| بلی در طبع هر داننده‌ای هست | که با گردنده گرداننده‌ای هست | |
| از آن چرخه که گرداند زن پیر | قیاس چرخ گردنده همان گیر | |
| اگر چه از خلل یابی درستش | نگردد تا نگردانی نخستش | |
| چو گرداند ورا دست خردمند | بدان گردش بماند ساعتی چند | |
| همیدون دور گردون زین قیاسست | شناسد هر که او گردون شناسست | |
| اگر نارد نمودار خدائی | در اصطرلاب فکرت روشنائی | |
| نه ز ابرو جستن آید نامه نو | نه از آثار ناخن جامه تو | |
| بدو جوئی بیابی از شبه نور | نیابی چون نه زو جوئی ز مه نور | |
| ز هر نقشی که بنمود او جمالی | گرفتند اختران زان نقش فالی | |
| یکی ده دانه جو محراب کرده | یکی سنگی دو اصطرلاب کرده | |
| ز گردشهای این چرخ سبک رو | همان آید کزان سنگ و از آن جو | |
| مگو ز ارکان پدید آیند مردم | چنان کار کان پدید آیند از انجم | |
| که قدرت را حوالت کرده باشی | حوالت را به آلت کرده باشی | |
| اگر تکوین به آلت شد حوالت | چه آلت بود در تکوین آلت | |
| اگر چه آب و خاک و باد و آتش | کنند آمد شدی با یکدیگر خوش | |
| همی تا زو خط فرمان نیاید | به شخص هیچ پیکر جان نیاید | |
| نه هرک ایزدپرست ایزد پرستد | چو خود را قبله سازد خود پرستد | |
| ز خود برگشتن است ایزد پرستی | ندارد روز با شب هم نشستی | |
| خدا از عابدان آن را گزیند | که در راه خدا خود را نبیند | |
| نظامی جام وصل آنگه کنی نوش | که بر یادش کنی خود را فراموش |