در صفت فتوت و مردی

چیست مردی؟ ز مردمان بررس مردمی چیست؟ گر بدانی بس
مرد را مردمی شعار بود اوست مردم که مردوار بود
تا نگردی تو نیز مردم و مرد چاره‌ی خویشتن ندانی کرد
مردمی چون نبی نداند کس راه مردی علی شناسد و بس
آنکه کرد اندرین دو مرد نگاه چشم او بازگشت و دید این راه
وانکه را این دو کس نگه کردند رخش از روشنی چو مه کردند
گنج توحید را طلسمند این آن مسماست، هر دو اسمند این
تو بدان گنج ازین طلسم رسی به مسما ازین دو اسم رسی
مردم و مرد بوده‌اند ایشان صاحب درد بوده‌اند ایشان
مردی و مردمی به هم پیوست داد از آن هر دو این فتوت دست
مظهر این فتوت مشهور راستی باید از کژیها دور
کز خیانت نظر به کس نکند نظر از شهوت و هوس نکند
از حیا باشدش سر اندر پیش بی‌حیا را براند از در خویش
کس ازو نشنود حدیث گزاف نزند در میان مردم لاف
یارمندی کند ز راه ادب خفتگان را ز پاسبانی شب
نفس را بند بر نهاده به صبر بند نان و درم گشاده به جبر
بسته دل در دوای رنجوران جای خود کرده در دل دوران
ورد خود کرده در خلا و ملا مدد حال اهل رنج و بلا
به یتیمان شهر دادن چیز بیوگان را پناه بودن نیز
چشم بر دوختن ز عیب کسان ره نجستن به سر و غیب کسان