بدان کژ می‌نهد

□

آب را بگشا ز جو بر دار بند

□

زیرا که ز اهل دنیا دل پرجفا شدم

□

در همه وقتی چنین بوده‌ست کار عاشقان

□

همه پیش دستور او برشمرد

□

گرد بود خاک برانگیخته

□

بلکه از خاک او نماند غبار

□

گر چه دهان خوش می شود زین حرف چون مسواک من

□

محسوس مر این را دان معقول جز آن را

□

ناله و تسبیح و روزه ساز کن

□

کان میوه‌ستان است و باغ خرم

□

چو برگردد کسی را سر ببیند خانه را گردان

□

که آن رای با مهتری بود جفت

□

روزها با سوزها همراه شد

□

تو چه دانی کو چه دارد با گلی

□

خواند فسون فسون او دام دل شکار من

□

خاک از زاری و گریه بسته کرد

□

دستکشی میخورم از دست‌رنج

□

جانت نشود زگل چو تن کامل

□

من هو لا یعبد هذ الوثن

□

به یک موی‌بر بود زخم سوار

□

جامه باندازه بالاش نیست

□

بر فراز نهال اخضر گل

□

وآنگه کند نثار درافشان واپسین

□

ای نامه‌ی سخاوت را عنوان

□

لوح‌تر از تو بشویند پاک

□

تا بسته در این حصین حصارم

□

اشارت بشنو و بسیار می بین

□

خروشش همی ره نماید به گنج

□

تو مگر از شیشه روغن ریختی

□

گوش را بگذار و کوته کن گلیم

□

تات بگوید خمش و دنگ من

□

واسطه کم ذوق وصل افزونترست

□

جغد نشانم به دل ماکیان

□

با دل روشن به سوی عالم روشن

□

با زبان حال می گویند با پرسندگان

□

سراسر بر اژدها بردرید

□

هست حلوا آرزوی کودکان

□

در صدق چو صبح بلکه افزا

□

که آن دلدار خو دارد به سوی تایبون رفتن

□

شد آباد و بس نیز شد زیر و از بر

□

هست در خور از برای خایف آن

□

مردم به چشم خاطرش

□

نی بر زبرین وقف است این بخت نه بر زیرین

□

همی شاددل کاروان را براند

□

شهر و ده آزرده ز پیکار تو

□

مرگ درد زادنست و زلزله

□

چنین بودند وقت آفریدن

□

ور بروید هیزمی رو بر کنش

□

نام احمد تا ابد بر می‌زنند

□

رسول را، ز دل پاک صاحب الغاریم

□

درخت خشک بی‌معنی چه باشد هیزم گلخن

□

چو دیدش کف اندر دهانش فسرد

□

گرنه رها کن سخن ناکسان

□

لیک خونی که بود بر سر داغش گلنار

□

من غرقه شوم در عین خوشی

□

نفس از سود و زیان خواهم زد

□

که ره رستن ترا اینست این

□

بر طریق و مذهب این میزبانند، ای رسول

□

قربان شده بر خاک در من

□

نباشم ز گفتار او ناسپاس

□

اندر آ مادر مده دولت ز دست

□

صد درستی زین شکست انگیخته

□

ور تو عباس زمانی بنشین احسان بین

□

ساحرانه او ز نور ماهتاب

□

جویم بسیار و نبینم به خواب

□

بی گمان شو که نباشی تو رفیق و کفوم

□

فرشته است و به نسبت به دیگری شیطان

□

نهاده به سر بر ز گوهر کلاه

□

خاک خورد مار سرانجام کار

□

که چشم کرده سیه بر هلاک شیر غزال

□

دیو و پری غلام او چستی و انتشار من

□

از مطلب کیف و مطلب این

□

باز می‌پرسید حال دوستان

□

شناسند مردان صغیر و کبیرم

□

آن کرده حق بود یقین دان

□

زبان چرب و دلها پر از خون گرم

□

زانک معنی بر تن صورت‌پرست

□

کو هزاران لطف بر ارواح ریخت

□

هر دم حیاتی واردی از بخشش ارزان تو

□

منتی بر عود و عنبر می‌نهد

□

با که گویم در جهان یک گوش نیست

□

نعمت آن ببر به سیرت جان

□

ای هوای نازنین و شاه بی‌آزار من

□

شناسنده‌ی آشکار و نهان

□

وز شدنیها شده صاحب نظر

□

ترک آن هر یکی ز حلاجی

□

که بی‌خلیل آتش نمی‌شود گلستان

□

چون جان گرانمایه عزیزست و مکرم

□

پادشهان بیشتر آهنگرند

□

چرا کنی، تو بغا، دست پیش او به بغل؟

□

ای دل فرورفته به سر چون شانه در گیسوی او

□

زره‌دار با خنجر پارسی

□

شیر تو زهریش بود ناگوار

□

پخته و شیرین بی زحمت بداد

□

تو را صرع است یا سودا کس از حلوا کند افغان

□

تو به جز نامی چه می‌دانی ز عشق

□

کرد در دعوت شروع او بعد از آن

□

آرام؟ که این نیست جای آرام

□

مستان او را جام شو بر دشمنان سرهنگ شو

□

همی خوان به بیداد و دادآفرین

□

سود بد اما بزیان شد چه سود

□

بنگر بر بساط خود بنگر

□

مرتع عمر خلد را خارج این زمانه کن

□

موی بکندی ز سر مور شدی اژدها

□

عین بند پای آزادی شود

□

چونان که سکندر شد با ملک سکندر

□

آن که منم شکار او گشته بود شکار من

□

نبندم دل اندر سرای سپنج

□

از ورم رگ زدنت رسته بود

□

زانک بس نان کور و بس نادیده‌ای

□

چون گرگ گرو برده پنهان ز شبان ای جان

□

نه خداوند زمین را توانگری

□

پای معنی‌گیر صورت سرکشست

□

من جز که خدای را پرستم

□

آب دارد این درختان را زبان

□

به کام تو باد اختر روزگار

□

گاه گل کوزه گرانت کند

□

تقاضای سرشتش ساختی قفل در زندان

□

خود را بینی در آتش و تون

□

نصیحتگر شهریار زمن

□

روبه فربه نخوری بیش ازین

□

سخن پیش طبعم به طبع است اسیر

□

نازک و شیرخواره‌ام دوره مکن ز من لبن

□

به نزدیک شاه آمد آن پاک‌رای

□

لاجرم بر خویش شمشیری کشید

□

چون به موسی می‌رسم چون می‌شوم

□

تا سرخ گردد روی من سرسبز گردد خوان من

□

شادیی می‌کردم از عمیا و شور

□

خدمتی از عهد پسندیده‌تر

□

جمع کن چون انگبین اندر سفال

□

که مگر ماه گرفته‌ست مجو شور و فتن

□

بدو بازگردد بدیها همه

□

بر جگر بی نمکان ریخته

□

مفتاح دفین بحر و کان است

□

و الحیات فی الممات فی صبابات الحسان

□

می‌خواهد سوخت شمع واری

□

این حق آن هم نفس پاک نیست

□

معنی خوب و نادره را جان کنم

□

که ز پایان بردت تا به سران

□

از چنین شه کسی نباشد شاد

□

بوستان گه حله پوشد گاه عور

□

او ندارد از غم و شادی سبق

□

تا لقمه او شود نخستین

□

تا نگیرد بر تو رشک عشق دق

□

گر دلیلت باید از وی رو متاب

□

نه مرد چنین مکر و افتعالم

□

تا همگی خدا بود حاکم و کدخدای من

□

نه عود سوز به کار آیدت نه عنبرسای

□

از کی برباییم از حق ای وبال

□

شد کف دست صدف از در مکنون آبله

□

بحر معلق از صور صاف بده‌ست پیش از این

□

باشد شمار نبات سوتام

□

عاقبتش سر به خرابی کشد

□

رهبان گمراه گشت و هرقل جاهل

□

مال چه بود کو ز عین جان خود معطی است آن

□

با زر مغربی و افسر و گاه

□

این مه و این سال بپیموده گیر

□

تا بدیری شورش و رنج اندری

□

جعفر طرار نیست جعفر طیار من

□

پرده‌ها در بحر او از گرد بست

□

در بد و نیک آینه‌دار تواند

□

تا مگر بهره بیابد دلت از نور ضیاش

□

علم همی‌گفت که من مهتر بازارم از او

□

و کیف الحق استر بالجحود

□

راز بزرگان نتوانم گشاد

□

نتوان نام و نشان یافت ز امراض و علل

□

پنجه بهانه زاید از طبعت ای سخندان

□

جهد بر آن کن که برآیی ز چاه

□

گر نمی‌خواهی که بدهی داد من

□

من دروغ و زرق او را منکرم

□

آن یکی ترکی که آید گویدم هی کیمسن

□

کرد باید سکاهن افشانی

□

چون نپسندی گهری گم بود

□

هرچه گویی پخت گوید سوختست

□

در آسیا درافتی یعنی رهی مبین

□

نور خورشیدست از شیشه‌ی سه رنگ

□

کابشروا یا قوم اذ جاء البشیر

□

در حرب همچو موم شد از بیم ضربتش

□

دررو در آب مصفای من

□

شرعت فی منهل عذب لوراد

□

تا همان رنجوریش در گور کرد

□

شتر مست کش از دست گذارند زمام

□

گر زانک نیاریم به گفتن

□

گر موجب خنده زعفران است

□

خواجه تاشان که آن درگهیم

□

نیز نتابد سوی عناش عنانم

□

به قاب قوس رستستی ز مکمن

□

عاملان با عمل وفاکرده

□

گنج عزیزاست به ویرانه در

□

که او زیرکتر از هر زیرکی بود

□

ای جان سزای دزد بصر می‌کنی مکن

□

یا در آخر رحمت آمد ره نمود

□

نیست بود و هست بر شکل خیال

□

که در دست توست ای برادر قلم

□

که درروم به سخن او برون جهد ز میان

□

مثال قطره و دجلست و دجله و عمان

□

قاصرم گر تا قیامت بشمرم

□

مگر بر درگه گل نصب کردندش به دربانی

□

یک مدتی چون جان شدی جانانه شو جانانه شو

□

که خرده کاری قدرت همی کند یزدان

□

تا منم این دانه کفایت مرا

□

پیش خداوند کش به دست تفضل

□

منکران حشر را آگه کن از برهان من

□

نامیه گشته اعتکاف نشین

□

تا نبینی پیش ازین سه نور را

□

به نور ماه ساز گفتگو کرد

□

که نشناسی تو سارانشان ز پایین

□

که نه هر دیدار صنعش را سزاست

□

چون سگ اصحاب را دادند دست

□

بر این دونان بباریده است گردون

□

اگر داری چو نرگس چشم روشن

□

که دل نمی‌رود ای ساربان ازین منزل

□

آب وصلش دفع آن آتش شود

□

حلیه‌ی ملک و ملک پیرایه‌ی عز و وقار

□

بی‌لب حدیث عالم بی‌چون و چند کن

□

اگر عطار را عزم علوی است

□

روغنی از بهر چراغش نماند

□

چو دو صیاد صید را سوی داس

□

هم ما شو و ما را شو هم بندگی ما کن

□

مگسم شهد و گاو شیر دهد

□

پشت خم از مرگ رساند سلام

□

خضر از فیض جامت تشنه جانی

□

جان شبی دل ز شبم برمکن

□

خوان نهادست و چراغ افروخته

□

بگذر ازین غارت ابخاز نیست

□

چو گیرد سمن را گل اندر کنار

□

چشم سوی چراغ کن سوی چراغدان مکن

□

گدای خرمن دیگر کسان بود مرداد

□

گفت من آنگه که باشم اوج بر

□

نیست خالی دمی از ولوله‌ی وااسفاه

□

که عقل آمد که من مولای مستان

□

از لعل تو بوسه هیچ باری

□

از دویدن در شکار سایه تفت

□

بیا تا به کار اندرون بنگریم

□

سر آن می او نمی‌فرمود الا آن آن

□

کرده للوا چو برگ لاله فراخ

□

عمرو را بگرفت تیرش همچو نمر

□

لبش جانها به تکبیری فروشد

□

کز بس جمال عزتش جبریل پر بنهاد از او

□

رمزدانی نیست سالک را هنوز

□

زنده و مرده به یکی خواب در

□

مر تو را زو خرد و علم عطا بود و جهاز

□

کاین دو جهان حسد برد بر شرف جهان تو

□

ثبوت راحت و امن و مزید رفعت و جاه

□

با نبی اندر جهاد اکبریم

□

دو بضاعت که یکی فخر و دگر یک عار است

□

آنک نیازمودیش راز مگو به پیش او

□

کسی کز عشق در حلقش کمند است

□

جز که نطق خالق بی‌طمع نیست

□

گر میغ بگذرد ز بر برزنش

□

شوم مست و همی‌گویم که من خمار شمس الدین

□

اختران در درس او حاضر شده

□

شد عزازیلی ز جرات رد باب

□

بود نوایی ز سخن سازیش

□

جمله خراب تواند بر همه افسون بخوان

□

دیو را در شیشه‌ی حجت کند

□

آب اندر زیر کشتی پشتی است

□

ز بس فخر چون منش گویم «تعال»

□

جوابش گو که مقلوب است نکته

□

که بد کردم که نیکویی نکردم

□

تا عوض بینی نظر را صد هزار

□

که در تاج اقبال است ذاتش میرمیران را

□

زهر به یاد تو شکر می‌شود

□

تا خوری برزان بباید کرد سالی انتظار

□

از خط این دایره در خط مباش

□

درش چو عقیق تو سخن‌ور

□

که در هفت گنبد چه دارد سپهر

□

نه ز دست او رسیدت نعمتم

□

خانه فروشی به زن آخر چه سود

□

به خود داری در افغان پیچ وتابی

□

ز دانا نباید که باشد تهی

□

چشمه کرده سینه‌ی هر زال را

□

گر نه خری بار مسیحا مکش

□

بنگر که نهان چیست در این شخص پدیدار

□

وگرنی گرانی برون بر زباغ

□

مگر به صاحب دیوان محترم گویم

□

اندر اکرام و سخای خود نگر

□

گدایی منصب سلطان و خان باد

□

میفکن نظر بر حریفان خام

□

مجلس او اهل ادب را وطن

□

سر به دو شمشیر سپارم دریغ

□

غره مشو به پشت ضعیف و نزار من

□

عصمت از او یافته پروردگی

□

می‌کشاند سو به سویش هر دمی

□

نیمشب از تیر تظلم بترس

□

چون دهدش کس به خدایی قرار

□

از سرطان تاج و زجوزا کمر

□

داد رزق تو نمی‌گنجد به کیل

□

گفت او زان سوی واستغشوا ثیاب

□

مرین را زین گرفته‌ستی به ده چنگال و سی دندان

□

کو لمن الملک زند جز خدای

□

چو دانستش نمی‌داند چپ از راست

□

مسخ کرد او را خدا و زهره کرد

□

توجه از توبه او غافلیست بی تدبیر

□

گرم روان آب درو یافتند

□

در جیب ترک صبح نهد عنبر صبا

□

هر که آرد قند لوزینه خورد

□

قبله‌ی امت شدند و دام امامان

□

که بگذارد این نقش را ناتمام

□

وصف آدم مظهر آیات اوست

□

تا چو نظامی نشوی شهر بند

□

چرا پیچی بسان مار برخویش

□

گل کمر خود به میانم سپرد

□

از تب و قولنج و سرسام و سنان

□

آستی از رقص جواهر فشان

□

رنگی شو و سنگی و ممان عاجز و حیران

□

تخت زمین آمد و تاج آسمان

□

بر اهل روی زمین نعمتی و آلایی

□

زان همه را آمده سر بر زمین

□

گاه دست ناقه‌اش زد بر سر کهسار گل

□

دهد پشه را راتب جبرئیل

□

از آنکه در ره ناماندنت مباهات است

□

راه چو میدان دهن تنگ داشت

□

زندان کرده است جهان‌آفرین

□

گر منم آن پرده بهم در نورد

□

روز پاداش آمد و پیدا شدن

□

بادیه پر غول به تسبیح کوش

□

حکایت گوش کن یک دم در این پیچ

□

سر ننهد بر سر هر آستان

□

ور شود غره به حلوا وای او

□

تا کنی ادراک رمز و فاش را

□

ایستادی و یافتی تقدیم

□

سر چو مه از برد یمانی برآر

□

به تأمل به مشتری و زحل

□

جان ببر و بار درافکن به آب

□

برد از آمدن میر به گلزار پیام

□

سوی دایره میل خود پیش دید

□

که گشت از گل سرخ اشک همچو سیم جدا

□

نه همین گفتن که عارض حالتیست

□

گر نداری نان چرب و گندمین

□

حق شاهنامه ز محمود باز

□

تا به گل پنهان بود در عدن

□

که احتراق و نحس نبود اندر آن

□

انجمن آرای بساط وجود

□

نژادش مکن یکسر از بیخ و بن

□

یک ابوبکری نزاری یافتند

□

شمع صفت باز به مجلس شتافت

□

نفروشد همه جز مکر و دروغ و فن

□

نام کرم کرد بخود بر درست

□

او مرد بود پیشتر از کاروان برفت

□

گر بنوازش نباشد غریب

□

جایی که همت تو نشیند به صدر بار

□

ضدش اگر هست سماعیلیست

□

چو مشتی شبه بر سر او فشانی

□

چاره کن ای چاره بیچاره‌گان

□

نه به تن از خورد شراب و طعام

□

چگونه برون آمد از راه تنگ

□

پیش ازین بر ریش خود خندیده‌ای

□

درم ریزد و در نماید نثار

□

بجز نی نیست کس را باد در خویش

□

بی کسم اندیشه درین پند رفت

□

هم‌چو گل درباخت سر خندان و شاد

□

در خور این زیر، بم آهنگ داشت

□

به چنین مال ناز بی‌انداز؟

□

سزد گرد بدیگر سخن ننگری

□

نماز نیم‌شبان و دعای اسحارش

□

از خان و مان خویش به یکباره

□

نشأه هوس کرده‌ای باده‌ی حمرا طلب

□

جهانجوی کیخسرو آمد ز راه

□

دار اسلام کافرستانی

□

چو تیغ کرد برهنه اجلش بوسد ران

□

رستن از بند خداوند نه کاری است سلیم

□

خداوند فر و خداوند زور

□

هم‌چو مرغان گشته هر سو دانه‌چین

□

ز درد جوانی چنین چون نوانی؟

□

به چشمش مرغزاری آمد از دور

□

شنیدی و دیدی بنزد سپاه

□

شه لطیفی بود و نرمی ورد وی

□

شعله اندر صدر آمنا و صدقنا زند

□

هان به حذرباش ز دندانش، هان!

□

به خاک اندر آمد سر بخت اوی

□

مخن هر دم برای چنداکی بگریت

□

مرهم منه بدو بر هرگز مگر که ژوپین

□

در رتبه دیگران همه پایند و او سر است

□

برد بسته تا پیش افراسیاب

□

از آتش سوزنده حذر می‌نتوان کرد

□

زود باشد که شوی کشته‌ی تیغ خذلانم

□

بر بستر دین بهوش بنشین

□

به پیروزی از پیش بشتافتست

□

بشکند کله‌ی پلنگان را به مشت

□

به خوبی هر یکی همچون بهاری

□

در آن کوه مصیبت ساخت مسکن

□

تو گفتی بیاگند گیتی به نیل

□

می‌خرد چرم و ادیم و سختیان

□

درش چو حقیقت سخن‌ور

□

ستاره ز خشمش بپرهیزدی

□

برآمد به کردار زرین چراغ

□

مگو بسیار دشنامی عظیم است

□

خفته ز عیب خویش شود تفته

□

می‌رسد گویا ز طرف روضه خلدبرین

□

که چون بود کردار آن شهریار

□

جانش به لب افتاده دل در خفقان مانده

□

طبعی تهی ز غم ز درختان پر ز بار

□

ولی چو سرو و چو سوسن ز هر دو آزادی

□

ز دانش منش را مکن در مغاک

□

که در آخر واقف بیرون‌شوست

□

گوئی که من تو راام چونان که تو مرائی

□

شکر که بی‌رنج طلب دست داد

□

یکی مهربان بودم اندر سرای

□

تا نگردد خشک شاخ اخضرش

□

آن نبیل پارسای مفضل پرهیزگار

□

تا ملک ملک سلیمان شوی

□

همی نو نمایدت هر روز چهر

□

چو سرو از آبخورد عالم آزاد

□

این دهر سترگ بدخوی داهی

□

فصول اربعه در چار باغ چار ارکان

□

خردمند و بینادل و مرد سنگ

□

شاید اگر کسی بر سلطان نمی‌رسد

□

چشمم از عکس لبان چون می او پر خمار

□

که ره بری به نشانی چو گرد ره بنشانی

□

دل تاجور پر ز تیمار یافت

□

گر بود یوسف و گر آهرمنی

□

سوسن به مثل چو خنجر بیژن

□

شتر کف کرده و رقاص گشته

□

به من بر چنین روز برگشته شد

□

امروز مقدم و مأخر

□

عقلها را گسسته شد فرمان

□

مر گوش را سماعی مر چشم را نظاری

□

نخواهم که گویم سخن پیش کس

□

کو روز و شب نمی‌طلبد جز رضای تو

□

بی‌هیچ سود کردی زین شهر برگذشتی

□

کش دو سد دولت است در دنبال

□

بیامد نگه کرد جای نبرد

□

زودتر از دیگران میرد و گر اسکندر است

□

من چه گویم تو درین دیده شو و در نگرش

□

هم پر بزنی هم جان ببری

□

ازی را گرفتار آهرمنم

□

دوست پر بین عرصه‌ی هر دو سرا

□

خوردنیی نیست نه پوشیدنی

□

رفت زن و گفت به همسایه باز

□

مخسپید در خیمه بی‌پاسبان

□

همچو ستاره همه گرد قمر

□

وندر کمین بصره نشین و طرار گیر

□

تا حاصل آید آن جا دل را گره گشایی

□

به فتراک بر گرد کرده کمند

□

ور صورتش نماید زیباتر از پری

□

نکرد او به کارم فزون زین قیامی

□

وحشی که لب به ذکر عطای تو کرد باز

□

ز بازی و بیهوده کردار اوی

□

آنچه از تو هر دو عالم در نیافت

□

روی افروخته از شرم بر آستانه‌ی در

□

مفخر تبریز ما شمس حق و دین بری

□

دل غمگنان از غم آزاد کن

□

تا نیاید در دلش زان حبس درد

□

خیره به گزاف اندر این خزانه

□

ملک را سجده او فرض کردی

□

که هرگز نبردی به بد کار دست

□

در این مقام ز تزویر و حیله طناز

□

پای هر سفله را مگیر چو در

□

چنین درازسخن را بدان کشیدستی

□

چه داری بخواب اندرون گفت وگوی

□

چون بنگریم دیده‌ی ما خون‌فشان شود

□

پر باده کرده سائلی انبانی

□

چو برگ سبز شد از زنگ، خنجر بیداد

□

همان نان کشکین به پیش اندرش

□

پسته بگشای که یاقوت تو مرجان دارد

□

پردگی گشتند زین غم اوستادان کمال

□

پر می‌فشانند، بهر گوایی

□

برو کار و زخم بنایاد کرد

□

که ترا در رزم آرد با حیل

□

نژند و زرد همچون سوکواری

□

دگر نتوان شد از فرط گرانی

□

به مروت فراوان بباید بدن

□

رنگ جامه هزار و یک صباغ

□

عاشق مصلح در مصلحت جان نشود

□

تو هر دیده را شیوه‌ی می‌نمایی

□

به بیهوده از آرزوی کهن

□

چو گل به عمر دو روزه غرور ننمایی

□

گر نه نفس مردمی از کل خویش اجزاستی

□

به کامت شود گردش آسمانی

□

بدان تاختن بود کین آختن

□

نوندی، بر آن بر ستامی گران

□

با عصمت موسی آل عمران

□

تفرد باالمجد لم یولد

□

بران عهد و پیمان نهادیم بن

□

صورت صورت خود بیند ای صاحب‌بصر

□

به خط خویش الف را مگر بجهد از بی

□

آنچه ز دست آیدم امروز کو

□

کجا آن رد و موبد و مهتران

□

تو مرا همتک این گنبد دوار مگیر

□

هم بوسه و هم گریه‌ی حاجی به حجر بر

□

فهو مولی موالیها، و مولا کل علیایی

□

زمردی همان بهره‌ی آن نداشت

□

کزین طرف همه شوقست و اضطراب و حنین

□

بر چیز زوالی چو لایزالی

□

نباشد دور کب چاه بر گردون روان باشد

□

به بالای او بر زمین شاه نیست

□

کز هزاران تخت بهتر دار تو

□

دل سوی دلبران چین و طراز

□

چند پی هر سخن مغلقی؟!

□

نژند اختری بایدم سرخ موی

□

چون پیاپی بینیش آید ملال

□

که برداریش از آن پیشینه معدن

□

ز غیرت اینقدرها فرد باشد

□

نه زین تاختن بیژن آگاه نیست

□

شکرابت دهد او از شکر آن گفتار

□

تا سر اندر سر کلاه کند

□

کشان کشان تو مرا سوی گفت می‌آری

□

جهانجوی باید که بندد میان

□

و ینهدم الجرف الدوارس بالمخر

□

بر سر دیوار نگهدار کن

□

در سایه عدالت انصاف گسترش

□

همی‌برگذارد سر از چرخ ماه

□

ما کنون از پای سر خواهیم کرد

□

که گنج خرد بر دل خود نهادم

□

از پرتو شرارش یابد حرارتی

□

به پیش بزرگان ایران زمین

□

نیست جمعیت درون جانشان

□

دنیا به پیشت آید ناجسته

□

قیمت این پند شناسی که چند

□

دل و جان آن بدکنش پست باد

□

بشنوم از روح کلامی دگر

□

بی‌روزنند زان که همه بسته روزنند

□

حقست بینا، هر چون که نالی

□

همان شاد بد زو منوچهر نیز

□

امروز خانه کردن و فردا تحولی

□

پشت شنیعت همی کند دغلی

□

رود به باد فنا خاک توده فانی

□

که از راستی برکنی کاستی

□

وانگه از ناز به مرغ و بره پرواز کنی

□

بچه زاید آدمی کو خواجه‌ی عالم بود

□

کاش که من بر ره هموارمی

□

نگیرند بی آزمایش هنر

□

مانده خلق از جد پیر اندر شگفت

□

رود و می‌استت ز لیبیا و لکانه

□

روز بر آب خضر تیره و تار

□

سخن باشد از آشکار ونهان

□

ولی مدام نه آن شمس کو رسد به زوال

□

دل نگیرد مر شما را زین خزان بی‌فسار

□

فرست باده بی‌ابر را که رزاقی

□

نه بر مهرم آرام گیرد سپاه

□

که دیر و زود فراق اوفتد درین اوصال

□

همی با تو بسازد جهل چون با جهل درسازی

□

در شب تار توان دید پی پای خیال

□

همی‌راند با نامور شهریار

□

آنکه با هیبت او شیر عرین همچو شکال

□

بشکند دایره را قوت بختش چنبر

□

که شهره گردد در دانش و عنان داری

□

چه دارید یاد از گه باستان

□

گو بگیر و هر که را خواهی بده

□

تو اگر شاه نه‌ای راست چنین چونی؟

□

برو تا خلوت تنها نشینان

□

بهر جای و هر کار یاری کنم

□

برون گریز و بو سوی بحر شهد و شکر

□

ماه در رفعت و در جرم چو کیوان نشود

□

که نیست گفت زبان بی‌خلاف و آزادی

□

ابا گوهر و زر و با کارکرد

□

جل قدیم صمد لایزال

□

ازان بهتر نه دانستی و نه جستی

□

پاره‌ای از اطلس او بر سر هر نوک خار

□

نخواهد که رخشان بود چهر تو

□

ده زبان تا چند خواهی بود همچون شانه‌ای

□

بگذار همه رنگ به پالوده‌ی بازار

□

مشک را انتشار بایستی

□

همه کارها زو گرفتند خوار

□

گشته بود آن خواجه زین غم‌خانه سیر

□

دگر مر خویشتن را در سپنجی جای نپسندی

□

به خود جز سایه همزانو نبینم

□

دل زاد فرخ تبه گشت نیز

□

نعره دهلست و بانک چاووش

□

چون بدید اینجا چو آنجا جمع خورشید و قمر

□

نشست مردمک دیده‌ام به ناطوری

□

بسی خلعت ناسزاوار داد

□

رفتم اینک بیار کفش و عصا

□

فتنه سبزه نشدی گر نه حمارستی

□

رو ، ای سپهر و مپیمای بیش از این مهتاب

□

دل ما پر آزرم و مهرست و داد

□

دست درویشی از دامن زایر کوتاه

□

فرزند خلیفه‌ام رسد نازم

□

والقهوة والسکر وفاق لسعید

□

چپ وراست بیگانه راهی گرفت

□

می‌نبینم از اجابت مرحمت

□

چون عاقلان به چوب نمیدیش ده

□

سرا پا در گناه آغشته‌ای چند

□

یلان را به مردی توی رهنمای

□

چون خار بود آفل او را به بصر بر

□

ز آوردن هر آب که آرد نشود تار

□

چهددر فکرت نکته‌ی مغلقی؟!

□

تنش چون گلاب مصعد بود

□

بدین خوبی خرد را نیل در کش

□

منگر و مستان ز بد سگاله نواله

□

چون زبان در دهان اژدرهاست

□

سبکسار خواند تار مرد سنگ

□

وزان خط های چون ریحان دریغا

□

در نیاز پیاز و سیر مباش

□

یکی صفت ز صفت‌های مبدی بادی

□

کجا یاد دارم کارکهن

□

چشم‌ها پر نطفه کف خایه‌فشار

□

به سخن گفتن و تدبیر و به هشیاری

□

به تشریف قبول آمد مشرف

□

نهاده همه باد گردد به دشت

□

کی گردد چرخ طمع یک بار

□

نه در صنایع لطفش بود فتور و زوال

□

که دل تو را برهاند از این جگرخواری

□

بدان تا نماید به دو رستخیز

□

متلاشی شود به دور زمان

□

تو اوفتاده ژاژ همی خائی

□

چو زر کسی که دل خلق شادمان دارد

□

که خاقان ازان کار بدنام بود

□

مخسب خیز چو عمر آمدت به نیمه‌ی شصت

□

نصرت و فتح بر طراز علم

□

از تیغ غیب سر نبرد گر برد سری

□

همان از پدر بیشتر بودیم

□

نیست بت را فر و نه روحانیی

□

وزین تو به تن جلد و چابک سواری

□

که مرغ از صیدگاهی برنخیزد

□

ز در و ز یاقوت و هر گوهری

□

بهر رضای یوسفان در چاه آرامیده‌ام

□

تا عطارد را ببینی پیش خویش اندر سفیر

□

بدر خط و سجلم را چه آفتی چه بلایی

□

منم پاک فرزند نوشین روان

□

یا ز خدمت غافلم یک طرف عین

□

سزاوار هر نعمت و آفرینی

□

که کار جهان می‌رسد زو به سامان

□

وگر ارجمندی بود خوار خوان

□

برخیز و به لامکان فرو شو

□

سر به سر گیتی قدیمست و ندارد کردگار

□

ای دل من هزارپهلویی

□

شد از دیدنش بار بد شادکام

□

نار را با هیچ مغزی کار نیست

□

دین به تقلید بود سرسری

□

مرا زان دانه‌ی کن تسبیح گردان

□

بگوهر بر و چشمشان آژده

□

و العشق قرن غالب فینا و سلطان الظفر

□

تا گه صور بود بر همه جانها تصویر

□

غمی نیست ما را که ما را تویی

□

تو هم گله‌ی خویش داری، بپای

□

نه سزاوار کبر و اعجابی

□

درو زهره بمانده زرد و حیران چون زلیخائی

□

باطنش داننده امید هر امیدوار

□

که رای تو روشن تر از رای من

□

کبریایی خالی از کبر و ریاست

□

چشم و گوش عقل ایشان بود اعما و اصم

□

بما اروانی خلاق السماء

□

چو مردی، نه بر گور نفرین کنند

□

اوج مریخ در اسد پیدا

□

چون نسخ کنی خط محقق را

□

در آن نیکویی آب و هوایی

□

فروغ تجلی بسوزد پرم

□

یک سپید و دگر سیه فامش

□

تا دهندت به بندگی اقرار

□

که تا بی‌لسانی بیابد لسانی

□

که این عیب من گفت، یار من اوست

□

بدسگالان تو را بند عقوبت در پای

□

هرچند که با عز و جلالی و جمالی

□

هادم بخل او بود کو جود را عامر شود

□

که روزی دلی خسته باشی مگر

□

هیچ خط نیز می ندانی تو

□

سر زده همچو گاو آب آهنگ

□

و النصر قد توالی من غیر اجتهاد

□

که دلتنگ بینی رعیت ز شاه

□

درد من و می در آبگینه

□

داده‌است به حق داد کردگاری

□

عاشق و دیوانه و سر در هوا

□

ز دود دل صبحگاهش بترس

□

زین سببست مختفی آب حیات در غلس

□

خدمتش نز سر طوع از سر اکراه کنید

□

دمت بود چو مسیحا دوای بیماری

□

بماند بر او سالها نام بد

□

و ان طال المدی یوما باظلم

□

معدن فضل است و اصل بار خدائی

□

نوازد چنگ خود ناهید امشب

□

دهم در مناجات و ختم کتاب

□

نسوزد ار به کف آتش در افکند به دهان

□

خط آن از هست ما وز نفی لامسطور بود

□

توبه کنید و روید سوی مطاری

□

الا تا نپنداری افسوس کرد

□

ناکشته درودن اینچه رازست

□

بلکه نیک اختر شود هر که‌ش تو نیک اختر کنی

□

جهان را از تو روشن صبح امید

□

کجا بینی از دولت آسایشی؟

□

به چشم ما مگسی می‌شود سپه سالار

□

کنچه قرآن و خبر نیست فسانه‌ست و هوس

□

که چون کوه در مرتبت محکمی

□

که بی ما بگردد بسی روزگار

□

ما لهذا النسیم حمل عطرا

□

نگر تا بیهده هرسو نتازی

□

گه نوای دیف رخش و گه نوای ارجنه

□

چنین پاکیزه پندارم زلالی

□

که هم دم دم به دم اسرار دارم

□

که خالیست از خشک و از تر خنورم

□

هر کی ز خود دور شد نیست بجز فانیی

□

که صیت کرم در جهان می‌رود

□

پیشوای پری و آدمیم

□

وگر دانش آری مرا خواسته‌ای

□

به تندی از صدای سینه خویش

□

که شاخ امیدش برومند باد

□

بشنو ز پس پرده کر و فر تحسینش

□

خوشی نیابد ازو همچنان که خار از خید

□

چون کردگار گشتی باکردگار گشتی

□

توان گفت با اهل دل کو نماند

□

جرس جنبان هارورتان شاهم

□

گرت باید که تنت به آتش سوزان ندهی

□

که آساید ز وصلم خسته جانی

□

نگه کردن عالم اندر سفیه

□

دشتها پر شقایق نعمان

□

نرخ جانها بجز از کف تو ارزان نشود

□

یقین شود همه را زانک نیستشان هنری

□

تو را دشمنی با من از بهر چیست؟

□

قهر بد گوهران هم او می‌کرد

□

در مکر و غدر سخت ستمگاری

□

به این آیین زبون کش بودنت چند

□

برنجد چو بیند در جنگ باز

□

که دهنم بسته شد از اشتیاق

□

بندگی را عقل بندد بر در فرمان بود

□

شد او عصا و مطیعی به قبضه موسی

□

وگر جنگ جوید عنان بر مپیچ

□

به فضلم زافرینش بر گزیدی

□

گر تو خانه‌ی بی‌هشی را بر زمین هامون کنی

□

دولتی کز عقب آدم و حوا نشود

□

که از دست قهرش امان یافتی؟

□

سرمه‌ای می‌کشد و شانه به سر می‌آرد

□

هزار صدق فدای یک دروغ و ریاش

□

که هر چه کاری این جا تو را بروید ده تا

□

نه چون دیگرانت معطل گذاشت

□

چه مار که اژدها گزیده‌ام

□

این گوهر صعب ازین دو زندان

□

روان شد سوی خلوتخانه‌ی خاص

□

که مرغ از قفس رفته نتوان گرفت

□

دل بگوید نماند شک و انکار دیگر

□

صدف شناس شناسد که سنگ بی‌گهرم

□

که یابد نسیمش ز باد صبایی

□

به نزد خودش خواند و اکرام کرد

□

یکی میمش کمر بخشد یکی تاج

□

بی‌دین به جهان چرا همی نازی؟

□

برنهادند از تعجب قصه‌ی شاهان به طاق

□

زهی ملک و دولت که پاینده باد

□

خلیفه‌ی عمر و یادگار نوشروان

□

جان قدم سازیم و سوی تربت نعمان شویم

□

یوسف مصری و شه و سروری

□

که منکر بود پیش پاکان پلید

□

کردم به فریب صلح خواهی

□

تن را چرا تهی است میانش چو قوصره

□

پلنگ شب نمود از کهکشان دم

□

به زر برکنی چشم دیو سپید

□

تا نکشم آب جو تا نکنم اغتراف

□

خوب نبود جز که حیدر میر و مهتر داشتن

□

و اندر پناه عیسی کی ماند اکمهی

□

به کسری که ای وارث ملک جم

□

روزی قفس بریده و مرغش پریده گیر

□

برخواند از این صنعت الهی

□

اصلش ز نور باشد، فرعش ز نار باشد

□

برآورد بی خویشتن نعره‌ای

□

دل و جان شادمان همی‌یابم

□

کشتیی را باز از پیش بلا لنگر برند

□

بکر چه عرضه کنی بر شه عنینه‌ای

□

که سعیت بود در ترازوی خویش

□

می‌زیست چو مار سرگرفته

□

خالد گفت از محمد النحلی

□

بر طرف گل ناشکفیده بر سیار

□

که صحن و سقفش بی غاره‌ی زمین و سماست

□

کت نهلد فضل موفا ترش

□

این ده و نه در جهنم و آن ده و دو در اثیر

□

قد قرب‌امنزل فاستبشری

□

نیست چیزی که به نزدیک تو آن مفقودست

□

سر نه چرخ را در چنبر آرد

□

دست بر منبر به بانگ و مشغله

□

شاعر نبود بدین نکو شعری

□

در دماغ چرخ هست از خوی تو بوی گلاب

□

در کریمی و مردمیست مدام

□

یوسفان را نبود چاره ازین بد گهران

□

ای جان جان جان که تو جانی نهاده‌ای

□

این واقعه گفتن شعار باشد

□

هم همایون و هم به نام همای

□

باقی نشوی تو اندر این فانی

□

آرد فرود و افکند، در خسروانی خابیه

□

در باز کرد و باز ببست از پس استوار

□

آن خمار شمس دین کز وی فزاید افتخار

□

ترا ز میر چه باک و ترا ز شاه چه غم

□

جان بداده گرفته مرداری

□

همچنان در طی ستر نیستی مستور باد

□

چرا رسم مغان را تازه داری

□

اکنون به رخ زریر و به قد نونی

□

شود بیشتر با تومان مهربانی

□

الف استقامتش نون باد

□

یا نور چشم جانی هم جای خود گزیده

□

وگر در شرع افزاید گمان بر کان بود فرمان

□

نی آن عوانان اندر دغایی

□

گمان مبر که ز موج است لرزه بر دریا

□

گرم داری تنور نان در بند

□

سنگ هرگز یار در شاهوار، ای ناصبی؟

□

چو موی زنگیان شده گیای او

□

تیر مژه بر کمان حاجب

□

قضیت عندهم فی العشق اوطار

□

که به آسانی سفتی سر او آهن و سنگ

□

کوه وقاری و بحر جود و سخایی

□

تشبیه چهرها به گل و یاسمین کنند

□

روز محشر خونشان گلگونه‌ی حوران عین

□

با تخت نبود و با مهی کاری

□

همچو مذهب یکی کتاب مطرد

□

مرگ چون حلقه از برون درست

□

همچو من بس بی سر و سامان که هست

□

چون زلیخا صد هزاران بخت پیر از وی جوان

□

تو از لجاج کنون احمدی و پارینی

□

قدر تو بر سپهر پای نهاد

□

افتاده برهنه فرق تا پای

□

بدو پدید شودمان که تو کهین گرهی

□

ز شب روزش بتر بودی شب از روز

□

چون هیچ عنان باز نپیچد سیلان را

□

جان بباریده به ترک و زنگبار

□

بر طرف زبان داری احکام اوایل

□

رخم چو شیشه می کرد و بود رخ ذهبی

□

اندر میان ناصیه‌ی او مبینست

□

باطل خیال بست و خلاف آمدش گمان

□

چه سود که هیچ بی‌جگر نیست

□

ناحق نبود، آنچه بود کار خدایی

□

دارد همان نظام که از هفت و از چهار

□

تا خریدم شهوتی انصاف نیک ارزان خرم

□

ملکت از دستش برون شد همچو خاتم لاجرم

□

تو بیا، ای آنک گوهر دریایی

□

ز ظل رایت فتحش سپهر اعلی را

□

یعنی حبشی مثال گشتی

□

یا تو نه سزا و اهل پیغامی

□

چون از سخای حاتم طی، خاندان طی

□

در شاخهای سنبل او بی‌قیاس تاب

□

جویای وصل این شده‌ای دست از آن بدار

□

یک قدم باشد ز خاور سیر او تا باختر

□

در جهانی که نیست بی‌کاری

□

گاه پر کرد همی کیسه‌ی کان از دینار

□

قبای سبز که تاراج کرده بود خزان

□

رکاب میر نبوسی مگر همی ز رسی

□

به لحن مویه‌ی زال و قصیده‌ی لغزی

□

زیرا که جهان نام و ننگست

□

غرقه‌ی این راه شد جانان که یافت

□

از پی عارض سمن فامش

□

فذوا الحس راکد، وذوا العقل جاری

□

دامن از عمر بیفشاند و به یک ره برخاست

□

الماس شکسته در جگر دید

□

آب دریا را کشتی است تو را پالان

□

نهان شد چهر مهر عالم افروز

□

اقرار روزگار به انکار روزگار

□

پخته‌ست انگورم چرا من غوره افشاری کنم

□

آسمان دانشست و آفتاب روزگار

□

کی به کف آید تا نفشاری

□

در حل و عقد قدرت و امکان روزگار

□

کن لی لیالی بعدهن سمیرا

□

آگنده به گاورس دو خرواری غنجی

□

مه منکسف همچنان سم بغلی

□

هر که را در جان وفای تست فارغ از وفات

□

از حلقه‌ی زلف دلربایی

□

مر فرشته‌ی مرگ را با ما نباشد هیچ کار

□

جز تو مپندار که طرار نیست

□

گاو پای اندر میان دارد مران خر در خلاب

□

کز کار فلک خبر چه داری

□

تا فضل را به دست نیاری نیارمی

□

نرگس خوشبوی و شاخ سوسن آزاد یار

□

روح پروردست گویی شخص او را برکنار

□

یکیست اصل پس این وحشت وحوش چه بود

□

سوی تخت شاه با صد امتحان

□

می‌گرد در کو در خانه نایی

□

با همت او شاخ سخا بارور آمد

□

اسیر باد به زندان ساکنان عدم

□

چند داری گوش سوی نوش خورد و راهوی؟

□

بکلی برد دین و دل ز دستش

□

امید من به منزلت شهد و شیر باد

□

تو را دایم ورای این بقا نیست

□

بی‌دخان ما را در آن آتش خوشست

□

چنگ او تار تار بایستی

□

وز چه معنی زره شمر دارد

□

هم دولتمند و هم درم‌دار

□

مرکب ایشان شده‌است و مایه و قانون

□

بسته شد درهای بخل و آن نیکی گشت باز

□

ملک عالم همان شعار گرفت

□

از آنک اذن من الراس گفت صدر رسل

□

کوههای برف پر کردست شاه

□

وانگاه تو لوح ما بشستی

□

رخش به مشک نگاریده صنع داور جود

□

لحا الله سمر الحی کیف استحلت؟

□

از ساخته کدخدا و کدبانو؟

□

روی دریا کوه و روی کوه چون دریا کند

□

تا چرا بر سر توشان گذرست

□

عشاق کاردیده به غایت غیور یافت

□

چون بپرسیدی بیا بشنو جواب

□

ضمنت ضمان الی وائل

□

ثابت ارکان‌تر ز حزم استوارت

□

آهو کشی آهوئی بزرگست

□

فضل به دانستن تازیستی

□

در جهان هرگز شنیدستی طرازی زین طراز؟

□

که او را در اثر تغییر حالست

□

خسی که خفت ز ادبیر خود بود معذور

□

تا که چرخ و عرش را گریان کند

□

هستی تو بر هستی بزنی

□

نصل تقدیر در سهام تو باد

□

بدین پیری در افتادی ازین بام

□

نه بند در تو چنین از چه شادمان شده‌ای؟

□

گشاده مرغکان بر شاخ چون داوود حنجرها

□

دهر مزدور و آسمان معمار

□

مده پندش که بندش استوار است

□

کم مباد از خانه‌ی دل پای تو

□

که خرف نگردد ز چنین دغایی

□

موقوف آفتاب عنا کرد روزگار

□

از وی اثری ندید جائی

□

پیش گوساله نشاید که قران‌خوانی

□

هم گنج شایگانت و هم در شاهوار

□

کز غم آسیب آن یسار و یمین است

□

پرده دیگر شد ولی معنی همانست ای پسر

□

چون بنالد چرخ یا رب خوان شود

□

پازهر چو داری نکند زهر زیانی

□

از کمان تو و کمین تو باد

□

همش کعبه خزینه هم خرابات

□

نشائی تو بی‌بند و بی‌زاو لانه

□

روز مجلسها بود کشور دهی

□

نطفه را در رحم از جمله‌ی ایتام گرفت

□

گهی ز رعشه بلرزید و گه ز استرخا

□

مصطفی‌اش در کنار خود کشید

□

جهت تو کردم آن هم که تو لایق نثاری

□

در میان آمدشان گفت و شنودی بسیار

□

می‌داد فریب را فریبی

□

اگر چندش بپوشی در جوالی

□

چو خورشید لختی بتابد بر آن

□

زین حال کسان پادشا را

□

هم بر تو تنیم چون کبوتر

□

دانش آوردند در سنگ و عصا

□

چون باز به دام آمد برداشته مضرابی

□

تا قیامت شکسته طارم باد

□

ز بهر آنکه درو تخم آخرت کاری

□

یکی شاد و دگر تیمار خواره

□

نسرین دهان ز در منضد کند همی

□

زو نگهدار به دل و دین خود ای صومعه‌دار

□

تا که فربه نشد شتاب نداشت

□

گفت این را او خورد کو متقیست

□

خمش و آب فرورو سمک بحر وفایی

□

خاک را از فضله‌ی حلمت اساسی محکمست

□

دولتش ختم آخرین عهد است

□

تو بر طمع بقا چرائی؟

□

پیاده از بلاساغون دوان آید به ایلاقش

□

در دیار ما تصرف فرق فرقد می‌رود

□

که تا کجاش دراند به پنجه شیر شکار

□

در درون جان نهان برهانمست

□

می‌به کف دامن کشان آید همی

□

رای او را تجلی طورست

□

به ذره ذره حلالت شمار خواهد بود

□

نرسته است از هلاکش یک سفینه

□

ساقی، مهتابگون ترکی، حورا نژاد

□

تقدیر جز به عین رضا ننگرسته باد

□

باش تا زین جای فانی پای آری در رکاب

□

تا بدانی قدر اقلیم الست

□

نقش و جان‌ها سایه تو جان آن مهمان تویی

□

خاک بر سر ز گنبد دوار

□

گر بیش کنی زیان ندارد

□

نه مهربانی هرگز نه نیز کینه‌وری

□

نیزه‌ی بیست رش دستگرای تو کند

□

صلیبش به هم در شکستی کلامت

□

چه عقل و بند و پندش چه جان و آه آهش

□

هر خیالش پیش می‌آید بیست

□

که از زر هم زری یابند و از ارزیز ارزیزی

□

تا بر فلک مجره چو تیغ مهندست

□

جهان از دوستی در جان نهادش

□

آن خاک سیاه باستانی

□

آن جوانمردست کو طالب اشعار بود

□

تمکین ولاتست و مراعات رعاتست

□

تا در دو دیده سرمه کنم خاک راه تو

□

عیسی از افسونش با عازر نکرد

□

آب گشتی ز خجالت ننمودی شکری

□

افسار در مقابله‌ی افسر اوفتاد

□

از پس مرده بد نباید گفت

□

مگر حربگه مرغزار علی

□

باشد سبک و هر چه سبک باشد خوارست

□

مدغم اندر دل آن بارانست

□

نحس اکبر سعد اکبر گشت بر گردون خویش

□

جان او پستست یعنی جاه و مال

□

چه کنی ترنگبین را تو حریف گندنایی

□

دو اثر در جهان عیان باشد

□

سرشب را جدا کرد از تن روز

□

گفت من قصابم اینجا گرد ران با گردنست

□

بری و آری و توزی و کاری و دروی

□

که تو هم نرسیدیش به گرد

□

تا کی آخر دردسر دارم ز تو

□

جدتر او کارد که افزون دید بر

□

که مشکل‌های ما را مرتجایی

□

که این که دادت و جز راستیت نرهاند

□

به گوارندگی چو آب حیات

□

گر نه‌ای بدبخت، بر پستان مادر چون گزی؟

□

رگ و پی همچنان و جلد مقشور

□

بر خاک بارگاه تو سر ماه و آفتاب

□

ور نه نبودی چنین گرد قمارم طواف

□

می‌دوی سوی شهان با دها

□

عشرت گه خاص اولیا دیدی

□

دست آسیب شب ازو دورست

□

چو سایه سر نهاد آن گوهر پاک

□

از بانوا شهان و نکوحال بانوان

□

دست او و جام او و کلک او و پالهنگ

□

به پای قدر تو در اوج چرخ مضمون باد

□

کین گدای گبر دعوی‌دار شد

□

شیخ‌الحاح هدایت می‌کند

□

تو بگو باقی این را انا فی سکر سقاتی

□

روز است و درو شک نبود هیچ حکم را

□

کس نبیند در آفتاب چه سود

□

چون خامه و چون نیزه یکی بسته میانی

□

سم او سنگ بدراند، چون نیش گراز

□

یارب تو نگهدار مر این بخت جوان را

□

از آتش رخسارم وانگه تو نه سامندر

□

وا رهاند زین و گوید برتر آ

□

از آن جا طفل ره باشی چو رو زین سو به شه آری

□

نه فلک چار طبع و هفت اختر

□

به جای چار مهره چار گوهر

□

آهن از آهنی و جو ز جوی

□

روبهان را کرد باید خدمت شیر عرین

□

در مزاج از اثر هیبت دستور تبست

□

نه در عبارت آیدم نه در بیان سبحانه

□

چون شکاری نیستشان بنهفته‌اند

□

می‌خور پی سه نان ز سنان زخم رماحی

□

اندر ازای مجلس شه بلخ چاه تست

□

هم رصد بند و هم طلسم گشای

□

نعره‌های «طرقوا» برخیزد از جان در بدن

□

بدانگاهی که باز آید قوافل

□

گفتا که بهتر از کرم او کسی دگر

□

جامی دو بر مهمان کنم تا شرم مهمان بشکنم

□

کار دستست این نمط نه کار دل

□

تا جان دهدت چونک ببیند که فنایی

□

شعله نزد روز نیک هیچ حزین را

□

زبی‌سوزی همه چون یخ فسردند

□

وز ستانه در نجنبد چون وقح باشد گدای

□

ببر گوش و رنگ چشم و شیر دست و پیل پای

□

کان دو سپاه گران شاه مظفر شکست

□

هر شیوه که داشت مختصر داشت

□

عقل اندر شرح تو شد بوالفضول

□

تو ای دم چه دمی که بی‌شماری

□

گه شتاب به باد هوا نموده قفا

□

وز طعنه و خوی خلق رسته

□

شاه روحانی نسب را در میان انجمن

□

بی وسن باشم همه شب، روز باشم با وسن

□

در کاینات نسخه‌ی سود و زیان رسید

□

بر سر شیران عالم مر مرا لافیده گیر

□

که چنان حرمت نظر را سگ نماست

□

ز خجلت جمله محو آمد چو گیرد لطف بسیاری

□

فرمان‌دهی که هستش فرمانبر آفتاب

□

به دست خود ز برای خود آشیانه کند

□

روزه به مال یتیم مار بود در سله

□

ابر شده خیمه دوز ماغ مسلسل خیم

□

کای دل و دولت و دین را به تو شادی و ظفر

□

وز لطف قرب یافته اقرار آمده

□

غوره بودی گشتی انگور و مویز

□

کز برای ردشان آب دعا می‌ریختی

□

به پیش آن فلک رفعت و سپهر هنر

□

گور صد گور کنده بودسمش

□

من دوان از پس او زار به خونابه گری

□

چو خون‌آلوده دزدی سر ز مکمن

□

ممتلی مر آز را از پیش خورد

□

دهان بسته تو غماز باش همچون نور

□

تا شهب می‌راندشان زود از سما

□

کز وی آموخت باده صهبایی

□

هم خدمت او حصن صغیرست و کبیرست

□

چندین دلاوری نکند بر دلاوران

□

گر صمد خواهی چرا باشی طلبکار وثن

□

وین هر سه دل او را ز سه پاره ستخوانست

□

به آب در ز سموم سیاستت شررست

□

در هر گامت هزار کام است

□

نفس زنده سوی مرگی می‌تند

□

تلوین برود از تو چو در بحر رسیدی

□

بی‌گمان گردند همچون باد و خاک آموزگار

□

وان یار که نیست هست ازین دور

□

ناورده چنو نادره در دار فنایی

□

بیشک به بر ایزد باشدش گرفتاری

□

زمان زمان ز کمین قضا شبیخون باد

□

که کلام تست صافی و حدیث من مکدر

□

می‌رود در جو چو داروخانه‌ای

□

که طفلانم مرند از بی‌نوایی

□

وقت هنر مقتدی گاه سخن موتمن

□

فلی بک شغل عن ملامة عاتب

□

که نزادست از زنا و از فساد

□

عاقل شود از عادت او سخت موله

□

یاد نارد کسی از مشک ختن

□

ز یک یک پایه‌ای برتر گذر می‌کن چو بتوانی

□

خورد آن بوقحط عوج ابن غز

□

آرام دل خراب مستان

□

نه در آن دیده قطره‌ای ثانی

□

باز آمد و باز داد پیغام

□

از مهابت گشت بیهش مصطفی

□

شعر حسان بن ثابت کی شنیدی مصطفی

□

گاه شرک از کافران و گاه دین از بوالیقین

□

مده شراب بنفشه بهل شراب انار

□

ور بود اشتر چه قیمت پشم را

□

یک لحظه شو آیینه چون حلقه گردانی

□

که اژدها را زهر کشنده نگزاید

□

مقرر گشته بر فرمان آن زن

□

گشت حمامت رسول آبت دلیل

□

خنیاگران او را پیلست با عماری

□

آخر بیافت این شرف اندر زمان تو

□

در عقوبت، کم از اندازه کنی، وقت گناه

□

خویشتن در موج چون کف هشته‌ای

□

ز برای امتحان را چه شود اگر درآیی

□

میر و امام امت سیف المناظرین

□

بشکستی اگرچه بودی البرز

□

کیسه‌ای زان بر مدوز و پاک باز

□

دندانه‌ی بلورین گردش فرو کنی

□

تعویذ و نوشدارو از مدحت شهنشه

□

چونک با شمسش قرانست ای پسر

□

که کند بر حالت خود ریش‌خند

□

از جام صبوحیان عطایی

□

مصلحت بر گاو بندد بنگه شیر عرین

□

حساب از همین یک نفس کن که هست

□

عقل او بی‌سیر چون نبت زمین

□

نهاده به سر بر گلین افسری

□

برگ بی‌برگی نداری لاف درویشی مزن

□

زانکه چو شد عمر وقت کار نیابی

□

هست در تعبیر ای صاحب مرح

□

زبان را کار نقش است و نگاری

□

نه از شام آمد و بصره نه از مرو آمد و زوزن

□

تازه روباش چون شکوفه باغ

□

در میان ما و تو بس فرقهاست

□

همی‌خوانند اشعار و همی‌گویند یا لهفی

□

آدم علم خویش خوابنیده

□

تا بر براق سر معانی شوی سوار

□

کز حضورستش ملامت کردنی

□

می را تسلیم یا رضا نی

□

آنچه شه بر دشمن خود زد چرا بر من زدی

□

به پستان مادر در آویخت دست

□

غسل داده رحمت او را زین خباط

□

فروزان شد ز برق می چراغش

□

روی بدخواهت ز غم چون روی بیماران ز تب

□

بی رخ او قسم عطار آمدست

□

تو مشو بر ظاهر هزلش گرو

□

رخ همچون زرم دارد برای وصل تو گازی

□

زان که عرشیست اصل گوهر تو

□

روی بر سوی جای خویش آرد

□

می‌نماید کوه فکرت بس بلند

□

وز بوی چنان سوخته شد عود مطرا

□

حدیثی چون حدیث مصطفا کو

□

ان فی ذاک عبره الابصار

□

بکشدش یا باز دارد در چهی

□

دل خنب برشکافد چو بجوشد این معانی

□

عنبر اشهب مسوز و ورد خود یاسین مکن

□

که بستاندم داد از این مرد پیر؟

□

تا برآرد موسیم از بحر گرد

□

مر این بی‌فساران بی‌رهبران را

□

باشد نگزارند به ماه رمضانی

□

تا گویدت کسی که فلانی است پارسا

□

طامع تابید یا عمر دراز

□

اندر بر لطف و حق گزاری

□

کز ریش منت شرم همی ناید باری

□

آسمان با کمان و با تیر است

□

آب تیز سیل پرجوش عنود

□

زین بهتر است نیز یکی مستقر مرا

□

ز شیطان دور شو آن گه امید وصل حورا کن

□

جان منست آن ماهیی در وی چو تو ذاالنون خوش

□

روز می‌دوزید شب بر می‌درید

□

به هر صد قرن نبود این چه جای سال و ایامی

□

حق گزین کی بود چو خلق گزین

□

چو می‌بینی از خویشتن خواجه پر

□

می‌کند آه از هوای چشم‌دوز

□

کافور بوی باد بهاری بود سفیر

□

زان که مر او راست بس خوی ثنا پروری

□

و ایمن چو من همی‌چرد از مرغزار او

□

وآن ابلیس از تکبر بود و جاه

□

ز اشکنجه جان جان نمایی

□

رایگان همچو سنایی به سخن

□

عناب ز دور لب گزیده

□

وآن دگرها را شناسد ذوالجلال

□

ریخته معصفر سوده میان لبنا

□

خاطر من ز پی حرص مدیح تو شناه

□

چشمت از خاک در شاه شود خوب و منیر

□

اعتبارالاعتبار ای بی‌خبر

□

بال و پر یابد خر او برپرد چون جعفری

□

ز این چنین کهدان کم گیر چو تو برگ گهی

□

بگفت آنچه دانست صاحب خبر

□

گویدی کز خوی زاغم وا رهان

□

ز تیرش پیکر جان خسته بینی

□

تا درین سی روز دارم طمع آن سیصد درم

□

گویی دو چشم تو شود از هر سویی چهار

□

لیک او کی گنجد اندر دام کس

□

بازشان هم تو فروز رخ عناب کنی

□

و آنچه او گوید مکن، ار چه نمازست آن مکن

□

چون صالحیان شده سیه‌پوش

□

کم ز ماه نو شد آن بدر شریف

□

ای روز عظیم باجمالی

□

آتش افزایی چو خالی می‌کشی دستاس را

□

کجاست خاک رهش را امید و مرجو سنگ

□

که نپوشد رو خراشم روی را

□

بگو والله اعلم بالصواب

□

خواجه یک نکته گفت و برهان کرد

□

به مردی که پیش آیدت روشنی

□

چالاک و شان بوستانی

□

اگر چه حافظ اهلی و استادی تو ای قاری

□

کلک خواجه تا قوی دارد ترا با لاغری

□

منزل اول نشان خواهیم کرد

□

گر بگویم بشکنم بازار یار

□

وی دیده گرینده بس است این نه سحابی

□

در بارگه عدل چو بهرام شهی کو

□

به یکی نکته کار بگشائی

□

در گوش طلب جان را چون شد به جواب اندر

□

گنجی است به یک حبه در غایت ارزانی

□

طعنه بر من زنی اکنون و بسازی شغبی

□

که گوش من نگشاید به قصه اسلاف

□

دف و دفتر بگیر از می حذر کن

□

بدین وصف عجب ما را تو دیدی

□

که کس نقش نبوت را ندید از چشم جسمانی

□

ازان به که گردی تهیدست باز

□

تربت ما موضع بیلست جای پیر نیست

□

هر چاکر دیرینه چو توفیر نکردی

□

برده او را بی‌گنه افگنده در چاه ذقن

□

زان پیش کز گل تو همی بردمد خضر

□

نوک سنان غمزه به یاد ثنا کشد

□

گردد این رخسار سرخت زعفران سیماییی

□

بت پرستی زرپرستی دان «و کانوا یعبدون»

□

یاد نامد ولایت پدرش

□

خود همی گویدت به نام ایزد

□

ابد تا کارشان را می‌گذاری

□

نبینی عاقل هرگز نه ایوانی نه کیوانی

□

انعم به من مستقی اکرم به من مستقر

□

زیشان چه به کف داری زین «طال بقا» کردن

□

سوی عشق آی یک شب هم ببین میزبانی

□

یکی را قله‌ی قاف و یکی را ساحل سیحون

□

که پایگاه رفیعش به اسمان ماند

□

آن مه که به از چشمه‌ی خورشید مه ماست

□

گر بوسه دهد بنده بر آن پات افندی

□

به بود زین آبرو ای خواجه آب پارگین

□

یکبار دگر آخر بر وی نظر اندازد

□

هزار عاشق چون من فر و جوال کند

□

ای که تو بر دل بی‌زیر و زبر می‌خندی

□

ما لاف زنان که ده خداییم

□

توزیع کنم به هر دیارش

□

جز عیسی ناتوان ندارد

□

نی واعظ خلق شو نه قاری

□

بهر یک بوسه دو تا بسد جان پرور تو

□

بر زلف چون رسن بخزیدن گرفت باز

□

نداند قیمت نظمش، هر آن کو گوش کر دارد

□

هست محسن درخور احسان بلی

□

تا دهی او را شراب عافیت پرداز ده

□

سرت سیر خواهند و عمرت دراز؟

□

چون دو سو آشکار خواهد کرد

□

این چشم ببستی تو در آن چشمه رسیدی

□

با ما همی چو آن نکنی باری این مکن

□

بازی بز می‌دهد تا کندت خوک بند

□

با سنایی زین قبل درمانده‌ام

□

ور خسته شود حلقت در حلقه سلطانی

□

بنمای جمال تا بدانم

□

ما دیر شدیم و کاروان رفت

□

شیر فلک از قهرش چون شیر زمین در تب

□

از حرف همی‌گردد این نکته مصفایی

□

زنهار به هش باش گه زلف بریدن

□

که شرحه شرحه بریدند ساعد چو نگار

□

تحفه‌ی بی‌خطر اندر خور این سلطان نیست

□

کنون تو با خیالش در قماری

□

ای وای ما که هست زمانه غریم ما

□

گر امیدواری که خرمن بری

□

هست بحق پاسبان خانه و جان ترا

□

ای مسلمانان ز رحمت یاریی یارانه‌ای

□

کاین چنین معلول را به سازد آن آب و هوا

□

رسد هرگز کسی هیهات هیهات

□

از در دین به هوس خانه‌ی شیطان آرند

□

نه خار خشک بودی می‌خلیدی

□

اول القاب نوشروان ثانی آمدست

□

ای دوست بگفت و جان برآورد

□

مدد یافت رسم تکلف رواست

□

زهی پرخون رهی کاین بار رفتی

□

تو روی از بهر این مخراش و مخروش

□

خوش مرا عیشیست آن جا معتبر

□

تا جهان را شاه باید شاه باد

□

چرا ای خانه بی‌خورشید تو روشن نمی‌آیی

□

وگر چه نیک نندیشم که ذات من چه سان دارد

□

دماغ خداوندگاری پزد

□

چون نیل شود خیره کند گوهر کان را

□

دست و پا بر همدگر بگریستی

□

که آه عاشقان از بتکده بیت‌الحرم سازد

□

به الماس سخن در می‌چکانی

□

همه کنیت و طبعشان بوالوفاست

□

در گفت و شنود ترجمانی

□

ان ترد فصتنا هات ذهب هات ذهب

□

ناسوده نخفته چند باشی

□

نزد عقل آنکس نماید یافه گوی و هرزه لا

□

ایمن چو صفات کردگاری

□

گوش من چون چشم گشتی چون شدندی بر سما

□

تو راست لطف جواب و تو راست علم سال

□

ربودی بدان غمزه‌ی دل شکر

□

روزگارش چنین سراندازد

□

شمشیر جز به رنگ نماند به گندنا

□

بوی نسرین و قرنفل بدمد در اقطار

□

نادرتر آنکه داری ملکی به بی‌کلاهی

□

هین مکن تیره که هست او صاف حر

□

بر بساط عشق بنهاده جبین اختیار

□

چو دنیا و آخرت یک ره گذر شد

□

دانش قاضی امین زیبد، درین در پادشا

□

ازو باز پس مانده هفتاد گام

□

شهری و سنایی و ثنای تو

□

یافت آنچ از سواد یابد سیم

□

ولیکن نقش را پرگار باید

□

زانک فیضی دارد از فیاضیم

□

از دو چشم خویشتن در ثمین باید نهاد

□

وان دانگ کنی نثار عاشق

□

حکم نبود عقل شغل افزای کارآگاه را

□

هر یکی گور و آهو افکندند

□

یار هر سگ‌بان نباشد رازدار پادشا

□

نه خاطر به مویی در آویخته‌ست

□

ورنه چه خیزد آخر بیجاده را ز کاهی

□

این زمان این تنگ هیزم زر شود

□

جز بر اجل حسود تو چون جان سوار نیست

□

پس درین بادیه ترسان رفتن

□

از عاقبت کار کسی را خبری نیست

□

و آسمانت هم آسمان خواند

□

در حجره‌ی غریبان تو خود درون نیایی

□

دارو پس مرگ کی کند سود

□

تا اینهمه را چگونه داری

□

که به یک گل می‌خری گلزار را

□

اگر بزاید از پشم و مرمر آتش و آب

□

کم حبه مکتمه ترصد البروز

□

ننگ و عار از وصلت او می چه داری ای پسر

□

نداند که چون کردی آغازشان

□

رخ به سیمین برو سیمین صنمست

□

فرو هشته بر عارضی دل فریب

□

که از شمشیر بویحیا نشان ندهد کس از احیا

□

هم‌چو چشمه پیش قلزم گم شود

□

خدمت میر بار خواهد کرد

□

جای او جز کنج خلوتخانه‌ی اسرار نیست

□

در مکتب او کرد همه تخته فراموش

□

به تیغ از جهان داد دین خواسته

□

هر روز برافشانی، از لطف تو احسانها

□

خوش خو چو خوی جبین او بود

□

عقل کارافزای رفت و جان جان افشان بماند

□

رفتنش بی‌فرسخ و بی‌میل کرد

□

مال خود بر سایلان کبریت احمر کرده‌اند

□

از کار فروماندم ای کار سلام علیک

□

بهر انگلیون سراییدن بترسایی شدند

□

به مومی چنین بسته بر دیده خواب

□

ساخته نفسشان درو دربند

□

چرا نشانم بیخی که تلخی آرد بار؟

□

راه سنت گیر و آن گه مسجد حاجت روا

□

عقل او بر زرق او غالب بدی

□

وصف علو محمدتش کرد سزا کرد

□

ز فای فخر سازی عین عاری

□

چون شکری بخوردی زهری چشید باید

□

کلید آهنین گنج زرین بود

□

موم را ز آتش چه چاره چون جدا شد ز انگبین

□

چرب و شیرین چو صحن پالوده

□

شست شهاب اگر به کف آرد کمان تو

□

جاذبش جنسست هر جا طالبیست

□

وی در ثبات راوی افعال تو جبل

□

به پس فردا و فردا نفس طرار

□

بر کل مکان آفرینش

□

قلم نیست برمانی نقشبند

□

پاینده باد دولت مالک رقاب تو

□

برهنه‌ست اگر جوشنش چند لاست

□

روی بدخواه تو چو پشت پلنگ

□

زاده شد آن شاه و نرد ملک باخت

□

دهان و دیده نماید ز عبهر و فستق

□

به چون به حضر ساخته از سرو سهی کوی

□

موکل کند بر سر آفرینش

□

دید پیری چو صبح مهرانگیز

□

راهی چنانکه آید ازو روح را زیان

□

آفرینی به قدر خود می‌گفت

□

معنی مه ز کلام آمده در تحت کلام

□

تا ورای کون بینی ساحتی

□

اندرونی سطح او بیرون عالم را مماس

□

چون می نگنجی در بیان دیگر نگویم بیش و کم

□

همه عریان و جامه از تدبیر

□

خدای اوست ما بنده فرمان پذیر

□

از ننگ تصرف توهم

□

پس آنگه چه فرق از صنم تا صمد؟

□

وی ترا در تحت منت هم صغیر و هم کبیر

□

کی بدندی گر نبودی آب جو

□

گرچه زنور و سایه برون شد گذار ملک

□

پرده در پرده نهان خواهد بدن

□

چون خلافت بی‌علی بودست و بی‌زهر افدک

□

مزن پنجه در شیر جنگ آزمای

□

دختر فرخ همیشه بر تو بوده مهربان

□

در موکب خود کشد عماری

□

نقش با مهر گل فرستد طین

□

هست از خاکی و آن را صد نشان

□

خویشتن وقف کرده بر تهلیل

□

کسی که چشم ندارد یقین بود معذور

□

هرچه هست از آلت و از عدت طغرل تکین

□

به نقاش صورت بود رهنمای

□

شرف نیافت هر آنکو نجست با تو وصال

□

دم بی قدم تکیه گاهی است سست

□

نه جور اره کشیدی و نه جفای تبر

□

تا فروشد آن به عقل مختصر

□

که قهرش مرگ را کردست مقهور

□

بدان دهی که ز پس مر ترا دهد دشنام

□

آن رسیده است که زان لاتسال

□

کنم با تو عهدی در این انجمن

□

تشریف و صلات خز معلم

□

هوی و هوس گرد برخاسته

□

چنان عادل که نه خشک است و نه تر

□

مردگان را وا رهانید از قبور

□

چرخ را دربان تو چون حله بر در یافته

□

خود شرح این بگوید یک روز آن امیر

□

گر کمر بندد نشابور و هراه

□

همانست کان جنگ پیشینه کرد

□

قرار ملک سطان معظم

□

نه این دم که آتش به من درفروخت

□

مهلتی می‌ندهم هین من و جلاد و دوال

□

ماه را هرگز ندید آن بی‌صفا

□

که از تامل آن هیچگونه نیست گزیر

□

در نه تعلیق و نه تکرار کن

□

سپهر برشده ننمایدش سراب غرور

□

محمد ز سرچشمه‌ی جان گذشت

□

ز رفعت تو فلک مستفاد دارد جاه

□

ز مردم چنان می گریزد که دیو

□

تن در انگشتری دهد چو نگین

□

از مقام با خطر تا بحر نور

□

چون کوه به جنگ آمده و پس شده چون کاه

□

به لحن عشق انگیزش وگر نالید زار ای دل

□

از تو گویم با صغیر و با کبیر

□

کزان عود هندی برآورد گرد

□

در بساط زمین علی الاطلاق

□

به ناکام بردش به جایی که داشت

□

خدای عز و جل داشت زان قضات نگاه

□

یعنی او از اصل این رز بوی برد

□

و یا متابع امر ترا ستاره سپاه

□

زانسان گذرد کز دل بدخواه تو نفرین

□

تیر چون باران و گرد چون غمام

□

ز شمشیر دشمن نلرزیده بود

□

با نامیه هم عنان رود یم

□

خدا را ثناگوی و خود را مبین

□

بلمظفر که دول یافت بدو دین و دول

□

چون پری را هست این ذات و صفت

□

خون خشک‌باد در رگ جان همچو روینم

□

خالدین ابدا شد رقم منشورم

□

کز تو در انتقام افزونم

□

نکردی براو تیغ پولاد کار

□

کان تا ابد نگردد هرگز مرا مسلم

□

زبان بند دشمن ز هنگامه گیر

□

وی جهانت ز خادمان خدوم

□

بی‌سخن من دارویت آمیختم

□

بی‌هیزما که باشد بی‌تیغ تو جهنم

□

لیکن ز سنگ و هنگ درین کفه چون زرم

□

خرد آنرا جدا نکرد از این

□

خدا را نخواند کسی زیردست

□

دهد شتاب عنان تو باد را تشویر

□

که در خانه دیدن بر ابرو گره

□

آخر از وجه نصیحت بتوان گفت به راز

□

بر سر نور او برآید بر سرش

□

به خوان سخای تو بر، جود مهمان

□

سرجمله به خالق فغان بردم

□

خواست افتاد با فلک ناگاه

□

سروشی سراینده یارگیر است

□

تا عهد تو چون ماهی بی‌آب طپیده

□

مرا افزون شود بی‌آنکه از ملک تو کم گردد

□

توسن دره زیر ران تو رام

□

هست در پیشانیش بدر منیر

□

غیرت حکم تو دادست زمان را تعجیل

□

در رهی دور و عقبه‌ای دشوار

□

زمین حضرت آن مقصد زمین و زمان

□

نیاز همه سوی درگاه توست

□

هرچه در فردا نهانست از قلیل و از کثیر

□

که فوج ملایک بر اوج فلک

□

هیچ شهی همسر طغرل تکین

□

خوار کرده جان عالی‌نرخ را

□

آنچه مفهوم کس نشد تفهیم

□

همه می گوی و مزن دم ز شهنشاه شهیرم

□

که در جنیبت تدبیر او رود تقدیر

□

برافراخت بازو به گرز گران

□

بکم از مدتی کنار جهان

□

گر جهان زلزله گیرد غم ویرانی نیست

□

آنرا که وفاقش بود قرین

□

تو ز خشم کر عصای کور را

□

راند بر تقدیم آدم آب و جاه

□

نفست همه بفروخته و عشق خریده است

□

آنکه گویند صوفیانش گوز

□

ازان سرکشی سر به گردون کشید

□

بنفشه زلف و سمن عارضین و سیم ذقن

□

ز دست تو به گر عقوبت برم

□

وز نوال تو جهان یافته سرمایه و ساز

□

دادن حاجت ازو آموختند

□

شکر شکر تست در افواه

□

کمد او در بر من با وی ماننده شدم

□

نیابد از دو عالم نیم کانون

□

دو پایش به خاک اندر و سر به ابر

□

مرگ را در چشمه‌ی تیغ تو پنهان یافته

□

چو درویش در دست سرمایه‌دار

□

شیران عرین را به دم گرفته

□

هین مباش اعور چو ابلیس لعین

□

ز زنگ جور کدام آینه است نزدوده

□

که تا زین چاه بی‌پایان برآید

□

ره تا ابد برون نبرد ز آستان تو

□

همی دخمه سازد ورا زال گرد

□

هین چو هدهد کلهی برنه و دربند قبای

□

که نه بر عوج و عنق ماند و نه بر عاد و ثمود

□

ای ز ناجسته و ناگشته ز جویت آگاه

□

از چنین شست بد نامنتهی

□

هیچ سعی تو نیست مشکور

□

سیر بی‌دست و پا بیاموزم

□

سپر یکدگر به دفع خصام

□

همش زیب و هم فر شاهنشهی

□

مگر ز بخشش و جودش ملول گشت ملال

□

که یک روز خشتی کنند از گلت؟

□

وهم او گفته جهان را سخن غث و سمین

□

آتش و در قهر حق آغشته‌ام

□

دیده باشی به همه حال در آیینه‌ی رای

□

هر زمانی صد سخن شیرین چو شکر گویمی

□

نصیر ملت اسلام ناصر

□

نگه کرد سیندخت او را بدید

□

تو نه آن بدری بگویم تو کدامی او کدام

□

بدوزند نعمت به میخ سپاس

□

مختصر نیست چون تویی معنیش

□

با دو صد طلب ملک محفوظ ماست

□

خوش باش و انتقام ز رای صواب خواه

□

تا به سخن درآید آنک مست شده‌ست از او سرم

□

دست یابد تذرو بر شاهین

□

خرامید نزد پرستنده ترک

□

که به جایش نتوان کرد قیام

□

که بیند که شمع از زبان سوخته‌ست

□

ساکنان را مسیر بی‌فرجام

□

آخر او مغلوب موشی می‌شود

□

تویی که عفو بر خشم قادریست رحیم

□

فارغ ز دو کون همچو عطاریم

□

طاعت کهربا ندارد کاه

□

دوباره ز لشکر گزیدن هزار

□

در عشق او رواست که بنشیند آذرم

□

خداوندگاران قلم در کشند

□

به فال نیک گزیدم سفر به جای حضر

□

عقل تو نگذاردت که کژ روی

□

جود تو تلقین کند حسن سال

□

گر از ره می نرفتم می رهیدم

□

خود نمازت رفت پیشین ای غوی

□

همه چادر آزمندی مپوش

□

که مبادا باشد این دستان و فن

□

فرشته فرو ماند از سیر او

□

بر فلک زیشان شده دود سیاه

□

باز خر خود را ازین بیگار و ننگ

□

ورنه نسیان در نیاوردی نبرد

□

خون فرو می‌چکد و خواجه چنین بی‌خبر است

□

حیله‌ها با حکم حق نفتاد جفت

□

دو دستش به کردار دریای نیل

□

پای معنی فوق گردون در طواف

□

تو بر ره نه ای زین قبل واپسی

□

یا پلیدی یا قرین پاکیی

□

چون براقت بر کشاند نیستی

□

ره‌زنی اعراب و طول بادیه

□

من پا چرا نکوبم چون بم شده‌ست زیرم

□

که جهان در امر یزدانست رام

□

خروشی برآورد چون رعد رخش

□

پیش حق گوید به صدگون شکر او

□

خدایا همه وقت او خوش بدار

□

گر منش کردم زیان تو سود کن

□

تا ندزدد از تو آن استاد درس

□

بی‌چنین خون‌ریز اینت حاصلست

□

بسی کمتر ز تاری ریسمان دید

□

نردهای بازگونه باخت او

□

بزرگان که بودند بسیار سال

□

لا شجاعه قبل حرب این دان و بس

□

چو دست دست تو باشد درون کس مخراش

□

دام راحت دایما بی‌راحتیست

□

مرده را درخور بود گور و کفن

□

در نگر در درد و بدبختی او

□

زان سوی کون و مکان من دانم

□

حرب خدعه این بود ای پهلوان

□

بپرسش که چون آمد از کارزار

□

گر نگویی آنچ حق گفتنست

□

به دنیا و عقبی بزرگی ببرد

□

عاجز آمد آخر الامر از طلب

□

پس ز لیلی دور ماند جان من

□

می‌نماید زنده او را آن جماد

□

که بو که شه بگشاید بدین قدر روزه

□

بوی می‌آمد ورا زان خفته مرد

□

به سر بر نهاده کیانی کلاه

□

جلوه آری با عجوز نیم‌کور

□

نشاید چو بلبل تماشای باغ

□

ترس و مهری در دل هر دو فتاد

□

خر شود چون جان او بی‌آن شود

□

قالبت بی‌جان فسرده بود و سرد

□

تا که افریدون و سلطانت کنم

□

بگذران زین آب مهلک مر مرا

□

به ایرانیان بر چه مایه بلاست

□

هست اعلام و شعار ممنان

□

که باشد که روزی مسی زر کنند

□

تا مقیم قبه‌ی شهری شدی

□

وز درخت و باغبانی بی‌خبر

□

کل سر جاوز الاثنین شاع

□

ولی وقتی که خود را دشمن آمد

□

لنگ گشتی و آن خیال از تو گریخت

□

گلیم اندر آب روان افگنم

□

در خور آن گوهرش در ابتلا

□

که جو کشته گندم نخواهی درود

□

نه مهارم را به غمازی دهد

□

پس ببینی تو ز دندان گوشمال

□

در را آن امتحان کن باز داد

□

مگر او را به همان قطب زمان بفریبم

□

که اجابت کن دعای حاجیان

□

که رنگش سراپای شد لعل فام

□

دانه کی ماننده آمد با شجر

□

به غرش درآمد چو شیر عرین

□

عقل او در پیش می‌رفت از رمه

□

تلخش آمد فرقت آن تخت خویش

□

هین ببر که جان ز جان کندن رهید

□

پر آدمی است زمینش کنار تا به کنار

□

زهر او در جمله جفتان ساریست

□

چه پرسی تو بر باره و من به کوی

□

من برویانم دگر بار از جسد

□

ره راست در چشمشان کژ نمود

□

گر بخواهد ور نخواهد می‌فتد

□

شمه‌ای زان گلستان با ما بگو

□

خود همی‌بینی که نور بازغی

□

وطن آتش گرفت از تو چگونه در وطن باشم

□

گوییا هستند خود اجزای من

□

یکی چوب زد گرم بر پای اوی

□

می‌گریزد در سر سرمست خود

□

که بسرشت بر خاکش از گریه گل

□

جمله با خر گور هم تگ می‌دوند

□

نه خرد یار و نه دولت روز عرض

□

خود فرو آمد ز کس آنرا نخواست

□

یک مرغ به زیر پر ندارم

□

خوی حق دارند در اصلاح کار

□

خرد یافته زو هراسان بود

□

باشد اولی یا بگیرایی بصیر

□

خدا دادش اندر بزرگی صفا

□

صد هزاران آید از حضرت چنین

□

ای خداوند عرب ای بحر جود

□

باشد اندر دست صنع ذوالمنن

□

قد شهد الله و عد النعم

□

چون خوری سردی فزاید بی گمان

□

یکی طوق زرین زبرجد نگار

□

جان همی‌گفتش که طینم سد تست

□

وگر قصد خون است نیکو کند

□

با تو اندر خواب در شرح نظر

□

بوی خشم از مدح اثرها می‌نمود

□

حالشان دریافت بی ریبی و شک

□

در بحر چه نهان و چه پیدا دراوفتاد

□

از کمین سگشان سوی داود جست

□

مر آن پاک‌دل گرد خسروپرست

□

غیر صبر و مرحمت محمود نیست

□

که دانم از پس مرگم کنی به نیکی یاد

□

که به ده می‌شد بگفتاری سقیم

□

پخته پندارد کسی که هست گول

□

سابقه‌دانیش خورد آن هر دو را

□

از شمس چرخ گنبد دوار فارغیم

□

که مر آن را اول و آخر بود

□

به سوی کنام خود آمد دلیر

□

کارها کرده ندیده مزد کار

□

مرا زو طبیعت شود خوی نیک

□

در سلیمان تا ابد داریم سیر

□

گر درستست آنچ گفتی ما مضی

□

جوهری چون نجده خواهد از عرض

□

کو میان مردمان رسوا بود

□

از شفاعتهای من روز گزند

□

برو ریخته مشک ناب و گلاب

□

جنبش از خود بین و از سایه مبین

□

که یک دم چرا غافل از وی بخفت

□

بر جهد سرمست زین که تا بدان

□

بو نبردند از شراب بندگی

□

داد مهمان را به رغبت چند بوس

□

شکستم سوزن آن ساعت گریبان‌ها دریدستم

□

تنگ هیزم گفت حماله‌ی حطب

□

بدین گونه از بند گشته رها

□

یا در آتش کی حفاظست و تقاست

□

وگر سر چو میخم نهد در طناب

□

ترسی وز تفریق اجزای بدن

□

عاشق از معشوق حاشا که جداست

□

زان پدر می‌خورد صد باده‌ی طروب

□

بی‌مرکب و بی‌زاد دریغا سفر من

□

وا گشایم مصحف اندر خواندن

□

ز دیده فرو باردی خون به مهر

□

دید که آن لعبت به بیداری نبود

□

مگر خواب پیشین و نان سحر

□

عضو نو ببریده هم جنبش کند

□

احمقی او را در آن آتش نشاند

□

هم‌چو شیری خفته بالای فقیر

□

در عالم عشق اظهر آییم

□

یا ز جنس این شود ملکی ترا

□

وزان شادمانی که رفت از مهان

□

جان من چون جان گبران می‌کشی

□

زبان بسته بهتر که گویا به شر

□

که بودشان عقل و علم این جهان

□

از خدا اینجا بخواهید آزمون

□

بنده بودن هم بیاموز و بیا

□

تا توانی عشق را برهان نمود

□

تا که می نوشید و می را بر نتافت

□

که تاجش ز اختر پر از گرد بود

□

این قلاوز خرد با صد کسوف

□

گردنکشان مطاوع و کیخسروان گدا

□

جنگشان افکند یزدان از قدر

□

عشق شه بین در نگهداری من

□

دار ملک تو غرور و غفلتست

□

می نهد بر تارک سرهای مختاران صیام

□

تا نماندش رنگ و بو و سرخ و زرد

□

ازو ماند ایدر بسی گنج و کاخ

□

بنالم ز بخت بد و سال سخت

□

جور بیگانه نبیند که پدر بازآمد

□

بنده‌ی آن ماه باشد ماه و سال

□

پاره بر وی می‌زنی زین خوردنت

□

عقیق و زبرجد به پایین او

□

می‌زیم از دست دیگر چون کنم

□

تا بخوانی مر خدا را در نهان

□

که آید همی ز ابر باران فرود

□

چنان دان که بر ما همه بادگشت

□

رهی سلیم‌تر از کوی بی‌نشانی نیست

□

که اضطراب ماه آردمان شکوه

□

پرده‌های غیب این برهم درم

□

زمان گذشته نیامد به بر

□

بنما ترک چه گویم چو تویی جمله مرادم

□

دم ماران را سر مارست کیش

□

نکردست بخشش ورا کردگار

□

بدانید اگر نیک‌خواه منید

□

نپرداختم تا غم دین خورم

□

خویش رسوا کردنست ای روزجو

□

بول گیرش آتشی را می‌کشد

□

ز می لعل شد رستم سرفراز

□

واطلس روی تو بزار کند

□

بی زراعت چاش گندم یافتند

□

گرفتند ترکان برو چیرگی

□

جز از دل نجوید پلنگ سترگ

□

چو حاتم اصم باش و عیبت شنو

□

یا کسی دادست بنگ بیهشیش

□

جسم لرزان هم‌چو شاخ بید شد

□

پرستند بیدار بخت ترا

□

با مهندس ز درون هندسه‌ای برشمریم

□

تو بخسپ ای شه مبارک خفتنی

□

به آورد با او نیاویختند

□

پر آزار بد از پدر دور شد

□

از غایت کرم که نهان و آشکار کرد

□

مردم اندر حسرت فهم درست

□

پی بر از وی پای رد بر وی منه

□

به گیتی بهرجای گسترده کام

□

دلی از هیبت این راه بی‌تیمار بنمایید

□

یک قدم آن سو نمی‌آرند نقل

□

نشسته بروبر جهان کدخدای

□

ازو چرخ گردنده گریان نشدی

□

عاشقی سوخته خرمن چو زلیخا برخاست

□

عمرها در شوق ایشان اشک راند

□

تا نیندیشی ز خواب و واقعات

□

ازان سال و آن سال کاندر گذشت

□

بستم چو صدف من لب یعنی که گهر دارم

□

خرد کوبد اندرین گلزارشان

□

گراینده‌ی تیغ پولاد را

□

برون کرد آنگه هیونی چو گرد

□

از این بر کسی چون تو محروم نیست

□

یا مصاف لشکر فرعون و روح

□

هست شادی و فریب کودکان

□

کزو یافت از ناخوشی کام را

□

که ندانم که صد کتاره کند

□

چرب می‌کردی لبان و سبلتان

□

نگر تا چنین در جهان شاه کیست

□

دلیران زابل به کردار گرگ

□

چو در خود شناسم که تر دامنم؟

□

حرص اندر غیر تو ننگ و تباه

□

تا ریاضتتان دهم من رایضم

□

که آید ز هر سو بمابر زیان

□

ماه درخشنده تویی من چو شب تیره برم

□

چون حریصست آدمی فیما منع

□

فرستد همی سوی خاور خدای

□

همه پرنیان خار شد بر برش

□

فرو شستشان گرد ذل از وجود

□

صد هزاران ذره را داد اتحاد

□

یا نکردی فهم پندم یا کری

□

چو خونین بباشد همایون بود

□

هرچه گفتم بدان نشان گفتم

□

آن یکی را نام شاید بی‌شمار

□

میان بسته سیصد پرستندگان

□

نباشد ز شاهان برتر منش

□

که بیشم در آن بقعه روزی نبود

□

که بود گردون گریبان‌چاک او

□

که فزون‌تر دزد هین ای روی‌زرد

□

سری پر ز کینه دلی پر ز رای

□

تا چو زهره همه شب جز به بطر می نروم

□

چشم دشمن بسته زان و چشم دوست

□

سرانجام خاک است ازو جایگاه

□

مبادا که هرگز بتو بد کنم

□

وگر بر سرش تیر بارند و سنگ

□

هین به کمتر امتحان خود را مخر

□

هم‌چو فرزین مست کژ رفتن گرفت

□

مشو تیز با پیر بر خیره خیر

□

سود وافر بود سودا شد پدید

□

ور ز دیگر آفسان بنمایدت

□

یکی پوزش آور مکش هیچ سر

□

بدو گفت کای مرد دهقان‌نژاد

□

طلسمی است بالای گنجی مقیم

□

نه از عیان و وحی تاییدی بود

□

که مزاج رحم آدم غم بود

□

همه رزم جویان خنجرگزار

□

زیرا که مستی کم شود چون ماجرا گردد شجون

□

چونک با خویش‌اند پیدا کی شود

□

ز گیتی یکی آفرین خاست نو

□

ز نادانی و دیوی و غرچگی

□

که جرمش ببخشید و چیزی نگفت

□

که بنگذارد که جان سویی رود

□

ز ابر خواهد تا ببارد بر زمین

□

گر اختر به خواب اندر آید همی

□

در حال ز پیش خود برانش

□

می‌دوی بهر ثرید مردریگ

□

که تا من به کارت زنم نیک رای

□

بیامد بر رستم نامدار

□

که در کاروانند پیران سست

□

که ببرند از درازی دامنم

□

آدم و حوا نرسته از جهان

□

به خاک اندر آمد سر و افسرش

□

بدین پیوند رو بنمود رستم

□

آب را دیدی نگر در آب آب

□

بس شهر کردم بس باره‌ها

□

که جام خورش خواستی روز بزم

□

نشاید پرید از ثری بر فلک

□

از دم تو غیب را آماده شد

□

رست از خسران و رخ را بر فروخت

□

به روی اندر آورده بودند روی

□

پیش آید به جان فشانی باز

□

بی غذا اجزات را داند ربود

□

که دو رانش از داغ آتش تهیست

□

ز باران مترس این سخن یادگیر

□

که دنیا و عقبی فراموش کرد

□

ثم خلیتم نبیا قائما

□

استعانت جویی از لطف خدا

□

ز هر مرز باارز و آباد بوم

□

قوت هر گرسنه‌ام انجم هر انجمنم

□

کای عدو زوتر ترا این می‌سزد

□

خروشیدن زنگ و هندی درای

□

فگندند پس جامه‌ی نرم زیر

□

که در پیش دارم مهمی عظیم

□

از فسوق و کفر مانع می‌شدند

□

این تانی بیضه دولت چون طیور

□

ز لشکر نخواهم کسی رنجه کرد

□

برقع از زلف عنبرین دیدم

□

بر امید خدمت مه‌روی خوب

□

بیابیم بهره به هر دو سرای

□

به مردی به هنگام ننگ و نبرد

□

جز آستان نرسد خواجگان صدرنشین را

□

با خدا سامان پیچیدن کجاست

□

طالب انگشتری در جوی باغ

□

ز گردش بر کوه تاریک شد

□

نی خوردم غم و نه من غم خورم

□

همچو ابری گریه‌های زار کن

□

سخن برگشایم چو تیغ از نیام

□

خود و شاه با لشکری بی‌کران

□

که دوستی به قیامت برند سعدی‌وار

□

گشت دلاله به پیش مرد سرد

□

لیک فاعل نیست کو عاطل بود

□

سپه را همه خواند و روزی بداد

□

بیچاره‌ی توست، چاره‌ای ساز

□

ره‌زنان را بشکند پشت و سنان

□

به چنگ اندرش داده چنگال شیر

□

برین بوم تریاک شد زهر ما

□

خفته اندر کله‌ی سر سوسمار

□

سم اسپ توسنم بر تو رسد

□

تا رود از تو شکم‌خواری و دق

□

ز بزم و ز رزم و ز ننگ و نبرد

□

او آن چنانک گوید ما آن چنان رویم

□

بوالحکم هم از تو بوجهلی شده

□

به زور جهاندار بر پای خاست

□

نکوبد همی جز در کارزار

□

ببین تا چه گفتند پیشینیان

□

وا نماید دام خدعه و ریو را

□

بسته عشق او را به حبل من مسد

□

میفگن تن اندر بلایی به خشم

□

کین قاعده معتبر نهادم

□

منع کن تا کشف گردد رازها

□

جهان آفرین را پرستنده‌ام

□

دو صندوق پرگوهر شاهوار

□

به قدرت در او جان پاک آفرید

□

اشتر کردی که هیزم می‌فروخت

□

می‌فتد چون سایه‌ها در پای او

□

سلیح سواران بپیراستند

□

مگر احمقم گرفتی که سکوت شد جوابم

□

تا ز صفرا قی شدن بر وی فتاد

□

ازو پهلوان را خرام و نوید

□

سپه را به قلب اندرون جای کن

□

صد هزاران درد با یک درد مقرون یافتم

□

شد فراق صدر جنت طوق نفس

□

نعم ما روحت یا ریح الصبا

□

ز پیکان چرا پیل جنگی بخست

□

گر غم بخورد خونم والله که سزاوارم

□

گفت رفتم کاه و جو آرم نخست

□

وگر چادر خون به تن بر بپوش

□

نیایش کنم روز و شب در سه‌پاس

□

چند گویی ز پنجه و شستم

□

از یکی چشمی که خاکیی گشود

□

در کف درکش عنان اختیار

□

پر از درد و با سوک و خسته برش

□

از آن خویش شمارم که در شمار توام

□

زانک آن خاران عدو این گلند

□

برآرد به کردار سیمرغ بال

□

ازان پس برین چاره افسون کنیم

□

خوش بود گر در فنا خواهم رسید

□

در درون روزن ابدان ما

□

عالمی از فوح ریحان پر کنی

□

بریزد بران مرز بار درخت

□

من این نان و ترازو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

گشت معروفی بعکس ای وای او

□

برو بر نبینی یک اندام زشت

□

دلاور جهاندیده کنداورا

□

بیرون جهم از مضیق پندار

□

چون سزد بر من پلیدی را گماشت

□

شادیی را نام بنهادی غمی

□

ازو دور شد دانش و فرهی

□

که ندانی تو کردن دلو و حبل از شلولم

□

که بوعظ او جهودان سرخوشند

□

کزو نیمه شادب و نیمی نژند

□

ازان زور و آن بخشش کارزار

□

زانکه اینجا هر نفس صد داستان آید پدید

□

متهم باشد که او در طنطنه‌ست

□

صد هزاران بدر را داده به دق

□

نجوید کسی رزم کش نیست کین

□

او را همگی فسانه دیدم

□

تا چو قصابی کشد از دوست پوست

□

دل آگنده از کین کمر برمیان

□

چنین گفت کان پاک‌زاده بمرد

□

وانگشت نمای مرد و زن باش

□

بر کنم آیم سوی ماء معین

□

ای بسا شیرین‌روان رو ترش

□

که از تو ندیدم بد روزگار

□

من سرگشته معذورم که بی‌دستار می گردم

□

ناله‌ات نبود چنین ناخوش بود

□

تو گفتی که خورشید گم کرد راه

□

اگر گنج و تاجست و گر مغز و پوست

□

ز ایمان نور بر گردون رسانم

□

گرچه خود بر وی زند دزد عنود

□

گوشت از سختی چنین ماندست خام

□

ندارد بجز ناله زو یادگار

□

زانک همچون مه به میزان توییم

□

ناز می‌کن با چنین گندیده حال

□

همی رفت پرخشم و دل کینه جوی

□

که ای مرد بدگوهر چاره‌جوی

□

ورای او کسی پرنده نبود

□

زشت آمد پیش آن زیبای ما

□

کف ایدیکم تمامت زان بدان

□

به نزد بزرگان گرامی شوی

□

در این نکته من از لایعلمونم

□

از زبان خود برون باید شدن

□

سوی قارن کاوه آواز کرد

□

سران را ز خون بر سر افسر نهید

□

زان جمله‌ی عمر نوحه‌گر بود

□

ضعف ایمان ناامیدی و زحیر

□

جان من باشد که رو آرد به من

□

مهان را همه زیر او داشتند

□

ای مژده دلی را که ز پندار خریدیم

□

بی نوا از ذوق سلطان ودود

□

نه بردارد او هیچ ازان کار سر

□

به خون مژه کرده رخ ناپدید

□

حیرت و عجز را کنی انباز

□

درد دلها یار شد با درد شش

□

ابر رحمت پر ز آب کوثرست

□

چشیده ز گیتی بسی گرم و سرد

□

گر نعره شان این سو رسد نی گبر ماند نی وثن

□

همچو کافر جنتم زندان تست

□

بگفت آنچ دید از کران تا کران

□

به بازی سراندر نیارد به دام

□

دعوی آن خط و دهان می‌کند

□

بهترست از صد هزاران کان مس

□

غرقه‌ی دریای بی‌چونند و چند

□

بزرگان بیدار و پاکان من

□

بهشت عدن بود هم در آن جوار روم

□

ملکت فرعون را یک لقمه کرد

□

کسی کاو برانگیزد از آب گرد

□

ز دادار گیتی همی برد نام

□

بندی است که بر دهان نهادم

□

سهل‌تر باشد ز آتش رنج دود

□

می‌بنگذارد مرا کایم برون

□

ز من نشنوی زین سپس داوری

□

ور زند سیخ بلا همچو خران نسکیزیم

□

او به جای پا نهد در جوی سر

□

پدید آمد آن مرغ فرمان روا

□

همه رخ سوی رومیان تافتند

□

می‌ندانستم درین راه این قدر

□

بی‌محابا رو زبان را بر گشا

□

خاک اندر دیده‌ی توبه زدیت

□

سوی کاردانان ایرانیان

□

چنانک نیست را ایجاد کردم

□

گر طرب امشب نخواهم کرد کی

□

بدان تا فرستم هیونی دوان

□

که دارای دارابشان کار داد

□

عزم بیابان عدم چون کنم

□

تا شناسد مرد را بی فعل و قول

□

تا بتون حرص افتد صد شرر

□

نجوید کس از تاجور بندگی

□

نگر به روزن خویش و بگو سلام سلام

□

چون شکافد توبه آن را بهر کشت

□

بجز تیرگی شب به دیده ندید

□

چو بهتر شوی ما ببندیم رخت

□

که من جز چاه و جز زندان ندیدم

□

داعیم من خالق ایشان نیم

□

کمترین جزوش حیات کشته‌ای

□

بپرد روان سوی یزدان پاک

□

کو علم من کو حلم من کو عقل زیرکسار من

□

خورده‌ام چندان که از شرمم دوتو

□

به افراسیاب از دلاور پشنگ

□

بران تخت بر شد گو نیک‌بخت

□

با زلال خضر معجون می‌کند

□

دشمن آن نبود که خود جان می‌کند

□

واندرون دل عوضها می‌تنند

□

ز پوشیدنی جامه و برنشست

□

زیرا تمام قصه از آن شاه نستدیم

□

هرچه گوید من نگویم آن تهیست

□

پی مور بی او زمین نسپرد

□

تو ز یک قطره ببینی دجله را

□

که ندارم ز خرده هیچ قماش

□

می‌زند بر روی او سوگند را

□

حلقه و در مطرب و قوال شد

□

بی خداوندیت بود بنده نیست

□

از بندگیت شهنشهانیم

□

کو درین جست شتر بهر مریست

□

تا ببیند عین هر بشنیده را

□

پس پیاپی گرددش دید و خطاب

□

بیش هر گام صد ستانه پدید

□

حق تعالی زین چنین خدمت غنیست

□

تا امان دیدی ز دیو سهمناک

□

چونک نیکو بنگری یارست راه

□

با کس نگیرم تنگ من زیرا خوشم چون گلستان

□

تا بیابی از جهان طعم شکر

□

که بماهیت ندانیش ای فلان

□

تا نگردید از منی ز اهل شمال

□

تا خرقه درافکنم به قوال

□

خسف قارون کرد و قارون را شناخت

□

حج رب البیت مردانه بود

□

بوی بردی هیچ از آن بحر معاد

□

سجده کن و چیزی مگو کاین بزم سلطانی است این

□

امتحان کن وانک حقست آن بگیر

□

مر مگس را نیست زان هیبت نصیب

□

یک نظر دو کون دید و روی شاه

□

از سال و جواب چگشاید

□

جان که بی تو زنده باشد مرده گیر

□

گوش شو والله اعلم بالصواب

□

مرده و پیش خدا دانا و رام

□

این نامه می پرد عیان تا کف اصحاب الیمین

□

چیست با ایشان خان را این حسد

□

گر نظر بالا کنی نه سوی پست

□

چشم بهتر از زبان با عثار

□

گر نداری نصیحت من گوش

□

مشنوش چون کار او ضد آمدست

□

هین رحم بگشا که گشت این بره گبز

□

زیر واسع تا نگیرد پای را

□

بر چرخ پرخون مردمک بی نردبان بی نردبان

□

بدگمانی مرد سدیست زفت

□

ناخوش و خوش هر ضمیرت از خودست

□

لیک محسوس حس این خانه نی

□

به بحر دولتش باقی رسانم

□

سوخته جان و روانان دیگرند

□

تا به شخص آدمی‌زاد دلیر

□

پاک بازانند قربانان خاص

□

در گوش ما بدم که چو سرنای مضطریم

□

گفت ما را کودکان و کو مکان

□

که اختیارش گردد اینجا مفتقد

□

جنتی بنمود از هر جزو تو

□

بو که در پایان فنایی پی برم

□

اولین بنیاد را بر می‌کنند

□

این بدستت اجتهاد و اعتقاد

□

سوی رنجوران به پرسش مایل‌اند

□

چه شد بلی تو چون غیب را عیان کردیم

□

اندرو تخم وفا انداختید

□

که مرورا اوفتادن طبع و خوست

□

سر فرود آورد و آن را برگرفت

□

لیک دشوار است و آسان بسته‌اند

□

بل ز صد لشکر ظفر انگیزتر

□

چون سبب دانی دوا کردن جلیست

□

صد زبان دارند این اجزای خرس

□

ببین که در پس گل صد هزار گلزارم

□

چاره‌ش است از دین و از طاغوت نی

□

امتحان خود را کن آنگه غیر را

□

بی ازین دو نیست دورانش ای فلان

□

زان حقه‌ی درفشان برآمد

□

قهر بر وی چون غباری از غشست

□

در دل هر کور دور زرپرست

□

حسرتا بر حسرت جاوید او

□

توبه‌ی جادوم نمی‌باید

□

هین بزیر آ منکرا بنگر بوی

□

خون آن بیچارگان زین مکر ریخت

□

پیش عارف کی بود معدوم شی

□

از خلق زمانه باش ممتاز

□

خاک اندر چشم اندیشه کند

□

قل تعالوا گفت جانم را بیا

□

من برای دیدن تو نامدم

□

گر دمی در رخش نگاه کنم

□

من حقیقت یافتم چه بود نشان

□

نیستم ز اکرام ایشان ناامید

□

از دلش می‌روفت آن دعوت ملال

□

موج‌ها برخاست از خون جگر

□

بهر خفاشی کجا گردد نهان

□

عکس ظلمانی همه گلخن بود

□

بخت ودولت را فروشد خود کسی

□

که من هرگز ندیدم چون تو دلدار

□

زر خالص در دل آتش خوشست

□

خویشتن بر تیغ پولادی زنی

□

تا بیندیشم من از تشنیع عام

□

ذرات جهان هم آشیان بود

□

پیشتر از بحر درها سفته‌اند

□

هست شاکر خسته‌ی صاحب‌عبا

□

کو بود در بند لعل و درپرست

□

من هیچ آخر این سفر چکنم

□

دانک میراث بلیسست آن نظر

□

همچو ماه اندر فلکها بازغند

□

زود خیزی تیزرو یعنی که باد

□

روی خود چون مرد دریای مزعفر یافتم

□

حس نداری سخت بی‌حس آمدی

□

او فغان برداشت در تشنیع و تف

□

در دل عذرا همیشه وامق است

□

پای در گل ره به پایان کی شود

□

آخر آن روید که اول کاشتست

□

آن اسیران با هم اندر بحث آن

□

کش نبات و نرگس و نسرین کند

□

گر رسید انگشت از اخگر رسید

□

تا مراد آن نفر حاصل شدی

□

زور می‌یابند و جان می‌پرورند

□

وآن فضایح را بکوی انداختست

□

من طالب بود جاودانم

□

بر خلاف کیمیای متقی

□

دیو در بندست استم چون نمود

□

قدر عشق گوش عشق گوشوار

□

بر بوی آن به کلبه عطار می‌روند

□

تا که شه را در فقاعی در کنند

□

آتش اول در پشیمانی زند

□

رنج کیش‌اند این گروه از رنج گو

□

در شمار بی شماری مانده‌ام

□

آن شکسته گشته را نیکو کند

□

فال بد با تست هر جا می‌روی

□

عرشی و فرشی و رومی و گشی

□

بل کزین هر دو مبرا می‌روم

□

یک زمانی قبض و درد و غش و غل

□

وز خیالی دوزخ و جای گداخت

□

اندرین نشات دمی بی‌دام نیست

□

هم ز پایان هم ز پیشان می‌بسم

□

حس سوی روح زوتر ره برد

□

خشک آر الله اعلم بالرشاد

□

تا کنی مشغولشان از بوی گل

□

ریخته زیر خاکشان، طره‌ی پرشکن نگر

□

گشت عقلت صید سحر سامری

□

که نظر ناجایگه مالیده‌اند

□

تا چه آتش اوفتاد اندر پلاس

□

درین دریا به جز گوهر میندیش

□

بهر هدم مسجد اهل قبا

□

تا دماغ طفل و مادر بو کشید

□

هر صباحی سخت‌تر جستی کمان

□

در میان پوستین می‌بایدش

□

چشم گفت از من شنو آن را بهل

□

دوزخ آن باب صغیرست و نیاز

□

با عناصر داشت جسم آدمی

□

تا به کی نه خاص و نه عام ای غلام

□

خصم شد اندر پیش با چوب زفت

□

رفته در مخدوم او مشفق شده

□

بعث را جو کم کن اندر بعث بحث

□

نی عصای موسی عمران بود

□

از سفه انا تطیرنا بکم

□

سهل بگذشت آن و سهلش می‌نمود

□

اوش گفتی این چنین عمر تو باد

□

مگر از خویشتن گذاره کنم

□

وین نکوتر از طواف حج شمار

□

جمله نعمتها برد بر تو حسد

□

هست تنقیح مناط اینجا بله

□

عاشقی کو کز پی کاری شود

□

چون شکر شیرین شدم از شور عشق

□

هم ز دریا تاسه‌شان رسوا کند

□

کی شود از قدرتش مطلوب گم

□

گر همی جانانت باید جان‌فشان

□

پند کم ده بعد ازین دیوانه را

□

این چنینم ده بریز از من تو خون

□

سر بپوشان از جهودان لعین

□

او بگفت اسرار کو اسراردان

□

خواه سیصد مرغ‌گیر و یا دو مرغ

□

نیست گردد چون کند نورش ظهور

□

از نیام ظلمت شب بر کند

□

عطار تورا هزاردستان

□

شمع کی میرد بسوزد پوز او

□

رست از تقلید خشک آنگاه دل

□

کار خدمت دارد و خلق حسن

□

بلبل گردد به نوبهاران

□

تو چه مرغی و ترا با چه خورند

□

کو بیان که گم شود در وی خرد

□

تا فروشی و ستانی مرحبا

□

که چنان سرور کند زو ریش را

□

حبذا بی‌باغ میوه‌ی مریمی

□

نه جدا و دور چون دو تن بود

□

گفت صوفی هی هی ای قواد عاق

□

آب باشد پیش سبطی جمیل

□

که مسافر همره اعدا شود

□

تا کنی هر باد را بر وی قیاس

□

بی‌خبر کین چه خسارست و غبین

□

پس به یک سوزن تهی شد خیک او

□

که مثل گشتست در ویل و کرب

□

تازه و شیرین و خندان و ظریف

□

عجز بهتر مایه‌ی پرهیزکار

□

کار دین اولی کزین یابی رها

□

گفتشان شاه مرا بفریفتید

□

ز دشت سواران برآرند خاک

□

جزوها بر حال کلها شاهدست

□

کدامست کین را ندانم به نام

□

گر خطا کشتم دیت بر عاقله‌ست

□

اگر آمیخته‌ام هم ز فرح ممزوجم

□

چونک در یاران رسی خامش نشین

□

رحمت مخلوق باشد غصه‌ناک

□

آن تفاوت هست در عقل بشر

□

به خروار با نامور گوهرست

□

جسم گوید من یقین سایه‌ی توم

□

پرستنده پرسید کای پهلوان

□

این بدین سو آن بدان سو می‌کشد

□

مور و ملخ دیده‌ای موی شکافان به جنگ

□

بی‌حجابت باید آن ای ذو لباب

□

گفت ای یاران روان گشتم وداع

□

چشم باز و گوش باز و دام پیش

□

بزرگان و دانندگان را بخواند

□

بس که غدر درزیان را ذکر کرد

□

پری روی گفت سپهبد شنود

□

خواجه هر سالی ز زر و مال خویش

□

زین بیش مگو غم دل ایرا من

□

گفت صد خدمت کنم ای ذو وداد

□

چون سبب معلوم نبود مشکلست

□

مهربان بی‌رشوتان یاری‌گران

□

دل‌آزار بهرام زان شاد گشت

□

در هوا بر داشت آن بند قصیل

□

چنانم که گویی ندیدم جهان

□

صار دکا منه وانشق الجبل

□

زاد ما مانده مرکب افتاده

□

ذکر نعمتهای رزاق جهان

□

میر دیدی خویش را ای کم ز مور

□

کان فسون و اسم اعظم را که من

□

که با فر و برزست و با مهر و چهر

□

خفض و رفع این زمین نوعی دگر

□

کسی کاو گراید به گرز گران

□

هیچ برگی در نیفتد از درخت

□

شکر کند خاک دژم از فلک و چرخ به خم

□

مر خران را هیچ دیدی گوش‌وار

□

در حقیقت دوستانت دشمن‌اند

□

تو بگویی مرد حق اندر نظر

□

چو شاپور گشت از در تاج و گاه

□

عام ما و خاص ما فرمان اوست

□

شما نیز دیده پر از خون کنید

□

صبر و خاموشی جذوب رحمتست

□

تا سر عطار نگردد چو گوی

□

آن کبوتر را که بام آموختست

□

فقر ازین رو فخر آمد جاودان

□

بهر گندم تخم باطل کاشتید

□

کمان مهره انداز تا گوش خویش

□

هم نکر سازید بر قارون ز کین

□

چو برگاه باشد درافشان بود

□

از کباب پیل‌زاده خورده بود

□

لک یا عشق وجودی و رکوعی و سجودی

□

آن حسی که حق بر آن حس مظهرست

□

پس قرین می‌کرد از ذوق آن نفس

□

چون به مطلوبت رسیدی ای ملیح

□

چو شد بر جهان پادشاهیش راست

□

پیش ممن ماتم آن پاک‌روح

□

زن از بیم برگشت چون سندروس

□

دیو آن دم از عداوت بین بین

□

مصر جامع پی نبردی ای فرید

□

در دل عاشق به جز معشوق نیست

□

آن نمی‌دانست عقل پای‌سست

□

پر نگه دار و چنین شهوت مران

□

چنین داد پاسخ جهاندار شاه

□

تا بگوید او که وحیستش شعار

□

نه از بیم رفتم نه از گفت‌وگوی

□

بانگ کردند اهل کشتی کای همام

□

در وفا نیست کس تمام استاد

□

تا به نسرین مناسک در وفا

□

مرغ کی ماند به بیضه‌ای عنید

□

هیچ از مقصود اثر پیدا نشد

□

بگوید فرستاده چیزی که دید

□

هر کمانی کو گرفتی سخت‌تر

□

وزان پس بفرمود افراسیاب

□

گفت این دم با قیامت شد شبیه

□

نمود قدرت او دشمن سیه‌دل را

□

از امید عود هر یک بسته طرف

□

عکس عبدالله همه نوری بود

□

هان و هان این دلق‌پوشان من‌اند

□

چو آن شیربان جهاندار شاه

□

زین دکان با مکاسان برتر آ

□

به ایرانیان گفت پس شهریار

□

دفع آن علت بباید کرد زود

□

بگویم چون رسی آن جا ولیکن

□

راه جست و راه دادش شاه زود

□

ور ز جالینوس این گفت افتراست

□

وهم تفریق سر و پا از تو رفت

□

وزان جای خرم بیامد به دشت

□

من همی‌لرزیدمی از بیم تو

□

چو دیدی بگویش کزین سوگرای

□

گفت پس چون رحم داری بر همه

□

چون به پیشان راه بردی، برگشاد

□

یا بپرسیدم چه خوردی ناشتاب

□

نیست دستوری بدینجا قرع باب

□

از پس آن محو قبض او نماند

□

که من سرکشی‌ام ز ایران سپاه

□

آنچ گفتی کاندرین خانه و سرا

□

به زیر کش اندر گرفته سنان

□

چربش اینجا دان که جان فربه شود

□

تبریز شمس دین را از ما رسان تو خدمت

□

فهم تو چون باده‌ی شیطان بود

□

باز موسی داد پند او را بمهر

□

ای خران کور این سو دامهاست

□

چو پیروز روی برادر بدید

□

عاشق است او را قیامت آمدست

□

من اینک چو دستان بر من رسد

□

رو بر آنها که هم‌جفت توند

□

آدم از یک دانه سیصد سال خون از دیده ریخت

□

شرط روز بعث اول مردنست

□

واندرین یم ماهیان پر فن‌اند

□

روی در داود کردند آن فریق

□

ابا هدیه‌ی شاه و چندان نثار

□

نی خدا را امتحانی می‌کنند

□

سواران جنگی همه همگروه

□

نیست دستوری و گر نه ریختی

□

هین قرائت کم کن و خاموش باش

□

آب دارد صد کرم صد احتشام

□

نیز اندر غالبی هم خویش را

□

حبل و هیزم را جز او چشمی ندید

□

به راهام گفت ای نبرده سوار

□

روح او خود از نفوس و از عقول

□

بدان مهربان رخش بیدار گفت

□

نه در آن دم دولتی و نعمتی

□

اگر یک ذره رنگ کل پذیرد

□

وز حذر از ننگ و از نامی کنند

□

هشت سالت جوش دادم در فراق

□

سوی دام آن تملق شادمان

□

کزین تخمه کس را به شاهنشهی

□

من نخواهم عشوه‌ی هجران شنود

□

همش رنگ و بوی و همش قد و شاخ

□

همچو خاک مفترق در ره‌گذر

□

اگر من در وطن باشم وگر بیرون ز تن باشم

□

ترک آن کن که درازست آن سخن

□

چون بدید او چهره‌ی صدر جهان

□

خواندن بی درد از افسردگیست

□

سپیده دمان مرد با مهر شاه

□

جان من بستان تو ای جان را اصول

□

سوی تخت و ایوان نهادند روی

□

اول و آخر بباید تا در آن

□

گفتی که آفتاب مگر ذره ذره کرد

□

هست این نسبت به من مدح و ثنا

□

ور شکستی ناگهان سرگین خر

□

با سلیمان پای در دریا بنه

□

گر اندر جهان داد بپراگنم

□

بهر این آوردمان یزدان برون

□

مران پهلوان جهاندیده را

□

گوش کن چون حلقه اندر گوش کن

□

گر چه درخت آب نهان می خورد

□

بخت با جامه‌ی غلامانه رسید

□

هر دو می‌گفتند کز خوف سقوط

□

زانک آن گرمی او دهلیزیست

□

ز دیبا و از جامه‌ی نابسود

□

آمدن در آب بر من بسته شد

□

یکی اندر آید دگر بگذرد

□

قصد خون ناصحان می‌داشتند

□

چنین بی آلت و بی دل قدم نتوان زدن در ره

□

آفتاب شرق شب را طی کند

□

مر شما را وقت ذرات الست

□

اصل این ترکیب را چون دیده‌اند

□

یکی طوق زرین زبرجد نگار

□

مرد اوسط مرغ‌بینست او و بس

□

کنون کرد باید ترا رخش زین

□

حرص دنیا رفت و چشمش تیز شد

□

چو نوشیدم ز تتماجش فروکوبید چون سیرم

□

گفت روحم آن تو خود روح چیست

□

عجز از ادراک ماهیت عمو

□

فهم آبست و وجود تن سبو

□

چو خواهی که ز ایدر شوی باز جای

□

تا به قل مغشول گردد گوششان

□

چنین داد پاسخ که ای پهلوان

□

جزو ازین کل گر برد یکسو رود

□

مرا که صد غم بیش است هیچ غم نبود

□

چون تو خفاشان بسی بینند خواب

□

جان شو و از راه جان جان را شناس

□

در کدامین دفترست این شرع نو

□

پدر گر به بیداد یازید دست

□

رنگ بر بسته ترا گلگون نکرد

□

چو آمد به دستان سام آگهی

□

آن خبیری که نشد غافل ز کار

□

در جسم شده‌ست روح طاهر

□

بر زند از جان کامل معجزات

□

صد امیدست این زمان بردار گام

□

از پی این عاقلان ذو فنون

□

مرا کرد پیروز یزدان پاک

□

جانب دکان وراق آمد او

□

ازان سخت شادان شد افراسیاب

□

چون بگوید حال را فرمان کند

□

هر که چون عطار فارغ شد ز خلق

□

خواست صوفی تا دو سه مشتش زند

□

تا سقاهم ربهم آید خطاب

□

بلک ایشان را شفاعتها بود

□

چو بشنید بهرام زو این سخن

□

بوسه‌افشان کرد بر استاد او

□

بر نی یکی پیل را خفته دید

□

ریگها هم آرد شد از سعیشان

□

چو سلیمان اگر او تاج نهد بر سر ما

□

چشمه‌ی راحت بریشان شد حرام

□

یک سلامی نشنوی ای مرد دین

□

روحشان بشکست و اندر آب ریخت

□

دو گیتی بیابد دل مرد راد

□

چون نبی سیف بودست آن رسول

□

چنین داد پاسخ که داغش مجوی

□

و آن قوی‌تر زان همه کین دایمست

□

گنج معنی داری و کنج تو جای اژدهاست

□

برگ کاهم پیش تو ای تند باد

□

برجهید آن کشته ز آسیبش ز جا

□

راه روزی کسب و رنجست و تعب

□

پذیرفتم این مایه‌ور باژ و ساو

□

در میان این دو فرقی بی‌شمار

□

چو از دشت بنشست آوای کوس

□

رزق‌جویی را ز بالا خوگرم

□

خنده صایم به است از حال مفطر در سجود

□

ذکر حق کن بانگ غولان را بسوز

□

هست در دل زندگی دارالخلود

□

گوهر هر یک هویدا می‌کند

□

که جاوید بادی تن و جان درست

□

گفت ای موسی از آن بگذشته‌ام

□

چو از خواب بیدار شد پیلتن

□

عاقلان و زیرکانشان ز اتفاق

□

در جهان جان بسی سرگشته‌اند

□

ای برین شطرنج بهر یاد را

□

زان ضیا گفتم حسام‌الدین ترا

□

آنچنان نزدیک بنماید ورا

□

یکی مرد برنا فروبرده بود

□

بلبلان ذکر و تسبیح اندرو

□

سواری که نامش کلاهور بود

□

تن بخفته نور تو بر آسمان

□

نی ترش ماند در دلی نی پای ماند در گلی

□

همچو دیو از وی فرشته می‌گریخت

□

آنک نگذارد کزین سو پا نهی

□

شهوت و حرص نران بیشی بود

□

بدین بوم ما اژدها کشت و کرگ

□

کژ ندانم آن نکواندیش را

□

همیشه به جنگ نهنگ اندر است

□

در قیام این کفتها دارد رجوع

□

تا به دامن ز عشق تو شق کرد

□

تو خلافش کن که از پیغامبران

□

زانک نبود باز صیاد مگس

□

عرق جنسیت چو جنبیدن گرفت

□

سواران جنگی و مردان کین

□

چون نظر در قرص داری خود یکیست

□

ابا پهلوانان ایران به هم

□

کور گفت اینک به نزدیک آمدند

□

یقین شد که جماعت رحمت آمد

□

تا نه‌ای ایمن تو معروفی مجو

□

چون زن صوفی تو خاین بوده‌ای

□

گربه آمد ناگهانش در ربود

□

سپینود گفت ای سزاوار تخت

□

تو ز اوفوا بالعقودش دست شو

□

همان زو و با نوذر و کیقباد

□

الحذر ای گل‌پرستان از شرش

□

هر گه که فنا شوم در آن عین

□

رفت و از آخر نکرد او هیچ یاد

□

ملک زان دادست ما را کن فکان

□

آن زمانی که در آیی تو ز خواب

□

چو لوری بیامد به درگاه شاه

□

او بیابد آنچنان پیغامبری

□

یکایک نهادند سر بر زمین

□

بر امید زنده‌ای کن اجتهاد

□

بر ضرب دف حکمت این خلق همی‌رقصند

□

صبر از ایمان بیابد سر کله

□

شکرها می‌کرد و شادیها که من

□

انبیا گفتند آوه پند جان

□

گر این کین ایرج به دست از نخست

□

در زبان او بباید آمدن

□

وزان جایگه سوی دیو سپید

□

هر زدن بهر نوازش را بود

□

مستراحی است جهان و اهل جهان کناسند

□

چشم دزدیدی ز نور ذوالجلال

□

گر بخاری خسته‌ای خود کشته‌ای

□

تا گلستانشان سوی تو بشکفد

□

ازان پس در گنج بگشاد شاه

□

از ضعیفی چون نتواند راه رفت

□

که بگذار جیحون و برکش سپاه

□

آن یکی شخصی ترا باشد پدر

□

سماع گرم کن و خاطر خران کم جو

□

گفت پیغامبر که آری لیک ما

□

شرم ناید تیغ را از جان تو

□

گر شود ذرات عالم حیله‌پیچ

□

بفرمود تا شد به زندان دبیر

□

حد ندارد وصف رنج آن جهان

□

برآمد سپه را به هامون کشید

□

ای بسا مرغی پریده دانه‌جو

□

هرگز از عطار حرفی نشنوی

□

شیخ سوزن زود در دریا فکند

□

اینچنین نخلی که لطف یار ماست

□

خفته‌ی بیدار باید پیش ما

□

به شنگل چنین پاسخ آورد شاه

□

گر ز زندانم برانی تو برد

□

ببردند خوالیگران خوان زر

□

چه خرابت می‌کند نفس لعین

□

اگر چه در چه پستم نه سربلند توام

□

گر تو طعنه می‌زنی بر بندگان

□

لیک در وقت مثال ای خوش‌نظر

□

آب را آبیست کو می‌راندش

□

دوان و چو شیر ژیان پر ز خشم

□

گفت ای سگ صوفیی باشد که تیز

□

پی باره‌ای کو چماند به جنگ

□

من بمانم در زبان این عرب

□

با من سوخته چون پسته برون آی از پوست

□

های هویی کرد شیخ باز راند

□

من کنم او را ازین جان محتشم

□

گرچه نسیان لابد و ناچار بود

□

ز بس مردن مردم و چارپای

□

کرد بیچاره بسی فریاد کرد

□

شهی باید اکنون ز تخم کیان

□

هر روش هر ره که آن محمود نیست

□

چو مردان صف شکستم من به طفلی بازرستم من

□

خوب را من زشت سازم رب نه‌ام

□

در حدث افتد نداند بوی چیست

□

بر خیال حرب خیز اندر فکر

□

ورا دید پژمرده رنگ رخان

□

از برای لطف عالم را بساخت

□

چو ابری که بارانش مرجان بود

□

باورش نامد بپرسید از دگر

□

گفت عطار آنچه می‌دانست باز

□

گل بر آرند اول از قعر زمین

□

امتحان خود چو کردی ای فلان

□

گفت من گفتم که سوی او مرو

□

به شاه جهان گفت پس میزبان

□

ممن کیس ممیز کو که تا

□

از آهو همان کش سپیدست موی

□

کار کوثر چیست که هر سوخته

□

نالنده و بی‌خبر ز نالش

□

و آن درمها پیش من نه ای جواد

□

من میان گفت و گریه می‌تنم

□

من روم بیرون شهر اینک در آ

□

بپژمرد چون لاله در ماه دی

□

گوش دلاله‌ست و چشم اهل وصال

□

ترا خود بدیده درون شرم نیست

□

قالبت پیدا و آن جانت نهان

□

گر همه آفاق عالم پر گل است

□

نردبانش عیسی مریم چو یافت

□

اختیاری را نبودی چاشنی

□

چونک نگذارد سگ آن نعره‌ی سقم

□

سپارم همه پادشاهی ورا

□

ای دریغا لقمه‌ای دو خورده شد

□

پسر بد مر او را خردمند چار

□

تا ز جرمت هم خدا عفوی کند

□

هم تو بگشا این دهان را هم تو بند

□

گر نه فرزندی بلیسی ای عنید

□

من عجب دارم ز جویای صفا

□

او همین گفت و همه میران همین

□

همه رای با کاردانان زنیم

□

دان که با یوسف تو گرگی کرده‌ای

□

برو مرغ پران چو خورشید دان

□

گفت بر هیچ آب خود بردم دریغ

□

چه بود ای دل فرو رفته

□

گاو کشتن هست از شرط طریق

□

کودکان اسفالها را بشکنند

□

جزو جزوش را تو بشمر هم‌چنین

□

شکسته دری دید پهن و دراز

□

با کی می‌گویی تو این با عم و خال

□

گزین بزرگان آن شهر بود

□

باز اخوان را از آن زهراب بود

□

نیم پروانه آتش که پر و بال خود سوزم

□

نه در آن دل تافت نور آفتاب

□

مجتهد هر گه که باشد نص‌شناس

□

دو سبو بستد غلام و خوش دوید

□

چو آمد به نزدیک شنگل فراز

□

در رود در قلب او از راه عقل

□

جوانی به کردار تابنده ماه

□

در عجوزه چیست که ایشان را نبود

□

به یک تیغ اجل درج دهان را

□

داروی مردی کن و عنین مپوی

□

چونک ویران کرد چندین عالم او

□

تا دمی از هوشیاری وا رهند

□

چنین گفت کای مهتر سرفراز

□

جهل ترسا بین امان انگیخته

□

که تخت و کله چون تو بسیار دید

□

آنک از دادش نیاید هیچ بد

□

خامش کن تا واعظ خورشید بگوید

□

شرمم آمد که یکی تلخ از کفت

□

چونک عاشق توبه کرد اکنون بترس

□

خواجه جمعیت بکرد و دعوتی

□

چو گویی دهد او تن‌اندر فریب

□

کز کمی خشت دیوار بلند

□

و گر همچنان چون فریدون گرد

□

من بدین شمشیر برم گردنت

□

وان مرد که از تو می‌گریزد

□

زین نشان راست نفزودش یقین

□

گفت پیغامبر که جاد فی السلف

□

نطفه از نانست کی باشد چو نان

□

همه مرد و زن بندگان توایم

□

پادشاهی بس عظیمی بی کران

□

ز دریا به دریا همی مرد بود

□

پس چو دانستی که قهرت می‌کند

□

که این قصه هزاران سالگان است

□

خاک از دردی نشیند زیر آب

□

میزری چه بود اگر او گویدم

□

علم جویی از کتبها ای فسوس

□

ور ایدون کجا کین و جنگ آورند

□

چون شعیبی کو که تا او از دعا

□

یکی نامه باید چو برنده تیغ

□

ما بدانستیم ما این تن نه‌ایم

□

دل عطار در غمت ریش است

□

عاشقان را هر نفس سوزیدنیست

□

بی‌شبان دانسته‌اند آن ظبی را

□

هر چه زین سی میر اندر سی مقام

□

فرستاد نزدیک او بندگان

□

گفت پس از نقد پرسم نقد چند

□

که شایسته‌ی جنگ شیران منم

□

که نخواهد شد غلط پاداش میر

□

پس خشم من زان سر بود وز عالم دیگر بود

□

زانک این آب و گلی کابدان ماست

□

چون کشیدندش به پیش آن عزیز

□

گفت می‌ترسیدم ای مرد کلان

□

بدیشان ببخشید چندین درم

□

همچو آن اصحاب فیل اندر حبش

□

به شاهی برو آفرین خواند زال

□

ربنا انا ظلمنا سهو رفت

□

خطا گفتم بسی دیدم نکویی

□

چون گزد سگ کور صاحب‌ژنده را

□

درد زه گر رنج آبستان بود

□

دید کو سابق زراعت کرد ماش

□

ز شاپور بهرام تا اردشیر

□

رجف کرد اندر هلاک هر دعی

□

کزین لشکر نوذر نامدار

□

کار تقوی دارد و دین و صلاح

□

تاب خورشید ازل بر سر ما می تابد

□

ور نمی‌دانندشان علم الیقین

□

شکر کی روید ز املاک و نعم

□

خاک در چشم قلاوزان زنی

□

همی رفت با گرزه‌ی گاوروی

□

آمد و دید انگبین خاص بود

□

یکی مرد بینادل و پرشتاب

□

یا نبود آن کار او را خود گهر

□

به حمدالله رغما للمرائی

□

رحم آمد مر شتر را گفت هین

□

نه چو معراج زمینی تا قمر

□

حی و قایم داند او آن خاک را

□

چو از دور دیدند خرطوم اوی

□

جنبشی بینی بدانی زنده است

□

دگر گفت کان برکشیده دو سرو

□

هیچ کس را نیست از حالم خبر

□

برآمد شمس تبریزی بزد تیغ

□

توبه نندیشد دگر شیرین شود

□

اندر آن باغ او چو آمد پیش پیش

□

دستها بسته همی‌خایید او

□

ز گفتارشان شاد شد شهریار

□

دست او بگرفت و دست از وی کشید

□

بشد بر پی میش و تیغش به چنگ

□

این حیاتی خفیه در نقش ممات

□

نیست هر مرغ مرغ این انجیر

□

هرچه کاری از برای او بکار

□

افعیی بر پشت تو بر می‌رود

□

آن یکی مردیست قوتش جمله درد

□

خوش آمد شهنشاه بهرام را

□

ای که صبرت نیست از دنیای دون

□

چنین داد پاسخ کزین باک نیست

□

کز محبت با من محبوب کش

□

میر شکار فلکی تیر بزن در دل من

□

خدمت خود را سزا پنداشتی

□

خود پشیمانی نروید از عدم

□

همه خستگان را ببخشیم چیز

□

خداوند هست و خداوند نیست

□

لطف کاید بی دل و جان در زبان

□

نشد هیچکس پیش جویان برون

□

خروشید چون روی رستم بدید

□

نقش بند چمن از نافه‌ی مشکین هر روز

□

نیست خفاشک عدو آفتاب

□

او ز روی لفظ نحوی فاعلست

□

نجوید همی کشور و تاج و تخت

□

به آرام بنشست بر گاه شاه

□

دم دهد تا پوستت بیرون کشد

□

بدو گفت سیندخت کای سرفراز

□

فلک روشن از تاج گشتاسپ باد

□

این را بپوشان ای پسر تا نشنود آن سیمبر

□

عیبها از رد پیران عیب شد

□

زهره نی مر زهره را تا دم زند

□

چنین گفت با او یل اسفندیار

□

هزار ار به هندی زنی در هزار

□

احمدا اینجا ندارد مال سود

□

بران سو که شاپور نستوه بود

□

نگه کن که این جنگجویان کیند

□

این زمان باری فروشد صد جهان جان بی‌نشان

□

آتش اندر زن به گرگان چون سپند

□

جاده باشد بحر ز اسرائیلیان

□

ببخشید رستم گناه ورا

□

کجا نور و ظلمت بدو اندرست

□

یک رگم زیشان بد و آن را برید

□

همه دست بر روی گریان زنیم

□

چو عنبر سر خامه‌ی چین بشست

□

معنی هر قد و خدم سایه لطف احدم

□

گفت من از حق نشانت می‌دهم

□

رو به گورستان دمی خامش نشین

□

به دست چپش سرخ دینار بود

□

ازین سودمندی بود زان زیان

□

گر ز خسته گشتن دیگر کسان

□

سبک قارن رزم‌زن کان بدید

□

دژم گردد آنکس که با تو نبرد

□

چون نیم در سبب چرا گویم

□

شیخ گفت این بدگمانان را نگر

□

پس کی داند راه گلشنهای او

□

زنی را ز تخم بزرگان بخواست

□

رده برکشیدند و برخاست غو

□

زو بر آمد خورده‌ها زشت و نکو

□

برآورد سر گفت کاین خواسته

□

همان سرخ گوهر بدو داد و گفت

□

میرد خزان همچو دد بر گور او کوبی لگد

□

رمز ننسخ آیة او ننسها

□

تو بدان نادر کجا افتاده‌ای

□

همی گفت قیصر به هر مهتری

□

ز سی نیز بهرام بد پیش رو

□

لوت خوردند و سماع آغاز کرد

□

مر آن هر یکی را یکی جام زر

□

جوانی و گنج آمد و رای زن

□

تو تا دل برده‌ای جانا ز عطار

□

دو پتیاره زین گونه پیچان شدند

□

بازتان تواب بگشاد از گره

□

به نو هر زمانیش بنواختی

□

بشنگل چنین گفت کای شهریار

□

بدانست کان تاج و تخت و کلاه

□

بدانگه که لوح آفرید و قلم

□

مرا آرزو نیست با شاه جنگ

□

گر چه دهان پر است ز گفتار لب ببند

□

خجسته بزرگان و شاهان من

□

لیکش از ناموس و بوش و آب رو

□

همه پادشاهی سراسر تراست

□

چنین تا به نزدیکی طیسفون

□

کسی باشد از بخت پیروز و شاد

□

چو آن اژدها دم برانداختش

□

چو نامه بخواند خداوند هوش

□

بس پرگره است زلفش و هست

□

پدر کشته و بند سایه نیا

□

تا موکل نشنود بر ما جهد

□

همی خویشتن را بزرگ آیدت

□

چو دستور او برگرفت آن شمار

□

ز چار اندرآمد درم تا بهشت

□

چو از ذات معبود رانی سخن

□

ز هر سو بریشان کمین ساختند

□

پنیر صدق بگیر و به باغ روح بیا

□

همی تخم دستان ز بن برکنند

□

گفت اگر آسان نماید این به تو

□

خروشی برآمد ز ایوان به زار

□

چو بانگ درای آمد از بارگاه

□

ببستی تن من به بند گران

□

از این پیشتر کان سخنهای نغز

□

بهشتم برآمد یکی تیره گرد

□

چه می‌گویی تو ای عطار آخر

□

همان کهتر و دایگان تو بود

□

عقل کی ماند چو باشد سرده او

□

سرانجمن پور دستان کجاست

□

پذیرفت باژ آنک بدخواه بود

□

سیم بار آوازش آمد به گوش

□

درآمد چنان اژدها باره‌ای

□

برفتند با هدیه و با نثار

□

طلوع کرد از این لحم شمس تبریزی

□

بزد پاشنه سنگ بنداخت دور

□

متصل نبود سفال دو چراغ

□

چنین بود پیغام کز یک خدای

□

به شادی بسی روز بگذاشتم

□

به یزدان چنین گفت کای رهنمای

□

که گر هفت کشور شود پر سپاه

□

کجات آن دلیری و مردانگی

□

چو قلزمی است کف کافیت که هر روزی

□

کجا رفت آن مردی و گرز تو

□

گر نبیند کور آب جو عیان

□

چنو پهلوانی ز گردنکشان

□

هرآنگه که گویی که دانا شدم

□

بران تیز با گرزه‌ی گاوسار

□

بپرداخت از خونش اندام را

□

ازو بند بردار گر بخردی

□

عشق را صد ناز و استکبار هست

□

چو باز آمدش هوش با زال گفت

□

دم نمی‌گردد سخن بی‌لطف و قهر

□

جز از سیستان در جهان جای هست

□

چو بشنید بهرام آنجا کشید

□

ز یزدان همی آرزو خواستم

□

ز کوپال آن پیل جنگ آزمای

□

چو خورشید برزد سر از تیره راغ

□

گه ماده و گاه نر چه باشی

□

به پیش اندرون فرخ اسفندیار

□

من خلیلم تو پسر پیش بچک

□

همه باره‌ی شهر زد بر زمین

□

همی آفرین خواند منذر بدوی

□

یکی بانگ برزد به زیر گلیم

□

وگر کرد ماهی ز یونس شکار

□

نگون شد سر شاه یزدان‌پرست

□

دیده‌ای باید سبب سوراخ کن

□

زمانه چنین بود و بود آنچ بود

□

پیش ما صد سال و یکساعت یکیست

□

شب تیره تنها برفتم ز پیش

□

بترسید و او را ستایش کنید

□

شب و روز خوانم همی آفرین

□

شد اندیشناک از پی کار او

□

چو آن نامه شد نزد شاه جهان

□

گر سوز عشق می‌طلبی سر بنه که شمع

□

ازان پس که اندر بیابان رسی

□

گرمیش را ضجرتی و حالتی

□

ندانم به گیتی چو اسفندیار

□

به کشمیهن آمد به هنگام روز

□

خدنگم ز سندان گذر یافتی

□

ز گردان ارمن یکی تند سیر

□

دل کهرم از پاسبان تنگ شد

□

من چه می‌بستم خیال و آن چه بود

□

چو آواز رستم شب تیره ابر

□

آنک گوید مال گرد آورده‌ام

□

همان تاج شاهی به سر بر نهاد

□

ز بینیش بگشاد یک روز خون

□

سپارم به تو تاج و تخت و کلاه

□

سروش مرا دیو مردم مکن

□

زواره بیامد به پیش سپاه

□

عطار به جان رسیده را مهر

□

سکندر بیامد به دشت نبرد

□

اندر آن حلقه ز رب العالمین

□

یکی دخمه کردندش از شیز و عاج

□

یکی مرد دهقانم ای پاک‌رای

□

که ضحاک را از پی خون جم

□

میل هر یک به گور صحرائی

□

چو آمد به تنگ اندر اسفندیار

□

تا نخوانی لا و الا الله را

□

وز آنجا نخواهید فرمان رواست

□

چون نمایی چون ندیدستی به عمر

□

پرستنده بودی همی با نیا

□

پر از خون کنم کشور هندوان

□

جفا پیشگان ترا هم کنون

□

پیر چون دید میهمان برجست

□

به جای شهنشاه ما را توی

□

این زمان با توست حرصی و ندانی این نفس

□

شتر در شتر رفت فرسنگها

□

مرد برنا زان شراب زودگیر

□

سر آمد مرا روزگار پزشک

□

بدرد دل اندر تو را زار نیز

□

هیونی برافگند بر سان باد

□

مرا گر کند در جهان تاجدار

□

به گیتی هرانکس که نیکی شناخت

□

جز اشارت که ازین می‌بایدم

□

می آورد و رامشگران را بخواند

□

چشم بگذشته ازین محسوسها

□

پرستنده ماییم و فرمان تراست

□

چوبیچاره‌تر گشت و لشکر نماند

□

نماند به عصیان کسی در گرو

□

دور و نزدیگ چون در آب سپهر

□

چو دل با جهل یکی شد جدائی‌شان ز یکدیگر

□

هر که را از عشق دل از جای شد

□

که مرد ارچه بر ساحل است، ای رفیق

□

عیسی و ادریس بر گردون شدند

□

شعری به سجود آید اشعار سنایی را

□

ازو بر تن من نیاید زیان

□

در آن تخت و ملک از خلل غم بود

□

اگر شحنه‌ای تیغ بر سر برد

□

زیرا که سخت زود سوی بیدار

□

آب از هر سو عنان را واکشید

□

نه ابلیس بد کرد و نیکی ندید؟

□

چون شکسته‌دل شدی از حال خویش

□

خواننده تو باش سوی خویشم

□

برو بر به گسترده یک پاره مشک

□

پدر گفت: اگر پند من بشنوی

□

بسی منزل آمد ز من تا به تو

□

بی‌پای برون مشو از این دریا

□

بر جان فتاده نورت وز جان فتاده بر دل

□

نباید به رسم بد آیین نهاد

□

وا رهی از تنگی و از ننگ و نام

□

اگر اعقاب حسنت ره بگیرد

□

چوبرخاست آواز کوس از دو روی

□

ز مستکبران دلاور بترس

□

به عالم گشائی فرشته وشی

□

بل تا بنماید تو را بر این لوح

□

چون ستد او سیم عمرت ای رهی

□

چنویی خردمند فرخ نهاد

□

بر دهانم نه تو دست خود ببند

□

عشق چون خصم جهان تیرگی و خیرگیست

□

که سرمایه شاه بخشایشست

□

ولی فیک الاراده فوق وصف

□

مگر جاودان از من آموختند

□

جوانیت باید همی تا دگر ره

□

نقش های دو کون را زان زلف

□

نخواهی که نفرین کنند از پست

□

بر زمین پهلوت را آرام نیست

□

با چشم شوخ او خوش از آنیم کو به عشق

□

سیم آرزوی آنک خال تواند

□

به روز همایون و سال سعید

□

نیاید ز ما جز نظر کردنی

□

باد سحری به سحر ماهر شد

□

پس نشاندش باز پرسیدش ز جا

□

که خود را نگه داشتم آبروی

□

ما که باطن‌بین جمله‌ی کشوریم

□

باشد همه را بنده سوی عزت و ما را

□

چنین گفت خسرو بگستهم شیر

□

ببایدت عذر خطا خواستن

□

جز او کاهن تیغ روشن کند

□

دعوی همی کنند به بزازی

□

چون وصف تو بیچون بود از حد عقل افزون بود

□

همان لحظه کاین خاطرش روی داد

□

چون بگویی جاهلم تعلیم ده

□

از شیر فلک چه باک داریم

□

گرین رفتن من همایون بود

□

حکایت شنو کودک نامجوی

□

چو می‌کردم این داستان را بسیچ

□

جهان چون شاد خواری بود لیکن

□

ورنه حمال حطب باشی حطب

□

الا تا درخت کرم پروری

□

تو اگر انگشتری را برده‌ای

□

رخسار تو قد گردنان را

□

چنین گفت کاین پادشاهی مراست

□

شکسته دل آمد بر خواجه باز

□

به هم پنجه‌ای با منت یار کو

□

جهد کن ار عهد تو را بشکنند

□

دور باشید از کسی که مدام

□

گرفتم که سالار کشور نیم

□

پس خداوند پری و آدمی

□

چون هست سنایی را اقبال و سنا از تو

□

گران مایه دستور گفت این سخن

□

دو مردش نشانند بر پشت زین

□

از خیانتگریست بدنامی

□

یکی مرکبی داده بودم رمنده

□

از برای مشتری در وصف ماه

□

همه کس به میدان کوشش درند

□

هم‌چو آهو کز پی او سگ بود

□

هزار صومعه ویران کند به یک ساعت

□

روان تو دارنده روشن کناد

□

بری، ذاتش از تهمت ضد و جنس

□

از پس آن سالها آمد پدید

□

نبودی در این سهمگن مرغزار

□

چون در دو کون از تو برون نیست هیچ کار

□

شنیدم که در حبس چندی بماند

□

جان مردم هست مانند هوا

□

گل او آن نکرد روز از نور

□

گر ایدون که باشی تو همداستان

□

زرش داد و گوهر به شکر قدوم

□

که نهم بر ریش خامت تا پزد

□

ای داده دل به دنیا، از پیش و پس نگه کن

□

شیشه‌های رنگ رنگ آن نور را

□

سروش آمد از کردگار جلیل

□

روزگارم رفت زین گون حالها

□

آخر ترا که گفت که در جام بی‌دلان

□

بدی گر نبودی جز از ساوه شاه

□

نگنجد کرمهای حق در قیاس

□

بر سر آتش به پشت تابه‌ای

□

تواند سنگ را هرگز بریدن

□

بازوی جود است کمال فرید

□

به یک بار بر دوستان زر مپاش

□

که کی باشد کو بپوشد روی آب

□

فرد شو زین همه تا مرد عرضگاه شوی

□

فرستادم او رابخان جوان

□

اگر ملک بر جم بماندی و بخت

□

آفتاب از امر حق طباخ ماست

□

هرچند که نیکو و نرم باشد

□

ماند آن خنده برو وقف ابد

□

به نزد من آن کس نکوخواه تست

□

طبع تیز دوربین محترف

□

بشنو سخن ما ز حریفان به ظریفی

□

چو خسرو جوان بود و برتر منش

□

چو مردان ببر رنج و راحت رسان

□

در جوال آن کن که می‌باید کشید

□

وانگه بر لشکر و بر حصن خویش

□

پیکرم چون در دهان اژدهای چرخ زاد

□

درون فروماندگان شاد کن

□

طبع خواهد تا کشد از خصم کین

□

در وصف این زمانه‌ی ناپایدار شوم

□

هم آنگه ز لشکر سواری چو باد

□

که گروی ببندد در کارزار

□

هر نبیی زو برآورده برات

□

جای خلاف‌هاست جهان، دروی

□

که اصول دخلم اینها بوده‌اند

□

توانی مگر چاره‌یی ساختن

□

گه ز عکس مار دوزخ هم‌چو مار

□

عدل از در او گویان با ظلم که: لا تامن

□

ز خون سران دشت شد آبگیر

□

بدو گفت شیرین که بگشای گوش

□

بس که خود را کرده‌ای بنده‌ی هوا

□

با مسجد و با مذن چون سر که و ترفی

□

قدر خلعت کنون بدانستم

□

هر آن گه که در بزم خندان شود

□

نفس اگر چه زیرکست و خرده‌دان

□

زین یکی مشت کبوتر باز چون شاهین به ظلم

□

بخنجر بدریا بر افسون کنیم

□

ز لشکر ده و دو هزار دگر

□

نه تو گفتی قاید اعمی به راه

□

خط فریشتگان را همی بخواهی خواند

□

آب دیده پیش تو با قدر بود

□

دل ما غمی شد ز دیو سترگ

□

کو ببخشد هم به میغ و هم به ماغ

□

باش تا خار سر کوی ترا نرگس وار

□

نهادند بر پیشگه تخت عاج

□

گرانمایه رومی که بد هندسی

□

گر نجس شد آب این طبعش بماند

□

جهان یافتی با راحت و روشن

□

بی‌ادب آنجا مرو وگرنه کشندت

□

ورا گفت زود اندر آی و بگوی

□

ظاهرش را شهره‌ی گیهان کنیم

□

که گشت از بهر یاد جزع و لعلت

□

کنون هست لختی چو روشن گلاب

□

که یزدان و را جای نیکان دهاد

□

نفسها را تا مروض کرده‌ام

□

چون شور و جنگ را نبود آلت

□

که بگردانم نظرشان را ز تو

□

اگر راه یابد کسی زین جهان

□

گفت ای عزی تو بس اکرامها

□

کلک عقل از تیر او عالم گشایی یافتست

□

ز خورشید گردنده بر بگذرند

□

ز گفتار بدگوی ما را پدر

□

در زمان دیدم که زر شد هیزمش

□

لاجرم از بیم که رسوا شوی

□

چون من از هر دو کون گم گشتم

□

جزین بود چاره مرا در نهان

□

باز کن طب را بخوان باب العلل

□

بفروخته خریدی آورده را ببردی

□

زپور سیاوش بر آشفت سخت

□

بپوشی همان پوستین سیاه

□

نبود آن دشنام او بی‌فایده

□

نیست فرقی به میان تو و آن خر

□

خمر دفع غصه و اندیشه را

□

ز ری مردک شوم رابازخوان

□

اتصالی بی‌تکیف بی‌قیاس

□

ثنای تو گویم بهر انجمن

□

بدو گفت برهام کای جنگجوی

□

به فالش بد آمد هم آن چنگ گرگ

□

اعور آن باشد که حالی دید و بس

□

همچون شکر به هدیه ز حجت کنون

□

گرفتم در بهشت نسیه نتوانی رسیدن تو

□

زمرد خردمند بیدارتر

□

خو نداریم ای جمال مهتری

□

هیبتش ار نیستی شحنه وجود ترا

□

بهمداستان پدرخواستیم

□

که هرمزد خراد بدنام او

□

خود گرفتم مال گم شد میل کو

□

وگر بد سگالی و نشناسی او را

□

بر نفیر تو جگر می‌سوزدم

□

تنش سرخ و بینی کژ وروی زشت

□

آزمایش چون نماید جان او

□

آنکه نعل سمند او در گوش

□

خرامید بندوی نزدیک شاه

□

همانگه به بیژن رسید آگهی

□

زانک حال این زمین با ثبات

□

هرگز ازین عجبتر نشنود کس حدیثی

□

گر بگویم قطره‌های اشک من

□

سوی گردیه نامه‌یی بد جدا

□

گر بگویم آن سبب گردد دراز

□

شبگیر زند نعره کلنگ از دل مشتاق

□

نه پیمانت این بد به نامه درون

□

ز ترکان کسی پیش گرزش نرفت

□

دانه‌ای را صد درختستان عوض

□

دل من شمع خدای است، چه چیزی تو

□

هم ز عزرائیل با قهر و عطب

□

همی‌داشت آن اختران را نگاه

□

ورنه ادهم‌وار سرگردان و دنگ

□

عرش و فرش دشمنان جاه او

□

که این بی کرانه یکی لشکرند

□

کجا در جهان جادویی جز بنام

□

ور بیابد خسته‌ی افتاده را

□

ور شاه خواندت به سوی گلشن

□

این زهد کی بود که تو را شرم باد ازین

□

همی‌خواست از تن سرش رابرید

□

من نه مردارم مرا شه کشته است

□

نگنجم در سخن پس من کجا در گنجد آنکس کو

□

برفتند شاد از بر تخت او

□

به ویژه نژاد شما را که رنج

□

که مدد از خاک می‌گیرد تنت

□

ممنی و می خوری، بجز تو ندیدم

□

تا دلش را شرح آن سازد ضیا

□

بکاری که پاداش یابی بهشت

□

باز آمد سوی آن طفل رشید

□

به تصحیف آن مذهبم کرده‌ای

□

سواری بداند کز ایران برند

□

که خون چنان خسروی ریختی

□

آن یکی کرمی دگر در سیب هم

□

بدین مهلت که داده‌ستت مباش از مکر او ایمن

□

چون برهنگان بی سر و پای

□

به هر سو که بیکار مردم بدند

□

ای ز نسل پادشاه کامیار

□

نباشد نصب و رفع و حفض عاشق را که اندر عشق

□

وزان فیلسوفان رومی چهار

□

کجا آن همه بزم وساز شکار

□

من ندیدم جز شقاوت در لام

□

خطر خویش بدان و به امانت کوش

□

لیک آن را کی شنود صاحب‌مشام

□

سلیح برادر به پوشید زن

□

زانک جانی کان ندارد هست پست

□

ترجمان کفر و دین بودند و جاسوس ضمیر

□

شده گرسنه مرد ناهاروسست

□

مرا از بزرگان ستایش بود

□

چند بگریزی نک آمد پیش تو

□

جز به جفا و عده‌هاش پاک دروغ است

□

چندان خوری که دم نتوانی زد از گلو

□

که تا کره او را همی‌تاختی

□

زان همه کار تو بی‌نورست و زشت

□

گفتم: این وصل تو بی رنج نمی‌یابم گفت:

□

که لشکر بهرکار با اویکیست

□

به دو هفته از گنج شاه اردشیر

□

مر ترا بادا سعادت بعد ازین

□

چرخ می‌گوید به گشتن‌ها که من می‌بگذرم

□

کرد نادیده و در خانه بکوفت

□

یکی گشت با سالخورده گراز

□

وان دوم پندت بگفتم کز ضلال

□

زان که بشناسند بزازان زیرک روز عرض

□

چو شوید بعنبر شب تیره روی

□

بیاورد زان پس نثاری گران

□

گر بدزدی وز گل من می‌بری

□

زیبا به خرد باید بودنت و به حکمت

□

هرگاه که این میسرم شد

□

همی هر زمان باره برگاشتی

□

خواجه‌ی سلطان نشان مختار دین

□

تو مقیمی از آن سنایی را

□

بهشتم بیامد ز آتشکده

□

چو آن گوهران زاد فرخ بدید

□

سواد الوجه فی الدارین درویش

□

به دانش مر این پیشکار تنت را

□

ره گذر بود و بمانده از مرض

□

پذیره شدنش زاد فرخ به راه

□

ستوده خان معیر که در ممالک شاه

□

با خنده و کرشمه آنجا که روی آری

□

سیوم تیر و چارم بزد بر دهانش

□

پدر بر پدر پادشاهی مراست

□

جهان آن تو و تو مانده عاجز

□

گر تو ندهی داد او به طاعت

□

طالب معنی ببین کز تو ز مطلوب خویش

□

هر آنکس که او تاج شاهی به سود

□

و اراکما متقابلین بموضع

□

با من همه خصومت ایشان عجب ترست

□

رها کردن ازبند پای قباد

□

برآمد برین روزگاری دراز

□

مرا باری بگو تا خال و عم کیست

□

بیرون کندت خدای ازو گرچه

□

از گواه و از یمین و از نکول

□

بدان باغ رفتی به نوروز شاه

□

صفات ذات ورا شرح کی توانم داد

□

من نه تنها عاشقم بر تو که بر هفت آسمان

□

کس او را نپذیرفت کش مایه بود

□

چو پرویز ناباک بود و جوان

□

ز افعال نکوهیده شود پاک

□

مجلس می را سبکتر از کدوی

□

ای فرید از بهانه دست بدار

□

تو را همچنان دارم اکنون که شاه

□

آن خسرو شیرین دهن خندد به آب چشم من

□

باد کبر از سر بنه در دل برافراز آتشی

□

برآید ببخت تو این کار زود

□

ابا یاره و طوق و زرین کمر

□

که شد بر سر وحدت واقف آخر

□

هر که او فضل تو را و آل تو را منکر شود

□

بهر شاخی که روید تازه برگی

□

ز دینار و گنجش کرانه نبود

□

فرخنده شد از فر شهی عید فروغی

□

بابل نفس‌ست بازار نکورویان چین

□

چو خراد بر زین شنید آن سخن

□

بدان انجمن گفت کاین کارکیست

□

مرا گفتا که ای شیاد سالوس

□

در موضع خوشدلان و مشتاقان

□

پس چه کن در لوح جان خود نگر

□

چنین داد شیروی پاسخ که شاه

□

ناله مرغی است به پر نامه بر غصه‌ی ما

□

از تیزی سنانتان هر ساعت از سنایی

□

یکی تاخت تا نزد خسرو رسید

□

که این خانه از پادشاهی تهیست

□

اگر یک قطره را دل بر شکافی

□

کنیسه‌ی مریمستی چرخ گفتی پر ز گوهرها

□

چه ترسانی ز آسیب شرارم

□

فرخ زاد گوید که با انجمن

□

سیقتدی حیص بیص لی نعما

□

چون نام بد و نیک همی از تو بماند

□

سواری فرستاد نزدیک شاه

□

بمریم فرستاد چندی گهر

□

جماد از قهر بر خاک اوفتاده

□

نیک نگه کن در این عطا و بیندیش

□

جوابم داد کز دریای قدرت

□

چنین گفت بیژن که اینست رای

□

مضحاک وجه وجه کل مطالب

□

نزدیک علم و رای تو مه نورمند نیست

□

نکوهش مخواه از جهان سر به سر

□

چو زین سه گذشتی همه رنج و آز

□

نظر بگشای در تفصیل و اجمال

□

این علم اگر حاضر است پیشت

□

«انا الحق» میزنند اینجا، در و بام

□

سپهبد فرستاده را پیش خواند

□

انا النبت انمانی بغیث سخائه

□

گر تو خواهی ظاهر و باطنت گردد همچو تیر

□

چو خاقان شنید آن سیه کرد روی

□

کنون چاره‌ی کار ما بازجوی

□

هم او کرد و هم او گفت و هم او بود

□

وان خوار و درشت خار بی‌معنی

□

خواهی که ره بری تو به نوری که اصل اوست

□

چو نزدیکتر شد نگه کرد شاه

□

والطیف کان مع القراء مدیدة

□

چون بازسپید دلفریبی

□

به عرض عشق نهان محتشم زبان چو گشود

□

یکی داستانی بگفت از نخست

□

ز رویش پرتوی چون بر می افتاد

□

گر می به خرد درست مانده است

□

گر تو پیش آری بفضل خویش دست

□

سپهبد نشست از بر تخت عاج

□

اف لمن قال لا وفاء بها

□

گیرم که بار ندهی ما را درون پرده

□

درد از طبیب خویش نهفتی، از آن سبب

□

وزان پس ندانم چه آید گزند

□

گهی از روسیاهی رو به دیوار

□

گوئی که من ندانم چیزی و بی‌گناهم

□

چون از آن حالت گشادم چشم باز

□

هوا سرخ و زرد و کبود و بنفش

□

شه زاده رفت باغ بقا باد جای شاه

□

چو طبع سید گردد چمن به زینت و فر

□

نبینم محتشم تا سوی وی ز اکرام پی در پی

□

کنون رزم کاموس پیش آوریم

□

به هم پیچیده گردد ساق با ساق

□

گرچه بر دیوار و بر در صورت مردم کنند

□

ز جور سال و مه ایدوست کس نرست، تمام

□

توانا و دانا و دارنده اوست

□

الوعظ حلو تطیب بملحه

□

آن ناصح اهل خرد و دین که طبیعت

□

نهفته نفس سوی مخزن هستی رهی دارد

□

مرا داد اورند و فر کیان

□

از او هر لحظه کار از سر گرفتم

□

چه بود، نیک بیندیش به تدبیر خرد،

□

مشتی کلوخ سنگ ندارند لاجرم

□

چو تاج بزرگی بسر برنهاد

□

بر فروغی لازم است اوصاف این بخشنده را

□

رایت دین هر زمان عالی همی گردد ز تو

□

پر زلزله شد جهان و دارد

□

خروشیدم و خواستم زو چراغ

□

وز آن هر یک شده موقوف آلات

□

دل خزینه‌ی توست شاید کاندرو از بهر دین

□

زمانه‌ای نفکندست هیچگاه بدام

□

نباشی بدین گفته همداستان

□

آفتاب از حضرت او طلعت زیبا ستاند

□

از راستی و کژی برونی

□

ای خوش آن دوران که گاهی از کرم

□

چشم بد از تو دور که در روزگار تو

□

ز من جان برادر پند بنیوش

□

اینها به ما عطای خدا آمد

□

چون تو جوینده‌ی خودی بر من

□

به رفتن اندر بحرش برابر خشکی

□

سرپوش جسم اگر ز سر جان برافکنی

□

امرا را ز پی ظلم و فساد

□

محتشم دل به تو زین واسطه می‌بست که تو

□

گفتم توقف من از این جمله هیچ نیست

□

وجود اندر کمال خویش ساری است

□

جز تو ز هوا همی که سازد

□

هر چه دید و یافت، چون ارزنش چید

□

اقبال جناب تو مرا نشو و نما داد

□

نکهت زلفش از شمال و جنوب

□

میدان رضای تو پر گرد غم و محنت

□

تو طمع داری که با چندین گناه

□

کیستند این دو خداوند به تعیین بنمای

□

ولی تا با خودی زنهار زنهار

□

استاده بدی به بامیان شیری

□

فرشتگان که ز شوق خدای می‌دارند

□

صدف که دم نزند دانی از چه خاصیت است

□

چو اوحدی طلب نام کن درین گیتی

□

لاجرم چندان شرابت بخشم از حضرت که تو

□

جهان دارای دارافر فریدون ملک ملک آرا

□

گفتم که حدیث عراق گویم

□

نبی چون در نبوت بود اکمل

□

غرقه شده‌ای به بحر دنیا در

□

طفل فقیر را، هوس و آرزو خطاست

□

افعی پیچان نشد در صف هیجا

□

آنکه در خوردن بود روز دراز او به سر

□

چه داری مهر بد مهری کزو بی جان شد اسکندر

□

چند باشی بهر این حلوا و نان

□

تو ماه و آفتابی اگر در جبلت‌اند

□

همه یک قطره بود آخر در اول

□

دو قوصره همی به سفر خواست رفت جانت

□

منت ایزد را که این دریا اگر آبم ببرد

□

بر عادت گذشته به نزدیک او شدم

□

دانی حساب گندم خود جوبه جو ولی

□

هر چه خواهی گو همی فرمای کاندر ذات ما

□

شاید که بهر نوبت سلطانیش قضا

□

صحن و دهلیز سراپرده‌ی او اوج و حضیض

□

کسی کو راست با حق آشنایی

□

آتش بی‌شک به جانت در نشلد

□

گل از بساط چمن تنگدل نخواهد رفت

□

تا بود ز اختلاف جنبش چرخ

□

از برای سود زر جان در زیان انداختی

□

بیدلان در پرده‌ی ادبار متواری شدند

□

آن شحنه که کالا ربود دزد است

□

گفتا که دست نایب سلطان شرق و غرب

□

همه حکم شریعت از من توست

□

زیمله بر تو نهاده است آن خسیس

□

هر گیاهی که ز خاکی دمد و هر برگی

□

ای ز اولاد پیمبر وسط عقد مپرس

□

حلاوت لب شیرین به خسروان بگذار

□

هین که در دست تست قفل امرزو

□

شنیدم از بسی مردم که داری

□

چون والهان ز جای بجستم دوید پیش

□

یکی خط است از اول تا به آخر

□

گلگون رخت چو شست بهار ازور

□

آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت

□

شکر یزدان را که گردون با تو حسن عهد کرد

□

ز ما گر خدمتی شایسته‌ی حضرت نمی‌آید

□

کشتیی را غرق گردانند در دریای غیب

□

چو هیچگاه به کار نکو نمیگرویم

□

هرکجا از حمایتت حرزیست

□

ندانی کین ره آتش‌پرستی است

□

عارضی با مال و ملک و تا رسی بر آب و نان

□

نه چه می‌گویم تو مرد این نه‌ای

□

ور ابر نه در دایگی طفل شکوفه است

□

چون بر خدای راز تو پنهان نمی‌شود

□

هر زمان گویی سنایی کیست خیز اندر نگر

□

قیاس حالم ازین کن که مهر من با خلق

□

زهی به تقویت دین نهاده صد انگشت

□

هر آنکس را که ایزد راه ننمود

□

همی کشد ز پس خویشت این جهان که بجوی

□

مشو ایمن که گل صد برگم

□

آن قبه قدر اوست که بر اوج سقف او

□

راست پرسی؟ درین خراب آباد

□

گر دعاهای تهی‌دستان بر آن در بگذرد

□

ببخشا و از چاه حرمان بر آرش

□

ور کمر جز به خدمتت بندد

□

تو تا خود را بکلی در نبازی

□

قلم جدا کند، ای شاه، کهتر از مهتر

□

دل از شره‌ی نفس تو در پای فتاده است

□

گویند ز سنگ و هنگ دوری

□

اوحدی نیز ار سوادی می‌کند

□

گویم او را که مرا باز خر از غم گوید

□

ز باغ حسن سیه نرگسی چو چشم انگیخت

□

زیرا که روزگار ترا نیک بنده‌ایست

□

بسیط الذات را مانند گردد

□

تو امیری و فصیحی و تو را رعیت

□

ز فرط آز، چو مردار خوار تیره درون

□

رخساره چو گلستان خندان

□

پس از گناه چنان بنده، عذرهای چنین

□

مال یتیمان خوری پس چله داری کنی

□

طبع خواهد تا کشد از خصم کین

□

خود صلاح اهل عالم نیست اندر شرع و رسم

□

مثر حق شناس اندر همه جای

□

فضل به شعر است تو گوئی، مگر

□

آنکه حریر و خز نسود، از سر ناز این زمان

□

چون در تو دید آنچه که هرگز ندیده بود

□

تا زنده‌ای، برو، ادب آموز بهر نام

□

شاه بهرامشه آن کو بدو زخم

□

در روز ابر و باد کرائی برون ز فیض

□

چو دید کز پی تشریف نعمت و جاهم

□

دو عالم را همه بر هم زنی تو

□

نکند با سفها مرد سخن ضایع

□

اندر آنجا که کار باید کرد

□

شهزاده عماد دین که تیغش

□

روی دلی در دو قبله راست نیاید

□

شادی کن ازین پیر تو ای شمع جوانان

□

حب الدنیا، رأس کل خطیة

□

پای ملک استوار اکنون گشت

□

منزه ذاتش از چند و چه و چون

□

هر روز به مذهب دگر باشی

□

برو چندین چه گردی گرد این راه

□

در چنین موسمی که باغ هنوز

□

به پیش آب جهان خانه‌ایست بی‌بنیاد

□

هست چون آب زنخدانش چهی از بر اوی

□

عالم افروزنده خورشیدی که در مسکاب بطن

□

به خشم گفت که چندین به رسم بی‌ادبان

□

ثوابت یک هزار و بیست و چارند

□

او سیم‌بر است و سیم زی او

□

اگر ز فکر تو میزاد، رای نیک‌تری

□

سحر نقش ترا نموده سجود

□

به بوی لطف تو می‌آید اوحدی برتو

□

دیدیم که اندر ره او شرک نگنجد

□

فرصتی را که بدستست، غنیمت دان

□

از همت او شکل جهانی بکشیدند

□

چو از چشم و لبش اندیشه کردند

□

به پشتش بر زنم دستی چو دانم

□

چون سری نیست ای عجب این کار را

□

جود تو آن شنیده این دیده

□

ای تشنه‌ی فرات، یکی دیده بازکن

□

شاه ما بهرامشه آن شه که گوید دولتش

□

در بطن پشه پیل تواند شدن مقیم

□

از حاصل گیتی چو تویی را چه تمتع

□

گشته مبنی دوام انجم تو

□

یقین بدان که چو ویران کنند حجره‌ی تو

□

حیوان گشتن و تن پروری آسانست

□

سردست و خشک طبع سنانت چو طبع مرگ

□

تو اسب عمر پی مال کرده تیز و بدان

□

هیچ کس نستود و نپرستید دو معبود را

□

برآنند خودبینی و جهل و عجب

□

خداوندا بگو لبیک هرچند

□

روح و نفس و بدن مهیا شد

□

چون گشته‌ای به سان پلاس سیه درشت؟

□

از بس که خطر هست درین راه مرا پیش

□

وز پی آنکه تا نگیرد زنگ

□

رفع این پرده یک نفس کارست

□

گر رسد ماده‌ی عونش به عروق

□

تا رودش در رکاب چرخ طویل انتظار

□

من در آن صورت او عاجز و حیران مانده

□

نستاند زیادتی ز کسی

□

کنون پارسائی همی کرد خواهی

□

باغ بکاوید و بهر سو شتافت

□

سبز خنگ سپهر پیوسته

□

خالی نشد ز جام می این هفته دست ما

□

ساکنی از حلم او خیزد چو جزم از حرف «لم»

□

بر زبان گر بگذرد لفظ خبر

□

تیغ جهادش کشیده دید ظفر گفت

□

پیش آن بت هلاک و مردن چیست؟

□

بدین نیکو تن اندر جان زشتت

□

عقل را بگذار اگر اهل دلی

□

حرف تیغ تو الف‌وار کجا کرد قیام

□

اعداد را چو اصل به غیر از یکی نبود

□

مرگ آخر آن طویله‌ی گوهر فرو گسست

□

اقبال هرکه خواست به پای خود از پیش

□

گل همی گفت ترا نیست بر من قیمت

□

سیرت رفتگان طریق او را

□

نپردازی به راز ایزدی تو

□

تو براه من بنه گامی تمام

□

ایمنی با سده‌ی جاهت چو دمسازی گرفت

□

او لب هستی تو و اکنون تو قشر او

□

مردم تویی از کل آفرینش

□

جز نور خرد، رهنمای مپسند

□

وصف می‌کردم سمندش را شبی با آسمان

□

چون بکوشند ابر و باد به هم

□

نباشد خوار هرگز مرد دانا

□

جمله‌ی ذرات عالم لاجرم

□

هر تن که از رعایت تو بهره‌ای ندید

□

نام خود عاشق نهادی، چیست این افسردگیها؟

□

با دم خلقش مجو مشک سیه از خطا

□

ای شام تو چو شام پسین مه صیام

□

جرعه‌ی خنجر خلافش را

□

برانم من کزان عاشق نباشم

□

ای هنر پیشه، به دین اندر همیشه پیشه کن

□

براه گرگ حوادث، شبان بخواب رود

□

تا رسم تهنیت بود اندر جهان بعید

□

چو خواهد برد باد این لالها را

□

زشت باشد بر خردمندان

□

علم چبود؟ از همه پرداختن

□

چو جرم شمس همه عنصر تو از نورست

□

ترک این حرص خانه گیر بده

□

همی رسند ازو بی‌گناه و بی‌هنری

□

چون فرید از خویش یکتا می‌رود

□

یار چون نالهای من بشنید

□

جای خرد به مرتبه بالای چرخهاست

□

تا بود نطق جبرییل به جای

□

مدار امید به کس کز خدا خبر دهدت

□

منافع رسان در زمین دیر ماند

□

دور دار از قلم لجاجت او

□

خاک سیه را به شاخ سیب و بهی بر

□

از سرش گر جه بسی خوناب ریخت

□

بنده را پرسش جان‌پرور تو

□

غواص بحر فکر منم ورنه از کجا

□

انگبین از نحل زاید لیکن اندرگاه عشق

□

علم نبود غیر علم عاشقی

□

کثرت این سبب استغناست

□

در حیات به غم کنند انگشت

□

ز بهر این زن بدخوی بی‌مهر

□

عجب درین که یکی بازماند و هر روز

□

رای تو رازها کند پیدا

□

این سایه ها زوال پذیرند یک به یک

□

بهرام فلک را ز پی قبله و قبله

□

در پای باد پای مرادش همیشه چرخ

□

زهره خنیاگریت گر نکند

□

از تو گر دیده‌ای پر آب شود

□

عمر مرا بخورد شب و روز و سال و ماه

□

شد کمان را پیشه، تیر انداختن

□

صاحب عادل افتخار جهان

□

تو گرم کن نفس خویش را به آتش عشق

□

بهرامشاه مسعود آن شه که خواند او را

□

گشت هنگام درو، کشت چه کردی هین

□

خرابه‌ای که ضروریست بر بساط زمین

□

سر این نقش را چه دانی تو؟

□

بر سر بنهاد بار دیگر

□

بسی کشتی جان بر خشک راندی

□

چو نام دولت اکفی الکفات بردم گفت

□

گفتی: به سعی مایه‌ی دنیا فزون کنم

□

در وقت وداعش که چوگل رفت بسازیم

□

دشمنت کامروز خود آهنین دارد به سر

□

روزی که عنف و خشم شد از یاد چرخ را

□

بت پرستی ز می‌پرستی به

□

گر چه باشد با سنایی چون گل رعنا دو روی

□

هر کسی را با چراغ بینشی

□

شد قوی‌دل دولت و دین از وفاق هر دو آن

□

در پرده‌ی این بازی، بنگر که: پیاپی شد

□

ازو نحو و لغت زنده به هر وقتی چو جسم از جان

□

مزدور دیو و هیمه‌کش او شدیم از آن

□

بر طالع قویش دعاگوی مشتری

□

شاه و سرهنگ ره به آن نبرد

□

در جوی شهر گوهر معنی طلب مکن

□

کو یکی گوهر شناس گوهر دریای عشق

□

فردا که ناف هفته و روز سه‌شنبه است

□

گشاده کن به کرم دست خود، که در گیتی

□

احمد مرسل بیامد سال اول حج نیافت

□

می‌نویسد زود کلک منهیان در مدح شاه

□

جوشن چینی به تیر بر تن فغفور دوخت

□

این فرستادن پیمبر چیست؟

□

شیم از روی حقیقت نه از شیء مجازی

□

هنوزت انده بند و قفس نیست

□

بی‌دم لطفش به خاک در بنشاندند

□

هم میر نحل و هم نحل، ای خسرو گردون محل

□

خاک پایت همی به دیده برند

□

جهد کن! این بند از پا باز کن

□

به جرم خاک و فلک در نگاه باید کرد

□

گهی گل چینم و گه خار گیرم

□

ندیده‌ام که کس آورده پشت او به زمین

□

خوش برآمد صبح توحید از افق

□

در کارکرد کلک تو خسرو چو فتح کرد

□

کردی هزار چهره به خون ریز خودنگار

□

سراسر جمله عالم پر ز عشقست

□

چتر دارائی ازو گشت مرتب نه ز غیر

□

صاحب عادل ابوالفتح که در جنبش فتح

□

مرا نیز از میان می‌آزمودی

□

آمدی تو بی‌خبر و ز خویش رفتی بی خبر

□

ز مادر بی‌خبر شد کودکی چند

□

خبرت هست که از هرچه درو چیزی بود

□

خرمای حرام ظالمان را

□

پرده‌دار عقل را در بارگاه دل نشان

□

پروین، نهفته دیویت آموزد

□

نظام ملکت سلطان و صدر دین خدای

□

گذر از تیر و از زحل کرده

□

گر چه این بی او تواند کامها راندن به تیغ

□

چه کم شد و چه بیش گر از تند باد مرگ

□

راست‌کاری پیشه کردست از برای آنکه نیست

□

کسی که فرق نداند میان قالب و جان

□

تو خود ایوان نمی‌دانی تو خود کیوان نمی‌بینی

□

این نظم بدیهه چون دعائیست

□

نوبت ملک پنج کن که شدست

□

نبض نملی دلیل ضعف قوا

□

ای پدر را ناگهانی دیده در خاکی خموش

□

بدفتر گل و طومار غنچه در گلزار

□

فاضل روزی به عقبی هم برد

□

ما نه اینیم که فردا به حسابی باشیم

□

گفت آری سنایی از سر جهل

□

دست هنر چید، نه دست هوس

□

هرچه در الواح گردونست از اسرار غیب

□

و آنچه از میوه بود بر وی بار

□

نی نی از غیرت من نیست روا این یک لفظ

□

در پیش چنان جمال یکدم

□

با ابر کفش حامله‌ی ابر عقیمست

□

معترفم من که: هیچ کار نکردم

□

تاج اصفاهان السان الدهر ابوالفتح آنکه هست

□

نگذاشت چون فلک که سر من برابری

□

هست اندر دست آب و گوش آتش در جهان

□

زنده‌ی خود مکن به گور، ای دل

□

بی مزه شد عشقبازی زین جهان بی‌مزه

□

برنگ ظاهر اوراق ما نگاه مکن

□

اگر قضا رخ گردون ز فتنه زرد کند

□

ز معشوقان چو یوسف کس نبوده

□

طبع آراست همی از پی مدحت چو بهشت

□

نفس چون گردد مهیای قبول

□

من چو شعر تو نویسم ز عزیزی سخنت

□

هر که این دوستی به سر نبرد

□

ریش در وعده مجنبان از سر حری بگوی

□

گرد این کار جز که دانا را

□

که میانه تهی‌ست گاه سخا

□

بوعلی دست و پاش سخت ببست

□

ز اول داد خلق از خود بده آن گه ز مردم جوی

□

پادشاه ملک و انس پریخان خانم

□

ای نقش دل انگیز ترا از قبل انس

□

تو همچون گوهری و من چو خاشاک

□

علم عشق از صدر دین آموز زان پس همچنو

□

دو سال پیش، بدندان دم تو برکندم

□

مهرش سبب نجات و توفیق

□

از چه باید جفای کس بر من؟

□

پس اگر گه گهی به درد آید

□

طائر جانرا چه کنی لاشخوار

□

پیشه‌ی آفتاب خود اینست

□

چنین فرخنده‌ای، با آن مناقب

□

روز حرب از هیبت تیغت بلرزیدی زمین

□

تا کی چون مقلدان غافل

□

ساقیا منگر بدان کاین می همی از بد دلی

□

آنچه تحلیل یابد از بدلش

□

تو بدین پایه ندانی که چو این شعر برم

□

هندوئی کز زیرکی و مقبلی رضوان صفت

□

هر که در میدان مردی پیش او یکدم زند

□

تو که شب مستی و سحر مخمور

□

برون کن طوق عقلانی به سوی ذوق ایمان شو

□

چو پنبه، خوار بسوزد، چو نی بنالد زار

□

هوارانیم همنشین من چو خود من

□

بگسل از پای خود این لنگر گل!

□

چو جوهر فلک از تست روشن و عالی

□

ای دوست، تا که دسترسی داری

□

پیشوای دین فقیه امت آن کز حشمتش

□

ز رویم لاله و گل دسته می‌بند

□

وقت دادن موش تر باشی چو بستانی چرا

□

دانند عاقلان جهان کاین کبوتران

□

خانه‌ی سودا ویران کن و آسان بنشین

□

پی این زاد رو، که زاد اینست

□

یکی خود را به طمع آن به گردون برده چون نمرود

□

ترسیده چشم ظلم چنان از عتاب تو

□

از چنگ میازار دو گلنار سمن بوی

□

به دو چشم سرشک بارانت

□

گر قیامت را به صورت دید خواهی شو ببین

□

بدینسان داد پاسخ، گرگ نالان

□

گر نا ممکنم سوی این قوم ممکن ست

□

چون شنیدم از وی این تعبیر را

□

تا نگیرد دست مردان دامن دین هدی

□

علمی که مجادله را سبب است

□

چون رفت سنایی از میان بیرون

□

زین قضا جز قضای بد بنماند

□

دو لعل ز هم باز گشاد از سر طعنه

□

گنج‌ها بخشید و از تو وام خواست

□

آنها که یکی حبه ز حب تو بخوردند

□

گر گران است پوست، بگذارش!

□

من غلام آن مس همت‌پرست

□

اگر نهی قدمی بی‌رضا دوست بنه

□

هر که روزی بی رضایش چهره‌ی زیباش دید

□

بهتر از غم کدام یار بود؟

□

ای لعمرک مر ترا حق عمر خواند

□

تا نبیند پدرم روی مرا

□

از کمان یافت دور گشتن تیر

□

خویشتن را بلند ارزش ساز

□

نبت را چه خوانده چه ناخوانده

□

باغبان خسته چون هنگام حاصل شد غنود

□

رتبت و شعر و رهی پروری و جبهت ملک

□

دانشست آب زندگانی مرد

□

سر بلندم من دو چشم من بلند

□

تا نراند دی دیوانه‌ت خوی بد

□

دست عدل خدای عزوجل

□

که من این نامه‌ی همایون‌فر

□

یا چو بازانند و دیده دوخته

□

نصب و عزل همه تقدیر چو می‌کرد رقم

□

هر آنکه در صفتش شبه و مثل اندیشد

□

هفت کوکب به کار او کوشند

□

جز به نفخ حق نسوزد نفخ سحر

□

بگفت، ای پست طالع، ما همائیم

□

این یکی گه زین دین و کفر را زو رنگ و بوی

□

بود مهمانی‌ام از بهر کرم

□

خاصه این آتش که از قرب ولا

□

فقه و زهد ار مجتمع نبود به هم

□

آز بی‌بخش تو حقا که توانگر نشود

□

عالمی کش به داد میل بود

□

ساکنش کرد و بسی بنواختش

□

از هر دو جهان کناره کردم

□

از پی کین نحس سخت بکوفت

□

می‌رسد عقد عقودش به چهل

□

گر نبودی حاضر و غافل بدی

□

سیاهی که به زنجیر عدل بسته بر آتش

□

سرفرازان قریش از زخم تیغش دیده‌اند

□

دو جهانگیر و پنج صاحب رخش

□

عقل و دلها بی‌گمان عرشی‌اند

□

زبد کاری قبا کردی و از تلبیس پیراهن

□

آن لاله فام باده‌خوران زیر شاخ گل

□

مهر هر سفله کجا گیرم خوی

□

هین گریز از جوق اکال غلیظ

□

دفع موشان کن از آن پیش که آذوقه برند،

□

یوسف مصری ده سال ز زن زندان دید

□

چشم زخمی به حال من برسید

□

تا جمادات دگر را بی لباس

□

حرمت تو سخت بزرگ است ازانک

□

گر نیایم به مجلس تو همی

□

آب و گل بندتست، بگسل بند

□

شاه اندیشید کین غم خود گذشت

□

دل چو بحر اندر اضطراب افتد

□

چون در آن مصحف نظر کردم سراسر خط آن

□

واعظی، خود کن آنچه میگویی

□

زور را بگذار و زاری را بگیر

□

زنده‌ام و موش نترسد ز من!

□

هر کسی علم همی خواند لیکن یک تن

□

چون تو از نظم معانی دوری

□

از تو جانم از اجل نک جان ببرد

□

میزبانی نکند چرخ سیه کاسه

□

غواص چه چیز؟ عقل فعال

□

از حدیث چه و چگونه و چند

□

زانک داند کین جهان کاشتن

□

چون ز معشوق محو گشت فرید

□

شه رهی را که برو مرکب او گام نهد

□

راه بیگانگی‌اش چون سپرم؟

□

که بگو آن خواب را تعبیر چیست

□

بنای ظلم و تعدی ضعیف بنیان گشت

□

اول و آخر قرآن ز چه «با» آمد و «سین»

□

آنکه عدلش نمیرود در خواب

□

درخور عقل عوام این گفته شد

□

اوستاد اندر حساب رسم و خط

□

برین سنا نرسد مرد تا سنایی وار

□

که ز ایمان مکن تهی دستم

□

لا شدی پهلوی الا خانه‌گیر

□

چون رسد وقت نماز، از جا جهد

□

وزان عاجزی سوی مردان نپویم

□

کارگاه من از تو بر کارست

□

شاه چون با زاهدی خویشی گزید

□

چون بقای هر دو را علت نیامد جز غذا

□

چون به حضرت راه یابد آزمون گیرند ازو

□

یک به یک را ز میان برداری

□

تا که غفاری او ظاهر شود

□

حلم تو هرجا که کرد پای وقار استوار

□

بودی آن روز به کردار چو خورشید به ثور

□

با تو همره ز طالع فلکی

□

متقی آنست کو بیزار شد

□

بهره از کودکی آن طفل چه برد

□

دل شکسته‌ی تاریک ازو بدان جویم

□

وان به کم خوردنست و کم خفتن

□

که چه غم بود آنک می‌خوردم به خواب

□

چند چون پشه ز هر دست قفا خوردن

□

چار میخ چار طبعی شهر بند پنج حسن

□

در آتش نعلها بسیار دارم

□

موسیا تخمی بکار اندر زمین

□

وان نفس کان مردگان را زنده کرد

□

کحل حجت بود آن در چشم هر بیننده‌ای

□

اندر آن اقبالشان یاری کند

□

گرگ می‌دیدند یوسف را به چشم

□

تبارک‌الله ازین پیکر پری تمثال

□

همه بر نقد وقت درویشان

□

دل درو بند و گنجش افزون کن

□

سجده کرد و بر زمین می‌زد ذقن

□

بس شاخه کز فتادگیم بر فراشت سر

□

کی روا باشد به ناموس و حیل در راه دین

□

چون شود مغز جان‌فزون از پوست

□

گر چه عاجز آمد این عقل از بیان

□

یک لمعه ز عالم نورم بخش

□

خاور اکنون داد خواهد مهر عمرت را طلوع

□

خوشه‌ای چونکه در نکردی باز

□

اختری بودی شدی تو آفتاب

□

ز بهر دانا دارد همی بپای خدای

□

گفت: معذور همی دار که گر نیستی

□

همه کس ره به کار خویش برد

□

مرده شو تا مخرج الحی الصمد

□

عکس پیکان ناوک پران

□

گر همی خواهی که گیرد ملک تو بر تو قرار

□

دور باشی ز مکرهای خفی

□

کوه بر که بی‌شمار و بی‌عدد

□

چو من گنجور باغ و بوستانم

□

ورنه بر چارسوی کون و فساد

□

زندگی افزای، دل زنده را!

□

که روید آنجا رسولی آمدست

□

هر آن فروغ که از جسم تیره میطلبی

□

به دیدگان هنر بیندم مسافر طمع

□

رای دستور که افتاب وشست

□

تو مگر آیی و صید او شوی

□

اگر عطار بویی یابد از تو

□

خضر زین راه شد در کوی کابی یافت جان پرور

□

کاهلی را به خویش راه مده

□

زو یتیمان زمین را پرورش

□

چو بعد از آن سپه خواب براساس حواس

□

بر فایده‌ی خلقی ز دو گونه سخن تو

□

شاه چون مستعد جنگ بود

□

چون ازینجا وا رهی آنجا روی

□

ما چو رفتیم، گل دیگر هست

□

چون تقاضاگر اوست باکی نیست

□

شکر که این رشته به پایان رسید

□

جمله اهل بیت خشم‌آلو شدند

□

به بستان جان تا گلی هست، پروین

□

با شیاطین کین کشیم از خنجر توفیق حق

□

هر زمینی سعادتی دارد

□

چون بر آمد این نکاح آن شاه را

□

اگر نخواهی کائی به محشر آلوده

□

نوربخشی چون سپهر و درفشانی چون سحاب

□

چونکه امروز خود حلالی نیست

□

چون پیاپی گشت آن امر شجون

□

مهم خویش بود خلق را اهم مهام

□

ساحت گردون اگر چون همتش باشد به طول

□

خویشتن را تو در حساب مگیر

□

جز مگر آن تیزکوش تیزهوش

□

باغ حکمت، خزان نخواهد دید

□

مهر ذات تست یارب دوستان را اعتقاد

□

طالب مستحق و غالب حق

□

بانگ می‌زد آتش ای گیجان گول

□

در ده قدحی ز شراب طهور

□

چون ز بیم و ترس بیهوشش بدید

□

هر که او از گذشته یاد کند

□

تو نمی‌بینی هلال از ضعف چشم

□

بی خبری دی خط تو دید و گفت

□

پست منگر هان و هان این پست را

□

کنچه دارم از ملک و مال به کف

□

هر جدی هزلست پیش هازلان

□

زهی رسیده به جائی که کبریای تو را

□

تو یکی شاخی بدی از نخل خلد

□

از سخنهای خوب و گفتن خوش

□

جنبشی بایست اندر اجتهاد

□

تو چه میدانی چها بر من رسید

□

نیزه‌ها گم گشت جمله و آن قضیب

□

نیم مرده چو رسیدند به بحر

□

سیری از حقست لیک اهل طبع

□

بود مقصود ملک، از این کلام

□

بط حرص آمد که نولش در زمین

□

روشنی یافت عالم از نورت

□

پس گواهی با تناقض کی شنود

□

ور عاریتی بود بر این سفلی صورت

□

شمع او گوید که چون من سوختم

□

تا چو شکر بر دلش شیرین شدی

□

لاجرم او زود استغفار کرد

□

ابر اگر بردارد از دریای استیلاش آب

□

از سبب‌دانی شود کم حیرتت

□

چون پدر پیش صاحب آوردش

□

مه خیالی می‌نماید ز ابر و گرد

□

بگفتا دیده‌ی ما را برد خواب

□

تا شود کم این جمال و این کمال

□

یک دو بیدادگر ز لشکر تو

□

نه در صدد عیون اعمالم

□

آنکه در طاعت، دلش افسرده است

□

خرد همچو آبست و دانش زمین

□

روغنش در چراغ کم گردد

□

سلامی جانفزا چون وصل جانان

□

عشق را هرگز نماند رونقی

□

وگر دختر آید به هنگام بوس

□

آتش‌اش شعله‌زنان از همه سوی

□

گل عیشم به باغ عمر بشکفت

□

دو پیکر می‌کند در یک نفس صد کوه پیکررا

□

ترا کرد پیروز بر فور هند

□

خلق خوش خلق را شکار کند

□

نقش هر صورت که بر اوراق امکان دید دهر

□

این معما را ندانستیم چیست

□

توانگر شود هرک خرسند گشت

□

نه ز اندوه رخ بریزد رنگ

□

چنین هم این عبید بینوا را

□

هیچ دانی چه کسی گشت استاد

□

به گرد آمدن چون ستوران شوند

□

به دکانش برند و بنشانند

□

همیشه تا که بود ماه و مهر و کیوان را

□

بدین دهر فریبنده چرا غره شدی خیره؟

□

چو از بردنی جامه‌ها کرد راست

□

در خرابی بود عمارتشان

□

وگر به تیزی گردد بریده چیز از تیغ

□

در آمدن به جهان پای عرش سای نهاد

□

وزان جایگه تیز لشکر براند

□

عزتش چون ز خود به خود پرداخت

□

در حال خوب گردد حال من ار شود

□

حدیث نیک و بد ما نوشته خواهد شد

□

من از تو بدین کین نگیرم همی

□

بر تو هر مشکلی که گیرد عقد

□

از کالبد تن استخوان ماندم

□

علم سرمایه‌ی هستی است، نه گنج زر و مال

□

بدو گفت کاید به پیشت عروس

□

نگویم: زان دهن قندی بمن بخش

□

باغ پر پرده‌های موسیقی

□

تا کی ای عطار گویی راز عشق

□

چنین تا به پایست گردان سپهر

□

دل، که چشمش به نور حق بیناست

□

به دستی چادر از رخ باز میکرد

□

سلیمانی که گر خواهد صبا را ز یرران خود

□

زمین هفت کشور به شاهی مراست

□

زدن سینه و کف و بغلک

□

حق نخفته است بنگری روزی

□

غرض کشتن ماست، ورنه شب و روز

□

چو بر دشمنی بر توانا بود

□

همه گردن نهاده‌اند به حکم

□

مرنجان آن غریب ناتوان را

□

هر رهنورد را نبود پای راه شوق

□

چنین گفت با شاه کین زینهار

□

مرشد دین طریقت او بس

□

کزین بهتر خرد را پیشه‌ای نیست

□

بر هزل وقف کرده زبان فصیح خویش

□

فرستاده آمد بهنگام شام

□

دوست بی‌ترجمان سخن گوید

□

به بارگاه تو چون بندگان کمر بسته

□

نیست در گوشه باغم متمیز در گوش

□

بتوفید کوه و بلرزید دشت

□

گرگ آخر چو در فضیحت ماند

□

اگر ننالم گویند نیست حاجتمند

□

مرا تا ضعف عادت شد، ترا زور

□

چنین گفت با دانشی کید شاه

□

در پی‌اش القصه در آن مرغزار

□

در سایه‌ی تو تا به ابد کامکار باد

□

رحمی بنما به دل زارش

□

بیاراستندش وزیر و دبیر

□

زانکه نظم جهان ز پیشه ورست

□

چو مردان باره‌ی دولت برانگیز

□

کی شود عطار الا لا شود

□

یکی گفت کین رنج هست از گناه

□

غره‌فروز سحر خاکیان

□

همی بلند برآرند و پس فرو فکنند

□

نبودی گر به گوهرخیزی او بحر ذخاری

□

کنون گر پذیری ترا بنده‌ام

□

ور کنی خانه‌ای اساس ببین

□

گردون چه خواهد از من بیچاره‌ی ضعیف

□

بنرمی چنین داد مرغش جواب

□

سکندر فرستاده و نامه دید

□

قرنها زایشان جهان معمور بود

□

کسی با مهربانان کین نورزد

□

شادابی شاخ و شکوفه در باغ

□

کنون هرچ باید به خوبی بکن

□

گرش امروز داری از غم دور

□

براهش با پری همداستان کرد

□

خورشید صانع است مر آتش را

□

سپهبد نژادست و یزدان‌پرست

□

گر براهیمی اگر زردشتی،

□

به شب با اختران دمساز گردد

□

ای تو را از قوت طالع درین نخجیرگاه

□

پرستنده‌یی را بفرمود شاه

□

نیست در شهرسست فرهنگی

□

ای خسرویکه حاصل دریا و نقد کان

□

لعل من چیست، عقده‌های دلم

□

بیارم چو آتش سپاهی گران

□

چند باشم ز خودپرستی خویش

□

ای در اصول فضل مقدم

□

آنچنان شو که گل شوی نه گیاه

□

بپرسید زیشان که شبگیر هور

□

پس نپرسیده: کای پدر چونی؟

□

شاها در این میان غزلی درج میکنم

□

به همت ورای خرد شو که دل را

□

چو نان را به خوردن گرفت اردشیر

□

غیب را با دلت خطابی هست

□

زمان عشرتست و بزم خسرو

□

بخشش آن باشد که کس نادیده شخصی را به خواب

□

ز پیش نیا زود برداشت گوی

□

دان که آن را به ظلم کاشته‌اند

□

دولتش در زمان تیغ و قلم

□

چو اندر لانه‌ی خود پادشاهند

□

بدان تا چنین زیردستان ما

□

بت تن را بهل، که بیش ارزی

□

قضا شکوه قدر حمله‌ی ستاره حشر

□

بشکنیم از جهل و خود را نشکنیم

□

تو گویی که شمعست سیصدهزار

□

سخت نیکند، چشم بدشان دور

□

اقبال ترا روزگار شاهی

□

گرچه خاک و آب سبز و تازه نیست

□

بیامد ز قلب سپه شهرگیر

□

یکی دان و یکی بین و یکی گوی!

□

از هر هنر جهان را تمثالی

□

مرا ظنی غلط دوش از قبول رشحه‌ی لطفت

□

اگر آب حیوان به چنگ آوریم

□

دریغ! آن هر شبی بیداری من

□

تنی دارم ز دل در خون نشسته

□

گفت، من دیوانگی کردم هزار

□

بدو گفت کای نازدیده جوان

□

مهربانی با همه خلق خدای

□

که درین تیره روز و تاری جای

□

غواص عقل، چون صدف عمر برگشود

□

غمی شد سکندر ز گفتارشان

□

ملک را شب وزیر نام اندوز

□

زین پیش تنم قوتی گرفتی

□

یاد تو خاقانیا ز داد چه سود است

□

اگر شب رسد روشنی را مپای

□

داد آن دانا حکیم او را جواب

□

به حق ره نوردان طریقت

□

از من ثنا و از تو رساندن دوان دوان

□

یکی جای خرم بپیراستند

□

چو درمانم، به کار آرم صبوری

□

افزون نمی‌کند ز لباده

□

ما سگ مسکین بازاری نه‌ایم

□

چو کردی نگاه اندران بی‌هنر

□

دل عیسی بر آسمان زد چنگ

□

به پایان آمد آن غمها که دیدی

□

کشتی اخلاص ما نداشت شراعی

□

اگر شاه رفتی و گشتی تباه

□

نه آن سروم، که بر من دست یازی

□

زمانی گر ز روی آشنائی

□

این کار از آنکه زنده کند آن را

□

ز رنگ و ز چهر و ز بالای اوی

□

ظلمت ظلم بر وی اندوده

□

گر این قصه او ساخت معلوم شد

□

دور دو شه در میان گشت به او منتقل

□

مرا گفت رو باژ مرزش بخواه

□

گر غریبی غریب ساری کن

□

روان شوند به تک بچگان دیده‌ی من

□

گر که هر مطلوب را طالب شویم

□

ازین نامداران فراوان بکشت

□

لب پر از خنده ز تو غنچه به باغ

□

به اصل تنها کس را مفاخرت نرسد

□

ور بود از شاخ طوبی آتشش

□

اگر بود خواهد بدین دستگاه

□

تیر خود زین کمان چار منی

□

او یافت صد کرامت اگر مدتی نیافت

□

خاقانیا چو طوطی ازین آهنین قفس

□

بزرگان و نیک‌اختران را بخواند

□

لیک در جلوه گه عزت و جاه

□

نیزه برباید تن مردان جنگی را ز تن

□

اگر نه سکه به نام خدا بر او بودی

□

ز ترک و ز هند و ز سقلاب و چین

□

بی‌خود ار زانکه باختم ندبی

□

در پی امید بود چند توان داشتن

□

قنات مال یتیم است و باغ، ملک صغیر

□

نبیره‌ی سماعیل نیک اخترست

□

جامی اگر در سرت این شور نیست

□

ای همچو آشکار من و هم نهان من

□

زین باغ که باغبانیش کردی

□

زمین را به خوبی بیاراستی

□

این رباطیست پر ز حجره و رخت

□

زخیلش هر سوی صاحب کلاهی

□

دلت را زنگ بد کردن بخورده‌است

□

همه‌ساله بیکار و نالان ز بخت

□

عشق شست از دل من نقش هوس

□

زمین زلاله تذرویست نسترن منقار

□

گر نهد موسی عمران ید و بیضا در آب

□

چنین داد پاسخ که دانش پژوه

□

پشت بر خاکدان فانی کن

□

تا کی دلم ز تیر حوادث شود جریح

□

بدو الماس گفت، ای یار خودخواه

□

پیی برفگندی به ایران ز داد

□

عالمی در موج او مستغرق‌اند

□

عروس گل عماری ساز کرده

□

بهر سوئی، فسرده شاخ و برگی

□

ز دودش ز دارو کزان پس ز نم

□

نفس را بند بر نهاده به صبر

□

با روزگار قمر همی بازم ای شگفت

□

آفتاب است کیمیاگر و پس

□

چو آن نامه‌ی شاه بابک بخواند

□

نیست از دست دل رنجور من

□

نخفته‌ام همه شب دوش و بوده‌ام نالان

□

ای ز رفعت سروران دهر را صاحب رئوس

□

به دست آمدش پیل هشتاد و پنج

□

عین معینست صورت ذاتش

□

نماند از سرو قدم جز خیالی

□

کنده شد بنیادها ز امواج تو

□

به هامون پدید آمد از دور گور

□

هر کجا قدرتست قادر هست

□

نز هیچ عمل نواله‌یی خوردم

□

توشه‌ای گیر که بس دور بود منزل

□

ز باد اندر آرد برد سوی دم

□

کس چه داند که بر چه باریکیست؟

□

ز شکل طاق و رواقش نشانه‌ای شبدیز

□

ز نیکی به نیکی رسد مرد ازان

□

به دل گفت بیدار مرد کهن

□

خون حیوان مخور که گنده شوی

□

نه برگ آنکه تواند ملازمت کردن

□

رشحه‌ی کلک درو سلک تو روحیست روان

□

نگاریده هم زین نشان بر حریر

□

درد من خور، که صاحب دردم

□

نیست چاره چو روزگار مرا

□

از خود نبودت آگهی، از ضعف کودکی

□

کرا آرزو بیش تیمار بیش

□

بر تو ابواب مطالب بگشاد

□

با ناز دوست هرگز طاقت نداشتی

□

به چمنزار دو، ای خوش خط و خال آهو

□

ورا خواندند اردوان بزرگ

□

ببردند صد بدره دینار نیز

□

این قدر داد چون تویی را عمر

□

اگرچه اسب سخن زیر ران خاقانی است

□

بماندند ناکام بر جای خویش

□

چهره پر گرد کن از خاک نیاز!

□

حوادث ز من نگسلد ز آن که هست

□

بگسلد بند سکون چون کشتی لنگر گسل

□

پزشک سراینده آمد به کوه

□

نهادند بر پشت این نامه بر

□

دل تا به خانه‌ای است که هر ساعتی در او

□

هنوز از شکر نیکیهات شادم

□

چو بشنید زو اردشیر این سخن

□

نامهایی کز آسمان آید

□

من نه خاقانیم که خاقانم

□

قد صرفنا العمر فی قیل و قال

□

نه بی‌تخت شاهیست دینی به پای

□

چو شه برگراید ز بربر عنان

□

دشمنند این عقل و فطنت را حریفان حسد

□

تا پدید آید اشتر و خر و گاو

□

همی نشکنم تا بماند به جای

□

مدح‌گویان که فلک معراج‌اند،

□

از خود و غیری چنان فارغ شدم کز فارغی

□

چو شمع هر که به افشای راز شد مشغول

□

که بیدادگر باشد و کژ گوی

□

چه گویم چو آگه شود مادرش

□

چشم گریست خون و دل گفت که یاس من نگر

□

همانا که ما را در آن تنگنای

□

بپرسید زیشان که اکنون درخت

□

بنده‌ی رنج باش و راحت بین

□

که مرا تا دل و جان است بجای

□

کان راه نه ریب در او نه شک است

□

چنین پاسخ آورد یزدان‌پرست

□

همه پیش کاووس شاه آمدند

□

او به نسبت خوانده خاقانی مرا

□

گوید استاد است اندر طرز تازی و دری

□

روانی کجا با خرد بود جفت

□

زو لب خود بود گشادن همان

□

بر کور دلان سوزن عیسی نسپارم

□

نیاز من چه وزن آرد بدین ساز

□

نیاکان ما را یکایک بکشت

□

درفش سپهدار پیران بدید

□

قمری گفتا ز گل مملکت سرو به

□

ترا زین شاخ آنکو داد باری

□

درود تو بر گور پیغمبرش

□

پیر داند که کیست لایق ذکر؟

□

سواد اعظمت اینک ببین مقام خرد

□

زخم خنجر نزند هیچگهی سوزن

□

چنان بد که این دختر نیک‌بخت

□

به تنها یکی گور بریان کنی

□

چو من ناورد پانصد سال هجرت

□

آن را که چنین زنیش بفریبد

□

بسان گل زرد بر ارغوان

□

بدعا خواستست شاه ترا

□

که دل خسته‌ی خاقانی را

□

خالی مباد کاخ جلالش ز سروران

□

بگسترد بر پادشاهیش داد

□

کنون گر تو در آب ماهی شوی

□

عازر ثانی منم یافته از وی حیات

□

ز بی خوابی شکایت کرد بیمار

□

به رفتن برین کوه بودی گذر

□

دیده بازت نشد به عالم غیب

□

سوزش من چو ماهی از تابه

□

لیک، این اسلام، حکم ظاهر است

□

نگر تا نگردد به گرد تو آز

□

بدو گفت خوی بد شهریار

□

هر که گوهر به دهان داشت جگر تشنه نماند

□

بختش به صبح خیزی تا کوفت کوس دولت

□

دگر گفت ما چون تو باشیم زود

□

قامتش سروی ز باغ اعتدال

□

ببین که کوکبه‌ی عمر خضر وار گذشت

□

بیا ساقی آن آتش تابناک

□

فرستاده‌ی شاه را پیش خواند

□

به شبگیر چون بردمید آفتاب

□

بنگر چه ناخلف پسری کز وجود تو

□

بدینگونه چون تیره شد بخت من

□

ازان پس ابا ویژگان برنشست

□

آنچه بینی کزو شکم برود

□

تو دود برکنی و در آتش نهیم نعل

□

عام را خود، ز شام تا به سحر

□

سکندر بیامد میان دو صف

□

همه کاخ تابوت بد سر به سر

□

من از غم تو و از عمر سیر گشتم ازیرا

□

آن کس که ازو نیک و بد نیاید

□

مر آن ماه‌رخ را به پرده‌سرای

□

طالبی، چشم و گوش باش، ای دل

□

از دل عالم مپرس حالت صبح دلش

□

بوی تو می‌شنیدم و بر یاد روی تو

□

به جان مسیحا و سوک صلیب

□

همی دید رستم مر او را ز دور

□

گو در ملک اخستان نگر آنک

□

چه خوش بود ار صفای ژاله میماند

□

تو در جنگ چندین دلیری مکن

□

از نظرها نهان توانی شد

□

شاگرد خادمان در اوست روزگار

□

خوان چو رسید از آسمان دست بشوی و هم دهان

□

بدین بیگهی از کجا خاستی

□

چو داماد یابی چو پور قباد

□

نازند روشنان فلک در قران سعد

□

ز انسان گریزم کدام انس ایمه

□

همه خاک بر سر همی بیختند

□

بر زمین طعنه: کین گرفتاریست

□

چون رسیدی بر در لاصدر الا جوی از آنک

□

محتشم زود از ره رنجش بدانش پا کشید

□

بیاسود و لختی چرید آنچ دید

□

مبادا که او در میان دو صف

□

هرکس را جام در خورش ده

□

دیده‌های عقل، گر بینا شوند

□

ازان خواه راهت که راه آفرید

□

سال و مه سودت از زیان باشد

□

بر افسر ملوک نشاندش سپهر از آنک

□

از پگه حمال آورد او چو باد

□

بیامد به جایی که بودش نشست

□

کنون پهلوانی نگه کن گزین

□

روئین دژ آز را گشادم

□

حجت و برهانش و سال و جواب

□

بدو گفت شاها مرا باب و مام

□

از چهل خصلت ذمیمه ببر

□

همه روز اعور است چرخ ولیک

□

هر دانشی که در دل دفتر نیامده‌ست

□

اگر نیستت چیز لختی بورز

□

چو هومان ز دور آن سپه را بدید

□

هست از پی بر نشست خاصت

□

ز محتاجان خبر گیر، ایکه داری

□

نشست از بر تخت خورشید چهر

□

با علی عشق و دل چو یاور بود

□

چنان که دوشم بی‌زحمت کبوتر و پیک

□

چون صد منزل از این گذشتند

□

جهانجوی را نام شاهوی بود

□

بدو گفت من خویش گرسیوزم

□

داور مهدی سیاست مهدی امت پناه

□

کنون به عرض صله خاطر من آشوب است

□

استاده سعد زابح و مریخ زیر دست

□

چهره نهان دار! که آلودگان

□

میان تهی و سر و بن یکی است از همه روی

□

محتشم دلدار اگر فرمان به قتل من دهد

□

گشت بساط ثناش مرکز عودی لباس

□

چو بشنید پاسخ‌گو پیلتن

□

لیکن بدان دیار نیابم ز ترس آنک

□

برای خوشیهای فصل بهاران

□

روزها کم خور چو شب‌ها نو عروسان در زفاف

□

کار باطل کند به صورت حق

□

بیمارم و چون گل که نهی در دم کوره

□

با دو پا در عشق نتوان تاختن

□

داد خواهان به در شاه که دریا صفت است

□

وزان کز دلیران نشد کشته کس

□

خادم این جمع دان و آبده دستشان

□

آنها که گه حمله به تایید الهی

□

عاشقان را که نوش نوش کنند

□

فاخته با طوق تمنای سرو

□

ز حسن صورت و لطف شمایل

□

به دو روزه وصلی باقی چه امید محتشم را

□

شاخ طفلی بود و نوخط گشت و بالغ شد کنون

□

پس و پیش هر سو همی کوفت گرز

□

تصور کرده با خود هر که دیده

□

بسیار کس، ز پای در آورد اسب آز

□

دستینه بسته بربط و گیسو گشاده چنگ

□

چو یوسف بر زمین آمد ز مادر

□

ز خان و مان مرا آواره، او ساخت

□

طعن چون می‌آمد از هر ناشناخت

□

از روی مخرقه همه دعوی دین کنند

□

دل شاه ازان دیو بی‌راه شد

□

به یک نیمه بهایش برنیاید،

□

بهر آوردن عروس سبا

□

کار او زین و آن نگردد نیک

□

آنست صدیق که دل‌صاف شود

□

شوهر کردن نه کار من بود

□

تو را که صورت جسم تو را هیولایی است

□

نشکفت اگر مسیح درآید ز آسمان

□

تهمتن به گفتار او شاد شد

□

بگفتا: «من نی‌ام نمام و غماز

□

تو شکیبا شو و پندار چنان

□

آب گز گاو سارش باد کو را عرشیان

□

دل او را به ذکر عادت کن

□

زبان را چو داری به گفتن گرو،

□

یک زمان مانع همی‌شد شرم و جاه

□

جرعه ریز جام ایشانند گویی اختران

□

ازان مردری تاج شاهنشهی

□

چو اخوان قصه‌ی یوسف شنیدند

□

لاجرم دادند بی‌بیم آشکار

□

صبح و شام آمده گل گونه رخ و غالیه فام

□

شاخ بود از باد، دست رعشه‌دار

□

ولی یوسف نظر با خویش می‌داشت

□

ما و سگش بنامیم ازآشنائی هم

□

هر حدیثی گناه می‌شمرد

□

بدو گفت کز تو بپرسم همه

□

با او سخنان قیس گفتند

□

غمی را ره ببندم با سروری

□

غمناک بود بلبل، گل می‌خورد که در گل

□

هست از آن برتر، آفتاب ازل

□

مسکین مجنون چو آن جفا دید

□

از اسلم شیطانی شد نفس تو ربانی

□

وحل گمرهی است بر سر راه

□

ز بالا نگون اندرآمد به سر

□

بلی داند دلی کگاه باشد

□

به سر تیغ به صد پاره کنند

□

تو می‌خور صبوحی تو را از فلک چه

□

چون سلامان گوش کردی این سخن

□

دردی که تو را نشسته در دل

□

آن نسیمی که بیایدت از چمن

□

شعر گفتم به عذر سیم و شکر

□

بران برز و بالا و آن شاخ و یال

□

به سوی ما به امید قبولی

□

تا تو، پنهان از تو، چون و چندهاست

□

خنجر او چو حربه‌ی مهدی است

□

همه را جنبش و آرام ازوست

□

صد سر فدی شکست او باد!

□

پس از آن سوی عدم بدتر از این از صد عدم

□

گنج نوروز هر چه گوهر داشت

□

تهمتن چو بشنید زو رفت هوش

□

به صحرا بردن یوسف رضا داد

□

وانگه اگر تو به بوحنیفه نگروی

□

آن بار بد که امسال از چرخ نیک بادش

□

مردی‌ای ده! که رادمرد شوم

□

بسی کرد در دفع خون حیله، ساز

□

در هدیه دهد چشم چنان لعل لبی را

□

دیدم دو عید و روزه گشادم به اب شکر

□

سواری و تیر و کمان و کمند

□

بده هر چه داری! که این دادن است

□

دولت و آسایش و اقبال و جاه

□

نیست آزاده را قبا نمدی

□

آتش بیم دل و جان سوزد

□

ز حرفی کز کمال عشق خیزد

□

چو پروانه‌ست خلق و روز چون شمع

□

سرو سیمین قلم زن شد و در وصف رخش

□

نگه کرد سهراب و آمدش ننگ

□

یکی را مژده‌ده، خواب از نجاتش

□

شاه طغان چرخ بین با دوغلام روز و شب

□

هستم آن نطفه‌ی مضغه شده کز بعد سه ماه

□

نفسی جز به یاد حق نزند

□

باریا دین به بهشتت نبرد وز سر صدق

□

تو دوزخ دان خودآگاهی عالم

□

می‌کشد عقل را به زیر رکاب

□

چو رفتی سر و کار با ایزدست

□

بگفتا: «گر بدین کارت تمام است،

□

بهاری ابر، گوهر دانه میکرد

□

خانه جان دارم و خوانچه سرخوان

□

با جوی عجب در ترازوی راز

□

کن رونق کار و بار من کو؟

□

رست او از پنج حس و شش جهت

□

گریه گر سوی مژه راه نیابد مژه را

□

گرفتند و بردند پویان به شهر

□

شبی آمد زمین بوسید پیشش

□

یکتا نشود حکمت مرطبع شما را

□

کس چه داند کاین نثار از بهر کیست

□

افسرت از فرق فتد زیر پای

□

در وصل چو قیس جهد او دید

□

وگر درد طلب نبود صریحا گفته گیر این را

□

گنج اول زمان نداد به کس

□

یکی نامه از رستم جنگ جوی

□

افتاده چو سایه‌ی درختی

□

چو شد هر گنج را ماری نگهدار

□

این زال سرسپید سیه دل طلاق ده

□

اگر چه موی من اکنون چو شیرست

□

پدر روی تضرع در خدا کرد

□

هم‌چو آن اصحاب کهف ای خواجه زود

□

جهان دار شاه اخستان کز طبیعت

□

همه یک به دیگر بگفتند ماه

□

سازند نگین به صبحگاهان

□

او ز گاوت عنبر هندی دهد

□

اول کسی که خاک شود جرعه را منم

□

گه کنی گم به معما نامی

□

حرفی دو به خامه‌ی عنایت

□

با چشم خوش و پرآتش آیی

□

در علاجش ید بیضا بنمایید مگر

□

که تا ماه و خورشید را بنگرد

□

ز ناله چنگ محنت ساز کردی

□

کنند از تو در کار دل، باز پرس

□

چو از برکردم این ابجد که هست از نیستی سرش

□

عارفی کونه از هوا شنود

□

شکن در سنگ خارا کرده از سم

□

سازم ز عدوت دست یاری

□

داغ بر دل زیاد خاقانی

□

یکی کاخ زرین ز بهر نشست

□

نهانی جانب منزلگه‌اش برد

□

معزول گشت زاغ چنین زیرا

□

با الله که خاک دربند اینک به کعبه ماند

□

چون گهر نظم حمایل کند

□

نداند کس از صلح او جنگ او

□

ای طمع در بسته در یک جای سخت

□

روز از برای ثقل کشی موکب بهار

□

سراپرده‌ی من زده بر کران

□

هراسان گشت از بیداری من

□

روا مدار پس از مدت تو گفته شود

□

در سایه‌ی تو بانوی مشرق گرفته جای

□

حد و مد و تعرف این باشد

□

دیدند جمال یکدگر را

□

عالم چو کوه طور شد هر ذره‌اش پرنور شد

□

وارث جم اخستان که چرخ به رزمش

□

بدان تا بگیرند موی سرش

□

مبادا شود سخت‌تر کار تو

□

ز تیر فلک تیغ چستی نداشت

□

نکند یاد عاقل از مولد

□

خانه در کوی وصالت داشتم

□

رسید این خبر رومیان را به گوش

□

گلشنی کز بقل روید یک دمست

□

زیر این روئین دژ زنگار خورد

□

که داری از ایرانیان تیز چنگ

□

برفت از لعل لب، آبی که بودش

□

کور و عاجز بس در افکندم بچاه

□

ماند کجاوه حامله‌ی خوش خرام را

□

پیش صاحب همت، این ظاهر بود

□

که بیند در او سیرت و خوی را

□

پرلاله کن و پر از گل سرخ

□

گفتم ای چرخ این چنین چون کرده‌ای

□

بر اینسان که گژدهم زو یاد کرد

□

چه جشنی، بزم گاه خسروانه

□

چون همیشه چون زنان در زینت دنیا چخی

□

رخسار بحر دیدم کز حلق شرزه شیران

□

تو بران گوهر، ار خریداری

□

چون خود کردی فساد از آغاز،

□

نور آن مه چون سهیل و شهر تبریز آن یمن

□

آن شب که روز عید و شبیخون یکی شمرد

□

همه گوهر و زعفران ریختند

□

کردش چو نگاه در پس پشت

□

شیرین نشد چو زحمت مادر، وظیفه‌ای

□

راوق جان فرو ریخته از سوخته بید

□

فرو آویخته زلف سمن‌سای

□

آورد به دست کاردانی

□

چون پدید آمد ز دور آن فتنه جان‌های حور

□

بر گذشته زین ده و زآن شهر و در اقلیم دل

□

چنین گفت با رستم گرد گیو

□

زلیخا از وی این رخصت چو بشنید

□

نیش عقرب شده و قوس قزح

□

چه کند کوس که امروز قیامت نکند

□

توبه تا خود کنی تو، خام آید

□

گذر بر چشمه و جوی‌اش نیفتد

□

زیرا که دلست جای ایمان

□

که بود عدو که آید به گذرگه سپاهش

□

همی تاخت اندر پی شاه شام

□

بدین‌سان بود تا می‌خواست کارش

□

ما نمیپوشیم عیب خویش، اما دیگران

□

تو ز آب حیات سیرابی

□

گر شود خاطرت خطاب شنو

□

به حکمت چراغ دل افروخت‌اش

□

بر اهل معنی شد سخن اجمال‌ها تفصیل‌ها

□

گر چه تن چنگ شبه ناقه‌ی لیلی است

□

ز پیروزه تخت و ز بیجاده تاج

□

گهی از لاله‌زارش لاله چیدی

□

و گر چه خاص بوی، خویشتن ز بهر صلاح

□

بینی هلال عید به هنگام شام و من

□

کو رفیقی که بشنود رازم؟

□

بگو با این جمال و دلستانی

□

هم‌چو زنگی کو بود شادان و خوش

□

حاج رانو نو در افزای از ملادک کرده حق

□

نیاسود لشکر زمانی ز کار

□

مکن بیش دندان بر آن طعمه تیز!

□

گل چرا خوش ننشیند، دائم

□

خست به زخم حسام گرده‌ی گردون تمام

□

ببرد، ننگرد به کم سالی

□

برآمد بانگ رهدانان به تعجیل

□

گفتند باری کم گری تا کم نگردد مبصری

□

جزوی از اشعار من سلطان به کف می‌داشت باز

□

همه رزم را دل پر از کین کنید

□

بگفت این، پس به زخم سنگ خاره

□

گر اینجا به سنگی نیابی فرود

□

در ترک تاز فتنه ز عکس خیال خون

□

نیست کناری‌ت ولی صد هزار

□

از حی ثقیف، زنده‌جانی

□

انبهی از تست و از امثال تست

□

خانه‌ی زنبور شهد آلود رفت از صحن خوان

□

چرا باشتاب آمدی گفت شاه

□

آلوده‌ی هر گمان چه باشی؟

□

بگفت آخر حدیث چشمه‌ی نور

□

بافتن ریسمان نه معجزه باشد

□

کس اندازه نشاخت آنراکه چند

□

ز فر طلعت او هر گزنده

□

وانگه سلیمان زان ولا لرزان ز مکر ابتلا

□

به یگ گشاد ز شست تو تیر غیداقی

□

همی گفت رستم که هرگز نهنگ

□

به گشت چو عاشقی رخش زرد

□

سزد از پشت به خر سوی غضنفر بنشیند

□

دل از تعلیم غم پیچد معاذ الله که بگذارم

□

غرض زین سخن چیست تا چند گویم

□

گشادند با هم زبان خطاب

□

شاه‌زاده پیش شه زانو زده

□

یوسف نجار کیست نوح دروگر که بود؟

□

جرم کیوان آن معمر هندوی باریک‌بین

□

چرا هر زمان رنج دیگر کشد

□

نه میپرسیدم از هجر و وصالی

□

سیمرغ بود جیفه چرا جست همچو زاغ

□

ای پشت جهانی قوی از قوت جاهت

□

جوابش داد دیگر باره دایه

□

جواب آنک می‌گوید به زر نخریده‌ای جان را

□

خورده به رسم مصطبه، می در سفالین مشربه

□

سمع بگشاید ز شرح و بسط او جذر اصم

□

به روی تازه چون گلچین‌اش افتاد

□

دیدم سحرگهی ملک الموت را که پای

□

بود سر کوکنار حقه‌ی سیماب رنگ

□

که ز انصاف روزگار امروز

□

برون از یار خود کامی ندارد

□

گل دیده ناگه مر تو را بدریده جان و جامه را

□

تا کی ز دست ناکس و کس زخمها زنند

□

بدو چگونه دهم کسوتی که از شرفش

□

بگفتا: «باید ایام فراخی

□

ز کوه و کاه گرانسنگی و سبکباری

□

هر خاک پایش قبله‌ای، هر آب‌دستش دجله‌ای

□

من نیم در حکم خویش از کافریهای سپهر

□

هر کس که نه راه عشق ورزد

□

هرگز نداند آسیا مقصود گردش‌های خود

□

در این پیروزه طشت از خون چشمم

□

نابیوسان ز بخت و طالع من

□

بر دست بود بلی ده‌انگشت

□

کلید است ای پسر نیکو سخن مر گنج حکمت را

□

یوسفان در پیش خوان کعبه صاع استان چنانک

□

هرکه او در نعمتت کفران کند خونش بریز

□

به هر کس ره آشنایی مپوی!

□

حشرگاه هر حسینی گر کنون

□

هفت دریا گرو چشم من است

□

گر مرا معطی دینار ازین خواهد بود

□

به کف جبریل حاضر دشت سیبی

□

سیلابهای حادثه بسیار دیده‌ام

□

نمک افشان شدم از دیده کنون

□

یا بفرما اهل دیوان را که تا من بنده را

□

نخستین گفت کای زیبا کنیزان!

□

وآن دگر را که خوشستش قد و خد

□

هین که در دل شکست زلزله‌ی نفخ صور

□

وحدت نوع تو بر شخص تو مقصور کند

□

گهی آخت بر هند شمشیر عزم

□

دهر چندان مناقبش داند

□

شمه‌ای از سر دل حاصل خاقانی است

□

مجد دین بوطالب آن عالم که گمره شد درو

□

به رسوایی مدر پیراهنم را!

□

کرده یوسف را نهان و مختبی

□

به منی و عرفاتم ز خدا درخواهید

□

چاکر خام قلتبانی اوست

□

یکی اصل جمعیت و زندگی‌ست

□

نهان هر گل و بهر سبزه‌ای دو صد معنی است

□

در گوشه‌ای بمیر و پی توشه‌ی حیات

□

نیست من بنده را زبان جواب

□

عمری به دراز، گریه و آه

□

هر جمادی با نبی افسانه‌گو

□

بیت فرومایه‌ی این منزحف

□

تو که از رعد کوس و برق سنان

□

او کیست که گاه صبح و گه شام،

□

در دست سخن پیشه یکی شهره درختی است

□

بحر دیدستی که خیزد گاو عنبر زای او

□

جد بی‌هزل زیرکان گویند

□

چو شد واقف حال او فیلقوس

□

لطف‌های شه که ذکر آن گذشت

□

چو مار از نهادم چنین به که آخر

□

نکند مست طافح کینش

□

نمود از طرف عارض گوشواره

□

خبرم هست ز آفت گردون

□

گر عمر کران کنم به سودات

□

دیر مان ای به گونه گونه شرف

□

چون دهر کس فروبر و ناکس برآورند

□

ناگهان گردی بخیزد زان سوی محو فنا

□

گر منظر تو نور بر آئینه افکند

□

این حال که در بلخ کنون دارم

□

می آفتاب زرفشان، جان بلورش آسمان

□

گر رسیدی دست، غسلش ز آب حیوان دادمی

□

بده جام فرعونیم کز تزهد

□

چون روی خلقت نخواندت عقل

□

تا کی ز مختصر نظری جسم و جان نهی

□

چون می‌نرسم به دستبوسش

□

ظلم از در تو رمیده چون دیو

□

ای رای تو آن روز که از غیرت او صبح

□

برجیس حکم، افلاک ظل، ادریس جان، جبریل دل

□

ما بهر زیب و رنگ، نکردیم گفتگو

□

نیاز گر بدرد پیکر مرا از هم

□

ز آب حسامت به سردی ببندد

□

تریاق ما چهر ملک، پور منوچهر ملک

□

مرکب چوبین به خشکی ابترست

□

شیر با گاو و بره گرگ آشتی کرده به طبع

□

پس از خزانه‌ی حسن و جمال خورشیدش

□

اول سلجوقیان سنجر ثانی که هست

□

مراد کردگار ما ازین چیست؟

□

گوئی که فتح باب نخست آفرینش اوست

□

گر جهانداری به شرط کنند

□

یک جهان آدمی همی بینم

□

مخدوم جان کز جام او سرمست شد ایام او

□

مختار عجم بهاء دین آنک

□

دفع افزونی به نسبت مختلف گردد از آنک

□

ملکای این سیاست فرمانش دید گفتا

□

از چه گیتی کرد بر من کار تنگ

□

آتشیی کز هوا آب سر تیغ او

□

طبع حسان مصطفایی کو

□

ملک چو تیغ تو یافت یک دو شود کار او

□

من چه کردم با تو زین گنج نفیس

□

داود صوت انده زدای، الحان موسیقی سرای

□

بهار دولت او آن هوای معتدل دارد

□

از حادثات در صف آن صوفیان گریز

□

چرخ که دود دلم پلنگ تنش کرد

□

نی‌نی من از خراس فلک برگذشته‌ام

□

چون بدید آن سخن پشیمان گشت

□

تا بر در تو مرکب فقر است ایمنی

□

گفته من خورشید را کو را مگز

□

مرغ ضمیر مرا وصیت عنقاست

□

در چنین حضرت که از فرط تحیر گم شود

□

چون زال پیرزاده به طفلی و عاقبت

□

توان و توش ره مرد چیست، یاری زن

□

آن سعادت بخش حضرت، بخش نارد کرد ازآنک

□

گفتم که به شکر آن پدید آیم

□

دیگ امانی مپز تات نیاید ز طمع

□

تیرش عجبتر یا کمان چشمش تهیتر یا دهان

□

بوسه خواهم داد ویحک بند پندآموز را

□

خدای شر تو از روی خلق دور کناد

□

از دیده‌ی روزگار بی‌نور

□

الفنج کن اکنون که مایه داری

□

بر دیده‌ی من خندی کاینجا ز چه می‌گرید

□

سقای سر کوی امل خصم ترا دید

□

جهد کن تا ریزه‌خوار خوان دل باشی از آنک

□

زندگی در مردن و در محنتست

□

شبهت حوا نویسم، تهمت هاجر نهم

□

چون به شکلت نگه کنم گویم

□

فرامنش طوطی از خزران برآورده چنانک

□

قصه خویش دراز از چه کنیم

□

عافیت زان عالم است اینجا مجوی از بهر آنک

□

و اجرام نحوس را به یکبار

□

باش تا باغ قیامت را بهار آید که باز

□

چون ماهیان بحرش سکن بحرش بود باغ و وطن

□

آتش زنیم هفت علف‌خانه‌ی فلک

□

رزم ایشان چو سعیرست که در حفره‌ی او

□

تو بوسه داده چهره‌ی سنگ سیاه را

□

آب رویم ببرد بر سر زخم

□

سال نوست ساقیا، نوبر سال ماتوئی

□

صورت مجلس او فردوسی

□

رشته‌ی تب ز گرهتان رشته‌ی جان

□

پرده صبرم فراق پای دارت خرق کرد

□

در بر تیغ حصر می زاده جنابه چون عنب

□

پانزده سال فزون باشد تا کشته شدست

□

ای صبر که کشته‌ی فراقی

□

ریخت ز چشم آب و بسر خاک کرد

□

هفت خاتون را در این خرگاه سبز

□

معادی مبادت وگر چاره نبود

□

من ز بی‌یاری چو در خود بنگرم

□

چونک نورافشان کنی درگاه بخشش روح را

□

دل مرغان خراسان را من دانه دهم

□

عنان صولت جیحون چنان فرو گیرم

□

چون زال، بسته‌ی قفسم نوحه زان کنم

□

نگر نشمری، ای برادر، گزافه

□

بر زبان گر نعبد الاصنام راندم تاکنون

□

خوار صحبت مباش تا باشی

□

خیل سحاب از هر طرف رنگین کمان کرده به کف

□

آن عربده در شراب دنیاست

□

صورت نکنم که صورت داد

□

سنان خندان بود او داج گریان

□

پیاده نباشم ز اسباب دانش

□

تو، فریب سراب تن خوردی

□

خاک بیزی کن که من هم خاک بیزی کرده‌ام

□

در چنین قحط مروت با چنین آزادگان

□

پسر که دانا باشد بر از پدر بخورد

□

شب برود بیا به گه تا شنوی حدیث شه

□

شبانی پیشه کن بگذار گرگی

□

همیشه تا ز فرود سپهر ارکانند

□

زانک نامش هست مفتاح مراد جان تو

□

بسا تین که ضایع شود در بساتین

□

بود و نبود آنچه بلندست و پست

□

سه عادت داری اندر جمله‌ی ادیان پسندیده

□

این اسب نه اسبست که سرمایه‌ی فخرست

□

پس نویسم به کلک مشک سرشت

□

فیاضه چشمه معانی

□

میر آبست و حق همی گوید

□

درون سنگ بجویی ز آب اثر نبود

□

سپرو جوشن عقل از چه تبه کردی

□

همه کار شاهان شوریده آب

□

به انعام تو می‌باید که گردد

□

هوای صحبت آن ماهروی غالیه موی

□

بر سوز دلم که رستخیزست

□

گهی گفتی به ساقی نغمه رود

□

تا اگرم هجر درآرد ز پای

□

بهار که بنماید زمین نیشکرت

□

شادی و توانگری خرد راست

□

تربتش از دیده جنایت ستان

□

چون پدر از جانب فرزند خویش

□

سال و مه در طلب نعمت و ناز خدمست

□

کاغذ چو شود نشانه‌ی تیر

□

موید نصره‌الدین کافرینش

□

چو شد نالیدنش ز اندازه بیرون

□

دیده تر دار تو جان را هر دم

□

وصلها را جانشین گشته فراق

□

مخواه از کسی کین آبای او

□

برادر داشت در هر وصف شایان

□

دل خارا ز بیم تیغ او خون گشت پنداری

□

یکی مرد بد نام او اردشیر

□

کسی در دل چو دریا کینه دارد

□

صلاح ملک در خونریز شان دید

□

پازهر چو نیستش چرا او

□

بدین بحر حوض جنان شد نظاره

□

عجز فلک را به فلک وانمای

□

بسته به زنجیر مسلسل دراز

□

«گر چراغی ز ما گرفت جهان

□

گو گردکش نیزه اندر نهاد

□

هان دولت گر بزرگواری

□

بدین گونه که باید پایه بالا

□

در عشق حلال گشت حیله

□

خوش آن کسی که چو من، سر ز پا نمیداند

□

شه آن به که بر دانش آرد شتاب

□

مشو مغرور این مشتی خیالات

□

نیکویی را ثواب هفتادست

□

آن خم، که درون بود زلالش

□

خدابین شو که پیش اهل بینش

□

رایت منصور و به بالا کشید

□

باز سلیمان روح گفت صلای صبوح

□

گویند عالمی است خوش و خرم

□

سایه نداری تو که نور مهی

□

خصم ترش را که بدندان درید

□

راست گفتی و صیفتانندی

□

همه شب نخفتند ز آن خرمی

□

پیران قبیله نیز یک سر

□

بدان زنده دلان کاندر تف و تاب

□

دایم دلدار را با دل و جان ماجراست

□

بروزگار جوانیت، ماتم پیری است

□

می‌که فریدون نکند با تو نوش

□

از جراحت زنده گردد دل که فاسد شد چو خون

□

یا بنده‌ی عقبا شو، یا خواجه‌ی دنیا شو

□

کالمنه الله، از چنین روز

□

درین گور گلین و قصر سنگین

□

کند عون برادرزاده‌ی خویش

□

آن کس که ز بخت خود گریزد

□

به غرض دوستی مکن که خواص

□

ازین پیش کاید شبیخون خواب

□

چو خواهد عین یعقوب از پسر نور

□

در شب معراج ذات عرش سیرش

□

چند گویی که می نخواهم خورد

□

چون دست ظفر کلاه بخشی

□

دیده نهادم به هزاران نیاز

□

باقیان در لحدند و همه جنبان شده‌اند

□

همنفسم گشت شبی آرزو

□

گه چو می آلوده به خون آمدم

□

چرب دم دنبه دو من یکسره

□

مگر امسال چو پیرار بنالید ملک؟

□

کاقبال کسان به زهره‌ی شیر

□

نهاده گوهرآگین حلقه در گوش

□

پای مسافر بره گرم دور

□

می او خور همه او شو سر شش گوش مباش

□

چون به حقم سوی دانا نال نال

□

اوست درین ده زده آبادتر

□

ساخته‌ام این همه لعل و گهر

□

زخوب طلعتی و از نکو سواری کوست

□

زان بیم که خواست زهره سفتن

□

قدم درنه که چون رفتی رسیدی

□

ازو رایان ساحل در تف و تاب

□

خامش که به گفت حاجتی نیست

□

بود هر گوهری را با تو پیوند

□

خوشه کزو سنبل‌تر ساخته

□

چو تسکین غبارت باز دانیم

□

هر که بنگریزد و شوخی کند

□

وزو دین گزارش همی خواستند

□

بدی به هزار بدره می‌جست

□

اگر چه عالم است این دل درین گل

□

اسب را قیمت نماند پیل چون پشه شود

□

خاقان جهان داور سردار همه عالم

□

دو وارث شمار از دوکان کهن

□

اشک فشانان به دل دردناک

□

فیلسوفی به سر نداند برد

□

یکی داد گسترد کز داد اوی

□

حرف از ورق جهان سترده

□

مثل گر مار را گویند چون اوست

□

بس کن و جمع کن و خامش باش

□

قطره‌ای کز جویباری میرود

□

به آن میل کاول گراینده بود

□

ز بی‌خوابی همه شب چشم من باز

□

خدمت او امیدوارترست

□

برین سان همی گشت پیش سپاه

□

به هر گنجینه‌ای یک یک رسیدند

□

پرده نشین گشت فلک سو به سو

□

جان و دل صد هزار دیوانه

□

چه گویمت، ای رسول هجر؟ گویم

□

چو در جام ریزد می سالخورد

□

سر مکش از گرد ره رهر وان

□

مهر فرزندی بر خواجه فکنده‌ست جهان

□

همانا دلش دیو بفریفتست

□

نظم ارچه به مرتبت بلند است

□

گر از دیبای چین خواهی نمونه

□

شمس تبریز به نور تو که ذرات وجود

□

چو جان پاک در حد کمال است

□

با دو سه در بند کمربند باش

□

ملوک از باد بر خاک اوفتادند

□

باغی چو خوی خویش پسندیده و بدیع

□

نگر تا نترسید از مرگ و چیز

□

رحم بر مادران دهر بسته

□

حرمتش از پیشگه و پائگاه

□

چو شب خطیب تو ماهست بر چنین منبر

□

زین مرغزار سبز نجوید حیات از آنک

□

نباید کزان لهو گستاخ کن

□

صفت فصل خزان و بمغل عزم سپاه

□

خوبتر زین گوزگانان را بهاری دیگرست

□

بیفتاد از دست ایرانیان

□

تو با تریاک و من با زهر جان سوز

□

ز دهر آموخته گوئی دو رنگی

□

هر که را اختیار کردش عشق

□

چو بردارد این پرده را پرده‌دار

□

کاین سخن رسته پر از نقش باغ

□

سینه بسی خسته‌ی و دل کرده ریش

□

به سومنات شد امسال و سومنات بکند

□

شد تیره جمال صبح تابش

□

چو از ماهی جدا کرد آفتابی

□

نقد مرا پیش من آرند راست

□

زمینیان را شمعم سماییان را نور

□

از خنده‌ی یار خویش بندیش

□

از بن دندان سر دندان گرفت

□

تهی دستی بودنی تاجداری

□

هر که خالی شد از عنایت او

□

من او را دهم دختر خویش را

□

مرا پرسی که چونی زارزویم

□

چنان قطبی چو در مغرب سرامد

□

گفتی که کجا رهم ز دستش

□

روز تو یکروز بپایان رسد

□

کنون زان صدفهای گوهر فشان

□

اگر چه پارسی نامند اینها

□

گاه چون برگ رزان اندر خزان لرزان شود

□

گرزم بدآهوش گفت از خرد

□

فرو گیر از سربار این جرس را

□

تا به زمانی که تو بادا بسی

□

ور چو موسی بپذیری چوبی

□

باد شروان به فر فرزندش

□

چون سر زانو قدم دل کند

□

در آمد خازنی از وحدت آباد

□

روز و شب پیش همه خلق زبان

□

«قتلغ» که مرا ز حق تبارک

□

که می‌داند که مشتی خاک محبوس

□

زبانش همچو موی ماند خاموش

□

از آن باده که پر و بال عیش است

□

سختی کشی ز دهر، چو سختی دهی بخلق

□

قافله شد واپسی ما ببین

□

بستیم و تو بسته را شکستی

□

آن که ز نور روی او یافته مهر زیب و فر

□

ندارد پدر جز یکی نام تخت

□

چو بازار تو هست از نیکوی تیز

□

خامش کن و از راه خموشی به عدم رو

□

این نفس مطمنه خموشی غذای اوست

□

از پس آنکه رسول آمده با وعد و وعید

□

یکدله شش جهت و هفتگاه

□

همی‌دوم پی ظل تو شمس تبریزی

□

ور بدین هر دو سبب خیره سری غره شود

□

همی داشتند از سپه دست باز

□

به دود افکندن آن زلف سرکش

□

از وسوسه چنین حریفی

□

آب معانی بخور هر دم چون شاخ تر

□

هر آنچه میکند ایام میکند با ما

□

داشت سلیمان ادب خود نگاه

□

ولی چو ای همه گویم نداندت اجزا

□

جیحون بر یک دست تو انباشته چاهیست

□

شهی کو خود از شرب می شد خراب

□

گر پیشه کنم غزل‌سرائی

□

خاموش که آن اسعد این را به از این گوید

□

چه خوشست شاهی که غلام او شد

□

هر خسی کو به کسی مردم شد

□

همانا که آن هاتف خضر نام

□

ای نیم مرده، پران شو اینجا

□

همیشه عاشق دیدار اوست دیده‌ی بخت

□

سران را همه شهرها داد نیز

□

ولی باید که می در جام ریزد

□

از بهر نسیم زلف جعدت

□

ای شمس حق تبریز در گفتنم کشیدی

□

گفت روبه این در و ایوان ماست

□

بر آشفتم از سختی کارشان

□

سپس مکش چو مخنث عنان عزم که پیشت

□

راست گویی ز خدا آمد نزدیک تو وحی

□

نشسته بر آن باره‌ی خسروی

□

همی شد تا به لشکرگاه خسرو

□

پا را بمکش ز زیردستان

□

او باده بریزد عوضش سرکه فروشد

□

خاک خراسان چو بود جای ادب

□

ز اندل سختش که جگر خواره گشت

□

به پلاس عوران به عصای کوران

□

دلشاد مباد آنکه بدو شاد نباشد

□

تاجرش داند ولیکن گاو نی

□

جهانسوزی بد است و جور سازی

□

وز ورای عشق آن کش شرح نیست

□

وان شعله نور حالم ای جان

□

بسمان حقیقت، بهیچ پر نپری

□

هاتف خلوت به من آواز داد

□

ابحت الفاد لبلواکم

□

وقت فخر و شرف سخاوت و جود

□

چو روی نکوداری انده مخور

□

به چشمی بیند این دیو آن پری را

□

به بهار بنگر ای دل که قیامت است مطلق

□

دام نان آمد تو را این دانش تقلید و ظن

□

شد آب پیش شاه و شفیع آورید خضر

□

ایمنی از روغن اعضای ما

□

اسکان قلبی! علیکم ثنایی

□

بر بداندیش او فراز کنند

□

چون به گور آن ولی‌نعمت رسید

□

نداری دل که آیی برکنارم

□

هر چیز که خواهی تو ز عطار بیابی

□

که تا بدیدی دیده که پنج نوبت او

□

قاصد معشوق بود از کوی عشق

□

باد و خاک و آب و آتش بنده‌اند

□

اخلایی اخلایی، زبان پارسی می‌گو

□

راست گفتی به باد بر، جم بود

□

هنوزت سپاس اندکی گفته‌اند

□

ممزوج دو مملکت به شاهی

□

دست در طاعت زنیم و چشم در ایمان نهیم

□

ما رمیت اذ رمیت هم ز خداست

□

راستی کن تا به دل چون چشم سر بینا شوی

□

ناله می‌کن کای تو علام الغیوب

□

انا وجدنا درا، فقدنا

□

به روی ماند گفتار خوب آن مهروی

□

مور داند کان حبوب مرتهن

□

بر کوه شدی و میزدی دست

□

چشم غیرت ز حسد گوش شکر را کر کرد

□

آن سناجو کش سنایی شرح کرد

□

چند گفتی نظم و نثر و راز فاش

□

هست بر این فرش دو رنگ آمده

□

بادا ز نور عشق من و عقل کل را

□

ای نه جمشید و به صدر اندر جمشید سیر

□

که شرمش نیاید ز پیری همی

□

از آهوی چشم نافه‌وارش

□

تو چه دانی این ابا را که ز مطبخ دماغ است

□

چون زبان متصل به دل بودم

□

نی نی آن زر ز نور خلق تو زاد

□

ختم سپیدی و سیاهی شوی

□

دو چشم ترک خطا را چه ننگ از تنگی

□

آتش خشمش دو دندان برکند از پیل مست

□

صورت عاشق چو فانی شد درو

□

نه عشق این شهوتی باشد هوائی

□

سال اول آن است ای سخندان

□

به دیدار نهانید به آثار عیانید

□

نقل بر نقلست و می بر می هلا

□

مبدعست او تابع استاد نی

□

روانه باش به اسرار و می تماشا کن

□

هر کجا بوی خوی او باشد

□

به گیتی بتر زین نباشد بدی

□

که سی روزه سفر کن کاینک از راه

□

خمش کن قصه عمری به روزی کی توان گفتن

□

خالی مباد از سر خورشید سایه‌اش

□

کس نخواند نامه‌ی من کس نگوید نام من

□

یا بیاد این فتاده‌ی خاک‌بیز

□

هنروری که بپوشد هنر غرض آنست

□

زنان پارسا از شوی گردند

□

زانچ دادم باز نستانم نقیر

□

ز آهن زیر سر کردن ستونم

□

چون دعوت اشربوا پری دادت

□

پر زدن نوع دگر باشد اگر نیز بود

□

این چنین خوابی ببین چون خوش بود

□

ساخت ازو همت قارون کلاه

□

دولت کودکانه می‌جویند

□

تو زین قبل اگر روی ای جان مرو

□

غریبی که رنج آردش دهر پیش

□

بنشین وز دل رها کن این درد

□

فارس شده شمس الحق تبریز همیشه

□

بگذار نشان چو شمس تبریز

□

تا دیدم آن دوات پر از کلک تیغ فعل

□

گفت وزیر ایمنی از رای او

□

یا مثل لاله رخان خوشش

□

اگر سکندر با شاه یک سفر کردی

□

آنچنان که خلق آواز نجوم

□

چنین خواندم ز طالع نامه شاه

□

کدامین شه نیارم گفت رمزی از صفات او

□

آنچ شد آشکارا کی توان گفت یارا

□

زخمهای تیر خوردند از عدو

□

رو و سر در جامه‌ها پیچیده‌اید

□

العزةلله تعالی، فتعالوا

□

هر کجا کهسار باشد آن سماری کوه بر

□

شکم تا سر آگنده از لقمه تنگ

□

یاری که ز عاشقی خبر داشت

□

ز مخدومی شمس الدین تبریزی بیابد جان

□

گل سوری گشاد رخ به لجاج گل سه تو

□

چنین یاسمین و گل اندر دو عالم

□

با حکیم او قصه‌ها می‌گفت فاش

□

بگذشت چند سالی در انتظار این دم

□

جلیل عبد رزاق احمد آنکه فضل و هنر

□

وقت پند دیگرانی های های

□

ای بر ورق تو درس ایام

□

یکتا عیشی است و عشرتی کز وی

□

چو کبر را بگذاری صفا ز حق یابی

□

اسپ هم حو حو کند چون دید جو

□

حاجی ما چون ز سفر گشت باز

□

که باشد آنک بگفتم خیال شمس الدین

□

ناید ز شهان صد یک از آن کاید از آن شاه

□

ژاله بر لاله فرود آمده نزدیک سحر

□

پس از عمری که کردم دیده جایت

□

ای خاک از این زخم پیاپی تو نژندی

□

عشق آمدست و گوش کشانمان همی‌کشد

□

مجلس همه دریا و قدح‌ها همه ماهی است

□

هرکه صبر آورد گردون بر رود

□

در آتش خلیل کجا آید آن خسی

□

یکی کوه پر پلنگ، یکی بیشه پر هزبر

□

وا رهیدی از حواله‌ی جا به جا

□

مبین کز توسنی خشمی نمودم

□

کوشش ما را منه پهلوی کوشش‌های عام

□

ور دست و ترنج را بخستیم

□

جو که آبش هست جو خود آن بود

□

خوانده به جان ریزه اندیشناک

□

مست و بی‌خویش می‌روی چپ و راست

□

ترجیع هم بگویم زیرا که یار خواست

□

به دلداری و چاپلوسی و فن

□

شد در رهش از بسی خزانه

□

بسی بگریست پس عباس گفتش

□

شاهشان بر کنار لطف نهد

□

آتش دراو زدید و مر او را بسوختید

□

منکه چنین عیب شمار توأم

□

بسوز تا که برویم حدیث سوز بگویم

□

بس کن و بحث این سخن در ترجیع بازگو

□

توی آخر سوی توی اولت

□

مدان آن دوست را جز دشمن خویش

□

هم شانه و هم مویی هم آینه هم رویی

□

ایا نضاره عیشی بما تهیجنی

□

آنچ گفتندم ز بد از صد یکیست

□

مه که سیه‌روی شدی در زمین

□

مرو زیر و ما را ز بالا مگیر

□

خندید جهان از نظر و رحمت عامش

□

غنیمت شمارند مردان دعا

□

گر از یک موی خود نیمی فروشی

□

به خدا تو را نسوزد رخ تو چو زر فروزد

□

خاموش کن که جان ز فرح بال می‌زند

□

تاج سر آفرینش است شه شرق

□

پیش چنین کس همگی پیش کش

□

برای یک دل موجود گشت هر دو جهان

□

عطای سر دهم کرده، قدحها دم به دم کرده

□

زهره نی تا لب گشایند از ضمیر

□

مجنون چو حدیث خود فرو گفت

□

آید از باغ لطف و سبزی

□

دریده درفش و نگونسار کوس

□

خدمتت اینست تا یک چند گاه

□

نیست‌وش باشد خیال اندر روان

□

ایا نفس کلی به هر دم کیاست

□

مستست دماغ من، خواهم سخنی گفتن

□

معانی است در زیر حرف سیاه

□

همه ره موکب خوبان چون شهد

□

نگار و نقش چون گلبرگ باشد

□

به هر کشوری کز جهان مهتری

□

این چه کنی؟ آن نگر اکنون که خلق

□

از وی ار سایه نشانی می‌دهد

□

گر خون خلق ریزی ور با فلک ستیزی

□

پنبه‌ها در گوش کن تا نشنوی هر نکته‌ای

□

آن‌چنانش انس و مستی داد حق

□

مگر بودی درنگم را بهانه

□

دو هزار بار هر دم تو بخوانی این غزل را

□

گرامیش دارید و نوشه خورید

□

آن‌چنان رو که غلامان رفته‌اند

□

هر که ترسد مر ورا ایمن کنند

□

در حلقه درآ بهر دل ما

□

تن تو هیزم خشکست و آن نظر آتش

□

نداشت چشم بصیرت که گرد کرد و نخورد

□

شش هفت هزار سال بوده

□

هم خود بینی جمال خود را

□

دل تور و سلم اندر آمد بجوش

□

خواب تو می‌نشاندم بر سر آتش هوس

□

نیم تنی تا سر زانوش هست

□

بحل برج کژدم سوی زهره رو

□

از تو شد باز سپید زاغ ما و سار ما

□

حیرت محض آردت بی‌صورتی

□

کنیزانی کزو در رشک ماندند

□

چو خمش کرد بگویی که بگو و چو بگفت

□

مرا تخت ایران اگر بود زیر

□

از پی مردم‌ربایی هر دو هست

□

از قیاسش خنده آمد خلق را

□

نگارگر بگه نقش شهرها می‌کرد

□

در بیشه شیران رو وز زخم میندیش

□

همی گفت و حاتم پریشان چو مست

□

نه آن غم را ز دل شایست راندن

□

ای ساقی مه روی چه مست است دو چشمت

□

مرا خیره گشتی سر از فر شاه

□

آنچه دانا گوید آن را لفظ و معنی تار و پود

□

ای من غافل شده دنیا پرست

□

من‌النور الممدد کل نور

□

دل را مجال نیست که از ذوق دم زند

□

که ترا یاری دهم من با توم

□

در آن دیدست دولت سودمندی

□

کشتی ترسد ز بحر نی بحر

□

یکی پهن کشتی بسان عروس

□

چون بیاید نوبت شکر نعم

□

دست وفا در کمر عهد کن

□

تا که شود هر خری ندیم مسیحی

□

خمش کنیم که تا شرح آن بگوید شاه

□

چه لازمست یکی شادمان و من غمگین

□

سنان بر سینه‌ها سر تیز کرده

□

لاحول کجا راند دیوی که تو بگماری

□

سزد گر بمانیم هر دو دژم

□

هر زمان از بیم نار الله ز نرگس دان چشم

□

گر تو زمین ریزه چو خورشید و ماه

□

از آن عصا نشود مر تو را که فرعونی

□

سزاست جسم بفرسودن این چنین جان را

□

گفت بس بی‌شرم پیری ای پدر

□

فلک را کرده گردان بر سر خاک

□

خداوند شمس دین را در دو عالم

□

چو این کرده شد ساز دیگر نهاد

□

گفت آری تجربه کردم که من

□

قدرت آن سگ بدیدی اندر آ

□

بگفتند لیلی شما را بقا باد

□

گر ننگارم سخنی بعد از این

□

ورش بخت یاور بود، دهر پشت

□

چو آگه شد که شاه مشتری بخت

□

ما هم از بامدادان بیخود و مست و شادان

□

یکی گاو دیدم چو خرم بهار

□

این جای فنا همچو آسیایی است

□

دل به خدا برنه و خورسندیی

□

اگر تو تخمی کشتی چرا پشیمان گشتی

□

از برون شش جهت این بانگ خاست

□

هرچه در وی می‌نماید عکس اوست

□

که بانو را برادر زاده‌ای بود

□

واجب کند ای دوست که آرم به صد اخلاص

□

سراپرده‌ی شاه بیرون کشید

□

کوهها را هست زین طوفان فضوح

□

گر خبرت باید چیزی مخور

□

چون برهی از چه و از آب شور

□

مکری بکرد بنده و مکری بکرد وصل

□

وگر خنده روی است و آمیزگار

□

دلش می‌داد تا فرمان پذیرد

□

نام مخدومی شمس الدین همی‌گو هر دمی

□

کش اندیشه‌ی گاه او آمدی

□

توقیع ملک دید جهان گفت زهی حرز

□

ثم تاتینا مکافات المقال

□

دل‌های بی‌قرار ببیند که در فراق

□

چه اضطراب که بالا و زیر عالم راست

□

ور بود بر مغز ناری شعله‌زن

□

ز تاریکی جهان را بند بر پای

□

تا دم نزند دگر نجوید

□

بدین نامه من دست بردم فراز

□

یک جهان بی‌نوا پر پیل و ارج

□

نام احمد نام جمله‌ی انبیاست

□

او خواجه همه‌ست گرش نیست یک غلام

□

چگونه چرخ نگردد بگرد بام و درش

□

نبینی که جایی که برخاست گرد

□

چو بر تن چیره گردد دردمندی

□

چون فزون شد اشتهای مستمع

□

خردمند مام فریدون چو دید

□

مردمان از تو بخندند، ای برادر، بی گمان

□

هر کجا گوشی بد از وی چشم گشت

□

الروح فی المطار و الکأس فی الدوار

□

هر چند مفلسم نپذیرم عقیق خرد

□

هم‌چو احمد که برد بو از یمن

□

به وقت هندسه عبرت نمائی

□

برگو غزلی برگو پامزد خود از حق جو

□

صدم سال روزی به دریای چین

□

مار بد جانی ستاند از سلیم

□

شه بدو بخشید آن مه روی را

□

پا بریده به عشق نعلینی

□

نگفتم هیچ رمزی تا بدانی

□

دل اندر صمد باید ای دوست بست

□

مجوسی ملتی هندوستانی

□

تو هم ای چشم جنس خاک بودی

□

بد از من که هرگز مبادم میان

□

ز نخل، میوه توان چید چون بیازی دست

□

صورت سرکش گدازان کن برنج

□

هر شب آید ز غیب چون گله بانی

□

آن عید قربان را بگو وان شمع قرآن را بگو

□

هست جمعیت به صورتها فشار

□

زمانی بر زمین غلطید غمناک

□

با جمله روان‌ها بپر روح روانی

□

پس آگاهی آمد ز فرخ پسر

□

ور کند سستت حقیقت این بدان

□

ای بسا ظلمی که بینی در کسان

□

در آب رقصان مهد لطیفش

□

بیا بخور خر مرده سگ شکار نه‌ای

□

نه آن می‌کند یار در شاهدی

□

بگفت آسوده شو که این کار خامست

□

به هجر فخر ما شمس الحق و دین

□

چنان چون سر ایرج شهریار

□

چون نکنم بر کسی ستم نبود

□

ما بذین رستیم زین تنگین قفص

□

فداح روح حیاتی فانت تحیینی

□

دور به گرد ساغرش هست نصیب اسعدی

□

وانک ناموسیست خود از زیر زیر

□

هوای خانه خاکی چنین است

□

این همه پوشیده گفتی آخر این را برگشا

□

سرش سبز باد و تنش ارجمند

□

لیک کوشیدند تا امکان خود

□

که ز کشتن شمع جان افزون شود

□

برادرم پدرم اصل و فصل من عشقست

□

گویم چه یابد او نه نگویم خمش به است

□

گدایی است تسبیح و ذکر و حضور

□

چو روباهان و خرگوشان منه گوش

□

ای داده زبان انبیا را

□

به مغز اندرون بانگ پولاد خاست

□

داغ بر دل زیاد خاقانی

□

آفتابی کو بر آید نارگون

□

فماالعقل، الا طلاب المواقب

□

زند آتش در این بیشه که بگریزند نخجیران

□

نعره‌ای زد مرد و بیهوش اوفتاد

□

چو مرکب گرم کرد از پیش یاران

□

اگر نه طالب اویی به خانه خانه خورشید

□

چو از دشت نزدیک شهر آمدند

□

پیش این شاهان هماره جان کنی

□

وهم موسی با همه نور و هنر

□

چونک ز مطلوب رسیدست برات

□

بس کن زیرا که حجاب سخن

□

شب از فکرت و نامرادی نخفت

□

به دیگر نوع غمگین گشت و دلسوز

□

وقت پیچاپیچ اگر حاضر شدی

□

بخورد و برو آفرین کرد سخت

□

میان دو عالم گیا منزلی است

□

ای جگر خاک به خون از شما

□

فلا استغیث الی ناصر

□

گفت ای کور کوزه بر ره نیست

□

چست آن جاذب نهان اندر نهان

□

دگر ره دید چشم مهربانش

□

تنش زورمندست و چندان سپاه

□

سپاه دو شاه از پذیره شدن

□

هم خلق گردم من ار تازه و نوم

□

در کهن انصاف توان کم بود

□

غم مخور از دی وز غز و غارت

□

سیدا مولی عزیزا کاملا فی امره

□

قضا نقل کرد از عراقم به شام

□

وز آنجا چون پری شد ناپدیدار

□

برو آفرین کرد گشتاسپ و گفت

□

کشیدش سراپای یکسر دوال

□

سپه کشم ز عجم در عرب که صدر عجم

□

روزها گر رفت گو رو باک نیست

□

مشت گندم که اندر این دامست

□

بس کن چون دیده ببین و مگو

□

زحل از دلو با قوی رائی

□

هزار افسانه از بر بیش دارد

□

من او را دهم دختر خویش را

□

همی پژمراند رخ ارغوان

□

حمله می‌کن منع می‌کن می‌نگر

□

گربه بود کز سر هم پوستی

□

سیدی مولایی، مسکنی مشوایی

□

مونس احمد مرسل به جهان کیست بگو

□

نه آیین عقل است و رای خرد

□

ز شیرین کاری آن نقش جماش

□

به خورشید ماند همی دست شاه

□

ستاره برو بر شگفتی نمود

□

دانا ز تو چون چرا و چون پرسد

□

به ز خرابی چو دگر کوی نیست

□

سودای سفر از ذکر بود

□

وان گاه روی سوی منی آر و بعد از آن

□

بر هر ورقی که تیغ راندی

□

شهنشه باز پرسیدش که چونی

□

بفرمود تا دژ گشادند باز

□

همی گفت کاین روز فرخنده باد

□

هست ما را خواب و بیداری ما

□

همت از آنجا که نظرها کند

□

طالب کار و بار بسیارند

□

چه جای مقتدا که بدان جا که او رسید

□

سفر عید باشد بر آن کدخدای

□

حکایت کرد کاختر در وبالست

□

گو گردکش نیزه اندر نهاد

□

بیار انجمن کن بر تخت من

□

کسی که درگه جنت مثال او بگذاشت

□

از پی این رزق وبالم مکن

□

وصلت فانی ننماید بقا

□

گر چه نی را تهی کنند نگذارند بی‌نوا

□

زاین پیشترم گزافکاری

□

که شرح حال من لختی دراز است

□

بیاورد کهرم ز توران سپاه

□

بیاورد و یکسر به مردم کشید

□

دیگهای فکر می‌بینی به جوش

□

ملک جوانی و نکوئی کراست

□

در خانه بلبل داریم صلصل

□

گه خاک در لباس گیا رفت از هوس

□

نه صورتیست مزخرف عبادت سعدی

□

ز نعلش بر صبا مسمار می‌زد

□

به شبگیر چون بردمید آفتاب

□

بگفتند پیشش یکایک مهان

□

سودمند است سمند ای خردومند ولیک

□

گفت شاهنشه کی باشد شرم دار

□

دانش آموز و بخت را منگر

□

بسی خرگه سیه باشد در او ترکی چو مه باشد

□

پرده بر بند و چابکی بنمای

□

وز آنجا رخت بربستند حالی

□

شوم زو بپرسم بگوید مگر

□

تویی کرده‌ی کردگار جهان

□

عارفان را سرمه‌ای هست آن بجوی

□

ای که چون تو در زمانه نیست کس

□

ای کرده تو را بسته و مطواع فلان میر

□

ولیک غیرت لالاست حاضر و ناظر

□

یک نصیحت ز سر صدق جهانی ارزد

□

اگر چه شیر پیکر بود پرویز

□

نگر تا نترسید از مرگ و چیز

□

زبیم سپهبد همه راستان

□

به سزا مدحتی فرستادم

□

گفت پیغمبر که رنجوری بلاغ

□

خوب روی از فعل خوب است، ای برادر، جبرئیل

□

خسرو تبریز شهم شمس دین

□

اکنون که به جای خود رسیدم

□

در رویه کرد تخت پادشائیش

□

شده زار و بیمار و بی‌هوش و توش

□

نخواهیم برگاه ضحاک را

□

اقرضوا الله اقرضوا الله می‌زنند

□

ای بسا ناورده استثنا بگفت

□

از میش تن خویش به طاعت چو خردمند

□

بک الفخار ولکن بهیت من سکر

□

هر که بر خود نشناسد کرم بارخدای

□

ملک بر تخت افریدون نشسته

□

چو الیاس در جنگ خشم آورد

□

سوی خیمه‌ی خویش باز آمدند

□

در کشاورز دین پیغمبر

□

ور اشارتهاش را بینی زنی

□

جهان‌خواری نورد است ای خردمند

□

عاشق و مفلس کند این شهر را

□

وز هر طرفی نسیم کویش

□

بت سیمین تن سنگین دل من

□

همی گشت یک هفته بر گرد روم

□

سبک سوی خان فریدون شتافت

□

چون خبر شد ز آفتابش یخ نماند

□

چه زیانستش از آن نقش نفور

□

و امروز باز پاک ز من بربود

□

دم نزدم زان که دم من سکست

□

وگر مرد لهوست و بازی و لاغ

□

مگر کز بند ما پندی پذیرد

□

وزو دین گزارش همی خواستند

□

سپه را به شیروی بسپرد و گفت

□

خلی نه آخر از خم تا کی مزاج چرخ

□

بر پله پیره‌زنان ره مزن

□

بد کنش را به سخن دست مده بر بد

□

چو نای ما بشکستی شکسته را بربند

□

روزی ز سر قوی سلاحی

□

بلی خیزم در آویزم به بدخواه

□

کنون قیصر از من بجوید همی

□

به شاه گرانمایه گفت ارنواز

□

پس سلام گرم کرد و پیش رفت

□

لیک چون در رنگ گم شد هوش تو

□

ای یار نبید و رود و ساغر

□

به هر غزل که ستایم تو را ز پرده شعر

□

طمع را نه چندان دهان است باز

□

چنان زی با رخ خورشید نورش

□

چو بشنید گشتاسپ برداشت پای

□

بماندند لشکر شگفت اندر اوی

□

تو خفته و پشتت ز بزه گشته گران بار

□

آنکه بشارت به خودم میدهد

□

تو شده‌ای دیگر، این زمانه همان است،

□

که تا بینم تو را جان برفشانم

□

تا عاقبتش یکی نشان داد

□

من و تو جز من و تو کیست اینجا

□

همه شب نخفتند زان خرمی

□

پر از درد خوالیگران را جگر

□

حجره را با حرص و صدگونه هوس

□

گر ز خط روز و شب افزون شوی

□

مال نجسته‌است به یمگان کسی

□

وکیل عشق درآمد به صدر قاضی کاب

□

به چشم کسان در نیاید کسی

□

فرو کن قاصدی را کز سر راه

□

بخواند آن زمان پیر جاماسپ را

□

به رسم نماز آمدندیش پیش

□

وهم او بر مثال آهن بود

□

کفش دهی باز دهندت کلاه

□

گر به دین مشغول گشتم لاجرم

□

بس کن چه آرزوست تو را این سخنوری

□

شویش همه روز پاس می‌داشت

□

نگویم بر توام بالائیی هست

□

گرزم بد آهوش گفت از خرد

□

بدو گفت پیمانت خواهم نخست

□

سر برآور هم‌چو کوهی ای سند

□

زهد نظامی که طرازی خوشست

□

نروم نیز به کام تن بی‌دانش

□

رخ شه جسته‌ای شهمات اینست

□

فتاد اندر تن خاکی، ز ابر بخششت قطره

□

به صاحب ردی و صاحب قبولی

□

ندارد پدر جز یکی نام تخت

□

سراینده جندل چو پاسخ شنید

□

روزی دهان پنج حواس و چهار طبع

□

قوت از حق خواهم و توفیق و لاف

□

هم از روی فضل و هم از روی نسبت

□

تا که بداند که او فرع ماست

□

شب شب تست و وقت وقت دعاست

□

به آیین‌تر بپرسیدند خود را

□

فرستاده آمد به کردار باد

□

هرکه را در عشق محکم شد قدم

□

گرچه با روباه خر اسرار گفت

□

بنگرم از اوج با چشم یقین

□

بی‌حاصل و مکار جهانی است پر از غدر

□

بازبیاید به پر نیم سوز

□

اگر جرم بخشی به مقدار جود

□

سخن چون گفته شد گوینده برخاست

□

نه ارجاسپ مانم نه خاقان چین

□

بارگاه زاهدان درهم نورد

□

خاک آنم که او درین دریا

□

سایه‌ی یزدان چو باشد دایه‌اش

□

خدایت یکی را به ده وعده کرد

□

همچون قمر بتافت ز تبریز شمس دین

□

چشمش نه به چشم یار ماند؟

□

گر افتادی سر یکسو زن از میغ

□

بگویم بدو هرچ دانم درست

□

چون نیامد هیچ خلقی مرد او

□

گل فرو شست از سر و بی‌جان دوید

□

یا جواب من بگو یا داده ده

□

تنین توست تنت حذر کن زو

□

ور نه پس مرگ تو حسرت خوری

□

چو گاوی که عصار چشمش ببست

□

رطب پیش دهانش دانه ریز است

□

نشسته بران باره‌ی خسروی

□

گر چه تو غنی و ما فقیریم

□

پس تو بد بنده چرا ایمن نشسته‌ستی؟ ازانک

□

مدت سالی همی زایید درد

□

هرچ آن به زمان باقی است بودش

□

چو سیب آورد این دعوی که نیکو ظنم از مولی

□

بر تربتش اوفتاد بی‌هوش

□

نموده ناف خاک آبستنی‌ها

□

بیفگندش از باره برسان مست

□

من چنان در عشق گل مستغرقم

□

گفت ای دل گرچه خود تن می‌زنی

□

دست به عالم چه درآورده‌ای

□

همچنان چون نرسد بر شرف مردم خر

□

نیست نماینده و خود جمله اوست

□

نه پروانه جان داده در پای دوست

□

چو طفلی تشنه کابش باید از جام

□

مگر رستم زال سام سوار

□

ما صلاح خویشتن در بی‌نوایی دیده‌ایم

□

به آزادگی از همه شهریاران

□

چونک مال و ملک را از دل براند

□

لیکن مرا به گرسنگی صبر خوشتر است

□

امروز نه هوش است و نه گوش است و نه گفتار

□

هرکجا عقل پیش رو باشد

□

گر تو اندر دین عشقی بر ملامت دل بنه

□

گشاد آن در گنج پر کرده جم

□

گفت، با شه چون توان آویختن

□

چه محل دارد به پیش این عشیق

□

مانده ترازوی تو بی سنگ و در

□

که کرد اول آهنگری؟ چون نبوده‌است

□

هر طرف رنجی دگرگون فرض کن آن گاه برو

□

از این خاکدان بنده‌ای پاک شد

□

مقام خوف آن را دان که هستی تو در او ایمن

□

از آن پس فرستاد کسها به روم

□

ان ترد محو البرایا فانکشف

□

سخن در ره دین خردمند را

□

ما نبودیم و تقاضامان نبود

□

فلک را پرده و که را کلاه و خاک را خیمه

□

در دل خیال خطه تبریز نقش بست

□

کاریکه صلاح دولت تست

□

جان ز فسون او چه شد دم مزن و مگو چه شد

□

بیفتاد از دست ایرانیان

□

نیست یک تن بر همه روی زمین

□

کرده‌ام آنها که از من می‌سزید

□

طیبات از بهر کی للطیبین

□

پیش‌رو خلق پس از مصطفی

□

عاجز او شد حسود دشمن او شد دلیل

□

کسانی که پوشیده چشم دلند

□

در باغ مجلسی چو نهاد آفریدگار

□

یکی مرد بد نام او اردشیر

□

گفت هرجامه سزای دوست نیست

□

بسی بازی ببینی از پس و پیش

□

دین که ترا دید چنین مست خواب

□

آن کند با تو که با من کرد راست

□

یا رخیم الجسم لو لا انت شخصی ما انحنی

□

هست خشنود هر کس از دل خویش

□

خداوند شمس دین را گر ببینی

□

بسان کسی کو پیامی برد

□

گفت گریان از چه‌ای بر گفت راست

□

گفت فرعونی انا الحق گشت پست

□

جز به چنان شب طربم خوش نبود

□

اکنون نگر به کار که کارت به دست توست

□

دانی که ستم روا ندارد

□

کند جلوه طاووس صاحب جمال

□

ما لرسالات هوی منتهی

□

رسید آن نوشته فرومایه‌وار

□

این بدان گفتم که تا هر بی‌فروغ

□

با عامه که جان را خدای گوید

□

در سخنش دل نه چنان بسته‌ام

□

بی‌گمان گردی اگر نیک بیندیشی

□

دامن کشان حسن دلاویز را چه غم

□

وز دیگر سوی سدره جوی سدیر

□

هر کسی گر محرمستی پس طبق پوشیده چیست

□

سران را همه شهرها داد نیز

□

گفت یا رب با که گویم حال خویش

□

عشق نان مرده را می جان کند

□

غارتیانی که ره دل زنند

□

نبینی که گر بازگشتی، به ساعت

□

گر به تن بازکنم جای دگر باکی نیست

□

چه نیکو زده‌ست این مثل برهمن

□

خامش که نمی‌گنجد این حصه در این قصه

□

به جان زریر آن نبرده سوار

□

هرک او در دولتی پیوسته شد

□

گفتم: چه پیشه دارد مهر و هوای او

□

این همه دانست و چون آمد قضا

□

هرکه را محنت نه جاویدی بود

□

چون نماندت نیک و بد، عاشق شوی

□

رستمی کز فلک سواری رخش

□

خیالت می رود در دل چو عیسی بهر جان بخشی

□

گرفتند مر یکدگر را کنار

□

تا ز تو یک ذره باقی ماندست

□

توبه‌ای کن اشک باران چون مطر

□

عورتی را زهره کردن مسخ بود

□

ای سپاهی کز سر خاور بود

□

بود درویشی گدایی بی‌خبر

□

که مرد ار چه دانا و صاحبدل است

□

من عشقم و چون ریزم ز تو خون

□

برین سان همی گشت پیش سپاه

□

پادشاها در من مسکین نگر

□

زان همه وعده‌ی نیکو به چه خرسند شدی،

□

مژده مژده ای گروه عیش‌ساز

□

هیچ کس دیده‌ای که گفت «منم

□

تا بمیرم من به صد زاری زار

□

خو کرده چو وحشیان صحرا

□

دریا شود این دو چشم سرم

□

پدر پیر سر شد تو برنادلی

□

خه خه‌ای کبک خرامان در خرام

□

یا از آن دریا که موجش گوهرست

□

همنشین اهل معنی باش تا

□

گفتند «شاد باش که رستی زجور دهر

□

گر شما اسرار دان ره شوید

□

بگفت ای صنا دید شرع رسول

□

نشاید بره را از جور چوپان

□

یکی داد گسترد کز داد اوی

□

چون محال آمد پدیدار آمدن

□

مردی که سلاحی بکشد چهره‌ی آن مرد

□

از چمن باغ یکی گل بچید

□

وز خلق یکی به سان میش است

□

نه دل کس نه دل خود نیز هم

□

شه برو تاختی به وقت شکار

□

چنانک سر تو نسبت به تو بود مکشوف

□

ز دانا سپهبد زریر سوار

□

شب مخسب و روز در هم می‌مخور

□

ای دریده پوستین یوسفان

□

کیست فلک پیر شده بیوه

□

وین که اگر باد به گل بروزد

□

زانک من خون سرشک افشانده‌ام

□

چو زو کرده باشم تحمل بسی

□

برجه ساقیا تو گو چون تو صفت کننده کو

□

تو او را پذیرفتی و دینش را

□

من عیار کوهم و مرد گهر

□

اینت گوید «کردگار ما همه

□

به که تهی مغز و خراب ایستی

□

گازری از بهر چه دعوی کنی

□

باز بعضی در بیابان خشک لب

□

بیکار کسی تو با چنین کار

□

باقی غزل به سر بگوییم

□

همی داشتند از سپه دست باز

□

بهر خویش آن پاک جان را آفرید

□

اختیارش زید را قدیش کند

□

و او بیکی دانه ز راه کرم

□

اکنون که نیامدت به کف مال و شدت عمر

□

کرد روزی از قضا دختر نگاه

□

خجل زیر لب عذرخواهان به سوز

□

ای کوه از حلمت خجل وز حلم تو گستاخ دل

□

کنم چاه آب اندرو صدهزار

□

شاه گفتش ای ز هستی بی‌خبر

□

آن زمان کت به جان بخواهم جست

□

می‌کشد استارگان را یک به یک

□

جان را به سخن به سوی گردون کش

□

نبود او و او بود، چون باشد این

□

تیغ از اینسو به قهر خونریزی

□

من قیاسی کرده‌ام رشک تو را در حق او

□

ز ره چون به تنگ اندر آمد سوار

□

شاه گفت آرایش آن دیگران

□

این همی‌گفت و دل او می‌طپید

□

گر بپسندیش دگر سان شود

□

تو گریانی جهان خندان، موافق کی شود با تو؟

□

کاشکی اکنون چو اول بودیی

□

فرو خورد شیخ این حدیث از کرم

□

لابه کردم شه خود را پس از این او گوید

□

چنین داد پاسخ ورا گرگسار

□

گر بود در ماتمی صد نوحه‌گر

□

قدر و بهای مرد نه از جسم و فربهی است

□

پس محل وحی گردد گوش جان

□

از سیم طراری مشو به مکه

□

بیشتر از شاه و کمتر آمدن

□

آگه از روی بستگان سپهر

□

سودای تنهایی مپز در خانه خلوت مخز

□

به پیروزی دادده یک خدای

□

تا بدانی تو که این آن ملتست

□

در تک دریا گریزد هر صدف

□

سایران در آسمانهای دگر

□

چون به دل اندر چراغ خواهی افروخت

□

جامه‌ای از نیستی در پوش تو

□

پشیمان شد از کرده و خوی زشت

□

تو نور مصطفایی و کعبه پربتان شد

□

یکی جادو آمد به دین آوری

□

عهد کردند آن زمان کو سرورست

□

کسی را که باشد پرستش فزون

□

شمع چو ساقی قدح می به دست

□

خوب گفتار، ای پسر، بیرون برد

□

هم توانی سوخت از آهش گناه

□

خویشان چو خروش او شنیدند

□

یقول خادع المعشر بلاء العشق کالسکر

□

به گرد گرامی سپرد آن سپاه

□

گفت می‌رفتم خرامان در رهی

□

گفت برای دل من هر یکی

□

مر عشق را خود پشت کو سر تا به سر روی است او

□

طبع من با تو نیارامد و با سیرت تو

□

هرکرا دردیست درمانش مباد

□

خدای خواست که اسلام در حمایت او

□

ای تو چو خوشه جان تو گندم و کاه قالبت

□

بیامد چو با شیر نزدیک شد

□

گر ز غیبت دیده‌ای بخشند راست

□

نبود مردم جز عاقل و، بی‌دانش مرد

□

نیست شب سیاه رو جفت و حریف روز من

□

نه چون موسی بود هر کس که عمرانش پدر باشد

□

هر شکن در طره‌ی آن سیم تن

□

هم بدین خسروی نیم خشنود

□

خنبک زده هر ذره بر معجب بی‌بهره

□

ز خونشان فروزنده آذر بمرد

□

عزم کردند آن جفا کاران به جمع

□

بگیر دامن اقبال شمس تبریزی

□

شمس حقی که نور او از تبریز تیغ زد

□

بس بی خطر و خوار کام یابی

□

تا نگردی بی‌خبر از جسم و جان

□

از آن سالها می‌بماند زرش

□

ترک کی تاجیک کی زنگی کی رومی کی

□

کجا داد آن دستگاه بزرگ

□

تا کنی معزول یک تن را ز کار

□

گفتم: نخست گو چه نثاری برش برم

□

چونک حزین غم شوم عشق ندیمیم کند

□

از علم و خرد سپر کن و خود

□

حکمت یثرب بست ای مرد دین

□

بر شاخ نشسته چست و بینا

□

بر پشت فلک پری چو عیسی

□

به بالا و دیدار و فرهنگ و هوش

□

شهریار از دست تو بسیار هست

□

نغزها را مزاج او مایه

□

تا تویی پیدا نهان گردد درخت

□

سزد گر چو این هر دو مشغول خور

□

بر بام هفت منظر بالا کشیده‌اند

□

هر آن کس که گردن به فرمان نهد

□

قد هدانا ربنا من سقام طبنا

□

همی یافت از مهتران ارج و گنج

□

چون درش بگشاد، چه کفر و چه دین

□

مر تو را نزد آن که‌ت اینها داد

□

طشت اگر من نزنم فتنه چو نه ماهه شده‌ست

□

که اوباشی همی بی‌خان و بی‌مان

□

گفت یوسف گوییی بی‌هش شدید

□

وانکه نااهل سجده شد سر او

□

تیره نگشت آن صفا خیره شده‌ست چشم ما

□

همانا دل دیو بفریفتست

□

چون در اول بسته‌ای میثاق تو

□

من به کوی تو خوشم خانه من ویران گیر

□

گفتا نکو رفت این سخن هشدار و انبان گم مکن

□

برده‌گشتند یکسر این ضعفا

□

برق از شعاع خنجر او ناگهان بجست

□

پس از رنج سرما و باران و سیل

□

آنک وصف می بگوید باخود است و هوشیار

□

ببردند نزدیک گوهرشناس

□

حق تعالی گفت مهلت بر منت

□

وای آنکه سر زطاعت او بازپس کشید

□

زهد همی‌گفت که من واقف اسرارم از او

□

چرا که باز نگردی به طاعت خالق

□

دشمن از برق سنانش بگدازد ور خود

□

او نیز گذشت از این گذرگاه

□

گفتا ز سر یک تو باور کجا کنی تو

□

به سر بر یکی گرد صندوق نغز

□

هرک را شد در رهش حسرت پدید

□

رخت از این سوی بدان سو کشم

□

زو برگشاید سر خود تبریز و جان بینا شود

□

والله که همی نخورد خواهم

□

حدیث خسرو پرویز آن مثل دارد

□

چو مردم سخن گفت باید بهوش

□

زهی بر کار و ساکن تو به ظاهر

□

چو او بر هوا رفت و گسترد پر

□

از غمش آن روز در خون جگر

□

چو هاروت ار توانستی که اینجا آئی از گردون

□

قطره به دریا چو رود در شود

□

ای غرقه شده به آب طوفان

□

فلک خزاین جنات آستانه‌ی تو

□

مجنون چو شناخت پیش خواندش

□

چو فرمان موقع داشت رویش

□

یکی را سجده‌اش در سر نگنجید

□

صد هزار اسرار از زیر نقاب

□

این فتنه به هر دمی فزونست

□

من گرم می‌شوم جان اما ز گفت و گو نی

□

تنت را مادر این زمین و، فلک

□

همای چتر تو چون سایه بر جهان افکند

□

نی چه ارزد دو سه خر مهره که در پیله‌ی اوست

□

سر درکش ای رفیق که هنگام گفت نیست

□

اگر با خسروم افتد چنین کار

□

هرک چون غواص ره دارد درو

□

داند که مصالح نگاه دارد

□

ور گوش رباب دل بپیچی

□

امروز چه فرق است از این ملک بدان ملک؟

□

چو برق تیغ بر اعدای او زبانه زند

□

پیرامنش از وحوش جوقی

□

ای ناطقه بر بام و در تا کی روی در خانه پر

□

کنون تا او به این مکتب رسیده

□

روز و شب پیوسته لشگر می‌رسد

□

کدام بحر خداوند شمس دین به حق

□

عید هر کس آن مهی باشد که او قربان او است

□

تا نشناسد که برون زین فلک

□

مثال کافرم در مومنستان

□

کسی گفتش ای قدوه‌ی راستی

□

خدایا دررسان جان را به جان‌ها

□

ولیکن شود تری این فزون

□

با برادر کی کنند این ، کافران

□

نشمرد افعال او مهندس اگر

□

شمع تو پروانه جانم بسوخت

□

ز علم بهره‌ی ما گندم است و بهر تو کاه

□

هر آرزو که خواسته‌ایم از خدای خویش

□

با جان منت قدم نسازد

□

غلط که او چو بخواهد که از خرم فکند

□

ز آهن در دهان داری زبانی

□

بنده چون پیوسته بر فرمان رود

□

جز دوست خلیلی نپذیرفت خلیلش

□

همی‌گویم سخن را ترک من کن

□

من نیستم آن گل کز آب زرقت

□

جهان پناه که خورشید پادشاهی چرخ

□

با رخش لاله ندانم به چه رونق بشکفت

□

تا ره نبرد ترسا دزدیده به دیر تو

□

همه شب از غم جانان نخفتی

□

عنکبوتی را به حکمت دام داد

□

چو می‌ترسد ز چشم بد نفس را

□

هر دمی از مصر آن یوسف سوی جان‌های ما

□

چشم دل در پیش حق می‌باز نتوانند کرد

□

رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز

□

بار دگرش به خشمناکی

□

که بخت من چنان خفته‌ست که بیداری ندارد رو

□

کاین همه آزار کشیدی ز من

□

ای به روز و شب معطل مانده

□

ای که میان جان من تلقین شعرم می کنی

□

کیست که مست تو نیست عشوه پرست تو نیست

□

گر تو ندیده‌ای ز سخن مردمی

□

خدیو عرصه‌ی دیوان پیشگاه دوم

□

کف نیاز به درگاه بی‌نیاز برآر

□

تا صورت راست را بدانی

□

شده زهره مانند یاقوت سرخی

□

طاعت روحانیون از بهر تست

□

درختت گر ز حکمت بار دارد

□

نشستنگهش جند شاپور بود

□

اگر سیر کشتم همی بشکفید

□

گرفت جمله جهان آفتاب از آنکه پناه

□

روزی دو که عمر هست بر جای

□

ز خردی نشایست گو بخت را

□

مرا بر سینه روزنها از آنست

□

محو شد و از محو چندینی مگوی

□

در زخم او زاری مکن دعوی بیماری مکن

□

پس زندگی یاد کن روز مرگ

□

آن را که در رکوع غنی کرد بی سال

□

وصف جود شاه دریا دل مگر نشنیده‌اند

□

گر جمله را عذاب کنی یا عطا دهی

□

ز داننده چون شاه پاسخ نیافت

□

ای بدل ذویزن، بوالحسن بن الحسن

□

چون در آن ویرانه شد خوار و دژم

□

نتوان کرد شرح کز چه صفت

□

سخنگوی مردی بجست از مهان

□

دیوت از طاعت پری گردد چنانک

□

ذرات خاک بر مه و خورشید فخر کرد

□

آن وحش نشین وحشت‌آمیز

□

دو فرزند آن نامور پارسا

□

در آن غار بلا انداخت خود را

□

او چو آزادست از شاه و سپاه

□

ای خواجه من آغشته‌ام بی‌شرم و بی‌دل گشته‌ام

□

چنین داد پاسخ که هر کو خرد

□

دین به هزیمت شد از دوادو دیوان

□

بیدانشی بود که کسی با وجود او

□

دریغا که مشغول باطل شدیم

□

فرستاده از پیش کسری برفت

□

ترا کامل همی‌دیدم به هر کار

□

هرک او در ره بچیزی بازماند

□

هر که بدانست خوی او ز حکیمان

□

چو بشنید برخاست از پیش شاه

□

به گفتار خوب و به کردار نیک

□

دهان غنچه‌ی دولت به طلعتش خندان

□

دور چون در نبشت روزی چند

□

تن مرده گرزنده گردد رواست

□

چو شد نزدیک جای خرمی دید

□

گر فروشد صد هزاران سر بخواب

□

خامش که ستیزه می‌فزاید

□

ببردند یک سر همه پیش تخت

□

تو که ندانیش هم برو سپس او

□

نظام خدمت او چرخ توامان بستند

□

هر آن کافگند تخم بر روی سنگ

□

چو عیب تن خویش داند کسی

□

اکلیلهای پیلانش از گوهرست و لل

□

ور نباشد کار درمان کسی

□

چون تو پیدا آمدی چون آفتاب

□

که نادان فزونی ندارد ز خاک

□

هرکه نداند که این لطیف سخن گوی

□

سمند باد مسیر تو، با صبا هم تک

□

خورشید چو تیغ او جهانسوز

□

بخورد و ز بالین او بر پرید

□

بر هدفش تیر تمنا رسید

□

تو ز عشق جان خویشی بی‌قرار

□

همه مهر و کرم و خاکی و عشق انگیزی

□

خمش ای دل دگر مگو دگر اسرار او مجو

□

نیک بندیش که از حرمت این عرش بزرگ

□

ببسته خدمت صدر ترا صدور میان

□

زر از بهر چیزی خریدن نکوست

□

هر چه باشد، باز نامش مسند است

□

ندانی که ما عاشقانیم وبیدل

□

اولش بوبکر و آخر مرتضا

□

گرچه‌شان کار همه ساخته‌از یکدگر است

□

تو یقین دار که بی‌تو نفسی جان نزید

□

شگفتی نگه کن به کار جهان

□

ز ذوق نرگس تر آب در دهان آرد

□

ای تاج ولی نه بر سر من

□

چشم جان از دیدن رخسار این رعنا ببند

□

به عزم شب چرا شد بره برپا

□

تا بکی از من وفا از تو جفا

□

خامش که به پیش آمد جوزینه و لوزینه

□

دلم جوشید و می‌خواهد که صد چشمه روان گردد

□

وین دشمنان را بسته بیند

□

گفتمش گر سر برآری بنده‌ام

□

سر چیست تا به طاعت او بر زمین نهند؟

□

ای مرقع شعار کرده! چه سود

□

صلصل خواند همی شعر لبید و زهیر

□

دولتی تر از منی این جایگاه

□

از نقد جهان فرید را قلبی است

□

از شوق عتاب تو آن آدم بگزیده

□

بر سر دیو تو را عقل بسنده است رقیب

□

وهم از سرادقات جلال تو قاصرست

□

شاه بهرام ازین قرار نگشت

□

نه پرتو اثر عاشقی است در هر دل

□

بود کاین سبحه گردانیدن من

□

یا چو عثمن پر حیا و حلم باش

□

ما گاو و شتر کنیم قربان

□

هر کسی را نایب حق تا نگویی زینهار

□

به قلعه‌ی سخن‌های نغز اندرون

□

گر کند یاد صدمه‌ی قهرت

□

نشاید که بر کس درشتی کنی

□

هزار نکته ز باران و برف میگوید

□

پیلبان را روزی اندر خدمت پیلان بود

□

هرک رابگسست در لاشیء دم

□

چون که خرد را دلیل خویش نکردی

□

شمس الحق تبریز کجا رفت و کجا نیست

□

پیش که بربایدت ز معدن الفنج

□

که می‌گوید که از جمعی پریشان می‌شود خواجو

□

پهلو از پیه و گردن از خون پر

□

پیل را خرشمر، آنگه که کشد بار کسی

□

شهر پر آوازه‌ی غوغای او

□

پاسبان را عاشقی نغز اوفتاد

□

چه ایمنست دهم از خراج و نعل بها

□

هله مرحوم امتان هله ای عشق همتان

□

غواص چه چیز؟عقل فعال

□

مکن اندیشه ز ایذای حسودان خواجو

□

چو از راستی بگذری خم بود

□

ز نفخ لواحق شود همچو عیسی

□

چشم حورا چون شود شوریده رضوان بهشت

□

ای مخنث، جامه‌ی مردان مدار

□

به خرابات فرو خواهم شد

□

زبان و جان من با وصل او رفت

□

آن چیست که چون شخص گران تو بخسپد

□

یادش آید کاشنایی یافتست

□

گرد آورم از چنین بهانه

□

دهانت دیدم و بر عقد در زدم خنده

□

برآنم تا ز یاران ریایی

□

من این ماجرا در سپهر نخستین

□

هر چه بگفتم کژ و مژ راست کن

□

ای تبریز شمس دین خسرو شمس مشرقت

□

آویخته است زهرش در نوش او

□

مده دمهای سردم را بخود

□

نخست آدمی سیرتی پیشه کن

□

چون سگ شکمش نمی‌شود سیر

□

به مغرب شد نهان مهر دل آرا

□

لابد ازین جای بدان جای شدی

□

من کز همه حال و کارش آگاهم

□

دی مرا پرسید لطفش کیستی

□

کودن و خوار و خسیس است جهان و خس

□

دگر ره کاین سخن بشنید فرهاد

□

در معرکه چنین خزانی

□

آن دلبری که جمله جمال است نعت او

□

هست خدا آن که بود بی‌نیاز

□

آن نکته به سهل بر گرفتند

□

راستی گوی ای جان عاشقان را مرنجان

□

به گل اندوده خورشیدی میان خاک ناهیدی

□

به سال نو ایدون شد این سال خورده

□

فرس بری و کوهی و تتاری

□

به دریا مرو گفتمت زینهار

□

تا مزاج مملکت صحت پذیرد بعد ازین

□

همی می در قدح ریزید تا مست

□

شکر خود نیشکر خائی دگر بود

□

تو هرجایی از آن می بازمانی

□

هست آن سخا چون دام نان اما صفا چون دام جان

□

تیمار ندارم از زمانه

□

ور تو همان آب و گلی در سرشت

□

دخت کسری ز نسل کیکاووس

□

ازین سیرت نمی‌ترسی که فردا گویدت ایزد

□

راز نخواهی که شود آشکار

□

دید ار خدای، دید بی غیب

□

ترک سقایی کنم غرقه دریا شوم

□

چه آسان می‌شود مشکل به نور پاک اهل دل

□

چون قیمت یاقوت به آب است تو دانی

□

شود با هر که خواهد آشنا دل

□

تو خوش خفته در هودج کاروان

□

خود کام را چنین سخن از طبع هست دور

□

بر لب و دندان آن شاعر که نامش نابغه

□

به پیرامن بزرگان سپاهش

□

تو پادشاه تن خویشی، ای بهوش و، تو را

□

خواری آن جا با عزیزی عهد بسته یک شده

□

گر زی فلک برآرد سر نار خاطرم

□

آن موج زنم کنون، که از در

□

شاه چون سر بلند عالم گشت

□

رو هواگیر چو آتش که ز بهر نان مرد

□

شترهای دو کوهان سبک پا

□

موم بود دل که ز عشق است زار

□

و طیبوا و اسکروا قومی فانی

□

یاران دل شکسته بر صدر دل نشسته

□

نشود رسته هر آن کس که ربوده‌است دلش

□

مجنون چو بحال او نظر کرد

□

بگفت ار نهی با من اندر میان

□

میان هجر و وصالش، گر اختیار دهند

□

هنگام همت وی و هنگام جود وی

□

اسیر و اسپ و مال و رخت و کالا

□

ده روز با او به صید بودم

□

در دست همیشه مصحفم بود

□

نامه‌ی شاهان عجم پیش خواه

□

کز مهر و وفای آن یگانه

□

با همه نیکوئی سرود سرای

□

ازین غم که با بلبلان سبک دل

□

ز یکرنگی مسیحا با تو دم زد

□

چنان درخمسه داد اندیشه را داد

□

ای دلیل بی‌دلان و ای رسول عاشقان

□

فراز آسمان صوفی همی‌رقصید و می‌گفت این

□

آئین تنت همه دگر شد

□

وگر نه کی شبی را این در نگست

□

چو شیر رایت وی را کند صبا متحرک

□

ترک عمل بگفته و قانع شده به قول

□

چو رویم ز آتش می برفروزد

□

قاصد طلبید و داد پیغام

□

هر چند هست بد مار از مرد بد بتر نیست

□

گر شوی تو رام خود رامت شود جمله جهان

□

در نگنجد مگر به دل، که دل است

□

تو ساده مزاجی و تنگ دل

□

آهنت گرچه آهنیست نفیس

□

زیر پای رخش آهن سم تو گردد چو نعل

□

یافته‌ای دست و به جان رنجه‌ام

□

گر کرد، سپهر بی‌طریقم

□

هله ای شارح دل‌ها تو بگو شرح غزل

□

به خردی هم ز مکتب می‌جهیدی

□

عارف حق شدی و منکر خویش

□

ملک فرمود تا شاپور فرخ

□

حکایت اینهمه گفتیم و همچنان باقیست

□

فریب جهان، پخته کردست ما را

□

لاله دل از فتیله‌ی عنبر کند همی

□

گمان نفتاد کافتد خار خاری

□

دلش را پرست، ار خرد را پرستی

□

مانند موران عقل و جان گشتند در طاس جهان

□

بر ره و بر مذهب تن نیست جانت

□

وان شغبی کان دو سه تن ساختند

□

نیرنگ نمود و خواهش انگیخت

□

ز شرم آن در دندان سزد که حل گردد

□

ز غیرت آتشی در ناظر افتاد

□

گر سینه به مهر او کنی گرم

□

روز رفت و قصه‌ام کوته نشد

□

کند با او به هر دم یک صفت یار

□

چون بنگری به طولش سرو و چنار باشد

□

که چون من چاشنی گیرم ازین جام

□

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست

□

آبی‌ست ایستاده درین خانه مال و جاه

□

چو گردد مرغ اندک چاشنی خوار

□

قوم مجسم رقم از جسم زده

□

این پنج در علم ازان بر تو گشادند

□

تو شمس تبریزی بگو ای باد صبح تیزرو

□

قامت کوتاه دارد، رفتن شیر دژم

□

دهان مفلسان شیرین کن از قند

□

بدرود که عزم کوچ کردم

□

درین علامت خونین، نهان دو صد دریاست

□

گفت فروشنده که ای غلتبان

□

می‌راند ز آب و دیده رودی

□

چو هر دو باز از این خواب خویش بازآیند

□

چو من قشر سخن گفتم بگو ای نغز مغزش را

□

این، چنان زرین نمکدان بربلورین مائده

□

بگفتش پیشه‌ی دیگر چه دانند

□

به شهر قیامت مرو تنگدست

□

نهفته، سودگر دهر هر چه داشت فروخت

□

دمی ناظر از و غافل نمی‌شد

□

دران انگشتری بازی زمانی

□

از چپ و راست سوسن و خیری

□

ببیند آهن تیره دل خود را در آیینه

□

کاروان ظفر و قافله‌ی فتح و مراد

□

چو منعم سخن را خریدار بود

□

او همه شب به باده بزم افروز

□

ز قید شرع که جان است بنده‌ی حکمش

□

چو الیاسش گذر بر روی عمان

□

دگر تازک، خراسانی و پاک اصل

□

و الفجر لذی لیال عشر

□

این را رها کن عارفا آن را نظر کن کز صفا

□

نوبتی پالیزبان و نوبتی سرو سهی

□

آورد جوان دولت اندیش

□

عجب داری ار بار حکمش برم

□

آسوده آنکه در پی گنجی کشید رنج

□

که ای شمع شبستان الاهی

□

در غضب آورد مرا نفس خام

□

کبوتر که دیده‌است کز گردش او

□

ما را چو مریم بی‌سبب از شاخ خشک آید رطب

□

قدح پر کرد و گفتا گیر و درکش

□

مپسند که در چنین زمانی

□

لیک چون شه نشاط جان خواهد

□

کفرین می‌کنند بر سخنت

□

ماهی ار آلت بیان می‌داشت

□

به سر شد نوبت حسن و جوانی

□

هین دهان بربند و خامش کن از این پس چون صدف

□

تشنیع مزن که صله‌ای نیست

□

با هر کس منشین و مبر از همگان نیز

□

ملک گفتا که هست این سهل کاری

□

غلام آبکش باید و خشت زن

□

ز درد و حسرت عمری که بی‌تو رفت از دست

□

چنان دورش به صحبت خانه‌ی داد

□

بر دگران برد چو آن آب سرد

□

دست رامش به من شده ست قوی

□

پیاپی ساقی دولت روان کردی می خلت

□

عقد جود او همه پنجه بود

□

ازین وحشت که بر بهرام ره یافت

□

گرچه من می‌خورم چنان نخورم

□

سعادت می‌کند سعیی که با شیرازم اندازد

□

برون از عقل تا اینجا کسی هست

□

هنوز اندر طریق عشق خامم

□

ولیک عاشق حق را چو بردراند شیر

□

قوم خلقو بورا قالو شططا زورا

□

ار روی ملوکانش هر روز نشاطست

□

جرمم منگر، که چاره‌سازی

□

بسوزاندم هر شبی آتشش

□

دعوی دوستی کنند ولیک

□

چو خسرو دید سوی نامه‌ی روم

□

گشاده گریه‌ی تزویر چون می

□

خاطر تو نبشت شعر و ادب

□

ای زاغ هجران تهی چون زاغ از من کی رهی

□

گویند که حیوان را جان باشد در دل

□

دری را خود دری شد باز بر من

□

کیمیا کاری جهان دو رنگ

□

من خود چو آتش، از شرر فقر سوختم

□

مرحمت خویش کند یار من

□

نافه شکوفه ندهد بوی مشک

□

گفتم بتکی باشم دو چشم بپوشیده

□

آب حیات جستنی جامه در آب شستنی

□

وگر افلاک را آصف همه اعناق خود کردی

□

بودند به کوه و دشت پویان

□

وز این جانب افتان و خیزان جوان

□

به دوستانش فرستاد نامه‌ای ایزد

□

مثل باشد درین دیرینه مسکن

□

اگر بر تو کسی دیگر گزینم

□

چون چنین دیدی خرد دایم مرا گفتی همی

□

چون دل ز جان برداشتی رستی ز جنگ و آشتی

□

فضل محمد که هیچ کس نشناسد

□

بپرسش گفت کای مرد هنر سنج

□

دخت او نیز در کنار آورد

□

از سایه‌ی تو خاک چو زر می‌شود، چه غم

□

بریز آبی ز آب چشم نمناک

□

پریدند آن همه مرغان دمساز

□

مستی فزود خامش تا نکته‌ای نرانی

□

رضاک رضای الذی اوثر

□

به که رو آرد دولت، که بر او نرود؟

□

چون باز کنی ز نیشکر بند

□

کمر به طاعت و انصاف و عدل و عفو ببند

□

از انگشت سلیمان رفته خاتم

□

به سوی مسجد اقصا چو زد گام

□

روان شد باد جام لاله بر دست

□

ماندی اکنون خجل، چو آن مفلس

□

آن ساغر لاغرشده را داروی دل ده

□

به مردمی تو اندر زمانه مردم نیست

□

تو گر چه ز عشق تنگ باری

□

شاه چون دید کو ز یک رنگی

□

چو شاه جور کند، خلق در امید نجات

□

بگو با جان من چندین جفا چیست

□

دگر ز آنجا که شد عشق آتش انگیز

□

سرو بلندم که من سبز و خوشم در خزان

□

چو دانستی که دیوانه شدی عقل است این دانش

□

معشوقگانت را، گل و گلنار و یاسمن

□

جمله از بهر لقمه‌ای چو سگان

□

سعدیا قصه ختم کن به دعا

□

فراوان ریز در جانم از آن می‌های ربانی

□

چو محنت افکند بر خاک راهم

□

چرخ، سعی مرا شمرد بهیچ

□

کاهی شو و کوه عجب بر هم زن

□

خامش که تو زین رسته‌ای زین دام‌ها برجسته‌ای

□

همچون سرپستان عروسان پریروی

□

توانگر دلی کن، قناعت گزین

□

سوسن از بهر تاج نرگس مست

□

هیچ مگو ای لب من تا دل من باز شود

□

زد آتش گرمی خور در جگرشان

□

جان معنی و معنی جان را

□

گر زانک جنس مفخر تبریز گشت جان

□

دهان عشق می‌خندد که نامش ترک گفتم من

□

بگیری خون من چون آب لاله

□

بس خوب را که از پی معنی زشت او

□

بهر سالی که دولت می‌فزودش

□

کیست آن طوطی و شکرضمیر منبع حکمت

□

به ایجاد جهنم گشته باعث

□

با مه دولت قران کنی چو شرف یافت

□

بنگر به چشم خاطر و چشم سر

□

سر دل تو جز ولا تا نبود که بی‌گمان

□

مرغان دعا کنند به گل بر، سپیده‌دم

□

خلق بیم است که چون ذره پراگنده شوند

□

به سمع خواجه رسانید اگر مجال بود

□

چو تف آفتاب زد ره ذرات بی‌عدد

□

جان لقمان که گلستان خداست

□

به نزد تو سخن آورد سیف فرغانی

□

وگر دهی تو به عادت دهش که روپوشست

□

انت ولی نعمتی مونس لیل وحدتی

□

بهاری بس بدیعست این، گرش با ما بقابودی

□

تا شسته شود کدورت از دل

□

شتر به جهد و جفا برنمی‌تواند خاست

□

ایمان و ممنان همه حیران شده ز عشق

□

کر برون آمد بگفت او شادمان

□

چه باشی چون زمین ای آسمانی!

□

هر که سوی خدمت او راست شد

□

خود را و دوستان را ایثار بخش از آنک

□

چون ریاضتش کند رایض چون کبک دری

□

گنج خود خواندیم و رفتی و بگذاشتیم

□

خشت بالین گور یاد آور

□

لسان العرب و الترک هما فی کاسک المر

□

همچو آن رنجور دلها از تو خست

□

خرقه می‌پوشند چون مسکین خداوندان مال

□

ای مطرب صاحب نظر این پرده می زن تا سحر

□

مرا امشب شهنشاهی لطیف و خوب و دلخواهی

□

روزگار شادی آمد، مطربان باید کنون

□

ز تاب مهر تو در روی ذره‌های حقیر

□

چو به بودی طبیب از خود میازار

□

دگربار از میان محو عجب نومستیی یابند

□

یوم تبلی والسرائر کلها

□

بانگ جرس ضلالت آید

□

کسی شکر خداوندی که او را بنده‌ای بخشد

□

پنهان بود بر مرد و زن در رفتن و در آمدن

□

محکم کند سرهای خم تا ماه پنجم یا ششم

□

مرا بی ترک سر وصلت میسر گردد ار باشد

□

امید هست که روشن بود بر او شب گور

□

هست بلادر این ستم پیش بلا و پس دری

□

ور بدانی باشد آن هم از گمان

□

سرد میگردد تنور آسمان

□

ذبت فی العشق کی اعاینه

□

چه دورت داشتند ایشان که قطب کارها گشتی

□

به شعر خبز ارزی بر، قدح بخور سه چهار

□

ترا که کرسی دل زین خرابه بیرون است

□

کف نیاز به حق برگشای و همت بند

□

دارم گمان که خالق مخلوق آفرین

□

هر که باشد شیر اسرار و امیر

□

ای لعل تو شهد مستی انگیز

□

مست جاویدان شو و فانی بباش

□

بلی زانجا که موج بحر جود است

□

نفس او پاکیزه است و خلق او پاکیزه‌تر

□

منظومه‌ی ثنای تو تالیف می‌کنم

□

و لو انکرت ما بی لیس یخفی

□

مدتی کان یگانه بود ز تو

□

دیو می‌سازد جفان کالجواب

□

وز اثر قطره ابر عشق، صدف وار

□

منم کمانچه نداف شمس تبریزی

□

فتحش ز فتح شاه رسل می‌دهد خبر

□

خدمت تو بر مسلمانان نماز دیگرست

□

پیدا هزار دام ز هر بام کوتهی است

□

شناسائیش بر کس نیست دشوار

□

تا نپذیرد خلل سلسله‌ی مملکت

□

چون در آمد علتی اندر غزا

□

منم مالک آتش طبع حاشا

□

چه گوئی جهان این همه زیب و زینت

□

بهر سال ولادتش گفتم

□

از فراق روی تو گشتم، عدوی آفتاب

□

با دست برد عشق نماند به جای سر

□

کسان سفینه به دریا برند و سود کنند

□

در حقیقت آن قدرها از مزاج اوست فرق

□

پس گواهی بایدم بر مفلسی

□

تو در زمین دلم تخم دوستی کشتی

□

العیش حقاء عیشکم و الموت حقاء موتکم

□

با محتشم گرت همه‌ی عالم دعا کنند

□

به کردار چراغ نیم مرده

□

که مرد مجرد بود بر زمین

□

گر قدر خود بدانی قدرت فزون شود

□

زان که ز پای ملخ تحفه روان ساختن

□

همچو طفلان جمله‌تان دامن‌سوار

□

وز پی برک و نوای بلبلان

□

حریفی نیست ای عطار امروز

□

مسلمانان خروش از جان برآرید

□

بسان ملک جم خراب، بادیه

□

نفس نکو ناتوان و در حق مردم

□

چو دیدند آن گروه آن بردباری

□

عنقای همتش که بر او عالم است تنگ

□

آمدند از بهر نظاره رجال

□

هر چه شاگردی زمانه کنی

□

صراف ناز ناقد نقد ضمیر عشق

□

این عزیز صاحب دل ابا عبدالهست

□

پرویز ملک چون سخن خوب شنیدی

□

پندار که مشت خاک باشم

□

باید که در چشیدن آن جام زهرناک

□

ملقب به ظلم است از بس تفاوت

□

هر چه آنجا دید اینجا به نمود

□

مرا ز دست عراقی خلاص ده نفسی

□

در کار عقوبت تو عطار

□

یکی زان حرفهای راست تعبیر

□

گاه ضرب و گاه طعن و گاه رمی و گاه قید

□

دیده تا یارای دیدن داشت، دید

□

ابدا لا افیق من سکر عیشی

□

بر درت کانجا مکرر گنج‌ها را برده باد

□

گه یمینش می‌برد گاهی یسار

□

گرچه زره‌وار رخنه کرد به یک تیر

□

چه ریخت ساقی تقدیس بر سر جرجیس

□

به رقص آمد ز شادی آسمان چون دهر پاکوبان

□

طاووس مدیح عنصری خواند

□

می‌شکفتیم ار بطرف گلشنی

□

لاتعتبن علی مافیه من عظة

□

کسی که دهر زبان زمانه‌اش میخواند

□

خود بزرگی عرش باشد بس مدید

□

کمال حسن تو را چون نهایتی نبود

□

آن را که برآورده‌ی تو بود برآورد

□

طریق شیر شکاری به کائنات نمود

□

شاخ بنفشه بر سر زانو نهاده سر

□

گهی به گونه‌ی معشوق آشکار شود

□

سخن جانست و جان داروی جانست

□

شکوه سنجی او نیست ممکن ارچه فلک

□

خواجه‌ی اشکسته‌بند آنجا رود

□

ز دست ساقی همت دو صد باده بیاشامد

□

تو بلبل چمنی لیک می توانی شد

□

بخشنده‌ای که خرمن زر می‌دهد به باد

□

چون برآری تازیانه بگسلد زنجیر پیل

□

در پرتو آفتاب حسنش

□

فلک را داده سروش سبز پوشی

□

سپهر از برایش عروس جهان شد

□

چون فقیر آیید اندر راه راست

□

با تجلی جلالش محو گردد کاینات

□

ز هر دو کون فنا شود درین ره ای عطار

□

آصف جم صفات قاسم بیک

□

یکی چون بشربن خازم، دوم چون عمر و بویحیی

□

اوست اوحد حمید احمد خلق

□

متی زرت الفتی غبا اجلک

□

ولی ز پیکر میزان به بازوان نقود

□

آنک زیرکتر ببو بشناسدش

□

ز صرافان یونانی دغل مستان، که قلابند

□

گر چه می‌کاهم چو ماه از عشق او

□

بسی نمانده که در چار رکن دهر کنند

□

پاکیزه دلست این ملک شرق و ملک را

□

هر که را در میان جان نور است

□

گمان مبر که به تنهاست در حظیره‌ی خاک

□

نموده واقعه‌ی کربلا دگر باره

□

حق تعالی خلق را گوید بحشر

□

چون بود دریم دستش منبع آب حیات

□

وزیر جهاندار گیتی فروز

□

ز لطف پادشاه لم‌یزل امید میدارم

□

یارب ! بدهی او را در دولت و در نعمت

□

اکنون به در تو آمدم باز

□

تو را سریست که با ما فرو نمی‌آید

□

و اندر اوقات مریدی جز خلوص از وی چه دید

□

هرکه تنها نادرا این ره برید

□

التفاتی بکن به مجلس ناز

□

ای لاف ابیت عند ربی

□

بود در خلقت آن عرش درگاه

□

چه گوئی بود مستعان مستعان گر

□

روی خود بنموده هر دم در هزاران آینه

□

زمان رفته نخواهد به گریه بازآمد

□

جنونی که مجنون اگر داشتی

□

مستمع چون تازه آمد بی‌ملال

□

درد نوشان که همه دردی دردش نوشند

□

در راه او رسید قدم‌های سالکان

□

جوان کننده دوران پیر ساخت تو را

□

از هر چه حاجت است بدو بنده را، خدای

□

کرده دو صد بحر نوش تا شده یکدم ز هوش

□

به زیر بار گنه گام برنمی‌گیرم

□

به فرض اگر رگ صورش دمند در رگ و پی

□

رو بر سلطان و کار و بار بین

□

لفظ شیرین عراقی چون لبت

□

دعای جانم اینست که جان فدای تو باد

□

چو او بود مقصود و گلزار هستی

□

به فر دولت او هر که قصد سندان کرد

□

تا صریر درش شنود فلک

□

پادشهان بر در تعظیم او

□

بر درت هر کمینه خادمه‌ای

□

خلفهم سدا فاغشیناهم

□

با این همه جهد می کنم هم

□

اگر نیستی کوه غزنین توانگر

□

درین بلا که منم با وجود ضعف قوا

□

خرد یکباره بیرون شد ز دستش

□

لفظ و معنی او همه مطبوع

□

وقفت بعبادان ارقب دجلة

□

وز خاک او علم نور میرود

□

فقر فخری از گزافست و مجاز

□

تقصیر نمی‌کند غم تو

□

یا طالب الجواهر و الدر و الحصی

□

قبای دولت او را نخواهد بود کوتاهی

□

ارغوان بر طرف شاخ تو پنداری راست

□

نور قدست خرمن چون و چرایی سوخته

□

اقبال خاندان شریف و برادران

□

محتشم دعوت خود کن یزک لشگر و ساز

□

مر عمر را دید ماند اندر شگفت

□

خواهم که شوم به بام عالم

□

در پای غم از دست دل عاشق عطار

□

تا پایه‌ی سپهر بود زیر طاق عرش

□

بر و گردنی ضخم چون ران پیل

□

تا نسیم هواش یافت ملک

□

او درین گفت و تن ز جان پرداخت

□

در محلی که برنمی‌آمد

□

رنگ روی جمله‌تان گردد دگر

□

بر بساط دل سماط عیش گستردند، لیک

□

همه عمرت هم امروزست لاغیر

□

زهر دوا و مصرع آن گشته از فصاحت باز

□

که ای سرخیل ما شیرین بدخوی

□

گر خاک رهش گردم هم پا ننهد بر من

□

آنگه که سر به بالش گورم نهند باز

□

روز شعرا سیه شد از غم

□

عقل جزو از کل گویا نیستی

□

خاطرم چون نداشت گوهر فضل

□

ایا گوهری کز نمایش جهان را

□

وانگه از من گه سمان گه آریه خواهه گه چورک

□

عطاهاشان به هر بی‌برگ و بی ساز

□

من ار چه از تو می‌آیم پدیدار

□

تاقیامت که دیگر آب حیات

□

گرچه به لوح دل دانای خود

□

رفت موسی کتش آرد او بدست

□

خراب کرده رسوم جهان بی‌معنی

□

چنان بکن تو به لابه که خاک پایش را

□

از نهیب نهی او در نیمه ره باز ایستد

□

هزاران بکرها در پرده دارم

□

ای مسیحا نفس، بیا، نفسی

□

هل بت یا نفس الربیع بجنة؟

□

اگر وقت غروب مهر تابد کوکب رایش

□

از دعاهای زن و زاری او

□

بر خیال تو شب و روز همی گریم زار

□

تا که صید تو شد دل عطار

□

حالا که بی‌هدایت تدبیر همرهان

□

سخن خورده‌ست آب زندگانی

□

ساکن است او، مگر تو بشتابی

□

سر بر سنان نیزه نکردیش روزگار

□

چون سلیمان جلیلی که اگر مور ذلیل

□

عقل تو همچون شتربان تو شتر

□

می‌بین رخ جان فزای ساقی

□

به سودای چنان بختی که معشوق از سر دستی

□

چون خدنگ ناز خوبان تغافل پیشه است

□

به خورشید سخن نه دیده‌ی دل

□

سبق ام‌الکتاب می‌گیرد

□

چو روی افروختی چشمم برافروز

□

محل نیزه رساندن ز زورمندی وی

□

خصم ظلم و مکر تو الله باد

□

چند گردم چو فلک گرد جهان سرگردان؟

□

از بخیلی چنان کند پرهیز

□

از قوت بازوی بلاغت

□

به شیرین آگهی دادند از آنجای

□

زانجا که اسم عین مسماست می‌دهند

□

به نور تاجبخشی چون درخشست

□

دلگشا کاروانسرایی ساخت

□

زاغ پوشیده سیه چون نوحه‌گر

□

چون شد از خاک تیره طینت تن

□

در قیامت با تو خواهد بود و بس

□

دایه‌ی گردون پیر آمد شد بسیار کرد

□

وجود عشق کش عالم طفیل است

□

چه شود گر کنی درین مجلس

□

گهش خاقان خراج چین فرستد

□

رخ سرخش غبار آلود و تیره

□

جانب دیگر خلش آغاز کرد

□

تا حکایت کند ز عکس رخت

□

در نقره‌ی عارضت فروشد

□

جشنی است خسروانه و بزمی است دلفروز

□

به استقبال هر جولان نازی

□

تا در آیینه‌ی معاینه‌ام

□

تا به گردون بر برخشند اختران

□

داند آن کس کزو نشان دارد

□

چون ز گورستان پیمبر باز گشت

□

صورتی را، که جان معنی هست

□

اگرچه قرآن فاضل بود بیابد مرد

□

تن و جانش چنان مطهر و پاک

□

گرش دلداده‌ای در پیش بودی

□

بگشودم درش، چو رخ بنمود

□

قالب مجروح اگر در خاک و خون غلطد چه باک

□

گرچه او خود نمی‌برد نامم

□

تا پناهی یابی آنگه چون پناه

□

برخیزم ازین جهان بی حاصل

□

به حرب کردن و پیروز گشتن اندر حرب

□

روزگاری بدین صفت می‌باش

□

ز تیشه نقشهابربسته بر سنگ

□

همی‌دانم که روزوشب جهان روشن به روی توست

□

سخن را روی در صاحبدلانست

□

جوانبختی که چون در بارش آید ابر انعامش

□

عزت وحشی بدین افتاد پست

□

عدلش آراسته جهان چو ارم

□

تو چنین در پرده و از شور توست

□

برف از ستیغ کوه فرو غلتد

□

ز بی‌انصافی شاهم به فریاد

□

منزلش دل شد و هوایش عشق

□

سخندانان دلت را مرده دانند

□

وان که بربود ناگهان دل وی

□

گوسفندان را ز صحرا می‌کشند

□

یا سوار آی در سخن‌رانی

□

محو کن عطار را زین جایگاه

□

طوبی لصاد تروی من مناهلها

□

نگون از کوه سیل از ابر آزار

□

غنچه از بند او نشد آزاد

□

به کلبه‌ی چمن از رنگ و بوی باز کنند

□

گفت: چشمم اگر چه حیران است

□

پیش استاد اصولی هم اصول

□

میوه‌ی دلها نشد جز سخن اوحدی

□

چرا نگویم کو را سخا همی‌گوید

□

زمانه کرد چو چوگان، خمیده پشت و نژند

□

به هر جا جشن کردی آن دلارام

□

وقتی اگر هوای سر کوی او کنی

□

سر خجالتم از پیش برنمی‌آید

□

کرد از خون خضاب و آرامید

□

باری اعرابی بدان معذور بود

□

مگر در پی آزرم و قول من بشنو

□

درویشی و نیاز نیارد نهاد پای

□

ری شهر مسخره است، از آنم نمی‌خرند

□

قبولم گر کند شه در غلامی

□

از دردت اوحدی را آرام نیست یک دم

□

اگر عشق اوفتد در سینه سنگ

□

خانه‌زاد و جوان و فربه و نغز

□

گفت خواهم از حق ابریشم‌بها

□

پیغام ما کجا رسد آنجا؟ که نزد تو

□

ای فرید از فرش تا عرش مجید

□

مردم نیرنگ ساز را به جهان در

□

به از کهف از شرافت هر شکافش

□

بر طور بزم ما دل و جانها ببین بلاش

□

ارس را در بیابان جوش باشد

□

ای ولی خدای! خیز وز گیتی

□

جمله جانهای گذشته منتظر

□

اوحدی را با چنین قوم اوفتاد

□

همه تا کوشد، اندر آن کوشد

□

ز اندرون غافل است بیرون بین

□

پی صنعت میان بر بست چالاک

□

دل ما را به وصل خود خوش کن

□

شها به خون عدو ریختن شتاب مکن

□

شاه نفسش ازان عری برخاست

□

پس سپاس او را که ما را در جهان

□

پس برد مرکبیش خرامان‌تر از تذرو

□

ز حیرت چون دل عطار امروز

□

رو ره امیری چونان گیر

□

به هر نقشی که بربستی به خارا

□

آن شاخهای نارنج اندر میان میغ

□

نخستین مرغ بودم من درین باغ

□

همدم من مور و مار دام و ددم در کنار

□

گر نماند از جود در دست تو مال

□

من شرمنده از مسلمانی

□

اندر پناه خویش مرا جایگاه ده

□

ای غازه کشیده سرخ بر گونه!

□

جهان مهمانسرا، او میهمانش

□

سیراب باد خاک خراسان

□

به نیک و بد چو بباید گذاشت این بهتر

□

دزد آزاد و اهل خانه به بند

□

پای استدلالیان چوبین بود

□

شحنه را نیز خواب در پیچید

□

ای به بستان عطای تو چریده همه کس

□

ز تاثیر این سور، گردون پیر

□

به عشقی گر نباشد حسن مشغول

□

جاهلانی که گشته‌اند عزیز

□

نهاد از حوصله زاغ سیه پر

□

کرده اندر دهان ضواحکشان

□

کل یوم هو فی شان بخوان

□

از پی او رو، که اوست هادی امت

□

صد هزاران جان نثار روی آنک

□

دل بخواهد که دیده را بیند

□

چو مزدوران نظر نبود به سیمش

□

رفت و در ماتم و مصیبت او

□

ملک‌زاده چو گشت از خواب بیدار

□

هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست

□

ور خوری حلوا بود ذوقش دمی

□

به صد نشان هنر اندیشه کرده فردوسی

□

درین مجلس کسی باید که چون شمع

□

که ناگاه باد صبا در رسید

□

به هر جا آمده در عرصه پویی

□

ای دریغا عرصه‌ی پاک خراسان کز شرف

□

ندارد هیچ مرزی بی‌خرابی

□

مضی‌العمر فی ضر من‌العیش و انقضی

□

آن مرایی در صیام و در صلاست

□

به نان ارزنت بساز و کن حذر

□

بخت با ملک میر پیمان بست

□

گوش بر الهام خدایی کنید

□

همای و بوم بودندی بهم جفت

□

جز گونه‌های زرد و لبان سپید رنگ

□

فلک را از سر خنجر زبانی

□

ای پدر، بهر من طبیب مجوی

□

از برای پخته‌خواران کرم

□

شهنشاه غضنفر فر پلنگ آویز اژدر در

□

وامانده به ذره‌ای تو کم باز

□

نظر جان ز جسم بگسسته

□

یکی را از پرستاران خود خواند

□

ز برق ذوالفقارت خرمن هستی چنان سوزد

□

وها نفس السعدی اولی تحیة

□

دنت و من معصیها قلدت عنقی

□

صد هزاران ساله راه از جاده دور

□

بار ولایش به دوش گیر و میندیش

□

مجرمان را تن پولادی فرسوده شدی

□

ای دریغا مرگ آنی کز چنین طول ممات

□

نخستین پر هنر صنعت نمایی

□

سیه گوهر شوم بگداخته

□

مبین در نقش گردون کان خیالست

□

نسیمی است از باغ الطاف صاحب

□

رنگ زر قلب ده‌تو می‌شود

□

روی زیبا ز روی بد بگزید

□

نیست از پیشان ره کس را خبر

□

حسودت را ز بهر طعمه یک‌چند

□

ز گل تا سنگ وز گل گیر تا خار

□

آسمان از مجلست بفکندش از روی حسد

□

نیک اختران نصیحت سعدی کنند گوش

□

قصه کوتاه کنم غصه بپردازم به

□

گر بگویم شمه‌ای زان نغمه‌ها

□

تکسر چه باشد که با چون تو شحنه

□

مجروح آز را بر تو مرهم

□

نتیجه‌های کفت را نموده ابر عقیم

□

پریشانی بسی دیدم چو سیماب

□

مرگ بیرون ماند از گیتی چو تقدیر محال

□

چند جویی ای دل برخاسته

□

در گرد جنیبت نفاذت

□

صورتش غمگین و او فارغ از آن

□

کمال فضل و او با فضل کامل

□

چه دریایی است این کز هیبت آن

□

کرده از حرص تیز و دیده‌ی کند

□

از این صحرا به آن صحرا دواندی

□

ریگش چو نیش کژدم و سنگش چو پشک مار

□

کل شیء هالک الا وجهه

□

جدی مفتون خوشه‌ی گندم

□

سالها بر وعده‌ی فردا کسان

□

پایه‌ی قدر تو جاییست که از حضرت او

□

اندر کفایت صاحب دیگرست

□

نباشد منتظم بی‌کلک تو ملک

□

به رایض گفت تا از بهر منظور

□

ای ترا حکم بر زمین و زمان

□

گر موی بر آماج نهی موی شکافی

□

نیست اندر جهان کون و فساد

□

جزو جزو خم برقصست و بحال

□

از بوستان بزمت شاخی درخت طوبی

□

ز خواستن به همه حال ننگ باید داشت

□

تا شاخ را ز باد صبا تربیت بود

□

منم با وحشیان گردیده همدم

□

تا پایدار دولت او در میانه هستم

□

در زمین و آسمان این گنج کی یابی تو باز

□

خصم با سلطان نداند در جهان پهلو زدن

□

عاشقم بر رنج خویش و درد خویش

□

نه قضایی که در مصالح کل

□

اگر بایست دایم بود خاموش

□

دایم چو خلق ساعت از امداد سعی تو

□

من سپاناخ تو با هرچم پزی

□

بخدای ار کس این قوافی را

□

گل بستانی آوردم به صحرا

□

ورنه آخر ملک عالم کیست با این طول و عرض

□

فلک که بسته به زنجیر کهکشان کمرش

□

یک جوز صدق کم نکنم در هوای تو

□

به دل کردش بدانسان آتشی کار

□

گر نز پی حسود تو بودی وقار تو

□

ز اهتمام دل راز دار او آید

□

نیست برتر ز کمال تو مقامی معلوم

□

ز جانان گویم و پیوند سستش

□

بندها داشته بی‌هیچ گناه

□

آنکه از صولت شمشیر جهان آرا برد

□

ولیکن دیدن او نیست ممکن

□

ز هجر و وصل می‌گفتند با هم

□

کیسه از جود تو سلطان و رعیت دوخته

□

مجره باز شبی خواهد آنچنان عمری

□

سایه‌ی عدل تو شامل بر فراز و بر نشیب

□

بگفت این پیشه انبازی نخواهد

□

بزرگوارا من خادم و توابع من

□

آن تنور جهان به سیل ده است

□

تویی که عدل تو گر دست را دراز کند

□

به تعریف و به تحسین و به تعظیم

□

صادقان از خدمتت فارغ نیند

□

در جوانی رفت و دل زینسان جوانان برگرفت

□

ای به نسبت جهانیان با تو

□

گرت سد قلزم آید در گذرگاه

□

ای حکم ترا قضا پیاپی

□

مگذار که این متاع بی‌قدر

□

پیش همه‌شان محنت و نزد همه‌شان عم

□

همه ضرب عصای دربانش

□

دشمنت کز عداد مردم نیست

□

لحدش دیدمی به خواب که بود

□

زرد گردد روی چرخ نیلگون

□

پی نقاشی سراچه باغ

□

بلی بسوزد چشم قضا ز روی رضا

□

هزار دوره به یک دم کند گر آموزد

□

آنکه رایش دهد اجرام کواکب را نور

□

توسن قدر تو زان سوی فلک تا بجهد

□

تو آن کسی که سپهرت نپرورید نظیر

□

پاره‌ای شال و پاره‌ای مخمل

□

جاهت جهان تست و دو گیتی به اسرها

□

خدنگ قهر پرکش کرده و شمشیر کین بسته

□

ارواح ملک به ناله آمد

□

پاشیدن نقد سد خزینه

□

منع تقدیر او به استقلال

□

صحت شاه و خلعت شاهی

□

کریم ذات تو در طی صورت بشری

□

ای خوش آن روزی که خود را افکنم در روضه‌اش

□

تو تمام با ثباتی باز بدر آسمان

□

نمی‌دانم که پیک باد صبحی از کجا آمد

□

کند حل و عقد تو بر چرخ پیشی

□

پیش در گاه تو چون سایه بود در بن چاه

□

عالمی دیگری تو در عالم

□

رایض امر ترا عاجز رانست و رکاب

□

کوه اگر حلم ترا نام برد بی‌تعظیم

□

شاه دریا دل غیاث الدین محمد کز کفش

□

اتفاقا به وجه گستاخی

□

ای جهانی همه فرمانبر و تو فرمانده

□

خود چو ممزوج شد چگونه کند

□

مشرک عشق بود بلهوس کام پرست

□

نام امکان از چه معنی در جهان واقع شود

□

پدر گو کج بنه تاج مرصع کاین در شاهی

□

نه با عمارت عدلش خرابی از مستی

□

به مسندگاه بی‌همتا نشینی

□

ورنه فردا دست ما و دامنت

□

گاه بهر مردم آبی ز خون اهرمن

□

بیش است زکوة مایه‌ی تو

□

لذت زهر بلا پرس ز مستان عشق

□

مرگ از آن به که مرا از تو خجل باید بود

□

آن حسن خلق حسینی نسب حیدر دل

□

پشتی شده در نیک و بد ابنای جهان را

□

ایزد چو کرد تعبیه در چرخ نظم کون

□

چون رای زند در امور ملک

□

آنجا که بحث منزلت پا و سر کند

□

گر حسودت بسی است باکی نیست

□

به یک قرار بماند لطافت گلشن

□

تیر در هجر چهره‌ی زهره

□

باد یارب مبارک و میمون

□

ضیاء دین خدای آنکه حسن عادت او

□

دادم طراز کسوت معنی ز نام تو

□

خاک ترکستان ز بهر خدمتت

□

یعنی از خاک حریم روضه‌ی شاه نجف

□

جاودان از فلک خطابش این

□

غریب نیست ز نشو و نمای تربیتت

□

رخش زمی شده چون لعل و بربطی به کنار

□

چه شادی ازین به که در بزم عشرت

□

چو از تو بگذری نزدیک آن قوم

□

صیت آسایش عدل تو برانگیزدشان

□

شد مطیع ترا زمانه مطیع

□

فلک پر کاروانست از دعای خیر او هر شب

□

جرم خاک از بس و حل کز خون خصمت ساخته

□

گردون به داد شاهی دهرش چرا که هست

□

هرجا که سپاه تو پی فشرده

□

براق برق عنانیست حکم نافذ او

□

قضاست امر تو گویی که از شرایط او

□

در گشاد و بست با دستش تشبه می‌کنند

□

ارغنون پیش چکاوک نه اگر بلبل نیست

□

سواره بود و ز دنبال او فلک می‌گفت

□

مدتی شد که در این شهر مقیم است و هنوز

□

اژدر از دم به کوره تاب دهد

□

با کفت حرص را فرو رفته

□

کسی که مار صفت در طریق آزار است

□

بجز تفکر مدح تو نیست در اوهام

□

نشاط شب اول حجله در سر

□

تو آن کسی که سپهرت نپرورید نظیر

□

در بساطی کاندرو دیوان احسانش بود

□

شاد باش ای کف تو مایه‌ی صد ابر مطیر

□

ای ترا حکم بر زمین و زمان

□

سزد ز لطف توگر استماع فرمایی

□

آنجا که تاب حمله ندارد زمین رزم

□

گهی ز آب کند تازه چهره‌ی گلزار

□

گنج قارون به کس دهم ندهم

□

بر من در حوادث و انده از آن گشاد

□

حرمی شد حمایت تو چنانک

□

گرچه از خدمت دیرینه‌ی او

□

درگذر از طلایه‌ی عزمش

□

به شنا کرد مرا گفت که این جوی ببین

□

نماز شام ز صحن فلک نمود مرا

□

ای جوانمردی که در ایام تو

□

بحر روان زو شده زنجیر ساز

□

هست کمتر ثروت آمال مال

□

چنو نامور نیز نشنید گوش

□

گر درو سدی کشی از خاک حزم و آب باس

□

خاک حرم بر سر زوار به

□

دیدها وقف روزن ادبیر

□

خیری رخ از صحیفه‌ی عسجد کند همی

□

لطیفه‌های دلت را نموده بحر غدیر

□

مردمک دیده فتاده به خاک

□

تبارک‌الله گویی که رحمتیست جسیم

□

چو اندر حمل برفرازد کلاه

□

حاصلی نیست ترا جز ابرام

□

مکر هم زاده‌ی او شمس والا

□

زین طبع را عفونت و زان عقل را فغان

□

کز مضیق رحم آیند سوی مهد اطفال

□

همراه با سیاست او با دو دست برهم

□

چراغ افروز گوهرهای رایان

□

حمله‌ی باز بین و حیله‌ی بوم

□

نشستند شادان در آن مرغزار

□

بر آستان جاهت گردی سپهر اعظم

□

هم بر آن‌سان که به تاراج چمن باد خزان

□

بحر سخنش را گهر ثمین

□

گر سرو را ز گوهر بر سر شعار باشد

□

بگردد به گرد در آفرینش

□

سزاواری به تیغ تیزشان دید

□

رزق را چون دل تو هیچ کفیل

□

سر نامداران برآمد ز خواب

□

نه کاسته است فلک هرگز و نه افزوده

□

ماه علم سر به ثریا کشید

□

چرخ را عقل برون کرد ز در دست‌انداز

□

به تیغ سر بشکافیش تا کمر زنجیر

□

تا نجاتی بودم باشد ازین گرم و گداز

□

شود آزرده از فرزند دل ریش

□

تا تو سلطان جهان را بود خواهی پهلوان

□

پس اندر گرفتند راه دراز

□

بیخ فنا برآمده از بوستان تو

□

من کنم «احسنت!» کز آن شماست!

□

تا بدو مغرور گردد رغبت طغرل تکین

□

به کجا یازد جیحون، که به دریا نشود؟

□

نونو همی فزاید خویش و تبار ملک

□

ز عینش قرة العینش کند دور

□

گهی ز باد کند باز لاله را یلمق

□

که با تو روان و خرد باد جفت

□

حیله‌ی کبک و حمله‌ی شاهین

□

زمین را کرد باژگونه

□

تا ز ناکامی نفس در حلق او شد چون خسک

□

که عکس شخص نهان دارد اندر آب زلال

□

وانکه کلکش کند اسرار حوادث را حل

□

شرط ادب دید ز اندازه‌ی بیش

□

ناردش چرخ در شمار جهان

□

درآمد خردمند و بردش نماز

□

عزلها یافته بی‌هیچ عمل

□

چرب تر از دم دنبک آهو بره

□

که شب ممکن نباشد دیدن خور

□

کاروانگاه به صحرای رجای تو کند

□

تا برنچیند مرغ اجل همچو ارزنم

□

ز ابله پر قبر چو نان تنور

□

بهره از بر تو درویش و توانگر یافته

□

به نزدیک او زهر مانند نوش

□

بلی از پرده‌ی ابداع برون نیست مقام

□

بر قدم ما در آژرم ساز

□

همیشه جفت نفیریم از جهان نفور

□

ظلمت ظلم ز آیینه دوران به کنار

□

شود ز دامن که دست کهربا کوتاه

□

روان در بحر و بر فرمانش چون آب

□

برداشتی ز روی زمین عادت جدل

□

ابا گرگ میش آب خوردی به جوی

□

وی امر ترا قدر دمادم

□

از خوی پیشانی و خون جگر

□

صبح صادق زان همی خیزد پگاه

□

ولیکن مندرس گردد به آبانها و آذرها

□

منهی حزم تو آگاه از قلیل و از کثیر

□

درین گلشن چو بادت باز خوانیم

□

جفت همه‌شان حسرت و گفت همه‌شان آه

□

ز جاماسپ و ز فرخ اسفندیار

□

در سنگ نشان قدم گرفته

□

ورد «الشافی هوالله» بر زبان نشتر است

□

دیر زی ای در تو جلوه‌گه چرخ برین

□

که در رکاب تو افتاده بود چون فتراک

□

تو آن کسی که خدایت نیافرید همال

□

به تندی مار بیرون آید از پوست

□

زمانه دارد در زیر سایه‌ی احسان

□

وگر نزد شاهی خرامی برد

□

شهری و روستایی اندر جهان تو

□

دو عالم غم کجا گنجد درین دل

□

از آن به عین رضا می‌کند سوی تو نگاه

□

ولیکن نیستی در عشق کامل

□

کشف اسرار او به استحقاق

□

تو با هم خوابه‌ی خود خفته در ناز

□

سرخ گردد روی تیغ سبزفام

□

جهان گشت چون روی زنگی سیاه

□

کوه دریا بود به عبره سلیم

□

به همراهی در آن ره رو نهادند

□

گشته از اشتیاق بی‌آرام

□

که محل خروج توفان است

□

نه گناهی و نه خوفی و نه قیلی و نه قال

□

زان ترشی کندی دندان ندید

□

نه در حمایت عفوش مخافت از تغییر

□

بران گرگ و آن اژدهای سترگ

□

وی ترا امر بر شهور و سنین

□

که بر کامی نباشد کامگاری

□

سوی او آفتاب کرد نگاه

□

به هجرانم بباید ساخت ناچار

□

نبیند کس مگر محرور و مدفون

□

آیدم از خواندن آن دل به جای !

□

صوت تو گرفت چون ترنم

□

نشسته در ایوان نگهبان رخت

□

اگر ایام فربه کرد و مغرور

□

که گه رو می‌نماید گاه زنگی

□

وی ترا امر بر شهور و سنین

□

چون نسوزد از چنین رفتن دل پیر و جوان

□

کای مسلمانان از این کافر نفیر

□

نخفتند از غمت، تا آخرین خواب

□

شیر و می را ز یکدگر تعیین

□

سپارم بدو لشکر خویش را

□

هرگز نرسد قضای مبرم

□

هم به گدا محترم و هم به شاه

□

دهد امر و نهی تو بر دهر فرمان

□

تو معشوق ممشوق ما عاشقانی

□

کان نیابی گر بخواهی جز یکی یعنی نظیر

□

ولی در هند زادند از زمینها

□

حدیث رستمست و رخش رستم

□

نبود آگه از بخش خورشید و ماه

□

با گهر زاید همی مردم گیاه

□

هر نفس از تیزی آوازه خویش

□

ابر اگر دست ترا یاد کند بی‌تبجیل

□

فلک ز عمر حسود تو رسم استعجال

□

تو آن کسی که خدایت نیافرید همال

□

که در پیش تو می‌آید به حالات

□

هفت اقلیمت و ز هفت اندام

□

ز دیدار پیران چرا بگسلی

□

کای بر اعداد و اولیا پیروز

□

ز کنج حجره جست آوازه بیرون

□

که با نوای حزینش همی نماند حزن

□

فاعل فعل حسن، صاحب دوکف راد

□

شد سپاه ترا ستاره سپاه

□

ز مشرق چتر شمس‌الدین برآمد

□

منشی رای تو دهد منشور

□

جهانجوی را خون به چشم آورد

□

ابلق ایام را افتان و خیزان یافته

□

با همه زالی شده پوشیده رو

□

هر پشت که در صدر تو یک روز خمیده

□

بر سر پادشاه و خان باشد

□

ماحضر فاخته را گو که نشیدی بسرای

□

نشنود آواز تظلم کسی

□

هیچ دربانش نداند بدر هیچ سرای

□

بیازید و بگرفت دستش به دست

□

هر زمانی به گنج دیگر پای

□

سر موئی نماند اندر تنش هوش

□

ای بسا جسته و من دیده ز جوی و از چاه

□

نباشد چنین مستعین مستعان را؟

□

رخ کرده جلالت تو عنابی

□

جهت را شش خزینه داد بر باد

□

بره مذبوح خنجر بهرام

□

که پیروزی بودشان رستمی

□

از دو نقصان در تحیر از خلف هم از امام

□

سیرت حاجب او رضوانی

□

از رخش و رمح خویش توان جوی و تاب خواه

□

دارد اندر صدف معصفر گل

□

به سخن برنشاندی به سریش

□

چون زبان نطق بگشاید به الفاظ دری

□

کز خانه‌ی حوادث چون حلقه بر درم

□

که شیر جهان بود و همتای شاه

□

بدان دقیقه که آن بیتها کندتقریر

□

پاسبان تو نشاندی هر شبی بر منظری

□

تا نشد جای حبس قارونم

□

خیالش پیش چشم آورده گفتی

□

وفور علم و او با علم وافر

□

به تقاضای آن فرستادست

□

باشد از آفتاب و سایه پناه

□

نباید جز آن چیز کاندر خورد

□

از سود و زیان آفرینش

□

فلان را همی پیش بهمان فرستم

□

بجز حکایت شکر تو نیست در افواه

□

همچو سوراخ مار تیره و تار

□

بر غارت مال بی‌پناهان»

□

همه چیزیت هست جز مانند

□

می که دهی سه ساله ده، کو کهن و تو نوبری

□

بیاراستی راه و آیینش را

□

که گویم با کسی راز کسی باز

□

هیچ گویی کمال عبدوسیست

□

باز نگشاد که در بند هوائید همه

□

گاه جود و گاه بزم و گاه خط و گاه جنگ

□

کاری نه به اختیار من بود

□

یارب که جهان را چه قوی پشت و پناهی

□

گاو بین زو بحر نوشین هر زمان انگیخته

□

به هند و به چین و به آباد بوم

□

وین عهد وفا به عهد او دید،

□

زانکه فتوی داده‌ام کو نیز در من کافرست

□

وقت مسیح یکشبه، در پای ترسا ریخته

□

تاراج شود چو خوان یغما

□

گره بر خیزران افکنده در دم

□

کلاه گوشه‌ی عرشست ترک و شبوشم

□

نبینی از پی کار نیاز پیکارم

□

پذیرفت ز اندازه بیرون سپاس

□

بلا را در دیار خود صلا داد

□

ورنه در انکار من چه شاعری چه کافری

□

این از فروغ آتش و آن از نمای خاک

□

خیال فرش تخت او شکستی پشت و اعناقش

□

درین آوارگی بیچاره، او ساخت»

□

بی‌نیازند و مرا فاقه‌ی جاویدانی

□

سودای تو را کران مبینام

□

سخن با من از بی‌پی چاره‌گر

□

یا کرده به سینه‌ی تو منزل،

□

شاید که ز پشت مرتضایی

□

جر امرش جره‌باز از مولتان انگیخته

□

شال آن خوب و مخملش مهمل

□

ز هر سر، گشا گوش حکمت شنو!

□

زانچه مجری دارم اجرا یک‌نفر افزون کنند

□

پست از چه گشت آن طیران بلند او؟

□

نه کهرم نه خلخ نه توران زمین

□

ز بیم فتنه سر در پیش می‌داشت

□

جامه و جای من جواب منست

□

تا ز هنرم دم زنند بر در امکان او

□

نوبتی روشن چراغ و نوبتی کاویزنه

□

بسیار به این و آن بنالید

□

در دل دیو راز بگدازی

□

دل به انی‌لااحب‌الافلین شد رهبرم

□

بپوشیده آن جوشن پهلوی

□

ز غصه پیرهن بر خود دریدند

□

جان بکاهد ملامت افزاید

□

بر گردهای ناموران گردهای نان

□

سدره‌اش رایض اندیشه کند میخ جدار

□

هر مهره که سفته بود سفتند

□

جرعه از دردی پشیمانی

□

هر بذل او در بذله‌ای، صد کان نو پرداخته

□

ز من راستی جوی شاها نخست

□

رسیده‌ست اینک از هر یک رسولی

□

عقل کل آن کرده از بیرون عالم ازهری

□

چون بنگریم نزل فراوان صبح‌گاه

□

عمری به جهانداری، عزی به جهانخواری

□

جانها شده مزد دست او باد!

□

که از رکاب گرانم برآورد فریاد

□

داه این درگاه والا دیده‌ام

□

که با او نسازد کسی کارزار

□

که از خویشتن بند بگشادن است

□

نظام مجلس تو مجلس ما

□

که هم از کعبه پرستان خدائید همه

□

خوشا کسی که تو را بوسه می‌زند به رکاب

□

یکی را مخبر، از قطع حیاتش

□

کفاف حسن و زکوة جمال فرمودست

□

کز سر آن شمه خاست جنبش ایمان او

□

ز خوی بد خویش بودی به رنج

□

برهاند همه زنار من از نار مرا

□

عقل صرفی که نظیرت ندهد مطلب ای

□

امان بینم ارچه نوایی نبینم

□

که دوست داری تو شعرهای خبز ارزی

□

که از دل‌ها به دل‌ها راه باشد

□

فریاد برآورد که سنگی و سبویی

□

در معرکه‌ی بلات جویم

□

مرین دین به را بیاراستند

□

ظلمت لختی و نور لختی

□

چه نکوتر که بر چه سان دارند

□

خود را چو خوشه پیش خسان ده زبان مخواه

□

که پیشش سبزه و گل بر زمین سودند پیشانی

□

بنویس به میر آن ولایت

□

هر روز ز نو جامه بدرد ز پگاهی

□

چادر مریم ربایم، پرده‌ی زهرا درم

□

سکی را نماند ایچ ناداده چیز

□

اسیرش شد به یک‌دل نی، به صد دل

□

مزاج عدو چون به گرمی زدفلی

□

ز آن در وفا چو دهر بود انقلابشان

□

سیم چون اعشی همدان، چهار نهشل حری

□

سرود بی‌خودی آغاز کردی

□

هست بازوبند را در گاو بحری عنبری

□

روح القدس نماید از آن منظر آینه

□

همی کار جست اندر آباد بوم

□

به یاران خودش پوشیده بسپرد

□

اختیار و گزین دولت و دین

□

که غم پیر دبستان است و دل طفل شبستانی

□

چو خصم واژگون بخت تو آید بر سر میدان

□

خلیل آسا شکست‌اش پاره پاره

□

از همه گفتها صواب و محال

□

غنچه که آن دید کرد مهره‌ی شنگرف‌سان

□

درفش فروزنده‌ی کاویان

□

عزیز مصرم و مصرم مقام است

□

سمت وزن و قافیت بر بونواس و بحتری

□

شود چو پاسخ کهسار باز تا غیداق

□

گاه ناز و گاه راز و گاه بوس و گه عناق

□

و آن حرمت اعتبار من کو؟

□

صاحب صدهزار صاحب ری

□

با طاعن مهر ملک طاعون سزاوار آمده

□

که بر کشتن من بیاشیفتست

□

سوی یوسف عنان کید پیچید

□

هماره تا ز ورای کمال نقصانست

□

در قبضه‌ی مسیح چو تو خنجری ندارم

□

با جنبش آن سر بنان است

□

به نیرنگ‌سازی‌ست آهنگ او

□

که گردون خرف را تازه کرد ایام برنایی

□

منشور جلال اوست معجم

□

که ای نامور فرخ اسفندیار

□

گریزان شد ز خدمتکاری من

□

کس به گل آفتاب انداید

□

از سایه‌ی پاسبان کعبه

□

وان، چنانچون در غلاف زر سیمین گوشخار

□

برای خاطر یوسف دعا کرد

□

در طالع عافیت قرانست

□

نحل و بلبل بینی اندر لحن و دستان آمده

□

سپه را بداد او دو ساله درم

□

به یاد آورد خدمت‌های خویش‌اش

□

که با وجود تو روی جهان به ویرانیست

□

آشتی‌شان اورمزد مهربان انگیخته

□

آن در آمد ز بام و این از در

□

رساندند بر اوج گردون خروش

□

اخسوا خوانان شمشیر کند نیرانی

□

بهر نظام کل جهان جوهر سخاش

□

سخن با من از کینه گوید همی

□

نشست از شمع رخ، تابی که بودش

□

تا ثناهای غمزده‌ای آرد

□

سائس خیر العباد، سایه‌ی رب النسم

□

گرفت و خورد و گفتا پرده برکش

□

بدان‌سان که در آینه، روی را

□

مبادی تو هرگز به کام معادی

□

از خط کل تا شط گل عالم به تنها داشته

□

به ایران به دعوی پیغمبری

□

بردند ملال یکدگر را

□

بوالحسن آنکه ز احسانش سخن می‌رانی

□

چو فرعونیان ز اژدها می‌گریزم

□

همچو مجنون کرده پا در بر مجنون آبله

□

هزارش ناز و نعمت در میانه

□

وای من گر نان خورندی دختران خاطرم

□

پیش خسان کفچه‌وار دست به خم داشتن

□

توانگر کنم مردم خیش کار

□

اصلاح به دیگران مینداز!

□

خرد مخطی شود ادارک ساهی

□

یالک من بلبل صلای صفاهان

□

ز مشرق ماه بدر آمد به بالا

□

به پشت تو گردد فزون بار تو

□

از خوف پریشانی و گمراهی

□

گرد برآرد به حکم گاه وبال و قران

□

که بنوشته بودی سوی شهریار

□

افسون‌سخنی فسانه‌خوانی

□

یکی رادی دگرچه راستی پس چه کم آزاری

□

مردمی در میان نمی‌یابم

□

رخش گردون که نه زین کرده کس او را نه لجام

□

که ای تو، وز کدامین خاندانی؟

□

و من الماء کل شیء حی

□

نوش زنبور از دم ارقم نخواهی یافتن

□

سواری گرانمایه گردی دلیر

□

بر ریگ نوشته دید ز انگشت

□

شکاری زبون دید بشناختش

□

کز بود غمگنند و ز نابود شادمان

□

شود هر کس که در این کوه سر هست

□

ره حل هر مشکل آموخت‌اش

□

ملک را برهم زدندی بی‌درنگ

□

ادریس دم صنعت نمای، اعجاز پیدا داشته

□

سرش پر خرد بد دلش پر ز داد

□

گهی از گلستانش گل چریدی

□

به زیر و به بالا دلیری مکن

□

تا رحمتی به خاطر بهمن درآورم

□

گر چه بر دایره‌ی چرخ برین است زحل

□

نبود از دست بیرون اختیارش

□

این سخن حقست و صوفی گفته است

□

سر ز آن سوی فلک به تماشا برآورم

□

به جان گرانمایه اسفندیار

□

به هر کشور از دور لشکر کشد؟

□

سر رشته از راه خود گم مکن

□

پیش یوسف قحط پروردان کنعان آمده

□

خود به دست چپ بود هر پنجهی

□

در قوت حمله، جمله یک مشت

□

یافته از غیب‌بینی بوسها

□

گریند بر آن دیده کاینجا نشود گریان

□

چنین کار را خوار نتوان شمرد

□

با طبع لطیف، نوجوانی

□

برآوردی اندیشه از خون مغز

□

گوش خرد شرط نیست جذر اصم ساختن

□

کان برآرد الامان و بحر گوید زینهار

□

بسی شد ز هر سو سال و جواب

□

با ملایک چونک هم‌جنس آمدند

□

همه آفاق شد بیجاده معدن

□

سر جاودان اندر آرم به پای

□

ادای آن تمام از من کی آید؟»

□

فرشته کشی آدمی خواره‌ای

□

نسر طائر را مگس بینی چو دل بنهاد خوان

□

واندر سر پستان بر، شیر آمده هموار

□

سوی سوراخ دیگر شد خزنده

□

مرهمش سازد شه و بدهد عطا

□

شصت به سیصد رسد چون سه نقط یافت سین

□

همی رفت با نامور کدخدای

□

که بی‌بندست و پیوند، آفریده

□

درآمد سر پیل پیکر ز پای

□

قافیه‌ی هرزه‌ی آن شایگان

□

وی تو حاجت ده و غیر از تو همه حاجتخواه

□

به دست کس میالا دامنم را!

□

مر دهانم را ز گفت ناپسند

□

دیو را فردوس ماوی برنتابد بیش از این

□

چهان بر دل شیر تاریک شد

□

افتاده به هر زبان چه باشی؟

□

چو می‌ریخت بر سنگ زد جام را

□

مشرق کف ساقیش دان مغرب لب یار آمده

□

خاک پایش توتیای دیده‌ی حورا کند

□

که ناخورده یک لقمه، گویند: خیز!»

□

بوالحسن بعد وفات بایزید

□

رضوان ز خاک پای تو بوسه ستان شده

□

بیاراست آن درگر پاک مغز

□

که اینک شهر مصر و ساحل نیل

□

نگردد ز ملک تو موئی تباه

□

شکرافشان شوم انشاء الله

□

کمر دعوی عشقش به میان زنار است

□

از درد نشسته بر رخش گرد

□

زین ستوران بس لگدها خورده‌ام

□

برده جناب از آسمان کرده همه دو پیکری

□

که کس بی‌زمانه نمردست نیز

□

که چشم عکس بر رویش نیفتد

□

به کشتن قوی دل به مردی دلیر

□

لاجرم زین بندچنبروار شد بالای من

□

بر راه خرد رو، نه مگس باش نه عنقا

□

که ابر و نم نیفتد در تراخی

□

سیل اگر بگذشت جای سیل کو

□

کاحداث را سوی تو جنیبت شود روان

□

بغرید برسان ابر بهار

□

که: «ای حور از جمالت برده مایه!

□

زمین بوس او کرد ماهی و مار

□

من تیمم به بیابان چکنم؟

□

چو بر تاجی نشیند بر فروزد چار ارکان را

□

درونش با کس آرامی ندارد

□

از غذایی خاک پیچد گردنت

□

در حلق دیو خام چو رستم فکند خام

□

کجا راهبر بود گشتاسپ را

□

در مذهب من جوی نیرزد

□

که با اژدها دید پیگار او

□

که ز مرغان دل الحان به خراسان یابم

□

شده مشتری همچو بیجاده لعلی

□

ز هر آشنا روشنایی مجوی!

□

عشق اندر عشق بینی والسلام

□

هم نپندارم که یاری داشتم

□

ندارد زمین هوش و خورشید فر

□

می‌کرد و زبان خلق کوتاه!

□

وز بدی هست بد سرانجامی

□

کان همه مشک بر سرت وین همه مغز را تری

□

نقش ماهی را کند در قعر دریا بار گل

□

شکن در صفحه‌ی نسرین‌اش افتاد

□

چون بگرد آمیخت شد پرده‌ی سما

□

در سایه‌ی صدر باش پنهان

□

یکی منزل آید به فرسنگ سی

□

ولی خون نیستاد از آن حیله، باز

□

او طلبکار گور تنهائی

□

در گوهر انس و جان ببینم

□

چو قطره‌ی ژاله و چون اشک مهجور

□

گهی ساخت بر دشت خوارزم، رزم

□

می‌دود تا در تنش یک رگ بود

□

تا ز خاک این مایه گنج شایگان آورده‌ام

□

بران گردگیران یبغو نژاد

□

که باغ خلد از آن می‌داشت زیبی

□

تیز و آهسته چون در آینه مهر

□

باران چو تیری بر هدف، دست توانا ریخته

□

گدای کشورت خسرو نشان باد

□

دویی تخم مرگ و پراکندگی‌ست

□

یا بسوزد ریش و ریشه‌ت تا ابد

□

گر اسباب دنیا فراهم ندارم

□

ز آسمان بپذیر این لطیف رفتاری

□

قران افکند مه را با ستاره

□

دگر خفتنی باز یا خوردنی

□

تا کله‌دار راستین باشم

□

نفس تن چون خلق تن طاهر شود طاهر شود

□

به چشم مردم عالم، عزیزان!

□

طین کی باشد کو بپوشد آفتاب

□

رستم حیدر کفایت حیدر احمد لوا

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

از تحیات توبخشند حیات

□

نشاید تو را یافت الا به تو

□

جای باشد به دل و جان منت

□

که فلک بهر زمین بوسی او کرده قیام

□

بر اهل ممالک، چه روم و چه روس

□

عقل بر نفس است بند آهنین

□

منکرند این سحر و معجز را رفیقان ریا

□

مگر منم عرفه تو مگر که عیدستی

□

کجا معشوق با عاشق ستیزد!

□

که از موم خود خواب را دوختند

□

شمع خزاین ملکوت افکند ضیا

□

شیء است همچو لا شیء و لاشیء همچو شیء

□

در طرف حریم من زند گام؟

□

چون خر پیرش ببین آخر خرف

□

من کنم خاقان همت نام خویش

□

که فرد جزو نداند به غیر افرادی

□

نگارم میرسید و بخت میگفت:

□

سخن راست رو بود و ره پیچ پیچ

□

بر پرده‌دران رشته‌ی مریم نفروشم

□

دادش به مقتضای رضای تو اختیار

□

کرده نقاش قدر بر روی رایاتش نگار

□

چون بهایم بی‌خبر از بازپس

□

زانکه خزان وصل را یاسمنم، دریغ من

□

کاینجا نماند، بی‌اشتهایی

□

سلامی خوش چو خوی مهربانان

□

کلید از زر و گنج از آهن کند

□

جهاد اکبرت اینک بدر مصاف هوا

□

وز پس آن نهی باشد خلق را کردن نماز

□

تا باشد این طریقه ز داعیت یادگار

□

گشته‌ام بر اهل جنت زهربار

□

دروغی نیست ها برهان من ها

□

چه طمع ببستی ز چه می‌ربایی

□

ز دل بیگانه‌ی عشق آشنا را

□

سپاهت کجا و سپهدار کو

□

عیسی دلها وی است داده تنم را شفا

□

از دل می‌خوارگان لذت صهبا طلب

□

که جز قصه شیر و روبه نبود

□

کرمکی را کرده‌ای تو اژدها

□

زین دو مار نهنگ سان برخاست

□

دو لشکرست که در وی تو پیش رو چو سنانی

□

بر حال من دل ثقةالملک مهربان

□

عجب نیست از بخشش کردگار

□

و آوازه‌ی هفت‌خوان شکستم

□

چون زنی نعلش، شکالش بس بود بند قبای

□

از او همی به درازی بریده گشت نظر

□

استعینوا منه صبرا او صلات

□

من که گوهر بخورم تشنه جگر چون مانم

□

زان شکر شگرف شفای مرارتی

□

امید درین تن از چه سان بندم

□

سر تیغ او تاج و افسر برد

□

خط به خاقانی و خاقان درکشم هر صبح‌دم

□

داند خرد کزین دو که لایق به افسر است

□

به دستی زلف مشکین ساز میکرد

□

قبله‌اش دنیاست او را مرده دان

□

از سوخته فرق کن تران را

□

لما ولجنا، موج‌اللیالی

□

سلیمان دوم جمشید ثانی

□

نه عالم گشائی که عالم کشی

□

چو غم نتیجه‌ی عمری چو عمر دام بلایی

□

فضل محمد چنانکه فضل محمد

□

زحل محل فلک قدر آفتاب انعام

□

عکس مه در آب هم ای خام غمر

□

کاستاد بحر دست جواهر فشان اوست

□

که نبود شرط در حلقه، شکر خوردن به تنهایی

□

نه از عدد وجوه اعیانم

□

یکی گفت کاین پور دستان سام

□

بر کر عنین مخوان قصه‌ی دعد و رباب

□

بر تو فرخنده بخت فرخ فال

□

کسی دشمن ندارد دوستان را

□

دوزخی چون زمهریر افسرده‌ای

□

دار الخلافه‌ی پدر است ایرمان سرا

□

افیضوا علینا، کووس البقء

□

وزین به در جهان اندیشه‌ای نیست

□

ممان تا کسی برنشیند به گاه

□

من نعل اسب بندم و چون آذر آیمت

□

بخرامد به کشی در ره و برگردد باز

□

نه ساز و آلت و اسباب انزوا دارد

□

لیک جانش از برون صاحب‌علم

□

فرزند آفتاب بر افسر نکوتر است

□

که شهره گردد در ستر و در نهان داری

□

راغ پر لحن‌های موسیقار

□

ز نزدیک ماکن سوی خانه رای

□

پیش بانوی کشور افشانده است

□

گلبن باغ حقیقت سرو بستان یقین

□

همی فراوان بدهند و باز بستانند

□

رو که هم از پهلوی خود می‌خوری

□

کعبه را هم دید باید چون رسیدی در منا

□

دولتی بی‌عثار بایستی

□

گیتی چه خواهد از من درمانده‌ی گدای

□

کزین هست هر گونه‌ای گفت‌وگوی

□

احول است آن زمان که کینه‌ور است

□

گونه‌ی بیمار دارد، قوت کوه طراز

□

پریوارش ز چشم من نهان کرد

□

هم‌چو آتش بر زمین می‌تافت خوش

□

کاین سعدها ز مهتر صاحب قران ماست

□

معتزلی بر سر کهسارمی

□

چو روز آید دگر ره باز گردد

□

که از غار و کوه و بیابان و آب

□

امید خصی شدن نران را

□

به یک طریق بماند طراوات بستان

□

خصومت کس بدین آئین نورزد

□

این چنین انصاف از ناموس به

□

تو بازمانده چو موسی به تیه خوف و رجا

□

فالعز من الله نثار لعبید

□

و ای در فنون علم مدرب

□

جهان را ازو بیم و امید دان

□

کاندک بادی کند گنبد گل را خراب

□

نارو راند همی مدح جریر و قثم

□

سپاهش هریکی میری و شاهی

□

صد ثواب و اجر یابد از اله

□

چو شکل خاتم و چون حرف میم در همه باب

□

چه عار دارد سیاح جان از این عوری

□

تاج و شرف روزگار کرده

□

گشاینده‌ی شهر مازندران

□

رسید نامه‌ی صدر الزمان به دست صبا

□

طرز کلام بنگر و طبع سخن طراز

□

وز هر مهم فلک را سوگندی

□

دل ببینیم و به ظاهر ننگریم

□

کیخسرو باستان ندیده است

□

بی انتظار ندهد هرگز دوا دوایی

□

چون با دل و جان گفتمی جوانم

□

چو در جنگ باشد سرافشان بود

□

پرآبهاست در ره و من سگ گزیده‌ام

□

چو تابند بیش اندر آن نیران

□

گوهر دیدگان همی سپرم

□

هست رب‌الناس را با جان ناس

□

گه در عرقم غرقه و گه در تبم از تاب

□

و ان کان حردا علی اردد

□

ز موج اشگ در جیحون نشسته

□

بمالد برو روی جنگی پلنگ

□

قبه‌ی ازرق شعار، خسرو زرین غطا

□

نشینی و ساقی برابر نشانی

□

دهد شمع جمالت روشنائی

□

تا ببینی لشکر تن را عمل

□

چنان کز خداوندی او سزاست

□

که او مراست خدیو و مجیر بیدادی

□

به گنجی کان طلب کردی رسیدی

□

رخ ماه و خورشید پر گرد بود

□

سپارد به گنجور خود شهریار

□

وز وصالت بر شب تاری شدستم مفتنن

□

به حق نیک مردان حقیقت

□

که تو دوری دور از نور سرشت

□

خروشش همی از هوا برگذشت

□

کو خشک شد ز عشق دلارام آزری

□

در این حدیقه‌ی زنگارگون مسیر و مدار

□

چنین بود بخش تو ای نامجوی

□

به دخت گرامی بداد آن پیام

□

که نفس نامیه سر بر زند ز جیب جماد

□

برتر نمی‌شود ز ولیده

□

با حماقت گشت او همخوابه‌ایی

□

پشیمانی و سنگ بردن به راه

□

شکلی بکنی دستی بزنی

□

که زیر زانوی من خاک را خلاب کنند

□

هم‌آورد سالار ایران منم

□

که فرزند ما باشد از داد شاد

□

که هر ساعت فزون گرددش روغن

□

که نسبت همه از آدم است و از حواست

□

از پری کی باشدش آخر کمی

□

تگ آرند و بر سان گوران شوند

□

به عود ماند خویم چه آفتی چه بلایی

□

بر سر راه امید دیده‌ی امیدوار

□

نشست از بر تخت زو پنج سال

□

گل نوبهارش برومند گشت

□

این ملک زیب دیگر وزو نیست زیورش

□

ز وضع کنگره‌هایش نمونه‌ای هرمان

□

که لب ما خشک و تو تنها خوری

□

بکوش ونیوش و منه آز پیش

□

به پستی بمنشین که بالا تویی

□

او داشت صد کفایت اگر سو زیان نداشت

□

بدید آنکه بخت اندر آمد به خواب

□

بدان کاین جدا و آن جدا نیست زین

□

وانگه بیاید بافدم آنگه بیارد باطیه

□

دانسته‌ای نهان من و آشکار من

□

سوی سلطانان و شاهان رشید

□

یکی مرد بدساز و بدگوی بود

□

سوی بی‌چپ و راست می‌پویی

□

هزار چون جم و دارا و رستم دستان

□

شمار گذشته شد اندر نهان

□

سخن هرچ گویی پذیرم همی

□

به راه کهکشان تا روز گرد کاروان باشد

□

تا کی تنم ز رنج زمانه بود علیل

□

کرده‌ای تا رسته‌ایم از دامها

□

ز سالار آخر خری ده بخواست

□

گشاد هندسه را پس مهندسانه دری

□

خیال دوست گواه من است و نجم پرن

□

بترسید و روی زمین داد بوس

□

ترا خوانم اسکندر فیلقوس

□

بندگان را روزی اندر خدمت شاه زمین

□

ز خوبی بر ریاحین ناز کرده

□

هم‌چو تیه و قوم موسی سالها

□

ازین تخمه هرگز مبراد مهر

□

شنو تو نکته لولاک از لب قاری

□

حدت پیکان کند از جوشن جانها گذار

□

که بر ما سرآمد بد روزگار

□

دل و جان به مهر تو آگنده‌ام

□

عنان او به کف امر و نهی قرآنی

□

نایدش شرم هیچ که چندین کند دغا

□

که چرا بودش به تخت آن عشق و ساز

□

به پی نسپرد ویژه دانا بود

□

کیت می‌فرستد به رسم نهانی

□

هوا ز ابر عقابیست آتشین پر و بال

□

سرافراز گرد پسندیده را

□

برو هیچ مشکن بخواهش سخن

□

سپاه غول و دیو، پادشای او

□

نماند از ماه رویم جز هلالی

□

دان که در خانه لحاف و بستریست

□

دل شرم و پرهیز دارد به دست

□

من‌الکنز المکنز فی الخفاء

□

بازویش قهرمان ظلم و ستم

□

به یک دست کوپال و دیگر عنان

□

بی‌آزاری و رامشی برگزید

□

گرنه این می‌بود جزر و مد نبودی در بحار

□

نز هیچ قباله باقیی دارم

□

حبه‌ای را آمدت صد کان عوض

□

به پیوند با تخمه‌ی فیلقوس

□

که کژدم ندارد بجز کژدمی

□

به افسون خواندن از این غول بگریز

□

چه مرجان که آرایش جان بود

□

ازو گشت لشکر پر از گفت‌وگوی

□

کف پای او گرد چون اسپری

□

که حق تو تمام بگزارد

□

کند گردد ز آزمون دندان او

□

همانگه بیامد یکی تیز تیر

□

وحی پذیرنده‌ای و روح سپاری

□

امروز با شماتت دشمن چگونه‌ای

□

سخن گوی و بگشای شیرین زبان

□

گر از لشکری در پرستان ما

□

تا حسامت به زهر آب دهد

□

آسمانی فتاده خذلانیست

□

باز گوید با تو انواع نبات

□

بکشت آن دو تن را به باران تیر

□

طالب کردگار بایستی

□

وگر بنالم گویند ژاژ می‌خاید

□

به تخت کیی بر کمر بر میان

□

بیاویخته ز آسمان حصار

□

آن را که سخن گفتی، گفتیش که هان زه!

□

شرم بادش که شرم و عار نداشت

□

نبود آن مهمانیش بی‌مایده

□

وگر دیر مانی بیارم سپاه

□

ببین بر تبارش لباس عزایی

□

یکی را سر اندر دم دیگری

□

چه دیهیم دار و چه دیهیم جوی

□

به دارا و بر نامداران سند

□

مدام بر سر گنج طرب مکان دارد

□

خود بخت نیک در ازلش کامیاب کرد

□

باطنش را از همه پنهان کنیم

□

پر از خون شدی جان چندین سپاه

□

اگر به کوه و دشتی برو که زرین طشتی

□

تا نگویم بر فلان خواهم فشاند

□

گر ایدون که بینی به روشن روان

□

هم‌اندر زمان سوی فرمان گرای

□

کی دعا کردی رسول هاشمی خیرالوری

□

معجز داود بین که آهن باف است

□

جابر اشکستگان دیدی به پیش

□

گزیده دلیران کنداوران

□

چو مهره دزدی زان رو به افعیی اولی

□

رو که مردان نه بدین رنگ، زنان وابینند

□

بخواهی به تیغ جهان بخش کین

□

شنیدی شما بانگ نعل ستور

□

رود پیرزن جانب بیت احزان

□

آنک ببین معاینه فرزند شوهرش

□

صورت من شبه مرده گشته است

□

پسندیده خوانی بیاراستند

□

سر بداده به عشق دستاری

□

که به دجال اعور اندازد

□

گذر نی که چرخش همی بسپرد

□

برآشفت و بشکست بازارشان

□

صندوق پیلهایش از صندل قماری

□

کانهمه در روی چرخ جانستان افشانده‌اند

□

کوری ادراک مکراندیش تو

□

که دلو آور و آب برکش ز چاه

□

آن سرو او سهی است گرش نشمری سهی

□

کارها نیک کردگار کند

□

نشسته بران تخت بر سایه‌گاه

□

که پور براهیم پیغمبرست

□

آرزو بسیار گو باشد تقاضا هرزه کار

□

گل گونه دادی از خون شاه فلک فعالش

□

گر تو دیدستی رسان از من سلام

□

بسی بر پرستش درنگ آوریم

□

عذرت عذار خواهد چون گلعذار گشتی

□

یعنی درم خریده‌ی عیدیم و چاکرش

□

کشیدندم از پیش آن لخت کوه

□

دل تیره از غم بپیراستی

□

دراج مسمط منوچهری

□

نزند لاف سنجر از سنجار

□

با خود آ زین پاره‌دوزی ننگ دار

□

یکی صورت آر از سر پای اوی

□

و الهم فی الفرار و السکر فی امتداد

□

مشک است و زر و مرجان وین هر سه هست غم بر

□

که مازندران زو پر از شور بود

□

یکایک بر آن کرسی زر نشاند

□

ازو هر چیز با خاصیتی یار

□

زقه‌هاشان از درای مطرب الحان دیده‌اند

□

که آتش غم را به طبع خود نشاند

□

نه رای و نه دانش نه زیبای تخت

□

زن نشود حامله از سعتری

□

هر چه در شش صد هزار اعداد نقصان دیده‌اند

□

و گر با پلنگان به جنگ اندر است

□

نبستی میان جنگ را بیشتر

□

برجان و زندگانی بوالقاسم کثیر

□

لعلش از پسته شکر اندازد

□

مصطفی را بر مکان خود ندید

□

به تدبیر آن زور بنمای راه

□

از خوف رسته وز بی‌نوایی

□

پس حدیث از گناه می‌گوید

□

بدو دشتوان گفت کای اهرمن

□

همی سرفرازد ز هر دو گروه

□

به یک بیضه درون همخواب و همخفت

□

ای سران پای در وحل منهید

□

هیچ تو باور مکن قول محال

□

که بی‌چیز کس را ندارند ارز

□

جان رهد از تن چو اشتران چرایی

□

که چون غول نیرنگ الوان نماید

□

که مهراب آمد بدین فرهی

□

سپاه آید از هر سوی هم‌چنین

□

ماننده‌ی مخالف بوسهل زوزنی

□

شعرم به مدح سلطان برداشته به مزهر

□

در میان راه می‌افتد چو پیر

□

بسی حمله بردند و ننمود پشت

□

که خویش عشق بماند نه خویشی نسبی

□

مختصر عذر خواه مختصر است

□

همی رای زد شاه بر بیش و کم

□

چو شاپور گرد اندر آمد به پیش

□

هزاران قله همچون کوه قافش

□

سر زرین قلم غالیه خور بگشایید

□

این گذشت الله اعلم بالیقین

□

بیاورد با خویشتن زان گروه

□

و انت تخلص دیباجتی من الطین

□

هر کو دو عید دید ز روزه کنار کرد

□

سواری میان لاغر و بر فراخ

□

همی پیش او بود باید به پای

□

که رای تو به علوست و باب تو علوی

□

که بر او پاره بر ندوخته‌اند

□

دید او مغلوب دام کبریا

□

نه بی‌دین بود شهریاری به جای

□

و ماالحس الاخداع العواری

□

ره سوی گریه کزو نیست گذر بگشایید

□

چه مایه بزرگان که داریم یاد

□

همان تاج زرین و شمشیر و گنج

□

زنم در دهر کوس نیکنامی

□

چون رکاب گران کشند احرار

□

سوی آن صدری که امیرست و مطاع

□

اگر برگذشتی برو راه‌بر

□

کز سگ نیاید زیبانوایی

□

آخر آخر همان نخواهد داد

□

بیامد به کردار تابنده شید

□

نگردد به زودی سیاه و دژم

□

پاکیزه دلی باید و پاکیزه دهایی

□

که نه طبخی نه خوری خواهم داشت

□

یار بینش شو نه فرزند قیاس

□

ازان لشکر گشن برخاست شور

□

گشت نهان از نظر تو صفات

□

چون دست صبح قرعه‌ی صهبا برافکند

□

ابر سام یل خواندند آفرین

□

نه دادست پیدا نه پیدا ستم

□

زمین وآسمان طی کرده گویی

□

کیومرث طهمورث امکان نماید

□

با ثنای حق دعای آن عسس

□

که آمد کنون روزگار سخن

□

وز در من بین کارگزاری

□

گشت ضمان بقاش گنبد گوهر نگار

□

چنین داستان چند خواهی شنید

□

کزان راه بر کره باید نشست

□

وز کیسه‌ی شاهانش هر روز نثارست

□

ز یادم شد معمائی که هستی بود عنوانش

□

تا ننالد خلق سوی آسمان

□

خروشان بسی نام یزدان بخواند

□

هست آن را مدد ز انباری

□

کاتش حسن بدان سبز شجر بازدهید

□

سراپرده و پیل بیرون کشید

□

به بیدادی آورد گیتی به مشت

□

که خاطرها فریبم گر برآرم

□

صبح ظفر برآمد از اعلام ازهرش

□

دید در وی جمله فرزندان خویش

□

بسی خون مژگان به رخ برفشاند

□

مبدع الاشیاء مسکرالاجزاء

□

با زمین از نم مژگان درر آمیخته‌اند

□

غلامان و پیلان آراسته

□

نهاده به نزد یکی یادگیر

□

کرده‌است بی‌نیاز در این رهگذر مرا

□

چون صف مور از ملائکه حشر آورد

□

گرچه از بیضه همی آید پدید

□

جز از نام شاهی نباشد بدوی

□

از ذکر شود مردم سفری

□

ها بوقبیس بالا، زمزم به دامن اندر

□

ز دریای با موج برسان غرو

□

سخن کی سراید به آواز سخت

□

ز حرفش بوی سوز دل شنودی

□

گر ز دل یاد اوش می‌بشود

□

که مرادت زرد خواهد کرد چهر

□

ستاره همی بارد از چرخ گفت

□

ماهیی و معتکف کوثری

□

دریاست در جزیره و سیمرغ در حصار

□

گذاریم هر دو چنان چون سزد

□

که صلوات تاجست بر منبرش

□

به زیر دندان چون موم یافت سندان را

□

وز کوی زندقه بجز اهل فتن نیند

□

غرقه گه باشد ز فرعون عوان

□

به رنجش بدی خوردن و شهد و شیر

□

از بهر چه نیاز و کشانی نهاده‌ای

□

هر سحر گه هفت خوان خواهم گزید

□

ز بی‌کاری و رنج بی‌بهر بود

□

همی بود یک چند بی‌رنج و شاد

□

طفیل آفرینش گرد خوانش

□

آرد طواف کعبه و گردد مجاورش

□

بر جنین اشکستن زندان بود

□

همان گوش بستر نهادند نام

□

ولا اتضعضع من خاذل

□

حلق حمل بریده بدان تیغ احمرش

□

که بودند زو در جهان یادگار

□

بفرمود تا خوب کردند جای

□

از دست یاره بربود از گوش گوشوار

□

خون شوم باز که انسان شدنم نگذارند

□

که ز حضرت دور و مشغولت کنند

□

که آز آورد خشم و بیم و نیاز

□

ای ماه بگو که از کجایی

□

که زمانه به کندهم که بدان گذر نیاید

□

سر شعر گلنار بگشاد زود

□

یکی دیگر اندیشه افگند بن

□

هزاران روضه‌ی پرنعمت و ناز

□

بند آرد نفس صور که فردا شنوند

□

حالت عامه بود مطلق مگو

□

ز مژگان همی خون دل ریختند

□

یکتا زلفی که جز دو تا نی

□

پالان به توسن استر گرما برافکند

□

بفرمود تا پیش او رفت طوس

□

بدان خانه بنهاد گوهر ز دست

□

حجاب افکند یک سو چشم مستش

□

کعبه‌ی جان را به شهر عشق بینان دیده‌اند

□

که تو خورشیدی و این دو وصفها

□

ز دیدار او شاد شد ناتوان

□

بد و نیک بردمیده همه ساله هر چه کاری

□

دیدم به صبح نیم هلال سخنورش

□

پدر را به نزد تو آزرم نیست

□

سکندر فراوان سخنها براند

□

ز استیلای قبض و بسط میل است

□

ناله‌ی مجنون ز چنگ رام برآمد

□

چیست یعنی چرک چندین برده‌ام

□

که از میش بگسست چنگال گرگ

□

دکان محیط است و جز این نیست دکانی

□

اندر شکم دو بچه بمانده محصرش

□

پیامی به کردار غرنده میغ

□

شب و روز و خورشید و ماه آفرید

□

مرغکانند عقیقین زده بر بابزنا

□

که چو ماهی در آبی از پروار

□

آن خموشان سخن‌گو را ببین

□

میان کیی تاختن را بببست

□

بر امید آنک بنمایی که خود ایمان تویی

□

گرد زمرد بر عذارش زان عیان افشانده‌اند

□

بر او یکی اسپ آشفته دید

□

که بودی تو چون گوهر نابسود

□

مشو خفاش ظلمت خانه گل

□

چون ز غمزه ساقیان زنبور کافر ساختند

□

دیده‌ام پا بسته و منکوس و پست

□

یکی سیب افگنده باد از درخت

□

جز همین گفتن که آن آید همی

□

کیوان به شکل هندوی اطلس نقاب شد

□

به پیش پسرت آمدم کینه جوی

□

به دارای ایران گشته مصیب

□

ز برقی خرمن سد جان بسوزد

□

مدحت شاه اخستان بر خواند و ز آتش رشک خاست

□

گوییا پریدش از تن مرغ جان

□

چنین تاختن را بیاراستی

□

بی‌صفقه صفاقی بی‌شرفه دبابی

□

آتش ضحاک سوز و اژدها خور ساختند

□

به تور و به سلم و به ایرج سپرد

□

که با مات کوتاه باشد سخن

□

زبان بودی عبث ، بی ماحصل گوش

□

پس به خون ما توئی ماخوذ و بس

□

نام زر بنهند و در دامن کنند

□

بر موبد موبد آمد پگاه

□

ترس از آن چشم که در گوش شکر ریخت کری

□

آب گل گوئی بات معصر آمیخته‌اند

□

که داری که با من کند کارزار

□

مبر دست سوی بدی تا توان

□

و او را ستخوانی دل وجانست و روانست

□

بست به بند کمند گردن دهر استوار

□

جان که من بخشم ببیند بخششم

□

شب تیره خفتان به سر بر کشید

□

که خدا کند در آن جا شب و روز کدخدایی

□

یکی تیغ رومی گرفته به کف

□

پراگنده شد هرک انبوه بود

□

ز ناهید تابنده‌تر بر سپهر

□

که مانی را ز خاطر برده ارتنگ

□

خجستست بر ماه پالیزبان

□

رستم از سه واقعه اندر زمن

□

بر ده ویران خراج و عشر نیست

□

ولیکن از مثالی تو بدانی گر خرد داری

□

ندادست دانا به گیتی نشان

□

به دست اندرون پر ز مشک و گهر

□

بر سر راهیم و بر عزم غزا

□

عجب آب و هوای بی‌غمی دید

□

بجوید سرش اندر آید به گرد

□

کم نشد یک ذره خامیت و نفاق

□

منکر و دزد ضیای جانهاست

□

کجا آید ز یک خشتک گریبانی و تیریزی

□

کزو شاد شد گردش روزگار

□

گرفته به دست دگر پالهنگ

□

این چنین آمد وصیت در جهان

□

به هر گامی نهنگی بر سر راه

□

بیفزود زان پایگاه ورا

□

دام مکر اندر دغا بگشوده‌ای

□

چشم صاحب حال و گوش اصحاب قال

□

جولانگه عرصه هوا دیدی

□

بپرورد و با جان و دل داشت راست

□

که تاریکی شب بخواهی نهفت

□

تا بیاموزد ز تو او علم و فن

□

به همدرسی ایشان آرمیده

□

پراگنده شد آن میان مهان

□

در خطاب اضربوه بعضها

□

مات کرده صد هزار استاد را

□

که هم اول هم آخر جان مایی

□

سر نامه بود آفرین از نخست

□

چو رعد از میان نعره‌ای برکشید

□

پس به تو میراث آن سگ چون رسید

□

به دل سد نقش بستی زان دلارا

□

سوی راست یاقوت شهوار بود

□

مار را از سحر ماهی می‌کنند

□

بهر کشتن خاک سازد کوه را

□

بر شمس شموس و نکند شمس جماحی

□

برو بار خواهد همی با درخت

□

همه داستانها ز یزدان زنیم

□

زانک آن گرگان عدو یوسفند

□

ز امنیت صلای عیش در داد

□

همان خون دشمن نریزیم نیز

□

عاشقانه ای فتی خل الکلام

□

اندر آیی باغ ما تو از ستیز

□

وی چرخ از این بار گران سنگ خمیدی

□

که پیدا شد از تخم من قیصری

□

سرانجام آخر به جز خاک نیست

□

خلق گوید تخمه است از لوت زفت

□

ولی یکجا دلش نگرفتی آرام

□

پدر مرده و شاه بی‌رای‌زن

□

بلک چون معراج کلکی تا شکر

□

وانک شد محجوب ابدان در شکیست

□

کز بقاشان می‌کشیدی در فنا می‌ریختی

□

زمین گلشن شاه لهراسپ باد

□

شهنشاه بنشست با زال زر

□

چشم نرگس را ازین کرکس بدوز

□

اسیران درک را بوده وارث

□

نبخشد ورا نامبردار شاه

□

زان تبش دل را گشادی فسحتی

□

وای او کز دشمنان افیون چشد

□

جان عارف گرفت یکتایی

□

که با باد باید که گردی تو جفت

□

بزد بر همه بودنیها رقم

□

کی شناسد آن سگ درنده را

□

توگفتی کوهکن گرید به کهسار

□

تو داری سپهر روان را به پای

□

عقل کلش چون ببیند کم زند

□

پست‌تر گردد بهر دفعه که کند

□

همین را باش کاستاتر ز مایی

□

که شادان بدی تا بود روزگار

□

نه رگشان بجنبید در تن نه خون

□

زان خداوندی که گشت آویخته

□

وصف آن حوض بر زبان می‌داشت

□

نه بر بوم ایران گرفتن درنگ

□

نور می‌تابد چو در حلقه نگین

□

احفظوا ایمانکم با او مگو

□

هم شیر و هم آهویی هم اینی و هم آنی

□

ز تیغ یلی هر دو بیجان شدند

□

بود کت به خونم نیاید نیاز

□

اینت جهل وافر و عین ضلال

□

نباشد دیه بر امید و بیمش

□

به مغز اندرون خون بود کیمیا

□

تشنه باش الله اعلم بالصواب

□

میر آبی زندگانی‌پروری

□

که خلیل زاده‌ای تو ز قدیم آشنایی

□

چو با ما کنی در سخن راه راست

□

همه جامه‌ی ناز بیرون کنید

□

سهل باشد رنج دنیا پیش آن

□

چند از این درد سر رایگان

□

به لشکر ز پرمایگان تو بود

□

عنکبوتان می مگس گیرند و بس

□

جسم و حاجت در صفات ذوالجلال

□

گدازیده شود چون آب واری

□

وزین نامداران سترگ آیدت

□

فرستم به نزدیک افراسیاب

□

نیست حق را چار صد دینار زر

□

بماند کاروان ناز معزول

□

زن و کودکان را به خاک افگنند

□

ابلهی باشد که گوییم او خداست

□

من کنون در خون دل آغشته‌ام

□

اگر آن سوی حقایق سیران او بدانی

□

برآویختند از بر گاه تاج

□

گفت نوشید آب و بردارید نیز

□

خواست سوزن را بواز بلند

□

و گر آلایشی داری بشو پاک

□

ز نام‌آوران جهان کرد کم

□

چونک ما دزدیم نخلش دار ماست

□

سینه باید پر ز عشق و درد و دود

□

معدوم چو گشتی همگی حد و ثنایی

□

یکی را بجام و یکی را به تشت

□

اتحاد از روی جانبازی نگر

□

زشت را و خوب را آیینه‌ام

□

به ضرب تیشه کرد آن کوه را خاک

□

پس لشکراندر همی تاختند

□

فارغ آیی ز امتحان دیگران

□

کودکان را باز سوی خویش خواند

□

گوییش پس تو چرا فتح چنین باب کنی

□

جهان شد پر از نام اسفندیار

□

که سبو دایم ز جو ناید درست

□

خانقه تا سقف شد پر دود و گرد

□

که جسم ناوک غم را نشانست

□

ستونها و مسمار آهنگران

□

کل شیء هالک الا وجهه

□

جوشش فکرت از آن افسرده شد

□

و آن چشم که گوش او بمالی

□

ز زرین و سیمین وز رنگها

□

یا بگریم یا بگویم چون کنم

□

تو لوای جرم از آن افراشتی

□

ندانستم نخواهد ماند رعنا

□

بیاراید این رای پاسخ‌نیوش

□

که نگیرد آخرت آن آستین

□

حیث لا صبر فلا ایمان له

□

انگشتک می زن که تو بر راه صوابی

□

بران سان که خورشید شد لاژورد

□

داروی رنج و در آن صد محملست

□

خواب خرگوشی بدان صوفی بداد

□

به کام اژدها انداخت خود را

□

بسی زر و گوهر بریشان فشاند

□

پس بگفت این بری منکم

□

خود بمیرم من ز تقصیری و کد

□

تو کشتی بحر بی‌کناری

□

که دارد زمانه بدو پشت راست

□

گر نگشتی آخر او محو از منی

□

هم موکل را به دانگی شاد کرد

□

که این طایر هم آوازی نخواهد

□

زواره برو آفرین کرد و پور

□

ور حریر و قزدری خود رشته‌ای

□

دان که حج کردی و حاصل شد مراد

□

به ملک و بخت او همتا تو دیدی

□

شگفتی دلش تنگ شد زان خروش

□

نورشان ممزوج باشد در مساغ

□

ذره‌ها را آفتاب او نواخت

□

ز یمنت رسته شب از رو سیاهی

□

نیای من و نیکخواهان من

□

کو چو عیاران کند بر دار درس

□

در فقاعی کی بگنجد ای خران

□

باران نکند ساکن گردی که تو ننشانی

□

چو رفتی بر تخت بنشاختی

□

بالعطیه من تیقن بالخلف

□

یا ز خون بی گناهی خورده‌ای

□

متاب از ما چنین یکبارگی روی

□

وزین تاختن ساختن برچیند

□

آن تست این ای برادر آن تو

□

تا شود از زخم دمش جان مفیق

□

خلاصه نور ایمانی صفای جان اسلامی

□

دلیری مکن تیز منمای دست

□

او بدین سو بست پای این رهی

□

مر ترا آن می‌رسد ای کامران

□

که او در پرده زینسان نقشها بست

□

سخن هرچ گویم بباید شنود

□

در رو اندر عین آتش بی ندم

□

بر فراز گنبد چارم شتافت

□

ای شه بامرادان مستمان می‌کشانی

□

برآورد گرد از بر و بوم چین

□

در زبانم چون نمی‌آید چه سود

□

چون اسیر دوستی ای دوستدار

□

نمرده‌ست و نمیرد جاودانی

□

که گفتار تو با خرد بود جفت

□

ورنه او مفعول و موتش قاتلست

□

فهم کرد از حق که یاارض ابلعی

□

تا بگیرد شعر و نظمت رونق و رعناییی

□

دلت بازگردان ز راه بدی

□

شکر می‌روید ز بلوی و سقم

□

جز ز عکس ناقه‌جوی راستین

□

ز کوهان بر فلک جا داده جوزا

□

زمین شد به کردار روشن چراغ

□

رحمت حق از غم و غصه‌ست پاک

□

باز داند حیزکان را از فتی

□

در سایه زلف تو مناجات افندی

□

که لرزان شدند آن دو دختر ز بیم

□

پس جوابم بهر جالینوس نیست

□

من ننوشم ای تو صاحب‌معرفت

□

به انعام و به احسان زر و سیم

□

بران دادگر شهریار زمین

□

عکس بیگانه همه کوری بود

□

نقد او بیند نباشد بند نقل

□

سنگ آرد منطق لقمان بلی

□

که اکنون بتو دل بیاراستم

□

که به تقوی ماند دست نارسان

□

خاک بین کز عرش بگذشت از شتاب

□

مطلعی از عالم بالا رسید

□

بخواهم که او باشدم رهنمای

□

شرم می‌آمد که وا جوید ازو

□

غیبها از رشک ایشان غیب شد

□

بر سوخته زن آبی چون چشمه حیوانی

□

که نام تو باد از جهان ناپدید

□

گر نه محرومی و ابله زاده‌ای

□

که توی تنهارو و محبوب‌پند

□

کشید آهی و اشک از دیده افشاند

□

چنان کن که خوانندت اسفندیار

□

که دراز و کوته از ما منفکیست

□

تا بخر بر کشی ماء معین

□

این است سزای تو گر از نفس جهیدی

□

همه نام جستم نه آرام خویش

□

او ز بامی بیندش آگه کند

□

مار با آن خورده بیرون جست ازو

□

کم نکند مرحمت از کار من

□

بیفتاد چاچی کمانش ز دست

□

رایگان دانسته‌اند آن سبی را

□

تا برون آیند صد گون خوب‌روی

□

بگفتی من چه بینم هم بدیدی

□

به رزم اندرون فره و برز تو

□

زان ندیدی آن موکل را تو کور

□

رو بشوی از خوف پس بنمای رو

□

گرفته گوشه‌ای ز ابنای عالم

□

زبون داشتی گر سپر یافتی

□

جان سپردن به برین بوی حنوط

□

خوش سرایان در چمن بر طرف جو

□

ایا صبرا نکردی هیچ یاری

□

بدرد دل و گوش غران هژبر

□

از منست این بوی یا ز آلودگیست

□

چیست این بغض و حیل‌سازی و کین

□

به منزل برده بادش چون سلیمان

□

برای و به مردی یکی نامدار

□

چون ببیند گرمی صاحب‌قدم

□

همچو سبزه‌ی تون بود ای دوستان

□

از حسودان غم مخور تو شرح ده مردانه‌ای

□

بپیچید و رویش پر آژنگ شد

□

خود سخن در گوش آن سلطان برد

□

برجه و بر کودبان من نشین

□

دوانیدی برون خیل نیازی

□

همی بود بر تخت پیروز و شاد

□

اندر آن صورت نیندیشد قیاس

□

نه گشاد عرصه و نه فتح باب

□

چرا چون شکل شب دزدان به هر روزن نمی‌آیی

□

بجستند خشنودی شهریار

□

پس کی داند جای گلخنهای او

□

کور شد آن دشمن کور و کبود

□

به گردن طوق دار لعن گردید

□

بیامد بر فور فوران نژاد

□

بر گروهی شهد و بر قومیست زهر

□

از چه دادندت چنین عالی مقام

□

با سر قدیم همزبانی

□

همه خواسته سربسر گرد کرد

□

لیک داند چون سبو بیند گران

□

این ندانی که ز عقل آکنده است

□

از آن آب و هوای رغبت افزای

□

دهاده برآمد ز آوردگاه

□

کو رمد در وقت صیقل از جفا

□

او عدو خویش آمد در حجاب

□

وز دغدغه چنین دغایی

□

تو بر من مپالای خونین سرشک

□

سر بنه انی ارانی اذبحک

□

که ز خلق زشت تو هست آن رسان

□

برد آلودگی از دامن من

□

همه شهر ایران پیش شماست

□

این چنین آسان یکی سوره بگو

□

صبر چون داری ز نعم الماهدون

□

ماده بز بر شیر نر بگریستی

□

که باشد همیشه دلش پر ز داد

□

خانه‌ها پر گند گردد تا به سر

□

متهم دارم وجود خویش را

□

که تا شد جمع این مشتی زر ناب

□

چو خورشید شد ماه ما را توی

□

جز امید الله اعلم بالصواب

□

عاشقان و تشنه‌ی گفت توند

□

زنبیل و فطیر هر گدایی

□

کزین پرهنر بگذری نیست راه

□

نور جان والله اعلم بالبلاغ

□

در من آن بدرگ کجا خواهد رسید

□

لب از افغان نمی‌بندی زمانی

□

بکوشید و با شهریاران بساخت

□

برد از شرع مصطفی رونق

□

این نشانست از حقیقت آگهم

□

آید ز بهار هم بهاری

□

نجویم همی زین سخن کیمیا

□

جگرخسته و پرگناه آمدند

□

گفت رفتم چون نه‌ای یار رشید

□

که از دست آیدش عالی بنایی

□

دو پوشیده را دید چون نوبهار

□

بنده‌ی این و آن شدن تا چند؟

□

بهر نانی چند آب چشم ریخت

□

که اندر میان باد را نیست راه

□

نشانم بر تخت بر پیشگاه

□

و گر چون شب اندر سیاهی شوی

□

بر دلش آن جرم تا بی‌دین شود

□

جهان گشتن به از آفاق خوردن

□

نگر تا چه باید تن و جان تراست

□

هر یک از دل گره جهل گسل

□

کعبه‌ای کردند حق آتش زدش

□

وان دو صیاد هر یکی نخاس

□

بیاویزم از دارشان سرنگون

□

ز گردنکشان و ز شاه و رمه

□

که پدید آید برو هر ناپدید

□

گهی بودند خندان گاه خرم

□

کجات آن بزرگی و فرزانگی

□

رفت براین قاعده روزی سه چار

□

تو ز بالا بر گشودستی درم

□

چون یافتن ز دست فرومایگان طعام

□

گوش و هوش خر بود در سبزه‌زار

□

به گردن برآریم یکسر سنان

□

بی قضا و حکم آن سلطان بخت

□

سستی تو گر نبری پنجه‌ام

□

یاری از سایه که جوید جان عم

□

دل به این آب و این گیاه مده

□

وین نشان جستن نشان علتست

□

تا شاد گشت جانم و اندر دعا شدم

□

هین بفرما کین تجشم بهر کیست

□

هوا را به شمشیر گریان کنی

□

هل رایتم من جبل رقص الجمل

□

هم از دل گویم و عهد درستش

□

اشتر بختی سبک بی‌قال و قیل

□

نه ز انبوه خانه گردد تنگ

□

در کمین این سوی خون‌آشامهاست

□

هر شبی تا باخترتان تاختن

□

دست می‌برد او به مشقش سو به سو

□

چه گونه فرستم کسی را برش

□

بانگ زد کای سگ‌پرستان علتین

□

سمندی کرد زین از هر خلل دور

□

می‌خورند از زهر قاتل جام‌جام

□

واندر آن دولت مددکای کند

□

تا پر میلت برد سوی جنان

□

آن میخ کشن ساز و سیه اسپ عقالش

□

در قبولش دست بر دیده نهاد

□

ز رنگ و ز بوی و ز هرگونه چیز

□

کار نااومید اینجا به شود

□

که می‌کاهید هر دم شمع کردار

□

تا در توبه برو بسته شدست

□

این دو قول از یکی نوا شنود

□

که بریده حلق او هم حلق او

□

زانکه نبوده است خود اینجای مال

□

من چه دانم که کجا خواهم فتاد

□

چنان دان که خورشید داد تو داد

□

بهر پیکار تو زه کرده کمان

□

چه می‌خواهی ز جانم مدعا چیست

□

کان نشاند گرد و ننگیزد غبار

□

چون قلم بستم میان، تحریر را

□

صد هزار اندر هزار و یک تن‌اند

□

جهان بر تو همی خندد چرائی تو برو گریان؟

□

تو مخوان می‌رانش کان پر دوختست

□

به شاه آفریدون کشد پروزم

□

زان غرض غیر خبر پیدا نشد

□

کزین سان بسته شیرین را به فرهاد

□

نهی کردست از درازی امر کن

□

دومین زهد جز خیالی نیست

□

عاقله‌ی جانم تو بودی از الست

□

بده گر نداری به دل در خلل

□

چشم بدبختت به جز ظاهر ندید

□

به ایرانیان پاک نفرین کنید

□

بر کر و بر کور خواندم شد حسن

□

ز دامن لوح زد بر فرق استاد

□

زانک ترکیبم ز خاکی رسته شد

□

اکتساب کمال ورزش ساز

□

پشم بز ابریشم آمد کش‌کشان

□

پر خیر و یکی به شر ضیغم

□

جان ما بر رو دوان جویان اوست

□

سزاوار جنگ و سزاوار کین

□

خواندن با درد از دل‌بردگیست

□

از این پشته به آن پشته جهاندی

□

شهره‌تر باشد ز صد طوفان نوح

□

یار باید که یار خویش برد

□

تا برادر شد یفر من اخیه

□

باید که چو مکار بخواندت برانیش

□

در حلیمی این زمین پوشید کین

□

بدرند بر بر همه چادرش

□

که شکر با آن حدث خواهد نمود

□

سد سخن تلخ شنیدی ز من

□

نیست حس این جهان آن دیگرست

□

بند، در تنگنای هستی خویش؟

□

دفع وهم اسپر رسیدت نیک زفت

□

درو امروز خان گشتند و خاتون

□

حق چه بخشد در جزا و در عطا

□

نشست و نگه کرد مردان سور

□

بر درانید و بکشتش پیل زود

□

دیده را از دیده‌خانه می‌ربود

□

بود از گنج و نشان بدبخت‌تر

□

صبر بر فرموده‌ات مقدور من

□

و آن رسول حق را بگذاشتید

□

کی شود ای بی‌خرد زمانه دگرگون؟

□

بر ضمیر جان طالب چون حیات

□

یکی مرد جنگ‌آور آرد بکف

□

چون سبو بشکست ریزد آب ازو

□

شبان مانندش از پی خواست جوزا

□

در میانشان فارق و فاروق نیست

□

نه چو بیع از پی دینار و درم

□

میوه‌های پخته بر خود وا کفد

□

رافضی گشتم و گمراه نام

□

چاره‌ای سازند و پیغامی کنند

□

غنوده بصندوق در شیر نر

□

سوی دامی می‌پرد با پر خویش

□

شکر کش کردم مراعات این زمان

□

کی ترا وهم می رحمان بود

□

سوی هر قبله کجا آرم روی؟»

□

در تصور گنجد اوسط یا میان

□

که به تو باز رسد سرزنش از کارش

□

شاخ بر بسته فن عرجون نکرد

□

سر جنگ جویان برآمد ز خواب

□

تا به بیداری ببیند خوابها

□

بود در سلک مرغان گرفتار

□

تو بگویی نه شراب و نه کباب

□

زین قبل هر چه کنی معذوری

□

تا چو داود آب سازد صد زره

□

زیرا بخورد خواهدت این تنین

□

تا شفق غماز خورشید آمدست

□

دلیران لشکر شدند انجمن

□

کای نبی مجتبی بر ما شفیق

□

گوشه‌ی دامن گرفته اسپ‌وار

□

نیم سالی شوره نیمی سبز و تر

□

کارد بر کارد تیز کرد و نشست

□

گفتشان چون حکم نافذ می‌رود

□

سوهان زمانش بساید آسان

□

چون زمین بوسید گفتش هی چه بود

□

زواره ز اسپ اندر افتاد و بس

□

چشم او روشن گه خون‌ریز شد

□

در همه کاری همه را کار ساز

□

زانک بعث از مرده زنده کردنست

□

دور بودن ز خلق و کم گفتن

□

که دویدن گرد بالوعه‌ی سرا

□

نرسد بر خطر گندم پر مایه شعیر

□

از نهنگ آن خورده‌ها را قی کند

□

درختیست خنگی همیشه به بار

□

طبع اصلش سردیست و تیزیست

□

که گلستانش کند گاهیش خار

□

مرگ را بگزین و بر دران حجاب

□

بر همینم بدار تا هستم

□

خرج او کردی گشادی بال خویش

□

آن حلهای خوب و نوآئینم

□

نیست کس چون می‌زنی این طبل را

□

دلش گشت پربیم و دم درکشید

□

همچو مرغی سوی دانه‌ی امتحان

□

در آن مکتوم بود این شرح مرقوم

□

آزمودم چند خواهم آزمود

□

ز آشنایی‌ش چرا برنخورم؟»

□

از خیانت وز طمع نشکیفتید

□

نگه کن تا پدید آیدت برهان

□

ما خلقت الانس الا یعبدون

□

دو تا کرد بسیار بالای برز

□

با قضای آسمان هیچند هیچ

□

کر بپندار اصابت گشته مست

□

سوی روی گل نپرد هوششان

□

پوست را راست میبرد سوی دوست

□

که میان شاهدان اندر صور

□

زشت سوی مردمان از فعل زشت است اهرمن

□

که نهان شد آن در اوراق زمان

□

روانش ز اندیشه کوتاه شد

□

این نه آن کلست کو ناقص شود

□

هرطرف افسانه‌ی سودای او

□

غیر مرغی می‌نبیند پیش و پس

□

بخیه‌ی این خرقه به دامان رسید

□

گرد از دریای راز انگیختی

□

از اول نه انبر نه خایسک و سندان

□

اندر آن حلقه مکن خود را نگین

□

روانش ز اندیشه آزاد شد

□

جنس از ناجنس پیدا می‌کند

□

جانها سر بر زنند از دخمه‌ها

□

که پلیدان را پذیرد والسلام

□

وز لب گویاش گوهر چین شدی

□

پرگشاد و بسط شد مرکب براند

□

به راحت بدل گشت رنج درازش

□

کین جهان ماند یتیم از آفتاب

□

تو گویی برو برگذشتست سال

□

گاو را تو باز ده یا حبس رو

□

از آن بر طارم چارم قدم زد

□

تا دکان فضل که الله اشتری

□

جام مقصود کشیدند به بحر

□

چون بخواهد جسمها را جان کند

□

کز پس او فخر بود رفتنم

□

هست این نسبت به تو قدح و هجا

□

بینداخت از باد خمیده خام

□

آن گرامی پادشاه و کردگار

□

حس تجری تحتها الانهار بین

□

که بمن بهر خدا افسانه گو

□

گرچه اسباب حشمت است و شرف

□

گفت ایزد در نبی لا یعلمون

□

که بدل خفته است این خلق همه همگین

□

سبلت و ریشش یکایک بر کند

□

برو کرد رستم به تندی گذر

□

نه در آن سر راحتی و لذتی

□

لب بگز و باز مگو زینهار

□

زانک بی‌تو گشته‌ام از جان ملول

□

روح را توشه‌ی معاد اینست

□

ذره ذره آبشان بر می‌گسیخت

□

برگ سفر بساز و بکن کارها به هور

□

حیف آمد ترک را و خشم و درد

□

خروشیدن پیل و اسپان شنید

□

تیغ لا حولی زنید اندر سرش

□

باز قزوینی فغان را ساز کرد

□

اندرین کاروانسرا از بیم برف

□

در ره عدل و ظلم یاور تو

□

گفت هین بگریز روی این سو منه

□

میانجی کرد یزدانت میان چرخ و ارکانش

□

غافل از اکرام و از تعظیم تو

□

که پیش سیاووش خودکامه بر

□

زندگی بخشی که سرمد قایمست

□

به سوی دیگری مایل نمی‌شد

□

امت او صفدرانند و فحول

□

بر تنش کج نشده یک سر موی

□

هر کسی را پیشه‌ای داد و طلب

□

من یار تو بود می‌نیارم

□

نی در سود و زیانی می‌زنند

□

بیاورد وبنمود پنهان بدوی

□

در مقام سخت و در روز گران

□

رحمتش افراخت در عالم علم

□

سرمه جو والله اعلم بالسرار

□

کندش کشف بر تو دردم نقد

□

تخم فسق و کافری می‌کاشتند

□

تن را با گل ز دل به یک سو هل

□

تا نگیرد خون مظلومان ترا

□

عنان و رکیب و چه و چون و چند

□

گشته منکر زین چنین باغی و عاق

□

دو تا گردید محرابش به اکرام

□

که مرا تو می‌کشی بی‌خواب و خور

□

ورد مکن قول پراگنده را!

□

هر یکی گویا منم راه رشد

□

ای بی‌خرد این دست بر آن دست همی مال

□

چشم و گوشی داند او خاشاک را

□

ندیدم که آید بدین سان به جنگ

□

از فروع وهم کم ترسیده‌اند

□

تیغ را دیدم نهان کردن سزا

□

رو نکرد ایوب یک لحظه ترش

□

لب او بی‌زبان سخن گوید

□

در حق شخصی دگر باشد پسر

□

مامیز چنین زهر و شهد برهم

□

تو پذیرای منی او مشو

□

ز زابل به زاری برآمد خروش

□

کو نگردد بعد روزی دو جماد

□

یکی ویرانه آمد در نظرشان

□

کاروان را هالک و گمره کنی

□

زانسوی پرده‌ی «ولوشناست»

□

و آن حیزان ننگ و بدکیشی بود

□

در علم و عمل فایده‌ی خویش همی دوش

□

از سر استیز صوفی را گلو

□

به گردش سپاهی ز کندآوران

□

کی در آرد با خدا ذکر بشر

□

وز غم مرد و گران‌باری او

□

عقبه‌ای و مانعی و ره‌زنیست

□

لب ز گفتار بسته، صم بکم

□

همچو چوپانی به گرد این رمه

□

که برخاست از هر سوی خواستارش

□

هر یکی را خلعتی داد او ثمین

□

برآشفت و تیز اندر آمد به جنگ

□

خیز بگریزیم پیش از زخم و بند

□

گریزم سوی اقلیم جدایی

□

در سبب ورزیدن او مختار بود

□

وز سر نیستی امارتشان

□

سر به زانو بر نهادند از شگفت

□

چون روم نیز چو از رفته پشیمانم؟

□

خود همان آمد همان آمد همان

□

اگر نیک باشدت جای ار بدست

□

یک سبوشان کرد دست کوزه‌گر

□

عقل جزوی را نموده این محال

□

می‌کند چون رستمان صد کر و فر

□

هیچ باشد هزار ساله نماز

□

سخت‌تر کرد ای سفیهان بندتان

□

عنبر پاشد به هوا بر هباش

□

سود نبود خود بهانه کردنت

□

ستاره یکایک همی بشمرد

□

آن سخن را پیشوای هوش کن

□

نگردد کس بسر جز دود آهم

□

ننگ خمر و زمر بر خود می‌نهند

□

ظلمت ظلم از رعایا دور بود

□

دور می‌اندازدت سخت این قرین

□

چونکه نشوئی خود دستار خویش؟

□

گردد از وی نابت و اندوخته

□

همی هر یک از رخش جستند بهر

□

هوش و حس رفته را خواند شتاب

□

لیک صورت کیست چون معنی رسید

□

آن دگر هم گفت آری ای پدر

□

زرد رویی، که هست،بس بر من

□

روح را روحیست کو می‌خواندش

□

نه چون عیسی بود هر کس که باشد مادرش مریم

□

در زمان در دیر رهبانان رسید

□

نیارد بدین شاه کردن نگاه

□

هر گله از شکر آگه می‌کند

□

در میانشان آنک بد صاحب‌خیال

□

من مهم سیران خود را چون هلم

□

جمالش از همه خوبان فزوده

□

وز خجالت شد دوتا او در رکوع

□

علم و عمل بایدت فتیله و روغن

□

مردم از نطفه‌ست کی باشد چنان

□

برآورد و بالاش داده دو شست

□

شد طلب کاری علم اکنون قبیح

□

آب و آتش مر ترا گردد سپاه

□

یا نیامد وقت پاداش از قدر

□

دیده بر شمع جمالت داشتم

□

بس دویدیم و نکرد آن جهد سود

□

آسانش همی فرو گذارم

□

که همی‌سازم فرج را وصلتی

□

کزین گونه هرگز ندیدیم نیو

□

داند و بی‌خواهشی خود می‌دهد

□

شیر و صید شیر خود آن شماست

□

بر سرت دبوس محنت می‌زند

□

زان نظرهات فتح بابی هست

□

او همی‌داند چه خواهد بود چاش

□

عدوی جبرئیل و میکائیل»؟

□

کشف شد زو آن به یکدم شد تمام

□

نباید جز از تو ورا هم نبرد

□

عشوه‌ی آن عشوه‌ده خوردم دریغ

□

ارمغان کو از برای روز نشر

□

راست شد زین هر دو اسباب جهان

□

مشعله‌سوز شب افلاکیان

□

از ورای تن به یزدان می‌زییم

□

اگر از جهل و جفای تو برآید سروم

□

که ترا زان نقشها با خود ربود

□

ز چوگان و تیر و نبید و شکار

□

روح اصول خویش را کرده نکول

□

هم به عون همت پیران رسید

□

رحمتی کن ای رحیمیهات رفت

□

روی در هم مکش از هم‌پشتی!

□

پش ایشان خوار گردم زین سبب

□

چیست به اندیشه‌ی کس آفرین

□

کان دریشان خشم و کینه می‌فزود

□

سر تاج زر پایه‌ی تخت عاج

□

این درون وقت و آن بیرون حین

□

کاندر آنجا پای اشکسته بود

□

ذوق جویی تو ز حلوا ای فسوس

□

دهدت دست، کم بود خللش

□

خصم را می‌داند آن میر بصیر

□

زهر عیب پاکیزه چون تازه شیرم

□

که ازو باشد بدو عالم فلاح

□

ز دینار و ز تاج و تخت بلند

□

این دگر مردی میان‌تی هم‌چو گرد

□

زهره نه تا دفع گوید یا جواب

□

زلتت را مغفرت در آکند

□

عقد کردم به نام این سرور

□

وان مماتی خفیه در قشر حیات

□

پیش من بنشین و نیکو بنگرم

□

بران نامه‌ی گیو گوهر فشاند

□

چگونه سپردی چنین تند راه

□

مشک تبتی همی کندش آهو

□

می‌نبیند بند را پیش و پس او

□

بتنها تن خویش و کس را مگوی

□

غارت صد قافله‌ی دل کند

□

چونک اخوان را حسودی بود و خشم

□

وز فضل و ادب دبوس و ساطور

□

که دهقان همی گوید از باستان

□

ترا شد سر از جنگ جستن تهی

□

با مسخره و مطرب چون شیر و برنجی

□

تا مرا رحمی کند شاه غنی

□

که پرمایه آنکس که دشمن نجست

□

کای نگشته رایت از رای صواب!

□

بنگر آن فضل حق پیوست را

□

نباشیم ازیرا که ما بهتریم

□

بیاراست ایوان به کرسی ساج

□

به دینار و عنبر برآمیختند

□

اینک به سخنت دادم آگاهی

□

عزم رفتن کرد و لرزیدن گرفت

□

چنان خسته بد پهلوان سپاه

□

چرک بر چرک و دوده بر دوده

□

در حجاب از نور عرشی می‌زیند

□

به هر دو قول و عمل تا عفو کندت زلل؟

□

نداند کسی راز چرخ بلند

□

که پیش من آید به هنگام جنگ

□

آیات و علامات بی‌کرانه

□

نه هزاران عز پنهانست و ناز

□

خرد را و جان را نگارنده اوست

□

مشفقی با حال مسکین و گدای

□

می‌رسد در هر زمان برفش مدد

□

از دلت بخت کی زداید زنگ؟

□

ز دفتر بگفتار خویش آوریم

□

کز آب دیده بر سر قبر تو دجله‌هاست

□

مکافات بد جز بدی خود نبینی

□

گر تقاضا بر تقاضا نیستی

□

ز تابیدن کاویانی درفش

□

داغ بر سینه ز تو لاله‌ی راغ

□

کی رسد بی‌واسطه‌ی نان در شبع

□

پدر او و هر دوان حیران

□

تن پیل و چنگال شیر ژیان

□

نامه‌ی عشقش از یمین و یسار

□

هیچ نیاری که به من بگذری

□

آنک فربه‌تر مر آن را می‌کشند

□

ازو شاد شد تاج و او نیز شاد

□

دارش از دست دو بی‌باک نگاه!

□

من همی بینم مکن بر من تو خشم

□

گمان مبر که چو تو ماستور و که خواریم

□

برفت آن بت مهربانم ز باغ

□

برآن در ثابتیم آخر، نه بی‌صبریم و هرجایی

□

پیدا شود فضیحتی از خفته

□

آتشی دید او که از آتش برست

□

چه در آز پیچی چه اندر نیاز

□

خوان سخن گربنهی، دور نیست

□

من نیم آتش منم چشمه‌ی قبول

□

وز جهالت جان به باطل برفشانند،ای رسول

□

ولکن لم تردنی ما احتیالی

□

فیض ازل نزول کند در فضای دل

□

هر ناکسی و عاجز و عریانی

□

خواند آن شاگرد چست با حصول

□

ندارد جهان تا جهان است، یاد

□

بت تست آن، بروچه ملیرزی؟

□

بر سر آب ایستاده چون رقیب

□

به اقبال من نرگس از تخم سیر

□

نیاساید و دوستانش غریق

□

که نام نیک ز ما یادگار خواهد ماند

□

بربود ز خلق دل به مکر و فن

□

کو به نیکویی پذیرد قلبها

□

که تدبیر شاه از شبان کم بود

□

خر عیسی به ریسمان آونگ

□

از دخان نزدیک‌تر آمد به ما

□

درویش را به پیش پیمبر سخاوتش

□

که گوید فلان خار در راه تست

□

کاخ تو ایوان زحل، هم تخت کاخ مشتری

□

فرومایگی را به غایت رسانی

□

کو ز دجله غافل و بس دور بود

□

ز روز فروماندگی یاد کن

□

بشنود هر زمان خطابی نو

□

چون عصا و سنگ داری از قیاس

□

محنت او محنتی باشد سلیم

□

که دارد چنین سیدی پیشرو

□

به پایمردی لطف تو میکنم تقدیم

□

بماند آن شاد خوار اکنون چوخواری

□

صدزبان گردد به گفتن گنگ و لال

□

ازان کو نترسد ز داور بترس

□

دفتر عشق خوان، فصاحت بین

□

دیده‌اش بگشاد و داد اشناختش

□

زین جای بی‌اندام و عمر سوتام

□

یکی سنگ برداشت باید قوی

□

چون نمی‌مانی و این زرها همی‌مانی چه سود؟

□

تا تو مگر عهد کسی نشکنی

□

و آن دگر چون بر لب و دندان زدش

□

که گویند لعنت بر آن، کاین نهاد

□

مژه از خون جگر رنگین ساز!

□

کو به غیر کیمیا نارد شکست

□

من بر سخنت صورت انسان کنم

□

بر پاک ناید ز تخم پلید

□

که رنج کوه بریدن نصیب فرهادست

□

نیزت گنه چه باید چون خویشتن بکشتی؟

□

پیش آتش چون سیه‌رو می‌شود

□

نکوباش تا بد نگوید کست

□

گام زن شو به سوی کشور دل!

□

نیل می‌آمد سراسر جمله خون

□

چراغی شو اندر سنان علم

□

پس از شیخ صالح دعا خواستن

□

«الحمد» را درست ندانی، ز کودنی

□

ازین سرکشی بدخوئی بد لگامی

□

چون ز لب‌جنبان گمانهای کران

□

به تاریخ فرخ میان دو عید

□

صید مقصود به دست تو نهاد

□

هست بهر محشر و برداشتن

□

من که بدانستمش چگونه ندانم؟

□

ز دست چنان گر بزی یافه گوی

□

خفته بگذارش، که بس بیمار باشد صبحدم

□

مگر عمرو و عنتر شکار علی

□

کی کند فضل الهت پای‌مال

□

غم از خاطرش رخت یک سو نهاد

□

هر کسش چون ادا کند بی‌فکر؟

□

هزلها جدست پیش عاقلان

□

از چه قبل بسته شد چنین به سلاسل

□

پسندیده پی بود و فرخنده خوی

□

بر خلق سر سیرت خویش آشکار دار

□

اگر از سنگ بیرون ناید آهن؟

□

که مر انسان را مخالف آمدست

□

گر امیدواری کز او بر خوری

□

بی‌شرابی کجا توان شد مست؟

□

این خبر در گوش خاتونان رسید

□

تازه شودم شاخ و بال و یالم

□

به عزت ز درویش کمتر نیم

□

صورت نقش سویدای منست

□

بر سر ننهد هیچ کس نهالی

□

او بداند هر چه اندیشد ضمیر

□

عیان کرده اشکش به دیباجه راز

□

ز اوج هوا زیر فتادن همان

□

کش بود از جیش نصرتهاش جوش

□

چون به زر بندی کمر گردد دوال

□

بود کش زند کودکی بر زمین

□

بهتر از عقل نیست معماری

□

بر و لطف را سر و سالار کن

□

سوی صدیقه شد و همراز گشت

□

نه شکوت نبشت و نه فریاد خواند

□

آب حیوان بخور، که زنده شوی

□

این عجب که هم اسیری هم امیر

□

بنده گشته است تو را فرخ و پیروز و جماش

□

ولی گوی بخشش نه هر کس برند

□

کین نفس آدمی به ادب نامور شود

□

چه باید بود با یاران به کینه؟

□

فضل و عقل تو ز ما کوتاه باد

□

غنی، ملکش از طاعت جن و انس

□

زان به ظلمت فرو نشستی و عیب

□

فرع گفتن این چنین سر را سگیست

□

زان نسازد همه جز با خس و با کودن

□

بپرسیدش از گوهر و زاد بوم

□

مرد به یک تیر چون زند دو نشانه؟

□

شایسته هست و هست نشایسته

□

کرد پیدا از پس پیشینیان

□

به هیبت ملامت کنان کای خلیل

□

گاه مدحت به سخن محتاج‌اند

□

بینش عالی امانست از گزند

□

صعب و ستمگر عقاب مرگ به چنگل

□

چه خدمت گزارد زبان سپاس؟

□

اگرچه سخت مخوفست و پرگناهش هست

□

چنین به بی‌ادبی کردن و لجاج و مری

□

تا چگونه زاید آن جان بطر

□

وز آسیب دشمن به اندیشه باش

□

زان پرستد همی سپاه ترا

□

چون نماند رو کم افتم در وبال

□

وزو گیر بر کار خویش اعتبار

□

تو را چون میسر شدی تاج و تخت؟

□

نه محکمست عمارت، که پیش آب کنی

□

بندیش تا چه کردی بنگر که تا کجائی

□

بهر خشنودی شاه فرد خویش

□

مخنث خورد دسترنج کسان

□

جز ره بیهوده نپیمودگان،

□

زنده‌ای زین مرده بیرون آورد

□

آمیخته است تیره‌ش با روشنش

□

به دندان ز حسرت همی کند دست

□

که مال در ده و گیرست و عمر در تگ و تاز

□

ور بدهد مر تو را هزار قباله

□

مر ورا بی کار و بی‌فعلی مدان

□

تو را قدر و هیبت شود یک، هزار

□

تا تو در چله فرد باشی و حر

□

هر چه می‌خواهید زو آید به دست

□

شاینده به عقل یک پیمبر

□

نهاده بران بسته بر مهر شاه

□

تا دست می‌رسید به درد مروقی

□

زیبا تو به تختی و به صدری و نهالی

□

تا گمان آید که او مست ولاست

□

شنو دست و بو دست زان شادکام

□

عشق با عشق همی بازم و بس!

□

تا تو خود هم وا دهی انصاف این

□

بینا و سخن‌گوی همی ماند و بیدار؟

□

که شد یار با شهریار بزرگ

□

مبر این روزگار در پرده

□

چو زان تنگی و تاریکی برون جستی

□

نات خیرا در عقب می‌دان مها

□

به گفتار بگذشت از پارسی

□

کار او ختم بر سعادت کن

□

عازر ار شد زنده زان دم باز مرد

□

به ره خیره تو را علم بسنده است نهاز

□

یکی کارد بستان و بنورد راه

□

این عقدهای مختلف اندر شمار چیست

□

بشنو حدیث و بنشان خشم و ز پای بنشین

□

پای چوبین سخت بی تمکین بود

□

بگوشم نهانی بهانه مجوی

□

وز مرید و مراد، فرد شوم

□

از ره فرعون و موسی‌وار شد

□

نیامد به از طبع من کوتوال

□

سیه زاغ را درد پیکان دهاد

□

چه باید کرد این جا باغبانی؟

□

در خورد عذابی و ذل و خواری

□

پای جانش خسته‌ی خاری چراست

□

برآشفت و شد کار زیر و زبر

□

همه بر نام عقل و جان آید

□

عاجزانه جنبشی باید در آن

□

تو نیز به جان دگر کن آئین

□

ورا مرد بد کیش و بد ساز دان

□

زین قشر نا گذشته کجا بینی آن لباب؟

□

حیلت گریز باشد ناچاره

□

بردشان و کردشان ادبیر و عور

□

شخ گاو و رای جوان سترگ

□

دایمت خرقه در میان باشد

□

بستگان خشک را از وی روش

□

یک ره و بر خود به تامل بخوان

□

دلاور سواران پرخاشخر

□

عاشقان را سینه آتش‌خانه باید، دیده‌خانی

□

ره را به چشم و روی بپیمائی

□

بان منکم کامن لا یشتهی

□

بباشد ندارد خرد در نهان

□

که در او افتد از حجاب، خلل

□

در بغل کرده پسر تیغ و کفن

□

بنگر که به پیش توست زورق

□

خور و خوشه و برج ماهی مراست

□

رو با خرد نشین، که تو از چرخ برتری

□

که تو بر سر جهان داور مامونی

□

گرد آن در گشته فردا نارسان

□

بدین اندرون بود آرام او

□

بر فلک بذله: کان نگونساریست

□

در شکرخانه‌ی ابد شاکر شوی

□

زلف چون نون و قد چون الف و جعد چون جیم

□

که ای پاکدامن زن پارسا

□

چندین هزار دانه‌ی گوهر به من رسید؟

□

چو پر از شمع فروزنده یکی خاری؟

□

می‌کشاند هر طرف در حکم مر

□

همی زو دل نامداران بگفت

□

دعوی او همه انصاف شود

□

دام بگذاری به دام او روی

□

از میان ابروی دشمنت چین

□

همان دوزخی روی دور از بهشت

□

در سایه‌ای گریز، که آنرا زوال نیست

□

در جسد ممنانه جان مغانه

□

رنگ رنگ مختلف اندر نظر

□

خروشیدن پاسبانان نیوش

□

این نگه کن که: روح هم برود

□

چون فراموشم شد احوال صواب

□

یک یک اندر پیکرش

□

یکی نره طاوس کرده بزر

□

زن‌زاده پسر مرده، خال آمده، عم رفته

□

بترس از آتش تیزش مکن در طاعتش کندی

□

این اثر چون آن نمی‌پاید همی

□

نباید به باغ بلا کینه کشت

□

با چنینها بهوش باش، ای دل

□

یا مگر حلمی کند از لطف خود

□

کابت سخن است، ای سره یاقوت سخن‌دان

□

کجا آن خرامیدن کارزار

□

دنیا فزود، لیک ببین تا: ازین چه کاست؟

□

جز همی باید که‌ت پای چهارستی

□

صورتش خندان و او زان بی‌نشان

□

همی‌کوه در گردن آویختی

□

زد نفس شوق ز بالای سرو

□

مغفری کلیش را غافر شود

□

نام نیابد کس از شریعت هزمان

□

که آمد بدست آن نهانی رهی

□

کلید گنج الهی گشایشست و گشاد

□

مزگت ما را گران‌تر از وحلی

□

یا ترش‌با یا که شیرین می‌سزی

□

فزونست نزدیک شاهان ز گنج

□

در چنین فتحها دلاور بود

□

لیک جان از جنس این بدظن گشت

□

خورشید نور خویش بسوزد به نار من

□

به نانی همی بنده‌ی او شدند

□

ور نیست باورت که چه کردی؟ فرونگر

□

بشنو ز روی حکمت بیتی دو سه

□

در گلستان نوحه کرده بر خضر

□

وز ابر سیه نعره برداشتی

□

افسر شاهان به راهش پایمال

□

که همه در شیر بز طامع بدند

□

گرد که کرد و خوش و معنبر و گلگون؟

□

نشست از بر باره گام زن

□

رها کن آن دگران را به زیره و پلپل

□

خوبی و معروف او را زشتی و منکر کنی

□

به تو از معرفت رسید نسیم؟»

□

نه هنگام پیروزی و فرهیست

□

هم بدان موج آب بسپارش!

□

از سخن باقی آن بنهفته شد

□

با شکر بت‌پرست پستم

□

هر آنکس که بودند با اوسران

□

حدیث قالبی او چرا به جان شنوی؟

□

جز همین چیزی نگفتی گر چو ما گویاستی

□

جانت به روزه است و تنت سیر شام

□

ستایش ورا در فزایش بود

□

مقتدای جهان توانی شد

□

جبرئیل آمد در آغوشش کشید

□

کیسه‌ی دانش و خزینه‌ی راز

□

ز دستور داننده هشیارتر

□

در شب‌چره چون مویز چیده

□

موضوع فروگذار و مشتق را

□

بودست چو نام خود «مبارک»

□

چوبی گنج باشد نیرزد سپاه

□

به رخ شد ماه گردون را برادر

□

رحم سوی زاری آید ای فقیر

□

کو امانی جز که در کشتی نوح

□

بران تخت چیزی همی‌برفزود

□

جز ورق خود سیه به شیفته کاری

□

نجوم ایدون چو رهبانان و دبران چون چلیبائی

□

سپارم بدو لشکر خویش را

□

سوی شهریار نو اندر کشید

□

مشت پر دینار از بهر نثار

□

وآن لعین از توبه استکبار کرد

□

اگر مردان این راهید دست‌افزار بنمایید

□

زبان بر دلم هیچ نگشاد راز

□

گر به تحقیق حسابی و شماری باشد

□

رها کن از این پیشکاری و خواری

□

به زین نتوان ستد به شمشیر

□

مرا خود نجنبید باید ز جای

□

توبه کایزد دهد تمام آید

□

شاد باشد الله اعلم بالصواب

□

ریش و سبلت را ز خنده باز خر

□

گشاده لب و سیم دندان شود

□

به مهر او همه جا گنج معتبر ماند

□

تا که تو، این عطا تو راست، کرائی

□

که کس بی‌زمانه نمردست نیز

□

فراوان برفتند با او سپاه

□

پایه‌ی تخت تو بلغزد ز جای

□

با نژاد صالحان بی مرا

□

ترک جان گفته کامل افتادست

□

بهر مهره‌یی در نشانده گهر

□

خون کرد چرخ، قصاصش بقای شاه

□

گهی به زور عوانی گهی به شب عسسی

□

نشسته در ایوان نگهبان رخت

□

ز کشور به کشور به پیوست راز

□

واندر استغراق او دور از حق‌اند

□

نفخ قهرست این و آن دم نفح مهر

□

تا نخستین نور خور بر تو زند

□

چنو خسرو اندر زمانه نبود

□

اگر که وصف کنم صدهزار چندینش

□

بدان باشد که دل را به آتش پرهیز بگدازی

□

سواری گرانمایه گردی دلیر

□

پدر زنده و پور چون پهلوان

□

واندرین شب شود هم آوازم؟

□

در حجاب از عشق صیدی سوخته

□

خوشدلم گر روستایی پی برم

□

ز گرد سپه این مران را ندید

□

افسر گردن کشان سردار دین

□

بگذشت گل بگشت ز گلگونی

□

بر آن گردگیران یبغونژاد

□

پدر بیند آزاده و نیک خواه

□

نرسی جز به نور بیداری

□

پس خلیفه کرد و بر کرسی نشاند

□

تا چنین سیل سیاهی در رسید

□

زمان تا زمانش بینداختی

□

کز وی همه شاهان سبق کار گرفتند

□

حیوانند که گنگ‌اند همه ایشان

□

که پیروزیی بودشان رستمی

□

گذر کن سوی بیشه‌ی نارون

□

شمع امید روان افروزد

□

تا که دوغ آن روغن از دل باز داد

□

که دل غمگنی کند شادان

□

ز ایرانیان پاک و بیدار کیست

□

چون ابر گرید در چمن گل های خندان پرورد

□

این بر شده چرخ آسیائی

□

انگشت منه که شعله تیزست

□

نماند از بهایی یکی پر تیر

□

همه را دانه ازو دام ازوست

□

چون گرفتم او مرا تا خلد برد

□

رفت پیکانها دریشان سو به سو

□

دو هفته به بودی بدان جشنگاه

□

مرغ را نامه‌ی سربسته به پر بربندیم

□

چندین سخن چو در و مرجان؟

□

کسی را نماند ایچ ناداده چیز

□

چرا ریختم خون شاه جهان

□

قدم صدق به جان برداری

□

هست پای او به گل در مانده

□

ولی خود را سزای آن ندیدم

□

ز هرگونه اندیشه انداختن

□

بحیص بیص اقتداء بغداد

□

کشته‌ای در خاک نادانی درخت گربزی

□

درفش فروزنده‌ی کاویان

□

ادهم و اشهب گرد آخر او لیل و نهار

□

هنوز آن ذوق شیرم در ضمیرست

□

ابر تن ما را خیال‌اندیش کرد

□

تا سگش گردد حلیم و مهرمند

□

مثر ید بیضاست دست موسی را

□

و ابوالبنات مدیدة السوداء

□

بام و بوم از علم سازی وز خرد پرهون کنی

□

مرین دین به را بیاراستند

□

آن از جهان گزیده و دستور شهریار

□

یکی خواه و یکی خوان و یکی جوی!

□

در ملامت کی ترا سیلی زدی

□

دست بر رطل گران خواهم زد

□

بگرفتمش کنار و برانداختم نقاب

□

فنبت الکدی ینمو اذا الغیث یهمع

□

پوشیده از ستور بهمواری

□

ابا گرگ میش آب خوردی به جوی

□

مردم دیدها هزار هزار

□

فکنده شاخ گل را سایه در پای

□

کی ترا برهانم از سوز و ستم

□

آدمی آنست کو را جان بود

□

تا نتیجه‌ی حسن عهد او شد این حسن المب

□

مسقام عین عین کل دواء

□

یا هیچ همی به دین نپردازی

□

کز هجر برست، جان پر سوز

□

گر خود همه بیتی سه چار باشد

□

یافتی میلی به وی از خویشتن

□

در تر و در خشک می‌جوید دفین

□

وادییی تیره و رهی پر خار

□

محض سخا و عین هنر ماه و آفتاب

□

یا آیة الرحمن هل هو منظری

□

که ز حامد نستانی و به حمدان ندهی؟

□

بیرون گذرد نم از سفالش

□

کز فراق تو بر اولاد پیمبر چه عناست

□

هر که بی‌همت بود، منکر بود

□

حیرت تو ره دهد در حضرتت

□

شاخ حلم و خشم از عهد الست

□

باد صبا را نه بلکه ماء معین را

□

زیور دفتر نماید زینت دیوان کند

□

زان بر گرفت سفره‌ی در خورد مطهره

□

که ز دشمن دلم هراسانست

□

از خاتم خضرا چه شرف خنصر جم را

□

رسم رشد و تصرف این باشد

□

سوی او که گفت ما ایمت حفیظ

□

ولی آخر فرومانی به شهمات

□

زلفین چو زنگیان لاعب

□

و الملح غیر مطیب الحلواء

□

چون تو به چیز حرام در نشلی

□

کس زهره نداشت پند گفتن

□

نیشکر آبش آب افیون باد

□

خواهی از گمشده‌نامی کامی

□

وی پدر را ناگهانی دیده بر چوبی سوار

□

در پی او رفت و چادر می‌کشید

□

یکی اندوهناک و دیگر شاد

□

فمد ضیفی وفاء بغداد

□

به کوتهی و درازی مدان کهی و مهی

□

جز خوردن زخم چیست تدبیر

□

خورشید عنکبوت زوایاء روزنست

□

تا نباشد مقام او خالی

□

از زهر میالای دو یاقوت شکربار

□

عجب نبود چنین باید چنان دید

□

یازان سوی ابر از چه گشادست دهان را

□

آسمان از دولت او خلعت دیبا گرفت

□

چون کشی گر خر نگشتی زیمله

□

نباید جز آن چیز کاندر خورد

□

چشم بلا و فتنه‌ی ایام ارمدست

□

گوهرت از موج فتد بر کنار

□

زینسان که به بحر دین پیمبر

□

سرسری گفت و مقلدوار گفت

□

چو ذات عقل همه جوهر تو از هنرست

□

شناسای چه آمد عارف آخر

□

نابسته هیچ کس ره تو سوی مبرمی

□

پس اندر گرفتند راه دراز

□

با بحر دلش واسطه‌ی بحر غدیرست

□

جز به فرمان حق نطق نزند

□

چون جمال الحکما بحر درافشان نشود

□

برسد جان و آن زمان نرسد

□

زان صد یکی ز جمله‌ی انسان روزگار

□

چو ادریس نبی آید بر افلاک

□

چو ماندی به سان خری پیر و لانه

□

که بر کشتن من بیاشیفتست

□

ای حضرتی که عرش نمودارگاه تست

□

هر دهی رسم و عادتی دارد

□

حقگزاری چون زمین و مایه‌داری چون بهار

□

چون بجنبد گوشت گربه کرد مو

□

دانی که نه جای سنگ و هنگست

□

سواد اعظم آمد بی کم و بیش

□

یزدان به تو داده است پیشگاهی

□

ازو کی عمارت شود خاک و آب

□

که رکاب تو استوار گرفت

□

بافاضت چو آفتاب خوشست

□

هزار مرد بیفگند دیده‌ام به عیان

□

بر تو هر در کان ز پیشان بسته‌اند

□

به جستن اندر کوهش مقابل صحرا

□

نیاید هرگز از وی خودنمایی

□

گه در چه ژرف و گاه بر بامی

□

نبود آگه از بخش خورشید و ماه

□

کس نداند چه مدخر دارد

□

زیر این طارم دوازده بخش

□

غواص وار گوشه‌ی دریا کنار گیر

□

پیش آن ساده دل درویش رفت

□

دیده در وی نگران و دل از اندیشه فکار

□

به سر شد عمرت اندر نام و ناموس

□

نیکوی، تا نیکوی یابی جزای نیکوی

□

نام این هشت خانه هشت بهشت

□

مگوی مرثیه‌ی جود در برابر جود

□

کارگاهی ز خاک پیدا شد

□

آفریننده‌ی اشیاء و خداوند جهانم

□

هر روز از بامداد تا شام

□

در همه ایران امروز نماندست اثر

□

نبات از مهر بر پای ایستاده

□

همان زمان تو بر این عالی آسمان شده‌ای

□

وافتاد به زردی آفتابش

□

در نسبت او کل جهان مختصر آمد

□

ننهند در وجود بوالهوسی

□

و آن گلرخان نشاط کنان گرد لاله‌زار

□

جان که فانی بود جاویدان کند

□

مه مگر کور و آفتاب کرست

□

برون آید از آن صد بحر صافی

□

که زیر بند جهل و بار آزی

□

بپوشیده آن جوشن پهلوی

□

در طبع بدسگالت ازو زمهریر باد

□

تو به چوب خودم بکن ادبی

□

عاشقان را قحط آمد زین تباه تنگ سال

□

کمترین یک چرخ سرگردان نمود

□

که بر خلقان خداوندی وبالست

□

نگر در ساعت و روز و مه و سال

□

گر زر نبود ترا خطر نیست

□

بسش زمانه چو مقراض در زبان گیرد

□

چو بندگان ویم قصد حضرت اعلاست

□

بجهد برق و پس بریزد نم

□

کاندر آن چهره‌ی پرنور و لب چون شکرش

□

بی‌طلسمی کی بماندی سبز مرج

□

تیغ مریخ در نیام تو باد

□

نکو کرد و نکو گفت و نکو بود

□

بدان که‌ش خوار دارد بدخصالی

□

تا که نیاید از کفت بوی پیاز و گندنا

□

ابرست قدوم تو و اقبال نباتست

□

مردن غافلان ز مستی به

□

سخن دون و سفله چون چنبر

□

کنون کوه زرین کشد زیر ران

□

آنکه بدو قایمست ذات من این است

□

بسی شکل حبابی بر وی افتاد

□

چو ریماب است در زرین غضاره

□

که خورشید غنی شد کیسه پرداز

□

که نه در عرصه الف خفتگی لام گرفت

□

ملکت از سیل آن خراب شود

□

بنگاشته روح‌القدس از عشق به پر بر

□

بازگون بر انصروا الله می‌تنند

□

نوبتی‌وار زیر زین تو باد

□

گهی از سرخ‌رویی بر سر دار

□

یار مردم باشد آن نیکونگار، ای ناصبی؟

□

این عدم‌ها بر مراتب بود همچون که بقا

□

فتنه را گفتند کایمان تازه کن کاخر دمست

□

که ز نقاش در گمانی تو

□

کینش مدد هلاک و خذلان

□

دی و امروزش همه فردا بود

□

که فلان غایت این شعر و فلان مقصودست

□

وز ایشان حاصلی جز درد و غم چیست

□

پنهان و نرم نرم چو موشان و راسوان

□

که زردشت می‌جویدش زیر خاک

□

سرو می‌گفت ترا نیست بر من مقدار

□

دزد طرارش از میان نبرد

□

رخش او گوساله گردد گر همه رستم بود

□

یار بد آرد سوی نار مقیم

□

ز شرم نطق تو وز رشک للی لالا

□

عبارات شریعت را نگه‌دار

□

بیرون نشوی تو زو به آسانی

□

فسانه دیگران دانی حواله می‌کنی هر جا

□

تا ابد سور زهره ماتم باد

□

تا ز دودش سیاه گردی و زشت

□

سنگ بر قندیل عقل بد دل رعنا زند

□

که خردمند پارسا ز حرام

□

اعتصام الا به حبل طاعتت بعد از صلات

□

همه جفتی شود از جفت خود طاق

□

نان جو را که دهد زیره‌ی کرمانی؟

□

و از ساقیان سروقد گلعذار هم

□

گل مهره‌های نقش بلا کرد روزگار

□

فاردی، پای در زیاده منه

□

چون کسی نیک تر نگاه کند

□

لعل و یاقوت و زمرد یا عقیق

□

چون اجل صد هزار مخمورست

□

به جان و دل برو در علم دین کوش

□

یکی به فرق ثریا یکی به تحت ثری

□

یک زمانی جوع می‌گفتش بخواه

□

هر بامداد بر تو چو عیدی خجسته باد

□

با تو گر نیست این سخن با کیست؟

□

کایشان به نزد عقل و خرد نا ممکنند

□

برگ گل از سبزه نهان می‌کند

□

بر طلعت شهیش ثناگستر آفتاب

□

تعین‌ها امور اعتباری است

□

بنشسته به عز در بشیر شاری

□

بر سر میدان عبرت نصب کن دار مرا

□

گفتم این رفتار بین کان آسمان قد می‌رود

□

تو قلم میزنی، چه حاجت او؟

□

به شاگردی استاد عقل ایستادم

□

تا که باشد ماده اندر صدق و نر

□

در الم چون شفا هزار اثرست

□

ز اعضا و جوارح وز رباطات

□

که بنشسته است بر رویش غباری

□

بحرش بود گور و کفن جز بحر را داند وبا

□

گفت با من به سر در آن شب تار

□

متفاوت بر اختلاف هوا

□

زده بر ظالمان به عجز رقم

□

گفتا: یکی ملال زداید یکی حزن

□

ز بس عمارت عدلت چو ربع مسکون باد

□

ز جان خویشتن دل برگرفتم

□

سوی تو شعر آیت کرسیستی

□

دارد چو آب خامه‌ی تو بر سر زبان

□

بس است این یک آیت دلیل دوامت

□

مشکل هفت چرخ حل کرده

□

تو ز کژ دور شو چو تیر مباش

□

هست تبدیل و نه تاویلست آن

□

روزی که هست از شب قدری خجسته‌تر

□

بود از هر ولی ناچار افضل

□

نو نرگس تاج اردوانی

□

آب حیوان در درون ظلمتست

□

کثرت آن مدد طوفانست

□

نام خود بد مکن به زور، ای دل

□

آن گه سخن از سنایی آغازم

□

جاوید در آن بقا بمانم

□

که ز تقدیر در نهان باشد

□

همه این آفت و شومی ز هستی است

□

در ثنای او سنایی ده زبان چون سونست

□

که بریده بیم هجرش رگ جان به پیش‌دستی

□

تیز دندان‌تر ز رمح خصم خوارت

□

دامنش پاک شد ز سنگ و ز خار

□

بود دل سیهش نقش گیر کفر و ضلال

□

بر گذشتند از همه اقران خود

□

شربتی داد که چون بنده بخورد

□

ز تو محرومتر کس دیده هرگز

□

اینهمه عشق سنایی عشق را بر خیر نیست

□

با یکی سر عشق نتوان باختن

□

آتش ز کارزار تو در چنبر اوفتاد

□

که کشتن نیز را لایق نباشم

□

و آن دگر گه فخر ملک و ملک را زو ننگ و عار

□

گفتا: نثار شاعر مدحست، مدح خوان

□

احسنت ای خدای نگهدار روزگار

□

ز حد خویشتن بیرون منه پای

□

سبک دفتر سلاح و دف سپر کن

□

دادند ساقیان طرب یک دو ساغرم

□

به کار دولت اکفی الکفات می‌ماند

□

کی کنی خانه‌ی پدر معمور؟

□

در دام اجل هیچ نگردند گرفتار

□

بی‌خبر ایشان ز غدر و روشنی

□

که جهانش به طبع مامورست

□

کز او شد این همه اشیا ممثل

□

هر گه که تو بسرایی شعرش به رباب اندر

□

کی دهد نان بل به تاخیر افکند

□

صد باره پذیره شد وغا را

□

به بزرگان دین و یارانت

□

طاهربن علی آن صاحب کلک و خنجر

□

قصه‌ای با تو مقرر چون کنم

□

هرکرا آن دست باشد پایمرد

□

ز استعمال منطق هیچ نگشود

□

جز چون خم طیلسان ندارد

□

ور نه غیرت کنده بود از کین درین ره چاه او

□

خدایگان وزیران وزیر خوب سیر

□

بد و نیک ار چه هیچ خود بنماند

□

از سر عجزدان نه از سر ننگ

□

اختیارت نیست وز سنگی تو کم

□

مغفر رومی به گرز بر سر قیصر شکست

□

نمازت کی شود هرگز نمازی

□

قایل فرمان برفت و قابل فرمان بماند

□

این چون گویم مران کسان را

□

که این کجاست ز آرام و آن کجا ز سفر

□

که شب و روز برقرار بود

□

همچو الماس کرده دندان باز

□

تا شوی جاوید آزاد از تعب

□

قوت دل زاید آری در طبیعت از جلاب

□

که این بربسته‌ی جان و تن توست

□

زلف پس گوش بت ما بنده ره ماست

□

چو جوهر ملکی در لباس انسانی

□

حالی به سایه‌ی علم کاویان رسید

□

خنک آن کاب زندگانی خورد!

□

رمزهای مجلس محمدبن منصور بود

□

گر بدرد گرگت آن از خویش دان

□

آغوش باز کرد که هین بوس و هان کنار

□

بر او خلق جهان گشته مسافر

□

سرمه همه ز خاک در پادشا کشد

□

ابلیس مسلمان شد تا باد چنین بادا

□

در قیامت هیچکس جز راستکاران رستگار

□

خلعت تربیت برو پوشند

□

یعنی از مهر تو نتوان دور بودن یک دو دم

□

خبری گر به من رسانی باز

□

در ورقهای وقوفش بر ولا مسطور باد

□

میان این و آن پیوند گردد

□

چون با سگ کویت آشناییم

□

درویش محترم من سلطان محتشم او

□

باد تاثیرش سوار و خاک عدلش گوشوار

□

مال خود پیش او طفیل بود

□

نقس دان مشک تقاضا کند و خامه حریر

□

چونک یار این چنین خواری شوم

□

جنبش رایت عالیش قویتر سببست

□

ندانم تا چه مستی‌ها کنی تو

□

واجب نبود او را مهجور سنا کردن

□

کعبه با حاجی گواه و نطق‌خو

□

دشمن تو چو مهره در ششدر

□

راه از آن دوستی به در نبرد

□

ور چه او بی این تواند نامها ماند از هنر

□

دشمنش کوه و دولتش کهکن

□

عروص چرخ که بنهفت روی در خاور

□

«تعالی شانه عما یقولون»

□

وقت علاج سرکه کن و انگبین مکن

□

به هیچ شکل ندارد نتیجه غیر عناد

□

از آنچه عجز ترا روی بخت گلگون باد

□

تیر نقصی به بال من برسید

□

پای قدر تو تارک کیوان

□

از برای آن ایاز بی ندید

□

کامشب او از شرار خواهد کرد

□

که بر کرسی مقام خویش دارند

□

هر یکی در حربگاه اندازه‌ی خود لاجرم

□

که چشم نابینا شود چون بگذرد از حد بکا

□

ما روفته از دیده آن گرد ز میدانها

□

تو نباشی، مرا چه مقدارست؟

□

حامل عاقل با زیره به کرمان نشود

□

گنجی است درون خاکدانش

□

چو حلقه‌های سر زلف جیم و دال کند

□

جهانی می‌پرستی پیشه کردند

□

از پی جان غذا جوی چراگاه کنید

□

که وقت دقت عدلش دل نوشیروان لرزد

□

داد بر درگهت مقام ایزد

□

ملک او را مکن به ظلم خراب

□

یعنی ندر ره دین رهبر تو قرآن بس

□

نرم گشت و گرم گشت و تیز راند

□

آنی که ورای حرف آنی

□

قوتی چند روحی و ملکی

□

هر چه از عزت کمال روضه‌ی رضوان بود

□

رخ زر زند از بهر چنین سیمبری را

□

بشنو که مختصر مثلی زد حکیم ما

□

وانکه نگذاشت رنجش افزون کن

□

هستی امروز به مقدار چو مه در خرچنگ

□

نهان از خویشتن زان می برآرد

□

تا مرکب پی بریده رانم

□

نکنی، درد سر چه میجویی؟

□

روان پاکش ازین آشیانه بر نپرید

□

شاه‌بازان رام قید و شهسواران صید رام

□

جود از کف او گویان با بخل که:لا تقرب

□

هم ز بالای در فرو انداز

□

که ایشان چو شیرند و من همچو گورم

□

مرگ نادیده به جنت در رود

□

سنایی را فراموشی فراموش

□

با دل خود به شرم داد کند

□

دیو را بر مسند قاضی اکبر داشتن

□

که از زیب خودش کردی تو زیبا

□

کارزد سخن بنده سنایی بشنیدن

□

میان انجمن چون نجم ثاقب

□

که می نسب کند از زلفک سیاه دوتاش

□

نیست هر باز باز این پرواز

□

دلبران در حلقه‌ی اقبال پیدایی شدند

□

اعتدال مزاج پنجم تو

□

هم نگردند این پری‌وشها به پیشت اهرمن

□

بر طبل آسمان زند از کهکشان دوال

□

علمی بر خلق چون چشم کبوتر کرده‌اند

□

نظری بر کمال خویش انداخت

□

از پی این دو جهان سه جانت ماند اندر زحیر

□

تا که دریا گردد این چشم چو جوی

□

کاندرین کوی بجز رهگذر مردان نیست

□

و گر خود صد هزار افسون بسازی

□

گاه بیمار بین و گه تیمار

□

فنا شو کم طلب این سرفزون را

□

چه بازی عشق با یاری کزو بی‌ملک شد دارا

□

صفت صادقان رفیق او را

□

پس ترا کی خطری دارند این بی‌خطران

□

وان پند بود ملک را نگهبان

□

تیر چرخ از کلک او عالم ستانی آمدست

□

دشمنان را مجال تنگ بود

□

صدهزاران سال ناید ماه زیر نور خور

□

به مروارید و گوهر میل بسیار

□

جان ز عدم جویدی نام و نشان ترا

□

ز زلف خود کمر بندی بمن بخش

□

کلنگ حکمت داند که سنگ بی‌هنرم

□

بر نشان مرگ و محشر دو گوا

□

دسته بندند و سوی مجلس سلطان آرند

□

نباشم لایق وصل تو خوش گردد روانم

□

گبر بی‌یاد تو والله که مسلمان نشود

□

وا نما یاران زشتت را نخست

□

نکوتر ز هرچیز مدح و ثناست

□

بندگان را در احتساب مگیر

□

یاد فضل تست یارب غمکشان را غمگسار

□

به مهر توست جان مهربانم

□

وز نعره زدن طعنه زند نعره زنان را

□

راه یابی به ملت حنفی

□

مبتدع را مغز خون گردد همی در استخوان

□

به آن بلای سیه خنجری چو مژگان داد

□

غم آن دارد کجا بر فعل مستقبل الم سازد

□

صفتی بیش ازین چکار کند؟

□

سکندر از ره دیگر برون آمد چو تابستان

□

گفت منصوری اناالحق و برست

□

به دستی در مکان دارد به دستی در زمان دارد

□

دل ز دست فقیه بردن چیست؟

□

چون معنی زجاج و چو تفسیر مقاتل

□

آخر تو به اصل اصل خویش آ

□

همچو بیژن زیر سنگ چاه باد

□

چون نبشتم به نام دستورت

□

از پی بیم ولی نعمت و تهدید پدر

□

دل عطار ناتوان برخاست

□

که تصحیف آن مصحف اصفیاست

□

به نماز و به طاعتش در کش

□

بی خلاف از وی برآرد داغ بی صبری دمار

□

هر جنین از داغ مهرش بر جبین دارد نشان

□

چون شیرسیاه جانشکاری

□

به نیابت چنین بپروردش

□

چون ز قادسیه سوی عقبه‌ی شیطان شویم

□

باز کردند آن زمان آن چند کس

□

قهرمان عقل و جان بودند و فرزند هوا

□

پشتش از بار خرزه خم گردد

□

گردن ما و منت وامش

□

رو به ایقاظا که تحسبهم رقود

□

ای نکو نام از تو شهر و ملک شاهنشه علا

□

آتشی بر دماغش افشانند

□

نامد از رفته یکی از ما برفته صدهزار

□

به عالم در چو تو گوینده نبود

□

چون بخت کفش را سبب عیش و غنا کرد

□

فارغ از گردش نجوم و فلک

□

مشرق اکنون دید خواهد ماه و سالت را مسیر

□

از ابر و ماه بارد و از صرصر آفتاب

□

اطلس رومی و شال ششتری از بوریا

□

کاشف حق حقیقت او بس

□

زه که چون گردون جهانی خصم را گردن زدی

□

بر مناره رو بزن بانگ صلا

□

لن تنالوالطرب الدائم من غیر کرب

□

به بوی پرسشت بیماری من

□

با نبی جمع ژاژطیان کرد

□

زود آن صندوق بر پشتش نهاد

□

یاری چه دیده‌ای تو زین پس چه دید باید

□

ز لعلم شکر اندر پسته می‌بند

□

در بار که از اصل تو هم زان در یایی

□

که نام خویش بیفزای و مال خویش بکاه

□

هم ماه و هم سپهری هم شاه و هم سپاهی

□

ایزد او را به نام خویش بخواند

□

با سر کلکش مخواه در سپید از عدن

□

گنجد اگر سکون تو در ساحت مکان

□

کشته هست از عشق تو چندان که ناید در شمار

□

جایگاهی بلند و رست و امین

□

سیم داری بخرم ورنه برو ریش مری

□

بر من این کشفست ار کس را شکیست

□

ز آهنگ مورچه به سوی جنگ اژدها

□

دان که فرداش هم تو باشی حور

□

تکیه بر دانا مدار و خطبه بر نادان مکن

□

در بزم خدا نباشد آن‌ها

□

مشتری گوشوار خواهد کرد

□

هر نظامی که هست در هنرست

□

ز آسیای فلک جوهر تو کی ساید

□

گر مرغی ویی نه چون زغن باش

□

پس برآن آتش بسوزان آبگون درگاه را

□

ولی صبرم نباشد وقت دوری

□

در عجم چون عنصری و در عرب چون بحتری

□

وی صبح تو چو صبح نخستین روز عید

□

حاصل روحست گفتار عزیزان ختا

□

به افسون تو مشکل سر درآرم

□

خود را ز همه باز خریدیم به جانی

□

گفت سمعا طاعة ای جان‌پناه

□

آهی همی برآید جانی میان آهی

□

چیست حالت؟ ز درد سر چونی؟

□

هیچ کس نشنود روز و شب قرین در یک وطن

□

سازم دشمنت متکا را

□

پس به ز نکونامی ما را هنری نیست

□

حارس و پاسبان بود تا روز

□

نداری همت کیوان چو اندر خورد ایوانی

□

این قلب که گاه گاه برگیرد

□

چو عدل سید گردد برابر آتش و آب

□

هیچ عیبی بتر ز بی‌سنگی

□

افروخت درین دل ز سر شوخی ناری

□

بر کنفش شد کهن غاشیه‌ی کهکشان

□

در پیش حلم و سنگ تو که بردبار نیست

□

هر آن کس را که خواهم یار گیرم

□

کس ندیدست چنین نادره در هیچ گهی

□

گوهرش گوینده و بیناورست

□

در سحرگه دیده را بر روی طین باید نهاد

□

وز خدا و تو غم نداشته‌اند

□

راه مزن بر یتیم دست بدار از چله

□

این صحن رخ مزعفری را

□

کم زان مکن که بیرون رویی به ما نمایی

□

چون توانی که بر نشانه زنی؟

□

زان که هر لحظه همی فضل تو آورد سپاه

□

تا ازین پس از کدامین جان نشان آید پدید

□

دل به زور و زر و خیل و حشمست

□

ور ز شهری غریب داری کن

□

کز وی ستاره دید همی آسمان تو

□

سیلاب سان ذخیره در یاوکان رسید

□

از عطا خشنود گردی و آن ضعیفان از خطا

□

باهم این پادشاه و این دستور

□

در آینه‌ی چشم اهل دیده

□

راز می‌دانی و نازی می‌کنی

□

در هر هفت محکم اندر بند

□

از پس و پیش چند منزل سخت

□

روح محروم نشیند ز شجن

□

این یکی رمزی بود از شاه ما صدرالعلا

□

کشتیی را هم ز صرصر تا در معبر برند

□

مهر و ماهند روز و شب مطلق

□

دین و دنیاشان همی گوید «و هم لایهتدون»

□

کار شادی به من گرفته قوام

□

هم سنا و هم سنایی را در آن صورت ببین

□

خجل گشتی چو مرد من نبودی

□

برتری از علم او زاید چو نصب از حرف «لن»

□

چه عالم و چه معلم چه مفتی و ملا

□

باز گردد زاستان با آستین پر دعا

□

روی در عالم معانی کن

□

بهرام آسمانش از سعد مشتری شه

□

بی‌سگ و بی‌دام حق صیدش کند

□

از خون جگر بر مژه چون لاله ستانی

□

بند نان و درم گشاده به جبر

□

نحل زاید بهر من زان دو لب چون انگبین

□

از تجبر بر دلش پوشیده گشت

□

نام بوران و نان بورانی

□

هستیش کرده بر زبانها بند

□

بدو فضل و ادب قایم به هر حالی چو جان از تن

□

اندوه تو از میان برآمد

□

چون کند پشه‌ای در آب دوی

□

این چه رمزست و در چه تاریکیست؟

□

در نیابد گرد شبدیز ترا شیر عرین

□

گوئیست سر نهاده به فرمان صولجان

□

همه دارندگان خلد برین

□

عمده‌ی راستی اشاراتش

□

چون پایگهش پیشگه هیچ مهی کو

□

اندر آتش هم نظر می‌کن به هوش

□

گر نیابد احمد عارف شگفتی کم نمای

□

تا بدانی که من چه میخوردم؟

□

ولی عشق حقیقی با خدا کو

□

جام در کف سکر در سر روی چون شمس الضحی

□

تاج شاه روح را خلخال آب و طین مکن

□

کفش را ستای، ار سخا را ستایی

□

جرم بهرام کند شش چو پرن

□

خواهد از تیغ تو فردا داشت بر گردن دو بیل

□

یکی خود را ز بیم آن به آب افگنده چون ذوالنون

□

سخت رنجورم مخلخل گشته تن

□

از سخا کار مرا خواجه بسازد سببی

□

هست پیدا از سموم گولخن

□

دید چو در دولتش قاعده‌ی سرمدی

□

از مهر تو بر زبان نهادم

□

پای در پای بر جهان بر تو

□

سوی مردم لیس فی الافاق سلطان سواه

□

همچنان کز بیم خصمی تند مردی ممتحن

□

خواجه یک روز امتحان کن گنگ باش

□

چه باشد حکمت یونان به پیش ذوق ایمانی

□

در دل می‌دار ممنی را

□

به فر اوج اسکندر شو آن گه قصد دارا کن

□

کفرین خواجه منصور حسن بر من بخوان

□

حشر و نشر و دفع و منع و گیر و دار و عفو و من

□

اطلس چرخ محال است که سازد نساج

□

از پی دوری ره من زود یا «لا» یا «نعم»

□

او برای جامه از چشم آب ریخت

□

خورش ساختندی بر پادشا

□

بر اهل صورت شد سخن تفصیل‌ها اجمال‌ها

□

با نهیب باد صرصر تاب کی دارد نفیر؟

□

تا ابد او پند نپذیرد دگر

□

که نوشین روان برجهان پادشاست

□

با آسمان به سجده آن آستان کند

□

زینت افزای عالم ایجاد

□

درین گنجینه داری هر چه داری

□

پراندیشه دل را سوی چاره تافت

□

از ورای آن همه کرد آگهت

□

ندارند قلبشان سکه ز دارالضرب ایمانی

□

راه نیابد سوی او اهرمن

□

چنانیم با مرگ چون باد و برگ

□

که ز شاهنشهی حور و پری دارد عار

□

که تو گفتی نداشت بهره ز خاک

□

نه چوپانی تو، نام تست چوپان

□

نگه کرد سالار خورشید بخت

□

ده معرف شارح حالش شده

□

گهی به گونه‌ی عاشق چو نوبهار و خزان

□

که بشد خازن و خزانه پدید

□

از ایران وز باختر دور بود

□

معروض به خان نکته‌دان باد

□

شو در خدیوی چونین زن

□

شود تاراج بادی یا تگرگی

□

نه تاج و کمر بستن و تخت را

□

او نبیند غیر او بیند رخش

□

کز جلالش نمود برهان را

□

وز پس و پیش نرگس و ریحان

□

بپرورد جان را همی‌پرورد

□

گشته کوثر را حفیظ و کرده جنت را مقام

□

نکو ذات و نیک‌اختر و نیک‌محضر

□

تا که شد هموار از بهر تو راه

□

بیامد به نزدیک فریادخواه

□

گلشنی کز عقل روید خرمست

□

مغز جانش برای آن نور است

□

کفر دارد نهفته، ایمان فاش

□

همانگه ز دیدار شد ناپدید

□

که آرامگاه صعوه شود دیده‌ی عقاب

□

گویی گرفته‌اند ز جنت حجابها

□

چه فضیلت برای گفتار است

□

بدانش بسنده کند جان پاک

□

معجزه می‌داد حق و می‌نواخت

□

سنگ ریزه هم درو گویا شود ار وا زنند

□

تا پیر تو را چو کهربا گردد

□

به نزدیک قیصر خرامید تفت

□

می‌کند آنجا سپند بر سر آتش وطن

□

داد تا دوشیزه‌ی دولت به چون او شوهری

□

برگشائی هر گره کایام بست

□

خردمند و گردیده گرد جهان

□

خاص آن دریاییان را رهبرست

□

نفسی شو به آستان نیاز

□

گره و تاب و بند و چین دیدم

□

خمار نرگس بیمار بشکست

□

به دستیاری این دولت قوی بنیاد

□

شود هر خوشه‌چین بینوا دارای صد خرمن

□

نه این گنجینه میخواهم، نه آن مار

□

که از آه ایمنست آئینه ماه

□

تا هفت بار می‌زن و می‌گیر سنگ‌ها

□

یابم مگر از درت عطایی؟

□

زانکه آن جز در درون مرد معنی‌دار نیست

□

قصه به گوش ملک انداختند

□

هزار بار جبین بر زمین به استعفا

□

خود شود طاعت نهانی فاش

□

نشانه‌ام ننمودست هیچ تیر و کمان

□

که گردون بسته و سیاره لنگ است

□

که هندو قدر نشناسد متاع رایگانی را

□

چگونه بر رخ زیبات برقع اندازی؟

□

فربهیش هست ورم چون کنم

□

زر و سیم و در و لولوی لالا

□

ز شوق او شده دیوانه خوی سلسله خائی

□

روی لیلی به چشم مجنون بین

□

ستایش می‌کنند، اجسام و اجرام

□

گردد همه دامن جهان پر

□

کربلایی کربلایی کربلا

□

مستی دردی دردش نه ز صهبا بینند

□

وز جمله‌ی یاران دگر کرد مقدم

□

نماند آبی به جوی زندگانی

□

چون کف تو گوهرفشان باشد

□

هر صبح کفتاب کشد خنجر

□

غیر انبان شکر، کان را ندید

□

به کابینی بیرزد چون تو یاری

□

بر خاک همی‌زنم جبین را

□

در هر آیینه رخت دیگر نشان انداخته

□

خنده‌ی او در مکنون می‌کند

□

می‌گفت، چو بی‌دلان، سرودی

□

که ترشح ز سرچشمه‌ی حیوان دارد

□

فی الحر مغترفا من مائها الشیم

□

شاخی که از تگرگ نگون گشت، بر نداشت

□

طاعت مطلب، که بی نیازی

□

کاستون قوت ماست او یا کسب و کار نانبا

□

باز شده در خروش سینه‌ی او کاب آب

□

بدین سیم روینده و زر کانی

□

در پیش دوید و دیده تر کرد

□

که مثل او نکشیده است دست صورتگر

□

مرا که گوی زمانه به خم چوگان بود

□

بدان دلیل که مهمان شامی و سحریست

□

وز پی رفتن همه تن پای شدی

□

حیلت اخوان ز یعقوب نبی

□

چه چاره، چو نردبان نیابم

□

بگریزم ازین جهان محتال

□

به از تو کیست گو را برگزینم

□

ماهی چشمه سنان باشد

□

که ز شوقش جماد جان دارد

□

بفکر روزی ازین روز نیکتر بودی

□

بگفتا غم دهند و جان ستانند

□

که تو را وهمی نبوده زان طریق ماورا

□

عشق را بیت های او ینبوع

□

که راهی دور و بحری بی‌کرانه است

□

تهمت زده‌ی دگر رفیقم

□

مرا ثنای امام امم مهم اهم

□

در قصور جنان به حجله‌ی حور

□

کاهل از سستی و بیکاری نه‌ایم

□

تذر و باغ و کبک کوهساری

□

از ترس کو را آن علا کمتر شود از رشک‌ها

□

بر درش چرخ می‌زند همه سال

□

تا چند چو غافلان پر آز

□

که سر تا پا ز شیرینی شکر بود

□

نه ابتدا نه نهایت نه حد نه پایان است

□

زیرا که مسخره است خریدار مسخره

□

بجز بازیچه، طفلان را هوس نیست

□

در دهن نفس نهادم لگام

□

گر پا نهیم پیش بسوزیم در شقا

□

باشد که دمی شود چنان کو

□

گردد سرش به معرکه تاج سرسنان

□

همه گفته‌ام جنبش شاه و تمکین

□

عزل را از پی نصب تو خطا دید و زدود

□

چو روی مرد جنگی روز هیجا

□

روح پرورده کن از لقمه‌ی روحانی

□

کاندر همه دهر شد فسانه

□

گاهی که گویی نام او لازم شمر تکرار را

□

غم می‌خوردم به رایگانی

□

من سرگشته پا و سر چکنم

□

آن همه را نیز نماند آب خورد

□

شیر برفین برکند گوش از سر شیر عرین

□

جای نباشد مگر به مرزغن اندر

□

نوبت سرمای زمستان رسد

□

سوی پدر بت گل اندام:

□

تو چه کردی با من از خوی خسیس

□

در جهان صاحبدلی کو تا شود مهمان دل؟

□

درد نیاز را بر تو درمان

□

بر آهنگ سفر گشتن سبک خیز

□

چو با شمشیر بران بر سر پیکار می‌آید

□

بیخ ظلم و بن ستم را برکن

□

تیر را شد چاره با وی ساختن

□

وز نیک و بد زمانه غافل

□

او بی‌وفاتر یا جهان او محتجبتر یا هما

□

خنجر وصفت سر وهم و بیان انداخته

□

منم مرغی، دو عالم زیر منقار

□

کو بگداز اوفتد از یک سرار

□

ز بطن شمسه برج شرف به فرش حرم

□

جبریل، در شبیش سیه‌گون‌تر از غراب

□

تا دو سه دانه پر طاوس یافت

□

ز چشم بد به آهن بسته راهش

□

خود چه پا دارد در آن دم رونق اعمال‌ها

□

مرده را زنده کرده اندر حال

□

وین راه بی‌کرانه به پایان نمی‌رسد

□

گفتار ز حق شنید بی رییب

□

تکاسف کرده سازد جای یک زین پشت پهناور

□

شدم آن جا به گوشه‌ای پنهان

□

راهی این راه مظلم کرده‌اند

□

نشان هوشمندی رفتش از یاد

□

وان چنگ زار از چنگ تو افکنده سر پیش از حیا

□

هم از آن نظم گوهری دزدید

□

نه ز جانان نام دیدم نه اثر

□

بگوید در خور پرسنده پاسخ

□

بانگ زاغ و زغن و نغمه‌ی قمری و هزار

□

چون پاره‌های اخگر اندر میان دود

□

هماره بر سر این لاشه، های و هو کردیم

□

به چشم دوستی زندک غباری

□

خرق عادت بود اندر لطف این مخراق را

□

چو شد سرمست برخیزد ولی هشیار در جنبد

□

وزیر هنرپرور رایزن

□

سخن لاجرم نیز بسیار بود

□

در آفاق این در شهوار گشتی از کجا واصل

□

استخوانش، ز فربهی، همه مغز

□

که تو صد برگی و گیتی صد رو است

□

پر شکند فاخته از شاخ خشک

□

مانند موسی روح هم افتاد بی‌هوش از لقا

□

کی پای نهد، حاشا، بر مور سلیمانی؟

□

در هر دو جهان که را امان بود

□

شمشیر و قلم نهاد در پیش

□

وی ز شوکت گردنان ملک را مالک رقاب

□

از خون دل هزار نام‌آور

□

فرخنده‌تر ندیدم ازین، هیچ دفتری

□

دلست این جنگ نتوان کرد با دل

□

که آیدم میوه از آن عالی‌درخت

□

تو نیز اندر جهان از من پدیدی

□

چون ممتحنی در امتحان است

□

پخته شو از مایه گلخن خشت

□

بخشد از خواب پریشانیش بیداری تمام

□

تا برفت او، برفت آرامم

□

چو خفت، گله چه داند گه چریدن نیست

□

که بر حلوا کند منعم شکر خند

□

باد را گفته برو آهسته وز

□

نقدی چو درین دکان نمی‌یابم

□

در عوض چشمم ازو دریای گوهر یافتم

□

سوزد به غمی گسسته جانی

□

ابا فرمود و راهم زد به یک وسواس شیطانی

□

دیو ز من در فرار، غول ز من در حذر

□

کنون ز گوش گذشتی، چنین گمان دارم

□

که غیری را نزیبد ناز بر من

□

شب همه شب مثال مه تا به سحر مشین ز پا

□

ورای رسم جهان رسم دیگر آورده

□

گهی ساده سودی و گاهی زیانی

□

که با سبع شدادش بست بنیاد

□

هم اتفاقی تدبیر پیر و بخت جوان

□

داوری کردنی است سخت عجب

□

کسیکه اخگر جانسوز را شود همسر

□

به کوه از تیشه‌ی آهن زر الفنج

□

میانه‌ی من و او راه همزبانی بست

□

تا رسد از دم تو امدادم

□

هر صبی رستم به دستان کی شود

□

خس در دهن آید، آنگهی قند

□

گشود دست و تنم را فکند در بستر

□

لبشان را ز خنده مسماری

□

بجز حکایت آشوب مهرگانی نیست

□

که می باید هنوز از ننگ و نامم

□

ز پشت پای خجلت دیده نگذارد که بردارم

□

در جنت به روی من بگشود

□

که باقی ره عشاق فانی ذات است

□

ازانکن چاشنی لعل من وام

□

با دو جهان عدل و داد دولت طهماسب خان

□

رو، ز بیمار خویش دست بشوی

□

مرده‌ام از کاهلی خویشتن

□

و آیین طرب ز سر گرفتند

□

تا ابد واسطه‌ی امن و امانش باشی

□

لوح محفوظ خود روان دارد

□

من مشوش بر کناری مانده‌ام

□

برهمنان نی دم از این قسم زده

□

جائی که قطره‌ی بحر شود ذره‌ی آفتاب

□

گفته‌ی او خوان، که اوست ناصح مشفق

□

بخیره نکردند با هم تبانی

□

تذروی ماند و پس در چنگل باز

□

زان زلزله در جهان فکن حظ

□

ناقصی را به نیم جرعه تمام ؟

□

وگر هست از وجود خود نژند است

□

نگشته اصل بد، با اصل شان وصل

□

چنین روان نشدی در بسیط ارض و سما

□

دگر باره آمد به عهد شباب

□

تو بمیدان جهان از پی پیکاری

□

هزاران اهرمن حل کرده در وی

□

آن نور که کاشانه سوخت نار است

□

در نیابد، مگر تو دریابی

□

از ثواب و عقاب چگشاید

□

بماند انگشت اندر هر دهانی

□

چون کشد جانب خود باشدش از یخ انجک

□

نه به حق، بل به نیش و ناخن تیز

□

کجا با تیره‌روزان آشنائیم

□

چو وحشی جست و روی از مردمی تافت

□

بهر روزی که گذشتست چه داری غم

□

کرد امرش به نور جان روشن

□

افتاده چنانم که گذر می‌نتوان کرد

□

باری قدمی فراخ داری

□

گر به این گوی گران جنبش نماید صولجان

□

از زمین شد بلند تا کیوان

□

که نه خندید و نه جست و نه دوید

□

دامادی او نباردت شرم!

□

چند چون مور بهر پای فشاندن سر

□

چه کنم؟ همرهم و می‌دهمش دردسری

□

تو کشتی ران ز خشک و تر میندیش

□

آن گم شده را به خاک جویان

□

شگفت نیست گر آئین ما سیه کاریست

□

نعوذ بالله پیغمبر است اگر نه خداست

□

زمانه را سند و دفتری و دیوانی است

□

چونک خوردی جرعه‌ای بر خاک ریز

□

این زخم کهنه دیر پذیرفت التیام

□

در جام جهان نمای باقی

□

بر مگر داد بخت از این پیمان

□

وز فسوس و تسخر دشمن مکن رو را گران

□

دری گرانبهاتر و خوشتر ز جان نداشت

□

زدش چند سیلی همی بر قفا

□

به پیش جلوه‌ی مهر جهانتاب

□

کان سگ دوزخ به دوزخ رفت باز

□

به بازار محشر، مکن شرمسارش

□

هر لحظه خلعت دگر و تاج دیگرم

□

پر مشک شود جهان ز عطار

□

مالک الملکی که داند مو به مو سر و علن

□

خبز پندار، رود هوشش ز سر

□

امیرالممنین حیدر علی عالی اعلا

□

چرا بی موجبی دادی به بادم

□

در بد و نیک آینه‌دار توأم

□

عقل بر نفس است بند آهنین

□

آخر این گردش من نیز به پایان آید

□

ز مدح خواندن او مزد خواندن قرآن

□

ور بچخی تو نیستی محرم و رازدار من

□

نهانی شحنه‌ای میباید این دزد نهانی را

□

کار ایران با خداست

□

دست بگرفت و بکوی اندر کرد

□

خوار مدارش که اثرها کند

□

بر دل بگشا در عیش و سرور

□

روی خورشید با جمال شده

□

هم به سر من فرد و یکتا می‌روم

□

مقام امن آن را دان که هستی تو در او لرزان

□

داخل جنت شوی، ای روسیاه!

□

هست ایران چهر و او خال رخ زیبای او

□

بسی زیبنده‌تر بود از قبای ننگ، عریانی

□

تا نشوی عهدشکن جهدکن

□

زیر منت، از فلان و از فلان؟

□

منجنیق اجل اگر بشکست

□

هرچه از ما خیر و شر خواهیم کرد

□

به غیب اندر رو و ازهار می بین

□

تا برون آید ز گبر و بت‌پرست

□

گوش کن تا که او به خواب چه دید:

□

اسیر فتنه‌ی دیماه و تیر و مردادند

□

نیست مرا یارب گوئی کراست

□

ترک صحبت داده، شغل از کف نهد

□

ولیکن آفتابی یا مه تابان؟ نمی‌دانم

□

زانکه چون دل هست از جان می‌بسم

□

مرغان چو مطربان بسرایند آفرین

□

که عیب تو را از تو پنهان کنند

□

که جانداری نگردد تا قیامت در جهان پیدا

□

هر زمان جلوه‌ایش تازه‌تر است

□

از سر آن بر سر زانو نشست

□

کاین سفله تن گرسنه و در فکرت غذاست

□

ای ذره تو را مجال تا کی؟

□

هر نازکییی که آب زر داشت

□

فاقنع بالاوجز یا ممتحن

□

جمله را در داو اول باختن

□

ای شده دوش تو از گناه گرانبار!

□

بس غنچه کز فروغ منش رونق و ضیاست

□

چهره نهان کرد به زیر نقاب

□

نفی خر اندر خصوص آن مقام

□

تافتی عکس نور این اسرار

□

ترکی هندوم نمی‌باید

□

قوت جان چون جان نهان و قوت تن پیدا چو نان

□

آمد آوای جرس، توشه چه داری هان

□

پای را پیش هر دو یکسان است

□

با چه نیرو بر هوی غالب شویم

□

حله در انداخته و حلیه هم

□

و ترک الدنیا رأس کل عبادة

□

دوستش دل شد، آشنایش عشق

□

در دو عالم این همه حیران که هست

□

رو چشم به بالا کن روی چو مهش می بین

□

نزد کلاغش چه نشانی؟ هماست

□

و ما الدهر الاباخل عن مرامیا

□

ذات حق، بی خلل و بی همتاست

□

زیر سنگ مکر بد ما را مکوب

□

میوه‌ی این شاخ نگونسار را

□

هم به انصاف و هم به جود و کرم

□

چهره‌ی او ز خاک بین، قامتش از کفن نگر

□

زنده کنمت در محشر من

□

مابقی تلبیس ابلیس شقی

□

ماهرخ عرصه‌ای نکوتر خواست

□

تا بدیدم جلوه‌ی پروردگار

□

بر سر گنجست مگر پای او

□

میوه‌ها بردند دزدان زین درخت میوه‌دار

□

یا خطی باز ده به نادانی

□

برادر علی و یار رستم دستان

□

چنانک وحی ربانی به موسی جانب ایمن

□

یک جرعه ز جام طهورم بخش

□

دیده حیران، که تا کجا بیند؟

□

که ای سالیان خفته، یکشب مخواب

□

بس که زنم بر سر ازین کار دست

□

در ره مهر و وفا می‌زد قدم

□

صدق «میعاد» باز دانسته

□

زانکه خورشید آمد و اختر رسید

□

گر گوش مرا زان سو بکشی

□

منشین بیهده بر سفره‌ی الوانش

□

وز ره ابلیس جدایی کنید

□

وینکه بر ما برتری دادیش کیست

□

تا که نفروزد چراغی از فلک

□

یا ندیمی! قم فقد ضاق المجال

□

زان گرفتار زخم خار آمد

□

کین نه کسب اوست بل عین عطاست

□

ز چوپان جانب گرگان رمیدن

□

بگشا به کرم، گره از کارش

□

ز گندم و جو و مس و طلای او

□

نخواهد بود این پیوند، مقدور

□

دانه یکی هفتصدمم میدهد

□

و آن نان نه شور و نه بی‌نمک است

□

قلم می‌آورد در سلک تحریر

□

تا شوی گستاخ این می‌بایدش

□

شد روز عرض عاشقان پیش آ و پیش آهنگ شو

□

نورش ز چراغ ابولهب است

□

دیگر به شهر و دهکده، سیم و زری نماند

□

روز عمل و مزد، بود کار تو دشوار

□

مر دل ترسنده را ساکن کنند

□

گر به ظاهر زنده، باطن مرده است

□

ماهی از آفتاب حاصل شد

□

ذره‌ای هستی درین دیوان که یافت

□

به نسبت دگری حال سر تو پنهان

□

کی توان زد در ره حکمت قدم؟

□

هر سر مویی همی بر تن زند نشتر مرا

□

خود فروشان زودتر رسوا شوند

□

لاجرم با دیده و نادیده‌اید

□

بر فراز لامکان پرواز کن

□

سلسله‌ها را تمام سلسله جنبان رسید

□

نی دم عیسی حکمت‌دان بود

□

ای که ز لطف نسج او سخت درید تار من

□

باغ ایام باغبانی داشت

□

که برقش ز کیوان جدا ساخته

□

عقد خونین، بهیچ مخزن نیست

□

تا چو کدو بر سر آب ایستی

□

هر دست دست موسی عمران نمی‌شود

□

عیش همه شد به دل بماتم

□

درین گرداب خون یک مبتلا نیست

□

تا درجهد دیوانه‌ای گستاخ در ایوان تو

□

آنکه شاگرد شد و عار نداشت

□

و ایمن ز حادثات زمانی

□

نه تنهائی، رفیقی هست در راه

□

کیست در این خاک برون از شما

□

علم از ایشان می‌کند در پی نزول

□

اگرچه پنجه نیالوده از شکار آمد

□

یادت آید این به هنگام ای غلام

□

لیک اندر رشک تو باطل بود پرگار من

□

روح باید که از این راه توانگر گردد

□

به خرابات رفت و او در پی

□

که دیر ماند فلانی و هیچ کار نکرد

□

تو جهانی بر خیالی بین روان

□

تو خود باغبانی کن این بوستانرا

□

که ز صبح ایستاده تا شام است

□

کایزد نگاهدار تو باد و پناه تو

□

نتوان گفتن به پیش خامان

□

هنگام گل از سعی باغبانست

□

بد نخواهد کسی، چو نیکو دید

□

نوال پادشاهان را نخواهند

□

کرد بران هندوی خود ترکتاز

□

حاجت بر آر اهل تمنا را

□

کرده در آفریدنش اظهار اقتدار

□

دلش زین وادی هجران برآید

□

چونک دریاش بجوشد در بی‌پایان بین

□

خودکام مپندار کامیابست

□

و عز جید بذاک الغل مغلول

□

در آن لحظه میدید چشم خدای

□

هر کجا سنگی بد از وی یشم گشت

□

بگذریم از جان و از تن نگذریم

□

آیا بود کدام دعا مستجاب‌تر

□

جان صدیقان برو ایثار شد

□

هلا بیا برون کن بتان ز بیت رحمان

□

ز جان طلب که بارواح زنده‌اند اجسام

□

که ندانی نهان آن که بداند نهان تو

□

تمام حاصل ظلم است، مال و جاهی نیست

□

ضعف ذاک رحمة من ذی الجلال

□

نه در آن لحظه که خالی شود انباری چند

□

زد رقم مدت امن و امان

□

راز می‌گویی طلب کن رازدان

□

نیکو کلیدی یافتی ای معتمد دربان من

□

ور نه بدریا نه موج بود و نه طوفان

□

ببست او راه آب من به ره بستن نکیر است او

□

آنساعتی که چهره گشودی، عروس وار

□

چونک صد آمد نود هم پیش ماست

□

جز خار ترا چه ماند در دامن

□

خانه‌ی دشمن خان پیشتر از حرب خراب

□

زایران کرده به دریای سخای تو شناه

□

و شوک الحب کالعبهر فما یبکیک یا فتان

□

بپرتابید چون سنگ فلاخن

□

در احسان بگشا و پس دیوار مرو

□

جمال یاسمین و لاله میماند

□

تا ببینی قدرت و لطف خدا

□

شمعی افروز که بس تیره بود هامون

□

نزد سلیمان رواست در نظر خورده بین

□

تا کیش مرغ عشق باره کنم

□

این پشت و رو این سو بود جز رو نباشد سوی او

□

به سموات شو، ای طایر علیین

□

زمین کل آسمان گشتی گرش چون من صفایستی

□

خزان و زمستان کنند انقلابی

□

با من و تو مرده با حق زنده‌اند

□

جویباری بودی و جیحون شدی

□

محبان از جگر افغان برآرید

□

هرگز نه تو را جم و نه جام است

□

گر نه خری چه که خوری روی به مغز و دانه کن

□

نیست جز خواب و خورد، کار دگر

□

پرتو نور آن سری عاریتی است ای سری

□

تا منت نزدیک آیم بیست گام

□

تا ببینی زیر او وحدت چو گنج

□

کار سوزن نکند هیچگهی خنجر

□

زیان بینوایان جمله سود است

□

هر کسی گر صاحب‌اسراری شود

□

نیست خزان سنگ دل در پی نوبهار من

□

دیو زمانه، گر شود استادت

□

انت کروم نائل حول جناه نجتنی

□

ربودند آرایش تخت من

□

خوی تو باشد دریشان ای فلان

□

ور شدی روح‌الامین هیزم کشش

□

نیایدش حرکت در جوارح و ارکان

□

پس خبر از کاروان خواهیم کرد

□

کب حیوان را کی داند حیوان ای جان

□

به دیبای زربفت بر داده جان

□

بستردیم جرمتان که سلام علیکم

□

چراغ دولت و گنج غنا را

□

اینت جداگانه خداوندیی

□

ز من کودک شیرخواره مساز

□

خانه‌ی ازدواج را بانی

□

زانچه بر الا بلا خواهم رسید

□

قد قضی ما فاتنا نعم هذا المستعان

□

سخن نیز کز کاردانان شنید

□

در بساط قاضی آ آنگه ببین نواب کو

□

سلیمانی پدید آرم ز موری

□

دردها را آفریند حق نه مرد

□

نخواهیم با تاج و تخت مهی

□

کز ستور افتاده بی‌یاور به دشت کربلاست

□

بریده سر نهاده بر کنار است

□

عشق زمردی بود باشد اژدها حزن

□

به رزم اندر افگندگان توایم

□

گفتم ای جان گربه در انبان تو

□

مرا آموخت شوق انتظاری

□

از خط این دایره بیرون شوی

□

بزرگی فزون کرد و مهرش بکاست

□

بر مزاج پادشاهان کز حقیقت بر مجاز

□

ابری بود آن که‌ش مطر نباشد

□

تنگ‌های شکر می وش رسد صد کاروان

□

که برزد سر از کوه گیتی فروز

□

به شرح خاک تبریزم زبان کو

□

عهدها، میثاقها، پیوندهاست

□

شد از آن محجوب تو بی پر مپر

□

ورا دید با تاج بر تخت ناز

□

بر ذروه سپهر نهم دارد آستان

□

گر تو اندرخور هر جرم دهی بادافراه

□

فتنه‌ها زاید ناچار شب آبستن

□

مر او را سپرد آن خجسته کلاه

□

کو در سخا آویخته کو در صفا آویخته

□

گر حق آنهاست، حق ما کجاست

□

جز بخرابی شدنم روی نیست

□

نهد هم‌چنان خوار بر دوش خویش

□

به نامش در زمین زد کوس سرداری و سالاری

□

به گفتار آی و بار خویش می‌بار

□

و اندر بالا فرو چو قارون

□

چو در سینه‌ی مرد، می گرم گشت

□

چنانک آهن شود مومی ز کف شمع داوودی

□

صبا، گیسوی سنبل شانه میکرد

□

پای نهی بر فلک از قدر و جاه

□

بدان موبدان نماینده راه

□

به عقد دوام است در خواستگاری

□

بر دیده‌ی من خوبتر از صد بت مشکوی

□

کشید ابروی او طغرای مستان

□

که دینار شد خوار بر شهریار

□

درون دلق جمشیدی که گنج خاکدانستی

□

نه آگه بودم از نقص و کمالی

□

جز که این ره نیست چاره‌ی این قفص

□

بیامد ز خانه بدان جایگاه

□

آن سرو سرخیل افراد بشر از خیر و شر

□

ضربت و تیغ و سپر و حربت است

□

او شود پیدا چو تو گردی نهان

□

چو شب تیره شد بازماندم ز شاه

□

بالادو است حرص تو بی‌پای چون کدو

□

ز خاک صبر و تواضع، ز باد رقصیدن

□

کز همه چیزیت کند بی‌خبر

□

دلش مهر پیوند او برگزید

□

که در خزاین او وقف بر گدایان است

□

جهان هر ساعتی رنگ دگر شد

□

در سینه ز صورت دروغین

□

همی رنجه داری مرا خوارخوار

□

مستان و می‌پرستان میدان من گرفته

□

ماهتاب و چمن و شبنم نیست

□

جان او با جان استثناست جفت

□

وزان بند بی‌مایه آزاد گشت

□

برآوردی از کوه و هامون فغان

□

که هر کس که او گل کند گل خورد

□

از قطرات آب و گل وز حرکات نقش طین

□

شود جای بر تازیان بر مغاک

□

برآورده‌ست از چاهی رهانیده ز بیماری

□

سخنهای پنهان شود آشکار

□

پیر هواخواه جوان کم بود

□

چهل یاره و سی و شش گوشوار

□

گاهی نمی‌دهد به بهای کلام تو

□

سینه خالی ز اضطراب نداشت

□

اهل قرآن نبود آن کس لیک او مقری است آن

□

بشد آرزوی نبید کهن

□

پستی آن جا از طبیعت با علا آمیخته

□

به خلوت احدیت، رسید نتوانی

□

خواند فسونی و بر آن گل دمید

□

به خون و به زهر اندر افسرده بود

□

نیست در چشم گدا چیزی مکررتر ز زر

□

در بهای طبل و دف مال زکات

□

فقر همی‌گفت که من بی‌دل و دستارم از او

□

ازان به که بیداد گنج آگنم

□

وز عشق گرفته‌ام چغانه

□

گه انگشتر شوی، گاهی گلوبند

□

جفت کرد آن هر دو صحبت جوی را

□

که آن را شمار و کرانه نبود

□

رای لقمان ضمیر خضر الهام

□

آنچه هرگز خلق یکدم در نیافت

□

طفلی و درست ابجد برگیر لوح و می‌خوان

□

همان زر و سیمست و هم زیورست

□

با من بگو احوال او با من درآ پا کوفته

□

چه میگوئی به پیش مردم کور

□

محرم اسرار الهی شوی

□

بفرمود تا برگشادند راه

□

عجب که تا با بدنوحه بس کند دوران

□

ذاتی بود آن گوهر عالی را پیکر

□

در بی‌سری عشق چه سر می‌کنی مکن

□

سر دشمنان رفت در زیر خاک

□

و اندر پی او آن دل آواره ما کو

□

آن را مگر نبود، لگام و دهانه‌ای

□

ساعتی دیگر شود او سرنگون

□

زمانی نگویم بر من بپای

□

ز خلقش تا نشانش آن قدر آه

□

گر شدم چون سایه ناپیدا خوش است

□

غرقه نور او شد این شعشعه ضیای من

□

نباشد دل سفله یک روز شاد

□

گر تو رستم زاده‌ای این رخشت آخر رام کو

□

همسفرم بود، صباحی امید

□

بچه خود را خورد از دوستی

□

مبیناد گردون میان تو سست

□

چو صبح از نور کسوت پوش گردد شام ظلمانی

□

بر فلک مه برند لعنت و فریاد

□

از شمس دین زرین تبریز همچو معدن

□

سراسر برو خواندند آفرین

□

آن رخنه جویان را نهان وا شد در و درساره‌ای

□

موی من شد زین سیهکاری سفید

□

لیلی‌ات از صبر تو مجنون شود

□

که با کین و خشمت نداریم تاو

□

به جز جلای وطن نیست هیچ درمانم

□

سلطنت بنمود و برخوردار شد

□

قطره شود بحر به دریای من

□

نبد پاک و دانا و یزدان‌پرست

□

ز جمله بسکلد در اضطرار او

□

عیبها دارند و از ما جمله را پوشیده‌اند

□

پیش من تو یاد هر ناکس میار

□

بسازم اگر باشدم یار بخت

□

شود دو نیمه و گردد دو کفه‌ی میزان

□

نیست باقی بر حقیقت نه ستور و نه گیا

□

در گفت آیم که تن تنن تن

□

ک از رای تو بگذرم نیست راه

□

که تا دریا بیاموزد درافشانی و درباری

□

سیل سرشک زان سبب از دیده‌ام دوید

□

شمس هر دم نور جانی می‌دهد

□

به تن زندگانی فزایش نه مرگ

□

پدر را درین برک ریزنده بستان

□

اندر جوار آنکه بود در جوار او

□

مثال مرهمی در کار کردن

□

به انقاس بنوشت نام اسیر

□

چه نرمت کرد و پابرجا و رام او

□

درین خانه، کس جز تو معمار نیست

□

نز شکم خود به در آورده‌ای

□

منوچهر کرد آن به مردی درست

□

دست همه تافت در فصاحت

□

که به شب گنج بیند اندر خواب

□

نطق زبان را ترک کن بی‌چانه شو بی‌چانه شو

□

بلند و سیه‌خایه و زاغ چشم

□

رستی ز اجزای زمین با آسمان آمیختی

□

طرح و نقشی خالی از سهو و غلط

□

الله الله خلق را فریاد رس

□

به دینار و دیبا بیاراست گاه

□

دری جدید به روی دل ذوی الافهام

□

اگر به دادن بیهوده جست خواهی نام

□

ستیزه رو است می‌آید پی من

□

ببخشیدشان گوهر شاهوار

□

که من هم قابل نورم کنم آخر مصفایی

□

تبه گردید عمر مرغکی چند

□

زان سلیمان خویش جز مسکین نخواند

□

بر تخت زرین به زانو نشاند

□

که ذیلش متصل با دامن آخر زمان آمد

□

بی حد و منتهاست در و نعما

□

بدان راهی که رفتند آل یاسین

□

به راه آمدند آنک بی‌راه بود

□

ما را چو عیسی بی‌طلب در مهد آید سروری

□

که ترجمان بلیغ هزار معنائیم

□

رنج آرد تا بمیرد چون چراغ

□

گر از گفت من در دل آرد نهیب

□

یعنی به همعنانی تقدیر کردگار

□

وین از گهر آموخته‌ای تو نه ز تلقین

□

سر پی شکرانه نهم بر لگن

□

نسازم جز از نیک‌خواهی ورا

□

چو می‌دانی که تو مستی پس اکنون هشیاری تو

□

تله و دام، دیده‌ام که کجاست

□

چیست جهان دود زده میوه‌ی

□

پیی را ندیدند بر خاک جای

□

که سازد دولت دیر انتقامت را ابد مقرون

□

سبز از آب و خاک شد تازه سداب

□

عید تو ماه من آمد ای شده قربان من

□

چو اندر خور او پرستندگان

□

کی گوید آن نور شهی خواهم فلان را ساعتی

□

چیزی نخواستیم، فلک داد آنچه خواست

□

تو بمان ای آنک چون تو پاک نیست

□

برویست بر پای گردان سپهر

□

سوی فلک چو شعله‌ی خورشید در غبار

□

و اندر سیاست سیف بن ذوالیزن

□

حذر چه سود کند یا گرفتن پالان

□

بپیچند و خوی پلنگ آورند

□

بر در دل نشستنی تا بگشایدت دری

□

حطام و ثروت زن چیست، مهر فرزندان

□

کو چو خود پنداشت صاحب دلق را

□

چو دیدند شیران پرخاشجوی

□

هفته هفته ز مطبخ او دود

□

نبود مردم، هرچند که مردم صور است

□

گه عاشق زناری گه قصد چلیپا کن

□

ز هر گوهری گوهرش برترست

□

که تا ساغر شدی سرمست وز می دن بخندیدی

□

چه کردم تا بسوزد روزگارم

□

مرد پنداری و چون بینی زنی

□

خرد را میانجی کن اندر میان

□

تیر پرانی که بیرون رفته باشد از کمان

□

پدیدست همچون یقین از گمانی

□

مگر از بخت و اقبال چنان بیدار شمس الدین

□

یکی تازه کرد اندرین کام را

□

آزاد و فارغ گشته‌ای هم از دکان هم از غله

□

که شد نزدیک، رنج شب نخفتن

□

از مقام و خواجگان و شهر و باش

□

ز هنگش همی پست شد بوم اوی

□

نازبان فهمی که بارد از زبانش زهر مار

□

ندانستی که بسیار است او را مکر و دستان‌ها؟

□

مهره دست تو نیست دست کرم برفشان

□

بشد مرد بینا بگفت آن به شاه

□

نک آوردم نثار برگو

□

کمال از تن طلب کردن وبال است

□

طشت تو رسواش نکردی چنین

□

نبد شاه روزی ز بخشش دژم

□

حربش ز حرب شیر خدا می‌دهد نشان

□

پس زبان در نطق گوهربار کن

□

تا کور گردد دیده نادیده حساد از او

□

برفتند ایرانیان بارخواه

□

و سرک سری فما اظهر

□

که بجز برگ گلت بستر نیست

□

چونک جانش غرق شد در بحر نور

□

بود کس که خواند مرا شهریار

□

ز مکر بازی او بی‌زبانی آسان داد

□

بشناس از آتش ای پسر آتش‌گر

□

به سی فرسنگی آمد موکب شاه

□

که هم تاجور بود و هم شیر نو

□

دیر است که محروم شد از ذوق وجود او

□

بدست هیچکس ایدوست اختیاری نیست

□

شد ز نور آن رنگها روپوش تو

□

بیامد دوان یانس پیش رو

□

یابد از تربیتت بهره کند ثعبانی

□

میان مغز سر از نیش نیم پشه سنان

□

ترا به گر رعیت را نوازی

□

همه شهریاران برنا و پیر

□

از صدر جنان آمد در صف نعال تو

□

در بیابان جان سراب نبود

□

دانش یک نهی شد بر وی خطا

□

بفرمای تا من ببندم ازار

□

در ایام او عدل نوشیروانی

□

ایزد به حشر مایه و قانون است

□

بستند برآن مراد محضر

□

بیامد خداوند و بردش نماز

□

جان و دل اندربسته‌ای در دلبری فتانه‌ای

□

گرد ز آئینه‌ی دل، پاک کرد

□

وا رهاند از خیال و سایه‌اش

□

پراندیشه آمد بر شهریار

□

بادا بنای جاه تو را پایه‌ی استوار

□

مور و ملخ جنگ اوست موی شکاف از دغا

□

به امید تو کردم صبر چندین

□

ز بادی که بد بهره برداشتم

□

ز بحر صدر شمس الدین که کان خمر تنگستی

□

خوش آن تنی که نبردست ، بار کفش و کلاه

□

هر کسی از کار به تنگ آمده

□

پزشک آمد از هر سوی رهنمون

□

در زمانش فتنه هر ناوک که دارد در کمان

□

گشتن او خرد نفرماید

□

که دندان چون صدف در سینه دارد

□

تنش خشک و رخساره همرنگ نی

□

فی وصفک یا مولی لا نسمع ما قالوا

□

بهر برد و باخت، نه جفت و نه طاق

□

راه به نزدیکی منزل زنند

□

طلایه همی راند پیش اندرون

□

تفاوتی نکند در اثر سنان وبنان

□

از مه و خورشید نیابد کلاه

□

همان پندار کاین ده را ندیدی

□

خداوند این جا و کشت و سرای

□

بر سر بینیت کند سر دلت علامتی

□

بجز زمانه نداند کس این معانی را

□

طشت می آلوده و پروانه مست

□

همه چیز جفتست و ایزد یکیست

□

خلایق دو جهان سجده پیش یک محراب

□

چون ما ز ستوران چراینده جدااند

□

می‌کاشت سمن ولی نمی‌رست

□

ز عیب کسان برنخواند بسی

□

خود این او می‌دمد در ما که ما ناییم و او نایی

□

از پی انجام کاری میرود

□

من ببینم آب در قعر زمین

□

به هر دانشی بر توانا شدم

□

تا گشاید بر دلت گنجینه‌ی اسرار دین

□

بر کهکشان زمرد و مرجان و کهربا

□

ز حیض دختران نعش رسته

□

به تدبیر پشت هوا بشکنیم

□

ز آنک تو تا سنگ دلی لعل بدخشان نبری

□

وقت بیگه شد و فرصت کوتاه

□

از سر آن رخنه فروشد به چاه

□

همان نیزه‌داران پرخاشجوی

□

شکوفه‌ای که به فصل بهار، در چمن است

□

مار و ماهی و گزدم و زنبور؟

□

ز آغاز رسیده تا به انجام

□

شب تیره پیشش نیایش کنید

□

که حق باشد زبان او چو احمد وقت گویایی

□

پنهان هزار چشم بسوراخ و روزن است

□

تا به سوزن بر کنم این کوه قاف

□

نمانم که باشد کسی با روان

□

نه معجز حجر موسوی است در هر سنگ

□

اگر مرا به غم خویشتن کنند رها

□

و گر داری من آن طالع ندارم

□

همه دشت پر سبزه و آب دید

□

بشکافید پرده شان نپذیرد دگر رفو

□

پوستین دوزیم و این دکان ماست

□

یا مرا ز اسباب شادی یاد ده

□

بیابان سراسر پرازخون کنیم

□

خرقه ده تو، چو نیست دل یکتاه؟!

□

گرت چون مردان همی در کار دین باید چخید؟

□

ز نام او پذیرد نور بینش

□

پرستنده و ناهمال تواند

□

زنار پیر راهب ترسا بسوخته

□

سیه دلی چو تو، هرگز نداشت بخت جوان

□

مسند جمله ورا اسناد نی

□

بدین بر شما پاک یزدان گواست

□

گر زیانش ده بود، سودش صد است

□

تا اجازت آمدش کان دانه گر خواهی بکار

□

آن علم طلب که سودمند است

□

بدشمن سپارند از بهر چیز

□

فناول قهوه تغنی من اعساری و ایساری

□

در کیفر فلک، غلط و اشتباه نیست

□

لطف تو ناگفته‌ی ما می‌شنود

□

وزان مهتران دادن او را بباد

□

شیر را سگ شمر، آنگه که خورد مرداری

□

در تو دعا را بگشایند باب

□

می‌بود نه زنده و نه مرده

□

که این کی بود ای سوار دلیر

□

برویند از میان نفی چون کز خار گلزاری

□

از چه رو در راه من افکند سنگ

□

هر که حلوا خورد واپس‌تر رود

□

بیفشاند این گیسوی مشکبوی

□

کسی به مصر شکر چون برد به عمان در

□

نقش ایزد داری و نفس تو نقش آذر است

□

ترا آن روز وانگه من بدین روز

□

که آمد بدین مرز ما با سپاه

□

و از این اشغال بی‌کاران نداری تاب بی‌کاری

□

چهره‌ی عشاق را بوسید و رفت

□

پرده‌دری پرده درندت چو ماه

□

از ایدر شوم تا به هندوستان

□

که هست درج دهان تو را گهر دندان

□

چون دشمن نبیره‌ی زهرا شد

□

بده جامی که باد این عیش بدرود

□

نبود از تبارت کسی تاجور

□

راه جهان ممتحن از غیرت ستاره‌ای

□

وگر آویخته‌ام هم رسن منصورم

□

کیل تهی گشته و پیمانه پر

□

خرد پیش جان تو جوشن کناد

□

با آنکه چو سفره پر ز نان است

□

هر که سر بر زد از گریبانی

□

چه در سر دارد از نیرنگ و ناموس

□

بسی آفرین بود بر بخت او

□

هست سر محاسبه جبر و پیش مقابله

□

دل را به جناب غیب دان بردم

□

ابجد نه مکتب ازین لوح خاک

□

اگر نامدارست وگر کودکیست

□

به روح نباتی مصور شکوفه

□

تا از طمع مال شما پشت دوتائید

□

که خر در پیشه‌ها پالانگری را

□

زمانه ز بخشش بسایشست

□

کز همه باغ این درخت نشو و نما کرده بود

□

پس وفا از وفا بیاموزم

□

گر نه چنینست حلالم مکن

□

نهاده به غربیل بر نان کشک

□

نام‌آوری‌ست کاسم جمیل است مصدرش

□

چندم از پسته‌ی خندان تو گریان دارد

□

برون زد سر ز روزن چون عقابی

□

به خسرو فرستاد رومی نژاد

□

مباش بر سر آزار و پند من بنیوش

□

کز نظر وگردش او نورپذیرنده شدم

□

رست مزاج تو ز صفرای ما

□

بدو گفت کای بدرگ شوربخت

□

که تو مزدور شیطانی و، دوزخ مزد کار تو

□

شاید که خرد بمرد نشمارد

□

کسادی را چو من رونق برانگیز

□

به سرخی چو بیجاده در آفتاب

□

گر مرغ زیرکی نپری جز به بال دوست

□

خدمت به مشرقی به کز روش مستنیرم

□

زیر نشین علم زر کشست

□

بدین خواستن دل بیاراستیم

□

خلط ظلم از طبع بیرون کن به افتیمون عدل

□

زان همه گل خوشترم یک خار تو

□

چو میدانی و می‌پرسی چه گویم

□

سوی آسمان شد روان جوان

□

درمان او چه سازم؟ تدبیر این چه باشد؟

□

قلم بشکست چون این جا رسیدم

□

یار را خوش کن برنجان و ببین

□

بدیشان نکرد از بدی سرزنش

□

محموم را بود عسل اندر دهان اجاج

□

به رنده‌ی تو به زنگ از دل فرورند

□

به آسانی برآر این یک نفس را

□

نگردد به گفتار ایرانیان

□

باد صبا نیامد و مرغ بپر نرفت

□

تا بخوانم عین قرآنت کنم

□

خاک و گل گشتن نه مسخست ای عنود

□

نکشتی مرا سوی خرگه مپوی

□

عاشق سرگشته را گر رو بود در آینه

□

نه پسته ماند و نه مرجان دریغا

□

که چون دودافکنان در من زد آتش

□

ز اندیشه ما همی‌بگذرند

□

وز برق نور باده بهم بر فتاده بش

□

ز تاب شمس تبریزی سهیل اندر یمن باشم

□

هم عطا یابی و هم باشی فتی

□

کمان را بزه کرد نخچیر جست

□

به میوه کند شاخ را سر گران گل

□

نه بهار آید و نه دشت به بار آید

□

او پیش نهد دغل درآئی

□

گریزان به شبگیر ز آنجا براند

□

راه سلطانیه و دارالسلام

□

بان علی شعبته ما کتم

□

نام کرم بر همه خویش کش

□

همان طوق زرین وپرمایه تاج

□

دل تو مطلق و در دست نفس کافر اسیر

□

به تعزز سزد ار در همه نظار کنی

□

تنگ باشد حجاب آفرینش

□

یکی نامه بنوشت و بنمود راه

□

اوحدی را به لطف خود بنواز

□

بی‌جسم شویم و اطهر آییم

□

چشمه آن آب دو چندان شود

□

که پیش من آیی بدین دشت خون

□

تو، آتش نگه‌دار از بهر خامی

□

در این معنی چه داری یاد از استاد؟

□

به از زرین کمر بستن به خونم

□

چو نزدیک شد روزگار سده

□

تا درین خاک بود آب خورد خون آلود

□

چو طزلق رو ترش کردم کز آن شیرین بریدستم

□

تا شبخوش کرد شبم خوش نبود

□

نگه کن که فرجام من چون بود

□

ز هر دو هیچ یکی اختیار نتوان کرد

□

مرهمی کن اگر توانی تو

□

چون فضل خدا گناه بخشی

□

برفتند مردان پر خاشجوی

□

این آب ناروان شما نیز بگذرد

□

همچو مور از پی شکرش همه بسته کمریم

□

وحی چه بود گفتنی از حس نهان

□

پرنداوری از میان برکشید

□

ای ذوالفقار حرب به سوهان فروخته! ...

□

ز جهل جان و، ز بد دل، ببایدت پالود

□

کم از یک شب که بوسم جای پایت

□

که در آسمان اختر افگند بن

□

چو مغز در صدف همچو استخوان گوهر

□

زانک می بنشاندت بر خوان الرحمان صیام

□

کز سر کم کار زبان بسته‌ام

□

چوما را ز دانندگان نشمرند

□

خبر نداد، گرانند یا که ارزانند

□

این جگرسوختگان بین که به در می‌آرد

□

جنیبت راند تا خرگاه خسرو

□

زن و کودکانشان ببردند اسیر

□

ولیکن خاک را نتوان به گردون برفرستادن

□

این سو جهان آن سو جهان بنشسته من بر آستان

□

غیر این هفت آسمان معتبر

□

که بردوخت برهم دهان و زبانش

□

پروای سردی دی و بهمن نداشتم

□

مرد هشیار چو دانست که خصمانش حمارند

□

بگریست پدر بدانچه او گفت

□

خردمند و با دانش ونامدار

□

گزم به ناب ندامت هزار بار انگشت

□

لبیک لبیک و بلی می گوی و می رو تا وطن

□

شرم بدار از پله پیره‌زن

□

وگر در خرد برترین پایه بود

□

نیک نمی‌کرد هر کرا که توان بود

□

تنی پاک و دلی هشیار دارم

□

هم نافه هم آهوان شکارش

□

که‌ای تاج تو برتو راز چرخ ماه

□

که ره برند به مضمونش از سخای حروف

□

لک بخلی لک جودی و لک الدهر منظم

□

عقد جهانرا زجهان واگشای

□

سخنهای بهرام باید شنود

□

شاد آنکه چون منش، قدمی بود استوار

□

همگان کینه‌ور و خاسته بر یکدگرند

□

افتان خیزان چو مردم مست

□

بیاد آمدش کینهای کهن

□

ولی در دست دیوان اوفتاده

□

بی‌پرده تو رقصد یک پرده نپندارم

□

گه چو گل از پرده برون آمدم

□

دلیری و نیرو ز شیران برند

□

گر سنگ را دگر نکند گوهر آفتاب؟

□

شادی از زعفران همی‌یابم

□

فکنده حلقه‌های زلف بر دوش

□

همان مادرش نیر بر کند موی

□

پیوسته ز کاروان معقول

□

جماعت را به جان من چاکرستم

□

رو تو که خود سایه نور اللهی

□

عاملانش به کار خود همه روز

□

کوکب جانت به اتصال حقیقت

□

هر دو عرضند و عقل جوهر

□

چون سیب دو رنگ صبحگاهی

□

همه بگریستند الحق بزاری

□

دشمنانند دوستان در وی

□

که جان جان سماعی و رونق ایام

□

باشد و این نیز نباشد که هست

□

لعل آتش نهفته در دل سنگ

□

دهر، کار مرا نمود انکار

□

چو شبنمی به همه کوه و بحر کرد هبا

□

دانای رموز آسمانی

□

ولیکن هم به حیرت می‌کشد کار

□

حامل درند ماهیان غدیرم

□

وگر چه اشتر مستم نه در قطار توام

□

سنبله را بر اسد انداخته

□

که ز مستی غم جهان نخورم

□

که نان زین گدایان نخواهیم یافت

□

بی بار ز دیدار، همی ریزد ازو بار

□

آن به که نکوبی آهن سرد

□

که بار عشق تحمل نمی‌کند محمل

□

دوستان تو دشمنان تواند

□

که این لالای لولو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

نظر بیش کن در محابای او

□

زیرکی بین که چو به کار آورد

□

در پس پرده‌ی صور دیدن

□

هم از یقین بیرون بود هم از گمان سبحانه

□

کجا عشق و تو ای فارغ کجائی

□

که دست فتنه ببندد خدای کارگشای

□

همی حساب شب و روز و سال و ماه کنند

□

چون بربط و چون چغانه دیدم

□

به بنیاد این خانه کردم شتاب

□

وز پی خنده زعفران خواهد

□

صورت بدل کنند به زیر غطای خاک

□

در این گنج بر تو بی کلید گنج نگشاید

□

که صاحب طالع پیکان بود ماه

□

تغیر ظاهری ادنی شهودی

□

یک دم ز سر صفا بگریید

□

منم پروانه سلطان که بر انوار می گردم

□

رشته ضخاک برآرد ز دوش

□

شوشه زر نهاده بر کف دست

□

شکر از مصر و سعدی از شیراز

□

زان هر گرهی گره‌گشایی

□

متاعی را که ظاهر بود دیدند

□

نیکونهاد باش که پاکیزه پیکری

□

درین پستی، که بالا مسکن تست

□

بند آن توست و انبان توییم

□

ز بیوزنی بیع بازارشان

□

به پرستشگری میان دربست

□

ای عجب، بعد تو با کیست نگهبانی من!

□

به دانش دبیری و نه شاعری را

□

برقع ز جمال خویش برداشت

□

که بیماری توان بودن دگر بار

□

گر به ایشان نرسد سایه‌ی ظل اللهی

□

چه دانم من که من طفل از کنونم

□

شبیخون برد لعل بر لاجورد

□

یک یک ز قبیله می‌دویدند

□

چو آفتاب کند بعد ازین نظر سایه ...

□

میان عرش معظم ز خواب و خور روزه

□

عماری در عماری مهد در مهد

□

که شمعدان مکارم ز پیش بفرستاد

□

لقمه می‌خواهند چون سایل نگهبانان زر

□

کو بر سر منبر شد و ما جمله مریدیم

□

نباید که بفریبدش خورد و خواب

□

یافت خواهی هرآنچه خواهی خواست

□

وی چشم تو مست مردم آزار

□

که بوی و مزه و رنگ را مبتداست

□

که از دست این زمان آن برنخیزد

□

شیرینی شهادت ما در زبان شود

□

ز شیرینی دهن تلخ و ز تاریکی مکان روشن

□

کعبه هر نیک و بدم دایه باغ و چمنم

□

وام چنان کن که توان باز داد

□

نکند کس عمارت گل خویش

□

رنگ و بویی در گل رعنا نهاد

□

گر بدانی ز دلی درد و دریغی دگر است

□

آن خانه گنج گنج خانه

□

نه چون سفینه‌ی سعدی نه چون تو دریایی

□

در تنور گرم، باید پخت نان

□

می زند بر سر ما تیز از آن سرتیزیم

□

تازه‌تر از چرخ و کهن زادتر

□

بد بد گو ز بد شنو باشد

□

باشد که نافع آیدم این نظم دلپذیر

□

تو بی‌وفا ستور و امامانت چون حطب

□

که یابی چشم او بر روزن خویش

□

چو دست منت حق بر سرت نهاد کلاه

□

بهشت وار ز عرش است آسمانه‌ی تو

□

زبان از تیغ او پولاد کردم

□

غربتش از مکه جبایت ستان

□

در دفتر او ورق نماندی

□

که خاشاک گلخن به رضوان فرستم

□

آن‌دم که سر نیافت درین خطه سور یافت

□

تواضع بین که چون رام تو بودم

□

ام جت من بلدالعراق بشیرا

□

بر تیز نای تیغ نگیرد قرار پای

□

ای هر چه غیر داد او گر جان بود اغیار من

□

مملکت آلوده نجست آین کلاه

□

نز تیغ برنده خو بریدم

□

ولی نرست ازو جز گیای اندیشه

□

حشمت آن محتشم به کار مرا

□

کردی ز من التماس کاری

□

تبلغکم ریح الصبا حیث حلت

□

نشوی آخر، ای حکیم استاد

□

ور بزنی تیر جفا همچو زمین پی سپرم

□

در دو جهان دست حمایل کند

□

وان کیست که نگذرد بر اینراه

□

قوس دو ابروم صبر چون سپرت را

□

تا نیاری زیر خاک تیره رویت در نقاب

□

بخرم گر به اقلیمی فروشی

□

مگر چون جان عزیز از بهر آنست

□

این چراغ، اکنون دگر بی روغن است

□

نک صبح دولت می دمد ای پاسبان ای پاسبان

□

عاریت افروز نشد چون چراغ

□

در سینه چنان نشاند خاری

□

چو عیسی که بر آسمانی خوش است

□

میان عام چو ایشانت عام باید کرد

□

کین دبدبه را جهان شنوده

□

عمامش باد را عنبر فروشی

□

زیر قدم سگ درت خوار

□

که آفتابم و سر زین وحل برون آرم

□

رود با تو گستاخیی در سخن

□

آمد به شکار آن نواحی

□

غلام روی توام، ای غلام، باده بیار

□

وز دل رسیده بویی زان نور سوی دیده

□

بماندی رختم این جا جاوادانه

□

نه آب دیده، که گر خون دل بپالایی

□

می‌فشاند در سخن هر جا شکر

□

خاموش کن که پیش حسودان منکریم

□

کم زن این کم زده چند باش

□

رویش نه به نوبهار ماند؟

□

میکشیدیم از تفاخر دامنی

□

معدن دیوان ناکس اکنون شد

□

رسانید از زمین بر آسمان تخت

□

مرا سری که حرامست بی‌تو بر بالین

□

ز ساحل همه، پیداست کشتی ظفری

□

که ما بلی تو را باغ و بوستان کردیم

□

همه ساله جنبش نماینده بود

□

می‌خورد غم و سپاس می‌داشت

□

کزین سان پدر کرد بر ما ستم

□

صد شور از تو در تو پدیدار آمده

□

گهی زنبور و گاهی انگبین است

□

همین قدر که دعاگوی دولت اویم

□

او نگیرد پند، یا رب زینهار

□

که تو دادی اصل این را از عدم

□

داد بشکرانه کم آن گرفت

□

بر بستر خود دراز کن پای

□

به مادر که فرزند شد تاجور

□

راستی در دل تو را چشمی دگر انشا کند

□

ملک بود و ملک باشد گران خیز

□

کمثب دم قان یسیل الی البحر

□

صد نشان از تو نفاقی ماندست

□

سیم شد کرباس نی کیسه تهی

□

از اندازه نشناختن شد خراب

□

کانک به فلان عقوبت آباد

□

سراپای نیرنگ و رنگ و نگار

□

سوی آن حضرت دوان خواهد بدن

□

فرود آید سهی سرو از بلندی

□

ان النصیحة مألوفی و معتادی

□

خاک بر یونان فشان در درد دین

□

از تگ دریا غباری برجهید

□

نقطه نه دایره بهرام شاه

□

می‌داد خبر ز لطف بویش

□

که بر جفت او بر چنان بد رسید

□

جهان و دین را، نه ز بهر این حشر دارد

□

به روبه بازی این خواب خرگوش

□

فلا تکثر حبیبک لا یملک

□

گر ز من بد دیدی آن شد این نگر

□

بر خر سرگین‌پرست آن شد حرام

□

که خارا شکافیست خضرا خرام

□

بگرفتش چون جگر در آغوش

□

به نام شهنشاه گردنفراز

□

اژدها بچه است گویی در حقیقت پیکرم

□

چو گل خندان چو سرو آزاده‌ای بود

□

به زیر پر طوطی خایه زر

□

نه سر نیک و سر بد نیز هم

□

عشق با صد ناز می‌آید به دست

□

تو را در سخا و مرا در سخن

□

دهی انباشته به روغن و شیر

□

درفش همایون به هامون کشید

□

چند به صد سالیان شمار کند

□

فلک چون قطب حیران مانده بر جای

□

چو در دریا رسد خاموش باشد

□

کرده‌ام محمود را حمال خویش

□

هم‌چو جان و عقل عارف بی‌کبد

□

بر جگر من دل من پاره گشت

□

در جستن آن مکن عنان سست

□

کنون گشتم از تاج و از تخت سیر

□

سزد خود را ازین دوزخ که نقد توست برهانی

□

نداند آب را و دایه را نام

□

ان سقتنی من المراشف خمرا

□

تا چنین خون ریز حرفی رانده‌ام

□

پس الم نشرح بفرماید خدا

□

برون ز انطیاخس نبینی نشان

□

با بیخ نباتهای خضرا

□

که ماده شد از تخم نره کیان

□

بل مردم از نکو سخن و عقل پر بهاست

□

ملک را با تو قصد گوشمالست

□

ای که سر بر کنار احبابی

□

وز چو من شاهی جدایی یافتست

□

در دو عالم هم‌چو جفت بولهب

□

ای کس ما بیکسی ما ببین

□

هم بزرگ است و هم بزرگی بخش

□

رخ نامداران به رنگ آبنوس

□

در همه عالم چو خواستگار نیابی

□

به حاضر گشتن خسرو نیاز است

□

که زیر بار به آهستگی رود حمال

□

صد جهان جان را به یک دم صد شکن

□

صد نشان نادیده گوید بهر جاه

□

نشاید کرد مهمان را فضولی

□

روی بکران پردگی بگشای

□

به تابوت زر اندر افگند خوار

□

نه همانا که هیچ کردار است؟

□

که چون یابی روائی در نبندی

□

قرین گور و قیامت بسست کردارش

□

کز وجود خویش محو مطلقم

□

در یکی گوشه‌ی خرابه پر حرض

□

به خلوت مرد بنا را بخواندند

□

رفق از آنسو به مرهم‌آمیزی

□

کزان شهر جوینده بهر آمدند

□

گویی تو را نه شرم بماندست و نه حیا

□

مجسطی دان و اقلیدس گشائی

□

دست برآورده به حکم سال

□

دید روی آن غلام پادشاه

□

تا حجب را بر کند از بیخ و بن

□

ز ناف آورده بیرون رستنیها

□

با دگر مرکبش نبودی کار

□

مزه یافت خواندش ورا نیکبخت

□

ای خردمند، بدین نعمت پوسیده‌ی غاب؟

□

ولی آنگه که بیرون آیم از چاه

□

بازگردد به جوی رفته روان

□

جمله چون برگوی می‌داری نظر

□

در مرضها و سببهای سه تو

□

نه غم‌پرداز را شایست خواندن

□

بی‌یار بهی تو از چنین یار

□

به ابر اندرون آتش و باد خاست

□

ور دم زنی برآورد آن دم ز تو دمار

□

که پیش از نان نیفتی در تنورش

□

رفت و منزل به دیگران پرداخت

□

جمله باشد در برابر آمدن

□

چشمه کرده از عنب در اجترا

□

که بادت نو بنو عیشی فزونی

□

از شبیخون ماه و کینه مهر

□

منش برگذشته ز چرخ بلند

□

و آنچه نادان گوید آن را هیچ پود و تار نیست

□

قوی دل گردد و درمان پذیرد

□

از من چه بالشی که بماند چه حنبلی

□

یا چو حیدر بحر جود و علم باش

□

تو بهی چون سبق رحمت بر غضب

□

به طنازی یکی در پیش دارد

□

بازیی نو نمود چرخ بلند

□

سپهبد برید آن سر بی‌همال

□

این فلک خرقه پوش چند فرس راند چند

□

بگفت آسودگی بر من حرام است

□

بدین تایید نامش تاج بخشست

□

هم ز اشکش شست دیوان سیاه

□

من نتانستم که آرم ناشنود

□

فرو گفتند لختی نیک و بد را

□

راه سنگست و سنگ مغناطیس

□

و گرش آرزو جاه او آمدی

□

ای پیر، چه روی است جز مدارا؟

□

ز مشگین جعد مشگ افشاند بر خاک

□

تراشیدی ز سر موی معانی

□

خوش خوشی از کوه عرفان در خرام

□

که کجا داری معاش و ملتجی

□

جهان را روز رستاخیز کرده

□

تاراج تو لیک در بر من

□

پدید آمد آن شاه ناپاک دین

□

رو گرد عجز گرد که عجز است راهبر

□

در آن صورت که بود آرام جانش

□

چو نعمت دادیم شکرم در آموز

□

یعنی از هستی معطل بودیی

□

لیک حق لطفی همی‌آموزدم

□

که عاقل بود و می‌ترسید از آن روز

□

رود سازی به رقص چابک پای

□

دگر بود و دیگر به بازآمدن

□

همچنین فردا بر آتش مر تو را قربان کنند

□

برون افتاد از آن هم تک سواران

□

خرد تعلیم دیگر می‌نمودش

□

هیچ جامه بهترم از پوست نیست

□

می‌نمایند این چنین رنگین بما

□

چو زردشت آمده در زند خوانی

□

پوشیده به شب برهنه در روز

□

همه با سری کینه ساز آمدند

□

دم می‌نتوان زد ز ره پرخطر من

□

بدو گوید که شیرین مرد ناگاه

□

گهش قیصر گزیت دین فرستد

□

زین چار صفه رایت آلای مصطفی

□

کای کنیزک چند خواهی خانه روفت

□

حذر کردن نگوئی چیست اینجا

□

درستی نام و خوب چون طاوس

□

دل بدسگالان ما کنده باد

□

این فرومایگان خس و خارند

□

فرو بسته زبان و دست نقاش

□

به معشوقی زند در گوهری چنگ

□

کین زمان کردند از من بازخواست

□

تا به شیشه در رود دیو فضول

□

شکر بگذار کو خود خانه خیز است

□

حلقه شده بر مثال طوقی

□

چو پرورده شد تن روان پرورید

□

هر چند درین واقعه مردانه چخیده است

□

کشیده صف غلامان سرائیش

□

روح پاک اندر جوار لطف رب‌العالمین

□

بی‌سر و بن شد ز عشق آن پسر

□

در نیابی منهج این راه را

□

زمین را چون فلک پرگار می‌زد

□

کانگبینی است سخت زهرآلود

□

وزان ژنده پیلان و چندان سپاه

□

گر نباشد شاید از من خند خند

□

که در جنس سخن رعنائیی هست

□

تا به گیتی در بتابد نیرین

□

گم شدن به یا نگو سار آمدن

□

هم ازینها می‌گشاید رزق بند

□

ز گلها سبزه را کردند خالی

□

خصم را داده باد پیمائی

□

به راه شبیخون نهادند گوش

□

فرو شدند درین بادیه هزار هزار

□

دل اندر قبله جمشید بسته

□

نگویند از حرم الا به محرم

□

پس فنای عشق را لایق شوی

□

درک سستم سست نقشی می‌نمود

□

رسیدند آن پریرویان پریوار

□

بر یاد که می‌کند زبان تیز

□

سخنهای شاهان و گشت جهان

□

بالات سخن نگوید، ای برنا

□

به تو گمره شده مسکین دل من

□

اگر چه زند خوانان زنده خوانند

□

خار در دستش همه گل دسته شد

□

در حق این قوم ببخشید زر

□

بسیج راه کرد از هر دری راست

□

فرمود که پای‌دار خاکی

□

نهفته همه سودمندش گزید

□

که چشمت کور گردد از غباری

□

زمین را کرده گردشگاه افلاک

□

جاوید باد اگر یکی از خاندان برفت

□

هرک درمان خواهد او جانش مباد

□

لوزینه دعا گوید حلوا کند آمینش

□

وگرنه چون پدر مرد او بمیرد

□

همچون شبه در میان مینا

□

چنان چون بود در خور بخت من

□

چون پلاس ژنده را سازی زدیبا آستر

□

نبودی جای سوزن جز سر تیغ

□

هزار طبله‌ی عطار و تخت بازرگان

□

این طلب در تو پدید آید مگر

□

من اگر شرح کنم نیز برنجد دل میر

□

مکن با سر بزرگان سر بزرگی

□

سوی شیر آمد از تنیزه دشت

□

بیاراسته همچو چشم خروس

□

چون کفه مانده بی زر و چون ذره برترم

□

کی خبر یابی ز جانان یک زمان

□

گرم بلبل کنی کینت و گر زاغ

□

برآن کار گشتند همداستان

□

آرایش و افتخار عاشق

□

بی غرض گوید سخن وز جایگاه

□

قفل بر قفل بسته شد در او

□

زمانه بدو شاد و او نیز شاد

□

آب و خورش همی همه از عمر ما خورند

□

وقت خط خواندن چرا خامش شدید

□

گر سر به بندگی بنهادی بر آستان

□

ببینی همی آشکار و نهان

□

تا بنربایند گوهر از برش

□

در گذشت از کفر و از اسلام هم

□

سربلندیش از آسمان بگذشت

□

به پرده درون داشتن دختری

□

تا ز سر هفت در و چار گوهر گویمی

□

تشنه در گرما بمردند از تعب

□

که خود هلاک شوند از حسد به خون شکم

□

مرآن اژدهادوش ناپاک را

□

که تا کمال تو یابد ز آستینش طراز

□

کم زند در عشق ما لاف دروغ

□

این برنج از عقیق و آن از در

□

که بر ما بباید گشادنت راز

□

با بار گران خفتن از اخلاق حمار است

□

از خیال عقل بیرون باشد این

□

که نام نیک به دست آوری و بگذاری

□

به خاک اندرون روشنائی فزود

□

پوست‌ها را علاج او دباغ

□

صدر عالم را درو آرام داد

□

شد زخم رسیده گلستانی

□

پس آنگه سخن برگشایم درست

□

یک شبنم ضعیف به دریا دراوفتاد

□

کاسه‌ای پر از فنا کن نوش تو

□

پرستش کرد یزدان را دگر بار

□

وزو برگرفتند آیین خویش

□

من به بوی تو خوشم نافه تاتار مگیر

□

بهر او خلقی جهان را آفرید

□

مشتی علف از برای خانه

□

پر از خون دو دیده پر از کینه سر

□

هر یکی از دیگری اندر عناست

□

گفت خواجو بگذر امشب از سرم

□

همه دارد و مگر تختی و تاجی

□

فراوان پژوهید و کس را نیافت

□

بنگرم آن سوی نظامی دگر

□

طوق لعنت کردم اندر گردنت

□

رفتم نه چنان که باز گردم

□

کند تیره دیدار روشن‌روان

□

کوشی که نیم بال بیابی و بر پری

□

ور عقل ره برد بتو نبود بجز خیال

□

گشودن بند این مشکل محالست

□

که من خویشتن را بخواهم نهفت

□

به ذات پاک خدا اوست خسرو اکبر

□

آه صاحب درد آید کارگر

□

یعنی که دو جان بهم نسازد

□

ازان زور و آن بازوی جنگجوی

□

خوالیگران نه فلک و هفت اخترند

□

بگسلد مشرقی مهر زمام

□

که در چگونه به دریا برند و لعل به کان

□

ببوسید تختش چنان چون سزید

□

ور نه تن خود را نفکندی به شرر بر

□

هست چون بازیچه‌ی بازیگران

□

خاکی شد و زر چو خاک می‌ریخت

□

هر کژ که من بگویم، گردد ز یار راست

□

کز ستم دهر زینهار نیابی

□

مرا جمعیت آن وقتست کز جمعی پریشانم

□

گر بشنوی سبق بری از سعد اختران

□

تا باشم من مجرم تا باشم یا زقلو

□

صد جان شیرین داده‌ام تا این بلا بخریده‌ام

□

هم درین ره پیشرو هم رهبرست

□

پیش برد آن سخن به سرهنگی

□

بس کن، که به ترجیع بگوییم تمامش

□

کجا رست جز در زمین محمد؟

□

نطق عیسی بوجود دم خر کم نشود

□

سوی پستان باز ناید هیچ شیر

□

گرچه به پیش مستمع دارد هر سخن دورو

□

گر تن زنم خامش کنم ترسم که فرمان بشکنم

□

شد بتش آن چیز کو بت بازماند

□

هم زانوی خویشتن نشاندش

□

همه هستی عدم کرده، دو چشم از خود به هم کرده

□

جز این سدرة المنتهائی نیابی

□

هر کسی گو مصلحت بینند کار خویش را

□

که نه زندان ماند پیشش نه غسق

□

بخاصه از پدر پیشبین دولتیار

□

اسپر سلامت نیستم در پیش تیغم چون سپر

□

کانچ اینجا می‌رود بی‌علتست

□

چو در پرده معشوق و در میغ ماه

□

من فخر به کف کردم و ایمن شدم از عار

□

سودش آن راست سوی من که مرو راست سمند

□

کارگاه صوفیان درهم شکن

□

جمع معنی خواه هین از کردگار

□

هوای خدمت آن خواجه‌ی بزرگ نسب

□

آن خواجه عشق را ز گفتار

□

اوفتاده بر قلندر ناگهی

□

عفیفش ندانند و پرهیزگار

□

روز و شب در سخن زائر و تدبیر عطاست

□

کنون به جای درم در کف من آزار است

□

تا وجود خلق ریزی در عدم

□

در غم خود چون زنانی وای وای

□

باز شمعی به پیش ما بنهاد»

□

که بجوشد دل تو وز تو رود جمله قرار

□

اصل عشق اینجا ببینی کز کجاست

□

که با او توان گفتن از زاهدی

□

که آتش رنگ خون دارد چو بیرون آید از خارا

□

سوی سعد رهبرتر از مشتری است

□

یا کحیل الطرف لو لا انت دمعی ما انحدر

□

اهل دل دانند و هر گل‌کاو نی

□

یا ساز عروسی کن، یا حلقه‌ی ماتم زن

□

از بهر قدوم هر برادر

□

تا ببرند آن گدا را سر چو شمع

□

بدار و دهند آبش از شهر خویش

□

روی داده سوی وصیفت خر

□

که وحشی صفاتی، بهیمی طباعی

□

کشفتگان عشق گریبان دریده‌اند

□

آمدست از بهر تنبیه و صلت

□

با احد بود و به احمد هم نشین شد

□

چو نعل ماست در آتش ز عشق تیزشرار

□

هیچ گلخن تاب را این کارهست

□

کشیدش سوی خانه‌ی خویشتن

□

نی من آشوب ازینگونه ندیدم پیرار؟

□

چرخ و خاک و آب و باد و آذر است

□

مگذار که بشنود فغانم

□

گشت گریان زار و آمد در نشید

□

ز دیدنش نشود سیر دیده‌ی نظار

□

چونک مهندس تویی و من مشاق

□

واو نشسته تا کند صد جان نثار

□

زدن دست در ستر نامحرمی

□

مستحق هر بدی و هر بلاست

□

گل‌بانگ کوس او را دستان تازه بینی

□

دلداری دوستان ثوابست

□

پس در آب اکنون کرا بیند بگو

□

سخنی را که او نهد بنیاد

□

امشب بترست عشق از دوش

□

زانک نبود زان سوی در آن و این

□

شنیدند پوشیدگان حرم

□

زانکه چون مادر انده‌خور و انده‌بر اوست

□

همره این مار صعب رفت نیار است

□

که به دل غاشیه بر سر به رکاب تو درم

□

زان نصیبی یافت این بینی من

□

بدو گرفت یمین و ازو گرفت یسار

□

جز تو در دلربایان کو دل افشار دیگر

□

می‌کنی تکذیب سی و سه هزار

□

چنانکه بر در گرمابه می‌کند نقاش

□

از دعاهای عابدان بسیار

□

نظم و نثرش دیدم و مدح و نسیبش یافتم

□

تن ز پولاد و دل از صخره‌ی صما دارد

□

در جهان تابیده از دیگر جهان

□

کاخی چو رای خویش مهیا و استوار

□

دور ز جنگ و خلاف بی‌خبر از اعتراف

□

چون توانی شد در آخر عاق تو

□

که جوشن بود پیش تیر بلا

□

وین بهار اکنون پدید آید که آید شهریار

□

جاهل از تقصیر خویش و عالم از بیم شغب

□

ز خاکبوسی این فرخ آستان دارد

□

اندرین کاشان پر خوف و رجا

□

عالم او را دهد عنان عنا

□

کریم فی کروم العصر عصار

□

چار رکن کعبه‌ی صدق و صفا

□

یکی به خواب و من اندر خیال وی بیدار؟

□

همچنان گردد چون مور که گیرد پرواز

□

هم کمان هم سر پیکان اسد

□

زیرا که شرمش از گهر شرمسار اوست

□

زانک رازی با خطر بود و خطیر

□

گاه چون باغ بهاری پر گل و پر بر شود

□

شمس تبریزی بیا زنهار دست از ما مدار

□

کو ندارد عقبه‌ای در ره چنین

□

ببرد گوی سعادت که صرف کرد و بداد

□

به ثنا گفتن او دارد تر

□

چند گوئی که بدو نیک به تقدیر و قضاست؟

□

که دیو را هوس منصب سلیمان کرد

□

زاده صد گون آلت از بی‌آلتی

□

وان که ز خاک پای او جسته سپهر عز و شان

□

ای شب و روز از حدیثش شرمسار

□

این زمان خونم بخواهد ریختن

□

برهنه نشاید به ساطور کشت

□

در این مراد بپیمود منزلی هشتاد

□

چو من در نیام دهان عنصری

□

نهاده طاعت امر ترا ملوک رقاب

□

پیر گفت از من توی بی‌شرم‌تر

□

مدام شایق بالای اوست جامه‌ی جاه

□

به تخت آید شاه و به تخته آن مقهور

□

جمله می‌مردند و دل پر درد او

□

نبیند نظر گرچه بیناست مرد

□

سیحون بر دست دگرت خشک شیاریست

□

با فعل بد منافق جز مار کور و کر نیست

□

بنشیند و حکایت نوشیروان کند

□

در خطرها پیش تو من می‌دوم

□

کز خزانه تو همه خواسته بیرون انداز

□

هلا دریدن او را چو دیگران مشمار

□

پیش او بسیار میرد جانور

□

که موی ار بیفتد بروید دگر

□

وانکس که بدو شاد بود شاد روان باد

□

هنوز داغ به نام تو است رانش را

□

قضا ز فتح و ظفر بر سرش نثار آرد

□

هم‌چو عکس ماه اندر آب جوست

□

گر بود باد را ستام بزر

□

کاین زیانت در حقیقت خصم جانست ای پسر

□

روز می‌بنمایدت چون آفتاب

□

راست چون عارض گلبوی عرق کرده‌ی یار

□

به دل و دست او کنند نسب

□

هرگز طلبم مراد و کامش را؟

□

زبان دوست به صد زینهار بگشایند

□

بهر پختن دان نه بهر سوختن

□

ای نه خورشید و به بزم اندر خورشید فعال

□

اندر حجب غیرت پوشیده من این مغفر

□

شرم تان باد از خدا ای حاضران

□

که لرزد طلسمی چنین بر سرش

□

باز دارند بر موافق باز

□

هم داعیه‌ی امنی و هم دفع وبائی

□

کجا سپهر برین در شمار میید

□

می‌شنیدند از خصوص و از عموم

□

آفت سهمش دو ساعد بشکند از شیر نر

□

ای رفته لاابالی در خون نیکخواهش

□

یعنی از پس میر ما در می رسد

□

که عاجزترند از صنم هر که هست

□

ور انده تو زینست انده مدار

□

ترکیب خویش و گنبد گردا را

□

چو ممن در میان کافرستم

□

غمزه دزدد می‌دهد مالش به کیر

□

فریش روی بدان خوبی و بدان گفتار

□

نی چو حشیشم بود گرد بهارم طواف

□

از غم جان دم نگه دارد درو

□

دگر روز پیرش به تعلیم گفت

□

ز اسب تازی زود آمدی فرود به خر

□

تو ز آهو مشک یغمائی فرست

□

توفیق عهد کرده که آن در ضمان ماست

□

گوییا او نیز در پی جان بداد

□

هر کجا خورشید باشد آن ستاره سایه‌دار

□

احسنت ای ولایت و شاباش کار و بار

□

خلد و دوزخ عکس لطف و قهرتست

□

که دانا فریب مشعبد خورد

□

یکی چرخ پر نجوم، یکی باغ پر نگار

□

بر نرسیدی ز گشت گنبد دوار؟

□

کمند طاعت او طوق اختران کردند

□

مستحیل و جنس من خواهد شدن

□

از خدا و بر این رسول گواست

□

تا زنده باشم زنده سر تا چند مرداری کنم

□

با خداوندش سخن در جان رود

□

گدا را نباید که باشد غرور

□

به کابین دیدن او را خریدار

□

بی‌کفش می‌گریخت ز دست و بای ری

□

تا داد خود از کهتر و مهتر بستانی

□

که بانوی زشتش بود در سرای

□

بر توانی گرفت مشک به تنگ

□

من نهر رحیقک المفرج

□

صرف می‌کن جان و چندینی مگوی

□

به از زنده در کنج تاریک اوست؟

□

ناید ز سها صد یک از آن کز قمر آید

□

از اینجا هم توانی شد برون چون زهره‌ی زهرا

□

به زیر سایه‌ی چتر خدایگان آورد

□

که بازش نشیند به یک لقمه آز

□

زود نام او بگو تا در گشاید زود زود

□

چه روی پوشی زان کوست عالم الاسرار

□

دید با جاروب خود غربال هم

□

هنوز باز نکردیم دوری از طومار

□

وین نفس ناطقه سوی گفتار می‌رود

□

که به دست چپش حساب کند

□

محاسبی سره دیدم غنی به عقل و ذکا

□

مشنو ار در سخنم فایده دو جهانی نیست

□

ز غیب سازد نه از پستی و علا سازد

□

ما کفی ان اراه باثار

□

همچنان بر گام اول مانده

□

که از خود بزرگی نماید بسی

□

در عشق رهین صد قمارید

□

جهان را گهی خیر زاید گهی شر؟

□

تا چتر سایه بر سر این خاکدان فکند

□

دولتش دیر نماند که کفورست و کنود

□

از آن زمین به درون ماش و لوبیا دارد

□

فتاده آتش او در دکان این نداف

□

نیستم یک لحظه با تیغ و کمر

□

بر این بد چرا نیکویی خواستی؟

□

فتنه بلقیس را صرح ممرد رسید

□

هم از تو به سنگی برآید دمار

□

آن کسان کز جهل وصف کان و دریا کرده‌اند

□

نماند گنهکاری اندر وجود

□

نگهش دار ز دام قد و خد

□

بر کف قراضه‌ها بگزیدن گرفت باز

□

کم تواند کرد از غیرت پدید

□

ای برادر سیرت زیبا بیار

□

پوست بر او نیست اینک پیش شما می‌رود

□

تا باز شناسی هنر و عیب جهان را

□

زبان سوسن نصرت به مدحتش گویا

□

قوی تر شود دیوش اندر دماغ

□

بگریخته شرمسار باشد

□

به فضل حق چمن و باغ با دو صد بلبل

□

ذره‌ای با سایه‌ای شد ز آفتاب

□

دوان تا شب و شب همان جا که هست

□

مطلب که دو سه خر گوش کشان تو بود

□

زخمه‌ی کین فرو نمی‌دارد

□

سنان صاعقه بار تو با قدر همزاد

□

مدد فرما به فضل خویش تا این قطره یم گردد

□

زانک زنده نتواند گرو زندان شد

□

که غم نخورد و نترسید ز آتش کفار

□

با تو بی‌کاری بود آنجا بسی

□

ز شبهای در غفلت آورده روز

□

گر نگویی تو پریشان چه شود

□

بر صحیفه‌ی دلت به دست ضمیر

□

اگر نگاه در این نظم آبدار کند

□

چه می‌خواهی از باز برکنده بال؟

□

نی چنین خوار و محتضر میرند

□

و الدین و الدنیا لکم هذا جزاء من شکر

□

آنگهی از حرف من آگه شوید

□

همانا کز این توتیا غافلند

□

از بوسه یار خوش دهن گردد

□

رای جز آصفی نمی‌شاید

□

در چشم همت تو ندارند اعتبار

□

به ابلاغ تنزیل و فقه و اصول

□

زهر دنیا خورد نترسد

□

گر چه می‌گردم چه گردون بر قمر

□

او بود صد باره از لاشی کم

□

به نزدیک بی‌دانشان جاهل است

□

همه در عشق تو موم‌اند اگر پولادند

□

این مرده و آن مرده و املاک مبتر

□

زانک ماهی گیر تو شد پادشاه

□

بود حرمت هر کس از خویشتن

□

دستش همه دستیار آمد

□

مثلان فی الظلام فهل تدر ما تحوز

□

در وفاداری چنین نبود روا

□

بفرمود بر سنگ گورش نبشت

□

مست و بی‌اختیار خواهد بود

□

کاین قره سنقری کند، و آن کند آق سنقری

□

کار بی‌خوابیش در مغز اوفتاد

□

ز بیور هزاران یکی گفته‌اند

□

چون جذب فرغت فانصب آمد

□

تو مشنو وعده این طبع عیار

□

خویش را زین بیش سرگردان مدار

□

با قدش سرو ندانم به چه یارا برخاست

□

اگر نه فهم تباهست از چه در سمرید

□

که او از خاک خرما کرد داند خود بچه گزارد؟

□

زانک روح ساده تو زنگ‌ها را قابلست

□

چه مردی بود کز زنی کم بود؟

□

فرشتگان را روحم ستارگان را بود

□

وگر زنند همه بر سر دعاگو سنگ

□

کاندیشه ترسیدن اشکال زنانه‌ست

□

جفا بردن از دست همچون خودی

□

تا شود چوب تو ثعبان چه شود

□

درین حوض حوت فلک شد مجاور

□

که زنده شخص جهان زان گزیده تلقینست

□

توانم جفا بردن از هر کسی

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

بدیده آری کاین درد می‌شود ناسور

□

جان سجده می‌کند که خدایا مبارکست

□

ز تیر حادثه در باره‌ی امان ماند

□

چه خوشست یاری که جدا نباشد

□

تمیز و خاطر و اندیشه و سخن خدم است

□

نیست از آن رو که نگاریم نیست

□

بسی بر نیاید که فرمان دهد

□

روزی دو در خموشی دم درکشید باید

□

به دستم داده بود از لطف دنبال مهار ای دل

□

کز جهت بگریز و رو از ما متاب

□

چو زنبیل دریوزه هفتاد رنگ

□

راز دل یک به یک بیانم کرد

□

چون به تیرش به سر بار برند

□

از مکر توبه کردم مکارم آرزوست

□

وگرنه شدن چون بهایم خموش

□

تیر ناگه کز این کمان آمد

□

بر شعر صرف کرده دل و خاطر منیر

□

ز عین حال او این‌ها شجونست

□

کس را مجال آن نه که آن چون و این چرا

□

شکر که در باغ عشق جوی شکر می‌رود

□

بل که چون اسکندرش تابوت زر فرمودمی

□

کان عقیق نادر ارزانم آرزوست

□

خاصه اکنون که به دریای گهر بازآمد

□

صورت عین الیقین را علم القرآن کند

□

آنگاه به یار خویش برخند

□

نیاز این نی ما را ببین بدان دم‌ها

□

که کار مرد خدا جز خدای خوانی نیست

□

هزار ساله از آن سو که گفته شد بزنند

□

کز انجیر خواران غرابی نبیند

□

وان فخر رضوان را بگو مستان سلامت می‌کنند

□

ز حق دور ماندیم وغافل شدیم

□

یافت فردیت ز عطار آن فرید

□

آن دیگر بی‌شک چو آسیا نیست

□

کو بحراک دست او دور سوار می‌کند

□

جوی وقت دخلش نیاید به چنگ

□

آن حامضه را ساقی و خمار مدارید

□

خواب به بختم پلنگ‌وار برافکند

□

هزار عاشق کشتی برای لالا را

□

چو خود را به تأویل پشتی کنی

□

تا روز را به دور حوادث سپر کنند

□

کنون بر همان خاک و کهسار دارد؟

□

تا دلستان نگوید کو رازدار نیست

□

نشستند با نامداران خیل

□

رقص نادر بودت بر زبر چرخ کبود

□

نعمان کیان گوهر، مختار همه عالم

□

ز پوز و ز شکم و طلعت تو خود پیداست

□

که در پای کمتر کسی خاک شد

□

کلک آن کی نویسد گر چه در محبر آید

□

از منت نصیحت به رایگان است

□

لیک بر ره تو را درایت نیست

□

جان در رهش دریغ نباشد نثار کرد

□

گل گفتش نمایمت چو گه امتحان شود

□

درس والتین پی شره نکنند

□

پرده به گرد تو تنیدن گرفت

□

مهار شتر در کف ساروان

□

آن شمس که او کران ندارد

□

«فغان ما را از این ناخوش فغانت

□

ز آتش هر که نگریزد چو ابراهیم ما باشد

□

خوش آمد در آن خاک پاکم مقام

□

بدانی آنگه کاین کبریا چه سود کند

□

قصاب حلق خلق بود گوسفند او

□

شمس دین مالک اوفت لها آمالها

□

پس آنگه ملک خویی اندیشه کن

□

هر صبح سوی مکتب یوفون بالعهود

□

خضر آمد الغیاث کنان از زبان آب

□

دیده مجو دیده بینا خوشست

□

چو یاران یکدل بکوشم به جان

□

پدید و نه پدیدیت که چون جوهر جانید

□

دریاکش از آن ماهی اگر مرد صفائی

□

شمس تبریز شهنشاه که احدی الکبرست

□

سحر زنده گردم به بوی خوشش

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

در کنف آفریدگار بماناد

□

گه آب خود هوا شد از بهر این ولا

□

مجال حمله نماند ز هول شیر عرین را

□

متی تقر عیونی و صاحبی مفقود

□

که به خلق خدا فرستادی

□

جز به سوی بی‌سوی‌ها کان دگر بی‌حاصلست

□

همی رفت بیچاره هر سو دوان

□

تا آن شراب در سر و رگ‌های جان دوید

□

زرادگاه رستم دستان شناسمش

□

چه غم داری تو از پیری چو اقبالت جوان باشد

□

نخواهی خریدن به از یاد دوست

□

خانه‌ها ویرانه‌ها گردد چو شهر قوم عاد

□

گر ز دل یاد اوش می بشود

□

ز عشق کوست منزه ز زیر و از بالا

□

ان خیرالکلام قل و دل

□

ز هر جزوم کبوتر می‌توان کرد

□

که آنجا مرا نخست قدم بر سر خم است

□

رو پی شیر و شیر گیر که علیی و مرتضی

□

وگر می‌روی تن به طوفان سپار

□

که آفتاب و مه از نور او کنند سخا

□

کوثری بر روی و موی چون سمن بگریستی

□

فلست افهم لی مفخرا و لا عارا

□

که دایم به احسان و فضلش درم؟

□

این چنین چابک که این طرار ماست

□

که سعود ابد نشانه‌ی اوست

□

نوبت خاموشی و ستاریست

□

که وجهی ندارد به حسرت نشست

□

دلم ز پرده ستاید هزار چندانت

□

واصلی صانعی قوی تاثیر

□

نمایم خلق را نظار چونست

□

بود بنده‌ی نازنین مشت زن

□

که تا دلش برمد از قضا و از گب‌ها

□

مرا چو طفل عرب طوق‌دار می‌سازد

□

باری مرا ز مستی آن آرزوی نیست

□

ز بید کرم توان یافت چون بجنبد باد

□

سزاست مشی علی الراس آن تقاضا را

□

حمیم دوزخیان قوت کام او زیبد

□

چو دزدی کردی ای دل دار اینست

□

قدر نشناسد کافر نعم است

□

بس کن و دیگر مگو کاین بود گفتار ما

□

سوی من خلعتی به ساز فرست

□

کان اصل هر اندیشه و گفتار مرا یافت

□

تا که جدا گردد او از عدا

□

بازبسوزد چو دل ناسزا

□

نی خود قمر چه باشد کان روی اقمرست

□

چونک شود جان تو از تن جدا

□

خود همه ماییم چو او آن ماست

□

برای امتحان آن ز هر سو سنگسار آمد

□

بستم لب را تو بیا برگشا

□

کان خانه اجابت و دل خانه دعاست

□

چو نیک درنگری جمله جز که آذر نیست

□

به ایران اگر زن نبودی جزین

□

خاک در این خنبره غم چراست

□

نیست پوشیده که شاه حیوانی تو

□

ضمیر روشن و رای مبارک او را

□

نگه دار از آن ماه بهرام روز

□

شنیدم ده هزارش خوبرویند

□

کی آیی همچو مار چرخ ازین عالم برون تا تو

□

هر که روحش از هوای هفتمین بگذشت رست

□

همی گربه از خانه بیرون کند

□

مژده مژده کان عدو جانها

□

آباد به توست خانه، چون رفتی

□

خواند آن دیوانه را شاه جهان

□

سخن خوب را نیم یک ماه نیز

□

شگفتی ماند از آن نیرنگ سازی

□

عاشقی دعوی کنی انصاف معشوقت بده

□

کان جا نبود زخم همه رحمت و مهرست

□

به آمل پرستندگان تواند

□

ترک دنیا هر که کرد از زهد خویش

□

بی‌تخم و بی‌ضیاع یکی ورزه

□

همای دولت آنروز شد همایونفال

□

بخواند و بسی هدیه‌ها دادشان

□

ملک دم داد و شیرین دم نمی‌خورد

□

موسی به کنار تو برنشسته

□

هر دل که با هوای تو امشب شود حریف

□

ز کار زمانه غمی گشت سخت

□

گفت بیاور بمن ای تیزهوش

□

به پیری و به خواری باز گردد

□

آینه فرمود حالی پادشاه

□

قلون رفت با کارد در آستی

□

بباید زفت روزی چند ازین پیش

□

ای ز جاه جهان به بام جهان

□

چو نور گفت خداوند خویشتن را نام

□

به ماهوی گفت ای ستمگاره مرد

□

سوی قصه گقتنش می‌داشت گوش

□

بار خرد و حکمت و برگ هنر و فضل

□

دریاست تنگ حوصله و کوه سرسبک

□

به بخشد بهای سر تازیان

□

چو خسرو در شبستان آید از راه

□

زان که عشق و عاشق و معشوق بیرون زین صفات

□

تا سوی گلشن طرب آیم خراب و مست

□

ز پرورده سیر آید این هفت گرد

□

بایدش از حله قد آراستن

□

ای درها به رشته در آوردم

□

بی‌وفا گفتند از بهر توم

□

چو او کشته شد پادشاهی گرفت

□

بسا شیر شکار و گرگ جنگی

□

بدین همت که اندر سر همی داری سراندر کش

□

عاشقا کمتر ز پروانه نه‌ای

□

بدو گفت شاه این ز من درپذیر

□

گر سگی کردیم ای شیرآفرین

□

بیداد کنی با بزرگ داور

□

تو عین معجز سلطان نگر که با سلطان

□

یکی مرد بدنام و رخساره زرد

□

ز مستی کرد با شیر آن دلیری

□

صوفی صافی شوی بر در میر و وزیر

□

پنهان ز دیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست

□

همه راستی و همه مردمی

□

چونکه رسد بر سرت آن ساده مرد

□

ز رود و سرود و نبید و فسادت

□

پوستی خواهم از آن گوسفند

□

از اندیشه او چو آگه شدیم

□

یکی ساعت من دلسوز را باش

□

ناصح ملک شه ایران ایرانشاه آن

□

ایا تبریز خاک توست کحلم

□

چو خسرو بدان گونه آوا شنید

□

جمله دنیا ز کهن تا به نو

□

زیرا که چون دور ماند از دریا

□

به روز معرکه خورشید تیغ زن هر دم

□

ز چارم همی‌بنگرد آفتاب

□

به تیشه چون سر صنعت بخارد

□

چو زهره گر طمع داری شدن بر اوج اعلابر

□

ای همراه راه بین بر سر راه ماه بین

□

جهانجوی ماهوی شوریده هش

□

مال کسان چند ستانم بزور

□

نیکی بگزین و بد به نادان ده

□

ور زند در قعر دریا دم کسی

□

تن یزدگرد و جهان فراخ

□

به حکم آنکه مریم را نگه داشت

□

چرخ چندان بر زمین کی زد به صد دوران که تو

□

ای شه حسام الدین ما ای فخر جمله اولیا

□

بزرگی دهم هر که کهتر بود

□

دانه به انبازی شیطان مکار

□

همی تاخت یک چند چون دیو شرزه

□

به روز رزم غلامان او چو قهر کنند

□

چو بهرام چوبینه آمد پدید

□

به مهمانیت آوردم گرانی

□

ور وزد شمت هرمش به دماغ

□

سگ محله و بازار صید کی گیرد

□

به جایی کجا لشکر شاه بود

□

همت آلوده آن یک دو مرد

□

یکی اژدها بود در چنگ شیر

□

نام تو کذاب خواهم زد رقم

□

ز هر سو همی‌جست بدخواه شاه

□

که جادوئی است اینجا کار دیده

□

من چه گویم گر ز فردوس برین پرسی تو این

□

خمش کوته کن ای خاطر که علم اول و آخر

□

کجا آن غلامان زرین کمر

□

آنک خوفش نیست چون گویی مترس

□

مفتی و فقیه و عابد و زاهد

□

هرکس که هست در همه آفاق چون عبید

□

چو آمد به کیخسرو نیک بخت

□

ز بس نیزه که بر سر بیشه بسته

□

من به گرد تو خود نیارم گشت

□

صادف المولی بروحی و هی فی ذاک الردی

□

همه کهترانیم و فرمان تو راست

□

آن گل سرخست تو خونش مخوان

□

بگذر ز شر اگر نبود خیری

□

نیست ممکن سرفرازی کردنت

□

دو لشکر برابر کشیدند صف

□

جهان از آفرینش بی‌خبر بود

□

خرمن خود را به دست خویشتن سوزیم ما

□

ره رها کرده‌ای سوی کوزه

□

پر اندیشه بد زان سخن شهریار

□

ثم یلجینا الی امثالها

□

هم سپیداری به بی‌باری و هم بی‌سایگی

□

هر آرزو که ز بخت امتحان کنی در حال

□

وگر شاه ازین رسم و اندازه بود

□

ز گرمی برده عشق آرام او را

□

خاک آخر آن دو دانه‌ی یاقوت نیست کرد

□

مفخر تبریز شهم شمس دین

□

همان گنج و آن خواسته پیش برد

□

راستیم بین و به من دار هش

□

کردند تو را دور از این میانت

□

گر بریخت افلاک و انجم لخت لخت

□

که جاوید باد آن خردمند مرد

□

ز بهر خاطر خسرو یکی ماه

□

آب دیدست همه خلق ز چه لیک به چشم

□

بریزد صورت پیرت بزاید صورت بختت

□

به شیروی بنمود زان سان گهر

□

کیمیاسازست چه بود کیمیا

□

هرچند که سیم‌اند پاک هردو

□

صاحبا شاهد شد سرمه‌ی چشم افلاک

□

کنون روزگار سخن گفتن است

□

نوازشهای بی‌اندازه کردش

□

زین سوز بسازیم یکی از سر معنی

□

به نفی لا لا گوید به هر دمی لالا

□

رسیدند پس یک بدیگر فراز

□

چون نظر از بینش توفیق ساخت

□

به جام زر بر دست شه آید

□

خورد سوگندان که در ره هیچ جای

□

بدو گفت ماهوی کای پهلوان

□

نشاید کرد خود را چاره کار

□

ای لبت را گفته رضوان نوش باش ای زود مهر

□

چو آفتاب برآمد کجا بماند شب

□

ز شاهین وز باز و پران عقاب

□

من ز رحمت می‌کشانم پای تو

□

به چشم قول خدای از جهان او بشنو

□

همه سوجم همه سوجم همه سوج

□

ببرسام فرمود تا ده هزار

□

شنیدم کادهم توسن کشیدش

□

داشته مر جدش دهی روزی

□

مدرسه عشق و مدرس ذوالجلال

□

چه از جامه‌ی نرم رومی حریر

□

دوست کدام؟ آنکه بود پرده‌دار

□

از بس خطا و زلت ناخوب‌ها که کردی

□

آفرینش را جزو مقصود نیست

□

دوصد برده تامجمر افروختند

□

مگر یک چندی افتد دستش از کار

□

قریحتهای تازی را ز فضلش هر زمان انجم

□

متی اتوب من الذنب توبتی ذنبی

□

بدو گفت هنگ‌ام جنگ تبرگ

□

زید رامی آن دم ار مرد از وجل

□

شاخ وفا را به نکو فعل خویش

□

روی را زان ابلق ایام توسن طبع را

□

زدی هر زمان خویشتن بر زمین

□

تو در سنگی چو گوهر پای بسته

□

چندانش مملکت باد اندر خضر که باشد

□

خامش کن که تا بگوید حبیب

□

دگر هرچ گفتی ز شیروی من

□

گو خبر دین و دیانت کجاست

□

نور دادار جهان بر تو پدید آمد

□

عشق سوی فقر در بگشایدت

□

گراز سپهبد یکی نامه کرد

□

چو نسرین بر گشاده ناخنی چند

□

دل به بلخ و تن به کعبه راست ناید بهر آنک

□

که نای پاره ما پاره می‌دهد صد جان

□

ورا در زمین دوست شیرین بدی

□

گل که نو آمد همه راحت دروست

□

گر به روی تازه سوی روی آتش بنگری

□

قوی کفایت و باریک فکر و دوراندیش

□

هر آنگه که رفتی به می سوی باغ

□

گمان بردند که اسبش سر کشید است

□

خود سزای سبلت تو دولت شه کرد و بس

□

نهایت نیست گفتم را ولیکن

□

سبک باربد نزد مرد همبوی شد

□

ور تو نگدازی عنایتهای او

□

آزاد و بنده و پسر و دختر

□

گر کند آن عقبه قطع این جایگاه

□

فرود آمد از پشت زین پلنگ

□

دبیری از حبش رفته به بلغار

□

نگیرد باد چنگ آن نشوید آب رنگ این

□

دلم کی باشد و من کیستم ستایش چیست

□

نمودند گردان سراسر به چشم

□

پیش حق آتش همیشه در قیام

□

باغی نکو بیاراست از بهر خلق یزدان

□

امروز نام حاتم طی در زبان خلق

□

همه شب ز اندیشه پر خون بدم

□

ز گنج افشانی و گوهر نثاری

□

سراسر جمله عالم پر ز پیرست

□

زهی جهان و زهی نظم نادر و ترتیب

□

به جویی بسی یار برنا و پیر

□

اندریشان تافته هستی تو

□

تا مذهب تو این بود و سیرت

□

می‌طلب تو تا طلب کم گرددت

□

من از بی مرادی نیم روی زرد

□

حدیث آنکه در بستم روا بود

□

خردان و بزرگان فلک را به گه سعد

□

خموش باش که تا وحی‌های حق شنوی

□

چه نعت پسندیده گویم تورا؟

□

هرچه کردند از علاج و از دوا

□

چو فضل دین ایزد را ز نفس خویش بفگندی

□

جهان پناها عدل تو خلق عالم را

□

وگر بر سرآید خداوند زور

□

برنده ره بیابان در بیابان

□

گفتا که برو بیش مکن خواجه سنایی

□

مشین با خود نشین با هر که خواهی

□

دگر کشور آباد بیند به خواب

□

خویش را رنجور سازی زار زار

□

قول و عمل چیست جز ترازوی دینی

□

هر کسی در شیوه و در شان خویش

□

زدن بر خر نامور چند بار

□

چو آمد با نثار مشک و نسرین

□

آن ادیب مشرق و مغرب که اندر شرق و غرب

□

نیست بودی تو قرن‌ها بر تو خواندند هل اتی

□

کجا دست گیرد دعای ویت

□

گوش جان و چشم جان جز این حس است

□

شمع تو راه بیابان بردو دریا

□

جهان پناها گر امر نافذت خواهد

□

بد و نیک را بذل کن سیم و زر

□

بگفتا رو صبوری کن درین درد

□

صورت آدم نداری از برای زاد دیو

□

رو بر ساقی و شنو باقیش

□

ز ششصد فزون بود پنجاه و پنج

□

اختران تافته بر چار طاق

□

فرزند توست نفس، تو مالش دهش

□

حکم حکم اوست، فرمان نیز هم

□

که ای نفس بی رای و تدبیر و هش

□

رخ چون لعبتش در دلنوازی

□

در شب میلاد او دایه‌ی دولت چه گفت

□

نذر تو کن حکم تو کن حاکمی

□

ملازم به دلداری خاص و عام

□

زان نکنم با تو سر خنده باز

□

شعر تر مطلق سنایی خوان

□

همیشه شیر فلک آرزوی آن دارد

□

کرم کن که فردا که دیوان نهند

□

ترا بفریبد و ما را کند دور

□

دین دین‌داران بماند مال دنیادار نه

□

بیش مگو حجت و برهان که عشق

□

نبینی در ایام او رنجه‌ای

□

سهل شوی بر قدم انبیا

□

نگاه کن که از این کار چیست حاصل تو

□

از منی گر ایمنی باشد ترا

□

چه دستان با تو درگیرد چو روباه

□

سخن بسیار بود اندیشه کردند

□

ذوالفقارت گر بدیدی کرگدن در روز جنگ

□

جفت ببردند و زمین ماند خام

□

زمانها نیاسود و شبها نخفت

□

سایه‌ی یزدان بود بنده‌ی خدا

□

مرا بیدار مانده چشم و گوش و دل که چون یابم

□

چنار دست برآورده روز و شب چون من

□

نگویم فضیلت نهم بر کسی

□

نه مهمان توام؟ بر روی مهمان

□

آن شهی کز صفت گرز و سنانش

□

کسی سنگ اندر او بندد چو صادق بود می‌خندد

□

به گمراه گفتن نکو می‌روی

□

ترسم از آن شب که شبیخون کنند

□

نیک نگه کن به آفرینش خود در

□

چون ندانستم خطا کردم ببخش

□

پرستار امرش همه چیز و کس

□

عمل با عزل دارد مهربا کین

□

تا بود مر بد سگالان را به طاعتها خلل

□

تو وثاق مار آیی از پی ماری دگر

□

تو حاصل نکردی به کوشش بهشت

□

گرچه ازان دایره دیر اوفتی

□

قول او را بشنود دانا ز راه گشتنش

□

نقاش صنع اطلس نه توی چرخ را

□

بگفت آنچه پرسیدش از سرگذشت

□

غزال شیر مست از دلنوازی

□

ای پیر همان کن تو که ما روز جوانی

□

نه هیزمست که آتش شدست در سوزش

□

اگر هرچه یابی به کف برنهی

□

بی‌خبر آن مرد که چیزی چشید

□

سر چه کشی در گلیم، خیز نگه کن

□

قهقهه در شیوه‌ی این راه زن

□

خدایا تو این شاه درویش دوست

□

چو بر دارد نقاب از گوشه ماه

□

حد و کمال دو چیز خاطر و آن همتش

□

اسبی که چنو شاه دهد اسب نباشد

□

منش داده صد سال روزی و جان

□

داد به دشمن ز پی قهر او

□

سیرتی بهتر از این یافتیی بی‌شک

□

ای خسروی که روز نبرد از نهیب تو

□

بپرسید سالار فرخنده خوی

□

به سرسبزی بر آن سبزه نشستند

□

آفاق پر از گوهر و در کن چو برادر

□

امیر عادل، داناترین خداوندست

□

اگر گنج قارون به چنگ آوری

□

آمده در دام چنین دانه‌ای

□

عجب نیست گر جانت خوار است و حیران

□

شاه با او گفت ای درویش من

□

بگیر ای جوان دست درویش پیر

□

نفیر چاوشان از دور شو دور

□

آن نه از درد نقرسست که نیست

□

جلیل، عبدالرزاق احمد آنکه برش

□

که ای بهره ور موبد نیک نام

□

گنج نشین مار که درویش نیست

□

بدان ساعت که از تنگی رها گشتی

□

علو قدر تو جائیست از معارج جاه

□

به من دار گفت، ای جوانمرد، گوش

□

ز خاموشی در آن زرینه پرگار

□

ز دود زنگ ز روح تو زهر در عالم

□

همه نازیدنش از دیدن زوار بود

□

نه خواهنده‌ای بر در دیگران

□

جبر چه بود بستن اشکسته را

□

حله‌ی پیریت برفگند جهان

□

گر برین درگه نداری هیچ تو

□

ور او پای جنگ آورد در رکاب

□

فروغ روی شیرین در دماغش

□

در و خرمهره در یکی رشته

□

ای خداوند خسروان جهان

□

جهانی به شادی بیاراستند

□

وصف و صورت نیست اندر خامه‌ها

□

دهقانی توست خاک ازیرا

□

خواجو گر التماس ازین در کند رواست

□

بلشکر نگه کن ز کارآگهان

□

پس از نام خدا و نام پاکان

□

گویم او را که بهای تو ندارم گوید

□

امید خلق غواصست و دست راد او دریا

□

ورا دید بر زین ببسته چو سنگ

□

قدر به بی‌خوردی و خوابی درست

□

والله که نسجند نماز تو ازیراک

□

آن یکی در صدق هم راز و زیر

□

بدو گفت گیو ای مه بانوان

□

شما گیرید راهش را به شمشیر

□

لاجرم کرد عروسی ز مدیحت جلوه

□

زاهد سخن تقوی بسیار مگو با ما

□

پر اندیشه مر گیو را پیش خواند

□

جان بی‌معنی درین تن بی‌خلاف

□

چرا در جستن دانش نگیرد آزت، ای نادان،

□

درک خاصان بکنه انعامت

□

چو لشکر بیامد براه چرم

□

بر آن عزمم که ره در پیش گیرم

□

هر کسی صدر قضا جوید بی‌انصاف و عدل

□

حلقه‌ای ساخت پادشاه جهان

□

بگردش سواران گودرزیان

□

خیز و مکن پرده‌دری صبح‌وار

□

چون سوی صراف شوی با پشیز

□

هیچ دیگر می‌ندانم نیز من

□

جهانی سراسر به شاهی مراست

□

نشاید خوی بد را مایه کردن

□

چون لاله گر بخندی عمرت کرانه جوید

□

کس علی را جز خدا نشناخت آری

□

جهان آفرید و مکان و زمان

□

گفته گروهی که به صحرا درند

□

با یکتنه تن خود چون بس همی نیائی

□

سنگ بد گوهر اگر کاسه‌ی زرین شکند

□

به هر جای ویرانی آباد کرد

□

آید فرقش به سلام قدم

□

آن خواجه که از آز رهی گشت هر آنکو

□

اندکست این ز فضل او هر چند

□

مرا گفت شمعت چباید همی

□

تا نکنی جای قدم استوار

□

وایزد بدین شریف عطاهامان

□

گر بود در حلقه‌ای صد غم زده

□

خردمند کین داستان بشنود

□

به وامی که ناداده باشد نخست

□

گرت سودای آن باشد کزین سودا برون آیی

□

تو نگویی چه فتاده‌ست؟ بگو گر بتوان

□

چو دانی که بر تو نماند جهان

□

چونک شب آن رنگها مستور بود

□

موش و مار اندر خزینه‌ی خویش مفگن خیر خیر

□

نه هوای لقمه‌ی سلطان مرا

□

وی دو قرن از کرمت برده جهان برگ و نوا

□

ز خورشید تا سایه موئی بود

□

وگر خواهی که پران گردی از روی

□

نکو لقا و نکو عادت و نکو سخنست

□

احمد که ز محمدت نشانیست

□

زهره هنوز آب درین گل نریخت

□

هر کو به خرد بقا نیابد

□

با تو در گلخن نشسته گلختی

□

هندوانه عملی کرد وی و من غافل

□

چنین چند نوباوه عقل و رای

□

عشق را این حل و عقد از چیست ما ناذات او

□

میر ری از بهر تو گم کرده راه

□

با روح دو بسدش معاشر

□

این قدر عقلی که داری گم شود

□

با آز هگرز دین نیامیزد

□

مرد باید تشنه و بی‌خورد و خواب

□

به دست حادثه بندی نهاد بر پایم

□

یوسف از آن چاه عیانی ندید

□

گوهری کو نگار نپذیرد

□

به سخن گفتن آن ستوده سخن

□

چون سلک معانی نظام دادم

□

هم ترا و هم شهت را بر درم

□

بر هر طرفی نشسته هشیاری

□

آنک کار او جز به حق یک دم نکرد

□

در من نظر نکرد چو گفتم چه کرده‌ام

□

نسخ کن این آیت ایام را

□

آخر ترا که گفت که با عاشقان خویش

□

هر چه باید ز آلت ملکان

□

باس تو شد چنانکه کاه‌ربای

□

خیز نظامی که ملک بر نشست

□

جهانا من از تو هراسان ازانم

□

من کیم تا سر بدین کار آورم

□

وقت توجیه رزق آدمیان

□

مگر خوابگاهی به دست آورم

□

گر قماری کرد جان با او بجانی هم ز جان

□

به یاد کردش بتوان زدود از دل غم

□

وان قلعه جاه اوست که گویی سپهر و مهر

□

سنگ زمی سنگ ترازو مکن

□

آز نگردد ابدا گرد آنک

□

هست یک یک برگ از هستی عشق

□

هیچ شادیت را مباد زوال

□

چو شمشیرش آتش برآرد ز آب

□

از بهر دویی آینه در دست نگیریم

□

دشمن ار مهر طمع دارد ازو بیهدگیست

□

من بنده چنان کوفته‌ی حادثه بودم

□

کار پاکان را قیاس از خود مگیر

□

جان پرمایه همی چون بفروشی بنچیز

□

زلف او بر رخ بسی منسوبه داشت

□

در حنجرم از خروش مستور

□

تا شب او را چه قدر قدر هست

□

ما را سگ خویش خوان که تا ما

□

باغی کزو بریده بود دست حادثات

□

کردت به خود گرامی و آن خود همی سزید

□

کس نه بدین داغ تو بودی و من

□

بنگر که چون به حکمت در بست کردگار

□

در نهان دختر گدا را خواند و گفت

□

تا بندگیت عام شد آزاد کس نماند

□

رنگ ندارد ز نشانی که هست

□

آن خسروی که بی مدد فضل و عدل او

□

میر ابو احمد محمد شهریار دادگر

□

مودود احمد عصمی کز نفاذ امر

□

نقش باشد پیش نقاش و قلم

□

برآسمانت خواند خداوند آسمان

□

هرکه از مویی نشانت باز داد

□

یاسمین را ببین که تا دو سه روز

□

دو آفت بود شاهرا هم نفس

□

با این ادب و حرمت حقا که روا نبود

□

زایران را سرای او حرمست

□

روز چند از سر خطا بینی

□

ای دریغا نور ظلمت‌سوز من

□

چگونه شود پارسا، مرد جاهل؟

□

از صحابه گر شدی کشته کسی

□

ای شاه نشانی که ز عدل تو جهان را

□

میخور می مطرب و ساقیت هست

□

با ناز و کرشمه‌ی تو وصلت

□

به ره ز دریا بگذشت و آب دریا را

□

باد را دخل همی داد به وجهی ز دخان

□

بار توشد تاش سر تست جای

□

از قبل خشک ریش با همگان

□

گر مشام آری به بحر ژرف من

□

امید جود مبر از جهان کنون که گشاد

□

چار علم رکن مسلمانیت

□

تبارک‌الله از آن روی پر ملاحت و زیب

□

گه ز بالا سوی پستی باز گردد سرنگون

□

به حقیقت بدان که مثل تو نیست

□

باقیان هم در حرف هم در مقال

□

به پیش شیری صد خر همی ندارد پای

□

ناگزیرت اوست، پس با او بساز

□

آوردمش بجای و نشاند و نشست پیش

□

خامشی او سخن دلفروز

□

بخل و ستم کلی از درگه و از صدرش

□

همه از دولت او جوید نام

□

ز نور رای تو روشن شده است رای سپهر

□

سهل شیری دان که صفها بشکند

□

عقل تاویل است و دوشیزه نهان

□

هر که دریاهای اشکش حاصل است

□

نموده عکس نگینت به چشم دشمن ملک

□

اوست در این ده زده آبادتر

□

عروس عشق بی‌کس نیست با هر ناکس از کوری

□

دادگرا دعای من کرده به دشمنان تو

□

با دیو دولت تو به دیوان ملک در

□

مردم پرورده به جان پرورند

□

نهان نه‌ای ز بصیرت به سوی مرد خرد

□

گفت زیرا گو چو من سرگشته است

□

تو آنی کز پی فرمان جزمت

□

پرورش آموختگان ازل

□

در دیده به جای دیده بنشین

□

آز را دیده‌ی بینا دل من بود مدام

□

کی شود عالم از او خالی که از بهر بقاش

□

گر هزاران دام باشد در قدم

□

مال تو عمر بود بخوردی پاک

□

دل ز دستش رفت و در خون اوفتاد

□

چشم ایام بر اشارت تست

□

گل به گل و شاخ به شاخ از شتاب

□

زاغها چون بینوایان دم فرو بستند باز

□

چتر سیه و رایت تو سایه فکنده‌ست

□

تا در انعام تو بر آفرینش باز شد

□

با سخن پیر ملامتگرش

□

یکی نامه است بس روشن تن تو

□

زان سخن آن قوم حیران آمده

□

راه حوادث بزد رزانت رایش

□

که یک ره سر از نیره نشناختند

□

پیش و بر ما ز آرزوی چشم چو آهوت

□

فروغی از کرم شاه دستگیر شود

□

سپهر بر شده رازی ندارد از بد و نیک

□

تا کجایست و چه عمقستش چه رنگ

□

ور حدیث غار گوئی نیست این افضل و نه فخر

□

پس سر کم کاستی در برفکن

□

گل ازو طیره شد و گفت که ای بی‌معنی

□

چو دریا مکن خو به تنها خوری

□

خواجگان دولت از محصول مال خشک ریش

□

خم چوگان به گوی بر زد و شد

□

بر که بگشاد سنان تو به یک طعنه زبان

□

ای عجب آن عهد و آن سوگند کو

□

ور نیستی آگاه ازین بجویش

□

جمله از زاری او حیران شوند

□

آفتابی که خازن کانهاست

□

چو پرگار اول چنان بست بند

□

گفتا: زمانه ما را مانند دایه‌ایست

□

به در دولت اندرون نشود

□

فتنه پیش زبان خامه‌ی تو

□

بر خیالی صلحشان و جنگشان

□

تا بی‌ادبی همی توانی کرد

□

تا به کی گویی تو ای عطار حرف

□

ای سپهر ملک را اقبال تو صاحب‌قران

□

پانصد و هفتاد بس ایام خواب

□

آسمان پیش جلال او زمین گردد از آنک

□

در خانه‌ی بدخواه به نفرینش نو نو

□

نه چرخ و چرخ ازو کاج خورده در جنبش

□

دروی ازو این چه وفاداریست

□

چو پیش عاقلان جانت پیاده است

□

چون درآمد از همه سویی سپاه

□

اگرنه از شکر شکر تو همیشه ترست

□

زارزوی داشته دندان گذاشت

□

ای بسا بیخ که در چین و ختن کنده شود

□

از کف او چنان هراسد بخل

□

جبر فرمانش را که نافذ باد

□

هر که جز ماهی ز آبش سیر شد

□

سخن‌گوئی بی‌آوازی ولیکن

□

باز بعضی ز آرزوی دانه‌ای

□

بزمگاه ترا هلال قدح

□

درودم رسانید و بعد از درود

□

چند گوئی که مرا حجت و برهان باید

□

هیچ سایل نکند از تو سالی که نه زود

□

زانکه امروز از اولوالامری و یزدان در نبی

□

مدت شش ماه می‌راندند کام

□

ما را چه ز سیم او که ما را

□

صد هزاران مرد گم گردد مدام

□

بادام‌وار چشم حسود تو آژده

□

که بیاعی در نه سرهنگیست

□

همی تا کثافت بود خاک را

□

دولتش بر دل بدخواهان صاحب خبرست

□

گفت دی بر تیغ کوهی بود پویان گفتیی

□

آدمی دیدست و باقی پوستست

□

گر اجلالش کندشاید، وگرنه

□

جمله گفتندش که ما و تن زدن

□

در بندگیت صادق و صافیست هرکه هست

□

آب درین آتش پاکت چراست

□

مرا ماه خواندی درستست از آنک

□

هر کجا دست راد او باشد

□

مکن ای انوری خروش و جزع

□

کای عجب نهی از پی تحریم بود

□

درویش و ضعیف شاخ بادام

□

قدسیان جمله سجودت کرده‌اند

□

فاتحه‌ی داغش از زمانه همی خواست

□

آنکه ز بهرامی او وقت زور

□

چو اندر باردان من یکی ذره نمی‌گنجد

□

من هم بهار دیدم و هم روی تو

□

جاهش نه به اندازه‌ی بالا و نشیب است

□

کوزه‌ی سربسته اندر آب زفت

□

که از دستش نخواهد رست یک تن

□

خواجه گدای درگه او شو که جبرئیل

□

از دل خارا نیامد هیچ آتش

□

لب به سخن خنده به شکر خوری

□

پیش گرز گاو سارش روز صید

□

در تن پیل دلاور زهره گردد خون صرف

□

چو از تست نفع مقیمان عالم

□

روح می‌بردت سوی چرخ برین

□

آن همی گوید امروز مرا بد دین

□

بنده نبود آنک از روی گزاف

□

بذل آن گه به و دشوارست

□

بر که پناهیم توئی بی‌نظیر

□

آن لکلک گوید که: لک الحمد، لک الشکر

□

بر من آن بت بازار نیکوان بشکست

□

گفت از این هر دو یکی جز که شهاب‌الدین نیست

□

یک مثال ای دل پی فرقی بیار

□

زخلق بیشتر اندر جهان که حیرانند

□

قسم ازو جز عجز و آشفتن نداشت

□

رایتت فتنها کند پنهان

□

خواب چو پروانه پرانداخته

□

من شناسم مر ترا کز هفتمین چرخ آمدم

□

معجزه باشد ستاره ساکن و خورشید پوش

□

جان نو داد تنش را حالی

□

راسخان در تاب انوار خدا

□

شعر تو ژاژست، مگر سوی تو

□

شادمان شد پیر و پس گفت ای اله

□

مرگ از برای دادن دارو طبیب شد

□

همه مستان نبشتند این غزل را

□

گفتم: ای جان پدر رنج همی بینم گفت:

□

درازتر سفر او بدان رهی بوده‌ست

□

تویی که ابر ز تاثیر فتح باب کفت

□

سایه خواب آرد ترا همچون سمر

□

شاد گردی چون حدیث از داد نوشروان کنند

□

شاهدان چستند ساقی گو بیار

□

صدر اسلام و مجد دولت و دین

□

آن کس بود محتاج می کو غافل است از باغ وی

□

شاعران را پایه بی‌شرمی بود تا زان قبل

□

امیران کامران، دلیران کامجوی

□

روزی چنان که گویی فهرست عشرتست

□

دولتیان کاب و درم یافتند

□

ور رسد خاری چنین اندر قدم

□

می‌ندانم دولتی زین بیش من

□

گر نبودی طبع تو دانش نماندی در جهان

□

جامه شعر است شعر و تا درون شعر کیست

□

عقل چون در یافتن شد این همه گرد آمدند

□

دلیران از نهیبش روز کوشش

□

زین پیش به اندازه‌ی هر طایفه مردم

□

زان همه شب یارب یارب کنم

□

ور ازو غافل نبودی نفس تو

□

عقل و صبر از من چه می‌جویی که عشق

□

کی شدندی آب و آتش در جهان هریک پدید

□

چو عکسی و دروغینی همه برعکس می بینی

□

آهم شکست در بر ز آن دم که دید چشمم

□

ای وای سپاهی که به جنگ ملک آید

□

ور لاله‌ی نورسته نه افروخته شمعیست

□

خط به جهان درکش و بیغم بزی

□

چون نماند مایه‌اش تیره شود

□

هر شبی از بهر تو ای بوالفضول

□

وقت هزیمت چو خصم سرزد و از بیم جان

□

عاشقی چون روگری دان یا مثل آهنگری

□

گردد همی شکافته دلشان ز خشم من

□

چنین گفت ابلیس نیرنگساز

□

زان اعتمادهاست که چون روز روشنم

□

بنده‌ای و دعوی شاهی کنی

□

دی شوی بینی تو اخراج بهار

□

در باغ حسن خوشتر از اینان درخت نیست

□

طاهر آن ذات مطهر که سپهرش گوید

□

آن میر مطربان که ورا نام بلبل است

□

سر محامد سید محمد آنکه شدست

□

نیایش کنان شد سر و تن بشست

□

ز دست فتنه‌ی این اختران بی‌معنی

□

رفت جوانی به تغافل به سر

□

گویی آنجا خاک را می‌بیختم

□

حسرت و آه و جراحت بایدت

□

بدان صفت که شود غرقه کشتی زرین

□

شود دیده گذاره سوی بی‌سو

□

در عرصه‌ی میدانت پرداخته در خدمت

□

به پای اندر افگند و بسپرد خوار

□

هر صبحدم بسوزد بهر بخور او

□

کان در نسفته را درآن سفت

□

پس سیه‌کاری بود رفتن ز جان

□

دوستی را گفتم اینک عمر شد گفت ای عجب

□

محمد آنکه وزارت بدو نظام گرفت

□

قد سکر القوم و نام الندیم

□

تا ز اول برنخیزد از ره ابجد مسیح

□

ز یک میل کرد آفریدون نگاه

□

بی‌عزم و بی‌لقای تو در سرعت و ضیاء

□

در می‌طلبید و در نمی‌یافت

□

گر همی‌جویید در بی‌بها

□

کار دنیا چیست، بی‌کاری همه

□

خبرت هست کزین زیر و زبر شوم غزان

□

ذوق نان هم گرسنه بیند نبیند هیچ سیر

□

آن کیست کو ندارد با تو چو تیر دل

□

چو ایران و دشت یلان و یمن

□

برخاست چرخ در طلب کبریاء تو

□

صاحب توئی آن دگر غلامند

□

طاعت سنگ و عصا ظاهر شود

□

ای سرو روان و گلبن نو

□

چون تو گردد به قدر خصمت اگر

□

الصبر مفتاح الفرج الصبر معراج الدرج

□

نیکی و سخاوت کن و مشمر که چو ایزد

□

همی رفت لشکر گروها گروه

□

آسمان از نیک و بد هر آیتی کامل کند

□

باقیست به ملک در سیاست

□

سیل بود آنک تنم را در ربود

□

چون تنک مغز آمدی بی‌دل شدی

□

تا نباشد آسمان ار دور دور

□

هان تا نطپی در پنجه من

□

از خبیثات و خبیثین گر بپرهیزی همی

□

برآورد شاه از کمین گاه سر

□

وگر قدر شب فکرت به روز دیر برد

□

اگر بی مرگ بودی پادشائی

□

این بقاها از فناها یافتی

□

گر به دوری سفر از تو جدا خواهم ماند

□

بی روی تو نگارا چشم امید ما را

□

خاکی بودم خموش و ساکن

□

دست اشکسته برآور در دعا

□

به اختر کس آن‌دان که دخترش نیست

□

تا پای من اندرین میانست

□

چنان دان گر لبم پر خنده داری

□

تا نگرید ابر کی خندد چمن

□

ترک کن کاری که آن کردی نخست

□

گویند بگو به ترک ترکت

□

خیالت را نشانی‌ها زر و گوهرفشانی‌ها

□

کوه برفی می‌زند بر دیگری

□

بدان کان دو بدخواه بیدادگر

□

سگ پرستان را چون دم سگان

□

حریفی چرب شد شیرین بر این بام؟

□

خواب عامست این و خود خواب خواص

□

هر کس به زمان خویشتن بود

□

حور عین بهر توتیا جوید

□

که این چوپان نریزد خون بره

□

از سر که من ببینم پای کوه

□

سپردم شما را کلاه و نگین

□

مر یکی را گل دهد تا او به بویش جان دهد

□

چو زر پالودم از گرمی کشیدن

□

هیچ عقدی بهر عین خود نبود

□

گر بگویم بیش ازین در ره بسی

□

می چنان ده مر سنایی را که بستانیش ازو

□

جان من در خم عشقش می بجوشد جوش‌ها

□

عشق می‌گوید به گوشم پست پست

□

فرانک بدش نام و فرخنده بود

□

دیو از دیوی فرو ریزد همی در عهد تو

□

اسرار دوازده علومش

□

چون بدین نیت خراشم بزه نیست

□

از صفات بد به کلی پاک شو

□

چنگ در فتراک او زن تا بحق یابی رهی

□

ای شهنشه شمس دین دانم که از چندین حجاب

□

آنچ دادی تو ندای شاه داد

□

تبیره سیه کرده و روی پیل

□

چون شدی کاهی سنایی گردکاهی گرد و بس

□

دیگرها را بنسخت راز جستند

□

چونک موسی کشت و شد کشتش تمام

□

در سرم از عشق گل سودا بس است

□

خود سنایی او بود چون بنگری زیرا بر اوست

□

از بس که بگشادی تو در در آهن و کوه و حجر

□

در علو کوه فکرت کم نگر

□

نگهبان او پای کرده بکش

□

همه ره آتشست شاخ زنان

□

نمائی کز غمت غمناکم ای جان

□

چون ندانستم که آن غم و اعتلال

□

یا مزن دم، پند من بپذیر رو

□

آن منبه که ز تنبیه وی اندر همه عمر

□

خاموش که صد هزار فرق است

□

شاه آیین بست و اهل شهر شاد

□

به نامه درون این سخن کرد یاد

□

بیخ زمین چو افسر شاهان پر از گهر

□

یک تخم به خسروی نشانده

□

از قضا کمپیرکی جادو که بود

□

گر رسد از حق تعالی این خطاب

□

همه از بهر طمع و افزونی

□

تو یوسف جمالی و چشم خلق بسته

□

شمع او گریان که من سرسوخته

□

چنین داد پاسخ فریدون که تخت

□

جام مالامال دادی عاشقان را زان قبل

□

از آن ترسم که گرد این مثل راست

□

کاهلان امرودبن جویند لیک

□

چون بود در تیغ گوهر بر دوام

□

بیامدند به امید جنگ او هر مرد

□

ز رنجم گنج‌ها داری ز خارم جفت گلزاری

□

تا بنفس خویش فرعون آمدش

□

نهان گشته بود از بد اژدها

□

من فرستاده‌ی توراتم و انجیل و زبورم

□

بر سنگ فتاده خوار چون گل

□

ای ضیاء الحق حسام‌الدین بگیر

□

این بگفت و گشت بر مرکب سوار

□

علت چو سیاست فرودین

□

او هست از صورت بری کارش همه صورتگری

□

معده طبلی‌خوار هم‌چون طبل کرد

□

که چندان کجا راه بگذاشتند

□

مامون چو به نام او درم زد

□

در جدول این خط قیاسی

□

تا کله بردارد و بیند شکار

□

می‌مخسب ای مرد اگر جوینده‌ای

□

چشم و گوشی که چو من بیند و چون من شنود

□

هست زبان برون در حلقه در چه می شوی

□

آب بهر این ببارید از سماک

□

شوم سوی دژبان به پیغمبری

□

نیک ناگاه از غریبی ماند چشمت پر ز آب

□

ترا خواهد که بیند روزکی چند

□

گفت و گو بسیار گشت و خلق گیج

□

ای در اول آشنایی یافته

□

نزد دونان حدیث می مگذار

□

هیچ خمش نمی‌کنی تا به کی این دهل زنی

□

با پدر چون صلح کردی خشم رفت

□

به ایوان او آتش اندر فگند

□

در زینت و در رنگ کلاه و کمر خویش

□

ز من بگذر که من خود گرزه مارم

□

چشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نظر

□

گیرم که بگویم من، چه سود ازین گفتن؟

□

همچنان چون پدر از زر کمری بست مرا

□

اندر دل هر ذره تابان شده خورشیدی

□

ما برای خدمت تو می‌زییم

□

بر آن محضر اژدها ناگزیر

□

وین ظریفان بین کز ایشان تنگ شد پهنای عشق

□

بخر کالای کاسد تا توانی

□

گشت مهمان رسول آن شب عرب

□

ز بی‌چگونه و چون آمد این چگونه و چون

□

او همی کاهد ز نیکو عهدی و از خوشخویی

□

شمس تبریز است باغ عشق را

□

روغن اندر دوغ باشد چون عدم

□

چو از بودنش بگذرد روز چند

□

دست مایه‌ی بندگانت گنج خانه‌ی فضل تست

□

اگر عیشی است صد تیمار با اوست

□

آن مهابت قسمت بیگانگان

□

دل نمی‌یارست نامش گفتن و در بسته ماند

□

همه سر کوفته چو مار وز بیم

□

بگریز و امان شاه جان جو

□

رحمت او سابقست از قهر او

□

پسر بد مراورا یکی خوبروی

□

جامه‌ی گازر ار سپید کند

□

ملک در خواب خوش پهلو دریده

□

قوم موسی شو بخور این آب را

□

چرا چو دال دعا در دعا نمی‌خمد

□

تهمت نهند بر من و معنیش کبر و بس

□

گفتم من به دل اگر بست رهت خمار غم

□

گر سرش جنبد پیر باد رو

□

همی بنگرید این بدان آن بدین

□

کم آزار و بی‌رنج و پاکیزه عرضم

□

به ترک بی‌دلی گفتن دلت داد؟

□

زر عقلت ریزه است ای متهم

□

در حضرت آن چنان رقیبی

□

آنکه گاه پایداری دولت خود را همی

□

برگ می لرزد بر شاخ و دلم می لرزد

□

حرص حلق و فرج هم خود بدرگیست

□

چو بنشنید از او این سخن کدخدای

□

گاهت اندر مزارعت فکند

□

گهی با باربد گفتی می از جام

□

نجهد از تخییلها نی شه شود

□

دیده در خواب ز تو بیداری

□

گر همی در و عنبرت باید

□

اقچلر در گزلری خوش نسا اول قشلری

□

ان شیا کله لا یدرک

□

پر از آفرین لب ز ایوان اوی

□

هر کسی شعر سراید ولیکن سوی عقل

□

غریبی چون بود غمخوار مانده

□

یک زمان نبود معطل آن گلو

□

رغم حسودان دین کوری دیو لعین

□

حذق تو چنانست که بی‌نبض و دلیلی

□

من از پی اینت نقش کردم

□

فعل و قول اظهار سرست و ضمیر

□

چو آن چهره‌ی خسروی دیدمی

□

در شبی کو عذر «اخطانا» همی خواهد ز حق

□

جهان را چون من و چون تو بسی بود

□

خفته بود او در یکی کنجی خراب

□

اسب سقاست این بانگ دراست این

□

آنکه تا چرخ ز تقدیر فلک حامه گشت

□

حق و صاحب حق را از عاشقان مست پرس

□

لطف از حقست لیکن اهل تن

□

نهفته بجستی همه رازشان

□

این یکی کافی ولیکن فاش را ز اعتقاد

□

به بانگ زیورش کز شور خلخال

□

لطف مه بنگر که این هم لطف اوست

□

هین دام منه به صید خرگوش

□

تا کار شود مگر چو چنگ آندم

□

گردن آنک دست او دست حدث پرست او

□

یا به سوی آن که او آن حفظ یافت

□

همان کز جهان آفرین کرد یاد

□

لیک بهر مشورت را با ملک بهتر وزیر

□

گر ساز کنم قصایدی چست

□

زاری مضطر تشنه معنویست

□

گفت بس کن که من این را به از این شرح کنم

□

هر آنکه کرد اشارت به ذات بی چونش

□

از سوی تبریز اگر شمس حقم بازرسد

□

چون خرد نامه نویسد ز سوی جان به دماغ

□

جوان نیکدل گشت فرمانش کرد

□

ای کمزن مقامر بد باز بی‌هنر

□

زبان پاسبانان دید بسته

□

حور و غلمان در ارم او را نمایند بگذرد

□

آن روز که جان جمله مخموران

□

کان پیکر رخشنده‌تر از جرم دو پیکر

□

گفتم همین سیاست می‌کن حلال بادت

□

بر سما دارد چو میکاییل و چون جبریل دوست

□

ز هر انجمن پیشه‌ور گرد کرد

□

خود به تو چون رسد رهی که تویی

□

وز حلقه زلف وقت نخجیر

□

آز بگذار که با آز به حکمت نرسی

□

خود گفتن بنده جذب حقست

□

دید چون کبر و همتت بگذاشت

□

نبودت پیش از این مثلش نباشد بعد از این دانم

□

روز مردان بود آنجا که تو باشی بازی

□

به گفتار دانندگان راه جوی

□

آن گهر باری که چون بیدار شد از کتم عدم

□

شکرریزان عروسان بر سر راه

□

آنکه با یوسف صدیق چنین خواهد کرد

□

کجا بلاغت ماه و کجا خیال سپاه

□

چگونه کنم با سران اسب تازی

□

ترک غزل گیر و نگر در ازل

□

من چگویم چون تو دانی مختصر عقلی بود

□

محمد بدو اندرون با علی

□

عمر اندک داری و بسیار داری منزلت

□

زین گوشه پدر نشسته گریان

□

بیخ شهوت بر کن و شاخ شره کاندر بهشت

□

اگر چه ذره نمایم ولیک خورشیدم

□

وگرنه دل چه دریغست از کسی که بود

□

نخواهم من برای روی سختش

□

خدمت عالی معین‌الدین والدنیا گزین

□

چو شب روز شد کس نیامد به جنگ

□

رفیق نور بصر خواندم به مهر و به لطف

□

آواز نشید برکشیدی

□

خواجه گر مردی زین نکته برون آی و مپای

□

ناری دیدی و نور آمد

□

همه دادست بی دادی چو تو در کوی دین آیی

□

جان من و جان تو هر دو یکی است

□

حقا که روا باشد کز چون تو طبیبی

□

توانیم کردن مگر چاره‌ای

□

اعتمادی دارد او بر نصرت بخت آن چنانک

□

بدان خود را که از راه معانی

□

زان که در راه عشق گاه به گاه

□

هر که او پست و مست عشق نشد

□

پای چون در بادیه‌ی خونین نهادیم از بلا

□

خمش کن شد خموشی چون بلادر

□

هست عالم چون چراگاهی و ما چون منزلی

□

سپاهی و شهری به کردار کوه

□

دل نیک‌مردان بدو زنده شد

□

ز رفعت تاج داده مشتری را

□

نان جو حقا حرامست و فسوس

□

رو به لطف آر و ز دشمن مشنو

□

نژادش به گیتی کسی را نگفت

□

دعای ما و ایشان را درآمیز

□

نقش رستم که آن به حمامی بود

□

همی بر شد آتش فرود آمد آب

□

بدو گفت کای رنج دیده پسر

□

مرا پیلی سزد کو را کنم بند

□

این روش خصم و حقود آن شده

□

تو خمش کن ای تن که دلم بگوید

□

چو بشنید شاه از پشوتن سخن

□

شمس تبریزی چو تافت از برج لاشرقیه

□

چونک سرکه سرکگی افزون کند

□

چو بنشیند ازیشان سپهبد سخن

□

به زاری کنون رستم اندرگذشت

□

گیرم که نداری آن صبوری

□

از وفا و خجلت علم خدا

□

بس کن از این امر و نهی بین که تو نفس حرون

□

چنین گفت با خواهران شیرمرد

□

مگر همو بنماید ره حذر کردن

□

این که در وقتست باشد تا اجل

□

به آغاز گنج است و فرجام رنج

□

بران دادگر کو جهان آفرید

□

من آن پیکم که طالع ماه دارم

□

در زمان حال و انزال و خوشی

□

از آن جرعه که از دریای فضل است

□

بدو داد زن زود پستان شیر

□

دانا شده‌ای لیکن از دانش هستانه

□

ور بگویی راست آزادت کنم

□

بفرمودشان تا نوازند گرم

□

بدو گفت سیمرغ کای پهلوان

□

نبرد دزد هندو را کسی دست

□

تو ز غفلت بس سبو بشکسته‌ای

□

پس ز نومیدی بود کان کور بر درها رود

□

نیاورد کس نام دارا به بر

□

یا منبسطا فی تربیتی

□

پیش او هر ذره‌ی آن خاک گور

□

همه لشکر سلم همچون رمه

□

همان مادرم دخت مهراب بود

□

پناه خسروان اعظم اتابک

□

جامگیهاشان همی‌افزود شاه

□

چرب و شیرین می‌نماید پاک و خوش

□

چگونه توان کرد پایش به بند

□

سختتر از کوه چیست چونک به تو بنگریست

□

جنی از نارست کی ماند به نار

□

کزو تاج و تختست ازویم سپاه

□

اگر بد کند زو مگیر آن به دست

□

آندم که جمال کعبه دریافت

□

خاک را بر سر زنی سر نشکند

□

اندر این شطرنج برد و ماند یک سان شد مرا

□

همه دشمنان از تو پر بیم باد

□

من قرعه زنان به آنچنان فال

□

قطره قطره او منادی کرم

□

ما حلقه مستان خوش ساقی خویشیم

□

چو بر نامه بر مهر اسفندیار

□

یک امشب شادمان با هم نشینیم

□

چون یقین گشتش رخ او زرد شد

□

گر داد طریق عشق دادیم

□

به تاراج داده همه مرز خویش

□

بر آنکس دوستی باشد حلالت

□

کرد یک داماد صالح اختیار

□

حقست اگر ز عشق آن سرو

□

ز چیز کسان دست کوته کنیم

□

مسی کز وی مرا دستینه سازند

□

تا جماعت عشوه می‌دادند و گان

□

چون زبانم گرفت خون ریزی

□

برآنم که گرد زمین اندکی

□

گهی می‌زد ز تندی دست بر دست

□

تو نگویی من بگویم در بیان

□

ز تک خاک دانه‌ها سوی بالا برآمده

□

فرستاده تازان بیامد ز جای

□

کردند شکیب تا بکوشند

□

ور به امر حق بخواهی آن رواست

□

چو عقلید و چو عقلید هزاران و یکی چیز

□

به هر کار پشت و پناهم توی

□

بدین خوبی که رویت رشک ما هست

□

گبر می‌خایید با دندان گلوش

□

برو به نزد خداوند شمس تبریزی

□

می و هرچ خوردی ترا نوش باد

□

کشیده سرمه‌ها در نرگس مست

□

پس بکن دفعش چو نمرودی به جنگ

□

از چشم ممن آب ندم می‌کند روان

□

به ایران ز هر سو که رفت آگهی

□

ای عقل نواله پیچ خوانت

□

در غزا بجهم به یک زخم از بدن

□

زان جام شراب ارغوانی

□

مبادا به گیتی به جز کام تو

□

یک چند چو دور چرخ در گشت

□

از عقول و از نفوس پر صفا

□

و انک اخلاق مصطفی جویند

□

سوی گنبدان دژ فرستادیم

□

می‌زد ز درون جان دم سرد

□

لیک گر بودیش لطف ما سبق

□

وگر بدیدی جانی که پشت و رویش نیست

□

بکشتند چندان ز گردان هند

□

مرغ خورد بر گل نسرین دریغ

□

زر بداد و باده‌ی چون زر خرید

□

فرستاد بر هر سویی مهتری

□

ز پوشیدنی و ز گستردنی

□

نقشی که به نامه‌ی نحست است

□

جمله دانسته کای این هستی فخ است

□

هر آنگه که در کار سستی کنی

□

بپوشید دیدار ایران سپاه

□

چو پیلان باش پیشانی گشاده

□

ور مرادت مال و زر و گوهرست

□

بدانش بود شاه زیبای تخت

□

درم داد و دینار و برگستوان

□

حشم را چون سلیح و آلت رزم

□

یا که بود آن سعی چون سعی جهود

□

بدو گفت شاه این نشاید بدن

□

هیونی ز کرمان بیامد دوان

□

شد از من روزگار خرمی دور

□

که تهاون کرد در تعظیمها

□

دژم گشت زان کار بوزرجمهر

□

چنان بد که روزی ز بهر گله

□

حذر کن زین فغان آتش آلود

□

پهلوان تن بد آن مردی نداشت

□

بسی بسته و پر گزندان بدند

□

نیازارم آن را که فرزند تست

□

ز آن گفت و شنید بی کم و کاست

□

باز از وی مر زلیخا را سکر

□

ز چیزی که برد اندران رای رنج

□

که آمد به زاول گو اسفندیار

□

گر پیشروان شوی و گر پس

□

بحر علمی در نمی پنهان شده

□

سران راهمه سر پر از گرد بود

□

منوچهر با سلم و تور سترگ

□

مبارک باد کن خود را ز خسرو

□

ای خنک آن را که ذات خود شناخت

□

بدیشان چنین گفت کز شهریار

□

به دست جوانی چو اسفندیار

□

خزاین می‌رسید اشتر بر اشتر

□

عفو کردم تو هم از من عفو کن

□

بزرگان ز مهبود بردند رشک

□

ورا برکشیدند و دادند چیز

□

نی خواهش دل مرا بران داشت

□

مرد مهمان را گل و باران نشاند

□

بفرمود تا پیش اوشد دبیر

□

به فرزانه گفت این چه شاید بدن

□

جوابش داد شاپور از سر هوش

□

چون عسل خوردی نیامد تب به غیر

□

چو آمد بدرگه گشادند راه

□

همانا به مردی سبک داریم

□

دو بوسی زان به نوش و ناز بستان

□

می‌نماید نور نار و نار نور

□

ز بیشی خرد را بود سودمند

□

غمی شد دل بهمن از کار اوی

□

همین دم موبدان را شو طلبگار

□

عارفست و باز رست از خوف و بیم

□

همه رندان و حریفان و بتان جمع شدند

□

بهم بازخوردند هر دو سپاه

□

کاندیشه‌ی آن کند کی بی گفت

□

جان جمله‌ی معجزات اینست خود

□

دست حکم طبع بیرون ناورد از دایره

□

که اسفندیار از بنه خود مباد

□

گر عون تو رحمتی نریزد،

□

انصتوا بپذیر تا بر جان تو

□

تو از این شهره نیشکر مطلب مغز اندرون

□

گرفته بش و یال اسپ سیاه

□

بگفتش تلخی غم هیچ کم نیست

□

سایه‌ی خود را ز خود دانسته‌اند

□

به نزد زنده‌دلان بی‌حضور خواهی مرد

□

سه پور جوان را سپهدار گفت

□

قوم مشبه سوی تشبیه شده

□

هم بر آن در گرد کم از سگ مباش

□

که تا داند که آن‌ها بی‌وفااند

□

سرافراز طرخان بیامد دوان

□

بزد زانگونه سر بر سنگ خارا

□

چون ترا یاد آید آن خواب این سخن

□

نه فقیری نه صوفی، ار چه بود

□

که بینم پسندیده چهر ترا

□

فریب انگیزی از گیرائی گفت

□

صحبت او خیر من لهوست و مال

□

چو تویی میر زاهدان قمر و فخر عابدان

□

مرا خاکسار دو گیتی مکن

□

چون اهل زمانه را وفا نیست

□

همچنین داود می‌گفت این نسق

□

بنای کعبه‌ی مهرت چو می‌نهاد دلم

□

گریزان به بالا چرا برشدی

□

مرا زین شب سیه شد روی هستی

□

سنگ می‌ندهد به استغفار در

□

تا نمالی گوش خود را خلق بینی کار و بار

□

که فرجام این رزم بزم آوریم

□

زان گونه شدست نوفلش دوست

□

در زمان او یک بیک را زان گروه

□

ز شاعران سخن عاشقان جان‌پرور

□

چو دید آن درفشان درفش مرا

□

بس آنگه گفت تا گردد مهیا

□

قطع و وصل او نیاید در مقال

□

به گرد بام می‌گردم که جام حارسان خوردم

□

بفرمود تا سر بپوشید و پای

□

خدایم داد خود چندان معانی

□

بر که سنگین بخواندم شد شکاف

□

گر بدانی راه و رسم کار را

□

هرانکس که او را خور و خواب نیست

□

گفت: ار سبب دگر ندارم

□

رشته‌ی اومید او بگسسته شد

□

ز شمس الدین شناس ای دل چو بر تو حل شود مشکل

□

پشوتن بیامد گوایی بداد

□

چه نامی و چسان نیرنگ سازیست

□

جمله قرآن هست در قطع سبب

□

بهر مخدوم مجازی دل و دین ترک کنی

□

وزان جایگه ساربان را بخواند

□

ولی ترسیدم از گل خنده‌ی باغ

□

مرگ و جسک ای اهل انکار و نفاق

□

همه کان هست محتاج خریدار

□

فراوان نمانی سرآید زمان

□

آب نزد کاتش‌شان مرده بود

□

شرح می‌کردش که من آنم که تو

□

هم از تحمل گرما و قرنها سختی است

□

به لشکر چنین گفت کز خواب شاه

□

بسی کوشیدم اندر پرده پوشی

□

مونسی مگزین خسی را از خسی

□

زبان وحییان را او ز ازل وجه العرب بوده

□

نیاید ز مرد خرد کار بد

□

مرتبه‌یی جو که برانی به ماه

□

قهر را از لطف داند هر کسی

□

آن کس که چو سیف طالبش را

□

زدم چند بر گبر اسفندیار

□

کانچه غزا زین غضب آرام بجای

□

هر خوشی کاید به تو ناخوش شود

□

باشد سخی چون خایفی در غار ایثاری شده

□

فراموش کردی تو سگزی مگر

□

به گر ننهی، اگر توانی

□

پیش اصل خویش چون بی‌خویش شد

□

بسان صبح که ناگاه بر جهان خندد

□

کجات آن دل و رای و روشن‌روان

□

ور دل کندت هنر فزایی

□

چون گریزد این زمین از آسمان

□

جان بود ارزان به نرخ خاک پیش جان جان

□

همان بر که کاری همان بدروی

□

شنیدم در سپاهان است ماهی

□

که اتحاد جسمهای آب و طین

□

ازین پس کند شاخ همچون عصا را

□

به رامش دل خویشتن شاد کرد

□

دهانش را ده چشمش را روایت

□

ای نموده تو مکان از لامکان

□

اندر دهنی که بود تسبیح

□

گذشت از لب رود و بالا گرفت

□

یقین شد کان وفا و مهربانی

□

در حق دیگر بود قهر و عدو

□

ظلمت ظلمت‌گر از پشت زمین برخاستی

□

ببخشید بر لشکرش خواسته

□

داد ملک آن دو جوان را خلاص

□

زین قبل فرمود احمد در مقال

□

گفت ای گربه بشارت مر تو را

□

همه شهر با من بدین یاورند

□

همه مردان رزم و کار کرده

□

آخرین کرت سه ماه آن پهلوان

□

ایا سلطان لشکر کش، به شاهی چون علم سرکش

□

بکشتند ز ایرانیان بی‌شمار

□

بزرگ امید با رای فلک تاب

□

آن سلیمان پیش جمله حاضرست

□

همچو سگان تازی می‌کن شکار خامش

□

ز دشمن بهر سو که بد مهتری

□

دو عاشق را فرار از دل برفتاد

□

چون دبیرستان صوفی زانوست

□

در دل نهفت همچو صدف اشک قطره را

□

بهانه تو بودی پدر بد زمان

□

ز طاعتگه به عصیان دور می‌بود

□

این تردد عقبه‌ی راه حقست

□

گر تو ترک پخته گویی خام مسکر باشدت

□

دل خویش را پر مدارا کنید

□

به قیمت خریدند حرف سیاه

□

مرغ بی‌هنگام شد آن چشم او

□

گر دوستی حق طلبی ترک خلق کن

□

بزرگی ز شاهان من یافتی

□

این فصه چو کرد میزبان گوش

□

این نشاید از تو کین ظلمیست فاش

□

به خاکی و نباتی و به نطفه

□

چنین پاسخ آوردش اسفندیار

□

بود همین جا چوز فردوس اثری

□

از کرم دانست مرغ آن دانه را

□

ماندم بسی و دیده‌ی من شصت سال دید

□

هم‌انگه باسپ اندر آورد پای

□

همه کس با حریفی باغ در باغ

□

ور بود یخ‌بسته دوشاب ای پسر

□

بی‌خار گردد شاخ گل زیرا که ایمن شد ز ذل

□

ازین پس بیاید یکی پادشا

□

هست چو دیوار تن رود سیر

□

هیچ وازر وزر غیری بر نداشت

□

عاقبت بد به جزای عمل خود برسید

□

همین بودش از رنج و ز گنج بهر

□

مه نو گرد گر جا دیدی امید

□

ای بسا مرغی ز معده وز مغص

□

پس آنگه دیده بگشایند جمال عشق را بینند

□

چو بشنید داراب خیره بماند

□

پیچید به گردنش به صد ذوق

□

باقیانش جمله تاویلی کنند

□

رموز عشق، عراقی، مگو چنین روشن

□

چو اسکندر آگاه شد زین سخن

□

در کوچ گهش، جمازه راندند

□

باز بخشد بینشم آن شاه فرد

□

رستی ز دام ای مرغ جان در شاخ گل آویختی

□

چنانچون ز پیران شنیدیم دوش

□

ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع

□

از دهان لقمه نشد سوی گلو

□

بی‌باغ و رز انگور بین بی‌روز و بی‌شب نور بین

□

چنان بد که روزی فرستاده‌یی

□

ز سوز سینه و اشک منت زیانی نیست

□

منتها نبود که موقوفست او

□

عدم‌ها مر عدم‌ها را چو می‌بیند به دل گشته

□

باری ار دوری ز خدمت یار باش

□

عشق از آن سان محو گردانید رسمم را که من

□

این سبو را پنج سوراخست ژرف

□

این نفس ستیزه رو چون بزبچه بالاجو

□

گفت پیغامبر خداش ایمان نداد

□

درون چون دل غنچه خون گشت ما را

□

هر یکی ترسان ز دزدی کسی

□

برقی ز شمس دین و ز تبریز آمده

□

توبه کن وز خورده استفراغ کن

□

اگر با یکدگر ما را نیفتد قرب جسمانی

□

کر همی‌گوید که آری مشغله

□

خمش کن شعر می‌ماند و می‌پرند معنی‌ها

□

هم ز دورش بنگر و اندر گذر

□

در آن زمان که نهادند پایه‌ی هستی

□

کو همی‌بیند شما را از کمین

□

ای نفس شیر شیررگ چون یافتی زان عشق تک

□

ای ز فرزین‌بندهای مشکلت

□

به وقت تنگی هجرت چو پای دلها را

□

خلق پندارند عشرت می‌کنند

□

در طرب و معاشقه در نظر و معانقه

□

سر نهد بر پای تو قصاب‌وار

□

پس آمده ز کتب، بوده پیشوای همه

□

باز چون پروانه‌ی نسیان رسید

□

هر آن جانی که دست شمس تبریزی ببوسیدی

□

زین سفر چون باز گردم آنگهان

□

بیهش چه خوانیم، که ندیدست هیچ کس

□

کیست کو نشنید احوال ثمود

□

ز اندیشه جانت رسته شد راه خطرها بسته شد

□

گرچه یک مو بد گنه کو جسته بود

□

زنان را گوی در میدان و چوگان

□

هین بجو این قوم را ای مبتلا

□

مگر شاه عرب را من بدیدم دوش خواب اندر

□

گفت پیر آن دم مرید خویش را

□

گفتم دمی به لطف مرا در کنارگیر

□

گرد سر گردان بود آن دم مار

□

در جود کن لجاج نه اندر مکاس و بخل

□

پستی دیوار قربی می‌شود

□

تا تماشای وصال خود کند

□

اطلبوا الارزاق فی اسبابها

□

زهی شمس تبریز خورشیدوش

□

ور بدانندی جزای رستخیز

□

من، بیک جا، دمی نمی ماندم

□

دشمن این خواب خوش شد فکر خلق

□

یا قوم الی العشق انیبوا و اجیبوا

□

چون همه اجزام از انعام تو

□

چون زر کم عیار قلب آمد

□

فلسفی و آنچ پوزش می‌کند

□

دریای دل از مدحت می‌غرد و می‌جوشد

□

از حجامت کودکان گریند زار

□

ازین قوم نیکی توقع مدار

□

آن هزاران گز دو گز بنمایدش

□

سید کل مالک مخلص کل هالک

□

ای خنک آن کو جهادی می‌کند

□

تو به رفعت، سپاه تو به اثر

□

یا منم دیوانه و خیره شده

□

چه نالد نای بیچاره جز آنک دردمد نایی

□

من ز سدره‌ی منتهی بگذشته‌ام

□

اوست پیش و پس همه چیزی

□

لقمه‌بخشی آید از هر کس به کس

□

گر چه که صد شرط کنی بی‌همه شرطی بدهی

□

رفت خادم جانب اوباش چند

□

هر که صدیقی گزید دوستی او

□

سوی میدان شاه را انگیختید

□

مرا در دل یکی دلبر همی‌گوید خمش بهتر

□

آن لطافت پس بدان کز آب نیست

□

ای مرده دل ز آتش حرصی که در تو هست

□

آتشت را هیزم فرعون نیست

□

هزاران شکر آن شه را که فرزین بند او گشتی

□

گاو نفس خویش را زوتر بکش

□

هزار دزد، کمین کرده‌اند بر سر راه

□

موسی و عیسی کجا بد کفتاب

□

به لبانت ز دست شد سر او باز مست شد

□

گفت از تهمت نهادن بر فقیر

□

سوز اهل نیاز نشناسد

□

چون نداری نوحه بر فرزند خویش

□

حشر شود ضمیر تو در سخن و صفیر تو

□

صد هزاران ماهی اللهیی

□

به هر صورتی دل مده زینهار

□

خر ازین می‌خسپد اینجا ای فلان

□

تو را دم دم همی‌آرند کاری نو به هر لحظه

□

وانک حق را ساخت در پیمان سند

□

گوش دل خویشتن نگه‌دار

□

چون قضا آید شود تنگ این جهان

□

چون معبرم خیره نگر نی رخنه پیدا و نه در

□

همچو ابلیسی که می‌گفت ای سلام

□

چو در گلزار عشقت ره ندادند

□

حرص مردان از ره پیشی بود

□

زر به کسی به قرض ده کش بود آسیا و رز

□

از برای شاه دامی دوختند

□

گر نیایی برود این رمقی نیز که هست

□

آن کشیدن زیر لب آواز را

□

گوی را از جا بجنباند به نیروی قضا

□

تفرقه در روح حیوانی بود

□

قحط از آن سان گشته مستولی که بهر قوت روز

□

بوی بر از جزو تا کل ای کریم

□

آن خدنگ اندازی از قوس دعا صبح و مسا

□

چون نمیرد پیش او کز امر کن

□

تا میان خار و خاشاک اندریم

□

او به سوی آسمان می‌کرد رو

□

شب بر زانو جبین نهادم

□

چون بقول اوست مصلوب جهود

□

فراقت آنچه با من کرد پنهان در شب تیره

□

قوت استادن از خجلت نماند

□

به چشم خود از گریه نزدیک شد

□

اعمیی روشن‌دل آمد در مبند

□

چرخ تا گردیده، خلق افتاده‌اند

□

تیرها پران کمان پنهان ز غیب

□

ز تهدید عدل شدید انتقامش

□

گور خوشتر از چنین دل مر ترا

□

پای چو هیزم شکسته دار و مزن نیز

□

تا بدانی کان ازو غایب نشد

□

بسانادان که از همراهی بخت

□

چون محمد یافت آن ملک و نعیم

□

چون دلم از غش خود چو سیم صفا یافت

□

چون شدی بر بامهای آسمان

□

این حبیب ساقی کوثر وصی بی‌سراست

□

پس همه خلقان چو طفلان ویند

□

تا چو زنانش به رنگ و بوی بود میل

□

آن دراز و کوتهی در جسمهاست

□

فرهاد شد دلیل و به خسرو رهم نمود

□

باز بانگش کرد آن سایل بیا

□

دریاب که تا تو آمدی، رفت

□

خنده آمد حاضران را از شگفت

□

درین ماتم بسوز و درد باشید

□

بندگان خاص علام الغیوب

□

تو هادیی، به فضلت تنبیه کن مرا

□

ورنه کی کردی به یک چوبی هنر

□

به راه بس که فتاده است کاهل آن لاشی

□

عمره کردی عمر باقی یافتی

□

بترک ملک دو عالم چهار تکبیر است

□

عاشقی و توبه یا امکان صبر

□

ای مهین آصف که بر گرد سرت در گردشست

□

گرنه معیوبات باشد در جهان

□

ای دلبری که حسن تو چون آفتاب، دست

□

ای ضیاء الحق حسام‌الدین برانش

□

بود او در محیط نسلش طاق

□

اشترش بردند از هنگام چاشت

□

من شتر دل اگر بار غم کشم چه عجب

□

فردی ما جفتی ما نه از هواست

□

دامان سایلان فراخ آستین درد

□

یا بدریوزه مقوقس از رسول

□

چه عذر آورم گر طنین مگس را

□

در نماز جمعه بنگر خوش به هوش

□

عکس جمال او به جمادات اگر فتد

□

فرقت از قهرش اگر آبستنست

□

نسیان گنه صواب نبود

□

این مثل اندر زمانه جانی است

□

چو گلدسته‌ای بود آن نخل نورس

□

صبح کاذب را ز صادق وا شناس

□

ز قید بندگی، این بستگان شوند آزاد

□

که مرا خود حاجت تاریخ نیست

□

باد مرادی برخاست برق رواجی بجست

□

تابش خورشید او را می‌کشد

□

رهروی را که دیو راهنماست

□

عاشقم من بر فن دیوانگی

□

مرا که دل کشد آزار رنج ویرانی

□

در شنود گوش تبدیل صفات

□

القصه به جانم از عراقی

□

عقل گوید کین نه آن حیرت سراست

□

تو ای رفیق زهر مصرعی به جو تاریخ

□

خاک و آب و باد و نار با شرر

□

تاب نور او ندارد چشم عقل دوربین

□

ای فسانه گشته و محو از وجود

□

وقت زر بخشیدنت گردد زمین هم پر نجوم

□

شه بر آن عقل و گزینش که تراست

□

بندگانت پرند، حر بطلب

□

خاکها پر کرده دامن می‌کشند

□

عامل کارخانه‌ی رزاق

□

گر خطا گوید ورا خاطی مگو

□

فصل او را هزار نوع بهار

□

خفض و رفع روزگار با کرب

□

که عقل دور بین راهست تفسیر

□

سوخت هندو آینه از درد را

□

به زندان فراقت در، عراقی پایبندم شد

□

تا شوم من خاک پای آن کسی

□

زند ابرش اندر عنان قره هرگه

□

من نیم سگ شیر حقم حق‌پرست

□

اندر آمد، ز ماه تابان‌تر

□

ورنه در دلشان بود آن مفتکر

□

وز بهر خیر و شر خبر یک غراب نیز

□

بوی برد از جد و گرمیهای او

□

ز عکس روشن آن باده می‌شود روشن

□

یا رسولی یا نشانی کن مدد

□

کسی که بر سر اعداش میفشاند خاک

□

گندمی خورشید آدم را کسوف

□

تو را دل لوح محفوظ است و علم از فلسفی گیری؟

□

هرچه غیر شورش و دیوانگیست

□

چو گردد تیغ نازک پیکر او در دغا عریان

□

گرد نفس دزد و کار او مپیچ

□

پیش تو ای صبا، چه گویم مدح

□

برف گوناگون جمود هر جماد

□

تمام روی زمین را گوهر فرو گیرد

□

شیر او نوشد که در نشو و نماست

□

کند اندر زجاجه‌ی مصباح

□

گفت ای قصاص در شهر شما

□

به هر جا شد عنان تاب آن جهانگیر قوی طالع

□

چون بدید از خود برون آن مار را

□

دو کمان از یک سپر سازند انگشتان او

□

چون شد آدم مظهر وحی و وداد

□

ایا به عقل گران لنگری که در جنبت

□

مشورت در کارها واجب شود

□

خواهم که کشم ز چه عراقی

□

حس حیوان گر بدیدی آن صور

□

ای به دردت رسم اشفاق و فتوت مستمر

□

کنده‌ی تن را ز پای جان بکن

□

در چشم نهاده‌ام که یابم

□

چون خبیثان را چنین خلعت دهد

□

شبی روشن به نور مشعل بدر

□

این جنیدت ره نمود و بایزید

□

خواهم که شوم به بام عالم بر

□

بر یکی اشتر بود این دو درا

□

هست مخدومه‌ی زمین و زمان

□

تا نروید ریش تو ای خوب من

□

حیف نبود در جهان خوانی چنین آراسته

□

آن قسم بر جسم احمد راند حق

□

گوئی گذشته است به خاکش شه شهید

□

داعی حق را اجابت کرده‌اید

□

با اینهمه، هم غم تو ما را

□

موی آن نور نیست پنهان آن مرغ

□

بیش ز هر پادشهی کوس هم

□

کیمیای مس عالم با توست

□

اصبح مستبشرا من سبحات‌الجمال

□

تا حلیمی زمین شد جمله قهر

□

از یک بدن برآید اگر صدهزار سر

□

این گذشتن شد مسلم مر مرا

□

ساغر دل ز می عشق لبالب دارند

□

کاله‌ای که هیچ خلقش ننگرید

□

به مرده خضر کلامش چو داد آب حیات

□

باشد او در من ببیند عیبها

□

همای عشق عراقی چو بال باز کند

□

هرکه می‌پرسید حالی زان ترش

□

خاک ریزد بر سر عدل خود از شرمندگی

□

تا که جنبشهای موزون سر کند

□

آفتابی در هزاران آبگینه تافته

□

جمله عالم زین غلط کردند راه

□

ضعفا را چو کند تقویتت جان در تن

□

پاسبان بر خوابناکان بر فزود

□

در نیابند نقش این خانه

□

رسته چون یونس ز معده‌ی آن نهنگ

□

در آن امور که باشد قضا تقاضائی

□

بی‌نهایت چون ندارد دو طرف

□

خواهد که فدا کند عراقی

□

بهر حق این خلق زرها می‌دهند

□

اگر قضا مدد از وی طلب کند شکند

□

ای که صبرت نیست از ناز و نعیم

□

کم زند تا لاف توحید تو هر کس، غیرتت

□

این دو انبازند مطرب با شراب

□

وان قدر زر نداشت در کیسه

□

حق تعالی گرم و سرد و رنج و درد

□

تا صریر درش شنید فلک

□

احسن التقویم در والتین بخوان

□

بختش نشد آن قدر مددکار

□

جان بابا گویدت ابلیس هین

□

در دو عالم نگنجم از شادی

□

مصلحت در دین ما جنگ و شکوه

□

در تو مردم ارادت افزایند

□

گفت رو بر من تو غمخواره مباش

□

مراد تو منم، آری، ولیکن

□

نه چنان مرگی که در گوری روی

□

که بنایی ندیده مانندش

□

یک نشان آدم آن بود از ازل

□

در آن سر وقت کان عاشق شود سرمست اگر ناگه

□

گر هلالم گر بلالم می‌دوم

□

به رتبت ساقی کوثر به مردی فاتح خیبر

□

چون ترا ذکر و دعا دستور شد

□

زین پس نرود ظلمی بر آدم ازین دیوان

□

او نمودت بندگی خویشتن

□

عزم نخجیرگاه کرده و مست

□

ور تو ماه و مهر را گویی جفا

□

باد انفاس تو شفا ده خلق

□

نه قدید و نه ثرید و نه عدس

□

آن آتشین درخت چو زر بفت خیمه است

□

دود مطبخ گرد آن پا کوفتن

□

خواست بر نظم او نثار کند

□

هم‌چو مدح مرد چوپان سلیم

□

افسرش بر فرق فر ایزدی بس گو مباش

□

کودکی حلوا ز بیرون بانگ زد

□

به نزد اهل معانی نکرده یک دعوی

□

سامری را آن هنر چه سود کرد

□

درم ریزد دو دستش صبح و شام و گوهر افشاند

□

گفت طراری تو یا خود ابلهی

□

یافتم صحبت اوتاد اگر روزی چند

□

موجهای تیز دریاهای روح

□

کو نداند دوا عنای مرا

□

قصد کعبه ساختند از انتقام

□

شمه‌ای از نسیم اخلاقش

□

عاقبت چون چادر مرگت رسد

□

فلو غسلت العظام البالیات به

□

آن پشیمانی و یا رب رفت ازو

□

من نیارم شدن به پای منی

□

پیش این خورشید کو بس روشنیست

□

بگشت بر سر خون من آسیای سپهر

□

غافلی باری ز زخم خود نه‌ای

□

سلطان منم که از سر میدان بدین صفت

□

روز و شب افسانه‌جویانی تو چست

□

ز خاک آستان و گرد نعلینت کند رضوان

□

معجزه بحرست و ناقص مرغ خاک

□

تا نشانی دهد ز ابرویت

□

خلق رنجور دق و بیچاره‌اند

□

ز هر سو موجها انگیخت چون کوه

□

پیش چشمش آمد آن مکتوب زود

□

مغز او را ز پوست به بیند

□

پس بپیمود و بدید او روی کار

□

این قوم کودک‌اند و نخواهند جز قریب

□

مادرم کو تا ببیند این زمان

□

آشفته‌ی روی خوب تا چند؟

□

ای ضیاء الحق حسام‌الدین که نور

□

زلفک تو حیله‌ساز گشت و سیه‌کار

□

چون شنیدی شرح بحر نیستی

□

چون مرا زین بهار بویی نیست

□

از یسار تو دهر برده یسار

□

بر بساط دادگری پا نه

□

ز دست آن پدر فتح کز پی تعریف

□

جود او عاشق است بر سایل

□

آنکه داخل بود اندر سخنش صدق و صواب

□

پدری را تویی پسر که هزاران

□

دی در آن وقت که بر رای رفیعت بگذشت

□

تا نگویی که چرا رفت سراسیمه‌ی ما

□

در آب او سمک نرود جز به سلسله

□

حسن صورت چو آلت است تو را

□

خواندم بسی علوم ولیکن به عاقبت

□

یا درون شو بتاب خانه‌ی عشق

□

با خرد گفتم که بیرون سپهر احوال چیست

□

پیر پرسید کیست این؟ گفتند:

□

ز سعی غنچه‌ی پیکان تست گلبن فتح

□

کرده از جان بسوی کوش چوروی

□

نهد کمال ترا عقل بر فلک تقدیم

□

بنگر بدان درخش کز ابر کبود فام

□

ایا به دامن جاه تو در سپهر نهان

□

خار کز غنچه کیسه‌ای بر دوخت

□

پیش شمال امرت پای شمال در گل

□

چندان برفت کش رهیان و ملازمان

□

غم دل کرده بر رخ هر یک

□

این جا که چشم ماست بجز سیم اشک نیست

□

هرکجا سلطان بود با او تو باشی همرکاب

□

من و او چون برادران شفیق

□

بر تو حاجت نیست کس را عرض کردن احتیاج

□

گاه ز هجران یار گاه به یاد دیار

□

ز یسار تو دهر برده یسار

□

ره ده به مخنثان بی‌معنی

□

چون نی شکر همه کمرم بندگیت را

□

هرکه جانش ز روی دوست بود

□

ای بارگاه تو افق آفتاب عدل

□

راه به دارالشفای دانش او جوی

□

تو منتقم نه‌ای از چه از آنکه در همه عمر

□

عصمت، چرخ است و اوست اختر روشن

□

حوادث چرا بستری گستردکان

□

آتش از تن نصیب خود طلبد

□

خصم را در ازاء قدرت تو

□

غمزه‌شان را نه شوق خونریزی

□

نیست اندر بیان باطل و حق

□

اندران ره کزو نشان جویند

□

آن همه مغز چو تجویف دماغ

□

یکی محفل عیش آراست چرخ

□

بجز تفکر مدح تو نیست در اوهام

□

از دل شیخ و شاب ناله و آه

□

مرا نه در خور ایام همتی است بلند

□

پیششان مرغکان ترانه کنند

□

وزین بربود دیوانی و در وی

□

دست‌ها بازداشت زین دستان

□

حفظ تو جهان را چو بر باری

□

عاشقانش چو در حدیث آیند

□

امیر عادل مودود احمد عصمی

□

درون صحنه‌ی بازی، یکی نمایشگر

□

صدر تو به پایه تخت جمشید

□

بنالید از آن درد ابر سیاه

□

تا که دارد آفتاب آسمان

□

ای دریغا مرغزار توس و آن بنیان تو

□

در خمیر طینت آدم به قوت مایه بود

□

دید در خواب، کش رسول خدا

□

چون کرد طمع در ملکی ملکت و تختش

□

در نعمتش مباد کرانه

□

ناظران علوی و سفلی ز بذل عام تو

□

الی الله اشکو لیلة مد لهمة

□

صافی‌ترست جوهرت از روح در صفا

□

رشته‌ی الهام نخواهد گسست

□

او به تاراج قضا در چون غنیمت در مصاف

□

به سان که که سوی کهربا رود

□

مستفاد نظر تست بقای ارواح

□

یاران! قسم به ساغر می، کاندر این بساط

□

نه در آن دایره که در تدویر

□

چون به یاد کودکان از دیده بگشایم سرشک

□

با وقار و سیاستش در ملک

□

چراغ دل روشن اهل معنی

□

گفتم که باز دارد تاثیرهات رایش

□

ساقی بزم جنت و فردوس

□

از رسمهای خوب تو اصل زمانه را

□

ز بالا خروشان سوی خاک تاخت

□

با کف پای تو در خاک وقار آید چرخ

□

بخرابات رفت و سر بنهاد

□

چون صف کشد اندر مصاف خصم

□

هر کجا حسن دلربایی دید

□

تا نباشد مجال هیچ محال

□

شدت حبایل قلبی من غدایرها

□

در بر شیر فلک شیر علم

□

اگر من منزه نبودم ز عیب

□

زمانه سال و مه از خدمت تو جوید نام

□

دگر بشکنی گردن آز را

□

تویی که پشت و پناهی به خلق خلقی را

□

فتد با چون تو یاری آشنائی

□

عنایتی بد و صلصال، اصل آدم و تو

□

مرا این نژندی ز اسکندرست

□

هرچه این می‌گشاد بند قبا

□

سلامی کز وجودش عشق زاید

□

در خشم تو عودهای رحمت

□

یکی اژدهایست زان روی کوه

□

انوری بی‌خردگیها می‌کند

□

فرصت عیشی بده تا بستانیم داد

□

عزم تو توامان تقدیرست

□

نمانم بدو کشور و تاج و تخت

□

دعویی می‌کنم که در برهان

□

چو زد خورشید رویش در سرا تیغ

□

همان ایام دولت روز روشن

□

به آسایش و نیک‌نامی گرای

□

خصم اگر گوید که من همچون توام گو آب را

□

زین پس کمری اگر به چنگ آرم

□

گر به درگاه تو آبی بودش

□

به جایی رسیدی هم‌اندر سخن

□

رای او را متین نیارم گفت

□

چو آفتاب نهان شد، نهان شد از دیده

□

زمین هرکجا امن تو نیست فتنه

□

وزان جایگه لشکر اندر کشید

□

چه خیزد آخر از قومی که هستند

□

خورشید سرکشان جهان طاهرعلی

□

سخن بنده همین است و بر این نفزاید

□

دل شاه کز مهر دوری گرفت

□

اسد اندر تحیر از پی ثور

□

بلبل از شاخ گل به صد دستان

□

حق‌گزاران هوای تو قلوب‌اند و رقاب

□

پدر بر پدر بر پسر بر پسر

□

گر ز جود و سخات دام نهند

□

من اهل مزاح و ضحکه و زیچم

□

کوه را زلزله چون کیک فتد در پاژه

□

بیایم چو خواهی به نزدیک تو

□

وزان سپس به جوانی دگر گذر کردم

□

شنیدم پند و دل در عشق بستم

□

زان اثرها کز سنانت یاد دارد روزگار

□

تو بنشین به آیین و رسم کیان

□

زین سپس در حمایت عدلت

□

همه خلایق او آنچنانکه خلق خورند

□

دندان خزان کند بر آن شاخ که بر وی

□

چو خربندگان جامه‌های گلیم

□

تا چوگل درنفتد جام به مستی ز کفت

□

خردمندان که در نظم سفتند

□

همه عالم عیال جود تواند

□

بدو گفت شاپور کای نیک‌خواه

□

گفتا ز گرانی رکاب من

□

بنده کز بندگان آن درگاه

□

دشمن جان من آمد شعر چندش پرورم

□

سپه را سراسر هم آنجا بماند

□

خون کانها کینه‌ی دستت بریخت

□

ز بخت خویش برنجم که از نحوست او

□

کیست او تا چو مردمان بندد

□

دگر جام دارم که پر می‌کنی

□

به کلک و رای در ملک آن کنی تو

□

جهان پناها در زحمتم ز دور فلک

□

خدمت حضرت تو یک دو سه بارک دریافت

□

چو بشنید قیدافه این از پسر

□

جز بر تو ثنا و مدح گفتن

□

چو شانه کرد صبا جعد سنبل سیراب

□

پایه‌ی قدر ترا از مه نشان می‌خواستم

□

بهاران کز ابر ا ندرآید خروش

□

اندر آن عهد که تعلیم همی داد آنجا

□

گر شیر شرزه نیستی ای فضل کم شکر

□

ملک را ز آفتاب رای تو هست

□

ستیزه نه نیک آید از نامجوی

□

گهی ذلیل کند قوم فیل را از طبر

□

کجا توانم جستن که تیزپایانند

□

آز را از کثرت برت گرفت

□

مرا با چو ایشان برابر نهی

□

به تقدیم قضا رایش مقدم

□

مدام از دیده خون بر چهره راند

□

زهره در پیش چشم بهمن و دی

□

همی باژ خواهم ز روم و ز هند

□

سوگند به جان تو خورد عقل

□

بندگانش ملک گیر و چاکرانش ملک‌بخش

□

از آسمانه‌ی ایوان کسری اندر ملک

□

ورا جان و دل بر برادر بسوخت

□

الا تا خاک را از گوهرش خیزد گران سنگی

□

بدین سرگشتگی مسکین جوانی

□

چون خاک بی‌درنگ شود چرخ بی‌شتاب

□

چو پیش آمدش نصر بنواختش

□

نه به دستش در خم و نه به پایش در عطف

□

شاخ سخا ورادی بنشاندی

□

تو روشن آینه‌ای ز آه دردمند بترس

□

به تاراج داد آن همه خواسته

□

جز حنظل و زهرت نچشاند چو بخواندت

□

تقصیر اگر فتاد به خدمت

□

دخل از آنجا آمدستش لاجرم

□

وگر بگذری زین سخن نگذرم

□

گفت رنجور این عدو جان ماست

□

این روز بزرگیت را سعادت

□

پس او در شکم پرورش یافته‌ست

□

بشد دایه لرزان پر از ترس و بیم

□

تو همبر آن میر شوی گر طمع خویش

□

امروز هوازی به راه پیری

□

همه ذرات عالم مست عشقند

□

دگر گفت لختی بباید کشید

□

بر برگ سپید یاسمین تر

□

دلی دارم در او غم توی در توی

□

خفتنت زیر خاک خواهد بود

□

نوشته بر آن حقه تاریخ آن

□

جهان جای الفنج غله‌ی تو است

□

بیم کردست درد دل امنم

□

عشق چون وافیست وافی می‌خرد

□

بترسید زان لشکر اردوان

□

روز اول رویتان چون زعفران

□

گل باز جلوه کرد بر اطراف جویبار

□

به ناز و طرب نفس پروده گیر

□

به رفتن نباشند زین سان به رنج

□

یکچند پیشگاه همی دیدی

□

فلک ز تمشیت اوست در مسیر و مدار

□

تو گر بها دهی آن داده را زکات شمار

□

چو من باسواران بیایم به جنگ

□

مردمان قصه فرستند ز صنعا بر او

□

که بر جان من مسکین ببخشای

□

وفائض دمعی فی مصیبة واسط

□

پرستنده بشنید و آمد دوان

□

بر آن تربت که بارد خشم ایزد

□

وان کسوتی که بختت رشته است

□

چونک خوبی زنان فا او نمود

□

نشستند با شاه گردان به خوان

□

رومیان آن صوفیانند ای پدر

□

شوم پروانه در پای تو میرم

□

مثال گردن آزادگان و چنبر عشق

□

چنین گفت کز جنگ ایرانیان

□

به خراسی کشید هر یک‌شان

□

طناب، تافته باشد بدان امید که باز

□

تا که عطار را بیان تو هست

□

یکی گفت زیشان که اندر گذشت

□

در عیان عنبر فشاند، در نهان لل خورد

□

جاوید باد دولت و عمر تو وین دعا

□

میان حظ من و دشمنانت فرقی نیست

□

ازان پس خروشی برآورد سخت

□

بهری ز سخن چو نوش پرنفع است

□

حدیث وصل ما فردا مینداز

□

نور مه‌آلوده کی گردد ابد

□

تو فرزند خوانش نه داماد من

□

خویش را بین چون همی‌لرزی ز بیم

□

مرا به نیستی ای سیدی چه طعنه زنی

□

چه مرد سماع است شهوت پرست؟

□

نمیرد کسی کو روان پرورد

□

دست من گیر ای اله العالمین

□

یکره بیا بر من و کوتاه کن غمم

□

من و سایه هم‌زانو و هم‌نشینی

□

سپهبد بدی بر دژ هفتواد

□

نرود هیچ خطا بر دل و اندیشه تو

□

اندیشه‌ی مصالح ملک تو داشتش

□

همیشه باز نباشد در دو لختی چشم

□

به سوی عمود آمد از تیره خاک

□

دل به یقین ای پسر خزینه‌ی دین است

□

خنجر تیز تو هامونرا کند دریای خون

□

گفت ای شه هستم از دار السلام

□

نگارنده بشنید و زو بر نشست

□

جتمونا و فرادی بی نوا

□

گر بر سرم بگردد چون آسیا فلک

□

همی کرد فریاد و دامن به چنگ

□

ازان پس گرامی دو فرزند را

□

بر راه به دین اندرون برد راست

□

هرگز چو من نگیرد چنگ قضا شکار

□

گفتم: چه خوانمش که زنامش رسم به مدح

□

وگر بازگیرند ازو خواسته

□

اگر اشتر و اسپ و استر نباشد

□

سمن چون شکل پروین خنده میزد

□

پس از گرفتن عالم چو کوچ خواهد بود

□

نشست اندران پاک فربه بره

□

سر پیکان نشود در سپر و جوشن

□

به کامرانی و اقبال باش تا باید

□

مشتری کو سود دارد خود یکیست

□

چنین تا سپاهش بدانجا رسید

□

تا احب لله آید نام من

□

نشسته بودم کامد خیال او ناگاه

□

جوانمرد شب رو فرو داشت دوش

□

به روم آید آنکس که ایران گرفت

□

پس عالم گر بی‌زمانه بوده است

□

تنم از زندگانی بهره‌ور نیست

□

اگر جهان من از غم کهن شده است رواست

□

بکشتند فرجام کارش به تیر

□

اگر چند جان و تن ما گدازی

□

ای دم گرفته زندان گشته مقام تو

□

چو باران رفت بارانی میفکن

□

به دیگر شب‌اندر چو بابک بخفت

□

تو بر مراد او به چه می‌تازی

□

ابواسحق سلطان جوانبخت

□

از پی روپوش می‌گفت این سخن

□

وگر نیست این تا نباشم به رنج

□

هر شریعت را که حق منسوخ کرد

□

آخر چه کنم من و چه بد کردم

□

پسندید از او شهریار آنچه گفت

□

زدند آتش اندر سرای نشست

□

گر کسی غسلین خورده است به مستی در

□

چو طاووس سرابستان جانی

□

به یزدان که کس در پرستیدنش

□

بپرسید کان چیست به میان آب

□

ز وصلم گر به ظاهر دور مانی

□

باره‌ی عمر تو بجست ایراک

□

به روز عرض قیامت خدای عزوجل

□

چو من باشم از تخم اسفندیار

□

نیز در این کنج مرا کس نبود

□

مرا چرخ صد شربت تلخ داد

□

قل اعوذت خواند باید کای احد

□

سکندر نگه کرد و او را بخواند

□

سالم از دزدان و از آسیب سنگ

□

غمین نباشم از ایرا خدای عزوجل

□

نه دانا به سعی از اجل جان ببرد

□

به چوپان بفرمود کاسپ یله

□

جهان، چون من دژم کردم برو روی،

□

نه از این اخترانم اقبالیست

□

به دل به رجوع تو کان پیر دین را

□

ز پیش پدر گوی بربود و برد

□

حاسدم خواهد که شعر او بود تنها و بس

□

بروز بزم چون برگاه جمشید

□

نظر دیدش چو نقش خویش برداشت

□

سپه را همه سر به سر گرد کرد

□

بی‌هنر گر گنج یابد ممتحن بایدش بود

□

شرق و غرب اتفاق کرد بر آنک

□

حامل عرش این چهارند و تو شاه

□

یکی آنک هستیش را راز نیست

□

تو گواهی غیر گفت و گو و رنگ

□

دوست‌تر دارمت از هر دو جهان

□

مریز آبروی برادر به کوی

□

زن و کودک و پیر مردان به راه

□

که دانست کاین تلخ و ناخوش هلیله

□

خسرو سلطان نشان خاقان اکبر کز جلال

□

ز بهر نوای کسان چیز بخشد

□

همه بادپایان برانگیختند

□

بر دم هر طاووسی صد قمر و سی قمر

□

شروان به عز شاه ز بغداد درگذشت

□

کم حزن فی بلد بلقع

□

ز دانایی او را فزون بود بهر

□

بوالحسن آن معدن احسان کزو

□

حسن یوسف را حسد بردند مشتی ناسپاس

□

که درون سینه شرحت داده‌ایم

□

بدو گفت کای شاه کهتر نواز

□

کی شود چون نیست رنجور نزار

□

میان خاک چه بازی سفال کودک وار

□

تو بر کره‌ی توسنی بر کمر

□

ز کشتی بیامد بر هفتواد

□

زگیتی حذر ساز و با او دوالک

□

آه برآمد از جهان گفت مرا که ریگ خور

□

کمتر تراشه‌ی قلم او عطارد است

□

بفرمود تا پیش او شد دبیر

□

وگر آزر بدانستی تصاویرش نگاریدن

□

برآرم زاین دل چون خان زنبور

□

چنین گذشت که دیگر امید خیر نماند

□

چنین داد پاسخ بدو ترجمان

□

سر از چرخ نیلوفری برکشیم

□

آستر نطع اوست قبله‌گه آسمان

□

آه و زاری پیش تو بس قدر داشت

□

همی بود تا شب برآمد ز کوه

□

هر ملک می‌گفت ما را پیش ازین

□

چون تنورم به گاه آه زدن

□

در اوقات سعدی نگنجد ملال

□

برو راند هم حکم اخترشناس

□

زانکه خیرات تو از فرد قدیر است همه

□

خاقانی دل‌شکسته‌ام لیک

□

خدمت او را چو درختی شناس

□

برانوش جنگی به قلب اندرون

□

ساعتی سیوارتیر و ساعتی کبک دری

□

ای عجب دل سبک و درد گرانتر شودم

□

تشابه بالقیامة س حالی

□

نیابی به چون و چرا نیز راه

□

بار درخت دهر توی جهد کن مگر

□

به عمرم از تو چه اندوختم جزین زر چهره

□

گفت یا رب بندگان هستند نیز

□

همه بردباری کن و راستی

□

زانک او پاکست و سبحان وصف اوست

□

گر قطره رسد به بد دلان می

□

نه پیوسته رز خوشه‌ی تر دهد

□

ازان کوه راه بیابان گرفت

□

چو دایه‌ی مهربانی جمله فرزندان عالم را

□

ای کف تو جان جود، رای تو صبح وجود

□

گرچه چون دارای مرق مشرقش دیدم ضمیر

□

مروت نیابد کرا چیز نیست

□

در همه کاری صبور، وز همه عیبی نفور

□

در جستجوی حق شو و شبگیر کن از آنک

□

ز بسیار آمدن عزت بکاهد

□

بگفت آنچ بایست و نامه بداد

□

زین خانه‌ی الفنج و زین معدن کوشش

□

در خطبه‌ی کرم لقبش صدر عالم است

□

انگبین داروی تن رنجور را

□

چو سرو سهی بر سرش گرد ماه

□

نه سبو پیدا درین حالت نه آب

□

صفوة الدین که شه سوار فلک

□

محال است اگر سر بر این در نهی

□

که من یافتم زو چنین چار چیز

□

با آب‌روی تشنه بمانی ز آب جوی

□

ور تو اعمی بوده‌ای بر دوش احمد دار دست

□

تا بود ممکن و تواند کرد

□

دو دیباست یک در دگر بافته

□

قدح به کار نیاید، به رطل و باطیه خور

□

لافند مادران گهر در مزاج صلح

□

بد اوفتند بدان لاجرم که در مثلست

□

به ره بر بدید و سبک برگرفت

□

تازه رویم به مثل لاله‌ی نعمان بود

□

به عز عز مهیمن به حق حق مهین

□

از حطب بشناس شاخ سدره را

□

دگر گفت چون بیندت اوستاد

□

چون در انگشتش بدید انگشتری

□

هر که را روی راست، بخت کژ است

□

باد بوی سمن آورد و گل و نرگس و بید

□

چو آباد شد زو همه مرز و بوم

□

بام کسان را چه عمارت کنی

□

صاحب غرضند روس و خزران

□

او جان عالم آمد در صحن عالم جان

□

ورا بود شیراز تا اصفهان

□

شاعری عباس کرد و طلحه کرد و حمزه کرد

□

درست گوئی صدر الزمان سلیمان بود

□

شب انگشت سیاه از پشت براشت

□

مر او را به جای پدر داشتی

□

در ره عقبی به‌پای رفت نباید

□

گو رایت بوالمظفری بین

□

مثل میزانی که خشنودی دو ضد

□

برفت از پس شاه غسانیان

□

چون نمی‌پاید همی‌پاید نهان

□

پریر نوبت حج بود و مهد خواجه هنوز

□

به سنگ اجل ناگهش بشکنند

□

برفتند بیدار نه مرد پیر

□

دیر نپاید که کند گشت چرخ

□

ساری گفتا که سرو هست ز من پای لنگ

□

گفتم: چه چیز یابد ازو ناصح و عدو

□

ببینی کنون ژنده پیل و سپاه

□

ز لعلم گر بیارد با تو گفتار

□

بینی جمال حضرت نور الله آن زمان

□

زده در موکب سلطان سوارش

□

که راز تو با کس نگویم ز بن

□

زیرا که مر این سه‌یار بد را

□

حاجت به جوال است و جوم نیست ولیکن

□

تا مسبب بیند اندر لامکان

□

چو نزدیک درگاه موبد رسید

□

نه که قلب و قالبم در حکم اوست

□

صاحب دلق و عصا چون خضر و چون کلیم

□

مع القصه چندی ببودم مقیم

□

سپاه انجمن شد بدین درسرای

□

تا روی به سوی من نیارد

□

خواهی که نزل ما دهدت ده کیای دهر

□

روی جرم نکرده را کرمش

□

به لشکر گه آمد گذشته دو پاس

□

چو رخ بنهفت خور بنمود کیوان

□

یعقوب این فراست دورانش دید گفتا

□

قرعت بابک و الاقبال یهتف بی

□

تو از جای بهرام و نرسی به بخت

□

زینجای چو چیپال تهی‌دست برون رفت

□

هم از زهر من کس گزندی نبیند

□

خر کمیز خر ببوید بر طریق

□

ز خفتان شایسته بد بسترش

□

دست پیر از غایبان کوتاه نیست

□

هر چند کان سقط به دمش زنده گشته بود

□

در خرمی بر سرایی ببند

□

سواری فرستاد نزدیک فور

□

چو من از خوی ستورانه‌ی تو یاد کنم

□

با جوش ضمیر و جیش نطقش

□

روزی که سایه آرد بر تیغ او سپر

□

که: «یارب چیست در خاطر پدر را

□

پی نظاره پرده شرم شق کرد

□

در ساغر صهبا نگر، در کشتی آن دریا نگر

□

گرش ولایت و فرمان و گنج و مال نماند

□

ز سیل اجل بر وی آمد شکست

□

ز راه شخص ماننده‌است نادان مرد با دانا

□

ذاتش از نور نخستین است و چون صور پسین

□

خوردم و دانه بیاوردم نشان

□

به فرش خانه سرکافکند در پیش

□

هم تو ماری هم فسون‌گر این عجب

□

در مقام عز عزلت در صف دیوان عهد

□

پس کار خویش آنکه عاقل نشست

□

که: «گر کامم دهی کامت برآرم

□

یا چه گوئی سرای پیغمبر

□

اشکال دولت کرده حل، بر تیرش از روی محل

□

آنچه مادر بر سر تابوت اسکندر نکرد

□

چو دایه آتش او دید کز چیست

□

که کس را آگهی از ما نباشد

□

گر چو نرگس یرقان دارم، باز

□

تو مردم بین که چون بیرای و هوشند

□

آن نالش او نداشت سودی

□

خاصه امروز نبینی که همی ایدون

□

نی‌نی که با غم است مرا انس لاجرم

□

طفل راه را فکرت مردان کجاست

□

خدا یک زبان‌ات بداده، دو گوش

□

از غضب بر من لقبها راندی

□

زین دم معجز نمای مگذر خاقانیا

□

بدار ای فرومایه زین خشت دست

□

زلیخا بهر تسکین دل تنگ

□

به باریک و تاری ره مشکل اندر

□

بر درش بسته میان خرگاه‌وار

□

فرید از دست او صد قصه هر روز

□

دانست پدر که حال او چیست

□

دو پیکر چو تختی و اکلیل تاجی

□

گاو سفالی اندر آر آتش موسی اندر او

□

ایها الظاعنون من حی لیلی

□

برو در حال یوسف کن نظاره!

□

آن را که چون دو نام نهادش رسول حق

□

نانم نداد چرخ ندانم چه موجب است

□

لطف مخفی در میان قهرها

□

ولی تعبیر آن ز ایشان نهان بود

□

همچنین این باد را یزدان ما

□

بس جوانم به دعا جان مرا دریابید

□

هیچ دانی تا خرد به یا روان

□

از مادر و از پدر شد این کار

□

از نهیب تیرتان هر شب زمین

□

طاق ابروان رامش گزین، در حسن طاق و جفت کین

□

ز نی دور باش دو شاخی نداشت

□

شنیده‌ستم که روز کرد لیلی

□

شنید و برقع و معجر برانداخت

□

قلت لماء الحیوة هل لک عین

□

بعد از خدای هر چه تصور کنی به عقل

□

بگویم داستان هر رسول‌ات

□

به توبه تازه شود طاعت گذشته چنانک

□

خبث ما را بارگاه قدس دور افکند از آنک

□

چون نماند شیشه‌های رنگ‌رنگ

□

گرفتم که گیتی بگیرد تمام

□

نوح و موسی را نه دریا یار شد

□

بل تا پری ز خوان بشر خواهد استخوان

□

غنی را به غیبت بکاوند پوست

□

نیست در زهد ریائیت به جو سنگ نیاز

□

ز بهر آنکه بنمایندمان آن جای پنهانی

□

خشک عبارت چو سموم تموز

□

دشمنان چو کوه را بفکند

□

بلی چون نیک‌بختی گنج یابد

□

نور رایش تیره شب را روز نورانی کند

□

جان داده‌ی حق است چه دانی مزاج طبع

□

اندر آن دم که چشمهاش بخفت

□

گشته به گمان سایه، نخجیر

□

این در خور عذر و خواندن حمد

□

از آن چون لوح طفلانم به سرخی اشک و زردی رخ

□

هیچ او حسرت خورد بر انتباه

□

بلورین جام‌ها لبریز کرده

□

از حق ان الظن لا یغنی رسید

□

ظلم و حرم تو، حاش لله

□

اگر در سخن اینجا که هست دربندم

□

بدو گفتی که: «ای مقصود جانم!

□

ور زی تو جهان به طاعت آید

□

در آن زمان که کن تیغ با کف تو وصال

□

مرا این حوض را نیل خوانده است گردون

□

به مصر از خاصگان شاه مصرم

□

تا بیاید آسمان را تیرگی و روشنی

□

کاف و نون بوده سترون از هزاران سال باز

□

ای نفس پاک منزل خاکت خجسته باد

□

خوش آنکه چو لیلی‌ام بدیدی

□

گفتم چو نامشان علما بود و حال خوب

□

ساز آن رعنای صاحب بربط اندر بزم چرخ

□

جام فرعون نگیرم که دهان گنده کند

□

تا قاعده‌ی کرم کند ساز

□

رنگ صحرا دارد آن سدی که خاست

□

گرد خلافت ار برود در دیار خصم

□

سرشک غم از دیده باران چو میغ

□

نشد خانه‌ای در حریمش به پای

□

بخت آبی است گه خوش و گه شور

□

بیش از بروتشان نگذشته است و نگذرد

□

از درون چاه جسمم دل گرفت

□

به اسکندریه درون مادرش

□

زنند مقرعه به پیش پادشا

□

رشح نوالش فزون از عرق ابر و بحر

□

عجبا بانی لست شارب مسکر

□

خرد را اثر در دل عاقلان

□

جانت را مادر و پدر گشتند

□

نوح نه بس علم داشت، گر پدر من بدی

□

ختمش این شد که خوش لقای منی

□

بگفت: «ای غنچه‌ی بستان شاهی!

□

شب گذشت و صبح آمد ای تمر

□

دشمنان دست کین برآوردند

□

حاصل عمر تلف کرده و ایام به لغو

□

هر راز کهن که بود گفتند

□

دل را ز جهان بازکش که گیهان

□

خاقان اعظم چون پدر شاه معظم چون پدر

□

شمشیر ملک دید هدی گفت فدیناک

□

رسید از سدره پیک ملک سرمد

□

شکر آن خدای را که سوی علم و دین خود

□

چون در تنور شرق پزد نان گرم، چرخ

□

یارب آن دم که دم فرو بندد

□

بگفتا: «از نژاد آدم‌ام من

□

بند بدید است بسته چون نه بدید است

□

تا عالمش دریافته پیران سر افسر یافته

□

شکر کند چرخ فلک از ملک و ملک و ملک

□

سکندر که طبع هنرسنج داشت

□

گفت در باطن خدایا از تو داد

□

وز بر آن خیمه بود خوابگه خواجه‌ای

□

مگو تا بگویند شکرت هزار

□

کوخ! که ز داغ عشق مردم!

□

شبان گشت موسی به کردار نیک

□

ز ایشان شنو دقیقه‌ی فقر از برای آنک

□

کسی که نام و بزرگی طلب کند نشگفت

□

پیش پدر وی‌اش فرستاد

□

چون یار موافق نبود تنها بهتر

□

به من آشکارا ده آن می که داری

□

یا رب مدد ببخش که ما را در آن زمان

□

نکردی شانه زلف عنبرین‌بوی

□

سفله نگردد مطیع تاش نرانی

□

سنگ سیاه بهر نثارت ز سیم و زر

□

هر چه بدزدید زمین ز آسمان

□

کوتاهی این بلندبنیاد،

□

چونک نامحرم در آید از درم

□

بر بط کشیده رگ برون رگ‌هاش آلوده به خون

□

بگفت ار خوری زخم چوگان اوی؟

□

بدین افسوس پشت دست خایان

□

او را ز وصف خوب و حکایات خوش

□

گفتی دگری کنی، مفرمای

□

گرچه وهنی رسید از ایامش

□

سهی سروش ز بار عشق خم شد

□

هر چند که خوبست، درو خوبترین چیز

□

در صد غم تازه‌تر گریزم

□

وزان گریه که زاری بر مه افتاد

□

وسواس محبتش فزون شد

□

در من نرسند ازانکه بیش است

□

نی زال مدائن کم از پیرزن کوفه

□

به دست من بجز سیخی از آن تتماج او نامد

□

لیلی می‌کرد پندشان گوش

□

چون تقاضا بر تقاضا می‌رسد

□

چو زر نخواهم خود را اسیر دست خسان

□

که عیبم کند بر تولای دوست؟

□

از وی چو سماع این بشارت

□

حق است و حقیقت به پیش رویم

□

بگزیده‌ی حق موفق الدین

□

به اندازه‌ی لشکر او نبودی

□

رخ از شرمندگی سوی در آورد

□

جان را نشنیدم که بود رنگ، ولی جانش

□

ای کسانی که ز ایام وفا می‌طلبید

□

به سختی صبر ده تا پای دارم

□

بریده کوه را آسان چو هامون

□

علت چو سیاست فرودین

□

اگر نه سرنگونسارستی این طشت

□

صبحا جهان پرنور کن این هندوان را دور کن

□

منادی کردن اندر هر دیاری

□

جست عیسی تا رهد از دشمنان

□

در سیه کاری چو شب روی سپید آرم چو صبح

□

وگر خشم گیری به قدر گناه

□

هزاران تن سواره یا پیاده

□

آز آن فرعون دورت جاودان آورد خلق

□

آن زمان کز در درآید آفتاب دل تو را

□

گر نداری خون خشک آهوان

□

زلیخا داشت درجی پر ز گوهر

□

فروریزی به خم خسروانی

□

دیده باشی عکس خورشید آتش انگیز از بلور

□

چو سالش پنج شد در هر شگفتی

□

چو یوسف را به دست آن سیب بنهاد

□

نیک نام از صحبت نیکان شوی

□

های خاقانی، بنای عمر بر یخ کرده‌اند

□

بر آستان آن کس بود کو ناطق اخرس بود

□

بر تو پی شوهری گزیده

□

غیر آن قطب زمان دیده‌ور

□

تیغ تو نه ماهه بود حامله از نه فلک

□

چو بد عهد را نیک خواهی ز بهر

□

بادام به عبرت ایستاده

□

مرا بود حاصل ز یاران خویش

□

همت و آنگه ز غیر برگ و نوا ساختن

□

آنان که جوانند پسر خواند و برادر

□

مرا در خاطر افتاده‌ست کاری

□

از فراز همت او نیست جای

□

مجلس گلزار داشت منبری از شاخ سرو

□

چندت نیاز و آز دواند به بر و بحر

□

باشد ز همه به سور و ماتم

□

مر تو را عرش نمودم به دل پاک ببینش

□

کی به دو خیل نحس پی، بر سپهش زند عدو

□

در خورش آن بام تون از تو به آلایش بود

□

به تعویذ اندرش پیراهنی بود

□

پیش استاد فقیه آن فقه‌خوان

□

شو به گلاب اشک من خواب جهان ز عبهرت

□

نام نیکو طلب و عاقبت نیک اندیش

□

چو آمد به سر، منزل گفت و گوی

□

به خمر دین چو تو خر، مست گشته‌ای شاید

□

چون هما اندک خور و کم‌شهوتم دانند و من

□

گر اول به پیلی کنی قصد سنگ

□

گفتی: لیلی به حسن بالاست

□

نوای قمری، و طوطی، که: با رودست و می‌برسر

□

مرغ دل را که در این بیضه‌ی خاکی قفسی است

□

جاودان در بارگاهت عیش باد

□

مگو، تا نپرسد ز تو نکته‌جوی!

□

کوت فریدون و کجا کیقباد؟

□

وی دل که به نیم نقطه مانی

□

از زکاتی که فرستد بر ما آن خورشید

□

که تا آن دولت دنیا و دینش

□

گوش را نزدیک کن کان دور نیست

□

خوان کعبه جان موسی را همی ماند که هست

□

امید رحمتست آری خصوص آن را که در خاطر

□

سرافرازان ز حد روم تا شام

□

جز ندامت به قیامت نبود رهبر تو

□

دیده‌ام عشاق ریزان اشک داود از طرب

□

ور این نکنی که گفت عطارت

□

صنم‌خانه‌ها را ز بنیاد کند

□

وان قطره‌ی باران که چکد از بر لاله

□

قوتم از خوان جهان خون دل است

□

ز شورش کردن آن تلخ گفتار

□

به مقصود دل خود بسته‌ام عهد

□

چون خانه‌های دشمنان

□

آن تیر و آن رنگین کمان، طغرای نوروز است هان

□

چو مرا دیو ربودی طربم یاد تو بودی

□

ز شغل بت‌شکستن چون بپرداخت

□

چونک زد بسیار و گریان سر نهاد

□

شمشاد و سرو را ز تموز و خزان چه باک

□

مرا غله تنگ اندر آمد درو

□

اگر می‌خواست در صحرا شبان بود

□

وین زهرگن ز ما کند از بهر او

□

پوشد لباس خاکی ما را ردای نور

□

سر سعادت او عمر جاودانی باد

□

دگرباره دادش به شاهی رواج

□

خشت از سر خم برکند باده ز خم بیرون کند

□

هنر درخور معرکه دارم آخر

□

تکیه بر دنیا نشاید کرد و دل بر وی نهاد

□

داری تو گمان که مرغ آن درد

□

زین صورت خوب خویش بندیش

□

مانا که باد نیسان داند طبیبی ایرا

□

هست این سخن را باقیی در پرده مشتاقیی

□

گر داد خلیفه داد من، خوش!

□

این چنین حسها و ادراکات ما

□

نقش بندان ازل نقش طراز شرفش

□

الا ای که بر خاک ما بگذری

□

درین عزت ره خواری مپویید

□

چو حورا که آراست این پیرزن را؟

□

حله‌هاشان از پلاس و گیسوانشان از مهار

□

بسیار، پیش همت تو اندک

□

گفت کاین مداح ما را خاص بایستی دریغ

□

دور از فجور و فسق و بری از ریا و زور

□

خاک مجلس شود فلک چون او

□

چو طوفی سوی جود آرد وجودش

□

گر چه خصمان ز ریگ بیشترند

□

وهم گران را که برون است ازین

□

بر سر بمانده دست رباب از هوای عید

□

آواز دفت پنهان وین رقص جهان پیدا

□

عمر، جام جم است کایامش

□

پس چه عزت باشدت ای نادره

□

گر سوی قندز مژگان نرسد آتل اشک

□

دلایل قوی باید و معنوی

□

اشک من چون زبان خونین هم

□

فعل های او زمن بر خوان که من

□

تو و دست دستان و مرغول مرغان

□

گفتم تو نیز؟ گفت چو ری دست برگشاد

□

زجل زندقه جهان بگرفت

□

صلصل باغی به باغ اندر همی‌گرید به درد

□

هست اتابک مصطفی تایید و اسکندر خصال

□

بحمدالله که با قدر بلندش

□

صبح صادق پس کاذب چکند بر تن دهر

□

که تا شادمانه نگردد زمین

□

فرمانده‌ی سلاطین سلطان محمد آمد

□

زبان خود بفروشم هزار گوش خرم

□

دور نه چرخ بهر اقطاعش

□

چشم صدیقه چو بر رویش فتاد

□

از خروسان خراسان چو منی نیست چه سود

□

چو دشنام گویی دعا نشنوی

□

چو دیدم کاین دبستان راست کلی علم نادانی

□

آن گوهر زنده است و پدیرای علوم است

□

هر دم به آب شکر وضو تازه می‌کنم

□

نگاه کن که خداوند خواجه‌ی سید

□

سیم سنگ است پیش دیده از آنک

□

باد بزین صناعت مانی کند همی

□

ساقی به یاد دار که چون جام می‌دهی

□

حرامش باد ملک و پادشاهی

□

به تایید مهدی خصالی که تیغش

□

سام و فریدون کجا شدند، نگوئی

□

آفتاب ار سوار شد بر شیر

□

خمش کردم شکار شیر باشم

□

خوانچه کرده چون مه و مرغان چو جوزا جفت جفت

□

خاک غم را سرمه سازم بهر چشم

□

عمر یک هفته ملک شش روزه است

□

تحمل چو زهرت نماید نخست

□

چارپایی دو سه و یک دو غلام

□

گر ندارم اسپ، خر بس مرکبم

□

بر سر گنج سخاش خامه‌ی او اژدهاست

□

تحفه‌ی اسلامیان دعاست که یارب

□

روز از کمین خود چو سکندر کشد کمان

□

فرق بر و سینه سوز و دیده‌دوز و مغزریز

□

بیست و چهارش زمام ناقه و لیکن

□

بهار میوه چو مولود نازپرور دوست

□

ره درمانش بجوئید و بکوشید در آنک

□

مرا بر سخن پادشاهی و امر

□

در کمر عمر شاه دست بقا داد

□

میان خون دل پرخون بگفت خاک تو را

□

کاروان سبزه تا از قاع صف صف کرد ارم

□

دیر باید تا که سر آدمی

□

بحر ارنه غوطه خوردی در بحر کف خسرو

□

فرو ماندم از چاره همچون غریق

□

دیدم این منزل عجب خشک آخور است

□

گرد بازار بگرد اینک و احوال ببین

□

چه خطر بود سگی را که قدم زند به جایی

□

وزارت به اصل و کفایت گرفت

□

سگ حیزی بمرد در بغداد

□

قدرتش بر خشم سخت خویش می‌بینم روان

□

صحن مجلس در مدور جان نوشین چشمه یافت

□

به عرض بندگی دیر آمدم دیر

□

سرو چون مهر گیا زیر زمین حصن گرفت

□

گفت «نی» گفتمش «چون می‌کشتی

□

کامروز حلقه‌ی در کعبه است آسمان

□

تو گویی شش جهت منگر به سوی بی‌سوی برپر

□

گفتی از انبیا و امم هر که رفته بود

□

حاصل افعال برونی دیگرست

□

ز آن ده بنان که هشت جنان را مدد دهد

□

مکن شادمانی به مرگ کسی

□

بل غرقه آب دریا در گوهر حسامش

□

نام علی بر زبان یارد راندن

□

تا حشر مرده زست و جنب مرد هر کسی

□

با مهان آب زیر کاه مباش

□

چون دیدمش که عید سده داشت چون مغان

□

حکیمان زمانه راست گفتند

□

هرای زر چو اختر و برگستوان چو چرخ

□

گنجشک را که دانه‌ی روزی تمام شد

□

هدهدی کز عروس ملک مرا

□

با عمل مر قول خود را راست‌دار

□

یا بی‌قلم دو نون مربع نگاشته

□

بس شانه مکن که طره عشق

□

بانوی توست رابعه‌ی دختران نعش

□

کین سوم جانب چه اندامست نیز

□

بر جلال و مجد مجد الدین خلیل

□

چو برگشته دولت ملامت شنید

□

خاکیان دانند راه کعبه‌ی جان کوفتن

□

هیکل به تو گشته‌است گرانمایه ازیراک

□

همه با درد سر از بوی خمار شب عید

□

جمله‌ی ذرات عالم گوش شد

□

چون شمع صبح‌گاهی و چون مرغ بی‌گهی

□

شده آبگیران فسرده ز یخ

□

دوش آن زمان که طره‌ی شب شانه کرد چرخ

□

مرا بر سر گردون رهبری نیست

□

ای برید صبح سوی شام و ایران بر خبر

□

گوئی کاین فعل در چهار طبایع

□

کوس را بین خم ایوان سلیمان که در او

□

چه لب را می گزی پنهان که خامش باش و کمتر گوی

□

هم ز عذر خود تظلم کرد چرخ

□

هین نگه دار ای دل اندیشه‌خو

□

ای به گه امتحان ز آتش شمشیر تو

□

مرا شرمساری ز روی تو بس

□

تیره است زهره پیش ضمیر منیر من

□

هندوان بینی در مطبخ من

□

برآمد بادی از اقصای بابل

□

هر آنکه چون قلمت سر به حکم بر ننهد

□

حکمت و علم و خبر و پند به

□

ولی طفلم طفیل آن قدیم است

□

گر ز دجله با خبر بودی چو ما

□

یکی گفت معروف را در نهفت

□

غرقه شدیی به پیش کشتی

□

نه سنگی و سنگ از تو ناچیز گردد

□

چون بنگری به عرضش، از کوهسار باشد

□

زبان را روز و شب خاموش می‌داشت

□

گر بدین مال رغبت است تو را

□

ای دلبر بی‌جفت من ای نامده در گفت من

□

هر که کارد گردد انبارش تهی

□

برو سعدیا دست و دفتر بشوی

□

ای ناتوان شده به تن و برگزیده زهد،

□

شاخ چو مریم از صفت عیسی شش مهه به بر

□

جمال خواجه را بینم بهار خرم شادی

□

هزارش قلعه بر کوه بلند است

□

زان دی که بسی قفا بخوردیم

□

جمله سپرهای جهان باخلل از زخم بود

□

زنگیان گویند خود از ماست او

□

وگرنه فتنه چنان کرده بود دندان تیز

□

ای باد صبا به انتظارت

□

زان درازی راه با دل گفتمی هر ساعتی

□

پرویز گر ایدون که در ایام تو بودی

□

اگر دشمن رساند سر به افلاک

□

که بهار گوید ای جان دم خود چو دانه‌ها دان

□

طالع شمس چو ما راست چه باشد اختر

□

پس لبش ردش کند پیش از گلو

□

که برقعیست مرصع به لعل و مروارید

□

بیش از این شرحش توان کردن ولیک

□

بسته‌ی خواب است بخت و خواب مرا غم

□

گر بگردانی بگردد، ور برانگیزی دود

□

که مغناطیس اگر عاشق نبودی

□

دست احسان بر سر ما نه ز احسانی که ما

□

آتش بدخوی بود سوزش هر کوی بود

□

عقل عقلند اولیا و عقلها

□

یکی گفتش از چار سوی قصاص

□

تبریز شمس دین را تو بگو که رو به ما کن

□

پایان ندید کس ز بیابان عشق از آنک

□

ای شهریار عالم یک چند صید کردی

□

اگر نه بنده‌نوازی از آن طرف بودی

□

شیر گردون که همه شیردلان از تو برند

□

شمس تبریز جان جان است

□

اشتر آمد این وجود خارخوار

□

نخواهم در این وصف از این بیش گفت

□

وآنگه ز هوا به سوی هو رفتی

□

خضر است و خان و خانه به عزلت کند به‌دل

□

خنیاگرانت، فاخته و عندلیب را

□

عطارد را قلم مسمار کردی

□

چو اول هم تویی و آخر تویی هم

□

غلط مشو چو وحل در رویم دیگربار

□

باز فرمان آید از سالار ده

□

هر آن طفل کو جور آموزگار

□

چه جای نور اسلام است که نورانی و روحانی

□

من به بیجاده مانم اندر خم

□

چون شهد و شکر عیشی از خوشی و شیرینی

□

بادا همیشه بر سر عمرت کلاه بخت

□

ای بحر حقایق که زمین موج و کف توست

□

خموش باش که تا سر به سر زبان گردی

□

کمترین کاریش هر روزست آن

□

به نطق است و عقل آدمی‌زاده فاش

□

از دست تو هر که را دهد این دست

□

مجلسش کعبه و انداخته دلو

□

ز همت و هنر تو شگفت ماندستم

□

نیست جمعیت ز بسیاری جسم

□

دو عباسند با تو این دو چشمت

□

دیدن آمد جنبش آن اختیار

□

کاتب آن وحی زان آواز مرغ

□

چون مسلم نشدش ملک هنر چاره ندید

□

ای باد بهار عشق و سودا

□

بر آن ایوان کز اینجا رفت این حرف

□

شیخ‌العمید سید صاحب که ذوالجلال

□

هر گلی که اندر دل او گوهریست

□

شمس تبریز پادشاهی

□

آب را بستود و او تایق نبود

□

تا چهل سال آن وظیفه و آن عطا

□

اگر میرم امروز در کوی دوست

□

هم فرقی و هم زلفی مفتاحی و هم قلفی

□

هم صفی به که با سپاه کرم

□

با هر که وفا کرد وفا را به سرآورد

□

اسپرت باشم گه تیر خدنگ

□

تو ز خاک سر برآور که درخت سربلندی

□

آن ز عشق جان دوید و این ز بیم

□

استخوانهاشان ببین و مویشان

□

چه خوش گفت با کودک آموزگار

□

بر آن ساحل که‌ای‌ن گل‌ها گدازید

□

کجا ز فضل ملکزادگان سخن گویند

□

پریر قبله‌ی احرار زاولستان بود

□

توی تو در دیگری آمد دفین

□

خردهایی نمی‌خواهم که از دونی و طماعی

□

از غزا باز آمدند آن تازیان

□

چون سقوا ماء حمیما قطعت

□

مخور چو بی‌ادبان گاو و تخم کایشان را

□

ز بهر آتش ای باد صبا تا

□

مرا ز خاک به مردم همی کند پدرش

□

لاله چون مریخ اندر شده لختی به کسوف

□

گفت ای پشت و پناه هر نبیل

□

بگشای دهان ز آنچ نگفتم تو بیان کن

□

زین خیال ره‌زن راه یقین

□

تا شنیدیم آن سیاستهای حق

□

در کمترین صنع تو مدهوش مانده‌ایم

□

چون سرمه جادویی در دیده کشی دل را

□

آن دم انگشت گزان می‌زده‌ام

□

چون نپسندم ستم ستم نکنم

□

حسن حق بینند اندر روی حور

□

از دیار مصر مر یعقوب را

□

در به در این شیخ می‌آرد نیاز

□

وین غم و شادی که اندر دل حظیست

□

گر از دلبری دل به تنگ آیدت

□

با ظریفان و خوبان تا به شب پای کوبان

□

هرچه خورشید زاده بود از خاک

□

شیخ العمید صاحب سید که ایمنست

□

چون به درد دیگران درمان بدی

□

خون ببین در نظم شعرم شعر منگر بهر آنک

□

داروی مردی بخور اندر عمل

□

کفر گفتم نک بایمان آمدم

□

منه آبروی ریا را محل

□

خامش که تو را مسلم آمد

□

چون تو آزاد آیی از ننگ وجود

□

صاحب عادات نیک و سید سادات

□

گشته باشد هم‌چو سگ قی را اکول

□

از مصحف آن روی چو ماه تو بخوانیم

□

گفت چونی اندرین صحرای خشک

□

گفت خردپیشه که خاموش باش

□

چو بد ناپسند آیدت خود مکن

□

با خالق آرام تو آرام گرفتی

□

کی کند زر میان بوته‌ی خاک

□

دویدم من از مهر نزدیک او

□

که کدامین خاک همسایه‌ی زرست

□

مگر صبری که رست از خاک تبریز

□

بس سال و بس جواب و ماجرا

□

یکی ز آنها به حال خود نمانده

□

گدایان بی جامه شب کرده روز

□

تو هم ای پای برجا مانده بودی

□

هرچه آن عطار در وصف تو گفت

□

من دگر یاران خود را آزمودم خاص و عام

□

جذب جنسیت کشیده تا زمین

□

چو صحرای جمال او برای جان بود ممن

□

پس اعوذ از بهر چه باشد چو سگ

□

نباشد یک زمان بی‌ناله‌ات زیست

□

بخشنده‌ای که سابقه‌ی فضل و رحمتش

□

ای داده روان اولیا را

□

گفت ای به بسته عین کمال از کمال تو

□

تا همی گیتی بماند اندرین گیتی بمان

□

نیست زندانی وحش‌تر از رحم

□

شمس حق و دین تبریزی خداوندی کز او

□

کس چه می‌داند ز من جز اندکی

□

چو از محراب اقصا پشت برداشت

□

سر به بالین عدم بازنه ای نرگس مست

□

ای روز نه روز آفتابی

□

یک ساعت از بس شکار کردن

□

فزوده شاهد حسن تو چتر شاهد گل

□

عقل محجوبست و جان هم زین کمین

□

مادر فرزندخوار آمد زمین

□

چونک خواه نفس آمد مستعان

□

آنکه مقدم عدمش بر وجود

□

چه هامون و کوهت، چه سنگ و رمال

□

کشتی توی تو چو بشکست

□

از پیکر گاو آید در کالبد مرغ

□

به بیشه در دهن شیر، از آن روایح خلق

□

کین جهان خوردی و خواهی تو ز طمع

□

نازت رسد ازیرا زیبا و نازنینی

□

تو سگی با خود بری یا روبهی

□

ترا در سینه این سوراخها چیست

□

ملوک روی زمین را به استمالت و حکمت

□

ز من نشود شاه جز گفت راست

□

بر گرد میان تو کمر گشت

□

اگر نگردی از آزار مور آزرده

□

صد هزاران سر بپولی آن زمان

□

همی دوختشان سینه‌ها باز پشت

□

عشق غیرت کرد و زیشان در کشید

□

بسان کوه اما باد رفتار

□

دوستانت چو بوستان بادند

□

ز لشکر هر آنکس که بد پیشرو

□

پیش چشمش مرغ را کشتن که یارستی که او

□

کان دم از ریزش خود با کف جودش می‌زد

□

خانقه چون این بود بازار عام

□

همی گوید از آسمان آمدم

□

گفت مجنون من نمی‌ترسم ز نیش

□

درین پرده که هر جانب هزاران

□

به خون شعدی اگر تشنه‌ای حلالت باد

□

بران انجمن شاد بنشاندند

□

از سر کوه بادی اندر جست

□

اشاره تو اگر زور ساعدش بخشد

□

بی ز دستی دست‌ها بافد همی

□

برفتنت یزدان پناه تو باد

□

من ترا خود خواستم گفتن به درس

□

ز دلتنگی در آن غمخانه‌ی تنگ

□

گرت چشم عقل است تدبیر گور

□

که نه هرگزت روی دشمن کنم

□

بخت نقش سعادتش بندد

□

پای در ربع نخست از چار ربع زندگی

□

بر صطرلابش نقوش عنکبوت

□

نگه کن کنون کاین سرافراز مرد

□

از قرین بی‌قول و گفت و گوی او

□

سر پستان و گمراهان عالم

□

کژ مژی را خریطه بگشایم

□

اگر گنج پیش آید از خاک خشک

□

کس جواب ما نخواهد داد باز

□

به چرا گله را دگر چه رجوع

□

پس گلاب و آب بر رویش زدند

□

به پیش گو اسفندیار آمدند

□

این برای گرم کردن آمدست

□

لاشه‌ی خود را نشناسی که چیست

□

چون زمین میهمان پذیری کرد

□

بها داد یاقوت را شش‌هزار

□

نعامه‌ای که به ترک هوای مرغان گفت

□

بوریا با حریر پیوسته

□

آن یکی موری گرفت از راه جو

□

چو گرگ از در بیشه او را بدید

□

گفت غمازی که بد گوید ترا

□

به قصد صیداین گاو پلنگی

□

گل ز حکمت به کوزه‌ای پوده

□

مرا شاه کرد از جهان بی‌نیاز

□

تا همه کارها به کام کند

□

گرد قصرش کتابه‌ی سیمین

□

اندرین جو غنچه دیدی یا شجر

□

چو آمد بران مرز بگشاد دست

□

زانک می‌بافی همه‌ساله بپوش

□

در گنجینه احسان گشادی

□

آسیاوار گرد خود می‌تاخت

□

گرامی بدید آن درفش چو نیل

□

گل که عیسیش طرازد مرغ است

□

پیکری اندر او ز دود جحیم

□

تا که باشد حق حکیم این قاعده

□

پس آن دختر نامور قیصرا

□

گفت حق ایوب را در مکرمت

□

درای استران را ناله‌ی کوس

□

چون سهی سرو برد ازان بستان

□

چو چیزی که بودش بخورد و بداد

□

این بگفت و آتشین آهی بزد

□

بسته یک بند کهربا به میان

□

در یکی حلقه حمایل بست

□

چو کیخسرو از تو پر اندیشه گشت

□

ذره‌ای از عقل و هوش ار با منست

□

دیده با ماهیش به جلوه در آب

□

گر خورم حوضه می از کف حور

□

پسر را جهان و درفش و سپاه

□

یا صلت ده به آشکار مرا

□

رشک احسان تو زد در دل دریا آتش

□

او کرده ز راه شوق و زاری

□

ز پیش سواران کشانش ببرد

□

که آن سر کوه بلند مستقر

□

بیفشان از وضو بر رویم آن آب

□

از شمایل شمامه‌های بهار

□

چو روزی ببخشید و جوشن بداد

□

به وصف کردن او در ببارد و عنبر

□

خیز تا راه دعا پوییم وحشی زانکه شد

□

لشگر ز قبیله‌ها بخوانم

□

چو اندر شکست آن شب تیره‌گون

□

آن دروگر حاکم چوبی بود

□

در او هر سو چکاوک خانه کرده

□

بگذار به حق چشم یارش

□

بدو گفت شاه آنچ دانی بگوی

□

آگاهی از غلام و براتی که گفته بود

□

صحتی و چه صحت کامل

□

در رخنه غارهای دلگیر

□

گزینان ایران و اسپهبدان

□

حشر اصغر حشر اکبر را نمود

□

ساخته‌ام در به رخت استوار

□

کردند نبردی آنچنان سخت

□

سپاهش ندادند پاسوخ باز

□

عطار ز هیچ هیچ دل یافت

□

از بسکه به دامن گدایان

□

همسر آسمان و هم کف ابر

□

چو لشکر بدانست کاسفندیار

□

نوبت جستن اگر در من رسد

□

چو خود را شستی از لوح مناهی

□

مریخ به کینه گرم تعجیل

□

کرا پادشاهی سزا بد بداد

□

فلک گردان شیری است رباینده

□

به انداز میانش تیغ بگشاید نیام ازهم

□

راهیست عدم که هر چه هستند

□

خرامید تا پیش لشکر ز شاه

□

این نه مردانند اینها صورتند

□

نهاد از دامن ارشاد تخته

□

دیدند ورا بدان نزاری

□

ز هر مرز هرکس که دانا بدند

□

عالمی را به نکو داشت نگه دانی داشت

□

اهتمام تو اگر مصلح اضداد شود

□

جائی و چه جای از این مغاکی

□

همه بی‌رهان را بدین آورم

□

اندر افتادند از در ز ازدحام

□

گشت چو مژگان قلمش اشک ریز

□

در صحبت او بت پریزاد

□

بشد تا به ایوان میرین چوگرد

□

گرچه در گیتی نیابی هیچ فضل

□

رستمی باید و دستی که عنان آراید

□

از دوستی روان پاکش

□

گزارش همی کرد اسفندیار

□

شاه را بر وی نبودی بد گمان

□

چنان از لوح این ظلمت زدایی

□

نه خوی دد و نه حیطه دام

□

برافگندی آیین شاهان خویش

□

زو دوست‌تر اندر جهان ملک را

□

مگر آمد ز درگاه شریف آسمان قدری

□

کز ناوک آهنین آن خار

□

چو آمد به نزدیک شاه بزرگ

□

گفت دل دانم و قاصد می‌کنم

□

اگر باشد ز خنجر خار آن راه

□

بر صحبت او ز نامداران

□

بیامد یکی ناوکش بر میان

□

تو، ای پسر، ز خرد سوی میر محتشمی

□

در پناه پاس او روشن بماند سالها

□

چندین چه نهی به گرد هر غار

□

همی گفت لهراسپ و فرخ زریر

□

شد ز دید لب جمله‌ی تن طمع

□

بیخودی او به مقامی کشید

□

بادیه پیش و مرغزار از پس

□

بدادش درود پدر سربسر

□

شبانروزی درین اندیشه عطار

□

عقل غیر از تو ندیده‌ست و نبیند دگری

□

اشقر گور سم چو زین کردی

□

بپرسید ازو راه فرزند خرد

□

بهر این لفظ الست مستبین

□

نظر از لوح خود سوی دگر داشت

□

چون برید از من این غرض درخواست

□

چو آن مهتر آمد سوی خان خویش

□

این نه فلک می‌کند کز این سخنان

□

هست در مذهب ما کافر از آن مرتد به

□

مرهمش دل نواز تنگ دلان

□

به پیری ورا بخت خندان شدست

□

سرکه‌ی نه ساله شیرین می‌شود

□

گرت باید به فر سروری دست

□

آن دوست که دل بدو سپردی

□

چو پیراهن زرد پوشید روز

□

هر شاعری به گاه امیری بزرگ شد

□

ز صلب بحر این در کوچو زد یک جنبش موجه

□

ای گنج ولی به دست اغیار

□

فرستاد لهراسپ چندی مهان

□

تا به نزدیکم نیاید خر تمام

□

اگر راه دو رنگی آورد پیش

□

تازه‌تر کن فرشتگان را فرش

□

یکی بود نر و دگر ماده شیر

□

کار کردی و خورد، چون خر خویش

□

دست انصاف تو آن کرد که در پای حمام

□

از هرچه شکوه تو به رنج است

□

ببست و نوشت اندرو نام خویش

□

که منم کین بر زبانم می‌رود

□

که دارد شاه شمعی در شبستان

□

ساز این شغل ازو توانی یافت

□

همی تا بدین اندرون بود شاه

□

به شرف تاج ملوکی به سخا فخر ملوک

□

ز عالم گیر شاهان جهان بخش

□

ناله چون بر نوای رود آورد

□

شنیدیم و دید آن سخنها کجا

□

دوزخت را عذر این باشد یقین

□

چو خیمه چادر از هر سو عیانش

□

هرکه او در سرشت بد گهرست

□

ستاینده‌ی شهریاران بدی

□

حکمت را خانه بود بلخ و، کنون

□

ای که دادی دانه‌ی انگور زهر آلوده‌اش

□

پیر از سر مهر گفت کای ماه

□

دگر دختر شاه به آفرید

□

آن انا را لعنة الله در عقب

□

به دور او که ناامنی‌ست محبوس

□

خطبه عدل خویشتن برخواند

□

اگر بازگردی بود سودمند

□

بر دشمن دین تا نزنم بازنگردم

□

تیغ بند در او گر نشمارد خود را

□

بار چندان بر این ستور آویز

□

همه ریگ تفتست گر خاک و شخ

□

یا از آن مرغان که گل‌چین می‌کنند

□

دوانی سوی آن ویرانه راندند

□

آنقدر داشتم ز توش و توان

□

من این چاره اکنون بجای آورم

□

صحراش باغ و زیر نهفتش در

□

بخت جوان کسی کو به طلب پیر شد

□

هرکسی در بهانه تیز هش است

□

به صندوق در مرد دیهیم جوی

□

گل آن خوشتر که جز روزی نماند

□

آن که به ما قوت گفتار داد

□

لیلی ز سریر سر بلندی

□

کرا کشت خواهد همی روزگار

□

زهی بر خرد یافته کامگاری

□

تا رهنمای امر تو تعیین نکرد راه

□

جستن خبری ز هر نشانی

□

سران و بزرگان و هر مهتران

□

تو روی سخت قضا و قدر ندیدستی

□

همین جغد است در ویرانه‌ی من

□

ذنب آورده روی در زحلش

□

پس پشت لشکر به بستور داد

□

خاک و آب مرده آمد کیمیای زندگی

□

در خدمت ستاره‌ی بخت بلند اوست

□

کای بیخبران ز تیغ تیزم

□

ازان ویژگان پنج تن را ببرد

□

مرا چشمیست بس تاریک و نمناک

□

چه خوش می‌گفت در کنج خرابات

□

تو دهی صبح را شب افروزی

□

مستان کم زن، رستند از تن

□

در درون مرد پنهان وی عجب مردان مرد

□

میر میران غیاث ملت و ملک

□

در در و دشت هیچ پشته نبود

□

مثل به جزو زنم تا که جزو میل کند

□

بدزدد ز تو باز دهر این کبوتر

□

کوه که سنگ است و ندارد بیان

□

بینیم کزان میان چه برخاست

□

می گرد شبها، گرد طلبها

□

وان خشک خار و خس که بسوزندش

□

چنان ز جود تو گوهر پر است دامن چرخ

□

چون از سر این درود بگذشت

□

شکر به پیش تو آمد که برگشای دهان را

□

کسی ز درد من آگه نشد، ولیک خوشم

□

به آزارم بسی خود را میزار

□

خز حمری تنیده بر تن او

□

ازین در برد جمله عالم مراد

□

تو نیابی این که بس نامحرمی

□

حیدر صفدر، شه عنترکش خیبر گشای

□

مجنون چو مسافری چنان دید

□

خاموش تا بگوید آن جان گفته‌ها

□

یکی را کودک همسایه آزرد

□

مرا با چشم آهو زان خوش افتاد

□

یزدگرد از سریر سیر آمد

□

گر آن جان جان را ندیدی دلا تو

□

ز گوهر دان نه از هستی فزونی اندر این معنی

□

تا مقتضای عشق چنین است کورند

□

پذرفت هزار گنج شاهی

□

تا طعم آن حلاوت بر عاشقان زند

□

نگردد پخته کس با فکر خامی

□

به مرد تیشه سنج سخت بازو

□

گفت فرمان تراست کار بساز

□

چون بمیری بمیرد این هنرت

□

هر که صد بحر یافت بس تنها

□

رسانی دماغ از شراب دمادم

□

تا جان نرود ز خانه بیرون

□

وگر بستر بپوشد هنر غرض آنست

□

چون کنم، یارب، در این فصل شتا

□

که در دامان کوه و کوهساری

□

به داننده فرهنگیانم سپار

□

بس! که گرین بانگ دهل نیستی

□

ور لشکری است این که همی بینی

□

به سعی خلق تو گل ز آب خود برویاند

□

خردمند نزدیک او خوار گشت

□

می‌گفت ای مسبب برساز یک بهانه

□

نهان در خانه‌ی دل، رهزنانند

□

بود ملک ابد کمتر عطاشان

□

چنین بود تا بود و این بود روز

□

یا خامد یا جامد یا منکر سکری

□

ازین دریا چو عکسی سایه انداخت

□

به بازار سیاست قهر او چون محتسب گردد

□

همه پایه‌ی تخت زر و بلور

□

درخت شو هله ای دانه‌ای که پوسیدی

□

چو راه بینی و رهرو، تو نیز پیشتر آی

□

اگر سی مرغ اگر سیسد هزار است

□

پشیمان شد از گفت خود نان بخورد

□

ایا سیدا شمس دین‌العلا

□

آن بصیر است که حق بصر اندر دل اوست

□

بی‌تخت خسروی سر تاجش ستاره سای

□

نگشت آن دلاور ز پیمان خویش

□

ز عشق او نتوانم که توبه آرم من

□

در اینجا، عرشیان تسبیح خوانند

□

علی عالی‌الشان مقصد کل

□

شتروار سیصد طرایف ز چین

□

جان خلیل عشق به شادی و خرمی

□

چیست حاصل عالمی پر سایه بود

□

به یک مشیمه تو گویی که پرورش یابند

□

برانگیخت اسپ از میان گروه

□

صدگونه خوشی دیدم ز کسی

□

اوفتاد اندر ترازوی قضا

□

گر این نسبت بیابی تا به جاوید

□

هم‌انگه ز مهره بخاردش گوش

□

دگر مگوی پیامش رسید نوبت جامش

□

به خانه‌ی کهین در همیشه سه مهمان

□

با خطش کز خطه‌ی شادیست دارد نسبتی

□

همی راند منزل به منزل سپاه

□

نی چپست و نه راست در جانست

□

کرد همیانها تهی، آن جیب بر

□

چنان در کار برده هندسی را

□

بخسپی و چیزت بدزدد کسی

□

من و ما رها کن ز خواری مترس

□

از بیم آن که گرد به همسایگان رسد

□

سپرت کسمان نشان باشد

□

کنون از پس نامه من با سپاه

□

چو غوره از ترشی رو به سوی انگوری

□

هنرهای تو نیرومندیم داد

□

کشش بود از دو جانب سخت بازو

□

درین خانه امشب درنگم دهی

□

وگر نه کون و مکان را وجود کی بودی

□

نجوید جز که شیرین جان فرزندانش این جانی

□

زهی احاطه‌ی علم تو آنچنان که تو را

□

که دادار گیهان مرا یاورست

□

با چنین مشتری کند صرفه

□

از روز نخستین اگرت سنگ گران بود

□

نبینی هیچ جز میلی در آغاز

□

بران مرد بسیار بگریست زار

□

مگو عقل کلی که آن عقل کل را

□

او ایدر است و رای و تدبیر او

□

به دوران انصاف و ایام عدلش

□

یکی کفشگر دید بر پشت شیر

□

پس آن تلخکامه بدرید جامه

□

نساج روزگار، درین پهن بارگاه

□

پی مشغولی این جان غمگین

□

بفرمود تا بارگی برنشست

□

وآتاهم من‌الاسرار فضلا

□

آن است خرد که حق این جادو

□

خود آن که پشت بر اهل زمانه کرد چو ما

□

جوانوی دانا ز پیش سران

□

به تو آمدم زانک نشکیفتم

□

تیر، یکدم در کمان دارد درنگ

□

که او از یاد ناشادم نرفته

□

پراندیشه باشید و یاری کنید

□

از شش و از پنج بگذرید و ببینید

□

آماج تو از بست بود تا به سپیجاب

□

ره ندارد چند چیز اندر جهان جود او

□

به هریک یکی گاو داد و خری

□

دم معدود اندکی ماندست

□

ما بکندیم از خیانتکار، پوست

□

چمن از باد گشته عنبر آگین

□

همه گوش پرناله‌ی بوق شد

□

ملول گشتی‌ای کش بخسب و رو اندرکش

□

به قرط اندر تو را زین بدکنش تن

□

که دیدی آشناییهای مردم

□

ندارد جز از دختری چنگ‌زن

□

باقی این را تو بگو، زانک خلق

□

از پی یک راست، گفتم صد دروغ

□

چو میل دل شدی سوی شرابش

□

که ایدر بماند همه رنج ما

□

خمش که رنج برای کریم گنج شود

□

خدمت او همی‌کند همه کس

□

چنان زد تیشه بر آن کوه خاره

□

به درویش بخشید بسیار چیز

□

چو دررسید به تبریز و نقش او ناگاه

□

بچهره‌ها منگر، خاطر شکسته بسی است

□

نه رنجش از پی پا رنج باشد

□

به اندازه یارانش را هم چنین

□

تو موسیی ولیک شبانی دری هنوز

□

یا یکی برجهد چو بوزنگان

□

بگو باشد که صاحب اختیاری

□

زبانت ترازوست و گفتن گهر

□

فرعون اکنون بشناسد او را

□

مگر بیاد نداری که دوش، وقت سحر

□

که‌ای بدخوی ما شیرین خود رای

□

ز فرمان تو نگذرم یک زمان

□

در عدمستان کشد نهان شتران را

□

بی نهایت رهی که هر ساعت

□

اگر چه دایه پیری بود هوشیار

□

که او داد پیروزی و دستگاه

□

فالق‌الصباح، خالق‌الرواح

□

ننگها دیدیم اندر دفتر و طومارشان

□

به آن خاری که در صحرا فتاده

□

تن سلم زان کین کنون خاک شد

□

خمش که مفخر آفاق شمس تبریزی

□

ای که ندانی تو همی قدر شب

□

زبان و گوش دادت کلک نقاش

□

چو بشنید شنگل سخن تیره شد

□

و انت تلبس روحی مکرما حللا

□

برید و دوخت قبای من و تو درزی چرخ

□

سپهر کهنه و خاک کهن زاد

□

بدین گیتی او را بود نام زشت

□

فذو العقل یبصر هداه و یخضع

□

چون رسی آنجا شود روشن تو را

□

از آن دیر آمد آن مشکو به انجام

□

به اسپ و سنان و به خفتان جنگ

□

باغ دنیا که تازه می‌گردد

□

بست دو بر دم، یک دیگر بسر

□

به زیر پا درش هنگام رفتار

□

برو شاد با خلعت و خواسته

□

شکر و ستایش ذوق و فزایش

□

وان گوهر کو زنده به ذات است نمیرد

□

گل صحرا تماشایی ندارد

□

نوشتند عهدی ز شاپور شاه

□

تو در حضری وین وهم سفر

□

با خرد جان خود آن به که بیارائی

□

بزرگان را به سوی خویشتن خواند

□

مدارید کردار او بس شگفت

□

نک بلبل حر نک بلبله پر

□

اگر یک ذره را در قرص خورشید

□

شماری رفته با صنعت شناسش

□

جز از بندگی پیشه‌ی من مباد

□

زین آتش در هزار داغیم

□

دکان کید، برو جای دیگری بگشای

□

نه با اقبال آن را کار بودی

□

هزار و صد و ده برآمد شمار

□

به طمع چنانی به عطا جهانی

□

من اندر جستن نیکو سخن تن را بفرسودم

□

که دیده‌ست اینچنین یار جفاکیش

□

کشان دم در پای با یال و بش

□

پس لشکرش هفصد ژنده پیل

□

مرا چو نخل، بلندی و استقامت بود

□

ز ناگه بر فراز پشته‌ای تاخت

□

یکی جشنگاهست ز ایدر نه دور

□

که سرکردند نا گه خیل منظور

□

تا کجایی چه می‌کنی چونی

□

توجه کن به عشق و پیش نه گام

□

بدو پهلوان گفت کای شهریار

□

زر نابم ز کان دیگری نیست

□

گرچه گرد است بدیدن گردو

□

نشیب او به گردون رهنما بود

□

شب و روز و گردان سپهر بلند

□

ز بیم آن شهم درتهمت افکند

□

آب ار بشودتان به طمع باک ندارید

□

زبان برگشودن به اقرار تو

□

چو بشنید رومی پسند آمدش

□

من چگویم که مرا در دوخته‌ست

□

بنای تن، همه بهر خوشی نساخته‌اند

□

گور جست از برای مسکن خویش

□

چنین گفت کین چرخ ناپایدار

□

کوفت اندر سینه‌اش انداختش

□

می‌رو و یک دم میاسا از روش

□

اساسی که در آسمان و زمیست

□

برین برنهادند و برخاستند

□

زان نمی‌خندم من از زنجیرتان

□

چو زورمند شدیم، از دهان مسکینان

□

به سر بردن خصم چون پی فشرد

□

من این دشت جهرم چو دریا کنم

□

که ز هر ناشسته رویی کپ زنی

□

گر البته نگشتی گرد این در

□

اثرهای آن شاه آفاق گرد

□

غنیمت همه بهر لشکر نهاد

□

هست حیوانی که نامش اشغرست

□

از صبا گوئی تو و ما از سموم

□

به شبرنگی از شب چرا گشته مست

□

شب و روز بهرام پیش پدر

□

کور چون شد گرم از نور قدم

□

وان کو نگریزد از تو با تو

□

در آن رهگذرهای اندیشناک

□

همی می چکد گویی از روی اوی

□

وقت واگشت حدیبیه بذل

□

سحرگه، چون گذر زان ره فتادش

□

ظالمی کانچنان نماید شور

□

چو بشنید شاپور پیش مهان

□

غوره‌ی تو سنگ بسته کز سقام

□

کفر و نفاق از وی چو عباسی

□

قائم عهد عالمی به درست

□

تو گویی مر او را نکوتر بود

□

که زیان کردم عسس را از گریز

□

دیده، زین ظلمت به نور انداختم

□

چو آب فرات آشکارانواز

□

شهنشاه ایران چو دید آن شگفت

□

زانک ماهیات و سر سر آن

□

به رنج آید چنان گنجی به دست و خود که یابد آن

□

چو کژدم توئی مارخوئی کنی

□

چنین گفت بهرام با مهتران

□

از حدوث آسمان بی عمد

□

همتراز وی گنج عرفان نیست

□

تو نیز ای جهاندار پیروز بخت

□

بدو هرکسی گفت شاها مکن

□

همچو چوب خشک افتاد آن تنش

□

چندین هزار خلق که خوردند این دو مرغ

□

بیامد چو پیش دهستان رسید

□

دل شاه بهرام زیشان بسوخت

□

جمله را زان مشک او سیراب کرد

□

همی کندی در و دیوار بام قلعه‌ی جان را

□

خنک پادشاهی که هنگام او

□

دگر گفت موبد بدان مردمان

□

گفت از من کم شد از تو گم نشد

□

انجام ره تو گفت عطار

□

فرود آمد از تخت سام سوار

□

یکی زود زنجیر بگسست و بند

□

یا کرامی اذبحوا هذا البقر

□

ز الودگی، هر آنچه رسیدست شسته‌ام

□

یکی مرغ دارد بریشان کنام

□

برآمد یکی ابر و گردی سیاه

□

ماهیان را بحر نگذارد برون

□

آن کردی از فساد که گر یادت آید آن

□

نشاندندش آنگه بر اسپ سمند

□

ز سی کرد داننده موبد چهار

□

ترک این سودا بگو وز حق بترس

□

زن نکوی، نه بانوی خانه تنها بود

□

برو کرد زال آفرین دراز

□

ز چیزی کجا او دهد بنده را

□

دم‌بدم در سوز بریان می‌شوم

□

چون بزرگان را درین ره آنچه باید حل نشد

□

خروشیدن رخشم آمد به گوش

□

همان کوه و دریای گوهر مراست

□

گرچه پله‌ی چشم بر هم می‌زنی

□

چشمه‌ی نور است این آب سیاه

□

سپاه اندرآورد پیش سپاه

□

چو با زورمندان به کشتی شوم

□

آفتابت گر بگیرد چون کنی

□

شاخی است خرد سخن برو برگ

□

هر آنکس که بینی ز پیر و جوان

□

پدر بر پدربر نیای منند

□

نه چو معراج بخاری تا سما

□

نشنیدی که مردم هنری

□

که این شیر بازو گو پیلتن

□

بپرسید کاین خانه ویران کراست

□

فاعل چه کو چنان مقهور شد

□

هر زمان زیباتر است او تا فرید

□

مگر کز نهان من آگه شود

□

چو ایشان برفتند زان بارگاه

□

چون سلیمان در شدی هر بامداد

□

گر بچشم دل ببینیم ای رفیق

□

دگر شارستان بر سر کوهسار

□

به دارو چو یک هفته بستی پزشک

□

بی طمع نشنیده‌ام از خاص و عام

□

باد و ابرند ولیکن حکما و عقلا را

□

پر اندیشه شد جان سیندخت ازوی

□

خداوند گاو و خر و گوسفند

□

عنکبوت دیو بر چون تو ذباب

□

چه شد کاین چهر زیبا را ندیدی

□

برید این به گنجور دستان دهید

□

بدو گفت تا بیست و سه سال نیز

□

دانک نبود فعل همرنگ جزا

□

هر که را در سینه نقد درد اوست

□

بسان پلنگ ژیان بد به خوی

□

همه کهترانش به کردار میش

□

اینچنین مشکین که زلف میر ماست

□

اشک من، گوهر بناگوشم

□

به آواز گفت آن زمان شهریار

□

ز دستور پرسیم یکسر سخن

□

کین حسام و این ضیا یکیست هین

□

دردمندند به جان جمله نبینی که همی

□

به گوش زن جادو آمد سرود

□

که گوهر فزون زین به گنج تو نیست

□

جان نامحرم نبیند روی دوست

□

گفت، گل در بوستان بسیار بود

□

شهی کاو باورنگ دارد ز می

□

چنان دان که نادان‌تری آن زمان

□

آنچنانش تنگ آورد آن قضا

□

هستی خویش پیش آن خورشید

□

سپه رانی و ما به کابل شویم

□

ستون خرد بردباری بود

□

ور کسی بر وی کند مشکی نثار

□

گر بنام حق گشائی دفتری

□

رخش پژمراننده‌ی ارغوان

□

کنون بر گل و نار و سیب و بهی

□

این جهان پر آفتاب و نور ماه

□

تو را چگونه پساود هگرز پاکی و علم

□

هم آنگاه برخاست فرزند شاه

□

بفرمود تا کارگر با گراز

□

گر بگویم فوت می‌گردد بکا

□

گر چه نمییدم از دست، کار

□

تو دانی که شاهی دل و چنگ من

□

بدانست شنگل که او راست گفت

□

چون بدانستی که شکردانه‌ای

□

مگسی بیش نیستی به وجود

□

منوچهر برگاه بنشست شاد

□

بدو گفت منذر که ای شهریار

□

عشق چون دعوی جفا دیدن گواه

□

ازین معنی سخن گفتن، تباهی است

□

همانا که از بهر این روزگار

□

بپرسید ازو راه فرزند خرد

□

کان دلیر آخر مثال شیر بود

□

تا در نزنی سرش به گل بار نیارد

□

به شادی و انده نگردد دگر

□

خرامید تا پیش لشکر ز شاه

□

در جهان گر لقمه و گر شربتست

□

نه از خویش اینچنین رخشان و پاکم

□

چو گل چهره‌ی سام یل بشکفید

□

در بزم وصال، خوش نشستیم

□

غره گشتی زین دروغین پر و بال

□

گنج می‌جسته‌ام به معموری

□

چرا اسپ بر خوید بگذاشتی

□

کرا کشت خواهد همی روزگار

□

اندر آن بازی چو گویی نام زر

□

به سر منزلی کاینقدر خون کنند

□

چو رامشگری دیو زی پرده‌دار

□

تا کسی کاندرو گذر یابد

□

چون بدانستی سبب را سهل شد

□

پرت از پرهیز و طاعت کرد باید، کز حجاز

□

کهن بود بر سال هشتاد مرد

□

همی دوختشان سینه‌ها باز پشت

□

گرچه این عاشق بخارا می‌رود

□

برو جائیکه جای چاره‌سازیست

□

پذیره شدش زال و بنواختش

□

چو اندر شکست آن شب تیره‌گون

□

اندر افتم از کمال اعتماد

□

گر درین شرح شد زبان از کار

□

دو چشمش چو دو نرگس قیرگون

□

به پیش گو اسفندیار آمدند

□

هر که بیند مر عطا را صد عوض

□

پرواز، بعد ازین هوس مرغکان ماست

□

به کردار دوزخ یکی غار دید

□

کرا پادشاهی سزا بد بداد

□

زان غنا و زان غنی مردود شد

□

که این پیشها است نیکو نهاده

□

ابا لشکر گشن و گرز گران

□

گرامی بدید آن درفش بنفش

□

گفت ویران گشت این خانه دریغ

□

دزد زر بستند و دزد دین رهید

□

نبینی که با گرز سام آمدست

□

ای غنچه‌ی تنگ خوی، چونی؟

□

رحمتش مشتاق آن مسکین شده

□

چون نیم زاهد و نیم فاسق

□

که آن را که اندازد از بر پدر

□

ای آنکه به مرا نهی نام

□

تا به بالا بر نیاید دودها

□

نه بر خیره، گردون تباهی کند

□

رده برکشیده بسی پهلوان

□

گزارش همی کرد اسفندیار

□

باش تا اجزای تو چون بیضه‌ها

□

حربگه مرد سخن‌دان بسی

□

نیرزد همی زندگانیش مرگ

□

می خور و مست خسب و ایمن باش

□

این جواب آنکس آمد کین بگفت

□

شب بجاروب و رفویم بگماشت

□

میان سپاه اندر آمد دلیر

□

کسی از خود آگه نباشد دمش

□

لیک اگر یکرنگ بینی خاکشان

□

چند از متکلمان بارد

□

اگر زادشم تیغ برداشتی

□

چون، سبزه‌ی این کبود گلشن،

□

تا ز غمزه تیر آمد بر جگر

□

شهود محکمه‌ی پادشاه، دیوانند

□

همی رخش خوانیم بورابرش است

□

مرا شاه کرد از جهان بی‌نیاز

□

عکس هر کس را بدان ای جان ببین

□

زانک ازین خانه نیابی تو همی بوی بهشت

□

رسیدی به جایی که بشتافتی

□

تب لرزه بسوخت روی چون باغ

□

حامله گریان ز زه کاین المناص

□

در آن حال، دانی که نیکی نکوست

□

سرم را همی باز داری ز خواب

□

سپاهش ندادند پاسوخ باز

□

گوییش خاموش غمگینم مکن

□

چون درونی تو و برون کس نیست

□

شوم چون فرستاده‌ای نزد اوی

□

پسر را جهان و درفش و سپاه

□

آن کسی را کش معرف حق بود

□

تا درزی بهار، باری تو جامه دوخت

□

نگه کرد قارن به مردان مرد

□

پس آن دختر نامور قیصرا

□

ماهیان قعر دریای جلال

□

با نیک به نیکی بکوش ازیرا

□

نخستین چو کاووس باآفرین

□

دف هر طرفی که رو بتابد

□

هالک آید پیش وجهش هست و نیست

□

ز آهو دل، از مطبخی دست سوزد

□

چنان شاد شد شاه کابلستان

□

آن کبک قفص چو آمدی تنگ

□

دیدبان دل نبیند در مجال

□

کمال دیگران بر خود چه بندم

□

بدو گفت کاین نامه‌ی پندمند

□

همی تا بدین اندرون بود شاه

□

تا زبان مرغ و سگ آموختم

□

چه بودستیم جز خواب و خیالی

□

یکی لشکری ساخت افراسیاب

□

بیامد یکی ناوکش بر میان

□

رحمت بی‌چون چنین دان ای پدر

□

بی‌هیچ گنه چونکه ببستندت ازین سان

□

کمندی گشاد او ز سرو بلند

□

در معرکه، اژدها نظیری

□

که ز جو اندر سبو آبی برفت

□

یک نفس بودن و نابود شدن

□

همی بود شاپور تا کشته شد

□

شه گیتی ستان طهماسب خان کز بیم رزم او

□

هیچ عاشق خود نباشد وصل‌جو

□

تا جان ندهی تو همچو عطار

□

بشد طوس و گستهم با او به هم

□

نیکبخت آن توانگری که بدل

□

مروحه جنبان پی انعام کس

□

بهر آتش، گلستانی فرستم

□

همه سام را آفرین خواندند

□

و گر گاهی به دست در فروشی

□

چون ملک با عقل یک سررشته‌اند

□

اگر شیرین و پر مغز است بارت

□

همیشه دل و هوشش آباد باد

□

همچو طاوس بگلزار حقیقت شو

□

این سخن گرچه که رسوایی‌فزاست

□

جهان، یغما گر بس آب و رنگ است

□

ببخشیم و زان پس نجوییم کین

□

قصر قدر تو بنائیست که یک ایوانش

□

جنتان و انستان و اهل کار

□

می‌نشناسد که دهانش ز خط

□

چو بشنید افراسیاب این سخن

□

آنکو به کشتزار عمل گندمی نکشت

□

چون نیابد نص اندر صورتی

□

نشاید وقت بیداری غنودن

□

که با کین شاهان نشاید که چشم

□

گردون برد پناه به تحت الثری ز بیم

□

سر به پیش قهر نه دل بر قرار

□

مر مرا در میان خویش همی

□

چو از کین او دل بپرداختم

□

برو که فکرت این سودگر معامله نیست

□

تو همی ترسی ز من لیک از خری

□

نمیسوختم گر، ز گرما و رنج

□

بره بر یکی چشمه آمد پدید

□

فرش تو عرش رفت و هزار احترام یافت

□

ز شیران سبق برده شروه به نام

□

علی‌الجمله در او گم گشت جانم

□

نخست اسپ را گفت باید شکست

□

از بهر حفظ گله، شبان چون بخواب رفت

□

سراینده‌ای داشتم در نهفت

□

مرا با خود ودیعتهاست پنهان

□

بفرمود تا نامداران همه

□

گردن افرازنده جمشیدی که منت می‌کشد

□

ز داود اگر دور درعی گذاشت

□

پیدا ز ره فعل گشت جانت

□

جهان را فزایش ز جفت آفرید

□

که گرفتارم به غم جانکاه

□

ز سر ترگ برداشت گفتا منم

□

ترا تا آسمان، صاحب نظر کرد

□

بجویید تا قارن رزم زن

□

به چشمهای سیه شیوه‌ای ز ناز آموخت

□

کسی را که دیدی گرفتی چو مور

□

من ز درد و حسرت و شوق و طلب

□

مرا رفت باید به نزدیک سام

□

آید و منعش کند، واداردش

□

سلاحی بر او دید بیش از نبرد

□

چند در هر دام، باید گشت صید

□

ز یاقوت جامی پر از مشک ناب

□

بهر کتاب حسن تو بر صفحه‌ی فلک

□

بهر نیک وبد با تو یاری کنم

□

شاید که ز بیم شرم و رسوائی

□

پدر گر به مغز اندر آرد خرد

□

خوش آنکه ز حصن جهان برونست

□

شد ایلاقی از گرز پولاد پست

□

قوت، بخوناب جگر میخوریم

□

باز آن هاروت و ماروت از بلند

□

دریا درون قطره تواند گرفت جا

□

چو بر آشنائی گشادی درم

□

اندرین دریای خون هر قطره‌ی خونین که هست

□

خطوتینی بود این ره تا وصال

□

علمی بطلب که گزافی نیست

□

چو در قدرت آید سخن زان دلیر

□

نموده غنچه‌ی گل، خنده آهنگ

□

چون رود جان می‌شود او باز خاک

□

به ورطه‌ای که شوی ناامید از همه‌کس

□

دریغ آمدش کانچنان گردنی

□

گرمی و سردی تو را هر دو مثال است ز ستم

□

احمقان سرور شدستند و ز بیم

□

تا به کی در چاه طبعی سرنگون؟

□

خود نمی‌یابم یکی گوشی که من

□

دولت چه شد که چهره ز درماندگان بتافت

□

پس ترا هر غم که پیش آید ز درد

□

گر به جهان افکند مصلحتش پرتوی

□

پس بدانی چونک رستی از بدن

□

عطار ضعیف را به‌کلی

□

ز اهتمام آن قضیب آن سیل زفت

□

صلح و جنگش، برای این باشد

□

چشم تو گر بد سیاه و جان‌فزا

□

سپهر، مردم چشمم نهاد نام از آن

□

او همی جوشید از تف سعیر

□

ابر عطای او ز کدامین محیط خاست

□

هر کجا باشد ریاضت‌باره‌ای

□

آنها که بریشان ما را همه هموار

□

پاره‌ای بر کن ازین قعر دکان

□

چو دیوان هر نشان و نام میپرسند و میجویند

□

خواب خرگوش و سگ اندر پی خطاست

□

من، اینسان واژگون طالع، تو فیروز

□

مانع آید او ز دید آفتاب

□

با قوت قضا نکند رخنه در هوا

□

پس غدای عاشقان آمد سماع

□

کی توانی شد تو مرد این حدیث

□

خیز بلقیسا چو ادهم شاه‌وار

□

گوئیش: مرد ریاکاری بود

□

تا بدانی که خبیرست ای عدو

□

هست ما را بهتر از هر خواسته

□

شیرگیر ار خون نره شیر خورد

□

خصم مقراض حیل هرچند سازد تیز تر

□

جمله‌ی خوهای او ز امساک وجود

□

بتر بود ز حشر بلکه گاو باشد و خر

□

ما ببوش و عارض و طاق و طرنب

□

مرغان ترا همی کشد رو به

□

چون دو چشم گاو در جرم تلف

□

گه بلندی است، زمانی پستی

□

او ز حیوانها فزون‌تر جان کند

□

میانه‌ی من و عیش اتصال طرفه‌ترست

□

زلف جعد مشکبار عقل‌بر

□

جانا برهان مرا ز من زانک

□

گه ز عکس جوشش آب حمیم

□

برون آرش از خجلت رو سیاهی

□

اژدها را اژدها آورده‌ام

□

گفت کاهل کاین چه کار سرسریست

□

آید و منعش کند وا داردش

□

منحرف رائی که حالا رو از او پیچیده بود

□

بی‌مقرگاهی نباشد بی‌قرار

□

وانکه با زشت‌روی دیبه و خز

□

بر عرب حقست از اکرام تو

□

کسی بر خیره جز گردون گردان

□

لیک حق بهر ثبات این جهان

□

تیرگی ملک تنم، رنجه کرد

□

آب وحی حق بدین مرده رسید

□

به مقر خود از آسیب هوا گردد باز

□

هین ازو خواهید نه از غیر او

□

چنان فربه نه‌ای تو هم درین کار

□

چونک جان جان هر چیزی ویست

□

این هوسها از سرت بیرون کند

□

گرچه این کلک قلم خود بی‌حسیست

□

نشد جامه‌ی عجب، جان را قبا

□

قاضیانی که به ظاهر می‌تنند

□

چه سراجیست فروزنده‌ی رخ همت او

□

ای فلک‌پیمای چست چست‌خیز

□

رهبری از وی مدار چشم که دیو است

□

عاقبت را دید و او اشکسته شد

□

زین بیش مران، ز در احسان

□

از پدر آموز ای روشن‌جبین

□

درین وجود ضعیف ار توان و توشی هست

□

زر کان بود آب و گل ما زرگریم

□

کردم روان بدرگهش از نظم یک گهر

□

کان لله دادن آن حبه است

□

روزگاری می‌برم در زلف او

□

من در آن بی‌خود شدم تا دیرگه

□

بزرگان نلغزند در هیچ راه

□

هر که او چل گام کوری را کشد

□

سوزنی، برتر ز سوزن نیستی

□

در زمین گر نیشکر ور خود نیست

□

مریم فاطمه ناموس که ناموس جهان

□

احمق ار حلوا نهد اندر لبم

□

ای خرد پیشه حذردار از جهان

□

از هوس آن دام دانه می‌نمود

□

ور تو برخوانی هزاران بسمله

□

خاصه این باده که از خم بلی است

□

ز اتش جهل، سوخت خرمن ما

□

گر نه زهرست آن تکبر پس چرا

□

خود نمی‌گوئی که خواهد بود ای ناقص خرد

□

جنبش او وا شکافد سیب را

□

هر مرغ که کرد وصفت آغاز

□

هم‌چو جان باشد شه و صاحب چو عقل

□

برد این حلوا و نان، آرام تو

□

لیک گفتم ناس من نسناس نی

□

باید این سنگ از میان برداشتن

□

رونق کار خسان کاسد شود

□

خواهی که پای بندی اگر جبرئیل را

□

من نیم خود سه درمسنگ ای اسد

□

نیارم گزیدن همی مر کسی را

□

جنبشم زین پیش بود از بال و پر

□

کلب، در دنبال عابد بو گرفت

□

حیرت اندر حیرت آمد بر دلش

□

حلقه بدر کوفت زنی بی‌نوا

□

هر دو به جان شیفته‌ی یک دگر

□

فلک که دارد از انجم هزار دیده روشن

□

جهان خوابیست پیش چشم بیدار

□

نقد ابن الوقت قلب است ای فرید

□

بران شد تا کند از کین سگالی

□

دل را ز چه رو شوره‌زار کردی

□

این سخنم گفت و به گنجو رجود

□

بدوشیدند شیر گوسفندان

□

خضر خانی کز اقبال مبینش

□

به آب حلم بشو روی تابناک غضب

□

صفت فصل بهاران که چنان گردد باغ

□

گر شکر خوردی پریرو، دی یکی نان جوین

□

به صورت اندکی با خان کشور

□

تو دیو بین که پیش رو راه آدمی است

□

چون جرسش، در روش، آواز داد

□

بوقت بخشش و انفاق، پروین

□

دهد دوری فزون‌تر همدمان را

□

دهر اگر خواهد از تو طول بقا

□

کند بر موسی آن راز آشکارا

□

سوختی ای فرید تو، در غم هجر خود بسی

□

همچو کمان پر خم و تیز از میان

□

رهرو گمشده و راهزنان در پیش

□

خنده برون داد سر گو سپند

□

ز گنج وقت، نوائی ببر که شبرو دهر

□

تانهم از فکرت پنهانیش

□

گذشت اول آن خواب اگرچه در غفلت

□

مکش بهر برادر زاده، فرزند

□

نیست چیزی هیچ از این گنبد برون

□

مادر من خسته‌ی تیمار من

□

فقه چبود؟ آنچه محتاجی بر آن

□

ولیکن تا رسد هنگام آن کار

□

تا پدید آمدم، از صرصر فقر

□

گفت که یک آرزویم در دل ست

□

کجا رسد به عقاب براق پویه‌ی تو

□

مکن بد خوی را با خویش گستاخ

□

این همه اختر که شب بر آسمانست

□

چو تیغ افشاند بر وی خان مغفور

□

کاهلیت خسته و رنجور کرد

□

چو غم را جا نماند اندر دل تنگ

□

بهر گامی که پوئی کامجوئیست

□

ترا بادا حرام آن شکر و می

□

از مهابت در ته چاه عدم گردد مقیم

□

چرا بر تخت عاج آن کس نهد تاج

□

عاقلان را در جهان جائی نماند

□

همه گلها به پای سرو خفتند

□

کعبه‌ی نیکی است دل، ببین که براهش

□

کاراین جا کن که تشویش است در محشر بسی

□

از فراز و نشیب، آگاهم

□

قامت‌شان بود به پا کوفتن

□

تعجب خود زبان گردیده سرتاپا و می‌گوید

□

چو شاه سازها چنگست ز آهنگ

□

امتحان را زلف هر دم کژ کند

□

تف تیغش چنان گشت آسمان‌گیر

□

ثم اطربنی باشعار العجم

□

ز نالشهای آن مرغ گرفتار

□

چه شاهباز توانا، چه ماکیان ضعیف

□

که چون آید زمان خفتنم تنگ

□

هرکجا چاشنی چشاند گرز

□

چوب شد از غایت خشکی نبات