قسمت هفدهم

ز جای خود چو در جنبیدن آمد

□

یکی بیشه‌یی دید همچون بهشت

□

به شیرینی جمال از شاه بنهفت

□

نه گوینده خاکی کس آرد بدست

□

چون یافت دل این امیدواری

□

شاوروهن و آنگه خالفوا

□

ز بی کامی دلم تنها نشین است

□

روان چنان شهریار جهان

□

چو از تنگ شکر برداشتی بند

□

زریر اندر آمد چو سرو بلند

□

جهان را تا ابد شاه جهان باد

□

چو طوفان اندیشه را هم گرفت

□

گر بود نظر به دل فروزی

□

به روز جنگ چون بر پشت شبرنگ

□

ز بی‌رختی کشیدم بر درت رخت

□

بیفشارد چنگ سرافراز پیل

□

به تیزی در عقیق الماس می رانند

□

پدید آمد آن فره ایزدی

□

همه ره پای کوبان میشد آن ماه

□

دل کید هندو بر آمد ز جای

□

چو روشن کردمت کاین کوهکن کیست؟

□

ای جهودان بهر ناموس کسان

□

گیرد به بلا رک روانه

□

چو بشنید ازو این سخن پهلوان

□

و آن حرف کش جریده پرداز

□

ازان زخم آن پهلو آتشی

□

از چاشنی دم سحر خیز

□

چپ و راست می‌دید تا از سپاه

□

گر تو دل شاخ شاخ داری

□

اگر نبود مدد اشک نیازم

□

تو رود زنی و من زنم ران

□

چو با پهلوان کار بر ساختند

□

لابل عی صدرها بدر بلا کلف

□

همه جامه چاک و دو پایش به خاک

□

قیاسی باز گیر از راه بینش

□

بسر بردم اول بساط سخن

□

های و هوی و لشگر و خیل و سپه در کار نیست

□

گر برد مالت عدوی پر فنی

□

این گنج نهفته را درین درج

□

دلش گشت پرآتش از مهر زال

□

خان گلشن به نام خوانندش

□

ز زخم سنانهای الماس گون

□

چو خاریدند خاک از سنگ خارا

□

زمین خاک شد بوی طیبش توئی

□

لیک بر مدت اندرین مصراع

□

چو خواب آورد بر لشکر شبیخون

□

بر نوفلیان عنان گشادند

□

پرستنده با کودک ماه روی

□

بر کران این چمن نوخیز

□

چو ارجاسپ از خواب بیدار شد

□

هر کو نه چو باد بر تو لرزد

□

دگر باره خون در جگر جوش زد

□

گر به آن ارزم که در اصلم خریداری کنی

□

ذکر و فکری فارغ از رنج دماغ

□

قدش چو کشیده زاد سروی

□

همی پشت زین خواهم و درع و خود

□

متاله روان راه اله

□

بینداخت آن زهر خورده به روی

□

منم در پای عشقت رفته از دست

□

دگر نامداری درآمد دلیر

□

خورشید لوای آسمان رخش

□

قضا را بود این آن کاروانی

□

کریمی که بر درگهش ز اهل حاجت

□

بیامد خروشان به خواهشگری

□

این گزین عترت حیدر امام المتقین

□

پر از آب رخ بارگی برنشست

□

گفت اتابک که: محرم او کیست؟

□

جز روان پاک او را شرق نه

□

جمع بی‌امر تو گر عازم کاری باشد

□

زخم نیش اما چو از هستی تست

□

امن را تا پاسبان عدل او بیدار کرد

□

نکردند یکروز جنگی گران

□

ز پرتو نظرش حسن رایت پرورشی

□

تنی بیست از نامداران خویش

□

وندر آنجا، چنان که دختر گفت

□

می‌کنم لا حول یعنی چاره نیست

□

من فتاده بی‌قدرت گران حرکت

□

که چون بر هم زنم چشم جهان بین

□

امل در گریه هر جانب گذارد در هزیمت پا

□

سوی پارس فرمود تا برکشید

□

که سوی محتشم چشم عطا کن

□

که چون آب باید به نیرو شود

□

فاقفرت دورهم حتی کان بها

□

شو غذی و قوت و اندیشه‌ها

□

ای دل پرشوق کز تعجیل حال کرده‌ای

□

گر یکی کفش از دو تنگ آید به پا

□

بسی گرستم در سوگ آن بزرگ پدر

□

چنین گفت با مهتران زال زر

□

خصم دغا هرکجا کرد ز دستش فراز

□

جهاندار محمود کاندر نبرد

□

روز و شب اینم قرین روز چنان شب چنین

□

دست چه بود خود سرش را بر کند

□

پس از آن قابضان روح که هست

□

سزد گر جغد را نبود تمنا

□

دلم از حسن او لقا خواهد

□

چنانم که گویی ز البرز کوه

□

مصر دولت را عزیزی و به منت می‌کشند

□

ای نقش خیال شهره‌یاری

□

تو خون خوردی و دیگران نعمت

□

ای تو در بیگار خود را باخته

□

پی تفرد یک شاخ نخل شاهی را

□

عقل اینجا ساکت آمد یا مضل

□

تیغ خونریزی از نیام برون کن

□

نگر تا نتابی ز دین خدای

□

عدو چو پنجه‌ی قدرت به پنجه‌ی تو فکند

□

فلا عیش یا سادتی ما عداکم

□

که یکی هست و هیچ نیست جز او

□

او زنا کرد و جزا صد چوب بود

□

خبر رسیده به توران که یک جهان آراست

□

به عزم فتح با او کرد همراه

□

داند که آفتاب جگر گوشگانش را

□

بغرید رستم چو شیر ژیان

□

وان نرد غائبانه که با من فکند طرح

□

جانا فرود آ، از بام بالا

□

ستاده سطرلاب در دست پیر

□

چون ز وحدت جان برون آرد سری

□

مزاج را به سهام ار دهد قضا نرود

□

رو بجو یار خدایی را تو زود

□

نیست گر نغز دلبری که در آن

□

پذیره شدن را سپاه گران

□

ای نیر اوج نیک رائی

□

گمان که جزو یقینست شد یقین ز یقین

□

به گاه پوزش خاک و به گاه کوشش آب

□

گوش بی‌گوشی درین دم بر گشا

□

که در تازی به میدان عدالت

□

به بزم وصل مدتها درآیی

□

لیک غافل که جز چرندی نیست

□

چنان دان که رودابه را پور سام

□

در چه دوران رشک نزدیکان شدند امسال و پار

□

عقل بسته شد و هوا مختار

□

او رساند ز شوق روحانی

□

سایه‌ای و عاشقی بر آفتاب

□

من کوته قدم ز طول امل

□

عذر خواهم در درونت خلق تست

□

کلام الله مدیح توست و جبریل امین رافع

□

کس از ما نبینند جیحون بخواب

□

گر عاقلی ز یک جهتانش درین دیار

□

به دست ساقی تو خاک می‌شود زر سرخ

□

هرکسی از روی هوا چنگ زد

□

مال دنیا دام مرغان ضعیف

□

چه شمعی را به محض قدرت افروخت

□

مصلحت آنست که پنهانیش

□

ذات پاکش، که از علوم غنی است

□

به پیمان که کاووس را با سران

□

بر حسن ندبه‌اش حسن از چشم قطره‌ریز

□

نی خود اگر به محو و عدم غمزه‌ای کند

□

از خراباتیش طلب فرمود

□

پس عدم گردم عدم چون ارغنون

□

دهد گر عمر مستعجل امانم

□

نک قراضه‌ی چند ابریشم‌بها

□

گر خرابی همی کند چه عجب؟

□

فزونی مجوی ار شدی بی‌نیاز

□

زهی نیک رائی که معمار سعیت

□

اگر تا قیامت بگویم ز تو

□

ساحت قدسش مبرا از چه و چون و چرا

□

هست در چاه انعکاسات نظر

□

به مسند کامران بنشین ز دولت دادخود بستان

□

ز شیهه گاه جستن برسر خاک

□

چو ساقی مه نو ساغری نهد بر کف

□

ستاره شمر گفت و خسرو شنید

□

بزرگوارا دارم دلی و صد امید

□

وآتانی علامته بعشق

□

هوای دنیی دون را تو از بی‌همتی مپسند

□

من نمی‌کردم غزا از بهر آن

□

بندد به دست به اذل بخشنده تا ابد

□

کای بسوزیده برون آ تازه شو

□

چاکران او بدون حق فرو نارند سر

□

نگه کرد سام اندران ماه روی

□

آن که در دانستن قدر سخن همتاش نیست

□

عقل بسته شد و هوا مختار

□

چون تقرب کنی به طاعت دوست

□

تا که قلب و نقد نیک آید پدید

□

خطه خاطر همایونت

□

نام سما و لقب ارض نه

□

تا جهان است، مثل تو قمری

□

چنین رفت از آغاز یکسر سخن

□

به وصف روی تو گلها شکفت جانم را

□

ندا کرد مجنون قلاوز دارم

□

نادیده رخش به خواب یکشب

□

بر سر خرمن به وقت انتقاد

□

ای بسا تاجدار تخت نشین

□

چون که بر گردی تو سرگشته شوی

□

جامه‌ی گلخنی ز تن بدرید

□

مرا رفت باید به البرز کوه

□

تا به نشان قبول مات رساند

□

جامه از اطلسی بساز که هست

□

جنبش عشق قدیم از خود به خود دیده مقیم

□

همچو موسی بود آن مسعودبخت

□

ای دلبری که هر که تو را خواست، وصل تو

□

پی راحت فرود آمد ز شبرنگ

□

ور برآرند دگر باره دمی از سر شوق

□

میوه‌ای دادمت ز باغ ضمیر

□

کژ روی پیشه کنی جمله تو را یار شوند

□

جز در گدایی کس این نیابد

□

پرسی اگر در جهان کیست امام‌الامام؟

□

بانگ اسپان بشنوی اندر مصاف

□

چو آوازه‌ی روی آن سرو گل رخ

□

جان فشان ای آفتاب معنوی

□

چون عراقی همه جان سرمست

□

تا نه بس دیر از چنان تدبیر

□

چو آتش بر فروزی تو به مردم سوختن هر دم

□

بس کن و بس کن ز اسب فرود آ

□

ای خوش ار بینیم بی‌ما گوهر بحر بقات

□

زین چنین امداد دل پر فن شود

□

تا تو پیدا آمدی ما را دگر حکمی نماند

□

غالیه‌سای چمن دلفروز

□

ارواح قدس جمله نمودار معنیم

□

رهی پیشم آور که فرجام کار

□

چو در گلستان بگذری در بهاران

□

با همه تلخی همین شیرین ما

□

نطق دربند و گوش باش دمی

□

می‌کشند این راه را بیگاروار

□

گر بحر ژرف حسن تو موجی بر آورد

□

ور کشم باری بدانم تا کجا

□

خود تو از پیش چشم خود برخیز

□

تهی دست سلطان درویش پوش

□

ایا مظلوم سرگشته که هستی

□

کو سلاطین جهان گر شاه ایوان بوده‌اند

□

آن دل که به بوت زنده می بود

□

عنکبوت ار طبع عنقا داشتی

□

سر تو چون بن هاون بکوفتن شاید

□

به بند بی‌کسی دایم گرفتار

□

زهی آراسته ذاتت به اسمای صفات حق

□

سواد فلک گشته گلشن بدو

□

تا که بر نطع مملکت ای شاه

□

گر توانی عوض سر سر دیگر دادن

□

یا در اول نهان شدی آخر

□

مرد دق باشد چو یخ هر لحظه کم

□

بگو سیف فرغانی و ختم کن

□

گشته دین را تا قیامت پشت و رو

□

سخن دل ز شاعری دور است

□

چو صبح سعادت برآمد پگاه

□

ساکن مباش بر سرنطع زمین چو کوه

□

خامش کن و یاد آور آن را که به حضرت

□

ریزه چینی است از سر خوانش

□

گر دم خلع و مبارا می‌رود

□

تا دل و دیده اتفاق کنند

□

چو رخ بنمود آن پیر فتاده

□

برده نامت مسیح در سر گور

□

کواکب تو بربستی افلاک را

□

در معجزه منکری که کردی

□

که دل اصل است و اشک تو وسیلت

□

در ره او بلا و محنت و حلم

□

مردن تن در ریاضت زندگیست

□

کمند رستمی اندر چه انداز

□

گر نکردی رحمت و افضالتان

□

هر دلی کو هوای دنیا خواست

□

پر گرفته نوند چار پرش

□

اشکم گور است و پهلوی لحد بر پشت خاک

□

از قال شود خیال پیدا

□

نقش رنگ چمن ز لطف بهار

□

هم از آن سرگین سگ داروی اوست

□

سوی سیف فرغانی آن مخلص خود

□

بدینسان حرف ها می‌کرد اظهار

□

چون نفخ صوری در صور شورنده حشر و حشر

□

بریزد در آشوب چون میغ او

□

من به زمانی که در ممالک گیتی

□

آه از آن رخسار مریخی خون ریزش مرا

□

باخویش ز حق شوند و بی‌خویش

□

خود چه پرسم آنک او باشد بتون

□

آهوی مشکین اگر شوی نکند بوی

□

باز عقلی کو رمد از عقل عقل

□

چو رسد سبزجامه‌ها به سوی باغ و نامه‌ها

□

ز هر یک زبان هر که آگه بود

□

ز حسنت نور رو کم گشت مر خوبان عالم را

□

سلطان غزل‌هاست و همه بنده اینند

□

کوه است جان در معرفت تن برگ کاهی در صفت

□

تا به از جان نیست جان باشد عزیز

□

ای جان! به نفس مرده شو و از فنا مترس

□

به خود می‌گفت کاین حیرانیش چیست

□

همه عالم گرفته‌ست آفتابی

□

گرفتم همه آهن آری ز روم

□

هم خانه‌ی ما به دست نقاب

□

این بود نصیحت سنایی

□

یک قدم راه است گر توفیق باشد دستگیر

□

امتحانش گر کنی در راه دین

□

ز تن تا جان بسی راه است و در تن می‌نماند جان

□

نقش با نقاش چه سگالد دگر

□

به جان و دل شدی جایی که نی جان ماند و نی دل

□

به تیغ افسر و گاه خواهم گرفت

□

رحم چو جوی شیر بین شهوت جوی انگبین

□

تا روز رهد ز غصه روزی

□

تو بگو کب کوثری خوش و نوش و معطری

□

چون رهانیدت ز ده زندان کرم

□

جمله به جست و جوی تو معتکفان کوی تو

□

تو آن مرغ خوش الحانی در این باغ

□

شش جهت یاجوج بگرفت ای سکندر الغیاث

□

ورنه تلخ و تیز مالیدی درو

□

یک کنجدش نگنجد در سینه گنج توران

□

منزل به منزل آن سو می‌شد چو سیل در جو

□

در حق کس اره وار است نیست دو روی و دو سر

□

نام پنهان گشتن دیو از نفوس

□

دهر دربان اوست بر خدمش

□

پس دمی مردار و دیگر دم سگی

□

جز جگری نخورده‌ای بر سر خوانچه‌ی زر برآیدت

□

ماتمی در جان او افتد از آن

□

سعد ذابح بهر قربان تیغ مریخ آخته

□

کی شده از خارکشی پشت ریش

□

خاک‌ساری را چو آتش طالع چون ماربخت

□

در اگر چه خرد و اشکسته شود

□

چه شده است اگر مخالف سر حکم او ندارد

□

کره‌ی ناقه چه باشد خاطرش

□

اگر بدانی سیمرغ را همی مانم

□

بی‌خور و بی‌خواب نزید نیم دم

□

بیخ جهان عزم توست بیخ فلک نفس کل

□

چو حورش برد از جا میل دانه

□

ای قبله‌ی انصار دین، سالار حق، سردار دین

□

همچنان در مرگ یکسان می‌رویم

□

هر هفت کرده پردگی رز به مجلس آر

□

نان چو معنی بود بود آن خار سبز

□

عمری به کران کنم که اهلی

□

ای فلک بر گفت او گوهر ببار

□

آتش قدرش بر شد قدری دود فشاند

□

ز ایوان عطارد زد برون پای

□

بارگاه عصمة الدین روز بار

□

زان بگرداند به هر سو آن لگام

□

آری به آب نایژه خو کرده‌اند از آنک

□

این زمین را از برای خاکیان

□

به مزور ز جواب آیم هم

□

و آنک او نگذاشت کشت و کار را

□

بهر فردوس خراسان به در دوزخ ری

□

چنین القصه لطف آن وفا کیش

□

ای سینه که دردمندی از غم

□

بسته کرد آن هیبت او مر مرا

□

هر که از جلاجل و جرس آواز می‌شنود

□

تو به نام حق فریبی مر مرا

□

نه خاقانیم گر همی عزم تحویل

□

آسمان می‌گفت آن دم با زمین

□

شد وقت چون ترازو و شاه جهان بعید

□

نگاهی کن که رو آرم به سویت

□

ما که و اختیار چه، کاین شجره است آن ما

□

جذب آبست این عطش در جان ما

□

به ناخن رسد خون دل بحر و کان را

□

رشته یکتا شد غلط کم شو کنون

□

صوفیان رکوه پر آب زندگانی چون خضر

□

گر گریزد کس نیابد گرد شه

□

شاهان چه زن چه مرد در ایام مملکت

□

محمد تاجدار تخت کونین

□

چون اسب تو را سخره گرفتند یکی دان

□

گفت چندان آن یتیمک را زدی

□

غم تخم خرمی است که در یک دل افکنم

□

هر دو گفتند ای خدا فرمان تراست

□

بهر چنین خشک‌سال مذهب خاقانی است

□

خردمند گفتا درست است و شاد

□

پیشکارانش خراج از هند و چین آورده‌اند

□

چراغ افروز ناز جان گدازان

□

بی‌طعمه و طمع به سر آور چو کرم بید

□

اگر خواهی عطای رایگانی

□

سوگند خور به کعبه و هم کعبه داند آنک

□

به خاک این قدر دادن رمز کاریست

□

پیر دبستان علوم، احمشاد

□

که ای نامداران و گردان من

□

آه کز فرقت امام جهان

□

تبسم را درون غنچه ره داد

□

طوطی هر آن سخن که بگوئی ز بر کند

□

به میان قدر و جبر ره راست بجوی

□

مشتی اطفال نو تعلم را

□

یقین او ز گرد ظن و شک پاک

□

من چو مخمور ز تب شیفته چشمم چه عجب

□

برفتش دل و هوش وز پشت زین

□

گل گونه‌ی رخ امل آن خون کنند و بس

□

کسی کش کام تلخ از جوش صفر است

□

حجره‌ی دل را کز کعبه‌ی وحدت اثر است

□

آن نقش خداوندی شمس الحق تبریزی

□

قدح قعده کن ساتکینی جنیبت

□

برای صورت باطن نمایی

□

روزه کردم نذر چون مریم که هم مریم صفاست

□

بفرمود تا بردر گنبدش

□

تا ببیند که به باغش نه سمن ماند و نه سرو

□

چو آن چابک عنان آمد فرا پیش

□

شو نمک بر آتش افکن کز سر خوان بهشت

□

من بدین راه طلسم آگین همی‌کردم نگاه

□

چون آفتاب هر سو پیکان آتش افشان

□

فرو جستند و رخ بر خاک سودند

□

چون دیده‌ای که یوسف از اخوان چه رنج دید

□

سرانجام کارش بکشتند زار

□

خلقند شرم سار ز فریاد من که من

□

جهان او را دبستانی پر اطفال

□

چون بیابان سوخته رویش ز اشک شور گرم

□

قصه درازست و اشارت بس است

□

به غم تازه شمایید مرا یار کهن

□

کتاب عشق بر طاق بلند است

□

دور سلیمان و عدل، بیضه‌ی آفاق و ظلم

□

چون شمع ز غم فسرده می‌بود

□

مرا حق از پی مدح تو در وجود آورد

□

اگر سد آب حیوان خورده باشی

□

مرا آیینه‌ی وحدت نماید صورت عنقا

□

سخن بشناس و آنگه گو ازیرا

□

تیغ خونین کشد می کافر

□

چه فکر است این که گشتت رهزن هوش

□

زو دید آن نماز که قائم بود الف

□

مگر شاه ارجاسپ توران خدای

□

خوی تب گل گل بر جبهت گل گون خطر است

□

کنون با هر که بینم سازگار است

□

سر بر کن ای منوچهر از خاک تا پس از خود

□

خرمگس آن وسوسه‌ست و آن خیال

□

هیچ یگانه نزاد چرخ فلک همچو تو

□

نگفتی راز تو با کس نگویم

□

وز شهاب ناوک انداز و سماک نیزه باز

□

آمد بمن آن شراب گلرنگ

□

تا بس نه دیر والی شام و شه یمن

□

فضایش چون دل آزادگان پاک

□

رقعه همچون قطب، وز شش چار و دو بر کعبتین

□

به دیدار و صورت چو مایی ولیکن

□

خستگان دیو ظلم از خاک درگاهش به لب

□

چرا تلخی ز شیرین بایدت برد

□

ای دست ملک بخ‌بخ اگر ساغر و شمشیر

□

ابرکین آن شاهزاده سوار

□

خم کوس است که ما نوذیحجه نمود

□

بگفت آن کس گزیر از زر ندارد

□

خاصه که بغداد خنگ خاص خلیفه است

□

امیدست ای دل غمگین که ناگاهان درآید او

□

پای در دامن قناعت کش

□

برای آن که در صنعت شوی فرد

□

سام نریمان چاکرش، رستم نقیب لشکرش

□

صد رحمت ایزدی بران مرد

□

خاتون کائنات مربع نشسته خوش

□

بدان هم نیز می‌ماند از آن رو

□

آری آری با نوای ارغنون اسقفان

□

وعده‌شان روز قضا خواب و خور و سیم و زر است

□

به بهار و شکوفه خوش سازد

□

شراری کز دل آن کوه زادی

□

لب‌های شاهان درگهش کوثر دم از خاک رهش

□

بینداخت آن زهر خورده بروی

□

جاه را بردار کردم تا فلک گفت ای خطیب

□

به دشتی ناگهان افتاد راهش

□

یاران شدند آتش سخن، کاین چیست کار آب کن

□

باز توام باز توام چون شنوم طبل تو را

□

بل شش هزار سال زمان داشت رنگ عید

□

قیاسی از اساس کارشان کرد

□

شمع هدی زین دین، خواجه‌ی روی زمین

□

از آن زخم آن پهلو آتشی

□

چون نای اگر گرفته دهان داردم جهان

□

ستردی در دم آن نقشی که بستی

□

تیغ زبان شکل تو از بر خواند چو آب

□

آنجایگه که ابر بود آهن

□

آنجا که احمد آمد و آئین هر دو عید

□

به یاقوتی برآید سنگ را نام

□

از آن صف پیشین یمانی و طائی

□

همی گفت کای شاه گردان بلخ

□

زهره بر چیده چو خورشیدنم هر جرعه

□

تودر آغاز یاری سخت یاری

□

تو دیده حضرتی که چو محمود صد هزار

□

ان عوقوا ترحالنا فالمن و السلوی لنا

□

چون مرا آفت ز گفتن می‌رسد

□

شمارد پنج نوبت سی به تضعیف

□

مه چو مشاطگان زده بر رخ سیب خالها

□

چو شه نامه‌ی شهریاران بخواند

□

به پایان آمد این هنگامه کاینک روز آخر شد

□

زهی عز براق آن جهانگیر

□

نبینی جز مرا نظمی محقق

□

نگه کن تا چه کرده‌ستی زنیکی

□

چون شرارش را علم بر ابر سنبل گون رسید

□

پس آنگه گفت تا شهزاده چین

□

جایم فرود خویش کنند و روا بود

□

باید لحدی به تنگی آراست

□

کرده به اعتقادی در برجهاش منزل

□

اشارت رفت از آن ماه پریزاد

□

چون به در مصطفی نایب حسان توئی

□

زاری آغاز کند او که همه خرد و بزرگ

□

ناصر اسلام سیف دین که ز حکمش

□

به خسرو ماند این بستان سرایش

□

نیست در خاک بشر تخم کرم

□

ترا گر بدست آورد زود بست

□

از در مشرق آتش افروزد

□

خورد بر کوه و کوبد سنگ بر سنگ

□

صد هزاران خاتم ار خواهی توانی یافت لیک

□

بسا کسا که گنه کرد و هیچ عذر نداشت

□

او کوه حلم بود که برخاست از جهان

□

دست تو که کوه او برد کان

□

از اسب پیاده شو، بر نطع زمین رخ نه

□

خاموش کن کاندر سخن حلوا بیفتد از دهن

□

چون دو دست اندر تیمم یک به دیگر متصل

□

پدر زنده و پور جویای گاه

□

وان چون هلالی چوب دف، شیدا شده خم کرده کف

□

پس چه گوئی که از آن نرم جسد برتر چیست؟

□

گر خضر گردم بر آن غمر الردا

□

به بلخ اندرون است لهراسپ شاه

□

آبتان زیر پل مرگ گذر خواهد داشت

□

این نفس مست اویم روز دیگر بگویم

□

به موالات این دو رکن شریف

□

دو مفتی‌اند که فتوی امر و نهی دهند

□

ای کعبه بساط آسمان خوان

□

همچنان کز ستارگان خورشید

□

از حبس این خدیو، خلیفه دریغ خورد

□

بدان شان شو از کینه ور کینه خواه

□

آن لعب دف گردان نگر، بر دف شکارستان نگر

□

سخن رسید به عشق و همی‌جهد دل من

□

خویشتن دعوت‌گر روحانیان خوانم به سحر

□

یک ناله که کلک تو کند در مدد ملک

□

ز دل شاهدی ساز کو را چو کعبه

□

عز و ناز و ایمنی‌ی دنیا بسی دیدم، کنون

□

طبع و دل خنجری و آینه‌ییست

□

گر باره کشد راعی حزمش نبود راه

□

ما را به هر دو صبح دو عید است و جان ما

□

وگر نه غمزه او زد به تیغ عشق مرا

□

به وصلت سال و مه در کامرانی

□

زین غم که برای من کشیدی،

□

ای کحل کفایت تو برده

□

او آتش تیزست بر تیغ کوه

□

بسان نقطه موهوم، دل ز هول بلا

□

تا چون به سوی شما کنیم راه

□

چو نانند کون سوخته و آب رفته

□

ز عشق این می خاکست گشته رنگ آمیز

□

بنده بر وفق رای مولانا

□

بجای پرده تقوی که عیب جان بپوشاند

□

آتش و آب ار بدانندی که از گیتی که رفت

□

خرد عاجزاست از تو زیرا که جهل

□

نه رنج مرا در طبیعت بنی است

□

به روز دولتت نازد جهان کز انبساط آمد

□

گیرم آن فرزانه مرد، آخر خیالش هم نمرد

□

با شمس تبریزی اگر همخو و هم استاره‌ام

□

نه دل سبکم شود ز اندیشه

□

مرو فارغ که نبود رفتگان را

□

خورشید دلی و مشتری زهد

□

گر در خرد و رای چو تو بودی بیژن

□

گوشم اول که این خبر بشنود

□

اگر خورشید لطف ذره‌ای بر آسمان تابد

□

برجیس جاثلیق که انجیل دارد از بر

□

باری آن امر سنی را هیچ هیچ

□

بهشت آئین شد از وی خانه‌ی ما

□

دل پاک آینه‌ی روی خداست

□

حلقه ربای ماه نو نیزه‌ی توست لاجرم

□

بیان کن حال و جایش را اگر دانی، مرا، ورنی

□

همای همت او طایر همایونست

□

رود رنگ از رخ اعدا چه تیغ خون چکان او

□

کس نیست در جهان که به گوهر ز آدمی است

□

تا بخارای دگر بینی درون

□

یک پایه دولت تو نگشته است هیچ چرخ

□

علمی که مسائل او این است

□

قدح‌ها ملا کن به من ده که من خود

□

به همه کار ترا یار و قرین باد خرد

□

مر لل عقل و در دانش را

□

رخنه گر ملک را زود کشیدی به خاک

□

دولت و صولت نمود شیر علم‌های او

□

کس ز کوه و سنگ عقل و دل نجست

□

مخواه تابش ایشان اگر همه مهرند

□

تیره رائی چه ز جهل و چه ز خود بینی

□

ز آهن بند بر سیمش نهادند

□

به تو در خیر و شری نیست بسته

□

جدا گشتم از درگه پادشاه

□

من گدا متفکر که این کدام شه است

□

نی از غم خویش، از غم یار

□

گشت دریاها مسخرشان و کوه

□

در آتش شکیبم چون گل فرو چکان

□

گفت عابد چون بدید آن ماجرا:

□

سرافرازی فزا زین احترام‌ام

□

ای بار خدای بلند همت

□

زمانی با غریبی همزبان شو

□

از گشاد شست پر زور قدر تیر قضا

□

وز دور همی شنید یاری

□

رو ترش کردی و جاروبی به کف

□

کجا یابد کلید این بستگی را

□

شهر پر دزد است و پر جامه کنی

□

گفتند درین سراچه‌ی پست

□

تن چاکر جان است مرو از پسش ایراک

□

به باغ سوسن آزاد هر زمان گوید

□

پرسید راه خانه خصمش ز آگهان

□

وز کشمکش غم‌اش ز هر سوی

□

نور دیده و نوردیده بازگشت

□

چو رای خسرو محمود سیف دولت و دین

□

عمارت تو شد است این چنین خراب ولیک

□

این رفت ز جای و او به جا ماند

□

عدوی تو خواهد که همچون تو باشد

□

بی‌رنگم و چون رنگ، روزگارم

□

حاتم ز صیت جود تو گشت از مقام خویش

□

پسندی بر وی این رنج گران را

□

چون خدا خواهد که مردی بفسرد

□

گهی از دست دل در خون نشینم

□

در دوک امل ریسمان نگردد

□

زلیخا ز آن نظر شد تازه‌امید

□

به طاعت بکن شکر و احسان او

□

شگفت نیست که بر من همی شراب خورند

□

دادم جواب و گفتم ازین رهگذر که هست

□

چو سرو ناز قائم ساخت آنجا

□

دم به دم از آسمان می‌آیدت

□

بگو میگوید آن بیخواب و آرام

□

نفی، «لاتأسوا علی ما فاتکم»

□

ز دستینه دو ساعد دیده رونق

□

گفتم: به علم و عدل چنو هیچ شه بود؟

□

آنم به ثبات و وفا که دیدی

□

از هم بپاشد و تل خاکستری شود

□

برجست و نفیر آه برداشت

□

گفت نامی که ز هولش ای بصیر

□

دل ریش عبید از غم جدا کن

□

پاکی گزین که راستی و پاکی

□

که: «اینست جایی که دانا حکیم

□

کتاب ایزد است ای مرد دانا معدن حکمت

□

نشنوم نیکو و نبینم راست

□

غیاث ملت و دین کافتاب دولت او

□

چند تهدید سر تیغ دهی کاش بدی

□

چون خیال آن مهندس در ضمیر

□

ادبار در دم تو نشسته

□

سائلی پرسید از تفویض و جبر

□

آورد ز جمله رو به سویش

□

از رویها بروید گلهای شنبلید

□

ای آن که از سما مه و خورشیدی

□

گردد به یک اشاره نواب کامیاب

□

کز لیلی و عشق او زند لاف،

□

وآن بنی آدم که عصیان کشته‌اند

□

اگرچه بر سرم آتش ببارد از گردون

□

تا به کی افغان و اشک بی‌شمار؟

□

چو خوان برداشتند از پیش آنان

□

گرگ درنده گرچه کشتنی است

□

ای درگه تو قبله خواهندگان شده

□

درین سان سرزمینی تخم دعوی

□

چو بشنید این سخن از خویشتن رفت

□

از ایاز این خود محالست و بعید

□

این مدح خوان دعا کندش زان که در جهان

□

ور مزعفر نبودت با قند و مشک

□

چو ملک جهان یافت بر وی قرار

□

لاجرم دشمنان به زندانند

□

خود رو چو خس مباش به هر سرد و گرم دهر

□

از تو که سر تا قدم شعله‌ی سوزنده‌ای

□

زه راه ننگ و نام خویش، گشتی

□

نیست او را خود بهای نیم نعل

□

در این موسم که گل دل می‌رباید

□

آن را برخوان به نوای حزین

□

چو یوسف ز اول شب تا سحرگاه

□

دین را طلب نکردی و دنیا ز دست شد

□

جهان پناها احوال خویش خواهم گفت

□

ز روی خشم اگر چشم افکنی بر چشمه‌ی حیوان

□

نز دوست کسی سلامی آورد

□

من ازین تقلیب بویی می‌برم

□

بدین ملاحی و این ناخدائی

□

خانگی باشد اگر دزد، بصد تدبیر

□

مرا در مجلسش یادآوری زود

□

جهان دختر خواجگی را همی

□

دل مجروح زارم زارتر شد

□

منت ایزد را که آب رفته باز آمد به جو

□

چون شد پدرش ز خوان آن پیر

□

وانک خواهی کز بلااش وا خری

□

همایون سایه‌ی چتر بلندش

□

صید و صیاد هر دو صید شدند

□

عجب‌تر آنکه از عجبی که دارد

□

گر تو از این گرگ دردمند و فگاری

□

بر آن درگاه خواهم داد از این دل

□

من که چون قربانی تیغ خلیل اندر ازل

□

به مهر یوسف‌اش از خاک بستر

□

تا بدانی اصل اصل رزق اوست

□

قصه چه کنم دراز بس باشد

□

باید ز سر این غرور را راندن

□

بلی! حکمت آن است پیش حکیم

□

کیست آن کهتر کز خدمت تو صبر کند

□

بر خیل دل ز طره‌ی هندو گشا کمین

□

زهی حکیم علیمی که در طلسم نبشت

□

بینا، نظر پدر به حالش

□

در اولین و آخرین عشقی بننمود این چنین

□

هزار سال بمان کامران که روح‌الامین

□

دیوارهای قلعه‌ی جان گر بلند بود

□

از گریه به رویش آب می‌زد

□

بدانی که مست است هر رستنی‌ای

□

عرض از مبدعات کون و مکان

□

هر یک نفس ز عمر ابد اقتران وی

□

مجنون چو شنید این سخن را

□

خویشتن را بر زمین زن در گه غوغای نفس

□

بگفت این و چادر به سر درکشید

□

تائه فی الغی قد ضل الطریق

□

بانگی بزد و به سر بغلتید

□

من سخن خام نگویم همی

□

زمانی میاسای ز آموختن

□

کشنده طبقات نه آسمان برهم

□

به من تفویض کن تدبیر این کار!

□

مجو از من سخن دیگر برو در روضه اخضر

□

بران استخوان بر نگاریده پاک

□

چو زرع و خوشه داری، از چه معنی خوشه چینستی

□

روی شفقت بنه به رویم!

□

ز دانا جوی پند ایرا که آب پند خوش یابی

□

ببیند دل پادشا راز تو

□

ندا رسید که مشکل رسی به مقصد خویش

□

بیچاره پدر چو قیس را دید

□

چو به بحر تو درآیم به مزاج آب حیاتم

□

یکی ماه با وی چو سرو سهی

□

گر فکر برتری کنی و بر پری بشوق

□

به مضمون مکتوب او کار کرد

□

چشم بد ناگهان مرا دریافت

□

چو شد طایر اندر کف او اسیر

□

اسم داران سپه را باد آن در بوسه گه

□

بگفتا: «من این نی به خود می‌کنم

□

بلبل رسد بربط زنان وان فاخته کوکوکنان

□

همیشه سر تخت جای تو باد

□

بار لیمان مکش ز بهر جوی زر

□

به انصاف و عدل است گیتی به پای

□

پازهر اژدهاست خرد سوی هوشیار

□

چو دانا بود بر زمین شهریار

□

معصومه‌ی ستیزه که ستار واحدش

□

که: «پاکا، آنکه شه را ساخت بنده!

□

برو ای روز گلچهره که خورشیدت چه گلگون است

□

مرا چون فرستادگان پیش خوان

□

آن علم تو را کند آماده

□

ز هر سو چون بجنبد مهربانی

□

فخرش به فضل و اصل بزرگ و فروتنیست

□

نماند همین نیز بر هفتواد

□

قوس کین زه کند ار حاسد جاه تو ز سهم

□

عاشق نالد ز درد دوری

□

چو شد ز رنگ شب، آن دشت هولناک سیاه

□

همه عهد کردند با یکدگر

□

بار خود از دوش برافکنده‌ای

□

از اثر داغشان هردم سلطان عشق

□

گرد معصفر نگر که وقت سحر

□

کنون سر ز دیبا برآور که تاج

□

در ازل ذیل جلالت از غبار خود کشید

□

ایام به نقصان و تو را کوشش بیشی

□

مپنداری که کار دهر، بازیست

□

به پیش جهانجوی بردش اسیر

□

تو مپندار که عناب دهد علقم

□

مغزشان در سر بیاشوبم که پیلند از صفت

□

جهان را به عدل و به انصاف دادن

□

بفرمود سالار دیهیم جوی

□

آسمان کوکبه شهزاده پریخان خانم

□

دو روح و دو نور کس جز ایشان

□

نیک دانستم که اندر دوستی

□

چه بخشی تو زین پادشاهی مرا

□

با وجود نفی اقرار وجود

□

تو را امان ز امل به که اسب جنگی را

□

وز خون خلق خاک زمین حله گون کند

□

ز چیز کسان بی‌نیازیم نیز

□

عهد علیای کمین جاریه‌اش بندد اگر

□

ساقم آهن بخورد و از کعبم

□

بنده، شایسته‌ی تنهائی نیست

□

چو شادی بکاهی بکاهد روان

□

همه یغما گر و دزدند درین معبر

□

جمشید پیل تن نه که خورشید نیل کف

□

گر به مردی مراد یابد کس

□

چو دارا که بد شهریار جهان

□

من مرد کم‌بضاعت و او طفل پرهوس

□

علی الله از بد دوران علی الله

□

کس ز خلقان تو پیراهن نکرد

□

فرود آمد آن جایگه اردوان

□

تیغ تدبیر فکندیم به هنگام نبرد

□

هست طریق غریب اینکه من آورده‌ام

□

سوی او تاب کز گناه بدوست

□

کزو یافتم جان و از کردگار

□

رجعتش نیست میسر مگر آرد سپهی

□

تو غرق چشمه‌ی سیماب و قیر و پنداری

□

تلخست زخم خوردن و دین جفای سنگ

□

پرستنده‌ی کرم بد شست مرد

□

اگر بلند تباری، چه جوئی از پستی

□

کتف محمد از در مهر نبوت است

□

چه ظن بری که تولا به دولت که کنم

□

بهاران ببینی به کردار گرگ

□

خواجه قنبر که هندوی کمیتش ماه را

□

خاقان کبیر ابوالمظفر

□

به خیری گفتم اندر وقت سرما

□

وزو بر روان محمد درود

□

مشک حیفست که با دوده شود همسر

□

صبح نهد طرف زر بر کمر آسمان

□

بر حجت خراسان جز پند مشتهر نیست

□

از ایدر کنون چار فرسنگ راه

□

در دست خازنان تو ماند زر و گهر

□

بر سر هشت خلد مجلس او

□

همیشه می نتوان رفت بیخود و فارغ

□

سر تنگ تابوت کردند سخت

□

در زمره‌ی پاکیزگان نباشی

□

ما کاروان گنج روان را روان کنیم

□

سپه برده اندر دل کافرستان

□

خورید آنک دارید و آن را که نیست

□

به دست صبر ز خالق نعیم باقی گیر

□

شاخ امل بزن که چراغی است زود میر

□

زین مکان، آخر تو هم بیرون روی

□

بدان چیز کاید مرا دست‌رس

□

اینجا نرسد کشتی بساحل

□

یک سهم تو خضروار بشکافت

□

یکی سخن که بود راست، راست چون تیر است

□

چو باید شما را ببخشم همه

□

مسازش طمع پیشه ترسم برآید

□

هرجا که عدل سایه کند رخت دین بنه

□

مادرم بال و پرم بود و شکست

□

تو چندین چه رانی زبان بر گزاف

□

ترازوی کار تو شد چرخ اخضر

□

صاحب ستران همه بانگ بر ایشان زدند

□

بانگ پشه مگذران بر گوش جم

□

ببینی بدین داد و نیکی گمان

□

شه جهان به جهانگیریش کند چه اشارت

□

نیک بد حال و سخت سست دلم

□

زیور ما، روی تو نیکو نکرد

□

چو قیدافه را دید بر تخت عاج

□

آنچنان کن که بنیکیت مکافات دهند

□

من چو برجیس ز حوت آمده‌ام

□

نه خار در خور طبق و نحل است

□

بهشتم شد آیین تخت و کلاه

□

سلاطین سرورا با آن که هرگز حرفی از شکوه

□

دایره‌ی میم منوچهر از ثوابت برتر است

□

دید گفتارش فساد انگیخته

□

دو یاره یکی طوق و انگشتری

□

دین از تو کار خواهد و کار از تو راستی

□

بگذریم از فلک و دهر و در کعبه زنیم

□

به چشم‌های جگر گوشه‌ات که بیش مرا

□

ز دلو گران شاه چون رنج دید

□

چون شد زمان حکم قضا منتقل به تو

□

کند ز اهرمن دود رنگ خاکستر

□

دمی کاز باد فروردین شکفتم

□

پشیمان‌تر آنکس که خود برنداشت

□

هر که آزار روا داشت، شد آزرده

□

ز نقش خامه‌ی آن صدر و نقش نامه‌ی او

□

دانا به سوی آن جهان از اینجا

□

ز برگ گیا پوشش از تخم خورد

□

گه شتاب که چون برق گرم قهر شود

□

ز دینار وز گوهران بار کرد

□

همه بر پای، از ثبات منند

□

به ابر اندر آمد دم کرنای

□

تو هم روزی روی زین خانه بیرون

□

هم‌اندر زمان پیش بنهاد جام

□

دشمن نیک اسد خوانندم

□

نترسید کودک به آواز گفت

□

خویش را زان میان کشد به کران

□

چو آسوده‌تر گشت مرد و ستور

□

مرا، زین حال، بس نام‌آوریهاست

□

بیابان و تاریکی آید به پیش

□

مار بودی اژدها گشتی مگر

□

بیامیخت با شکر و پست زهر

□

بنگر که خدای چون به تدبیر

□

پس از من بسی سالیان بگذرد

□

سپهر منزلتا سرو را اگرچه مرا

□

وزان جایگه شد به سوی یمن

□

چرخ نیلوفریت سایه فکند

□

ببیند که تا بر سر کوه چیست

□

گفت شاها صید احسان توست

□

نخست آنک تابوت زرین کنند

□

شغل او شاعری است یا تنجیم

□

بمالید رنگین رخش بر زمین

□

نیک و بد را با تو اخلاصیست کز آرام خود

□

غمی شد ز مرگ آن سر تاجور

□

ز سرد و گرم تنور قضا نمیترسیم

□

بلاغت نگه داشتندی و خط

□

وان کسی کش مرکب چوبین شکست

□

گر انداختیمی بر اردشیر

□

هم آن این را هم این آن را شب و روز

□

به ایوان بابک شدند انجمن

□

بر قد دارئیش دوران لباس کوتهست

□

که هرکس که هستیم بابک‌نژاد

□

حق بر آنکس ده که میدانی غنی است

□

پسر گفت کین را من افگنده‌ام

□

عمر در صندوق برد از اندهان

□

سوی لشکر رومیان حمله برد

□

زمانه حیدر اسلام خواندش پس ازین

□

که ما را نباید که شاپور شاه

□

به مدح شاه عدو بندش از مهارت طبع

□

در گنج بگشاد بابک چو باد

□

گفت آب این غرقه را از سر گذشت

□

فرستاده را گفت کردم شمار

□

گر به مصر اندر بدی او نامدی

□

جهان خرم و آب چون انگبین

□

زین هزاران شمع کان آید پدید

□

سپر کن کیان را همه پیش بوم

□

هنوز اندر دغانا گشته گرد آلود می‌آرد

□

چو یزدان مرا شهریاری فزود

□

مرا هم بود شادیها، هوسها

□

بدو گفت قیطون که ای شهریار

□

طمع داری روزیی در درزیی

□

یکی پاسخ پندمندش دهیم

□

ناز پرورد بکر طبع مرا

□

چو لشگر سوی آب حیوان گذشت

□

ولی تابان هلالی کافتاب اندر جوار آن

□

برآمد خروشیدن گاودم

□

ذره ذره هر چه بود از من گرفت

□

چو شد لشکرش چون دلاور پلنگ

□

الشمس من افراسنا و البدر من حراسنا

□

هران پادشا کو کشیدی به جنگ

□

چاکر قفچاق شد شریف ز دل

□

زن و کودکانش اسیر تواند

□

و گر به خاک سیاهم کشد زمانه هنوز

□

دو چندان که رشتی به روزی برشت

□

پیش تو، غیر از گیاهی نیستیم

□

نگه دارد از دشمنان کشورش

□

کوری او رست طفل وحی کش

□

فرستیم باژی چنان هم که بود

□

تو غرورش دهی او چیره شود

□

به گنجور گفت آنک او زینهار

□

جگر حرب ندارد بمن اما ز حسد

□

برآورد پرمایه ده شارستان

□

قرنها گشتیم اینجا فوج فوج

□

نباشی بداندایش گر بدسگال

□

از وظیفه‌ی لطف و نعمت کم شده

□

جهان تیره شد بر دل اردشیر

□

دود ماننده‌ی ابر است ز دیدار ولیک

□

بدو داد ناگاه گنج و سپاه

□

عنان به دست ندادش چنان که بستاند

□

بگفتند کاین کودک برمنش

□

چو این پیمانه را ساقی است گردون

□

چو شد سالیان پنج بر چار ماه

□

برآ بتاب بر افلاک شمس تبریزی

□

ترا سال هست و خرد کمترست

□

به دانش بر از عرش گر رفته بود

□

اگر اهرمن جفت یزدان بدی

□

وز انتعاش کند زیب مجلسش یک چند

□

هرانکس که باشد خداوند گاه

□

خوشه‌ای چند میتوانم چید

□

ورا با سپاهش به دژ در بیافت

□

شمس تبریز لطف فرمود

□

چو دین‌دار کین دارد از پادشا

□

بانگ بردارند و بخروشند بر امید خورد

□

تو مهمی زیشان که ایشان خود جهانی‌اند و بس

□

آن چه بر عظم تو جا کرده درین دایره‌ی تنگ

□

با باد در لطافت ازین پس مری کنم

□

خیال من بود خوردی و خوابی

□

روز و شب جز سبب رافت و انصاف مباش

□

دلوها وابسته‌ی چرخ بلند

□

حرم عدل تو چنان ایمن

□

گویم همه روز مغز پالایم

□

کرد زهر چشم تو بر سیستان روزی گذر

□

گردیده دایم‌الحرکت از عبادتش

□

بر دماند ز شعله‌ی آتش

□

بگفت ار تیره‌دل یا هرزه گردیم

□

هرکه محروم شد ز خدمت تو

□

اولین خون در جهان ظلم و داد

□

مه نوی تو به ملک اندر از خسوف مترس

□

این هفت گوهران گدازان را

□

اختران کز علمشان خارج نجست

□

دیده‌ی رخت را در آب دید و به من برد پی

□

بوالمظفر که رایت ظفرش

□

ندانم گر چه با شاهین ستیزی

□

با دست تو از ترشح ابر

□

این از عنایت‌ها شمر کز کوی عشق آمد ضرر

□

قدرت تو به عینه قدرست

□

به یاد آمدش کانکه چیزی بدزدد

□

به لطف تو که نپذرفت کثرتش نقصان

□

کز برای دفع سرگردانی موری زند

□

جلال دین پیمبر عماد دولت و ملک

□

جامه‌ی عید نکردم در بر

□

ای تمامی که بعد ذات خدای

□

چون پیش آدم از دل و جان و بدن کنی

□

این داعیست دست امل را به سوی دل

□

همی هر یکی گوید آن دیگران را

□

باز بازآمد و گفتا که بدیدی سهلست

□

گهی که بر فلک سروری عروج کند

□

عرض تو هست همه مغز چو تجویف دماغ

□

ز چون منی، چه توان چشم داشت غیر ستم

□

نقد سخنت چو رایج افتاد

□

گفت دانم مرد را در حین ز پوز

□

در عرض سپاه تو مرغ و ماهی

□

گرچه کشف چو پسته بود سبز و گوژپشت

□

بقای تو چندان که در طول و عرضش

□

چو من ماهی کلک آرم به تحریر

□

تو شاد بزی که رفت و زو ماند

□

غافل از خویش مشو، یک سر موی

□

تابد از روی حسام تو ظفر

□

لذت از جوعست نه از نقل نو

□

شعرش همه نکت شد و نظمش همه مدیح

□

دانی که نیست حاضر و نه حاصل

□

آفتاب از بهشت بزم تو برد

□

بده تا بخوری در آتش کنم

□

چون خداوندی از این خدمت همی حاصل شود

□

کار خود، ای دوست نکو میکنم

□

که بود با تو همه پوست در وفا چو پیاز

□

یاران نو گرفتی و ما را گذاشتی

□

مگر نه جوهر صورتست ماده‌ی قلمت

□

پس ازین آفتاب بخشی از آنک

□

چون لب ساغر بخندد هر ندیمت صاحبی

□

در جنب بحر جود تو از ذره کمتر است

□

تا چه کردستند بحر و کان به جای دست او

□

درین دخمه، هر شب گرفتارهاست

□

برد یمن از یمینت نوک خامه

□

بنما به من که منکر حسن رخ تو کیست

□

وانکه او چون دیگران مدح و هجا هرگز نگفت

□

بگشاده در این حجره تورا پنج در خوب

□

دوات در طلب آب لطف تو دلخون

□

شقایق از پی سلطان گل سپارد باز

□

سایه‌ی ایزد آفتاب ملک

□

گر رنج میکشیم چه غم، زانکه خلق را

□

از چه خیزد در سخن حشو از خطا بینی طبع

□

کنون چون دلاور سواری شدست

□

وانکه در ناصیه‌ی روز نبیند تقدیر

□

بر هم درید پرده‌ی اسما و خوش برفت

□

در ترازوی چرخ چیزی نه

□

بزرگان به پاسخ بیاراستند

□

گر خشک شد دماغ نهادت عجب مدار

□

بر زنخ از حیله بیفکند باد

□

گرچه در هر سخن نهد فلکم

□

چو نرسی بدید آن سر و تاج شاه

□

ز شبه و مثل بعیدی از آن نیاری دید

□

گوید همی قیاس که درهای روزی‌اند

□

مرا اگر به خلاف تو متهم کردند

□

به پوزش به نزدیک موبد شدند

□

تو پشت ملوک عجم و پشت تو ایزد

□

دی شکفت از گلبن و امروز شد

□

چون در سواد ملک بجنبید رایتت

□

به عنوان بر از پادشاه جهان

□

خداوندا ز مدح تست حاصل

□

چو حیات تو به سیم است پس از عمر مگوی

□

صاحبا صدرا خداوندا کریما بنده را

□

یکی تیغ زد بر میانش سوار

□

بماندی الف استواش تا به ابد

□

چو تن رسواست، عیبش را چه پوشم

□

هستم از تشویر آن یک خارجی

□

برآسود یک هفته لشکر نراند

□

توقیع تو در دیار دولت

□

گیتی به سان خاطر بی‌غفلت

□

آب و آتش را اگر در مجلسش حاضر کنند

□

چو خاقان چینی گرفتار شد

□

از خلوت ضمیرت بویی نبرد هرگز

□

گرت همواره باید کامکاری

□

آسمانی که در اثر بیش است

□

همی راند شبدیز را نرم‌نرم

□

ای حکم تو چو حکم قضا بر جهان روان

□

تا که بود پای مور چون سر مویی ضعیف

□

تارک گردونت اندر پایمال

□

بداند تن خویش را در نهان

□

ای به اجناس شرف در همه اطراف سمر

□

جست و خیز طائران بیند همی

□

چکند گر نبود مجلس و دیوان ترا

□

چه گویی که پیغمبرت چند زیست

□

ورنه می‌دان که به روز فنا

□

گرت هوش است و دل ز پیر پدر

□

تا کنی از تصرفات زمین

□

کمان مهره و شیر و آهو و گور

□

جان خصم از تیر سیمرغ افکنت بر شاخ عمر

□

چه آشیان شما و چه بام کوته ما

□

ملک یزدان به غلط کی دهد آخر سریست

□

برین کار یک سال گر بگذرد

□

نه ز آسیب قضاکوب خوری

□

کو سکندر حکمتی حکمت‌پژوه تشنه‌دل

□

تو در آن پایه‌ای که گر به مثل

□

چو بنشست بگشاد لب را ز بند

□

بر چرخ ممالک ز شهاب قلم تست

□

زنی که گوهر تعلیم و تربیت نخرید

□

زانگه که خاک درگه عالیت بوسه دادم

□

که باشد نگهبان تخت و کلاه

□

گفتم ای ماه نام تعیین کن

□

گر طعام جسم نادان را همی خری به زر

□

نیست مطلوبش مواجب زانکه در هر نوبتی

□

ز کندن چو گشتند مردم ستوه

□

نظر به چشم کرم کن به هرکه باشد ازآنک

□

در دل را بروی دیو مگشای

□

وین دو بیتک نیارم اندر بست

□

هران را که ما تاج دادیم و تخت

□

نه آنکه از دل و جان مخلصت نبودستم

□

خدایگانا شعر لطیف را عطار

□

خشم و خصم تو آتشست و حریر

□

بشد مهربنداد و رامشگران

□

ز عالم تویی اهل اقبال گردون

□

ز جد و جهد، غرض کیمیای مقصود است

□

وز بخار خون خصمانت هوای معرکه

□

بفرمود منذر به نعمان که رو

□

عقبت نیست زانکه هست عقیم

□

تو باد پیمودی همچو غافلان و فلک

□

نه ناشناسی تشبیه خواستم کردن

□

چو بهرام برخاست از خوابگاه

□

خصم اگر در پی دیوار حسد لافی زد

□

جز سعی، نیست مورچگان را وظیفه‌ای

□

گر عزم فلک خود بود وفی

□

پیاده شده لشکر از هر دو روی

□

تا سپر بفکند از خنجر قهر تو جهان

□

خواهم که درین واقعه از بس که بگریند

□

مرغ در سایه‌ی امن تو پرد گرد هوا

□

بدو گفت چیزی ز بهر نشست

□

بدیشان نگه کرد خسرو بخشم

□

گر شوی یک لحظه با من همسفر

□

چون تو صاحب دولتی هرگز نبودی در جهان

□

هم‌اندر زمان نر چون ماده گشت

□

همان من نه از دست آهرمنم

□

چون حکم فقیهان نبود جز که به رشوت

□

سبزه‌ی جان‌بخش که آن را سامری

□

چو بهرام را دید داننده مرد

□

فرستادگان آمد از هر سوی

□

تو، وارون بخت و حال من دگرگون

□

نه هر آهو که پیش آید بود در ناف او نافه

□

همان خشت را نیز تاوان دهی

□

بفرمود تا نامداران گرد

□

باز ابراهیم را بین دل شده

□

برنویس احولا خود با آب زر

□

نخست آفرین کرد بر شهریار

□

نخست اندر آمد به گرز گران

□

بدانم، در آن جایگاه بلند

□

بر شاخ حیات از قبل ضعف بهر وقت

□

همی ساختی کار لشکر نهان

□

چو گیو و چو رهام کار آزمای

□

مگرت وقت رفتن است چنانک

□

زین تواضع که فرود آیی خدا

□

چو بنشست بهرام لنبک دوید

□

سراسر همه شهر آیین ببست

□

چون سرشتم از گل است، از نور نیست

□

بی‌برات فضل او دری نزاید از صدف

□

پیاده شدند آن دو آزادمرد

□

ز مادر همه مرگ را زاده‌ایم

□

گوش طفلان درد باید کرد و چندان رنج دید

□

تا که معشوقت بود هم نان هم آب

□

خری ماند اکنون بنه برنهید

□

نگر تا که دل را نداری تباه

□

چو در دامن گرفتی گوهری پاک

□

چشم بگشا و فرق کن آخر

□

کنون گردن گور گردد سبتر

□

بدو گفت گیو ای شه سرفراز

□

عرین بود دین محمد ولیکن

□

با چنین قهری که زفت و فایق است

□

کنون بر نشستم بر گاه اوی

□

چو زنهار خواهد کرم پیشه کن

□

فروغ من بسی بیرنگ و تابست

□

فرخنده یمینی و امینی که بخندد

□

به هندی همی نام یزدان بخواند

□

به دستم نیفتاد مال پدر

□

تو نیستی و بسته‌ی پندار هستیی

□

صحبت کمپیر او را می‌درود

□

گر ای دون که دستور باشد کنون

□

من آنم که آن روزم از در براند

□

هیچ دیدی ز کار درماند

□

وگر ز دشمن ظاهر حذر کند عاقل

□

چنان رام شد خنگ بر جای خویش

□

چه کم گردد ای صدر فرخنده پی

□

یارند تن و جانت به علم و عمل اندر

□

نور مه بر ابر چون منزل شدست

□

ترا بر سپه کامگاری دهم

□

فرو کوفت بیچاره خر را به سنگ

□

بر تن خاکی دمیدم جان پاک

□

از توبه و از گناه آدم

□

بشد موبد و هرکه دانا بدند

□

ننازم به سرمایه‌ی فضل خویش

□

به دست قدرت خود نافه‌ی مشام گشاد

□

از چه ره می‌آید اندر اصبعت

□

دگر هرک هستند پهلونژاد

□

چو حاتم به آزادگی سر نهاد

□

گر که بربندی در چون و چرا

□

بهرامشه آنشه که ز بهر شرف و عز

□

ز امروز بشکیب تا نیم روز

□

ولی همچنان بر دعا داشت دست

□

نرم و تر گردد و خوش خوار و گوارنده

□

که اصل هر مکری و حیلت پیش ماست

□

بدین کار در پارس گرد آمدند

□

کسان را درم داد و تشریف و اسب

□

چو برتافت روی از تو، چرخ دنی

□

لاجرم زین داده‌ی گردون و زاده‌ی چار طبع

□

ز هرمز همی‌بینم آهستگی

□

خداوند دولت غم دین خورد

□

وگرچه خوانچه‌ی خورشید دایم است ولیک

□

آمنست از فوت و از یاغی که او

□

بدو گفت بهرام کای پادشا

□

به امید بیشی نداد و نخورد

□

چرا امروز پشت من شکستی

□

نه پدر بر سر که ما در پیش او نازی کنیم

□

شهنشاه خسرو به نرسی رسید

□

مرا با روزگار خویش بگذار

□

پر شود معده‌ی تو، چون نبود میده، ز کشک

□

کی بدی معمور این هر چار فصل

□

زن و مرد ازان پس یکی شد به رای

□

به عهد تو می‌بینم آرام خلق

□

با جور و طعن خارکن و تیشه ساختن

□

لیکن از بی‌خبری بی‌خبرانست که یافت

□

به هر کارداری و خودکامه‌ای

□

خدادوست را گر بدرند پوست

□

گر از آن صد ساغرت بخشند جز تشنه مباش

□

چون بدادی دست خود در دست پیر

□

نوازنده شاهی که از مهر تو

□

گر آن است، منشور احسان اوست

□

چون سپید و سیه، تبه شدنی است

□

بگذرانم ز صراط و برهانم ز عذابت

□

تو چون دیر ماندی بدین بارگاه

□

چو یوسف کسی در صلاح و تمیز

□

آتش دادت خدای تا نخوری خام

□

زان همه غرها درین خانه رهست

□

ز قنوج تا مرز دریای چین

□

مگو پای عزت بر افلاک نه

□

دزد اگر شب، گرم یغما کردنست

□

آن نهالی که نشانند به نام کف او

□

چو شیران جنگی بکشت او برفت

□

تنی زنده دل، خفته در زیر گل

□

تا بقای من دلسوخته صورت بندد

□

تا نپنداری که این بد کردنیست

□

بیامد دوان تا به نزدیک کرگ

□

بگیر ای جهانی به روی تو شاد

□

دلش چون حبسگاهش غمگن و تنگ

□

هنر چگونه رسد بی‌کمال تو به کمال

□

چو لشکر به نزدیک دریا رسید

□

تا بی‌ملالت این را فردا ادا کنی

□

هفت است قلم مر این سه خط را

□

من که خصمم هم منم اندر گریز

□

ببینی بروهای پرچین من

□

ز خواب امن تو در کون کس نشان ندهد

□

دلت گر ز اندیشه خون کرده‌ام

□

در جهان آزاد مردی کو که با وی دم زنیم

□

هران بوم کز رنج ویران شدست

□

بدان دلیل که هردم سپهر می‌گوید

□

چو یکسان است آنجا ترک و تاجیک

□

حرص و وهم کافری سرزیر شد

□

اگر جفت گردد زبان بر دروغ

□

همچو آب و آتشت خواهم بقای سرمدی

□

زین همه گنج و زر و ملک جهان

□

یادگار خواجه‌ی خود یافتی وقت است اگر

□

چو دی رفت و فردا نیامد هنوز

□

نام سلطان نه بدانست که تا خوانندش

□

سلاح دیو لعین است بر تو فرج و گلو

□

تو بدین تزویر چون نوشی از آن

□

برون شد فرستاده از پیش شاه

□

ز سهمش گوئیا اقرار حشوست

□

دیده را چون عاقبت نادیدن است

□

آنچه اندر حق یوسف کرد یعقوب از وفا

□

گسارنده آورد جام بلور

□

در دو حالت که دید یک آلت

□

ارغوان هر سحری شبنم نوروزی را

□

خاصه این آتش که جان آبهاست

□

نشست تو بر گاه فرخنده باد

□

وز زلزله‌ی حمله‌ی سواران

□

رشوت آوردم، تو مال اندوختی

□

بر چو من کس نا کسی را برگزیند هر زمان

□

کسی کو نگرود به روز شمار

□

بلخ را هیچ قفایی چو وفات تو نبود

□

دیبای منقش به تو بافند ولیکن

□

از پس ده سال بلک بیشتر

□

خریدی مر او را به دانگی پنیر

□

عاجزی بود کرد با تو پناه

□

اگر چه سوی من، کسرا نظر نیست

□

گه کند ماه نقشت اندر دل

□

جوان بود سالش سه پنج و یکی

□

کاکنون مزاج جذر اصم در محاورات

□

طرفه خاری که عشق خود گل اوست

□

کاف کافی آمد او بهر عباد

□

کنون مردمی کرد و فرزانگی

□

گفتا گرت ز گفته‌ی خود قطعه‌ای دهم

□

ما را برای مشورت، اینجا نخوانده‌اند

□

همه شکر او گویم ار زنده باشم

□

بی‌مرض دیدیم خویش و بی ز رق

□

اجر اعمال صالح بنده

□

خانه‌ی خمار چو قصر مشید

□

چون ترا روز اجل آید به پیش

□

دو چشم و شکم پر نگردد به هیچ

□

سپهر گفتی نقاش نقش مانی گشت

□

ثریا کرد با من تیغ‌بازی

□

حکمتت را ز فکر تست مزاج

□

برد خرگوشیش از ره کای فلان

□

روز هیجا که از طراده‌ی لعل

□

چو موسیقار می‌نالم به زاری

□

هم‌چو گور کافران بیرون حلل

□

خنک تنی که پس از وی حدیث خیر کنند

□

دریای کرم نمای صافی

□

ترا بار تقدیر باید کشید

□

بی‌نام رضا همیشه بی‌نام

□

مجرمان را چون به جلادان دهند

□

آنکه گیتی ز شکر هستی او

□

دل بدیشان ده و چنان انگار

□

می‌توانی دید آخر را مکن

□

عجب ناید از سیرت بخردان

□

به رضای خلیل ابراهیم

□

جسم خاکی بی‌نوا، جان بی‌نیاز

□

انقیاد آر ار مسلمانی به حکم او از آنک

□

نه ز مردان چاره دارم نه از زنان

□

گفتم قصیده‌ای اگرت امتحان کنم

□

صندوق سینه پر گهر راز کن که دل

□

گشت بیهوش و برو اندر فتاد

□

من امروز کردم در صلح باز

□

در درون پره افتد از برون نی

□

بی سبب گرد جنگ و کینه مگرد

□

من اینم که گفتم چو دانی که اینم

□

ای دلت پیوسته با دریای غیب

□

از روی و رای تست شب و روز بر فلک

□

بر سر آتش نهادت ای تبع دیو

□

شد تقاضا بر تقاضا خانه تنگ

□

چو بازو قوی کرد و دندان ستبر

□

در شان نیاز آیت احسان و ایادیت

□

ثوابت، جمله حیران ایستاده

□

ز چاه شرق برآرد به صبحدم خورشید

□

از خطر پرهیز آمد مفترض

□

تیر تو بر نشانه‌ی اقبال و کار تو

□

جهان پیر چو شش روزه طفل گهواره است

□

چون فراق نقش سخت آید ترا

□

بیخی نشان که دولت باقیت بردهد

□

نهفته در دل داهیش بخت ذات کرم

□

طاقتی در لنگر و سکان نماند

□

از عفونت در هوای او اگر دهقان چرخ

□

بر همه جوها تو این حکمت مران

□

عالم غیب همی دید و نبودش دیده

□

چو ناصبی معربد دلام خواهد ساخت

□

تا من و ماهای ایشان بشکند

□

چو ملعون پسند آمدش قهر ما

□

خود ادراک تو بر خاطر حرامست

□

تو زر و سیم نگهدار کاندرین بازار

□

در ره دین چو بو حنیفه ز علم

□

یا مظفر یا مظفرجوی باش

□

باشد ز بیم شیر علم شیر بیشه را

□

در کشف سر عشقت گردن کشان دین را

□

آن شنیدستی که الملک عقیم

□

کسی را نیاید چنین کار پیش

□

ای به سزا سایه‌ی خدای که دین را

□

بانگ برداشت، کاین نشیمن پاک

□

هر که از درگاه عزت یافت توقیع قبول

□

آفتاب مشرق و تنویر او

□

در آرزوی روی تو عمری گذاشتم

□

یا گرت پدر گبر بود مادر ترسا

□

نور حقی و به حق جذاب جان

□

میان دو کس آتش افروختن

□

وزو بر پیر دیگر بود هندی

□

روز، بچشم همه کس روشنست

□

آن هنرمند جوانی که چو در بست میان

□

تخته‌ها بر ساق بست از چپ و راست

□

چه دست او به سخا در چه ابر در نیسان

□

شب چو مردان زنده‌دار و تا توانی می‌مخسب

□

سبزوارست این جهان و مرد حق

□

ز کف رفته بیچاره‌ای را لگام

□

دست خصمت به سخا زان نشود باز که بخل

□

گر بتازی گوید او ور پارسی

□

فعل تو چنانست که دیگر ز معاصی

□

راز را غیر خدا محرم نبود

□

آتش جود ترا کز دود منت فارغست

□

و ایمن بروی هر کجا که خواهی

□

تا لب بحر این نشان پایهاست

□

گرت سلام کند، دانه می‌نهد صیاد

□

همه سعی تو چون قران سعود

□

عشق وصف ایزدست اما که خوف

□

آن کز مزاج گوهر و تاثیر علم او

□

قصر چیزی نیست ویران کن بدن

□

همیشه تا که کند نور آفتاب فلک

□

مانده‌ام بی دانه و آبی اسیر این قفس

□

طبع گاوی از سرت بیرون کند

□

بندهای رطب از نخل فرو آویزند

□

در قضای خدمت ماضیش قوتها دهد

□

کودکان خرد را چون می‌زنی

□

گرگ پیر آمده به دام و به روی

□

از خدا اومید دارم من لبق

□

آتش اندر تب سیاست اوست

□

تو که بر خویشتن نبخشائی

□

امة الکفران اضل اعمالهم

□

چو بینند کاری به دستت درست

□

آنکه بدو صد هزاره بنده و بندی رسید

□

فرش سوزان سردی از جالس برد

□

لعل در دست تست خوش می‌باش

□

محترم‌تر خود نبد زو سروری

□

گفت اگر زر بودت عشق مبارک بادت

□

گر هر دو کون موج برآورد صد هزار

□

هر کسی پیش کلوخی جامه‌چاک

□

نظر به عالم صورت مکن که طایفه‌ای

□

آن آسمان محل که ز بس چرخ جود او

□

کی بری زان آب کان آبت برد

□

از جلال و جاه و اقبالش خدای ذوالجلال

□

چون نهد در زن خدا خوی نری

□

نعت تو کی گنجد اندر بیت چندی مختصر

□

گر کار کنی عزیز باشی

□

هر کسی قاضی نگردد، بی‌ستحقاق از لباس

□

چو در روی بیگانه خندید زن

□

آسمان زیر دست پایه‌ی تست

□

خاک اکنون بر سر ترک و قنق

□

زین جهان بیرون نشد تا چشم او او را ندید

□

زین سبب آمد سوی اصحاب کلب

□

سوی شهر از پی آن رفتم تا دریابم

□

چون جان و دل پرداختی تن‌ها به خاک انداختی

□

غازیان را ز پی غارت و سهم

□

ز وجد آب در چشمش آمد چو میغ

□

کشته فرزند گرامی را گر ناگاهان

□

صحن ارض الله واسع آمده

□

پس خرامی سوی میدان و به جانت که شود

□

خشک گردد موش زان گربه‌ی عیار

□

موی بر سایلان زبان خواهد

□

وین از صفت بود که نگنجند در جهان

□

پر کرد و تهی کرد سر از عقل و دل از آز

□

تو دانی که فرزین این رقعه‌ای

□

چو مرجع با رضا و رحمت تست

□

ترک کن این جبر را که بس تهیست

□

گرچه آدم سیرتان سگ صفت مستولیند

□

تا چه صورت باشد آن بر وفق خود

□

همی بینم ای آفتاب سلاطین

□

اول میان خون بده‌ای در رحم اسیر

□

ای کرده دوا بخشی لطف تو به هر دردی

□

ناامید از در لطف تو کجا شاید رفت؟

□

چرخ با قدر بلندش داند

□

وقت تنگ آمد مرا و یک نفس

□

به هر طبع اندر آوردی به تعلیم اصل و فضل و دین

□

گفت حق خود او جدا شد از بهی

□

آفرین بر تو کافرینش را

□

آنچه ایزد کرد خواهد باتو آنجا روز عدل

□

گویی از بهر حشمت علمست

□

عجب دارم ار شرم دارد ز من

□

به شکل آب رود چون فرو شود به نشیب

□

از عطارد وز زحل دانا شد او

□

هر که در فر سایه‌ی کف تست

□

او در آن لعبتان شکر خنده

□

گر نویسد نام باست بر در شهر تبت

□

بر عمر اعتماد مکن زانکه عمر تو

□

پرده‌ی عصمت خواهد ز گناهان معصوم

□

به اخلاق نرمی مکن با درشت

□

جهان به آب وفا روی عهد می‌شوید

□

عفو باشد لیک کو فر امید

□

چنگ در فتراک صاحب دولتی زن تا رهی

□

گفت هر کس در او نظر نکنیم

□

اقبال تو به چشم رضا روی ملک دید

□

جهان گرچه از راه دیدن پری است

□

گر ندادی حق خبر هرگز کرا بودی گمان

□

اکابر همه عالم نهاده گردن طوع

□

ورنه تو دانی که شیر رایت قهرش

□

چون ترا وهم تو دارد خیره‌سر

□

امین ملک دوشه قاضی عمید که کرد

□

چون تو عهد خدای نشکستی

□

تخت بادت همیشه چرخ بلند

□

از آن بفروختند اصحاب دل دنیا به ملک دین

□

ای بسا یوسف رویان که درین مصر بدند

□

مرا می‌بباید چو طفلان گریست

□

دوش زندان‌بان قهرت را همی دیدم به خواب

□

یا خفیا قد ملات الخافقین

□

اینهمه زرق و فسونست و دروغ و شعبده

□

تا بزرگان چو نقد کار کنند

□

آنجا برد که رای تو باشد دل آسمان

□

راه‌مند بدکنش هرگز مرو

□

ملک علت ناکرا خوش خوش ازین عیسی پاک

□

ای که در وصف نیاید کرم اخلاقت

□

خدایگان وزیران مشرق و مغرب

□

وصف هستی می‌رود از پیکرت

□

دشمنش ار مرغ‌وار سوی هوا بر پرد

□

شاید که خطیب خطبه خوانی

□

کز عدم کشتگان حادثه را

□

عفوش کن و ببخش تو دانی که لایق است

□

ای از پس پرده چند گویی

□

برون آمد از طاق و دستار خویش

□

نعال مرکب او دارد آن بها و شرف

□

هم‌چو سرو و سوسنم آزاد کرد

□

مر که پستان میان پای نداد او را شیر

□

شاه از آن گور بر نتافت ستور

□

در کرده‌ی خدای میاور حدیث رد

□

گر از خاک و از آب بودم، کنون

□

بر بام تو پای کس نیاید

□

غنیمت شمار این گرامی نفس

□

تا که در جلوه‌ی عروس بهار

□

نان‌خوری را گفت حق لاتسرفوا

□

یا اضافت را بدو عزست یا او را بدو

□

شاهیش به غایتی رسیده

□

هرکجا گنجی نهد در کان و دریا آفتاب

□

پرده‌ی هستی بدر تا برهی از بلا

□

پیوسته پیش چشم همی دار عنقریب

□

به سر سینه این دوستان علی‌التفصیل

□

دارد از لطف تو برجیس و ز قهر تو زحل

□

بعد از آن زان گور خود خواب آیدش

□

آفتاب اندر سما با صدهزاران نور و تاب

□

زیر ختلی خرام شاه افکند

□

هم به اقبال تو می‌یابد ز سلطان جهان

□

با همه کم بیش که در عالم است

□

شاه اقلیم چهارم تا فرستد هم خراج

□

به مردان راهت که راهی بده

□

در ملک کمال تو همه چیز بیابند

□

ریش شانه کرده که من سابقم

□

هوای دوست گر خواهی شراب شوق جانان خور

□

گر زانکه مرا به عقل ره نیست

□

دگر آنک نامش همی‌بشنوی

□

در چار بالش سخنم پادشاه نظم

□

آشکاری کوهسار از رنگ

□

زدم تیشه یک روز بر تل خاک

□

چنین گفت با گردیه شهریار

□

هست ایمان شما زرق و مجاز

□

تا ز هر دستی بدانی آنکه در ایام خویش

□

چون محمد ز جبرئیل به راز

□

برین برخورم سخت سوگند نیز

□

جانت را دانش نگه دارد زدوزخ همچنانک

□

حواشی و عاء فکر خون پرورد خواهد شد

□

عذرخواهان را خطاکاری ببخش

□

مگر به آگهی و بفرمان ما

□

گر بدیدی برف و یخ خورشید را

□

با یک سوار غز و کنی نیست جای نام

□

هر چه آن بهم آید از چنین کار

□

چونزدیک شهر بخارا رسید

□

ز فعل خویش عرق کرده جانش از تشویر

□

گنجشک بهاری صفت باری گوید

□

تو برداشتی و آمدی سوی من

□

بدان چهره و زاد و آن مهر و خوی

□

می‌شود ز الهامها و وسوسه

□

او شده طاق به آرام و من از بوسه زدن

□

آسوده کسیست کو در این دیر

□

چو روز چنان مرد کرد او سیاه

□

شهره شود مرد به شهره سخن

□

از نفاق اصحاب دارالضرب در تقلیب نقد

□

جلال و قدر منیعت کجا و وهم کجا

□

برو بر شمار سپهر بلند

□

چونک گفتی کفر من خواست ویست

□

اگر علت طبایع شد وجود جمله را چون شد

□

حمله بردند چون تنومندان

□

ازین مارخوار اهرمن چهرگان

□

شیوه او می‌نبد اندر فرید

□

هردم از غیرت یاری تو اجرام سپهر

□

لودنت الفکرة من حجبه

□

چو خسرو همی‌خواست کاید بباغ

□

دیده را بر لب لب نفراشتند

□

شعر او ابروست کز پروردین افزاید جمال

□

عکس حمل از هلال خنده

□

همی‌جست مر پهلوان را سپاه

□

فکرت ما زیر این چادر بماند

□

نفسهای روحانیان را کسی

□

فرخنده طالعی که کنی یاد او به خیر

□

به فرخ بفرمود تا برنشست

□

واجبست و جایزست و مستحیل

□

آن بحر گهر پاش که نسرشت طبایع

□

آن کنم گر خدای بگذارد

□

به هستی یزدان نیوشان ترم

□

گزیرت نیست از چشمی که جاوید

□

دور از شما و ما چون در آیند در سخن

□

کنند ابره پاکیزه‌تر ز آستر

□

چو دانست کامد ز ترکان سپاه

□

لاجرم مغلوب باشد عقل او

□

در کف و فکرت او بخشش و علم علوی

□

گفت ای غرض مرا نشانه

□

بدان کش همی‌خواند و او چاره‌جست

□

از توبه و از گناه آدم

□

خضر گرد چشمه‌ی حیوان از آن می‌گشت دیر

□

نکو کاری از مردم نیک رای

□

یکی زرد پیراهن مشک بوی

□

حفره‌هاشان بانگ می‌داد آن زمان

□

گر همی پای نهم پیش تو آنجا که نهند

□

پیران قبیله خاک بر سر

□

مرا جنگ دشمن به آید ز ننگ

□

پای بگسل از دو عالم ای فرید

□

گور با شرزه شیر از عدلش

□

ولی به خواجه‌ی عطار گو، ستایش مشک

□

چو خراد بر زین و اشتاگشسپ

□

آنک کف را دید نیتها کند

□

ریش گاوی نه‌ای خردمندی

□

حلقه‌داران چرخ کحلی پوش

□

فروهشته از شاخ زرین سپر

□

صحبت کودکک ساده زنخ را مالک

□

کعبه و سدره مبادت مقصد همت که نیست

□

جوان دیدم از گردش دهر، پیر

□

بدو گفت روگر توانی بکن

□

خواب خود را چون نداند مرد خیر

□

ور همی خواهی که پوشی تن به تشریف هدی

□

می‌خورد ولی به صد مدارا

□

دگر روز شبگیر برخاستند

□

گر به نادر کس این گهر یابد

□

گاه تاج از سر همی انداخت شین بر سان سین

□

رکابش ببوسید روزی جوان

□

شهنشاه را کارزار آمدی

□

تا مبادا کین کشد شیطان ز من

□

رنج بردی کشت کردی آب دادی بر درو

□

در رکابش چو اژدهای دمان

□

ببردند پاسخ به نزدیک شاه

□

تا ببینی که پیش ایزد حق

□

قدر او از محل و قدر فلکها اعلا

□

چند استخوان که هاون دوران روزگار

□

همه خوردش از دست شیرین بدی

□

همچو باران ز آسمان سلطنت

□

کردش اکرام خود خیل ولیک

□

دارم سخنی نهفته با تو

□

که ماهوی گوید که آمد سپاه

□

کوهی است به هر کشور از ایشان که از این خلق

□

آنم که برده‌ام علم علم در جهان

□

خجل شوند کنون دختران مصر چمن

□

گشادند بند قبای بنفش

□

ماندی ای عطار در اول قدم

□

ولیکن اینهمه از عدل شاه بود ارنی

□

چون خرد در ره تو پی گردد

□

چنین است آیین چرخ روان

□

علم خورد و برد و کردن در خور گاو و خر است

□

نام عمر از عدل بلندست وگر نی

□

سرای آخرت آباد کن به حسن عمل

□

بریشان به افسون بگیریم راه

□

زانکه این دریا ز دل می‌خیزد آن دریا ز خون

□

پس حمد کرا زیبد کز زیب عبادت

□

از طاقچه دو نرگس جفت

□

بدیدم بیارم به فرمان کی

□

وای بومسلم که مر سفاح را

□

ظاهر ابر جسم آدم خواند کز گندم مخور

□

چنین پند از پدر نشنوده باشی

□

همی‌گفت تا کردگار سپهر

□

یک راه همه نعمت است و راحت

□

دانم که لاله وار چو خون گشت و بترکید

□

می‌گشت به گرد کوه و هامون

□

فرایین همان ناجوانمرد گشت

□

و گر انده از برف بودت مجوی

□

لیکن زمانه ای تو و بر من ز بخت بد

□

نگون مانده از شرمساری سرش

□

چودیوار ایوانش آمد به جای

□

خاطرت زنگ نگیرد نه سرت خیره شود

□

من چه دانم که از برای فروخت

□

پیگانه چو دور گشتی از راه

□

چرا کشتی آن دادگر شاه را

□

تخم همه نیک و بد است جانت

□

زند به امرش اگر هیچ خواهد از خورشید

□

شروح فکر من اندر بیان خاصیت او

□

دریغ این سر و تاج و این داد و تخت

□

بفرمانش آریم اگر چه گوست

□

گر فتد قطره‌ای از رای تو بر دامن روز

□

ز آفت ایمن نیند ناموران

□

دل روشن نامور شد تباه

□

بپرسید خاتون که این مرد کیست

□

ای بها گیر دری کز سخن چون گهرت

□

حکم خدای بود قرانی که از سپهر

□

هر آنکس که دارد هش و رای و دین

□

چوبهرام آواز خسرو شنید

□

از بسی شکر که گفتی ز تو او

□

آلتی کان رواق را شایست

□

بهشتست اگر بگروی جای تو

□

چوآمد غوپاسبان و جرس

□

جهان هزمان همی گوید که دل در ما نبندی به

□

تو را که رحمت و دادست و دین، بشارت باد

□

پس او سپاهی بیامد بکین

□

فرستاده را گفت فردا پگاه

□

این بتان کامروز بینی از سر دون همتی

□

لطفست به جای خاک در خورد

□

ازان پس دگر باره باز آمدم

□

به چیزی که گویی تو فرمان کنم

□

اجل از بیم تیغ خونخوارش

□

اگر چه از خلل یابی درستش

□

فرستاد نزد برادرش کس

□

چوآمد به نزدیک تختش فراز

□

گر بر تو نیامدم شاید

□

وان نافه که مشک ناب دارد

□

کجا آن همه رازوان بخردی

□

اگر خود نزادی خردمند مرد

□

با تو در فقر و یتیمی ما چه کردیم از کرم

□

خیر ارید بشیراز حللت به

□

ز گفتار این مرد اخترشناس

□

خروشی برآمد ز گردان چین

□

رمحست در آب حیوان لیک نباشد

□

جونی به خیال باز بسته

□

بارگاه او دو در دارد که مردان در روند

□

قبایش سپید و حمایل سیاه

□

آیت بختت نمود از عز برهان خویش

□

دلم چو دید دولت را هم آواز

□

خواندن بی‌معنی نپسندیی

□

همیشه به بهرام دارید چشم

□

چه خیزد ز اول ملکی که در پیش دم آخر

□

گرمای تموز ژاله را برد

□

چون نکوشی که بپوشی شکم و عورت

□

گذارم بدین مسیحا شوم

□

ور به جهد از زحمت شکال حسی نگذری

□

همه تن شهوت آن پاکیزگان را

□

ای مانده به کردار خویش غافل

□

به نزدیک من جایتان روشنست

□

سراسر جمله عالم پر ز مرکب

□

در خاک مپیچ کو غباریست

□

گر اهل عهد و پیمانی از اهل خاندانی تو

□

اگر من شوم کشته در کارزار

□

در پیش قدت چون الف بگویم

□

وگر دانی که بدخویی کند یار

□

طمع بود آنکه‌م همی تاخت هرسو

□

وزان شارستان سوی مانوی راند

□

کنون زینجا هم از رفتن همی ترسی

□

در بزرگی برابر ملک است

□

همسایه‌ی بی‌فایده گر شاید ما را

□

چو بهرام بر دشمن اسپ افکند

□

چرا نامه‌ی الهی برنخوانی؟

□

اگر ز باد خزان گلبنی شکفته بریخت

□

یکیت گوید برگی مگر به علم خدای

□

توانایی اوراست ما بنده‌ایم

□

بردست مگیر چون سبکساران

□

شه بر آن اشقر گریوه نورد

□

به زندان سلیمانم ز دیوان

□

بدین همنشان تا قباد بزرگ

□

گر بانگ بی‌معانی‌مان باید

□

طبایع جز کشش کاری ندانند

□

اگر با جوانی خرد یار باشد

□

همی‌خورد سیلی و نگشاد لب

□

شخص تو یکی دفتر است روشن

□

از بس که سلیم باز کوشید

□

کس را وفا نیامد از این بی‌وفا جهان

□

بر آید همه نزد خسرو شوید

□

چون گفت که لا اله الا الله

□

به فصل گل به موقان است جایش

□

ازو پرهیز کن چون گشتی آگاه

□

که تا زنده‌ام ویژه یار توام

□

دیو بدگوهر از راه ببرده‌ستت

□

غلطید بران زمین زمانی

□

هرچیز باز اصل همی گردد

□

دگر آنک باشد دبیر کهن

□

دیر برناید تو را کاندر بیابان اوفتی

□

قیاس عقل تا آنجاست بر کار

□

گندمت باید شدن تا در خور مردم شوی

□

مرا گفت چون راز گویی بگوش

□

چون خویشتنی را رهی شده‌ستی

□

تا هست ز هستی تو یادم

□

دیو دل از صحبت تو برکند

□

گرفتیم و گشتیم زین مرز باز

□

گر تو را بنده‌ی خود خواند سزاوار است

□

در آن محراب کو رکن عراق است

□

گنبد گردنده خانه‌ای است سپنجی

□

بدو گفت خاقان که بهتر ببین

□

بس سالها برآمد تا تو همی بپوئی

□

گفت کایزد شناختن به درست

□

شنود قول الهی و کار کرد بران

□

بدین آمدن شاد و گستاخ باش

□

دین است و علم رحمت، خود دانی

□

گر این بیگانه‌ای کردی نه فرزند

□

زیر بار جهل مانده‌ستی ازیرا مر تو را

□

به آب فراتست بنگاه من

□

آنجا که شوی همی بپایدت

□

با هیچ دو دل مشو سوی حرب

□

گذاره شدت عمر و تو چون ستوران

□

شما مهربانی بافزون کنید

□

جز که جسد را همی ندانی ترسم

□

لب و دندانش از آن در سنگ زد چنگ

□

نور و خیر و پاک و خوب اندر طبایع کی چنین

□

گرانمایه کاخی بیاراستند

□

فضل بایدش و خرد بار که خرما بن

□

از چنین عالمی تو بی‌خبری

□

نسخت مکرش تمام ناید اگر من

□

نگر تا جز از هرمز شهریار

□

رافضیم سوی تو و تو سوی من

□

بپرس آن را که جسم از ناقه خونست

□

یکی سخنت بپرسم به رمز بی تلبیس

□

زن پیر رفت و بیاورد جام

□

از این لافندگان واواز جویان بگسل ای حجت

□

بر کفل گاه گور شد تیرش

□

ولیکن تو این کار ساز اختران را

□

که بگسست کوت ازمیان سپاه

□

اندر خرد امروز بوال ای پسر ایراک

□

حسوالمرارة فی کوس ملامة

□

دیوی است ستمگاره نفس حسی

□

ز فرمان و سوگند و پیمان و عهد

□

ای بز و زبون تن ز بهر تن

□

کارش همه بوسه و کنار است

□

گر تو را خطاب اشتربان خال و عم نبود

□

تو پیروز کردی مر آن بنده را

□

جان به صابون خرد بایدت شستن، کین جسد

□

چو بشنیدم ز شیرین داستان را

□

مر مذن را جو نانی دشوار دهی

□

تو با لشکر اکنون شبیخون کنی

□

من به مثل در سپه دین حق

□

خواب من گرچه بود خوابی سخت

□

طبیب توست حکیم و تو با حکیم طبیب

□

نبینی که عیسی مریم چه گفت

□

زیراک اگر خر از در چوب آمد

□

تو به دین ارجمند و نیکونام

□

چنین تا کی کنی حجت تو این وصف نجوم و شب؟

□

ببندوی و گردوی و گستهم گفت

□

گر خون تو نخورد به شب گردون

□

ابلهان مست و بی‌خبر باشند

□

از خوگ به باغ در چه افزاید

□

ز گستهم شایسته‌تر در جهان

□

بر دین حقی و سوی جاهل

□

به خیل خانه‌ی کروبیان عالم قدس

□

همی رشک برد از زن خویش مرد

□

ازین پس ببین تاچه آیدت رای

□

بدوز چشم ز هر سوزیان به سوزن پند

□

حکم کردند راصدان سپهر

□

نه آن داناست کز محراب و منبر

□

نترسد ز انبوه مردم کشان

□

سخن باید که پیش آری خوش ایراک

□

بدان فرزانگی واهسته رائیست

□

که با او مرا هست چندی سخن

□

گفت نان آنگهی خورم که نخست

□

بدو گفت کاکنون همه راز خویش

□

مرد آدمی نباشد اگر دل نسوزدش

□

چنین گفت خسرو که بد روزگار

□

آتشی زو نشاط را پشتی

□

بپرسید خسرو به بندوی گفت

□

به غفلت بر میاور یک نفس را

□

بدو گفت بندوی کای سرفراز

□

سنبل از خوشهای مشگ انگیز

□

بهشت بردی و در سایه خدای آسای

□

در یتیم گوهر یکدانه را ز اشک

□

به چاره هر کجا تدبیر سازند

□

و فی الخبر المروی دین محمد

□

عقیدم را در آن ره کش عماری

□

فصیحی کو سخن چون آب گفتی

□

ملک دنیا را چه قیمت حاجت اینست از خدای

□

دماغ پخته که من شیرمرد برناام

□

آن راه دوزخست که ابلیس می‌رود

□

جهان چون مادران گشته مطیعش

□

به چشمی چشم این غمگین گشائیم؟

□

بسی نماند که در عهد رأی و رأفت او

□

چو آن نیرنگ ساز آواز بشنید

□

نبود آبی جز این در مغز میغم

□

ز تیغی کانچنان گردن گذارد

□

یکسر همه حکم حشم گرفته

□

از دیده‌ی ما مرو تو، باری

□

قولش همه مثل شد و درجش همه غزل

□

فرش افسرده حرارت را خورد

□

هیچ موجود نیست چون تو تمام

□

کردمی با ساکنان چرخ لاغ

□

شاعر و راوی و خنیاگر و فصال و گدای

□

زانچه پرسم خبردهی به درست

□

میراث به ماندگان او غم

□

بظعن و سیر ولا فی ثواء

□

زان سعایت چه ترا، کم مکن از سعی جمیل

□

ندید او غیر هرگز غیب‌دان دید

□

جاسوس وهم کانجا بر وهم گم شود شم

□

به دست غمزه تیری از نگه داد

□

بر جهان بادی و کی بودی محال

□

نگردد تا نگردانی نخستش

□

دایم لب برق با تبسم

□

وانعم بوصل، فالبیت خالی

□

این چنین کو می‌کشد زین هر دو مسکین انتقام

□

کنده‌های خالییم ای کندگان

□

از آنکه راه نباشد خسوف را به هلال

□

زانک دل یا اوست یا خود اوست دل

□

آیتی شد به نصرت اسلام

□

برقرنفل گشاده عطسه‌ی تیز

□

دهد یسر از یسارت نقش خاتم

□

وگر جدا هلیش از یقین گمان داری

□

خود خردشان نمی‌کند تعیین

□

جز تو بسی نیز دردمند و فگار است

□

به سعی تو که نیالود دامنش تقصیر

□

چو عشقی در تو نبود مرده باشی

□

وان هادیست پای اجل را به سوی جان

□

جزع دو دیده پر ز عقیق یمان شود

□

قلم ز هیبت نام بزرگ تو سرشق

□

چو خاک پای ویی خسروی و فغفوری

□

در هیچ مجلسی نزدم جز به شکر تو دم

□

پادشاهی کن مرا فریاد رس

□

جرم او باز همه پوست چو ترکیب پیاز

□

تا به اسفل می‌برد این نیم را

□

روزگارش چنین کند مرحوم

□

نگویند کاهسته را ای غلام

□

در داد و ستان آفرینش

□

به پایان نیاید سر و پا تویی

□

ما و زین پس آستان و خدمت طغرل تکین

□

کین قدر حبل المتین می‌بایدش

□

آن ظفرپیشه خسرو غازی

□

موافق نیست طبعم را هوایش

□

بجز در آینه امثال و جز در آب اشباه

□

ز دولت کرد بر دولت یکی ناز

□

در حلق و در مشام تو چون مشک اذفرم

□

ظاهر شود ز نیست دل و دیده پروری

□

چون سر خنجر بگرید هر غلامت قیصری

□

نور خوردن را نگفتست اکتفوا

□

زان شد از خار سلیب آکنده ریگ سیستان

□

پیش پیش از خاک آن می‌تافتست

□

باز تو در هر هنر گویی جهانی دیگری

□

تو فردا مکن در به رویم فراز

□

ساز صورتگران فروردین

□

عقل را اختیار بایستی

□

که آن به صوت کند مرده زنده این به صریر

□

رفتن به مراد و سپس چاکر عار است

□

گواه دارم، وان کیست ایزد متعال

□

که کرد او آنچه در یک مه به نیرو

□

پس مرنج ار گویدت من دیگرم تو دیگری

□

ببردی خان و مانش را خداوند

□

راست همچون گهر از روس حسام

□

مرا بوی لیلی کند ره نمایی

□

تو یار خداوند حق و یار تو الله

□

هم‌چو بخت و دولتم دلشاد کرد

□

از کجا ز آینه‌ی رای ممالک آرای

□

آن کند با او که آتش با گیاه

□

بر جهان و جهانیان تفضیل

□

کاین باغ عمر گاه بهارست و گه خزان

□

تفویض همی کند مسلم

□

ناموس کم کن با کبریایی

□

گر خاک درگه تو بماند نشیمنم

□

گرچه ز صد شیوه برآن می‌کند

□

نشاید بجز محور آفرینش

□

چنین آیینه‌ای باشد خدایی

□

وز چه خیزد پرزه بر دیبا ز ناجنسی لاس

□

چنان کائین بود دوشیزگان را

□

گفت مخدوم و منعمت اسحق

□

تا که کند او شاه سواری

□

بران دروغ تمامست این قصیده گواه

□

جز سوی خسران نباشد نقل او

□

معتکف بر در شبیخونم

□

بار باشد علم کان نبود ز هو

□

آن در سواد سایه‌ی او بیخ و بار ملک

□

که بی مرغ قیمت ندارد قفس

□

جز مراد لام و غبن کرام

□

بر سر عقل از او کله واری

□

ساکن مباد مسرع حکم روان تو

□

تو غافلی از کار بهین یار و مهین یار

□

سال و مه جز ندب دولت و اقبال مباز

□

به دأب کهتران خدمت نمودند

□

باد لرزان در برش چون جان گنجشک از پفک

□

یعود غریبا مثل مبتداء الامر

□

دست تاثیر آسمان کوتاه

□

عقل را اختیار بایستی

□

سر انامل او را به ابر در نیسان

□

هر درختی از زمینی سر زده

□

مدار داد و دیانت قرار فرض و سنن

□

ره‌زنی را برده باشد ره‌زنی

□

ز شرم رای تو سر پیش درفکنده چو جیم

□

تهی بهتر این روده‌ی پیچ پیچ

□

بی‌تقاضا خود خداوندا نه آن غم می‌خوری

□

دوام سرمدی فی بقایی

□

نه به اشکال قدر درمانی

□

خویش را گم کند هم از آغاز

□

کار بر وفق کبریا رانی

□

ورای دست هر کوته پسند است

□

کنم نثری آغاز یا شعری انشی

□

حکیمان این کشش را عشق خوانند

□

بر یکدگر افتاده دو صد دیو رمیده

□

سر سرکشان اندر آرد بگرد

□

از میان هر دو بردارد شکوهش داوری

□

که بود بنده ز تقوی روسپید

□

فتح باب کف تو مهر گیاه

□

چون چنان کردی خدا یار تو بود

□

درنشین خیز و مکن وقت گذشتن بی‌گاه

□

که نیکی کنند از کرم با بدان

□

اندرین ملک بدین منتظمی تا دانی

□

ورچه به تلخی چو حنظل است و مهانل

□

قضا به عین رضا می‌کند سوی تو نگاه

□

نه ز قبل سوختن بدو سر و دستار

□

وی به انواع هنر در همه آفاق مثل

□

که پیک ایزدش بودی عنانگیر

□

با گرانباری من مسکین

□

تو خوی خوب خویش از دست مگذار

□

رخ رنگ مرا رنگ طبر خون

□

بر زلف عنبرین و رخان چو ارغوان

□

مهر و کین تو طاعتست و گناه

□

ما ز داد کردگار لطف‌خو

□

ز گیتی تویی اهل تشریف سلطان

□

صلح این آخر زمان زان جنگ بد

□

وحش از نعمت فیض تو چرد گردکنام

□

که عاقل نشیند پس کار خویش

□

تا که باشد هست از این خدمت چو از جان ناگزیر

□

حکیمان یونان؟ صغار التلال

□

که جهان را ز فتنه گشت حریم

□

خط استغنا روان خواهد بدن

□

تیغش از آفتاب فروردین

□

رواقش چون خیال اهل ادراک

□

از نظیر تو چرخ نادره زای

□

بقای سرو روان باد و سایه‌ی شمشاد

□

ابلق ایامت اندر پایگاه

□

فاطمی شمشیر حق را از نیام

□

که روزگار به لوزینه در ندادش سیر

□

این وسط را گیر در حزم ای دخیل

□

بی‌مزاج انجم استعداد باران یافته

□

عقل کل مغزست و عقل جزو پوست

□

گر رای ملک خود بود رزین

□

خدایش بینداخت از به خرما

□

تا ابد با خویشتن در انتقام

□

همچو تو بر ما رحیم و مهربانند، ای رسول

□

از جگر آب خورد نقش بدش چون زوبین

□

بی آلت چرخ را پی افگند

□

چون مرده‌تنی ز جان جدا ماند

□

که از هر گونه گل بود و گیاهش

□

که هرگز نگویند زان بوم و بر

□

باری که بیند و خری اوفتاده در گلی

□

چه نادر اثرها که گشت آشکار

□

نه بربط رهاند تو را نه ترانه

□

جهان زیر فرمان و رای تو باد

□

اختیار خیر و شرت ده کسه

□

که تابد بر وی آن تابنده‌خورشید

□

ز اعتماد او دل من جرم جست

□

که آن روز ندهند چیز بدوی

□

بر اندایدش دایه پستان به صبر

□

زلیخا شکرگویای مدح‌خوانان

□

تا نشود جانت گرفتار خویش

□

چنین آورد دانش شاه بار

□

کی توانی برد این وادی به سر

□

کز جور پدر نبیند آزار

□

چو شیرینی ز شکر می‌توان خورد

□

ز دور اردوان را بدید اردشیر

□

کمربند ستون انشراق است

□

نزدیک گسستن است آن موی

□

خطیبان آفرین بر دیو ملعون

□

چو بپسندی این نیک‌خواهی مرا

□

خواست خود را نیز هم می‌دان که هست

□

بالا نرود نوا ز یک دست

□

چون کنی در راه شیران خوش‌تگی

□

بپیچد به فرجام این بدنژاد

□

نه عقل است و خود در میان سوختن

□

از آتش عشق، داغداری

□

غافل مباش و بیخ ز بن برکنش

□

همان جفت را نیز جوینده‌ام

□

نه گل سزای آتش و کانون است

□

کز آن یادآوری وافر بری سود

□

به شکر نسبت تلخیش بی‌جاست

□

شمارش همی بر زمین برنوشت

□

که تا سرسبز باشد خاک پایش

□

ره جانب خیمه‌گاه برداشت

□

بر وی نثار کرده خرد کردگار من

□

جوان را ز هرگونه‌یی کرد شاد

□

از جمادی هم جمادی زایدش

□

پی خدمت ملازم ساخت آنجا

□

چرخ و مهر و ماهشان آرد سجود

□

بیامد برهنه دوان ناگزیر

□

که جز حدیث نمی‌ماند از بنی‌آدم

□

ز زر کرده دو ماهی را مطوق

□

بدین دو تواند شدن محتشم

□

سخنهای قیدافه چندی بران

□

درد را همچون عرض، دل را چو جوهر یافتم

□

به گردن طوق تسلیمش نهادند

□

که پنهان مخزن گوهر ندارد

□

یکی بادسرد از جگر برکشید

□

که صانع را دلیل آید پدیدار

□

در آنجا ز مرگ خودت داد بیم»

□

هر که به فرمانش سر کشید ز فرمان

□

خرد گردد اندر میان ناتوان

□

قد علوت فوق نور المشرقین

□

دست در گردن تیغ تو حلی‌وار مرا

□

اهل معنی بحر معنی یافته

□

اگر جان همی خواهی افروختن

□

ورت نماز برد، کیسه می‌برد طرار

□

بیرون ننهد قدم ز انصاف!

□

بر زمانه‌ی بی‌قرار ناامین

□

بخورد و برآسود و آمد دوان

□

که این داد نزد خرد عمری است

□

بگشاد زبان به گفت و گویش

□

ولی آخر عجب بی اعتباری

□

چو فریان تازی و دیگر مهان

□

که جور و ظلم و تعدی ز خلق برداری

□

فروغ نیر هوش‌اش ز تن رفت

□

روی زحل سرخ و روی زهره چون زریون

□

چو رفتی پدید آید آرامگاه

□

راه‌زن هم‌چون که آن بانگ نماز

□

که آید زیر فرمان، این غلام‌ام!

□

که بجا آرید ز احسان و برش

□

که دشمن شود مردم از بهر چیز

□

نصیحتگر شاه این بقعه‌ای

□

به صبر و خرد، طبع را یار کرد

□

بردست زمانه ز افرینش دو

□

همی جویدت یاره و تخت عاج

□

گم مکن با حجاب ناز فرست

□

به وعظ، آن غافلان را ساخت آگاه

□

ز پیوند منش ننگ است و عار است

□

نپرداختندی کس از کارکرد

□

که قدر نعمت او داند که چونست

□

در پرسش من پیامی آورد

□

تن مردار نپوشند به دیبای طمیم

□

بزرگان فرزانه و رای زن

□

از یخی برداشتی اومید را

□

زین طعمه‌ی پاک، چاشنی‌گیر

□

روز مردن گند او پیدا شود

□

که فرخنده بادا برو روزگار

□

حریصت شمارند و دنیا پرست

□

به وصل چون تویی سر در نیارد

□

تشنه چو هاروت ماند غرقه چو ذوالنون

□

بکوشم بیارم نگویم به کس

□

خوش کند مغز تو را، چون نبود مشک، سحاب

□

که بر راه دانش، شود مستقیم

□

پس آنگه دست خویش از تیشه خستی

□

جرنگیدن گرز و هندی درای

□

حلو، اذا کان الحبیب مدیرا

□

نی آب، که خون ناب می‌زد

□

چون نروی راست در این کاروان؟

□

شد آن سایه گستر دلاور درخت

□

وصف مستی می‌فزاید در سرت

□

از صرع زده بستر بغلتید

□

رنگ کی خالی بود از قیل و قال

□

همان ده یک و بوم و باژ و رمه

□

نخلبندان قضا و قدر شیرین کار

□

زد چاک ز درد پیرهن را

□

سر بر نکند ز مستی آن کودن

□

نبینی به شهر اندرون گرد و خاک

□

ظن برد کو نه رهی، ابن‌عم است

□

که نید دیگری چون من پدیدار»

□

گمانش برتر از اوهام و ادراک

□

بیارانش بر هر یکی برفزود

□

ز شیرینی فرو بردم زبان را

□

بگشا نظر کرم به سویم!

□

خیره مرو از پس او خام‌خام

□

بداند که با گنج ما او یکیست

□

کی کنی زان فهم فهمت را خورد

□

طلبکار غلام خویش گشتی

□

چون محبت نور خود زد بر سپهر

□

تو گفتی کمر بست بهرامشاه

□

به چشم خلق عزیزند و در خدای خجل

□

وز وی سخنان عشق بشنید

□

بر مرکب دینت برفگن زین

□

ز دیبای چینی و از بربری

□

به کیل روز و شبان بر تو عمر تو پیمود

□

خرم، دل مادر از جمالش

□

به رویم بایدت چندین نظر کرد

□

ز یاقوت و پیروزه بر سرش تاج

□

نه به دنیا و ملک و اسبابی

□

نه تنها به حکم خرد می‌کنم،

□

گرچه روشن باشد تیره شود پایان

□

که او خلعتی یابد از آسمان

□

وانک دریا دید دل دریا کند

□

ز ذل و عجز کردش سرفکنده!

□

لعل یابد رنگ و رخشانی و تاب

□

همان مهر شاهی و تخت و کلاه

□

دگر مرد گو لاف مردی مزن

□

که گردد عبرتی مر دیگران را»

□

ای برادر گر درستی یا سقیم

□

ازان گوهر پربها سر بگاشت

□

که ذوالفقار ظفر در نیام او زیبد

□

برآید کارها ز آن‌سان که دانی»

□

شد و با شکرش شد گرم بازار

□

ز دارا شدستی خداوند لاف

□

یا نعمة الله دومی فیه و ازدادی

□

به از مهد حریر حورگستر

□

آن نه چنین است مکان و مکین

□

بر آن خوب‌رخ آفرین گسترید

□

که یکی سگ هر دو را بندد عنق

□

سپاهی چو آن نیست گیتی‌گشای

□

ان من لم یعصهن تالف

□

که نام نژادم نباید نهفت

□

که شرمم نمی‌آید از خویشتن

□

معشوق خموشی و صبوری

□

بد نیت را جگر افگار کند مارش

□

بگوید همی هرک دارد خرد

□

رنج و بیم و سختی اندر دین ببینم یک ندب

□

نه کار مرا در جبلت سری

□

نگفتم گویی اما پیش رویم

□

بزد بر سر تازی اسپان لگام

□

به گرد خیمه‌ی روحانیون فرود آرش

□

رنج و غم صیقلی و افسانیست

□

مطلع بر مقام ابراهیم

□

چو رفتی سپاهش بر کرم تنگ

□

چون بزرگان را منزه می‌کنی

□

چو جز لایتجزی، تن از نهیب خطر

□

هر کسی رو جانبی می‌آورند

□

برآسوده از رزم و روز نبرد

□

تو ببخشای که درگاه تو را ثانی نیست

□

غلام باد شمالم غلام باد شمال

□

چون ستوران که تو گفتی که نه انسانم

□

که بهمن مگر یابد از کام بهر

□

حاشا که مثل پسته‌ی خندان شناسمش

□

همی‌کردم به عشرت زندگانی

□

بر او یک جرعه‌گر ریزی ازین جام

□

بیاورد لشکر سوی شهر گور

□

و گر بودی نبودی جان دریغم

□

هرگاه که در غم گران بندم

□

بردی امروزش بیگار کن

□

خردمند و با زیب و با فرهی

□

از چه گردی گرد وهم آن دگر

□

به روانت که استوار نداشت

□

رحمت حقست بهر رهنمون

□

همی مشک بویید روی زمین

□

به اکرام و لطفش فرستاد پیش

□

منور گشت از او کاشانه‌ی ما

□

به نسیه است خرما و نقد است خارش

□

به دیدار و چهر تو گشتیم شاد

□

همچو سپوس تر نه خمیری و نه فطیر

□

یکروزه بخشش تو ندیده است هیچ کان

□

به قدر کار زر در بارشان کرد

□

بمرد و به شاهی نبودش پسر

□

مدان غافل ز کار خویش کس را

□

جاری نظام و نیک وزانم

□

به شب اندر زان پر وانگک روشن

□

بشد شاه روزی به نخچیرگاه

□

وصف بنده‌ی مبتلای فرج و جوف

□

بر سنگ امتحانم چون زر بیازمای

□

این عیادت نیست دشمن کامیست

□

بزرگش یکی بود با مرد خرد

□

بر آستان جلالش چو بندگان صغار

□

بدان درگهم بیش از این ره نبود

□

داند که خرد شاید صندوق و جوالش

□

بروبر گذر یافتی پر تیر

□

دوستان بد نادان اسد

□

میکند بیتهای او انها

□

که بادت یارب این سودا فراموش

□

نصیبین بگیرد بیارد سپاه

□

که ابر مشک‌فشانی و بحر گوهر زای

□

مجوی گوهر ایشان اگر همه کانند

□

پرهیز کن ز ناکس و با او مکش زمام

□

جهان پر شد از بانگ رویینه خم

□

پس چه دستم گیرد آنجا ذوالمنن

□

آزاده سرو باش به هر شدت و رخا

□

باش در اسحار از یستغفرون

□

کسی کو بدی چیره بر یک نقط

□

ور بگویند وجوهش نتوان گفت و حدود

□

دمی با مهربانی مهربان شو

□

گمراه شوند در غبارم

□

از ایران و از اختر شهریار

□

وین شعر من مراو را جز پند و زیب و فر نیست

□

که روز و شب همه بر سدره میکند طیران

□

چو دل جایش درون سینه دادی

□

همی کرد بر تاج و تخت آفرین

□

سخن با او به اصطرلاب گفتی

□

چو خورشید است در کشورستانی

□

در بند چرا بسته گشت پنهان؟

□

سرش برفرازیم و پندش دهیم

□

تا بدانی سر سر جبر چیست

□

که سازد مرهم این دلخستگی را

□

در شکستی چوب استدلالتان

□

خروش آمد الله اکبر ز دشت

□

ز شرم گناهان، نه طفلانه زیست

□

یکی به سمع رضا بشنو ای ملاذ انام

□

سقمونیا و تربد و افسنتین

□

کزو شادمان را بباید گریست

□

به دولت بر از آسمان عنصری

□

بر تارک این کوهسار کرده

□

دو کون از وی پر از زیب و پر از زین

□

چو خواهی که لشکر نیاید به روم

□

نه مردم دیو را نخجیر سازند

□

چو خون دیده لبم را همی شراب کنند

□

گر تو به مثل بر فلک ماه رسانیش

□

کفن بر تنم عنبر آگین کنند

□

پوست را زان روی لب پنداشتند

□

مزید جاه ترا دست در دعا دارد

□

نیست اندر جان تو ای ذو دلال

□

بغرند بر سان پیل سترگ

□

برآشفت و برتافت از وی عنان

□

گهی از دیده در جیحون نشینم

□

زنهار مده هگرز ، بارم

□

همان بشنود گوش آواز تو

□

که بی‌نقطه نگردد خط پرگار

□

به فضل خویشتن کامش روا کن

□

که آن کوه افکند از تیشه فرهاد

□

ز من در جهان یادگاری فزود

□

که هست آن راه راه رستگاری

□

وز چهره و قامت همی جز آنم

□

شگفتی‌تر ازین پیش لات و هبل

□

شب تیره چون روز خندان بدی

□

کو بود واقف ز سر خواب غیر

□

چون سپهر و زمانه کور و کرم

□

نقشهای غیب را آیینه شد

□

جگر خسته از تیغ و تیر تواند

□

که سگ را نمالند چون گربه پشت

□

از آن ساعت که ناگاه از سر بام

□

خود قلم باشد زبان اندر میان انجمن

□

به ابر اندر آرد سر و افسرش

□

گر فرستی لحن عنقائی فرست

□

از جود و خلق شکری و قندی

□

که عزت پیش ما در خاکساریست

□

برین نیز دردی نباید فزود

□

گو نگه دارد به ما بر ملک ایمان و یقین

□

کرد ایزدت به روزی خلقان مگر کفیل

□

اگر بد نجوئیم نیک اختریم

□

جهاندار و با نامدار انجمن

□

سابقی لیکن به سوی مرگ و غم

□

ز حال خود نشوم، اعتقاد دارم راست

□

خانه را گردنده بینی و آن توی

□

ترا داد آمد کنون خواستار

□

به گوش آمدم ناله‌ای دردناک

□

مسلمانان مرا فریاد از این دل

□

چون رسید این همه اوصاف به گوش شنواش

□

سوی بهمن اردوان شد به جنگ

□

که سوی اهل خرد جبر و قدر درد و عناست

□

افلاس بر سر تو رسیده

□

نیازآموز طور عشق بازان

□

ازان پیر روشن‌دل و دستگیر

□

بر دست و تیغ حضرت صاحبقران برفت

□

کم بود نعمتی که بر این مدح خوان نداشت

□

به دسته‌ی سیر در خوش نیست سوسن

□

به کشور نخوانی مرا جز همال

□

ابصار عبرت دیده را ای عبره الابصار من

□

در ملک جان به غمزه‌ی جادو فکن شکار

□

چرخ بازی گم کند در بازیم

□

شد آن شارستانها کنون خارستان

□

وز این دشمنانم پناهی بده

□

صبا در باغ معجز مینماید

□

نانی که به قهر از دگری بستده‌ای دوش

□

در جنگ و راه گریزش نیافت

□

مخور جگر که مرا خود فلک جگر خوار است

□

که پادشاه زمین است و شهریار زمن

□

که با شش باشدش تاریخ تصنیف

□

ازان سی شتر بار دینار کرد

□

که دارد لعل و گوهر جای در سنگ

□

درون خسته‌ام بیمارتر شد

□

چو نادانی بود علت مدان جز علم درمانش

□

نهاد من از رای تو دیگرست

□

از آن حسن و از آن منظر بجو که من خریدستم

□

زبده‌ی حاصلات هفت و چهار

□

مر جهان کهنه را بنما نوی

□

میانجی خرد را کند بر دو راه

□

ببارید بر چهره سیل دریغ

□

از این گرداب کی خواهی رهائی

□

که علم است و پرهیز نقش و طرازش

□

مخوان تا توانی ورا پارسا

□

از بهر دین حق ز بغداد تا حلب

□

چون نیست گشایشی ز گفتارم

□

برآید بر فراز تخت زرین

□

به سیری نیامد کس از جان خویش

□

بدانست او که آن فر خدائیست

□

خواهی می‌گران چو ترازوی محشرش

□

تو ماندی زیر بار و زشت پالان

□

ز بیغاره دورست و ز سرزنش

□

دست و پایی زن که بفروشم چنین ارزان صیام

□

کز حلق بخل ریخت سر خنجر سخاش

□

پیش کن آن عقل ظلمت‌سوز را

□

راکع بماند دال و تشهد نمود لام

□

زینهاری را به جان ده زینهار

□

که هر ناخنش معن و نعمان نماید

□

که بسیار نفع است ما را ز حیوان

□

داده جوع الکلب و درخوان قحط نان انگیخته

□

نقد کان را فنا فرستادی

□

چه زیان که بوالخلافی پی بوالبشر نیاید

□

به خاک افتاد پیشش آن وفا کیش

□

بد پسران خانه کن، باد سران سرسری

□

بنام عدل زاده چون ربیعش

□

در وهم نفخ صور همی شد مصورش

□

دیگر کنم رسوم و قوانینم

□

همه روی بینی قفائی نیابی

□

چو فتم جانب ساحل حجرم سنگ و جمادم

□

چون من نبود و هم نبود یک ثناگرش

□

بار دیگر خوب و خوب‌آوازه شو

□

گر همه اره نهند بر اخوان او

□

برگشته دولتی که فرامش کند تو را

□

تا رنگ یافت گوهر ذات مطهرش

□

خرد بکوبدت به زیر نعال

□

رغم خصمان شوم انشاء الله

□

در خورد مکر نیست نه نیز از در دهاست

□

چاوشانش دست بر چیپال و خان افشانده‌اند

□

صدای آن رود فرسنگ فرسنگ

□

همچو موسی در عصاشان جان ثعبان آمده

□

به یک مقام نشینند صعوه و شاهین

□

میخ زمان عدل توست، میخ زمین کوهسار

□

جان دانا نشود بر فلک پروین

□

مصمم از این کلبه‌ی غم ندارم

□

مرغان دیگر مطرب بخت جوان بخت جوان

□

عنصر هفت فلک ز آن قدر آمیخته‌اند

□

هر دو جفتش کار ناید مر ترا

□

هم زانوی غم دوات جویم

□

همی در سپوزی به پهلوی من

□

دردی است جنس می که ز یک دن درآورم

□

عذر بیفتاد از آنکه کرد زلیفن

□

مدد از دیده به باران چکنم؟

□

هوسش فلسفه است یا اکسیر

□

جان خاقانی آه می‌گوید

□

«الف ، بی » خوان عقل او کهن سال

□

کز شرفش دهر خرف شد جوان

□

برو چو با سگ نفس نبهره بر نایی

□

که در آن خاک چنان بی‌خطر آمیخته‌اند

□

علم توحید است با وی خنجرم

□

خسروان را جان و ملجا دیده‌ام

□

که من جز نور یاهو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

لوح ادبار در بغل منهید

□

غم قوی باشد نگردد درد سست

□

عهد مسیحا و کحل، چشم حواری و تم

□

من آن نیم که در این موقفم زبان ماند

□

نحل و موسیجه لحن موسیقار

□

پیغمبرت استاد و چوب صمصام

□

زین کوچه‌ی باستان ببینم

□

زود همی چرخ برعذار کند

□

باجش به مصر و ساو به صنعا برافکند

□

با لعبتان باغ و عروسان مرغزار

□

نعل بها زیبدش بهای صفاهان

□

درنگ آوردن آنجا مصلحت دید

□

در آن باغ به آیین و خطر بگشایید

□

برکند بیخ نرگس بشکست شاخ نسرین

□

از سه سو پروین و نعش و فرقدان انگیخته

□

پرنور از او عالم تبریز از او انور

□

فریاد می‌کنم که مرا شرم سار کرد

□

بگذرانید این تمنا بر زبان

□

چون به تابستان نمک‌زار بیابان آمده

□

لاحترقت من سبحات الجلال

□

ناوک ظلم کمتر اندازد

□

آگهی نیستت کثیر و قلیل

□

عنقا شده مور خوان کعبه

□

ببرند دستش به فرمان داور

□

سر این بار غم عمر شکر بگشایید

□

جز به نایی دم مزن، و نرد جز با می مباز

□

خاطر روح القدس پیوند عیسی زای من

□

به ابروئیش از ابروچین گشائیم؟

□

پوشیده حله و ز سر افتاده معجرش

□

بایدمان کرد بر این ره رهاش

□

گر چو مصروع ز غم شیفته رائید همه

□

دیده فزون دار و سخن مختصر

□

آن صف پروین ز آن طرف قمر بازدهید

□

تا کنی رسوای شور و شر مرا

□

هم ناتوان بزی و ز اخوان توان مخواه

□

که این در حجاب است و آن در نظر

□

تا که همی ملک راند سال فلک شش هزار

□

این جانور دگر به فرمان

□

خوش نمک در طبع و شکر در زبان آورده‌ام

□

به گمراهی و بی‌دینی کند یاد

□

تا هفت پرده‌ی خرد ما برافکند

□

آبستنی دختر انگور به جانست

□

گرچه جیحون صفت و دجله صفائید همه

□

بیدار باش تا پی او راه نسپری

□

افلاک چون ستاره سیمرغ چون کبوتر

□

ور نه چنینم که بگفتم زنم

□

ماهی و نهنگند، تو دریای سخائی

□

که همی خارش دهد همچون گرش

□

نشره کردند و به آب رخ مزعفر ساختند

□

رفته‌اند و جمله درها بسته‌اند

□

مرا پروانه‌ی عزلت دهد ملک سلیمانی

□

مکن که بوی خوش از مشتری نهانی نیست

□

بی‌زبانی بر زبان خواهم گزید

□

بفروش به یک دسته خس تره به بقال

□

لشکر شروان‌شه صاحب قران انگیخته

□

و آن را که شنود رشک من باشد

□

تخم گل گوئی ز شاخ ارغوان افشانده‌اند

□

دشمن و اعدا شکن، بردار کن کین آزمای

□

ز اقبال بوالمظفر شروان تازه بینی

□

چه خارد خصم اگر گردن نخارد

□

مستسقیان لجه‌ی بحر عدن نیند

□

تات نفریبد به غدر این پیرزن

□

هوشنگ هارون درش، جم حاجب بار آمده

□

تو این جان را به صد حیله همی‌کن داردار ای دل

□

نائب من باش اینک تیغ و اینک منبرم

□

خرج کن این را و باز اینجا بیا

□

جنت به خاک درگهش روی تولا داشته

□

یکی را به ده می‌نویسد خدای

□

کمترین دودافکن هر دوده‌ام گر بنگرم

□

ای دیو، بهر کجا که هستم

□

از دیده‌ی آخر الزمان نم

□

خلق را پاک بازگشت و متاب

□

تو نیز تربیتم کن که دارم استحقاق

□

مرا نی در کمر آب و نه باد است

□

در به فردوس و کلیدان به خراسان یابم

□

پیش سلطان بود چون پیغامبری

□

جوزای شاه یعنی دست سخا سگالش

□

کزوی است روشن به جان در ضمیرم

□

بانگ خر سمع مسیحا برنتابد بیش از این

□

ز عالم‌های باقی ملک بسیار

□

زرتشت ابتر است و حدیث مبترش

□

ماهم و خورشید پیشم پیشوا

□

ما خون صافی را به کف، از حلق شیدا ریخته

□

خدنگش کمان، ارغوانش زریر

□

گر ز مه لحن خوش زهره‌ی زهرا شنوند

□

چه عذر آری اگر فردا بخواهند از تو این تاوان؟

□

دولت ملک عجم، صولت تیغ یمان

□

در چاه مر او را بنیفکندی گرگین

□

بود هر جا که هنگامه است شب هنگام پایانش

□

که یزدانش بداده‌ست آن و صد چندان و دیگرها

□

به حی کرم پیشوایی نبینم

□

اندرین جو ماه بین عکسش مخوان

□

هم ردا هم طیلسان خواهم فشاند

□

از این جان دوم یک دم به جان اولت بر دم

□

احمد سیری و حیدر احسان

□

ای شه و شاهنشه من باز شود بال و پرم

□

کت لباس بطر ندوخته‌اند

□

چون سگالش اوش بخشید و خبر

□

چون کرم پیله سر چه کنی در سر دهان

□

که دست گیری و رحمت کنی علی‌الاجمال

□

شیران چه نر چه ماده به هنگام کار زار

□

تو بر مگرای زخم او را سل

□

سیب برهنه ناف بین نافه دم از معطری

□

چو دانا خوشه‌ی دل را به دست عقل بفشارد

□

جرم کیوانش چو سنگ مکی افسان دیده‌اند

□

هست اوسنی و همت او همچو اوسنی

□

از پی کشت رضا چشم به نم داشتن

□

آه را جز آسمان هم‌دم نبود

□

سوی هر روزن اخگر اندازد

□

نیافته است خطر جز که ز آفتاب حمل

□

مفخر کلک و نگین سرور و صدر جهان

□

اصلحت ربی بالنا طاب السفر طاب الحضر

□

چه نشینم که به پنهان شدنم نگذارند

□

کرد از عقلی به حیوانات نقل

□

نیابی جز مرا نثری مبرهن

□

خردش چنان بکوفت که خاکش غبار کرد

□

در یکی محمل دو تن هم پای و هم ران دیده‌اند

□

با خاطر تاریک و چشم یرتم

□

نیزه کشت فلک سزد زآنکه سماک ازهری

□

به آزاده طبعی و مردم ستانی

□

زخمه گوید که جاهد الکفار

□

احوال به نظم و نغز و رامش را

□

هفت کشور دیو بستد ای سلیمان الامان

□

یا نظرور یا نظرورجوی باش

□

این دم ز راه چشم همانا برآورم

□

به غلط نوفتی درین و دران

□

ز قوت اللسان برملا می‌گریزم

□

همه یاریش کنند ار چه بدیدند یسار

□

بی‌کوه کی قرار پذیرد بنای خاک؟

□

در خلافت او و فرزندان او

□

زیر پی پیلش بین شه مات شده نعمان

□

که گل ز خار برآید چو یوسف از زندان

□

کز این دو جهان تنگ میدان نماید

□

بخت بد آنگاه خاردش رگ بسمل

□

فرض بود نعت او حرز امم ساختن

□

خار بی‌طعم چو در کام حمار آید

□

یک سنجدش نسنجد در دیده ملک بربر

□

که کردی گیتی تاریک روشن

□

نقش جم بر هیچ‌یک خاتم نخواهی یافتن

□

چون کنم که نی ازینم نه از آن

□

هم تمسک کنم هم استظهار

□

مرد فرهنگ با مقامر و شنگ

□

که من نهانم و پیداست نام و اخبارم

□

بی گفت مردم بو برد زان سان که من بوییده‌ام

□

بر سر دهر حرون لگام برآمد

□

چونک صورت شد کنون خشکست و گبز

□

نوروز نو ز آب کهن خط تبرا داشته

□

که اعتماد بقا را نشاید این بنیان

□

وز قتل آن امام، پیمبر مصاب شد

□

سقراط و فلاطون سزد عیالم

□

مرغی است فربه از پی قربان صبح‌گاه

□

بیاراست چون شعر نیک از معانی

□

گوید خاقانیا خاک توام مرحبا

□

باشد چون منظری قواعد او رد

□

آب از پی گلزار دین، از روی و دنیا ریخته

□

چون بجنبد ریش من زیشان رهند

□

هفتاد و سه کشتی ابتران را

□

از دود سیه نیایدت نم

□

هرگه که شکل خویش ببیند در آینه

□

هم بر این پرده تر با تو اسرار دیگر

□

سیل خونین به ناودان برخاست

□

گر دوتا بینی حروف کاف و نون

□

وان چند صف حیوان نگر باهم به پیکار آمده

□

الا گر هوشمندی بشنو از عم

□

آفرینش در میانش نقطه‌ای بس بینوا

□

از خفته دست بر سر کیوان کنم

□

خشک آخور و تز سبزه چه در بند چرائی

□

نبینی که چون سر نگونسار دارد؟

□

خورشید به سرطان و تو را پوشش سنجاب

□

و ایزد نکند هرگز برخلق ستمکاری

□

عمر تو می‌خورد تو هم در غم خوانچه‌ی زری

□

گر بود اعداد موشان صد هزار

□

پوستشان از سر برون آرم که مارند از لقا

□

شاید ار هرگز بر روز جوانی ننوم

□

من از آب و نانشان چه سازم ضیاعی

□

کجا جهد ز چنین زخم بی‌محابا تار

□

بر یک سر خوان و خان ندیده است

□

دور خواهی خویش‌بین و دور شو

□

آتش از غم خون شدی، آب از حزن بگریستی

□

روان آب حسرت به شیب و برش

□

تبرا از خدا دوران تبرا

□

گهی خدای‌پرست و گهی گنه‌کاریم؟

□

هم خیالش دیدمی در خواب اگر بغنودمی

□

که به کام دل من باد و به کام دلخواه

□

به روز معرکه برگستوان به از هرا

□

که چرخ زود کند سخت کار آسان را

□

گفت از مدایح تو برون دفتری ندارم

□

ای به قاف مکرمت عنقای غیب

□

اهل سخن را سزد گفته‌ی من پیشوا

□

نیست الا راستی عزم الرجال

□

آنجا ایاز نام کمر بر میان شده

□

چراست این دل من خون و چشم من خونبار

□

کافلاک تنگ مرکب انجم توان اوست

□

بی امان تو امانی خود کجاست

□

نفطند و هم به زیر نشیند گلابشان

□

تکلف است که حاجت به شرح نیست یقین را

□

که گرد چشمه‌ی حیوان و کوثری به چرا

□

چون در حریم قصر امام اللوا شدم

□

ور هست گو بیا شجره بر جهان بخوان

□

حره‌ی او پیشکار خاتون شد

□

سر جمله شده مظفران را

□

چون ترا شعر ضعیفست و مرا شعر سمین

□

ابجد لوح ظفر از خط دست یقین

□

تو بدین تزویرها هم کی رهی

□

نه فلک هفت اختر افشانده است

□

پر از نعیم بی‌مرش

□

کاین دو را هم به در کعبه تولا بینند

□

ز تف این می آتش فروخت خوش رخسار

□

آب کند دانه هضم در جگر آسیاب

□

آسمان را مسکن افلاکیان

□

کاین سایبان ز طوبی اخضر نکوتر است

□

دل پرجگر و جگر پر از خون

□

کاقبال میر بدرقه‌ی کاروان ماست

□

که شوی مر علم دین را یکدله

□

کاین حرم کبریاست بار بود تنگ یاب

□

خواجه پیداست از همه اقران

□

سرطان مستقری خواهم داشت

□

در بند و چه در این جهان، در آن جهان در هاویه

□

حال و دل هر دو یک نه بر خطر است

□

گنج در ویرانیست ای میر من

□

چو سازد آتش و وقاروره ز آسمان و شهاب

□

جز دانه نیست مانده و کنجاره

□

بیاض صبح و سواد دل مراست ضیا

□

چون شمس اندر شش جهت باید که انواری کنم

□

بیخ هوس بکن که درختی است کم بقا

□

خوش نشان و خوش عنان و راه دان و راهوار

□

بر کتف بیور اسب بود جای اژدها

□

گوش کرد این پیام گوش نواز

□

که ما را گشاید ز بند گران

□

محبره سازم یکی چو چاه زباله

□

غصه‌ی آن کس را کش اینجا طوف نیست

□

مر طعام جان دانا را به جان باید خرید

□

نبیره‌ی گو نامور نیرما

□

پیرایه‌ی دره و زیور عصری

□

که خطاب هیبتی بر جان زدش

□

در تگ چاهست آن شیر ژیان

□

به تندی به نوش‌آذر آواز کرد

□

با غدر و فتنه‌ساز و به گفتار ساحره

□

بر امید حال بر من می‌تنی

□

من نیارم کرد وهن و پیچ پیچ

□

نکردی گذر سوی آن بارگاه

□

که آید بر سر کار عنایت

□

مار گیرد اینت نادانی خلق

□

برخاستی از ستون خرگاه

□

سر بخت ایرانیان گشته زیر

□

هر گه که بیابد به از آن چیز به ارزان

□

آن ز وصف حق زر اندود بود

□

وین هر سه چیز نیست برون از شمار او

□

سخن گفت هرگونه با کدخدای

□

زان پس که قهر کردند اعدا را؟

□

می‌رهاندمان ز صدگون انتقام

□

تا گمان آید که او اشکسته‌پاست

□

که آزادگان را بران بود فخر

□

شب به عبادت قرین بس است قرانم

□

بی جهاد و صبر کی باشد ظفر

□

چار عنصر نیز بنده‌ی آن گروه

□

بیاید بخواهد ز تو کین من

□

که دست و پا به میان آورد جواب و سال

□

یا مگر پا را ازین گل بر کنی

□

کز خوی ددان ددی بریده

□

دو چشم خرد را بپوشی همی

□

بر کافر و مسلمان الا به قسمتش

□

عاقل اول دید و آخر آن مصر

□

چه گوئی گر ز کردارت بپرسند؟

□

خرامش سوی رنج و سودش گزند

□

چو وعری بریدم رسیدم به سهلی

□

چون سه پیل بس بزرگ و مه شدند

□

چون اسیران بسته در زنجیر او

□

بران لشکر روم موبد بدند

□

ز گشتاسپم من خلیده‌روان

□

حکم او را بنده‌ی خواهنده شد

□

بدگمانی می‌دود اندر سرم

□

کس آمد بر شاهشان خواندند

□

لیک آهی که علم می‌کشدش از دل زار

□

همچو این سرگشتگان گردد ذلیل

□

آسوده و تن درست و شادم

□

گذشته سخن پیش ایشان براند

□

بجز نام شاهی نبد افسرش

□

تا به مشک و عنبر آکنده شوید

□

وان دیگران چون شمع بر باد خن

□

ز سوک جهانگیر بریان شده

□

باشد خلیج رومی اندک‌تر از دوخی

□

لابه‌ها و وعده‌های شکرین

□

طالب زن گردد آن زن سعتری

□

نگون اندر آمد ز پشت سپاه

□

مدارید باک از بلند و مغاک

□

خود ندانی تو یجوزی یا عجوز

□

از حسودی نیز شیطان گشته‌اند

□

جهانگیر و شیراوژن و تاج‌بخش

□

که حرف نامه عصیان ما بشوید پاک

□

رنج و کوری نیست قهر آن ابتلاست

□

پوشیده سیه لباس از آنی

□

بزرگ و پسندیده و رهنمای

□

تن از زخم پر درد ودل پر زخون

□

همچو موهومان شدی معدوم آن

□

که «زین در درآئید کاین راه بهتر»

□

اگر شهریارند و گر بنده‌اند

□

کز ایزد بقا خواهمش جاودانی

□

که چو شمعی می‌فروزیدش ز پیش

□

که رساند حق را در مستحق

□

نشستنگه بزم و دشت شکار

□

سپهدار ایران که نامش زریر

□

بی‌وفایی را مکن بیهوده فاش

□

چیست آن خر برگسسته از علف

□

گذشته بسی روزگار کهن

□

غیرت ابر گوهر افشان است

□

معرفت را زود فاسد می‌کند

□

وز پدر مردنش خبر نکنیم

□

همان پیش یزدان پژوهش بود

□

به دستم ددان راتو کردی هلاک

□

بندگی کن تا ترا پیداشود

□

گفتا: خبر برابر بوده‌ست با عیان؟

□

درم بود و دینار و اسپ و سپاه

□

سم چو الماس و دلش چون آهن و تن همچو سنگ

□

شد مناسب حرفها که حق نبشت

□

بشنوید از من حدیث بی‌غرض

□

یکی شاخ بیند که بر باشدش

□

که هرکس رسد از بد دد به بد

□

خاک اندر دیده‌ی شیطان زنم

□

جان او را در تضرع آوری

□

بترسم که فردا ببیند نشیب

□

کرده پیش از خود روان در دار ملک جاودان

□

گفت آخر چیست ای جان پدر

□

چون توان تافتن عنان از گور

□

بخواهیم کو باشدت رهنمای

□

ازین خام‌تر نیز کاری مخواه

□

وین دو را دیده ندیده غیر طین

□

در خاک و باد و آتش و آب اینها

□

پس از مرگ بهمن که بگرفت جای

□

بن بابزن در کف دلبران

□

که جوان ناگشته ما شیخیم و پیر

□

اندر آرد جسم را در نیک و بد

□

بدو اندرون ژنده پیلی سترگ

□

درفش شب تیره شد در نهان

□

گر چراغت شد چه افغان می‌کنی

□

تا همو را جوید آنک رزق‌جوست

□

به سور اندرون ماتم آمد مرا

□

گر به خوان تو میهمان باشد

□

این خلایق صد هزار اندر هزار

□

بی شرکت من تراست بردار

□

ز گردنده خورشید و رخشنده ماه

□

نماندست از ایرانیان و سپاه

□

و آن عجب مانده که این در حبس کیست

□

بیشک ز خون صرف بود باران

□

که همتای اسکندر او بد به سال

□

تفسیر او نداند جز مردم خبیر

□

زانکش آن سو جز تحیر راه نیست

□

آنچنان که خویش را بیمار دق

□

وگر سوی دانش گراید بسی

□

به رزم اندرون نیژه او داشتی

□

فخر را دادند و بخریدند ننگ

□

آب و آتش رزق می‌افزایدت

□

چنان کاستخوان و پی آمد پدید

□

جهد از خواب صورت دیوار

□

مستی شهوت ببین اندر شتر

□

ناسوده بود چو ماه در سیر

□

کسی را که با او بد اندر نبرد

□

در و دشت بر دیگر اندازه کرد

□

سوی تذکیرش مغفل این از آن

□

از نیکی بهتر دری ندانست

□

به اهواز گشتند زو شادکام

□

بیاموزم تو را یک یک زبان چرخ و دوران‌ها

□

مملکتها را مسلم می‌خورید

□

هست صورتها حبوب و مور قلب

□

بخواند ز هر کشوری بخردان

□

گر ایدون خورش تنگ باشد به راه

□

که برو آن سوی نخلستان بجو

□

تو برو عرضه کنی یاقوت و لعل

□

سوی مردمی یاز و بازآر هوش

□

به هزاران زبان ثنا گر گل

□

از کجا آید ز بعد خرجها

□

دشنه در دست و تیغ در دندان

□

به هر جای نخچیر گشته گروه

□

بکشت از سواران دشمن هزار

□

خاک باشی جست از تو رو متاب

□

معروف به رادی و فضل و احسان

□

که آمد جهان را یکی کدخدای

□

که طاعت نداری روان قران را

□

با عزیزانم وصالست و عناق

□

بر سر آن نثار گوهر چند

□

وگر چند باشد سپاهی گران

□

چو بیشه نیستان به وقت بهار

□

دید علت خوردن بسیار از آب

□

سردی از صد پوستین هم بگذرد

□

نهادند و بردند نزدیک شاه

□

به شاخسار وصال تو برکشید صفیر

□

ورنه ما را خود برهنه‌تر به است

□

وا وارگی مرا بهانه

□

همی باره بر کشتگان تاختند

□

نشست از بر تخت آن ارجمند

□

چون روی در ظلمتی مانند گور

□

سقراط باز بست به هفت اختر

□

چو گویی سخن بازیابی بکوی

□

اژدها را حرب ننگ آید که با حربا کند

□

با چنین دانش چرا کرد او چرا

□

پنهان جگر و می آشکارا

□

نفس نیز بی‌راه تو نشمریم

□

ازو بخشش و داد موجود باد

□

مایه‌ی ایذا و طغیان ساختی

□

صفدران در محفلش لا یفقهون

□

چرا آتش افگندی اندر کنار

□

و گرنه هیچ مسلمان نمی‌کند اهمال

□

آب رویانید تکوین از عدم

□

در ره بندگیش حلقه به گوش

□

زمین جز به فرمان او نسپریم

□

همه باغ ازو پر ز آهو شود

□

کو و کو می‌گو بجان چون فاخته

□

خواجه شادان به طارم و گلشن

□

نپیچد کسی سر ز پیمان تو

□

به طلب کردن او میر همانا نشود

□

تا بماهی عقل او نبود تمام

□

وانهمه پیش او پرستنده

□

خرد پیش دانا پشوتن بریم

□

نه افراسیابی و نه یبغوی

□

از پی الصبر مفتاح الفرج

□

چون نبات اندر زمین دانه‌گیر

□

چگونه گذارم چنین دستگاه

□

سررشته زندگی از آن است

□

از دوی دورند و از نقص و فساد

□

بود سیصدهزار سخت کمان

□

بسی شاه بیدادگر کشته‌ام

□

برش را ببوسید و نامه بداد

□

یک به یک بس البدل دان آن ترا

□

نبود دود لطیف و خنک و تر و مطیر

□

نخواهم سپاه و نخواهم کلاه

□

دولت نافع به گاه خشم تو ضایر شود

□

غافل از قصه‌ی عذاب ظله‌ای

□

که زمن هیچکس نیازارد

□

ازین خواب برخیز و بیدار گرد

□

سپاهی گزید از در کارزار

□

گرچه هر جزویش جاسوس ویست

□

کو یکی دریاست قعرش ناپدید

□

بکردند و برزد برو قیر و مشک

□

اخترش یار ودولتش یاور

□

زنگیی دیدیم شب را حور بود

□

بر جیب فلک زهی فکنده

□

کمرهای زرین و زرین ستام

□

نگردم توی پشت و فریادخواه

□

بی رضای حق جوی نتوان ربود

□

بر تیغها بخندد گلهای ارغوان

□

پرستنده‌ی آذر آمد گروه

□

کرده رب العامینش اختیار و بختیار

□

لطف تو در فضل و در فن منتهی

□

از همه نقدش اختیار کنند

□

همی بگذری تیز کام تو چیست

□

هوا تیره گردد ز گرد نبرد

□

هر چه آنجا رفت بی‌تلوین شدست

□

هفت گردون باز ماند از مسیر

□

به هر جای پشت دلیران منم

□

هم از شیر فلک سینه هم از گاو زمین کوهان

□

او ز بیت الله کی خالی بود

□

با طبع مساز کو شراریست

□

که هر دل که آن گشته باشد سپاه

□

ز گودرزیان هرک بد نیک‌پی

□

رسته از موش تن آید در خوشی

□

بی‌رشوت هریک ز شما خود فقهائید

□

که کس نشنود نامت اندر جهان

□

چون نقطه سفیداب بود از بر طومار

□

کور پندارد لگدزن اشترست

□

ساختند آنچنان که می‌بایست

□

همی تاختند از پس اندر دلیر

□

نشست از برگاه و یاران بخواند

□

سایس است و منزلش این آخرست

□

گوش و هوشی کو که در فهمش رسی

□

نکرد اندر آن هیچ تن را نگاه

□

که فرو می‌نگرد گاهی ازین گوشه‌ی بام

□

بلک ینبوع کشوف و شرح روح

□

خون ریختنش چه آب دارد

□

به زابلستان گر کند سرفشان

□

بپرسیدن مهتر اندر گرفت

□

چون کبوتر پر زنم مستانه من

□

از تفکر خیره مانده همچو شخص بی‌روان

□

همان رنجهایی که من برده‌ام

□

بنگر که نمانده است نه غمدان و نه صنعا

□

وز درون خاک سیاه بی‌نبات

□

تا سکه درست خیزد از ضرب

□

همی تاج و تخت کیان را سزید

□

جهان‌آفرین را همی کرد یاد

□

کار فقر جسم دارد نه سال

□

ماند در سودای او صحرا و دشت

□

بدو دین یزدان شود چارسوی

□

پای اسبان سبک خیز بماند به وحل

□

اندک اندک عذر می‌خواه از عقوق

□

موئی ز دهان مرگ رسته

□

بگفت آنچ بشنیده بد در بدر

□

به دیدار تو رامش جان کنیم

□

چون دی آمد داده را بر باد داد

□

آنکه بر این راه کژت از بنه بنهاد

□

که پوشد ز بهر تو خفتان کین

□

جام بباید کشید، جامه ببایدت داد

□

افرحوا یا قوم قد زال الحرج

□

کز شتابش ندید گردون گرد

□

بدین تازه آیین لهراسپی

□

که شیر ژیان نامدی همبرش

□

بر قضای عشق دل بنهاده‌اند

□

همچو مغز خالص بی پوستی

□

همه خواسته گرد بر جای دید

□

شعاع مهر ساز سنگ را لعل بدخشانی

□

این چه حقدست ای عدو روشنی

□

وز بلندی برادر فلک است

□

بجوید همی فیلقوس آب روی

□

تو گفتی سپهر اندرو لاله کشت

□

که برین خامان بود فهمش حرام

□

آنچه همی‌گویم بر دل بکن

□

برآشفت بر تخت شاهنشهی

□

تو همچو یاقوت اندر میانه‌ی خرزی

□

الضیافه والقری لاهل الوبر

□

زانگونه که کس نگفته با تو

□

هم‌انگه تهمتن بدیدش به راه

□

برفت از دل بد سگالان بدی

□

چون به فعل آید عیان و مظهرست

□

چه توان کرد، وقت خرمن نیست

□

سخن گوی و با مغز دو پهلوان

□

هست تیغ باطنش قائم مقام ذوالفقار

□

شاه را او شاد و خندان داشتی

□

باد آمد و برگ لاله را برد

□

به بیداد بگرفت شهر یمن

□

همان خنجر آب داده به دست

□

وا رود عکسش ز دیوار سیاه

□

زانکه فتنه همه بر خواب و خور و سیم و زرند

□

چنو نیست اندر جهان کامگار

□

بدود، گر بدوانی ز بر تار طراز

□

یادگار صیف در دی این ثمار

□

خوشتر از هرچه در ولایت تست

□

ببینی تو باشی جهانجوی من

□

وگر باره با مه به راز اندر است

□

گشته ره‌رو را چو غول و راه‌زن

□

خیرگیها دیدم از یک مشت خاک

□

تو بر گاه تاج مهی برنهی

□

چون سقنقور کند تقویت قوت باه

□

شاخ لب خشکی به نخلی خرمی

□

می‌جست ز هم نشین نشانی

□

گر مزاحی کردم از طیبت مگیر

□

که دیوان بدندی به پیشش به پای

□

آن قفا وا گشت و گشت این را جزا

□

در همه حال ترا پشت و معین باد اله

□

عفو از دریای عفو اولیترست

□

که روز و شب همی‌برد منازل

□

در کفت دل علی عیب العمی

□

گرد این کار و هم کی گردد

□

نیست ره در بارگاه کبریا

□

هم‌اندر زمان بند او برگرفت

□

معرفت محصول زهد سالفست

□

ما و تو را همسر و همخو نکرد

□

نامناسب چون دهد داد و سزا

□

به امانت قدری نیز بر کهسار است

□

ور قوی شد مر ترا طاغوت کرد

□

آن جامه چنانکه بود پوشید

□

که انلنی الکاس یا من لا اراک

□

بدان تا که باشد به خوبی پسند

□

که سخن زو مر سخن را می‌کشد

□

تا ببندد روی چرخ از شب نقاب

□

باشد این جانها در آن میدان جماد

□

بی‌تیغ، کار تیغ مجرد کند همی

□

چون سگ کهف از بنی آدم شود

□

کان خلف را که بود زیبا چهر

□

هر دو کار رستمست و حیدرست

□

همانا گه رزم فرزند شاه

□

هر کسی در ضاله‌ی خود موقنست

□

فروخت گوهر عمر عزیز را ارزان

□

چون بمردی طالبت شد مطلبت

□

به مخزون ضمایر پاسبان سازند نسیان را

□

ور کند کودک عداوت با ادیب

□

تو در غم کارش این چه کار است

□

شد برهنه جان به جان‌افزای خویش

□

همه زندگانی ما کرده تلخ

□

چه شنویم این را عبث بی عایده

□

به کردار و گفتار نز جنس مایی

□

کشت در خود خشم قهراندیش را

□

که ملکتهای گیتی را بود نسبت به رستاقش

□

ناقصان سرمدی تم الکلام

□

بوسه بر خاک داد نخچیرش

□

تا دلاله رهبر مجنون شود

□

هم از راه نزدیک هیشوی برد

□

تا ببینی نور حق اندر بشر

□

گر زانکه سنگ کودک و گر زخم سوزن است

□

باد دادی رخت و گشتی مرتعب

□

به سان گوهر اندر ریسمان باد

□

هین که نورت سوز نارم را ربود

□

بر سفت سمن عقیق می‌سفت

□

کز رمه شیشک به خود تنها رود

□

به گفتار بدخواه و او بیگناه

□

عقل موسی بود در دیدش کدر

□

سخنی خوب گوش‌دار، ای پور

□

تا ببینی در تجلی روی من

□

به جان پا در ره خدمت فشردند

□

یک بهانه کرد زان پس جنس آن

□

مالک‌الملک عالم دگری

□

لیک خود جان کندن آمد این دوی

□

یکی هم ندارند با شاه دست

□

کی خورد یک لحظه غیر گاو و خر

□

هماره می‌نتوان زیست غمگن و حیران

□

پیش او جیحونها زانو زند

□

به که از سنگ بکوبند سرش چون بادام

□

حاش لله حاش لله دم‌زنان

□

کز لطف گل آید از جفا گرد

□

از برون نشنید کس از دف‌زنان

□

همه مر مرا چون تن و جان من

□

چاکری و جانسپاری کار ماست

□

دل کریمش از آن کس نجست عذر گناه

□

داروی تن در غم دل باطلست

□

وز دام تو نبود اثر نه خبر مرا

□

پس پلاسی بستدی دادی تو شعر

□

دانی که مرا در این گنه نیست

□

از ندامت آخرش ده می‌دهند

□

سرافراز و خنجرگزاران خویش

□

سوخته‌ی آتش قرین کوثرست

□

حق تعالی و تقدس، تنهاست

□

چون شدی در ضد آن دیدی فساد

□

کیست کاین رنگش بود در گلشن اشعار گل

□

چون نمی‌خواهی کز آن دل بر کنی

□

بی خطر هست کار بی‌خطران

□

سوی قصر آن امیر نیک‌نام

□

تو گفتی همی بارد از ابر خون

□

واندر آب افکن میندیش از بلا

□

چون حدیث جو کنی بی‌شک خران افغان کنند

□

سخت‌دل یارا که در عالم توی

□

طاعت او واجبست بر خدم و جز خدم

□

چشم گریان دست بر سر می‌زدند

□

از سرم هم نبود خالی بخت

□

عکس عفوت ای ز تو هر بهره‌ای

□

بران گرم خاکش فگندند خوار

□

تو ببین اسرار سر اندیش شیخ

□

سوی گرمابه نرفتم شب عید

□

هم در آن ساعت ز حمیت بی‌دریغ

□

حاش لله گر بدی الفت میان ماه وطین

□

بندگی بر ظاهرش دیباجه‌ای

□

هوشیاران می دگر باشند

□

گر نمی‌ماند بوی هم از وی است

□

از ارجاسپ جانش پر از بیم و باک

□

قوت ذوق آید برد یکبارگی

□

تو رسیدی به ملک نوشروان

□

با ترش تو رو ترش کم کن چنان

□

تا همی‌گویی تو ابیاتش، همی‌بویی سمن

□

داشت بر یوسف همیشه خوف و بیم

□

عهده بر من کز این و آن رستی

□

تا که روبه افکند شیری به چاه

□

که سامیش گرزست و تیر آرشی

□

مدتی بنشین و بر خود می‌گری

□

بدامان تو روزی چند خفتم

□

ماجرا را گفت یک یک پیش او

□

می‌خریدند سد برابر زر

□

نیمه‌ی دیگر سپید همچو ماه

□

کان گوگرد سرخ زردشتی

□

که نصیبم رنج آمد زین حساب

□

به خون و به خاکت نیاز آمدست

□

کل شیء غیر وجه الله فناست

□

تو را جزای دلامش دلام باید کرد

□

این بمردن فهم آید نه به عقل

□

چو زنجیر مر مرکب لشکری را

□

زین حراره جمله را انباز کرد

□

ز سقلاب تا پیش ایران زمین

□

زیر هفتم خاک با تلبیس شو

□

بدادند جاماسپ را موبدش

□

کش زدن سازد نه حجت گفتنش

□

از ما و فکر ما، فلک پیر را غناست

□

مفلسی قلبی دغایی دبه‌ای

□

نبود در بهشت آتش و دود

□

که بترساند مرا زین همنشین

□

یکی لشکری ساز شیران نو

□

کی نشیند آتش تهدید و خشم

□

کند مر جهان را همه زیردست

□

ای خجسته وی مبارک بوی تو

□

بدو داد، چون باز کرد از لبن

□

بوی افزون جوی و کن دفع زکام

□

به کام از کوثرش ماء معین شد

□

آنک بیرونست از وی غافلست

□

به چشم خرد جست راز جهان

□

بشنو این تسبیحهای ماهیان

□

بسی لشکر و گنج و بس خواسته

□

که کم از تو در قضا گوید حدیث

□

که میل خواب داری؟ گفت آری

□

خود جگر چه بود که کهها خون شود

□

کز رشحه‌ای از آن شده پرورده زهر مار

□

بی طمع شد ز اشتر آن یار و خویش

□

دل شیر نر گیرد و رنگ ببر

□

راسخی شهوتت از عادتست

□

فگند از برش خویشتن بر زمین

□

روی خود محسوس بیند پیش رو

□

پیش ازین گفتت آن بشیر نذیر

□

نام قطب العارفین از حق شنید

□

زسهم دیو و بانگ های‌های او

□

همچو نافرجام آن چوپان شناس

□

گشاده بر و چربه دستی به زور

□

کی گزافه بر چنین تختی نشست

□

مگر کس کند زشت رخشنده روی

□

مر مرا چه می‌بری سر بی خطا

□

تو چه میدانی چه‌ایم و کیستیم

□

نشنود بیگانه جز بانگ بلق

□

آیینه‌ای که روشن از آن رای انور است

□

گرچه خوش‌خو و حلیم و ساکنست

□

گمانم که او شهریاری شدست

□

نیست مسجد جز درون سروران

□

سخن با هزینه برافشانمش

□

جنس آبست و از آن ماء معین

□

که خانمان من از بر اوست آبادان

□

لیک تا گرگش ندرد یا ددش

□

مطواع گه جود تو باشی و نه مکره

□

تا بجوشد شیرهای مهرهاش

□

چنین گفت کای شهریار بلند

□

کز تو دزدیدم که دزد پر فنم

□

ز غلغل دلش پر ز تیمار شد

□

آن دلیل ناگلابی می‌کند

□

اگرت سایه ز نیلوفر نیست

□

هر کسی مشغول گشته در سبب

□

طاقت زخم اره از زکریا طلب

□

ور ترا ره پیش من وا پس روم

□

فراز آور ای مرد مهمان‌پرست

□

تا گیاهش را خورد اندر طلب

□

به بازو کمان و به زین بر کمند

□

شکل بی‌کار مرا بر کار دان

□

بنشسته تو چون شاه درو بر سر منظر

□

تا ز واسجد واقترب یابی غرض

□

بگذاشت کیا مملکت خویش و کیایی

□

پیل داند بوی طفل خویش را

□

نپیچم ز گفتار جان و خرد

□

اتحادی شد میان پرزنان

□

فرستاده را شاد بگذاشتند

□

زانک زن جزویست نفست کل شر

□

چمنها، مرغها، گلها، قفسها

□

ناامیدی مس و اکسیرش نظر

□

چون گشاید طمع زبان سال

□

وآنچ مقصودست پنهان می‌شود

□

چه بایست چندی به زشتی گریست

□

گاه بندد تا شود در فن تمام

□

به خنجر فرستاد باید پیام

□

ای کم از سگ نیستت با من وفا

□

خطر کرده در روزگار جوانی

□

بنگر اندر خسر فرعون و ثمود

□

به مردمی و به آزادگی و نیکخوی

□

علیه الغیث موصولا لمن مدرار شمس الدین

□

همه دل‌هراسان ز هر بد شدند

□

از صفات و مدیح مستغنی است

□

چاره دیدی چون مطر بگریستی

□

و آزاد کن از بلای عشقم

□

گر سراپا حق بود مفلس، دنی است

□

زنجیر تو چون طوق زر تشریف هر جباره‌ای

□

شوی سوار بر آن گرم خیز برق عنان

□

و آن نار دانه دانه و بی‌هیچ دانه بین

□

ندانست رازش کس اندر جهان

□

نقد آن عشق را عیار افزود

□

پس بدانستیم بی‌شک کاندر این ایوان تویی

□

پیش همه ارجمند گردی

□

پرنور و نفع و خیر ازیرا شد

□

شنو از صحن بام‌ها که سلام علیکم

□

باشد ز زشتنامی، باشد ز بدعواری

□

شهوت پنهان خود را بین یکی شخصی دوان

□

ز یزدان شناسید وز داد و بخت

□

لطف صنع او منزه ز آلت عون و ظهیر

□

سزد ار سر ببری حاکم و وهاب سری

□

پری گر نیستی اینجا چه گردی

□

نمود وحشت و اندیشه، گربه را ترسان

□

بر برگ کی دیده است کس یک کوه را آویخته

□

که می‌رسد ز تو فر همای را امداد

□

چه باشد گر چو موسی گرد از دریا برآری تو

□

بلاش جوان را بود نیکخواه

□

در پی آن پسر همی گردید

□

صد بار از این ذکر و از این فکر بریدی

□

بر آنچ امید دارد کامران باد

□

اسما چو محو شد به مسما دراوفتاد

□

می‌ها بکشند عاشقانه

□

گشاده بد اندر دهانش دری

□

ز ترس بازدادن من چو دزدانم در این مکمن

□

بیاورد چندی ز ده مهتران

□

هم از برای مه و مهر می‌رود خندان

□

وین هندوی شب رهد ز لالایی

□

همه رفتند و خسرو ماند و شاپور

□

دیر دانستم که گیتی رهزن است

□

زهی کوری که می‌گوید کدام او

□

که دانش بنای جهان راست بانی

□

ز دل خواهی ز ننگ تن رهیدن

□

پدید آمد از خاک چیزی چو کوه

□

خود همین عادت است مستان را

□

که خشک و تر نگنجد در خدایی

□

آن غالیه را زیاد جویان

□

ز کردار دیو است و نر اژدهاست

□

چنین دان جان عالم را کز او عالم جوانستی

□

سحاب ساجگون گشته به طفل عاجگون حبلی

□

آهسته روی ای سرور من

□

چو بیدار گردی ز خواب آن دهی

□

که وامانی به مرداری درین وادی ظلمانی

□

آه از آن ترکانه چشم کافر یغماییی

□

نهادش جفته‌ای شیرین‌تر از جفت

□

وان گره بگشوده، گندم ریخته

□

پس حدیث راه دور و رفتن اعوام کو

□

که در رفعت نشیب او فراز آسمان باشد

□

و آن گنج بود نی صورت زر

□

ازان خواب آنگاه بیدار شد

□

بندگان او قدم بر اولی و اخری زنند

□

هر بیتش مفتاح مرادات افندی

□

نگرفت هیچ منزل آرام

□

که حیات تو به نزدیک خرد مختصر است

□

عمر چو جوی آب دان شوق چو خمر احمری

□

کاین جهان را کرد ماننده به کرد گندنا

□

بر زمین می زد همی دندان پرزهرار من

□

درفش دلفروز و چندان سپاه

□

ای خفته، درین خیال تا کی؟

□

تو فوق توهم و خیالی

□

ترا باید که باشد زندگانی

□

بگردون بلندم، برتریهاست

□

به پای خود شدی جایی که آن جا دست می‌خایی

□

هر طفل نه پدر که بود چار مادرش

□

رها کن حرص بدخو را مخور می جز در این میدان

□

جهانی سراسر پر از گفت‌وگوی

□

چشم و گوش و زبان و مغز تو اوست

□

جان باز چو طالب عیانی

□

به عذر آمد چو هندوی جوانمرد

□

عدل نگوئی که در این جا کجاست؟

□

روی به کعبه کرم مشتغل عبادتی

□

اندازه‌ی هرچیز مکین را و مکان را

□

ای مرده جست و جوی من در پیش جست و جوی او

□

بیامد بر او یکی نیک‌خواه

□

در میانه تهمتی بر بلبلان انداخته

□

سجده کنان و جویان اسرار اولیایی

□

گرو بردم ز مرغان در پریدن

□

مرا این اوفتادن، سرفرازیست

□

همه را سبز کن طری و ز پژمردگی بشو

□

همچو ذات تو رأی تو عالی

□

گوش آر از این سپس به آمین

□

سرش زان سروی سیه ساده گشت

□

زآن نفس اهل زمستان همه گرما بینند

□

مپوی اندر ره حکمت به تقلید از سر عمیا

□

که دست حرف گیران را نشایم

□

خصم تو را باد موی خانه‌ی موریش جا

□

اصل و فرعم را بخر وآن گه به لطف خود سپار

□

برند صورت عدل ترا به میزانی

□

خواب بکن تو خویش را خواب مرو حسام دین

□

که شادان بزی تا بود روزگار

□

در نیامد به دلبری ز دری

□

آن عالم زنده ذات او والا

□

که شیرین را نکرد از خواب بیدار

□

کار من، دیگر ز خیر و شر گذشت

□

از داعیان و معتقدان و فدائیان

□

بر فراز دیده‌ی خورشید گردد آشکار

□

بیشتر شد عیب نیست این درازی در سنان

□

برین‌گونه تا روز برگشت گرم

□

نشنوی از آسمان جز زکریا جواب

□

از لطف آنچه کند با تو سزای تو کند

□

کز کوی به خانه ره ندانم

□

در خط و قلم به عقل بنگر

□

که طعنه بر پریان می‌زنند آدمیان

□

پرتو تربیت عام تو خورشید مثال

□

نقدر حجمها من غیر ملبن

□

برو آفریننده را یاد کرد

□

از می وصل و بی‌خبر ز وصال

□

با قند لب نگاری، کز قندهار باشد

□

آگاه شدند خاص تا عام

□

هر چه ایوان و بام و انبار است

□

اقلیم ستان و مملکت بخش

□

که با براق یکی بود در درنگ و شتاب

□

ای که خاک تو بود چون جان من دور زمان

□

ز چین مهتران را همه پیش خواند

□

کشتی ما در محیط بیکران انداخته

□

بسته همی دار زینهار مرا

□

شکرانه دهیم و عقد بندیم

□

تا صفات آب خضر و حوض کوثر گویمی

□

عالمی را کان جهان سالار باشد پاسبان

□

ز باد فتنه چراغش که در امان دارد

□

ای طبیب جمله علتهای ما

□

همی گفت بهرام تیمار و درد

□

تا ببینی عیان به دیده‌ی حال

□

ز اسب خویشتن شه شد پیاده

□

سکندر تشنه لب بر آب حیوان

□

بباید خورد، گر شهد است و گر خون

□

به زور بازوی سهم‌افکنان برون ز کمان

□

نهاده سر انگشت خود زیر دندان

□

گرگ نیم جامه نخواهم درید

□

یکی شهره شطرنج پیش آورید

□

اینک به تو داد زندگانی

□

به تعظیمش سوی ناظر کشیدند

□

وز اینم کردنی‌تر نیست کاری

□

دگر سخن که دروغ است پر ز ثغر و خم است

□

چه تا بهاش که در دست اقتدار آمد

□

زودش از آن بند رهایی دهند

□

تاب خور بگدازدش با یک نظر

□

به هندوستان شهریاری دهم

□

نثر منظوم و نظم منثور است

□

شدی هر روز از روز دگر بیش

□

ز دست عشق خود را کار بد دید

□

ره و رسمها، رمزها، کارهاست

□

که پای جنبشم از بخت خفته بود به خواب

□

نشستی خود به بزم عیش شادان

□

ظلمت این سایه چه نورت دهد

□

که ننهاد دست از پس و پای پیش

□

ز ذکر پیش ذات تو دو عالم خوار در جنبد

□

جهان پر صیت مرغان خوش آواز

□

بدینسان تا به گنبد خانه شاه

□

پر گل شود از اشک همه رهگذر من

□

شفیعش را شهید کربلا کن

□

کند او عزم میدان تیغ در چنگ

□

وینجهش امروز درینخاک هست

□

به هر دانشی‌بر توانا بدند

□

یا در انوار طی شدی اطوار

□

اجل کو تا دهد بر باد گردم

□

کز اسباب غرضها دور مانده

□

بچهر، آب و رنگت فزون کرده‌ام

□

مرگ همانجا به او دست و گریبان رسید

□

نه رای آنکه سازد «با» خطابش

□

غالیه بسیار و دماغ اندکی

□

که گیرند از رفتن رنج یاد

□

آسمان گر چه هفت خوان دارد

□

جانب خلوتگه خود خوانیش

□

صواب آن شد که بر زانو نشیند

□

بهتر از مردم ستمگار است

□

پادشاه کشور دین پیشوای اتقیاست

□

زدی گلبانگ‌ها بر رخش افلاک

□

زان نثار نور بی بهره شده

□

نوشتی سرافراز و تاج مهان

□

اشباه انس جمله نگه‌دار پیکرم

□

که چون بازش بود دست شهان جا

□

دل از پیوند بی‌پیوند کردن

□

عمر، آویخته از یک سر مو است

□

هرچند بد است خود ستائی

□

به طرف سبزه‌زاری کرد آهنگ

□

تا دهد خنده ز دانه‌ی او خبر

□

چو پیدا شود تاج گیتی فروز

□

بنشین و خموش باش دمی

□

که می‌دادند از ناظر نشانی

□

به چشمک کردنش کز در مشو دور

□

ردیف کرد به مدح تو سر به سر روزه

□

بنای صلاح جهان راست بانی

□

به کوی او که خواهد برد بازم

□

چون بنهی واستده دادنیست

□

خردمندی و داد و شایستگی

□

پیشه‌ی «الذین اوتوا العلم»

□

ترا با خویش بینم عشرت آیین

□

پدید آمد یکی طاق آشکارا

□

توانم کرد کوته جست و خیزی

□

راه مهلت به عهد شه مسدود

□

ز لشکرگاه شد منظور بیرون

□

مرده‌ای از گور خود بر کرد سر

□

بهند اندرون شاه و فرمانروا

□

مرده در شور و وجد و حال شده

□

مجمره گردان گل عود سوز

□

حد و مقدار خود از آفرینش

□

منبر ویران و مساجد خراب

□

کم نقش اگر شود ننهد بر عقب مدار

□

ز نو هر دم در عیشی گشایی

□

پیش زبان گوید سر زینهار

□

بسازید رود و بریشم دهید

□

در تن افزود، لیک از جان کاست

□

جامه زربفت چه پوشی به خویش

□

به استقبال شیرین باز رفتند

□

ز همنشین جفا جو، گریختن خوشتر

□

یوسفان با آن همه نازک دلیها از تو ناز

□

که تا مجلس تهی گردد ز اغیار

□

تا کند از ما به تکلیف کسی

□

ز تخت اندر آمد به کرسی رسید

□

نقش دیبای پرنگار آمد

□

لوای نصرت « نصر من الله»

□

سپیدی و سیاهی هر دو داری

□

که تا ز سوی یمن بشنود دم رحمان

□

برآمد بانک کوس استمالت

□

به عزم دانه چیدن شد روانه

□

باده‌ی جان را قوامی دیگرست

□

به مینو کشد بی‌گمان راه اوی

□

علیه من درة بیضاء ثولول

□

بسان عنکبوتم رو به دیوار

□

واگه نه کسی که مصلحت چیست

□

برای سوختن و ساختن مهیائیم

□

که دوران تو را مدت بقای جاودان آمد

□

برو ترک وصال این و آن گیر

□

عمر نه‌ای سر به درازی مکش

□

بسی زین نشان داستانها زدند

□

در صفا چون نشان ز گلشن داد

□

ز سوز آن زدش خون در جگر جوش

□

تو جامه دری و من درم جان

□

معنیش بود نقش و سخن پود و سخن تار

□

کرده هزار در ثمین بر سمن نثار

□

به سویم دیدن پنهانیش چیست

□

مشرق و اهلش به سخا روشنند

□

بخندد چو بیند همی چهر تو

□

از عبادت نیارمید و نخفت

□

مصلا بر زمین افتاده بی‌تاب

□

مقصود جهان جهان مقصود

□

موش بترسید و ز ترس ایستاد

□

هست چیزی زیاده نادانی

□

به مطرب خانه‌ی ثالث شدش جای

□

کلبه حلاقی خود باز کرد

□

بدونیم شد گور ناپایدار

□

با سنان آخته پرچین زن

□

عجب کاری مرا در گردن انداخت

□

در حق تو صاحب اعتقاد است

□

منجنیق و آتشش منزل شده

□

از درت من دورتر هر سال از سالی دگر

□

که از رشکت هزاران را بود داغ

□

قطره‌ها اندر صدفها گوهرست

□

فرستاد تازان یکی نامه‌ای

□

ظلم جوید باد جوید فتنه جوید بستری

□

عمق نه وطول نه و عرض نه

□

چون چشمش نیست کی بود شرم

□

آسودگی و خوشدلی از آب و نان ماست

□

که خصم از پرتوش پروانه‌وش سوخت

□

رهی بنما که جا گیرم به کویت

□

من نه تنها جاهلم در راه حکم

□

پر از خشم سر دل نهاده به مرگ

□

اجل در خنده از هر سو برون آرد سر از مکمن

□

جلوه گر در چشم او در هر محل

□

که سختی روی مردم را کند سخت

□

بر راه تو را جوی و جر نباشد

□

به صد امید و صدهزار مرام

□

ذنب چون راس شد یک عقده بگزید

□

خوانده سخن را طرفی لورکند

□

بگوید سخن پیش تو رهنمون

□

باز پرسید ازو به خفیه که: چیست؟

□

که چنین موجب غبار بود؟

□

بسازم گر ترا کام اینچنین است

□

کجا مهتاب همچون آفتابست

□

شد احتیاج به اصلاح اره دهقان

□

طریق جستن آن جزو چون است

□

زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب

□

پدر چشم دارد همانا به راه

□

به مویزی جهان برند از راه

□

که‌ش نباشد بجز بدی کیشی،

□

رکاب افشاند از صحرا به صحرا

□

پندار هستی تو تورا کرد مبتلا

□

شود از جنبش کلک زبانم

□

ملک در دیو و دیو اندر فرشته

□

صادق و کاذب تو نهادیش نام

□

شهنشاه دریا پر از مرغ دید

□

تو غم بردی و دیگران گوهر

□

گشاده میم را عقده به دندان

□

صد آینه را بدان زدودی

□

سودها بینی در این بیع و شری

□

جهان مدارا دارم لبی و صد پیغام

□

فرستاده است در عالم نمونه

□

هر دو گروه کن به خرابات عشق

□

ز بیدادی شاه ایران شدست

□

مستأنسا بعد لم یسکن و لم یقم

□

ز تو کشت کرم در تازه‌خیزی!

□

بخشد به جناح تازیانه

□

جز تو بر تو چگونه بخشاید؟

□

نکند ور کند از بیم کند پنهانی

□

بود از شان خود اندر تجلی

□

راستی از تو ظفر از کردگار

□

فدای تو بادا تن و دین من

□

مگو پدر، که خداوند بود و سلطان بود

□

خانه‌ی عقل را براندازد

□

بردی به نشاط گاه نجدش

□

پارگی وقت رفو میکنم

□

وز شغل مدح خود کمر اهتمام تو

□

که هستی صورت عکس مسما

□

بر سرت این پرده به بازی نبست

□

سواری سرافراز با یار هفت

□

زشتی طالع ببین شومی اختر نگر

□

نوش داروی اهل درد تویی

□

بینی چو مه دو هفته در برج

□

چه فایده که همه خود همی خورد تنها

□

کی معطل می‌کند او چون توئی را این قدر

□

نقوش تخته‌ی هستی فرو شوی

□

بر پر ازین خاک و خرابات او

□

نگیرد ز بخت سپهری فروغ

□

دیده‌ام دید، دل چرا خواهد؟

□

زیر علم سایه پسندی‌ش ده!

□

نه باد که خاک هم نیرزد

□

چو بی پرواست، در کارش چه کوشم

□

که گذرگاه پیک و الهام است

□

ملک خواهی سگ از خود دور انداز

□

کلمینی یا حمیرا کلمی

□

نباشم ز اندیشه امروز کوز

□

نبینی تهی دست جز حلقه‌ی در

□

نتوان یافتن مگر در خاک

□

به خلوت خورده می تنها شده مست

□

اینها و دست‌های جهان‌دار اکبرند

□

که در عمارت ویران سرای ایران است

□

گرفته دست دلها دامن وی

□

سنگ سیه صیرفی زر بود

□

نهادند بر دست بهرام گور

□

وز چنین ناکسان تهی کن مکمن

□

جز به توفیق نیست، یا اخلاص

□

شمشیر به شیر در نهادند

□

ای عجب، امروزها دیروز شد

□

جز در فراق خویش نگردد میسرش

□

لوازم را یکایک کن رعایت

□

غافلی از خود که ز خود غافلی

□

مر او را تو بادین و دانا مدار

□

به جمال و جلال رحمانی

□

ور بخواند، بیا که فرمانست

□

سحری دگر از سخن برانگیز

□

تا اگر زر باشدش روزی بسازد گوشوار

□

شاگردی ساحران معقول

□

نه او واجب شد و نه واجب او گشت

□

خلوت اندر شاه باشد با عروس

□

ورا از چهل مرد برتر نشاند

□

پیمبر راوی و مداح ذاتت خالق یکتا

□

در سر این نخوت و غرور، که چه؟

□

رفتند به خاکبوس آن در

□

مرغ، پرواز ببال و پر کرد

□

که به دست حوادث از ناگاه،

□

فتاده گه در آب و گه در آتش

□

لیک ترسم تا نلغزد خاطری

□

یلان جهان پیش تو بنده باد

□

وحده لااله الاهو

□

خویش را! کز هر چه گویم برتری

□

رویش چو به سرو بر تذروی

□

خشنودی ایشان بجز آتش چه دهد بر؟

□

بر سر تیر نیاز بند پرت را

□

مشو موقوف همراه و رواحل

□

از تو یکی خواهد و ده می‌دهد

□

شب آمد برآمد درفش سیاه

□

همراه باد برد و نثار زمین نمود

□

شد خود او از خیال گاوی، به!

□

به لولو گوشه مه را خراشید

□

کس چه میداند کجا یا چون روی

□

ور ره راست روی هیچ نیابی یاری

□

ز هر چ آن دیده از صد یک نگفته

□

خرمن دهقان ز تو بیدانه شد

□

بدی با من امروز چون آب و شیر

□

همی جست طالع پی فتح باب

□

پس به کلک کرم که در کف توست،

□

که این بلقیس گشت و آن سلیمان

□

کانکه او سیراب شد نه رهرو و نه رهبر است

□

بگیرد همی هفت کشور شکوفه

□

به جا بگذار چون عیسی مریم

□

جوش مل دیدی که آنجا مل نبود

□

پرستار و مزدور با کدخدای

□

داستان‌های نغز بگذاری

□

ای خدا داد دین از او بستان

□

چو پیل مست گشته کوه می‌کند

□

وگر نه بر صفت کیمیا گیاهی نیست

□

از ان، کان خس نهد خاشاک دایم بر شرار تو

□

چگونه دانیش آخر چگونه؟

□

شرح کردن رمزی از انعام او

□

چو خاقان نیامد به دیوانگی

□

به وقت هیبت آتش، به وقت لطف هواست

□

و از سر مرحمت مددگاری

□

ترا هم غافل و هم مست یابد

□

نیک بنگر که نه این کار کسی بدنگر است

□

به باغ دل ز نسیم صبای اندیشه

□

ز جز وی سوی کلی یک سفر کرد

□

وین ده ویرانه مقامت نبود

□

ز شاهی ورا بهره بود اندکی

□

غیر افسوس و ریشخندی نیست

□

سر هر خوب و زشت او داند

□

ز شیرینی بر او نامی نهادن

□

به که نیکو بنگرد تا روشن است

□

تو نمودی روی و پنهان شد سراسر آینه

□

ز حد خویشتن بیرون منه پای

□

زانک شیرین کردن هر تلخ ازوست

□

بسی خسته دل پارسی خواستند

□

هرچه دلش خواست بر آهنگ زد

□

وگر می‌زاد کس شیرم نمی‌داد!

□

گلستانی نهاده در نظر گاه

□

خاطرم ذات تو را بسته‌ی پیمان دارد

□

ایا مر تو را همچو من مهربان گل،

□

از این اندیشه دل خون گشت باری

□

هست ابری دیگر و دیگر سما

□

فگند از برش خویشتن بر زمین

□

هر که بتر پیشوای اهل زمان بود،

□

که بود نقد بلورین صدفت،

□

نه در دامن که در دریای آبش

□

کاردانی چو من، در آخر کار

□

چون ابر از آب لطف تو گردد تر آفتاب

□

هنرهای شاهانم آموختی

□

کافر بودیم و مسلمان شدیم

□

بدادند جاماسپ را موبدش

□

چنین محروم و حیران اوفتاده

□

گه گه‌اش درد فراق آمد به روی

□

نکوئی نیز هم رسم نکوئیست

□

فردا که دهند مزد مزدور

□

وگر بود به مثل جمله مغز چون سر سیر

□

نهان کردن از من چه آیین بود

□

کار آن شیر غلط‌بین می‌کند

□

نماندست از ایرانیان و سپاه

□

درین دور احسان نخواهیم یافت

□

تا ز ابسال‌اش به کلی بازداشت

□

که جادواز سپندو دیو از آهن

□

چو بگشودی نداری خویشتن جای

□

کز فتنه زلزله است کنون در فنای خاک

□

بیاید به جنگ تو افراسیاب

□

گشت جنس ما و اندر ما فزود

□

مگر کش کند زشت رخشنده روی

□

دو سه استیزه‌رو رخان تواند

□

پایه‌ی اقبال تو گردد بلند

□

صبا گیسوی پرچم‌ها گشاده

□

هم از ایران هم از توران دریغا

□

روی او را به یکدگر دیدن

□

دو کشور به مردی به چنگ آورد

□

باز گاهی بی بر و عاطل کند

□

که دیوان بدندی به پیشش بپای

□

خلاصش کن که در وی بیژن تست

□

روان شد آب رفته‌ی جوی من باز

□

به ترکی غارت از ترکی ستاند

□

ز مور آموز رسم بردباری

□

گر کسی خواهد که اندر مامنی سازد مقر

□

مرا تاختندی همی بسته دست

□

خیره خوری قاعده آتشست

□

همه زندگانی ما کرده تلخ

□

سنبل جان تو را غزال حقیقت

□

نیارد بر سر من ماجرایی

□

که خر کره کند یا راه زنگان

□

به پیش این دو سلاحت همی سپر دارد

□

چو شد خورشید پیدا مه نباشد آنچنان روشن

□

سپاهی برو ساده بگماشتیم

□

قافله طبع درو چون شود

□

ممن چو شما روم الی الله

□

هم کیسه‌ی ما به دست طرار

□

روشنی حال شناسندگان

□

گناه از بخت بد بینم نه از تو

□

با فکر سیر و خفتن خوش، مور را چه کار

□

وی دل! به عشق زنده شو و تا ابد ممیر

□

گرفتند هر دو دوال کمر

□

در حسد ابلیس را باشد غلو

□

بکشت از سوران دشمن هزار

□

چو دانا خطابی به نادان فرستم

□

ناپسند جهان پسند کنند

□

نه مرغان رانشاط پر فشانی

□

بهر تسکن صبا همچو شرر می‌آرد

□

گویی وصیفتانند استاده بر قطار

□

کزین ترک شد مغز گردان تهی

□

حق همی گویم ترا والحق مر

□

همه مرمرا چون تن و جان من

□

ماضی و مستقبل از وی کرده حال

□

دمید ایام، زهرش در نواله

□

وگرنه بینم از خود آنچه بینم

□

راه دل روشن، در تحقیق باز

□

سه دیگر طغان تکین، قدر خان بادسار

□

جهان بر بداندیش تنگ آورند

□

ذکر جباری برای زاریست

□

شب سوخته روز مرده می‌بود

□

کین چنین آتش نسوزد جان ترا

□

تا تو یاد آوری جمالش را

□

به آب گل همی شستند راهش

□

یک راه بجز شدت و عنا نیست

□

زان در شرف افزاید و زان در بطر آید

□

نباید بدین کشور آرام و خواب

□

لاجرم جوینده یابنده بود

□

بر آن گرم خاکش فگندند خوار

□

زانک هر دم بیشتر بخشد نصیب

□

به سوی شش جهت چارست چشمم

□

نه هر ساعت بدام آید شکاری

□

وین نخ پوسیده در سوزن نکرد

□

هیچ دستان و تنبل و نیرنگ

□

مبادا گذر تا سرانجام تو

□

تا از آن نه سیخ سوزد نه کباب

□

کز کیسه‌ی خود بود جوان مرد

□

زانک بازی نیست جان بازی چنین

□

چشم جانت بود به حق ناظر

□

نشد جان نخستینش فراموش

□

که کاری مشکل و دشوار دارم

□

همه شاهان را عجزست ملک را اعجاز

□

به آید که از دشمنان زن کنم

□

از برای خدمتت بندم کمر

□

آزرده شدی و رنج دیدی

□

کی توانم نان هر مدبر شکست

□

هدف قصد جوانمردان نیست

□

شکست افتاد بر لشگرگه دل

□

که بیند گزند، آنکه خواهد گزند

□

مصاف و موکب او را به صد هزار سوار

□

بدرگاه او پیل و شیران بود

□

بوستان از ابر و خورشیدست باز

□

لیکن چو فتاد شیشه بر سنگ

□

گو مباش این قصه در دیوان من

□

نه کشیدن بلا و بنشستن

□

چو طاووسی نشسته بر پر زاغ

□

بر نگه دارد درختان را از آتش وز تبر

□

ما را نزنی طعنه به کج بستن دستار

□

همه بر تن غم بود سوگناک

□

هم یکی بادی برو خواند یموت

□

که سامیش گرزست و تیرآرشی

□

نیست زان عالم ترا مویی خبر

□

آفرین کن بر آفریننده

□

همه کارش چو زلف آشفتگی داشت

□

همین بس است که یکروز، هر دو ویرانند

□

مر اسب او را آرایش لگام و یلب

□

سگالش گرفتند بر بیش و کم

□

باز گردید از عدم ز آواز دوست

□

نشست از بر گاه و یاران بخواند

□

خواب کم کن در وفاداری دل

□

هرچه گفت از خدای خود گوید

□

گهی چیدند گل در کوهساری

□

در ره خاوران همی‌یابم

□

خواسته بر دل او خوارتر از خاک و حصاست

□

خرد را ز بهر هوا کشته‌ام

□

نه رگش جنبید و نه رخ گشت زرد

□

برش را ببوسید و نامه بداد

□

قسم من زان رفتگان دردی رسید

□

مگر آنشب که خورده باشی بنک

□

بگفت آن کس نداند جز خیالش

□

ترا بگرفت دست چرخ از خاک

□

بس قوی کرد ملک را بنیاد

□

همه بنده باشیم زین روی آب

□

که حیات دل غذای جان بود

□

کند مرجهان را همه زیر دست

□

کار ناشایست تو زان بیش هست

□

به صانع چه نه‌ای مشغول‌خاطر؟

□

که یاری بهتر از من یاد داری

□

تا نگردی دردمند و آهمند

□

ماهیان را چون صدف در تن پدید آید درر

□

یکی تنگ تابوت بهر آمدش

□

گفت ایزد هم رقود زین مرم

□

ازین خامتر نیز کاری مخواه

□

جمله‌ی بازار پر غوغا شدی

□

بی‌صدا شد چو دبه دبدبه‌اش

□

چو سلطانی که باشد چاکرش بخت

□

گر گلم ریزند بر سر، دور نیست

□

زان جهان نزد او رسید خبر

□

کجا شد که جایش تهی شد ز بزم

□

آب جوانی چه کنم کاتشست

□

تا هر دو جسد یکی شود راست

□

بی‌وفایی کرده‌ای تو بی‌ادب

□

که نخلم میوه‌ی تحقیق بخشد

□

مراد خویشتن را برد خواهی

□

محصول کار حصل ما فی‌الصدور یافت

□

چو رویش دید نتوانی، چه بینا و چه نابینا

□

درآمد بدو هم به کردار دود

□

غرقه گوهر ز قدم تا سرش

□

قضا و رای تو ملک ملک تعالی را

□

دل شکسته، جان شده، تن نادرست

□

از حرم بیوه و باغ یتیم

□

ز ما درخواست کن مزدی که شاید

□

می نترسیدیم از طوفان و موج

□

زخون شد در آن جنگ چون ارغوان

□

نکرد ایچ رنجه دل از کارزار

□

مرتبه مرد بمقدار مرد

□

که نی تیغ رنجه شود نه سپاه

□

بر سر منظر نشسته دختری

□

و آنکه دنیات خواست دون تو اوست

□

مثل زد بر تن چوبین بهرام

□

گلابم شد آن آب و، خاکم عبیر

□

بست بر پای دوالی و بر او گشت وبال

□

درنگی شود شیر زاشتاب اوی

□

دشمن جان وی آمد روی او

□

آنجا که عدو جلوه دهد بخت دژم را

□

مردان چه جای خاک که بر خون طپیده‌اند

□

وز او خواهی به مقصودت رسیدن

□

ندیدند از یکی زن راست بازی

□

فارغ اندر سبزه بنشیند دمی

□

او میان گل و از گل نشود برخوردار

□

که کم باد نامش ز گردنکشان

□

وای به رسوائی فردای من

□

جز خارج او نیز نزول حدثان را

□

قطره‌ای در هشت دریا گشت گم

□

رخنه‌اش در خم نیرنگ انداز!

□

شکر لب را کنیز انگاشتندی

□

نگار کرد بزد هفت مهدش از میزا

□

ز زر و سیم خزانه تهی شود ناچار

□

نهادند بر سر بزرگان کلاه

□

وز کرم آن جور را کمتر کند

□

صد گنج نهاده یک عطا را

□

برقست لوامع جوانی

□

عزایم خوانی‌ام کارست و پیشه

□

به دست آوردنش بر دست گیرم

□

درین ره هر چه فرمودند، کردیم

□

حصن تو دور از قدر و از قضاست

□

ندارد همی راه شاهان نگاه

□

پس تو شک داری در انشق القمر

□

خانه‌ی شادی او پر غم شده

□

رازها در ضمن جان مابسیست

□

یا که سازد برنج و بریانی؟

□

کز استسقا نگردد چون کدو زرد

□

سوی دانا این چنین بیهوده‌ها را بار نیست

□

به بهار و به خزان بر گل و برگ و بر اوست

□

ز رزم آز کوتاه بینم همی

□

آنک افزون از بیان و دمدمه‌ست

□

نخست پایه‌ی خود فرق فرقدان گیرد

□

که باد سایه‌ی او مستدام بر احباب

□

رسم خط گشته از او زیر و زبر

□

حدیثت بود با من خوشتر از قند

□

همه دوستیها شود دشمنی

□

هیچ مادر چنو کریم نزاد

□

ستاره به چنگ نهنگ اندرست

□

وین به ضد نور دانی بی‌درنگ

□

یک سرت بود این زمانی هفت‌سر

□

بر تو می‌خندیدم آن ای بی‌خبر

□

گهروارش به تخت زر نشاندند

□

چو گل بوئی کنی اندازی از دست

□

سلطان غیرت تو بر خاک خوابنیده

□

چنانکه هست صدف جای لل شهوار

□

همان یاره و طوق و منشور چاچ

□

مادر مشفق در آن دم شادکام

□

تو از نون والقلم می‌پرس تفسیر

□

دمی به ساغر می چاره‌ی خمار کند

□

گوهری بس خوب و زیبا سفته است:

□

نصیبت زین جهان جز یک شکم نیست

□

بهتر ز رنج طعنه شنیدن، هزار بار

□

یابد اندر ضمیر هر کس بار

□

بیاراست و بنهاد مشک و گلاب

□

ای لطیفه‌ی روح اندر مرد و زن

□

جز که صندوقی نبیند از جهان

□

این دو جو ارزد، زهی ارزان فروش

□

همه تسبیح او همی گویند

□

غمی در پیش چون کوه دماوند

□

با جهان گردون به وقت اعتدال اینجا کند

□

شرف ز کبر زیاده، هنر فزون ز شمار

□

دگرگونه‌تر شد به آیین و هوش

□

خواجه عقل و ملک جان شوی

□

مشام خرد تا ابد خوش کنم

□

به قدر طاقت و امکان و اقتدار آرد

□

نه در او سایه بجز زیر زمین

□

تک طیاره چون اندر ربودش

□

کجا بود آن زمان این چوبدستی

□

پیش او نام نگیرد ز هنر

□

دل از جنگ جستن پشیمان کنیم

□

هفت پر مرغ ثریا شکست

□

با مجاعت از شکر به نان جو

□

گاه خشک و گاه‌تر درباخته

□

همه روی زمین صحرای چین شد

□

سری برد از میان کز تاج به بود

□

زانکه زیر خاک بسیاریت خواهد بود خواب

□

که او را زر همی‌بخشد به خروار

□

نخواهد ز تو کژی و کاستی

□

جامه خورشید نمازی‌کنان

□

صد گنج شایگان که ببخشی به رایگان

□

بنای شش جهت و هفت آسمان کردند

□

لایق آتشست و بابت فحم

□

رها کن غم که آمد وقت شادی

□

آنچه که ما راست، همین بوریاست

□

گر ز دریای کفش خورشید برگیرد بخار

□

بسیچیده باش و درنگی مساز

□

چشمه آسوده و دریای پر

□

پادشاهی کن که بی بیرون شوست

□

سایه‌ی سیمرغ زیبا آمدست

□

میکند در جهان جان پرواز

□

که من آیینه بردارم تو شمشیر

□

راز یزدانی برون زین چادر است

□

چنانکه هرکس از آن روشنی نشانی داد

□

به جایی نشانش بیابم مگر

□

سر که رسد پیش تو پائی کند

□

تا دیده‌اش به گزلک غیرت برآورم

□

ناهید دستیاری خنیاگران کند

□

به گردون دودش از اندوه برشد

□

تا به تو بخشیده شود هر چه هست

□

ترا روزی سرشک آمد، مرا خون

□

ندهد بر مدیح خلق رضا

□

بیاید نماند بزرگ و نه خرد

□

بستن خود بر تو پسندیده‌ام

□

دلو او در اصبعین زورمند

□

میهمان می‌آی گه گاهی مرا

□

کی چو تن مبتلای خانه شود؟

□

مرا لب به مهرست معذوردار

□

جمله یکی است لیک به صد بار آمده

□

زر سرخ اندر دل خارا همی افسر شود

□

جهاندار و بیدار و افسونگرا

□

گرفتند بر مرکز خویش جای

□

به بادبان صبا کله‌های نعمانی

□

رای تو کافتاب و فلک شرمسار اوست

□

نشانی از مقام خود نگفتی

□

جوابیست پوشیده فرهنگ را

□

چه غم گر نیست یا هست آفتابی

□

چون عصای موسی اندر دست موسی گشته مار

□

چنین لشکری را به دام آورم

□

از آن کام نی جان براید ز کام

□

غرقه شد در آب او خود ماهیست

□

زانک در معجز درایت بود او

□

بر ضمیرش نشست گرد ملال

□

بر پدر طبع بدارد درست

□

شهره سخن رهبر زی جنت است

□

گوید مگر آن از تک اسب تو غباریست

□

سر طوس نوذر بی‌آزرم گشت

□

وزو جز یکی نان برای تو نیست

□

بر چرخ بر فراشت مسیحا را

□

بنده از خدمت مخدوم تمنی دارد

□

دیده احوال خویش و رفته ز خویش

□

شهپر جبریل به دل بسته‌اند

□

غم‌انگیزش نوا و سوگ آهنگ

□

بخت رو سوی او رود ده گام

□

در سینه‌ی نیستان خلیده

□

ربع زمین یافته رنگ ربیع

□

چون رفت ببرد لطف‌ها را

□

ققنسی آید ز خاکستر پدید

□

حقه‌ی در خوشابش لعل ناب

□

نعل زده خنگ شب آهنگ را

□

مرغ جانم پر ندارد چون کنم چون بر پرم

□

باز ازین راه برگذارد گام

□

رویت گرفته از چه و خاطر دژم چراست؟

□

چشمه خورشید به گل می‌گرفت

□

هر که چه کند در افتاد بچاه اندر

□

چو روزنامه به روز شمار بگشایند

□

گوهر و کان‌اند به هم حسن و عشق

□

بر کمر کوه و کلاه زمین

□

دزدی حکام، روز روشن است

□

مکن ملامت ازیرا که نیست جای ملام

□

تا پشیمان نگردی آخر کار

□

گر به دو عالم دهی ارزان دهی

□

ماند خون‌های دگر در گردنش

□

می‌گزندت سخت تا روز شمار

□

رو در آن آر و، به کس هیچ مگوی!

□

فکندست بسیار کس را به چاه

□

او برون آورد از آن بی‌در کلات

□

سوی آن خدمت مبارک تاز

□

چون اوحدی، کسی که بود مبتلای دل

□

نه بر انجمن فتنه بر انجمند

□

غرق گشتن چه برود و چه ببحر اندر

□

که همچو زلف بتان خاطری پریشان کرد

□

فکنده پیش‌سر ، پیشت رسانم،

□

او نکند کار تو کاری بکن

□

چه تفاوت میان اصل و نژاد

□

به دستش اندر زرین شدی دوال عنان

□

راهی به من نمای، که عیبم هنر شود

□

به نیکان همه نیکی آید فرود

□

ور نگوید دانمش اندر سه روز

□

وین گدای دل‌شده بر جان خورد

□

میان کاروان آمد پدیدار

□

کس نبرد آنچه سخن پیش برد

□

و آخر به خاک آمده‌ای عور و بی‌نوا

□

بس عجب نیست گر بود معجب

□

ای کاهلان، چه لاف زند کم ز صدقی؟

□

چون دل گندم بدو بشکافته

□

یأس آوردش، شده از راه گم

□

آدمیان را بدو تا به ابد افتخار

□

نی نفاق‌اندیشه با ایشان دو رنگ

□

که ضحاک ازین گشت بی‌تاج و تخت

□

کسی را، خوبی از من بیشتر نیست

□

کارم از چشم بد رسید به جان

□

از بدی شق بکرده طوماری

□

یا چو نظامی ز جهان گوشه گیر

□

عشق مجازی را گذر بر عشق حقست انتها

□

زانک علیون ذوی الالباب راست

□

که‌ش این سان بر سر ما برگزیده‌ست

□

مهان سوی دانش نمودند جهد

□

وانگاه در تن و سر ما هر دو مضمرند

□

اندر همه مقامی و اندر همه تبار

□

که ضایعت نگذارد خدای بنده‌نواز

□

بر گل او نغز نوا بلبلست

□

این چنین آینه زنگار نداشت

□

چه غم زنائبه‌ی دور آسمان دارد

□

نه صفت را نه، ذات را، مانند

□

تشنه زبان بر لب رود آمدم

□

عطارد تا سحر، افسانه‌سازی

□

گه شاه برانگیز و گهی شاه نشان باد

□

وین خلق و سعی و وقفه ور می حجار چیست؟

□

قالب یکخشت زمین گومباش

□

به مغز نغز بیارای برج جوزا را

□

می‌ببارد تافزاید شوق تو

□

گر فرشته است غول راه بود

□

ندید ایچ پاسخ جز ار باد سرد

□

مرغان جان را ساختی عرش آشیان سبحانه

□

با شیر شیری کند به آجام

□

روزی که کردگار کند با تو داوری

□

بدان گنج شو شاد کز رنج تست

□

بخانه‌ی دگران پیشه‌ی تو معماریست

□

که بوی دولتت از روزگار میید

□

همتش را روی در افلاک شد

□

ز فرمان شاه جهان نگذریم

□

هم در آن یک لحظه پیش آید خطر

□

از پای سماعیل پدید آمد زمزم

□

تا تو میگویی که : شعرش همچو آبست از روانی

□

دلش پر ز بخشایش دادخواه

□

از کف قابیل بهر زن فتاد

□

پس چرا خود را نداری تعزیت

□

اختران نیز در همین دردند

□

به دنبر نشسته دلارای بود

□

علی بود شیر عرین محمد

□

بار آن کوه‌سنب کوه‌سپر

□

که فیض خوان جود تست، اگر خونم بپالایی

□

که هرگز ورا نام نوشین مباد

□

آن پنبه که همسایه‌ی شرار است

□

دریا به جوش آید و گردون به زینهار

□

شام و سحر در تک و پوی وی‌ام

□

که او را به درگاه بدخواه بود

□

که نه هر جنگجوی را ظفر است

□

تو دوری ره صعب و کمی آب نگر

□

از کارگاه نطق مقرر به من رسید

□

که گویند پس خانه‌ی او کدام

□

یک سجده‌ای به امر حق از صدق بی‌ریا

□

در تشهد بود هم عمری تمام

□

دست امید فروغی دامن مولا گرفت

□

سواری هشیوار بسیار دان

□

تا جرم آفریده کرم ز آفریدگار

□

در همانند خویشتن تنهاست

□

آن کش چهار بالش توفیق متکاست

□

ز مهر و ز افسر ز مشک و عبیر

□

چون علفخوارش تصور کرده بود

□

طرح اساس دولت تو جاودان فکند

□

شمسا مشارقة قلوب العسکر

□

سخن سر به سر پیش ایشان براند

□

کسی را رهائی از این بار نیست

□

کو به تیغ از ملکان هست ولایت پرداز

□

کشف حقیقت حال تو، سیر طریقت بر سری

□

داغ به پیشانی شیطان نهاد

□

تا ز خیاطی بی زر تا زیی

□

این بگفت و همچو خود سلطانش کرد

□

فراش نیلی حناء بغداد

□

باشد که هنوز یابیش باز

□

خود هیچ ندانی، ای برادر

□

که تا خدای تو را مدحت و ثنا سازد

□

کسی نگوید: کای اوحدی، روانت باد!

□

که در خور بد غزاهاش، این جزا را

□

تا شناسد، کیست در امت چو گبر

□

کین تمنی عرشیان از حق تعالی کرده‌اند

□

کز یک فروغ خویشتن صد مهر رخشان پرورد

□

زهی شایسته شاگرد نظامی

□

بسیم و زر نخریده است کس جوانی را

□

سزای شیر صفدر می‌توان کرد

□

ترک ترکش سپرده تارک مهر

□

می کرد چنانچ می توانست

□

ما بی‌تو ناخوشیم اگر تو خوشی ز ما

□

ترک نام و ننگ و ترک جان بگفت

□

هدم العقول عمارة الاهواء

□

بر بالش خار سر نهاده

□

که خود را سود می‌دیدند در بازار ارزانی

□

در پیش مهیت اگر غبارید

□

بعد ازینت ز کس نیاید شرم

□

چون داروی تلخ سودمندست

□

ز جسم آویختیم این پرده‌های پرنیانی را

□

کشوری در آرزوی و عالمی در انتظار

□

نشفت دماء کبدی علی الاحشاء

□

خار نخارد سر نسرین به مهر

□

قوتی در دست کشتیبان نماند

□

وز سرو لطیف قد نترسد

□

زمزم او حجر گدازنده

□

با نام تو جان من برآید

□

و العشق من جلاسنا من یدر ما فی راسنا

□

گفت احسنت ای ایاز حق شناس

□

اهوی هواه ابتغاء بغداد

□

وز مردمی زمانه خالی

□

نیز کرده‌است تو را رخصت و داده است جواز

□

بدین حجاب ندیدی خلیل را نمرود

□

تیره باشد ز اختلاط غبار

□

هم خورده‌ی خود حلال کرده

□

نتوان کرد از آن خانه نگهبانی

□

به درگه تو ز ناگه به سر دوان آورد

□

فما زاد فوق السکر فهو مضیع

□

دیدار توام مباد روزی

□

چو محکومان بهنگام زلیفن

□

نحن اقرب گفت من حبل الورید

□

بعد ازین عذر رفته باید خواست

□

با شیر و گوزن ساختی بس

□

وهم از سبطی کجا زایل شدی

□

نیست او گم، هست نقصان در طلب

□

هر که با اوست در امان باشد

□

من از دل خود برون کشم نیش

□

زهر اجل نوش‌کن تا ز پی آرند قند

□

زین سان همی‌شمار که زین سانم آرزوست

□

به زمینش فرو مبر، چون میخ

□

با خازن علم بود هم راز

□

باید ز دل این غبار را رفتن

□

باز گشتم بدرگهت ناکام

□

علم ازردن یتیم و صغیر

□

که طوبی بر در فردوس زد گام

□

لیک، شب تیره بچشم منست

□

حریف بیم نباشد هر آنک شیر وغاست

□

چشم او از حیا شود ناظر

□

به روشن خاطری بر زد علم را

□

بی‌نفاذ امر او بیرون نیاید از کمان

□

تا یکی بینی ابد را تا ازل

□

گشته زان سایه نیز بعضی دور

□

در آمیزی به خاکش خاکم ای باد

□

ایستاده است این جهان به نماز

□

چیست کان را از او جبایت نیست

□

راست کن گور در پس بارو

□

هوای نفس کافر کیش کردم

□

من سگی چون تو ندیدم، بی‌حیا

□

روان بر سرش چتر دیبا بدی

□

شهریانش به قهر خون ریزند

□

پیوند حریر با حریرست

□

چه مبارک مکان روح‌افزاست

□

برآورد و کرد آن بلندی مغاک

□

هول یوم‌الحساب چون باشد؟

□

به بوئی دل نهاد از مشک و کافور

□

هرگه ز آسمان اجل ناگهان رسید

□

شوم پیش ایشان دوان بی‌سپاه

□

تا شود کاردان و پرورده

□

تهمت زده خیزی، از چنان جای

□

وز حد برون معانی بکر است لشکرم

□

مهانی که بودند گردن فراز

□

چون توکل به اوست خوش میباش

□

نکردی یاد شیرین شکر خند

□

بینی که در کجائی و اندر سرت چهاست

□

گرامی به دل بر چه ماده چه نر

□

کردنش موجب پشیمانیست

□

غم و اندیشه زحمت برده از راه

□

تیرگی کردم، تو بزم افروختی

□

ز یزدان و از منش نفرین بود

□

صورت حیلتست و کج بینی

□

همه کشتی زره یک جانب افتاد

□

داشتم در سر که در قربانگهت کردم قتیل

□

خورش ساخت از پشت گاو جوان

□

ابطحی طینت تهامی فصل

□

ملایک ز آسمانش دیدن آمد

□

سوی بی‌عقل هرمس و هرماس

□

پژوهش کن و راستی بازجوی

□

زانکه ایمان مایمانی نیست

□

وانگه نمک از جگر برون ریخت:

□

خوش بود دوغ و پیاز و نان خشک

□

گروگان کنم جان بدان کت هواست

□

آدمی عهد را وفا ننمود

□

ای خامه بیار تا چه داری

□

یک لحظه بیش نیست و آن هست ماحضر

□

شتابیدن آید به روز درنگ

□

خود نمایی کند، بکن رختش

□

بگفتا عشق را با این چکار است

□

ز باد حمله‌اش مانند شاخ ارغوان لرزد

□

برو شهریاران کنند آفرین

□

وان وجود اندرین عدم چه کند؟

□

هنوز افسانه‌ی زلفم دراز است

□

ز مشکین صبا بهتر انده گسار

□

که بی‌آفرینت مبادا دهن

□

ور بجویی، خلل ز دانش تست

□

دعا را با تواضع داد پیوند

□

چو اسب و توشه‌داری، از چه اندر راه حیرانی

□

چو سیصد همان از در کارزار

□

پدرش را دعای بد در پی

□

تو نیزم باز گو تا نام تو چیست؟

□

میان خوف و رجا مانده ای خدا زنهار

□

بجوشد همی در دلم خون گرم

□

کارش ارشاد یا حضور بود

□

بدهی ندهی، بخواهدت رفت

□

که آفتاب صفت سوده بر سپهر افسر

□

بکوبم نه بخشایش آرم نه مهر

□

ندهی، کیر خر به خانه بری

□

باری قدمی فراخ داری

□

ولیکن فال دارند این و آنت»

□

چو گیتی نخواهد گشادنت راز

□

روح بی‌علم چیست؟ بادی سرد

□

کنم صحرای عالم بر شکر تنگ

□

از خدا و مصطفی شرمی بدار

□

بگو این سخن هم چنین یاد دار

□

به مه و مهر و فرش و کرسی و ذات

□

نهالی در شکاف غنچه بنشاند

□

که تا عالم به پای است اندر این معدن همی پاید

□

نه بر آرزو کینه خواه آمدیم

□

در این تاج نیست جز اخلاص

□

یکی آفرین خواست از دادگر

□

ورنه کجا می‌گذاشت خاک درین خاکدان

□

دل از مهر گیتی ببایدت شست

□

در فرو بند و چله داری کن

□

به نزد نبی و علی گیر جای

□

کاین همه نقش‌های دیوارند

□

به برگشتن کارت آمد نشان

□

به جهان روشنی دهد چون شمع

□

نماز شب و روزه آیین اوست

□

تو مپندار که عزت رسد از خذلان

□

بباید بدین داستان داوری

□

هر یکی زین قیاس حکمی رفت

□

که روز و شب آرام و خوردن مجوی

□

این را به جهان در بسی است همتا

□

همی گفت و برجست هزمان ز جای

□

زو برمن، آب زیر کاهست او

□

به دیدار آن لشکر سرفراز

□

راضی که در جهان نکشد از تو انفعال

□

گشاده به نفرین ضحاک لب

□

جانم از غصه بار سنگی یافت

□

ببرد دل از ترس کیهان خدیو

□

از این سو وز آن سو تو را می‌کشد

□

وزیشان بود نام مردی به پای

□

اولش حق واجب مطلق

□

جهاندار باشی یکی پادشا

□

بی‌شبهه، فریب شیاطین است

□

دهد پیش هر یک مگر خاک‌بوس

□

کرده نام محمدی حاصل

□

دلاور شده با سپاه بزرگ

□

گر بگیرد دل هشیار تو از حکمت پند

□

ازیشان همی یافتندی روان

□

بی‌تواضع نظر به کس نکند

□

نخواهد ازو بندگی کردگار

□

بیند اگر به قهر درین نیلگون حصار

□

به کس شادمانه مشو جز بدوی

□

افسر و تاج خالد و باقی

□

به فرمان نشستند هر دو بر اسپ

□

آنها که نبینند نه از اهل ولااند

□

نه هر زنده که تو بینی بود در قالب او جان

□

از تو کارت کجا پذیرد نور؟

□

مبادا که بیند کسی تاج و گاه

□

قط من سکرالهوی لا یستفیق

□

انگشت برزنیم به پنگانی

□

آب قرآن بر آتش تن ریز

□

یکی مرزبان بود خسروپرست

□

همان تخت زرین به پیراستند

□

شیخ در حق تو آن کردست دانی آنقدر

□

بر ضعیف و زبون کمین مگشای

□

ز ترکان کنون برچه رایست شاه

□

نمی‌آرد بجز شرمندگی بار

□

همسایه‌ی نیک است به افرنجه فرنجی

□

و اوحدی را ثوابها حاصل

□

که بی‌عیبی از گردش روزگار

□

روان را به پیمان گروگان کنم

□

بی‌جواز خلق او مشکی نخیزد از ختن

□

منم آن هیچ کس، کس من باش

□

ابی داد و بی‌بخشش و خورد گشت

□

پشت تو از پشته‌ی شیطان دوتاست

□

مست آن رهبر بدگوهر وارونی

□

چون روی در زنت نماند خیر

□

همی‌کرد پیدا چه و چون وچند

□

و گر داستان را همه خسروست

□

نالید ز بس رنج و عنا دل چو عنادل

□

گشته چون بید بر سرش لرزان

□

دریغ این بزرگی و این فر و بخت

□

جاروب فرش درگه پیغمبر آفتاب

□

نگشتی سیر از این عمری که اندستی

□

چون نماند شود به دزدی شاد

□

همیشه سوی داد کوشان ترم

□

چو آیی بدر پاسخ نامه خواه

□

پیش درگاهش کمر بندد به خدمت روزگار

□

درج شو در حساب مقبولان

□

همی‌داشت آن نامور شاه سست

□

اگر خدای پرستی، چه خواهی از اصنام

□

کاری که بسرش برد نتوانی

□

بنده ممکن بود که خاص شود

□

بپوشید و گلنارگون کرد روی

□

باندیشه آن جادوی را بدید

□

عنبر از خاک و شکر از شیراز

□

سماطی در کش از لوزینه‌ی او

□

دل میزبان شد چو روشن چراغ

□

دست فرشتگان ز رقم کردن ثواب

□

چه گردی گرد افسان و مغازی؟

□

همه حاجات او روا گردید

□

چوشب تیره‌تر شد مرا خواند شاه

□

کز آواز گفت بلرزد زمین

□

بهرام فلک بر در او کدیه زند بار

□

خاک خوردن به از چنین نانی

□

فزایم برین بندها بند نیز

□

وز قله‌ی عرش، بشنو تحسین

□

دیگران را چه دهی خیره گریبانی؟

□

بدهی، عادت توپیشی هست

□

روان بسته دارد به پیمان ما

□

بدانگه که بگشاد راز ازنهفت

□

هم نخواهد بود هرگز چون تویی در هیچ فن

□

رنج یک روز شیر دادن تو

□

تو گویی همه دیبه‌ی خسروی

□

ز ایام دگر ممتاز چون نوروز سلطانی

□

گر خردت کامل و وافیستی

□

بس خرابی که در عمارت تست

□

همان افسر و طوق و زرینه کفش

□

ندیدی ز گیتی چنین گرم و سرد

□

نی پسر در بر که ما از روی او شادان شویم

□

حکمتش چون بدین فزونی خواست

□

همه بندگی را بیاراستند

□

ز کردارها گه سبک، گه گرانی

□

خانه اکنون کن پر از بر کاندر این بر بروزی

□

کام رندان از آن شد آماده

□

بر آشفت شیروی زان بیگناه

□

ز آهن بکردار کوهی سیاه

□

چرخ تنوری شود محور چون باب زن

□

روی این راز بر تو پنهانست

□

یکی بنده در پیش او با کمر

□

ز خاک یزد ضیا تا به عرش یزدان داد

□

نیوفتد ز درختی هگرز و نه ثمری

□

تا دهد میوه‌های خوبت بار

□

ز خان و ز فغفور یار آمدی

□

که آن را جهاندار مانوی خواند

□

باری چو کشته گردی ره بر هزار گیر

□

ولی‌الله بار و خر چکند؟

□

وزین بیش مگشای لب بر سخن

□

تا بر دلت آلودگی حجابست

□

نایدش به روی هیچ دشواری»

□

تا نگردد ز جنگ فرسوده

□

توانا بهرکار و ما ناتوان

□

جهان را نماند یکی شهریار

□

سخن چگونه رسد بی‌بیان تو به بیان

□

گوی خیری ببر ز میدانش

□

دلاور به جنگ‌ش فراز آمدم

□

واصل به قاصدان من تیره خان و مان

□

از امر الهی و از نواهی

□

جبن را شرع خوب و زشت کند

□

چگونه نماید بدین کرده چهر

□

که گفتم تو راخاک یابم نهفت

□

خاک بی‌تربیت نامیه آرد به برش

□

به خداوندی از جوان وز پیر

□

ز دانایی و شرم بی بهرگان

□

خواه شحنه باش گو و خواه نی

□

نمی‌بینم نه یاری نه زواری

□

بنهی، جمله باد باشد، باد

□

همه دشت نخشب سپه گسترید

□

نگیرم بخوان واژ و ترسا شوم

□

محرم و شایسته و اهل و مرید و بی‌ملال

□

گفتم: ای دل، تو نیک‌تر وادان

□

بدان تا فرستدش خسرو بری

□

نایره‌ی مرکز فتاد دایره‌ی عظم و شان

□

بنوشته برو سیرت زمانه

□

نامه‌ی صدق و قاصد اخلاص

□

خداوند پیروزی و گاه را

□

که با برز و با فره‌ی ایزدیست

□

در بهشت آرم و بر خوان نعیمت بنشانم

□

خنجر خویشتن بمست مده

□

بیامد به پیش جهان کد خدای

□

خدمت دونان مکن برای یکی نان

□

یکی اتفاقی بود آسمانی

□

هر یکی با یکی دگر شد یار

□

ز فغفور چینی بخواهم سپاه

□

ز لشکر نبد خفته بسیار کس

□

خود هیچ ندانی ای برادر

□

وزر باشد وزارت ایشان

□

کجا آن همه فره ایزدی

□

و آمد از هر گلبنی بیرون به جای گل گلاب

□

در خاک تیره بر طمع نور چون دمی؟

□

عیبی نبود که میزبانست

□

نگر تا چه باشد کنون رای تو

□

هم از نیمه‌ی روز تا نیم شب

□

فلک پیر گشاید پی دیدنش بصر

□

درنیتفی از این سیاه و سمند

□

چه کرد او بدان نامداران چین

□

کیست آنکو نگرفتند گریبانش

□

گه حمله‌ی مردوار علی

□

درو نوعی ز اصحاب ملاهی

□

که تا چون کند بد بدان زادشاه

□

همه راستیهاش گوینده‌ایم

□

بر نگردد ز اضطراب بنده تقدیر قدیر

□

کز سعد بیفزایی وز نحس بکاهی

□

یکی داستان زد برین بر پلنگ

□

هزار باب وقوف از قوای خمسه کجا

□

که جز فعل بد او را نیست کاری

□

بر سر تو سایه‌ی چترست و نور افسرست

□

برفتند تا پیش آوردگاه

□

چه هنگام شادی چه هنگام خشم

□

خاطرت را ز دانشست گهر

□

عمرها شادیی نپیماید

□

که شیرین بخوردنش غمگین بدی

□

سپر عقل شکستیم ز پیکاری چند

□

شب و روز با من همی زد لطامی

□

داروی بازپسین باد برو یعنی کی

□

چنین تاج و تخت آمدت آرزوی

□

بهر نیک و بد غمگسار توام

□

در خزر هندو در حبش بلغار

□

چون لاله کند به کم بقایی

□

پس از مرگ بر من کند آفرین

□

روح جدید می‌دمد اندر تن جهان

□

کی خورد جز خر تو را تا تو به سردی چون جوی؟

□

تا سخن را خر بیاراید

□

ز گردون گردان شدم ناسپاس

□

که برشاه خواند گذشته سخن

□

یمنش به قضای بد و امنش به قدر بر

□

بق‌بق از فاضلی و طنطنه از خاقانی

□

همان نزد دستور فریادرس

□

این درد با مباحثه درمان نمی‌شود

□

نیک و بد و نفایه و بایسته

□

که مددهای جانفزای آرد

□

ببخشای و از مکرش اندیشه کن

□

که از داد او خویش بدمیش وگرگ

□

زندگانی کاشتی مرگ آمدی در وقت بر

□

ز دستش در طی نسیان رسوم حاتم طایی

□

به روز منش دور گیتی نشاند

□

بهر یک از جهتی سیر مختلف فرما

□

جهان به جمله ز چرخ بروج تا به ثری

□

چو برگ گل همه شادیش توده بر تودست

□

که بعد از من افتد به دست پسر؟

□

شما را مبادا به ایران نیاز

□

بر دو چشم و دو لبش تا به سحر جفت سهر

□

فرو شست از همه امت سیاهی

□

ز قدر رفیعت به درگاه حی

□

کبک زشتست که با زاغ شود همدم

□

چون تو دل از مهر جهان برکنی

□

کند زیر و زبر دریا به یک شور

□

خر از دست عاجز شد از پای لنگ

□

طلسم از بر تخت بردش نماز

□

اینت بی معنی نگاری وه که یارب زینهار

□

کلیدی ده که در سویت گشاید

□

طبیعی است اخلاق نیکو نه کسب

□

ز مقتدای زمان نا نموده استمداد

□

زین پوی پوی حاصل پررنج و درد پائی

□

که کوشد در جفاکاری همیشه

□

به دریوزه آورده‌ام دست پیش

□

برین بوم و بر بیش ازین مغنوید

□

کند منور از نور او وهاد و تلال

□

بماند اندر دهانش انگشت زان دست

□

که شه سر برآورد و بر پای جست

□

چو گه داوری و نوبت کیفر گردد

□

وگرش طاعت داری تو سزاواری

□

که گشت این غنچه دستنبوی شاهان

□

جوان را برآمد خروش از نهاد

□

ز دلها مگر مهر بیرون کنی

□

خداوند توفیق و نیرو دهادم

□

که زان اوست کبک مرغزاری

□

خردمند داند که ناخوب کرد

□

پادشاهان جهان را باد آن در سجده‌گاه

□

در مدینه‌ی علم و حکمت نیست بار، ای ناصبی

□

دعا می‌خواند و آب دیده می‌کرد

□

که دنیا به هر حال می‌بگذرد

□

سخنها ز بیگانه مردم بپوش

□

حیلت و نیرنگ داند این سخن را هوشیار

□

رسید آنجا که بد شه زاده‌ی دهر

□

نگیرد سرزنش در لاابالی

□

روباه دهر چشم بدین ماکیان نداشت

□

از بی‌خردی‌ی خویش و بی‌کمالی

□

خورده کافورتر و زعفران

□

پس از تو ندانم سرانجام خلق

□

به روشن روانت خرد رهنمای

□

بی‌شان رضا همیشه بی‌شان

□

همو خواند بخود صاحب دلان را

□

نخواهد شدن دشمن دوست، دوست

□

تیر کی کارگر آید ز کمان حلاج

□

مهر چه بندی بر این سپنجی خانه؟

□

گنگ ماندست زحیرت نکند کار زبان

□

وراین است، توقیع فرمان اوست

□

نخیزد کسی از میان مهان

□

اندرین صنعت ندارم در همه عالم نظیر

□

مرغ شده پخته خور و خام سوز

□

به یک سال باید که گردد عزیز

□

تا قضا تیری و کمانی داشت

□

او را اگر تو ز اهل تلائی

□

دوم: نامی که گردد آسمان گیر

□

بگو روی اخلاص بر خاک نه

□

برو آستی هم ز پیراهنست

□

چون چراغی بجز منیر مباش

□

به گنجینه‌ی ما چه مایه کم است؟؟

□

جهانی، که شادی به روی تو باد

□

پاره پاره‌ی جگری بر سر مژگان دارد

□

که آن برون برد از دل خیانت و پیسی

□

شست و فرود آمد و پیشش دوید

□

به از عالمی زنده‌ی مرده دل

□

تو اندر سخن یاد کن همچو شهد

□

نیست امروز میان جهلا او ز سران

□

که هم بازو شود با ما به شمشیر

□

بناکام گردن بدو داده‌ایم

□

دگر باره امید بازگشتن

□

جهان را بر امیدها می‌گذاری

□

ولی خورشیدش از هیبت شده زرد

□

که از فر و برزست جان و تنم

□

که دشمن بدین گونه شد خواستا ر

□

تیغ کین آخته شبان غنم

□

گشاد از دیده‌ی من در زمان آب

□

ز لشکر سپهبد سوی شاه برد

□

چرخ بر ناقه‌ی خود گیردش از بهر مهار

□

به فرمان یزدان حصاری حصینی

□

پرستاران به حسرت دست مالان

□

ز هر نامداری و هر پهلوی

□

زمن راستی جوی و تندی مساز

□

سنگ اگر نیست خاک بر سنگ

□

نه در خورد علو همت تست

□

دلش پر ز درد و پر از خون دو چشم

□

گر زانکه هزارانش بادبانست

□

وگر زین خانه بیرونی بر افسوسی و ترفندی

□

به یک خاتم چرا قانع شود مرد؟

□

چو گرگین و خراد فرخنده رای

□

همی‌راند ابلق میان سپاه

□

این جهان در رامش ست و آن جهان در افتخار

□

به جانها بسته اشکال از بم و زیر

□

بیاراست میدان و جای نشست

□

با این دو وضع مرد معیشت چسان کند

□

ناصبی نیست جای تنگ دلی

□

به دختر گشت رای نیک رایان

□

همی کوفت چون پتک آهنگران

□

ز دل کینه و آز بیرون کنید

□

نام او پیش از ازل با نام خود کرده رقم

□

کاسه که خاکیست نگونساز به

□

جهان را به نام تو آمد نیاز

□

ببینی سحربازیهای گردون

□

ظلمت و شر و پلید و زشت را اعداستی؟

□

به مسکینی جمازه در عدم راند

□

ز اندیشه و داد فریاد خواه

□

ازان جام بهرام شد شادکام

□

سر چو شیر عود سوز و تن چو پیل پرنیان

□

چو خالی دید کرد آفت سگالی

□

تا چو باد از پیکر هر خاک گشته کامکار

□

غربال را اگر به توان ساخت ظرف آب

□

گر نه بار آوردی یار چنارستی

□

کالت دشنام گفتن جا هلان را منبر است

□

خون شود بار دگر در ناف آهو مشک ناب

□

بگویم بر افرازم آواز خویش

□

یادگاری خواهم ا زجودت ز چندان یادگار

□

طشت نگون، آب نه گیرد قرار

□

بل برای شرف سکه و فخر خطبست

□

از قید جهان کند آزاده

□

سی‌سال برآمد که همی هیچ نوالی

□

به هر یک موی شان صد ملک چین است

□

همین زمان و همین ساعت و هم‌اکنون باد

□

کشنده توی مرد افگنده را

□

سر و پای تو و اصل تن و جان تاج و سریر

□

تا که به غفلت نرود روزگار

□

که همو ناوک و همو سپرست

□

خوانده چون کیوان غلام خویش به درش کرده نام

□

که تو مرد حق و زهدی نه مرد لاف و آوازی

□

آه برآورد به بانگ بلند

□

به دیوانش اندرون انکار منکر

□

جهان را یکی بارور شاخ باش

□

ایمنست از نوائب حدثان

□

آب ازان لطمه به فریاد و شور

□

نایب ممن گماشت تا بت کافر شکست

□

در هفت پرده کرده ز چشم جهان نهان

□

همواره چرا زبون بزازی

□

وز وشاقان یکی دو بر اثرش

□

از بد روزگار بد گوهر

□

کجا زنده خفتست بر پشت زین

□

هم کنون بینی که از میدان دل عیاروار

□

واندر آن سوراخ رفتن شد خنوس

□

اندر حریم مجلس دستور کامیاب

□

از ریاض چمن شوکت مولی به کمک

□

کو مایه‌ی جهل است و بی‌فساری

□

غلامی خر و پادشاهی فروش

□

ده گوش و ده زبان چو بنفشه است و سوسنست

□

از انجا بدین بیشه بد راه من

□

ز هر خاطر برون بردی به حجت شک و ریب و ظن

□

چون ترا در دل بضدم گفتنیست

□

اوتاد زمین بی‌قرار باشد

□

سرمه‌ی امیدواری در دو چشم اعتصام

□

چون همی با من تو چندین داوری‌ی عمر کنی؟

□

چرب و شیرین چو انگبین در شیر

□

مانند قطعهای تو مطبوع و آبدار

□

بدریا دل اژدها بشکند

□

بر نه فلک چهار گهر می‌کند نثار

□

تا بود از غبن و از حیله بعید

□

که هر زمان بنگارد هزار گونه صور

□

سها را کمترین پرتو بود خورشید نورانی

□

بر سیرت و کیش هندوانی

□

به مردم تو آراستی خاک را

□

از ایادیت غیر ممنون باد

□

گر از ابر باشد برو سرفشان

□

تو پس گر سر شر نداری مشورم

□

بد مبین ذکر بخارا می‌رود

□

آخر ای دور فلک وقت بدان این چه قفاست

□

بخوان خلق بنانی مشو بنان آلا

□

پس چون تو بی‌خرد ز در داری؟

□

آهنش زر شد و پلاس حریر

□

که جز به دیده‌ی بخت تو اندرون سهرست

□

چه از نو چه از روزگار کهن

□

ز مکر دشمن باطن چگونه بر حذرم

□

تیه را بر خود مکن حبس ستم

□

شیرو و گاو آسمان روز شکارت

□

شود ز جانب او هر اشاره قلعه گشائی

□

وینجای همیشه می نپائی

□

شده روشنان چشم روشن بدو

□

موکبت شکل لاله‌زار گرفت

□

که بد درجهان مر تو را خواستار

□

زهره را کی زهره باشد چهره از هر داشتن

□

بانگ مرغان بشنوی اندر طواف

□

دیده بها و یافته فر ماه و آفتاب

□

خود را در آستین به صد آهستگی کشید

□

حیدرم، ار تو به مثل عنتری

□

شدم زنده چون باد در صبحگاه

□

در مدح این خلاصه‌ی مقصود روزگار

□

که ما با غم و رنج گشتیم جفت

□

دل برای مال آن و ملک این غمگین مکن

□

شیر بودی شیر شو در بیشه‌ها

□

یک دهان سر به سر شکر دارد

□

بود میان عرق آتشی جهنده شرر

□

تیره ماند گر مرو را جمله در صابون کنی

□

سر تیغ کوه از سر تیغ او

□

که به تسلیم در جهان سمرست

□

هزار گونه شکایت ز دست دوران است

□

واجب نشود بر تو یکی روز ستغفار

□

آن سری کز جهل سرها می‌کند

□

دایم به راستی و روانی چو تیر باد

□

جان خود را نگاهبان باشد

□

زنگ جهالت ز جانت چو بزدائی؟

□

زبانش ز بیغاره کوته بود

□

چون پیرهن یوسف و چشم پدر آمد

□

نگشته بر زبان شکرگوی نطق من جاری

□

گرچه راهن را نباشد انفعال مرتهن

□

در طلوعش روز و شب را فرق نه

□

املی وحی همی کرد و نبودش گفتار

□

سر عزتش از گریبان خواری

□

جز زشتی و خامی و بی‌اندامی؟

□

در آتشگه ما چه آهن چه موم

□

گرفتم شعر من سحر حلالست

□

دست می‌دارند تا آرام گردد با تو رام

□

خدای مایه‌ی ترس و امید همچو قضاش

□

ور گریزند او بگیرد پیش ره

□

سرشته در کف کافیش طبع جوهر جود

□

تار و پودش گرچه از خیط شهور است و سنین

□

سخن را اندر این معنی فگندی در درازائی

□

بدین اژدها ماه خواهم گرفت

□

پنهان ز چشم و گوش به دوران روزگار

□

چو داد سلسله‌ی هفت بند دست بهم

□

زردی روی عدویت چو حمایل از رنگ

□

جسم را با فر او نبود فری

□

بزرگ اندیشه‌ای چونان معمر

□

به جنبش بهر گرد افشاندنش روح‌الامین شهپر

□

پس کوت آن رخان طبرخونی؟

□

تو خشنود باشی و من رستگار

□

چه طبع او به سخن در چه بحر بی‌معبر

□

کاسمان راست به خاک در او استظهار

□

وصال یار اگر خواهی طواف جای بطحا کن

□

دیگران را تو ز خود نشناخته

□

دل قطره قطره گشته در اقطار روزگار

□

ز سرمه بیش بود قدر در صفاهانم

□

همیشه خنجرت آهیخته و کمان به زهی

□

دگر ره کنم تازه درج کهن

□

دستهاشان به رحم در همه در خام گرفت

□

کلک چوبین پای را در وادی مدحش روان

□

دام خود کامی چو گمراهان به گرد خود متن

□

ملک عقبی دام مرغان شریف

□

سایه‌ی چترت هزار حصن حصین است

□

به صد ضعف سها در دیده‌ی پندار می‌آید

□

که زارو خوار تو از بهر سو زیان شده‌ای

□

که خواهد شد از کینه ور کینه خواه

□

آنکه حسرتهاش میداده است هردم بر فوات

□

که کرد بخت بلندش سوار رخش مراد

□

آنک خود را نظیر حسان کرد

□

شمس آید سایه لا گردد شتاب

□

آن سعادت باد هیزمکش که بیرون زین خمست

□

چو لاله و سمن ونرگس و گل و ریحان

□

مر فسوسی را دینار جز آسان ندهی

□

شب آمد در خوابگاهم گرفت

□

زمانه تیره و روشن به غیب و به حضور

□

شراب وی به آن جان‌پروری زهری شود قاتل

□

بیمار گنه را تو چو الحمد شفایی

□

توتیای دیده‌ی خسته شود

□

مثله کند شیر چرخ و شیر عرین را

□

پای افشردن دیوار جهانست و حدود

□

سخن خوشتر بسی از پیش پاره

□

جهانجوی را شد پرستش نمای

□

طبعش از بهر بخشش دینار

□

عقل تنت را به خواب دید و به جان برد ظن

□

در دل و سیرت او قوت و عدل عمری

□

گنده گشتی ناخوش و ناپاک بو

□

در مراعات نظم عالم باد

□

قرنها صبر و سکون را آتش اندر خانمان

□

همی گوید گزافه قال قالی

□

به شیری کجا کرد با شروه سود

□

که در وزارت صاحب شریعت وزراست

□

صد چنین ادبارها دارد عوان

□

گرت دونی از حد خامی درآید گو درای

□

تمام از دگرگوشه جستی برون

□

طبع او زان همیشه محرورست

□

کمترین آنک نماید سنگ زر

□

کرد در گوساله تا شد گوهری

□

قضا را قدر بر بناگوش زد

□

که به زر پای رسد بر سر نجم سیار

□

تا ظفر یابم فرو گیرم جهان

□

آن ما موی سرست آنبه بود کش بستری

□

جهان درد زد شد طبیبش توئی

□

راستی باید سخن در صد مجلد می‌رود

□

گویدم که انا الیه راجعون

□

آنچ یوسف دید بد بر کرد سر

□

نه بر آب نقشی توان نیز بست

□

ورنه کردی ستاره بر تو نثار

□

بهر راز یفعل الله ما یشا

□

کافری نیستی مسلمانی

□

هم آوردش آن شیر جنگی به زیر

□

خورشید را چو سایه گدا کرد روزگار

□

هم تو گردی ممتحن ای بی‌یقین

□

که اصبعت بی او ندارد منفعت

□

بیامد بجای نشینندگان

□

به هر عذرم که خواهی دار معذور

□

ما از آن او و او هم آن ما

□

شهریاران ز پی جاه بر آن جای جباه

□

ورنه درانید غیرت پود و تار

□

اگر سوی گردون شود یک پیامت

□

از لعابی خیمه کی افراشتی

□

هم چراغ و شاهد و نقل شراب

□

سایه که افکندست بر وی زخم نیست

□

بزم خورشید زمین سایه‌ی حق فخر کبار

□

رنج این تن روح را پایندگیست

□

یکی ممسک یکی مسهل یکی دارو یکی طاعون

□

جز برای این چرا گفتن بدست

□

که برو اوج زحل تاوانست

□

گر قیامت را ندیدستی ببین

□

تا سه روز از جسم وی گم شد فاد

□

ور نه پیلی در پی تبدیل باش

□

بیند، از بیم خروشید نیارد مادر

□

نه که فلاحان ز حق جویند باد

□

نخورد جبرییل عجل سمین

□

کنده‌ی آهن به سوزن می‌کند

□

هرچه گویی چنین چنان باشد

□

که تو چونی چون بود او سرنگون

□

چون حرامش کرد حق بر کافران

□

وز برون تهمت به هر کس می‌نهی

□

به سیر باد رود چون برآید از بالا

□

لیک پندارد بهر دم بهترم

□

نگشاید پس از آن چرخ گریبان شبی

□

خل ز عکس حرص بنمود انگبین

□

خورشید بر سرادق نیلوفر اوفتاد

□

کاتشی دید او به سوی آن درخت

□

راست بینی بخشد آن چشم ترا

□

که بود در پیش عامه آیتی

□

غبار موکب او دارد آن محل و خطر

□

چون به آمد نام جان شد چیز لیز

□

بود ساسی و بی‌سامان چه ساسانی چه سامانی

□

نام آن کردند این گیجان رموز

□

فلک به دست ظفر جعد ملک می‌شاند

□

که بدان او را همی معتاد و خوست

□

روی تاریکش ز مه مبدل شدست

□

چون بود ارض الله آن مستوسعیست

□

سعی خورشید سعی مشکورست

□

گوید او من کی زدم کس را بعود

□

عاشق خاک درت بودم من

□

غیب و مستقبل ببیند خیر وشر

□

خورشید فرح‌فزای صائب

□

نیم در خسران و نیمی خسرویم

□

هر چه بر خاکست اصلش از سماست

□

که به کار ما ندارد میل جان

□

مرگ را دستار بر گردن همی بردی اسیر

□

با خور و با خواب نزید نیز هم

□

که گرانم چو بخشش زر تو

□

زان قوی‌تر گفت که اول گفته بود

□

تاج بادت همیشه بدر منیر

□

تا خبر یابد ز فارس اسپ خام

□

پیر حکمت که علیمست و خطیر

□

می‌نخواهد شمع کس افروخته

□

و آنجا نهد که پای تو باشد سر آفتاب

□

پر کند کوری تو انبار را

□

زمانه بر چو تو آزد کی ببخشاید

□

هست هر اسپی طویله‌ی او جدا

□

اسب و طوق و جامه و فرمان و القاب خطاب

□

بجهد از دل چشم هم روشن شود

□

گر نبودی این تف و این گریه اصل

□

از دم من او بماند جاودان

□

متسلسل همی کند محشور

□

از جهان او جهانا شرم دار

□

جز آتش سوزنده در آن رمح سنانی

□

از لقب وز نام در معنی گریز

□

کام از حرم به چنین خاکدان رسید

□

چون نترسیدی ز قهر ایزدی

□

که آن کلوخ از حسن آمد جرعه‌ناک

□

باد هر خرطوم اخشم دور از آن

□

مه که بیت‌المال او دارد ترا گنجور باد

□

پیش خاصان ره نباشد عامه را

□

آن در میان نرگس و گل دیدگان تو

□

که ندانستی سپاس ما و حق

□

آن چیز که آن نیست ترا عیب و نظیرست

□

جز کسانی واقف از اسرار کار

□

تا ابد کار من آمد خیزخیز

□

با چنین دلدار کین‌داری گرفت

□

این سعادت مستفاد و آن نحوست مستعار

□

من این گرز و این مغفر جنگجوی

□

بنده‌ی یک بت شود آن گه که بسپارد ثمن

□

جنیست از نار بی‌هیچ اشتراک

□

اندرین خواب و ترا تعبیر نیست

□

دل مرد جنگی برآید ز جای

□

همچون گهر اندر گهرش عیب و عواری

□

هم‌چنین هر روز تا روز قیام

□

تا ز کاهش نیم‌جانی مانده بود

□

بر رستم آرد ز هاماوران

□

سیرت زیبات یافت از خط سامان خویش

□

می‌ببایستم شدن در پی بتفت

□

هر دو گامی پر ز کزدمها چهست

□

که از جنگ دستت بباید کشید

□

ولی مرکب چو دلدل خوش روا کو

□

که نکردی فهم نکته و رمزها

□

قطع خویشی کرد ملکت‌جو ز بیم

□

بگفتا منم قارن نامدار

□

در کامم دالی شود خمیده

□

هر که آخربین‌تر او مطرودتر

□

برد لطفش بین که بر وی سابق است

□

مباد از تو هرگز دل یوز شاد

□

در مقام قدس گویند «انهم لا یذکرون»

□

مکرها از مکر من آموختند

□

اندرون قهر خدا عز و جل

□

که گردد به فرزند روشن روان

□

هرکسی موسی نگردد بی‌نبوت از عصا

□

در خم چوگانش غلطان می‌روم

□

بهر هر دریادلی نیکوگهر

□

کش از رستم و اژدها بیم بود

□

از نطق و کف آنجا که سخن گفت و سخا کرد

□

مشعله‌ی دینست جان موسوی

□

کار پروانه به عکس کار ماست

□

وز ایران نیایند ازین روی آب

□

تا سنایی گه طاعت سوی عصیان نشود

□

یک جهان پر شب بد آن را صبح خورد

□

صدق وعده‌ی کهیعص

□

درخشنده بادا میان مهان

□

کز جهان چون بلعمی را نزد حق کافر برند

□

خواه شحنه باش گو و خواه نی

□

چشم آخربینت را کور کهن

□

میان بسته بد شاه هاماوران

□

اینهمه طمطراق خنگ و سمند

□

با خدا در جنگ و اندر گفت و گو

□

خوی حیوانی ز حیوان بر کند

□

چو از باد آتش دلش بردمید

□

کز حسن فلان نشان ندارد

□

تیره باشد روز پیش نور او

□

ماند او حیران و بی‌درمان و دنگ

□

برین خسته دل تیز پیکان زنم

□

تا سرش نکرد نردبانی

□

که به دانش بیدری بر ساختی

□

نفس خودبین فتنه و شر کم کند

□

همی رخش را کرد باید روان

□

اندامهای کوفته‌ی چون هشیم ما

□

کین برهنه نیست خود پوشش‌پذیر

□

تا چه سخت آید ز نقاشش جدا

□

نیامد دوال کمر پایدار

□

درد رفت الحمدلله و آنچه درمان آن بماند

□

لقمه‌های نور را آکل شوی

□

می‌شناسد قهر شه را بر عدو

□

که درد آردت پیش رنج دراز

□

در فراهم کردن زرهای کانی آمدست

□

این نشان پختگی و کاملیست

□

خلق در ظلمات وهم‌اند و گمان

□

بپالود بر جای تریاک زهر

□

که چو یعقوب پدرشان مگر از کنعان نیست

□

صبح صادق صبح کاذب هر دو یک

□

اژدها از قوت موری سیر شد

□

زمین شد ز خونش چو پشت پلنگ

□

ازو بس خون برون آید کزو پر خون دهان دارد

□

تو کشش می‌بین مهارت را مبین

□

اندرین جا ضایعست و ممتحق

□

روانت پر از شرم و آزرم باد

□

من درد تو می‌خواهم دور از همه درمانها

□

خاصه شاعر کو گهر آرد ز قعر

□

پس نشان پا درون بحر لاست

□

شکارند و در زیر پی بسپریم

□

چون نهان بهار خواهد کرد

□

وقت فترت گاه گاه اهل هوا

□

امة الایمان اصلح بالهم

□

خروشی برآمد چنان چون سزید

□

کز بوم به انگیزد اشجار نوان را

□

تا بیابی در بهای قطره یم

□

فهم و ضبط نکته‌ی مشکل نجست

□

نشسته به هر جای رامشگران

□

یک خانه ندانم که در آنجا عمری نیست

□

دل بسته ز اندیشه بگشایی‌ام

□

یار گوید از زبان حال خویش

□

سوی شهر ایران گذارم سپاه

□

اگر شعر و خط خواند از وی خطاست

□

روانش گراینده‌ی داد باد

□

بر سنایی غم و اندوه فراوان آرند

□

که پرنده شو باز کن پر و بال

□

در میان شعر شناه کند

□

همه خرد بشکن بگرز گران

□

مومنان زفت را بی‌زور و بی‌زر کرده‌اند

□

یکی لشکری ساخته پرهنر

□

جز «و یبقی وجه ربک» مر ترا کام و هوا

□

به سر برنهادند باژ گران

□

تا مگر اندر زمین با وی دمی همدم بود

□

چه درنده شیر و چه پیل ژیان

□

گاه پیشم سرنگون میشد الف مانند لا

□

ازین تخت پردخته ماند زمین

□

بر گوشه‌ی ثریا از مرکز ثرا

□

چنین بنده‌ی دادگر داورند

□

رای او از خرد و قول حکیمان اصوب

□

که چندین سپه کس ز ترکان براند

□

نعرها از حکم سابق کالصلا اصحابنا

□

ز دادار نیکی دهش کرد یاد

□

گویی به وقت کوفتن زهر هاونند

□

بیاراست با نامور داوری

□

هر چه از زمانه آید حقا که عار نیست

□

همی تیر ناوک فرستم درود

□

به حد باختر و حد خاور آتش و آب

□

ندارم پی و مایه‌ی کارزار

□

قوت از اسب و سلاح و خدمست

□

به جنگ اندرون نامور خواستند

□

الحذار الحذار خواهد کرد

□

از آواز او خیره شد مادیان

□

نرخ جانها به جز از گفت تو ارزان نشود

□

بیامد به کردار شیر ژیان

□

تو خود می پند ننیوشی ازین گویای ناگویا

□

به جای روان خواسته خواردار

□

تو همان کن ای کریم از خلق خود با خلق ما

□

برآورد مازندرانی سرود

□

یک در اندر کوفه یابی و دگر در کربلا

□

از آهنش ساعد ز آهن کلاه

□

پلنگینه جوشن از آهن کلاه

□

نه روز یلان بود و رزم سران

□

ازو دور شد خورد و آرام و هال

□

به دیدار او سام یل گشت شاد

□

ز درد پسر مژه کرده پرآب

□

بیاید مر این را سرانجام جست

□

به کاری که بسیار دارد شکوه

□

شد از درد دستش به کردار نیل

□

بخندید و گفتش که چندین مگوی

□

ز بیگانه خانه بپرداختند

□

چو دریا دل و کف چو بارنده میغ

□

ز دریا به دریا سپه برکشم

□

نهانی نهادست هر گونه دام

□

که زیبنده‌تر زین که بندد کمر

□

دلیران و شیران مازندران

□

کنون آمدم شادمان با گروه

□

یکایک شگفتی بماند اندروی

□

کس از یادکردن سخن نشمرد

□

بفرمای تا بر چه گردیم باز

□

که دین خدای آورد پاک رای

□

به راه بیابان سر اندر کشید

□

یکی کژ و ناخوب چاره گزید

□

که شد آفتاب از جهان ناپدید

□

همین باشد و نو نگردد کهن

□

دلش بود زان کار مانده نژند

□

باری کم ازانک از تو چندی

□

گریه همی کرد زمانی دراز

□

چون خطا کرده‌ام کنم هر دم

□

از چه رو فایده‌ی جویی ای امین

□

نخست از پرده این صبح نشورم

□

هزاران شکر یزدان را که ما را

□

بیاراست چون بوستان خان خویش

□

چو هنگام رفتن فراز آیدش

□

ز تهمت بی گناهی را منه خار

□

به زاری گفت چون می‌داد خاتم

□

دختری ترسا و روحانی صفت

□

مهتری نفطست و آتش ای غوی

□

همی گفت اینکه روزش را شب آمد

□

معنی خسرو موثر ناید اندر مردگان

□

بگویم که ای نامداران من

□

تویی مایه‌ور کدخدای سپاه

□

عهد جوانی که بهار تن است

□

چون خلفان شرط وفا می‌نمود

□

دریاب دمی که می‌توانی

□

پس ملامت کرد او را مصلحی

□

آراسته مکتبی چو باغی

□

چو دادی از پی طاعت وجودم

□

به سوی فریدون نهادند روی

□

ترا هرک یازد به تیر و کمان

□

که تا گفت تو در گوشم رسیده است

□

در تن مردان مزه ذاتی شده

□

آنک بر منبر ادب دارد نگاه

□

گفت چون قلبی و نقدی دم زنند

□

جوانی تهمت مرد است دانی

□

برینسان مهر آن هر دو دل افروز

□

چه پیغام داری چه فرمان دهی

□

گو پیلتن گفت جنگی منم

□

آورده صباش بوی لیلی

□

از آن جا کاه عاشق فتح درهاست

□

شرح زیبایی آن زیبا پسر

□

غیرتش را هست صد حلم نهان

□

کرده ز ره‌ی حلال خواری

□

گهی بخشد جنیدی را کلاهی

□

پرستنده‌ی بیشه و گاو نغز

□

چگونه کشیدی به مازندران

□

به مسکینی جبین بر خاک مالید

□

به چشمم، هر دو، در راه خطرناک

□

هرکرا شد عشق جانان آشکار

□

منقبض گردند بعضی زین قصص

□

هر چار چو هشت باغ بودند

□

تا عمل بحر شدش مستقیم

□

بگفت و به گرز گران دست برد

□

هم از بهر رستم دلش نارمید

□

زینسان نبرند آشنایی

□

چو کار افتد، نه کار از بهر نان کن

□

در جهان برخاستی صد رستخیز

□

آدمی اول حریص نان بود

□

لیکن، چو ببرد، دیوم از هوش

□

نخست از خون خود خیزد چو لاله

□

همه زیر برگستوان اندرون

□

بریشان یکی بانگ برزد به خشم

□

شکیبا کرد شیرین را فسونش

□

امانت دار آن خان جهانگیر

□

از برون گرچه خبر خواهم ازو

□

این زمین را ریع او خود بی‌حدست

□

هر تاب که بر تو ز افتنا بست

□

«دول رانی» که در پیشت کنیزیست

□

وزان پس به شمشیر یازیم دست

□

ببسته همه لشکرش را میان

□

پیر از خبری چنان جگر دوز

□

به عرض آورد با صد جان گدازی

□

من نخواهم نان هر ناخوش منش

□

زین کند نفرین حکیم خوش‌دهن

□

گهی جستند ا زمی جان نوازی

□

نزد معاشر که نباشد خسیس

□

بدو اندرون زعفران و گلاب

□

کمند از رهی بستد و داد خم

□

در حجله‌ی قدس بخش جایم

□

خصوصا پادشاهان را که بی گفت

□

چند گویم، چون وجودت غرقه ماند

□

چونک سد پیش و سد پس نماند

□

از بی ننگی فتاده در ننگ

□

چه یاد آری سپید و سرخ را روی

□

فریدون چو بشنید بگشادگوش

□

که چندین سرافراز گرد و سوار

□

به لرزید از هراس آن دسته‌ی گل

□

دگر ساز برنجین نام آن «تال»

□

گر بسی خواندن میسر آیدت

□

این فضیلت خاک را زان رو دهیم

□

راند چو بر خصم کهن کینه را

□

رضیه دختری مرضیه سیرت

□

چو بشنید ازو این سخن ارنواز

□

ترا کهتری کار بستن نکوست

□

گر مهتر ماست نوفل گرد

□

به فتنه راست کرد اندیشه‌ی خویش

□

لیک صبرم هست تا طاس فلک

□

چون بود اکراه با چندان خوشی

□

بدینسان تا رسید از جنبش تیز

□

خوش است این خوابهائی خوش به تعبیر

□

که ما را به گاه جوانی پدر

□

فرستاده را داد چندی درم

□

که ای نور سعادت در جبینت

□

دگر ره بازی دیگر برانگیخت

□

حضرتی دیدند بی‌وصف وصفت

□

نیست اندر جبه‌ام الا خدا

□

شتابان شد به تندی سوی بدخواه

□

مرا بود از چنین فرخنده کاری

□

چو آیند و پرسند گردنکشان

□

دگر سام رفت از در شهریار

□

کای چشم من و چراغ دیده

□

صفت تیغ که با خصم نیامش گوید

□

پیر گفتا این دو جو ارزد ولیک

□

بر گذشته حسرت آوردن خطاست

□

چون شهره شود عروس معصوم،

□

ابر هوا خواه گلستان شده

□

همی پروراندت با شهد و نوش

□

سراپرده و گنج و تاج و گهر

□

بگفت از عشق او تا کی خوری غم

□

چون تو خوری باده‌ی کافور بو

□

بر آسمان تو گشتم مقیم و دولت گفت :

□

هین کمالی دست آور تا تو هم

□

در سر نکنم دویی همه‌گاه

□

خضر خانی فریب بخت خورده

□

چو کودک لب از شیر مادر بشست

□

سپردم به رودابه گفت این دو چیز

□

مرا عشقت چنین کرده‌است بی زور

□

به خواهنده بخشش چرا کم دهیم؟!

□

بر سر و روی تو خندیدن رواست

□

روی هر یک چون مه فاخر ببین

□

ز حلقه در دل شب تیر می جست

□

سبک زان قرةالعین جهاندار

□

ز بهر شما از پدر خواستم

□

چنان شاد شد شاه کابلستان

□

با زاغ و زغن چنانکه دانی

□

ز آتش خورشید که شد میوه پز

□

نه همچو من که درونم بسوزد آتش شوق

□

گر ترا عقلست کردم لطفها

□

چنین باشد فتوح آسمانی

□

القصه چو جای خود بدیدم

□

سر مایه بد اختر شاه را

□

شما را به داد جهان آفرین

□

بریده بال نسرین پرنده

□

قضا را حجت آن بادا که گویی

□

منتظر بنشسته، نه کار و نه بار

□

شد ز عیسی زنده لیکن باز مرد

□

ز آرزوی ما که شده نو بر او

□

تو که در حفظ ایزدی چه کنی

□

سه مرد سرافراز با لشکری

□

فرو برد رستم ببوسید تخت

□

برد شیرینی قندی به قندی

□

تا موالید جهان را سیزده رکن است اصل

□

منظور خلق دوش از آن شد هلال عید

□

پس بپرس از حد او وز فعل او

□

از پی باز آمدنش پای بست

□

در عمرم فلک به دست اجل

□

سپه داغ دل شاه با های و هوی

□

بفرمود تا برکشد تیغ جنگ

□

دلش در کار شیرین گرم گشته

□

قضا هر ساعتی با دست او گوید نه تو گفتی

□

چارچوب طبع بشکن مردوار

□

صبح کاذب صد هزاران کاروان

□

با کفش این چشمه سیماب ریز

□

ای به جاه تو جان ما خرم

□

گرت زین بد آید گناه منست

□

بیفگند و بسپرد و زو درگذشت

□

خداوندان اگر تندی نمایند

□

خصمت اندر تراجعی بادا

□

علو جاه ترا شاهی زمین دادند

□

گفت حاشا که بود با آن ملیک

□

وگرنه من در به تاراج ده

□

بر تو ار چند در انواع سخن تاوان نیست

□

کز ایدر درفش منوچهر شاه

□

نبد کهتر از مهتران بر فرود

□

به مرگ سروران سر بریده

□

که صورتی که ز من بنده آشنایی کرد

□

گر ترا سیمرغ بنماید جمال

□

هم‌چو فرعونی تو کور و کوردل

□

خدمتم آخر به وفائی کشد

□

از نسبت فعل سایه گیرد

□

نگه کن که هوش تو بر دست کیست

□

به چهر تو ماند همی چهره‌ام

□

پرند ماه را پیوند بگشاد

□

زان که شیرین دید تلخی‌های مرگ

□

تو پایدار بمان تا ابد که بخت ترا

□

علم راه حق و علم منزلش

□

مکن جز به نیکی گرایندگی

□

گر بجا آید دلش رستید از آن

□

که گر هفت کشور به شاهی تراست

□

یکی مشت زد نیز بر گردنش

□

چو ویس از نیکنامی دور گردی

□

سر ز تو یافت سری پر ز تو دزدید پری

□

هر کسی کو بی‌خبر زین پاکیست

□

کیمیاسازان گردون را ببین

□

مزاج همه در هم آمیختند

□

ز هر جانب برآید نعره کوس

□

چو ضحاک بشنید اندیشه کرد

□

چو آید به دیو سپید آگهی

□

جرس بی‌وقت جنبانید کوسم

□

در حال مگر درت فروبسته‌ست

□

یارب به کام ورای تو بادا مدام چرخ

□

از بدی چون دل سیاه و تیره شد

□

حوضه این چشمه که خورشید بست

□

علم کان نبود ز هو بی واسطه

□

کنون سر به سر شاه را بنده‌ایم

□

ز تنگی چنان شد که چاره نماند

□

ریاحین بر ریاحین باده در دست

□

خمش با دل نشین و رو در او نه

□

کرد از آن کودک طلب کاری سال

□

گرچه آتش نیز هم جسمانی است

□

نگویم که دنیا نه از بهرماست

□

کشید از دل سرود بی‌نوایی

□

یکایک برآمد ز جای نشست

□

چنین پاسخش داد رستم که راه

□

ز طوفان تو خواهم کرد پرهیز

□

و آن وهم و خیال تشنه توست

□

همیشه تا بد و نیک از قضای حق دانند

□

نور از آن خوردن نشد افزون و بیش

□

به یک قرصه قانع شو از خاک و آب

□

این عصا چه بود قیاسات و دلیل

□

جهان شد برآن دیوبچه سیاه

□

یکی چون بهشت برین شهر دید

□

به نوک چشمش از دریا برآرم

□

عقل در دهلیز عشقش خاکروبی بی‌دلی

□

عشق او باید ترا کار این بود

□

من به جادویان چه مانم ای وقیح

□

تا کرمش در تتق نور بود

□

ازین ناجنس یاران ریایی

□

به ما بر چنین خیره شد رای بد

□

گسست و به خاک اندر آمد سرش

□

میی کاول قدح جام آورد پیش

□

من کردم خاموش تو باقیش بفرما

□

بلند نام تو هرجا که رفت تحسین یافت

□

ور مثال احمقی پیدا شود

□

به آن جام کارد در اندیشه هوش

□

عکس هر نقشی نتابد تا ابد

□

به مغز اندرش آتش رشک خاست

□

ز تیغ تو الماس بریان شود

□

به عقل آن به که روزی خورده باشد

□

شمس تبریز نور محضی

□

آتش آن هیزم چو خاکستر کند

□

لطف کن ای رازدان رازگو

□

مونس غم خواره غم وی بود

□

برو درماند پیشش آخر کار

□

بسودی سه دیگر گره را شناس

□

چو نامه بر سام نیرم رسید

□

ز بس نارنج و نار مجلس افروز

□

چون موسی پیمبر از بهر خضر انور

□

از هنرش گاه رزم وز کرمش روز بزم

□

گفت تمییزم تو دادی ای خدا

□

خدمتش آرد فلک چنبری

□

صد هزاران سر برید آن دلستان

□

چو گرد آمدی مرد ازیشان دویست

□

همی تاخت یکسان چو روز شکار

□

صد و پنجاه مجمر دار دلکش

□

ور مرغ بپرد از برش گوید

□

گوی گرچه زخم دارد بی‌قیاس

□

عکس آن نورست کین نان نان شدست

□

وانکه عنان از دو جهان تافتست

□

به سوسن از هوا شبنم فتاده

□

چو دانا توانا بد و دادگر

□

چو فرمان گزیدند بگرفت راه

□

فرود آرید کان مهمان عزیز است

□

زنده نباشد حقیقت آنکه بمیرد

□

سرهای سرکشان شود آن روز پایمال

□

چیست خود آلاجق آن ترکمان

□

آتش مرغ سحر از بابزن

□

آنک در خلوت نظر بر دوختست

□

که فر کیان دارد و چنگ شیر

□

به دستان بگو آنچ دیدی ز کار

□

غمش دامن گرفته و او به غم شاد

□

نیز از این عالم نباشم برحذر

□

چون درآید وقت رفعتهای کل

□

برگ زرد ریش و آن موی سپید

□

نه خاکی ولی چون زمین خاک دوست

□

جهانیدی گرش بر چرخ اخضر

□

چنین تا برآمد برو سالیان

□

برانگیخت رخش دلاور ز جای

□

گر از من خود نیاید هیچ کاری

□

بیاموز اگر پارسا بود خواهی

□

هزار سال بمان کامران که دولت تو

□

نیست مانندای آتش آن پری

□

دهد دیو عکس فرشته ز دور

□

خویش را تاویل کن نه اخبار را

□

بزن گردن امل‌ها را به باده

□

چنین گفت سیندخت با پهلوان

□

مرا با مملکت گر یار بودی

□

شهوت فرو نشان و به کنجی فرو نشین

□

باش تا از خواب بیدارت کنند

□

آن بنای انبیا بی حرص بود

□

خط فلک خطه میدان تست

□

خوش آن روزی که در چین منزلم بود

□

پاینده و تازه همچو سروید

□

ندانست کش چون ستاید همی

□

به ترک لولوتر چون توان گفت

□

هوش بجای آور و به دست سفیهان

□

اگر چه قافیه شد شایگان چه باک او را

□

گم شود چون بارگاه او رسید

□

گرد شب از جبهت گردون بریز

□

این سخن پایان ندارد باز ران

□

چون گل بشکفت و روی خود دید

□

نباید که چون من شوم چاره‌جوی

□

کمین سازان محنت بر نشستند

□

اسلام دبستان توست، پورا،

□

گر نداری شادیی از وصل یار

□

هین بده ای قطره خود را این شرف

□

سدره ز آرایش صدرت زهیست

□

نیامد از منت یک بار یادی

□

چه پرده است حسد ای خدا میان دو یار

□

کزان سو بد ایرانیان را بنه

□

همی ترسید کز شوریده رائی

□

آسیائی زود گرد است این و تیز

□

جهان زمردی و از مردمی تهی شده بود

□

گر شدی محسوس جذاب و مهار

□

همه رخ به دانش برافروختند

□

چشم بسته عالمی می‌دیدمی

□

یکی گم شود به خاک، یکی گم شود به گور

□

چنین داد پاسخ که فرمان کنم

□

منم یاری که بر یادت شب و روز

□

از آغاز بودش به داد آورید

□

از نماز نور آن دریای راز

□

بسی کرد بر شهریار آفرین

□

سیم سخن زن که درم خاک اوست

□

چون نه ز ابعاد نشان بود و نام

□

جز او را از همه میران کرا داد

□

روان بداندیش دیو سپید

□

شکر لب با کنیزان نیز می‌ساخت

□

نیست قرنفل خسیس و خوار سوی ما

□

بر فلک تا باشد این بدر منور را مسیر

□

روان کرد مرکب شتابنده‌ای

□

منکر معروف هدایت شده

□

این عجب کین رنگ از بی‌رنگ خاست

□

دولت چو بزرگان جهان از پی خدمت

□

چو بگرفت جای خرد آرزوی

□

بگفت از دل جدا کن عشق شیرین

□

با بیم و ناامید به سختی زی او شدم

□

تو چو مردان، این بدین ده آن بدان

□

شبی از دل تنگ تاریک‌تر

□

جهاندار چون ابر و چون آفتاب

□

کجا با بوم گردد جفت تاووس

□

نگر شگفت نیاید ترا ازین سخنان

□

همان به که این درد را نیز چشم

□

که تا بر ما زمانه چوب زن بود

□

در به نبات اندرون فریشتگانند

□

می‌نواز از سر انعام دعاگویان را

□

به اول سخن دادیم دستگاه

□

عشر ادب خوانده ز سبع سما

□

هر که مرد اندر تن او نفس گبر

□

هر ماه به شهری علم شاهی شاهان

□

نباید به بالین سر و دست ناز

□

کیانی تاج را بی‌تاجور ماند

□

چون نترسم که چو جائی بروم دیگر

□

خط بدادم من که در ایام شاه

□

چو خصمی قوی دید گردن گشاد

□

چشمه افروخته‌تر ز آفتاب

□

پرسیش از آتش دل گرم گرم

□

ز بیم جودش بخل از جهان هزیمت کرد

□

همه گنج پیش تو آراستست

□

درخت آنگه برون آرد بهاری

□

از عهد و وفا زه و کمان ساز

□

بنمای شمس مفخر تبریز رو ز شرق

□

ز سختی که تن را به هم برفشرد

□

با تو تصرف که کند وقت کار

□

مشک را بر تن مزن بر دل بمال

□

چونکه داور بود او داور بی غل و غشست

□

ازو شد دل پیلتن پرنهیب

□

ز مرزنگوش خط نو دمیده

□

آزاد شود به عقل بنده

□

رود درونه سم الخیاط رشته عشق

□

چنین چند روز آن نبرده سوار

□

بهتر از این مایه ستانیت نیست

□

از آن پس گفت تا داند خداوند

□

ملک چون کشت گشت و تو باران

□

تو از خون چندین سرنامدار

□

ز هر سو لشگری نو می‌رسیدند

□

ندارد خطر لاجرم مشکلات

□

بس کن این آب را نشانی‌هاست

□

طبیب بهی روی با آب و رنگ

□

ببین تا پیش تعظیم الهی

□

آنک بی همت چه با همت شده

□

ای پدر را نامور فرزند کاندر دور دهر

□

نگون اندر آمد شماساس گرد

□

زن از پهلوی چپ گویند برخاست

□

شام کنی طمع چو گیری عراق

□

بر تن هیچ کس از هیچ ستمگر نبود

□

بدینگونه از زخمهای درشت

□

نه بر در دیر خود پناهی

□

منم چون اشک خود در ره فتاده

□

به تیغ او چنان کرد وایشان چنین

□

همه دشت سرتاسر آهرمنست

□

همی تا پای دارد تندرستی

□

شو حذردار، حذر، زین یله‌گو باره

□

دگر که نام نکو یافته ست، و نام نکو

□

جز او کیست کز خاک آدم سرشت

□

ظریفی کرد و بیرون از ظریفی

□

باز می‌گفت ای عجب آن خادمک

□

بیابد، هر که اندیشد ز گنجش، برترین قسمت

□

که ماهیست مهراب را در سرای

□

مکن پرده دری در مهد شاهان

□

گر نیستت خبر که چه خواهد همی نمود

□

راست گفتی جبال حلم امیر

□

ز روسی سواری درآمد چوپیل

□

در لافگه شگفت کاری

□

به ناظر همعنان گردید منظور

□

راست گفتی که تیرشاه گشاد

□

بپیچید و اندیشه زو دورداشت

□

کنون کز مهر خود دوریم دادی

□

کردی از صدق و اعتقاد و یقین

□

خسروا خوبتر ز صورت تو

□

بود غاری در آن خرابستان

□

کوثر چکد از مشام بختش

□

رحم کن پنهان ز خود ای خشمگین

□

بسته‌ی ایزد بود از فعل خویش

□

به جای خرد سام سنگی بود

□

درون سنگ از آن می‌کند مادام

□

جز که تو زنده به مرده ز جهان کس نفروخت

□

آه و دردا که بی او هرگز نتوانم دید

□

هر آنچ او نموده گه کارزار

□

در صحبت آن نگار زیبا

□

منم زین طوق چون قمری فغان ساز

□

در چهره‌ی او روزبهی بود پدیدار

□

که مازندران شهر ما یاد باد

□

پس آنگه از خزو دیبا و دینار

□

وان را که حاسد است حسد خود بس است

□

کسی به حیلت و جهد از سرشت خویش نگشت

□

جز این نیستم چاره‌ای در سرشت

□

ولایت بین که ما را کوچگاهست

□

گر کمر بخشیم که را بر کنم

□

جمع شد نزد او هزار هنر

□

ز لشکر یکایک همه برگزید

□

مهین بانو چو بشنید این سخن را

□

یکی سوی دوزخت همی خواند

□

امیر عالم عادل به کام خویش زیاد

□

ز معراج او در شب ترکتاز

□

مجنون چو حدیث عشق بشنید

□

سمند تند رو میراند و می‌تاخت

□

زآنچه امسال کرد خواهد خصم

□

شما را سوی پارس باید شدن

□

به روز ابر غم خوردن صوابست

□

دل بخیره چه کنی تنگ چو آگاهی

□

ایا، سپهر کجا همت تو باشد، پست

□

شب افروز شمعی برافروختم

□

که شیر اینجا رسد بی‌زور گردد

□

چشم نرگس کور شد بازش بساخت

□

وقت پروازش بر پای دوال اندر ماند

□

چنین گفت با بندگان سرو بن

□

سخن در نیک و بد دارد بسی روی

□

نخرد بجز غمر خارش به خرما

□

کار سره و نیکو بدرنگ بر آید

□

در آن پرده کز گردها بود پاک

□

خم ابروم اگر زه بر کمان بست

□

در قفس آن مرغ خوش الحان که چه

□

تا چند روز دیگر از آن هر وصیفتی

□

چو آواز داد از خداوند مهر

□

که ما هر دو به چین همزاد بودیم

□

چند ربودی و ربائی هنوز

□

مرد را اول بزرگی نفس باید، پس نسب

□

ذوق انجیر داده دانه‌ی او

□

سعادت یار او در کامرانی

□

مدتی معکوس باشد کارها

□

گرچه دورم به تن ز خدمت او

□

اگر توشه‌مان نیکنامی بود

□

ایا تبریز سلمنا علی نادیک تسلیما

□

حدیث هبل سوی دانا نبود

□

همه بیابان زان روشنایی آگه شد

□

لشگر و گنج شد بر او انبوه

□

همان انگار کامد تند بادی

□

به یاد مقدمت ای قبله‌ی دین

□

از پی آن تا ببرد حلق بدخواهان او

□

ببردست روشن دلش را ز راه

□

ای وادیی که سیب در او رنگ و بوی یافت

□

دین جد خویش را تازه کند

□

با همه مهتران یکیست به کسب

□

ز رومی چه برخیزد و لشگرش

□

کسی بر ناربن نارد لگد را

□

در زمین بودیم و غافل از زمین

□

چون عطا بخشد اقرار کنی

□

اگر چاره دانی مراین را بساز

□

عین پنهان داشتن شد علت پیدا شدن

□

دل در نشاط بسته و تن داده

□

در هر سخنی زان تو علمی و سخاییست

□

نخواندی ز تاریخ جمشید شاه

□

به صنعت هر دم آن استاد نقاش

□

زنگ‌زدای دل دلخستگان

□

بخت احرار زیر خدمت اوست

□

یکی نامدار از میان مهان

□

ایا خوبی و لطف شه شمردم رمزکی از تو

□

طاعت به گمانی بنمایدت ولیکن

□

هر کجا گرم گشت، با خوی او

□

توئی گوهر آمای چار آخشیج

□

بر هر ورقی که حرف راندی

□

هست تفصیلات تا گردد تمام

□

به حیله پایگه همتش همی‌طلبد

□

کنون نو شود در جهان داوری

□

شب عیش بود نی نقل و سمر

□

آن مال خدای است که زنهار نهاده‌است

□

شاه از من به دل گران گشته‌ست

□

در آن پرده کز راستی یافتم

□

درم بگشای و راه کینه دربند

□

به ناگه حیله‌ای سازد زمانه

□

اندر سخاوت به جای خورشید

□

چو بختی که بی‌آگهی بگذرد

□

سبوس ار چه که پنهان شد میان آرد چون دزدان

□

قضا آن یابد از میر خراسان

□

همچو زلف نیکوان مورد گیسو تابخورد

□

روز آن باشد که او شارق شود

□

گرم خواهی به خلوت بار دادن

□

آلت اشکار خود جز سگ مدان

□

هم شهر گیر و هم پسر شهر گیر

□

یکی بومهین خیزد از ناگهان

□

دل از بهر تو یک دیکی بپخته‌ست

□

می‌روی هموار و گوئی کایدرم

□

رهی که دیو درو گم شدی به وقت زوال

□

آن یکی از حقد و دیگر ز ارتباط

□

این عقد نشان سود باشد

□

جوانی پیش او گردید حاضر

□

طبع او چون هواست روشن و پاک

□

مگر با درود و سلام و پیام

□

کاین چنین شاگردکی بدفعل و بدرگ سر کشد

□

اگر دوست داریم نام نکو

□

آب آن خدمت شریف کشد

□

این به تقدیر سخن گفتم ترا

□

رفتند برون به میزبانی

□

هر پیمبر فرد آمد در جهان

□

هر چه عارست به بدخواه ملک باز شود

□

بفرمود پس تا به هنگام خواب

□

فلا تسق بکاسات صغار بل بطاسات

□

زخار و خس چو گلشن کرد خواهی

□

گر تو رفتی سوی ارمن بدل بیژن گیو

□

تا جدا گردد ز گندم کاهها

□

دماغ از چاشنیهای دگر نوش

□

دمی بی یکدگر آرامشان نه

□

همه سری در آن چه دارد راه

□

چهل روز بر پیش یزدان به پای

□

من چند گفتم های دل خاموش از این سودای دل

□

با زخم دیو دنیا بس باشد

□

شرع الاهی و سنت نبوی را

□

چون عنایتها برو موفور بود

□

نوائی بر کشید از سینه تنگ

□

از دل و از دیده‌ات بس خون رود

□

اما چو کسی دگر ندارم

□

تا که نورش کامل آمد در زمین

□

فاعلاتن فاعلات فاعلاتن فاعلات

□

در بند بود مستمند بندی

□

رو قدم همت از دوکون برون نه

□

نه جزای آن زنا بود این بلا

□

صاحب طرفین عهد باشی

□

چرا چون جغد در جیب آوری سر

□

گر شود شاه زاده شهزاده

□

تا بدین ملکی که او دامست ژرف

□

اشتاب مکن آهسته ترک

□

وانکه به نزدیک تو دی خوار بود

□

خیمه‌ی آسمان زرین میخ

□

جمله ادراکات را آرام نی

□

عشق ارز تو آتشی برافروخت

□

سر ما را بی‌گمان موقن شود

□

چه شاهی را دگر کرسی نشین ساخت

□

چون برآید گوهر از قعر بحار

□

در پی آن می که خوردم از پیاله وصل تو

□

چون شد آبستن به حکمت‌ها زبان مرد علم

□

کله مدح تو بر فرق چنین تاجوران

□

تو به هر صورت که آیی بیستی

□

ز رقص ره نمی‌شد طبع سیرم

□

چرا چون می‌کنم نظاره‌ی او

□

طهماسب شه آن سپهر تمکین

□

از صفاتش رسته‌ای والله نخست

□

جنان فی جنان فی جنان

□

همی خویشتن را نبینیم نفعی

□

به بستان درآی و ببین بامدادان

□

چون صلای وصل بشنیدن گرفت

□

سررشته غیب ناپدیدست

□

تا ببیند دشمن خود را نزار

□

باج ده فخر کند گر به مثل گیرد باج

□

کین جهان جیفه‌ست و مردار و رخیص

□

دست جز این پرده به جائی مزن

□

اگر سهل است و آسان بر تو، بر من

□

نبود به هیچ باغ چو تو سرو میوه‌دار

□

چونک گفت من گرفتت در گلو

□

وگرنه من کیم کز حصن فولاد

□

وصله‌ی پالان خر خارکش

□

علو همت عالیش در جهانگیری

□

ور کسی را ره شود گو سر فشان

□

این نفس جان دامنم بر تافتست

□

بی‌هنرت گر بگزیند چو زر

□

چو تو بی‌رای و بی‌تدبیر او را پیروی کردی

□

وقت بازی کودکان را ز اختلال

□

هر باد که بوی او رساند

□

اندکی جنبش بکن همچون جنین

□

از پی گنجایش برخاست دیوار حجاب

□

گر بباری گوهرت صد تا شود

□

عمر به بازیچه به سر میبری

□

کرا دست کوتاه یابی ز دانش

□

ولی نبرد به سر وصف روی گل رنگت

□

او عوان را در دعا در می‌کشید

□

سر جوش خلاصه معانی

□

در این تاریک شب خود را رساند

□

ورنه قصد خیر کن ای قبله نزدیک و دور

□

مرگ دان آنک اتفاق امتست

□

گرچه جوانی همه فرزانگیست

□

امروز کوفتم به پی آنک او دی

□

فرود آی تا چشم بد را بسوزد

□

گربه کرده چنگ خود اندر قفص

□

پیغمبر کو نداشت سایه

□

با هوا و آرزو کم باش دوست

□

عجب آبیست در جوی تو فرمان قضا جریان

□

جهد کن تا نور تو رخشان شود

□

تازه کن ایمان نی از گفت زبان

□

بمیرد صورت جسمی، سخن ماند ز ما زنده،

□

کی بود زیبا چو رنگ روی غمخواران تو

□

ذکر هر چیزی دهد خاصیتی

□

پس او در غلامان و کنیزان

□

به آسایش به روی سبزه افتاد

□

به علت دگرم نیز عذر لنگی بود

□

گوش بنهاده بد آن مرد خبیث

□

روز به آخر شد و خورشید دور

□

تو گردنت افراخته وان عاجز مسکین

□

گر آسمان به مایه شود کمتر از زمین

□

عقل حیران که چه عشق است و چه حال

□

اگر من برنخوردم از نکوئی

□

یک جهودی این قدر زهره نداشت

□

بگشای چشم دقت و از بهر نصرتش

□

لعبت مرده بود جان طفل را

□

جزوها را رویها سوی کلست

□

دهر تنین خورنده است بر این مرکب

□

ز جور ظالمان در شهر خویشی

□

که خنوسش چون خنوس قنفذست

□

منم آن سایه کز بالا و از زیر

□

ز منقارش دو انگشت همایون

□

بلند رتبه امیرا کسی که از توفیق

□

الخبیثات الخبیثین را بخوان

□

گر نروی در جگرت خون نهند

□

جغد و کلاغ بنشاند آنجا که بود طوطی

□

عوان سگ است چو در نیتش ستم باشد

□

جرات و جهلت شود عریان و فاش

□

دانی که چنین عروس مهدی

□

این حدیث آخر ندارد باز ران

□

به جای ماند دو روزی ولی نرفت از جا

□

هم‌چو کفتاری که می‌گیرندش و او

□

وزر او و صد وزیر و صدهزار

□

شو دست بدو در زن و جدا شو

□

اسب دولت به سر درآید زود

□

آدمی را پوست نامدبوغ دان

□

بدان پرندگی طاوس اخضر

□

ز شوق وصل آن تابنده خورشید

□

گرش دهی به کسی با هزار به دره زر

□

ای در از اشکست خود بر سر مزن

□

بر مه و خورشید میاور وقوف

□

یار تو تیمار ندارد ز تو

□

سودی نکنی ز دین تصور

□

بی‌فتیل و روغنش نبود بقا

□

نصرت که عدو ازو گریزد

□

شرح این از سینه بیرون می‌جهد

□

به یکی وعده‌ی زرقم کرد

□

چون دری می‌کوفت او از سلوتی

□

چون من و تو هیچ کسان دهیم

□

تا نرفتی به حج نه‌ای حاجی

□

جانت بسی شکنجه‌ی غم خورد و کم نشد

□

زانک نور از دل برین دیده نشست

□

چو برناید مرا کامی که باید

□

چنین تا چند از غم زار باشم

□

پا درین مشهد به حرمت نه که فرش انورش

□

حکمت حق در قضا و در قدر

□

نقش وفا بر سر یخ می‌زنند

□

حرص بینداز و آب‌روی نگه‌دار

□

تو در خوف از خودی، از خود چو رستی

□

اسپ زیرکسار زان نیکو پیست

□

نجات آخرت را چاره‌گر باش

□

نام حقم بست نی آن رای تو

□

در تو پوشانند اگر از عیب مردم صد لباس

□

گفت او را کی زدم ای جان و دوست

□

ای مبارک خنده‌اش کو از دهان

□

دانی که چون شدم چو ز دیوان گریختم ؟

□

چون نزول عیسی اندر عهد ما ناممکن است

□

اقسم بالله ان فی جلدی

□

دریای مصاف گشت جوشان

□

شه و دستور در پایش فتادند

□

حاصل که همعنانی همت نموده چست

□

زیج مهرست رای رخشانش

□

حال دریا ز اضطراب و جوش او

□

نیش زمانه چو بر آشفته شد

□

وه که ز زاغان اهل قال چه آید

□

خطبت فیها کقس ساعدة

□

برنجد شدی چو شیر سرمست

□

جفت در یک خرد وان دیگر بزرگ

□

فتد هم رخنه در بنیاد بیداد

□

چه نهی پیش پخته باده‌ی خام؟

□

هست بیرون قطره‌ی خرد و بزرگ

□

جمله رفیقانت رفته‌اند و تو نادان

□

به هر مجلس که جمع آیند خوبان همچو استاره

□

ضحکت عروسا مقلتی لدی البکاء

□

بدان عارض کز او چشم آب گیرد

□

ز بهر خوشه کردن ساخت چون داس

□

که هست از مدد منعم غنی و قدیر

□

قاضیی مرد وماند ازو صد باغ

□

گه کلهت خواجگی گل دهد

□

اگر با سر شبان خلق صحبت کرد خواهی تو

□

روزی که حکمت از پی تحقیق وعدها

□

جرم کجمر جامد مسائلتی

□

درو در بسته صندوقی ز مرمر

□

این چنین ظن خسیسانه بمن

□

از خود گشود دست و به زنجیر یاس بست

□

از کلام ار وفا پژوه کسست

□

نبض او بر حال خود بد بی‌گزند

□

زمن سیر گشتند و نشگفت ازیرا

□

در دوستی تو و ره تو

□

شاه جوان مردان علی در خفی، هم در جلی

□

وانکس که نه جان به تو سپارد

□

الاهی جانب من کن نگاهی

□

بس که شد از هیبتش جان ز بدنها برون

□

پرگهر حجرهاست در حجرش

□

کو ز آدم ننگ دارد از حسد

□

وان مرد که او کتب فتاوی و حیل ساخت

□

بمن گر سخن از پی آن فرستی

□

دوام نعیم بالزوال مخبر

□

بجای فندق افشان بود بر سر

□

بیش ازین با خلق گفتن روی نیست

□

ز گرگ حادثه در عهد او رمان مشوید

□

نام جسمی چنین حدید بود

□

دولتیی باید صاحبدرنگ

□

اگر گوئی «فلان کس داد و بهمان مر مرا رخصت»

□

زانکه در وصف او هنرمندان

□

کنم از سوز عشق آن نکته‌رانی

□

کردند بی خروش و فریاد

□

کشد بر سنگ رحمت پاکی جود

□

شاه شهید خود به عزای خود آمده

□

بوده با هر دلیش معرفتی

□

آن زمان که بحث عقلی ساز بود

□

چون سر که چکاند او ره ریشت بر

□

زان مجازش حقیقی بنمود

□

مطبخی‌ات هیمه ز خوی درشت

□

لبهاش که خنده بر شکرزد

□

پیر لرزان گشت چون این را شنید

□

دو خزانه در از کلام بدیع

□

هر چه آید به خفیه در دل پیر

□

زود قدمگاهش بشکافتند

□

من ندیدم گنده پیری همچنین

□

ازین شراب اگر جرعه بر زمین نچکد

□

مباد از صحبت وی هیچ بیم‌ات!

□

نکته‌ها چون تیغ پولادست تیز

□

با وجود آنکه چون کوه گرانش پیکریست

□

بس که با یک یک ز مملوکان خویشی مهربان

□

باز چون میل آب و دانه نکرد

□

هر دو نی خوردند از یک آب‌خور

□

دل در شکمش به تیر برهان

□

یک سخن گفته دو عالم زآن سخن جان یافته

□

قبه‌ی چتر تو گشت بلند

□

عهد جوانی بسر آمد مخسب

□

من برین در طالب چیز آمدم

□

پر از مدح تو دیوان‌ها امانم

□

گر ترا تیغ حکم در مشتست

□

زامدن مرگ شماری بکن

□

من بار نخواهم از تو زیراک

□

مردم چشم تو سیه کارند

□

ای ز کرم چاره‌گر کارها!

□

در رتف این بادیه دیو لاخ

□

درون خلوت جاهش جملیه ایست شکوه

□

اگر سد حفظ تو حایل نگردد

□

نکند هر چه عقل نپسندد

□

گر ستدندش ز من ای حیله‌ساز

□

معدن علم علی بود به تاویل و به تیغ

□

چه بینی سبزه دنیا؟ که چشم جان کند خیره

□

انوری کو و دل انور او

□

ای حمیرا آتش اندر نه تو نعل

□

تو بدان عادت که او را پیش ازین

□

چشم این کی از تو بود ای داور کی اقتدار

□

گر چه بر خویش بد پسندیدی

□

گر سخن راست بود جمله در

□

جفت را جفت و طاق دان زنخست

□

خاصگان او ندیم مجلس خاص قدم

□

بهر آزادی‌ام برات نویس!

□

عاشقم بر قهر و بر لطفش بجد

□

دیده‌ی بخت عدوی تو چنان رفته به خواب

□

بردی ز جان معقول را وین عقل چون معزول را

□

چون خرد با دلت خلیل شود

□

پرده درد هر چه درین عالمست

□

سبب خشم بخت پیدا نیست

□

هر شب منم و خیال جانان

□

سخنی از درون بدر نکند

□

دشمن طاووس آمد پر او

□

باز تره در دو ماه اندر رسد

□

دیدم که لبش شراب نوشد

□

اصل اینها چو نیست جز یک حرف

□

بو قلاووزست و رهبر مر ترا

□

ای فخرکننده بدانکه گوئی

□

چون بدو گویی و بدو شنوی

□

آن مبین کم سریست یا پاییست؟

□

هست بسیار اهل حال از صوفیان

□

بسکه بر سر زند شکسته سرش

□

چو بخندد نهال‌ها ز ریاحین و لاله‌ها

□

خانه چون تیره و سیاه شود

□

طبع جهان از خلل آبستنست

□

به زهد و طاعت یابد عمارت و نزهت

□

چه ملک پیکری! بنام ایزد

□

ز بستان ارم رویش نمونه

□

ای دوای نخوت و ناموس ما

□

در شب بدرنگ بس نیکی بود

□

از ره روان گردی روان صحبت ببر از دیگران

□

منعمی کندرو کرم نبود

□

تا چنان شد کان عوانان خلق را

□

گر در لباس جهل دلم خفته بود

□

قدسیان منزلت این چو همه در نگرند

□

اندرو گر کرامتی بودی

□

هر چه ذوق طبع باشد چون گذشت

□

از جزای خیر او را قافله در قافله

□

چو درماند نگوید او جز او را

□

حق نداد از طهارت کعبه

□

رنج و غم را حق پی آن آفرید

□

گر دلم نیز سوی حرص و هوا میل کند

□

یک سخن با خویشتن گفته و زان هر ذره را

□

کوش تا بی‌حضور دل نروی

□

می‌ببیند خال بد بر روی عم

□

این همی گفتند و دلشان می‌طپید

□

لیک سایه آن صنم باید که بر تو اوفتد

□

تا سر مویی از ریا باقیست

□

نقش جنسیت ندارد آب و نان

□

شاد شدی چون بشنیدی که پار

□

نیستی ار مستحیل از پس آل رسول

□

بر تو آن علمها وبال شود

□

خاک زمین در دهن آسمان

□

اهل مهمانسرای عالم را

□

نه شخص عالم کبری چنین بر کار بی‌جان است

□

طرح بینی اگر بلند بود

□

مطلق آن آواز خود از شه بود

□

وین بی کناره جانور

□

غرق دریا حیاتیم و چو دریا خشک لب

□

مراد وی قبول خاطر توست

□

عهد چنان شد که درین تنگنای

□

مرد سفلی دشمن بالا بود

□

ز خورشید ازل زر شو به زر غیر کمتر رو

□

علم نصرتت ز عالم نور

□

سرطلبی تیغ زبانی مکن

□

دوستان اهل بیت تو به نور علمشان،

□

پس ندا کرد سوی مجلسیان:

□

شرع را خوار کرد، خوارش کن!

□

دید اعرابی زنی او را دخیل

□

بسکه در دشت خیبر از تیغش

□

در تو نهان چهارجو هیچ نبینیش که کو

□

ور کند سرکشی، هلاکش کن

□

از همه دلها که آن نکته شنید

□

آرزوی خویش بباید درو

□

تن ماند کنون و نیم جانی

□

گل در آغوش و، خراش خار نی

□

مرد و زن چون یک شود آن یک توی

□

کاف و نون همچون کمند آمد جذوب

□

پنج حس از مصاحف نور و حیات جامعت

□

سال ها درد و رنج باید دید

□

باد مبارک گهر افشان او

□

ای همه ساله دنان بگرد دنان در

□

شاهزاده چو سوی او نگرید

□

همه گیتی به ذات او قایم

□

تو چه دانی ذوق آب دیدگان

□

داورا دادگسترا شاها

□

وامروز در این پلید بیغوله

□

خوب گفت این سخن چو در نگری:

□

هرچه دهد مشرقی صبح بام

□

آمدن لاله و گذشتن او کرد

□

خویشتن را درون آن خانه

□

آنکه دست قدرتش خاکت سرشت،

□

این سبب را محرم آمد عقلها

□

در وجود آدمی جان و روان

□

داده استاد، جان به آب و گلش

□

زو چه رنجی که دسترنج تو خورد

□

نیم جان بستاند و صد جان دهد

□

دانست باید این و جز این زیرا

□

زهی خلق کریم تو معطر کرده عالم را

□

بهر مطلوبش اختیار سفر

□

روز بیک قرصه چو خرسند گشت

□

تلطفی که ندارد بجز تو پشت و پناه

□

فالصقتنی علی صدر لها بهج

□

جهل خوابست و علم بیداری

□

همچو امرد که خدا نامش کنند

□

دهر بد گوهر به شر آبستن است

□

منشا این سخن هم از جایی است

□

بیا بردار بند زر ز سیم‌ام

□

سوختنی شد تن بیحاصلم

□

ور رهی خواهی ازین سجن خرب

□

زهی پیش یاجوج شهوت کشیده

□

که مکن زان در اوحدی را دور

□

خفته از احوال دنیا روز و شب

□

بگریزد او ز تو چو تو فتنه شدی برو

□

تا عراقی جان رسیده به لب

□

که تواند ز آب گندیده

□

فر همای حملی داشتی

□

ایکه خواهی عطای بیخواهش

□

مملکت بی‌شمار شهر بسی و دیار

□

نه به ایمان کشید سوی یمن؟

□

گر وظیفه بایدت ره پاک کن

□

بستان خدای است، چنان دان که، شریعت

□

بسکه بر خوان او نواله ربود

□

سکر و هشیاری‌ات یکی گردد

□

ای دریغا اشک من دریا بدی

□

مگو نتوان دوباره زندگانی

□

مرغ حقیقت ز تغنی فتاد

□

مشتری باشدش به ماه دوم

□

دشمن تست این صدف مشک رنگ

□

در بود مر مدینه‌ی علم رسول را

□

فعل و فعال و وجد و ماهیت

□

گرچه بس لامع و نورافشان است،

□

زاری ما شد دلیل اضطرار

□

خاص از پی بر کشیدن دار

□

تا به راستی گرود زین پس

□

از پی جمع ساز و آلت او

□

ای خنک آن کو نکوکاری گرفت

□

چشم حکما به خار مشکل

□

بحر محیط رشحه‌ای از فیض فایضم

□

صبح و شام‌اش روی در خود داشتی

□

نرمی دل میطلبی نیفه‌وار

□

بگفتی کاین سزای آنچنان دست

□

حسن را صورتی مبین و مدان

□

رخت خود در خرابه‌ای بردم

□

ششم نیز کانرا دهد مهتری

□

«مکن بدی تو و نیکی بکن» چرا فرمود

□

ز آب رویت خلیل را آتش

□

جز بدی و ددی نداند هیچ

□

ز گفتار و کردار آن شوخ مرد

□

همیشه تا بود این حال دور گردون را

□

شهر قم کز تندی باد حوادث دیده بود

□

گر چه آبی تنک نماید و سهل

□

سزا خود ز کسری چنین نامه بود

□

مردم مشمار بی‌وفا را

□

هر که در ملک جان امین نبود

□

بر سخن بیهده کم شو دلیر!

□

وگر زیردستی شود مایه دار

□

کلید قفل و بند آرزوها

□

سر عنقاست؟ یا دماغ نهنگ؟

□

قایدی باید اندرین مستی

□

پیاده بدانند و پیل و سپاه

□

سخن چون راست باشد گرچه تلخ است

□

خوش بهاری است، لیک آن کس را

□

کی‌ام من، وز وجود من چه خیزد؟

□

جهاندیدگان یک به یک شاه‌جوی

□

همه روی هوا را نیزه خونین فرو گیرد

□

به فر و شوکت و اقبال و حشمت چون گذارد پا

□

الف قامتست و را ابرو

□

یکی از ردان نامش آزادسرو

□

راستی در کار برتر حیلت است

□

پای دل را به دام او بستم

□

عشق جام تو و شراب تو بس

□

بپژمرد بر جای بوزرجمهر

□

چه شد گو خاک باش از جمله در پس

□

چو بود گنج خرد، شد نهان به خاک سیاه

□

بعد از آن حق مادرست و پدر

□

شتروار سیصد بیاراست شاه

□

گفتم که: « بشنو، رمزی ز بنده »

□

و سد باب لدار ترب سدته

□

لحظه لحظه جانب او می‌شتافت

□

برین داستان زد یکی مرد پیر

□

بر رگ جان فتد آن عقده ز پیکان خدنگ

□

خرم آن روز کاین چنین بنشینی

□

به خرمند خرده دانش ده

□

چنین گفت باسرکشان غاتفر

□

دلیل سود ندارد تو را دلیل منم

□

زین رو همی خروشد و سیلی زند به خاک

□

چون کسی اندرین اصول رسد

□

مه آمیخت در جام شیر و شکر

□

چراغ چشم چرخ انجم افروز

□

ور کریمی نه سربلند و جواد

□

بر فتوح کسان میفگن چشم

□

عتابهاش چو سیل دمان، نهنگ اوبار

□

هوش‌ها چون مگس در آن دوغست

□

عشق ز اوصاف کردگار یکی است

□

نمی‌دانم که نامت از که پرسم

□

بود مقصود من ز این یک دو بیت اظهار این مطلب

□

کثرت مایه اجلال تو می‌آرد روز

□

ببستند آذین به شهر اندرون

□

هر که چون خیمه رفت دربندش

□

هر که در زندان قرین محنتیست

□

صلای صحت جان هر کجا که رنجوریست

□

به من در نگر تا نگویی که من

□

تازه کن جان نسیم حیات

□

طاعت عامه گناه خاصگان

□

بهم بر زد کمند صید پرویر

□

بیامد بران دشت نخچیرگاه

□

در کمانی سبک خدنگ نهند

□

بایزید آن نکته‌ها را هوش داشت

□

در لطف و در نوازش آن شه نگاه کن

□

تو تا زنده‌بودی که آگاه بود

□

هر چه نامش نه پسندیده کنی

□

کای شریف من برو سوی وثاق

□

اگر یابد خبر از ریزش دست گهر بارش

□

نشستند و او را به آیین بخواست

□

دایم این شمع‌ها فروزنده

□

دانش ناقص کجا این عشق زاد

□

علمت بابتداء حال عشقی

□

فرستاده‌یی رفت بر هر سوی

□

گرفتندش که: «ما را بنده است این

□

چون ابوبکر از محمد برد بو

□

دراین آب و هوا بوی وفا نیست

□

درون نرم کرده به دیبای روم

□

منشان پیش یکدگر زن و مرد

□

کرد اشارت با غریمان کین نوال

□

هوش‌ها چون مگس در آن دوغست

□

به خورشید و ماه و به استا و زند

□

زین سماعت چه چیز نظم شود؟

□

آنک کالانعام بد بل هم اضل

□

اطلس گردون به قد لامکان بودی بلند

□

همان دانش و دین و پرهیز و رای

□

کان یکی گر سگست گرگ شود

□

هر منافق مصحفی زیر بغل

□

چو یعقوب وقتم یقین بوی یوسف

□

چنین گفت با رومیان شهریار

□

به قدر وسع در اصلاح کوشد

□

گرگ ظاهر گرد یوسف خود نگشت

□

فرو گیر این کتاب از گوشه طاق

□

نه اندر جهان نامداری نوست

□

زان دل ابرساز دریا کن

□

هر کجا شمع بلا افروختند

□

گیرنده خواهد جوینده خواهد

□

که او را فگندی کنون پای دار

□

این فطیری که کرده‌ای تو به دست

□

زین حراره پای‌کوبان تا سحر

□

تند بادی که کند صدمه او کوه نگون

□

نیاویختند ایچ با رومیان

□

گر نشاید که عذر ما خواهی

□

ای خنک آن را که بیند روی تو

□

این کله را بده سری بستان

□

فرستاده باید یکی تیز ویر

□

زر و سیمی که دزد داند برد

□

کین روا باشد مرا من مضطرم

□

رکاب دلدل او طوقی از نور

□

چنین گفت کز گردش آسمان

□

هر چه کاری همان درود توان

□

هوی هوی باد و شیرافشان ابر

□

ای از رخ دوست یادگاری

□

زمانی همی بود تا یافت هوش

□

تویی از هر دو عالم آرزویم

□

در خرابات آمدی شیخ اجل

□

لامکان نیست بجز عرصه گه مضماری

□

می و رامش و زخم چوگان و کار

□

فاش و پنهان ز هوشیار و ز مست

□

نامناسب می‌نمود افعال او

□

جهان تا جهان باشد او شاه باد

□

خرامید داراب نزدیک اوی

□

ز آن «حکیم‌اش» وصف حسن زهره گفت

□

گر شود قلبی خریدار محک

□

سراپا گشت جان بهر سپردن

□

ز چاه اندر آویختنش سرنگون

□

من ده خویش پربها کردم

□

هر که این نیمه ببیند رد کند

□

هم‌اندر زمان لشکر آنجا رسید

□

همان کار آهنگران دیر بود

□

اعتدال ار ز زر بیاموزی

□

کی بروید سبزه‌ی ذوق وصال

□

خون بدخواه بر احباب تو چون شیر حلال

□

کسی را که درویش بد داد داد

□

گر چه کارت به جای خود نبود

□

استعیذ الله من شیطانه

□

که گفتی بسوزد همی لشکرم

□

چنین گفت با او یل اسفندیار

□

گر چه خالی ز برگ و ساز آمد

□

می‌شدم از بند من یکبارگی

□

سخن را با سخن گفت و شنود است

□

که این گوهران را چه سازی کنون

□

گر به قسمت سخن تمام شود

□

معجزه بیند فروزد آن زمان

□

پشوتن بیامد سوی نامجوی

□

در خانه پیداتر از کاخ بود

□

گرامی دری از بحر کریمی

□

آدم خاکی برو تو بر سها

□

شرح احوال حجیم و صورت حال جنان

□

فرستاده‌ی نامور بازگشت

□

قلم در گفتهای دیگران کش

□

در شریعت نیست دستوری که ما

□

چو نزدیک اسپ اندر آمد ز راه

□

چو او شهر ایران به گشتاسپ داد

□

رنگ او تیرگی است و تنگی

□

ناامیدیها بپیش او نهید

□

ز گنج آسوده باشد آن هنر سنج

□

سپهر اندرین نیز چندی بگشت

□

چرخ بسته میان به طاعت او

□

تا که آن بو جاذب جانت شود

□

بشد بامش از ابر بارنده‌تر

□

دو گیتی به رستم نخواهم فروخت

□

چو دیدی کار، رو در کارگر دار!

□

ور سالت را بسی فایده‌هاست

□

اگر شبه درر باری نبودی درگه بارش

□

پشوتن بگفت آنچ درخواستی

□

چون به پاکیست فرق این که و مه

□

در حقیقت ره‌زن جان خودند

□

ندید از درخت اندرو آفتاب

□

همه دشت غرمست و آهو و گور

□

«رخنه کز نادانی افتد در مزاج،

□

خون شود کهها و باز آن بفسرد

□

مرا گنجی نهان اندر نهاد است

□

همه مهتران زار و گریان شدند

□

چون که شهوت شود هم آوازت

□

هر که دید الله را اللهیست

□

چو بهرام و چون ساوه و ریونیز

□

بدارنده‌ی آفتاب بلند

□

گه نوشته‌ست کم وگاه فزون

□

گفت اکنون عیبهای او بگو

□

خطوط نورخورشید جلالت

□

هم از لشکر آنکس که بد نامدار

□

خود نمایی به اسب و جامه مکن

□

کفر و ایمان نیست آنجایی که اوست

□

همان اسپ و گردون و صندوق برد

□

نبود ایچ ز ا ندیشه مغزم تهی

□

هر کسی را به قدر پایه‌ی خویش

□

گفت پیغامبر که عینای تنام

□

مدار زندگی بر چیست برعشق

□

بکردار کشتی بیامد هیون

□

پسر از خانه جور دیده و خشم

□

خود مرا استا مگیر آهن‌گسل

□

به هنگامه‌ی بازگشتن ز جنگ

□

چو جوشن بپوشید پرخاشجوی

□

به تسخیرش عزیمت‌ها بخوانم

□

چون ز عادت گشت محکم خوی بد

□

کی بود چون دفتر گل پیش دانایان کار

□

خنک آنک او را بود چون تو پشت

□

شیر اگر دیگری تواند داد

□

در تمامی کارها چندین مکوش

□

چو پای ترا او نکردی به بند

□

چو دارا بدید آن دل و رای او

□

مرتب ساخت از بهر زلیخا

□

ز ابر گریان شاخ سبز و تر شود

□

که این از خوی شیرینم نشانی‌ست

□

مکن هیچ کاری به فرمان زن

□

شد عیان زین دو چار کاشانه

□

خود نیامد هیچ از خبث سرش

□

گیا هست و آبشخور چارپای

□

همی سوزد از مهر فرش دلم

□

زمان عقل بیرون رفت‌اش از دست

□

هر که در روز الست آن شیر خورد

□

من ندادم که مفت و ارزان بود

□

بدو گفت زال ای خداوند مهر

□

صورت اهل حکمت این باشد

□

فاطمه مدحست در حق زنان

□

ببردند نامه به هر کشوری

□

درختی بکشتم به باغ بهشت

□

سوسمار از تف آن در تب و تاب

□

حمد تو نسبت بدان گر بهترست

□

حواست را بدین خدمت سپردن

□

به کینه سزاوارتر کس منم

□

از دم گرگ بگسل این رمه را

□

باغبان گوید خمش ای زشت‌خو

□

بدو گفت اهرن که با من بگوی

□

بنه برنهاد و سپه برنشاند

□

حلم او انگبین ناب شود

□

کی شناسد کور دزد خویش را

□

آبش به نام سینه‌ی خصم تو گر دهند

□

چو من برگذشتم ز جیحون بر آب

□

گفت خود را به داد عادت کن

□

یک جوالم گندم و دیگر ز ریگ

□

جهان را ببینی بگشته کبود

□

بکوشیم و چون اسپ گردد تباه

□

نفس را عقل کن به دانش و داد

□

من سبب را ننگرم کان حادثست

□

بود چون خسروی گر کارفرما

□

مرا گر به زاول سرآید زمان

□

هر که زین پر شد و از آن خالی

□

آن مقلد شد محقق چون بدید

□

چو آمد به نزدیک تختش فراز

□

چو دارا به اسپ اندر آورد پای

□

معنی دار و صورت بندش

□

اندرین گردون مکرر کن نظر

□

اعمی ز هم جدا کند اندر اشعه‌اش

□

بدو گفت رو پیش دستان بگوی

□

صدق چون راست شد روانت را

□

چون گیاهش خورد حیوان گشت زفت

□

که گر در خور باغ بایستمی

□

نخستین درودش ز رستم بداد

□

ولی جانش ز داغ دل نرسته

□

تو چو موری بهر دانه می‌دوی

□

دگر فرمود شه کز رشک شکر

□

سرانجام ازان کار سیر آید او

□

دیر شد کز دکان گریخته‌ام

□

آنک یابد بوی حق را از یمن

□

همه پیش آن دین پژوه آمدند

□

به یزدان نمایم به روز شمار

□

کنهمه نالش از زبان که بود؟

□

صبر کردن بهر این نبود حرج

□

زمره‌ی عشاق را پایه‌ی والاست دار

□

ز هر پیشه‌یی کارگر خواستند

□

ما چه پوشیم؟ اگر نپاشی تو

□

یا به طفل شیر مادر بانگ زد

□

ز رویین دژ اکنون جهاندیده پیر

□

چو آیی به پیش تو آرم همه

□

زآنکه از گوهر عرفان خالی

□

چون رود خواجه به جای ناشناس

□

چو گل با هر خس و خاری قرین است

□

برآنم که تو خویش لهراسپی

□

اهل این داوری صبورانند

□

هان و هان با او حریفی کم کنید

□

به بلخ اندرون نامداری نبود

□

به بزم و به رزم و به خون ریختن

□

در دهان او ره اندیشه کم

□

ای خنک آن را که او ایام پیش

□

آب فواره‌اش به حوض بلور

□

کزین بد ترا تیره گردد روان

□

باغبانی، تو مزد خود بستان

□

مسجدی کان اندرون اولیاست

□

شود هردو بر دست او بر هلاک

□

ازین خواهش من مشو بدگمان

□

از ازل این هر دو به هم بوده‌اند

□

چونک کرخی کرخ او را شد حرس

□

نگفتی خسروان از من به تابند

□

یکی پیر دهقان آتش‌پرست

□

اینکه پیغمبرست باری دید

□

مشورت با نفس خود گر می‌کنی

□

همه شاه چهر و همه ماه روی

□

همه مهتران خواندند آفرین

□

دل عارف محل ایمانست

□

پس هلاک نار نور ممنست

□

کیست نی کان زمان نباشد گنگ

□

هوا خوش‌گوار و زمین پرنگار

□

باش با کم ز خود برادر و دوست

□

او بود محروم از صحرا و مرج

□

به آواز گفتند ما را دبیر

□

که گوید برو دست رستم ببند

□

ز جبریل این سخن یوسف چو بشنود

□

پس در آ در کارگه یعنی عدم

□

به سوی مصریان رو کرد آنگاه

□

فرستاده را جامه و بدره داد

□

نحس با نحس و سعد با مسعود

□

آن غلامک دم نزد از حال خویش

□

نگر تا پسند آید اندر خرد

□

چنین گفت پس با شغاد پلید

□

چو با ما بر سر غمخوارگی نیست

□

عفو خلقان هم‌چو جو و هم‌چو سیل

□

به قدر خانه جغدی در او خرابه نماند

□

بکشتند چندان ز رومی سپاه

□

خلق صد شهر گشته سر گردان

□

بر رخ صوفی زدند آب و گلاب

□

وزان جایگه بازگشتند شاد

□

چنان بد که روزی بیامد پزشک

□

به برجم اختر تابنده باشد

□

سجده و زاری زن سودی نداشت

□

از او در رشک گلزار ارم بود

□

به موبد چنین گفت کین مرد کیست

□

قمر را بیست و هشت آمد منازل

□

چونک حاکم این کند اندر گزین

□

فرستاد زندی به هر کشوری

□

پرستیدن شهریاران همان

□

شب که مرا دل سوی او رهبرست

□

انت وجهی لا عجب ان لا اراه

□

تکاوری که چو گردید گرم پویه گری

□

سر بانوانی و زیبای تاج

□

قدیم و محدث از هم چون جدا شد

□

کار آن کس نیست کو را عقل و هوش

□

چو نزدیک هیشوی و اهرن رسید

□

شمار سپاهش نداند کسی

□

تارک او گشت در خور تاج را

□

بوک آن گوهر به دست او بود

□

مگس طبعی یار بلهوس بین

□

به گیتی به دیدار او بود شاد

□

همه با هم به هم چون دانه و بر

□

کرد با او یک بهانه‌ی دل‌پذیر

□

به جنگ اندر آمد سپاه از دو روی

□

دلیران لشکر همه کشته‌اند

□

گرت از چپ دواند و گر راست

□

آن خلیفه گول هم یک چند نیز

□

عدل تو چون شود صلاح اندیش

□

بسی مردم بیگنه کشته شد

□

چو آشامیدم آن پیمانه را پاک

□

زنده‌ای کی مرده‌شو شوید ترا

□

گزیتش نپذرفت و نشنید پند

□

بران نامه بر مهر زرین نهاد

□

چون در آید سرش ز غفلت نوم

□

پیش از آنک شب شود جامه بجو

□

تو گویی از دلی آهی اثر کرد

□

سرت را ز تاج کیان شرم باد

□

نمونه باز بین ای مرد حساس

□

چون برهنه رفت پیش شاه فرد

□

چو آگاهی آمد به هر مهتری

□

کودکان خواجه گفتند ای پدر

□

تهمتن که گر دست بردی به سنگ

□

خاصه این دریا که دریاها همه

□

زحل گر به درگاه قصر رفیعش

□

چون در افکندند یوسف را به چاه

□

از آن جانب بود ایجاد و تکمیل

□

ضرب دف و کف و نعره‌ی مرد و زن

□

به دریای آب اندرون گرگسار

□

این روا و آن ناروا دانی ولیک

□

و گر سوی ایران براند سپاه

□

زین دو ره گرچه به جز تو عزم نیست

□

به دست غم مده خود را ازین بیش

□

اولش پوشیده باشد و آخر آن

□

ظهور قدرت و علم و ارادت

□

توبه می‌آرند هم پروانه‌وار

□

چو هیشو بدیدش بیامد دوان

□

چون کنی پا را حیاتت زین گلست

□

به دل گفت سالی چنین بگذرد

□

ور ندیدی چون چنین شیدا شدی

□

به چاهی شد فرو خصمت که نتوان بر کشید او را

□

آنچنان کز فربهی هر یک جوان

□

علوم دین ز اخلاق فرشته است

□

ساعتی با بخت خود اندر جدال

□

جهاندار گفتا که اینک پسر

□

گوسفندان بوی گرگ با گزند

□

پدر باید اکنون که بیند ز من

□

پس پیمبر گفت استفتوا القلوب

□

نه قصر و کاخ در کار است ما را

□

دیده و دل هست بین اصبعین

□

ز بوی جرعه‌ای که افتاد بر خاک

□

پس بدان رنجت نتیجه‌ی زلتیست

□

مگر هفتصد مرد آتش پرست

□

بند معقولات آمد فلسفی

□

کنون من ز ترکان جنگ‌آوران

□

آنک سنت یا جماعت ترک کرد

□

فلک گزند نیارد اگر شود همه تیغ

□

دوزخ اندر وهم چون آرد بهشت

□

گرفته دامن رندان خمار

□

نقل باشد نه چو نقل جان عام

□

همی گفت کای ماه تابان من

□

ابتلا رنجیست کان رحم آورد

□

سواری نشد پیش او یکتنه

□

از چهی بنموده معدومی خیال

□

نگار نوش لب، ماه شکر خند

□

چون زری با اصل رفت و مس بماند

□

خلیل آسا برو حق را طلب کن

□

هین گلوی صبر گیر و می‌فشار

□

چنین بود پاداش رنج مرا

□

هین چرا خشکی که اینجا چشمه هاست

□

پیاده شدش گیو و گردان بهم

□

عفوها گفته ثنای عفو تو

□

در دفع تیر حادثه پیشت سپر شود

□

مر سگان را چون وفا آمد شعار

□

هر آن کو در معانی گشت فایق

□

چیست معراج فلک این نیستی

□

جهانجوی گفتا به فرخ زریر

□

این بیان اکنون چو خر بر یخ بماند

□

چنین نامه و خلعت شهریار

□

جان اول مظهر درگاه شد

□

مگر کوه وجود کوهکن بود

□

تو ز طفلی چون سببها دیده‌ای

□

به وجه خاص از آن تشبیه می‌کن

□

هم‌چو سنگ آسیا اندر مدار

□

همی بودت ای مهتر شهریار

□

هر نفر را بر طویله خاص او

□

ندارم سواری ورا هم نبرد

□

بعد ازین ما دیده خواهیم از تو بس

□

قرص مهر و ماه چون آرد به زیر پا و دست

□

بی نصیب آیی از آن نور عظیم

□

حنیفی شو ز هر قید و مذاهب

□

پیره‌طفلان شسته پیشش بهر کد

□

مترسید از نیزه و گرز و تیغ

□

باز می‌گویم عجب من بی‌خودم

□

بتازیم و نزدیک پیران شویم

□

ور بخوانی صد صحف بی سکته‌ای

□

نمی‌باید به مردم آشنایی

□

گفت تا سالی نخواهم خورد آب

□

زهی نادان که او خورشید تابان

□

لیک خورشید عنایت تافته‌ست

□

دریغا سوارا شها خسروا

□

آدمی کوهیست چون مفتون شود

□

ز پیوستگان هست بیش از هزار

□

موش تن زان ریسمان بازش کشد

□

این جواهر نه متاعیست که هر جا یابند

□

گر رهید از بعض اوصاف بشر

□

در این ره اولیا باز از پس و پیش

□

آن هلال از نقص در باطن بریست

□

ز قیصر بپرسید و پوزش گرفت

□

پا شکسته می‌روند این قوم حج

□

سحرگه بدان دشت توران شویم

□

حاجت این منتهی زان منتهی

□

سرای ام هانی را زهی قدر

□

حیله‌ی باریک ما چون دم ماست

□

ز حال خویشتن پرس این قدر چیست

□

چون بسازی با خسی این خسان

□

زده باد گردنت خسته میان

□

آنک یک دم کم دمی کامل بود

□

شنیدستم از نامور مهتران

□

زانک آن دم بانگ اشتر می‌شنید

□

سبکروی که ز سطح محیط کرده عبور

□

باز این مستی شهوت در جهان

□

چندان که تو آب خورده باشی

□

آفتابی رفت در کازه‌ی هلال

□

ازین سان همی رفت گشتاسپ شاه

□

گفت من آن حقها بگذاشتم

□

ودیگر که از تو مگر کردگار

□

زان میی کان می چو نوشیده شود

□

پر اندر پر زده مرغابیانش

□

صد هزاران جانور زو می‌خورند

□

گردون ناسزا ز شما عذر خواه شد

□

الضیافة للغریب والقری

□

تو دانی که آنست اسفندیار

□

گر نخواهی دوست را فردا نفیر

□

ازان دشت بردند تابوت اوی

□

گر ترا صدقیست اندر دین خود

□

به راه او شکفد غنچه‌ی تمنایش

□

چون بیامد دید در خرمابنان

□

راز داری به دست کن، که شود

□

تا به یکبارت نگیرد محتسب

□

همانگاه من زان پشیمان شدم

□

بین که اندر خاک تخمی کاشتم

□

برفتند و دیدنش افگنده خوار

□

او بود حاضر منزه از رتاج

□

نداند گر به این قانون که شد فکر

□

خلق اندر خواب می‌بینندشان

□

پیش از کسان بودت کسی، بعد از نبی بودی بسی

□

بل حقیقت در حقیقت غرقه شد

□

دریغ آن نبرده سوار هژبر

□

کوه و مرغان هم‌رسایل با دمش

□

وزان پس بدو گفت بر میمنه

□

امر حق آمد به شهرستان و ده

□

زهی عقرب بی بصارت که خواهد

□

پس نشیند قعده زان بار گران

□

زان آفتاب مایه‌ی نوریم ده، که من

□

خاک را بین خلق رنگارنگ را

□

همه شب همی لشکر آراستند

□

رایتان این بود و فرهنگ و نجوم

□

به در بر یکی بنده بفزود دوش

□

بیشتر اصحاب جنت ابلهند

□

به قطع ره درنگ از یاد بردند

□

تا بماهی احمقی با او بود

□

به چه سنجد گناه صد چون ما؟

□

هم‌چو ابری خالیی پر قر و قر

□

درست از همه کارش آگاه کرد

□

هر که گیرد پیشه‌ای بی‌اوستا

□

ازان کار شد پیلتن بدگمان

□

آن چنان خندانش کردی در نشست

□

اسب تاز و گوی باز و زیرساز و بم نواز

□

این بود خوی لیمان دنی

□

رومی رخان هفت زمین را چنان طواف

□

پس بماند آب و گل بی آن نگار

□

دگر دست را داد بر گرگسار

□

نیک بنگر اندرین ای محتجب

□

چو کیخسرو آید ز توران زمین

□

جبرئیل عشقم و سدره‌م توی

□

که کن و بارکش و کارکن و راهنورد

□

بی لباس این خوب را اندر کنار

□

کردگارا، روز عمر خویشتن بر باد دادم

□

ای عجوزه چند کوشی با قضا

□

پر از نور مینو ببد دخمه‌ها

□

بی تکلف نه پی مزد و ثواب

□

چو نامه به مهر اندر آمد به شب

□

چون به آثار این همه پیدا شدت

□

فریش آن منظر میمون و آن فرخنده ترمخبر

□

هم‌چنان هر جزو جزوت ای فتی

□

گفتار اوحدی نبود بی‌حقیقتی

□

اوش لغزانید سخت اندر زلق

□

سوی مرزدارانش نامه نوشت

□

زهد اندر کاشتن کوشیدنست

□

نگه کردمی نیک هر سو بسی

□

نیست در ضبطت چو بگشادی دهان

□

بشنو پدرانه، ای پسر، پندی

□

چون زره دان این تن پر حیف را

□

کریما، سر گران بر من مکن، گر کاهلی کردم

□

غلغل و طاق و طرنب و گیر و دار

□

بدو گفت گشتاسپ کین جست و جوی

□

نعمت جنات خوش بر دوزخمی

□

ز مردان توران خنیده تویی

□

سایل آن باشد که مال او گداخت

□

رای موافق و نیت و اعتقاد او

□

سهر طوق مراد ترا نهد گردن

□

صوفی شدی، صداقت و صدق و صفات کو؟

□

ای بی‌وفا جهان دلم از درد خون گرفت

□

جوانی هنوز این بلندی مجوی

□

عزمی بکرده‌ام که ز دل بنده‌ی تو باشم

□

ورا گفت هر کس که تاب آورد

□

ارجو که رهی شود ز لطفت

□

این نکردش اختیار الا به حق و راستی

□

کشتی آورد و نشستیم درو هر دو به هم

□

وزانسو سراپرده‌ی شهریار

□

جمله اکنون چون به درگاهت رسند

□

بفرمود تا بر سر کاروان

□

ای ز لطف تو نسیمی به زمین تاتار

□

بدو گفت ار ایدونکه رستم تویی

□

شاه سنجر که کار خنجر اوست

□

آن روح خداوند همه خلق جهان بود

□

انوری لاف مزن قاعده بسیار منه

□

سپهدار ترکان برآراست جنگ

□

عتاب چون تویی اندر ازای طاعت من

□

بجوشید ارجاسپ از جایگاه

□

چگونه یازد بدخواه زی تو دست جدل

□

همان تا کسی دیگر آید به رزم

□

نتواند که گوید آنک آن

□

برون کند چو درآید به خشم گشت زمان

□

در هر سخن که گویی گوید قضا پیاپی

□

به تو داد یک روز نوبت پدر

□

کرده‌ای از دراز دستی جود

□

به چهره چو تاب اندر آورد بخت

□

نه در کنام چرد بی‌امان تو آهو

□

همی رفت زین سان پر اندوه و رنج

□

شاهان همی روند ز عصان او نگون

□

شعر تو شعرست، لیکن باطنش پرعیب و عار

□

از کیمیای خدمت تو زرکان شوم

□

شما هر کسی چاره‌ی جان کنید

□

آنکه با حکم او قضا و قدر

□

بدانست جنگاور پاک‌رای

□

صراف سخن که نفس کلیست

□

بزد بر کمربند گردآفرید

□

جام و خنجر چون تو یک صاحب قران هرگز ندید

□

یکی چون دیده‌ی یعقوب و دیگر چون رخ یوسف

□

ذات تو عین عقل گشت چنان

□

و گر مهر داری بران اهرمن

□

خرد قلم بستد از اناملم بشکست

□

نیامد برو تیغ زهر آبدار

□

یک زمان ساکنت رها نکنم

□

جز از رای و فرمان او راه نیست

□

گر ز گیتیت برگزیدستند

□

رستم چرا نخواند به روز مرگ

□

حزم تو حصن رزانت را بود چون کوتوال

□

بشد با کمر پیش کاووس شاه

□

چون تویی از دور آدم باز یک تن بود و آن

□

دل چه کند؟ گویدم همی ز هوا

□

گل قضا و قدر نادریده غنچه هنوز

□

شه نوذری گفت من یافتم

□

وتد قاف ترا میخ طناب

□

مست گشتی، زان خطا دانی صوابی را همی

□

سپهر کلک ضمیر تو گر به دست آرد

□

کله ترگ و شمشیر جام منست

□

آمدم با این سخن کز دست بنهادم نخست

□

خبر فتح برآمد خبر نصرت تو

□

از لطف تو زاده نوش زنبور

□

جهاندار چون دید بهرام را

□

بر جهان چون سایه‌ی ابرست و نور آفتاب

□

خشمت اگر یک دم زدن، جنبش کند بر خویشتن

□

زودا که حکم توبره‌ی مرغزار چرخ

□

کدام تشنه بنوشید از سبوی تو آب

□

به سر کوی کمالت نرسد

□

همان سهم او سهم اسفندیاری

□

تا بود سیر السوانی در سفر دور فلک

□

به بهرام برآفرین خواندند

□

جویبار مجره را سرطان

□

این جشن فرخ سده را چون طلایگان

□

تقدیر گفت خیمه بکن هین که آمد آنک

□

در نظم تو را با این زبونی

□

ظلم کردم ز جهل بر تن خویش

□

سوی همه خیر راه بنماید

□

به خون زرق بیالود خصم پیرهنم

□

همه کینه برداشتیم از میان

□

کو حمیدالدین اگر خواهی که وقتی در دو لفظ

□

بر امید دیدار استاد فاضل

□

نیست سنگم به نزد کس که مرا

□

یارب، به کرامت اهل صفا

□

وعده‌ی فضل تو چنان صادق

□

این عز و این کرامت و این فضل و این هنر

□

اصطناع تو دهد روشنی کار خدم

□

فرستاده آمد دلی پر شتاب

□

چو تو در دور آدم کس ندیدست

□

وگر این نیست قصد و امتحان است

□

صاحبا صدرا خداوندا چه خوانم در ندات

□

محتشم را که خرد داشته بر مداحی

□

هر صدر به صاحبی مید

□

نبودش باور از بخت این که شیرین

□

در پیکر دیو از شهاب رمحت

□

بیامد به تخت پدر برنشست

□

داده بر باد رضای تو فلک خرمن دهر

□

کباب از تنوره در آویخته

□

آری به قوت و مدد تربیت شوند

□

بی‌تجارب، از کیا را علم نیست

□

اندرین نوبت خرد تهدید می‌کردش که هان

□

قران خوان معنی است، هان ای قران خوان

□

هست خونم زان گنه بر تو حلال

□

برآشفت وزان کار تنگ آمدش

□

نایبی را بجای هر کوکب

□

همی گویند کاین کهسارهای محکم و عالی

□

رسد در ثنای تو نثرم به نثره

□

هژبریهای آن شیر ژیان در بیشه مردی

□

عدل دایم بود گواه دوام

□

بدانگهی که هور تیره‌گون شود

□

بس بقایی نبود خصم ترا در دولت

□

زما نوییان هرک بیدار بود

□

اگر از جود تو گیتی به مثل به دام نهد

□

مرد گهرمند، کش خرد نبود یار

□

در خدمت تو تیر ز نواب ملازم

□

عقل در تن، حاکم ایمان بود

□

صریر کلک تو در نشر کشتگان نیاز

□

ای میر! مصطفی را گفتند کافران بد

□

کورا که تب و لرزه‌اش از بیم تو دارد

□

به خسرو بگفت آنچ بر وی رسید

□

ساختت از شاعران پر اخطل و فضل و جریر

□

وان قطره‌ی باران ز بر لاله‌ی احمر

□

لطف تو دست اگر دراز کند

□

ز غیب هاتفی آواز داد که ای غافل

□

هرچه یزدان ندهد بخت و فلک هم ندهد

□

کهتر اندر خدمتت والاتر از مهتر شود

□

ای زمان بی‌عدد مدت تو دور قصیر

□

که پیراهنت گر ستاند کسی

□

جهان فضل ابوالفضل کز کفایت اوست

□

کس کرد به کدیه، سپهی خواست ز گیلان

□

ز مجلس تو گر ابرام دور داشته‌ام

□

دل بحق سجده کرد و نفس بزر

□

کای به نزدیک مدتی من و تو

□

رای موافق و نیت و اعتقاد او

□

منزه بود حکم گردون ز شبهت

□

بدو گفت بندوی کای سرفراز

□

شنیدستم که پیش تخت اعلی

□

جز این دعات نگویم که رودکی گفته‌ست

□

ای صمیم کفت بخیل نکوه

□

و گر خود سایه‌ی قهرت زمانی بر زمین افتد

□

پس به مدتها ز خاک رزمگاهت روزگار

□

دیوی است جهان صعب و فریبنده مر او را

□

سایه‌ی سلطان که ظل ایزدست

□

ندیدی جهان ازبنه به بدی

□

گر شود قدرت کلک تو مصور در شیر

□

تو با قید بی اسپ پیش سواران

□

سدش نشود رخنه از غرور

□

چراغ آسمانی بود عقل اندر سر خاکی

□

آسمان رتبتی که سجده برند

□

تا مر مرا تو غافل و ایمن بیافتی

□

ای بجایی که در هزار قران

□

یکی را دهد تاج و تخت بلند

□

صحن زمین ز کوکبه‌ی هودج آنچنانک

□

بیشبین چون کرکس و جولان کننده چون عقاب

□

رو به هنر صدر جوی بر در صدر جهان

□

مهر نگین حسن تواش خواندی نه مهر

□

هست سه عادت تو را: بخشش و مردی و دین

□

چو برگشت از من آن معشوق ممشوق

□

ما و خاک پی وادی سپران کز تف و نم

□

ازان پس دو ایوان بیاراستند

□

خیک ماند به زن زنگی شش پستان لیک

□

عاقبت کار او در دو جهان خیر کرد

□

لشکر عادند و کلک من چو صرصر در صریر

□

برو از ماه فراگیر دل افروزی

□

این عروسان عور رعنا را

□

هست در آن بس کشی جامه ز تن برکشی

□

گیتی افق سپهر عصمت

□

که یزدان تو را بی‌نیازی دهد

□

رکاب است چو حلقه‌ی نیزه‌داران

□

چنان آهنگری کز کوره‌ی تنگ

□

تو را که رشته‌ی ایمان ز هم گسست امروز

□

این سلطنت که شاهد طاقت گداز بود

□

ز جلالت تو شاها نکند زمانه باور

□

حلم او چون کوه و اندر کوه او کهف امان

□

در رزم یازده رخ و با دهر ده دله

□

هم آن تخت و آن کاله‌ی ساوه شاه

□

بنیاد عقل برفکند خوانچه‌ی صبوح

□

نهالیها نهادند و برفتند

□

نه از عباسیان خواهم معونت

□

صاحبت، غیر دو نان جو نداد

□

آنکه در کعبه اعتکاف گرفت

□

من بنده که نزدیک تو شعر آرم، باشم

□

خصم نگردد به زرق هم سخن من از آنک

□

نه از دل برو خواندند آفرین

□

مرکب دین که زاده‌ی عرب است

□

آنجایگاه کانجمن سرکشان بود

□

جهان به چشمی ماند در او سیاه و سپید

□

حسد رخش تسلط بر ملوک نظم می‌تازد

□

تا شد از عالم اسعد بو عمرو

□

دشمنش اندیشه تنها کرد و برگردن فتاد

□

گر سما چون میم نام او نبودی از نخست

□

بیامد دمان تامیان گروه

□

گر به مستی رسی و می نرسد

□

تا میر به بلخ آمد با آلت و با عدت

□

بل که آهن ز آه من بگداخت

□

جان شاخه‌ایست، میوه‌ی آن علم و فضل و رای

□

در عروسی گل عجب نبود

□

با رنگ و نگار جنت العدنی

□

در گردن صفدران خزران

□

جهان جوی بندوی ز آنجا برفت

□

ز یک عکس شمشیرش این هفت رقعه

□

نعمت عاجل و آجل به تو داد از ملکان

□

با عقل پای کوب که پیری است ژنده پوش

□

می‌سنجدش به زهد و طهارت خرد مدام

□

ور ملک باشم بر آن عیسی نفس

□

مر آتش سوزان را مر باد سبک را

□

هرجا که عدل خیمه زند کوس دین بزن

□

بدو گفت کهتر که دوری ز کام

□

بازگردم چو ستاره که شود راجع از آنک

□

چو نه گنبد همی گوئی به برهان و قیاس، آخر

□

کی فربهی عیش دهد آخور ایام

□

ور نباشد مشربه از زر ناب

□

خاقان اکبر آنکه سر تیغش آتشی است

□

بی شکی از بهشت همی آید

□

بخت همام گفت که ما را همای دان

□

نگه کن کنون نا نیاکان ما

□

پیش سقف بارگاهش خانه‌ی موری است چرخ

□

خورشید روی باشد، عنبر عذار باشد

□

مقراضه‌ی بندگان چو مقراض

□

عمل فرما توئی کاندر جهانند از هراس تو

□

حج ملوک و عمره‌ی بخت است و عید دهر

□

همی بوی مشک آمدش از دهان

□

روز نو چون کبوتر زرین

□

دگر آنک آیین شاهنشهان

□

از پی دیدن این داغ که خاقانی راست

□

گفت: تفویض، آنکه اعمال تمام

□

فاخته گفت آه من کله‌ی خضرا بسوخت

□

سواری که پرورده باشد برزم

□

بل تا مرض کشند ز خوان‌های بد گوار

□

کارهای خام یعنی پخته گردیدند و صبر

□

چراغ علم فروزد چو خضر و اسکندر

□

بیک جای مان بود آرام و خواب

□

غرقم به بحر منت و آواز الغریق

□

تن که بر اسب هوی عمری تاخت

□

عافیت آرزو کنم هیهات

□

چنین تا شکسته شدش دست و پای

□

آستان بوسان او کز بیژن و گرگین مهند

□

سمی والد سامی محمد عربی

□

صبح ستاره نما خنجر توست اندر او

□

شما را زبان داد باید همان

□

رستم ثانی که در طبیعتش اول

□

عاکف دهرا، علی اصنامه

□

گر چه دریاست عراق از سفرش

□

چوشاپور مهتر کرانجی بود

□

مرکب عزمش بگذشت و اثری گرد گذاشت

□

حرف ناکامی زدود از صفحه‌ی عالم که هست

□

گر سر یوم یحمی بر عقل خوانده‌ای

□

بگفت این و بنشست بر جای خویش

□

خون گشاد از دل و شد در جگرم سده ببست

□

نیست با وجه زهادت معتبر

□

ز نظم و نثرش پروین و نعش خیزد و او

□

گذرهای جیحون بدارید پاک

□

جو به جو هر چه زن دانه زن از جو بنمود

□

یوسف عهدی و هست بر سر بازار تو

□

ز گفتار ایشان دل شهریار

□

فراوان به درویش دینار داد

□

گر چه حسن بد ز طوس صاحب آفاق شد

□

کس شمع نسوخت زین فروزینه

□

همی تاختند از پس اردشیر

□

بدان انجمن تو زبان منی

□

بنگر احوال دهر خاقانی

□

شیهه شبدیز تو سینه‌ی رستم خراش

□

ز زرین ستام و ز گوپال و تیغ

□

بسازید و یکسر بنه برنهید

□

اندر حریم کعبه حرام است رسم صید

□

از هیولا، تا به کی این گفتگوی؟

□

به چنگ وی آمد حصار و بنه

□

نه مردم به کارست و نه بارگی

□

یا زمین شد خایه و ابر سیه شد ماکیان

□

هم گفته‌ام که هرچه از آن جانب آورند

□

مرا شاد بفرست با ده سوار

□

تو تنها همی کژگیری شمار

□

هر ناخنیش معن و هر انگشت جعفری است

□

مشو دلبسته‌ی هستی که دوران

□

چنین داد پاسخ بدو اردشیر

□

گرانمایه گستهم بنشست خوار

□

شکر جمال گوی که معمار کعبه اوست

□

خود را به دشمنش چه قضا بی‌خبر رساند

□

ز خاور برو تا در باختر

□

چو گوید چه رازست با من بگوی

□

شعر استادان فرود ژاژهای خود نهم

□

چه کوشی بهر یک گوهر بکان تیره‌ی هستی

□

چو شد پادشاهیش بر سال بیست

□

بسازم یکی دام چوبینه را

□

شوره خاکی را کز تخم تهی است

□

ثقل بر روی زمین گر نپسندد رایت

□

همان روز گفتی که نرسی نبود

□

یکی جام پر بر کفش برنهاد

□

مانا که برج کسری هست آسمان دنیا

□

آنکس ببرد سود که بی انده

□

دگر گفت کز ماه‌رخ بندگان

□

خرد را بران مردمان شاه کن

□

منم که گاه کتابت سواد شعر مرا

□

برخلاف خلق فردا بر زمین خواهند داشت

□

بر ما شما را گشتاده‌ست راه

□

هر آنکس که پرهیز کرد از دو کار

□

عنقای مغربم به غریبی که بهر الف

□

گنج حقیقت بجوی و پیله‌وری کن

□

چو فرزند باشد به فرهنگ دار

□

بدان کان شهنشاه خویش منست

□

سر بر سر کمانش آورده چرخ چندان

□

دهد به باصره نوری که بیند از پی مهر

□

نگه کرد یک تن به آواز گفت

□

سپاه تو با لشکر دشمنند

□

ملک عجم به کوشش دولت بپرورد

□

روز روشن نسپردیم ره معنی را

□

وگر شهریاری و فرخنده‌یی

□

بدو گفت خسروکه از خوردنی

□

رد خاک خفته‌اند کیان، گر نه مرد و زن

□

امن و امان عالم کون و فساد راست

□

دو هفته بر آن جایگه بر بماند

□

بدو گفت بهرام کای برمنش

□

چون بره کید به مادر گوسپند چرخ را

□

نان تو گه سنگ بود گاه خاک

□

که هرگز نگردد کهن بر برش

□

به توران غریبیم و بی پشت و یار

□

خرد ناایمن است از طبع ز آن حرزش کنم حیرت

□

سپهر رخش سلیمان منش که می‌رسدش

□

همه یکسر از بیم پیچان شدند

□

بدو گردیه گفت اینک منم

□

خود فلک خواهد تا چنبر این کوس شود

□

منشین با همه کس، کاز پی بد کاری

□

چو بشنید طینوش گفت این سخن

□

که گفتی بسوزد همی لشکرم

□

از گنبد فلک ندی آمد به گوش او

□

برآورنده ز شرق و فرو برنده به غرب

□

چو گاه خورش درگذشت اژدها

□

مترسید از نیزه و گرز و تیغ

□

جبرئیل استاده چون اعرابی اشتر سوار

□

راه دور است بسی ملک حقیقت را

□

ز ماهی بود مردمان را خورش

□

همی گفت کای شاه تابان من

□

گر چه گم کردم کلید نطق را

□

باد روی منکران بی‌وقار او سیه

□

سر بدره‌ی ما گشادست باز

□

نیامد برو تیغ زهر آب‌دار

□

که به عمر دراز هست مرا

□

تا چند دو اسبه پی‌اش تازی

□

شکسته شدی لشکری کامدی

□

یارب که به رحمت گنه شوی

□

یک اسبه در دو ساعت گیرد سه بعد عالم

□

درکشد ناقه‌ی مهار از کف او گر نکند

□

جهاندار برنا ز گیتی برفت

□

دریغا سوارا شها خسروا

□

ور ساق من چو چنگ ببندد بده رسن

□

بر پر که نگردد بلند پرواز

□

که برتافت دلوی برین سان گران

□

سوی مرز دارانش نامه نوشت

□

بدعت ز روی حادثه پشت هدی شکست

□

ای شاه و شاه زاده‌ی دوران من حزین

□

چنین داد پاسخ که با ماه روی

□

تو دانی که آن است اسفندیار

□

زر و سیم نقش روایی گرفت

□

کالا مبر ای سودگر بهمراه

□

فرود آمد از باره شاپور شاه

□

از روی تو هر چه دید جانم

□

عاشق نالد ز پرده بیرون

□

در عبارت آفرینی گرنه یکتائی چرا

□

کنیزک همی خواستی شیر گرم

□

ناچار، چو خونم از تن تست

□

پسندیدی به خود این ناپسندی

□

مرو آزاد، چو در دام تو صیدی باشد

□

تن خویش را از در فخر کرد

□

دریغ آن نبرده سوار هژیر

□

آن موست حجاب را بهانه

□

چشمم به اوست باز ولی روز مفلسی

□

بپوشید خفتان و خود بر نشست

□

زان کرده‌ام این نوای خوش ساز

□

بگویی هست در زندان غریبی

□

پروین، چه حصاد و چه کشتکاری

□

نمانی همی در سرای سپنج

□

فرستاد زندی به هر کشوری

□

تا جفت نگرددش دو بازو،

□

می‌شود خصم تو محتاج به نانی آخر

□

اگر پادشا چاره‌یی سازدی

□

درست از همه کارش آگاه کرد

□

برگشت و به لیلی‌اش رسانید

□

بدان صفت که تو هستی دهند پاداشت

□

دهاده برآمد ز هر پهلوی

□

نبود من خسته را درین شور

□

بدو گفت: «ای سر من پایمالت

□

داور محشر که تا ذاتش نگردد ملتفت

□

مگر آنک آید شما را فزون

□

مگر هفتصد مرد آتش‌پرست

□

رخش می‌داد با ساعد گواهی

□

گر در کمان زهد زهی میگذاشتیم

□

منم پور شاپور کو پور تست

□

به مشت اندرون تیغ را جای کن

□

چو شاه از وی بدید این کارسازی

□

آفتاب عرب و ترک و عجم کهف ملوک

□

ز زربفت پوشیده چینی قبای

□

به هنگامه‌ی بازگشتش ز جنگ

□

از تو منت نپذیرم که ملک‌وار چو شمع

□

برو ای فاخته، با مرغ سحر بنشین

□

خور و خواب و آرام بر دشت و کوه

□

جهاندار گفتا که اینک پسر

□

چو از مردن خویش آگاه شد

□

فلک به رقص درآید ز خرمی چو برآید

□

چو بگرفت شاه اردشیر آن به دست

□

بهر چه مفتی رایت قلم به دست گرفت

□

ز هول این حدیث، آن سرو چالاک

□

گر نخواهی که رسد بر دلت آزاری

□

فرود آمد از باره شاه اردوان

□

با فایده‌تر زانکه همه سال و همه روز

□

آنجا چو رسید از کناری

□

به نفس بانگ زنان آگهش کن ازو یلی

□

به کرمان فرستاد چندی سپاه

□

ور پره زند لشکر عزمش نبود تک

□

شد در رخ او ز لطف خندان

□

تو زیان کرده‌ای و باز همیخواهی

□

چنان نامور مرد شیرین‌سخن

□

گزیتش نپذرفت و نشنید پند

□

زین پس پی کار خود نشیند!

□

منت ایزد را که بر وفق مراد خویشتن

□

وزان روی پیوسته شد ده به ده

□

در بزم امل ز بخشش تو

□

بسان عیسی‌اش بر خر نشاندند

□

بتدبیر، مار هوی را فسونی

□

نباید که چون او یکی شهریار

□

روزی ز غم اندرون زبونی

□

زنان مصر اگر دانند حالت

□

ای رای محتشم حشم نامور که هست

□

بدو گفت موبد که ای نامجوی

□

حصن هزار اسب اگرچه بر سر آن ملک

□

بر موجب وعده‌ای که بشنید

□

آن کو شناخت کعبه‌ی تحقیق را که چیست

□

گر از گوهر مهرک نوش‌زاد

□

از رمه‌ی انبه چه غم قصاب را

□

بفرمود تا اهل آن مرز و بوم

□

اگر به دعوی با مهر تازیش دم صبح

□

چو برداشتی آن سخن رهنمون

□

زنگی بچه کدام سازی

□

آن تازه‌جوان پسندش افتاد

□

از این آرامگه وقتی کنی یاد

□

که دین مسیحا ندارد درست

□

چون بجنبانم به رحمت ریش را

□

به آه و ناله و زاری درآمد

□

شکایت گونه‌ای دارم کنون اما ز صد جزوش

□

دل از لشکر اردوان برگرفت

□

از صحبت آن کسی بپرهیز

□

کشد خامه در دفتر آب و گل

□

عشق است کلید خزاین جود

□

جهان شد پر از یوز و باران و سگ

□

بی‌طمع بود او اصیل و پارسا

□

ز آن خواب گران به هوش‌اش آورد

□

رمحت آن گاه قبض روح کند

□

سکندر چو پاسخ بران گونه یافت

□

در یکی لحظه زان شکار شگفت

□

چو بشنید این حکایت را ز دایه

□

چراغ دیده‌ی محمود آنکه دشمن را

□

چو از منزلی خضر برداشتی

□

فاعل و مفعول در روز شمار

□

همه لب در ثنای او گشادند

□

به جان آفرینی که در آفرینش

□

چه گفت آن سخن‌گوی پاسخ نیوش

□

چون شمع به خنده رخ برافروخت

□

جانی و دلی ز غصه جوشان

□

روان را با خرد درهم سرشتم

□

ز زربفت چینی سزاوار من

□

زان شود عیسی سوی پاکان چرخ

□

به فرق بنده‌ی مسکین محتاج،

□

ولی به خوشدلی دولت ملازمتت

□

زمین جنب جنبان شد از میخ نعل

□

در خانه غم بقا نگیرد

□

دربست زبان ز گفتن پند

□

بده ساقی آن می که شاهی دهد

□

زمین را سراسر به مژگان برفت

□

در فرج جویی خرد سر تیز به

□

در خاک شده ز خون دل گل

□

کرد پیش از عهد شاهی آن چه صد خسرو نکرد

□

و دیگر که هستیم ساسانیان

□

مشتی ددکان فتاده از پس

□

زین پیش به گفتگوی مردم،

□

عصمت نهفته رخ به سراپرده‌ات مقیم

□

به فرمان او بر نیابی گذر

□

بی ز مفتاح خرد این قرع باب

□

نهاد از طبع حیلت‌ساز پر فن

□

اگر به سر خفی بود اگر بوجه جلی

□

گه آمد که کمتر کنی کین و خشم

□

ستد از نایبان شاه به قهر

□

عزیز از وی چو بشنید این سخن را

□

بر من فتاد سایه خورشید سلطنت

□

اگر جنگ جوید پس از پند من

□

در رو اندر چاه کین از وی بکش

□

حالی‌ست عجب، که آدمیزاد

□

در آئین جهانداری ازین خرد بزرگ آئین

□

چو بشنید شاه یمن با مهان

□

کان بیابانی عرب پرورد

□

شد شیشه‌ی چرخ بر دلم تنگ

□

بدان رسید ز سعی نسیم باد بهار

□

شب و روز یک ماهشان جنگ بود

□

چون نهد در تو صفات جبرئیل

□

مرا ایزد این منزلت داده است

□

متاع هرکه چو نظم منش رواجی نیست

□

بدو بازده تا ببینم که چیست

□

گور از پیش و گورخان از پس

□

نرفتی غیر «یوسف!» بر زبانش

□

از پدر یابید آن ملک ای عجب

□

همان نیز با باژ فرمان کنیم

□

چرخ را چرخ اندر آرد در زمن

□

اگر ملک خواهی، ره عدل پوی!

□

آفتابی که اگر از تتق آید بیرون

□

سکندر شنید این سخن شاد شد

□

تا سر تاجور به چنگ آرند

□

دلی دارم دل از جان برگرفته

□

اژدهای هفت‌سر دوزخ بود

□

به داد و به آرام گنج آگند

□

صورت نعمت بود شاکر شود

□

از بهر زخم گاه چو سیمم همی گداز

□

به یک هی بر درد از هم اگر هفتاد صف بیند

□

چو گشتند نزدیک با یکدگر

□

چون دید زن اینچنین شکاری

□

ولیک از همه پتیاره، ایمن از پی آنک

□

با خود آمد او ز مستی عقار

□

بخوردند و کردند آهنگ خواب

□

دیدش و بشناختش چیزی نداد

□

زار مسعود از آن همی گرید

□

باش تا خود صور اسرافیل عدلش بردمد

□

چو بابک سخن برگشاد از نهفت

□

شاه بر شد به شصت پایه رواق

□

تا شکفته است باغ دانش من

□

دست در فتراک این دولت زدست

□

نه سستی نه تیزی به کاراندرون

□

علت پنهان کنون شد آشکار

□

چنان در وصل تو خو کرده بودم

□

هست از برای سوختن خرمن عدو

□

بیامد پراندیشه ز آبادبوم

□

وانگه که ز دل نیارمت یاد

□

همیشه کوتوال دولت او

□

پس ز بی‌جوعیست وز تخمه‌ی تمام

□

بدانست یانس که پایاب شاه

□

آب خضرست این نه آب دام و دد

□

صوفی و کنج مسجد و سالوسی نهان

□

گیتی فروز شمسه‌ی ایوان سلطنت

□

هرانکس که بر دادگر شهریار

□

زان سخن هوش را تمامی داد

□

ز عزت بر سر و چشمش نشاندم

□

نوح چون بر تابه بریان ساختی

□

همان در سروگاه ماده دو تیر

□

این نمی‌بینی که در بزم شراب

□

شاید که دل از همه بپردازم

□

ز شاک شوق کشندم به پا خزاین لعل

□

ندانی که هرکس که هنگام جست

□

افتاده ز میش گرگ را زور

□

گرید همی نیاز جهان از عطای تو

□

دلو چه و حبل چه و چرخ چی

□

جهان سربسر زیر فرمان اوست

□

بعد از آن کودک به کوسه بنگریست

□

نقصان نکنم که در هنر بحرم

□

ز عمد صد رهش افتد نظر بر او اما

□

نه کس دید از ما نه هرگز شنید

□

مگر آن کو گناه‌کار بود

□

کنون دوازده سالست تا ز ملک انام

□

آن سری که نیست فوق آسمان

□

وزانجا بیامد به کردار دود

□

اصطلاحاتی میان هم‌دگر

□

نه نیکی ز افعال من نه بدی

□

آن زجاجی چامه هر شب بر تو می‌سازد حلال

□

همه ساله بودی شب و روز راست

□

بر نوشته دبیر پیکر او

□

گرفتم کنون درگه ایزدی

□

یا سایلی عن حبه اکرم به انعم به

□

بجست آنچ هرگز نجستست کس

□

یاد ناورده که از مالم چه رفت

□

به جان خرند قصاید ز من خردمندان

□

نقش حیل را بر آب فایده‌هائی که کرد

□

مصر و بغداد است شروان تا در او

□

آنچ ازو نیم گفته بد گفتم

□

بدین آتش دل او گرم میکرد

□

وآن دگر گفت ار بگوید دانمش

□

هود همت شهریاری، نوح دعوت خسروی

□

دو قضیه‌ی دیگر او را شرح داد

□

که جوید با چنین کس آشنائی

□

نه خموشست و نه گویا نادریست

□

چو دل کعبه کردی سر هر دو زانو

□

گاو فلکی چو گاو دریا

□

هرگز نگشت خواهی روزی ز مکرمت

□

غازی به دست پور خود شمشیر چوبین می‌دهد

□

از پوست آهو چنبرش، آهو سرینی همبرش

□

و گر چون مقبلان دولت پرستی

□

به زور تیغ بگیرد جهان مکن تعجیل

□

هر سو که تو بگردی از قبله بعد از آن

□

شد لاجرم از برای مدحت

□

چار یارش گزین به اصل و به فرع

□

به شادمانی و دولت ببین هزاران عید

□

ای خواجه این ملالت تو ز آه اقرباست

□

نی نی که چو نعمان بین پیل افکن شاهان را

□

ااغرب من هذا یعود کمابدا

□

گهی بر حال زار خود بگریم

□

آمد و در سبط افکند او گداز

□

ای گوهر تاج سران، ذات تو تاج گوهران

□

چون کمند شکار بگرفتی

□

محنت آگین چنان شدم که کنون

□

رزق تو در زرگری آرد پدید

□

زنبور خانه‌ی طمع آلوده شد مشور

□

چو گرداند ورا دست خردمند

□

این گیتی پر نور و نار زین سان

□

سپهبد ز کشمیهن آمد به مرو

□

کرده‌ی چرخ جو به جو دیده و آزموده‌ای

□

پنجه کارگر شد آهن سنج

□

پیچان و نوان و نحیف و زردم

□

پیاده شد و برد پیشش نماز

□

هو و هو گریان مریدان هوی هوی اندر دهان

□

چو محرم بود جای از چشم اغیار

□

خداوندا به حق پاکبازان

□

رسیدند نزدیک او مهتران

□

بدان که نیست کفم چون دهان گل پر زر

□

کار من اگر چنین بد افتاد

□

به طبع طبعم چون نقره تابدار شده است

□

بدو گفت بهرام پیمان کنم

□

هست چو هم نام خویش نامزد بطش و بخش

□

الا تا بر مزاج و طبع عامی

□

گهر بر آن کس پاشم که در خور گهر است

□

خرد افسر شهریاران بود

□

مرا پای بسته است خاقانی ایدر

□

بر روی زمین ز سگ دوان‌تر

□

دلشاد زی بدان که بود او را

□

دل پارسی باوفا کی بود

□

وز مزور ز جواب آیم هم

□

و جلالة المنظور لم تتجل لی

□

نه پی به گام راست نهاده

□

سوار آمد و گفت با من سخن

□

از سر تسلیم دل پیش عزیزان فقر

□

مرغ زیرک به جستجوی طعام

□

بر بنده مهر داشت چهل سال و هرگز او

□

یکی خانه‌یی کرده از پخته خشت

□

تخت نرد پاک بازان در عدم گسترده‌اند

□

هنوز روی سلامت به کشورست وعید

□

می‌دان یقین که شادی و راحت فرستدت

□

زبان برگشایم چو فرمان دهی

□

کبکان به بانگ زیر و بم چندان سماع آورده هم

□

وان پای لطیف خیزرانی

□

قبه‌ی بارگاه ایوانش

□

ز میراث بیزارم و تاج و تخت

□

مردان علوی هفت تن، درگاه او را نوبه زن

□

گر اندیشه کنی از راه بینش

□

من اندر کنج باغی باده در سر

□

بدان کار شایسته بد سوفزای

□

وز پی دندان سپیدی همرهان از تف آه

□

گوهر نیک را ز عقد مریز

□

«عالمی برفراز منبر گفت

□

شترمرغ و هامون و آن زخم تیر

□

آمد آن مار اجل هیچ عزیمت دانید

□

عمرش دراز باد که بر قتل بیگناه

□

غم هجران بدو ناگفته ماندم

□

بسی گوسفندان فربه بکشت

□

آن دگری گفت کز زکات تن کرخ

□

گر رخصت گفتنست گویم

□

جهان ستانی شاهی مظفری ملکی

□

نکوشم به آگندن گنج من

□

بر غوره چهار مه کنم صبر

□

تابوت و پنبه و کفن آرند و مرده شوی

□

به بادی بشکند بازار دنیا

□

همی‌راند حیران و پیچان به راه

□

در عجم از داد توست بیشه ریاض النعیم

□

آیم بر تو ز شهر بغداد

□

کاخر نکشد فلک مرا چون من

□

که کبروی را چشم روشن کلاغ

□

از پس کنیت سگی چیست به شهر نام ما

□

به تابستان شود بر کوه ارمن

□

چه جای عزلت و ملک است کانجا ساخت همت خوان

□

دو شاه و دو لشکر رسیده بهم

□

گر لطف تو خرید مرا بس شگفت نیست

□

آورد سبک طعام در پیش

□

تسکین جان گرم دلان را کنیم سرد

□

سگ و یوز با چرغ و شاهین و باز

□

مرگ اگر پشه و مور است ازو در فزعید

□

مده اندیشه را زین پیشتر راه

□

خوانده به چتر شاه بر چرخ آیة الکرسی ز بر

□

ز گفتار او چند منذر گریست

□

نه نان است پس چیست؟ نار الجحیمی

□

جان که او جوهرست و در تن ماست

□

گر خصم به کین تو کشد دست

□

یکی کاسه آورد پر خوردنی

□

کعبتین بر روی رقعه قرعه‌ی شادی شده

□

بقای مملکت اندر وجود یک شرطست

□

گرچه صهبا را به بید سوخته راوق کنند

□

برآورد میلی ز سنگ و ز گج

□

بختیان نفس من که جرس‌دار شوند

□

گفتا منم آن رفیق دلسوز

□

گاهی براق چار ملک را لگام گیر

□

چنین گفت کاین نورسیده به جای

□

درد تو جراحتی است ناسور

□

ابلهی صد عتابی خارا

□

بهرام کاسقفی است به زنار هرقلی در

□

ازان برز و بالا و آن یال و کفت

□

نیازد جز درخت هند کافور

□

چون غم خور خویش را نمی‌یافت

□

هر جا که محرمی است خسی هم حریف اوست

□

هم از گنج ما بی‌نیازی دهید

□

منعم روی زمین کوست به عدل و سخا

□

ز خارا بود دیری سال کرده

□

خال ز غالیه نهد هرکس، و روی سیب را

□

سخن‌گوی بگشاد راز از نهفت

□

سر کمالت از بر است، از بر عرش برشوی

□

تب لرزه شکست پیکرش را

□

نیست بر من روزه در بیماری دل زان مرا

□

ز شیبان و از قیسیان ده هزار

□

وزین بازپس ماندگان قبائل

□

غرش نان هاجه از حلوا نپرست

□

پایه و مایه گرفت هم کف و هم جام او

□

جز آن بد که گفتی سراسر سخن

□

از پی خون خسان تیغ چه باید کشید

□

گر تو زان معرفت خبرداری

□

حشمت او مالک رق رقاب

□

بزد طبل و طغری شد اندر هوا

□

گفتم پسندد داورم کز فیض عقلی بگذرم

□

لازلت فی سعة الدنیا و نعمتها

□

آسمان‌وار از خجالت سرفکنده بر زمین

□

چو از شهر بیرون رود شهریار

□

سرگشتگی زمان نگر و محنت مکان

□

بر تارک قدر خویش نه پای

□

نی‌نی آن فرزانه را داغ فراقم کشت و بس

□

کنون لوری از پاک گفتار اوی

□

ای جود ملک واهب رزقی و جهان را

□

سر دندان کنش را زیر چنبر

□

در کاسه‌ی سر دیگ هوس پختن تو چند

□

تو شاهی و ما بندگان توایم

□

او همائی بود، بی‌او قصر حکمت شد دمن

□

چندان بگریستی بر آن جای

□

شروان مدائن آمد چون بنگری به حضرت

□

چنین داد پاسخ که بر میزبان

□

لفظی ز تو وز عقول یک خیل

□

عدو که گفت به غوغا که درگذشتن دوست

□

چون ماهی ارچه کنده زبانند پیش من

□

فروماند بهرام وا ندیشه کرد

□

سالار پیر کرده به مافارقین سفر

□

خوشتر آید ترا کیابی گور

□

چشم ما خون دل و خون جگر از بس که ریخت

□

به سالی دو بارست بار درخت

□

نه‌نه می‌نگیرم که میگون سرشکم

□

نکاهد آنچه نبشتست عمر و نفزاید

□

دهد پیشش گواهی در مظالم

□

برادرش بد یک‌دل و یک‌زبان

□

باد تندست و چراغم ابتری

□

از عجم سوی تازیان تازد

□

آخر نهاد پیش من آن کاغذ مدیح

□

کز اندیشه کژ و فرمان دیو

□

دانش عبدالودودی باید اندر طبع و لفظ

□

نصیحت‌های هاتف چون شنیدم

□

اندرین خدمت که دارد بنده از تشویر آن

□

که این تاج شاهی سزاوار کیست

□

جمع کن خود را جماعت رحمتست

□

کرد بیدار بختیم یاری

□

سپهر فتح ابوالفتح طاهر آن صاحب

□

ز شاه جهاندار بستد لگام

□

عالم آمد این سخن مخصوص فردا روز حشر

□

زند بر هر رگی فصاد صد نیش

□

از گرد موکب تو کشد سرمه حور عین

□

همی خواهم از کردگار جهان

□

گفت حق آن سگ نیرزد هم به آن

□

بر تن دشمنان برقع دوز

□

ای صاحبی که نظم جهان را بساط تو

□

بگفت این و یک هفته زان پس بزیست

□

هر کار که او ساخت به تعلیم خرد ساخت

□

چو از باریک بینی موی می‌سفت

□

گفتم که این نخست خداوندی تو نیست

□

به فرمان دارنده یزدان پاک

□

راست بینی گر بدی آسان و زب

□

در پای توام به سر فشانی

□

ز برج جدی بتابید پیکر کیوان

□

که انبارها برگشایند باز

□

علم ازین بار نامه مستغنیست

□

تو را جویم ز هر نقشی که دانم

□

وز نوک سنان خضاب گشته

□

کمان کیانی گرفته به چنگ

□

او ببینند نور و در ناری رود

□

آنکه در عقل پستیش نبود

□

مهملی بود دامن تو گرفت

□

بدو گفت اگر این نه کار منست

□

گویی سفیه بود فلان شاید ار بمرد

□

یارب این رکن مسلمانی به امن‌آباد دار

□

شهریارا بخت یارت باد نی نی

□

همه شهر ایران ز کارش به بیم

□

نور چشم و مردمک در دیده‌ات

□

خونی از جوش منعقد گشته

□

وز قبول تو پیش آب سخنش

□

بدو گفت برگوی و لب را مبند

□

خرد را آفریند او کجا اندر خرد گنجد

□

زبان دان مرد را زان نرگس مست

□

رفتی و با تو کمالی که جهان داشت ببرد

□

ز دینار گنجیش پنجه هزار

□

خالق تزویر تزویر ترا

□

چون او ز تو دور شد به فرسنگ

□

گوشه‌ی بالش تو چیست کله گوشه‌ی ملک

□

من آباد گردانم آن را به داد

□

چون روی نمود هر که هستی

□

سرش بوسید و شفقت بیش کردش

□

با سر خامه‌ی تو آمده گیر

□

چو بینند بی‌مر سپاه مرا

□

گرچه همرنگ مهست و دولتیست

□

داده خیری به شرط هم عهدی

□

شمر ز تربیت جود او شود دریا

□

به روز چهارم چو بر تخت عاج

□

در هوش ز تو سماع «ارنی»

□

در صحبت رفیق بدآموز همچنان

□

حق داود و لطف نعمت او

□

بزرگان همه زیردست منند

□

آمنست از خواجه‌تاشان دگر

□

کین سگ بسته مستمند چراست

□

وانکه از عشق نام و صورت او

□

سخن گفتن کژ ز بیچارگیست

□

عفو تو همی باید چه فایده از گریه

□

خبرهائی که بیرون از اثیر است

□

کارزار از هزاهز سپهت

□

پدید آمد آن چادر مشکبوی

□

جان گرفت و بانگ زد زان سبزه او

□

چه معنی است در صورت این صنم

□

بر ازو صومعه‌ای بود و درو هندوی پیر

□

چو گشتند مست از می خوشگوار

□

تا شدش معلوم حکم آیت احسان و عدل

□

چو آن گل برگ رویان بر سر خاک

□

کمالت چون تن‌اندر نطق ندهد

□

ز ایران کرا خسته بد یزدگرد

□

بلک این خنده بود گریه و زفیر

□

مکن عمر ضایع به افسوس و حیف

□

وز یاد کرد تیر و کمان تو جان خصم

□

همی‌راند کار جهان سوفزای

□

ای بسا یونس نامان که درین آب شدند

□

رستم به نیزه‌ای نکند هرگز آن مصاف

□

بر تو قدیمیست چنان کز ره تقدیر

□

کجا باشد ایوان گوهرفروش

□

دیگران از ضعف وی با درد سر

□

چو دوزخ که سیرش کنند از وقید

□

به یمن دولت او گشت چرخ خادم ملک

□

ورا پیش خوانیم هنگام بار

□

شحنه‌ی میدان پنجم تا سلحدار تو شد

□

ز ملک ما که دولت راست بنیاد

□

آخر به دیدن تو دلم کرد شادمان

□

چو بخشیدنی باشد و تاج و تخت

□

نه به هندست آمن و نه در ختن

□

در اقبال نیکان بدان می‌زیند

□

طبعت بدان قیام تواند نمود گفت

□

ازان دختران آنک بد نامدار

□

کز نهیب بحار او فردا

□

اگر بود دل ممن چو موم، نرم نهاد

□

که ذاتش داشت بر آرام پیشی

□

چو ناباک شد مرد برنا به ده

□

آن گدا چشمی کفر از وی برفت

□

کجا سر برآریم از این عار و ننگ

□

قهر ترا هیبتی که در شب ظلش

□

ز ناله‌های غم افزای خویش، جان مخراش

□

هر گوید هو صد بدمی سرخ کبوتر

□

به ذره آفتابی را که گیرد

□

از طارم سپهر به چشم مناصحت

□

عمرت ار کم شد و بگذشت چه باک است ازین

□

سوز مهر و گریه‌ی ابر جهان

□

چنان صبرش از شیر خامش کند

□

همه زین سوی سراپرده‌ی تایید تواند

□

خاطرش خالی ز چون و چندها

□

فاضلان را ز پی لاف فضول

□

زکال از دود خصمش عود گردد

□

در کر و فر ز غایت تعجیل گشته چاک

□

ای خردمند چه تازی سپس سفله جهان

□

گاو باشی شیر گردی نزد او

□

از آن شنعت این پند برداشتم

□

آنکه را صدره غز زر ستد و باز فروخت

□

کیست زنده که از فضل، جامه‌ای پوشد

□

باد با خاک روز کوشش او

□

چنین سحری تو دانی یاد کردن

□

کزین کنند عروسان خلد را یاره

□

توفیق حق نگر که چه مردانه جست ازانک

□

نیست آن ینظر به نور الله گزاف

□

چو سعدی کسی ذوق خلوت چشید

□

گرچه گل بر بار چون بشگفت خود تازه بود

□

جائی که آب و دانه و گلزار و سبزه‌ایست

□

ز جزو تو آن شربها خورد جان

□

به اعتماد وفا، نقد عمر صرف مکن

□

همه عون تو چون عنایت حق

□

کرا خواند هرگز که‌ش آخر نراند

□

کو نبی وقت خویشست ای مرید

□

به دولتت همه افتادگان بلند شدند

□

می‌نیارم گفت خرم باد عیدت، گو چرا

□

گهر معدن مقصود، یکی است

□

صعوه در چشم باز از امنش

□

هر نوبتی نظر به یکی می‌کند سپهر

□

ممدوح ائمه و سلاطین

□

کو فریدونی که گاوان را کند قربان عید

□

سبق بی‌چون و چگونه‌ی معنوی

□

بلی درخت نشانند و دانه افشانند

□

آنک از برای خطبه‌ی ایام دولتش

□

شب، از باغ گم شد گل و خار ماند

□

تا نهنگش در عجم گرد زمین چون عمرست

□

بخندید و گفتا عنان برمپیچ

□

ای ملکی کز ملوک هرکه ز تو سر بتافت

□

دار تن پیدای تو این عالم پیداست

□

سه شبان روز او ز خود بیهوش گشت

□

تا نه تاریک بود سایه‌ی انبوه درخت

□

از خداوند مرا گر بخری فردا شب

□

چه توان خواست از مکاید دهر

□

نظم عشق‌آمیز عارف را ز راه لطف و بر

□

حیات مانده غنیمت شمر که باقی عمر

□

ابر را رافت از رعایت اوست

□

باز اسمعیل را بین سوگوار

□

کافیم بدهم ترا من جمله خیر

□

به نیران شوق اندرونش بسوخت

□

چشم بد دور از تو خود دورست کز بس باس تو

□

اسیر دام هوی و قرین آز شدن

□

کار عمال سرای ضرب همچون زر شدست

□

وگر دست همت بداری ز کار

□

باغ میمونت را نشسته مدام

□

مکش خویشتن را بکش دست ازو

□

آب نیلست این حدیث جان‌فزا

□

زن شوخ چون دست در قلیه کرد

□

پیغام تو به فکر درافکند اضطراب

□

یک نفس، بنای این دیوار باش

□

هر زمان لعل و در و سرو و بنفشه‌ی تو همی

□

حسرت مادر گیتی همه وقت این بودست

□

گرم غفران تو در سایه گیرد

□

دردا و دریغا که درین درد ندارند

□

هر که آخربین بود مسعودوار

□

گر انصاف خواهی سگ حق شناس

□

زمردین سمش اندر وغا به قوت جذب

□

احمق، کتاب دید و گمان کرد عالم است

□

با عقل من نباشد مریخ را توان

□

دست حسرت گزی ار یک درمت فوت شود

□

عدو به خواب درست از فریب کین تو نیز

□

چون به زمستان تو به آفتاب بخسپی

□

چون قبور آن را مجصص کرده‌اند

□

نه یوسف که چندان بلا دید و بند

□

که خاتم یمانی شود در یمینت

□

از چه وامانم، چو فرصت رفتنی است

□

ای که از آتش طبع تو جهان دید ضیاء

□

که هیهات قدر تو نشناختیم

□

شبت چو روز جهان باد و روز دشمن تو

□

از کوزه نیم ذره‌ی سیماب چون برفت

□

ای که صبرت نیست از دنیای دون

□

نه هرکس این شرف و قدر و منزلت دارد

□

ابر با دست جوادش داند

□

بانگ بر زد، کای خدای دادگر

□

همچو جیم و دال و را و قاف و عین و لام و نون

□

نکو گفت لقمان که نازیستن

□

روز هیجا که از درخشش سنان

□

مردم اگر نیک و صواب است و خوب

□

که عقیمست و ورا فرزند نیست

□

چه نغز آمد این نکته در سندباد

□

نازش ملک و ملک ناصر دین قتلغ شاه

□

تنش بلرزه فتاد از صدای گرگ و شغال

□

والله که از لباس جز از روی عاریت

□

چنین راه اگر مقبلی پیش گیر

□

در کفت آرام نادیده ز گیتی جز عنان

□

منم که ختم سخن بر من است و زهره کراست

□

جرعه‌ای بر ماه و خورشید و حمل

□

چندین هزار سکه‌ی پیغمبری زده

□

شب و روزش بهار دولت باد

□

بدوخندید دل آهسته، کای دوست

□

هان ای سنایی ار چه چنین ست تیغ ده

□

که زنهار اگر مردی آهسته‌تر

□

نظر لطف او بر آنکه فتاد

□

آن جایگان بهر تو را ساختند جای

□

شهر از آن آمن شود کان شهریار

□

خدایا به ذات خداوندیت

□

زمانه مهره‌ی تشویر بازچید چو دید

□

بهر مهدم که خواباندند خفتم

□

آن سیه کاری که رستم کرد با دیو سپید

□

شکر نعمت را نکویی کن که حق

□

همیشه تا نبود در قیاس پیر جوان

□

ز صنع خود پس سی و دو دانه مروارید

□

حیله کرد او و به خواب اندر خزید

□

ظالم بمرد و قاعده‌ی زشت از او بماند

□

گفتم این چه؟ گفت دی در پیش صاحب کرده‌اند

□

سودم آخر دود شد، سرمایه خاک

□

از روزه و از گریه چو یک کام و دو چشمش

□

بخندید صاحبدل نیک خوی

□

احتیاج او که هرگز جز به درگاهت مباد

□

هر چند رحمت است خرد بر تو از خدای

□

شرط تعظیمست تا این نور خوش

□

بر دل عشاق جمالش خوشست

□

اشک بدخواهت از حسد چو بقم

□

حرف ظالم، هر چه گوید می‌پذیر

□

گر آب و آتش اندر خلاف او کوشند

□

فنون فضل تو را غایتی و حدی نیست

□

ای خرد بارگاه بلا را ز کام تو

□

دنیی سگ طبع خوی گربگان دارد از آنک

□

گم شد از بی‌شکر خوبی و هنر

□

بزرگان فراغ از نظر داشتند

□

گر بجز کام تو زاید شب که آبستن بود

□

نیست جز موی سپیدم حاصلی

□

هر که شاگرد تو باشد به گه خواندن علم

□

چو کوه سپیدش سر از برف موی

□

در موکب رای تو جنیبت کشیی کرد

□

دنیات دور کرد ز دین، وین مثل توراست

□

هست خوارمشاه یزدان جلیل

□

چو یزدانت مکرم کرد و مخصوص

□

دامنت گر سپهر بوسه دهد

□

چون کسی نا اهل را اهلی شمرد

□

جوهر آدم برون تازد برآرد ناگهان

□

تو نیز ای عجب هر که را یک هنر

□

در پناه درگه اقبال و بام قدرتست

□

وگرچه کاسه‌ی زرین ماه می‌بینی

□

زانک منزلهای خشکی ز احتیاط

□

وز آن نیمه عابد سری پر غرور

□

ز تدبیر پیر کهن بر مگرد

□

مرا دلسردی ایام بگداخت

□

گر از آتش همی ترسی به مال کس مشو غره

□

رهی نمی‌برم و چاره‌ای نمی‌دانم

□

همان به که امروز مردم خورند

□

سازگاری کن با دهر جفاپیشه

□

هر چه گویی باز گوید که همان

□

تو خود مطالعه‌ی باغ و بوستان نکنی

□

نگه کرد باز آسمان سوی من

□

از آن دفتر که نام ما زدودند

□

در حریم مصطفا بوبکروار اندر خرام

□

ز گوسپند بدوزد، رعایت نظرش

□

خبر شد به روم از جوانمرد طی

□

یاسمن دست‌زنان بر سر گل می‌نازد

□

تا بدینجا بیش همره نیستم

□

هلال اگر بنماید کسی بدیع نباشد

□

که باشند مشتی گدایان خیل

□

جست و خراشید زمین را بدست

□

مادری کن مر یتیمان را بپرورشان به لطف

□

بجز شکر نعمت نگیرد که شکر

□

پدر گفتش اکنون سر خویش گیر

□

نسیمی دلکشم آهسته بنشاند

□

چرا آن را که‌ت او کرد این بلند ایوان

□

هفت دریا را نمی‌بینی که از بس تشنگی

□

شنیدم که در روز امید و بیم

□

گرچه پر ما، همه پیرایه بود

□

از برای خدمت او گر نبودی خلق او

□

ایمنی و بیم دنیا همبر یک دیگرند

□

تو گویی ز شادی بخواهد پرید

□

گر چه این کاخ را منم بنیاد

□

این عالم سنگ است و آن دگر زر

□

تا درین دایره این نقطه‌ی خاکی برجاست

□

به خاک اندر افتاد و بر پای جست

□

از من آن تیری که میگردد جدا

□

آن شاه کر گر عیب گنه کار نپوشد

□

بنمایم دوانزده صف راست

□

نخواهی که ملکت برآید بهم

□

رخ افروزد چو مهر عالم آرای

□

در مسجد جای سجده را بنگر

□

تو خواه از روم باش و خواه از چین

□

که تا جمع کرد آن زر از گر بزی

□

به تیغ می‌نتوان گفت، دست و پای مبر

□

چون رخ پیری ببینیم از پدر یاد آوریم

□

این بس بصر دلش را گر در دلش بصر نیست

□

ترانی ناظما فی الوجد بیتا

□

توانم خفت بر شاخی به گلزار

□

گر کسی دیبا پوشد تو چرا نازی

□

تیغی که ذوالفقار من آمد به پیش خصم

□

هم از بخت فرخنده فرجام تست

□

به بلبل گفتم اندر لانه بنشین

□

بسی آهو در عالم که مشکش نیست در ظاهر

□

گنه ناب را ز نامه‌ی خویش

□

دل زنده هرگز نگردد هلاک

□

آبم من، ار بخار شوم در چمن، خوش است

□

از جهل قوی‌تر گنه چه باشد؟

□

عرش بالا درخت خوشه‌ی عشق

□

عجب دارم از خواب آن سنگدل

□

شبچره داریم شب و روز چاشت

□

من در حد غزنین و مرا فکرت فاسد

□

سخن را تا نداری پاک از زنگ

□

پس پرده بیند عملهای بد

□

من، سیه روز نبودم ز ازل

□

یکیت گوید یکی به عمر کم نشود

□

ز کار خویشتن تا چند گویم

□

به ایام تا بر نیاید بسی

□

حاجت ار ما را ز راه راست برد

□

هر که لوزینه‌ی شهوت نچشیدست ز پس

□

دستارت نیاید ز نوار ای پسر ایراک

□

بطاعت بنه چهره بر آستان

□

شکستیمش که جان مغزست و تن پوست

□

سلیمان‌وار دیوانم براندند

□

به علم آنکه هزاران هزار راز شناخت

□

کس از کس به دور تو باری نبرد

□

عمر، چون اوراق بی شیرازه بود

□

گرت باید که طایران فلک

□

کردار بد از جان تو چنان است

□

یکی از برش سرخ دیبای روم

□

تا تو خاکی را منظم شد نفس

□

همی دشوارت آید کرد طاعت

□

در بحر راز گوهر دل غرق کن که جان

□

کنون تا ببینم که با جام می

□

باید آن دم کژت کندن ز تن

□

بر امید رحم او بر زخم او زاری مکن

□

در درمی زر نگر که صبح همی

□

ز کیوان همه نقشها تا به ماه

□

درسهایم نخوانده ماند تمام

□

خیره شدستم ز تو گویم مگر

□

عطار دوربین را اندر مقام وحدت

□

چنین گفت کز آمدن چاره نیست

□

مرو راهی که پایت را ببندند

□

به وقت مردی احوال تیغ را معیار

□

اگرت اندوه دین است، ای برادر، شعر حجت خوان

□

همی زر بر چشم بر دوختی

□

دوروئی، راه شد نفس دو رو را

□

رفتند همرهان و تو بیچاره روز روز

□

بس که تو در خاک خواهی بود و زین طاق کبود

□

ز پرویز ترسان بد آن بدنشان

□

شادم که نیست نیروی آزار کردنم

□

آن خواجه‌ای که گشت ز تعجیل جود خویش

□

لذت علمی چو از دانا به جان تو رسید

□

کجا آن همه بخشش روز بزم

□

تفاوتی نبود در اصول نقص و کمال

□

منش بسیار دیدم و آزمودم

□

مانده‌ام در چاه زندان پای در بند استوار

□

مرا گفت چون خاست باد نبرد

□

چو بر گیرند این پاکیزه گوهر

□

فرود مرکز چرخست قاعده‌ی حلمش

□

راست آن است ره دین که پسند خرد است

□

بر باربد شد بگفت آنک شاه

□

بجز پستی، از آن بلندی نزاد

□

جوان خردمند نزدیک دانا

□

غیری چگونه روی نماید چو هرچه هست

□

نژند آن زمان شد که بیداد شد

□

کس نخواهد دیدنت در پشت در

□

ای به سخا دست تو ابر سعادت فشان

□

آنگه که روز خویش ببیند لقب فروش

□

که خیره به بدخواه منمای پشت

□

گنجها بردم که ناید در حساب

□

گر از غارت دیو ترسی همی

□

از خون رسیدی اول و آخر شدی به خاک

□

ندانیم انباز و پیوند و جفت

□

ترا افروزد آن چهر فروزان

□

کوی صدیقان بدیده رفت باید نز قدم

□

نگردد به گفتار مستانه غره

□

نه گنج و نه نام و نه تخت و نژاد

□

تو از دیروز گوئی، من از امروز

□

به خاصه تو ای نحس خاک خراسان

□

بگشای چشم ای دیده‌ور در صنع رب دادگر

□

اگر پیچم این دل ز سوگند من

□

توانا توئی، قطره‌ای جود کن

□

هر که با یاد کف او به مثل زهر خورد

□

ز فعل خویش باید ساخت امروز

□

کزین پس شکست آید از تازیان

□

ز روز خردیم، خصلت چنین بود

□

هر غیبه‌ای ز جوشن قولت را

□

درین عالم برستند از غم بیهوده‌ی دنیا

□

فگنده تن شاه ایران به خاک

□

شبانان نیستند از گرگ، ایمن

□

شربت شوق دهم تا تو شوی مست تجلی

□

ای شده غره به مال و ملک و جوانی

□

یکی گفت موبد ندانست گفت

□

بریدم، ولی تیره و زشت را

□

مر هر که را بینی یا هر کجا نشینی

□

درد دلت را دوا کشتن نفس است و بس

□

دگر نامور گنج افراسیاب

□

بینوائی مهره‌ای تابنده داشت

□

این حسن را زین اضافت منزلت نفزود و قدر

□

این ظلم به دستوری از بهر چه باید

□

که سالار او بود بر نیمروز

□

لیک از بدخواه، ما را ترسهاست

□

چو زو بازگشتم ندیدم به عاجل

□

سالی هزار نوح بزیست و به عاقبت

□

بهر کشوری گنج آگنده هست

□

این سست مهر دایه، درین گاهوار تنگ

□

تو چو خورشیدی و آن زرد ترا هست سزا

□

نیکیت به کردار نیز بایست

□

برید این چنین شاخ گوهر ازوی

□

همچو منی، زاده‌ی شاهنشهی است

□

ندارد این زمی و آب هیچ کار جز آنک

□

اگرچه پیل‌تنی بود لیک مور ضعیف

□

جهان گر بر اندازه جویی همی

□

نرنجیدم ز سیر چرخ گردان

□

ز سبغ حکمت رنگین کند به که لاله

□

شرف خویش نیاورد ونیاردت پدید

□

ازین تخمه‌ی بی‌کس بسی یافتند

□

بزندان حوادث، هفته‌ها ماند

□

بسته در این خانه‌ی تاریک و تنگ

□

چون کبوتر به مکه یابد امن

□

یکی کیسه دینار دادم تو را

□

گر بیائی یک سفر ما را ز پی

□

شد ز اقبال و ز فرت در لطافت آن چنانک

□

گر قول این حکیم درست آید

□

بدیشان چنین گفت کز دل کنون

□

تا به مرداری بیالودم دهن

□

از علی مشکل نماند اندر کتاب حق مرا

□

هزار جان سکندر صفات خضر صفا

□

بدیدندش از دور پر خون و خاک

□

بدشواری ار دل شکیبا کنی

□

جان من آتش همی گیرد که از دون همتی

□

اگر زین سه آنک او شریف و والا

□

به یاران چنین گفت که اکنون شتاب

□

باختم پاک تاب و جلوه‌ی خویش

□

نیست مردم جز که اهل دین حق ایزدی

□

به دانش توان عنصری شد ولیک

□

بفرمود تا نزد او آورند

□

شاخک عمر من، از برق و تگرگ

□

شیر فلک از بیلک او برطرف کون

□

جز که علی را پس از رسول که را بود

□

که گر شاه بیند یکی کاردان

□

زحل، با آنهمه خونخواری و خشم

□

تا هیچ نماند ازو بدین فتوی

□

به خدائی که فرستاد از عرش

□

پدر بر پدر شاه و خود شهریار

□

ناخدایان را کیاست اندکی است

□

خواب زاید اگر از شکر و بادام چرا

□

روی خاک و موی گردان چرخ را

□

چو بر پادشاهیش بیست وسه سال

□

به کنج کلبه‌ی تاریک بختان

□

گر همی نعمت دایم طلبی، او را

□

جانم نثار اوست که از عقل همچو عقل

□

به قرطاس مهر عرب برنهاد

□

فضل، خود همچو مشک، غماز است

□

سربسته بگویم ار توانی

□

بفرمود جستن به چین علم دین را

□

ازان کاخترش به آسمان تیره بود

□

تله گفتا، مایست در بیرون

□

همواره دوان و در قفای شاهی

□

بیش بر جای خدم ننشیند

□

پذیره شدن را سپه برنشاند

□

گر ز ره لطف، نگاهم کنی

□

قوی چون قبادم بدار از قناعت

□

تا خاک را خدای بدین دست‌های خویش

□

نه پرخاش بهرام یکباره بود

□

گر بدهی می بچشم ور ندهی نیز خوشم

□

رحمت به سوی جان تو نگراید

□

از دواتت دار ملک تیر را

□

سپهدار خانست و فغفور چین

□

او بود خلاصه کن او را تو سجودی کن

□

با نفس تنی که راست باشد

□

حذرت باید کردن همیشه زین دو سلاح

□

بر آیین آن دین مر او رابخواست

□

گر ندارد شرم و واناید از این

□

تو با خرد، خری و ستوری را

□

چیست تنجیم و فسفه تعطیل

□

ورا خواندی هر زمان اردشیر

□

چنان جامی که ویرانی هوش است

□

گه ترا بر کند اثیر از تو

□

حکمت آبی است کجا مرده بدو زنده شود

□

به گنج‌ور گفت آن یکی پرنیان

□

گفتن همه جنگ آورد در بوی و در رنگ آورد

□

اگرت خواب نگیرد ز بهر چاشت شبی

□

به جان شاه که در نگذرانی از امروز

□

چو لشکر همه نزد شاه آمدند

□

محتسب عقل تو است دان که صفاتت بازار

□

چون تو طفلی و شرع دایه‌ی تست

□

هر گه که تو را باید در حجر گک خویش

□

کس از گردش آسمان نگذرد

□

هر غوره‌ای نالان شده کای شمس تبریزی بیا

□

آمدنی اندر این سرای کسانند

□

پارم امسال شد به سعی عطات

□

پس آگاهی آمد سوی نیمروز

□

بس کن و طبل کم زن کاندر این باغ و گلشن

□

کیست آنکو عز خویش از خاک درگاه تو دید

□

مسافرند همه خلق و نیستند آگاه

□

به فرمان یزدان کند این تهی

□

چو قطب می‌نجهد از میان دور فلک

□

نیائی سوی نور ایرا به تاریکی درون زادی

□

پس این گوهر از گوش بستد زبانش

□

به اسپ و به گرز و به پای و رکیب

□

خزان مرید بهارست زرد و آه کنان

□

نه پیوندد به علمت جهل یک جزو از هزار اجزا

□

مگر آن وعده که‌ت محمد کرد

□

مهان سرافراز برخاستند

□

وگر نه باد چرا گشت همدم و غماز

□

پند حجت را بخوان و درس کن زیرا که هست

□

وانگاه پی مغز خشک پالوده

□

بیزدان چنین گفت کای دادگر

□

بر درختان شکر گویان برگ و شاخ

□

بود چو ترک و دیلم اندر ظلم

□

چون بود تیره همچو دل جاهل

□

پدر پهلوانست و من پهلوان

□

نام من در نامه‌ی پاکان نوشت

□

امسال بیفزود تو را دامن پیشین

□

ز خود گم گرد ای عطار اینجا

□

جهان چون گذاری همی بگذرد

□

دوست بینی از تو رحمت می‌جهد

□

چکنی ریش و سبلت مانی

□

پس نیست جای ممن پاکیزه

□

چو از روز یک ساعت اندر گذشت

□

عاجزم من از منی خویشتن

□

ابلیس عدو است مر تو را زیرا

□

در چنین جایی کجا عطار را

□

و آن خردمند جوانی که چو دو لب بگشاید

□

آنک او خواهد مراد او شود

□

ناصبیا، نیستت مناظره جز

□

عالمی دیگر است مردم را

□

مشتری گر خصم او گردد نیارد کرد هیچ

□

زان سگالش شرم هم می‌داشتند

□

بهاران به امید میوه‌ی خزانی

□

پای در نه درین ره ای عطار

□

او جدا کرد آن کسانی را سر از تن بی‌خلاف

□

علم الانسان خم طغرای ماست

□

هر زمان پیش تو آید نه همی بینیش

□

از بد گرگ رستن آسان است

□

شعر چون نیکو نیاید کز صفای او دلم

□

دزد را گر عفو باشد جان برد

□

وانت گوید گر جهان را صانعی عادل بدی

□

تا دلم بر روی دریا خون معنی گسترد

□

تو بی اندیشه بگویی به از آن اندر نظم

□

آن گلوی ابتلا بد وین گلو

□

خرد است آنکه اگر نور چراغ او

□

می و قیمار و لواطت به طریق سه امام

□

رو که روشن بتست جرم فلک

□

زانک عشق افسون خود بربود و رفت

□

ور نه در دل کفر داری چون شود رویت سیاه

□

به جوی اندرون آب، نوش روان شد

□

پایه‌ی پاییدن جان نزد لطفش یک به دست

□

انت سر کاشف اسرارنا

□

تو را زین جاهلان آن بس که رنجی نایدت زیشان

□

این یکی کشتی است کو را بادبان

□

این فدا گوش نیوشا کرد اندر هجر تو

□

ترک کن این جبر جمع منبلان

□

یاری ز خرد خواه، وز قناعت

□

خالی نباشد از شرف و حشمت بزرگ

□

چون مردمک دیده عزیزی بر ما ز آنک

□

لیک از ایمان و صدق بایزید

□

این جاهل را به بز چون پوشی

□

من روز قضا مر تو را هم امروز

□

اگر عیب خود خود نگویم به مردم

□

آب گشتی بی‌عروق و بی‌گره

□

به شعر حجت گرد طمع ز روی بشوی

□

نزد او عرض او عزیزترست

□

اندرین بتخانه قاضی صدهزاران بت بدید

□

پیشش آمد زاهدی غم دیده‌ای

□

مشغول تن مباش کزو حاصل

□

بندیش نکو که این سه خط را

□

گفت امیرالمومنین ای مرد پر دعوی بباش

□

حاش لله ترک بانگی بر زند

□

تا ندهی بیضه‌ی عنبر مرا

□

باد میمند آمد و ناگه به رویم بر وزید

□

عشق با زاغ‌البصر گویی ترا شد رهنمای

□

چون یحبون بخواندی در نبی

□

ز بالای خرد بنگر یکی در کار این عالم

□

گر دل تو چنانکه من خواهم

□

دوری از جهل همچو علم علی

□

زانک بی‌خواه تو خود کفر تو نیست

□

مادر تو خاک و آسمان پدر توست

□

روز منحوس به دیدار تو فرخنده شود

□

عجبتر آنکه ز بهر دو روزه مستقرم

□

آنک کفها دید باشد در شمار

□

آرزو داری که در باغ پدر نو خانه‌ای

□

مطرب قارون شده بر راه تو

□

تا بهشت و چرخ باشد نزد عالم هفت و هشت

□

وقت تحلیل نماز ای با نمک

□

بر طرف دو ره چو مرد گمره

□

دیر نپاید که به امر ملک

□

یا همچو باز ساکن دست ملوک شو

□

سمع شو یکبارگی تو گوش‌وار

□

توی سزای نکوهش،نکوهشم چه کنی؟

□

چون نجوئی که‌ت خدا از بهر چه موجود کرد

□

خضر فرخ پی دلیلی رامیان بسته چو کلک

□

گر مرا این بار ستاری کنی

□

اگر نادان بگیرد جای دانا

□

چندان هنر که نزد تو گرد آمد

□

ببینی بی‌نقاب آن گه جمال چهره‌ی قرآن

□

آنک دزدد مال تو گویی بگیر

□

سودت نکند وفا چو دشمن

□

لاجرم ار ناقصان امیر شدند

□

تو خود از درد پای رنجوری

□

غیر این معقولها معقولها

□

از تو درویشان کرباس نیابند و گلیم

□

حلقه‌ی بند تو بر پشت دو تای دشمن

□

اصل جدی نه معدن هزلی

□

پیش‌وا ابلیس بود این راه را

□

چون صخاورزی صد گنج جهان پر درمی

□

من نقش همی بندم و تو جامه همی باف

□

به خاتمی که فرستاد شاه زنده شدی

□

هین روش بگزین و ترک ریش کن

□

اینت بی‌حد کرم و لطف و بزرگی و شرف

□

چونانکه دستش را پرستد سخا

□

برنامه‌ی دین کس به از آن می‌ننویسد

□

گر زنم صد تیغ او را ز امتحان

□

ار انگورست و خشخاشست اصل عنصر هر دو

□

چو برق روشن و خوب است در سخن معنی

□

پس چو شعری بگفت و نیک آمد

□

ای خنک آن کس که عقلش نر بود

□

گنج وفا و خدمت تو بود ذات من

□

رادی بر تو پوید چون یار بر یار

□

تا تو ای خضر عصر در شهری

□

بس سنگ و بس گوهر شدم بس ممن و کافر شدم

□

صدق و معنی باش و از آواز و دعوی باز گرد

□

کوهی که برو چشمه‌ی پاک آب حیات است

□

آن شمس عطابخش که ننهاد عناصر

□

گر چه نفست رستمی باشد مسلط بر دلت

□

کو یکی فاضل که خارش نیست مشتی ریش گاو

□

سخاوت پرستنده‌ی دست اوست

□

پیش او هرگز نشاید کرد کس دعوی شعر

□

فقد اهدانی ربی و اتی الجد بحبی

□

بدین ده روزه دهقانی مشو غره که ناگاهان

□

ور دیو ز کار باز داردت

□

تا دو نوک قلمت فایده دارد در ملک

□

من زین قیامت حاملم گفت زبان را می هلم

□

پس درد کجا ماند در دیده‌ی دانش

□

گفتم: زمانه شاه گزیند بر او دگر؟

□

لیکن از دیده بنامیزد باز

□

برو ای باغ با نقلت برو ای شیره با شیرت

□

عادت خوبت براند بر دل فرمان خویش

□

چرخ را زیر و زبر نیست سوی اهل خرد

□

لعل تو بسی توبه‌ها شکسته

□

حرص کورت کرد و محرومت کند

□

سراسر کان گیتی پر ز مس شد

□

خواهنده همیشه ترا دعاگوی

□

از مقام نفس حیوانی گذر کن تا چشی

□

رزق از وی جو مجو از زید و عمرو

□

تو سالیان‌ها خفتی و آنکه بر تو شمرد

□

در وجودش لرزه‌ای بنهد که آن

□

بودنیها همه ببود و نبود

□

این خود اکرامیست از بهر نشان

□

دانی که خداوند نفرمود بجز حق

□

پیک اگر چه در زمین چابک‌تگیست

□

گردون ز برق تیغ چو آتش لیان لیان

□

این همه بشنید آن خاک نژند

□

نزدیک تو گیهان مختصر شد

□

از نبی برخوان که شیطانان انس

□

ور ز تیغست ملک را منشور

□

نیم کاره و خشمگین جنبان ذکر

□

من ز لذت ها بشستم دست خویش

□

گفته‌ای اندر نبی که آن امتان

□

به کردار نیکو روانها فزایی

□

گر ترا آنجا برد نبود عجب

□

ور نگوئی جای خورد و کردنی باشد بهشت

□

شرمم آمد گشتم از نامت خجل

□

در این دو مه که من اینجا مقیمم از کف او

□

تو فرشته‌ی رحمتی رحمت نما

□

چو خر بی‌علم شادانند هریک

□

مخلصم زین هر دو محشر قصه‌ایست

□

نگردد چو یاقوت هرگز بدخشی

□

هفت دریا اندرو یک قطره‌ای

□

کنون میر پیشم ندارد خطر

□

باده‌ی او درخور هر هوش نیست

□

ز هندوستان اصل کفر و ضلالت

□

روی متاب از سخن خوب و علم

□

به طمع جاه به نزدیک او نهادم روی

□

گر نتابی سر ز دانش از تو تابد آفتاب

□

بر کسی مپسند کز تو آن رسد

□

چو سوی حکمت دینی بیابی ره، شوی آگه

□

دشت دیباپوش کرده‌است اعتدال روزگار

□

به بانگ بی گنه زاغ، ای برادر،

□

با پند چو در و شعر حجت

□

نگه کن بدین بی‌فساران خلق

□

لیکن از راه عقل هشیاران

□

هر که را قولش با فعل نباشد راست

□

مرغزاری است این جهان که درو

□

سر بسته بگویم، ار توانی

□

جهان را به دینار بفروختی

□

شود با آفتاب آنگه مقابل

□

تو آدم اهل و اهل احکامی

□

و سبی دیارالسلم فی بلدالکفر؟

□

کجا آن همه کوشش روز رزم

□

همی تاخت از قلب تا میمنه

□

من چه درد سر آورم بر تو

□

گه پا شدم گه سر شدم در عودت و تکرار من

□

چو فرزند او یار دادم تو را

□

که این عالم شد آن دیگر خدا شد

□

خیره چه بری ظن که بی‌گناهی؟

□

که عن قریب تو بی‌زر شوی و او بیزار

□

چو پیش آیدت روزگاری درشت

□

برآسوده از بزم و از کارزار

□

در یکی شخص مرکب شده سبحان الاه

□

جز به منشور ملک را مستان

□

یکی سست باشی اگر سخت پی

□

ز کافر ممن و ممن ز کافر

□

ز خلق تا ننشیند به جای او دگری

□

ز مستی رقصشان آورد در کار

□

بران تخت کرد او به فرمان شاه

□

هنرهای آموزش پیلتن

□

چرخ با چار زن از عجز بود چون عزبی

□

لرز بر وی افکند چون بر گل لرزان صیام

□

ستاره نگردد مگر بر زیان

□

در افتادم ز مستی بر سر خاک

□

سلیمانم، سلیمانم من آری

□

که بوستان بهاری و باغ لالستان

□

همی‌رفت خواهد بران جشنگاه

□

هر آنکس که بودند از بیش و کم

□

کان حمدی نه مرد حمدانی

□

چون مال ز یکدیگر بس خود بربائید؟

□

که داند به گیتی که برکیست گرد

□

وز این جانب بود هر لحظه تبدیل

□

گاهی ز درد نالی گاهی ز بی‌نوائی

□

بدان گردش بماند ساعتی چند

□

نگردد نهان و نگردد نهفت

□

فراز آورم لشکری بی کران

□

چرا دانش برد باده چرا خواب آورد افیون

□

نهض الحب لطبی و تدارک و ترحم

□

مبادا ز من شاد پیوند من

□

خر او را که نامش هست جساس

□

به جهد روح‌نما را همی دهند اجری

□

که فرصت عزیزست و الوقت سیف

□

به بیدادگر بندگان شاد شد

□

سوی خیمه‌ی خویش بنهاد روی

□

چون دیده‌ی او را ز لطیفی تو دوایی

□

اندر جهان نبینم صد یک زان

□

گرانمایه گردی و گیتی فروز

□

نباشد در دلی کو سگ سرشت است

□

به طوع و رغبت ای هشیار نپرستی؟

□

هنوز پشت سعادت به مسندست سعاد

□

سرا پای کردن به شمشیر چاک

□

به تیمار و درد اسیران شویم

□

داغ مسعود سعد سلمان کرد

□

که جز آن نقل و طزغو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

مراداد و گفتا کز ایدر بپوی

□

به توست ای بنده‌ی صاحب سعادت

□

چو خود اندر سلب ژنده و خلقانی؟

□

دگر بانگ دارد که هل من مزید؟

□

که کس را نباید شدن دوردست

□

از ایران نیارد کس این کار کرد

□

بنده را غول همرهست و قرین

□

کز شعر بازداشت تو را جستن شعیر

□

ز درگاه او هم ز گردنکشان

□

ز شیخی و مریدی گشته بیزار

□

ناکام و کام از پس ایشان همی چمی

□

نگویی ترک خیر و نیکنامی

□

که کس را نبودی به خشکی و آب

□

که یارد شدن پیش او کینه‌خواه

□

بلی بزرگی و حکم روان چنین باید

□

می ناید اندیشه دلم اندر زبان اندر زبان

□

همه پیکرش گوهر و زر بوم

□

شبی را روز و روزی را به شب کن

□

که بس خوش خواره و با کبر و نازی

□

که از هر که عالم زبان درکشید

□

پر از خون و پهلو به شمشیر چاک

□

همه داستانهای هاماوران

□

ز مس هم زر نیامد کیمیا کو

□

خنک آنکس که ترا بیند هر روز پگاه

□

دگر گفت کان با خرد بود جفت

□

نگوید کین بود قلب حقایق

□

مذهب تو مذهب طوطیستی

□

طمع را میل در کش باز رستی

□

که هرگز بکشتنش نشتافتند

□

ببردند با ساز چندان سوار

□

جز نام ابوبکر محمد عنوانی

□

تا خبر یابی از آن جبر چو جان

□

سپاهش همی بر نتابد زمین

□

برآمد آدمی تا شد بر افلاک

□

چه گویم؟ گویم این ماری است، ماری

□

که با او بصلحیم و با حق به جنگ

□

ز نوشین روان در جهان یادگار

□

سیاوش کسی را به کس نشمرد

□

چو این پیمانه پر گردد نه ده مانده نه دهقانی

□

گر مرو را با تو شغلی کردنی ناچار نیست؟

□

گذشته برو سال و بسیاردان

□

ز دیگر وجه‌ها تنزیه می‌کن

□

تا بر ننهی به خار پیشانی

□

به عشق است ایستاده آفرینش

□

به باید گرفتن ره طیسفون

□

بکندی ز کوه سیه روز جنگ

□

از پس سید نشاید دعوی پیغمبری

□

سگ چه باشد شیر نر خون قی کند

□

وز آنگونه بازی بکو آورند

□

به نور شمع جوید در بیابان

□

درآمدت باید به غار علی

□

که پستان شیرین فرامش کند

□

مدارید تا او بدین روی آب

□

سواران بسیار و پیل و بنه

□

کو یکی صالح که خصمش نیست قومی ژاژخای

□

بریده به شمشیر هندوستانی

□

درود محمد همی‌کرد یاد

□

درآ در دیر دین مانند راهب

□

چون خر چرا همیشه خریداری؟

□

وقتی دریغ گفت که تیر از کمان برفت

□

همی‌داد خواهند گیتی بباد

□

کزان گونه گرسیوز آمد دمان

□

جزع تو بسی پرده‌ها دریده

□

کی وزیر و خازن مخزن شود

□

چو تو در زمانه سخن خواره نیست

□

نشانی داده‌اند از منزل خویش

□

چو دری بود کش به زر در نشانی

□

دگر دیده نادیده انگاشتم

□

گذر کرد شیرویه به فراخت یال

□

نشاند یکی پورم اندر کنار

□

رایض استاد داند شیهه‌ی زاغ از زغن

□

جان را که نهان است نهان است چنو دار

□

که گوینده مردی بد و یادگیر

□

وز آنجا باز دان کاهل قدر کیست

□

دارم ز علم ساخته پیکانی

□

گر بپوشد خریست عتابی

□

سخنهای او بر زمین خیره بود

□

فرستاده را جست و بگشاد لب

□

همچون فلک اندر گهرش دود و بخاری

□

با یحبوهم قرین در مطلبی

□

جهانی بران جنگ نظاره بود

□

حکمت شعر خردپرور او

□

به دنیا و دین خود اندر قوامی

□

هر مدتی زمین به یکی می‌دهد زمان

□

بپذرفت با جان همی‌داشت راست

□

ز پیوسته پیشم نبودی کسی

□

بیش از آنست که بردم به تو ظن

□

گردی بر ملک جهان متمن

□

سخن بر گزافه نگویی همی

□

تا ز کردار خود خجل نروی

□

علم بوبکر و عمر پیش من آر، ای ناصبی

□

اوراد ذاکران ز کران تا کران شود

□

بیاور یکی رقعه اندر میان

□

ز ره بر برش یک به یک بردرید

□

تاج عطا و طلعت من بود جان تو

□

که زهی ملک و زهی عرصه‌ی فراخ

□

فرو شست گرد غم از روی من

□

خواب و بیداری‌ات یکی گردد

□

عقل است ترازوی راستانه

□

چو آفتاب که بر آسمان برد شبنم

□

که کارآزموده بود سالخورد

□

جهان‌جوی و هم رزمدیده تویی

□

دیده‌ی اقبال را اکنون چون اثمدی

□

عامه ددگان مردم آزارند

□

که فردا پس از من به یغما برند

□

می‌کشد از پشته هر گوژپشت

□

در بلخ بدی و نه گنه‌کاری

□

که یا کوه آیدت در پیش یا چاه

□

به مهمان دارالسلامت طفیل

□

کشیدند بر دشت پیش حصار

□

چون سخن گویی صد بحر خرد پر درری

□

چند حسرت در دل و جانم رسید

□

هر آن ره که می‌بایدت پیش گیر

□

کش تخلص به نام زر نکند

□

نایدت چیز جز همه وارونی

□

که بزاید چو تو فرزند مبارک مولود

□

بدان را به نیکان ببخشد کریم

□

سوی دشمنان افگند رنج و کین

□

در مقام قرب با روحانیان «ما تشتهون»

□

خال و زلف از بوی او همشکل شد با مشک و بان

□

غم ملک و دین خورد باید بهم

□

در او گل‌ها شکفته گونه گونه

□

ازیرا از خرد برتر نیابی هیچ بالائی

□

که دست هیچ قوی بر ضعیف نگماری

□

گهش خاک بوسید و گه پای و دست

□

وگر نام افراسیاب آورد

□

هرگز آن خاطر او دفتر نسیان نشود

□

تا ز حلقه‌ی لعل یابی گوشوار

□

چو طاووس، چون رشته در پا ندید

□

که نبود از جنون من بعد، بیم‌ام»

□

تو از اهل دین به نادانی شده‌ستی منزوی

□

زیر هر برگ چراغی بنهند از گلنار

□

پراگنده شد لشکر از عاجزی

□

تو با من بساز و بیارای بزم

□

تا بود مر مرد را، در صدر دین، زیب و بها

□

مر تو را هر سه حلال است، هلا سر بفراز!

□

و طرفی ناثر عقد اللالی

□

وز تجرد علامتی بودی

□

شاد چرائی؟ که نه در گلشنی!

□

خرامد گل به گل خرمن به خرمن

□

که تاریخ سعدی در ایام تست

□

بکشتی مرا خیره از بدخویی

□

الفرار الفرار خواهد کرد

□

نفس زشتش ماده و مضطر بود

□

هزار آفرین گفت بر طبع وی

□

آنچنان رو که خاطر او خواست

□

تا تو به‌سوی رحمت نگرائی

□

برو گو بنه پنجه بر روی مرد

□

که خلقی بخسبند از او تنگدل

□

گرفتند گوپال و خنجر به چنگ

□

بنان در خط نگنجد ار چه خط نقش از بنان دارد

□

بت را پرستیدن نیارد شمن

□

همو پرده پوشد به آلای خود

□

که سوزد عقل، رخت نکته‌دانی

□

خیره برون شو تو زین سرای کسانه

□

ما اهتز روض و غنی طیره الشادی

□

تن زنده دل گر بمیرد چه باک؟

□

نخواهی که خواندت پیمان شکن

□

عالمان بی‌عمل از کرد خود کیفر برند

□

علم عند الله مقصدهای ماست

□

نشاید رسیدن به غور کسی

□

خوش آن کس کو قبول خاطرت جست!

□

بندگی کن به درستی و به بیماری

□

چو برف بر سر کوهست روی در نقصان

□

که این است سر جاده راستان

□

تو گفتی ورا مایه دادست هوش

□

تا سیه رویی جفا بینی و خوشخویی وفا

□

آنچ ازو زیر تو آمد دگری را زبر است

□

گلی در چمن جور خاری نبرد

□

کزو ماند سلامت قفل سیمت

□

گوئی که مگر شاه را قذالی

□

فلک دندان کنان آورده بر در

□

هرچه در قبضه‌ی قضا ظفرست

□

پرستندگانند با گوشوار

□

و آن کار که او کرد به تفهیم ذکا کرد

□

فارغ از اسراف و آمن از غلو

□

مشهور مشارق و مغارب

□

شرم بگذاشت، شرمسارش کن!

□

اگر به دل تبع پند راستان شده‌ای

□

گدا پیشه خوانندت و پخته خوار

□

وزان کنند بزرگان ملک را افسر

□

تن اندر عنا و دل اندر شکنج

□

تو برو بر بروت خویش بخند

□

از گرامی تن و عزیز روان

□

عرض به تقویت جاه او شود جوهر

□

مرهم راحت‌نه آزارها!

□

مطربان را جز دیبای سپاهان ندهی

□

نن تی گلشکر هن غت بگریت

□

وندرو هم ز نسب رفعت و هم از حسبست

□

بدو گفت من دارم این پایگاه

□

در گوش ندای «لن ترانی»

□

انت فجر مفجر انهارنا

□

بدان دلیل که بیدار گنگ و کور و کرست

□

بشنو کین سخن هم از جاییست

□

چون حدیث از حیدر و از شیعه‌ی حیدر کنی؟

□

به شرط آنکه ببینند مزرعی قابل

□

به شکل شمع فروزنده در میان شمر

□

خرد را بدین کار پیچان کنید

□

فضل تو همی باید، چه سود ز افغانها

□

کژدم بد کردن و زشت و خطاست

□

که بر سپهر کمالش سپهر کم ز سهاست

□

حرف حکمت بر دل پاکت سرشت

□

آنکه ز بوبکر به نبود علی

□

کشیشیانی بدو در سالخورده

□

وز ماه رایت تو کند افسر آفتاب

□

سزد گر ترا نوبت آید بسر

□

گستاخ بگو فلان ندارد

□

ماند خاکستر چو آتش رفت تفت

□

اطراف هوا لاله‌زار باشد

□

عملت جمله پایمال شود

□

نیستی عالم یکسر شب تارستی

□

حیا دیده بر پشت پایش بدوخت

□

آنکه او یاری ندارد باد یارت

□

خور و ماه ازین دانش آگاه نیست

□

شد نهان چون جور بخل و عدل چون احسان بماند

□

پایه‌ی تخت تو بر روی دو چشم بدخواه

□

رگ و پی بر فجور مرد فاجر

□

بر دیار بنی‌سلیم گذر

□

با عمامه‌ی بزر و جامه‌ی صابونی؟

□

جهان خراب شود سهو بود پندارش

□

چون آفتاب و روز جهان را معینست

□

به بازو خم خام دام منست

□

که جگرشان همه جز سوخته و عطشان نیست

□

ز آب داود هوا کردی زره

□

خاک در چشم در مکنون باد

□

سایه‌ی ظلم بر جهان افگند

□

وگر زی نور نگرائی در این تاریک چه بندی

□

هیچت از عمر تلف کرده پشیمانی نیست

□

گر جهان را پس از این ناقص خوانیم سزاست

□

از ایرا چنین تیز بشتافتم

□

چون آن سفیه مرد نمیرد حکیم ما

□

پس چه تو ای بی‌خرد چه آن خر بی‌کار

□

ای انوریت بنده و چون انوری هزار

□

یک دم‌اش غافل ز خود نگذاشتی

□

زمستان بر امید سبزه‌ی بهاری

□

ولی دستش بلرزد بر رگ خویش

□

تازگیش آخر صبا می‌بخشد و تری سحاب

□

و کنز دواء اللطباع مصدع

□

زخم او بر جسم جانی نه که جانی آمدست

□

خشک مغزی در بلا پیچیده‌ای

□

صورت قهر کردگار گرفت

□

نور این سبحه دو صد چندان است

□

بر جهان و خلق یکسر داد او پیداستی

□

که عشق آتش است ای پسر پند، باد

□

چه جای حرف و صوت و قیل و قالست

□

فسا عدتنی ذکاء بغداد

□

آسمان را بخار خواهد کرد

□

بخل از تو نهان گردد چون دیو ز یاسین

□

از مرتضی نه زلزله در خیبر اوفتاد

□

دوای او بجز آوارگی نیست»

□

چون قران از محکمی وز نیکوی وز موجزی

□

با دشمنان خویش که زالی به مغزلی

□

مدت عمرش بیرون شده از حد شمار

□

آن کز جمال منجلی خورشید تابان پرورد

□

در گفتن هو دارد پیوسته لسان را

□

و آنک دریا دید شد بی‌اختیار

□

که ترا در بهشت منتظرست

□

وز خطاها خط نجات نویس!

□

برکشتن این دیو کارزاری

□

چو حکمش روان گشت و قدرش بلند

□

خاک سمع و هوا بصر دارد

□

روضة خلد غناء بغداد

□

تا هزبرش در عرب غرنده ابن عم بود

□

عقاب است و نعمت چو کبگ دری است

□

به عون همت او هست دهر چاکر جود

□

تا که از آن پایه نیفتی به زیر

□

در طاعت و علم خویش نگدازی

□

کاندر کمند دشمن آهخته خنجری

□

دایم چو در کمان فلک جرم تیر باد

□

والضحک حلم الطفلة العذراء

□

از پی بیضه جایگاه کند

□

کفر بی‌خواهش تناقض گفتنیست

□

نزد همه در کوکبه‌ی خواب و خور آمد

□

وز ین بود و نبود من چه خیزد؟»

□

سخن کوتاه کن زیشان نه از چاچی نه از رازی

□

به شکر قدومت نپرداختیم

□

کم‌گوی قصه، خیز دوات و قلم بیار

□

یزکی به قندیل کل رخاء

□

که خود عقل کلی از آن ناشتاست

□

ازین عدل و انصاف نوشیروانی

□

ای صد هزار رحمت بر جان روزگار

□

لیک نتوانستی از وی بهره یافت

□

پر از مار و کژدم یکی پارگینی

□

پس این چه فایده گفتن که تا به حشر بپای

□

روز سیه را هزار گونه کمین است

□

زهره طالع ز مطلع فجرش

□

زان که زر بر مردمان یک سر مزور کرده‌اند

□

خصم بینی از تو سطوت می‌جهد

□

در دولت تو کرده نظر ماه و آفتاب

□

سر از طوق وفا تابنده است این

□

برفرازی وانگهی آن را به زر مدهون کنی

□

که قصد باب معالی کنندش از اقطار

□

که زادش بود با جنبش برابر

□

رصد ماه در گریبانش

□

دل و دین و خرد و صبر دگر سان آرند

□

که تن ز فرج و گلو در به سوی شر دارد

□

هرچه زانسوی فلک لشکر اوهام گرفت

□

بهتر آن است که نادیده کنی

□

به هرحالی نباشد جز محالی

□

چون هاتف روی در خلوت کشیدم

□

ز انگشت پای پاچه‌ی شلوار روزگار

□

کند آماده زود و گوید: گیر

□

برگذر از عیبهاش و در گذر از وی خطا

□

دست و پایش را ببر سازش اسیر

□

از جفای سپهر دون‌پرور

□

آفریدن رخ و لب و دیده؟

□

در تن خاکی نهفته جان سمائی

□

به از سالها بر خطا زیستن

□

فتنه اکنون همچو یاجوج از پس سد می‌رود

□

بر زمین آشیان و خانه نکرد

□

وی که از آب ذکاء تو نما یافت ادب

□

کوه از غریو کوس چو کشتی نوان نوان

□

برجیس را ردا و وطا کرد روزگار

□

پاستوری که زود میرد و مرد

□

زیرا که الف بودی و امسال چو دالی

□

در پناه شاه عادل پیشوای ملک و دین

□

ز دیده مهره‌ی افعی برون کشد ز قفا

□

پخته را نیز پخته باید جام

□

با فضل من نباشد خورشید را ذکا

□

زان سلام آورد باید بر ملک

□

همچو مرغان فرشته بر دیوار

□

کارگر کارگه کاینات

□

اکنون حیران و هایهائی

□

چنان زی در میان خلق عالم

□

در مهمات نسل آدم باد

□

در چنین منجنیق سنگ نهند

□

از الف تا یا دگرها مانده در پیشم دوتا

□

راست چون بگذشتم از آب فرات

□

زانکه خود عید دو گیتی از وجودت خرمست

□

زود در پایه‌ی وصول رسد

□

خیره نگویم که تو بوالعنبری

□

تو مقصودی ز هر حرفی که خوانم

□

برخوری از من و از وصل من اندوه مدار

□

از ریاضت شکنج باید دید

□

بر فرق من عمامه و بر پا آزار نیست

□

چه نشستی پر منی تو پیش من

□

بنوشته خط چند به از لل خوشاب

□

گفت و گوی عقل فکرت پیشه کم

□

ندید هرگز کاری کسی بدین سیهی

□

که اول پرستندگانش منم

□

سعی او زان همیشه مشکورست

□

وین پس از مدتی مدید بود

□

خطبه‌ی دیوان دیگر بود و نقش کیمیا

□

ایوان او و درگه او روز بار او

□

دیگران در پایت افتاده ز خواری چون رکاب

□

در اثیر اوفتی، برافروزی

□

از تو به جفا برد گمانی

□

به کشف خاطر او در ضمیر است

□

که گوهر ثریا شود بر ستامت

□

برده از هر پیمبری صفتی

□

کایشان نه آهنند که ریم خماهنند

□

از کی کار من دگر نیکو شود

□

که بدو فخر کند تخت به روزی صدبار

□

تو را چون یافتم، از خود چه جویم؟»

□

که در تنور نهندت هریسه یا عدسی

□

دوست دارد بندگان حقگزار

□

ز گرد حادثه تاریک چون شب دیجور

□

در باطل به خود فرو بندد

□

در بادیه‌ی تقوا خشکی و تری نیست

□

آتش است و خاک تیره لنگر است

□

گرد راکسوت دخان باشد

□

ز رنج و محنت اخوان برآسود

□

مصطفی کی خواستی آن را ز رب

□

لو لم تکن نفسی لدی حقیرا

□

که برو نام سخا بهتانست

□

شحنه کش باش دزد خود کشتست

□

ز باد و خاک بینند کیفر آتش و آب

□

دوزخی بودم ببخشیدم بهشت

□

خود آن کاری وبد نور علی نور

□

بجزین لوتها که هضم شود؟

□

تا که خلق از غشی او پر جوش گشت

□

به اوصاف بی مثل و مانندیت

□

ساکنان عالم کون و فساد از وی نفیر

□

راه را بهترین دلیل شود

□

روی در رفع و جر و جزم و ضمست

□

آنچه بردند بدسکالان ظن

□

پیش فتیان خراسان دست بر رخ چون فتات

□

وگر اصلاح نتواند، بپوشد

□

دل ببیند نار و در نوری شود

□

به باریکی سخن چون موی می‌گفت

□

دارد آن جنس که گوئیش خریدست به زر

□

ز چه پیدا شد این تفاوت ژرف؟

□

زین سگان آدمی کیمخت و خر مردم دمار

□

یابی اندر عشق با فر و بها

□

که فتنه با تو همی بازد و همی ماند

□

مرکب بخردی نراند، هیچ،

□

از چه ره آمد به غیر شش جهت

□

که چشم و بناگوش و روی است و سر

□

مطیع بخت جوان تو باد عالم پیر

□

به فضولان ده رها کردم

□

که اینجا صورتش مالست و آنجا شکلش اژدرها

□

که می نوای شراب و طعام باید کرد

□

در اضافت هست با انعام تو چون طفل و شیر

□

در تنور اثیر نتوان بست

□

گر تو با گاوی خوشی شیری مجو

□

تو موم نیستی ای دل که سنگ خارایی

□

باز رست از زمانه‌ی غدار

□

نفش بروی کنی، تباه شود

□

خواجگی کن سایلان را طعمشان گردان وفا

□

کم نگردد وصلت آن مهربان

□

روی بدگویت از عنا چو زریر

□

به ز رنگینی او بیرنگی

□

روز تعبیر ای ستمگر بر اسیر

□

به سیرت به از مردم ناسپاس

□

ز نفخ صور زیادت همی کند تاثیر

□

هر چه گویی تو محض زراقیست

□

نهد به چهره‌ی خوبان چین به قدرت خال

□

گوینده همه ساله آفرینخوان

□

تا به خورشید روز مشهورست

□

یابد از دانا و دانایی علاج!»

□

او ز سکر سحر از خود بی‌خبر

□

که مریخ از ذنب مسعود گردد

□

سختی دیوار دهر عاقبتش سر شکست

□

هست ابری کش آب و نم نبود

□

زهر قاتل گر غذا سازی نیابی زو ضرر

□

توبه کردم من ز هر ناکردنی

□

ننشیند برو غبار غرور

□

کجا آیم مقامت از که پرسم

□

پیش سگ انداز از دور استخوان

□

که سلطان عنان برنپیچد ز هیچ

□

خورشید از آن بر حشم چرخ امیرست

□

به سلیمان عمارت کعبه

□

زانگونه گریزنده که آهو به کمر بر

□

همه تسبیح‌خوان بی‌آواز

□

اینک ز صد هزار بزرگی نشان رسید

□

قیاس کارگر از کار بردار!

□

اندر ابر آن نور مه عاریتیست

□

ولیعهد سپاه خویش کردش

□

شب عزب ورنه سقنقور قدر کافور باد

□

یزک لشکرت صبا و دبور

□

به گاه رادی اسباب جود را میزان

□

کنده‌ها را باز می‌انباشتند

□

هفت کوکب در مسیر و نه سپهر اندر مدار

□

گشته موزون ز خطش ناموزون

□

هم‌چو آتش با کسش پیوند نیست

□

عادل برفت و نام نکو یادگار کرد

□

وگر بر زمین پیل را بشکرد

□

مرد مغرور و ارجمند بود

□

زیر پرت بپرورند به ناز

□

بتست این همانا و آن برهمن

□

بیامد بدرگاه چوپان ز دشت

□

و آنهمه سوزش از فغان که بود؟

□

دارد اندر قهر زخم و گیر و دار

□

چه باشد گر خرابی گردد آباد

□

به شاهی نپیچیم جان و روان

□

زان نهانی وزین پدیداری

□

گه در حد چین بردی و گه در حد موصل

□

ترک این ما و من و تشویش کن

□

سوار از فراز اندر آمد به شیب

□

هست حدی که نگذرد زان بیش

□

لوت ایمانیش لمتر کرد و زفت

□

که سهل است از این صعب تر گو بگوی

□

که اینست پیمان شاهنشهی

□

آب رخ میبرد، به خاکش کن

□

بسی شخصست در گیتی که جانش نیست در ابدان

□

نه جای محابا و روی و ریاست

□

بنزد سپهدار گیتی‌فروز

□

نه به حکم تو رفت و باز آمد؟

□

گردد این بی‌دیدگان را سرمه‌کش

□

گل صد برگ را دیدند غمناک

□

پذیره شدن را بیاراستند

□

گرگ پرورده‌ای چه خواهد کرد؟

□

کوژ بالا آمدندی بر زمین خلق زمن

□

موش بلرزید و همانجا نشست

□

تو دادی مرا هوش و رای و هنر

□

کنم در شیشه و پیشت نشانم

□

چون همی دارد جهان را خوش‌دهان

□

شرف بایدت دست درویش گیر

□

دمان با درفش و کلاه آمدند

□

ترا داریم، وقت دیگران خوش

□

هرکرا بیند، همی گیرد چو آب اندر کنار

□

به گفتار فرخنده دلها ربایی

□

خردمند مردم چرا غم خورد

□

ز بند پند و قید مصلحت رست

□

هست دهها و وطنها و رباط

□

زبانی ماند و آن دیگر شد از دست

□

چون شخص سل گرفته سوال از کفش نزار

□

یارمندیش کن ز عالم نور

□

آنک خصم اوست سایه‌ی خویشتن

□

چه توان کرد، هر چه باداباد

□

راه صدیقان به طاعت رفت باید نه به بال

□

همچو ماهی که فتد دور از آب

□

تا ازو نور نبی آید پدید

□

که نفس ناطقه را قدرت بیان ماند

□

همچو یعقوب پسر گم کرده با احزان شویم

□

مدد و یاور و پناه دوم

□

بی‌سبب بی‌واسطه‌ی یاری غیر

□

ریگ آموی است بیم و ایمنی رود فرب

□

مدد روح طبیعی شود اندر جگرش

□

یکی دلکش عماری حجله اسا

□

یا ربش در چشم قبطی خون نما

□

صلا در داد غمهای کهن را

□

خود را شمرد سوی خود و خلق گنه‌کار

□

کرده ایزد به خود کفالت او

□

تا توانم با تو گفتن آنچ هست

□

همان بهتر که من خالی کنم جای

□

کاین نسب را کرده‌ام با من جمالش مقترن

□

تا به عرشت برآورد چون باد

□

سابق و مسبوق دیدی بی‌دوی

□

وگرچه بدان اهل نیکی نیند

□

پاکی از جور همچو عدل عمر

□

خرقه‌ی مصطفی اویس قرن

□

کی خرد ای مفتری مفترا

□

نه سنگ سیه چون عقیق یمانی

□

هر زمان در طبع من گوهر همی گردد ضمیر

□

چار طبع مسیح و پیوندش

□

نبودش هر دم ز ره رفتن عثار

□

به گنجشکی عقابی را که گیرد

□

وی به هنر کلک تو برق ستاره فگن

□

پای در وی منه تو از سر جهل

□

چونت صبرست از خدا ای دوست چون

□

آنجا فریب خوردن طفلان، مبرهن است

□

پرده بردارم و آن گه به خودت می‌نگرانم

□

علم گه شیر و گه شراب شود

□

آنچنان بانگی که شد فتنه‌ی عدو

□

تلخی هجران به امید وصال

□

خوابم از دیده ببرد از در بادام و شکر

□

زان دل افسردگان بیفسردم

□

نور ربانی بود گردون شکاف

□

که بدو نیک زمانه به قطار آید

□

بردار به تیغ فکرتش سر

□

به بود کیسه‌ی استدلالی

□

خویشتن در خواب در ویرانه دید

□

بتی را کعبه‌ای بنیاد کردن

□

اگر چند بی گنج و مال قبادم

□

که بداند بلندی از پستی

□

که دگر هرگز نبیند زان اثر

□

وانچه برجاست، شبه یا میناست

□

چون خور که بتابد از گریبان

□

جای اسلام و قالب جانست

□

که بیایندش مزاحم صرفه‌بر

□

ازان پرنیان آستر داشتند

□

تا تهی زو شوی چو دود شرار

□

و آن استاد و شاه و پیغمبر

□

دل همی خواهد ازین قوم رذیل

□

به کام دل برسیدند زایری پنجاه

□

جز ازین دایه سیر شیر مباش

□

جز به هم این راه نپیموده‌اند

□

می‌کند افسوس چون مستهزیان

□

بر جهانگیر کار تنگ آرند

□

یا همچو زاغ گوشه‌ی شاخ کنار گیر

□

صاد و ضاد تو چشم‌ها بر رو

□

جرعه‌ای بر عرش و کرسی و زحل

□

دیو، قاضی را بهرجا خواست برد

□

و آن فداگر چشم بینا کرد در هجر پسر

□

کرد «جان»اش را به مهر زهره جفت،

□

بر سر گورت زمانی بیستم

□

الهامش از جلیل و پیامش از جبرئیل

□

تا بیاید آن امام راستین فخر دیار

□

وآن دگر عاجزان و کورانند

□

پرده‌ی پندار پیش آورده‌اند

□

نه رحم یادش آید و نه لهو و نه طرب

□

چون بدیدی عجایب ارتنگ

□

کرسی‌ام از زانو و پای از سرست

□

بر همه خلق مبرم و مبرم

□

گور و بهرام گور و دیگر کس

□

آنچه یک هفته نویسد به صد اندیشه دبیر

□

ور نشینند منع باید کرد

□

کاولت زان زد که تا آخرت بنوازد چو زیر

□

فارغ از آلایش پیوندها

□

خانه‌ی عقل دو صد کله ببندد ز درر

□

عاشقی محنت و عذاب تو بس

□

کز جفا بی حرمتی کردند در بیت‌الحرام

□

دوان آبش از برف پیری به روی

□

رو که خرم بتست طبع جهان

□

« کلبهم باسط ذراع» بسست

□

کوشد اندر صدر دین در چشم کس یک روزخار

□

چنانکه روی به آب روان نهد عطشان

□

مایه‌ی بالیدن تن پیش رایش یک شرار

□

ز مادر ماند با اشک یتیمی

□

تا حواس و طبع باشد نزد عاقل پنج و چار

□

کار ملک عجم نداند کرد

□

جرم کیوان از برای نحس او بر وی قران

□

بی‌رعونت کند گمانت را

□

ورای عالم عقلست همت والاش

□

ز سوک بیگه خود، خلق را مکن گریان

□

ازیرا کل، دانش را نگردد جهل پیرامن

□

از آن زر بود در آتش نشسته

□

در چشم تو سیم و زر ما هست چنین خوار

□

ببینی، ز ده عیبش اندر گذر

□

نیست در مجلس این طایفه از پیشتران

□

بنکاهند هیچ و سوزنده

□

کز سر همت یکی بت را نشد هرگز شمن

□

ز دلها کی زداید زنگ و زنگار

□

نه درویش خانه نهد مرگ گورم

□

مرا فرزند و شه را بنده باشد»

□

بر کتف پرور کز بچه ندارد کس ننگ

□

کز من شده روز او بدین روز

□

حاجب لاینبغی را دعوت تحسین مکن

□

دل پر از درد و اندرون پر داغ

□

به طوع و رغبت خود سال و ماه در سفرم

□

نه آنکه هیچ نیرزد، اگر شود عریان

□

جاهلی باشد ستور لنگ رهبر داشتن

□

گنج در پهلو و، رنج مار نی

□

چو قرآن روی بنماید زبان ذکر گویا کن

□

ترش کرده با فاسق ابرو ز دور

□

حدیث حمله‌ی شیرست و حیله‌ی روباه

□

ور فتوحت نشد مرو در خشم

□

طایر و واقع گیتیش درآیند به دام

□

نثر چشمه‌ی حیوان جام او زیبد

□

نور اجرام دهد تابش خورشید صقیل

□

ذات او با صفات او دایم

□

چگونه آرد بدگوی با تو پای جدال

□

هندوی کدام ترک تازی

□

بالغی طفل نه ای جای ببین ژاژ مخای

□

وین به قصد تو سر بزرگ شود

□

نه از فراغت من بود بل ز بیم ملال

□

من چه میدانم که رقصد در هوا

□

شسته از آب خسخای تو جهان تخته‌ی آز

□

بشناسد که : «لیس ظلم الیوم»

□

ای ملک طفل اسمع ای پیر چرخ اعلم

□

بجز محبت مردان مستقیم احوال

□

خط باطل کشیده بر احکام

□

و آب رویی، که بود، ریخته‌ام

□

تا ز سکان ربع مسکونم

□

که شعر زهد او از جانت این اندوه بگسارد

□

از جهان دست خواستن کوتاه

□

پای او تخت فلک‌معراج را

□

نتواند که گوید اینک این

□

دید طاقی به سر بلندی طاق

□

این از آن می‌پرسد آیا چیست حال

□

التفاتی به جانب ما کن

□

تبسمت ز نهانش خبر دهد ز نسیم

□

در سر و ساقت نه رگ ماند، نه پی

□

مرغان همی پرند در ایام او ستان

□

ما شربت خون دل چشیده

□

نه در هوای پرده بی‌رضای تو عقعق

□

دهان گرگ و بدرد دهان شیر عرین

□

اوج خورشید ترا ساق خیام

□

دولت خواجه از خدا خواهی

□

هم تویی هان تا نداری کار خود را سرسری

□

چیست اکسیر و شاعری تزویر

□

چون دو یار او همه یاری‌ده و من یاری‌خواه

□

امروز اگر قبول کنی عذر او سزاست

□

گرچه کنون به منزلت زنگ آهنم

□

شد شاد به این چنین شماری

□

عزم تو سیل صیانت را بود چون دیده‌بان

□

ببرد هرچش اوفتد در دست

□

پادشاه جهان و صدر انام

□

در خرابیهای ما، معمار باش

□

وی ز قهر تو نشانی به هوای اهواز

□

تو رساننده، او پذیرفتار

□

زانکه بی‌داور نیارم کرد چندین داوری

□

چه حاجتست که بنمایم آفتاب مبین را

□

که خردشان نمی‌کند تعیین

□

در زیان گارگی چه سود توان؟

□

بزم را سائل نوازی رزم را کین‌آوری

□

همچو تشنه سپس خشک و فریبنده سراب؟

□

کند به آب روان بر عطاردش تصویر

□

پیشی تو، هرچند از پسی، ای نامدار گوهری

□

وز عنف تو رسته نیش کژدم

□

وآنکه بد گوهرست ازو بگریز

□

عزمی چگونه عزمی عزمی چنان مصمم

□

هیچ فارغ مشو، که بد نبود

□

که فلک را به وعده خوانده لیم

□

ز هر مرزی که گفتندم، شکفتم

□

واندران دوران نظیر گاو او گاو خراس

□

سیری نمی‌کنم، که هلالم قمر شود

□

بخشش بی‌وعده و بی‌منت طغرل تکین

□

از کمین‌گاه بلا پرهیز به

□

هست از هزار گونه شرف یادگار ملک

□

ای بسا خواجه کو غلام شود

□

زیر پی درکشیده بود و خرام

□

ایمه مخدوم چه جای خدم است

□

پای اندیشه ز سرگردانی

□

در ترازوی چون تو غفاری

□

چه گفت زهی غیبت و زهی بهتان

□

باشم به دلی که دشمنت باد

□

وگرنه پاکتر از گرگ یوسفم به گناه

□

بحر محتاج استطاعت او

□

بر اغلب مادحان مقدم

□

دلش چو مرغ تپید، از خزیدن ثعبان

□

کریم ابن کریمی تا به آدم

□

بر گرد آن سرادق زنگی شعار چیست؟

□

سنگها زد زمانه بر قندیل

□

انبهی هش چه بندد خواب را

□

پدرم هم جهول بود و ظلوم

□

معدنی از نبات و حیوان به

□

فتنه‌سوزی و عافیت‌سازی

□

با شب یا زنده کارزار کند

□

بر خوان مه نهاده بر سوی خوان تو

□

گاه احسانست و وقت لطف و روز مهربانی

□

بر سپهری بری و بنشانی

□

اینکار مرا نه از خود افتاد

□

چه عجب رایحه‌ی گل ببرد روح جعل

□

پرورش ده به حفظ خود همه را

□

مطلقا هرچ آن حمیدست از صفتها بشمری

□

ز نیکان، خود پسندیدن نه نیکوست

□

هست عمرم زین سبب بر من حرام

□

قولش قبول کن، که به اقبال رهبری

□

بر طرف دکان آفرینش

□

هم‌چو فرخی بر هواجویی سبیل

□

باران و برگ و گل گهر و اطلس و عسل

□

در ممالک ولی شد و والی

□

کشد در مدیح تو شعرم به شعری

□

از عراقش سوی حجاز فرست

□

به طبع بی‌اجبار و به طوع بی‌اکراه

□

ز بهر آنکه در خدمت نمیدانم سبک پایی

□

دریاب پیش از آنکه رسد جان به غرغرم

□

دزد و خونی و راهدار بود

□

در مجلس تو زهره ز اصحاب ملاهی

□

هفت شاه و دوازده خانه

□

مجلست از ساقیان پر اخطی و رای و یمک

□

چون تو دانائی، نمیداند مگر

□

نظام ملک چنان کز نظام ملک حسن

□

صافی شدی، کدورت و حقد و حسد چراست

□

کز علو پایه وصفت می‌نگنجد در کلام

□

طی کنند آن قتل و آن تشویش را

□

آسمانهاش خاضع الاعناق

□

از برای تو خود نداند زاد

□

بر دوام تو عدل تست گواه

□

بنمایم اگر در دلت عما نیست

□

یک چاشنی از شربت قهر تو چشیده

□

حکما را صفت چنین باشد

□

خون صورت شاخ بقم گرفته

□

گوش را حلقه غلامی داد

□

وی جهان بی‌مدد عدت تو دست‌گزای

□

پیش آنها نشسته بر سر و چشم

□

جای می بین حاصلت زیفست و ناقد جوهری

□

خانه مانند کف دست است پاک

□

در سخی داده داد غث و سمین

□

روز دیگر ز بیخ برکندش

□

کار آن مرتبه دارد که بود یزدانی

□

هر چه اندر روی نماید حق بود

□

چرخ و طبعت نپرورید قرین

□

گوش بر اهل سوق و عامه مکن

□

بر سر این سروری بیگاه و گاه

□

به دولت شدن چون توان عنصری

□

رستنی را صورت و ترکیب مرجان یافته

□

دست در کیسه‌ی سعادت کن

□

دست قهر اجل شود کوتاه

□

برداشته شیر پنجه از گور

□

بزرگی خواند شعر قافیه خون

□

سر به سوی غضب کشد بازت

□

مجرد بود رای سلطان ز طغیان

□

گر ز وی روزی قفائی خورد، خورد

□

وی صریر دلت دخیل ستای

□

وانکه موسیست نور و ناری دید

□

به نظر آب کند زهره‌ی شیران عرین

□

بد قفس‌ها مختلف یک جنس فرخ

□

هر تخت به خسروی معظم

□

سعی کن در عمارت بستان

□

حصنی که چو حزمش بود حصین

□

پاک بستر به دین خالص ناب

□

چو یاد صحبت یاران غمگسار کند

□

چه خوریم؟ ار مدد نباشی تو

□

هر چه گویند هست صد چندان

□

کو باشد گاه نرم و گه تیز

□

به یک بخشش چهل خروار دینار

□

بیش را مغز دان و خود را پوست

□

کافرین بر روان آن استاد

□

ای عجب! خود را پرستیدی و بس

□

در درون پرده آگاهم ازو

□

کار علمست و پیشه برزگری

□

قفل غم از در دلش بگشود

□

از هوا باشد نه از روی صواب

□

بار آن کوهپاره بود مگر

□

ز دل آمد برون، به جانش ده

□

دیدم و نگشوده بار از همه کردم گذر

□

آیت عاطفه در شان اسد

□

«نزلت خیر مقام وجدت خیر مب»

□

ممتزج رنگ هر دو گیرد زود

□

تماشای دل خود کن، اگر در بند بستانی

□

نام بهرام گور بر سر او

□

یکی درفتد به چاه، یکی برشود به دار

□

در پی خواجه در بدر گردان

□

کانه الشمس او بالشمس مصقول

□

هر چه از مظلوم میخواهی بگیر

□

کز کجا آوردی آخر این کمال

□

نتوان رفت راه نومیدی

□

یک نظر کرده به آدم گشته در عالم وزیر

□

روسیاهند و حریف سنگسار

□

هر روزه به دو وقت مر او را به در آید

□

تنی پنجه از نامداران بکشت

□

زیر دریاست؟ یا به هفت اورنگ؟

□

نخچیر درو ممن و کبگان علمااند

□

سپاه عدل ترا حامی زمان کردند

□

که منم این والله آن تو نیستی

□

وین نه بس نسبت است انسان را

□

چار دیوار گنج خانه شرع

□

بر این هزار دلیلست بل هزار هزار

□

به پوشیدگی حرب کرد آشکار

□

به مویزی ز راه باز ممان

□

کشتم ادبار است و فقرم خرمن است

□

سایه را سیمرغ بینی بی‌خیال

□

بنگری اندر کف و خاشاک خوار

□

چرا شکوفه کند باغ و بشکفد بستان؟

□

چون بخواند در دماغش نیم فن

□

هزیمتی را افسون زننده گشت هرب

□

بر آب این چنین نقش داند نوشت

□

چو خورشید جهان‌آرا فراز نیلگون توسن

□

فهرست آفرینش انسان شناسمش

□

کو بر فلک ز نعل سمندت نشان کند

□

در صفاتش باز رو چالاک و چست

□

با چنین نسبت کجا دم ز آدم و حوا زنند؟

□

چون برق بزاید و بمیرد

□

هرگز بنکویی نرسد مرد سبکسار

□

ز حکم خدا نوشدارو به چنگ

□

آنچه بیند مشت خاکی از عبور صرصری

□

شما را صفحه‌ی دیگر گشودند

□

خواجه را ننشیند او بر جایگاه

□

من خمش کردم تو آن خود بگو

□

پیش هستی او تو نیست شوی

□

رایض و شب‌خیز و حاتم در سخا

□

روشن و پاک بی‌بهانه هواست

□

به یک ضربت او نیز گردن نهاد

□

بانگ بر جهان کژآیین زن

□

ور نه کدام جای؟ که از جای برترند

□

چو عاقلان نظر اعتبار بگشایند

□

آن یکی از رنج و دیگر از نشاط

□

باز رستی ز دست خود یک بار

□

نه یار کس و نه یار او کس

□

چونکه حاکم بود او حاکم بی‌روی و ریاست

□

به آخر قدم نیز بنمای راه

□

کانت مناص و جوه العرب و العجم

□

همان ناسازگاری، کار من ساخت

□

جان چنان جایی کجا آید بکار

□

جامدت بیننده و گویا شود

□

کفریدت ز روح تام ایزد

□

روز دیگر رو بپوشید از لباد

□

هم شهریار و هم پسر شهریار

□

ز پولاد چین برق تابنده‌ای

□

همیشه گنج به خاک سیاه پنهان بود

□

نیزه‌ی بهرام هیجائی فرست

□

که دعاهای به اخلاص اثرها دارد

□

در شکار آرند مرغان شگرف

□

رتبت قطب زمان از همه بالا بینند

□

گوهر نیم سفته را سفتم

□

این جهان چون عروس و تو داماد

□

که بی او مبادا زمان و زمین

□

وز می اشتیاق او مستم

□

مرا بر تن، حریر سبز پوشاند

□

جمله در رویت بگوید یک به یک

□

می‌شنود او از خروسش آن حدیث

□

در زبان صد گونه تقدیر و بیان انداخته

□

صورت مهلت بود صابر شود

□

تا قیامت زنده شد از نام تو نام پدر

□

رخی چون به قم چشمهائی چو نیل

□

ای گدای در تو چرخ نشیمن!

□

هرچند پر از نقش نوار است نوار است

□

چندانکه گرد مرکز خاکی مدار اوست

□

با فتیل و روغن او هم بی‌وفا

□

آمدی از حق یقین وحی بدو صد کتاب

□

به دو پای اوفتد همی در دام

□

هر که به بند تو ملک مبتلاست

□

بران خاره شد خست پولاد خرد

□

که داند دوست با دشمن چه در دنیا چه در عقبی

□

کسی کاین رمز داند، اوستاد اوست

□

در ره روح الله‌اش صد معرفت

□

چوب کی ماند زنا را در خلا

□

دم به دم از تشنگی بر لب زبان انداخته

□

گفت او با آن دو مو از غم بریست

□

صورتی نیست در همه ارتنگ

□

رهی از سر موی باریکتر

□

پند دل خویشتن به یاد آور

□

که نگذرم ز سر این صداع و ناچار است

□

رستم دستان خجل حاتم طی شرمسار

□

شب نماند شب چو او بارق شود

□

بوی عشقش ز خون دل بشنید

□

گوهر به گلو در از ثریا

□

خلایق را همه قسمت شد اندر گنج او مانا

□

به ایران شود با سپاه پشنگ

□

از چرخ برگذاشته فریاد رود رود

□

روزی ما کرد سپهر آنچه داشت

□

غرقه را فریاد نتواند رهاند

□

می‌نماید آن خزفها زر و مال

□

بر سریر سعادت و اقبال

□

بعد از آنک بند گشتیم و شکار

□

زین جهان سوی آن جهان ره و در

□

بدو گفت خیره مزن هیچ دم

□

بیاراست زان سفره‌ی ماهتاب

□

که خرد اهل زمین را ز خداوند عطاست

□

کریم نفس تو با هرکه هست احسان کرد

□

از رطوبتها شده زشت و گران

□

آن هم چو غمت، چنان که دانی

□

بر بنا کرد کار سالی پنج

□

مرا سرشت چنین کرد ایزد علام

□

بجوید بنه مردم بدتنه

□

که به مدحش سری فرود آری

□

کس نخواهد خواندنت ز اهل هنر

□

زین کم افتد این خریداریست نیک

□

تاجران را رحمة للعالمین

□

خجل گشته ازو بادی که از گلزار در جنبد

□

لب به ذکر آن نخواهم بر گشاد

□

باغ فیروزی پرلاله و گلهای ببار

□

نشسته چنان چون بود تار و پود

□

خطابهاش چو باد بزان، جهان پیماست

□

پالوده‌ی من سرشک من باشد

□

که از معانی صد گنج شایگان دارد

□

کرد ما را عاشقان همدگر

□

موجب عشق حسن زیبایی است

□

پرورشگاه در عرب سازد

□

رادمردی برون دمد ز مسام

□

دهد کرگسان را به مغزت نوید

□

دل پاکت از زهد سد سکندر

□

لیک نه بهر تو فرومایه بود

□

لیک در روی تو خندیدن خطاست

□

وقت میدانست وقت جام نی

□

در بغل زان دوتای نان دارد

□

مست آنگه خوش شود کو شد خراب

□

آتش آرزو و آتش آز

□

فزون خواست اکنون بیارمش نیز

□

عاشق و عشق و حسن یار یکی است

□

کسی کو دل و جان هشیار دارد

□

بدانچه رای کنی کامکار میید

□

زانک دارد هرصفت ماهیتی

□

نور بسیط لمعه‌ای از نور ازهرم

□

کز گریه در او فتادی از پای

□

که به شادی هزار سال زیاد

□

شکسته کمان باد و تیره گمان

□

روح به گرداب تدنی فتاد

□

هر چه کرد، این فلک اخضر کرد

□

تاروند از چاه و زندان سوی دار

□

کز عوان او را چنان راحت رسید

□

گلشن و منبع زلال شده

□

سقف قصد همتت هرگز نکفت

□

نکوتر از گهر نابسوده صد خروار

□

نه با ترگ و جوشن نه در کارزار

□

بنده‌ی هندیت از خسرو ترکستانی

□

که مثال رضا فرستادی

□

زمانه مژده‌ی اقبال پایدار آرد

□

تا به انباری رود یا چاهها

□

محو دان در ره الهیت

□

حلوا و کلیچه از عدد بیش

□

آن ستم، کز کف بخشنده‌ی او بر زر اوست

□

بتابید روی و بخوابید چشم

□

کاین کار به سعی او گذارم

□

بگرگ می‌نتوان گفت، میش و بره مدر

□

از میان ققنس بچه سر برکند

□

تا فراق او عجب‌تر یا وصال

□

من دانم و او و قال تا کی؟

□

داشتندی بهر ایراد خبر

□

رایش آگاه گشته باشد پار

□

برو چشم را چون گشاید همی

□

می‌شود رفع آن به آسانی

□

هیچ بدینها تو را نه جای فخار است

□

تنهای پردلان، شود آن روز خاکسار

□

نار می‌پنداشت و خود آن نور بود

□

خازن نقد ماء و طین نبود

□

تا از رخ فرخت شوم شاد

□

ایا، بهشت کجا مجلس تو باشد، خوار

□

چو دید او ز قارن چنان دست برد

□

کز وی شده تازه پیکر دین

□

توانم برد خاشاکی بمنقار

□

آن تو او را غم و بار این بود

□

تا چو دل شد دیده‌ی تو عاطلست

□

کاندرین طایفه، ز پیر و جوان

□

چون ازو غالب‌تری سر بر کنش

□

بر خویشتن به کار برد در شاهوار

□

چو باد دمان نزد رستم دوید

□

پای تحرک قلم تیز گام تو

□

به صد عذر در پایت افشاند یک سر

□

علو همتت آن رسم در جهان آورد

□

چون سر قنفذ ورا آمد شذست

□

کز لب یار میگسار آمد

□

کس نداند که جای او به کجاست

□

هست اندر ذات او این هر دو معنی آشکار

□

بیفگند خوار و نزد ایچ دم

□

از میان چار دیوار مکان و لامکان

□

سنگی تو، گر که کار کنی بشکنی رواست

□

در درون غار وحدت کن قرار

□

اندک اندک مرده جنبیدن گرفت

□

بیخ برآور ازین و آن شجرت را

□

شیرخانه است گرگ بند چراست

□

چو جان آذر خرداد ز آذر خرداد

□

پرستنده بر پیش ایرانیان

□

کریم عام کرم واهب جمیع مرام

□

زیرا که جز معانی بر قول او صور نیست

□

ما و شراب و شاهد و رندی آشکار

□

تا نگشت او در بزرگی طفل‌زا

□

هر که نکرد اعتبار معتبر آن بود،

□

وز زیر زمینیان نهان‌تر

□

آهن اندر کان، بی‌آهنگر همی خنجر شود

□

که با رای تو پیر گردد جوان

□

چندین هزار دست دعا بین بر آسمان

□

تو حسابی ساختی از بهر من

□

از پی او می‌دود آخر ایاس

□

رو و پشت این سخن را باز دان

□

بر زمین‌شان زده است چون خرگاه

□

یاسمن را خط ولیعهدی

□

نکنم بی بهانه رسم رها

□

چو آن تو باشد مگر زهره‌ام

□

ز غبن همرهی او کشد هزار زیان

□

لاله دل از دل من سوخته‌تر می‌آرد

□

بر مدر تا باشد این سقف مدور را مدار

□

نام چنگش درد و سرسام و مغص

□

که تا من سخن در خور آن فرستم

□

خندید و به زیر خنده می‌سوخت

□

همچو زیر رضای او انعام

□

درازست و من چون شوم کینه خواه

□

وز سر من حالیا شر محصل دور دار

□

سخن از خویش گفتنم عار است

□

از برای تست خلعتهای کل

□

ورنه خود دستش کجا و آن کجا

□

راست، چون بر سر انگشت بود دستاری

□

ورنی سوی راه خویش پویم

□

همچو عهد دوستان سالخورده استوار

□

نگه داشتن بر تن خویش پوست

□

که بر پست و بلند و سفلی و علوی روان آمد

□

که او زین عمل بیش کشته است صد

□

بشتاب که عمر در شتابست

□

او برهنه کی شود زان افتتاش

□

به یاد گل روی دلبر شکوفه

□

درخورد شکنجه نیست دانی

□

که جهان را بر او نیست خطر

□

همانا نیاید بدین کارزار

□

اساس دولت و نصرت که استوار آمد

□

این گل پژمرده، دیشب تازه بود

□

فرض شد بر جمله‌ی امت نماز

□

غره‌ی آن گفت کین کفتار کو

□

باغ ار بهشت باشد و رضوان کدیورش

□

جمله ملک ماوراء النهر

□

در هر نکتی زان تو حلمی و وقاریست

□

ز پیوند خورشید زابلستان

□

زمین پر شود ز آفت آسمانی

□

آن تیغ گوهری است زبان سخن‌ورم

□

سجده‌ی سهو تا بروز قیام

□

کاب حیوانی نهان در ظلمتست

□

تو در دوزخ شوی پیشین و، از پس پیشکار تو

□

تبخاله گزید شکرش را

□

زان مر او را نتوان دید که بسته‌ستش بال

□

به فرزند نو روز بازآیدش

□

که حفظ او رمه کائنات راست شبان

□

که ایمن باشی از باز شکاری

□

هرکه خواهی گیر کرمی خاکیست

□

کان بود از رحمت و از جذبشان

□

سپندی بر آن روی آتش فشان گل

□

از غم خوردن عنان نمی‌تافت

□

در ابر گرانبار پدیدار بود نم

□

پرستنده و تخت و زرین کمر

□

گرفته بود زمین و زمان بتیغ زبان

□

تا نبوئیش اگر چند ببینیش عبیر

□

بس بود این نانم و آن نان خورش

□

بر چنین مردار چون باشم حریص

□

گر به آب زر کسی صورت کند بر آینه

□

برق شمشیر اوست برقع سوز

□

چه گویی چنین به بود یا چنان

□

دل ارمیده بادا به آیین و دین

□

هر دری گوشوار گوش گرام

□

چه کنم، در چراغ روغن نیست

□

خیز باری ماتم هجران بدار

□

کز شکستن روشنی خواهی شدن

□

ور از زحل به پایه شود برتر آفتاب،

□

دل از این رنگ و بوی برداری

□

وندر شجاعت به جای بهرام

□

بگویش که از آمدن سر مخار

□

لاله رنگ از خون فرق نور چشم مرتضی است

□

تا من اندر عید گه الله اکبر گویمی

□

خلق یک سر آمدندی درگریز

□

عاقبت در یافت روزی خلوتی

□

که آتش است و گر شعله‌ای ندارد اثیر

□

گور زنده هزار بگرفتی

□

ازین قبل شده بر چرخ هفتمین کیوان

□

زمین روز جنگ از تو گریان شود

□

که وصولش ز ممکنات نبود

□

خنک، باغبانی که بیدار ماند

□

لایقی هر دم به صد انعام شاه

□

آب آمد مر تیمم را درید

□

به خواری چون غریبان اوفتاده

□

تا بر سر آسمان کنی جای

□

به گناهی که بیگناهم از آن

□

بسیچ گذر کرد و بربست رخت

□

پس چه حاجت به عرض و اعلام است

□

بر هر که بد کند به خرد هم خرد بلاست

□

برتر از ادراک عقل و معرفت

□

من بر آن دیوی زدم کو اندروست

□

کاین سواران پیادگان تواند

□

همسر مکنم به سر گرانی

□

گفتا: گزیده هیچ کسی بر یقین گمان؟

□

کزان مشت برگشت لرزان تنش

□

بر توسن مراد به لطفم کند سوار

□

در زحمت است، آنکه تو هستیش در جوار

□

درگذر، نه دل بدین ده نه بدان

□

کو همی‌داند که فارس بر ویست

□

این بس نبود زیان معقول

□

از هزاران چنین کیائی شور

□

زیر سم اسبانش نگون باد و ستان باد

□

کز ارژنگ شد روی گیتی تهی

□

کاندرین حالت به خویشم واگذاری این قدر

□

کبش او قربان شده در کوی یار

□

بی‌شکی هر بار خوشتر آیدت

□

تا سلوک و خدمتت آسان شود

□

انس دلت ز خانه‌ی وحشت‌فزای خاک

□

دادم از خواب سخت بیداری

□

هر که را خدمتت بود مکسب

□

پر از خرمی بر درش بهر دید

□

شود هم مملکت از داد آباد

□

ترس جان، آموزگار درسهاست

□

در نهاد خود گرفتارت کنند

□

با عدو خوش بی‌گناهان را مذل

□

از آن پس کام شیران مامن تست

□

می‌خورد لیک مستیش نبود

□

ز بخت شاد و ز ملک و ز عمر برخوردار

□

سواران گرفتند گرد اندرش

□

کار عشق افتاده یک محمود را با صد ایاز

□

با او مرا بس است خرد داور

□

از وجود او نمی‌آمد به سر

□

زانک هر مرغی جدا دارد قفص

□

عدل غازان است ما را همچو مهدی منتظر

□

پرنیانی به خون در آغشته

□

هر چه فخرست و بزرگی به ملک گردد باز

□

ببازی همی آمدش کارزار

□

که بسته بود رهم را بر آن خجسته جناب

□

همان بهتر، نریزیم آبرو را

□

کز آن هر قطره خنجر می‌توان کرد

□

ای برادر چون بر آذر می‌روی

□

بر سر طوطی خوش مقال حقیقت

□

چند را کشت و چند را بگرفت

□

چو مرد کم بین در تنگ بیشه وقت سحر

□

یکی باد سرد از جگر برکشید

□

شود از جنبش کلک زبانم

□

زو مردتر بسی دل دانا دراوفتاد

□

چون شاخ بلند میوه دارید

□

گفت پس تمییز چون نبود مرا

□

تغییر کاینات بفرماید، ای قدیر!

□

تو نیز بزن قرابه بر سنگ

□

از بساط شه ایران به سوی جنگ گراز

□

که آمد سپهبد به تنگی فراز

□

کی شود پوشیده پیش خاطر او این هنر

□

شکستم، ولی سنگ و انکشت را

□

زان پس ز قبول و رد نترسد

□

بشنو از میناگران هر دم طنین

□

تو با آن روی پر نوری چو ماه اندر میان روشن ...

□

سبب اینست که ممدوح سخندان دارد

□

نیامدش ز اختر زمانی زیان

□

بی‌آزار رفتند شاه و سپاه

□

بری ز نصرت انصار و عون اعوان است

□

مر آن دیگران را سرآرد به چنبر

□

که دی چو جان بده‌اند این زمان چو گرگ عنود

□

شد گذاره چشم و لوح غیب خواند

□

مرد اوست که ثابت است و سیار

□

که ز وهمت بود آن مکسب بعید

□

نبدشان جز از چشم ز آهن برون

□

بوردگه بر درنگی منم

□

وز نقل وی گریسته بر خویش زار زار

□

مکن کاری که هشیاران بخندند

□

من هدهدم حضور سلیمانم آرزوست

□

که تو در عصیان همی دامن کشی

□

که خار عجز درآمد به پای اندیشه

□

گر آید در بیان دل در بر ببر بیان لرزد

□

ز گهواره محمود گوید نخست

□

چو موسی بیاید به پیغمبری

□

تیغ بهر سو که راند بر تن بی‌جان رسید

□

عمر گو کم شو اگر سیم و زرت بیشتر است

□

که سر ندارد و بی‌سر مجرد و یکتاست

□

زانک قوت و نان ستون جان بود

□

کردی دماغ گول را از علم تو عیاره‌ای

□

بر سر سرمست او بر مال دست

□

جوانان بینادل راه جوی

□

سپه را همی پود و تاره نماند

□

که عزمش باره بر چرخ برین تاخت

□

کمالها همه انجام کار، نقصانند

□

تشنه را حاجت وصایت نیست

□

که نواله پیش بی‌برگان نهیم

□

ور نی بمانی مبتلا در مبتلا آویخته

□

لوای زرکش خورشید هر صباح و مسا

□

عنان باره‌ی تیزتک را سپرد

□

شبستان بیاوردن و آمدن

□

شنو از مرغ ناله‌ها که سلام علیکم

□

محمد، شدم من به چین محمد

□

ز خون پدر شد دلش پر ز درد

□

پیش پای نره پیلان جهان

□

کی دید ز لب می مغانه

□

از هوس او را در آن صندوق دان

□

فرستاده‌ای گر گرامی رهی

□

به خشم اندرون شیر جنگی بود

□

چو بجهد هر خسی را کرده نام او

□

اگر دمی و اگر قرنهاست، رسوائیم

□

ز مردم شمار ار ز دیو و پریست

□

پس نماندی این جهان دارالغرار

□

آن صنم کش مثل اندر جمله اصنام کو

□

با طاهرات حجره زهرا و بوتراب

□

چنان چون گرامی تن و جان من

□

بپوشم و بر دل بخوابیم خشم

□

که چرخ ار بی‌روانستی بدین سان کی روانستی

□

یک ذره خبر از من و از خیر و شر من

□

همان سالخورده می و مشک ناب

□

بر سواری کو فرو ناید ز تن

□

که عشق زر کند زردت اگر چه سیم سیمایی

□

تا غرورش داد ظلمات نسب

□

مهان را همه کرد مهمان خویش

□

بترسید کامد به تنگی نشیب

□

همچو صفات و ذات هو هست نهان و ظاهری

□

ذره‌ها دیدم که گشته است آفتاب

□

کنم سر به سر کشور و مرز پست

□

چند جویی بر زمین و بر سما

□

یاد گرفته ز اوستا ظاهر پنج آیتی

□

شود بی‌نور چون سنگ سیه لعل بدخشانی

□

گشاده شدش بر دل پاک راز

□

ز بهر فزونی درختی مکار

□

که باشد سزوار بر بهتری

□

نیکی‌ی تو همه جمله بر زبان است

□

بدین گونه بفریفت ای دادگر

□

شاد آنکو جان بدین عیسی سپرد

□

ز سندل به دنبر نهادند روی

□

ور نگوید در سخن پیچانمش

□

چنین داد پاسخ بدان پاک مغز

□

ازیشان هنر خواست کاید پدید

□

ز درگاه کسری بیامد به مرو

□

کسی را چنین سربلندی مباد

□

جز آواز نرمت نیاید به گوش

□

از کمال دیگران نفتی به غم

□

نه برکام بایست بدکامه بود

□

همه عمال دیوان بهترین عمال را عامل

□

چه گویم ازین بچه‌ی بدنشان

□

وگر اژدها خفته بر جوشنست

□

همان شهریارش بود سایه دار

□

نه در خلا بماند اثر زو نه در ملا

□

ز گفتار مادر برآمد به جوش

□

صاحب دل داند آن را با دلش

□

فرستاده برداشت آمد به راه

□

حرص تو دانه‌ست و دوزخ فخ بود

□

به ایوان کمند اندر افگند راست

□

همی بر تو گردد همه رای شاه

□

نشد هیچ مهبود را روی زرد

□

گشایند از تو بند و قفل از در

□

فراز آمدند از دگر کشوری

□

زان چنان پیوسته رونقها فزود

□

ز شاه و ز کردار گردان سپهر

□

غوره را انگور کرد انگور را می‌های ناب

□

چرا رنج و سختی همه بهر ماست

□

به یک سر ز شاه تو برتر بپای

□

که گر شادی از مرگ هرگز ممیر

□

یک نعمت از این حصن درون خوان ز یکی در

□

بران سان که نشناختندی که کیست

□

ور خری آورده‌ام خر را عصا

□

که مارا بدآمد ز اختر به سر

□

زان گنه گشته سرش خانه‌ی خمار

□

سوی دژ فرستد همی با سپاه

□

به مردی ز خورشید منشور داشت

□

رخ واسب و رفتار فرزین و شاه

□

تو استادی درین ره، من نوآموز

□

سوی باغ ایرج نهادند روی

□

ورنه سوزیدی به یک دم صد جهان

□

کزان سیلاب تندش بشکند پل

□

تو سرور چون کمیت کلک را در نثر میرانی

□

چنین است و این دین و راه منست

□

اگر تخت عاجست اگر خواستست

□

ز بی خویشی همه هوشم رمیده است

□

چون بزاید بچه را تا بچه گردد شیرخوار

□

دل و جان به مهر وی آگنده‌ایم

□

داد بر باد هلاکت ای جوان

□

که شیرینم به رویت با همه شور

□

با هر کی جفت گردی آنت کند جدا

□

گرفت آن گران کرسی زر بدست

□

روانها بران سر گرامی بود

□

کشت به خاک آتش دیرینه را

□

تو وارون بخت، ایمن بودی از من

□

از ایرا نکرد ایچ پنهان هنر

□

در خداوندی کسی دیگر شریک

□

آسوده شود، نیازمندی

□

در ابتدای ناز نمود از تتق جمال

□

دل هوشمندان و آهنگ شیر

□

همیشه بر و بومش آباد باد

□

ز دل پیش خدای پاک نالید

□

واکنون چرا چوخاطر دانا شد؟

□

که مغز دو فرزند شد جای بد

□

چونک اول دیده شد آخر ببین

□

مژگانش به خواب کرده میلی

□

کعبه بگردد آن سو بهر دل تو را

□

ز بخت سیامک وزآن پایگاه

□

دو کشور شود زین سخن شادکام

□

سعود چرخ بادا هم نشینت

□

درونم پاک بود و روی، رخشان

□

در بسته بد جان بدخواه را

□

باز ناید رفته یاد آن هباست

□

تا با تو به جانب تو آیم

□

کردی اگر خوشامد من باور آفتاب

□

سخنهای بایسته آراستم

□

دگرگونه‌تر گشت جادو به چهر

□

نمود از مطلع الا نوار نورم

□

که صد سخن بگشاید بدیهه بر روزه

□

کجا نیست از کس بریشان سپاس

□

چون بود فایده این خود همین

□

کت از جائی رسید کان را ندانی

□

که بدانک امن در خوفست راز

□

دهل بی وقت زد بانگ خروسم

□

به چنگ اندرون نیزه‌ی سر گرای

□

به تلخی جان شیرین بر لب آمد

□

مرا نیز شاداب و خشنود کن

□

آنچ در وهمت نیاید آن دهد

□

فهم کن اینجا نشاید خیره شد

□

وز بی سنگی بخوردن سنگ

□

که داد رونق دین و رواج ایمان داد

□

به دستش سنگ و آهن نرم گشته

□

کمند کیانی و گرز گران

□

هر لاله درو، چو شب چراغی

□

راست خواهد شدن کنون، ای پیر

□

بلبلان را عشق با روی گلست

□

در میان حد و فعل او را بجو

□

که گلگونش به جوی شیر می جست

□

واهله بر تابه سنگ انداختی

□

که لولو را به‌تری به توان سفت

□

چنین گفت کای پهلوان جهان

□

مردم نکند چنین جدایی

□

از بهر راحت تو، مرا داده بس فشار

□

تا بدین ضد خوش‌دلی آید پدید

□

نه ز روحست و نه از روحانی است

□

سوزش همه بر من خرابست

□

نیزه‌ی خون ریز تو آتش جرات نشان

□

ز سختی‌ها نگیرد طبع سستی

□

بر و بومشان پاک گردد نهان

□

با منعم خویش حق گزاری

□

سیاه کاسگیش در کسوف شد پیدا

□

این یکی خالی و آن پر از شکر

□

آنچ بازت صید کردش بازگو

□

پروانه‌ی یک چراغ بودند

□

آن ملالت نه ز تکرار کلام

□

به رحمت نیز هم لختی گرایند

□

ز دیدار او رامش جان کنم

□

زد نعره‌ی از درون پر سوز

□

لیک دو صد وصله، مرا بر قباست

□

بر مه و خورشید زنخ میزنند

□

ظلمت شب پیش او روشن بود

□

نوازشها نمود از حد فزونش

□

این جا برسم جایزه آرند در میان

□

کند ناموس عدلش بی‌وفائی

□

دگر شد به رای و به آیین و خوی

□

بترس از تهمت روز جوانی

□

حکما بر لب این آب مبارک شجرند

□

نیست گرداند خدا از یک شرار

□

که تو قلبی من تکویم ارجمند

□

گهی کردند با هم بوسه بازی

□

تا او در آن استا شود شمشیر گیرد در غزا

□

شما ماهید و خورشید آن کنیز است

□

ز پیش سپاه اندر آمد به دشت

□

که نه گل دید ازین بستان نه گلزار

□

ز فصل بینوائی، نکته‌ها خواند

□

بازی از اندازه به در میبری

□

گر چه اصلش اوست چون می‌بنگری

□

تو از من و من ز خود رمیده

□

هر تیر کز کمان بلا بی‌گمان رسید

□

چو گنجی کز خرابی گردد آباد

□

پرستنده‌ی او ندارد خرد

□

مهتر نکند ستیزه با خرد

□

فراخت تیغ زبان در میان درج دهان

□

هم نه یکی شاخ ز دیوانگیست؟

□

بل همان سانست کو بودست پیش

□

نسبتش اینک هم ازین گلشن است

□

این مثال بس رکیکست ای اچی

□

به جان بسپارمش پس جان سپارم

□

تو رودابه را سختی آری به روی

□

پاکی و پلیدی‌اش چه معلوم؟

□

چون نگویم، کاین حکایت گفتنی است

□

میرسدت دست حصاری بکن

□

کیین جفا چون می‌کنی با ناصحی

□

درو نظارگی سیاره و ماه

□

کز شمع نطقم انجمن افروز شیخ و شاب

□

بر این در خواه بنشین خواه برخیز

□

برفتند سوی نشیم عقاب

□

دیوانه به بندگی نهد گوش

□

سخت نیکو ز جاهلان مستور

□

می‌نماید دل چو در از درج جان

□

کز دمم پر رشک می‌گردد مسیح

□

به انطاکیه در سر حد پرویز

□

حال او را در عبارت نام نیست

□

ز رخ برقع ز گیسو بند بگشاد

□

بپیمود خاک و بپرداخت جای

□

گر سر دو کنی به تیغ کین خواه

□

دلی روئین بزیر پوستین بود

□

بیهده بر دهر چه تاوان نهیم

□

دانه‌ای را کمترین خود هفصدست

□

شرح غم خویش می‌توانی

□

ظلمت اندر پس صد پرده گریزد به کنار

□

ز صد جام دگر دارد بها بیش

□

ز نخچیر و از تاختن نغنویم

□

بر روی تو گفت چون توانم

□

خشک‌لب مانده است اگرچه هفت اندامش تر است

□

گنج به زیر قدمش یافتند

□

فیض آن جانست کین جان جان شدست

□

بگفتا تا زیم در مردگی هم

□

کل المنی فی جنبه عند التجلی کالهبا

□

گشاید مشکل بندی ببندی

□

یکی چاره مان کرد باید نگاه

□

در صدف آن در خردست و سترگ

□

وین دم نیکو بجایش دوختن

□

زمین جیب آسمان دامن دریده

□

بهر عقل پخته می‌آرد نوید

□

ای تو افلاطون و جالینوس ما

□

به عهد او شده بازار کاسدیش کساد

□

شده در حقه بازی باد نوروز

□

که دیگر شدستی به رای و سخن

□

با چو تو صیدی به من آرند باز

□

این سیه پرده نقاب است و خضاب

□

فکنده بویهای خوش در آتش

□

در کف دریا شو آمن از تلف

□

سایه شود بیش چو کم گشت نور

□

در شاخه‌ای نگر که چه خوشرنگ میوه‌هاست

□

که بر شاید گرفت از وی شماری

□

که پیشست بسیار رنج دراز

□

تا که چرا پیش تو بندد میان

□

کاز فروغش دیده و دل زنده داشت

□

یزک‌داران طاقت را شکستند

□

زو بگیرانم چراغ دیگری

□

تا ز نعل تو شود این کوه لعل

□

هلال یک شبه را چاشت بر فلک مجرا

□

که بی‌شک کار کرده کرده باشد

□

این ز دریا گذشت و آن از کوه

□

منع می‌کردند کتش در میا

□

تا که پرگار فلک گردش دوران دارد

□

به شهرود آمدند آن روز سرمست

□

وز اندیشه چون شمع می‌سوختم

□

تا بپرسید از سمرقند چو قند

□

با کف خود می‌توانی خورد آب

□

جهان را بر جهانجوی دگر ماند

□

مغز بادام در میانه‌ی او

□

فهم کن تبدیلهای هوش او

□

بسکه بر خاطرم نشست غبار

□

بگفتا چون زیم بی‌جان شیرین

□

مسلسل کن گوهران در مزیج

□

راز ترا هم دل تو محرمست

□

آن خسرو زمین و زمان تا ابد ضمان

□

که از سنگش برون می‌آمد آن کام

□

که سر برنگردانم از سرنوشت

□

ای هوا را تازه کرده در نهان

□

دم شمردن تو، یک نفس زدن نغنود

□

جهان سوزم به فریاد جهان‌سوز

□

نشایست شد دامن آلوده خاک

□

گه کمرت بندگی دل دهد

□

سزای کار در آخر همان سزاواریست

□

به زشتی در جهان مشهور گردی

□

سخن را سر زلف بر تافتم

□

هین بیا و دفع آن بی‌باک کن

□

مرا میدید و خون میریخت از چشم

□

چو واقع بود طایر پر فکنده

□

که آن اژدها چون فرو برد ماه

□

عکس خال تست آن از عم مرم

□

چشم از شرم دو شغلش حاتم و نوشیروان

□

دلم زین ملک برخوردار بودی

□

نه رستم نموده نه اسفندیار

□

نادرست اهل مقام اندر میان

□

نه قیصر ماند و نه خاقان دریغا

□

بسی دل را چو طره سر بریده

□

خوشتر از چاه یخ به تابستان

□

اوج هوای ازلی داشتی

□

به تمییز، تیغ خرد را فسانی

□

بباید شد که دستوریم دادی

□

به پای ستوران برم کشورش

□

بوی پیراهان یوسف یافتست

□

سر نیفراشته، بشکست و خمید

□

به گرد هر دو صف برمی‌کشیدند

□

معرج گران فلک را طراز

□

می‌برد تا خلد و کوثر مر ترا

□

ز روی حکم اگر زین نهد برابرش باد

□

مجوی از جانب چپ جانب راست

□

آمده از عبره‌ی دریاش سیم

□

ورد و ریحان بی کفی می‌چیدمی

□

دوزخ، که جای کافر ملعون است

□

فلک چوبک‌زن چوبینه تن بود

□

چو گلهای خراسان رنگ بی بوی

□

راتبت از صومعه بیرون نهند

□

کاین راه نه ایمن ز گیر و دار است

□

دو شاگرد از یکی استاد بودیم

□

ناطقه هم روح نباتی شده

□

شب شد و اینک سحر آمد مخسب

□

ببینی که سهل است و دشوار نیست

□

که بشکافد سر هر شاخساری

□

به طاعت بخش توفیق سجودم

□

ز اعتبار آخر آن را جنس دان

□

خلقت خلاق و اقوال تو را نشاست نام

□

ترا آن بس که کردی در سپاهان

□

سبرد آن فرخ ابر با حیا را

□

و آن سببهاراست محرم انبیا

□

خار را گلستان همی‌یابم

□

کنیزانه بدیشان نرد می‌باخت

□

هیچگه دیدی که مستی در سبو و ساغر است

□

خارج از این پرده نوائی مزن

□

وان دونان، خود بستدی، ای کج نهاد

□

وجوه خرج دادندش به خروار

□

غباری دان، که این باد است و آن خاک

□

آن سخن را کرد محو و ناپدید

□

ناخدای کشتی امکان یکی است

□

میان نیک و بد باشد یکی موی

□

جهانش امیدوار تخت کرده

□

سوزد از این غصه دلم بر دلم

□

بهائی داد آن رای جهاندار

□

تو شادی کن که امروز آفتابست

□

نیاز دردمندان را اثرهاست

□

مه خور و خورشید شکن چون کسوف

□

مقری بی‌مایه و الحانش غاب

□

سرچشمه آب زندگانی

□

که تنها ز اهل دل باشد سپاهی

□

گر خللی رفت خطا بر منست

□

که ز بیمش، نفس در زندان بود

□

نشاید کرد با مستان حریفی

□

برگ گل از تنگه‌ی دینار به ...

□

کز قدری ناز نیاید بتنگ

□

فروتابید نور مه ز روزن

□

انگشت کشیده بر طبرزد

□

که از عصمت بران آهو نزد تیر

□

خانه دل تنگ و غم دل فراخ

□

باد پود کارهان نابکار او تباه

□

چه دارد آفرینش جز تباهی

□

پس از خون عدو شوید پیاله

□

ای بسی شه را بکشته فر او

□

که باشم من کجا مقدار دارم

□

کا تاج سر کند فرزند خود را

□

آب کش مجلس مستان شده

□

بر ملکی کاین گهر است آن او

□

هر کسی سر بر آستانی داشت

□

دل سوخت ترا مرا جگر سوخت

□

بلبل و گنجشک شده میوه گز

□

گر نداری تو سپر وا پس گریز

□

مرا هم دم زند بر دیده پیکان

□

می‌بود ولیک ناشکیبا

□

پذیرفتم بچشم و دیده این کار

□

بر نه آرد همچو شوره ریع و کشت

□

قرص زر باشد اگر خیمه‌ی او را کوماج

□

ز باغت برد برگی بامدادی

□

که ای دستت سزای خاتم جم

□

با سعادت جنگ دارد از حسد

□

رنجور بوی و خوار و مدحور

□

ز پایت سر نگردانم به شمشیر

□

به حضرت رفت بی اندیشه در پیش

□

تا نثار دلبر زیبا بدی

□

مشو ایمن چو دلی از تو مکدر گردد

□

و گر مار آید اینجا مور گردد

□

چو ماه نو همی افزود هر روز

□

روشنی چشم خردمند گشت

□

علم، خود همچو صبح، پرده در است

□

بزن تیرش ترا نیز آن کمان هست

□

بیاید هم نسب افزون و هم جفت

□

عاشق نانی تو چون نادیدگان

□

سر تانیث خود اول به ضرورت اظهار

□

ز من رقاص‌تر مرکب بزیرم

□

بر انگشت پری رویان قتال

□

گرچه از حلقوم عبدالله بود

□

بر سر خاک تو می‌تابد به زاری ماهتاب

□

اول بگریست پس بخندید

□

که نتواند دو صد بازیگر انگیخت

□

تا بدین سالوس در دامش کنند

□

حق مفوض کرده باشد بر آنام

□

به جای گل چه باید خار دادن

□

سریر آراست، از جای سریرت

□

بوالعجب من عاشق این هر دو ضد

□

بدرون آی، کاین سراچه تراست

□

انشاء الله که زود باشد

□

اگر بر عکس ننمایند تأثیر

□

تلخ بود تلخ که الحق مر

□

مصباح دودمان کبیر امیرخان

□

ار راه وفا و مهربانی

□

اگر دست شد، هر دو عالم دهیم!

□

این عمر با بوالحکم همراز بود

□

پیوسته که کرد یک به دیگر

□

کمر در خدمت دیرینه دربند

□

کنیز ارمه بود، هم سهل چیزیست

□

گفت عمر نک به زیر آن نخیل

□

ساری در همه ذرات وجود

□

بر او نقش طرب بستی که خوش باش

□

خواهش عذری به سزا می‌نمود

□

تنگدل آیی و شوی باز جای

□

فارغ ازین حال تباهم کنی

□

به چنگی داد کاین در ساز در چنگ

□

سوی پدرداشته چشم نیاز

□

مغربی شام ستاند به وام

□

از چشم من به گریه جهان را نهان کند

□

نقش همه در دو حرف خواندی

□

که زبهر تو فرو چند برم آب دهان

□

خجلت ما شد دلیل اختیار

□

ز سوز سینه‌ی آن مور لیلةالظلما

□

ز لذت کرده شهوت را فراموش

□

پس غم گیتی که خورد ، خود بگو ؟

□

روز نه‌ای راز فشانی مکن

□

به هدایت پیشروان وفا

□

پس قفل که بنگری کلیدست

□

غزا را باش و آشام سنان کن

□

نافه صفت تن بدرشتی سپار

□

خودبین، بکشتی آمد و پنداشت ناخداست

□

ناید ز قران هیچ عهدی

□

کلاه عزت از هر تاجداری

□

چون قلم در پنجه‌ی تقلیب رب

□

کشتگان ظلم بردارند سر زین خاکدان

□

صاحب طرف دو مهد باشی

□

نیاز خود به ملک بی نیازی

□

زور را بگذاشت او زاری گرفت

□

برون ز معنی دیگر بخار و تار و تم است

□

آزاد نبود از این طلایه

□

در صدمت صور صوت نایی

□

دیده پر از گوهر و دل پر نهنگ

□

ز باد عجب کشتیم این چراغ آسمانی را

□

گشتند مبارزان خروشان

□

حرز و تعویذ اهل جند و خجند

□

چونک یکها محو شد انک توی

□

تا تو شنوی از خود کالله هو الاکبر

□

نه بر سر کوی دوست راهی

□

جهان را شیوه آن بادا که خواهی

□

نی بهتر آخر تو از آفتاب

□

بر خلایق جنت و دوزخ نیابد انقسام

□

فکند از سرعتش هم بال و هم پر

□

کز منطقه نیک بر کرانست

□

کمر دزد را دانم از تاج ده

□

چون غرق راز گشت تجلی نور یافت

□

تو برخوردار باش از خوبروئی

□

زانکه نه علوی پدر وان چار سفلی مادرست

□

هم سر این رشته به جائی کشد

□

رو به معنی آر و از صورت مگوی

□

صد بیت و غزل بدو بخواند

□

می‌بترسم که گل برانداید

□

خوانده چو سیماب گریزا گریز

□

وانمایم شاخ‌های دیگرش

□

از سایه دولت تو خیزد

□

روح را راح تو همی باید

□

موکبیان سخن ابلق بدست

□

پادشاه طبقات به شر و جن و ملک

□

درافشان هر دری چون فندق تر

□

که خللهای جانگزای آرد

□

ولیک آن ز ظلمت بود این زنور

□

فضل به نقصان و، نقص افزون شد

□

دوزخ جهد از دماغ لختش

□

اندرین شعر شکایت ز در تاوانی

□

خار زگل نی زشکر دور بود

□

نقد باغ و راغ و گاو و اسب و خر

□

بسازم تا ترا کامی بر آید

□

که در بخشش نه دینی مطلبی دارم نه دنیایی

□

همه ساله می‌خوردنت باد نوش

□

ز شمس حق و دین بستان و هش دار

□

در این منزل ز رفتن با خبر باش

□

نه آنکه از لب من هیچ گوش نشنودست

□

چون من و تو چند سبو را شکست

□

ز کوی خسرویش در بسیط خاک صدائی

□

چراغی را برون آرم بدین باد

□

بلند اخترش افسر ماه باد

□

که هم شهری ما و هم شهر ماست

□

پروانه‌وار جانش در شمع تو پریده

□

آهن بر پای و سنگ بر دست

□

چون یضلک عن سبیل الله اوست

□

وز او رستنیها برانگیختند

□

آنجا که نه باران نه آفتابست

□

ولایت نیست این زندان و چاهست

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

قوت ز دیواره دل یافتست

□

چون رافضی جنگ افکند هر دم علی را با عمر

□

ز تری نکته بر مهتاب گیرد

□

جود کار و دل ربای و می ستان و دن ستای

□

باز رهد ز آفت خدمتگری

□

هر بنده‌ات یگانه و هر چاکرت فرید

□

مساعد با سعادت زندگانی

□

گفتا که: « اسکت یا ذاالمقال »

□

چاره‌گر می‌زده هم می بود

□

این است مرا با تو همه کار و بیاوار

□

کی داور داد ده بده داد

□

کمترک انداز سگ را استخوان

□

از تو شکایت به شکایت شده

□

برو از مهره بیاموز درخشانی

□

ز نرگس بر سمن سیماب ریزان

□

چو بی‌منی نرهی گر دلیل لان داری

□

خضر به خضراش ندیده به خواب

□

وان دغل هست در او نفس پلید مکار

□

بنمای فصاحتی که داری

□

شاعر اندر مدحتت والاتر از شاعر شود

□

به اندازه بخشد هم آتش هم آب

□

زود در خیل فدائی گشتگان گشتم دخیل

□

آن به که ز غصه جان برآرد

□

هوش‌ها هوشیار بایستی

□

گندم خوردن به یکی جو بر او

□

بنگر که اولت ز کجا و آخرت کجا

□

بر آن صندوق سنگین قفلی از زر

□

مغز را بد گوی نه گلزار را

□

بر جگر خوش نمکان آب زن

□

کس جامه ندوخت زین نخ و سوزن

□

مغز ترنج نیز معطر شد و ثمین

□

تو مرده زنده شدن بین چه جای رنجوری

□

ز فرزانگان دانش آموختند

□

سر بنهم پا بکشم بی‌سر و پا می نگرم

□

فبلغ صبوتی و الهجر بالاعذار شمس الدین

□

هرگز به جهان‌میر که دیده‌ست و گدایی

□

گوی زمین در خم چوگان تست

□

که کس بر آن نکند غیر بانک واویلا

□

شمردن از کجا تانم که بی‌حد و شماری تو

□

ای تیغ هجر چند زنی زخم خنجری

□

جبهه بیفت اخبیه گو برمخیز

□

تو را از بهر فردا خویش و پیوند

□

بی لسانی می شود بر رغم ما عین لسان

□

جز ز دل هم با عدد هم بی عدد

□

نه خاک آدمی بلکه خاکی نکوست

□

تو خود هم گوهری گر تربیت یابی و هم کانی

□

ای جان و جهان ای صدپر من

□

تمامة دولة فی الانتهاء

□

عرش در ایوان تو کرسی نهیست

□

کز خامی و بی‌لذتی در خویشتن چغزیده‌ام

□

کشاند شحنه دادش ز هر گوشه به پرویزن

□

از روزگار توسن برداشت توسنی

□

عذر قدم خواسته از انبیا

□

رسد به مغرب و بر پیکرش نتابد خور

□

زمانی صبر می کن تا پزیدن

□

ز صدساله راهم رساند دوایی

□

زر چه سگست آهوی فتراک اوست

□

وین دانه‌های در نگر در کهکشان سبحانه

□

لا تسالنی زان چیز دیگر

□

آخر آن را هم ز یار آموختست

□

سود کن آخر که زیانیت نیست

□

هر آنرا زاد، زاد از بهر کشتن

□

ای خدا ضایع مکن این رنج و این ادرار من

□

ناموس آرد جان را جدایی

□

از پی آمرزش مشتی غبار

□

هست پهلوی طبلت بیست نعار دیگر

□

و امددنا بحرات عظام یا عظیم الشأن

□

آن پند که داد نوح سامش را

□

که در نیکنامی است پایندگی

□

پرده در گوش خلق غلغله‌ی مرد و زن

□

سودش ندارد های من چون بشنود دل هوی او

□

کان سرت دارد از کله عاری

□

شمس تبریزی تویی هم شه و هم ترجمان

□

هر چند جهان مختصر نباشد

□

الا یا حایرا فیها توطن

□

این سخن لیکن بجو تو والسلام

□

این چنین زهرت ز جام هجر خوردم مزمزان

□

تنفر الکفار من اسلامه

□

عاقل و جاهل ببیند در عیان

□

هوش را هوشیار بایستی

□

گردی اندر نور سنتها رسان

□

کجا جهد تو بگو نقطه از چنین پرگار

□

خوش در آریم ای عدو نابکار

□

نهادم صابری را سنگ بر دل

□

تا به سعد و نحس او لاغی کند

□

تیغت آن وقت جانستان باشد

□

آنچنان کرد و خدایش داد تاب

□

زان چه دید آن دیده ور بگریستی

□

من سقیمم عیسی مریم توی

□

پای در بند از چنین چاهی که آرد بر سرم

□

دوستی با عاقل و با عقل گیر

□

حلق نی ببرید و بازش خود نواخت

□

در تقاضا که ارحنا یا بلال

□

مرغیکه درین پست خاکدانست

□

طبل‌خوارانید و مکارید و شوم

□

ز تو آموخت تری و ز تو آورد زری

□

از پی صافی شود تیره روان

□

نه عاقبت به سر او رسید شیخ بهار

□

در نگنجیدی ز زفتی در جهان

□

با نور و ضیاء لیلةالقدری

□

زین سبب هفتاد بل صد فرقه شد

□

تو را داد این امتیازی که داری

□

تو روا یا ناروایی بین تو نیک

□

که از سلطان دل صاحب لوایی

□

بی قدر یادت نماند نکته‌ای

□

منگر به کتاب زند و پا زند

□

هیچ تابد روی خوب از خوک زشت

□

تا امان یابد سر اهل جهان

□

می‌کند یک رنگ اندر گورها

□

اهل هنر باش و پوش جامه‌ی خلقان

□

عشقها بازیم با دم چپ و راست

□

کاندر پیکار قال می‌آیی

□

چند تلخی زین کشش جان می‌چشد

□

حیات سبزه و بستان و دفتر گفتار

□

احمقی رنجیست کان زخم آورد

□

چو بوی بخور آید از مجمری

□

تا نپوشد بحر را خاشاک و خس

□

کوه گردد متصاعد به سبک خیزی دود

□

این حیاتت را روش بس مشکلست

□

ای داده تو آب را زلالی

□

کور را گوشست آیینه نه دید

□

عین دگر یکی است سزاوار آمده

□

هین چرا زردی که اینجا صد دواست

□

وانک با همت چه با نعمت شده

□

آیسان را از کرم در یافته‌ست

□

آماج گشت فتنه‌ی دریا را

□

طبع سیر آمد طلاق او براند

□

ناطقه در لشکرش یا طبلیی یا ناییی

□

تو بر آر ای حسرت سرو سهی

□

مستی از وی جو مجو از بنگ و خمر

□

چون قلم در دست کاتب ای حسین

□

کرم بسیاری بود در باطن در ثمین

□

آب نطق از گنگ جوشیده شود

□

هزار منتم از روزگار بر جان است

□

رو سگان را ننگ و بدنامی میار

□

ای جان اشارات و عبارات افندی

□

خانه و دیوار را سایه مده

□

وز ستمگاره سخت دشوار است

□

شهسوار عقل عقل آمد صفی

□

مشتری هر مکان پیدا بود

□

ظلم بر صادق دلت چون می‌دهد

□

تا کی به مطالعه‌اش نازی؟

□

چون نشاید بر جهود انجیل خواند

□

زیرا که چراغ آسمانی

□

آب خود روشن کن اکنون با محب

□

زانک مرغی را نیازارد هما

□

شیخ نبود کهل باشد ای پسر

□

ز قصر قیصر را و زخان و مان خان را

□

اودع الرحمن فی اهل القری

□

یکی معروض می‌دارم گرم معذور می‌داری

□

بلک طبع او چنین شد مستطاب

□

کرده سفر به صد پر چون هدهد هوایی

□

روز و شب گردان و نالان بی‌قرار

□

در آن عالم شدند آزاد از درد و پشیمانی

□

در سبب از جهل بر چفسیده‌ای

□

گر دهی کلکی علمها بشکنم

□

گردد آن دیوار بی مه دیووار

□

کز علف حیوان تواند کرد زیست

□

بسته‌روزن باشی از ماه کریم

□

خدای این جهان را پدید از عدم

□

نه درو نفع زمین نه قوت بر

□

دیو هم‌چون خویش مرجومت کند

□

بسته‌اند اندر جهان جست و جو

□

که منظرها ازو خوارند و در عارند مخبرها

□

که گرفتی شه شکم را با دو دست

□

ملک را می‌باید الحق مالک‌الملکی چنین

□

نیست معبود خلیل آفل بود

□

خیره لگامت مده چو سست لگامان

□

آن به ظاهر نقص تدریج آوریست

□

بر تو از خشم و سفاهت چشم چون پیکان کنند

□

از حرج راهیست پنهان تا فرج

□

مر ورا فرمان برد خورشید و ابر

□

نقد جو اکنون رها کن ما مضی

□

آدمی روی توانند شدن دیوان

□

خفته‌ای که بود بیدار جهان

□

در چند و چرا و چون بخارم

□

در تنت افسانه گوی نعمتی

□

چون به دریا رفت بسکسته رگیست

□

بانگ آمد سمع او را از اله

□

باشد چون دیده‌ای که باشد ارمد

□

چون نشد پیدا ز تاثیر ایزدت

□

برای او صله‌ها شد ز کلک غیب رقم

□

می‌بدانند و بهر سو می‌خزند

□

زو نه شاید بود شاد و نه حزین

□

لیک پشت و دستگیرش بود حق

□

شد شش هزار سال که کرد از جهان گذر

□

دست در شاخ خیالی در زدم

□

نک تبرک خوش خورید این را حلال

□

معرفت آن کشت را روییدنست

□

تا به تنور تو هوی نانواست

□

ترک کردم آنچ می‌پنداشتم

□

مکن دیو را جان خویش آشیانه

□

تا ز شر فیلسوفی می‌رهند

□

زان گمان بد بدش در گوش بند

□

ابرها هم از برونش می‌برند

□

وین راح خداوند همه خلق جهانست

□

که نمی‌بینم مرا معذور دار

□

در آن مرد آزما میدان و چون حیدر شود صفدر

□

حضرتش گوید سخن گو با بیان

□

به بد خویش بیاویزم و در مانم؟

□

نی شتا را شاید و نه صیف را

□

حق گوی و حق اندیش و حق آغاز و حق آور

□

پیش مستی ملک دان مستهان

□

رنگ با بی‌رنگ چون در جنگ خاست

□

باقی مردم برای احتیاج

□

امروز چرخ پیر زه اندر کمان نداشت

□

از حشیش ده جز اینها چه درود

□

پرهیز جوشن و زرهم دینم

□

شد محرم گرچه حق آمد سخی

□

که بریشان آمد آن قهر گران

□

ریش‌خندی شد بشهر و روستا

□

آسیمه سر و ساده دل و خیره و واله

□

قانع آن باشد که جسم خویش باخت

□

اگر به خواب ببیند در بدخشانم

□

که دعا را بست حق در استجب

□

ستر قناعت به روی خویش فروهل

□

فزونم ازین نامدار انجمن

□

زانکه بسی درد را زهر بود سودمند

□

هردو اندر وقت دعوت محرمش

□

باز تا سالی گل احمر رسد

□

اگرچه ز بد سیر دیر آید او

□

چه توان یافت در این ره بشب تاری چند

□

من به بیداری همی‌بینم عیان

□

گرچه ستوران نمی‌خورند قرنفل

□

کسی را که باشد تگاور ستور

□

منگر اندر عجز و بنگر در طلب

□

کوه اندر مار حیران چون شود

□

یکی میزبان کیست این شهره خوان را؟

□

به رفتن پی اخترت نرم باد

□

کافی ز آتش غضبش گرمی شرار

□

بد کند با تو چو نیکویی کنی

□

زین گم ره کاروان و بی‌شبان رم

□

پس‌انگاه گفتار او کرد یاد

□

ایدون کند که خلق درو رغبت آورند

□

کرد خاکی و منش افراشتم

□

غافل از گنجی که در وی بد دفین

□

به خواهندگان گنج و بنیاد داد

□

بر دل خلق مزن بی سببی نشتر

□

همچو زرین حلقه‌اش در گوش داشت

□

بتخانه پر اسپ است و مال و استام

□

سخن‌گوی و داننده و یادگیر

□

ز انتظار تو دو چشمش سوی در

□

یک گمان نیک اندر خاطرش

□

چراغ هدایات و نور تجلی

□

وگر زنده از رزم برگشته‌اند

□

خون خود تا بادلارایان بیارامی به کام

□

گرچه پر مکرست آن گنده‌بغل

□

هریک در بیخ و دانه‌ای شده مفتون

□

به هر نامداری و هر پهلوی

□

به یک دو ماه تنش کرده ذره ذره شمار

□

که ز بهر چاشت پختم من رقاق

□

فرد بود آن رهنمایش در نهان

□

که دل را نرانی به راه گزند

□

مشکت از چین رسد و دیبه‌ات از ششتر

□

هر که آن نیمه ببیند کد کند

□

زو بختیار گشتم و شد بخت یار من

□

براندوده بیرون او مشک و موم

□

ورنه آسانست نقل مشت گل

□

همچو موسی شیر را تمییز کرد

□

همان عدل او عدل نوشیروانی

□

به رسم مسیحا و پیوند راست

□

زیاد از صد جم و دارا و کسری کاری می‌آید

□

راه عقل و جان خود را خود زدند

□

مصرت پیش است چو رفتی به شام

□

که تخمی که هرگز نروید مکار

□

ستور است آنکه نادان باشد و شاد

□

این حسد در فعل از گرگان گذشت

□

شحنه را دزد آورد بر دارها

□

کزین دوده‌ی سام شد رنگ و بوی

□

کوش کاز پای نیفتی به بیابانش

□

پیش موسی چون نبودش حال او

□

خویشی خویش را به حق تسلیم؟»

□

که گشتاسپ اندر جهان شاه بود

□

تا ببینند اهل انکار آن عیان

□

لیک آن نسبت بحق هم ابترست

□

آن تیز پر و چنگل عنقا را؟

□

نیابد گذر مرد نیکی‌گمان

□

روبه کج باز رنگ پنجه‌ی شیر ژیان

□

صد هزاران جان عاشق سوختند

□

بل نه گوباره کز این قافله‌ی شیطان

□

که چندین چرا بودتان روزگار

□

که تا خود را توانی کامران دید

□

همچو خود شاگرد گیر و کوردل

□

آب حیوان جفت تاریکی بود

□

بر خاک بنشست و بگشاد گوش

□

کدام گرسنه در سفره‌ی تو خورد طعام

□

آنچنان که گفت او از عیب تو

□

بدخو جهان تو را ز غم و رنج و ز هوان

□

بزرگی و برخوردن از روزگار

□

نه به جامه به شود نه از آشیان

□

حق نگیرد عاجزی را از کرم

□

مرا آن تیر جسته از کمان است

□

بزرگست و با عهد کیخسروست

□

برآوردنده‌ی حاجات توست این سرور

□

وصلت عامه حجاب خاص دان

□

سوی من، چو زی کوه باد شمال

□

پراندیشه بد جان تاریک اوی

□

گر آنگه خطر داشتم پیش میر

□

جمله میها از قدومت شد عسل

□

زانک ممن آینه‌ی ممن بود

□

تنش پر ز خاک و دهن پر ز خون

□

برو ای گل، بصف سرو و سمن بردم

□

سوی پیغامبر بیاورد از دغل

□

که جهان سایه‌ی ابر است و شب آبستن؟

□

چو روبه شد آن دشت شیر ژیان

□

ممنان را در بیانش حصه‌ایست

□

کف‌زنان خر رفت و خر رفت ای پسر

□

از پیش خویشتن بفرستاد کامگار

□

که گل شد ز خون خاک آوردگاه

□

به سهو نیز نیفتد به فکر قیمت آن

□

لا ینام قلبی عن رب الانام

□

ازین است با عاقلان خارخارش

□

چو الوای را من نخوانم سوار

□

یک سخن یا یک بیان خواهد بدن

□

اشتر خود را که آنجا می‌چرید

□

تا بگیرد خاطر زشتش قرار

□

که هرگز نبینی زنی رای زن

□

نشد آگاه که افسار نداشت

□

به بود زین حیله‌های مردریگ

□

از فکرت و هوش تیر و ژوپین

□

دل و دیده‌ی تاجور پر ز خون

□

جمله‌ی هستی ز موجش چکره‌ای

□

تا ز درد بی‌دوا بیرون جهید

□

وین نباشد جز خطا، وز مست ناید جز خطا

□

به جایی کجا کنده بودند چاه

□

کام بخش و کامیاب و کامکار و کامران

□

بعد از آن گوید خیالی بود آن

□

یکی سوی عز و نعمت مینو

□

پی باره با باد انباز گشت

□

آنکه خلافت بدو رسید ز بنیاد

□

چونک گاو آرد گره محکم کنید

□

ورنه نومیدیت و ساعد را گزان

□

کسی چشم دین را به سوزن ندوخت

□

که آبش برده خاک و باد بنیاد

□

بس نباشد خشکی تو جرم تو

□

مار افعی بخریدی بدل ماهی شیم

□

که باشد بدین دانشت رهنمون

□

حلقه‌ی او سخره‌ی هر گوش نیست

□

تا که آن بو نور چشمانت شود

□

چو روی عاشقان شود ضیای او

□

ز هرگونه‌یی سالیان برگذشت

□

ز برق تیغ وی آتش به دودمان گیرد

□

تا ببینی صنع و صانع را بهم

□

اندر دل ایستاده به پاداشنش

□

ز بخت بد خویش بریان شدند

□

سر گردن‌کشان همی انداز

□

تو نبینی خون شدن کوری و رد

□

تا ببخشندت حواس نوربین

□

تو شاهی و گردنکشانت رمه

□

در راه خلق خار مغیلان نمی‌شود

□

در محکی‌اش در آید نقص و شک

□

توشه در این ره ز فلان و فلان؟

□

که بر شیر درنده اسپ افگنم

□

گشته‌اند از مسخ حق با دیو جنس

□

زانک او مغزست و این دو رنگ و پوست

□

وان نبودش جز به خیر و جز به عدل آموزگار

□

مرا دل بر آهنگ شمشیر بود

□

وز آن تخمی که حاصل بود کشتم

□

زانک شمع از گریه روشن‌تر شود

□

لعنت کندت گر نشود راست گمانیش

□

نیامد ترا هیچ زان تخت یاد

□

که‌ت نیاید خویشتن را آن پسند

□

کردیم شاهانه این غمخوارگی

□

تا ز تو این معجبی بیرون شود

□

به پیش اندرون تنگ سوراخ بود

□

به پاکی او دل گواهی دهد

□

شد خلیفه‌ی عشق و ربانی نفس

□

بباید رفت بام و بوم گلشن

□

که بر جان دارا نجستم گزند

□

کو شکار آمد شبیکه‌ی جاه را

□

مغتنم دارد گزارد وام خویش

□

راهوار ایدون چو کبک و راسترو همچون کلنگ

□

هیونی برافگند بر سان باد

□

دولت گشاده‌رخت بقا زیر کندلان

□

خشم آید بر کسی کت واکشد

□

که خاتون زو فزون‌تر یابد اکنون

□

چو اکنون نمودی بما پاک چهر

□

خاطر عطار را چون قرص خاور یافتم

□

یا در افتد ناگهان در کوی تو

□

آن نپاید همچو رنگ ماشطه

□

سخن گفتن و فر و بالای او

□

و اکنون فراغت است ز خورشید خاورم

□

پس جهان بی فایده آخر چراست

□

پری برکن به پیش من بفگن

□

بود ایمن از روزگار درشت

□

مر چنین کار را بیاراید

□

آن جزای لقمه‌ای و شهوتیست

□

چو خونین ورقهای جوشنوران

□

سرافراز شیران خنجرگزار

□

که لاف می‌زند از لطف روح حیوانی

□

جز به کاری که بود در دین مکوش

□

اندر دل پاکیزه‌ی پیغمبر و آلش

□

ز زور و ز شادی که بود اندر اوی

□

زان همی بر عدلت ایزد وعده‌ی دیبا کند

□

مرد را گویی بود زخم سنان

□

لیک می‌ترسم که نومیدی دهد

□

پر از درد بودم ز شاهنشهی

□

که اندر سخنها میانجی بود

□

کی بجوشد چشمه‌ها ز آب زلال

□

چرا پس نه نام نکو گستریم؟

□

کزان بارورتر فریدون نکشت

□

که افلاطون همی بر خلق عالم باد پیماید

□

ای بلیس آتشی رو تا ثری

□

نشسته در برش چون باغ نسرین

□

از امروز تا روز پیشی همان

□

همان خوردنیهای بسیار داد

□

چون ندارد نور چشم و آن ضیا

□

گرچه به خاک اندرون نباشد مدفون

□

دل من به خوبی بیاراستی

□

کاین دو به دو سرای تو را بابت است

□

کمتر از تو شه کنیم و پیشوا

□

مر شما را بود ننگان زمن

□

ز فرمان دادار دل نگسلم

□

یکی را کند بنده و مستمند

□

قد هلکنا آه من طغیانه

□

آن امام ابن‌الامام ابن‌الامام

□

پیاده به جنگ اندر آید سپاه

□

وز سعادت، ای پسر، بر آسمان سایدت سر

□

هین سلیمان جو چه می‌باشی غوی

□

زان اصل ثابتست و از آن گوهر اثیر

□

شکسته رواق اندر آمد ز جای

□

بزرگیش ورادیش پیش منست

□

زانک حادث حادثی را باعثست

□

بر درش امروز تنت خوا رکن

□

که اکنون که بر من چنین بد رسید

□

بردار به تیغ فکرتش سر

□

زانک حق فرمود ثم ارجع بصر

□

جانب هاروت و ماروت ای جوان

□

پر از خنده لبها و دل پر ز خون

□

زهر گونه‌یی جامه‌ها خواستند

□

گشت حیوان لقمه‌ی انسان و رفت

□

گاهی به مهر و گاه به فروردین

□

به غور اندر آمد دو هفته بماند

□

بشناسند فربهی ز اماس

□

که بیا من مادرم هان ای ولد

□

نرسته ستند در عالم مگر کز نرم باران‌ها

□

همی شهر ایران بیاراستند

□

فراز آمد آن روز بیچارگی

□

صبر کن کالصبر مفتاح الفرج

□

تو شاد چرائی به بند و خندان؟

□

همان رهنمونی به دیگر سرای

□

در در دوستی خویش مده بارش

□

چون نیابد بوی باطل را ز من

□

آن عصا که دادشان بینا جلیل

□

به هر جای با دشمن آویختن

□

نبد زان سپس جای آرام و خواب

□

ماه و ابر و سایه هم دارد سفر

□

تیغ باید تا بیارد زادن آبستن سخن

□

بنالم ز بدگوی با کردگار

□

چون تو نداری خود تیمار خویش

□

هر که دید آن بحر را آن ماهیست

□

زانکه ضایع نشود، هر چه به جای تو کند

□

بپرهیز ازین شهریار جوان

□

میان بزرگان چنین سست و خوار

□

در غم ما اند یک ساعت تو صبر

□

کشیدن بار و پالان نیست آسان

□

مدان خویشتن برتر از آسمان

□

زان سپس ناید به چشمت لذت جسمی لذیذ

□

در غلام خویش پوشاند لباس

□

نه که با ما گشت هم‌نان و نمک

□

ز توران به چین آمد افراسیاب

□

می‌آویز با او به تندی بسی

□

گفت هذا لیس وجه کاذب

□

شگفتی‌تر از کار حرب جمل

□

گر از تخمه‌ی شاه گشتاسپی

□

مگردان رنجه این خیره روانت

□

هرچه گوید کن خلاف آن دنی

□

عالم بسان خلد مخلد کند همی

□

فروزنده‌ی یاره و تخت عاج

□

جهاندار پیروز یزدان پرست

□

سجده‌گاه جمله است آنجا خداست

□

می‌داشت طاعتم به سر و تاره

□

بدین دودمان روز برگشته شد

□

تو نیز از سر خود فرو کن فسار

□

زانک بی ضد دفع ضد لا یمکنست

□

صدر گشتم چون به دهلیز آمدم

□

ز گنجش ز هرگونه‌یی بهره داد

□

بدست آمد و برنهادی کلاه

□

عمر او اندر گره کاریست خرج

□

بی‌گنهت خوار کند چون سفال

□

بدان سو کشد اخترم بی‌گمان

□

که بازش ندید آن خردمند پیر

□

عشق زاید ناقص اما بر جماد

□

نباشی سزاوار جز چاکری را

□

ز کاهش نشان یافت اندر سرشک

□

که پردخته از تو مبادا زمین

□

ریش گاوی کرد خوش با آن کنیز

□

مشو فتنه بر مال و دست درازش

□

بدو داد دختر ز بهر نژاد

□

که از بخش ما نیست روی گریغ

□

غایة القرب حجاب الاشتباه

□

ای که خلقت به ز صد من انگبین

□

که بر واژ برسم بگیرد بدست

□

بچاره فراز آورم کینه را

□

تا به هوش آید ز بی‌خویشی و خواب

□

مار می‌گیری که این ماهی است شیم

□

من ایدون گمانم که گشتاسپیست

□

چراغ دل و دیده و جان من

□

جهد کن تا از تو او راضی رود

□

جز ملک را ظفر و فتح مهنا نشود

□

تو گفتی به تیر اندر آمد بهار

□

چوارغنده شد رای جنگ آمدش

□

عاشقان را مذهب و دین نیستی

□

نه در سیم و زر و نه در در و مرجان

□

مگر باز جوید ز دفتر بسی

□

از شست کمان ناله دهد پشت به خم را

□

کز چه می‌آید برو در سینه نیش

□

دست می‌خایید و بر خود می‌طپید

□

که رو نامه بر زود و پاسخ بیار

□

میان دو لشکر خرامید تفت

□

آفت این ضربتت از شهوتیست

□

بنهاده ز اندوه زنخ بر سر زانوش

□

نبندد مرا دست چرخ بلند

□

نبرده دلیرا گزیده گوا

□

طالبی کی مطلبت جوید ترا

□

صفدر و تیزرو و تازه رخ و شیرآواز

□

که ای شاه بینادل و پاک‌دین

□

بسی گوهر و زر برافشاندند

□

رفت و ایشان را در آن حسرت گذاشت

□

جز بلا هرگز نزاد این حامله

□

پرد از تن چون بجنبد دنب موش

□

که ما را خداوند یافه نهشت

□

که شدستم زین کنیزک من نفیر

□

تا نمانیم از قطار کاروان

□

شاهش از اوصاف قدسی جامه کرد

□

اگر تیره بد گر بلند آفتاب

□

چون شنیدند این مثال و دمدمه

□

بایدت جست به صد حیلت از این تنین

□

کرد پنهان نعره‌ی آن نعره‌زن

□

از گرد گنه، بشویشان روی

□

نیست کفوش ایها الناس اتقوا

□

هشیار و خردمند نجسته است همانا

□

لیک هرگز رزم هم‌چون بزم نیست

□

یکی گشت رومی و ایرانیان

□

باز نسیان می‌کشدشان سوی کار

□

سخن دان را بر این دعوی چو خورشید است برهانش

□

که همه پران و ما ببریده بال

□

تا گوش زمانه را کنم باز

□

گر چه مفتیتان برون گوید خطوب

□

مشک چه بود نام پاک ذوالجلال

□

روز را ضایع مکن در گفت و گو

□

بلند اخترت سرفرازی دهد

□

در چنین مسبع نه خون خویش خورد

□

منشین بر اسپ غدر و طمع را مده لگام

□

هم بدان دریای خود تازند خیل

□

گرفتش همان تیغ شاه استوار

□

خاک بودی طالب احیا شدی

□

از مکر و غدر خویش گرفتی سخر مرا

□

هم‌چو نقلی از مقامی تا مقام

□

خراسان سپهبد بیامد به پیش

□

چون کند حکم احکم این حاکمین

□

کناره کرد بایدت ای پسر زین بی کرانه رم

□

تا در اندازد اسودا کالجبال

□

اگر پند نشنید زو دید بند

□

تا خنک گردد دل عشق ای سوار

□

بد کجا آید ز ما نعم العبید

□

جان جان خود مظهر الله شد

□

که بهرام یل راندانی بنام

□

مجلس عقل را گل افشانیست

□

واباد شود به عقل ویران

□

کو غراب البین کو؟ تا بر دمن بگریستی

□

همه پیش آذر برآورده دست

□

چنان مهرت به جان پرورده بودم

□

به شب بیرون کشد تفسیده آهن

□

صرصر از خزران و طوفان از الان انگیخته

□

که بر ما نباشد کسی بدگمان

□

کشید اختر سعدم به درگه تو زمام

□

مایه‌ی جنگ و بلا بود و جدال و پرخاش

□

تا حلق نازکشان ز دم تا سینه افگار آمده

□

بار دل من به گردن تست

□

مدیح صاحب خواندم همی چو حرز، ز بر

□

چون محمد این علم را بر فراشت

□

حلقه به گوش آمدن غاشیه هم داشتن

□

بداند همان نیز آیین بزم

□

در مدح یگانه‌ی جهان بندم

□

در خور لعنت و نفرین و سزای تفوم

□

اکحل و شریان ما را دم نخواهی یافتن

□

که روی زمین گشته بد لاله رنگ

□

زرش بر سر، سرش در پا فشاندم

□

عاقبت کار او خیر بود لاجرم

□

پیلان شب و روزش گشته به پی دوران

□

فکندندش اندر میان سرای

□

که روزگار درازست و شهریار جوان

□

سگ از شیر سیر است و من نره شیرم

□

آب نژاد دیگران، یا برده‌ای یا ریخته

□

تنگ آمد از انده درونی

□

که چو پیدا شود سرای نهفت

□

بحر را گنجایی اندر جوی نیست

□

کرده به جور جو جوت هم به جوال او دری

□

ز جیحون به گردون برآرید خاک

□

خندد همی عطای تو بر گنج شایگان

□

خوار شود همچو عدو آشناش

□

هین باده‌ی خام آر و مکن خام درائی

□

که آهنگ دارد به جای پدر

□

خالی نشوم که در ادب کانم

□

طبع او چون بحر و اندر بحر او در فطن

□

پایه‌ی بحر محیط، مایه‌ی حوض جنان

□

بیاموخت از شهریار جهان

□

که به حق ماتم تو زار نداشت

□

لاله‌ی رخسار من چو زرد بلاله

□

چرا عزم رفتن مصمم ندارم

□

ولی رای را کار فرمای کن

□

نه شاخی درخت مرا نه بری

□

خورده بودی ای وجود نازنین

□

هست نصاب جی و نوای صفاهان

□

هنر دیدم از رومیان روز کار

□

کزین به مرا هیچ درگه نبود

□

بر پاش تو بر جراحتش پلپل

□

بطش ورا عیب پوش بخش فراوان او

□

به هر نامداری و هر مهتری

□

شکستش را که سازد مومیائی

□

برفکنی برکشی بنده‌ات را برچکاد

□

که خود زین می کم بها می‌گریزم

□

نبیند دو چشمش بد روزگار

□

دمش میداد و آهن نرم میکرد

□

گرچه کردی سلب کبود به نیل

□

از زخم اجل شفات جویم

□

قضا چو آب نویسد جواب فتوی را

□

برتر از هفت کوکب سیار

□

جفت شیر بیشه دیدی هیچ گرگ

□

گر سرش داری برانداز این بساط باستان

□

بدانستش آغاز و فرجام را

□

وز بهر حبس گاه چو مارم همی فسای

□

پست نشسته‌ستی و کنار پر ارزن

□

هم زبیده هم زلیخا دیده‌ام

□

کنون برفروزد همی کشورم

□

گهی بر روزگار خود بگریم

□

گردد چو اطلال و دمن دیوار قسطنطانیه

□

چون صدف تن غرق اشک و سینه عطشان آمده

□

چه داری هم از چیز گستردنی

□

نکند هیچ محنتی اثرم

□

خار و خسک پراگند آنجا که بد ریاحین

□

در عرب از یاد توست شوره حیاض النعم

□

که او را به رزم اندرون نیست یار

□

به کاری می‌نیاید کار دنیا

□

نام حق را دام کردی وای تو

□

تا باده به خم‌ستان ببینم

□

تو بشتاب و نزدیک بهرام پوی

□

نور دل من پاک نار کرده

□

بر صورت ابدال بد و سیرت دجال

□

مرغ پران شوم انشاء الله

□

خلوت کده‌ای نکوتر از گور

□

به سوز سینه‌ی صاحب نیازان

□

بیمار شده ملکت برخاست ز بیماری

□

وز گور و آهو در برش، صید آشکارا ریخته

□

همان مردمی کو ز بهرام دید

□

گویی به مثل شاخ خیزرانم

□

بار تو کشد به زیر بارم

□

کم از مروه‌ای یا صفائی نیابی

□

جز داخل او نیز ردیف سرطان را

□

ثنا مر او را گویم که او سزای ثناست

□

تا کشاند مر عدم را در خطوب

□

زنبور وار بیش مکن زین و آن فغان

□

مرا زآن سگالیده آگاه کن

□

که هر زمانش در بوته تیزتاب کنند

□

مرگ ریس و شر باف و مکر تن

□

چترش همائی زیر پر عرش معلا داشته

□

که مر شاه را دیو بیراه کرد

□

لب قند و روی سیب سمرقندی

□

تو بوفلانی آن دگران ابنه و بنی

□

چون مار در قفا همه زهر است نابشان

□

بهر نیک و بد ترجمان منی

□

بر هیچ آدمی دل نامهربان نداشت

□

بدان جا هم فلان بیزار گردد از تو هم بهمان

□

بید را کاسات صهبا برنتابد بیش از این

□

سد قدیمست حصنهای حصین را

□

گرچند گشته‌ای به غم و رنج مبتلا،

□

سر مکش از دوست و اسجد واقترب

□

که بخوانید و بدان مار فسائید همه

□

چو نزدیک ترشد بران برز کوه

□

نه می به کام خویش مزیده

□

هرچند نخواستی تو خستم

□

درد کش ملامتی، سیم کش قلندری

□

محروم ندیده جز ریا را

□

گرفته ساغری بر یاد دلبر

□

«هزار سال بزی، صدهزار سال بزی»

□

نه آب است پس چیست؟ سر الضباعی

□

اگر که بدی مرد اگر مه بدی

□

به کامرانی و عشرت بمان هزاران سال

□

پرهیزدار از این زن جادوی مدبره

□

خصمان سفلی چار زن، پیشش پرستار آمده

□

بیاورد هرگونه آوردنی

□

امید از کفر و ایمان برگرفته

□

می‌رسد از غیب چون آب روان

□

دل چو عود سوخته دندان کنان آورده‌ام

□

ابا او همه یک دل ویک تنند

□

زیرا که تو به مکرمت اندرنیی بخیل

□

خدای ما را گر ما نه حی و مختاریم؟

□

آسایش از زمان و فراغ از مکان مخواه

□

به خواب و به آب آرزومند شاه

□

چو زلفش زین سبب آشفته ماندم

□

با آنهمه نبوت، وان فر کردگاری

□

چون دم برآوریم به دامان صبح‌گاه

□

سخن گفت با دختر سوکوار

□

کند بر بام گردون دیده‌بانی

□

با صفت جفت و بی‌صفت به عیان

□

کاهل بصر خزند به سیم و زر آینه

□

سرافراز و شمشیر زن کهتران

□

اگرچه طبع مرا زان کلام ارزانند

□

چو با من می‌رسد خلوت نشین است

□

آفتاب آسا به روی خاک غلطان آمده

□

بدان تا شود پیرزن نیز شاد

□

که رام گشت به عدلش زمانه‌ی توسن

□

هرچند نسب برد به آدم

□

کسری وقت یابی، ایوان تازه بینی

□

همان زیور نامداران بود

□

در ظل قبول صدر احرارم

□

سخت نگه دار مردوار مرا

□

چون ابرهه بر زیان کعبه

□

برو بوم ایران بدشمن دهید

□

که با سکه‌اش آشنایی گرفت

□

شکرش را جدا مدان ز شرنگ

□

رمزی ز تو وز فحول یک رم

□

چو آری کند رای او نی بود

□

خوش آنکه برافتد از میانه

□

که می‌تابید در وی آن مه بدر

□

روزه باطل می‌کند اشک دهان آلای من

□

گزیده جهاندار و پاکان ما

□

معشوق به دل فرو خورد خون

□

«بر درگه سلطان من از رجالم

□

از دهان جرس افغان به خراسان یابم

□

ازان داستانهای گشته کهن

□

به هرچ از زر و سیم‌اش بود مایه

□

سه دیگر چون دل فرعون، چهارم چون کف موسی

□

که عنقا مورخوان گشت و سلیمان مرد هم خوانی

□

خردمند و راد و جهاندار بود

□

سه روز افتاد همچون سایه بر خاک

□

من نه بگرد دنانم و نه دنانم

□

سالار شام، رزق ورا در ضمان شده

□

نخواهم پراگنده کرد انجمن

□

ز عدل شاه دوران بی‌نصیبی

□

به چم نرگس باغش حیا نیست

□

بجز غمر عمر الردایی نبینم

□

هم اکنون به خاک اندر آید تنش

□

خود گو که چسان شود ترازو؟

□

اکنون از آن لباسش عریان کنم

□

گرچه پیل دژم و شیر وغائید همه

□

به ساروج کرده بسان بهشت

□

لیلی ز دو دیده خون چکانید

□

مر آب روان را و مر این خاک گران را

□

نیریزد جز درخت مصر روغن

□

بدین روز هرگز مبادت نیاز

□

نبودی غیر او آرام جانش

□

دل معطل مانده، شده خراب و طلل

□

چون علی و چون عمر گرد جهان داستان

□

ازان پس نشینم بر شوربخت

□

به هر کویی ز مصر آن خر براندند

□

که پنهانش به هر بازوست سد گنج

□

خال ز خون نهاد ماه، اینت مشاطه‌ی فری

□

که بر شیر درنده اسپ افگنم

□

که حسنش گیرد از مه تا به ماهی

□

چون به قیمت زر، به حکمت داستانند،ای رسول

□

نیست جهانت سدره‌ای از سر سدره بگذری

□

که بی‌تو مبادا بهی و مهی

□

تخت زرین نهی اندر صف احرار مرا

□

چه گوئی چیست از بیرون این نه گنبد خضرا؟

□

حیض عروس رز خورم، در حوض ترسا داشته

□

ازان جایگه نیز لشکر براند

□

بر او راه امید کوتاه شد

□

زیرا جز او نبود سزای امانتش

□

عصمت او سالک خط جنان

□

بیامد یکی جام زرین به مشت

□

تمتع زین بتان کردم حلالت»

□

همه تن سر برای سجده بردن

□

از یکی تا شش بر او ابجد نشان انگیخته

□

یکی نامور بود پاکیزه‌رای

□

بیرون آمد شترسواری

□

زانکه من مولای آل حیدرم

□

امید به توست و تو ضمان‌دار وفائی

□

ز مستی بکندست در پیش راغ

□

گفت: «ای شه خیل دردمندان!

□

این دل پذیر و نادره معنی‌ها

□

گر به عالم داد بودی من به خون ماخوذمی

□

بپرسید گفت اختر شاه چیست

□

بر خاک دیار خود نشیند!

□

ناگاه با فریشتگان آشنا شدم

□

گاهی به دیو هفت سری برکند لگام

□

بسر بر نهاد آن پسندیده تاج

□

وز آن پس جرم خود بر وی فگندی

□

که تا امروز بودم بر شما شاه

□

به دست طعنه چرا که هر خسی نهد خارم

□

شد از تاختن چارپایان چو غرو

□

بگست ز بند پند پیوند

□

دانسته به بود ز ندانسته

□

گفت از ظلال تیغش به مغفری ندارم

□

همی رفت هرگونه از بیش و کم

□

ز دانش دهد زیور جان و دل

□

اوفتد بر گردن آن کاندیشه‌ی تنها کند

□

آری ز گوشت گاو بود بار زعفران

□

سخن تا چه گوید که آید به کار

□

زد شیشه‌ی زندگی‌م بر سنگ

□

بود پر نفع و بر کردار یاره

□

کهتر چو عطارد و چو حسان

□

فروماند بینادل اندر شگفت

□

از منزل خویشتن نجنبید

□

که گر عشقت مدد بخشد توانی

□

چون ملک الموت هست در کف رایت رهین

□

یکی زن گزین کرد و شد کدخدای

□

ز چشم و دل به خونباری درآمد

□

هر کسی از خلق مهین و کهین

□

آهشان مشعله دار و مژه سقا بینند

□

که کس را به ایران ز ترک و خلج

□

چه از شام و مصر و چه از روس و روم

□

این نام رونده بر زبان ما

□

رو به صفت بازگرد بر در اصحاب ما

□

به بیچارگان بربباید گریست

□

آسوده زید درین غم‌آباد

□

گشتند بنده یکسرش

□

کی پرورش پیل بود جانب سقلاب

□

نباید کشیدن به راه دراز

□

در غلغله‌ی خروش‌اش آورد

□

نه آتش بلکه آب زندگانی‌ست

□

کاین نوبتی ز چرخ مدور نکوتر است

□

ز قنوج برنگذرد نیک‌بخت

□

بی تاب و گره به بندش افتاد

□

پر غله و پر کشته درختان فراوان

□

هم چو سین در هم شکستی تاکنون سقف سما

□

چنان دان که مرغ از شمار منست

□

سر طاعت به پای او نهادند

□

از پای تا به فرقش رنگ و نگار باشد

□

جز حضرت بانوان ندیده است

□

فرازآر گرد از در کارزار

□

بر من نمد تو را ترحم

□

راستی کن تا نبایدت احتیال

□

نسل یاجوجند و نطق من چو صور اندر صدا

□

یکایک بران دشت کردند گرد

□

رسانند از ملامت صد ملال‌ات

□

که نگشودش کس و فرسودش اوراق

□

پس پایمال مال مباش از سر هوا

□

به رفتن بیارای و بر ساز کار

□

ترنج و گزلکی بر دست هر تن

□

بیران شد گوشه‌ای از مسکنم

□

تا نه سپهر و هشت جنان هفت خوان اوست

□

بزرگی نو را نخواهم کهن

□

برگشت بدین نوا خروشان

□

همچون شرر مرده فراز علم نار

□

سحاء خط امان از چه می‌کنی فردا

□

بزرگان و هم موبد سرفراز

□

گردید چو مرغ نیم‌بسمل

□

سپه را به سالار لشکر سپرد

□

نه بر سلجوقیان دارم تولا

□

برین رنجها سر گروگان کنم

□

نهاد از عز و جاه خسروی تاج!»

□

دو گل در وی به یک مانند کم بود

□

همدم بلبل نشد بوالعجب از گندنا

□

سخنهای قیصر به موبد بگفت

□

به ملک مصر دادش سرفرازی

□

پسر با برادر همی پیش اوی

□

سپید ناخنه دار تو سیاه نابینا

□

ببینید تا از در کار کیست

□

به خلق جهانم فرستاده است

□

چون خار که روید ز تخم خرما

□

اوداج بریده منکران را

□

که نیرو دهد آشکار و نهان

□

وگر نی، ز دل آن هوس را بشوی!

□

سپهبد کلاه کیان برنهاد

□

کز مغز کرکسان فلک استخوان ماست

□

برفت و برو تخت چندی گریست

□

نه بر جا دید دیگر خویشتن را

□

نگفتم ره نشینان تا چه یابند

□

ز آهن آواز الامان برخاست

□

ببرد دل از راه گیهان خدیو

□

مستقیم ره امکان شدنم نگذارند

□

فرود آمدن را نیابی تو جای

□

افکنده کمند خیزران را

□

به خیره چرا خندی ای مرزبان

□

غم را چو زال زر به نشیمن درآورم

□

به دشت ناامیدی سر نهاده

□

گاه درخش جهان، گاه بدخش مذاب

□

همی گردد اندر جهان چاره‌جوی

□

چو موسی زنده در تابوت از آن دارم به زندانش

□

کسی کو سرافراز بودند نیز

□

بر زمین پر اخضر افشانده است

□

به زین بر نهادن همان گشت رام

□

که شعار دولتت را فلک آستر نیاید

□

که شیرین را چنین خونین جگر کرد

□

حاجب این بار کو ورنه بسوزم حجاب

□

ز تخت و نژاد و ز ننگ و نبرد

□

دست سه عادات توست تخم سعادات کار

□

سخن را بسنج و به اندازه گوی

□

در آب ظلمت ارحام ز آتش اصلاب

□

پی اژدها را ببرم ز خاک

□

تصاویر این هفت ایوان نماید

□

بلبل و محروم ز بستان که چه

□

این تمناست یافتن دگر است

□

خردمند را سرفرازی دهید

□

داغ یونانش بر کفل منهید

□

وزان گرزداران سواری نبود

□

بر فقر دست کش که عروسی است خوش لقا

□

به گیتی برآنکس که هستش نیاز

□

عالونم وا اسعداه می‌گوید

□

که با وی گنج باد آورد باد است

□

بهم نیامد پروین و نعش در یک جا

□

ازو کهتر آن نامدار جوان

□

شب‌های عید و قدر شده دود و اخگرش

□

همه یاد کرد آن شگفتی که دید

□

نه امید گهری خواهم داشت

□

که گفتار باشد مرا سودمند

□

آستین بر اردشیر و اردوان افشانده‌اند

□

شده هر برگ تیغی آب داده

□

که دشتی فراخست و هم گور و تیر

□

از اندیشگان دل شده به دو نیم

□

سنگ چون بر کبوتر اندازد

□

به هر جای بر چشمه‌یی چون گلاب

□

وزان آگهی رای دیگر گرفت

□

همه زیردستان بمانند شاد

□

کارزانیان لذت سلوی و من نیند

□

بلای زهر گشت آشوب پرهیز

□

بماند کلاه کیان بر سرش

□

ز ترکش برآورد تیر خدنگ

□

چون از سپهر چارم اعلام مهر انور

□

که بد نامش از ابر برنده‌تر

□

چو آسوده‌تر گشت لشکر براند

□

همان رسم و آیین و راه مرا

□

شیر پستانش به خون جگر آمیخته‌اند

□

نیست ز پر گاله‌ی زربفت خوش

□

که صندوق را چیست اندر نهفت

□

شکیبا نبد مرغ فرمانروا

□

نام عرب به بخشش نعما برافکند

□

همان رومیان را فروزش گرفت

□

همان تخت و دیهیم و کرسی نبود

□

قباد اندر ایران نبد کدخدای

□

چندان زدم که حلقه‌ی حلقم فکار کرد

□

ز لوح دل غبار غیر بردن

□

به مهریم با مردم نیک‌خواه

□

نخواهم ز گیتی ازین بیش رخت

□

کز نور ینزل الله دارد کمال بیمر

□

بپوشید خفتان و رومی کلاه

□

چنان تازه شد چون گل اندر بهار

□

برفتند ز ایوان گوهرنگار

□

کز دور قاب قوسین دیدند در شمالش

□

نقاب از روی راز خود گشادند

□

زمانه ز بازی برو تنگ دار

□

به عنبر بیالود خورشید روی

□

سوی تیغ حاج پویان و غریوان دیده‌اند

□

ز هرچت بپرسم بهانه مجوی

□

ز فرزند چیزش نیامد دریغ

□

به بیچارگی در پرست منند

□

این ببندید به جهد آن به اثر بگشایید

□

به هر جا شکر او را چون مگس بین

□

ز چینی و رومی پرستندگان

□

پدیدار کن راه و بر ما مپوش

□

گفتی که صد هزار فلک شد مشهرش

□

پشوتن سر و یال شیران بدید

□

یکی کم برو زندگانی گریست

□

بریدند ناگه سر مرد مه

□

فلک سزد که شود دفتر و ملک وراق

□

که گویی بود اینجا نامرادی

□

ز فرمان ما کس نجوید گذر

□

برون آمدند از میانه چهار

□

خبر آن ز شفا یا ز خطر بازدهید

□

ز ترکان بما نامدی این گزند

□

چو آواز این داستان بشندی

□

به خوبی فزایندگان توایم

□

پس معن جود چون نهم و جعفر سخاش

□

چو شیرین داشتی جانی بر آذر

□

که دیوار دارد به گفتار گوش

□

کجا بود در پادشاهی سری

□

سبحه‌ی پروین نشان خواهم فشاند

□

به یک دم شمع عمرم را نشاند

□

ز کار آن گزیند که باید نخست

□

همه سرو بالا همه راست‌گوی

□

گرت چشم عبر ندوخته‌اند

□

رخ پایندگی در کیست در عشق

□

بود بنده‌ی پرهنر بنده‌یی

□

نگر تا چه گوید ازو یاد گیر

□

بر سر از آب چادر اندازد

□

زدی سد چرخ بر خشت زر خور

□

نهانی ز هرکس به آواز نرم

□

به فرخنده جاماسپ و پور دلیر

□

عقل آفت است هیچ مگو تا برافکند

□

نیاید او ز چندین خاره فرسا

□

همانا که هست از نژاد سران

□

اگر نیک بودی بشایستمی

□

یارب چو کعبه دار عزیز و معمرش

□

خروشان شد ز ایام جدایی

□

ز فرزند مهرک نژاد درست

□

اگر پند نشنید زو دید بند

□

آنگه ارزن ریزه پیش ماکیان افشانده‌اند

□

نهایت بین راه جستجوها

□

ز هول شهنشاه بیجان شدند

□

که آهنگ دارد به جای پدر

□

چشم بند امل از چشم بشر بگشایید

□

به سایه اسبش از تندی نمی‌ساخت

□

شنیدم نباید که گردد کهن

□

که مهتران مر ترا دوستدار

□

سخت سخت آید خرد را اینکه منکر منکرم

□

چو کردی چیست بی موجب جدایی

□

به پیش اندرون اردوان و وزیر

□

بوند آن گرانمایگان ساروان

□

خدمت هر دو رکن پذرفتار

□

ز حیرت در میان لشکری دور

□

یکی تیغ زهر آب داده به دست

□

به هر نامداری و هر مهتری

□

گر به حنا کنند دست چنار

□

منش برداشتم، این عزتش بس

□

بیامد چو آتش بران تند جا

□

کنون برفروزد همی کشورم

□

فتح باب از نم مژگان چکنم؟

□

نداند اینقدر افسوس افسوس

□

نباید نشستن کس اندر نیاز

□

پذیره شدش شاد و روشن‌روان

□

ملک بدو چون به تو کرد همی افتخار

□

به جای موجه بر آب روانش

□

ندارند چیزی جزین پرورش

□

چراغ دل و دیده و جان من

□

هم سر به ساق عرش معلا برآورم

□

به رخش راندنش بستند قسطاس

□

کزین غم دل ما بپردازدی

□

ز کشور به کشور همی شد سپاه

□

بر درگهی که کعبه‌ی کعبه است و مشعرش

□

عبارت رابه شکر داد پیوند

□

چه یازی به تخت و چه نازی به گنج

□

که بازش ندید آن خردمند پیر

□

کردندی از پرستش تو ملک را شعار

□

دهد سوفار ناوک جمله را بوس

□

بیارد سوی گنج ما رهنمون

□

ز هر زورمندی نیایدش باک

□

نرسد دست بر می بازار

□

در آن بیدار شب تا روز خفتند

□

کنیزک همی رفت با او به راه

□

زیانست پیش آمدن ناگزیر

□

کز شبستان سلیمانیش منظر ساختند

□

به دستش داد مکتوبی ز ناظر

□

فراوان پرستنده گردش به پای

□

هه پیش آذر برآورده دست

□

مدح بلقیس زمان خواهم گزید

□

ز نامش حرز تو مار شب و روز

□

تنش خسته‌ی تیر و تیره‌روان

□

که اورا به رزم اندرون نیست یار

□

صیاد دست کوته و صید ایمن از شرش

□

فتد طرح جدایی در میانه

□

ندارد گریزان بشد با سپاه

□

که ما را خداوند یافه نهشت

□

تا صداش از حبل‌الرحمه‌ی بطحا شنوند

□

که گردن را بدان زیور دهد حور

□

ز دستش بیفتاد و بشکست پست

□

به آهن بیاراست گنج مرا

□

وز پی حاجش دلیل ره فراوان دیده‌اند

□

پس سخنان شرح دهی نرم نرم

□

برو سالیان برگذشته دو هفت

□

به خاک اندرون ریخته استخوان

□

دانش زال و دهای سام بر آمد

□

که او را کوه کندن امر فرمود

□

نشستنگه خود به اصطخر کرد

□

که روی زمین گشته بد لاله رنگ

□

طینت هفت زمین زان اثر آمیخته‌اند

□

قفل‌گشای در دربستگان

□

گرفتار شد مردم بدتنه

□

زمین پر ز آتش هوا پر زدود

□

کای گنبد تو کعبه‌ی حاجت روای خاک

□

که نقش اینچنین گستاخ بشکست

□

برهنه به هر جای گشته گروه

□

سرونی بزد بر سرین سیاه

□

که عیدی به میدان خاقان نماید

□

قابل ابعاد که بود و کدام

□

یکی مرد شایسته‌ی تاج و گاه

□

نبرده دلیرا گزیده گوا

□

شیطان خلاف قاعده رجم شهاب شد

□

بس است ، این دشمنی تا چند با خویش

□

به خوبی سخنها فراوان بگوی

□

گرفتش همان تیغ شاه استوار

□

هوا از درفش سران گشت لعل

□

سمند خویش را سر در چرا داد

□

سپه را به دژ بر علف تنگ بود

□

بهر نامداری و کنداوری

□

گشاید زبان مرد دینش مدار

□

بجوید از همه ابیات پر فکر

□

به گردش فزونی نبودی نه کاست

□

که از بخش‌مان نیست روی گریغ

□

برآمیزد این تخمه با آن نژاد

□

از این ویرانه یک دم سر بر آور

□

نشان که دارد به بالا و روی

□

همی جوشن و تیغ پیراستند

□

به ده در یکی نامبردار مه

□

که از این نوع بسیار است مارا

□

کند پست کرم اندرین روزگار

□

وز آلودگی پاک شد تخمه‌ها

□

شهنشاه کردیش روزی فزون

□

شود تغییر در رخساره‌ی او

□

چه پرنده و چند تازان به تگ

□

ازان پیر جادو ستوه آمدند

□

همش کیش زردشت و زند است و است

□

گرو ز آتش، سبق از باد بردند

□

به نوی بشد زین سرای کهن

□

دلم خسته بد سوی درمان شدم

□

کسی کو بپیچد ز تیمار من

□

که بد می‌بینم او را حال فرزند

□

به موی و به روی گشت با خاک جفت

□

بدادش سوار گزین صدهزار

□

برفتند گردان پرخاشخر

□

نمود بود و بود بی‌نمود است

□

فرو خوابنی از گذشته دو چشم

□

بیامد هیونی گرفته مهار

□

به اندیشه و رای دیگر شتافت

□

مراد دل ز جانان حاصلم بود

□

خورشها ز هرگونه بگذاشتی

□

هرانکس که بد گرد و پرخاشجوی

□

ببندیم کین را کمر بر میان

□

از سبک خیزی نماند نقش پایش بر غبار

□

به بیند پس از پند من بند من

□

بر او آفرین کرد و بردش نماز

□

وگر برتر آری ز خورشید سر

□

ز غم سجاده دارد بر جبین چین

□

ز تیمار وز کشتن آزاد شد

□

که مر شاه را دیو بی‌راه کرد

□

به مادر نمود آن کجا رشته بود

□

ز طوق حلقه‌ی «ها» کرده عنبرین خلخال

□

ز خویشان فراوان گروگان کنیم

□

کجا رای را شاه فرمان برد

□

مگرمان نباید به اندیشه زیست

□

ز پای فتح خار آورد بیرون

□

همه خواب یکسر بدیشان بگفت

□

بران نامداران ببد کار سخت

□

به بخشش ز دل رنج بپراگند

□

که عجب گر شود از صور قیامت بیدار

□

بسی مار پیچان برآمد ز آب

□

چرا باید و چیست این گفت و گوی

□

بیامد بر شهریار جهان

□

به بزم چرخ رقصان گشت ناهید

□

بزد همچنان مرد نخچیرگیر

□

که او را همی بازداند همای

□

به هر کشوری باژ و پیمان اوست

□

پینه‌ی کف علامت آن است

□

ز قیر سیه تازه شد بر حریر

□

بدینسان روی بر دیوار باشم

□

بدادند با جامه‌ی شهریار

□

تراشد موی قید بود و نابود

□

چکاچاک برخاست از هر سوی

□

به غیر ازدیدن هم کارشان نه

□

که دام و دد و مرغ بر ره پرید

□

پیش پیش و در پیش سد کاروان در کاروان

□

خرد باد جان ترا رهنمون

□

به یاد قدت ای سرو سرافراز

□

همی رفت زین سان سوی مرز روم

□

لطف عام تو میزبان باشد

□

سخن ماند ازو اندر آفاق و بس

□

جوابش گفت چون شد حرف بسیار

□

رست از گل ز خون کافر گل

□

بسی بیگانگی به ز آشنایی

□

ای جهان را به ذاتت استظهار

□

مرا بنما به سوی خویش راهی

□

عنایتی که ترا دارد از صغیر و کبیر

□

که نیست ماضی و مستقبلش به یک منوال

□

بر گردن خصم ریسمان است

□

بر در کبریای او بگذر

□

ز بس کز تیغ شیران را زند خون از رگ شریان

□

گرگ دست آورد به گردن میش

□

که به دندان اجل نیز نگردد منحل

□

کسوت حد و نهایت بدر بر اجسام

□

صدف دیگر ندارد کاسه پیش ابر درست

□

گر ز قدر همتت می‌بود او را پود و تار

□

خرمن حلم ترا کج نکند یک پرکاه

□

گر همه جیش علو تو بدان مضمار است

□

سر اندر دیده‌ی خورشید بودی چوب دربان را

□

صف مژگان و چشم فرقدان باد

□

گر کسی چیند ز کاغذ فی المثل پرگار گل

□

شربت عیش بر اعدای تو چون باده حرام

□

قیمتش سد برابر آن بود

□

هر نقش پای مور که بر روی جوهر است

□

با خنجر کشیده دمد پنجه‌ی چنار

□

بر سر کرسی برآ پایه‌ی والا طلب

□

کز صفا دم زند ز لمعه‌ی نور

□

چیست لا، کان زمان نباشد لال

□

بر آنکه حفظ تو او را نمود خفتانی

□

سر به سر گوید، اشارت گر کند سوی جنین

□

ز نور بینش خود بیش جسته سد میدان

□

نورزد نکو شیوه پاسبانی

□

زمان آغاز تا انجام اگر یک ریسمان باشد

□

همای مرحمتت هر کجا که بال گشاد

□

چتر مرصع فلک و قبه‌ی زرش

□

زان دو هاون سرمه کوبد بهر چشم روزگار

□

همه دانند که نادر بود این طرز مقال

□

هوای باغ جنان آن که در جهان دارد

□

چنانکه دایره ظاهر گشته بر سر آب

□

که نیش آزمایی نماید به سندان

□

بر فلک شو ز تیغ صبح مترس

□

حرف و صوت ار قضا بگرداند

□

چنین داد پاسخ بدو شهریار

□

گفت «نی» گفتمش «به وقت طواف

□

آری این دولتی است سال آورد

□

با خود گفتم که انوری هی

□

که از درد او بد دلش پرستیز

□

به چین افکندم آنرا همچو نافه

□

تا زبان شکل است شمشیرش همه شیران رزم

□

چه کنم تا بلا کرانه کند

□

یکی دیگر افگن برین هم نشان

□

به دانش گرای و در این روز پیری

□

تو به جای خصم ملکت ز کرم نه‌ای مقصر

□

بادی اندر خسروی در شش جهت فرمان‌روا

□

فروماند زان کار گیتی شگفت

□

ای ز پای توسنت یک نعل زرین آفتاب

□

مهره‌ی خر آنکه بر گردن نه در گردن بود

□

جام از بهر می همی بایست

□

چو کشتی یکی جام برداشتی

□

هر که در بند مثل‌های قران بسته شده‌است

□

در کف بحر کفت غرقه شود هفت بحر

□

ولیکن در کرم واجب بود درویش بخشودن

□

کنیزک چو او دلو را برکشید

□

آب کار عدو افتاد ز بالا به نشیب

□

قفل اسطوره‌ی ارسطو را

□

گر به فرمان سخنی گفتم مازار از من

□

همان ماه‌رخ بر دگر بارگی

□

فتنه مشو خیره بر حمایل زرین

□

زاهد آسا سجاده‌ی زربفت

□

نه بر زبان گذرانیده‌ام نه بر خاطر

□

منم بنده این مهربان بنده را

□

اگر ز حفظ تو یک پاسبان بود ننهد

□

روز دولت برادر بخت است

□

و گر پرسی خبر از روم و از روس

□

ز دینار و دیبا و اسپ و رهی

□

گفتم به راه جهل همی توشه بایدم

□

جوهر حس بر هر خس چه برم؟

□

یاربم تو فیق ده کارم به جانا وقت مرگ

□

بریدی و زر داری اندر کنار

□

بر آسمان ز کسوف سیه رهایش نیست

□

و آن هودج خلیفه متوج به ماه زر

□

به کاری رهنمونی کن دلم را

□

همه یاد دارید گفتار ما

□

دانه مراین را به خوشه‌ها در خانه است

□

در گلشن زمانه نیابم نسیم لطف

□

که چون خورشید حشر آید به گرما

□

خوش آمدش گفتار آن دلنواز

□

زهی ضمیر تو جایی که پرده برفکند

□

ببین دست خاصان که چون رمح خاقان

□

به هدیه گر رضا باشد درینت

□

سپاه از دو رویه کشیدند صف

□

بنگر که چگونه از این دبستان

□

کیوانش پرچم است و مه و آفتاب طاس

□

نبوده است شاهی به زیر فلک

□

شمار سپاهم نداند سپهر

□

ازین خوان خوب آن خورد نان و نعمت

□

جای عجز است و مرا نیست گمانی که شما

□

رهم شیب و فرازو، دید پر گرد

□

شد آن تاجور شاه با خاک جفت

□

علم است مجسم، ندید هرگز

□

تا ز اربعین بروجش زینت نیافت آدم

□

به بازی بودشان عشقی که یک دم

□

بهر سو فرستیم کارآگهان

□

گو بیا کان و ببین دست گهر بارش‌را

□

تیرش به دیده دوزی خیاط چشم دشمن

□

صفت چرخ کمائی که به بازوی شه است

□

تو گر باز هنگام جویی همی

□

گرچه بخرد کسی پیشیز به دینار

□

از بس که گفتم ای ملکه بس بس از کرم

□

قبول افتاد در حضرت نیازش

□

همه انجمن خواندند آفرین

□

پرهیز کن از کسی که نشناسد

□

گر دم چنبر چو بین که شنودند خوش است

□

گهی با شبلی آن همت کند ضم

□

فرستادگان آمدندی ز راه

□

پر از عیب مردم ندارد گرامی

□

آگهید از رگ جانم که چه خون می‌ریزد

□

از پی ظلم آنکه صبوحی کند

□

گرین را که گفتی به جای آوری

□

ور دلیلی دگر بر این باید

□

دقایقی که مرا در سخن به نظم آید

□

ته‌ی خنجر نهد اول سر خویش

□

سکندر بفرمود تا لشکرش

□

این جهان معدن رنج و غم و تاریکی است

□

در ایوان شاهی در دولتش را

□

به خدمت گر قبولی یابد این راز

□

جوان با کنیزک چو باد دمان

□

هستند شاه را خلفای دگر جز او

□

زین ملک تا ملکان فرق بسی هست ارچه

□

بهره‌ی خود برد چو کام از خورش

□

به دژخیم فرمود شاه اردشیر

□

زین قوی قافله‌ی کور و کر، ای خواجه

□

قرعه انداز کز ابجد صفت فال بگفت

□

پیشه‌ی ملاح در و شیم پاش

□

چو فرمان دهد نامبردار شاه

□

بنا چون می‌شد این حمام دلکش

□

دولتش را ز قصد خصم چه باک

□

شدم بس سر بلند از خدمت پست

□

خورش ساخت چندان زن باغبان

□

اینک پدرت نامه‌ی چرخ است سوی تو

□

شاه سخن به خدمت شاه سخا رسید

□

شه و شه زاده‌ی خود کامه و مست

□

ز ده یک که من بستدم پیش ازین

□

کار مدد و کار کیا نابنوا شد

□

بینا دلان ز گفته‌ی من در بشاشت‌اند

□

به دامان شفیعان در زده چنگ

□

شد آن پادشا بچه لرزان ز بیم

□

جهان، ای پسر، نیست خامش ولیک

□

کعبه‌ی ملک است صحن بارگاهش کز شرف

□

دو روئین تن که روباروی در حرب

□

وزان جایگه شد سوی طیسفون

□

زن بود انکس که از عالم نه زینسان باربست

□

ابر از حیا به خنده فرو مرد برق‌وار

□

غرض چون رفت ماه ملک در میغ

□

بسی آفرین یابد از هرکسی

□

جز که محدث نیست چیزی جز خدای

□

از هنر و بذل مال، وز کرم و حسن رای

□

مبین کز منعمت در معده جونیست

□

ایا شست و سه ساله مرد کهن

□

نگه کردم به گرد کاروانگاه

□

با روزگار ساخته زانم به بوی آن

□

مهی چند آفتابش بود در میغ

□

بر آیین فرخ نیاکان خویش

□

اگر داد کرده‌است پس تا ابد

□

خرد بر راه طبع آید که مهد نفس موسی را

□

چو بازیچه است ملک سست بنیاد

□

همه خوردنیشان بر میوه‌دار

□

خصم جاهت اگر ز فر همای

□

ز آن سان که روز مجلس در خلعتی که بخشد

□

برون داد آن چنان راز نهان را

□

بگویش که گفت او به خورشید و ماه

□

وقت آن است که از خواب جهالت سر خویش

□

من پار نزد کعبه رساندم سلام شاه

□

چون همه کس خدمت سلطان کنند

□

چو تابوت زان دشت برداشتند

□

شعر ناگفتن به از شعری که گوئی نادرست

□

چون ز آب خضر جام سکندر کشد به بزم

□

دولتیان هر طرفی بسته صف

□

نشیند به آرام بر تخت شاه

□

یاری ندهد تو را بر این دیو

□

جرعه‌ای کان به زمین داده زکات سر جام

□

شنیدم کانچنان گشت ارجمندت

□

برو آفرین کرد مادر به مهر

□

واجب العرض خود به خدمت تو

□

بی‌زبانان با زبان بی‌زبانی شکر حق

□

همی آمد صف پولاد بسته

□

بران موبدان نامدار اردشیر

□

هریک به رهیت می‌کشد لیکن

□

کردی به درگه تو سیاوش چاوشی

□

رانده همی از مژه سیلاب خون

□

سرش سبز باد و تنش بی‌گزند

□

تا موحد را دل اندر معرفت روشن شود

□

ورچه آزادم ز بند هر غرض

□

خشک شده برگ درختان به شاخ

□

کسی را که کمتر بدی خط و ویر

□

زان رنجه‌تر کسی نبود در جهان

□

بادیه بحر است و بختی کشتی و اعراب موج

□

به فیروزی چو باز آمد از آن فتح

□

چو آید ز ما برنگیرد سخن

□

گر خزان ریاض دهر شود

□

باز پس گردم چون اشک غیوران از چشم

□

ز هر شاه آمدم هر دم خرامان

□

ستاره زدند از پی خوابگاه

□

ناگه روزیت به جر افگند

□

صیت جلالش به شرق و غرب بپیچید

□

باغ که از سبزه شد آراسته

□

بدو باغبان گفت هرکو بهار

□

نیست به بد رهنمون، نیست به بد مضطرب

□

رومیان بین کز مشبک قلعه‌ی بام آسمان

□

کو ظهیر آنکه چو خضر آب حیات

□

چنین بود تا بود چرخ روان

□

گر تو درو گرسنه و تشنه‌ای

□

زیر پای اسبش ار دستم رسد

□

ای به تحریر دفتر و نامه

□

در و بند تابوت ما را به قیر

□

غرض که آمده اندر پناه دولت تو

□

ای آفتاب حربه‌ی زرین مکش که باز

□

اگر شاهی، تو را آخر چه نام است؟

□

تن و جان ما سربسر پیش تست

□

باک نداری که در این ره به زرق

□

بر دست خاکیان خپه گشت آن فرشته خلق

□

اندکی گر بنوشی از جامم

□

چو بشنید زان سرشبان اردشیر

□

از بی‌ادبی باشد و از پست مقامی

□

داری گشاد نامه‌ی جان در ده فلک

□

بر او هر جانب از خالی نشانی

□

از آواز گوپال وز ترگ و خود

□

همی سرو باید که خوانندمان

□

انداخت ز فرط نیک‌خواهی

□

عصمت او را حصار تن گشته

□

فدای تو بادا همه خواسته

□

به هر طرف که تو آیی زمان مستقبل

□

بر آن دست تصرف داد او را

□

کم بری زر، ز زرق نپذیرد

□

بدو گفت شاه ای سراسر بدی

□

جامه‌ی دین مرا تار نماندی و نه پود

□

به یک کف گزلکی در کار خود تیز

□

ذهب و گنج در رصاصه‌ی او

□

چنان شد دژ نامور هفتواد

□

گر قصد جهودان بد در کشتن عیسی

□

چو جا کرد این سخن در گوش یوسف

□

گر قبول اوفتد رهینم و شاد

□

همی رفت ازین سان دو روز و دو شب

□

سودی نداردت چو فراشوبد

□

به آهن چو ره یافت زو روشنی

□

ور ظلمت عدیم نور شدند

□

گهر خواست از گنج و دینار خواست

□

می‌خواست مخالفت که بیند

□

منادی‌زن منادی برکشیده

□

باز تو را میرشکاران به فن

□

ازان سان شوم پیش او با سپاه

□

ور نه خوش آیدت همی قول من

□

چنین‌اش بی‌گنه مپسند رنجور!

□

آخرین یار اولیا صدقست

□

بزرگان و آزادگان را ز دهر

□

این هنری خواجه‌ی جلیل چو دریاست

□

وآنگاه به صد زبان ثناگوی

□

درین فیروزه گنبد افکنم دود

□

چه گفت آن سخن‌گوی با آفرین

□

آن آب حیات است که جاوید بماند

□

شد باز به عشق، تازه‌پیمان

□

دزد را شحنه راه رخت نمود

□

پراندیشه شد زان سخن رهنمای

□

تا ببینی بلند درگاهی

□

عاشق ره جست و جو سپارد

□

رفتنش بر در تو بودی عار

□

ز التوینه بازگردی رواست

□

بار شاخ عدل یزدان بوتمیم

□

منتی دارم اگر بر سر نطعم چو چراغ

□

در مقامی که آشنایی نیست

□

ببود آن شب و بامداد پگاه

□

ای رئیس مهربان، این مهرگان فرخ گذار

□

چو بر نازک تنش شد پیرهن راست

□

کلیدش را بود دندانه از موم!

□

نگه کن به جایی که دانش بود

□

وز بخل نیوفتد به صد حیلت

□

تا روی تو بی‌حجاب بینم

□

شرمت از فکر عاقبت زاید

□

نگنجد جهان‌آفرین در گمان

□

گر اسبان سبکرو را نباشد در هوا پویه

□

کنیزان را وصیت کرد بسیار

□

چون آن میوه خورای خوانت افتاد

□

گناه از گنهکار بگذاشتن

□

زنده ز ما ای پسر نه این تن خاکی است

□

دبیری طلب کرد روشن ضمیر

□

کار این سلطنت مجازی نیست

□

وزان بیشه کژدم چو آتش به رنگ

□

دو نام دگر نهاد روم و هند

□

غافل که چه بر سرش نوشته‌ند

□

چیست این ناله، کیست نالنده؟

□

بیاورد آن حقه گنجور اوی

□

گفتی مگر که دور نباید شد

□

بر وی سر ره گرفت مجنون

□

گردن و ریش و پای و قد دراز

□

همی راند با رومیان نیک‌بخت

□

لرزه بر مهر فتد از اثر موجه خون

□

لیلی‌گویان غزل نخواند!

□

اندرین پرده بار دل دارد

□

بسی هدیه‌ها کز یمن برگزید

□

بر خوان ژاژخای منه هرگز

□

ما هر دو دو یار مهربانیم

□

زین جگر کوچکان همت خرد

□

تو گفتی همی آسمان بترکید

□

وز علم و عمل هرچه تو را مشکل گردد

□

برخاست به روی دوست دیدن

□

عقده گشاینده‌ی هر مشکلی!

□

سخن به که ویران نگردد سخن

□

من که زخون حسین پرغم و دردم

□

چو چارم روز شد ز آن خواب بیدار

□

در زمین آنکه خار و خس بگذاشت

□

دو پیکان به جای سرو در سرش

□

دورت از گرد مناهی‌ست به حدی رفته

□

برفتند مستقبل لشکرش

□

پاک کن از نقش صورت سینه را!

□

سواری برافگند زی شهریار

□

از زبان بهترین خلق بهتر دین نزاد،

□

برو زین پس به استغفار بنشین!

□

چرخ نه پایه پای منبر تو

□

ز آخر به سیمین و زرین لگام

□

به باغ مشکبوی اندر، نسیم باغ را جنبش

□

یکایک را شهادت کرد تلقین

□

همه سمعا و طاعة گویان

□

به دادار دارنده سوگند خورد

□

چو باز از در درآید، عدل،چون مرغ

□

تا حشر خلد به هر دل ریش

□

بهر مرغی که کشته بود به دست

□

پس‌اندر همی تاخت شاپور گرد

□

کجا کان لاف بخشش با کف جودش تواند زد

□

خبرگویان ز یوسف لب ببستند

□

همره نفس بر فلک نرود

□

یکی روستا بود نزدیک شهر

□

بندی که شنوده است مانده هموار

□

گفتا که: «جمال او ندیده

□

چون به فرمان زن کنی ده و گیر

□

نگه دار تا مردم عیب‌جوی

□

شنیدم که موسی عمران ز اول

□

در حیرت عشق آن دلارای

□

مرصع تاج بر فرقش نهادند

□

لعبتانی که ذهن من زاده‌ست

□

بد فعل و عوان گر چه شود دوست به آخر

□

کای دل، پس از این صبور می‌باش!

□

چند روزی به محنت و زاری

□

که گر یک لحظه بی‌رویت گذشتی

□

آسمان گر داشتی دستی چو دست همتت

□

همی گفت این، ولیکن آن یگانه

□

به قصد چاره‌سازی عهد بستند

□

عماد دولت منصوربن سعید که یافت

□

سزد گر ننازی تو بر صحبت او

□

از بس که ز یار سنگدل، سنگ

□

به خطا از پسر برنجیدی

□

منصور که حرز مدح او دایم

□

هینی به گاه جنگ به تک خاسته ز کوه

□

که ای خودکام! کام من روا کن!

□

تو نهاده به تخت، پشت فراغ

□

ز رویش خانه بستانی دگر شد

□

چشم داری ماه را تا نو شود

□

چو شاه از وی بدید این کارسازی

□

هیچ محتاج کن مکن نبود

□

نه چرخ را خلاف تو کاری همی رود

□

زمره‌ای را بود این زعم کز آنست کسوف

□

نگذاشتی‌ام به دوست پیوند

□

به کار خدمت آمد سست‌پیوند

□

از گوهر دامنی فرو ریزد

□

ای پسر، جان و تنت هر دو زناشوی‌اند

□

که تا دین او را کنم آشکار

□

مظهر حق و مظهر تحقیق

□

ماتم روزگار داشته‌ام

□

خداوند ما گشته مست و خراب

□

چنان زی! که گر باشدت شرق جای

□

زآنکه می‌دانست کز راه نظر

□

تنم را نه رنگی و نه جنبشی

□

چون هم امروز نگویم که چو درمانم

□

دلش گشت از طریق استقامت

□

جان داننده گر چه دمسازست

□

گمان بردی دلی ناموس کردی

□

کهکشان نیست بجز منتسخ تو ماری

□

راحت و ساحت نگر از در او مستعار

□

نور آن روی زمین را بگرفت

□

خجسته کلک او در گنج پاشی

□

چنان باشد سخن در مغز جاهل

□

هیبت او مالک آئین وزبانی خاصیت

□

سرخ جامه شود بسان جگر

□

میانشان مدتی این ماجرا رفت

□

آنها کجا شدند و کجا اینها؟

□

ای چتر ظلم از تو نگون، وز آتش عدلت کنون

□

تشنه را زین سخت‌تر چبود عذاب

□

بلند مرتبه شاها ز عدل شامل تو

□

وز این قوم کز فتنگی مانده‌اند

□

چل صبح آدم هم‌دمش ، ملک خلافت ز آدمش

□

سر تسلیمشان فرو رفته

□

ریشهای سفید را ز گناه

□

اگر می‌بود حفظ او حصار عصمت آدم

□

تاج تو تدویر چرخ، تخت تو تربیع عرش

□

به صد افغان و درد آن روز تا شب

□

بزم را همچو حاتم طائی

□

در اینها به چشم دلت ژرف بنگر

□

ای رایت شه نادره لرزانی و قائم

□

تیر نتوان که اندرو سازی

□

علو قدر تو فارغ ز جور دور فلک

□

الا یا سایه‌ی یزدان و قطب دین پیغمبر

□

بنگرید از سر عبرت دم خاقانی را

□

خرس یا خوک اگر نهندش نام

□

ز چرخ عقلم زادند وز جمال و بقا

□

گر نه همی با ما بازی کند

□

نه نظم من به بیت کس مزور

□

حامل خرقه آن دو صاحب حال

□

ای اژدهای چرخ دلم بیشتر بخور

□

سمندت هم به پیکر هم به پویه

□

در ده از آن چکیده خون ز آبله‌ی تن رزان

□

جام انس و لقاش نوشانند

□

گهی از سوز جان افغان برآرم

□

من آن دارم طمع کاین دل طمع را

□

ای تن که به چشم درد آزی

□

بر حذر باش ز آب آتش رنگ

□

ای جهان سختی تو چند کشم

□

بر مراد خویشتن گوئی همی در دین سخن

□

تا خاطرم خزینه‌ی گوگر سرخ شد

□

قلب را سوختن یقین باشد

□

که هرجا هست چون من مبتلائی

□

هر چند تو را نوش کند جاهلی آتش

□

بینش او دید کمین گاه کن

□

نبود نیک نزد بیداران

□

از عجز چو بی‌جان فکنده شخصم

□

از گل بستان که خواهد کرد بر دیوار رو

□

از در خاقان کجا پیل افکند محمود را

□

ساخت چو صنعش قلم از کاف و نون

□

با منش بسی کارزار بوده

□

همی طاووس را بکشی ز بهر پر رنگینش

□

سوخت کیوان از دریغ او چنان کورا دگر

□

سخنم را درو رواج نبود

□

جاه محمد علی آن گوهری که چرخ

□

زمین کو مایه‌ی‌تنهاست دانا را همی گوید

□

همانا که این رخصت از بهر خدمت

□

دل ز اندیشه‌ی آن داری دور

□

روا بود که ز من دشمنان بیندیشند

□

قد تو گرچند چو تیر است راست

□

مرد همدم آنگه اندوزد که آید در عدم

□

اگر این چند حق بجای آری

□

دل ریشی غم اندوزی بلائی

□

کامکارا منم آن نادر فرخنده پیام

□

مفلس دریا دل است، امی دانا ضمیر

□

از لب او جز شکر نگرفته کام

□

امیر غازی محمود سیف دولت و دین

□

با این سفری گروه نیکورو

□

ز آه ایشان گه الف چون سوزن عیسی شده

□

طا و ظا انف و سین و شین دندان

□

نهان در گوشه‌ای تنها نشسته

□

گفتا: برو به نزد زمستان به تاختن

□

تب مرا گفت که سرسام گذشت

□

قالبت را که هست پرده‌ی روح

□

صاحب قران تو بادی تا هست مملکت

□

از بهر خور، ای رفیق، چون خر

□

دل نشکنم از عتاب باری

□

نتوانیم گفت و نیست شکی

□

اشک دو دیده روی تو کرده

□

خرد از صنعتش فرو ماند

□

از آن موکب امروز مردی نیابم

□

سحر کردی بدین گفتار شب را

□

محکم‌ترست حزم تو از کوه بیستون

□

در نامه‌ی طمع ننوشته است دست دهر

□

مگر نداند کز عقد عقل و جوهر جان

□

گر گناهش نهفته شدن یا فاش

□

نبود منزل من غیر آستانه‌ی تو

□

هر که او دارد شمار خانه با بازار راست

□

وگر چون عیسی از خورشید سازم خوانچه‌ی زرین

□

اینکه در شعر میگرایی گوش

□

خروشی از من محزون برآمد

□

سلطان بس است بر فلک جافی

□

باتیغ گردون پیکرش گردون شده خاک درش

□

نموداری برون کن، تا بداند

□

نموده‌اند به ایوانش سروران طاعت

□

از جام بغض هر که فلک گشت سرگران

□

کاسه‌ی رباب از شعر تر، بر نوش قول کاسه‌گر

□

ملکوت سماست جای سروش

□

نه جای تست زین دل گوشه بردار

□

چرا که گرگ ستمگاره نیست سوی خدای

□

برو پیل پندار از کعبه‌ی دل

□

تا یکی زین میانه برخیزد

□

صدر وزرای عصر ابونصر آن

□

دولت سعدش ببوسد هر زمانی آستین

□

خاصه که خضرم در عرب از آب زمزم شسته لب

□

علم نفس ترا به عقل کند

□

جمشید ملک نظیر بلقیس

□

چون خار و خس قوی شد زه کرد خوگ ملعون

□

هم جنس در عدم طلب اینجا مجوی از آنک

□

زین نهاد انوری چه کرد قیاس؟

□

جاه براهیم بین گشته براهیم‌وار

□

پیش حاجت روایی کف تو

□

جان گزاید نفس مار اجل جهد کنید

□

کس به تسبیح او نیابد راه

□

رمح همام گفت که عنقا ز زخم ما

□

گوئی بهمان زمن مهست و نمرده‌است

□

در چار سوی کون و مکان وحشت است خیز

□

باغها چون برفت و داغ بهشت

□

تکیه نکند بر کرم دهر خردمند

□

به چنین اسب نشین و به چنین اسب گذر

□

بهر دل والدین بسته‌ی شروان شدن

□

پدر را چون رسید این مژده در گوش

□

خویشتن هم جنس خاقانی شمارند از سخن

□

حیلت نه ز دین است، اگر بر ره دینی

□

لیک به دولت ملک بر ملکوت می‌رود

□

سبزه‌ی این چمن دروده نشد

□

ها ره واقصه و قصه‌ی آن راه شویم

□

ای کز درر فشانی ابر عطای تست

□

از سر زهد و صفا در شخص او

□

کار در دست بنده خود چه بود؟

□

تو را ز پشتی همت به کف شود ملکت

□

تن به علم و عمل فریشته کن

□

گر مسلمان بود عبدالله بن سرح از نخست

□

کلب کو در ره وفا زد گام

□

چو داد من نخواهد داد این دور

□

نتواند که جزای تو کند خلق به خیر

□

یارب چه دولت او سرسامی است عالم

□

دم آخر کز آن کس را گذر نیست

□

گر ز درت غایبم جان بر تو حاضر است

□

غره مشو به رشوت و پاره‌ش که هرچه داد

□

ز اقبال تو سنگ سار گردد

□

فاش کن حیلت بد اندیشان

□

ببر طناب هوس پیش از آنکه ایامت

□

شمع کافورییست پنداری

□

ندارم سپاس خسان، چون ندارم

□

از مدد همت والای خویش

□

ز آن تیغ کو بنفش‌تر است از پر مگس

□

چرا مر اهل عصیان را به عصیان هم‌رهی کردی

□

اشک چشمم در دهان افتد گه افطار از آنک

□

ور گروهی مخالف شاهند

□

تا چو بازم در آهنین خلخال

□

عقل همی گویدم «موکل کرد

□

نزد من کعبه‌ی کعبه است خراسان که ز شوق

□

هست رنگ همه زین رنگرزی

□

تنگ آمده است زلزلت الارض هین بخوان

□

تو به پیاله نبید خور که مرا بس

□

گرچه شب‌ها از سموم آه تب‌ها برده‌ام

□

خجلم من ز بینوایی خویش

□

دریا ز کفش غریق گوهر

□

عاشق مرتاض کی طالب جنت شود

□

با ارزن است بیضه‌ی کافور هم‌نشین

□

یا بریده یکی از پنج انگشت

□

هر که از تف سموم بیابان ظلم جست

□

بیمار و شکسته‌دل شده‌ستند

□

ای بس پشه پیل افکن کافکند به شه پیلی

□

مایه داری و میتوان امروز

□

بهر آگین چار بالش اوست

□

از بوی بدیع و از نسیم خوش

□

مرکم دریا نوال، صفدر بدخواه مال

□

وگر باشد ز جنس آدمیزاد

□

مرغان بر در به پای عنقا در خلوه جای

□

نیستش کار، ای برادر، روز و شب

□

نار همه دل و دهن، دل همه خون عاشقی

□

بلتش چند پی فگار کنند

□

بس دوخته سگ زنت چو سوزن

□

ای حریم بوستان مرقدت دارالسلام

□

گفتم بغداد بغی دارد و بیداد

□

آنکه بر دار شد مسیح گلست

□

آرزو را ذخیره امید است

□

حد و محدود جفت یکدگرند

□

سحرا که بر قواره‌ی سیمین مه کنیم

□

وعظ زن عفتست و مستوری

□

حرمتی دارد چنان توقیع او کاندر بهشت

□

وان قطره‌ی باران ز بر سوسن کوهی

□

چند صف مطرب نشانده آتش انگیز طرب

□

مرصع سقف او چون چتر جمشید

□

جان را به فقر باز خر از حادثات از آنک

□

افسر عالم امام روزگار

□

ور ناکسی فروخت مرا هم روا بود

□

آز را تا تو هم شکی یابی

□

برنده ناخنه‌ی چشم شب به ناخن روز

□

سبک روی که نیفتد به موج ریگ شکست

□

راز سلیمانی شنو زان مرغ روحانی شنو

□

ناگهان تیره سحابی ز افق

□

تشنه لب بر لب دریا چو صدف

□

آباد به عقل گشت گردون

□

بحران هوس جام چو بهری برد از تو

□

آن که مفلوج شد بدان زشتی

□

عبارتش همه چون آفتاب و طرفه‌تر آن

□

گر هیچ خرد داری و هشیاری و بیدار

□

شد ز من بدرود گر بختیم بودی پیش از آنک

□

حله پوشد، که سترپوشی کرد

□

دهر شبانگه لقا تازه شد از تو چو صبح

□

سبک به سوی در طاعت خدای گرای

□

اهل شروان چون نگریند از دریغ او که مرغ

□

زن کنی، داد زن بباید داد

□

خورشید کوست قبله‌ی ترسا و جفت عیسی

□

فلک از شهاب و هلالش کند غل

□

خلق تو از راه لطف جان برباید ز خلق

□

همی زد همچو غنچه جیب جان، چاک

□

با پشت و دل شکسته آمد

□

امروز تگینم بخواند و فردا

□

مولای تو ثابت‌بن قره

□

ماه گردون که این کرم دارد

□

تو کرده آن سفر که ضمان‌دار جنت است

□

کس را خدای بی‌هنری مرتبت نداد

□

سگ ابلق روز و شب جان‌گزای است

□

دیده‌ی ظاهر تو بر دگران

□

با آب کار تیغ و چون تیغ از غذای نفس

□

سخن با سر شبان جز سخته و پخته مگو از بن

□

زبده‌ی دور عالمی زآن چو نبی و مرتضی

□

سرت آغاز اگر کند جستن

□

اگر شاه ایران و خاقان چین

□

توان کرد از کتان آیینه‌ی آن مه که جاویدان

□

آن یهودی شد سیه‌رو و خجل

□

دوزخ نقد مفسدان اینست

□

که بس زود دید آن نشان نشیب

□

وین جسم بی‌فلاحت آسوده را

□

انگور دیر آمد زیرا پیاده بود

□

درچمن گفته بلبل و قمری

□

همی در پناه تو باید نشست

□

برلحن چنگ و سازی کش زیرزار باشد

□

روز شنیدم چو به پایان شود

□

هستی ما هست ز پیوندشان

□

که امروز قیصر جوانست و نو

□

وین چنین چیز دیو باشد و من

□

چند فرزندان به هر اندیشه بعد مرگ خویش

□

همه در مهد این همایون رخش

□

بیامد همه گرد مرو او بجست

□

خرابه دل وحشی که گشت خانه بوم

□

بر فلکت میوه جان گفته‌اند

□

چو شاه این نکته‌ی سنجیده بشنید

□

چنان بد که یک روز مردی جهود

□

بر سیرت آل مصطفی‌ام

□

چو هیزم بی‌خبر بودی ز عشق آتش به تو درزد

□

گرنه آنی که در گمان افتی

□

بیامد بر رای ونامه بداد

□

خروشی برکشیدی تند تندر

□

هر که درین بایده با طبع ساخت

□

به تسکین دادن جان حزینش

□

بزرگان کشمیر تا مرز چین

□

شادیت انده شود امسال اگر

□

دل دل‌هاست شمس الدین تبریز

□

ابلهست او که یاد خانه کند

□

پسر کو ز راه پدر بگذرد

□

بودی اگر چو رای تو بنمودی آب خضر

□

مرد فرو بسته زبان خوش بود

□

صفتش در هزار و یک پردست

□

گراین نغز بازی به جای آورند

□

ازیرا نظیرم همی کس نیابد

□

کس هیچ ندید اشتاب مرا

□

چکنی ده ستیر دوغ و پیاز

□

به هفتم که از نیک و بد درجهان

□

گر رحمت خدای نبودی و فضل او

□

عقبه‌ای زین صعب‌تر در راه نیست

□

گر ازین بوته خالص آید مرد

□

در آن فوج آن سواری کارجمند است

□

گردن نیارد برد ازو

□

بهل جام عصیرانه که آوردی ز میخانه

□

راست گردان ز بهر نام بلند

□

او خفته و سر به خاکدانش

□

ور بیفشارد قدم سازد عروس زهره را

□

چرخ سرگردان که اندر جست و جوست

□

گرنه دل مقدمش قبول کند

□

هر آبله کافتدت به رفتار

□

دست ازو درکش چو مردان پیش ازانک

□

همچو تبریز و چو ایام همایون تو شاه

□

بت آن خیمه گر چه یک چندم

□

دهانش تلخ و شیرین در زبان بود

□

کرداره‌ی سلیمترین با عدوی خویش

□

عین آن تخییل را حکمت کند

□

تا به تدریج او به زهره آرمید

□

خون از جگر دریده می‌ریخت

□

مرگ ستانه است در سرای سپنجی

□

و هیجنا النفوس الی المعالی

□

بر فروز غضب روانت را

□

تا بود اسباب جوانی به تن

□

سخن من نه ز جنس سخن مدعی است

□

تا نبود جوهر لعل آبدار

□

پدر چون دید حال گوهر خویش

□

ایمن ز تو باسپان بهر سوی

□

به از نیکو سخن چیزی نیابی

□

خوابگهی بود سمنزار او

□

شیخکی روز و شب چو خر به چرا

□

یا نقد مرا به دامن آرید

□

نظم او و لفظ او و ذوق او و وزن او

□

گردش این گنبد بازیچه رنگ

□

هر زمان در مرغزاری کرده خواب

□

صنم گفت از من این پرسش نه ساز است

□

چون فرود آمد به جائی راستی

□

در سم رخشت که زمین راست بیخ

□

مالک ار باغ را خراب کند

□

تو مردم و دانشت ز حد بیش،

□

شد ز کوس تو گوش چون سیماب

□

گاو را رنگ از برون و مرد را

□

شاه یونان شهریاران را بخواند

□

خلق از خبرش به کوچه و در

□

بر جان من چو نور امام‌الزمان بتافت

□

گرچه بدین درگه پایندگان

□

گر ز روی ادب دهد رنجت

□

بگفتش گر بمیری در هوایش

□

بنده بنازد بدان، سر بفرازد بدان

□

نبض جست و روی سرخ و زرد شد

□

بالعربی الجدید مقولة

□

پس از کلک چکید این شربت نو

□

بسیار در این بستان هر گونه درخت است

□

چون تک ابلق بتمامی رسید

□

در جهان داد بندگیش نداد

□

نه جوی شیر بلک آن جوی خون بود

□

لباس عمر عدو را ز مهجه‌ی علمش

□

پس نهانیها بضد پیدا شود

□

بدات بفرض المدح ثم شفعته

□

گه او در زلف این شبگیر کردی

□

زیرا که زشاخ رست خرما

□

خنده زنان از کمرش لعل ناب

□

به صفت جوهری دگر گردی

□

که ای در هر دلی داننده‌ی راز

□

شب از میان باختر برون جهد

□

نامبارک خنده‌ی آن لاله بود

□

ادویة الهند جل ادویة

□

من ار نرخ شکر پرسیدم از مار

□

چون وصی را رد کرده‌ستند امت بیشتر

□

به دریا رسد در فشاند ز دست

□

پادشاه و وزیر و لشکر و میر

□

وگر نه من به حسن آن آفتابم

□

رو ای مور و انگار پامال گشتی

□

جسم خاک از عشق بر افلاک شد

□

ابکی و اضحک کالسحاب واقتنی

□

زان گونه زبون نه‌ایم ما نیز

□

شیشه گر کو به دمی صد قدح و جام کند

□

درین مهربان شاه ایزد پرست

□

از روش چون به هم در آمیزند

□

آن راه نما به من نهائی

□

از جد نیکو رای تو، وز همت والای تو

□

چون عمر از عقل آمد سوی جان

□

فالجمر یخمدلا یلوح ضیاه

□

چون مرد، بگرد مرد می‌گرد

□

که گذشت آن من و رفت آنچ رفت

□

دلت تازه با داو دولت جوان

□

دل او دفتر فرشته شود

□

آن کس که مگس ز کاسه راند

□

چو می‌رود حرکاتش ملایم است چنان

□

یاسمنی چند که بیدی کنند

□

کنون نه نیستم در خود نه هستم

□

زین سوی نشسته کودکی چند

□

این هر دو در آب جان دهن خشک

□

چرخ ستاره زده بر سیم ناب

□

پی ایشان هزار دل در تست

□

دارم دل خسته درد پرورد

□

گردن ادبار بشکن، پشت دولت راست کن

□

طبع ناف آهوست آن قوم را

□

پس از وی همچو عرجون قدیم است

□

شکوه ننگ و نام آواره گردد

□

او همه دیده‌ست اندر درد و اندر رنج من

□

ز فرهنگ آن شاه دانش پسند

□

منشان دیگ جستجو از جوش

□

دلش روزی که پهلوی من آمد

□

چو وحشی جز گنه کاری ندارم

□

کوش کزین خواجه غلامی رهی

□

دو عالم ما سوی الله است بی‌شک

□

قاعده خاک بر اختر کشید

□

شمس الحق تبریز تویی موسی ایام

□

دل اگر این مهره آب و گلست

□

خانه‌ی بی‌نماز ویرانست

□

هر قطره‌ی خون برین رخ زرد

□

چندان دروغ و بهتان، گفتند آن جهودان

□

ممنان آیینه‌ی همدیگرند

□

به هم جمع آمده در نقطه‌ی حال

□

ممن به وفا دو روی نبود

□

چون پر جبرئیلی کو پیک عرش آمد

□

نباشیم از این‌گونه دنیا پرست

□

ز اسپ اندرآمد گو نامدار

□

بی‌چاره من حصار بسته

□

خاص‌ترین کس ز ندیمان شاه

□

جز پشیمانی نباشد ریع او

□

ولیکن چو گذشت این طور دنیی

□

به گرمی داد فرمان تا براند

□

که آرایش چرخ گردنده اوست

□

ای بتبش ناصیت از داغ من

□

برانگیزم از گاه کاووس را

□

خبر بر شاه رفت از معبر آب

□

ازین گشته‌ای، گر بدانی تو، بنده

□

تو قیاس از خویش می‌گیری ولیک

□

خران را بین همه در تنگ آن خر

□

کسی کش ز آسمان یک در کشادند،

□

ای باغ بمانده از بهاری

□

وزآن رستنیهای پرداخته

□

که از پیش با شاه ایران چه کرد

□

خود قصه‌ی خویش می‌کشم پیش

□

گرفتم اینکه من بسیار پستم

□

چون دل تو بند ندارد بر آن

□

حدیث مصطفی آخر همین است

□

جان عزیزان گشته خون تا عاقبت چون است چون

□

گفتم: « خموشی صعبست » گفتا:

□

نه زانست چندین سخن راندنم

□

غمی گشت رستم ز گفتار اوی

□

کز نی خوش جنبش کلک تو در اوصاف او

□

مرا عشق آن سلسبیلش گرفت

□

گرچه پر عشق تو غایت نداشت

□

سمیعی و بصیری، حی و گویا

□

تا گردن شک می‌زند بر میر و بر بک می‌زند

□

اگر دعا نکنم لطف او همی‌گوید

□

صدرنشین تر ز سخن نیست کس

□

گو شیردل کار او را بساخت

□

حیف باشد چون منی که اوقات خود در مدح تو

□

به عزم آن مقام عشرت آیین

□

تا کرمش گفت به صد رستخیز

□

هزاران نشاه داری خواجه در پیش

□

چو ز مستی زنم دمی رمد از رشک پرغمی

□

زین چنین دوغ زشت گندیده

□

چونکه به جودش کرم آباد شد

□

به سهراب آگاهی آمد ز راه

□

کوته کنم سخن چو ازین نظم مدعا

□

اگر بیرون خلا گوئی خطا باشد، که نتواند

□

گر نفسی مرهم راحت بود

□

ستاره با مه و خورشید اکبر

□

و آن گاه چی می می خدایی

□

غلام شعر بدانم که شعر گفته توست

□

هم نفسش راحت جانها شود

□

ترا کردم آگه ز دیدار خویش

□

و آن مهر سپهر خسروی بود

□

منم شرمنده زین یاری که کردی

□

از منازلهای جانش یاد داد

□

ز عکس او تن پژمرده جان یافت

□

شکنجه بایدش زیرا که دزد است

□

نی نی خود از نوازش او تند شد فراق

□

خدائیست روی از خورش تافتن

□

بشد طوس و پیغام کاووس برد

□

اگر چه خسته و بیمار آمدن بدرت

□

وانچ او ز دور مرده کند زنده

□

والله ار زین خار در بستان شوم

□

چه شیخی و مریدی این چه قید است

□

آن خداوند به حق شمس الحق و دین کفو او

□

فلا اخلالة ظلا علینا

□

ستر کواکب قدمش میدرید

□

سه اسپ گرانمایه کردند زین

□

برای دشمنت خوش مژده‌ای از آگهان دارم

□

سرا پایم بسان شمع بگداخت

□

گر سفر از خاک نبودی هنر

□

چو شد این قاعده یک سر مقرر

□

زمین و آسمان‌ها را مدد از عالم عقل است

□

مشام محمد به ما داد صله

□

منه بر دل نیکنامان غبار

□

همش پادشاهیست و هم تاج و گاه

□

نجوم را به جنونست چون مشابهتی

□

بیمار بد این ملکت زو دور طبیب او

□

ور ز غیر جنس باشد ذوق ما

□

تو را تا در نظر اغیار و غیر است

□

تو را دنیا همی‌گوید چرا لالای من گشتی

□

خاموش کردم لیکن روانم

□

مرغ گران خواب‌تر از صبحگاه

□

کمربند سهراب را چاره کرد

□

در زمان تو اگر یوسف مصری باشد

□

که مقصود پدر چون رفتن ماست

□

مرغ آبی غرق دریای عسل

□

به حد خویش چون گشتند واقف

□

جوشش شوق از کجا جنبش ذوق از کجا

□

ای دل من به برج شمس گریز

□

او که چو گندم سر و پائی نداشت

□

طلایه ز هر سو برون تاختند

□

بی‌طلب حاضر شود چون خوردنیهای بهشت

□

تو خار توانی که بر نیاری،

□

آتش طبع تو چو کافور خورد

□

هر آن کس را که مذهب غیر جبر است

□

گاه چو چنگ می‌کند پیش درت رکوع خوش

□

زین چنین دوغ زشت گندیده

□

تا زعدم گرد فنا برنخاست

□

چو آمد به نزدیک کاووس کی

□

بلای فقر درین عهد در تزلزل صرف

□

به هم منظور و ناظر گرم گفتار

□

بو دوای چشم باشد نورساز

□

فردا بینی ترنج برجای

□

دلی تا باشد اصطبل ستور و گلخن شیطان

□

فرود آمد از بارگی چون سزید

□

مشعبد شد این خاک نیرنگ ساز

□

سراپرده‌ای بر کشیده سیاه

□

فکنده بود به جائی کمند نظم بلند

□

همش کنیت نیک و هم نام فرخ

□

این سبب چه بود بتازی گو رسن

□

در ده ار قابلی بود در ده

□

گفته با عالم سخن از بهر روی مصطفی

□

ترا از پدر سربسر نیکویست

□

تا کی ازین راه نوروزگار

□

مگر چون تو باشد به مردی و زور

□

جانب او بس که داشت بیش ز امکان فضا

□

که یا رب کس به حال من مبادا

□

این حمیرا لفظ تانیشست و جان

□

ای مکیان را پیش صف، وی شحنه‌ی نجد و نجف

□

شگفت نیست که گل رنگ و بوی می دارد

□

چو آگاه گشتند یکسر سپاه

□

روزن حاجت چو بود صبح تاب

□

نماند ز خوبی جز از تو به کس

□

دوست را گر چشم ازین حسرت نگرید وای وای

□

یوم تبیض و تسود وجوه

□

کز برای حق صحبت سالها

□

گر بر کنند اهل کمالم نظر به حال

□

همه جایی تو را خوش است ولیک

□

ز بیرون نیابد خورش چارپای

□

کار تو پروردن دین کرده‌اند

□

خروشان ازان درد بازآمدند

□

خوشا سحاب صلاح تو کز ترشح آن

□

به دام عشق منظور است پا بست

□

او به سخن در که برآمد غبار

□

در دو عالم نیست مقصودی مرا، جز دیدن تو

□

چون ز خورشید شد ضیا پیدا

□

پیام گرانمایه قیصر بداد

□

از تو یکی پرده برانداختن

□

که با شاه توران بجویم نبرد

□

ای هادی طریق مراد از قضا شبی

□

ما چو مصنوعیم و صانع نیستیم

□

گفته او را من زبان و چشم تو

□

گر دیده‌ای مدینه‌ی علم رسول را

□

دوستی حق نیابی در دلی بی‌دوستیش

□

به پای اندرون کفش و در تن گلیم

□

چو برگردد مزاج از استقامت

□

سپه طوس رد را ده و بازگرد

□

به یکی وعده‌ی زر نواب

□

وز آنجا زد قدم بر بام علیا

□

عدل تو قندیل شب افروز تست

□

به تاریکی چو درماند روان اوحدی تنها

□

خوبرو را چه حاجت زیور؟

□

همه روم با هدیه و با نثار

□

مکن بیداد با یار قدیمی

□

تو بی‌کام دل هیچ دم بر مزن

□

سیاست را شود تیغ آن چنان تیز

□

زین نسق می‌گفت با لطف و گشاد

□

چونک در بدنامی آمد ریش او

□

گر طالبی، فروغ بگیری ز آفتاب

□

زان میانش به خلوتی بنشاند

□

پس آزاده گشتاسپ برشد به گاه

□

پس آنگه بوسه زد بر مسند شاه

□

سنان را به تندی یکی برگرای

□

خصم کج بنیاد اگر زد با تو لاف همسری

□

عروس گل نقاب از رخ گشوده

□

گر تو این انبان ز نان خالی کنی

□

دست از جهان بشوی و پس آنگاه پیش‌دار

□

آشکارا کرده اسرار تو هم گفتار تو

□

وزو بستدی نیز هر سال باژ

□

از آن آتش که در جان و جگر داشت

□

بگفتش چنان رو که فردا پگاه

□

کردم ارسال از عراق به هند

□

تا ابد هر نقش نو کاید برو

□

این من و ما بهر آن بر ساختی

□

شاهان بپرسش تو ز هر کشور آمدند

□

از مقامات جلالش همه را رشک آید

□

زدش پهلوانی یکی بر جگر

□

من از کار شدن غافل نبودم

□

به پرده سرای آتش اندر زدند

□

لباس کوشش صد ساله در قرار جهان

□

به نومیدی ز جانان دور گشته

□

ایکه ترابه ز خشن جامه نیست

□

مرا پیش کاووس بردی دوان

□

در نظر همتش هر دو جهان نیم جو

□

بر اسفندیار آفرین خواندند

□

می اول جام صافی خیز باشد

□

دل من همی با تو مهر آورد

□

ز بس کاین ذوق می‌برد از دلم هوش

□

زانک سگ چون سیر شد سرکش شود

□

زیر خرمابن ز خلقان او جدا

□

همانگه سرش را ز تن دور کن

□

ذره‌ای خاکیم حیران در هوای مهر تو

□

بپوشید خفتان جهاندار گرد

□

جهان را سوخت از فریاد کردن

□

نبیند کس او را ز گردان نیو

□

وز بهر حبس شخص تمنا زد از جفا

□

نفیر سرکشان افتد به عالم

□

بشنو از این پرده و بیدار شو

□

ز هر گونه‌ای بودمت رهنمای

□

ماه رویی و آفتاب جبین

□

وزان زخم آن گرزهای گران

□

کمند افکندنت بر قلعه ماه

□

ز بس خیمه و مرد و پرده‌سرای

□

کنون از حق اعانت وز تو امداد

□

بهر این فرمود حق عز و جل

□

پیش این الماس بی اسپر میا

□

بیامد سوی میمنه بارمان

□

گر ببودم نبود پیوستی

□

همان شاه لهراسپ با پیر سر

□

جنیبت بر لب شهرود بستند

□

بدو گفت گیو ای سپهدار شاه

□

زمانه‌ی عافیتش را بگرد سر گردید

□

ز منقارش دو انگشت همایون

□

شب که صبوحی نه به هنگام کرد

□

به ایران نبینید ازین پس مرا

□

هرکه با عشق در نیامیزد

□

درین ماه ار ایدونک خواهد خدای

□

وگرنه در دمه سوزم که دیدی

□

چنین است و رازش نیامد پدید

□

غلمان دریده جامه و حورا گشاده مو

□

ای علی که جمله عقل و دیده‌ای

□

هر نفسی حوصله ناز نیست

□

پسر را بفرمود گودرز پیر

□

مطرب عشق برکشید سرور

□

به دست اندرش خنجر آب‌گون

□

به خرم گر فرو شد بخت بیدار

□

ز زین برگرفتش به کردار گوی

□

من نه آخر آن ثناخوانم که در بزم تو بود

□

بیا ای کاکلت زنجیر سودا

□

این نه صدف گوهر دریائیست

□

چون بماند دیر آن باد وزان

□

بی‌روی تو نیستم خوش و شاد

□

سه دیگر به نزدیک یک هفته راه

□

چو هر مایه که بود از پیشه برداشت

□

رخنه‌ی ژرف داشت چون ماهی

□

به دم دایم آتش فروزند مردم

□

باغبان زان می‌برد شاخ مضر

□

گرت برهان باید و حجت مها

□

دل چو بر انوار عقلی نیز زد

□

عراقی کی تواند گفت مدح تو؟ ولی مفلس

□

ولیکن من او را به چوبی زنم

□

حمایل‌ها فکنده هر کسی زیر

□

نویسم خطی زین نیایشگری

□

منم آن مادح فدائی تو

□

بسان چرخ آن رخش سبک پی

□

والی جان همه کانها زرست

□

سگ نیم تا پرچم مرده کنم

□

در جهان هیچ کس مشوش عشق

□

به شاهی برو آفرین خواندند

□

به گوهر پایه گوهر شود خرد

□

شب از چتر معراج او سایه‌ای

□

فصرت لما سقتنی خمر ریقتها

□

من نکردم با وی الا لطف و لین

□

گفت من آن آهوم کز ناف من

□

دور شو ای پیر فتنه کم فروز

□

دل گفت که: حال من چه پرسی؟

□

همی رفت چون باد فرمانروا

□

جهان را تازه‌تر دادند روحی

□

دلم با زبان در سخن پروری

□

سحر دستش کشیده بر خارا

□

چو شهزاده سر مکتوب بگشود

□

چند غبار ستم انگیختن

□

یک زمان تنها بمانی تو ز خلق

□

چاشنی گیر او بود رضوان

□

ستون منا پرده‌ی کشورا

□

گر او ماهست ما نیز آفتابیم

□

وگر راست خواهی سخنهای راست

□

از آن در حریم طواف تو پوید

□

آن منافق مشک بر تن می‌نهد

□

گر نبودی اختیار این شرم چیست

□

آن یکی نایی خوش نی می‌زدست

□

از تعجب به حال او نگران

□

شبان شده تیره‌مان روز کرد

□

بسا نان کز پی صیاد بردند

□

صلاح جهان آن شب آمد پدید

□

به دستی تیغ چون آب و به دستی رمح چون آتش

□

نه‌ای از مردمان دیده بهتر

□

آنک او پنجه نبیند در رقم

□

گربه مرگست و مرض چنگال او

□

از من کمال یافت نبوت که خاتمم

□

سخن را چو بگذاشتم سال بیست

□

ز بنگاه جگر تا قلب سینه

□

گر آری به خروارها درع و ترگ

□

عقل گران‌جان پی برهان گرفت

□

آخر از پشه نه کم باشد تنم

□

طوطی من مرغ زیرکسار من

□

خاله را خایه بدی خالو شدی

□

گوهری پیش مفلسی ننهند

□

مرا آرزو دختر قیصرست

□

هزاران طرف زرین طوق بسته

□

فریدون بدان اژدها باره مرد

□

در همه این شهر دیدم بارها بر پا نمود

□

فتادی همچو گل از دست بر دست

□

صد هزاران این چنین اشباه بین

□

سر بر آرد آفتاب با شرر

□

حاجت سایل از در تو روا

□

گرفتند ازو سربسر دین اوی

□

زنم چندان تظلم در زمانه

□

حصار فلک برکشیدی بلند

□

چهر عدل را ز نو آذین بند

□

چون طبق خالی شد آن کودک ستد

□

هرکه قدم بر سر گنجی نهاد

□

هر که دور از حالت ایشان بود

□

دیده را نیز روی آن نور است

□

چو بشنید گشتاسپ دل پر ز درد

□

بگفت او آن من شد زو مکن یاد

□

پیش بیرونیان برونش نغز

□

دار لال رسول الله مقفرة

□

خوش آنکس را که خوبا دلبری نیست

□

تا هوا تازه‌ست ایمان تازه نیست

□

نه کم از خاکست کز عشوه‌ی صبا

□

هان، عراقی، تو و نسیم بهار

□

بفرمود تا نامور پهلوان

□

چو شاهنشه ز بازیهای ایام

□

به دریای هفت اختر آمد نخست

□

دلم بیازرد از کین روزگار و چو من

□

ای ستیره هیچ تو بر خاستی

□

گر شکنی عهد الهی کنون

□

همچو نیلوفر برو زین طرف جو

□

نیک نظر کردم و بهر که ز مردم

□

کدامست مرد از شما چیره دست

□

چو چوب دولت ما شد برآور

□

نخوت شاهی گرفتش جای پند

□

فارغ است او ز ما و ما جویان

□

بسان خوشه کاه افشاند بر سر

□

چون به سخن راستی آری بجای

□

من سلیمان می‌نخواهم ملکتان

□

دست ایام می‌زند گردن

□

که از خایه تا ناف او بردرید

□

به هر گام از برای نور پاشی

□

هر چه او هموار باشد با زمین

□

باصره، چون که با کمال بود

□

گرچه شد معنی درین صورت پدید

□

کین مه زرین که درین خرگهست

□

زانک نور علتی‌اش مرگ‌جوست

□

ورنه چو شاخ درخت از کف هر کس

□

جز ایشان به بلخ اندرون نیست کس

□

ز غم ترسان به هشیاری و مستی

□

در خلایق روحهای پاک هست

□

چون بپرسید محرمش، به نهفت

□

تغافل گر زنم بیتاب گردد

□

گر قضا پوشد سیه همچون شبت

□

ز ابر و خورشید و ز گردون آمدی

□

صورت جان تو در چشم دل معنی‌دار

□

میان‌گاه لشکرش را همچنین

□

تو را تا دل به خسرو شاد باشد

□

خود ملایک نیز ناهمتا بدند

□

رایت دین مصطفی بفرازی

□

چون زند او نقد ما را بر محک

□

خاک تو ادیم روی آدم

□

لیک بر قلاب مبغوضست و سخت

□

سهی سرو باغ جمال آن نگاری

□

چو حلقه کرد آن کمند بتاب

□

بمانیدش که تا بیغم نشیند

□

سوی کسب و سوی غصب و صد حیل

□

ور به دیاری شدم جلوه ده یار خویش

□

به و ناری برون آورد درویش

□

یکباره دلش ز پا درافتاد

□

عارفانش کیمیاگر گشته‌اند

□

نه خارج و نه داخل عالم بود چو روح

□

بیامد هم آنگاه بستور شیر

□

فلک تا نشکند پشت دوتائی

□

چون خوری یکبار از ماکول نور

□

معنبر سحاب و معطر شمال

□

چون سفر فرمود ما را زان مقام

□

مرا سیلاب محنت در بدر کرد

□

چون نماید ذره پیش آفتاب

□

به باطل چون تو مشغولی ز حق و خلق بی‌خشیت

□

به اهرن چنین گفت کان اژدها

□

چه بندی دل در آن دور از خدائی

□

آن مریدان جمله دیوانه شدند

□

خود ز ارباب طبع و فضل و هنر

□

گنج برون آر که رستی ز رنج

□

شمشیر ز خون جام بر دست

□

آن بخاری غصه‌ی دانش نداشت

□

گر از بهر نزهت ز باغ جمالت

□

بران رنج و سختی بپروردیم

□

چو لشگر جمع شد بر پره کوه

□

عشق مولی کی کم از لیلی بود

□

به گاه رقت، چون کودکی نکرده گناه

□

چون عصا شد آلت جنگ و نفیر

□

خورشید ممالک جهانست

□

بر همه زهر و برو تریاق بود

□

زاغ اگر بر اوج تو بالی زند روزی، شود

□

کنون همچنین بسته باید تنم

□

جز آن چاره ندید آن سرو چالاک

□

حمد گفتی کو نشان حامدون

□

بود معبود خالق رزاق

□

اگر یک لحظه می‌بودند بی هم

□

نگردم از تو تابی سر نگردم

□

مرد حق را چون ببینی ای پسر

□

جویای کوی تو ننهد پای بر فلک

□

به دین خدا ای گو اسفندیار

□

بره در شیر مستی خورد باید

□

پس نقوش آسمان و اهل زمین

□

تو و اولاد امجاد کرام توست هاتف را

□

تا که بس سلطان و عالی‌همتی

□

عجوزی بود مادر خوانده او را

□

پس نثاری کرده باشی بهر خود

□

اگر صبرت بود روزی دو بینی

□

پدر نیز با فرخ اسفندیار

□

بساط شه ز یغمائی غلامان

□

برگهای نو رسیده‌ی سبزفام

□

به موعظت نتوانم تو را به راه آورد

□

غیر برون بود ز ملک وجود

□

چو گلرخ دید در شاپور بشناخت

□

پس غنیمت دار آن توفیق را

□

روشن دل چون چراغت ای دوست

□

سبک روی بگشاد و دیده پرآب

□

تو با شکر توانی کرد این شور

□

چند فرعونا کشی بی‌جرم را

□

در صحن این خرابه غباری نصیب تست

□

عالک کبری بقدرت سحر کرد

□

گر در پدرش نظر نیاری

□

که خدا آن دیو را خناس خواند

□

سر اندر دام این عالم میاور

□

بدو گفت قیصر فرخ‌زاد را

□

رخ خارا به خون لعل می‌شست

□

ای بسا مسجد بر آورده کرام

□

عدل تو درشان ما دولت بود درشان تو

□

به هر جایی که بودم یار من بود

□

و گر غمزه‌ام به مستی تیری انداخت

□

این تصور وین تخیل لعبتست

□

حصن تن او خراب شد چو سپردید

□

بیامد ز بازار مردی هزار

□

درین محمل کسی خوشدل نشیند

□

از خدا می‌خواه دفع این حسد

□

گهواره‌ی زمین چو بجنبد به امر تو

□

بس کسان کایشان ز طاعت گمرهند

□

از جای چو مار حلقه برجست

□

آن یکی وهمی چو بازی می‌پرد

□

گر بر در تو مقیم باشد

□

گر او را ببینم برین رزمگاه

□

و گر ممکن نباشد در گشادن

□

واحد اندر ملک او را یار نی

□

صف لشکر من ندارد سواری

□

ز پایت تا جدا افتاد نعلین

□

اما نه هنوز روزکی چند

□

مار کی ماند عصا را ای کلیم

□

چو جان خوش است از اندیشه‌ی تو دل، گر چه

□

چو گشتاسب بشنید شد پر ز درد

□

شبیخون بر شکسته چند سازی

□

آنچنان زین آخرت بیرون کنم

□

سقاهم ربهم برخوان و می نوش

□

وز جهان چون رحم بیرون روی

□

همه ره سجده می‌بردم قلم‌وار

□

ناصحان او را به عنبر یا گلاب

□

خورشگر بدیشان بزی چند و میش

□

همی تافتی بر جهان یکسره

□

چو بنا شاد گشت از گنج بردن

□

من عصاام در کف موسی خویش

□

ز آسیب درخت او چو سیبید

□

چو گشتی بینوا برکش نوایی

□

در منزل مهر پی فشردند

□

گر بیاید ذره سنجد کوه را

□

به ابلیس گفت این سزاوار نیست

□

بشد پیش نوش‌آذر تیغ‌زن

□

به ترکیبی کز این سان پایمال است

□

نقش‌بندانند در جو فلک

□

بس کن هر چند تا قیامت

□

علت ابلیس انا خیری بدست

□

زدی بر آتش سوزان او آب

□

تلخ و تیز و مالش بسیار ده

□

ازان سه یکی کهتر اندر میان

□

به زیرش بگسترد گستردنی

□

بزن راهی که شه بیراه گردد

□

ورنه خود تیری شود آن تیرگی

□

چه پرده بود که ابلیس پیش از این پرده

□

عقده گشاینده دشوارها

□

از آن حقه که جز مرهم نیاید

□

همچنین اشکسته بسته گفتنیست

□

چو ضحاک دست اندر آورد و خورد

□

ز کار کتایون خود آگاه بود

□

بی‌کوه کنی ز کاف و نونی

□

آن‌چنان خوش کس رود در مکرهی

□

ملک باده‌ای به دست، سماعی نهاده پیش

□

سر ز خفتن کی توان برداشتن

□

بخور عطر و آنگه روی زیبا

□

هیچ پنهان‌خانه آن زن را نبود

□

چو دانسته شد چاره ساز آن زمان

□

همه از در پادشاهی و گاه

□

مگر تلخ آمد آن لب را وجودم

□

چون نظر پس کرد تا بدو وجود

□

ندادندیش چندین گر نبودی

□

پس طلبی آنچه نیاید از او

□

لعلش که حدیث بوس می‌کرد

□

مادر ار گوید ترا مرگ تو باد

□

نه از تخت یاد و نه جان ارجمند

□

سپهبد بفرمود تا مشگ آب

□

تو دایم مان که صحبت جاودان نیست

□

تا نباشی هم‌چو ابلیس اعوری

□

دولت که بود کو به در شاه نیاید

□

لیک چون این بار را نیکو کشی

□

می‌کوش به هر ورق که خوانی

□

کودکان را می‌بری مکتب به زور

□

به بیهوده از شهریار زمین

□

خردمند مهتر به گشتاسپ گفت

□

قرابه نام و شیشه ننگ

□

نیست نقدی کش غلط‌انداز نیست

□

ملک نهاد و ملک همت و ملک طلعت

□

چو پر دلگیر می‌گردید از غار

□

درخت تود از آن آمد لگدخوار

□

چرخ بر خوانده قیامت‌نامه را

□

کنون تان بباید بر او شدن

□

دو لشکر بران سان برآشوفتند

□

چون در طلب از برای فرزند

□

مرغ از بادست و کی ماند به باد

□

کس را به جهان چون پسر تو پسری نیست

□

بانگ می‌زد کای خدای بی‌نظیر

□

هر ابر کزان دیار پوید

□

او دلت را بر دو صد سودا ببست

□

درختیست این خود نشانده بدست

□

خردمند را گفتش اسفندیار

□

بجای پره گل نافه مشک

□

در اثر افزون شد و در ذات نی

□

عطا فزون کند آنگه کزو شوی نومید

□

بر آن خادمان کش داشتی پیش

□

دریای محیط را که پاکست

□

جست از بیم عسس شب او به باغ

□

وزان پس همه گنج آراسته

□

برش سرخ یاقوت و زر آمدست

□

کسی کو سیم و زر ترکیب سازد

□

جان تو بخرید آن دلدار خاص

□

هر که با او به دشمنی کوشد

□

راست ناید بر شتر جفت جوال

□

چون برزدی از نفیر جوشی

□

جمله اجزای جهان زان حکم پیش

□

یکایک چو گیتی که گسترد مهر

□

چو من باره اندر جهانم به خاک

□

چو جبریل از رکابش باز پس گشت

□

جسم را نبود از آن عز بهره‌ای

□

با وقت بود بسته همه کار و همه چیز

□

به حدی خاطر شیرین برآشفت

□

چو مهد شاه در گنبد نهادند

□

توئی چشم روشن کن خاکیان

□

همه پهلوانان روی زمین

□

بیامد یکی تیرش اندر قفا

□

نومید مشو ز چاره جستن

□

من به جادویان چه مانم ای جنب

□

ضعفا را به همه حالی یارست و خدای

□

چون دلش آموخت شمع افروختن

□

به فرمان شه آن در بر گشادند

□

جرم نامی از کوه یکران چو کوه

□

که چون بنده در پیش فرزند تو

□

که ارجاسپ سالار ترکان چین

□

گوئی علمت که نور دیده است

□

زانک دارد خاک شکل اغبری

□

تا بتابد نیمروزان از تف خورشید سنگ

□

که یعنی خویش را از پا درانداز

□

سخن را بر سعادت ختم کردم

□

نبد هیچکس را دگر یارگی

□

بدو گفت شاه آفریدون تویی

□

خار خار دو فرشته هم نهشت

□

خواهم که به یاد عشق مجنون

□

هست آتش امتحان آخرین

□

چاکرانند بر در تو کنون

□

فلک میدان سوار لامکان پوی

□

ترا گر دست بالا می‌پرستم

□

صفائی ده این خاک تاریک را

□

چه گویم که این بچه‌ی دیو چیست

□

اصل روغن ز آب افزون می‌شود

□

بدان گیسو که قلعه‌اش را کمند است

□

پس درین ترکیب حیوان لطیف

□

هنوز باز نگشتم ز بیکران دریا

□

ورق نوساز این دیرین رقم را

□

ای پیش تو دشمن تو مرده

□

ز بس دل که آن شیر درنده خست

□

دلش گشت پردرد و سر پر ز کین

□

نام حق بستاند از تو داد من

□

ز گرمائی چو آتش تاب گیریم

□

گفت بوی بوالعجب آمد به من

□

وز دگر سو در آمدند به کار

□

زمینهایش ز آب ابر شسته

□

گر آتش عشق تو نبودی

□

چو ره یاوه گردد نماینده اوست

□

بدو گفت جندل که خرم بدی

□

خلوت از اغیار باید نه ز یار

□

ز خشم و قوتش جایی که اندیشد دل بخرد

□

کو ز شب مظلم‌تر و تاری‌ترست

□

تو با او به نیک و به بد یار باش

□

تهی دستی خروشد از غم قوت

□

زو قدر و جاه و عز و شرف یافته

□

فرستاده‌ی کاردان را نواخت

□

سراپرده‌ی شاه بیرون زدند

□

نی مشو نومید و خود را شاد کن

□

هیچ مرد تمام و پخته نگفت

□

آن چراغ او به پیش صرصرم

□

نپیچد کسی سر ز فرمان اوی

□

دو نوک تیغ او پرکار داری

□

آه و دردا که بیکبار تهی بینم ازو

□

برون خواست از رومیان هم نبرد

□

برین زادم و هم برین بگذرم

□

این هوا را نشکند اندر جهان

□

خشم او آتش تیزست و بداندیشان موم

□

گبر دیدی کو پی سگ می‌رود

□

سپه کرد و نزدیک او راه جست

□

غرض مشغولی و خاطر گشاییست

□

دشمن تو ز تو چنان ترسد

□

در آن شب چگونه توان کرد راه

□

گرش رای جنگ است و خون ریختن

□

گفت اگر رانید این را بر زبان

□

هر چه بر عالمان بود مشکل

□

تا بود کز هر دو یک وافی شود

□

بزد بر سر خسرو تاجدار

□

سخن را رشته زان چرخ است رشته

□

گر به کف گیرد ساغر به خروش آید زر

□

همایون سواری چو غرنده شیر

□

به روزی کجا جشن شاهان بدی

□

آب آوردم به تحفه بهر نان

□

شریفتر زان چیزی بود که محتشمان

□

خود کرا آید چنین دولت به دست

□

تو گفتی یکی آتشستی درست

□

عدوی کوهکن را کرده سرمست

□

ملک ری از قرمطیان بستدی

□

دگر خشتی انداخت پولاد تر

□

همی چشم داریم از آن تاجور

□

ظانین بالله ظن الس را

□

پدر و مادر سخاوت و جود

□

که زنده شد از تو گو پیلتن

□

هنرها که آید شهان را به کار

□

ز خود بگسل ولی زنهار زنهار

□

از پی خدمت مبارک تو

□

کجا دیزه‌ی تو چمد روز جنگ

□

شماریت با من بباید گرفت

□

پست می‌گویم به اندازه‌ی عقول

□

ز چاکران تو گامی جدا نگردد فخر

□

وزان پس به چشم و به روی دژم

□

پس از کار سیمرغ و کوه بلند

□

نگفتی یکدلم با ره نشینان

□

آنگاه ما و سرخ می و مطربان خوش

□

ازین پادشاهی بدان گفت زال

□

بکارند و ورزند و خود بدروند

□

چون شنیدند این وعید منکدر

□

آن همای رایت فرخنده‌ی او خفته نیست

□

پدید آید آنگه به خاور زمین

□

همه راه نیکی نمودی به شاه

□

اگر لطفش قرین حال گردد

□

هر که با او مخالفت ورزد

□

و گر آز ورزیم و پیچان شویم

□

چنینست فرجام کار جهان

□

پس دوتا باید کمند اندر صور

□

برفت بر دم آن روشنی و از پی آن

□

بفرمود تا رفت مهراب پیش

□

پس پرده‌ی او یکی دخترست

□

اگر دانم ز خسرو مشکل خویش

□

تا پادشهان صدرگه آرایند او را

□

ستودان همی سازدش زال زر

□

چون ببیند این همه از پیش و پس

□

بر همان بو می‌خوری این خشک را

□

ز آرزوی خاطب او، ناتراشیده درخت

□

به حلقه درآمد سر کنگره

□

شد عنا القلب جان افزای من

□

به من سرد است و با دشمن به جوش است

□

هر زمان مدحتی فرستم نو

□

خروشید و جوشید و برکند خاک

□

گفت شادی آمد و شیون گذشت

□

به روز و شب نه خوردش بود و نه خفت

□

ای امیری که ترا دهر نپرورده قرین

□

بدین‌گونه تا یکسر ایمن شدند

□

چاوشان از پیش و از پس می‌شدند

□

شه اکنون اوست خدمتکار باشید

□

چون به جنگ آید گویی که مگر

□

که دو پهلوان آمد ایدر بجنگ

□

گر همه چل مرغ و گر سی‌مرغ بود

□

نمودن آینه ی دل ازهوس پاک

□

کوهی که بر او زلزله قادر نشد او را

□

وزان جا کشیدن سوی زاوه کوه

□

شاه از و القصه مست مست شد

□

چو فرهاد این سخن‌ها کرد از او گوش

□

کوه کوبان را یگان اندر کشیده زیر داغ

□

چنو گر بدی سام را دستبرد

□

چون به غار اندر قرار آید ترا

□

چرا بد نام کردی خویشتن را

□

سخنی باز شد به مجلس شاه

□

به شبگیر هنگام بانگ خروس

□

برق استغنا همی افروختی

□

یکی آگه نشد زیشان که شیرین

□

تاکنون از فزع ناوک خونخواره‌ی تو

□

گرفتار کشتن نه والا بود

□

بر سپهر حسن در برج جمال

□

محبت کو مروت کو وفا کو

□

گفتم: چه مایه داد بدو مملکت خدای؟

□

ندانی که ایران نشست من‌ست

□

زین عروس خانگی در خدر ناز

□

محبت گنج و اشکم گوهر اوست

□

گهی به تیغ ستاننده‌ی فراخ جهان

□

برین بر نهادند و برخاستند

□

عاشقان رفتند تا پیشان همه

□

هوایش معتدل خاکش روان بخش

□

تدبیر او روی مملکت شوی

□

خروش تبیره برآمد ز شهر

□

این گرسنه گرگ بی ترحم

□

ترا بینم ازین خونابه نوشی

□

درازتر ز غم مستمند سوخته دل

□

که گفتی همی جان برافشاندند

□

راز اگر می‌پوشم از بیرونیان

□

خیال روی شیرینش بر آن داشت

□

چرا ز فر همای ای شگفت یاد کند

□

به گیتی بماند ز فرزند نام

□

تو کامران و پیاپی مدبران قضا

□

بزد جبریل بر در حلقه‌ی راز

□

هیچ شه را چنین وزیر نبود

□

وزان پس فرود آمد از پیل مست

□

مقبلی چون دست بر خارم نهاد

□

به شیرین نکته‌های شکرآمیز

□

هم از کودکی بود خسرومنش

□

سپهبد چو از جنگ رستم بجست

□

کنار من شود از خون دیده مالامال

□

دعاها با نیاز عشق پرورد

□

چون بر آیین نشسته بود بر او

□

چنین گفت پس نامور زال زر

□

این بگفت و رفت از پیشش چو دود

□

به دندان خواست خاییدن لبش را

□

همه گمان من آن بود کانچه طمع منست

□

چرا نامدی نزد من با خروش

□

همیشه تا فکند دست صبح وقت سحر

□

فقیر آن بلبلی، مسکین تذوری

□

قلاوزی کندش سوزن و روان کندش

□

چو قارن شنود آنکه افراسیاب

□

لاجرم گلشن شد این زندان مرا

□

گزیدم گر طریق خود ستایی

□

چو قصر قدر تو میساختند روز ازل

□

سپه ره سوی زابلستان کشید

□

گر ترا عشق است، از وی خواه نیز

□

گزیدند از هنرمندان نامی

□

جود تو نام هر که به خاطر در آورد

□

که نزدیک کاووس شد پیلتن

□

هیچ کس را در جهان این اوفتاد

□

همی‌بود تا شمع رخشان بدید

□

تاج دل افروز او داده ز کسری نشان

□

به هر برزنی بر فزون از هزار

□

هرچ چندانی ملایک کرده‌اند

□

یکی گنج خواهم نهادن ز داد

□

چندانت عمر باد که پیر دبیر طبع

□

بخون گر شود لعل مویی سپید

□

من اگر چه زخم دارم بیش ازو

□

بگویی که تا من بوم شهریار

□

جهان به کام تو و دوستان جاه تو باد

□

چو نامه به مهر اندر آورد شاه

□

گر نمی بینی جمال یار تو

□

تو مهمان من باش با این سوار

□

امیدوار چنانم به فضل حق که ترا

□

چنین گفت با مرد شیرین سخن

□

گفت اگر عشقم بگویم با غلام

□

به خسرو چنین گفت کای سرفراز

□

باد چون سیر زمین ارکان جاهت بی خلل

□

گسی کردش و خود به راه ایستاد

□

تاکی ای عطار ازین حرف مجاز

□

بدو گفت بهرام کو خود مباد

□

به کام خویش بمان جاودان که بخت ترا

□

سر تخت ایران ابی شهریار

□

پس حسن دیگر بگفتش کو جواب

□

بگفت این و از دیده آواز خاست

□

تا ابد در دو جهان نام نکو کسب کند

□

بها گفت بگذار بر چشم من

□

چون ز هر دو درگذشتی فرد تو

□

کننده تبر زد همی از برش

□

از رعد کوس در سر گردون فتد طنین

□

چنین است کردار گردون پیر

□

باش تا فردا جفاهای ترا

□

مر آن نامه را نیز پاسخ نوشت

□

هرگز خیال روی تو از جان نمیرود

□

بیفشارد چنگ کلاهور سخت

□

گویمت بالعشی والابکار

□

بداند بد و نیک مرد خرد

□

شما دل مدارید ازو مستمند

□

به بالای ساج است و همرنگ عاج

□

وگر عنان خرد داده‌ای به دست هوا

□

بفرمود تا پیش او شد دبیر

□

همی شرم دارم من از تو کنون

□

برآورد گرز گران را به دوش

□

گر به عقبی دیده داری کوت زاد آخرت

□

ابا خویشتن گفت کاین جنگ نیست

□

همانا که باران نبارد ز میغ

□

ز مادر همه مرگ را زاده‌ایم

□

من ز دین در زیر بار و بارور خرما بنم

□

هرآنکس که با شاه پیوسته بود

□

یکی نیزه بگرفت خسرو به دست

□

که بار و بلندیش نفرین بود

□

مرا از تو و سورت آن گه چه خیزد

□

چنان بچه‌ی شیر بودی درست

□

که خسرو ز توران به ایران رسید

□

برفتم که اسپش برانم ز کشت

□

وین خلق همه تبه شد و بر زد

□

ز قیصر بیابی سلیح و سپاه

□

بدیشان چنین گفت بیدار شاه

□

بسی دادمش پند و سودش نکرد

□

این ز همت صلح دیده باز نپذیرفت سمع

□

که آن جای گرزست و تیر و کمان

□

گهی می گسارید و گه چنگ ساخت

□

که در بوستانش همیشه گلست

□

به دریا باری افتاد او بدان وقت

□

وزان چاره جستن دران روزگار

□

برادر مرا هست هفتاد و هشت

□

برآشفت برسان پیل ژیان

□

هر چه جز «لا اله الا الله»

□

چو پاسخ شنیدند آن بخردان

□

برفتند هشتاد فرسنگ پیش

□

بدان شارستان‌شان نیاز آورد

□

مشتاب به خون جام ازیرا تو

□

همی‌رفت خواهم چو تیره شود

□

که گوری پدید آمد اندر گله

□

شماساس را خواست کاید برون

□

شاهان جهان را ز جلال و هنر او

□

یکی با شما نیز پیمان کنم

□

خور و پوش و بخشای و راحت رسان

□

به آورد گه رفت چون پیل مست

□

جز از غدر و جفا هرچند گشتم

□

وگر بر زند کف به رخسار تو

□

در آرند بنیاد رویین ز پای

□

روانش گمان نیایش نداشت

□

المنةالله که بر من همه سودا

□

که هرکس که دارد فزونی خورد

□

خدایت ثنا گفت و تبجیل کرد

□

سخن رفتشان یک به یک همزبان

□

بر تن خویش تو را قرطه کرباسی

□

ز قیصر پذیرفتم آن دخترش

□

پسر در پی کاروان اوفتاد

□

تو گر دادگر باشی و پاک دین

□

شادباش ای آنکه اندر فرودین خشم تو

□

بدو گفت شنگل که بر گوی هین

□

خدای ار به حکمت ببندد دری

□

چو بشنید سیندخت ازو گشت باز

□

از این پنجاه و نه بنگر چه بد حاصل

□

سیم کش کلیله است ودمنه وزیر

□

زرافشان، چو دنیا بخواهی گذاشت

□

سپهبد چو شایسته بیند پسر

□

مایه‌ی آتش برو غالب چنان شد کز تفش

□

چو نان خورده شد جامهای نبید

□

تو نیز ار بدی بینیم در سخن

□

بیفتاد و برخاست و برگشت از وی

□

فوطه بپوشیی تا عامه گفت

□

چو خاتون بشد دست او بوس داد

□

بینداخت شمشیر و ترکش نهاد

□

مرا در جهان انده جان اوست

□

نه جان خود زندگی باشد غلط زینجاست غافل را

□

جهاندیده از شهر شیراز بود

□

بفرمود گنجینه‌ی گوهرش

□

پس آن پیکر رستم شیرخوار

□

ره مکه همی خواهی بریدن

□

به ایران یکی چند گه شاه بود

□

شنیدند بازارگانان خبر

□

به بالای سرو و به نیروی پیل

□

آنکه بودست چو گردون به گه خردی کوژ

□

نباشد گذر جز به فرمان شاه

□

که تا بر فلک ماه و خورشید هست

□

چنین گفت کامروز فرزانگی

□

از علم پناهی بساز محکم

□

کنون رنج در کارخسرو بریم

□

نگویم قامتت زیباست یا چشم

□

ازان بچه بسیار برداشتند

□

باشد امیدی هنوز ار زندگی باشد ولیک

□

به مرو اندر از چینیان کس نماند

□

ز حاتم بدین نکته راضی مشو

□

همی ریخت از دیدگان آب زرد

□

یکیت گوید کاین خلق بی‌شمار همه

□

بدو گفت بندوی بس چاره ساز

□

بتهدید اگر برکشد تیغ حکم

□

ببودند یکسر برین هم سخن

□

ای جمال اهل بیت خویش و فخر دودمان

□

به زین بر نشستند هر دو سوار

□

زهر نوعی اخلاق او کشف کرد

□

همان زال کو مرغ پرورده بود

□

آن دان به یقین که هرچه کرده‌ستی

□

فداکردمش جان وبایست کرد

□

اگر بنده‌ای سر بر این در بنه

□

بزرگان ز تو دانش آموختند

□

گر چه به گاه سخن در بچکانم همی

□

همی می چکد گویی از روی اوی

□

تویی سایه‌ی لطف حق بر زمین

□

نهادند خوان و گرفتند جام

□

دو تن دان همه خلق را، پاک پورا،

□

چنین گفت کاین پیر دانش پژوه

□

سخنهاش چون زاد فرخ شنید

□

به بهرام گفت ای گرانمایه مرد

□

آتش همتش ار میل کند سوی هوا

□

به نزدیک بهرام بازآمدند

□

چنان هم که کهتر به فرمان شاه

□

به کار اندرون نایژه سست بود

□

به غار علی در نشد کس مگر

□

ز لشکر نگه کرد کنداوری

□

برآسای دستور بودی ورا

□

چو برخیزد از خواب شاه از نخست

□

ذره ذره حسنات از تو ز لطفم بپذیرم

□

سپاهی دلاور بدیشان سپرد

□

تواین تاج و انگشتری را بدار

□

چو آن زخم دیدند بر ماده گور

□

بخشایش از که چشم همی داری؟

□

به زهراب شمشیر در بزمگاه

□

بدو گفت گردوی نوشه بدی

□

من ایرانیان را نمایم که شاه

□

گر حسودی سخنی گوید ازین روی فراخ

□

پرستنده و پوشش و خوردنی

□

چنین تابگاه سکندر رسید

□

ز گفتار او گشت بهرام شاد

□

چون راست بود سنگ با ترازو

□

چو زو نامور گشتی اندر جهان

□

هزیمت گرفتند ایرانیان

□

فرود آمد و اسپ را با لگام

□

به تو کنند نو آبادیان همی مفخر

□

نه با اینش مهر و نه با آنش کین

□

بگرد جهان چار سالار من

□

شهنشاه بهرام گورست و بس

□

آگاه نیستی که چگونه کجا شدند

□

چو آیید یکسر به نزدیک من

□

در اندیشه‌ی دل نگنجد خدای

□

همه گشته نومید زان شهریار

□

بر دین خدا و شرع احمد

□

جفا پیشه برپیل تنها برفت

□

همه جامه را بار بد سبز کرد

□

بدان مایه لشکر که برد این گمان

□

نه مرد بارنامه و تزویرم

□

همی‌رفت برسان قمری ز سرو

□

شهنشاه بنشست با مهتران

□

گر افگندنی هیچ بودی مرا

□

به دانش من آباد و شادم به دانش

□

به خسرو چنین گفت مریم که من

□

همی‌ریخت خون سر بی‌گناه

□

کسی گر بمیرد بنایافت نان

□

جهان هرچه دادت همی باز خواهد

□

بدو گفت کای مام با فرهی

□

چو شعبه مغیره بگفت آن زمان

□

اگر صد بمانی و گر بیست‌وپنج

□

درویش کند ز راه ترتیب

□

بزن کارد و نافش سراسر بدر

□

دگر گنج کش خواندی سوخته

□

سگ و کبک بفزود بر گفت شاه

□

از پس شیران نیاری رفتن از بس بد دلی

□

دلاور نخست اندر آمد بپند

□

کجا آن همه راهوار استران

□

به موبد چنین گفت کای رهنمون

□

یک فکر تند از پی مدحش همه سخن

□

ازین هر زمان نو فرستم یکی

□

برفتند با او سواران شاه

□

ندانم که او را نشیمن کجاست

□

چرخ همی خرد بخواهدت کوفت

□

تن دشمن تو چنین خفته باد

□

به سر برنهاد افسر خسروی

□

چو زین بر نهادش برآهخت تنگ

□

خود که داند که در آن نیم‌شب از مستی او

□

یک راز دارست بالوی نیز

□

چو باید بخواهید و خرم بوید

□

کسی را که فامست و دستش تهیست

□

مردوار، ای پسر، ا زعامه به یک سو شو

□

سکوبا و رهبان سوی شهریار

□

ز پیش شهنشاه برخاستند

□

که با زیردستان مدارا کنیم

□

گاه بادت کند ز آز و نیاز

□

بخشنودی کردگار جهان

□

توگر بنده‌ای خون شاهان مریز

□

بجویید بخشنده‌یی دادگر

□

مر باز جهان را به تن تذروی

□

ز یک سو نبیره ز یک سو نیا

□

بیاورد گنجور و موبد بدید

□

ورا پهلوان کرد بر لشکرش

□

مجمع اکبر ار نخواهد بود

□

که ما ماندگانیم و هم گرسنه

□

ز بازار نان آور و نان خورش

□

وزان پس به خوبی فرستمش باز

□

خرد است آنکه اگر نیستی او از ما

□

به بیداد کردند جنگ ار بداد

□

سیوم گفت که امروز پاسخ دهد

□

شکیبا نبد گنبد تیزگرد

□

چه عجب گر ز گوهر تو کند

□

به چیزی که برما نیاید شکست

□

چنین داد پاسخ که از بدکنش

□

بریده یکی را دو دست و دو پای

□

نه بیش از شیر باشد گرچه باشد

□

سپه رفت اکنون تو ایدر مه ایست

□

برین سالیان چار صد بگذرد

□

چو این گفته باشی به پرسش ز نام

□

نهاده در دل خورشید آتشین گوهر

□

چنین گفت کان دودگون دراز

□

پیامی رسانید نزد پدر

□

همه کار او پهلوان راندی

□

بار درخت مردمی علم آمد

□

چو بشنید آواز او را تبرگ

□

فرستد تنی صد بدین بارگاه

□

رخ شهریار جهان زرد شد

□

شعر تو سحر هست لیک ترا

□

چو آگاه شد گردیه رفت پیش

□

بسی گنج و گوهر پراگنده شد

□

چنین گفت کز گنج من یک زمان

□

زحل همی چکند؟ آنچه هست کار زحل

□

چون تضرع می‌نکردند آن نفس

□

ببردند زین گونه مردی برش

□

بفرمود پس تا خراج جهان

□

یمن بادت بر یسار و یسر بادت بر یمین

□

اگر تنم نه زبان موی می‌کند به ثناش

□

بیارانش بر خلعت افگند نیز

□

بدو سرشبان گفت ز ایدر برو

□

چرا که چشم تو تا روز هیچ نگشاید

□

توانگری زو خو نه از گنج و مال

□

به پیکار ما پیش آرد سپاه

□

چنین گفت کای نامور شهریار

□

از پی مال وقف کرده‌ی ملک

□

نیست خبر سرت را هنوز کنون باش

□

یکی خنجری تیز دادش چوآب

□

زبون بود چنگال او را کلنگ

□

کشت خدای بودی اکنون تو زرد گشتی

□

او حملناهم بود فی‌البر و بس

□

چو بشنید شیرین پراز درد شد

□

همین پادشاهی که میراث تست

□

خو کرده زبانش به در جنگ و سر گنج

□

خضر عمری حیات عالم را

□

بیازرد زو شهریار بزرگ

□

همی تیر بارید همچون تگرگ

□

اگر فردا شفاعت را از احمد طمع میداری

□

هم‌چنانک اصحاب فیل و قوم لوط

□

شب تیره افسون نیامد به کار

□

چنین تا به آباد جایی رسید

□

چون نقطه‌ی نقش‌ست دل آنکه ابا تو

□

نژاد دیو ملعونند یکسر

□

به فرمان یزدان نیکی فزای

□

به هند و به چین و ختن پاسبان

□

جهانا دو روئی اگر راست خواهی

□

دیو چون عاجز شود در افتتان

□

بر آشفت و جوشن بپوشید شاه

□

همه یک به دیگر برآمیختند

□

غیرت آنرا که چون نارنگ ده دل بینمش

□

کهتر از فر مهان نامور است

□

سخن گوی مردی بر مافرست

□

یکی مشک نام و دگر سیسنک

□

ریگ و شورستان و سنگ و دشت و غار و آب‌شور

□

باز از نوعی دگر آن خاک پست

□

نام شب از صحیفه‌ی ایام بسترد

□

چو گردون بپوشید چینی حریر

□

چون جمال گوهر حدادیان یوسف که زد

□

سیر گرداندت از گفتن بی‌معنی

□

روز هیجا کاسمان سیارگان را

□

بفرمود بهرام تا برنشست

□

چون کدو جانش ز دانش تهی و فکرت

□

زیر لب گفت این نهان کرد از کنیز

□

در حضرت عالیت به خدمت کمری بست

□

بزرگان برو گوهر افشاندند

□

آب روی مومنان را کرد او با قدر و جاه

□

خاقانی از ادیم معالیش قدوه‌ای است

□

اگرچه مایه‌ی خواب از رطوبت طبعست

□

پیر گفت ای جوان زیبا روی

□

بس کس که بر امید پیشگاهی

□

باز دیگر آمدم دیوانه‌وار

□

کای کرده بخت رای ترا هادی الرشاد

□

چون بانگ پی آمدی به گوشش

□

مایه ور گشته ز تحصیل کفش خرد و بزرگ

□

اگر این دین خدای است و حق این است و صواب

□

گردش آفتاب سایه‌ی تست

□

بوی سیسنبر از حرارت خویش

□

علم تو حیله است و بانگ بی‌معنی

□

کین طلب در تو گروگان خداست

□

اگر سموم عتابش گذر کند بر بحر

□

بر سر باده چونکه رای آرم

□

شب به دوزخ رفت آن کش بامدادان گفت بد

□

به خدائی که رقوم حسنات

□

ای زبان راست‌گویت هم حدیث غیب صرف

□

بگوی آنچه دانی سخن سودمند

□

تا کی بود این بنا طرازیدن؟

□

چون قضا آید طبیب ابله شود

□

معمور به حشتمش اقالیم

□

نسل اقسنقری مید ازو

□

زین روزگار هیچ نخیزد مکوش بیش

□

چیست جواب تو؟ بیاور که این

□

نکبای علم در سپهر پیچد

□

همی میردت عیسی از لاغری

□

ترا دیبای عنبر بوی گلرنگ است در خاطر

□

چون بر آید آفتاب رستخیز

□

قضا تاویل سهم او ندارد

□

بعد ازین روی در بهی دارم

□

کز برای پخته گشتن کرد آدم را الاه

□

کفر و کذب این دو راست خرمن کوب

□

در شرع ملک آیت فرمان تست و بس

□

که گر وقتی مقام پادشاهیت

□

ای سرو بن، از گشتن این بر شده دولاب

□

که تو زوری داده‌ای املاک را

□

طمعش بود کز خزانه‌ی جود

□

من شاه مگر تو چتر شاهی؟

□

ای ز تاثیر مزاجت چارگوهر بر فزون

□

آنچه او خود کرده باشد باز چون ویران کند؟

□

ور مشرف شود به تشریفی

□

بر از شاخ طوبی کسی بر نداشت

□

وام خواهی و نخواهی مگر افزونی و چرب

□

جمله پاکیها از آن دریا برند

□

پس گفتمش که بیتی ده بر ولا بخوان

□

تازیان را دهد ولایت و گنج

□

چون «الم نشرح» شنیدی «رب یسرلی» بگوی

□

بدین سکه آورد نقد بدیهه

□

ترا گردون سفال آید ز رتبت

□

من چه گویم که گر اوصاف جمیلت شمرند

□

یکی دریاست این عالم پر از لولوی گوینده

□

ای شفا و رحمت اصحاب درد

□

در همه شغلی چون صبر شتابش اندک

□

زین پس تو و من و من تو زین پس

□

تواضع دوستر داری چو گوهر در بن دریا

□

جای رنج و اندوه است این ای پسر

□

زیر پر همای دولت او

□

نظر دوست نادر کند سوی تو

□

برآشفته‌اند از تو ترکان نگوئی

□

آن کرامتهای پنهانشان که آن

□

قامت دشمنت چو قامت چنگ

□

طرح کرده رخش خورنق را

□

چهره و ذات ترا در هنر از بی‌مثلی

□

به خاک پای تو کان هست خون بهای سرم

□

همی نمود درفشنده مشتری در حوت

□

کدام گل بود اندر چمن به زیباییت؟

□

از گلاب و مشک سازی خشت او را آب و خاک

□

مال چون مارست و آن جاه اژدها

□

به نماز و نیاز یعقوبی

□

از درد نیم به یک زمان فرد

□

سوسن آزاده را بینی که بی‌تایید اصل

□

واندر گلوش تلخ چو حنظل شود عسل

□

رایش اندر نظام کار جهان

□

زبان در کش ار عقل داری و هوش

□

خیز بینداز به یک سو پشیز

□

ماکیان را این مقال آمد پسند

□

از نهیب تو شیر گردون را

□

زان یار بداشت در زمان دست

□

آنکه در باغ بلا سرو رضا کارد همی

□

جان مصروع شوق را ز مثال

□

زهی به حزم و فراست کمال رتبت و جاه

□

تو نیز ای که در توبه‌ای طفل راه

□

کیستی تو بی‌خرد کز روبه مرده کمی

□

خلوتی خواه، کاز اغیار تهی است

□

عزم تو چه عزمیست که بی‌منت تدبیر

□

تا به غاری رسید دور از دشت

□

دلیل مایه‌ی ناز و نواز گشت دلش

□

جان تو غریب است و تنت شهری، ازین است

□

ز احسان روزگار غریقم ولیک نیست

□

چون کام جاودان متصور نمی‌شود

□

مرا به گاه و به تخت تو هیچ حاجت نیست

□

تو گفتی راه عشق از فتنه پاکست

□

وفاق او صلاح اهل عالم

□

کوشیدن ما کجا کند سود

□

گر همی خواهی که چون مهرت بود مهرت قبول

□

بهر ری کو پار زهرت داده بود

□

برخاستم دوات و قلم بردمش به پیش

□

مگر کمینه‌ی آحاد بندگان سعدی

□

خوردی و زدی و تاخت یک چند

□

نه سبوئی و نه آبی در سبو

□

حکم ترا روزگار زیر رکابست

□

وانچ دیدم که راست بود و درست

□

ز سیر هفت مشعبد اسیر ششدره‌ام

□

چون نخواهد ماند راحت آن چه باشد جز که رنج؟

□

تا ظفریافتگان منهزمان را گویند

□

بمرد و هیچ نبرد آنکه جمع کرد و نخورد

□

نیک بیندیش تا همی که کند جفت

□

من بهر گامی که بنهادم بخاک

□

واندر گریزگاه هزیمت به پای در

□

در منزل عالم سپنجی

□

لیک عیبی دارم و آنست عیبم کز خرد

□

بد به بدخواه بازگشت و نکرد

□

مسندت برتر از آنست که در صد یک از آن

□

عیسی به عزلت از همه عالم کناره جست

□

از حلق چون گذشت شود یکسان

□

ز بانگ زشت تو، بس آرزو که گشت تباه

□

آن جوان بخت شه پاکدل پاک‌سرشت

□

شه به تادیبشان چو رای افکند

□

چو چشم عقل بگشادی عیان هر نهان دیدی

□

چون ببینی از این جهان انجام

□

ز بیم او نچشد شیر شرزه طعم وسن

□

به باد آتش تیز برتر شود

□

سنگ است و سفال بردل او

□

هزار دفتر معنی، بما سپرد فلک

□

رایت عز تو بر بام بقا تا در گذر

□

سگ با خرگوش صلح کرده

□

گر بتابی روی از او گردی هزیمت از سخن

□

تیغ تو تیزتر ز تیغ ملوک

□

سلطانی از نیاز در خواجگی زند

□

به راحت نفسی، رنج پایدار مجوی

□

این جهان بر شاه چون زندان شده

□

سر ننهادیم ببالین کس

□

بنده از مکرمات وافر تو

□

هرکجا چون زمین شکم خواریست

□

ای سپاهان سروری کن بر زمین چون آسمان

□

همه بیشی او بجمله کمی است

□

جرعه‌ی جام حکم او دارد

□

که این مدبر اندر پی ماچراست؟

□

چونک صبرت نیست زین آب سیاه

□

این بنا را ساختیم، اما چه سود

□

گفتم ار زر نبود پس چه بود تدبیرم

□

بیشتر گور کاورید به بند

□

من ز تشویر دفتر از تقصیر

□

با بردباری طبع او متفق

□

حساب عمر حسود ترا اگر به مثل

□

سیب را هر طرفی داده طبیعت رنگی

□

این چنین لعب آمد از رب جلیل

□

خرقه‌ها با سوزنی کردم رفو

□

طارم قدر تو چو گردون نه

□

هرجا که قدم نهی فراپیش

□

در زلف تو سیصد هزار خم هست

□

بر امید آنکه یابم روز حشر

□

وانک از برای خدمت میمون درگهش

□

اگر ناطقی طبل پر یاوه‌ای

□

گر نخواهی هر دمی این خفت‌خیز

□

اگر هر روز، تن خواهد قبائی

□

دانی از بهر تو با چشم بد گردون چه رفت

□

ز آفرین بود نور بینش او

□

ز مهر جم چه کم آید خواص مهر ملک

□

نیاید به اندیشه از نیست هستی

□

نظرش مبدا صد اقبالست

□

چو بینی که زن پای بر جای نیست

□

پس بمیرد آن هوسها در نفوس

□

چنان رانی سخن، زین توده‌ی گل

□

تو خورشید گردون ملکی و چترت

□

کان چنانست حکم هفت اختر

□

شجر و ماه و گهر نیز نخوانمت از آنک

□

ای خردمند هوش دار که خلق

□

کی دهد کار جهان نور و تو غایب ز جهان

□

به هیچ خلق نباید که قصه پردازی

□

عالم خلقست با سوی و جهات

□

خدمت محضر ز من ناید دگر

□

از ملکان عهد تو هرکه شکست از نخست

□

جوزا کمر درویه بسته

□

همانا اینکه من گفتم طبایع کرد نتواند

□

در جوانی بزرگنامی یافت

□

وگر با من به کرد من کنی کار

□

به برفاب رحمت مکن بر خسیس

□

گفت بنما جزو جزو از فوق و پست

□

گهی درخت در افتاد و گاه سنگ شکست

□

در تن اژدهای رایتهات

□

با من ای خاصگان درگه من

□

گام دربان مارم از بر کوه

□

گر عذاب آن بود ای خواجه کزو رنجه شوی

□

تو در زمانه بسی از زمانه افزونی

□

چه کعبه در همه آفاق نقطه‌ای باید

□

گفت لا ینظر الی تصویرکم

□

پتک ایام، نرم سازدمان

□

به خدای ار به ملک کون زند

□

دو امین بر امانتی گنجور

□

شعر چون در تو حسود ترا

□

از بلا رست و ز غم رست و ز درویشی رست

□

گر کمان التفات از ره فرو گردی رواست

□

دریغ آیدم با چنین مایه‌ای

□

هین بجنبان آن عصا تا خاکها

□

سالها نرد خدائی باختی

□

ز اشک دیده‌ی بدخواه تو سفید چو قار

□

سجاده برون فکند از آن دیر

□

که برافزون شدم از یک سخنش در یک روز

□

جان تو درختی است خرد بار و سخن برگ

□

حدیث خاصیت نفخ صور و قصه‌ی آن

□

گنه عفو کرد آل یعقوب را؟

□

در قیامت شمس و مه معزول شد

□

فرشها کو، کیسه‌های زر کجاست

□

تا ابد دود و دخان بارنده گردد چون بخار

□

مگر اقبال از آن طرف یابد

□

این پیر جهان گرد سبک پی بندیدست

□

چون مرا دید ایستاده بر کنار رودبار

□

از نسل آدم آنکه یقین بود مهر او

□

هم از بامدادان در کلبه بست

□

عدل شه را دید در ضبط حشم

□

نشستم، تا رخم شبنم بشوید

□

پناه ملت و پشت هدی و ناصر دین

□

بالین طلبید زاد سروش

□

خود گرفتم که این همه هستی

□

تو ای کشته‌ی جهالت سوی او شو تا شوی زنده

□

شکل در گاه رفیعت را دعا کرد آسمان

□

عبادت به تقلید گمراهی است

□

نور یابد مستعد تیزگوش

□

ازین پژمردگی، ما را غمی نیست

□

گرچه بعضی شایگانست از قوافی باش گو

□

وان پشت که بار کس نسنجد

□

چون فرستادی به حج حج کرد و آمد نزد تو

□

یکی منم که چنان آمدم مثل بر او

□

بر مسلمانان زان نوع کنند استخفاف

□

بر نیک محضر فرستاد کس

□

آفتاب عقل را در سوز دار

□

ما که جای خویش را نشناختیم

□

ورکسی گوید نشاید بود گویم پس چراست

□

غربت ز برای تو گزیدم

□

تاجی به زیر خاک ندیدم جز آن خویش

□

شر است جمله دنیا، خیر است دین همه

□

هرکرا در سر نه از جام وفاقت مستی است

□

لطف او لطفیست بیرون از عدد

□

از گلاب و از علاج آمد به خود

□

من به صد خونابه، یک نان یافتم

□

سنایی نام بتوان کرد خود را

□

دیگ جسدش زجوش رفته

□

گریه و درد و غم و زاری خود

□

تو زان ملک همی هنر آموزی

□

من چو جانی‌ام نزدیک پدر

□

مرا به صبحت نیکان امید بسیارست

□

آل موسی شو که حیلت سود نیست

□

گاه باید زد به میخ و گه به نعل

□

تو مانی و بد و نیکت چو زین عالم برون رفتی

□

دایم به تو بر جهان نماند

□

زانک گفتن از برای باوریست

□

چرا خامش نباشی چون ندانی؟

□

شرع از تو همی بالد کز آب عنایت

□

مرا با وجود تو هستی نماند

□

نیست اندر چشم تو آن نور رو

□

چراغ شب ز باد صبحگه مرد

□

کسب کردی به کریمی و سخا نام نکو

□

زاب جیحون گذشت و آمد تیز

□

آنک از جوع البقر او می‌طپید

□

لشکرکشان ز بهر تقرب به روز جشن

□

کمتر از نحلی نباید بود وقت انگبین

□

به لبیک حجاج بیت‌الحرام

□

طبع مسکینت مجصص از هنر

□

گرم سر پنجه و دندان بود سخت

□

حافظ چون خاطری صافی چون جوهری

□

چون گل کمر دو رویه می‌بست

□

گر ندیدی آن بود از فهم پست

□

ور چنین است چه گوئی که خدا از بر ماست؟

□

دوزخ شود از آتش سعیش چو بهشتی

□

تو معن زائده‌ای در کمال فضل و ادب

□

کافیم بی‌نان ترا سیری دهم

□

سیر و خرام تو، چه حاصل بباغ

□

آب در حلق دشمن از قهرت

□

تا هم آخر به دست زرین چنگ

□

در حدیبیه شدی حاضر بدین

□

از زر تو گویند کجا یاد شود «زی»

□

ور نه بس فخری نباشد مر سها را از فلک

□

هنوز آنچه گفت از بدم اندکی است

□

فعل تو وافیست زو کن ملتحد

□

چو خور شد دشمن آزادی من

□

عضوش همه از کون و فسادات طبیعی

□

چندان ز مژه سرشک خون ریخت

□

گر امین آیید سوی اهل راز

□

این فلک روزگار خواره چنین

□

مهره‌ی گردن خر دجال

□

اصبح من غایة الطافه

□

زانک ویرانه بد اندر خاطرش

□

بگفت اکنون زمان سیر باغ است

□

یک پرستار و یکی عالم که در دوزخ برند

□

زآتش‌انگیز آن شراره گرم

□

جرعه گوییش ای عجب یا کیمیا

□

چنان گشت بازارهای ولایت

□

در بزم ببین که چون عطارد

□

ور آوازه خواهی در اقلیم فاش

□

هر چه یابد او بسوزد بر درد

□

من ار بدم، ز بداندیشی خود آگاهم

□

ما غرفه‌ی عصیانیم بخشنده تویی یارب

□

بدگهر با کسی وفا نکند

□

باز منزلهای دریا در وقوف

□

نباشد خوب اگر زان پس که شستم دل به آب حق

□

بر فلک بینی که کیوان رتبتی دارد ولیک

□

نه یک عیب او را بر انگشت پیچ

□

از کجا این قوم و پیغام از کجا

□

بی سر و سامانی از دود و دمی

□

مرد باید که چو بوالقاسم باشد به عمل

□

جرعه‌ای باده بر نوازش رود

□

خویشی و بی‌خویشی و سکر وداد

□

چون برکشیده تیغ تو پیدا شود ز دور

□

ما زیر خاک خفته و میراث‌خوار ما

□

رایش نه از طبیعت و نطقش نه از هوی

□

قاضی صدر ششم را طالع مسعود تو

□

چو نسرین اوفتاد از پای، گفتم

□

چشم بی‌دیده‌ی فلک را دود

□

عاشق چو شنید امیدواری

□

چرغان به سر چنگ درآورده تذروان

□

ز آتش حرص و آز و هیزم مکر

□

کارم بساز از کرم امروز ای کریم

□

فلک دست قوت بر او یافته

□

از رد و قبول سیر گشتم

□

من آنگه خرم و فیروز بودم

□

خرد چون جست یک چندیش باز آمد به نومیدی

□

تو که جوهر نیی نداری جای

□

خود چو پروین که مه و مهر همی سجده‌ی عشق

□

چاکر تو باشد سالار چین

□

فلک در شگفت از تو گر چند او

□

معین خیر و مطیع خدای و ناصح خلق

□

رای چون شمس تو تا بر فلک افتاد نمود

□

کارها را شمردن آسان است

□

نامه‌ی عقل به یک لحظه بنپذیرد جان

□

فندقی رنگ داده عنابش

□

تا که باشد عارف اندر سال و ماه و روز و شب

□

بنگر که مر آن را خز است بستر

□

شاعران شهرها از بهر فرزند و عیال

□

درین حدیقه که بلبل زبان نطق ندارد

□

این همی گفت ای سنایی الله الله زینهار

□

چون خریداران، گرفتیمش بدست

□

شاهان همی کنند به فضل من افتخار

□

وان کنیزک ز ناز و عیاری

□

نی در آن آثار گرز و ناچخ عنتر بود

□

دهنده ترا همتی داد عالی

□

تارح و زلف دلبران وصاف

□

راهی به سوی عاقبت خیر می‌رود

□

تا برون ناری جگر از سینه‌ی دیو سپید

□

چون کار هر کسی به سزاوار داده‌اند

□

درزی صفت مباش برایشان کجا همه

□

چندانکه در او نمود ناله

□

عشق را بینی علم بر کرده اندر کوی صدق

□

کوهی است به یمگان که بینند گروهیش

□

آری چه عجب زان که چو جد و پدر او

□

نقش دیوار خانه‌ای تو هنوز

□

ادبا را ز پی کسب لجاج

□

جز بددلی و فکرت پستت، چه خصلتی است

□

به حکم نافذ نشگفت اگر برون آرد

□

چون برخیزد طریق آزرم

□

گر مخالف خواهی ای مهدی در آ از آسمان

□

این عز ترا خواسته ز ایزد

□

از آتش دان حواست را همیشه مستی و هستی

□

همیدون دور گردون زین قیاسست

□

نعمت از ما دان و شکر از فضل ما کن تا دهیم

□

مرا آگاه زین آئین نکردند

□

که شیر رایت قهرت چو کام بگشاید

□

چون ناوردت به سالها یاد

□

با لبی بر هم بر خرد و بزرگ

□

بر آتش زنش، ای خردمند، زیرا

□

خواب خرگوش بداندیش تو خوش چندانست

□

من این رمز و مثال از خود نگفتم

□

بارنامه نکشد بارخدایی که سپهر

□

موشک چندی، چو بدینسان گرفت

□

نامه‌ی عمر ترا از فلک این باد خطاب

□

بس همایون‌رای و با تدبیر و راد

□

می‌نیارم از ره فکرت رسیدن در تو وای

□

گریزنده گشته‌ست بخل از کفش

□

ای به جایی در سخندانی که نظمت واسطه است

□

کلاه دولت و صولت به زور بازو نیست

□

مرا اگر به خلاف تو متهم کردند

□

بخفتن، چرا پیر گردد جوان

□

در هنر خود چنین تواند بود

□

زین تگ جو ماه گوید من مهم

□

هر کجا غاشیه‌ی منهی پاس تو برند

□

عدل بنیاد جهان است، بیندیش که عدل

□

ای بر هزار میر شده میر و شهریار

□

هرگز به پنج روزه حیات گذشتنی

□

من بنده مدتی است که در پیش خاص و عام

□

همه گویند پیش ما منشین

□

پرسید ز عقل کل که آن چیست

□

ره‌زده و ره‌زن یقین در حکم و داد

□

وانکه از بهر او شهور و سنین

□

نهاده که هند بر خوان هندو

□

عیبم این بیش نه که کم بودست

□

که وقت یاری آمد یاریی کن

□

در نظم این قصیده که فتوی همی دهد

□

آگهم کاز بند من بیرون نشست

□

زودا که داغ حکمت خواهد گرفت یکسر

□

ای من و صد هم‌چو من در ماه و سال

□

ای بجایی کز تحیر وصف تو

□

مکن شکر جز فضل آن را که او

□

ز مار مهره تو آری، ز ابر مروارید

□

گه این می‌داد بر گلها درودی

□

چون تو صاحب‌قران نباشد ازانک

□

گه تدبیر، عاقل باش و بینا

□

او چو شیری به یکی گوشه‌ی کشتی بنشست

□

مالک الملک است جمعیت دهد

□

باری کسی که ملک برد انتظار اوی

□

گر خصم منقطع شده برهان طلب کند

□

هر زمانی مسیر کلک شهاب

□

گر از عشق آسمان آزاد بودی

□

نتواند که گوید آنک آن

□

به تیره روز مزن طعنه، کاندرین تقویم

□

به ابر نیسان آخر چه نسبت است او را

□

قوم گفتندش که قطب ما توی

□

در جهان آثار مردم‌زادگی با تست و بس

□

بر جامه‌ی‌سخنهاش جز معنی آستر نیست

□

شهاب کلک تو با دیو دولت تو به سیر

□

آرند نعش تا به لب گور و هر که هست

□

حاسدت با تو اگر نرد عداوت بازد

□

عشق حق، در من شرار افروخته است

□

فتنه نکند همی تجاسر

□

این قفس پیدا و آن فرخش نهان

□

ای گران زخم سبک حمله به روز معرکه

□

چون در جهان غیب فنا گشت در بقا

□

چون جهان از دولت طغرل تکین دارد نظام

□

فلا انحدرت بعد الخلائف دجله

□

آفتابی اگر او چون تو شود زاید نور

□

تو پنداری ره و رسم تو نیکوست

□

چون تو کس نیست اهل این تخصیص

□

منتظر بنهاده دیده در هوا

□

ای دعاوی سخا بی‌کف دستت باطل

□

زیرا که سید همه سیاره

□

پست با قدر تو قدر کیوان

□

بصر در خواب و دل در استقامت

□

هر کجا نام وقار تو برند

□

بد من که اکنون شریک من است

□

گاو گردون هرگز اندر خرمن عمرت مباد

□

عالمی در دام می‌بین از هوا

□

کز بندگیت کم نکنم تا که کم نگردم

□

بیشتر جان کن و زر جمع کن و فارغ باش

□

غور تو نه بحریست کزو عبره توان کرد

□

به دولتت علم دین حق فراشته باد

□

همیشه تاکه بسیط است صحن این میدان

□

همه اوراق دل من سیه است

□

همتت برتر از حدوث و قدم

□

عقل کو عقل دگر را سخره کرد

□

در زمان او هنر نشگفت اگر قیمت گرفت

□

شرف خیر به هنگام پدید آید ازو

□

سپهر قدری کاندر زمین دولت او

□

به هنگام خزان آید به ابخاز

□

چون بجنبی ز گوشه‌ی مسند

□

نخسبد هیچ صاحب خانه آرام

□

یکتا شدم به تاب هوای تو تاکنون

□

هم بدانستش ندادش آن عزیز

□

مکنتش بسته با قضا پیمان

□

نی خطا گفتم خطا کو غازیی شمشیرزن

□

ای دریغا که جز سخن بنماند

□

چو دانستی که معبودی ترا هست

□

عشق گفت ای انوری دانی چه منیوش این سخن

□

ما کسی را ناشتا نگذاشتیم

□

تا باد گلفشان گذرد بر چنار و سرو

□

صورت رحمی بود بالان شود

□

یا ز غیرت هدر کنم خونت

□

زیرا که جمله پیشه‌وران باشند

□

غرض ذات تو بود ارنه نگشتی

□

تم القصیدة ابقی الله شانکم

□

به عهد نطق تو نز خاصیت دهان صدف

□

چو گفتندم بیارام، آرمیدم

□

آنکه چون آتش سنانش را

□

سایه‌ی رهبر بهست از ذکر حق

□

عروسان طبعم کنند از تفاخر

□

دردا و دریغا که بسی ماحضرم بود

□

به عون رای تو بردارد آفتاب فلک

□

فرود آمد بدان دیر کهن سال

□

وگرنه در دو سه موسم ز طبع چون آتش

□

خیره شد فرجام زان جلوه‌گری

□

فتنه در عهد حزم تو نزدست

□

گر نمی‌گفت این سخن را آن پدر

□

از ساغر خوف تشنه‌ی جنگ

□

فرمان بر و بنده‌است تو را حجر گک تو

□

بدخواه تو را خاک مادرآسا

□

مگر شیرین بدان کردی دهانم

□

بوستان ملک را چه از شبیخون خزان

□

آئین کینه‌توزی گیتی، کهن نشد

□

مدح ایشان به سزا چرخ نیارد گفتن

□

گرچه پر نقش است خانه بر کنش

□

صورت دولت تو چون ز ازل رایت ساخت

□

یک ذره سایه‌ای و تو خواهی که آفتاب

□

وی ز شعر من و شعار تو فاش

□

هم آن درخت نبود اندرین حدیقه‌ی ملک

□

نه بر وجهی که باشد رونق او

□

که تا بار دیگر، جوانی کنم

□

از آن دم که چشم بد روزگارم

□

زین لسان الطیر عام آموختند

□

بدماند ز شعله‌ی آتش

□

با سر همچو شیر نیز مخوان

□

در عدل تو آوخ ار نبودی

□

ملک فرمود تا خنجر کشیدند

□

خسروا من بنده در اثناء این خدمت که هست

□

رنجبر، ار شاه بود وقت شام

□

نعمت آلوده بیش نیست جهان

□

تا بماند دو قضیه سر و راز

□

بخت روزافزون و حزمت شب‌روت

□

همیشه تا شب و روز است عید روزی باد

□

زورش نکشد طعنه از فتور

□

ز سرگردانی تست اینکه پیوست

□

تا هشت سپهر و چار طبع‌اند

□

قفس آرامگاهی، تیره‌روزی

□

اوج قدرت و رای پست و بلند

□

فارغست از خشت و از پیکار خشت

□

با سببها از مسبب غافلی

□

شنودم ز میراث‌دار محمد

□

تا نسوزم کی خنگ گردد دلش

□

خسرو صاحبقران غوث زمان بوبکر سعد

□

هر که را دل پاک شد از اعتلال

□

چو بینند روی دل آرای تو

□

هیچ‌کس را با زنان محرم مدار

□

آن مقلد سخره‌ی خرگوش شد

□

تو درون چاه رفتستی ز کاخ

□

چو داس ماه نو از بهر آن همی‌آید

□

جامه ازرق کرد زان پس مرد و زن

□

در آن خلوت که دل دریاست آنجا

□

این کمینه جهد او بد بهر دین

□

سوز ما را، کسی نگفت که چیست

□

ور نباشد گوهر و نبود غنی

□

مزید رفعت دنیا و آخرت طلبی

□

با چنین گبزی و هفت اندام زفت

□

فخر به خوبی و زر و سیم زنان راست

□

گفت خاتون را شبی شوهر که تو

□

پس از نه سالگی مکتب رها کرد

□

نفس را زین صبر می‌کن منحنیش

□

از امروز اندوه فردا مخور

□

خلعتی پوشید از اوصاف شاه

□

حیاتش با مسیحا هم رکابست

□

چون حیات از حق بگیری ای روی

□

حواس را شفعی داد سوی محسوسات

□

پوستین و چارق آمد از نیاز

□

هر آن زمان که ز تو مردمی برآساید

□

گر نبینی واقعه‌ی غیب ای عنود

□

بر آمد صبحدم، مهر جهانتاب

□

اندرین بحث ار خرده ره‌بین بدی

□

کدامین علم کو در دل ندارد

□

هین گلوی خود مبر هان ای مهان

□

خداوند آن خانه آزاد گردد

□

ملک را تو ملک غرب و شرق گیر

□

بدانستند کان کار پری نیست

□

زندگی خود نخواهد بهر خوذ

□

فلک، بر نیت من خنده میکرد

□

انت عقلی لا عجب ان لم ارک

□

از آن حضرت چو بیرون رفت خسرو

□

خوشتر از تجرید از تن وز مزاج

□

قوت خود سازد همی آن بچه را از دوستی

□

آن چنان کس را بباید چون زنان

□

چنین گوینده‌ای در گوشه تا کی

□

وانک ماهی باشد اندر روستا

□

بندها را تار و پود، از هم گسیخت

□

زان سبب کز غیرت و رشک کنیز

□

یا من به السعدی غاب عن الوری

□

منتصب بر هر طویله رایضی

□

زیرا که به جای چراغ روشن

□

شد دهانشان تلخ ازین شرم و خجل

□

فرود آمد ز تخت خویش غمناک

□

از سموم نفس چون با علتی

□

اگرت زاد و توشه نیست، چه غم

□

در نبی بشنو بیانش از خدا

□

افق یا من تلهی حول منقل

□

همنشینا هین در آ اندر چمن

□

چند چون طفلان کنی نظاره‌ی لعب فلک

□

هر که محبوس است اندر بو و رنگ

□

ثناهای پریرخ بر زبان راند

□

عقل عقلت مغز و عقل تست پوست

□

ما زشت نیستیم، تو صاحب نظر نه‌ای

□

آرزو بگذار تا رحم آیدش

□

چه سود افسوس من کز کدخدائی

□

بی‌وفایی چون سگان را عار بود

□

نیک بنگر کاندر این خیمه‌ی کبود

□

تا به روز آن هندوک را می‌فشارد

□

ای روح سبک بر سپهر برپر

□

دل ز دانشها بشستند این فریق

□

چون بنائی است پست، خود بینی

□

هم‌چو پروانه ز دور آن نار را

□

به اوج ماه رسد موج خون چو تیغ کشد

□

از زر اندود صفاتش پا بکش

□

باز در یعقوب سرگردان نگر

□

من به صحرا خلوتی بگزیده‌ام

□

گرگ فلک آهوی وقت را خورد

□

دم بجنبانیم ز استدلال و مکر

□

بسکه بدکار و جفا جو دیده‌ام

□

هست سنت ره جماعت چون رفیق

□

فرحبخشی در این ترکیب پیداست

□

اصبع لطفست و قهر و در میان

□

خر بدگیاهی که نگواردش

□

چون بکاری جو نروید غیر جو

□

بسی عیبهای تو پوشیده ماند

□

من شما را بر درم و آتش زنم

□

ساعتی، ای شیخ، نیاسوده‌ام

□

گر ز بی‌سویت ندادست او علف

□

می‌ام ده مگر گردم از عیب پاک

□

حتی اذا ما استیاس الرسل بگو

□

سال عمر تو که از گردش دوران خیزد

□

هرکه خواهد که ببیند بر زمین

□

چگونه راهنمائی، که خود گمی از راه

□

آنچ داغ اوست مهر او کرده است

□

روزی برون آیم ز خود فارغ شوم از نیک و بد

□

جانشان بخش و ز خودشان هم مران

□

گردون برای خیمه خورشید فلکه‌ات

□

بهر نازش بسته او دو چشم سر

□

همچو یکی یار زی رسول که را بود

□

آن ملایک جمله عقل و جان بدند

□

آنکه جز بید و سپیدار نکشت

□

قیمت هر کاله می‌دانی که چیست

□

ظلمتی کز اندرونش آب حیوان می زهد

□

عفوها هر شب ازین دل‌پاره‌ها

□

مقصود از این معامله بازارتیزی است

□

که تو روزی شه شوی ای پهلوان

□

ز افریدون و از جمشید دردا

□

گر ندانی آن گنه را ز اعتبار

□

رو که در دست تو سرمایه و سودی نیست

□

مستی آن مستی این بشکند

□

به خدا باز سپیدم که به شاه است امیدم

□

چون به خویش آمد بدید آن قوم را

□

سحرگهم چه خوش آمد که بلبلی گلبانگ

□

وانک آفل باشد و گه آن و این

□

اندرو بر مثال جانوران

□

سپاه انجمن شد به ایوان شاه

□

غافل، تو نشسته به محنت و رنج

□

باز دریا آن عوضها می‌کشد

□

اگر صد منجنیق آید ز برج آسمان بر من

□

چرا بهر لشکر همه کشتن است

□

چون ز دکان و مکاس و قیل و قال

□

پنج‌ساله رنج دیدم پنج روز

□

نرگس سیمبر آن را که فروشد عمرش

□

چنین گفت جاماسپ گم بوده نام

□

ما پراکندگان پنداریم

□

نعمتت دادم بگو شکرت چه بود

□

خاموش و بشنو ای پدر از باغ و مرغان نو خبر

□

پر از شرم و تشویر شد مادرش

□

پس طمع در درزیی بهر چه بود

□

مغز حیوانات بوی شیر را

□

سحری است این حلال که ایشان همی کنند

□

چهل خویش او را بر آتش نهاد

□

ور نباشد مرکب زرین لگام

□

این و صد چندین مرورا معجزات

□

امر عاجز را قبیحست و ذمیم

□

همه دیده پیش پدر بازگفت

□

دام را بدران بسوزان دانه را

□

زین جهان خود را دمی پنهان کنم

□

چون نمی‌دانی که روز واپسین حال تو چیست

□

برو ریخت دینار چندان ز گنج

□

راست گفت؛ این نیز تفویضی بدست

□

چون یکی موی سیه کان وصف ماست

□

ای که خود را شیر یزدان خوانده‌ای

□

نگیری به یاد آن سخنها که رفت

□

گفت شه هر منصبی و ملکتی

□

خویشتن نشناخت مسکین آدمی

□

شجر حکمت، پیغمبر ما بود و برو

□

به زیر اندرش بستر خواب کرد

□

مطلب روزی ننهاده که با کوشش

□

کی توان با شیعه گفتن از عمر

□

تربیه‌ی آن آفتاب روشنیم

□

نگه کن که تا چاره‌ی کار چیست

□

چون ز صندوق بدن بیرون رود

□

حمله‌ی دیگر تو خاکی پیشه گیر

□

از دم بوسعید می‌دانم

□

کنون گنج تاراج و دستان اسیر

□

ورطه و سیلاب نداری به پیش

□

جز که نادر باشد اندر خافقین

□

عقل جزوی‌اش نر و غالب بود

□

بد و نیک هر دو ز یزدان شناس

□

نیست زین دو هر دو هست آن بوالعجب

□

هیچ می‌گویند کین لبیکها

□

ملک و بقاست کام تو وین هر دو کام را

□

همو آدمی بودکان چهره داشت

□

کم انادی و هو لایسقی یصغی؟ التناد

□

چون بمیرم فضل تو خواهد گریست

□

آه کردم چون رسن شد آه من

□

گرانمایگان زینهاری شدند

□

از کجا آرم مثالی بی‌شکست

□

آنک معصوم ره وحی خداست

□

ز هر چیزی که گفتم توبه کردم

□

مرا روی گیتی بباید سپرد

□

بهل که عاقبت کار سرنگونت کند

□

درس گوید شب به شب تدریج را

□

بلبلان گرد شکوفه‌ی پر گره

□

سر تیر بگرفت و بیرون کشید

□

گفت اگر این مکر بشنیده بود

□

ور کنی خدمت نخوانی یک کتاب

□

ستم رسیده‌تر از تو ندید کس دگری

□

اگر عهد شاهان نباشد درست

□

بیفشاندیم جان! اما به قربانگاه خودبینی

□

گر نبودی جذب موش گنده‌مغز

□

امر و فرمان بود نه حرص و طمع

□

زواره یکی نیزه زد بر برش

□

خاموش کن که همت ایشان پی توست

□

ساحران را چشم چون رست از عمی

□

در عز عزلت آی که سیمرغ تا ز خلق

□

همی داشتش مرزبان ارجمند

□

دیگرم، از پی دویدن بهر چیست؟

□

نرد بس نادر ز رحمت باخته

□

ای امین الدین ربانی بیا

□

بدو گفت زال ای پسر گوش دار

□

مجموع چون نباشم در راه پس ز من

□

که انبیا رنج خسان بس دیده‌اند

□

مر تو را در حصن آل مصطفی باید شدن

□

چنین گفت دارا که هم بی‌گمان

□

پیش زاغان مفکن گوهر یکدانه

□

مانع باران مباش و آفتاب

□

آنچ بیند آن جوان در آینه

□

سواری که باشد ورا فر و زیب

□

دیگران را گر ام و اب شد حجاب

□

باز گوید کور نه این سنگ بود

□

به سمع آنکه چو شد پشه در سر نمرود

□

که گر چرخ گوید مراکاین نیوش

□

خواهی که نیفکنند در دامت

□

جوش ده آن بحر گوهربار را

□

ترک معشوقی کن و کن عاشقی

□

به زن گفت گازر که این نیک جفت

□

مکر زن بر کار او چیره شدی

□

ای تو در دین جهودی ماده‌ای

□

از حکم الهی به چنین فعل بد ایشان

□

گر ایدونک رستم نگردد درست

□

بغیر از گلشن تحقیق، پروین

□

رفت صوفی سوی آن سیلی‌زنش

□

تا شوی چون بوی گل با عاشقان

□

چو روی پدر دید پور دلیر

□

خورده گندم حله زو بیرون شده

□

طفل نوزاده شود حبر فصیح

□

آن ماه نو ابرو به خم وین طاس روی اندر شکم

□

مر آن شاه را دشمن از خانه بود

□

دل را بدست نفس نمیبود گر زمام

□

گردشش بر جوی جویان شاهدست

□

هم‌چو آن زن کو جماع خر بدید

□

دلم تنگ شد بانگشان بر زدم

□

آن بود لطف خفی کو را صمد

□

با تو قلماشیت خواهم گفت هان

□

دل به گروگان این جهان ندهم

□

سوی او یکی نامه ننوشته‌ای

□

تو خواهی دردها درمان کنی، اما به بیدردی

□

این نمکسار جسوم ظاهرست

□

تن ز آتشهای دل بگداخته

□

گذشتی ز سوراخ پیل ژیان

□

عشقی که بر انسان بود شمشیر چوبین آن بود

□

کوه بود آدم اگر پر مار شد

□

خاک است و خون به گرد تو و در میانه تو

□

سکندر دل خسروانی گرفت

□

بسکه در مزرع جان دانه‌ی آز افکندیم

□

خویش را عریان کن از فضل و فضول

□

پس شدی درمان جان هر درخت

□

خنک زال کش بگذرد روزگار

□

یا سایلی عن قصتی العشق قسمی حصتی

□

هم‌چو وعده‌ی مکر و گفتار دروغ

□

دیبای تو بسیار به از دیبه‌ی رومی

□

تو گفتی که داراست بر تخت عاج

□

ای شاخ تازه‌رس که بگلشن دمیده‌ای

□

که ز زور خنده خوی کردی تنش

□

یا خفی الذات محسوس العطا

□

بدو گفت هر چیز کامد ز پند

□

با آن که خسروان اقالیم نظم را

□

کل یوم فی القری ضیف حدیث

□

این آن قلندر است که در من یزید او

□

اگر بشمری در جهان نامدار

□

آنکه اندر ظلمات فرو ماند

□

چون رخت را نیست در خوبی امید

□

ای ایاز این کار را زوتر گزار

□

ز گنج و بزرگی و شایستگی

□

عجالت خواه شد خصم تو از دولت به حمداله

□

در دهانش تلخ آید شهد خلد

□

کنون بباید رفتن سبک به قهر و، سرت

□

بیامد چو پیش سکندر بگفت

□

کاین نامه‌ی نامی نیک‌اثر

□

نه سببها و اثرها مغز و پوست

□

بی‌عدد لا حول در هر سینه‌ای

□

بفرمود تا خواندند آفرین

□

وان دعاها را که بد پای اجابت در وحل

□

یار بد نیکوست بهر صبر را

□

خلق عالم جمله مشغولند اندر کار خویش

□

چو فردا بیاید به آوردگاه

□

گرچه اینها غالبا سد رهند

□

چون زنی که بیست فرزندش بود

□

آنک او کف دید در گردش بود

□

ز گردون گردان که یارد گذشت

□

زین شرف کاندر بنان اشرف در جنبش است

□

قلب را که زر ز روی او بجست

□

کر بدآمدت گهی، اکنون نیک آید

□

ز ترکش برآور کمان مرا

□

عقل دو عقل است اول مکسبی

□

زیر لب می‌گفتی از بیم عدو

□

که ز الهام و دعای خوبتان

□

ز دادار گیهان دلم پرهراس

□

ز باد تیغ تیز او دل اعدا شود لرزان

□

پس چو تن باشد جهاد و اعتقاد

□

تو هم یقین بدان که تو را همچو کعبتین

□

نهاد آن بن نیزه را بر زمین

□

گشت ابلیس چو غواص به بحر دل

□

پس ز درد اکنون شکایت بر مدار

□

توبه‌ام بپذیر این بار دگر

□

به چنگ آیدش گور و آهو به دشت

□

سهیل طلعتت گر عکس بر بحر و براندازد

□

گازری گر خشم گیرد ز آفتاب

□

گشتنت ستوروار تا کی

□

ز چیزی کزیشان پسند آیدش

□

هان، تأمل کن در این نقل شریف

□

گر تو بر تمییز طفلت مولعی

□

پس محبت وصف حق دان عشق نیز

□

نوشتیم نامه بر مادرت

□

از بهر پادشاهی نسوان قضا نکرد

□

هر که در قصری قرین دولتیست

□

چو زین بیع و شری رستند برستند از غم دو جهان

□

بران چتر دیبا درم ریختند

□

روز سعادت ز شب چگونه شناسد

□

چشم تو بیدار و دل خفته بخواب

□

وآنک قصد عورت تو می‌کند

□

سخن‌های باریک مرد خرد

□

اینک جهان گرفته سراسر فروغ وی

□

آمد از وی بایزید اندر مزید

□

سوی تو آمدند ز جائی که جای نیست

□

فرستاده را اسپ و دینار داد

□

توشه‌ی بخل میندوز که دو دست و غبار

□

عقل موسی چون شود در غیب بند

□

غیر این عقل تو حق را عقلهاست

□

ز گنج بزرگ آنچ بد در خورش

□

خدایگان سلاطین که چتر سلطنتش

□

بر در خانه بگو قیماز را

□

گوهر عالم تویی در بن دریا نشین

□

گر از خون ما خاک دریا کنند

□

ز چنار آموز، ای دوست گرانسنگی

□

مکر او سرزیر و او سرزیر شد

□

بی‌من و مایی همی‌جویم به جان

□

تو فردا ببینی ز مردان هنر

□

گر از تنور حسن تو انگشت ریزه‌ای

□

از ره تقلید آن صوفی همین

□

بترس از خجلت روزی که آن روز

□

به گنج و به رنج این روان بازخر

□

دل، که فارغ شد ز مهر آن نگار

□

تا بدانم که تو غمخوار منی

□

داند او که آن تیغ بر خود می‌زنم

□

من از بهر این فر و اورند تو

□

استغفرالله این چه سخنهاست محتشم

□

خود گرفتستت تو چون کفتار کور

□

ببین که بر سر این خفتگان خاک زمین

□

چو سالار شاه آن شگفتی بدید

□

نه‌ای تا زاشیان امن دلتنگ

□

چار طبع و علت اولی نیم

□

هم‌چو چه کن خاک می‌کن گر کسی

□

مرا گفت گر پند من نشنوی

□

نور ضمیرت که تافت بر صفت ماه تاب

□

عاشقانی کز درون خانه‌اند

□

نه در بهشت خلد شود کافر

□

به هر سو فرستاد بی‌مر سپاه

□

وین علم دنی که تو را جان است

□

کرده‌ای مبدل تو می را از حدث

□

تو مکن شاخش چو مرد اندر خری

□

چنین داد پاسخ که من بهمنم

□

شاهنشها اگر برسانم به عز عرض

□

مر وزیری را کند شه محتسب

□

حق بداشت آن نور را چون مهر و ماه

□

ز کاوس در جنگ هاماوران

□

ظلمی که عجب کرد و زیانی که تن رساند

□

هر کجا نوحه کنند آنجا نشین

□

خداوند خداوندان باقی

□

فرامرز پیش آمدش با سپاه

□

دهد به سامعه در کی که فرق یابد اگر

□

گفت یوسف ابن یعقوب نبی

□

حاکم در خلوت خوبان به روز

□

برفتند یکسر ز ایوان او

□

اول بدیده روشنی آموز

□

کارگه چون جای روشن‌دیدگیست

□

اسکت و لا تکثر اخی ان طلت تکثر ترتخی

□

نیامد جهان‌آفرین را پسند

□

خواهد نهاد غاشیه مدت حیات

□

زین ضرورت گیج و دیوانه شدم

□

تو بار خدای جهان خویشی

□

پذیره شدش با زواره بهم

□

دیده از آلای او بر سده‌ی والای خود

□

کی گلستان راز گوید با چمن

□

چون همه از کف او عاجز و مسکین گشتند

□

چو رومی به نزد سکندر رسید

□

مکین مسند اجلال شیخ عبدالعال

□

یوسف اندر چشم اخوان چون ستور

□

گرگ مال و ضیاع تو نخورد

□

چو رستم بیاید به فرمان من

□

ای مالک رقاب ملوک سخن که هست

□

یک سگست و در هزاران می‌رود

□

خموش باش که این هم کشاکش قدرست

□

دگر دین موسی که خوانی جهود

□

میرزای دهر سلطان حمزه بادا در دو کون

□

ور حقیقت بود آن دید عجب

□

قفل از دل بردار و قران رهبر خود کن

□

بدو گفت کز خفت و خیز زنان

□

از عفتش فزون نتوان یافت عفتی

□

باز خاک آمد شد اکال بشر

□

چو زنده گشت مرید بهار و مرده نماند

□

شهنشاه بر مهتران مهتر است

□

روز اقبال تو را ربط ندادست به شب

□

مصطفی چون برد بوی از راه دور

□

امروز تو میر شهر خویشی

□

بدو بیطقون گفت کایدون کنم

□

پشتم به اوست راست ولی وقت بی‌زری

□

طرفه کوری دوربین تیزچشم

□

چه ذوق دارند این چار اصل ز آمیزش

□

رخ شاه تابان به کردار هور

□

عطر پرورده‌ی هوای حرم عالی او

□

رحم کرد این گرگ وز عذر لبق

□

ز دین‌اند پیشم به دنیا درون

□

وزان جایگه خواسته برگرفت

□

بان عم مصطفی بحرالسخا بدرالدجی

□

این جهان دریاست و تن ماهی و روح

□

پرورش جان به سخن‌های خوب

□

چهل جاثلیق از دلیران بکشت

□

باش تا این شوکت سرکوب یک سر بشکند

□

دزد شب خواهد نه روز این را بدان

□

تمیز و فکرت و عقل است کیمیای سخن

□

چو پاداش آن رنج بند آیدم

□

گر گدائی شود از صدق ستاینده‌ی تو

□

عاقبت تو رفت خواهی ناتمام

□

این نشانی‌ها تو را بر وعده‌ی ایزد گواست

□

چونک تو گل‌خوار گشتی هر ک او

□

تو آن بزرگ عطائی که در نظم مرا

□

این فناها پرده‌ی آن وجه گشت

□

جان تو هرگز نیابد لذت از دین نبی

□

فی السماء رزقکم بشنیده‌ای

□

بگرد قلعه‌ی دین آن‌چنان حصاری بند

□

ظن نیکش جملگی بر خرس بود

□

تبر پند من به جهد و به رفق

□

گفت هی هی این دعا دیگر مکن

□

خلا محال نباشد گه دویدن او

□

پور ادهم مرکب آن سو راند شاد

□

ای شده عمرت به باد از بهر آز،

□

ور جهان از یک جهت بی فایده‌ست

□

زهی رسانده منادی رسان خوان عطایت

□

لطف سابق را نظاره می‌کنم

□

ز بهر کردن بیدار جمع مستان را

□

بر جمادی رنگ مطلوبی چو دید

□

نیست در بند زر و سیم که از نقد سخن

□

نه از منت یاریست در جان و روان

□

بندیش که بر چه‌سان به حکمت

□

چند گویی چون غطا برداشتند

□

چو ظلم گشت درین بلده کم وز یاوریش

□

خشک گوید راستم من کژ نیم

□

درویش کند ز راه ترتیب

□

چون بگوید هم بگیر او را تو سخت

□

وز دل پر آتشم زد چشمه‌ی مهر تو سر

□

زین کمین بی صبر و حزمی کس نرست

□

نیک نگه کن به تن خویش در

□

طفل گوید مادرا حجت بیار

□

به بطحاییی کایزدش خواند احمد

□

حقها بر وی تو ثابت کرده‌ای

□

که بر تو دم شمرده است و ببسته

□

او بپوشد جامه‌های آن غلام

□

هم شتاب تو یک زمان در حرب

□

ور بحکم آرید این پژمرده را

□

مر تو را بر آسمان باید شدن، زیرا خدای

□

دانه‌جو را دانه‌اش دامی شود

□

گوئی ز صبح روز ازل صبح فطرتش

□

چون نبد بوجهل از اصحاب درد

□

اگر نیست سوی تو داری دگر

□

احمقی‌ام پس مبارک احمقیست

□

تو را آن بنده بودم من که چون بر مسند دولت

□

او طلب‌کار شتر آن لحظه گشت

□

بد دل و دزد و جمله بی‌حمیت

□

دست و پا در حق ما استایش است

□

به یک عطیه ز لطف تو می‌شوم قانع

□

ای روان پاک بستوده ترا

□

گر علم بایدت به در شهر علم شو

□

نار ضد نور باشد روز عدل

□

شاهد حقیتش هم بس به قانون جمل

□

بهر سوگندان که ایمان جنتیست

□

بفرمود تا نامور پهلوان

□

اندر آن ایام کش قدرت بود

□

به پیروی من گستاخ هم برسم قدیم

□

گر نماز و روزه می‌فرمایدت

□

کدام است مرد از شما چیره دست

□

چون شعیب این نکته‌ها با وی بگفت

□

نچربد یک سر مو راست بر چپ ز اقتدار او

□

تا دل اهل دلی نامد به درد

□

بر آن رنج و سختی بپروردیم

□

خود زبون او نگردد هیچ دام

□

حسن تو دارد دو حق بر من محزون که هست

□

به دین خدا ای گو اسفندیار

□

کشند رنج ستورانم از کشیدن گنج

□

در همت تو کس نرسد زانکه محالست

□

ز طبعت بر بنان و از بنان بر خامه می‌ریزد

□

ستون منا پرده‌ی کشورا

□

من ز چشم آرام غارت می‌کنم تا از دعا

□

شبان شده تیره‌مان روز کرد

□

کامیابی که اگر طول بقا در خواهد

□

بیامد هم آنگاه بستور شیر

□

که در چشم دل از صد گنج بیش است

□

وزو بستدی نیزهر سال باژ

□

در آفاق آن چه ابر دست او برخلق می‌بارد

□

خردمند را گفتش اسفندیار

□

فزون کننده و کاهنده قمر به مرور

□

زدش پهلوانی یکی بر جگر

□

حجةالله علی الخلق علی متعال

□

زنده‌ست به معنی اوستادم

□

تیغ تو داسیست تیز کز مدد موج خون

□

از کنج سرای آتش اندود

□

پناه ملک و ملل شاه و شاهزاده‌ی هند

□

رنجی که نهند بر نهادم

□

آن چه ریزد قرنها در بطین بحر از صلب ابر

□

بیامد یکی تیرش اندر قفا

□

ولیکن من او را به چوبی زنم

□

جز ایشان به بلخ اندرون نیست کس

□

گر ثور چو عقرب نشدی ناقص و بی‌چشم

□

تبارک‌الله معیار رای عالی تو

□

چنو حلقه کرد آن کمند بتاب

□

مکش سر ز رایی که به خرد زند

□

کعبه‌ی دهلیز شه چو دید فصیلش

□

در رزم اجل ز کوشش تو

□

مگر به سایه‌ی او برنشاندش تقدیر

□

آمرزش خویش یارشان کن

□

نی بینش دیده بان بافسوس

□

از شکاف در برون جستند و رفت

□

ورا شهریار زمین خواندند

□

بی منت آبی نمی‌گردد روان

□

که بدان تدبیر اسباب سماست

□

قیمت خود را ندانی احمقیست

□

می‌نماید بی حجابی اندرو

□

منتهی در منتها آخر رسید

□

لابد تو کشی، که از تو زادم

□

آن دعااش می‌رود تا ذوالجلال

□

جهانجوی تیغ از میان برکشید

□

دید صد شق قمر باور نکرد

□

برهان قاطع است زبان چو خنجرم

□

چه گنه دارد جهانهای فراخ

□

همه ادبارها اقبال گردد

□

تا بیارد آن رقاق و قاز را

□

به جان زریر آن نبرده سوار

□

گشت او سلطان و قطب العارفین

□

برفتند شادان بر نامدار

□

گشت او سلطان سلطانان داد

□

زانک نوعی انتقامست انتظار

□

سوی این روپوشها زان مایلی

□

دل به رضوان و ثواب آن دهند

□

عقل موشی خود کیست ای ارجمند

□

کنون چون برفتی به که اسپردیم

□

روزگاری باشدش جهل و عمی

□

به جان زریر آن نبرده سوار

□

پس برون کارگه پوشیدگیست

□

نیست خطا بل سخنی بی‌ریاست

□

پس شوی مستغنی از گل می‌روی

□

که نه خوردش به خاطر ماند و نه خفت

□

این گرفتن را نبینی از غرور

□

چنان کز دگر سو برون کرد سر

□

حزم را سیلاب کی اندر ربود

□

بپوشم به رزم آهنینه قبای

□

این زمان یا ام موسی ارضعی

□

ربی الاعلی از آن رو می‌زنیم

□

زانک این دانش نداند آن طریق

□

تا که تخم خویش‌بینی را نکشت

□

روزگارک برد و روزش دیر شد

□

چراغ جهان افسر لشکرا

□

این‌چنین لقمه رسیده تا دهان

□

به بار اندرون گوهر و زر و سیم

□

ماهیی گر خشم می‌گیرد ز آب

□

برخاست لا ز پیش به الا دراوفتاد

□

جان مسکینم درین گرما و سوز

□

که اینجا با گلی خو کرد و سروی

□

آن جزای کارزار و محنتیست

□

کیان را به هر جای پیروز کرد

□

عرش و فرشش جمله در زیر نظر

□

همه از در گنج و گاه و کلاه

□

شمع روی یار را پروانه‌اند

□

زین تن خاکی که در آبی رسی

□

نه پی ذوقی حیات مستلذ

□

ترک و هندو شهره گردد زان گروه

□

زانک سوگند آن کژان را سنتیست

□

نبرده کیانزاده پور زریر

□

چاره‌ای بر وی نیارد برد دست

□

فرستاد هرسو به کشور سپاه

□

جان ما را هم بدل کن از خبث

□

پر از بخار خمار است و چشم خواب آلود

□

هر چه گیری تو مرض را آلتی

□

که خویش اندر هلاک خویش کوشی

□

خر برفت آغاز کرد اندر حنین

□

بخشایش خود نثارشان کن

□

جز بدستوری نیاید رافضی

□

ورا نامدار زمین خواندند

□

شه عدو او بود نبود محب

□

تا ببندم بهر توبه صد کمر

□

گوید ای جان من نیارم آمدن

□

بار بر گیرند و بخشندت خوشی

□

کارهاات ابتر و نان تو خام

□

چرا داد باید به هامال باژ

□

کلک دل با قبض و بسطی زین بنان

□

همه بلخ ازو گشت زیر و زبر

□

لیک از اشتر نبیند غیر پشم

□

که همه سیم و زر و مال بار سفر است

□

معده‌ی حیوان همیشه پوست‌جوست

□

که بیرون آی و بر کون ومکان تاز

□

آمده که انا ذهبنا نستبق

□

سرگشته برون شتافت چون دود

□

از جهالت قلب را کم گوی خوش

□

ز لشکر نماند سواری به جای

□

چون مقیم چشم نامد روز و شب

□

که از آنچ می‌خوری ما را بده

□

بی‌وفایی چون روا داری نمود

□

پوستین بهر دی آمد نه بهار

□

زان دم جان در دل او گل شکفت

□

شد آن خسرو شاهزاده روا

□

نیست بر وی شیخ و مقبول خداست

□

کجا روم را سربسر افسرست

□

شب نیم روزم که تابم در جهان

□

چون نیارد بر درخت از بن چه باشد جز حطب؟

□

نیست ای فرعون بی الهام گیج

□

هوس را ره نیابم در دل خویش

□

یونس محجوب از نور صبوح

□

ور نیست منش حیات دادم

□

تا بظنوا انهم قد کذبوا

□

چنان کز دگر سو برون کرد سر

□

چون نیابد از دهان ما بخور

□

گشت آویزان رسن در چاه من

□

که لیمست و نسازد نیکویش

□

کی سوی صید و شکار خوش دود

□

رنجها در کار او بس برده‌ای

□

همی گشت هر سو به گرد جهان

□

دادمت سرمایه هین بنمای سود

□

سپه را به فرخ پشوتن سپرد

□

که دلم با برگ و جانم متقیست

□

تا به پیش او صفات نفس کافر گویمی

□

کی توان بربط زدن در پیش کر

□

که او را نیست بازو بند یاقوت

□

واکشد از گل ترا باشد عدو

□

که بیرون شود پیش این پیل مست

□

او به شهوت التفاتی کی کند

□

که گیرند عبرت همه برزنم

□

بهر بو القوا علی وجه ابی

□

آن چنان جان حرص را نبود تبع

□

از فزونی آمد و شد در کمی

□

او چرا با من کند برعکس کین

□

کدخدای ملکت و کار منی

□

پذیره نیارد شدن آفتاب

□

تا بمالی این جفا در رویشان

□

چنان پتک پولاد آهنگران

□

بر مکن تو خویش را از بیخ و بن

□

نیست اندر همه عالم نه محال و نه مجاز

□

نیست دلبر لا احب افلین

□

برفت از کار او یکباره سرپوش

□

چون چراغ خفیه اندر زیر طشت

□

که پیل حرون بر صف خود زند

□

می‌بداند ترک می‌گوید چرا

□

ز بیشه لب چشمه‌یی برگزید

□

از جهتهای دگر پر عایده‌ست

□

انت کالماء و نحن کالرحا

□

از کجا دانند اصحاب رشد

□

شمه‌ای واگو از آنچ دیده‌ای

□

هرچه آن حادث دو پاره می‌کنم

□

زنهار نخواست جز وبا را

□

برگ حس را از درخت افشان کنم

□

دهن پر ز آواز و دل پر ز خون

□

چشم من خفته دلم در فتح باب

□

امروز دریغ است همه ماحضر من

□

آدمی سر بر زند بی والدین

□

هزاران دشنه‌اش بنهاد در دست

□

کین نبودست آنک می‌پنداشتند

□

که گیرند عبرت همه بر زنم

□

بینی و گوش و لبانتان بر کنم

□

بهشتم به رویین دژ آید سپاه

□

مر غلام خویش را سازد امام

□

سالها شد با سگی در مانده‌ای

□

نور رویش بی جهان و در جهات

□

تا بیابد نخل قامتها و بر

□

او مگر مر خرس را هم‌جنس بود

□

چو واجبست مقادیر امر شوری را

□

تا که حیران ماند از ما زید و بکر

□

برفتند با گرز و رومی کلاه

□

از صفیری بانگ محبوبی شنید

□

وین تیره جسد لیف درشت و خس و خار است

□

تا کنم بر جمله میرانت امیر

□

زلالش همچو خاک خضر جان بخش

□

کی بنفشه عهد بندد با سمن

□

از آهنگ‌داران همینند و بس

□

که شد ماه را راه رفتن به رنج

□

چراغ جهان افشر لشکرا

□

در تصرف دایما من باقیم

□

خشم بتر خاصه از رب رحیم

□

وگر پوست بر تن کسی را بکفت

□

آفتاب او را نیارد سوختن

□

تا بگوید او علامتهای رخت

□

چه بینی مرا اندرین روی کار

□

که ایدر فرستد ترا در خورت

□

ز دیوان بیامد دو رخساره زرد

□

اندرین پستی چه بر چفسیده‌ای

□

در برکشی رواست ببر در کشی هلا

□

فرستاد با نامور دخترش

□

ولی نازک تراشی ده قلم را

□

در حق پاکی حق آلایش است

□

پیمودن آن پایه مقاییس همم را

□

میانش پر از در خوشاب کرد

□

بدان تا سزاوار این رنج کیست

□

تو چرا بی‌جرم می‌بری پیم

□

ای گمان برده که خوب و فایقی

□

کجا خواهم اندر جهان جای جست

□

گفت دینارم بده ای با خرد

□

لیک در باطن همانم که بدم

□

در قبضه‌ی شمشیر نشاندی دبران را

□

همان نیز نادیده اندر نهفت

□

یکی کوه دیدش سراندر هوا

□

حزم را خود صبر آمد پا و دست

□

بر صراط از آتش دوزخ برات

□

برین خستگیها بر آزار کیست

□

به خویش از وصل یار افسانه می‌گفت

□

تا که با شیرت بگیرم من قرار

□

سجده‌کنان بر زمین نهاد جبین را

□

پسر زار کشته به پیکان تیر

□

سپاهی بیاراست خوب و گزین

□

چون جدا شد از بشر روح و بصر

□

پیشوا و رهنمای گلستان

□

خروشی برآورد بر سان شیر

□

بنده‌ی بنده‌ی خود آید مدتی

□

من نخواهم کرد زندان مرده را

□

وگرنه کی به غبارش رسد سوار ذکا

□

نهادند زرین یکی زیرگاه

□

چرا داد باید به هامال باژ

□

هر که در وی رفت او او می‌شود

□

که تا چو خوشه سر خلق بدرود ز قفا

□

وزو دار تا زنده باشی سپاس

□

به خدمتکاریش درکار باشید

□

و آن سلیمان‌جوی را هر دو بود

□

نی دیده کشی ز چشم جاسوس

□

وگر زنده از رزم برگشتن است

□

نپرسی نداری به دل داد را

□

هم وی اندر چشم یعقوبی چو حور

□

گفت آوه چیست این فحل فرید

□

به خاک اندر آمد همانگه سرش

□

سورة الانعام در ذکر اجل

□

هیچ قرنی را خدا رسوا نکرد

□

نباشد، همچنان باشی مکرم

□

ز اوج بزرگی به خواری شدند

□

کیان را به هر جای پیروز کرد

□

چند گفتم ژاژ و بیهوده ترا

□

شاخ جهل تو را بپیراید

□

نباید ز گشتاسپ منشور جست

□

باو در گفتگو، با من خموش است

□

صحت و زور دل و قوت بود

□

زبانش امتی گو تا قیامت

□

همی پر و پیکانش در خون کشید

□

نبرده کیان زاده پور زریر

□

نفس مکارست مکری زایدت

□

خانه از غیر خدا پرداخته

□

به خوبی ز هر اختری بهره داشت

□

تلخ شد ما را از آن تحویل کام

□

می‌نجستش تا ندید او را بدشت

□

تو در بند آنی که خر پروی

□

سخن چون به یاد آوری هوش دار

□

به یزدان گوای منست آهنم

□

لیک پرش در شکست افتد مدام

□

هزار عیدت و عیدیت باد هر روزه

□

بد و نیک چندی بباید شمرد

□

به یاری بر گزیدی کوهکن را

□

کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل

□

بقاء سمسمة فی کیر حداد

□

ز گیتی نیامد بروبر گزند

□

شد آن خسرو شاهزاده فنا

□

پس بپرسیدند چون بد ماجرا

□

کز امانت رست هر تاج و لوا

□

از آرایش بندگی گشته‌ای

□

در میانه گریه‌ای بر وی فتاد

□

بر پرید از چاه بر ایوان جاه

□

چو در روی دشمن بود روی تو

□

چه خاک و چه گوهرمرا در نهفت

□

که چندین چه باشی تو اندر نهفت

□

باز پرسش در خلا از حال او

□

بشناسی که چیستش آغاز

□

تن از دست آهنگران بستدم

□

در او گلهای رنگارنگ رسته

□

قرض تو کردی ز که خواهد گرو

□

شناسد هر که او گردون شناسست

□

یکی بنده بودش نه بیگانه بود

□

همی راز گفت از بد روزگار

□

بی‌ره و بی‌یار افتی در مضیق

□

وانک دریا دید او بی‌غش بود

□

سواری نبینی چو اسفندیار

□

خویشتن را بهر کور آراستی

□

من وفور الالتباس المشتبک

□

چو سعدی سخن گوی ورنه خموش

□

که هرگز به گیتی مبیناد کام

□

که بیرون شود پیش این پیل مست

□

دور بودن از مصاف و از سنان

□

وزین حواس که گفتم رهی گشاد به جان

□

نگیرد ورا رستم اندر فریب

□

که نقشم را تواند کردن ادراک

□

مادر فرزند دارد صد ازیز

□

گه آن می‌گفت با بلبل سرودی

□

تنش را ز تنگی نکردی زیان

□

ندارم ز مرز خزر هیچ باک

□

چون بود در پیش سگ انبان آرد

□

اختیار این نمازم شد روان

□

خردمند گرد گذشته نگشت

□

عاقبت با آب ضد چون میشود

□

که قرین شد نام اعظم با اقل

□

کدام سرو به بالای تست در بستان؟

□

تن پاک و جان ترا سودمند

□

چه بینی مرا اندرین روی کار

□

آیت اشفقن ان یحملنها

□

غزل زلفک سیاه چو قیر

□

دل شاه گیتی چو گل بر شگفت

□

از این بگذشته صنعت آزماییست

□

چشم جانت چون بماندست آن طرف

□

راهی به س عاقبت اکنون مخیری

□

ازان جایگه رفت سوی شغاد

□

کنون چون برفتی بکه اسپردیم

□

عادت شیرین خود افزون کنی

□

خوف نبود وصف یزدان ای عزیز

□

ز ما بود بر ما بد آسمان

□

وین مرض در نفس هر مخلوق هست

□

آزمودی که چنین می‌بایدش

□

به صبرت فراموش گردد گناه

□

کنم روز روشن بروبر سیاه

□

از آهنگ‌داران همینند بس

□

خلق را من دزد جامه دیده‌ام

□

دشمن جانی است او آن بچه را نی دوستدار

□

به شاهی بران نامدار زمین

□

چسان آسود با فرهاد مسکین

□

جان نو آمد که جسم آن بدند

□

دری پیش من آوردند سفتم

□

سخن گفتن پهلوانی گرفت

□

بریزند در آب و در ماهتاب

□

ای دل ما خاندان و منزلش

□

صد هزاران خشم از تو می‌دمد

□

کجا گشته بودم ازو ناسپاس

□

کرد خود را در کهین نقشی نورد

□

که مثال این دو پنبه‌ست و شرار

□

خرم تنی که زنده کند نام جاودان

□

به گیتی بماند ترا یادگار

□

همی گشت هر سو به گرد جهان

□

فخر رازی رازدان دین بدی

□

اندر حمل به عدل توانا شد

□

ابا یاره و طوق و با فر و تاج

□

نه تنها لب که سیب غبغبش را

□

چون نمی‌ماند تو آن را برق گیر

□

به هفت ساله دهد بخت و دولت از هفتاد

□

به کار آور آن ترجمان مرا

□

ندانم که آزردن از بهر چیست

□

مرده‌ای را می‌رود ظاهر چنین

□

هر درختی از قدومش نیک‌بخت

□

ز خاک سیاه اندر آمد به زین

□

زانک تو اولیتری اندر حنین

□

چون کبوتر سوی تو آید شها

□

وگر هیچ کس را نیاید پسند

□

ز بر مشک سارا همی بیختند

□

چنانچون بود از در کارزار

□

کام شیرین تو اند ای کامران

□

همچو مردان صف‌شکن گر جان پاکت صفدر است

□

بجویم همی رای و پیوند تو

□

به زیر لب نثار یار می‌کرد

□

نور دید و بست آن سو بار را

□

خرم کسی شود مگر از موت غافلی

□

ز هرگونه‌یی چیز بسیار داد

□

جهان شد پر از راه و آیین اوی

□

گرچه در زهدست باشد خوش تنگ

□

پیر اندر خشت می‌بیند همه

□

ز من نشنود سرد هرگز سخن

□

از زمین در عرصه‌ی واسع شوی

□

صورتش دیدند شمعی بی‌لگن

□

که سعیش از همه بیشست و حظش از همه کم

□

جهان شد ز گرد سواران سپاه

□

بدو بخشم این تاج و تخت و کلاه

□

در طریق عشق محراب ایاز

□

سخنت سوی خردمند محال و هدر است

□

ز گفته پشیمانی آمد برش

□

ز خطش دور ایمان را حصاری

□

زود زاری کن طلب کن اغتفار

□

درین خون خوردنم غمخواریی کن

□

مبر پیش دیبای چینی تبر

□

پذیره نیارد شدن آفتاب

□

چون همه صافست بگشاید رواست

□

تا شوم من گوی آن خوش صولجان

□

نشیبی ز افگنده بالا کنند

□

جز زبون و جز که قانع نیستیم

□

صوفیا خوش پهن بگشا گوش جان

□

پلنگ از زدن کینه ورتر شود

□

چو من تاختن را ببندم کمر

□

بیاورد چیزی که بد خوردنی

□

علمهای نادره یابی ز جیب

□

چشم کرده در سر کار پسر

□

پر از خاک شد کاخ و دیوان او

□

دوانیدی به خدمت سد حشر بیش

□

خود نمکسار معانی دیگرست

□

کجا هرگز زمین آباد بودی

□

سرو پای داراب را بنگرید

□

پر از خون دل و چهره چون آفتاب

□

از چنین ماران بسی پیچیده‌اند

□

من ویم اندر حقیقت او منم

□

به تنها برفتم به مازندران

□

پس یقین را باز داند او ز شک

□

عیش‌ها کردی درون آب چغز

□

نگون بخت جاهل چه در خورد ماست؟

□

بسازی ابر تخت بر بدخوی

□

یکی نامه کردست زی من چنین

□

یا مگر از قبه‌ی پر طنگ بود

□

همه وعده‌ی او سراسر هباست

□

ز آهستگی هم ز بایستگی

□

به عشق آویز و عشق از دست مگذار

□

عین کفران را انابت ساخته

□

کند در جستن نخجیر پرواز

□

نبیره‌ی جهاندار رویین تنم

□

که با نیو گشتاسپ همراه بود

□

از کرم گرچه ز حاجت او بریست

□

نفس انثی را خرد سالب بود

□

ز دشمن همی داشت گیتی نگاه

□

ملک نمرودی به پر برهم زنم

□

کف‌زنان بودند بی‌این دست و پا

□

که بینم تو را در چنین پایه‌ای

□

ازان دشت خرم نشاید گذشت

□

همی جست پرخاش زان انجمن

□

ما له غیر الاله من مغیث

□

باد چندان که اگر بشمرد امکان دارد

□

برو تیره شد رای چرخ بلند

□

سیه ماری چو زلفت بر سر اوست

□

چون بجویی جملگی آثار اوست

□

بدار از جستجوی چون و چه دست

□

همه یاد کرد آنچ دید و شنید

□

بدین خنجر تیز شد بی‌بها

□

خواه گلگونه نه و خواهی مداد

□

مانده مرغ حرصشان بی‌چینه‌ای

□

چو دل تیره باشد کجا بگذرد

□

من به نام حق سپردم جان و تن

□

که گشاید صبر کردن صدر را

□

که اهل فضل طوافش کنند چون پرگار

□

جوان پیر گردد به تن بی‌گمان

□

بیامد ز پیش پدر گونه زرد

□

دست زد چون مدعی در دامنش

□

جو نسپرده است پای تو خر با بار

□

همین روز را سودمند آیدش

□

بیان کردم سخنهای هوایی

□

حکمت بالغ بخواند چون مسیح

□

بعد از نماز باز سر خانمان شود

□

که گوید جز آن را نشاید ستود

□

همی بر سر یکدگر کوفتند

□

کوری او بر مناره رو بگو

□

گویم صفات آن صمد با نطق درانبار من

□

که از شاه ایران گزند آیدم

□

صورت از معنی قریبست و بعید

□

چون نبود از وافیان در عهد خلد

□

هم بر آن گونه که گلگونه کند روی نگار

□

به نخچیرگه هرک بد بیش و کم

□

همه برگ او زیب و فر آمدست

□

جان این کشتن نباتست و حصاد

□

ز کیخسرو ز نوشروان دریغا

□

به فرمان برین چاره افسون کنم

□

به قدر وسع هر یک شد شکر ریز

□

تا کند رحمت به تو هر دم نزول

□

به صولتت علم کفر در نگونساری

□

نشستن گهش را ستونها بلور

□

چنان چون بباید به آیین و داد

□

خوش بپرس امروز این بیمار را

□

هست آن ظلمت به نزد عقل هشیاران صیام

□

ز کار آن گزیند کجا در خور است

□

پیش آن فریادرس فریاد کن

□

آخرش رسوا و اول با فروغ

□

شب شراب نیرزد به بامداد خمار

□

بیامد صلیبی گرفته به مشت

□

همی ماند از کار اختر شگفت

□

تا بدان مرسل شدند امت شتاب

□

از محنت شهریت غریب تو به آزار

□

به گرز گرانش بمالم دو گوش

□

نگفتم پیش آنان وای اینان

□

بازگشت آن زر بکان خود نشست

□

ارفق بمن اضحی الیک فقیرا

□

رو در افتادی ز خنده کردنش

□

چو اردیبهشت آفتاب از بره

□

بی‌ندایی می‌کنیم آخر چرا

□

سوی مردار چه گردم نه چو زاغم نه چو خادم

□

کوست سوی نیست اسپی راهوار

□

با چنین صد تخم غفلت کاشتن

□

هر یکی حاکی حال خوش بود

□

در توبه کوبان که فریاد رس

□

در تانی بر دهد تفریج را

□

ببزم اندرون ابر بخشنده اوست

□

کان تریاقست و بی‌اضرار شد

□

در غرور خود مکن بیهوده چندینی شتاب

□

تا نگوید کس که آن جو راکدست

□

وزان پس با جمالم عشق می‌باز

□

کین گمان داری تو بر شه‌زاده‌ای

□

و حافاتها لا اعشبت ورق الخضر

□

وی خیال راست‌بینت همنشین وحی ناب

□

بدخو زمانه، خواهش و نه زاره

□

همه در قعر بحر «لا» انداز

□

بجز آن برج و بارو را نمی‌دانم نمی‌دانم

□

خلاف نیست که آن از حرارت جگرست

□

روح را در قعر گلخن می‌نهد

□

از پی عقد بر مسیح مبند

□

ثبات از خردمندی و رای نیست

□

وگر نسیم نوالش گذر کند بر بر

□

کسی را که دانست عیب و عوارش

□

اهل بیت خویش را گشتستی از طغیان مجن

□

خواهی سوی بحرش برو خواهی به سوی بر

□

وی گفته چرخ جود ترا مالک الرقاب

□

مجره صولجان آسمان کوی

□

چون ندارد نور چون خورشید و مه نجم سها

□

که بعد از این متفرق شوند اطیارش

□

منصور به دولتش کتایب

□

نور و شادی و بهی نیست در این معدن

□

شد سهل به فر تو ازین خوردن مسهل

□

پیکان پران آمده از لامکان از لامکان

□

از رای تو اجازت یابد گر آفتاب

□

عیب نبود این بود کار رسول

□

شعله شعله چو نار خواهد کرد

□

وگر خامشی نقش گرماوه‌ای

□

باران کمان بی‌بخار باشد

□

نکند جز که بیان علی از بند رهاش

□

از روزگار دست بشو روز کار گیر

□

صد دیده بگشاده به هم چون دیده‌بان سبحانه

□

حریف خویش بشناسد مقامر

□

دو استاد هنرمند گرامی

□

علمش چو فلک ساحت ارکان ضیا کرد

□

بر آن آیین که باشد رسم ابدال

□

زرشک روز بد اندیش تو سیاه چو قیر

□

بگریخته سوی بتان شد این عام

□

در کف بدخواه تو الماس گردد نسترن

□

آنک محمولست در بحر اوست کس

□

قصبش پای‌مزد اکسون باد

□

بس که از شرم آب شد بیچاره پیر

□

از پی ایوان این شه چرخ خود کیوان بماند

□

مگر به صاحب دیوان عالم عادل

□

بی‌نیازش کنی به جامه و زر

□

بیخ مر آن را به زیر خاک در آهون

□

مدحت همه محنت شد وافسر همه افسار

□

اندر دل پر غدر تو دخان است

□

نصی که بی‌تکلف برهان مبرهنست

□

که نقش آن صنم بر سنگ بنگاشت

□

زین بلعجبی چنانکه دانی

□

آنکه اخلاقش پسندیدست و اوصافش گزین

□

تا چیست وزن و قافیه چون برده‌ای به کار

□

گفتا تو را بس است یکی شاخسار من

□

که جان دریست در خلقت ز بهر زینت جانان

□

کردشان مرجوم چون خود آن سخوط

□

چرخ را گنج تمنا و مجال طلبست

□

گرچه یکتا باشد آن دو در اثر

□

همچنان باشد که از جاهل دوصد کشور برند

□

به از سود و سرمایه دادن ز دست

□

خلاف او فساد کون و جوهر

□

برون افگن از سر خمار شبانه

□

لاجرم هست درین وقت ز گردون سپران

□

گه باغ و حوض سازی و گه منظر و سرا

□

چنان که دیده‌ی خوبان ز عنبرین چادر

□

و گر داری نصیب جان ما کو

□

از عفو نهی تاجی، بر تارک عصیانها

□

بهر نااهل و اهلی می‌زنم دست

□

زیر فیضی کز آسمان زبرست

□

به فعل خویش گرفتار و ، ما گرفتاریم؟

□

عطای عالم ذل و نیاز گشت عطاش

□

نصرت از وی خواه نه از عم و خال

□

خهی به عزم و سیاست کمال و زیور جود

□

آن یکی خالی و این پر مال مال

□

دارد سخن و دهان ندارد

□

بخور ببخش بده ای که می‌توانی هان

□

در غم یوسفی کش او پسرست

□

به قول جهان تو نداری کمال

□

دانشت جفت یمین و دولتت جفت یسار

□

جای آسانی و شادی دیگر است

□

از قضا سعی بیشتر دارد

□

که آمد پره‌اش بال فرشته

□

داده به باد خرمنهای قدیم ما

□

صبوحش تا قیامت در حسابست

□

آب ناخورده پیشیار گرفت

□

خدای است و ما بندگان، لاجرم

□

بخت تو هست همچو وقت سحر

□

لابه و سجده همی‌کرد او چو مست

□

در هرچه بکوشید نصیبش ظفر آمد

□

گر نبرم سر بود عین خطا

□

ورنه عالم تهی از کرده‌ی بوسفیان نیست

□

که معنی بود صورت خوب را

□

ناله‌ی حاسدت چو ناله‌ی زیر

□

هر دو یکی نیستند سوی حکیمان

□

آه اگر در منزلی ما صید گورستان شویم

□

بر سر کاسه‌ی سر خوانچه‌ی زر می‌آرد

□

اگر چند اندر اقصای کمالست

□

تا منجم‌را دو چشم اندر فلک ناظر شود

□

مقتدای فتوی صاحبقرانی آمدست

□

گر همین صورتی و القابی

□

در همه کاری چون حلم درنگش بسیار

□

نه زمان و نه مکان و نه مکین

□

کوه کوه از تو معاصی به کرم در گذرانم

□

رو رو ای جان زود زنجیری بیار

□

آن یار ناگزیر و رفیق سخن‌گزار

□

یک یهودی خود نماند در جهان

□

تسبیح شده از دهن مرغ مر آن را

□

خنک رهروی را که آگاهی است

□

بر من جوی ز منت احسان روزگار

□

علم نکوتر، زعلم ساز حمایل

□

سود ندارد که من عرش بسنجم به من

□

این شر باز داشتت از خیر خیره خیر

□

از بیم سرکشان شده دستار روزگار

□

زین نیز بتر باشدشان نابنوایی

□

دیده‌ها همچو نار خواهد کرد

□

تکاور مرکبش را پی بریدند

□

رای ترا آفتاب زیر نگین است

□

کس علم به عالم جز از مجسم

□

آسمان گنبد زرین شود از یک شررش

□

تا بلا زیشان بگشتی باز پس

□

که دین و ملت ازو جفت نصرتست وبهاست

□

هیچ چیزی همچو سایه‌ی همرهان

□

همچو انگور سیه بر همه گردون کوکب

□

خلق آفاق بماند طرفی نامعدود

□

که سرخویش فلانی چه به هنگام گرفت

□

نتواند که رهد هیچ حکیم آسان

□

ور به دنیا تکیه داری هست دنیا را زوال

□

دولتی کین زمان همی‌یابم

□

در تتق یابد ز گرد کارزارت

□

بر تن و بر جانت کردگار مرا

□

عقل را بینی قلم بشکسته در صدر رضا

□

همه سرچشمه‌ها آنجاست آنجا

□

شب و خورشید بهم هر دو کجا آید راست

□

گر بروی بر پی او گام‌گام

□

تا چه برداشتم از بوسه و هر چیزی بر

□

داشتش آن دم چو بی‌جرمان عزیز

□

قلزم همت تو موج سرور

□

بوی نانم برد تا صدر جنان

□

چه چیز است اندرین دلها که دلها را نوان دارد

□

که امروز تخم ارادت نکاشت

□

همچنین سال و مه مکرم باد

□

کاندر دلش نشسته بود دشمنش

□

که فخر عالمی ای راد کف خوب کمان

□

کز چشم حقیقت سپر سر صفااند

□

طره‌ی شب نیزه‌ی فوج زمان را پر چمست

□

آشفته شده طبعش، هم مائی و هم ناری

□

بر از آتش و آب و خاک و هواست

□

به عدل و عفو و کرم کوش و در صلاح افزای

□

باد از آن در مسیر مخمورست

□

مر راز چرخ را جز از این نامه برمخوان

□

سپاس از خداوند کباد و شادم

□

زانک هر طالب به مطلوبی سزاست

□

گفت یک بدره‌ی زر فکر کن و ریش مخار

□

چشم بنهادند و آن را منتظر

□

تا برآن نامه‌ی او نام تو عنوان نشود

□

محبوبش آرزوی دل اندر کنار کرد

□

ز عدل او نبرد شور و فتنه رنج سهر

□

مرغ مسمن خور و ماء معین

□

پشت منمای و زان ژاژ مکن دل را تنگ

□

زبان اکنون بر استغفار دارم

□

چه یکی تن چه صدهزار هزار

□

بدو در صورت جسمی بدین سان گشته اندروا

□

شخص خود را همچو کلکی زرد و لاغر کرده‌اند

□

حساب جنگ شیر و اژدها کرد

□

چمن صحن تو چو ارکان چار

□

جز طاعت و حب آل یاسین

□

و آن ز نهمت وصل نادیده قرین شد با بصر

□

بر جهند از خاک زشت و خوب تیز

□

آنچه آن با چشم افعی از زمرد می‌رود

□

بعد از آن کامیخت معنی با ثری

□

شاکر افضال تو اندر خلا و اندر ملا

□

به مدفون یثرب علیه‌السلام

□

بهرام را کلاه و قبا کرد روزگار

□

بر شخص پدید ناورد نیرو

□

طالب جامع کبیر مباش

□

چند چه گوئی که روزگار کند؟

□

زمانه ضرب کند باد همچو ضرب کسور

□

فر و فرمان فریدون را تو کن فرهنگ و هنگ

□

از جمال مدح او ما را نصیبی کن سنا

□

که در حلقم شکر گردد زبانم

□

که خیره است ازو خرمن مه غمامت

□

برکنی تا به سرت بر وزد از علم نسیم

□

بر جمله ز کافر و مسلمان

□

که بدرانند این افلاک را

□

سخطش علت صد خذلانست

□

آن عصا را خرد بشکن ای ضریر

□

حران همی کنند به نظم من اقتدا

□

چو کردی مکافات بر یخ نویس

□

باد را اعتدال جان باشد

□

آن به حلم و علم و حکم و عدل تام

□

روح پر نار و روی چون گلنار

□

عزلت گرفت شاهی خیل‌الطیور یافت

□

به طبعت بنده‌ام وز جانت مامور

□

چون به بازار اندر آید خویشتن رسوا کند

□

سر دندان ترا از بن دندان آرند

□

کدام اقبال کو حاصل ندارد

□

مذهب باطل گرفت بیعت داور شکست

□

چون شنیدی، جز بیاری‌ی تیغ تیز بوالحسن

□

نزدیکی تو به سوی داور

□

وان دوا در نفع هم گمره شود

□

عفو کن وقت ادا دانی ندارم بس ادات

□

کسمانش می‌نهد بر سر ز روی افتخار

□

به گل و مشک اشتباه کند

□

فضل او فضلیست بیرون از شمار

□

بهرام از آن والی اعمال خطیرست

□

که دویدی به هروله چو ظلیم

□

بداده چهره‌ی مه را هزار نور و نوال

□

خوب کرده زشت کردن کار معنی‌دار نیست

□

گر بیفتد برفلک چون دست تو یک فتح باب

□

دنیی و نعیم بی‌قوامش را

□

نه در آن اسباب ملک کیقباد و جم بود

□

عجب کاریست کاری سرسری نیست

□

آن نکوسیرت نیکوسیر نیکوکار

□

شوی جان است و زنش تنت و خرد کابین

□

که اندر بغلها نهد مرگ سورم

□

قطره‌هااش یک به یک میناگرند

□

در هوای تو بحمدالله دلی دارم چو تیر

□

فساد پا به سر چار سوی ارکانی

□

بر رشته‌ی تو خشک‌تر از مغز سوزنند

□

از آنها که من دانم این صد یکی است

□

مسلمست و روا نیست اندر آن تغییر

□

سوی پیامبر، نه نیز سوی فلاطون

□

گر به سینه صد دلستی خون شدستی چون انار

□

ز زخم راندن آن نیش می‌شنود آوا

□

همان کند که به دیوان شهاب چرخ اثیر

□

به جای خیمه و جای رواحل

□

چشم کورانه نبینی روشنی زان توتیا

□

جهان در ملک داد آوازه نو

□

بر خدمت تو در شکم مادر اوفتاد

□

از مشت پر ارزنش یکی ارزن

□

ترک به روی موکل و دیلم

□

تو همان کن کان دو نیکوکار کرد

□

شکل او شد افضل‌الاشکال و هو المستدیر

□

جمیله تتق غیب را ز پیش جمال

□

هر چند کارساز بجز کردگار نیست

□

که تا قیامت ازو در کتب نشان ماند

□

اگر زمانه نداند خدای می‌داند

□

نفسی که ازین داد کریم متعالش

□

آب چشم کافران را کرد چون آب به قم

□

بس به اسداس در زدند اخماس

□

که مسلمان نکند صد یک از آن باکافر

□

چو آهوی ختایی بی گزافه

□

کس را به جهان اکنون جد و پدری نیست

□

سخندانی چنین بی‌توشه تا کی

□

این نه آنرا پاسبان وان هفت این را پرده‌دار

□

رخت بربندد از آنجا افتعال

□

آب گشتی ابر بهمن در هوا همچون مطر

□

سایه‌ی مردان زمرد این دو را

□

چون نام خواجگی تو سلطان نشان رسید

□

خیز گو ابر و کف همت او در نظر آر

□

ز چوب و سنگ چو موسی پیمبر آتش و آب

□

برون حله کن گو درون حشو باش

□

جانش از درد اجل تا جاودان مخمور باد

□

از قوت حجت درستم

□

این چنین اقبال کس را آسمان ندهد نشان

□

تسبیح در حمایت زنار آمده

□

که سعدی درافشاند اگر زر نداشت

□

لیکن به کام اوست دل شاه معتنی

□

ور موافق خواهی ای دجال یک ره سر برآر

□

درست شد به حقیقت که مردم‌آسایی

□

جوانان به نیروی و پیران به رای

□

بر هر که رها شد ز بند گریان؟

□

پتک حجت بر سر اعدای دین حدادوار

□

این چنین کس از چه میترسد، بگو

□

نگه می چه داری ز بهر کسان؟

□

پنجه‌ی پر ز خون مرجان است

□

انده نصب لن و جزم لمست

□

یجترم العبد و یبقی النوال

□

گشاید به فضل و کرم دیگری

□

این خوب قول پخته و خایسته

□

یافته قدر و بلندی صفوت و لطف و وقار

□

که جان روشنم هرگز به ناحقی بیالاید

□

زمین بوس قدر تو جبریل کرد

□

به راغ سبز روی اندر، فرات آب را مجری

□

ز دوزخ دان نهادت را هماره مولد و منشا

□

بسر بر خاک و سر هم بر سر خاک

□

ز دشنام چندان که دانست داد

□

هم بر تو به کار آرد یک روز عوانیش

□

سودها برده ز آثار دلش ماده و نر

□

مرا این مایه بود از کیسه‌ی بخت

□

چو بیچارگان دست بر کش نهاد

□

راه عقبا هر که زانسان رفت او را مرد خوان

□

مر ترا زین شکر نعمت نعمتی دیگر جزا

□

تو شوخ دیده مگس بین که برگرفت طنین را

□

به خلق جهان آفرین کار کن

□

زین تلخ و شور و چرب و خوش و شیرین

□

فخر بر شام و مکه ترکستان

□

من ز بیکاران راهم گر بسی می‌بنگرم

□

که ظلم است در بوم آن بی‌هنر

□

به جود اندر چو بارانها، به خشم اندر چوتندرها

□

هستی اندر حس حیوانی گرو

□

عن الحطاب فی واد عقنقل

□

فشاندند در پای و زر بر سرش

□

همان ساعت برون پرد ز پرهون

□

مهر حیدر بایدت با جان برابر داشتن

□

یک ورق نیست از آن جمله سفید

□

در این دفترت ذکر جاوید هست

□

طالب رفعت مکان باشد

□

بی‌سپاه و لشکرت میری دهم

□

جهانی فضیلت برآور به هیچ

□

همه لطفی و سرتاسر جمالی

□

هنوز اندر آن زشت و تیره وحل

□

اندر صف مجلس به «بگیر» و به «ببر» بر

□

چون نرنجی ز جهان؟ گر نه جهان است عذاب؟

□

بمانند کروبیان صم و بکم

□

نیست به بد بردبار، نیست به بد متهم

□

وا دهد هرچه ملخ کردش فنا

□

جز این موئی ندارم در کیائی

□

از این خوب تر ماجرایی شنو

□

با فلک گردان پیکار کن

□

گنگ ماندست ار چه هستش ده زبان در یک دهن

□

تمام را بدریدیم، بهر یک عنوان

□

خردمند و پاکیزه دین بود مرد

□

ز حال او نظر التفات باز مگیر

□

شادمانی دان به بیداری خود

□

رایش نه از طبیعت و نطقش نه از هوی

□

کلاه خداوندی از سر بنه

□

اگر چند خمیده چون چنبریم

□

چون من و تو کی کند دل بسته در سرو چمن

□

در ششدر فنا فکند چرخ پاک بر

□

پیمبر صفت رحمه‌العالمین

□

زین بازپرس یکسره دانا را

□

آنچنان که پیش تو آن جزو هست

□

پری بنشست و او را نیز بنشاند

□

فزون زانک بارید بر سرش تیغ

□

تا بیابی از سپنجی سیم تیم

□

و گرنه چرخ بایستی چو کیوان مر ترا معدن

□

دولتی جوی، که بیچون و چراست

□

همان نامه را بر سر نیزه بست

□

گر اجازت بود کنم اظهار

□

بی‌جهت دان عالم امر و صفات

□

به یاد توام خودپرستی نماند

□

نشست از بر تخت کو را سزید

□

به چنان جا که کند دارو و درمانم

□

خود قیاسیست برون از مثل سوسن و سیر

□

که هشیار مر مست را خوار دارد

□

کجا کشته شد زیر خم کمند

□

بگسترند زیر چرخ جای او

□

تا ببینی کیست از آل خلیل

□

آزموده رای او در هر مراد

□

جهان شد چو نام تو اندر گذشت

□

که بفروشی بدل زعفران

□

در چهل صبح الاهی طینت پاکش خمیر

□

خانه‌ی بی صحن و سقف و بام بود

□

تو آگه‌تری بی‌شک از چند و چون

□

نشود کم ز دشت خیبر گل

□

وقت موج و حبس بی‌عرصه و سقوف

□

سر دست مردیش بر تافته

□

پذیره شدندش به آیین خویش

□

که این را به چشم سرت دید نتوان

□

زبان ذکر بگشادی بیان هر معما کن

□

شری و بیع زین‌سان کن اگر تو هم از ایشانی

□

چو شیری که از بند گردد یله

□

شاید که بیاموزی، ای خواجه، مر آن را

□

وا رهید از سر کله مانند باز

□

وز چو تو مادرفروش کنک زشت

□

که طوس سپهبد به پیش سپاه

□

وگر همچو نرگس بود پی پیازش

□

ز دست چار مخالف بنای هشت درم

□

ز فال شوم تو، بس خانمان که شد ویران

□

تو گفتی که هاروت نیرنگ ساخت

□

که آبش آشتی دارد به آتش

□

چون نیابد هیچ خود را می‌خورد

□

که مایه‌داران رحمت کنند بر بطال

□

درم داد و دینار و هرگونه چیز

□

در کشندت زیر شر و ولوله

□

چون ز جنت در گذشتی وصف ملک چین مکن

□

وین را بمثل زیر بوریا نیست

□

که آید بر رستم پهلوان

□

مر آفتاب درفشان و ماه تابان را

□

چشم در اصل ضیا مشغول شد

□

از زمین بیگانه عاشق بر سما

□

از آن پس برآشفت به روی سپاه

□

چند برون آردمان چون خیال؟

□

یک منزلند از تک جودش همه قفار

□

سوزنی کن خرقه‌ی دل دوخت کو

□

همان به ربط و رود ننگ و نبرد

□

معاونی رسدت هر زمان به استقبال

□

چشم را چون ابر اشک‌افروز دار

□

به رای روشن و فکر بلیغ و رای رزین

□

چو ناهید در برج خوشه بدی

□

چو در ریزی به خم گوز ارزن

□

بر سر دارت کنم تا از تو گیرند اعتبار

□

پیش خسان همچو کوه بیش کمر بر مبند

□

همان نیز گنجور بودی ورا

□

همش نام پیغمبر رب اعلی

□

هم‌چو مریم میوه‌ی جنت بدید

□

در چه بعدند و در بس المهاد

□

بود روز کین تاجت آید به کار

□

بر خیره مخور، کاتش هرگز نشود نوش

□

دو روی و دو سر باشد چون کاغذ پرگار

□

صد هزاران چون ترا کردم هلاک

□

که هستند بر جان نگهبان من

□

کش بال همای سایبان است

□

وآن صحابه‌ی بیعتی را هم‌قرین

□

گویمت آنچه رفت موی به موی

□

ز شاهان هر آنکس که آن گاه دید

□

بداری زنده بلبل را ز بهر خوب الحانش

□

نیستم لت خوارگیر و قمرباز و باده‌گیر

□

ستیهیدن ندارد سود و سوگند

□

به هستی همو با شدت رهنمای

□

پای بدخواهان ببند و دست نیکان برگشای

□

کو نباشد عاشق ظلمت چو موش

□

صورت زخمی بود نالان شود

□

مر او را ز ایرانیان برگزید

□

ندارد در دو عالم جز به یزدان

□

نفع او اندر درخت و کوه «مما یعرشون»

□

که گل را زندگانی جز دمی نیست

□

هر آنکس که بودند ز ایران سران

□

شمسه‌اش طاق چرخ را زیور

□

چون صبوری داری از چشمه‌ی اله

□

عقرب چرخ را گداخته نیش

□

عماری زرین و فرمانبران

□

گر نکردی به زمین دست الهی رفوم

□

درنده پیش شیر اندر شگالی

□

در برابر بی‌جهت تا دیرگاه

□

کزان گنج بد کشور افروخته

□

طالع میمونش باشد هر زمانی خواستار

□

هم‌چو نخل موم بی‌برگ و ثمر

□

که خلاص روز محنتمان شوی

□

نگارش همه پیکر پهلوای

□

کز جلالش بر فلک سود افسرم

□

مر نوح زمان خویش را سامی

□

که گوئی فارغی از کعبه‌ی دل

□

بسی نامور کشته شد در میان

□

زمین در آب گم گردد ز ثقل جوشن و خفتان

□

جان شرک از باوری حق بریست

□

در ثنا کرد خویشتن‌داری

□

زبان را به نفرین بیاراستند

□

که زی دانا بری بر رسم پاره

□

«شاید بودن کاین صوفیستی»

□

جز به حکم خرد از جور به حکم که جداست

□

خردمند باشید و بی غم بوید

□

پس زنده و طری بود و زیبا

□

وین پسر بر گریه‌شان خندان شده

□

ور نمی‌فرمود زان قلعه حذر

□

که نفرین بود بر تو تا رستخیز

□

فخر تبار طاها و یاسینم

□

به چو بر خالت دیبای سپاهانی

□

ز تند باد حوادث، ز فتنه‌ی طوفان

□

هم اکنون برفتم چو باد از برش

□

که مبادا شود این سقف مقرنس مختل

□

حیله‌ات باد تهی پیمودنیست

□

آسوده مباش تا نرنجی

□

به سر برنهادند زرین کلاه

□

ز اول مگر که ذل و سرانجام وای مام

□

چو اسپ لانه سرافشان و بی‌عنان شده‌ای

□

چگونه زار همی‌گرید ابر روز بهار

□

سزد زو که آواز فرخ نهد

□

به پیغمبری اوفتاد از شبانی

□

که عقول خلق زان کان یک جوست

□

من نه عکسم هم‌حدیث و هم‌رهم

□

بد و نیک باید که دارد نگاه

□

جز که خالی کردن از شویان وطن

□

تو را اکنون که حاصل بر سر شستی

□

گفت خامش کیسه‌ی شکر بجاست

□

شد از گرد گیتی سراسر سیاه

□

که چو بزم ملک آنجا نه نشانست و نه نام

□

اندک اندک فهم گشتش نیک و بد

□

تاج قیصر به زیر پای آرم

□

مگر باز خواهیم زوکین شاه

□

نرفتی یک قدم با اهل ایمان در ره ایمان؟

□

که با زادی و با مال و جهازی

□

خدای کردگار غیب دانت

□

که کودک جوان بود و گشته سترگ

□

خویشتن را سغبه گشتی تکیه کردی بر هوا

□

از جمادی جان کرا باشد رجا

□

شیر را تا بر گله‌ی گوران جهد

□

بپیچید و رنگ رخش زرد شد

□

حیلت مسگال ایچ و حذر دار ز محتال

□

برخویشتن خود از چه نبخشائی؟

□

این گره را زان گره نشناختی

□

بخندید زو کشور و لشکرش

□

بانگ تو مضطرش جهاند از خواب

□

کن ز خاک پایی مردی چشم تیز

□

ماندمش هم برآن قرار نخست

□

پسندیده با موبد نیک خواه

□

شاد چگونه کنند خون رزانم؟

□

امروز، به محشر آن فروخوانی

□

مدد عمر دیر یاز فرست

□

بسی سر به خاک اندر آگنده شد

□

در کشتن این، قصد همه اهل قرانست

□

که در آید با تو در قعر لحد

□

هم نگردد مثنوی چندین دراز

□

سخن یادگیری همه در بدر

□

زود کند گشت زمان چون حناش

□

ز روزگار بزاید ز ماده‌ای و نری

□

من اگر آهنم، تو گر پولاد

□

نیاید مگر کشتن و سرزنش

□

چه داند رسم لطف و شیوه بخشش قهستانی

□

هیبت شه مانع آید زان نحوس

□

آنرا مپرست کان نماند

□

همی‌آمدش کار دشوار خوار

□

آب همی کوبی ای رفیق به هاون

□

ز دست دیو و من بر کوهساری

□

که از جهل تو حجت سوی تو آمد نمی‌یارد

□

بیامد کشنده سبک پرشتاب

□

بیهوده هیچ سیل نیاید سوی غدیر

□

که نیارد کرد کس بر کس ستم

□

مهره زو دارد ویست استاد نرد

□

جهاندیده و گرد و زیبافرست

□

در باغ و زو برآمد قومی همه ملاعین

□

با نان خشک قلیه‌ی هارونی

□

گل دوشینه یکشب ماند و پژمرد

□

که اویست بر نیک و بد رهنمای

□

که شود حایل خورشید و بصر هیأت ماه

□

شد به خواب اندر همانجا منظرش

□

کافرینها بر آفرینش او

□

کزین تخمه‌ی گیتی کسی نشمرد

□

نام چه صالح و چه اسمعیل

□

تا روز ضرورت بدو پناهی

□

شد از کیمیای سخن سحر گستر

□

دلش تنگ شد خامشی برگزید

□

کس نگذارد بدان چون بچه بایست شاد

□

که ز اسیبش بود چندین بها

□

بی‌قفس کش کی قفس باشد روان

□

یکی این جهانی یکی آن جهانی

□

این است قوی‌تر افتخارم

□

در نیاید در حواس و در بیان

□

خویشتن را در بلا انداختیم

□

از ماهیی شناسم ثعبانی

□

بر سر قدر تو گوهرهای خود کردی نثار

□

رفت زان سان که نیاردشان به یاد

□

پارسی‌زادگان رسند به رنج

□

اگر ز هول قیامت بدل همی ترسی؟

□

حبر سیاه و قلم نبید و پیاله

□

فابتغوا ذا القلب فی‌تدبیر کم

□

برهنه چون کنی عورت به بازار؟

□

بگذشت بر تو چرخ و زمانه به مبهمی

□

زیرش درست باشد، بم استوار باشد

□

استعانت جوید او زین انسیان

□

گنج جو و از گنج آبادان کنش

□

نهاده است بی‌آب رخ چون رخامی

□

که بر راه آن رهبر بی‌نظیرم

□

گاه مهمان مور زیر زمین

□

گر سند خواهند، باید کرد جعل

□

به دستوری کاردار علی

□

که همه وصف ضمیر تو بر آن تومار است

□

زرد بودم چو کلک لاغر تو

□

فرش افکنده چرخ ازرق را

□

ندیدم کار او را پود و تاری

□

داده است نوید عطا ینالم»

□

ولیکن چون سناییشان سنا کو

□

نحس و فقر آن دو راست دامنگیر

□

چه بری روز به خواب و خور خرواری؟

□

که اصلی هست جان‌ها را که سوی او شود جان‌ها

□

در جهان تا تو ولادتگاه چونین سروری

□

از گناه و جرم گفتن هیچ چیز

□

خردتر از سرمه‌گر از آهنی

□

این مایه که هستی اندر این منزل

□

که بی‌پیمبر آن می‌کند که فرماید

□

نان نخوردن، بهتر از خون خوردن است

□

مر یوز طمع را به دل غزالی

□

نبودی رخنه‌ی آمد شدن وسواس شیطان را

□

همچو پنجی که دوم مرتبه گردد پنجاه

□

که برو پای آدمی نگذشت

□

از پس شیران برو، بگذار خوی آهوی

□

با خار و نیامدند چون هم

□

در گردش خود چون تو گرانمایه جوانی

□

به فردوس شکر تو را مشتری است

□

سهی همی چکند؟ آنچه هست کار سهی

□

با هنر بیشمار و گوهر بیعد

□

نه افلاطون نه غیر او به زرق و حیلت و افسون

□

یک قناعت به که صد لوت و طبق

□

باز اگر باز دهی جز که به نقصان ندهی

□

وازاد به عقل گشت لقمان

□

جگر و دل چو لعل و مرجان کرد

□

نسیم صبحگاهانم ببوید

□

زو ماند به خواری و پیشکاری

□

به رخش آسمانی توأمان باد

□

جان او باز مرا همچو بدن

□

هرکس از بقعه‌ای شرف یابد

□

که فرزند زائی و فرزند خواری

□

برگذری بر درو بر برزنم

□

چکنی چون نه‌ای خراسانی

□

به جای موی سنان بر مسام او زیبد

□

کشت و میوه‌ستان و راغ و باغ چون دیباستی

□

صحرا همی‌نورد و بیابان همی‌گذار

□

اندر چمن فایده با نشو و نمایی

□

طمطراق و سروری اندوختند

□

گاه درودن آمد بیهوده چون درائی؟

□

نیست با هست چون مکین و مکان

□

دل مجاور گشت آنجا گر نیاید گو میای

□

نخستین مژده‌ی نوروز بودم

□

تو به زیر بیدی و بی‌بر چنار، ای ناصبی

□

گر بود بر صفحه‌ی دیوار از پرگار گل

□

گنجی میان آب ندیدم جز آن تو

□

از زمین خورد او شکم‌واریست

□

بر چون نار بیاگنده ز ملعونی

□

خیزم به تیغ طاعت قربان کنم

□

نیاید با تو در خاکت نه فغفوری نه خاقانی

□

دل نگه‌دار و چون تنور متاب

□

چرا امروز دشمن دار اهل‌البیت و فرزندی؟

□

ملک العرش تواند که جزای تو کند

□

گلبن شود از قوت عونش چو چناری

□

مر ترا چون نسل تو گشته عیال

□

چون خوابگه قدیم نطرازی؟

□

ولیکن با رم از هر گونه‌ای کاید همی بر چم

□

در هر چم او یوسفی چمیده

□

که باید صبر کرد و بردباری

□

سوی من، ای ناصبی، تهی دهلی

□

هر که این جنس دوخت ، او داند

□

که نبوده به دو گیتی به ازین مکتسبی

□

آن بند و رسن همه در این بست

□

نه صغارستی هرگز نه کبارستی

□

من پشت به زیر بار نارم

□

از کف و چهره و زیب از همه زیبنده‌تری

□

کرد توقیع به دیوان اسد

□

همی کن عرضه بر دانا که عطاری و بزازی

□

چون مست مرو بر اثر او به تمنا

□

ساکن چون کوه و کان روشن چون آذری

□

وز جراحت‌های هم‌رنگ دوا

□

هرکس به دلش ز کفر مسماری

□

از چنین دیو ننگ دارم، ننگ

□

میان سگان در یکی ارزبینی

□

زاغی و طاوس نماند به زاغ

□

تا همی از جهل قصد جنگ شیر نر کنی؟

□

شهریارا منم آن شاعر پاکیزه کلام

□

خمیده و بی‌تاب چو فرسوده دوالی

□

بهتر از هرچه زیر چرخ کبود

□

واکنون که نماندت آن روائی

□

اگرچه از بزه برتو گران شده است ثقل

□

تا بدلت زر بدهم جعفری

□

چون فتاده است، ای پسر، چندین شتاب

□

به دل چه کینه گرفتی ز من به بی‌گنهی؟

□

هین بزرگ باز نگردد به هین و هی

□

با سبک باقی این گران فنائی

□

از خیال خویشتن پر جوش شد

□

در ز عود و، فرش او رومی و بوقلمون کنی

□

بگذری آخر تو زین بلند ستانه

□

اگر پر لولوی گویا کسی دیده است دریائی

□

نه وقت کار، هنگام فراغ است

□

ای بی‌خرد تو چونکه سپیداری؟

□

وعده در تحت امرهای محال

□

گر بر سر او شکر فشانی

□

گر چتر نه‌ای چرا سیاهی

□

مکرم اخوان فقر بر سر خوان رضا

□

بستاند از تو پاک به قهر و مصادره

□

با فرج استر است زر پاک هم قران

□

که حاجتم به بهاء تمام دستار است

□

سکه ننهد بر درم ماهی ضراب

□

که بشناسد آن مهربان میزبان را

□

کبله‌ی رخ فلک، برد عروس خاوری

□

کابیات غریب تو شنیدم

□

بریان شود که بابزن او سنان ماست

□

جز راست نگوید سخن زبانه

□

موم از آتش آنگه افروزد که دارد ریسمان

□

هزار خانه بسوزد هم از یکی اخگر

□

پارگین را ابر نیسانی شناسند از سخا

□

الا به خون دشمن تو نشکند خمار

□

بهر عروس طبع ما نامزد سخنوری

□

سر هردو به زیر پای افکند

□

بلی ز پهلوی آدم پدید شد حوا

□

لیل السرار بودم شمس الضحی شدم

□

دوزخ از دربندو ویل از شابران انگیخته

□

هم امروز اینجا و هم روز محشر

□

جز بانوی کامران ندیده است

□

سجع متنبی گفتن، پیش متفقه

□

وز رای گیتی داورش گیتی نمودار آمده

□

بر تخت دو پیکری نشسته

□

منقار کرکسان فلک میهمان اوست

□

نه کهتر و نه مهترش

□

چون بالش پرنیان ببینم

□

زانکه چرخ پیر، بازارش شکست

□

که ز برکه‌ش برکه برکه سینا بینند

□

هر گوهری که در صدف بحر اخضر است

□

و آب سحر از زخمه‌ی سودا نشان انگیخته

□

باز آمدن قدم بیندیش

□

مرا چه ارسلان سلطان چه بغرا

□

هم کشته‌ی رحمان و هم از کشته‌ی شیطان

□

پر است گردن اعمال و دست اسرارم

□

هدیه امسال از شکرخائی فرست

□

مهره چو آمد به دست مار به کف گو میا

□

هر خطابش، هر عتابش هر مدیحش، هر سخن

□

چون زیبق است در تب سرد اضطرابشان

□

آهو بره شیر شیر خورده

□

عدلش سقای برکه‌ی کوثر نکوتر است

□

از پس بهمان و شاگرد فلانند، ای رسول؟

□

بر هفت چتر آبگون، نور مجزا ریخته

□

فکر و تدبیر کار دشوار است

□

او گوهر تاج گوهران را

□

در یکی تشت سیم بگذاری

□

گر شنیدی بر فراز نارون بگریستی

□

دل ز هر غفلتی تهی دارم

□

تا به زبان قبول یافت ز حضرت جواب

□

قدحی گر شکند زو نتوان گشت بری

□

بر نگار این کهن طارم نخواهی یافتن

□

فخر من و تو به علم و رای و وقار است

□

چو جلاجل ز من فغان برخاست

□

هیچ آبی ز نشیبی سوی بالا نشود

□

زانک از سر سرسام هوا بر سر پائی

□

کاین کار فتاده بودنی بود

□

کننده ناخن روز از حنای صبح خضاب

□

در عالم پر ز خویش خالی

□

گاه همچون حلقه‌ی زنجیر مطران آمده

□

از کارگاه دهر، همین کارمان سزاست

□

هر پری کاین کبوتر افشانده است

□

ای که به راحت خوشی جنت اعلا طلب

□

ز درگاه صدر معظم ندارم

□

فرقست میان ما در این درد

□

در زهره جگر مبتران را

□

من نمی‌تانم که گویم نیستش بیناییی

□

من پس آن شوم انشاء الله

□

بیدق از خدمت شه محتشم است

□

فاخته با پرده‌دار گرم شده در عتاب

□

آنست کاین سلیم مسهد کند همی

□

پر طاووس فردوسی کند برخوان مگس رانی

□

زیرا که ندید در شرش خیر

□

بر مالها و قال الانسان مالها

□

بر طور دلم رفته به میقات افندی

□

راحت جان از خرد، ساحت کون از مکان

□

این خوردگیری، از نظر کوته شماست

□

چهار میخ کند زیر خیمه‌ی خضرا

□

وی ز خیل خاک بوسان درت روح الامین

□

برون ران کز این به وغائی نیابی

□

کاین جهان جوی چون برآرد سر

□

صح ذلک گشت تسبیح زبان انبیا

□

کو خبر تا زین خبر بگریستی

□

در کاسه‌ی سرها نگر زان کاسه حلوا ریخته

□

مزایاد آنکه این گوباره را زاد

□

وصل امید عمر جانور است

□

به چنین اسب گذار و به چنین اسب گراز

□

که بدین مایه نظر دست روائید همه

□

این ز دیو آن ز دیو مردم دور

□

سرو تن پی سپری خواهم داشت

□

تا زان سفر دهد او احکام را روایی

□

خلوت سرای انس جز از لامکان مخواه

□

بالش ما همت ما بود و بس

□

خوش نیست این غریب نوآئین در این نوا

□

به شکل غلامان هندوستانی

□

مایه‌ی صد اولیاست ذره‌ی ایمان او

□

راست خانه شوید چون ره من

□

که نعش و پروین در آفتاب شد پیدا

□

گل رفت و بمانده سبزه‌زاری

□

نیلوفر از سراب نداده است کس نشان

□

خط حرز و شفا فرستادی

□

به آیینگی آمد از آهنی

□

گرفته دو بازوی او چاکران

□

هم خدیجه هم حمیرا دیده‌ام

□

ماندی به شکنجه در خروشش

□

پس زانوی خاموشی نشستند

□

یا ذاالمقال، صرذاالمعالی

□

کز نفس مار اجل را بگزائید همه

□

چو فرمودند پنهان شو، پریدم

□

که هست این از طریق معدلت دور

□

اگر روانه شود بر فراز یک میدان

□

پیش در اهل بیت ماتم عم داشتن

□

اب وجد با کمال ابجد ازو

□

به وصل خویش دردم را دوا کن!

□

که سرد و بسته چرایی بگو زبان داری

□

باز کافر گشته و در راه کفران آمده

□

اندر دو عالم ای بخرد عقل کیمیاست

□

کردند به سوی میزبان روی

□

افگنده بود مکر تو در جوی و جر مرا

□

در تو به تثلیث ذات صولت عدل و حکم

□

در خراسان فکند رستاخیز

□

بدان سرمایه کرد آباد او را

□

پوز دل را حذار بایستی

□

چون پیل زیان رسان کعبه

□

برهزن، چرا بگرود کاروان

□

وز کرده‌ی خویشتن پشیمان

□

نفرساید اگر حفظ تو نساج کتان باشد

□

از جود تو توتیات جویم

□

اصل بد در خطا خطا نکند

□

زبان را ساخت شمشیر ملامت

□

که جان جان سرافیل و نفخه صوری

□

کز فتنه هر زمانش بحران تازه بینی

□

آن قدوه‌ای که قبله‌ی خاقان شناسمش

□

که: «ای نوشین لبان، زنهار زنهار!

□

که موی مردمان کردی چو سوزن

□

دانش او یافت گذر گاه کان

□

گفتا که بیار تا چه داری

□

که: «هر سرکش غلام شوخ‌دیده

□

کز یک نهاله آمد این لطف و قاهری

□

کعبه را مجمره گردان به خراسان یابم

□

هیچ جا، بهر من نشیمن نیست

□

خورشید تو بی‌سحاب بینم

□

امید هست که از فر تو شود آباد

□

چون برکشیم سر ز گریبان صبح‌گاه

□

زوبین در پای و شمع بر دست

□

به زرکش دیبه‌ی چینی بیاراست

□

فذاک جمیع طمعی وارنجایی

□

دیده نه‌ای داد باغهای صفاهان

□

واندر برش درشت چو سوهان شود قصب

□

معشوق به خانه پا فشارد

□

بچه نازادن به از ششماهه بفکندن جنین

□

سوی مال و نان پاره میل و نزاعی

□

شد دل سخت کوش نعمان نرم

□

که بر لوح کافور ریزد عبیر

□

کشیم از یمن خوش نسیم خدایی

□

وز آن انجم اکنون سهایی نبینم

□

رنج ز تن، درد ز دندان گرفت

□

برفت از هیبت آن هوش یوسف

□

آیینه‌ای که جلوه نما شد سکندرش

□

بحر عدنی گوئی یا کوه صفائی

□

افتاده ز پای و هوش رفته

□

وز زخمه‌ی عشق در فغانیم

□

در اندرونم گشته‌ست نایی

□

سیب همه رخ و ذقن رخ همه خال دلبری

□

چو دشت کتر بر سر خوان خانی

□

کای طلعت تو به فال، میمون!

□

این را که تو خوانیش همی خرما

□

سالار شام، پیش تو سالار خوان شده

□

کرد سیمین رواقی ازگل و سنگ

□

بنشانی خوش و آنگه بکشی زار مرا

□

زو قناعت مکن به دیداری

□

خواجه‌ی گیتی گشای، صاحب خسرو نشان

□

من چه میدانم که دستم سوخته است

□

لیلی‌جویان جمل نراند!

□

زان یکی خلخال سیمین زین یکی زرین سوار

□

هم بوده اسم اعظمش هم علم اسما داشته

□

یک دل به میان ما دو تن بس

□

به گردن نهادند مهد زرش

□

این مگس را حذار بایستی

□

جز که آب گرم چیزی نگذرد از نای من

□

تا مگر سیر کنی معده‌ی ناهارش

□

در آب و گلش چه تخم کشته‌ند

□

شه شگنی و میر مازندری را

□

بحر عقول را دری شهر علوم را دری

□

کاندام زمین به خون برآمیخت

□

این شیشه‌ی ریزه‌ریزه چون نیش

□

نتیجه‌ایست که از نور مه کتان دارد

□

اشعار خاقانی شنو چون در شهوار آمده

□

نوشته شد که چنین روزها فراوانند

□

به ملک مصر دادش سرفرازی

□

رسواترند اعدای تو از نقشهای الفیه

□

چون حرکات هزار در نغمات حزین

□

وز سرو فتاده شد تذروش

□

ز خجلت روی در دیوار بنشین!

□

چه می‌جویی از پای پیل سلیمان

□

بدره بردن پیل بالا برنتابد بیش از این

□

خادم تو باشد میر ختن

□

ننشست درخت‌وار از پای

□

چون نافه‌ی مشک و عنبر تری

□

کاعمی و زشت را نبود درخور آینه

□

چون رسد در تو وهم شیفته رای

□

فرزند من است و نور دیده!»

□

که بود بر سر کو سد سد ازین سنگ و سفال

□

من گرد کعبه چند شب، شب زنده عذرا داشته

□

از مردم زمانه، ترا کیست دوستدار

□

بنشست به گفتن و شنیدن

□

گویی که ثریاست برین گنبد دوار

□

او ز من بدرود رفتی من ز جان بدرودمی

□

زان سفره نخورد یک نواله

□

می‌کوفت به سینه با دل تنگ،

□

که وقت نازکی نغمه جنبش مضراب

□

شطرنجی تقدیرش در ماتگه حرمان

□

چون پدید آمد تشریف علی روز غدیر

□

وز هر چه نه صبر دور می‌باش!

□

بر عیسی‌بن مریم، بر مریم و حواری

□

نه عقد من به در کس مزین

□

گردد همه شرمناک بی‌شرم

□

دهان جمله شد ز آن شهد، شیرین

□

چنین تا طرف آن فرخنده گلزار

□

شاگرد تو یحیی‌بن اکثم

□

ترا همسایه نیکو بود، ای دوست

□

تا فرقت وی به مرگم افکند

□

ای شهره و دانا درخت گویا

□

ازین ابلق جان‌گزا می‌گریزم

□

گشته شنگرف سوده سیمایش

□

کنندت طلب اهل غرب از خدای

□

چاره نماینده آزارها

□

در خدمت تو درست پیمان

□

تو تواناتر از همه ملکان

□

کارش به عنایت الهی

□

چو عشق پریچهره‌ی احوری

□

صوفی کار آب‌کن از خون انتقام

□

یا به بازو فکند یا به کمند

□

به دیگر کف ترنجی شادی‌انگیز

□

خورد مرغ حیات بیدلان رم

□

گفت از ملوک روم چو تو صفدری ندارم

□

راه امروز را مسپار فردا

□

بر آرم ز جان مخالف دمار

□

ز پای فتح خار آورد بیرون

□

چه عجب سال دولت آرد بار

□

زو یاد مکن چه کارت افتاد

□

سماع آن ز خود بردش دگر بار

□

غم این تیره شب از پایم انداخت

□

بر در احسن الملل منهید

□

اینها به کار خویش درون مضطر

□

گشاده‌دل و نازپرورده را

□

سوار رخش شد شهزاده‌ی چین

□

گنج سکندر از پی یقما برافکند

□

وزان پوشش جامه‌ی شهریار

□

که برخوردی از مادر ای خوب‌چهر

□

ز ما بودن به جای خویش بیجاست

□

چون زلف آنکه عید بتان خواند آزرش

□

پس از مرگ هم، مرده ریگ من است

□

همه نیزه و تیغ هندی به کف

□

ز بی برگی لباس برگ در بر

□

به حلقه ربائی چه جولان نماید

□

همان راهبر موبد تیزویر

□

که رو دشمن پادشا را بگیر

□

رخ از زنگار گون برقع نموده

□

بر سر کوه و کردر اندازد

□

که کرد بی‌بنه آید هزیمت از بنگاه

□

کشیدن بدین کار تیمار ما

□

برآمد از دماغش بر فلک دود

□

چه گنه تو را که در وی ز وفا اثر نیاید

□

که نفروشد آزادگان را بچیز

□

بکرد آشکارا و بنمود راز

□

زمام اختیارش رفته از دست

□

آنک جیحون گواست شرح دهد با بحار

□

گفت: بر گو دمت ای روباه چند

□

به رسم کیان زر و دیبا مدار

□

نه آخر پادشاه مصر هستم

□

گفته وقت کشتن و حق را زباندان دیده‌اند

□

نگیرم چنین رنجها سست وخوار

□

به هر سو همی جست راه گریز

□

به این آشفتگی دشمن مبادا

□

به ز عقد عنبرین خواجه چه بی‌معنی خرم

□

چون پندهاش پندی جز در قران مگر نیست

□

دل از نیکویها بشویی همی

□

وداعی هم ازو روزی نگشته

□

باغ رضوان را کبوتر خانه ایدر ساختند

□

که چندین سخن گفت پیش گروه

□

وگر بشمرد نیز ناهید و مهر

□

بیابانی به گامی ساختی طی

□

زو حنوط ز می پی سپر آمیخته‌اند

□

باز چو شب روز شود، بی‌نواست

□

چو خورشید بنمود زرین کلاه

□

که زنجیر غمم انداخت از پا

□

چون رفو گر پسر عم قصار

□

یکی دختری از در تاج و گاه

□

دروغ از گناهست بر سرکشان

□

همین باشد وفاداری که کردی

□

در اربعین صباحش طینت مخمر

□

وین عجایب بود ز مرد جوان

□

ز چینی و زربفت شاهنشهی

□

از آنها داشت هر یک را یکی پیش

□

شاه سخا سخن ز فلک دید برترش

□

که از دختران باشد او افسرش

□

بجوییم بیدار کار جهان

□

فروزان گشت از او دیر مسیحا

□

دود از سموم غصه به گلشن درآورم

□

چو آگه شوند از تجلای تو

□

ز خرم جهان دخمه بودش نهفت

□

به وصل دلبران او را سری نیست

□

پر طاووس، مگس ران چکنم؟

□

تو گر مهتری گرد کژی مگرد

□

بران شاه بینادل و پاک‌دین

□

رفت به زندان و شدش عذر خواه

□

تیغش به کفر شوئی قصار جان قیصر

□

همی با خری روز کمتر چرد

□

روم من بران شارستان بی‌سپاه

□

به کنج خانه ساز و سر فرو بر

□

کوری آن گروه که جز در حزن نیند

□

بسان درختی به باغ بهشت

□

هم‌اندر زمان شد دلش به دو نیم

□

برون می‌رفت افغانشان ز عالم

□

گره عجز به انگشت ظفر بگشایید

□

نماند چهره‌ی جان را صفائی

□

که هرگونه‌یی چیز دارم به بار

□

غیر یکی ذات مقدس نبود

□

جمع ملائکه در گوش استوار کرد

□

سر دشمن از خواب خیره شود

□

یکی تیرباران کنند ازبرش

□

به هر غم مونس و غمخوار من بود

□

بس که دندان‌ها ز بیم آن زبان افشانده‌اند

□

که همواره زان همت اندر بلایی

□

همان زیردستان فریادخواه

□

بر او گر تیز بینم آب گردد

□

گر هوس‌های منکر اندازد

□

به درگاه خاقان چینی دوید

□

نپردخت از تاختن یک زمان

□

تو میدانی که من خود در چه کارم

□

خون ز رگ‌های دل وسوسه گر بگشایید

□

به آه آتشین، کاشانه سوزی

□

بکوشی و پاکیزه رای آوری

□

به خاک ره ز پا افتاده نعلین

□

فلک حلقه و ماه سندان نماید

□

سوی قلب خسرو خرامید تفت

□

سر بخت بدخواه کرده نگون

□

که شد در خواب نازش نرگس مست

□

به سر آن نرسد وهم بوعلی دقاق

□

هر یک از عترت او نیز درختی ببرند

□

ز هر گونه چندانک بودش توان

□

فکن در گنبد گردون صدایی

□

ز اطلس بطانه سازد پروانه‌ی نوالش

□

سرتاج او برتر از ماه بود

□

گزیده سرافراز و پاکان خویش

□

قدم می‌ماند بر دامان کهسار

□

چون شب کز آفتاب نهی بر سر افسرش

□

این بنا از بهر خلق افراشتیم

□

تو از باد تا چند رانی سخن

□

وان در بسته نگشاید از او

□

شرح آن فال ز آیات و سور باز دهید

□

برفتند گردان فرخ نژاد

□

به زنار و زردشت و فرخ کلاه

□

مار صفت کشته مشو بهر گنج

□

کو زد قفای ابر به دست تر سخاش

□

گفت ای بی معنی سنگین دل نامهربان

□

که گردش نیارست جنبید باد

□

وانگه ببندگی تو راضی، گرت رضاست

□

ایام عید نحر بود که بودم مجاورش

□

نه توشست ما را نه بار و بنه

□

بدین مسیحا و گرد نبرد

□

ز گردان ایران برآورد گرد

□

زیبد اگر چون حسن صد بودت پیش کار

□

پرورد گر یکی، دگری را بکشت‌زار

□

همه دست بر دست بگذاشتند

□

وانگاه تو دست خود بریده

□

از نسیم وصل مهر تب نشان آورده‌ام

□

بکوشش توانمش کردن تباه

□

ز باژ آنچ کم بود گر بیش ازین

□

تو گویی که برگاه شاهست و بس

□

که نترسد ز تیغ و سر عیار

□

مردمانند از اهل علم نفور

□

ازان پس به گیتی بماند بسی

□

بده آواز ده بده سالار

□

گذر بر خیل فرعون است و ناچار است ز ایشانش

□

نگه کن بدان بنده دیوساز

□

ز تخم گیا رسته بر کوهسار

□

از ایران بپرسید وز شهریار

□

که ز غیرت سوی مژگان شدنم نگذارند

□

هر که را خواهی، بجای من ببر

□

کزین کین همی جان شود کاسته

□

هستی خلافت را خلف، از مایه‌ی نیک اختری

□

بودی به حضرت تو فرنگیس پرده دار

□

که‌ای شاه نیک اختر و داد وراست

□

بخندید و اندیشه اندر گرفت

□

از ایران ببرم پی طوس را

□

مهر شاه بانوان خواهم گزید

□

هر که اندر کنف درگه تو یافت پناه

□

بیامد به مهر آفرین گسترید

□

سیمم عیار گیرد و سنگم گهر شود

□

ای کاینات واحزنا از جفای خاک

□

تو با درد پژمان مباش اندکی

□

نوشته همی خواند آن چوب تیر

□

بر شاه کاووس بنهاد روی

□

افسر نوشین روان خواهم نشاند

□

غرق در طوفانی از آه و نمی

□

ز داننده کشور به رامش بود

□

باب مدینه و اسد و ذوالفقار چیست؟

□

نام با نام شهان در سمر آمیخته‌اند

□

به مغز اندرون کی بود کیمیا

□

منش برگذشته ز چرخ بلند

□

شنیده سخن پیش او برشمرد

□

کامروز کار دولت فردا برآورم

□

گرچه دل تو به دهر مرهون شد

□

نرفتی به دیوان شاه اردشیر

□

روان او را برون آور ز تاریکی و تنهایی

□

نیزه بالا از برون خونین سنان افشانده‌اند

□

خوش آواز و گویا منا دیگری

□

که چون بنگری مغز دادست دین

□

چنان چون ببایست برساختند

□

شمشیر سنجری ز قضا در قراب شد

□

چو در نامحکم و کوته بود بام

□

پی مردمی را نگه داشتن

□

ور غالبی، دریغ نداری ز مشتری

□

پس دم آن خوش تر کز چنبر مینا شنوند

□

بکوشید و با آن بسایید دست

□

که او برترست از زمان و مکان

□

فرستادگان را ز هر سو بتاخت

□

واقصه سرحد بحر و مکه پایان داده‌اند

□

کو کرد خانه‌ی هنر آبادان

□

ببرد از رمه راهبر چند پیر

□

شاید ار امیدواری را به امیدی رسانی

□

گو ده کیا که نزل تو اینجا برافکند

□

همه نامداران و شیران گرد

□

بر آتش همی تیز بگذاشتی

□

همی برنوشتند گفتی زمین

□

شکر نوالش ز سام و حام برآمد

□

ز غم وارهم، شادمانی کنم

□

چو آمد به نزدیک گویا درخت

□

زیرا که بوسه بر کف‌دستی چنان رواست

□

لهو را از جمال کاشانیست

□

جگر خسته و پرگداز آمدند

□

غم و شادمانی به کم بیش تست

□

سر سروران اندر آرم به گرد

□

جهان برچشم من تاریک گشتی

□

تا دلت پر لهو و مغزت پر خمار است از نبید

□

بدیدست سرو از لب جویبار

□

زاهد و عامی و امام و دبیر

□

کمال جاه تو ایمن ز شرعین کمال

□

که آمدت دشمن بتنگی فراز

□

نخواهیم استا و دین کهن

□

ازین پس بپیچی ز کردار خویش

□

مبارک دست او در زر فشانی

□

بردش از شادی بسوی گوهری

□

چو چیزی بخورد و بیاسود شاه

□

بشناسی که پخته یا خامم

□

نه ملک را ز رای تو رازی بود نهان

□

نداند کس این جز جهان آفرین

□

توانا به هر کار و ما ناتوان

□

ز هومان و از بارمان و سپاه

□

بر گردن عقل و طبع و جان بندم

□

با نیکنامی جود او مقترن

□

بگیرند و کافور و مشک و عبیر

□

آزری نقش و مانوی خامه

□

فلک ز فرش قدر و جهان ز قدرش فر

□

ز چیزی که بایست گستردنی

□

همی داد گردون زمین را درود

□

که بر زین بجنباند اندر نبرد

□

سرای ما گلستانی دگر شد

□

فراتر زین رهم تلقین نکردند

□

گرانمایه یاقوت بسیار خواست

□

قمر و شمس هر دو خاصه‌ی او

□

گر آستیی ز طبع بفشانم

□

بیامد برادرش تازان به مرو

□

که بخشایش آرد برو چرخ و ماه

□

ترا بنده باشد همی مرد و زن

□

رزم را همچو حیدر کرار

□

اندر خور حدند و شما اهل قفائید

□

نباید فرستاد هر سو سپاه

□

مگر آنجاکمان بیندازی

□

بود در وجود این چنین پیکری؟

□

برفتند با هدیه و با نثار

□

کسی را کش از مردمی بود بهر

□

زده گردش اندر ز هر سو سپاه

□

که دگر چون تو روزگار نداشت

□

چو دیدم، پرتگاهی خوفناکست

□

کسی را به خوردن نجنبید لب

□

وز مساوات و وزن دور شدند

□

بر این آسوده دل افسوس کردی

□

نگر تا ز پیران که دارد بیاد

□

که ترسایی و دشمن ایزدی

□

نه‌ای مرد پرخاش روز نبرد

□

به دام عشق خوبان مبتلائی

□

شاید اگر که دیده کنندی نثار او

□

جهان شد بران خفتگان تار و تنگ

□

عفتش پود و تار تن گشته

□

ز هر جانب بسی چون و چرا رفت

□

بکوشید یکسر کهان و مهان

□

ده اسپ گرانمایه بردند نام

□

سپهرش دهد بهره کیوان و هور

□

ستارگان را مانند و جاودان مانند

□

از بدیهای جهان ترسیده‌ایم

□

نشستند و رفتند یکبارگی

□

کشتن دزد بی‌گناه چه سود؟

□

نفیر از درد بیدرمان برآرم

□

چون او رای زن کس ندارد دبیر

□

فرستیم با باژ هرچت هواست

□

نه با من برابر بدی بی‌سپاه

□

پرورده ذات پاکش در پرده‌ی صفا

□

هرچند که دیبای تو را نیست خریدار

□

بهاگیر و زیبا چنانچون سزید

□

تخم در وی کجا تواند کاشت؟

□

که باد تا به ابد قبله‌ی کبار و کرام

□

بخواننده آگاهی نو بریم

□

سپرد آنک بستد ز دستور اوی

□

همی آب شرمم به چهر آورد

□

وی آسیای نحس تنم نیک‌تر بسای

□

من چه میدانم که اندر خون نشست

□

فرستاد نزدیک او آن نگار

□

از حمایت حدیث گوید باز

□

خلاص یافت جهان از طوارق حدثان

□

وزان پس ب چه گر بیابی گذر

□

چو از برف و باران سرای کهن

□

شگفتی فرو مانده از کار ژند

□

گرفتار کمند دلربائی

□

وان عمر ترا خواسته ز یزدان

□

به خون اندرون لعل گشته برش

□

تا رگی هست در تنت میکوش

□

بر من ز بلا کار، زار کرده

□

نشسته بران ابلق سرفراز

□

نهاده برو گوش پاسخ‌سرای

□

یکی بادسر نامور پهلوان

□

وای فلک عشوه‌ی تو چند خرم

□

رنج ما را، نخورد کس تیمار

□

که گیرد ز شوم اخترش نیز یاد

□

بی‌جگر یک درم نشاید برد

□

وز ضعف چو بی‌شخص گشته جانم

□

بران پادشاهی دلش خسته بود

□

که دهقان و شهری بدو بود بهر

□

همه لشکرش خاک بر سر زدند

□

حذر ز آتش‌تر بهر التهاب کنند

□

با رود و می و سرود و ساغر؟

□

به گرد از هوا روشنایی ببرد

□

باز دان این، که کار بازی نیست

□

ز صد جا خار غم در پا شکسته

□

بپا آورم جنگ این انجمن

□

نجوید به نزدیک تو آب‌روی

□

نبیند ترا هیچکس زان سپاه

□

که پادشاه بزرگ است و خسرو والاست

□

بسان حور از چنگ هریمن

□

ز خورشید خون بر هوا برچکید

□

وز دوام مراقبت زاید

□

زیرا که مملکت چو تو صاحب قران نداشت

□

سخنها که او را بدی سودمند

□

نار چهار شاخ کفیده

□

همش گنج و هم دانش و هم سپاه

□

بخشد ایزد بریشهای سیاه

□

نیاید به کوشیدن از جسم جانی

□

صافی‌ترست عزم تو از خنجر صقیل

□

بهتر از عقل روشنایی نیست

□

نفیرم از دل پر خون برآمد

□

شود تیره زان زخم دیدار تو

□

نهاده‌اند به فرمانش خسروان گردن

□

مگر نامور پور گودرز گیو

□

رهت پیشست رو ره توشه بردار

□

نهان است فردا، پدیدار نیست

□

کافزوده ز بندگیش مقدارم

□

یافت این نیستی بدان همه هست

□

قلم بر من فکند او تیشه برداشت

□

که او خفت بر اسپ توری نژاد

□

که تا وصال ببخشد به پاره‌ها که جداست

□

ازو کرگسان را یکی سور کن

□

تیمار برادرش بداری

□

سخن‌های چون انگبین محمد

□

ز تاب شعله‌ی خورشید بر سپهر طناب

□

به سر عرش جای منبر تو

□

به قایم ریخت با شمشیر بهرام

□

که کس در زمانه تو را یار نیست

□

به خیره مترس از بد بدگمان

□

سپاهی ز ترکان دنان و دمان

□

مگر کاین داوری کوتاه گردد

□

مرا زین آرزو شرمنده می‌کرد

□

تبت یا ذوالجلال و الاکرام

□

نام مردی مبر، به ننگ بمیر

□

نه از خویش و نه از عالم خبر داشت

□

ز کار جهان چیستت آگهی

□

کجا آب او خون و برگش کبست

□

نجنبید یک ذره مهرت ز جای

□

روی تو چراغ چشم عالم

□

که برخاست از پاسبان پاسبانی

□

دل رمیده چو یاد دیار و یار کند

□

که ریاضت کشید و بیداری

□

که گر تندی نگارا هم رحیمی

□

شود روشن این جان تاریک من

□

که بخشایش آرد به ما بر مگر

□

نماند ایچ بر دشت و بر کوه جای

□

می‌کرد به جرعه خاک را مست

□

موج، از هر جا که راهی یافت ریخت

□

شد حقیقت کنز لایفنای من

□

زانکه آب خطا تو سنجیدی

□

چو مار از سنگ و گرگ از چوب دستی

□

از آموی با نامدران خویش

□

نخواهد نمودن به بد نیز چهر

□

شما را زمین پر کرگس مرا

□

ز تو تا در نگردم برنگردم

□

زیرا به خاک مرده همی زنده پرورند

□

تخت همایون او مانده زجم یادگار

□

شیخ را حاجت سخن نبود

□

و گر کیخسرو است افراسیابیم

□

بجویی کنون گاه شاهنشهان

□

بباشم پرستنده‌ی پند تو

□

نیابی به خیره چه جویی کلید

□

ز نسل مادران وا مانده او را

□

که نه‌اش پایه و نه بام و در است

□

جز به تدریجی نیفتد پرده باز

□

ذوق معنی به جان فرو رفته

□

بکس ندهد یکی جو مومیائی

□

بران اسپ جنگی چو شیر سترگ

□

همی تخت و دیهیم کی شاه جست

□

سرش بود پرخاک و پرخاک پی

□

به هشیاری ز خاکت توتیا ساخت

□

کفش «قل اعوذ» است و بخل اهرمن

□

رزق هزار ساله‌ی او را ضمان کند

□

نیست اندیشه این تو او را باش

□

به زاری دوستان را یاد کردن

□

بکوشد به داد و بپیچد ز بد

□

سپردی و صحرا نهادند پیش

□

چو چوگان به زخم اندر آید بدوی

□

هم خیک درید و هم خر افتاد

□

زانکه این خانه، پر ز توش و نواست

□

هر زمان در خون صد کس می‌شدند

□

راه بی‌یار و کار بی‌یاران

□

چه باید چون نیابی بر فلک راه

□

گرفت آن زمان دست او را به دست

□

فرود آمد از بام کاخ بلند

□

به توران شدن کار را ناگریز

□

در حلقه زلف کعبه زد دست

□

کان جایگاه ممن میمون است

□

زمانه مژده‌ی اقبال جاودان آورد

□

که ازیشان رسید دین به کمال

□

به صد ملک ختن یک موی دلدار

□

بزرگان و بیداردل موبدان

□

که ویران کنی تنبل و جادویی

□

طعمه ده از جوزه‌ی هر پیرزن

□

سبک خود را ز گلگون اندر انداخت

□

رخ دشمن چه تاریک و چه روشن

□

صد جهان در یک زمان می‌سوختی

□

با بدن بر فلک به پروازست

□

چنین روزی بدین روزم که دیدی

□

نهادند پیشش گل و شنبلید

□

به هر بیش و کم رای فرخ زدن

□

به زودی پیش تو خواهد فرستاد»

□

تو رخت خویشتن برگیر و برگرد

□

سود چندان هزار حیلت و فن

□

حضیص پایه‌ی او فرق فرقدان کردند

□

رخت در خانه‌ی خدای آری

□

به آخر جام دردآمیز باشد

□

زبان را به یزدان گروگان کنم

□

مدارید خشم و مدارید کین

□

بر سر کرسی چو نهم پای خویش

□

خداوندی طلب کردن محال است

□

باد صفت، بادیه پیموده‌ام

□

و ز بلای عشق او از دست شد

□

باز گردد به رنگهای دگر

□

یکی شمشیر و دیگر زخم شمشیر

□

که از خون دل دایگانش بشست

□

منوچهر را خواندند آفرین

□

ره بگریختن گیرد به هر چند

□

کردی تو سپهر بیستونی

□

که در تنت دو ستمگار مستقر دارد

□

گویند عمرهاست که اندر شمار اوست

□

بر خلایق دلش رحیم و شفیق

□

چو دیدی ماهی و مرغانش خوردند

□

که گوینده یابد ز چرخ آفرین

□

فراز آوریده نهان خواسته

□

کلک او داشت نهان در ظلمات

□

به رویش در بخندیدی چو مهتاب

□

گاو خیزد با سه شاخ از محشرش

□

خود سیر نمی‌شود ز مردم

□

که تفش اژدهاست و ناب نهنگ

□

به دیبا آب دیبا را توان برد

□

سپهبددل و گردن‌افراز بود

□

به بالای سرو و به چهر کیان

□

بر در خود ترا ندادی بار

□

دل از شادی کجا باشد شکیبا

□

از هر تنی شود سوی گردون روان روان

□

که دشمنان ترا تیر چرخ قربان کرد

□

وز خرابی برو خراج نبود

□

به غارت شد خزینه بر خزینه

□

کسی کو ندارد همی پژمرد

□

پلنگ و دورنگست و گرنه پریست

□

بود کار کلید موم معلوم!

□

می‌باید شد به وعده خرسند

□

که نبودشان به مخدومیش انکار

□

زانک صاحب دولتی بر من گذشت

□

ها دهان تو با لب خندان

□

بسر بردند صبحی در صبوحی

□

که باشد روانم پس از مرگ شاد

□

دگرگوی کین از در کار نیست

□

پر بری، زود در بغل گیرد

□

بده زانکو به دادن کم نیاید

□

نیم شبان محتسب اندر شراب

□

به روی تو، در هر اختیار بگشایند

□

شرمسار از گریز پایی خویش

□

به دشواری به دست آید سلامت

□

دلش گفتی از سست خودرست بود

□

به ابرو ز خشم اندر آورد چین

□

کنم چشم کواکب گریه‌آلود

□

وآن نزل که بود پیش بردند

□

الحیل فی ریح الهوی فاحفظه کلا لا وزر

□

آفتابی بود اما بی‌زوال

□

با چنان داغ دوزخست بهشت

□

که مسند بوس بادت زهره و ماه

□

پدید آمد از دور جای درش

□

همیشه ز تو دور دست بدی

□

چو زنگی بچگان در گل‌ستانی

□

به تارک راه می‌رفتم چو پرگار

□

وز سیم تو گویند کجا یاد شود «سین»

□

هر مربی که چو من بنده مربی دارد

□

کام یابی، ولیک کم یابی

□

همه میخ درستکها شکسته

□

همی بوی مشک آید از موی اوی

□

بیاموختش نامور شهریار

□

پی دل رو، که کار دل دارد

□

شعری چو شکر بدو بگوید

□

جمله گفتند که سحرست فن این طرار

□

ناحق او را کی تواند گفت کس

□

وز بهارش گلی ربوده نشد

□

بگفت این کی کند بیچاره فرهاد

□

بنه مهره بازی از بهر خورد

□

نداریم نیروی آویختن

□

قبله نماینده‌ی هر مقبلی!

□

قیامت را کجا ترتیب سازد

□

گرگ صعب تو میر و بندار است

□

وز برق تیغ بر دل شیران فتد شرار

□

فاضلی از زمانه بر خیزد

□

به بانک رود و رامشگر نشستند

□

تن و کدخدایی گرفتند خوار

□

بدان تا جهان ماند اندر شگفت

□

چشمه پیش چشم و لب محروم از آب؟

□

کان دانش را تمام دانی

□

تو را به شعر و به اطلس مرا سوی اشعار

□

در درون با اوست جانم در میان

□

خرقه پوشد ز پوست در بلعام

□

گرفته با گرفته چند بازی

□

بکشتند وز جنگیان بس نماند

□

ازو خواست ایرج به جان زینهار

□

هر نفس از چشمه‌ساری خورده آب

□

کز دانه شگفت نیست رستن

□

تا راه شناسی و گشاده شودت در

□

باد چون دور فلک ایام عمرت بی شمار

□

راه ایشان مده، که بیراهند

□

که هم تیری نشانم بر نشانه

□

همان نیز جیحون میانجی به راه

□

ز تمیشه لشکر بهامون زدند

□

معتمر را به جان رضا جویان

□

می‌بود چو کان به لعل دربند

□

مرید حق ز چه ماند میان ره مردار

□

صدر عالم یار غار آید ترا

□

تا نگویند غافلی زیشان

□

که چشم زاغ پیش از پس ببیند

□

همان پرهنر لشکر نامدار

□

وزان پیشتر بزمگاهان بدی

□

روی در معنی کن این آیینه را!

□

رانی سخنی چو در مکنون

□

از گوهر تو به گهر نباشد

□

همیشه شاه و سرافراز بی‌گمان دارد

□

که: صاحب قدرتی، هر کس که خواند

□

کز آن دعوی کند دیوان خود پاک

□

ز تیمار کبروی پر درد شد

□

شگفت آمدش زان هشیوار مرد

□

میوه‌ی عیش می‌خوری زین باغ

□

جگر درتری بر فاب گیریم

□

نبات و مردم و حیوان نتیجه این چار

□

در محبت مست خفتند آن همه

□

غم پیران خور، ای جوان، امروز

□

مه چوبینه چوبین شد به خاور

□

خردمند گفت اینت شمشیر و زور

□

که پیش نگهبان ایوان برست

□

زانکه آنجا گمان و شک نرود

□

از دولت و نصرت آفریده است

□

چرخ گردان این نشانی‌ها ز بهر ما کند

□

امشب نیم ز روی خیال تو شرمسار

□

دست آخر سرش به دار کنند

□

غریبی چون منت کی یاد باشد

□

ز دشمن بود ایمن و تندرست

□

به گاه خورش سرزنش نشنوند

□

درونی غنچه‌وار، از خون لبالب

□

مرصع لولوتر با زر خشک

□

که‌ت پنج رعیت مامور

□

خار من صد گونه گلزارم نهاد

□

گر غلام تو بود چون هشتی؟

□

ستاده زنگیی با دور باشی

□

بدین مرغ با من مکن کارزار

□

نداند کسی آشکار و نهان

□

صدف کردش کنار خواهر خویش

□

من ارمانم وگرنه باک از آن نیست

□

کز یکی چوب همی منبر و دار آید

□

هرچه بود اصلا همه آن هیچ بود

□

مده او را به وعظ دستوری

□

که مهمانی چنان بد دل نبودم

□

نخواهند نیز از کهان و مهان

□

نیارد گذشتن ز پیمان اوی

□

وین اثیر از برای این باشد

□

از چرک دهان سگ چه باکست

□

چو کیمیا نبود اصل او ز باد و دم است

□

گه من ایشان را و گه ایشان مرا

□

دل در افتاد، تن بباید داد

□

که چون پخته شود گرگش رباید

□

ببست و برآهخت تیغ از نیام

□

نگهبان دژ باش و بیدار باش

□

نور این کشور دین را بگرفت

□

افتاد و شکست بر سر سنگ

□

یکی منادی برطرف بام باید کرد

□

دست ازین دامن مکن کوتاه نیز

□

نتوان نیز پای را بستن

□

طرب می‌سازد و شادی گزیند

□

کدامست با تاج و گنج و سپاه

□

چنان دان که خاک پی حیدرم

□

و گرش رد کنی، بقای تو باد

□

شایسته بزم و رزم از آنست

□

عزیزان ذلیل و خطیران حقیر

□

هرچ دیدی سایه‌ی سیمرغ بود

□

مدح این گلبن اولوالامری

□

کزو حاصل نداری جز بلائی

□

ز مردم نیم در جهان بی‌نیاز

□

وزان تا چرا خوار شد ارجمند

□

عشق دارد در دل عاشق اثر

□

بزرگان روی در روی ایستادند

□

تا ز علم جد خود بر سرت در افشان کنند

□

کو پس از مردن بزاید نابزاد

□

روشن آیین و روشنایی بخش

□

زمین بر گاو می‌نالید از انبوه

□

سر خفته از خواب بیدار کرد

□

همه راستی خواستی پایگاه

□

باشد آن خرس و خوک را دشنام!»

□

ورق کاینجا رساندم در نوردم

□

سوی خردمند مهین حسبت است

□

خیز منشین، می‌طلب اسرار تو

□

هرخسی را حکیم چون گفتی؟

□

مگر در سنگ خارا لعل می‌جست

□

ز برنا و از پیر مرد و زنان

□

که رویش ز خورشید روشن‌ترست

□

وز حساب آن هزار و یک فردست

□

بر تنگ شکر فسوس می‌کرد

□

بر امید سوزنت گم شد کلند

□

از پی تو بر فذلک کرده‌اند

□

گوش بر پند و بر فسانه کند

□

نه با شیرین که بر شکر کند زور

□

کس را بر شاه ننشاندی

□

که هر دم عیش دیگر می‌توان کرد

□

میان تخت و تاج‌اش جلوه دادند

□

گفتی غزلی به هر خروشی

□

آنکه برادرش بود و بن عم و داماد؟

□

درپیم بی او و من در پیش ازو

□

که دو من شیر داد باید باز؟

□

جهان پیمای شد در رنج بردن

□

یکی مانده بر جای و جانش به جای

□

چون سیب درخت سنگسارید

□

آلت روح دان و کرده‌ی روح

□

به حکم زیر دستی زیر دستم

□

آنجا فرشته‌اند و بدین‌جا پیمبرند

□

در غلط افتد که هم نبود تمام

□

از دو مرسل زیادتست چرا؟

□

غریبی را یک امشب بار دادن

□

دهی تازه پیش اندر آیدت نو

□

این بحر گهر دهد نترسد

□

به عزم مشورت یک جا نشستند

□

که وقت ساختن سوزد چو عودم

□

نزدیکی تو به سوی داور

□

با سر اسرارتوحید آی باز

□

اولین کار انبیا صدقست

□

چو باغی پر سهی سرو خرامان

□

نیم شاد کز مردم شادمان

□

به سجده بام سموات و ارض می‌پیمود

□

شد به هزاران رقمش رهنمون

□

ما را همه کشته گیر و برده

□

باز شود از سیرت خروار خویش

□

گفت نیست آن پیش تو گفتن صواب

□

سیرتی خاص گیر عام پسند

□

خر هم از اقبال تو صاحبدلست

□

که یزدان گشاید در آسمان

□

هرکس به دو پای آید، دولت به سر آید

□

خلعت اصطفاش پوشانند

□

عنان بر زد ز میکائیل بگذشت

□

تا بر دلت بتابد نور سعادتش

□

گر زنی باشی تو باشی مرد تو

□

کرد چون میخ خیمه پابندم

□

شد آواز یونان به دانش بلند

□

شکاری چو نخچیر بود او پلنگ

□

یکی طرفه بر یمین، یکی طرفه بر یسار

□

جبروت خداست عالم هوش

□

بر پشت زمین زنی برنجد

□

می نخواند جز تو را نزدیک خویش از جانور

□

کافریهای و خطاهای ترا

□

ببرد خشم حلق جانت را

□

خواب کنان نرگس بیدار او

□

نباشیم بی‌تاختن یک زمان

□

به چندین و به صد چندین سزاوار

□

دیده از دیدن آن سازی کور

□

که دارد بچه خود را نگونسار

□

همه هوش و دل سوی این دار دار

□

گناه بیش کند عفو، چون گرفت غضب

□

میکند بذل تا درم دارد

□

همان آیت فاقه برخواندنم

□

چنو در زمانه ندانیم کس

□

چنو کجاست یکی از همه ملوک بیار

□

مدتی بر سماع قرآن کوش

□

سیلاب غمت مرا ربودی

□

این خوب قصیده را بیاگند

□

بی‌وقت بود کار به سر بردن دشوار

□

باغبان کیست کین خطاب کند

□

بیخبر از سبزه و از باغ من

□

که بندد برین تخت زرین کمر

□

یار آنست به هر وقت که یار ضعفاست

□

نبستی زین سخن تا روز لب را

□

درون قفل را بیرون نهادند

□

روبه و شیر و گرگ و کفتارند

□

برتر از طوس نوذر و کشواد

□

به از آن کز غضب دهد گنجت

□

بر کمر لعل کش آفتاب

□

نجنبید بر جای تازان نهنگ

□

که ازو هیچ کاری آمد خام

□

خود کدام است آن لب و ، شکر کدام؟

□

چو سرو قامتش بالا بلند است

□

لیک، آن نه کز پیمبر واردست

□

شرزه یوزان چو شیر شرزه‌ی نر

□

مس نماند، تمام زر گردی

□

بند وجودش از عدم آزاد شد

□

بباید نمودن به من راه راست

□

ز جود و همتش جایی که اندیشد دل دانا

□

سر و کار تو جز با کارگر نیست

□

دیر آ و پخته آ که تویی فتنه‌ای مهین

□

اساس داوریش را خدا زیاد کند

□

بر گاه شهی مسکن و در صدر مکان باد

□

که ز بند جهان نگشت آزاد

□

خصم تو چون نعل شده چار میخ

□

نخفت اندر اندیشه تا بامداد

□

کاخ محمودی و آن خانه‌ی پر نقش و نگار

□

وآنکه بر آسمان مسیح دلست

□

گرد جان خویش بینی در لحد باباکنان

□

چگونه حاکم شرعی، که فارغی ز احکام

□

که ز باز شکار دوست کلنگ

□

رتبت شاعران پس از کناس

□

وز دو جهان خرقه درانداختن

□

شب و روز پویان به دزدی به راه

□

که برگرفت ز من سایه تندبار غمام

□

به استقبال آن رفت از سرش هوش

□

نتاند شمس را خفاش دیدن

□

چنان کز تیزی باد خزان برگ رزان لرزد

□

همی‌کنند به هر جای فضل او تکرار

□

کام این بیدلان بباید جست

□

که بدنامی آرد سرانجام کار

□

چه چیز آنک خوانی همی اندرون

□

میل تو اکنون به منا و صفاست

□

دست نیلی شده ز انگشت گزی

□

بجه چون برق از این آتش برآ چون دود از این روزن

□

پای‌بند ناقصان گمرهند

□

آن خروش از کف او ناید کز ساغر اوست

□

حالهای عجب برانگیزند

□

روی نهادند ستایندگان

□

به هر کار بی‌ارج و بی فرهیست

□

هر دو خوانند خواجه را داماد

□

نسیه خور صد هزار چندینست

□

این است تک کاهلتر من

□

پادشاهان جهانش همه خواهند ستود

□

زو بپرسی به دم کند تکرار

□

شکر نعمت ز صد هزار یکی

□

ز هر گونه شد جانور ساخته

□

بدان تا به آیین بود کشورش

□

ز دشمنان تو مویی جدا نباشد عار

□

یا فزوده ششم انگشت به مشت

□

سبو را ساز پیمانه که بی‌گه آمدیم ای جان

□

سود باید که کند مردم سوداگر

□

آخر او خواهد بنای مملکت کرد استوار

□

به حروف دگر نبشته شود

□

ز مهر و وفا هر چه خواهند هست

□

ز پیوند شنگل مرا ننگ نیست

□

نشدی هیچ گرازی ز نشیبی به فراز

□

باز در خامشی سگالنده؟

□

خود نبوده‌ست و نباشد بی‌مکان و بی‌اوان

□

خزف گردد عقیق‌تر حجر یاقوت رمانی

□

یاران مهربان و رفیقان غمگسار

□

گر چه آرامگاه شیرانست

□

کند گرده‌ی کوه را لعل بست

□

مگر مرد مهمان ستودی مرا

□

موم هر جای که آتش بود آید به گداز

□

بزودی سازم از وی خاطرت شاد»

□

فذا نال الوصال و ذا تفرعن

□

اگر پرده‌ی جهل را بردرانی

□

به جستجوی سواران جلد بفرستاد

□

شبهنی اولیء بغداد

□

زر طلی از ورق آفتاب

□

ز خاک سیه مشک سارا کنیم

□

ای رساننده زود باش هلا

□

مگر از لهجه‌ی کلام‌الله

□

ریخت این صیاد خون صاف من

□

گوهر چندان که حصر آن تو خود تا حشر نتوانی

□

مهتران کهتری کنند طلب

□

بسنة شکری ثم ها اتطوع

□

پرده‌ای از راه قدیمی بیار

□

ببایدت رفتن ز جای سپنج

□

هر زمان اندر میان بوستان منبر شود

□

باده نوشد، که خشم نوشی کرد

□

تا تو با خود نرد خدمت باختی

□

نخوری قسمت کس، گر شوی اسکندر

□

تا برآید بامدادان آفتاب از باختر

□

حالی و تبع الهند فی الانواء

□

هم سخنش مهر زبانها شود

□

به هرجای بی‌راه خون ریختند

□

از حلم تو یکی ذره سکونی و قراریست

□

همه از تست وز تو بد چو بود؟

□

این خبر می از پیمبر آورند

□

که افزونی اندرون چو ترقیست در هلال

□

نرسیده‌ست بدو نام حذر

□

و لها خمود فی جلوة رضیاء

□

که آریم خوانی به خونی به دست

□

یکی نام نار و دگر سوسنک

□

بادپایان را دوگان اندر کمند افکنده خوار

□

دیده‌ی باطنت به حق نگران

□

بوالحکم بوجهل شد در حکم آن

□

که در آموزی، چو در مکتب صبی

□

بیشتر بود از آن سخن بهتان

□

و خیرها هند باء بغداد

□

سفت ملایک علمش میکشید

□

که از نام گردد دلم شادکام

□

ای سواری که ترا دیده ندیده‌ست همال

□

پیش خورشید فلک، بسته تتق

□

غول ره عشق خلیل اللهست

□

به سایه جای هزاران خدیو و خاقان داد

□

خردمند و کوشنده و کاردان

□

بقای کل بود در دار عقبی

□

می‌تک و می‌تاز که میدان تراست

□

پدر بر پدر کرد شاید درست

□

گفتا: ازین کران جهان تا بدان کران؟

□

چو لاله خون دل می‌ریخت بر خاک

□

بر دل این قوم جراحت بود

□

ورنه هر گله‌ای شبانی داشت

□

گهی به تیر گشاینده‌ی بلند حصار

□

ز تقدیر عزیزی کو علیم است

□

که هم مهره دزداست و هم مهره باز

□

به هامون به نزد سرایی رسید

□

عزیز کرد مرا از توافر احسان

□

زرافشان قبه‌اش چون گوی خورشید

□

مهر قبولش ننهد شهریار

□

بر آسمان برند بچربد بر آفتاب

□

شمشیر او خون دشمن آشام

□

معین شد حقیقت بهر هر یک

□

پای فلک بسته‌تر از دست ماه

□

کسی را که بندی ببند استوار

□

خسته‌ی غم بود غریق غرام

□

این سخن دل درست نقل کند

□

چرخ شب و روز نکردی سفر

□

وین همه، رختم دریدن بهر چیست؟

□

تاج و کلاه و تیغ و نگین هر چهار

□

همه دور زمان روز و مه و سال

□

که در گاو و خر شاید این یافتن

□

برین همنشان تا غمین گشت کرگ

□

آن شه گردبند شیرشکر

□

نیست گشاد همه جز بندشان

□

عین آن زهراب را شربت کند

□

خواب را بر دیده‌ی بخت تو گردانم حرام

□

آهو بچه کی باشد چون بچه‌ی ضیغم؟

□

شده از جهل پیش‌آهنگ آن خر

□

بی زمی و سنگ نوائی نداشت

□

بران تاج نو آفرین خواندند

□

کشیده تر ز شب دردمند خسته جگر

□

ز بذل التماسش سر نپیچید

□

بازگو حالی از آن خوش حالها

□

بلندئی که سرانجام آن نگونساریست

□

روز او از قیاس بی‌فرداست

□

نکو بشنو که البته چنین است

□

ذره بود عرش در آن آفتاب

□

ز خوردن برآسود برنا و پیر

□

کسی که دیده بود فر سایه‌ی یزدان

□

وگر ماهی، تو را منزل کدام است؟

□

سایه هر چیز دو چندان شود

□

بر حیاتش کشد ایزد رقم استمرار

□

مملکتدار و کار ملک طراز

□

بقا داری نه از خود لیک از آنجا

□

تو بادی جهان را جهان پهلوان

□

نرانند جز نام من بر زبان

□

در زاویه‌ی عدم نشسته

□

نه ز آن‌سان در دل او داشت خانه،

□

عین ایوبی شراب و مغتسل

□

کاین جسم گران عاقبت غبار است

□

کاندر تو رسم، دگر تو دانی

□

برو آمد شد خود را بیندیش

□

دادگران کار چنین کرده‌اند

□

نطق فضول را ببر از خامشی زبان

□

که نتواند فلک دیدن به خوابم

□

ندیم خاص شد روح‌الامین‌اش

□

حکم بر ابریشم بادامه نیست

□

چه حاصل بود جز ننگ و فساد این جانفشانی را

□

از دیده‌ی من تراود آزار

□

بود حس و خیال و عقل انور

□

دولت این ملک سخن راست بس

□

شد به کتان هم مزاج پرده‌ی راز نهان

□

شیران شکار، پاسبانش

□

نور ایمان کجا نزول کند؟

□

از درون جو رنگ سرخ و زرد را

□

تو خواهی صعبها آسان کنی، اما به آسانی

□

ور هست یگانه گوی نبود

□

نمایم زان مثالی چند دیگر

□

آب خود و خون کسان ریختن

□

برآید از قدم آشنا و غیر صدا

□

شکر را شربت شیرین چشاند

□

وز غم ابسال و عشق او رهید

□

کز دهان او سیاهی دل نمود

□

دیوان وجود را به دام افکن

□

معزول ز تو عسس بهر کوی

□

اگر در مسجدی آن عین دیر است

□

غاشیه داری به نظامی رسید

□

الا عفاف سیده آخرالزمان

□

به بخشایش درت بر همگنان باز

□

نرسد دوزخش دو اسبه به گرد

□

نز پی بازیچه گرفت این درنگ

□

چه باغی از خزان بودست ایمن

□

به گردن زلف را زنجیر کردی

□

ز تابش جان افسرده روان یافت

□

زیر سایه خفته بین سایه‌ی خدا

□

کند چون در کشش تقسیم ترک تارک و مغفر

□

رایت آتش به زمین در کشید

□

سرکشان و تاجداران را بخواند

□

دعوی هندو به سپیدی کنند

□

پیش خربنده مبر لعل بدخشانی

□

به مرگش واپسین شربت همان بود

□

چه جای زهد و تقوی این چه شید است

□

راه ابد نیز نهایت نداشت

□

از دشمنان چها به من ناتوان رسید

□

رو از فرهاد پرسش کن که چون بود

□

نه هشیارم نه مخمورم نه مستم

□

خون ز یادش سیه‌اندام کرد

□

فضلات فضایل یونان است

□

انگشت به گوش و دست بر سر

□

سخن گفتند در معروف و عارف

□

کوه در رقص آمد و چالاک شد

□

خرگه عالی ستونش روی صد گیتی ستان

□

چونست، که با ددان شدی خویش

□

نبی فرمود کو مانند گبر است

□

خیز که درویش بپایست خیز

□

وافادی، وافادی، وافاد

□

فگندی از بهشتم دوزخی وار

□

مرحبا زند و حبذا پازند

□

از برون خون و درونشان مشکها

□

کزوست کشور دین و دیار شرع‌آباد

□

فرس گلگون و او سرو بلند است

□

هرچند که خانه‌ی فلانست

□

قفل چه خواهی ز دل دیگران

□

عاقبت رست بباغ دل ما خاری چند

□

نی نی که جگر ز دیده می‌ریخت

□

تا بر اوج آسمان لشکرگه هفت اخترست

□

حال او چون حال فرزندان اوست

□

آن شهسوار بر کتف آخرالزمان

□

آزاده و زیرک و خردمند

□

یا مرا از میانه برباید

□

چون جگر افسرد و چو زهره گداخت

□

آنکه ز خورشید شد چو شبپره پنهان

□

روی چو گل باشد و تن چون سمن

□

جسم از بهر جان همی باید

□

نایب دست همه مرغان پرست

□

یافت چون فرصت محل گشتند یک یک مستجاب

□

ز هر سو صد در دیگر کشادند!

□

زانکه کفرست در این حضرت نافرمانی

□

دور دور افتاده‌ای بنگر تو نیک

□

کاورده ز عالم قدس خبر

□

ناخوردن و خوردنش که داند؟

□

نه بر عقیدت من بنده هرگز این بودست

□

وز سفرهای روانش یاد داد

□

به قیمت نه به عظم و قدر و مقدار

□

لباس عصمتش صد پاره گردد

□

که ده لک دهد سکه یابیست لک

□

یا چو نظامی ز نظامی رهی

□

چه نصیبی بود از چشمه‌ی حیوانش

□

که نامش کرده‌ام شیرین و خسرو

□

از آن بی سایه باشد سایه بر ما

□

جز خسارت پیش نارد بیع او

□

بر مدحت تو سلسله‌ی نظم را مدار

□

نی همچو بخیل ناجوان مرد

□

که جان بازی بنان خواهی گرو نیست

□

آن سگ دیوانه زبان‌کش بود

□

واندر بغل تو کلید گنج

□

کارزد گل ما به نرخ گشنیز

□

از ایشان نیز ناید لابه و لوس

□

نام تانیثش نهند این تازیان

□

هم به اقبالی که سر زین اسم افرازد به ماه

□

یا دست ز دامنم بدارید!

□

ز مقصود آنچه باید، بر کف دست

□

مشک ترا طبع چو کافور کرد

□

که در آن پنهان بود سر لطیف

□

بگفتا در عدم گویم دعایش

□

نبودندی جدا در بازی از هم

□

گشت سگ از پرده گرد آشکار

□

که بر وی زود شد ظاهر مل دولت عاجل

□

رها کن سر گذشت من دراز است

□

به کام دل شد اختر کار سازش

□

آن مگر مانند باشد جنس را

□

آن گلبنی که گل ندهد کمتر از گیاست

□

پندار که چشمه ایست از درد

□

هر چه ز سلطان نگرند آن کنند

□

همچو بلبل زین سبب نالان شوم

□

ره حساب شهور و سنین به خلق نما

□

نه من خواندم که خود سوی من آمد

□

نور نشاطش چو شب تار به ...

□

مونس فردای تو امروز تست

□

نه از چوبت گزند آید، نه از سنگ

□

که روزی بر درامد زود بشتاب

□

که صید خویش نپسندد دو عالم

□

شد ز بویی دیده‌ی یعقوب باز

□

که در آئینه شک شد به خدائی مدرک

□

درمان دلم تویی برین درد

□

ز اقبال و ظفر بنیاد بسته

□

فرقشان هفتاد ساله راه بین

□

ماند بر جا شبه و رفت در غلطان

□

به گوهر بدین مرزها پیشرو

□

یافت ز لذت دل و جان پرورش

□

اندرین چه این رسن آمد بفن

□

آن که شب را بکند رابطه در استخراج

□

یکی موبدی دید بازند و است

□

نیم چرخ ست که او نام نهاده ست کمان

□

چونک حق را نیست ضد پنهان بود

□

می‌توانی زد به پای خویش گام

□

به شاهی بدو خواندند آفرین

□

کشد پس بر دگر سر خنجر خویش

□

من حواس و من رضا و خشم تو

□

بر زمین مشک فشان چون شود و عالیه بار

□

ز زروان درم خواست از بهر سود

□

نمودم رجعت آن دیباچه بر دست

□

دیو را ننگ آید از تفتیش او

□

زان پس بپوی این ره ظلما را

□

بسازند وز دل کنند آفرین

□

که نسپارد به شیطان حاصلم را

□

شد پشیمان زین سبب بیماردل

□

قد من از کشاکش خواهش کمان کند

□

خردمند خامش بماند از نهیب

□

به پیش تخت شه زد بوسه بر سطح

□

ای خنک آنکش حسد همراه نیست

□

ز که پرسد که چرا بار نداشت

□

اگر زیردستست اگر در پرست

□

بجنبیدن درآمد فتنه را تیغ

□

جان تو از عهده کی آید برون

□

اصل و نسل بوالبشر خیرالبشر کهف‌الانام

□

سخنها بروبر نماند نهان

□

دری از نیک خواهی کرده‌ام باز

□

کز بریدن تیغ را نبود حیا

□

تا خردت کشتی و جان ناخداست

□

ستم‌کاره خوانیمش ار بی‌خرد

□

فرس هم کور، جولان چون توان کرد؟

□

وین نه گهر معدن بینائیست

□

بیضه‌های سرکشی را در کلاه سرکشان

□

سربارها پیش اوبرگشاد

□

دهم انگشت با انگشترینت

□

خلوتی پرده اسرار شو

□

در مطبخ ما مشتی استخوانست

□

درین کار پاکیزه رای آورند

□

آنچه فرمان خدا و سنت پیغمبر است

□

میشنوش کان به زبان گفته‌اند

□

کز التفای هوا سیر اوست چابکتر

□

کاننی ثمل نشوان معلول

□

چو دف در پارسی میزان هر ضرب

□

هر شکمی حامله راز نیست

□

راه فریب هیچ گهی کاروان نداشت

□

چشم وفا داشتم به وعده زبان بود

□

چو برق، از پرده میزد پر توتیغ

□

بازخوان من آیة او ننسها

□

هم صاحب‌الرسم و هم مالک‌الرقاب

□

به سر بر مغفری از زر ببر خفتانی از آهن

□

بدین بازیچه چون طفلان مشو شاد

□

پر ز گوهرهای اجلالی کنی

□

سوزن کینه مپرتاب که خنجر گردد

□

که خوش دلی نبود اقتضای اندیشه

□

که باور شد دل شاه جهان را

□

کین هوا جز قفل آن دروازه نیست

□

ندیده قیمتش ارسال کردی از احسان

□

شکل مانی ز تیشه‌ی فرهاد

□

که شد پابوس او سرو بلندت

□

وین دریغ و خجلت و آزرم چیست

□

چه شوی بر صفت بید ز بادی خم

□

سر بی‌مغز را برای کلاه

□

کرده طبقهای جواهر به کف

□

چون به سخن آمد گنجی گشاد

□

که عاجز آید از آن صد هزار قلعه گشا

□

کهنه دیواری که بر وی جغدی افشاند پری

□

تاز نظر کشتی شه شد برون

□

هم قضا دستت بگیرد عاقبت

□

سنگ استنجای شیطانش شمار

□

سنگ خور ار میوه‌ای بود زهرت را

□

چو سوری سرخ روی و زر به دامان

□

ترجمان فکرت و اسرار من

□

ز نشه کرم حیدری به خلق صلائی

□

کاخ مجد را ز نو آیین زن

□

میوه‌ی تر گشته بیستان فراخ

□

فعل پندارد بجنبش از قلم

□

جز با صفای روح تو جبران نمی‌شود

□

زشت گردد به نکو گفتن بدکرداری

□

ابر سیه را به هوا خواسته

□

کز سمرقندی زرگر فرد شد

□

آن چنان کز قعر دوزخ سر برآرد سلسبیل

□

بنائها اسست بالجود و الکرم

□

تیشه‌ی نجار از و در خراش

□

ناصر گفتار تو باشد خدای

□

به تیر چرخ برد حمله چون کمان گیرد

□

که از حسن باغیست یکسر شکوفه ...

□

همی گفت ای انیس هر دل تنگ

□

به گیتی اندر، آزرده دل فراوان بود

□

هم پیشتر برآمد و هم پیشتر دمید

□

آن معدن جمال که هستی تو گوهرش

□

دم عقرب را کی سازد مستقر

□

لذتش راتب جمال بود

□

که نغز شعر و مغز جان اجزاست

□

نه خوفی در درون تو، نه امنی در دیار تو

□

برآمد ز بن تا به سر یکسره

□

ز اشتیاق رخش غزل گویان:

□

فتح را عمر جاودان باشد

□

به رضوان دهی دسته‌ای در جنان گل،

□

چونک هر سرمایه‌ی تو صد شود

□

از حد ترک تا مداین و مدین

□

بر آرم به عشرت سری زین مغاک

□

بر جناحش چون دم طاوس هر پر آینه

□

فرستاد نزدیک ایران سپاه

□

راز خود را، چنان که بود، بگفت

□

یک جهان گنج نهان در دل ویران دارد

□

مشتاق روی تو ننهد دل بر آفتاب

□

سمج و دهلیز و ره بالا نبود

□

آینه دادم به کور نغمه سرودم به کر

□

از کوه و ابر ساخته نازیر و سایه‌بان

□

عوانان کشته، میران اوفتاده

□

به ترکان نماندی سرافراز گرد

□

از آن گل فرو ریخت وز آن گلاب

□

نشینی شاد و مملوکان خود را در شمار آری

□

سفال را نتواند که زر کند اکسیر

□

چون بیابی صحبت صدیق را

□

نیست یک تن در این زمان باری

□

نی جلوه می‌فروشم و نی عشوه می‌خرم

□

تاریک شد از دخان معقول

□

ز هر جای رامشگران خواندند

□

به وقت خشیت، چون نره دیو خورده قفاست

□

که فی‌الحقیقه به از صد هزار احسان است

□

ور چه چو باد سیر کنی در فضای خاک

□

وآن دگر چون تیر معبر می‌درد

□

که کسب سعادت کند سعد اکبر

□

به غنچه می‌زد و می‌گفت در سخنرانی

□

وگرنه خون تو در گردن تست

□

بران کوه البرز بردن گروه

□

رهزن حس ره به دل و جان گرفت

□

تو را نیز نگذاشت زان رتبه عاری

□

در شود روزی چو در حلق صدف افتد مطر

□

پس شدی اوصاف و گردون بر شدی

□

نفس خود را به نفس خود مشتاق

□

او ز گوری سوی گوری می‌شود

□

قلعه‌ی جانش به کوتوال حقیقت

□

پدید آید آنگه که بیجان شویم

□

امام و پیشوا و مقتدار و شافع و مولا

□

این که سلطان حمزه یکسانست با حق مبین

□

گردد در آن زمان ز فزع شیرخواره پیر،

□

هین ز رشک احمدی ما را مسوز

□

که ز من تا نصیر یک گام است

□

نار بنماید خود آن نوری بود

□

سگ سکه بدل کند در آن غار

□

کنون با توم روز پیمان اوست

□

خوش می‌سازم به آن دل ریش

□

به حکم شوق نهادم بر آن بساط قدم

□

که با رستم او را به میدان فرستم

□

ناگهان از مقعدش بادی بجست

□

که از غیبش به سر اینک بلای ناگهان آمد

□

آب صاف وعظ او تیره شدی

□

بر عقل خنبک می‌زند یا بر فن مکاره‌ای

□

وگرنه پراندیشه بود از کفن

□

با طالع سعد و بخت مسعود

□

نظر به سعی جمیلش به قد یک آن است

□

نبدی این نگفتمی که سلام علیکم

□

در غم و اندیشه مانی تا به حلق

□

قفل سکوت بر در درج کلام تو

□

در فریب مردمت ناید ملال

□

مقر ناید به نرمی‌و به کام او

□

ز چون و چرا و نهیب و گزند

□

نبود نزد خرد خارج از طریق صواب

□

تا به زانو می‌رود در مشگ کلک خوش‌خرام

□

از بدگمانی سرنگون در انتها آویخته

□

این به تقدیر آمدست ار او بدی

□

می‌رود زین شکرستان تا به خوزستان شکر

□

کفو آن نه آید و نه آمدست

□

نه از خنب فلان و یا فلانه

□

کسی رای دیگر نیفگند بن

□

بر سر خوان نوالش هرچه آید در گمان

□

حساب آن زدست خالق جبار می‌آید

□

که عقل اقلیم نورانی و پاک درفشانستی

□

آن عوان پیوند آن مشتاق بود

□

بعد ابلاغ صد درود و سلام

□

خلد بر وی بادیه و هامون شده

□

در همه آبا و در اجداد و در اعمام کو

□

گسی کرد لشکر به هنگام خواب

□

صلای جود درین دور در ترقی تام

□

اگر نصیب ز ایران برد به تورانم

□

تو سلطان زاده‌ای آخر منم لایق به لالایی

□

سبز پوشد سر بر آرد از فنا

□

خویش را بهر شرف نام کند کاشانی

□

چون نخواست آن رزق زان جانب گشود

□

لذت عمر در کمین رحم به زیر چادری

□

ببستند عقدی برآیین و کیش

□

تاریخ تازه‌ایست که خواهد شدن عیان

□

از رخ خصم خجل می درود زعفران

□

گاه چو نای می‌کند بهر دم تو قامتی

□

تا شود پاک و لطیف و با فره

□

تمام ناشده فصل خزان بهار آمد

□

که التماسش هست یابد این فتی

□

نیابد از مشام جان نسیم روح ریحانی

□

خروش توام چون رسیدی به گوش

□

راستان را در میان باز است چشم امتیاز

□

که خاک روب در اوست خسرو خاور

□

چون نگردد ستاره ناپیدا؟

□

بلک من برهانم از هر هلکتان

□

صرف نتواند نمود از فاقه یک جزو از هزار

□

او ز ما یابید گوهرها به جیب

□

کرده در عالم نظر بهر دل پاک نذیر

□

ز نعلش زمین شد همه چاک چاک

□

که می‌نمود از آن کوتهی کمند گمان

□

عشق مرا راهبر عقل مرا راهزن

□

وگرنه بلبل بیدل چرا زند دستان؟

□

چون زید که روز روشن مرگ اوست

□

بودم ز نامرادی خود سخت سوگوار

□

لب ببندد در خموشی در رود

□

بی تو خوش نیست اهل ملتان را

□

نگر تا نتابی بر او به کین

□

که یقین می‌رسد نه دیر و نه زود

□

بر گدائی ریزد آن ریزنده دریا و کان

□

مهر مهر او و مهر حق همه یکجا زنند

□

تا مجره بر دریده جامه را

□

کز تاسف دشمنان را بر زبان واحسرتاست

□

و السکر افنی غصتی یا حبذا لی حبذا

□

از شیفتگان سال تا کی؟

□

که تا من ببستم به مردی کمر

□

که باشد در نیام از سهم خونریز

□

فردی ز کاینات به این خوبی انتخاب

□

وصف خود خویشتن کند گوهر

□

زانک هستند از فواید چشم‌کور

□

به چرخ از سر شام است تا سحر نگران

□

باز کن درهای نو این خانه را

□

در سر از سودات شوری در جهان انداخته

□

جهان سر به سر زیر دست من‌ست

□

زبان نکته سنجم بود خاموش

□

تأثیر همت‌ست تصاریف ابتلا

□

کاندر آن لوح سر عشق بخواند

□

تا که شد کانها بر ایشان نژند

□

مسندمنصوب من از همگنان مرفوع تر

□

مجموع چون شوند رفیقان باوفا

□

پس بهانه بر زبان ترجمان انداخته

□

سپهدار بگرفت دستش بدست

□

بر سر خصمش اجل پیش ز فرمان رسید

□

شرح این گفتن برونست از ادب

□

که مقامش ز مقامات خود اعلا بینند

□

هم‌چنانست آفتاب اندر لباب

□

زمن مدح و ثنا وز بخت اسعاد

□

آن عشق با رحمان شود چون آخر آید ابتلا

□

در کف دریا و شش هفت فلک یک حباب

□

که این پور زالست و آن پور سام

□

که در زمانه‌ی او فتنه گشته سرگردان

□

می‌زند بر مرغ و پر و بال او

□

کز صبا بوی زلف یار آمد

□

ز شادی به هرکس رسانید بهر

□

اهل بهشت نوحه‌گری کرده اختیار

□

جمله را بینی به حق لابه‌کنان

□

آدمی‌زاده کسی ندید چنین

□

برآمد خروشیدن بوق و کوس

□

ولیکن تو دانا دل از کامرانی

□

چشم بر خورشید بینش می‌گماشت

□

وصل را داد جام مالامال

□

به ابرو ز خشم اندر آورد خم

□

این بلندی به هر کسی ندهند

□

زان نصیبی هم بدو دیده دهد

□

بی‌تو چه خوشی و شادمانی؟

□

سه کشور سراسر بیاراستند

□

بدانچش دسترس باشد بدان مقدار در جنبد

□

تو گمان داری برو نار بشر

□

کردمی آن نفس به جان اقرار

□

بخائید رستم همی پشت دست

□

نشد، الا ز سوز آتش عشق

□

پیشش آن آوازها یکسان بود

□

بادپا را فروگذاشت عنان

□

ندارد همی جنگ را پای و پر

□

قدسیان را چو میهمان دارد

□

درد کی ماند دوا را ای حکیم

□

بر من تمام گشت ولایت که سرورم

□

پرستار با طوق و با گوشوار

□

بیش از اندیشه‌ی سال شده

□

کو سر آن خارپشتک را بماند

□

کز کثافت لطافتش دور است

□

به مهمانی پور دستان کشید

□

زین میانه به پای برخیزد

□

تا تو طفلی پس بدانت حاجتست

□

فکرتت آگه از حدیث و قدیم

□

همه نره دیوان شوند انجمن

□

اگر بخواهد یکباره رسم سایه‌ی چاه

□

بر درد زان که ترازوش ای فتی

□

نه چون تویی که هرزه بری انتظار ملک

□

دو راهست و هر دو به رنج و وبال

□

زندگانی ولی نعمت من باد دراز

□

می دوا سازند بهر فتح باب

□

با سری در پیش پیش خاص و عام

□

شتاب آید اندر سپاه درنگ

□

هست از پا و رکاب پدرش گشته دوتای

□

عیسی‌ام آیم که تا زنده‌ش کنم

□

بر زبان رقم به وجه پیام

□

فرو ریخت ناخن چو برگ از درخت

□

فرو شوند هزبران به گوشها چو شکال

□

مرگ آن خو خواهد و مرگ فساد

□

بشری لا اله الا الله

□

هم اندیشگان دراز آورد

□

آمیخته ز امتزاج بر هم

□

همچو مستسقی حریص و مرگ‌جو

□

شکال شیر شکارست و پشه پیل‌افکن

□

شوند این دلیران همه ناامید

□

بر آن دروغ تمامست این قصیده گواه

□

حق کند آخر درستش کو غنیست

□

گفتا همه دان آفرینش

□

یکی آب بر زن برین خشم من

□

داغ طاعت نهند بر ایام

□

زانک ازو شد کاسد او را نقد و رخت

□

طوطی نطق مرا کردست لال

□

که سر نیست این آرزو را نه بن

□

وی تا دو پشت جد و پدر شاه و پهلوان

□

یار خود را یافت چون شمع و چراغ

□

باز در دوش کشد غاشیه‌ی کبک و حمام

□

سزد گر برآرد به خورشید سر

□

ز گاو عنبرسارا، ز یاسمین زنبق

□

بی‌مرادت کرد پس دل را شکست

□

همه چیزیت هست جز که قرین

□

یکی ایزدی بر سر از مشک تاج

□

بنی‌آدم به کرمنا مکرم

□

جفت جفت و عاشقان جفت خویش

□

هرکجا شد منتظم عقدی ز چه از ساحری

□

سپاه و سپهبد از آن کار شاد

□

من سر اندر زن و بیرون‌زن همچون روباه

□

دل شیر مردان لشگر شکست

□

آب دندان‌تر ازو کس نتوان یافت به باز

□

ببردند نزدیک سام سوار

□

شاید ار جز خویشتن کس را به مردم نشمری

□

همی کرد مردمی همی کشت مرد

□

نتواند که گوید اینک این

□

ز ترکان سپاهی چو دشتی پلنگ

□

بنده‌ات کیسه سبک دارد همی نرخ گران

□

نوازنده‌ی جان افلاکیان

□

کزین همیشه گهر بارد و از آن باران

□

بسوی گله تیز بنهاد روی

□

تا چو چشم بخت تو بیدار دارد عبهری

□

چو در بسته باشد گشاینده اوست

□

تا عدل تو می‌کند تجشم

□

برینیم و گردن ورا داده‌ایم

□

راز حزمت نهان ز شک و یقین

□

که با او برون افکند بارگی

□

تا جهان باقیست بادا دولت طغرل تکین

□

به تو تیرگیها برافروختند

□

کند با تیغ تو تیغ بهرام

□

توانا و چابک عنان و دلیر

□

قصیده‌هات بیاورد می چو آب زلال

□

گهی چون کمانست و گاهی چو تیر

□

خاک بر خاک نهد پیشانی

□

درین ره چگونه توان دید چاه

□

تا مه کشت‌زار آسمان را هست داس

□

برانگیخت رخش و برآمد خروش

□

یا به طوفان تلف شود خونم

□

که به بیند این راه باریک را

□

وی قوانین سخن بی‌سر کلکت مختل

□

نه آیین شاهان پیشین بود

□

آخر وفای بندگی چون تویی از این دم

□

زمان خواست یک هفته تا کار ساخت

□

از گوش صبح اشهب تا نعل شام ادهم

□

مرا خود به اسپ و به کشته نهشت

□

آسمانی اگر او چون تو بود ثابت‌رای

□

درآمد کزو عالم آمد ستوه

□

هماره تا که محیطست سقف این خرگاه

□

به هر خانه‌ای بر دو بگذاشتند

□

جز تو کس نیست اهل این انعام

□

بر آن کشتنی هم نشد کارگر

□

دخلم از خرج دبه و زنبیل

□

مرا باده خوردن نیاید به کار

□

ابیات او به صدق مباهات کردنم

□

وز درونش درونیان را مغز

□

قدرتش کرده با قدر میثاق

□

نیامد برون کش بخوشید خون

□

کرد تقدیر ابد را به ازل در تضمین

□

در او کردی اندیشه را شهربند

□

تا ابر درفشان گذرد بر حضیض و تل

□

یکی تیغ تیزش بزد بر میان

□

سهل ناممتنع چو سحر مبین

□

قدم را نهفت آب خاکی بشست

□

مسند ملکها بجنبانی

□

به کوه اندرون لاله و سنبلست

□

از پشت پدر در شکم گرفته

□

مسجل به امضای پیغمبری

□

شاعری سودا مپز رو ساحری کن ساحری

□

نخست از منوچهر بردند نام

□

باد حمله دهد سرفرازی

□

که از مولد این صبح صادق دمید

□

نفس همی نزند بل ز ننگ در یتیم

□

دلش خیره بینم همی روی زرد

□

معماری کاینات مدغم

□

نشاید در آرایش نظم خواست

□

انوری داد بده رو که تو هم نتوانی

□

ز هر کس نیابی بجز آفرین

□

ز نعمت تو رفعت ز مدح تو فخری

□

کجا با شدت برگ یک بید برگ

□

رطب اللسانم از تو آیین و سان تو

□

که از ماست بر ما بد آسمان

□

سیراب شود ز بی‌رجایی

□

هم از قوت اژدهائی چه کرد

□

گیرم که جهان پر شود از خیک دمیده

□

زبانش توان ستایش نداشت

□

یک نفس خالی از دوکار آگاه

□

هیچکس را نه بر درش راهی

□

چو کان درویش گشت از تو چرا بر وی نبخشایی

□

یکی پیل زیر اژدهایی به دست

□

گوهرست آری هنر او پادشاه گوهری

□

وز آن نردبان آسمان پایه‌ای

□

کابن سیرین قضا دم نزند از تاویل

□

به آورد خشت افگند بر دو میل

□

حبلی که چو عهدش بود متین

□

چو هاروت و زهره به افسونگری

□

ز چشم خداوند کردست پنهان

□

چنان پیر سر بود و پژمرده بود

□

فتح باب کف تو مهر گیاه

□

شد نشان آنک آن میوه‌ست خام

□

زان همه کارها یکی منظوم

□

بر دختر آمد سراینده راز

□

در آخر کرد ذکر آب و صابون

□

روحهای تیره‌ی گلناک هست

□

از بار غم دوتا شده بر شکل چنبرم

□

همی از جهان‌آفرین یاد کرد

□

دامن همتت بدو مالای

□

کارسازانند بهر لی و لک

□

گوش و هوش از گوهرش سرمایه‌ی کان یافته

□

جدا کرد نتوان ز دیوانگی

□

جاودان دولت‌فزای و خصم کاه

□

می‌نوازی مر تن پر غرم را

□

چون توان بر آسمان آخر شدن از راه بام

□

برو زود زیشان بپرداز جای

□

زین سبب بر آسمان صف صف شدند

□

نشیبست جایی که بالا بود

□

کاردها در جسم پاکش می‌زدند

□

آفرید و کرد با دانش الیف

□

گوی گشتن بهر او اولی بود

□

کس چنان رقصان دود در گم‌رهی

□

وز درون دارد صفات انوری

□

نه برونت هست اثر نه اندرون

□

جان نهاده بر کف از حرص و امل

□

لیک نبود مسجد اقصاش نام

□

ماجرا و آغاز هستی رو نمود

□

تا خدایت وا رهاند از جسد

□

در رسد در تو جزای خیرگی

□

کز عصا گوش و سرت پر خون کنم

□

بندگانش را جز او سالار نی

□

موسیم پنهان و من پیدا به پیش

□

وای آن جان کش محک و گاز نیست

□

سخره‌ی دیو ستنبه می‌شود

□

نیم بیند نیم نی چون ابتری

□

ذات را افزونی و آفات نی

□

نیست حکمت کان بود بهر همین

□

آن دم از گردن زدن کردت خلاص

□

خود چه باشد ای مهین پیغامبرم

□

نامناسب را خدا نسبت به داد

□

جسم پیش بحر جان چون قطره‌ای

□

کاندر آتش در فتند این دو قرین

□

که ز جانم نور می‌گیرد کتب

□

هم‌چنانک مر نبی را از یمن

□

تیرها را کی هدف گردد ببین

□

لیک خفاش شقی ظلمت‌خرست

□

خاک ریزی بر سر نان و تنور

□

تا دل خود را ز بند پند کند

□

گر به باد آن یک چراغ از جا رود

□

قطره‌ای را بحری تقاضاگر شدست

□

حق همی داند کز آن دم تاکنون

□

بدادم سه جام نبیدش نهان

□

تا ابلق تند دهر رامست

□

بدین گونه خیلی به خون در کشید

□

کبریای تو چنان قابض ارواح شدست

□

درافشان چون شود بر تنگ‌دستان ابر دست تو

□

در نظم این قصیده چه گر درج کرده‌ام

□

هر یکی چون ملحدان گرده کوه

□

خسرو صاحب‌قران طوطی که از انصاف تو

□

به لشکر یکی مرد بد شمر نام

□

داغ داری به سرین برنتوانی شد حر

□

فلک پاسگه را براندوده نیل

□

مومیایی همه دانند کرا خرج شود

□

چون تو عاشق نیستی ای نرگدا

□

خواهد از رای روشنش هر روز

□

الله الله زود بفروش و بخر

□

به خون زرق مرا پیرهن بیالودند

□

چو شد مهربنداد شادان ز می

□

زیر لگد نحوس هستی

□

تواناست بر هر چه او ممکنست

□

ای به تو زنده سنت پاداش

□

آن که چون گشت نمازش متمایل به قضا

□

تو نام سید سادات بگذرانیدی

□

اندرین آخر خران و مردمان

□

چون فلک نسگالدت جز نیکویی

□

یکی را دو دست و دو گوش و زبان

□

نهان از آن ننماید ضمیر او که دلش

□

طراز سخن سکه‌ی نام توست

□

بحر طبع تو کرده مالامال

□

نیست مخفی مزد دادن در تقی

□

گرگ از نهیب عدل تو اندر دیار تو

□

گر نبینی خلق مشکین جیب را

□

لاف نسبت زند حسود ولیک

□

سخن‌گوی بی‌فر و بی‌هوش گشت

□

خلف صدق قدر اوست قدر

□

به جایی رسیدند کر بیم تیغ

□

به پای همت او نارسیده دست ملک

□

گه تقریر و تحریر فصول دفتر مهرش

□

گاهم حدیث خنجر گوهرنگار تست

□

عقل او بر عقل شاهان می‌فزود

□

دست از این مشتی محال‌اندیش خام ابله بدار

□

یکی رزم جوید سپاه آورد

□

از جمله‌ی کاینات کانست

□

چنان غرق در آهن اندام او

□

اجلش در ندب اول گوید برخیز

□

دید کان شربت ورا بیمار کرد

□

چون تو گردند حاسدانت اگر

□

کودکان گرچه به یک مکتب درند

□

گر شود پاس تو در ملک طبیعت محتسب

□

به هر شهر مردی پدیدار کرد

□

مدت طغرل تکین چندان که دوران سپهر

□

برانم کزین ره بدین تنگنای

□

پیش حکم تو کشد کلک قضا

□

القصه آن دو ماه نور از طالع کبیر

□

تا که باشد این مثل کالیاس احدی الراحتین

□

گوی شو می‌گرد بر پهلوی صدق

□

چون ندارد نسبتی با نظم تو نظم جهان

□

درفشی بزد چشمه‌ی آفتاب

□

هین که معلومم از جهان جانیست

□

شگفتی فرو ماند صاحب خرد

□

زین پس مباد چشمم بی‌طلعت تو روشن

□

این مثال آمد رکیک و بی‌ورود

□

هرکجا شرح صفای تو دهند

□

برگ بی‌برگی نشان عارفیست

□

کشته‌ی دهرم و صریر قلمت

□

نیم خواستار سرای سپنج

□

با آسمان چه گفتم گفتا که هست ممکن

□

بکی ترگ روی آهنین بر سرش

□

عفوبخشی نبود چون کرمت عذرپذیر

□

رسید عید و دل جمله تهنیت گویان

□

رای اعلای آن و عالی این

□

کعبه را که هر دمی عزی فزود

□

موافقت چو موالی ندیم شادی و عیش

□

نه موبد بد او را نه فرمان روای

□

به جای دیگر اگر اول التجا کردم

□

چو شد هفته و کار شد ساخته

□

گمانم به لطفت همین بود کاری

□

بهر نادر حکمتی در علم حق

□

آخرالامر چو کشتی به سلامت بگذشت

□

در پی او کی شدی مانند حیز

□

با کوشش او شیر آسمان

□

به شهر آید آواز زان جایگاه

□

از ناله‌ی خصم تو گوش گردون

□

سوم همچنین خشت بر وی شکست

□

محسنی لاجرم ز قربت شاه

□

ای داور ملک صفت آسمان شکوه

□

فتح بینی که با زبانه‌ی او

□

حمد عارف مر خدا را راستست

□

چو انشا کنم مدحتی گویی احسنت

□

سرانجام گشت از جهان ناپدید

□

حکایتی است زقدر تو اوج گنبد چرخ

□

همه گفته بودند و آراسته

□

ای ملک در بسیط زمین خواستار تو

□

چون ز غیبت و اکل لحم مردمان

□

به اضطرار بود بذل آن و آن دشوار

□

ور نیاید تیر از بخشایش است

□

ملامت نفست می‌برد دعای مسیح

□

مبیناد چشم بد این شاه را

□

هر کجا حاشیه‌ی مهدی عدل تو رسید

□

گر ایوان ما سر به کیوان برست

□

چو این اوصاف نیکو حصر کردم با خرد گفتم

□

فدای نقطه‌های رشحه کلک تو می‌گردد

□

لیکن ار انصاف خواهی هیچ حاجت نیستت

□

بحث املاک زمین با کبریا

□

لیک با این همه ای در بر روح سخنت

□

چو دندان برآورد و شد تیز چنگ

□

این در جوار خاک شتابان و تیزرو

□

ببردند نامه بر کیقباد

□

خواجه‌ی ملت صفی‌الدین عمر در صدر شرع

□

قوم را پیغام کردی از نهان

□

دهر در دور دست تو نگذاشت

□

چون بنادر گشت مستغنی ز نان

□

جانهای مبارزان ز تنها

□

تو اندازه‌ی خود ندانی همی

□

ساکنان سواد مسکون را

□

به مهر تو شد بسته دست بدی

□

تو در چمن دولت و در باغ وزارت

□

فرداست کز طپانچه حسنت به ناظران

□

در هنر خود چنین بود که تویی

□

مر ترا مشغولیی بخشد درون

□

تا به دور تو در زمانه نبود

□

چنین گفت کز شاه خسرونژاد

□

نفست وارث دعای مسیح

□

همی بر سر و چشم او داد بوس

□

بنده سالیست که تا در کنف خدمت تو

□

گرگ درنده‌ست نفس بد یقین

□

بیانم هست از وصف تو عاجز

□

نیست خلقش را دگر کس مالکی

□

جهان داند که معزولی نیابد

□

هم او مرزبان بد بزابلستان

□

ای روزگار شیفته چندین جفا مکن

□

به پرده درست این سخنها بجوی

□

زنگ پالوده‌ی سر کویست

□

به امتزاج عناصر ز عالی و سافل

□

بادات بقا و عز و اقبال

□

بر مسلمانان پل دریا شوم

□

قصد آن کردم که ذوالقرنین ثانی گویمت

□

پس آگاه آمد به بهرامشاه

□

کعبه ز جای خویش بجنبید روز عید

□

ز شرم از در کاخ بیرون نرفت

□

پیوسته تیره و خجل است ابر و آفتاب

□

این سخن پایان ندارد قاضیش

□

قحط دانش را به اعجاز ثناش

□

سر بر آرد از زمین آنگاه او

□

نیست خالی ز ذکر من جایی

□

کنون دست یازان ز خوردن بکش

□

بلکه تا این کعبه رضوان را کبوتر خانه شد

□

سحرگه چو از خواب برخاستند

□

تیغ او چیست برق حادثه‌زای

□

بذره‌ی تربیتش کار آفتاب آموخت

□

هوا می‌خواست تا در صف بالا برتری جوید

□

این صدفها نیست در یک مرتبه

□

به صد زاری برفتی هوشم از هوش

□

برین نیز گر خواست یزدان بود

□

به شاه جهان بین که کیخسرو آسا

□

که در سینه‌ی اژدهای بزرگ

□

کسی کامی که میجوید همه سال

□

صد هزاران مرد پنهان در یکی

□

مشتری‌وار به جوزای دو رویم به وبال

□

گر بدی کردی نبایستی رمید

□

به باغ دولت رویش چو گل شکفته شود

□

ز گفت گذشته پشیمان شدند

□

دو فتوح است تازه در یک وقت

□

شکست اندرآید بدین رزم‌گاه

□

باز ریش سیاه روز امید

□

قانع شدن به کشوری از خاتمی چنین

□

گر ز مردی دم زنم ای شیر مردان مشنوید

□

گر حکیمی نیست این ترتیب چیست

□

زمین به بازوی طبع تو میشود آباد

□

به ایوانها تخت زرین نهاد

□

فرق تو را در خورد افسر سلطانیت

□

به یک تختشان شاد بنشاندند

□

در غیبت و در حضور یکرویم

□

الفتح من تفاحکم و الحشر من اصباحکم

□

بلی آفرینش است این که به امتزاج سرمه

□

جسم از جان روزافزون می‌شود

□

ای آنکه ستایش ترا خامه

□

چو موبد بدید اندر آمد به در

□

بدر سماک نیزه که بر قلب مملکت

□

ابر سام یل موی بر پای خاست

□

اگر بی‌عرض جوهری کس ندید

□

و گر وظیفه هر ساله ساختی آن را

□

سالی میان بادیه دیدند فرغری

□

دید طین آدم و دینش ندید

□

باره‌ی دولتت ز زین برمید

□

هرانکس کزیشان گریزان برفت

□

بخت برنا وقایه‌ی عمر است

□

سرم گر ز خواب خوش آگه شدی

□

ز نعمت تو مرا بود کامها حاصل

□

دیوارهای خانه چو مجموع شد به نظم

□

نقش فرسوده‌ی فلاطون را

□

حق ز ایجاد جهان افزون نشد

□

زمانه‌ی گفته من حفظ کرد و نزدیک است

□

هم‌انگه برآمد ز درگه خروش

□

چند نان ریزه‌ی خوان‌های خسان

□

سواری چو من پای بر زین نگاشت

□

دلی شوریده شکلی بیقراری

□

از اثر نار بغض یافته مانند مار

□

جز تیغ کفر شویش گازر که دیده آتش

□

نام کالانعام کرد آن قوم را

□

بهر عذری که میورد در کار

□

خردمند وز خوردنی بی‌نیاز

□

جائی است ضیمران ضمیر مرا چمن

□

بیفشارد ران رستم زورمند

□

این آهن در کوره مانده بوده

□

عشق زلیخا ابتدا بر یوسف آمد سال‌ها

□

خاقانی است بر در او زینهاریی

□

چون تو با پر هوا بر می‌پری

□

به زاری جوی خون از دیده رانم

□

چو بهرام برخاست از خواب خوش

□

گنبد پیر سبحه‌های بلور

□

چو بیدار شد رستم از خواب خوش

□

ای دیده‌ی سعادت تاری شو و مبین

□

در یگانه دریای اجتهاد که هست

□

مزور پزد خنجر گوشت خوارش

□

نسبت این فرعها با اصلها

□

دل افکاری اسیری عشق بازی

□

سه دیگر که خون ریختن کار ماست

□

بر شخص شرزه شیران از خون قبای اطلس

□

پس از مرگ باشد سر او به جای

□

خفتن همه بر خاک و از ضعیفی

□

بیست چندان ملک کو شد زان بری

□

نیزه دارانش که از شیر نیستان کین کشند

□

عقل دو عقلست اول مکسبی

□

کاش من جمله عیب داشتمی

□

ز گیتی برآمد سراسر خروش

□

نه کمید از شجر رز که گشاید رگ آب

□

بدو گردد آراسته تاج و تخت

□

خیالی در دلم ماوا گرفته

□

وندر چه وقت خلعت و پروانه عطا

□

دندانه‌های برجش یک یک صفا و مروه

□

خیز در دم تو بصور سهمناک

□

سزای جنگند این‌ها که آشتی کردند

□

چو برخاست زان روستا رستخیز

□

مصری کلکت چو سحر عرضه کند گاه جود

□

بشد رستم زال و بنشست شاه

□

گویی که دانه دانه‌ی لعل است

□

تو نه‌ای مور که مرغان بزنندت ره

□

اینت نادان که آتش افروزد

□

که محمد گفت بر دست صبا

□

خجسته نامش بر شعرهای نادر من

□

بر شاه رفتند با دست‌بند

□

نام و القاب ملک با لقب و نام ملوک

□

یکی لشکری راند از گرگسار

□

فرزندکانش را پس مرگش عزیزدار

□

سراسر تحفه‌های برگزیده

□

دانه‌ی در که امانت به شما داد ستم

□

اندک اندک خوی کن با نور روز

□

چون بر کفش نهاد و به خلق جهان نمود

□

که آشوب بنشاند از روزگار

□

دید آسمان که در دهنش خاک می‌کنند

□

پلنگ ژیان گرچه باشد دلیر

□

طبع تو در زمستان باغی بود خرم

□

خود گو تا چند چو خرمگسان

□

جام بلور در خم روئین به دستم است

□

عام و خاص از حالشان عالم شوند

□

بجز باد صبا یاری ندیدم

□

بدید آنک کلنبک بدو داد شاه

□

زان چهان می‌آیم از رنجی که دیدم زین جهان

□

دو لشکر کشیدند بر هیرمند

□

گهربار است چون ابر بهاری

□

دهد به شامه آگاهی که گم نشود

□

ایا شهان زمانه عیال شفقت تو

□

که کنم بار رای هامان مشورت

□

به نام و ذکرش پیراست منبر و خطبه

□

بیاورد نعمان سپاهی گران

□

فقر است پیر مائده افکن که نفس را

□

چنین گفت کاین خام پیکارتان

□

ترا جای دگر آرامگاهی است

□

یا بهائی اتخذ قلبا سواه

□

طبع زبان چو تیر خزر دید و تیغ هند

□

هم‌چو عارف کن تن ناقص چراغ

□

آن خواجه که واسطه است مدح او

□

به مردی و دانش به فر و نژاد

□

عزمش همی شکنجه کند کعب کوه را

□

چو بر بام آن باره بنشست باز

□

سازنده که ساز عشق پرداخت

□

تخت بلند پایه بنو زیب ازو چه یافت

□

در سه جمره بود پیش مسجد خیف اهل خوف

□

شاه بس بیچاره شد در برد و مات

□

نهاد از لعل سیراب و زر خشک

□

سپه را سراسر به نرسی سپرد

□

گر در زمین شام سلیمان دیو بند

□

چو از دژ رها کرد کاووس را

□

از او زرگران زرگری یافتند

□

ور نباشد دور باش از پیش و پس

□

بر فلک خوانچه کن به دولت می

□

بیست مرده جنگ می‌کردی در آن

□

در خون دل از مژه قلم زد

□

نمدزین بگسترد و بالینش زین

□

کس نیست در ده ارچه علف خانه‌ای بجاست

□

به گرد اندرون یافت کلباد را

□

چنین گویند معماران این کاخ

□

ای تو را هر راست پیمانی به ملکی در گرو

□

وی مشتری ردا بنه از سر که طیلسان

□

پس بدان کاب مبارک ز آسمان

□

سپه را بنده‌ی فرمان او کرد

□

بیامد نشست از بر تخت زر

□

عصمة الدین شاه مریم آستین

□

چرا گفت نگرفتمش زیرکش

□

زلیخا را ز تنهایی چو جان کاست

□

از کتاب و اوستاد و فکر و ذکر

□

از پی حرمت کعبه چه عجب گر پس از این

□

آمدی در صورت باران و تاب

□

چو خورد آن بهره‌مند از دولت و جاه

□

چو بنمود خورشید بر چرخ دست

□

دست بالا همت مردم که کرده زیر پای

□

کلاهور با دست آویخته

□

نامه که شد از حجاب، بنیاد

□

هرکس به مدعای دگر از سحاب نظم

□

پهلو ایران گرفت رقعه‌ی ملکت

□

وان دگر چون کشتی با بادبان

□

نویسد کتابی سوی مادرش

□

هم از گنج‌ماشان بتوزید فام

□

مجمر عیدی و آن عود و شکر هست بهم

□

پرستنده زین بیشتر با کلاه

□

به حاجب گفت کاین تسبیح‌خوان را،

□

بهر گلزار در آتش مفکن خود را

□

شکل خان عنکبوتان کرده‌اند آنگه به قصد

□

نه چو آن ابله که یابد قرب شاه

□

بر روی گره، میان مردم

□

دگر آنک بیرونش خوانی همی

□

گر چه به خاندانش سلاطین شرف کنند

□

ببد شاه یک ماه در نیمروز

□

پا بازکشد ز جستجویش!

□

نیست گوئی عظم او محتاج حیز ورنه چون

□

حافظ اعلام شرع ناصر دین رسول

□

دور شو بهر خدا ای پیر تو

□

کس به عیار فرستادی و گفتی که به سر

□

فرستاد شنگل یکی راه‌جوی

□

دهرا چه کشی دهره به خون ریختن من

□

مرا بیم ازو بد به ایران زمین

□

به حق آن خدایی بر تو سوگند!

□

سگ، به نطق آمد که: ای صاحب کمال

□

نی همه یک رنگ دارد در نیستان‌ها ولیک

□

مرگ او آبست و او جویای آب

□

این قافله روی در کجای‌اند؟

□

هران چیز کید همی در شمار

□

تیغ همام گفت که ما اعجمی تنیم

□

همه رنجهای تو بی‌بر شود

□

کای دست تو بیخ ظلم کنده!

□

دل به او بندید ای امیدواران زانکه هست

□

قیدافه‌ی مملکت که دهرش

□

کم ز آب نطفه نبود کز خطاب

□

به جان در خدمت یوسف بکوشید!

□

که با خاک چون جفت گردد تنم

□

چو همت آمد هر هشت داده به جنت

□

همی خواهد از من گرامی دو چیز

□

به یوسف گفت: «چون گشتم گهرسنج

□

موج و طوفان و سیل و ورطه بسی است

□

چو یوسف نیست کز قحطم رهاند

□

پس بد مطلق نباشد در جهان

□

نه ز آن سان که در ری شوی جایگیر،

□

نه افگندنی هست و نه خوردنی

□

به صور نیم شبی درفکن رواق فلک

□

چو بشنید مهراب بر پای جست

□

چون اهل حی این خبر شنیدند

□

اکابر اعتضادا محتشم ادنی غلام تو

□

بر محک رغبتم بیش مزن بهر آنک

□

این تو کی باشی که تو آن اوحدی

□

نهفتند دل ها پر اندوه و رنج

□

و دیگر که جان بر سر آرم بدین

□

هست چو صبح آشکار کز رخ یوسف برد

□

چو گردان سوی کینه بشتافتند

□

می‌بود ستاده چون درختی

□

ز گرداب نفس ارتوانی رهیدن

□

چرخ را توقیع او حرز است چون او برکشد

□

نای را بر کون نهاد او که ز من

□

رفت و طلبید مادرش را

□

شگفتیست این کز گمان بگذرد

□

سر سامی است عالم و عدل است نضج او

□

ز هر دو سپه خاست فریاد و غو

□

آن بود ز ناله درد دل گوی،

□

حفظ او گر نبود دست بدارد از هم

□

حق می‌کند ندا که به ما ره دراز نیست

□

از زبان تا چشم کو پاک از شکست

□

زلیخا جست وقت بامدادان

□

بریزم ز تن خون انباردار

□

با موکبش آب شور دریا

□

جز از آشتی جستنت رای نیست

□

هجری که بود مرا دلبر

□

در دفتر نفس درسها خواندی

□

بادیه بحر و بر آن بحر، چو باران ز حباب

□

ور نمی‌توانی رضا ده ای عیار

□

از خلعت عصمت‌ام کفن کن!

□

مگر رام گردد بدین مرز ما

□

صدفش چشم ندارم لیکن

□

و گر آز گیرد سرت را به دام

□

که گیرد شیوه‌ی بی‌حرمتی پیش

□

سطح نه گنبد میناست بهم پیوسته

□

اندر جزیره‌ای و محیط است گرد تو

□

کین زمان هستید خود مملوک ملک

□

صد رخنه از آن به کارش افتاد

□

زنی دید بر کتف او بر سبوی

□

جود معروف او به آب حیات

□

ببستند از آن گرگساران هزار

□

سه بار این سان سه روز از خود همی رفت

□

گریختن ز کژی و رمیدن از پستی

□

اقبال تو کاب خضر خورده است

□

زان همی‌کردم صفوف جنگ چاک

□

آن را که به عشق، گل سرشتند

□

چو دانست کو را سرآمد زمان

□

هاتف حال این خبر چون سوی عنقا رساند

□

ازیدر کنون زی سپاهان روید

□

به گریه گرم کن هنگامه‌ی خویش!

□

از تقدم در امور ممنان نعم‌الامیر

□

تن چو تار قز و بریشم وار

□

ظاهرش با باطنش گشته به جنگ

□

دهم قدر بتخانه‌ها را شکست

□

بیابان که من دیده‌ام زیر جز

□

به ناف قبه‌ی عالم به صلب قائم کوه

□

نیاید به گیتی ز راه زهش

□

بدیشان گفت پس کای نازنینان!

□

بس کن به فراز و نشیب جستن

□

آرزو چون نشاند شاخ طمع

□

همچنین در طلق آن باد ولاد

□

از عدوی سگ صفت حلم و تواضع مجوی

□

خورش بازگیرند زو تا بمرد

□

برای رنج دل و عیش بد گوارم ساخت

□

به دیدار شد چون گل ارغوان

□

ایشان ز رشک در تب سرد آنگهی مرا

□

جنبش از باد برد حکمت بی چون بیرون

□

ز پرمایگان دایگانی گزین

□

لیک خود با این همه بر نقد حال

□

به ردای طلب احرام همی گیرم از آنک

□

چو زرین شد آن چادر مشکبوی

□

جهاندار زان لرزه شد بدگمان

□

یکی از دو راه آنک کاووس رفت

□

گشته شروان شیروان لابل شرفوان از قیاس

□

بیابانیست تن، پر سنگلاخ و ریگ سوزنده

□

سخنهای دیوانگانست و بس

□

آفتابی را که رخشان می‌شود

□

تا پخته نیست مردم شیطان و وحشی است

□

همه تاج ما را ستاینده‌اند

□

سر تخت شاهی بپیچد سه کار

□

هوا خوشگوار و زمین پرنگار

□

ازین زبان درافشان چو دفتر اعشی

□

پایم روان ازوست ولی چون بی‌طلب

□

به شبگیر چون ریسمان برشمرد

□

آن درختی جنبد از زخم تبر

□

به دست همت از خاطر برانم غم که سلطانان

□

بیاریم شاهنشهی تخت عاج

□

همه کار بی‌گاه و بی‌بر بود

□

مرا دید برجست و یافه نگفت

□

دست چون جوزاش دادی کلک زر چون آفتاب

□

چرا بایست در هر پرتگه مرکب دوانیدن

□

زمینش ز گرمی همی بردمید

□

هرکه درخلوت ببینش یافت راه

□

از پس زر اختران کامده بر محک شب

□

دگر آنک مغزش بود پرخرد

□

اگر هیچ فرمان ما بشکنی

□

ز نیروی رستم ز بالای اوی

□

جذر اصم هشت خلد سخت بود جذر هشت

□

به تازیانه همت براق سان برسان

□

ازان پس چنان بد که شاه اردوان

□

گوشه گوشه می‌جهد سوی دوا

□

گر محرم عیدند همه کعبه ستایان

□

بدو گفت بهرام من زین گناه

□

دگر گفت پرسنده پرسد کنون

□

چنین پاسخ آورد کاووس باز

□

اوست طغانشاه من، مادرم التون اوست

□

جز حلقه‌ی عشق مکن در گوش

□

یکی تخت پیروزه اندر حصار

□

تو ز خود می‌آیی و آن در تو است

□

کلکت طبیب انس و جان، تریاق اکبر در زبان

□

بگویم که او از چه گفت این سخن

□

نخواهیم هرگز بجز آفرین

□

شد از رشک جوشان و دل کرد تنگ

□

دست موسیقار عیسی‌دم ز رومی ارغنون

□

به ناز می‌نگرد حرص درد و کون که دارد

□

جهان را چنین است آیین و ساز

□

آن گروهی کز ادب بگریختند

□

آتشین حلقه ز باد افسرده و جسته ز حلق

□

شما دل به رفتن مدارید تنگ

□

پراگنده گشت آن بزرگ انجمن

□

چو دیدند لشکر بر و یال اوی

□

نه نه تا حکم ز سلطان چه رسد

□

نه هر آن غنچه که بشکفت گل سرخ شود

□

که فرزند ساسان منم اردشیر

□

نه تنوری که در آن پنهان شود

□

مشتری از بس کز این غم ریخت خون اندر کنار

□

بیاورد خاقان هم آنگه دبیر

□

هرآن کس که با داد و روشن دلید

□

سپهری کجا باد گرز تو دید

□

امام امم ناصر الدین که در دین

□

سرو را بی آن که سازی در نظم محتشم

□

پر از خشم شد زان جوان اردوان

□

چون ز طفلی رست جان شد در وصال

□

بر آینه چشم از آن گمارم

□

نوشتند منشور ایرانیان

□

بیاورد و بنهاد پیش جوان

□

همی پرورانیدشان سال و ماه

□

بیا کعبه‌ی عزت دل ز عزی

□

خوش بود نزهت چمن و دولت بهار

□

ز هر سو که اکنون سپاه منست

□

می نهان گردد سر آن خارپشت

□

مست است زمین زیرا خورده است بجای می

□

سرنامه کرد از جهاندار یاد

□

چنین است رسم جهان جهان

□

سیه گشت چون نام یزدان شنید

□

این مرغ عرشی ار طلب دانه‌ای کند

□

کز لک مژگان خود چشمت برون آرد ز سر

□

ز پیرایه و جامه و سیم و زر

□

مر خبیثان را نسازد طیبات

□

محبت نمی‌زاید اکنون طبایع

□

بدو گفت خسرو که ای نیک خواه

□

کرا یار باشد سپهر بلند

□

دو نرگس دژم و دو ابرو به خم

□

راوی ز درهای دری، دلال و دلها مشتری

□

گر که همصحبت تو دیو نبودستی

□

من از گنج وز بدره و هرچ هست

□

کز قیاس خود ترازو می‌تند

□

آن خدیجه همتی کز نسبتش

□

بدریای آب اندرون نم نماند

□

همی گشت هر روز برترش بخت

□

عنان را بپیچید و برخاست گرد

□

من چو شیرم به تب مرگ و شما همچو گوزن

□

با آن که در مزارع نظم از کلام من

□

چو دستور زان آگهی یافتی

□

با دو عالم عشق را بیگانگی

□

کرخ کلوخ در سقایه‌ی جی دان

□

تو پیمان گفتار من در پذیر

□

بزد یک دم آن اژدهای پلید

□

سزد گر نیاید به جانشان گزند

□

گر جز تو را ستودم بر من مگیر از آنک

□

دهر جز خانه‌ی خمار نبود

□

که هر چیز کز من بخواهی همی

□

تو به جای آن عصا آب منی

□

خودباش انیس خود مطلب کس که پیل را

□

یکی گرد تیره برآمد ز راه

□

چو شیران جنگی برآویختند

□

همی مژده دادش به دیدار زال

□

صف‌های مرغان کن نگه، در صفه‌های بزم شه

□

محتشم گرچه زد امروز ثنای تو رقم

□

سکندر بدان گوش ور گفت رو

□

گندم ار بشکست و از هم در سکست

□

بهر بخور مجلس روحانیان عشق

□

ازین بر نگردم که گفتم یکی

□

همان روز تو ناگهان بگذرد

□

پس از نوذر و سام و هر مهتری

□

بود کعب‌بن زهیر از ابتدا کافر صفت

□

آنکه گشت آگاه و شد واقف ز حال

□

هیون را سوی جفت دیگر بتاخت

□

گفت سازنده‌ی سبب را آن نفس

□

عیدی است پیش بزمش کز نزل آسمانی

□

همه هم زبان آفرین خواندند

□

همی از پی سود بردم به کار

□

بدو بگرو آن دین یزدان بود

□

چون خوان کرم نماند تا کی

□

در مدیح تو که نامت شرف دیوان‌هاست

□

چو نان خورده شد کار می ساختند

□

چون شود واقف به مکتب می‌دود

□

به او نشاط شراب آن نیرزد

□

بزرگانش خوانند بهرام گرد

□

بزرگی کن و رنج ما را بساز

□

نشانی دهیدم سوی کیقباد

□

هست به تایید و خصال اور مزد

□

مرا در دامها بسیار بستند

□

دو آواز شد رومی و پارسی

□

پس عدو جان صرافست قلب

□

ای دولت در رکاب بختت

□

همی‌رفت خون ازتن خسته مرد

□

ازار یکی چرم نخچیر بود

□

درم گفت فردا دهد ماه روی

□

رایت میمون او وقت ملاقات خصم

□

هم درنگ تو یک نفس در جنگ

□

سه جام می خسروانی بخورد

□

جمله حسهای بشر هم بی‌بقاست

□

با دولت شاه اخستان، منسوخ دان هر داستان

□

بفرمود تا بارگی برنشست

□

گذشتم ازین سد اسکندری

□

همه راه و رسم پلنگ آورید

□

ندارم سر می که چون سگ گزیده

□

پروانه پیش از آنکه بسوزندش

□

ازین ازمایش ندارد زیان

□

هست هر جزوی ز عالم جفت‌خواه

□

نایب تنگری توئی کرده به تیغ هندوی

□

ازین سو برادر وزان سو پدر

□

زبردست شد مردم زیردست

□

چو پیروزگر باشی ایران تراست

□

هم بر در مصطفی نکوتر

□

به پیش رو فکند راکبش اگر تیری

□

بفرمود تا رفت شاپور پیش

□

چون شکست او بال آن رای نخست

□

چون از عدم درتاخته، دیده فلک دست آخته

□

بدو گفت تازی که ایدر بایست

□

دو بازو به کردار ران هیون

□

ندارم همی انده خویشتن

□

خم چو پری گرفته‌ای، یافته صرع و کرده کف

□

چون نبودش تاب استعداد و درک

□

به نزدیک شاپور بردی نهان

□

گور در غار شد روان و دلیر

□

نه پیش من دواوین است و دفتر

□

برآمد ز درگاه بهرام کوس

□

برو زر و گوهر بسی ریختند

□

گواهی درو از که؟ از چار یار

□

پای من گوئی به درد کج روی ماخوذ بود

□

به خیبر گشائی که از خیل خاصان

□

چهل روز سوکش همی داشتند

□

که بی شغل چندین نباید نشست

□

دل رمیده کی تواند ساخت با ساز وجود

□

ازان پس ببندوی و گستهم گفت

□

که نوشه بدی تا بود روزگار

□

کجا گام زد خنگ پدرام او

□

غایت و آیت شناس نامزد حضرتش

□

اعمی است گر بدیده‌ی معنیش بنگری

□

بیامد به خان یکی کدخدای

□

رها کرد بر انجم اسباب را

□

مقصود اگر مستی است هست از جود شاه دین پرست

□

نیندیشم از روم وز شاهشان

□

تگ بادپایان زمین را کنان

□

گر آرایش نظم از او کم کنم

□

ای پرچم رایات ملک چشم بدت دور

□

حق مبین گشته از نقش حروف اسم او

□

ز دژ تا بر او دو فرسنگ بود

□

چنان بستی آن طاق نیلوفری

□

خسرو کعبه آستان، ملک طراز راستین

□

مدان این زگستهم کاین ایزدیست

□

سوی کارداران شدندی به کار

□

به دارنده‌ی آسمان و زمین

□

گر دلم دادی که شروان بی‌جمالش دیدمی

□

پیوسته، خجسته مقامش کن

□

ندارد کسی خوار فال مرا

□

حقه‌ای بسته پر ز در دارد

□

ناهید زخمه پرور ناقوس کوب انجم

□

بدو گفت کای دخت قیصر نژاد

□

بیفزایدش گنج و کاهدش رنج

□

مگر تیر ترکان یغمای من

□

تقدیر به همت تو واخورد

□

اجازه ده که ز احوال خویش یک دو سه حرف

□

بفرمود تا پیش او خواندند

□

از که کرد آتش حوادث دور

□

جد تو نیز شاه فریبرز رفته هم

□

که بااو برزم اندر آویختی

□

پسر گویی آنرا کش انباز نیست

□

لیکن به حضور او که حدش

□

در بند عشق شاهد و هم عشق شاهدش

□

دامن عمر تو ایام همی سوزد

□

سه دیگر به تاریکی اندر دو راه

□

مشتری را نرسد لاف که من سیمبرم

□

ز گستردنیهای زیبنده نیز

□

سواری فرستاد خاقان دلیر

□

به دو گوهر از هرکسی برتری

□

نیست ز بهر تو با سپاه هوا

□

از ایوان سوی پارس بنهاد روی

□

ظهور جو هر صمصام اوست تا حدی

□

نخست آگنند اندرو انگبین

□

باقی غزل ورای پرده

□

ده اشتر ز برد یمن بار کرد

□

بدو پیرزن گفت چندان سخن

□

همی بود شاپور تا باژ و ساو

□

ساخت به تشریف شهش بهره‌مند

□

تو دل خوش کن و شهر چندین مسوز

□

قصر دل‌افروز روان محکم است

□

بدو گفت شاه اندرین حقه چیست

□

من نظر کردم دمی در جان سودارنگ خویش

□

هرانکس که او این هنرها بجست

□

هر آنکس که آواز او بشنود

□

به خنجر میانش به دو نیم کن

□

وز رنگ و نگار و صورت نیکو

□

فرستاده چون شد بر یزدگرد

□

نپردازی به حال من نپرسی حال من از کس

□

به هر گوشه‌یی در فراوان بمرد

□

تیر زهرآلود کمد بر جگر

□

درفشیدن کاویانی درفش

□

ز سیمین و زرین که آید به کار

□

که هر کو نیاید به راه خرد

□

به من از راه و رسم غمگساری

□

پس پای او شد که بنددش دم

□

اندیشه کن از باز، ای کبوتر

□

به هر جایگه بر یکی توده کرد

□

مه کو منور آمد دایم مسافر آمد

□

سپهبد ز کوه اندر آمد بده

□

به من ده سرافراز بندوی را

□

ز دشمن مکن دوستی خواستار

□

من رهی، تا بزیم، مدح و ثنای تو کنم

□

سرانجام گفت ای سرافراز شاه

□

شد گر چه محتشم ملک خسروان نظم

□

ببارید خون از مژه مادرش

□

زین زن و شوی بدین کابین، فرزندی

□

بلک توفیقی که لبیک آورد

□

که یک سر همه خاک را زاده‌ایم

□

چو این مایه‌ور پیش بهمن رسید

□

سواران رخش سوی دشت راندند

□

زیرکی ضد شکستست و نیاز

□

شوره‌زار تن خاکی گل تحقیق نداشت

□

چو آگاه شد مادر و خواهران

□

جنبید نرم نرم و ببارید بر دلم

□

حمل نبود بی ز مستی و ز لاغ

□

چوخراد برزین نبیند کسی

□

که گر من ز پیکان اسفندیار

□

یکی نامداری که با نام وی

□

شد ز جیب آن کف موسی ضو فشان

□

به قدر وسع دری سفتم از تتبع آن

□

تو آنی که بودی وزان بهتری

□

هر که از علم علی روی بتابد به جفا

□

چون مراد و حکم یزدان غفور

□

نخواهم من از رومیان باژ نیز

□

به آیین فرزند شاهنشهان

□

صبا بر غنچه کسوت پاره کرده

□

هم ازین بدبختی خلق آن جواد

□

دور شو از رنگ و بوی بیهده، پروین

□

مبیناد چشم کس این روزگار

□

پیشه‌ورانند پاک و هست در ایشان

□

چشم‌بند خلق جز اسباب نیست

□

بزنگوی گفت آن زمان شهریار

□

بدو گفت چون رستم پیلتن

□

ماند به ساعتی ز یکی روز خشم تو

□

باقیش چون روز برخیزی ز خواب

□

وز پی حمل دعایت با خشوع بی‌شمار

□

همه کارهای جهان را در است

□

اینها که همه فتنه‌ی بتانند

□

که بمردیم اغلب ای مهتر امان

□

همه نیکوییها ز یزدان شناس

□

همانگه به بهمن رسید آگهی

□

تاب ده لاله‌ی لعلی چراغ

□

بر سر گورم بسی خواهد نشست

□

این علوم و این خیالات و صور

□

میان را ببندیم و جنگ آوریم

□

نیستم آن من که سلاح فلک

□

تو که تریاقی نداری ذره‌ای

□

جهانجوی با نامور رام شد

□

چو دارا بران کرسی زر نشست

□

ابله آن گرگی که او نخجیر با شیران کند

□

این قدر گفتیم باقی فکر کن

□

باش تا زین دولت بیدار برخیزد دگر

□

بسی زر سرخ اندرو ریخته

□

سخن حجت گزارد نغز و زیبا

□

این نبود و او نبود و آن نبود

□

برفتند زان بوم تا مرز روم

□

چو نوش‌آذر نامور کشته شد

□

نظر زان نار خرم گشت بسیار

□

اندر آوردش بر قاضی کشان

□

بسی است پرتگه اندر ره هوی، پروین

□

چنین داد پاسخ به اسفندیار

□

بباشی، اگر دل به دانش نشانی

□

از کهی که یافت زان می خوش‌لبی

□

بدو گفت گردوی که آری همان

□

یکی دختری دارد این نامدار

□

امروز کیا بوسه دهد بر لب دریا

□

آن نمکسار معانی معنویست

□

اگر جنبد ز جا باد قیامت جنبش قهرش

□

نمودار گفتار من من بسم

□

چرا به بانگ و خروش و فغان بی معنی

□

چون تو آن او شدی بحر آن اوست

□

چوخسرو چنان دید با اندیان

□

همی داشتش چون یکی تازه سیب

□

منم خود را ز غم رنجور کرده

□

کل لیل فی القری وفد جدید

□

خویش و پیوند هنر باش که تا روزی

□

چنان بد که آمد سپاهی ز روم

□

آید به دلم کز خدا امین است

□

مر ترا هم زخم که آید ز آسمان

□

همی‌گفت وخسرو فراوان گریست

□

چو دارا چنان دید برگاشت روی

□

دستانهای چنگش سبزه‌ی‌بهار باشد

□

بعد از آن بگرفت او دست بلال

□

اگر صد بحر احسان محتشم من بعد از هر سو

□

بدو گفت رومی که ای شهریار

□

از سپس این و آن شدند گروهی

□

می‌دمد در گوش هر غمگین بشیر

□

چو با بندگان کار زارت بود

□

شما را بباید کنون ساختن

□

دلیران را به خون گلگون تبر زین

□

باز امروز این چنین زرد و ترش

□

پویه آسوده نکردست کسی زین ره

□

بیابی ببینی یکی خان من

□

فتنه‌ی این روزگار پر غش و غلی

□

دوست گیری چیزها را از اثر

□

شگفت آمدش گفت خاقان چین

□

پشوتن بدو گفت بشنو سخن

□

بهار نصرت و مجدی و اخلاقت ریاحینها

□

گر نمی‌بینی تو جو را در کمین

□

به هم نمی‌رسد از شغل طرفةالعینی

□

که بهمن ز من یادگاری بود

□

گر مسلمانی به دین اندر برو

□

در همه ز آیینه‌ی کژساز خود

□

چو گستهم دید آن سپه را ز راه

□

به زه کن بنه پیش من با دو تیر

□

تا به طلبکاری آن پا نهد

□

امر معروف او و هم معروف اوست

□

ما آدمی نیم، از ایراک آدمی

□

همان به کزین شهر بیرون شویم

□

که همی دهر بیوباردمان خرد و بزرگ

□

صبر مه با شب منور داردش

□

تو دانی که من جان و فرزند خویش

□

ز روزن گذشتی تن و بوم اوی

□

خورشید را ستاره بسی هست بر فلک

□

در تانی گوید ای عجول خام

□

فلک سریر و عطارد دبیر و مهر ضمیر

□

گر ایدونک آید به نزدیک ما

□

این پندها که من شنوانیدمت همه

□

پس مس رسوا بماند دود وش

□

همی‌رفت با شاه چندی سخن

□

برافراختم سر ز جای نشست

□

اگر یک لحظه حاضر نیست منظور

□

زانک ما ینطق رسول بالهوی

□

عابد اول در میان خلق بود

□

فزون از پسر داشتی قیصرش

□

فردا زین خواب چه آگه شوی

□

هم گناهی کرده باشد آن وزیر

□

سزد گر بپرسد ز دانای روم

□

چو بر تاج شاه آفرین خواندند

□

من کیستم که برمن نتوان دروغ گفتن

□

وان عمارت کردن گور و لحد

□

مهر فلک کنیزک خورشید نام اوست

□

نرفتی به درگاه او بنده‌وار

□

اگر داد و بیداد دارو شوند

□

چون بره کردش بگفت ای تیزبین

□

مزن هم چنان تابه ماندت نام

□

به کردار کوه آتشی برفروخت

□

سخن کوته رسول قیصر روم

□

وان شقیق از شق آن راه شگرف

□

عروس خاوری از شرم رأی انور او

□

کنون یافت بادافره ایزدی

□

هرکو زنفس خویش بترسد کسی

□

علم تقلیدی بود بهر فروخت

□

خصم ار به کمال تو تبشه نکند به

□

شکن زین نشان در جهان کس ندید

□

وگر گوئی ملا باشد روا نبود که جسمی را

□

دردمندی کش ز بام افتاد طشت

□

شمع وصال توراست جان لکن اما دریغ

□

بدو گفت اگر باشد این گفته راست

□

چه گویدت؟ گوید: کدام است پیش

□

عاقلی را از سگی تهمت نهاد

□

افتاده، دو یار داغ دیده

□

بسان پلنگی که بر پشت گور

□

بود یکی ذات و هزاران صفات

□

کی چناری کف گشاید در دعا

□

بیا وز نکهت این طیب امید

□

وزان نیز کان بیگنه را که یافت

□

این با خوی نیک و نعمت و حکمت

□

تا ببیند طعم شیر مادرش

□

که آید فرود او کنون در بهشت

□

بدو گفت نام و نژاد تو چیست

□

وز دل به چراغ دین و علم حق

□

تو یکی بنگر کرا دارد زیان

□

کین تو صد خانه داد بیش به باد فنا

□

همه گفتم اکنون بهی برگزین

□

شهر بگذار بدیشان و به دشتان شو

□

فکرگاهش کند شد عقلش خرف

□

ترا تا سپه داد لهراسپ شاه

□

چه بیند و این را چه پاسخ دهید

□

چنین میراند تا زین دشت اخضر

□

می‌گوند اینجایگه کفتار نیست

□

چو شد باغ روحانیان مسکنم

□

بدیدم ترا یادم آمد زریر

□

ورچه رهی وارت گردن دهد

□

هر که را دیدی بزر و سیم فرد

□

بیامد پسش باز شیدسپ شاه

□

همه سیستان پاک ویران کنند

□

جام گیر و جای دار و نام جوی و کام ران

□

چون ندارد مرد کژ در دین وفا

□

گرچه آن رخشنده خورشید جهان آرا نگشت

□

تن خویش را نیز مستای هیچ

□

گرد دل خود ز دوستی‌شان

□

در پیش چون بندگان در ره شود

□

تیمار مرا که پی فشردی

□

چو ماه اندر آمد به مشکوی شاه

□

به پیک روی آن شمع رسالت

□

گفت ای شه من بگویم عیبهاش

□

وین اطلس مقرنس زرد و ز زرنگار

□

بدان گونه بر خاک تن پر ز خون

□

بلکه ز ما زنده و شریف و سخن گوی

□

ترس و نومیدیت دان آواز غول

□

فرودآمد و برگرفتش ز خاک

□

نبیند کسی پشت ما روز جنگ

□

صاحب مخبر کسی بود که بود باز

□

گر شود عالم پر از خون مال‌مال

□

که تنگدل چه نشینی ز پرده بیرون آی

□

بشد پیش گشتاسپ اسفندیار

□

زین مال و ازین آب رسید احمد تازی

□

ای دل آنجا رو که با تو روشنند

□

بکشت او از آن دشمنان بیشمار

□

چو بشنید گفتار آن سرفراز

□

خارکشش گفت که ای شهریار

□

بت‌پرستان چونک گرد بت تنند

□

چند سیلی بر سرش زد گفت گیر

□

چنین گفت کاینت شگفتی شگفت

□

معدن نور بر این گنبد پیروزه است

□

چون گذشت آن نوش و جوش و آن سماع

□

خوبان که بدید هم نشینش

□

نه ارژنگ ماندم نه دیو سپید

□

تا طرب و مطربست، مشرق و تا مغربست

□

آن مقیم چشم پاکان می‌بود

□

چون منش را به باده تیز کنم

□

به رای و به گفتار نیکی گمان

□

بسوزد، بدوزد، دل و دست دانا،

□

از خیال بد مرورا زشت دید

□

آن گنج فشان گنجه پرورد

□

دگر گفت کز خون چندان سران

□

ز جانان با وداعی گشته قانع

□

پس دل من کارگاه بخت تست

□

اندرین جو آنچ بر بالاست هست

□

ز گفتار او رستم آمد به شور

□

فر او پر نور کرد اشعار من

□

در دل هر امتی کز حق مزه‌ست

□

به هرجا که آن شاه بنهاد روی

□

جهان از بداندیش بی‌بیم کرد

□

آن را بگرفتند و کشیدند و بکشتند

□

هر که سردت کرد می‌دان کو دروست

□

میزبان آمد آنچه باید کرد

□

نخواهم که چون تو یکی شهریار

□

بی‌رشوت اگر فرشته‌ای گردی

□

خوش دمست او و گلویش بس فراخ

□

چو آهو ز باره در افتاد و مرد

□

برآنم که بی‌خواب بودی سه شب

□

به طرف چشمه‌ای بنشست ناظر

□

وان جوانی همچو باغ سبز و تر

□

چشم بینا بهتر از سیصد عصا

□

وزان تخت و آیین و آن بارگاه

□

گر نه جهان میراث داد

□

فایده‌ی تو گر مرا فایده نیست

□

گراید ونک با تو بیایم به در

□

ترا گفتم این خوب گفتار خویش

□

چو جامعه‌ی نگارگر شود هوا

□

جان او بشنید وحی آسمان

□

اصل بد با تو چون شود معطی

□

سپاه ورا خلعت آرای نیز

□

از تو بدین کارها بماندم شاید

□

این قبول ذکر تو از رحمتست

□

چو یک چند سالان برآمد برین

□

همان به که گیتی نبیند کسی

□

چو بر تخت زر خویشش نشانید

□

گر مسبح باشد از ماهی رهید

□

ای خنک چشمی که عقلستش امیر

□

کزان برتران یادگارش بود

□

جز به راه نردبان علم او

□

رو بهستی داشت فرعون عنود

□

ورت دل ز یزدان بود زورمند

□

خزاعه بیامد چو او گشت خاک

□

شرم خدا آفرین بر دل او غالبست

□

هم بیابد لیک پوشاند ز ما

□

هقعه چو کواعب قصب پوش

□

دگر دین یونانی آن پارسا

□

مرگ را می‌جوئی و آگه نه‌ای

□

ترک سجده از حسد گیرم که بود

□

ای ملک‌ستانی که بجز ملک‌سپاری

□

وزان روی بهمن صفی برکشید

□

به زنجیر غمم پامال مگذار

□

پس سر این تن حجاب آن سرست

□

گول را و غول را کو را فریفت

□

به شبگیر خورشید خنجر کشید

□

این قفل که داند گشادن از خلق؟

□

تو چه طاقت داری ای مور نژند

□

هر آن مثال که توقیع تو بر آن نبود

□

زبر پوششی جزع بسته به زر

□

میانه کار بباش، ای پسر، کمال مجوی

□

دانش ناقص نداند فرق را

□

چون کرد مرا خدای روزی

□

پیاده شد از باره بهمن چو دود

□

آخر وفا نکرد جهان با تو

□

بهر این بو گفت احمد در عظات

□

هر آن کو بدان گردکش یازدا

□

که با بوم و بارست و فرزند تو

□

اگر بر کرده من می‌کنی کار

□

صد هزاران گرگ را این مکر نیست

□

صد هزاران گور ده‌شاخ و دلیر

□

چو زو رشنواد آن شگفتی بدید

□

کند مبطل محقی را به قولی

□

عقل من گنجست و من ویرانه‌ام

□

مگر پاسبانان کاخ همای

□

من از کودکی تا شدستم کهن

□

حاسدا تا من بدین درگاه سلطان آمدم

□

مو بمو بیند ز صرفه حرص انس

□

زین عمر چو برق پای در راه

□

ز احمقان بگریز چون عیسی گریخت

□

گه غدر کند بر تو گه مکر فروشد

□

او همی‌خواهد که بعضی حق آن

□

کنون از شنیده بگفتمت راز

□

چون بود مویش سپید ار با خودست

□

شدی هر روز افزون شوق ناظر

□

مرغ جانها را درین آخر زمان

□

او نگفت این نقش داد آب نیست

□

رو بدست راست آرد در سلام

□

از سخن وز تیغ زاد این دین، ازان آمد قوی

□

مر دلم را پنج حس دیگرست

□

در عالم معدلت صبا یافت

□

چون بریده شد برای حلق دست

□

پس جای چون بود، چو بود زنده؟

□

لم یلد لم یولد او را لایق است

□

آرد آن بقعه دولتش به مثل

□

چون سببها رفت بر سر می‌زنی

□

گر به دندان ز جهان خیره درآویزم

□

ای خداوند و شهنشاه و امیر

□

به نفرین شد ارجاسپ ناآفرین

□

من شما را هیزم آتش کنم

□

ز سوز عشق او را نیست داغی

□

باغبان گوید اگر مسعودیی

□

چون نهد در تو صفت‌های خری

□

شیر خواره چون ز دایه بسکلد

□

از طواف همه ملائکتان

□

پس جهاد اکبر آمد عصر دزد

□

ببندم چنانش سزاوار پس

□

راه مرگ خلق ناپیدا رهیست

□

به تاریکی دهد مژده همیشه روشنائی مان

□

فارقم فاروقم و غلبیروار

□

گفت ای پدر ای پدر کجائی

□

حزم چه بود بدگمانی بر جهان

□

به درمان چشم سر اندر بماندی

□

ذره‌ها دیدم دهانشان جمله باز

□

خود مدد تیغ پادشا چه بکارست

□

حس اسیر عقل باشد ای فلان

□

نظر بر مردمان دیده افکن

□

حزم کن از خورد کین زهرین گیاست

□

خانه‌ی پر نقش تصویر و خیال

□

راههای صعب پایان برده‌ایم

□

زید شده تشنه به ریگ هبیر

□

حق تعالی فخر آورد از وفا

□

به دخل و خرج عیاری که نعلش انگیزد

□

هرکجا امر قدم را مسلکیست

□

غره مشو به زور و توانائی

□

گر تو خواهی کت شقاوت کم شود

□

چون درآمد شکار زن به شکار

□

خویشتن را آدمی ارزان فروخت

□

نخواهیم اگر چند لاغر بویم

□

بعد از آن تنهاروی آغاز کرد

□

مهره‌ی تدبیر، دور انداختیم

□

مال او یابد که کسبی می‌کند

□

فغان کردی ز بار کوه اندوه

□

قصد جنگ انبیا می‌داشتند

□

خود بدان قلعه نمی‌شد خیلشان

□

از هوس گر از طویله بسکلد

□

چگونه برد حمله بر شیر میش

□

کار من بی علتست و مستقیم

□

ملک شاهان بهای تست ملک

□

مغزجوی از پوست دارد صد ملال

□

بعمدا علی بن عمران به آخر

□

با گره کم کوش تا بال و پرت

□

بنواخت به بند کردن او را

□

گر بگیری گوهری سنگی شود

□

چیست که بیهوش همی بینمت؟

□

گر همی خواهی تو دفع شر نار

□

نویدی داد هر مرغی ز کارم

□

ای قلم بنگر گر اجلالیستی

□

ز سوز نامه‌اش در آتش افتاد

□

مشورت با نفس خویش اندر فعال

□

چونک عاجز شد ز صد گونه مکید

□

کان خوشی در قلبها عاریتست

□

کرا ره گشاده شود سوی دانش

□

آتشی باید بشسته ز آب حق

□

نیکی از تو چون پذیرد چون نخواهد بد ز تو؟

□

لیک گر در ده به گوشه یک کسست

□

چون اندرو رسی به شب تیره‌ی سیاه

□

مر ابوبکر تقی را گو ببین

□

پیغام گزار داد پیغام

□

جان که اندر وصف گرگی ماند او

□

ای حجت اگر گنگ نخواهی که بمانی

□

می‌شد و صحرا ز نور شمع مرد

□

هر گلی، علت و عیبی دارد

□

با کریمی گر کنی احسان سزد

□

بلند آوازه ساز از نو سخن را

□

جای دیگر سود دارد عادتت

□

نقد ما و جنس ما و رخت ما

□

طالب حیرانی خلقان شدیم

□

اگر سوسن همی خواهی نشاندن

□

صوفیی آن صوفیی این اینت حیف

□

خواجه آن خوبی که در میمند با تو کرد باز

□

ای بسا بیدارچشم و خفته‌دل

□

دین دبستان است و امت کودکان نزد رسول

□

مادر فرزند را بس حقهاست

□

کس نمی‌خواست کو شود بر گاه

□

سعدها و نحسها دانسته‌ای

□

چو با من دل وفا کرد این طمع را

□

تو به جای مادری او را بود

□

حرص را در زیر پای افکنده بود

□

قایل این بانگ ناید در نظر

□

گهی با هم به مکتبخانه بودیم

□

گرچه او خود شاه را محبوب بود

□

صورت آواز مرغست آن کلام

□

ده چه باشد شیخ واصل ناشده

□

به راه معصیت در گر ز میرانی و سرهنگان

□

جت اقرب انت من حبل الورید

□

کجا نقطه‌ی نور بینی درو

□

این قرائت خوان که تخفیف کذب

□

کار شه به شود و کار عدو به نشود

□

جرم خود را بر کسی دیگر منه

□

کار جز باده و شکارت نیست

□

آنک او گاهی خوش و گه ناخوشست

□

گر ندانی کوچه خواهد با تو کرد

□

لیک چون من لمن یذق لم یدر بود

□

خرد گشود چو مکتب، شدیم ما کودن

□

قصه‌ها آغاز کردیم از شتاب

□

شد آخر عمر و شب آخر نگردید

□

در قران این جهان با آن جهان

□

برجهید از خواب انگشتک‌زنان

□

بوی شیر خشم دیدی باز گرد

□

«مستنصر از خدای» دهد نصرت

□

زود آوردند طاس و بوغ زفت

□

تا هوا را پدید نیست کنار

□

آب شیرین تا نخوردی آب شور

□

طالع مسعود پیش بخت تو طالع شود

□

نیم عمر از آرزوی دلستان

□

آن امین خدای در تنزیل

□

یک جفا از خویش و از یار و تبار

□

چو به خار و خو من بر نم رحمت بچکید

□

این تردد هست در دل چون وغا

□

چو طوطیان، چه سخن گفتی و شنیدی، هین

□

دانشی باید که اصلش زان سرست

□

حدیث نا امیدی بر زبان راند

□

چون بیامد سوخت پرش را گریخت

□

صورت شهری بود گیرد سفر

□

با همه تمکین خدا روزی او

□

ای بی‌وفا زمانه مرا با تو کار نیست

□

الله الله این چه حالست ای عزیز

□

گر تو به دست عقل اسیری خنک تو را

□

آب از بالا به پستی در رود

□

این دهد مژده به عزی بیحساب و بیعدد

□

چون نتانی جست پس خدمت کنش

□

روزی که رسی به نزد یارم

□

همرهی نه کو بود خصم خرد

□

روزی به سان پیرزنی زنگی

□

گربه بر سوراخ زان شد معتکف

□

شکستم لاله را ساغر، که دیگر

□

خانه‌ی خود را همی‌سوزی بسوز

□

به دل پیوسته بود این خار خارش

□

بازشان وقت سحر پران کنی

□

چون سگی بانگی بزد از سوی راست

□

رحم کن بر وی که روی تو بدید

□

«نام بزرگ» امام زمان است، از این قبل

□

از سعادت چون بر آن جان بر زدند

□

من ز درگاه تو ای شاه مهی بودم دور

□

سجده کن صد بار می‌گوی ای خدا

□

بوی است نه عین و نون و با و را

□

این چنین باشد چو دردی صاف گشت

□

هفت شهزاده راز هفت اقلیم

□

مملکت کان می‌نماند جاودان

□

گر بگمانی تو ز بدهای او

□

مر شما را نیز در سوداگری

□

ز بیم، چشم زحل خون ناب ریخت بخاک

□

بسی تشنه بر زین بمردند نیز

□

از آن سر مانده بر دیوار منبر

□

دیر زی ای آنکه اندر فر ماه لطف تو

□

هم به بذل جان سخی و هم به مال

□

چو نیروی پرخاش ترکان بدید

□

تا تو بدین برزنی نگاه کن، ای پیر

□

گرت به فوطه شرفی نو شدی

□

گر ز بهر مردم است این، پس چرا

□

بشد تابجایی که خسرو شدی

□

باشد همو بزرگ و چنو روز او بزرگ

□

در خلد چگونه خورد گندم

□

گور اگر صد گرفت پشتاپشت

□

ابا هریکی زان ده و دو هزار

□

کنون رهبری کرد خواهند کوران

□

از روح شریف همچو ارواحی

□

این چه کار است، ای خدای شهر و ده

□

بیامد شبی تیره گون بار یافت

□

که تابد غیر از او خیبر گشودن

□

ترکیب من افگانه شد از زایش علت

□

بر زنخ سه چار مو بهر نمون

□

دگر کت ز دار مسیحا سخن

□

در بوستان دنیا تا خوگ زاد ازان پس

□

جان را به علم و طاعت صابون زن

□

زهی خسروی کز بزرگی و مردی

□

مرانیست چیزی جزین در جهان

□

به مردم شود آب و نان تو مردم

□

بی‌نفیرست کسی کش نفر از جهل و خطاست

□

پنجه‌شان پاره کرد و دندان خرد

□

همی‌برفزودی برو چند چیز

□

تره و سرکه هست و نانت نیست

□

بدادم ناصبی را پاسخ حق

□

من چه میدانم ملخ یا مور بود

□

بدو گفت کاکنون به زندان شویم

□

چو مست خواب شد آن مایه ناز

□

ماند اندیشه‌ی تو زیر قدم

□

مار استادست بر سینه چو مرگ

□

دگر آنک بد شادورد بزرگ

□

دهر به پرویزن زمانه فرو بیخت

□

وزینجا چون توان و دست گه داری

□

کوهی که درو نور الهی است جواهر

□

از ایوان خسرو برآمد ببام

□

رخ دولت بفروز، آتش فتنه بنشان

□

پس چو عیسی بپر دانش و عقل

□

عشقی به چنین بلا و زاری

□

ز اندیشه پاک دل رابشست

□

نزدیک خران خلق ایراک

□

مگر کاندر بهشت آئی به حیلت

□

سیاهیهای محنت جلوه‌ام برد

□

بدانست شیروی کو خسروست

□

ز سر سازم به راه مدعا پای

□

هر آنکو نور جان بیند شود سخته چو پروانه

□

به گردن به آتش در افتاده‌ای

□

همه موبدان برگرفتند راه

□

گر دام نبودیش چنین حیلت و رخصت

□

فضل یاران نکند سود تو را فردا

□

سختم شگفت آید که تا چون شده ست

□

هیونان و بالا وپیل سپید

□

خز بده اکنون به رزمه، می ستان اکنون به رطل

□

نرم نرم از سمن آن نرگس پر خواب گشاد

□

او بر سر کوه می‌کشد راه

□

جهاندار باید که او را به رنج

□

عقل و معقول هردوان جفتند

□

وز پی داوری و درد سر و جنگ و جلب

□

نزد گرگ اجل، چه بره، چه گرگ

□

در گنج بگشاد و چندی درم

□

در رحم پیدا نباشد هند و ترک

□

به عشق او چو سنایی پناه خویش نیافت

□

قلم به یمن یمینش چو گرم رو مرغیست

□

ز ایران یکی نامداری ز راه

□

ور عیب من ز خویشتن آمد همه

□

سخن بگو و مترس از ملامت، ای حجت

□

چرخ همی بنددت به گشت زمان پای

□

که ماهوی را باد تن همچنین

□

اقبال کار مرد به رای مسدد است

□

چون ماه علم از فلک فقر بر تو تافت

□

چون شمع به چابکی نشستی

□

چو از دور دید آن سپه خانگی

□

جانور گردد همی از راستی

□

زان روز بترس کاندرو پیدا

□

گفت دیشب در سرای ما که بود

□

بگفت این و بنشست گریان به درد

□

پس همی گفتند کای ارکانیان

□

هر عطایی که بکردم به تو ای بنده‌ی من من

□

همیشه خرمیت باد و خیر باد که خلق

□

ازان پس بدو گفت یزدان بس است

□

معروف به دیدن است چشمت

□

یکیت گوید کافتاده‌اند چون مستان

□

زر تو و سیم تو همه خلق جهان راست

□

ازان پس بپرسید کز نامدار

□

اکنون که شد درست که تو دشمن منی

□

هفت فلک را به طبع خاصه بر اهل هنر

□

نکنم بی‌خودی و خودکامی

□

بدو داد زان گونه مردم که خواست

□

نومید مکن گسیل سایل را

□

بجز پرهیز و دانش بر تن من

□

ترا چیزی برون از آب و گل نیست

□

بگویی که ما رانبد این گناه

□

هین مکش بهر هوا آن بار علم

□

حسرت آن روز چون بر دل همی صورت کنیم

□

نه هر کس حق تواند گفت گستاخ

□

چنین داد پاسخ که نزد تو من

□

نروم اندر این بزرگ رمه

□

جوان گر برین مهر دارد، نکوهش

□

آنکه بر فسق تو را رخصت داده است و جواز

□

بدین بد کنون گردن من بزن

□

آبی است جهان تیره و بس ژرف، بدو در

□

ذاتش از مجلس اگر قسد کند سوی علو

□

تا کار به نه قدم برآید

□

به دشنام لبها بیاراستند

□

سخن چون تار توزی خوب و باریک و لطیف آور

□

ز علم است غار علی، سنگ نیست

□

هر چه برزیگر طالع کشته است

□

بدو گفت خسرو ز کردار بد

□

بندگی در غیب آید خوب و گش

□

صدهزاران رنج بوبکر از یکی این حرف بود

□

نادان که بخل می‌کند و گنج می‌نهد

□

پر از درد شد جان خندان اوی

□

گه نرمم و گه درشت، چون تیغ،

□

پندی بده ای حجت خراسان

□

ایا ناصح خسرو و کلک تو

□

به شیرین چنین گفت که آمد زمان

□

نه وحشی دیدم آنجا و نه انسی

□

سپهر وارت قدرست و طلعتت خورشید

□

او می‌شد جان به کف گرفته

□

چنین گشت پرگار چرخ بلند

□

زان که‌ش تو خداوند می‌پسندی

□

هر کس رهی دگرت نمودند نو به نو

□

کار ما جز رحمت و احسان نبود

□

چو ایران و توران به آرام گشت

□

اهل صیقل رسته‌اند از بوی و رنگ

□

که ببینی پس از این از قبل خدمت تو

□

به دین، ای فرومایه، دنیا مخر

□

چو آن بدکنش رفت نزدیک شاه

□

با بی‌قرار دهر مجو، ای پسر، قرار

□

دین دیگر است و نان طلبی دیگر

□

ناداشته و خوار بماند از تو غریبت

□

بدان تا بگوید که رای تو چیست

□

بر برگ گل نسرین آن قطره‌ی دیگر

□

چون ترا در دل ز بهر دوست نبود خارخار

□

فتح بر خاک پای او زده فرق

□

ازیشان فرستاده آمد به من

□

جز که ما را نیست معلوم این که فرزندان تو

□

دهر گردنده بدین پیسه رسن، پورا،

□

در رواج کار خود، چون من بکوش

□

بسا مفلس بینوا سیر شد

□

عقل با عقل دگر دوتا شود

□

شیریست تو گویی به گه رزم و گه صید

□

چه گویم آن خط سبز و دهان شیرین را

□

که گر من گلی بر وجودت زنم

□

چون نگیری سلسله داوودوار؟

□

کجا نوری پدید آید هم‌آنجا

□

جاوید زیادی به شادکامی

□

بلند آسمان پیش قدرت خجل

□

ای خواجه‌ی فرخنده، ار ایدون که نیامد

□

جود ایشان را وجود اندر عدم پیوسته بود

□

از کجی به که روی برتابید

□

برند از جهان با خود اصحاب رای

□

خواراست ز فعل زشت خودخار

□

به هر دم کشیدن همی وام خواهی

□

درین بی رنگ و بوئی، رنگ و بوهاست

□

وز این سو پدر روی در آستان

□

آن عرب را بی‌نوایی می‌کشید

□

شیخ گفت آن گوش کاندر هجر او کردم فدا

□

گرت دوست باید کز او بر خوری

□

چو بیتی پسند آیدت از هزار

□

دختر و مادرت از این ستانه برون شد

□

چون تو بسی خورده است این گنده پیر

□

ترسم کاقرار به عدل خدای

□

بریدند ازان جا خرید و فروخت

□

پیرایه‌ی عالم تویی، فخر بنی‌آدم تویی

□

ور کنون سوی کعبه خواهی رفت

□

شه چو زان ترکتاز یافت خبر

□

حق از بهر باطل نشاید نهفت

□

آن کس که زبانش به ما رسانید

□

طبع خرماگیر تا مردم به تو رغبت کنند

□

دشمنان را دوستتر دارم ز دوست

□

ملوک ار نکو نامی اندوختند

□

هر عداوت را سبب باید سند

□

چون او بود از رسول نایب

□

که فردا پیشمان برآرد خروش

□

و ان کنتم سمتم طول مکثی

□

یک چند اگر زراه بیفتادی

□

تو کشتمند جهانی زداس مرگ بترس

□

همچنین باد کار او و مدام

□

وگر در دهد یک صلای کرم

□

اکنون که طبیب آمد نزدیک به بالینش

□

گاه آب لیم دون همت

□

با چنان جان که هر دمش مددیست

□

نکو سیرتش دید و روشن قیاس

□

من نه همی طاعت ازان دارمش

□

گر در تو این گمان به غلط بردم

□

در آن دفتر که نقش ما نوشتند

□

به درگاه فرمانده ذوالجلال

□

بر زبان نام حق و در جان او

□

گر ز تو نعمان هزیمت گیرد و گردد خموش

□

جوان تا رساند سیاهی به نور

□

تو را قدر اگر کس نداند چه غم؟

□

ای ره‌گذری مرد، گرت رغبت باشد

□

هر سر که کشید از رشی که هستی

□

گز ندارد حرمتم جاهل مرا کمتر نشد

□

غرض از کون تو بودی که ز پروردن نخل

□

گاه نظم و گاه نثر و گاه مدح و گاه هجو

□

تا جمال طلعتش بر جای باشد روز حشر

□

بود او ز نواله خوردن آزاد

□

گرچه اندر سبای حضرت تو

□

هر سال یکی کتاب دعوت

□

ای حجت، کاز خرد باشد

□

چونکه گلهای دگر زیباترند

□

تا بود مقدور سعد و نحس گردون خیر و شر

□

روز اول روی خود دیدند زرد

□

بریده است به مقراض عزت و تقدیس

□

به اول همه کاری تأمل اولیتر

□

شود ز راحت آن خاک این بخور عبیر

□

اگرچه غرقه‌ای از فضل او نمید مباش

□

این چرا بنده‌ی ضعیف و چاکر و ساسیستی

□

بر در خانه‌ی تو بود روز و شب

□

خیالات ثوابت در خیالم

□

یکی نامداری که از پشت آدم

□

چون درخت دین به باغ شرح حیدر در نشاند

□

هستم به غلامی تو مشهور

□

بر عزم آنکه ریزد خون عدوی تو

□

برو تا مگر تاج و گاه مهی

□

راز ایزد با محمد بود و جز حیدر نبود

□

بار هر رهنورد، یکسان نیست

□

روز هیجا بر اسب که‌پیکر

□

تیغ حلمت جان ما را چاک کرد

□

نان آنکس پخته باشد نزد آنها کز خرد

□

قارون ز دین برآمد و دنیا برو نماند

□

چون رایت منصور تو بجنبد

□

چنین تا برآمد سپیده‌دمان

□

همیت گوید هریک که کار خویش بکن

□

این طریقی است که‌ش نبیند چشم

□

حزم تو از بس درنگ بیخ خطر خشک سوخت

□

تو گفتی نای رویین هر زمانی

□

از پی هر درم که برد از وقف

□

آنکس که در این دهش مقامست

□

بر از گردون تاسع کرد مفروض

□

پراگنده اندر جهان موبدان

□

چون سر دیوان بگرفت سر منبر

□

خون دگر شد، خون دل خوردن دگر

□

در نسبت ممالک جاه تو ملک کون

□

در ضعیفی تو مرا بابیل گیر

□

آن که چون در درس و مجلس دم زند در علم و دین

□

ندیدم چنین پیچ بر پیچ کس

□

چون باد صبا به خلق نیکو

□

ز گفت گرزم آنچ بر ما رسید

□

گر تو ز بهر خدمت رفتن به پیش میران

□

آن کس رها شود ز تو کز بیم تیغ تو

□

گردد از دست بخشش تو غنی

□

اگر شاعری را تو پیشه گرفتی

□

سرور هر دو جهان و کارساز حشر و نشر

□

می‌برد ز روی سازگاری

□

صاحبا بنده را اجازت ده

□

سپهبد به دژ روی بنهاد تفت

□

هر زشت و خطای تو سوی مفتی

□

چو روزی و شبی بگذشت زین کار

□

جهان خواجگی و خواجه‌ی جهان که به جاه

□

می‌کند از باغ دانا آن حشیش

□

میل دانش سوی تو چون میل اجزا سوی کل

□

شکل امرود تو گویی که ز شیرینی و لطف

□

آغاز کرد مطلع و آواز برکشید

□

به توران زمین اندر آرم سپاه

□

چو می‌خورد خواهی بخیره چه زائی؟

□

وان را که بر آخر ده اسپ تازی است

□

تویی به طالع میمون مدام بابت ملک

□

یکی چون روی این خواجه، دوم چون امر این مهتر

□

شد ز سعیت گاه پاکی ز اعتدال اینک چنانک

□

با همه خورد و برد ازین انبار

□

ز طرف میزان می‌تافت صورت مریخ

□

نشست او به ایران به پیغمبری

□

رخصت داده است مر تو را که بخور

□

چو پرسند از موج این آبها

□

به کف موسی کلیم کریم

□

شیخ گفتا از کجا آرم درم

□

شمع دنیا را ببین کز یک زبان در یک زمان

□

معرف به دلداری آمد برش

□

فتنه را زارزوی خواب امان

□

از ایران و توران اگر صدهزار

□

گر نبوده‌ستی این عقل به مردم در

□

کنون چنان شدم از بر او کجا تن من

□

کلکش اندر بیان باطل و حق

□

گفتار تو بار است و کاربرگ است

□

من درین مدح تو یک معجزه دیدم ز قلم

□

تا فلک برکشیده هفت حصار

□

همیشه تا که ز تاثیر چرخ و گریه‌ی ابر

□

بدو گفت کز مرد بازارگان

□

دشمنی‌ی این شیر هرگز کی شودت از دل برون

□

هر چه کنی، هر چه ببندی به پر

□

عالم که ز نه برد به حیلت کلهی کرد

□

گریه چون از حد گذشت و های های

□

امام دانش و معنی تویی امروز هم هستند

□

نه زان سبب که مکانی و منصبی دارد

□

تو چون نمک به آب فرو برده از ملوک

□

بیاورد گردون و صندوق شیر

□

بی‌نام بسی گشت ازو و بی‌نان

□

خوش خوش فرود خواهد خوردنت روزگار

□

مرا از طبع سنگین آنچه زاید

□

ببردم ازو مهر دوشیزگی

□

با سر پر فضله گویی فضل خود قسم منست

□

جهد کردم که در چنین ترکیب

□

گاه می‌دوخت یکی را به کتف بر عسلی

□

وزانجا بیامد کی رهنمای

□

زمانه است آب این دریا و این اشخاص کشتی‌ها

□

ترا چه عادت زیبا و خصلت نیکوست

□

برداشت کلک و کاغذ و فرفر فرونوشت

□

گر جهان را پر در مکنون کنم

□

عجز تو در ذکر فکرت زاد تو معجز شود

□

تحمل کنان را نخوانند مرد

□

ای خوانده مر ترا خرد از غایت لطیف

□

یکی جام زرین به کف برنهاد

□

امیرانت اصل فسادند و غارت

□

با صد هزار فضل که دارد مبارزیست

□

تا شرف خدمت رکاب تو یابد

□

ز آتش آز برفروخته‌ی خویش

□

چو مجنون دل پر از خار فراق چشم لیلی‌دار

□

کوشکی برج برکشیده به ماه

□

رخنه در کوه افکند که؟ کر و فرت

□

چو آهو ز باره در افتاد و مرد

□

یک چند چو گاو مانده از کار

□

شوم گر با خیالش نیز توام

□

عام بادا ظفرت برهمه کس در همه وقت

□

زانک ایشان در فراق فانی‌اند

□

گر چه زین پیش بر طوایف ترک

□

گریز از کفش در دهان نهنگ

□

آنجا که نه فرمان تو، بیداد و تعدیست

□

که آید فرود او کنون در بهشت

□

دانی که همی برتو جهان درد سگالد

□

نگه کن که با هر کس این پیر جادو

□

در خلافت و رضای تو همه سال

□

ز جا برجست و در پهلوش بنشست

□

بنده از وی آمنم زیرا که روزی بیشک‌ست

□

ماننده مارپیچ بر پیچ

□

چو باز او شکرد صید او چه شیر و چه گرگ

□

یکی باد سرد از جگر برکشید

□

ز گردن و سر من گاه و تخت خویش مساز

□

با عزم خویش، هیچیک این ره نمیرویم

□

دلم از جا بشد ناگه و بخروشیدم

□

تا که حجتها همی گفتیم ما

□

کرد از تف سخاوت خود همچو چوب خشک

□

قدم رنجه فرمای تا سر نهم

□

ای قدر قدرتی که با عزمت

□

ابوالقاسم آن شهریار جهان

□

تا تو ز دینار ندانی پشیز،

□

سپاه و رعیت نیابند فرصت

□

زانکه دایم همای قدر ترا

□

به کار خویش هر یک سد هنرمند

□

در بارگه حکم تقاضای یقینش

□

افتاد چنانکه دانه از کشت

□

شب حسود تو شامیست بی‌کرانه چنان

□

همه یکسره پیش شاه آمدند

□

جفت چرا کردشان به حکمت و صنعت

□

چون مرا هجرش بخاکستر نشاند

□

از عدل کامل تو بود ملک را نصیب

□

خود حقیقت معصیت باشد خفی

□

«رحمة للعالمین» را «اهد قومی» ورد ساز

□

چو خیری از تو به غیری رسد فتوح‌شناس

□

تا عروس روزگار اندر شبستان سپهر

□

ببودند بر پای بسته کمر

□

من گرفتم کین مراد آید به حاصل مر تو را

□

مرا با جان روشن در دل صافی یکی شد دین

□

دست چنار دولت فتراک او نیافت

□

بنا بر سنت اهل سخن بود

□

ادیان به علی راست شد ابدان به تو زیراک

□

سرخ سیبی دل از میان کنده

□

رستنیهاش چون نبات بهشت

□

بران سایه بر اسپ و گردون بداشت

□

زین رنج تو را رها نیارد

□

خرقه‌ی درویش، ز درماندگی

□

عجب آنکه نور تو هرگز نپوشد

□

چونک روغن را ز آب اسرشته‌اند

□

مرادم آنکه برون پرم از دریچه‌ی جان

□

به کردار بدشان مقید نکرد

□

ناوک حادثه‌ی گردون را

□

کنون از شنیده بگفتمت راست

□

این کوه ندیده چو وقار تو مکینی

□

بلاییست این همت و درشگفتم

□

بیا تا کج نشینم راست گویم

□

یک نزهتگهی خواهم شکفته

□

با وفاداران دین چندان بپر در راه او

□

ره نمائی و رهنمایت نه

□

شیر گردون چو عکس شیر در آب

□

فرود آمد و برگرفتش ز خاک

□

ای پی سهم خشت دارانت

□

از آن معنی، نکردندت فراموش

□

بود الحق تاء چند دیگر از وجدان ولیک

□

آنک ارض الله واسع گفته‌اند

□

از قلب مفتی نگردد بی‌تعلم هیچ کس

□

ایا رسیده به جایی کلاه گوشه‌ی قدرت

□

فضل یزدان هست سال و مه یسارت را یمین

□

پر از شیر و گرگست و پر اژدها

□

در مجلس تو جبرییل سامی

□

صانع قادر هگرز بی‌غرضی

□

تنگ بودی ز بزرگیت جهان وین معنی

□

شکر لب گفت آری اینچنین است

□

عدوش چون ز عمر بر بادست

□

شاه یک ساعت ایستاد صبور

□

قیاس باشد از آن راست‌تر در این معنی

□

به نفرین شد ارجاسپ ناآفرین

□

دفترت باز تو فرستادم

□

بر پلاسم نشانده‌اند از آن

□

آن خردمند هنردوست که کردست خجل

□

یا به زخم من رگ جانت برد

□

ای حاذق ناصح به گه دانش بر خلق

□

برهمن ز شادی برافروخت روی

□

ز تف آتش خشم تو بد سگالت اگر

□

به دریا سبک‌بار شد بارگی

□

سال تا سال دهد بار به یک بار درخت

□

ترا نامی از مملکت حاصل آمد

□

رنگ رخسار ضمیرت را ثنا گفت آفتاب

□

همه فرمان برانی کارفرمای

□

از پی قوت و قوت دل گرگ

□

وان دل دل تو چنین صوابست

□

جود و دستت هر دو همزادند همچون رنگ و گل

□

ز کار جهان ماند اندر شگفت

□

اگر به خاتم او ملک رفته باز آمد

□

تا نرود قوت بازوی تو

□

از شاخ خدمت تو که طوبی است بیخ او

□

گرچه خود را بس شکسته بیند او

□

یکره بکشم به تیر غمزه

□

به تکبیر مردان شمشیر زن

□

هست در روم و خطا امن مسلمانان را

□

زگیتی ترا برگزیده خدای

□

فقه و تفسیر خوان و نحو و ادب

□

زین فلک بیرون تو کی دانی که چیست؟

□

صدق او نقدیست اندر خدمتت نیکو عیار

□

برون آ یا نبی‌اله، برون آی

□

حسرت آن را کی بود کز دخمه زی دوزخ رود

□

گوشت حدیث می‌شنود، هوش بی‌خبر

□

خواستم گفتن جهان مامور امرت باد و باز

□

جهانشان بفرسوده با رنج و ناز

□

مگر بی‌چون خداوندی که اهل هر دو عالم را

□

فلک، در نورد و تو در خوابگاه

□

نقد وجود چرخ عیار از در تو برد

□

این شنیدی مو بمویت گوش باد

□

در رزم نگر که همچو جوزا

□

همه آن باد که در بند رضای تو روند

□

بسی پهلوانست شاه اندکی

□

بگفتیم و پاسخ چنین داد باز

□

رو که در لفظ عاملان فلک

□

در قوت و طراوت معنی نظیر من

□

بیاراست رستم به دیدار شاه

□

اگر خواهی به وصلم آشنایی

□

گویی از اسم نکو مرد نکو فعل شود

□

به آب و رنگ تیغش برده تفضیل

□

مرا نرا که کاموس ازو شد هلاک

□

بکشت او ازان دشمنان بی‌شمار

□

گر چرخ فلک خصم تو باشد تو به حجت

□

ایمن مشو ز فتنه، چو خود فتنه میکنی

□

چو اندر گلستان به زین بر بخفت

□

چون شود جانش محک نقدها

□

گویی ز بعد ما چه کنند و کجا روند

□

گر به هر مویی زبانی باشدت

□

بسان درفشی برآورد راست

□

شما از دم اژدهای بزرگ

□

ای به صحرای سخای تو شب و روز چو من

□

تو عبرت دو جهانی که می‌روی و، دلت

□

بپایست با اختر کاویان

□

چنانش آتش غیرت بر افروخت

□

به گراید رایت رایش بسوی عاطفت

□

صلنی ودع ثم النعیم لاهله

□

دلم بر همه کام پیروز کرد

□

همی گفت بیگانگان را نواز

□

این شرف بس باشدت کواز خیزد روز حشر

□

از آن کسیکه بگرداند چهره، شاهد بخت

□

وگرنه بفرمودمی تا هزار

□

گفت حق در آفتاب منتجم

□

آنکه پیر صفه‌ی هفتم سبکدل شد ز رشک

□

ز روی گمان بر من اینها که بست

□

همان رنگ خورشید دارد درست

□

ولیکن نباید که روز نبرد

□

فسانه‌ی خوب شو آخر چو می‌دانی که پیش از تو

□

اسرار ذره ذره بر او گشت آشکار

□

چو چشم سپهبد برآمد به شاه

□

سر این رشته گم دارد خردمند

□

بسیار گنه کردیم آن بود قضای تو

□

اگر نارد نمودار خدائی

□

حزمش کند اندر شکم خاک مقامی

□

که بر من ز گشتاسپ بیداد بود

□

پس اکنون گر سوی دوزخ‌گرایی بس عجب نبود

□

بکوش اندر بهار زندگانی

□

آفرین بادا بر آن بقعت کزو گشت او پدید

□

من روم سوی قناعت دل‌قوی

□

شارک چو موذن به سحر حلق گشاده

□

ببازی نگفت این سخن با یزید

□

پدرم تا که رضای تو خرد

□

بدو گفت گشتاسپ کای نامجوی

□

بر آن آب و رنگ را از عکس

□

سربسر رنج و عذاب است جهان گر بهشی

□

نرم چو آب روان زان به گه شاعری

□

اگر حرفت نزاکت بار باید

□

ورای هست و نیست و گفت و خاموشی و اندیشه

□

ندانستند جز شادی شماری

□

بودی وفا میان من و تو مقیم پار

□

چو توران سپاه اندر آمد به تنگ

□

که در فضل و در لفظ و در رزم و بزم

□

بره‌گان را ترس میباید ز گرگ

□

تا ضمیر تو سوی کلک تو راهی بگشاد

□

خواب مرده لقمه مرده یار شد

□

غازیان نابوده در غز و غزای روم و هند

□

جهان نماند و اقبال روزگار تو باد

□

بی‌جهت دان عالم امر ای صنم

□

به قیصر چنین گفت فرخ زریر

□

با خاطرم منیرم و با رای صافیم

□

شرم بادت که نمی‌دانی و آگاه نه‌ای

□

بی‌بهارت نرگس و نسرین دهم

□

بساطش در نقاب گل نهفته

□

و آن دگر گفتی مرا کن قافیت در مدح او

□

نی کاروان برفت و تو خواهی مقیم بود

□

آتشی را شکل آبی داده‌اند

□

به هرجا که آن شاه بنهاد روی

□

خشک گردد ز تف صاعقه دریای محیط

□

بهر جا نهم پا، درین تیره جای

□

چونک بی این شرب کم داری سکون

□

ما همه نفسی و نفسی می‌زنیم

□

قدر چوگانت ندانند از آن خامی چند

□

بنده دگر بر که کند اعتماد

□

جان قسمت گشته بر حشو فلک

□

که یارد شدن پیش آن ارجمند

□

مشاطه‌ی عروس ضمیر تواند پاک

□

خرد است آنکه چو مردم سپس او برود

□

هیچ شو وا ره تو از دندان او

□

بلای عقل را آموخت رفتار

□

چاه صد باز را اگر خواهد

□

چو من بی‌عشق خود را جان ندیدم

□

تو ز ضعف چشم بینی پیش پا

□

ترا تا سپه داد لهراسپ شاه

□

با خرد گفتم که فرعی برتر از اصلی شود

□

گفت این لعلست، از من میخرش

□

تا بداند ملک را از مستعار

□

کای محب عفو از ما عفو کن

□

مهره اندر حقه‌ی استاد آن بیند بعدل

□

ارادت نداری سعادت مجوی

□

لاجرم نشتابد و ساکن بود

□

مگر پاسبانان کاخ همای

□

علم و خردش بیشترست از همه لیکن

□

تا کی از نفسم که هم ناگفته ماند شرح او

□

جد طلب آسیب او ای ذوفنون

□

به عین عشق آنکو دیده‌ور شد

□

ز باد قدرت اگر کرد جانور عیسی

□

به خدمتش سر طاعت نهند خرد و بزرگ

□

وان ملخها در زمان گردد سیاه

□

گر ایدونک با تو بیایم به در

□

گر چه دهی وگر ندهی صله در دو حال

□

پرش پژمرده، از خونابه خوردن

□

سست‌چشمانی که شب جولان کنند

□

وا رهانم چرخ را از ننگتان

□

معده‌ی حرص که شد تافته از تف نیاز

□

چو نیکت بدیدم بدی می‌کنی

□

بعد از آن بر رو بر آن امرودبن

□

ز خون جوانان پرخاشجوی

□

یک طپانچه مرگ و زین مردارخواران یک جهان

□

نماند نور روز از خلق پنهان

□

نیست پیدا آن مراحل را سنام

□

همی ترسم کز این درد نهانی

□

متکلم را از راه خیال

□

ز خردی تا بدین غایت که هستم

□

سر کلاه چشم‌بند گوش‌بند

□

بدادش بدان جادوی خویش کام

□

از زبان خود ثنایی گوی ما را در عرب

□

کس نخواهد دادنت پشم و کلاف

□

میوه‌ی جنت سوی چشمش شتافت

□

نان برون راند آدمی را از بهشت

□

چشم گریان بایدت چون طفل خرد

□

چو دشمن که در شعر سعدی، نگاه

□

ای دریده پوستین یوسفان

□

ز هیشوی و آن مهتر نامجوی

□

بعد سالی گفت شاهش در سخن

□

دردا و دریغا که ندانم که کجا شد

□

عیب بر خود نه نه بر آیات دین

□

نهانی عذر گفتی با خیالش

□

کحل دیده ساز خاک پاش را

□

ز من فربه تران کاین جنس گفتند

□

زهره دارد آب کز امر صمد

□

ببندم چنانش سزاوار پس

□

که اضل اعمالهم ای کافران

□

گفت باید دید کالا را نخست

□

باز چون آید به سوی بزم خاص

□

در دلالت همچو آبند و درخت

□

خویش در ویرانه‌ی خالی چو دید

□

گرم جرم بینی مکن عیب من

□

گر تو پیغام زنی آری و زر

□

بیامد پسش باز شیدسپ شاه

□

من ز صاحب‌دل کنم در تو نظر

□

راحت روح از عذاب جهل در علم است ازانک

□

کار آن دارد خود آن باشد ابد

□

چو زنگ از آینه ی خود پاک سازی

□

پس ز ده یار مبشر آمدی

□

زمستانش به بردع میل چیر است

□

که شما یارید با ما یاریی

□

غمی شد ز گفتار او شهریار

□

دزدی که شد از دمانت خسته

□

ترا کرد آرزوی وصل، خرسند

□

بس کن درآ در انجمن در انخلاق مرد و زن

□

پس یهودان مال بردند و خراج

□

ولیکن خواهمت فرمود کاری

□

در نعت او زبان فصاحت که را رسد؟

□

تا مگر یابیم از عشق تو بوی زندگی

□

برآسود گشتاسپ و چیزی بخورد

□

سرمایه‌ة مردمی مکن گم

□

ای از فنای محض پدیدار آمده

□

ز کی داری لب و سخن ز شهنشاه امر کن

□

شکر دور از تو چندانی ندارد

□

عجوز کاردان ز آنجا به تعجیل

□

هر کس رود به مصلحت خویش و جسم ما

□

عاشقان راست این مقام، آری

□

بیامد سرافراز طرخان برش

□

از بوی ددان صید فرسای

□

بدو گفت ابر، ای خداوند ناز

□

تو باری دزد خود را سیخ می‌زن

□

از غرض حرم گواهی حر شنو

□

کنجی و غمی به سینه چون کوه

□

بود که صدرنشینان بارگاه قبول

□

وگرنه نرگس مخمور یار سرمست است

□

هرانکو بدان گردکش یازدا

□

گهی این جعد او بگشادی از ناز

□

سخت بد گشت نقدها مستان

□

چون دید جان پاکشان آن تخم کاول کاشت جان

□

مگر پر کار گلبانوی هشیار

□

بزرگان دولتش را تیز دانند

□

زهر شمعی که جوئی روشنائی

□

چذبه‌ای از نور نارش گشته موسی را دلیل

□

پیاده بزد بر میان سرش

□

جام چه آگه که چه صهباست این

□

شبانان، آنقدر پرسند و پویند

□

جهان عقل روشن را مددها از صفات آید

□

چون بسی بگریست و از حد رفت درد

□

سر خود گیر کایندر پایگیر است

□

بدر کرده گیتی غرور از سرش

□

شاد کن آرزوی دلها را

□

بدیشان نمود آن سخنهای زشت

□

بقا را گر تهی ناید خزینه

□

که تا به واسطه‌ی حس ز اهل معنی گشت

□

ماهی ز کنار چرخ درتافت

□

ولی ترسید کز لعلش چکد خون

□

مادر، چو شناخت سر کارش

□

فقیر از بهر نان بر در دعاخوان

□

اگر خواهی که این گلخن گلستانی شود روشن

□

بماناد تا جاودان این درخت

□

برخیز که گل شکوفه نو کرد

□

بعد ازین نه پیروم، نه پیشوا

□

درخور در یتیمش کی شود آن هفت بحر

□

گشت خاک‌آمیز و خشک و گوشت‌بر

□

هر سنگ که پهلو، توخستست

□

زهی به سایه‌ی لطف تو خلق را آرام

□

هر که او را دوست‌تر از خود ندارد رانده‌ای است

□

چو نزدیکی شهر ایران رسید

□

در قربت حضرت مقدس

□

جهان جای الفنج ملک بقاست

□

تو را دریا همی‌گوید منت مرکب شوم خوشتر

□

همانا آن غریب صنعت آرا

□

تازه بود مجلس یاران به تو

□

نمرد نام ابوبکر سعد بن زنگی

□

چیست کان نیست ذات پاکش را؟

□

به گوش اندر آید ترنگا ترنگ

□

بگفتش گر سرت برد به شمشیر

□

ما را بسر فکند و ترا برفراشت سر

□

خلق شده شکار او فرجه کنان کار او

□

گر دو پا گر چار پا ره را برد

□

ز بی کامی دلم تنگ آمد از زیست

□

این سگی بود پاسبان گله

□

مرد عاشق چو پیر خلوت شد

□

خرد هستش و نیکنامی و داد

□

هر جا جگرش به چشم تر بود

□

چون کناری نیست این غم را میان دربند چست

□

بس کن ای خرد از این ناله و قصه حزین

□

غزالان وی از سنبل چریده

□

ز شور شکرم تسکین نباشد

□

چنانکه تا به قیامت کسی نشان ندهد

□

هیچ طالب به خود درو نرسید

□

می‌کن تو به صبر، دار داری

□

به شیرین گفتمش از دیده خون رفت

□

فرو شستند چین زلف سنبل

□

ناخلف و جلف و خلف عادت ایشان

□

ابلهانش فرد دیدند و ضعیف

□

زین گونه حریف ناخردمند،

□

غنچه با چشم گاو چشم به ناز

□

همه گویند که آیا که تواند بودن

□

کس نیست محرم، کوتاه کن دم

□

چندان غم جان و تن توان خورد

□

چه تازی خر به پیش تازی اسپان؟

□

از سر فعلهای بد برخیز

□

وگر توفیق او یک سو نهد پای

□

صواب آن دید رای هوشیارش

□

کان دم الاخوین اصبح نابتا

□

گشته‌ام سرگشته از وصف کمال کبریات

□

بگفتمش که چو جانم روان شود از تن

□

عشق ار چه بود به صدق و پاکی

□

درخشیدم چو نور اندر سیاهی

□

زنده شود مرده از مساس تو گر تو

□

اقتباس نور اگر از پرتو رایت کند

□

تو دشت گرفته را رو بی حال

□

من آن تشنه لب غمناک اویم

□

سالک مسلوک را در بر او بازگشت

□

معده پردوغ و گوش پر ز دروغ

□

کنون چندان که می رانم ز پیشش

□

گیاه می‌دمد از خاک گور و غم این است

□

اسدالمعرکه خوانی که تو کسی را که بود

□

اگر داری سر این کارفرما

□

طلبکاران روان گشتند دل شاد

□

اگر خوردم زبان را من شکروار

□

لب لعلش، کزو زنم لبیک

□

سخن چو تیر و زبان چو کمان خوارزمی است

□

زان سوی ز دختران چون حور

□

رنجه کن امروز چو ما پای خویش

□

فردا که نفخ صور اعادت خوهند کرد

□

کند چو مشوره در نصب خسروی ز ملوک

□

بر من چه کشی، بخشم، شمشیر؟

□

ای مرید هوای نفس حریص

□

چون عراقی همه جهان سرمست

□

گر خوگری به لطف نباشد دل مرا

□

رهش بر سرمه دان عاج می شد

□

نی‌نی که تو بر اشتر تن شهره سواری

□

نه ترسی نفس ظالم را ز بیم گوشمال تو

□

بدیدی گنج باد آورد پرویز

□

مهر تو در استخوان من باد

□

غلامش را به صاحب غوره دادند

□

بی تو سر زندگی ندارم

□

معده پردوغ و گوش پر ز دروغ

□

آفت این پنجره لاجورد

□

گر آلود انگشتهایت به خون

□

نه در برگ سدره بود آن لطافت

□

نفس که نیست به غیر از هوای موج پذیر

□

که نظر پر نور بود آنگه برنگ

□

نهادم تکیه گاه افسانه‌ای را

□

اگر پیش سلیمانی برد پای ملخ موری

□

ز هر گور کف کف همی‌برد خاکی

□

دایره خط سپهرش مقام

□

چرخ زال گوژپشت است و تو مردی بچه طبع

□

صورت احوال خود زین شعر کردم بر تو عرض

□

و گر زان صورتی بر جای مانده‌ست

□

آن گمان‌انگیز را سازد یقین

□

به روز حشر که فعل بدان و نیاکان را

□

گیر کز عشق بایدت کم عقل

□

شمس تبریز کز شعاع ویست

□

به هرجا که رایت برآرد بلند

□

تیر گشتن در کمان آسمان

□

ای عود سوز مهر تو دلهای عاشقان

□

کان ز بخشش نکند بحث بر از پستی کوه

□

هر که در او دید دماغش فسرد

□

مصلحت بود اختیار رای روشن‌بین او

□

هر زبانی سخن نداند گفت

□

فحاشا بل عنایته بحور

□

هفت فلک با گهرت حقه‌ای

□

بی کار چنین چرا نشینی

□

امیرانی که بر تو ظلم کردند

□

سری چون بندگان افکنده در پیش

□

چون ز رنجور آن حکیم این راز یافت

□

بعزم خدمتت برداشتم پای

□

سوی نخجیر گاه شد به شتاب

□

تفکر از پی تاریخ آن رفت

□

مکن کار بد گوهران را بلند

□

هر چه بود از مال و مردم، آب برد

□

به میل من نشود دیده‌ی دلت روشن

□

دو لمعه نوک تیغ او ز یک نور

□

گرنه تنک دل شده‌ای وین خطاست

□

چو بر ده سالگی افکند بنیاد

□

گرد خاک درش نگردد دیو

□

همیشه تا به نه اقلیم چرخ این وضع است

□

پیش نظامی به حساب ایستند

□

خسروا خاطر عطار به مداحی تو

□

خلقی درین میانه چو خاشاک سوختند

□

نکردی آنچه نیرنگت بیاراست

□

پیرزنانرا بسخن شاد دار

□

وگر به جهل برفتی به عذر بازپس آی

□

عالی‌ترین معارج ارواح کاملان

□

گرد خوانی‌ست روز جشن تو چرخ

□

نه من مانده‌ام خیره در کار او

□

گفته‌ی بی عمل چو باد هواست

□

دل کس زین سخن قوت نگیرد

□

به دل گفتی که ای مینای پر خون

□

مصلحت تست زبان زیر کام

□

از آن پیشه پشیمانی گرفتند

□

ابرش عزم پیروان تو را

□

به فلک خواهدش رساند همای

□

هر که نگارنده این پیکر اوست

□

چونکه به من ننگری ز کبر و سیاست؟

□

دست لطفی بر سر این یک جهان بیچاره‌دار

□

نمی‌پرسد ز شبهای درازم

□

نار خندان باغ را خندان کند

□

به سر پنجه چو شیران دلیر است

□

تا ببینی درو که جمله یکی است

□

غرق رحمت باد یارب در محیط مغفرت

□

طرح برانداز و برون کش برون

□

سهیلم رنجها میداد پنهان

□

نفس شریفش رسیده بد به شهادت

□

شکست آموز کار لات و عزا

□

پیشتر از مرتبه عاقلی

□

رخش سیمای عدل از دور می‌داد

□

من دانم و عشق، چند گویی؟

□

در کفش از غبار اشهب او

□

صبح گران خسب سبک خیز شد

□

هزاران گونه دستان داشت بلبل

□

آن شب که بهم نشسته باشیم

□

به ناخن تنگدستی گو بکن کان

□

عقل ز بسیار خوری کم شود

□

از آن شد خانه خورشید معمور

□

ابلهی، همچو خر، کریه لقا

□

به خدایی که لطف او بخشد

□

نهادی که برداشت از خون کند

□

با چنین پاکی و فروزانی

□

با اهل رحمتت تو برانگیز بنده را

□

سخن طی می‌شد از نسبت به نسبت

□

که بدو ایوب از پا تا به فرق

□

از آن غم دستها بر سر نهاده

□

گر طبیعت چشیدنش خواهد

□

گردید میسرش زهی بخت

□

در هوس این دو سه ویرانه ده

□

تو را آرزوها چنین چون همی

□

درخت طوبی قد تو در بهشت وصال

□

زو روان آرزوی خاطرها

□

رنگهای نیک از خم صفاست

□

به پرسیدش که چونی وز کجائی

□

به رمح و گرز و تیر و تیغ در دشت نبرد آید

□

جهانی از زمین آن بادپای برق سرعت را

□

به اندازه‌ی عقل نسبت شناس

□

ز خط خویش گر بیرون نهم گام

□

من از همت تو چو آنجا رسیدم

□

این خلاف است دم از نور زند با رایت

□

طبع نظامی و دلش راستند

□

حدیث آنکه چون دل گاه و بیگاه

□

شب و روز گردند آبای علوی

□

عجب نبود که دارد گرگ پاس گله‌اش چون سگ

□

کند مهره‌ای را به کف در نهان

□

باز یوسف را نگر در داوری

□

هرگز نبود حرارت عشق

□

دامن فتنه اجل گیرد و پرسد که چه شد

□

خوبی آهو ز خشن پوستیست

□

طاوس را چه جرم، اگر زاغ زشت روست

□

قنمت فی اطیب العیش الرغیدبها

□

ز آنچه از زخمه به تار آید و از تار به گوش

□

زنده به جان خود همه حیوان بود

□

پسران علی امروز مرو را بسزا

□

نه از آن فرقه‌ام که بهر طمع

□

خیمه جاه ترا در خور اجزای طناب

□

سایه پرستی چه کنی همچو باغ

□

اگر هر لحظه سر جوید کلاهی

□

چون به معماری قضا و قدر

□

می‌دهد عدل تو میلش از بروت شیر نر

□

کیست فنا کاب ز جامت برد

□

سبزه از بهر زمین بوسی اسکندر عهد

□

وز ثنایش طبع مضمون آفرینش می‌کند

□

سپهرت باد یکران وز مه نو

□

منکه چو گل گنج فشانی کنم

□

جای، تا کی کنی بزیر زمین

□

گر فلک ز امر تو سرپیچد

□

مگر کش آز را سر پر کند از پنبه‌ی مرهم

□

سبزه فلک بود و نظر تاب او

□

دعوی همی کند که نبی را خلیفتم

□

کاظهار ورع ز خود ستائیست

□

کی تواند چون گل گلشن شود بلبل فریب

□

مانده شدی قصد زمین ساختی

□

دیده به بی دیده فکندن، خوش است

□

از قدوم او در دولت به رویش باز شد

□

در جهان فراخ احسانت

□

که با من جهان سختیی می‌کند

□

از مددهای او به هر نفسی

□

مرا به طبع ز اشباه خود تفاوت خاص

□

که کشیده‌ست ز یمن تو کلامم به کمال

□

تو مگو کین مایه بیرون خون بود

□

مشتری را صابران در یافتند

□

داریباهی بها جبریل مفتخرا

□

چون که تعریف آن به جای آرد

□

کسی کو شکم بنده شد چون ستور

□

هم از آن کیسه دهش نقد که او دادت

□

عرشیان آیند اگر بهر تواضع بر زمین

□

تیغیست خصمی تو که بسیار گردنان

□

این جسد خانه‌ی حسد آمد بدان

□

عاقبت زینها بخواهی ماندن

□

عشق نقلی و چاره‌سازی او

□

درویشخانه‌ای که جهان داشت پیش از این

□

کنون کان نواحی ورق در نوشت

□

میان خلق از آن معنی عزیزم

□

برای جان عدو قهرت آتشی افروخت

□

طرفه شمعی که تا به صبح نشور

□

چونکه هوا سرد شود یکدو ماه

□

لیک دلهاشان چون قاسی گشته بود

□

ز رنج دیوان بر خیره چند نالم؟ از آنک

□

سالک ره را کجا فرصت آسایش است

□

تا نفکندند نرست آن امید

□

خدا از شر و رنج راه‌داران

□

فکر فسان کن ای دل اگر شاعری که سخت

□

به گلخن وزد گر نسیمی ز لطفش

□

آنک مانندست باشد عاریت

□

گفت نه برخیز نبود زین زیان

□

راغب کالای من مشتریان بس ولی

□

کم از قطره‌ای را به افزون ز دریا

□

حلقه در پرده بیگانگان

□

عطار تا که بود تن خویش را مدام

□

در سایه‌ی چتر پادشاهی

□

تویی که رخش ترا از برای پای انداز

□

تا چکنی این گل دوزخ سرشت

□

بعد از آن گفتش که چادر نه به سر

□

پریزادگان در هوا از نشاط

□

درگه قدر ترا ارواح علوی پاسبان

□

قران تو در گردش روزگار

□

وگر این یکی را فریبند آن دو

□

مردم و جن و ملک ز آه نبی در آتشند

□

به تار مو اگرش ره فتاد در شب تار

□

سوی حس و سوی عقل او کاملست

□

زود اسرافیل باز آمد به شاه

□

به وقت رای زدن، به ز صد هزار وزیر

□

تعالی‌اله چه ترکیب است آن رخش جهان پیما

□

گرنه ز صبح آینه بیرون فتاد

□

به مبدعی که در ابداع او جهانی عقل

□

که نثار دو بارگه سازند

□

همیشه تا نبود ناخوشی مثال خوشی

□

آن زر رومی که به سنگ دمشق

□

زان زمرد مار را دیده جهد

□

که به او تا جمال بنمائی

□

آراست چرخ حلقه‌ی پروین به شب چراغ

□

هرچه نه دل بیخبرست از سخن

□

سالار کیست پس چو از این هفتان

□

عیب‌جو یافته ویران دل از این غصه که هیچ

□

نشکند در زیر پایش از سبک خیزی حباب

□

سنگ بسی در طرف عالمست

□

جهد کن تا این طلب افزون شود

□

شها من بنده کامروزم به پایان رفته از عصیان

□

وحشی اینجا چو رسیدی به همین قطع نمای

□

دادگری مصلحت اندیشه‌ایست

□

کار روز واپسین دارد که روز واپسین

□

به عشق خوشه‌ی پروین عجب که بی‌پر و بال

□

نعل رخشت چو سنگ‌سا گردد

□

ای من آن روباه صحرا کز کمین

□

سوی دیوان قضا پویان شوند

□

لنگر هفت اختر و چار آخشیج

□

سپهر کوکبه شاها به دیگری چه رجوع

□

روز قیامت ز من این ترکتاز

□

ز دیو تنت حذر کن که بر تو دیو تنت

□

بهر شکست لشگر روم آن سپه شکن

□

قالوا اتبکی قلت ابکی ود کم

□

آمد و گردش دو سه جولان گرفت

□

غیر آن زنجیر زلف دلبرم

□

آن جمیلی، که او جمال آراست

□

اگر در فکر گردی مرد کامل

□

ناف شب آکنده ز مشک لبش

□

اینجا فقیر سوخته بگریخته ز کفر

□

لیک در وجه نقد و نسیه چو هست

□

ثناء اتی من المعی منقح

□

زین سبب من تیغ کردم در غلاف

□

بخشش بسیار دارد شه بدو

□

ولی ز غایت آزار بود در جنبش

□

دویی ثابت شد آنگه این محال است

□

مغز نظامی که خبر جوی تست

□

وانچه او را زبر و زیر بود جسم بود

□

کانروز گرد راه پیام آوری برون

□

یرکض خیل المنی بعرصتها

□

گر ز لبی شربت شیرین چشند

□

شاه شاهانست و بلک شاه‌ساز

□

عدوی گاو دل کامد بحر بت کیست میدانی

□

چو خواجه قصه‌ی آخر زمان کرد

□

سر پنجه نیزه دلیران

□

هر کسی خود را به پنداری غروری می‌دهد

□

چنان زبون شده امروز کز مشاهده‌اش

□

لاعجمی ولا قصیر لهی

□

این عجب بلبل که بگشاید دهان

□

کی شود محجوب ادراک بصیر

□

گر بمانم بینی از نظمم به آن درگه روان

□

درون خانه‌ای چون هست صورت

□

دوران که فرس نهاده تست

□

روزی و عمر خلق به تقدیر ایزدی

□

تو جبر ظلم برخود کرده لازم

□

خمر السعتر یری رخیصا شعره

□

او عصاتان داد تا پیش آمدیت

□

گوشمال محنت بی‌زینهار

□

در مشام جان خیال عطر نرگس پخته‌ی عشق

□

ازل عین ابد افتاد با هم

□

هر جا که خزینه شگرفست

□

آگاه نیستی که ز چندین سرا و باغ

□

ای مه انجم حشم وی ملک محتشم

□

اوحدی، این سخن دراز کشید

□

آیت انسوکم ذکری بخوان

□

هر که بی‌من شد همه من‌ها خود اوست

□

دل اما داستانی گوش می‌کرد

□

زهی اول که عین آخر آمد

□

گر از تو جعد خویش آشفته دیدم

□

یاد ازیرا کنم مر آل نبی را

□

با آن که در بهشت نمی‌باشد آتشی

□

کار تو سر بسر کراماتست

□

گر قضا صد بار قصد جان کند

□

من اگر این بار تقصیری کنم

□

زر برایت در قطار اهل دعوت داشتند

□

که هر چیزی که بینی بالضرورت

□

چون لیلی بکر اگر توانی

□

چون خور فتد در قیروان شعرای شب آرد جهان

□

ز رای مصلحت‌اندیش او جهانبان است

□

خیز و این کعبه را طوافی کن

□

گردش چرخه رسن را علتست

□

وصف حق کو وصف مشتی خاک کو

□

پی پستی شعله‌ی فتنه هرجا

□

چو برخیزد ز پیشت کسوت غیر

□

می‌گفت گرفته حلقه در بر

□

بر سر خلق مرو را چو وصی کرد نبی

□

وگر ساغر نداری می بیاور

□

تا به گوشش کشید چون دانی؟

□

گنج نظامی که طلسم افکنست

□

گر بگوید کیمیا مس را بده

□

ای به کوپال گران کوفته پیلان را پشت

□

ز بحث جزو و کل نشات انسان

□

خدایا هر چه رفت از سهوکاری

□

در صف مردان مرد کیست تورا هم نبرد

□

گر سنگ دلان زنندتان سنگ

□

زان تمازج به مذهب هر مس

□

لیک از تانیث جان را باک نیست

□

حمله‌ی ماده به صورت هم جریست

□

بزرگوار عطاهای او خطیبانند

□

بگردان زین همه ای راهرو روی

□

از راه نوازش تمامش

□

غرض ایزد این حکیمانند

□

به رغبت و به نشاط و به رقت و به نیاز

□

واقفی، بر در مجاز مگرد

□

وز زمانی کز زمان خالی بدست

□

آن رسن بگرفتم و بیرون شدم

□

از زائر و از سائل و خدمتگر و مداح

□

گهی چون چشم او دارم سری خوش

□

کاری که نه زو امیدداری

□

زاری تو همچو کاه و اگر کوه گیرمت

□

ازین ننگ بگذارم ایران زمین

□

بنده‌ای را که عشق بپسندد

□

این خورد گردد پلیدی زو جدا

□

زان ضلالتهای یاوه‌تازشان

□

یکی چون عقیق سرخ، یکی چون حدیث دوست

□

اگر روی تو باشد در که و مه

□

چو موئی برف ریزد پر بریزیم

□

عدل است اصل خیر که نوشروان

□

همی گفت با هر کسی رای خویش

□

اینچنین کارخانه‌ای برکار

□

سیم خدا چون به خدا بازگشت

□

این سخن پایان ندارد کن رجوع

□

به جای قدر میر و همت شاه

□

جهانی خلق از او سرگشته دائم

□

و آنان که نیوفتاده بودند

□

چنان بی‌خود شدند از خود که اندر وادی وحدت

□

به دست اندرش آبگون دشنه بود

□

آن کریمی بجز خدا نبود

□

بوی بد مر دیده را تاری کند

□

تجربه گر دارد او با این همه

□

اندر آن بیشه که یک بار گذر کرد ملک

□

یکی از بحر وحدت گفت انا الحق

□

چگویم راست چون گرگی به تقدیر

□

از دست تو خوش نایدم نواله

□

کنون کرد از آن تخمه داد نژاد

□

توبه چون راست شد ز بینش غیر

□

جسمت را پاکتر از جان کنی

□

انت کالریح و نحن کالغبار

□

اگر کسی به هنر یا به فضل یا به نسب

□

چنان کان گبر یزدان و اهرمن گفت

□

عجب در ماند شاپور از سپاسش

□

پس به دریای حقیقت ناگهی

□

چو چشم و دل پادشا باز شد

□

دزد با شحنه چون شریک بود

□

کاندر ایمان خلق عاشق‌تر شدند

□

گاو گر یوغی نگیرد می‌زنند

□

چون حال بر این جمله بود وقت بباید

□

تو در پی صید دیگرانی

□

سخن تا چند گویم با خیالت

□

در خلد چگونه خورد گندم

□

سراینده باشید و بسیارهوش

□

همه دانستنیست این به درست

□

پیش چشمت داشتی شیشه‌ی کبود

□

ای که در معنی ز شب خامش‌تری

□

هم ز بهر ضعفا مال خداوند بسا

□

از آب چشم مردم بیگانه گرد تو

□

من اینک مانده‌ام در آتش تیز

□

ببین اگرچه بسی ابر زار می‌گرید

□

ز فرمان تن‌آزاده و ژنده‌پوش

□

به سفر گر چه آب ودانه خوری

□

تا ندرد دیو گریبانت خیز

□

کیست بوی گل دم عقل و خرد

□

از پی تهنیت خلیفه به تو

□

کای پسر نامه‌ای رسید از یار

□

دلش دادی که شیرین مهربانست

□

چون لولوی شهوار نباشد جو اگر چند

□

به گیتی مدارید چندین امید

□

مردمی چیست؟ ستر پوشیدن

□

تا من و توها همه یک جان شوند

□

پور سلطان گر برو خاین شود

□

به صد پی اندر، ده جای ریگ چون سرمه

□

گر با تو کین ورزد خسی، نامش نمی‌ماند بسی

□

فرو مانده ز بازیهای دلکش

□

در ترازوی شرع و رسته‌ی عقل

□

چو دژبان چنین گفتها را شنید

□

معجزت سنگ را زبان بخشد

□

آن میسر نبود اندر عاقبت

□

گر جماع اینست بردند این خران

□

نه آتش را بود گرمی، نه آهن را بود قوت

□

این‌جا گر اعتبار من و شاعران یکیست

□

میان دربست شیرین پیش موبد

□

ای حیلت‌سازان جهلای علما نام

□

شه پر منش را خوش آمد سخن

□

مسجدی کز حرام برسازی

□

طفل جان از شیر شیطان باز کن

□

آن یخی بفسرده در خود مانده

□

راست گفتی مبارزان بودند

□

به لطف خود فزون گردان، به جود خود زیارت کن

□

با ما دو سه خسته نیزه و تیر

□

هر فروتر به بزرگی است عزیز

□

به سالست کهتر فزونیش بیش

□

گفت: کامی بران و راضی شو

□

تاج تو افسوس که از سر بهست

□

چون کند این سگ برای تو شکار

□

کامران باش و روان را از طرب با بهره دار

□

مد صراط و وضع ترازو و طی ارض

□

تا غنچه گل شکفته گردد

□

کار دنیا را همی همتای کار آن جهان

□

بدوگفت گر بگذری زین سخن

□

پیش خود مستشار گردانش

□

کرده‌ای تاویل حرف بکر را

□

پیر عشق تست نه ریش سپید

□

آه و دردا که کنون قرمطیان شاد شوند

□

گر نکوکاران رخ چون ارغوان آرند پیشت

□

با هر که به حکم هم نبردی

□

شها نیک دانی که امروز گیتی

□

چنین داد پاسخ به مادر که شیر

□

حق اینها بدان که اربابند

□

راه چنان رو که ز جان دیده‌ای

□

باز از بعد گنه لعنت کنی

□

زهره‌ی دشمنان به روز نبرد

□

دست کلیم را ید بیضا نهاد نام

□

چه باشد کز چنان آب حیاتی

□

این پنج در حجره، سه تن راست، دو جان را

□

که فرخ نیای تو ای نیکخواه

□

قند تلخی فزود، داده‌ی تست

□

تا زمین و آسمان خندان شود

□

گر رسد جذبه‌ی خدا آب معین

□

از هیبت او روز بداندیش چو شب شد

□

نهان دل خویش پیدا نکرد

□

مریخ به تیغ و زهره با جام

□

به خدائی که اسد را ز فلک

□

همان گنجها راگشادن گرفت

□

لایق دست میر و شاه شود

□

دیو سوی آدمی شد بهر شر

□

که بدین عقل آوری ارزاق را

□

من آن مهی را خدمت کنم همی که به فضل

□

بدو گفت رستم که هر شهریار

□

با سید عامری به یک بار

□

چشم دل باز کن ببین ره خویش

□

سپهدار چون قارن کینه‌دار

□

غضبت روی دل سیاه کند

□

گه حضیض و گه میانه گاه اوج

□

تا برون ناید ازین ننگین مناخ

□

بزرگتر زان چیزی کجا بود که ازو

□

به رستم دهم تخت و گرز و کلاه

□

مرا این سوختن سوری عظیمست

□

به سعی اوست جهانگیر گشته سیف الدین

□

بدو شاد باشی و نازی بدوی

□

چون درو گردد این نشان روشن

□

روز ترا صبح جگرسوز کرد

□

گر بیاید سیل و رخت تو برد

□

گفتم: که قهرمان همه گنجهاش کیست؟

□

اگر تور را روز باز آمدی

□

گواهی ده که عالم را خدائیست

□

نیز به فرمان تن بد کنش

□

اگر چه بزرگست ما را گناه

□

ز بهر نام خود ده نامه‌ای ساز

□

رو که بی یسمع و بی یبصر توی

□

جانم نشد زین‌ها خنک یا ذا السماء و الحبک

□

آنچه به ری کردی هرگز که کرد

□

همان طوس نوذر بدان بستهید

□

به هر منزل کزان ره می‌بردم

□

به شعر گر صله خواهم تو مال‌ها بخشی

□

ترا با من اکنون بدین گفت‌گوی

□

زین گرانجانی و سبک پایی

□

شمه‌ای زین حال عارف وا نمود

□

گر تو خواهی نور قرآن در درون جان خویش

□

لاجرم هر چه در جهان فراخ

□

مراگر پذیری تو با پیر سر

□

پالان گریی به غایت خود

□

منگر سوی آن کسی که زبانش

□

بدو گفت بنگر که از آرزوی

□

وه! که از کار خود چه تنگدلم!

□

زجر شاگردان و استادان چراست

□

نزل العشق بداری معه کاس عقاری

□

به بدروز همداستانی نکرد

□

چو کاووس کی پهلوان را بدید

□

چاه زنخش که سر گشاده

□

طوطی ری عذرخواه ری بس است

□

فریدون سر شاه پور جوان

□

راز چرخ و فلک بدین دوری

□

هرچه روزی داد و ناداد آیدم

□

چه رومی چهرگان دارم چه ترکان نهان دارم

□

پیش دو دست او سجود کنند

□

پذیره بشد بانیا همچو باد

□

ایزد به تضرعی که شاید

□

خرسند شدی به خور ز گیتی

□

گران گرز برداشت از پیش زین

□

افتدش در مسام بادی گرم

□

عشق جان طور آمد عاشقا

□

خامش کن و کوتاه کن نظاره آن ماه کن

□

هرچه در گیتی از معنی خواهندگی‌ست

□

ز اسپ و پرستنده و سیم و زر

□

آیند مسافران زهر بوم

□

چو سه حرف میانه‌ی نامت

□

تو نیز آفرین کن که گوینده‌ای

□

دیدن و داد او مبارک فال

□

ناز نگویم که ز خامی بود

□

چونک سحرست نتانیم مگر یک حیله

□

دولت او برو بر آسان کرد

□

ز ره سوی ایوان رستم شدند

□

هرچند ز چشم زرد گوشان

□

سوی خردمند گرگ نیست امین

□

سه سالش همی داد زان گاو شیر

□

آتش باده بر مکن زین پس

□

گلی کاول بر آرد طرف جویش

□

به سوی باغ بیا و جزای فعل ببین

□

ز خاکپای تو روشن شود دو چشم ضریر

□

چنین بود رای جهان آفرین

□

شد طبل بشارتم دریده

□

خون حسین آن بچشد در صبوح

□

کجا هوش ضحاک بر دست تست

□

بر سر شعر جان همی دادم

□

مثل زد گرگ چون روبه دغا بود

□

چه بی‌هشانه میی دارد این شب زنگی

□

در زیر هر نهالی از آن مجلسی کنیم

□

چو بشنید افراسیاب این سخن

□

همه ره گنج ریز و گوهرانداز

□

نزد هر کس به قدر و قیمت اوی

□

نیایدت گفت ایچ بیم از خدای

□

گر چه آن گل به خار بنهفتند

□

به صد جهد ازمیان سلطان جان رست

□

ز لطف جان او رفته بکارت

□

بس نپاید کو به پرواز اندر آید نرم و خوش

□

به پیران رسیدند هر سه سوار

□

ز تو بی‌روزیم خوانند و گویم

□

بندیش از این ثواب و عقاب اکنون

□

مگر کز شمار تو آید پدید

□

میم نافست و عین و غینت گوش

□

به یاد روی شیرین بیت می‌گفت

□

بی‌بر و میوه‌دار هست درخت

□

به جهد و حیله در آن روشنی همی‌برسید

□

پر از بند سودابه کاو دخت اوست

□

ببین دور از تو شاهانی که مردند

□

دلم دید سری که بنمود از اول

□

دلت گر به راه خطا مایلست

□

سود جویی، ره زیان بگذار

□

حلاوتهای شیرین شکرخند

□

ور راه نیابی نه عجب دارم ازیراک

□

او سزاوارتر به مدح و ثناست

□

به گرد اندرش خیمه ز اندازه بیش

□

مشو در خون چون من زیر دستی

□

در مملکت خویشتن نظر کن

□

چنان شاه پالوده گشت از بدی

□

نو عروسان کهنه کاشانه

□

چو بی‌مردن کفن در کس نپوشند

□

حجتان دست رحمان آن امام روزگار

□

تا قیامت هر کجا نامش برند اندر جهان

□

میان جوان را نبود آگهی

□

از هر طرفی خلایق انبوه

□

اگر میر میر است و کامش رواست

□

از ایران یکی کهترم چون شمن

□

به وفا سگ چو ز اسب شد ممتاز

□

کبوتر بچه چون آید به پرواز

□

چو دادی باز دمهای شمرده

□

از حریصی که به جنگست مثل

□

سه دیگر که اسپت به جای آورم

□

طلسمی یافتند از سیم ساده

□

گه نیازت به حصار آید و بندو دز

□

سران یکسره پیش شاه آوریم

□

ترکمان شیخ شد بده گز برد

□

نشستم تا همی خوانم نهادی

□

وگر نیستت طمع باغ بهشت

□

ای نیزه‌ی تو همچو درختی که مر او را

□

تو با خوبرویان برآمیختی

□

ور آب دو دیده نیستی یار

□

بر فلک بی‌پا و پر دانی که نتوانی شدن

□

یکایک همه سام با او بگفت

□

سرورانی، که پیش ازین بودند

□

نه این بهرام اگر بهرام گور است

□

مست کردت آز دنیا لاجرم

□

سخن آن بد که باده خورده همی

□

بدو گفت خوی بد ای شهریار

□

صیاد بدان نشید کو خواند

□

بالای مدرج ملکوت‌اند در صفات

□

ز سر تا به پایش به کردار عاج

□

عیب کس بر تو چون شود تابان

□

چنین آید ز یاران شرط یاری

□

او آیت پیمبر ما بود روز حرب

□

من ثناگوی و تو زیبای ثنایی و به فخر

□

به سهراب گفتند شد ژنده‌رزم

□

تو نیکی بد نباشد نیز فرزند

□

به حکمت کوش تا باشد که باشی بلبل یزدان

□

حدیث سوزن و رشته بهل که باریکست

□

شاه باید که دارد از سر هوش

□

چو باد از آتشم تا کی گریزی

□

که «چند خسپید ای بیهشان چو وقت آمد

□

همای چون به کسی سایه برفکند، آن کس

□

فرستاد نامه سوی راه راست

□

به مارافسائی آن طره و دوش

□

کوکب علم آخر سر بر کند

□

بانگ بردا برد می‌رفتی به ماه

□

نتوان کم چنین بیندازی

□

به شب بازی فلک را در نگیری

□

زبان و کام سخن را دو آلت‌اند از اصل

□

مر ترا معجزاتهای قویست

□

سیاوش ز رستم بپرسید و گفت

□

سرافیل آمد و بر پر نشاندش

□

چو آن خونابه قطره قطره در وجودش

□

خه خه‌ای دراج معراج الست

□

زن که او شاهد و جوان باشد

□

دلش نالان و چشمش زار و گریان

□

بلی مردان بهر سازی و سوزی

□

به هفته‌ای به من آن داد ناشنیده مدیح

□

همان خیمه و دیبه‌ی هفت رنگ

□

ای آخرین سابق و ای ختم میوه‌ها

□

برگ درختان تر از شاخسار

□

هر توانگر کین چنین گنجیش هست

□

صد ازین بی‌هنر تلف گردد

□

نه دانش باشد آنکس را نه فرهنگ

□

سپید و سرو همچون کنده‌ی یخ

□

شاگرد آن شهی که بدو زنده‌ست

□

سوی میسره کهرم تیغ‌زن

□

زاده از اندیشه‌های خوب تو ولدان و حور

□

خطابش سکه بر دینار خور زد

□

تو همی زن سر که آن مردان مرد

□

تو ز لاهوتی، ای الهی دل

□

غلط گفتم که عشقست این نه شاهی

□

بزن بر جان آن منعم سنانی

□

گردن هر مرکبی چون گردن قمری بطوق

□

یکی تخت بودی چو تابنده ماه

□

چه خنجر می کشی این جا تو گردن پیش خنجر نه

□

مرا با زندگانی بخش یاری

□

گرچه شاهی سخت عالی قدر بود

□

آنکه شش ماه در سفر باشد

□

ز چنگ ابریشم دستان نوازان

□

ولیک انگشتری لختی بپاید

□

دهر گوید همی که من نکنم

□

چو برخاست آواز کوس از درم

□

این چرخ فلک گر جهد کند

□

برامد تیره ابری ناگه از غیب

□

آفتاب از رشک عکس روی او

□

اگر این بنده را تو گنجوری

□

سرش سودای بازار شکر داشت

□

گهی در پیش شاد روان اسرار

□

شیران و بر از شیران چون تیغ بر آهیخت

□

چنین کرد بخشش سپهر بلند

□

سقانا ربنا کاسا مراعاه و ایناسا

□

چو این لاشه، به چاه افتد نگونسار

□

صد هزاران آفتاب معتبر

□

عقل همتای او ندارد یاد

□

ز ماهی تا به ماه افسر پرستت

□

به پیش آهنگ آن قلب معظم

□

اسلام را به منزلت حیدر است

□

کسی کاو خرد جوید و ایمنی

□

الا فاسکت و کلمهم به صمت

□

نخست آن جهان شاه داد این صلا

□

باز فاروقی که عدلش بود کار

□

حکمت آموز و نور حاصل کن

□

فرو بسته در آن غوغای ترکان

□

به عرض بارگاه آورد در پیش

□

راست گفتی قضای نیکستی

□

چو بر زین بپیچید گرد آفرید

□

کند تنها روی در کار خسرو

□

دید چو خالی محل از شاه خویش

□

تا قیامت نیز چون من بی‌خودی

□

هر که زین صدق دم تواند زد

□

دهان چندان نماید نوش خندی

□

صفت تیر که بارانش به غایت سخت ست

□

نصیب او طرب و عیش زین مبارک عید

□

همانا که داری ز گردان نژاد

□

بدان تا هر کجا کو اسب راند

□

نبد چون عشق در بازی مجازی

□

هر کرا باید چنین خاری خرد

□

هزل و بازی و لاغ بگذارد

□

بگفت ار من کنم در وی نگاهی

□

نه بس زیبا بود، کز چشم کوتاه،

□

تیغ او بر سر مخالف او

□

به فرمان او گیو بسته میان

□

چرا باید که چون من سرو آزاد

□

چو تیغ اندر نیام از کار میماند

□

پیکان آب داده کند رخنه در زره

□

هر که حال به خویش در بندد

□

سر و سنگست نام و ننگ زنهار

□

کشیده تنبک هندی، فغانی

□

در جنگ جستن چو طوس نوذر

□

در بسته را کس نداند گشاد

□

پس مردان شدن مردی نباشد

□

به عزت نازنین ملک بوده

□

کار ره بینان بفرمان رفتن است

□

روی چندین هزار دل در تست

□

به خسرو گفت شیرین کای خداوند

□

نمیگویم که ترک خسروی کن،

□

در همه چیزها که بینی هست

□

غمی شد دل نامداران همه

□

چراغ بیوه‌زن را نور مرده

□

الپخان را گوزنی ساخت با شیر

□

طبع عبید را که چو گنجیست شایگان

□

چند و چند آخر از گران خیزی؟

□

اگر غیرت بری با درد باشی

□

لعل و زبر جد که در آویختند

□

دل بگیرد زان خویشش بی‌شکی

□

نقد آنکس که خالص آمد تفت

□

و گر تنگ آید از مشکوی خضرا

□

هنوز آن ماه را تا برده در مهد

□

در این غریبی و آوارگی چنین که منم

□

نرم خوبان تیز تا زنده

□

به شطرنج خلاف این نطع خونریز

□

چو آن را دیده شد آغاز و انجام

□

سایه را سیمرغ چون نبود جدا

□

باز کشم پای ز دامان فرش

□

نشسته شاد شیرین چون گل نو

□

مرکب بحری زسفر گشته چوب

□

طناب عمر ترا امتداد چندان باد

□

هم زنی پیر بود رابعه نیز

□

شکر ریز ترا شکر تمام است

□

کوشش پوشیده کن اندر شراب

□

گر نمی‌دانی طلب کن شرم دار

□

زلیخا چون ز غیب این مژده بشنود

□

چو از لعل لب شیرین خبر یافت

□

شربت نوشی که به ظالم دهند

□

دایما کامروا باش و به شادی گذران

□

هم به انگشت مینمایندش

□

طلب می‌کرد جائی دور از انبوده

□

به روز تیره‌ی دلهای سوزان

□

گر چو ققنس عمر بسیارت دهند

□

این چنین مرگ مرگ عام بود

□

شبی در باغ بودم خفته با یار

□

نه با هر مشتری کردم قرانی

□

فراز بام جلال تو پیر گردون را

□

چند جویی برین و آن پیشی؟

□

برافکن برقع از محراب جمشید

□

هر کمالی که سپاهانی داشت

□

گوی گه گه در حضور افتاده است

□

زود بگسیختم طنابش را

□

چو شاپور این حکایت را بسر برد

□

بارگی خاص تو را هر پسین

□

بقای عمر تو چندانکه تا به روز شمار

□

گه بود کز عضب کند شاهت

□

به جوش آمد سخن در کام هر کس

□

گر چه گوید که: هیچ نستانم

□

جمله‌ی طاعات ایشان، کردگار

□

عقل دل را به علم بنگارد

□

همی کودکان را بیاموخت زند

□

عارف کردگار زر چکند؟

□

روز نبرد آنزمان کز سم اسبان شود

□

کرده‌ی اوست، نازنین ز آنست

□

شد آمد بیفزود در پیش اوی

□

زنخدانش که میم بی‌زکات است

□

حشمتم را هم زیان دارد بسی

□

کس خبردار کنه ذات تو نیست

□

یک امسال با مرد برنا مکاو

□

سخن را پایه بر جایی رسانم

□

خجسته ذات شریف ترا که باقی باد

□

غیرت او بشست و شوی از تو

□

چو نیکی کند با تو پاداش کن

□

بگذرد زین سراچه فانی

□

مرد سالک چون رسد این جایگاه

□

هر یکی مقتضی بلایی را

□

همه گرد بر گرد آن مرغزار

□

بر نجیب‌اشتران سوار شدند

□

بر خستگان جفا و ستم بیش از این مکن

□

خلوت اینست و چله این باشد

□

هراسست زین دوستی بهر ما

□

رشحی از چاه زنخدانش گشاد

□

گر من و شه هر دو با هم بودمی

□

آنکه از بهر دانه میپویند

□

چو برخواند آن نامه‌ی شاه رای

□

توشه‌نه گوشه‌نشینان پاک!

□

ابنای زمان مثال گندم

□

سرورانی که پیش ازین ایام

□

ز دنبر بیامد سرافراز مای

□

تا شود گنج معانی سینه‌ات

□

پیش رویت عرضه دارند آن همه

□

خانه از طاعتست و خیر آباد

□

چوفر و خرد دارد و دین و بخت

□

نور آن چشم جهان روشن کرد

□

همان باژ و ساوی که فرمودشاه

□

جز به دیدار بتان دلپذیر

□

اگر بیخ حنظل بود تر و خشک

□

بیوگان در فغان ز میوه‌بری

□

ای خدا دل گرفت ازین سخن‌ام!

□

ولیکن بود از آن تاج گران سنگ

□

یکی گفت:«او ز حسرت خون ما ریخت

□

بر سلامان چون شد این محنت دراز

□

بر فلک جای مکر و فن نبود

□

نقش نخستین چه بود زان؟ جماد

□

سرشک از دیده‌ی غمناک می‌ریخت

□

تا ز هر نکته بشنوی رازی

□

سالها زحمتست و کار ترا

□

بو که از چون تو نکو کرداری

□

چو باد صبح جستن کردی آغاز

□

تا شود در حضور و غیبت او

□

نه که هر مهره‌ای گهر باشد

□

در اصلاح‌اش ازین پس می‌نکوشیم

□

گاه با بلبل به گفتار آمده

□

پیشش آرند میوه‌های بهشت

□

به رسم عاشق اول ترک خود کرد

□

بدو آر از همه روی ارادت!

□

مهر و مه را بفکن طشت ز بام!

□

دوم آن کس که کشد گزلک تیز

□

زلیخا چون بدید آن مهربانی

□

بر سر تشنه شود باران‌ریز

□

گهی از مهر رویش روی می‌کند

□

برون او، درون او، همه پر

□

بر تو ما اعتماد آن داریم

□

هر زبان، گر چه گفتگو داند

□

آدمی؟ یا نه آدمی‌ست، پری‌ست

□

ز عمه مرغ جانش پرورش یافت

□

تیر سیرش چو بر گشاد آمد

□

اجازت داد حالی تا خریدش

□

مبادا هیچ کس چون من گرفتار!

□

که‌ش از خاطر توانستی برون کرد

□

دور کن حرص خورد و خواب از خود

□

چیست آن زهره ؟ کمالات بلند

□

گرمی از عشق جوی، اگر مردی

□

با تو دل را تعلق بکری

□

جشنی آنسان ساخت کز شاهنشهان

□

کی توان کردن جدارنگ از گل و بوی از گلاب

□

رخش روان کرد به بنگاه خویش

□

علم باید تا کند درد حماقت را دوا

□

که او جان سپارد به توران زمین

□

وانجا که نه انصاف تو، فریاد و نفیرست

□

به هندی بود در وی بیشتر نام

□

تا بیندازی سر اوباش را

□

که به کف تیغ سخنرانی داشت،

□

باد و دیوند مسرع و مزدور

□

خون همان طالم خون‌خوار به

□

تا نه بال خوف ماند با تو نه پر رجا

□

به دیدار چهرش نیاز آمدی

□

داند آنکس که به اسباب بزرگی داناست

□

کز ایشان رم خورد کانون دوزخ

□

واندر آتش چشمه‌ای بگشاده‌اند

□

متوجه بدان دیار شدند

□

شود ز هیبت این آب آن بخار شرر

□

قمر را مهر و انشق القمر زد

□

اجلش خاکسار خواهد کرد

□

کجا پیش اسپ من اینجا رسید

□

چون ممات و چون قنات و چون روات و چون عدات

□

هر همه در بار و درآورده بار

□

لا یمس ذاک الا المطهرون

□

ولی‌الله بار و خر چه کند؟

□

هر میوه‌ای به خاصیت دیگر اوفتاد

□

که نرزد نزد او جانی بنانی

□

کایزد علمت را چو نبی اصل شفا کرد

□

پراگندی و تخمت آمد ببار

□

بس فتنه که در کارزار باشد

□

شد آن بازی در آخر عشق بازی

□

بی‌کتاب و اوستا تلقین دهم

□

در او چاهی پر از آب حیات است

□

هر روز بامداد کشد خنجر آفتاب

□

سخت بارانی در تیرمه و درنیسان

□

جگر یوسفان عصر مرند

□

سپه دید چندان دلش گشت شاد

□

یابد از فر دولت تو خطر

□

که تا جان دادنم دل زنده داری

□

تا ببیند خلق تبدیل اله

□

که بنوازد به احسنت آسمانم

□

به خواجگان ممالک برش علو و علاست

□

همه گل‌های انجم کرده در جیب

□

حسرت آن را کش به دوزخ از سر منبر برند

□

بدین رنج عمر تو گردد بباد

□

نه کاخ و هفت مشعله و چار گلخنست

□

نماید جلوه‌ی منصور برادر

□

از فوات حظ خود آمن بود

□

کاه و جو از تو بره‌ی خوشه‌چین

□

ز قدر او خرد گردون عاشر

□

نه سلطان دست من گیرد، نه سالار

□

بندد کمر و میان ندارد

□

بر خویش نزدیک جایش گزید

□

چون ابر سخی به دست واهب

□

ملک فخر الدول گشته مقدم

□

که مبدل گشت و سبز از امر کن

□

سر به در آرم ز گریبان عرش

□

تا بگویم که دشمنت چون باد

□

که او بود دنیا و دین را علاء

□

نی چو بد باشد تن اسم ورا تاوان نیست

□

نشانمش بر گاه کاووس شاه

□

وانگاه چه روایت چون در شاهوار

□

بدو نیک جهان نا آزموده

□

بی‌جهت‌تر باشد آمر لاجرم

□

ندهد باز اگر دهی، دانم

□

که روز حشر ز صبحش پگاه خیرترست

□

ز انگشتم وفاداری نیاید

□

فرزندکان و دخترکان یتیم ما

□

ببودند یکبار و دم برزدند

□

لرزه بر چرخ افکند چه؟ گیرودارت

□

چو در و لعل بانو کرد در گوش

□

رحم کم جو از دل سندان او

□

ملکوت سماش یاد آمد

□

یک دشت خصم را به نمکسار روزگار

□

فراوان فتنه بی آزار می‌ماند

□

زین سبب را خان و خوان خانه بر اخوان بماند

□

برو تازه شد روزگار کهن

□

تا بود مجبور سرد و گرم گیتی شیخ وشاب

□

کسان را پرورند از بهر روزی

□

گرگ بر خیزی ازین خواب گران

□

به دل کس نرسد آزاری

□

بدان صفت که می لعل رنگ در ساغر

□

شده تنبک زنش، چون ترجمانی

□

از وقار تو بر او چندان گرانی آمدست

□

ز مهر و ز تخت و کلاه و کمر

□

ترک کله قدر ترا آستر آمد

□

ره‌ی کم توشگان را پیروی کن،

□

کم خور آن نان را که نان آب تو برد

□

وینچنین مرده ناتمام بود

□

دهان غنچه‌ی گل را صبا بخنداند

□

که گشت آن دشمن مهدی کش از عهد

□

چون می و کفته نار خواهد کرد

□

رخان پر ز خون همچو ابر بهار

□

به دم عیسیی که زنده‌گرست

□

زد اول نیش وانگه راند شمشیر

□

کی طواف مشعله‌ی ایمان کنند

□

به شکرانه سر خود بر زمین سود

□

کمترین مستمع قدر دارد

□

بر دو سرافراز همی ریختند

□

آن ژولک و آن صعوه از آن داده اذان را

□

که کردی مرا ناگهان خواستار

□

هوس کوک و کوکنار گرفت

□

تا نشود رکن شریعت خراب

□

در میان شصت سودا مشترک

□

خوشه‌ده دانه‌فشانان خاک!

□

تویی به رای همایون همیشه در خور جود

□

نه ره مریخ را دادم عنانی

□

این نغز پیکران که برین سبز گلشنند

□

نخواهد همی دوده را مغز و پوست

□

صدای اصطکاک آن سفالست

□

بر طرف بحر شده پای کوب

□

جستن کامست از هر کام‌ران

□

غرق نور معرفت آیینه‌ات

□

گاه می‌بست یکی را به میان بر زنار

□

پرستار پرستاری شود شاه!

□

ورای این و برتر زین هزاران ره مکان دارد

□

بماند از هنر دست رستم تهی

□

به آب عفو پناهد به خدمتش بپذیر

□

متاع و پیل و اسپ و زر ز حد بیش

□

معده‌ی چون دوزخش آرام یافت

□

با ملک حاجت سخن نبود

□

بر فور این قصیده‌ی مطبوع آبدار

□

به شبهای سیاه تیره روزان

□

علی هیصم‌ست و علی مرتضاست

□

پس پشت پیلان و بالاش پیش

□

توسن ایام را تمنی زین است

□

جهان بی سر و افسر او مباد

□

که ازو بازست مسکین و نژند

□

وز زنخدانش معلق ایستاد

□

در باغ لطف دسته‌ی ریحان روزگار

□

برون آ با رخ چون مه برون آی

□

کالبرق فی الدجی والشمس فی‌الضحی

□

سمنگان همه زیر پای آورم

□

که ز تیغ تو جهان ایمنی عام گرفت

□

نهاد از بر آذران گنبدان

□

تو ضعیف و هم ضعیفت پیشوا

□

تو گشاده دهان به میوه‌خوری

□

رای سلطان هست روز و شب یمینت را یسار

□

پی حمام نقلش بر زبان رفت

□

تا بدرم همچو اقبالش مخالف را قفا

□

به بزم اندر از رزم بگریختی

□

چو اسب او گذرد راه او چه بحر و چه بر

□

که این بنده از بندگی گشت سیر

□

کی رسد بر چرخ دین مرغ گلین

□

عشق در دلها نگردد جای گیر

□

جامه بدریدم و اشک از مژگان کرد نثار

□

همه در راه خدمت پای برجای

□

گر بدو در شود از آتش خشم تو لهب

□

یکی تیغ تیز از میان برکشید

□

نحس و سعد زمانه مدغم باد

□

دژم گشت و لب را به دندان گرفت

□

کی بود آنجا مهابت یا قصاص

□

نور این دیده‌ی جان روشن کرد

□

چنان آمد همی بی‌حد و بی‌مر

□

تا ابد منفک نگرد روشنایی از شرار

□

شاید که به ما بخشی، از روی کرم آنها

□

سرآمد برو روز پیگار و بزم

□

هرچه در گردش است زیرپرست

□

بیابی کنون تیغ و دینارگان

□

او چنان محتاج اندر دم برید

□

به زیر کوه از بار دل تنگ

□

گرچه از خار گذر نیست غرض هم رطبست

□

که یاقوتی که بودش بر کمر سوخت

□

لاف خود افزون ز پور زال و نوذر کرده‌اند

□

پس نامه آنگاه بر پای خاست

□

زور بازوی آسمان زورست

□

به کردار بازارگانان برفت

□

گردد او با کافران آبی کند

□

که بجز آز ما مورز آزی

□

زانش ممر باد هوا کرد روزگار

□

که آفتاب بود پادشاه و تیر دبیر

□

باش تا سوختگان گوی به میدان آرند

□

به قلب اندرون شاه با انجمن

□

در حریر ابیض و در شعر اسود می‌رود

□

بزرگان چین را سرآمد زمان

□

چون ز ابراری جدا وز یشربون

□

کار درویش ما حضر باشد

□

فارغ از گردش خزان و بهار

□

به باغت ره برد باد خزانی

□

تاج سیصد هزار جاه کند

□

بیامد پر از خون دو رخ مادرم

□

اگر چند در سایه گیرد مدامت

□

بیایند گردان خنجرگزار

□

نه به نقش سجده و ایثار زر

□

به خون‌ریزی‌ش باید حیله انگیخت»

□

سایه‌ی حشمت او خفتانست

□

فلک ز مصحف اقبال او گشاید فال

□

تا سوی عدم برم گردانی

□

که از تو گشاید غم و رنج بند

□

که کژی ماتم آرد راستی سور

□

چنین است کار جهان آفرین

□

نه نشانست آن منازل را نه نام

□

کز حرکت بر در او ایستاد

□

پیش شیر علم‌ستان باشد

□

نه از تدبیر کار آید نه از رای

□

گفت: آری چون بر آن فرع اتفاقی ضم بود

□

نشسته برو پور کاووس شاه

□

چو برون آید از پی پیکار

□

بیامد به نزد کتایون چو گرد

□

دایما نه منقطع نه مسترد

□

به دست غصه بر سر خاک می‌ریخت

□

وز بخت شامل تو بود بخت را نصاب

□

وین ز ریزش نزند لاف ز بالای بحار

□

کز کمند حلقه‌ی نظارگان گردد رها

□

همه تخت پرمایه زرین پلنگ

□

چند بر سنگش زنی خود ناقدی داری بصیر

□

نشست اندرو شهریار دلیر

□

پیش تو بنهند جمله سیم و سر

□

بر آیین دگر دادی سخن ساز

□

دست خون باخته شد جای به یاران پرداز

□

نگونسازی از او در طاق کسری

□

در دیدش بی‌شرمی و در سر بطری نیست

□

همی بود پیچان و رخساره زرد

□

لون او شد احسن‌الالوان و هو المستنیر

□

به نزدیک چوپان قیصر رسید

□

هم‌چو زر ده‌دهی خالص شدی

□

شد در راحت به روی وی فراز

□

نیست یک ذره سلامت به مسلمانی در

□

اسدش گربه‌ی سر خوان است

□

شود ز فرش بی‌باد جانور آتش و آب

□

نیازد سوی کیش آهرمنی

□

بحر و کان را به گه بذل یمینش ز یسار

□

همه شیرگیر و همه سرفراز

□

جانب مایید جانب داریی

□

همه دلها ملا ز هیبت او

□

عدل تو از بس شتاب شاخ ستم برشکست

□

که کار افکندمش با سنگ خارا

□

جز گوهر ثنای من اینجا نثار نیست

□

بیامد به کردار شیر ژیان

□

دلیل باشد از این خوبتر بر آن تاثیر

□

چو دانست کز می دلش گشت شاد

□

وین رباط فانی از دارالقرار

□

که به دام غرور درمانی

□

گفتم او مامور و آنگه گویمش مامور باد

□

لیک وقتی که استخوان باشد

□

جز سوی مائده‌ی جود تو مهمان نشود

□

کنی پیش من گوهر خویش یاد

□

چون در علو به کارگه امتحان رسید

□

که نزدیک او شاه ترکان نوشت

□

زان پس که بد از علت و از عارضه حامل

□

به هر قیمت که باشد می‌فروشیم»

□

تو مخلوق و آدم هنوز آب و گل

□

دوبینان را ازو چشم دوبین کور

□

غم اثبات حدوث و قدمست

□

که این راز بیرون کنید از نهفت

□

فرو مایه ماند به حسرت بجای

□

هلا زود برخیز و چندین مپای

□

خوش نشین بنده که من داده‌ی خود را نستانم

□

وز آن پس ره سوی آن سرو قد کرد

□

که یارب به سجاده‌ی راستان

□

موج فیضی شامل حالش زمان اندر زمان

□

که سوی کل خود باشد همیشه جنبش اجزا

□

ز بهر پرستش ببندم کمر

□

بسا کار منعم زبر زیر شد

□

به نزدیک خرگاه و پرده‌سرای

□

باغبانی زشت باشد جز که حیدر داشتن

□

فسون پردازی و افسانه‌خوانی،

□

زراعت نیامد، رعیت بسوخت

□

کز آن بر سنگ می‌بندم مثالش

□

یک صدای صور و زین فرعون طبعان صدهزار

□

که رستم شبان بود و ایشان رمه

□

به مردی که دست از تعنت بدار

□

ندیدست هرگز کسی نه شنید

□

رسم گرفته زدن خوی دغا باختن

□

وز او جو ختم کارت بر سعادت!

□

ازان جمله دامن بیفشاند و گفت

□

مشگ دارد بنفشه عنبر گل

□

تا زبان ما ترا اندر عجم گوید ثنا

□

وآن صید، که داشتی، رمیده

□

حوالیکم فقد حان ارتحالی

□

ببندی که کس را نبستست کس

□

هر آنکو مرز جان داند نباشد فارغ از احزان

□

از خلاص اثیر بیرون رفت

□

ز پیشینگان سیرت آموختند

□

عدوی صبر را فرمود گفتار

□

تا همی خویشتن را امت آن خر کنی؟

□

گرداب شد، چنان که برون شد به آشناست

□

عزازیل گوید نصیبی برم

□

روان را به اندیشه اندر گماشت

□

زین پر آشوب کلبه بیرون تاز

□

بهر اصلاح، نه از سهو ستیز

□

به نزدیک مردان نه مردم، زنم

□

سد گنه را به نیم استغفار

□

جز همه عاریتی چیز گروگان ندهی

□

نفسی گوش باش و گوشم دار

□

سخن سنج و مقدار مردم شناس

□

بران نامور بارگاه آمدند

□

طاووس وار جلوه به باغ و بهار گیر

□

تا برآرند به رسوائی نام

□

چو درویش پیش توانگر بنال

□

قلم را نازکی بسیار باید

□

خپه خواهدت همی کرد، خبر داری!

□

این قصه کی به نزد خرد معتبر شود؟

□

شب قدر را می‌ندانند هم

□

که در کوه با اژدها رزم ساز

□

شعله‌ی آتش شود در مجلست شاخ سمن

□

گهی بر یاد زلفش موی می‌کند

□

به تخت کیان رهنمای تو کیست

□

روی خورشید کند چرخ به این جرم سیاه

□

گرچه به‌تن از جهان اجسامی

□

هول حساب و قول شفاعت گزار چیست؟

□

کجا برتر از دانش هر کس است

□

ببینی دلت گردد از غم تهی

□

جهد کن تا نبوی از نفر بی‌نفران

□

گردد از بادیه توفان‌انگیز

□

بزد دست و تیغ از میان برکشید

□

هر آن صنعت که داری کارفرما

□

چرا زی دشت محشر توشه نفرستی؟

□

من نمی‌آرم بغیر از اشکهای ارغوانی

□

نماند بجای وشود سوی گنج

□

به دست خودش روی بسترد پاک

□

ناچشیده هیچ شربت هر زمان حیران شویم

□

که ببخشی، چو دست پیش آریم

□

بیاد آمد از روزگار کهن

□

کوه الماس توتیا گردد

□

نخواهم کرد زین بیش احتمالی

□

کوشسته بود دست ز چیزی که ماسواست

□

همانا که هست این ز تازی نهان

□

بدید از کیان زادگان دستبرد

□

نه خمیری دارد اندر راه فطرت نه فطیر

□

ز مسمار زر و آویزه‌ی در

□

ز زر و ز سیم و ز عاج و ز شیز

□

گوزنانش به سنبل آرمیده

□

که تو به گفتن حق شهره‌ی زمان شده‌ای

□

زبانش را سخنگویی، ضمیرش را سخن‌زایی

□

که دیدار او در زمانه نوست

□

کنم کشور گرگساران تباه

□

عالم جان و خرد زیر بود او ز برش

□

حق تسبیح او هم او داند

□

خرامان برفتند نزدیک شاه

□

امروز ولی که استخوان است

□

چو پدید آید آن قوت پنهانی

□

وآنجا که گم گردد کسی، علم تو داند رهبری

□

ز ایران بپای اند جنگی سوار

□

کزو تازه شد تاج شاهنشاهان

□

پشت‌اعدای تو چون پشت حمایل شده گنگ

□

ز مهر دل به فرزندی گزیدش

□

که گویند رامشگران سترگ

□

در آن نقش مرا ادراک سازی

□

بدین اندوه تن را چون گدازی؟

□

بدتها کلمع البرق بی هوالمع

□

به نزدیک آن مستمندان شویم

□

مهانت همه پیش بوده به پای

□

ره مخوفست بی‌خفیر مباش

□

از درخت عمل که اینجا کشت

□

بهاران نشستن گهی نو شدی

□

که برق و باد را پیشی دهد در پویه سد میدان

□

فوطه‌فروش تو بهشتیستی

□

فی خمرة کالمسک ذات علاء

□

فراوان زهر گونه‌یی چاره جست

□

کجا نام خواست و هزارانش نام

□

گهر طبع تو چو اسکندر

□

تا یکی گردد آن هزار ترا

□

به پیش اندر آمد به بیگانگی

□

بیا تا آنچه گفتم بنگری راست

□

نیاید ز دانا بر این مهربانی

□

فلی یرود هباء بغداد

□

که بودی ز هرمز برو بر رقم

□

بدو نیم شد پشت و یال و برش

□

در طویله‌ی عشوه‌ی او صد کس اندر انتظار

□

کدمی وار گرد نوحه‌گری‌ست؟

□

به روز جوانی نبد شادکام

□

کاروان کاروان به هر کشور

□

نیابد کس نه عیبی نه عواری

□

کنتم اوداء فصرتم دائی

□

پر آمد ز شاهان جهان را قفیز

□

نه نیکو کند کار با من پدر

□

نوح نهصد سال نوحه کرد تا شد همچو نال

□

بدین افسانه دردش را فسون کرد

□

پر از خون فگنده بروی زمین

□

ببین این گنج آب آورد من نیز

□

که با ما می‌نشناسند از بهی بتری

□

بل کنز نطقی براء بغداد

□

همه گشته از جان تو ناامید

□

که از چنگشان کس نیابد رها

□

ژاله ژاله عرق از لاله‌ی او کرد اثر

□

چند بیهود گفت و گوی کنم؟

□

می روشن و چرب گفتار یافت

□

امتدادیست که آن لازمه مقدار است

□

نشاید به سنگ افتخار علی

□

فرشته ناید اندر وی ضرورت

□

پر از خون دل و مژه پر آب زرد

□

هرانکس که بودند پرخاشخو

□

شخص جود تو گرفت الفاظ ایشان را دهن

□

که نی دل دارم اندر بر نه دلدار

□

نیایم مگر با یکی انجمن

□

سخن بشنید از او خاموش بنشست

□

آید، همه کارهای پنهانی

□

هر آیینه که گویی نیست باطل

□

که ماند ایچ فرزند کاید به کار

□

که ماننده‌ی شاه بد همچو ماه

□

شیدیست تو گویی به گه بزم و گه بار

□

گاه با طوطی شکرخوار آمده

□

سخن رفت هر گونه بر انجمن

□

گویدش فتنه چه یارای سخن لاتسل

□

روشن که تو بر چرخ فضل ماهی

□

چه جای اتصال و انفصال است

□

وز ایوان او کرد زندان اوی

□

ندارم به پیش پدر آبروی

□

زشت باشد گر بدو رجعت کنم بار دگر

□

به گلزار خوشی بال و پرش یافت

□

بینداز در پیش این انجمن

□

گل و لاله‌ست کاندر هم شکفته

□

بگذار دین و رو سپس نانی

□

به چندین جا از این معنی نشان کرد

□

جهانی همه مرگ او خواستند

□

بپوشید لهراسپ خفتان جنگ

□

جاهل و کاهلت کند به بحار

□

کز وصال او شود جان ارجمند

□

برفتند و دیدند دیوار راست

□

وانچه از خم شده در شیشه و از شیشه به جام

□

کی خورد مردم تو را تا بی‌مزه چون مازوی؟

□

نزول عیسی و ایجاد آدم

□

نه ایرانیان رابد این دستگاه

□

که هر سه به روی اندر آرند روی

□

منیر وارت بدرست و برج تو دکان

□

نیست در طی تواریخ جهان

□

چه داری بیاد ای بد بی‌خرد

□

غزالی هر طرف بر سبزه خفته

□

ز بد فعلی برانگیزد غباری

□

زهی باطن که عین ظاهر آمد

□

بر افسون ما چیره شد بدگمان

□

که آویخت اندر بد روزگار

□

چون او سزد از خدای احسان

□

سهل کن باربان و آب از خود

□

بیامد بر پهلوان سپاه

□

اگر سگبان درگاهش کند آهنگ سلطانی

□

وز پر طمعی نرم چون دوالی

□

دو عالم دارد از معنی و صورت

□

همه کار بهرام ناکام گشت

□

بیامد پذیره کسی پیش اوی

□

آنجا که نبود شخص نان خور

□

هر که عاشق نشد، زهی سردی!

□

ورا دیده پابند در پیش گاه

□

که چون کوکب دو چشمش‌بود بیدار

□

بهر دم زدن می‌دهی باز وامی

□

بگویم یک به یک پیدا و پنهان

□

که آید بدین پادشاهی گزند

□

ز گفت گرزم اهرمن شاد بود

□

کرد رستم ز پردلی دستان

□

شب تاریک پرده باز کشید

□

چه باشد چو پیدا نباشد یکی

□

می‌کشد چون سرمه آهو بره اندر مرغزار

□

از یکدیگر بتر به سیاهی و مظلمی

□

همیشه «لا احب الافلین» گوی

□

تو گفتی که گشتست با کوه جفت

□

پر از بیم گشتید از کار گرگ

□

زبان تیغ خلیقت ز مدحتش در قال

□

شب و روز و تو خفته غافل‌وار

□

ببند کمند اندر آرم بخاک

□

فتد از پرده راز عشق بیرون

□

از چه نشستی تو بدین ایمنی؟

□

ز خان و مان خود برگشته دائم

□

ببیند که تا هست زیبای گاه

□

به کاری چنان یافه و سرسری

□

چون دم آخر نیابی در همه گیتیش یار

□

بتوان راست رفتن اندر سیر

□

زدندی بمیدان پیکار دار

□

زمانه اطلس نه توی آسمان دارد

□

هریکی دیو باستاد و ماذونی

□

بت و زنار و ترسایی تو را به

□

که بر من شب تیره نوروز کرد

□

رهاند مران بیگنه را ز بند

□

آب دولت سوی تو چون آب سیل از کوهسار

□

ذات تو سالک مقاماتست

□

به گیتی بجز فر یزدان نخواست

□

همه عیب جهان پیشش هنر شد

□

اندر غم قبائی تو از در قفائی

□

گهی چون زلف او باشم مشوش

□

بفرمان او بست باید میان

□

که از تن به خاک اندر آرد سرش

□

چو وامق جان پر از نقش و نگار روی عذرا کن

□

مقبلان این دقیقه در یابند

□

همان گیو را دید با او به راه

□

مدت انتظار تنگ مجال

□

ندید این آب و کشتی را مگر هشیار بینائی

□

یکی از قرب و بعد و سیر زورق

□

سپهرش بزر آب گویی بشست

□

و گشتاسپ را داد تخت و کلاه

□

یا ستد از کسان به بیع سلم

□

که ز ذاتش کرم جدا نبود

□

اگرت چشم درست است درنگر باری

□

به راه عاشقی بی پای مانده‌ست

□

آفتاب دین محمد سید عالی همم

□

شود بهر تو مسجد صورت دیر

□

وان چرا شاه و قوی و مهتر و والاستی

□

ز میرین و اهرن بود یاد کرد

□

خویشتن را نیک دیدستی به چشم خویشتن

□

که به دوشش کشید نتوانی

□

وگر می فرود آوری چون برآری؟

□

چه امکان نسبت کجا این کجا آن

□

در طریق دین بگوید صدهزار الوان سخن

□

مر آن نادان احمق او و من گفت

□

شهره امامت نبید قطربلی

□

که من سوی لهراسپ نامه نوشت

□

معمتد گردی مرا و هم تو باشی میر و مار

□

به کراماتش اعترافی کن

□

خلق یکسر بتر از کژدم و مارستی

□

که شیرینش به انسانی شمارد

□

باد نپذیرد غبار و آب نگذارد شکر

□

رخ نهادی به تیر باز مگرد

□

مر محمد را ز امت رازدار، ای ناصبی

□

سپاه اندر آمد به یکبارگی

□

در کامهای خلق زبانهای افتخار

□

جسد قلع و سرب خیزد و مس

□

شو زهدفروش و پارسائی

□

چو گوهر بار سازد بحر طبعش ابر احسان را

□

آتش زده در نفس شک و نقش اگر بر

□

بی‌ادب سیلی زمانه خوری

□

همواره تو زین بدل در این کازی

□

هوا پر شده نعره‌ی بور و خنگ

□

امامان دگر لیکن به دستار و به پیراهن

□

به چنین خدمتیش در بندد

□

جامه است مر تو را همه صابونی

□

نمی‌بیند به اندوه و گدازم

□

گر ز عجز خلق گویند «انهم لا یعجزون»

□

برد از تخت باز در چاهت

□

او در سگالید، تو درمان نسگالی؟

□

چنین باش و با زاده هرگز مساز

□

به قدرت در وجود آورد بی آلت به کاف و نون

□

بوی خلقت به مرده جان بخشد

□

چه کرده‌ام من اگر تو سزای تخت و گهی؟

□

کهن داغ تواش بر روی ران باد

□

بدیده‌ی خرد و روح در نیافت سناش

□

عاقبت خر درو کند بازی

□

پس چونکه هیچ بار همی ناری؟

□

به رخ بر نهاد از دو دیده دو جوی

□

گر نماند آفتاب و مشتری را گو ممان

□

بتو کی گفت: مرد قاضی شو؟

□

اندر طلب نان و نامداری

□

مرا جا در درون جان نمایی

□

آن زمان کز دل من بود سوی نظم سفیر

□

وانکه آب و علف همی جویند

□

چون به میانشان فگند خواست جدائی؟

□

ترا باد شادان دل و نیک‌بخت

□

«لا تذر اذ ذاعنی» گر بشنوی آمین مکن

□

گر ندانسته‌ای گناه از تست

□

کنون که زرد شده‌ستی چو گندم نجسی

□

گر کشد بر تخته‌ی در باغ را نجار گل

□

تو نافع مومن شدی او قامع کفار

□

پهلوانی؟ به خیر کوشیدن

□

نه بشناسی غل از انگشتری،

□

به جای دلیران و شیران رسید

□

ولیک خصم گرفتست چار سو مفرم

□

نه کز ابنای جنس خود بیشی؟

□

ور بخواهی صد چنین و نیز ازین افزون کنی

□

به هر انگشت هر یک سد هنر بند

□

نیست در خیر تو چیزی جان مکن بر خیر خیر

□

شودش دل درست و جان روشن

□

خوب است و روا چو دید دیناری

□

تو به دان کنون رای و فرمان تراست

□

در همه علمی توانا در همه بابی جری

□

در خور مسند و کلاه شود

□

جز حکم و قضای آسمانی»

□

که رسیده‌ست ز اقبال تو نظمم به نظام

□

بر درت مگس گیر بر تنیده

□

لیک کاری مکن به فرمانش

□

مر ترا جمع فضل وحدان کرد

□

مرد او را ازان باره بندازدا

□

حلمش کند اندر گهر باد قراری

□

می‌نمیرم ز غم، چه سنگدلم!

□

هم به دست علی برادر تو

□

جبینی از سجود بندگی ریش

□

تا بیابی رضای یزدانی

□

بره گرگی نمود، زاده‌ی تست

□

فسانه‌ی نیک و بد گشتند سامانی و ساسانی

□

برآشفت با گردش روزگار

□

همی به خاتم این جان رفته باز آید

□

هیچ غم نیست گر تو او رایی

□

جانی آورد به نزد تو ثمن

□

نظر از جمع زیر پای آرد

□

زده امید همه از در آن لشگرگاه

□

نه هم از علم یافت مشهوری؟

□

خشت دارم چو مردگان بالین

□

بر سپر جستی سپر بگریستی

□

تو به هر مجلس هر روز درختی ببری

□

خبر و یاد او همایون حال

□

وین چرخ نزاده چو معالیت مکانی

□

چنین تا صنعت و ارباب صنعت

□

کاحمد عارف به دل حج کرد و دیگر کس به پای

□

در ولایت قدم تواند زد

□

ناب تو چون لولوی صاف تو چون عسجدی

□

که نبود و نبود سیمبری سیم بری

□

بسته شد مصلحت ملک هری در قصبی

□

زان پدید آید اختلاجی نرم

□

اکنون عطا میان خدا و میان تو

□

بزم امید از او بود پر نور

□

با چرخ بکوشی به همه حال و برآیی

□

که ترا آتش جوانی بس

□

نادری باشد که بر گنجی زند

□

ای ماه رو سفر کن چون شمع این سرایی

□

کین بود به یا که آن حال مرا

□

گاهگاهش به نان همی دادم

□

خود چه بیند دید اهل آب و گل

□

و گر نه این سخن کی حد من بود

□

هم‌چو یوسف معتصم اندر زهق

□

زان تفرج چو غنچه بشکفتند

□

مرد زاهد را در شکوی ببست

□

محجوب ز تو که در ملالی

□

ای دلت خفته تو آن را خواب دان

□

کار خود را به کاردان بگذار

□

سوی جان انبیا و آن کرام

□

خود را بر آن زدند و فتادند خوار و زار

□

فرقت تلخ تو چون خواهد کشید

□

این بدان و در آن دگر میکوش

□

چون ببیند روی یوسف را بگو

□

دیدم او را پیچ پیچ و شورش و درواییی

□

نیست این غم غیر درخورد و سزا

□

کام این بیدلان بباید جست

□

دست در تقلید و حجت در زده

□

ولی گویا گناه این زمین است

□

این چنین بی‌هوش گشتی از چه چیز

□

صدورق خواند و جاهلست آن کرد

□

ننگری سعدی تو یا ناشسته‌ای

□

که لفظ اوست منطق را گزاره

□

هوش و گوش خود بدین پاداش ده

□

خوش خرامنده خانه در خانه

□

لوت‌خواره شد مرورا می‌هلد

□

از بخشش تو رشک سرای توانگر است

□

که غم خود پیش تو پیدا کند

□

گشت در روی او بلند آواز

□

در نظر ناید که آن بی‌جا رهیست

□

به اندک زمانی، به دانش نشانه

□

آن ز سوزن کشته این را طعمه سیف

□

دیده از دیدنش فرو خوابان

□

دم بدم بیند بلای ناگهان

□

مده یکچند خون از دیده بیرون

□

او نه درخورد چنین جور و جفاست

□

بر جهان چشم و بر رعیت گوش

□

زندگی و مردگی پیشش یکیست

□

چون کر و کور بماند بکند جهل سزاش

□

این جهان از شرم می‌گردد جهان

□

در سلف پیشوای دین بودند

□

ره بر اهل خویش آسان کرده‌ایم

□

گر تو از آن فارغی سایه‌ی طوبا طلب

□

عقل و تخییلات او حیرت فزود

□

که نه تبریزیم، نه شیرازی

□

عیش رفته بر شما ناخوش کنم

□

کلنگ نیست سبکسار و ما سبکساریم؟

□

رسم دامادان فرج حمام رفت

□

تا یکی در هنر خلف گردد

□

که میان اصبعین کیستی

□

که الماسش نباشد در نگین دان

□

باز چون طفلان فتاد و ملح ریخت

□

نازک و نغز و دلستان باشد

□

صحبت احمق بسی خونها که ریخت

□

از دین چه به کارستشان مگر نام؟

□

ناگهان روزی بر آید حاجتت

□

دو دیگر به راه در باشد

□

مغز نغزان را حلال آمد حلال

□

خرمن فضل ترا مرغان قدسی خوشه چین

□

که از آن سوراخ او شد معتلف

□

مرگ ازو باز دار و رنجوری

□

ور بگیری مهر دل جنگی شود

□

من چنین نادان ندیدم، ای کریم

□

تا روی از حبس او در گلشنش

□

چرخ مانند او ندید و نزاد

□

زیر زینت مایه‌ی بی زینتست

□

که چون این رشته با جان یافت پیوند

□

فرصتی جوید که جامه‌ی تو برد

□

هم به خوبی همی ستایندش

□

های هویی که برآوردم بسست

□

و آهن تافته از گوشت نداند چو ظلیم

□

کم اقل یا یا نداء للبعید

□

صفت عارفان چنین باشد

□

او نه پیرست و نه خاص ایزدست

□

چنان دوید که گلگون اشک بر مژگان

□

کیست آن کس کو بگوید لایجوز

□

جهد کن تا در آن میان خیزی

□

ربنا و ربناها می‌کنی

□

زانکه نگشته است جانت بی غش و بی غل

□

شد ز صدیقی امیرالمحشرین

□

هر یکی پرده‌ای نوازنده

□

زانک هر فرعی به اصلش رهبرست

□

نه قرص آفتابم، نه ماه ده چهاری

□

نیم عمر از غصه‌های دشمنان

□

به نماز و نیاز گشت عزیز

□

در طویله دیگران سر در کند

□

سود نداردت خروش و فغان

□

چون بهشت از ظلمت شب گشته فرد

□

قلیه و دشت و باغ بگذارد

□

دست طمع اندر الوهیت زدیم

□

ز لطف نسیمش کند گلستانی

□

دست کی جنبد چو نبود مشتری

□

ملک ناسوت را بناس بهل

□

بود اطلس خویش بر دلقی بدوخت

□

کار کند بر زره و جوشنم

□

ظاهر و باطن لطیف و خوب بود

□

کردم از دیده دور خوابش را

□

لیک دل بشناخت قایل را ز اثر

□

نوروز کیقبادی و آزادوار باشد

□

تا به شب محبوس این ابدان کنی

□

دل خود را به نور واصل کن

□

یک زمانی آب و یک دم آتشست

□

کاهل و بشکول و هست مایه‌ور و دون

□

هم‌چو تن آن روح را خادم شدند

□

محبت را نبویی جامه‌ای ساز

□

ماند بی مخلص درون این کتاب

□

که گه برق جهان گردد گهی باد وزان باشد

□

از بن طشت آمد او بالای طشت

□

شهوتت مغز جان تباه کند

□

این بود که خویش بیند محتجب

□

باری کزو رمیده نشد کاروبار من

□

نباید که آن شیر نخچیرگیر

□

علم جان را بر آسمان آرد

□

با مناجات و حذر انباز گرد

□

کز دست شهنشاه بدو یافت رهایی

□

که تیره شد آن فر شاهنشهی

□

از چنان نیست، از چنین ز آنست

□

در گرانی هست چون سیصد هزار

□

درخشنده ایام و تاری لیال؟

□

همی گویمت ای برادر مکن

□

کوچها را عسس چریک بود

□

خوش بود خوش چون درون دیده نور

□

مدام چون دل ناشاد نیست خاطر شاد

□

زمین باد بی‌تخم اسفندیار

□

که ندارد، به خویشتن خندد

□

عقل اسیر روح باشد هم بدان

□

بود داد تریاک و بیداد سم

□

که ای شیر دل پرهنر نامدار

□

فکر کس واقف صفات تو نیست

□

آنگه از پستی به بالا بر رود

□

وان کند عهده به ملکی بیکران و بیشمار

□

مگر مرگ کانرا دری دیگر است

□

نهلد در وجود بوی از تو

□

مر یکی را او عوض هفصد دهد

□

نتواند، ای پسر، که کند ایمنش

□

به پیش اندرون موبد اصفهان

□

با نبی نسبت ابابکری

□

کرده باشد بسته اندر جست و جو

□

خاص از پی همین که کنی حلقه‌ی درش

□

همه پاک بر کند موی از سرش

□

خیر اگر نیست نام خانه مباد

□

ما لهم ثم سوی الله محید

□

بی‌خردان جهان و ناکس و خامان

□

سپه را همه روز برگشته شد

□

یا فتوحی و انجلایی را

□

منتظر می‌باش خلعت بعد آن

□

چون قطره‌ی خوی بر ز نخ لعبت فرخار

□

ندیده بود کس بهر انجمن

□

سعی کردند در بلندی نام

□

بود در قدمت تجلی و ظهور

□

بر طریق و راه خیر المرسلین

□

ز ایوان برفتند با دختران

□

قطره‌ای ده بحر پر گوهر ببر

□

کان فزون آمد ز ماه آسمان

□

گر کند با پیکر چون کوه در دریا گذار

□

شبی را سرآرم بدین روزگار

□

که صد آفرین باد بر هر چهار

□

منفجر کرده دو صد چشمه‌ی وداد

□

اندر راه راست می‌کشد سازو

□

عقیق و زبرجد برآمیخته

□

چون هدفها زخم یابد بی رفو

□

آنک او ترس آفرید اینها نمود

□

لیکن به ماه باز دهد نور و روشنی

□

به غارت بران مرز آباد بوم

□

وز عبارت کلید پر دارد

□

هست هر لحظه ندایی از احد

□

بر حکمت لقمان و ملکت جم

□

روندست کام تو بر جان من

□

بنگر ای شب‌کور این آسیب را

□

بشنوی از نوربخش آفتاب

□

به جان خراشی خصم تو کرد سوهانی

□

بدین در نکوهیده‌ی هرکسم

□

که اندیشه را نیست زو برتری

□

خواهد از چشم لطیفش اشک جست

□

بر تو یکی برکشد آخر حسام

□

دل از بوم و آرام پرداختن

□

از گمان و شک سوی ایقان روند

□

کاشف اسرار و هم مکشوف اوست

□

کار مگر حرب و کارزار مرا»

□

چو باید که کشور به چنگ آوریم

□

به مه داد گهواره‌ی خواب را

□

هر که لرزد بر سبب ز اصحاب نیست

□

یارانت را چنانکه شنودی تو بشنوان

□

برفتند گردان خسروپرست

□

حکم حق بی‌عقل و کورش کرده بود

□

منگر ای مردود نفرین ابد

□

که چو ممدوح تو تمییز کند نقص و کمال

□

در ایوان چنو کس نبیند نگار

□

زمین یافت سرسبزی از گام او

□

خیز ای مدبر ره اقبال گیر

□

بر دیو حصار ساز و پرچین

□

گریزان همی رفت با های هوی

□

در سبق هر یک ز یک بالاترند

□

از خلاص خود چرایی غره‌ای

□

وین را بکشند و بکشند، این به چه سانست

□

کز اختر نبودی بروبر نهیب

□

به کم مایه بیتش فراهم کنم

□

کین خر ادبار را بر خر نشان

□

دشت خالی به چون شهره پر از گرگان

□

شغاد و چنار و زمین را بسوخت

□

پی خود را واکشیدی گبر نیز

□

صد غزل آموخت داود نبی

□

مرا که خاک در تست مرجع از هر باب

□

درفشان کند رای تاریک ما

□

دگر باره طرزی نو آرم بدست

□

زیرکی بگذار و با گولی‌بساز

□

گرچه نشاید همی که از تو بمانم

□

بکوشید تا رای فرخ نهید

□

زردی زر سرخ رویی صارفیست

□

گردش دولاب گردونی ببین

□

نتواند برد مر ظلامش را

□

بماندی بدان خانه خرطوم اوی

□

نخوردی که تندی به غوغای من

□

باقیش از دفتر تفسیر خوان

□

به بی‌خیر خارش، به بی‌نور نارش

□

ز تنگی و سختی به هامون شویم

□

که گواه حمد او شد پا و دست

□

آن ز زخم ضرس محنت چون خلال

□

واحد مطلق صفتش عین ذات

□

ز دستان بگفت آنچ دید و شنید

□

شاه دنبال او گرفته چو شیر

□

گرچه این دم نوبت بحران اوست

□

که چو باغی است پر از لاله و پر سوسن

□

چو بد ساخت آمد به رویش بدی

□

نه پی نادیدن آلایش است

□

دست بر لب می‌زند کای شه خمش

□

منظر و مخبرش بی‌تغیر و بی کد

□

بران تخت بر گوهر افشاندند

□

کزو مایه دارد همان و همین

□

از ازل آن تا ابد اندر نویست

□

آن کیست که بگشاد قفل یزدان؟

□

نخواهی به گیتی کسی شهریار

□

کارد می‌زد پیر خود را بی ستوه

□

بی بهاری کی شود زاینده باغ

□

کرد سرش ز افسر خسرو بلند

□

غل و بند بر هم شکستم به دست

□

عقیق و زبرجد برافشاندند

□

پس چرا ز آثاربخشی بی‌خبر

□

گرد در او نشایدت گشتن

□

بیاراستی پهلوانی برش

□

که نپردازی از آن سوی برون

□

پایه‌پایه بر توان رفتن به بام

□

طایر میمون فراز تخت تو طایر شود

□

شب تیره از بیم شد ناپدید

□

ازان بهره‌ی ما یکی چادرست

□

گفت می‌گوید که سلطان با شماست

□

روایت کرده حماد از فریغون

□

نه از کاردانان پیشین شنید

□

عاشق نامست و مدح شاعران

□

صبر گل با خار اذفر داردش

□

قدم از روضه رضوان برون ماند

□

برو بافته دانه‌های گهر

□

سخن نیز ازین گونه کردند یاد

□

زو سیه‌روتر بماند عاشقش

□

نهلندم، ببرند از بن دندانم

□

نشیند برانگیزد از گور شور

□

غلط غلطان در خم چوگان عشق

□

کی هوا زاید ز معصوم خدا

□

شرف آن را بفزاید که ثنای تو کند

□

که بر فر و شاخت نشان کییست

□

بران آرزو رفتن آراستند

□

فکر اگر جامد بود رو ذکر کن

□

برانگبینت ریخت چنین غسلین

□

دل شهریاران نیازد به کین

□

در خلیفه کردن بابای ما

□

بوی نیک و بد بر آید بر سما

□

به دست خود بر او گوهر فشانید

□

سپهدار اسپ‌افگن و نره شیر

□

به گرزت گشاده ره ایزدی

□

بی سبب نبود تغیر ناگزیر

□

صد لعنت بر صنعت و بر بازرگانیش

□

بدین چار چیز او جهان را بهاست

□

تا هزاران مرده بر روید ز خاک

□

زو نهان کردیم حق پنهان نگشت

□

نه راکب دیدم آنجا و نه راجل

□

سرافرازتر شهریاری بود

□

نهاد از بر دست شمشیر دست

□

تو فقیهی ظاهرست این و یقین

□

نیستت راهی بر این پرنور بام

□

کسی یافت گر سوی دریا شتافت

□

می‌نیابند از جفای تو امان

□

عمر شد چیزی ندارد چون الف

□

به جان خدمت کنم خدمت بفرمای

□

چو بیند بدو در نماند بسی

□

ازیرا پسر نام زد رهنمای

□

دانک اندر کسب کردن صبر کرد

□

همواره چنین ذلیل و خوارم

□

به ایوان شو و کار فردا بسیچ

□

شرکتش دعوی کند جز هالکی

□

گشت او خورشید رای و تیز طرف

□

شرم نکو خصلتیست در ملک محتشم

□

فرود آمد از باره بردش نماز

□

سهی قد و زیبا رخ و پهلوان

□

تا فرو ناید بدایه‌ی بد سرش

□

نیست مگر جان بر خجسته و میمون

□

نبینی به مانند او در جهان

□

آن ز اخلاصات ابراهیم بود

□

حزم کردن زور و نور انبیاست

□

دست ز آزار اسیران بدار

□

اگر چرخ بار آورد کوه سنگ

□

همی پوست گفتی برو بر به کفت

□

چون بیابد مشتری خوش بر فروخت

□

یاد کردی به گرد عرش عظیم؟»

□

سرافراز با گرزهای گران

□

باز بر فرعون اژدها شوم

□

وز بلاها مر ترا چون جوشنند

□

چون قصر ملک محمد قصری

□

سکندر بدو کرد چندی نگاه

□

مرا ماند این پرنیان گفت راست

□

از برون جویید کاندر غار نیست

□

در عالم گوینده‌ی دانا به کمالش

□

به کام دلیران ایران کنند

□

ور حکیمی هست چون فعلش تهیست

□

هر زمانی بشکند سوگند را

□

فکندی های‌های گریه در کوه

□

همی بود به آرامش و میگسار

□

سر هوشمندان به چنگ آورید

□

کی خورد بنده‌ی خدا الا حلال

□

دین طلب، گر می هنر جوئی، رها کن مکر و فن

□

ازان دشت پرآب و نخچیرگور

□

این جهان دید آن جهان‌بینش ندید

□

عاقبت که بود سیاه‌اختر از آن

□

نهایت نبود و غایت به سان جوهر اعلا

□

کزین برتر اندیشه نتوان گرفت

□

به پیش ردان آشکارا بگوی

□

تا که که از من نمی‌یابد گذار

□

بکن چشم دل را یکی نیز درمان

□

به هند و به قنوج بر مهتری

□

چون رود جان جسم بین چون می‌شود

□

من نگفتم جهل من گفت آن مگیر

□

چو حرف ناامیدی کرد معلوم

□

به روی زمین بر فگنده نگون

□

به فرمان دادار نیکی دهش

□

ورنه در وی هضم گشت و ناپدید

□

کسی این ندیده‌است از اهل ملل

□

دل بدسگالان بدو نیم کرد

□

هست بی‌چون ار چه دادش وصلها

□

دیو پنهان گشته اندر زیر پوست

□

که از دشوارها هرگز نباشد خالی آسان‌ها

□

نه سنجه نه اولاد غندی نه بید

□

نگنجد بماند به چنگال گرگ

□

آن حسد از عشق خیزد نه از جحود

□

که فربه بداند که ما لاغریم

□

ازو باز خر خویشتن را به چیز

□

آنچ اول آن نبود اکنون نشد

□

نی قرین چشم حیوان می‌شود

□

حکایتها که می‌کردی ز یاری

□

تبه دارد از چنگ من روزگار

□

پر از درد گردد دل نیک‌خواه

□

گفت اگر بگرفت ما را کو نشان

□

در پیش خداوند، سوی حجت کن گوش

□

بر رنج و بیداد بدرود پاک

□

لاجرم بر من گمان آن می‌بری

□

لاجرم خورشید داند برق را

□

که مه تمام نشد جز ز بهر نقصان را

□

که خورشید تابان زمین را ندید

□

برآشفت با باره‌ی دستکش

□

گرچه هست او مر مرا خوش خواجه‌تاش

□

حقیقت شود سوی دانا مجازش

□

به من بازگوی این و بگشای لب

□

خاصه نیکی کرد آن یار حمید

□

روی و آواز پیمبر معجزه‌ست

□

سرود عیش بر گردون رساندند

□

تو گفتی که زنده‌ست بر گاه شاه

□

ترا جنگ با شیر کوته شدی

□

دائما قرة عینی فی الصلوة

□

از چه همی نالی؟ اقرار کن

□

که داد آورد در دل پادشا

□

کت همی‌دادند پند آن دیگران

□

گنج اگر پیدا کنم دیوانه‌ام

□

نیامد به افضال او هیچ فضلی

□

روان و دل و رای هشیار خویش

□

نیارد شدن پیش چنگال شیر

□

رقص بی مقصود دارد همچو خرس

□

نخست از جای سوسن سیر برکن

□

بدین گونه از کس نبردم سخن

□

زانک نسبت کو بیقظه نوم را

□

خرس را دانست اهل مهر و داد

□

به پای خویش جا در گور کرده

□

بپرسیدش و نیکویها فزود

□

شنیدن نیرزید گفتارتان

□

مر ترا چون فایده‌ست از وی مه‌ایست

□

عمرو شده غرقه در آب زلال

□

بزرگان که باشند پیوند تو

□

از یمن می‌آیدم بوی خدا

□

مانعان راه خود را دشمن‌اند

□

برفتادت غلغل و برخاستت ویل و حنین

□

همان مونس روزگارش بود

□

سگالیده از جای برخاسته

□

عاقبت رسوا شود این گرگ بیست

□

گرفتم نیک بختی را گریبان

□

ز شادی دل پهلوان بردمید

□

که در آموزی چو در مکتب صبی

□

وا گزارد چون شوی تو میهمان

□

از او افتد به مکتبخانه سد شور

□

به بالای سرو و به رخ چون بهار

□

برآمد پری روی و بردش نماز

□

چشم فرع و چشم اصلی ناپدید

□

چه همی باید، دانی، که بزاید؟ دین

□

والد و مولود را او خالق است

□

در یکی درست و در دیگر شبه

□

که نهد بر تو چنان کوه بلند

□

دل حکمت بزدای، آلت ملکت به طراز

□

چه شکنی این کارگاه ای نادرست

□

به گردن برآورد پولاد را

□

هست تقدیرم نه علت ای سقیم

□

چون برآمیزد طبایع به اعتدال

□

لاجرم از کارگاهش کور بود

□

کوست پشت ملک و قطب مقدرت

□

نه به سنگست و به چوب و نه لبد

□

عذابی بدتر از دوزخ پدید آر

□

چون نماز مستحاضه رخصتست

□

همان گیو و گودرز و هم طوس را

□

پیش آن سر این سر تن کافرست

□

مرا، زین قبل با فغان و نفیرم

□

با شعار نو دثار شاخ شاخ

□

ورنه خفاشی بمانی بیفروز

□

کاشکی کژ بودیی تر بودیی

□

بل بر مجاز گفته شود کانجا

□

حس دل را هر دو عالم منظرست

□

جهان کرد روشن به آیین و راه

□

تا بگوید که چه برد آن زن بمزد

□

آردت روی پیش چو هر کاره

□

گر بگویم خوردشان گردد دراز

□

شمع دل افروخت از بهر فراغ

□

گفت من اوفی بعهد غیرنا

□

که روشن دید شمع بخت از آن نار

□

می‌رساند بی دریغی بار و بر

□

ازان رفته نام و بدین مانده بخت

□

می‌کشد گوش تو تا قعر سفول

□

زیرا که کارهای تو دام است، دام، دام

□

چشم سوی ناقه‌ی خود باز کرد

□

روز و شب می‌کرد قربان و زکات

□

جهد کن تا از تو حکمت کم شود

□

زین آتشی بلند برافروز زروار

□

نسکلد یک یک ازین کر و فرت

□

به ساری سران آگهی یافتند

□

جسم دیدند آدمی پنداشتند

□

رفت بد و نیک و شد فلان و فلانه

□

آب رحمت بر دل آتش گمار

□

کای پسر یاد آر از آن یار کهن

□

نیستشان از همدگر یک دم امان

□

خانه به سیلاب تمنا دهد

□

کی درختی سر فشاند در هوا

□

به چهره به کردار تابنده ماه

□

تا نباید زو کسی آگه شود

□

قامتت کوته است و جامه طویل

□

هرچه گوید عکس آن باشد کمال

□

تنی چند را جان ز تن برکشید

□

جرم خورشید روشنایی وام

□

بهشت حکمت و جودی و انگشتانت کوثرها

□

هر کجا پشه به پهلو زدن آید با پیل

□

همی بر کمر ساختم بند خوش

□

که وجودش صفت کون و مکان است مکین

□

قامت چون نون منت بس گواش

□

غرامت قلمت می‌کشد عصای کلیم

□

پراکندگیشان درآمد چو میغ

□

هر هفت فلک شکسته طارم

□

ز آن هم بخت بد گردیده مانع

□

نیز برناورده‌ام یکدم به کام

□

گهی رود و می خواست گه باز و یوز

□

شیریست مزور ز پوستین

□

تلخ است و زشت و گنده خوش بوی و چرب و شیرین

□

پست داری به دهان برنتوانی زد نای

□

بقای ابد جرعه‌ی جام توست

□

ز هفت کشور و هفت آسمان و هفت طبق

□

کاخر ضعیفی است توانا را

□

بدسگالت را بدی گو می‌سگال

□

برو تنگتر کرد خم کمند

□

کشتگان را دیت از گرگ بخواهند اغنام

□

زین پس بر اولیای شیاطینم

□

وگرنه پاکتر از گرگ یوسفم به گناه

□

که بی‌دانه جز بر نفس کام او

□

خاصیت جذر اصم گرفته

□

نمایان شد عیار زرده‌ی خور

□

از بیم میش بدرقه گیرد سگ شبان

□

به دینارشان پای کردم به بند

□

ز تف هیبت تو همچو لب شکسته سفال

□

مردم را چه خیاره و چه رذاله

□

وی ز تو تازه رسم باد افراه

□

سر پاسبان مانده در پای پیل

□

زین پس مباد عیشم بی‌خدمت تو خرم

□

رسد زین ریاست به صاحبقرانی

□

کز دست تو می‌کند تظلم

□

چو او شد ز ایران بجوییم کین

□

بادی اندر راحتی کورا نباشد بیم یاس

□

ننگ است مرا گر بود همالم

□

اندر خم ران آفرینش

□

نشاید به خشت آب را باز بست

□

جستم از کشتی و آمد به لب کشتی گاه

□

برون افتاده راز گل ز پرده

□

نه به زیر منت این جمع بی‌همت دری

□

که دریای سبز اندرو گشت خوار

□

شیر رایت شود چو شیر عرین

□

این خلق نپذرفتی ازو «حدثنا قال»

□

آسمان انگشت ننهد تا ابد بر منکری

□

که پیکار می‌ریخت از پیکرش

□

در سخن خواهی مقنع باش و خواهی سامری

□

باشد شقی حقیر و چنو روز او حقیر

□

هست مانند صور اسرافیل

□

ز دیوان جهان پر ز لشکر شود

□

باز را تیهو هوا خواهست و شاهین را حمام

□

چند جوانان برون شدند ز برزن

□

آب آبی شود از حیرانی

□

به سیچنده ازکار پرداخته

□

به اختیار بود جود این و این آسان

□

به پیشش سر تراشی گشت حاضر

□

شیر بالش نشد چو شیر عرین

□

پیاده به زاری کشیدند خوار

□

مخالفت چو معادی قرین ناله و آه

□

به اطراف جهان همی فرستم

□

یعنی حدیث خویش کزین‌سان و زان فنم

□

گر آن چیز جنبنده یا ساکنست

□

غم ایام نخوردست چه اکثر چه اقل

□

در دبستان است امت ز ابتدا تا انتها

□

خط طغیان و خطا بر احکام

□

وزین لشکر خویش پنهان روید

□

دستی ورای دستت در کارهای عالم

□

عمرت مده به باد به افسوس و قرقره

□

فتنه‌بندی نبود چون قلمت قلعه‌گشای

□

به خشنودی تو زنم دست وپای

□

قلمت نایب عصای کلیم

□

ز دست هجر داد بیخودی داد

□

که ادب نیست باز گفتن نام

□

فرستاده آمد به نزدیک زو

□

روح بی‌فایده اندر سخن روحانی

□

که بدو در نهاز شد بز لنگ

□

چون شود در نفاذ حکمش عاق

□

که نه آدمی بود و نه دام و دد

□

چون مرغ زخم یافته در حالت وجل

□

تا یمن و یثرب است، آمل و استار باد

□

درج نطق ترا به در ثمین

□

نه گرم و نه سرد و همیشه بهار

□

وام خواهد روزگار از مدت طغرل تکین

□

گرت باید بنگر اینک دفترم

□

دایم‌الدهر غرق احسانی

□

می‌روی اندر صفات مستطاب

□

واندر بسیط او همه‌کس خواستار ملک

□

به مکتب بیشتر می‌گشت حاضر

□

تشبهیست به خوان تو شکل خرمن ماه

□

که با او سپاه ترا پای نیست

□

چو پیدا کنم حاجتی گویی آری

□

پیداست نهان و آشکارم

□

چون سمندر همی کند بازی

□

آب مردی و آب مردان ریختند

□

دادی از راز روزگار اعلام

□

احمق آن صعوه که او پرواز با عنقا کند

□

بدیدم آنچه مبیناد هیچ کس به خیال

□

دگر کوه و بالا و منزل دو هفت

□

برین دعوی که برخیزد درین معنی چه فرمایی

□

نیک بنگر تا چه کرد از بد به من

□

بینند ز تیغ تو جدایی

□

اندرو هفتاد و دو دیوانگی

□

گاهم ثنای خاطر گوهرفشان تو

□

دمی با هم به یک کاشانه بودیم

□

تا طریق فرخی گویی و طرز عنصری

□

بینداخت یک ران و یک پای اوی

□

بیش از رقم حروف معجم

□

به راه طاعت اندر چون ز کورانی و از کران؟

□

آنکه نبود دیو را با سایه‌ی او قادری

□

بد به نسبت باشد این را هم بدان

□

هفت اقلیم را دو حاجت خواه

□

سیم چون رای این سید، چهارم دست این مولی

□

چون ابر خرامیده و چون سرو چمیده

□

کسی کز شما دارد او را به یاد

□

ای زمان تو دور دولت و دین

□

خازن علمند و گنجور قرانند، ای رسول

□

مرا پیش خدمت به اعزاز و احسان

□

گر نیاید بانگ درد آید که داد

□

به شاخ دولت او ناگذشته باد فتن

□

ز عشق و عاشقی دارد فراغی

□

وان چو معلوم صوفیان شده شوم

□

کز اندیشه‌ی تو نیم بی‌نیاز

□

زبانم هست در نعت تو ابکم

□

دندانت موکل است بر نان

□

ربیع نطق را در ربع مسکون

□

می‌خورد والله اعلم بالصواب

□

آهسته‌تر که چرخ جفا را نه محورم

□

نشود خرما خار و خار خرما نشود

□

بشری لا اله الا الله

□

که آن را سه دیگر ندانیم نیز

□

هر غلامت از تو در هر مکرمت آن یافته

□

همگان جفت کرده‌ی سبحان

□

امتحانش کن و فرو پالای

□

سهل و آسان در فتد آن دم ز راه

□

کز مدد علم اوست نصرت حزب خدا

□

نشان صبحدم ظاهر نگردید

□

نخستین ز بیدادگر شهریار

□

گرفتند شادی ز هر کشوری

□

خود ریخته گردد تو مکش دهره و مشتاب

□

بارور شد به نم از رحمت او خار و خوم

□

چه یاد آیدت پاسخ رهنمون

□

باطنش چون گوهر و ظاهر چو سنگ

□

آن سعادت بخش مریخ زحل‌وش در وغا

□

آن روز کسمان بنوردند همچو طی

□

همی راز خویش از تو دارد نهان

□

همانا ستاره نیارد کشید

□

از یکی نی قند خیزد وز دگر نی، بوریا

□

بندیش ز روزگار آن سایل

□

که باشد ز کشور برو آفرین

□

صد هزاران ساله گویم اندکست

□

در معرکه زبان ظفر ترجمان ماست

□

دری آن طور از خیبر ربودن

□

همه بهتری باد و نیک‌اختری

□

به مرغ و به گوشت بره چندگاه

□

رد شده‌ی عالمم قلب همه دست‌ها

□

سخن چون تار باید تا برون آئی ز تار و تم

□

بدین‌بر نباشد ترا یار کس

□

که خوش و زیبا و سرمست خودی

□

که از سر دو گروهی است شورش و غوغا

□

نیز از دو دست تو نگوارد شکر مرا

□

ز پوست ددان خاک پیدا ندید

□

دو گوشم بکند و همانجا بخفت

□

جز رابعه‌ی کیان ندیده است

□

خرما زخوشی چو دست مکرم

□

به آیین نهادند و دادند بار

□

مالک ملک آنک بجهید او ز هلک

□

مرا چه ابن‌یامین چه یهودا

□

بیا وز پایم این زنجیر بردار

□

همه شاد زان سرو سایه فگن

□

سپاری همیدون به من شان ببند

□

جوارشی ز تحیت مفرحی ز ثنا

□

در نعمت و در میوه‌ی این نادره بستان

□

یکی خویشتن را بیاراست سخت

□

و آن درخت دیگر از باد سحر

□

این بانوی جهان شرف خاندان اوست

□

نقط زر شود بر او نقای او

□

از آمیزش یکدگر مگسلید

□

به چنگ اندرون گرز و گوپال اوی

□

ماند عرق تکاوران را

□

از خویشتن به پیش که افغان کنم؟

□

یکی پند باید مرا دلپذیر

□

وآن دگر اندر تراجع هر زمان

□

ناله زین تار ناتوان برخاست

□

که چون آرد سری بیرون ز کارش

□

ز اخترشناسان روشن‌روان

□

برآری یکی تیغ تیز از نیام

□

قبه‌ی سیم زده حله و احیا بینند

□

من از زمین چو زهره بدو بر سما شدم

□

همه لشکر آمد بران نامه گرد

□

گر تو بهتر می‌زنی بستان بزن

□

از مال لام بفکن و باقی شناس ما

□

نبینی که سگ سگ کند آب و نان را

□

که بر ما کنند از جهان‌آفرین

□

نگه کن ز سر تا چه پیمان بود

□

خاک بر بخل منکر افشانده است

□

پیغام جهان داور یگانه

□

جوان شد پرستنده‌ی اردوان

□

گر خدا رنجت دهد بی‌اختیار

□

زین سوت موج محنت و زان سو شط بلا

□

فرو شد در زمین مهر از خجالت

□

ندارد به مرگ از کسی چنگ باز

□

ستون دو ابرو چو سیمین قلم

□

دیده‌ی یعقوب کحل، فرق زلیخا خضاب

□

زی راه باز شو که نه شیدائی

□

یکی بانگ برزد به مرد جوان

□

جست باید تخت او را انتقال

□

دل داده نهنگ خنجران را

□

مشک ریز اکنون به خرمن، عودسوز اکنون به تنگ

□

بهین از تن زندگان سر بود

□

تهمتن سبک چون درو بنگرید

□

آمد و در خوردشان کرد به پرسش خطاب

□

فقیهانت اهل می و ساتگینی

□

وگر پادشاهی و راه منست

□

وحی دلها باشد و صدق بیان

□

نضج از دوای عافیت آور نکوتر است

□

که چون کردند در کنجی نشیمن

□

گر از پادشاهی بکاهی همی

□

پی و پوست و ناخن فروریخته

□

از نهنگش حذری خواهم داشت

□

تا می و شیرم دهد و انگبین

□

بروبر ز دشمن نیاید گزند

□

دیده پیشش کند و حیران می‌شود

□

به ناوک سحری بر شکن مصاف فضا

□

او رای کارهای مسدد کند همی

□

ز دینار و دیبا و در و گهر

□

ز بانگش بلرزید دشت نبرد

□

به پشت راکع چرخ و به سجده‌ی مهتاب

□

پیش توست آویخته آن سلسله

□

به در داشتن لشکر بی‌شمار

□

راست همچون کهربا و برگ کاه

□

طلبش بیخ و یافت برگ و بر است

□

نوایی نو ده این دیر کهن را

□

در توبه بگزین و راه خرد

□

کسی تیغ و گرز مرا برنداشت

□

بر پاره‌ی کاغذی رقم زد:

□

به علم کوش و زین غرق جهل بیرون چل

□

ز اسپان و مردان خسرو پرست

□

نار و خار ظن باطل این سو است

□

به نفرین‌ات از روم خیزد نفیر

□

زنهار که تیره نکنی جان مصفا

□

تن و بوم و کشور به رنج افگنی

□

ازویست این درد و اندوه من

□

وین حرف به لوح دل نوشتند،

□

شعار شعر مرا با روان روان داری

□

تنی چند ازیشان به دم درکشید

□

مرگ چون قاضیست و رنجوری گوا

□

پی بیع تو خالی شد دوصد گنج

□

که او را چون تو سروی رفته از سر

□

بدان کارها تیز بشتافتی

□

فروماند پیلان و آوای کوس

□

وز او سیم و زر زیوری یافتند

□

والله اعلم، والله تالی

□

به خم کمان مهره در مهره ساخت

□

تا نسوزی ز آتش تقدیر تو

□

که چون شد بر عمارت، دایه گستاخ،

□

شدستند بینام نام‌آوران

□

وگر چند خواند ترا شهریار

□

که دیدی چنان چون بباید همال

□

به راه یوسف از نی خانه‌ای خواست

□

همت الفرار بایستی

□

سخنشان ز تابوت بد یک بسی

□

فارغ از حس است و تصویر و خیال

□

آخر چو به بی‌نقابی افتاد،

□

پلنگی چند ناخن کرده خونین

□

هم از پاک یزدان نه‌ای بی‌نیاز

□

بر نوذر آمد بسان پلنگ

□

حی عرب از سخات زنده!

□

که دیر و دور دهد دست وای از این دوری

□

بیاور کسی تا چه بینیم نو

□

یوسفان زایند رخ چون آفتاب

□

می از قرابه‌ی قرب شهنشاه،

□

این شعر تو نیکوتر از آن روز دوشنبه

□

سبک مایه جایی بپرداختند

□

تن پیل و چنگال شیران تراست

□

خون بریزد به سر خنجر خونخوار مرا

□

او کی فراق داند در دور دایری

□

چو جوی روان خون همی ریختند

□

زانک پیش نور روز حشر لاست

□

محمل به کجا همی گشایند؟

□

سمندش ناگه آمد در تک و تاز

□

گیا پوشش و خوردن آژیر بود

□

بها تا نیابم تو از من مجوی

□

لب مهر کند ز گفت و گویش!

□

همت الفرار بایستی

□

به پرسش گرفتش ز اندازه بیش

□

ای خدا تو رحمتی کن بر عسس

□

اگر زهر آید از دستش، بنوشید!

□

بت فریب و کین گداز و دین پژوه و ره نمای

□

گیاها به مغز سر آلوده کرد

□

دم‌بدم از بیم صیاد درشت

□

که برد از جان من تاب و توان را

□

غریق منه بغیی وابتغائی

□

به جای سزاوار بنشاندند

□

او ز دانشها نجوید دستگاه

□

باشد گره زبان مردم

□

جام گر نرگس زرین ایاغ

□

سر گاه او خوار بگذاشتند

□

تا رهانم مر شما را از هلاک

□

فروزان تاج را بر خرمن مشک

□

به بینی و می‌جست از آن مشک سایی

□

پراندیشه از گردش آسمان

□

درخور و لایق نباشد ای ثقات

□

به یوسف راه، خرم‌طبع و شادان

□

بهتر شودش درد و کمتر شودش زاری

□

نگفتی نهان با کس اندر جهان

□

نه جوالی که حجاب آن شود

□

بر خود همه جامه‌ها دریدند

□

شمس همراه چرخ دواری

□

دو چندانک هر بار بردی ببرد

□

جانش از رفتن شکفته می‌شود

□

در اسکندریه به خاکش، چو گنج

□

بس کدر کان را تو پنداری صفی

□

همیشه خرد بادت آموزگار

□

مرد حق را در ترازو می‌کند

□

آن قدر شناس گوهرش را

□

یا معتمدی و یا شفایی

□

سزد بر تو شاهی و کنداوری

□

دشمن درویش کی بود غیر کلب

□

مرغان به سرش نشسته لختی

□

یکی نیز بگرفت خنیاگری را

□

در و دشت شد پر سر بی‌تنان

□

بر دکان آمد که نک نان درست

□

رنگش ز سرشک لعل من کن!

□

بی خبر از پاکی روحانیان

□

ز گیتیش فرجام و آغاز نیست

□

چون بیفکندی شد آن شخص سنی

□

وین بود به گریه رخ به خون شوی

□

به گوش اندر دمیدی یک دمیدن

□

قلم‌زن بماندی بر شهریار

□

چون نشد هستی بال‌اشکن درست

□

وصل است و ز وصل نیز خوشتر

□

تا ببینی در درون انبار علم

□

به کین مرد شهری به زین برنشست

□

در سرای سپنج دود سپند

□

به بزم نیکویی بالانشینان!

□

نام معروف عنبر سارا

□

دل مهتران زان سخن تنگ بود

□

حاضر شدن همه جهانست

□

که باشد بر خداوندان خداوند!

□

چونک زاید بیندش زار و سترگ

□

کجا بشمرد ماه و سال مرا

□

وز غم، به اجل فراغ دیده

□

بر بیهوشی قرارش افتاد

□

که شنود چنین بار و برگ زیبا

□

برش چون بر شیر و چهرش چو خون

□

ای گلرخ و گلزار من ای روضه و ازهار من

□

به داغ سینه‌سوز از خود همی‌رفت

□

تا نماید باغ و میوه خرمیش

□

تو شو کینه‌ی این دو گوهر بسنج

□

به دست خودش روی بسترد پاک

□

نهد پا در فراش خواجه‌ی خویش،

□

کرد بایدت روی خویش کباب

□

پراندیشه شد سر سوی خواب کرد

□

ندارد چو من ساحر کیمیاگر

□

تسلی‌ده جان غم‌پرورش

□

که مکن رسوا تو ما را ای سراج

□

پدید آمد و گم شد از خضر شاه

□

ببندی که کس را نبستست کس

□

زمین را عرصه‌ی میدان او کرد

□

وزان سلسبیلش زدم ساغری

□

بپرسید کاید مرا هست جای

□

هست سر نور پاک جمله قرآن صیام

□

کنم هر که را هست، یزدان‌پرست

□

نور افزون گشت و ره پیدا شود

□

دل بدسگالان پر از بیم کن