قسمت چهارم

با من دو هزار عشوه بفروخته‌ای		تا این دل من بدین صفت سوخته‌ای
تو جامه‌ی دلبری کنون دوخته‌ای		این چندین عشوه از که آموخته‌ای

□

در جامه و فوطه سخت خرم شده‌ای		کاشوب جهان و شور عالم شده‌ای
در خواب ندانم که چه دیدستی دوش		کامروز چو نقش فوطه در هم شده‌ای

□

ای آنکه تو رحمت خدایی شده‌ای		در چشم بجای روشنایی شده‌ای
از رندی سوی پارسایی شده‌ای		اندر خور صحبت سنایی شده‌ای

□

تا نقطه‌ی خال مشک بر رخ زده‌ای		عشق همه نیکوان تو شهرخ زده‌ای
طغرای شهنشاه جهان منسوخ‌ست		تا خط نکو بر رخ فرخ زده‌ای

□

هر چند به دلبری کنون آمده‌ای		در بردن دل تو ذوفنون آمده‌ای
آلوده همه جامه به خون آمده‌ای		گویی که ز چشم من برون آمده‌ای

□

در حسن چو عشق نادرست آمده‌ای		در وعده چو عهد خویش سست آمده‌ای
در دلبری ار چند نخست آمده‌ای		رو هیچ مگو که سخت چست آمده‌ای

□

خشنودی تو بجویم ای مولایی		چون باد بزان شوم ز ناپروایی
چون شمع اگر سرم ز تن بربایی		همچون قلم آن کنم که تو فرمایی

□

چون نار اگرم فروختن فرمایی		چون باد بزان شوم ز ناپروایی
زیر قدم خود ار چو خاکم سایی		چون آب روانه گردم از مولایی

□

گفتم که ببرم از تو ای بینایی		گفتی که بمیر تا دلت بربایی
گفتار ترا به آزمایش کردم		می بشکیبم کنون چه میفرمایی

□

ای سوسن آزاد ز بس رعنایی		چون لاله ز خنده هیچ می‌ناسایی
پشتم چو بنفشه گشت ای بینایی		زیرا که چو گل زود روی، دیر آیی

□

تا تو ز درون وفای او می‌جویی		وانگه ز برون جفای او میجویی
زان کی برهی که نیک و بد با اویی		از پنبه همی کشتن آتش جویی

□

غم کی خورد آنکه شادمانیش تویی		یا کی مرد آنکه زندگانیش تویی
در نسیه‌ی آن جهان کجا بندد دل		آنرا که به نقد این جهانیش تویی

□

بیزار شو از خود که زیان تو تویی		کم شو ز ستاره کاسمان تو تویی
پیدا دگران راست نهان تو تویی		خوش باش که در جمله جهان تو تویی

□

مردی که برای دین سوارست تویی		شخصی که جمال روزگارست تویی
چرخی که به ذات کامگارست تویی		شمسی که زنجم یادگارست تویی

□

چون حمله دهی نیک سوارا که تویی		چون بوسه دهی ظریف یارا که تویی
در صلح شکر بوسه شکارا که تویی		در جنگ قوی ستیزه گارا که تویی

□

خود ماه بود چنین منور که تویی		یا مهر بود چنین سمنبر که تویی
گفتی که برو نکوتری گیر از من		الله الله ازین نکوتر که تویی

□

روشن‌تر از آفتاب و ماهی گویی		پدرام‌تر از مسند و گاهی گویی
آراسته از لطف الاهی گویی		تا خود به کجا رسید خواهی گویی

□

جایی که نمودی آن رخ روح‌افزای		بنمای دلی را که نبردی از جای
ز آنروز بیندیش که بی‌علت و دای		خصمی دل بندگان کند بر تو خدای

□

با خصم تو از پی تو ای دهر آرای		مهرافزایم گر چه بود کین‌افزای
ور تیغ دورویه کرد از سر تا پای		خود را چو کمر در دل او سازم جای

□

در عشق تو ای شکر لب روح افزای		نالان چو کمانچه‌ام خروشان چون نای
تا چون بر بط بسازیم بر بر جای		چون چنگ ستاده‌ام به خدمت بر پای

□

خود را چو عطا دهی فراوان مستای		وز منع کسی نیز مرو نیک از جای
در منع و عطا ترا نه دستست و نه پای		بندنده خدایست و گشاینده خدای

□

در پیش خودم همی کنی آنجابی		پس در عقبم همی زنی پرتابی
جاوید شبی بیاید و مهتابی		تا با تو غم تو گویم از هر بابی

□

شب را سلب روز فروزان کردی		تا حسن بر اهل عشق تاوان کردی
چون قصد به خون صد مسلمان کردی		دست و دل و زلف هر سه یکسان کردی

□

صد چشمه ز چشم من براندی و شدی		بر آتش فرقتم نشاندی و شدی
چون باد جهنده آمدی تنگ برم		خاکم به دو دیده برفشاندی و شدی

□

ای رفته و دل برده چنین نپسندی		من می‌گریم ز درد و تو می‌خندی
نشگفت که ببریدی و دل برکندی		تو هندویی و برنده باشد هندی

□

ای دل منیوش از آن صنم دلداری		بیهوده مفرسای تن اندر خواری
کان ماه ستمگاره ز درد و غم تو		فارغ‌تر از آنست که می‌پنداری

□

در هر خم زلف مشکبیزی داری		در هر سر غمزه رستخیزی داری
رو گر چه ز عاشقان گریزی داری		روزی داری از آنکه ریزی داری

□

زان چشم چو نرگس که به من در نگری		چون نرگس تیر ماه خوابم ببری
نرگس چشمی چو نرگس ای رشک پری		هر چند شکفته‌تر شوی شوخ‌تری

□

گیرم که غم هجر وصالم نخوری		نه نیز به چشم رحم در من نگری
این مایه توانی که بر دشمن و دوست		آبم نبری و پوستینم ندری

□

از نکته‌ی فاضلان به اندام‌تری		وز سیرت زاهدان نکونام‌تری
از رود و سرود و می غم انجام‌تری		من سوختم و تو هر زمان خام‌تری

□

گفتی که چو راه آشنایی گیری		اندر دل و جان من روایی گیری
کی دانستم که بی‌وفایی گیری		در خشم شوی کم سنایی گیری

□

باشد همه را چو بر ستاره‌ی سحری		دل بر تو نهادن ای بت از بی‌خبری
زیرا که چو صبح صادق ای رشک پری		هم پرده دریده‌ای و هم پرده دری

□

راهی که به اندیشه‌ی دل می‌سپری		خواهی که به هر دو عالم اندر نگری
در سرت همیشه سیرت گردون دار		کانجا که همی ترسی ازو می‌گذری

□

هست از دم من همیشه چرخ اندر دی		وز شرم جمالت آفتاب اندر خوی
هر روز چو مه به منزلی داری پی		آخر چو ستاره شوخ چشمی تا کی

□

چون بلبل داریم برای بازی		چون گل که ببوییم برون اندازی
شمعم که چو برفروزیم بگدازی		چنگم که ز بهر زدنم می‌سازی

□

گشتم ز غم فراق دیبا دوزی		چون سوزن و در سینه‌ی سوزن سوزی
باشد که مرا به قول نیک آموزی		چون سوزن خود به دست گیرد روزی

□

در هجر تو گر دلم گراید به خسی		در بر نگذارمش که سازم هوسی
ور دیده نگه کند به دیدار کسی		در سر نگذارمش که ماند نفسی

□

تا هشیاری به طعم مستی نرسی		تا تن ندهی به جان پرستی نرسی
تا در ره عشق دوست چون آتش و آب		از خود نشوی نیست به هستی نرسی

□

در خدمت ما اگر زمانی باشی		در دولت صاحب قرانی باشی
ور پاک و عزیز همچو جانی باشی		بی ما تو چو بی‌جان و روانی باشی

□

تا چند ز جان مستمند اندیشی		تا کی ز جهان پر گزند اندیشی
آنچ از تو توان شدن همین کالبدست		یک مزبله‌گو مباش چند اندیشی

□

ای عود بهشت فعل بیدی تا کی		وی ابر امید ناامیدی تا کی
کردی بر من کبود رخ زرد آخر		ای سرخ سیاه گر سپیدی تا کی

□

بیداد تو بر جان سنایی تا کی		وین باختن عشق ریایی تا کی
از هر چه مرا بود ببردی همه پاک		آخر بنگویی این دغایی تا کی

□

گر دنیا را به خاشه‌ای داشتمی		همچون دگران قماشه‌ای داشتمی
لولی گویی مرا وگر لولیمی		کبکی و سگی و لاشه‌ای داشتمی

□

می خور که ظریفان جهان را دردی		برگرد بناگوش ز می بینی خوی
تا کی گویی توبه شکستم هی هی		صد توبه شکستم به که یک کوزه‌ی می

□

گر آمدنم ز من بدی نامدمی		ور نیز شدن ز من بدی کی شدمی
به زان نبدی که اندرین دهر خراب		نه آمدمی نه شدمی نه بدمی

□

گر من سر ناز هر خسی داشتمی		معشوقه درین شهر بسی داشتمی
ور بر دل خود دست رسی داشتمی		در هر نفسی همنفسی داشتمی

□

گر من چو تو سنگین دل و ناخوش خومی		کی بسته‌ی آن زلف و رخ نیکومی
این دل که مراست کاشکی تو منمی		و آن خو که تراست کاشکی من تومی

□

ای شمع ترا نگفتم از نادانی		از شهد جدا مشو که اندر مانی
تا لاجرم اکنون تو و بی فرمانی		گریانی و سر بریده و سوزانی

□

ای آنکه مرا به جای عقل و جانی		با لذت علم و قوت و ایمانی
از دوستی تو زنده گردد دانی		گر نام تو بر خاک سنایی خوانی

□

پرسی که ز بهر مجلس افروختنی		در عشق چه لفظهاست بردوختنی
ای بی خبر از سوخته و سوختنی		عشق آمدنی بود نه اندوختنی

□

یک روز نباشد که تو با کبر و منی		صد تیغ جفا بر من مسکین نزنی
آن روز که کم باشد آن ممتحنی		از کوه پلنگ آری و در من فگنی

□

گفتم چو لبی بوسه ده‌ای بی‌معنی		خود چون زلفی پر گره‌ای بی‌معنی
گفتی ز که یابیم به‌ای بی‌معنی		با ما تو برین دلی زه‌ای بی‌معنی

□

تا مخرقه و رانده‌ی هر در نشوی		نزد همه کس چو کفر و کافر نشوی
حقا که بدین حدیث همسر نشوی		تا هر چه کمست ازو تو کمتر نشوی

□

جز راه قلندر و خرابات مپوی		جز باده و جز سماع و جز یار مجوی
پر کن قدح شراب و در پیش سبوی		می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی

□

گیرم که مقدم مقالات شوی		پیش شمن صفات خود لات شوی
جز جمع مباش تا مگر ذات شوی		کانگه که پراکنده شوی مات شوی

□

با هر تاری سوخته چون پود شوی		یا جمله همه زیان بی سود شوی
در دیده‌ی عهد دوستان دود شوی		زینگونه به کام دشمنان زود شوی

□

بر خاک نهم پیش تو سر گر خواهی		وان خاک کنم ز دیده‌تر گر خواهی
ای جان چو به یاد تو مرا کار نکوست		جان نیز دل انگار و ببر گر خواهی

□

تا کی ز غم جهان امانی خواهی		تا کی به مراد خود جهانی خواهی
چون در خور خویشتن تمنا نکنی		زین مسجد و زان میکده نانی خواهی

□

از خلق ز راه تیز گوشی نرهی		وز خود ز سر سخن‌فروشی نرهی
زین هر دو بدین دو گر بکوشی نرهی		از خلق و ز خود جز به خموشی نرهی

□

تا شد صنما عشق تو همراه رهی		درهم زده شد عشق و تمناه رهی
چونان شد اگر ازین دل آهی نزنم		جز جان نبود تعبیه در آه رهی

□

ای شور چو آب کامه و تلخ چو می		چون نای میان تهی و پر بند چو نی
بی چربش همچون جگر و سخت چو پی		بد عهد چو روزگار و مکروه چو قی