قسمت هفدهم

تا کنی ایثار آن سرمایه را

□

از آن بام‌ست اندر ناودان آب

□

تا از آن جام زرافشان جرعه‌ای بخشد به من

□

از بهر سبوس کی شتابد

□

در رخ آتش همی خندد رگش

□

آرام و مأمنیست، نه ما ماند و نی منی

□

هیبتش دریاگذار و همتش گردون سپر

□

ز امر خدایش قدم آسود درو

□

نور لاحولی که پیش از قول بود

□

جانب آن چشم خمیدن گرفت

□

مر صابران را می‌رسان هر دم سلامی نو ز ما

□

آن جان، که به خویش زنده مانم

□

بر طبق آن ذوق و آن نغزی و بو

□

بحر کرم وی آمد و ما آشنای او

□

نه وفا کرد به عیسی پسر مریم

□

سر خود را به دست خویش بسپرد

□

صحتش چون ماند از تو در غلاف

□

وی دولت پیاپی بیش از شمار ما

□

این آتش رخشان شرر می‌سوزدت باالله دگر

□

که ای در سنگ مانده پای در گل

□

کز شما من کی طلب کردم ثرید

□

گیرد خورشید و فلک کاسدی

□

نامبارک دم و ناساز دوائید همه

□

لیک ببخشید باز، هر چه بها کرده بود

□

ای عدو آفتاب آفتاب

□

ز خموشانه تو ناطق و خاموش بجست

□

مست آن باشد نخواهد وعده اطلاق را

□

دل فرعون مجو جانب انکار مرو

□

وان به اصل خود که علمست و عمل

□

از طرف دیده و دیدار نیست

□

مهلت شمع ز شب تا سحر است

□

نشاید شد برون زین صف، که صوفی می‌دهد پندم

□

ناید اندر خاطر آن بدگمان

□

لیکش این دانش و کفایت نیست

□

می نوش و ترک زرق ز بهر خدا بگو

□

گر تاج گرو کردی از رهن کمر برگو

□

هستشان پیش از عمارتها خراب

□

خوش ارمغانیهای آن زلف معنبر می‌کشی

□

که در صاحب نصابی او حقیر است

□

گر تو یار او نباشی، هیچ کس یارش نباشد

□

تا شوی تشنه و حرارت را گرو

□

کز شکرآکندگی ممکن گفتار نیست

□

آن کم دهد فهم بیا گوید که پیش من بیا

□

اسرار کشف کردی عیسیت مو به مو

□

پس بدانی کز تو من غافل نیم

□

بینیم ز خود (حبل مسد) را سکلیده

□

نخواهد بود غیر از محنت و رنج

□

نه همانا که: سر خود ز کمندت برهاند

□

معبد مرد لیم اسقمته

□

چه برد ز آب دریا و ز بحر مشک سقا

□

قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت

□

جدا گشتی و محرومی وآنگه برقراری تو

□

این فسون دیو پیش مصطفی

□

تا وارهی ز تلوین، در عصمت خدایی »

□

تا علمشان بدین نشان بینی

□

اوحدی را به خداوندی خود هم بنواز

□

می‌خوریم ای تشنه‌ی غافل بیا

□

با جره و قنینه و با مشک پرشراب

□

تا سرمه کشد چشم عروس سحری را

□

که طمع دارد از قضا که شود میهمان تو

□

تا برآید از نشیب خود به بام

□

که هر مهجور را آخر ز هجران صبر برهاند

□

دولت جان پرور نوروز بین

□

به بزم اوحدی آی و شراب از جام جم در کش

□

این چنین طعنه زدند آن کافران

□

مردی و مردانه کردی عاقبت

□

چه به از دولت لطف سخن و طبع سلیم

□

نیم قراضه قلب را گنج کنی و کان کنی

□

چونک آتش شد سیاهی شد عیان

□

با کسان آن کن که با خود می کنی

□

زیرا که به اضطرار می‌پیچد

□

غم او چهره‌ی زردم همه وا زر زده بود

□

که گشادندش در آن روزی دری

□

تنگی دلم امان و غوغاست

□

لیکن خمار عاشقی در سر دل خمار را

□

شحنگیی چون نکنی زخم تو کو دار تو کو

□

شد پیاپی آن ندا را جان فدا

□

بوی خوش آید چو بسوزد عبیر

□

گفت با من، که مادر من نیست

□

نه خود را دور کردم یا تو گویی: پارسا بودم

□

پیش دشمن دشمن و بر دوست دوست

□

ناولتها شربه صفی لها احوالها

□

بعد از این خرقه صوفی به گرو نستانند

□

تا کند او به نطق خود نادره غمگساریی

□

بر دلم می‌زد عتابش نیک نیک

□

آن گهر بودش که بند راه شد

□

از پی شیب تازیانه‌ی اوست

□

تا دل و جان خویش را بر سر نای و دف کند

□

در غزا چون عورتان خانه‌اند

□

خامش که شاه عشق عجایب تهمتنیست

□

که از عشقش صفا یابی و از لطفش حمایت‌ها

□

همچون عرابی می‌کند آن اشتران را نهنهی

□

که هزاران آفتاب آرد پدید

□

دربند نسیم خوش اسحار نباشد

□

آن جفا دیدی، نکردی هیچ خشم

□

دشمن، که بی‌بصر نشناسد خموش را

□

یک در از چوب و دری دیگر ز عاج

□

نیک بجوش و صبر کن زانک همی‌پرانمت

□

تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی

□

بند ردا و خرقه‌ای مرد سر سجاده‌ای

□

این چنین باشد عطا که احمق دهد

□

همچو آب از برق می‌رو برق‌وار

□

ناطلب کرده یکی، پیش تو آید پنجاه

□

چو گشتی فارغ از کارش نمی‌آید به کارم دل

□

خاک مردان باش ای جان در نبرد

□

که قوام بندگانت بجز این چهار بادا

□

به خود در ساغرم ریزی نفرمایی غلامی را

□

بی‌خطر و خوف کسی بی‌شر و شور بشری

□

رسته از خشم و هوا و قال و قیل

□

مدعیم گر نکنم جان نثار

□

حدیث عیان را نهان میکنم

□

از آن نیست کو بی‌درنگی برآید

□

چون ازین فتح و ظفر پر باد شد

□

دل‌ها چو رو نماید قیمت دهد زبان را

□

خیر نهان برای رضای خدا کنند

□

تا چو مه از نور دامانت کنم نیکو شنو

□

کس نشان ندهد به صد ساله جهاد

□

تا به رسوایی نمانی باز تو

□

توتیای چشم خاقانی به شروان آورد

□

به همین مایه که: پیش در او بارم هست

□

در ملولان منگر و اندر جهان

□

بر جگر بسته است نام تو را

□

تیری زدش کز زخم او همچون کمانی شد دوتا

□

صد بدر سجود آرد در پیش هلال تو

□

تا برو روید گل و نسرین شاد

□

که به دنیا و به عقبی نبود پروایت

□

گر که تو را بازوی زور آزماست

□

جز الف، از هر که بپرسیده‌ام

□

چیست نامت باز گو و شو مطیع

□

زمامست و زمامست و زمامست

□

تنگ چشمم گر نظر در چشمه کوثر کنم

□

بشکست همه تیرش پیش سپر روزه

□

باز را از حلم گو و احتراز

□

از سر عمیا درین دریا مرو

□

همچو عطار ذره‌وارم برد

□

بلکه مرغی نشنیدیم کزین دام برفت

□

نه ز گل مرغان کنی ای خوب‌رو

□

لیک خود آن صورت احیا خوشست

□

صد هزاران ژاژ خاییدن گرفت

□

بدرد این بشر از شیوه تو

□

تا کند او جنس ایشان را شکار

□

این تشنه که می‌میرد بر چشمه حیوانت

□

هماره بهر توانا، فراخ میدانی است

□

پیش خلق اعزاز و اکرامم کند

□

مر شما را بسته می‌دیدم چنین

□

هنگام مردنست زمان عقار نیست

□

خوانده باشی که هم از غیرت درویشان است

□

بینمت چون آفتابی بی‌حشم سلطان شده

□

مر ترا ای شیخ خوب خوش‌ندا

□

کی توان گفتن ترا صاحب نظر

□

چنان که چرخ ردیف دوام او زیبد

□

یک سخن اوحدی مگر برساند

□

پای خود بر فرق علتها نهاد

□

که همه سیم و زر و مال تو مار سقرست

□

هست محو و محو هست آن جا بدید آمد مرا

□

یعنی همه کیمیاست دیده

□

لیک حرص و آز کور و کر کند

□

مسلم نیست طوطی را در ایامت شکرخایی

□

سرسبز، شاخکی که بچینند از آن بری

□

زین گونه اشک ریزد، کشتی در آبت افتد

□

کرد ویران تا کند قصر ملوک

□

یا رب چه باتمکین بود یا رب چه رخشان می‌رود

□

بنده شاه شماییم و ثناخوان شما

□

تو ز شش سوی بشنوی که سلام علیکم

□

او به نور حق ببیند آنچ هست

□

ملکت بی‌منتها حالی نیافت

□

هرگز که بداند که چگونه تبه افتاد

□

من از برای تو در چشم مردمان خوارم

□

گویدت ای کور از حق دیده خواه

□

دلتنگ کی بود که دلارام در کش است

□

گه دشمن بدرگ شود گه والدین و اقربا

□

پس چرا گویی جمال فاتح الابواب کو

□

تا ابد در عهد و پیمان مستمر

□

داستانیست که بر هر سر بازاری هست

□

تو آگه باشی از بام و من از در

□

درین حدیث که: با اوحدی عنایت کرد

□

بر دل تو بی کراهت دوست اوست

□

خلق گردد برانندش به مضراب

□

وی طلعت تو جان جهان و جهان جان

□

بهر قدوم تیر تو رقعه دل نشانه‌ای

□

در بهشت آن لحنها بشنوده‌ایم

□

یک نفس بیرون کنی پای از گلیم

□

اندر حریم کعبه‌ی پیل آفرین گریخت

□

کان کو غم شما خورد اینش سزا بود

□

شکرباره کی سوی نعمت رود

□

اشتر سرمست را بند دهن واجبست

□

آب چشمش زرع دین را آب داد

□

از دور گردی خاسته تابان شده یک رایتی

□

لشکر حق می‌شود سر می‌نهد

□

بجست و در دل مردان هوشیار آید

□

هر که شد صیاد، آخر شد شکار

□

اداکن این غزل از حسب حال ما امروز

□

هم‌چو رسم مصر سرگین مرغ‌زاد

□

آن باده که گفته‌ای به من ده

□

جان ز من بستان و بردار از دلش بار مرا

□

همی‌پیچد بر خود همچو مار او

□

می دریغش نامد الا جز که تخت

□

ملک گاوان را دهند ای بی‌خبر

□

چون باغ ارم کرده و چون بیت محرم

□

که پندار خویش از میان برنگیرد

□

یاسمن بر سر بنفشه دمید

□

اشربوا اخواننا من کاسه طوبی لنا

□

اعتناق بی‌حجابش خوشترست

□

که خروشید آسمان ز خروش و فغان تو

□

جمله آن تست کردستی قبول

□

عشق بچربید بر فنون فضایل

□

کس این دو رشته‌ی پوسیده پود و تار نکرد

□

کین نامه غلط کند دبیرم

□

ادیم یمن رنگ ازو یافته

□

روز و شب سرمست و سرگردان کیست

□

ولیکن گفته حافظ از آن به

□

روشن ندارد خانه را قندیل ناآویخته

□

می‌شود رویت چه حالست و نوید

□

کی تواند یافت از سیمرغ وصل

□

گر طفل نه‌ای سغبه‌ی بازیچه چرائی؟

□

پیش لعل لب گویای تو خاموش آید

□

نافه کوه را فکنده ز ناف

□

چو یقین صید تو گردد بدران دام گمان را

□

بگرفت خرد هوا از این جا

□

با گفت کی پردازیی گر چشم تو آن جاستی

□

سوی شه بنوشت خشمین رقعه‌ای

□

یا چو گفتی بیار برهانش

□

بدرماندگان رحم کن تا توانی

□

تا قلم فکر او وصف نگار تو شد

□

زمین ناورد تا نگوئی ببار

□

زیرا که دل سبک بود و چست و تیزپا

□

جز از دعای شبی و نیاز صبحدمی

□

کسی بی‌داغ مهرش در قران کو

□

ای هدی چون کوه قاف و تو همای

□

بنگرید آخر به خورد و خواب من

□

آورده به بارگاه روی است

□

وقتی بود که دوست شود دستگیر ما

□

ز پهلو به پهلو شده گرد گرد

□

که جان قطره‌ست و او عمان که جان حبه‌ست و او کانست

□

زین مرض خوش‌تر نباشد صحتی

□

خاراذی دیدش ذتمش انیمو

□

هیچ لالا مرد را چون چشم نیست

□

در وهم نیامدی دهانت

□

بنام ماست، هر رمزی که اینجاست

□

گفت: به از اوحدی هست هزاری دگر

□

زمین بر فلک پنج نوبت زنش

□

عطارد برنهد دستار امشب

□

چه حضور ماند آن دم که رسد زمان مستی

□

و الود بالجبار من اعقاده

□

زاغ او را سوی گورستان برد

□

زان دو نیمه پاک شد در یک زمان

□

خاک بر سر ، بر سر خاک اشک خون پالودمی

□

کان دل برفت و باز نیامد بجا هنوز

□

بر اعدای خود چون فلک چیره‌دست

□

که غرقه کرد چو خورشید نور سبحانت

□

زیرا ز خضرای دمن فرمود دوری مصطفی

□

تا شرق و غرب بینی سلطان من گرفته

□

یا برون آید ز مسجد آن زمان

□

به زان که خرقه بر سر زنار می‌کنم

□

جلوه‌ها بر درو روزن کردم

□

بر هر دو لب نهادی، تقریر این چه باشد؟

□

سخن را نکردم بر او پای بست

□

بیافت مرتبه قاب قوس او ادنی

□

خبر دهید به مجنون خسته از زنجیر

□

که تنها خورده‌ست آن را و یا بوده‌ست ساینده

□

متن نامه‌ی سینه را کن امتحان

□

دادمت مهل و نگشتم خشم‌ناک

□

که از قدر بلند شاه تا هفت آسمان باشد

□

که در بهار نباشند بلبلان خاموش

□

به نیروی تو یک به یک زنده‌ایم

□

زیرا که بانگ و عربده تشویش خلوتگاه شد

□

مرهم مجروح بیا صحت بیمار بیا

□

ای دعا آن تو آمین آن تو

□

این حدیث راست را کم خوان غلط

□

که ره به عالم دیوانگان ندانستند

□

تفاوتی نکند خدمت سیاه و سفید

□

زنگ رخش ز دور ببین و بدان که هست

□

که افکنده شد با هر افکنده‌ای

□

که کار او نه به میزان عقل موزونست

□

راست برقدم نیامد خلعت کوتاه او

□

گل سرخ و گل خیری نشیند مست رو با رو

□

یافتش رهن گزافه جستنست

□

عشق ورزیدن برو تاوان بود

□

حق دل جانفشان مادر

□

کان کس که ببرد این دل، دلدار کنش، یارب

□

دل از داغداران تسلیم اوست

□

فتنه‌ها جمله بر آن فتنه ما مفتتنست

□

بگرفته ساغر می‌کشد حمرای ما حمرای ما

□

در شهر خویش آمد عجب سرگشته‌ای آواره‌ای

□

هم به قدر آن شکر را می‌شکست

□

گر چه نباشد کار من هم کار از آنم می‌رود

□

مجال نیست که پیمانه‌ای بپیمائیم

□

اطلس کی باشد همتای برد؟

□

عدل را ناقه بر بلندی راند

□

لیک فلک جمله شب می‌زندت الصلا

□

من نظم در چرا نکنم از که کمترم

□

تا ببینی بنده با وصف خدا آمیخته

□

بود آن گوهر به حق جان تو

□

در تموز افتاده دایم خورد و خور

□

کین کمان هرگز نه بر بازوی توست

□

چو جانم میل او دارد نهادم دل تحمل را

□

آنچه دستور کرد شد معلوم

□

آن این نباشد این شود این آن نباشد آن شود

□

همکاسه سلطان شد تا باد چنین بادا

□

درها بگداخت دانه دانه

□

امتحان کردم درین جرم و خطا

□

عیار دست بسته نباشد مگر حمول

□

بسی گنجینه، در پا ریختندم

□

دشمن چو خورد دروده باشد

□

از فروزندش آب باید خواست

□

در هوسش خود نماند هیچ امانی مرا

□

آتش دل کی به آب دیده بنشانم چو شمع

□

در دهنم بنه شکر چون ترشی نمی‌خوری

□

می‌نیرزد خاک آن توبه و ندم

□

مشک و عنبر در هوا می‌بیختند

□

نماید شیر انسی زاد عز الدین بوعمران

□

این مجوی از من، که من خود عاجزم از کار خویش

□

شهر شد ویرانه از بومی او

□

توی به تو عشق توست باز کن این توی‌ها

□

و آنک ز سلطان رسدم نیم مرا نیم تو را

□

کی عمر را لذت بود بی‌ملح بی‌پایان تو

□

خواه کژ غژ پیش او یا راست غژ

□

که نه تصدیق کند کز سر دردیست فغانش

□

که تو یکروزی بسوزی در شرار

□

ترا بدیدم و از بند او تمام برستم

□

مایه زو یابند هم دی هم بهار

□

کرده نثار گوهر و مرجان جان‌ها

□

بیا ببین ملکش دست در رکاب زده

□

هست دل از زبان تو در غم و در نکایتی

□

گم شود از مرد وصف مردمی

□

خر جوابش می‌دهد، چند از گزاف

□

در شعله‌ی روی تو عیان یافت

□

در آن دیار که همسایه‌ای فقیر شود

□

غلغلی افتاد در بلقیس و خلق

□

بریز بر سر سودا شراب حمرا را

□

اصل سبب را بطلب بس شد از آثار مرا

□

چونک آن می گرم کردش عقل یا احلام کو

□

شرم دار از ریش خود ای کژ امید

□

با قید کجا رود گرفتار

□

که زر و سیم کلید است کامرانی را

□

کو نشنود به وقت گل الا حدیث راست

□

بخش کردم بر یتیم و بر فقیر

□

نمی‌شکیبی می‌نال پیش او تنها

□

داده به دست ظالمی مملکت خراب را

□

گفتا که بنشناسم من خویش ز بیگانه

□

آنگهان خواهی ببر کردم حلال

□

یک لحظه بدان شد آمد اینجا

□

احمد مختار شاد خوار بماناد

□

کاوحدی را می‌کشی با این وفاداری که هست

□

وز گرانی بار که جانت منم

□

چنانک حلقه به گوش است روح را اعضا

□

زو ندمد سنبل دین چونک نکاری صنما

□

همیان زر آورده به ایثار رسیده

□

صد بود نسبت بصحن خانه‌ها

□

گر قبولی خواهی اینجا قبله آبادان مکن

□

جوانی بخش هستی رایگانی

□

تا هست و نیست صرف شود بر سال دوست

□

اول او لیک عقل آن را فزود

□

این جنس خار بودن فخرست عار نیست

□

بدین دقیقه دماغ معاشران تر کن

□

به نوبت روی بنماید به هندو و به ترکاری

□

که بود تمییز و عقلش غیب‌گو

□

ره نماند آن پیر را جز پیش شاه

□

چه گویم چون زبانم پر زبانه است

□

صد بار بدر گشت ولی در غمام بود

□

می‌رود می‌آید ایدر کاروان

□

سر طالب پرده اسرار ماست

□

طبل زند به دست خود باز دل پریده را

□

لطیف اندیش باشد مرد کم گو

□

دوخته در آستین جبه‌ام

□

از جای جراحت نتوان برد نشان را

□

بود کار هر کارگر را حسابی

□

ز آه اوحدی ار بشنوی شبی خبرم

□

چو گرگین و چون گیو گرد و سوار

□

تو از کجا و بد و نیک مردمان ز کجا

□

بلبل باغ عاشقی طبع غزل سرای را

□

به عشق او که آرد صبح و شام او

□

چون روی در سراچه‌ی لاریب؟

□

بر پرم با او من از ماهی به ماه

□

از برون عطر و از درون شرر او

□

به چین زلف دام او مرا چون چنگ دربندد

□

مرابرکشید و به زودی بکشت

□

چه التفات نماید به تاج و تخت و لوا

□

جزو من از کل ببرد چون نبود درد مرا

□

چرخ تو را بنده باد از چه رمیدی بگو

□

از جسد فرد و از جهت بیرون

□

که گر به قهر برانی کجا شود مغلول

□

نوشتیم و به اهریمن رساندیم

□

هنوزت شکرها گوییم، اگر کردی شکار ما

□

بسان یکی سرو شاداب بود

□

نک اژدها شود که به طبع آدمی خوریست

□

ابروی کماندارت می‌برد به پیشانی

□

وز همت ناپاک ز ما دیو رمیده

□

کندی از دندان سر انگشت خویش

□

مردم بی‌سنگ کی آید به کار

□

خود همه اوست اینت کاری بوالعجب

□

القصه، من از غصه‌ی او نیز برستم

□

ترا خامشی به که تو بنده‌ای

□

به فر عدل شهنشه نترسم از یغما

□

می‌فتادندی به زاری جان سپار و تن فدا

□

با سیل سوی بحر رو مهمان عشق شنگ شو

□

کام را در کفت نهند کلید

□

چاره کار عشق را با همه عقل جاهلم

□

این جامه چون درید، نه شایسته‌ی رفوست

□

کزین سوراخ گیری مار دیگر

□

یکی کودک آمد به مانند شاه

□

که یافت دولت وصلت هزار دست جدا

□

فرخنده آن کسی که به سمع رضا شنید

□

در میان پنجه صدتای او

□

اندر آن اختیار مجبورست

□

نوحه‌ای دیگر برآرد دردناک

□

قسم جز زهر ناب می‌نرسد

□

چو اوحدی بنشینند سالها به غرامت

□

عمود گران از میان برکشید

□

لطف و کرم را نشمرم کان درنیاید در عدد

□

این که یک مرتبه جا در دل بدخوی تو ساخت

□

برون رانندش از حایط بریده دم و لت خواره

□

خاک او قبله‌ی جهان گردد

□

بگو کجا برم آن جان که از غمت ببرم

□

خوشست ار کلبه‌اش نور از تو گیرد

□

ز بیم لعل لب آن پری گهر بچکد

□

زمین پایه‌ی تخت عاج منست

□

چون خطاییست کز صواب گریخت

□

من بدنام رند لاابالی

□

تو خمش باش و چنان شو هله ای عربده باره

□

بر بلای دگر نهند دو چشم

□

بهتر از صد زندگانی دراز

□

گفتا: به مدحت شه گیتی شوی جوان

□

که چون بلبلش دل به خاری بخست

□

بر اسپش ندیدم فزون زان به پای

□

نه بدروم نه بکارم چه خوش بود به خدا

□

صد زمزمه با لعل سخنگوی تو دارد

□

کلکله ملایکه روح میان کلکله

□

عزم بر نظم گهر کرده درست

□

که دوستی نبود ناله و نفیر از دوست

□

بام کوتاهست، گر بسته است در

□

شاید که اوحدی بنویسد کتابها

□

که چون او بگیتی نبرده کمست

□

اندر طلب جهان و مطلب

□

زین میان حافظ دلسوخته بدنام افتاد

□

حرمت ایمان برگو برگو

□

مهلش در خمول گم‌نامی

□

تو به لطف خود دهی او را جواب

□

از جرم خاک بست کمر بر میان آب

□

این بیدها ز بهر چه خنجر کشیده‌اند؟

□

بدید آن سر وافسر شاه نو

□

قلب‌ها و قلب‌ها و قلب‌ها

□

چند روزی فخر خواهد کرد بر جمهور باز

□

چون بیوه‌ای جامه سیه در خاک رفته شوی او

□

وز من انگور آرزو کردند

□

که قطره سیل شود چون به یک دگر پیوست

□

تا بدانی خلوت پاکان جداست

□

غره‌ی سالست مرا، اوحدی، امسال بیا

□

تو گفتی سپهر و ثریا نبود

□

که بر لبت زده‌ام بوسه‌ها و یا بر پات

□

به شرط آن که ز مجلس سخن به درنرود

□

ما را به سه تا چه می‌فریبی تو

□

ور شدی متمن،حراست کو؟

□

کار امت روز و شب با من گذار

□

در عین یگانگی بقا گردد

□

کان بار ز اصفاهان تا خانه‌ی جی بردم

□

جهان پیش چشمش همه تیره شد

□

بعد توشان دولت و پاداریست

□

که می ز بزم رود خود به کوی باده فروش

□

آن دم سست چغزیش بازدهد ز بانگ بو

□

حوصله‌ی تنگ و حدیث فراخ

□

ندیده‌ام مگر این شیوه از پری آموخت

□

ز بادی جستن، از دریا گذشتن

□

که این معنی به چشم عاشقان زار خوش باشد

□

گراینده‌ی گرز و گوینده بود

□

ساحر ساحرکش فتانه را

□

ره بپرسیم مگر پی به مهمات بریم

□

در دو هزاران نبود یک کس داننده او

□

زان مزاج تو رطب و حار بود

□

هر زمان در سیر خود سر تیزتر

□

که ابن اربدی امروز تو نه حسانی

□

اگر به دزد نگویی که: کاروانی رفت

□

نسازیم پاداش او جز به بد

□

جان ما را اندر آن جا کاسه و ادرار نیست

□

میوه چیدن درین چمن مشکل

□

که ببریده‌ست آن خویشی ز خویشانم به جان تو

□

پیش عشاق دار و تخت یکیست

□

کعبه دیدار دوست صبر بیابان اوست

□

ما بیاوردیم با خون جگر

□

رها کنی که: بر آن خاک آستان بچکد

□

که بگشای لب زین شگفتی بگوی

□

گر بشنود عطارد این طرقوی ما را

□

که خرم است بدو حال انسی و جانی

□

تا بحر شد در سر خود در اصطفا پا کوفته

□

از سرش عقل رفت و از دل هوش

□

لیک آهی برکشیدی آن زمان

□

چون زین بگذشت زرق و زور است

□

گویی به سحر ماه بر آمد ز چاه کش

□

به زر بافته پرنیایی درفش

□

آن سو که جعفرست خرافات فاسده‌ست

□

نه ز بدبین و ز بد خواه حذر خواهی کرد

□

جمله خلقان را نباشد خوی تو

□

بر کمان ابروان از وسمه، توز

□

که عهد وصل را آخرزمانست

□

که دهد ساقی دهرت چو می نوشین

□

به رخ دوست نظر کن، که به یک بار اینجاست

□

همی چرخ‌گردان سزد جای تو

□

عجب آن طره بلغار چونست

□

چه توقع ز جهان گذران می‌داری

□

قدح پر است هین هشدار از این سو

□

لیک چون بشکنی، نیابی مغز

□

هم تو جانم را و هم جانم ترا

□

بس عطسه که آن زمان زند صبح

□

من عمر می‌فروشم و وصل تو می‌خرم

□

سران را بسی سر بباید برید

□

اگر کژی به حریر و قز کژین کشدا

□

این غزل از من بر آن غزاله نهفته

□

تا نرود ز کان برون نیست کسیش مشتری

□

هر ورقی در نظرش گلشنی‌ست

□

تا تو دگر به خویشتن ظن نبری که عاقلم

□

چو جانم جامه‌ی ممتاز دادند

□

جامه‌ی این آرزو چون نه به بالای اوست

□

به خم کمند آنگهی برنشست

□

که روی زرد و دل درد داغ آن سیماست

□

سینه گنجینه محبت اوست

□

از همگان می‌ببرم تا که تو از من نبری

□

تا مگر زین گناه پاک شوی

□

هیچ کس ندهد نشان از کربلا

□

کس پی نبرد به هیچ حالت

□

کان ستمگر بر سر پیمان نبود

□

ترا سوی این بیشه چون بود راه

□

ای یوسف در چه بین شاهنشهی و ملکت

□

سهل است مردن هم ولی جهل است بودن یار تو

□

دستوری گفتن نی سر جمله زبان گشته

□

از توسر ازل نهان نبود

□

سعدی به روی دوست همه روزه خرمست

□

هنرمند مردم، سبکسار نیست

□

هر چه جز نام تو، زان گوش ببندم، که کرم

□

همی آزمون را بیازاردش

□

از فارسان حمله و چوگان و گوی نیست

□

قامت چمنده شمشاد نرگس جهنده آهو

□

یا برگردان ز شاعری رو

□

اندرین ره ز من چه خواهد خواست

□

و اندر طلبکاری تو بر سر دوان سبحانه

□

مردان کعبه گنجه نشینی گزیده‌اند

□

دست ما گیر، اگرت مکنت درمانی هست

□

زبان پر ز گفتار سهراب کرد

□

چه پشت باشد مر شیر را ز ثعلب‌ها

□

در دعای دولتش بادا موافق سال و ماه

□

تیرا به صیدی دررسی چون با کمان آمیختی

□

تا توانی به استقامت سیر

□

برفت در همه آفاق بوی مشکینم

□

تو از وزیدن بادی، ز کار درمانی

□

این روز که اندر شب تارست ببینید

□

ز ترگ و ز شمشیر زرین نیام

□

کمینه لعب آن طرار اینست

□

که از چشم بداندیشان خدایت در امان دارد

□

من از جان و جهان گویم زهی رو

□

نز قبول کسی قوی پنجه

□

ورنه چه قصر تو و چه تاج و تخت

□

پس آنگه از پی کارم فرستد

□

از چه بر دست عروسانش نگار انداختند؟

□

ز راه خرد سرش گشته شتاب

□

پیمبران ز چه گشتند پرده دار چرا

□

محتشم خسته را درد به درمان رسید

□

پیام‌های غریب از چنین سوار بجو

□

نگذرد بر زبانت گاه سخن:

□

که هرگز مدعی محرم نباشد

□

ز دمسازی یار ناسازگاری

□

باز پرسیدش، که آن مسکین دعاگوی شماست

□

که نازد همی بار او بر چمن

□

نی نای ماند نی نوا نی چنگ زیر و بم زند

□

که من عاقل نخواهم شد ازین افسون دمیدن‌ها

□

در آن حریم حرم لا اله الا الله

□

نه به بیگانه در رسد، نه به خویش

□

تن زنم، با کس نگویم هیچ راز

□

مال میر اثیافته تبذیر

□

کین عشق نه کار دیگرانست

□

همانگاه گیتی پرآواز گشت

□

خور ز دست شه خورد مرغ خوش منقار ما

□

که بست و محکمست این بار دل در جعد گیسویش

□

حرص دهد هر نفس و آز نو

□

رحمتی آمد بر ایشانش پدید

□

دیگر همه عمرش سر بازار نباشد

□

این کژی و نادرستی از کجاست

□

و آن پیر بین که کار جوانی همی کند

□

مگر کاندر آن تیزی افسون برد

□

هوای سست بی آن دم مثال نردبان باشد

□

علم شد حافظ اندر نظم اشعار

□

تا جمله رخت خویش را بفروشی و با ما خوری

□

لایق صحبتی چنین نبود

□

آخر از شاه جهان چیزی بخواه

□

مشغول بودی به صید مادام

□

بدو دیدم خلاص از نفس کافر

□

ز مغز استخوانش برآورد گرد

□

رو رو که این متاع بر ما محقرست

□

که طرح بزم خاصی از ادای یار فهمیدم

□

ای دل و دیده دیده‌ای ای دل و دیده من او

□

سر او پیش غیر عور مکن

□

دفتر وعظش به گوش همچو دف تر شود

□

نیست هر رهپوی، از اهل طریق

□

گفتا: ازان سبب که نداری به دست مال

□

بدین بارگاه آی چون کهتران

□

که جمله مغز شوی ای امیدوار مخسب

□

اگر چه مدعی بیند حقیرم

□

از دام رهد مرغ به مضراب رسیده

□

گرچه خامل بود، شود مشهور

□

در میان کهتران مهتر بود

□

همی آب ریزد به ایوانت اندر

□

کافاق را به نقش تو در گفت و گو گرفت

□

که بودند چون گوهر نابسود

□

تو را دماغ تر و تازه مرتجاست بخسب

□

صیدی که همچو محتشم افتد به دام ناز

□

یا کبر و شیطانی ما با کبریای آشتی

□

گر بگشایند در آن نیست هیچ

□

ناگزیرست که گویی بود این میدان را

□

فتاد این وجود نزارم، فتاد

□

که نزدیکان به خلوتها بسی گفتند ازین بابش

□

مرا پرورانید باید به کش

□

که درهم شکستست دستان ما

□

این سبزه که بر طرف جویبار است

□

هست هوا و ذره هم دستخوش هوای تو

□

چشم تنگ سیه دلان، هدفش

□

از رای قلبی خدا گشتی عیانش

□

بر لبم لعل او درافشان کرد

□

همه او گوید و سزا گوید

□

نکرد از دلیران کسی را تباه

□

کاندر غم او بسی طپیده‌ست

□

اینست که در خمارم از وی

□

چون نشود مها بدل جان و دل از وصال تو

□

گرد اعیان کشیده خط عدم

□

وین حبر که می‌رود دخانست

□

هیچگه چهره‌ی ما درهم نیست

□

جز بهر کار عشق نیاید به کار مست

□

پر از درد باب و پر از رنج پور

□

و او در خواب و بیداری قرین و یار غار آمد

□

که هر چه در دل او هست، از تو بیزاریست

□

ای دود آتش‌های تو سودای سرها آمده

□

«عدل دارد ملک را قائم، نه دین»

□

کز جهان نه نام داری نه نشان

□

منم آن کز عطا گریخته‌ام

□

جزین خون جگر چیزی، که هر روزش جری کردم

□

وگر نه چو تیر از کمان ناگهان

□

ما و من چون گربه در انبان کیست

□

که ساقی از لب من آب زندگانی بست

□

ساقی شو و بر نهار برگو

□

چو گذشتی، دگر مکن یادش

□

دهل هرگز نخواهد بود خاموش

□

پا در آن ره منه، که راه بلاست

□

بفرست مرهمی، که به جانم رسید الم

□

به دام خداوند شمشیر و زور

□

چو در خانه دید تنگ بکند مرد جامه‌ها

□

کای راهنورد، این ره صوابست

□

که سوی کاله فانی بود عزیمت او

□

جان بیدل چه در شمار آید؟

□

جمله گویندش ز بخت پادشاست

□

گر سلیمان گم کند در ملک خود خاتم رواست

□

صاع در آب و گیاه انداختند

□

ز پولاد میخ و ز خارا ستون

□

فانصتوا و اعترفوا معشرا اخوان صفا

□

کوه‌کن رسوای شیرین محتشم رسوای او

□

کاین را به تو سپردم ای دل به ما سپرده

□

بهر ضبط گله یکرنگان تو را

□

گناهی نیست بر سعدی معین

□

که نتوانست نخ کردن بسوزن

□

که صورت دگران بازی و بهانه نمود

□

جهان پیش چشمش نیرزد به چیز

□

بر جان حلالت می‌کند بر تن حرامت می‌کند

□

ته مانده‌ی کاسه‌ی ابلیسی؟

□

ز کجا خامشم هلد هوس جان سپار تو

□

که چو حاضر شود به معراجست

□

تا بسی جوهر فرو ریزد ز پوست

□

غرقه میان خون دل اینجا من آن کنم

□

که نوشندگان را خماری نکرد

□

چو خواندیم آن نامه‌ی گژدهم

□

در فراقت مدارهارون را

□

بت آدمی کش من تو به محتشم چنانی

□

بد و نیک او بگوید که پناه هر بد است او

□

نتوانند با تو همراهی

□

یکی تمام بود مطلع بر اسرارم

□

پارگی خرد است و امید رفوست

□

لیکن از چشم تو طرفی برنبست

□

بدین شادمان باش و تندی مکن

□

شسته نظر از حول و از خطا

□

بجز مار ناید به دستت ز گنج

□

بیرون نجسته‌ای تو زین چرخه خمیده

□

باز در قلب هر دو استادست

□

عمر بگذارم خوشی این جایگاه

□

ظن مبر کین کار آسان اوفتاد

□

شب همه معراج گشت، رخ همه دیدار شد

□

شدند انجمن نامور یک سپاه

□

در هوس آن سری اوست که هم پای ماست

□

خواب بر چشمم دو چشم او به افسون بسته‌اند

□

در کنف غنای او ناله آز می‌کنی

□

بپرستند اهل معرفتش

□

لیک چون پیوند شد خو باز کردن مشکلست

□

در عیب خویش، ننگرد آنکس که خودستاست

□

بالای تو بی‌بلا نباشد

□

نگر تا چه سختی رسید اندران

□

با مرغ جان سراید بی‌بال و پر به رقص آ

□

توفیق رفاقت ایشان ده

□

بیش کنش نثار زر هست عزیز گوهری

□

پدر آسمان نه بس باشد؟

□

چند شب بر هم چنان در خواب دید

□

نور دین منطفی نمی‌شاید

□

اوحدی فر و اوحدی فرهنگ

□

فزونی لشکر نیاید به کار

□

رگ به رگ مرا از او لطف جدا جدا رسد

□

که ترسم بس کند گر از یک گویم خبر دارم

□

اندر مکان منزل مکن لا کن مکان را ساعتی

□

گوش به خود دار و، ز خود توشه‌گیر!

□

دریغ باشد پیغام ما به دست رسول

□

گردی از دامنی بیفشاندن

□

در پی او غم مخور، کان که ببرد آشناست

□

که بندد دل و جان به مهر پدر

□

نه از عدم آوردم کوه حرا

□

آلوده گشت هرچه بطومار و دفتر است

□

هر صورت را ملحی از حسن تو ای مرجو

□

وین چنین حالتی به بازی نیست

□

نفس از دل نیز هم چندان گرفت

□

بر سر آتش به خلوت همچنان می‌بایدت

□

خوب نیز از حق خویش اندر بلاست

□

که چون است کارت به دشت نبرد

□

در این جو آشنایی مصلحت نیست

□

که چون جریده به آن کو روی دود ز قفایت

□

کل سحر لدیه غاره

□

در صف کوته‌املان راه کن

□

نمی‌آید ملخ در چشم شاهین

□

سوی تو نیز کشد شبرو سپهر، سپاه

□

بار بر پشتست و راهی می‌کند

□

نیامدش زیشان کسی را بمرد

□

هر چند از فراق توم دست بر سرست

□

نان و حلوا را بهل در گوشه‌ای

□

دامی و مرغ از تو رمد رو لانه شو رو لانه شو

□

می‌کنم از زبان حال، خروش

□

برمگیر از پیش ما خوان کرم

□

کعبه به کعبه آمده وکامران شده

□

در هر محلتی که رود ماجرای اوست

□

به فندق گل ارغوانرا بخست

□

دود سیه را بنگارد سما

□

بازی بازی از آن ذقن حظ

□

ای من و تو فنا شده پیش بقای اوی او

□

فکر اسباب صورت، از کم و بیش

□

دو صد فریاد برخیزد ز هر سو

□

فارغ از مشکل و بیگانه ز آسانی

□

چو پرسیدی من آن گویم که در چوگان عشق آمد

□

سزاوارم اکنون به گفتار سرد

□

زبون و دستخوش و رام یافتی ما را

□

کامکان صلح نماند هیچ

□

وی عدل مطلق چند تو اندر خزانی می‌روی

□

حل آن اندیشه‌ی روشندلی‌ست

□

آنچ می‌جویی ز خاکستر برون

□

یعنی که سپند عاشقان است

□

چون بدیدیم، ختم کار این بود

□

متاب از ره راستی هیچ روی

□

پخته سخن مردی ولی گفتار خامت می‌کند

□

گه نگاه دور دوری به تو گاه گاه دارم

□

گفتم که نالان شو کنون جان بنده سودای تو

□

یافت کارش بر فرار آخر قرار

□

گمان مبر که به تنها شکار ما باشد

□

که بما نیز، خلق راست نیاز

□

تا نشود ناامید زود نیوش این غزل

□

نهانم پر از درد و تیمار اوست

□

چونک ببردیم یکی دم ضیا

□

موطن اصلی خود را یاد کن

□

کو برون است از جهان رنگ و بو

□

جهد آن کن که خود کسی باشی

□

تو یقین می‌دان کن آن گنج است بس

□

آب حیاتش نگر که در سخن آورد

□

که به روی تو عجب نیست که دین برخیزد

□

گر از چرخ‌گردان نخواهی نهیب

□

گر ذوق نبود یار جان جان را چه باتمکین کند

□

که شبی دایره موی میانش باشی

□

گفت این هست ولی جان پدر هیچ مگو

□

کانچه گوید به قدر گوید و راست

□

ساخته بر اوج چرخ همت او تخت خویش

□

تو مانند آبی که اکنون به جوئی

□

تا زقه‌ی این زهرش در حوصله اندازم

□

چو شاپور و فرهاد و رهام شیر

□

نیست وفا خاطر پرنده را

□

دست از سر نیاز، سوی این و آن نداشت

□

کاین عقل جزوی می‌شود در چشم عشقت آبله

□

خوب بود خال، ولی یک دو جای

□

وز خلافت راندن محروم بود

□

چو وقت بوسه بود بوسه بخش و بوسه ستان

□

امشبم بنده‌ی خود خوان، که از آن به کوشم

□

چو من زیر چرخ کبود اندکی‌ست

□

نشان یطعم و یسقن هم از پیمبر ماست

□

که ره محتشم بی دل ابتر زد و رفت

□

هیچ جان را سقمی هست از این مقذر او

□

جا نشود منظر منظوری‌اش

□

حیف باشد به ترجمان گفتن

□

صبا صباست، بهر سبزه و گلشن گذریست

□

میدان که: میخواهم لقا، چون فارغ از حور آمدم

□

یکی خسروی تاج گوهر نگار

□

خانه دهد عقرب جراره را

□

این عدالت هست کوه بوقبیس

□

منزه بود از امثال و اشباه

□

صبح عیش از شب اندوه نمای

□

او چو بر حق بود حق کردی طلب

□

جانم صفات بزم تو ز اوج سما کند

□

یا لعل او ببوسد، یا دست خود بخاید

□

مگر آری دگر به راهم تو

□

پیش کشش کو شکرستان ماست

□

شیر دل دیوانه‌ای زنجیر خواه از موی او

□

زینهار فراموشت شود در انس کم گفتاریی

□

از درون تهی خوش آوازند

□

و گر بادم برد چون شعر هر جزوی به اقصایی

□

بروی دشمن خود، در چگونه باز کنیم

□

تا بدانی کز غمش جز طاس بازی نیست کارم

□

جنبش خویش در حراسش کرد

□

ای دهن و کف تو گنج بقا

□

گبر او را یک دو نان جو بداد

□

ور کنی مست بدین حد ره هموارش ده

□

به حجاب خمول مستورست

□

کاروانی امتحانی در رسد

□

درین خانه‌ی خرم دلستان

□

خنک آن قلب که مذکور لسان تو بود

□

برینم هر چه بادا باد! دیگر

□

مغز جان بگزید و شد یار قضا

□

نگشتی اقتضای طبع بر گفتار من باعث

□

سوسن و گل می‌شکفد در دل هشیارم از او

□

بخردان را قبله‌ی امید نیست

□

باد ریزد آب حیوان در دهن

□

عاجز بیچاره، توانا شدی

□

جلوه‌ی طاوس را ماند مدام

□

که گر شهری بسوزم پادشاهم

□

که میوه نو دهد دایم درون دل سفر دارد

□

لیک باطن، از خرد ریان بود

□

نتیجه سربلند آمد چو شد سربست اندیشه

□

پیش داننده باد باشد، باد

□

بس بود خسرو نشانی کار من

□

اما چه سود چشم و سرم شرمسار توست

□

که: برآید ز بلبلی آواز

□

مایه‌ی معدن و ذهاب شود

□

گر نه ورای نظر عالم بی‌منتهاست

□

چهره‌ی راز مرا از تو نهان ساخته است

□

ای در کف صنع ما چو ماکو

□

نفس را عشق پاک داند کرد

□

خام از عذاب سوختگان بی‌خبر بود

□

از بهر مرده، حاجت تخت و کلاه نیست

□

یا این تن مرده نیز بگذار

□

و گر باشد بلایی نیز، گو: باش!

□

مست کند زلف تو صد شانه را

□

در خزان، باری قضا کن زینهار!

□

به خاطر بود قافیه گستر او

□

سخت به دندان بگرفتش میان

□

گفت برگوید بدین آواز در

□

ورای مذهب هفتاد و اند است

□

خواب پریشان شمار وین همه تعبیر او

□

مرده‌ای، با حقیقتت یارست

□

به نیم حبه نیرزد سری کز آن سر نیست

□

محتشم گر در هم آرد پاسبان برهم زند

□

در گور تن از پنج حس بشکافتی در ساختی

□

به سخن پخته شود خام همه

□

گر چشم من اندر عقبش سیل براند

□

دفتر و طومار خود پیچید و رفت

□

چون تو رفتی حدیث ما که کند؟

□

که باد آورده را بادی تمامست

□

عید باشد روزگارم روز و شب

□

وارهان دل از غم و جان از عنا

□

که ز صد بهتر وز هجده هزاران تو مرو

□

هم خطواتش متقارب به هم

□

انوار صفات و ذات مبهم

□

گاز ناخن بر عقاب کند

□

هر لحظه و هر دمیش بار است

□

تیغ دفع بدان تویی،یا حی

□

خواب کجا آید مر عشق را

□

چو محتشم به رهت خاکسار بسیار است

□

در تجلی‌های او نور لقا آموخته

□

جان به توفان عشق، مستغرق

□

تا قیامت کنند و رستاخیز

□

ره ما را هزار رهگذر است

□

خرمن مه بهر گاو کاه ندارد

□

آدمی را کند چو اهرمنی

□

بس که جهان جان سخنور گرفت

□

یا برای جان خود، ای کدخدا

□

تا که بداند این جهان باز که کیمیا تویی

□

دیو حیلتگرش نگردد گرد

□

چون بدین داری رسد، حیران بود

□

که گر کار تو کار شست و شوی است

□

خط نبات رنگت همچون ترانگبین لب

□

علم بر آستان او نرسد

□

سوی جان مزلزلست و سوی جسمیان مرتب

□

به زبان گله زای تو دروغ

□

الحب شفیق لک و الله ودود

□

عاقلش عدل خواند، ار چه به دست

□

ور دشمنی بباشد با هر که در جهانت

□

یکیست کشتی و آن دیگریست کشتیبان

□

پای تو شکسته نردبان است

□

و آن پایت دلیل راه بود

□

در پی رنج و بلاها عاشق بی‌طایلست

□

ورت جرم بوده است تاوان کنند

□

بیدار می‌بینم بسی لیک از پی دانگانه‌ای

□

پایت او باشد، اگر مانی به جای

□

بنده پروردن بیاموز از عمید

□

خود صیدکی کند سگک استخوان خورک

□

هم به معنی سبک‌ترم از کاه

□

قلم و لوح، گو: به مرد بهل

□

پرمغزتر از هزار جوزاست

□

در کان طبع نادره در های مخزنی

□

سجده کنان کای خود من آه چه بیرون ز حدی

□

وین دو دیو چنین ترا همزاد

□

سعدیا غیرتت آمد نه عجب سعد غیور

□

چون مگس همواره دست شوق بر سر داشتن

□

«چون است حال بستان ای باد نوبهاری»

□

پل و بندی بساز در ره سیل

□

که زین شمس زرکند عظیمست

□

قرب الجل الیه و الرسن

□

کز باده گلرنگ تو وارسته‌ایم از رنگ و بو

□

نی به روز افتد ز یکدیگر، نه شب

□

کو مرا در سایه‌ی خود داد جای

□

ز جشن عقل و جان و دل عبور است

□

جمله‌ی اعضای خویش پای سفر گیر

□

با زن و با مرد بگفت آشکار:

□

آن شیر گه صید به کهسار مرا یافت

□

باک از هلاک محتشم ناتوان مدار

□

ای تو بالاتر ز وهم این و آن بی‌من مرو

□

صیقلی آینه‌ی خویش باش

□

چون چاره نماند و احتیالم

□

مگرت دوره‌ی شباب نبود

□

عشق را حمل بر مجاز مکن

□

کدخدا چون و خانه چند آمد؟

□

دل من شد سبک ای جان بده آن رطل گران را

□

تا گرم جست و خیز شدم نوبت شتاست

□

تا منزل خود با محمل تو

□

دیو نیز از فرشته نشناسی

□

نه ای تو هیچ کس خود را متاع چار ارکانی

□

زیوری جز علو نمی‌دارد

□

بکردار پریرویان کشمر

□

گر نباشد مویز و انجیرت

□

فالفهم من ایحائه من کل مکروه شفا

□

بهر تو کرده در جام مردآزما شرابی

□

وی می‌دمد در وای او ای طالب معدن شده

□

شاخ مینا کشیده سر در هم

□

گدا میان خریدار در نمی‌گنجد

□

ز دهر، دیگرم امسال انتظاری نیست

□

نماند تا به زبان تر کنم لبانی خشک

□

در دم آفتابت آجر پز

□

هر آنچ هست در خانه از آن کدخدا باشد

□

قرعه‌ی دولتش، به نام افتاد

□

وز دور تماشا کن در مردم دیوانه

□

دایه‌ای کردند بهر او پسند

□

کی گرفتی ذوالفقار آنجا قرار

□

کوه مخالف تو، نسنجد به کاه تو

□

خاطری را سبب تسکین است

□

اختر پنج رکن و نه برج اوست

□

بپوشد صورت انسان ولی انسان من باشد

□

خمخانه‌ی غمش که منم جرعه خوار ازان

□

خیالانه تو هم ز اسرار برجه

□

او ببیند، که جاودان گردد

□

بیم آنست که شوری به جهان درفکنم

□

اگرت دیده‌ی بینائی هست

□

بس دوانیدی مرا در جوی و جر

□

ندهد فرج را ز نسل فرج

□

که این عشقی که من دارم چو تو بی‌زینهار آمد

□

تن گر هزار جلوه کند جان نمی‌شود

□

کز غیب جوقی طوطیان آورده اندم غارتی

□

تا ولی نیستی تو خوفی هست

□

گاه شدادش به شدت داشته

□

حاصل وقت را نگر تا دم رفته ننگری

□

حدیث یا شکر است آن که در دهان داری

□

بی بر و میوه‌دار و نازک و سخت

□

وان دل خام بی‌نمک در شر و شور می‌رود

□

از خلوت زهدآورد هر دم به غیرتها برون

□

زان سو مثل هاتف بی‌نام و نشان برگو

□

گاه در بزم و گاه در محراب

□

هر گه که در سفینه ببینند ترسخن

□

ندیم سرو و گل و سبزه باش در بستان

□

بغیر من، که تهی از خیال خویشتن است

□

مسجد بصره را بصر خیره

□

ازیرا آفتابی که همه بر عام می‌گردد

□

والصبا قد فاح والقمری صدح

□

ز آنک در پیش روی تیر و سنانیم همه

□

سر او را خزینه داری کن

□

چون منی بهتر ز چون تو صد هزار

□

بسته‌ی این بدره‌ی موزون میا

□

راست چون نامیه بستند گلی بر خاری

□

هنوز از هفته‌ای شش روز باقی

□

مونس و غمگسار من بی‌تو به سر نمی‌شود

□

گر در آیند به محشر دو جهان نامه سیاه

□

زنده شود دل قمر گر به قمر قران دهی

□

قیمت و قدر آن ، بدو شکنم

□

که به صورت نسب از آدم و حوا دارم

□

نه مرا بر خلاص، دسترسی است

□

بهشت است از آن حور پیکر شکوفه

□

به وصول و به قربت شاهت

□

گفتن اسرار تو دستور نیست

□

از خلاء و سطح و بعد جوهری

□

رنجه مشو ز آنک تو هم مهره ز انبان نبری

□

گر تجلی کند حقیقت دوست

□

تا ز صدق یار غار و حلم حیدر گویمی

□

ز آن قطعه‌ای که چشمه‌ی حیوان شناسمش

□

من نمیدانستم اینجا معدن است

□

خون خود را به خوان خود ریزی

□

زیرا ز مستی‌های او حرفم پریشان می‌رسد

□

کاندر نفسی داری طوطی شکر خائی

□

سخن خاص نهان در سخن عام بگو

□

جز تو در عالم نبینم دیگری

□

پس هر چه پیشت آید گردن بنه قضا را

□

خود بگذری، آنچه هست بگذاری

□

فرو برم به لب تو چو نیشکر دندان

□

لوح جانش ز علم ساده شود

□

باز چو کشتی شکست نوبت وصل و لقاست

□

افسار بند مرکب سودا را

□

مکش اندر برش چندین که سرد و زمهریر است او

□

و آن دگر خویش را در آب انداخت

□

رفت سوی نانوا و نان خرید

□

جز تو ای شه که بزرگ از تو همی‌گردد گاه

□

خاک، هر سوی بود، گل زانسو است

□

پایمالت کنند و غم نخورند

□

گر چه ظالم می‌نماید نیست ظالم عادلست

□

اگر اینست دگر می‌شکنم سوگندی

□

و اختلط الشهد لنا باللبن

□

داند آن کش دلی خردمندست

□

حد امکان ما همین قدرست

□

کامدی در حصن تن مسجون شدی

□

که شهباز کبک نگارین خوهد

□

هر یکی دارد از حکومت بهر

□

کب حیات دارد با تو نشست و خاست

□

موعظت دیو شنیدن خطاست

□

فنستکفی بهذا و السلام

□

در دعایش ناله و زاری کنم

□

انما انا رحمة مهدات گفت

□

سر او چون دم خطاف دو نیم

□

خلافی به طبع مرایی مکن

□

چو خلق را همه از خلق خود عذاب کنی

□

تا نبیند رخ خوب تو نگوید به خدا

□

که جای غیر تو در چشم تر نکرده هنوز

□

زین کوفتن رسد به نظر توتیای تو

□

جلوه‌ی او حسن دگر آشکار

□

بباید ساخت با جوری که از باد خزان آید

□

خوش آنکسیکه بگیتی ز خود گذاشت اثر

□

ای خطای تو به نزد ما صواب

□

دین با علم کی تمام شود؟

□

دل ز عشق زر چو شمع افروخته

□

هر دم افزوده نمیگشت گرفتاری چند

□

تا تازه و خندان و خوش چون شاخ شفتالو شوی

□

حل دقایق ز بیان وی است

□

که بنیادش نه بنیادیست محکم

□

می‌آید و می‌جوشد تا بر شکرت افتد

□

زاده‌ی طبع مرا هست نشان شیرینی

□

اصل این چند فرع دانندش

□

کار هر ناشسته رویی نیست این

□

روزی که گرد روی تو گردد خزان حسن

□

پاکدلی و صفوتی توسعه و احاطتی

□

که چو ایزد درو نگاه کند

□

و گر کنند ملامت نه بر من تنهاست

□

من این قلاده‌ی سیمین، از آنزمان دارم

□

زود پابر آسمان نتوان نهاد

□

از هزاران یکی شود بینا

□

می‌کند با او به صد شفقت عتاب

□

تا بتابی نخ برای پود، پوسیداست تار

□

نوبهار و مهرگان آمیخته

□

شاه باید بود یا شاهدپرست

□

ولیکن شاهد ما بی‌بدیلست

□

نامه‌ی جود به عنوان اسد

□

تا اسد خورشید و مه خرچنگ داشت

□

نفسم انجیل را زبان گشته

□

یا ترا چون خواهم و مرد تو نه

□

شعار من این است و عاری ندارم

□

پرده بوسلیک را گاه حجاز می‌کنی

□

وصف آن بیرون ز هر اندیشه‌ای

□

یاران چمن کند فراموش

□

شبان از خواب بی هنگام برخاست

□

کین دمم جز تو هیچ همدم نیست

□

رفته بر پیشگاه خواجه امام

□

معتکف بر خاک این کویش کنم

□

محرم به حریم خواصش کن

□

من سرمست می‌کشم ز فراتش سبو سبو

□

هر یک از آن دیگری افزون بود

□

کز صاحب وجه حسن آید حسنست آن

□

به صاحب قرانیم اقرار دارد

□

رنج زایل کنم آنگه که به بیمار رسم

□

میان تا روز می‌بندد شب تیره به لالایی

□

هر کجا گنجی که بنهد پادشاه

□

پرده از چهره‌ی صد راز نهان بگشاید

□

از کمان جستی چو تیر و آن کمان بگریسته

□

دست در دامن رسول زنی

□

فی منظرک النهار و اللیل

□

رهنورد، اما نه پائی، نه سری

□

به قطره‌ای دو که لب خشک مانده‌ام چو سفال

□

قاید کاروان جود تویی

□

ساکن شده است و خرم الاک

□

به چه دل بسته‌ای، به که همنفسی

□

بود او را به گه عبره به زیر زانو

□

گر شودم تن چو قفص چاک چاک؟»

□

جهد سودی نکند تن به قضا دردادم

□

کند احیا چو عیسی مریم

□

منتی بر عاشق شیدا نهاد

□

گنج تقدیس را طلسمی تو

□

جرعه‌ای می، خواهد از ساقی خویش

□

عذریست چو عذر محتشم لنگ

□

وقت کلام لاییی وقت سکوت هستیی

□

وآنچه نی، حظ دیگران باشد

□

من به خلاف رای تو گر نفسی زنم زنم

□

به پشت عقل باید بردباری

□

به صحرای قیامت در، چو بگشایند بار تو

□

در باغ کرم چه می‌بندی؟

□

بازمانم دور مشغول سپاه

□

بر لوح وفا، رقمی نزدی

□

آنچ گلو بگیردت حرص مکن مجو مجو

□

ور نکوهند از آن به باد مشو

□

فریاد بکن یا بکشد یا برهاند

□

آهنگ بدین بال و بدین پر نتوان کرد

□

هر گه که داشت روی خود اندر برابرش

□

می‌نهاد از عمود خود داغش

□

خود را ز برون در نمانی

□

بر غیر عشق محتشم این حرف دال نیست

□

تویی سرلشکر اسپاه روزه

□

کار بر خود کنی چو قافیه تنگ؟

□

گردن به کمند به که مهجور

□

تا که مانند چرخ، روباهی است

□

بر دل شعاع عشق، چو مصباح در زجاج

□

وز به آن بیشتر مگردان چشم

□

این همه کار از کفی خاک او نمود

□

در حریم کعبه، ابراهیم پاک

□

در مرتبه نگر که سفول آمد و سمو

□

وصف زهره در میان انداختی

□

می‌شنود تا به قیامت خروش

□

کانکه مرا آفرید کار طراز است

□

مار ظلم این عقارب را به یک افسون عدل

□

فی طریق الهوی کمایاتی

□

از قدم تا فرق عین درد بود

□

بر محتشم در جور هرچند باز باشد

□

نقد تو نقد است کنون گوش به میعاد مده

□

زیر احکام طبیعت گشته پست

□

تدبیر تو چیست ترک تدبیر

□

دینار و درهمی، پدر من مگر نداشت

□

رسن بازی تواند این قدر کرد

□

دور از انبوه و ازدحامی تو

□

غرق خون بر خشک کشتی رانده‌ام

□

کش جهان تن بود دروازه‌ای

□

آن چشمه ای که مایه دیدار آمده

□

عجب دیوی کند سلیمان را

□

نظر به صفحه اول مکن که تو بر توست

□

پس چرا دم به گمان خواهم زد

□

از آن باکس نمی‌گویم غم شبهای هجران را

□

الف او بس بود تو، نونی کن

□

از قدم تا فرق غرق آتشیم

□

که گر سکوت نورزد یکی جواب ندارد

□

کرد قضا دل مرا عاشق و کف زنان تو

□

چون تواند که بود هستی‌بخش؟

□

لا تخونونی فعهدی ماانصرم

□

رنگرز اوست، مرا چیست گناه

□

خواب خوش مستیش همه عین نماز است

□

شاه عادل، نه شاه عادل کاه

□

حله درپوشیده طوقی آتشین

□

خویش را ضایع مکن اندر جلال

□

چون دید روح آن زخم را شد در ادب استاد از او

□

به دگر گنجها شود رهبر

□

خاصه آن وقت که در گوش کنی مروارید

□

کان طلب اقچه سوی گاز فرست

□

هم به آخر رسد آن چیز که باشد معدود

□

قرة العین خاطر تیزم

□

تو ز نااهلی مرا بفروخته

□

که از بتان صنمی انجمن نشین دارد

□

گر از سر بامی کنی در سابقان نظاره‌ای

□

روح تسلیم کرده پیش از مرگ

□

کوته کنیم که قصه ما کار دفترست

□

این گناه از سنگ بود، از من چرا رنجیده‌اند

□

چه بود فایده از عمر چو حاصل برود؟

□

رنج دیوانه، خواب مست از چیست؟

□

هر یک به بلاد دیگر افتاد

□

کم از آن خورد که بسیار نداشت

□

هر غنچه گوید چون منی باشد خوشی کشی تری

□

مژده‌گویان! که بامداد پگاه

□

عبادت لازمست و بنده ملزوم

□

که گرد دایره‌ی نفی عین اثبات است

□

از روی تو انعامی دیدیم مگر بوسه

□

و گرش ایندو نیست دستوریست

□

تا تو در گشتی شوی با آفتاب

□

سر ز جیب خاک بشناسش به جیب چاک چاک

□

دلبر و دل جمع شدند لیک نباشند دوی

□

تو چه خسبی؟ چون دوست بیدارست

□

ز دوستی نکنم توبه همچنان ای دوست

□

بچشم من نشود هیچکس ز بیم، عنان

□

حسن رویت که درو خیره شود چشم نظر

□

که کنی در سیه سپیدش چست

□

چه به کژ زو بازمانی چه به راست

□

جز به آن خشتها، نکرده بنی

□

که تا جوشت برون آرد از این سرپوش مینایی

□

مهر را راه آمدن گم شد

□

گنج و مار و گل و خار و غم و شادی به همند

□

با هنر هاشمی با کرم برمکی

□

او سگ تست مرانش ز در غار بگو

□

هر چه حق داد در میانه نهد

□

گر نداری درد از ما وام‌کن

□

تو باری غنیمت شمار این زمانرا

□

که از خورشید خورشیدان تو را باشد پذیرایی

□

نقد کان از کمرش بربایی

□

مادام که هست امید درمان

□

گهی سرسبزی و گه میوه‌داری

□

کاین غم جدا نگردد از تو به روزگاران

□

در دمی کرده پیش یار تلف

□

کاشته با چون منی تخم جفا

□

خریداری نکردند این سرای استخوانی را

□

مگر ابلیس ملعونی که بر آدم نمی‌گردی

□

همه آن می‌کنی که می‌خواهی

□

مشکل توانم و نتوانم که نشکنم

□

آن بود جان که ز تو جانان برد

□

در بند کفر مانده و ایمانم آرزوست

□

بدهد، تا رسد به حد بیان

□

بی‌قرار و بی کس و بی دل بود

□

سینه ز تجلی آن، طور است

□

وگر بیدار گشتی او نه زندان نی ارم بودی

□

شرق او غرب و غرب شرق شود

□

ور بخوانی عجب از غایت احسان تو نیست

□

مبادا خانمانی را بسوزی

□

گردنم از پی شمشیر تو سرها دارد

□

پدر اندر فراق او میرد

□

چون ترا بیند نشانی باشدت

□

آمدم تا با تو باشم، یک زمان

□

هم دوز ز ما هم زه قواره ما کو

□

عیب بگذارد و هنر نگرد

□

چه غم از چشم‌های بیدارت

□

گه کنند احتمال و گه نکنند

□

بانگ بلبل همی کند دراج

□

زو سر تازیانه بس باشد

□

یا بگو تا در خزینه می‌کشند

□

هرگز نخواند اهل خرد رادت

□

وین فکر چو اعرافی جای گنه و خرده

□

گرد این ثالث ثلاثه مگرد

□

خرم تن سعدی که برآمد به زبانت

□

درس ادیب را چکند طفل کودنی

□

بود آیا که خرامان ز درم بازآیی؟

□

پرده بر خیزد از نمایشها

□

آن نظرکن تو که این از دست اوست

□

افضل آمد از عبادات سنین

□

بخوان قرآن نسوی تا بنانه

□

می‌نهادند به نومیدی گام

□

آتشی هست که دود از سر آن می‌آید

□

مدح ابوالمظفر شاه چغانیان

□

ز بستن ره ما، خلق در نمی‌مانند

□

کوه را حاجت گریز بود

□

تا برآید کار تو از دست کار

□

دهد «الا» ز جام وحدت، می

□

در وا نگشت ماندم دروا بسوخته

□

همتش بر کشتن ابسال بود

□

علمی که ره به حق ننماید جهالتست

□

خواجه مرا تو ره نما من به چه از رهش برم

□

ز سرگشتگیهای عمر حرامی

□

نه به ریش جهان همی خندی؟

□

گر همه گردون بود در خون رود

□

از پی تمثیل قدوس و قدیم:

□

بگذر ز زرق و از ریا باشد که با ما خو کنی

□

عشق او لازمه‌ی ذات من است

□

تو گرمتری ز آتش من سوخته تر ز آنم

□

حصن شنذان‌وار جوان بدرود باد

□

ز بهر چه شر و آشوب از جهان برخاست؟

□

تویی همدم، تویی مونس، تویی جفت

□

آن خود یک ره بجوی از جیب باز

□

بین چه حکمتهاست در این میوه‌جات

□

ظهور یافت ازین امتزاج ساغر جان

□

هر کسی، جز کسیکه درخوابست

□

که دل به کس ندهم کل مدع کذاب

□

صلای عشق شنو هر دم از روان بلال

□

چون دلی را سر گیسوی تو آرد در بند

□

جمالش چشم کژبین را نشاید

□

حق نخواهد کرد با عثمن عتاب

□

نکته‌ای گفته است، هان تا بشنوی:

□

بیرون شد کار می‌ندانم

□

موج زن گشت به تحقیق سخن

□

سهلست جفای بوستانبان

□

در کوی تو همچو خاک در نیست

□

نقل ما جز شکر و بادام نیست

□

تو آزاد از منی، ای من غلامت

□

زان چنان بی‌بال و پر سرگشته‌ام

□

مصلحت مردم هشیار را

□

باد کویش بی‌دلان را بهتر از بوی عبیر

□

اشک اندوه ز مژگان پاشی

□

جفا و جور توانی ولی مکن یارا

□

ایمنی یافته‌ام سوی خطر می نروم

□

تا جان باشد نهفته در تن

□

شد ز جودش وجود عالم پر

□

لیک او باید که خواند بنده‌ام

□

تا مستی و خواب تواش فسان است

□

چو به صومعه رسیدم همه یافتم دغایی

□

به حرم راه زیارت برداشت

□

ساقیا جامی بده وین جامه از سر برکنش

□

پانصد هجرت ازو به فرزند

□

شیطان کمیز خر به تو سکران فروخته

□

تیغ جهلست در غلافش کن

□

خاک می‌باید شدن در راه او

□

تسلیم شدیم و وارهیدیم

□

ستوری را شکرخایی و طوطی را مگس رانی؟

□

بهر آن نکته ز اسرار وی است»

□

به دشمنان نتوان گفت ماجرا ای دوست

□

چون گفت دل نیوشم زین گفت عار دارم

□

اگر خوهی که به دستت رسد بیار انگشت

□

بسته یابی بسان سنگ درش

□

در جدایی بس صبور افتاده‌ای

□

بس نسیم فرح‌انگیز که صرصر گردد

□

بطلب راه کوی جانان را

□

اوست کف، اوست قطره، اوست حباب

□

تا چون مگس نگردی گرد شکردهانان

□

می‌نشناسد ز خاکساری است

□

گر ز چین خشم بینی چهره سوهانی مرا

□

حلق خود چون کمان مکن در بند

□

زانک با سیمرغ نتوانم پرید

□

گر تو زان روی بتابی چه ازین بهتر

□

چشم او گریان، دلش بریان بود

□

هر یکی راست منزلی روشن

□

من چنینم تو برو مصلحت خویش اندیش

□

نفس اماره‌ست و ما اماره اماره‌ایم

□

که من از خود روم آن دم که گویندم تو می‌آیی

□

مگر از لا اله الالله

□

شاه اندر بحر شست اندازشد

□

بر حذر باش ازین گله و چوپانش

□

تا در بسته، بو که، بگشایی

□

بسته پی حفظ تو راه خیال

□

ور به تازانه قهرم بزنی شیطانم

□

که دل از راه گوش می بشود

□

در باز تو خود را که در میکده باز است

□

بیوگان را سخن مگوی به خشم

□

پیش از آنکت جان برآید رازجوی

□

بر چهره چند میفکنی آژنک

□

روز و شب در سوز و فریادم، تو دان

□

شاد از آن مسکین‌نوازیهای او

□

پیش تسبیح ملایک نرود دیو رجیم

□

احداث و گرو بستان آهسته که سرمستم

□

دور جهان، پرده ز کارم کشید

□

وین به تبریز دین عمارت کرد

□

بهترش بودی که بی‌آن رشته کار

□

وز جمیع ماسوی الله باش فرد

□

حلقه‌ی روی بهشت آساش از طاها زنند

□

پدرانت، کواکب گردون

□

تا چنین خطی مزور کرد انشی روی تو

□

که از ناله کردن چو نالی نوانی

□

کز پی سود به بحرین مبر مروارید

□

که نه‌ای هم چو سایه در پی نور

□

کو ندارد ریش خود را شانه‌ای

□

خنک آن دیده که نغنود درین بستر

□

چون محنت روزگار رفتم

□

در دم لای این شهادت نه

□

ورق درخت طوبیست چگونه تر نباشد

□

گر ز برق دل خود بر که و کهسار زنیم

□

به صورت گر چه گردون است بر بالای درویشان

□

شهر بی‌ده زبون شود ز خراج

□

بتگری باشی که او بت می‌کند

□

به حق تقی، خسرو ملک تمکین

□

با خود بود، ار بود مرا جنگ

□

نیست به خود، هست به تو هر چه هست

□

هر کسی را که تو بینی به سر خود دینیست

□

بالای سدره عنصر و ارکان نو نشست

□

کسوه‌ی نو ز ریاحین چمن کهنه شعار

□

چو وصف آن تو هم از صاحب دکان شنوی

□

سر بسی گردد ترا چون آسیا

□

یک ره از روی کرم، با من بگو

□

اگر بر تخت بنشانی وگر بر دار می‌داری

□

تا نکوشی، نباشدت ظفری

□

هیهات از این خیال محالت که در سرست

□

بر قهر سابق می شود چون روشنایی بر ظلم

□

می‌کن، که بر رعیت حکم است پادشا را

□

نمودار بزرگان سلف او

□

ننگرد هیچ از پس و از پیش او

□

بردار گر که کارگری بهر کار گام

□

محنت آباد مقر نتوان کرد

□

ورنه خواهم زین غم افتادن ز پای

□

ور مرا خواهی رها کن اختیار خویش را

□

که به جان و دلم خریدارت

□

از بند خاک گردد بیخ شجر گشاده

□

بنه این جام بر سر سنگم

□

کاتشش در زبان نمی‌افتد

□

در و دیوار گر زبانی داشت

□

کما حق العطاش الی الزلال

□

همچو خاک‌ام به ره افکنده شوی،

□

که رنجورند از این علت طبیبان

□

گاه چو بلبل به سحر سخره تکرار شدم

□

تاثیر اختران شما نیز بگذرد

□

تو خود کردی خطا، از من چه خواهی

□

هنوزت با دل خواجو عتابست

□

لطف و فیض قادر و قیوم و حی

□

و گر زنده به جانی تو، ضرورت جان کنان میری

□

تا نشنوند واقعه‌ی آشنای دل

□

بدر بی نقصان و زر بی عیب و گل بی خار نیست

□

عیسی رسید و نوبت دجال درگذشت

□

کانجا که درد نبود درمان چه کار دارد؟

□

راستی باید از کژیها دور

□

در کالبد باد دمی روح مسیحا

□

این بود قانون عقل جاودان

□

ذات او زان همه اوصاف مبرا بینند

□

سخن کاوحدی کند بیان از بیان من

□

گفت خون خویشتن در گردنت

□

زیرا از آن کم دیده‌ای من صدصفت گردیده‌ام

□

خرم دل آن که در تماشاست

□

حجر او علاج علت‌ها

□

برتر از صدرنشینان جهان جای منست

□

هرچه آن نرود به دست جانست

□

رفتم آنجا تا ببینم حال میخواری چه شد؟

□

کار عشقست و میسر نشود بی‌جگری

□

که طوطیان چو سعدی درآوری به کلام

□

تو نه ای مردانه همتای تو هست

□

گه برین و گه بر آن نتوان نهاد

□

چو نظر در جحیم و ویل کند

□

دوده‌ای پیداکند چون پر زاغ

□

چهار رکن و چهار صفه‌ی دین

□

نمانی تا درینجا پای در گل

□

که تو شمع جمع و آنگه دل اوحدی گدازی

□

چند پنهان کنی آواز دهل زیر گلیم

□

آنگهی شکر کنی بسیارم

□

به جای بیضه نهد اندر آشیان گوهر

□

نه به آن تا ثنای من گویی

□

بس که دارو کردش و درمان نبرد

□

گویی به مزاج دیگر آمد

□

از مزاج ار می‌برد سودا شکر؟

□

کفر بود، گر بجز یکی بپرستیم

□

ما به تو مستظهریم وز همه عالم فقیر

□

کردند ترک‌تاز و نه در خورد کرده‌اند

□

روزی اگر فتادی در دست من عنانت

□

باشدش اکثر حدیث به یاد

□

که هر که پای درین ره نهاد سر بنهاد

□

خونابه‌ی چشم زو روان‌تر

□

چون فروماندم ز جست و جوی تو

□

گزیر نیست حدیث مرا ز تر گشتن

□

هنوز آواز می‌آید به معنی از گلستانم

□

کز ساغر چو لاله چو گل یاسمین بریم

□

چون عروسان پشت خود در زر و زیور آینه

□

که گرفتار خفت و خیز نشد

□

این دم از آتش عشق تو بیکبار بسوخت

□

ز پنهان خرامید نیزه بدست

□

که بیش ازین دل ما بی‌قرار نتوان کرد

□

نقش سودای آن بت عیار

□

عنان عقل ز دست حکیم برباید

□

ذره که باشد چو آفتاب عیان است

□

ز فرق سر شاخ تا فرقدان گل

□

نهی، یعنی: نمیدانم که هستی

□

دریغا جان مستسقی ببی هم نمی‌ارزد

□

پند تو صلاح کار من بود

□

هر چند تو را گمان نماید

□

من که ز دست خویشتن در خطرم، دریغ من!

□

اقرار بیاریم که جرم از طرف ماست

□

چیزی بمگو که من ندانم

□

صبحدم، شبنم بر او بگریسته

□

مکر دنیا بدید و پستش کرد

□

زانک اگر پرده کنی زین قصه باز

□

کزین سان همی نیزه داند زدن؟

□

به هیچ وجه مرا نیست با تو انبازی

□

تا از کتاب دل بنخواند مقالتی

□

که پشه‌ای نبرد سنگ آسیایی را

□

یاد جان خویش خور یاد روان کس مخور

□

در باغ امید آخر هر شاخ بری دارد

□

دریغ! آن محنت بی‌حاصل من

□

گر چه کس قند بسوی شکرستان نبرد

□

گوان و جوانان ایرانیان

□

تا نیابد کس نشان و بوی تو

□

از می وصلش این قدر، بس که خمار بشکنم

□

همتی کان به تو مصروف بود قاصر نیست

□

ز خطر زان نگریزم که در این ملک خطیرم

□

بوسه نی، عمر جاودان به تو داد

□

او مرا میکشد به سر باری

□

که نقد من بهمه حال برعیار خودست

□

بکش هر ک یابی به کین پدر

□

و آن دگر نامی است اندر هر زبان انداخته

□

نه آن خزان و نه این نوبهار خواهد ماند

□

گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست

□

اگر خورشید تو رخشان نگردد

□

نیارد با تو زد خورشید پهلو

□

بیرون کند از سر هوس خلد برین را

□

گر گوش بر ترنم مرغ سحر نکرد

□

گرفت آن درفش همایون به دست

□

چشم دل پاک او مشرق ام‌الکتاب

□

بدین سرمایه چون گردد کسی گرد دکان تو؟

□

سوزی که در دلست در اشعار بنگرید

□

چون ماه از آن سفر گرفتیم

□

که هوا تیره از غبار من است

□

فالی بزن به خیر که آخر گذشتنی است

□

تا که عیسی محرم اسرار شد

□

هنوزت نبد گفت هنگام گاه

□

در بند در خود، که در یار گشادند

□

هوش روان، اگر گل، اگر خار بوده‌ای

□

من این بیداد بر خود می‌پسندم

□

منوازش که سزای ستم است

□

دلبرت یاری دگر بگزید رفت

□

که در این سلسله جمعند پریشانی چند

□

کیست کو للی الفاظ ترا لالا نیست

□

که زیبنده باشد بر آزاده تاج

□

عراقی نیک حیران می‌نماید

□

تا بشنود که: من طلب یار میکنم

□

شب روز می‌کنند و تو در خواب صبحگاه

□

خدایم من خدایم من خدایم

□

اندکی زین نمط کفایت اوست

□

کمتر ز نور موسی و نار خلیل نیست

□

کس نیست که او را خبری باشد از این باب

□

و ز حجره‌ی غم برون نیایم

□

چه خلاص آن را که دست‌آویز ثعبانی بود؟

□

من چنین نادان نیم، کینم دهی، آنم بری

□

گر ببندی تو به روی من و گر بگشایی

□

مدحت خواجه‌ی عمید بخوان

□

پس تو حمال بار خویشتنی

□

صبح معلوم نمی‌گشت اگر شام نبود

□

در میان هر دو حیران مانده

□

در حجره‌ی سرد کرده جاخوش

□

بیابد بهر چشمش توتیایی

□

تا اوحدی نبیند بی‌استخوان نواله

□

حیف باشد که همه عمر به باطل برود

□

تا چنین می در دهن می آیدم

□

هرگز نداده‌ام به بداندیش زینهار

□

نقد جان را کی دریغ از یار جانی می‌کند

□

او ازین بهتر چه اندیشه دگر

□

تا سایه برابرت نبینم

□

ناز تو چندان که بتوان می‌کشم

□

گر در پی هوای عرش ببینی که می‌چرند

□

تا بر سر مونس دل افشانم

□

که بادی فرستادمت تنگ بسته

□

به دست همچو منی خود نیاید آسان در

□

هم پایه‌ی تختش جهت علم زمین است

□

هر زمان یابم پشیمان‌تر ترا

□

بگفتم سرآمد مرا روزگار

□

به گرد کوی او سرگشته می‌گردند چون گویی

□

چو ذوقی نباشد ترا اندرونی

□

نظری گر بربایی دلت از کف برباید

□

پس تو ندانی این قدر کاین بشکنم آن بشکنم

□

که من در راه عشق تو به سر رفتم ز بی‌پایی

□

که کسی با خبر از حیله و تزویرش نیست

□

خویشتن گم کرد با او خوش به هم

□

گرامی کفش بود برنده تیغ

□

که این جا یک خراباتی ز صد دین‌دار اولی‌تر

□

گاه از لب گل خندم، گه بر سر خار آیم

□

تیربارانست یا تسلیم باید یا حذر

□

از هستی خویش بر کران رفت

□

زین کی ز پشت شیر نهد بر خر آفتاب؟

□

گر به او یزدان نمی‌دادی دل آگاه را

□

تو جمادی گیر اگر مردم شدند

□

زو انس نشاید آرزو کرد

□

هیچ بیمار جز نسیم شمال

□

بپرس از اوحدی روزی که ای بیمار من، چونی؟

□

هرچ آن به آبگینه بپوشی مبینست

□

جان و دل تا برود بی‌دل و بی‌جان بکشم

□

گزنده در گریبان اوفتاده،

□

عکس قمر طلعتان زهره جبین است

□

کی سلوک این چنین ره خواهیی

□

کان از دل اوست وین ز جانم

□

چون نیست شود، جمله مرادیم دگربار

□

گر به چنین ظل همایی رسی

□

مطرب ما خوش به تایی می‌زند

□

بیم نار بلا فرستادی

□

کز بهر این امانت جبریل امین نباشد

□

گرد خورشید کشی دایره‌ی مشکین را

□

تا از و شنوم که گوید جان بیار

□

خانه با رنگ او گلستانست

□

کز بوک و مگر جان خریدار برآمد

□

درین سودا به کوی او فرو رفتند بسیاران

□

هر که گوید که دلم هست و دلارامم نیست

□

تا جان نوبهاری و من سرو و سوسنم

□

انده حسن دلستان برود

□

جز وجود پاک او دیگر شهنشاهی نباشد

□

بپای دوست در افکند جان شیرین را

□

وزان ابر الماس بارد همی

□

دل بیچاره، تا جانش تو باشی

□

دعایی گفته آن مسکین و در دشنامت افتاده

□

تو قدر آب چه دانی که بر لب جویی

□

نام صاحب بر او به جای طراز

□

به ابراهیم چون شاید بت آزر فرستادن

□

تا لبم بر لب آن خسرو شیرین دهن است

□

تو مپندار که بالاتر ازین کاری هست

□

چون کنم می‌نگزرد می‌نگزرد

□

آفتابی؟ قمری؟ اجفانی؟

□

نزدیک شد که پر شود از من جهان همه

□

ولیکن شور شیرینش بماند تا جهان باشد

□

پس آن دلبر دگر باشد من بی‌دل دگر باشم

□

ز عین چشمه‌ی الفاظ و از انای حروف

□

که تاثیر در هر دعا می‌گذارد

□

عالمی در حسرت آبی و عالم غرق آب

□

هیچکس بر کنار می‌نشود

□

این کار به گفت و گوی، خاموش!

□

نه راهبری، نه ره بریده

□

هر متاعی را خریداریست در بازار خویش

□

هنر انگشت نمای است مرا

□

هر که او نبود بهشتی لایق دیدار نیست

□

که ره به خلوت دل های محترم دارد

□

که ملک نطق بتیغ زبان نمی‌ارزد

□

خون از ره دیده میدویدش

□

یاد آر ز من شکسته، یاد آر

□

این همه درمان در آن ساعت که درمانی چه سود؟

□

که احتمال کند خوی زشت نیکو را

□

در دست توام جانا گر تیرم وگر شستم

□

در خانه‌ی طفیلی مهمان چه کار دارد؟

□

غلیظة الحرف باء بغداد

□

زاده‌ی طبع ترا لل لالا لالاست

□

بلکه از انصاف و عدل و داد سلطان می‌رود

□

در مثال ذات تو وصف نشان انداخته

□

زود بر مرکب اقبال سوارم کردی

□

که هر چه نقل کنند از بشر در امکانست

□

که آن وقت است مرد ایمن که راهی پرخطر دارد

□

«می‌روم وز سر حسرت به قفا می‌نگرم»

□

کز دل پرستش می‌کند خورشید تابان تو را

□

وز قلندر عور سر بیرونش داد

□

وان دیده‌ی خویش باز بیند

□

کز پی او شرمسارم الغیاث ای دوستان

□

سایلان را کوی حضرت بار باشد صبحدم

□

در تو کافردل نگیرد ای مسلمانان نفیر

□

بیا که کار چو تو صد هزار ما کردیم

□

به آب چشم بشستیم خاک پای تو را

□

امانت دار یزدان را نیابت دار حسان شو

□

در دو عالم داروی جان درد تست

□

وگرنه ره ترک مالیدنا

□

هر چه یابی زمان زمان ز احوال

□

این فخر بس که: بوسه دهیم آستانه‌ای

□

پس چون ز ما رنجیده‌ای ما نیز هم بد نیستیم

□

علف‌خانه‌ی چارپایی نیابی

□

مانا شنیده بود که ارزن نداشتم

□

در کارگه صورت عاشق شو و حیران باش

□

گفت از سرشک دیده‌اش پرخون کنم بشماق را

□

دوش گشتست بر آوازش نوش

□

خاص خود مست ساقیند مدام

□

که این عجوزه عروس هزار دامادست

□

حیف خورد بر نصیب رحمت فردا

□

یک لحظه پخته می شوی یک لحظه خامت می کنم

□

دل گفت: برو، کانجا هر چار نمی‌گنجد

□

صد نگه چشمش نمود اما برای من نبود

□

که شرط رهروان دامن فشانیست

□

وی در سخن لب تو وجودی کم از عدم

□

به آتش غمت از بسکه آزمون کردی

□

عیبش مگوی هرگز و او را به یار دار

□

من کیم خاک پای مردانم

□

از پس ایزد در ملک جهان بی انباز

□

وه که این عیش بدینسان چه خوش است

□

ز آن که مملوک قدیم و بنده‌ی دیرین تست

□

ور جان رسانیدی بلب از دل طلب کن کام را

□

رنج بر خود نهاد و منت هم

□

داند این آنکه ازین غم بود او را قدری

□

از نم ناموس و نام تیره شدست آینه

□

که آخری بود آخر شبان یلدا را

□

کاندر این دایره چون پرگارم

□

ناخوانده آید و چو برانم نمی‌رود

□

زان خاک آستان شد و دل را به جا نهاد

□

نه ترا مردن به و نه زادنت

□

مبندید کس را مریزید خون

□

بین که کارم ز دست می‌برود

□

گفت: از سنگ دل من تو حذر کن که سبویی

□

تا دل خلقی از این شهر به یغما نرود

□

تا شوی از بلای او شیفته‌ی بلا دری

□

شاه بخشنده و مسکین به عطایی نرسد

□

دردا که مرا کار به فردای تو افتاد

□

بعزم ملک عدم دمبدم سفر می‌کرد

□

نیامد مرا این گمانی درست

□

صبح امید تو ز گریبان صبحگاه

□

مشکل کشد کمان تو چون من کمینه‌ای

□

صوفی گران جانی ببر ساقی بیاور جام را

□

از آنک خوان کرم به ز شوربای کلم

□

آری، هر آنکه روز سیه دید، شد نزار

□

خود به خون بی‌گناهان قایل است

□

جمله‌ی شب نیستت یک لحظه خواب

□

تا زین دو کدام بر سر آید

□

بی‌من تو خوشی و شادمانی

□

کاسمان هم باد پیمای منست

□

که روی در غرض و پشت برملام کنند

□

ز آینه‌ی رادی و بزرگی زنگ

□

ولیک تاج شهی، گاه هست و گاهی نیست

□

سیل هجران تو بنیاد شکیبایی ما

□

با خودش گیرد، براندازد نقاب

□

دلش از رهی بار دارد همی

□

دل و جان و تنش چون زان همه انوار در جنبد

□

چرا بساط هوی و هوس فرو ننوردی؟

□

کز حدیث من و حسن تو خبر می‌نرود

□

در خانه چو ذره به طرب رقص کنانم

□

فرشته، سحرگاه بوسید و رفت

□

تا چشم وی افتاده‌ست بر لعل سخن دانت

□

عارقم اما ندارم معرفت

□

چنان زر که از کان به زردی رسد

□

هر کس که بدید او را واله شد و حیرانی

□

من به تو ره چون برم؟ هم تو نشانم بده

□

گر نبینی چه بود فایده چشم بصیر

□

طالع تو اسد چرا، چون سرطان به مدبری

□

عشق با خسروان کند انباز

□

زندگی را با دم تیغش ز سر خواهم گرفت

□

از دو عالم تخته‌ی جانم بشوی

□

تن پیلوارش به آهن بخست

□

دل، کز غم او امان نمی‌یابم

□

ماتم، نگاه کن، که نیرزد به شیونی

□

یا برسد جان به حلق یا برسد دل به کام

□

زیر قدم تو چون حصیریم

□

که گلوگیر گشت نان در وی

□

نیک بخت آن که سرش بر سر میدان ماند

□

دل بریان و داغ هجر عذاب

□

برخاست فغان ز کوچه و راه

□

بیچاره عراقی از تو غافل

□

اکنون به شست و شوی گناه کبیره‌ایم

□

برگذر پیش از آن که درگذریم

□

که خفتان تو اطلس نیست بردست

□

وگرنه کس نشود پادشه به تاج و سریر

□

چون به مجلس نام سلطان ناصرالدین می‌برند

□

دیده بر چرخ چو مسمار فرود و ز امشب

□

عاشقی با کافری بر می‌زند

□

دل او رغبت از جهان در چید

□

مانند اوحدی، که بنالد ز خوی تو

□

جهدم به آخر آمد و دفتر تمام شد

□

کی دررسد فطیرم تا نسرشی خمیرم

□

اگر چون سایه‌ای با من نیاید

□

الا به بلایی که ز بالای تو باشد

□

خون دل بود که در ساغر صهبا می‌ریخت

□

در سینه گره زنی هلاکست

□

مقصود و مرادم ز لب یار برآمد

□

بستان، که ملک در سر بیدادگر شود

□

من مستم از این معنی هشیار سری باید

□

نه صدر تو به مواعید کژ سزاوار است

□

بخندید و ببوسیدش بناگوش

□

تا که سپهر دو رنگ بر سر کین است

□

سوی بحرین شد و للی تر گرد آورد

□

کش دود ز استخوان برامد

□

لب زیرین به دندان می‌گزیدی

□

زین سه، که گفتم، کرانه‌گیر، کرانه

□

شب به پایان رود و شرح به پایان نرود

□

می کشم ای دوست آری می کشم

□

رونق از من گرفت فصل بهار

□

گر به درگاه ملک بنده‌ی آزاده نبود

□

غرض مطالعه‌ی سر صنع یزدانیست

□

به یزدان حوالت کند کارها

□

مست و خراب آمدم، مست و خراب می‌روم

□

حکایت میکنی، یا شهد می‌باری؟ چه میگویی؟

□

دریا در و مرجان بود و هول و مخافت

□

هر که را یک‌دم سر این ماجراست

□

بر آن سرند، که تا فرصتی تباه کنند

□

کوه‌کن بر در عشق از همه پادارتر است

□

پشت خم ندهی و نکنی خدمتی

□

که نه معشوقه‌ی وفادارست

□

بهر صبوح به جام سکندر آورده

□

مست بود و به درم رام شد آن عربده جوی

□

کاین هر دو بگیر و دوست بگذار

□

که بنمایم سرانجامی چو مخموران بپرسندم

□

جعل باشد نه بلبل دشمن گل

□

کوه‌کن را شور شیرین است گویی نیست هست

□

بگرد روی چو ماهت چه در خور آمده است

□

هر بامداد و شب که نهی پای در رکیب

□

بر در او به خدمت استادم

□

زلف شکوفه بر علمش بسته سنجقی

□

درد کشیدن به امید دوا

□

ز آفتاب شکافی شعار می‌سازد

□

غایت این است جمال و سخن‌آرایی را

□

تا ز سودای غزالان غزلی خوش نسراید

□

زانک بی دوست عمر باد هواست

□

ولی چه سود که در سنگ می‌کشد فرهاد

□

یک مشفق مهربان نیابم

□

بجز مقامه‌ی ذکر تو نیست هیچ مقیم

□

تا برفتی خوابم اندر چشم بیدار آمدست

□

گشاده دیده بدندی ز ذوق اسرارم

□

این نظم در سراسر این بحر کامل است

□

کز گریه ابر آذری درهای غلتان پرورد

□

کعبه ز تست با شرف مروه زتست با صفا

□

مینداز خود را چو روباه شل

□

که بی‌عشق آن حجاب تو ز ره دشوار برخیزد

□

حذر کن از نفس او، که تیر آهش هست

□

گر بمیرم به درد هجرانت

□

مر مرا باز در بلا مفکن

□

غم تنهائی و مهجوری و حیرانی من

□

روح البیان بقالب الانشاء

□

اگر دوری روا داری خدا آخر روا دارد

□

ما انصفون ولم اجد مستنصفا

□

گر محتشمیم و گر گداییم

□

خاک درش، اوحدی، در بصر انداختیم

□

چون تو فصیح بلبلی حیف بود ز خامشان

□

اگر چه بلبل گلزار و وردیم

□

ولی زین بزرگان نخواهیم یافت

□

پی سجود همایون سریر خاقان باش

□

در مفرح کی تواند دل فروخت

□

فتاد از بلندی به سر در نشیب

□

کز دیده و جانت دوست داریم

□

جز یکی زان هزار در پرده

□

هر که دل دوست جست مصلحت خود نخواست

□

چرا پوشد ملخ رانین دیبا

□

به جز بیدار نتواند که پاس خفتگان دارد

□

دربارگه شاه جهان بار گرفتند

□

خواب خوش بادت که نااهل آمدی

□

رغما لابلیس، لایشمت بابلاسی

□

تا ابد هرگز کسی چون ما شود؟

□

که مرغ همت ازین به نمی‌کند پرواز

□

که گرش تو بی جنایت بکشی جفا نباشد

□

از آن جا آمدن هم می رمیدم

□

شوقم افزون شود به هر دیدن

□

غلام زنگی شه روم را مسخر کرد

□

کو کنون آن صد هزاران جان پاک

□

ز جان داری افتد به خربندگی

□

در سرم سودای خام افتاد باز

□

دل شاد می‌کنیم بدین یادگار ازو

□

گر او مراد نبخشد تو کیستی که بجویی

□

کسمان با همتش هم سنگ نیست

□

«ز دستم بر نمی‌آید که یک دم بی تو بنشینم»

□

ممکن نگشت صحبت آن ماه انورش

□

اوفتادم دست گیر من تو باش

□

یکی ملک عجم را از ازل شاه

□

در درون جان ناتوان دارد

□

با چنین سرمایه کی در پیشگاه آری مرا؟

□

گوشمالت خورد باید چون رباب

□

در دل ماهی روشش به بود از قند و عسل

□

آن به تو کی رسد از خاک چو سگ بالین کن

□

که با وجود جفایت سر وفا دارد

□

کز این مدت جوی نگشاید به هیچ باب

□

چو دولاب بر خود بگریند زار

□

بر دل تنگ چه غمهای فراوان آید؟

□

گر خود به بال جعفر طیار می‌پری

□

گر چو سعدی شبی بپیمایی

□

کانکس که یافت حور و قصور از قصور یافت

□

آنچه میگوئیم ما، آن میکنند

□

که ترسم بشنود سلطان عادل داستانش را

□

جائی که مهر باشد باران چه کار دارد

□

که حال بیخبران سخت زار خواهد بود

□

بریدند، ای دریغا، دست و پایم

□

وین آدمی بدین صفت و اعتبار چیست؟

□

وین خط‌های سبز چه موزون کشیده‌اند

□

لاجرم در دور تو باده به جام جم خوریم

□

به غمزه چون در سحر حلال بگشاید

□

ترسم خدا نخواسته رسوا کنم تو را

□

دوستر دارم ز فای فلسفه

□

به رستم در آموزم آداب حرب

□

بنمود آنچه بود و بود جمله یکسرم

□

نگفتمت: ز پی او مرو،که زود بمانی؟

□

الا به فراق جسم و جانم

□

ز خود برید و میان خوشی به حق پیوست

□

تا به یادت کردمی جان پروری

□

در قلمرو ظلمت نامش آب حیوان شد

□

که از لطافت خواجو سفینه پرگهرست

□

بجز قاضی نپندارم که نفسی پارسا ماند

□

و اجریت الدموع من الماقی

□

ای که غرقی در میان اندیشه کن

□

که هرچ از جان برون آید نشیند لاجرم بر دل

□

هم ایمنی از عشقت وین فتنه و غوغا هم

□

گربگانی که گرد خوان تواند

□

که به سودای محبت سر ما خواهد رفت

□

کند بدیده‌ی طالب نگاه در مطلوب

□

نسوزد دلش بر ضعیفان خرد

□

در نهان خانه‌ی زوال شده

□

کایمان نیاورد به کسی بت پرستشان

□

به دست سعی تو بادست تا نپیمایی

□

دم چه زنی چو نیستت در همه کون همدمی

□

ما بر او چو گدا او بر ما همچون زر

□

کدام پیر چنین طالع جوان دارد

□

گفت خواجو حاجت شکرانه نیست

□

و کیف اصطباری عنه والشوق جاذبی

□

عراقی را ز بهر غم گزیدی

□

بیرون نتوان رفت، که رنجور پرستیم

□

که بر کناری و او در میان دریاییست

□

من از فسردگی این عقول حیرانم

□

ولیکن خوشه چین خرمن تست

□

که فروغت همه جا خواهم دید

□

زانک نتوان گفت از معدوم هیچ

□

نه با هر کسی هرچه گویی رود

□

به دل ز ابرو دو صد پیغام کردند

□

گویند: کافرین خدا بر روان او

□

که بر جمال تو فتنه‌ست و خلق بر سخنش

□

بر خاک درم چو خاک در داشت

□

گر من ز محبتت بمیرم

□

می ز خون مژه و لعل بتان باید داد

□

کی چنین مستغرق اشعارمی

□

چو بیعقلان مرو دنبال آن شادی که غم گردد

□

من با می و معشوقه ره نار گرفتم

□

کو را بنداند کس، زین گونه که من دانم

□

خودپرستان ز حقیقت نشناسند هوا را

□

ور کلیدی کند او ما همه دندانه شویم

□

این دامن و آستین کوتاه

□

که آفتاب فروزنده را ضیا داده‌ست

□

من ندانم حیله‌ای زین بیش من

□

دگر گرد سودای باطل مگرد

□

نیفتم به نادانی اندر خطر

□

هر دعوتی که او نکند نیست مستجاب

□

جان دادن عاشقان نجاتست

□

ورنه حالی بر زمین دوزد تو را مژگان او

□

چرا با من چنین، با تو چنان کرد

□

نیطت بعروة برفی عفراء

□

که آن بیمار تیماری نیرزد

□

و لا الملائک فی تسبیحهم زجلا

□

این است خود اقتضای ساقی

□

سلطان زیان کند، که بنالد فقیر ازو

□

طامات مدعی را چندین اثر نباشد

□

همچون مسیح ناطق طفل گواره‌ایم

□

پا بسته‌ی ریسمان معقول

□

تا جذبه‌ی عشق آمد و هم درد منش کرد

□

که خط تو بر دیده مالیده است

□

مپندار هرگز که حق بشنود

□

مدار خون صراحی حرام، باده بیار

□

سوسنی در پای سروی، سبزه‌ای بر جویباری

□

شراب انس بیاور که من نه مرد نبیدم

□

در دلش آتش عذاب انداخت

□

مسموم حادثات شد اندر وعای خاک

□

که رهین فلک از همت مردانه نبود

□

بگیر ملکت معنی که مملکت آنست

□

نیابی در جوابش لن ترانی

□

دستم نگرفت آشنایی

□

و وادی زنده‌رود و اصفهانی

□

بیا و بر دل من بین که کوه الوندست

□

یا برای روز پنهان نیمه را پنهان کنیم

□

من کس نیم چه دارم دل زین قدر شکسته

□

همیشه ورد زبان فرشته آمین باد

□

در کیش پاکدینان قربان چه کار دارد

□

نخواهی بدربردن الا کفن

□

بی لب تو زندگانی ای پسر

□

که باد و غمزه‌ی چون تیر و باد و زلف چو شستی

□

که دردی از سخنانش در او نکرد سرایت

□

کی برهد تا نشود مات شاه

□

گر تیغ برو کشد قضایی

□

دریغ از ناله‌ی پنهان که پیدا نیست تاثیرش

□

مونس این دل خراب کجاست

□

که نامت به نیکی بماند مخلد

□

از آن در آرزوی رنگ و بویی

□

که من فرمان عشق آوردم از اردوی این ترکان

□

که بمیرد بر آستان نیاز

□

تا عاقبت امر به سرچشمه رسیدیم

□

به غیر از روی تو بستان ندارد

□

آسوده ز بستان شو فارغ ز گلستان باش

□

هیچ کاری در جهان زین خوبتر خواهد فتاد ؟

□

همه خلق را نیست پنداشتی

□

عشق را با غرض چه کار بود؟

□

تخت سخن گرفتم و افسر به من رسید

□

ور شکایت کنم از دست تو پیش که برم

□

ذره‌ای در سایه‌ای پنهان که یافت

□

کش چو سگ بیرون در دارد دلم

□

الوصل ادلاح باء بغداد

□

گر همه بادیه بر خار مغیلان گذرد

□

و حوالی حبال الشوق خالفا و اماما

□

در زحمت انتظار باشد؟

□

ز چندین هدایت چه دیدی؟ بگوی

□

خلق مجنونند و مجنون عاقلست

□

فهذا العیش لا یفنی و هذا الکاس لا یهشم

□

چون ز رخ دوست شاه یافت سریرم

□

زین به گلگون جهان برکرد صبح

□

گر سر زمزمه‌ی نغمه سرایت باشد

□

هنوزش سر از خمر بتخانه مست

□

هر سه یکی است و احول بیند یکی دوگانه

□

هم شکر که یک واقعه پرداز بدیدیم

□

و حشو ثوبک ورد و طیب فیک قرنفل

□

زان به سخن تیغ زبان آختیم

□

انداز خویشتن را در بحر بی‌نهایات

□

انصاف بدان سخت کمان هیچ ندادند

□

تا باشدش سری سر او و آستان ما

□

که بخشودست و دیگر در ربودست

□

بوی گل و رنگ لاله زاری؟

□

اینک آن افتاده‌ی زارم، خداوندا، ببخش

□

همه عالم به هیچ نستانیم

□

ز سر پا بنشانم که ز داغت به نشانم

□

اسب شطرنج کجا غم خورد از بی‌کاهی

□

بی همت بلند خداوند هوشمند

□

هست این سرمایه‌ی سرمایگی

□

توانگر دل و دست و روشن نهاد

□

کمال او، که به من ظاهر است برهانش

□

سر نگه دار، از زبان ایمن مشو

□

و گر رفتم سلامت می‌رسانم

□

مرده‌دلی چشمه‌ی حیوان نبرد

□

کین نوامی گو: عراقی، ز آن ماست

□

کار است ملک و ملت و تاج و سریر را

□

اگر نیکو ببینی جم حجابست

□

باقی مباد هر که نخواهد بقای تو

□

آخر ز تو گوشمال تا کی؟

□

نگیری دل اوحدی در شماری

□

همچنان بر سر آنم که وفادار تو باشم

□

هر آن مرید که او را به عشق پروردم

□

هم به چشم لطف کن در روی کار ما نظر

□

خورشید یک فروغ ز سیمای او بود

□

از سپهر این ره عالی صفت

□

بغفلت شب و روز مخمور و مست

□

ننماید به عاشقان دیدار

□

تو نیز آدمیی، جهد کن، همان دریاب

□

چندان که تو می‌خوری ندیدم

□

کور شود چشم مور موی تواش در قفا

□

پا در آن کار که بیرون شد از آن نتوانی

□

که ماه عید همایون شاه ایران است

□

ز خاک او نتوان یافتن برون ز رماد

□

هر روز باز می‌رویش پیش، منزلی

□

تا تو یاد آری ز یار و خان ومان

□

با یاد گفتهای تو در شهد و شکریم

□

روی محمود و خاک پای ایاز

□

ور بگویی تو همین گو که غریق مننیم

□

ز روی و موی تو گر آفتاب و گر سایه

□

خورشید ز ما صاحب صد نام و نشان شد

□

هر که او را به دو عالم بخرد خاسر نیست

□

مرا چون تو دیگر نیفتد کسی

□

تا کی از دست تو درمانم؟ دریغ

□

ازان چون عقله‌ی زلف تو منکوسست کار من

□

نه ممکنست چو سعدی هزاردستانش

□

که این دریا ز تو یکدم جدا نیست

□

عاقلان نعمت و عشاق بلا می‌خواهند

□

گه مسلمان و گهی کافر قلم دادی مرا

□

گر خاک شوی باد نیارد بکرانت

□

به توانگردلی و نیک نهادی، مشهود

□

در سلسله شد پابند، آخر چه عقال است این؟

□

وآنگاه ز ناجنسان برما چه ستم رفته؟

□

که بدانست که دربند تو خوشتر که رهایی

□

چون صدف‌ها گوهرافشانت کنم

□

اذن اذان یابدی بلال حقیقت

□

جان سپاری به وصال تو به جا بود، بجا

□

اوفتد خون در دل هر لعل رمانی که هست

□

به خلعت مشو غافل از پادشاه

□

ناله‌ی عاشقان زار آمد

□

با اوحدی کسی را خشمی نبود و جنگی

□

هر کس به سر آبی و سعدی به سرابی

□

تا بدو تافت اختر نبوی

□

دمی به گرد دل پر غمان برآ ای دوست

□

چون داغ عشق بر دل آگاه می‌کشند

□

گر نه آزاد شد کناره چرا کرد

□

که غیرتم نگذارد که بشنود اغیار

□

بوی سر زلف دلستان کو؟

□

بهتر ز مصطفی و نکوتر ز آل نیست

□

و ان شکوت الی الطیر نحن فی الوکنات

□

زیرا که سوار است او من در قدمش گردم

□

میسرت نشود تا ز خود برون نایی

□

جیب ملک دارد این دعای مجرب

□

تن لاغرم بار جان برنگیرد

□

کز او بوی انسی فراز آمدش

□

چون گشت صفات تو مبدل

□

دریاب: تا چه چیز ترا روی در بقاست؟

□

که سعدی زیر نعلینت چه بودی گر ترابستی

□

یک بوسه نه پیدا و نه نهان می‌نتوان داد

□

بی تو جهان کلبه‌ی احزان من

□

حلقه‌ی زنار از آن زلف چلیپا کرده‌اند

□

تا به غفلت می‌گذاری روزگار

□

بر خطایی بنهد، گو برو انگشت بخای

□

در جهات طبایع و ارکان

□

چون زاده باشی عشق خود چون شیر در کامت کنم

□

نخواهی دید در دوزخ عذابی

□

وانگه بکشیم و خنجر آییم

□

رختش به آب رفت و خر افتاد بر پلش

□

خاک بوس در او تاجوری نیست که نیست

□

که در بهشت برین ترک خواب باید کرد

□

آنجا که فضل و رحمت بی‌منتهای تست

□

هر چه موجود ازوست بل همه اوست

□

که بی‌وفایی دوران بدید و دل بنهاد

□

که همین بود حد امکانش

□

زان یافته‌ام مزاج زاری

□

ای صبا هر صبحدم می‌بر سلامی از منش

□

که خورشید از میان خوشه‌ی پروین شود پیدا

□

وان ندانم هم ندانم نیز من

□

ور نچیند خود فرو ریزد ز بار

□

دیده‌ی او دریچه‌ی دل اوست

□

ریش ناسور شد از بس که تو خون می‌بچکانی

□

که ذکر دوست نیارد به هیچ گونه ملال

□

دانی که عجایب زمانیم

□

تا سر میان عشق و دلت ترجمان بود

□

نطق فروغی دهد زبان قلم را

□

ذوق یک شربت ز بحر بی‌کنار

□

پریشان‌تر از خود ندیدم کسی

□

خواه یکصد شمار و خواه هزار

□

در کش قلم و خط به سپیدی و سیاهی

□

با همه زیرکی به دام افتاد

□

در فشاند در سخن همچون زبانت

□

آن دل که ز عشق گشت بیمار

□

این آهوان نگر که چه با شیر می‌کنند

□

که صاحب درد را درمان حجابست

□

تفاوتی نکند گربزی و دانایی

□

مگر که رحمتت آید، برو ببخشایی

□

یک حدیثست و هم از مردم یکتا پرسیم

□

وین کشته رها کن که در او گله چریدست

□

چو عشق و دل نهان و آشکاریم

□

براتت رایج است اکنون که بنمودی نشان روشن

□

خاموش کی نشیند مرغی که نغمه‌خوان شد

□

زیرا که مقام دل حیران من آنجاست

□

تن نازنین را شود کار خام

□

قبله‌ی جان من آمد زین قبل ایوان دل

□

کسی که مهر نورزد، تو مهر ازو بگسل

□

با هجر بستیزم همی شوری برانگیزم همی

□

بر نخوردم از تو الا بدخوی

□

این گویدت که مولی، و آن گویدت نصیر

□

در خاتم انگشت سلیمان زمان داد

□

که آن شمامه ئی از طبله‌های عطارست

□

همه پروانه گرد این مشعل

□

چرا شد قسمت بختم ز تو حرمان؟ نمی‌دانم

□

داری هزار چشم و نکردی یکی نظر

□

که ره به مجلس سلطان کامران آورد

□

نه به تقلید بل از دیده دهد پیغامم

□

تو را که خانه به تاراج شد ز غارت عشق

□

پی برکشید و دم ببرید ار وفا گرید

□

سوخته فردا ازو اینم نه بس

□

زهی پارسایان پاکیزه دین!

□

هم دل از دست رفته، هم دلدار؟

□

هم شاخ شرعش را ثمر، هم شهر علمش را دری

□

که ملک دل به تو دادست و عشق به خریده

□

به شادی عمر بگذاریم اگر معشوق باز آید

□

من از خمیدن پشتی و زحمت کمری

□

بی‌ابر کف خسرو بخشنده محال است

□

زانرو که جمالت گل بستان کمالست

□

وه این چه نیش بود که تا استخوان برفت

□

کاخر شکسته‌ای بد، روزی بر آستانم

□

یک دو سه با خویش جهد کن، که بیاری

□

که پای تیغ باید کرد مردانرا سراندازی

□

در محو نه او بود نه ماییم

□

«رها نمی‌کند ایام در کنار منش»

□

تیغ جهان‌گیر شاه از همه براتر است

□

ز نوش ناب لبالب شود دهان ما را

□

خور و خواب و ذکر و نمازش نماند

□

شود طبع تو را آهسته تیره

□

که نیرزد جهان به آزاری

□

و شوقنی الصبوح الی الصباح

□

چون جمله تویی بدین عیانی

□

چو موی راست شود فرق او به شانه‌ی تو

□

هر کجا خامه‌ی نقاش کشد تمثالش

□

با طلعت مه رویان خواجو نظری دارد

□

زبانش گه کلید و گاه شمشیر

□

طبع آن مه به زهره مایل شد

□

گر زانکه هیچ کاری با بی‌نیاز داری

□

سرمه‌ی دیده‌ی مقصود ز خاک در شاه

□

رحمتش را به مرض یا خفقان بفریبم

□

سیمرغ را، نه بیهده در قاف مسکن است

□

زان که هم صورت و هم سیرت و هم خوی تو بود

□

هر نفس در بی‌عدد حسرت فتاد

□

درخت برومند را کی زنند؟

□

به جای خود و زره بی‌خبر ز تیغ و سنان

□

بردار مرهمت، که نمک می‌پراگنی

□

کار دلم همچو سر زلف پریشان چکنی

□

چون فرازی ز نشیبی و حقیقت ز مجاز

□

وگر چنان که دل این است وای اندیشه

□

گفتا بقای زنده‌دلان از بقای ماست

□

آب حیوان بی لبش لب خشک بود

□

که برد گوی نکو نامی از ملوک و صدور

□

یابند کوه را سبک و کاه را گران

□

کار خود یکسو نه، ار دربند کار دیگرانی

□

بی‌عزیزان مانده خوار افتاده‌ئی

□

هدیه فرستد به کرم یوسف جان پیرهنم

□

کوشش اندر دست ما، افزار ما

□

که میسر نشود از تو به ناچار گذشت

□

شادی جان کسی کو ز جهان آزادست

□

چه گفت، ای عجب گر بسوزم چه باک؟

□

تا خواست نقش لوح کند قامتش خمید

□

عجب دارم که نام او رود در مجلس عالی!

□

دست گدایان کجا رسد بتمنی

□

کانجا نه تویی و نه نشانی

□

من چنین سرفراز و نیک نهاد

□

زآن که هرگز نتوان منت خورشید کشید

□

بالاتر از سیاهی رنگی دگر نباشد

□

محالست انگبین در کام ارقم

□

می‌توان نقص جمادیت بدر برد از مدر

□

تو چه دانی که در آن گرد سواری باشد؟

□

دیگر نبیند چشمش بلائی

□

که ای سلیم دل آخر کشیده دار لگام

□

به وصل خویش درمان کرد ما را

□

که سحرگه نظرت منظر سلطان دیده‌ست

□

باز بعضی محو و ناپیدا شدند

□

که حرفی بس ار کار بندد کسی

□

که از کرم به تو پروردگار دیان داد

□

ز دستش میخورم صد زخم و از پایش نمی‌مانم

□

ز دست رفتی و سر در سر وفا کردی

□

ابر را هر دیده‌ی گریان که هست

□

اندیشه را چو دست عروس از نگار پای

□

که در قلمرو عشقت غزل سرا بکند

□

شور طوطی چه عجب گر ز برای شکرست

□

در ورطه‌ای که سود ندارد شناوری

□

عندلیبی باز ازین بستان پرید

□

زان چشم شوخ ساحر ترکانه کشیده

□

ندید اگرچه بسی گرد خاک دوران کرد

□

چو پخته شد کباب من چرا در بابزن باشم

□

که سرمه به سوی سپاهان فرستم

□

که سرو بوستان پا در گل است از شرم رفتارش

□

دانی که چیست خاک کف پای مصطفی

□

نباید به کس عبد و خادم نبشت

□

عزای سبط خیرالمرسلین است

□

این روز آن نبود که بارم گران کنی

□

حال درویش که گوید به سراپرده‌ی شاه

□

کس چه داند کز چه سان افکنده‌ای

□

هیچ ننهادند نزدیک تو گام

□

که به خون‌خواهی من چشم تر از جا بر خاست

□

در رهت می‌دان که صد ره زن بماند

□

وانتخر العظم بمراللیال

□

از تو من خسته را نیست توقع جز این

□

کزین جا چون گذر کردی خراباتست و رسوایی

□

ملک درویشی مسخر کن که سلطانی کنی

□

من برون از هر دو عالم منظری را یافتم

□

این چنین مزدور، اینش مزد شد

□

بر فرق آن کسی که نگردد چو خاک پست

□

چو آب می شودش دیده از حیای شما

□

ولیکن زن بد، خدایا پناه!

□

کز غم نخل بلندش قامت گردون دوتاست

□

برو ابریشم زاری ز بهر آن نوا بسته

□

غم تو کوه و دل تنگ عاشقان شیشه

□

مرا باش، تا بیش ازین آزمایی

□

ملک که دی و پریر از آن کیان بود!

□

مهدی آخر زمان داور عهد ارسلان

□

چه شد حسرت خویش باریش نیست

□

به خوب رویی، لیکن به خوب کرداری

□

ز تنگ حوصله‌گیهای عالم امکان

□

سوزی که کم نگردد و دردی که بی‌دواست

□

آن کافتاب چاکر خنجر گذار اوست

□

مراد دلبر خودکام گیرم

□

گر دل و جان تو را نزد تو مقداری هست

□

کافتاب فلکش حاجب دربار بود

□

همچو ما باده خوار می‌افتد

□

که افگنده دارد تن خویش را

□

تیر پر کش کرده‌ای کز صبر دارم در میان

□

شمشماد را بر کن زبن وین سرو بنشان در چمن

□

هر زمان بینی سری در پای‌دار انداخته

□

ز خط خود به دیوانم میفکن

□

جان باز، که ناز در نگنجد

□

گرفت دامن اقبال مهد علیا را

□

چون بدانستم، توانستم نبود

□

چنانکه دعوی معجز کند به سحر مبین

□

سیرت ذات تو را چون صورت یوسف جمیل

□

خونم بگزلک ریختی، بی‌کاهلی یللی بلی

□

چو شمع آتش دلسوز در دهان کردند

□

ما از دغا و حیلت و مکار فارغیم

□

چمن و باغ، بفرمان قضا است

□

تا کی ذلیل سازی دلهای محترم را

□

که چو دیشب برند بر دوشت

□

نپردازد از حرف گیری به پند

□

یار را هم داروی خوف و رجا خواهم کشید

□

در زبان این و آن افتاده‌ای

□

تو بر خوان و هرگز بخوانم نخوانی

□

به ترک جان بگو چه جای جان است

□

سفید کردن آن نوعی از محالات است

□

کی به جز دادن جان کار دگر خواهم کرد

□

که بود خاک ره آنکس که ز کوی تو جداست

□

و اود انی لا ازال اسیرا

□

جهان ز شاه جهانست و او جهانبانست

□

صائب از حیرت عنان اختیارم همچو سرو

□

خونش ز چشم جادوی خونخوار یار جوی

□

به چشم لطف نظر کن به جمله آثارم

□

ز بلبل مهر و از گل بی‌وفایی

□

که نقل مجلس فرهاد نقل شیرین است

□

در گوش کرده گفته خواجو که گوهرست

□

شب و روز در عین حفظ حقند

□

ز دارای تو عهد باد استواری

□

چه چیز است آنکه گویندش تفکر

□

ز درج لعلع تو خواجو چه خواهد آنکه تو دانی

□

لاله را در زیر خون بینی و نرگس را نزار

□

که در خرگهی ترکمانی خوش است

□

گاهم اختیار شاه تاجور، گاهم اضطرار بنده می‌کند

□

خانه‌ی پندار را در گم شدست

□

به در آید که درختان همه کردند نثار

□

مماثل لطف و قهر او به لطف و قهر جباری

□

که هو غیب است و غایب وهم و پندار

□

مقصود توئی کعبه و بتخانه بهانه

□

جان تو است جان من اختر توست اخترم

□

مرا نیز اندرین ملک، اعتباری است

□

که فروغی نفسی فارغ ازین غوغا نیست

□

ولیکن گر نگوید باغبان هیچ

□

که چه را ز ره باز نشناختی

□

ولی برعکس یعنی بخشش و انعام سلطانی

□

چو در لفظ است گویندش بلاغت

□

از سواد خط سبز تو غباری که تو دانی

□

ایوان و صدر و معرکه و میدان

□

از عمل جان به علمهای زبانی

□

معنیش در پرده‌ی خاطر مصور کرده‌اند

□

و آشفته‌ئی ز زلفت آشفته‌تر نباشد

□

تیر ماه و بهار و تابستان

□

پیش فرماندهیش زهره‌ی نافرمانی

□

در ضمیر خاک اگر یک چند پنهان مانده‌ام

□

خروش شهپر طاوس لا مکانی کو

□

زان گوهر ما غرقه دریای دمشقیم

□

رو از آن خسته جوی مرهم خویش

□

مقیم بارگه شاه ناصرالدین باش

□

بگذر ز سحر چون ید بیضا پدید شد

□

بد نبود نام نیک، از عقبت یادگار

□

سر اکاسره را تاج افتخار آمد

□

شده پیدا ز بوقلمون امکان

□

فرمان دهی که بنده‌ی فرمان من شوی

□

از روی لعبتان فلک نیلگون غطا

□

بهر تو نرگس مزور چشم

□

که به ساقی نتوان شکوه ز بیش و کم زد

□

گر همه کوهی نسنجی کاه تو

□

که پیش طایفه‌ای مرگ به که بیماری

□

وزان در که افتاده در خاک حیف

□

تو را پاکی دهد در وقت مستی

□

هزار نافه‌ی مشگ تتار بگشایند

□

ز تفسیر بگویم ز تف سیر بجستم

□

که تو چو آب لطیفی برو همی خور سنگ

□

پنداشت ز تنگ شکرش تنگ تری نیست

□

دوا تواند و زان ناتوان نیندیشد

□

پس قدم در حضرت بیچون مولایی زدم

□

عاجز است این زبان که در کام است

□

بصر ز ادراک آن تاریک گردد

□

از آنروز در دلت جمعست مجموع پریشانی

□

وصف تو لایق ثنای تو است

□

بر عالم پر عنا بگریید

□

قابل دیدن آن مشرق انوار نشد

□

کارام دل از توبه تقاضا نتوان کرد

□

دریغ زور جوانی که صرف شد به محال

□

آفتاب خاوری چون سر زند از خاوران

□

به دیده دیده را هرگز که دیده است

□

بلبلان را بین چو خواجو مست و لایعقل ببوی

□

دست بی‌سیمان پر از زر می کنم

□

مرده‌ای باش اگر جان ندهی در کارش

□

من جوان مردی ندیدم کاین همه احسان کند

□

ز نوک غمزه‌ی خونریز ما نمی‌ترسد

□

سحر گه خروشان که وامانده‌اند

□

نسیم لطف تمامی نمی‌رسد به مشام

□

به هر لحظه زمین و آسمانی

□

چمن حکایت خوبان گلعذار کند

□

به های‌هوی درآید ز اشک من عمدا

□

پس دو چشمت چهار باید کرد

□

آتشی را که نهان بر پر پروانه زدند

□

مگر آنکس که غمی دارد و او را دل نیست

□

که خون همی رود از دیده‌های اشجارش

□

یکی که آورد اندر شمار انسانم

□

به هم جمع آمده، کس دیده هرگز؟

□

دارو طلبی بر در عطار فرود آی

□

چو غرق شهد چون زنبور باشم

□

تا نظر در روی خوبش رایگان خواهیم کرد

□

خونین دل از آن خنده‌ی لعل نمکین باش

□

کی دل خسته‌ی من طاقت هجران آرد

□

ما را وجود نیست بیا تا دعا کنیم

□

که به اویست مطابق بنای حوض جنان

□

خیال خلوت و نور کرامات

□

که نه دردیست محبت که تو درمان دانی

□

که ازین بد بترت می‌افتد

□

طاقه‌ی کشمیری، از زیر بغل

□

زان که در حوصله‌ی وهم و گمان این همه نیست

□

تو مپندار که او یک سر موی از تو جداست

□

بهتر ز نام نیک، بضاعت مسافران

□

کرد ازبس سربلندی سرور جن و بشر

□

هوالحق گو و گر خواهی انا الحق

□

علم مرشدی و نوبت به اسحاقی

□

کز آن جان و جهان خورش مزید اندر مزیدستم

□

زلف تو خوش‌بو کند کنار و برت را

□

که بر خاک درش بینی همه روی سلاطین را

□

ورنه پیوسته مر او را حذر از بیماریست

□

که سر جز به طاعت فرود آوری

□

نی از درنگ بخشش آن حاتم اشتهار

□

که را کفر حقیقی شد پدیدار

□

پریشان مرغ بی‌بال و پرستم

□

بی یک پیاده بر رخ تو مات می‌کنیم

□

ندارد آب سخن اینچنین روان که توراست

□

که پیش زلف تو حال دل پریشان گفت

□

قصه‌ی خود نشنود چند از غرور

□

اسفک دماء العاشقین مباح؟

□

در شتاب افتاده دشت لامکان سازد مقام

□

رسد هم نقطه‌ی آخر به اول

□

تا رای پیر تابع بخت جوان ماست

□

نه نصیبه جو نه بهره که ببردم و نبردم

□

مردگان را چه غم ز بی‌کفنی

□

باعث هر عشرتی حسن طرب‌زای اوست

□

برگرفتش آن شبان بردش به دشت

□

چون می‌کشد به زهر ندارد تفضلی

□

سیه‌پوش گشتند پیر و جوان

□

به دست خویشتن بر وی گره زد

□

زین بیش ای عبید مرا احتمال نیست

□

رادی گرفته زو رسوم و سنن

□

توی به وصل خود این مرده را مسیحا، تو!

□

قبله‌ی اهل نظر شاه ملک منظر است

□

بی رسن حالی فرو چاهش شدی

□

ن فادی الضعیف یحمل وزرا

□

چه سر سرمایه فخر خواقین

□

که می‌گردد بدو صورت محقق

□

همچو بزم شاه جم جام مظفر یافته

□

به شکایت اندرآیم غم اضطراب گویم

□

این که در دنیا نگه‌داری سلیمان‌وار دین

□

زان که یک شهر هواخواه و دعاگو دارد

□

نظری کن که نه از باد هوا آمده‌ایم

□

که مرگ منت خواستن بر چه بود؟

□

زان گناه نکرده گشتم پاک

□

بدان خود را که تو جان جهانی

□

گر نشوید دست دست از وی بشوی

□

عطار را دل و جان در تف و تاب مانده

□

درد باید کشید و گرم و کرب ؟

□

کمتر ز ذره دیدم خورشید با ضیا را

□

ای بسا ناله که بر زیر و بم او کردیم

□

که دور عمر چنان می‌رود که برق ایمان

□

می‌طلبی از من اندوهگین

□

بیفکن پوست مغز نغز بردار

□

سنان سرکش او هالک وجود بقا

□

ما باده خوریم ما چه دانیم

□

رو به شاهباز و به شاهین زن

□

که کمترین خدمش حکم بر سلاطین داد

□

برون آرند خواجو را بدوش از کوی خماران

□

که حمال عاجز بود در سفر

□

کمترین قایم دست فیاضش غمام

□

همه انجام ایشان همچو آغاز

□

زانکه عیبی نبود گر بودت چاکرکی

□

که در دم داشتن مردانه گردد

□

کرد محمدرضا، نامزد او قضا

□

ورنه ادای سخن رنج زبان دادن است

□

شاید ار گوئی که مهر انورم

□

و ها انا سکران و لست بشارب

□

کنی همچو خاشاک با خاک یکسان

□

چه داند عام کان معنی کدام است

□

به بوستان سخن طوطیان شکر خای

□

سبب قربت مفرط معزول از بصریم

□

زانکه «حیض الرجال» خوانندش

□

دست فلک از بازوی مردانه ببندند

□

بر حاشیه‌ی خانه‌ی خمار نویسند

□

بدخواه را جزا دهد و نیکخواه را

□

همای رفعت او بال ابهت چو گشاد

□

به زیر پای او شد سایه پنهان

□

ور ثانی سحبانی و حسان زمانی

□

هم نگردد پخته یک سودای تو

□

که رضوان به دست صبا داده مجمر

□

گر جان نرود در پی جانانه‌ام امشب

□

ولی پایش به سنگ آید ز الوند

□

بیش زحمت مده صداع گذار

□

آسمان یک طاقش از روی قیاس

□

زمین و آسمان گردد مبدل

□

از چنگ برون برد بواز ربابی

□

چون شب قدر مبارک هست خود پنهان صیام

□

در آستان حجت یزدان ثوابها

□

روزن دیده به خوناب مگر بربندیم

□

به ترک مردم آزاری بگوئید

□

تو را سمع دراک داننده داد

□

نازان به آفریدن او آفریدگار

□

چه کم می‌گردد از سامان این میخانه ای ساقی؟

□

از برای حضرت سلطان مهیا کرده‌اند

□

و آزادگی نمودن و رادی شعار او

□

کنار برگ‌های گل اگر خاری بود برکن

□

راه قضا توان زد، دفع بلا توان کرد

□

برآمد از نفس او نسیم مشک ختن

□

طمع مدار که بوی خوشت نهان ماند

□

ز بیضه‌های عصافیر شد عقاب پران

□

اگر ز اهل دلی، چون نشانه بیرون آی

□

خود را به بزم پادشه کامران فکند

□

آخر به چه آرامم گر از تو حذر دارم

□

خالی از نور، دیده‌ی دل و جان

□

تا به سحر تاب و توانت دهند

□

چو خسرو ملکت نوشیروان گل

□

اگر هوشمندی یک انداز و راست

□

او پناه عساکر است و جنود

□

چو موسی یک زمان ترک عصا کن

□

کان کمان بیشست از بازوی تو

□

یک بوسه ببخش از هزاری

□

زیبد الحق کسری آیینی تهمتن گوهری

□

که فلک پیرو او تا به قیامت باشد

□

نوای بلبل مست از ترنمست و خروش

□

بر سخن‌دانان سخن عیب است و شین

□

مگر گنجی که از گنجینه‌ی قارون بود افزون

□

طهارت کردن از وی هم چهار است

□

بشستی دست از آب زندگانی

□

همه نیاز شو آن لحظه‌ای که ناز کنم

□

کی خورد آب زندگانی دهر؟

□

که تیغ اوهمه درهای بسته بگشاد است

□

اشارت کن که هم دردم بدست باد بفرستم

□

فروماندگی و گناهم ببخش

□

هست یعنی رهی از صوب تامل به صواب

□

جهان بگذار و خود در خود جهان شو

□

غلغل خواجو چه جای نغمه ساری

□

زیرا که عدم، عدم به نام است

□

او را ادب کنند به زندان پادشاه

□

صاحب نظم بدیع و طبع بلند است

□

و آب روشن دمبدم از چشمهای ما برند

□

گرفتمش که زمانی بساز با خویم

□

دست و پای پیل یابد کوتهی از استخوان

□

نباتت موی و اطرافت درخت است

□

غرض ز مبدا ارکان و فطرت اشیا

□

ذره ذره سوی کیوان می روم

□

روز و شب اندرین تمناییم

□

تادید فر طلعت ظل الله را

□

هیهات چه جای این سخن بود

□

از این جا چراغ عمل برفروز

□

که دیگر شد چراغ دهر روشن

□

ز خط عارض زیبای جانان

□

برطرف بستان از هوا در ناله‌ی زار آمده

□

ما سپند روی او بر سوختیم

□

پی دو نان نه مرا ره به کاخ دونان بود

□

عارف آن نیست که صد مرتبه تکفیر نشد

□

تو ملولی و مرا هست ز غیر تو ملال

□

مانند خضر گرد جهان در دویده گیر

□

که در عالم وجودش مایه‌ی امن و امان آمد

□

شدن چون بنگری جز آمدن نیست

□

ببرد آب آب حیات از روانی

□

تذهب احزاننا انت شدید المحال

□

که دایم بود دلگشا چون بهشت

□

هر گه بیان از آن لب شکرفشان کند

□

بود که راه دهندت ببارگاه قبول

□

گل بیخار جهان مردم نیکو سیرند

□

مانده رفاهیت کون و مکان

□

از آن درهای دوزخ نیز هفت است

□

گشت دور از جمال او سپری

□

لب میگون تو شراب بس است

□

مالی تسابق راسی مسرعا قدم

□

که امشب از برج سعادت قمری پیدا نیست

□

شام هجران خواجو ندارد سحر

□

ترا نبود زیان ما را بود سود

□

صمدیت گر آید از اصنام

□

حجاب تو شود عالم به یک بار

□

آنرا که نام سر برد و فکر جان کند

□

کاندر شکم فنا جنینیم

□

چون آفتاب سر زند از خاور

□

که صبح سلطنت شاه ناصرالدین است

□

زانکه مخمور بترک می حمرا نکند

□

که روز پسین سر بر آری به هیچ

□

قرض خواهان دگر را کرده‌ام امیدوار

□

گهی انوار گردد گاه نیران

□

گر کند خواجو بمعنی آن جماعت را امامی

□

چو می‌جوید نشان از بی نشانی

□

روی او «والضحی» و مو «واللیل»

□

هم عزم او به کاه‌کشان برده کاه را

□

دیده‌ی محمود و جمال ایاز

□

چوبی نقش تو باشد تخت نیلست

□

نسخه‌ی‌های آفرینش یافت صد بار انتخاب

□

که تا ذاتش توانی دید فردا

□

از راه تهنیت بفرستی ببزم شاه

□

چه عجب ار خوش نظرم چونک تویی در نظرم

□

مسجدی نیست بدین‌سان تازه

□

گفته‌ی خود را به سلطان سخن‌دان می‌دهد

□

بیان عشق حقیقی بود نوای صفیرم

□

به دست خوی بد خویشتن گرفتارند

□

با چشم تر کنید چو بر خاک او گذار

□

شود صادر هزاران خرق عادت

□

که گیرد دست خواجو آشنائی

□

آن پر و بال جز وبالم نیست

□

باز گردید و جای می نگزید

□

که مسخر نتوان ساخت دل سلطان را

□

که سلطانیه بی سلطان نخواهد

□

اقول تحمرت بدم الکبود

□

بر هرچه اختیار کنی داده اختیار

□

گهی تاریک چون خال سیاه است

□

بشعری رفعت شعری نیابی

□

وان جا که ذوالجلال است من دم زدن نتانم

□

ز بیم جان فکندی باز پیخال

□

کاین جامه به اندازه‌ی هر کس نبریدند

□

دمبدم زو نفس مهر گیا می‌شنوم

□

که بر عارضم صبح پیری دمید

□

که می‌کندند کوه طاقت از جا

□

که آن از تنگ چشمی گشت حاصل

□

در طواف آی و حریم حرم از دست مده

□

از خود نه ازو بدو رسیدیم

□

چو کور بی‌عصا در سخت سرما

□

یا خریدار خزف یا گوهر یک دانه باش

□

سزای دیدن روی طرب فزای تو نبود

□

گوییم که ما خود شب تاریک ندیدیم

□

از تعدی اجتناب و از تطاول احتراز

□

ز فیض جذبه یا از عکس برهان

□

دل از خون چو خانی و رخ زر خانی

□

یکی کف خاک گوید استخوانم

□

دید حالی که بود عادت شیخ

□

که پادشاه نشاند به صدر انجمنش

□

پیوسته شد ملازم مستان چنانکه من

□

تنش طعمه کرم و تاراج مور

□

مصاحب به نواب صاحبقرانی

□

به عشوه لعل او جان می‌فزاید

□

« غلام همت آنم که دل بر او ننهاد »

□

پای کوبان ذره کردار آمدست

□

آن به دو گیتی پدرش، سید و سالار

□

هیچ کس از سوز من آگه به جز پروانه نیست

□

همچو چشم بد از جمال تو دور

□

که تا از شغلها فارغ شود شاه

□

که ای ممات تو بر من حیات کرده حرام

□

به چرخ اندر همی باشند گردان

□

سپهر مهر و سخا پادشاه عرش جناب

□

بیاید آن شه تبریز شمس دین که سلام

□

دیوی بجسته از پی هول و مخاطره

□

آن که افتد ز چشم جانانش

□

در سماعست و روح در پرواز

□

بنالید و بگریست سر بر زمین

□

به دیباچه‌ی خاطر و صفحه‌ی دل

□

نسب‌ها جمله می‌گشتی فسانه

□

که چرخ پیر جوانی چو او ندارد یاد

□

ور همه خواهی چو مردان هیچ در یک دم شوی

□

گشت تاریک چون شب دیجور

□

بخت جوانش از همه بختی جوان‌تر است

□

بخاک راه نیرزم اگر نه زان تو باشم

□

که به اندیشه‌ی شیرین ز شکر بازآمد

□

که چون ذات خدا باقی بماند عالم فانی

□

خواجه‌ی صاحب کرم فکر عطا کردن است

□

گرفته دست بتی چون نگار میید

□

که چو برگ از شجر اندر قدمش ریزیدم

□

وی قوت راستی! بکش کیفر

□

خود را غلام باد صبا کرد چشم دوست

□

وی ملک بی زوال تو محروس از انتقال

□

نه شرط است نالیدن از دست دوست

□

برتابد از مهابت او رخش را عنان

□

زان که کسی نمی‌خرد هیچ خریده‌ی تو را

□

کند بمنطق شیرین بیان معجز عیسی

□

ما به یک دم بیش از آن خواهیم کرد

□

جانش از شوق ملاقات الله

□

فارغ ز خیال نام و ننگ آمد

□

هر که با نرگس سرمست تو در کار آید

□

بل کمترینه بنده‌ی تو پادشه نشان

□

برویدش گر از آخور تمام تیغ دوستان

□

آسودگی نبود جهان را ز ترک تاز

□

فتاد دانه‌ی یاقوت نابم از دیده

□

ور نه من بهر خضر می نروم

□

در پس پرده‌ی صیانت بود

□

کاری نیامد آخر از کاردانی ما

□

با تیره شب بسر برو دل در سحر مبند

□

قضا چشم باریک بینش ببست

□

صد بار بیش نوبت شاهی به نام تو

□

که از ستاره فزون تر بود شمار سپاهش

□

به سوی بارگه شاه کامکار آرد

□

کس چو عطار هیچ شیدایی

□

مشک نباشد به خطه‌ی ختن اندر

□

کانجا غم جهان را خاکی به سر توان کرد

□

جامه‌ی جان را بنم چشم جام

□

آدمی را حسرت از دل و اسب را داغ از سرین

□

که هست او گوهر افشان و ابر قطره چکان

□

کز بهر آشنایان خالی نساخت جا را

□

که طبل عشق نشاید زدن بزیر گلیم

□

ما کان فی الدارین قط و الله مثل ذالقدم

□

شاه علم‌آفرین و جهل پراکن

□

بس که شبها از غم هجران عذابش می‌دهند

□

اسرار عشق بر ورق زر نوشته‌اند

□

به لا و نعم کرده گردن دراز

□

می‌آید از دعا ز قفا لشگری دگر

□

هر خطیبی خطبه در منبر به نام من کند

□

سرشک و گونه‌ی زردست وجه سیم و زرش

□

صد فتنه نشسته در پناهت

□

تا رود باز پس، کشد زهرش

□

که پرتوی ز رخش آفتاب تابان است

□

نظر به عشق حقیقتی بود نه عقل مجاز

□

تا کیست کو نظر ز سر اعتبار کرد

□

نهند گردن تسلیم مالکان رقاب

□

کی توان اسم سها را در بر بیضا گرفت

□

جزای آنکه نگفتیم شکر روز وصال

□

تا گرم و شیرینت کند آن دلبر حلواییم

□

سر سودای خود کجا داریم؟

□

زیور ناله دار بندد صبح

□

که سهیلست یا سپیده‌ی بام

□

نیاید به لا حول کس باز پس

□

بر چمن دهر چو ریزد مطر

□

هر کس که سیر نرگس فتان کند تو را

□

گفت خواجو قصه‌ی شوریدگان باشد دراز

□

عطار از دریای دل صد گنج پیدا ریخته

□

چندین چرا نمود ز یک سجده اجتناب؟

□

چون آتش کاوس کی کرده زر افشان صبح را

□

که ازین پس سخن بحر بما باز گداز

□

که تا وظایف طاعات ازو دانه کند

□

گستراند پرده‌های چشم خود آهوی چین

□

گر به خونش آلایی ساعد بلورین را

□

لیکن از منظر او معترف آمد بقصور

□

نفروشم یک ذره زین علت ناسورم

□

بر لب تار بجز مویه نماند

□

ارضیت ان الدهر یقطع ابهر

□

از سلیمان مرغ جانش باز می‌راند سخن

□

وفا جستن از سنگ چشمان خطاست

□

از جلوسش سریر سلطانی

□

که سلطان تا به سلطان فرق دارد

□

ز می مستند و خواجو از تامل

□

هیچکس گفت گدا نپذیرد

□

فرصتی، تا نهیم در پایت

□

تکاد الرواسی دونها تتصدع

□

خوش باش که ما رنج تو ضایع نگذاریم

□

در مصر چنین شکر نباشد

□

وز بیش و کم آن چه خواست دادی

□

سبحه‌ی شیخ کم از حلقه زناری نیست

□

بی برگ درین منزل ویران نتوان بود

□

اثر نگیرد از آن نفخ و کم بود ز اعدام

□

وز دو جانب دو تر و تازه گلستان بنگر

□

جلوه‌ی حسن نگار اگر بگذار

□

کار او بی‌نسیم لطفت خام

□

تپیدن گرفت از ضعیفیش دل

□

خلعت توفیق بود کز بر یزدان رسید

□

تا یافت مقام جان‌سپاران را

□

که شیر مهر تو خوردست در زمان رضاع

□

زانکه نتوان کرد الا پاک دامن رای او

□

عجوزه ندیدم بدین دختری»

□

که آن صف های مژگان آفریدند

□

کان قطره‌ئی ز جام غم انجام ما بود

□

و بعض قلوب الناس احلک من حبر

□

در دهر بساط عیش افکند

□

در مملکت عشق نه سالی و نه ماهی است

□

وز تو موئی به همه ملک جهان نفروشم

□

پیش از آن که بروم نظم غزل‌ها نکنم

□

سخن عشق نیز باریک است

□

ورکسی با تو خورد عیشی از این خوش‌تر نیست

□

در فروش رسته‌ی بازار عمان یافتم

□

نظر به حسن معادست نه به حسن معاش

□

به ادب گرد پیر مغبچگان

□

برق غیرت نگذارد اثر از آثارش

□

یک بیک میگزین و میاندوز

□

دست بر فرق چون رباب نداشت

□

هر چه خواهد کند، که مظلومم

□

دل‌بند و دل‌آویز و دل‌آرام و دل‌آراست

□

ز آنروی که با هیچکسی کار نداریم

□

الم خوشست به اندیشه‌ی شفای الم

□

هاویه‌سان آیدم بادیه‌ای در نظر

□

کاری نکرد هیچ دعایی به جوشنش

□

که آفتاب شود طالع از شب دیجور

□

مستست جان در آب و گل ترسم که درلغزد قدم

□

بلبل به شاخ کوته خواند همی سرود

□

نهاد سنگ بنالد ز ناله‌های حزینش

□

که آنکه باغ بنا کرد برنخورد از باغ

□

بقیمت تر از نیشکر صد هزار

□

شاید ار قصر شاه بگذاری

□

که کرده بار خدا قبله‌ی سلاطینش

□

که هست آتش دل غالب و سرشک تو نازل

□

از خوف شده مویی در خط امان مانده

□

صیت حسنت همه جهان بگرفت

□

تا هست ممکن تو فروغی به جان به کوش

□

عنقا نتواند که نشیمن نکند قاف

□

و انفع خلیلک، و انقطع غلة الصادی

□

از گل و مل تو را سپاس بود

□

کاشوب دلی و آفت هوش

□

ذمیم رفت ولیکن حمید باز آمد

□

به دلم حکم کی دارد دل گویای تو دارم

□

باده نوشم سرخ و زرد و جامه پوشم رنگ رنگ

□

که خوانده خسرو سیارگان شهنشاهش

□

هندوی زلفش چرا بر وی تطاول می‌کند

□

حریف اینست اگر داری سر سودای درویشان

□

چون رسد آن به حد استغراق

□

که نتوان داشت در کنج قفس مرغ گلستان را

□

صبر ایوب خلاصی دهد از کرمانش

□

پرچشمه‌ی خون گردد جایی که کشی کین

□

از دل و جان اگر برون آیی

□

نوحا کجودی ای علاء

□

کسی چگونه دهد نقد خود بطراران

□

عفاالله آنکه سبکبار و بیگناه برست

□

مانده زیر پالهنگی بودمی

□

تا شکر خنده‌ی آن پسته‌ی خندان چه کند

□

تا نگویند که شد وز پی زر باز آمد

□

کز دست شدستیم ببین تا ز چه دستیم

□

نشان همت فردوسی است، بی‌کم و کاست

□

اگرش بر دم تیغ تو دگر بار آرند

□

وقنا ربنا عذاب النار

□

که محرم به اغیار نتوان گذاشت

□

بدو باز پیوست دری خوشاب

□

چه مشکل‌ها که آسان است ما را

□

خون چشمم چون قلم بر روی دفتر می‌رود

□

هرچه او کرد نیست تاوانی

□

راهی، که با دل ویران ز آن سوی رهگذرم من

□

پر عنقا دیدبان بنمود صبح

□

مبارک آنکه دهد دل بطلعت میمون

□

که هیچ عین ندیدست مثل او انسان

□

بی‌نیاز از قبول و رد گراز

□

پای تا سر شده آماده‌ی نیرانی چند

□

که درین فصل کسی از گل و می باز آید ؟

□

ازیرا شمس آمد جان عالم

□

نه مجالی که بشنوم سخنت

□

چون به میدان تو در عین رضا می‌آید

□

چو حسن ماهرخان بر کمال خواهد بود

□

نگردد ز دنبال بخشنده باز

□

گسست و پراکندشان بر هوا

□

ترسم نرسد دستم بر چاک گریبانت

□

از آب دیده ما زنده رود سوی عراق

□

جنه الفردوس خرم در نیافت

□

تا که نماز آورد به رب مشارق

□

وز دهانش در عوض آماده دشنام باش

□

گمان مبر که توانم که از تو بر شکنم

□

که خود بر نام شیرینست فالش

□

بوی شوقش به اندرون آمد

□

سخت بر خویش مکن مرحله آسان را

□

بنگر چو بت پرستان زنار برمیانم

□

گویم به چمن دی شو داری عجب اقرارم

□

جغد دارد هوای معماری

□

فریاد از آسمان و فغان از زمانه کرد

□

دم صبح گو هوا گیر و به آسمان رسانش

□

نگردد تهی کیسه‌ی پیشه‌ور

□

کرد آهنگ روضه‌ی رضوان

□

در جل زر کشید ادهم صبح

□

پر می‌زندم کبوتر دل

□

خود دم عودت گرفتم جان تو هم مجمر است

□

فر دادار بزرگ

□

دست را رنگ زنان دربستمی

□

روضه‌ی فردوس رضوانش فرستد والسلام

□

میان اهل مروت که «یاد باد فلان»

□

سوی عرش برین بانگ مذن‌های خوش الحان

□

که محو حسن تو در اولین نظر ماند

□

سماع بلبل شیرین کلام خواهد بود

□

نیست مکرت را کرانه لا نسلم لا نسلم

□

شد آن گلی که نه در انتظار گلچین بود

□

زان که صد پیوند دارد هر سر مویم به مویش

□

از چشم گهربار قلم خون بچکانیم

□

که جورش پسندی و بارش کشی

□

بر سریر صفا خلیفه شده

□

زانک هوا آتشیست نیست حریف تری

□

ولی مهر پری رویان بود مهر سلیمانم

□

امسال نیارامم تا کین نکشم زوی

□

کشد پیش رهت رخشی زمین پوی و فلک پیما

□

همان زندان و زنجیر و الم دید

□

گاه شکر شکنی طوطی خوش الحانند

□

جز آستانه‌ی او مقصدی و ملجایی

□

روح من سرگشته در غرقاب محنت‌زای او

□

جمال خویش ندیدی که بی‌ندیدستی

□

دردی کشان ساغر شوق تو هوشیار

□

گر دزد دستارت برد من رسم دستاری کنم

□

از غم ایام آسایش به گلزار جنان

□

کز خم به شیشه رفت می شادمانیت

□

خوشا با دوستان آهنگ باغ و بوستان کردن

□

نبیند ز طاووس جز پای زشت

□

صید عشق تو شاهبازانند

□

در آخر ستوران در پیش خر کشیدی

□

دفتر از خون دلم پر شد و تر شد سخنم

□

از صومعه بیرون شد بنشست چو خماری

□

نشناسی فراق را ز وصال

□

ز سرما خشک گشته پنجه‌ی تاک

□

دیگر متصورنشود جان و جهانش

□

که بعد از این همه طاعت کند به عذر گناه

□

می‌برد از دیار جان و تنم

□

آن لقمه کند هم پیشه وری

□

آزاده راز طعن زبان آوران چه غم

□

که ما زان کهربا اندر امانیم

□

مایل عشق بود و خالی از آن

□

کرد پای او ز سیر کوه و هامون آبله

□

از چه ز خاصیت اکسیر عشق

□

که بر خویشتن منصبی می‌نهی

□

میل شطرنج باختن دیدند

□

مدبر نورالعین منی و کاحل

□

خبری زاندل بی صبر و قرارم برسان

□

چه شیرینی ز دیوان می بر آورد

□

آن سرشته ز نور پا تا سر

□

بر آن شد تا پرد زان گوشه‌ی کاخ

□

خیز تا برگ صبوحی بچمن ساز کنیم

□

و قد جبلت فی النفس قبل جبلتی

□

و طول مقاساة النوی و اصطباریا

□

دگرم عشوه مده تو دگری

□

دعای خسرو عالیجناب بنویسند

□

ز عین رخنه اشکست نردبان داریم

□

تا بنماید ره دیگران

□

هر کجا عدل او شبان باشد

□

زان جگر سوخته در بیت حرم یاد کنید

□

نخست آنچه گویی به مردم بکن

□

کاین گونه کرد سنگین بارم را

□

به پیش خوک کند شیر چرخ آحادی

□

گلچهر خود را بنگر خورآئین

□

نیستم آخر کم از پروانه‌ای

□

هم آغوش بال اثر می‌فرستم

□

نداری کفه میزان این نور

□

تا سخن ملک تو گردد بی سخن

□

ور به قوت عدیل سهرابی

□

ز آنچه آموخت لوح ذهن بشست

□

بگری بر آنک دارد ز اغیار آگهی

□

یکایک بدیوان فرستاده‌ام

□

قامتش چند بود چندانم

□

چنان کز حمله‌ی ضرغام دین ابطال بر بیدا

□

سپردار ریاحین از خزان باد

□

زانکه ندارد کنار راه بیابان عشق

□

گر از خاصان حضرت برکناریم

□

برده از ره به طره‌ی طرار

□

بخوانی بخوانی برانی برانی

□

پیش هر تیر که از شست قضا می‌آید

□

اگر خورشید وجهی روشن آورد

□

شاه را خواجه، صاحب دیوان

□

وز او اقلیم جان کردند تسخیر

□

دریاب خویش را و به فریاد خویش رس

□

تو بر و بحر گرفتی به عدل و همت و رای

□

مرغ روح لامکان سیرش به گلزار جنان

□

چون که به توحید تو دل ز سخن برکنی

□

خیز و درد دل ایوب بکرمان برسان

□

نی کم گردی نی شوی افزون

□

چو چشم شیر لعلگون قبای او

□

چه وصل ، وصل همایون‌فر ستوده خصال

□

اهل دل معتکف کوی خرابات مغانند

□

به خاطر چرایی بد اندیش من؟

□

با جاهلان بساز، که دانشوری نماند

□

لما راینا، بدر الضیء

□

لیس فی الدار غیرکم دیار

□

دردم از حد بشد این کار چه درمان دارد

□

حلقه در گوش عاشقان الست

□

همه تن چشم مرد حیرت افزای

□

بود هر آینه از ساکنان کعبه‌ی دل

□

عشق محمد بس است و آل محمد

□

به ناخن بر و سینه را چاک کرد

□

گه با قدم قرینی گه با کرشم و نازی

□

از رخ زرد تو چونست که زر می‌روید

□

سبال از کبر می مالد که رو من کار کردستم

□

زآنکه شاگرد کارگاه ربیم

□

که هست زینت بحر جهان به گوهر پاک

□

جز دل خونچکان کباب مکن

□

که هرگز نکرد اصل و گوهر خطا

□

یک یک از دل معانی مستور

□

اجبیونا و اوفوا بالعقود

□

وین طرفه که معلوم ندارد که کجائید

□

بدو بنازد تخت و بدو بنازد گاه

□

زد رقم از بلبل گویای این باغ آه آه

□

هنر چیزیست کان با کم کسی هست

□

که سرگشته و خسته مانند گویم

□

ولی بتخانه را از بت بپرداز

□

ور به خنجر حاسد دون بر درد حنجر مرا

□

یا سندی، جمالهم فتنة کل زاهد

□

ترکتاز نظرت برد بیغما دل و هوش

□

بجهیم از شکاف و بدان ناودان رویم

□

که با اطفال می‌رقصد میان باغ بر یک پا

□

چو سگ بر آن ندوی کان ترا زیان دارد

□

زیرا که من از کفر به اسلام رسیدم

□

مسافر پراگنده گفتن گرفت

□

روی پنهان مکن ، چو بنمودی

□

ور در دلی ز دوده سودا چگونه‌ای

□

باد شبگیری برآمد باده در ساغر فکن

□

ره پیمودم ز تنگنایی

□

امری الیک و منک العفو مامول

□

روانش در لباس زر گرفتم

□

باغ را رایحه‌ی سنبل تر کم نشود

□

چه برگیرم که در گیرد جهان را

□

به شریان عادات نشتر زنیم

□

کاین صفا از مصطفی آموختی

□

از حلاوت برود آب نبات از سخنم

□

چو زعفران شدم اما به لاله زار توام

□

از چنگ آن گروه، نهانی

□

کاینک از کشور وی خیل خزان گشت سوار

□

پیش گیسوی عروسان سخن شانه مکن

□

نه جلاب سرد ترش روی خور

□

چه می‌شود، تو هم از بهر آن نگار مخسب

□

ز سردیست و ز تری که همچو ریگ گرانی

□

کز خویشتن برون شد و اینم گمان نبود

□

بر گل نوشت نقش تو و بر گلاب بست

□

هر که صائب پا به دامان رضا پیچیده است

□

در او بحری ز خود موجش نه از باد

□

کان شمع شب فروز به ایوان رسید باز

□

بصد تری فشاند قطره‌ای چند

□

زندگانی، که می‌دهی بر باد

□

شرح دهد حال من ار منکری

□

چنانکه وقت سحر در چمن خروش عنادل

□

دانم که چه می جویی ای دلبر عیارم

□

شیخ را گفت: بگذر و بگذار

□

به یکی از دو راه فرمان است

□

ما بر امید وعده‌ی دیدار می‌رویم

□

ز داروخانه‌ی سعدی ستانند

□

از درد ورم نموده یک چند

□

تو سماع جان را تر لایلایی

□

سیه روتر از خامه گردیده‌ام

□

نه غرق منی چو نو نیازان

□

کس نبیند ز گلرخان بیداد

□

عجب تدبیر و رای دلگشاییست

□

یک کاسه بیاور از سبویم

□

که امشب در شبستانش کنی دود

□

ملک یونان ز پی حکمت یونان درباز

□

چو او را ببینی تو او را بدانی

□

بارش افتاده و گشتست اسیر سر پل

□

سوی تو زنده شوم از سوی ایشان میرم

□

از مل نشود بی خبر الا بتامل

□

کارش افتد به عرض صنعت کار

□

بحضرتی که بنضرت بود بهشت برین

□

چو در رقص بر می‌توانند جست؟

□

نپیچم سر از خط فرمان او

□

نه چو موت کردم که دگر نه مویی

□

زین مردمک بد اختر چشم

□

مر او را نکو وصف کردن ندانی

□

چون تو هستی گر ز من آثار نبود گو مباش

□

طرب ریز و طرب خیز و طرب بیز

□

درد را از دست بگذار و ز درمان درگذر

□

یکی را صد مکن صد را یکی کن

□

مگر برآهوی چشم غزالان

□

مجیر خلق به بالای روح از این پستی

□

چو خوردم ز آب تو زین جوی جستم

□

گر یزیدی سیرتی این را نداند گو بدان

□

که دیگرت خبر از لذت معانی نیست

□

باده نجستی خرد و موسقی

□

دل ز هجر تو در خطر بسته

□

که در فرسودن سنگش بود دست

□

فرو رود که نبینند تخته بر ساحل

□

به چنگ زاغ مده چشم را چو مرداری

□

از مدرسه و کاغذ و تکرار رهیدیم

□

همه گفته جز حسبی‌الله نبود

□

که درحلقه‌ی پارسایان نشست

□

مهمانیت نمایم چون شهر ما بیایی

□

زانکه این کار ما حقارت نیست

□

اثر در کام شیرین تلخ کامیش

□

کسی کند دل آسوده را به فکر فگار؟

□

کز وی دو کون را تو خطی درکشیده‌ای

□

دل خود چگونه شویم چو ببرد هجرت آبم

□

به دست یاری بحر کف تو ابر مطیر

□

وگر جاهلی پرده‌ی خود مدر

□

وگر چه خلق همه هند و ترک و کردندی

□

مکن و در دل او کن نظری

□

چو بوتیمار سر در پر کشیدی

□

کاحوال بر چگونه و حال از چه سان شود

□

وی نای رازگوی چه صاحب کرامتی

□

کز جود تو مو به موی جودم

□

بازداران تو ، به روز شکار

□

وان شب که بی تو روز کنند اظلم المسا

□

ای روح نعره می زن موسی و کوه طوری

□

پدیدار همچون یقین از گمانی

□

به لیلی داده زنجیرش که می‌کش

□

که بود در خواب هر نفس و نفس

□

که بحرست چشمم، در او غرقه آبی

□

در مرگ و زندگانی با تو خوشم خوشستم

□

برداشته سبحه ثریا

□

که می‌ترسم از کاروان باز مانی

□

فلا ندری من‌الذاهب، ولا ندری من‌الجایی

□

کی شوی با عاشقانش هم عنان

□

دهان از هم گشوده اژدهایی

□

در پی هم این و آن چون روز و شب

□

چه داده‌ای تو که بی‌پر کنند طیاری

□

دهل خویش چو پرچم به سر نیزه ببستم

□

سایه‌ی مرحمت شاه سلیمان آثار

□

که خود را بکشتی در این آب سرد

□

چنانک اشتر خود را نوا زند حادی

□

آنچه از وی قسم عطار آمدست

□

زند زالی به سد چون رستم زال

□

راز کونینش نماید آشکار

□

که غیر او نرهاند تو را ز اغیاری

□

اگر چه اصل این بو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

بر کنار کلاه گوهر گل

□

ندانستیم شیطان و قضا را

□

زیر فلک چه باشی نی ابر و اختری

□

گر به تو اسمی رسد واجب بود شکرانه‌ای

□

که از حلوا بباید کند دندان

□

کو کشد پا را سپس یوم العبور

□

که پیش باد خزانی خزان خزان رفتی

□

من ایشان را سلیمانم ولی خاتم نمی‌دارم

□

غیر ناکامی ز خودکامان چه حاصل می‌شود

□

چون صراحی به اشک بیجاده

□

داردهمی ز ریش فراغت فراغتی

□

که نور عاشقان در مغز نار است

□

به قصد جان غم خنجر کشیده

□

نان ازینجا بی‌حواله و بی‌زحیر

□

گفتا که: « لالا ان کان سالی »

□

وگر از دست تو آید نکند زهر گزندم

□

چه خون که در رحم مادران خورند اطفال

□

وز این شهر تا پای داری گریز

□

تا نرسد خلعتی دولت صدمرده‌ای

□

و آفریدن نیست جز اظهار تو

□

روان شاد و خسرو پای در گل

□

فاتحه در جر و دفع آمد وحید

□

تا چند کاسه لیسی تا کی زبون لوسی

□

هر طرف بختیاری زو معاف و مسلم

□

ازل آراستش جیب و ابد می‌دوزدش دامان

□

که نرمی کند تیغ برنده کند

□

شب شما را روز گشت و نیست شبها را شبی

□

چه بسی لابه‌ها به دل ندهم

□

نه آن سر تا ز کار یار پیچد

□

زانک جنس هم بوند اندر خرد

□

فنا شوم من و صد من چو سوی من نگری

□

ز مهابت دل او به مثال دل طپیدم

□

اقبال تو جهان را تا انتها بماند

□

گرد خاک آلوده‌ای بر آستانی گو مباش

□

تا بر دری چگونه صف هجر بردری

□

مرغی نپرد ز آشیانی

□

که با صاحب سخن سرمایه‌ای بود

□

که رسول آن را پی چه گفته است

□

این هم ز توست مایه پندار ما تویی

□

مسافر امل تو رسید تا آمل

□

رقص کردند انجم و مه و خور

□

گذشتیم بر خاک بسیار کس

□

صور نماید و بخشد مزید براقی

□

دریاب که کشته‌تر کنون گشت

□

که بگذارد به عالم داستانی

□

که خبر کردند از پایانمان

□

که گرمدار منش باشم و خریداری

□

که عقلم برد و مستم کرد ناهموار می گردم

□

سر سروران جهان میر میران

□

هیچ خواهنده ازین در نرود بی‌مقصود

□

فرمان گفت نیست همان گیر که الکنی

□

گر بدین بر خواهد آمد کام تو

□

نم از سرچشمه‌ی حیوان گرفته

□

شش جهت را مظهر آیات کرد

□

تو تشنگان ملک بین به وقت حرف گزاری

□

دولت این بس که به میدان توییم

□

نه سری هم که مو بر آن باشد

□

که فردا نماند خجل در برت

□

به شکر آنک درون چشمه روان داری

□

اگر خونین شود جان جای آن هست

□

که خسرو کرده زین نیرنگم آگاه

□

که نمی‌بیند به دیده دادشان

□

که در خرابه بود دفن گنج بسیاری

□

کز سوی شفق چون نفس صبح دمیدیم

□

آرایش طاق آسمان است

□

چه داند شب پاسبان چون گذشت؟

□

ورنه چرا بی‌دل و دستارمی؟

□

که می‌بارند چون باران دریغا

□

ز فرشش تا فراز عرش یک گام

□

که محمد بود محتال الیه

□

در خموشی‌هاست دخل آگهی

□

بدان جهان و بدان جان بی‌غبار روم

□

چمن گردید از گلنار پر یاقوت رمانی

□

که دل زاهد از اندیشه‌ی فردا برخاست

□

ز آتش عشق جحیم آساستی

□

از میان آن وشاق افتاده است

□

به طوق خدمتت گردن نهاده

□

پس ز طین بگریزد او ابلیس‌وار

□

دو صد چشم دیگر تو داری نهانی

□

که این جا در کشاکش‌ها زبونم

□

تیغ باطن چو کشد پنجه قهرت ز نیام

□

دوان تا به شب، شب همان جا که هست

□

وارهد عیسی جان زین خر بلی

□

چند عطار را جگر بندی

□

که از پرده نیفتد راز بیرون

□

گرم کن خود را و از خود دار شرم

□

دادی تو آنچ دادی وز جان مطیع و رامی

□

یعنی کنار صنع شهنشاه محتشم

□

گل برون آمده از خاک ز پا تا سر تل

□

که خود را به از سگ نپنداشتند

□

ز طبع او نشدندی به هیچ رو عادی

□

آن دمش در پرده‌ی جان همدم است

□

که بر نظم کسان بد هم نظامی

□

عقل می‌کارید اندر آب و طین

□

ازانک می‌نگذارد که یک زمانش بخاری

□

تا نبری گمان که من سهو و خطاش می زنم

□

بیضه در فصل تموز از تف خورشید تباه

□

برآید، به کفشش بدرم دماغ

□

و اجرنی، انا صید الحرم

□

بی او به بهشت سر فرو ناریم

□

ازو راحت رمد چون آهو از یوز

□

که گشادی از سقامت مغلقی

□

ور نه چون مردی به بسمل کی رسی

□

به شراب اختیاری که رباید اختیارم

□

منتهای طول و عرضش طول و عرض روزگار

□

که با دوستان و عزیزان خورند

□

تو روشنی چشم حسینی، نه یزیدی

□

چون بسی گفتی ز گویایی بس است

□

به جای تیشه سر می‌کوفت بر سنگ

□

چون رسد باده نیاید جام کم

□

پس چرا سوی نشان بگریختی

□

تا تو ادب بخواندی در تو ادب ندیدم

□

که از لب بازگرداند به دل فریاد و افغان را

□

که معلوم من کرد خوی بدم

□

چرا رفت در سکر و در موسقی؟!

□

خود ستم کم کن اگر منع ستمکار کنی

□

برون آرید از این در کشته مشکوی

□

خلق گفتندش که بگذشت آن حبیب

□

هم از حساب رستی چون بی‌شمار گشتی

□

که بهاریم در آن باغ نه ما پاییزیم

□

چشم خود را نهی انگشت که امر از یار است

□

که چون نکاشته باشند مشکلست درود

□

تو خود را برون کن که خود را عذابی

□

گوییا بر لب عطار شکر می‌گذرد

□

مکن پیوند عمر از عشق پاره

□

که همی‌زد یک تنه بر امتی

□

ما را تو کش ازیرا شهوار می‌کشانی

□

پیاپی اندر این مستی نی اشتر جو و نی جم جم

□

خود را به تیغ قهر قضا و قدر زند

□

نه چون کرم پیله به خود برتنند

□

که بسته کرد مرا سکر باده سحری

□

با تو چه کنند دوستداران

□

ندارم بر دل از وی هیچ باری

□

ایستاده مفلسان دیواروش

□

ایا واقد النار لا توقد

□

از علی تا رب اعلا می رویم

□

باغ قدر و رفعتش را ثابت و سیار گل

□

که بضاعت قیامت، عمل تباه داری

□

بپوش خلعت میری جزای مأموری

□

بر دلم داغ انتظار نهاد

□

بهارش ایمن از باد خزانی

□

در در و دیوار حمامی بتافت

□

چرا تنور خبازی که جمله نان گیری

□

چه شاگردان که من استاد کردم

□

یا ز خون شیشه‌ی خود کرده لبالب حجام

□

سر و تن بشویی ز گرد سفر

□

من غرقه شوم، در عین خوشی

□

جهانی زحمت اغیار دارم

□

کمر در عهده‌ی اینکار دربست

□

تا تو یاری خواهی از ریگ و سراب

□

که زرد گفتی زر را به فن و آزردی

□

گفتم آری نکنم ساکن و باشنده شدم

□

بقای جاه تواش گر کند تهیه زاد

□

همین بود پایان عشق، ای پسر

□

تا تو مرا چون قدح در می احمر کشی

□

چون حاصل عمرم این زمان است

□

که از سنگی به سختی در نمانم

□

که رسول آموخت سه روز اختیار

□

خمش خمش که بس است این چه آفتی چه بلایی

□

چون دعوت توست نفخ صورم

□

نظم دو کون بر لقب نام او قرار

□

که چون سهل شد بر تو این کار سخت؟

□

در بحر عاجز آمد و رسوا شد از تری

□

پروانه‌ی آن شمع طراز است چگویم

□

کجا فکر و کجا گنجینه‌ی راز

□

کانچ بگرفتی همی‌باید گزارد

□

گوش را گوشوار بایستی

□

که شد این بزم منور به تو ای عشق پسندم

□

در ذروه‌ی کمال خود از ذره کمتر است

□

وگر کوه بودی بکندی ز جای

□

زیرا ز بعد کاهش چون مه در ازدیادی

□

ور خیال غیر در راه است جز پندار نیست

□

ز سوز دل به خاک تیره یکسان

□

هم‌چو گل خندان از آن روض الکرام

□

نی به وقت محاق چون مویی

□

ز آشکارا و نهان نگریختم

□

که از فسانه گرز تو شد به خواب گران

□

چو دستت در آغوش آغوش شد؟

□

که هم روح و هم راحت افزا تویی

□

تا یافته‌ام گرد رخت لاله ستانی

□

کشد رخت اندر آن آن ماه خودکام

□

تا نماند دیگ محنت نیم‌خام

□

غریب دلبریی و بدیع انعامی

□

ور نی که ما چه لایق جوزیم و کنجدیم

□

نفس ستمکاره را در صف هیجا طلب

□

ورنه بانگ صبح بی هنگام نیست

□

با صد هزار غم که نهانند چون پری

□

زحمت جان تو جز جان تو نیست

□

یکی شیشه یکی پیمانه در دست

□

هم‌چو بینی بدی بر روی خوب

□

خوب حریفی و سودناک قماری

□

که هیاهوی و فغان از سر بازار برآرم

□

بردویده به نیم تک چو خیال

□

چو بی‌ستر بینی بصیرت بپوش

□

گر تو ز گل بگویی یا قامت چناری

□

افصح آفاق را الکن نهی

□

سراید «لوکشف» نطق یقینش

□

گویم ار شه بود صداع پذیر

□

بلند کرد سر آن کوه نی ز جباری

□

خمیرمایه پذیرم نه از فطیرانم

□

که از دل برد بار محنت گرانی

□

تو بی دست و پای از نشستن بخیز

□

ز سر گیرد این تن مزاج جوانی

□

سر نتوانی ز آشیان داد

□

گشت عقل و جان و فهم هوشمند

□

سربلند جهان شود سرهنگ

□

مغز نمایم ولیک وای چو تو بشکنی

□

وی ز بود تو بود و باد تعال

□

آخر ولی سنان تواش کرد سرفراز

□

بغلطاندم لاشه در خون و خاک

□

گاه روی شحنه‌ی توران شوی

□

روز و شب در میان جانی تو

□

گردشش از کیست از عقل مشیر

□

برگشاد از عقیق چشمه قند

□

که یوسفست کشنده تو ابن یامینی

□

چون خاک را عنبر کنم چون خار را عبهر کنم

□

شاهد گل زهر پنهان کرده در زیر نگین

□

شاید که ز مشاطه نرنجیم که زشتیم

□

که جانم را مباد از وی جدایی

□

از دم سرد من جگر گردد

□

چون نی اشکم تهی در نالشی

□

سنگ در کوه و آب در دریاست

□

تو کرده‌ای ستیزه به گفتار می‌کشی

□

چنینی و چنانی من چه دانم

□

ثنای دست او گوید کرم را گر زبان باشد

□

دولت آنست که محمود بود پایانش

□

گل به غنچه خوش دهان آید همی

□

در پای زاهدی شکند آبگینه‌ای

□

تا بود شرم‌اشکنی ما را نشان

□

پارسائیش را نبود قیاس

□

فالشمس حیث تجری للمشرقین حامی

□

به سوی توست سفرهای گاه و بی‌گاهم

□

ضروری همه مانند حفظ یزدانی

□

شبت روز شد دیده برکن ز خواب

□

گفت چه پرسم دریغ حال مرا دانیی

□

که زلفت سر به غوغا می‌درآرد

□

پر شود از کوزه‌ی من صد جهان

□

چشم را سفت و چشمه را می‌بست

□

درخور صیدم نیامدست شکاری

□

در گفتن خویش یاوه تازم

□

لطف یگانه دو جهان یار و یاورش

□

گفت بگذار من بیسر و بی‌سامان را

□

که برتر از این گنبد اعظمی

□

چون کس نبود محرم کوی مجاز تو

□

هر دو در زندان این نادانیند

□

همه سرها بر آستانش باد

□

خبرش نی ز قرب تو، که تو از قرب اقربی

□

دل گویدت مومم تو را با دیگران چون آهنم

□

آنچه در اوهام بالقوه است بالفعل آشکار

□

نگه کن که چون سوخت در پیش جمع

□

مشک را انتشار بایستی

□

زان اصل کسی گذر ندارد

□

مر مگس را در هوا رگ می‌زنیم

□

وان به دعوی که آرشی هنرم

□

یا جزای زلت ما می‌کنی

□

رها کن خواب خراخر که قمقم بانگ زد قم قم

□

چون ببیند رخ مقصود که امریست محال

□

وز او عاقبت زرد رویی برند

□

گردد زرین، تو درو ننگری

□

جبرئیل آن نفس پاک به پر می‌آرد

□

جمله در لا ینفعی آهنگشان

□

کی خداوند روم و چین و طراز

□

محال هر دو جهان را چو من درآشامی

□

لیک چون عشق ز وهم همه بیرون باشیم

□

به دیگری نرسد نوبت عذاب و عقاب

□

که دیر شد که قرینان ندیده‌اند قرین را

□

بی صورتی چو خشم اگر چه سنان شوی

□

وآب همه از چه ذقن برد

□

مال‌داران بر فقیر آرند جود

□

یا پیش کرد یا پیش برداشت

□

کفی ظریف و مبرا ز حیله حنی

□

با آن من آنی دگر زیرا به آن پی برده‌ام

□

تیغ چو آب و باره‌ی چون باد من

□

روان کرد و ده مرد همراه وی

□

که با غمت من جفتم به هر سوی که افتم

□

خار را ضیمران همی‌یابم

□

آن ز اختر دان و ماه و آفتاب

□

بهتر از هر سخن که بتوان گفت

□

پیش عقل پاسبان افکنده‌ای

□

سوی لشکرهای معنی لاجرم سرلشکرم

□

که جز جان دادنش درمان نبوده

□

که گنج سلامت به کنج اندرست

□

درآ در دو دیده که خوش توتیایی

□

هر چیز که می‌جستم در حال عیانم کرد

□

شد بیان عز نفس ناطقه

□

بر سر هردو هفت ساله خراج

□

خراب و مست ببینی به هر طرف عمری

□

آلاجق خود بدان کران بردم

□

در پناه کامران کام بخش کامکار

□

هم این جا که هستی بینداز رخت

□

کابتدا کردی و در اتمامی

□

وز عمر رونده داد بستان

□

شد ازین رنجور پر آزار و نکر

□

هر کرا چشم بود خواب ربود

□

دوزخ ز احتراقم گیرد گریزپایی

□

سزد گر خویش را رنجور خواهم

□

نیست خالی رزم او از گیر گیر و های های

□

نه شب زنده‌داران دل مرده‌اند

□

کان جان همی‌نماید در غیب دلستانی

□

سر گرانی هر دمش از پای در می‌آورد

□

چون اثر کردست اندر کل تن

□

چه حدیثیست فقر و چندان گنج؟

□

ولی چه سود ازان، چون بجاش بگذاری؟!

□

خوبی ملک دارد شیطان خراباتم

□

تو هم از لعل شیرین نوش کن قند

□

نه در خرابه‌ی دنیا که محنت آبادست

□

وی خاک در کف تو شد زر ده دهی

□

چند از افسانه‌ی جهان گفتن

□

توبه کردن می‌نیارست این عجب

□

آفتابش درون و ماه برون

□

از حفه و از رفه ز اطلس و زرینه‌ای

□

مفخر تبریزیان آنک در او فانیم

□

نیست با پیران به دانش مردم برنا قرین

□

برگ مرگت چو غم برگ زمستانی نیست

□

ده بخوری تو بدهی یک، کی بود این شرط حریفی؟!

□

گرد همه عالمش اسیر بر آورد

□

پیش من پیدا چو مار و ماهیست

□

کاین دل شده مغز باشد او پوست

□

اندر گمان مباش که آن است آن یکی

□

عقیق و زر و یاقوتم ولادت ز آب و طین دارم

□

بر رخ دراج گل، بر لب طوطی بقم

□

کند هستیم زیر، طبع زبون

□

فریاد رس به یاری ای اصل روشنایی

□

از لب او یک شکر اگر بربایی

□

پیش شیر ابله بود کو شد دلیر

□

حافظ و ناصر زمان و زمین

□

سرم گران شد پرسش که سرگران چونی

□

ای غم بر ما آی که اکسیر غمانیم

□

لاله‌ی نعمان شده از ژاله‌ی باران نگار

□

ز مردان ناپارسا بگذرند

□

گر ز چشم بد عثاری دیده‌ای

□

حاجت تو بی میی روا نتوان کرد

□

من نگنجم هیچ در بالا و پست

□

چینیان ریزه‌چین تیشه او

□

خواب را رانی ز نرگسدان بلی

□

بس گفتن بی‌شمار دیدم

□

در گلوی او چگونه گنجد معبد

□

به سالها چو تو فرزند نیکبخت نزاد

□

صد جان و دل بدادی گر سینه‌ای بخستی

□

ندیدیم ار چه بسیاری دویدیم

□

صافی و شایسته و فرخنده‌ایست

□

بگرفت زمام ناقه را سخت

□

فهو الکبیر یعفو لجنایة العصاری

□

ما گلبن گلشن یقینیم

□

کند بدر و برد اندوهش از دل

□

چه نامی که مولای نام توام؟

□

حرام باد حیاتت که جان حطب نکنی

□

آنکه گیتی بدو گرفت قوام

□

همچو موسی زیر حکم خضر رو

□

زنگی بچگان تاک را سر

□

کی چون چمن حریف جنوب و شمولمی

□

ما چو برگ از حذر فرقت او لرزانیم

□

بعمدا تو دیوانه‌ای یا ندانی

□

سیه‌کار دنیاخر دین‌فروش

□

به بزم فقر چرا عیش معتبر نکنی

□

پیش او خود را هویدا چون کنی

□

چون نه‌ای در وجه او هستی مجو

□

عذری ز روان او بخواهی

□

از چه تو عذرایی اگر وامقی؟

□

اندیشه ابلهانه دیدم

□

خوشا که شرابست و کبابست و ربابست

□

چه نیکو بود مهر در وقت کین

□

وگر چه زاده طینی نه سر به سر طینی

□

جادو بچه‌ی سیاه برگیرد

□

کفر گیرد کاملی ملت شود

□

کاب من و سنگ خویش بردی

□

وارسته زین هیولا فارغ ز چون و چندی

□

گر نی ما چون شیریم هم نی چون کفتاریم

□

بشکن لشکر بخل و بفکن پیکر آز

□

که گفتند در گوش جانش ندا

□

وارهان خلق را ز عین‌السو

□

ابر خون افشان شدم ای جان من

□

آب این خم متصل با آب جوست

□

تو در کمر که می‌زنی دست

□

هر نفسی زان لطف آرد غمازیی

□

فسردگیش ببردیم و خوش روان کردیم

□

ولیکن این خوشیها در حرامست

□

که بازو بگردش درآورد و دست؟

□

که خاک کودن از او شد مصور جانی

□

کمربند فلک را دست در زد

□

کاه هستی ترا شیدا کنند

□

میگون رطبش رسیده‌تر شد

□

جنگی نماند چون در گشایی

□

خود سخن بخش را نمی‌یابم

□

شلوار چو آستین بوعمری

□

بیفتد، به شمعش بجویند باز

□

ماتم و مات مات من باری

□

نبات سدره و طوبی گرفت نشو و نما

□

نیست اندر دوستی الا صور

□

کز بزهکاری پدر دورم

□

تا به فلک بررود غریو گوایی

□

زانک من این ز شمس دین دارم

□

شده نسر طایر چنان شاخ نخلی

□

زد دست دریغ بر سر خویش

□

تو نور کردگاری یا کردگار مایی

□

همچون گهرش حالی زر باز بر اندازد

□

ذره‌های ریگ هم جانها گرفت

□

من نیز گذشته گیر هم زود

□

تا خانه‌ای میانه شکر گرفته‌ای

□

جز از او از کجا بیاموزم

□

ساقیان بر میسره، خنیاگران بر میمنه

□

کسر چون گیرم از خصومت خام

□

اموت و احیی، بغیر اختیاری

□

خاک در دیده‌ی اغیار کشی

□

خویشتن را گنگ گیتی می‌کند

□

به تک آسوده و به گام درست

□

بی‌تو گدایم، نشوم من غنی

□

در چنین ظاهر نهان که منم

□

گردن و گوش و دم و سم و زهار و ساق اوی

□

جانان طلب از جهان نترسد

□

و یا فریفته گشتی به سیدی چلبی

□

رهزن خود شد مقیم تا که حجابی نیافت

□

جزو مرگ از خود بران گر چاره‌ایست

□

بر تو عاشق شدند یوسف‌وار

□

چو آفتاب کنون نامشار تعیینی

□

غزلی پنج شش بشد منظوم

□

بگفتا خواهم ار کیفر نخواهی

□

بر سنجق زر کشیده بیرق

□

که جان چو رعد زند در خمش علالایی

□

که دو انگشت حق را در درونی

□

بودشان قربان به اومید قبول

□

گنج شه در ورق شمردن تست

□

کرد گل را خوب عذاری

□

می آورد الحان تر جان مست آن الحان کنیم

□

کشنده نی و سرکش نی و توسن

□

لیلی نه گلیچه قرص ماهست

□

بی روی دوست چیز محقر گرفته‌ای

□

گفتا: یکی خجسته پی احمد یکی حسن

□

آن گل از اسرار کل گویا بود

□

باز جستند سیم ده پنجی

□

محو شود در صفات صورت و صورتگری

□

سر این ماه شبستان سپهدار ندارم

□

هرکرا شرق بود، غرب جز او را نشود

□

در بند ز بهر چیست با تو

□

که جز این دست، دست و پا داری

□

نتوان یافت نشان از تو

□

بی قلاوز اندر آن آشفته‌ای

□

می‌میرم و می‌خورم غم تو

□

از رخ تو بود که انواری

□

کشته الله و پس اعلم شدم

□

چو خسرو حافظ خلقست از نزدیک خلاقش

□

گرد کن دامن از زبون گیران

□

کی دید پشه که او می‌کند سلیمانی

□

تا دهی قرب هم آوازی مرا

□

بازشان حکم تو بیرون می‌کشد

□

حکم او را روان چو حکم سپهر

□

آن بود که گویی:« چونی ای سودایی؟»

□

از مخبر و اخبار خوشت خوش خبر آییم

□

زنخدانم به لطف از سیب کم نیست

□

هستند تو را نصیحت آموز

□

هرچند با خود بر می‌نیایی

□

این آرزوی او را هین باز ده جوابی

□

گرچه هر چه گوییش آن می‌کند

□

کردند سماع با حریفان

□

یا ابروی که بهر کمانی نهاده‌ای

□

خم سر خویش گرفته‌ست که من رنجورم

□

اقبال سمائی به رخ او متوجه

□

وز گفتن و هیچ ناشنیدن

□

فرشتگی دهی و پر و بال کروبی

□

سر بسی بر آستان خواهم نهاد

□

تو چنینی با من ای جان را سکون

□

از بیم دادن سلامی از دور

□

گر تو مرا سوی خویش یک دم کمتر کشی

□

که هر کجا که بود گنج سر کند غماز

□

حرام آن قطره‌ای کاو مانده باقی

□

وین کند نقره را به زر خلاص

□

با فصل خزان بهار بودن

□

پدید کرد ز آمیزش چهار ارکان

□

او سلیمانست وانکس هم منم

□

سوگند به هرچه برگزیداست

□

پهلوی نعنع کن گندنایی

□

چون تو همخوابه شدی بستر هموار مگیر

□

باز دانستنشان از هم دشوار بود

□

رنج خود و گنج دیگران بود

□

عشق خونی به زخم جلادی

□

عابد دینداری خواهد شدن ...

□

یافتند و کار ایشان پیش رفت

□

با باد چراغ در نسازد

□

خسروی وز نژاد سلطانی

□

نجوید او خر و اشتر که هست شیرسوار

□

که تو به باده ز چنگ زمانه محترزی

□

فتنه لعبتان چین و طراز

□

خضری آبخوار بایستی

□

نه بال باز کرده نه ز آشیان پریده

□

سوی درویشی بمنگر سست سست

□

گلرخی در پلاس درویشی

□

و یقطع عرقها قبل‌الحصول

□

بی‌سبلت مهر جان و آذار

□

در کارهای دنیی با اعتبار باشد

□

دور از ره دشمنان به فرسنگ

□

آنکه می از باغ وی افشرده‌ای

□

این کار کدام بلعجب کرد

□

انبیا و اولیا را دیده گیر

□

تا جمله شدند بر زمین پست

□

بگشاید عجیب منقاری

□

از تبریز آیت نو می‌رسد

□

دوستی از دوستان خواجه‌ی طاهر شود

□

و آخرالاخرین به آخر کار

□

انادیهم، خدونی اوصلونی

□

در زیر زمین چو توتیا گشتیم

□

آنک جانی داشت بر جانش گزید

□

تا ابد سر به زندگی افراخت

□

واسکرنی بکاسات کبار

□

باغ برداشت بزم و مجلس و لاغ

□

چون پلنگان از نشیب آهنگ او سوی فراز

□

بیگانه کسی ز در درآید

□

و اول حزن علی راحل؟

□

جاییست که آنجا رسید نتوان

□

بند باید کرد سیلی را ز سر

□

از ریگ روان عقیق می‌رست

□

هل عقدالبیع بلا مشتری

□

دگر خود را بنپرستم من امروز

□

چنین بندند نقش ماهپاره

□

شد نرگس او ز گریه گلگون

□

عشق آرد بدمی در طلب و طال بقا

□

از دل پر خون برآر آهی چو مستان خراب

□

زانک اصل مهرها باشد رشد

□

این یک دو رمیده را رها کن

□

زین دو به حیرت محتمل آیی

□

جانب تبریز آدابی دگر

□

طالع سعد، همه سعد عطای تو کند

□

شیرگیری و اژدها شکری

□

تا ببینم روی تو بدتر شوم پیچان شوم

□

بر رکوی عیسی مریم به است

□

تا ز گرم و سرد بجهی وز سعیر

□

بیعت شهری و سپاهی داشت

□

تا آب روان گردد تا کشت شود خضرا

□

اندر ده ماست شاه و سالار

□

به ساقی گفت کو آن ساغر جم

□

بس قایم کافتد از سواری

□

از انبوه مردم ثریا شدی

□

سر نهاده در بیابان می‌زیم

□

جز بمقراض ریاضات و عمل

□

هر جامه که داشتی دریدی

□

تو تیغی و دشمن نیام تو گشت

□

شکافت خربزه زین غم چه جای خیر و خیار

□

با دگرگونه لباسی هر گهی

□

هستم ز غم تو اندرین کار

□

همی ریخت زو زهر تا گشت سست

□

از نهیب دیو دل خوناب گشتی هر زمان

□

نه هنر ماند درین عالم نه عیب

□

که باشد سخن گفتن راست تلخ

□

نیارد شدن پیل پیشش فراز

□

گهیم همچو شکر بفسران گهی بگداز

□

سنام او دو دست او عصای او

□

همان آنک بودند با اوسوار

□

گرفت آن درفش همایون به دست

□

تا نفس از ماجرایی می‌زنیم

□

شد ز بی کسبی رهین یک رغیف

□

ز لشکر نگه کرد خسرو به راه

□

که خشنود باشد جهاندار شاه

□

چه دور و دیر بماندی به رنج و پیکارش

□

گر بود چاه ز دینار و ز نقره ذقنا

□

که بامن بروی اندر آرند روی

□

دمش زهر و او دام آهرمنست

□

سوز چو من شمع هر سحر که پسندد

□

صد خیال بد در آرد در فکر

□

مرا داد خواهد به جان زینهار

□

دلش از رهی بار دارد همی

□

کی داند چه شویم از تو چو باشد گه دیدار

□

ورقها پر ز صورتها، قلمها پر ز زیورها

□

همی‌رفت با نامور خیل خیل

□

چو بهرام شیراوژن و ریونیز

□

سوی دردی راه بر دارم ز تو

□

از قناعت غرق بحر انگبین

□

شد از زخم شمشیر و کشته ستوه

□

که خرسند باشید و فرخنده‌رای

□

مر اخوان صفا را گو در آن بازار جوییدش

□

مکانی بعید و فلاتی سحیقا

□

که تا رزم لشکر نیاید پدید

□

ز اختر فراوان سخنها براند

□

گر ز مشرق تا به مغرب جم جم است

□

کان طمع که داشت از تو شد زیان

□

چوشد کندرو بخت ساسانیان

□

براین آستانه نهادند روی

□

گروه بی‌خبران را به هیچ سگ مشمر

□

هر گه که روی خویش به راود کند همی

□

برو بر جهان آفرین رابخواند

□

که کوتاه شد رنجهای دراز

□

هم در زمین بمردی هم آسمان ندیدی

□

گوش و چشم شاه جان بر روزنست

□

کنی گوش ما را به آواز شاد

□

گرامی کفش بود برنده تیغ

□

وز ناقه مرده شیر کم دوش

□

چون بند شهریار بود صوت طیطوی

□

دو زاغ کمان را به زه برنهاد

□

نیاید همی کین و نفرین و رنج

□

دور از رویت ز زر نیکوتر است

□

روبهان مرده را شیران کند

□

جهان دید یکسر زلشکر سیاه

□

ازیرا منش بابها باشدش

□

که ای فسرده غافل بیا و گوش مخار

□

چندانکه در این لشکر از پیل قطارست

□

که باشم شما را بدین یارمند

□

که از خونشان لعل شد خاک دشت

□

جز غم او ملک پایدار نیابی

□

پای بر گردون هفتم نه بر آ

□

کزو دید مردی و بخت و هنر

□

گر ایدونک پرسش نماید شمار

□

در جهان عشق باقی مرگ را حاشا چه کار

□

همچو خورشید به بخشندگی و رخشانی

□

بدام بلا در نیاویختم

□

هنوزت نبد گفت هنگام گاه

□

آتش به گرد خرمن نیلوفر

□

تا گمان آید که هست او خود کسی

□

برم هم برین گونه روشن روان

□

و گرنه ره ترک مالیدنا

□

حدیث توبه مجنون بود فشارآمیز

□

چون از عقیق نرگسدانی بود صغیر

□

به پیش طلسم آمد آنگاه تفت

□

بگفتم سرآمد مرا روزگار

□

چگونه لل مکنونت جویم

□

سوی مرغ و تاجر و هندوستان

□

که بودند بینا دل و نامدار

□

تن پیل وارش به آهن بخست

□

ار آن ناز و کرشمه ای فسردک

□

نوبهاران آب باران باغ را زیبا کند

□

وگر گردد این کار ما با درنگ

□

خروشان شود زان سپس نغنود

□

تا به شاخ علم و حکمت پر طرب یابی رطب

□

خاک را سلطان اطلس‌پوش کرد

□

که من کرد خواهم به لشکر نگاه

□

خرد برگزین این جهان خوار کن

□

ناگاه فتادند بر آن گنج گهر بر

□

در راغها کشید، قطار از پس قطار،

□

همه یک دلانید و پاکیزه رای

□

فروزنده‌ی تاج شاهنشهان

□

یک شب از گنبد گردان رفتن

□

حق به گوش او معما گفته است

□

نباید که بی‌داوری می‌خورد

□

چنین گفت کای شاه با داد و راست

□

مفخر تبریز دان شمس حق ای دیده ور

□

شکر را رام و شیرین را رمیده

□

که دارد مر او را ز دشمن

□

گوان و جوانان ایرانیان

□

جز همان نیست اگر ششصد بار آید

□

از قیاس الله اعلم بالصواب

□

سپه را به جنگ اندر انداختند

□

بکش هرک یابی به کین پدر

□

تا که نان‌هات را ثرید کنند

□

بر طرف چمن بر دو رخ سرخ گل نار

□

به بیداد برکینها ساختن

□

به فرمان گرایی و گردن نهی

□

تنگ اسب امتحان چندی کشی

□

نک فنای این جهان بین وین زمان

□

جلیلش پر ازگوهر شاهوا ر

□

که کای بزرگ آمدستت به روی

□

روز روشن شود از روی چو ماهت شب تار

□

نه منقلب، نه مخالف، نه منکسف، نه غوی

□

نهادند و پس برگشادند راه

□

دلاور بزرگان فریادرس

□

پرهیز و علم ریزد ازو برگ و بر مرا

□

من درین حبس و شما در گلستان

□

که از دادشان آفرین بود بهر

□

ز پنهان خرامید نیزه به دست

□

گوید بپذیر غلامی دگر

□

نشانی مر مرا بر پشت مزدور

□

دل مرد بی‌راه شد پر ز بیم

□

کزین سان همی نیزه داند زدن

□

تا چند سخن ز پرده رانی

□

شاخ دیگر را معطل می‌کند

□

ز باره یکی بهره شد ناپدید

□

مبندید کس را مریزید خون

□

کوست به فعل یک به یک نیست ضعیف و مستخف

□

رایگان زر صیرفی و رایگان دیبا بزاز

□

مر آن را پذیرنده باشد خرد

□

به روی دژم گفت گشتاسپ را

□

کز طمع هرگز نیاید جز همه درد و بلا

□

تا نچربد بر شما دیو لعین

□

ورا باشد ایران و گنج و سپاه

□

بیارای پیلان و لشکر بساز

□

زود به من ده که خداشان گزید

□

هزار بار ز آهن قویترست به باس

□

گهی با زیانیم و گه سودمند

□

ابا تو چنو کرد یارد منی

□

خلق خود گردند جان افشان ز تو

□

ترسد از وی جن و انس و هر که دید

□

کز اختر فلاطون فگندست بن

□

سوی ما بیامد به پیغمبری

□

که تا راز گوید لب دلگشایش

□

گر نیاید پیش اندر عهد و پیمان و وثاق

□

پدر را همی جای خواهد گزید

□

بوی شاد یکچند مهمان من

□

نشان عدل خدای، ای پسر، در این نعم است

□

تا نگویندش که هست اهل نفاق

□

بخواند شود شاد و روشن روان

□

که زیبنده باشد بر آزاده تاج

□

دل کجا می‌رود زهی رفتار

□

آن کجا تنها به کشکنجیر بندازد زرنگ

□

بگرد جهان گشتن و داوری

□

ازان هدیه شد مرد گیرنده شاد

□

می‌نگنجم در جهانی بی‌تو من

□

دمگه او دمگهم محکم گرفت

□

بران نامه بر تنگدل گشت شاه

□

چو جاماسپ دستور ناباک‌دار

□

منک الهدی منک الردی ما غیر ذا الا غرر

□

تا کند هرگز شما را شاعری کردن کری؟

□

که آرایش باغ بنهفته‌ای

□

نیامد مرا این گمانی درست

□

درختی راستی بارت ز گفتار

□

صد قضای بد سوی او رو نهاد

□

نباشد کسی ایمن اندر نهان

□

وزان ابر الماس بارد همی

□

از هر دانه که دارد انبار

□

ز درد و داغ دادستند ما را خط استغنی

□

همی گرد آن مرغزاران بگشت

□

که گرد از گزیده هزاران هزار

□

عشق و دل ماندند با هم جاودان

□

از جفای آن نگار ده دله

□

کجا ده نبود از در مرد مه

□

و گر کوه آهن همان یکتنست

□

همان بهتر که باشد گنج مکنوز

□

چون مشک و در دانه بدو در پراکنی

□

که این مرز را از تو دیدیم ارز

□

ز گردان و مردان نیزه گزار

□

کجا شد زندت و آن زند خوانت؟

□

جانش رفت و جان دیگر زنده شد

□

بران شهریار آفرین گسترید

□

که بی‌تو مبیناد کس روزگار

□

شد منصب سلطنت مقرر

□

بستر نکند، وین نه نهانست عیانست

□

ز گردش به قیر اندر اندود چهر

□

که دیباست گر نقش مانی به چین

□

هر ذره شوند شیرخواره

□

هم کشیدش از بیابان تا به شهر

□

همان فرش دیبا و هرگونه چیز

□

بگویی همه شهر ترکان تراست

□

در صف دعوی چو شیر وقت تقاضا ترش

□

زمین از در بلخ تا خاوران

□

همی تیز کرد او دلارام را

□

که با لشکری جنگجو آمدست

□

مر این تیره گوی درشت کلان را؟

□

لقمه‌ی چندی درآمد ره ببست

□

بر آزادگان جهان مهترا

□

چنان زر که از کان به زردی رسد

□

اگر چه پوست نداند ز اندک و بسیار

□

کس را نبود مرتبت و کامروایی

□

سخن گفتن و رای بسیار گشت

□

ز گیتی نجوید همی جز نشان

□

یک مژه از نرگس جادوی تو

□

نی جدال و رو ترش کردن بود

□

می و رود و رامشگران خواستند

□

سواران جلدند و مردان فراوان

□

به طریق گرو و وام به چار و ناچار

□

تا نیکترین جایی باشد وطن من

□

گرت هیچ بر من بجنبید مهر

□

مال شاهانت گرفت از پس آزادی اسیر

□

ولیکن‌شان نفرماید جز آسایش زمستان‌ها

□

زان گنه بر خود زدن او بر بخورد

□

بیابی به پاداش خرم بهشت

□

بی حاصل همچون پدر خویش و چو مادر

□

سینه را درج در چو نار کند

□

هر دو سوزانیم و هر دو فرد و هر دو ممتحن

□

گه رفتن آیدش بی‌غم بود

□

زین یک رمه گاو بی‌فسارم

□

کز غیر ذکر حق ننشیند برو غبار

□

شده قسطاس بحری آفتابش

□

بر او دوید از پی نام را

□

یکی نان بگیرد به زیر بغل

□

لب ببند از گفت و کم گفتار باش

□

واویجشان چون کاخها، بستانشان چون بادیه

□

فرود آمدن را همی جای جست

□

چو زهر است در پیش و رنج است نازش

□

که «من ترنج لطیفم خوش و تو بی مزه تود»

□

جز این نفعی نیاید در کنارش

□

که ای مرد بیدار گسترده کام

□

تا پوستین بودت یکی، بادبان سمور

□

تو وصلش ده وگر ندهی به فضلش سوی فاضل کش

□

زیبا به پادشاهی، دانا به شهریاری

□

چو ایوان بیابی نگار آن تست

□

بشنو سخن خوب ز گوینده‌ی خاموش

□

می‌توانی گر به لطفی جمله را تیمار داری

□

و ز تپانچه روی من رنگ پلاسم وام کرد

□

که ای پرهنر شهریار بلند

□

زخشم خویش و از رحمت مرکب کرد یزدانش

□

دل همگی کباب شد سوی شراب ران فرس

□

شوری که تو انگیزی، عذری که تو پیش آری

□

ز کلبه سوی خانه بنهاد روی

□

همه گفتار او حکمت همه کردار او محکم

□

قول همه زرق و غدر و افسون شد

□

که در راهش نشد با خاک هموار

□

نه از نامداران پیشین شنید

□

زیرا الف پشت تو زینهاست شده دال

□

گر چه بالاست نحس شد نامش

□

عروسی کلان، چون هیونی بری

□

به پیوند این شاه فرمانروا

□

چون بنگریستم ز عنا در بلا شدم

□

تو خوش بخفته کی رسی آخر به منتها

□

بر جگرش آمد و تا پرنشست

□

دو صد چرغ و شاهین گردن‌فراز

□

فردا برو به چنگ و جفا بر کشی حسام؟

□

شعر من صف‌ها زده چون بندگان اختیار

□

اخذت المعیشة من بابها

□

بدان خانه‌ی موبدان موبه دست

□

که به تعلیم شد جلیل جریر

□

مثل میوه‌ی باغ پیغمبری است

□

کز بلور است اصل گوهر او

□

ز گفت خردمند رامش برد

□

بر خویشتن، ای خر، ستون پشکم

□

به اختلاط مخلد چو روغن و چو سویق

□

پراکند از کف اندر دیده پلپل

□

وزان جایگه هر زمان نو زدند

□

با این تن پیر پر عوارم

□

زانکه دمت داد صبح تا کندت ریشخند

□

چه حال است این کز او می‌خیزد آواز

□

چو زنهار دادی مه بر تاب روی

□

سوی بنه بر پی و آثار خویش

□

تا از دلم واقف شدی امروز خاص و عام دل

□

ساعتکی گنج گاو، ساعتکی گنج باد

□

که او را نباشد کسی دوستدار

□

هر شب و هر روز بشوید لقاش

□

پیش کو از تو بتابد زو بتاب

□

رسول روم بر در ایستاده

□

ز یزدان نیکی دهش کرد یاد

□

بر تارک نرگس افسر جم

□

که هیچ نقطه نپرسد ز گردش پرگار

□

چون دست راد احمد عبدالصمد بود

□

وگر نانش از کوشش خویش بود

□

آنگه که برون آید از آن کوفته گلزار

□

همچون خران نیامده‌ای بهر خواب و خور

□

نیاید از سرایش غیر فریاد

□

همان نیز با مرد ناپاک‌رای

□

سورةالفیل را بده تفصیل

□

ندانند افسار از پالهنگ

□

وزیر و شه برون راندند شبرنگ

□

سر راستی را بهانه منم

□

یک مشت گل است تن، درو مبشل

□

پند را باز ندانی ز لباسات و فریب

□

به عرض خاک بوسان می‌رساند

□

پدر پیش تختت به زانو بود

□

کرده خیره سوی گریز آهنگ

□

از تبریز یاد کن کوری خصم ناخلف

□

ز خون می‌زد رقم بر جلد آهو

□

به گاه دلیری و گردی رسد

□

روزت خوش باد و سعی مشکور

□

رانده‌ی در بدر چه می‌طلبی

□

گشت ز گل مشربه‌ای آشکار

□

به راه چنین رای هرگز مگرد

□

چو خرد باشد تدبیر کن و پیش روم

□

همچنین دان و همچنین پندار

□

به خاصی چند بیرون شد ز منزل

□

ز شمشیر باید که یابند بهر

□

جز که از بهر ریاست می‌نخوانند، ای رسول؟

□

زین سبب را به سوی شهر همی رفت نیارند

□

کند به پا برد و به زندان فکند

□

پسر مر ورا دخمه آرام داد

□

چون دید که من چنو نه مستم

□

ای ز تو حیران شده بحر معانی شاد باش

□

وزان بگشای قفل از گنج کامم

□

بگفت آن سخنهای باریک خویش

□

که ما ز مشغله‌ی تو ز خانه آواریم

□

که تا خود را به منزلگه رسانی

□

چار ستونند که از آهنند

□

بیامد شتابان و بردش نماز

□

چگونه باشد با چاکریت جاه و محل؟

□

هر نهان آشکار خواهد بود

□

بر سر خصم کرده میرایی

□

به خوبی نکرد اندر ایشان نگاه

□

آمیزش تو بیشتر است انده کمتر

□

پدر پند تو و تو پند فرزند

□

چو با لنگر بود بر روی عمان

□

بسی داستان دلیران براند

□

در خاک دل ای مرد خرد تخم سخن کار

□

باز کند دهان خود درکشدش به یک نفس

□

کرم را سکه نو بر درم زد

□

که با مهتران آفرین باد جفت

□

اگر نزد او من نه مشکین عبیرم

□

دل سرای خلوت دلدار کن

□

به ذوق بزم اول کم رسیدم

□

که با تو هنوزست ما را سخن

□

نیامد بهم تا ندادیش نم

□

شد سر و گوشت بلند از سخن پست دوش

□

عنان خود به دست غیر داده

□

ز تیمار نابوده بی‌غم شدند

□

از جو جو زایدو از پلپل پلپل

□

کز فعل بر فنا و ز بنیاد بر بقاست

□

میان آز بگشا چابک و چست

□

ز گرد سواران ندیدند راه

□

ادیبم لقب بود و فاضل دبیر

□

پر کن قدح و بیار برخیز

□

به دامن تخته‌ی تعلیمشان ماند

□

چو لشکر به روی اندر آورد روی

□

کس دست نگیرند ز پیروز و ینالش

□

گر سر مویی ز ما باقی بود تاوان کنیم

□

دوایی بهر درد عشقبازی

□

درم داد پرخاشجو مادرش

□

چون شکر و چون شیر و مغز بادام

□

تازه شد از یار هزاران قدید

□

غیر شهان را بود آرامگاه

□

فروزنده‌ی تاج و تخت و کمر

□

وگر چند بسته بدان گوهریم

□

گر نخواهی رنج تن با چیز اویت کار نیست

□

زمین را ساز کردی هفت اندام

□

چو بیند ورا کی گشاید زبان

□

بنیاد این مبارک بنیان کنم

□

سر برون کرده از در و دیوار

□

کز تو شود کام میسر مرا

□

که او را نشیمن بدانست و جای

□

پر گرد ازین شده است ریاحینم

□

هر دمم صد وعده‌ی موزون ز تو

□

ز بند غم کنم آزاد خود را

□

خدای بر و بوم و ورز و سرای

□

تو چو اوباش مرو بر اثر زرق رواش

□

شرق نه در پنج و نه در شش بود

□

همان بهتر که گویم راز با خویش

□

به درویش ما نازش افزون کنیم

□

ورت بخوانم مدیح، مرد مدانم

□

چند به گنجشک گرفتی عقاب!

□

به دیو جاهلی همخانه گشته

□

نیاکان بدو هیچ نابرده دست

□

همه دیگران مانده خاموش و مضطر

□

بنه سر تو ز سرتیزی برای فخر بر پایش

□

صنعتش از تهمت آلت مصون

□

بر آیین یزدان‌پرستان منم

□

علم عم باید تو را، پرهیز خال

□

امروز محققی به اطلاقی

□

زین بازی ملال فزای مکررت

□

ز نیک و بد روز دیده نشان

□

پیشم شده جمله تبار و آلم

□

خود گرسنه نادرست یا سیر

□

کند هر دم به رنگی حیله‌ای ساز

□

جهان را همه دل به بازار تست

□

پس خیره خیر امید چه داری به رحمتش؟

□

چه خواهد دادنش چون کردش آزاد؟

□

بر سر آن خسته که مارش گزید

□

شمار سه سالش بد اندر نهفت

□

گر همی دعوی کنی در مردمی مردم مدر

□

مژده کسی را که دهد زن طلاق

□

به خون آغشته بنمودش سر خویش

□

زره‌دار و برگستوان ور سوار

□

رسن جهل و سلسله‌ی وسواس

□

زانکه کار ناگهان خواهد بدن

□

ز نور پاسبان دیدم که او شاه جهانستی

□

که دختش همی مملکت را سزید

□

خیره مر آب روان را چه کنی سر به فراز؟

□

زانک هست از گوش کر این بانگ سرنا دور دور

□

که تا چون عشق او پاینده باشی

□

گو شاددل باشد و پارسا

□

روز قیامت چه گوئیش به سر پل؟

□

او سخن و کالبدش لعبت است

□

که منت بازفرستم ز پس مرگ و جدایی

□

به بازارگان گفت بهرام گرد

□

بجز حجت این زیب و این بال و یال

□

پای ما تا چه گردد هر دم از خار دیگر

□

که ز بعد عسر یسری بگشاد فضل باری

□

سخن‌ها ز دانش توان یاد کرد

□

جامه‌ی فراخ تنگ شود بر تنش

□

می‌روم بسته میان بر سر دوان

□

ولیکن عشقشان دارد هزاران مکر و عیاری

□

که دارد روان از خرد پشت راست

□

سوی لاله‌ی سرخ جام عقار

□

بیار پارگکی تا که رنگ و بوش چه بود

□

چون ظلمت شب محو رخ ماه جهانی

□

همان نیز جندل که بد کامگار

□

سرو بستان بودم اکنون چنبرم

□

زانکه چشم سر نبیند جز موات

□

از تو گذری دو دیده را نی

□

فرستاد پس مهتری نزد شاه

□

چرا آب ناب است بر ما شرارش؟

□

عاشق از کس نزاد عشق ندارد پدر

□

نه آنک درربایم از تو نانی

□

نگویم به ایران به آزادگان

□

دامن مردان به کمر در زنم

□

تا نیست نگردی تو کی محرم ما آیی

□

اگر نه خالق است آن شه تو را از خلق نربودی

□

ازین گردش چرخ ناپایدار

□

یک عاشق با سزای در خور

□

پرده دریست کارش نی سرسریست کارش

□

ز آنک تو بالا و پست عشق پرزر داشتی

□

ستاره پدید آمد از گرد ماه

□

چه نیت کردی اندر آن تحریم؟

□

بر آرزوی خویش مگر مرد شکیبا

□

جوابش گو که مقلوب است نکته

□

مباشید با شهریاران سترگ

□

چیست کجا ماندیی، نژند و شکم خوار؟

□

کز چه نه‌ای ای شه و مولا ترش

□

تو اگر بزرگواری چه اسیر تنگنایی

□

یکی شیر بگسست و آمد به راه

□

گر تو دانی که نه گوبان و نه خربانم؟

□

تو مانده‌ای و عمر تو از پیش دویده است

□

که گفت او است جان را جان فزایی

□

کسی را نبد کوشش ایزدی

□

خامش و، طبل مزن بیهده در زیر گلیم

□

کرده میان دو یار در سیهی اعتکاف

□

الله الله که تو با شاه جهان نستیزی

□

کزان خانه بیرون نبودیش جای

□

راه نگیرد به دلم بر غزال

□

شد گنگ زاغ و بلبل گویا شد

□

گر شمس نبودی شب از خویش کجا رستی

□

که آید هنر بر نژادش پدید

□

از همه رنجها به عمر دراز

□

هزارساله ره اندر پرت نباشد دور

□

چون مه که ز خورشیدش شد تیره خجل واری

□

یکی اژدها دید چون نره شیر

□

سود همی گیر به رسم کرام

□

دل چگونه بری چو درمانی

□

تو مخالف کرده‌ای شان فتنه ایشان تویی

□

غم روز مرگ اندرآید به دل

□

چیز باشد جز که خاک و آب طین؟

□

زیر و زبر بست نور موسی عمران رسید

□

به معنی کی رسد چشم هوایی

□

در بار بگشاد و لب را ببست

□

مر مرا از توست دو جهانی نعیم

□

ناچاره ازان بترت باز آرد

□

گوهری گردی از آن جنسی که تو نشمرده‌ای

□

نپرد بدان گونه پران تذرو

□

نیست به تو در طمعش جز به جان

□

بوی روح صنم شنگ بیار

□

بر کف خدا لرزان ماننده سیمابی

□

چو دیگر کند بند پیش آوریم

□

مردم همه تیره او مروق

□

پس بارکش ار مردی این بانگ و فغان تا کی

□

که جان از سوز مشتاقی ندارد هیچ صباری

□

بکوشید و آیین و داد آورید

□

چون ندیدی رفتن بی‌پای و گام

□

تو روح را ز چنین یار شرمسار نگر

□

کاین را تو فراموش کنی خواجه کجایی

□

زبانش گشاده به شیرین سخن

□

گر بورزی تو نیرزی به یکی ارزن

□

زان می نفزائید که تا هیچ نسائید

□

که صد من نیست آن جا در شماری

□

که این راز در پرده‌ی ایزدست

□

بپسیچ تو راه را، و هلا، هین!

□

وان فلک در غم تو ترسانتر

□

شاباش زهی عیش صبوحی و صباحی

□

به ارجش ز درگاه بگذاشتند

□

بزدوده به قطر سحری چرخ کیانیش

□

زبان گنگ و سخن قطع و بیان نه

□

که گدا غلط درافتد که مراست پادشاهی

□

چو ناگاه رفتی ز بالین من

□

زجور دهر الف چون نون شود،نون

□

شراب صبر و تقوا را تو بی‌اکراه و صفرا خور

□

اگر این عشق باره ستی چرا او لوت باره ستی

□

هم‌آواز آن بددلی کاهلیست

□

تابنده روز انورش

□

چون نپسندی همی تو تار مرا

□

و اندر معنی چه خوش معینی

□

بزد بر کمر چار تیر خدنگ

□

که «مردم بنده‌ی مال است و احسان»

□

چنین پنداشتی دیگر مپندار

□

تا لطف و عنایت خدا دیدی

□

بیاسود طایر ز بانگ جلب

□

دیو مغیلان شد و فریشته زیتون

□

تا شیوه‌ی ما بینی در سنگ اثر کرده

□

گهی بخشی درختی و عصایی

□

ز پیران و از نامداران نو

□

باز شد مر دهر داهی را دهن

□

ایا جاری ایا جاری ایا جار

□

جدا باشیدن ارواح تا کی

□

برآرم به شست اندر آرم گره

□

بنگر کز خویشتن توانی رستن ؟

□

گرچه تو ندیدیش دید دانا

□

امروز چو سرویم سرافراز و خطابی

□

چنین گفت کای شاه فریادرس

□

به سخن جان او رسد به جنان

□

دلت سنگست یا خارا و یا کوهیست از مرمر

□

یک پرده برافکندی صد پرده نو بستی

□

بینداخت تاج و بپردخت جای

□

شیرینیش جدا کند از رخپین

□

چند کشی آخر این کمان که نداری

□

تو آن شیر پریشانی که صندوق خود اشکستی

□

چو من درکشم یار خواهم گزید

□

بر رس، ای پور، نخست از ره و رفتارش

□

شمس دین عیسی دم است و شمس دین یوسف عذار

□

بدهد صدقه نپرسد که تو اهل صدقاتی

□

حکایت کند کله‌ی قیصری را

□

پاینده نباشد همان پدرشان

□

بوهریره حجت خویش است و هم برهان خویش

□

ایا سلطان سلطانان تو از سنجر چه غم داری

□

گر مرا بادی رساند سوی تو

□

بر خفته دلان بردم انفاس مسیحایی

□

شد وایدی شد وافمی هذا حفاظ ذی السکر

□

سیاست‌های شاه ما چو درهم سوخت غداری

□

ور بگوئی از جواب من چرا باید طپید؟

□

برون روژیده از دل چون دراری

□

گشتم به دست سودا عانی و چیز دیگر

□

اگر چه او نداند که کجایی

□

گفت خود گم کرده‌ای جایی ببین

□

ما را به سه تا چه می‌فریبی

□

بی‌صورت و حرف از جان بشنو غزلی دیگر

□

گر وقت بدی داعیه فریادرسستی

□

چه عیب آورد مر سبد را سبد؟

□

بود ایمن چو بر دریا بود مرغاب یا قازی

□

تا حسن و سکون یابد جان از پی تسکینش

□

در آن دم هر دو جا باشی درون مصر و بیرونی

□

سست دین از همت دون آمدن

□

که شاهان راست ز ایشان شرمساری

□

جامه کن دربنگر آن نقش و نگار

□

آموخت خرامیدن با تو به سمن زاری

□

روغن و پینو کنی و دوغ و ماست

□

کز گوش گذر کردی در عقل و بصر رفتی

□

زدش به پای که برجه نه مرده‌ای در گور

□

تو حیوانی نگهبان را چه دانی

□

ما و دلی و جانی وقت وصال کرده

□

به امید آن نشسته که ز گوشه‌ای درآیی

□

ما خوش از رنگ خودیم و چهره گلگون خویش

□

به تمام آب حیات و نکند هیچ غباری

□

چون عادت شوم او همی داند

□

درون آب همچون مه ز بهر عالم آرایی

□

دوید در پی نور و نیافت الا نار

□

که شتر نقل کند از کنسی تا کنسی

□

نه ذره‌ای ز همه رفتگان اثر بینی

□

که به گرد غار مستان نکند بجز شبانی

□

گر فلاطون بود تواش خر گیر

□

گفتا که نباشد این بهایی

□

بد کرد آن کس که بند گفته‌ش بگشاد

□

نرستی از دل هر دو گیاهی

□

در حقایق عشق خود را ترجمانست ای پسر

□

آن همت و بختش ز کف شاه چشیدی

□

که جایی غرقه گردی زار زاری

□

مگریز ای فضولی که ز حق عبر نداری

□

جمله بهانه‌ست چرا می‌کند

□

همچو گل در برگ ریزان از حیا می‌ریختی

□

مهر و مشکست بر آن پاک و گوارنده شراب

□

در خود بترنجیده از نامی و ارکانی

□

ای وای آن که در وی باشد حسد مغرس

□

دستور نه تا لبی بیالایی

□

که یک زمان است خوشی زمانه‌ی غدار

□

ببر زحمت مکن طال بقایی

□

تا سر بنهد هزار سرهنگ

□

که پاداشش ندارد منتهایی

□

از بهر تو کرد گوهر و زر

□

که جهان کاهش است این و تو جان جان فزایی

□

همچو قدح می‌کند گرد خمارم طواف

□

بس روشن جان و تیزگوشیم

□

از سر پی اوفتادم از آن پی نمی‌برم

□

که تبریز است دریای معانی

□

در آن عالم چه اقرار و چه انکار

□

چگونه شیر حق باشد اسیر نفس سگساری

□

که فلان ژاژ خای می‌خاید

□

ز اول بده ای کنون نگشتی

□

چون ما ز دست رفتیم از پای گاه جاهش

□

غلام خاک تو سنجر اسیرت کیقبادستی

□

تا روز شمار در شماریم

□

گهی اندر امید وصل یکتا زفت انعامی

□

چون نجست از سنگ و آهن برق بخروشیده گیر

□

بعد از آن مر عاشقان را وقت حیرانیستی

□

تخم و چنه را بس خطر نباشد

□

ز خویش خود خبر بودی ملک شاعر ستایستی

□

تا محو شد این خانه هم بام فنا هم در

□

وز خلق برآر های هایی

□

وز خط دو کون سر کشیده

□

از آن رطلی که بر مردان فرستی

□

خیز قدح پر کن و پیش آر زود

□

نمایی لطف‌های لاله زاری

□

تو را ز صبر به دل بر زحام باید کرد

□

آخر ز کجایی تو علی الله چه یاری

□

بینی ترش کنی بخور ای خام پخته خوار

□

ای عاشق بیچاره ببین تا ز چه تیری

□

به سخن روح پروریدستی

□

نه لیلی گنجد و نی فاطمستی

□

که روح سخت لطیفست عشق سخت غیور

□

به امیدی که بازآید از آن خوش شاه شاهینی

□

خانه‌ای را که مقیمانش همه برسفرند

□

که مستغنی است خورشید از گدایی

□

از بصر پروحل گوهر منظر مپرس

□

همه کار برگزارد به سکون و مهربانی

□

او را بنشان ازین نشانه

□

نه گمانی نه خیالی همه عینی و عیانی

□

که نیست مست تو را رطل‌ها و جره کفاف

□

حسن مستک شدی بی‌می و بر احسن بخندیدی

□

لشکری بسیار خوار و بی‌مر است

□

و غیرنی و سیرنی بجود کفک الساری

□

بدر این کیسه‌های ما تو به کوری کیسه گر

□

با این همگی زفتی در زیر قبا چونی

□

پس دست برگشاد و به یغما دراوفتاد

□

که تا گردند جان‌ها جاودانی

□

در روضه رحمتت محرر

□

تن شود کلب معلم تش بی‌ناب کنی

□

که بر پادشاهان همه پادشاست

□

جان منتظر است تا چه آری

□

می‌گفت به زیر لب لا تخدعنی والک

□

یکی نیمه فروسوزی یکی نیمه فروریزی

□

جز در درون سینه تورا رهگذار کو

□

دانند که در هست ز دریای عطایی

□

درد و الم بی‌نافعی رویم چو زر بی‌سیمبر

□

شب چو شد روز چرا منتظر فردایی

□

تات گوید «ای نکو فعل» آنکه ت او آوا کند

□

ارواح و ملک از حق آرند ره آوردی

□

بدان صورت که راهت بست منگر

□

الا ای مرغ مژده آور بدین ارزن نمی‌آیی

□

نوری که ازوست این همه زین

□

در گداز هر فسرده شمس باشد ماهری

□

نهشتیم که بگویم چه گویم ای معمار

□

ببین گردان جفان کالجوابی

□

این نیست سرای تو که این راه گذار است

□

به چراگاه ستوران چو یکی چند چریدی

□

دلخوشی‌های بی‌نشان آمد

□

ایمن ز شکنجه‌های والی

□

در حضرت قرب ذوالجلالی

□

تا باخبری بند سالی و جوابی

□

عشق نیکونردبانست ای پسر

□

خداخلقی عجیبی نامداری

□

آغاز نبوده‌است و انتها نیست

□

پس معتکف خانه خمار چرایی

□

گویدت دلبر مصور گیر

□

و آن صورت و قامت ظریفت

□

زیر بن هر مویی صد نوحه گرم بینی

□

تو گویی عیسی خوش دم درون آن ترنگستی

□

به کدام دست کردت قلم قضا مصور

□

چو القاب شهاب سهروردی

□

چون فگندندم در این زندان و بند

□

وین گردن خود تو می‌فشاری

□

زان کمانم هست عریان از لباس نقش و توز

□

بر عام و بر عارف چو گلستان رضایی

□

دم درکش و در گمان فرو شو

□

سرنای تو می‌نالد هم تازی و سریانی

□

که صحت آید از دردی چو افشرده شود دنبل

□

نهاده نردبان بالا تو دیدی

□

هر دو نه جوهرند ولی نام جوهرند

□

بنگر که در چه ذوقم تو چنین شکر چرایی

□

چرا شود غم عشقش موکل و سرهنگ

□

چو نشیند او نشستم به کرانه دکانی

□

کی تواند پای بر سر داشتن

□

گر چه او پستی رود باشد بر آن بالاییی

□

او را نشانه نیست بجز کل و نی گذار

□

وز بهر دوا قرص تباشیر نکردی

□

آموختنت کند بحق بینا

□

که تو سنگین دلی بی‌زینهاری

□

از مطبخ خدای نیاید صله حقیر

□

کافری ای تن اگر بر جز این عشق تنی

□

شود ناچیز هرچه اینجا نهادیم

□

بر سر و افسر و بر تاج و کمر می‌خندی

□

منه تجری جمیعه الانهار

□

به درآمدی و حالی کف عاشقان گزیدی

□

زین طبیبان که زار و بیمارند؟

□

بخشد به کلوخ خوش عذاری

□

سه پایه دماغ پزیدن گرفت باز

□

چو زنان چند بر این پنبه و پاغنده زنی

□

هجده هزار عالم اسرار آمده

□

ز فکر وهمی و نکته عمیدی

□

ملک باش و به آدم ملک بسپار

□

معراج و تجلی و مقامات افندی

□

گرچه ویران بود این منزل، دینت به نواست

□

ز هست خویش بیزارم چه باشد هست من باری

□

بگیر جام مقیم و در این مقام مترس

□

به معنی کرده او زین فعل بر طرار طراری

□

چون هیچ نکردم چه کند کس هنر من

□

می‌کرد ز شاه دل بیانی

□

بشنود آواز الله اکبرش

□

وگر بر مردگان ریزی شود مرده مسیحایی

□

تا چو دانا شوی آنگه دگران در تو مخند

□

نه خیالشان نمایی نه به کس پیام داری

□

نهاده جان به طبق بر که این بگیر و بیار

□

همان سو پر که هر دم در مزیدی

□

وای من گر نفس خواهد بود زین سان رهبرم

□

و جنانه محیط و جنانه جنانی

□

تا برآرد ز آینه جانت گهر

□

دل من رمید کلی ز دکان و کار باری

□

عالم درخت برور و ایشان برو برند

□

مکن فهمی مگر در حق آن دریای ربانی

□

باده خوش و خاصه به فصل بهار

□

دوباره لا تقولی لا تقولی

□

رواست گر بگشاید درین سفر روزه

□

سزد کز عشق آن سلطان نخسبی

□

که گرد کست و عروسی بگیرد جا در عیش

□

چون ذره به زیر آیم در رقص ز بالایی

□

گوش شما ز بس جلب و گونه‌گون شغب

□

تو مطرب جانانی چون در طمع نانی

□

چه مملکت که بگسترد در دوار سفر

□

بجز دنبل ببین چیزی فزودی

□

دو جهان به سر برآرد ز جواهر معانی

□

گهر در خانه گم کردی به هر ویران چه می‌پویی

□

کیف اهتدیتم فاخبرو الا تکتموا عنا الخبر

□

چه یار روبه و کفتار گشتی

□

هر پنج عطا ز ایزد مر پیر و جوان را

□

نی عاشق عشقی تو تو عاشق گفتاری

□

که آهن آید فرزند از زن و شو سنگ

□

تو گرفتار صفات خر و دیو و دده‌ای

□

مردم چشم بتی است این که تو را رهگذر است

□

بجز در عشق او تا سر نخاری

□

کنارش گیرد آن بدر منیرش

□

من چو پروانه در او او را به من پروانه‌ای

□

گر نه دماغت پر از فساد و بخار است

□

چه داند قوت حیدر مزاج حیز از حیزی

□

کبست خاک را و فلک را دو صد چراغ

□

بجهد ز دهان من خطایی

□

بیخود و سرگشته از تیمار او

□

که تو که جان آنی در فراری

□

پیش گازر چیست کار شیشه گر

□

در تو خلد آن خار که در یار خلیدی

□

نیابد مگر کز بنین محمد؟

□

پس دیوار چیزی می‌شنیدی

□

جمله ز بو گو که پریست یار

□

برای کوری دشمن بگو ما را اغا پوسی

□

ز روح عیسوی بویی به تو نرسید پنداری

□

نیست در هر دو جهان چون تو شه محمودی

□

از معده لقمه خوار عاشق

□

دل را چو زنان چه می‌طپانی

□

یا زو نر بود باب و مامش را

□

بگو باری عجب بیدار رفتی

□

طبل اگر پشت سپاهست غزا اولیتر

□

دهان تو بسوزد گر بخوانی

□

دل در خفقان کجات جویم

□

یا کان نباتی تو یا ابر شکرباری

□

ای عمر باد داده تو در نکته و رموز

□

ور از آن شراب خوردی ز چه رو بطر نداری

□

طمع و حرص و خوی بد چو کلاب

□

وز غریبی نرهی چون ز وطن بگریزی

□

ز رشک چون تو شکاریست رنگ و بوی ترش

□

سقف صبری تو که از بار گران می‌لرزی

□

کی سزای ناسزاواری بود

□

گوید او را که حریفی و ظریفی و روی

□

تا مست مرا گوید ای زار سلام علیک

□

زه کوه قاف گیری چو شتر همی‌کشانی

□

به پای پیلان بسپرد خاک ختلان را

□

شهنشاهی و شمع ره روانی

□

اسپر گرفته یاسمن و سبزه ذوالفقار

□

از بحر معلق معانی

□

زانکه در عالم تویی مولای عشق

□

تا شوی مست از جمال و ذوق و حالاتی کنی

□

کشتی و کشتی بان شدم اندر چنین جیحون خوش

□

از جان و جهان بگذر تا جان و جهان بینی

□

هر چه گوئی «آن کنید» آن از بن دندان کنند

□

وز دیگ جگر دلا ابایی

□

روش بخشد که بمیرد مه چرخ از حسدش

□

تا قیامت تو که از دایره ابلیسی

□

کز خود و از هر دو عالم دور شد

□

ور دو پر ور سه پری در فخ آن دام وری

□

پیش این خورشید گرمی ذره‌ای باشد سعیر

□

که من امروز ندارم به جهان گنجایی

□

که بسی سنگ به دریا در بیش از گهر است

□

اسم شد پس مسما بی‌دوی بی‌توانی

□

صافم و آزاد نو بنده دردی فروش

□

محتشم بر سیم و زر بگریستی

□

چون سایه‌ی فتاده‌ی از در بدر زیند

□

به نبات چون درختی به ثبات چون یقینی

□

آن آفتاب حق نرساند جزا دروغ

□

به دو صد دام درآید چو تواش دانه دامی

□

بر عارضت ای پیر ازو نشان است

□

بیا در کار گر تو مرد کاری

□

که گرفتار شدست او به چنین علت سل

□

که زری نیست به وجه دگرم

□

در دعوت بهار ببین امتثال گل

□

بی‌دین درخت مردم بید است بارور نیست

□

جوال را بشکاف و برآر سر ز جوال

□

عطار یکدم از پی اختر نمی‌شود

□

ز حلمی بین که خون‌ها شد ز حقی چند گون باطل

□

بجز ابداغ یک مبدع کلمح العین او ادنا

□

که چون بوسی از او یابی کند آفت کنار ای دل

□

که نه مستیم ما و نه هشیار

□

بر همه شان عرضه کرد خاتم و منشور خویش

□

روز و شبان زین همی مدار کند

□

گفت او را تو چه خوردی که برستست زحیر

□

نیست آن کار سخنور چون کنم

□

درد دل افزاید با درد سر

□

که این سرای ز مرگی در دگر دارد

□

که دل ز غیرت شه واقفست و از نازش

□

رهی دارد به سوی تو سحر باز

□

در بیابان خورده‌ام من برگ رز

□

مشنو محال دهری شیدا را

□

از عمل آن نقمت صانع بود

□

ز مکان خلاص یابد چو به لامکان برآید

□

اوستاد علم و نقاد نقود

□

باردی بهشت ماه چنین چون است؟

□

رسته زین آب و گل آتشکده

□

نه ره دور عشق را، هیچ کرانه یافتم

□

تا چه فرمایی تو ای شاه مجید

□

به دو عالم تو را هم خالق و هم خلق بستاید

□

مغز و روغن را خود آوازی کجاست

□

چون ز جان جان بی خبر شد چون کنم

□

خواجه را در خانه در خلوت بیافت

□

مفزای طول پیرهن و پهنا

□

تا ببینی دست‌برد لطفهاش

□

محو شوی زود تو هم ای غلام

□

فسق و تقوی آنچ دی خو کرده بود

□

همی خاکی خورد همواره کب او را بیاغارد

□

لب خموش و دل پر از آوازها

□

چون به ندانم که چه سان دیده‌ام

□

فرش خاکی اطلس و زربفت شد

□

لاجرم زنده و گیاخوار است

□

تا شناسی علم او را مستزاد

□

هم به همت دل دهند و هم به دل جان پرورند

□

بهر حرمت داشتش تاخیر کرد

□

گشن جعد وز لاله رخسار دارد

□

مرده گیرد صید کفتار مرید

□

بی چهره‌ی تو به در فکندم

□

اندر افکند آن لعین در شور و شر

□

مردان و زنان جمله عبیداند و امااند

□

چونک اندر عالم وهم اوفتاد

□

تو با همه ترجمان ما باش

□

پوز بالا کرد کای رب مجید

□

تا حاجت نایدت به سوگند

□

عهد کردم نذر کردم ای معین

□

بت‌پرستی از تو کی زیبا بود

□

تا امین گردد نماید عکس رو

□

ای برادر موکل است دهور

□

چون مقلد بد فریب او بخورد

□

چون تو اندازی آن خسک نبود

□

که بدادی زر ز کیسه‌ی رب دین

□

بی من قدح به دست نگیرد همی امیر

□

وصف حال عاشقان اندر ثبات

□

وگر دارم دلی خون می‌نماید

□

صدعطارد را قضا ابله کند

□

چند کاشانه و گنبد کنی و مطبخ؟

□

نرگس و نسرین عدوی جان او

□

جز باد ز خشک و تر ندارم

□

رزق تو بر تو ز تو عاشق‌ترست

□

که در هر ذره‌ای هر دو جهان دید

□

خوش بسازی بهر پوشیدن قبا

□

دل مانده ز نفس راهزن باز

□

آنگه از حکمت ملامت بشنود

□

از لب او خون بهایی یافتم

□

که سگ شیطان از آن یابد طعام

□

کز بقا بس مبتلا خواهم رسید

□

او گدایی خواست کی میری کنم

□

کز تو خبری دهد زبانم

□

در جهان هم چیزکی ظاهر شود

□

روز طفلی به چمن پشت دوتا می‌آید

□

چیست این لاغر تن مضطر تو

□

دلدار کرده بود، نه دل آنچه آن کشید

□

نیست جز مختار را ای پاک‌جیب

□

کان نبد مرد که او در طلب درمان شد

□

لطف غالب بود در وصف خدا

□

زین پس من و سنت رسولم

□

هر دو جانب جز ضیای شرق نیست

□

قدم در شرع محکم کن که کارت راستین باشد

□

حاش لله که مقامت آخرست

□

بر امید تو تک و تاز کند

□

از ره و ره‌زن ز شیطان رجیم

□

هم وسایط رفت و هم اغیار شد

□

آن نواله‌ی دولت هفتاد تو

□

در کمال اساس محکم عشق

□

تنگهای قند و شکر می‌کشند

□

بده یک بوسه تا آسان برآید

□

می‌شود لاغر که آوه رزق رفت

□

لاجرم بی‌حد و بی پایان نمود

□

از میان زهر ماران سوی قند

□

توبه کن مردانه یکباری دگر

□

خیز ای گرینده و دایم بخند

□

عطار را از آن در جز دردسر نیامد

□

شرط باشد مرد اصطرلاب‌ریز

□

هم نام مجوی و هم نشانش

□

هر که هستید ار عجوز و گر نوید

□

بادی به دست مانده و بر خاک آن درم

□

باز آوردن مر او را مسترد

□

روح پاکی فوق نفخ صور باش

□

که کنی تاویل این نامشتبه

□

راست گفتی که من ز جان گفتم

□

در گشاد حجره‌ی او رای زد

□

امروز بدین صفت که من هستم

□

که بر افشاند برو از غیب جود

□

نه نامی بود هرگز نه نسب بود

□

صنعت خلقست آن شیشه و سفال

□

تا خرج کنند جاودانش

□

ز آینه‌ی خود منگر اندر دیگران

□

کز ثری تا بر ثریا شد پدید

□

من سبب باشم شما را در نوا

□

نبود راه آن جهانی باز

□

کی بجستی کلب کهفی قلب را

□

قسم عطار جگر می‌آید

□

تا چو مالک باشی آتش را کیا

□

زین جهت دیوانه و فرزانه‌اند

□

تا بریزندش به حلقوم و به کام

□

یکن بی زرق و فن خود را قلندروار بنمایید

□

تا به مکتب آن گریزان پای را

□

این همه سرسبزی سبزه ز باران می‌رسد

□

مانع آن بدکان عطا صادق نبود

□

من نه درنگ و نه درم چون کنم

□

هر داغ که بر جگر نهادم

□

کو علم چو این قدر نمی‌دانم

□

آه من از تو داد بستاند

□

هزار تشنه به خون غرقه بیشتر دیدم

□

رهبر عطار گشت ره زن عطار شد

□

چون ابراهیم بت‌شکن باش

□

کز دو عالم آیدش یک دانه خوش

□

از می معنیش مقبل چون کنم

□

چون شنیدم من این سخن رستم

□

زنگ بلا ز ساغر و مطرب همی زدود

□

که در هستی تورا ماننده نبود

□

تو می‌باید که باشی جاودانم

□

آنکو همه عمر در سفر بود

□

گشت ز عطار سیر، رفت به صحرای عشق

□

نور با آب سیه در یک مکان آید پدید

□

که ز دریا به کنار آمد و با دریا شد

□

زین چشم ستاره بار درگیرم

□

سه کارت می‌بباید کرد ناچار

□

در خروش آمد که‌ای دل الحذر

□

با مغز در استخوان نهادم

□

تا به کی بی تو زیر گاز آیند

□

در راه تو نیست جز تو خرسنگ

□

رخش خورشید زیر زین دیدم

□

توشه‌ی این ره دراز بساز

□

صد توبه‌ی درست به یک پاره نان دهد

□

همچو من و همچو تو حیران کند

□

در ثنای او چو سوسن ده زبان برداشتند

□

چه سود چو جان او نیاساید

□

می‌بگشایم هزار قیفال

□

هر که را پیش او مقام بود

□

کین پر دلی ز زلف زره‌سان گرفته‌ام

□

چون نداند کسی چه چاره کند

□

راهت از گرد توتیا بخشد

□

نگسلم از تو چنان در بسته‌ام

□

آنجا که بت ختایی آمد

□

نه نشان است و نه نشانه پدید

□

بجهد بیست رش ز بیم رشاش

□

ره برون زین سبز خرگاهت دهند

□

زهی یار و زهی کار و زهی بار

□

یک سوخته نیست هم نبردم

□

در جهان توتیا نمی‌دانم

□

از خری در خلاب چگشاید

□

ز آفتاب رخش کی نقاب برخیزد

□

از تواجد چرا شدی مدهوش

□

آن ترازو که بیش زر نکشد

□

چون دست تو به معرفت جان نمی‌رسد

□

مفتی این سخن تویی، چیست جواب ای پسر

□

زین قدم دم به دمت می‌میرم

□

تا بود ز عشق جان فشان بود

□

که من هرگز چنین طوفان ندیدم

□

تا نوحه‌ی تو کنیم آغاز

□

چکند تن در اضطراب دهد

□

خرقه بنهاد و در میان آمد

□

گه به چین در اضطراری مانده‌ام

□

چند بود پیش تو گوهر فروش

□

نماند هیچ تا آن برفشاند

□

تا از آن مستی دمی هشیار شد

□

چه خیزد از تر دامنان چو تهمتن افتاده شد

□

من سوخته‌سر ز خاک بر کردم

□

زانکه راه عشق بی‌پایان بود

□

در پرده نشست و پرده در شد

□

شد هر دو جهان از آن سیه‌پوش

□

در بر آن عاشقان پیش ز ما آرمید

□

به انواع سخن گوهر فشانم

□

که دل صد توم نمی‌باید

□

لاجرم ره سوی ساحل کرده‌ام

□

بر سپهر تند فرمان می‌دهد

□

با غمزه مگو که هست غماز

□

هست یقین کان به گمان می‌کند

□

وین عجب عزم بارگاه کنم

□

خون خور و جان کن ازین هستی خود دل بردار

□

نه چاره نه چاره‌گر چه سازم

□

محمود نیستم من، خو با ایاز دارم

□

می‌دود تا زودتر آنجا شود

□

زانکه با دردت ز درمان می‌بسم

□

طوف گرد بارگاهت نرسدش

□

هر دو جهان پیش آن جمال نماید

□

این مصیبت هر زمانی داشتم

□

مست و لایعقل همی کردم نظر

□

چون تو را در قید سلطان بسته‌اند

□

من چگونه پیش زخمت دم زنم

□

ولی نه این و نه آنش پدیدار

□

هر ذره که بود دیده‌بان بود

□

ور نه‌ای فارغی ز ناز و نیاز

□

وان نیز به محنت تو هم شد

□

مپندار سری که پندار باشد

□

عشق نبود در خوش آمد والسلام

□

غم بس بود از تو یادگارم

□

سر بی تو برای دار دارم

□

تا ز میان همگان گم شدم

□

جان‌فشان بر روی جانان کی شود

□

از کنگره‌ی عیان برآمد

□

چرخ را در سینه افسون می‌کند

□

قرب صد دریای خون در وی مجاور یافتم

□

ولی عشق تو غالب می‌نماید

□

زین بتر هرگز جنایت نبودش

□

در اندکی هر آینه بسیار می‌روند

□

تا هست خود این کمان به بازویش

□

بی گل روی تو چون لاله بس از خون کفنم

□

تو آن انگشت جز اخگر میندیش

□

نه منکر تحقیقم نه واقف اسرارم

□

بحر قسم قطره‌ی مضطر رسید

□

هر که دمی خوش بغنود ای غلام

□

وین شکن زمانه را، پر بت سیم‌تن نگر

□

زانکه نفس کشتنی داری هنوز

□

که به زین شست و شویی می ندانم

□

هستی و نیستیش یکسان بود

□

میان بسته به زناری سر یک یک شکن دارم

□

کو هیچ دل که یک دم بیدار می‌نماید

□

بی خود اندر پیرهن پنهان شدم

□

دست ازین قصه بدار ای غلام

□

پس همه پندار و گمان بوده‌ام

□

زانکه کوری راه‌بین می‌بایدش

□

چکنم گور گاهواره کنم

□

یکباره ز ناکسی عطارم

□

ازین نعلین آخر تاجور شد

□

تا ابد در خردلی حیران بود

□

تا کی باشم به زاری زار

□

من با تو در آن دم آشنا باشم

□

همه خورشید روشن می ندانم

□

که همچو سیل ز هر سو نبید ناب درآمد

□

خاک بر سر ریختم زین فرق کاکنون یافتم

□

سکه‌ی تن نیز به نامت کنم

□

هر که می‌خواهد که دینداری شود

□

من بی تو کجا سر جهان دارم

□

کی تواند یافت آرام ای غلام

□

هیچ باشد من این قدر چکنم

□

گفت روزی در به صحرا می‌روم

□

گاه پیدا کرده‌ایم و گاه پنهان گفته‌ایم

□

زیرا که نه مرد این مقاماتیم

□

از کجا من خونبهایی پی برم

□

که نظیر تو در جهان نرسد

□

ازین سر باخبر تر دامن آمد

□

دست چنار هرگز بی‌زر برون نیامد

□

محمد عربی منشاء حکایت کن

□

جز او به صنع که آرد چو عیسیی ازدم

□

فراز آمد از هر سوی لشکری

□

بزرگ بار خدایی که گر قیاس کنند

□

پر و بال تو بریدم غم و آه تو شنیدم

□

اگر به رحم کند سوی شور و فتنه نظر

□

مبند آن زلف شمس الدین تبریز

□

شکل هلال و بدر ز تاثیر شمس نیست

□

چو زر با نقره یکچندی نشیند

□

دیو از شهاب گشته گریزان بر آن مثال

□

دوم روز رفتند دیگر گروه

□

بر شیر مرغزار فلک تب کمین کند

□

برون از نور و دود است او که افروزید این آتش

□

آنکه عدلش در انتظام امور

□

از درخت باردارش باز نشناسی ز دور

□

خاندان خان و سلطان از تو زینت یافتند

□

گزیده گوهر کان سخا و معدن جود

□

زهره در بزم خسرو از پی لهو

□

به راهام گفتش که رو بی‌درنگ

□

هرکجا سایه افکند از حلم

□

با خود ملک الموت بگوید هله واگرد

□

پیش دست و دلت چهل سالست

□

خمش کن که اغلب همه باخودند

□

چون شد از عدلش سرتاسر توران آباد

□

سنگ شفافش آب آینه رنگ

□

به بندگیش رضا داده کائنا من کان

□

به سوگند پیمانت خواهم یکی

□

روز هیجاکز خروش کوس و اسب

□

تا روح ز مستی و خرابی

□

ترازویی که بدان بار بر او سنجند

□

در جنب این کار گران گشتند فانی صفدران

□

کهربا در کاه نتواند تصرف کرد نیز

□

فرصت عرض آن هنر یابد

□

ور به یزدان اقتدا کردست سلطان واجبست

□

کسی کو بپرهیزد از خشم ما

□

گمانی آمدم کانجا کسی نیست

□

گر فرمایی که نیست هست است

□

خصال خویش چون روی دلبران نیکو

□

تا حلقه مطربان گردون

□

چو این بگفت به بر در گرفتمش گفتم

□

ز اوراق کلامم بخش آن مال

□

قضا گفتا معاذالله مگو این

□

منادیگری را بفرمود شاه

□

جان نو داده‌ای جهانی را

□

همه شاخه‌هاش رقصان همه گوشه‌هاش خندان

□

وهمت آرد ز راز چرخ نشان

□

ببریدند ز پیغمبر و از آل و تبارش

□

بانگ برزد مرا خرد که خموش

□

برگ داران شکوفه شده همراه نسیم

□

ای مه از گوهر آدم به شرف

□

دهی خرم آمد به پیشش به راه

□

با دل او عدیل دریابم

□

جز حضرت او نیست فقیرانه حضوری

□

آن پادشهی که خسروان را

□

کرده مستان باغ اشکوفه

□

کسی به روز سفید و شب سیاه درو

□

اگر زین بیشتر در کشور جود

□

روزم از روز بهترست اکنون

□

ز کهتر به چیزی بیازرد شاه

□

تلخ همچون عیش بدخواه ملک

□

ز بهمان و فلان تو فارغ آیند

□

بنده را نیست غم جان و جوانی و جهان

□

تا گرفتاری تو در عقل لجوج

□

آسمان سرگشته کی ماندی اگر

□

وحشی همیشه ماند این زبده‌ی زمانه

□

دامن جاه ترا جیب فلک برده سجود

□

کنون غارت از تست و خون ریختن

□

آن‌کس که همی کرد به گیتی طلب ملک

□

آن یکی محبوب این و باز او مکروه آن

□

کف تو قدرت آن دارد ارچه ممکن نیست

□

خموش اگر شمرم من عطا و بخشش‌هاش

□

لطف تو از قهر تو پیدا چو آب اندر زجاج

□

به عیش بزم اول حالتی هست

□

اگر جاه رفیعت خود نکردست

□

بدو گفت بهرام کاین گوسفند

□

گر با زمانه تیغ تو گوید که آب فتح

□

هم به بغداد رسی روی خلیفه بینی

□

عقل خواندش حکیم بازش گفت

□

زین سراب تشنه‌کش پرهیز کن

□

به سخن درشدیم هر سه بهم

□

اگر می‌بست بر خود راه سودا

□

جامه‌ی جاه ترا نقش همی بست قضا

□

دو تازی دو دهقان ز تخم کیان

□

تشنگان امید لطفش را

□

کناری گیرمش در جامه تن

□

ناچیز شد وجودم از اشکال مختلف

□

بیار گنج و مکن حیله که نخواهی رست

□

صدر زمانه ناصر دین طاهر آنکه هست

□

ز راه رفعت او سر کشیده

□

لطف سبک عنانت کوثر کند ز دوزخ

□

وگر برگزینی ز گیتی هوا

□

در روح او دمیده قضا صدق چون یقین

□

دریا چو چنان باشد کف درخور آن باشد

□

که مستوجب فرقتت شد سه ماه این

□

دل منه بر هیچ چون عطار هیچ

□

ماه چون در حجاب می‌نوشد

□

رفته زهرا عصمتی در خلوت آل رسول

□

زایندگی خاطر آبستنم چه سود

□

چو بر دجله بر یکدگر بگذرند

□

نهی او باس تیزه رویی چرخ

□

من آن آبم که ریگ عشق خوردش

□

فتح و ظفر هر دو دو رایت کشند

□

چشم مست تو خرابی دل و عقل همه‌ست

□

بی‌عهده‌ی عهد پیمبری

□

نه سر پیداست نه سامان چه سازم

□

بس بود در معرض آرام و آشوب جهان

□

همه در جهان خاک را آمدیم

□

هر کجا قهرت گران دارد رکاب

□

بیا تا روز بر روزن بگردیم ای حریف من

□

منصب احمد چه داند کنج غار

□

جز که به دستوری خدای و رسولش

□

ندادی دل به دنیی و به عقبی

□

زان دو ره می‌رود یکی سوی دار

□

بر دوشت فلک قبای کحلی

□

برین کار با دایه پیمان کنی

□

چرا چونان که مستان شبانه

□

فلکا نه پادشاهی نه که خاک بنده توست

□

گر بداند که اختیار تو چیست

□

نی خواب رها کند نه آرام

□

با روای تو روز نامعروف

□

تیر که از سخت کمانی بود

□

فکند رای تو در خاک راه رایت مهر

□

همی رفت لشکر به کردار گرد

□

نیست بر رای تو پوشیده که من خدمت تو

□

چو باغ حسن شه دیدم حقیقت شد بدانستم

□

ای ترا گردش افلاک مطیع

□

موضع عاشقان بی سر و بن

□

وز اقطاع جودت رسانند ارکان

□

بدوز دیده ز مکرش که ریزه‌ی سوزن

□

آنکه در ملک مرادش ز عدم کرد وجود

□

چو بهرام را دید بیدار شاه

□

در بی‌صفتی علو نعتت

□

همه عالم خر و گاوان به عیش اندرخزیدندی

□

چون صبح چاک سینه درآید به معرکه

□

بگفت رو که مرا پوستین چنان بگرفت

□

به علم تست که چندین هزار نفس نفیس

□

چرا انگشت جنبانی چو در مشت

□

همچنین جمله‌ی راهم به سلامت می‌برد

□

ابا ژنده پیلان و زنگ و درای

□

در موقف جزای مطیعان و عاصیان

□

به دست توست بوقلمون همه چیز

□

ضمیر فکرتش از سر اختران منهی

□

ساینده‌ی چیزی همان بساید

□

میل اطفال نبات از جهت قوت و قوت

□

چرخ پیش نظر همت او پاره مسی‌ست

□

عرصه‌ی همتش چو گنبد چرخ

□

پس‌اندر یکی مرغ بودی سیاه

□

وجه باقی خواست عمر او ز دیوان قضا

□

دهان بربند در دریا صدف وار

□

زمانه کیست که در نعمتش کند کفران

□

چو ماه همره من شد سفر مرا حضرست

□

شکفته نرگس بویا به طرف لاله‌ستان

□

من که در گنج طلب می‌زنم

□

وهم از پی کبریاش می‌رفت

□

نهانی به پالیزبان گفت شاه

□

مبر امیدش از عطای بزرگ

□

در طالع مه چو مشتری گشتی

□

کوه با عزم محکم تو سبک

□

هرچه عطار در صفات تو گفت

□

پایه‌ی قدر و کمال تو برون از جنبش

□

پیش نعل سمند او خارا

□

در لباس سایه و نور زمان عقلش بدید

□

که چشم بد از فر تو دور باد

□

به حشمتش بکند دیده تیهو از شاهین

□

بی‌حرف سخن گوی که تا خصم نگوید

□

ور زمام زمانه باز کشد

□

همه شیشه شکستیم کف پای بخستیم

□

قبله‌ی همت او دوست بود

□

برای دفع غم شد جانب دشت

□

هم صورت من نیند و این به

□

سپاری بدو تخت و گنج و سپاه

□

وز آن پس کردش از هر جا سالی

□

چو خوف از خوف او گم شد خجل شد امن از امنش

□

گرچه خرد در خط است بر خط می‌دار سر

□

سر تو دیگر بد، آشکار دگر

□

درین خلوت به راحت خفته بودم

□

بر فلک نسر طایر ایمن نیست

□

زین روی چون کرامت مریم به باغ عمر

□

که از تو نبید کهن خواستم

□

کف بسته مشت است و آید درشت

□

به کرم فاتح عقدی به عطا نقده نقدی

□

پیش کز بختم خزان غم رسید

□

موسی همه شب نور همی‌جست و به آخر

□

ناگه مجنون درآمد از راه

□

وزیر و پادشاه و خادمی چند

□

ایشان ز رشک در تب سرد آن‌گهی مرا

□

به دستوری بازگشتن به جای

□

شبی پیش زلیخا راز می‌گفت

□

خمش کن همچو ماهی تو در آن دریای خوش دررو

□

سحرگهی که یلان تیغ برکشند چو صبح

□

چون تخلص را درآمد وقت جشنی ساختند

□

فروآویختند آنگه به چاهش

□

افتاده مرا قضیه‌ای چند

□

هم خلال از طوبی و هم آب‌دست از سلسبیل

□

همه ماه‌روی و همه جعدموی

□

جز آیینه کسی کم‌دیده رویش

□

تفضل ایها الساقی و اوفر

□

یوسفی آورده‌ای در بن زندان و پس

□

شمس تبریز عیسی عهدی

□

آمد آن طرفه عرابی از راه

□

چون کند حمله تو رو به عدو

□

چرخ چون چرخ زنان نالان است

□

سرشت تن از چار گوهر بود

□

زن به گردآوری معنی رای!

□

به غیر ناطقه غیرت نبودت هیچ بدگویی

□

چون کوه خسته سینه کنندم به جرم آنک

□

در طعامی چرا کنی رغبت

□

به زاری دست در دامانش آویخت

□

اثر بخت سبز بین که نمود

□

مرا ز اربعین مغان چون نپرسی

□

به ایران بزرگیست این شاه را

□

از عقب داد خلیل آوازش

□

ما را بی‌ما چو می‌نوازی

□

زود بینی چون نبات النعش گشتی سرنگون

□

جمله یکایک به کف او سپرد

□

سکندر در آن دشت پرتاب و تف

□

درآید یا رود فرمان شه چیست

□

شب مگر اندود خواهد بام گیتی را به قیر

□

زمانی نیامد ز بینیش خون

□

کای فلان! چاشت بده یا شام‌ام

□

دخل العشق علینا بکأوس و عقار

□

گر بخوانی ورنویسی هم به اسم و هم به ذات

□

در ره عشق چون روم، چون ره بی نهایت است

□

گه ز ترجیع شوی بندگشای

□

زهی قدر ترا بالای اختر دامن خیمه

□

دهان خشک و دل خسته‌ام لیکن از کس

□

سدگیر به کپان بسختید سیم

□

ز بام آسمان تا مرکز خاک

□

زان جا بکشانمشان مانند تو تا این جا

□

بر کوس عید آن نکند زخم کان زمان

□

از شر بگریز یار شب باش

□

لاغر و زرد شده بهر چه‌ای؟

□

بنه بهر سفر رو در بیابان

□

میر رئیس عالم عادل شود طراز

□

چنین داد پاسخ گرانمایه شاه

□

درین دیرینه‌دشت محنت‌انگیز

□

به امید کس چه باشی که تویی امید عالم

□

از جفتی غم به باد غصه

□

گر همی نادان را حشمت بیند سوی شاه

□

بساط مرحمت گسترده بودی

□

شد از مهابت او زهره‌ی نهنگان آب

□

صور روان خفته دلانیم چون خروس

□

وگر سستی آرد به کار اندرون

□

کردی ماهی ز آب، لابه

□

هر چراغی که بسوزد مطلب زو نوری

□

بس زورقا که بر سر گردان این محیط

□

که جفت مرده تو را مرده شوی گرداند

□

ز وقت صبح تا شام کارش این بود

□

چاره‌ی آن زهر دل آزار جست

□

کعبه را یک بار حج فرض است و حضرت کعبه‌وار

□

به یزدان خردمند نزدیک‌تر

□

نبینم پخته‌ی این بزم، خامی

□

چو سگی چنین ز خود شد تو ببین که شیر شرزه

□

فهرست دول موفق الدین

□

آتش عشق تو نتوانم نشاند

□

بگفت امروز دلو ما گران است

□

سرور غالب امیرالممنین حیدر که شد

□

یرحمک‌الله زد آسمان که دم صبح

□

سپینود گفت ای سرافراز مرد

□

عزیز اندیشه‌ی او را پسندید

□

تو را در چرخ آورده‌ست ماهی

□

در دبستان نسو الله کرده‌ام تعلیم کفر

□

خمش خمش که اشارات عشق معکوسست

□

همانا پیش چشم او نکو نیست

□

چوب دو شاخش چو نمود از گلو

□

شاهنشهی که بهر عروس جلال اوست

□

که چندان سپه کرد آهنگ من

□

می‌بود بر آن سماع، رقاص

□

به تو درویش و با غیر تو سلطان

□

از خوارزم آر مهر این تب

□

نیک و بد و آنچه صواب و خطاست

□

همایون پیکری از عالم نور

□

گریه‌ها رفت و خنده ها آمد

□

نامردم ار ز جعفر برمک به یادم آید

□

به موبد چنین گفت کاین سبز جای

□

بس عمارت که بود خانه‌ی رنج

□

والله که در آن زاویه کاوراد الست است

□

ذوالفخر بهاء دین محمد

□

وانگهی این مست عشق اندر هوای شمس دین

□

چو طوطی طبع را سازم شکرخا

□

مکن بی لنگری زنهار ازین پس

□

گویی برای بوس خلایق پدید شد

□

یکی نامه بنوشت پرآفرین

□

در جمله جهان یک انجمن نیست

□

اگر دریا ز عشق آگه نبودی

□

چون وحش پای بند سپهر و زمین مباش

□

چون با خبر شوند ز یک موی زلف دوست

□

دریغا که بگذشت عمر شریف

□

یعنی که حباب بخش آفاق

□

جام است یا جوز است آن یا خود بیضاست آن

□

نبد بر زن و زاده کس پادشا

□

به گیتی گرچه صدکار، آزمایی

□

خصوصا درد این مسکین که عالم سوز طوفان است

□

زاغ حرص و همای همت را

□

نخله خشک ز امر حق داد ثمر به مریمی

□

خرد گام‌زن از دنبالش

□

مشربه‌ای بود در او زر بسی

□

ننموده رخ به آینه گردان مهر و ماه

□

چو آمدش هنگام بگشاد شست

□

قیس ار به رخش نظاره کردی

□

آمد آن ماهی که چون ابر گران در فرقتش

□

صانع زرین عمل، پیر صناعت علی

□

خار مدرو تا نگردد دست و انگشتت فگار

□

نیارد عاشق آن دیدار در چشم

□

ز گل گلهای آتشناک سر بر زد ز هر جانب

□

بر گوهر دل برده پی جام صدف ز انگشت وی

□

بر مهتران زشت‌نامی بود

□

شبی پنهان ز اخوان با پدر گفت

□

این‌ها همه رفت ساقیا برخیز

□

سرو قد و ماه روی لاله رخ و مشک موی

□

بر تو و برگرد تو هر کس که هست

□

ز قدمگاه توکل دوری

□

گو زرد از خزان فنا شو که هیچ بار

□

در پای هر برهنه سری خضر جان فشان

□

نخواهیم بر تخت زین تخمه‌کس

□

گر آبت زلال است و نقلت شکر،

□

مکرر کرد آن زن لابه کردن

□

تا چو هدهد تاجداری بایدت در حلق دل

□

خود تو یقین دان که نیرزد ز مرگ

□

به هر دم تازه‌نقشی می‌نمایند

□

قهرت آن قلزم زهر است کزو مایه برد

□

دریا کنم اشک و پس به دریا

□

بدو گفت یزدان پاک‌آفرین

□

ولی سر دلش ظاهر نمی‌شد

□

تو چو تیغ ذوالفقاری تن تو غلاف چوبین

□

اگرچه زین فلک آب رنگ آتش‌بار

□

حروف تخته کانی بدین تأویل می‌خوانی

□

نظر چون بر رخ زیبایش انداخت

□

کمان اما ز بند چله آزاد

□

بی‌سران را که چو گویند کمر کش همه را

□

نبایدت کردن به رفتن شتاب

□

گهی سینه گهی دل می‌خراشید

□

به نامردی نخواهی یافت چیزی

□

عبد الغفار کسمان را

□

گر آتش است چون که در این خرمن

□

چون دید ز پرده روی آن ماه

□

فوطه‌ای چون فتیله مشعل

□

چون آینه دو چشم و چو ناخن برا دو گوش

□

همه داد جویید و فرمان کنید

□

از این شد تن من پذیرای جان

□

خمش کردم که رب دین نهان‌ها را کند تعیین

□

در آینه‌ی خیالت از خود

□

تو شمس مفخر تبریز چاره‌ها داری

□

وگر جز بدو افکنی کار را،

□

معلم بر رخ منظور حیران

□

شاهدان آب دندان آمده در کار آب

□

بنوش و بباز و بناز و ببخش

□

چشمش چو بر آن سهی‌قد افتاد

□

بی هوش شدیم و بس به هوشیم

□

نخواهم چارطاق خیمه‌ی دهر

□

یک همه دان در دو جهان کس ندید

□

بر بالش خاک و بستر خار

□

گویی از کشته شده پشته سراسر در و دشت

□

روی خاک آلود من چون کاه بر دیوار حبس

□

چو شاپور را سال شد بیست و شش

□

کس همنفس‌ام مباد بی‌تو!

□

زان گوش همی‌خارد کاومید چنین دارد

□

هر لحظه هاتفی به تو آواز می‌دهد

□

بنگر در مصطفی چونک ترش شد دمی

□

کوته کن از آن زبان مردم!

□

گفت بگو تا چه هوا کرده‌ای

□

سرو هنر چون تویی دست نشان پدر

□

ازان می همی کفشگر مست بود

□

سکندر که پرورده‌ی مهدم اوست

□

چو نامت پارسی گویم کند تازی مرا لابه

□

چند رصد گاه دیو بر ره دل داشتن

□

هر که را شست ستمگر فلک آرایش

□

سمن با لاله و ریحان هم آغوش

□

خیمه‌ای کاندر میانش وهم را گر سر دهند

□

تشنه بمانده مسیح شرط حواری بود

□

همه مرز شد همچو دریای خون

□

حرفی که به خط بدنویسی،

□

وگر جبار بربستی شکسته ساق و دستش را

□

مشتری عصمت و خورشید دین

□

به جان پاک شمس الدین خداوند خداوندان

□

دریغا! بخت سست‌ام سختی آورد

□

چو جوهر بود آن سرچشمه‌ی نور

□

شاه ریاحین بساخت لشکر گاه از چمن

□

بفرمود تا موبد آمدش پیش

□

فسون خواندی بسی و افسانه گفتی

□

میان این چنین نوری نماید

□

صاع زر شاه شد ماه بدان می‌دهد

□

لیکن دل و جان و عقل در تو

□

گفتا که: «کنون خوش است در حی

□

سجده درگهش ای چرخ زیاد از سرتست

□

دیده‌ی بینا نه و لاف بصر

□

به بالای او موی زیر سرش

□

به رفتار آور این نخل رطب بار!

□

دل و جان هر دو را در نامه پیچم

□

قاهر کفار و باج از قاهره درخواسته

□

ای بی‌تو حرام زندگانی

□

زلیخا گشت ازین معنی خبردار

□

عیان گردید از کیمخت گوران

□

امروز سرخ روئی من دانی از چه خاست

□

بدو گفت منذر مهان را بخوان

□

هزار اسب نکوشکل خوش‌اندام

□

زیبایی پروانه به اندازه شمع است

□

نوبتی بدعه را قهر تو برد طناب

□

چه گوئی که فرساید این چرخ گردان

□

بانگ برداشته مرغ سحری

□

هر که را جان به رضای دل یاریست گرو

□

خاصانه چون خزینه‌ی خرسندی آن توست

□

همی آب بردم بدین مرز خویش

□

مرا بس بود داغ بی‌نصیبی

□

ور آن لعل لبان او گهرها دادی از حکمت

□

مرغ صراحی کنده پر، برداشته یک نیمه سر

□

جز عاشقی عاشق کنی مستی لطیفی روشنی

□

تو نیز بدار دست ازین کار!

□

گشا بند قبای خود نمایی

□

کافور خواه و بیدتر، در خیش‌خانه باده خور

□

همی رفت با نیک‌دل رهنمون

□

چو باشد دو صد حاجت‌ات با خدای،

□

چو غلام توست دولت کندت هزار خدمت

□

از نوحه‌ی جغد الحق مائیم به درد سر

□

سایه چون از ظلمت هستی برست

□

آن یار تمام بی‌کم و کاست

□

تبسم خونبها می‌آورد گو غمزه خنجر زن

□

بر کعبه کنند جان فشان خلق

□

دگر گنج برگستوان و زره

□

به بالای سریر افکند خود را

□

چه بود طبع و رموزش به یکی شعله بسوزش

□

از خنجر زهر آبگون هفت اژدها را ریخت خون

□

چون بداند برود خاک کند بر سر او

□

پس از قطع هامون به کوهی رسید

□

منم در گوشه‌ی دوری فتاده

□

خاک شوره شده‌ام جهد کنم

□

نوندی بیامد ز کارآگهان

□

درین اندیشه بود او، که‌ش پدر خواند

□

او گفت که از پرتو شمس الحق تبریز

□

ریحان روح از بوی وی، جان را فتوح از روی وی

□

نه غلیواج تو را صید تذرو آرد و کبگ

□

سخن آنجا که شود تنگ‌مجال

□

تف کین تو با دمسری مهر

□

در فرش عاج اینک نهان، سبزه چو نیلی پرنیان

□

ازان صد یکی نام بهرام بود

□

چو یعقوب از عقب زین کار دم زد

□

درهاست در آن بحر در اصداف نگنجد

□

تو میهمان کعبه شده هفته‌ای و باز

□

غبار و گرد مینگیز در ره یاری

□

دهانش با رفیقان در شکرخند

□

مرا از سیل خون چشم خونبار

□

جوهر و عنبر سپید است و سیاه

□

بدو گفت بهرام کای دین‌پژوه

□

ولی بود او به خوبی تازه‌باغی

□

زرگر رنگ رخ ما چو دکانی گیرد

□

هاتف همت عسی‌ان یبعثک آواز داد

□

فی‌الجمله نصیبه‌ای که بایست

□

یکی ز آن میان گفت کز شاه چین

□

آنکه بر دیوار گلخن گر دمد انفاس لطف

□

وآن عمر خوار دریا و آن روزه دار آتش

□

بدو گفت کین برادر بخواه

□

اگر مشاطه دید آن نرگس مست

□

هر روز ز تو وظیفه دارد

□

چشم بد دور از من و راهم که راه آورد عشق

□

گفت شراب اگر خوری از کف هر خسی مخور

□

زره‌سان پشمشان چون موی زنگی

□

گهی با بخت ساز جنگ می‌کرد

□

تا چند نان و نان که زبانم بریده باد

□

همه بندگانیم و ایزد یکیست

□

چو آرد تازه گل‌ها را در آغوش

□

عجب نبود که صندوقی شکسته گردد از شیری

□

زلفش فرو گذاشته سر در شراب عید

□

به قول ماه دی آبی که یازان باشد و لاغر

□

مکن همنشینی به هر بدسرشت!

□

گشته در لاله ستان داغ دل لاله عیان

□

سربسته همچو غنچه کشد درد سر چو بید

□

شبان باشم و زیردستان رمه

□

هر نکته‌ی حکمتی که گفتی

□

مصباح و زجاجی تو پیش دو سه نابینا

□

دری تنگ بینم توکل سرا را

□

چو اختلاط کند خاک با حقایق پاک

□

شنیدی از لبش تعبیر آن خواب

□

شب و روزی عیان کردی جهان را

□

کوزه‌ی فصاد گشت سینه‌ی او بهر آنک

□

بدو گفت موبد انوشه بدی

□

صبح کاذب زند از کذب نفس

□

تو خوش لعلی ولیکن زیر کانی

□

ایوانش را کز کعبه بیش، احسانش زمزم رانده پیش

□

ای عجب بی زلف عنبر بیزتو

□

شاهان عجم ز بختیاری

□

اندر رکاب حشمت و میدان شوکتش

□

عادل همام دولت و دین مرزبان ملک

□

بشد پاک دستور او با دبیر

□

به ما اختیاری که دادی به کار

□

آخر بشنو هر نفسی نعره مستان

□

آز در دل کنی شود آتش

□

زمین لرزید ای خاکی چو دید آن قدس و آن پاکی

□

حکیمان آن ناحیت را بخواند

□

که داد از دست فرزند شما ، داد

□

چون به پای علم روز، سر شب ببرند

□

دو تن را بفرمود زورآزمای

□

طاووس درخت پر بینداخت

□

شمس الحق تبریزی خورشید چو استاره

□

بس کن خاقانیا مطایبه زیرا

□

جز که سخن، یافتن ملک را

□

امیدم چنانست از کردگار

□

ز ابر دست تو شد چون صدف کف همه پر

□

گر شب گذار داد به بزغاله روز را

□

تو این گر دگرگونه دانی بگوی

□

وز آنجا به مغرب‌زمین بازگشت

□

آفتاب حشر را ماند گدازد هر جماد

□

شهنشاه اسلام خاقان اکبر

□

لب ببند از دغل و از حیلت

□

چو بحرش به کف نیست جز باد هیچ،

□

گر نبود آهن خارا تراش

□

درگاه سیف دین را نقد است خوان رضوان

□

شب تیره جوشن به بر در کشید

□

به روز سفید و به شام سیاه

□

سگ کهفی که مجنون شد ز شیر شرزه افزون شد

□

لعل در جام تا خط ازرق

□

چه می‌گویم که عالم صد هزاران

□

شب‌ها کف پای تو که بیند؟

□

یعنی غیاث دین محمد که درگهش

□

این زر اکسیر نفس ناطقه

□

برفتند پویان بر شهریار

□

بهر ادبش گشاد پنجه

□

خواهم که شوم شبی حریفت

□

از سر دین کلاه عزت رفت

□

وی بدن مرده برون آ ز گور

□

عنان بگسل ز آمال و امانی!

□

کره خر شیره نینداخته

□

به نیاز گفت فردا پی تهنیت بیایم

□

ز گفت ستاره‌شمر جست گنج

□

ز جوی شهریاری آب خورده

□

ز رخ یوسف خوبان همه زندان چو گلستان

□

از رزمه رزمه اطلس و کیسه کیسه سیم

□

چند چو رعد از تو بنالید دعد

□

قیس ارچه نشد بلندآواز

□

کعبه‌ی گل در مزن بر در دل حلقه کوب

□

خرد سخته را هوا مکنید

□

به مردی و دانش نیابی گذر

□

ازو پرسید دایه کای دل‌افروز!

□

زین ترس تو حجت است بر تو

□

انجم نگار سقفش در روی هر نگاری

□

آن کس که بود مرید خورشید

□

لیلی که ز درد و داغ مجنون

□

پی آرامش آن طرفه توسن

□

شاخ از جواهر اینک آذین عید بسته

□

ز در و ز یاقوت و هر گوهری

□

چهارم لیمی که با گنج سیم

□

چنان لل به تابانی و خوبی

□

خواجه و دستور شاه داور ملک و سپاه

□

همتای تو در جهان ندیدم

□

به محنت خانه‌ی خود چون پی آورد

□

به دست آر تا می‌توان جام باده

□

در سجود کعبه‌ی جان ساکنان سدره را

□

چنان دان که خوردیم و بر ما گذشت

□

سزاوار عقوبت نیست یوسف

□

هله این ناز رها کن نفسی روی به ما کن

□

آنک آن مرکب چوبین که سوارش قمر است

□

چند بترسی ای دل از نقش خود و خیال خود

□

پدر کرد این وصیت، لیک تقدیر

□

بگفتا شکرم را نرخ جان است

□

صد هزاراست این فضیلت گر رسد اندر شمار

□

همه پیش بهرام گور آمدند

□

شعر گویم همی و انده دل

□

چنانک از شهوتی تو خوش به جسم و جان شهوانی

□

خواجه‌ی چارم بلاد، خسرو هفتم زمین

□

گرچه موش از آسیا بسیار یابد فایده

□

به شیرین در رسد بیچاره فرهاد

□

در مضیقی چو تنگنای قلم

□

دل کبود است چو نیل فلک ار بتوانید

□

برفتند یکسر سوی خوابگاه

□

مرا به حضرت اعلی همین وسیله بسست

□

گر دیده ببندی تو ور هیچ نخندی تو

□

گویند در خلافه ولیعهد آدمیم

□

زان پیش که دل شکسته گردد

□

اطلس نه توی این چرخ مقرنس شکل را

□

اگر خسرو نبندد پایم از راه

□

وز فراوان ابر رحمت ریخته باران فضل

□

سپه را به هنگام روزی دهیم

□

به لون زر شده روی من از غبار نیاز

□

گرد دارایی جان مظلم ناپایدار

□

گنج خانه است جان خاقانی

□

عقل از زلفش ز بس کاندیشه کرد

□

چون ابر ز دیده بر دو رخ بارم

□

نمونه‌ای بود از اهل کفر و دعوت نوح

□

بخت گویند که در خواب خر است

□

چو بشنید زو شاه سوگند خورد

□

رو رو! که بایستاد شبدیزم

□

چو مرا نماند مایه منم و حدیث سایه

□

تا جهان ناقه شد از سرسام دی ماهی برست

□

در و دیوار نکته گویانند

□

یضاهی خده وردا طریا

□

شاهی بزرگواری، کو را به هیچ کاری

□

از چار و هفت گیتی سلطان خلاصه آمد

□

یکایک همی راند اندر کمان

□

چو رای ثابت او سایه بر فلک انداخت

□

ز گلت سمن فنا شد همه مکر و فن فنا شد

□

خاک درش ز چشم و لب میر زادگان

□

هزیمت شد همانا خیل بلبل

□

چو گنج از دیده‌ی مردم نهانی

□

غنچه و گل اشک بلبل گر نمی‌کردند پاک

□

چو ماندم بی‌زبان چون نای جان در من دمید از لب

□

بدو گفت بهرام کای بدنشان

□

جوانی از جوانی بهره بردار

□

بیمار شدم از غم هجر تو و روزی

□

بشنوید این نفس غصه‌ی خاقانی را

□

برغم انفک لا تنکسر کما الحیوان

□

عونم نکرد حکمت دور فلک نگار

□

خوری خلق را و دهانت نبینم

□

به شب گرچه پستان سیاه است بر تن

□

خرامان همی رفت بهرام گور

□

نداند هرکه او شوقی ندارد

□

تو خیره کشتری یا چشم مستت

□

نه به دل بودم این سخن نه به گوش

□

گفته بودی که برو ور نروی

□

ز دلداری که باشد دلپذیرت

□

جای مخالف تو دهد جان که هیچکس

□

همتش که اجری مسیح دهد

□

کجا نام او مهربنداد بود

□

مسافران نواحی هفت گردونند

□

رو کن به شهی کز او بپوشید

□

از دم روزه دهن شسته به هفت آب و ز می

□

خاصه کسی را که جهان را همه

□

فغان بر گنبد گردان رسانید

□

روز رزم او نگیرد عز عزرائیل جان

□

عدل خسرو دهد آمیزش ارواح و صور

□

گر ایدونک خاقان گنهکار گشت

□

مقصود می‌نیابم و می‌جویم

□

پیاپی گردد از وصلش قدح‌ها بر مثال آن

□

کوه جلالت چو داد گوهر دریا

□

درهای رحمتند حکیمان روزگار

□

دگر بر عاشقان خویش خواری

□

فلک مطیع قضا قدرت قدر فرمان

□

پارم به مکه دیدی آسوده دل چو کعبه

□

برفتند هر کس که بد مهتری

□

گهی در خاک غلطد همچو مستان

□

بابرگ شد آن کلوخ جان یافت

□

از جام دجله دجله کشد پس به روی خاک

□

جز که در عشق صانع عمر هرزه‌ست و ضایع

□

در فضل بی‌نظیر و نه مغرور

□

اینچنین اسبی مرا داده‌ست بی زین شهریار

□

این طلب بی‌خویشتن خواهم نمود

□

همی زیست نه سال با رای و پند

□

ای شهرگشایی که مر ترا شه

□

چون سگ گرسنه هر خلق دهان بگشاده‌ست

□

هر گه که باد بر تو وزد گویم ای عجب

□

عطار از آن وطن فتاده است

□

منصوربن سعید خداوندی

□

کند چون میزبان همتش ترتیب مهمانی

□

به مغان آی تا مرا بینی

□

چو یک موی گردد به سر بر سپید

□

ضمیرش نقطه‌ی پرگار معنی

□

خمش ار چه داد داری طرب و گشاد داری

□

هر سال محرمانه ردا گیرد آفتاب

□

گر تو از این رو نه‌ای همچو قفا پس نشین

□

چنبر ماه نعل یکرانش

□

بکوبی زیر پای خویش خردم

□

طیرانت چو دور فکرت من

□

ازان لوریان برگزین ده هزار

□

قصری که برد فرخی از فر او همای

□

علی الله خانه کعبه و فی الله بیت معمورا

□

آن می و میدان زرین بین که پنداری بهم

□

بستان بهشت‌وار شد و لاله

□

به عهد چون تو وزیری و این چنین شاهی

□

برهان دین سمی خلیل صنم شکن

□

عالم ز همه ملوک عالم

□

گرفتش ز کردار گیتی شتاب

□

سحر آمده به رغبت و اشعار

□

با مست خرابات خدا تا بنپیچی

□

اشتر بنات نعش و دو پیکر سوار او

□

می‌خارد این گلویم گویم عجب نگویم

□

یا ز دیده ستاره می‌بارم

□

عنان بر گردن سرخش فکنده

□

من همی رفتم باری همه ره شادان دل

□

یکی دفتری سازم از راستی

□

چون تافته‌ی پرنیانم ایراک

□

تو خدای شمس دین را به من غلام بخشی

□

بود فلک جام رنگ و جام فلک سان

□

اگر از نقطه‌ی تقوی بگردد یک دمت دیده

□

ز جور دور گردان چند نالم

□

حرف خوانان کتاب لطف او را در نظر

□

بختم از سرنگونی قلمش

□

به جام اندرون بود می پنج من

□

عنان به خطه‌ی مغرب کشیده ماه تمام

□

خمش کن رو که قفل تو گشادند

□

عودی خاک آتشین اطلس کنم

□

گفت اگر غرقه سرکا شوم

□

وه که چه زیبا بود بر لب آب روان

□

مهین دختر نعش چون صولجانی

□

ز آتش روز ارغوان در خوی خونین نشست

□

کدام آهو افگنده خواهی به تیر

□

فدای خاک در کبریات خواهد بود

□

بی وی ار بر فلکی تو به خدا در گوری

□

اختران از پی تسبیح همه زیر آیند

□

ورت آرزوی لذت حسی بشتابد

□

الها پادشاها بی‌نیازا

□

چو بر سپهر زند بانگ ثابتات شوند

□

کار جهان و بال جهان دان که بر خدنگ

□

چشم من چون دید روی آن قباد

□

به هر آزردنی جانی بیابد

□

که تا خلوت کند ز ایشان کند مشغول ایشان را

□

نان زرین چرخ دیده است ابر

□

همچو مسلمان غریب نی سوی خلقش رهی

□

چنین مدهوش و رسوا چند گردم

□

گر روز قیامت برد ایزد به بهشتم

□

در تنور آنجای طوفان دیده اندر چشم و دل

□

آفتاب از درون به جلوه‌گری

□

گر دهر هست بوته‌ی هر تجربت چرا

□

من از آن درج گذشتم که مرا تو چاره سازی

□

تا به پای پیل می بر کعبه‌ی عقل آمده است

□

عطار آشکار از آن دید نور عشق

□

یک آفتم را هر روز صد طریق نهند

□

چاره‌ی باصره‌ی اعمی فطری چه کند

□

که به دندان بی‌دهان همه سال

□

بود جنسیت در ادریس از نجوم

□

ملکت بر فلک دعاگو باد

□

چو این را فهم کردی تو سجودی بر سوی تبریز

□

رستم توران ستان است این خلف کز فر او

□

بپر چو خسته شود آن پرت سجودی کن

□

جلال دنیی و دین خسروی که روز نبرد

□

آنچه من در دل نهادم، بر سرت بینم همی

□

بر تن ناقصان قبای کمال

□

می‌رست به باغ دل فروزی

□

قطره‌ی اشگ من خسته جگر در غم او

□

چون ذره رسن سازم از نور و رسن بازم

□

خاقانی را چنان مکن گم

□

منه دل بر جهان کز بیخ برکند

□

مرا ملال گرفته ز دیر ماندن شب

□

سرش سبز بادا که نخلی چو او نیست

□

از این سراچه‌ی آوا و رنگ دل بگسل

□

من ز خاک تن بدانم کاندر آن

□

ز کودکی و ز پیری چه عار و فخر آید

□

کس کیسه میفشان گو کس خرقه میفکن گو

□

که از سنجاب شب تا قاقم روز

□

شمس تبریز همتی می‌دار

□

به اعتدال چنان فصلهای او نزدیک

□

این چنین ناری کجاباشد، به زیر نارآب

□

یافت ز الطاف او عالم فرتوت، فر

□

غرید به شکل نره دیوی

□

جان‌های بندگان همه پیوند جان توست

□

گفتم آخر ای به دانش اوستاد کائنات

□

پیش کار حرص را بر من نبینی دست رس

□

نسترن کوتهی عمر مگر می‌داند

□

آفاق را که غرقه‌ی طوفان فتنه بود

□

تاج فرق سروری سرمایه‌ی فر و شکوه

□

من که باشم که در وجود نیم

□

پیش از آن بر راست و بر چپ می‌دوید

□

با سپاهت هرکه یک ساعت به پیکار آمده

□

بیا پهلوی من بنشین به رسم و عادت پیشین

□

خاقانی‌وار خط واخواست

□

خمش کن تا خموش ما بگوید

□

ابری به گاه بخشش و کانی به گاه جود

□

ور فکنده‌ست او مرا در ذل غربت گو فکن

□

زبان سوده شد زین سخن، خامه را

□

هست بود همه درست به تو

□

نسیم لطف تو گر بر حجیم جلوه کند

□

تو همه طمع بر آن نه که در او نیست امیدت

□

شروان ز باغ سلوت بس دور کرد ما را

□

باقی است چرخ کرده‌ی یزدان و، شخص تو

□

خرامان در چمن سرو سرافراز

□

اگر ز خاتم حفظت نشان پذیرد موم

□

سوخته بید منم زنگ زدای می خام

□

تازگی هر گلستان جمیل

□

نه سوخته در آتش و نه غرقه اندر آب

□

مرو بر بوی پیراهان یوسف

□

از برای شادی سائل به رنگ

□

هین نیش ما را نوش کن افغان ما را گوش کن

□

زین سمج تنگ چشمم چون چشم اکمه است

□

بیا یک دم ز خود آزاد سازم

□

پیش ما بینی کریمانی که گاه مائده

□

گرچه بناست وین سخن فاشست

□

زمین به حکم شما گشت مستقیم ارکان

□

همه جان‌ها شده لرزان در این مکمن گه هجران

□

به شرار دل و دود نفسم

□

جان آن را که زخم عشق رسید

□

در این سرگشتگی چونست حالت

□

با گیتی استوار کنم کار خویش

□

پیش حیات دوستان گر سپرم عجب‌تر آنک

□

از کساد آن مترس و در میفت

□

شیخ ابواسحاق دارای جهان خورشید مهد

□

بس کن و سحر مکن اول خود را برهان

□

زین خام که دارد جگر پخته تریزش

□

خاموش کن و دغا رها کن

□

دست در زن به دامن گل و مل

□

چو عمر رفته را بخت آورد باز

□

بر آستانه‌ی وحدت سقیم خوش تر دل

□

مجنون ز نوای آن کج آهنگ

□

تنی خسته دلی غمناک دارم

□

تلخی دهد امروز تو را در دل و در کام

□

در دانه‌ی دل نماند مغز آوخ

□

وز زنانی که کسی دست بر ایشان ننهاد

□

نیست پایان شغل من پیدا

□

ز گنج راز در هر کنج سینه

□

گر آن کیخسرو ایران و تور است

□

بود آلایش شد آرایش کنون

□

در باغ نوشکفته نرفتی همی به گرد

□

نه عیدی که دو بار آید به سالی

□

نقب زدم در لبت روی تو رسوام کرد

□

از خدا خواهم ز جان خوش دولتی با او نهان

□

هر نیمه شب آسمان ستوه آید

□

ده پانزده من بیش نبد گرز فریدون

□

این چو مگس می‌کند خوان سخن را عفن

□

در خرگه کار خرده کاری

□

از آن ترسم که چون میبایدت مرد

□

خداوندی ز تو دور است ای دل

□

روی به دریا نه و چون بگذری

□

گفته‌ای بردوز چشم و لب ببند

□

چو زاد سرو مرا راست دید در همه کار

□

به روز افغانی و شب یاربی داشت

□

بینی ز اشک روی که چون پشت آینه

□

کاینچ می‌کاری نروید جز که خار

□

او بنده و شاگرد ملک بود

□

عجب مرغابی آمد جان عاشق

□

بر زخمها که بازوی ایام می‌زند

□

نیست هر خم لایق می هین سر خم را ببند

□

ز من صرف گردد همه رنج‌ها

□

به کوری شکر قند مکرر

□

کافور دان شود ز دم سرد من فلک

□

می‌جست کسی که آید از راه

□

تو ای مجنون که عاشق نام داری

□

به هر سوزی چو پروانه مشو قانع بسوزان سر

□

سخن اندر زر است خاقانی

□

زیرا که نزاده‌است شما را کس و هموار

□

هیچ میدان فضل و مرکب عمل

□

ز هر پرده که بستی یا گشادی

□

جمعی از قهر قضا فرقت ما می‌خواهند

□

کان بلیس از متن طین کور و کرست

□

به آزرم از جمالش پرده بردار

□

اندر خلوت به هوی هویی

□

جگرم خشک شد از بس سخن‌تر زادن

□

پرست این دهانم بر غیر تو نخوانم

□

به شاه ار مرا دشمن اندر سپرد

□

به همه کار تویی راهنمای تن خویش

□

نراد طرب به مهره بازی

□

برخیز و بیا به خانه خویش

□

بمن پیغام دلبر باز میگفت

□

چو رفتی صحبت پاکان گزیدی

□

شاه عراقین طراز کز پی توقیع او

□

تا چند ز داستان عطار

□

اندوه من به روی تو بودی گسارده

□

هر آن جوهر که نایابست کانش

□

جز بدین رطل گلین هیچ عمارت نکنم

□

عام اگر خفاش طبعند و مجاز

□

غیر از ثنای تو نبود شغل دیگرم

□

وگر از درونه مستی و به قاصدی ترش رو

□

هست به پیرامنش طوف کنان آسمان

□

بر طالع ماه خود تقویم عجب بست او

□

پس بی‌سلاح جنگ چگونه کنم مگر

□

بسان فالگویانند مرغان بر درختان بر

□

شاه چو صبح دوم هست جهان گیر از آنک

□

من به که نقاب دوست باشم

□

نسبت از خویشتن کنم چو گهر

□

آن ساغر و آن کوزه کو نشکندم روزه

□

خاقانیا منال که غم را چو تو بسی است

□

هنر پیشه آن است کز فعل نیک

□

چون ماه تو به منظر زیبا نهاد روی

□

ز شیرین کوهکن را داده شیون

□

ز خوان وصل تو کردم خلال و دست بشستم

□

او پریر از دار دنیا نقل کرد

□

ز تخم گیاهای کوهی خورد

□

چند مستند پنهان اندر این سبز میدان

□

گویا ترم ز بلبل لیکن ز غم چو باز

□

شه شطرنجی ار تو کژ ببازی

□

بدو قیدروش آنچ دید و شنید

□

روزگاری کان حکیمان و سخنگویان بدند

□

عشق تو به جان خویش دادم

□

سرهای تهی ز طره کاخ

□

که هرکس که بردارد از کوه سنگ

□

نه خمش کن که مرا با تو هزاران کار است

□

گه به لب‌ها ز آتش جگرم

□

گفتم بیا و خانه فروشی بزن مرا

□

بدو گفت زین سو گذشت اردشیر

□

جهان را طی کند چندی و چونی

□

کسری ازین ممالک و صد کسری و قباد

□

تا بهر حیوان و نامی که نگزند

□

شکیبایی از ما نشاید ستد

□

رستم ار هم واقفستی زین ستم

□

اکنون طلب دوا که مسیح تو بر زمی است

□

بجز به عشق تو جایی دگر نمی‌گنجم

□

دو در بند و زندان شاه اردشیر

□

بلبل به زخمه گیرد نی بر سر چنار

□

خلوت امروز کن که خواهد بود

□

پدرم دیگر است و من دگرم

□

کمندست گیسوش همرنگ قیر

□

چون که قاف یقین راسخ و بی‌لرزه بود

□

چشمم می لعل راوق افشاند

□

عسلش را به حنظل است نسب

□

چو از باد عنوان او گشت خشک

□

در آن دریا مجال غوص کس نی

□

راز عقول و مشکل ارواح کشف اوست

□

در قیامت بنده را گوید خدا

□

به خانه شد و خایه ببرید پست

□

عجب آن دگر بگویم که به گفت می‌نیاید

□

از داده‌ی دهر است همه زاده‌ی سلوت

□

غیرت عشق است وگر نه زبان

□

ز هر بد به دادار گیهان پناه

□

زین خواجگان پنبه قبای سپید پر

□

اژدها بود خفته بر پایم

□

خیز تا در تو یک نظاره کنند

□

شنیدم که فرزند تو اردشیر

□

دریغا لفظ‌ها بودی نوآیین

□

دل سودائی خاقانی را

□

کنج وحدت گیر چون عطار پیش

□

همان مر ترا یار باشم به جنگ

□

طلب فرمود خاصان هنر سنج

□

گرچه هر دو ز جلبت سنگند

□

ای زبان که جمله را ناصح بدی

□

مرا مرده در خاک مصر آگنید

□

گویی بنما که ایمنی کو

□

شرب عزلت ساختی از سر ببر باد هوس

□

میر ما سیرست از این گفت و ملول

□

گزیدی به رنجش علف ساختی

□

کجا کی روی من دیدی که بر سنگ

□

نوای باربد و ساز بربط و مزمار

□

چون ماه من اوفتاد در میغ

□

بیامد ز ایوان دلارای پیش

□

مگریز ز چشمم ای خیالش

□

خاقانیا به چاه فرو گوی راز دل

□

زیر دست لشکری دشمن شناس

□

هم‌انگاه شد شاه را دلپذیر

□

مگر شد خاطر من مهر جان تاب

□

چون نفس می‌زنم کژم نگرد

□

گفت آخر من کجا دانم شدن

□

فرود آمد از باره شاه اردشیر

□

ای از رخ گلرخان غیبت

□

هم رد مکنش که راد مردان

□

تا ببینی نقش‌های دلربا

□

گراینده باشد به یزدان پاک

□

گر چنو زر صیرفی بودی و بزازی یکی

□

ولی و خصم تو مخصوص جنت و سقرند

□

هم هنرمند و هم جهاندیده

□

ابا موبدان موبد تیزویر

□

من توام ور تو نیم یار شب و روز توام

□

مجمره گردان شمال مروحه زن شاخ بید

□

باد بی‌تو سر زبانم شق

□

همه مرگ راییم تا زنده‌ایم

□

ترازویی که باشد بهر انگشت

□

تیر چون در زه نشاندی بر کمان چرخ‌وش

□

هر که کردی ناگهان با لب سال

□

چو این نامه آرند نزدیک تو

□

ساربانا بمخوابان شتر این منزل نیست

□

آب رخم آتش جگر برد

□

بجست و پهلوی خود نی خزینه دید و نه ملک

□

به چاه اندرون آب سردست و خوش

□

در و بام و دیوار آن کارگاه

□

خوش نفس دارد خاقانی لیک

□

پر برآورده پای از اندامش

□

همی داشتش همچو فرزند خویش

□

مردم چشم که مردم به تو مردم بیند

□

شک نیست کز سلاله‌ی نثر بلند اوست

□

گر بایدت همی که ببینی مرا تمام

□

درختیست ایدر دو بن گشته جفت

□

به گلگون بر نشست آن سرو آزاد

□

خمار شما ندارد آن رطلی

□

گر ز گوشش تا به حلقش ره بدی

□

ز هر شهر فرزانه‌یی رای‌زن

□

چشم نرگس چون به ترک خواب گفت

□

گر همه مستند از آن راوق منم هم مست از آنک

□

من نیم موقوف نفخ صور همچون مردگان

□

ازین جنگ گر بازگردد سپاه

□

هم از نارنج و اترج بی‌نیازم

□

مرکب همت بتاز یک ره و بیرون جهان

□

مه گرد پرند زر کشیده

□

سپه را بران شارستان جای کرد

□

الا بر شاه شمس تبریز

□

از من اثری نماند ماناک

□

تا ابد گر پیش گیری راه جان

□

هرانکس که در جنگ سست آمدی

□

گدا را سر فرو ناید به شاهی

□

چو از خون در و دشت آلوده شد

□

هادی راهست یار اندر قدوم

□

ازان دخمه و دار وز ماهیار

□

شده‌ام چو موم ای جان به هوای مهر سلطان

□

جهانجوی بخشنده قیدافه بود

□

عشق کار خفتگان و نازکان نرم نیست

□

چو بشنید بگزید شاه اردشیر

□

میر نیکوکار و میر حقشناس

□

چو مهرک بود دشمن اندر نهان

□

رنج برد تو ره به گنج برد

□

به جان یاد دارم وفای ترا

□

این همه رمز است و مقصود این بود

□

چنین داد پاسخ که هر کو ز دهر

□

بویات نفس باید چون عنبر

□

همه خاک دارند بالین و خشت

□

اگر بنیاد مهرش بر هوس بود

□

کنیزک بیامد به ایوان خویش

□

احول دو بین چو بی‌بر شد ز نوش

□

بدو گفت مادر که ایدون کنم

□

که در بزم دریاش خواند سپهر

□

بردند پیلان و هندی درای

□

قضا گرفته دو گوشش کشان کشان که بیا

□

بسنده نباشی تو با لشکرش

□

اختیار اول سلطان که از گیهان منش

□

ز یک دست گودرز اشکانیان

□

نالید چنانکه در سحر چنگ

□

یکی زرد ماهی بد آن لخت کوه

□

چیزی نمی‌کشیم که ما را تو می‌کشی

□

چو آگاهی آمد به نصر قتیب

□

عطار به ترک جان بگوید

□

نژندست پرمایه جان سباک

□

وز آن پس لعل شکر بار بگشود

□

به تندی بیامد سوی هفتواد

□

گر نماید غیر هم تمویه اوست

□

ببردند نزد سکندر به شب

□

کمر به خدمت دل‌ها ببند چاکروار

□

چو کردی جهان از بزرگان تهی

□

یا ساقی‌هات لا تقصر

□

چنان دان که ریزنده‌ی خون شاه

□

هرکه را کیسه گران ، سخت گرانمایه بود

□

ز دیدار من گوی بیرون برد

□

کس را سوی ماه دسترس نیست

□

ازان پس پراگنده شد انجمن

□

بنگر در ماهیی نان وی و رزق او

□

ز هرگونه‌یی تنگ شد خوردنی

□

کم بیند مردم از جهان رحمت

□

سکندر بدو گفت نشنیده‌ام

□

رسیده در بر بانوی ارمن

□

مرا سال بر پنجه و یک رسید

□

ما همه گوشیم کر شد نقش گوش

□

برآمد ز هر دو سپه کوس و غو

□

تو را کسی بشناسد که اوت کسی کرده‌ست

□

نگه کرد برنا بران خوب‌روی

□

هر سری کو ز عشق پر نبود

□

بدانگه که دار مرا یار خواست

□

بی عود، باد، عود مثلث کند همی

□

برین‌گونه بر نام او از چه رفت

□

خود زر ده دهی به چنگ آمد

□

زمانی یکی باره‌یی ساخته

□

گر زانک بلا کوبد دل تو

□

به طبع این چنین هم شدست آب‌کش

□

هندوی خود گیردم گردون اگر من خویش را

□

ترا تنگ تابوت بهرست و بس

□

ز بس در وی درخت سایه گستر

□

دگر آنک او بزمون خرد

□

چون همی کرد از عدم گردون پدید

□

سخن چین و بی‌دانش و چاره‌گر

□

چو نام باده برم آن تویی و آتش تو

□

کنون با پرستنده و دایگان

□

این قدح از لطف نیاید به چشم

□

بفرمود کاسپان به نیرو کنید

□

نرگس چنانکه بر ورق کاسه‌ی رباب

□

گشاده سخن مرد با رای و کام

□

از نرم‌دلان ملک آن بوم

□

چرا بینی از من همی نیک و بد

□

اکل ثری تبریز مثل ترابه

□

بیامد ز دهلیز تا پیش اوی

□

کین سفله جهان به گرد آن گردد

□

مرا چار چیزست کاندر جهان

□

دهد درد شکم حلوای خامت

□

دگر گفت کز دست تو کس نرست

□

آدما معنی دلبندم بجوی

□

یکی مرد بد نام او شهرگیر

□

گردون اگر بنالد گاو است زیر بار

□

دران روزگاری همی بود مرد

□

به تنگی درفتد هرک از تو ماند

□

ز اندرز من سربسر مگذرید

□

سفالین عروسی به مهر خدای

□

خروش آمد از چشمه‌ی آب شور

□

مس چو دیدی که نقره شد به عیار

□

به ده پیل بر تخت زرین نهاد

□

زانک تردد آرد به حیرت

□

تنش زیر موی اندرون همچو نیل

□

زهی زلفت گرفته گرد عالم

□

تو دانش پژوهی و داری خرد

□

ندیده نقش پا چشم گمانش

□

سر اندر ستاره یکی کوه دید

□

جز نفخت کان ز وهاب آمدست

□

سیه روی و دندانها چون گراز

□

ازهدا فی ملاقاتی و عندی

□

طلایه فرستاد هر سو به راه

□

خواجه عجب نیست اینک من بدوم پیش صید

□

نه پیوند و فرزند و تخت و کلاه

□

شکرش عزیز باشد، دینارخوار باشد

□

چنانچون ببایست بنواختشان

□

وانک ازو سایه گشت روی سپید

□

بدو گفت کین بر تو آسان شود

□

یا ذوفنونی، ابصر جنونی

□

همه انجمن خواندند آفرین

□

سپیدار مانده‌است بی‌هیچ چیزی

□

سوی آتش آورد روی ا ردشیر

□

ز سنگ از تیشه گاهی می‌تراشید

□

سپهدار چون بوالمظفر بود

□

روز بر شب عاشقست و مضطرست

□

میانه گزینی بمانی به جای

□

هر چه خلق آموختت زان لب ببند

□

بداد و دهش دل توانگر کنید

□

واهل ز دست او را تبت بس است او را

□

در آز باشد دل سفله مرد

□

کجاست تا بیازمایم اندرین

□

پناهی بود گنج را پادشا

□

از سر دانش و کفایت خویش

□

چنین بود تا بود چرخ بلند

□

قدر وصالشان بدان یاد کن، آنک پیش ازین

□

به فرهنگ یازد کسی کش خرد

□

نه موجودم نه نیز معدومم

□

تو بستی ره بدسگالان ما

□

کنون بشنو در این دیباچه‌ی راز

□

هرآنکس که بودی هم‌آواز اوی

□

گرم شد پشتش ز خورشید عرب

□

بشکن آن شیشه‌ی کبود و زرد را

□

کدوییست سرکه کدوییست باده

□

گرچه باشد بی‌نمک اکنون حنین

□

تا چه جمال دارد آن نادره مطرز

□

چون دم رحمان بود کان از یمن

□

هدهد چو کنیزکیست دوشیزه

□

بازگونه نعل در ره تا رباط

□

تا بدین کاخ باژگونه نورد

□

در عدم افشرده بودی پای خویش

□

مقصود شمس دین است هم صدر و هم خداوند

□

کمترین لعبت او جان تست

□

وگر به غدر جهان بر تو قصد چاشت کند

□

بعد از آن می‌راندشان در دشتها

□

ز طغیان جنون آن بند بگسست

□

سوی چشمه که دهان زینها بشو

□

عقل می‌گفتش که جنسیت یقین

□

گر ویست این از چه فردست و خفیست

□

بزنی ز بالاتر لایلالا

□

پس زمین‌بوس و سلام آورد او

□

یک شب این دیوانه را مهمان آن زنجیر کن

□

قصد ایشان جز سیه‌رویی نبود

□

به هر تنی که می‌اندر شود، غمش بشود

□

هم‌چنین تا سی امیر و بیشتر

□

فانی آن شد که نقش خویش نخواند

□

سامریی خود که باشد ای سگان

□

ای شاه شمس مفخر تبریز بی‌نظیر

□

پس سوم بار از قبا دزدید شاخ

□

تو اگر عاشقی به هر دو جهان

□

گفت حق ادبار اگر ادبارجوست

□

از او بهتر نمی‌یابم در این کار

□

از مثل وز ریش‌خند بی‌حساب

□

ندانم دیدنش را خود صفت چیست

□

آنچ تو در آینه بینی عیان

□

چو آفتاب برآمد به خاک تیره بگوید

□

آن نسوزد وین بسوزد ای عجب

□

این جا سرک فکنده و رویک ترش ولیک

□

در میان مار و کزدم گر ترا

□

کبک دری گر نشد مهندس و مساح

□

گر جهاد و صوم سختست و خشن

□

چون سوی و طنگه آمد از راه

□

مر ولی را هم ولی شهره کند

□

بازآمدی به خانه‌ای قبله زمانه

□

بر سرت چندان زنیم ای بد صفات

□

ملک جهان گر به دست دیوان بد

□

تو گنه بر من منه کژ کژ مبین

□

از آن گفتار شیرین میسرودم

□

دیده‌ی تن دایما تن‌بین بود

□

قبول است اگرچه هنر نیستش

□

چونک بی سوگند پیمان بشکند

□

دهی تو کاله فانی بری عوض باقی

□

شب چو روز رستخیز آن رازها

□

در عین فنا گفتم ای شاه همه شاهان

□

مال تخمست و بهر شوره منه

□

عجب از قیصرم آید، که بدان ساده دلیست

□

در خموشی گفت ما اظهر شود

□

مجنون ز شنیدن سلامش

□

مفلسی دیو را یزدان ما

□

دستور می‌دهی تا گویم تمام این را

□

فاش کرد اسپرد تن را در بلا

□

در احد چون اسم ما یک جلوه کرد

□

گر کند او خدمت تن هست خر

□

که از ما بر عزیزان تنگ شد جای

□

بی‌اجابت بر دعاها می‌تنید

□

زمین پیش تختش ببوسید و گفت

□

در شجاعت شیر ربانیستی

□

خموش آب نگهدار همچو مشک درست

□

گفت پیغامبر که جنت از اله

□

توبه کردم دگر نخواهم گفت

□

از برای مژدگانی صد نشان

□

چو عدل او هست آنجایگه نباشد جور

□

کی شود دریا ز پوز سگ نجس

□

دخت خوارزم شاه نازپری

□

خاربن هر روز و هر دم سبز و تر

□

خامش مساز بیت که مهمان بیت تو

□

کان تحمل از هوای نفس نیست

□

زین سفله جهان نفع خود بگیرد

□

مزدحم می‌گردیم در وقت تنگ

□

ز تار عنکبوتش در مرتب

□

گشت عالی‌همت از نو چشم من

□

نگارنده را خو همین نقش بود

□

باز می‌مالید پر بر دست شاه

□

به ذره‌های پرنده چه نغمه از تو رسید

□

راه شد هر یک پرد مانند باد

□

چه جای صورت اگر خود نمد شود صدتو

□

راند سوی او و گفتش بکر خاص

□

دو رویه گل چو دایره از سرخ دیبه است

□

آب دریا را حکم سازید حق

□

من درد ستان تو نهانی

□

تخمها می‌کاشت تا روز اجل

□

شبا، در تهیج چو مار سیاهی

□

ای بزربفت و کمر آموخته

□

در جهان جان چو عطارند فرد

□

گفت آن شیر ای مسیحا این شکار

□

ولی چون لازم خوبی غرور است

□

من ز فخر انبیا سر چون کشم

□

ز مهرش بگردان چو پروانه پشت

□

چشم کژ کردی دو دیدی قرص ماه

□

اخلایی اخلایی خبر جان را که می‌دانم

□

از شتاب او و فحش اجتهاد

□

به دام عشق مرغان شگرفند

□

کانبیا را نی که نفس کشته بود

□

وفا و همت و آزادگی و دولت و دین:

□

باز ارجاء خداوند کریم

□

زان مفرش همچو سبز دیبا

□

از کی خوردم شیر غیر شیر او

□

تا شمس حق تبریز آرد گشایشی

□

علم بودش چون نبودش عشق دین

□

همگان بر خطرند آنکه مقیم‌اند و گر

□

دست ما چون پای ما را می‌خورد

□

به عالی خطبه‌ی «الملک لله»

□

گر ترا بر جان زند بی‌واسطه

□

نبینی که در معرض تیغ و تیر

□

فیه آیات ثقات بینات

□

زان حسن آبدار چو تازه کنی جگر

□

عکس خود در صورت من دیده‌ای

□

چه غمست ار زرم بشد که میی هست همچو زر

□

غیرت من بر سر تو دورباش

□

گویی به مثل بیضه‌ی کافور ریاحی

□

داد دریا چون ز خم ما بود

□

ساق چون تیر غازیان به قیاس

□

خواند او را قاضی از زندان به پیش

□

به یاد عشق شب تیره را به روز آور

□

پیش تو که بس گرانست و جماد

□

کنون چون توبه کردم من ز بد نامی و بد کاری

□

چشمه‌ی حیوان و جام مستی است

□

ز کس گر سایه بر خاکش فتادی

□

آن بگو ای گیج که می‌دانیش

□

چو بازوی بختم قوی حال بود

□

کشت نو کارند بر کشت نخست

□

فرد چرایی تو ز من؟! اگر منی

□

این گهر از هر دو عالم برترست

□

وقت رحمست و وقت عاطفت است

□

جمله‌ی ذرات در وی محو شد

□

آفرین زین هنری مرکب فرخ پی تو

□

گرم پرسیدش ز حد ترک بیش

□

زن گفت سخن چو راست خواهی

□

نام هر یک می‌برد غول ای فلان

□

از من مپرس این و ز عقل کمال پرس

□

جاهدوا فینا بگفت آن شهریار

□

زیرا که نکرد هیچ حیوان

□

چون سلیمان بد وصالش را رضیع

□

به رفتن آب از آن کم داشت آهنگ

□

خط با کاتب بود معقول‌تر

□

به تسلیم سر در گریبان برند

□

چونک آوازش خوش و مظلوم شد

□

گفتم که: « بکشی تو بی‌گنه را »

□

کو ره پیغامبری و اصحاب او

□

می‌گفتم و می‌پختم در سینه دو صد حیلت

□

پنبه‌ی وسواس بیرون کن ز گوش

□

اعوجی کردار و دلدل قامت و شبدیز نعل

□

پس تردد را بباید قدرتی

□

با اینکه چو دیده نازنینی

□

سگ شناسا شد که میر صید کیست

□

گفت درختی به باد چند وزی باد گفت

□

تا شما بی من شبی خفاش‌وار

□

کی رسد آشفتگی از روزگار بوالعجب

□

در ره اسلام و بر پول صراط

□

عنان را سست کرده لعبت مست

□

گفت قج مرج من اندر آن عهود

□

قدم پیش نه کز ملک بگذری

□

ای دهان تو خود دهانه‌ی دوزخی

□

من خمش کردم، فسونم، بی‌زبان تعلیم ده

□

در رخت کو از می دین فرخی

□

کی باشد آن در سفته من الحمدلله گفته من

□

گفت جایش را بروب از سنگ و پشک

□

ملک مسعود بن محمودبن ناصر لدین‌الله

□

این چنین عمری که مایه‌ی دوزخ است

□

گنجی که کشیده بود ماری

□

آن نه‌ای که خواجه‌تاش تو نمود

□

کمال وصف خداوند شمس تبریزی

□

مرثیه سازم که مرد شاعرم

□

مایه‌ی هر نیکی و اصل نکوئی راستی است

□

لوح را اول بشوید بی وقوف

□

چنان بد کن شه خوبان ارمن

□

گفت شاه ما همه صدق و وفاست

□

دل از کفر و دست از خیانت نشست

□

آسمان در دور ایشان جرعه‌نوش

□

بر لب من دوش ببوسید یار

□

سهل دادی زانک ارزان یافتی

□

چونک بشستی بصر از مدد خون دل

□

عرضه کن بر من شهادت را که من

□

آفتابش گردد از گرز گرانت منکسف

□

تا خیال عجل از جانشان نرفت

□

آمد بر آن سوار تازی

□

چون شود فانی چو جانش شاه بود

□

جمال خویش چو بنمودشان ز رحمت خود

□

کارزو را گر نرانم تا رود

□

آفتابی برآمد از جانم

□

ور نگردد دوست کینش کم شود

□

وگر خواهد که با راحت فتد کار

□

همت سیر تنش چون این بود

□

چو نیک است خوی من و راستی

□

دوستان بین کو نشان دوستان

□

بیا و فکرت من کن که فکرتت دادم

□

خود نه من می‌مانم و نه آن هنر

□

هر کجا که کاروانی می‌رود

□

زشتی اعمال و شومی جحود

□

آب چون آتش بود با خشمش آتش همچو آب

□

وانک او ینظر به نور الله بود

□

نام او رتبت علا دارد

□

گر نبندی زین سخن تو حلق را

□

از این گذر کن کامروز تا به شب عیش است

□

گفت چون باشد خود آن شوریده خواب

□

بدو زنده گشته است مردار خاک

□

ترک چون باشد بیابد خرگهی

□

خرد خلد برینش نام کرده

□

تو مرا گویی که از بهر ثواب

□

خر وحش اگر بگسلاند کمند

□

عاقبت دریافت او را و بدید

□

به سعد اکبر فرمود هین هنر بنما

□

هم نه‌ای طوطی که چون قندت دهند

□

تن تو حجاب عزت پس او هزار جنت

□

کزدم از گندم ندانست آن نفس

□

شاه ملکان پیشرو بارخدایان

□

یک فرح آن کز پس شصد حجاب

□

کز محنت خویش وارهانم

□

گر کند بر فعل خود او اعتراض

□

اژدهای عشق خوردی جمله را

□

حمد ایزد را که ترسی را چنین

□

ور گویندت ببایدت سوخت

□

هر زمان می‌گفت او نفرین نو

□

اگر زین سنگ و پولاد آتشی زاد

□

تخم نادر در فضیحت کاشتی

□

به صحرا برآمد سر از عشوه مست

□

مر بیابان را مفازه نام شد

□

از نان شدی تو فارغ چون ماهیان دریا

□

دفع او را دلبرا بر من نویس

□

بدان که خانه تن توست و رنج‌ها چو شکاف

□

من چو هاروت و چو ماروت از حزن

□

بیامد اوفتان خیزان بر من

□

پاک می‌بازد نباشد مزدجو

□

چندان زره دو دیده خون راند

□

چاشنی‌گیر دلم شد با فروغ

□

دل پشیمان شده‌ست

□

خود کلوخ و سنگ کس را ره نزد

□

کنی پسند که به چشم و گوش بنشینی

□

آتش خشم از شما هم حلم شد

□

گذشتی چون به طرف چشمه ساری

□

توبه بی توفیقت ای نور بلند

□

کس را بقای دایم و عهد مقیم نیست

□

هر که با ناراستان هم‌سنگ شد

□

ای دل خیال او را پیش آر و قبله ساز

□

می‌نیابی هیچ نفرینی دگر

□

ای جلال الدین بخسپ و ترک کن املا بگو

□

از تو بود آن سنگسار قوم لوط

□

گردن هر قمریی معدن جیمی ز مشک

□

ور ترازو نیست گر افزون دهیش

□

دل مانده شد از جگر دریدن

□

بر نتابد دو سخن زو هی کند

□

جمله خلق جهان در یک کس است

□

هین ببین کز تو نظر آید به کار

□

در آتش دل بتافتم گرم

□

نه حصیر و نه چراغ و نه طعام

□

وزان پس با هزاران دلستانی

□

خوش مربع چون شهان بر تخت خویش

□

گر از حاکمان سختت آید سخن

□

این سخن نی هم ز درد و سوز گفت

□

اگر مرد دینی بسی نقش بینی

□

گوهر دیده کجا فرسوده‌ای

□

ز بعد این می و مستی چو کار من تو کردستی

□

پس مگو جمله خیالست و ضلال

□

اندر شکم او خود بچه را بسترکی زرد

□

در فلان بیشه درختی هست سبز

□

زین ناصح نصرت آلهی

□

ساعتی آن جایگه تشریف ده

□

تو تنها چرایی اگر خوش خویی؟!

□

همچنان کین ظالم حق ناشناس

□

ای مرد خرد بر فنای عالم

□

گر همان عیبت نبود ایمن مباش

□

پر از خونش دو چشم ناغنوده

□

دید پیلی سهمناکی می‌رسید

□

بسی پای دار، ای درخت هنر

□

تا هلاک قوم نوح و قوم هود

□

من و ماست کهگل سر خم گرفته

□

گفت کوران خود صنادیقند پر

□

نظاره خلیل کن آخر که شهد و شیر

□

گفت روشن کین جماعت کشته‌اند

□

رسید آن نامه یعنی خنجر تیز

□

روزیی خواهم بناگه بی تعب

□

بیجان چه کنی رمیده‌ای را

□

ان فی موتی حیاتی یا فتی

□

تو شمس خسرو تبریز شراب باقی برریز

□

چون رسیدم سوی یک ساحل بگام

□

خونی گشاد از همه سر تیزی توام

□

نک نشان پای دزد قلتبان

□

سری دارم سراسر شور و سودا

□

زین بتان خلقان پریشان می‌شوند

□

در اینان نبندد دل، اهل شناخت

□

تو مرا بیدار کردی خواب بود

□

ای روح برپریدی بر ساحلی چریدی

□

چون رسید اینجا بیانم سر نهاد

□

جانیست خوش برون شده از صد هزار پوست

□

نوش چون کردی تو چندین زهر را

□

گر به پیری دانش بدگوهران افزون شدی

□

تو بصورت رفته‌ای ای بی‌خبر

□

افتاد سلام را کزان خاک

□

جز به باد او نجنبد میل من

□

صالحت و بایعت مع‌العشق علی ان

□

زانک آهنگر مر آن را بشکند

□

نیک بنگر تا چگونه کردگار

□

خلم بهتر از چنین حلم ای خدا

□

زبان آدمی با آدمیزاد

□

گر دلیلی گفت آن مرد وصال

□

یکی صوفیان بین که می‌خورده‌اند

□

بر تو دل می‌لرزدم ز اندیشه‌ای

□

فکم تبکی یا عین من صدهم؟

□

پس چرا آمن شوی بر رای دل

□

منه تصفر خضره الاوراق

□

بازگو ای باز پر افروخته

□

ساقیان تو فکنده باده اندر باطیه

□

چون مبارک نیست بر تو این علوم

□

بگرفت عصا چو ناتوانان

□

زانک دل جوهر بود گفتن عرض

□

تو راست کان گهر غصه دکان بگذار

□

او بهانه ساختی کامسال‌مان

□

هر روز ز لاله‌زار روی او

□

تخم باطل را از آن می‌کاشتند

□

نهد بر شاخساری آشیانه

□

تا که آن بیچارگان بد گمان

□

ببری مال مسلمان و چو مالت ببرند

□

قطره‌ای کز بحر وحدت شد سفیر

□

ز آسمان تو چو باران به بام عالم خاک

□

هر یکی گفتش که شاباش ای ذکی

□

ز مطربان خوش آواز و نعره مستان

□

گفت عزم تو کجا ای بایزید

□

پاکیزه‌لقایی که ز بس حکمت و جودش

□

تو بعکسی پیش کوران بهر جاه

□

آخر به زنم به وقت حالی

□

گر مرا خود قوت رفتن بدی

□

هر لحظه دسته دسته ریحان به پیشت آید

□

غایبی مندیش از نقصانشان

□

سمع و بصر و ذوق و شم و حس که بدو یافت

□

این سخن پایان ندارد زید کو

□

تویی سر رشته‌ی هر عیش و شادی

□

تا بظاهر مثلکم باشد بشر

□

زره پوش را چون تبرزین زدی

□

تا میان قهر و لطف آن خفیه‌ها

□

خموش باش و همی‌تاز تا لب دریا

□

پس شما خاموش باشید انصتوا

□

بگفتمی سر پنج و چهار و هفت ولیک

□

چون بباید مر ورا پنبه کنید

□

رعد تبیره زنست، برق کمند افکنست

□

داد مر فرعون را صد ملک و مال

□

گرد بر گرد آن دو شیر عظیم

□

ندارم ازو گنج و گوهر دریغ

□

تا یار زنده باشد کوهی کنی تو سدش

□

گر ز صورت بگذرید ای دوستان

□

ز مشرقی که ازو آفتاب حسن تو تافت

□

بدو گفت کای نامور پهلوان

□

این ندارد حد سوی آغاز رو

□

تو بده رکعت نماز آیی ملول

□

چو طوطی کلاغش بود هم نفس

□

چو داراب بر تخت شاهی نشست

□

با آنک بر و بحر یکی جنس و یک فنند

□

ما نمی‌بینیم باشد این خیال

□

شیره را انتظار در دل خم

□

و دیگر یکی دیو بد بدگمان

□

یکی چون روی بیماران، دوم چون روی میخواران

□

من ازیشان خیره ایشان هم ز من

□

چونکه دید آن شکوه بهرامی

□

بمانی تو با لشکر نامدار

□

هوس چه باشد ای جان مرا مخند و مرنجان

□

این چنین عقل و کفایت که تراست

□

همیشه ناخوش و بی‌برگ و بی‌نوا باشد

□

ازان رفتگان ماند آنجا به جای

□

کین چه شکرست او مگر با ما بدست

□

سوی انگوری همی‌رانند تیز

□

توقع براند ز هر مجلست

□

وزان کو به اسپ اندر آورد پای

□

هله ای زهره زیر چادر رو

□

یا نویسد کاتبی بر کاغدی

□

ان عوقوا ترحالنا فالمن و السلوی لنا

□

نهانی پسر زاد و با کس نگفت

□

گردان بسان کفچه‌ای، گردن بسان خفچه‌ای

□

یاسه این بد که نبیند هیچ اسیر

□

بس تیر شبان که در تک افتاد

□

چو آمد به نزدیک اسفندیار

□

دریا شود این دو چشم سرم

□

قوت نقاش باشد آنک او

□

همچو نی شو تهی ز دعوی و لاف

□

وگر هیچ تاب اندر آرد به چهر

□

جمله حیوان را پی انسان بکش

□

ای رسول ما تو جادو نیستی

□

بر اوج فلک چون پرد جره باز

□

ز ایران سپاهی چو ابر سیاه

□

چو جمعی تو از جمع‌ها فارغی

□

همچنان کردند چون بشکافتند

□

آن کس که من و سلوی بفرستد از هوا

□

بهر سو که بد شاه و خودکامه‌یی

□

عیشیست مرا با تو، چونانکه نیندیشی

□

گر ترا تا زانو است ای پر هنر

□

واحشرن اعمی ان استو جبت لائمة

□

چه بینم همی از تو جز پای‌بند

□

وانگه از سر دقت به حاضران می‌گفت

□

ورنه آن ظالم که نفس است از درون

□

آنکه گوید هیاهوی و پای کوبد هر زمان

□

که هرکس که آرد به دین در شکست

□

آینه‌ی صافی نان خود گرسنه‌ست

□

لیک حیوانی که چوپانش خداست

□

گر آنی که دشمنت گوید، مرنج

□

ز رزم و ز بزم و ز بخش و شکار

□

که تا نخست برو تابد آن تف خورشید

□

روز در خوابی مگو کین خواب نیست

□

بشکنم شیشه بریزم زیر پای

□

بسی آفرین یافت از رشنواد

□

چونکه زرین قدحی بر کف سیمین صنمی

□

صبر را با حق قرین کرد ای فلان

□

شکوه و لشکر و جاه و جمال و مالت هست

□

به بیشه درون شیر و نر اژدها

□

خنک آن زمانی که هر پاره ما

□

دانه‌ی معنی بگیرد مرد عقل

□

هرچه غیر است ز توحید به کل میل کشم

□

همی خورد افگنده مردار اوی

□

جمله شان گشته سواره بر نیی

□

خود ببیند دست رفته در ضرر

□

فرومانده در کنج تاریک جای

□

ز دیده بیامد به درگاه رفت

□

بهر کنارش همی کنار گشایم

□

این مزاجت از جهان منبسط

□

گه آب می‌نماید و گه آتشی کز او

□

همان رخش رخشان سوی خانه شد

□

چینیان چون از عمل فارغ شدند

□

گر تو نقدی یافتی مگشا دهان

□

اخلای لاترثوا لموتی صبابة

□

کنون این جهانجوی نزد منست

□

گه ز (سپاهان) و حجاز) و (عراق)

□

چون شکم خود را به حضرت در سپرد

□

به دین از خری دور باش و بدان

□

اگر دختر آید برش گر پسر

□

گردش این قالب همچون سپر

□

چشم من تاریک شد نه بهر لوت

□

نگه دارد از تاب آتش خلیل

□

ندانیم جز داد پاداش این

□

جدایی تن مرا خود بند کردست

□

هر چه غیر اوست استدراج تست

□

بلبل و قمری و دو صد نوع مرغ

□

ز نخچیرگاهش زواره بدید

□

این زمان پیدا شده بر این گروه

□

گفت پیغامبر که روز رستخیز

□

به نقل از اوستادان یاد دارم

□

نبودش یکی خیمه و یار و جفت

□

اندر این دریا همه سود است و داد

□

مکسب کوران بود لابه و دعا

□

یکی آرام و دیگر صبر کردن

□

چه بودت که امروز پژمرده‌ای

□

باز آن جان چونک محو عشق گشت

□

خانه‌ی پر دود دارد پر فنی

□

به جان زنده‌دلان سعدیا که ملک وجود

□

کند تخمه‌ی سام نیرم تباه

□

سختی کشان ز گردش این چرخ در غم اند

□

گفت هر گاهی که خواهی می‌رسد

□

تماشا یافت آن چشم عفیفش

□

ز گفتارت آنگه بدی بنده شاد

□

جانها در اصل خود عیسی‌دمند

□

زان سبب که جمله اجزای منید

□

تو هم‌چو عنکبوتی و حال جهان مگس

□

جهاندار کاوس کی بسته بود

□

املا لکأس صاحبی، من دنان ابن راهب

□

ظاهر کافر ملوث نیست زین

□

بر دروغ و زنا و می خوردن

□

دگر پیشتر کشته و خسته بود

□

شب‌پران را گر نظر و آلت بدی

□

جمله می‌گفتند کین مسکین مست

□

یارب تو دست گیر که آلا و مغفرت

□

بپوشید ارجاسپ خفتان جنگ

□

بنوش ای ندیمی که هم خرقه‌ای

□

گفتم آری لیک یک ساعت که من

□

هر چه خیال نکوست عشق هیولای اوست

□

که ایدون شنیدم ز دانای چین

□

کاشکی آن زخم بر تن آمدی

□

خانه‌ی معشوقه‌ام معشوق نی

□

جمال محفل و مجلس امام شرع رکن‌الدین

□

نجوید همی جز همه ناخوشی

□

هم به کنار آمد این زمانه و دورش

□

حسن ظنست و امیدی خوش ترا

□

که گر صد سود خواهم کرد بی تو

□

که نفرین برین تخت و این تاج باد

□

در زمین و آسمان و عرش نیز

□

از همه اومید ببریده تمام

□

به انعام خود دانه دادت نه کاه

□

برهنه سر و پای و دوش آبکش

□

دولت کودکانه می‌جویند

□

آن دعای بی خودان خود دیگرست

□

دیرست که زعفران برستست

□

اگر دیده‌بان دود بیند به روز

□

صبر کن بر کار خضری بی نفاق

□

ور کنی با او مری و همسری

□

ان جار خل تستعن بنظیره

□

به رخ چون بهار و به بالا چو سرو

□

مستم و گم کرده راه تن زن و پرسش مخواه

□

در قباب حق شدند آن دم همه

□

بنگر که به چشمت شکم مادر، پورا،

□

تن رستم شیردل خسته شد

□

کهربای خویش چون پنهان کنند

□

ظلم مستورست در اسرار جان

□

مدام این دو چون حاجبان بر درند

□

به عشق هوا بر زمین شد گوا

□

به ضرب دستش بنگر به چشم مستش بنگر

□

چشم بر اسباب از چه دوختیم

□

همچو مقناطیس می‌کش طالبان را بی‌زبان

□

غمی دختر و کودک اندر نهان

□

هر که اندر وجه ما باشد فنا

□

سنگهایت صدهزاران پاره شد

□

ز مادر آمده بی‌گنج و ملک و خیل و حشم

□

سخنها یکایک بر و بر شمرد

□

این دم خموش کرده‌ای و من خمش کنم

□

هر صباح و هر مسا سرهنگ خاص

□

چون ز غفلت درد من از حد گذشت

□

همان قیصر از سلم دارد نژاد

□

تا بدین جا بهر دینار آمدم

□

کرد دلداری و بخششها بداد

□

ز عملش ملال آید از وعظ ننگ

□

پرستنده از دست رودابه مار

□

ور از طبیب طبیبان گوارشی یابی

□

تا که جزوست او نداند راه بحر

□

کنون ز هجر زنم سنگ بر دلم لیکن

□

یکی تیر بر ترگ رستم بزد

□

لوله‌ها بر بند و پر دارش ز خم

□

هست سنی را یکی تسبیح خاص

□

رسوم اصطباری لم یزل مطرالاسی

□

زمین زو سراسر پرآشوب بود

□

چنانک خار سیه را بهارگه بینی

□

او بگفتی یا رب ای دانای راز

□

هم عالم‌اند و آدم و هم دوزخ و بهشت

□

بدین گونه آواز پیوسته شد

□

او نباشد بعدی او باشد معی

□

گر نظر در شیشه داری گم شوی

□

من اینک دم دوستی می‌زنم

□

شما را ز من بیم و آزار نیست

□

آن مهتر از تحیر گفت ای عجب چه باشد

□

نه ز غفلت بود ماندن نه خری

□

گویند سر بریم فلان را جو گندنا

□

ورا غول خوانند شاهان به نام

□

آن اثر می‌ماندت در اندرون

□

خلعت طاووس آید ز آسمان

□

الا انما السعدی مشتاق اهله

□

چرا پیش ایشان نمردم به زار

□

به بر و بحر فتادست ولوله شادی

□

خواجه تا شب بر دکانی چار میخ

□

سرمست و بیقرار همی گفت و می‌گریست

□

بدو گفت کای نامدار سپاه

□

زان تعلق کرد با جسمی اله

□

خار سه سویست هر چون کش نهی

□

واندر گلوی دشمن دولت کند چو میغ

□

که سیمرغ گوید ورا کارجوی

□

اگر لشکر غم سیاهی درآرد

□

ای مغفل رشته‌ای بر پای بند

□

ایوان کجا ماند مرا با منجنیق کبریا

□

ز بس ناله‌ی بوق و هندی درای

□

مرد نحوی را از آن در دوختیم

□

نور این دانی که حیوان دید هم

□

چه کرده‌ام که چو بیگانگان و بدعهدان

□

چو برخاست آواز کوس از دو روی

□

بر سر دریاست چو کشتی روان

□

مرد آهنگر که او زنگی بود

□

دجال چیست؟ عالم و ، شب چشم کور اوست

□

ز دیدار آن فر و فرهنگ او

□

پیر چنگی کی بود خاص خدا

□

غره‌ی شیرت بخواهد امتحان

□

چرا گوید آن چیز در خفیه مرد

□

چنین داد پاسخ که ای بدنشان

□

باد جاوید بر مسلمانان

□

چون تنازع در فتد در تنگ کاه

□

امسال ز ماه تو چندان خوش و خرم شد

□

همانا که بر خون اسفندیار

□

کر اصلی کش نبد ز آغاز گوش

□

از خورش او جذب اجزا می‌کند

□

خاص از برای مصلحت عام دیرسال

□

که پیچد سر از رای و فرمان او

□

کل مساء و صباح یسکرناالعشق براح

□

جام می هستی شیخست ای فلیو

□

وانکس که بیافت سر این راه

□

چو خورشید زان چادر لاژورد

□

تو که در جان و دلم جا می‌کنی

□

تا نباید دیگران ارزان خرند

□

اگر یاری اندک زلل داندم

□

سپه رفت و بهمن به زابل بماند

□

گفتم به شمس مفخر تبریز بنگرش

□

آن بز کوهی بر آن کوه بلند

□

تو غمز ما طلب کن خود رمزگو مباش

□

چو رستم نگهدار تخت کیان

□

بهر این ممن همی‌گوید ز بیم

□

نیست با ایشان بغیر یک عصا

□

نیاید پادشاهی زوت بهتر

□

بترسم که بااو نیارم زدن

□

چون نروی زین جهان خوی خرابات جان

□

گفت ای خواجه بیارم آینه

□

تو عورت جهل را نمی‌بینی

□

بیفزایدش کامگاری و گنج

□

لطف عقل خوش‌نهاد خوش‌نسب

□

هیچ یک ذره نیفتد در خیال

□

پی نیک‌مردان بباید شتافت

□

خود و بیست مرد از دلیران گرد

□

وصف تو بی‌مثال نیاید به فهم عام

□

از در دل و اهل دل آب حیات

□

ز رشک جاه امیرست روترش دربان

□

که روی سیاوش گر دیدمی

□

خرده گیرد در سخن بر بایزید

□

موسیا بسیارگویی دور شو

□

نه کت تفسیر وفق خواند است ابهشت

□

بپرهیز و با جان ستیزه مکن

□

چون دید اشک بنده آغاز کرد خنده

□

هر کجا لطفی ببینی از کسی

□

فرو شو در ره معشوق جاوید

□

دو رخ را به خاک سیه بر نهاد

□

معشر الجن سوره‌ی رحمان بخوان

□

من شکستم عهد و دانستم بدست

□

تن کار کن می‌بلرزد ز تب

□

برهنه کنی تیغ و گوپال را

□

می مفروش از جهت حرص زر

□

در رخ مه عیب‌بینی می‌کنی

□

هر که امروز کند شهوت خود را در گور

□

بد و نیک هر دو ز یزدان بود

□

سوی من منگر بخواری سست سست

□

چشم دریا دیگرست و کف دگر

□

انما قصتی کوازرة کلفها

□

خردمند را شاد و نزدیک دار

□

اگر چه موج سخن می‌زند ولیک آن به

□

با دل خوش شاد عمران وز نفاق

□

بی‌سپاسی بکنی رند نمائی به ازانک

□

وگر بد کنی جز بدی ندروی

□

چون گذشت از سر جهانی را گرفت

□

ناطق کامل چو خوان‌پاشی بود

□

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز

□

چرا آب بر جام می بفگنی

□

شب جوانیت ای دوست چون سپیده دمید

□

سایه در روزست جستن قاعده

□

غذای نفس تخم آن غرض‌هاست

□

چو آن جامه‌ها بر زمین بر نهاد

□

بعد توبه گفتش ای آدم نه من

□

پادشاهی که به پیش تخت او

□

هیچ خواهنده نماند از کف خیرش محروم

□

سکندر بیامد زی اصطخر پارس

□

غنچه صفت خویش ز گل درکشی

□

کار ترکانست نه ترکان برو

□

برخیز ز راه خود چو عطار

□

وزان چاره‌هایی که من ساختم

□

گفت عمر و مهلتم دادی بسی

□

با چنان انکار کوته کن سخن

□

که باری بر این رند ناپاک و مست

□

عجز نبود از قدر ور گر بود

□

ای خنک آن جان پاک کز سر میدان خاک

□

ای بسا نفس شهید معتمد

□

ترس و امید تو را هست حواله به عقل

□

هفته‌ای کرد این چنین خون‌ریز گرم

□

از عدمها سوی هستی هر زمان

□

حیرت اندر حیرتست ای یار من

□

ما علی العاقل من لغوی اذا مروا کراما

□

قیمتش بگذار بین تاب و لمع

□

ایا بدرالتمام اطلع علینا

□

روی باید آینه‌وار آهنین

□

پست منشین که تو را روزی از این قافله گاه،

□

هیچ چاره می‌ندانستم در آن

□

گرم و سردش نوبهار زندگیست

□

از برای چشم بد مردود شد

□

منت بنده‌ای خوب و نیکو سیر

□

دیر ماند آن صوفی آنجا با اسیر

□

دیوانه گشته‌ام من هر چه از جنون بگویم

□

بهر صورتها مکش چندین زحیر

□

صورت شهوتست لیکن هست

□

پس همه اجسام و اشیا تبصرون

□

دست حق باید مر آن را ای فلان

□

آن قراری که به زن او داده بود

□

همیشه در دل من هرکس آمدی و شدی

□

گرد خواجه گرد چون امر آن اوست

□

چو نفس کل همه کلی حجاب و روپوشست

□

بر زمین و چرخ عرضه کرد کس

□

هر که درمانده‌ی تو شد نرهد

□

گشت پیدا گفت بابا چیست این

□

هر که باشد در پی شیر حراب

□

گفت از بانگ و علالای سگان

□

شب و روز در بحر سودا و سوز

□

تو خوش و خوبی و کان هر خوشی

□

نفسی و عقلی در سینه ما

□

خلق بیرون جست زود از چپ و راست

□

خاموش کن ز گفت وگر گویدت کسی

□

سبح لله هست اشتابشان

□

گر کسی مهمان رسد گر من منم

□

گر فراموشم شدست آن وقت و حال

□

تا که در منزل حیات بود

□

هم‌چنانک این یک بیامد در جزا

□

آن که نخرید و آن که او بخرید

□

من بدانم در دل من روشنیست

□

هرکه در این آسیا بماند دیر

□

خود یکی بوطالب آن عم رسول

□

حیرتی آمد درونش آن زمان

□

گفت نه بر دل نزد بر دست زد

□

در آبی که پیدا نگردد کنار

□

اختیارش اختیار ما کند

□

گر گلشن کرم نبدی کی شکفتمی

□

راست گوی ای نفس کین حیلت‌گریست

□

به دست راست بگیر از هوا تو این نامه

□

وقت غارت خواب ناید خلق را

□

زانک درویشان ورای ملک و مال

□

لیک کی دانی که آن رنج خمار

□

ای که درونت به گنه تیره شد

□

باری این مقبل فدای این فنست

□

غبغب غنچه در این چمن بنخندد

□

آن زمان که او مقیم برج تست

□

زلف پریشانش به یک تار موی

□

سر او با من بگویید ای خسان

□

مرد بازرگان پذیرفت این پیام

□

از خیال دشمن و تصویر اوست

□

به قید اندرم جره بازی که بود

□

آن انایی بر تو ای سگ شوم بود

□

از آب و گل بزادی در آتشی فتادی

□

تا قیامت ماند این هفتاد و دو

□

رفت بالا نرست از نحسی

□

این دهانش نکته‌گویان با جلیس

□

چون گرفتی عبرت از گرگ دنی

□

این خسان چه لایق صدر من‌اند

□

به آب زر نتواند کشید چون تو الف

□

تا زنم من لاف کان شاه جهان

□

ای باد از تکبر پرهیز کن ز مشک

□

اختیاری کرده‌ای تو پیشه‌ای

□

گنده است دروغ ازو حذر کن

□

رازگویی پیش صورت صد هزار

□

پس رهی را که ندیدستی تو هیچ

□

نوندی بیامد ببردندشان

□

یکی طفل برگیرد از رخش بند

□

آنچه زیر روز و شب باشد نباشد یک نهاد

□

بیامدیم دگربار سوی آن عشقی

□

چنین است فرمان گردان سپهر

□

بهل مرا که بگوییم عجایبت ای عشق

□

زخم خوار خویش را بی زخم خود مگذار از آنک

□

صد هزاران جان تلخی‌کش نگر

□

دوان شد بر گیو و آگاه کرد

□

اینهمه هیچست چون می‌بگذرد

□

محل علی گر بدانی همی

□

به تهمت و به درشتی و دزدیش بکشید

□

ستوه آمد از چنگ یک تن سپاه

□

بود دریای دو عالم قطره نا افشانده‌ای

□

هم به روی نکوش اگر هستم

□

بر سماع راست هر کس چیر نیست

□

چو برخاست آوای کوس از درش

□

بر این گفتم آن دوست دشمن گرفت

□

هر که مرو را طلاق داد بجویدش

□

اموت بهجر، و احیی بوصل

□

مگر مرگ کز مرگ خود چاره نیست

□

دمی رسید که هر شوق از او رسد به مشوق

□

ای دریغان صادقان گرم رو در راه دین

□

آه می‌کرد و نبودش آه سود

□

که این نامه از بنده‌ی کردگار

□

ایازی خاص و از خاصان گزیده

□

آن است گمانش کنون که این است

□

و یا به حیله و مکری ز ره درافتادی

□

جهان از دل خویشتن پر هراس

□

بی جان و تن است او ولیک خوردنش

□

ای برآورده ز راه قدرت و تقدیر و قهر

□

چون صفیری بشنوی از مرغ حق

□

چو گردن به اندیشه زیر آوری

□

تو گفتی خروسان شاطر به جنگ

□

نبینی که‌ت افگند چون مرغ نادان

□

اگر چه درخور نازی نیاز را مگذار

□

کزویست گردون گردان بپای

□

خاموش باش و لب مگشا خواجه غنچه وار

□

این چه بدست از شریعت بر تنت گفت ای امیر

□

یاد آرید ای مهان زین مرغ زار

□

جز او را مدان کردگار بلند

□

چگونه پیر جوانی و جاهلی نکند

□

ازین روغن در این هاون طلب کن

□

داری تکی که بگذری از خنگ آسمان

□

تبیره برآمد ز درگاه طوس

□

ساغر دل اندر آن دم دم بدم

□

باد پیمای‌تر از من نبود در ره عشق

□

بوی ایشان رغم آنف منکران

□

ز بهر سیاووش ببارید آب

□

چنان تنگش آگنده خاک استخوان

□

یک روز چونکه نیکی بلفنجی

□

از هیولا است صور ریگ روان

□

چو کاموس گو را بخم کمند

□

ساقی اگر بایدت تا کنم این را تمام

□

می‌نبینید آن سفیهانی که ترکی کرده‌اند

□

ای زبان هم گنج بی‌پایان توی

□

جهاندار اگر نیستی تنگ دست

□

رضا به حکم قضا گر دهیم و گر ندهیم

□

آن به که چو چیز محال جوید

□

بس بود، این قدر بدان گفتم

□

چو شد شاه با داد بیدادگر

□

بنگر آن را در رکوع و بنگر این را در سجود

□

از پی چشم بدو چشم نکوی تو همی

□

شیر بی‌دم باش گو ای شیرساز

□

چنان برکنم بیخ او را ز بن

□

حرامت بود نان آن کس چشید

□

وگر دوشت از تو به غفلت بجست

□

گفت به ریحان شاخ شکوفه

□

فرستاده آمد به تنگی فراز

□

در کف عشقست مهار همه

□

فرزند شعر من همه و خصم شعر من

□

گر ترش‌رو بودن آمد شکر و بس

□

ازیشان هر آنکس که استاد بود

□

زمان توبه و عذرست و وقت بیداری

□

وان چون چنار قد چو چنبر شد

□

پختگان را خمری، بهر خامان شیری

□

چو بهرام چوبینه گم کرد راه

□

چه سود که بی تو بر من آمد

□

تا با کنون لائیان بودند خلقان چون ز عدل

□

ور پذیرایی چو بر خوانی قصص

□

که بارش کبست آید وبرگ خون

□

نه هر کس سزاوار باشد به مال

□

نیک‌خوئی را به ره عمر در

□

الهی قدیمی علی

□

بر شاه شد دل پر از شرم و باک

□

بیشتر رنج که آید همه از فعل گلوست

□

هست آتش خشم و شهوت بخل و کین و طمع و آز

□

تا گواهی داده باشد هدیه‌ها

□

کنون روزگار تو بر سرگذشت

□

خدای در دو جهانت جزای خیر دهاد

□

کیستی، بنگر کز بهر تو می‌زاید

□

خموش باش و چو ماهی در آب رو پنهان

□

چو داننده آن مهره‌ها رابدید

□

کسی چنو به جهان دیگری نداد نشان

□

عاشقی باید کنون کز رنگ گل گوید سخن

□

چون ز جزو مرگ نتوانی گریخت

□

به زیر اندرون هریکی اشتری

□

اگر ز مغز حقیقت به پوست خرسندی

□

گوش تو زی بانگ اوست و خواندن او را

□

غیر سنا وجهک لا نشتهی

□

چنین داد دستور پاسخ بدوی

□

و لا تسق بکاسات صغار

□

در خرابات کم گذر چونه‌ای

□

ای مری کرده پیاده با سوار

□

خروشان ازان جایگه بازگشت

□

نه آن جلیس انیس از کنار من رفتست

□

که مر این خاک ترش را تو چو طباخان

□

چون دید شور ما را عطار آشکارا

□

بدین درد هر چند کین آورم

□

آن دارد آن نگار ز عطار چون گذشت

□

بوی او کش عدم نبوییدی

□

زن مصلا باز کرده از نیاز

□

همی‌تاختند اندر آوردگاه

□

چو ما را به دنیا تو کردی عزیز

□

کس ندیده است چنین طرفه زناشوئی

□

از چشم ساحر تو گشتیم شاعر تو

□

چوآگنده شد مرد بی‌تن به چیز

□

شاه کریمی برسید از شکار

□

ما خود ز تو این چشم نداریم ازیراک

□

ور بدیدی شاخی از دجله‌ی خدا

□

بشاه جهان گفت دستور باش

□

سر در سر هوا و هوس کرده‌ای و ناز

□

ور نه جوان شو که هیچ کل نرهد

□

اخلاق مختلف چو شرابات تلخ و نوش

□

فرود آمد و دست او را ببست

□

تو را زندان جهان است و تنت بند

□

قاریان زالحان ناخوش نظم قرآن برده‌اند

□

گر نیندی واقفان امر کن

□

زن شیر زان نامه‌ی شهریار

□

توانا که او نازنین پرورد

□

پیش تواند حاضر اهل جفا و لعنت

□

لایق پشت خر نباشی تو

□

هم از راه یزدان بگردد به نیز

□

خشم شهان گه عطا خنجر و گرز می زند

□

شخصی که تر از شربت تو شد جگر او

□

قهر شیرین را به تلخی می‌برد

□

نگهبان ما باد پروردگار

□

چگونه غم نخورد در فراق او درویش

□

ور دوستدار آل رسولی تو

□

مشک بربند کوزه‌ها پر شد

□

بیامد سپهدار با شش هزار

□

تا که باقی است از تو یک سر موی

□

این ذهن و حذاقت که تو داری به طبیبی

□

بهر لقمه گشته لقمانی گرو

□

ورا شاد بر تخت باید نشاند

□

که بر کردت این شمع گیتی فروز؟

□

چیست، بنگر، زاسیا مر آسیابان را غله؟

□

بسیار کوشی تا دل بپوشی

□

بدو گفت هرکس که پیچد ز راه

□

چو تو مر مردگان را می دهی جان

□

خوش سخن شاهی کز اقبال کفش در پیش او

□

جشمها و خشمها و رشکها

□

جهاندار شاه آفریدون سه چیز

□

جهد و مردی ندهد آنچه دهد دولت و بخت

□

غره گردنده به دریای جهان اندر

□

چون خلیفه بکوفت طبل بقا

□

که جاوید باد افسر و تخت اوی

□

محمد بدان داد گنج و دفینش

□

تا بیان شرع و دینش را خداوند جهان

□

آنچنان که کاتب وحی رسول

□

چنان شاد گشتم ز پیوند تو

□

نه مسواک در روزه گفتی خطاست

□

ای به نوروز شده همچو خران فتنه

□

چون دل و چشم معده نور خورد

□

فرخ زاد گفت و جهانبان شنید

□

مفخر تبریز شمس الدین تو بازآ زین سفر

□

ز نیک و بد این و آن فارغم من

□

نالم ایرا ناله‌ها خوش آیدش

□

که بر شاه پیدا کند کار ما

□

لاجرم چون ستاره راست بود

□

همی این چرخ بی‌انجام عمرت را بینجامد

□

هلا خموش که دیوان دف تو تر کردند

□

من اینک پس نامه برسان باد

□

حلقه‌ای یافتم دو عالم را

□

کرا خاک ارم از باد انده طاق گرداند

□

شاخ را بر تیشه دستی هست نی

□

به مرد و به گنج این جهان را بدار

□

نکو روی و دانا و شیرین زبان

□

کجا پیوسته‌ای صحبت که دیگر روز نگسستی؟

□

با یار رمیده یار بودن

□

بیابد هر آنکس که نیکی بجست

□

هله باقیش تو گو که به وجود چو توی

□

لاجرم زین صلح جان‌ها آسمانی شد به زیر

□

فراز آمده بود مر شاه را

□

بخور هرچ داری به فردا مپای

□

ابلهم تا هلاک جان خواهم؟

□

زر است علم، عمر بدین زره بده

□

بر آفتابست مه در کمی

□

به ایوان کشید آن همه گنج اوی

□

اگر کسی بگرفتی به زور و جهد شرف

□

ای به گوهر و رای طبع و فلک

□

جهاندار داند که بر دشت رزم

□

کزان بیشتر نشنوی در جهان

□

به خاک بر مرو ای آدمی به کشی و ناز

□

اگر سرا به ضرا در ندیده‌ستی بشو بنگر

□

عشق را در ملکوت دو جهان توقیعست

□

لب شاه ایران پر از خنده شد

□

یا ز شعشاع عقیق احمدی

□

بنهم کله از سر و پس از غیرت

□

پذیرفتم از داور دادگر

□

چو رفتی به نزدیک او بار بد

□

سعدی حسبک واقصر عن مبالغة

□

ز پنهان آمد اینجا جان و پیدا شد زتن زان‌سان

□

بر جوی کنان تو هم ایثار کن این نان را

□

بنانی تو سیری و هم گرسنه

□

نتوانیم توبه کرد ز عشق

□

جلال وحدت او در قدم به سرمد بود

□

ز هرچیز بایست بردش به کار

□

که غمگین نباشد به درد پدر

□

که لعنت بر این نسل ناپاک باد

□

ز بهر چه؟ تا تن به دنیا و دین در

□

ای آنک کهنه دادی نک تازه باز گیر

□

به یزدان کند پوزش او از گناه

□

همگان مردنیانند نمایند و نپایند

□

از پی اینکه ترا مرد همی بیند و بس

□

چو رویش بدیدند بر گاه بر

□

که یک چند باشد بری مرزبان

□

عقل را پرسیدم اندر عهد او

□

مشکن به طمع مرا تو ای ممسک

□

خیز به ترجیع بگو باقیش

□

شنیدی بسی نیک و بد در جهان

□

تو خواهی بار شیرین باش بی‌خار

□

مر پسر را به تو امید کجا ماند پس

□

ز کشتی سبک بادبان برکشید

□

کجات آن همه مردی و زور و فر

□

چه دانی که گردیدن روزگار

□

بازی ز کجات می‌فراز آید

□

با این رمه‌ی ستور گمره

□

تو از آفریدون فزونتر نه ای

□

بگفتم شمس تبریزی کیی گفت

□

دل مسکین خود ار مشکین خواهید همی

□

من اکنون ز خلخ به اندک زمان

□

نه گنجست بامن نه نام و نژاد

□

تو مرده زنده کنی گر به عهد بازآیی

□

گر تو با اقبال و مدحش بنگری اندر جحیم

□

بنگر که بدل کرد به امروز تو را دی

□

بغرید و بر زد بران سنگ دست

□

چو در وادی عشقت راه دادند

□

های های عاشقان با هوی هوی صادقان

□

کلاهی به سر بر نهاده دوپر

□

یکی نامه سوی برادر به درد

□

شنیدم که عیسی درآمد ز دشت

□

دنیا، پورا، تو را عطای خدای است

□

به زندان پیشین درون نیستیم

□

صد اشتر ز گنج درم بار کرد

□

بیار اشک چو مشتاق و گرد را بنشان

□

سخت بسیار ستاره‌ست بر این چرخ ولیک

□

سرایی به پردخت مهتر بده

□

ز کافور منشور و ماء معین

□

یکی دین را ز ظلم آزاد کرده

□

راهبر تو چو یکی گمره است

□

از دیدن دگر دگر آئینش

□

همی‌داشت لختی به صندوق زهر

□

دسته‌ی گل گر تو را دهد تو چنان دانک

□

نارسیده به کام خویش عدو

□

مراورا بجوید چو جویندگان

□

چنین یافت پاسخ ز فرزانگان

□

دلارام در بر، دلارام جوی

□

وز آرزوی آنکه ببینی شگفتیی

□

نیست چون مال من اموال شهان جز که به نام

□

یکی دفتری دید پیش اندرش

□

گر پاسبان گوید که هی بر وی بریزم جام می

□

عاشق پاک باش همچو خلیل

□

به شمشیر برد آن زمان دست شیر

□

چنین گفت بهرام کورا بگوی

□

بهشت می‌طلبی، از گنه نپرهیزی؟

□

نیست جز بهر ابوبکر و عمر با من تو را

□

که دانست از اول، چه گوئی که ایدون

□

ز آخر هم آنگه یکی کره خواست

□

تا بلای ناگهان دیدم ز هجر

□

دور از آن مجلس از حرارت دل

□

سر انجمن بود بیگانه‌یی

□

بدیشان چنین گفت هرکو ز راه

□

اگر حاجتی داری این حلقه گیر

□

با لشکر و مالی قوی امروز، ولیکن

□

وز بهر خز و بز و خورش‌های چرب و نرم

□

چو آواز آن پاسبانان شنید

□

چون پای نماند اندر این ره

□

گرت باید کزین قفس برهی

□

به زاولستان شد به پیغمبری

□

بیارم کنون پاسخ این همه

□

نسیمی از عنایت یار او کن

□

جز علم نیست بهر تو زین عالم

□

کرا داد چیزی کزو باز نستد؟

□

شما را سوی خانه باید شدن

□

مگو فعلش بدان گونه که ذاتش منفعل گردد

□

بر سر از خاکپای مرکب او

□

برین گر بماند زمانی چنین

□

مرا رفت باید همی سوی ری

□

ضمیر دل خویش منمای زود

□

ناید ز جهان هیچ کار و باری

□

به خانه‌ی مهین در همیشه است پران

□

درخت زقوم ار به جان پروری

□

شور و شر در دو جهان افتد از عنبر و مشک

□

گرسنه بوده و پنداشت بسر کرده‌ی راه

□

بیاموز آیین و دین بهی

□

وفای یار به دنیا و دین مده سعدی

□

سعدی صبرا فالتصبر لم یکن

□

گر تو را دیو سلیمان ز سلیمان نفریفت

□

بیدارشو از خواب جهل و برخوان

□

بزرگی در آن فکرت آن شب بخفت

□

در سواد اعظم فقر است آنک

□

پر از زهرست کام من سنایی خوش سخن زانم

□

به شاهی نشست تو فرخنده باد

□

به دروازه‌ی مرگ چون در شویم

□

به دیدار مسکین آشفته حال

□

بیرونت برند از در مرگ

□

صد بندگی شاه ببایست کردنم

□

در این کشور آسایش و خرمی

□

او بر سر گنج بی‌نشانی

□

زهر آب قهر و غیرت او را ز دست دوست

□

چو گشتاسپ الیاس را دید گفت

□

بدو گفت سالار بیت‌الحرام

□

در آن ساعت که مامانیم و هوئی

□

جهان برین و فرودین توی خود

□

وین که همی بر کتف شاخ گل

□

گزند کسانش نیاید پسند

□

داند خرد که مردم این صورت بشر نیست

□

آتش خلت برآور بانگ بر جبریل زن

□

برو گفت و پا را به زین اندر آر

□

زنهار سعدی از دل سنگین کافرش

□

وصیت همین است جان برادر

□

گفتا که «به شب چرا نخسپی؟

□

بمیرد چون بگرید سیر تا هشیار پندارد

□

سعدی چو ترک هستی گفتی ز خلق رستی

□

بسوزا این تنم گر من ز هر آتش برافروزم

□

مست آن راه چنان گردد کز سینه‌ش اگر

□

شهنشاه لهراسپ را پیش بلخ

□

ای سخت دلان سست پیمان

□

حق را به روزگار تو بر خلق منتیست

□

بسوزد کژیهات چون چوب کژ

□

تو زخوشه عصیر چون یابی

□

مرا شاید انگشتری بی‌نگین

□

چون نه مقرم من و نه منکرم

□

گر فرشته بزند راه تو شیطان تو اوست

□

به ایران بماند بتو تاج و تخت

□

میازار عامی به یک خردله

□

ز برنای منصف برآمد خروش

□

تو بر نصیحت آن تیس جاهل پیشین

□

ور نیست به دیبا تنش آراسته، شاید،

□

بنا کرد و نان داد و لشکر نواخت

□

من نیم کاره گفتم باقیش تو بگو

□

درین زمانه که دیو از ضعیفی مردم

□

گر آن مایه نزد شهنشه رسد

□

سوم باب عشق است و مستی و شور

□

کلید گنج سعادت، نصیحت سعدیست

□

آن کنی از بی‌هشی کز شرم آن گر بررسی

□

چو بی‌توشه خواهی همی برشدن

□

شنید این سخن پیر خم بوده پشت

□

پرهیز کن از جهان بی‌حاصل

□

رو که استاد تو حرصست از آن در ره دین

□

همه یکسر از جای برخاستند

□

به خاک اندرش عقد بگسیخته

□

چو مرد این سخن گفت و صالح شنید

□

پیاده به بسی از بسته برخر

□

هر کو قرین توست نبیند ز تو مگر

□

چون سعدی صد هزار بلبل

□

چست توام ار چستم مست توام ار مستم

□

از لبم باد خزان خیزد که از تاثیر عشق

□

سپهبد بشد لشکرش راست کرد

□

تو هم این مگوی سعدی که نظر گناه باشد

□

جرمناکست ملامت مکنیدش که کریم

□

به شستم سال چون ماهی در شستم

□

گویدت همی: گر چه دراز است تو را عمر

□

چو سایه هیچ کست آدمی که هیچش نیست

□

قطره بس ناپدید بینم از آنک

□

شمس رایش گر فتد ناگاه بر راس و ذنب

□

گرامی خرامید با خشم تیز

□

قصه عشق را نهایت نیست

□

طریق حق رو و در هر کجا که خواهی باش

□

رفتم به نزد هر سرو سالاری

□

این بود همیشه رسم گیتی

□

کله گوشه بر آسمان برین

□

این ناطقه خاموش و چو اندیشه نهان رو

□

نه بهر ورع کم کنم ناحفاظی

□

نبردی به پیوند او کس گمان

□

محالست این که ترک دوست هرگز

□

حبش را زلف بر طمغاج بندد

□

دویدی بسی از پس آرزوها

□

لاله‌ای بودم به بستان خوب رنگ

□

که را جاودان ماندن امید ماند

□

پس خویشت کشید پنجه سال

□

علم خواهی مرحله‌ی علم از مژه چشمت سپر

□

متازید و این کشتگان مسپرید

□

الا یا سالیا عنی توقف

□

یاد تو روح‌پرور و وصف تو دلفریب

□

چون نشوئی دل به دانش همچنانک

□

پیش خداوند خرد بازگوی

□

خاکی از مردم بماند در جهان

□

فسرده ماند یخی که به زیر سایه بود

□

گر با خبرستی ز پی روی تو هر شب

□

همی رفت هر مهتری با دو اسپ

□

هر درد را که بینی درمان و چاره‌ای هست

□

نوحه لایق نیست بر خاک شهیدان زانکه هست

□

گفت که «تو زنده‌تر آنگه شوی

□

یکی را روی کفر و، دست جور و، پای او تهمت

□

عمر سعدی گر سر آید در حدیث عشق شاید

□

وزن عشق تو عقل کی داند

□

چو آفتاب جهانتاب گشت طلعت دوست

□

گر او بازگردد تو زفتی مکن

□

دودی که بیاید از دل سعدی

□

توحیدگوی او نه بنی آدمند و بس

□

چونکه نه مشغول کار خویش بوی؟

□

وای بر آن کو زخویشتن نه برآید

□

ید ظلم جایی که گردد دراز

□

به استخوان و به خونم نظر نکردندی

□

رو به زیر سایه‌ی «لا» خانه‌ی «الا» بگیر

□

جهانجوی گفت این سخن چیست باز

□

وگر زو تواناتری در نبرد

□

و من ذاالذی یشتاق دونک جنة

□

وامیخته شد به فر فروردین

□

به گاه درشتی درشتم چو سوهان

□

نتابد سگ صید روی از پلنگ

□

کسی کاین پر عجایب صنع و قدرت را نمی‌بیند

□

بر شبه چنگ باز سر غنچه‌های گل

□

پس شاه لهراسپ گشتاسپ شاه

□

روی امید سعدی بر خاک آستانست

□

چو از بی دولتی دور اوفتادیم

□

آتش به مراد توست زنده

□

زهر تابنده ز چرخ تیره جرم

□

دیده سعدی و دل همراه توست

□

ساقی آمد که حریفانه بده

□

کزین دریافت سر دل امین در کوی تاریکی

□

بدو گفت کز گردش آسمان

□

که دستی به جود و کرم کن دراز

□

به تیغ آهنین عالم گرفتی

□

لیکن دو راه آید پیش این روندگان را

□

تن دوپل بی‌وفاست ای خواجه

□

وگر ترک خدمت کند لشکری

□

زاهد خام خویش‌بین هرگز

□

آنچه در وقعه‌ی قنوج تو کردی از زور

□

بماند پر از درد چون بیهشان

□

عجب نیست گر ظالم از من به جان

□

فرا می‌نمایم که می‌نشنوم

□

فرقی نکند میان نیک و بد

□

گر ندانی که این مثل بر کیست

□

نه شرط است وقتی که روزی خوری

□

سینه غار و شمس تبریزی است یار

□

نیک ماند سیر در ظاهر به سوسن لیک باز

□

که میخواستم کایزد دادگر

□

نفسی بنده نوازی کن و بنشین ار چند

□

کسی که صحبت سعدی طلب کند در دهر

□

اگرچه کبگ صید باز باشد

□

اقرار تو باشد سخنش گرچه روا نیست

□

تو همچو صاحب دیوان مکن که سعدی را

□

چندین هزار بوی و مزه و صورت

□

تا بود پر جوی و حوض و چشمه و دریا ز آب

□

برادرش بد پنج دانسته راه

□

ملک را همین ملک پیرایه بس

□

صفائی بدست آور ای خیره روی

□

اندر این ناهر گزی از بهر آن آوردمان

□

دانی که چگونه گشت خواهی؟

□

مزن ای عدو به تیرم که بدین قدر نمیرم

□

میازارید از خویم که من بسیار می گویم

□

ای بهمت از زنی کم چند خسبی چون ترا

□

تو او را بدین جنگ رنجه مکن

□

چنان روزگارش به کنجی نشاند

□

لحا الله من یسدی الیه بنعمة

□

چون داد بخواهم از تو بس تندی

□

بر زبان هر کو براند نام فرزندان تو

□

غم از دشمن ناپسندت مباد

□

مرا از عالمی علم شکر به

□

زیر امر تو نقش چار گهر

□

منم گفت یزدان پرستنده شاه

□

هزار نامه پیاپی نویسمت که جواب

□

مگر پیش دشمن بگویند و دوست

□

این آز بود، ای پسر، نه دانش

□

اگر تو ای بخرد ناصبی مسلمانی

□

سعدی به هر چه آید گردن بنه که شاید

□

تا خوان تو بدیدم آزاد از ثریدم

□

شراب جنت و حور و قصور می طلبی

□

چنین داد پاسخ که فرمان کنم

□

قلمست این به دست سعدی در

□

دگر خلاف نباشد میان آتش و آب

□

مکن بجای بدان نیک ازانکه ظلم بود

□

من دست هوا به حبل حکمت

□

به پوشیدن ستر درویش کوش

□

آنها که به تقدیر جهان داور ما را

□

ز ریگ و قطر مطر در شمر فزون آید

□

سرت سبز باد و تن و جان درست

□

همه شب در این فکر بود و نخفت

□

کسانی که دیگر به غیب اندرند

□

جوینده‌ی این جوهر را دست چهار است

□

به دست جان تو بر دنبلی به دست طمع

□

ای دل سعدی نه ...

□

زوبع اندیشه شدم صدفن و صدپیشه شدم

□

چو تو در مصحف از هوا نگری

□

چو ارجاسپ بشنید گفتار دیو

□

یکی خار پای یتیمی بکند

□

ولا تضرک عیون منک طامحة

□

دیوی است کودکی، تو به دیوی بر،

□

چیزی که ستورانت بدان با تو شریکند

□

گدایی که بر شیر نر زین نهد

□

تا بتان در زمین همی ریزند

□

غم نباشد بیش ما را زان سپس روزی که ما

□

بکشت از تگینان من بی‌شمار

□

اگر روی بر خاک پایش نهی

□

هر دلی را هوس روی گلی در سر شد

□

از چنین خصم یکی دشت نیندیشم

□

چو به جان و دل کرده‌است وطن دشمن من

□

مرا بارها در حضر دیده‌ای

□

بگفت ای جان برو هر جا که باشی

□

دولتی دارد که هر لشکر که باوی شد به حرب

□

هنوز اندرین بد که گردی بنفش

□

نه باران همی آید از آسمان

□

بروج قصر معالیش از آن رفیع‌ترست

□

بوالفضل بلعمی بتوانی شدن به فضل

□

تو سزائی گر بداری بنده را

□

بنال سعدی اگر چاره وصالت نیست

□

وگر مر خویشتن را از سخن بی‌بهره بپسندی

□

خالی ز خلل باد جلال تو ازیراک

□

همانگه چو آمد به پیشش زریر

□

زر که بی مهر خازنت روید

□

چو گنجشک در باز دید از قفس

□

در این خانه چهارستت مخالف

□

لیکن سوی مرد خرد خوشی‌هاش

□

رونق بستان عمرت باد تا این شعر هست

□

در دیده من اندرآ وز چشم من بنگر مرا

□

مدتی بگذشت تا قومی ز فراشان روح

□

وزان گرزداران و نیزه‌وران

□

کاندر اطراف خاوران از وی

□

هشیار سرزنش نکند دردمند را

□

اگر به عقل و سخن گشته‌ای بر این رمه میر

□

ادب را به من بود بازو قوی

□

در مجرفه فراش مجلسش را

□

آنچه عطار در پی آن رفت

□

بنهفته به حر گنج قارون

□

ازین سان خرامید تا رزمگاه

□

آفتابی کاسمان ساکن شود

□

کسی گر بتابد ز محراب روی

□

آزاد شد ز بار همه خلق گردنم

□

تو که بر تخم عالمی که مر او را

□

زبان سوسن آزاد و چشم نرگس را

□

زان طره روحانی زان سلسله جانی

□

دو گوش زی سخن او نهاده‌اند نقات

□

گرانمایه فرزند گفتا چرا

□

معشوق بتی که هست پیوست

□

هر شب برود ز چشم سعدی

□

حرمت مدار چشم ز بد خو جهان ازانک

□

که حکیمان جهانند درختان خدای

□

چه جنبش است که بی اولست و بی‌آخر

□

این که می‌بینی بتانند، ای پسر

□

بانگ برداشتم از غایت نومیدی و عشق

□

ز پیشش برفتند هر سه به هم

□

زهره گر در مجلس بزمش نباشد بربطی

□

زر اندر کف مرد دنیا پرست

□

ز نور صبح مر شب را ببیند

□

وانگه مر اهل فضل اقالیم را

□

صدری که تر و خشک جهان فانی و باقی

□

یا اسدا عن لنا فنعم ما سن لنا

□

چندین هزار سجده بکردی ز غافلی

□

مگر کین غمان بر دلت کم شود

□

صدری که دایم از پی تفویض کسب ملک

□

و غربیب العقائص مرسلات

□

مستان و بیهشان چو بدیدندم

□

نهاده‌ی خدای است در تو خرد

□

توامان با وتد و فاصله‌ی موسیقی

□

گرچه تو آفتاب را، رخ بنهاده‌ای به رخ

□

هر چه در خاطرات آید که من آنم نه من آنم

□

به پیش پدر من یکی بنده‌ام

□

دست قضا ز کاسه‌ی جان لقمه‌ی حیات

□

خلاف طریقت بود کاولیا

□

این خانه‌ی پنج در بدین خوبی

□

فعل نیکو را لباس جانت کن

□

با من که زمین به آشتی نیست

□

شمس تبریز را چو دیدم من

□

ورت باید که سنگ کعبه سازی

□

چو رخشنده گردد جهان ز آفتاب

□

پیش تو بر سبیل خراج آورد قضا

□

وز آنجا کرد عزم رخت بستن

□

جز زاد ساختن را از بهر راه عقبی

□

آنها که نبودی مگر بدیشان

□

لمعه در سکنه‌ی کانون شده بر خود پیچان

□

بیا تا ببینی شگفتی عروسی

□

ای تو کز کوی خرابات نداری گذری

□

چو پیروز گردم سپارم ترا

□

قسمم ز خدمت تو چرا دوری اوفتاد

□

چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر

□

به دل ببین که نه دیدن همه به چشم بود

□

آگه نه‌ای مگر که پیمبر کرا سپرد

□

نظم و ترتیب وجود از رایت و رای شماست

□

مصطفی در دل ما گر ره و مسند نکند

□

وصف تو شدست ماهرویا

□

من از پند کیخسرو افزون کنم

□

گفتا اگرچه مست و خرابم سال کن

□

آدمی‌زاده اگر در طرب آید نه عجب

□

دام هم از ما بساختند چو دیدند

□

نفع و ضر و خیر و شر از کارهای مردم است

□

خصم دولت را چون عود سیه سوخته‌اند

□

درده از جام جمت آب حیات

□

گلنار که دید رنگ رویت

□

بران بیشه بر نگذرد نره شیر

□

خصم ترا به فرق برست از زمانه دست

□

مرا چون خلیل آتشی در دل است

□

در شکم مادر خود بخت نیک

□

من چه کردم اگر بدان جاهل

□

مگر اندر دعای استسقاست

□

گر سال‌ها ره می روی چون مهره‌ای در دست من

□

بر درگه تو خوار و ز دیدار تو نومید

□

نامه‌ی آزادی آمده است سوی من

□

ملکا، خسروا، خداوندا

□

چو همتست چه حاجت به گرز مغفرکوب

□

ای چون ملک گه سامری وی چون فلک گه ساحری

□

چونکه نیندیشی از سرائی کانجا

□

جام ساقی بزمگاه ترا

□

وین که سر سوی آسمان دارد

□

چو او سوار شود سرو را پیاده کند

□

خرد آغاز جهان بود و تو انجام جهان

□

مخدوم ملک‌پرور و صدر جهان که هست

□

برفتم مبادا که از شر من

□

گر خبری هست ازین سوی تو

□

ابر بهار و باد صبا نگذرند

□

بی‌مدد عزم قاهرش نگشادست

□

در هوایش طواف سازم تا

□

گر ز گلشنها براند ما به گلخنها رویم

□

سخن چون منش پیش خواندم ز فخر

□

ذهن پاک تو ناطق وحی است

□

اجل روی زمین کاسمان به خدمت او

□

امروز که شاهی و رتب فنج بیندیش

□

سوی مادر سوسن تازه تاج

□

کنون که صبح خساست به شرق بخل دمید

□

تا کی چو کرم پیله تنی گرد خویشتن

□

آنکس که ملوکان به غلامیش نیرزند

□

فضل تو بر گاو و خر به عقل و سخن بود

□

گردون ز رفعت تو به پایه بلند گشت

□

قلم به آمدنی رفت اگر رضا به قضا

□

خاک به سیب اندرون به عنبر و شکر

□

جام می از دست بیفگن که نیست

□

هرچه در حربه‌ی اجل قهریست

□

در عشق شمس مفخر تبریز روز و شب

□

لیک چون دید آسمان کز حسن او چون آفتاب

□

با گروهی که بخندند و بخندانند

□

چو گردونست قدرش نه که آنجا

□

ور میسر شود که سنگ سیاه

□

هیچ مرغ آسان سنایی را نیافت

□

گر نیست یخین چونکه چو خورشید بر آید

□

شیر شکاری که داغ طاعت فرضش

□

پیش وزیر با خطر و حشتمم ازانک

□

برف آب همی دهی تو ما را

□

بفزاید اگر هزینه کنیش

□

شکل غنچه است چو پیکان که بود بر آتش

□

تو را شب به عیش و طرب می‌رود

□

چو خیمه‌ای شود از دیبه‌ی کبود فلک

□

که بنده‌ی دانش‌اند این هر دو زیراک

□

آنجا که حکم چرخ و نفاذ تو جمع شد

□

افندی کالی میراسوذ لزمونو تا کالاسو

□

تا کی ازین سالوس و زه از بند چار ارکان بجه

□

مختار شوی کز تو بماند سخن خوب

□

ای سکندر اثری کانچه سکندر بگشاد

□

خدای عمر درازت دهاد چندانی

□

به فردا چه امیدستت ؟که فردا

□

گر همی عاصی نگوید عاصیم

□

سعد و نحس مدبران فلک

□

گاه‌گاهی چنین شود عطار

□

دست بر سر ماند چون کژدم دلم

□

بنهفته به سحر گنج قارون

□

همچو قارون در زمین پنهان کنی بدخواه را

□

زمین مرده و ابر گریان بر او

□

چو زین پیش زان سان که بودی نماندی

□

شکم پر ز لولوی شهوار دارد

□

زنخش چیست یکی گوی بلورین در مشک

□

چون صبر فرج آمد و بی‌صبر حرج بود

□

جهان پر آتش آزست و بیچاره دل آنکس

□

کژدم دارد بسی از بهر تو

□

از بلندی سرای قدر ترا

□

جهانیان به مهمات خویشتن مشغول

□

هر زمان هجران نو زاید جهان از بهر من

□

علم را فرمودمان جستن رسول

□

مسند قدر تو تن در حیز امکان نداد

□

صحرا به لاژورد و زر و شنگرف

□

اینهمه سحر حلال آخر کت آموزد همی

□

آن عالم دین که از حکیمان

□

ای کلک گهربار تو موصوف به وصفی

□

سعدیا چون بت شکستی خود مباش

□

بر شو ز هنر به عالم علوی

□

جمله برخود حرام کرده بدی

□

گرد سپاهش به روز شعله‌ی خورشید کشت

□

چو آفتاب سعادت رسید سوی حمل

□

جان همه عاشقان بر لب تو تعبیه‌ست

□

از چو منی صید نیابد هوا

□

ور زهره جز به بزم تو خنیاگری کند

□

بنیاد خاک بر سر آبست ازین سبب

□

بهر حمله شمال اکنون بریزد

□

گرد کسی گردم کز بند جهل

□

ژاله سپر برف ببرد از کتف کوه

□

ز عالم شربتی بی خون نخوردم

□

در مجمع بت رویان تو بوسه دریغی خود

□

زیرا که پل است خر پسین را

□

ناصر دین حق که رایت دین

□

ره این است اگر خواهی آموختن

□

از حرص بکاه و طاعت افزون کن

□

سیرت خوب طلب باید کرد از مرد

□

به زیر سایه‌ی عدل تو فتنها پنهان

□

بر گلویت تیغ‌ها را دست نیست

□

تو جانی گر نه‌ای د ربر عجب نیست

□

داد کن ار نام نیک خواهی ازیراک

□

دست اورا در سخا تشبیه می‌کردم به ابر

□

نظر بر بت نهی صورت پرستی

□

غژغژان آمد به سوی طفل طفل

□

مرا دونان زخان و مان براندند

□

نقش مقدوری نیارد بست گردون

□

ترکیب تو سفلی و کثیف است ولیکن

□

در غلامیت بر سنایی نیست

□

ناچیز گردد پیرو زرد

□

عطا وام ندهی عجب اینکه دایم

□

نگفتند حرفی زبان آوران

□

عقل کودک گفت بر کتاب تن

□

صحبت او مخر و عمر مده، زیرا

□

در زوایای فلک با وسعت او هر شبی

□

عجب ای عشق چه جفتی چه غریبی چه شگفتی

□

تو هم میی و هم شکری هان و هان بتا

□

سخن اول آن شریف خرد

□

چهره‌ی باغ ز نقاش بهار

□

درآمد دولت از در شاد در روی

□

کمترین حکمت کزین الحاح تو

□

کافور سپید گشت ناگه

□

بر زبانم قضا همی راند

□

چون به ایمان نیامدی در دست

□

درد این باد هوا در تن هرکس که شود

□

«زر و بز هر دو نباشد»، مثل عام است این

□

ای قضا قدرتی که با حزمت

□

پس ای خاکسار گنه عن قریب

□

جبرئیل ار سوی جیفه کم تند

□

گرت هوش است و سنگ‌دار حذر،

□

در باختر سیاست او چون کمان کشید

□

شمس تبریز که سرمایه لعل است و عقیق

□

هر چه پیشم پوستین درد همی نادر تر آنک

□

تو عالم خردی ضعیف و دانا

□

به نعمت تو که گر در مصاف‌گاه اجل

□

ببخشد دست او صد بحر گوهر

□

بر تو می‌ننهیم منت ای کریم

□

دین است جان جان تو، تا جان را

□

دامن سایه‌ی کشیده‌ی اوست

□

این جهان مسلخ گرمابه‌ی مرگ آمد

□

جزعش همه دل سوزد لعلش همه جان سوزد

□

تیغ تخت توست و تاج تو قلم، شو هر دو دست

□

من محنت زده در ششدر عجز

□

به عذرآوری خواهش امروز کن

□

او مکرر کرد بر زن آن سخن

□

جمع کرد از خلایق انبوهی

□

زمانه جمله چو بیمار وهم و حادثه‌اند

□

بر رافضی چگونه ز بنی قحانه لافم

□

دیو بد دینست لیکن بر در دین ره زند

□

گوید او آن دانه بد من دام آن

□

بعد از آن والی که بنیاد وجود از جود اوست

□

تا آن زمان که چهره بگردد ز حال خویش

□

شد مفازه بادیه‌ی خون‌خوار نام

□

از سر صدق شد خدای پرست

□

گستاخ برآمد و درآمد

□

تا کی باشم من شکسته

□

چو شد به نزد سنایی یکی جفا و وفایت

□

این دو همره یکدگر را راه‌زن

□

محسود خسروان علی‌بن عمر که عدل

□

چو شبنم بیفتاد مسکین و خرد

□

تاکنون کردی چنین اکنون مکن

□

هر چه دستور ازو به غارت برد

□

انصاف بده تا در انصاف تو بازست

□

هر کی او سایه ندارد چو فلک

□

شمع نور فلکی خواهد هر لحظه همی

□

می‌گریزند از اصول باغها

□

ورنه که به تن باز رسانیدی از این قوم

□

چو آب از اعتدال افزون نهد گام

□

آن یکی نسبت بدان حالت هلاک

□

پر از حکمت و حکم او شد جهان

□

از شخص او نگشته جدا جاه و مفخرت

□

گفتم: کدام شاه؟ نشان ده مرا بدو

□

روزه چون پیوسته خواهد بود ما را زیر خاک

□

مرگ تن هدیه‌ست بر اصحاب راز

□

مجلس عالی علاء الدین که از دست سخاش

□

هزار دستان بر گل سخن سرای چو سعدی

□

مستفید اعجمی شد آن کلیم

□

ستون خرد مسند پشت او

□

چرخ بلند را دهم از تاب سینه تف

□

برای عشق خون آشام خون خوار

□

مانند میان خود کنم نیست

□

نیستش درد فراق و وصل هیچ

□

سحاب لطف تو گر قطره بر زمین بارد

□

شنیدم عاشقی را بود مستی

□

عقل را خط خوان آن اشکال کرد

□

هر آنچ آفریده است بیننده را

□

آفریده چکند گر نکشد بار قضا

□

بیم من از غرقه گشتن چون بسی است

□

لطف تو ببست جان و دل را

□

چشم احول از یکی دیدن یقین

□

پادشاهی کاب و آتش صولتش را چاکرند

□

پند دلبند تو در گوش من آید هیهات

□

سوی قبله باز کاو آنجای را

□

بریشم دمی بلکه لل سمی

□

تا کی این جور کردن پیوست

□

بر همگان گر ز فلک زهر ببارد همه شب

□

ما را غرض از عشق تو ای ماه رخت بود

□

بنده‌زاده‌ی آن خداوند وحید

□

شب دراز دو چشمم همی ز نوک مژه

□

خواهی که مهتری و بزرگی به سر بری

□

یا بود کز لطف آن جوهای آب

□

تن خویش در گوشه بگذاشته

□

منکر مشو ازین که درین پوست نیستی

□

این همی‌گفت فرخی را دوش

□

همه شاه و گدا و میر و وزیر

□

سبلت تو تیزتر یا آن عاد

□

تو گرم کرده اسب به نظاره‌گاه عید

□

باشد که عنایت برسد ورنه مپندار

□

چون می پر زهر نوشد مدبری

□

درعش از دست صبح نیزه گشای

□

به روز معرکه س المزاج نصرت را

□

بگفتمش چو دهان مرا نمی‌دوزی

□

لاف هستی زد شکوفه پیش رای روشنش

□

نیست وقت مشورت هین راه کن

□

این مرتبه زان یافت که در نظم ممالک

□

چو طاعت آری و خدمت کنی و نشناسند

□

نوم ما چون شد اخ الموت ای فلان

□

مخالف پس اندیش و او پیش بین

□

ایا زمانه مثالی که از سیاست تو

□

چون نعره‌زنان به میکده رفتم

□

عالم چو منزلست و خلایق مسافرند

□

صد هزاران حلم دارند این گروه

□

یکی ژرف دریاست بن ناپدید

□

من آن روز برکندم از عمر امید

□

پس تو خود را صید می‌کردی به دام

□

جهانی بدین خوبی آراستی

□

از جمله‌ی عاشقان تو نیست

□

موی در موی ببیند کژی و فعل مرا

□

نیست قاصر دیدن او ای فلان

□

پس گرفتش یک صیاد ارجمند

□

پیشروان بهشت بر پر و بال خرد

□

داد خاقان خراج و دختر و چیز

□

گفت رو کان وصف از آن هایل‌ترست

□

پراکنده از هر دری دانه‌ای

□

الا یا بزرگی که احوال تو

□

چو خود را یافتم بالای کونین

□

تو اندش پوشید هیچ از دیده‌ها

□

آن هلیله و آن بلیله کوفتن

□

دو صد برهان فزون دارد خرد بر نیستی من

□

خوی سعدیست نصیحت چه کند گر نکند

□

خود نبودست و مبادا این چنین

□

چه سودست کاین قوم حق ناشناس

□

گویند که جز هیچ کسان را نخرد یار

□

چشمه خورشید تویی سایه گه بید منم

□

چون برآید صبحدم نور خلود

□

جسم ما روپوش ما شد در جهان

□

گر چه بودم با سنایی در جهان عافیت

□

دارم از داده عنایت شاه

□

طاس را کژ کرد سوی آب‌خواه

□

چون بر آن دود رفت گامی چند

□

ریزه‌های زر و سیم قلب چرخ

□

غرق دریا گر مرا کرده است نفس

□

شصت سال از شست او در محنتی

□

شاه عادل چون قرین او شود

□

گه کند بر من جهان همچون دهان خویش تنگ

□

نه عقل است و نه معرفت یک جوم

□

هست این دکان کرایی زود باش

□

جهان آفریننده یار منست

□

بر کوه از آن توده‌ی کافور گرانبار

□

کبوترباز عشقش را کبوتر بود جان من

□

گفت احسنت و نکو گفت ولیک

□

من نمی‌گویم مرا هدیه دهید

□

دامست راه عشق و نهاده به شاهراه

□

این ز گیو آن ز رستم آرد نام

□

جز کسی که بر سرش اقبال ریخت

□

همه شهر ز آوای هندی درای

□

هست پرواره‌ی او را رهی از بام فلک

□

هم خداوندت سرشت و هم ملایک سجده کرد

□

یار فرعون تنید ای قوم دون

□

هم سریر و قصر و هم تاج و ثیاب

□

در جهان عشق ازین رمز و حکایت هیچ نیست

□

بلندیت باید تواضع گزین

□

در نبی شارکهم گفتست حق

□

ابا خلعت خسروانی و تاج

□

صد رحمت و صد شادی بر جان تو ای بت

□

من به برج ثور دیدم منکر آن آفتاب

□

یا بریزد بر گیاه رسته‌ای

□

عقل کامل نیست خود را مرده کن

□

خصال و جمال تو در چشم عقل

□

باد صبح از نسیم نافه گشای

□

غافلی هم حکمتست و این عمی

□

همان تخت و هم طوق و هم گوشوار

□

تا گل عارض تو دید فرو ریخت ز شرم

□

رستم به هزار سال چون زالی

□

که هلا بشتاب و ایمان عرضه کن

□

لیک یک باشد همه انوارشان

□

ایا نیکوتر از عمر و جوانی

□

همین دیدم از پاسبان تتار

□

که چنین کردست مهمانت ببین

□

ز قنوج تا مرز کابلستان

□

شاید که شب و روز همه مدح تو گوییم

□

درسی که عشق داد فراموش کی شود

□

پس به صورت آدمی فرع جهان

□

مرد خفته در عدن دیده فرق

□

گفتم: از عشق تو ناچیز شدم گفت: نعم

□

عمر بادت که هست بختت یار

□

گفت منکر گشته‌ای خلاق را

□

نهادند دینار و گوهر به پیش

□

ناگهان دیدم که گردان گشت بر گردون نطق

□

گفتگویست در میان سپاه

□

مکر کن تا وا رهی از مکر خود

□

پس سلیمان از دلش آگاه شد

□

بس طبیب زیرکی زیرا که بی‌نبض و علیل

□

پند سعدی که کلید در گنج سعد است

□

که عبادت مر ترا آریم و بس

□

چو از کار اغریرث نامدار

□

نی غلط کردی که اندر طاعت حق دینت را

□

چون جنت دنیاست دمشق از پی دیدار

□

جشم ضخمی داشت کس او را نبرد

□

تا هماره دوست بینی در نظر

□

آمد نصیب من ز همه مردمان دو چیز

□

کس به گردت رسید نتواند

□

آنک بی‌تعلیم بد ناطق خداست

□

نشان فریدون بدو زنده بود

□

سالها شد تا از آن آتش چو شمع

□

بگشای به نیستیم راهی

□

حفظ لفظ اندر گواه قولیست

□

بدر بر صدر فلک شد شب روان

□

ای عاقلان عشق مرا هم گناه نیست

□

به روزگار تو ایام دست فتنه ببست

□

پیش وهم این گفت مژده دادنست

□

بدو گفت هر بد که آید سزاست

□

فراش خاک کویت پاکان آسمانی

□

عالم پر شد نسیم آن گل

□

تو که کلی خاضع امر ویی

□

کوری کوران ز رحمت دور نیست

□

یک راه تو باش دستگیرم

□

داشت به خود کنیزکی چون ماه

□

کفر قشر خشک رو بر تافته

□

چو آمد سپه دید بر جای خویش

□

دیریست که هر زمان همی کوبند

□

قعر دریا چگونه داند باز

□

یا کسی کو در بصیرتهای من

□

اخگر از حرص تو شد فحم سیاه

□

او بلبله بر دست و خرد سلسله در پای

□

خداوندان فتح ملک و کسر دشمنان را گوی

□

سر ببر این چار مرغ زنده را

□

شماساس و دیگر خزروان گرد

□

سنایی را چنان باید کزین پس

□

به خلوتش همه تأویل آن بیان فرمود

□

تا بندهی آن گواهی ای شهید

□

لیک او بیند نبیند غیر او

□

گفتی که سنایی خود داریم و ازو به صد

□

هرچه خواهد که آورد در چنگ

□

ضعف اندر ضعف و کبرش آنچنان

□

دوان سوی درگاه بنهاد روی

□

ماه روی تو چو برگ گل به باغ دلبری

□

عشق را دردی بباید بی قرار

□

زان دو چشم نازنین با دلال

□

چون یقین دیدم عنایتهای تو

□

از شحنه‌ی شهر نیست بیمم

□

یکی گفتش ای پیر بی عقل و هوش

□

این مثل چون واسطه‌ست اندر کلام

□

به روشن دل از دور بدها بدید

□

آنچه بیرونست از هندوستان هم کرگدن

□

بندگان خویش را بر هر دو کون

□

گه ندا می‌آمدت از هر جماد

□

مصطفی را بر زمین بنهاد او

□

پیش گیر اندر طلب راه دراز آهنگ و تنگ

□

تو شدی زنده‌دار جان ملوک

□

عقل چون باران به امر آنجا بریخت

□

اگر بار خارست خود کشته‌ای

□

هر روز دگر لام کشی از پی خوبی

□

سخنان بهار یاد مگیر

□

حسن دختر این خصالش آنچنان

□

حکم چون در دست گمراهی فتاد

□

آن چیست کز یقین تو آنرا مزاج نیست

□

گرت رای باشد به حکم کرم

□

گفت ای موسی چهارم چیست زود

□

درفش مرا دید بر یک کران

□

کی میوه‌ی رحمت خورد آنکس که ز اول

□

خمش کردم ولیکن عشق خواهد

□

بس بلا و رنج بایست و وقوف

□

نور پاکش بی‌دلیل و بی‌بیان

□

زینان سیاه گرتر نشنیده‌ام سپیدی

□

شیر در جوش چون پنیر شده

□

ادخلی تو فی عبادی یافتی

□

چو آگه شد از کار دستان سام

□

همه شیران زمین در المند

□

جانم ز سر دو کون برخاست

□

اول از بهر دوم باشد چنان

□

وان خفاشی را که ماند او بی‌نوا

□

بگشای بند مرجان تا همچو طبع بی‌جان

□

مرا عمرها دل ز کف رفته بود

□

گفت پیغامبر که وقت امتحان

□

بباید کنون چاره‌ای ساختن

□

ای شوخ سیه‌گری که از تو

□

هر زنده‌ای را می کشد وهم خیالی سو به سو

□

کرم کرمی شد پر از میوه و درخت

□

خود دو پیغمبر به هم کی ضد شدند

□

بطبع شادی زاید ز زاده‌ای کو را

□

وان دگر مشرف ممالک بود

□

کرده بدظن زین کژی صد قوم را

□

یکایک چو از جنگ برگاشت روی

□

دندان و لب چو سین و میمش

□

به یک دم کافر زلفش به مویی

□

اشک خونست و به غم آبی شده

□

سوی من آمد به هیبت هم‌چو شیر

□

در راه فنا باید جانهای عزیزان

□

سحر برد شخصی چراغش به سر

□

قبله‌ی جان را چو پنهان کرده‌اند

□

بپوشید چون خشک شد خود و ببر

□

ای بسا شرما که برد از چشمها

□

بهار آمد چو طاووسی هزاران رنگ بر پرش

□

حرص بط یکتاست این پنجاه تاست

□

ای نموده ضد حق در فعل درس

□

نیستم خضر پیمبر هست این مفخر مرا

□

تو را شرم ناید ز مردی خویش

□

بر خیال آن صفا و نام نیک

□

که آواره و بد نشان رستم است

□

تابش رخسار تست آن را که می‌خوانی صباح

□

تا دل عطار گشت بلبل بستان درد

□

خوشی ناز ار دمی بفرازدت

□

مرغ مرده مضطر اندر وصل و بین

□

از پوست برون آی همه دوست شو ایرا

□

گرفتم ز تو ناتوان تر بسی است

□

جز به مصنوعی ندیدی صانعی

□

چه مایه شبان دیده اندر سماک

□

ور ثنا خواهی که باشد جفت تو

□

گر در دل تابوتم مهر تو بود قوتم

□

عقلهای اولینش یاد نیست

□

می‌کشی بوی و به ظاهر نیست گل

□

عروس حضرت قرآن نقاب آن گه براندازد

□

بدر می‌کنند آبگینه ز سنگ

□

حبذا آن شرط و شادا آن جزا

□

ولیکن بدین نامه‌ی دلپذیر

□

وز برای شکار دلها ساخت

□

چند کنی از سر هستی خروش

□

چون ندید او مار موسی را ثبات

□

در قبول آرند شاهان نیک و بد

□

بدین اتفاقی که ما را فتاد

□

چو آید به کوشیدنت خیر پیش

□

وآنک می‌پرسید پر کندن ز چیست

□

هرآنکس کجا بازماند ز خورد

□

تا در مکان امنی خر پشته زن فرود آی

□

بپریده از زمانه ز هوای دام و دانه

□

شده مغرور بدان حسن ز بی‌عاقبتی

□

هیچ حرفت را ببین کین عقل ما

□

چه خوش بود آن وقتی کز سوز دل از شوقت

□

عصای کلیمند بسیار خوار

□

از قدر اثیری شد وز طبع محیطی

□

چنین گفت کای پادشاه جهان

□

ما گر تو شدیم ای جان نشگفت که از قوت

□

قرب سلطان جوی و مهمانی مخواه

□

نه ز رنج کوه کندن رنج طاعت هست بیش

□

فوت کردی در که روزی‌ات نبود

□

زان که از بهر سنایی هر زمان

□

من شدم عریان ز تن او از خیال

□

اینجا همه لطفست کسی را که نبودست

□

به رستم بگفتا غم آمد بسر

□

پدران را خدای مزد دهاد

□

سنگ بی‌قیمت که صد خروار از او کس ننگرد

□

ای خازن فردوس بگو کز پی نزهت

□

چون نبودش تیشه‌ای او دیر ماند

□

تا بینی که همچو هر سال او

□

مینا فروش چرخ ز مینا هر آنچه ساخت

□

زین سبب مقبول او شد فتنه‌ای بر شرک کفر

□

ز شبگیر تا خور ز گردون بگشت

□

کان شفا کز عقل و نفس و جسم و جان جویی شفا

□

سخت بسیار حیله باید کرد

□

چون به حج رفتی مخور غم گر نبودت حج از آنک

□

از ریاضت رسته وز زهد و جهاد

□

تا نمانی بسته‌ی زنجیر زلف یار از آنک

□

جواب آن غزل که گفت شاعر

□

هیچ کس را در جهان این مایه‌ی مردی نبود

□

کنون از نیام این سخن برکشیم

□

از گرد رکاب تو سنایی

□

شمس تبریز ز آفتابت

□

به هوا سوی کس نشاید رفت

□

اندر آن رقعه ثنای شاه گفت

□

برابر همی خندد برق از پی آن کو

□

این وضو از سنگ و رو محکمتر است

□

سرکه اینجا طبع من شد انگبین احسان تو

□

نه دشواری از چیز برترمنش

□

زدن در کوی معنی دم نیاری

□

ور نخواهی گشاد در بر من

□

پیشت آوردن سخن ترک ادب کردن بود

□

هر دمش لابه کند این آسمان

□

روز و شب هستند همچون مادران مهربان

□

چنانک از رنگ رنجوران طبیب از علت آگه شد

□

موسی کله بدوزد آنجا که او برد سر

□

اگر چند باشد شب دیریاز

□

یک ره به عذر لعل شکرپاش برگشای

□

گه ز تمزیج جمادات چو یخ منجمدیم

□

خسیسان را ازو رفعت رییسان را ازو پستی

□

از گر آن احمقان طوفان نوح

□

راستی از نارون بینی ولی از روی ضعف

□

تا دیده‌ات ز پرتو اخلاص روشن است

□

پیش یک نکته‌ی آن دریا دل

□

پی ژنده پیلان بخون اندرون

□

ورنه ز آسمان خرد آفتاب‌وار

□

تا که بویی یافت عطار از درش

□

نگردد گرد دین‌داران غرور دیو نفس ایرا

□

آن ندم از ظلمت غم بست بار

□

رنگرز را گر کمال جهد و جد باشد رواست

□

نطق عیسی از فر مریم بود

□

نزد ما این چنین سیه که تویی

□

یکی مژده بردند نزدیک زو

□

سراسر جمله عالم پر شهیدست

□

چو ناز را بگذاری همه نیاز شوی

□

حسن تو جاوید باد تا که ز سودای تو

□

که موافق هست با اقرار تو

□

نفس بی‌توقیعشان افگنده در صحرای «لا»

□

فروبند لب را از این قیل و قال

□

ور هیچ کرا کردی در درگه چون خلدش

□

چو رستم بران مادیان بنگرید

□

آنجا که تو بر خوانده و زند و پازند

□

در مجلس کم زنان قدح نوش

□

چرا در عالم عقلی نپری چون ملایک تو

□

هیبتی بنشسته بد بر خاص و عام

□

با توام در خانه می‌دانند و من بر آستان

□

زنده زین دعوی بود جان و تنم

□

چون بپیوست غمش با رحم هستی من

□

زمین را ببوسید زال دلیر

□

ای قوم بگریید که مهمان گرامی

□

این سخن پایان ندارد لیک من

□

ای که ز بس نازکی از تف روزه ترا

□

هین مرا بنمای آن شاه نظر

□

حافظ و ناصر تویی مر بندگان خویش را

□

اگر صد قرن شاگردی کنی در مکتب گیتی

□

سر به سر شاخ پر از عارض و زلف

□

چنین تا شب تیره آمد به تنگ

□

آن نیست مگر خواجه‌ی ما تاجی ابوبکر

□

بدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزی

□

گوهر و شکر بهم نبود تو از معنی و لفظ

□

او به نسبت با صفات حق فناست

□

هم جان سر او که از آن ماه نخواهم

□

کودک حلواییی بگریست زار

□

چون گل از نم همی بخندد ملک

□

به بالین رودابه شد زال زر

□

عقل و عشق اندر بدایت جز دم آشفته نیست

□

تبریز ببین چه تاجداریم

□

آن بقعه شده به پیش فردوس

□

تفرقه‌جویان جمع اندر کمین

□

ظاهری زیبا و نازیبا مر او را باطنی

□

در رهگذر سیل، خانه کردن

□

رشته‌ی تو کس نداند تافت کز شوخی و کبر

□

نشست از بر تخت زر پور زال

□

یکی چون رایت سیمین همیشه در هوایازان

□

جان ستاند هر که از وی داد خواست

□

از پی تشریف خویش در همه چین و ختا

□

مال دادم بستدم عمر دراز

□

چو عیسی گر همی خواهی که مانی زنده جاویدان

□

تا شید برآرد وی و آید به سر کوی

□

گر نجات دین و دل خواهی همی تا چند ازین

□

که ای افسر بانوان جهان

□

چون همی مدح تو افواه گذارند به نطق

□

یک دم آواز مات یک دم بانگ نجات

□

بی‌زبان چون تیر خواهی تا ترا خوانند بس

□

روحهای مرده جمله پر زدند

□

این چرخ رونده با همه چشم

□

بدار دست ز کشتی که حاصلش تلخیست

□

درد با پای تو ندارد پای

□

همانگه یکی میش نیکوسرین

□

این جهان با تن مساعد آن جهان با روح یار

□

مرا دیده‌ای بخش دیدار خود را

□

چاک ماندست دلم چون دل خرما تا تو

□

مالک الملک است هر کش سر نهد

□

با چنین فضلی که کردم قصد در گاهت ز بیم

□

فرمود که نور من ماننده مصباح است

□

ماند محراب و قضا را اسم مردی مرد کو

□

بدیشان چنین گفت کای بخردان

□

چون بدو چشم نیک درنرسد

□

ای بی‌نوایان را نوا جان ملولان را دوا

□

صلح کردستیم با تو این بگیر و آن مبخش

□

تا ببینم غایت حلمت شها

□

سعی کنی وقت بیع تا چنه‌ای چون بری

□

تا هماره دوست بینی در نظر

□

دفتر خویش را ز نقش حروف

□

بگفتند کز ما تو داناتری

□

باز این خواجه‌ی زاده‌ی بی‌برگ

□

شربتی آب چاه نیست مرا

□

ز نکبتی که درین چند روز چرخ نمود

□

یار بد چون رست در تو مهر او

□

زخم تو در رگ‌های من جان است و جان افزای من

□

چو خاموشانه عشقت قوی شد

□

به گفت هیچ نیایم چو پر بود دهنم

□

اگر با تو گردون نشیند به راز

□

هر چه بر تو آید از ظلمات و غم

□

الحق جانا چه خوشی قوس وفا را تو کشی

□

وفا کردیم و با ما غدر کردند

□

گرچه بر ما ریخت آب و گل شکی

□

خیالش دید جانم گفت آخر

□

یارب، یارب، که بهائی را

□

ازیرا مظهر چیزیست ضدش

□

بر و بوم ما بود هنگام شاه

□

ما که جوانی به جهان داده‌ایم

□

بدان تا درین خانه‌ی نو کند

□

گفتم امشب گر مسلمانی بیا

□

تو ستوری هم که نفست غالبست

□

چونک برپرید کاسد گشت حبل

□

ای خوش نفس نایی بس نادره برنایی

□

یاد دهد کار فراموش را

□

ز لشکر چو کشتی سراسر زمین

□

جمله گفتندش که جانبازی کنیم

□

شوی حیران و ناگه عشق آید

□

چو عمر خوش نفسی گر گذر کنی بر من

□

چونک بازش کرد آنک می‌گریخت

□

مرده‌تر از تنم مجو زنده کنش به نور هو

□

بازگو از مسکن و مأوای ما

□

طبل سیاستی ببین کز فزع نهیب او

□

وزان روی رستم دلیر و گزین

□

گر بصورت آدمی انسان بدی

□

با خلق مرا چکار چون خود را

□

یکایک ماجرای اشک خواجو

□

بعد از آنش کژ همی کرد او به قصد

□

گفتن رها کن ای پدر گفتن حجاب است از نظر

□

خمش باش خمش باش در این مجمع اوباش

□

در حضرت یوسف که زنان دست بریدند

□

بدویست گیهان خرم به پای

□

عقل شرف جز به معانی نداد

□

بس کنم آنچ بگفت او که بگو من گفتم

□

نزد تو شاهست مهمان آمده از راه دور

□

هر چه گوید آن پری گفته بود

□

سر چپ و راست می‌فکند سنبل از خمار

□

ای برون از فکر و قال و قیل من

□

چون بخسپد در لحد قالب مردار ما

□

پر اندیشه بنشست برسان مست

□

چون تو روی عذر پذیرت برند

□

تو مزن دم خموش باش خموش

□

چون کند خواجو حدیث منظرت فردوسیان

□

نیست بر این کاروان این ره دراز

□

از ملامت‌های حسادان جگرها خون شود

□

نی باز سپیدست او نی بلبل خوش نغمه

□

آب حیات حقست وان کو گریخت در حق

□

چو شب روز شد انجمن شد سپاه

□

شیفته شیفته خویش بود

□

تبریز این تعظیم را تو از الست آورده‌ای

□

نرود هوشمند در آبی

□

گفت گرچه نیست آن سگ بر قوام

□

زنگی غم بر در شادی روم

□

خالص و صافی شوی از خاک پاک

□

کسی کو یار صبر آمد سوار ماه و ابر آمد

□

ببرد پی بدسگالان ز خاک

□

گر دغلی باش بر آتش حلال

□

چون که عطار ازین شیوه حکایات شنود

□

ظاهر آنست که از خود برود بلبل مست

□

هیچ سحر و هیچ تلبیس و دغل

□

بانگ زدم کای کر سقا بیا

□

این حضانه دید با صد رابطه

□

دلی که پند نگیرد ز هیچ دلداری

□

چو بر شد به خورشید و شد سایه‌دار

□

جمله آن زر که بر خویش داشت

□

چون شجر خوش بکشم آب حیات

□

خوشست نام تو بردن ولی دریغ بود

□

تو به نور او همی رو در امان

□

به ظاهر طالبان همراه و در تحقیق پشتاپشت

□

گرت گله گرگ است و گر گوسفند

□

من یلج بین السکاری لا یفق

□

گه بزم دریا دو دست منست

□

پیر بدو گفت جوانی مکن

□

فری خوی آن بت که وقت شراب

□

دریا شودم ز اشک خونین

□

هین مدو اندر پی نفس چو زاغ

□

سکون حسن عجبتر که بی‌قراری ما

□

تو را در جان بدیدم بازرستم

□

بیا بگو چه زیان کرد خاک از این پیوند

□

کنون این سرای و نشست منست

□

هر که ازین کاسه یک انگشت خورد

□

طرف سدره جان را تو فروکش به کفم نه

□

لوحش الله از قد و بالای آن سرو سهی

□

چو سرخ اژدهائی به پیچندگی

□

خورشید رخشان می رسد مست و خرامان می رسد

□

صیدی کزین شکسته قفس رخت برنبست

□

می‌آیدم به چشم همین لحظه نقش تو

□

بدارید یکسر همه جای خویش

□

سوی شاهنشاه بردندش بناز

□

بازی اگر نشیند بر دوش من نگیرم

□

دیوانه‌ئی که خاتم لعل لب تو یافت

□

سلاحش نه جز آهنی سر به خم

□

برج برج آسمان را گشته و پذرفته اند

□

چو سیلیم و چو جوییم همه سوی تو پوییم

□

خورند چوب خلیفه شهان چو شاه شوند

□

یکی کم شود باز چون بشمری

□

خواجه گریبان چراغی گرفت

□

دل را منه بر دیگری چون من نیابی گوهری

□

نظر کردن به خوبان دین سعدیست

□

سخن ران ازان نامور خفتگان

□

ز دانش‌ها بشویم دل ز خود خود را کنم غافل

□

ای خوشا نفسی که عبرت گیر شد

□

بی تو نه زندگی خوشم بی‌تو نه مردگی خوشم

□

همه پهلوانان فرخنده پی

□

خوش نبود با نظر مهتران

□

فی‌الجمله چه زارم، چکنم، قصه چه گویم

□

باز کن چشم جان که طائر قدس

□

درآمد به شمشیر بازی چو برق

□

جمله عیاری ناسوت ز لاهوت تو است

□

کو دست و لب پاک که گیرد قدح پاک

□

ترک و رومی و عرب گر عاشق است

□

تو خون برادر بریزی همی

□

چون بامر اهبطوا بندی شدند

□

ای دل و جانم از کژی تو

□

آن را که بصارت نبود یوسف صدیق

□

دولختی دری شد به هم لخت شان

□

بس کنم شد ز حد گستاخی

□

تا که دانستی زیانت را ز سود

□

همچو شکر با گلت آمیختم

□

دگر باره چون شد به خواب اندرون

□

گر ندهی داد من ای شهریار

□

ماهی از دریا چو بر خاک اوفتد

□

وی بوستان لطف تو بی وصمت ذبول

□

تنی چند را پی سپر کرد باز

□

میوه هر شاخ و شجر هست گوای دل او

□

ما عقل نداریم یکی ذره وگر نی

□

نی تب بدم نی درد سر سر می‌زدم دیوار بر

□

لگام از سر رخش برداشت خوار

□

بهر آنست امتحان نیک و بد

□

شمس الحق تبریزی تو روشنی روزی

□

سعدی اگر زخم خوری غم مخور

□

بدان تا زباغ تو یابد بری

□

گفتم که چنان دریا در خمره کجا گنجد

□

زین جهان تا آن جهان بسیار نیست

□

بس کن رها کن گازری تا نشنود گوش پری

□

یکی دایه بودش به کردار شیر

□

تا نشان حق نیارد نوبهار

□

عطار اگر زبون فرغ است

□

گذشت شعر ز شعری و شورش از گردون

□

بر اسبی بخاری به بالای پیل

□

گفتند ای زاغ عدو آن آب بازآید به جو

□

که سرگردان بدین سرهاست گر نه

□

شمس تبریزی چو بگشاید دهان چون شکر

□

دگر آنکه زی او به مهمان شویم

□

فرق نتوان کرد نور هر یکی

□

تو جگرگوشه مایی برو الله معک

□

پرده بر خود نمی‌توان پوشید

□

سرآمدترین همه سروران

□

ای خود من گر همه سر خدایی محو شو

□

نان و حلوا چیست؟ جاه و مال تو

□

دلاله چون صبا شد از خار گل جدا شد

□

پرآژنگ شد روی پور پشنگ

□

آتش طبعت اگر غمگین کند

□

تا روی که بود که به بینند روی دوست

□

با رخت هر که ماه می‌طلبد

□

همه بود را هست ازو ناگزیر

□

ز گفت توبه کنم توبه سود نیست مرا

□

قصدشان ز انکار ذل دین بده

□

هله تا یاوه نگردی چو در این حوض رسیدی

□

نگه کرد تا مرغ برخاست ز آب

□

تا تو درین ره ننهادی قدم

□

هر چند پرستیدن بت مایه کفر است

□

در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن

□

چه گنج است کان ارمغانیم نیست

□

غلام زنگی شب را تو کردی ساقی خلقان

□

پیوند بایدت زدن ای عارف

□

طبیبی چون دهد تلخش بنوشد تلخ او را خوش

□

ز اولاد بگشاد خم کمند

□

اندرین آتش بدیدم عالمی

□

دل چو رویش بدید دزدیده

□

بینم آیا که طبیبم بسر آید روزی

□

به شیرین سخنهای جان پرورت

□

تو سرو و گلی من سایه تو

□

باقی اعضا ز فکر آسوده‌اند

□

چون یافت زبان دو سه قراضه

□

برآهیخت جنگی نهنگ از نیام

□

حکم این طومار ضد حکم آن

□

رهین روز چرایی چو شب کند روزی

□

بارخدایا مهیمنی و مدبر

□

صد ره و مخلص بود از چپ و راست

□

کی یارد صید ما را قصد کردن

□

ز انوار حق از اهرمن چه پرسی

□

عارست ای خفاش تو را ناز آفتاب

□

که با ما چه کردند ایرانیان

□

گرچه تفسیر زبان روشنگرست

□

هر که درین دیرخانه دردکش افتاد

□

شد آشیانه وحدت مقام شهبازی

□

زانک بخت نیک او را در شکست

□

ما ز زمستان نفس برف تن آورده‌ایم

□

زین گنه بهتر نباشد طاعتی

□

گر نه در نای دلی مطرب عشقش بدمید

□

چنین داد مهراب پاسخ بدوی

□

گر نه موشی دزد در انبار ماست

□

تو را باد و دم شهوت رباید

□

گر فلاطون به حکیمی مرض عشق بپوشد

□

این دو را گیرد که تاریکی دهد

□

شمس تبریزی یکی رویی نمای

□

سرالممن، فرموده نبی

□

اکنون که هفت بار طوافت قبول شد

□

بسی شادی و کام دل راندم

□

بر جهد وان خار محکم‌تر زند

□

فرید امروز خوش خوان‌تر ز خطت

□

چه دور باشد ارت ذره ئی نباشد مهر

□

روز روشن هر که او جوید چراغ

□

دانه نمود دام تو در نظر شکار دل

□

دورم ز خضرای دمن دورم ز حورای چمن

□

دو چشم بسته تو در خواب نقش‌ها بینی

□

یکی برز بالا بود فرمند

□

دی که ز پیش تو به نخجیر شد

□

چه کردی آخر ای کودن نشاندی گل در این گلخن

□

هنر بیار و زبان آوری مکن سعدی

□

هم در آن دم حال بر خواجه بگشت

□

رو سخن کار مگو کز همه آزاد شدم

□

جان را بلند دار که این است برتری

□

پس تن نباشم جان شوم جوهر نباشم کان شوم

□

همه پیکرش سرخ یاقوت و زر

□

خوش بود پیغامهای کردگار

□

موج می‌زد درد و زاری چون رباب

□

بگوئید آخر ای یاران بدان خورشید عیاران

□

گفت آری گفت پس ای روح پاک

□

از نو چو میر گولان بستد کلاه و کفش

□

این کیسه گشاده از سخاوت

□

زین خلق پرشکایت گریان شدم ملول

□

تو عدو این خوشیها آمدی

□

جهد بر آن کن که وفا را شوی

□

ای آب زندگانی با تو کجاست مردن

□

نه زور بازوی سعدی که دست قوت شیر

□

گرچه هر غیبی خدا ما را نمود

□

خرما آن دم که از مستی جانان جان ما

□

صافی این علمها خواهی اگر

□

منگر رنج و بلا را بنگر عشق و ولا را

□

از پناه حق حصاری به ندید

□

می‌رهاند می‌برد تا معدنش

□

گر تو را باید که این سر پی بری

□

کمال رتبت خواجو همین قدر کافیست

□

علت اولی نباشد دین او

□

تویی به جای موسی و ما تو را عصایی

□

از هر عدمی تو چند نالی

□

چون شدی مست او کجا دانی

□

آزمودم من هزاران بار بیش

□

هر که در این پرده نشانیش هست

□

برای طبع لنگان لنگ رفتم

□

درون خاطر سعدی مجال غیر تو نیست

□

بعد از آن برخاست آن شیر عتید

□

بس کن ای دل چو شدی مات شه

□

تا ندانسته است اعراض عدد

□

دفع بلای تن و آزار خلق

□

نه چنان مرغ قفص در اندهان

□

کشتن و مردن که بر نقش تنست

□

گرچه بود از عشق جانم پر سخن

□

ببریده‌اند پایم در ره زدن ولیکن

□

ظالمست او بر خود و بر جان خود

□

هزار نام و صفت دارد این دل و هر نام

□

صد هزاران غیب پیشش شد پدید

□

حارس آن گوهر جان بودم روزان و شبان

□

فرخ آن ترکی که استیزه نهد

□

گفت جوان رای تو زین غافلست

□

چون برگ خورد پیله شود برگ بریشم

□

به یاد روی گلبوی گل اندام

□

پاسخش این بود می‌نگذاردم

□

رنجیت مبا آمین دور از تو قضا آمین

□

حرص و خودبینی و غفلت ز تو ناهارترند

□

شمس تبریزی به نور ذوالجلال

□

گفت من نشناسم او را کیست او

□

در یکی گفته کزین دو بر گذر

□

پرده از رخ برفکن تا گم شوم

□

ورای قطع تعلق ز دوستان قدیم

□

تا بدانی که همانم در وجود

□

جان مست گشت از کاس او ای شاد کاس و طاس او

□

جان خوردی تن چو قازغانی

□

چو عقل کل بویی برد از وی

□

چونک بر وی سرد گشتی این نهاد

□

فیض کرم را سخنم درگرفت

□

منم عیسی خوش خنده که شد عالم به من زنده

□

عالم علوی کشد خاطر او رخت خویش

□

چونک جفتی را بر خود آورم

□

ز برای گرم کردن بود این دم چو آتش

□

سالها شاگردی عجب و هوی کردی بشوق

□

هستی جان اوست حقا چونک هستی زو بتافت

□

هم بنسبت دان وفاق ای منتجب

□

گر ضعیفی در زمین خواهد امان

□

گفت اگر بدمستیی کردم رواست

□

چو خضرم زنده دل زیرا که عشقست آب حیوانم

□

ظاهرا او بی‌جهاز و خادمست

□

گیرم از لطف معانی رفت تمییز از جهان

□

و آن سوم کاهل‌ترین هر سه بود

□

آن دم کاین دوستان با تو دگرگون شوند

□

هیچ بازرگانیی ناید ز تو

□

تا خط زهد تو مزور نشد

□

صنما چو من کم آید به کمی و جان سپاری

□

از جور تو هم در تو گیرم

□

راست‌گو دانیش تو از روی وصف

□

دست بدار از این قدح گیر عوض از آن فرج

□

تا بودت شمع حقیقت بدست

□

ماه بشنود دعای من و کف‌ها برداشت

□

گر زیادت می‌شود زین رو بود

□

آنک در هر چه در آید بشکند

□

یار عزیز است خاصه یار خرابات

□

راتب بران فیض نوال تو انس و جان

□

یک زیان دفع زیانها می‌شدی

□

حیلت مکن و مگو که رفتم

□

بیشه‌ای پر سوسن و ریحان و گل

□

ملک البصیره شمس دین سیدی

□

هیبت بانگ شیاطین خلق را

□

تا نکنی رهگذر چشمه پاک

□

چگونه کافر باشم چو بت پرست توام

□

سخن بیرون مگوی از عشق سعدی

□

می‌زند او را که هین او رابزن

□

خمش زان نوع کوته کن سخن را

□

روح گرفتار و بفکر فرار

□

خاموش و در خراب همی‌جوی گنج عشق

□

تو همی‌گیری پناه ازمن به حق

□

می که حلال آمده در هر مقام

□

بغرد همچو رعدی بر سر جمع

□

ایکه گفتی که بغربت چه فتادی خواجو

□

یوسفی شد در جمال و در دلال

□

دخلت النار سکرانا حسبت النار اوطانا

□

ای نوح زمانه هین روان کن

□

لباس حرف دریدم سخن رها کردم

□

جاریه پیش نخاسی سرسریست

□

گر نه درو داد سخن دادمی

□

ای شمس تبریزی ببین ما را تو این نعم المعین

□

این حکایت که می‌کند سعدی

□

ای عدو آفتابی کز فرش

□

گر آفتاب روی تو روزی ده ما نیستی

□

گر، به دست خود فشاندی تخم آن

□

عشق و طلب چه باشد آیینه تجلی

□

چون بشاید سنگتان انباز حق

□

پای کرم بر سر زر نه نه دست

□

این جهان و آن جهان و هرچه هست

□

اگر بروی تو هر روز مهرم افزونست

□

حرص تو چون آتشست اندر جهان

□

ز آنک تو جزو جهانی مثل کل باشی

□

عجزها داری تو در پیش ای لجوج

□

آن کس که به گردون رود و گیرد آهو

□

حکمت حق مانع آید زین عجل

□

کز قلم موی تراشی درست

□

تن و دلی که بنوشید از این رحیق حلال

□

خلق گویند برو دل به هوای دگری ده

□

گر زند بر خاک دایم تاب خور

□

خامش که خوش زبانی چون خضر جاودانی

□

بستد آن نان را و شکر او بگفت

□

خرگاه عنکبوتست آن قلعه حصینش

□

ثالثا تا از تو بیرون رفته‌ام

□

سبزه به تحلیل به خاری شده

□

کافرم گر پیش روی تو مرا

□

خواجو چو سرو تا نکنی پیشه راستی

□

از کمال حزم و س الظن خویش

□

بربند دهان غماز مشو

□

آن کو قدم تو را زمین شد

□

این جا شکریست بی‌نهایت

□

حق همی گوید که آخر رنج و درد

□

تا درین سکری از آن سکری تو دور

□

چه خوش و بیخود شاهی هله خاموش چو ماهی

□

جانا دل شکسته سعدی نگاه دار

□

گفت عمر حاش لله که خدا

□

ملک الشرق تشرق و علی الروح تعلق

□

کار خود را همه با دست تو کرد

□

آن جان بی‌چون را بگو وان دام مجنون را بگو

□

کفو باید هر دو جفت اندر نکاح

□

خویشتن آرای مشو چون بهار

□

بیدقی عطار در عشق تو راند

□

مرغ سحرخوان دل نعره برآرد ز شوق

□

من همی دانستمت پیش از لقا

□

نشست نقش دعایم به عالم گردون

□

تا فراق شمس تبریزی همی خنجر کشد

□

ز بس خون‌ها که او دارد به گردن

□

از جدایی باز می‌رانی سخن

□

چون ز کم و بیش فلک درگذشت

□

در زیر قبا جانا شمعی پنهان داری

□

پاره گرداند زلیخای صبا

□

صد سال و صد جواب اندر دلت

□

چون بادی را کنی مصور

□

واذکرن عندی احادیث الحبیب

□

خاموش و تفرج چمن کن

□

لیک نه مرغ خسیس خانگی

□

جمله برانداز باستادیی

□

دو ضدش در زمانی و مکانی

□

شحنه‌ی غمزه‌ی زوبین شکنش گفت که هی

□

کس نمی‌داند که چون مصروع گشت

□

ای جان چو ذره در هوا تا شد ز خورشیدت جدا

□

هر ترانه اولی دارد دلا و آخری

□

روی‌های زرد بین و باده گلگون بده

□

حاصل این آمد که بد کن ای کریم

□

چون رسید آن وعده‌گاه و روز شد

□

چرخ نداش می کند کز پی توست گردشم

□

فریاد که گر جور فراق تو نویسم

□

خود تبوراکست این تهدیدها

□

پنهان بود تار و کشش پیدا کلابه و گردشش

□

زان به مجلس، زبان چو بگشاید

□

اندیشه را رها کن و دل ساده شو تمام

□

لی حبیب حبه یشوی الحشا

□

چون دهد قاضی به دل رشوت قرار

□

ما را سر بودن جهان نیست

□

چه غم از منقصت بی هنران زانکه بخبث

□

بخت ما را بر درید آن بخت او

□

ای منجم اگرت شق قمر باور شد

□

حال‌های کاملانی کان ورای قال‌هاست

□

پشت ما از ظن بد شد چون کمان

□

تا بخوردیم آن دم تو و آمدیم

□

عقل چون جبریل گوید احمدا

□

خاموش کز این کان و از این گنج الهی

□

گفتم آتش درزنم آفاق را

□

گر بیاموزم زیان‌کارش بود

□

چند گفتیم پراکنده دل آرام نیافت

□

تیره آن چشم که بر ظلمت و پستی بیند

□

اگر چه بحر کرم موج می‌زند هر سو

□

بعد از آن گفتند کین نعمت وراست

□

من بوقت چاشت در راه آمدم

□

او تو را نیست تا تو آن خودی

□

چون حدیث از لب میگون تو گوید خواجو

□

بنگرید ای مردگان بی حنوط

□

حمله شیر یاسه کن کله خصم خاصه کن

□

گفت ای موسی به کف چه داری

□

از آن باغ‌ست این گل‌های رخسار

□

شیرخواره کی شناسد ذوق لوت

□

گفت شنیدم که سخن رانده‌ای

□

همچون کمان کژیم که زه در گلوی ماست

□

لب سعدی و دهانت ز کجا تا به کجا

□

چونک ما زادیم ظلم آن روز مرد

□

این دل شهر رانده در گل تیره مانده

□

زین خواب گران، بردار سری

□

یاد نگار می‌کند قصد کنار می‌کند

□

باد را حق گه بهاری می‌کند

□

خطبه چو بر نام فریدون کنند

□

نیفتاد آنچه از عطار افتاد

□

چو خواجو درین رقعه از سوز عشق

□

گفت نامم پیش حق عبدالعزیز

□

در کنج عزبخانه حوری چو دردانه

□

شمس تبریزی برآر از چاه مغرب مشرقی

□

کور و کران عالم دید از مسیح مرهم

□

برفلک پرهاست ز اشجار وفا

□

ما به گفتار خوشت خو کرده‌ایم

□

از عشق تو بر فراز عرشم

□

همچون درخت بادیه سعدی به برق شوق

□

کور اگر از پند پالوده شود

□

چون امانت‌های حق را آسمان طاقت نداشت

□

مستی ز علایق جسمانی

□

هر چند سخت مستی سستی مکن بگیر

□

آن طبیب و آن منجم از گمان

□

مرغ قفس پر که مسیحای تست

□

گفتی که کمند زلف من گیر

□

در تحت شعاع مهر رویت

□

وآن دگر عور و برهنه لاشه‌باز

□

دانه‌ای کان در زمین غیب بود

□

هین ز حد کاهلی گویید باز

□

لب فروبند چو دیدی که لب بسته یار

□

لاجرم پرتو نپاید ز اضطراب

□

جبر تو خفتن بود در ره مخسپ

□

جهان گر رو ترش دارد چو مه در روی من خندد

□

برو شادی کن ای یار دل افروز

□

عشق معشوقان دو رخ افروخته

□

در پی هر بیت من گویم پایان رسید

□

این کور دل عجوزه‌ی بی شفقت

□

عشق چو دل را به سوی خویش خواند

□

مر لیمان را بزن تا سر نهند

□

پره گل باد خزانیش برد

□

تو چه گویی، کنون چه گوید می

□

پیش موج محیط احسانت

□

مادر و بابای ما را آن حسود

□

ملک نصیب مهتران عشق نصیب کهتران

□

تا ز خاک پاش بگشاید دو چشم سر به غیب

□

دندان عدو ز ترس کندست

□

او چو آمد من کجا یابم قرار

□

چونک دارد از خریداریش ننگ

□

عقل از او مستقینی صبر از او مستعینی

□

گرت خونابه گردد دل ز دست دوستان سعدی

□

شاد شد جانش که بر شیران نر

□

تا بو که رسد قدم بدان جا

□

تا چند کنی ای شیخ کبار

□

نه آن شیری که آخر طفل جان را

□

جمله رندان چونک در زندان بوند

□

فهم و خاطر تیز کردن نیست راه

□

تا کسی جان ندهد از درد خمار

□

شهیدست و غازی بفتوی عشق

□

باز لطف آید برای عذر او

□

هرگز شبی تا روز تو در توبه و در سوز تو

□

بوی جانش چون رسد اندر عقیم سرمدی

□

کاسه سر از تو پر از تو تهی

□

چونک هفت و هشت از مه بگذرید

□

نام احمد چون حصاری شد حصین

□

چو به حال خویش شادی تو به من کجا فتادی

□

ور تحمل نکنم جور زمان را چه کنم

□

رخت عقلت با توست و عاقلی

□

با کی گویم به جهان محرم کو

□

فروغی ده این دیده‌ی کم ضیا را

□

قماشی کان تو نبود برون انداز از خانه

□

آنچنانک چار عنصر در جهان

□

ابلهی صیاد آن سایه شود

□

می ندانم تو را بدین سختی

□

زین صفت کانفاس خواجو مشک بیزی می‌کند

□

که اساطیرست و افسانه‌ی نژند

□

ز اشکست تجلی فضل دارد

□

ز ایمان اگرت مراد امنست

□

سوی حق چون بشتابی تو چو خورشید بتابی

□

گر نبینی آب کورانه بفن

□

می‌نمود آن مرغ را هر گون نهفت

□

مرا گویی مرو شپشپ که حرمت را زیان دارد

□

این همه نیش می‌خورد سعدی و پیش می‌رود

□

روز ثالث گفت سگ با آن خروس

□

چون بیندش صاحب نظر صدتو شود او را بصر

□

پس بدانی، قدرت بی‌حد او

□

ان روحی تقشع اللقیات فی الماضی مدا

□

بعد از آن گفتند با آن خادمه

□

لذت هستی نمودی نیست را

□

اگر جان عطار این بوی یابد

□

تا ببینی آبروی یوسف کنعان ما

□

محتشم چون عاریت را ملک دید

□

عقل نخواهم و خرد دانش او مرا بس است

□

باز دست همدگر بگرفته آن هندو و ترک

□

نی که تو شیرزاده‌ای در تن آهوی نهان

□

گفت جفت امشب غریبی می‌روی

□

کانک دزدید اسپ ما را کو و کیست

□

خواه ما را مار کن خواهی عصا

□

ای خواجه برو به هر چه داری

□

دل فرو بسته و ملول آنکس بود

□

گفت گل راز من اندرخور طفلان نبود

□

باشد که شود ز وفامنشان

□

آخر ای جان اول هر چیز را

□

گفت پیغامبر سپهدار غیوب

□

نیست بهر نوع که بینم بسی

□

عقل بسی گرد وصف لعل تو می‌گشت

□

بده ساقی که گل برقع برافکند

□

باز در بستندش و آن درپرست

□

جان بر جانان رود گوش و هوشم نشنود

□

ور بجوشد در حضورش از دلم

□

گوید این مشکل و کنایاتست

□

پیش ترک آیینه را خوش رنگیست

□

در کمان ننهند الا تیر راست

□

غبار تن نبود ماه جان بود آن جا

□

سعدی سر سودای تو دارد نه سر خویش

□

گو بران بر جان مستم خشم خویش

□

بنده این آبم و این میراب

□

علمی که از آن چو شوی محظوظ

□

ای مرده شوی من زنخم را ببند سخت

□

ای بنازیده به ملک و خاندان

□

پیر بدو گفت مرنج از جواب

□

صد هزاران مرد می‌بینم ز عشق

□

خیز و در میکده زن خیمه بصحرا چه زنی

□

بعد از آن بانگ زنبور هوا

□

تبریز شمس دین را بین کز ضیای جانی

□

از رحمه للعالمین اقبال درویشان ببین

□

یک شب از بهر خدا بی‌خور و بی‌خواب بزی

□

هرچه از وی شاد گردی در جهان

□

این جهان زندان و ما زندانیان

□

هر کس که رسولی شفق را بشناسد

□

سعدی چو مرادت انگبینست

□

چنگ‌لوکم چون جنین اندر رحم

□

امشب ز سیلاب دلم ویران شود آب و گلم

□

بس قافله‌ی گم گشته است از آنروز

□

گفتا که حال خویش فراموش کن بگیر

□

کو غنی است و جز او جمله فقیر

□

مصلت کار در آن دیده‌اند

□

لاجرم از بس که می‌خورده است آن مخمور چشم

□

بیدل و بی‌یار رحلت کرده‌ئی

□

مانع آید از سخنهای مهم

□

گویی چو تیر راست رو اندر هوای ما

□

الا ساقی به جان تو به اقبال جوان تو

□

خمش کن ختم کن ای دل چو دیدی

□

خالق عیسی بنتواند که او

□

خال چو عودش که جگرسوز بود

□

بس بس مکن هنوز تو را باده خوردنی است

□

بذل روحی فیک امر هین

□

چون کراهت رفت آن خود مرگ نیست

□

رو ز مدینه درگذر زلزله جهان نگر

□

اشکها انجم سپهر دلند

□

در کاسه‌های شاهان جز کاسه شست ما نی

□

شکر جان نعمت و نعمت چو پوست

□

همچو نی زهری و تریاقی کی دید

□

گفته بودی که خشک و تر در باز

□

حریم دایره‌ی امن شد چو صید حرم

□

تیغ تو تیغ حیدر عربی

□

چون میان عقل و تن افتاد از می سه طلاق

□

گر مجرمی بخشیدمت وز جرم آمرزیدمت

□

حصحص الحق الحقیق المستضی من فضله

□

کرا گرد دامن سزد گوی گردون

□

شکر و بادام بهم نکته ساز

□

ز هجرت می کشم بار جهانی

□

شیرینتر از این سخن نباشد

□

گهی نهند گرانجان و ژاژخا نامم

□

چشم تو با چشم من گفت چه مطمع کسی

□

شو و بر طوطی جان شکر عرفان ده

□

ور دفع دهی تو و برون جه

□

یک عزم تو از عهده‌ی تایید برون نیست

□

طفل چهل روزه کژ مژ زبان

□

ناله‌ی شبگیر من از حد گذشت

□

چون بدستان اهل کرمانرا بدست آورده‌ئی

□

که به مویی فلک بیاویزد

□

گفتم روزکی دو سه مانده‌ام در آب و گل

□

ای رونق جانم ز تو چون چرخ گردانم ز تو

□

شب خیز کنید ای حریفان

□

لفظ کفارت ای سلیم القلب

□

جز گهر نیک نباید نمود

□

همه پرده‌ها بدران دل بسته را بپران

□

غم دل با تو نگویم که تو در راحت نفس

□

حق تعالی با سکندر هرگز این احسان نکرد

□

ولی چه سود که کار بتان همین باشد

□

علم، پیوند روان تو همی جوید

□

درد هم از درد او پرسان شده

□

با دست تو گر ابر نبارد کم او گیر

□

دشمن ار چه دوستانه گویدت

□

جان عطار از سپاه سر عشق

□

فتاده بر دو جهان پرتو تجلی دوست

□

اسباب معاشرت مهیا

□

خرقه و دستار چیست این نه ز دون همتی است

□

می‌شنود دعای تو می‌دهدت جواب او

□

دل مصر می‌رود که به کشتیش وهم نیست

□

درازدستی ادراک و تیزگامی وهم

□

داد بدو کین می جان‌پرورست

□

چون چنگ همی‌زارم چون بلبل گلزارم

□

دگر به دست نیاید چو من وفاداری

□

مرا به دفع چنو خصم التفات تو بس

□

بر هر گلی خاری بود بر گنج هم ماری بود

□

سالک بهر قدم نفتد از پا

□

از مدد لطف او ایمن گشتم از آنک

□

ز بیم تیغ تو جز بخت دشمن تو کسی

□

صورت رفعت بود افلاک را

□

نیست فرهنگی اندر این گیتی

□

مطیه سست و همه راه سنگ و صاعقه سخت

□

ترا به روح بهیمیست زندگی و مرا

□

خواهی درخت طوبی نک شمس حق تبریز

□

در رو فتاد او آن زمان از ضربت زخم گران

□

چو آسمان و زمین در کفش کم از سیبی‌ست

□

به کار خادمش اندیشه‌ای همی باید

□

اندرین فکرت به حرمت دست بست

□

هر گه که خمش باشم من خم خراباتم

□

نشاید برد سعدی جان از این کار

□

بخرام که سکنه‌ی دگر هست

□

زین سپس انبان بادم نیستم انبان نان

□

زندگی پر خطر و کار تو سرمستی

□

گر به تمام مستمی راز غمش بگفتمی

□

او ترا کی گفت کاین کلپترها را جمع کن

□

دو سر انگشت بر دو چشم نه

□

در هر دل ذره‌ای محقر

□

دارای هفت کشور و سلطان شش جهت

□

خیر خیرم کرد صاحب تهمت اندر هجو بلخ

□

آخر ای تبریز جان اندر نجوم دل نگر

□

چون نامه رسید سجده‌ای کن

□

خاصان خاص و پردگیان سرای عشق

□

تا فلک در پی تحصیل کمال

□

مرد را بر عاقبت نامی نهد

□

وز سر ناز بگوییم چه چیزید شما

□

بی مار به سر نمی‌رود گنج

□

هین که آمد به درت موکب میمون وزیر

□

ای عشق تو بخریده ما وز غیر تو ببریده ما

□

می‌نیابد اختلال از هیچ چیز

□

ای شمس تبریزی که تو از پرده شب فارغی

□

آنکه عدلش در انتظام امور

□

حق بدور نوبت این تایید را

□

عطار چو این سخن بیان کرد

□

عروس گل ز عماری جمال بنماید

□

سرایمت همه جایی به شکر بلبل‌وار

□

روزی که مرغ از یک لگد از روی بیضه برجهد

□

نعره و فریاد زان درویش خاست

□

زحل پنهان بکارد تخم فتنه

□

چرخ می‌گفت که برکیست تلافی وجود

□

که مرا فرمود حق کامروز هان

□

بر من مگری که زین سفر شادم

□

طالب آنست که از شیر نگرداند روی

□

موافق همچو با فرهاد شیرین

□

چو جامم گه بگرداند چو ساغر گه بریزد خون

□

باشد که چه بعد ما عزیزی

□

همه دل‌ها چو کبوتر گرو آن برجند

□

معتبر گر سخنست آنکه از آن مجموعست

□

هر نفس مکری و در هر مکر زان

□

مد و جزر و قطره و دریا به هم هر دو یک است

□

گر چه کارم بشد از دست بگو بو که برآید

□

آنکه لطفش مدد آبادی

□

هان ای مه رو برگو برگو

□

رنج و بلایی زین بتر کز تو بود جان بی‌خبر

□

چیزی دهانم را ببست یعنی کنار بام و مست

□

گفتمش اسبا قدیما خرنه‌ای آخر بگوی

□

خارخار وحیها و وسوسه

□

رو ز خرمنگاه ما ای کورموش

□

گویند مکن سعدی جان در سر این سودا

□

بدان خدای که اندر زمانه روز و شب آرد

□

گفتم که ای امیرم شادت کنار گیرم

□

در تیرگی چو شب پره تا چند میپری

□

بیا بیا که هم اکنون به لطف کن فیکون

□

کیست تاسع نتیجه‌ی مخلص

□

از جهود و از جهودی رسته‌ایم

□

بی رنج به تدبیر همی‌دارد گیتی

□

ز بهر عرض ثنا و دعای حضرت شاه

□

آسمان را بر زمین در لحظه‌ای اندیشه‌وار

□

شدی ای نی شکر ز افسون آن لب

□

صد بیابان زان سوی حرص و حسد

□

چو باغ و راغ حقایق جهان گرفت همه

□

نکند آسمان به دشواری

□

تا کند محبوسش اندر دو گمان

□

بسا شیران که غریدند بر ما

□

داشتند اصحاب خلوت حرف‌ها بر من ز بد

□

کردی آراسته سرای مرا

□

اسپان اختیاری حمال شهریاری

□

جفای گیتی و کجگردی سپهر بلند

□

فاخته با کو و کو آمد کان یار کو

□

عفو تو قبول شفا شکسته

□

رسته شود هر دو سر از درد ما

□

از یک یک ذره‌ی دو عالم

□

در آنزمان ز سر صدق قدسیان هردم

□

بودند بر من همه اصحاب مناصب

□

پیر کنون ز دست شد سخت خراب و مست شد

□

گوشه‌ی عرشش به تو پیوسته است

□

سخن در پوست می‌گویم که جان این سخن غیبست

□

راستی به ترا توان گفتن

□

درچنان ننگی و آنگه این عجب

□

بده آن باده جانی ز خرابات معانی

□

همه از دست غیر ناله کنند

□

دهد حزمت اندر وغا امن و سلوت

□

قامت عشق صلا زد که سماع ابدی است

□

گر تو وصف عقل از من نشنوی

□

نور و نار توست ذوق و رنج تو

□

تا که افلاک را در این حرکت

□

هر که را با اختری پیوستگیست

□

تا که در دریای دل عطار کلی غرق شد

□

چند گوئی که دوای دل ریشت صبرست

□

ظاهر و باطن ایشان همه پای ملخ است

□

وان شب که صبوح او تو باشی

□

حالی چه زند به قال آورد

□

ای برق اژدهاکش از آسمان فضل

□

کاهنم پشت پای می‌دوزد

□

در ملک این لفظ چنان درگرفت

□

در خود و در زره چو نهان شد عجوزه‌ای

□

رها نمی‌کند این نظم چون زره درهم

□

عزم بر آنست که عهدی رود

□

هر کسی را کاین غزل صحرا شود

□

عزلت آمد گنج مقصود ای حزین!

□

طمع مدار که عمر تو را کران باشد

□

این یک امشب مکن به قول هوا

□

هر نفسی کان غرض‌آمیز شد

□

دلم بردی و گفتی دل نگه‌دار

□

خورشید پادشاه فلک شد از آنکه او

□

گر نفاذ دیو بندت باس آهن بشکند

□

من بس کنم اما تو ای مطرب روشن دل

□

مر تو را جایی برد آن موج دریا در فنا

□

مدار این عجب از شهریار خوش پیوند

□

ور به چشم کرمی جانب بالا نگرند

□

بر فلک آی ار طلب دل کنی

□

فطیر چون کند او فاطرالسموات است

□

تسلیم تو سعدی نتواند که نباشد

□

رغبت همتش که رتبت او

□

مرا به قند و شکرهای خویش مهمان کن

□

گفت عابد: آری این منزل خوش است

□

حریف بین که فتادی تو شیر با خرگوش

□

کلک فرزانگان کارگزار

□

مه که شود کاسته چون موی تو

□

این همه عطار دور از روی تو

□

درین دیرم چنان مظلوم و مغموم

□

در گرانی کی شود هرگز عنان آفتاب

□

ما خشک لب شویم چو تو خشک آوری

□

زهی عنقای ربانی شهنشه شمس تبریزی

□

زردی رو عکس رخ احمرست

□

چون چنان شد که در سخن نشناخت

□

شکنج شرم در مویش نیاورد

□

ای عقل کل ای عقل کل تو هر چه گفتی صادقی

□

سعدیا زنده عارفی باشی

□

مکرمت کن پاره‌ای ارزن فرستش کز شره

□

درآ در بحر او تا همچو ماهی

□

الهی، به نقی، شاه عسکر

□

زان که بود عاشق خلوت طلب

□

تا اثیر از هوا لطیف‌ترست

□

گرامی نزلهای خسروانه

□

درین منزل کسی کو پیشتر رفت

□

چون شمع مکش سر که بیکدم بکشندت

□

ای سه قرن از مدد عدل تو و رحمت حق

□

تخم دغل می کاشتی افسوس‌ها می داشتی

□

از گلشکر مقصود ما لطف حقست و بود ما

□

خار زدی در دل و در دیدشان

□

تو پروریده‌ی کابوک آسمان بودی

□

نه از شیرین جدا می‌گشت پرویز

□

طفت فیک البلاد یا قمرا

□

نگفتمت که به ترکان نظر مکن سعدی

□

وگر بر آسمان حلمش به حشمت سایه افکندی

□

آن جا که مست گشتی بنشین مقیم شو

□

« ترک دنیا گیر تا سلطان شوی

□

اگر ملول نگردی یکان یکان شمرم

□

آن جان خرد که مر خرد را

□

بدین قالب که بادش در کلاهست

□

از این فرخنده فروردین و خرم جشن نوروزی

□

جمال دنیی ودین آنکه رای انور او

□

آنکه در زیر سایه‌ی عدلش

□

گفتم بوی یوسفی شهر به شهر کی رود

□

ای باغبان ای باغبان در ما چه درپیچیده‌ای

□

خموش باش مگو راز اگر خرد داری

□

برخیزم و بنگرم که حالش

□

به زر نز دلستان کز دین بر آید

□

دهان بربند و محرم شو به کعبه خامشان می رو

□

دی گفت سعدیا من از آن توام به طنز

□

نام کار دگر همی نبرم

□

باقی عمر از تو نخواهم برید

□

یعنی: «آن کس را که نبود عشق یار

□

عجب بر دایره خط محقق

□

افواه پر است از شکر شکرت

□

جهان خرم شد از نقش نگینش

□

کسی مرد است کین سر چون بدانست

□

عرشیان بر رایتش «نصر من الله» خوانده‌اند

□

مشربی دادیم که شربت آن

□

کار مریخ و زحل از نور ماهم درشکست

□

ای جاه و جمالت خوش خامش کن و دم درکش

□

هزار صورت هر دم ز نور خورشیدت

□

درکام جهان آب شد از تف ستم خشک

□

شه از نیرنگ این گردنده دولاب

□

برآ چو ماه تمام و تمام این تو بگو

□

گفتم بنالم از تو به یاران و دوستان

□

تو آنچه بینی این بین که با فراغت تو

□

خارها خندان شده بر گل بجسته برتری

□

محتشم گفتم از آن آینه رو دست مدار

□

خاری که ندارد گل در صدر چمن ناید

□

صحن درگاه دولتش را هست

□

شدند آن روضه حوران دلکش

□

حضرت به زبان حال می‌گوید

□

بهر سو گو مرو چشم تو زانروی

□

حادثه در نرد درد و فتنه در شطرنج رنج

□

هزیمتیان که پنهان گشته بودند

□

تو عیب ما را کیستی تو مار یا ماهیستی

□

بکش تو خار جفاها از آن که خارکشی

□

نه پیش آید نفاذت را توقف

□

که زنهار آمدن را کار فرمای

□

چونک در مطبخ دل لوت طبق بر طبق است

□

هر کو نکند به صورتت میل

□

موج را بحر گفته پیش دلش

□

خمش کردم ای جان بگو نوبت خود

□

رخ از دریچه‌ی معنی نمود آن که به ناز

□

در تک دوزخ نشستم ترک کردم بخت را

□

از سیم مخالفت سخا ناید

□

شه از راه شکیبائی گذر کرد

□

نار چون از موی خاست آنجا گریخت

□

سلطان جلال دین که به نانش به گاه جود

□

اینک به درم نشسته حیران

□

چو معنی اسب آمد حرف چون زین

□

واقف از سوز و لهیب آن وفود

□

هندوی ساقی دل خویشم که بزم ساخت

□

صاحبا یارب جزایت خیر بادا خیر کن

□

صراحی را ز می پر خنده می‌داشت

□

خاموش که عاقبت مرا کار

□

دود از آتش می‌رود خون از قتیل

□

هریکی آخر از ایشان بی‌کفافی نیستند

□

گر ز خمر احمدی خواهی تمام بوی و رنگ

□

آن نرگس مست بین بلابار

□

فراز نخل جهان پخته‌ای نمی‌یابم

□

باد را سوی حضرتش تقدیر

□

از این اندیشه کان سرو سهی داشت

□

فقر دارد اصل محکم هرچه دیگر هیچ نیست

□

وجود قدسی این پادشاه دادگر است

□

او تواند که کشت همت او

□

زهی اوصاف شمس الدین تبریز

□

زین سخن قاضی مگر بشناختش

□

ز ملک و مال عالم چاره دارم

□

نزد سیمرغ تب از آن خوشتر

□

چو نقدی را دو کس باشد خریدار

□

گر گویدم بی‌گاه شد رو رو که وقت راه شد

□

سعدیا گر همتی داری منال از جور یار

□

به روز یازدهم از رجب روانه شدم

□

بی سایه نباشد تن سایه نبود روشن

□

به من چندان گناه از بدگمانی می‌کند نسبت

□

پیش آ تو شمس مفخر تبریز شاه عشق

□

چو گردون به بیداد برخاست با من

□

جنیبت‌های زرین نعل بسته

□

چون سر یک موی او بارم نداد

□

غنیمت شمر عیش را با جوانان

□

آسمان از وام تو هرگز برون ناید ازآنک

□

بس کن ز گفتن آخر کان دم بود بریده

□

ای خسرو مه وش بیا ای خوشتر از صد خوش بیا

□

اسباب در باقی شود ساقی به خود ساقی شود

□

وز پس آنکه ز انعام جلال‌الوزراء

□

پرنده مرغکان گستاخ گستاخ

□

تو هر گوهر که می بینی بجو دری دگر در روی

□

چه کند داعی دولت که قبولش نکنند

□

از سر گستاخی رفت این سخن با آن بزرگ

□

درگذر از تنگ من ای من من ننگ من

□

لب می‌گریزم از حسد که دارد

□

سیلی خورند چون دف در عشق فخرجویان

□

دیر مان ای حضرتی کز سعی بنای سپهر

□

ولیک از بهر جاه و احترامش

□

چو در خدمت چنان گردم که باید

□

سریر گاه چهارم که جای پادشهیست

□

زین قدم راه رجعتم بستست

□

شیر چشید موسی از مادر خویش ناشتا

□

ز اول روز آمدی ساغر خسروی به کف

□

صلاح الحق و دین نماید تو را

□

راست پنداری که هستند ابر و بحر و چرخ و مهر

□

اگر حلوای تر شد نام شیرین

□

ای شمس حق تبریز ای اصل اصل جان‌ها

□

سر نتوانم که برآرم چو چنگ

□

تو و سکان سده در نسبت

□

زهی فرقی از آن روزی که پیشش سجده می کردم

□

قابل تیر وی ای دل چونه‌ای کاش ز دور

□

هر کسی دستک زنان کای جان من

□

کای علی خرج این حشم برگیست

□

ثریا بر ندیمی خاص گشته

□

ور شوم سوخته و آب ندارم بر لب

□

دارم امید آنکه به اقبال پادشاه

□

مرا اندازه‌ی تمهید عذر آن کجا باشد

□

چون درخت سدره بیخ آور شو از لا ریب فیه

□

غلط خود تو بگویی با تو آن را

□

هزار بارت گفتم خموش و سودت نیست

□

چیست کلک تو یکی کاتب اسرارنگار

□

به دست آری چنان شاهانه تختی

□

چند به دل بگفته‌ام خون بخور و خموش کن

□

قیمت وصل نداند مگر آزرده هجر

□

از خط شیرینش اندر فکرتم کایا مگر

□

هم آفتاب داند از شرق رو نمودن

□

می‌توان ساختن از دیده‌ی غماز نهان

□

کنون ناطق خمش گردد کنون خامش به نطق آید

□

در آن شرمندگی ز ایوان برون رفت

□

گشاده رشته گوهر ز دیده

□

بر گوش آهو بدوختی پای

□

کمینه بنده‌ی او صد چو رستم دستان

□

آنچه به تاریخ زهجرت گذشت

□

بس کنم و رخت به ساقی دهم

□

تا جستنی نوعی دگر ره رفتنی طرزی دگر

□

نی که هر شب روان تو ز تنت می‌شود جدا

□

هر آنچه آن شاه غازی کرد بنیاد

□

روانه شد چو سیمین کوه در حال

□

هر سو نگری زمان نبینی

□

ز خاک سعدی بیچاره بوی عشق آید

□

از آن پس نامزد شد «بار بک» باز

□

یوذ پسه بنی پوپونی لالی

□

هان محتشم نزدیک شد کز رستخیز عشق تو

□

گر چه که ما هم کژیم در صفت جسم خویش

□

مرتبه‌ی عشق چو بیچارگی است

□

عنایت کن که این سرگشته فرزند

□

چو می با ساغر صافی یکی گشت

□

به باغ جلوه کنان گل نهاده زر بر کف

□

ماند همه وقت خط سبزه‌تر

□

ای بوی تو در آه من وی آه تو همراه من

□

ای جان شیرین تلخ وش بر عاشقان هجر کش

□

غمگین مشو دلا تو از این ظلم دشمنان

□

گوش که با چشم همی کرد لاغ

□

رخی از آفتاب اندوه کش تر

□

ما حلقه عاشقان مستیم

□

فالتنائی غصه ما ذاق الامن صبا

□

چون شعب ناله ز غایت گذشت

□

شنیدم از دهان عشق می گفت

□

تا غارت بهار چمنها کند خزان

□

خمش باش و فنای بحر حق شو

□

پرستاران محرم نیز زین درد

□

برون آمد چه گویم چون بهاری

□

من چو بی‌خویشتن شدم ز خوشی

□

سریر بخش ممالک سنان کشور گیر

□

صفت فصل دی و سردی مهر شه شرق

□

مطلع این غزل شتر بود از آن دراز شد

□

والله که این دم صوفیان بستند از شادی میان

□

در دل تو جمله منم سر به سر

□

هزاران چشمه از چشمم روان است

□

بگفتا دوری از مه نیست در خور

□

یک زمانم بهل ای جان که خموشانه خوش است

□

گوهر قیمتی از کام نهنگان آرند

□

دل زسوداهای گوناگون بشوی و جمع باش

□

به سردی نکته گوید سرد سیلی

□

شدم در رهش از ره خاکساری

□

لقمه نان را مدد جان کند

□

خواست کند خلق زگرمای خویش

□

سیاهی بر سپیدی نقش بستی

□

ای عجب چون بسازم این همه کار

□

جمال دنیی ودین خسرویکه روز نبرد

□

ز هستی هر چه دارد صورت بود

□

هر زمانی نقش می شد نعت احمد بر صلیب

□

زبان صدق و برق رو برات ممنان آمد

□

گرد که بادش برود چون شود

□

هم چو مه عید خوش وشاد بهر

□

ز چشم پادشاه افتاد رائی

□

هین خمش کان مه رو وان مه نازک خو

□

گفتی به از من در چگل صورت نبندد آب و گل

□

کاک در آن مرتبه رو ترش کرد

□

نطمع فی الزاید فازدد لنا

□

کاه دیوار شدن محتشم اولیست که عشق

□

دل را فرستادم به گه کو تیز داند رفت ره

□

توان در چشم خود صد خار دیدن

□

پگه‌تر زان بتان عشرت‌انگیز

□

فرید او را گزید از هر دو عالم

□

نه کسی را صبر بودی زو دمی

□

سری کز باد کین دیدش خطرناک

□

چو ما لوح خلقت ندانیم خواند

□

باز نفسش از مجاعت بر طپید

□

عالم چون آب جوست بسته نماید ولیک

□

دور زمین را به زمان باز بست

□

چو بر خونی فتادی چشم‌بندی

□

خوش خوش بیا و اصل خوشی را به بزم آر

□

بر استوای قامتشان گویی ابروان

□

نخستم گفت، خسرو، تا ندانی

□

رخش بلند آخورش افکند پست

□

به پرسش سگ خویش آمدی و یافت حیاتی

□

هزار صورت جان در هوا همی‌پرد

□

گر شودت خصم به تدبیر رام

□

برونش آرم به نیروی و به نیرنگ

□

از بس که چو کرم قز بر خویش تنم پرده

□

تو نور هوای آن جهانی

□

شد اندر مجلس بانوی آفاق

□

از طرفی رخنه دین میکنند

□

تا بلاد دور رفتند این دو شه

□

خازن رضوان که مه جنت‌ست

□

همچو کمان پر خم و تیره از میان

□

گر این صاحب جهان دلداده تست

□

گر آب روح مکدر شد اندر این گرداب

□

سعدی از بند تو هرگز به درآید هیهات

□

چه حاجت بود چرخ بی‌وفا را؟

□

مرا مشتری هست گوهرشناس

□

کاین زمان رو در تو دارد دولت روی زمین

□

خسرو تبریز تویی شمس دین

□

برآن گونه است صحراهای نخچیر

□

سهی سرو از چمن قامت کشیده

□

ببین کایینه‌ی کونین عالم

□

چون که از هر ثقبه هم چون نوحه‌گر

□

به رسم نذر گفت ار به شود شاه

□

دست نشان هست ترا چند کس

□

دل سیمین بری کز عشق رویش

□

یک نفسی بام برآ ای صنم

□

گر چه که آبش به نوی هست بیش

□

به یاران بانگ بر زد کاین چه حالست

□

شام ما از تو صبح روشن باد

□

به جان مضایقه با دوستان مکن سعدی

□

جعد که پیچیده به پا در خرام

□

شحنه غوغای هراسندگان

□

رساند ترک چوگان باز من چون صولجان برگو

□

به سخن مکوش کاین فر ز دلست نی ز گفتن

□

رسن باز آن به بالای رسنها

□

مرا گر شور تو در سر نبودی

□

چون نبیند پیر ره را گام گام

□

عشق را دردی بباید پرده‌سوز

□

ز نفس تیره کیشم، کش به یک بار

□

او ز علم فتح نماینده‌تر

□

شطرنج دولت شاه را صد جان به خرجش راه را

□

در تواضع‌های طبعت سر نخوت را نگر

□

نه در دل صبر کارد تاب دوری

□

مگر کز روزگار آموخت نیرنگ

□

همچو شب ابر که خورشید صبح

□

مهربانی ز من آموز و گرم عمر نماند

□

ز گلهای تر هندوستان هم

□

از آن جسم چندانکه تابنده بود

□

آن برگزیده‌ی یوسف مصر صفا که هست

□

بیند چشمش که چه خواهد شدن

□

رهت چون رفت خلق از دیده در پیش

□

چو داری در سنان نوک خامه

□

خواهد که بسی بگوید از تو

□

بودت از کافر وفا و ایمنی

□

هر چه گفتم زکسی باک نیست

□

آنکه ز مقصود وجود اولست

□

میوه هر شاخ و شجر هست گوایش

□

جان روز و جان شب ای جان تو

□

بسی پیچه برید از جعد چون قیر

□

از آن او را چنین آزرم دارد

□

چون ببرم دست به سوی سلاح

□

ما یوسف خود نمی‌فروشیم

□

کرد اشارت که دلیران رزم

□

عقد پرستش زتو گیرد نظام

□

عزیز کرده زبانی که وقت قسمت فیض

□

خامش که گر بگویم من نکته‌های او را

□

سه دشمن در درون گشته بلا سنج

□

بیاورد آتشی چون صبح دلکش

□

بسی این راز نادانسته گفتم

□

حق تعالی کرده لاشی نام او

□

چون زمیان رفته حجاب خیال

□

از اثر خاک تو مشگین غبار

□

گه خار گردد گاه گل گه سرکه گردد گاه مل

□

مست همی‌کرد وضو از کمیز

□

گفت پسر با پدر : اینک سریر

□

گلشن فرمود در شکر سرشتن

□

عید اکبر شمس تبریزی بود

□

ز ضعف طاقت آهم نماند و ترسم خلق

□

گر غرض شاه براید بدان

□

آن بدر آورده ز غزنی علم

□

در دل اگر عبور کند صیت صولتش

□

سر ما هست و من مجنون مجنبانید زنجیرم

□

گذشت از هفت سیاره به یک دم

□

به می خوردن نشاند آن گه مهان را

□

خواجه بوسهل دادپرور و دین

□

آنک بر سنگی بخفت و سنگ خورد

□

مور شدم بر شکر خویش و بس

□

سبق برد خود را تک آهسته‌دار

□

تا بدیدم از ورای آن جهان جان صفت

□

چنار آورد رو در رز که ای ساجد قیامی کن

□

چه بود آغاز فکرت را نشانی

□

اگر ماند بدین قوت یکی ماه

□

ما همه پرده دریده طلب می رفته

□

دگری همین حکایت بکند که من ولیکن

□

سر ملوک عجم مالک ممالک جم

□

چو در داد بیشی و پیشیت هست

□

بساط عاشقی طی ساز کز بهر دعای شه

□

چون بگذرد خیال تو در کوی سینه‌ها

□

کمند عالم بالاست مصرع صائب

□

بسی گشتم درین خرگاه شش اطاق

□

ای دل خفته عمر شد، تجربه گیر از جهان

□

کی روا داری که اصحاب رسول

□

بندگی اوست فخر پادشاهان زمانه

□

نقطه روشن‌تر پرگار کن

□

زین یپنلو هر که بازرگان‌ترست

□

وان لحظه که عشق روی بنمود

□

وجود هر یکی چون بود واحد

□

یکی گفتا سزای بزم شاهان

□

دام دیگر خواهم ای سلطان تخت

□

به خون خلق فروبرده پنجه کاین حناست

□

دوره‌ی ساقی مدام باد که خوش گفت

□

ره غیب ازان دورتر شد بسی

□

از خیل غنیم او غنیمت

□

پا شناسد کفش خویش ار چه که تاریکی بود

□

جناب حضرت حق را دویی نیست

□

به دفترها عتاب آغاز می‌کرد

□

خرابی دیده‌ای در هیچ گلخن

□

گاه در جوش آمدی از کار خویش

□

فروغی از لب شیرین شکرافشانت

□

به داد و دهش چیره بازو بود

□

چون تن زراق خوب و با وقار

□

نهان ار رهزنی باشد نهان بینا ببر حلقش

□

جهان انسان شد و انسان جهانی

□

ز گرمی ره بکار خود نداند

□

هم صفیر مرغ آموزند خلق

□

هر آدمی که چنین شخص دلستان بیند

□

دستی از دامن آن ترک فروغی نکشم

□

هر گهری کز دهن سنگ خاست

□

از رشک خانه سوز تو ای شمع جان‌فروز

□

ز تابوت چون پرنیان برکشید

□

به هر لحظه جوان و کهنه پیر است

□

بدو گفتند بت رویان دمساز

□

بی نهایت بود بحر، این اختلاف

□

با تو گر او عشق بازد ای غلام

□

در عین مستی امشب خوردم قسم به چشمت

□

همان قسمت چارمین هست خاک

□

ای مه افروخته رو آب روان در دل جو

□

کنون بشنو ازمن یکی داستان

□

نمود وهمی از هستی جدا کن

□

حسابی بر گرفت از روی تدبیر

□

هر کرا دیدی ز کوثر خشک لب

□

عطار که در عین گلابست عجب نیست

□

فتنه در شهر ز هر گوشه نمی‌شد پیدا

□

در صفتت گنگ فرو مانده‌ایم

□

حکمت او چون کند آتش تدبیر تیز

□

خورش خانه‌ی پادشاه جهان

□

مخالف هر یکی در ذات و صورت

□

گرفته آسمان را شب در آغوش

□

نه وقت عشرت سرد و نه وقت خلوت شوخ

□

کار امت چون نه کار مصطفاست

□

خدیو دادگستر ناصرالدین شاه دین پرور

□

جان تراشیده به منقار گل

□

طوطیان و بلبلان را از پسند

□

ز اسپان تازی به زرین ستام

□

درون هر بتی جانی است پنهان

□

نه از خارش غم دامن دریدن

□

چون ندارم عقل تابان و صلاح

□

ای که گفتی مرو اندر پی خوبان سعدی

□

گر وصف شه نبودی مقصود من، فروغی

□

چو محمود با فرو فرهنگ و شرم

□

چند روزی تا که از حکم سپهر بی‌درنگ

□

پدرت آن گرانمایه مرد جوان

□

به بوی دردیی از دست داده

□

نبود از تیغها پیرامن شاه

□

نسیمی گر نمی‌یابم ز زلف یوسف قدسم

□

پیر ما لابد راه آمد ترا

□

کامی از آهوی مقصود فروغی نبرد

□

همان انجم از ماه تا آفتاب

□

آن باد هوا را بین ز افسون لب شیرین

□

فریدونش فرمود تا رفت پیش

□

رود هر یک از ایشان سوی مرکز

□

شه از مستی شتاب آورد بر شیر

□

تو نتانی کز خیالی وا رهی

□

تو خود تأمل سعدی نمی‌کنی که ببینی

□

سر ملوک عجم تاجدار کشود جم

□

از آن سکه‌ی رفته رفتم ز جای

□

در محفلش به حاشیه کمترین جدار

□

یکی لشگری خواهم انگیختن

□

دگر باره شود مانند پرگار

□

ز بس گوهر کمرهای شب‌افروز

□

چون تو از آذر مزاجی دوستی با زر چرا

□

گرچه این قصرست خرم چون بهشت

□

در همه عمر فروغی به طلب بود، طلب

□

بارگیش چون عقب خوشه رفت

□

از کف سلطان رسدم ساغر و سغراق قدم

□

فلکها یک اندر دگر بسته شد

□

ولی و شاه و درویش و توانگر

□

بر این رقعه که شطرنج زیانست

□

کانچ اصل اصل عشقست و ولاست

□

مجنونم اگر بهای لیلی

□

کارگشای زمانه ناصردین شاه

□

از آن سرکشان مخالف گرای

□

منم ز دست قضا نوش کرده زهر ستم

□

به چاره بیاوردش از دشت و کوه

□

بخور می وارهان خود را ز سردی

□

و گر چینی ندانم در نشاندن

□

جمله ز خود نمایی اندر نفاق مستند

□

زین چنین بازیش بسیار اوفتد

□

از جرعه ریز شاه بین، بر خاک عقد عنبرین

□

به هر جا که باشی ز پیکار و سور

□

بهر خدای را خمش خوی سکوت را مکش

□

دگر پنجه اندیشه‌ی جامه کرد

□

نیابد زلف او یک لحظه آرام

□

می‌خواند نشید مهربانی

□

چونک چشمش را گشاید امر قم

□

خاک بادا تن سعدی اگرش تو نپسندی

□

همسری خواستم از بهر سهی قامت دوست

□

درین پاسگه هر که بیدار نیست

□

فرمان دهی که رونق دین محمدی

□

بدو گفت کای مهتر کام جوی

□

تو را ربع شمالی گشت مسکن

□

گلی کو را نبوید آدمی زاد

□

فربه شده‌ست و روز فزون گنج و ملک تو

□

هرک از کوس و علم درویش نیست

□

در عهد ملک غم را از شهر به در کردند

□

گه قصب ماه گل آمیز کرد

□

فلسفی این هستی من عارف تو مستی من

□

هر آنکس که بد بر در شهریار

□

تنت در وقت مردن از ندامت

□

در ملک جهان که باد تا دیر

□

از وفای حق تو بسته دیده‌ای

□

تو خداوندگار باکرمی

□

عقده‌ها زد بر دل گویا که آن زلف بلند

□

نخستین طرازی که بست از قیاس

□

درون مهد زمین صد هزار طفل نبات

□

به شهر اندرون هر که برنا بدند

□

لغت با اشتقاق و نحو با صرف

□

کنون ترسد که مطلق دستی شاه

□

رهبری چون آید از تو ای فرید

□

گر ز من او سربریدن خواستی

□

در مملکت حسن بزن سکه شاهی

□

بسا مستا که قفل خویش بگشاد

□

زان سو که فهمت می‌رسد باید که فهم آن سو رود

□

سراپرده پرداخت از انجمن

□

چو صورت بی‌هیولی در قدم نیست

□

و گر بالای مه باشد نشستم

□

از مبدل هستی اول نماند

□

دیدم همه صوفیان آفاق

□

به تمنای تو ای سرو خرامان تا کی

□

تا چون به چمن رسد تذروی

□

شده آن وقت که از خوف ملاقات هوا

□

که خفته به آرام در خان خویش

□

نظر چون در جهان عقل کردند

□

مبین در آینه چین ای بت چین

□

از دست تو دل چگونه سوزم

□

آن همه دیدی و کردی احتراز

□

هم دعای دولتش خیل ملائک می‌کنند

□

گر دل دهی ای پسر بدین پند

□

بنده آنم که مرا بی‌گنه آزرده کند

□

چو از مادر مهربان شد جدا

□

مراتب جمله زیر پایه‌ی اوست

□

برساز جهان نوا توان ساخت

□

دل مدزد از دلربای روح‌بخش

□

هیچ بلبل نداند این دستان

□

باز اگر بر منظرش روزی نظر خواهم فکند

□

پری را هم دل دیوانه جوید

□

سرفرازی که به دست نصف کرده بلند

□

فریدون که بودش پدر آبتین

□

چو خورشید نهان بنمایدت چهر

□

به نومیدی دلم را بیش مشکن

□

هیچ نمی‌دانم و در عمر خویش

□

ور چنانست این زمان ای بی‌خبر

□

راستی جز خم ابروی تو شمشیری نیست

□

ای تو به صفات خویش موصوف

□

بیا و سلطنت از ما بخر به مایه حسن

□

سه خورشید رخ را چو باغ بهشت

□

درآ در وادی ایمن زمانی

□

گر او را فیض رحمت گشت ساقی

□

ابر را سایه بیفتد در زمین

□

رنگی برآمیزم همی می در قدح ریزم همی

□

در همه شهر ندیده‌ست کسی مستی من

□

میراث‌ستان ماه و خورشید

□

گر صعوه‌ای به گوشه بامش کند مقام

□

نباید ز گیتی ترا یار کس

□

ز خط وهمیی‌های هویت

□

افکندن صید کار شیر است

□

بسی گر تو به جویی آب ندهد

□

آیا که چه کار و بار بینی

□

پیدا بود از حال پریشان فروغی

□

تکاور بر ره باریک می‌راند

□

من اندر آن که دم کیست این مبارک دم

□

دوان آمد از بهر آزارتان

□

نخستین پاکی از احداث و انجاس

□

نه با فرش همی بینم نه با سنگ

□

کی توان او را فشردن یا زدن

□

خار سودای تو آویخته در دامن دل

□

پرستش می‌کند جان فروغی آفتابی را

□

همین باشد نثار افشان کویت

□

لیکن چو نیست پای تردد چه سان شوم

□

به گیتی درون سال سی شاه بود

□

به اصل خویش راجع گشت اشیا

□

چو بر خسرو گشادی گنج کانی

□

سر گنج او همه عالم پر است

□

زین سبب چون آتشم در جان فتاد

□

مشکن دل مرد خدا زیرا که بازوی قضا

□

وزان بیمایگان را مایه بخشیم

□

می اندر مجلس آصف به نوروز جلالی نوش

□

جهان چون برو بر نماند ای پسر

□

چنان کز ظلم شد دوزخ مهیا

□

چو قصاب از غضب خونی نشانی

□

موبه موی هر سگی دندان شده

□

ترک جان عزیز بتوان گفت

□

هوقس ساعدة الایادی اخیر

□

بردی ز هوا لطیف خوئی

□

به زمین دشمن سرکوفته‌ام رفته فرو

□

پذیرفت فرزند او نیک مرد

□

تویی در دور هستی جزو سافل

□

به عذر کردن چندین گناهم

□

تا به کلی بر نخیزی از دو کون

□

حق ترا پرورده در صد عز و ناز

□

ناصردین شه منصور که در معرکه، تیغش

□

نه یکساعت به من در تیز دیده

□

به پای شوق گر این ره به سر شدی حافظ

□

شود شادمان دل به دیدارشان

□

تعین مرتفع گردد ز هستی

□

بیرون ز حساب نام لیلی

□

ساحران مهتاب پیمایند زود

□

به ناله کار میسر نمی‌شود سعدی

□

آفتاب فلک جود ملک ناصردین

□

بلی تا گشتم از عالم پدیدار

□

بر لب آن چشمه از خالش نشسته هندوئی

□

نگه کن بدین گنبد تیزگرد

□

وگرنه رنج خود ضایع مگردان

□

چو طاوسان زرین ده عماری

□

تا که عطار این سخن آزاد گفت

□

گر کنی در راه یک ساعت درنگ

□

با خیل غمزه گر به واثاقم گذر کنی

□

ازین گردابه چون باد بهشتی

□

حافظ حدیث سحرفریب خوشت رسید

□

چو بشنید جندل ز خسرو سخن

□

سیاهی گر بدانی نور ذات است

□

رفته ز ولای عرش والا

□

علم آموزی طریقش قولی است

□

از ملامت چه غم خورد سعدی

□

در پای سریر ملک مملکت آرا

□

مکن کامشب ز برفم تاب گیرد

□

عون رافت گسترش در رتبه افزائی دهد

□

بسی رنج برد اندران روزگار

□

چو اکمه بی‌نصیب از هر کمال است

□

قمر در نیکوی دل داده توست

□

میر احمد محمد شاه سپه پناه

□

کز حرم در رومش افتادی مقام

□

شه ناصردین آن که بر رای منیرش

□

این پرده دریده شد ز هر سوی

□

ای چنگ فروبرده به خون دل حافظ

□

ز هر گوشت از مرغ و از چارپای

□

گهی مسجد بود گاهی کنشت است

□

مگر شیرین ز لعل افشاند نوشی

□

ور بخسپی مشتری بینی به خواب

□

درد دل پوشیده مانی تا جگر پرخون شود

□

شهی که حرف دعایش چو بر زیان گذرد

□

فرو ماندم ز تو خالی و نومید

□

مباش عاشق افراط و مایل تفریط

□

بیامد سیه دیو با ترس و باک

□

چو از چشم و لبش جویی کناری

□

سر از پس مانده میشد با دل ریش

□

بر دل عطار فلک هر نفس

□

پیر با خود گفت با لاغر خری

□

ستوده ناصردین شه کش آسمان گوید

□

نصیب من ز تو در جمله هستی

□

چون آینه‌ی رویت دارد خطر از اشگم

□

بر آن باد پایان با آفرین

□

دلش با لطف حق همراز گردد

□

پذیرشها نگر در کار چون ماند

□

هر چه خواهد آن مسبب آورد

□

در میان آفتاب دلستانش

□

ستوده خسرو بخشنده ناصرالدین شاه

□

چو دور از حاضران میرد چراغی

□

از جوف هر حباب جهانی شود پدید

□

بدو داد کورا سزا بود تاج

□

ولی برعکس دور چرخ اطلس

□

تو زین بازیچه‌ها بسیار دانی

□

اگر آنجا رسی بینی وگرنه

□

گفت اگر حاجت بگوید آن گدا

□

هم برق دم خنجر او سانحه سوز است

□

خط است آنگه بسیط آنگاه اجسام

□

بگفتا چون به دست آری نشانش

□

چه اختر بد این از تو ای نیک‌بخت

□

گه از دیوارت آید گاهی از بام

□

نسازد عاشقی با سرفرازی

□

بانگ صورش نشات تن‌ها بود

□

حق تعالی داند این اسرار را

□

و هذه الاحرف الثلثة لی

□

ز قدرت در گذر قدرت قضا راست

□

سمی حیدر صفدر که صفدران جهان را

□

به هستیش باید که خستو شوی

□

چو شهوت در میانه کارگر شد

□

چون موسم حج رسید برخاست

□

واقعه‌ی مشکل دارالغرور

□

در میان آه تو دانم که بود

□

قصر جلالش از همه قصری رفیع‌تر

□

شوم چون حلقه در طرق بر دوش

□

تو بدین نازکی و سرکشی ای شمع چگل

□

ز هر کشوری موبدی سالخورد

□

دلم از دانش خود صد حجب داشت

□

کو دل به فلان عروس دادست

□

از شکاف در بدید آن حال را

□

گشت خواجو مریض و چشم طبیب

□

زاری من آوردش بر سر دل‌آزاری

□

پناه و پشت شاهان عجم کو

□

بام ایوان عرش سای تو را

□

سوی تخت جمشید بنهاد روی

□

غمت، گر بردهد روزی به بادم

□

ز اقتضای عهد استغنا خواصبت می‌شود

□

یمین دولت ابوالقاسم آفتاب ملوک

□

تن برهنه کرد یوسف آن زمان

□

یک تجلی همه را سوخت فروغی امشب

□

چون به سعادت گذاشت پا به جهان و گرفت

□

من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار

□

دریغ آن کمربند و آن گردگاه

□

مرا بینی و خود گویی: ندیدم

□

زان محیط جلال هم گوهری

□

این زنانی کز همه مشفق‌تراند

□

خواجو اگرنداشتی برگ بهار عشق تو

□

در ششدری و مهره به کف مانده هان و هان

□

جواب آن غزل مولوی است این صائب

□

و گر به شوره‌ی زمین بگذری ز رهگذرت

□

نبشته من این نامه‌ی پهلوی

□

تپشی دایم اندرو پیوست

□

ازشرم حلم او به حجاب عدم گریخت

□

عرش و خردل و آنچه در هر دو جهان است

□

ای ورای وصف و ادراک آمده

□

فروغی قطره خون مرا کی در حساب آرد

□

شو پیاده ز اسب طمع، و آن گاه

□

غیر از این نکته که حافظ ز تو ناخشنود است

□

شب آمد برافروخت آتش چو کوه

□

کانچه دل اندر طلبش می‌شتافت

□

ز بذل جود تو بیخ خزاین رفت

□

آن جمال و قدرت و فضل و هنر

□

من ندانم تو منی یا من توی

□

به مردن هم علاجی نیست رنجور محبت را

□

به کف برگیر آن گل دسته‌ها را و خرامان شو

□

در زمینی که از غبار مصاف

□

نخست آفرینش خرد را شناس

□

سال و مه جفت ناخوشی گردد

□

شکوه ناکند از تو جمعی کز گریبان سخا

□

خواسته ننهد و ناخواسته بسیار دهد

□

حاجت من در همه عالم تویی

□

گفتم که دل اهل جنون را به چه بستی

□

ناتراشیده هیکلی ناراست

□

دوام عمر و ملک او بخواه از لطف حق ای دل

□

من اینک میان را به رومی زره

□

و آنچه خارج شود به راه فلک

□

وز فوق عالم ملکوتند فوج فوج

□

بندگان دارند لابد خوی او

□

چکنم ساغر صهبا که چو خواجو بصبوح

□

چنان گفتم غزل در خوبی رعنا غزال خود

□

خان داراشان جم فرمان کی دربان حسین

□

اسد مخافت و ضیغم شکار و لیث مصاف

□

نبی آفتاب و صحابان چو ماه

□

با تو عقل ار چه بس دراز استد

□

چو دولت را بر او بود اعتماد کل به این نسبت

□

درداد ندا که همچو ذره

□

آنچ در صورت ترا رنجی نمود

□

شمس الملوک ناصر الدین شه که تیغ او

□

رو به تحصیل علم شو مشغول

□

گر نشاند شوق او تیر و کمانم بر نشان

□

در و دشت برسان دیبا شدی

□

پیره‌زن نیمشب که آه کند

□

سگ کوچکترین غلام تو را

□

این خود آثار غم و پژمردگیست

□

قرص قمر شکسته برین خوان لاجورد

□

از خوان قضا قسمت ابنای جهان را

□

هر که او نیک نامی اندوزد

□

عنان رخش اگر تا بد ز جولانگه سوی بستان

□

گر فروغی ز دهان قند ببارم نه عجب

□

طعمه میجویی، اوست راید تو

□

عزای شاه مظلومان حسین است

□

گفتم: رضا و خدمت صاحب چه کم کند

□

حق تعالی گفت هست او دل سیاه

□

تا فروغی چشمش از نور الهی روشن است

□

اندرین بحر اگر غریق شوی

□

داور دارا شکوه‌ای آن که تاج آفتاب

□

آخر سر ما را به مکافات بریدند

□

سرم از راه شد، به راه آرش

□

قرص خورشید از عطا می‌افکند پیش گدا

□

هیچ سودی نیست کودک نیستم

□

باز بعضی بر سر کوه بلند

□

گرم شد بازار استغنای یوسف طلعتان

□

شمس‌الشموس، شاه ولایت که کرده‌اند

□

به سایه اسدی رو که گرگ مردم خوار

□

مگر که خواجه فروغی ز بنده در گذرد

□

کاخ و کاشانه‌ای که خواهی هشت

□

من که بر وی کرده‌ام صد صحبت از وقت درست

□

دل عطار با خاک در تو

□

چون کند معشوق من در نوبهار

□

گوئی اینک بر دژ زرین روس

□

نسیم بهشت است و دارد نشان‌ها

□

عروسی بس خوشی ای دختر رز

□

ز بسکه رنج سفر بر تن شریف نهد

□

بخت باشد، زن عطارد روی

□

ای امیر فلک اورنگ که بر درگه توست

□

او بمانده در میانشان زارزار

□

چون ز زیر پرده بیرون آمدی

□

قابل بندگی خواجه نگردید افسوس

□

مانند کودکان که فرو خندند

□

بداندیشت به قید مرگ چون سگ در مرس ماند

□

چشم و چراغ ستاره ناصردین شاه

□

چند از آن مادرند و چند پدر؟

□

ز قحط کاه بود ماه در امساک

□

گر بزرگان جهان را به سخا یاد کنند

□

شست کودک دولت شاهی گرفت

□

برگ ریز خزان کند انجم

□

چون که در قصر خویش منزل کرد

□

خوبان پارسی گو بخشندگان عمرند

□

با موکبیان جویم در موکب او جای

□

خوردن آب گرم وسبزه‌ی خشک

□

سنان و تیغ از آن جسمهای جان‌پرور

□

گر گدا گشتم گدارو کی شوم

□

زانک اگر پرده شود از کفر باز

□

مژگان او به جان فروغی کجا رسد

□

یا حبذا الربع و الاطلال و الدمن

□

آن که در آغاز عمر از غیرت دین هیچ‌جا

□

مگر زین همت عالی رسم بر اوج خوشحالی

□

صحن معمورت آستان سپهر

□

جهان در قبضه‌ی تسخیر او بادا که بیش از حد

□

بردی دلم و بحل بکردم

□

تا چو بر تو عیب تو آید گران

□

خسروا کام فروغی همه جا کام تو باد

□

به کسی گفتن این نمی‌یارم:

□

بر یاد رای انور او آسمان به صبح

□

بنفشه زلف من اندر میانشان گفتی

□

گندم بد نمی‌توانی کشت

□

بر خلاف رای او گر آسمان را از کمان

□

سرمه را در گوش کردن شرط نیست

□

اول از پندار مانی بی‌قرار

□

چه کنم گر نکنم صبر فروغی در عشق

□

بدین زمانه مرا روزگار چونین گشت

□

به معجزش زد و صد ساله ره رساند باد

□

دانی که چیست حالت درویش و پادشاه

□

جستن چشم راست از شادی

□

گل گلشن شهریاری علیخان

□

کی در تو رسم گرد تو دریای پر آتش

□

چون رسید اینجا سخن، کم گشت جوش

□

فخر همه شاهان عجم ناصردین شاه

□

برخیز و می بیار، که از لشکر غمان

□

نه تنها شد ایوان و قصرش به باد

□

طفلی به تیر غمزه دلم را به خون کشید

□

شقه‌ی عرض عطف دامانش

□

اینک خفته در خون گلبن باغ بتول

□

تا که لعنت را نشانه او بود

□

نه مسلمانم نه کافر، چون کنم

□

انبساط دل آفاق ملک ناصر دین

□

نمودی گردن از بهر کمین خم

□

محیط مرکز دوران طراز سکه‌ی شاهی

□

به سخا مرده‌ی صد ساله همی زنده کند

□

آبش از بیخ شد روان سوی شاخ

□

چو اوست حارس ایران عجب که بنیانش

□

راه غیر خدا مده در دل

□

گر بسی بینی نه بینی هیچ تو

□

ز فر طلعت او آفتاب تابان شو

□

گر به سالیت نوبتی بینم

□

دانم دلت ببخشد بر عجز شب نشینان

□

فروغی ار نشود شرم دوستی مانع

□

طور در طورهای بام تو درج

□

در ثناش به خانی چه سان زنم کورا

□

ترک اغلب دخل را در کشت‌زار

□

چون به جان دادن رسد فرمان مرا

□

کسی که سر کشد از حلقه‌ی کمند محبت

□

ز برق او را به کف شمعی که هر دم

□

غنچه در دیده‌ی من اخگر و گل آتش تیز

□

همه شاهان جهان حلقه به گوشند تو را

□

گر نه از معدلت خطاب کنند

□

به باد ای فلک برده آن خاک را

□

به یک بوسه جان مرا زنده گردان

□

زان به پانصد سال بعد از انبیا

□

ورنه خون بودی حنوط عاشقان

□

از ازل چون سعادت ابدیش

□

خدا داند که حافظ را غرض چیست

□

شاید اگر خوانمت فتنه‌ی دوران شاه

□

دل اندر روی رنگین تو بستم

□

حقا که گر چنین بشدی جان گداز من

□

گرگ نادیده که منع او بود

□

گر مرا در راه او بودی مقام

□

گفتی ز گریه یک دم فارغ نشین فروغی

□

شده در هر دلیش پیوندی

□

گهی ز فوت برادر غمی برابر کوه

□

نمی‌شاید به جرم عاشقی کشتن گدایی را

□

طمع در لعل شیرین چون نبندی؟

□

داد ترتیب این چنین کاخی که هست

□

نی که تنی نیست دو من استخوانست

□

پیش حیدر خیل‌ام الممنین

□

گر گوشتان اشارت غیبی شنیده نیست

□

رخت بربست از این غمخانه

□

خوش مستعد محنتی ای دل ازین اندیشه کن

□

صفهای دلبران را بر یکدگر شکستی

□

چون اساس از برای حق ننهاد

□

وز طلوع آفتاب دولتش از فرش خاک

□

میان لاله و نرگس چه فرق، هر دو خوشند

□

چون نخواهد آمد از من هیچ کار

□

هیچ کس آب ز سرچشمه‌ی مقصود نخورد

□

جز مرادش مرا مرادی نیست

□

دو در را ثلث یک در داد قیمت

□

از خواجگی هر دو جهان دست کشیدم

□

می خوری، اعتراف کن به گناه

□

چو او گشت بر اسب چوبین سوار

□

گفتی شکری بخشم عطار سبک دل را

□

چون علی شیرحق است و تاج سر

□

بوالمظفر خدایگان ملوک

□

زلف سترده مده به باد که در شهر

□

دوش لعلش عشوه‌ای می‌داد حافظ را ولی

□

سزد گر تیغ ابرویش گشاید کشور دلها

□

به وقار تو در نزول ملک

□

ور سپهر تیز رو را امر او گوید بایست

□

یکدوست از برای تو نگذاشت دشمنی

□

این زمان جز عجز و جز بیچارگی

□

فی نکهة العید عطرت نفسی

□

کار گیتی از اوست جمله به سامان

□

لشگریانش همه شیر دل و شیر گیر

□

قوام دین پیغمبر، ملک محمود دین پرور

□

گر درم هست با تو در سازند

□

برای او ز اسماء گشته نازل

□

گر فروشی بر من غمکش جهان

□

چون به گوش جان شنیدستی الست

□

نو عروس بخت هر شب از دری، جلوه می‌دهد ماه انوری

□

تبع صورت از تو لایق نیست

□

حافظ شب هجران شد بوی خوش وصل آمد

□

گر برفت آن ملک، به ما بگذاشت

□

دلم رفت و دگر باز آمد آن دل

□

تبدیل جوی صورت اجرام اگر شود

□

من از تو تیره‌روزترم، تنگدل مباش

□

صد هزاران جان و دل تاراج یافت

□

هم زرفشانده دامن هر تنگ‌دست را

□

می‌سزد جز به وقت دل بردن

□

از ضمیر تو چراغ شب و روز افروزند

□

سلیمان گر به خاتم کرد تحصیل سلیمانی

□

بیندیش، ار ز من خواهی بریدن

□

مگذر ازین بیت که تاریخ اوست

□

نگه مکن به دو عالم از آنکه در ره دوست

□

گر بپرد جز ببینش کی بود

□

جام می نوش به یاد شه جمشید شعار

□

قاصدی شد ز شهر بر سر راه

□

حافظ دوام وصل میسر نمی‌شود

□

بکش خنجر کین به جان فروغی

□

در زوایای پشت رست شود

□

ولی از محتشم آن پیشکش کاید به کار تو

□

هان مکش این زحمت و مشکن کمر

□

این جهان و آن جهان در جان گمست

□

هر جا که درآیند ملوک از در حشمت

□

تاب حسن تو آتشی افروخت

□

نگیرد ماه تا نور ضمیر وی به رو تابد

□

گر دردی از او بردی صد خنده به درمان کن

□

نور علمست و علم پرتو عقل

□

بر سر این هفت چرخ آرد فرو گردست و تیغ

□

هر که فانی شد درین دریا برست

□

جرعه‌ای ز آن باده چون نوشش شود

□

ناتوان چشم تو بر بست فروغی را دست

□

عذر دارد هرآنکه باریکی

□

من غلام نظر آصف عهدم کو را

□

راست گفتی که رنگتازان را

□

دامنم زان فتوح گرما گرم

□

به کدامین زبان کنم آغاز

□

نه آگهیست، ز حکم قضا شدن دلتنگ

□

سخت‌تر بینم بهر دم مشکلم

□

کو جوادی همچو او کاندر حق بیچارگان

□

بی‌تو رفت از غزلیات فروغ

□

بحر الطاف وی آن قلزم گوهرخیز است

□

آن ماه بر سر تو فروغی گذر نکرد

□

به تکبر برین زمین نرود

□

آن قبله‌ی امم که به تنگ است سده‌اش

□

وانکس که شناخت خرده‌ی عشق

□

بس کسا کامد بدین درگه ز دور

□

کمال حسن تو را من به راستی گفتم

□

ز آن شد چنین ز قرب خداوندگار، دور

□

تخت تو رشک مسند جمشید و کیقباد

□

شمایل تو به حدی رسید در خوبی

□

رفیق من تو خواهی بود ازین پس

□

سپهر سده امیری که شرفه قصرش

□

طوطیک پر کرد زان گفتار، گوش

□

چه نسبتم ببزرگان کنی که منصب من

□

آفتاب فلک فتح ملک ناصر دین

□

نقش او را، ز صانعی که ببست

□

لنگر صبر و سکون بگسلد از اضطراب

□

هم به صورت قبله‌ی ارباب معنی

□

خر زه‌ی خویش در وعا می‌کرد

□

پر شود در روز روشن عالم از خفاش ظلم

□

فرو رفتم در این وادی کم و کاست

□

می‌گذارد عمر در ناکامیی

□

در طلب وصل او طبع غزل‌خوان من

□

ای گرسنه! جان بده به پیش نان

□

ای شهنشاه بلنداختر خدا را همتی

□

رسانید عشقم به جایی فروغی

□

کجا غایب شود غیبی ز علم دوربین تو؟

□

تو چون کندی از باغ جان گلبنی را

□

هزار مرتبه، فقر از توانگری خوشتر

□

مشکلا کارا که افتادت چه سود

□

یلقی کلام‌الله فارة طوره

□

از نسیم سحرش رایحه‌ی روح شنو

□

سحر ز یوسف گم‌گشته پیرهن چو نمود

□

فروغی از پی آن زلف و چهره تا نروی

□

کی موافق بود بر دانا؟

□

تو سلطان زبان دانی و د رمدح و ثنای تو

□

چرا بر دل خسته از بهر راحت

□

کار او بس پشت و روی افتاده است

□

ای شاه فروغی به تجلی گه آن شمع

□

تو کجایی و ما کجا؟ هیهات!

□

شوق او را خفت تمکین من در خاطر است

□

لشکری بینم سرگشته سراسیمه شده

□

دین ز حفظ تو پایدار بود

□

در این میانه من پست فطرتم خزفی

□

درین بساط سیه، گر نمیگشودی رخت

□

مرد می‌شد همچنان تا با عرب

□

داور نیکو نهاد ناصردین شاه راد

□

چمن زر فروش است و زاغ سیاه

□

ای زمانه این زمان کز من دلش دارد غبار

□

آفتاب فلک عدل ملک ناصردین

□

به بدن درج اسم ذات شدی

□

آستینش جبهه‌ی فرساینده‌ی میر و وزیر

□

درمانده‌ی این وجود خویشم

□

گرچه صد غم هست بر جان عزیز

□

شکوه افسر و فر و سریر و زینت کاخ

□

آن از فراز منبر هر پرسشی کند

□

حدیث توبه در این بزمگه مگو حافظ

□

هر که وفادار تو باشد بطبع

□

رو غریبانه سایه‌ای بر ساز

□

حاصل آن خان کامران که سزاست

□

نزد من دختر خود را بوسید

□

چون بر آن آتش کند روغن گذر

□

هر سو فروغی از پی آشوب ملک دل

□

همه سیمین عذرا و گل رخسار

□

عجب است اگر نمیرم که چو شمع در گدازم

□

چه گفتی زان سهی بالا فروغی

□

گر تو خود را در آن میان بینی

□

چه حاجتست که او طایران دولت را

□

دل عطار چو این نکته شنید

□

هرک این سگ را به مردی کرد بند

□

زلف و خط و خال او فروغی

□

آب در آن قیرگون خاک مخمر به خون

□

شاهین صفت چو طعمه چشیدم ز دست شاه

□

میر عادل محمد محمود

□

چشم بر کن به دوستان قرین

□

کار چون هست به هنگامی و وقتی موقوف

□

هنگام زراعت آنچه کشتستی

□

خواجو نسزد مدح و ثنا هیچ ملک را

□

گرفت آتش عشق آن چنان فروغی را

□

آرزوی تو آشکار و نهان

□

خرد که ملهم غیب است بهر کسب شرف

□

کار فرمای شهان مرجع پیدا و نهان

□

تو و آن اختران چون ژاله

□

ملک می‌گفت از تسبیح من بود

□

گر آن نفس آشنا شوی با من

□

گر ترا مشغول خلد و حور کرد

□

در همه عالم ایجاد فروغی کس نیست

□

علم علم با نهایت عقل

□

پس از ملازمت عیش و عشق مه رویان

□

بعد از هزار خواری در باغ او فروغی

□

چونکه پیوند شد، به نازش دار

□

رود چو سوی نشان تیر دقتش ز سپهر

□

بکار، از کودکان پیش اوفتادن

□

تو چرا حرمت نمی‌داری نگاه

□

فروغی از رخ زیبای دوست پرده برافکن

□

مر مرا خوشتر که در این دیولاخ

□

جمع کن به احسانی حافظ پریشان را

□

خوی او خوب و روی چون خو خوب

□

سایه آنرا بود که دارد تن

□

محراب را که روی در او بود سال و مه

□

هر دو جهان دام و دانه است ولیکن

□

هرک را زر راه زد، گم ره بماند

□

ستوده ناصردین شه پناه روی زمین

□

اگرچه حجله‌ی رنگین به کام خویش نساخت

□

حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس

□

صدبار بوسه دادم پای رقیبش امشب

□

در این خانه را که یافت کلید؟

□

نکرد محتشم اندر صفات این منزل

□

شبروان فلک از پای در آرندت

□

از مغیلان چگونه اندیشد

□

مرغان نظرباز سبک‌سیر فروغی

□

درخت شکوفه ده انگشت خویش

□

حافظ آب رخ خود بر در هر سفله مریز

□

دوش برده‌ست دل از دست فروغی ماهی

□

زمین را از شکوهش زیب و زینست

□

نماند نامسخر هیچ‌جا در مشرق و مغرب

□

وقت نامد که عاشقان پیشت

□

چو ارکان باز بخشندت به انبازی یکدیگر

□

یا مسلمان باش یا کافر، دورنگی تا به کی

□

در گذرگه کسی که اول دید

□

قوام دولت دنیی محمد بن علی

□

به گرفت فروغم همه آفاق فروغی

□

چون هوس کرد پنجه و کشتیش

□

سکندر سپاهی که فرداست و یکتا

□

شانه‌ی موی من، انگشت من است

□

مانده‌ام در چاه زندان پای بست

□

ناصردین شهریار، تاج ده و تاج‌دار

□

به یکی تنگنای مانده درون

□

لعل تو نقل و باده حرف تو تلخ و شیرین

□

دشمنی کردن با مرد چنو بیخردیست

□

فرع و اصل تو بار نامه‌ی دین

□

نگهبانان شاهش پیش خواندند

□

بر بناگوش توست حلقه‌ی زلف

□

در ظل سرادقات الفت

□

ناصرالدین شاه غازی آن که در میدان جنگ

□

به محجوبه‌ای یار شد کز عفاف

□

خداوندی به جای بندگان کرد

□

تا کی خبر نشوی از حال خسته‌دلان

□

شده از دلبران و از رندان

□

چون بود حالم اگر بر سخت گیریهای دهر

□

گر نمی‌خواهی در آتش سوختن

□

هرک او در آفتاب خود رسید

□

شاهی که تا ابد شده از فیض مدح او

□

بال و پریم دگر ده، جاییم خرم و تر ده

□

چه عذر بخت خود گویم که آن عیار شهرآشوب

□

در دور دهان و چشم ساقی

□

بعد از آن یا شود مدرس عام

□

باد بر این طرفه بنا از نشاط

□

تو جوهر مرد کی شناسی

□

من میان این دو غم در پیچ پیچ

□

گوهر شهوار شد نظم گهربارم بلی

□

زآن به دنبال او روان بودند

□

برین گر بماند زمانی چنین

□

آن مهوشم فروغی از بس که دوش می‌داد

□

چون ز خورد و خورش بپردازد

□

ماهی و گاو را کند افکار ثقل بار

□

چو گل و لاله نخواهد ماندن

□

هرکه او آنجا رسد سرگم کند

□

گر سر زند ز مشرق آن آفتاب خوبی

□

خیز که مرغ سحر سرود سراید

□

مرادش بجوید چو جویندگان

□

دست نقاش فلک بهر تماشای ملک

□

زنده‌ای را که او نخواست نزیست

□

حکیمان رقم سرور اهل حکمت

□

من نیم مطبخی زیر و زبر

□

در انجمن مقربان است

□

گر نه منظور فروغی به حقیقت شاه است

□

آن که گیلان ز اهتمامش رشک اقلیم بقاست

□

جهانجوی گفت این سخن چیست باز

□

چون تو خورشیدی نتابیده‌ست در ایوان حسن

□

در سوم دور چون کنی نوشش

□

قضای حاجت من گر ثوابست

□

ما کیانها کشته بود این روبهک

□

بی‌نهایت درد دل دارم ز تو

□

فهب اللالی من اجاج اصلها

□

پریشان گیسوی شمشاد و افشان طره‌ی سنبل

□

پهلو به کنار بستر آورد

□

ناصردین شه قوی آن که ز بیم تیغ او

□

از چنین حرص و آز دوری به

□

که چون دهد به تنعم دماغ را ترطیب

□

گاه مرد مسجدی گه رند دیر

□

گر ازو دیوانه‌ای ، گستاخ باش

□

وادی بی‌انتها راه طلب رفتن است

□

چرخ گرد از هستی من گر برآرد گو برآر

□

ازین سان خرامید تا رزمگاه

□

هرگز انگشت تو شایسته خاتم نشود

□

آب شیرین به جوی و خاک درست

□

دوست خورد نیشکر از فیض آن

□

هر که پوشد جامه‌ی نیکو بزرگ و لایق اوست

□

گفت مرد پاسبان را خواب نیست

□

کان اللیالی موقف لدعائه

□

دبیر خامه‌ی هاتف پی تاریخ اتمامش

□

چون ماه به برج خویشتن شد

□

نازت افزون شده از عجز فروغی، فریاد

□

خداوندا، نگه دارش ز دزدان

□

به مجمعی که نباشد ورای خسرو و شاه

□

چو از تر دامنی عطار در کنجی است متواری

□

چون درین ره می‌نگنجد موی در

□

فروغی را شبی پروانه کردند

□

غم در آنجا مجاور و شادی

□

امروز همم، به مهر و پیوند

□

فروغی را مگر گویا کند آن منطق شیرین

□

کرد هستیش اقتضای ظهور

□

دشمن اگر شود به مثل کوهی از حدید

□

بعمر گم شده، اصلا نسوختیم، ولیک

□

عشق از افلاس می‌گیرد نمک

□

ساقیا می به قدح کن که فروغی خوش گفت

□

گویی پی شکست بزرگان

□

این خانه شکاف، ناله زار

□

دیدم ز محبتش فروغی

□

نه شب عیش و باده خوردن تست

□

دارم حکایتی به تو از دور آسمان

□

چون هویت از بطون در پرده بود

□

چون نبود او تا کند بیعت قبول

□

خسروا شعر فروغی همه در مدحت تست

□

حیف و صدحیف از آن یگانه‌ی دهر

□

بهم جمله از جای برخاستند

□

تا با خبر نکردمت از عدل شهریار

□

گر به درمان خویش پردازد

□

جهان نهفته ز اعمی نباشد ار باشد

□

همنفس قمری و بلبل شوم

□

هر یکی بینا شود بر قدر خویش

□

مظفر ناصرالدین‌شاه غازی

□

هژبر سالب غالب علی بن ابی طالب

□

متازید و این کشتگان مسپرید

□

ظل اله ناصردین شاه دادگر

□

دومین پیشه‌ای بیاموزد

□

آن جهان بان که داده از رایش

□

این تکاپوی و گفت و گوی فرید

□

ای گرفته بر سگ نفست خوشی

□

از لب ساقی سر مست فروغی ما را

□

یار خود دیده در پس پرده

□

ز هر چیز بایست بردش به کار

□

بیشه‌های کرزوان از لاله‌زار و شنبلید

□

کی پسر تیر راست اندازد؟

□

آن را که رفیق بود دولت

□

خندید برو شعله که از دست که نالی

□

آمدی القصه پیش پادشاه

□

از علی عالی‌تری در عالم امکان مجوی

□

عتابهای غیورانه و شجاعتها

□

برو گفت و پا را به زین اندرآر

□

سلاح در خور قوت، هزار من کندی

□

دل دربان بلا به نرم کنی

□

مایه‌ی تخمیر آدم گشت نور پاک تو

□

در حالت بیخودی چو عطاریم

□

گر همه کس جز نمازی نیستی

□

برداشت بار گردنم از بن به تیغ تیز

□

کیمیای فکرت من ساخت زر از خاک راه

□

شمع من یافته ضیاء از وی

□

زیر تدبیر محکمش آفاق

□

خرد ادراک ذات او نکند

□

کز من و احوال من زمزمه‌ای بشنود

□

چو دستگاه جوانیت هست، سودی کن

□

حیرت و سرگشتگی تا کی برم

□

صف ترکان ختایی همه آراسته شد

□

خامه‌ی هاتف رقم زد بهر تاریخش که آه

□

گر آن مایه نزد شهنشه رسد

□

همه نازیدن میر از ملک است

□

باغت ار هست و هیزم و میوه

□

بهر دشمن دار عبرت خواهم اندر شهر زد

□

گرچه هرگز نوحه‌ی ما نشنوی

□

آنچ فرمایی مرا آنست خواست

□

حلقه دیدستی به پشت آینه

□

و قولواله یا صاح یا غایة المنی

□

برادرش بد پنج دانسته راه

□

گه فروغش بر زمین چون لاله‌ی نعمان شود

□

تیغ این منهی رموز ظفر

□

در شوخی طبع معصیت دوست

□

ببخشای لختی، نگهدار دست

□

پس بود آنجا و اینجا کام من

□

آهی که دل تنگم از سینه کشد امشب

□

واهب اصل آلتی بخشید

□

وزان گرزداران و نیزه‌وران

□

شه ناصرالدین کز هنر، جامش به کف، تاجش به سر

□

به دست خود دل خود کرده‌ام ریش

□

والی والا سریر آن که بر ایوان قدر

□

چون به یک چو می‌نیرزیدیم ما

□

عقل سرکش را به شرع افکنده کرد

□

گر مقام از خواجه خواهی بنده‌ی چالاک شو

□

شیخ شطرنج خواست، وقت گزید

□

مردم که به زاد توأمانند

□

خسرو عهد فروغی نظری کرده به من

□

تا چو آید دل از دهان بر لب

□

خوشدلان از رخش امروز بهشتی دارند

□

از آن افتادن بیگه، برآشفت

□

عمر در بی‌حاصلی بردی به سر

□

فتاده‌ست کارم به رعنا طبیبی

□

همگی روی تا نیارد دوست

□

منم گفت یزدان پرستنده شاه

□

فروغی از می گلگون سخن بگو ور نه

□

و گر خون شد جگر نیزت به زاری

□

چشم سر اغیار ببستند ز غیرت

□

میان جشن بقا کرد نوش نوشش باد

□

طوق آتش از برای دوزخیست

□

دمعی صدید عن جروحی فی‌الحشا

□

آنکه اندر سرای کون و فساد

□

با جز تو چه کار، تا تو هستی؟!

□

بپرس از من کرامت های پیر می‌پرستان را

□

کز خیانت نظر به کس نکند

□

دیدم اندر کنج میخانه عراقی را خراب

□

تو خود ار با نگهی پاک بخود بینی

□

قاصرست از خرد آنکس متصور باشد

□

رسول کائنات احمد، شفیع خلق، ابوالقاسم

□

سرافیلت روان از راست میکالت دوان از چپ

□

گیرم خوش و شادمان توان زیست

□

تا فروغ طلعت آن ماه را دیدم فروغی

□

طلب عدل کن ز شاه و وزیر

□

درین قدح رخ ساقی معاینه بنمود

□

اگر اینجا ز دریا برکناری

□

نه قرارش بود شب نه روز هم

□

ستوده پرده نشینی که فر معجز او

□

باز مخمور عشق را می ده

□

لختی چو ز بی‌دلی فغان کرد

□

تا دم باد صبح دم زلف تو می‌زند به هم

□

که آدم از جنتش نشان آورد

□

گرد لعل تو همی گردد نبات

□

مخوان جز درس عرفان تا که از رفتار و گفتارت

□

ای دل نگفتمت که مشو پای‌بند او

□

این سیه جامه عروسان را در پرده‌ی چشم

□

باری، بر آن سرم که از این سینه

□

خسرو آفاق ذوالقرنین ثانی سنجر آنک

□

در پیش‌گاه خواجه‌ی مشفق نوشته‌اند

□

اصل نزدیک و اصل دور یکیست

□

چو شکست توبه‌ی من، مشکن تو عهد، باری

□

زهد و علم و زیرکی بسیار هست

□

گر به حکم من کند ملک جهان

□

چون میسر نیست دیدار تو دیدن جز به خواب

□

کیست که این ساز بسازد کنون؟

□

از لطافت هوای رنگینست

□

از باده‌ی چشم او فروغی

□

نسازد پادشاهان را غلامی

□

هر که باید زو نظر زنده بماند جاودان

□

گله‌های معنی، از فرسنگها

□

چون گرفت آتش ز سر تا پای او

□

ابوالمظفر منصور ناصرالدین شاه

□

از طواف حرم محترمش

□

مجنون به کنار هر سوادی

□

مشکل برود زنده ز کوی تو فروغی

□

شرع را شارعیست بس باریک

□

درین وحشت سرا امنی نخواهی یافتن هرگز

□

نومید مشو درین ره ای عطار

□

بی‌شکی بر چشم آنکس کان نهد

□

ای که بر سر از عنبر افسر شهی داری

□

عقل با هاتف پی تاریخ سال رحلتش

□

گرامی خرامید با خشم تیز

□

به فدای چشم مستت کنم آهوی حرم را

□

شاید ار علم سر برفرازد

□

بگذر از روضه قصد جامع کن

□

خندید و گفت، آنکه بفقر تو طعنه زد

□

در کتاب من مکن ای مرد راه

□

چه دانه‌ها که نکشتیم در زمین امید

□

به هر زمین که بگذرد، بگسترد

□

روستایی بچه‌ای شهر بسوخت

□

در بزم، درمباری و دینارفشانیست

□

چون خیانت نکرد با دل جفت

□

به تو هر کس که فخر آرد، نداری عاز ازو، دانم

□

به خون در می‌کشد دامن جهانی

□

سایه در گردانمش در کوی خویش

□

هرانکس که در سایه‌ی من پناه

□

با دستگیری فقرا، منعمی نزیست

□

کم کن ز سر تکبر و بنشین که انوری

□

ما همه موسی بیابان عشق

□

به هوا و مجاز دم نزند

□

تا نسوزد آفتاب از پرتو نور رخش

□

چه عجب، گر که سود خود خواهد

□

حدیث جان مکن خواجو که درعشق

□

چنین گفت پرمایه افراسیاب

□

در چنان حالتی که جان لرزد

□

گرانمایه فرزند گفتا چرا

□

گوهر تاج خسروی، ناصردین شه قوی

□

سفره‌ی چرخ و نان شطرنجی

□

عراقی، گفتنت سهل است ولیکن فعل می‌باید

□

خط تو چون مهر نبوت به نسخ

□

تا که مرد نانوا نانش بداد

□

به بازی بکویند همسال من

□

چون دلت تخته را فرو شوید

□

آن بزرگان که همنشین ویند

□

خمیده ابروی آن پادشاه کشور حسن

□

من کنم یاد ازو خلف گردم

□

در غم تو روزگارم شد دریغ!

□

مرا کار تو کرد آلوده دامن

□

اگر من بمسجد کنم دعوت دل

□

ابا تخت زرین سه پیل دگر

□

بس که در میدان آزادی کمیتم تند راند

□

دل دوختن غم ار چه خونست

□

اشعار فروغی را با نافه رقم باید

□

فیض یزدان ز دل بریده نشد

□

عراقی، تا به خود می‌جویی او را

□

خانمان دوستان از جود او پر ناز و نوش

□

من خریدار تو، تو بفروختیم

□

برین کار یزدان ترا راز نیست

□

چو آبستنان نعره‌ها کرد سخت

□

به نیرنگ این پنج روزه خیال

□

راست گفتی نشسته‌ام بر او

□

سوی ده جستم از وطن دوریی

□

در بادیه‌ی بلا بماندم

□

نه دارم دست دام از هم گسستن

□

جمله در ماتم نشینندی ز درد

□

دو بازو به کردار ران هیون

□

دلبری دید، همچو بدر منیر

□

از تو خوبی چون سخن از انوری

□

آنجا که نهد روی به غزو و بجز از غزو

□

تن به تدبیر نفس انسانی

□

هر نفس جایی دگر پی گم کنی

□

یارب ابروی کژش بر جان من

□

شه درین اندیشه سرگردان بماند

□

بزد اسپ با نامداران هزار

□

از این بی‌بها علم و بی‌مایه خلق

□

عاشق که نظاره‌ای چنان دید

□

بوستان شکفته پنداری

□

دل خوشند ار چه در گذار استند

□

آن نقطه بدان که ظل نور است

□

سعی کن، ای کودک مهد امید

□

کو به وقت جان بدادن پیچ پیچ

□

که بر هم زند مژه را جنگ‌جوی

□

فداک ما ولدت امی و ما رضعت

□

به زاولستان شد به پیغمبری

□

تا سخنی گفته‌ام زان لب شیرین سخن

□

شربت آینده نزد رنجوران

□

بساز با من مسکین، که ساز بزم توام

□

دل عطار هر زمان بی تو

□

روی چون بنمود ما را آشکار

□

نباید که من با پدر جنگ جوی

□

پرده‌نشین حریم احمد مرسل

□

نی یار و نه آن وفا سگالی

□

از من همی جدا شوی ای ماهروی

□

روح او حاضرست و داننده

□

در محیط هستیت عالم بجز یک موج نیست

□

غارت عمر تو میکنند به گشتن

□

خط ایشان یوسف ایشان را بداد

□

به رستم چنین گفت کافراسیاب

□

صد ستاره مهش عرق کرده

□

بکشت از تگینان من بی‌شمار

□

فروغی از مه رخسار ساقی بزم شد روشن

□

هر چه ز آنجا گهر و در رفتم

□

مزار ز من، که هیچ هیچم

□

وصل تو چون به جان نمی‌یابند

□

بود دایم غرق نور حق شده

□

به کام تو شد روی گیتی همه

□

شو منفجر ای دل زمانه !

□

بازار سپید کاری تو

□

چو مست گشتم و لختی دو چشم من بغنود

□

فال ممن فراست نظرست

□

تو خرم و شاد و کامران باش

□

چو میباید فکند این پشته از پشت

□

چون درآید این چنین آتش به جان

□

کجا گنجد او در جهان فراخ

□

معدلت گستری که از بیمش

□

آهو که خورد به دشت خاشاک

□

و گر تو گویی در شانش آیتست رواست

□

روز و شب بی‌آنکه همزانوش بود

□

خاطر وقاد او کاشف اسرار غیب

□

مده خود را ز پری این تهی باد

□

صبر دارم، ای چو ذره بی‌قرار

□

چنین داد پاسخ که ما را پدر

□

روی دل ما ندید، هیچ نیاورد یاد

□

ازان جادویی در شگفتی بماند

□

سطر با شعر فروغی را به خشنودی بخوان

□

چو دلت با زبان نشد هم عهد

□

روانم نیز در بسته است همت

□

چرا باید چنین خونابه خوردن

□

عاشقم اما ندانم بر کیم

□

بدو گفت شاه ای سزاوار مرد

□

دل از رکاب تو خالی نمی‌شود باری

□

رخ شید تابان چوکام هژبر

□

غزلم گر برد آرام جهانی نه عجب

□

چرخ بدین گردش و دایم خموش

□

چون عراقی در غزل یاد لب تو می‌کند

□

پست میرم عاقبت در چاه بعد

□

از زریش خود برون ناآمده

□

چنین داد پاسخ که کاووس کی

□

به همراه سفر گویند تا: موقوف ننشیند

□

زپند توآرایش جان کنم

□

تا فروغی به سیه روزی خود ساخته‌ام

□

«کفش من»، «تاج من»، «عمامه‌ی من»

□

در درون ریاض او نرود

□

ز طیب صبحدم آن به که توشه برگیریم

□

روح را در حالت آرد چون شود دستانسرای

□

ازینسان بشد تا در دژ رسید

□

گر زانکه اوحدی سگ تست، از درش مران

□

ورا با نیاطوس رومی چه کار

□

خون من ریخت دو چشم تو و عین ستم است

□

شتر مست را علف چه بود؟

□

از تو چیزی دیده‌ام ناگفتنی

□

او برگرفته راه و رسم پدر

□

تا نیامد پیش تو محمود باز

□

چو بهرام و چون زنگه‌ی شادروان

□

طوطی عقل مرا بال به یک بار بریخت

□

نخست از سر بابکان اردشیر

□

نجات داد ملک هر کجا اسیری بود

□

تحفه‌هاییست کن فکانی این

□

با دل گفتم: مرا نگویی

□

تا که سرگشته‌ی این پست گذرگاهی

□

هر که با منطق خواجو کند اظهار سخن

□

بخندید ازو رستم پیلتن

□

نه امروزینه بود این مهر و امسالینه این سودا

□

از ارمینیه نیز چندی سپاه

□

به سخا نامورتر از دریاست

□

کرد مجلد سوی جلدش چو میل

□

درمانده شدم، که از عراقی

□

پیش فکر او که رخشد شمس‌وار

□

آنک باشد قله‌ی آبش تمام

□

چو آمد تهمتن به ایوان خویش

□

پای و سرم در حرکت گم که شد

□

شنیدند گردنکشان این سخن

□

خسروا طبع فروغی به همین خرسند است

□

پرده از چهره‌ی حیا برداشت

□

مست ساقی به رنگ و بو چه کند؟

□

بسی به کارگه چرخ پیر بردم رنج

□

گرچه عیسی رخت در کوی او فکند

□

ازان پس که بنمود پنچاه و هشت

□

چون بخواهد سوختن در دوستی

□

ز پشت صلیبی بیازید دست

□

شاها همیشه باد ممالک مسخرت

□

تا ز جان او به زنگاری کمان

□

همه خوبان به تو آراسته‌اند

□

خوار از چه سبب کنی کسی را

□

گه ز درد عشق جان می‌سوختش

□

بیامد به شادی به پیران بگفت

□

امیدوارم از شب هجران که: عاقبت

□

جهانجوی با آن دو خسرو پرست

□

گر فروغی لب خسرو مددی ننماید

□

پای رفتار هست، خیز و بپوی

□

تا به نور روی تو بیند جمال روی تو

□

فریاد شوق و بازی اطفال، دلکش است

□

عود و هیزم چون به آتش در شوند

□

بخفت و برآسود از روزگار

□

اگر کند طلب اوحدی ز لطف بگوی

□

هرآنکس که آهوی تو باتوگفت

□

ز دل برداشت خواهم بار اندوه

□

رخ به راه آورد، قفاش زنند

□

کجا به درگه وصل تو ره توانم یافت؟

□

در اوهن‌البیوت چه ترسی ز عنکبوت

□

دست من گیر و مرا فریاد رس

□

به دستوری شاه دیوان برفت

□

از مهر تو بست چرخ نقشم

□

به گستهم گفت آن دلاور دومرد

□

هر کجا خیمه‌ست خفته عاشقی با دوست مست

□

نقطه‌ای زین دوایر پرکار

□

عراقی طالب درد است دایم

□

بگسترد چون جامه از بهر خواب

□

گر ترا سنگی زند معشوق مست

□

ورا نام کردند فرخ فرود

□

چون مشرف غم خود کردی دل مرا تو

□

کزو بگذری هرمز و کی قباد

□

بر سنگلاخ و دشت فرود آمدی خجل

□

گفته جانش به صبر ایوبی

□

هر یک از ذره‌های لطف هواش

□

میر جلیل سید ابو یعقوب

□

هرک را نبود طلب، مردار اوست

□

جزین هرچه پرمایه‌تر بود نیز

□

تو نیز عمر خود، ای هوشمند، خوش گذران

□

یکی مازخسرو نگردیم باز

□

که سبز بود نگارین تو و ما سبزیم

□

بی‌ملامت کردن خاطر خراش

□

چون دانه‌ای، دل تو که چون جوز غم شده است

□

از آن بزمت چنین کردند روشن

□

می‌طپد پیوسته در سوز و گداز

□

چو دارندگان ترا مایه نیست

□

آن کش نشد آگاهی از غارت رخت من

□

نباشد مرا باکسی داوری

□

یکی را بدو نیاز، یکی را بدو شرف

□

کیسه‌ی خالی و دلی خواهان

□

چون نیست مرا لب تو روزی

□

عادل جلال دین آن کز فضل ذو الجلالش

□

چون عمر مویی بدید از قدراو

□

بدو گفت بنگر بدین تخت و گاه

□

خامش کن چون نفط، ایرا ملک

□

دگر گفت کز کردگار جهان

□

پا کشیدیم فروغی ز در مسجد و دیر

□

گر تو خواهی که کار دین سازی

□

جمال جانش ار بیند که و صحرا به رقص آید

□

گربه چو رنجور و گرفتار شد

□

هر دو گیتی از وجودش نام یافت

□

که با چنگ رستم ندارید تاو

□

هر چه گویی بعد ازین از عشق گوی! ای اوحدی

□

زه و تیر بگرفت شادان بدست

□

شه ناصرالدین کز کرم وقتی که می‌بخشد درم

□

به محبت رسی از آن قربت

□

شماس چو رویش خورشید پرستی شد

□

چون همه مردند و می‌میرند نیز

□

زین سخن خفاش بس ناچیز شد

□

تهمتن برآشفت با شهریار

□

با خار ساختیم، که گل دیر بردمد

□

چهل مهد دیگر بد از آبنوس

□

گر سایه‌ی دستش به حجر برفتد از دور

□

صوت صیت تو در جهانگیری

□

پیش چشم ضمیر حق‌بینش

□

نهنگ ناشتا شد نفس، پروین

□

گاه شه را انتظاری می‌کنم

□

برآمد درخشیدن تیر و خشت

□

چنین که گشت به عشق تو اوحدی مشهور

□

ازین شارستان سوی قیصر شوید

□

تا جان پاک در قدمت کرده‌ام نثار

□

چه تفاخر کنی به نام پدر؟

□

دور از لب و دندان عراقی همه کامم

□

شیر سیه برهنه ز هر زر و زیوری

□

جمله افکندید یوسف را به چاه

□

بپوشید خفتان و بر سر نهاد

□

گفتم: ترا نیافت به شوخی کسی نظیر

□

که بهرام را دیده‌ام در سخن

□

فروغی تا صبا دم می‌زند از خاک پای او

□

بکشی سر، پسنده کی باشی؟

□

دیده‌ای را که روشنی نفزود

□

جواب داد که آئین روزگار اینست

□

گر ز سوی او درآید عاشقی

□

چو طوس و چو گودرز کشوادگان

□

پیش شکر دهنش بار شکر نگشایند

□

ببینم که رومی سواران کیند

□

امیر عالم عادل محمد محمود

□

چون نهادی کلاه خرسندی

□

که گذارد مرا به صدر بهشت؟

□

تا که نشد مات فرید از دو کون

□

هدهدش گفت ای ز دریا بی خبر

□

جهاندار مر پهلوان را بخواند

□

مکن دعوی به عشق شاهدان پر

□

بگوید بدو هرچ داند ز شاه

□

باز رشک حق دهانم قفل کرد

□

کفر کیشی کو به عدل آید فره

□

خلق را در جهان کون و فساد

□

ساقی میکده‌ی دهر، قضاست

□

کو دلی کز حلقه‌ی گردون به همت بر گذشت

□

تو پور گو پیلتن رستمی

□

جوهر نمی‌نمود ز زنگار نام وننگ

□

نگه کردم اکنون به سود و زیان

□

ره رو بهل افسانه تا محرم و بیگانه

□

جلوه که هر لحظه تقاضا کند

□

محیط خاطر من هر زمان به هر موجی

□

چرخ تهی کز پی فریب تو جنبد

□

خویش را از ریش خود آگه کند

□

به گیتی که کشتست فرزند را

□

ز سنگ آستانش چون لبم بوسیدنی خواهد

□

ز لشکر گه آمد به آذرگشسپ

□

مردانه و مردرنگ باشید

□

صبر اگر چند که زهر آیین است

□

این جمله شکایت از عراقی است

□

هر چه بود آئینه روی تو بود

□

گر نیابی زنده خود را باز تو

□

ببستند اسپان جنگی بدوی

□

زود از در گوش باز گردد

□

همی‌راند بهرام پیش اندرون

□

حیله‌ها دانم و تلبیسک و کژبازی‌ها

□

عقل درین عقده ز خود گشته گم

□

چو عنقا، تا به چنگ آری مرا باز

□

مطربان طرب انگیز نوازنده نوا

□

مرد سگبان گفت سگ آراستست

□

مگر کان دلاور گو سالخورد

□

ای باغبان، به سرزنش بید و سرو کوش

□

چوشد دامن تیره شب تا پدید

□

دل خود زین دودلان سرد کن و پاک بشوی

□

کرد خاطر از وطن پرداخته

□

از عشق رخ تو چون عراقی

□

سوی مرگ، از تو بسی پیشترم

□

گر تو حق رابنده‌ی، بت‌گر مباش

□

چنان باد کاندر جهان جز تو کس

□

حدیث خوبی این دلبران آتش‌روی

□

برآمد چنین روزگار دراز

□

ز گولی در جوال نفس رفتی

□

از برای صفات او باشد

□

تا چشیدم جرعه‌ای از جام می

□

بر در خاقانی اکبر آی و کرم جوی

□

جمله زو گوید، بدو گوید همه

□

بشد با دلیران و کندآوران

□

ای اوحدی، گرت هوس جنگ و فتنه نیست

□

بپرسید قیصر که هندی زراه

□

فزون از آن نبود کش کشد به استسقا

□

غول در ده مهل، که راه کند

□

خود را به شراب خانه انداز

□

از چه، یکدوست بهر من نگذاشت

□

آب زد بر روی آن مست خراب

□

دگرباره مهمان دشمن شدی

□

مانند آنکه بر رخ زیبا عرق چکد

□

نجستند جز داد و بایستگی

□

نار او نور شد از بهر خلیل

□

ورچه بی‌اختیار کارش نیست

□

مرهمی، پیش از آنکه از تو دلم

□

تو او را حاصلی و او تورا گم

□

آن ز همت بود کان شاه بلند

□

از ایرانیان من بسی کشته‌ام

□

رخ از محبت او، اوحدی، نشاید تافت

□

همی مهرگان بوید از باد تو

□

چشم چپم می‌پرد بازو من می‌جهد

□

دست آزاده‌ای به چنگ آور

□

بماندم در بیابان تحیر

□

تخت جمشید حکایت کند ار پرسی

□

بوی جمعیت نیابی یک نفس

□

چرا کرده‌ای نام کاووس کی

□

بگو تا: اوحدی زین پس نگرید در فراق تو

□

و دیگر سواری ز گردنکشان

□

خاموش که گفتار تو انجیر رسیدست

□

نفس تا از کژی خلاص نیافت

□

چند سرگشته دویدم چو فلک تا آخر

□

شاه معظم اخستان شهر گشای راستین

□

ای باغ، کردی صبرها، در دی رسیدت ابرها

□

به آواز بر جان افراسیاب

□

گم شدم در غمت، ار حال دل من پرسی

□

همه شارستان ماند اندر شگفت

□

چون کعبه که رود به در خانه ولی

□

بر مراد خویشتن همت گماشت

□

در نار چو رنگ رخ دلدار بدیدم

□

اینهمه بخل چرا کرد، مگر

□

ز قطره‌ی آب دیدم که بزاید

□

کس از پرده بیرون ندیدی مرا

□

صبح دم بزم چمن گرمست، زیرا کندرو

□

چو بشکست نیزه بر آشفت شاه

□

مفسران آب سخن را و از آن چشمه میار

□

ترک یاران خویشتن دادی

□

جمال خویشتن را جلوه دادند

□

صاحب سید احمد آنک ملوک

□

رحم آر برین فغان و تشنیع

□

سپه سازد و رزم ایران کند

□

گر چشم خدایی بگشایید هم این‌جا

□

ببیند کنون کار مردان مرد

□

نه کدوی سر هر کس می راوق تو دارد

□

نتراشند جز به یک منوال

□

باری، به نظاره‌ای برون آی

□

همیشه خانه‌ی بیداد و جور، آباد است

□

هین به ترجیع بگردان غزلم را برگو

□

سپارم به تو گنج آراسته

□

گرچه سر گشته بسی دارد و عاشق بسیار

□

ازان شهر هم در زمان برنشست

□

زهی سخاوت و ایثار شمس تبریزی

□

آن خروشی که گوش جان شنود

□

بنال، ایدل، ز درد و غم که پیوست

□

بیش چون نقره بوی دار مباش

□

هین به ترجیع بگو شرح زبان مرغان

□

جهانا شگفتی ز کردار تست

□

از پیش دیده رفتی و نقش از نظر نرفت

□

چوبهرام یل رومیان راندید

□

ای حسام الدین تو بنویس مدح آن سلطان عشق

□

مدهش جز به دست خوشخویان

□

پیش از وجود خلق به هفتصد هزار سال

□

می‌برم من جامه‌ی درویش عور

□

عدم و وجود را حق به عطا همی‌نوازد

□

برفتیم با نیزه‌های دراز

□

خلاص از صحبت این درد پنهانم کجا باشد؟

□

نخواهد ز دارندگان باژ روم

□

از ابلهیست نی شجاعت

□

چون نبی دور شد ز بیع و شری

□

هر که آنجا مقصد و مقصود یافت

□

وی عجب در جنب عشق عاشقانت

□

دو سه ترجیع جمع آمد، که جان بشکفت از آغازش

□

که من زان فریبنده گفتار او

□

اوحدی پیش او چه داند گفت؟

□

نشست از بر تخت بهرامشاه

□

ز شمس الدین تبریزی بیابی

□

خال که از قاعده افزون فتد

□

از بیان تو شکل میم و دو نون

□

تو فرزندان بزیر پر نشانی

□

بدین مفتاح کوردم، گشاده گر نشد مخزن

□

چو نامه به مهر اندر آمد به داد

□

قرعه‌ی خط بشارت بردنش

□

نه بس دیر شاهی به خسرو رسد

□

از بهر دل تشنه و تسکین چنین خون

□

چون سگ گله ترا سر در کمند

□

تا بر من دلشده بگرید زار

□

از چه سینه به دلو نفس و رشته‌ی جان

□

لیک تو اشتاب کم کن صبر کن

□

همه جامه کرده کبود و سیاه

□

زر میخواهی ز من، ترا خود

□

دگر آنک بهرام در قلبگاه

□

از این شمع بسوزید دل و جان بفروزید

□

لفظ‌ها پاک و معنی‌اش گرگین

□

نگیرد سوز مهر جان گدازش در دل هر کس

□

درین نیلگون نامه، ثبت است با هم

□

گهی پر خشم و پرتابی، به دعوی حاجب البابی

□

یکی دست زربفت شاهنشهی

□

من چو ز من گم شدم، غرق ترحم شدم

□

جهاندار خاقان ز بهر شکار

□

قرص قمر رنگ ریخت سوی اسد می‌گریخت

□

نفس و عقلند کدخدای فلک

□

تا به رنگ خود برآرد هر که یابد در جهان

□

هر مکانی که شرف راست ازو یابی بر

□

صورت را برون کنم پیش شهنشهی روم

□

همه مستان بهوش می‌آیند

□

خیال تو پیش من آمد شبی

□

کنون تا سلیح و سپاه و درم

□

سحر خدا آفرید در دل هر کس پدید

□

گر تو جانی، غذای جان میجوی

□

مسلم شد آن بحر آن را که او

□

نیکبخت آنکه نیتش نیکوست

□

رفتند و آمدند به مقصود، و دیگران

□

چون آفتاب عشق برآید، تو بنگری

□

چو پیش رفتم و گفتم که: من یگانه شدم

□

بر آساید از گنج و بگزایدش

□

غم مخور ای میر عالم زین گروه

□

چشم اخلاص و صدق خفته بماند

□

لاجرم خون خور، عراقی، دم به دم

□

هست بغداد گرد کوه، در او

□

گفتا: « اگر تو خواهی، کاشکال را بشویم

□

تو جز تواضع و جز طاعت اختیار مکن

□

چون صید هر کسی شدی از بی‌کسان مگرد

□

اگر خسرو آن خسروانی کلاه

□

خمش ای عاشق مجنون بمگو شعر و بخور خون

□

مونس خلوت تنهاشدگان

□

باشد که شود دل عراقی

□

نبود ار حکمتی در صحبت من

□

ترجیع کنم خواجه، که این قافیه تنگست

□

روزی اگر به وصل شوی یار اوحدی

□

اگر بر دامن دوران غباری یابی از معنی

□

به چشم همتش ار سوی آسمان نگری

□

دارالحرج امروز چو دارالفرجی شد

□

سوخت ابسال و سلامان از غمش

□

بهش نه پا درین وادی خون خوار

□

بکردار عسس، کوشید یک چند

□

تازه شو و چست شو، از پی ترجیع را

□

با طالبان دنیی دون دوستی مکن

□

اوحدی، بر تو گر جفایی رفت

□

ای آسمانت کرده زمین بوس و تا ابد

□

چه تقصیر کردست این عشق با تو

□

عقلت از عالم اله آمد

□

عاشق آن است کو نخواهد هیچ

□

رفیق دزد نگردم بحیله و تلبیس

□

تو که جنس ماهیان، سوی بحر ازان روانی

□

گاه از پی یک رنگی، با مطرب و با چنگی

□

چون اوحدی از مستی سر بر نکنی ار من

□

وگرنه با سلامت رو که با تو

□

سر و پا مست شود هر چه تو خواهی بشود

□

تبش نور کبریا عشقست

□

و اکنون که ز جمله ناامیدم

□

دویدیم استخوانی را ز دنبال

□

نه باده دلشور و نه افشرده‌ی انگور

□

مشکل بزاید از تو بسی خیر، از آنکه تو

□

اوحدی هر چه مرا گفت شنیدم زین پیش

□

بار سبو چون کشی که آب تو بگذشت

□

بزم آن عشرتیان بار دگر زیب گرفت

□

طبع ما خرم از اندیشه‌ی اوست

□

به وقت شام، بیا تا قضای صبح کنیم

□

ز اندوه دیر گشتن اندود بام خویش

□

نی پیر و نی جوان، نه اسیرست و نی عوان

□

در عرض دیدن تو دل تنگ اوحدی

□

ببریدم از ماهی چنان، با ناله و آهی چنان

□

همزانوی شاه جهان نشسته

□

ز انبوهی دلبران و مه رویان

□

هر که خود را نخواست کوچک و خرد

□

چو اندر چشم هر ذره، چو خورشید آشکارایی

□

ترا چو من، بدل خرد، مهر و پیوندیست

□

جانم دهی ولی نکشی، ور کشی بگو

□

نامه‌ی عیب کسان، گیرم، که برخوانی چو آب

□

عزم حمامش کدامین روز خواهد بود دیگر؟

□

باز مه بودی هر ماه دوبار

□

خاموش کن ز حرف و سخن بی‌حروف گوی

□

پشت تو از پشتی‌اش گردد قوی

□

ای دوست، به کام دشمنان باز

□

کار کرده، صاحب کاری شده

□

گرد نیایند وجود و عدم

□

اگر ز دوست همین قد و چهره می‌جویی

□

نیست غم سر دل اوحدی ار گردد فاش

□

چون جام به کف گیری از زر بشود قدر

□

حطام خواند خدا این حشیش دنیا را

□

زاغ چو دید آن ره و رفتار را

□

به حقیقت یقین کنند که نیست

□

کارم از پرهیزکاری به نشد

□

بی‌نوایان سپه را همه سلطان سازیم

□

گر تو می‌خواهی که بگشاید در احسان او

□

میل ترکان کن، که یابی برقرار

□

لهجه‌ی من تیغ سلطان است در فصل الخطاب

□

نوش تو را ذوق و طعم و لطف نه این بود

□

میل سفر کرد به میل بطان

□

تا یک نفسی مرا بود یار

□

تا تو آسوده‌روی در ره خویش

□

چو استاره به بالا شب‌روی کن

□

از عفت و طهارت و پاکی و روشنی

□

نیست جز آتش دل محمود

□

به جنگ اندرون کامرانست لیکن

□

گفت به تو تاختم بهر خودت ساختم

□

پر شکم شد، خر و رباب یکیست

□

عجب مدار که: چشمش به من نگاه کند

□

رندی، از آتش کف دست تو خست

□

شب خفته بدی ای جان، من بودم سرگردان

□

بس که به دود هوس خانه سیه کرده‌ای

□

مپسند که از فراق رویت

□

کو پیمبر تا همی سوک بحیرا داشتی

□

از حسن تو خاک هم خبر یافت

□

ره به سر حد خطا کم سپری

□

جز وجود خدای در دو جهان

□

اگر خون نگردد، نماند وریدی

□

بی‌فصل خزان گلشن ارواح شکفته

□

به قول بیهوده‌کاری برون نمی‌رود این‌جا

□

تو به دندان منی، از همه خوبان، گر چه

□

ور نگویم، ز غمت کشته شوم

□

جانم مباد هرگز گر جانم از شرابش

□

تا چو بتابی رخ ازین تیره‌جای

□

هرگز نگفتی، ای جان، کان خسته را بپرسم

□

رونده روز و شب، اما نه‌اش جای

□

ای خاک ره، در دل نهان داری هزاران گلستان

□

پادشاهان را نیارم در نظر

□

منم از مادر و پدر به نوازش رحیمتر

□

خرسند نگردد به همه ملک ری اکنون

□

بخند موسی عمران به کوری فرعون

□

چون ندارم دامن قربش به دست

□

هر پراگنده‌ای، که جمع شود

□

نخستین دم، از کرده‌ی پست من

□

نقطه دل بی‌عدد و گردش است

□

نقد خود اینجا تمام کن، که بسوزی

□

وگر خامی‌کنی غافل بخسپی

□

تا پرستند ملک را همه شاهان جهان

□

فاش و صریح گو که صفات بشر گریخت

□

به ولایت چو دل ستوده شود

□

دل عراقی بیچاره آرزومند است

□

مرا در هر دلی، خوش جایگاهیست

□

پنهان گشتند این رسولان

□

گفتم: از هندوی زلف تو چه بدها که ندیدم!

□

بنوشته بر رایت که این نقش خداوند شمس دین

□

کیخسرو ایران ملک المغرب کز قدر

□

هین خمش باش و بیندیش از آن جان غیور

□

چنگ سخن گرچه بسی ساز یافت

□

آن دل، که به کوی تو، می‌بود به بوی تو

□

دهر، بر کار کس نپردازد

□

بهار آمد بهار آمد، بهاریات باید گفت

□

روزی نشد که غمزه‌ی مست تو سنگدل

□

خامش ای حرف فشان درخور گوش خمشان

□

یمن همه بزرگان اندر یمین اوست

□

به مستیان درختان نگر به فصل بهار

□

دیگر آن را لوای شکری هست

□

گل مگر جلوه می‌کند در باغ؟

□

دیگری آهسته نزدش می‌نشست

□

گر فقیرند همه شیردل و زربخش اند

□

سبب و سر این بباید دید

□

با تو سگ نفس ما روباهی و مکر آرد

□

شمع را از باد کی باشد امان؟

□

هزار حرف به بیگار گفتم و مقصود

□

اگر از دیگری اثر یابد

□

غم هجران تو، ای دوست، چنان کرد مرا

□

تا بدانی صحبت یاران خوشست

□

مرا جواب چو زر داد من زرم دایم

□

اوحدی ار شد زبون وقت ثنای تو، من

□

بستم ره دهان و گشادم ره نهان

□

اگر در قعر دریا دم برآرد

□

در بحر گریخت این مقالات

□

عشق آن دلستان به قوت درد

□

ای عراقی، غیر یاد او مکن

□

پرواز کن، ولی نه چنان دور ز آشیان

□

بس کن که به پیش ناطق کل

□

بر جویبار شکل شقایق ز روشنی

□

هله عیسی قران صحت رنجور گران

□

ببین بر روزن چشمم عروس روز نظاره

□

هین خمش کز پی باقی غزل

□

ای جهانی به کام، از در تو!

□

ایزد آخر نیافریدت تن

□

نه مقصد است، که گردد عیان ز نیمه‌ی راه

□

تو سود می طلبی سود می‌رسد از یار

□

روزی به چرخ جوش برآرد فقاع جان

□

چه دواها که می‌کند پی هر رنج گنج تو

□

تا جگر گوشه‌ی خودت خواندم

□

شمس تبریز درآمد به عیان عذر نماند

□

چو ببیند که هیچ دم نزنی

□

سوختم ز آتش جدایی او

□

در زمستانم، تف دل آتش است

□

اگر دلدار گیرد در جهان کس

□

امروز چون به دست تو دادند تیغ فتح

□

ور دو سه روز چشم را بند کنی باتقوا

□

شنیدم که از نقره زد دیگدان

□

ای مطرب خوش لهجه شیرین دم عارف

□

تا ترا از تو شیشه در بارست

□

هر چه غیر تو همه دشمن جانند مرا

□

بسوزد گر کسی این آشیانرا

□

آن سو که هر شبی بپرد این حواس و روح

□

هم تویی پرده‌ی بصیرت تو

□

باده خامشانه خور تا برهی ز گفت و گو

□

تو داده‌ای به ستم زر و سیم خویش به باد

□

حاش لله که به تن جامه طمع کرده بود

□

می‌رسد بهر کشتن‌ات به شتاب

□

از هیبت خطابت شد سیف را دل ای جان

□

خاک خوردست بسی گلرخ و نسرین تن

□

خمار و خمر یکستی ولی الف نگذارد

□

گر هوس همدمی کنی و حریفی

□

من همایم سایه کردم بر سرت از فضل خود

□

از بس مکان که داده و تمکین که کرده‌اند

□

هان ای دل بسته سینه بگشا

□

گر بگویی که: چیست در دستم؟

□

درد دل عراقی و درمان من تویی

□

بر سپهر معرفت کی بر شویم

□

هر که می‌بندد ره عشاق را

□

رونده، گو: قدم اینجا به احتیاط بنه

□

گفت به گوشم سخنان چون سخن راه زنان

□

پس به یک ذره و یک یک وجود

□

ای آمده چو سردان اندر سماع مردان

□

دل به پروازهای روحانی

□

گاه بر نطع شهوتم چون پیل

□

زر وقت، باید به کار آزمود

□

تو دورای و دودلی و دل صاف آن‌ها راست

□

شبی میخواهم و جایی که خلوت با تو بنشینم

□

صد غلغله اندر بتان افتاد و اندر بتگران

□

نه روشندلی زاید از تیره اصلی

□

روی چون ماهت اگر بنمایی

□

در حریم تو دویی را بار نیست

□

چنان شیرینی ای خسرو که چون فرهاد در کویت

□

هر چه کردم گرد، با وزر و وبال

□

از دیده غیب شمس تبریز

□

که چون مرا هوس و آز من شکنجه کند

□

بر لوح دل رمال جان رمل حقایق می‌زند

□

رگ و پی در تنم در آن مجلس

□

رنج ز تن برمدار در تک نیلش درآر

□

به زبان نفی کن، به دل اثبات

□

زمزمه‌ی شعر سیف نغمه‌ی داودی است

□

کسی ز طعنه‌ی پیکان روزگار رهید

□

یک سیب بنی دیدم در باغ جمالش

□

باز کردم ز هم آن زلف دو تا، تار به تار

□

اگر غفلت نباشد جمله عالم

□

های خاقانی جهان را آزمودی کس نماند

□

وقت تنهایی خمش باشند و با مردم بگفت

□

زهره گفتی شمع جمع انجم است

□

چمن، با سوسن و ریحان منقش

□

هرگز ایمن مشو، که حمله‌ی چرخ

□

چه کنی سری را که فنا بکوبد

□

سختی روز هجر را سهل کنم بر اوحدی

□

روزه کر و فر خود خوشتر ز تو برگوید

□

بر همه عالم ستم کردست او

□

جهان مثال درختست برگ و میوه ز توست

□

جلوه‌ی حسن تو در افزونی است

□

بگذر ازین پستی از بلندی همت

□

آشکار است ستمکاری دهر

□

یک نیم جهان کرکس و نیمیش چو مردار

□

نه آن کسی، که اگر پتک بر سرت کوبند

□

چند گویی دود برهان است بر آتش خمش

□

سوگند خورد عاقله‌ی جان به فضل و عدل

□

این یگانه نه دوگانه‌ست که از وی برهی

□

لیک دور چرخ می‌گفت از کمین:

□

از برای دنبه یک گوسفند

□

از مهر دوستان ریاکار خوشتر است

□

بگریز از من و از طالع شیرافکن من

□

گفتم که: اوحدی ز غمت مرد، رحمتی

□

چو نگنجی در آن گره مگریز و سپس مجه

□

می‌دان به یقین که با عدم خاست

□

آن چنگ طرب که بی‌نوا بود

□

هیچ مرغ اندر همه عالم نبود

□

نی آنکه همیشه چون عراقی

□

بیارامید صید، آسوده در دام

□

بی آن خمیرمایه گر تو خمیر تن را

□

گر حدیث من به قدر جرم من خواهی نوشت

□

من خاک پای آن کسم کو دست در مردان زند

□

در آن چه عیب که از سرب بشکند الماس

□

صد تقاضا می‌کند هر روز مردم را اجل

□

دلبری در نیکویی ماه تمام

□

سیف فرغانی چون شمع خیالش با تست

□

گاه خرام و جلوه بنزهتگه چمن

□

نای و دف و چنگ را از پی گوشی زنند

□

آن صید که میجستم، هر چند به دام آمد

□

اندر خم طغرای کن نو گشت این چرخ کهن

□

چو خاکستر شوی و ذره گردی

□

گوهر آیینه کلست با او دم مزن

□

هست نظمی لطیف، عمر شریف

□

یکی نباخته، ای دوست، دیگری نبرد

□

بصورت، قبله‌ی آزادگانیم

□

بکوشید بکوشید که تا جان شود این تن

□

سالها بوسیده‌اند از صدق خاک آستانها

□

ای فقیه از بهر لله علم عشق آموز تو

□

انباشت شاه معده‌ی آب روان به خاک

□

چو خون عقل خورد باده لاابالی وار

□

جامی، از آلایش تن پاک شو!

□

تو همه عیبی و ما یکسر هنر

□

به که از من باز بستانند و زحمت کم کنند

□

چون کشتی نوحم اندر این خشک

□

درپای دار این فلک بی‌گناه کش

□

از آن سو در کف حوری شراب صاف انگوری

□

وانگه که ز لب شکر گشایی

□

شمس الحقی که نورش بر آینه‌ست تابان

□

این نه شب، هست اژدهای سیاه

□

از چنین مرده دلان راحت جان چشم مدار

□

نکو کار شو تا توانی، که دائم

□

خامش کن و کمتر گو بسیار کسی گوید

□

دریای فتنه این هوس و آرزوی تست

□

جذبه حق یک رسن تافت ز آه تو و من

□

شیر بچه گر به زخم مور اجل رفت

□

آن باد بهار جان باغست

□

سرو نشان از قد رعناش داد

□

ز خوان لطف تو از بهر استخوانی دل

□

که برد بار تو امروز که مسکینی

□

پاینده عمر باد روان لطیف ما

□

چون اوحدی نگردی بی‌صدق یار هرگز

□

عجایب غیر و لاغیری که معشوق است با عاشق

□

وانکه او مجروح گشت از عشق تو

□

وقتست که درتابم چون صبح در این عالم

□

بهره‌ی خود به دیگران چه دهی؟

□

بلندی جوی و در پستی ممان چون سیف فرغانی

□

بدین پاکیزگی و نیک رائی

□

کز این نظر دو هزاران هزار چون من و تو

□

از گنه‌کاران که داند مجرمی را؟ گو: بخواند

□

اگر خلوت نمی‌گیری چرا خامش نمی‌باشی

□

از سنا برق آتش شمشیر

□

گویی چگونه باشد آمدشد معانی

□

ببر از عجب، تا شوی منظور

□

خلقت از بهر تنی تنها نیست

□

یکدل ار گردیم در سود و زیان

□

رد او به از قبول دیگران

□

فعلش کمال ویژه و قولش صواب صرف

□

به نوبتگاه او بین صف کشیده

□

کیست کز عشق لاله‌ی رخ تو

□

تبریز با شراب چنان صدر نامدار

□

وصف خلق کسی که قرآن است

□

غزل عشق چون سراییدی

□

مرا بناز بپرورد باغبان روزی

□

از رشک نورها است که عقل کمال را

□

مترس در غمش، ای اوحدی، ز خواری و محنت

□

از شمس تبریزی ببین هر ذره را نور یقین

□

رفیقا مکش خویشتن در فراق

□

خطی نوشت یزدان بر خد خوش عذاران

□

تن به جان زنده‌ست، جان از تن مدام

□

ز نامحرم و مست چون باغ پر شد

□

ترا پرواز بس زودست و دشوار

□

آنک او لقمه حرص است به طمع خامی

□

نمی‌ماند به وصل دوستان هیچ

□

ملک البصیره من ممالک شیخنا

□

مدتی خون خوردم و راهم نبود

□

کافر به وقت سختی رو آورد بدان سو

□

چکنم؟ در سرشت من اینست!

□

شعر من کهنه نگردد به مرور ایام

□

حدیث روشن ظلم شما و ذلت ما

□

هر کسی در عجبی و عجب من اینست

□

مبارکباد دل کردم درین سودا و می‌دانم

□

چنگ و قانون جهان را تارهاست

□

چون رنجه شد بپرسش من رنج شد ز تن

□

چون حقیقت نهفته در خمشیست

□

تو چه دانی؟ که آزمایش اوست

□

سیف ار ز تو می‌خواهد بوسه تو برو می‌خند

□

خلق بر او دوخته چشم نیاز

□

جوش دریای عنایت ای مسلمانان شکست

□

با خروش سینه‌ی زیرم، الهی، درپذیر

□

بادی که ز عشق او است در تن

□

نشان دو فصل اندر او بازیابی

□

سنگین جانی که با چنین لعل

□

هیچ جز بحر در جهان نشناخت

□

ورچه خوش نایدت از دنیی فانی رفتن

□

بس بگشت آسیای دهر، ولیک

□

چو غیرت تو دلم را ز خواب بجهانید

□

در قلب‌گاه نطق چو کردم دلاوری

□

ساقی غیب بینی پیدا سلام کرده

□

دلدل مشتری پیش، جفته زد اندر آسمان

□

از عالم دل ندا شنیدن

□

نفس چون رخ به این چهار آورد

□

رخ تو دید و بنالید سیف فرغانی

□

همه را بار بر نهند به پشت

□

بگو روشن که شمس الدین تبریز

□

به پیشگاه بزرگان گرت رها نکنند

□

ای خداوند شمس دین فریاد از این حرف رهی

□

چون آن ذره نیافت از خجلت آن

□

ورای عشق هزاران هزار ایوان هست

□

نقش، بی‌خامه‌ی نقاش که دید؟

□

سیف فرغانی بی روی تو تا کی گوید

□

قویتری ز تو، روزی ز پا در افکندت

□

همه نرگس شود رزان ز پی دید گلستان

□

صد شب گریستیم ز هجرت چو اوحدی

□

من بی‌دل و دستارم در خانه خمارم

□

از پی صنع زرگری کوره‌ی گرم به بود

□

نه مار را مدد و پشت دار موسی ساخت

□

ز اختر و چرخ و عقل و جان برتر

□

ساغری ده، مرا ز من برهان

□

چو ناخداست خردمند و کشتیش محکم

□

در آن فلک که شعاعات آفتاب دلست

□

ز اشکم نقطه میراند غمت بر تختهای رخ

□

اندر آن بی‌هوشی آری هوش دیگر لون هست

□

غزوست مرا پیشه و همواره چنین باد

□

رسید مژده به شامست شمس تبریزی

□

به لباسی دگر بر آید مرد

□

نوشش سبب هزار نیش است

□

گرفتیم آنچه داد اهریمن پست

□

سنگ‌ها از شرم لعلش آب شد

□

در مال دل مبند و ز دانش سخن مگوی

□

خلوتیان گریخته نقل سکوت ریخته

□

خاقانی و حقایق طبع تو و مجاز

□

ور بپوشیم یکی خلعت نو

□

بود تا بود در آن پاک حریم

□

هر کو چو من به وصف جمالش خطی نوشت

□

شد چو از پیچ و خم ره، با خبر

□

اگر تو زین ملولی وای بر تو

□

نفسست و حکمت آنکه نمیرد به وقت مرگ

□

رفتم سفر بازآمدم ز آخر به آغاز آمدم

□

چون خیمه‌ی جمال تو از پیش برفگند

□

باده خمخانه گردد مرده مستانه گردد

□

آشنا کرد تا به آن برسید

□

چون فاخته بنالم اکنون که مر تو را شد

□

نه شما را از دهر منظوری است

□

خواریست و بندگیست پس آنگه شهنشهیست

□

مشنو که: به راه آیند اینها به حدیث ما

□

دیگ توام خوشی دهم چونک ابای خوش پزی

□

به ترک سخن گفت خاقانی ایرا

□

کنند کار کسی را تمام و برگذرند

□

تاکنون عشق من آمیخته بود

□

گر از لبت به سخن بوسه‌ای خوهم ندهی

□

بپوش چشم ز بیغوله، نیستی رهزن

□

خود پر کند دو دیده ما را به حسن خویش

□

خواری کنی و رخ بنمایی بمن، ولی

□

اول دیت خون تو جامی است به دستش

□

مرا خوار داری و بیقدر خواهی

□

مردمی کن برو از خدمتشان مردم شو

□

بر ضعیفان روا نباشد زور

□

کجا پوشیده خواهد ماند افعالت در آن حضرت؟

□

هم از امروز سخن باید گفت

□

گر حالم وگر محالم ای جان

□

منت خود این همه گفتم ولیکن از پی‌دوست

□

بیا که خرقه‌ها جمله گرو شد

□

نام بردار شرق و غرب تویی

□

اگر تو جنس همایی و جنس زاغ نه‌ای

□

ور بگیرد ره تو دریایی

□

از پی فاتحه‌ی وصل دعایی گفتم

□

به بیباکی بسان مردم مست

□

خموش باش که آن کس که بحر جانان دید

□

هر آن بصیر که سر جهان ببیند باز

□

باغ آی و ز باران سخن نرگس و گل چین

□

ز درد این سخن پیران ره را

□

ز بو تا بوی فرقی بس عظیمست

□

آنکه او مرده زنده داند کرد

□

ز اندوه او چو مشعله‌ی ماه روشن است

□

رفتند بچابکی سبکباران

□

از آن مستی به تبریز است گردان

□

علم از تو گشت اندوخته، شرع از تو گشت افروخته

□

غلام رومیش شادی غلام زنگیش انده

□

با غصه‌ی دشمنان همی ساز

□

من پیاده رفته‌ام در راستی تا منتها

□

برفلک داری، ای پسر، آیا

□

باد لطفش وانشاندی آتش این ظلم را

□

ناشمرده، برزن و کوئی نماند

□

بهر نور شمس تبریزی تنم

□

ترا از آنچه که چون گل در آتشست کسی؟

□

رمیدستی از این قالب ولیکن علقه‌ای داری

□

من بی من و بی‌مایی افتاده بدم جایی

□

پا کوفت خلیل الله در آتش نمرودی

□

نشود جز به عشق زاینده

□

سوی بسیط زمین، گر تو را فتد گذری

□

مرا هر سال، گردون میفرستد

□

که صد هزار اسیرند پیش زنگ از روم

□

سخن به ریش دراز و به ریش کوته نیست

□

عشق مرا گفت دی عاشق من چون شدی

□

بس کن این هزل چیست خاقانی

□

شمس تبریز کم سخن بود

□

از قضا صیدگری دام نهاد

□

با چنین حسن و جمال ار به خودش راه دهی

□

بیا به بیشه و آزاد زندگانی کن

□

بویی ببری ز شمس تبریز

□

پیری و چون جوان رخ خود جلوه می‌دهی

□

طفل شیر از زخم شیر ایمن بود

□

اگر آدم کفی گل بود گو باش

□

گفتی که به سوی ما روان شو

□

موج آن بحر به پایان چون رسید

□

وصال تو به شب کس را میسر چون شود هرگز

□

ما شکفتیم که پژمرده شویم

□

عاشقان چشم غیب بگشایند

□

در راحت تن دیده‌ای اقبال و بخت خود، ولی

□

ما را بی ما چه می‌نوازی تو

□

گر فدای او برفتم من، چرا جانم نرفت

□

اصل دم سرد مهر جانست

□

که جز آن جایگه سفر نکند

□

انده عشق تو امروز در آویخت چو فقر

□

زین جهان و زین فساد و ریو و رنگ

□

خویشتن را چو در کنار گرفت

□

از پرده برون نیامدی هیچ

□

نی بستیزی نی بگریزی

□

دل عطار نگر شیشه صفت

□

نیست شطرنج تا تو فکر کنی

□

خواب‌بین عقده‌ی انکار گشاد

□

بخندید، کاین خانه نتوان خریدن

□

مرا باید دگر ترک چمن گفت

□

از ره کهکشان گذشت دلم

□

کشیدم پای در دامن، مگر مجموع دانم شد

□

مگو ای عشق با تن تو حدیث عشق زیرا او

□

در پس زانو چو سگ نشینم کایام

□

هر کی خود را نکرد خوار امروز

□

در سخن با من بسی گوهر فشاند

□

از در باغ خودم میوه ده ای دوست که من

□

بپای گلبن زیبای هستی، این همه خار

□

امروز ساقیا همه مهمان تو شدیم

□

حال دلی که گفتن آن ناگزیر باشد

□

چغز اگر خمش بدی مار شدی شکار او

□

سر من همچو شمع باز برید

□

گل از درون دل دم رحمان فزون شنید

□

همگی ملک شود مال توام،

□

تا تو را در دل هوای جان بود

□

چو تو، یکروز سیه بودم وخوش

□

زانک در وهم من آید دزدگوشی از بشر

□

آن برون آید از آن آتش سوزان فردا

□

تو عید جان قربانی و پیشت عاشقان قربان

□

سرچشمه‌ی حیوان بین در طاس و ز عکس او

□

پسر زاد زان شاه نیکو یکی

□

از عدم صورت هستی دادت

□

مرا از حال عشق و صبر پرسید

□

اهل مجاز را ز حقیقت چه آگهیست

□

بدو داد شمشیرزن سی‌هزار

□

ای باد، اگر در قتل من سعیی کند، با او بگوی:

□

شب فعل و دستان می‌کند او عیش پنهان می‌کند

□

یک ذره‌گی فرید اینجا

□

دو فرزند بودش چو خرم بهار

□

لیک نیارند به مکر و حیل

□

در صومعه چون راه ندادند مرا دوش

□

مرا همواره با خور گفتگوهاست

□

ز اسبان چینی و دیبای چین

□

با دیگران سر غامشی، کردی بصدا سرامشی

□

کو او و کو بیچاره‌ای کو هست در تقلید خود

□

جام است چو اشک خوش داود و همه بزم

□

همی‌بود یک سال با داد و پند

□

هر چه درین دایره بیرون توست

□

ور از جهان سخن سر تو برون افتاد

□

چونک در جنت شراب حلم خورد

□

سر بار بگشاد در بارگاه

□

کار فتوت از دل و دست تو راست شد

□

شمس الحق تبریزی درتافته از روزن

□

دلی پر خون درین هیبت بماندست

□

یکی دیگری را بود پای زهر

□

گر بهشتی، چراش می‌مانی؟

□

تا دل ما در سر زلف تو شد

□

ور بگویی خود همینش بود و بس

□

چه قیصر چه خاقان چو آید زمان

□

دوست بیدار و دشمن اندر خواب

□

با غمت آموخته‌ام چشم ز خود دوخته‌ام

□

بهر خوان سکندر دوران

□

که آن را چو گردآورد رهنمای

□

چون توان برد نقد درویشان؟

□

چو معشوق رند است و می می‌خورد

□

بانگ آمد رو ز صحرا سوی شهر

□

هرآنگه که دانا بود پرشتاب

□

هست توئی، هستی مطلق تویی!

□

ای دولت و بخت همه دزدیده‌ای رخت همه

□

که کشد درد دلت ای عطار

□

ز هستی وبخشش بود مرد مه

□

توبه در لای این سخن در جست

□

برد مرا باد حوادث نوا

□

پس بقاصد مرد دندان سخت کرد

□

گزارنده‌ی خواب را خواندند

□

سالها بهر تو ننشستم ز پا

□

می به سبو ده که به تو تشنه شد

□

اجازت خواهم از کلکش بدان تفسیر اگر بیند

□

مباشید گستاخ با پادشا

□

هر یک از ما به صورت ذاتی

□

گر کرده‌ام گناهی در ملک چون تو شاهی

□

گفت یزدان که به علم روشنم

□

بدانش فزای و به یزدان گرای

□

هر که آمد هیچ آمد هر که شد هم هیچ شد

□

زهی خوشی که بگویم که کیست هان بر در

□

تو روا داری که این نامه‌ی مهین

□

اگر پادشا را بود پیشه داد

□

بلند بال کند جود پست قامت را

□

ز درهای سلاطین ار گدایان نان همی یابند

□

هر دو عاشق را چنان شهوت ربود

□

همه لشکرش گرد آن مرغزار

□

دولت او را به ملک داده نوید

□

بحری است چون آب خضر گر پر خوری نبود مضر

□

مرده پیش او کشی زنده شود

□

نیامد همی‌زند و استش درست

□

شمع بختش جهان چنان افروخت

□

حوریانند ریاحین و بساتین چو بهشت

□

چون ز بند دام باد او شکست

□

خالق افعال نیکی و بدی

□

عطار چو شرح آن ذقن داد

□

به نزد او همه جان‌های رفتگان جمعند

□

شرح روضه گر دروغ و زور نیست

□

ای که بمیری ز تف یک شرار

□

دلیل حمق تو طعن تو در سنائی بس

□

دزد هوات کرده سیه دل چنان که تو

□

ذکر کوکب را چنین تاویل گفت

□

چو محراب بیت الخلافه برآمد

□

عقل آید و عالمی حشر سازد

□

آن کس کز این جا زر برد با دلبری دیگر خورد

□

تا بود کان را بیندازد به جا

□

دگر گفت: ای نمک خواران بد عهد

□

سگ عفعفک کند چو بدو نانکی دهی

□

ای رفته از بر ما ما گفته همچو سعدی

□

ای پدر الانتظار الانتظار

□

به زاری گویمت در ساز با من

□

خورشید که هر روزی بس تیغ زنان آید

□

خاموش ادب نیست مثل‌های مجسم

□

زر شدی خاک سیه اندر کفش

□

باستقبال مرگ از تیغ خوردن

□

به شب شهر غوغای یاجوج گیرد

□

این نوبت از کسان به شما ناکسان رسید

□

اشتران مصر را رو سوی ما

□

و آن خواجه برد کلید این گنج

□

اگر ادا کند از لفظ خویش شعر فرید

□

گردد صدصفت هوا ز اول روز تا به شب

□

تا ز برگ خشک و تازه خوردنم

□

ولیکن بس که نامت می‌شنیدم

□

من دیده‌ام که حد مقامات او کجاست

□

آری، ولی چو عاشق پوشید رنگ معشوق

□

حق گشاده کرد آن دم پای من

□

مگر بشکست نای مطرب پیر

□

گر دل عطار شد زیر و زبر

□

خاموش کن ای بی‌ادب چیزی مگو در زیر لب

□

بعد ازین کد و مذلت جان من

□

مشو آتش به صحبت همسران را

□

وانکه را دوست بیفکند از پای

□

در باغ همه رخ تو بیند

□

چون شود بیدار از خواب او سحر

□

به یک تحسینت ای همدم حلال است

□

دست چون می نرسدم در زلف دوست

□

پیش خودم همی‌نشان بر سر من همی‌فشان

□

تنگ گرداند جهان چاره را

□

به چشم افشاندم از خاک درت نور

□

اثر عود صلیب و خط ترساست خطا

□

تا نگیرد دست من دامان تو

□

نفس آن گاوست و آن دشت این جهان

□

کرد برادر کش نظارگی

□

سهمگین راهی فرازش ریزه‌ی سنگ سیاه

□

دریغ شرح نگشت و ز شرح می‌ترسم

□

عاشقست و می‌زند او مول‌مول

□

دادش که: ببر بران خرابش

□

اگر به غصه‌ی خصمان فرو شود دل من

□

مرا به وصل خود ای میوه‌ی دل آبی ده

□

تو قبا می‌خواستی خصم از نبرد

□

چو فردا دست خون در دامن آید

□

چون تو جگر گوشه‌ی دل منی آخر

□

زهر بود شکر شود سنگ بود گهر شود

□

بر در خرگاه قدرت جان او

□

ور نه بدان نازکی از جای دگر

□

گر زمانه آیت شب محو کرد

□

خواهی که درآیی تو، بگذار عراقی را

□

یا خری یا گاو بهر من بجوی

□

هفت در از گوهر تیغ تو زنگ

□

خواجه ابوبکر عمید ملک

□

مستی آمد ملولیت رفت

□

جز گلابه در تنت کو ای مقل

□

دردت ز منست گر چه حالی

□

خانه چون خلد است و من چون آدمم زیرا مرا

□

هم ز چشم تو خوب منظر روی

□

اختیاری هست در ظلم و ستم

□

فدای عشق شو گر خود مجازیست

□

همچو مستان غلغلی دربسته‌ای

□

در آتش خشم پدر صد آب رحمت می‌نهی

□

گرچه آلوده‌ست اینجا آن چهار

□

نه پاینده است بر مردم جوانی

□

چون چشم برکنم؟ که سرم زیر پای توست

□

نبود تا تو تویی حسن لطف از تو جدا

□

تو ز چرخ و اختران هم برتری

□

جست چنان هر یک از ایثار خویش

□

چون نتوانی محمدی یافت

□

چیزی به تو می‌ماند هر صورت خوب ار نی

□

خایفان راه را کردی دلیر

□

به املای ملک مرد هنرسنج

□

کافرم کافر ار به خدمت تو

□

پسته‌ی تنگت تبسم کرد چون آیینه دید

□

نه که مخلوق توم گیرم خرم

□

به نواخت به لطف و راز پرسید

□

پشه‌ای را دیده‌ای هرگز که گفت

□

ای امن‌ها در خوف تو ای ساکنی در طوف تو

□

ور نکردی زندگانی منیر

□

وزان شیری که ماند آن مرد ناشاد

□

فریاد چون کند دل خاقانی از فراق

□

گل لاله رخ روی بر خاک مالد

□

دارد آوازی نه اندر خورد گوش

□

شدم زانگونه با دولت هم آغوش

□

بر آورید ز دودی کبود در شش روز

□

آخر برون آ زین صور چادر برون افکن ز سر

□

جان مجرد گشته از غوغای تن

□

گفت ای دل و دیده‌ی مرا نور

□

دارم دل و دو دیده، ز اشعار او سه بیت

□

دانه‌ی دل پاک کردم همچو گندم با همه

□

منت بسیار دارم از تو من

□

رسید آن در بی قیمت به دریا

□

سر چه کشی همچو موی از من چون مورچه

□

ما گهریم و این جهان همچو زری در امتحان

□

عارفان که جام حق نوشیده‌اند

□

چو هر کس به مقدار خود گفت چیز

□

قدر آن داری که طغرای قبولش درکشی

□

از بار فرقت تو جان از تن و تن از جان

□

تا نشد او لعل خود را دشمنست

□

عنان می داد رخش کوه تن را

□

من می‌سوزم ازو تو از من

□

صبر همی‌گفت که من مژده ده وصلم از او

□

مرده‌ی صدساله بیرون شد ز گور

□

به فرمان ملک گوینده در حال

□

بلبل اینک صفیر مدح شنو

□

کسی کو پیش گیرد کار عشقت

□

یک به یک را حاجبه جستن گرفت

□

رونده سرکش و جوینده بی‌حال

□

گفتمش از علم مرا کوه‌هاست

□

در چنین مزبله جان را دو هزاران باغ است

□

بی‌گناهی بی‌گزند سابقی

□

گفت رسولش که چو خصم درشت

□

مهر سپهر ملک بماناد کز کفش

□

رونقش بشکسته چرخ کوژ پشت

□

تاکنونش فضل بی‌روزی نداشت

□

هر جا که نشست زار بگریست،

□

کی چو شمعی سوختی عطار دل

□

تا صورت غیبی رسد وز صورتت بیرون کشد

□

دل همی‌سوزد مرا بر لابه‌ات

□

نهانی مجلسی کز هیچ سوئی

□

عجب آنکه خون ریزد از زخم تیغت

□

ای رفته وز فراقت مانند سیف شهری

□

مشعله بر کرده چندین پهلوان

□

گر چه کند مرغ ز مستی خروش

□

تو که با من تخم کین کاری همه

□

هر کنج یکی پرغم مخمور نشسته‌ست

□

چون ببیند نور حق آمن شود

□

پیاپی گر چه می میکرد بر کار

□

کرته‌ی فستقی فلک چاک زند چو فندقش

□

آن حیاتی که روح زنده بدوست

□

لاجرم در ظرف باشد اعتداد

□

دمی باز آمد از پیشینه پیوند

□

گر بوسه بسی نگاه داری

□

در منزل خود آزاد شوند

□

پوستها بر پوست می‌افزوده‌ای

□

بازار جهت گذاشت بر جای

□

آفتاب از کفش به تب لرزه است

□

سرگشته چون تو، بر سر هر ره نگشته‌ام

□

که برابر می‌نهد شاه مجید

□

به لب زان خنده‌ی شیرین مهیا

□

چون پیر سخن شنید جان داد

□

هین مشک سخن بنه به جو رو

□

شاه می‌دانست خود پاکی او

□

طرب کرد از نشاط روزی بیش

□

عمر پلی است رخنه‌سر، حادثه سیل پل شکن

□

من کیم در میانه واسطه‌ای

□

گر ببخشی جرم ما ای دل‌فروز

□

هر کس ز لطافت جوانیش

□

هرچه گوید یادگیر و یک به یک بر دل نویس

□

چو گنج جان به کنج خانه آمد

□

طنطنه‌ی ادراک بینایی نداشت

□

خون دل سوختگان باشد آب

□

آه کز مردان امام شهاب

□

چو سعدی سیف فرغانی به وصف پسته‌ی تنگت

□

هم ز جنس او به صورت چون سگان

□

مجنون، که درونه بر ز غم داشت،

□

در بلای نیک و بد عطار را

□

چو دل از غم رسول آمد بر دل جبرئیل آمد

□

تا صطرلابی کند از بهر او

□

ز آتش گاه سرما خوش بود تاب

□

گوهر تاج ملک، تاج الدین

□

سیف فرغانی دردی ز تو دارد در دل

□

نه که صادق بود و پاک از غل و خشم

□

لب شیرین که جز با جان نسازد

□

از زیر حقه مهره‌ی انجم کند پدید

□

تو هر صورتی که مصور کنی

□

گرچه آن معنیست و این نقش ای پسر

□

گفتا که: چو کردنی است کاری

□

نیست جز اشک کسش هم زانو

□

مکن به جهل تناول، که خوان قرآن را

□

در درج عشق بر طاق دل است

□

وگر تو ناصبوری کز تو دورم

□

هان ای سپاه طیر ابابیل زینهار

□

در عالم جان جا کن در غیب تماشا کن

□

ز بس که اشک فرو ریختم ز چشمه‌ی چشم

□

رسید اندر مداین باده و گیر

□

همه ترکان فلک را پس از این

□

به حسن و لطف چو او در زمانه بی‌مثل است

□

صبر باید کرد سالی راست تا گل بردمد

□

سزد کاین شعله گردد گیتی افروز

□

خوش خوش چو یهود پاره‌ی زرد

□

این دم سپه عشق چه خوش دست گشادند

□

چو شد خاک رهت عطار حیران

□

بنای دوستی چون محکم افتد

□

پاک بودم دم دنیا نزدم

□

ز باغ طبع بی‌بارم ازین غوره که من دارم

□

دم فرو بست از سخن اینجا فرید

□

چون هست چنین امیدواریم

□

کعبه‌ی آسمان حرم صدر شهنشه است و بس

□

باده کهنه خدا روز الست ره نما

□

پیوستگیی چو یافت عطار

□

ملک سر مست و دولت سازگارش

□

مدبری را که قاطع ره توست

□

صبا همچو طفلم در آغوش کرد

□

غسل کن اول به آب دیده‌ی من هفت بار

□

من که ز دم مایه ده جان شدم

□

خدای داند اگر آن، بها به نیم سخن

□

اترک هذا وصف فراقا

□

بشکسته دلیران را از چست سواری پشت

□

کوته سخنی، ستوده حالیست

□

دل من دیگ سنگین نیست ویحک

□

ما را فکنده‌اند، نه خویش اوفتاده‌ایم

□

خویش بر آتش زنم پروانه‌وار

□

چه کاوی کان که آن گوهر ز کان رفت

□

دلم که آهوی فتراک اوست حبل امان

□

بقال با دوغ ترش جانش مراقب لب خمش

□

تا نگیری ترک دنیا کی رهی از نفس شوم

□

بگفتش عشقبازی را نشان چیست

□

بر خویشتن بلرز اگرچه ز بیم مرگ

□

بر من این داغ از آتش عشق است

□

عطار ز کار او در مانده به صد حیرت

□

جانیم ده، از خزینه‌ی بیش

□

ماه رویا اسیر تو شده‌اند

□

جمله جان‌هاست یکی وین همه عکس ملکی

□

جان آمد به لب از پسته‌ی رعنات مرا

□

قفل همه را کلید بر تو

□

گر جزین چیزی که می‌گویم طلب داری دمی

□

هر که از بهر تو نگفت سخن

□

خود نمی‌استد دمی یک ذره چیز

□

چو بخشم یک نگین را دو نگین باز

□

صد هزاران رفته‌اند و کس ندید

□

خامش کن کز بیخودی گر های و هویی می‌زدی

□

اندک سوی من نگر اگرچه

□

نگر تا چند ز افسون یافتم دام

□

بیا تا در وفای دوستداران

□

درین دامگه ما چو پر کلاغ

□

به فصاحت ببری گوی ز میدان سخن

□

از عشق بتی نژند گردد

□

گفتی برهانمت ز عطار

□

ز برق چهره خوبت چه محروم است یعقوبت

□

چون حال من سوخته دل تنگ درآمد

□

کمان‌ها چون هلال اندر بلندی

□

عطار در بقای حق و در فنای خود

□

نه باژبان فسادی، نه وامدار هوی

□

سر باز زن چو شمع به گازی فرید را

□

بسی در غدر و حیلت برجهیدی

□

چو در عالم نمی‌بینم رفیقی

□

از کلبه، خیره گربه‌ی پیرم نبست رخت

□

یا مگر باد سحر آن دم طاها خواندن

□

گر رافضیی باشد از داد علی در ده

□

گلی از گلستانت باز کنم

□

گو تنگ چشم عقل نبیند جمال عشق

□

آنکه پهلو نسود با موری

□

شکر نگر تو نو به نو آواز خاییدن شنو

□

آستین نا کرده پر خون هر شبی

□

توانگر کز پی درویش دایم

□

دردا که ز اشتران راهش

□

هم طالب و مطلوب او هم عاشق و معشوق او

□

بسی بر بوی او بودیم و بویی

□

تو ملک خوانی یک شهر را و سر تا سر

□

هر که او پیداست درصد تفرقه است

□

در پس پرده ظلمات بشر ننشینیم

□

در بند حور و چشمه‌ی کوثر مباش از آنک

□

سیف فرغانی چو روی دوست دیدی ناله کن

□

بویی از مجمره‌ی عشق بری

□

خود گلشن بخت است این یا رب چه درخت است این

□

تا چند بر آفتاب بندی

□

آرزوها نواله‌ای چرب است

□

عاشقان را خط امان دادی

□

مهره ز انبان نبرم گوهر ایمان ببرم

□

چو بحر دست تو در جود گوهر افشان شد

□

سیف فرغانی گرچه همه عیب است بگوی

□

ای در حجاب عزت پنهان شده ز غیرت

□

ور از آن نیز بترسی هله چون مرغ چمن

□

هر نفس سرمایه‌ی عمر است و تو زان بی‌خبر

□

یاد باد آن دمی که میشستم

□

آخر چو شیر مردان بر پر ز چاه و رفتی

□

اگر دلگیر شد خانه نه پاگیر است برجه رو

□

گر پنهانی برآی پیدا

□

بگفت، ای بی‌خبر، ما رهگذاریم

□

تن زنم تا همچنینم سوی دوزخ می‌برد

□

از می این جهانیان حق خدا نخورده‌ام

□

همچو نی دل پر خروش و تن نزار

□

تو ای عاشق مصیبت دار شوقی

□

گر غم او هست ذره‌ایت مخور غم

□

نی با تو اتفاقم نی صبر در فراقم

□

وارهان عطار را یکبارگی

□

جان برد و عشوه داد و همه ساله آن بود

□

بی تو عطار را روا نبود

□

جواب گفته متنبی است این

□

گرچه از من کس سخن می‌نشنود

□

زخم چوگان شوق می‌باید

□

بس سبک دل گشتی از عشق ای فرید

□

انا فتحنا بابکم لا تهجروا اصحابکم

□

عشق با دل گشت و دل با عشق شد

□

سخا و کرم دوستی علی است

□

این است شرط روزه اگر مرد روزه‌ای

□

گر چهره بنماید صنم پر شو از او چون آینه

□

همچو ابروی تواش چشمی رسید

□

اوست پیدا و سرافراز میان خوبان

□

دل به نسیه دادم از دست و ز پای افتادم از غم

□

دیگر نخواهی روشنی از خویشتن گردی غنی

□

تو خفته‌ای ز دیرگه و عمر در گذر

□

سیف فرغانی چو غم از بهر اوست

□

شکر ریز فریدم می نباید

□

جان چیست نیم برگ ز گلزار حسن تو

□

چون حریفان جمله از مستی و هستی وا رهند

□

ای گشته ز یاد دوست غافل

□

گفتی که چو گم شوی مرا جوی

□

گر چه کژبازند و ضدانند لیک

□

قرن‌ها شد که نمی‌آسایند

□

با چنین عزت که از حسن و جمال

□

تو خفته‌ای ز جهل و مرا هست صبر آنک

□

جان ز وجود جود تو آمد و مغز نغز شد

□

هر که بی او آستین در خون گرفت

□

ما، بدریا حکم طوفان میدهیم

□

نه ایوبم که چندین صبر دارم

□

عزت زر بود اگر محنت او شود شرر

□

طفلان زمانه‌ی خرف را

□

ای کور دل تو دیده نداری از آن تو را

□

یک رهم یکرنگ گردان در فنا

□

من و دلدار نازنین خوش و سرمست همچنین

□

اندیشه کن از مرگ که شیران جهان را

□

به مدح دایره‌ی روی او اگر نقطه است

□

تو ای عطار اگر چه دل نداری

□

بر صلاح الدین چه داند هر کسی بگریستن

□

گویاترین کسی را کو تیزبین‌تر آمد

□

چو جای خودشناسی، بحیله مدعیان

□

خود را چو تو نشناسی حقا که چو نسناسی

□

چون کاسه گدایان هر ذره بر رهش

□

در عشق تو گر بمرد عطار

□

بسیار درو نمی‌توان بود

□

من ز عطار جان بخواهم برد

□

او مگر صورت عشق است و نماند به بشر

□

عطار همی بیند کز بار غم عشقش

□

مرا نقصان، تو را افزونی آموخت

□

یک دردی درد ما در عالم رسوایی

□

نفس خسیس حرص خو عاشق مال و گفت و گو

□

چون کند از توکسی پهلو تهی

□

یا چو سگ پای آدمی گیرند

□

میان طشت پر آتش شکنجه را خوش باش

□

گفتم کو شراب جان ای دل و جان فدای آن

□

من نیم تنها که ذرات دو کون

□

تو طبیب عاشقان باشی، چرا

□

از عشوه‌های خلق به حلقم رسید جان

□

هم تو تویی هم تو منم هیچ مرو از وطنم

□

اگر موجی ازین دریا برآید

□

گل و ریحان کدامین چمنت بنمودند

□

ز بس که خون جگر می‌فروخورد به زمین

□

آمد بهار عشق به بستان جان درآ

□

ما شب‌روان بادیه‌ی کعبه‌ی دلیم

□

زردشت نه‌ای چرا شدستند

□

چون خواب کند کسی که او را

□

برآرد مطبخ معده بخاری

□

آن شتر بادیه بانگ خری چون شنید

□

از بد و نیکی که سیف گفت در اشعار

□

گر جمله‌ی ما به دوزخ اندازد

□

آمد بهار مهربان سرسبز و خوش دامن کشان

□

گر آب خورم روزی صد کوزه بگریم خون

□

کاندرین ایام ای خاقان کسری معدلت

□

یک پرتو اوفکنده جهان گشته پر چراغ

□

مستی چو کشتی و عمد هر لحظه کژمژ می‌شود

□

اگرچه من نگشایم ولیک بگشاید

□

ترکمان خسری هر نفس از هر طرفی

□

بر درگه تو آسمان در آستین آورده جان

□

دو دست و پا حنی کرده دو صد مکر و مری کرده

□

غافل منشینید چنین زانکه یکی روز

□

سیف فرغانی هر کس که تو بینی چیزی

□

پای بر سر نه که اینجا کافری است

□

پیشتر آ تا که نه من مانم این جا نه سخن

□

فکر کن یکدم و بر خاک به خواری مگذر

□

تا گم شود نشانت در پای بی‌نشانی

□

کین گلبن نوبهار عمرت

□

غذای زاغ سازیدی ز سرگینی و مرداری

□

چو در جانت ز دنیا بار بسیار است و از دین نه

□

به اعتدال شود چون هوای فصل ربیع

□

به خموشی نهان شدن چو شکارم نتان شدن

□

ز شادی همه عالم شدست بیگانه

□

کی بینم از شعاع وصال تو آتشی

□

شاخ درخت هوا چو گشت شکسته

□

چو گفته‌ست انصتو ای طوطی جان

□

جامه‌ها کردم رفو، اما به تن

□

به هر روزی در این خانه یکی حجره نوی یابی

□

دانستم از صفات که ذاتت منزه است

□

دهان چون پسته و در وی سخن همچون شکر شیرین

□

امید سیف فرغانی به وصل است

□

بسان سیف فرغانی بر این در

□

با طعمه‌ای ز جوی و جری، اکتفا کنید

□

از روی تو چشم بر نداریم

□

تو بحر فضل و تو را در میانه گوهر نظم

□

ز غیر عشق تو پرداختیم خاطر خویش

□

وز بحر عشق او که ندارد کرانه‌ای

□

شد روان از کوچه‌ای، تاریک و تنگ

□

خواری‌ست گوساله‌ی سامری را

□

به آب چشم و به خون جگر همی گردد

□

گفت، افتادگی است خصلت من

□

گر به سیر و گشت، می‌پرداختیم

□

ترا به مطبخ شه، پخته شد همیشه طعام

□

کس کاین نقش بر گل مینگارد

□

هم از نیش زنبور شد تلخ کام

□

دوست را گرنه‌ای تو نامحرم

□

کجاست می؟ که به جان آمدم ز خسته دلی

□

تو را این لطف و حسن ای دلستان هست

□

قوت شبانه نیافت هر که کتب خواند

□

گر خورد آب حیوة زنده نگردد

□

چون کرد بنای آبگیری

□

سالها در جستجویش دست و پایی می‌زدیم

□

دشمن خود تویی، چو در نگری

□

گفت: جایی که عراقی باشد

□

به تیغ غمزه‌ی خون خوار، جان مجروحم

□

عراقی، هر سحرگاهی بر آر از سوز دل آهی

□

هم به چشم خود جمال خود بدید

□

زر، دگر ننهاد مرد کم فروش

□

خاتم دولت چو کرد عشق در انگشت

□

چون سخن اینجا رسید دوست مرا گفت

□

حق دین ضایع کنی هر روز بهر حظ نفس

□

که سنگین‌تر غمی دارم ز الوند

□

درآمد خلیفه چو جمعه درآمد

□

گردنده بسان گرد بادی

□

وصال بوالعجب دارد زدوده با زداینده

□

جای تو ، من بنده‌ی فرمان پذیر

□

وان قصه که داشت باز پرسید

□

گرچه گه‌گه بر تنش جوعی گماشت

□

گاه بر نیل نخوتم چون شاه

□

غم فرزند و خوی ناخوش و رنج

□

هوایت را بصد جان می‌خریدم

□

پوشیده کجا شود به دیوار

□

ز تو ای شاه خوش دستار از این سو

□

بود سنه ششصد و هشتاد و هشت

□

خلل ز آسیب دورانش کم افتد

□

وین تجربه ز ناوک مژگان گرفته‌ام

□

کاندر حرم جانان جز یار نمی‌گنجد

□

ساخته دارند همه ساز عزم

□

فشاند از کلک چوبین گوهرین گنج

□

وان سرو رونده در چمن شد

□

عیسی درآمد در سخن بربسته در گهواره‌ای

□

تیغ نشاید که کشی از نیام

□

چو گرگ غالب از بسیاری میش

□

که ترا جلاد این خلقان کنم

□

زمین، چون صحف انگلیون مصور

□

وامدن تیغ کشیده ز پی ضبط جهان

□

که خود را سوزی، وانگه دیگران را

□

همه از در تاج و همتای شاه

□

رستم به یک قنینه ز سودای گفت و گو

□

دمیده، در چراغ جان، دم سرد

□

که از دود دو آتش دارد این سوز

□

موی به موری سپار پیش سلیمان بیا

□

سگی است دوخته بر آستان در دندان

□

که نتوان یار با اغیار دیدن

□

بنهاد به نطع بی جهت پای

□

روشن از پرتو یقین ویند

□

از این سو کرده رو بانو به خنده سوی روبانو

□

ز سر عشق کرد آن جمله موجود

□

نه کمر از دور میان تو ننگ

□

شد ز یک بازی شیطان روی زرد

□

نه تویی باقی و خالد، نه جهان جای خلود

□

زانکه اوراق سفید ایمن ز بیم ابتر است

□

به جز محرم نمی‌گنجید موئی

□

وز صفا آفتاب تابانست

□

از برای دو سه ترسا سوی زنار مرو

□

لاجرمش روئی چنان مانده زرد

□

دیت بر خسرو و خون بر من آید

□

گم گشت همه به یک زمانم

□

اگر عاشقی پارسایی مکن

□

که ده آهو توان کشتن به یک تیر

□

چرا کم بود در حق نمک جهد

□

جهان را به جوشن بیاراستند

□

چه نواها که می‌دهد به مکان لامکان تو

□

درمه ذیقعده رسیدم به شهر

□

کبوتر می‌شد و شاهین به دنبال

□

هست آوازش نهان در گوش نوش

□

سخنش در حقیقت است مجاز

□

دام و در از وی با مان باز رست

□

مرا دی آن چنان اندر کنارش

□

بگردید و این خستگان بشمرید

□

برد مرا شاه ز سر کرد مرا خیره سری

□

باب تیغ کردش طعمه‌ی خاک

□

همی شد پای کوبان سر ز گردن

□

بکرد چار گهر هفت قبه‌ی گردان

□

بارها ما را رسانیدی گزند

□

در پنه‌ی سایه‌ی خود جای خویش

□

من نیز نیم ز درد خالی

□

روان من از خاک بر مه رسد

□

تا دست‌ها برداشتند بر چرخ در فریاد از او

□

که در من رسم کبر است این معانی

□

به جوی شیر ماند تشنه فرهاد

□

من ازین شیطان و نفس این خواستم

□

خارج از پرده‌های خویشتنی

□

در نزدم دست به حلوای کس

□

در قبله، خطاست بت‌پرستی

□

همه کشورت را به دین اندرآر

□

تا که افریدون و سلطانت کنم نیکو شنو

□

برو راندن، ز خون، تیغ جفا را؟

□

که دولت را درو پوشیده رازیست

□

خاصه که پیش هر قدم، چاه و ستانه یافتم

□

وین همه بالا و شیب زیر و زبر گیر

□

تیر ستاده ست و کمانش روان

□

گریه کند بر سر آتش کباب

□

بدادش همه بی‌مر و بی‌شمار

□

ترجمه خلق مکن حالت و گفتار تو کو

□

پیاده در زیارتها کنم راه

□

که این طوطی نهد، آن بلبلم نام

□

بگذرد از چپ در آید در یمین

□

چه غم ار روز نباشد شب تنهایی را

□

مروحه‌ای بود به پیش چراغ

□

لاف چو خسرو مزن از عشق یار

□

مس گشته کیمیا از وی!

□

یا حیوان ناطقی جمله ز نطق زاده‌ای

□

چو دلها گیسوان را در شکنها

□

سر به گریبان ستمگارگی

□

این است نشان دوستداری

□

چشم گر چشم شد، ابرو ابرو است

□

زهر نخوردم غم تریاک نیست

□

به رزمی آورد به صد حیله پشت

□

قیصرش در تحت فرمان همچو خاقان می‌رود

□

تا از رقومش رمل شد زر لطیف ده دهی

□

ماهی ساق آمده در پای دام

□

مرگ خود و زندگی یار خویش

□

تا پدید آید گهردانه‌ی شگفت

□

از خدا خواهد و این قوم خدا می‌خواهند

□

نه در تن دل که سازد با صبوری

□

از روی تو باد چشم بد دور

□

مرا ایزد پاک داد این کلاه

□

شود زیر و زبر از شیوه تو

□

ره‌ی خود را تو روب از دیده‌ی خویش

□

نورد فتنه را بگشاد تمثال

□

کابم از بالای سر شد چون کنم

□

از درد بس ملولم و درمانم آرزوست

□

ولیکن مهرش اندر جان درون رفت

□

حکمت و حکمش ازلی و ابدی

□

خاموشی تو، همی دهد پند

□

دربند در گفتن بگشای در روزه

□

که سازد پیل معبر طعمه‌ی باز

□

که دید از دور ناگه کوه کن را

□

دیو ملعون شد به خوبی رشک حور

□

نهد کار دو عالم را به یک سو

□

شده سر گشته با دو بوستان هم

□

کم زنده به تو کند، نه از خویش

□

همی تاختند آن برین این بر آن

□

بینمت بی‌دود آتش گشته و برهان شده

□

گریه و زاری ز نهایت گذشت

□

به قدری تشنگی شیرین بود آب

□

شد زنده‌ی دایم از معانی

□

که بام قصر این کار از معالی نردبان دارد

□

از کف خورشید نهان شد اثر

□

شکر داند کز و چو نمی گدازد

□

چه کردی تو با خسرو کشورا

□

چو فقیران سری بنه که سلام علیکم

□

برون زد شعله‌ی زان دود عشاق

□

وزان در همچو چشم بد شدم دور

□

رازها دانسته و پوشیده‌اند

□

جهان و کار جهان، همچو نرد باختن است

□

که آری می‌برد دیوانه زنجیر

□

مباش از پرده سنگ انداز با من

□

باشد چو خانه نزد او خاک

□

کان ساقی دریادل خماره ما کو

□

دولت من روی نماید بدان

□

که خود را کردم از دولت فراموش

□

بر زه نکند کمان ابرویش

□

بر خاک درت چو خاک خوار است

□

کهنه شود بیش کند آب خویش

□

ز بهر کالبد غمخور که جان رفت

□

دلی از کینه‌ی کشتگان پرستیز

□

یوسف جان ز چاه تن رفت به آشیانه‌ای

□

بی حجبش جلوه نمود آن جمال

□

نمی‌رفت از سرش سودای دلدار

□

اندرین مهلت رهاند خویش را

□

چون ز رنجور شفا کسب کند بیماری؟

□

پس آنگه سوی خویشم کش به یک بار

□

زاندیشه کجا غم شکم داشت

□

هم هر دو به یکدگر نمانند

□

در خواب دید این پیل جان صحرای هندستان تو

□

ز دوشش برج بلکه از شش جهت هم

□

چو خور در بره و مه در ثریا

□

کس نتواند که کند کوه کاه

□

ز استار غیب آن مستر شکوفه،

□

ز قطب الدین سلطان گشت آباد

□

که بر می نارد امشب ناله‌ی زیر

□

کس در این فتنه نباشد خاموش

□

ز آنک بعد از مرگ حل و حرمت و ایجاب کو

□

فخر بدین مرتبه ناچار به

□

در افشان شد از لب جهان شاه نیز

□

دورت اندازد چنانک از ریش خس

□

جامه‌ای دارم که چون پرویزن است

□

برش تحفه‌گوی گریبان فرستم

□

پنهان همه پدید بر تو

□

در عشق چون میان و لبت گشت کم ز کم

□

ساکن نشود به رازیانه

□

چو شود کز سر پای ملخی درگذری

□

نیز نهد بر سر گل پا به هوش

□

چون موی از وجود و عدم بی خبر زیند

□

بند تعلق خویش از یکدگر گشاده

□

طناب نوبتی حضرتش نه پیمودست

□

کشیده پور خاقان را به زنجیر

□

آهنگ نشید عاشقان کرد

□

به خدمت گر همی‌جویی مهان کو

□

ار شکر ولی‌نعمت افواهی

□

ز شیرین هم به شکر گشت خرسند

□

سینه‌ام پر خون شد از شورابه‌ات

□

که تغیر نپذیرد به زمان شیرینی

□

به فیض علت اولی و نفس انسانیست

□

حیات افزای مردم چون مسیحا

□

خداوند این راز که وین چه راز

□

یعطی و یمنع ما یشا بمراده

□

بپذیر از من مسلمان پند

□

کامید خود از درت براریم

□

درو نبود کانچه کاری بدروی

□

چو گل شکفت مگو عندلیب را که منال

□

آنکه او مرجع و مب منست

□

این صفتم داد خدا زان شدم

□

نه ایتاش ماند نه خلخ نه چین

□

گر ذوق در گفتن بدی هر ذره‌ای گویاستی

□

گر به مویی برو گزند کنند

□

باز آور به من رسان جوابش

□

زان فسونهایی که می‌دانی بگوی

□

از آنکه بر ندهد هیچ بوستانی خشک

□

تایید کند هرچه کند فضل الهی

□

نه کس را اعتماد زندگانی

□

ورا بیش گویند گویندگان

□

ناله هر تار در فرمان تو

□

از لوح کمانچه و چغانه

□

کو بر تن خویشتن نهد رنج

□

تا دمت روح را صفا بخشد

□

همچون گلوی قمری ز آن خط عنبرین لب

□

با رشک نهان و اشک پیدا

□

دیوانه و مستمند گردد

□

سر پوش اجل به سر در آورد

□

هوش بیداری کجا و رأیت احلام کو

□

در آن دیار شبی تا به روز نغنوده

□

بی گریه‌ی زار در جهان کیست؟

□

که ز بی‌صبریت داند ای فضول

□

که عراقی حریف و محرم نیست

□

که بعد از این سخن او به گوش ننیوشم

□

وگر دشنام گوئی هم حلالست

□

مگر گشت زنده زریر سوار

□

جانم غلام آن مسی در کیمیا آویخته

□

هیچ بی‌ارتفاع نیست برو

□

آمدی از رنج فتادی به ضرر

□

هرگز ناید به هیچ کاری

□

ای صبا قصه‌ی عشاق بر یار بگو

□

مساعد همچو با یوسف زلیخا

□

جفت از نسب خلیفه باری

□

هر زمانی لاف دیگر می‌زند

□

یک سینه سخن دارم هین شرح دهم یا نه

□

همتت دست ببر بر زد و گفتا که علی

□

بسیار سخن زدی ، ملالیست

□

چرک در پالیز روینده شود

□

به گدایان که توانگر غم زرها دارد

□

که کط ز شهر تموزست ویج از مرداد

□

بگفتا آنکه داند در بلا زیست

□

که نادان نهد نام او ملک و مال

□

پیمانه جام کرده پیمان من گرفته

□

دایم از شوق بود ناپروای

□

دو خاتم نیز باید کردنم ساز

□

جمله جهان نیم درم ای غلام

□

کز لعل تو خوش باشد گر خنده و گر بوسه

□

هرچه دانی و توانی ز تکلف بنمای

□

پلان مریخ سان در زورمندی

□

اکنون به روایی آنچنانست

□

ز آنک هر حرفی از این با اژدها آمیخته

□

تا ترا لازم شود چندین شکایت گستری

□

چه پنداری که بینی من صبورم

□

از چه زار و پشت ریش و لاغرم

□

که مشتی نخ است و ندارد دوامی

□

خازن خاص ملک دارد اگر بستانی

□

می‌خورد، فسوس زندگانیش

□

که نفرین کند بر بت آزری

□

که شیر سجود آرد در پیش شغال تو

□

وگرنه نایبه‌کش بادم از غراب‌البین

□

وفاح الروض و ابتسم الاقاحی

□

به مد و جزر یکی شد دل من و دریا

□

درین شرار، ترا هم چو ما بسوزانند

□

تا همی گویند کافر نعمت آمد انوری

□

چشم خر شد به صفت چشم خرد

□

سوی باب کشته بپیمود راه

□

درکش که رحیق است ز اسرار رسیده

□

وانکه قهرش سبب ویرانی

□

تا بر آن دل هفت گردون حلقه‌ی در گویمی

□

حاتم طایی گدایی در صفش

□

سودش همه مایه‌ی زیان است

□

شکل پروین دهد به هفتو رنگ

□

از نور الم نشرح بی‌شرح تو دریابد

□

برداشت قدم که هم عنان دید

□

ز آنک سکوت مست را هست قوی وقایتی

□

اگرچه روز تمنی شبی بود به سیاهی

□

بی زر و بی زور زار افتاده‌ئی

□

هم بت شد و هم بتگران هم بت شکن افتاده شد

□

که یکسان است نزد او نهان و آشکار تو

□

خشم تو مزاج الم گرفته

□

در آن زمان دل و جان عاشق سقا دارد

□

لب دوختن آفت درونست

□

ور ترشی پزی ز من هم ترشی برآوری

□

تا مبارک مقدمت در دور عالم کی رسید

□

آن دم که جمال یار بینی

□

که رسد او را ز آدم ناحقی

□

نفخه‌ی صور دل است صوت مزامیر او

□

که به رخ همچو زر بر موسیست

□

مخنثی چه بود فک آن رقاب کنید

□

هیهات که بی تو چون توان زیست

□

بر سر پستان شیرافزای او

□

مرکب اندیشه رفتار تو اندر یافته

□

نغمه‌ی خواجو بشنو مرغ خوش‌الحان چکنی

□

زان مهره‌ها به حقه‌ی ازرق دهد ضیا

□

شد جمله حسن چون رخ گل روی دفترش

□

کندرین موسم بسی خیرات گوناگون کنند

□

جان ز شرم تو به تلبیس و به فن می‌نرود

□

بستر تهی و کنار خالی

□

چونک به کنج وارود گنج شود جو و تسو

□

چرخ بیرون شود از ورطه‌ی سرگردانی

□

از صفات واصفان پاک آمده

□

سبز گشته بود این رنگ تنم

□

تهمتی بر چشم نابینا نهاد

□

دارد استظهار دور از دور بی‌انجام تو

□

گر در ره عشق مرد کارید

□

رو به بی‌تابی و بی‌صبری اگر خواهی کرد

□

ما را با ما چه می‌فریبی تو

□

کیست کورا هوا نکو خواهست

□

هرآنکه عزم در خسرو جهانبان کرد

□

گر دارم ازو وگر ندارم

□

شمع دلت، که زنده به روغن بود سراج

□

خواجه‌ی راستن دولت و دین

□

تن تازه بپوشید چو این کهنه فکندید

□

و از این معامله غافل مشو که حیف خوری

□

جهت پختگی تو برسید امتحان تو

□

آنچه عزمش کند بسانی

□

بد به جای دست او دست رسول

□

پس چرا چشمت ازو مخمور نیست

□

چه گویم این مقیم است آن سفر کرد

□

دهد عزمت اندر بلا من و سلوی

□

وقتست که برغرم چون شیر نرم آمد

□

میان حسن و نظر سدلن ترانی بست

□

از مفخر تبریز و چین اندر بصیرت آیتی

□

وز جنس شما تا که به اصحاب ملاهی

□

از چه معنی در پی خواجوی کرمانی کنی

□

وز تگرگ سرشکن بر سر کنندش سنگسار

□

همچون ردیف شعرش سر تا بسر شکسته

□

کوس او طبل حیدر رازی

□

دل خم شسته شود چون به سقایی برسد

□

که وقت صبح در این تیره خاکدان گیرد

□

گفتم بر چون متن ز آنچ تنیدی بگو

□

همچنین سال و مه همی آرای

□

کو وفاداری ترا، گر ممنی

□

بانگ طرفه از ورای سر و جهر

□

خاک را گر آب دادی ایزد از جیحون عدل

□

به از گذشته که اندیشه ناک و حیرانست

□

این رحمت خدای به ارحام می‌رود

□

اینست که اشگبارم از وی

□

دمی این را دمی آن را دهد فرمان و سالاری

□

جایی که تو باشی که کند یاد چنویی

□

کریوه بر گذر و بار کاروان شیشه

□

ورای هر دو عالم می‌توان دید

□

ذکرش ز زبان حال آگاه

□

وافتم پشت دست می‌خاید

□

شاید اگر جان من دیگ هوس‌ها پزد

□

که بخشد جرعه جامت جهان را ساز نوروزی

□

نفاقی می‌کند با تو ولیکن نیست این کاره

□

درع داودی کند در دستها زین پس پری

□

مرد ناحق را کنند از جان قبول

□

تا به فهم تو کند نزدیک‌تر

□

نه چنان دست درازم که به دیوار رسم

□

چون دو زاغند این دو شهرآشوب کشور تاخته

□

وگر نی ترک این خر می‌توان کرد

□

که منهم در گمان افتاده پندارم گنه کارم

□

بکش در مطبخ خویشم که قربانم به جان تو

□

پای بر آن عهد بخواهم فشرد

□

کین نه سپهر در کنف اقتدار اوست

□

عطار سخن بگو که جانی

□

از تو آراسته گردد چو عروس از زیور ...

□

تیغ ترکان کاردان دارند

□

اما نه همه مرغ هوا درخور تین شد

□

به دست هجر ندادی کسی عنان فراق

□

نرگس ندهد قطره ای از بام چکیده

□

با طاعت اوست آشنایی

□

گاه در شوقش شکاری می‌کنم

□

آب گرداند حدید و خاره را

□

پای بر آب روان نتوان نهاد

□

در حبس تکبر از چه سانست

□

نه هر آن دست که خارد گل بی‌خار تو دارد

□

خط زان دو لب شکرشکن حظ

□

در خون خود چرخی زده و اندر رجا پا کوفته

□

بوده سکان زمین بی‌خبر از دور زمان

□

به ناز جلوه‌کنان عزم جویبار کند

□

هر کسی خواهد که عطاری بود

□

رفتم به در میکده، دیدم که فراز است

□

حلقه‌ی زلف را ز نقطه‌ی خال

□

تا وی اطلس بود آن سوی و در این جانب برد

□

تا حد مصر و چین و به اطراف روم و ری

□

این قنق خابیه پرداز نو

□

از آن قرار نکردی در آشیانه‌ی پست

□

چون بمیری کی شناسی راز تو

□

کو همی لاغر شود از خوف نان

□

کار ما جز با کمند و دام نیست

□

از ورای خراب و آبادست

□

که شمس گنبد خضرا از او عطا خواهد

□

چاشنی گیر صدائی ز کمانش باشی

□

بنگذارد تو را ای دوست خام او

□

که ندارند عاقلانش پی

□

از من خسته‌ی دلسوخته کاری که تو دانی

□

تا چنان کو گفت برسانی به من فرمان او

□

که تو چون روز گردانی به روی خود شبستان را

□

بسته دست و شکسته پای آرد

□

که از جانش هوای کافری شد

□

که از ما بی‌نشان است آشیانش

□

بی‌سر و پایان برگو برگو

□

طاعت کهربا ندارد کاه

□

عشق او با صنع می‌بازد مدام

□

تا ببیند صدق آن میعاد مرد

□

سزد، که راز نگه داشتن نه کار صداست

□

نشنیدستی ز سیم اعرابی

□

کاهل دل دل بخش و دلدار آمدند

□

نیم نازی که اسیر تو بدان ساخته است

□

گر آب دریا کم شود آنگه برو دلتنگ شو

□

خسروا تو دیگری کار تو کار دیگرست

□

زبان سوسن و دست و چنار بگشایند

□

سزای دیده‌ی گردیده میل آتشین باشد

□

نالان چو دردمندان، گریان چو سوگواران

□

غم بکاهد طرب بیفزاید

□

دلی کو مست و بس هشیار باشد

□

فکرت مگر از غیرت قرآن و خدا نیست

□

تا آنچ نیارم گفت چون ماه عیان گشته

□

زمان را دست بودی بر زمین در پای بر جایی

□

گه فرو گفتی به چه اسرار خویش

□

رغم تو کرباس را شلوار کرد

□

همچو در قلب سپهدار و علم در لشکر

□

جز آب حیات از سر کلکت نچکیده

□

گر چه منکر در هوای عشق او دق می‌زند

□

آری قیامت در نظر نارفته از دنیا برون

□

در جز تو چون نگرد آنک تو در وی نگری

□

گهی دهند لقب احمق و سبکبارم

□

ترک درمان دلم کن که در آن درمانی

□

روز و شب در امتحان افکنده‌ای

□

نوبت ز ناکسان شما نیز بگذرد

□

چون به دست و طبع و قدر و رای او دربنگری

□

شد کلید و قفل را جایی سپرد

□

چشمی که بود بی‌نم بر روی تو حیران به

□

تو کژ نشین و راست گو آن از چه باشد از خری

□

تا هوا چون اثیر شفافست

□

در همه کاری پناه آمد ترا

□

بیست عباس‌اند در انبان من

□

وقت آن است که جانان بنماید دیدار

□

کش عیادت کند غراب البین

□

آن جام می لعل چو عناب درآمد

□

غباری و بر دل غباری ندارم

□

چالاک رهزن آمدی با کاروان آمیختی

□

هنوز دیده چو نرگس نهاده می‌نگرم

□

هر بامداد معتکف آستان ماست

□

در بر خورشید نورالنور شد

□

سلاطین ملک می‌یابند از درهای درویشان

□

این منم کز مفلسی چون روز روشن ظاهرم

□

کیسه جوزا برید همچو سها می‌رود

□

لایق بندگی خواجه جلال الدینی

□

بگوید او که منم لا اله الا الله

□

تا آن دگرت چگونه آید

□

ننگرستی سوی آن یک چیز باز

□

چون نباشد حکم را قربان بگو

□

داد تو را، پیک سعادت نوید

□

تو نیز از عنایت فرو ایستادی

□

گفتم خیرست گفت ساقی بیخود رسید

□

بادا دعای محتشمت پاسبان حسن

□

کز آن بحر کرم در گوش در شاهواری تو

□

به تو هر سال رسد مهری پانصدگانی

□

چو طفل بی پدر بی مادرستم

□

مرد دل شو جمع‌گرد و کار کن

□

آن دم میان ایشان دربان چه کار دارد؟

□

گرچه بسیاری بکوشد چون رکاب مشتری

□

مگر که سیمبر خوش عیار بازآید

□

اگر می‌گیرد این آتش زمانی ور نمی‌گیرد

□

کنار پرگلشان را در آن کنار بجو

□

چیست نطق تو یکی طوطی الهام‌سرای

□

مرد او ، کان بانگ بادی بیش نیست

□

از همه لرزان‌تری تو زیر زیر

□

از هر ورق گل، آن که بیناست

□

بدسگالت را حریف آب دندان یافته

□

تا شدم فرزین و فرزین بندهاام دست داد

□

کوچه‌ای هست که راه تو از آن بگشاید

□

یا نیست به گوش تو خود آداب رسیده

□

تا بدین بی‌خردگی معذور دارد والسلام

□

شکست در مه و خورشید آسمان آورد

□

زلف من کشتن تو ساز کند

□

از دو لعل شکر فشان به تو داد

□

روز این عرض نیست ژاژ مخای

□

بر شوره اگر غبار باشد

□

در سراپای وجودت هنری نیست که نیست

□

تا بی‌ریا باشد طلب اندر دعای آشتی

□

خاک را حاصل نخواهد گشت مثلث دیگری

□

جای حالم بود و حالم زان فتاد

□

می‌پرد با پر دل بی‌پای تن

□

از رای تیره شمع به کوران فروخته

□

نه دریابد دوامت را تناهی

□

که جهان ذره به ذره غم غوغای تو دارد

□

اگر به کعبه روی آن قدر ثواب ندارد

□

که تیغ شرع برهنه‌ست در شریعت او

□

همه همشهریان و هم کویان

□

با این همه گردنکشی و چرب زبانی

□

به خاک راه حیرانم میفکن

□

پای دل بر فرق جان نتوان نهاد

□

ولیکن چون کنم لنگی همی پویم به رهواری

□

که منکر شدی کو عطایی ندارد

□

که چرخ این سکه دولت به دور روزگاران زد

□

شام بود سحر شود از کرم خصال تو

□

نیست کون و فساد کس مقصود

□

شهریار از مملکت برخاستی

□

آن کسی که گوهر تاویل سفت

□

که دید هرگز با بحر توامان گوهر؟

□

همتت گفت قد ضمنت علی

□

برسد چون نرسد چونک رسان تو بود

□

کاندران اهل جهان را سوی مه گم بوده راه

□

تا ز تو لاف می‌زنم کم بگرفت دامن او

□

آهوان چین و ماچین را چراگه عسکرست

□

فزون ز قیصر و فغفور و هرمز و دارا

□

مستغرق داستان ما باش

□

کز روی تو جان ماست گلشن

□

زین دو تحول در محل آیی

□

کان شادی و آن مستی بسیار درآمد

□

از سر تعظیم بر خاک جناب انداختی

□

چرخ زنان به هر صفت رقص کنان برای تو

□

باد بیفشاند رومی قباش

□

راهی طلبد به سر وحدت

□

بشنوید ای طوطیان بانگ درا

□

ز ژاله، مرا گوهر گوش کرد

□

دگر کیست نداند که ناپدیدستی

□

چون ناطقه ملایکه بر سقف لاجورد

□

دلم چون گو رود از جا تنم چون صولجان لرزد

□

صد بار و هزار بار برگو

□

زمان را بپیمود شاید به پنگان؟

□

صفیر بلبل بستان لن ترانی کو

□

تا کند غواصی دریای تو

□

حدم بزن ولیکن از حد مبر جفا را

□

بحر بود پس تو در عشق از او کمتری

□

باز آن باد صبا باده ده بستان شد

□

ولی گه گه سزاوار طلاقی

□

رویی به روان‌ها کن زین گرم روان برگو

□

کرا برگرفت او که نفگند بازش؟

□

آرزوی تو که بازآیی دگر

□

آب صافی کن ز گل ای خصم دل

□

آسیاسنگی اگر بر سر بگردانی مرا

□

فلا کان جسم قال روحی ممائلی

□

وان شتر مست خوش عیار نه این بود

□

در لشگر وی جهان جهان باد

□

سخت خراب می‌شوم خائفم از گمان تو

□

پس یکدگر دو مخالف کبوتر

□

قدسیان تفسیر از «انا فتحنا» کرده‌اند

□

از سر صد هزار ناز آیند

□

کز تو نبود عجب ای کان هنر مروارید

□

وگر غریو کنم در میان فریادی

□

ساخته خویش را من ندهم در مزاد

□

گوشه‌گیر البته زان ابرو کمانم می‌کند

□

از دیدن مرد و زن خالی کنمی پهلو

□

چون به تخم است چو نرگس نه به بوی خوش سیر

□

کمترین چیزیش سر دار اوفتد

□

از چه از زهر فنا و ناگوار

□

چو بر عارض تو کند ارغوان گل

□

زین نعل بازگونه غلط کار آگهی

□

شد یوسف خوب و دلربا شد

□

آئینه جمال خداوند ذوالجلال

□

تنشق لهوله العباره

□

گاهی به بحر رومی و گاهی به کوه غور

□

که بر مردم فتد از ناتوانی

□

یا بسوزم یا شوم فرزانه‌ای

□

سر عشقش مگو به محرم خویش

□

جمله آن شو کز خدا آموختی

□

بخور خلیل خدا نوش کوری نمرود

□

جان می‌کند فدا و کواکب نثار هم

□

تا چند در رنگ بشر در گله بانی می‌روی

□

دیگر شده‌است یکسره آئینم

□

چون برم راه اینت ظالم لشگری

□

نفس لوامه برو یابید دست

□

همچو اجزای قصب شد پر ز شکر آینه

□

تا شرق و غرب گیرد اقبال بی‌نحوسی

□

ما غلامان ز تو سلطان چه شود

□

دریغ داشت ز جن و ملک به انسان داد

□

بر سر زر برآ که لا گر تو نه‌ای محقری

□

تا نگیرد ز تاک خوشه عصیر؟

□

تب لرزه بر طبیعت دریا و کان فکند

□

چندان که همی نظر فکندم

□

چون منی چون شود از دوست به دشمن خرسند

□

همچو زنان تعزیت بر سر و رو همی زدی

□

وز مستی جمالش از خود خبیر باشد

□

که کس دخمه نیزش ندارد به یاد

□

جان داده طمع سوف تو امن و امان را ساعتی

□

شادیش غم است و شکرش سم

□

این جهانم و آن جهانم هم تویی

□

از برای خوان بالا مردوار

□

چو طوطی گر سخن گوید کند ز آن لب شکرخایی

□

تو نه یک بلایی تو دو صد بلایی

□

خلق را دور و برکنار نهاد

□

اولین دولت نوید خلعت خان زمان

□

بسازد جان و حسی زان بخار او

□

بگذشته شمر یکسره چون دوش و پرندوش

□

پناه دین محمد امین ملک خدا

□

تا طهارت کرده گردی گرد هفت اعضای او

□

ور نه تو دوستدار خویشتنی ...

□

در قاب قوس قرب و در ادنی چگونه‌ای

□

زیرا صفات خالق جبار می‌رسد

□

ساقی بده بشارت رندان پارسا را

□

پس چرا ترسد جان از لحد و مقبر او

□

چون خویشتن آراست به دیبای خصالش

□

غلغلی افتاد در هفت آسمان

□

یک دو دم ماندست مردانه بمیر

□

گاهی به سبزه خفته‌ام آسوده، گه به غار

□

وصلم به خدمت او است چون مرغزی و رازی

□

هر گوشه شهر ما ختن گردد

□

در نه آسمان باز است و آمین گوت هفت اختر

□

کز جعد پیچاپیچ او مشکل شده‌ست این مسله

□

که چیزی جز که گریه نیست ترکیب تن و جانش

□

که چون شد دگر باز ناید جوانی

□

او را برسان بدان وطن باز

□

سیاهیم و او بال رنگین خوهد

□

ترشی رها کن اگر آن کدویی

□

به هر دمی ز چه شما خفیه تر چه بی‌هنرید

□

گر حال بنده پرسی از باد صبحگاهی

□

چو مریم از دو صد عیسی شده‌ست آبست اندیشه

□

کردارهای ناخوش و گفتارهای خام

□

چون نه بر منوال دین جستند کین

□

گر نشد مشهور هست اندر جهان

□

بدین گواهی در حق او برآر انگشت

□

فوق‌الظنون، خرق الحیاء

□

جمع شو گر نبود حرف پریشان چه شود

□

از هول بشکند قفس جسم مرغ جان

□

ور ز آنک بود سنی از عدل عمر برگو

□

هرگز نروم نه من حمارم

□

روزی به وصل خویشتنم میهمان کند

□

مرکب شده ناپیدا در دست عنان مانده

□

که به آب از من این نشان برود

□

که چون قرین تو گشتم تو صاحب دو قرانی

□

با توکل بریز مهره چو نرد

□

و علم الله حسبی من سالی

□

می‌خواندت آب کان سقا کو

□

از این تیره مرکز به چرخ زحل؟

□

با چنین کس از چه باید جنگ کرد

□

گرچه بهر مصلحت در آخری

□

گر عاقلی، مخند بافتاده، زینهار

□

وجود، فی وجود فی وجود

□

زیرا هنگام آشنا بود

□

آخر نشست بر سر خاکستر آفتاب

□

چو نقاش و خامه بود بر سر او

□

از بهر یک امید کزو می‌روا شدم

□

کهینه چاکر او صد چو کیقباد و قباد

□

گر شرح دهی چنین فصولم

□

می‌پسندی که بمیرد به دوایی نرسد؟!

□

تا آب حیات آید تا زنده شود اجزا

□

این فقیران تراشنده همه خرادند

□

من نه آنم کز وی این افسانه‌ها باور کنم

□

به گردش می‌تنیدم همچو جولاه

□

زشت بود شیر شکار شگال

□

ظلم نتوان کرد بر شیر ای پسر

□

دمدمه‌ی روبه برو سکته گماشت

□

اگر حلوا شود نتوان بدان شکر فرستادن

□

لطیف مشتریی سودمند بازاری

□

شکوفه کرده که در شرب می غلو دارد

□

باز تواند گرفت مال صعود از دخان

□

چون یک گره از طره پربند گشود او

□

اندر این بی‌رنج و پرنعمت حریم

□

به بزم شاه جهان با نثار میید

□

فرخ آن کو لب خود بر لب جانان دارد

□

ز خرمن دگران، با تو پر کاهی نیست

□

در بیت‌ها نگنجد چه در عمارتی

□

گویای خمش مهذب آمد

□

گر فتنه انگیزی کسی غم را کند آگه دگر

□

گشته به دست انبیا وارث انبیا تویی

□

همه کردار او فاسد همه گفتار او مبهم

□

در صفت بیننده را گنجی نمود

□

جهد کن باشد بیاری‌اش به فن

□

پر از حلاوه‌ی علم است کاسهای حروف

□

که گر به کوه رسانی همش به رقص آری

□

جاهلی و قلتبانی می‌کند

□

روی مزار قدسی عرش آشیان رسید

□

این جا به فضل ایزدی نی های می گنجد نه هو

□

راست همه قصه و اخبار خویش

□

به زخم تیر فلک را به زینهار آرد

□

حاصلش تاریکنایی یافتم

□

هم ز روی تو خوب منظر چشم

□

کو راست در عیار گهرها مهارتی

□

از این دلدار ما خوشتر نگیرد

□

شادیت مبارک باد ای عاشق شیدایی

□

دیده احول بگشا خوش نگر ار باخردی

□

یاسین و به جان و به تن فرو دم

□

سجده می‌کردی بتی را بر دوام

□

باز آید سوی او آن خیر و شر

□

عندلیبی و تو را جز روی او گلزار نیست

□

جهان را بخوردی، مگر اژدهایی

□

دیده روح طلب را به رخش بسپارید

□

داد آن چنان که بود رضای خدا در آن

□

تا روز بیدار و به هش بر گوشه دکانه‌ای

□

چندین مطلب مراد این دوپل

□

ظفر ملازم و اقبال همعنان دارد

□

هرکس که چنین بیند حیرت بودش آری

□

دیگر پنیر و گوشت، به مخزن نداشتم

□

که تو بر راه اندیشه حریفان را همی پایی

□

گر جاهل از خرد نترسد

□

شاهان کم التفات به حال گدا کنند

□

شکر همی‌گفت که من صاحب انبارم از او

□

سوخته بادش به هردو عالم خرمن

□

می‌نداند، زان غلط کردست راه

□

جانب حجره روانه شادمان

□

هرگز ندید سایه‌ی پیغمبر آفتاب

□

والله صلاح دینی پیوسته در ظهوری

□

شاه گوینده ما می‌آید

□

منم ز شست قدر خورده‌ی ناوک بیداد

□

از ظالم تو وز عادل تو

□

مر پار تو را باز همو کرد به امسال

□

جهانگشای جوان دولت سعادت یاب

□

زان چنین بی سر و بن بر سر پا می‌آید

□

«خوش می‌روی به تنها تنها فدای جانت»

□

از چه تو عذرایی اگر وامقی؟!

□

زنده ز شخص مرده آخر بدید باید

□

صورت خواجگی و سیرت درویشان است

□

نی این شکر را صورتی نی طوطیان را آلتی

□

بروی بر طریق ملعون پیل

□

چند گویم بیش ازین کم پیچ تو

□

در لهبها نبود الا اتحاد

□

زرش بودی ز دامان اوفتاده

□

چو عشق یاد بود شب کجا بود تاری

□

در این حشیش چو حیوان چه ژاژ می‌خایید

□

به جنبشند به جنبش دهنده راه نما

□

هم یوسف و یعقوب او هم طوق و هم گردن شده

□

نفرستاد وحی رب‌الناس؟

□

دعای دولت شاه از میان جان کردند

□

هر کجا کافر و مسلمانی

□

نیست چون پیه استخوان در وی

□

گفتا: « کذا هوالوصل غالی »

□

ولی چو پی نبری کز کجاست سود چه سود

□

تاج تو غبن افسر دارا و اردوان

□

الا ای یوسف خوبان به قعر چه چه می‌پایی

□

در دین که کسی از کس دیگر کند اقرار

□

جمله‌ی مرغان شدند اینجا خموش

□

تا برد از حالت خورشید بو

□

دهی است دنیی و چون تو درو هزار گزیر

□

باد بهاری کند گر چه تو پژمرده‌ای

□

آن بهانه‌ست دل پاک به دلدار دهید

□

فرق شاهی ز سر سلطنت از تاج رواج

□

ز آنک چون نور سحر پرده درانیم همه

□

چون مرا از خان و مان او را برانند، ای رسول

□

تو توانی کرد از کفر احتراز

□

کان دلفروز سرمه‌ی عشقش نهان کشید

□

چهره‌ی گل بدامن گلزار

□

ای ز تو لرزان و ترسان مشرقی و مغربی

□

آن سو که هر شبی نظر و انتظار شد

□

تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما

□

گو تو به جان بخل کنی جان بر جانان نبری

□

تو را که گفت که ما شیعت اهل زناریم؟

□

بر چه‌ام جان پر خطر، بر هیچ هیچ

□

زانک یک من نیست آنجا دو منست

□

بر این دیوار، نقشی می‌نگاریم

□

نی آب خضر جویی نی حوض کوثری

□

کو در این شب گوش می‌دارد حدیثم ای ودود

□

گوی زمین در کفش بیند اگر صولجان

□

صد بلبل مست این جا هر لحظه کند لانه

□

بستم به سزا و سخت بستم

□

هر دو بر یک جای خاکستر شودند

□

زانکه دنیا نفس آتشخوار را آبشخور است

□

جهانی چون مگس جمعند بر دکان حلوایی

□

گذشته‌ست ز اوهام جبری و قدری

□

الف چو شد ز میانه ببین خمار چه باشد

□

گرد صحرای عدم گردان تن زار مرا

□

یکی از عالم غدار برجه

□

عالم جز ازو نشد مطلق

□

در درون آفرینش کی بود

□

زان دعا و زاری و ایمای من

□

بر اندکی بقا بگریید

□

کرد خالق اساس ایجادی

□

تا تن فرعون وار پاک شود از جحود

□

ز جهان حاسد کم‌حوصله‌ام کرده فرار

□

وگر نازک دلی منشین بر گیجان سودایی

□

همچو خالی از یقین بر روی ظن

□

از پی خدمت غلامی همچو ماه

□

گر من این از سر زبان گفتم

□

که بت شود چو در افتد به دست بت گر سنگ

□

چو لعل می‌خری از کان من بخر باری

□

تا رود زهره به میزان چه شود

□

ز بلند شعله وصلی که نهاده روبه پستی

□

دم به دم زمزمه بی‌الف و لام بگو

□

ببر دو دست طمع تا بیفتد این دنبل

□

بر خاک فتاده ناگهانی

□

شیخ را هر صدق می‌نامد به چشم

□

با او تقرب من و با من تفضلش

□

تو بردار کهگل که خم شرابی

□

این دیده غیب دان چه می‌شد

□

چرخش لقب همای سپهر آشیان کند

□

و اندر دل آب منی صد گونه آذر ساختی

□

ای خردمند، از این عظیم نهنگ

□

سوزنش هم بخیه بر روی او فکند

□

تا نثار تو شود ایثار تو

□

ما، بسیل و موج فرمان می‌دهیم

□

خراب و مست دریدیم دلق زراقی

□

هر سیب که بشکافت از او حور برآمد

□

من گرانی چون کنم برعکس خاطرخواه او

□

فاد ما تسلیه المدام

□

نبینی که بر صورت دیگریم؟

□

هر دو عالم کل فراموشش شود

□

لاجرم چون پوست اندر دوده‌ای

□

در مه و خور جز به خواری ننگری،

□

که از گشایش بی‌چون ما نشان داری

□

کس نگوید راز دل را با در و دیوار خود

□

کزین دو خصلت بد خسروان شوند گدا

□

حمدا لعشق شامل بگرفته سر تا پای تو

□

منت ننهد بر تو بدان ایزد داور

□

می‌ندارم چاره‌ی یک بارگی

□

از تو این سودا همه سودا بود

□

ما سرافرازیم و تو بی پا و سر

□

او بود از صد جهان بهتر بلی

□

یاری ده و برگو که چنین یار کی دارد

□

که ساقیان کمان ابرویت زنند به تیر

□

چون شاه مسکین پروری چون ماه ظلمت جو شوی

□

اندر پدرت نگه کن، ای پور

□

حسرت واماندگی از روی یار

□

که احتیاط و یاد در بستن نبود

□

عجب مدان که دهان همچو دال بگشاید ...

□

ورنه چرا با مزه گفتارمی؟

□

که دل خود بهلند و دل دلبر گیرند

□

چون سواد دیده مردم به عین احترام

□

دل چیست یک شکوفه ز برگ و نوای تو

□

چه کنم چون نه بخندم نه بخندانم؟

□

چار حد خویش را در گم کند

□

تا ابد در دام مانی از برای دانه‌ای

□

غم ز شادی دوستر دارد دلم

□

قانع مشو از او به مراعات سرسری

□

چه کنی زری را که تو را نباشد

□

کی باشد التفات به صید کبوترم

□

آن را کند پر از زر و در دیگری تسو

□

من چپ و راست چو دیوانه ز بهر چه دوم

□

با بهشت عدن گردد آشنا

□

ز اضطرابات شک او ساکن شود

□

ز خواب این دیده‌ی بختت مگر یکبار برخیزد

□

مکن سجده آن را که تو جان آنی

□

چو برگ و میوه نباشد شجر چه سود کند

□

چون نقش پادشاهیت دوران زند بر آب

□

هم کسی باید که داند بر کسان بگریسته

□

به من بود چشم کتابت قریر

□

هیچ برناتوان نمی‌افتد

□

بر محک جاودانش حک نبود

□

ترا ز اوج بلندی، به قعر چاه کنند

□

براق عشق بکن تیز که بس لطیف سواری

□

شاهان همه صابر و امینند

□

ز کارها که کنی شعر حافظ از بر کن

□

همچو تیرند و کمان آمیخته

□

هر چند که جویند نیابند نشانیش؟

□

هر زمانش تازه بی‌آرامیی

□

بهر ایشان کرد او آن جست و جو

□

همچو سگ سر بر آستان تواند

□

گر عصا در پنجه موساستی

□

نه لحظه لحظه ز عین جفا وفا سازد

□

نیامداست چه او در نظر صفوف گشائی

□

به گلستان جان روان ز گلستان رنگ و بو

□

ز بهر دانش آباد است گیهان

□

قدح دیده‌ی من ساغر صهبای منست

□

فرو باریم صد طوفان دریغا

□

که در آل مروان نخواهیم یافت

□

یاتینی محیاه نصیری و شهیدی

□

کان گمشده در کنار آمد

□

ز بام عرش صدش بوسه بر جناب زده

□

بپر خاموش و رو تا آشیانه

□

با بخت گشته بر در و بر روزنش

□

شاهش آن حاجت بگرداند روا

□

شب شبیها کرده باشد روز روز

□

که شکستی قفس، ای مرغ گلستانی من

□

دل دادی و خریدی آن را که تش غلامی

□

از غیرت ملاحت او کور و کر کنند

□

چرخ نه پایه‌ی نردبان باشد

□

باز ز پوست‌هاش چون همچو پیاز می‌کنی

□

زهر است همه چون فروشد از کام

□

هر سر مویش به صد خون آمدی

□

چون نه خشکم ماند و نه تر چون کنم

□

بر دل از بهر ره نور دیدن

□

تو عذرا چرایی اگر وامقی؟!

□

دهان گشاید و اسرار کبریا گوید

□

ای شکنج گیسویت مجمع پریشانی

□

یافت به گنج رحمتت از دو جهان فراغتی

□

بر زبان، فعلش همی گوید مدام

□

از بلی گفتن مکن کوتاه دست

□

کار دل را جستن از تن شرط نیست

□

من دهم پیوسته سعدی را جواب

□

چون در غمش بکشتی در غار می‌کشانی

□

رقصی که کنون به ساز آمد

□

سر از سراب برآرند زمزم و کوثر

□

بنگر به شاخ و برگ به اقرار آمده

□

برگ سخن گفتن است و بار فضایل

□

در به دریا برد و زیره به کرمان آرد

□

لیک خود را به ستم بیهده رهوار کنی

□

هزار بار، به روزی فگار نتوان کرد

□

اما تخش یا عین ان ترمد

□

صد سال گرم داری نانش فطیر باشد

□

دربند آن مباش که نشنید یا شنید

□

خسروان بر در او گشته ایاز و قتلو

□

به هنگام نرمی به نرمی‌ی حریرم

□

نیز می‌آید چو خواهد بود نیز

□

کین سخن کار دهان افتاد و حلق

□

ترا افروخت رخسار و مرا سوخت

□

ز نور پاک خوری به که نان تنوری

□

کاخترم کوکبه بر آدم و حوا بزند

□

ز مهر دیده‌ی یعقوب دهر شد بینا

□

من نه‌ام از شتردلان تا برمم به های و هو

□

مسعود مرا بخت و نیک فالم

□

نیم جو ارزد جهانی جان مرا

□

ذره‌ای نتوانی از پیشان نمود

□

خلقی ز تو زند خوان معقول

□

که اندک اندک گستاخ کردشان هادی

□

عاشق حق خویشتن را بی‌تقاضا می‌کشد

□

روی تو آب و آتش چشم تو ترک و هندو

□

مرغ تویی چوژه منم چوزه به هر خاد مده

□

شاید ار بر تن نپوشی جز جوال

□

چون کنی تو، چون چنین بنهاده است

□

دشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تب

□

خوب است در نظر بد نیکو نمای خاک!

□

وز آب فارغی هم چون سوسمار گشتی

□

نقش جهان جانب نقش نگر می‌رود

□

که صید ارقم تیغش هزار ثعبان است

□

ز آسیب این دو حالت جان می‌شود فشرده

□

دگر این خلق همه خار و خسانند و قماش

□

با تو گرداند همی این کار را

□

از ریگ روان بود نهالی

□

نداری صبر و شعرت شیون تست

□

چو دم گسسته شوی گر ره دهان گیری

□

کان طوفانست ختم میعاد

□

که می‌درخشدش از چهره فر یزدانی

□

هیبت و بیم شیر دان بستن او به سلسله

□

روز غدیر خم ز منبر ولایتش؟

□

پس بیاوردید گرگی بی‌گناه

□

بد کسی باشد که لعنت‌جو بود

□

شکرگران چه فروشی چو کردم ارزان در

□

هر یک به حس درآید چونشان درآوری

□

ترک گفت مجاز باید کرد

□

چهره‌ی آسمان نهان باشد

□

بر موج‌ها بر می‌زند در قلزمی زخاره‌ای

□

پس تو چون بی‌نفع و خیری بل همه شری و ضر؟

□

کار سخت اینست استادت چه سود

□

خستگی بیش شد ز مرهم عشق

□

تا در کشد به کامت یک ره نهنگ حالات

□

رو نداری وقیحه بانویی

□

در جنبش این و آن را دیوار می‌نماید

□

حاجت آن به که بر قاضی حاجات بریم

□

تا باغ یابد زینتی تا مرغ یابد شهپری

□

در قصر خویش یکسره مهمان کنم

□

در دو عالم شیرآرد در کمند

□

پیش بازرگان و زر گیرند سود

□

بر ولایت بزند چون اجل ناگاهی

□

رهم نما و بگنجان چه آفتی چه بلایی

□

نه نان بود که تن گشت اگر آدمیانید

□

ز شوق اندر رکابش سرو در رفتار می‌آید

□

جوان پیداست در چادر ولیکن سخت پیر است او

□

چو در نار نور و چو در مشک شم

□

عور و مفلس، تشنه جان و خشک لب

□

از سر واقعه‌ای سوی عمر می‌آرد

□

من ز نگینش چو موم نقش پذیرم

□

گر گوش مرا زان سو بکشی

□

جان را بقاست تن چو قبا ژنده می‌شود

□

به تلخی کشت حافظ را و شکر در دهان دارد

□

اگر کعبه نه ای باری چرا زمزم نمی‌گردی

□

پنهان در دل زخالق دل و جانم

□

عرش نیز از نام او آرام یافت

□

دزد نادیده که دفع او شود

□

تا برین ختم شود فاتحه را آمین کن

□

که با جمع و بی‌جمع و تنها تویی

□

لعل و مروارید سنگش را مرید

□

ز بیم او نتواند شدن غنیم غنم

□

چشمه چشم حس را بحر در عیان کنی

□

نامور از داد گشت شهره فریدون

□

تن ز جان و جان ز تن پنهان گمست

□

بی نیاز از خانه و کاشانه‌اند

□

اگر بیفگنی از لطف بر سقر سایه

□

بشکست طبل‌ها را در بزم کبریایی

□

کو از این دم بشکند چون بشکند تاوان کند

□

خداوندا ز آفاتش نگه دار

□

چه داند زاغ کان طوطی چه دارد در شکرخایی

□

با تو نیاید سرای و مال و تجمل؟

□

پای بسته در درون چه بماند

□

هم‌چو بوبکری به شهر سبزوار

□

جز کرمت هیچ عذرخواه ندارد

□

نه درخورست چنین مرغ با چنین دامی

□

به هر دو عالم دایم هلاک و کور شدند

□

که در آن عدد ریگ بیابان دارد

□

تو یک تو نیستی ای جان تفحص کن که صدتویی

□

به صدر اندر آمد ز صف النعال

□

تا محمد یک شبی معراج یافت

□

از جان رمقی مانده مرا باش زمانی

□

دلم که با غم تو گشت آشنا ای دوست

□

رسته ز دست رنجت وز خوب اعتقادی

□

اینک به وقت خفتن بنگر گره گشا شد

□

بیرون شدن از خط اعتبار است

□

که اندر جنگ سلطانی قدح تیر خدنگستی

□

باز گرد، ای سره انجام، بدان نیک آغاز

□

تو یقین دان کان ز خویشت دور کرد

□

چغد بد کی خواب بیند جز خراب

□

ظلم حجاج است اندر روم نی عدل عمر

□

به رقص اندرآید که ربی سقانی

□

هین چشم چو کرکس سوی مردار مدارید

□

نیستش آرامگاهی در جهان جز صدر زین

□

عجب از چون تو شیر آید که در صندوق بنشستی

□

سوی دختر نسترن گوشوار

□

چون بپردازم ازین مشکل دلم

□

پس به کنجی درشو و مستور باش

□

رخت را رنگ گلنار و لبت چون ناردان روشن

□

نخست او کند آن نور را خریداری

□

کز خط سیه‌تر است او کاین خط و خال گیرد

□

توبه‌ات نسیه، گناهت نقد بود

□

ظلمت هستی چه زند پیش صبوح چو تویی

□

آن نوبهار اخضرش

□

در حقیقت توبه بشکستی چه سود

□

حرفت آموزی طریقش فعلی است

□

که مسکین طاقت هجران ندارد

□

هیچ کس آن بحر را ندید کناری

□

کو را است ملک مطیع و منقاد

□

زبان ابکم فطری سخن به گوش اصم

□

که شکار و شکاریان نجهند از شکار تو

□

تازه، و اکنون چون بر نیلوفرم

□

آلا ملک العرش تبارک و تعالی

□

چون بوسعیدمهنه نیابی مهینه‌ای

□

از شرکت مشابه و از شبهت نظیر

□

مطرب آن ماه خراسان شوی

□

او دم عیسی و یا حکمت لقمان چه کند

□

نیاموزی ازین بی مهر درس مهربانی را

□

راه دراز هجر ز پهنا بسوخته

□

طاعتش آزاد کند گردنم

□

مشک بوی خویش بر گیتی نثار

□

که چو شیشه گشته است او را بدن

□

بیخ کند در دلت نهال حقیقت

□

نیک نشانش کن و خطی بکش

□

این سو چو درد بیند آن سوش باور آمد

□

که می‌گردند گوئی گرد نامش سکه‌ها بر زر

□

گفتا: مرا ندید به خوبی کسی مثال

□

کرده نهان زیر خز و پرنیان

□

از وجود روغنی آید بدر

□

گفتا برو که من ز چنین ها نمی‌خرم

□

بر خاک در تو اشک گل کار،

□

چیزی نمی‌خریم خریدار ما تویی

□

کو نگنجد به میان چون به میان می‌آید

□

لیک، گر با زهد و علم آید قرین

□

زانچه تن ناخلف فوت و فنا کرده بود

□

جز که نادان نخرد کسی به تبر سوزن

□

نوحه‌ی دیگر کند نوعی دگر

□

نفخ تو نشو دل یکتا بود

□

تا کند با حیله، دستی چند رنگ

□

یا کریما مکرما تتجمل و تطرب

□

بر تو حرام باشد بی‌شبهه تو جام عید

□

ارغوان بر سر آن شعله‌ی ریزنده شرار

□

که ایشان بار می‌بندد و من در بار و دربندم

□

یک در تو در دو دانه گوهر

□

چون درافتی جان کی آری با کنار

□

میان خاره دل پر خار دارم

□

سخن بگو که خموشی بود کرانه‌ی تو

□

بر رغم جمله چرخه دوار می‌کشی

□

سودای کلوخ و سنگ دارد

□

خاک بر فرق من و تمثیل من

□

بس که اندر هوس شکر او پر زده بود

□

عقل و سخن نیست جز که هدیه‌ی جبار

□

دست بر سر چند دارم چون مگس

□

قدرت مطلق سببها بر درد

□

گر از شهد کس را دهانی خوش است

□

که برگشاید در تو طریق اسراری

□

زان سوی کهکشان کشانم کرد

□

به هر جانب که روز رزم شمشیر و فرس‌رانی

□

که کار من به رسوایی بدین سان بود تا بودم

□

گرچه خوب است مشو غره به دیدارش

□

بنفس نامی و نام بزرگوار خودست

□

نا کرده هزار امتحانش

□

سزد گر به موسی عمران فرستم؟

□

عاشق مستی ز ما نیافت کناری

□

خمار خیزد و فریاد دردهد فریاد

□

بازگو از یار بی‌پروای ما

□

جان را خیال روی تو از دل به در نرفت

□

زیرا که همین ماند ز پیغمبر مختار

□

نه کسی را تاب او بودی همی

□

آن نکردی اینچ کردی فرعهاست

□

اوفتادم، زمانه‌ام تا زاد

□

هم از وی چشم می‌دارم رهایی

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

دل مرا ز تسلط نموده زیر و زبر

□

گذر باد بر وجود ایاز

□

جست بایدت ار نباشد جز به چین

□

تو یقین می‌دان که نیک و بد رسید

□

شد عمر و دلت نبود یازان

□

از کجا آن لانه را می‌ساختیم

□

بجوش ای شرابی که خوش مرهمی

□

چو گفت الشمس لا یخفی کجا شد

□

بپوش روی ز آئینه‌ای که زنگاریست

□

آزمایشها به دشنامم کند

□

با تو آید به روم و هند و حجاز

□

کی شود این کار از حکم تو راست

□

ز آفتاب حسن کرد این سو سفر

□

آن برد سر که باز کشید از کنار پای

□

مست چه‌ام بوی گیر باده جانانیی

□

ز عزت و عظمت در گمان نمی‌آید

□

عسکریانش تمام پیلتن و پیل کن

□

هم به سکونیست که ورزیده‌ام

□

مشو غره خیره به روی چو قارش

□

نه مسلمانم نه کافر، پس چیم

□

ننگری جز به سرگرانی باز

□

به گرد دانه‌ی دل آسیای اندیشه

□

آنگه بیان کنم که تو نطق و بیان شوی

□

شرم‌ها از شرم او شرمنده باد

□

باغ و راغ و حشمت و اقبال تو

□

ما رای به کوی لاله‌رخان در می‌آرمست

□

هرچه مادون کردگار قدیم؟»

□

نیست کس را گنج گنج و روی زر

□

مشکهاشان پر ز آب جوی او

□

آسیب آدمی است، هر آنجا که ارزان است

□

مکاشفی تو بخوان خدا نه اوهامی

□

به سلام و به تشهد نرهد جان ز شهود

□

گر نتابد مه و خورشید نباشد موجود

□

که: بیش ازین نکنی احتمال ما امروز

□

وین عالم مردی بزرگ و نادان

□

حق‌شناسی نبود این در پیش شاه

□

کی شود شایسته‌ی آن آستان

□

چو شعر سیف فرغانی عطایی

□

کند میان سمن زار گلرخی دعوی

□

تا حلق ذبیح الله بر تیغ بلا کوبد

□

در دلت ناید ز کین، ناخوش صور

□

با عشق تو داد دایه شیرم

□

یک رهت سوی جحیم است و دگر سوی نعیم

□

ما دو عالم بر تو گردانیم تنگ

□

از حسد دو ضره خود را می‌خورند

□

که پر ز شیوه و سالوس و زرق و طامات است

□

روح، که بود از تن خود لنگری

□

که تو پیرار مردی این یقین شد

□

میان آفتاب و او شود صد کوه اگر حایل

□

گرش ز جور و جفا با تو امتحانی رفت

□

حاصل آن جام مگر وای مام

□

شستم از خود دست و رفتم برکنار

□

در عدد بنگر چه اسما شد پدید

□

گدا بودیم سلطان کرد ما را

□

به زلف شستش بنگر به هر چه هستش بنگر

□

چه صبح‌ها که نماید اگر به شام بود

□

مکن جان من، آرزوی محال

□

با من یکی نگویی: توفیر این چه باشد؟

□

در راه سفر خر نخستین

□

برگ داری لازم این شاخ باش

□

دام مردانداز و حیلت‌ساز سخت

□

ملک سلاطین بخورد هر که عوان بود

□

که بحر رحمت پوشید قالب بشری

□

چوب حنانه گردد چونک بر منبر آید

□

بهر شرف ز سجده آن سده بهره یاب

□

یک هفته اسیر این طرار کنش، یارب

□

این عنبر تر بر این عذارم

□

پی چو گم کردند من چون پی برم

□

گر سر دمی چو شمع بتابد ز گاز تو

□

مرا به آتش آهی و آب چشم تری

□

تو خورشید رزمی و صاحب لوایی

□

گل تو بهر بوسه‌اش همه شکل دهان شود

□

این وضو نبود، سد اسکندر است

□

شادم کند به دولت صبح وصال دوست

□

سخن آخر آن عزیز قران

□

گاه جان را پرده‌در گه پرده‌دوز

□

تا به زر و سیم حیران بیستم

□

دل که ندارد بدو تعلق جانی

□

سایه‌ات کفتاب اسلامی

□

که جز خدای نداند زهی کریم و جواد

□

چون مجرمان عناد دل دشمن عنید

□

که عمر خوش گذراند همیشه صاحب هوش

□

آن درین زن وین دران زن پادشا کن خویشتن

□

وقت صلای معجزه ایمای مصطفی

□

هیچم، همه‌ام، بلند و پستم

□

زیر مسند، تا شود قاضی خموش

□

گفتا عجب مدار چنان است آن یکی

□

کان را مه مهر جان ندارد

□

سوگند یاد کرد که یاقوت احمر است

□

نام تو از دفتر گفتن سترد

□

گروهی از نماز خویش ساهون

□

در تو افکنده ز شهوت آتشی

□

یا بخسپی که از آن بیرون جهی

□

چون نشان دیدیم، خود را بی‌نشان خواهیم کرد

□

جمله احسان و مواسا می‌کنی

□

نشاید و نتواند که گرد جو گردد

□

وزین خاطر نشینم شد که این بار

□

شاخ بلند دوست به دست قصیر ما

□

جان نوی ز دین ندهی منشین

□

سوخته یا کشته‌ای او نام من

□

این دمش پهلوان همی‌یابم

□

زود از آنجای سفر نتوان کرد

□

وافزاید از مثال خیال مشبهی

□

گر ماه آن ببیند در حال سر دهد

□

در میان، جز یک نفس در کار نیست

□

تا پشیمانی نباید خوردن از گفتار خویش

□

خورنده ندیدم بدین بی‌دهانی

□

گه ز نطق حق زفان می‌سوختش

□

پس چرا در چاه نندازم سلاح

□

با خودت کارزار باید کرد

□

قد یس‌المحزن منا، التحق الحزن بصاح

□

زانک این مردم دیگر همه مردم خوارند

□

به صد افسون نشود دود ز آهک منفک

□

عجب مدار که بر عاشقان امیر شود

□

گر جهان ویران کند نبود شگفت

□

در چنین چاهم که گیرد جز تو دست

□

توبه را صد هزار باره کند

□

گفتم: ای مسکین، نگویی تا تو را باری چه شد؟

□

در عوض می بگیر بی‌مزه ترخینه‌ای

□

هزار سایه و ظل هما چه سود کند

□

فیض و جود و نعمت بی‌عد او

□

که موقوفی به این اقرار دیگر

□

سراب آب چهره آشنای او

□

گفت کاش آن مویمی بر صدر او

□

باز کارد که ویست اصل ثمار

□

زان دو لب شیرین شکر بار برآمد

□

در جسم‌های همچو اوانی نهاده‌ای

□

اندر نماز قامه بود آنگهی قعود

□

صعوه را بر فرق فرقد سای سیمرغ آشیان

□

شمشیر ما که تا به کنون در نیام بود

□

روزیی دارند ژرف از ذوالجلال

□

هر که سازد نهالی از سنجاب

□

که به رخ همچو گلستانی تو

□

سیف شنودیم شعرهای ترت را

□

کاین ناطقه نماند در حرف معتنی

□

و او بی‌حد و بی‌مقدار دارد

□

وز وصول طعمه‌اش، خاطر شکفت

□

ز اوحدی پرس، که او با تو بگوید خبرم

□

زین زنگیان سرخ دهان سیاهکار

□

حکمتش را عشق بازی نیستی

□

که سوارت می‌کند بر پشت رخش

□

آه از آن روزی که گوید حق من بگزار دین

□

که شرح آن به دل و جان کنی به لب نکنی

□

آخر نه به روی آن پری بود

□

که جانم واصل وصلست و هشته بی‌ثباتی را

□

اگر چه نیست بر آن در چو اوحدی بارم

□

هست یا رب کاروان در کاروان

□

زیرا که کبک را نبود طاقت عناب

□

مرا گر دست آن دارید روی کار بنمایید

□

متوجه به سوی ساحل شد

□

شد شرق و غرب زنده زان لطف آشنایی

□

ز جان تو میل به سوی هما توانی کرد

□

رو به «توحید مفضل» کن نظر

□

رقیب او ز بی‌سنگی به رویم سنگ دربندد

□

بر بیرم حمرا بپراکنده‌ست عطار

□

کار من بر وفق فرمانست راست

□

هر یکی زینها رسول مردگیست

□

به باد دست تو خاک دفاین کان داد

□

جوهر می خود بنماید زری

□

کو جاه و هوا جوید تا نام و لقب بیند

□

که مزن تا من بگویم حال راست

□

تا خود چرا ز خط چمن سر کشیده اند

□

کر قیاسی کرد و آن کژ آمدست

□

بازیابد در حقیقت صدر خویش

□

چون نباشی جمع آنجا چون کنی

□

در عدد گردد زمین هم چارده چون آسمان

□

بحق العشق اسمع، لاتمار

□

شمع وارش با شرر آمیختند

□

یا بود بال بسته و یا آشیان نداشت

□

مرا رواست، که آتش ز شعر تر بچکد

□

دو کتف من بسنبانی چو شاپور

□

زیرا که بدین قدم نشان است

□

ور لباسم کهنه گردد من نوم

□

آفتاب عدلش ار یکدم بماند در نقاب

□

تو مست، خفته و آگه نه‌ای ز بیداری

□

باقیان جمله کور و کر میرند

□

که منزلگه هر سیل به دریاست خدایا

□

هر قصه، که بر سر زبانست

□

زین قدر از من تبرا می‌کنی

□

بود هم چون ذره‌ی شکل دهانش

□

ناکردنی بکردم و نابودنی ببود

□

خور ماه‌وش نماید و مه آفتاب سان

□

ز آفتاب جلالت که نیستش ثانی

□

بی لطف تو جان روان ندارد

□

چون وضوی محکم «بی‌بی تمیز»

□

که گر دریا فرو بارد بنفشاند غبار ما

□

اینهمه آمد شدنش چیست به راود

□

در میان این و آن حیران بماند

□

هستی بهتر به جای آن نشاند

□

هر که در عهد تو سر بر زد فلک خواندش بخیل

□

رو بکش آن خار، بدان لایقی

□

همچو فرعون خوار خواهد بود

□

بقایی شاء لیس هم ارتحالا

□

بر روی سرخ لاله ز شبنم فتاده رش

□

یعجب الزراع آمد بعد کشت

□

بلبل بستان طبعش از خوش الحانی که هست

□

انگار نفس سگ را در خاکدان ندیدی

□

پایه‌اش را جز به اوج خور تماس

□

زودتر بلی بلی گو گر محرم الستی

□

که مرا زخم بس گران آمد

□

ترا بر همان گله چوپان کنند

□

ناله‌ی موسیچه و قمری و سار انداختند

□

اسب بی‌زین همچنان باشد که بی‌دسته سبوی

□

من نگردم غایب از وی یک زمان

□

اشک را در فضل با خون شهید

□

زهر گیا دشمن حیوان سیر

□

ور لطف و فضل حق نبدی من فضولمی

□

هر شام قدر شد ز تو هر روز روز عید

□

اندر آن سله نیابی غیر مار

□

هم محشر و هم روز شمارست، ببینید

□

ظاهرش را یاد گیری چون سبق

□

بلبل باغ طبع او هیچ نداشتی نوا

□

هست بالای کعبه و خمار

□

مهتران بنده‌ی آن دو بنده غلام

□

گیرد زین قلبگاه قالب پردازیی

□

بهر مغز شهان عقار کند

□

لیک با وی، عیب زشتی نیز هست

□

او را بهر لقب که تو دانی بخوان که هست

□

هفتاد منی گرز شه شیر شکارست

□

بکشد او را و خطش بر جان نهد

□

بس عجب آمد از آن آن زال را

□

مرغان معنوی متوجه به دام تو

□

چون بوی آن دو زلف معنبر گرفته‌ای

□

زودتر ز جمله بی‌دل و دستار می‌رود

□

ز رنگ و روی چشم تو به دینت پی برد بینا

□

یک بوسه‌ی بی‌بها نباشد

□

تا که گردد جمله عالم را پناه

□

محو گشتم در تو و گم شد دوی

□

کز پرتو توست نور کونین

□

که ذاتش عین نور و نور عین است

□

شد پشیمان غریب بازاری

□

طمطراق اجتهاد و بارنامه اعتقاد

□

چه روی از پی نان بر در ناهاری چند

□

چو حسن عهد نگذارد که بنمایم به اصحابش

□

روز بزم او بماند جبرئیل از وای وای

□

شد همی جاروب و غربالش بیاد

□

پس بخندد چون سحر بار دوم

□

که در فیض باریست ابر بهاری

□

در جنگ و محنت مست خدایی

□

چگونه با خبر از اشک و آه من باشی

□

عین ذل عز رسولان آمده

□

رخ او را هم او ثنا گوید

□

کین براق ماست یا دلدل‌پیی

□

که ز اوصاف تو ادراک خرد قاصر نیست

□

تا کیت هر لحظه دلداری دگر

□

به آن کشورستان دارد جهان امید غم‌خواری

□

تا تو به خنده دهان او نگشایی

□

چو ماه بود و دگر نیکوان همه کوکب

□

هیچ دانستی در این مکتب که بود آموزگار

□

دوست مرا دوست داشت، یار مرا یار شد

□

که لیمو بار دارد سرو نازم

□

پس برآرم آفتاب روی خویش

□

اذکروا اذکرکم نشنیده‌ای

□

چو روزه‌دار دهن بسته در مه رمضان

□

سود و زیان یکی دان چون در قمار مایی

□

که هم شکل است با تیغ شه کشورگشای من

□

فریاد برآرد که تمنیت تمنا

□

بر بشیر نیک خواه انداختند

□

از پی شادی دهلها می‌زدند

□

ز جان اندیشه‌ی جانان حجابست

□

خون گرفته جگر چه می‌طلبی

□

برآن خجسته زمین خون فشان و خون‌باران

□

عذر عظیم دارم در عشق خوش عذاری

□

شیرین بری نخوردم، رنگین گلی نچیدم

□

زیراک سوال تو بی جوابست

□

ولی نیم ساعت قراری نکرد

□

که رضوان زینت طوبی برد، از بوی اخلاقش

□

تو ز نادانی به غیری مانده باز

□

ماه را سایه نباشد همنشین

□

چو کسری و جم و دارا هزار دربان است

□

که صاع زر تو ببردی به بد تو تعیینی

□

با مجلسیان یابم در مجلس او بار

□

شادی عشاق بجو کوری اغیار بیا

□

چون رام دیگران شدی از اوحدی مرم

□

چون رسیدم مست دیدار آمدم

□

روی یک دیگر ندیدندی ز درد

□

تا بازرهی ز صلح و از جنگ

□

کز شکست او چو گل پیراهن حور اقباست

□

ای وسوی عشقک لا نقتنی

□

که در عین گدایی ملک دل دادم به سلطانی

□

توبه تلقین بهائی زار

□

به طنز گفت: مرا اوحدی یگانه نمود

□

خراب از عشق چون فرهاد سازم

□

از فضولی رسته، مستغرق شده

□

درکشان اندر حدیث دیگرش

□

شود به جنبش طوفان نوح هم ویران

□

فهذاک سکری، وذاک خماری

□

تا بندگی سرو خرامان تو کردم

□

چون با همه برنایی تا روز مشین از پا

□

غبار اوحدی باشد که در میدان عشق آمد

□

یوم تبیض و تسود وجوه

□

بجز راه دیر مغان برنگیرد

□

نیست عطار را امان از تو

□

حالت جر زود در ترکیب رفع از حرف جر

□

ور از شکاف بریزی بدانک معیوبی

□

گر بنگری به فقر من و احتشام او

□

رسوا شده‌ای و نمی‌دانی

□

چه کنی؟ حکم کردگار این بود

□

وان چنان آبی کجا باشد، به زیر آب نار

□

تا تو عجز خودببینی آشکار

□

کرده سیران خاک استفراغ

□

قسمی از پادشهی حاجبی و دربانی

□

و یا که مست شدی او ز باده عنبی

□

نخل قدت نخله‌ی طور ای صنم

□

سخن کوتاه شد این بار ما را

□

پس ازین گر به سخن سحر کند ننیوشم

□

تا بدی کایمان و دل سالم بدی

□

کو کنون تحصیل را عمری دگر

□

نخواهد بود جز حاصل زیانم

□

سر به سر ذرات عالم را به عرش افراخت سر

□

برای رشک ز ویسه خوشست رامینی

□

آن که به گوش فلک کشیده قنایل

□

پستی نه از زمین و بلندی نه از سماست

□

دیگر بدواند پر در کوه و بیابانم

□

از آن بدبخت‌تر کو کورد باز

□

زنده نیست او ، صورت دیوار اوست

□

همه شهر لنگند تو هم بلنگ

□

مناسب نیست الانقد نظمی چون در مکنون

□

تو معود به پشت اسپانی

□

این سخا معجز عیسی ست همانا نه سخاست

□

بر آتش نه تو قازغان را

□

این بمن گویید، تا من نیز روزی می‌شمارم

□

چون همه تن را در آرد در ادب

□

شین شعرم شین شرگشتی مدام

□

باده بر چهره‌ی دلدار کشی

□

وصف ذاتت که حیرت انجام است

□

صفی‌القلب من غش‌الغلول

□

در نامه‌ی او بس که سر خامه بریدیم

□

سخنش جمله، قالبی آید

□

چو ببینند که: آن قند به خروار اینجاست

□

دیبه و دینار نه مقراض دیدی و نه گاز

□

با جهانی پر سوار سرفراز

□

هست در عهد تو چنین بیمار

□

جدا کن ز هم پاک و ناپاک را

□

کاهل چرا شدی صفت خر گرفته‌ای

□

تا غلام در شاهنشه دوران شده‌ای

□

مشکات و زجاجه گفت سینه و بصر ما را

□

ازمیان همه در عشق مرا نام برفت

□

هست از روح مستر ای پسر

□

کی گذارد نام و ننگم یک زمان

□

هزار عرش اگر بود مختصر دیدم

□

دارم شکایتی به تو از جور روزگار

□

ز آن که اصل غذا بد انواری

□

من از خاصیت لعل تو بی‌خاتم سلیمانم

□

تو همی پاره کنی رشته‌ی پیمانش

□

وانگاه من راهی چنان، شبهای دیجور آمدم

□

چو دو مار سیه بر شاخ چندن

□

ما وفاداری ز تو آموختیم

□

به شمس الدین تبریزی تو نردک

□

مصرع دقت اثر هشتمین

□

که درین کوچه آشنا داری

□

من آن دماغ ندارم که یاوه بنیوشم

□

مگو فاش مگو فاش ز مولی و ز مولا

□

چو دلش حافظ اسرار نهان تو بود

□

شب بخسپد دلقش از تن بر کنم

□

سرخ شد چون آتشی اعضای او

□

مرد آن بود که نقد ز قعر بحور یافت

□

تا دم صور قیامت گام نگشاید ز گام

□

در ره ما نه هر چه که داری

□

گویا کمین غلامی از خسرو جهانی

□

راه تو هرجا که روی روشناست

□

فریاد برآرم اوحدی‌وار

□

خادمان تو فکنده عنبر اندر مدخنه

□

تن به جان و جان به ایمان زنده کرد

□

از آن شمار شود گیج و خیره روز شمار

□

ولی سلطان ولی سلطان عادل

□

بهر شیره و شیرت، بین تو خون پالایی

□

نظاره رخ فرخ سیر توان کردن

□

از خوش آوازی قفس در می‌کنند

□

در جام تو زین افیون یک خردله اندازم

□

چون در آمد تیغ و سر را در ربود

□

تشنه جان دادند در گرم و گزند

□

از هر داغی که بر نهادم

□

هزار زه شنود گوش گوشه‌های کمان

□

بهتر از این تنعم وین خلعت بهایی

□

عشق فارغ کرده است از تابش مهر منیرم

□

فکر همین است گرفتار را

□

نزد ترکان رو، که بینی بر دوام

□

با زلف ایاز و دیده‌ی فخری

□

دم نزد از گریه و از سوز هم

□

به تف تف و به مصلا و ذکر و زهد و نماز

□

آستانش سجده‌ی فرماینده‌ی سلطان و خان

□

ریگ را هرزه چرا می‌شمری

□

بس که ز قد رسا فتنه بپا کرده‌ای

□

بر سره و بر قلب‌ها دیده‌ورست

□

اوحدی را نتوان گفت که: دندانی هست

□

کل شیء هالک نبود جزا

□

لرزه بر اندام ایشان برفتاد

□

یک تخم کشته این همه بربار آمده

□

که گل بوی گل داشت از نکهت آن

□

بهل تو دعوت عامان چو ز اهل عمانی

□

منتی بر سر خورشید درخشان دارم

□

برگیر ز عالم اولین، خبری

□

مهر رخش همچو جان، بر رخ احباب جا

□

چنانکه باز نیاید چو قارظ عنزی

□

حله از بهر بهشتی و سخیست

□

عارض چون قمر و رنگ چو گلنار مگیر

□

پایه‌ی بالائیش تا نهم ایوان رسید

□

مشک هم می‌درد ز بسیاری

□

پادشاهی کریم و پاکنژاد

□

دست‌های گل بجز خنجر مبادا بی‌شما

□

ببر آن دسته‌های گل به رسم ارمغان از من

□

تا نگوید خضر رو هذا فراق

□

مانده سرگردان و مضطر، چون کنم

□

داروی عطار غافل چون کنم

□

هزاران بلبل شیرین تکلم در غزل خوانی

□

که دیو گشت ز آسیب او پری زایی

□

ملک فعل و ملک سیرت ملک سهم و ملک سیما

□

ور به گاو چرخ کردی شخم آن

□

غیر او خاطری و یادی نیست

□

کهن دختر نعش مانند قفلی

□

غرق این دریای خون ناآمده

□

آن صبح صفا و شیر کرار

□

فراز غرفه این بیستون حصار آمد

□

کانیس دفتری و طالب دواوینی

□

که به یاد شکرش طوطی خوش تقریرم

□

کو صوفی چالاک که آید سوی حلوا

□

ز عمر یکشبه کم گیر و زنده‌دار، مخسب

□

گرد عالم می‌رود پرده‌دران

□

جان اگر دارم خجل دارم ز تو

□

ور پیدایی نهان فرو شو

□

که منتظم شده در سلک درو مرجانم

□

هر جزوت این جا بدهد گوایی

□

به طوری که خواهی، به طرزی که دانی

□

مرده آن روح که فرمانبر پیکر گردد

□

پیل‌وش به شاه و به فرزین زن

□

بود هر یک را به شعر نغز گفتن اشتهی

□

نبودت پروای عیب دیگران

□

به زیر سایه او می‌روم نشیب و فراز

□

به صد زبان یکی از صدهزار نکته بیان

□

از عین بلانوشی بچری

□

مردم همه را خراب دیدم

□

آخر تو به اصل اصل خویش آ

□

در نیابد میان تاریکی

□

یک زمان زخمند و گاهی مرهمند

□

کو کسی، کو جان و تن، کو هیچ‌هیچ

□

شد کور اگرچه دیده‌ور بود

□

به دانه ریزی و دام‌افکنی شود صیاد

□

دولت بی‌عثار بایستی

□

در رهگذار او مگر از خاک کمتری

□

گردد دل تو لوح المحفوظ

□

در جهان کسوت بقا دوزد

□

از فخر فخر باشد، از عارعار باشد

□

به که از غیری گهر آری به دست

□

که نیست امید رهایی ز چنگ جبارش

□

از اختلاط ناصیه‌ی شاه و شهریار

□

دل امسال پار بایستی

□

ور زخمی از او خوردی صد طعنه به مرهم زن

□

چو گمراهان نگویم زیر و بالا

□

که جز آن جمله فاضل است و فضول

□

روزشان جولان و خوش حالت بدی

□

روی عاشق را بجز اشک آب نیست

□

فروچکید ز هر قطره‌ای دو صد دریا

□

پشتش خمیده ماند ز حرمان هلال‌وار

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

چیزی که نبود در گمانم

□

ان عیشی من سواها لا یطیب

□

با هزاران هزار انده و درد

□

گنگ چون دریا بود با جود او دریا چو گنگ

□

تا بجای خود رسد ناگاه باز

□

حریفان همه مستیم مزن جز ره هموار

□

که از کار جهان این عقده بگشود

□

ازو دور ماند گه کاملی

□

اندر آن تاختن بر آمد پر

□

آنچ چشم محرمان بیند بدید

□

آنکه فرزندی به فر او نزاد از مادری

□

تا شما را نحو محو آموختیم

□

که از نشیمن کثرت وحید باز آمد

□

که هرگز رفته‌ای آینده نبود

□

چه تقدم چه تاخر چه تانی چه شتاب

□

به هر طرف بدویدی به ناودان رفتی

□

که در می‌خانه عمری کار هر میخواره می‌کردم

□

نه ز آتش خوف و نه از آب پاک

□

تو خود استاد این طریق شوی

□

مهربانتر میر و فرختر مهی

□

تا دمی بنشست آن آتش ز آب

□

دم به دم از عرش سلامی دگر

□

این فقر خانه سوز کزو مرد راست عار

□

کوری هر بخیل بداندیش ژاژخا

□

که قابل نظر شاه ناصرالدینی

□

ز حیرت گم کند زر هم زری را

□

نه از نامحرمان شرم و نه از بیگانگان پروا

□

لطفها کردی خدایا با خسی

□

از سر شعر و سر کبری نگاه

□

نادیده گرد کویت مردان کار دیده

□

به خلوت خانه خاصش نشاندند

□

شرح آن می نکنم زانک گه ترجیعست

□

هم به معنی کعبه‌ی اهل یقین شد

□

از سر ارسطو چه می‌طلبی؟

□

شمس و قمر ز خاک درش اکتسابها

□

بگفتا گر به سد جان رایگان است

□

عشق مفلس را سزد بی‌هیچ شک

□

برای حال من خسته جان و دل مهجور

□

طشت حاتم چون نیفتد در زمان او زبام

□

گفت زبان جز تک پرگار نیست

□

آن که ز خاک مقدمش صاحب چشم روشنم

□

یاد آورد آن دغل وان باختش

□

همچو غولی از آن میان برخاست

□

دان که کلش بر سرت خواهند ریخت

□

چو نسیم چمن آرد نفس باد شمال

□

من ز هر دو جهان برون جستم

□

تیر تدبیری جهد گرداندش تقدیر باز

□

چو دو دست نوعروسان همه دستشان نگاری

□

فارغ از کشمش سبحه و زنار شدیم

□

ورنه گر چرخی تو، سرگردان شوی

□

ز تفریح تسنیم و ترویح کوثر

□

به هر مه بردمم زین کوه چون ماه

□

لاجرم آن روز صد ماهی گرفت

□

کاندر سر شب نهند شب پوش

□

در حرب بر رکاب چو لنگر کند گران

□

جز سایه خورشید رخش نیست امانی

□

که فارغ کردی از بالا و پستم

□

کی یاد کند ز آسمان‌ها

□

آنگه کشان پذیره شود مادر

□

گفت غضوا عن هوا ابصارکم

□

گفت اگر یک لحظه آیم کافرم

□

خیز و روی از حسرت دل کن به خون دل خضاب

□

ز عزم او که با حزم سکندر توامان آمد

□

کو زهره که گویمت چرا نی

□

چشمها پر نم و از حسرت و غم گشته نزار

□

انوار حق ز چشم تو پنهان نمی‌شود

□

نه میمنه به جای بمانم، نه میسره

□

زدی نقشم چنین ای مرد فرهنگ

□

گه بسوخت و گه فروخت از نار و نور

□

که چون ماهی در این شستم من امروز

□

برای روز بد بادت ذخیره

□

طمع آن نی که گویندم فلانی

□

بلند بود و ازو ما بلندتر صد بار

□

همچو صبحی کو برآرد خنجر مغمود را

□

ممنان را شود ایمان تازه

□

سوخته هم آینه‌ی آتش‌زنه‌ست

□

روان با ابر آذاری بگوئید

□

تو خود ز برای سوختن باش

□

نارسیده لطفی از شه در رسد تحصیلدار

□

هله بازت بخریدم که نه درخورد جفایی

□

تا بامداد محشر مست شراب دوشم

□

توانا کن این خاطر ناتوانرا

□

که تو را نیک دوست می‌دارم

□

خسروی تو دل تو راهنمای تو کند

□

تو به عشق او به غایت لایقی

□

نهان شوند معانی ز گفتن بسیار

□

تا ابد این بانی صاحبقران

□

که جان را زو است هر دم جان فزایی

□

که ازو ملک ندیده‌ست به جز دادگری

□

من ازین دعوی چگونه تن زنم

□

بود احیای جان مسکینم

□

کم نیاید روز و شب او را کباب

□

آزاد شد ز ملک سلیمان چنانکه من

□

زانکه ازین به تو غمگسار نیابی

□

ورنه کی می‌بست صورت امتزاج ماء و طین

□

از این آتش خرد نوری از این آذر هوا دودی

□

اگر نیابد او را ز بهر بازی یار

□

گوش کن ابیات چند از مثنوی

□

به‌سان نیزه‌ی آشفته پرچم

□

نهاده پیش خویش اندر، پر از تصویر دفترها

□

آنچ ازو آن مانده بود، آن نیز شد

□

که شوی مرده بود خود ز مرده شوی بتر

□

افاضل پناهان پناه افاضل

□

گر کنی عزم سفر در همدان نستیزی

□

هر چه امیدست مر او را رواست

□

او چرخ بلند هفتمین را

□

بدان زمانه مرا روزگار چونان بود

□

زود تسلیم ترا طغیان کنند

□

وی آفتاب لطف تو بی نسبت زوال

□

سیم دایم زبان بستن ز گفتار

□

در اقلیم گیری و کشورستانی

□

چشم بندی چشم و دل را قبله و سامان تویی

□

گویا ز عدل ملک یک باره بی خبری

□

نه اسم و نه رسم، نه نام و نشان

□

من ارض نجد سقاه الله من دیم

□

خنیاگری فکنده بود حلقه‌ای ز زیر

□

هست دریا پر نهنگ و جانور

□

رفته تبریز و شنیده رو تو را آن جا چه کار

□

ز القاب اعتمادالدولتش حق داشت ارزانی

□

اندر صفتش خاطر هست احول و کذابی

□

زیرا که ثناگوی در دولت شاهم

□

که بپروردم ورا بی‌واسطه

□

بود بر صفحه‌ی جبین مسطور

□

در نماز اهد الصراط المستقیم

□

چرا که از پی آوازه می‌رود آواز

□

جزو جزوم نوحه‌گر دارم ز تو

□

شود ز فیض پذیرای صد هزار الهام

□

نظرت نیست به دل گر چه که صاحب نظری

□

دل او راد و دست چون دل راد

□

این بیهده گرد هوائی را

□

فرو مرد از نهیب باد نکبا

□

بی‌تاب آب درع مزرد کند همی

□

آتشی در پادشاهی او فکند

□

یافت ز نفخ ایزدی مرده حیات متنف

□

سوار فلک را ز کف شد عنان

□

که هم شه باغبانستی و هم شه باغ جانستی

□

که خبر دارد از اوضاع جهان موی به موی

□

بس کن آخر این ترانه نیستش پایان چرا

□

کرده در پای هر یکی بندی

□

جمله انسان را بکش از بهر هش

□

نیست در عاشقی هنوز تمام

□

هر تیر که در کمان نهادم

□

گو صد و یک باش امروزش دگر دادم امان

□

چه ریگی بلک بحر بی‌کناری

□

که فروغ رخش افتاده به هر ایوانی

□

کاین گمشده، سالار کاروانست

□

جادوی افتد میان مرد و زن اندر

□

وقت طرب کردنست، می خور کت نوش باد

□

جمله‌ی اندام سگ پر خواستست

□

می‌خند زیر لب تو به زیر ظلال گل

□

در امیری به خسرویش ستود

□

ز انسان و ز حیوان و نمایی

□

پشت دین محمد مختار

□

در عزلت جوی ایمنی را

□

بار بگشاد در آن عشرتگاه

□

تستطیعوا تنفذوا را باز دان

□

من بر چشم خوشش مرده و چشمش رنجور

□

آخر اندر قعر دوزخ دور گردد از برم

□

بانی این جهان جهان به این‌ی

□

دهان بگشاده چون تمساح تا کی

□

از زهد برستم از ریا هم

□

چون طعمه بهر گرگ اجل زادت

□

پایه‌ی دین از اوست محکم و متقن

□

رخش فرمان و براق اندام و شبرنگ اهتزاز

□

مرگ بر چشم تو خواهد کرد زشت

□

نوری عجبی دید به بالای شجر بر

□

بود ز رتبه نشان این چه رتبه است و چه شان

□

تو چرا به خدمت او شب و روز در هوایی

□

خرد دشمن او در سخن مضمر اوست

□

منطقی بیرون ازین شادی و غم

□

کرد از آن حال شیخ را آگاه

□

که برون شد از زمین و آسمان

□

که ماه چارده دایم ز مهر باشد دور

□

امکان ندارد آنکه کسی شرح آن دهد

□

خواهد به خون نشست ز تیغ تو تا کمر

□

ز الله عطای اشتری دیدی

□

وگرنه هیچ نتواند ثنای پادشا کردن

□

ورنه بر پرد و گردد تبه این شکر

□

در بیابان و آرزوی فرات؟

□

هرکه را کیسه سبک ، سخت سبکسار بود

□

جمله زو جوید، بدو جوید همه

□

کرده عتابش عبس خواند مر او را ترش

□

جمال او به دل آفتاب عالمتاب

□

اگر عاشق بدی آن کس که دایم لوت خواره ستی

□

هر شب آراسته در پرده نگار عجبی

□

این کشتی طبع لنگری را

□

دل ما را بدان بخواهد سوخت

□

حبذا ای سر پنهان حبذا

□

هر لحظه سواد کشور چشم

□

جمله را بی خویشتن بر خویشتن گریان کنیم

□

کالایش مرد را سبب اوست

□

کاین گفت کسان است و سخن‌های کتابی

□

تا ز سر پنجه‌ی اقبال سلیمان نشوی

□

گوید چه به مشهدش رسیدیم:

□

کاندر ستوده گوهر او داشت ارتیاب

□

اختیار ذوالجلال اول و آخر شود

□

تو به جان آویخته در دام او

□

گفت که نار تو ز نورم رهید

□

داد زر و سیم و اسب خلعت

□

ازیرا مرد خواب افکن درآمد شب به کراری

□

که ستم پیشه و عاشق کش و عاجز فکنی

□

وقت شد پنهانیان را نک خروج

□

بی‌تو شد عاشقی و عشق دروغ

□

در مدیح این حالتت هست آزمون

□

که هست بنده‌ئی از بندگان بواسحق

□

چون چنین می‌خواست آمد تا چنان آید پدید

□

از تو و انفاس تو پادشه داد و دین

□

برهان منتظران را ز تمنای سباتی

□

ترک نموده کج روی، ابروی ترک مهوشم

□

در باغ دهر حنظل و خرما را

□

می‌دواند مرا به گرد جهان

□

غربت اندر خدمت خواجه مرا والا کند

□

کی تواند یافت از سیمرغ کام

□

که پرها هم از او یابی اگر خواهی فرار ای دل

□

دوست را هم کرسی از زیر پا خواهم کشید

□

چو اندر قعر دریایی تو از آذر چه غم داری

□

بهر تسلی دل زارم نیامدی

□

ویرانه دنیا به آن جغد غرابی را

□

آفتابی ز نو برآورده

□

پس چو سرکه شکرگویی نیست کس

□

با این بریده پائی با باد همعنانم

□

گرچه ز روی عقل یکی گفتم از هزار

□

به من شکسته دل گو که: چگونه‌ای؟ کجایی؟

□

نبودستت بجز هم مشک زلفین تو غمازی

□

کز صدق بایدش همه وقتی دعا کنی

□

بهر او پالان و افساری بیار»

□

وز زلال شمرش خاصیت جان بنگر

□

ز ایزد ملکی یافته و بارخدایی

□

ور تو مرد ایزدی، آزر مباش

□

خلاصه صبر می‌دانی بر آن تأویل شو عامل

□

از هیچ، کسی نگیرد آزار

□

ما را با ما چه می‌فریبی

□

گاه چون بیجاده گردد، گاه چون زر عیار

□

گفتا که عصاست راه ما را

□

التفاتی به بی‌دلی کردن

□

می‌دویدند آن نفر تحت و علا

□

عذاب روز قیامت کدام خواهد بود

□

چو خونی کرده معجون می‌نماید

□

امید بسته که: تا کی نقاب بگشایی؟

□

به پیش شمع علم او فضیحت گشته طراری

□

که فارغ ز سودای شک و یقینم

□

نفس جز دست تو افزار نداشت

□

شده زر او را به جان مشتری

□

کو ز مسعود براندیشد و شیدا نشود

□

می‌بشولد وقت تو از یک مگس

□

شتاب کن که تو را قدرتیست در اسرار

□

هر که از وی زنده شد هرگز نمیرد هر که گیر

□

به پیش شمع چون لافی این سودای دهلیزی

□

همی‌ندانم کان تن تنست یا پولاد

□

ای شاه و سلطان بشر لا تبل نفسا بالعمی

□

این یک ز پای منبر پاسخ دهدش زود

□

کو بود بر هر محالی کن فکان

□

چو نوحم نوحه گر زانرو که در چشمست طوفانم

□

زین عجب‌تر قصه نبود در جهان

□

ز حسن کرد دوصد رنگ آشکار و نهان

□

نور موسی طلبی رو به چنان مقتبسی

□

زین ستوده‌ست بر اهل هنر

□

اهرمن گرسنه و باغ تو بار آور

□

وی تشنه! بمیر پیش آبشخور

□

نکوی و عالی و محمود و مستوی و قوی

□

ریش را دستار خوان ره کند

□

نشناسد از مستی خود او سرکله را از کمر

□

تا ببینی ریاض رضوان را

□

سر پای کنی به سر بیایی

□

زیر اعلام همتش دنیا

□

شرمسار از فر و تاب آن نوادر قال‌ها

□

فتنه در آن رهنمون مرگ در آن راهبر

□

مایه‌ی صدق و یقین و بندگیست

□

روزی خوران خوان عطای تو مور و ماه

□

پر همی کرد از خم خون جگر

□

درین محنتکده روحی نخواهی دید، تا دانی

□

تو به گوش می چه باشی که تویی می عطایی

□

گه شرارش بر هوا چون دیده‌ی عبهر شود

□

عاقل ز هر سخن نشود دلتنگ

□

همه شیرین زبان و تنگ دهان

□

چنان مرغی که باشد نیم بسمل

□

یا نباید که به شمشیر بگردد رایت

□

ای بی‌تو نگشته بخت بیدار

□

عراقی نیک بدنام است، از آن رو عار می‌داری

□

چو وفا کند چه یابد ز رحیق آن اوانی

□

جام جهان بین را نگر، تاج کیانی را ببین

□

سالها نسبت بدین دم ساعتی

□

رقم زد: شد ز حکم آصف این گلدسته آبادان

□

تا نگویم آنچ در رگهای تست

□

گوهر نظمش ز بهر زیور حورا برند

□

پر سخن دارم زبانی بی‌تو من

□

سایبان از ابر بر فرق سرش در وا زنند

□

نشناسد هجو از ثنایی

□

که سر الفت رم کرده غزالی دارم

□

بشناس فرق روشنی ای دوست از ظلام

□

کار ایران با خداست

□

که به یک شب ز بلاساغون آید به طراز

□

مرا همان نفس از عمر در شمار آید

□

جامه زد چاک به زنهار از این بی‌زنهار

□

تا عراقی ره نیابد سوی تو

□

کاین جا نکند هیچ سلاح تو سلاحی

□

کز تیر وی کمان فلک را کشیده‌ام

□

تا ببیند حال اولیان و آخریان ما

□

خواجه‌ی با ریو و رنگی بودمی

□

وقت لقمانست ای لقمه برو

□

نتوان نهاد در ره آزادگی قدم

□

ز بیم زلف مه پنهان برآید

□

ناشده یک لحظه همزانوی تو

□

تو ماه چرخ گردان را چه دانی

□

که ز شیرین سخنی شور به عالم فکنم

□

اگر چه توسنی، آخر ترا نماید رام

□

چون به دیوار، درشده مثقب

□

یا درخشنده چراغی به میان پرنا

□

مثل تو قلندری ندیدم

□

کند سجود مخلد به شکر آن توقیق

□

وین همه محنت پی آن می‌کشم

□

چو تازی وصف تو گویم برآرد پارسی زاری

□

یعنی برای آن گل تمکین خار کردم

□

زود از لذت شود شایسته مر اعلاق را

□

ز مهرند حجاب او در حجاب

□

بر محبتهای مضمر در خفا

□

نشاط دل نبود جز بمهر روز افزون

□

جان بده بار گران چندی کشی

□

یقین می‌دان که دربند محالی

□

ز تو دارند تاج شهریاری

□

که تو در حریم سلطان بسی احترام داری

□

که چه آمد به فریدون و چه شد بر جم

□

چون مدامم دهی، پیاپی ده

□

چو امن او هست آنجایگاه نیست هراس

□

هیچ مطرب ندارد این آواز

□

اذا ما زلزلت برخوان نظر را در زلازل کش

□

و گر تو هم از آنان به مردن هم چنان میری

□

ظهر السکر علینا لحبیب متوار

□

در رزم، مبارز شکر و شیر شکاریست

□

صورت و معنی به کلی او ربود

□

که فقیران، گرسنگان بودند

□

تلخ با شیرین کجا اندر خورد

□

چکنم دور فلک دور فکند از وطنم

□

سر مویی به عشق سر مفراز

□

راهم ننمود رهنمایی

□

قراری داشتی آخر به جایی

□

جمع چگونه میشود حال دل مشوشان

□

بر چه معنی خواهدش گفتی احد

□

زیرا در این قفس تنگ، مرغی شکسته‌پرم من

□

اخترانش یابد از شمشیر تیزت احتراق

□

فخر بود داغ خداوندگار

□

باده منت دهم گزین صاف شده ز خاک و خس

□

کان نور ورای جان نماید

□

زهی تلخی و ناکامی که شیرین است از او کامی

□

گوید به معدن شد ستم از دست زر بخشیدنم

□

هر دو در رو می‌فتادند پیش آن مه روی ما

□

دور بادا دور از دامان نامم گرد ننگ

□

پس تو روبه نیستی شیر منی

□

چون بمشامش رسد بوی گلستان عشق

□

تا بسوزد این دل بریان ز تو

□

باد تقدیرت به هر جانب روان انداخته

□

آموخت تو را شاه تو شیخی و مریدی

□

کاین جا خطا بیار و به جایش عطا ببین

□

این زمین نیز آسمانی داشت

□

با دهر کرده‌اند تبانی

□

دیده‌ی هر کبککی مسکن میمی ز دم

□

جایی بفروشد که خریدار نباشد

□

جان بی‌حیلت و فرهنگ بیار

□

ز پرده‌ساز نباشد غریب دمسازی

□

که نومیدم مکن ای لالکایی

□

نمونه‌ای است ز شمشیر ناصرالدین شاه

□

تا بدانم حد آن از کشف راز

□

همچو من اندر مدیح جعفر صادق

□

دید حکمت در خود و نور اصول

□

یکباره بسوخت اختر دل

□

دل در آن حلقه چون نگین دیدم

□

حاضران را چه کار با پیغام؟

□

با تشنه دلان نمای سقایی

□

و گر نه صاحب چندین هزار تقصیرم

□

بدان عسکری کز ملک داشت لشکر

□

حیف و صدحیف از آن وحید زمان

□

چنان زنگیان کاغذگران

□

من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود

□

همچو نار خلیل پرانوار

□

نه بهشتی که دگر طایفه فردا بینند

□

گهی که بشنوی تبریز از تعظیم برخیزی

□

آن شعر مسلسل را شستن به گلاب اولی

□

دررباید جانت را او از سزا و ناسزا

□

شرمت ازین همه خلایق نیست؟

□

سر نخواهی برد اکنون پای دار

□

رفعت و رتبت ارباب هنر کم نشود

□

نقد صد جان یابم اگر یک دم سر عطار داری

□

نی، طمع دارد از آن لبها شکر

□

اگر این غلاف بشکست تو شکسته دل چرایی

□

گوی و چوگان شه به دست اندر

□

در علاج نفس، با تدبیر شد

□

گذر آنجا نکرده پنداری

□

جوی می پر خواهم از ذوالمنن من

□

سعدی از دست خویشتن فریاد

□

می بد را چه سود از جامش

□

پرتو انوار او محرق نور حجاب

□

اشک‌ها چون مشک‌ها بهر لقا می‌ریختی

□

با دولت و با لشکر انبوه و گران باد

□

عشق یک کرت نکردست این گنه

□

ملایک لافتی خوانان برندت تا صف هیجا

□

خود معی چه بود منم بی‌مدعی

□

که چندین بر سبکباران نشاید سر گران کردن

□

هست دریای بی کرانه پدید

□

هر نفس کز جان برآرد شکر افشانی کند

□

نماید شاخ زشتش را وگر چه هست ستاری

□

دارد از خلعت امیر سلب

□

به ما ده از بنان تو شراب ارغوانی را

□

دلیل مردی گوینده است و فخر او راست

□

وانچه تو بر سر نهادی در دلم دارد وطن

□

عاقبت پرده برافتد ز سر راز نهانش

□

که او به حسن ز دریا برآورید غبار

□

که بگشاید در راحت سرایی

□

خمش کردم که تا نجهد خطایی

□

نامهربان نگاری و ناسازگار

□

لاجرم در نیستی می‌ساز با قید هوا

□

فرا پیش کرد و ربود آن عطا

□

سوی قصه‌ی مرد مطرب باز رو

□

برو ای بیهده گوی این چه خروشست خموش

□

چشم هر که افتاد بر ابروی تو

□

بی روی تو نیستم قراری

□

بگیرد خانه تجرید و خلوت را به عیاری

□

فروغش از ادیب المک سلطان است پنداری

□

چون مه منور خرقه‌ها چون گل معطر شال‌ها

□

باز آن زر خاک شد از تاب استغنای او

□

مکرر بخشمت از لب نه شکر

□

نکنم خاصه در ایام اتابک دو هوایی

□

چون نبود همچو مه منور

□

هیچ تر دامنی جز آب زلال

□

ای ماه بگو که از کجایی

□

ز خواب کرد مرا ماهروی من بیدار

□

چشمه خورشید بود جرعه او را چو گدا

□

تن به جان مانده، جان فدا کرده

□

که دلم سستی گرفت از زخم گاز

□

همچو ساغر شود از باده لبالب دهنم

□

زانکه چشم و دل عطار به کل بینا شد

□

کان یار لطیف مهربان کو؟

□

و آن گاه یقین دارد این از کرمت آری

□

خسرو ایران نمود گوش به گفتار من

□

تا بدان‌جا چشم بد هم می‌رسد

□

و قاک اله العالمین الدواهیا

□

روسیه‌تر نیستی هر روز ابلیس لعین

□

سپر بیفکند از تیغ غمزه مسلول

□

چند گریز می‌کنی بازنگر که نیست کس

□

کهربایی؟ گهری؟ مرجانی؟

□

و اندر پس این منزل صد منزل روحانی

□

شب که از بهر طرب در بزم سلطانم تویی

□

خرخرکنان چون صرعیان در غرغره مرگ و فنا

□

دل بدو داد و عشق او بخرید

□

یک صبوحی درمیان مرغزار

□

از حیا در عرق فتاده غمام

□

تو غافلی ز کار خود و مرگ در قفا

□

در دو چشمش نور تو کحل عیان انداخته

□

دگر خورشید و جان‌ها چون ذراری

□

گرچه او را کمینه فضل سخاست

□

گندم فرست ای جان که تا خیره نگردد آسیا

□

شد روان حاجی محمد صادق از جور زمان

□

کرده‌ست و بدو در ز سر بچه نشانست

□

زان که همتایش به زیر گنبد دوار نیست

□

آتش و خاک و آب قصه گزار

□

چو تو مرا به در هجر رهنمون کردی

□

اگر تو نامه پنهان فرستی

□

دعوی خونم اگر زین دو ستمگر نکنی

□

هین مجنبان جز بدین و داد دست

□

که بدو نیک را ز بد بگزید

□

هیچ شاخ از دست تیشه جست نی

□

بنی آتشی تیز پوشیده‌ام

□

بر سخنی لا و نعم چون کنم

□

به بوی آنکه درمانش تو باشی

□

نه در جبر و قدر بودی نه در خوف و رجایستی

□

نیم من این را منکر که باشد آن منکر

□

کای کر من کری بهل گوش تمام برگشا

□

با حریف ظریف می‌بازید

□

«الحکمة و الجود سری مفتخرا به»

□

چه حاجتست بگوید شکر که شیرینم

□

ای دوست شکسته وار برخیز

□

جام گیتی‌نما به استقلال

□

آخر نه که پروانه این شمع منیری

□

که سخن سنج و سخن‌دان و سخن آرایی

□

سکون بودی جهان بی‌سکون را

□

رایت اوست در ولایت عقل

□

ننگ دارد از درون او یزید

□

نشود صید جز بدیده باز

□

گم گشته‌ی جان کجات جویم

□

انداز پیش مرغ خوش الحان صبحگاه

□

که ندارد از تو چاره و گرش ز در برانی

□

زیرا که در قلمرو شاهی مسلمی

□

در غیب پیش غیبدان از شوق استسقای ما

□

ولی ز شعر خوشش روی دهر رنگین بود

□

واندر شکمشان بچه‌ای، حسناء مثل الجاریه

□

وز همه عیبی مقدسی و مبرا

□

ژاژ دان در طریقت فعل و گفتار دیگر

□

چه سود ز عمر و زندگانی؟

□

در جمعیت به های هایی

□

من کجا نکته‌ی شیرین شکربار کجا

□

نطق آدم پرتو آن دم بود

□

بیرون کنم دل بزه‌کارم را

□

هین مرو تنها ز رهبر سر مپیچ

□

چو شد کشته خواجو بمیدان او

□

صد ناله‌ی زار زار درگیرم

□

کز شهر تو سوکوار رفتم

□

به یکی تیر بدوزش که بسی سخته کمانی

□

هر کجا سبزه‌ست شادان یاری از دیدار یار

□

پر درخت میوه‌دار خوش‌اکل

□

نهیب مرگ و درد ویل و وای او

□

چون پشت او به رشته‌ی زرین بیاژنی

□

دیده مجال سخن در وطن مفردی

□

و آنک از شکاف کوه برون می‌کشد بعیر

□

کمال وحدت ار یابد در و دیوار در جنبد

□

شدی مرمر مثال لعل و بر معدن بخندیدی

□

اندر میان خاره و اندر میان خار

□

که او شمسیست نی شرقی و نی غربی و نی در جا

□

دوست ناگاه حلقه بر در زد

□

لقمه‌ی هر مرغکی انجیر نیست

□

رو علم بر مصر زن وز چاه کنعان درگذر

□

محرم آن آستان خواهد بدن

□

زاهد هم اگر دیدی رهبان شدی آسانی

□

لقب زرگر ما را همه قلاب کنی

□

چو نزد میر میران یافتم بار

□

چو چنان سود بیابی چه کنی سود و زیان را

□

بهر بشر چنگ نوازد کنون؟

□

از کس نخواست باید، جز از خدای یاری

□

همه شب خار دارم زیر پهلو

□

ترک کند فرد شود بی‌شقاق

□

بنگر که: چگونه جان سپاریم

□

از عربده کوران وز زخم عصا چونی

□

یکی را بدو امید، یکی را بدو فخار

□

فردوس خواهی دادمت خامش رها کن این دعا

□

گفت شد سوی جنان شهباز طوبی آشیان

□

مرغ جانت تنگ آید در قفص

□

عود اگر در طبله‌ی عطار نبود گو مباش

□

واشکم همه در گوایی آمد

□

آنگاه در مخزن اسرار گشادند

□

این باز هزار گون شکاری

□

در کوی عشق بر همه پاکان مقدمم

□

ای بود ما آهن صفت وی لطف حق آهن ربا

□

با تو این راز خود دلت گوید

□

حالیست مرا با تو، چونانکه نپنداری

□

دانی که آه سوختگان را اثر بود

□

ور تو قفا نیستی پیش درآ چون سپر

□

شعله‌ای هر دم برافروزد رخ تابان دل

□

آن سوی برو ای صدف این سوی چه پایی

□

چون جانوران جنبش اندر حجر آید

□

گر برده‌ایم انگور تو تو برده‌ای انبان ما

□

در پایمردی ضعفا، سروری نماند

□

کو رساند سوی جنس از وی سلام

□

چو خوش بود به تو از هر که در جهان مشغول

□

تا خلق روز حشر شود گرد تو حشر

□

در جهان هر چه ناپدید پدید

□

برای امن این جان‌ها در این مکمن نمی‌آیی

□

من از سلاسل زلفش هنوز در بندم

□

خود را بگو تو چیستی چیزی بده درویش را

□

گیتی کجرو به زندان می‌دهد کیفر مرا

□

بر او بر نه زری و نه زیوری

□

وز دست تو هم بر تو نالم

□

بگذار تا بخارد بی‌محرمی مخارش

□

کو بر تن خود نگشت سرهنگ

□

رو رو که هنوز در سالی

□

که نتواند تظلم پیش شاه محتشم کردن

□

شمس تبریز درفشان را

□

جدا گشت از او خون و خوی لخت لخت

□

همچو گل آغشته اندر گلشکر

□

بس بخواهند در جهان گفتن

□

رخت رحلت ناگهان در بسته‌ام

□

خود را به چه حیله وارهانم؟

□

از زمین و آسمان و کوه و سنگ و گوهری

□

قوام دولت و دین محمد مختار

□

کی آهوی عاقل طلبد شیر نری را

□

چیست در بر گرفته پای فقیر

□

سیم چون دست با حنی چهارم دست بی‌حنی

□

صبحدم بر یوسف گل پیرهن

□

نی سوی شاهنشهی بر طرفی چون سجاف

□

هزار گوهر الهام بر سر آورده

□

در نور تو گم گردد چون شرق برآرایی

□

سر مویی نمی‌ارزد وجود نافه‌ی چینی

□

ای آب و ای آتش بیا ای در و ای دریا بیا

□

وآن آتش خود نهفته مپسند

□

در جهان رد گشته بودی این سخن

□

فریاد برآید ز دل هر که بخواند

□

بسیار شدند خواستاران

□

یک یار درین زمان نیابم

□

تو بس خوبی ولیکن در نقابی

□

کاین گنج در بهار برویید از خراب

□

جانب بزم می‌کشی جان مرا که الصلا

□

صدر گزین بساط ایزد دادار

□

چون خواجه‌ی خطیر برد دست را به می

□

گر برآید در این طلب جانت

□

ما را چو خود بی‌هوش کن بی‌هوش سوی ما نگر

□

ز آفتابش نصیب گرمی بود

□

ای ماه بگو که کی برآیی

□

ای جان تو به من آی که جان آن میانه‌ست

□

آگاه مکن از ما هر غافل خوابی را

□

اللب عند اهتیاج الشوق معزول

□

آن سبو را او فنا کردی فنا

□

سوزان و میوه سخنش همچنان ترست

□

این زمان هیچ جا نمی‌دانم

□

ورای هر دو عالم می‌پریدی

□

که او را هست جان لالا تو دیدی

□

شیر چو گربه می‌شود میر چو مور می‌رود

□

چه تو بر توست بنگر این تماشا

□

برآییم و با دوست ساغر زنیم

□

یگانه گوهر دریای لطف و بحر نوال

□

این قدر بس که رود نام لبت بر دهنم

□

فهذا یوم احسان و ایثار

□

که کند در طریق ارشادم؟

□

کای گیج خرف گشته ببین در چه عذابی

□

جفای عشق کشیدن فن سلاطین است

□

آن کت دهد طال بقا او را سزد طال بقا

□

به تو تیری نمی‌زند بر پوست

□

من نگنجم این یقین دان ای عزیز

□

تا نبیند نخست پایانش

□

از تو شب خفتن وزیشان رفتن

□

هر دم غزلی دگر سراییم

□

گشت جان پایداری از چنان داراییی

□

والله خجسته آمد و حقا مبارکست

□

پیدا شود در هر جگر در سلسله آهنگ‌ها

□

امام مشرق و مغرب امیر یثرب و بطحا

□

می‌نمودند سراسیمه ز هر گوشه فرار

□

در این سخن که بخواهند برد دست به دست

□

به نصف وجهک لا تسجدن شبیه یهود

□

آتش همه باغ و گل و گلزار گرفتم

□

نفسی ترک دغا کن چه بود مکر و دغایی

□

من یذق من راح روح لا یتوب

□

در فرقت آن شاه خوش بی‌کبر با صد کبریا

□

صید ناید به خاطر صیاد

□

از دو عالم ناله و غم بایدش

□

نه شرط دوستی باشد که از دل بر دهان آید

□

که باشد یک شکر اندر دهانم

□

چون نکردی هیچ فرمانم، دریغ

□

فر تو همی‌تابد از تابش پیشانی

□

از این دو ضد را ضد خود ظهیریست

□

صد که حمایل کاه را صد درد دردی خوار را

□

کان جا شود این غرض محصل

□

که کرده زیب قدش را به جامه‌ی لولاک

□

چو خاکت می‌خورد چندین مخور غم

□

تا شوم در تو من عجب دانتر

□

به یک جلوه دو عالم رام کردند

□

پدر و مادر و خویش تو به منهاج سوی

□

سر ز غم تو چون کشم بی‌تو به سر نمی‌شود

□

می‌خرامم در نهایات الوصال

□

پیش صدر جهان فغان دارد

□

رب سلم ورد کرده در نماز

□

داوری نیست که از وی بستاند دادم

□

نیم یوسف که در چاهم نشانی

□

حاصلم سوز دل و دیده‌ی گریان آید

□

چه کند دهان سایه تبعیت دهانی

□

همزبان اوست این بانگ صواب

□

روی چو زر و اشک مرا هست گواها

□

نه ره پیدا کنون، نه رهنمایم

□

کامده آل علی از فرقت او در فغان

□

چند گویی مگس از پیش شکر می‌نرود

□

ویست اصل سخن سلطان گفتار

□

در دلم مهر مدام افتاد باز

□

که بر خسته دلانش می‌گماری

□

شمعست و شراب و یار تنهاست

□

گاهی دهلزن گه دهل تا می‌خورد زخم عصا

□

حل کن مشکلات ضال شده

□

ای زبان هم رنج بی‌درمان توی

□

یاری بخر و به هیچ مفروش

□

نشود پخته گر نهی در داش

□

شد علم آخرین و نخستین مقررم

□

می‌روم سوی ایشان با تو گفتم تو دانی

□

مکن مبند به کلی ره مواسا را

□

توخته شد وام آن شیخ کبار

□

در دو عالم والی والا شود

□

وان یکی راست تا به زندان است

□

هر جامه که عیار بپوشد کفنست آن

□

آخر نشدی از این دغا سیر

□

گرفتار غم و درد فراقی

□

از بهر من خسته تو تدبیر نکردی

□

کز طمع آن خوش گلشکر قاصد دلم بیمار شد

□

ذره‌ها اندر هوایش از وفا و از صفا

□

یک مشفق مهربان نمی‌یابم

□

بر سرش ریزد چو آب از مشکها

□

خون برود در این میان گر تو تویی و من منم

□

چند گردم همچو بوقلمون ز تو

□

بر زبانش چنین رود گفتار

□

من و صد چو من فنا شد تو چنین شکر چرایی

□

نیست عجب گر سر خاریم نیست

□

وآن صدور از صادران فرسوده‌اند

□

دومین نقش چشم احوال دان

□

پی هلاک تو اندر میان نان دارد

□

ضرورتست که گوید به سرو ماند راست

□

تا برآرد خم دیگر ساقی از خمدان خویش

□

ور همه خود وصال یار بود

□

در شکر نمود جان سپاری

□

هم روح شد غلامش هم روح قدس لالا

□

مصلحت آن بد که خشک آورده بود

□

چون جام جهان نمای ساقی

□

لال باشد کی کند در نطق جوش

□

واجب بود احتمال زنبور

□

چرخ را ز انقلاب چگشاید

□

شناسای بحر است و دانای بر

□

تویی آن شیر که بر جوع بقر می‌خندی

□

از طرب در جنبش آید هم رمیم و هم رفات

□

چون که عصیده می‌رسد کوته کن قصیده را

□

که ره پر سنگلاخ و تو سبویی

□

اندکی راه بیشتر یابد

□

نشناسی که جگرسوختگان در المند

□

جان ما اندر میان و شمس دین اندر کنار

□

اگر چه صبح خوش آید، به شام باده بیار

□

به چنین گشاد گویی که روان بایزیدی

□

صفات حقی و حق را حد و کران ز کجا

□

ز انتجاع و خواستن چاره ندید

□

وز محنت فراقش یک لحظه وارهانم

□

چنین افتاده‌ام حیران چه سازم

□

تا جهان بودست جور یار بر یار آمدست

□

برهد از هزار حیرانی

□

چرایی از من حیران چنین پنهان؟ نمی‌دانم

□

تا وا ننماید همه رگ‌هات افندی

□

باران نبات‌ها را در باغ امتحانست

□

دورم ز کبر و ما و من مست شراب کبریا

□

کز چمن ناله‌ی هزار آمد

□

اندوه نتیجه‌ی قضایا

□

مسافر تشنه و جلاب مسموم

□

مستانه برآورند آهنگ

□

جز یکی در جهان جان دیار

□

کاوصاف جمال رخ او نیست شماری

□

مشغول شد و به ترک کان گفت

□

با نای در افغان شد تا باد چنین بادا

□

برای آنکه منم در وجود انسانش

□

برون آ از لباس خود ستایی

□

خود چه باشد در کف حاتم درم

□

در آن وادی به سر می‌رو قلم‌وار

□

مگر باشد چو شمع آتش زبانی، چرب پهلویی

□

هر چه پوشی بجز از خلعت او در کفنی

□

اندر مقام دو رکعت کن قدوم را

□

که خرج کنید بی‌محابا

□

مرهمم نیست جز غم و تیمار

□

همچو در پیش مه کتان باشد

□

الا دهن شکرفشانت

□

چون هست غیر گوشت فانی و چیز دیگر

□

خون گشت ز خوی تو، آخر چه خصال است این؟

□

دل و جان به باد دادم تو نگاه دار باری

□

صد سجده من بکرده بر آن عارم آرزوست

□

خوبی این زشتی آن هم تو نگاری صنما

□

کام دل بدسگال تا کی؟

□

گام در این ره به ادب می‌زنم

□

بی خار نمی‌دمد گلستان

□

ولیکن اهل دل را ذوفنونی

□

که ببینی نشناسی که منم یا دگری؟

□

در روزن این خانه در گردش سودایی

□

هر سر موی چو سرنای چه نالان شده است

□

منگر جور و جفا را بنگر صد نگران را

□

تا مگر یاد آیدت با ذاکران

□

کبک خود چیست و بر سر کهسار

□

مباد آن روز کو برگردد از دین

□

تقویم طلب می‌کن در سوره والتینش

□

همه از بهر خوردن و خفتن

□

چو غلامیی ورا تو به شهان حرام داری

□

طبیبان را نمی‌شاید که عاقل متهم دارد

□

چون صفتی دارد از آن مه که بیازرد مرا

□

از معانی هر آنچه خواهی هست

□

رخنه گر خانه‌ی جانی بود

□

بر سعدی که این پاداش آنست

□

تا در زنم آتشی به اعمال

□

مثل او مادر زمانه نزاد

□

اجل بنمود قفلت را کلیدی

□

در دو عالم مایه اقرار ماست

□

تو دستور باشی ورا نیک‌خواه

□

هست او مبدا و بدوست معاد

□

شهر سبز چمن مسخر گل

□

گر جان برود شاید من زنده به جانانم

□

تا ببینی رنگ‌های لاله زار

□

شمشیر تو بر نای من حیف است ای شاه جهان

□

اومید کی ضایع شد از کیسه ربانی

□

در تک دریای گهر فارغم از گوهر خود

□

همی بگذرد تیز بر چشم ما

□

شهنشه را کمینه زیر دستم

□

ز انجم کرده گردون جوبه دامن

□

تا تجلی کرد در بازار تقوا روی تو

□

که هست گرد تو این طشت آتشین دوار

□

روم مرا بازخر از زنگ من

□

که تا او را بیابد جان ز رحمت‌های یزدانی

□

که تکش آب حیاتست و لبش جای اقامت

□

بدان فر و آن شاخ و آن گردگاه

□

منصوبه گشای بیم و امید

□

که درین مهره گل گشته نهان در زنگار

□

که خصم تیغ تعنت برآورد ز نیام

□

ولی خزینه حمام سرد دید و نفور

□

اریاح بر یسارش و ریحانش در یمین

□

در گمانی تو مگر که چو کمان می‌لرزی

□

جز به مناجات و ثنای تو نیست

□

به دیده ندید آنچ بایست بود

□

به هشیاری ز دزدان کرد فریاد

□

که حالی آن چنان کم می‌دهد دست

□

که ترک می‌ندهم عهد بی‌وفایی را

□

هین که بی جام جمت می‌میرم

□

یکی منزل در اسفل کرد و دیگر برتر از کیوان

□

که ز نومیدی اول تو بدین سوی رسیدی

□

آن‌های هوی و نعره مستانم آرزوست

□

که شو بانگ زن پیش بازارگاه

□

کز پرده چنین به در فتادست

□

زهی رای تو را خورشید انور شمسه ایوان

□

بلکه حیفست بر آن کس که به زندان تو نیست

□

آن سرش را ز دم مأخر گیر

□

تا همه جان شود تنم این تن جان سپار من

□

که آرد آب ز آتش ارمغانی

□

کان روح از کروبیان هم سیر و خلوت خواه شد

□

ز عهد جهاندار بیزار گشت

□

بر شوق ستاره یمانی

□

به خاصان هر طرف راندی پی گشت

□

چو ترک ترک نگفتی تحملت باید

□

جان‌فشانند این طلب را جان‌فشان

□

درد استهزای ایشان داغ‌ها آرد به جان

□

که چون یعقوب ماتم دار گشتی

□

شب و روز از هوس اندر جنونست

□

به جایی که بد در جهان مهتری

□

نشاطم را چو زلف خویش مشکن

□

بس است تلخی آب بحار شاهد حال

□

این عشوه دروغ دگربار بنگرید

□

چنین کشند به سوی جوال گوش حمار

□

به هجرت می خورم من نار می بین

□

خمش کردم که سرمستم نباید بسکلد تاری

□

تو رکوع و سجود در صلوات

□

ببستند مرا دایگی را میان

□

که باشد خویشتن بین خویشتن بین

□

دگر خود را به رنگ خود نبیند

□

ما حریصیم به خدمت تو نمی‌فرمایی

□

بار نفس و هوا منه بر دوش

□

و باز از این دو عجبتر چو سر کنی ز کمین

□

آن زهرگیایی که در این دشت چریدی

□

پس تو بدانی که این جمله طلسم آن کیست

□

پر از باغ و میدان و پر جشنگاه

□

در آبادی نه در ویرانه جوید

□

عیان شد باغ را داغی که بر دل بود پنهانی

□

مانده آسوده بخسبد چو به منزل برود

□

هر زمانم عشق جانی می‌دهد ز افسون خویش

□

من کی باشم که گویمت این کن

□

که اسیر هوس جادویی و شعبده‌ای

□

انتظارم انتظارم روز و شب

□

بگویش که این جایگاهیست تنگ

□

از پند پدر شوی برومند

□

به کوی پست قدر آن رمیده

□

باشد که دست ظلم بداری ز بی‌گناه

□

لطف تو بس است گاهواره

□

از هر استاره بضاعت و آمده تا خاکدان

□

که بی‌او یاوه گشته و بی‌مهاری

□

فطامست و فطامست و فطامست

□

که آرد بدین جای ناسودمند

□

توانم گردی از دامن فشاندن

□

ای خوشا گریه‌های خنده‌اثر

□

ور چو دفم پوست بدرد قفا

□

عشق کار پردلان و پهلوانست ای پسر

□

که سوی دلبر مقبل نشاید ذوفنون رفتن

□

به رغم عید هر روزی تو عیدی

□

منتهایی منتهایی منتها

□

چنین تنگ پل را به پی بسپرند

□

سروی بیند به جای سروی

□

رنگ آیینه‌اش گل از پس سنگ

□

هزار سال پس از مرگش ار به ینبویی

□

با من دلشده مرا، خر به خلاب ای پسر

□

به پیش پنجه‌ات ای ارسلان توبه شکن

□

اما نهلد در سر نی عقل نی هشیاری

□

در کس زنان خویشتن نه

□

به هر جای تاراج و آویختن

□

ستورم چون سقط شد بار چون ماند

□

کافاق چو جسم و او چو جان است

□

و التدانی فرصه ما نال الا من صبر

□

جسم نداند می جان آزمود

□

روی چو زر اشک چو در هست گوای دل من

□

بدر اندر آب و آتش که دگر خطر نداری

□

برگستوان و خودش چون روغنست امشب

□

ازو دور گشتم چنین بی‌گناه

□

چو هنگام خزان آید برد باد

□

ز طفلان شور حسنش در دبستان

□

به سر تربت سعدی بطلب مهرگیا را

□

بیخود شو و پس خود را بنگر که چه زیبایی

□

عالم شود پررنگ و بو همچون جنان همچون جنان

□

در هنر اقلیم‌هایی لطف کن کاشانه‌ای

□

این جا سر وقت پایداریست

□

نه جویای تریاک را آمدیم

□

نصیبی ده مرا نیز ار توانی

□

در طریق جستجویش پای گردون آبله

□

سعدی این دم هم ز جایی می‌زند

□

مستطرب و خوش خفته من در سایه‌های آن شجر

□

تو دگر یاری این کافر عیاره مکن

□

و یا محروم و باانکار رفتی

□

وان در مکنون را بگو مستان سلامت می‌کنند

□

چنین تا رخ روز شد لاژورد

□

به رویت شادم ای شادی به رویت

□

با همه اسبان به گرو باخته

□

ای برادر که عشق پرده درست

□

بو که این دولتش مدام بود

□

گفتا که چه دانی تو این شیوه و این آیین

□

گشته رخ سرخ زعفرانی

□

به میان روان تو صفتی هست ناسزا

□

زبان در بزرگی گروگان کنی

□

روبه ز شکار شیر سیر است

□

تا هیچکس نماند تنها خدا بماند

□

گر سر بنهد ور ننهد دست تو بالاست

□

که سوخت جان ما را آن نقش کارگاهش

□

کان همه خود دیده‌ای پس دیده خودبین بکن

□

خود سهیلت نهلد تا ز یمن بگریزی

□

خرد را طوق بسکسته‌ست هیهات

□

بمانی به چنگ هوا بی‌نوا

□

کوته قلم و دراز شمشیر

□

کارد زد و پنجه‌اش انداخت چست

□

ای سست مهر سخت دل ما نیز هم بد نیستیم

□

با شاهدان روح ملاقات می‌کنیم

□

غلام روز رومی را بدادی دار و گیر و فن

□

بر مصاف و کر و فر بگریستی

□

چون روی آینه که به نقش و نگار نیست

□

گذر زین چهارانش کمتر بود

□

چو نفاط از بروت آتش‌فشانی

□

آن سر کل در آن نهان باشد

□

گمان برند که سعدی ز دوست خرسندست

□

هر کو عدوی مه شد ظلمات مر ورا بس

□

من کشته تو تو حیدر من

□

بجنبان آن لب شیرین که مولانا اغا پوسی

□

کارزد به هر چه گویی خمر و خمار ما

□

که از مهتر ده گل مهره خواه

□

اگر عذری به دست آرم بخواهم

□

پشت کرده مخالف از همه رو

□

هر که او را غم جانست به دریا نرود

□

روی پر اشک و روی به دیوار می‌روند

□

کی یارد بنده ما را خریدن

□

کز این الفاظ ناقص شد معانی

□

ظلنا به ذی عزه مرتاح

□

بر گور را با سرونش ببست

□

با هیچ سخن نداشت میلی

□

از دم تیغ جهاندار به هنگام جدل

□

ندانمش که به قتل که شاطری آموخت

□

طرفه که بر گرد من کرد شکارم طواف

□

تا ابد تو روی با جانان مکن

□

تو بگو که از تو خوشتر که شه شکربیانی

□

زانک راهی بی‌کمین جستیم نیست

□

بخورد و بیاسود با رهنمون

□

خدا را در شب تاریک می‌خواند

□

چو زر باشد سبک نستاندش کس

□

در باده آویزم همی کاندهگسارم باده بس

□

صد زاهد خودبین را با دامن تر کرده

□

خانه گرفت عشق تو ناگه در جوار جان

□

و لکن لا براح مستعار

□

زانک از این گلگون ندارد بر رخ و رخسار مست

□

یکی چتر هندی به سر بر به پای

□

نه از شیرین جز آوازی شنیده

□

چون به زهر آب دهد خنجر خود را بهرام

□

به که با دشمن نمایی حال زار خویش را

□

شرح عنایات خدا می‌کند

□

بهر تقاضای لطف نکته کاجی است آن

□

تا تازه شود دلم زمانی

□

به حکم عدل خبیثات مر خبیثین راست

□

خود و نامداران فرخنده‌رای

□

ز فر و سنگ بگریزد به فرسنگ

□

جز بار دی ندید کس از چرخ اخضرت

□

که دوستی نبود هر چه ناتمام کنند

□

در بادیه‌ی تو در تک و تاز

□

می نداند آسمان از ریسمان ای عاشقان

□

نباشی زان طرب غافل اگر تو جان جان داری

□

روح نثار می‌کند شیر شکار می‌کند

□

کزان نگذری جاودان اندکی

□

شکر مولای مولا زاده توست

□

مکن این بی‌ادبی راست کن آن پشت دو تاه

□

گفت سعدی درنگیرد با منت

□

فروکن دست و او را زود بردار

□

طاسی که بهر سجده‌اش شد طشت گردون سرنگون

□

اشکوفه بریشمین قبایی

□

ای دل مترس از نام بد کو نیک نامت می‌کند

□

گرامی‌تر آن بود بر چشم شاه

□

وز باد صبا عبیر بوئی

□

درین در بنده با او چون کند زیست

□

تو سیم سیاه خود نگه دار

□

عمر ابدی یابد عمر گذران تا کی

□

به نسبتی دگر آمد خلاف و دیگر سان

□

کز غیر تو است ترسگاری

□

از آن دولاب یابد گلستان آب

□

سپهبد نیامد ز خوردن ستوه

□

روان را زین روش پیرایه بخشیم

□

پر بگردد لیک آخر ره نیاید بر کنار

□

چو معاملت ندارد سخن آشنا نباشد

□

آن جا چو اژدهای سیه فام کوهسار

□

تا ببینی شمس دنیا را تو عکس شمس دین

□

چو چنین باشد زندان تو چرا در غم وامی

□

دست شمشیرزنان را به چه تدبیر ببست

□

زن بیوه و کودکان یتیم

□

نهد خال خجالت بر رخ ماه

□

نیاید چون زبان در حرف انگشت

□

ملک عرب و عجم ستانم

□

ز گیتی بی جگر یک نان ندیدم

□

یار تو خدا آمین هاده چه به درویشان

□

همرهان پیش شدستند که را می‌پایی

□

درون مسجد اقصی سگ مرده چرا باشد

□

همه روزگاران تو سور باد

□

به هر طاوس در کبکی بهاری

□

صبر بر ترک تمنای خودش ناچار است

□

در صورت آدمی دوابست

□

ور بژولاند سر زلف تو را ژولیده گیر

□

جز دم تو تابشی را سبب حرارتی کن

□

بر خورد از فرجه بستان بلی

□

دل ز همه خلق رمیدن گرفت

□

بداندیش را روز تاریک‌تر

□

جهان بر وارثانش باد باقی

□

دو کسوت در بر افکندی زمان را

□

که هیچ بار ندیدت که سیر شد ز تأمل

□

چون همی هستند در پهلوی تو

□

تا بزند بر اندهت تابش ابتشار من

□

کان جهان اندر جهان آید همی

□

من ز حجاب آهوی یک رهه بگذرانمت

□

تو بر خیره از راه دانش مگرد

□

سلامی بود و آن در نیز بستی

□

که همره کرده می‌آرد نگاه درد درمان را

□

بالای سرو راست هلالی خمیده‌اند

□

بگداخت‌همی نقشی بفسرده بدین آذر

□

ذرات کونین از طمع کی باز کردندی دهن

□

برسان به موم مهرش که گزیده‌تر نگینی

□

نقش و حسد چه باشد آیینه معایب

□

کجا کهترش افسر ماه را

□

چو ذره کو جدا ماند ز خورشید

□

ز تیرش پرده‌ی سر رفته بر باد

□

گر چه ما بندگان بی هنریم

□

کافری را به امتحان آمد

□

چند ز هیهای و ز هیهات من

□

برزم اندرون شیر خورشید چهر

□

ثم لا تبصر مضی اذ تفکر استقبالها

□

چو خواهی که یکسر ببخشم گناه

□

بدا روزا که این برف آب گیرد

□

چو آتش در هوای مهر جان باد

□

که نشاید که تو فخر من و من عار تو باشم

□

شعاع آینه جان علم زند به ظهور

□

که الله گو اعلم را رها کن

□

که اکنون هنرها نباید نهفت

□

پیش ماه تو و می‌گفت مرا نیز مها

□

هم آهنگ این نامدار انجمن

□

کانراست جهان که با جهان ساخت

□

سنگ کجا بت شود از بت تراش

□

ترک یار عزیز نتوانیم

□

از هیبت شمشیر اجل زهره دریده است

□

اندر پس در مباش پنهان

□

که نفرین کند بر بت آزری

□

کاسه را پیمانه کردی عاقبت

□

نخواند ورا رای‌زن رهنمون

□

ترا بودم به جان و دل خریدار

□

عنکبوت و پرده را سازد بر آن دیوار گل

□

ننگم آید که به اطراف گلستان گذرم

□

از اصبعین خویش مزیدن گرفت باز

□

الفت النار احیانا فمن ذایألف النیران

□

پر اندیشه گشت این دل شادمان

□

پس روترشی رهایی ماست

□

که رفتن به زودی نباشد صواب

□

وان راز شنیده شد به هر کوی

□

به جای دانه‌ی کیمخت پیکان

□

سخن عشقست و دیگر قال و قیلست

□

جام بر یاد خداوند جهان برداشتند

□

ای جامه‌ها بدریده ما بر چاک ما بخیه مزن

□

بکشتند و شد بلخ را روز تلخ

□

این صریح است این کنایت نیست

□

ز خاکش به یزدان پناهیم و بس

□

ای نهی تو منکر امر معروف

□

همچو هندو که در آتشکده گیرد آرام

□

گر وقت بهارش سر گلزار نباشد

□

می‌گفت مرا خندان کم تکتم احوالک

□

کی رود بوی دل و جان یم دربار من

□

بدادش همه بی‌مر و بی‌شمار

□

بگذر از این عکس که حمرا خوشست

□

همه جامه گوهر مه مشک موی

□

رهی بی‌خویشتن بگرفته در پیش

□

چه حاصل این زمان کز دست شد کار

□

ولیک ناله بیچارگان خوشست بنال

□

شکر از خنده‌ی موزونت جویم

□

کز آب زندگانی کور و کر است مردن

□

مبادت کیانی کمرگاه سست

□

که آن خوبی نمی‌گنجد در القاب

□

ترا ایدر آورد ز ایران زمین

□

کمینه بازیش بین‌الرخانست

□

چنانکه نیست تهی غیر پنجه مرجان

□

مرده از نیشتر مترسانش

□

عربی گر چه خوش بود عجمی گو تو ای پسر

□

چونک نو شد صفتت آن صفت از ارکان بین

□

ز بیم سواران پرخاشخر

□

سوف یهدی الناس من ظلماتهم نحو الفضا

□

زبان را به خواهش بیاراستم

□

کشندش پیش از آن در دیده داغی

□

ز دیگر لشکری بگسسته پیوند

□

کزین گونه نشنیدی از باستان

□

فانی صفتی که در سفر شد

□

گوید کلابه کی بود بی‌جذبه این پیکار من

□

بیایم دمادم چو باد دمان

□

صد شب از بهر هوا نفس تو بی‌خواب و خورست

□

ز دادار بر شهریار زمین

□

که از هر گوشه‌ای خیزد خروشی

□

جمشید یک پیاده و خورشید یک سوار

□

بجنبید چون کار پیوسته شد

□

شهی رسید کز او طوق می شود هر غل

□

بایدت بر خود و بر شمس و قمر خندیدن

□

نگهبان گیتی سزاوار گاه

□

زیرا که عاشقان را هیچ اختیار نیست

□

سپهبد به مردم گرامی بود

□

هفتاد هزار پرده بالا

□

بر در من بهر چه جا کرده‌ای

□

بیاورد کاین نامه را یاد کرد

□

نه عشوه می‌فروشم و نه عشوه می‌خرم

□

بجز به کف موسی عصا نیافت برهان

□

ز دل کینه و آز بیرون کنم

□

میان زهرگیاهی چرا چرند چرا

□

به خوبی ز سر باز پیمان کنید

□

به ساحل گاه قطب آورده کشتی

□

جای تفاخر سر خاقان و قیصر است

□

ز گفتار بی‌کار یکسو شوی

□

بس بود بسیار گفتی ای نذیر بی‌نظیر

□

خواهی تو روستایی خواهی ز اکدشان

□

غریبی دل آزار و فرزانه‌یی

□

هر خام درنیابد این کاسه را و نان را

□

پر از خانه و مردم و چارپای

□

که ابعاد ثلثش کرده اندام

□

که درد عشق را اینست درمان

□

بی‌آزاری و راستی یار بس

□

در هویت بس هویدا می‌روم

□

گر می خوری زان می بخور ور می گزینی زان گزین

□

که بی‌دین ناخوب باشد مهی

□

زیرا که بی‌دهان دل و جانم شکرچش است

□

دو پستان بسان زنان از برش

□

تو فرمانرانی و فرمان خدا راست

□

زین نگشاید دری مقصد اقصا طلب

□

سر ایرج آمد بریده پدید

□

شکران و ماه رویان همه همچو مه مطهر

□

بی تو چرا باشد چرا ای اصل چارارکان من

□

که من بین درازی نمانم سخن

□

کای عجب این درد بی‌درمان کیست

□

که خاقان شب و روز بی‌اندهان

□

وزین افسانها بسیار خوانی

□

سری بر کنج رنجوری نهاده

□

ابا دیو مردم برآمیختن

□

زمین ز خون جگر بسته چون جگر بینی

□

کجاست گوش نمازی که بشنود آمین

□

هنرجوی و با آز جفتی مکن

□

زخمه به چنگ آور می‌زن سه توی ما را

□

چو گنجور ما برگشاید گره

□

که بازی برنتابد عشق بازی

□

شده باریک در خزیده چو نال

□

یکایک فرستادشان یادگار

□

مجلس شاهی تو راست جز می احمر مپرس

□

جز بر آن زلف پراکنده آن شاه زمن

□

خورشها و گستردنی هرچ به

□

دل مکه می‌رود که نجوید مهاره را

□

بباید گسستن ز شادی امید

□

اشتر طلبید و محمل آراست

□

که بودش سایه از همسایگی دور

□

اگر کام دل خواهی آرام جوی

□

هر دمش از عشق یار تازه گلی بشکفید

□

غماز بس است آن گوهر من

□

چو من دیدم افگنده روی گرزم

□

لاشرقی و لاغربیی اکنون سخن کوتاه شد

□

جزو هرکسی آنک بد ناگزیر

□

سپهسالار و شمشیر و علم کو

□

مده عشرت از دست تا می‌توانی

□

یکی رای پاکیزه افگند بن

□

عشق قبله کاروانست ای پسر

□

دور از لب بیگانه خفته‌ست ستان ای جان

□

سوی باب کشته بپیمود راه

□

سر حدیث نخارم چه خوش بود به خدا

□

چو آیند پیشت بیارای خوان

□

خطا گفتم که چون در حلقه در گوش

□

سرود بیخودی آهنگ می‌کرد

□

به آب اندرون غرقه کردند زین

□

نماند صورت و صورت نگاری

□

جرعه خون خصم را نام می مغانه کن

□

فروزان به کردار آذرگشسپ

□

زانک جانی است که او زنده کن هر بدنست

□

پر از خشم و پیکار و شور آمدند

□

گوی فرو ماند و فرا گوشه رفت

□

به قصد دشمن دین حمله تو روز جهاد

□

شده تنگ بر آبتین بر زمین

□

که تک آن شیر را اندرنیابد هیچ یوز

□

ناله کنان که ای خدا کو حشم و تبار من

□

همه کشورت را به دین اندر آر

□

که پاره پاره دود از کفش شدست سما

□

تو زین بی‌گناهی و دیگر گروه

□

و آیت مقصود بدو منزلست

□

کرم زا نام حاتم بر درم بود

□

که پوشند هنگام ننگ و نبرد

□

هر دو نبود کام و ناکام ای غلام

□

شمس تبریزی چگونه گستریدش در زمین

□

چه کردی تو با خسرو کشورا

□

بریزد مشتری دینار امشب

□

پرستش جز او را سزاوار نیست

□

چو داود ازو گشته پولاد نرم

□

آستین آن چرا خونین شد و دامان این

□

به افسون و اندیشه‌ی بی‌شمار

□

توکل کرده‌ام بر تو صلا ای کاهلان تنبل

□

سر زد و همچون درختی شد عیان

□

بگردید و این خستگان بشمرید

□

مکن باور که ابر تر گدای ناودان باشد

□

نبینی که آمد ز ایران سپاه

□

دست نشین تو فرشته است و بس

□

از سر زردار گرانتر بسی

□

همی به آسمان بر پراگند خاک

□

خط تو چشم بسته خال تو لال کرده

□

کمد به میرابی دل سرچشمه انهار من

□

همی رزم سالار چین خواست کرد

□

صف صف نشسته در هوسش بر در سرا

□

تن‌آسانی و داد جویم همه

□

تجس در او چون توانیم راند

□

نبود به غیر زاغ که بر وی کند نماز

□

به بند آمدند آنکه بد زان گروه

□

شکاف رنج به دارو گرفتی ای بیمار

□

چون ز سرم می‌برد آن شه آگاه من

□

همان جاودان نام تو زنده باد

□

گوید سلطان غیب لست ترانی مرا

□

که در پادشاهی دلارام بود

□

به بالای مرکز شتابنده بود

□

که تا جنت توان شد فارغ البال

□

به خوبی چو خورشید بر گاه بود

□

نور نیز از پرده با رخسار شد

□

وز کف او گیرم در ثمین

□

جهان را به جوشن بیاراستند

□

بهشت در بگشاید که غیر ممنونست

□

بدان بیشه‌ی کرگ ریزنده خون

□

چشمه تدبیر شناسندگان

□

فلک مهمانسرا گردد کواکب میهمان باشد

□

که بود آرزومند دیدارتان

□

به بومی که ز دامش رست منگر

□

دستک زنان بالای سر گوید که یا نعم المعین

□

مرا ایزد پاک داد این کلاه

□

کردش اشارت به گل بلبل شیرین نوا

□

به کشتی که دارند با دیو پای

□

وز قلم اقلیم گشاینده‌تر

□

مرا بیداد او خون خورد فریاد

□

ورا بود بیور که بردند نام

□

زود بپیچد ز شوق سر ز عرا و عرند

□

قهر نصیب تیغ شد لطف نصیبه مجن

□

جهاندار باشی و پیروزبخت

□

هر چه تو زان حیران شوی آن چیز از او حیران شود

□

سخن گفت با او ز اندازه بیش

□

جز بتو بر هست پرستش حرام

□

در این فتنه کی می‌شد گشوده

□

تو نیز آز مپرست و انده مخور

□

در چاربالش ابد او راست کار و بار

□

تا رسته شود ز خویش و مادون

□

نه ایتاش ماند نه خلخ نه چین

□

بر او گمار دمی آن شراب گیرا را

□

که در کار پیدا کنم ارز خویش

□

وین زده بر سکه رومی رقم

□

دست اجل بود گلو گیر او

□

نیاورد هرگز بدو باد سرد

□

آن چنان دردی که بی درمان بود

□

نابوده مهراندوز تو از خالق ریب المنون

□

مگر گشت زنده زریر سوار

□

گفت تمام چون شکر زان مه خوش لقا رسد

□

سر بخت بیداد گشته نگون

□

پیکر آن بوم شده مشک بار

□

به مهر خویشتن آید برون ز قعر سعیر

□

خود و تور بنشست با رای زن

□

منه تخضر اغصن الاشجار

□

میان کوه‌ها آن طور سینین

□

همه از در تاج و همتای شاه

□

برتاب و برکشش که از او روح مضطریست

□

همان زیچ و صلابها بر کنار

□

همان گوهر افشاندن بی قیاس

□

که شیرین می‌رود چون بر سر ناز

□

گرفت آن دو بیدار دل در نهان

□

گر قوت خورم یک شب خون جگرم بینی

□

شیرین مراد تو بود تلخی و صبرت آن من

□

که کینه نگیرم ز بند پدر

□

مسافران جهان را دو تا دو تا و سه تا

□

سپه را سوی طیسفون برکشید

□

ز سرکوب گردش شده گردناک

□

کمد حریم کعبه جان ساحت درش

□

که موبد چو ایشان صنوبر نکشت

□

که نیست موضع سیمرغ عشق جز که قاف

□

چه خبر گویم با بی‌خبران

□

کی نامدار و نکو خواه را

□

نه در اندیشه می‌گنجد نه آن را گفتن امکانست

□

که از دانش افزون شود آبروی

□

مباش از رفیقی سزاوار دور

□

کنار و قعر راه پیش و پس نی

□

سبک تاختندش به نزدنیا

□

هم رقص‌کنان ز پای سر کردم

□

بینی هر قلتبوز و چربک هر قلتبان

□

روان من از خاک بر مه رسد

□

تو برگ من بربایی کجا بری و کجا

□

جهاندار و با فره ایزدی

□

کتابیست کان هست گیتی شناس

□

که هر چه خواست به دو داشت ایزد ارزانی

□

برین سان بترسیدی از جان خویش

□

به یک دو لعب فرومانده‌ام به شش در عیش

□

نور رخش به نیم شب غره صبحگاه من

□

ندادی مرا این خرد وین هنر

□

رو بدان جایی که نور و نار ماست

□

خردمند گر مرد پرخاشخر

□

وز دگر اطراف کمین میکنند

□

نهد پا بر سر تخت از سردار

□

بکرد آشکارا همه راز خویش

□

سر برای تاج و افسر داشتن

□

بنده تر از من دل حیران من

□

خداوند این راز که وین چه راز

□

این دمشان نوبت گلزاریست

□

وگرنه نبودش خود از گنج رنج

□

غاشیه را بر کتف هر که هست

□

نسخه تریاق فاروق است نقش پشت مار

□

که درمان ازویست و زویست درد

□

اشتر مستیم در این زیر بار

□

پر کرده از جلالت صحرا که همچنین کن

□

پیاده ببود و شد از رزم سیر

□

کاین قصه پرآتش از حرف برترست

□

چو شب تیره شد کرد آهنگ خواب

□

جهان بخش بی هم ترازو بود

□

ز ماهی صیتشان بررفت تا ماه

□

ببینم روانهای بیدارشان

□

هرچند که نا امید وا گشتیم

□

طاووس شوند و باز و شاهین

□

شده سر پر از کین و دلها دژم

□

برآید از دل پاک و نماید احسانت

□

پرستندگان را بفرمود شاه

□

فکرت خائیده به دندان دل

□

ز اضطراب چو بر سطح مستوی سیماب

□

فدی کرده پیش تو روشن روان

□

صور دمیدند ز عرش مجید

□

بچه را ابجد و هوز به و حطی کلمن

□

سر تیر مژگانت بی نم شود

□

که بشکسته‌ست صد پرگار چونست

□

ز هر بدره‌یی بر سرش افسری

□

با لبش از جمله دندان بهاست

□

ز دم زلفین آن در کرده عقرب

□

همان کرسی و مهر و آن تخت عاج

□

از آن ترسم که جان تو نیارد تاب عریانی

□

هفت آسمان فانی شود در نو بیضه پاک من

□

نه پیل و نه خونریز مرد دلیر

□

به سبزه و گل و ریحان و یاسمین کشدا

□

مهی‌وش کیی گشت خورشیدفش

□

که اندیشه آنجا رساند کسی

□

گر چه در صنعت خود موی شکافد کحال

□

چو انگشتری کرد گیتی بروی

□

اصلحت ربی بالنا طاب السفر طاب الحضر

□

پس تیر راست را چه کمان می‌کنی مکن

□

بگوی آنچ دانی و پنهان ممان

□

زانک ما را اشتهای جنت و ابرار نیست

□

بدان تا سرآرد بریشان زمان

□

فروغیست کاید برون از نقاب

□

سر شکر لبان شیرین پر فن

□

چه پیران که در جنگ دانا بدند

□

در شیوه‌ی فقر شد وفا کوش

□

جنبش آسمان نگر بر نمطی عجبترین

□

همی تاختند آن برین این بران

□

مرا دین و دل و ناچار اینست

□

چرا تاختی باره چون بیهشان

□

سزد گر شوی بر کیان پیش دست

□

ز گردی که آید از آن طرف دامان

□

چه باری ز شاخ کدامین درخت

□

شراب در رگ خمار گم کند رفتار

□

جان و جهان جرعه‌ای است از شه خمار من

□

فرود آمد از گاه گیهان خدیو

□

خاکی ز کجا یابد بی‌روح سر و سبلت

□

پر از غم دل مردم پارسا

□

حسد را به خود راه بربسته دار

□

نسوده دست وهم کس عنانش

□

خورشگر بیاورد یک یک به جای

□

سر بر نگیرد یک زمان از آستان سبحانه

□

بسته خوفم و رجا تا برسد صلای من

□

به هر کس خروشان و جویا نشان

□

تا ترک غم نتازد کامروز طوی نیست

□

به خراد برزین و خورشید زرد

□

نکته پرگارترین سخن

□

خاتم دست بزرگی مایه‌ی عز و وقار

□

به پیش تو آرم مگر نغنوی

□

کی هلدم رحمت بالا ترش

□

هر تنی کو با خرد جفت است آن زانی است آن

□

دل از کینه‌ی کشتگان پر ستیز

□

که کند شد همه دندانم از مذنب‌ها

□

خردمند را دلفروزی دهیم

□

فروماندم اندر سخن سست رای

□

بود سنجیدن کافور از او زشت

□

دریغ آن کیی برز و بالای شاه

□

هیچ هم زانوم نمی‌باید

□

مگو به شعله آتش هلا زبانه مکن

□

پدید آمد و پیل پیکر درفش

□

این‌ها همه از میانه برخاست

□

یکی خانه دید آسمانش بلور

□

بدین سروری کرد شخصی به پای

□

دم عیسا نسیمش وام کرده

□

یکی تخت پیروزه پیدا شدی

□

دل داغ داغ بود و رهانیده شد ز داغ

□

خواهی تو عیش باقی در ظل آن شجر کن

□

ورا بیش گویند گویندگان

□

دو چشم باز شود پرده آن تماشا را

□

خردمند و در پادشاهی سری

□

جهانبانی او را سزاوار نیست

□

سر شیرین لبان شیرین پرفن

□

به هم بسته‌ی یکدگر راست راه

□

به یک شکر ز لب خوب دادگر روزه

□

زانک از این ناله است روشن این دل بینای من

□

بدین آرزو جان گروگان کنم

□

جان ربی الاعلی گود دل ربی الاعلم زند

□

ازان زخم شمشیر او شاد بود

□

گاه دف زهره درم ریر کرد

□

فکنده بیستون پیشش که می‌کن

□

همان شاه در گرد او با گروه

□

تا خلد در پای مرد بی‌خبر

□

ای جان افزا بنشین بنشین

□

بزد بر سر اژدهای دلیر

□

ز ما خرد مطلب تا پری ما با ماست

□

چو مردی همه رنج ما باد گشت

□

من عرف الله فرو خوانده‌ایم

□

اگر عشقش دهد صاحب کلاهی

□

نگهبان جانست و آن سه پاس

□

وی عجب عزم فخر آب جاه کنم

□

ز لب ای نیشکر رو شکرها کن

□

روان را به فرمانش آگنده‌ام

□

رسته گردد زین قفص طوطی طیار ما

□

خورم هفت ازین بر سر انجمن

□

آب نزاید ز دل و چشم خاک

□

زمین عشق خوش روز و شبی داشت

□

ببندم که نگشایم از تن گره

□

از چهره لاله زار عاشق

□

پالان کشند و سرگین اسبان کند و کودن

□

به خورشید تابان برآرم ترا

□

و آنک دستک زن کند او جان کیست

□

نر و ماده بر زخم بربط سوار

□

دست من و دامن باغی گرفت

□

کزان لبهای شیرین می‌شنودم

□

یکی از دگر پای منهید پیش

□

گر نبودی همچو شمعی خام تو

□

بسیار لابه کردم گفتا که نیست امکان

□

رخ نرگس و لاله بینی پر آب

□

رها کن حرف بشمرده که حرف بی‌شمار آمد

□

که بندد در کژی و کاستی

□

بر رق آهو کف خنیاگران

□

نبودش جز سیاه سایه پرور

□

ترجیع کن، که تا من احوال را بگویم »

□

صورت از رشک حق پرده گر جان رسید

□

ار نی به مرکز او نتوان به تک رسیدن

□

چو خورشید و تیر از بر ماه بر

□

کامروز نیابت دو دیده‌ست

□

ز هیتالیان لشکری نامدار

□

کاسه سر حلقه انگشت کرد

□

ز دارو تلخ باید کرد کامت

□

عاشقی و شرم، دو ضدند هم

□

در خلوت عاشقان طرب ساز

□

جز پی قامت او رقص و هیاهوی مکن

□

جهانجوی را سوی قیصر کشید

□

جمال شهنشاه و سلطان ما

□

خردمند وز هر بدی بی‌گزند

□

عاقبت اندیشتر از ما کسی

□

در افشان شد ز یاقوت گهر سنج

□

من بارها گزارده‌ام خونبهای او

□

نه کودکی که ندانی یمین خود ز شمال

□

نیست در آن صفت که او گوید نکته‌های من

□

ز همراهان خود پیوند بگسست

□

یکی بیار و عوض گیر صد هزار مخسب

□

که ماده جوانست و همتاش پیر

□

تات نخوانند چو گل زرپرست

□

به مشغولی دهم خود را دل آسا

□

گر نگویی به زبان، شرح کنش از ره جان

□

بر بندد اجل نیز شما را کمر من

□

هم روح بود خراب و هم تن

□

نهاده خازن تو سد دفینه

□

مثال جعفر طیار اگر چه جعفر نیست

□

هرکه این نقش خواند باقی ماند

□

چون به نورش روی آری بی‌شکی

□

ازو چندان که بردم رنج بس بود

□

ورنه کنمش قرین ترجیع

□

یا طول حیاتنا المقصر

□

عیش بیند زان سوی کون و مکان

□

به سد شیرینی او را کرد بدرود

□

اندیشه کن در این که دلارام داورست

□

نتواند که به جای آورد الا مسعود

□

سوزش از امر ملیک دین کند

□

عجب نیکو به پای من فتادی

□

بکن ترجیع، تا گویم: « شکوفه از کجا بشکفت »

□

داد مظلومان ازین سان می‌دهد

□

با گوی و چوگان می رسد سلطان میدانی است این

□

یقین می‌دان که عالم داد بر باد

□

می‌رود و می‌رسد نو نو این از کجاست

□

او ستاد هزار نقاشست

□

تیز تکی کرد و عدم گیر شد

□

دو سد راز درون بیرون نهادی

□

گر تو شیدا نشدی قصه‌ی شیدا برگو

□

سعادت یافت آن نفس فقیرش

□

حق را عدم پنداشتی اکنون ببین ای قلتبان

□

نکویی علت طبع غیور است

□

بر سر منشور عشق جسم چو طغرای ماست

□

که جایی نبودش قرار نشست

□

درگذر از کار و گرانی مکن

□

که یخ در راه او زد شیشه بر سنگ

□

قبای ، رستمی، یا پهلوانی

□

آتش به مغز صخره صما دراوفتاد

□

چشم مرا به اشک چه تر می‌کنی مکن

□

رسید آن نامه یعنی تیغ خون ریز

□

به هنبازی خدایی مصلحت نیست

□

باشد ز حدیث یارش آگاه

□

دشمنی عقل تو کردش حرام

□

به آب می‌فروشستی غباری

□

نی نرم و سخت ماند، نه موم و نه آهنی

□

جانب باغ آمده قادم یزار

□

بروید مر تو را از خویش جوشن

□

به ناخن سینه گاهی می‌خراشید

□

سوی دل خویش بیا مرحبا

□

نشاید چو پرسیدی اکنون نهفت

□

حبس خشم و حرص و خرسندی شدند

□

شود ایمن از آن مرغان خانه

□

کلیدی دیگرش سازم، به ترجیعش کنم روشن

□

ورنه کسی نبوده است البته باز دارم

□

زهی کر و فر و امکان و تمکین

□

چو سایه در پیش افتاد فرهاد

□

افتد بر خاک سیه بی‌نوا

□

آویخته هم به طره شاخ

□

خود نپرستی و خدا را شوی

□

شد آن مه بر سر شیرین زبانی

□

گرچه فرمودست که: « الانسان عجول »

□

بیاورید ز تبریز نزد من زو سنگ

□

بوی حق از جهان هو داد هوا که همچنین

□

چو اخگرها ز خاکستر نموده

□

باد نفس را دهد این علم‌ها

□

صبا کرده بار دگر جان در او

□

قدر به پیری و جوانی نداد

□

کزو گردید خاک ره زر ناب

□

گهی خود را همی یابی، ز عجز افتاده در قاقی

□

که همه مغز زمین تشنه ز خون جگر است

□

منزلی کن بر در تبریز یک دم ساربان

□

چو پیدا شد بود نرخ گرانش

□

تو که برهنه نه‌ای مر تو را قباست بخسب

□

هم کف و هم ترنج پاره کنند

□

کو ز سر تا پای باشد پایدار

□

ز جا جستی و برپا ایستادی

□

ولی ترسم که بگریزد، سبکتر بندها سازش

□

میزان کجا ماند مرا در عشقت ای موزون خوش

□

برون کردند سر یک یک ز روزن

□

نمی‌بینیم بودن را در آن رای

□

مرا هر دم سر مه شد چو مه بر خوان من باشد

□

نیرزد آنکه وجودی ز خود بیازارند

□

اندک اندک تا نبینی بردنش

□

کند کاری که با خس می‌کند باد

□

پدرت اگر ندارد ملکت جهاز سازد

□

گم کردم و پا و سر نمی‌دانم

□

مشتری مفلس برآمد کاه شد همیان من

□

که آن مسکن بر آن آسان زند دست

□

مست رضای دل رضوان ماست

□

یا بر سر مغز پوست باشم

□

ذره ذره اندرو عیسی‌دمی

□

کلاهش را طراز آید « سلونی »

□

کز تف او منورم، وز کف او مصورم

□

ز رشک روی عروس است روی شوی ترش

□

سنگ‌ها تابان شده با لعل گوید ما و من

□

اگر واقع شودخوبست بسیار

□

باد دهد خاطر سیاره را

□

بپوشند خفتان صد تو حریر

□

می‌نماید اهل ظن و دید را

□

زر خالص را چه نقصانست گاز

□

الصبر مفتاح‌الفرج، ای صابران راستین

□

بانگی نشنیدم از درایی

□

تویی یوسف ما تویی خوب کنعان

□

داد صد شادی پنهان زیردست

□

تا سوی تبریز وفا اوصاف شمس الدین کند

□

بازگشت همه به تست به تو

□

معنی رفعت روان پاک را

□

چون علی تو آه اندر چاه کن

□

در آب و گل چو آب و گل خود مکدرند

□

هر یکی حور شود مونس گور و الحدش

□

علف میاور پیشم منه نیم حیوان

□

عبد عزی پیش این یک مشت حیز

□

جوابش داد کاین سجده مرا بی‌اختیار آمد

□

که مقراض، شمع جمالش بکشت

□

خاک سرها را نکرده آشکار

□

که همی لرزید از دمشان بلاد

□

که به حوض و جو نیابی تو فراخی و فضایی

□

دردش افزون شد ازین غصه و رنجش بسیار

□

حلقه به گوش توام و مرتهن

□

مر پری را بوی باشد لوت و پوت

□

سرور شاهان جهان علا

□

هم به چشم جهان پسندیده

□

جز شکسته می‌نگیرد فضل شاه

□

یادمان آمد از آنها چیزکی

□

نی، خود نزنم دم، که دم ما همه ننگست

□

آن را ببین معاینه در صنع کردگار

□

کز تاسه نبود آخر گفتار تا به گردن

□

هرچه خواهی می‌کنی از کیست باک

□

که هنر ز پای یابید و ز دم دید ثعلب

□

شقایق به باران نروید ز سنگ

□

کی شناسد ظالم از مظلوم زار

□

در حقیقت در فنا او را بقاست

□

که تا ز آن ماه بی‌همتا نمانی

□

درهم ریزد به یک زمستان

□

و آن جا که باده خوردی آن جا فکند کن

□

جسم و مال ماست جانها را فدا

□

رقص درآر استن حنانه را

□

پیرایه‌ای از قصب تنیده

□

شکر بسی داشت وجود از عدم

□

هر یکی حلمی از آنها صد چو کوه

□

تا روز دهل می‌زد آن شاه برین بارو

□

کز کبر نمی‌گوید بر پار سلام علیک

□

برپر تو سوی روزن پرواز تو تنها کن

□

ظلم بین کز عدلها گو می‌برد

□

تا غم دل گوید با دلربا

□

که خاک پای تو همچون تو آدمی زادست

□

ور زر و یاقوتی از آتش منال

□

گمره آن جان کو فرو ناید ز تن

□

همه دیوان سپه را ملک و حور کنیم

□

می‌طپد تا چون سوی دریا شود

□

بگو تا کی کشی بی‌اسب این زین

□

گرچه ماهیت نشد از نوح کشف

□

و اندر آن کبرش تواضع‌های بی‌حد شاکلست

□

دارم سر تیغ کو سر تیغ

□

بر سرم این آمد و این سر به تست

□

تیره کردی آب را افزون مکن

□

گوش نوی وام کن تا شنوی ماجرا

□

با آن کمان دولت کو درمپیچ توز

□

دیده شدی آن من گر نبدی این من

□

از قضا بسته شود کو اژدهاست

□

تا ابد او بیند پیشانه را

□

خدایش برآورد کامی که جست

□

آفتاب از شرق اخترسوز شد

□

تاج او می‌گشت تارک‌جو به قصد

□

از دست خدا آمد، وز خنب عطایی

□

تو را زین بار جان دین رفت و دنیا هم به سر باری

□

از زیر چو سیر آیی بر زمزمه بم زن

□

نه ز نقص و بد دلی و ضعف کیش

□

کز حدثم بازرهان ربنا

□

مه ز بیرون چراغ رهگذری

□

ورنه خود آیند و اسیرت برند

□

زاده از پشت جواری و عبید

□

بی‌کام و دهان هر فرس روح چریده

□

باده گویا بنه بر لب مخمور خویش

□

تا نلرزد شاخ و برگت از دم ریب المنون

□

تا برون آیم هنوز ای محترم

□

چه لطف‌ها که نکرده‌ست عقل با اجزا

□

جز این را کز سماعش بیقراریم

□

آمد پیری و جوانیش برد

□

بر خیالی می‌کنند آن لاغها

□

از ننگ و تکبر ملولان

□

خویش را مشغول شاغل کرده‌ام

□

چو خمرم گه بجوشاند چو مستم گه کند ویران

□

بی تو شیرین می‌نبینم عیش خویش

□

با صبر و تأنی و به هنجار مرا یافت

□

کان اگر سنگ بود من گهرم

□

غلغل افتد در سپاه آسمان

□

کو به گورستان برد نه سوی باغ

□

وی آب، بر سر می‌دوی، وز بحر گوهر می‌کشی

□

توبه مست را مزور گیر

□

رفت و بنشنید علالای من

□

سوی معدن باز می‌گردد شتاب

□

از خویشتن برآیی نی در بود نه بامت

□

بگفت ای ستمگار برگشته روز

□

دسته گل پشته خاری شده

□

نام آن نور علی نور این بود

□

دل ز راه ذوق داند کاین کدامین منزلست

□

تا که دید از رفتگان آثار او

□

بر بوی شاهنشاه من شد رنگ و بو حیران من

□

با لیمان تا نهد گردن لیم

□

گفته مسیح مریم کای کور و کر به رقص آ

□

ببرد گنج هر که رنج برد

□

فهم گرد آریم و انبازی کنیم

□

تاند او آموختن بی‌اوستا

□

پای برهنه دل به در آید که جان کجاست

□

جز حرف و صوت نیست سخن را ادا دروغ

□

چون یقینی یافت کاسد گشت ظن

□

این دو ضد با ادب با بی‌ادب

□

چه نقصان قهرمانت را که چون صمصام می‌گردد

□

که شوریده را دل بیغما ربود؟

□

گوش بر آواز دهل چون کنند

□

مردگان از گور تن سر بر زدند

□

بیامیزد ودانش آرد بجای

□

جمله را می‌باید اندر کار شد

□

هم بخوری قند ما هم ببری ارمغان

□

من نگاریده‌ی پناهم در سبق

□

همیشه پرستنده‌ی شهریار

□

دست پرکن شکسته از گامش

□

جان او را تو بهندستان ستان

□

که فرو مگذارم ای حق یک زمان

□

ز تخت وز تاج وز تیغ و نگین

□

چو کاریدی بروید آن به ناچار

□

میذن چاکوسش کالی تویالی

□

زانک در غیبست سر این دو رو

□

همی‌گشت هرکس ز بهر شکار

□

ستبری پیلم نمد می‌نمود

□

پیر چرائیم کزو زاده‌ایم

□

چون شدی تو صید شد دانه نهان

□

تو ار گنج داری نبخشی نه به

□

گاه خوان گاه نمکدان اسد

□

گفت که مادرت منم میل به دایگان مکن

□

عید قربان اوست و عاشق گاومیش

□

گزیده نیابد ز تریاک بهر

□

برداشت چو غافلان غریوی

□

تا بسوزد بر سر شمع طراز

□

در پناه عاقلی زنده‌سخن

□

بخاک اندر آید سرش بی‌گمان

□

دانه و دام تو را هست شکاری وحوش

□

منم معشوقه زیبای مستان

□

گرچه از شبدیز من صبحی گشود

□

چه دانش مر او را چه در سر شراب

□

که گر بازمانی ز دد کمتری

□

با رفیق خود سوی شاه آمدم

□

ما چو دریا زیر این که در نهان

□

که اویست جان تو را رهنمای

□

یک نفس نامد زبانم کارگر

□

که آن روزی که می گفتم بد این جا پار شمس الدین

□

گرد بر گردش به حلقه گربگان

□

بیاورد یک سر همه نزد شاه

□

افتاد چنانکه شیشه در سنگ

□

کینه کش و خیره کشم خوانده‌ای

□

در میان اژدها و کزدمان

□

ردان را ابر گاه بنشاندند

□

دری گشایم در غیب خلق را ز مقال

□

فاسق و اسرف سرفا مشبعا

□

گشت ناخوش هر چه بر وی کف زدی

□

که پیدا نبود از پدر اندکی

□

که هم میوه داری و هم سایه‌ور

□

یار من افکند و مرا برگرفت

□

عکس آن بر جسم افتاده عرق

□

بود بی‌گمان هر کس از داد شاد

□

از آن دوال پلنگان شکار می‌سازد

□

نی چشم بندد چشم او کژ می‌نهد ابروی او

□

بند کردست و گرفته حلق را

□

بویژه کسی کو بود پارسا

□

در ز دریا گهر ز سنگ آمد

□

شهر به شهرش نفرستادمی

□

زان تلف گردند معموری تن

□

دو رخ را بب مسیحا بشست

□

حبک قد حببنا فاعف لنا کل زلل

□

ور زلف بگشاید صنم رو شانه شو رو شانه شو

□

وز صلاح و ستر او خود عالمست

□

عاقلی باید که خاری برکند

□

چو در ریگ ماند شود پای بند

□

نداری پای آن خر را شکالی

□

حرص چون شد ماند آن فحم تباه

□

هر درخت از بیخ و بن او بر کند

□

همه نقدش چو باران برفشاند

□

ز اشتر کوتهی مجو ای شه هوشیار من

□

نه از برای بوش و های و هو بود

□

تا تو فرو مانی و آزادیی

□

نه کار تو کار هیچکس نیست

□

سر وحدت می شنیدند آشکارا از وثن

□

در دلت ناید ز کین ناخوش صور

□

کاه براورد و فغان برگرفت

□

می زند آن خوش صفات بر من و بر وصف حال

□

نه از تیغش هراس سر بریدن

□

صد مدد آرد ز شهر لامکان

□

در خور تن قیمت جانیش هست

□

بانگ و فریاد برآری که مسلمانی نیست

□

عجب در ماند و عاجز شد درین باب

□

جز به مغز پاک ندهد خلد بو

□

بی‌خبری زان‌چه مرا در دلست

□

هم آسمان ز خاک درت توتیا کند

□

شکاری بس شگرف افتاده تست

□

پس بر آن مال دروغین می‌طپید

□

کار نظامی ز فلک برگذشت

□

عیبی است بزرگ بی‌قراری

□

مشو غره که مشتی خاک را هست

□

کش بود از حال طفل من خبر

□

تا نکند در تو طمع روزگار

□

وز فن و مکرت خسته و پرخون

□

ز عشق لاله پیراهن دریده

□

جمعشان دارد بصحت تا اجل

□

دیده بدوتر شد و او تر نشد

□

گر او دوست دارد وگر دشمنم

□

به صحرائی چو مینو خرم و خوش

□

کوری حرص است که آن معذور نیست

□

لیک عشق بی‌زبان روشنترست

□

کور شود از دو کون و لال نماید

□

به می جان و جهان را زنده می‌داشت

□

آید آن را جفتش دوانه لاجرم

□

گر یکی گامی نهم سوزد مرا

□

گر گذشت از فلک روا دارد

□

که از موی سیاه ما برد رنگ

□

خوانده‌ای القلب بین اصبعین

□

تا نبینی آن در و درگه مخسپ

□

بی‌محیطا و بالبلاد تعال

□

فرو خواند آفرینش آفرینش

□

گفتش اکنون رو بده وا گوی حال

□

ما ز شیر حکمت تو خورده‌ایم

□

تمنا کنند از خدا جز خدا

□

نخواهد شد فرود از کام شیرین

□

بند فرعست او نجوید اصل هیچ

□

دام دان گر چه ز دانه گویدت

□

آن دل که همی بود به خرسند خرسند

□

حدیث رفته بر رویش نیاورد

□

زان عوانان نهان افغان من

□

عاشق خود کرده بودی نیست را

□

می‌کرد به غمزه خلق سوزی

□

به زیبائی چو یغمائی نگاری

□

می‌کنش با نور جفت و آشنا

□

این که زیر ران تست ای خواجه چیست

□

شد سوی آن خانه ز گرد سفر

□

شمایل بر شمایل شاخ بر شاخ

□

از فراق او بیندیش آن زمان

□

احمد و بوجهل خود یکسان بدی

□

تو بر زیردستان درشتی مکن

□

عطارد بر افق رقاص گشته

□

جاه پندارید در چاهی فتاد

□

زهر مدانش که به از شکرست

□

گویی تو که صد هزار جان بود

□

که باشد راست چون زرین درختی

□

چون نشاید عقل و جان همراز حق

□

رغبتی از من صد ازو بیش بود

□

جانیست هر آفریده‌ای را

□

ز ماتم داشت آیینی تمامش

□

معجزات از همدگر کی بستدند

□

با تو رود روز شمار این شمار

□

گفت من سوخته نان خوردم از پست فطیر

□

شکر خندیدنی از صبح خوشتر

□

می‌کنند آگاه و ما خود از عیان

□

بت بود هر چه بگنجد در نظر

□

جاوید پادشاهی و دایم بقای تست

□

بهای نقد بیش آید پدیدار

□

پوست بشکافد در آید در میان

□

این کمان را بازگون کژ تیرهاست

□

عرشیان را سنا فرستادی

□

بگفت آشفته از مه دور بهتر

□

می‌بلرزد آفتاب و اخترش

□

همچو نی دمساز و مشتاقی کی دید

□

نفریبی چو زن که مردی مرد

□

که بد رائی کند در پادشائی

□

کز دل او تا دل او راه شد

□

بذل شکم کرد و شکم پیش داشت

□

ندید شعشعه آفتاب رخشانم

□

ندارد طاقت خشم خداوند

□

آنچنان سوزد که ناید زو ثمر

□

خود کند بیمار و کر و شل و لنگ

□

که پیوسته با هم نخواهند ساخت

□

در افکنده به کوه آواز خلخال

□

در میان لشکر اویی بترس

□

غرقه صد فرعون با فرعونیان

□

زخمی آید رای از مرهم زنم

□

سر شوریده بی‌افسر نبودی

□

ور نیاموزم دلش بد می‌شود

□

تا چه باشد ذات آن روح‌الامین

□

حاکمش کرد بر ولایت خویش

□

بدین شیرینی از شیرین بر آید

□

بر وی او دریست از دریای تو

□

تا تو درین خاک چه حاصل کنی

□

که روی ماه نبینیم تا در این گردیم

□

فرستاد از ادب سوی خزانه

□

هر چه خواهی کن ولیکن این مکن

□

حفره‌کن زندان و خود را وا رهان

□

مرقع به سیکی گرو کرده‌اند

□

مژه چون رشته در گوهر کشیده

□

چون قبول آرند نبود بیش رد

□

می‌دود چندانک بی‌مایه شود

□

کاسه‌ی یوزه است کش قرار نیابی

□

وز آن آتش به دلها در زد آتش

□

بلک مرغ دانش و فرزانگی

□

زهره و مریخ بهم عشق باز

□

می‌دید در آن درخت زیبا

□

گشادی لب به شکر به پسندی

□

تا کند آن بانگ خوش را جست و جو

□

کز تو خر و بار تو ببریده‌اند

□

بر خارجی چگونه غم بوتراب گویم

□

شگفتی‌ها بسی دیدم در آفاق

□

یا چه شد کور افتاد از بام طشت

□

پیر چهل ساله بر او درس خوان

□

چو تابوت موسی ز غرقاب نیل

□

در گستاخ بینی بسته بر روز

□

تنگ هیزم را ز خود بنهاد زیر

□

گندم اعمال چل ساله کجاست

□

گر رگی بر استخوانی داشتم

□

غلط می‌کرد خود را کاین خیالست

□

هر دمی او باز آلوده شود

□

سود توان کرد بدین مایه سود

□

تو درد دل که می‌ستانی

□

جهان از دست شد تعجیل بنمای

□

بی‌شک از غیبست و از گلزار کل

□

غالیه‌سای صدف روز بود

□

بهر حق یک بارگی ما عاشق یک باره‌ایم

□

دل فرزانه شاپور آگهی داشت

□

اه کرا باشد مجال این کرا

□

تا بجوشد بر سر آرد زر زبد

□

بران از خودش تا نراند کست

□

ز خامی هیچ نیک و بد نداند

□

تا منافق‌وار نبود کار تو

□

دوستیی دشمنی‌انگیز شد

□

بهر دل مهربان مادر

□

به شیرین نامه شیرین نوشتن

□

جوش کردی گرم چشمه‌ی اتحاد

□

بعد یک ساعت عمر از خواب جست

□

نقره گر زر شود شگفت مدار

□

همان فرخنده بانوی جهان را

□

گوهر جود و سخای شاه سفت

□

آن کنم آن گفت یا خود ضد آن

□

من شکر اندر شکر اندر شکر اندر شکرم

□

میان در بست شاپور سحرخیز

□

بر همان اومید آتش پا شدست

□

آفریدم در تو آن جرم و محن

□

چو طاقت نماند گریبان درند

□

که از پیمان قیصر شرم دارد

□

در جزا زیرا که بودم پاک‌باز

□

هیچ بینی از جهان انصاف ده

□

به هم بودند و از هم دور هموار

□

نه از گلگون گذر می‌کرد شبدیز

□

گوییا ثالث ثلاثه گفته‌ام

□

فارغم از پرورش خاک و آب

□

بدرود که دیگرم نبینی

□

ز پشت کوه بیرون آورد راه

□

کی مفازه زفت آید با مفاز

□

نی بر آن کو عاریت نامی نهد

□

سرد و حیف است که ما حلقه گفتار زنیم

□

به یکتا پیرهن بی‌درع و شمشیر

□

پیش آنچ دیده است این دیدها

□

چون انار و سیب را بشکستنست

□

غنیمت شمارد خلاص از قفس

□

عتابش بیش می‌شد ناز می‌کرد

□

سیر را نگذارد از بانگ سگان

□

تا که باشد اندر آید او بگفت

□

پیل‌فکن شیر مرغزار بماناد

□

علم برخاستی سلطان نشستی

□

تو بتون رفتی و ما هیزم شدیم

□

از هزاران کس بود نه یک کسه

□

در حضرت یار خود رسانم

□

ز خون بر گستوانها لعل بسته

□

تا ابد فرعون در دوزخ فتاد

□

پیش ازین کردیم این ضد را بیان

□

تو بیا کب حیاتی که ز تو نیست گزیرم

□

نبود آگه ز بازیهای تقدیر

□

تخت ما شد سرنگون از تخت او

□

تا ازین مستی از آن جامی نفور

□

وگر نیستی، گو برو باد سنج

□

شکر نامی است در شهر سپاهان

□

کرد ویران عالمی را در فضوح

□

آن ز بی‌باکی و گستاخیست هم

□

با تو او نیست، اینت کار دراز

□

که‌ای شمع بتان چون شمع مگداز

□

کی فقیری بی عوض گوید که گیر

□

فخر دین خواهد که گویندش لقب

□

پرسید نشان و جست نامش

□

چو آتش ز آهن و چون گوهر از سنگ

□

تو درین طالب رخ مطلوب بین

□

مر ورا با اختر خود هم‌تگیست

□

شمایم من شمایم من شمایم

□

شده خورشید را مشرق فراموش

□

بی توقف مردم آرد تو بتو

□

تا به زناری میان را بسته‌ایم

□

چه دریابد از جام گیتی نمای؟

□

به یک میدان کسی را پیش و پس راه

□

هین ازو بگریز و کم کن گفت وگو

□

خنده زند چون نگرد روی نو

□

از در دریای تنگ‌بار چه خیزد

□

شکار آرزو را تنگ‌تر کرد

□

لو یشا یمشی علی عینی مشی

□

زیر تو پر دارد و بالای تست

□

آید به سلام آن هوسناک

□

پاک شود هر دو ره از گرد ما

□

پس کلام اللیل یمحوه النهار

□

لطف چون انگاشتی این قهر را

□

دربان اگر دستم کشد من دست دربان بشکنم

□

آزمودم باز نزمایم ورا

□

می‌رسد از لامکان تا منزلت

□

ورنه سیمای سلیمانیش چیست

□

فراش او طناب در بارگاه را

□

که تو بر چفسیده‌ای بر یار و دوست

□

بلک گفتم لایق هدیه شوید

□

این دوم فانیست و آن اول درست

□

با لب خشک و چشم تر چکنم

□

از کدامین می بر آمد آشکار

□

گفت او آن ماه‌روی قندخو

□

بود خالص از برای اعتبار

□

گوش خنجر کشیده چون الماس

□

من نگفتم که ازو دوری گزین

□

پر شده نور خدا آن صحن و بام

□

زو دل سنگین‌دلان چون موم شد

□

سر بپوشد چون ما کاشف اسراریم

□

جاهلی از عاجزی بدتر بود

□

مر کریمان را بده تا بر دهند

□

بی زبان می‌گفت من کردم گناه

□

ز سلطان به سلطان خبر می‌برند

□

هیچ واگردد ز راهی کاروان

□

که نباشد مثل آن در در وجود

□

پس تفحص کرد از اعیان خویش

□

گفتی که جم درآمد و دیو لعین گریخت

□

واندرو قوتست و سم لاتبصرون

□

سوی جو آور سبو در جوی زن

□

که مرا کی بر کند از جای خویش

□

برهم مزن آشیانه خویش

□

باش هم‌چون طالعش شیرین و چست

□

با بهشتی در سال و در جواب

□

تا به گوشت آید از گردون خروش

□

چون فلک در هوا بیاموزم

□

در حق ما دولت محتوم بود

□

کز ستیزه راسخی اندر شقا

□

وی جهان تو بر مثال برزخی

□

در خورد تست و در خور ما هر چه ما کنیم

□

تنقیه‌ی تن می‌کنند از بهر جان

□

دانک معزولست ای خواجه معین

□

با خیالات خوشان دارد خدا

□

می ز لعل عذر خواهت نرسدش

□

تا بنرباید کسی زو دلق را

□

در دلش ادبار جز این کی نهد

□

خارکن هر روز زار و خشک تر

□

بگشاد زبان به دلنوازی

□

وای اگر بر دل زدی ای پر خرد

□

مشتری را منتظر آنجا نشاند

□

خیر دین کی جست ترسا و جهود

□

سزد گر خویش را در گور خواهم

□

که اختیاری دارم و اندیشه‌ای

□

تا سحرگه زر به بیرون می‌کشید

□

عالم از وی مست گشت و صحو شد

□

نکردت چو انعام سر در گیاه

□

که شدست این نور روز او را تبع

□

چونک برگیری تو دیوار از میان

□

گر خورد سوگند هم آن بشکند

□

ایت روز از مهین اختر بزاد

□

تات گوید روی زشت خود ببین

□

در کف او از برای مشتریست

□

در کمی افتاد و عقلش دنگ شد

□

از حلقه به گرد او حصاری

□

این نه کار تست و نه هم کار من

□

صد هزاران ژنده اندر ره بریخت

□

هر که را او خواست با بهره کند

□

بوی رحمان از یمن می آیدم

□

برج سنگین سست شد چون موم نرم

□

اصلها ثابت و فرعه فی السما

□

عارض رحمت بجان ما نمود

□

برایشان چون بگشت احوال، بر ما نیز هم گردد

□

بایدت گفتن هر آنچ گفتنیست

□

زین سری زان آن سری گفته بود

□

آه می‌کردم که ای خلاق من

□

منتظر بنشسته تا جان کی شود

□

تا فرو خواند این مذن آن اذان

□

در سیاستگاه شهرستان لوط

□

پیر اندر خشت بیند بیش از آن

□

مردیست نه بندی و نه چاهی

□

وز برون آن لعل دودآلود شد

□

حکم غالب را بود ای خودپرست

□

آفتاب از جودشان زربفت‌پوش

□

چونک من دامن مشکین تو پنهان بکشم

□

کو کشد دشمن رهاند جان دوست

□

تا دلش شوریده و آوردند طشت

□

تو نمودی کشتی آن گرداب بود

□

دعا کن که ما بی زبانیم و دست

□

احمدا کم گوی با گبر کهن

□

گوییا از آدمی او خود نزاد

□

می‌پرد تمییز از مست هوس

□

به روزش سکندر دهائی نیابی

□

آن چنان که یار گوید پیش یار

□

یافت آسان نصرت و دست و ظفر

□

دوستان را رنج باشد همچو جان

□

بودش طمع وصال آن ماه

□

گشت مبدل و آن طرف مهمان غنود

□

بی‌جهان خاک صد ملکش دهد

□

مر ترا دیدم سرافراز زمن

□

که هر ذره همی‌گوید که در باطن دفین دارم

□

خوبی و عقل و عبارات و هوس

□

دل در آن لحظه به خود مشغول بود

□

در سر آید همچو آن خر از خباط

□

به نابخردی شهره گرداندم

□

کای مقدم وقت عفوست و رضاست

□

می‌نبندد پرده بر اهل دول

□

کم افارق موطنی حتی متی

□

نقطه‌ی کلی به اکراهت دهند

□

کاندرو صد زندگی در کشتنست

□

که بکردی غسل و بر جستی ز جو

□

بی امان تو کسی جان چون برد

□

کش خرامی بسان کبک دری

□

بی‌صداع صورتی معنی بگیر

□

پس برو تف کرد و بر خاکش فکند

□

از گزافه هر خسی کرده بیان

□

تو عقل عقل عقلی و من سخت کودنم

□

یادگارم هست در خواب ارتحال

□

کو بر آرد از نهاد من دمار

□

کل ترا باشد ز غم یابی خلاص

□

که گر فاش گردد شود روی زرد؟

□

می‌نمودش شنعه‌ی عربان مهول

□

لیک ما را استخوان لطفیست عام

□

تا بود روز اجل میر اجل

□

بیم رصد چون بری که بار تو گم شد

□

مرده در دنیا چو زنده می‌رود

□

تاج و پیرایه بچالاکی ربود

□

نام و رنگی عقلشان را دام شد

□

بود آهنی آب داده چون موم

□

فرق نبود از امین و ظلم‌جو

□

ندارد همی توشه‌ی کارکرد

□

هم منادی کرد در قرآن ما

□

مبادم آب اگر خود من ز هر سیلاب تر باشم

□

در شب ابری تو سایه‌جو شده

□

عشق عاشق جان او را سوخته

□

تا شناسی گرد را و مرد را

□

که هر کاین سعادت طلب کرد یافت

□

تو چرا خود منت باده کشی

□

دو بن سرو کان مرغ دارد نشیم

□

کانک آن جان نیست جان پنداشتند

□

در دو عالم شد سپهبد والسلام

□

کز پی سنگ امر ما را بشکنند

□

لیک دامنهای جامه‌ی او دراز

□

با چنین خرسی مرو در بیشه‌ای

□

نالید و خمید راست چون چنگ

□

ورنه برم از شما حلق و لسان

□

به بایستها بر تواناتری

□

بیخ او در عصمت الله بود

□

پست توام ار پستم هست توام ار هستم

□

امر شد بر اختیاری مستند

□

پس بعهد ما کی ظلمی پیش برد

□

کی مرا پرورد جز تدبیر او

□

که این کشته دست و شمشیر اوست

□

جای ترکان هست خانه خانه شو

□

هم از گردش او نیابی جواز

□

که خدایی بر تراشد در جهان

□

روا بود که نکاهد محل روانش را

□

ورنه نفس شهوت از طاعت بریست

□

تو نگویی حال خود با این همه

□

ای خدا آن نور اشناسنده چیست

□

شمشیر خجل ز سر بریدن

□

بهر بنده عفو کرد از مجرمان

□

بپرسید رودابه از کم و بیش

□

آنگهی بر وی نویسد او حروف

□

نادره بحر و گنج و کان که منم

□

قوم گفتا دیر ماند آنجا فقیر

□

کز جنودا لم تروها غافلی

□

دیو گشتش بنده فرمان و مطیع

□

مبادا که نخلش نیارد رطب

□

کم نیاید مبتدع را گفت و گو

□

گیاکرد بستر بسان هژبر

□

پس چراشان دشمنان بود و حسود

□

ماهی مه از آسمان برآمد

□

و آن دگر با حق به گفتار و انیس

□

شاه‌پیل آمد ز چشمه می‌چرید

□

ور بود تر ریز بر وی خاک خشک

□

برداشت تنی دو از جوانان

□

نگفت آن سخن با کسی در جهان

□

سپه را بحصن اندر انداختن

□

چون سالست این نظر در اشتباه

□

گفتم اینک به گرو دستارم

□

همای آمد و تاج شاهی به دست

□

متقی و زاهد و حق‌خوان شوند

□

بی‌حقیقت نیست در عالم خیال

□

یکی مال خواهد، یکی گوشمال

□

هم‌انگه پذیره شدش نامدار

□

همان یاره و طوق و هم تخت عاج

□

هفته‌ای بر باغ و راغ من زنید

□

تا نگوید آن زمان تیغ خطیبش یافتم

□

چرا ماندم اندر جهان یادگار

□

باز کرده هر زبانه صد دهان

□

این براتی باشد و قدر نجات

□

چه سخن سایه وانگهی خورشید؟

□

که این لشکر شاه بی‌تو مباد

□

درفش فروزنده بر پای پیش

□

از تو ما را سرد می‌کرد آن حسود

□

جهانی طوطیان دارم اگر بسیار شد قندم

□

تنش بر زمین و سرش به آسمان

□

لا شجاعة یا فتی قبل الحروب

□

کین زمان در خصمیم آشفته‌اند

□

مرده آنست که نامش به نکویی نبرند

□

ز بالا و از شاخ و آهنگ او

□

به خاک اندر آمد سر مایه‌دار

□

هفت بحر آن قطره را باشد اسیر

□

یقین دان که آن دم نه عطار باشد

□

به نزد جهاندار پور همای

□

کز فراق یار در محبس بود

□

راه توبه بر دل او بسته بود

□

بشنو دو سه حرف صبحگاهی

□

هم‌انگاه طاق اندر آمد ز جای

□

که زین بر زمانه چه خواهد رسید

□

خاصه چون باشد عزیز درگهی

□

سخره بهر یار غاری می کشم

□

همی کوه را دل برآمد ز جای

□

در دیش زین لطف عاری می‌کند

□

کان بلندیها همه در پستی است

□

که چون سفره ابرو بهم درکشید

□

بفرمود چون خنجری نامه‌یی

□

چنان کش بفرمود دیهیم جوی

□

در پی او رو بدین نقش و نشان

□

واصلی خوانی از پی توفیر

□

به یزدان که بر پای دارد سپهر

□

نزد عاقل اشتری بر ناودان

□

پس طفیل آمد عرض جوهر غرض

□

بر طبل رحیل خود دوالی

□

به زاری بگرید به ایوان نگار

□

ز کابل بیامد بهنگام بام

□

زانک احسان کینه را مرهم شود

□

کار تو را دید دلم عاقبت از کار شدم

□

چه گفتی کزان تیره گشتم روان

□

نه‌مهه گشتم شد این نقلان مهم

□

گفت مژده ده که دستوری رسید

□

غرور شناور نیاید به کار

□

چه خواهم ترا جز بلا و گزند

□

ز لشکر سواران بدیشان سپرد

□

ز اعتراض خود برویاند ریاض

□

یعنی که سر شکار دارم

□

دلش تاب گیرد شود بت‌پرست

□

یورتگه نزدیک آن دز برگزید

□

آتشی آید بسوزد خلق را

□

کس یک آماجگه نگشت از بیم

□

بیامد به زیر تو اندر بخفت

□

دل و تیغ و بازو حصار منست

□

اوش می‌زد کاندرین صحرا بدو

□

تا خویش تو بدیدم از خویش خود نفیرم

□

که گفتی که چون تو ز مادر نزاد

□

ای امیر کاذبان با طبل و کوس

□

این نصیحت می‌کنم نه از خشم و جنگ

□

ببندد در خیر بر انجمن

□

چنین با خداوند بیگانه شد

□

به زین اندر آورد گرز گران

□

می‌زند کای خس ازینجا دور باش

□

قاضیی فلسفی نمی‌شاید

□

بیاورد نزدیک ما کینه‌خواه

□

بار اول قهر بارد در جزا

□

راست را داند حقیقت از دروغ

□

کافسر و تخت شد بدو نامی

□

شکست اندرآرد بدین دستگاه

□

و گر پرنیانست خود رشته‌ای

□

در سیاهابه ز تو خوردند غوط

□

تا بازنیابد سبب اندیش نشانم

□

پس پشتشان نیزه پیوسته بود

□

اسپش اندر خندق آتش جهد

□

تزکیه‌مان کن ز ما تعریف ده

□

دمادم سر رشته خواهد ربود

□

ز جامه برهنه تن خوار اوی

□

پی اندر گرفتم رسیدم بدوی

□

تاب یک جرعه ندارد قی کند

□

که دل در عشق راغب می‌نماید

□

زمانی به اندیشه بر زین بخفت

□

ورنه تنگ آید نماند ارتیاح

□

من ز بد بیزارم و از حرص و کین

□

کز راه خود آن غبار بنشاند

□

خروشیدن سنگ خارا شنید

□

ز نالیدن بربط و چنگ و نای

□

نه درش معمور و نه صحن و نه بام

□

زنار تو بربسته هم ممن و ترسا هم

□

ز رنج و ز تیمار دل خسته بود

□

پیش زنگی آینه هم زنگیست

□

خویشتن گولی کن و بگذر ز شوم

□

چو آتش شد از خشم و در من گرفت

□

ز چنگ زمانه نیابد رها

□

همان تاج زرین زبرجد نگار

□

تو وزیری یا شهی بر گوی راست

□

بر دعوی ممالک، برهان تازه بینی

□

بی‌آرام شد مردم جنگجوی

□

انبیا بردند امر فاستقم

□

خوابناکی هرزه گفت و باز خفت

□

بر گرگ فکند و بر سگ افتاد

□

که بر ما پس از ما کنند آفرین

□

که تاج فریدون به تو گشت نو

□

ور رود در بحر جان یابد گهر

□

که من نزدیک چون حبل الوریدم

□

که فرخ نژاد اورمزد منست

□

مر ترا لابه کنان و راست کرد

□

بوک آن عیب از تو گردد نیز فاش

□

نیاید به صد رستم اندر کمند

□

پدر شادمان روز و شب خفته خوش

□

زمین نعل اسپ ورا بنده بود

□

می‌رسد سوی محمد بی دهن

□

زانکه هر یک را مدار از بحر اخضر یافتم

□

ز دادش جهان شد چو خرم بهار

□

کو بجان بازی بجز صادق نخاست

□

خار روییده جزای کشت اوست

□

باج خواه همه مسالک بود

□

ز اخترشناسان ایران زمین

□

برو تیرگی هم نماند دراز

□

در مروت خود کی داند کیستی

□

زیرا برون از دیده‌ها منزلگهی بگزیده‌ام

□

به نزدیک خورشید فرمانروا

□

صورت مرگست و نقلان کردنیست

□

با شه و با ساعدش آموخته

□

فتادند در هم به منقار و چنگ

□

به گفتار و کردار و گردنکشی

□

بگفت و برآشفت و شمشیر خواست

□

نیست جز عشق احد سرخیل من

□

تات چون زر اسیر گه نکنند

□

شب آتش چو خورشید گیتی فروز

□

عین جستن کوریش دارد بلاغ

□

خانه‌ی خود رفتمی وین کی شدی

□

خون در اندام زمهریر شده

□

بمالید بر چنگ بسیار چنگ

□

خروشان بدم پیش یزدان پاک

□

که کند از نور ایمانم جدا

□

چیزی که رامش می کنی زان چیز رامت می کنم

□

برین کشتن و شور و تاراج باد

□

بانگ آب جو بنوشی ای کیا

□

تیغ را در دست هر ره‌زن مده

□

که از عاج پر توتیا سرمه دان

□

میانها چو غرو و به رفتن تذرو

□

ز تاریکی آن اژدها شد برون

□

ظاهر آید ز آتش خوف و رجا

□

به هر گامش تحیر بیشتر شد

□

همانا به شب خواب نشمرده‌ای

□

ز آنک شکر آرد ترا تا کوی دوست

□

تا دهم پندش که رسوایی مجو

□

کوشکی برکشید سر تا ماه

□

که تیزی نبیند کهن بشکنی

□

سزاوار تختی و تاج مهان

□

رخت غربت را کجا خواهی کشید

□

شاید ار ناله کنیم استن حنانه شویم

□

همی داشت آن نیکویی در نهفت

□

نیست تعمیقی و تحقیقی بلند

□

تا کند آن خواجه را از آفلان

□

ندانند ز آشفتگی شب ز روز

□

همی کرد پوزش ز کار شغاد

□

پر از آب رخسار و خسته جگر

□

ظلمت جهل از شما هم علم شد

□

پنبه را ز آتش کجا باشد پناه

□

به برف اندر ای فرخ اسفندیار

□

از تبار و خویش غایب می‌شوی

□

سست‌رای و ناقص اندر کر و فر

□

چست و چابک به همرکابی شاه

□

سپاه مرا با شما کار نیست

□

چنان چون ز بیجاده باشد ستون

□

لیک این بهتر ز بعد ممتحن

□

خاموش مکن ناله که ما صبر گزیدیم

□

چنان کز کمان سواران سزد

□

علت جزوی ندارد کین او

□

با قج قربان اسمعیل بود

□

به الوان نعمت چنین پرورد

□

دل کهرم از پاسبان خسته شد

□

برو خیره شد دست پور پشنگ

□

چشمها را چار کن در احتیاط

□

که به زین گفت و گویی می ندانم

□

ربود و گرفتندش اندر کنار

□

جمله با خونبها بدو بسپرد

□

کشف می‌کرد از پی اهل نهی

□

این نه کنیت هژبر و آن ضرغام

□

نه برگستوان و نه گوپال و تیغ

□

مر آن کره‌ی پیلتن را بدید

□

تا فکند اندر دل او مهر خویش

□

بر چرخ دیوکش چو شهاب و شراره‌ایم

□

چو پرنده کوهیست پیکارجوی

□

داشت از خویشتن پرستی دست

□

نعل معکوس است در راه طلب

□

تو نیز جامه‌ی ازرق بپوش و سر بتراش

□

به روز جوانی مرو پیش دام

□

سخن گفت با او پدر نیز دیر

□

آنچ پوشیدیم از خلقان مگو

□

خلق تتماجی ایشان شمرند

□

چه بودت برین دشت نخچیرگاه

□

نیزش از درع ماه حلقه ربای

□

بد بریشان تیه چون گرداب زفت

□

حمل دینار و گنج گوهر نیز

□

یکی مطرفی کرد دیبای زرد

□

که از روز شادیش بهره غم است

□

جز به خواری نگردد اندر چمن

□

گر چو اسماعیل قربانت کنم

□

به مژگان همی خون دل برفشاند

□

برون زان که یاریگری خواستی

□

دیده‌ی جان جان پر فن بین بود

□

به عقبی همین چشم داریم نیز

□

به بندت همی برد خواهم کشان

□

بپیمود زی شاه ایران زمین

□

آن مرید افتاد از غم در نشیب

□

تشنه می‌میرم بیابان می‌بسم

□

که یارد گذشتن ز پیمان او

□

نشان میدهند آفریننده را

□

یا که بی‌کاتب بیندیش ای پسر

□

عز نصره خدایگان ملوک

□

بود شادمان در سرای سپنج

□

نه آسانی از اندک اندر بوش

□

از کرم لبیک پنهان می‌شنید

□

دو صد تموز بجوشید از دی سردم

□

بکوشید وز کار کژی نبرد

□

مه انگشت کش گشته ز انگشت او

□

این چگونه و چون جان کی شد درست

□

هنوز ای برادر به سنگ اندرست

□

همی بر در رنج بستی میان

□

جهاندیده و کارکرده ردان

□

سوی آن کز یاد آن پر می‌گشاد

□

که بیند بچگان دیده را در رقص مهمانی

□

بشد تیز و دیگر بدیشان سپرد

□

به صحرای جان توشه برداشته

□

چه عجب در ماهیی دریا بود

□

دولتش را در آن مباد درنگ

□

که تا دل ز کینه بپرداختم

□

ابا بازوی شیر و با کتف و یال

□

آن خیال نفس تست آنجا مه‌ایست

□

اذی نازس کنا خارس که تا من محتشم باشم

□

ندانم کزین پس چه شاید بدن

□

بداندیش کم مهر و او بیش‌کین

□

تا که ماند کی برد زین دو سبق

□

چنان شاد بودی که مسکین به مال

□

لب مرد باید که خندان بود

□

که بنوشت با درد دل سام پیر

□

جاهدوا عنا نگفت ای بی‌قرار

□

صف کشم از مژه و آنگه صف دریا شکنم

□

به بند آوری رستم زال را

□

برآراستم چون صنم خانه‌ای

□

غلغل و تشویش در ترمد فتاد

□

بادی از عمر و بخت برخوردار

□

جهان بر بداندیش تاریک دار

□

سرافراز بر دختران مهان

□

آنچ بر ما می‌رسد آن هم ز ماست

□

چو دهانم بگرفتی به درون رفت بیانم

□

بدین تازه‌رویی نگردیدمی

□

برکشید از نظارگاه کوهی

□

مطربست او پیش داود اوستاد

□

به مقصوره عابدی برگذشت

□

پر از خنجر و غارت و چوب بود

□

نشستند بر تخت کاووس کی

□

گر همی‌خواهی ز کس چیزی مخواه

□

کز روی عدل گستری و فضل پروری

□

ز تخم فریدون با فر و داد

□

خرگهی دید برکشیده بلند

□

مر قصابان غضب را مسلخ است

□

بر سواد بنفشه غالیه سای

□

شبی در جهان شادمان نغنوی

□

نکردی بران مرز ایرج نگاه

□

هست غفلت بی‌نمک‌تر زان یقین

□

ما از او لعل بدخشان و عقیق یمنیم

□

نیوشنده باش از برادر سخن

□

به حکم آشکارا به حکمت نهان

□

هین بخر زین طفل جاهل کو خرست

□

به غربت بگرداندش در دیار

□

که دیهیم شاهان بد و فخر پارس

□

خبر شد به نزدیک زال سوار

□

کای محمد ای عدو توبه‌ها

□

دویی گم شد می و ساغر میندیش

□

به روز و شبانت نسازم درنگ

□

رونده چو لل بر ابریشمی

□

از قسم راضی نگردد آگهیش

□

کور باد آنکه دید نتواند

□

نه دیهیم شاهی نه گنج و سپاه

□

بران تیر کردند هر کس نگاه

□

چیست جز بر ریش توبه ریش‌خند

□

کرده خیالی را کفت لشکرکش و صاحب علم

□

سر تنگ صندوق را برگشاد

□

کنند آفرین را به نفرین قیاس

□

در دلش بشار گشتی و زعیم

□

بنی آدم مرده خوردن رواست؟

□

ازان خستگی جان من بسته شد

□

بکش کرده دست و سرافگنده پست

□

می‌ندانم می‌ندانم در مکش

□

بر خسرو توران رسدش بار خدائی

□

ورا باشد این تاج و تخت پدر

□

همه بر هلاکش بسیچندگی

□

او ندید از آدم الا نقش طین

□

چند نقدست و چه دارد او ز کان

□

بهر گاوی کرد چندین التباس

□

بپیمود پیش تهمتن زمین

□

هل که صحت یابد آن باریک‌ریس

□

سگانش را چو خون اندر تغاریم

□

دود را با روش هم‌رنگی بود

□

تضرع کنان هر کسی بر دری

□

در قتال خویش بر جوشیده‌ای

□

بدست آرم، این را به نخاس بر

□

هم عطا هم وعده‌ها کرد آن قباد

□

ز گفتار اغریرث آمدش ننگ

□

کو نماز و سبحه و آداب او

□

زیر بار مشکباری مانده‌ام

□

اولا آمد سوی حارس دوید

□

فسونی فرو دم به آشفتگان

□

خورده‌ام حلوا و این دم سرخوشم

□

چون ببینی شب برو عاشق‌ترست

□

کاندرو اندر نگنجد بول دیو

□

همو داد و داور به هر دو سرای

□

گر بدیدی بحر کو کف سخی

□

دل کتفک همی‌زند که تو خموش من کرم

□

بس بلند و پهن و هر شاخیش گبز

□

ز سر تا قدم زیر پولاد غرق

□

پر زنان پرید گرد این مطار

□

بد مردم آخر چرا خواستی؟

□

بود بیگه گشته روز و وقت شام

□

همان تا در بست و زابلستان

□

کرد او معمار و اصلاح زمین

□

ز زر ساخت آلات خوان عنصری

□

هم تواند زشت کردن هم نکو

□

کز او کوه را در کشیدی به هم

□

که ز منع آن میل افزون‌تر شود

□

مصطفی زین گفت اصحابی نجوم

□

باد بختت بر عنایت متکی

□

به رزم اندرون دشمنان ماندم

□

در ندیدی حقه را نشکافتی

□

او بداند که ز خورشیدانم

□

گفت بهر فهم اصحاب جدال

□

در آن در شد آویزش سختشان

□

کرد رخ را از طرب چون ورد او

□

که آن بام را نیست سلم جز این

□

او فراز اوج و کشتی‌اش بپیش

□

به روی زمین بر نماند مغاک

□

کی شود خورشید از پف منطمس

□

پیوسته چو کردم قز در پرده‌ی پندارم

□

دانه آن کیست آن را کن نگاه

□

خروشان و جوشانتر از رود نیل

□

که بگویی ترک شید و ترهات

□

ور رود غیر از نظر تنبیه اوست

□

مر مرا صد گز گذشت از فرق سر

□

همان سی بود باز چون بنگری

□

تن چو مرداری فتاده بی‌خبر

□

بدوز گوش کسی را که نیست یار تمام

□

با حضور آیی نشینی پایگاه

□

نشد پیش او هیچکس رزم ساز

□

هم ز مرغ و هم ز مو آگاه بود

□

که نامند و ناموس و زرقند و باد

□

که همی‌گردد به امرش اژدها

□

دم آتش از بر نشست منست

□

که در آید در دهانش آفتاب

□

خون دل میخور که نوشت باد، نان کس مخور

□

تا بکرد او دعوی عز و جلال

□

گزیده‌تر جمله‌ی پیغمبران

□

گوش او بشنید از حضرت جواب

□

کثرت اعداد از چشمم فتاد

□

رد نگردند از جناب آسمان

□

بدی را ببستند یک یک میان

□

گوش سوی گفت شیرینت نهند

□

در دو جهان دیده بود هیچ کسی چون تو صنم

□

از فلان خطه بیامد میهمان

□

دریغا جوانی جوانیم نیست

□

در جهان تو مصحفی نگذاشتی

□

که سلطان از این در ندارد گزیر

□

کو کشد کین از برای جانشان

□

چرا دید و بگذاشت در مرغزار

□

آخرستت جامه‌ی نادوخته

□

نه مستی کرد ونه آبستن آمد

□

عهد بندی تا شوی آخر خجل

□

خداوند بودم شدم چاکرت

□

غسل ناکرده مرو در حوض آب

□

وین بساط خاک را می‌گسترید

□

از بهاری خار ایشان من سمن

□

همان زاولستان به دست منست

□

آنچنان که پاک می‌گیرد ز هو

□

پس لاف زنی که لامکانیم

□

هست در ره سنگهای امتحان

□

به بود کس او نیست نسبت پذیر

□

تا ازینجا برگ و لالنگی برم

□

که هرگه که خواهی توانی نمود

□

کی رسی از رنگ و دعویها بدان

□

نبد کوه پیدا نه دریا نه دشت

□

سیر جانش تا به علیین بود

□

برکشید آب که نی کم ز سقائید همه

□

مشکلاتی دارم از دور زمن

□

کجا موج خیزد ز دریای چین

□

زین کلوخان صد هزار آفت رسد

□

یوسفا داری تو آخر چشم باز

□

تا زبانتان من شوم در گفت و گو

□

نهادند رستمش نام پسر

□

ورنه آن خنده بود بر سبلتی

□

من به سخاش می کشم من به عطاش می زنم

□

چه خیالست این که این هست ارتحال

□

بران دردها پاک درمان شویم

□

زین چنین نفرین مهلک سهلتر

□

که اوقات ضایع مکن تا توانی

□

با دل یوحی الیه دیده‌ور

□

همه شیر گیرد به خم کمند

□

آن طبیبم گفت کان علت شود

□

کور باشد این ولایت نبودش

□

جنتست و گلستان در گلستان

□

بر پهلوان اندر آمد دلیر

□

متصل گردد به پنهان رابطه

□

هین چه کردی آنچ دادم من ترا

□

من به پانصد در نیایم در نحول

□

شده زر همه ناپدید از گهر

□

که ز خنده‌ش یافت میدان فراخ

□

چیست پنهان بر او کش به نهان بفریبم

□

که ندارم من ز کوشش جز طلب

□

که ای سرو سیمین بر ماه روی

□

باقیت شحمی و لحمی پود و تار

□

که کنج خلوت صاحبدلان مکانی نیست

□

در گه و بیگه لقای آن امیر

□

نشستند زیر درختی بلند

□

هر غدیری را کند ز اشباه بحر

□

نه نیلوفری روید از شوره قاعی

□

خصم هر مظلوم باشد از جنون

□

بغرید چون رعد و برگفت نام

□

ننگرد پیمانه را گر گشت نقل

□

چون برو بر خواند خورشید آن فسون

□

آخر والعصر را آگه بخوان

□

ز پرورده مرغی گریزی همی

□

پنج حس را در کجا پالوده‌ای

□

چو برج خویش را دیدم چرا اندر بدن باشم

□

عشق بر نقدست بر صندوق نی

□

یکی تیره بنداخت اندر شتاب

□

آن دعا زو نیست گفت داورست

□

که پنداری این شعله بر من گل است

□

ور نه با من گنگ باش و کور شو

□

مست ما خود نمی‌شود هشیار

□

شادی آن که قبول آمد قنوت

□

صد در اندوه گشود ای غلام

□

وصف وحدت را کنون شد ملتقط

□

دشنه در دست، خواجه‌ی قصاب»

□

کی گذارم مجرمان را اشک‌ریز

□

گاو کی داند که در گل گوهرست

□

کاتب و خط‌خوانم و من امجدی

□

ما را چنین نارامشی، چون می‌هلی؟ یللی بلی

□

تا دوی بر خیزد و کین و ستیز

□

گاو جستم من ز ثور و خود خری را یافتم

□

می‌رسد از من همی‌جوید مناص

□

کام هر کس بدو رساننده

□

جز لب نانی نیابند از عطا

□

به ظاهر چنین زرد روی و نزار

□

خون ازو بسیار رفته بی‌خبر

□

جانها چو ذره رقص‌کنان در هوای دل

□

حفره گر هم خشت زندان بر کند

□

کانکه مقبول تو شد توقیع رضوان تازه کرد

□

در خلد وز زخم او تو کی جهی

□

میوه ریزنده بر سر دوران

□

صادقی هم‌خرقه‌ی موسیستی

□

وین طرف پری نیابی زو مطار

□

مر ورا بگشا ز اصغا روزنی

□

به دستت ار دوسه روز اختیار خواهد ماند

□

گرچه تخت و ملکتست و تاج تست

□

ز سیل‌ها و مددهاش خوش عنان کردیم

□

گربه آمد پوست آن دنبه ببرد

□

ده ده او را که ده تباه کند

□

که ترا گوید بهر دم برتر آ

□

که ای یار چند از ملامت؟ خموش

□

آن نجاست هست در اخلاق و دین

□

گر شب وصل بوسه‌ای از لب یار بشکنم

□

جزو را از کل چرا بر می‌کنید

□

ندارم هیچ نومیدی که بوی پیرهن دارم

□

تو گشودی در دلم راه نیاز

□

تا مبادا که در دیار استند

□

در کدامین روضه رفتند آن رمه

□

هست بر باران پنهانی دلیل

□

از قضاء الله دیوانه شدست

□

منت منه، که با دگران یار بوده‌ای

□

شهوت رانده پشیمان می‌شوند

□

که من گزاف کسی را به غم نیازارم

□

گر ز خوش‌چشمان کرشم آموختیم

□

دست در هم دهد آمال توام،

□

در زمین آن کارد و سر را یافتند

□

نام تو غم‌زدای و کلام تو دلربا

□

هر یکی هر خصم را خون‌خواره شد

□

کز روی عقل دشمن خود را مسخرند

□

دوستان و خال و عم بابا و مام

□

خشنودم از کیای ری و ازکیای ری

□

محو شد والله اعلم بالرشاد

□

نیست بیرون ز دور این پرگار

□

بر دود از بهر خوردی بی‌گزند

□

از ریاض حسن ربانی چرند

□

زان ز شاخ معنیی بی بار و بر

□

اسلام بر افگنده، در شهر تتار آیم

□

دست بر سر می‌بزد کاه الفراق

□

از بحث و از جدال و ز تکرار فارغیم

□

بلک بود از اضطرار و بی‌خری

□

کودکی باشد این پشیمانی

□

تا ز خود هم گم نگردی ای لوند

□

به نزدیکان حضرت بخش ما را

□

زانک از شیشه‌ست اعداد دوی

□

زیرا که یار بودن صدقست و رازداری

□

بی ز چاه و بی ز حبل من مسد

□

کو عاشقی که در دین هشیار می‌نماید

□

زانک سروی در دلش کردست بیخ

□

همه ز الماس تفکر سفتم

□

می‌نهد ظالم بپیش مردمان

□

که بهرجا می‌روم من ممتحن

□

هست جبری را ضد آن در مناص

□

چون مادر زمانه ز نیکی سترونی

□

گرگ را آنجا امید و ره کجاست

□

یعنی که بیا که ما چنینیم

□

پس چه کرمنا بود بر آدمم

□

اشکشان سرخ کرده، رخشان زرد

□

نقش شیر و آنگه اخلاق سگان

□

هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد

□

تار و پود جسم خود را می‌تند

□

بر سر آن آتش، ار تمام عیاری

□

سایه فرعست اصل جز مهتاب نیست

□

شمس گردون را به حربائی فرست

□

کافرم دان گر تو زیشان سر بری

□

محملی از بهر رفتن ساخته

□

تا بدانی که ندارم من گنه

□

مرد و زن از واقعه‌ی او روی‌زرد

□

زان جلب صرفه ز ما ایشان برند

□

چون به درویشان تولای منست

□

تا رسید آن شومی جرات بدست

□

ما منتظر رأیت حسنای دمشقیم

□

چند نوشیدی و وا شد چشمهات

□

بر صدای فلک کند میری

□

یا به طعن طاعنان رنجورحال

□

که ننماید آیینه‌ی تیره، روی

□

از حروف مصحف و ذکر و نذر

□

همچون بر آب نقره ز بیجاده زورقی

□

سوی اصل لطف ره یابی عسی

□

از بصر آمد نه از مبصر رسید

□

کف بهل وز دیده‌ی دریا نگر

□

عاشق چنگ و نای و دف چه بود؟

□

خوانش بر هر گونه‌ی آشی بود

□

زو نبردی زین گنه یک حبه مال

□

در بهشتی خارچینی می‌کنی

□

ترا چه کار بکس؟ چون تو نیز کار نکردی

□

از مراعات شمس دین بهروز

□

که من از باغ حسن او بدین جانب پریدستم

□

این هست عکس جام تو وان ظل خوان تو

□

چرخه‌ی حلاج و هزاران خروش

□

شکل پروین دهد به هفتو رنگ

□

به مهر آسمانش به عیوق برد

□

قهر گران رکابت آتش کند ز زمزم

□

خطی به خون نبشته و ما در ضمان همه

□

چون خصم منهزم ز سنان خدایگان

□

که گر شایدی کشت من کشتمی

□

سپهر کفه‌ی او زیبد و زمین مثقال

□

از تپانچه بودی‌اش زانو کبود

□

در ذات او سرگشته قدر علم چون عمل

□

سر نصح اندر درونشان در شدی

□

تیره نی چون روی بدگویی وزیر

□

نیم حرف از نامه‌ی خود برنمی‌خوانی چه سود؟

□

بر ابد بنوشت و الحق بود مقداری قصیر

□

که پیش زخمه‌اش طنبور باشم

□

گر بگذرد به عهد تو در مرغزار ملک

□

دست گرد جهان برآر و بجوی

□

رخت بردارد از طبیعت کین

□

به کشتن فرج یابی از سوختن

□

کز تو خواهد گشت معمور این دو میمون خاندان

□

زمین پر از گل و نسرین و سرو و شمشادست

□

به ظاهر از مجاور یا مسافر

□

چون تو عزم رهزنی داری هنوز

□

شاه والا برنهد چون حق نکو کردست دک

□

راهشان بر گذر دام فتاد

□

که ما را اندرین حکمیست ملزم

□

احول ده بینی ای مادر فروش

□

کی روا دارد ایران را ویران یکسر

□

بر در او رفتنت ناچار باشد صبحدم

□

بی‌اجازت نامه‌ای از حضرت طغرل تکین

□

خسرو و خاقان و سنجر می کنم

□

آب گردد مغز گردان در عظام

□

فرصت اینست، فرصتی دریاب

□

که جان جان و قرار دلی و نور بصر

□

بیایند و بر خاک ما بگذرند

□

وی بر از گنبد اعظم به محل

□

دایم وجود خویشتن اندر حصار دار

□

تو که‌ای باری این‌چنین و چنین

□

آه ز دل کشان زحل، گفت قطعت ابهری

□

گویی عرض گشاده شد از بند جوهرم

□

صید کردی مایه‌ی امن و امان

□

به عمر خود جز این یک سعی مشکور

□

ترک قشر و صورت گندم بگوی

□

کرده یک روی بر اعلی و دگر در اسفل

□

بر راه اوحدی نشکست آبگینه‌ای

□

در شان ملک آیتی از نصرت و ظفر

□

لعل گرداند چو خورشیدش درون کان صیام

□

بجز کبودی گردون همی نداد نشان

□

داد ادیم از سر مهرش سهیل

□

وگر به خشم کند سوی شیر شرزه نگاه

□

که نه این مشغله از بلبل تنها برخاست

□

با ثبات جاه تو کردی پناه

□

هر کرا در قدم رود خاری

□

غم آنست که بیهوده درافتی به وبال

□

ذره ذره جامه‌ی جانان بود

□

اندر کدام چشمه بود گوید آن تو

□

شرم بگذاشت وین نوا برداشت

□

چون از نتیجه‌ی خلف اینجا سترونم

□

نوبت تو گشت از چه تن زدی

□

گفت با خود ای عجب نعم‌البدن بس‌اللباس

□

گفت : نیکوست رخ من، تو نگه کن به نکویی

□

وامد به مصاف اندر چون شیر دژ آگاه

□

زان سر که غلام شمس دینیم

□

چون سه یار موافق مشتاق

□

هر چه دانستی ز اسباب معاش،

□

از سرای سپهر مینافام

□

به کفرش گواهی دهند اهل کوی

□

که مستسعد خدمتت شد سه ماه آن

□

هیچ ندانست تافت نور در آن روزنه

□

حکمت صرف خوانمش نه حکیم

□

کوره‌ی سرد شد فلک، زین همه صنع زرگری

□

در چشم قضا نموده معلم

□

سخت راسست و زشت را خوبی

□

جز او به لطف که سازد چو موسیی ز علق

□

که بچینم درد تو چیزی نچید

□

واسمان جامه‌ی خودرنگ همی‌کرد به نیل

□

مرد زبون نیستم، مزد زبانم بده

□

یاس تلخی نیارد اندر کام

□

ای به تو فخر شام و ارمن و روم

□

روز بد را قفا کند ز جبین

□

بار دنیی ز خود بیندازی

□

توان و سرنگونسارند و فاتر

□

بر خویش برد آن شبش میهمان

□

کارداران نفاذت هم بشیر و هم نذیر

□

خویشتن را مدار در پرده

□

وی ترا خواجه‌ی اجرام غلام

□

برد ز عطار قرار ای غلام

□

همه جهان ز بزرگیش نیست عشر عشیر

□

دیده بر دستگاه همراهان

□

نبشت کلک تو بر آب جوی آیت تیر

□

که رواج آن نخواهد هیچ خفت

□

در حشم صفدر طغرل تکین

□

زین خم سر گرفته، که در وی چو شیره‌ایم

□

از هیبت او فرو شود دم

□

که در این قمارخانه چو گواه بی‌نبردم

□

که خلق را برهاند ز روزی مقدور

□

زنده باشد، چنانکه میدانی

□

نبستی وهم در والا و در دون

□

دگر بودن آن جا مصالح ندید

□

به طوع و رغبت و حسن تمام و قلب سلیم

□

کاری بکن، که پیش تو فردا سپر شود

□

قیمت یوسف چه داند قعر چاه

□

طراز سخن را بس آبی نبیند

□

ضمیر پاکش چون رای زیرکان روشن

□

تن نهادم به رنج مزدوری

□

قبله‌ی حکم ترا حاکم قضا برده نماز

□

روح را باش آن دگرها بیهدست

□

فرق ناکرده اهل مذهب و کیش

□

مرد بهایی طلب، نه مرد بهانه

□

ابر ار به یاد دست تو بارد ز آسمان نم

□

هر روز چو حلقه بر در آییم

□

وانکه در عقل ضمیرش ز گمان ساخت یقین

□

وین ز تقویم و زیج ما بدرست

□

کوه برتابد عنان احتمال

□

چه باشی چو روبه به وامانده سیر؟

□

از برای تو کنم نز پی تشریف و نواز

□

که زیر هر قدمی چندگونه چاهش هست

□

برتر ز بیان آفرینش

□

بنده‌ی او از میان جان شدم

□

به قوتش بکند پنجه روبه از ریبال

□

بهر دلی دان که تماشا کند

□

همه آن باشد اختیار جهان

□

هشت سال او با زحل بد در قدوم

□

یک جهان خیمه دارد و خرگاه

□

میسر میشود؟ یا خود نمی‌یاری؟ چه میگویی؟

□

گنبد چرخ کمترین درگاه

□

محمود بود چو من ایازم

□

شبش از روز بگسلد در حین

□

چون به دانجا رسد گذر نکند

□

چه زن چه مرد چه پیر و جوان چه شاه و چه داه

□

دهی وگر ندهی بودنی بخواهد بود

□

نه در آن طبع ملالت نه در آن طوع اکراه

□

دلم ز پنجه‌ی شهوت برون کشی تو سلیم

□

از لطف و قهر خویش ثواب و عقاب خواه

□

اینجا مسیح و طوبی و آنجا خر و گیاه

□

صفای خاطرش از راز روزگار آگاه

□

کام خواهم نه دام از در تو

□

با وقوف تو راز نامستور

□

ما همه نطقیم لیکن لب خموش

□

آیات کمالش همه مبین

□

بر گشودم ز هم آن بند قبا، توی به توی

□

ابر با دست بخشش تو بخیل

□

همچون قمریم ما چه دانیم

□

به کفی بربط و به دیگر جام

□

کرده درین فکر سر رشته گم

□

مایه‌ی حلم و وقار تو فزون از آرام

□

بر این شخص و جان بر وی آشفته بود

□

عفو تو در خشم تو پنهان چو مغز اندر عظام

□

قراضه‌ای بدر اندازی از دهان چو گاز

□

وجوب همه لشکر آفرینش

□

زندگیی به دست کن، مردن مرد و زن نگر

□

سپهر کیست که در خدمتش کند تقصیر

□

بر در بندگی کمر بندی

□

چنانکه در قدح گوهرین می اصفر

□

از ره معنیست نی از آب و طین

□

کابر و دریا معاتب‌اند و ملوم

□

آنکه میداند شکفتن این چنین گلها ز خاری

□

ای بزرگ جهان به جرم حقیر

□

گه در آن شیر گدازنده مثال شکریم

□

با کف او نظیر جیحونم

□

نکشی بار، بنده کی باشی؟

□

تا غایت این رونده طارم

□

چه دانی که بر ما چه شب می‌رود؟

□

دشمن ز عکس خنجر چون آفتاب تو

□

روزی چنین نمایی و سالی چنان کنی

□

درست مغربی مهر شد تمام عیار

□

تا اگر زان بر زیان بودم ازین برسودمی

□

به انده چه داری دلت را نژند

□

باز گردد، به صد جفاش زنند

□

پریرو روی بنماید بگلشاد

□

چه غمستش از سبال بولهب

□

بکوشد بمه ردی و گرد آورد

□

آن کشان امروز می‌بینم که خاک آستانی

□

به رنگ می‌شده چشم من از خمار سهر

□

من از برای تو خود را همه نیاز کنم

□

بدان موی و آن روی و آن رنگ و بوی

□

ملک را از ظالم دیندار، به

□

سودم نداشت دانش جام جهان نمای

□

لب از تشنگی خشک، برطرف جوی

□

که چونان شگفتی نشاید نهفت

□

همچو روی نامه با روی سیاه آری مرا

□

باران بهار در خزان بندم

□

منتظر یک همه دان بوده‌ام

□

مکافات بدخواه جانوشیار

□

برهی از مشقت غربت

□

بس بس! که فرو گسست خفتانم

□

درین قضیه که گردد جهان پیر جوان

□

سلیح سواران بی‌آهو کنید

□

گفتا: مرا چه غم که بمیرد هزار ازو؟

□

بدان رونق بدان آئین که دانی

□

آمدم زان سر به پایان می روم

□

پشیمان شود ز آنک دارد به چنگ

□

این سخن را ببین، که کم خرجست

□

نموده عارض نورانی از نقاب غمام

□

به جایی که می‌دانمت ره برم

□

همی گفت و رنگ رخش ناپدید

□

در موج او مرو، چو ندانی شناوری

□

خاطرم جز به شعر نگسارد

□

که ز هزل آفت روان بینی

□

چو ما را به مردم همی نشمرد

□

بلکه اهل خرد به آن گرود

□

ز دور شادمانی بهره بردار

□

لا أفتضح بین جیرانی و جلاسی

□

سواریست گوینده و یادگیر

□

چندین هزار پیکر ناپایدار چیست؟

□

که دل بی عاشقی کامی ندارد

□

پران کننده جان که من از قافم و عنقاییم

□

برو داغ و دارو نهاد و ببست

□

که کند با هزار دیده نگاه

□

که ایمنست در او برگ گل ز باد خزان

□

گذر کردی از مرد و بر زین زدی

□

که او راست بر نیک و بد دستگاه

□

که اوفتاده نترسد ز خاکساری و پستی

□

شود زبانه‌ی آتش چو چشمه‌ی حیوان

□

اهل آن گنج یقین می‌بایدش

□

ز گفتار من هیچ مپراگنید

□

گوش دارش ز سنگ بدگویان

□

صدای ناله بر کیوان رسانید

□

بنشین که مثل تو ننشیند به جای تو

□

نه کس را ز دانش رسد نیز بد

□

عهدش وفای خالص و حسنش حباب ناب

□

اگر البته باشد ناگزیرت

□

قوت ملکی دارم گر شکل بشر دارم

□

همی آید از دو لبش بوی شیر

□

دیده‌ی دوست بین پاینده

□

مثران مزاج چهار ارکانند

□

عجب رستی از قتل، گفتا خموش

□

نهادند مهری بروبر ز مشک

□

که گردد اوحدی مقبل، چو شد هندوی این ترکان

□

مقصد همی نینم و می‌تازم

□

تا خوانده‌ام چهارم ایشان شناسمش

□

ازو باز ماندیم بر خیره خیر

□

چهره‌ی مردمی نهفته بماند

□

مکن گر طاقت خواری نداری

□

اگر قبول کنی گوی بردی از میدان

□

بدو دارد امید و زو ترس و باک

□

اگر صد سال در شادی بمانی

□

کرده‌اند از بهر عالی بارگاهت برکنار

□

از مفخر من شمس دین از اول جف القلم

□

به بیچارگی در سرافگنده‌ایم

□

تخت مردان و تخته غسال

□

گهی سجده برد چون بت پرستان

□

سفر کرد خواهی به شهری غریب

□

که گنجور او رفت با اردشیر

□

روزی شوی مقبل که من بی‌خواب و آرامت کنم

□

از دو پیکر زخمها یا بیش بر پیکر زده

□

کان خیال از بهر مهمان بسته‌اند

□

پدر کشته و زنده خسته به تیر

□

ور تنی آش و آب و نان میجوی

□

در اصل بی‌قرین و نه معجب

□

ز فیضت قطره‌ای در کار او کن

□

بفرمای تا من بوم آب‌کش

□

میر سپاه گشتم و لشکر به من رسید

□

کز فر اوست تازه خداوندی

□

و آنچ فرمود بپوشان و مگو پوشیدم

□

بی‌آزار کن رای تاریک تو

□

کنج خلوت گزید و غار حری

□

روا بود که ورا چرخ در عنا دارد

□

دل مرده وچشم شب زنده‌دار

□

خود و نامداران به آیین خویش

□

فقیر باش و زمین بوس و آستان دریاب

□

عبید را نه یکی گر هزار جان باشد

□

ور مسیحید که در عین خطائید همه

□

به نزدیک ایوان رسید اردشیر

□

جای در بارگاه خاص نیافت

□

بر کل جهان شهریار کرده

□

همی روند چنانک آمدند مادرزاد

□

پیاده ببد پیش او شهرگیر

□

باشد که: با وصال تو روزی به سر بریم

□

بیچاره‌تر از نقش پرنیانم

□

که پیشم آ که زنده جاودانم

□

جدایی ندادش ز پیوند خویش

□

اختیار اندر اختیارش نیست

□

عکس گل و ارغوان سایه‌ی بید و چنار

□

خود پرستی کمتر از اصنام نیست

□

نه با چاره و گنج و با افسرش

□

یا بر آب چشم بیدارم، خداوندا، ببخش

□

چنین تا کی بود آشفته حالم

□

عشق تو عقل مختصر نکشد

□

به کف برنهاده تن و جان خویش

□

خرم آن کس که سخن پیشه‌ی اوست

□

یا به دیده ستاره می‌شمرم

□

نظر به چشم ارادت نمی‌کنی سویم

□

نجویم به چیزی جفای ترا

□

که در هنگامها گوید نهان و آشکار من

□

سگ بچه کرد در وی و جغد آشیان گرفت

□

من چو هیزم به سفر می نروم

□

سوار و پیاده نیابند راه

□

روی در روی نام و ننگ آور

□

از تو به گوش حرص شنیده

□

که فردا نماند مجال سخن

□

ز کشته به هر جای بر توده شد

□

وین آلت دگر همه را روی در فناست

□

خداوندا کریما کار سازا

□

بر دل سگ‌جان مرا غبار برافکند

□

همان تنگ شد راه آوردنی

□

آتش خرمن ریا عشقست

□

که من غریبم و شاه جهان غریب نواز

□

بسم دی که سوری ماند بیده ببدشت

□

به گردون برآمد سر بدنژاد

□

کی رنگ شفا گیرد جان بالم رفته؟

□

تنی به رنج و عذاب و دلی به گرم و حزن

□

در سایه تو بالله جستم ز مرگ جستم

□

ز روی بهی یافته کام و سود

□

نافه‌ی چین ، لفافه‌ی سرگین

□

چو گردون بی سر و پا چند گردم

□

من که بر درد حریصم چه کنم درمان را

□

خنک آنک جز تخم نیکی نکشت

□

کانجا سخن به دانش و حرمت به مال نیست

□

به هر خاری گلستانی بیابد

□

وای بر من گر به پا خواهم رسید

□

یکی پیش رو چست بر پای کرد

□

«رکوه‌ی من»، «عصا و جامه‌ی من»

□

یک اندهم را هر شب هزار باب کنند

□

دع النار مثوای و انت معاقبی

□

به آورد ناتن‌درست آمدی

□

چنان روم، که پی‌خواجه هندوی مقبل

□

چون جرم خور به برج حمل انقلاب کرد

□

و اندر پی روز تو من چون شب سیارم

□

چو بیژن که بود از نژاد کیان

□

با فرومایگان ستیزه نبرد

□

چنین نگوید آن کس که عاقل و داناست

□

دعای صاحب عادل علاء دولت ودین را

□

چرا جست باید به سختی جهان

□

که جای خویشتن اندر گل و گلاب کنی

□

هر بنده جز برای تو جان و روان نداشت

□

ریگ تک دریا را بشمار به صبح اندر

□

جوانی گرانمایه و تیزویر

□

لیک سگ بر گرگ، نی بر گوسفند

□

از موج خیز حادثه افکند برکنار

□

که دین از قوت رایش به عهد مصطفی ماند

□

ز شادی همی برنگیرند بهر

□

سخن بزرگ بود کان ز خرده‌دان شنوی

□

گردون همی گرفت نداند عیار من؟

□

چون راه به خطه جنان بردم

□

به نزد جهانجوی گشت انجمن

□

عشق با هر چه باخت، با او باخت

□

پادشاه بحر و بر سلطان گردون اقتدار

□

اگر من دگر تنگ ترکان روم

□

هم‌انگه چو تنگ اندر آمد گروه

□

نشنیده‌ای که: زشت بود پیر جلوه گر؟

□

گویی که هست بر تن او پر جبرئیل

□

پیش سگ کوی غلامت کنم

□

کزو بود مر مکه را فر و زیب

□

بر در هر که گفتگو باشد

□

ز مستی چشم نرگس گشته پرناز

□

ورا کن بندگی هم اوت بهتر

□

وزان راز نگشاد بر باد لب

□

که هم برغیب علامی و هم بر عیب دانایی

□

زین بام پست پشتم چون پشت پارسا

□

هر گه که سخن گویم دربان خراباتم

□

که او را بزرگی بر افزون کنم

□

نفست از بارگاه شاه آمد

□

تا فلک را مدار خواهد بود

□

با این عمل دوزخیان کاهل بهشتیم

□

اگر دل ندارد سوی شاه پاک

□

از ذوالفقارت سوخته،آیین کفر و کافری

□

کره‌ی چرخ گوی میدانش

□

تا کم رسد به مرکز خاکی زیان آب

□

خروش آمد و ناله‌ی کرنای

□

رشته‌ی جان به دست تن دادی

□

کاری نباشدم به جهان جز دعای تو

□

هیچ درمنده نرفت از در فضلش مردود

□

جز آتش نبیند به فرجام گاه

□

چه آن بصیر برمن، چه کور مادرزاد؟

□

نمیگیرد ز عمر خود ملالت

□

من چو دل یافته‌ام سوی جگر می نروم

□

جهاندار بنشست با رای‌زن

□

قبله‌ی وحدت یکتاشدگان

□

می‌سرا هر دمی سنائی وار

□

مشک دارد نتواند که کند پنهانش

□

ازین انجمن کس به کس نشمرد

□

وانگاه چه پرده‌ها دریده

□

به دستی باد و دستی خاک دارم

□

راست اندازی چه موزون می‌کند

□

نه کس را ز شاهان چنین دیده‌ام

□

عمرت از دیدار او یابد نوی

□

حکایت های غم پرداز میگفت

□

تو برگذشتی و نگذشت بعد از آن دیار

□

پر از غم دل و تن پر از رنج و درد

□

که زرش را هم از امروز عیاری باشد

□

بحری به گاه کوشش و کوهی گه وقار

□

ما کافر عشقیم گر این بت نپرستیم

□

بجنبید در قلبگه شاه نو

□

کرده وقت خویش وقف ماتمش

□

از گریه‌ی سخت وناله‌ی زارم

□

که در شهپرش بسته‌ای سنگ آز؟

□

ز کافور شد مشک و گل ناپدید

□

من گفته بارها و تو یک بار ناشنیده

□

تبسم ثغره کالا قحوانی

□

مرغان سلیمان و پری‌روی سبائی

□

از ایران بزرگان پرمایگان

□

بر رخ معشوق، نه موزون فتد

□

هست خونی که تعلق به سویدا دارد

□

لکن الجاهل ان خاطبنی قلت سلاما

□

تن آگنده کرم آن پرداختی

□

کنون خود را همی بینم که: مجموعی پریشانم

□

تو آری گرد و دیگر کس کند خورد

□

نه ما که کهربای عقل و جانیم

□

چنین ناله از دانشی کی سزد

□

ساخت از قید فنا آزادت

□

بنه در پیش او بر خاک رخسار

□

رمق دید از او چون چراغ سحر

□

خورد گنج تو ناسزاوار کس

□

ما رخ نپیچانیده‌ایم، ار ناوکی داری، بزن

□

چو زاد سروم از آن هر زمان بپیراید

□

همچو عطار با تو درماند

□

ز گردون پذیره همی آب خوش

□

تیره گردید، خاک و آب یکیست

□

تا گشت خداوند و اوستاد

□

چون عنکبوت گرد مگس بر تنیده گیر

□

همی آب حیوانش خواند به نام

□

اندرجهان بگوی که: این منزلت کراست؟

□

نیست یک شغل کش نه پایانیست

□

مکان بهل که مکانی ز لامکان داریم

□

پراندیشه جان بداندیش اوی

□

سوی اقلیم جفا کم گذری

□

منم رنج‌ها را مگر مصدری

□

که افتادم اندر سیاهی سپید

□

نباید که یابد به پیشت گذر

□

راه بیرون شدش نبود، ببست

□

شراب شوق من در جام داری

□

هنر در آن، که ز الماس بشکند پولاد

□

ز فرهختگی سر برافراخته

□

و آن روش و جنبش هموار را

□

در کفایت چو تو سوار نداشت

□

که هر چه داد به اضعاف آن سزاواری

□

کسی را نبود آشکار و نهان

□

در دو بوته دو آتشی گردد

□

نکو دید خود را و ابله نبود

□

نرست از گلشنت برگی ولیک از خار تو خستم

□

چرا سودی ای شاه با مرگ دست

□

مرغ هوا گشت طفیل بطان

□

زمان ز کلک شما گشت منتظم احوال

□

بر گنهکار نگیرد چو ز در بازآمد

□

که یارد شدن نزد ایشان فراز

□

راه میپویی، اوست قاید تو

□

مر سینه را سپر کنم و پشت را کمان؟

□

هیچ باشد همه چه چاره کنم

□

بر آزادگی بر سر افسر کنید

□

رو بدان قبله‌ی احرار نهاد

□

در نیم رفته دمگه گلخن چگونه‌ای

□

ز مسعودی به محمودی رسیده

□

بینداختی تاج شاهنشهی

□

از تو در نیم راه باز استد

□

گر بخت استوار کند لاد من

□

که ز رشک دل کبابم و به اشک چون سحابم

□

به دستش زن و شوی گشته اسیر

□

پیش او حسن همه خوبان گم است

□

و آرام یافتی دل من از عظات تو

□

که جز ما پناهی دگر نیستش

□

دو گوشش به کردار دو گوش پیل

□

نزد دانا در آن نباشد شک

□

درونش مهبط انوار معنی

□

داشت از آب خضر آبخور او

□

به پیلی گرانمایه‌تر زین نهاد

□

یوسف غیب تو شود رونمای

□

نه چو خاکسترم کز آتش زاد

□

در کار آخرت کنی اندیشه سرسری

□

که ای آرزومند چندین مشور

□

پیش اهل خرد چه خوب و چه زشت؟

□

دست سمن ستان و برم لاله‌زار کرد

□

ولی نسبت ز حق دارم من از مریم نمی‌دارم

□

دل و بخت با او ندیدیم راست

□

دل ندیدند و فیض دیده نشد

□

همچو عقل عاشقان سرمست و حیران دیده‌اند

□

که سعدی مثالی نگوید بر آن

□

تو گفتی که گردون بخواهد کشید

□

روی هفت آسمان سیاه کند

□

کتش دل زده در قبه‌ی بالا بینند

□

جمله‌ی اسلام پریشان کند

□

همان اندکی مرد برنا و پیر

□

بستن آن رخنه که آرد اجل

□

سرکه بر مس نهی شود زنگار

□

که پنج روز دگر می‌رود به استعجال

□

چو خواهید کز جان و تن برخورید

□

خون بسوزاندت چو نافه‌ی مشک

□

ادریس ریزه خوارش و ارواح میده آور

□

ز بیم چشم بد سر نیز بستم

□

همی داشت لشکر ز دشمن نگاه

□

وندران سوز و گریه کم نزنی

□

چه عجب کز دم مرغ آه دریغا شنوند

□

که باشد زنان را قبول از تو بیش؟

□

ازیراک او را پسر بود هفت

□

چون قلم سر نهاده بر خط شوی

□

از جرعه سبحه سبحه هویدا برافکند

□

که حدیثت چو غیب مرموز است

□

دل بدسگالت هراسان شود

□

در غرض‌های من آویخته بود

□

که تاج سر آل سامان نماید

□

تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار

□

که آباد بادا به دادت زمین

□

چندشان دخترست و چند پسر؟

□

که ز حبل المتین کنم زنار

□

آسان درآ و غم مخور تا منت غمخواری کنم

□

یکی جای شایسته بنشاختشان

□

که‌ش مرض قافیه‌ست و مرگ ردیف

□

سر دریغا کلاه می‌گوید

□

تواناتر از تو هم آخر کسی است

□

نگفتی به باد هوا راز اوی

□

سقف مرفوعت آشیانه‌ی مهر

□

دین عرب را پناه ملک عجم را فخار

□

هر سر مویم خریداری شود

□

بود روشن و مردمی پرورد

□

از تو تا دوست راه بسیارست

□

رطب پخته را دقل منهید

□

خالی مباش یک نفس از حال کهتران

□

بر سفلگان تا توانی مگرد

□

خبرت گوید و ز آزادی

□

باد که آن دید ساخت مروحه دست چنار

□

بر آتش غم هجران حرام گشت حرام

□

نوازنده‌ی مردم پارسا

□

زشت باشد به ذکر کردن جهد

□

بر سر صدر زمان خواهم فشاند

□

مگر کز تکلف مبرا شوم

□

مکن روز بر تاج و بر تخت دخش

□

چه طمع میکنی به نطفه‌ی زشت؟

□

کز عدل او مبشر مهدی زمان ماست

□

که تایید ابد بیناد عز الدین بوعمران

□

جهان را سخن گفتنش سودمند

□

گفت و گوی اندک و بسیار نیست

□

همچون خلیل هذا ربی بخوانده آزر

□

که غم فزون شد و از سر برفت غمخوارش

□

ز هند و ز چین و همالان ما

□

شاخ و برگش دراز گشت و فراخ

□

چون کام روزه داران گشته صبا معطر

□

چگونه فاسق باشم شرابخوار توام

□

خردمند خوانند و پاکیزه‌رای

□

پسرا، میل کن سوی بابا

□

مختار چار ملت سردار هفت کشور

□

به یمن تو در اقبال بر جهان بگشاد

□

نگه کن بدین تا چه اندر خورد

□

ملک از زمره‌ی غلامانش

□

باطن او درد و ظاهرش همه صاف است

□

ختم همه حسن جهان می‌کند

□

سرلشکر از ماه برتر بود

□

در هیبت برو گشوده شود

□

ره دروازه بر آن تنگ مقر بگشایید

□

یهدمها حتی عفت و اضمحلت

□

هر حله را که بافته در ششتر سخاش

□

قاف در کاف گنبدت شده خرج

□

شعله در چرخ اخضر اندازد

□

ای قوت پا در روش وی صحت جان در سقم

□

تا خط بغداد ده دجله صفت جام‌جم

□

بر نپیچم سر از تو تا هستم

□

لاله ستان جنت و عبهرستان اوست

□

کجا ماند آیینه در زیر زنگ؟

□

کز بنات النعش هستش نردبان انگیخته

□

هر چه دادند باز باید داد

□

چار مادر بر سرش توش و توان افشانده‌اند

□

چنان که عرش به بالای نام او زیبد

□

در مدینه نقش دین بینی به برهان آمده

□

تا دلت پر شود ز عزت ذات

□

دل ندانست که شادان شدنم نگذارند

□

که بعد ازو متصور شود شکیبایی

□

به عزم رزم کنند از برای کینه سباق

□

هر دمی بر اخی دعا می‌کرد

□

دل به خاقان و خان نخواهد داد

□

چون راست آمدیم چو تیر از کمان رویم

□

تا روی بر باد این پیروزه پیکر بادبان

□

غیر گوید ولی نمایش اوست

□

مشنو خلافشان که جز ابلیس فن نیند

□

به توفیق حق دان نه از سعی خویش

□

چند قدمگاه پیل بیت حرم ساختن

□

به شکوه تو بر عقول فلک

□

بینی ارواح که چون با صور آمیخته‌اند

□

آنگاه من آن نفس کجا باشم

□

در ساحت قدر اوست جولان

□

در قدم پاکروان خاک شو!

□

آتش موسی و گاو سامری در ساختند

□

نتواند که کژ رود جدول

□

بر جانم از شناعه زدن کرد زیورش

□

تا نگردد حرام سرخ و سیاه

□

هفت تسکین دل غصه خور آمیخته‌اند

□

از مکسبه و کیسه و بازار رهیدیم

□

کردند پوستین و نکردم عتابشان

□

نیست داب من که بگذارم چنین !

□

آنکه ز هشتم فلک همت او داشت عار

□

لا تنطقن بدعوی تورث الخجلا

□

قفل زر افکنده‌ای بر در زندان او

□

چشمها تیره، کوچها تاریک

□

که تا چون نای سوی چشم رانم دم به فرمانش

□

که احمقی است سر کرده‌های شیطانی

□

وگر سازد طنابم طوق گردن

□

سال او از بیست کم، ابسال نام

□

شرح این حادثه‌ی عمر شکر بازدهید

□

سال دیگر که در غریبستان

□

مقصود نظام عقد عالم

□

تا ترا از درم بپردازند

□

هزاران نقط شیر پستان نماید

□

گر بالایم وگر فرودم

□

ریزه و استخوان نمی‌یابم

□

مال خود بهر دیگران چه نهی؟

□

که دل از راه گوش می‌بشود

□

ترسمت آیینه نگیرد صقال

□

سر زیر شد که تر نشد این سبز بادبان

□

به پا رفت و به سر باز آمد آن دل

□

گوهر آن کوه بیشتر گهر آورد

□

تو می‌دانی اگر من می ندانم

□

دیوی است غسل گاه شده حوض کوثرش

□

گل خبر از طلعت زیباش داد

□

مه نه دنبال خری خواهم داشت

□

راست خواهی نه این نه آن خواهم

□

بر صدر تو جان فشان کعبه

□

در پس این پرده نهان بود، یافت

□

بر ازین نه مقرنس دوار

□

که من جز میر مه رو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

بزم صبوح از جوی می، فردوس کردار آمده

□

وز ازل سرنوشت من اینست!

□

این رطب بی‌استخوان خواهم گزید

□

هیچ دشمن کام یابد؟ گفت این؟

□

صیرفی شرع را قدر تو زیبد امین

□

نسبتش با بدن درست شود

□

پیل بالا نقد جان بر پیلبان افشانده‌اند

□

که فک دودی از زبانه‌ی اوست

□

که چل صبح در مغ سرا می‌گریزم

□

آینه‌ی چونی و بیچونی است

□

رطب اللسان چو زمزم بر کعبه آفرین گر

□

به سیم حل ننویسد مثال ثغر تو سین

□

هفت آسمان مشاطه و هفت اختر آینه

□

دست من گیر و در پناه آرش

□

قلزم به جنبش آمدو جوید همی گذار

□

چو ز هستی برهیدم چه کشی باز به هستم

□

سنبله‌ی چرخ را ابر کف شاه نم

□

کاندر آن عشرتگه خرم نبود

□

پر عقاب آفت جان عقاب شد

□

کز دل نشان نمی‌رود و دلنشان برفت

□

و انگشت او با جام می ماهی است دریا داشته

□

روشنست این سخن چه حاجت نقل؟

□

ماه دگر سوار شده بر دو پیکرش

□

پاکم به عدم رسان به یکبار

□

رهروان را سرمه‌ی چشم روان آورده‌ام

□

گیرد از ادراک محسوسات کام

□

بام خم‌خانه‌ی نیلی به تبر بگشایید

□

ازین کمند نشاید به شیرمردی رست

□

همت ز نه پرده برون، دل هشت مرعا داشته

□

بر در خلق جز به دین نرود

□

وز طیلسان مشتری آرند میزرش

□

خواهی که زنی آتش در خرمن و انبارم

□

از نخل خشک خوشه‌ی خرما برآورم

□

خرس خود مخلصی همی طلبید

□

نعلین پای هم سر تاج سکندرش

□

گنج و لشکر نکند آنچه کند همت و رای

□

وز رنگ عید شانه زده دم احمرش

□

داشت از آستین مریم شرم

□

تا به چپ کردی حساب این فضیلت‌های راست

□

چون سر برآورم؟ که سرم زیر بار توست

□

از دیده گلابی کن، درد سر ما بنشان

□

نغمه، بی‌زخمه‌ی مطرب که شنید؟

□

به دو چشم او که جانم بشود اگر نیاید

□

که عود یار گرامی به عود جان ماند

□

بر دست راست بیضه‌ی مهر پیمبرش

□

دان که آن ملک را خراب کنند

□

تا هر چه داشت قاعده عذرا برافکند

□

سزد سزد که بر آن چرخ برق وار روم

□

کز ید بیضا گذشت دست عمل ران او

□

وز خیال و ضمیر و فکر به در

□

ز آب خونین کاین مژه پالود و بس

□

ولی به کار نیاید بجز نکوکاری

□

عطسه‌ی مشکین زد از صبای صفاهان

□

یا بیفشان و حلقها ترساز

□

چون سخن‌های او بلند سر است

□

یک نفس مقبل شدم یک لحظه میمون یافتم

□

یا تیغ بوالهیجاست آن در قلب هیجا داشته

□

شاخ معنیش زهد بار آورد

□

الدگز را ملک کیخسرو میسر ساختند

□

تشوق طیر، لم یطعه جناح

□

چنگ زن و باده نوش رقص کن و شعر خوان

□

مرا از مهر و کین آن و این بس

□

روز ندانم که از کدام برآمد

□

عشق از او غیب بینی خاک او نقش آدم

□

وز جیحون ساز نوش این سم

□

که کند عجبت از نظرها دور

□

رانده‌ای را بر امید عفو شادان دیده‌اند

□

و عند هجوم الناس یألف بالغدر

□

هر فضله‌ای از آنها چون جعفری ندارم

□

به قوی مظهر صفات شدی

□

خوش نمک در برابر افشانده است

□

کوش که نارسیده سیل، از پل رخنه بگذری

□

چو باد و خاک سبک سایه و گران‌بارم

□

خلق را وصف او چه امکان است؟

□

به طراز هنر ندوخته‌اند

□

مرا به روی تو شغلیست از جهان شاغل

□

نسپرده دل به بوقلمون باف صبح و شام

□

دل ز بوی تو با قرار بود

□

هم تنور غصه هم طوفان احزان دیده‌اند

□

سرگشته که من نشانه دیدم

□

منگر وطای ازرق و مگزین غطای خاک

□

به وجودی دگر بزاید مرد

□

طوق در حلق قیصر اندازد

□

ز بخشایش فرو مگذار موئی

□

طوطی آسا طوق آتش کم نخواهی یافتن

□

نبری بهره‌ای، زیان بینی

□

اره با ساق میوه‌دارکند

□

جهانی پر غمت آنجا نهادیم

□

فتنه را از خواب خوش دندان کنان انگیخته

□

بایدم در گفت و گوی او نشست

□

گرد هر نقطه و هر نکته برآی!

□

جور ظالم وزر اخری

□

کاین دامگه نه جای امان است الامان

□

در یکی خیمه بیست مولانا

□

همی راند از پردلان بسته صف

□

پس کار خویشتن رو که نه شیخ و نه مریدم

□

دل حامله‌ی گران ببینم

□

گوش بر رازهای پنهانی

□

بکش پا از رکاب زندگانی!»

□

که حکمت نیست بی‌حرمت نشستن

□

جز موی خیال سان مبینام

□

گوش بر دشمنان گوشه‌نشین

□

دید آن بدره در آن منزلگاه

□

حور گندم‌گون حسنا دادی احسنت ای ملک

□

دست ثنا وامدار هیچ ز دامان او

□

لیک ازینها هیچ در گوشم نماند

□

گریان ز حضور قیس برخاست

□

بهشت منزل پرهیزگار خواهد بود

□

لاشه‌ی خر زاب خضر سیر شکم داشتن

□

باغ پر میوه، دشت پر لاله

□

از لیلی و حال او نه آگاه

□

ز حرمت عار می دارم از آن بر عار می گردم

□

طوق سر چون سر چوگان به خراسان یابم

□

از دم او نغمه‌ی اعجاز یافت

□

پدروارش به پیش خویش بنشاند

□

کاندر حساب عقل نیاید شمار آن

□

بلکه دست آب همه تسکین رضوان آمده

□

چنان دانم که از مادر نزادم

□

غم و اندوه پیشین باز می‌گفت

□

چون دو جهان یک همه دان دیده‌ام

□

چون معتکف برهمن، نه قوت و نه منالش

□

روی صلح از دل تو برتابد

□

به من این نقد را بسپرده بودی

□

سرو در باغ به رقص آمده و بید و چنار

□

از رخم کهگل کند اشک زمین اندای من

□

داروی درد خویشتن سازد

□

نان و آبی (که) خورم و آشامم

□

معجز موسی و برهان توییم

□

دافع اشرار و گرد از دامغان انگیخته

□

زین دو شاید شد آشنای فلک

□

اگر صد پی به پای وهم و ادراک،

□

یکی دنیا به عدل آباد کرده

□

تمنای جلاب و مرهم ندارم

□

تو بر آن نور رنگ سایه مزن

□

چرا کردی فغان از جان پرسوز؟

□

داد ده ظفر ستان، ملک خدای راستین

□

حج ما هر هفته عمدا برنتابد بیش از این

□

همچو پاکان به دل پاک مقیم

□

درون از گرد محنت رفته بودم

□

که شاهان عجم کیخسرو و جم

□

زان کاتش نیاز دمیدم به صبح‌گاه

□

رخ این خانگی ز پرده که دید؟

□

می‌زد با خود ترانه‌ای خاص

□

ما نیز در اظهار بر او فاش و پدیدیم

□

دل ز چرخ این همه نالان چکنم؟

□

قله‌ی موج به گردون سایی

□

کهن گرگی بر او دندان کند تیز»

□

خالی نباشد از خللی یا تزلزلی

□

آهنگ دان پرده‌ی دستان صبح‌گاه

□

تظلم پیش زلف من چه آری؟

□

میان دوستان کردارش این بود

□

پروانه‌ی شمع نور مشکاتیم

□

عامانه از فرشته‌ی روزی ضمان مخواه

□

خواجه دارد لوای حمد به دست

□

بس خرابی که بود پرده‌ی گنج

□

طراز شوشتر در چاج بندد

□

بر پرنیان صد کاروان، از مشک سارا ریخته

□

بر سرخانه سر فرازش دار

□

به باغ خلد کرده غارت حور

□

که گویی من جهانی را ستونم

□

ور نیم منقار دگر، یاقوت حمرا ریخته

□

یادش آمد ز مقالات مرید

□

که باشد بر کف‌اش ز آن باده، جامی

□

صد قطره که جز گهر نباشد

□

چون نیستم از صفت چو ایشان

□

سرور خلق و سر الوالدینست

□

با روغن داغ، روی تابه

□

هر سر ده قواره را زهره کند به ساحری

□

با ساقی فرخنده فر زو خانه فرخار آمده

□

عاقبت همچو شکر شیرین است

□

دو صد شعله به یک مشت نی آورد

□

سعادت دو جهانی طلب چرا نه کند

□

کب حیوان شوم انشاء الله

□

باب و فصلت تراز خامه‌ی دین

□

ز حسن یوسف و عشق زلیخا

□

ما راضییم خواجه بدین ظلم و این ستم

□

هم‌شهریان کعبه تو را میهمان شده

□

گشت بر خوان کرم دمسازش

□

کافسانه‌سرای این سخن نیست

□

کمترین دولت ایشان را بهشت برترین

□

صدر ازل قدر ابد قهرمان

□

تو می‌سوز اندرین سودا، که خامی

□

یقین چیزی بجز آب اندر آنست

□

از ننگ وجود او بریدیم

□

کز خط سعادت اوست عنوان

□

قائمی بر قدم مغروری

□

ز استصواب آن طبعش، بخندید

□

به زرین جام جای جم گرفتی

□

کب امید برد امید عطای نان

□

که فرهادی و خیلی کوه کندی

□

به جمع قوافی و فکر ردیف

□

هله ای تو اصل اصلم به تو است هم مطارم

□

هر دو را محکوم دریا دیده‌ام

□

هر چه جز دوست همه پوست بود

□

که: «ای بازوی سعی‌ات با ظفر جفت!

□

که تیر وهم برون آید از کمان گمان

□

نیسان کان دید کرد لشکری از ضیمران

□

یوسف و گرگشان به یک زندان

□

ولیکن نقشبندی را نشایند

□

بر فرق فرقد افسر احسان نو نشست

□

هم به باغ دل بهاری داشتم

□

فیضهاییست آسمانی این

□

به پایش از مژه خون جگر ریخت

□

ان الثعالب ترجوا فضل آساد

□

از بوقبیس حلم خویش ارکان نو پرداخته

□

که در هجرم بلا خواهی کشیدن

□

بر در ورق گمان مردم!

□

سجده آرند که ما پیش شما ناچیزیم

□

گوهر دریا نه و لاف بیان

□

سر به سر درد شده بهر چه‌ای؟»

□

به لطف و مرحمت اولی‌ست یوسف

□

دگر نزاع نیفتد میان گرگ و غنم

□

ولیک از درون جز فضایی نبینم

□

گر اجازت دهی همی کشتیش

□

که با یارش نیفتد چشم بر چشم

□

به ما نرسید و ما از غم رسیدیم

□

عشق با طغرای جاء الحق درآمد از درم

□

سوخت او را و سلامان را گذاشت

□

از پیش نظر کناره کردی

□

الا خلیلا لم تجده نظیرا

□

فرزند آفتاب به معدن درآورم

□

یا معید و خطیب شهر و امام

□

سخن بر هیچ چیز آخر نمی‌شد

□

سوی آن قلعه عالی تو برانداز کمندم

□

هم نشکند چو سرو دل زورمند او

□

گام سعایت زده در خون توست

□

به اندازه نوش و به اندازه خور!

□

چرا خسیس کنی نفس خویش را مقدار؟

□

موضع هر مبضع است بر سر شریان او

□

شکر رزاق ورد خود سازد

□

به خشکی آمدی رختش ز گرداب

□

به میدان در از کام شیران جانور

□

در هر صدفی جدات جویم

□

چه ملخ باشد آن شعیف، چه مور؟

□

ز دارنده بر روی خواهنده مشت

□

یطلن کلیلة الدنف الوحید

□

کاولین حرف است لامولی لهم سردفترم

□

ز چشم عیب جوی زن به مزدان

□

امیران لشکر، امینان راه

□

چون مار همی‌پیچم چون بر سر گنجورم

□

برد ز انصاف او فصل بهاران، بها

□

هست که هستی بود، الحق تویی!

□

بپرسیدش ز هر کاری و حالی

□

که دست جور زمان از زمین کند کوتاه

□

کو عقل مرا تمام بستاند

□

گر کرامات نیست این پس چیست؟

□

رفت آگهی‌اش ز جان آگاه

□

خرمن پندار یکسر سوختیم

□

تا شهنشاه قناعت شد مرا فرمان روا

□

شرم بادت کافکنی از پا مرا»

□

ز جا برجست و سر در پایش انداخت

□

فی العشق الا ان یکون تکلفا

□

کانگه که طلب کنی نیابی

□

بنماند نهاد را پوشش

□

نشانه شوی تیر ادبار را

□

گر نه کوری بین که بینا می رویم

□

خاقانی دیگرم، نه آنم

□

اندر آید به موقف آتی

□

چه امکان ز وی این سفر را بسیچ؟

□

چو دولتست چه حاجت به تیر جوشن خای

□

تا در این دور کم حزین باشم

□

وز هوی و هوس صبوری به

□

وز آن آمدم زنده‌ی جاودان

□

کو سکندر تا به مرگ برهمن بگریستی

□

لعبت باز آسمان زوبین افکن شهاب

□

دشمنش مرده چون تواند کرد؟

□

بی‌خود برجست و بی‌خود افتاد

□

و آن رنگ ارغوانی ما زعفران شود

□

زین دور کردن ما شروان چه خواست گوئی

□

جای کشت و برو رعیت چست

□

بر اورنگ شاهی ولیعهدم اوست

□

چو روبه عاجز و منقاد کردم

□

در طبرستان طربستان طلب

□

سرانجام تفکر را چه خوانی

□

در وی همه عیب خود نویسی

□

که در بخشش نگردد ناخنش تر

□

زعفران سازم رخ زرفام خویش

□

که آبروی جهان به گردن تست

□

بیخود از زمزمه‌ی خلخالش

□

گرچه هر دم ماورایی پی برم

□

ساقی میکده به داند مقدار مرا

□

که نگذارد طبیعت خوی مرکز

□

جان داده ز درد فرقت یار

□

هزارم بوسه خوش داد بر روی

□

مانده بر عارض جعد کشنت

□

زانکه نورست و فاش گردد نور

□

به آب دیده گفت آن سر و قد را

□

که بدان ارزد چاکر که از آن باده دهندم

□

بر عالم بوالعجب کشیدم

□

به وحدانیت حق گشت شاهد

□

گل را به تپانچه ساخت رنجه

□

زر صامت کنی به قلابی

□

کز پس مرگ دشمنان در حزنم، دریغ من

□

که کفافی از آن بر اندوزد

□

به گاه پویه تند و وقت زین رام

□

آنان ندیده‌اند که کوتاه دیده‌اند

□

پرزی به هزار اطلس معلم نفروشم

□

به تاریکی درون آب حیات است

□

به راه لطفش آر، از لطف رفتار!

□

قدم بر بت نهی رفتی و رستی

□

به پالکانه‌ی جنت عقیم به حورا

□

دور کن قسم مفلس و بیوه

□

پروای کس‌ام مباد بی‌تو!

□

حاکم تویی حاتم تویی من گفت و گو کمتر کنم

□

در خوشه‌ی عمر دانه بایستی

□

در آن حضرت من و ما و تویی نیست

□

کرده بر خفته‌دلان پرده‌دری

□

ز سیرابی به غرق آرد سرانجام

□

کفت نقاب هست صب حدم و ماه تاب

□

فکر ضبط صفات او نکند

□

مضاعف ساخت آنها را به یک‌بار

□

او به داند اگر سزاواریم

□

از دست، بنفش کرده ران را

□

نه ای بیگانه خود را آشنا کن

□

وز پهلوی خود بیفکن این بار!

□

و از آنجا خاست اول بت‌پرستی

□

چرا بیژن شد اندر چاه یلدا

□

بر خود او را به آقچه گرم کنی

□

کس نیست به گرد خیمه‌ی وی

□

گوید که رستم صف پیکار امجدیم

□

وان چو ملخ می‌برد کشته‌ی دین را نما

□

به این کمند ز قید زمانه بیرون آی

□

سلطان چمن سپر بینداخت

□

کلید قفل چندین گنج‌نامه

□

این روی تازگان که به نظم آفریده‌ام

□

گر کمان از دویست من سازد

□

بر ارباب حاجت مزن پشت پای!

□

کانجم جود فتح باب کند

□

از بس که دم ز غالیه دان تو می‌خورم

□

از این پاکیزه‌تر نبود بیانی

□

فزون کردی بر آن درد غریبی

□

فموت الفتی فی‌الحب اعلی المناصب

□

ماکیان بر در کنند و گربه در زندان سرا

□

کلک او محرز کنوز قدر

□

در او کنده هر سو بسی غار دید

□

ماه نداش می کند کز رخ تو منورم

□

هان و هان تات قضا از سر پیمان نبرد

□

به هر دم اندر او حشر و نشیر است

□

خار از کف پای تو که چیند؟

□

چو بنده‌ایست کمر بسته پیش مولایی

□

تو همه تکیه بر سخن کردی

□

جام بر کف رویم و جان بر لب

□

ز حد شام بر کنعان علم زد

□

چو بی حد و مر بشمرد سالیان را؟

□

سازنده‌تر ز صبح دوایی یافتم

□

به زیر کفر ایمانی است پنهان

□

فتاد آنجاش میل سرمه از دست

□

تن خویش را کرد امروز خوار

□

هم به سودای تو زر بایستی

□

نظر از شهوت و هوس نکند

□

در آب انداختند از نیمه‌راهش

□

چو اختران سماوات از منیرانم

□

کاغذ شامی است صبح خامه‌ی مصری شهاب

□

ز ذوق نیستی مست اوفتاده

□

بجز شانه کسی نبسوده مویش

□

درنگی شد وخامشی برگزید

□

چار دیوار گلین را که در او مهمانم

□

فکر او شیث را به جان آورد

□

وز آن مشت گیاه او را فراغی

□

از من همان طلب کن زیرا من آن کنم

□

سخن تر چکنم؟ زر ترم بایستی

□

شده یک چیز از حکم ضرورت

□

مرغ معنی نگشاید پر و بال

□

که از داد یزدان نکردند یاد

□

هم دل بوالقاسم است هم جگر بوتراب

□

بسی خواری که از جورت کشیدم

□

دلش چون نیشکر در صد گره، بند

□

ما چرا کاسه کش مطبخ هر دون باشیم

□

به آب دیده ز عشقت که زهر عمر گزایی

□

که بد مستی به است از نیک مردی

□

همین عشقت دهد از خود رهایی

□

کزان همرهان کس نگشتند باز

□

حلقه بگوش و غرق زر و گوهر آیمت

□

ما همه سایه‌ایم و نور یکیست

□

که گیرد ازو طبع تو خوی زشت

□

همه دوشیزه و هم‌زاد و نکو صورت و شاب

□

کاول نشست جفت و به فرجام فرد خاست

□

بر آن کاری که اول بود بر کار

□

هر در نصیحتی که سفتی

□

که آن نامور مهتر افکند بن

□

خاموش از آن شدم که سخندان نیافتم

□

گو مدان نحو و حکمت و تفسیر

□

ز جان جز نقش جانان می‌تراشید

□

که زیر عقده هجرت بمانده چون ماهم

□

کز دوست رازدارتر آن چاه زیر آب

□

گهی بام آورد گاهی کند شام

□

پیامی‌ست پوشیده سوی تو این

□

بترسیم کین کارگردد دراز

□

فرق باشد ز منی تا به منات

□

راست آمد هر آن حدیث که گفت

□

در خیمه شنید لیلی آن راز

□

سرفرازش مکن ار شاه جم است

□

کانگه که رفت سوی فلک فوت شد دوا

□

بلرزد چون زمین روز قیامت

□

ندادی در آن اختیار، اختیار!

□

اگر سر دهد گر ستاند کلاه

□

دانست که می ندیده خواهم

□

در پی آرزو قدم نزند

□

نور او یک دو نفس باشد و بس

□

پیاپی اندر این مستی نه اشتر جو و نی جم جم

□

چرخ، قدر نفسش نشناسد

□

همی‌گردد همه پیرامن حرف

□

ز ابریشم فزون در تازه‌رنگی

□

سپاهی کدامند و گردان کیند

□

نتوانستم آن زمان برخاست

□

چو ندانی نهاد گام پدر

□

با او به هوای دوستداری

□

هرگز فزون نگشت و نشد کمتر؟

□

من پل همه بر زبان شکستم

□

هیولی نیز بی او جز عدم نیست

□

سرانجام کارش، چو آغاز گشت

□

بجام می‌اندر کنم یاد تو

□

اسرار علم مطلقش از بر نکوتر است

□

چیست تا در سماط او سنجی؟

□

کز آن گونه کز شاهی‌ام ساخت کار،

□

گویم که این با زنده گو من جان به حق بسپرده‌ام

□

طریق کاسه‌گر و راه ارغنون و سه‌تا

□

که دل در جانب چپ باشد از تن

□

بود همچو نام زرش، دل دو نیم

□

همه راستیها گشاد ازنهفت

□

باغ وحدت یافتی از بن بکن بیخ هوا

□

پشیمانی چه سود از کرده‌ی خویش؟

□

ورق شد سیه زین رقم، نامه را

□

سگ را قلاده در گلو و طوق در دم است

□

حرمت دارند مادران را

□

از آنجا لفظها را نقل کردند

□

طفیل سکندر به مجلس نشاند

□

ز گوهر درفشان چو چشم خروس

□

چرخ کژ سیر کاهرمن سیر است

□

جز به دریوزه از در ایشان

□

عقل و دین را فکنی بند به پای

□

بی‌بصره وجودت من یک رطب ندیدم

□

جنس ملک اخستان ندیده است

□

وجود خاکیان از سایه‌ی اوست

□

ز سرو جویباری آب برده

□

به یزدان سقف پوزش اندر گرفت

□

که این ندای قد افلح شنود و آن قدخاب

□

دین مباهی شود، خرد نازد

□

از آن رو خاطرش را میل او نیست

□

نه سپیدار تو را بار بهی آرد و سیب

□

آب حیوان به امتحان بگشاد

□

نماند نور ناهید و مه و مهر

□

زمین از سبزه‌ی تر پرنیان‌پوش

□

همه هرچ گویی توفرمان کنم

□

خطوی از این مسالک و صد خطه‌ی خطا

□

او کند ترک من، تلف گردم

□

نگردد باغبان بر وی فراموش

□

ما سخن گوی خموشیم که چون میزانیم

□

به ارغوان ده رنگ و به ارغنون آوا

□

شنو «انی انا الله» بی‌گمانی

□

می‌داشت دلی چو غنچه پر خون،

□

که از رزم دیرینه دارد نشان

□

از بخشش چاه است همه ریزش دولاب

□

ندانم تا چه رنگ آید به دستم؟

□

به بادی بگسلد زنجیر تدبیر

□

گندنا سوی حقه‌باز فرست

□

دربر خاک جاودان خلوت

□

دوم از معصیت وز شر وسواس

□

غبار خاطرش ز افسانه رفتی

□

همه نیکوی دیدم اندر نهان

□

تا عمر به سر شود به دردم

□

چشم فتان تو گر فتنه‌ی ایام نبود

□

طلوع اخترم بدبختی آورد

□

عید را قربانی اعظم شدم

□

آری بر گرد قطب چرخ زند آسیاب

□

دو چشمی می‌شود در وقت ریت

□

دواج همتش مویی ندارد

□

همی‌تاخت چون باد با پور شاه

□

گفتی او محور همی راند ز خط استوا

□

گوئی بدان عنبر زمین آلود دامان صبح را

□

از سر طاق فلک تا به حد استوا

□

کان به جاه و منزلت زین برتر است

□

خون چشم رواق افشان درکشم هر صبح‌دم

□

همه یک چیز شد پنهان و پیدا

□

در گنج رازش ندارد کلید

□

نباشند یاور مگر تازیان

□

بهر دنیا به ترک دین نکنند

□

تا صف آرایی آن صف زده مژگان چه کند

□

به خواب اندرش دید و پرسید و گفت:

□

به روح شاه عزیزم اگر به تن خوارم

□

لیمان را ازو شادی حکیمان را ازو شیون

□

بهشت آمد همیشه عدل را جا

□

مپندار هرگز کز او برخوری

□

چو شد غرق پیکانش بگشاد شست

□

از وهم برون و از گمانم

□

هر که در دشت محبت جگر شیرش نیست

□

دریغ باشد یوسف به هر چه بفروشی

□

آه من سخت کوش می بشود

□

که به کوشش مدتی احمر کند الماس را

□

نماند درنظر بالا و پستی

□

که ای حامل وحی برتر خرام

□

بگویید و گفتار او بشنوید

□

چو اسماعیل فرمان پدر کن

□

ایزد به من ندادی طبع غزل‌سرا را

□

به یک هفته با هم برابر شویم

□

ما پیله عشقیم که بی‌برگ جهانیم

□

چرا چون انسی و جنی در اندوه تن و جانی

□

تویی با نقطه‌ی وحدت مقابل

□

ندید و نبیند به چشم آدمی

□

ز شاهنشهی گردش نو رسد

□

در نامه‌ی اقبال همه نام تو خوانیم

□

حواله کن به دم تیغ شاه ناصر دینش

□

که ترسد که در ملکش آید گزند

□

بیاساید شب و روز و بر آماسد چو سندان‌ها

□

زین سبب مقصود او شد سغبه‌ای در راه دین

□

برو بنیوش «لاتهدی» ز قرآن

□

کافر چه غم خورد چو تو زنهار می‌کنی

□

فراز آورم تو نباشی دژم

□

بر خاک نشستند که افلاس بیان بود

□

بنده را از بندگی خواجه اکراهی نباشد

□

که سلطان شبان است و عامی گله

□

من رفتن راهوار دیدم

□

نه کمست از کان که گنج بهشت ذوالمنن

□

مر این گوید که نه آن گوید آری

□

نشاید دل خلقی اندوهگین

□

به گنبد نگه کرد و بگذاشت اسپ

□

رسید کار به جان و گذشت عمر به بازی

□

که گر بر سنگ بسرایم از آن تحسین شود پیدا

□

این شرط وفا بود که بی‌دوست

□

نیست جز سایه کسش هم پیوند

□

سبکدل کی کشد هرگز دمی بار گران‌جانی

□

گهی دوزخ بود گاهی بهشت است

□

نه عشقی که بندند بر خود بزور

□

سواریست اسپ افگن وکارکن

□

یک روز تو باش غمگسارم

□

الحق کسی نخورده‌ست زین خوب‌تر قسم را

□

بتندی برآورد بانگی درشت

□

با جمله ما خوشیم ولی با تو خوشتریم

□

هرگز به خدا و به رسولانش گمانی

□

کسی کو را طریق اعتزال است

□

گلزار رخ تو را غزل گوی

□

فرستاد و گستهم را پیش خواند

□

یار با ما دوست باشد گلخن ما گلشنست

□

لها الشهب صوم و السموات رکع

□

گهرهای دندان فرو ریخته

□

ز بیم زنگیان بی زبانت

□

من سنایی با زبانی چون سنان چون خوانمت

□

همی‌گردند این هشت مقوس

□

شب از بهر درویش، شب خانه ساخت

□

همی تیغ بارید گفتی ز ابر

□

چو غمزه سازد هاروت را نکال کند

□

شکرانه‌ی این شادی ساغرکش و خندان باش

□

گنه‌ست برگرفتن نظر از چنین جمالی

□

ناگه سر برزند از چاه غم

□

نه غم شادی و انده نه بهی از بتری

□

از آن راهی که آمد باز گردد

□

مرا از این چه که چون آفتاب مشهوری

□

بزد تیغ بر مغفر کینه خواه

□

در خدمت کمتر حشم بارگه ماست

□

کی رها سازد ز کف دامان ظل الله را

□

نه مردی است بر ناتوان زور کرد

□

کاصحاب فیل هرچه توان کرد کرده‌اند

□

من چو در سرکه فزودم تو مکن کم ز انگبین

□

گهی در دل نشیند گه در اندام

□

صبر پیدا و درد پنهانی

□

تگ اسپ وشمشیر وگرز نبرد

□

زان پس دل بوستان ندارد

□

هل اصل یاقوت اجاج الماء

□

چو کس را نبینی که جاوید ماند؟

□

دشنه خورشید بود خنجرم

□

یوسف رسن بسوزد آنجا که او کند چه

□

یکی مادر شد آن دیگر پدر شد

□

هنوز از تواضع سرش بر زمین

□

بزرگی و گردی و شایستگی

□

ما از تو فقع همی گشاییم

□

واقف از عدل شه کشورگشای من نبود

□

بگوید سعدی ای دشمن تو می‌گویی

□

شکرش را برادر است کژور

□

کاینک رهی به آشتی آمد به خوان تو

□

ز عجب و نخوت و تلبیس و پنداشت

□

فما قلب المعنی عنک سال

□

همی تا کجا برکشد پایگاه

□

شوخی و خوشی را خود این ملک بود یارب

□

کاین قرعه به نام رخ زیبای تو افتاد

□

ابو زید را اسب و فرزین نهد

□

رو سخن خار مگو چون همه گل می سپرم

□

هم رایت رایستی هم خانه‌ی خانستی

□

همه در تحت حکم او مسخر

□

وز وجود عاشقان خاکستری

□

اگر تاج جوید گر انگشتری

□

زان دو زلفین سیه چون مار یار

□

که مهر خیره شد از تاج گوهر آگینش

□

نبینی لب مردم از خنده باز

□

بر ازرق آسمان زند صبح

□

کار رفتن از تو بود و کار توفیق از خدای

□

اگر جانت با دیو انباز نیست

□

پیداست که آتشیست پنهانی

□

نه لشکر فرستد بران مرز وبوم

□

رامش و آرامش و آرایشست اندر زمین

□

صد کافر اندازد ز پا تا یک مسلمان پرورد

□

بعد از تو کس ندارد یا غایه الامانی

□

غسق النفس تفرق ربض الکفر تهدم

□

مرد نبود که ... خر باشد

□

برش چون بر پیل و چهره چو خون

□

ز روبه رمد شیر نادیده جنگ

□

میان کیی تاختن را ببست

□

زان سناییت همی پند به مقدار دهد

□

هم غبار موکبش چشم سلاطین می‌برند

□

درمان درد سعدی با دوست سازگاری

□

تاش بخوردی به فراق رباب؟

□

خشک شده سرو بن زرد شده نسترن

□

به تیره شب آمد چو پیران شنود

□

تا نپنداری که تنها می‌روی

□

همه رزمگه کشته و خسته دید

□

سر سوی کل خویش نه تا نور بینی بی ظلم

□

سر هر کوچه زنم دست به دامانی چند

□

دگر دست کوته کن از ظلم و آز

□

می نشسته به بن خم که چه من مستورم

□

زشت باشد تازی بغداد بردن در عرب

□

دلیر و جوان و خردمند را

□

شود شاه لشکرکش از وی بری

□

پشیمان شده دل پر از درد و خون

□

گر سنایی نیست اندر ساحری استاد تو

□

دور خوشی دور شاه ناصر دین است

□

برنجد که دزدست و من پاسبان

□

چون بر در مشبک زنبور کافری

□

پیش هر بادی که بینی چفته گردد نارون

□

چو از تو خبر یافت اندر شتاب

□

آتشی نیست که او را به دمی بنشانی

□

بپرسیدن مرد یزدان پرست

□

که او اندر صمیم دل از آن آتش شرر دارد

□

بید الایادی ساعد الشعراء

□

از سنگ غم نباشد بعد از شکسته جامی

□

چونک زدی بر سر من پست و گدازنده شدم

□

شد چو خرمهره همه در عدن

□

ابا نیزه و تیر جوشن گذار

□

به یک ره از نظر خویشتن بیندازی

□

چنین اسپ تازان به دشت نبرد

□

یا رسم بتان نبود از بوسه سخا کردن

□

هزار تنگ شکر در نی قلم دارد

□

که راضی نگرد به آزار کس

□

تا پاک شود دهانت از گند

□

طب سنایی به شعر ختم کند شاعری

□

به خاک اندر آمد چنین یال من

□

که نام خداوند روزی بری؟

□

بدشتی دگر بود زان مرغزار

□

کم دید کسی سپیدکاری

□

کام چندین ساله را از یک نظر خواهم گرفت

□

کو نخواهد ماند بی شک وین بماند یادگاری

□

هم تو، بر کار خویشتن پرداز

□

این خاک را به مرتبه یاقوت و زر کنید

□

گراید ز بینی سوی مغز بوی

□

ز دوران گیتی گزندت مباد

□

بدست آورد سر بر آرد بماه

□

من سلیم از پوستینش سغبه‌تر گردم همی

□

که به شمشیر شهنشاه سخن دان ماند

□

جوابت نگوید به دست تهی

□

رایت شاه اخستان برکرد صبح

□

کیست جز تو حافظ و ناصر «و هم لا ینصرون»

□

شوم خیره روی اندر آرم بروی

□

به خواب اندرش دید صدر خجند

□

بود بیشتر گر میان سپاه

□

ای همه با تو همه بی‌لب تو هیچکس

□

کاشفته‌ی گیسوی سمن‌سای تو باشد

□

یا هزار آستین در دری

□

تا زند بر آن قبای سرخ دست

□

زردشت به مخرق زبان بریده

□

چمان و چران رخش در مرغزار

□

که ستر خدایت بود پرده پوش

□

که اندر جهان تازه شد داروگیر

□

از خود بترس و دیده‌ی ما را چو هین مکن

□

بر کف شعرا دفتر اشعار گرفتند

□

پیش که داد خواهی از دست پادشاهی

□

به عرش بر بنشستی به سرکشی نمرود

□

«نحن محرومین» نوشته بر طراز آستین

□

شده خیره زو چشم آن انجمن

□

که بر یک پشیزش تصرف نماند

□

به سر برنهاد آن کیانی کلاه

□

زیرا که هنوز در میانم

□

جان دشمن بستاند، سر اعداد برباید

□

اگر چه تلخ دهی در سخن شکرباری

□

چو ما، سفید و نکو رای و نامور بودی

□

جز بوس و کناری و حدیثی و نظاری

□

نیابد ازو کم شود پایگاه

□

دگر روز با هوشمندان بگفت

□

تن آسان کند رنج بفزایدش

□

که جان در جان در آید نه در آغوش

□

مگر آن شمع فروزنده در این انجمن است

□

سجده کن آنجا که ...

□

کو جنب بود نشایست مرا

□

نیستی زادم ازو اینت قوی درد زهی

□

بدان فر و آن برز و آن یال و شاخ

□

خبرش بگو که جانت بدهم به مژدگانی

□

همی آتش از کوه خارا بجست

□

زهر ما زهرست لیکن معدنی شکر گرفت

□

که به قدر کرمش گوهر بیجاده نبود

□

ز خیل و چراگاه پرسیده‌ای

□

شد سراپا از برای کار، هوش

□

لب به لب جوی پر از خط و ذقن

□

به هامون دگر نسپرد نیز پی

□

قرارش نماند اندر او یک نفس

□

گرفت از پی و از برسم بدست

□

شعله از مشعله‌ی روی ضیاگستر تو

□

که قطره را کف جودش محیط گوهر کرد

□

که نیست چاره بیچارگان بجز زاری

□

رخشان به سان عارض حورا شد

□

شهیدی چون حسین کربلا کو

□

بشد خاک و سنگ از جهان ناپدید

□

نه بر می‌رود دود فریاد خوان

□

بسی بلند و پستی است زندگانی را

□

باده ما را زین سپس بر رسم سنگ‌انداز ده

□

همیشه زینت اورنگ و زیب ایوان باش

□

بدو دارد از داد گسترده مهر

□

کوست سردار گوهر آدم

□

جسم بی‌منشورشان افتاده در دریای «لن»

□

چو فرهاد و برزین جنگ‌آوران

□

بجنبید بر بارگه لشکرش

□

یابی آن گنج که جوئیش درین ویران

□

لاجرم عمرش چنان کوته که دانی آمدست

□

و یری حبیب‌الله فوق حداء

□

شدند آن دو بیچاره چون بیهشان

□

هر چه داری بنهی پاک در این مسلخ

□

بدان نبود که جانت ز رنج بگزاید

□

خروشید و تابوت بنهاد پیش

□

همی رفت گیو و فرنگیس و شاه

□

یک مرد رزمجوی، ترا در سپاه نیست

□

در وی مزورست مقام و مقیم ما

□

حالی از اشک حلی‌های گهر بربندیم

□

بران خفتگان خواب کوتاه کرد

□

دل من آرزو نمی‌دارد

□

عز و ذل بگسل تو و در عاشقی تعیین مکن

□

نیارد کسی با تو این کار کرد

□

جرس برکشیده نگهبان پاس

□

تو بپای آز کردی پایمال

□

خود چیست شمن را غرض از بت گرویدن

□

تا نیازم افزون گشت ناز او فراوان شد

□

همان ناله‌ی بوق و آوای کوس

□

تشنگان بسیار کشته است این سراب

□

تخم گنهان خورد و ز ما کرد گرانی

□

بزد دوش بگذاشتم بوم و بر

□

جهانجوی کیخسرو نامدار

□

سیرگاهی ز قفس خوشتر نیست

□

همه بر سعادت کلی گواست

□

هم چشم دل روشن او حادثه بین است

□

بوردگه بر توان کرد بند

□

دم لابگک کند بنشیند پس درک

□

باز ندانی ز شرع صومعه از مزبله

□

که اینت به آیین خور و ماه جفت

□

وزین بدتر از بخت پتیاره نیست

□

سعی تو بنا و سعادت بناست

□

نسخه‌ی دین خوانده‌اند سیرت و سان ترا

□

فغان زین درد بی‌درمان که درماندم ز تدبیرش

□

ز هستی مکن پرسش و داوری

□

سوی یزدان دانا محتشم و با خطر است

□

تا گرفت از جمال او تزیین

□

بده زود بر کام ما باژ و ساو

□

کزو شادمانی و زو مستمند

□

که آگه‌است که تا صبح دیگر اینجائیم

□

بادام و بند خلق سنایی به دام عشق

□

از هم شکافت مغفر چندین سپاه را

□

همی کرد نفرین بر افراسیاب

□

که چون بشکست بتوان بست عمدا

□

خویشتن چون دایره بی‌پا و بی سر داشتن

□

مر او را بگیتی چو من دایه نیست

□

هم اویست بر نیک و بد رهنمای

□

از گلیم خود اگر پای نهی بیرون

□

یکتن چو سنایی و تو دانی

□

بی همت دارای جهان هیچ ندادند

□

ز خشت و ز گچ بر دلش یاد بود

□

پیش آر ز فرقان سخن آدم و حوا

□

بسته شد مصلحت جان و تن اندر افواه

□

که هرگز کسی این نبیند به خواب

□

زبان کرد کوتاه و بردش نماز

□

بوسه‌اش کار دو صد خنجر کرد

□

بهر برهان که بنماید دو صد گونه بیان دارد

□

دستی به سر زلف شکن بر شکنش کرد

□

به زودی سرخویش بینی نگون

□

کراکند وگر آن خود هزار دینار است

□

ز احیائت بساز اموات و از اموات احیا کن

□

شبانی و گردنکشان چون رمه

□

رخانش پر آب و دهانش چو خاک

□

آنت برسد بموسم خرمن

□

من هیچکسم کاش خریدار منستی

□

که بساط فلک از بهر نشاطش چیده‌ست

□

یکی چشم بگشا ز بد دور باش

□

جهان جم را که او افگند پیکند

□

بچه‌ی یک ترک نیست ناشده هندوی او

□

به پیش سپهدار کاووس تفت

□

تو گفتی که با باد انباز گشت

□

چو سوزنی ز نخ افتاد، جستجو کردیم

□

هم بخوردم آخرالامر از پی حبش حبش

□

گر نیارد دلم از صحبت دلدار گذشت

□

بسی روز و شب دیدی و کوه و دشت

□

خاص کبوترش توئی ار همه نسر طائری

□

در خلد برین روی چنین جایگهی کو

□

پرستنده چندین بزرین کلاه

□

کزان پس نراند ز شاهی سخن

□

شانه کش گیسوی سنبل شوم

□

در سرا ضرب کفش درگاه باد

□

ور نه در طبع فروغی هنری نیست که نیست

□

وگر آسمان بر زمین آورم

□

فانی است از انکه کرده‌ی این بی‌خرد رحاست

□

سوزنی کردی مرا پس کوه بر سوزن زدی

□

بسر بر فراوان شگفتی گذشت

□

نه پیل و نه تخت و نه بارو بنه

□

توانگران، همه بدنام ظلم و بیدادند

□

خورشید سبک کرد مر آن بار گران را

□

بر خاک روضه‌وار فریبرز بگذرید

□

مرا خود تو گفتی ندیدست نیز

□

گوییا تیغ زبانش ابر باران گوهر است

□

نادیده جمال تو تمامی

□

به ایرانیان ماند بسیار چیز

□

چو رخشنده گل شد به وقت بهار

□

نهان با شاخک پژمان چنین گفت

□

گه تنم چون موی خویش آن لاله رخ لاغر کند

□

سیه چشمی که هر دم خون کند دلهای مسکین را

□

بران تاج دینار باید فشاند

□

باز کنون حالها همیدن شد

□

مژده داده مر روانها را ز لذتها بدن

□

که چندین مدار آتش اندر کنار

□

به پیش اندر افگند و خود برنشست

□

وانگه به بام لانه‌ی خرد محقری

□

مادر که ترا زاد بر او نیز دعا باد

□

شکرلله که خدا داد همه آمالش

□

ندانم که کی بینم این تاج کی

□

پس تویی معشوق خاص و چرخ سرگردان توست

□

چاک داری ز پس و پیش ببسته سلبی

□

همه گفت فرهاد با او براند

□

بران پادشاهی برافزود نیز

□

نگفت هیچ بگوشم، حدیث فتنه و شر

□

همت شاه جهان ساکن پرواره‌ی دوست

□

آن که گه عدل و دادبر همه شاهان سر است

□

گزیده ز ترکان جنگی سوار

□

اگر دست یزدانش گویم رواست

□

کو به میدان خطر سازد برای دین وطن

□

یکی ترگ چینی به کردار باد

□

ازین بیشتر چون سراییم چیز

□

بداند دیو کز شاگردهای این دبستان

□

با گل عارض تو راست نیاید فن گل

□

حلقه‌ی مه همچنان بنمود صبح

□

شود روز روشن برو بر سیاه

□

چو دیدم خویشتن را آن مقامات

□

ز آنکه او هست مرکب سر تو

□

برو تلخ کردیم آرام و ناز

□

که ای شیر دل مرد پرخاشجوی

□

به بدکاری بکردار هریمن

□

همه صورت و سیرت مصطفاست

□

جمال جوهر آدم، کمال گوهر هاشم

□

بیایم به نزد تو ای پاک وراد

□

زانکه مر دیو لعین را همه آلند و تبارند

□

چونش گویم که چشم بد ز تو دور

□

ز دستان سامی و از نیرمی

□

درخت بهشت و می و انگبین

□

گرگ خود را دیده و رم کرده‌اند

□

ماننده‌ی مرکب تو چالاک

□

نور جمالش از همه نوری عیان‌تر است

□

نکرد ایچ یاد از در رنج اوی

□

جان چشم زاصل بر ندارد

□

هست راه کهکشان را نام برگی کاه کو

□

نه هرگز کس آوا شنیدی مرا

□

بدو گفت کاین را که یارد خرید

□

که هیچ سود، چو سرمایه‌ی جوانی نیست

□

کاین مزخرف پیکران گویند بر سرهای دار

□

تا تماشای خود از چشم زلیخا کرده‌اند

□

چو پرویز باتخت و افسر نه ای

□

هرچند که پیش گرید و زارد

□

خشک شد خون در تن امید چون شاخ بقم

□

بیابی بسی خلعت و خواسته

□

مرا بر سرگاه بودی نشست

□

برای چیست، اگر از پی خلیدن نیست

□

نکو رو را نکو کردار باید

□

کی لاشه را نشان چنین تیر می‌کنند

□

یکی دیگر اندیشه آمد پدید

□

همه مدحت خواجه خواهد ز من

□

ایزد نگهش دارد از هر بد و هر مکر

□

که در جنگ نه تاو داری نه پی

□

همیشه بدی گردیه نیک خواه

□

نه کارآگاهی از دام جستن

□

انا بحر و سعیر انت کملح و خشب

□

ز قرب حضرت او آسمان تمکین باش

□

از ایران نخست او بپیچید سر

□

بر خاک همی زاده‌ی زاینده بزائید

□

شکر چون گوهری و گوهر چون شکری

□

زمین را به خون و گل آغشته‌ام

□

شما بی‌گزند از بد روزگار

□

تمام عمر خود را بار بردن

□

بیست و نه کوکب همه تاری ولیک اصل ضیا

□

و ذاک عطر کباء بغداد

□

یکی مرد بی دانش و بد زبان

□

آن کسی کو به ساحل افتادست

□

شاه را در کلبه‌ی ادبار در زندان مکن

□

صنم بودی اکنون برهمن شدی

□

نخوانمش جز بد تن و بد گهر

□

سگ پندار را از پی دواندیم

□

درد هر کس را ز راه نطق می‌سازی دوا

□

کز روی کرم داد دل اهل جهان داد

□

بگوید ز رنج و ز تیمار ما

□

چون عاقلان به چشم بصیرت نگر مرا

□

قایل عقل و قابل جان کرد

□

هم اشتر عماری‌کش و راه جوی

□

به سر برنهاده ز زر افسری

□

بس فتنه‌ها که با تو نه و با من آشناست

□

قلاش آبرویت پیران خانقاهی

□

زان که مست می عشق از همه هشیارتر است

□

ز خورشید تابنده‌تر بخت اوی

□

آتش اندر من ضعیف مزن

□

از درون چون سر که باشد وز برون چون انگبین

□

نباشد به هر کار فریادرس

□

اگر چند پرسی ز دانا مهان

□

هر چه افلاک کند با تو، سزاواری

□

از دوستان مذلت و از دشمنان جفا

□

برهم نمی‌توان زد چشمی که خون فشان شد

□

بدین پر هنر پاک فرزند تو

□

کو روی ز روی او بگرداند

□

بیت مقدس بر میار و کعبه را ویران مکن

□

همی کرد نفرین و می‌ریخت آب

□

همش کاربد بود هم بار بد

□

شکست این سر دردمندم، شکست

□

شد شکفته بر نهال کامگاری ای پسر

□

مهره نشاندنی و ز ششدر گذشتنی است

□

که فردا مگر دیگر آیدش رای

□

یکی نوبهاری یکی مهرگانی

□

یکی چون زورق زرین روان همواره در جیحون

□

به زودی به گرسیوز بدنژاد

□

دو سالار هر دو به دل کینه خواه

□

که بخشی نور، بزم بی ضیا را

□

ای ناقد نیک و بد آخر چه محالست این

□

مگر آن تشنه که جایش به لب جوی تو بود

□

مباد آنک او دست بد را بشست

□

از بهر چه منقش و مدهون است

□

از حلم زمینی شد وز لطف هوایی

□

شود کشته بر دست این شیرمرد

□

گراینده گردد به آیین و راه

□

همه کس، باده ازین ساغر خورد

□

ز وصل خویش بر خوردار داری

□

ماب خیر فناء بغداد

□

نوشته کلیله بران دفترش

□

نیست شو اندر طلب یار، نیست

□

آنهمه لاف و لام لامانی

□

چو بهرام و چون گیو آزادگان

□

به زین اندرون نوز نابوده راست

□

اندر آن معموره معماری شده

□

این دبدبه بر در سرای تو

□

چندین هزار فتنه به پا کرد چشم دوست

□

بران آرزو رای باید زدن

□

باغ آراسته او را به چه کار آید؟

□

از پی دین روا بود که روی

□

بمهمانی شاه هاماوران

□

همه کهتران خنده را بنده شد

□

تو ربا و رشوه میگیری بزور

□

نه چو ما کس که ناخلف پسریم

□

کی قبا چون ارغوان دربستمی

□

چو پنجه شتر بار دینار کرد

□

دل نمی‌داند که در پهلوی اوست

□

به حلقم در تو، ای شستم، قوی شستی

□

بسی بازگشتم ز پیکار او

□

همی‌داد خواهم سرخود بباد

□

گل پژمرده، دیگر بار نشکفت

□

هست دردی که بجز سوختنش درمان نیست

□

که ذات او سبب دستگاه ایجاد است

□

نزاید ز مادر کسی شهریار

□

ازیرا که بگزید او کم بری را

□

می به بوی و مزه و رنگ بیاچاری

□

بسی زین بر و بوم ویران کند

□

که هم زان در خانه بنمای روی

□

سبوئی شکست و فرو ریخت آب

□

او غالیه بر گوش و رهی غاشیه بر دوش

□

وان چه می‌کند مشق دلبری، بهر خان بخشنده می‌کند

□

بدان تا بگویید پیش رمه

□

که این دیده دیدار می‌برنتابد

□

بر سر کوی ایستاده‌ای به بهانه

□

هم از تو شکسته هم از تو درست

□

ز خویشان نزدیک و بیگانگان

□

بباید کشتنش از ناشتائی

□

در هوا شیر علم بی‌المست

□

هر چه مقدورش بود در عالم امکان کند

□

که زهرش نبایست جستن به شهر

□

هیچ نه مایه است و نیز آلت است

□

ز روز و شبان دهر در پیسه دامی؟

□

تو گفتی هوا بر زمین لاله کشت

□

ز کار بزرگان و کار مهان

□

موش بد اندیش، در انبار شد

□

و آنچه افزونست از ده هفتخوان هم اژدها

□

شکسته اختر پرویز و تاج دارا را

□

بگردد ندارد زبان را نگاه

□

دمار از صد مسلمان می برآرد

□

بکوش و ز امشب یکی دوش کن

□

همه خاک بر سر بجای کلاه

□

نوشت و سخنها همه یاد کرد

□

گر که با من، زمانه دشمن نیست

□

با لباس ژنده و نان جوین باید نهاد

□

که مدار فلک و دور زمان این همه نیست

□

غمی گشت و زیشان دلش بردمید

□

نفعی که درو هیچ ضر نباشد

□

هشیار و پیش بین را هرگز بکار نائی

□

صد از ماه‌رویان زرین کمر

□

جهان راهمی‌داشتی زیر پر

□

هر نفس، آتش من بیشتر است

□

گو دل اندر شک شکن، صبر زبان کوتاه را

□

مشغول تماشای ملک ناصردین باش

□

مکنون جبال و بحار باشد

□

که نه این کار اختیار افتاد

□

گشتم به گرد هر در و میدانی

□

ابا یاره و طوق و با فرهی

□

بر گوشه‌ی خوان کرمش ماحضر آمد

□

دی مه و اردیبهشت و آذر و آبان

□

در باغ امیدش ز عنایت شجری نیست

□

در ماتم عاشقان سیه پوش

□

گفت انوری بهانه چه آری گناه تست

□

راستی هرجا که باشد نیکوی پیدا کند

□

با چندن سوده آب چون سوزن

□

پس چرا بیداری از خواب عدم دادی مرا

□

چو عالمی ز زمانه زمانه بر خطرست

□

هر گه که ابر دیدم و باران، دلم طپید

□

و آن کیست کز یمین تو آنرا یسار نیست

□

که زیر رایت او آفتاب تابان است

□

به پیش دیده‌ی وهم تو رازها پیدا

□

در حق یاری چنین ریا نتوان کرد

□

مه و خورشید زر و سیم و سرب کیوان؟

□

مپسند رقیبان پر پروانه ببندند

□

ذره‌یی را گنج نی از بس دعای مستجاب

□

نه مشکل است، که آسان شود بسانی

□

در خانه‌ی هجر نیست کارم

□

تشنه لب خون من لعل شکرخای اوست

□

خواص نطق و نظر داد بهر انهی را

□

ره نیابند سوی با خطران بی‌خطرند

□

که بی‌روغن چراغت نیست روشن

□

که حد خوبی گل را هزار دستان گفت

□

عشقش چو زمانه پر عجایب

□

فکند آن دزد را، یکروز در بند

□

مرده فرق و زنده افسر مانده‌ام

□

نشه‌ای هست که در خانه خماری نیست

□

کازادگان به خیره ترا پوستین کنند

□

ملک را در جهان هر روز جشنی باد و نوروزی

□

پر شوخ گشت دست چو پیلسته

□

که تخت را قدمش صدهزار تمکین داد

□

کان معجزه‌ی جمله‌ی اوصاف وصفاتست

□

من چه میخواستم از گیتی پست

□

زینها سپیدگرتر کم دیده‌ام سیاهی

□

علم خسرو انجم حشر از جا بر خاست

□

تاپای تو ز مرتبه بر فرق فرقدست

□

که اگر زان خوری تو بگزاید؟

□

اندیشه‌ی تو گوش او بمالی

□

هم گوش داده نامه هر دادخواه را

□

کابر آذاری همی در بوستان لشکر کشد

□

دونده همچنان، اما نه‌اش پای

□

زین لام چه فایده کالف هیچ ندارد

□

آن که به تدبیر کار از همه داناتر است

□

هیچ‌کس را همی نیاید یاد

□

کان اصل که جان است هم از خویش نهان است

□

مستی نشناسد او ز هشیاری

□

که دلش رنجه ز سر پنجه‌ی تقدیر نشد

□

زینست که آسمان به جنگست

□

چه میکردم درین صندوق آهن

□

بندازد از جمالت جان تاج کبریایی

□

که آسمان بکشد پرده بر شمایل ماهش

□

قسم میراث‌خوار قارون باد

□

از گوهر و زر تاج و افسر

□

نه زنی هرگز زاده است بدین آئین

□

دولت بی‌منتها یاد خداکردن است

□

خاک درش ملوک جهان را نشیمنست

□

برف و باران خوابگاه و پوشش است

□

این نادره بین که جز شکر نیست

□

که سوخت خانه عالم ز شعله‌ی آهش

□

افعی کاه‌ربا پیکر مرجان عصبست

□

بگریخت از من و دوان برخاست

□

جز که به جعد سیه ز ننگ کلی

□

بل ذاب روحی فی الهوی هافا نظر

□

هرچ آورد ز اندک و بسیار روزگار

□

اگر گل نروید، نباشد گلابی

□

پدر صبا و زمین بود مادر آتش و آب

□

یا مقیم کعبه شو یا ساکن بت خانه باش

□

داده موافقت را بر خوان روزگار

□

کسی که مسکن در خانه‌ی دو در دارد

□

لعنت چرا فرستی خیره به چین و ماچین؟

□

از دام گه خاک بر افلاک پریدند

□

سال و مه این رای و رایت صایب و منصور باد

□

مرا چون پاسبان، بر در نشانی

□

کاین شعر سنایی سبب قوت جان است

□

تابیدن خورشید درخشنده محال است

□

جز به استصواب رای هوشیارت

□

آن شهریار کشورگیر جهان ستان

□

گر نبایستیش غله آسیا ناراستی

□

لب فرشته‌ی رحمت به ذکر آمین است

□

هم‌نوا با وتر و زمزمه‌ی موسیقار

□

زر و گوهر چه یکدامن چه یکمشت

□

مکن راز ما پیش یاران سمر

□

که حق بر دست او داده‌ست مفتاج جهانش را

□

رمزی دو زین نمط نه نهان بل به آشکار

□

چون فراز آئی بدو در زیر برگش بار نیست

□

چون من ز خاندان شوی آواره

□

که آسمان همه جا گوش داده بر سخنش

□

ورنه او با فلک چه سر دارد

□

مرا بسان تو، در تن رگ و پی است و ورید

□

اندرین ره شرط این شوریدگان زنجیر نیست

□

شاه می‌باید که تحسین کلام من کند

□

این سه نام از تو افتخار گرفت

□

خطی سرسبز در دیوان ندارد

□

پس اکنون گر تو کار دین نیاغازی کی آغازی؟

□

نطق گوهربار او خجلت به مرجان می‌دهد

□

نوک کلک تو منشی ظفرست

□

که عمرهاست بکوی وفا مکان دارم

□

با سنایی چون سنایی باش فرد

□

در همه حال وجودش به رجا بود، رجا

□

بر حکم چرخ چون و چرا کرد روزگار

□

سر خویش را تاج خود بر نهد

□

ای مانده به قعر چاه صد بازی؟

□

هم خامه با طراوت و هم نامه با طراز

□

درون پرده شود آفتاب خاور جود

□

خوی با گیتی رهزن کردم

□

بر آخور چرب دوستکانی

□

هر ذره را فروغی چندین قمر توان کرد

□

در پای همت تو به عبره عسیر باد

□

نیست استعداد بیزاری مرا

□

بر منظری نشسته و چشم به پنجره

□

یارب که خون من نشود بار گردنش

□

برگ بیدست چو تیغی که برآرد زنگار

□

بساط ماست که ویران ز باد و بارانی است

□

دیده‌ی شوخ خوش جادوی تو

□

که فرش با سلیمان فرق دارد

□

همه در قبضه‌ی حسام تو باد

□

آن بحق دیوانگی باشد مخوان آن را طرب

□

درختی کی نشانده‌ستی که از بیخش نه برکندی؟

□

میر سپاه شاه صف‌آرا کنم تو را

□

شیر فلک را حروف لوح سرین است

□

جز به نان حرص، کس فربه نشد

□

هیچ تاوان علیک عین‌الله

□

که آن شمع شبستان آفریدند

□

نهایات جنوبست و شمالست

□

ما را سر یار مهربان است

□

که پنهان بر شود واندر هوا پیدا شود باران

□

جاودان باد به طومار جهان اشعارش

□

می‌پرستان نه مست و نه هشیار

□

خبر داد، خونین شده دست من

□

چاره و درمان آب زندگانی چون کنم

□

دوری از دور ملک ناصردین خوش‌تر نیست

□

کارفرمای نفاذت بدو پیغام گرفت

□

روز و شب همچو زاغ ناهارند

□

گر نه ذوالنونی ماننده ذوالنونی

□

زان که رسم هر مسمی باید از اسما گرفت

□

در پیش بارگاهش خدمتگر آفتاب

□

سوختی، آتش نیفکندی ز دست

□

که دارالملک ایمان را مجرد بیند از غوغا

□

پس چرا خاطر او مشرق انوار بود

□

هر دو موقوف مهر و کین تو باد

□

زر بداده‌ست شاه زرافشان

□

در گرم سیر برف به زر داده به

□

که ظلمت خانه دلها منور شد به انوارش

□

ابرویش چیست دو چوگان طلی کرده نگار

□

نیکنام آنکه نیک رفتار است

□

ره یافتن به جانبشان بی رضا نبود

□

ذره‌ای چون من نرقصیده‌ست در میدان عشق

□

باد را از خاک سم مرکبش هست افتخار

□

برمن از من سخت بندی برفگند

□

کمتر بود ز رشته‌ی یکتائی

□

کایمن نتوان بودن از آن غمزه‌ی بی‌باک

□

سقف افلاک سطح طارم باد

□

حساب توانائی و ناتوانی

□

بر فراز سرو و طرف جویبار

□

ملک بخش و ظفرستان ملوک

□

چند از این نحس بودن هموار

□

چون جستن او طاعت ذوالمنن

□

دوست ندارد هگرز شوی حلاله

□

تا که آلوده به خونم نکند دامان را

□

تهدیدکنان جدا جدا را

□

بسوی هر ره تاریک راهیست

□

کانگاه همه دوست شوی هیچ نمیری

□

آن که دعا گوی او رسید به مطلب

□

زان تاسف آسمان اندر لباس ماتمست

□

سر یکی بود و آشکار مرا

□

من نخواهم که مرا همچو تو یارستی

□

آه ار بکشد فردا در حضرت سلطانت

□

جایش سر انگشت گهربار وزیرست

□

که گاه حمله‌ی او، سستی آشکار نکرد

□

سایه‌ی زلفین تست آنجا که می‌گویی مسا

□

التفات کن گاهی عاشقان مسکین را

□

گر به گردون برشود همچون دعای مستجاب

□

گوید: ای سرخ گل! فرو آرام

□

دهد جان و دل را رهی‌وار یاری

□

ور نشان از مهرجویی ذره گمنام باش

□

جاوید دف دریده و بربط شکسته باد

□

دشنام دشمنی که چو آئینه راستگوست

□

چون وقت کوچ آمد نایی دمید باید

□

ورنه کی خاسته مردی به توانایی ما

□

تاکه در فوج اوست منصورست

□

از درد جهالت به نکو پند شفااند

□

ستاره زیر ابر اندر چو سرا زیر ضرائی

□

که هر درد را بی‌دوا می‌گذارد

□

عقل گفت این اصل باری ناممهد می‌رود

□

که می روید از آن سرو و گل و نسرین

□

دراج عقابی شد چون شد به عقاب اندر

□

دریغ و درد گر این کشته بی‌ثمر ماند

□

به نکویی چو نگارستانست

□

که تا او هست کارم اوفتادست

□

از تو نخواهد دگری رهبری

□

که به هم‌دستی شمشیر گرفت ایران را

□

جهانیست از شکر در زیر وامت

□

گر ز امروز بگذرد، فرداست

□

در راه تو می‌کاریم از دیده گلستانها

□

باز نقش بهار بندد صبح

□

کوه بی‌تاب و بی‌توان باشد

□

زین سان که به جنبش بسود ما را

□

زنهار کار خوار نینگاری

□

گیر و دار زلف دلداران خوشست

□

بی‌برون شو شده چون مهره‌ی نرد

□

خویش را از سلب او سازی سلب

□

خال تو دانه زلف دام ایزد

□

چنان دانم که میسوزد جهان را

□

بر خلایق چون تو والی کس نبودست از ولات

□

بر این زندان و این بند آفرین باد

□

سوی خوشی‌های جسم میل و هوامان

□

این شکایت‌ها نیاید در میان

□

تیرش سپر سپر شد ودر خاور اوفتاد

□

کان تماشا بی وجود ما خوش است

□

در زمانه چه کار خواهد کرد

□

بدین خردی دلم را آرزوهاست

□

قضا به زور تمامم ز زین بجنباند

□

همی به سندان اندر نشاند پیکان را

□

چونان که جریر مر فرزدق را

□

رو تو صدها وصله داری بر ثیاب ای رنجبر

□

پس قضا هم بدین حدیث درست

□

گر به فرزینی رسد فرزانه‌ای است

□

نور از چشم خار خواهد کرد

□

ز نو کاران که خواهد کار بسیار

□

که ازو راز روز مستورست

□

پس همین کن تو ز طاعت‌ها که می ایشان کنند

□

چون همی حق سلیمان به سلیمان ندهی؟

□

منمای فکر و آرزوی جاهلانه‌ای

□

ز پاس و امن توشان باره باد و معجون باد

□

با من مهربان چه کین افتاد

□

چون نه از دستور او باشد شفا گردد شقا

□

کازین بهترش، هیچ معیار نیست

□

غمخوارتر از گرگ شبان نیست غنم را

□

از خلق تنومند پاک جان است

□

شده‌ستی از شرف مردمی سوی تیسی

□

تا بپر و بال چوبین میپریم

□

باکتم عدم رفته دو صد قافله جان را

□

تا که سخن‌های جای‌گیر بر آورد

□

عالم همه خندان ز چه او قصد بکاکرد

□

نمانداست در روی نیکو، نکوئی

□

چون رستم نیسان به خم آورد کمان را

□

این همه در یکدگر از کرد ماست

□

وز خواب و قرار چون رمانی؟

□

چشمم ز راه شرم و تاسف، بسوی پاست

□

عکس سنانش به شب لمعه در اختر شکست

□

شبنمی لب تشنه از دریای توست

□

همه پیراهن دعوی زنی دم

□

همچو ما، نفس نیز خودخواهی است

□

چه گردش است که بی‌مقطع است و بی‌مبداست

□

امروز در این عالم چون ناخوش و خوار است

□

فردا نروی جز تهی و مفلس و خالی

□

زان سبب شد صید روباه فلک

□

زر ز کان خواهد امان و در ز دریا زینهار

□

چند توان ناله‌ی شبگیر کرد

□

در دعای نیک تو هم مدعی هم مدعا

□

هین بنشین، می‌شنو و می‌نگر

□

عید تو در وثاق نشسته در انتظار

□

تو را به صبر برو قصد شام باید کرد

□

گر تو خریدار مذهب حکمائی

□

زخم بس هست، ولی مرهم نیست

□

کار دولت چه عجب ساخته گر چون عودست

□

که نیاموخت آن شه، آن فرهنگ

□

گویی نه مردمند همه ریم آهنند

□

غیر ازین زنجیر، گر چیزی بمن بخشیده‌اند

□

کوکبه‌ی روزگار هیچ کمین را

□

وین روز چشم روشن اوی است بی‌ریب

□

بیندیشی از کار و بار علی

□

تو اول دیدی، آنگه خواستم من

□

کف خضیب را کنم از خون دل خضاب

□

گوی از همه کس بدین سخن برد

□

یاد کرد اندر کلام خود نه افزون و نه کم

□

تو چه خواهی دید با این چشم تنگ

□

از رای او به ریت نوشیروان رسید

□

وینها که چون خرند همه از پس درند

□

امروز چون ز خلق بیفتاد بار من

□

بشوق شادی روز رهیدن

□

حدید و سنگ شود مستعد نشو و نما

□

درد از آن دارد که بی داروی توست

□

با روی تازه ساغر بر و وفا کشد

□

هیچکس شانه برایم نخرید

□

کافرینش همه در سلسله‌ی بند قضاست

□

از گشتن او راست‌تر گوا نیست

□

چون از در بودش اندرآئی

□

بمعنی، حامی افتادگانیم

□

در میان اختران چون زاد فی الطنبور باد

□

نگر تا بدین خو که هستی نپایی

□

لب خشک نماند به همه عمر چو سوفار

□

رموز کارشان تعلیم دادن

□

عقیق ناب چکانیده بر صحیفه‌ی زر

□

گرچه دیر است، همان آخر بر باید خاست

□

نپرسد که بادام یا پسته‌ای

□

ناچیزی تو کرد بدینگونه تو را خوار

□

کلکت آرد ز علم غیب خبر

□

نصیب خسرو عادل سعادت باد و پیروزی ...

□

مردمان مردمک دیده به قربان آرند

□

از دانه‌های گوهر اشکت، خبر نداشت

□

گر نفاذ امر او گوید مگرد

□

که بی‌دینی، ای پور، بی شک خری است

□

نه لجاج و نه مری نه خار خار، ای ناصبی

□

حقیقت است، چرا صحبت از مجاز کنیم

□

ز خون خصم تو مطبوخ باد و معجون باد

□

کس ما نشود ولی ز ما گردد

□

ترکی تو و هرگز نبود ترک وفادار

□

نه مردمی است، ز دست زمانه نالیدن

□

وز حکم او نکرده گذر ماه و آفتاب

□

به سپاسیت بپوشند به دیبای و پرند

□

پر سلاسل قعر او را باغ پر عرعر کنی

□

کس نپرسد که فاره یا فرسی است

□

وردت این باد از چنین آتش که «اجرنا یامجیر»

□

گر قدم در فقر چون مردان کنی محکم رواست

□

الا که به تقدیر و امر باری

□

او بسوی دادگر کار ساز

□

همچو چشم تنگ ترکان گور ایشان تنگ و تار

□

هم حاضرند و غایب و هم زهر و شکرند

□

به تن زین فرودین به جان زان برینی

□

به گلزار از پی آموزگاری

□

خوار گردد پتک کوبنده که از سندان بماند

□

بالای هزار خلد و حور است

□

وقت هشیاری از انده روی چون طاعون کنی

□

بایدت اندرز ما آموختن

□

چون از آن دندان کژ مژ خود بخندد چون بهار

□

آنگاه شود به چشم تو پیدا

□

چونکه نکوشی که به حاصل کنی؟

□

سیهی گشت سپیدی ناگاه

□

چون مزاج شراب آلت شر

□

پاره از من بکند و پنهان کرد

□

موی را شوئی به آب آمله؟

□

که ترا نان دهد امروز که بی نانی

□

کز پی دیده‌ی خود سرمه کنم خاک درش

□

که او بود در خور قرین محمد

□

در آهن و سنگ خاره پنهان

□

دیو آدمی نگشت به اندرز گفتنی

□

تیر ایشان دیده دوز و عشق ایشان سینه مال

□

به یک‌دم آتشی در خشک و تر زد

□

باد عمل چون ز سر برون نهلی؟

□

بشوی گرد سیاهی ز دل، نه ای شیطان

□

یک الف در لا در افزودند الایی شدند

□

چنان کز کمترین قصدی به گاه فعل ذات ما

□

زیر خرد مرکب رهوار کن

□

بیک دقیقه، ز من هیچتر شوی ناگاه

□

کی شود در دل چو لاف از رنگ نابینا زند

□

وز صبر بسی سپاه برگیرد

□

تا بیلفنجیم از این‌جا مال و ملک هرگزی

□

هیچ گندم در آسیاب نبود

□

معنی بکر همی بر تو کند جلوه ضمیر

□

به فعل اکنون و، خواهی خار بی‌بار

□

راه از اینجا گم شده‌است، ای عاقلان، بر مانوی

□

دگر چه باک ز امواج و ورطه و طوفان

□

مرد را جوشن نباید اسب را بر گستوان

□

چونانکه جهان را جم می‌داشت به خاتم

□

بدو پیدا شده است از باز بازی

□

گه شکستگی آگه شدم که کاری نیست

□

صوت را در قول همچون زیر مزمر کرده‌اند

□

گرچه نامد نامشان عزی و لات

□

که‌ت برهانند از این تیره طین»

□

بدین دست و در افکندیم از آندست

□

گاهش از قهر در پناه کند

□

جمال بی نشانی را نشانه است

□

چو نیک را به غلط جز به جای او بنهی

□

مقصد تحقیق را پرسید و رفت

□

هم کنون زی کردگار قادر اکبر برند

□

ای خورده جهان و دیده دامش را

□

به گه حجت، یارب تو همی دانی

□

نقش خود را دیدی و مفتون شدی

□

برین نعمت ایزد زیادت کنادم

□

به خلوت پیش عطارم فرستد

□

گر دیو نیستی، ز چه مفتونی؟

□

زین مرحله، ای خوشا سبکباری

□

کشته‌ی بریان زبان یابد که در وی سم بود

□

بر امید شراب و آب سراب

□

لیکن چو ستم کنی خویش و رامی

□

نه کسی را سوی شما نظر است

□

نباشد جفت آن آبی که از آتش ارم سازد

□

چون پیش تیرش گذاشتی گام

□

از تیر و زمستان و ز نیسان و حزیران

□

که خبر داشت که فردائی هست

□

لاجرم زین کار دلها آسمانی شد ز بر

□

بل جز که داد و دانش بر شخص مرد سر نیست

□

گر نیستی به نسبت بوالفضل بلعمی

□

دیگرش پای تکاپوئی نماند

□

بر هر که سرست گردن افرازم

□

عطار ولی بود ملالت

□

یکباره چنین خر مباش و ساهی

□

برای خوردن و خوش زیستن، مکش وجدان

□

بهر آز این چنین حقیر مباش

□

دسته‌ی گل نیست آن، که پشته‌ی خار است

□

کشیده هر یکی بر تو کناره

□

گل سرخی که دو شب ماند، گیاست

□

پس سیه جرم نگردند مگر شمس و قمر

□

که هرچه آن از تو آید آب جوی است

□

بنگر که، که داشته‌ستت ارزانی

□

زشت گشته، بر نکویان کرده پشت

□

صفات عزت او باقیست در آزال

□

دانا بند خدای را مگشایاد

□

تا بر تو خوانم یک سری «الباقیات الصالحات»

□

حساب خار و خس را نیز دارد

□

کس ندانستی که ماتم بود آن یا سور بود

□

پس چو ابراهیم آتش گلستان می‌بایدت

□

او را وطن و جای جاودانه

□

که گل بطرف چمن هر چه هست عشوه‌گریست

□

برسیده به کام خویش امم

□

بردهریان بس است گوا ما را

□

کانجا جدا بباشد از دوزخی بهشتی

□

گهی پیدا و گه پنهان چرائی

□

لقب او طرب افزای و تعب گاه کنید

□

امین ملت محمود پادشاه زمان

□

چرا ز عقل و سخن چون رمه رمان شده‌ای؟

□

مرا گر چون تو فرزندی نباشد بر زمین شاید

□

دیو دیوان تو با دیو به زندان نشود

□

بیرون ز جهان بسی جهان یافت

□

گریزنده چو ز ایمانی ضلالی

□

بجای آنکه خداوند ملکت عجم است

□

غیرت بزمی بر فلک خیره نگر بر

□

از سخای تو همه خلق شدستند آگاه

□

به روز جوانی چو گاو جوانه

□

سزد گر مرد بینا جز که نابیناش نشمارد

□

زخم حکم لاابالیت از همه جانها دمار

□

چون پای غم تو در میان است

□

جستن بیشی همه پیشیستی

□

از نهال و تخم تتری نی شکر خواهی چشید؟

□

آن چنانم که نار با نارنگ

□

محرم این راز نتوان اوفتاد

□

دولتی مرغی که این آسان‌تر است

□

جوینده ز نایافتن خیر امان را

□

همی سلاح ز لاحول سازد و تعویذ

□

عارض لشکر علی بن الحسن

□

تهی غاری به از پر گرگ غاری

□

باز بر هر سه میر و سالار است

□

سفرت هست چو شاگرد رسن تاب از پس

□

دلت دایم ازین پاسخ نفور است

□

از که سرشته شد و ز بهر چه و چون؟

□

که زلفین و عارض به خروار دارد

□

غذی دوزخ سازی که پشیمان نشود

□

که خود را از خرابات اوفگند است

□

زیرا که نماند ابدی شاهی و فنجی

□

روی و سر خویش پرغبار کند

□

آتش نمرود بین کاندر زمان ریحان بود

□

نه وقت خدمت قاصر نه وقت ناز گران

□

که بر زنند به زیرش ز مخمل آستری

□

میرم همی خطاب کند «خواجه‌ی خطیر»

□

باز ده وام هفت و پنج و چهار

□

چون قصد تو از بیم خطر می‌نتوان کرد

□

نه موجود است همچون روز دینه

□

صورت گر علوی و لطیف است بدو در

□

فضل جویی راه شب بر بحر بیداری گذار

□

ثناهای قطب المعالی نخوانی

□

بی‌حرمتی است عادت ناخوب بدخوان

□

بی گمان روزی فرو کوبد سر موش آسیا

□

قیامت زهر باید خورد گر دستم سخن گیرد

□

زان نیز کاسته تن بدخواه جاه تو

□

خود جهان گویی به هجر عاشقان آبستنست

□

شایدت اگر جسد نبود بویا

□

ورع چه که خود نیست در خرزه زورم

□

که جانم به عالم همین کار دارد

□

زین عالم پر عوار پر آهو

□

این بر تو گران آید رایی دگرت افتد

□

گردد از تاثیر آن نور آسمان زرین کمر

□

هر آنچه هست به جز دوست عزی و لات است

□

به دست بیند قصاب لاغر از فربی

□

حلقه در گوش کرده عطارت

□

وزین بشنود بوی جان برون از آب و گل سلمان

□

دیده و دل را وجود دام چو دانه است

□

گنه ناکرده خون لاله‌زاری

□

جان بدو داد و به جان فرمان برد

□

تا که از الات بنماید همه راه مجال

□

دم بی کفک و دخان خواهم زد

□

شمع خرد فروخته بگرفته

□

هر خرده‌ی او بزرگواری است

□

یافتستی پادشاهی خوش خور و بی غم گذار

□

آن نمی‌خواهند درویشی جداست

□

یقینم کزین پس بر این سان نمانی

□

هر مدیحی که سخا راست بدو گردد باز

□

که نیست جز دل آزادگان نشان هواش

□

ز دست ساقی جان ساغر شراب الست

□

زان پس که فزودی و همی کاهی

□

کشته دانی که دوا نپذیرد

□

بر شکل پای شیر شده پنجه‌ی چنار

□

تو کرده‌ای به ستم روز خویش ناپدرام

□

من که جزوم ظالم و زشت و غوی

□

نوحه هر دم بیشتر خواهیم کرد

□

و آنچه در پیش شهنشاه نمودی از جنگ

□

که در جام تو نه صاف و نه دردست

□

تا ببینی قدرت و صنع خدا

□

ما نوازنده‌ی مدح ملک خوب خصال

□

زیر قدر تو جرم هفت ایوان

□

کز جان خودت عزیزتر داشت

□

لیک شرح عزت تست ای ندیم

□

چو او سر از گریبان می بر آورد

□

گفتم: ای عشوه فروشنده‌ی انگارده خر

□

چون تیغ بر آهنجی از خون برود هین

□

واسطه شرطست بهر فهم عام

□

نام او را همی‌برند نماز

□

بدین مروت و حلم و بدین سخا و کرم

□

سنگ بر شیشه مینداز امشب

□

تیشه بستان و تکش را می‌تراش

□

ندانم کین سخن گفتن ازو کس معتبر دارد

□

دو چشم در هنر او گشاده‌اند اعیان

□

شهر و بوم دشمنان از سهم او زیر و زبر

□

گفت زن این هست از امرودبن

□

ندانم کجا راند این کامرانی

□

تا شوی چون کلیم محرم راز

□

آب حیوان زین همه حیوان که یافت

□

تازگی یابد تن شوره‌ی خراب

□

شبنمی است این جمله‌ی باران که هست

□

عیوب باطنم ار شایدی که بر شمرم

□

پهنور دشتی نشیبش توده‌ی ریگ روان

□

که ز چهره‌ی شاد دارد صد کمال

□

تو او را هستی اما او تورا نیست

□

همه چون فعل تو این باشد بر بی‌پدران

□

نرد غم عشق تو آسان نبرد

□

که صفات او ز علتها جداست

□

سخن گفتن ز دلق و طیلسان است

□

از پذیرفتنشان یار و نگهبان نشود

□

زو گه و بیگه، آشکار و نهان

□

این چنین تبدیل گردد نیکبخت

□

و آمده تازه روی و خوش به خرام

□

در چمنها گر نبارد ابر نیسان گو مبار

□

خویشتن را امتحان خواهیم کرد

□

می‌نیرزد خاک خون بیهده

□

چه به روم و چه به چین و چه به شام و چه حجاز

□

از پی دانه بسته‌ی دامش

□

همه افسون او افسانه گردد

□

زین برادر آن برادر را بدان

□

با چنان رویی به بازار آمدست

□

از نشابور و ز طوس و مرو زی همدان شویم

□

صد خوزستان زکات خواهت

□

هم در اموال و در اولاد ای شفق

□

هرجا که وجود را نظام است

□

نقش قرآن ترا کند در بند

□

به رقص آیی که خورشید آشکار است

□

کرده بدنام اهل جود و صوم را

□

همچو زیر و بم رباب بس است

□

چون ببویی دور باشد پایه‌ی سوسن ز سیر

□

گر جگر می‌خورم حلالم نیست

□

تا عجمیان را کند زین سر علیم

□

یسر همه ضعیفان اندر یسار او

□

هرگز نرسد کشتی عمر تو به ساحل

□

یوسف برادر ملک ایران

□

باز هم آن سوی دیگر امتساک

□

کدخدای برادر سلطان

□

هر چه در فهم تو گنجد که چنینم نه چنانم

□

از نهاده‌ی پدر و داده‌ی دارنده اله

□

وا نماید هر یکی چه شمع بود

□

فرو شد زرد و سر در دامن آورد

□

بنشین یکی و سجده‌ی خود را شمار گیر

□

رخ چو لاله به خون خضاب نداشت

□

تا کنم من مشورت با یار نیک

□

تا ابد بویی ز مرهم در نیافت

□

برده‌اند بر بام عالم رخت از بیت‌الحرام

□

تا من بوم از بدعت و از کفر جهان شوی

□

وز طراوت دادن پوسیده‌ها

□

از زلف عنبرین تو بر وی طناب بست

□

خود عمر تو چون جود کفت بی خلل آمد

□

هم ازین و هم از آن در هر دو کون آثار نیست

□

کو رها کرد آب و در آتش گریخت

□

تا ز دست تو سنگدل بجهم

□

یک در تو در دو دانه گوهر

□

شرح آن لایق دیوان تو نیست

□

بیم و ترس مضمرش بگدازدت

□

یکی مغاک نماید سپاه و ژرف چو چاه

□

آن تربه به روضه کرده رضوان

□

دل ز تو زیر و زبر نیکوتر است

□

زان نماید مر شما را نیل خون

□

همه در جستن عطای تو است

□

که زمین گردون شود گردون زمین

□

به گل خورشید تو پنهان نگردد

□

خنده‌ای زد رحمةللعالمین

□

پس بیاورد و در کنار نهاد

□

آمد اکنون تا گمارد گردد عیان

□

در میان غمی دگر گردد

□

طمع یاری هم ز تو داریم و بس

□

چشم خواب آلود پر خواب سحر می‌آورد

□

وز صفت اصل جهان این را بدان

□

از رشک رخش هر شب آخر سپر اندازد

□

نه خوشی نه بر طریق سنتی

□

ز پیش چشمه‌ی حیوان حجاب برخیزد

□

یا بشوید روی رو ناشسته‌ای

□

آنچه از چشمت بدین آشفته‌کاران می‌رسد

□

مکر کن تا فرد گردی از جسد

□

بر خود متن که خود به تو چندان نمی‌رسد

□

ماند در مسجد چو اندر جام درد

□

دل لشکر خویش را شادمان

□

از سکون و جنبشت در امتحان

□

تا در بن دریایی بی نام و نشانم کرد

□

هم ازین عقلش تحول کردنیست

□

مست گشتی می هنوز اندر خم است

□

شد خلیفه‌ی راستی بر جای من

□

محاسن‌ها به خون دل خضاب است

□

تا رهد آن روح صافی از حروف

□

فلک پشتی دو تا در سوک بنشست

□

باز ایمان قشر لذت یافته

□

قوت من از گوشه‌ی جگر که پسندد

□

تا بماند لیک تا این حد چرا

□

در مجلس و بارگاه و بر خوان

□

تو ازین دهلیز کی خواهی رهید

□

سر به زیر پای از آن خواهم نهاد

□

ادخلی فی جنتی در بافتی

□

گفتا: یکی نیاز ولی و یکی محن

□

که به خواری بنگرد در واصلان

□

باری مکن آنچه بولهب کرد

□

روز و شب آرنده و رزاق را

□

به چو من کس به رایگان نرسد

□

جلوه گردد آن لجاج و آن عتو

□

همنشینم گنبد اعظم به است

□

بازگو صبرم شد و حرصم فزود

□

گفتا: خجسته پی پسر خسرو زمان

□

حفظ عهد اندر گواه فعلیست

□

عقل این سو خشم حق دید و گریخت

□

از طرب یکدم بجنباند سری

□

او به قوت کی ز کرکس کم زند

□

حرص شهوت مار و منصب اژدهاست

□

عقل گوید مژده چه نقد منست

□

نیکبخت آن پیس را کردند عام

□

که بخور تو هم شد آن خون سیاه

□

لیک نتواند به خود آموختن

□

کز نکویی می‌نگنجد در بیان

□

که شدن بر پایه‌های نردبان

□

که بیان بر وی تواند برد دست

□

سر مدی کن خلق ناپاینده را

□

هر کسی رو جانبی آورده‌اند

□

رنگ پوشیدن نکو باشد ولیک

□

تا دهد تدبیرها را زان نورد

□

بر قیاس اقترانی قانعی

□

آن جزای دل‌نواز جان‌فزا

□

که شدی محبوس و محرومی ز کام

□

در حبال سحر پندارد حیات

□

بی‌جوابی شد پشیمان می‌گریست

□

وز برای حیله دم جنبان شده

□

تا ببرم زود زنار کهن

□

وا رهید او از فتادن سوی سفل

□

خوانت که نهد به چاشت یا شام؟

□

مبادا گزند سپهر بلند

□

ترش و شیرین است مدح و قدح من تا اهل عصر

□

مژگانش همی از ما قربان دل و جان خواهد

□

بردار ز قیس‌عامری دل!

□

بدو گفت بهمن که گر شهریار

□

در گوهر می زر است و یاقوت

□

آتشی در جان من انداختند

□

به دستان داد سیمین پنجه را رنگ

□

یکی کار دارم تو را بیمناک

□

یا به صد سال پیش ازین بودم

□

برآمد سایه از دیوار عمرت

□

گر آن دلبر گهی با ما نشستی،

□

چو شیروی بیدار مهتر پسر

□

دانگی از خود باز گیرم بهر قوت

□

ابر و خورشید و مه و نجم بلند

□

ز آن ملتمسی که از پدر کرد

□

نخست آفرین کرد بر کردگار

□

حجرالاسود نقد همگان را محک است

□

بیرون ز خیالی نبد آنجا که نظر بود

□

گفت: که این چیست؟ زبان بگشودند

□

بدست چپ آن جوان سترگ

□

پیش چنین مجلسی مرغان جمع آمدند

□

در عبادش راه کردی خویش را

□

برای گنج بردم رنج بسیار

□

به مرو اندرون بود لشکر دوماه

□

این یک شبه خلوت که به هر هفته مرا هست

□

زان باده که خواجه از کف اقبال تو خوردست

□

بحر هر چند که کان گهرست

□

چو صد مرد بیرون شد از رومیان

□

کو سر تیغ تا بدو باز رهم ز بند سر

□

شادی تن سوی دنیاوی کمال

□

به پیش آورد آن سنگین صنم را

□

همی دین یزدان شود زو تباه

□

خاقانی فسانه شد عشقت

□

زان دولتی که بی‌خبران را نصیبه‌ایست

□

فراوان سال‌ها کار وی این بود

□

بدو گفت هرگه که فرمان دهی

□

مقامری صفتی کن طلب که نقش قمار

□

لیک بعضی زین صدا کرتر شدند

□

فرود آییم یا بالا شتابیم

□

به نزدیک تنگ اندر آمد به هوش

□

زهره‌ی اعدا شکافت چون جگر صبح دم

□

ای سنایی فاقه و فقر و فقیری پیشه کن

□

شد یارطلب به رسم هر بار

□

کنون تخمه‌ی مهتر آلوده شد

□

چرا عیسی طبیب مرغ خود نیست

□

این نکردی تو که من کردم یقین

□

بگفت:«ای نور چشم و شادی دل!

□

نوندی برافگند پویان به راه

□

من شده چون عنکبوت در پی آن در بدر

□

بهر شرف خود چو مه چارده هر روز

□

چو دزدان بر سر بالینم آمد

□

از ایدر تو را ننگ باشد شدن

□

مرغ تو خاقانی است داعی صبح وصال

□

تو که کلی خوار و لرزانی ز حق

□

ز آسیب ره در خراش و خروش

□

دگر روز برگاه بنشست شاه

□

بردی گمان که بر دل خاقانی اندهی است

□

حدیث در دهن او تو گوییی که مگر

□

چو آن افسونگران آن را شنیدند

□

ز فرمان یزدان کسی نگذرد

□

جان خاقانی کز ملک وصالت شاد است

□

در زمانه صاحب دامی بود

□

از پرده‌ی خیمه چهره گلگون

□

یکی تخت و آن گرزه‌ی گاوسار

□

خاقانیا بنال که بر ساز روزگار

□

ای آنکه جمالت از گهرها

□

بی‌حلقه زدن ز در درآید

□

همانگه رسیدند یاران اوی

□

مرا به سال مزن طعنه گر کهن شده سروم

□

یا قلم را زهره باشد که به سر

□

خدا از قصه‌ها چون «احسن»اش خواند

□

سپاه پراگنده کرد انجمن

□

بس کنی ای همت خاقانی ازین عشق مگوی

□

حسن را بر چهره‌ی او بنده کرد و بر نوشت

□

هر تخته‌ی سنگ داشت بر خوان

□

خروشی برآمد ز رستم چو رعد

□

من بودم و یک کلید گفتار

□

ور بگویندت که هست آن فرع این

□

بگفتا: «من تفکر پیشه کردم

□

به روز چهارم بریشان رسید

□

آهنین جامم و پر آه و انین دارم جان

□

هوش و عقلم برده‌اند از دل تمام

□

چو شب بر چهره مشکین پرده بستی،

□

سپه را به در خواند و روزی بداد

□

خاقانیا تو غم خور کز جور روزگار

□

بعد یک‌دم زهر بر جانش فتد

□

چو آن ماه جهان‌آرا برآمد

□

چو بهرام باشد به دشت نبرد

□

بر بوی آنکه بوی تو جان بخشدم چو می

□

از کل عالم شو بری بگذر ز چرخ چنبری

□

کند قافیه تنگ بر من نفس

□

دل شاه غمگین شد از کارشان

□

دل خاقانی این زخم فلک راست

□

ما هم از وی اعجمی سازیم خویش

□

کشیده‌قامتی چون تازه‌شمشاد

□

اگر شاه بپذیرد این دین راست

□

یک تن آفتاب را گفتند

□

با سینه‌ی چاک همچو گندم

□

ور آن به سخن زبان گشادی

□

به ژرفی نگه کن که با یزدگرد

□

به نیاز دل من در طلبت

□

تا رهد زین عقل پر حرص و طلب

□

زمین بوسید کای سرو گل‌اندام!

□

ابا گردیه گفت کز آرزوی

□

هم زهر دهد چو شاخ سنبل

□

چه نوشی شربت نوشین و آخر ضربت هجران

□

که: «ای در محنت عشقت رمیده

□

به نیروی یزدان چنو بشنود

□

بیمار به سواد دل اندر نیاز عشق

□

تا که ره بنمودن و اضلال حق

□

چو یوسف این بشارت کرد ازو گوش

□

ز کرسی و خرگاه و پرده سرای

□

ای آنکه تا عنان به هوای تو داده‌ام

□

یا خوب نباید شد تا هم تو رهی هم ما

□

ز جور زمن آه برداشتند

□

ندادی ورا بار سالار بار

□

هست آفتاب دولت سلجوقیان به عدل

□

یار موسی خرد گردید زود

□

شد ملک دلش شکاری عشق

□

چو سال اندر آمد به هفتاد ویک

□

پای من زیر کوه آهن بود

□

با سنایی و سنایی گشتم اندر عشق او

□

زلیخا گفت کای مادر چه گویم

□

به جویید تا کیست اندر جهان

□

خاقان کبیر، کز جلالت

□

یا ز نور بی‌حدش توانند کاست

□

زلیخا را چو این غم بر سرآمد

□

چنین شاخ در گنج خسرو بدی

□

صفیر صلصل و لحن چکاوک و ساری

□

تو برو زاویه‌ی زهد نگهدار و مترس

□

مکن عجب را گو به دل آشیان!

□

بدان پر هنر زن بفرمود شاه

□

با قطار خوک در بیت المقدس پا منه

□

چشم مازاغش شده پر زخم زاغ

□

از این بهر گفتن زبان‌ور شدم

□

بیامد قلون تا به نزدیک در

□

قدرت ز برای کار تو ساخت

□

نگارا از سر آزاد مردی

□

گر اصلاح خلق جهان بایدت،

□

کنون چاره‌یی هست نزدیک من

□

گه به دندان ز رشته‌ی جانم

□

هر کرا پر سوخت زان شمع ظفر

□

از آن جمله، فسونگردایه‌ای داشت

□

فرستاده‌ی دیگر از انجمن

□

خانه خدایش خداست لاجرمش نام هست

□

ای از کمال و لطف و بزرگی بر آسمان

□

ز الهام عدلم کند بهره‌مند

□

که کهتر نباشد به فرزند خویش

□

چون صفیرش زنی کژت نگرد

□

وین نیاز ار چه که لاغر می‌کند

□

چو ز اول تو را مادر دهر زاد

□

چنین گفت داننده دهقان پیر

□

گر برای شوربائی بر در اینها شوی

□

ای سنایی هان که تا نفریبدت دیو لعین

□

دعا کن! تا کفیل کار و کشت‌ام

□

دگر زاد فرخ که نامی بدی

□

سعد ذابح سر بریدی هر شکاری را که شاه

□

تا که تیشه ناگهان بر کان نهی

□

عنان تا کی به دست شک سپاری؟

□

یکی بنده بد شاه را ناسپاس

□

مقصد آمال ز آمل شناس

□

با تن چکنم نه از زمینم

□

شد کالبدش ز هوش خالی

□

ببستش بران باره بر همچوسنگ

□

فیض هزار کوثر و زین ابر یک سرشک

□

هر امیری نیزه‌ی خود در فکند

□

گاهی از بهر دل غمخواره

□

به ایران تو را زندگانی بس است

□

دایم از باغ بقای تو رساد

□

انس سنایی بسست خاک سر کوی تو

□

یارب! این غیرت حورالعین را

□

ورا خوش نیامد بدین سان سخن

□

ملک صفات وزیرا ملک نشان صدرا

□

یا بگیرد بر سر او حمال‌وار

□

جواب دلکش و مطبوع گفت‌اش

□

ز توران وز هند وز چین و روم

□

خاقانی بیاموزد در عشق

□

عشق تو نشاند عقل و دین را

□

به قانون اقبال داناش کن!

□

بپردازم آن گه به کار جهان

□

کهسار شما نیارد آن سیلی

□

ظاهرش را پشه‌ای آرد به چرخ

□

همخوابه چو دیده ماجرایش

□

به خوبی مر او را به راه آورید

□

در این رصد گه خاکی چه خاک می‌بیزی

□

جبرییل اینجا اگر زحمت کند خونش بریز

□

در خوبی خط اگر نکوشی،

□

که چون من فراوان به آوردگاه

□

ای مرد سلامت چه شناسد روش دهر

□

گفت بی برهان نخواهم من شنید

□

چو بستی نرگسش را پرده‌ی خواب

□

فرستاد هرسو هیونان مست

□

دهر ویران را بجز آرایش طاقی نماند

□

ز آرزوی رخ چون ماه تو هر روز چو صبح

□

بستان ز هوای سرد بفسرد

□

پس از مرگ من یادگاری بود

□

مردمه‌ی چشم ساز نعل پی صوفیان

□

مصطفی بردش چو وا ماند از همه

□

یاری که ره وفا نورزد

□

نباید که دارد بدو کس امید

□

ز بنفشه‌زار زلفش نفحات عید الا

□

هست این جهان چو تیم فلک همچو تیم بدار

□

موذن از راحت شب دل کنده

□

ز دیبای زربفت رومی دویست

□

چون بهین عمر شد چه باید برد

□

نیم زیرش حیله بالا آن غضب

□

خریداران دیگر لب ببستند

□

همی‌داشت آن زهر با خویشتن

□

سگ دیوانه شد مگر آهن

□

جسم و جانرا به عرضگاه نهادم که مرا

□

بحمد الله که این نقد امانت

□

بر انگشتری یزدگردست نام

□

نان زرین به ماهی آمد باز

□

بندگان‌مان خواجه‌تاش ما شوند

□

درین پر دغا گنبد نیلگون

□

ستاند ز تو دیگری را دهد

□

چشم بیدار شرع شد در خواب

□

ما را فلک از دیده همی خواست جدا کرد

□

ز گوی پیش چوگان، تیزدوتر

□

که این کارخوارست و دشوارنیز

□

ای امامان و عالمان اجل

□

فاسقی بدبخت نه دنیات خوب

□

در خیمه‌ی خود نشسته تنهاست

□

بدو گفت شاها چه شاید بدن

□

خامه زده عطارد وز باجورد گردون

□

سرو یازان بین که گویی زین جهان لعبتی

□

زین عهد که با تو بستم امروز

□

کجا آن شبستان و رامشگران

□

سپهدار اسلام منصور اتابک

□

یا چو آدم کرده تلقینش خدا

□

منه در ره دگر دام فریب‌ام!

□

بزد نای رویین و بربست کوس

□

این دو طفل نوری اندر مهد چشم

□

مفلس و مخلص منم زیرا مرا

□

از جاه هزار زیب و فر داشت

□

نه آوای مرغ و نه هرای دد

□

گر چه چون آب همه تن زرهم

□

که بیار آن مطهره اینجا به پیش

□

بحمد الله که تا بودم درین دیر

□

چو از خواب گودرز بیدار شد

□

آنک آن چشمه‌ی حیوان پس ظلمات مدر

□

هیولانی عدمهایم نه بیند عقل کلم زین

□

برون از آب، در چه بود سنگی

□

به نزدیک افراسیاب آمدند

□

ماه نو در شفق و شفقشان می و جام

□

ای شتر که تو مثال ممنی

□

میان آن رمه یوسف شتابان

□

بدو گفت کای مرد با رنج خیز

□

چون آفتاب زرد و شفق خانه‌ی مرا

□

ترا ز ایزد پاک الهام صدق

□

بود پنجمین طالب پایه‌ای

□

سپهبد چو گفت سپهرم شنید

□

مقتدای نظم و نثرم چون قلم گیرم به دست

□

بط و طاوسست و زاغست و خروس

□

دو کس از محرمان شاه آن بوم

□

ز کشور برآمد سراسر خروش

□

ادهم شب گریخت ساقی کو

□

دیده‌ی جانها بخورد نوک سنانت ولیک

□

بلی بودند یک‌سر مکر و دستان

□

فرستاده شد نزد کاووس کی

□

آب حیات نوشد و پس خاک مردگان

□

چه عجب گر خالق آن عقل نیز

□

زبانش با حریفان در فسانه

□

که از بند آهرمن بد بجست

□

چون به خرسندی این مکانت یافت

□

زیبد که سبک نداری او را

□

گروهی نشسته در آن غارها

□

نشاید خور و خواب با آن نشست

□

ساحری از قاف تا به قاف تو داری

□

بر اسیر شهوت و حرص و امل

□

معنی آنجا که نهد پای بلند

□

جهانجوی از این چار بد بی‌نیاز

□

زین دو نان فلک ار خوانچه‌ی دو نان بینید

□

پیش آی بتا و باده پیش آر

□

چو سررشته‌ی کار در دست توست

□

سزد گر سر پیل را روز کین

□

بر در گردون نقش الحجر است اسم بقاش

□

عقل رنجور آردش سوی طبیب

□

اقامت را به کنعان محمل افکند

□

شگفتی بگیتی ز رستم بس است

□

در طریق کعبه‌ی جان چرخ زرین کاسه را

□

مدر پرده‌ی ما که در عشق تو

□

زلیخا چون حدیث چاه بشنید

□

جهان پر شگفتست چون بنگری

□

ری خراس است و خراسان شده ایوان ارم

□

صید دین کن تا رسد اندر تبع

□

چو دشمن به دست تو گردد اسیر،

□

اگر چند یابی فزون بایدت

□

کشته شد دیو به پای علم لشکر حاج

□

ور داغ سنایی ننهادی صفت او

□

با تو نه دل عتاب دارم،

□

رطب ناور چوب خر زهره‌ی بار

□

از مسام گاو زرین شد روان گاورس زر

□

یک زمان کارست بگزار و بتاز

□

به هم بسته در آن نزهتگه حور

□

چو در دوستی مخلصم یافتی

□

سیم و شکر فرستم و خجلم

□

چون کند سلطان علوی آرزو

□

که چون آدمی را مرتب بود

□

وگر در سرشت وی این خوی نیست

□

باز نونو در رحم‌های عروسان چمن

□

گفت چارم آنک مانی تو جوان

□

سخن را از دعا دادی تمامی

□

مگر این سیه نامه‌ی بی‌صفا

□

افسر خدای خسرو کشور گشای رستم

□

بس دلا کز خرمی بی برگ شد زان برگ گل

□

چون نیلوفر ز زخم سیلی

□

منه دل بدین دولت پنج روز

□

ملک جهان را نظام، دین هدی را قوام

□

بس درازست این حکایت تو ملول

□

کالعیش! که کام شد میسر!

□

دمی بیش بر من سیاست نراند

□

به صبح آن نقط‌ها فرو شوید از تن

□

خاکی که همه ژاله ستد از دهن ابر

□

در آخر نهاد اندرین تنگنای

□

چو پرخاش بینند و بیداد از او

□

شعرم به زر نوشتند آنجا خواص مکه

□

اندر آتش کی رود بی‌واسطه

□

فراش ار حریرست و همخوابه حور،

□

بر آشفت عابد که خاموش باش

□

ای دریغ ای دریغ چندان رفت

□

وای اگر دستی برآرد در جهان انصاف تو

□

نباشد غیر زلفش را میسر

□

بنشینم و صبر پیش گیرم

□

عهد نامه‌ی وفات زیر پر است

□

گر گواه قول کژ گوید ردست

□

چه خوش گفت دانا که: «در خانه کس

□

خنک آن که آسایش مرد و زن

□

گویند عیسی دگریم از طریق نطق

□

گاه چون ذره نشاند مر مرا اندر هوا

□

که ای گلرخ به روی من نظر کن!

□

همی گفت و در روضه‌ها می‌چمید

□

همه هم حالت و هم غصه و هم درد منید

□

قشرهای خشک را جا آتش است

□

بفرمود تا از پی آزمون

□

چهارم تواضع، رضا پنجمین

□

هنری سرفکنده چون لاله است

□

همه صیت و صوت امامان دین

□

بیا ساقی رها کن شرمساری!

□

که حق مهربان است بر دادگر

□

بحر سعادت چو داد عنبر سارا

□

غافلی هم حکمتست و نعمتست

□

به فرقش موی، دام هوشمندان

□

دهان بی زبان پند می‌گفت و راز

□

دست قراسنقر فلک سپر افکند

□

مرا دیدار تو باید ولیکن

□

عزیز از گفتن کودکی عجب ماند

□

خزاین تهی کرد و پر کرد جیش

□

میدان سر فرازی و رضوان به خط نور

□

و آن دوم بهر سوم می‌دان تمام

□

به یک تن گفت یوسف آن فسانه

□

سعدیا دیگر این حدیث مگوی

□

مملکت بخشی که نفش هشت حرف نام اوست

□

شاه بهرامشه آن شه که همیشه کف او

□

بگف: «ای مهربان مادر، چه گویم؟

□

کرا سیم و زر ماند و گنج و مال

□

جیب گهر شکوفه، گوی انگله است غنچه

□

زان بود جنس بشر پیغامبران

□

از مردن شو، بهانه برساخت

□

گدا گر تواضع کند خوی اوست

□

چنان در بوته‌ی تلقین مرا بگداخت کاندر من

□

با کیش نه از کس و گزافست

□

کرم پناه جوادیکه هست در جنبش

□

به چشمانت که گر چه دوری از چشم

□

گر نیابم یار باری بر امید

□

باز ازین سو کرد کژ خون آب شد

□

به یوسف برگشاید چشم یعقوب

□

می‌گوید و جان به رقص می‌آید

□

گیسوی حور و گوی زنخدانش بین بهم

□

در تابهای زلفت بنگر به خط ابرو

□

نه بوی مستی در مغز من مگر زان می

□

به دیدار شیخ آمدی گاه گاه

□

بل قرص آفتاب به صابون زند مسیح

□

از سر امرودبن من هم‌چنان

□

خونی که ز سرخ لاله بگشایم

□

کنونت که دست است خاری بکن

□

تا پشت پای سوده لباس ملک شهی

□

گفتم: از عشق تو هرگز نرهم گفت که: لا

□

هم سماک رامحش صد تیر در دل دوخته

□

چو پرورده باشد پسر در شکار

□

خاقانیا به کعبه رسیدی روان بپاش

□

فضل حق با این که او کژ می‌تند

□

کلک تو مسرعیست که هردم هزار بار

□

تو هم پاسبانی به انصاف و داد

□

عقل اگر دم زند به دست میش

□

هر که را بینی پر باد ز کبر

□

سبحان‌الله همی نگوید کس

□

ولیکن خداوند بالا و پست

□

گر چه غم فرسوده‌ی دوران بدم

□

مکر کن تا کمترین بنده شوی

□

درآمد ناگهان سرمست و دلشاد

□

ندیدم کسی سرگران از شراب

□

افلاک را پلاس مصیبت بساط گشت

□

عاشقی با خواجگی خصمست زان در کوی عشق

□

جوانان را طریق عشق سازد

□

سخن زنده دلان گوش کن از کشته خویش

□

بر چمن آثار سیل بود چو دردی منی

□

حبذا خوانی نهاده در جهان

□

خطبه و سکه عالی از نامش

□

بگفتا نگیرم طریقی به دست

□

شب را ز گوسفند نهد دنبه افتاب

□

نظم گوهربار عقل افزای جان افروز تو

□

چرا جز عشق چیزی پرورد دل

□

خداوند زر برکند چشم دیو

□

نیک لرزانند از مذن تسبیح فلک

□

حرص بط از شهوت حلقست و فرج

□

این جهان را به نظم شاخ زند

□

بهشتی درخت آورد چون تو بار

□

ناهید زخمه زن گه چوبک زدن به شب

□

بغضی از وی چون بنات النعش و بعضی چون هلال

□

در کار روزگار و ثبات جهان عبید

□

کنونت به مهر آمدم پیشباز

□

رانده از رحبه دواسبه تا مناره یکسره

□

بر خیالش گر روی تا اصل او

□

تصور است عدو را خیال منصب تو

□

چو نومید ماند از همه چیز و کس

□

دین لاف زد زمانک اسفاهدار گفت

□

در عاشقی آنجا که ورا پای مرا سر

□

گهم به سلسله قرض پای بند کند

□

ز خلق گوی لطافت تو برده‌ای امروز

□

حج ما آدینه و ما غرق طوفان کرم

□

می‌فزاید در وسایط فلسفی

□

آن لحظه کو عزیمت ملک ظهور ساخت

□

طبیعت شناسان هر کشوری

□

آتش تیغ او گه پیکار

□

قومی ره منازعت من گرفته‌اند

□

روز رزم از بانگ رعد کوس و برق تیغ تیز

□

مگردان غریب از درت بی نصیب

□

خورده اند از می رکابی چند و اسباب صلاح

□

کشتی نوحیم در دریا که تا

□

بر من سخن نبست نبندد بلی سخن

□

اگر پیل زوری وگر شیر چنگ

□

که بر شهر فریان چه آمد ز رنج

□

من بنده‌ی زندگانی خویشم

□

طلب کن همچو خود بی‌آب و رنگی

□

این نبات از کدام شهر آرند

□

وگر برندارد پشیمان شود

□

کل خود را خوار کرد او چون بلیس

□

بر عمر و بر جوانی می‌گریم

□

چو باد صبا زان میان سیر کرد

□

ز بس کشته شد روی هامون چو کوه

□

تا چند سنایی نوان را

□

روزم بود خجسته و کارم بود به کار

□

بت من چه جای لیلی که بریخت خون مجنون

□

شبی خفته بد بابک رود یاب (؟)

□

کرده ذوق نقد را معبود خلق

□

هلاک و عیش و بد و نیک و شدت و فرجند

□

بدو گفتم: آخر تو را باک نیست

□

چو بر کار تو رای فرخ کنیم

□

ای در ره عصیان قدمی چند شمرده

□

بقای عمر تو بادا که خوشتر از همه چیز

□

در بیع خدمت تو که آمد که بعد از آنش

□

بدان ماه گفت از کجا خاستی

□

مرغ کو ناخورده است آب زلال

□

ز هر نوعی بسی در رفع کوشید

□

دل ز بیم آنکه باد سرد بر تو بگذرد

□

چو نرسی و چون اورمزد بزرگ

□

دین از تو و زبانت چرا می‌شود قوی

□

کسی زو نشنود جز ناله آواز

□

با شمس و قمر به رخ مساعد

□

نشستنش با غرم و آهو بود

□

گفت پیغامبر ز غیب این را جلی

□

بدین دلسوخته آتش چه ریزی

□

آتش که بر او آب شود چیره بمیرد

□

نه هرکس که شد پادشاهی ببرد

□

نی ترا طبع تو می‌گوید که: گوش هوش را

□

از رای اوست چشمه‌ی خورشید

□

چنانکه سوسن و نرگس به خدمت انهی

□

که بگریخت از کرم وز هفتواد

□

کز فضولی من چرا پرسیدمش

□

ظالم نفس خود است هرکه در این روزگار

□

آری عرق ابر نوبهاری

□

بداند که ما تخت را مایه‌ایم

□

هر چند ز بخت بد به دردم

□

ز حالش هوشیاران کرده مستی

□

نواهی تو ببندد همی گذار قدر

□

به سالی ز دینار من صدهزار

□

در چه اندازم کنون تیغ و مجن

□

به صدق ناطقه از جان ودل زند آمین

□

گر وزیر آفتاب از خدمتش گردن کشد

□

کند بر تو آسان همه کار سخت

□

درد موسی‌وار خواهی جام فرعونی طلب

□

ای چون خرد تنت به خرد ورزی

□

گرنه لاف از دلت زند دریا

□

نبینی جز از برهنه یک رمه

□

بی‌خودی بی‌ابریست ای نیک‌خواه

□

پرورده به حق عدل را و تکیه

□

زانها نه‌ای که همت تو چون دگر ملوک

□

بیامد هیون تگاور به راه

□

روح داند گشت گرد حلقه‌ی هفت آسمان

□

مسلمانان ملامت کم کنیدم

□

گرنه عدل تو داد او دادی

□

خم آرد ز بالای او سرو بن

□

زین خرابات برفشان دامن

□

به صدق سینه‌ی پاکان راهت

□

آن پادشا نشان که ز تمکین کلک اوست

□

بر آمد برین کار بر پنج سال

□

گر چنبر فلکرا ماهیست مر شما را

□

در و گهر طبع و خاطر من

□

پای قدر بمالش هرگونه حادثه

□

ز تخت بلندی به اسپ اندر آی

□

مکن از کعبتین نرد و قدح

□

باغی است خاطر تو شکفته

□

ای جوادی که پیش دست و دلت

□

بدو گفت شاپور کای ماه‌روی

□

ای تافته کمالت از چار سوی ارکان

□

ور دل من شده‌ست بحر غمان

□

من روبه و پوستین به گازر

□

به دهلیز کردند چندان نثار

□

عاقبت از دشنه‌ی مژگانش روی اندر کشید

□

زبان چون در پیام یار بگشود

□

پیش پیکان گل ز بیم گشاد

□

به خایه نمک بر پراگند زود

□

از ابجد برتری ازیراک

□

«بعد از این دست ما و دامن دوست

□

حضرتی بود بر از طارم او سخت رفیع

□

تو از ما گسسته بدین گونه مهر

□

در مثل گویند مروارید کژ نبود چرا

□

شهریاران همعنان و شهسواران در رکاب

□

سوهان فلک تا گل عدل تو شکفتست

□

بزد کودکی نیز چوگان ز راه

□

آنجا که چنو جان طلبی یافت سنایی

□

دمیده شعله‌ی مهر آنچنان که پنداری

□

بر در کس عنکبوت جور هرگز

□

ببردند بالای زرین لگام

□

از برای مدد عشق مرا بر دل من

□

سلام و بندگی‌های فراوان

□

گفتم که چیست آنکه پس دور چرخ ازوست

□

دل مرد جنگی برآمد ز جای

□

ز برق و باد به بینی بر آسمان و زمین

□

بر این مجروح سرگردان ببخشای

□

نه به انگشت عد و حصر قضا

□

چنان بد که روزی به نخچیرگاه

□

کی خبر داری تو ای نامحرم نا اهل راه

□

تن مرا ز بلا آتشی برافروزند

□

گفتم که آب جیحون، گفتا خری مکن

□

به دانش ز یزدان شناسد سپاس

□

ای جوهر روح ما در هم شده با عشقت

□

ز لطف من بخواهش عذر بسیار

□

دود حلقه شده بر سطح هوا خم در خم

□

ز لشکر سواری مصور بجست

□

در منازل از گدایی حاجیان حج فروش

□

هزار پیر شناسم که منکر و گبر است

□

تویی که معده‌ی آز از عطات ممتلی است

□

چو پیروز بودیم تا این زمان

□

بلبل و قمری همی گویند خوش

□

آن شهم کاردان مبارز که مثل او

□

گل نارست درخشنده چو یاقوتین جام

□

تن شاه دین را پناهی بود

□

ساقیا ما را به یک ساغر یکی کن زان که یار

□

بر روزگار فاضل بسیار باشدم

□

اسب فلک جواد عنان تو شد چنانک

□

چو آسوده گردید یکسر به بزم

□

کی توانم پای در عشقت نهاد

□

در آن تفکر مانده دلم که فردا را

□

جز بر در او قسمت روزی نکند بخت

□

نشان بس بود شهریار اردشیر

□

غافلان عشرتی چون عاقلان حضرتی

□

چمن چون طوطیان پر باز کرده

□

آنکه ز تاثیر عین نعل سمندش

□

فرستاد نزدیک دانا به هند

□

عجب نبود گر از قرآن نصیبت نیست جز نقشی

□

جم ثانی جمال دنیی و دین

□

در حصار حمایت حزمت

□

شهنشاه را نامه کردی بران

□

لب او را که بوسه گه بودی

□

زردست و سرخ دو رخ و دیده مرا به عشق

□

سهیل عدل نتابد به طرف قطب شرف

□

تو داری بزرگی و گیهان تراست

□

مر مرا گویی که پیران را نزیبد عاشقی

□

ساقط شده است قوت من پاک اگرنه من

□

جود تو فتح بابست در خشکسال آز

□

ورا شاد مردم نخواند همی

□

تا دو نیکو خواه کردند از پی دین آشتی

□

تیغش چه معجزیست که از تاب زخم او

□

ای چو عنقا ز دام دهر برون

□

ورا اندر آن خضر بد رای زن

□

گر بایدت که بویی آنجا گل عنایت

□

مرا تا از تو دورم نیست آرام

□

بحمدالله نه زان جنس است قدرش

□

چو نامه بخوانی هم‌اندر زمان

□

بوستان از خجلی پوست بیندازد از آنک

□

دلم گر ز اندوه بحری شده است

□

فرزانه مجد دولت و دین کز برای فخر

□

تو ایمن بباش و به شادی برو

□

آنچنان کعبه‌ای که هست ترا

□

زیرا که سخت گشته‌ست از رنج انده این

□

گر رسد بر آب دریا آتش شمشیر او

□

چو بر توده خاشاکها برزدند

□

گاهم چو روی مائده‌ی خود بغارتند

□

اگر روحت ز آلایش سلیم است

□

برضمیر خصم تو یاد تو همچون نان رود

□

برادر بود نیک‌خواهت مرا

□

ای پایگه امرت سرمایه‌ی درویشان

□

زندان خدایگان که و من که

□

هرچه ناکرده‌ی عزم تو، قضا فسخ شمرد

□

پذیره شدش با نبرده سران

□

چو زیر و بم بدان عاشق بنالانی و گریانی

□

عجبا این چه شوخ دیده تنی است

□

موج در جوی تو فلک سرعت

□

سکندر نهاد آینه زیر نم

□

در میان هوا ز جنبش خویش

□

تنم ز بار بلا زان همیشه ترسان است

□

چرخ را در مصاف کون و فساد

□

چو آگاهی آمد ز شاه اردشیر

□

نه آویزم از کس نه بگریزم از کس

□

عجب نباشد اگر مرده زنده گرداند

□

واهب روح ازپی طفیل وجودش

□

فروبرد کشتی هم اندر شتاب

□

قلب و قالب به خدمت آوردیم

□

من شناسم که چرخ خاک نگار

□

وز نژندی به چشم بدخواهت

□

گر آری تو این نغز دارو به جای

□

از هنر بود که در طالع سرهنگ جلیل

□

ترا آن به که با دردم نشینی

□

برگذر از ره جفا و مرا

□

زبان برگشاد اردشیر جوان

□

ولی میراث استادان از این زیبا سخن دارد

□

از روزگار باز نخواهم شدن

□

دمچه‌ی چشم کدامست و دماوند کدام

□

بود بی‌گمان پاک فرزند من

□

به وحدت ازلی انقسام نپذیرد

□

عالمی بنده‌ی اوگشته واو از سر صدق

□

خواستم گفت آسمانی رفعتت، گفتا مگو

□

چو شد روی گیتی ز خورشید زرد

□

در جهان امروز بردار برد اوست

□

سموم قهر تو گر بگذرد به سوی بهشت

□

ور نامه‌ای دهد نه به پروانه‌ی تو تیر

□

به اسکندر نامور شاه گفت

□

بنگرید آن جعدشان از خاک چون پشت کشف

□

آباد جای نعمت نامد ترا به چشم

□

طاهربن المظفر آنکه ظفر

□

سر سندیان بود بنداه نام

□

باد سحری گشت چنان خوش که هوا را

□

که او آب و باد مرا در جهان

□

پیش دست او هنوز اندر دبیرستان جود

□

درختی که کشتی چو آمد به بار

□

مدار میل سوی من چو تشنه سوی سراب

□

جان همچو خون دیده ز دیده براندمی

□

قدر چو دفتر توجیه رزقها شکند

□

فرستید زودش به نزدیک من

□

کان نجات و کان شفا کارباب سنت جسته‌اند

□

چون بد و نیک زود می‌گذرد

□

ابر آبستن دریست گران

□

بران کوه مردم بدی اندکی

□

خاک را در صدر جنت آبرویش جاه داد

□

ز آتش سینه‌ی مردان که ز دل آب خورند

□

مرا ز گردش این چرخ آن شکایت نیست

□

تو از من به هر باره‌یی برتری

□

روبروی تو کز آنجا جانت را «ما و دعک»

□

خون گریم و از دو هندوی چشم

□

گروهی نهند از کرام ملوکت

□

بیاورد گنج و سلیح از حصار

□

از عقل تو ای ناقد صراف طبیعت

□

بل فارغ آن دل در برش از هشت خلد و کوثرش

□

دست انصاف تو بر بدعت‌سرای روزگار

□

که فرجام هم روزمان بگذرد

□

دستها برداشته، عمر تو خواهان از خدای

□

نفس طاها راست یک شب قاب قوسین نزد حق

□

رایتت آیتی که در حرفش

□

چو خون خداوند ریزد کسی

□

با این همه ما را به ازین داشت توانی

□

مرا یک گوش ماهی بس بود جای

□

مرااگر هنری نیست این دو خاصیت است

□

چه گویی چه جویی چه شاید بدن

□

در دم سوار گشت بر اسب هوای تو

□

زان پس که چار صحف قناعت بخوانده‌ای

□

تا یکی روز که در بردن جان

□

پسر بایدی پیشم اکنون به پای

□

مر مرا ره داد دربان دیگران را منع کرد

□

حوروشی را چو مور زیر لگد کشته‌ای

□

ای صاحبی که صورت جان عدوی ملک

□

یکی ماده و دیگری نر اوی

□

ور خواهم ازو بوس و کناری ز بخیلی

□

هستند از قیاس چو فرسوده هاونی

□

مسرع صبح اگر درو نرسد

□

ز بس ناله‌ی بوق و هندی درای

□

چون غزلهای سنایی ز پی مجلس انس

□

خاصه سیمرغ کیست جز پدر روستم؟

□

جریدهای تواریخ عهد دولت تو

□

چو تنگ اندر آمد شبانان بدید

□

ای ز حق اعراض کرده چون پرستی بت همی

□

چرخ را هر سحر از دود نفس

□

با وصل به خشم گفت آری

□

دوان پیش او رفت و بردش نماز

□

از جان جهول دل فرو شویم

□

خضر است و خان و خانه به عزلت کند به دل

□

بر تمامی حسد حاسد اگر بیند کس

□

نگیرد ز تو یاد فرزند تو

□

شین دین اندر غریبی از همه رسواترست

□

ز بیم ناوک پروین گسل برای گریز

□

القصه از این طایفه کز روی مروت

□

بدان ای پسر کاین سرای فریب

□

مالک خود باش همچون مالک دوزخ از آنک

□

چشمه‌ی خورشید لطف بل که سطرلاب روح

□

تیزی تیغش ببرد گرمی آتش ببین

□

همی آب یابد چو گیرد کمی

□

در ازل خلاق چون تن را و دل را آفرید

□

بر سر خوان جهان چند چو بربط مقیم

□

عالم علم و سپهر جود محمود آنکه هست

□

ز نادان نیابی جز از بتری

□

ای خاک درت سجده گه حاسد و ناصح

□

وان تیغ شاه شروان آتش نمای دریا

□

که بیضه‌ی کافور زیان کرد و گهر سود

□

نباشد کسی را پس از من به نیز

□

زانگونه که گر هیچ بپرسی ز تو هر خاک

□

به انصاف دریاکشانند کانجا

□

گر هیچ‌گونه از دلم آگه شوی یقین

□

دگر گفت کسودی از درد و رنج

□

مار قانع بسی زید تو به حرص

□

از بن گوش آسمان از مه نو هر مهی

□

آن شه‌نشان که قدرت شمشیر سرفشان

□

چنین گفت روشن‌دل پر خرد

□

سر به سر کردیم با تو نی ز ما و نی ز تو

□

ز اقبال عدل‌پرور او جای آن، بود

□

سموم قهر تو گر شعله بر سپهر کشد

□

بسی چیز دیدی که آن کس ندید

□

دل کفیده ز فکرت تو یقین

□

آب دست و خاک پایش را ز قدر

□

عیدی چگونه عیدی چون تنگها شکر

□

بسی گوهر از گنج بگزید نیز

□

مصلحت آن بود کایزد کرد خرم باش از آنک

□

در بره مریخ گرزگاو افریدون به دست

□

نه بر فلک ز تباشیر صبح هیچ نشان

□

چو دیدند گردنکشان زان نشان

□

کار دنیا و دین امام رییس

□

تر دامنان چو سر به گریبان فروبرند

□

کار بندد مسخر و منقاد

□

همی ژنده پیلان فرستادمش

□

چرخ ار چو ملک بودی شاگرد سنانش را

□

نسبت دارند تا قیامت

□

ای نایب محمد مرسل روا مدار

□

سکندر بدانست کان مرد کیست

□

سرو و گل تو تازه بدانند که هستند

□

ماورد و ریحان کن طلب توزی و کتان کن سلب

□

والی ما که سپهر است ولایت سوز است

□

هرانکس که دانش نیابی برش

□

زین قلم زن با قلم‌گر تو نباشی هم نشان

□

عبد الغفار کز کمالش

□

آفتابی کز کسوف حادثات

□

دگر روز چون آسمان گشت زرد

□

گر دشت خرمست چرا گرید از فراز

□

تا خلق را ز خلق و دو دستش سه قله هست

□

دستور خداوند خراسان که خراسان

□

چو پیدا شد آن شوشه‌ی تاج شید

□

نی نی چه جای عذر و عتابست و آشتی

□

چون کرم پیله سرمه‌ی عیدی کشیده چشم

□

بنموده در ولی و عدو و خلقش آن اثر

□

فغستان ببارید خونین سرشک

□

گه خروشان چو در نبرد تو نای

□

آری چه عجب داری کاندر چمن گیتی

□

زهری که او چشاند چه جای اخ که بخ بخ

□

کزین بگذری پنج رایست پیش

□

هر زمان زهره و تیر از پی یک نکته‌ی تو

□

با امل همراه وحدت چون شاه عزلت ران گشاد

□

نجم را آن استقامت هست کاندر راه دین

□

چو روزش فراز آمد و بخت شوم

□

ور همی گویی که من در آرزوی ایزدم

□

قبله‌ی من خاک بت‌خانه است هان ای طیر هان

□

چون تو ز دل برنخورد باری بر آب کار

□

فرستاد بر هر سوی لشکری

□

نام باقی طلبی گرد کم آزاری گرد

□

بس که در بحر طلب چون صبح شست افکنده‌ام

□

دیریست تا سپیده‌ی محشر همی دمد

□

پس از من شما را همینست کار

□

چون ز میدان قضا تیر بلا گشت روان

□

وز بر آن بزم‌گاه، نوبتی خسروی

□

علمها دارد سرمایه‌ی جان

□

سر مردمی بردباری بود

□

در دبیرستان عشق از عاشقان آموز ادب

□

به پا ز هر کس نگرم گرچه بر خوان

□

عیدی خواهی ز ما بیش زیادی مخواه

□

چو برگشت بهرام را روز و بخت

□

کسی که عزت عزلت نیافت هیچ نیافت

□

خویشتن خوار کرده‌ام چو مور

□

امامان را ازو گر رشته تابی نیکویی بودی

□

که پیروز نامست و پیروزبخت

□

عالم پس ازین دو گشت پیدا

□

تقطیع او و ازرق گردون ز یک شعار

□

با داد تو اندر جهان نیابند

□

گر از کاهلان یار خواهی به کار

□

آفرینش نثار فرق تو اند

□

گیسو چو خوشه بافته وز بهر عید وصل

□

نقش هر یک تار موی از قندز شب پوش تست

□

پراگنده شد غارت و جنگ و موش

□

همه در دست کار دین همه خونست راه حق

□

درگذر از آب و جاه پایه‌ی عزلت گزین

□

همچو جوزام بمانده ز غمش روی به روی

□

گرامی یکی دخترش بود و بس

□

کی خبر داری ز صانع کی ازو واقف شوی

□

نوروز پیک نصرتش، میقات‌گاه عشرتش

□

سراسر جمله عالم پر امامست

□

سکندر بدو گفت کین نیست راست

□

عالمی در بادیه‌ی قهر تو سرگردان شدند

□

چو باد از در هر کس نخوانده درنشوم

□

مجد او داشت مر سنایی را

□

همه تن پر از موی و موی همچو نیل

□

از آن با حکیمان نیارم نشستن

□

می چون شفق صفرا زده مستان چو شب سودا زده

□

گر ز طبع خواجه گشتی گوهر دریای علم

□

لافد زمانه ز اقلیم در دودمان رفعت

□

ذره‌ای از برق قهرش گر برافتد بر سما

□

روی ساقی خوان جان وز چهره و گفتار و لب

□

پرده‌دار عیب کار چاکرت کن خلق خوش

□

ای مرد چیست خودفلک و طول و عرض او

□

بلای دوستی او مرا شرابی داد

□

جان داروی او بیار یعنی

□

زیر سرو چو الف با خوی و می

□

دست خضر چون نیافت چشمه دوباره

□

ماه گردی گر بیابی آتشی از نور علم

□

تا وصل تو زان جهان نیاید

□

گر قبول عشق خواهی بیخ وصل از دل بکن

□

خشک‌سال آرزو را فتح باب از دیده ساز

□

سود یک لشکر دین بود که آنروز چو شیر

□

آواز این خطیب الهی تو نشنوی

□

مهمان و چه مهمان که مر این عارضگان را

□

چون کنار شمع بینی ساق من دندانه‌دار

□

بی خود از هیچ به کفر آیی و این نیست عظیم

□

حافظ دین بوالحسن، بحر مکارم علی

□

نخرامد به خاصه در معراج

□

از دیده نهان درون و همی

□

«صادقین» بوبکر بود و «قانتین» فرخ عمر

□

بارم انده ریخت بیخم غم شکست

□

نتواند که کند با تو کسی پای دراز

□

از اختر و فلک چه به کف داری ای حکیم

□

مایه‌ی حمد و سعادت احمد مسعود آنک

□

صدری که ز آفرینش او

□

خیل مستان بر بساط نردبازان گشته جمع

□

آسمان آورده زرین آب‌دستان ز افتاب

□

از خداوند نترسی که بدین حال مرا

□

آسمان کوه زهره آفتاب کان ضمیر

□

از سنایی دل ربودی شکر چون کردی ز غیر

□

پیل است در سرما زبون، پیل هوای نیلگون

□

همه از حکم تو افکنده و برداشته‌اند

□

خاقانی مسیح سخن را به نقد عمر

□

تا چو دریای موج‌زن سخنت

□

پیش بزم مصطفی بین دعوت کروبیان

□

سخی کفی که به یک زخم زور بستاند

□

چندین هزار جرعه که این سبز طشتراست

□

چون ضمانی می‌دهی در حق خود مشهور ده

□

دست تو محیط بر ممالک

□

هست یک رنگ نزد من در عشق

□

خوان ساخته به رسم کیان اهل مکه را

□

چه پیچانی سر از طاعت چه باشی روز و شب غافل

□

همه بیمار پرستان ز غمم سیر شدند

□

بدین عمل که تو داری مگر ترا ندهند

□

محراب خضر ایوان او، به ز آب حیوان خان او

□

من سلامت خانه‌ی نوح نبی بنمایمت

□

برون سرمه‌ای هست بر هاون اما

□

از جمله‌ی شرطهای توحید

□

در آبگینه نقش پری بین به بزم عید

□

امید عمر جاویدان کنی چون گوهر یکتا

□

آدم برای گندمی از روضه دور ماند

□

هر چه در فهم تو گنجد همه مخلوق بود آن

□

بید برآورد برگ آخته چون گوش اسب

□

غلط شاعران به جامه و ریش

□

نایب سلطان هدی، احمشاد

□

چون به زن کردنی این رنج همی باید دید

□

از جور هفت پرده‌ی ازرق به اشک لعل

□

راه دین بودست مخوف از ابتدا لیکن به جهد

□

بکنم دیو دلی‌ها به سفر

□

از پی بغداد و کرخ و کوفه و انطاکیه

□

این چو مگس خون خور و دستاردار

□

بر گوشه‌ی خورشید جز این یوسف جان را

□

هین جام رخشان دردهید آزاده را جان دردهید

□

ور ز زردشت بی‌هوا شنوی

□

گر دل او رخنه کرد زلزله‌ی حادثات

□

این نور جمال تو ببیند

□

می عاشق‌آسا زرد به، هم‌رنگ اهل درد به

□

روزه و عقد و نکاح و دور بودن از مراد

□

من چو طوطی و جهان در پیش من چون آینه است

□

روز کزین فعل زشت روز قضا

□

از روز روشن و شب تیره نهفته‌اند

□

رایت بدعت چو قارون شد نهان اندر زمین

□

اندر چنین شبی که غضنفر شدی ذلیل

□

جان بابا مکن این کبر مبادا که به عدل

□

تا حضرتی ببینی بر چرخ کرده فخر

□

یک سجده کن چو سحره‌ی فرعون بیریا

□

بنده را بنده خداوندانند

□

آمدم سوی تو از بهر وعده‌ی بخششت

□

مسندت گر جوهری قایم به ذات آمد رواست

□

ای بزرگ اصلی که هرگز کرد نتواند تمام

□

گرچه قومی در نظام کارها صورت کنند

□

هر سری خواهد ببوسید آستان جاه تو

□

از روشنان شب که چو سیماب و اخگرند

□

«طرقوا» گویان همه در انتظارت سوختند

□

دلش را گفته‌ام عقل مجرد

□

تو ای مرد سخن پیشه که بهر دام مشتی دون

□

وجه فاضل خواست جود او ز دیوان قدر

□

تو تازه و نو باش که فرزند حسودت

□

جوزا به پیش طالع سعدت کمر ببست

□

زهره دارد حوادث طبعی

□

خاندان خان به تو آباد خواهد گشت ازآنک

□

مصحف و تسبیح را سپس چه نهی

□

هرکجا باره برکشد از امن

□

مرادش آنکه به اعدا نمود جاه ترا

□

زهرها در بر بجوشد وز نهیب

□

یا چون نکنی طلب چو یاران

□

وانکه سهمش در انتقام حسود

□

مطل دارالملک تن را گوهر افسر مساز

□

ای کیومرث‌بقا پادشه کسری عدل

□

بر طلب طاعت و نیکی و زهد

□

صریر کلک تو در حشر کشتگان نیاز

□

شاه را گویی که مال این و آن غارت مبر

□

لشکر طغرل تکین بر هم زنندی خاک و آب

□

رازی است بزرگ زیر چرخ اندر

□

حذ و قدر بندگان نیکو شناسد پادشاه

□

گریزان این که چون گردد به جان از چنگ او ایمن

□

خرد گفت این حریم پادشاهیست

□

اکنون نچرد گوزن بر صحرا

□

با حزم او طریقت و دین فارغ از فتور

□

خواهند که باشند چنو بر سر منبر

□

چمن را شاخ چندان زر فرستاد

□

خوردم ز مادران سخن هر یک

□

سفر مربی مردست و آستانه‌ی جاه

□

دزد به شمشیر تیز گر بزند کاروان

□

شاید ار در مقاومت نکند

□

چیزی همی عجب‌تر از این تن چه بایدت

□

این نه خلقست نور خورشیدست

□

باز کردار همی صید کند دیده و دل

□

خیمه‌ای دیدم از زمانه برون

□

مکن خویشتن مار بر من که نیست

□

عرصه‌ی تنگ سپهر تنگ چشم

□

بر فلک مشهور کار و بارشان در هر درج

□

دهد عنایت او شور و فتنه را آرام

□

نویدت دهد هر زمانی به فردا

□

چه چشمهاست که آن نیست از مکارم تو

□

تا نه بس روزگار چون خورشید

□

آگاه شد از پایگه خویش ولیکن

□

آن را که او سپر کند از طاعت

□

بر ذروه‌ی وجود رساند خدنگ خویش

□

برتر مشو از حد و نه فروتر

□

ز حرص آنکه ازو سائلان سال کنند

□

ماری است کزو کسی نخواهد رست

□

ور چنانست که خشنودی تو در آن هست

□

وانگه بی‌رنج، اگر بایدت،

□

ماه را نیکویی همی گفتیم

□

وگر چون ترب بی‌روغن شده‌ستی

□

هر نماز دگری بر افق از قوس قزح

□

آن به که زیر نفرین باشد همیشه جاهل

□

در دست تو کارنامه‌ی جود

□

عقل اشارت نفس دانا را همی ایدون کند

□

ایا چرخ در پیش قدر تو واله

□

زیشان برست گبر و بشد یک‌سو

□

برکشد زور بازوی سخطش

□

بس به گرانی روی گهی سوی مسجد

□

که بر گردون به حسبت سایه افکند

□

کار سفر بساز اگرچه تو را

□

کشتگان را ز گرگ بستاند

□

تو در این قبه‌ی خضرا و بر این کرسی

□

کند از رای مصیبت تو ملک فائده کسب

□

فتنه کند خلق را چو روی بپوشد

□

آنکه ز اقبال او هر آیینه

□

پرفضول است سرت هیچ نخواهی شب و روز

□

ای نهاده به خاصیت ز ازل

□

از بهر علم داد تو را ایزد

□

بر آستانه‌ی قدرش قضا نیارد گفت

□

خردمندا، مراد ایزد از دنیا به حاصل کن

□

اگر به رحم کند سوی شور فتنه نظر

□

کردگارت را من در تو همی بینم

□

نابسته نبوده تا که بوده

□

زنا و مسخره و جور و محال و غیبت و دزدی

□

تو شناسی دقیقهای سخا

□

گوئی «امسال تهی دست چه دانم کرد؟»

□

وقتش نشود فوت اگرنه روز

□

چو خوشه‌ی نسترن پروین درفشنده به سبزه بر

□

از صفا و راستی چون عدل و عقل

□

بند قبای چاکری سلطان

□

ببرد باس تو از روی اجل گونه و رنگ

□

خرد یافتی تا مرین هردوان را

□

تکبیر فتح گوید سیاره چون برانی

□

گر مرایشان را تو هریک یار پیغمبر نهی

□

تو ای سرور آفرینش نبینی

□

تو تیر خدائی سوی دشمنش

□

باد عمرش چو جاه روز افزون

□

آن را که دست و رویت چون دوستان ببوسد

□

قضا تدبیر دور چرخ می‌کرد

□

اگر حکمت بیاموزی تو تخمی چرخ گردان را

□

ای نداده چرخ جودت تن درین سوی شمار

□

کوه از غم بی‌باکی و طغیان تو نالد

□

به پنجم اندر زایشان زمام‌کش ترکی

□

چون بروی تو عطاش با تو نیاید

□

بوی اخلاقت بروم ار بگذرد

□

گر طمع میان تهی سه حرف آمد

□

چون چنین معتقدم خدمت درگاه ترا

□

پیوسته شدی به خاک تا زو

□

ایام امتداد نفاذ ترا بدید

□

چونکه‌نشوئی سلب چرب‌خویش

□

با آسمان چه گفتم گفتم که هست ممکن

□

در جهان دین میان خلق تا محشر همی

□

تیغ مریخ کند قهر تو کند

□

بازی است عمر ما به جهان اندر، ای پسر،

□

نی نی که انتقام خواهد خود آسمان

□

درد نادانی برنجاند تو را ترسم همی

□

ز بیم دیو بدل در همی گداخت ضمیر

□

هش‌دار که عالم سرای کار است

□

ز بیم او همه عمر استخوان دشمن اوست

□

سزای همه نعمت این و آنی

□

ای ز رسم تو پر سمر اقوال

□

غافلی اندر نماز و چشم به در،

□

ای ز جمشید برگذشته به ملک

□

زمانه هرچه دادت باز بستاند

□

وانکه در جنب سایه‌ی قدرش

□

فرمان تو را چرا مطیع است

□

رو که سیمرغ همت تو نشد

□

چون گمان آید که گشته است او یگانه مر تو را

□

عقلها را هنرش داد بلاغت تعلیم

□

در معده‌ت آتش آمد مشغول شد بدو دل

□

بوده آنجا که ذکر حامل ذکر

□

علم خورد و برد خود گسترده‌اند

□

تاب تو صدهزار سلاطین نداشتند

□

بل دهر درختی است و نفس مرغی

□

ز خون کشته چنانست رود مرو هنوز

□

نبینی خوب را زشتی مقابل؟

□

تا به جایی که مرا داد همی مسحی و کفش

□

لیکن از عقل روا نیست که از دیوان

□

که برفرازد هر بامداد مطلع صبح

□

عدیل عدلی اگر با کریم با کرمی

□

تا به شرف دربود اختر قوی

□

بلکه به زندانی چونان که گفت

□

به سر عجز رسد عون تو بی‌هیچ نشان

□

پنجاه و اند سال شدی، اکنون

□

تیغ مریخ در دم عقرب

□

کهن گشتی و نو بودی بی‌شک

□

چون گره بر ابروی قهرت زدند

□

هگرز همبر دانا نبود نادانی

□

ستاک لاله فروزان بدان صفت که بود

□

درویشی اگر بی‌تمیز و علمی

□

هر کجا حلم او گذارد پی

□

این گوهر از این کان چو به یک پایه برآید

□

دهر گفتش کریم بازش گفت

□

ایدون شب و روز بر ستم کردن

□

زانکه جز دست جود تو نکشد

□

حاتم میان ما به سخاوت سمر شده است

□

از ورد و تضرعت سحرگاه

□

نیست در این هر چهارطبع ازین هیچ

□

ایا به قدر و شرف در جهان عدیم شبیه

□

کشان دامن اندر ده و کوی و برزن

□

زهی ز روی بقا در بدایت دولت

□

ضلالت عزت ایمان نیابد

□

چون عاجز شد به طیره برگشت

□

چرا که قول تو چون خز و پرنیان نشده‌است

□

چو بر مرده بپراگند بی‌گمان

□

به لوح محفوظ‌اندر نگر که پیش تست

□

چو در بزم شادی نشست آوری

□

من خانه ندیده‌ام جز این هرگز

□

پدر چون بدید آن جهاندار نو

□

مادر توست این جهان بنگر کز این مادر همی

□

کامه وقت ارچه ز جان خوشترست

□

مرا یاری است چون تنها نشینم

□

شهنشاه چون بزم آراستی

□

از مکر خداوند همی هیچ نترسی

□

به طغرای دولت ز محمودیان

□

دانا مرا بجست و من او را بخواستم

□

ز قیصر تو را مزد بسیار باد

□

جستن پیشیت بفرمودمی

□

شربت او را ستد آن شیر مرد

□

کنون ببارد شاخی که داشت بار عقیق

□

سزای چنین مردگویی که چیست

□

نگه کن تا کجا بودی واینجا

□

شما کاسمان را ورق خوانده‌اید

□

بلی زار است کار گل ولیکن

□

از امروز کاری به فردا ممان

□

رخصت سیکی پخته بود یکی دام

□

چشم آدم چون به نور پاک دید

□

جامه‌های جان همی دوزم ز وصلش تا مرا

□

بپرسیدم از مرد نیکوسخن

□

در عشق و بلاش جان و دل را

□

از سخن او ادب آوازه‌ای

□

مزه اندر شکر و بوی به مشک اندر

□

بگفت‌ش خرد راکه بنیاد چیست

□

بنگر که صدف ز قطره‌ی باران

□

آتش طبعت اگر شادی دهد

□

زود از میان خویش براندندم

□

چنان هم که باید دل لشکری

□

به مردم شده‌ستی تو با قدر و قیمت

□

دور به تو خاتم دوران نبشت

□

جان دانه‌ی مردم است و تن کاه است

□

فراوان ببار اندرون سیم و زر

□

هست قاضی رحمت و دفع ستیز

□

دور دور عیسیست ای مردمان

□

هست بر اسباب اسبابی دگر

□

بگفت آن کجا دید در خواب شاه

□

گاو گفتا بوده‌ام من سال‌خورد

□

گرچه در آن سکه سخن چون زرست

□

زاهد و فاسق شد آن دم متقی

□

همان شاه تنها بخواب اندرون

□

چشم حس افسرد بر نقش ممر

□

غیب جوانی نپذیرفته‌اند

□

بوی می‌کرد آن دهانش را سه بار

□

ز دین پدر کیش مادر گرفت

□

رنج کی ماند دمی که ذوالمنن

□

گرچه سخن خود ننماید جمال

□

بعد از آن گفت از برای جانتان

□

که او گاه زهرست و گه پای‌زهر

□

چون بود آن تشنه‌ای کو گل چرد

□

گر تو صد سیب و صد آبی بشمری

□

شاه و لشکر جمله بیچاره شدند

□

طرایف که باشد به چین اندرون

□

چشمها را چار کن در اعتبار

□

چون خجلیم از سخن خام خویش

□

تو روا داری که آیم سوی ده

□

دارد فلک هوس که نهد پرده‌های چشم

□

پس چنان بحری که در هر قطر آن

□

صبح که با بانگ خروسست و بس

□

کرد عمران خویش پر خشم و ترش

□

چو هیچ رنگ ندارد شراب ما، ز کجا

□

شحم تو در شمعها نفزود تاب

□

دگر دفتر رمز روحانیان

□

گفت رو کشتی شما را حق مرا

□

که در آفاق دیده از حکما

□

پیش خر خرمهره و گوهر یکیست

□

گر ترا قندی دهد آن زهر دان

□

او ازو صد گاو برد و صد شتر

□

در همه هستی حقیقت نیست هستی غیر او

□

هر کجا آیی تو در جنگی فراز

□

چو گردنده گشت آنچه بالا دوید

□

قاصد شه بسته در جستن کمر

□

چه گوهر آن که در بهای دو کون

□

چون بدید از وی نوای بلبلی

□

خشت زدن پیشه پیران بود

□

گفت گستاخی مکن بار دگر

□

چو عیسی عزم بالا کن، برون بر جان ازین پستی

□

ور بگویی خود نگردد آشکار

□

خاک تو از باد سلیمان بهست

□

مشکل ما حل کن ای سلطان دین

□

دمی کز دست چرخ فتنه پرداز

□

این همه ترسنده‌اند از نیک و بد

□

خاک دلی شو که وفائی دروست

□

پیششان بردم بسی جام رحیق

□

نرمکی طره از رخش وا کن

□

غیر این عجلی کزو یابیده‌ای

□

نوح که لب تشنه به حیوان رسید

□

گر سخنتان می‌نماید یک نمط

□

خوانده خوان نوال از همت او جن و انس

□

پس ز نقش لفظهای مثنوی

□

اینکه سگ امروز شکار تو کرد

□

من ترا بی این کرامتها ز پیش

□

آن نور دل پیمبر ماست

□

چون شدی نومید در جهد از کلال

□

اول و آخر بوجود و صفات

□

این هم از تاثیر حکمست و قدر

□

که در چشم و دل طبع سخندان تو می‌دانم

□

چون بگویندش که عمر تو دراز

□

گر نبودی کارش الهام اله

□

سال دیگر گر توانم وا رهید

□

باده‌نوشان، که کار آب کنند،

□

چونک بی‌دف رقص می‌کرد آن علیل

□

شحنه توئی قافله تنها چراست

□

متفق گشتند در عهد وثیق

□

جلیل اختر برج عالی مکانی

□

حکم بر ظاهر اگر هم می‌کنی

□

خطبه‌ی شاهان بگردد و آن کیا

□

بهر طفل نو پدر تی‌تی کند

□

به طواف کعبه رفتم به حرم رهم ندادند

□

گرنه صبرم می‌کشیدی بار زن

□

نه پائی که خود را سبکرو کنم

□

چه خیالست این که این چرخ نگون

□

بود تا حشر ارزانی به مسکینان و مظلومان

□

هم‌چنان تا دور و طور مصطفی

□

سنگ شنیدم که چو گردد کهن

□

تا شود آن حل به صحبتهای پاک

□

چون نگار من به هر رنگی بر آید هر زمان

□

آن طرف که بود اشک و آه او

□

چشمه حکمت که سخن دانیست

□

صورت خود چون شکستی سوختی

□

به زور بخت جوان داده در جهانگیری

□

می‌دهد حق هستیش بی‌علتی

□

ما عیال حضرتیم و شیرخواه

□

مرد رومی کو کند آهنگری

□

شمه‌ای از طیب خلقش در دم عیسی نهند

□

آن یکی دو دست بر زانوزنان

□

شاه فلک تاج سلیمان نگین

□

تا علف چیند ببیند ناگهان

□

از عناصر میل آتش می‌کند هر شب شهاب

□

پیش تو آن سنگ‌ریزه ساکتست

□

فارغ از آبستنیت روز و شب

□

قالب خاکی فتاده بر زمین

□

هم مشام جانم آخر خوش شود

□

نور جستم خود بدیدم نور نور

□

گوهر سنگین که زمین کان اوست

□

آن یکی تا کعبه حافی می‌رود

□

باشتهای چنین زنده مانده بی جو و کاه

□

رو به خاک آریم کز وی رسته‌ایم

□

در یکی گفته مکش این شمع را

□

جادوی که حق کند حقست و راست

□

صد هزاران گوهر معنی و صورت هر نفس

□

پیش مشرق چارمیخش می‌کنند

□

ولیکن ز سنگ آزمایان کوه

□

سنگهای امتحان را نیز پیش

□

هم از شهادت ایشان فلک دگر باره

□

هم‌چو آن شیری که در چه شد فرو

□

طالعش گر زهره باشد در طرب

□

ماجرای بلبل و گل گوش دار

□

یاری ده خویشتن درین حال

□

ای تن من وی رگ من پر ز تو

□

هر که نه گویای تو خاموش به

□

سگ هماره حمله بر مسکین کند

□

گر بر فلک سواره گذار افکند شود

□

هم‌چنین هم بی‌نمک می‌نال نیز

□

نک جهان نیست‌شکل هست‌ذات

□

صد هزاران کیمیا حق آفرید

□

صدای صوت توام، گرچه زار می‌نالم

□

من بپرسم کز کجایی هی مری

□

خردمندی آنراست کز هر چه هست

□

خواب و بیداریت آن دان ای عضد

□

ز اعظم او که جهان ظرف تنگ حیز اوست

□

چون نخواهی من کفیلم مر ترا

□

آن جوادی که جمادی را بداد

□

گر بهشت اندر روی تو خارجو

□

گر ببینند جمالش نفسی مشتاقان

□

پس بگفتندش که والله خواب راست

□

وجود آفرینش بدانم درست

□

این نوشته گرچه خود دعوی بود

□

خصمت که کرده است به زر ساز کارزار

□

هم‌چو کنعان کو ز ننگ نوح رفت

□

چند غرور ای دغل خاکدان

□

آتش ترک هوا در خار زن

□

تنم هم گوش می‌دارد کزین در

□

جیم گوش و عین چشم و میم فم

□

برآیی برین هفت پیروزه کاخ

□

ای دریغا عرصه‌ی افهام خلق

□

دیده‌ی جن و ملک کم دیده در یک آدمی

□

بر قضا کم نه بهانه ای جوان

□

وین نفس جانهای ما را همچنان

□

آن دعا حق می‌کند چون او فناست

□

از رغبوتش فراغ وز رهبوتش امان

□

آن یکی گفتش که هی دیوانه‌ای

□

حسد مرد را دل به درد آورد

□

از پس گربه دویدند او گریخت

□

تمام خوی شده از ابریم کشیده چکید

□

ای دل بی‌خواب ما زین ایمنیم

□

صورت رفعت برای جسمهاست

□

کشتم آن را تا دهم در شکر آن

□

گرد بر گرد لب شیرین تو

□

هم‌چو طاووسان پری عرضه کنید

□

اگر گیری از پر موری قیاس

□

هست معشوق آنک او یکتو بود

□

امتیاز بزم سلطانیش این بس کاندران

□

گر بغرد بحر غره‌ش کف شود

□

با من از بهر تو خرگوشی دگر

□

چشم و هوش و گوش و گوهرهای عرش

□

صورت سایه‌ی درختانش

□

گفت بسم‌الله مشرف کن وطن

□

بحر زمین کان شد و او گوهرش

□

گوش تو او را چو راه دم شود

□

وان چه شود خواسته جایزه‌ی من بود

□

حقه سربسته جهل تو بداد

□

هر که بی‌باکی کند در راه دوست

□

ای عجب این بند پنهان گران

□

ور یافته‌ای ازو نشانی

□

صد بلیسی تو خمیس اندر خمیس

□

به مور آن دهد کو بود مورخوار

□

من شفیع عاصیان باشم بجان

□

ایالت پناهی که بختش رسانده

□

از برون حوض غیر خاک نیست

□

بی‌خبر کان عکس آن مرغ هواست

□

هر زمان که قصد خواندن باشدت

□

مهر هر روز دمی در بنده‌ات

□

تا سحر جمله شب آن شاه علی

□

جهانگیر چون سر برارد به میغ

□

که نماند هیچ مهمان بی نوا

□

از نفایس بخشی او صد هزار احسان خاص

□

شهسواران در سباقت تاختند

□

منصب دامادی من بایدش

□

جزو از کل قطع شد بی کار شد

□

به امید وصال تو دلم را شاد می‌دارم

□

گفت آخر چشم سوی موی نه

□

من به چنین شب که چراغی نداشت

□

مدت بسیار می‌کرد این دعا

□

سی سال شد که از پی هم می‌کنم روان

□

از حجب چون حس سمعش در گذشت

□

داغ بلندان طلب ای هوشمند

□

مغز این مسکین ز سودای دراز

□

در آینه‌ی جهان ندیدم

□

هم نه‌ای بلبل که عاشق‌وار زار

□

به باغ مشعله دهقان انگشت

□

این نجاست بویش آید بیست گام

□

گران است آن قدرها سایه‌ی او

□

آنک جو دید آب را نکند دریغ

□

خر ز بهر دفع خار از سوز و درد

□

زآنک شهوت با خیالی رانده است

□

برکشیده بهر مشتی خاک ایوان جهان

□

بر جمادات آن اثرها عاریه‌ست

□

روان شد نرگسان پر خواب گشته

□

خلق گفتند این مسلمان راست‌گوست

□

ز تنگ ظرفی خود دارد انفعال جهان

□

گفت امیران را که من روزی جدا

□

چون قلم اندر نوشتن می‌شتافت

□

با چنین برهان که باشد در جهان

□

سیاهروی دو عالم شدم، که در خم فقر

□

سیلیش اندر برم در معرکه

□

مگر کز توسنانش بدلگامی

□

درتحیر ماندم کین قوم را

□

تو چون جیب جان پاره کردی گلی را

□

گفت مرغش پس جهاد آنگه بود

□

سام که سیمرغ پسر گیر داشت

□

ولوله در خلق افتاد آن زمان

□

هر یک از شعله‌های عکس صفاش

□

سبلتان توبه یک یک بر کنی

□

فکندی چون فلک در سر کمندم

□

گر کشانم بحث این را من بساز

□

وان قلزم کرم که کشیده ز ساحلش

□

سخت بی‌رحمی و بس سنگین‌دلی

□

هرکه درین راه منی میکند

□

آهن اندر دست تو چون موم شد

□

شب خفته ماند بخت عراقی، از آن سبب

□

چون بگفت آن خسته را خاتون چنین

□

زمین از سبزه نزهت گاه آهو

□

که ببینیدم که دارم شاخها

□

شود نصیب که دامان سلک گوهرشان

□

چون چهارم بار آن ترک خطا

□

از عجب گفتم گر او را صد پرست

□

گه درختش نام شد گه آفتاب

□

بنمای رخت، که جان فشانم

□

فرقتی لو لم تکن فی ذا السکون

□

جنوبی طالعان را بیضه در آب

□

بانگ چاووشان چو در ره بشنود

□

در زمانی که محتشم می‌کرد

□

آنک تخم خار کارد در جهان

□

عالم خوش خور که ز کس کم نه‌ای

□

شاد از غم شو که غم دام لقاست

□

در قصه‌ی درد من نگه کن

□

مار و کزدم مر ترا مونس بود

□

ز عکس آنچنان روشن جنابی

□

درمیان بحر اگر بنشسته‌ام

□

منبر که پایه پایه‌اش از پایبوس وی

□

ور برد جان زین خطرهای عظیم

□

صبر مرا همنفس درد کرد

□

گفت کور اینک سپاهی می‌رسند

□

ور زانکه به چشم من صوفی رخ او دیدی

□

پیر ایشانند کین عالم نبود

□

قبا بسته کمرداران چون پیل

□

چون نداند راه یم کی ره برد

□

تیر و شمشیر شوند از عمل خود معزول

□

کی کران گیرد ز رنج دوست دوست

□

دامنم از خار غم آسوده کرد

□

در همه عمرش ندید او درد سر

□

نجبید تا ضمیر او ندرد پرده‌های غیب

□

خشم بر شاهان شه و ما را غلام

□

چو گلرخ بیش او آن قصه بر گفت

□

هست قرآن مر تو را همچون عصا

□

دراز بخت من ناکس گناهست

□

گرد فارس گرد سر افراشته

□

آگهی از ملک سلیمانیم

□

با لیمان بسته نیکان ز اضطرار

□

زرفشان می‌کند گل صد برگ

□

گوش نه تو ای طلب‌کار صواب

□

جرس جنبانی مرغان شب‌خیز

□

سنی از تسبیح جبری بی‌خبر

□

جنبش نکردی از پی خواهش زبان من

□

گشت ثابت پیش قاضی آن همه

□

آنچ شیرینست او شد ناردانگ

□

ور نظر بر نور داری وا رهی

□

گر عراقی زبان فرو بستی

□

اهل دین را باز دان از اهل کین

□

چو می‌دانست کان نیرنگ سازی

□

تاجری دریا و خشکی می‌رود

□

دهر معلول از علاجش خسته‌ی عیسی طبیب

□

نور باقی پهلوی دنیای دون

□

در من آمد آنک از وی گشت مات

□

ناسپاسی و فراموشی تو

□

اکنون سزد ، نگارا، گر حال من بپرسی

□

مسجدی بر جسر دوزخ ساختند

□

دل خسرو به نوعی شادمان شد

□

من چو خورشیدم درون نور غرق

□

درین مدت شبی بگذشت بر کس

□

خون کند دل را و اشک مستهان

□

زهد که در زرکش سلطان بود

□

ور نرفتی وز ستیزه شسته‌ای

□

امر را اوست اول و آخر

□

رو اشداء علی‌الکفار باش

□

ز دوری گشته سودائی به یکبار

□

آنچ در فرعون بود اندر تو هست

□

چنان که خاک شناسد خراش تیشه‌ی تیز

□

زانک نفس آشفته‌تر گردد از آن

□

سبزه چریدن ز سر خاک بس

□

گفت رو مه تو رهی مه آینت

□

به جهان گوهری گرانمایه

□

احمدا نزد خدا این یک ضریر

□

گهی با گل گهی با خار سازم

□

ماند پیغامبر بخلوت در نماز

□

صد دو پیکر در زمین در هر قدم پیدا شود

□

کس نداند از خرد او را شناخت

□

هر یکی از ما مسیح عالمیست

□

پر و مالامال از نور حقست

□

زمین فهم من از فیض تازه بر دارد

□

کشت ایشان را که ما ترسیم ازو

□

چهارم چون صبوری کردی آغاز

□

تا چهل سالش بجذب جزوها

□

بیند فلک مقابله‌ی آفتاب و ماه

□

زین نمط دارند بر خود صد نشان

□

نیست همه ساله درین ده صواب

□

بس غذای سکر و وجد و بی‌خودی

□

من نیک بدم، تو نیکویی کن

□

پس کجا زارد کجا نالد لیم

□

بهر گوشه دو مرغک گوش بر گوش

□

این همه خوشها ز دریاییست ژرف

□

چرا سرخیل آن خوش لهجه‌ها را در گلستانت

□

از خطر هاروت و ماروت آشکار

□

جامه عیب تو تنگ رشته‌اند

□

دست ما و پای ما و مغز و پوست

□

به سودای نکورویی اگر دل گرمیی داری

□

وانک نیمی آن تو بیوه بود

□

ز شیرین بر طریق یادگاری

□

گفت اطفال من‌اند این اولیا

□

باستقلال بادا بر سریر سلطنت دایم

□

راست گردان چشم را در ماهتاب

□

چون شده‌ای بسته این دامگاه

□

باز صندوقی پر از قرآن به است

□

گفتم: ای باد، باد کم‌پیمای

□

چون درین تزویر او یک‌دل شدی

□

نرفت از حرمتش بر تخت ماهی

□

پس در انگوری همی‌درند پوست

□

حوری در لباس انسانی

□

شاه از آن اسرار واقف آمده

□

گرچه ز بحر توبه گوهر کمند

□

جنبش کفها ز دریا روز و شب

□

مرا چون صید خود کردی، به آخر

□

چونک کشته گردد این جسم گران

□

ز بادی کو کلاه از سر کند دور

□

درد بودم سر به سر من خودپسند

□

وان جوان دل که هست تا ابدش

□

گر مرا روزی بدی اندر جهان

□

تو مرا بگذار زین پس پیش ران

□

کافر بسته دو دست او کشتنیست

□

نور خورشید در جهان فاش است

□

کور نشناسد نه از بی چشمی است

□

چو شیرین از شهنشه بی خبر بود

□

درد صاحب موصلم گردن شکست

□

کیسه‌ی بی‌زر سفره‌ی بی‌نان دل ز بی‌برگی‌های دهر

□

او جوان‌تر می‌شود تو پیرتر

□

هر نفسی کان به ندامت بود

□

آنک می‌لرزد ز بیم رد او

□

امید از هر که هست اکنون بریدم

□

پاک کن دو چشم را از موی عیب

□

بر شاپور شد بی‌صبر و سامان

□

خواب چون در می‌رمد از بیم دلق

□

ملک چون جرعه‌ای زان آب نوشید

□

خوی کان با شیر رفت اندر وجود

□

هان مخسپ ای کاهل بی‌اعتبار

□

روح ره‌زن مرد و تن که تیغ اوست

□

به دو چشم تو، که چون چشم تو بیمار توام

□

قرب پنجه کس ز خویش و قوم او

□

اگر جرمیست اینک تیغ و گردن

□

موسیا کشفت لمع بر که فراشت

□

عزلت ده روزه او را بلی

□

این دلم هرگز نلرزید از گزاف

□

این طرفم کرد سخن پای بست

□

نه بدانجا صورتی نه هیکلی

□

عرش بابی، که مهر همت او

□

ور بیامیزی تو با من ای دنی

□

چو میل شکرش در شیر دیدند

□

هست زاهد را غم پایان کار

□

درین زمان که غم انگیز گشتنش می‌کرد

□

کو دغا و مفلس است و بد سخن

□

پیر در آن تیز روان بنگریست

□

دست کی جنبد مرا در کسر او

□

زان غمزه‌ی نیم مست ساقی

□

زخم دبوس و سوار همچو باد

□

شدی نزدیک آن صورت زمانی

□

هر دو او باشد ولیک از ریع زرع

□

حاصل این عالی بناصورت چو بست

□

ناله‌ی کافر چو زشتست و شهیق

□

الله الله این جفا با ما مکن

□

در دل شاهان تو ماهی دان سطبر

□

زان پدر هفت کرد و مادر چار

□

تو مرا در خیر زان می‌خواندی

□

هنوز از عشقبازی گرم داغست

□

شاه موصل دید پیگار مهول

□

این چراغ چشم ابرار است کز تیغ ستم

□

در قضا یعقوب چون بنهاد سر

□

وعده به دروازه گوش آمده

□

این وصیتهای من خود باد بود

□

آنچه بینی که ندارم ز جهان بر جگر آب

□

حق شب قدرست در شبها نهان

□

ولیکن گرچه بینی ناشکیبش

□

گنج و گوهر کی میان خانه‌هاست

□

آن که خاتم را یدالله کرد در انگشت تو

□

گفت او دزد و کژست و کژنشین

□

راست شو چون تیر و واره از کمان

□

هرچه او خواهد همان یابی یقین

□

من چو از سودای خوبان سوختم

□

می‌نبینی صنع ربانیت را

□

بیا تا یک سواره برنشینیم

□

که چه گویندم عرب کز طفل خود

□

هزار عذر بگوید اگر قضا ناگه

□

گفت قصد کعبه دارم از پگه

□

با تر و خشک مرا نیست کار

□

جلوه کردی هیچ تو بر آسمان

□

بر لوح ممکنات قلم آنچه ثبت کرد

□

این چه صبرست این صبوری ازچه روست

□

ترا بی‌رنج حلوائی چنین نرم

□

یا شب مهتاب از غوغای سگ

□

از ترشح کردن ابر کف کافیش داشت

□

عشوه‌های یار بد منیوش هین

□

ریزه‌ریزه صدق هر روزه چرا

□

گفت دختر چیست این مکروه بانگ

□

الا یا اهل العراق، تحذ قلبی

□

گفت لا حول ای پدر لا حول کن

□

به جام خاص می می‌خورد با او

□

جوهرست انسان و چرخ او را عرض

□

محتشم اندر نظر عیب جو

□

یک گره را خود معرف جامه است

□

جولقیی سر برهنه می‌گذشت

□

تا که با مه چون شود او متصل

□

عقل در مکتب هدایت تو

□

از نیاز و اعتقاد آن خلیل

□

ز خواب ایمن هوسهای دماغش

□

می‌رهم زین چارمیخ چارشاخ

□

چو تابوت او شد روان همچو تیر

□

بس فواید هست غیر این ولیک

□

لذت انعام خود را وامگیر

□

این خمار اشکوفه‌ی آن دانه است

□

تا یک نفسی مرا دهد یاری

□

گر کف خاکی شود چالاک او

□

بسا بینا که از زر کور گردد

□

پهلوان چه را چو ره پنداشته

□

بی‌طلب چون کرد جیب و آستینم پر درم

□

تخم اول کامل و بگزیده است

□

نوبت هدهد رسید و پیشه‌اش

□

گرچه دانی دقت علم ای امین

□

هر که را دل رازدار عشق شد

□

آن بهاران مضمرست اندر خزان

□

نخستین پیکر آن نقش دلبند

□

عاشق و معشوق و عشقش بر دوام

□

گه دیر مغان مقام بودش

□

اعتراض او را رسد بر فعل خود

□

ای بسا گنج آگنان کنج‌کاو

□

حاکمی بر صورت بی‌اختیار

□

روز و شب خون گریستی بر من

□

آتشی گر نامدست این دود چیست

□

به سروی زان سهی سروان بفرمود

□

گر حلال آمد پی قوت عوام

□

قصیر و ناقص و کوته خیالست و زبون فکرت

□

هیچ آدابی و ترتیبی مجو

□

نقش بر دیوار مثل آدمست

□

امر ما پیش چنین اهل فساد

□

ای عراقی، تو اختیار مکن

□

این نشان چون داد گویی پیش رو

□

چو خونی دیدی امید رهائی

□

مدت یک ماهشان تعذیب کرد

□

فروغ سلطنت او فرو گرفته جهان

□

من اگر با عقل و با امکانمی

□

دست بدان حقه دینار کرد

□

آن شب آنجا سخت باران در گرفت

□

جهان هنر دایم‌آباد باد

□

باغ چه بود جان من آن شماست

□

بر آن سبزه شبیخون کرد پیشی

□

هست هر جسمی چو کاسه و کوزه‌ای

□

شرفه غرفه‌ی تحتانی قصرت دارد

□

آتش حرص از شما ایثار شد

□

آری این اسپست لیک این اسپ کو

□

گر نبودیت این انایی کینه‌کش

□

درین میدان همی خور زخم، چون تو

□

جز مگر پیری که از حقست مست

□

بگفتا گر بخواهد هر چه داری

□

بر دل آن ساحران زد اندکی

□

وان هم که نداشت بخت مسعود

□

گرچه این دو مختلف خیر و شرند

□

داوری و داد نمی‌بینمت

□

گوش ظاهر این سخن را ضبط کن

□

نمی‌پزد تف غم آرزوی خام مرا

□

چون ملایک گو که لا علم لنا

□

ملک بی‌سنگ شد زان سنگ سفتن

□

ورنه چون بگزیده‌ای آن پیشه را

□

میر سکندر سپاه آن که به پابوس او

□

گفت این هر دو نیم از عامه‌ام

□

تا تو چو عیسی به در دل رسی

□

مغز او خشکست و عقلش این زمان

□

دریاب، که مانده‌ام به ره در

□

من بدی کردم پشیمانم هنوز

□

تو را سالار ما فرمود جائی

□

گر نگویی راست حمله آرمت

□

گفتم: سال من به جهان وصل روی تست

□

هیچ چاره نیست از قوت عیال

□

نیست مبارک ستم انگیختن

□

عزت مخزن بود اندر بها

□

فلک مملکت بدو معهود

□

خلق مست آرزواند و هوا

□

طریق دوستی را ساز جستند

□

به عموریه در حصاری شدند

□

گر بهم بر زده بینی سخنم، عیب مکن

□

لا تخافوا از خدا نشنیده‌ای

□

دل به تمنا که چو بودی ز روز

□

همانگه چو بنشست بر پای خاست

□

نگاه کرد به من، دید صورت خود را

□

پیش بینایان کنی ترک ادب

□

ز دیبا و غلام و گوهر و گنج

□

به مردی و گردی و رای و خرد

□

عاشق دل خرقه‌ای داشت ز سر ازل

□

یا چو بوی احمد مرسل بود

□

بود اندر منظره شه منتظر

□

که هرکو ز رای و ز فرمان من

□

دل خون شده، جان به لب رسیده

□

مسجد و اصحاب مسجد را نواز

□

بنفشه تاب زلف افکنده بر دوش

□

ز آواز اسپان و بانگ سران

□

سرت به تیغ غمش گر ز تن جدا گردد

□

چونک عمر شیخ در آخر رسید

□

دست بسر بر زد و لختی گریست

□

از آواز که آمد مر او را به گوش

□

المنة لله که میان گل و گلزار

□

پس فلک قشرست و نور روح مغز

□

صهیل تازیان آتشین جوش

□

چو نه ماه بگذشت بر خوب‌چهر

□

بسر برد اوحدی مردانه راه خویش و من مانده

□

در مروت ابر موسیی بتیه

□

بعد ازین خون‌ریز درمان ناپذیر

□

بیاوردم از بند کاوس را

□

نور وحدت چو آشکار شود

□

چند ازین الفاظ و اضمار و مجاز

□

که نتوان راه خسرو را گرفتن

□

بیاورد و بر تارک او نهاد

□

گر تو محراب هر کسی باشی

□

گفت ای ابله چه می‌گویی مرا

□

شاه از حقد جهودانه چنان

□

ببخشید چیزی که بد بر سپاه

□

با جان من مسکین، چه ناز کنی چندین؟

□

باز گو ای بار عنقاگیر شاه

□

به شکر بر ز شیرینیش بیداد

□

که دریای چین تا میانش بدی

□

مرا گر اوحدی زین پس ملامت کم کند شاید

□

گر بکاوی کوشش اهل مجاز

□

زر که بر او سکه مقصود نیست

□

که بی‌کام او تاج بر سر نهم

□

بر بوی نظاره‌ی جمالت

□

وان مسافر نیز از راه دراز

□

سر زلف گره گیر دلارام

□

چو ساسان شنید این سخن خیره شد

□

چشم را گر حیرتی آرد به روی

□

مغز نمرود از تو آمد ریخته

□

دوستیی کان ز توئی و منیست

□

نیای من آن نامدار بلند

□

اندرین صورت ضعیف اساس

□

چون ازیشان مجتمع بینی دو یار

□

گرت سر در گلست آنجا مشویش

□

تهمتن ببردش به ایوان خویش

□

چون الف از عشق بگشتم به سر

□

چون رسد آنجا ببیند گرگ و شیر

□

خوب خطی عشق نبشت آمده

□

که گر مست شد بنده از بیهشی

□

مستم از باده‌ی هوایش، مست

□

آن بهاران لطف شحنه‌ی کبریاست

□

پس آنگه حال او دیدن گرفتند

□

همه سیستان زو شود پرخروش

□

بگذار به محنت اوحدی را

□

چون قلم در دست غداری بود

□

چیست دنیا از خدا غافل بدن

□

تو تا بر نشستی بزین نبرد

□

علم علم بی‌نهایت ملک

□

میانش به خنجر کنم به دو نیم

□

در آن بیشه که بود از تیر و شمشیر

□

سپهبد بخندید و بگشاد چشم

□

گر زانکه بیازارد، سهلست، مرا آن بت

□

خنک آنک بیند کلاه ورا

□

با تو برون از تو برون پروریست

□

چو افگند سیمرغ بر زال مهر

□

برهنه شو ز حرف و بحر در رو

□

خروشید کای مهتر نامدار

□

متاع نیکوی بر کار می‌دید

□

که هرکس که او خون اسفندیار

□

بهار تازه در آمد، غم کهن بگذار

□

که داند که بلبل چه گوید همی

□

از غم آن دانه خال سیاه

□

چنین دان که آن کار کرد منست

□

طمع تن نوال تو طمع دل جمال تو

□

فرامرز با خوارمایه سپاه

□

کمان کش کرد مشتی تا بناگوش

□

کشیدند از جای ناپاک دست

□

گفتم: وصال، گفتی:« هذا فراق بینی»

□

رسیدم ز هر سو به گرد جهان

□

هم ز حق ترجیح یابد یک طرف

□

برهنه دوان بر سر انجمن

□

هله ای شاهد جان خواجه جان‌های شهان

□

بدو گفت رستم که ای پهلوان

□

از آن سوی کهستان منزلی چند

□

هم‌اندر زمان بهمن آمد پدید

□

آنرا که خطیب سود خواند

□

مده از پی تاج سر را به باد

□

نه که تقدیر و قضای من بد آن

□

هنرهای شاهانش آموختم

□

صبر پرید از دلم عقل گریخت از سرم

□

همانا شنیدی که سام سوار

□

غم از حد رفت و غمخوارم کسی نیست

□

نباید که پیچد کس از رنج ما

□

کسی که صرف کند عمر خویش در کاری

□

ابا خواهران یل اسفندیار

□

کرد خدمت مر عمر را و سلام

□

چرا بایدم زندگانی و گاه

□

صحرای هندستان تو میدان سرمستان تو

□

چنین گفت با خویشتن رشنواد

□

گرچه سر سروریت بینم

□

به بالا ز رستم همی رفت خون

□

اکنون درست گشت: جز احرام عشق او

□

بفرمود تا کهرم شیرگیر

□

گر نبینی این جهان معدوم نیست

□

میان جهان این دو یل را چه بود

□

هین قرائت کم کن و خاموش باش و صبر کن

□

تهمتن گز اندر کمان راند زود

□

ای صدر نشین عقل و جان هم

□

چو ما بازگردیم زین رزم روم

□

بسان اوحدی بر خود در بیداد بگشاید

□

اگر پیل بیند برآرد به ابر

□

گر بدندانش گزی پر خون کنی

□

به رویین دژ ارجاسپ و کهرم نماند

□

لطف نمای ساقیا دست بگیر مست را

□

وگر بازگرداندم ناامید

□

میندازم چو سایه بر سر خاک

□

اگر بازگردی نباشد شگفت

□

خرم دل آن کسان که درین دم به یاد دوست

□

ز بس نعره از هر سوی زین نشان

□

باش تا حسهای تو مبدل شود

□

بیاورد آزاده‌تن دایه را

□

خوشتر روید ای همرهان کمد طبیبی در جهان

□

به پیروزی اژدها باز گرد

□

کلیدی کن نه زنجیری در این بند

□

ببینی که از چنگ من اژدها

□

بهل عشقی که کشتست اوحدی را

□

شوم زود چندی پزشک آورم

□

نی حدیث راه پر خون می‌کند

□

اگر جنگ بر نادرستی کنید

□

قصه دراز است بلی آه ز مکر و دغلی

□

هم از خون آن نامداران ما

□

به من در ساختی چون شهد با شیر

□

وزانجا بیامد سوی هیرمند

□

راویان نظم ز اشعار بدیع اوحدی

□

تو این تاج ازو یافتی یادگار

□

گفت و گوی ظاهر آمد چون غبار

□

کنون مایه‌دار تو گشتاسپ است

□

شمس الحق تبریزی هم صبری و پرهیزی

□

تو اکنون سپه را هم ایدر بدار

□

خوش آمد این سخن شاه عجم را

□

بباشید ایمن به ایوان خویش

□

آشفته‌ایم و دلشده، یا مطرب «السماع»

□

همه راستی کن که از راستی

□

شاه دید او را بسی تعظیم کرد

□

ز صندوق وز کودک شیرخوار

□

چند گشت و چند گردد بر سرت کیوان بگو

□

به درگاه ارجاسپ آمد دلیر

□

همانا کان پری روی فسون سنج

□

چو دوری گزیند ز کردار زشت

□

شرح سخن اوحدی آسان نتوان گفت

□

به نیکی بود شاه را دست‌رس

□

در خدای موسی و موسی گریز

□

زواره فرامرز را همچنین

□

چرایم شمس تبریزی چو شیدا

□

همان سلم پور فریدون گرد

□

گر سرو بن کهن نبیند

□

خروشی بلند آمد از بارگاه

□

اوحدی گر ز بر او برود معذورست

□

کسی را که داری ز پیوند من

□

هم فلک از شغل تو ساکن شود

□

ار ایدونک باشی مرا یارمند

□

اگر از نیک و بد مرا نکند شه مدد مرا

□

تو برخیز و بر مهد زرین نشین

□

گل آن بهتر کزو گلاب خیزد

□

شنیدم همه هرچ رستم بگفت

□

صبا، گر بگذری روزی به آن ترک ختا، ناگه

□

نمانی همی چز سیاوخش را

□

یا ز قفس چنگل او کن جدا

□

زن گازر آن دید خیره بماند

□

مرغ تا اندر قفص باشد به حکم دیگری است

□

کزان خستگی بیم جانست و بس

□

هر بیت که آمد از زبانش

□

پشوتن چنین گفت با میگسار

□

گر چه جزین چند بار فتنه‌ی او دیده‌ام

□

ازیشان و از ما بسی کشته شد

□

می که بود کاب تو در جام اوست

□

گر ایدون که اندر پذیری مرا

□

خامش کن اگر سرت خارش نطق می‌دهد

□

خجسته کوکب بختش به آسمان می‌گفت

□

نور بصر بزرگواران

□

نه آسایشی ماند اندر تنم

□

دل اوحدی تکیه بر عمر داشت

□

یکی اندر آی و شگفتی ببین

□

ای تو شیری در تک این چاه فرد

□

به بندوی گفت ای بد چاره‌جوی

□

در حلقه لنگانی می‌باید لنگیدن

□

طبع سخاپیشه‌اش فتنه‌ی دریا و کان

□

کسی آن آینه بر کف چه گیرد

□

آزار مگیر از کس و بر خیره میازار

□

باز با قوم خودش کردند جمع

□

نکوهش فراوان کند زال زر

□

کو حلق اسماعیل تا از خنجرت شکری کند

□

همی کودکی بی‌خرد داندم

□

چون به وقت رنج و محنت زود می‌یابی درش

□

کفر زلف تو گرفتی همه عالم را

□

دگر گفتی که آنان کار جمندند

□

اینچنین سوداگری را سودهاست

□

از آن غزال شنیدم به راستی غزلی

□

به کردار افسانه از هر کسی

□

سبزه پیاده می‌دود اندر رکاب سرو

□

مباشید ایمن بران رزمگاه

□

ما غاب من قلبی شعاشع خده

□

جرح الحشا حاشاک حش حشاشتی

□

پذیرنده چگونه رخت برداشت

□

هیچ چون جوید همه یا هیچ چون آید همه

□

بجز او کس نشناسم که بجوید دل ما

□

سواران ترکان تنی هفت و هشت

□

بی‌گهی و دوری ره باک نیست

□

کرا گوهر تن بود با نژاد

□

نباشد خنده جز از زعفرانش

□

هر سو کمین گشاده فروغی به صید من

□

چو دزد خانه بر کالا همی جست

□

جواب داد که ما هر دو در خور ستمیم

□

زر پر مطلب، که اوحدی را

□

ز ترکان بگرد اندرش صد دلیر

□

ای زاغ بیهوده سخن سه ماه دیگر صبر کن

□

مکن رای ویرانی شهر خویش

□

من بخفتم تو مرا انگیختی

□

شه ناصردین کز دل پیر فلکش گوید

□

چو دود از آتش من گشت خیزان

□

چون هندوان به پیش گل و بلبل

□

اندر دمی دو عید، که گویند، اشارتیست

□

که سهرابش از پشت زین برگرفت

□

مثال کودک و پیری که همراهند در ظاهر

□

هران شارستانی کزان مرز بود

□

عشاق مذکرند وین خلق

□

مهر با رای منیرش ذره‌ای کمتر نماید

□

از خوردن من به کام و حلقی

□

چو چشم پاسبان، بیخواب مانده

□

گر کند نقاش بر گرمابه نقش صورت او

□

برآویخت و بدرید قلب سپاه

□

گر از ایشان درگریزی در مغاره خلوتی

□

نیاطوس زان جایگه برنشست

□

خاموش کن ای خاسر انسان لفی خسر

□

هر جفا را مرحبائی گفتمی

□

زنم چندان زمین را بوس در بوس

□

برآمد آفتابی از وجودم

□

سر بر خط من بینی دیوان قوی دل را

□

نشان داد مادر مرا از پدر

□

گفت ز من نه بارها دیده‌ای اعتبارها

□

چورنگت شود سبز بستایمت

□

بی‌پای چو روز و شب اندر سفریم ای جان

□

تا با شما صریح بگوید که هان و هان

□

جهان پیمایش از گیتی نوردی

□

تو پاکیزه خو را شکیبی نباشد

□

این آتش فراق، که بر می‌رود به سر

□

به گیتی دران کوش چون بگذری

□

بگفتا که عنایت بر فزون است

□

همی‌تاخت تا پیش آب فرات

□

برجه طرب را ساز کن عیش و سماع آغاز کن

□

ناصرالدین شاه عادل آن که هنگام دعا

□

هرکس که جز این سخن گشادی

□

سوی من خواب و خیال است جمال او

□

شدم با این سبک روحی به غایت سخت جان، ورنه

□

بدو گفت هومان که در کارزار

□

گر نبود این سخن ز من لایق

□

همانا مرا چشم دارد همی

□

من دامنش کشیده کای نوح روح دیده

□

آگه ز صف‌آرایی دارای جهان شد

□

سوی گنجینه رفتند آن دو همرای

□

سودگر خفت و ز شب پاسی گذشت

□

چون اوحدی در کوی دل، تامن شنیدم بوی دل

□

کنون با تو پیوند جویم همی

□

آب و آتش ز آسمانش می رسد هر دم مدد

□

همه برنشستند گردان براسپ

□

ز تف دل دگر جانی بسازد

□

ترسم از چشم مسلمان‌کش کافرکیشت

□

بدان تلخی که شیرین کرد روزش

□

هم نفسی دردکش اگر به کف آری

□

از جان برآمدست، نباشد شگفت اگر

□

شنیدی که او گفت کاووس کیست

□

شناسد جان مجنونان که این جان است قشر جان

□

بگردنکشان گفت یاری کنید

□

یک دمی مهلت دهم تا پستتر گیرم سخن

□

خدام در دولت دارای گهربخش

□

یک امشب بر در خویشم بده بار

□

شهان را تاج زر بربود از سر

□

ساقیان بربری از پیش و پس

□

تو مهمان من باش و تندی مکن

□

کی داند چون آخر استادی بی‌چون را

□

بفرمود تاکوس برپشت پیل

□

گر چه نوای بلبلان هست دوای بی‌دلان

□

بسته‌ی او هر چه در کنار و میان است

□

نه پی در جستجوی کس فشردم

□

اگر مرده را زنده کردی مسیح

□

هر چه ما خواهیم کردن او بخواهد غیر آن

□

به زودی مرا با سواری دگر

□

کسی را که ربودیم و گزیدیم

□

برین گونه تا سال بر سی وهشت

□

من بیخود و سرمستم اینک سر خم بستم

□

با سر و پای مرا در خاک و خون خواهد کشید

□

توان دانست عالم را به غایت

□

بغیر جامه‌ی فرصت، که کس رفوش نکرد

□

آفت گرگان شدی در شهر و ده

□

کجا چون شب تیره من دیده‌ام

□

وانگه این دو لالا را رقیب مرد و زن کردی

□

نیای تو آن شاه نوشین روان

□

دیو شود فرشته‌ای چون نگری در او تو خوش

□

فرمان ده اسلامیان، دارای دوران اخستان

□

نه پای آنکه راند اسب را تیز

□

جهد آن کن که مر مرا نکنی

□

همگی خاک شویم آخر کار

□

چنین لشکری سرفرازان جنگ

□

نیم حدیث گفته شد نیم دگر مگو خمش

□

نیاطوس و بندوی و گستهم وشاه

□

همه روی زمین نبود حریف آفتاب و مه

□

ابوالفوارس ببرافکن هژبرشکن

□

یکی مهدی به زر ترکیب کرده

□

چون تن و پیرهن نخواهد ماند

□

سیف فرغانی اگر مرد بود بنشیند

□

خروشی بلند آمد از دیدگاه

□

مفخر تبریزیان شمس حق ای پیش تو

□

پیاده همی‌رفت و دیده پر آب

□

ز خردی تا کنون بس جا بخفتی

□

ظل حق ناصردین ماه فلک، شاه زمین

□

گلت چون با شکر هم خواب گردد

□

هر دو برگ و بر بر اصل درختند ولیک

□

در عزیزان ره عشق به خواری منگر

□

ازو میخ برکند و بگشاد سر

□

چون خداوند شمس دین را می ستایم تو بدان

□

بهر بر زنی بر علف ساختند

□

بکنم باغ و جنتی و دوایی ز درد تو

□

هر کجا بر تخت شاهی می‌نشیند شاد کام

□

چو شه دانست کان تخم برومند

□

بیاموزندت این جرئت مه و سال

□

نماند بغیر از پر و استخوانی

□

شب تیره مست آمد از دشت سور

□

طرفه دریایی معلق آمد این دریای عشق

□

گر ای دون که فرمان دهد شهریار

□

در دل نیفتد آتشی در پیش ناید ناخوشی

□

روزی رمق گرفتم در شاعری فروغی

□

گر او را خاک داد از تخته‌بندی

□

ای عجب تو کور خویش و ذره ذره در دو کون

□

گر پای رقیبانت بوسند محبانت

□

تو هرگه که آیی به بربرستان

□

چو بیند سوز من گوید که این زرق است یا برقی

□

به آذرگشسپ آمدم با سپاه

□

در کدامین پرده پنهان بود عشق

□

ولو استطعت نثره کنوز لالی

□

کجا کان خسرو دنییش خوانند

□

بر حذر باش ازین اژدر بی پروا

□

ترازوی فلک، ای دوست، راستی نکند

□

بسی مهتر اندیشه کرد اندر آن

□

چنانک شخصی نسبت به تو پدر باشد

□

برو سوی ایشان ببین تاکیند

□

مرد مجاهد بدم عاقل و زاهد بدم

□

شها ثنای تو در دست قدسیان افتاد

□

چو سیلی ریختن خواهد به انبوه

□

نگر چه پراگنی زان خورد بایدت

□

بترک دنیا جز مرد عشق کس نکند

□

همه نارسیده بتان طراز

□

همچو غنچه تو نهان خند و مکن همچو نبات

□

بزد بر کمربند مرد سوار

□

بربند دهان از سخن و باده لب نوش

□

ستاره تا که بود بر ستاره فرمان ده

□

بگو ای دولت آن رشک پری را

□

نخست رسم و ره ما، درستکاری ماست

□

از درت گرچه گدایان به درم واگردند

□

یکی کار ماندست کاندر جهان

□

ای شمس تبریز از کرم ای رشک فردوس و ارم

□

بر خسرو آمد فرستاده مرد

□

آن آدمی باشد که او خر بدهد و عیسی خرد

□

جم دستگاه ناصردین شاه تاجور

□

فرزند عزیز را به صد جهد

□

ز سنگ خاره خون، یعنی که یاقوت

□

گرگ طبعم به حمله همچون شیر

□

پس آگاهی آمد سوی نیمروز

□

ای کوی شما جنت وی خوی شما رحمت

□

یکی سخت سوگند خواهم بماه

□

آن زنده کن این در و دیوار بدن کو

□

چندی از رخ و زلفش سنبل و سمن چیدم

□

زین قصه که محکم آیتی بود

□

که پروردی مرا روزی در آغوش

□

خمش کن سیف فرغانی کزین حال

□

یکی یادگاری به نزدیک شاه

□

حیوان چو قربانی بود جسمش ز جان فانی بود

□

ازان پس پرستنده ماه روی

□

به پیشت دست می‌بندد ولیکن بر تو می‌خندد

□

آن که از بخت جوان تا به سر تخت نشست

□

خدائی ناید از مشتی پرستار

□

سر بتاب از حسد و گفته‌ی پر مکر و دروغ

□

صدق ابوبکر را علم کن و با خود

□

بدان خنده اندر بیفشارد چنگ

□

تو که شاه شمس دینی تبریز نازنین را

□

بگستهم گفت ای گو نامدار

□

اگر او شیر نر بودی غذای او جگر بودی

□

هم حرف دعایش همه را ورد زبان است

□

ای امر تو را نفاذ مطلق

□

رفت به گلزار و بشاخی نشست

□

برون آمد و مادر خویشتن را

□

همی جوشن اندر تنش برفروخت

□

چون مرده بساز خویشتن را

□

بر من فرستی که از کارزار

□

با این همه او به بود از غافل منکر که او

□

ای بر در زمانه به دریوزه‌ی امان

□

اورنگ نشین ملک بی‌نقل

□

چگونه جمال تو را چشم دارم

□

بیا که در شب هجران تو بسی دیدیم

□

همه کارت از یکدگر بدترست

□

چو طالع گشت شمس الدین تبریز

□

دبیرش بیاورد عهد کیان

□

در آن باغ خوش اعلوفه سپی پوشان چو اشکوفه

□

بخشنده ملک ناصردین آن که به خصمش

□

چون قصه شنید قصد آن کرد

□

درستکارم و هرگز نمانده‌ام بیکار

□

در اوج آسمان، خورشید رخشان

□

بدو گفت موبد چه باید سپاه

□

هیچ نیرزد این میش نی غلیان و نی قیش

□

نپیچید کس دل ز گفتار راست

□

گنج چو شد تسوی زر کم نشود به خاک در

□

سر معماری ار داری بیا ای خواجه‌ی منعم

□

دریغ آن شد که در نقش خطرناک

□

بی‌روغن و فتیله و بی‌هیزم

□

جفای تو وفا باشد ازیرا

□

میان بازنگشاد کس کشته را

□

ور رود از دیگران بو از خدیوم کی رود

□

چو از تشنگی خشک شدشان دهن

□

رنگ رخ و اشک روانم بس است

□

زنهار به مست در می‌خانه مخندید

□

خلاف آن شد که با من در نگیرد

□

چون در آخر، جمله شادیها غم است

□

بباید آنکه شود بزم زندگی روشن

□

همی آز کمتر نگردد بسال

□

همه ارکان چو لباس آمد و صنعش چو بدن

□

هم اندر زمان باژ خواهد ز روم

□

ای بسته کمر به پیش تو جانم

□

طلوع صبح جمالش فروغ آفاق است

□

جدا گشتم ز تو رنجور و تنها

□

ریگ او میدان دیو و خوابگاه اژدها

□

شاعر از خرمن این قوم به کاهی نرسد

□

تنت را برین نیزه بریان کنم

□

مسیح خوش دمی تو و ما ز گل چو مرغی

□

همان نیز خاتون به کاخ اندورن

□

داد ده ای عشق مرا وز در انصاف درآ

□

گفته‌ی فروغی را مطرب از نکو خواند

□

فیض تو که چشمه حیاتست

□

چنان ز یاد زمان گذشته خرسندم

□

عشق چو آتش تو از طبع بنده هر دم

□

یکی شهر بد شاه را شاهه نام

□

دانش سلاح توست و سلاح از نشان مرد

□

خردمند باشید وروشن روان

□

ببین حسن خود ای نادان ز تاب جان او تا دان

□

ناصرالدین شه منصور که با رایت او

□

اگر محروم شد گوش از سلامت

□

باز همایون چو جغد گشت خری

□

بعد ازین هر که چو من خوان سخن آراید

□

ترا گر فریبد نباشد شگفت

□

ای شه صلاح الدین من ره دان من ره بین من

□

زمانه ز شمشیر او تیره گشت

□

چرخ و فلک ره می‌رود تا تو رهش آموختی

□

اوسع من فکرتی و انور من

□

گردن به هوا کسی فرازد

□

ز بازویت نربودند تا توانائی

□

مرد نادان ز غم آسوده بود چون کودک

□

بیامد دمان پیش گرد آفرید

□

صد عشق همی‌بازد صد شیوه همی‌سازد

□

چوآمد ببغداد زو آگهی

□

در این اومید پژمرده بپژمردی چو باغ از دی

□

التفاتی نیست خوبان را به حال عاشقان

□

من آن مرغم که بر گل‌ها پریدم

□

با قلب شکسته پیش صف آید

□

چو طاوسی تو در دنیا و، در عقبی کجا ماند

□

چنین گفت کاووس با پیلتن

□

تن چون عصابه جان چو سر کان هست پیچان گرد سر

□

زدین پرستندگان بر چیند

□

چو صبح پیش تو آید از او صبوح بخواه

□

شاه سریر تمکین شایسته ناصرالدین

□

مکن بر من جفا کز هیچ راهی

□

فسون دیو را از دل نهفتیم

□

دلم که منفعت او به جان خلق رسد

□

ازیرا سرت ز آسمان برترست

□

هزار آینه و صد هزار صورت را

□

ز کهتر پرستش ز مهتر نواز

□

گمان برد که مگر جرم او طمع بوده‌ست

□

تا لبان من شدی در مدح سلطان عجم

□

فلک را قلب در عقرب دریده

□

به بانگ خوش گرامی شد سوی مردم هزار آوا

□

با گلستان چهره‌ی او فارغ است سیف

□

خروشش به گوش سپهبد رسید

□

کار تو است ساقیا دفع دوی بیا بیا

□

همان زخم گوپال وباران تیر

□

بس سخن است در دلم بسته‌ام و نمی‌هلم

□

گهی ز دولت او مستحق احسان شو

□

عیب ارچه درون پوست بهتر

□

چه زنگی میتوان از دل ستردن با سیه رائی

□

نا ایمن و خوار در وی امروز

□

کنون خوان همی باید آراستن

□

یا رب اگر رسیدمی شهر خود و بدیدمی

□

سراسر همه تیغ برهم شکست

□

ز عشق شمس تبریزی ز بیداری و شبخیزی

□

تبت یدا من یذم تربتها

□

ای خون عقلم ریخته صبر از دلم بگریخته

□

گر نبودی امید، وای دلم

□

مر فقر را امین نبود هیچ جاه جوی

□

به گیتی جز از پاک یزدان نماند

□

امروز ضربت‌ها خوری وز رفته حسرت‌ها خوری

□

چگونه نشیند بهنگام بار

□

قد نطق الهوی اسکتوا استمعوا و انصتوا

□

دوش با ماه فروزنده فروغی می‌گفت

□

شهد خدای هر شبی هست نصیبه لبی

□

مشوش گشته از محنت، خیالم

□

سیف فرغانی شوریده شد از دیدن تو

□

دو خانه دگر ز آبگینه بساخت

□

برق جست و آتشی زد در درخت

□

کمان را بمالید بهرام گرد

□

رقص هوا ندیده‌ای رقص درخت‌ها نگر

□

داغ دلها را به دست مرحمت مرهم نهد

□

پیش آمد در رهش دو وادی

□

که گوید گور و آهو را که جفت آنگاه بایدتان

□

آمدی جمشید و مهدی تا شدی سر کوفته

□

سپاهی بران سان که گفتی سپهر

□

هر جا یکی گویی بود در حکم چوگان می دود

□

بخوردند با شتاب چیزی که بود

□

ای ظاهر و پنهان چو جان وی چاکر و سلطان چو جان

□

شاه دریا دل بخشنده ملک ناصردین

□

ظاهر بحر بود جای خسان

□

دست من بستی برای یک گلیم

□

آب حیوة یافت خضروار بی‌خلاف

□

بدان‌گونه دیدند گردان نیو

□

بس کن گستاخ مرو هین خموش

□

پرستنده چون دید بردش نماز

□

گر خلق بخندندم ور دست ببندندم

□

خازن ملک، گنج خوش دلی، نام او حسین، اسم وی علی

□

شب خواب مسافری ببندی

□

آتش روی او بدید و بسوخت

□

تات وجهی روشن است، این هفت‌خوان

□

ازان پس بسازید سهراب را

□

لشکر غم حشر کند غم نخورم ز لشکرش

□

همی بستر از خاک جوید تنش

□

بنگر در این فریاد کن آخر وفا هم یاد کن

□

دوش آن صف زده مژگان به فروغی می‌گفت

□

خمش کن صبر کن تمکین تو کو

□

دامن آلوده مکن، چونکه ز پاکانی

□

نیک بختی را که در هر دو جهان

□

چو گرگین و چون زنگه‌ی شاوران

□

خری که او را نیست بن می گوید ای خاک کهن

□

هم‌انگاه گور اندر آمد به سر

□

شهوت حلق بی‌نمک شهوت فرج پس دوک

□

قاصد فرخنده‌پی از در جانان رسید

□

گفت گر می ندهی بوسه بده باده عشق

□

نه فرسودنی ساخته است این فلک را

□

مرا گویی بده صد جان و بوسی از لبم بستان

□

ازین دو یکی را نجنبید مهر

□

همچو ذره مر مرا رقص باره کرده‌ای

□

بگفتند با شاه چندی درشت

□

آنک خون را چو می ناب غذای جان کرد

□

در بند نفسی مو به مو، هامون به هامون، کو به کو

□

گفتم چو خواهی رنج من آن رنج باشد گنج من

□

یکی کشت تاک و یکی چید انگور

□

شرح سخن محمدی کن

□

ز خون دشت گفتی میستان شدست

□

گویی خموش کن تو خموشم نمی‌هلی

□

همی داشتندش چنین چار سال

□

چو شهد شمس تبریزی فزاید در مزاجم خون

□

شاهی که چنین عرضه دهد چرخ بلندش

□

بحر نگر نهنگ بین بحر کبودرنگ بین

□

با کسی خویشتن قیاس مکن

□

ندید چشم عراقی تو را، چنان که تویی

□

دلاور سه اسپ تگاور بخواست

□

داد سخن دادمی سوسن آزادمی

□

همه نامجوی و همه نامدار

□

اما در این راه از خوشی باید که دامن برکشی

□

نبحت طیور النفس لی من بعدما

□

در سایه سدره نظر جبریل خو آمد بشر

□

تو نیز همچون من آخر شکسته خواهی شد

□

هنگام شعر گفتن شوقت مرا قرین دان

□

صد از ماهرویان زرین کمر

□

بگو به هرچ بسوزی بسوز جز به فراق

□

به هر جای گستردن دست دیو

□

تو چندانک برتر نظر می‌کنی

□

گوئی اندر بر حمایل چرخ را

□

در دل تنگ هوس باده بقا ساکن نگشت

□

از نام بد ار همی بترسی

□

از میکده آواز برآمد که: عراقی

□

ور ایدون که کژی بود رای تو

□

گفت در آب و گل نه‌ای سایه توست این طرف

□

بشد تیز و بر شیر غران نشست

□

بگریخت امام ای مذن

□

کدام اهل دل امشب دعای شه می‌کرد

□

چو لک لک است منطق بر آسیای معنی

□

چو کتابیست ریا، بی ورق و بی خط

□

نرم بالای زمین رو که به زیر خاک است

□

سهل گیرد جهان و جاهش را

□

درد و رنجوری ما را داروی غیر تو نیست

□

که هرکس که از لنبک آبکش

□

خمش کن تا که قلماشیت گویم

□

به آفتاب تفاخر سزد فروغی را

□

گفتم بیا وفا کن وین ناز را رها کن

□

این کار نه کار توست خاموش

□

چو مردان سیف فرغانی مکن بیرون اگر مردی

□

از وجودش اثر بجا نهلند

□

نه شکر است این نوای خوش که داری

□

تن از رنج خسته گریزان ز بد

□

الحب الی المجلس والله سقانا

□

دامن آن ترک را سخت فروغی بگیر

□

ساقی آدمی کشم گر بکشد مرا خوشم

□

بدست جور کندی پایه‌ای را

□

جایی که در میانه معشوق هم نگنجد

□

چون بسی روزگارش این شد ورد

□

دم مزن ور بزنی زیر لب آهسته بزن

□

جهودیست درویش و شب گرسنه

□

عقل همی‌گفت که من زاهد و بیمارم از او

□

آن آسمان همت و خورشید معدلت

□

ای خر به کاه اولیتری دیگی سیاه اولیتری

□

بی دانش آمدی و در اینجا شناختی

□

دلی که با غم عشق تو در میان آمد

□

باغبان این بدید و گفت: ای خر

□

تا شوی از بوی جان حق خصال می فعال

□

بدو سرشبان گفت کای شهریار

□

چنین عقلی که از تزویر مو در موی می‌بیند

□

تیرباران سحر هست کنون ز آتش آه

□

تا کی دوشاخه چون رخی تا کی چو بیذق کم تکی

□

برو به لابه کرد از عجز، کایدوست

□

من سفر دیده ز دل کرده‌ام

□

گر بخواند، جدا ندانی شد

□

چون طاقت عقیله عشاق نیستت

□

تو خواهش کنی گر ترا بخشدم

□

چون روز گردد می‌دود از بهر کسب و بهر کد

□

گر در شاه‌وار شود بس عجب مدار

□

ترکی کند آن صبوح و گوید

□

شیران فکنی شرزه و پیلان فکنی مست

□

چون عراقی آستین ما گرفت

□

سخن در جان همی گوید خدنگم

□

ز کاه غم جدا کن حب شادی

□

به تدبیر نخچیر کشمیهن است

□

شام بودیم ز خورشید جهان صبح شدیم

□

ناصرالدین شه که فرماید به شاه اختران

□

تو دشمن غم‌هایی خاموش نمی‌شایی

□

لرزیده‌ام همیشه ز هر باد و هر نسیم

□

دین است مصر ملک و عزیز اندروست علم

□

جوهر او نپوسد اندر آب

□

بر گوش من زد غره‌ای زان مست شد هر ذره‌ای

□

بترسد چنین هرکس از بیم کوس

□

می‌گشته‌ام بی‌هوش من تا روز روشن دوش من

□

یا که در ظاهر فروغی ذکر درویشی مکن

□

گفتم بوی یوسفی چشم چگونه وادهد

□

چند که از بیم تو بگریختند

□

صدف مثال میان پر کند جهان از در

□

نحوشان عمر و وزید را شاید

□

برون کردند سرها سبزپوشان

□

نبودی ازین پیش تو بدکنش

□

ای کشش عشق خدا می‌ننشیند کرمت

□

اختر فیروز او از همه فیروزتر

□

چون یکی میدان دوانید آفتاب آمد ندا

□

شنیدم که کوته زمانی نخفت

□

از عکس رخت دل عراقی

□

کش گذر یا به زمهریر بود

□

فرشته از چه خورد از جمال حضرت حق

□

بدو دایه گفت آنچ فرمان دهی

□

ای جام شرابدار برگرد

□

غداه استعار و احلبة الملک فاعبدوا

□

می‌نرمد شیر من از آتشت

□

عطار که پی برد بسی دانش و بینش

□

بیش از دو روز بود از آن دگر کسان

□

برون آور، ترا گر حجتی هست

□

کلوخ انداز کن در عشق مردان

□

بمیرد کسی کو ز مادر بزاد

□

خامش کن و خود در یک دمه‌ای

□

چو برخیزند شاهان جوان‌بخت از پی نازش

□

در مطبخ خدا اگرت قوت روح نیست

□

زورقی بودی بدریای وجود

□

چون به رنج و راحتم راضی از ایزد، فرق نیست

□

وای بر خفتگان خونخواران!

□

بس کن ای شهسوار کز حجب گفت تو

□

چو کافور شد مشک معیوب گشت

□

اوصافت ای کس کم چو تو پایان ندارد همچو تو

□

تا روز رستخیز همین است شاه و بس

□

بر قاعده مجنون سرفتنه غوغا شو

□

اینها که چون ستور نگونند نیست‌شان

□

شاید ار در وصف چون تو شکرستانی شود

□

خیز و برکار کن رباطی چند

□

بنگر آن باغ سیه گشته ز طاف طایف

□

چو داردت یزدان بدو دست یاز

□

گهی سودای فاسد بین زمانی فاسد سودا

□

رخش را مه مگو هرگز فروغی

□

همزبان بی‌زبانان شو دلا

□

دیشب از من، خجسته روی بتافت

□

چو جنت دایم اندر وی همه رحمت فراز آید

□

بهل آن آب را، که تر گردی

□

هر تن و هر جان که هست خاک تو بوده‌ست مست

□

به مردی تواندر زمانه نوی

□

دارد خدا قندی دگر کان ناید اندر نیشکر

□

قوت فروغی از لب یاقوت او رسید

□

باده بپوش مات شو جمله تن حیات شو

□

بخت جوان لب تو در دهنش کرد

□

تو در خنده آیی به صد لب چو غنچه

□

زن چو خطاط شد بگیرد هم

□

گفتا نشود قربانی من

□

بر ما بباش و دل آرام گیر

□

بسی بهر قوافی برجهیدی

□

پایه طبع فروغی ز نهم چرخ گذشت

□

آن من است او و به هر جا رود

□

رهست اینجا و مردم رهگذارند

□

از بهر نیم دانه، تو عمری تلف کنی

□

تو چه چیزی؟ چه جوهری؟ چه کسی؟

□

خامش که شرح دل را گر راه گفت بودی

□

تو بر مهتران جهان مهتری

□

جان گوش کشان آید دل سوی خوشان آید

□

آن شه راد که در پیش کف در پاشش

□

از لیلی خود مجنون شده‌ام

□

روی تازه‌ت زی سراب او منه

□

از دهشت رقیبت دور است سیف از تو

□

نه کس در عاشقی حیران‌تر از من

□

گهی صرفم بنوشاند چو چنگم درخروشاند

□

بدان شد شهنشاه همداستان

□

همچو اندیشه که دانی تو و دانای ضمیر

□

بدین طمع که شود قابل سواری شاه

□

سن لنا سنتک المرتضی

□

گر سوی خشکی کنی با ما سفر

□

ای عقل در غم او یک دم مرا چو سعدی

□

چون ز سرخاب روی شاهد شنگ

□

ای شب من این نوحه گری از تو ندارم باوری

□

نگویی به بدخواه راز مرا

□

از نیک بد بزاید چون گبر ز اهل دین

□

اعواده طوبی و مجلس مجده

□

می‌باش همچون ماهیان در بحر آیان و روان

□

آن همی‌گفت فرخی را دی

□

به پای خود به سر گنج وصل او نرسی

□

آبخور بیخ و شاخ و خارش گشت

□

اگر دوران دلیل آرد در آن قال

□

سیم روز جشن و می و سور بود

□

از بلغم و صفرای ما وز خون و از سودای ما

□

همت سلطان عشقم داد طبع شاعری

□

اگر گویند ماه روزه آمد

□

هیمه دستم بخراشید سحر

□

نرفته‌ای به دبستان عجب و خودبینی

□

جستن چشم چپ نشان جفا

□

الصمت اولی بالرصد فی النطق تهییج العدد

□

چو بشنید زو این سخن باغبان

□

هم تو بگو که گفتت کالنقش فی الحجر شد

□

خواص باده ز آب حیات بیشتر است

□

خرابی دین و دنیا را نباشد هیچ اصلاحی

□

خلق یکسر روی زی ایشان نهاد

□

سر انصاف به زیر قدم او آورد

□

آن که مه بشکند به نیم انگشت

□

عشقت ای خوب ختن بر دل سواره گشت گفت

□

از ایدر برفتم به اندک سپاه

□

تو جان نخواهی جان دهی هر درد را درمان دهی

□

شد ناصردین کز دل دور فلکش گوید

□

ز مستی زلف را در هم شکسته

□

در همه جا خفت و به هر سو نشست

□

تو کشورگیر آفاقی و شعر تو تو را لشکر

□

فرج گورست و اندرو لحدی

□

در روز آدینه را کرد گلشن

□

ز دینار رومی به سالی سه بار

□

خامش کنم اگر چه که گوینده من نیم

□

سزد گر ببوسد لبت را فروغی

□

مبر نام شکر گر خود نبات است

□

نی غلط گفتم که دل خاکی شدی

□

چون مدد از غیر نبود صبر کن تا حل شود

□

چراباید شکست خویش جستن؟

□

خلق نکو باد مسیحا بود

□

سیاهی به چنگ و به منقار زرد

□

قند خا خاموش باش و حیف دان

□

روز را بکر چون برون آید

□

دور چو ساقی ز سر آغاز کرد

□

چو روشن شد رهم زان چهر رخشان

□

قمطرهای نبات است پر ز شهد شفا

□

ماه نو مرغ وقت ساعت تو

□

نوای بار بد بر ماه می‌شد

□

کمان را به زه کرد و تیر خدنگ

□

نظری کن به چشم او به جمال و کرشم او

□

نام او را هر که بر تن ساخت جوشن بی خلاف

□

مگر بر نوبتی خواب اشتلم کرد

□

آنها که جهان را به چراغی که خداوند

□

سیف فرغانی بی روی تو در فصل بهار

□

به حدیث حیات پیوندت

□

حقیقت در مجاز اینک پدید است

□

یکی شارستان پیشش آمد به راه

□

اقرار می‌کنند که حشر و قیامت است

□

گر فروغی فخر خواهی بر همایون آفتاب

□

چو آبی باش لطف از حد فزونش

□

ترا بهتر که جوید نام جوئی

□

دل که فرمانش بر جهان برود

□

چند گویی که: باده غم ببرد؟

□

چو دیدم خود ترا حاجت همین بود

□

به دستوری شاه در بر گرفت

□

ترک زیارتت شها دان ز خری نه بی‌خری

□

سزد گر در بپاشد لعل او هر گه که در گیتی

□

کنیز اویم ار دارد عزیزم

□

الحق آنجا کفتاب روی توست

□

گر چه شیرین بود چو نوش کنی

□

پیکر مردی و نکوکاری

□

گلشن تر شد خزان را باد بنشست

□

همی‌داشت یک چند گیتی بداد

□

یا سندا لحاظه عاقلتی و مسکنی

□

ستوده خسرو اعظم، جهان گشای معظم

□

اگر چه تشنه را آبی دهد خوش

□

جز بفنا چهر جان نبینی، ازیراک

□

گردون، بسوی گوشه‌نشینان نظر نکرد

□

بدهی لوت، چشمشان با تست

□

لطف تو انیس مستمندان

□

منی کرد و گفت اینت آیین و رای

□

فلک و مهر و ستاره لمع از وی دزدند

□

برگ گل از درخت چو غازی به سعی باد

□

گیرم که نه‌ام به لطف در خور،

□

مرا از خواب نوشین دوش بجهاند

□

بد دل، زمانه بود که ناگه ز من برید

□

حکم قاضی به اعتماد کسان

□

دگر از طنز گفت اینان چه کردند؟

□

که هندوستان را بشویی ز بد

□

حلق و گلوبریده با کو برمد از این ابا

□

یکشب گر از فراق تو فریادخوان شوم

□

به خدمت بود فرتوتی کهنسال

□

خویشتن دیدن و از خود گفتن

□

یاد باد آنکه مرغزار، ز من

□

دلم در جستجویت جویت گرم گشته

□

عشق، از دو صنم بود عنان تاب

□

اگر سفله‌گر مرد با شرم و راد

□

آنک به خویش است گرو علم و فریبش مشنو

□

به مردگان نظر عبرتی کن، ای زنده

□

گر چه کس از خسته نه کاوش کند

□

بر کنار گنج ماندی خاک بیز

□

ازین جامه کنان کون برهنه

□

بر آن عزمم که: تا من زنده باشم

□

شمعی که بر آتش است تا روز

□

که جاوید تاج تو پاینده باد

□

چه گفت آن زاغ بیهوده که سرگینش خورانیدی

□

هر کسی را بقدر خود روزیست

□

پیر از جگر شکایت اندود

□

صفای صحبت و آئین یکدلی باید

□

بر آریم گرد از بساط زمین

□

آنکه در علمش این مقام بود

□

قاصد شد و آن صحیفه را برد

□

نیاوردی و داده بودم درم

□

می‌گویم ای صاحب عمل و ای رسته جانت از علل

□

بگذر به شهر عشق، که بینی هزار جان

□

فعال مختار و مجازی به عمل

□

که شناسد که چیست از عالم

□

این عقل کور را به سوی نور روی تو

□

دین سر عالمی به ماه کشد

□

ور افتاد آن جوان را ساغر از چنگ

□

پس‌انگه بیاید از ایران سپاه

□

کخر چه خورشید است این کز چرخ خوبی تافته‌ست

□

به رونق گل این باع دل منه، زنهار!

□

ملک را داده گردون دوتا پشت

□

دهم آزردگانرا مومیائی

□

زمان ز مرگ بسی چون تو پند داد تو را

□

هر زمانم نوازشی تازه

□

چیست که بگرفتی و بگذاشتی

□

به نزدیک پیش در آسیا

□

تا خلق از او حیران شود تا یار من پنهان شود

□

چون داغ من بر رخ زدی زین پس یقین می‌دان که من

□

دانی که جهان فریب ناکست

□

کس بنداند که دل عاشقم

□

هر که دل در تو بست بی بصر است

□

که درین قحط سال علم و عمل

□

گلو بسته بسی میر ولایت

□

دگر سال روی هوا خشک شد

□

خمش کردم درآ ساقی بگردان جام راواقی

□

اینست قرار من: کز غیر نماند کس

□

که از نکته بیزان دانش سکال

□

روز می‌بینی تو و من روزگار

□

من آگه بودم از پایان این کار

□

علم داری مشو به راه ذلیل

□

گفت به سیاف که شمشیر کار

□

چهارم هران پیر کز کارکرد

□

اگر کفری و گر دینی اگر مهری و گر کینی

□

از پند گفتن تو چه فرقست تا به نیش؟

□

شتابان شد به صد رغبت به سویش

□

این شوی کش پلید هر روزی

□

چون روا باشد که سعدی گویدت

□

اینچنین خوب گوهری ناسفت

□

گنج خدا را تو کلید آمدی

□

کنام دد و دام و نخچیر باد

□

از او گر سنگسار آیی تو شیشه عشق را مشکن

□

چند پی گفتی که: دستی نیک دارم در هنر

□

چنان پیوند کن مهر ابد را

□

چنان نهفته و آهسته می‌نهند این دام

□

سیف فرغانی چو دیدی روی دوست

□

پادشاهی تو هم به مسکن خویش

□

ناسفته درت که زخزینه است

□

سرافراز بهرام فرزند اوست

□

ور به نشان ما روی راست چو تیر ساعتی

□

پرده‌ی خویش را بسوز و ببین

□

می‌خورد ز بهر روی مادر

□

دل عطار چون نه مرغ تو بود

□

نسبت نسیان بذات حق مده

□

شربتی در قدح نمیریزی

□

شکیبا بود تا هشیاریی داشت

□

هیونی بر آمد ز هر سو دمان

□

کم نشود انار اگر بهر شراب بفشری

□

گرچه کمیابی کسی در صبحدم ناخفته، لیک

□

چو شاه انگشت ساید بر نگینم

□

بروز عجز، دست هم بگیریم

□

کنون ای سیف فرغانی که پایت خسته شد در ره

□

تو پنداری ز دست غصه رستی

□

تو در کاری چنین زحمت مکش بیش

□

شگفتی فروماند از کار اوی

□

موری چه قدر گوید از تخت سلیمانی

□

ز روی خوب وفا جوی، کاهل معنی را

□

عروسی را که برقع کرده‌ام باز

□

آن را که نزادند مرو را و نزاید

□

کام خود می‌کنند شیرین لیک

□

هم چو سیمرغ رازهای جهان

□

جگرها از بلارک چاک می‌شد

□

سخن گوی و بشنو ازیشان سخن

□

همه فربه ز بوی تو همه لاغر ز هجر تو

□

دنیا چو خانه‌ایست ترا، بر سر دو راه

□

گفتش پدر: ای سلیم خود رای

□

نگفته ماند سخنهای من، خوشا مرغی

□

وگر ز آنکه مطلوب ما راحت است

□

لشکر روح را امیر تویی

□

با ز چو گل رخت بریزد ز خار

□

من این تاج شاهی سپارم به تو

□

من چون سپند رقص کنان اندر او شده

□

گفتمش: اوحدی سوخته یکتاست به مهرت

□

حجت دیگر که ز طاووس کشم

□

بیش از زنبیل‌بافی سلیمان نیست ملک

□

گرد میدان عشق می‌نتوان

□

دو سه سیب ار بما فرو دوسد

□

سپاهش ار چه بود اندک نه بسیار

□

ز بد روز بی‌بیم داریمتان

□

غم کودکی است مادر او رشک و بخل و کین

□

هست تفاوت به قدر، ار چه به قدرت کند

□

کنون اقبال کرد آن کار سازی

□

آبرو بردم، ندیدم از تو روی

□

بفرمان تو صد درد است او را

□

زین خیالات بر کنارم کش

□

چنین تاشد گذر بر مرغزاری

□

هم‌آورد این نره شیران منم

□

به عالی محفل دارای جم شوکت هدایت خان

□

صافی کجا شود دل او زین عتابها؟

□

ز سوز عشق کاتش در دل افروخت

□

منگر بدین ضعیف تنم زانکه در سخن

□

من که قدر گهر پاک تو میدانستم

□

هیزم خشک و برق آتش بار

□

گرسنه کش نباشد صبر چندان

□

ازین صد به پنجاه بازآمدند

□

آن که اوج قدر را بختش فروزان کوکبی است

□

جام گیتی نمای خاطر تست

□

به خسرو گفت کای چشم مرا نور

□

از آن بازوت را دادند نیرو

□

داروی درد خود مطلب از کسی که نیست

□

جوهرت را عرض زمین و زمان

□

در گوش من از سپهر نیلی

□

به دستت گرفتار شد بی‌گمان

□

لب شده خشک و دیده‌تر گشته

□

گرچه در عالم ندارد هیچ جای

□

بگفتش عاشقان زین ره چه پویند

□

ور هنر باید و دل باید و بازوی قوی

□

بترس ز اه ستمدیدگان، که در دل شب

□

لاجرم زین فضول و وسوسها

□

چرا خوش نایدم با چون تو یاری

□

چو بشنید یانس بجوشید و گفت

□

هر که را علم و ملک و دین باشد

□

با اوحدی معاشرت روح قدسیان

□

خدنگ افکن به عشق اندر کمان دید

□

تا فروزنده شود زیب و زرت

□

ترا، در هر کناری خواستاریست

□

پاک دل را زیان به تن نرسد

□

چه بختست اینکه چون من پادشائی

□

همی گفت چندی ز آرام اوی

□

گر شنیدی و شد تو را معلوم

□

آن حاکم ستیزه گر زورمند را

□

خواهی قلمت به حرف ساید

□

چون به نقطه‌ی اعتدالی راست گردد روز و شب

□

بر جور و جفای آن جماعت

□

این یکی میوه آرد، آن یک ماست

□

اینش ز درونه پند می‌داد

□

منش هست و فرهنگ و رای و هنر

□

هاتف عشرت نصیب از پی تاریخ او

□

باده‌ی ناسخته ده به سخت، که باده

□

سر ز آن سوی کاینات بر کرد

□

اوفتادستیم زیر چرخ جور

□

چون غرقه شد عراقی یابد حیات باقی

□

نور کلی ز سایه دور بود

□

وان مادر خسته‌ی جگر سوز

□

به رزم اندرون او گرفتار شد

□

ورنه، دعوی مکن، به معنی کوش

□

مرا به خویشتن و عقل خویش باز مهل

□

رسانیدم سخن را تا بدان جای

□

نام تو بدو زنده و در خانه‌ی تو سور

□

نیست در روم از اسلام به جز نام و شده‌ست

□

تو در آیی ز در، سلامش کن

□

اندیشه چنان کند به زارش

□

بگفتند با تاجور یزدگرد

□

شیخ گفتش: مگوی هیچ سخن

□

گرفتم بر رخ زرد و دم سردم نبخشودی

□

فرع عنایت تو بود کوشش مرید

□

جوانا، بروز جوانی ز پیری

□

چو شمع اشکی همی ریز، و همی سوز

□

چو هستت دیگری، ما نیز باشیم

□

باد می‌نالد همی‌خواند تو را

□

به پیلانش باید کشیدن کلید

□

بهر مقر و منکر او ایزد آفرید

□

خانه خالی بود او عاشق و من مست،دگر

□

یکی شاهی به معنی صد، که جان و دل ز من بستد

□

از حجت اگر تو پند بپذیری

□

دل به غم تو سپرد از آنکه نگیرد

□

چه مسافت ز گنج تا به طلسم؟

□

از آن شیری که جوی خلد از وی

□

به تیره شبان تیز بشتافتی

□

تا طبرزد آوری از حنظل

□

چو سایه بر سر این خاکدان چه میگذری؟

□

ندیدم من که از باد خیالی

□

چنانش کوفت سخت و سخت بر بست

□

تو آفتاب جمالی و لطف تو چون ابر

□

از بهار تو تا تازه دل جانها

□

امام فاتحه خواند ملک کند آمین

□

فرو ماند مانی میان سخن

□

تا دگربار مستی آغازم

□

اگر گناه کند نیک مرد خیراندیش

□

چون بروم برادرا هیچ مگو که نیست شد

□

سپهر هنر خواجه‌ی نامور

□

غم تو در دلم آمد حدیث من شد نظم

□

یا برون اوفتد به دقاقی

□

یوسفا در چاه شاهی تو ولیک

□

برفتند شایسته مردان کار

□

در وی افواج ملایک آیند

□

گر آن دو نرگس جادو به جان خلاص دهندت

□

یک رنگیست و یک صفتی و یگانگی

□

جمال و جاه ما، بسیار بودست

□

تو مسلمان گشته و از نامسلمان حاکمان

□

یا به جنگیش برند و سر بدهد

□

مستند همه خانه کسی را خبری نیست

□

بباشد همه بودنی بی‌گمان

□

قارون هر آنچه کرد نهان در خاک

□

بندگی گرزین نمط باشد که کردم، اوحدی

□

ربنا افرغ علینا صبرنا

□

اگر تو از آموختن‌سر بتابی

□

کمان ابروت بر دل خدنگی زد کزو هر دم

□

چو شد فاش، این حکایت را چه پوشم؟

□

چو اندکی بنمودم بدان تو باقی را

□

بدو گفت موبد که اندیشه کن

□

لیک اگر صادقی درین معنی

□

مرد را گفت و قدم باید، تو خود یکباره گفتی

□

شمع جهانست این قمر، از آسمانست این قمر

□

چون تو، کس ناخورده می مستی نکرد

□

ز روی لطف و کرم شاد کن بروی خودم

□

بپوشان آنچه ما کردیم و گفتیم

□

از کاسه‌های نعمت تا کاسه ملوث

□

چو بسیار گشت آب گستاخ شد

□

طمع به نان کسانم نبد که شمس و قمر

□

این شست و شوی جبه و دستار تا به کی؟

□

نم و آب حوض و جیحون همه عاریه‌ست و عارض

□

چیزی که شود چو بود کی باشد

□

در دست من که قاصرم از شکر نعمتت

□

آنکه رفت از درش نیامد باز

□

مخدوم شمس دین است تبریز رشک چین است

□

یکی مرد پیرست با رای و شرم

□

شد شهید و سعادتی دریافت

□

آوردنش به عالم و بردن به خاک چند؟

□

بیرون ز چار طبع بود طبع عاشقی

□

سیم و زر بود، خدائی گر بود

□

چندان بشنو که حلقه گردد

□

روح را قوت شباب دهد

□

نقشی که رنگ بست از این خاک بی‌وفاست

□

خنک مرد بی‌رنج و پرهیزگار

□

فیالها تربه کالمسک طیبة

□

عقلش وزیر و روح مشیرست و دل سریر

□

مزن هر کوزه را در خنب صفوت

□

چو بر گذشت در این خانه صد هزار بدو

□

خط معما شوی و نقطه زند عشق

□

شهر نزدیک و شیخ دانشمند

□

اغتنم بالراح عجل و استعد

□

که من چشمه‌ی سو نبینم به چشم

□

ز میدانش اگر سیمرغ بودی

□

چو گرگ از گله بربود آنچه می‌خواست

□

گفتم ز فضولی من: « ای شاه خوش روشن

□

قرنها رفت و هیچ خم نشدم

□

دلم از قوس ابروت آن دید

□

خرده‌ی نان به عاجز و درویش

□

از لنگی تنست و ز چالاکی دلست

□

همی برشکافید پرشان به تیر

□

طبیعت خنده زد چون خنده‌ی شیر

□

این غزل می‌خوان و در وی اوحدی را یاد می‌کن

□

نار را هر نفسی خلعت نوری بخشیم

□

نگاهی می‌کند در آینه یار

□

وقت است کنون که که رباید

□

چون شد اندر سرت بضاعت شوی

□

تو بر تخته سیاهی گر نویسی

□

بهین زنان جهان آن بود

□

با تو بینم رقیب و من گذران

□

ز عمر عاریتی، اوحدی، بمیر امروز

□

ای چشم من و چشم دو عالم به تو روشن

□

مرا بازگشت، اول کار مشت

□

از آن ز دایره‌ی اهل عصر بیرونی

□

دوستی زین عمل به باد شود

□

بس کن رها کن گفت و گو نی نظم گو نی نثر گو

□

مرا آزمودی گه کارزار

□

خرم آن روی، کش نماید دیدار

□

هر کس نصیبه‌ای ز تر و خشک روزگار

□

افسار گسسته فرس، و رفته به صحرا

□

چون نتواند گشاد بسته‌ی یزدان

□

اندر آنجا که تیرزن گیتی است

□

ذات او بر وجود شاهی کرد

□

هر چه بگویم ای سند نیست جدا ز نیک و بد

□

ازارش همه سیم و پیکرش زر

□

کلک هاتف پی تاریخ نوشت

□

این گنج مال و خواسته کاندوختی به عمر

□

ای آتش لعلین قبا، از عشق داری شعلها

□

پرویزنست سقف من، از بس شکستگی

□

چون همی نیروش کم شد، ضعف بیش

□

مکن از کس اثاث خانه دریغ

□

رو خمش کن قول کم گو بعد از این فعال باش

□

به دشت آمد و لشکرش را بدید

□

چون که بشنید شیخ صاحب درد

□

گر به دلداری دل مجروح من میلی نمود

□

گفت ار جان بایدت استاده‌ام

□

گفتم آخر لب تو عهد شکست

□

هر که توشی گرد کرد، او چاشت خورد

□

از حیا باشدش سر اندر پیش

□

قطب جهانی همه را رو به توست

□

پس انگه سوی ده روم من به هوش

□

جادوی اندر میان خلق میفکن

□

فلکها را رصد کردم من، ای ماه و نپندارم

□

آری خوشست وقت حریفان به بوی عود

□

جمعی سیاهروز سیهکاری تواند

□

تو نظم مرا خود گهر گیر یکسر

□

دم ثعبان ازو نموداریست

□

بی عز و نازنینی کی کرد ناز و بینی

□

جهاندار بر تخت بر پای خاست