| این تخت سخت گنبد گردان سرای ماست | یا خود یکی بلند و بی‌آسایش آسیاست | |
| لا بل که هر کسیش به مقدار علم خویش | ایدون گمان برد که «خود این ساخته مراست» | |
| داناش گفت «معدن چون و چراست این» | نادانش گفت «نیست، که این معدن چراست» | |
| دانای فیلسوف چنین گفت ک«این جهان | ما را ز کردگار همی هدیه یا عطاست» | |
| چون فیلسوف رفت و عطا با خدای ماند | پیداست همچو روز که گفتار او خطاست | |
| بخشیده‌ی خدای ز تو کی جدا شود؟ | آن کو جدا شود ز تو بخشیده‌های ماست | |
| از بهر جست و جوی ز کار جهان و خلق | گفتند گونه‌گون و دویدند چپ و راست | |
| آن گفت ک«این جهان نه فنا است و سرمدی است» | وین گفت ک«این خطاست، جهان را ز بن فناست» | |
| چون این و آن شدند و جهان ماند، مر تو را | او بر بقای خویش و فناهای ما گواست | |
| فانی به جان نه‌ای به تنی، ای حکیم، تو | جان را فنا به عقل محال است و نارواست | |
| بس چاشنی است این ز بقا و فنا تو را | کز فعل بر فنا و ز بنیاد بر بقاست | |
| باقی است چرخ کرده‌ی یزدان و، شخص تو | فانی است از انکه کرده‌ی این بی‌خرد رحاست | |
| بی دانش آمدی و در اینجا شناختی | کاین چیست وان چه باشد وان چون و این چراست | |
| چون و چرا نتیجه‌ی عقل است بی‌گمان | چون و چرا ز جانوران جز تو را کراست؟ | |
| جز عقل چیست آنکه بدو نیک و بد زخلق | آن مستحق لعنت وین در خور ثناست | |
| قدر و بهای مرد نه از جسم و فربهی است | بل مردم از نکو سخن و عقل پر بهاست | |
| بر جانور بجمله سخن گوی جانور | زان است پادشا که برو عقل پادشاست | |
| چون تو خدای خر شدی از قوت خرد | پس عقل بهره‌ای ز خدای است قول راست | |
| بی هیچ علتی ز قضا عقل دادمان | زین روی نام عقل سوی اهل دین قضاست | |
| اینجا ز بهر آن ز خدائیت بهره‌داد | کاین گوهر شریف مر آن هدیه را سزاست |