| ایا از چنبر اسلام دایم برده سر بیرون | ز سنت کرده دل خالی ز بدعت کرده سر مشحون | |
| هوا همواره شیطانی شده بر نفس تو سلطان | تنت را جهل پیرایه دلت را کفر پیرامون | |
| اگر در اعتقاد من به شکی تا به نظم آرم | علی‌رغم تو در توحید فصلی گوش دار اکنون | |
| ایا آن کس که عالم را طبایع مایه پنداری | نهی علت هیولا را که آن ایدون و این ایدون | |
| هیولا چیست الله‌ست فاعل وین بدان ماند | که رنج بار بر گاوست و آید ناله از گردون | |
| ترا پرسید من خواهم ز سر بیضه‌ی مرغی | چو گفتست اندرین معنی ترا تلقین کن افلاطون | |
| سپید و زرد می‌بینم دو آب اندر یکی بیضه | وز آن یک بیضه چندین گونه مرغ آید همی بیرون | |
| نگویی از چه معنی گشت پر زاغ چون قطران | ز بهر چه دم طاووس رنگین شد چو بوقلمون | |
| هما و جغد را آخر چه علت بود در خلقت | چرا شد آن چنان مشوم و چون شد این چنین میمون | |
| نگویی کز چه می‌گیرد چکاو الحان موسیقار | نگویی کز چه می‌بافد تذرو انواع سقلاطون | |
| تفکر کن یکی در خلقت شاهین و مرغابی | نگویی از چه معنی گشت آن سقطان این سقطون | |
| یکی چون رایت سیمین همیشه در هوایازان | یکی چون زورق زرین روان همواره در جیحون | |
| گریزان این که چون گردد به جان از چنگ او ایمن | شتابان آنکه چون ریزد به حرص و شهوت از وی خون | |
| عجبتر زین همه آنست مر پرنده مرغان را | مبیت و مسکن و ماواست دیگر سان و دیگرگون | |
| یکی را بیشه‌ی ساوی یکی را وادی آمون | یکی را قله‌ی قاف و یکی را ساحل سیحون | |
| یکی خود را به طمع آن به گردون برده چون نمرود | یکی خود را ز بیم آن به آب افگنده چون ذوالنون | |
| نگیرد باد چنگ آن نشوید آب رنگ این | یکی چون رایت الماسست دگر چون زورق مدهون | |
| نگویی تا چرا کردند نوک و چنگ او ز آهن | نگویی تا چرا دادند رنگ پر این زاکسون | |
| اگر تو چون منی عاجز در این معنی که پرسیدم | چه گویی در نباتی تو سزای حب افتیمون | |
| نمایی هر نباتی را چو مادت هست ز آب و گل | ز بهر تف خورشیدست چون لطف هوا مقرون |