| زان دل که در او جاه بود ناید تسلیم | زان نی که ازو نیشه کنی ناید جلاب | |
| مگزین در دونان چو بود صدر قناعت | منگر مه نخشب چو بود ماه جهان تاب | |
| ایام به نقصان و تو را کوشش بیشی | خورشید به سرطان و تو را پوشش سنجاب | |
| کی فربهی عیش دهد آخور ایام | کی پرورش پیل بود جانب سقلاب | |
| تکیه نکند بر کرم دهر خردمند | سکه ننهد بر درم ماهی ضراب | |
| دهرا چه کشی دهره به خون ریختن من | خود ریخته گردد تو مکش دهره و مشتاب | |
| قصاب چه آری ز پی کشتن ماهی | خود کشته شود ماهی بی‌حربه‌ی قصاب | |
| هان ای دل خاقانی اگرچه ستم دهر | برتافتنی نیست مشو تافته برتاب | |
| نقدی که قدر بخشد چه قلب، چه رایج | لفظی که قضا راند چه سلب، چه ایجاب | |
| خط بر خط عالم کش و در خط مشو از کس | دل طاق کن از هستی و بر طاق نه اسباب | |
| جاهل نرسد در سخن ژرف تو آری | کف بر سر بحر آید پیدا نه به پایاب | |
| تحقیق سخن گوی نخیزد ز سخن دزد | تعلیق رسن باز نیاید ز رسن تاب | |
| کو آنکه سخندان مهین بود به حکمت | کو آنکه هنر بخش بهین بود به آداب | |
| کو صدر افاضل شرف گوهر آدم | کو کافی دین واسطه‌ی گوهر انساب | |
| کو آنکه ولی نعمت من بود و عم من | عم نه که پدر بود و خداوند به هر باب | |
| آن فخر من و مفتخر ماضی اسلاف | آن صدر من و مصدر مستقبل اعقاب | |
| آن خاتمه‌ی کار مرا خاتم دولت | آن فاتحه‌ی طبع مرا فاتح ابواب | |
| در دولت عم بود مرا مادت طبعم | آری ز دماغ است همه قوت اعصاب | |
| زو دیو گریزنده و او داعی انصاف | زو حکمت نازنده و او منهی الباب | |
| زآن عقل بدو گفته که ای عمر عثمان | هم عمر خیامی و هم عمر خطاب |